3/31/2010
CAM – Computer Aided Manufacturing
SẢN XUẤT NHỜ MÁY TÍNH
N gười trình bày: HUỲN H HỮU N GHN
Bộ môn: Chế Tạo Máy – Khoa Cơ Khí
CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP
TRÌN H N C
3 4
Lập trình N C là gì?
• Laø thuû tuïc trong ñoù caùc böôùc coâng
ngheä thöïc hieän treân maùy NC ñöôïc
thieát keá vaø ñöôïc vieát thaønh vaên
(döôùi daïng maõ G, M, T, S, F, X, Y,
Z,…). Vieäc laäp trình goàm caû vieäc ñuïc
baêng loã (hoaëc moät kieåu thieát bò
nhaäp chöông trình khaùc) ñeå ñöa
chöông trình vaøo maùy NC ñeå thöïc
hieän vieäc gia coâng.
5 6
N ỘI DUN G
1. ĐIỀU KHIỂN SỐ - SỰ KHỞI ĐẦU CỦA CAM
2. CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
3. ĐIỀU KHIỂN MÁY CN C
N ỘI DUN G
• Lập trình N C là gì?
• Các phương pháp lập trình N C
• Lập trình N C bằng tay
• Lập trình N C bằng máy tính
• Lập trình N C bằng tương tác đồ họa
• Lập trình N C bằng cách nói
• Lập trình N C kiểu MDI
Các từ lệnh trong N C
• N - Thöù töï block
• G- Chuyeån ñoäng (preparatory functions)
• X, Y, Z, - Toïa ñoä
• F – Löôïng aên dao
• S – Toác ñoä caét
• T – Duïng cuï
• M – Haøm phuï
• ; (EOB) – keát thuùc doøng leänh
1
 3/31/2010

CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C

CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
Lập trình bằng tay
• Lập trình N C bằng tay
Ngöôøi laäp trình duøng moät phieáu goïi
• Lập trình N C bằng máy tính laø Baûn thaûo chöông trình NC.
• Lập trình N C bằng tương tác đồ họa
Caùc doøng leänh phaûi ñöôïc vieát thaät
• Lập trình N C bằng cách nói chính xaùc vì baêng loã ñöôïc hình
thaønh tröïc tieáp töø baûn thaûo naøy.
• Lập trình N C kiểu MDI

Tuyø theo daïng maùy coâng cuï vaø
daïng baêng loã, baûn thaûo chöông coù
7
theå khaùc nhau 8

CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌNH NC CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
Lập trình bằng máy tính Lập trình bằng máy tính
Coâng vieäc cuûa ngöôøi laäp trình

Ngöôøi laäp trình nhaäp chöông trình ñöôïc vieát
baèng APT hoaëc moät moät ngoân ngöõ khaùc. Traïm

Thieát bò bieân dòch döõ lieäu nhaäp seõ chuyeån ñoåi APT
thieát keá
program
caùc leänh ñöôïc maõ hoùa chöùa trong chöông
trình thaønh daïng duøng ñöôïc cho maùy tính vaø
chuaån bò cho quùa trình gia coâng tieáp theo. Coâng vieäc cuûa maùy tính

Thieát bò tính toaùn soá hoïc cuûa heä thoáng, goàm

boä caùc chöông trình, giaûi caùc baøi toaùn ñeå taïo Bieân dòch
döõ lieäu vaøo
Tính toaùn
soá hoïc
Tính toaùn
offset dao
Chöông
trình haäu
ra caùc maët cuûa chi tieát. xöû lyù

9 10

CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
Lập trình bằng máy tính

Laøm cho chöông trình chung coù tính ñaëc thuø
ñeå thích nghi cho töøng loaïi maùy rieâng bieät,
phaàn chöông trình naøy goïi laø chöông trình
haäu xöû lyù (postprocessor).

Postprocessor laø moät chöông trình maùy tính
rieâng reõ ñöôïc vieát ñeå taïo ra baêng loã cho töøng
maùy NC rieâng bieät.

Ñaàu ra cuûa postprocessor laø 1 baêng NC ñöôïc
vieát ôû daïng chính xaùc cho maùy maø noù söû
duïng. 11
CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
Caùc ngoân ngöõ laäp trình NC
• 1) APT: ( Automatically Programmed Tools)
do MIT phaùt trieån, baét ñaàu thaùng 6/1956 vaø
laàn ñaàu tieân ñöôïc duøng cho saûn xuaát vaøo
khoaûng naêm 1959. Noù ñöôïc duøng roäng raõi ôû
Myõ, coù theå duøng ñeå laäp trình NC theo vò trí vaø
ñöôøng cong tôùi 5X. Caùc phieân baûn cuûa APT
cho caùc öùng duïng rieâng reõ laø:
• APTTURN ( cho maùy tieän),
• APTMILL ( cho maùy phay),
• APTPOINT(cho caùc nguyeân coâng gia coâng
theo ñieåm). 12

2

CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
Caùc ngoân ngöõ laäp trình NC
2) ADAPT (Adaptation of APT). Do
IBM thieát keá ñeå duøng cho maùy tính
nhoû. Do APT ñaày ñuû ñoøi hoûi phaûi coù
maùy tính lôùn neân nhieàu khaùch haøng
khoâng duøng noåi. ADAPT khoâng maïnh
baèng APT nhöng coù theå duøng ñeå laäp
trình cho maùy NC kieåu ñieåm vaø ñöôøng
cong.
13
CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
Caùc ngoân ngöõ laäp trình NC
4) UNIAPT - Do United Computing
Corp. of Carson, California, phaùt trieån
ñeå duøng cho minicomputer, cho pheùp
nhieàu xöôûng saûn xuaát nhoû coù khaû naêng
laäp trình nhôø maùy tính. Ñaây laø moät
phieân baûn APT haïn cheá.
15
CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
Caùc ngoân ngöõ laäp trình NC
6) COMPACT II: Do Manufacturing Data
Systems, Inc. ( MDSI) thieát keá, moät haõng ñaët
cô sôû taïi Ann Arbor, Michigan, Myõ, phaùt
trieån . Ngoân ngöõ naøy coù nhieàu ñaëc ñieåm
gioáng vôùi SPLIT . MDSI baùn COMPACT II
cho khaùch haøng theo kieåu chia seû thôøi gian
(Time-sharing). Ngöôøi laäp trình NC duøng ñaàu
noái töø xa naïp chöông trình cuûa hoï vaøo 1 trong
nhöõng maùy tính cuûa MDSI, coøn MDSI thì cho
ra baêng NC. COMPACT II laø moät trong
nhöõng ngoân ngöõ laäp trình ñöôïc duøng raát roäng
raõi. Haõng MDSI coù tôùi 3000 coâng ty laø khaùch
haøng söû duïng heä thoáng cuûa hoï.
17
3/31/2010
CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
Caùc ngoân ngöõ laäp trình NC
3) EXAPT – Extended subset of APT, do
ngöôøi Ñöùc xaây döïng töø ñaàu nhöõng naêm 1964
vaø döïa treân ngoân ngöõ APT. Coù 3 phieân baûn
laø:
• EXAPT 1 – Duøng cho maùy phay theo ñieåm
vaø khoan
• EXAPT 2 – Duøng cho maùy tieän
• EXAPT 3 - Cho caùc nguyeân coâng gia coâng
theo ñöôøng cong
• Moät trong nhöõng ñaëc ñieåm cuûa EXAPT laø töï
ñoäng toái öu hoùa toác ñoä caét vaø löôïng aên dao.
14
CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
Caùc ngoân ngöõ laäp trình NC
5) SPLIT ( Sundstrand Processing
Language Internally Translated). Laø heä
thoáng duøng rieâng cho caùc maùy coâng cuï
cuûa haõng Sundstrand. Coù theå laäp chöông
trình cho maùy NC 5 truïc loaïi ñieåm vaø
ñöôøng cong. Ñaëc ñieåm noåi baät cuûa SPLIT
laø Postprocessor coù saün trong chöông trình.
Moãi maùy NC duøng heä thoáng SPLIT rieâng,
do vaäy khoâng caàn phaûi coù postprocessor
chuyeân bieät.
16
CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
Caùc ngoân ngöõ laäp trình NC
7) PROMPT : Phaùt trieån bôûi haõng Weber
N/C system, ñoùng ôû Milwaukee, Wilsconsin,
ñöôïc thieát keá ñeå duøng cho nhieàu loaïi maùy
NC thoâng duïng nhö maùy tieän, trung taâm gia
coâng, caét gioù ñaù vaø maùy ñoät.
8) CINTURN II: Ñöôïc phaùt trieån bôûi haõng
Cincinnati Milacron ñeå ñôn giaûn vieäc laäp
trình cho maùy tieän.
• Söû duïng roäng raõi nhaát laø ngoân ngöõ APT, keå
caû caùc phieân baûn xuaát xöù töø APT (ADAPT,
EXAPT, UNIAPT, v.v.).
18
3

CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
Laäp chöông trình NC vôùi töông taùc ñoà hoïa
(CAD/CAM)

Laäp trình töông taùc ñoà hoïa laø moät trong nhöõng
thí duï tuyeät vôøi veà söï tích hôïp giöõa CAD vaø
CAM.

Caùc böôùc laäp trình ñöôïc ñöa ra maøn hình ñoà hoaï
cuûa heä thoáng CAD/CAM baèng caùch söû duïng döõ
lieäu hình hoïc thu ñöôïc trong quùa trình thieát keá.

Ngöôøi laäp chöông trình xaây döïng noù baèng caùc
leänh caáp cao cuûa heä thoáng.

Trong nhieàu tröôøng hôïp ñöôøng chaïy dao ñöôïc
töï ñoäng sinh ra bôûi phaàn meàm CAD/CAM. Keát
quûa laø danh saùch caùc chöông trình APT hay caùc
File veà Cutter location (CLFILES) coù theå ñöôïc
xöû lyù ñeå taïo ra chöông trình NC, baêng loã NC.
CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
Laäp chöông trình NC vôùi töông taùc ñoà hoïa
(CAD/CAM)
Choïn duïng caét

Thöôøng heä thoáng CAD/CAM coù moät thö
vieän caùc duïng cuï.

Ngöôøi laäp trình coù theå choïn moät trong soá
duïng cuï ñoù hay taïo ra moät duïng cuï môùi
baèng caùch khai caùc tham soá kích thöôùc cuûa
duïng cuï (ñöôøng kính, baùn kính goùc löôïn,
chieàu daøi ñoaïn caét v..v..).
CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌNH NC
Laäp chöông trình NC vôùi töông taùc ñoà hoïa
(CAD/CAM)
Taïo ñöôøng chaïy dao

Phöông phaùp töông taùc cho pheùp ngöôøi laäp
trình cô hoäi cheøn caùc caâu postprocssor vaøo
caùc ñieåm töông öùng trong khi taïo ra
chöông trình.

Caùc caâu leänh postprocssor bao goàm caùc
leänh veà ñieàu khieån maùy coâng cuï nhö Feed
rates, speeds, dung dòch

Caùc chöông trình con töï ñoäng ñöôïc goïi vôùi
söï töông taùc ít nhaát cuûa ngöôøi duøng.
3/31/2010
CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
Laäp chöông trình NC vôùi töông taùc ñoà hoïa
(CAD/CAM)
Nhöõng böôùc ñaàu tieân

Xaùc ñònh hình hoïc treân maøn hình vi tính

Heä thoáng CAD/CAM seõ thöïc hieän vieäc ñaùnh daáu
caùc phaàn töû vôùi caùc leänh ñôn giaûn söû duïng bôûi
ngöôøi laäp trình.

Sau khi ñaùnh daáu (goïi teân), caùc caâu leänh hình
hoïc APT coù theå ñöôïc taïo ra töï ñoäng bôûi heä thoáng

Moät khi chi tieát ñaõ ñöôïc xaùc ñònh treân maøn hình
ngöôøi laäp trình coù theå ñaët bieân daïng phoâi leân chi
19 tieát tuøy theo soá laàn gia coâng caàn thieát. 20
CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
Laäp chöông trình NC vôùi töông taùc ñoà hoïa
(CAD/CAM)
Taïo ñöôøng chaïy dao

Phöông phaùp töông taùc cho pheùp ngöôøi laäp trình
taïo ra ñöôøng chaïy dao töøøng böôùc vaø kieåm tra söï
ñuùng ñaén treân maøn hình.

Thuû tuïc baét ñaàu vôùi vieäc xaùc ñònh ñieåm ñaàu
tieân cuûa ñöôøng chaïy dao.

Ngöôøi laäp trình sau ñoù cho duïng cuï di chuyeån
theo hình daùng cuûa phoâi.

Khi duïng cuï gia coâng treân maøn hình, heä thoáng
CAD/CAM seõ töï ñoäng chuaån bò caùc caâu leänh
21 chuyeån ñoäng öùng vôùi ngoân ngöõ APT. 22
CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
Laäp chöông trình NC vôùi töông taùc ñoà hoïa
(CAD/CAM)
Mô phỏng đường chạy dao

Đồ họa maøu cho pheùp ngöôøi laäp trình deã
daøng troâng thaáy söï khaùc nhau giöõa phoâi vaø
duïng cuï.

Vieäc moâ phoûng coù theå thöïc hieän theo nhieàu
caùch:
- Chaïy nhanh
- Chaïy vôùi toác ñoä hieän thôøi
23
- Chaïy töøng böôùc 24
4
 3/31/2010

CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
Laäp chöông trình NC vôùi töông taùc ñoà hoïa
(CAD/CAM)
Öu ñieåm cuûa CAD/CAM

Tieát kieäm thôøi gian xaùc ñònh hình hoïc

Kieåm tra thaáy ngay (Immediate Visual
verification).

Söû duïng chöông trình con laäp trình töï ñoäng.

Taêng naêng suaát lao ñoäng.

Tích hôïp vôùi caùc chöùc naêng lieân quan khaùc:
Thieát keá duïng cuï, laäp keá hoaïch gia coâng,
nhoùm hoùa caùc chi tieát ñeå gia coâng theo coâng
ngheä nhoùm v.v.
CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
Laäp trình baèng gioïng noùi : VNC (Voice NC)

Duøng lôøi noùi ñeå giao tieáp vôùi maùy,

VNC cho pheùp ngöôøi laäp trình khoûi phaûi vieát
chöông trình baèng tay, goõ chöõ hay kieåm tra
baèng tay.

Coâng ty chuyeân duøng caùch laäp chöông trình
naøy laø taäp ñoaøn Threshold Technology ôû
Delran, New Jersey.

Ñeå thöïc hieän vieäc laäp trình baèng VNC, ngöôøi
vaän haønh noùi vaøo micro ñöôïc thieát keá ñaëc
25
bieät ñeå giaûm tieáng oàn… 26

CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
Laäp trình baèng gioïng noùi : VNC (Voice NC)

Duøng töø ñôn giaûn vôùi caùc töø nhö “Turn”,
“Thread”, “Mill line” cuøng vôùi soá ñeå ñaûm
baûo caùc döõ lieäu kích thöôùc vaø toïa ñoä.

Tröôùc khi heä thoáng VNC ñöôïc söû duïng, noù
phaûi ñöôïc huaán luyeän ñeå nhaän ra vaø chaáp
nhaän tieáng noùi cuûa caù nhaân ngöôøi laäp trình.

Ngöôøi laäp trình khi taäp phaûi noùi tôùi 5 laàn ñeå
ñaûm baûo 1 taäp tham chieáu veà gioïng noùi maø
sau ñoù noù phaûi so saùnh khi laäp trình. Toaøn boä
töø ñieån cuûa heä thoáng Threshold coù nhöõng 100
töø.

Nhieàu chöông trình NC chæ caàn duøng 20 töø laø
ñuû.
CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
Laäp trình baèng gioïng noùi : VNC (Voice NC)

Khi noùi ngöôøi laäp trình phaûi ngaên caùch caùc töø
baèng nhöõng ñoaïn nghæ.

Thôøi gian nghæ giöõa caùc töø vaøo khoaûng 1/10
giaây hoaëc daøi hôn.

Vieäc naøy cho pheùp heä thoáng nhaän dieän tieáng
noùi coù theå phaân bieät bieân ñoä cuûa leänh noùi vaø
so saùnh ñaëc tính aâm thanh vôùi töø ñöôïc nhôù
trong taäp leänh cuûa noù.

Toác ñoä noùi vaøo khoaûng 70 töø/phuùt. Khi caùc töø
ñöôïc noùi ra, maøn hình tröôùc ngöôøi laäp trình
kieåm tra moãi leänh cuûa ngöôøi vaän haønh vaø
nhaéc nhôû ngöôøi vaän haønh nhöõng leänh caàn
27 phaûi thöïc hieän tieáp theo. 28

CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
Thí duï VNC Öu ñieåm cuûa VNC
• Ñeå xaùc ñònh moät ñöôøng troøn, cuoäc ñoái thoaïi giöõa ngöôøi vaø
maùy coù daïng ñaëc tröng nhö sau (ñöôïc goïi ra treân maøn hình
CRT)
• Programmer : “Define”
• System : DEFINITION TYPE
Tieát kieäm thôøi gian laäp trình, do ñoù
•
•
Programmer
System
: CIRCLE
: CIRCLE # =
giaûm ñöôïc thôøi gian chu kyø saûn xuaát.
• Programmer : “Three”
Thôøi gian laäp trình coù theå giaûm ñeán
System : CENTER PT X =
50%.
•
• Programmer :Five decimal three one, Go”
• System : Y =
• Programmer : “Two Decimal Four Seven Five, Go”
• System : CW/ CCW
• Programmer : Counterclockwise
• Khi chöông trình ñaõ ñöôïc laäp vaø kieåm tra, heä thoáng seõ
chuaån bò cho ra baêng ñuïc loã ñeå gia coâng. 29 30

5

CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
Manual Data Input - MDI

Ngöôøi laäp trình nhaäp leänh tröïc tieáp treân
maøn hình CRT cuûa maùy NC vì theá
khoâng caàn phaûi ñuïc baêng loã.

Vieäc laäp trình do ngöôøi vaän haønh laøm.

Heä thoáng NC ñöôïc trang bò khaû naêng
MDI coù trang bò maùy tính (micro
computer) laøm thieát bò ñieàu khieån.
31
CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP TRÌNH NC
Öu ñieåm cuûa MDI

Ñôn giaûn

Khoâng caàn maùy ñuïc baêng loã voán ñaét
tieàn vaø chieám maët baèng

Nhöõng cô sôû nhoû ñeã daøng döa vaøo söû
duïng caùc maùy CNC
33
CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
Manual Data Input - MDI

Ngöôøi laäp trình nhaäp leänh tröïc tieáp treân maøn
hình CRT cuûa maùy NC vì theá khoâng caàn phaûi
ñuïc baêng loã.

Vieäc laäp trình do ngöôøi vaän haønh laøm.

Heä thoáng NC ñöôïc trang bò khaû naêng MDI coù
trang bò maùy tính (micro computer) laøm thieát
bò ñieàu khieån.
35
3/31/2010
CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
Manual Data Input - MDI

Ñöôïc thieát keá ñeå ñôn giaûn vieäc laäp trình gia
coâng

Noù ñoøi hoûi ngöôøi laäp trình phaûi bieát chi tieát
veà quùa trình gia coâng, ñeå vieát chöông trình
theo ñuùng trình töï cuûa noù.

Veà cô baûn ngöôøi vaän haønh phaûi coù khaû naêng
ñoïc baûn veõ kyõ thuaät vaø hieåu bieát veà coâng
ngheä.

Khoâng nhaát thieát phaûi qua moät kyø ñaøo taïo
caêng thaúng veà laäp trình NC.
32
CÁC PHƯƠN G PHÁP LẬP TRÌN H N C
Haïn cheá cuûa MDI

Chöông trình phaûi ngaén goïn, chi tieát phaûi ñôn
giaûn,

Do maøn hình nhoû (22-25 doøng), ngöôøi laäp
trình khoù kieåm tra chöông trình.

Khoâng hieäu quûa neáu laäp trình ñeå gia coâng caùc
chi tieát phöùc taïp.

Duøng moät maùy raát ñaét tieàn ñeå cho vieäc laäp
trình laø moät ñieàu laõng phí.

Ñeå naâng hieäu quûa söû duïng coù theå vöøa gia
coâng, vöøa laäp trình ñeå gia coâng chi tieát môùi.
Ñoù laø laøm vieäc ôû cheá ñoä haäu tröôøng
(BACKGROUND MODE). 34