Samenvatting

Ber Kooijman ontmoet Thera Bouman als hij knipperende

hoorntjes verkoopt op straat in Amsterdam. Hij ziet welk café
ze in gaat en zorgt ervoor dat ze elkaar daar een tweede keer
ontmoeten. Ber en Thera krijgen een relatie en willen beiden
leven zoals in een film. Hierdoor nemen ze een aantal minder
handige beslissingen en eindigt Thera met een oudere
fotograaf aan de Keizersgracht en Ber in de gevangenis. In het
ene hoofdstuk speelt het verhaal in het heden en in het
volgende in het verleden. Ik vertel het verhaal in
chronologische volgorde.
Ber Kooijman is achttien jaar en zat op het Berlage Gymnasium in
Amsterdam maar heeft zichzelf in zijn examenjaar uitgeschreven.
Zijn moeder weet van niets. Zijn vader is zes jaar geleden
overleden. Hij brengt zijn tijd door met zijn vrienden uit Osdorp,
waar hij woont in een villawijkje: Gerrie Grolsch, Jamal, Otman en
Rachid alias De laatste mode. Overdag hangen ze in snackbar Fast
Eddy en ’s nachts gaan ze uit onder begeleiding van veel drank en
drugs. Tijdens zo’n nacht komt hij in het bezit van een zak met
knipperende hoorntjes. Hij verkoopt een van die hoorntjes aan
Thera Bouman (negentien jaar). Hij weet meteen dat zij de vrouw is
op wie hij altijd gewacht heeft en ziet waar ze naar binnen gaat. Een
volgende keer wacht hij haar daar op. Zij denkt dat hij een filmmaker
is met wie ze een afspraak heeft en hij laat haar in die waan. Als ze
erachter komt dat hij iemand anders is, is ze eerst boos maar dan
gaan ze samen oesters eten bij de Chinees Nam Kee op de
Zeedijk.
Ber ziet Thera aan het werk: ze danst met een pruik op en in een
zilveren string in een kelder. Hij gaat daarna met haar mee naar
huis maar slaapt in een andere kamer. Ber en Thera krijgen een
relatie: ze slapen een aantal keren per week bij Thera die een
zolderkamer in een sjiek huis huurt en eten regelmatig bij Nam Kee.
Ber probeert Thera weg te houden van zijn Osdorpse vrienden en
Thera’s ex, een veertien jaar oudere fotograaf, belt regelmatig.
Ber vertelt zijn broer Rein over Thera en komt er vervolgens niet
onderuit Thera thuis te eten te vragen. De ontmoeting tussen Bers
moeder en Thera verloopt gespannen omdat Ber natuurlijk niet de
waarheid over haar aan zijn moeder verteld heeft. Op Bers kamer
krijgt Thera voor het eerst een epilepsieaanval en uit schaamte wil
ze thuis alleen slapen. ’s Nachts belt ze hem in paniek op omdat ze
bang is dat hij haar zal verlaten.
Na nog twee epilepsieaanvallen stopt Thera met dansen in de
kelder. Ze willen samen op reis en hebben snel geld nodig. Thera
bedenkt een geniaal plan: ze doen alsof ze het huis verhuren waar
zij zelf een zolderkamer huurt. Ze zetten een advertentie en van alle
mensen die na een rondleiding geïnteresseerd zijn, vragen ze
sleutelgeld en een eerste maand huur. Zo strijken ze bijna
dertigduizend gulden op. Omdat Thera nog een aanval krijgt,
besluiten ze nog niet op reis te gaan maar eerst een tijdje te
verblijven in het Hilton Hotel. Ze nemen het er daar goed van maar
Thera voelt zich ook moe en is chagrijnig dus de reisplannen
worden steeds uitgesteld. Ineens wil ze dansen. Ber gaat naar
Osdorp om coke te regelen en als hij terugkomt, zit ze met een man
aan de bar. Die man wil haar veel geld betalen als ze in zijn kamer
voor hem wil dansen en Thera is geneigd om op zijn voorstel in te
gaan. Ber maakt hierover ruzie met haar en uiteindelijk danst ze
voor hem.
Thera krijgt meerdere aanvallen achter elkaar en Ber belt een
ambulance. Ze wordt opgenomen in het ziekenhuis en Ber gaat
terug naar huis. Ze zijn voor het eerst weer gescheiden. Thera
gelooft niet meer zo in reizen en zegt tegen Ber dat hij zich niet zo
vast moet klampen. Ber gaat oesters voor haar halen en als hij
terugkomt, ziet hij dat haar ex Ben op bezoek is geweest. Na het
ziekenhuis gaat Thera weer bij haar moeder wonen. Thera is duf en
moedeloos van de medicijnen, heeft volgens haar moeder rust
nodig en haar moeder kijkt Ber weg. Ook als Ber belt, wordt hij
afgewimpeld en hij verkeert thuis in een steeds apatischere
toestand. Na zes dagen belt Thera hem eindelijk en hij zoekt haar
meteen op. Thera zegt hem dan dat ze voorlopig geen contact meer
met hem wil.
Ber gaat nu nog harder uit met De laatste mode en Otman want hij
heeft geld zat. Hij kan Thera niet los laten en gaat haar zoeken, als
hij hoort dat haar familie niet weet waar ze is. Hij post tegenover
Bens huis, breekt zelfs in en vindt dan recente vakantiefoto’s van
haar. Als hij haar Bens huis uit ziet komen, volgt hij haar en ziet ze
hem. Ze zegt nu een prettig en rustig leven te hebben en hij moet
haar met rust laten. Ook Ben maakt hem duidelijk dat er voor Ber
geen plek meer in Thera’s leven is.
Na een bizarre nacht met zijn vrienden wordt Ber wakker met
Otmans pistool naast zijn kussen. Hij bedreigt Ben ermee. Dan gaat
hij terug naar Fast Eddy’s en hoort dat iedereen bij het feest ter
gelegenheid van de opening van het nieuwe winkelcentrum is. Als
zijn vrienden hebben zich laten inpalmen door buurtwerker Freek
Feek en lopen met securityvestjes aan. Hij is zo boos dat hij een
steen gooit naar de bezoekende burgemeester en hem raakt. De
burgemeester valt bewusteloos neer. Ber vlucht naar het villawijkje,
wordt door een agent op de fiets herkend en schiet hem neer. Dan
vlucht hij naar Bretteville-sur-Leize in Frankrijk waar zijn ouders een
vakantiehuisje hadden.
Hij breekt in in het oude vakantiehuis dat nu van andere mensen is
en wordt daar uiteindelijk opgepakt. In de Nederlandse kranten – hij
zit inmiddels in een Nederlandse cel – wordt hij een monster
genoemd, er is zelfs een reportage over hem op tv. Psychiater
Meesters onderzoekt of hij misschien naar een tbs-kliniek moet. Na
drie weken wordt de burgemeester wakker uit zijn coma en dat lucht
Ber wel op. Zijn moeder en broer bezoeken hem regelmatig en Rein
neemt een fotoalbum voor hem mee. Als ze dat samen bekijken,
krijgen ze ruzie omdat Ber een ander beeld van hun vader heeft dan
Rein. Uiteindelijk vertelt Rein dat hun vader een verhouding had en
hen zou verlaten.
Met strafvermindering zal Ber vier jaar moeten zitten en hierin
berust hij. Er komt elke avond een meisje naar de gevangenis
zwaaien en Ber kijkt niet meer omdat hij Thera in haar ziet. Hij wil
niet meer zien wat er niet is.

Personages

Berry Kooijman
Berry Kooijman, alias Dirty Berry (zo noemt hij zichzelf), alias Diablo
of Yoko (zo noemt Thera hem), alias het monster uit het villastraatje
of de Coma-man (zo word hij in de kranten en in de gevangenis
genoemd) is achttien jaar oud en woont met zijn oudere broer Rein,
die biologie studeert, en zijn moeder. Zijn vader is zes jaar geleden
op 41-jarige leeftijd overleden aan een hartinfarct(, was cameraman
bij de NOB en sprak tekenfilms in). Ber vindt zichzelf niet gespierd
en hij heeft blond piekhaar dat nooit goed wil zitten. Berry liegt,
bijvoorbeeld tegen zijn vrienden over zijn vader, maar vooral tegen
zijn moeder. Zijn moeder vertelt graag hoe Berry haar vroeger wilde
beschermen en hoewel ze bij de reclassering werkt en gewend is
om met leugenaars om te gaan, heeft ze niet door dat Berry al een
half jaar niet meer naar school gaat, niet geslaagd is, zich niet heeft
ingeschreven voor een universiteit en geld en pillen van haar steelt.
(Hij liegt tegen haar ook over Thera en over haar auto die hij
geleend had en die zijn vrienden helemaal afbreken.) Hij voelt zich
vervelend over het liegen maar hij lijkt ook een voorkeur te hebben
voor een mooiere versie van de werkelijkheid: hij denkt als enige
van het gezin een eland in het Sloterpark te zien en zag een heel
andere vader dan zijn broer Rein. Hij idealiseert het verleden
(fotografeert ook liever de lucht en de wolken dan de wereld voor
hem) en denkt bijvoorbeeld dat hij een betere relatie had met zijn
vader dan Rein en dat zijn vader en hij samen het verslepen van
hun aangevreten, dode pony verwerkt hebben. Hij wilde dat zijn
vader trots op hem was, bijvoorbeeld op zijn tennisspel, en hield van
dezelfde muziek als hij. (Rein kon samen met zijn vader beter
Donald Duck nadoen dan Ber.) Rein wist echter dat zijn vader een
alcoholist was, een verhouding had en dat hij ten tijde van het
verslepen helemaal niet verdrietig was over die pony maar over het
feit dat hij Ber over die verhouding moest vertellen. Ber en zijn broer
hebben een goede relatie en maken veel grapjes, maar als Rein dit
aan hem vertelt, wordt hij boos en vechten ze. Ber heeft moeite met
het verwerken van zijn verlies: eerst van zijn pony, later van zijn
vader en nu van Thera.
Thera Bouman
Thera Bouman, vernoemd naar een Grieks eiland waar ze verwekt
is, is negentien jaar maar zonder make-up ziet ze eruit als zeventien
en met make-up, die ze vaak draagt, ziet ze eruit als in de twintig.
Ze heeft blond haar, blauwe ogen en een getinte huid. Ze danst
bijna naakt in een bar voor het geld en heeft daarvoor een half jaar
in een videotheek gewerkt, waardoor ze veel verstand van films
heeft, in het bijzonder van het misdaadgenre. In die videotheek
heeft ze een veertien jaar oudere fotograaf ontmoet, Ben, met wie
ze een tijdje een relatie gehad heeft. Deze man heeft naaktfoto’s
van haar gemaakt voor de Penthouse. Ze huurt een zolderkamer in
Amsterdam Oud-Zuid, haar moeder woont in het welgestelde
Haarlem en haar vader woont met een zangeres op Malta. Thera’s
adagium is: ‘Wat goed is, mag niet te lang duren.’

Quotes
"Ik draaide me om. Een zwarte, gloednieuwe Saab cabrio stond
grommend voor me. Het probleem met die auto’s is niet zozeer van
technische als wel van sociologische aard. Doordat er zowel
tandartsen als onderwereldfiguren in rijden, weet je nooit zeker of je
een beuk moet uitdelen of ontwijken. Maar die twee gelokte
kutkrabbers die ik achter de voorruit zag kleven leken me geen
neosoulpooiers, eerder van die gasten uit Amstelveen die hun
vaders wagen hadden geleend en er regelrecht mee van de
golfbaan naar de hoeren waren gereden om daar een paar miljoen
rondjes te rijden."
Bladzijde 10
"Als de film begint ligt Alain Delon met zijn kleren aan op bed. […]
Hij rookt een sigaret. Hij staat op. Hij trekt zijn beige regenjas aan,
zet zijn hoed op en dan pakt hij een stapel bankbiljetten waarmee
hij langs de tralies van een kooi strijkt. Het ziet er allemaal heel
geheimzinnig en gevoelig uit: de kanarie, de tralies en die beweging
met de bankbiljetten. Er gaat een zoete pijn vanuit, een verleidelijke
eenzaamheid, een eenzaamheid die je angst ervoor overwint
zonder dat je precies weet waarom. […] Dan doet Delon de
bankbiljetten in zijn binnenzak en verlaat hij zijn kamer, zijn eigen
kooi – het beest is los, het verhaal kan beginnen. […] ‘Zoals Delon
op pad gaat, zo zou je iedere dag van je leven op pad moeten
gaan.’"
Bladzijde 204

Thematiek

List, leugens en bedrog

Het thema is leven als in een film en dus het spelen van
verschillende rollen. De mooiste regel die Berry kent, komt uit een
liedje van een cd van zijn vader: ‘I wish my life was a non-stop
Hollywood movie show’ (The Kinks). Volgens Thera speelt iedereen
zichzelf. Mensen zijn niets anders dan rolzappers: ze spelen steeds
andere rollen en hoe meer rollen ze spelen, des te meer ze invullen
van de waarheid. Je moet dan ook alleen spijt hebben van de films
waarin je niet hebt gespeeld. Als je dit spelen van rollen negatief
benadert, kun je het als bedrog zien. In het gezin speelt Berry de rol
van de hardwerkende gymnasiast, terwijl hij in werkelijkheid
criminelen vrienden heeft en samen met Thera een misdaad pleegt.
Voor zijn criminele vrienden speelt hij de stoere jongen (Dirty Berry)
en verzwijgt hij dat hij in een villawijk woont en met Thera omgaat.
Bij Thera kiest Berry er bewust voor druk, onverschillig en vol
verhalen (in plaats van stil en een tikje mysterieus) te zijn. Thera is
voor haar moeder de minzame, net niet te wilde dochter die in de
grote stad woont. In het echt is ze veel wereldwijzer, een
nachtclubdanseres en staan er naaktfoto’s van haar in tijdschriften.
Tegenover Berry doet ze alsof ze wil reizen maar uiteindelijk wil ze
toch een rustig en prettig leven. Ook Bers vader heeft een rol
gespeeld: tegenover Ber speelde hij de liefdevolle, trotse vader
terwijl hij in werkelijkheid het gezin wilde verlaten. Symbool voor dit
bedrog is de scene met het laten inslapen van de pony, het
aanvreten door de kraaien en het verslepen ervan. Voor Ber was dit
eerst een herinnering aan iets wat hij samen met zijn vader gedaan
en verwerkt had. Later blijkt dat zijn vader toen alleen verdrietig was
om zichzelf, om wat hij Ber moest vertellen. Ber voelt zich dan
verraden.

Motieven

Hoorntjes
De hoorntjes zijn een (leid)motief: ze zorgen voor de ontmoeting
tussen Ber en Thera en Thera heeft ze op als ze het geld telt.
Bovendien noemt Thera Ber ‘Diablo’, dat waarschijnlijk is afgeleid
van ‘diable’ en ‘duivel’ betekent.
Horoscoop
Ook het lezen van je horoscoop komt veel terug. Thera en Ber doen
dit allebei en Ber zegt dat ze lezen als ‘ernstig bedoelde films
waarom het publiek zich krom lacht’.
Afzetten
Daarnaast is het afzetten tegen de gevestigde orde een motief:
Bers criminele vrienden doen dat sowieso en Ber doet dat door met
hen om te gaan. Symbool voor de gevestigde orde zijn zijn docent
Nederlands (‘het is mooi, het is belangrijk, het is goed voor je’),
buurtwerker Freek Feek, psychiater Meesters en zijn moeder.

Opdracht

voor Tatjana & Allard

Trivia

Katja Schuurman, die Thera speelde in de verfilming van het boek,

poseerde als Thera in de Playboy (2002).

Titelverklaring

Letterlijk slaat de titel op de oesters die Ber en Thera tijdens hun

eerste date eten bij de Chinees Nam Kee aan de Zeedijk. Oesters
eten heeft een erotische bijbetekenis en het samen oesters eten
symboliseert de liefde tussen Ber en Thera. Ber vindt ze eigenlijk
niet lekker maar voor Thera doet hij alsof: hier begint zijn rollenspel
– zoals in een film – dus al. Voordat Ber de steen gooit, als hij weet
dat alles met Thera voorbij is, eet hij ook oesters bij Nam Kee.
Op pagina 116 vertelt Ber dat hij heeft ontdekt dat oesters tijdens
hun leven verschillende malen van geslacht veranderen. Je weet bij
oesters dus nooit precies wie je voor je hebt: een man of een vrouw.
Dat geldt ook voor de personages in dit boek: zij spelen een rol en
je weet dus niet wie je voor je hebt. Bers vader speelde de
liefdevolle vader maar bleek bij zijn gezin weg te willen. Ber speelt
voor Thera een gezellig kletsende jongen die van oesters houdt.
Thera lijkt lang niets te faken maar wil uiteindelijk helemaal niet op
reis maar een rustig en zorgeloos leventje.
Later wordt ook nog gezegd dat ‘de waarheid openbrak, als een
oester van Nam Kee’.

Structuur & perspectief

Het verhaal bestaat uit 35 genummerde hoofdstukken. Het verhaal

wordt niet-chronologisch verteld. In het heden zit Ber in de cel en
vertelt hij hoe hij daar terecht gekomen is. In het verleden ontmoet
hij Thera en gooit hij een steen naar de burgemeester.
Het perspectief ligt bij Ber: hij vertelt het verhaal in de ik-persoon.
Omdat hij achteraf vertelt staat hij wel als een alwetende verteller
boven het verhaal: ‘Ik ben blij dat ik toen nog niet wist wat Rein me
pasgeleden hier in de gevangenis vertelde, over onze vader.’
(pagina 270-271) Op deze wijze wordt spanning gecreëerd want als
lezer wil je nu weten wat er dan met zijn vader is. Doordat het
perspectief bij Ber ligt, weten we ook niets van Thera’s gedachten
en gevoelens: verlaat ze hem bijvoorbeeld vanwege zijn obsessieve
liefde of omdat hij te min voor haar is?

Decor

Het verhaal speelt zich grotendeels af in Amsterdam. Het Osdorp

met zijn schotelantennes waar Bers vrienden wonen, staat
tegenover het geïsoleerde villawijkje waar hij zelf woont
(Burgemeester Eliasstraat, Slotermeer) en de zolderkamer in het
huis in Amsterdam Oud-Zuid waar Thera woont. Osdorp wordt
negatief beschreven, niet alleen vanwege de schotelantennes, maar
ook vanwege de ‘brommerbrigade’, de vieze en sombere snackbar
Fast Eddy en de vervelende buurtwerker Freek Feek. Het is dan
ook niet zo gek dat Ber hier de steen gooit. De plekken die symbool
staan voor de liefde van Ber en Thera zijn natuurlijk het Chinese
restaurant Nam Kee maar ook de suite in het Hilton Hotel. Thera’s
moeder woont in het bekakte Haarlem. Ber vlucht naar Bretteville-
sur-Leize in Frankrijk, dat symbool staat voor de gelukkige
vakanties die hij hier dacht te hebben. Hij eindigt in de gevangenis
in Amsterdam die wordt beschreven als de Bijlmer Bajes.
Het verhaal speelt zich af in 1999. Op 14 juni 1999 maakt Ber een
foto van de hemel boven Thera. Op 31 juli wil Thera ineens dansen.
De vertelde tijd (van het heden) is dus enkele maanden.
In deze tijd werd er veel reclame gemaakt voor de
mobieletelefoonabonnementenaanbieder Ben. Ber maakt hier
grapjes over omdat de ex van Thera ook Ben heet.
Vlak voor de gooi noemt Ber de dagen ‘hondsdagen’: er gebeurt
veel naars in de wereld en het is drukkend warm.

Stijl

Het verhaal is geschreven in een snelle en moderne, soms zelfs

grove stijl. Het woord ‘kut’ wordt regelmatig gebruikt. Voorbeelden:
‘kutquiz’, ‘geen moer meer’, ‘kutkrabber’, ‘kankerpromo-autootje’,
‘fucking nigger’. Er is sprake van ironie en sarcasme (zie ook het
eerste citaat bij Quotes).

Slotzin
‘Komt wel,’ zei ze. ‘Geloof me, dat komt nog wel.’

Beoordeling

Het boek heb ik voor het eerst gelezen toen het net uit was. Ik
herinner me dat ik het toen erg spannend vond: het plot maakte dat
ik niet wilde stoppen met lezen en erachter wilde komen wat Ber nu
precies gedaan had. Nu ik het voor een tweede keer lees, valt dat
plot me wat tegen: de spanningsopbouw staat niet helemaal in
verhouding tot dat wat er daadwerkelijk gebeurd is. Het boek is
echter niet alleen spannend: het is ook een mooi verhaal over de
op- en ondergang van een liefde. Bovendien vermaakt de snelle en
soms grove stijl ook. Voor beginnende lezers is het zeker een
aanrader.