Professional Documents
Culture Documents
Αυτή είναι μια συνέντευξη με έναν πολιτικό, τον βουλευτή Κώστα Δουζίνα,
που πολιτεύεται με τον ΣΥΡΙΖΑ για δεύτερη φορά στην Α’ Πειραιά.
Δημοσιεύεται προς το τέλος της προεκλογικής καμπάνιας, στη χρονική
περίοδο που τυπικά η ένταση του προεκλογικού πάθους επιβάλλει τη δικιά
της λογική σε όλες τις πολιτικές μας κουβέντες. Δεν είναι μια συνέντευξη
που θα συγχρονιστεί όμως με το πνεύμα της περιόδου. Δεν ζήτησα σχόλιο
για το #erxetai_pizza, τι είπε ο Πολάκης, ο Κυρανάκης, ο Άδωνις και ο
Μπογδάνος, αν ο Κυριάκος ήταν κουλ στον Αρναούτογλου, ή αν ο Τσίπρας
τα είπε καλά στο ΣΚΑΪ. Όλα αυτά μπορεί να έχουν τη σημασία τους για τον
τρόπο που διεξάγεται ο δημόσιος διάλογος στην Ελλάδα, αλλά σε αυτό το
κείμενο η έμφαση είναι στο γενικό: στους τρόπους σκέψης, στα συστήματα
γνώσης και ηθικής, στις κοινωνικές διεργασίες που φτιάχνουν τις πόλεις
που ζούμε και τις δουλειές που κάνουμε, τις μικρές τετριμμένες μας
συνήθειες, τα λόγια που λέμε ο ένας στον άλλο, τις φιλίες και τις έχθρες
μας, ό,τι θέλουμε να είμαστε και ό,τι νομίζουμε πως έχουμε ανάγκη.
Birkbeck Institute for the Humanities και της Νομικής Σχολής του ίδιου
πανεπιστημίου, του οποίου έχει ηγηθεί ως Κοσμήτορας και Αντιπρύτανης.
Αυτές οι τυπικές διακρίσεις συνοδεύουν μια παραγωγή γνώσης που μετράει
πάνω από 15 βιβλία πάνω στα ανθρώπινα δικαιώματα και στο νομικό
κείμενο, αναγνωρισμένη και βραβευμένη διεθνώς. Ο Δουζίνας είναι εδώ
και δεκαετίες ισότιμος συνομιλητής με τους κορυφαίους διανοητές της
εποχής, τη Σπίβακ, το Ρανσιέρ, τον Μπαντιού, το Ζίζεκ, την Μπάτλερ και
τον Μπαλιμπάρ ανάμεσα σε άλλους. Όπως μου λέει η σύντροφός του η
Τζοάνα Μπερκ, με τη σειρά της διακεκριμένη ιστορικός και Fellow της
Βρετανικής Ακαδημίας, «αν θέλεις να καταλάβεις τον Κώστα πρέπει να
κατανοήσεις ότι είναι ένας άνθρωπος του μυαλού. Κινητοποιείται από τις
αξίες του, το πάθος του για τα θέματα της ισότητας, της δικαιοσύνης και των
ανθρωπίνων δικαιωμάτων, παρά την κριτική του σε όλα αυτά τα θέματα».
https://popaganda.gr/people/kostas-douzinas-interview/ 2/17
9/10/2019 Κώστας Δουζίνας: «Η εξουσία σήμερα δεν σε διατάζει να ψηφίζεις Μητσοτάκη, αλλά σου δίνει συμβολικά σημάδια για το τι θέλει να κ…
https://popaganda.gr/people/kostas-douzinas-interview/ 3/17
9/10/2019 Κώστας Δουζίνας: «Η εξουσία σήμερα δεν σε διατάζει να ψηφίζεις Μητσοτάκη, αλλά σου δίνει συμβολικά σημάδια για το τι θέλει να κ…
μια στο επίπεδο του υπάρχοντος δικαίου δεν έχεις το δικαίωμα. Από την
άλλη, επειδή το δικαίωμα ενέχει μια ηθική έκκληση, θα έπρεπε να το έχεις.
Για παράδειγμα ένα δικαίωμα που υπάρχει σε όλα τα συντάγματα και όλες
τις συμβάσεις είναι το δικαίωμα στην εργασία. Ένας άνεργος λοιπόν έχει και
δεν έχει το δικαίωμα στην εργασία, γιατί ενώ είναι νομικά κατοχυρωμένο, ο
ίδιος δεν έχει δουλειά.
«Αν θέλεις να καταλάβεις τον Κώστα πρέπει να κατανοήσεις ότι είναι ένας
άνθρωπος του μυαλού. Κινητοποιείται από τις αξίες του, το πάθος του για
τα θέματα της ισότητας, της δικαιοσύνης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων,
παρά την κριτική του σε όλα αυτά τα θέματα» – Τζοάνα Μπερκ,
διακεκριμένη ιστορικός και Fellow της Βρετανικής Ακαδημίας.
https://popaganda.gr/people/kostas-douzinas-interview/ 5/17
9/10/2019 Κώστας Δουζίνας: «Η εξουσία σήμερα δεν σε διατάζει να ψηφίζεις Μητσοτάκη, αλλά σου δίνει συμβολικά σημάδια για το τι θέλει να κ…
Και το θέμα με τις Πρέσπες μπορεί επίσης να το δει κανείς στο πλαίσιο μια
διεθνιστικής, φιλελεύθερης πολιτικής. Όταν συζητούσα με τον Τσαρλς
Τέιλορ, που είναι ο βασικός θεωρητικός του πολυπολιτισμού, του είχα πει
ότι το αξιακό θεμέλιο της συμφωνίας των Πρεσπών ήταν η λογική του
σεβασμού για την ταυτότητα του άλλου, του αλληλοσεβασμού. Μέσα σε
https://popaganda.gr/people/kostas-douzinas-interview/ 6/17
9/10/2019 Κώστας Δουζίνας: «Η εξουσία σήμερα δεν σε διατάζει να ψηφίζεις Μητσοτάκη, αλλά σου δίνει συμβολικά σημάδια για το τι θέλει να κ…
Αυτή δεν είναι η λογική του Αξελ Χόνεθ, που θεωρείται διάδοχος του
Χάμπερμας και είναι ο θεωρητικός του γερμανικού σοσιαλιστικού
κόμματος, για την αναγνώριση της ταυτότητας του άλλου;
Όχι ακριβώς, αλλά προκύπτει στη συζήτηση του Χόνεθ με την Νάνσυ
Φρέιζερ για το δικαίωμα στην αναγνώριση, η οποία θέτει ένα επιχείρημα
που υπάρχει στη συμφωνία των Πρεσπών. Η Φρέιζερ λέει ότι η
αναγνώριση δεν είναι μόνο ένα θέμα αναγνώρισης της αξιοπρέπειας του
άλλου και μη υποτίμησης στα πλαίσια ενός αλληλοσεβασμού, που είναι η
κλασική Εγελιανή θέση. Είναι και ένα θέμα οικονομικό. Δεν μπορεί να
υπάρχει αναγνώριση του άλλου, αν υπάρχει σαφής οικονομική ανισότητα
και επομένως σχέση κυρίου και δούλου σύμφωνα με την λογική του Χέγκελ.
Η συμφωνία των Πρεσπών δημιουργεί τις συνθήκες για οικονομική
συνεργασία, εκτός από την αναγνώριση αυτού που ο άλλος νομίζει ότι είναι.
Αν δεν υπάρξει και ένα εξισωτικό σημείο στο επίπεδο των πόρων, ή
γενικότερα στο επίπεδο της οικονομικής σχέσης, και με αυτή την έννοια της
κοινωνικής δικαιοσύνης και όχι της ατομικής, δεν είναι εύκολο να
προχωρήσει η αναγνώριση.
https://popaganda.gr/people/kostas-douzinas-interview/ 7/17
9/10/2019 Κώστας Δουζίνας: «Η εξουσία σήμερα δεν σε διατάζει να ψηφίζεις Μητσοτάκη, αλλά σου δίνει συμβολικά σημάδια για το τι θέλει να κ…
Πρόκειται για μια ιστορική διάρκεια που χαρακτηρίζεται από την πολύπλοκη
κοινωνική οργάνωση, από την κατάτμηση των τάξεων, από το γεγονός ότι
οι νεώτερες γενιές δεν έχουν την σταθερότητα μιας καριέρας, αλλά είναι σε
μια λογική εκπαίδευσης και μετεκπαίδευσης, δια βίου εκπαίδευσης, σε μια
λογική που αναγνωρίζει τη μεταβλητότητα αυτού που είσαι. Όλοι αυτοί οι
παράγοντες οδηγούν σε μια κατάσταση όπου αυτό που γίνεται με τις
ταυτότητες είναι μια δημόσια αναγνώριση του δικαιώματος να αλλάζεις αυτό
που είσαι. Πάνω σε αυτό στηρίζονται οι άνθρωποι που το κάνουν για
πολιτικούς λόγους. Οι ακροδεξιοί το έχουν πετύχει πολύ περισσότερο, με τα
fake news κλπ. Το πιο σημαντικό είναι η αναγνώριση μιας οντολογικής
ελαφρότητας στην οποία, με έναν περίεργο και ψευδές τρόπο, αυτό που
λέγαμε παλιά «είσαι ό,τι δηλώσεις» έχει γίνει αναγνωρισμένη δημόσια θέση.
https://popaganda.gr/people/kostas-douzinas-interview/ 9/17
9/10/2019 Κώστας Δουζίνας: «Η εξουσία σήμερα δεν σε διατάζει να ψηφίζεις Μητσοτάκη, αλλά σου δίνει συμβολικά σημάδια για το τι θέλει να κ…
https://popaganda.gr/people/kostas-douzinas-interview/ 10/17
9/10/2019 Κώστας Δουζίνας: «Η εξουσία σήμερα δεν σε διατάζει να ψηφίζεις Μητσοτάκη, αλλά σου δίνει συμβολικά σημάδια για το τι θέλει να κ…
https://popaganda.gr/people/kostas-douzinas-interview/ 11/17
9/10/2019 Κώστας Δουζίνας: «Η εξουσία σήμερα δεν σε διατάζει να ψηφίζεις Μητσοτάκη, αλλά σου δίνει συμβολικά σημάδια για το τι θέλει να κ…
https://popaganda.gr/people/kostas-douzinas-interview/ 12/17
9/10/2019 Κώστας Δουζίνας: «Η εξουσία σήμερα δεν σε διατάζει να ψηφίζεις Μητσοτάκη, αλλά σου δίνει συμβολικά σημάδια για το τι θέλει να κ…
«Τα social media σου επιτρέπουν να υιοθετήσεις το ρόλο ενός άβαταρ που
δεν έχει καμία σχέση με αυτό που είσαι, αλλά είναι αυτός με τον οποίο
αναγνωρίζεσαι στο ψηφιακό σύμπαν. Οι ακροδεξιοί το έχουν πετύχει πολύ
περισσότερο, με τα fake news κλπ. Με έναν περίεργο και ψευδές τρόπο,
αυτό που λέγαμε παλιά «είσαι ό,τι δηλώσεις» έχει γίνει αναγνωρισμένη
δημόσια θέση»
Αν μάθαμε κάτι από τον Φουκό είναι ότι ακόμα και αυτός που βρίσκεται
στον αρνητικό πόλο μιας σχέσης έχει τη δυνατότητα να αντιστέκεται. Το
αντιΣΥΡΙΖΑ σύνδρομο είναι το επακόλουθο του ότι στα διάφορα συστήματα
εξουσίας, τα οποία είναι αλληλοεμπλεκόμενα και αλληκαλυπτόμενα, δεν
υπήρξε κάποια ουσιαστική αλλαγή των σχέσεων υπέρ του προοδευτικού
πόλου, παρότι περάσανε πολλοί νόμοι προς την σωστή κατεύθυνση. Το
σύνδρομο έχει πολύ ισχυρή βάση γιατί δεν μπορείς να απαντήσεις σε αυτό
λέγοντας ότι κάναμε πολλά καλά πράγματα, γιατί σου λέει ο άλλος ότι αυτό
το έκανε ο Πολάκης, ή ότι αυτό δεν έγινε στο τοπικό νοσοκομείο, ή ότι
υπήρξε διαπλοκή του τάδε. Αυτό δείχνει ότι το κάθε σύστημα στο χώρο
επιρροής του είχε δημιουργήσει όλα τα επιχειρήματα, είτε ήταν ψεύτικα ή
πραγματικά, τα οποία σήμερα αν πας να απαντήσεις δεν μπορείς, γιατί
είναι μια λερναία ύδρα. Εκτός από το πολύ γενικό επίπεδο, δεξιά-αριστερά,
οτιδήποτε και να πεις ο άλλος θα σου πει «αλλά άκου να δεις τι έγινε».
https://popaganda.gr/people/kostas-douzinas-interview/ 14/17
9/10/2019 Κώστας Δουζίνας: «Η εξουσία σήμερα δεν σε διατάζει να ψηφίζεις Μητσοτάκη, αλλά σου δίνει συμβολικά σημάδια για το τι θέλει να κ…
https://popaganda.gr/people/kostas-douzinas-interview/ 15/17
9/10/2019 Κώστας Δουζίνας: «Η εξουσία σήμερα δεν σε διατάζει να ψηφίζεις Μητσοτάκη, αλλά σου δίνει συμβολικά σημάδια για το τι θέλει να κ…
Για μένα βέβαια η κεντρική αντίφαση για έναν αριστερό εξακολουθεί να είναι
αυτή που στηρίζεται στην ατομική ιδιοκτησία, κυρίως των μέσων
παραγωγής, παρότι είναι ένα ερώτημα ποια μέσα, και μετά υπάρχουν
διάφορες άλλες. Δεν νομίζω ότι αυτές οι κριτικές θα κυριαρχήσουν αλλά
είναι πολύ σημαντικό ότι στην απουσία οργανωμένο αριστερού κινήματος,
το πράσινο εμφανίζεται να εκφράζει μια ριζοσπαστικότητα και επομένως
είναι δυνατόν να απορροφάει δυναμική και ενέργεια που θα πήγαινε σε
αριστερά κόμματα. Αποτελεί μια σύγχρονη έκφραση αυτού που έγινε στο
χώρο των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Τα ανθρώπινα δικαιώματα ήρθαν
στην δεκαετία του 70 να απαντήσουν σε ένα αίτημα απονομιμοποίησης της
αμερικάνικης εξουσίας μετά τον πόλεμο του Βιετνάμ, και από την άλλη
πλευρά απονομιμοποίησης του σοσιαλισμού μετά το Μάη του 68, όταν
μπαίνουν τα θέματα για τα γκούλαγκ κλπ. Σε αυτή τη στιγμή κρίσης
νομιμοποίησης συνδυάζουν το ηθικό και το πολιτικό στοιχείο, εμφανίζονται
ως η τελευταία ουτοπία σύμφωνα με τον Σαμ Μόυν. Τα ανθρώπινα
δικαιώματα βέβαια σήμερα έχουν αρχίσει να ξεθωριάζουν λόγω της κριτικής
που έχουν δεχθεί. Και εγώ ο ίδιος είμαι από τους βασικούς στη διεθνή
βιβλιογραφία που έχουν ασκήσει μια φιλική κριτική, γιατί μπορεί να είναι η
τελευταία ουτοπία αλλά έχουν γίνει και επάγγελμα, έχουν πάρα πολλές
https://popaganda.gr/people/kostas-douzinas-interview/ 16/17
9/10/2019 Κώστας Δουζίνας: «Η εξουσία σήμερα δεν σε διατάζει να ψηφίζεις Μητσοτάκη, αλλά σου δίνει συμβολικά σημάδια για το τι θέλει να κ…
https://popaganda.gr/people/kostas-douzinas-interview/ 17/17