SÊRAT CÊNTHINI (SULUK TAMBANGRARAS)

Yasandalêm Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Anom Amêngkunagara III (Ingkang

Sinuhun Pakubuwana V) ing Surakarta

PRAWACANA
Sêrat Cêthini aksara Latin punika aslinipun sêratan aksara Jawi, cacahipun 12 jilid,
kandêlipun langkung saking 3.500 kaca. Sêrat ingkang asli sumimpên ing
Sanapustaka kraton Surakarta. Dene ingkang wontên ing Rêksapustaka
Mangkunagaran, Pahêman Radya-pustaka Sriwêdari. Museum Sana Budaya
Yogyakarta. Museum Gêdhong Gajah Jakarta lan sanès-sanèsipun punika sadaya
turunan utawi turunaning turunan.

Sêrat Cênthini jangkêp 12 jilid dumugi sapriki dèrèng nate kawêdalakên sarta kacetak
aksara Jawi utawi Latin. Nalika taun 1912 M mila sampun wontên Sêrat Cênthini
Latin wêdalan ‘Bataviaach Genootschap van Kunsten en Wetenschappen’, cetakan
Firma Ruygrok & Co ing Bêtawi cacahipun 4 buku isi 8 jilid, jilid 1 dumugi 8,
ananging cetakan Latin wau sayêktosipun ‘pêthikan’ saking aslinipun jilid 5 dumugi
9. Dados, pêthikan ing têngah lan botên kenging kawastanan jangkêp. Cêthanipun.
Sêrat asli jilid 1 dumugi 4 tuwin jilid 10 dumugi 12 botên kawêdalakên. Katrangan
bab Sêrat Cênthini pêthikan wau badhe kaaturakên ing wingking.

Dumadosipun Sêrat Cênthini

Dumadosipun Sêrat Cênthini wau awit saking karsanipun Kangjêng Gusti Pangeran
Adipati Anom Amêngkunagara III, putra Ingkang Sinuhun Pakubuwana IV
(jumênêng 1788-1820 M) ing Surakarta. Kangjêng Gusti wau ing têmbenipun
jumênêng Sinuhun Pakubuwana V (1820-1823 M) ingkang ugi sinêbut Sunan Sugih.
Ingkang pinatah mandhegani anggubah Sêrat Cênthini wau abdidalêm kliwon carik
kadipatèn wasta Sutrasna ingkang ugi sinêbut Ki Ngabèi Ranggasutrasna, dipun
kanthèni:
1 Radèn Ngabèi Yasadipura II (Radèn Tumênggung Sastranagara), abdidalêm
bupati pujangga kadipatèn;
2 Radèn Ngabèi Sastradipura, abdidalêm kliwon carik kadipatèn. Sasampunipun
nindakakên ibadah haji, gantos nami Kyai Haji Mohammad Ilhar; sarta kaparingan
pêmbantu:
1 Pangeran Jungut Mandurarêja, pradikan krajan Wangga, Klatèn, Surakarta;
2 Kyai Kasan Bêsari, ngulama agung ing Gêbangtinatar, Panaraga, mantudalêm
Sinuhun Pakubuwana IV;
3 Kyai Mohamad Minhad, ngulama agung ing Surakarta.
Wondene ingkang minangka lajêring cariyos lêlampahanipun Jayèngrêsmi inggih Sèh
Amongraga.
Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Anom maringakên sêrat ‘Suluk Jatiswara’,
kadhawuhan ambabar tuwin ambèbèr kanthi moncèr. Dene ‘Suluk Jawiswara’ wau

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 1 >

miturut candrasangkala panyêratipun ‘Jati tunggal swara raja’ (1711 Jw.), punika
jamanipun Ingkang Sinuhun Pakubuwana III, mila wontên pandugi sêrat wau
yasandalêm PB III. Kathah para ahli ingkang, kadhawuhan ambiyatu ing babagan
kawruhipun piyambak-piyambak, kalêbêt Kangjêng Pangulu Tafsiranom ing bab
agami Islam. Para ahli sanès-sanèsipun sami nyêrat bab-bab: agami, kabatosan
(mistik), ngèlmu kasunyatan/kasampurnan, jaya-kawijayan, kanuragan, pangasiyan,
kawruh sanggama, pêpetangan primbon, iladuni, pawukon, pranatamangsa, kawruh
sêsaji, tatacara, jiyarahan, patilasan, têtilaran kina, kasusastran, dongèng, babad,
dhuwung dalah ciri-cirinipun, bab kuda, pêksi, wisma (undhagi), karawitan, gêndhing,
bêksan, tanêm tuwuh, têtanèn, jampi-jampi lan taksih kathah sanès-sanèsipun, kalêbêt
lêlucon ngantos bab carêmêdan (awon, rêsah). Sadaya karêmbag muyêg, lêbêt lan
nêngsêmakên bab kawontênan ing rêdi-rêdi, guwa, pasisir lan sasaminipun wêwaton
palapuranipun para bupati pasisir. Utusan-utusan sami ngyêktosakên papan-papan
ingkang kramat tuwin wingit, kadhawuhan damêl pèngêtan minangka dhasaring
panggubah. Parandene Sang Pangeran Adipati Anom ugi nyarirani tumut anggarap lan
naliti sadaya isinipun.

Wiwiting panggarap Sêrat wau ing dintên Sabtu Paing, tanggal 26 Sura, sinêngkalan
'Paksa suci sabda ji', taun Jawi 1742 utawi taun Masèhi 1814. Dados umuripun
sampun 171 taun. Sarêng sampun dados, sêrat wau kaparingan nama 'Suluk
Tambangraras' ingkang umumipun sinêbut 'Sêrat Cênthini'. Dene nama 'Cênthini' wau
mêndhêt namaning cèthi-abdinipun Nikèn Tambangraras ingkang dados garwanipun
Sèh Amongraga.
Saking pêpak lan kathahing isinipun Sêrat Cênthini wênang sinêbut 'Ensiklopèdi
Kabudayan Jawi'.
Sêrat Cênthini 'pêthikan'
Ing ngajêng sampun kaaturakên bilih Sêrat Cênthini Latin wêdalan Bêtawi taun 1912
punika 'pêthikan', mila botên jangkêp kadosdene aslinipun. Dene larah-larahipun,
Sinuhun Pakubuwana VII (1830-1855 M) dhawuh nêdhak Sêrat Cênthini asli jilid 5
dumugi jilid 9. Ing jilid 5 kadhawuhan nambahi 'bêbuka' dening pujangga Radèn
Ngabèi Ranggawarsita. Bêbuka wau arupi sêkar Dhandhanggula 17 pada tuwin Sinom
sapada, kanthi sêngkalan 'Tata rêsi mulang janma', taun Jawi 1785.

Sêrat Cênthini 'pêthikan' mawi 'bêbuka' wau kapisungsungakên dhatêng raja Walandi.
Dumugi sapunika kasimpên ing Universitas Leiden, nagari Walandi. Sêrat pêthikan
wau katêdhak dening 'Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen'.
Lajêng kawêdalakên aksara Latin ing Bêtawi. Sadèrèngipun kacetak, kataliti dening
Radèn Ngabèi Suradipura, Radèn Prawirasuwignya tuwin Radèn Wirawangsa, sarta
dipun sukani 'Katrangan minangka bêbuka' dening Radèn Mas Arya Surya Suparta,
jurubasa Jawi ing Surakarta ingkang têmbenipun jumênêng Kangjêng Gusti Pangeran
Adipati Arya Mangkunagara VII (1916-1944) ing Surakarta.

Pêrlu kawêdalakên ing aksara Latin

Sêrat Cênthini ingkang umuripun sampun 171 taun lan isinipun sakalangkung kathah
sarta pêpak bab kawruh, pangawikan utawi kabudayan Jawi punika satunggaling
warisanipun lêluhur Jawi ingkang wênang sinêbut adiluhung, jêr sêrat punika babon
utawi sumbêring kabudayan Jawi. Sêrat-sêrat Jawi kathah sangêt ingkang mêthik
isinipun Sêrat Cênthini, nanging botên nyêbut sumbêring pêthikan. Pramila Sêrat
Cênthini punika sakalangkung pêrlu dipun sinau lan dipun pahami dening para
satrêsna lan para pangudi, wêkasan sagêd dados ubarampe sarta urun dumadosipun
Kabudayan Nasional Indonesia.

Sagêdipun para sutrêsna lan para pangudi nyinau Sêrat Cênthini wau namung bilih
sêrat wau kacetak lan kawêdalakên ing aksara Latin, amargi cetakan aksara Jawi
botên wontên: ingkang Latin jangkêp ugi dèrèng wontên. Ingkang nate kawêdalakên

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 2 >

kadosdene wêdalan taun 1912 sampun botên wontên ingkang nyade, tur ejaanipun
sampun beda kalihan ejaan jaman sapunika. Awit saking punika Sêrat Cênthini Latin
punika karaya-raya kawêdalakên.
Pambudidayanipun ‘Yayasan Cênthini’

Ingkang ambudidaya wêdalipun Sêrat Cênthini punika ‘Yayasan Cênthini’ (Yasni) ing
Yogyakarta, satunggaling bêbadan ingkang mligi anggarap Sêrat Cênthini Latin
dumugi sarampungipun, sukur bage ing têmbe sagêd ngêdalakên Sêrat Cênthini basa
Indonesia.
Pêrlu kauningan, bilih tuhunipun Yasni punika nglajêngakên ada-adanipun ‘UP
Indonesia’ ing Yogyakarta ingkang wiwit taun 1975 sampun ngêdalakên:
1 Pustaka Centhini selayang pandang oleh Ki Sumidi Adisasmita;
2 Pusaka Centhini, ikhtisar seluruh isinya oleh Ki Sumidi Adisasmita;
3 Serat Centhini Latin miturut aslinipun jilid 1 dumugi jilid 6;
4 Serat Centhini dituturkan dalam Bahasa Indonesia oleh Tardjan Hadidjaja dan
Kamajaya jilid I-A dan I-B.

Sêrat Cênthini Latin kasbut angka 3 ing nginggil arupi pêcahan-pêcahanipun Sêrat
asli, i.p. : jilid 1 asli dados 4 jilid; jilid 5 lan 6 punika sapalihipun jilid 2 asli. Dene
‘Serat Centhini dituturkan dalam bahasa Indonesia I-A dan I-B’ punika ‘saduranipun’
jilid 1 asli.
Rèhning UP Indonesia kacupêtan wragad sarta botên sagêd nglajêngakên niyatipun,
mila sawatawis sutrêsna Kabudayan Jawi, kalêbêt pendukung utama almarhum Bp. H.
Adam Malik, lajêng andhapuk ‘Yayasan Centhini’ (Yasni) ingkang mligi anggarap
Sêrat Cênthini Latin, sukur sagêd dumugi ing wêdalan basa Indonesia.
UP Indonesia sampun masrahakên naskah Sêrat Cênthini Latin 12 jilid, kathahipun
5.138 kaca tik folio, babon saking sêratèn Jawi kagunganipun Kangjêng Radèn Mas
Arya Suryasurarsa ing Mangkunagaran Surakarta, sadaya wontên 3.216 kaca folio.
Sêrat babonipun wau sumimpên ing Balai Kajian Sejarah dan Nilai Tradisional Ditjen
Kebudayaan Departemen P dan K, Yogyakarta.

Wragadipun
Wragadipun ngêdalakên Sêrat Cênthini Latin ngantos satamatipun yêkti botên
sakêdhik, tangèh Yasni sagêd nyêkapi. Ing wiwitan punika Yasni angsal
pambiyantunipun Ford Foundation cabang Indonesia ing Jakarta ingkang pusatipun
wontên ing Amerika Serikat. Sanadyan pasumbang wau botên nyêkapi kangge
ngêdalakên Sêrat Cênthini Latin dumugi satamatipun, nanging pambiyantu wau
sakalangkung agêng paedahipun, jêr sagêd minangka pancadan wêdalipun jilid-jilid
kawitan, salajêngipun mugi sagêd sambêt-sumambêt saking angsal-angsalan
panyadenipun Sêrat Cênthini Latin jilid-jilid kawitan kasbut.
Awit saking punika Yayasan Centhini ngaturakên gunging panuwun dhatêng Ford
Foundation lan sadaya ingkang sampun nyêngkuyung wêdalipun sêrat warisaning
lêluhur Jawi punika, kalêbêt para pambiyantu anglatinakên Sêrat Cênthini tuwin para
sutrêsna tuwin para maos ingkang sampun maringi ‘toya panggêsangan’.
Mugi-mugi gêgayuhan kasbut pinaringan barkah dening Gusti Allah. Amin.

Yogyakarta, 20 Mèi 1985.

YAYASAN CENTHINI
Kamajaya
H. Karkono K. Partokusumo.
Ketua

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 3 >

I. Bêbuka
Kangjêng Pangeran Adipati Anom (Prabu Amêngkunagara III putra Sinuhun
Pabubuwana[12] IV) dhawuh dhumatêng carik (kapujanggan) Sutrasna supados
nganggit sêrat sinawung ing sêkar ingkang isi sadaya bab Kawruh Jawi, sagêda
minangka babonipun sanggyaning Pangawikan Jawi. Dene lajêring cariyos bab
lêlampahanipun Radèn Jayèngrêsmi. Wiwitipun nganggit sêrat wau ing dintên Sabtu
Paing, tanggal 26 Sura, sinêngkalan 'paksa suci sabda ji', taun Jawi 1742. Sêrat wau
kaparingan nama 'Suluk Tambangraras'.

1 II. Babad Giri

Sèh Wali Lanang, ulama saking nagari Juddah angajawi, njujug ing Ngampèl
(Grêsik, Jawi Wetan), lajêng dhatêng Banyuwangi. Putri Prabu Blambangan
pinuju gêrah santêr. Awit saking aturipun Patih Samboja, sang prabu mundhut
pitulunganipun Sèh Wali Lanang. Sang putri sagêd waluya, lajêng
kadhaupakên kalihan Sèh Wali Lanang. Prabu Blambangan kasuwun ngrasuk
agami Islam, nanging botên kêrsa saengga Sèh Wali Lanang lolos. Patih
Samboja kadukan, lajêng kesah suwita ing Majapait. Garwanipun
Sèh Wali Lanang sampun anggarbini, wasana miyos kakung. Bayi
kalêbêtakên ing kandhaga lajêng kabucal ing sagantên, kapulung dening
juragan lêlayaran, lajêng kacaosakên Nyi Samboja ingkang sampun warandha
lan botên kagungan putra. Bayi kapundhut putra, kaparingan nama Santri
Giri. Umur 12 taun kasuwitakakên Sunan Ngampèl, kakadangakên kalihan
putra Ngampèl ingkang wasta Santri Bonang. Sarêng diwasa kadang kêkalih
wau nêdya dhatêng Mêkah, nanging wontên ing Malaka kapanggih Sèh Wali
Lanang lan kadhawuhan wangsul. Santri Giri kaparingan pêparab Prabu
Sètmata lan Santri Bonang kaparingan kêkasih Prabu Anyakrakusuma. Santri
Giri wêkasanipun jumênêng Sunan Giri. ...
kaca 1 – 4

Jilid 1 - Kaca : 1
SÊRAT CÊNTHINI 1

1 Sinom
1. Sri narpadmaja sudigbya |
talatahing nuswa Jawi |
Surakarta Adiningrat |
agnya ring kang wadu carik |
Sutrasna kang kinanthi |
mangun rèh caritèng dangu |
sanggyaning kawruh Jawa |
ingimpun tinrap kakawin |
mrih tan kêmba karya dhangan kang miyarsa ||

2. Lajêre kanang carita |

laksananing Jayèngrêsmi |
ya Sèh adi Amongraga |
atmajèng Jêng Sunan Giri |
kontap janma linuwih |
oliya wali mujêdub |
paparênganing jaman |
Jêng Sultan Agung Mantawis |
tinêngran srat kang Susuluk Tambangraras ||

3. Karsaning kang narpaputra |

baboning pangwikan Jawi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 4 >

 jinèrèng dadya carita |
sampating karsa marêngi |
nêmlikur Sabtu Paing |
lèk Mukaram wêwarsèku |
Mrakèh Hyang Surènggana |
Bathara Yama dewa ri |
Amawulu Wogan Suajag sumêngka ||

4. Pancasudaning Satriya |
wibawa lakuning gêni |
windu Adi Mangsa Sapta |
sangkala angkaning warsi |
Paksa suci sabda ji |
rikang pinurwa ing kidung |
duk kraton Majalêngka |
Sri Brawijaya mungkasi |
wontên maolana sangking nagri Juddah ||

5. Panêngran Sèh Walilanang |

praptanira tanah Jawi |
kang jinujug Ngampèldênta |
pinanggih sang maha rêsi |
araraosan ngèlmi |
sarak sarengat Jêng Rasul |
nanging tan ngantya lama |
linggar saking Ngampèlgadhing |
ngidul ngetan anjog nagri Balambangan ||
Jilid 1 - Kaca : 2
6. Lèrèh dhusun Purwasata |
raja Balambangan nagri |
putranya èstri sajuga |
ing warna tuhu linuwih |
sêdhêng mêpêk birahi |
kataman gêrah sang ayu |
madal sakèh usada |
sang nata agung prihatin |
kyana patih Samboja sowan mangarsa ||

7. Pukulun amba tur wikan |

wontên molana ngajawi |
kakasih Sèh Walilanang |
sangking ing Juddah nagari |
ing Purwasata kampir |
yèn pinarêng tyas pukulun |
prayogi ingaturan | manawi
karsa sang yogi |
sung usada gêrahe putra narendra ||

8. Mangkana dupi miyarsa |

aturing sang nindyamantri |
langkung kaparêng ing driya |
nulya utusan ngaturi |
sapraptaning jro puri |
sang nata gupuh amêthuk |
riwusnya tata lênggah |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 5 >

 miwah katuran pambagi |
amêdharkên kang dadya rêntênging driya ||

9. Sèh Walilanang wus sagah |

nulya ingusadan aglis |
gêrahe sang putri mulya |
ramebu sukanya ngênting |
karsanya narapati |
Sèh Wali pinundhut mantu |
ing karya tan winarna |
dènnira amangun kardi |
atut runtut lir mimi lawan mintuna ||

10. Wus lami nèng Balambangan |

Sèh Wali matur sang aji |
kinèn santun agamêslam |
sarengat Nabi sinêlir |
nata tan mituruti |
sèh cuwèng tyas lolos dalu |
kesah maring Malaka |
garwa tinilar (ng)garbini |
sang rêtna yu sakalangkung kawlasarsa ||

11. Sapêngkêre sang pandhita |

pagêring agêng (n)dhatêngi |
kawula kathah kang pêjah |
bênduning sri narapati |
maring rêkyana patih |
dèn lungsur darajadipun |
Ki Samboja sru merang |
kesah maring Majapait |
anyuwita Sang Aprabu Brawijaya ||

12. Kaanggêp tur kinasiyan |

tinandur anèng in Giri |
nahan tan antara lama |
Ki Samboja angêmasi |
pinêtak Giri ugi |
sadaya tilaranipun |
lastantun ingkang garwa |
kacêluk Nyi Randha Sugih |
angluwihi samoaning wong dêdagang ||
Jilid 1 - Kaca : 3
13. Mangsuli ing Balambangan |
rajaputri kang (ng)garbini |
wus ambabar mijil priya |
warnanya kalangkung pêkik |
karsanira sang aji |
linabuh mring samodra gung |
winadhahan gêndhaga |
sawuse anèng jaladri |
gya ingalap juragan kang lagya layar ||

14. Binuka ingkang gêndhaga |

isi jabang bayi pêkik |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 6 >

 ingaturkên mring nyi randha |
langkung trusthanirèng galih |
dhasar datan sisiwi |
mila sihira kalangkung |
lir putra (ng)gènnya yoga |
sinung aran Santrigiri |
sawusira yuswa kalih wêlas warsa ||

15. Nyai randha lon ngandika |

dhuh kulup sira wus wanci |
pisah lawan raganingwang |
aywa kulinèng gêgramin |
bêcik ngupaya ngèlmi |
sarengat Jêng Nabi Rasul |
kene ana pandhita |
parab Sunan Ngampèl gadhing |
Surapringga prayoga kawulanana ||

16. Sawulange Sang Pandhita |

pituhunên lair batin |
poma kaki ywa pepeka |
cinêkak cariyosnèki |
Santrigiri wus manjing |
nyakabat mring jêng sinuhun |
siyang dalu tan pisah |
lan putra ing Ngampèlgadhing |
kang sinung ran ingkang rama Santribonang ||

17. Tulus dènnira kakadang |

tan ana salayèng kapti |
pangaose wus widagda |
sampurna sakèhing ngèlmi |
karsanya rarywa kalih |
ayun kesah angêlangut |
ngaos mring nagri Mêkah |
mancal saking Ngampèlgadhing |
nitih palwa labuh jangkar nèng Malaka ||

18. Kapanggih Sèh Walilanang |

datan samar ing saliring |
kandhêg nèng nagri Malaka |
maguru Sèh Wali sidik |
sawusing (n)tuk sawarsi |
sêdyanira rajasunu |
dumugèkakên karsa |
lajêng mring Mêkah nagari |
Walilanang sakalangkung datan rêmbag ||

19. Kinon wangsul ing ngajawa |

maring wukir Ngampèlgadhing |
sarta pinaringan jungkat |
kalawan jubah kulambi |
nahan ta Santrigiri |
sampun sinungan jujuluk |
nênggih Prabu Sètmata |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 7 >

 Santribonang sinung nami |
Prabu Nyakrakusuma Susunan Bonang ||

20. Nulya bidhal angajawa |

wangsul maring Ngampèl gadhing |
pinanggih sang maha tapa |
wus katur sasolahnèki |
sang rêsi ngandika ris |
kawruhanta iku kulup |
Sèh Walilanang Mlaka |
mitrèngsun saeka kapti |
ing pangawruh lair batin tan sulaya ||
Jilid 1 - Kaca : 4
21. Lah jêbèng sira muliya |
maring ing ngasramèng Giri |
kawruhanamu renanta |
ing samêngko nandhang sakit |
tumêkèng ngajalnèki |
mung nganti têkamu kulup |
renanta yèn palastra |
kuburên anèng ing Giri | tunggalêna kalawan sudarmanira ||

22. Lawan sunidèni sira |

jumênêng Susunan Giri |
jujuluk Prabu Sètmata |
têmbe ing sapungkur mami |
sira ingkang (m)bawani |
jumênêng wali linuhung |
sinuhun sak-rat Jawa |
kabèh padha wêdi asih |
kalêngkèngrat sinêbut raja pandhita ||

23. Nanging ywa kaliru tampa |

dudu ratu mangku nagri |
sira wus tan kakilapan |
obah osik donya ngakir |
wus cukup wêkasmami |
Sunan Giri nêmbah nuhun |
anulya ngraup pada |
lèngsèr saking Ngampèlgadhing |
tanpa kanthi gancanging cariyos prapta ||

2 Kinanthi
1. Ing Giri apan wus tundhuk |
kang ibu grahe ngranuhi |
rinubung sakèh juragan |
rawuhe Jêng Sunan Giri |
karamating waliyolah | kang ibu dipunpêraki ||

2. Kagyat wungu nulya ngrangkul |

kinuswa-kuswa kang siwi |
waspa adrês marawayan |
sasambatnya mêlas-asih |
dhuh lae atmajaningwang | kang dadya têlênging ati ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 8 >

3. Kurang sathithik katrucut |
kulup tan mênangi mami |
nyawa dene têka lawas |
(ng)gonira pruhita ngaji |
lae-lae ora nyana | yèn bisa katêmu maning ||

4. Mangkya guwayamu mancur |

wênês mancorong nêlahi |
baya olèh kanugrahan |
jêng sunan turira aris |
ibu pangèstu paduka | wus katur sasolahnèki ||

5. Kang ibu suka kalangkung |

kulup sampurnakna mami |
umanjing agama Islam |
nulya sinadatkên aglis |
kalimah loro winêjang |
kang ibu padhang nampani ||

2 Prabu Brawijaya ing Majapait botên rêna wontênipun kawaliyan ing Giri,
mila utusan Patih Gajahmada sawadyabala nêlukakên Giri. Wadya Majapait
kasoran jalaran dipun amuk dening dhuwung kadadosan saking kalam-
panyêratanipun Sunan Giri. Dhuwung wau lajêng kaparingan nama Kalam-
munyêng. Sunan Giri seda kagantos putranipun (Sn. Giri Kadhaton). Putra
seda, kagantos wayah, jêjuluk Sn. Giri Prapèn.
Prabu Brawijaya ngambali malih anggènipun badhe nêlukakên kawaliyan
Giri, nanging ugi botên kalêksanan jalaran wadyabalanipun kabujung
kombang maèwu-èwu ingkang mêdal saking pasareyan Sunan Giri.
Wêkasanipun Majapait malah risak dening putranipun piyambak, i.p. R.
Patah. Sunan Giri Prapèn nyarati jumênêng ratu (-ning agami) 40 dintên,
praja lajêng kapasrahakên R. Patah, jumênêng ratu ing Dêmak. ...
kaca 5 – 9

Jilid 1 - Kaca : 5
6. Kulup wus padhang tyasingsun |
datan sumêlang ing ati |
sira kariya raharja |
têtêpa (ng)gonmu mêngkoni |
batihmu para sudagar | isining asramèng Giri ||

7. Têmbe ing sapungkuringsun |

sakèhe dunyarta mami |
sidhêkahna kang warata |
pêkir miskin anak yatin |
lawan tukokna amanat | kaji mring Mêkah nagari ||

8. Poma kulup wêkasingsun |

Ni Samboja nulya lalis |
sawusira binêrsiyan |
layon kinubur tinunggil |
lan raka Kyai Samboja |
ing mangkya titiyang Giri ||

9. Lastantun pamundhinipun |
ing gusti Jêng Sunan Giri |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 9 >

 samya kapanjingan iman |
nglampahi sarengat Nabi |
ngibadah andarus Kur'an | kathah kang iyasa masjid ||

10. Gêmah arjane kalangkung |

tan ana kang laku juti |
samya cêkap nyandhang mangan |
adoh ingkang dadya miskin |
têntrêm ciptane raharja |
wong ngamanca kathah prapti ||

11. Kabanjur tan arsa mantuk |

kalajêng wisma ing Giri |
raja pandhita Sètmata |
jujuluk Susunan Giri |
Gajah Kadhaton minulya |
kawêntar ing liya nagri ||

12. Miwah wus pinundhut mantu |

ing Suhunan Ngampèlgadhing |
dhinaupkên lan putrinya |
Nyai Agêng Ratu nami |
atut dènnya palakrama |
lêstantun ngantya sisiwi ||

13. Wowolu èstri myang jalu |

Nyi Agêng angrumiyini |
kondur maring rahmatolah |
layon sumare anunggil |
marasêpuh èstri priya |
garwa putra gung prihatin ||

14. Sigêg gantya kang winuwus |

Brawijaya Narapati |
mirêng pawartos sanyata |
ing mangkya Susunan Giri |
linulutan sakèh janma |
nungkul tan kalawan jurit ||

15. Sang prabu utusan gupuh |

Gajahmada kyana patih |
kinèn lumampah priyangga |
mukul prang Giri Garêsik |
tan cinatur lampahira |
wus prapta jajahan Giri ||

16. Gègère kadya pinusus |

kang katrajang samya ngili |
minggah kadhaton Prawata |
Jêng Sunan Giri marêngi |
anyêrat manêdhak Kur'an |
kagyat mirêng suwaraning ||
Jilid 1 - Kaca : 6
17. Tiyang alok mungsuh rawuh |
sumêdya ngrisak ing Giri |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 10 >

 kalam ingkang kagêm nyêrat |
anulya binucal aglis |
andodonga ing Pangeran |
sinêmbadan ing sakapti ||

18. Kalam lajêng dadya dhuwung |

cumlorot ngamuk pribadi |
pra wadya ing Majalêngka |
kathah ingkang angêmasi |
sakantune kang palastra |
pra samya lumayu (ng)gêndring ||

19. Mantuk marang Majalangu |

sawusira mêngsah gusis |
dhuwung wus wangsul pribadya |
sumèlèh ing ngarsanèki |
panyêratan sang pandhita |
sarta akukuthah gêtih ||

20. Kagyat risang amanêngkung |

miyat dhuwung kuthah gêtih |
dahat panalangsanira |
dyan dodonga mring Hyang Widdhi |
mugi Allah ngapuntêna |
solah amba ingkang sisip ||

21. Sang pandhita ngandika rum |

marang ing wadyanirèki |
kabèh padha piyarsakna |
myang anêksènana sami |
katgèki sun wèhi aran |
si Kalammunyêng prayogi ||

22. Sakèh wadya saur manuk |

wus samya kalilan mulih |
mring wismane sowang-sowang |
lêstantun asramèng Giri |
jumênêngnya Jêng Susunan |
Prabu Sètmata linuwih ||

23. Gêmah arjane kalangkung |

saya wêwah wadyanèki |
tan ana kang kasangsaya |
nahan wus antara lami |
Sunan Giri nandhang gêrah |
kaparêng praptaning takdir ||

24. Kundur mring rahmatolahu |

gumêr tangis ing jro puri |
wandu wandawa sungkawa |
layon sawusing barêsih |
sinarèkkên nora têbah |
sangking padalêmanèki ||

25. Sedanira tilar sunu |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 11 >

 sadasa kakung lan putri |
kang kalih sang king ampeyan |
Pangran Pasirbata nênggih |
kalawan Siti Rohbayat |
wowolu sangking padêmi ||

26. Kasêbut Nyai Gêng Ratu |

putra sêpuh sinung nami |
Ratu Gêdhe ing Kukusan |
nulya Sunan Dalêm nênggih |
katrinira apanêngran |
Susuhunan Têgalwangi ||

27. Catur Nyi Gêng Saluluhur |

panca Sunan Kidul nênggih |
Ratu Gêdhe Saworasa |
Sunan Kulon kang sumêndhi |
Sunan Waruju ragilnya |
wau ta ingkang winardi ||
Jilid 1 - Kaca : 7
28. Sasampunira pangubur |
kumpul para wadya Giri |
angrêmbag ingkang gumantya |
mandhirèng Susunan Giri |
pra wadya wus golong rêmbag |
Sunan Dalêm kang gumanti ||

29. Gya ingangkat ajujuluk |

Sunan Giri kaping kalih |
Susunan Giri Kadhatyan |
garwa kakalih padêmi |
tan mashur ing panjênêngan |
Jêng Sunan wus praptèng jangji ||

30. Kundur mring rahmatolahu |

ugi sumare ing Giri |
atilar putra sadasa |
(m)bajêng Sunan Sedamargi |
panênggaknya apêparab |
Sunan Giri Prapèn Adi ||

31. Tri Nyi Gêng Kuruganngurun |

Nyi Gêng Ngulakan kang sukci |
Pangran Lor Pangran Dhêkêt sad |
Pangran Bongkok nulya Nyai |
Agêng Waru arinira |
Pangeran Bulu sumêndhi ||

32. Wragil Pangran Sedalaut |

paripurna kang wus swargi |
rêmbag kang yoga gumantya |
kêmpal sakèhe kang dasih |
Sunan Parapèn ingangkat |
linuwih lir eyang swargi ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 12 >

33. Mandhirèng Giri Kadhatun |
jujuluk maksih lêstari |
Sunan Giri Prapèn dibya |
suyut kang wadya gung alit |
kawêntar ing liyan praja | tan pêgat kadya ing nguni ||

3 Mêgatruh
1. Ya ta wau sang prabu ing Majalangu |
sampun amiyarsa warti |
lamun Sunan Giri Prabu |
Sètmata wus angêmasi |
mangkya wayahe gumantos ||

2. Ajujuluk Sunan Prapèn Giri luhung |

lalajone kadya nguni |
sang wiku tan arsa nungkul |
marang nagri Majapait |
dadya sru bêndu sang katong ||

3. Dhawuh maring Ki Gajahmada nindya nung |

miwah kinanthèn pra siwi |
angirid wadyabala gung |
kinèn ngrabasèng ing Giri |
wus samapta nulya bodhol ||
Jilid 1 - Kaca : 8
4. Sunan Prapèn wus mirêng badhe ginêmpur |
mring sang prabu Majapait |
wus budhal carakèng prabu |
kya patih myang rajasiwi |
balane lir samodra rob ||

5. Sunan Prapèn sampun sanega ing pupuh |

karsanira nanggulangi |
mring carakèng Majalangu |
tan dangu mêngsah kaèksi |
nulya pinapak prang popor ||

6. Wadya Giri kasoran ing yudanipun |

kathah ingkang nandhang kanin |
tanapi tumêkèng lampus |
Sunan Prapèn angoncati |
sagarwa putra wus lolos ||

7. Lajêng ngungsi maring sapinggiring laut |

binasmènan kitha Giri |
sadaya wus dadya awu |
rajabrana dènjarahi |
rajaputra tindak alon ||

8. Dhumatêng ing astananira sang wiku |

Sunan Giri kang wus swargi |
ingkang rumêksa ing kubur |
tyang kakalih samya dhêngkling |
rawuhe sang prawira nom ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 13 >

9. Para wadya dhinawuhan kinèn (n)dhudhuk |
gya tumandang sagung dasih |
halate sang maha wiku |
cihnaning wali linuwih |
singa cêlak anggaloso ||

10. Kalesedan sambat ngadhuh-adhuh lampus |

kang kantun kalangkung giris |
bramantya sang rajasunu |
tumandang pribadi ajrih |
merang lamun tan kalakon ||

11. Dadya dhawuh marang tyang kalih kang tunggu |

kinèn andhudhuk dèn aglis |
binilaèn yèn tan purun |
pasthi tumêkèng ing lalis |
kinarya coban kris waos ||

12. Tyang kakalih tan suwala nulya (n)dhudhuk |

dupi prapta blabak jati |
tutuping tabêlanipun |
binuka saking sakêdhik |
nulya ana ingkang miyos ||

13. Warni kombang tan petungan kathahipun |

mabur ngèbêki wiyati |
maniyub lir langit rubuh |
nêmpuh wadya Majapait |
dènnya nanggulang pakewoh ||

14. Pinarjaya tan keguh ngêntub pikantuk |

bingung wadya Majapait |
ting bilulung rêbut dhucung |
dènnira angungsi urip |
sèlèh gagamaning pupoh ||
Jilid 1 - Kaca : 9

15. Samya kudhung gêdabikan kênèng êntub |

sirah rapêt ngroyok sikil |
ngaruara sambat bingung |
prapta nagri Majapait |
kombang anglut datan kegoh ||

16. Sang aprabu Brawijaya langkung gugup |

tan kawawa nanggulangi |
dadya tilar prajanipun |
sawadya balanirèki |
gusis praja tan ana wong ||

17. Ngungsi têbih dupi kombang wruh wus suwung |

wangsul mring nagrinya malih |
siji tan ana kang kantun |
sang aprabu Majapait |
sawadya wangsul ngadhaton ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 14 >

18. Aprasêtya sang aprabu Majalangu |
datan nêdya malih-malih |
nyikara dhatêng sang wiku |
ngamungêna ingkang uwis |
ing tyas datan walangatos ||

19. Kacariyos tyang kalih kang ngrêksa kubur |

kanugrahan mantun dhêngkling |
gagancangan lampahipun |
anusul Jêng Sunan Giri |
ingkang lagya amakuwon ||

20. Kawlasarsa anèng satêpining laut |

tyang kalih marêk tur uning |
ing mangkya mêngsah wus larut |
jalaran tinêmpuh dening |
kombang ingkang mapak pupoh ||

21. Madhul-madhul palayune numbuk bêntus |

tilar gagamaning jurit |
samya ngungsi gêsang (n)jrunthul |
tan ana ingkang tinolih |
swarane pating galêmbor ||

22. Sampun katur ing purwa wasananipun |

dalah waluyaning dhêngkling |
sang wiku kalangkung sukur |
(n)dêdonga marang Hyang Widdhi |
rahayu ywa na pakewoh ||

23. Nulya kundur tan cinatur laminipun |

wus paripurna ing nguni |
eca tyase para wadu |
satêngah ana kang kibir |
sajêg tan na mungsuh rawoh ||

24. Sunan Giri datan samar jangkanipun |

lamun kraton Majapait |
wus andungkap sirnanipun |
jalarane sangking siwi |
dyan Patah mijil karaos ||

3 Panguwaosing tanah Jawi ing Dêmak lumintir dhatêng Pajang. Ingkang

jumênêng Sultan Adiwijaya, sowan Sunan Giri Prapèn ing nalika sineba para
bupati Bang-wetan.
Sultan Pajang kadhèrèkakên Kiagêng Pamanahan ingkang kawêca dening
Sunan Giri bilih têmbenipun badhe nurunakên ratu mêngku tanah Jawi,
kalêbêt Giri. Sasedanipun Sultan Pajang, panguwaosipun tanah Jawi kaasta
Panêmbahan Senapati ing Mataram. Sasampunipun seda kagêntosan dening
putranipun Sultan Anyakrawati ingkang lajêng kagêntosan dening putranipun,
i.p. Sultan Agung Anyakrakusuma. ...
kaca 10 – 15

Jilid 1 - Kaca : 10
4 Mijil

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 15 >

1. Santun sarengatira jêng Nabi |
Muhkammad kinaot |
mila Kangjêng Sunan Giri Prapèn |
lajêng têdhak mring Dêmak nagari |
kumpul lan pra wali | mukmin miwah jamhur ||

2. Wusing bêdhah nagri Majapait |

mekrad sang akatong |
jro kadhaton tan ana isine |
Sunan Giri nyêlani dadya ji |
mung pat puluh ari |
nênggih laminipun ||

3. Anyarati supadi icaling |

labêting karaton |
ratu Budha gya jumênêng rajèng |
wusing antuk kawan dasa ari |
Jêng Susunan Giri |
masrahkên kaprabun ||

4. Maring Radyan Patah anampèni |

wus jumênêng katong |
anèng nagri Dêmak angrèhake |
ing rat Jawi Jêng Susunan Giri |
sarampunging kardi |
wus linilan kundur ||

5. Sawusira risak Dêmak nagri |

pindhah Pajang kraton |
adipati Pajang kang mandhirèng |
mantu sultan Bintara mungkasi |
ing Dêmak nagari |
ngrèh wadya sawêgung ||

6. Kangjêng sultan Pajang kang winarni |

wusing madêg katong |
karsa nyuwun idi mring Parapèn |
Kyai Agêng Mantaram umiring |
sagunging bupati |
kêbut tan na kantun ||

7. Sultan Pajang sarawuhing Giri |

kagyat ing tyas anon |
pasanggrahan (m)banjêng anèng ngare |
pra bupati kang samya sumiwi |
ing Jêng Sunan Giri |
pondhoke pinatut ||

8. Sunan Prapèn duk miyos tinangkil |

Sultan Pajang gupoh |
asumewa sarêng bupatya kèh |
lênggah jèjèr ngarsane sang rêsi |
ingayap pra dasih |
nèng pungkuranipun ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 16 >

9. Wusing pêpak kang samya anangkil |
sunan ngandika lon |
jêbèng Pajang di kaparêng kene |
wus alênggah cakêt lan sang rêsi |
angandika aris | winor manis arum ||

10. Putraningsun kang padha anangkil |

ywa na walangatos |
dèn narima marang ing papasthèn |
ing samêngko ki Pajang dipati |
ingsun wus ngidèni |
ing jumênêngipun ||
Jilid 1 - Kaca : 11
11. Sultan mêngku ing Pajang nagari |
sudibya kinaot |
binathara tan ana samine |
babundhêle ing satanah Jawi |
kalipahing Widdhi |
sarta ajujuluk ||

12. Sultan Prabu Awijaya lêwih |

karsane Hyang Manon |
nêksènana pra sutèngsun kabèh |
atur paksi sakèhing bupati |
mangayubagyani |
dhawuhing sang wiku ||

13. Nulya mundhut dhahar wus umijil |

saking jro kêdhaton |
tinata ing pandhapa madyane |
Sunan Prapèn sultan Pajang tuwin |
kang para bupati |
wus bujana kêmbul ||

14. Sang pandhita angandika malih |

dhuh pra siswaningong |
sultan Pajang myang bupati kabèh |
ênggonira akêkadang kaki |
ywa salayèng budi |
di atut arukun ||

15. Raharjèng tyas sukur ing Hyang Widdhi |

karsane Hyang Manon |
ana kang tinitah dadi gêdhe |
ana kang tinitah dadi cilik |
papasthèning Widdhi |
basane asnapun ||

16. Datan luwih sun têtèdhèng Widdhi |

anak putuningong |
donya akir salamêta kabèh |
kang sinabdan samya saur paksi |
tutug dènnya bukti |
linorot mring wadu ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 17 >

17. Sunan Giri tinarbukèng Widdhi |
waspadèng pangawroh |
datan samar lalakon ing têmbe |
ingkang tansah pinancêr ing liring |
Ki Agêng Mantawis |
cahyanya umancur ||

18. Angandika Jêng Susunan Giri |

mring jêng sultan alon |
jêbèng Pajang lah ta sapa kae |
baturmu kang mangan angèrèni |
sapa aranèki |
kangjêng sultan matur ||

19. Rencang amba patinggi Mantawis |

nami karan ênggon |
angrèh siti sadhomas karyane |
sang pandhita angandika malih |
dhawuhana kaki |
linggih jajar patut ||

20. Lawan para siswèngsun bupati |

sandika kang kinon |
Kyai Agêng Mantaram wus jèjèr |
hèh sanggyaning siswèngsun bupati |
wruhanamu kaki |
turunne si kulup ||

21. Ki Mantaram besuk wus pinasthi |

angrèh sakèhe wong |
ing satanah Jawa iki kabèh |
nadyan Giri kene têmbe ugi |
ngidhèp ing Mantawis |
kyagêng lajêng ngujung ||
Jilid 1 - Kaca : 12
22. Konjêm siti nênêdha Hyang Widdhi |
widadaning dhawoh |
saha matur mring Sunan Parapèn |
sakalangkung sru nuwun kapundhi |
lulusing sabda ji |
têtêpe kang wahyu ||

23. Dhuh pukulun patikbra ngaturi |

dhuwung wus mirantos |
amung dadya pratandha yêktine |
sungkêm amba timbalan sang yogi |
sunan ngandika ris |
sun tarima kulup ||

24. Nanging ingsun paringakên bali |

apan kacariyos |
samya rêsêp pra dipati kabèh |
aningali Ki Agêng Mantawis |
raja pandhita di |
gya mucung dhadhawuh ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 18 >

 5 Pocung
1. Lah ta kulup para bupati sadarum |
ingsun iyasakna |
talaga kang luwih adi |
tur sandika pra wadya nulya tumandang ||

2. Dhudhuk-dhudhuk tan pantara nuli rampung |

dados kang talaga |
luwih adi toya wêning |
gilar-gilar lir pendah kaca brênggala ||

3. Wusing katur sinung ran Talagapatut |

jêng sultan kalawan |
sagunging para bupati |
wus linilan mring prajane sowang-sowang ||

4. Tan cinatur nagri Pajang risakipun |

pindhah ing Mantaram |
ingkang jumênêng narpati |
putranira nênggih Ki Agêng Mantaram ||

5. Risang Sutawijaya jujulukipun |

Kangjêng Panêmbahan |
Senapati ing Mantawis |
lulus wirya gêmah arja prajanira ||

6. Panêmbahan Senapati ing Mantarum |

ngyêktèkkên wirayat |
dhawuhe Susunan Giri |
ing nalika sowannya jêng sultan Pajang ||

7. Panêmbahan Senapati nulya ngutus |

abdi kinèn sowan |
maring Giri kanthi tulis |
praptèng Giri sang wiku lagya sineba ||

Jilid 1 - Kaca : 13
8. Sêrat katur tamating pamaosipun |
mèsêm angandika |
hèh caraka ing Mantawis |
pakênira matura Ki Senapatya ||

9. Lamun ayun nyatakkên wirayatingsun |

gustimu turana |
nglurug mring bang-wetan nuli |
wus pinasthi karsane Allah Tangala ||

10. Lamun ratu Mantaram ing têmbenipun |

ngrata tanah Jawa |
sanadyan ing Giri iki |
uga têluk marang ing nagri Mantaram ||

11. Lokilmakpul tan kêna owah sarambut |

jamane walikan |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 19 >

 kawula dumadya gusti |
ingkang gusti sayêkti dadi kawula ||

12. Pratandhane wus katon Pajang Mantarum |

iku dadya cihna |
utusan wus nyuwun pamit |
mantuk marang Mantaram agêgancangan ||

13. Wus sumiwi ing ngabyantara sang prabu |

wus katur sadaya |
wêlinge Jêng Sunan Giri |
tan pantara lami sri nata Mantaram ||

14. Bidhal nglurug mring bang-wetan kang jinujug |

ing nagari Japan |
sagunging para bupati |
ing bang-wetan wus kumpul anèng ing Japan ||

15. Kacariyos ing Giri sang maha wiku |

wus miyarsa warta |
lamun sang prabu Mantawis |
ngêpung Japan para bupati bang-wetan ||

16. Pacak baris tutulung paguting pupuh |

Jêng Sunan ing Arga |
utusan akanthi tulis |
tyang sadasa gêgancangan marang Japan ||

17. Praptanipun ing Japan nulya kinumpul |

wong agung Mantaram |
myang bang-wetan pra bupati |
wusing pêpak duta Giri aturira ||

18. Dhuh wong agung Mantaram saha wong agung |

bang-wetan sadaya |
lampah kawula tinuding |
ing Jêng Sunan Giri akanthi nawala ||

19. Ulun waos pribadi mrih têrangipun |

sami kapyarsakna |
suraose kanang tulis |
dutèng Giri manêngah maos nawala ||

20. Layangingsun Jêng Sunan Giri dhumawuh |

marang putraningwang |
Senapati ing Mantawis |
lan mring putraningsun Pangran Surabaya ||

Jilid 1 - Kaca : 14
21. Liring layang (ng)gonira ayun prang pupuh |
rêbut panjênêngan |
ingsun pan ora nglilani |
krana bakal kèh pêpati tan prayoga ||

22. Têmbe lamun ana karsane Hyang Agung |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 20 >

 pamiyaking Sukma |
andhap luhur wus pinasthi |
pan tinêmu ing samêngko durung mangsa ||

23. Balik padha nganggoa budi rahayu |

lêstari kêkadang |
sun asung babasan kaki |
wadhah lawan isi êndi piniliya ||

24. Sun idèni salah siji pamilihmu |

isi apa wadhah |
sawusira samya milih |
prajanjiya sêtya susêtyaning driya ||

25. Dèn asukur takdiring Hyang Kang Maha Gung |

singa piniliya |
iku wus tan kêna gingsir |
pan tinêmu ing wuri kaananira ||

6 Pangkur
1. Yèn uwis pamilihira |
umantuka marang nagrinirèki |
ingsun sung raharjèng laku |
marang ing sira padha |
wus atiti kang sêrat nulya tinutub |
Senapati angandika |
lah yayi ing Surawèsthi ||

2. Kadiparan karsanira |
andikane panêmbahan ing Giri |
mung yayi kalawan ingsun |
kang tumraping nawala |
kinèn milih wadhah lawan isinipun |
pundi ta ingkang kinarsan | yayi miliya kariyin ||

3. Ulun narima tampikan |

duk miyarsa Pangeran Surawèsthi |
ing tyas samana pakewuh |
wusana angandika |
kakang Senapati Ngalaga Mantarum |
kêncênge manah kawula | ulun milih kanang isi ||

4. Kakang kabageyan wadhah |

Senapati Ngalaga ngandika ris |
yayi kula wadhahipun |
inggih sampun narimah |
dutèng Giri atas pamiyarsanipun |
gya pamit mring panêmbahan |
miwah mring para dipati ||

Jilid 1 - Kaca : 15
5. Panêmbahan Senapatya |
sampun kundur maring nagri Mantawis |
wong agung bang-wetan sampun |
umantuk sowang-sowang |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 21 >

 tan cinatur dutèng Giri lampahipun |
praptèng ngarsa atur sêmbah |
matur solahnya tinuding ||

6. Dhuh gusti kawuningana |

putra tuwan Pangeran Surabanggi |
kinèn amilih rumuhun |
mring Kangjêng Senapatya |
Surawèsthi kang pinilih isinipun |
wadhahipun Panêmbahan | narimah atampi isi ||

7. Mèsêm Jêng Sunan ing Arga |

wruhanira kodrat tan kêna gingsir |
basa wadhah nêgri iku |
isine apan janma |
têmbe nagri bang-wetan karèh Mantarum |
isi yèn tan manut marang | ingkang adarbe nagari ||

8. Sayêkti tan kêna ngambah |

yèn ambadal sayêkti têkèng pati |
dadi kudu amiturut |
marang kang duwe wadhah |
ênêngêna ing Giri gantya winuwus |
nênggih praja-di Mantaram |
Panêmbahan Senapati ||

9. Dènnira jumênêng nata |

laminira pan namung tigang warsi |
lajêng puput yuswanipun |
ginantyan ingkang putra |
Pangran Adipati Anom ing Mantarum |
jujuluk Jêng Susuhunan |
Diningrat Anyakrawati ||

10. Amung kalih wêlas warsa |

laminira jumênêng narapati |
jêng susunan nulya surut |
ginantyan narpatmaja |
Pangran Adipati Anom ing Mantarum |
jujuluk Kangjêng Susunan |
Sultan Agung ing Mantawis ||

11. Prabu Anyakrakusuma |

duk punika Pangeran Surawèsthi |
anyêdhahi pra tumênggung |
mancanagri bang-wetan |
wusing pêpak nèng Surabaya sadarum |
ngrêmbag arsa magut ing prang |
ngrabasèng nagri Mantawis ||

12. Sabiyantu abipraya |

pra bupati tan ana nyulayani |
enjing gya budhal gumuruh |
sagunging balakuswa |
kampir ngujung astana Giri Kêdhatun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 22 >

 undure sangking astana |
sowan ing Jêng Sunan Giri ||

4 Sultan Agung nimbali Pangeran Pêkik ing Surabaya, lajêng kadhaupakên

kalihan Ratu Pandhansari, rayi Sultan Agung. Pangeran Pêkik kadhawuhan
nêlukakên Giri, lajêng bidhal dalah garwa. Rèhning Sunan Giri botên purun
nungkul, dados pêrang Surabaya mêngsah Giri.
Sunan Giri ngêndêlakên murid sarta putra-angkatipun, satunggaling prajurit
Cina Islam nama Endrasena.Nalika rame-ramening pêrang, putra Giri saking
ampeyan ingkang wasta Radèn Jayèngrêsmi atur panrayogi[13] supados
ingkang rama botên lumawan Sultan Agung. Aturipun botên dipun paèlu,
putra lajêng lolos kadhèrèkakên santri Gathak lan Gathuk. ...
kaca 15 – 31

Jilid 1 - Kaca : 16
13. Wus sêpuh Jêng Sunan Arga |
praptèng ngarsa jêng sunan ngandika ris |
dhuh babo atmajaningsun |
paran kang dadya karsa |
dene padha tumêka ing ngarsaningsun |
apa na karya kang gatya |
Jêng Pangeran Surawèsthi ||

14. Myang Dipati Singasêkar |

matur nêmbah mring Kangjêng Sunan Giri |
apuntên dalêm sang wiku |
amba myang para kadang |
wus sarêmbag arsa ngrabasèng Mantarum |
nyuwun idi sang pandhita | miwah pangestu basuki ||

15. Jêng sunan aris ngandika |

ing samêngko pan durung mangsa kaki |
para bupati umatur |
kang amrih lêgawèng tyas |
ngidènana sang wiku paring pangestu |
jêng sunan aris ngandika |
mokal bêdhaha Mêntawis ||

16. Ing samêngko wong bang-wetan |

malah padha ngungsia kang prayogi |
tan wurung binoyong besuk |
marang nagri Mantaram |
Pangran Surawèsthi tan kêndhak tyasipun |
myang sagunging pra dipatya |
wusing ngujung ing sang rêsi ||

17. Ngandika sang wiku raja |

yèn mangkono padha karsanirèki |
dèn angati-ati kulup |
ingsun pasrah Hyang Suksma |
lêgi pait ing têmbe pasthi katêmu |
sanggyaning para dipatya |
wusing ngujung sang arêsi ||

18. Bidhal saha wadyakuswa |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 23 >

 tan cinatur solahirèng ngajurit |
wasananira kaplayu | ungguling Ngèksiganda |
wong agunge Mantaram tan ana sêgu |
para bupati bang-wetan |
palarasan undurnèki ||

19. Ana kang tumêkèng pêjah |

ana kanin ana kang nungkul aris |
ing Mantaram saya mashur |
kadibyane sang nata |
kasêktène para punggawa nung-anung |
winongwong karatonira |
kinasiyan ing Hyang Widdhi ||

20. Gêmah ripah tur raharja |

tata têntrêm sagunge wadya alit |
lumintu ganjaran prabu |
sagunge pra dipatya |
tyas raharja datan ana kang sakuthu |
ajrih asih mring narendra | samya tuhu lair batin ||

Jilid 1 - Kaca : 17
21. Nahan raharjaning praja |
yèn ginunggung sawêngi datan uwis |
ing mangkya pinurwèng kidung |
Narendra ing Mantaram |
Sultan Agung Sri Anyakrakusumèku |
lagya miyos siniwaka |
pêpak ingkang samya nangkil ||

22. Wadyabala myang santana |

Panêmbahan Purbaya munggèng ngarsi |
tan pêgat tinantun-tantun |
jêng sultan ris ngandika |
inggih uwa Purbaya pawartosipun |
Pangeran ing Surabaya |
ing mangke pan sampun lalis ||

23. Kang kantun mung anakira |

Ki Mas Pêkik pambajênge kang siwi |
uwa punika karsèngsun |
timbali mring Mantaram |
ingsun arsa uninga ing warninipun |
panêmbahan aturira | punika langkung utami ||

24. Ulun umiring sakarsa |

sri narendra pangandikanya aris |
Alap-alap ingsun utus |
marang ing Surabaya |
timbalana Pangran Pêkik Surèngkewuh |
têlas ingkang pangandika |
jêngkar anggambuh tinangkil ||

7 Gambuh
1. Wus lêpas lampahipun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 24 >

 Alap-alap praptèng Surèngkewuh |
laju maring Ngrarêmpah dhukuhirèki |
Pangran Pêkik gupuh-gupuh |
amêthuk carakèng katong ||

2. Wus ingancaran lungguh |

Pangran Pêkik awacana arum |
paman ulun atur pambagya basuki |
Alap-alap matur nuwun |
(n)dhawuhkên timbalan katong ||

3. Jêng pangran sowan ulun |

pan ingutus rakanta sang prabu |
Gusti Kangjêng Sultan Agung ing Mantawis |
maringakên kang pangèstu |
mring andika sakaloron ||

4. Jêng pangran matur nuwun |

sasampuning maringkên pangèstu |
dhawuh nata paduka dipun timbali |
sagarwa putra myang wadu |
ulun ingkang kinèn (m)boyong ||

Jilid 1 - Kaca : 18
5. Jêng pangran aturipun |
adhuh paman kamayangan tuhu |
de jêng sultan karsa nyaruwe wong pêkir |
ina papa anèng dhukuh |
datan supêna sajingklong ||

6. Tan suwala ragèngsun |

kadyangganing sarah anèng laut |
ing sakarsa jêng sultan ulun umiring |
tan nêdya sawalèng kayun |
lumuntur dhawuhing katong ||

7. Ki tumênggung duk ngrungu |

ing ature manis amlas ayun |
angrêsing tyas gya umatur ing sang Pêkik |
bilih marêngkên sang bagus |
benjing-enjing lajêng bodhol ||

8. Jêng pangran wacana rum |

sakalangkung prayogi man mênggung |
ulun lajêng tata-tata sapuniki |
paman sakanca sadarum |
prayogi rèrèh nèng pondhok ||

9. Jêng pangran gya dhadhawuh |

marang garwa sakulawargèku |
kinèn samya pradandosan sadayèki |
yun sumiwèng mring Mantarum |
ribut samya dandos-dandos ||

10. Ki Alap-alap gupuh |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 25 >

 nuding wadu nimbali tumênggung |
Surabaya Ki Sapanjang kang wawangi |
tan dangu anulya rawuh |
Ki Sapanjang dhawuh katong ||

11. Jêng pangran sowanipun |

mring Mantaram bidhal sesuk-esuk |
jêngandika sawadya kinèn umiring |
sarta rumêksa ing pungkur |
kacêkape kula borong ||

12. Ki Sapanjang agupuh |

paparentah mring sakèhe wadu |
abusêkan sakèh wadya Surawèsthi |
wus mirantos sadayèku |
enjinge anulya bodhol ||

13. Lon-lonan lampahipun |

ing lamine lampah tan winuwus |
praptèng dhusun Butuh arèrèh saratri |
kangjêng pangran dalu ngujung |
marang ing astana Butoh ||

14. (n)Dêdagan amanêngkung |

palaling Hyang wanci lingsir dalu |
Pangran Pêkik miyarsa swara dumêling |
ujaring swara sung tuduh |
lah Ki Pêkik karsèng Manon ||

15. Wruhanta sira besuk |

darbe putu jalu tur binagus |
amandhirèng nata gung ing tanah Jawi |
ngrèh wadya bacingah agung |
nanging angalih kadhaton ||

Jilid 1 - Kaca : 19
16. Mring tanah Pajang iku |
sakulone kutha prênahipun |
aran dhukuh Wanakarta têmbe dadi |
praja Kartasura mashur |
dene jujuluking katong ||

17. Jêng Susuhunan Mangku |

-rat Senapati ing Ngalagèku |
Ngabdurahman Sayidin Panatgami cêpping swara kagyat wungu |
ing wanci awaling Suboh ||

18. Miyose wus pinangguh |

lawan juru kunci têngga pintu |
Pangran Pêkik wawartos mring jurukunci |
dènyantuk wangsit ing dalu |
ki jurukunci anjomblong ||

19. Sinêmbah saha matur |

sakalangkung bingahe tyas ulun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 26 >

 sukur sukur alhamdulillahi rabil |
Hyang Surya wus mungub-mungub |
jêng pangeran lajêng bodhol ||

20. Datan kawarnèng ngênu |

wus angancik ing kitha Mantarum |
ki tumênggung Alap-alap ngrumiyini |
atur uninga sang prabu |
sigêg gantya winiraos ||

21. Sang prabu ing Mantarum |

ri tinangkil munggèng siti luhur |
Panêmbahan Purubaya wus sumiwi |
myang wadya bala supênuh |
munggèng ngabyantara katong ||

22. Datan antara dangu |

ki tumênggung Lap-alap mangayun |
nêmbah matur ulun kinèn animbali |
Pangran Pêkik Surèngkewuh |
mangkya wus sumiwèng katong ||

23. Sagarwa putranipun |

Ki Sapanjang sawadya tut pungkur |
suka ing tyas sang prabu ngandika aris |
lah uwa Purubayèku |
kadipundi kang linakon ||

24. Mangke sadhatêngipun |

dhimas Pêkik napa bêkti ingsun |
utawine piyambake ingkang bêkti |
Purubaya nêmbah matur |
kinanthèt lawan suraos ||
Jilid 1 - Kaca : 20
8 Kinanthi
1. Sangking ing pamanah ulun |
pangeran ing Surawèsthi |
ingkang layak ngabêktiya |
ing pada dalêm sang aji |
kawon luhur kang darajat | panjênêngan dalêm aji ||

2. Mandhirèng prajèng Mantarum |

ing rat Jawi mung satunggil |
kalihdene tinimbalan |
datan sawala ing kapti |
sampun kalampahan sowan | ing ngabyantara narpati ||

3. Asrah jiwa raganipun |

kangjêng sultan duk miyarsi |
aturipun ingkang uwa |
kalangkung trustha ing galih |
nahan Pangran Surabaya |
sagarwa sampun sumiwi ||

4. Pepe kidul wringin-kurung |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 27 >

 sasolahe amlasasih |
duk uninga sri narendra |
dhawuh kinèn animbali |
anggandhèk tundhuk pangeran |
ingirit minggah sitinggil ||

5. Andhadhap amundhuk-mundhuk |
cingak kang samya ningali |
miyat warnanya pangeran |
mirit kangjêng sri bupati |
kantun sênêne kang cahya |
kantun sêmu kantun sigit ||

6. (n)Dungkap praptèng ngarsa prabu |

cakêt dènnira sumiwi |
tumungkul konjêm pratala |
ri wusira mangênjali |
wangkingan sinèlèh kanan | gya mangraub pada aji ||

7. Saha matur arawat luh |

pêgat-pêgat winor tis-tis |
dhuh gusti kalêngkaning rat |
musthikaning tanah Jawi |
patut pinundhi sinêmbah |
jumênêng kalipah Widdhi ||

8. Ambêg pinandhita tuhu |

santa budi mirah asih |
mardikèng rat tyas kumala |
ngecani manahing dasih |
mrih arja ayu tan pêgat |
kasudarman winor manis ||

9. Santana wadya lit agung |

tan ana kataman bêngis |
winor ing sakarsanira |
kinajrihan lair batin |
pra wadya ing Ngèksiganda |
winêngku paramarta ji ||
Jilid 1 - Kaca : 21
10. Kasujanan ambêg sadu |
linangkung kasusrèng bumi |
sumbagèng rat pinasthika |
waskitha ngrèh ing patitis |
kongas ing ganda angambar |
kinasihan ing Hyang Widdhi ||

11. Sudibya prawirèng kewuh |

kinajrihan kanan-kering |
ngagêm agama minulya |
sasat jêngandika Nabi |
Muhakammadin angajawa |
ngrênggani nagri Mantawis ||

12. Dhuh jêng gusti sang aprabu |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 28 >

 sowanipun ingkang abdi |
angaturkên pêjah gêsang |
awit rumaos gêng sisip |
katungkul ing kawiryawan |
labêt mudha punggung yêkti ||

13. Dama kalimput tan emut |

ing kanugrahaning narpati |
tumêrah jiwangga mulya |
kaecan nadhah myang guling |
saanak rayat myang warga |
tan lyan barkahing narpati ||

14. Lumintu salaminipun |

tangèh manawi kang abdi |
sagêd ngaturi minangka |
bêbêkti ingkang martasih |
o gusti satuhu mudha |
cêplik tangèh wruh ing bêcik ||

15. Manawi kangjêng pukulun |

tan paring aksamèng dasih |
yêkti têmah anggung papa |
druwaka salaminèki |
ing mangke amba sumangga |
sakarsa jêng sri bupati ||

16. Mangkana kangjêng sinuhun |

ngandika sajroning galih |
wong iki bagus prasaja |
ing wicara tatas titis |
têtêg tyas sura lêgawa |
pantês tan sinungan lamis ||

17. Têka rêsêp atiningsun |

dadya condhonging tyasmami |
pantês rewanga wibawa |
(n)darahkên sri tanah Jawi |
madhahi kanang nurbuwat |
wasana ngandika aris ||

18. Wis lungguha ariningsun |

iya apa kang pinikir |
dhuh yayimas Surabaya |
marma sira sun timbali |
sumiwi ing ngarsaningwang |
wus pasthi karsaning Widdhi ||

19. Sosotyadi apan kudu |

tumrap ingêmbanan rukmi |
upama ingsun pancuran |
sira talaga nadhahi |
yayi kang minangka wadhah |
ingsun kang minangka isi ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 29 >

20. Pasêmon kang ingsun wuwus |
têgêse uwus ginaris |
yèn sira bakal tan pisah |
mèlu nurunake benjing |
para ratu tanah Jawa |
yayi ingkang urun èstri ||
Jilid 1 - Kaca : 22
21. Manira kang urun kakung |
ing samêngko karsa mami |
sira wisma na Mantaram |
ana sawetaning puri |
sisihan lan kadipatyan |
mungguh nagri Surawèsthi ||

22. Ingsun paringake wangsul |

marang pakênira yayi |
wênang anguwasanana |
kadi ingkang uwis-uwis |
si Sapanjang mung rumêksa |
tata têntrêming nagari ||

23. Sira ana ing Mantarum |

aywa taha-taha yayi |
ing panganggêp dipun padha |
ya Mantaram Surawèsthi |
Pangran Pêkik lêjar ing tyas |
trusaning supenanèki ||

24. Gya sujud nêmbah umatur |

dhuh pukulun sang dewaji |
pun patik atur sandika |
mundhi timbalan narpati |
kadya kabanjiran kelang |
kagunturan madu gêndhis ||

9 Dhandhanggula
1. Nulya jêngkar kangjêng sri bupati |
abibaran kang samya sumewa |
pangran sagarwa-putrane |
santana wadyanipun |
wus pinarnah pakuwonèki |
karan ing Surabayan |
jêng pangran lastantun |
mukti wibawèng Mantaram |
datan ana sinangsaya ing panggalih | wus lami antaranya ||

2. Sang aprabu lêstantun gunging sih |

Pangran Pêkik nulya tinariman |
rayi dalêm sang pamase |
tunggil sayayah ibu |
Ratu Pandhansari wawangi |
agêng ingkang bawahan |
nahan ta cinatur |
dènnira apalakrama |
atut runtut sih-siniyan siyang ratri |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 30 >

 lir mimi lan mintuna ||

3. Wusing antuk kawan dasa ari |

Kangjêng Sultan Agung Ngèksiganda |
lênggah anèng dalêm gêdhe |
ngandika sang aprabu |
hèh ta lara mênyanga aglis |
marang ing Surabayan |
kêtêmu riningsum |
kalamun sambadèng karsa |
rabinira dhiajêng ingsun timbali |
warahên ingsun gêrah ||
Jilid 1 - Kaca : 23
4. Nulya mentar utusan narpati |
sampun praptèng ing Kasurabayan |
jêng pangeran sagarwane |
mijil sing dalêm gupuh |
samya lênggah paningrat jawi |
parêkan matur nêmbah |
amba pan ingutus |
raka dalêm sri narendra |
ingkang garwa kangjêng ratu dèntimbali |
sarênga lampahamba ||

5. Kangjêng sunan lagya gêrah mangkin |

ingkang wêling raka dalêm nata |
manawa awèh lakine |
malêbu ing kêdhatun |
atinjoa ing gêrah mami |
yèn lakine tan suka |
poma ywa lumaku |
adipati Surapringga |
têbah-jaja sumangga ing asta kalih |
tan kenging lêngganaa ||

6. Dhuh jiwaku umarêka aglis |

sampun kerit praptèng ngarsa sultan |
manêmbah ngraub padane |
Ratu Pandhan umatur |
kakang prabu dene wigati |
nimbali aripara |
kalangkung kumêpyur |
manahulun tarataban |
sru gumêtêr ênar-ênir sênik-sênik |
kangmas gêrah punapa ||

7. Kangjêng sultan angandika aris |

dhuh riningsun luwih sangking lara |
ana ing ati ênggone |
sakèh usada wangsul |
yèn sun rasa saya ngranuhi | dene ana pandhita |
ing Giri dumunung |
durung gêlêm nungkul mringwang |
iya iku kang dadi laraning ati |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 31 >

 tambane durung ana ||

8. Liya Giri wong satanah jawi |

nora ana barênjul mêrêngkang |
padha ngidhêp mring sun kabèh |
amung ing Giri iku |
ingkang durung ingsun putusi |
amukul kalawan prang |
wit wêcaning dangu |
kang bisa ambengkas karya |
mung lakimu jalarane mênang asli |
luhur trah Ngampèldênta ||

9. Lah wis yayi dak lilani mulih |

dèn abisa matrapakên karya |
marang lakinira mangke |
sêlak dènayun-ayun |
Ratu Pandhan mèsêm turnya ris |
dhawuh dalêm kakangmas |
sandika tur ulun |
nulya lèngsèr sangking ngarsa |
dhinèrèkkên sagunging parêkan cèthi | lampahnya wirandhungan ||

10. Pangran Pêkik nganti nèng pandhapi |

sarawuhe sang ratu pinapak |
binêkta mring dalêm age |
jêng ratu ngraub suku |
sang pangêran (ng)garjitèng galih |
lah yayi ana paran |
têka rada suntrut |
paran gêrahing sang nata | Ratu Pandhan tumungkul
minggu tan angling | jêng pangran anggarjita ||
Jilid 1 - Kaca : 24
11. Baya nora gêrah sri bupati |
bokmanawa ana panggaliyan |
dadya sêkêle pamase |
jêng ratu gya sinambut |
binêkta mring ing jinêm wangi |
langêning karasikan |
apan tan winuwus |
ing sawungunira nendra |
Ratu Pandhan matur ing raka bibisik | kang dadya karsa nata ||

12. Amêdharkên dhawuhe sang aji |

Pangran Pêkik madêg suraning tyas |
ngêlus-êlus gumbalane |
alon ngandikanipun |
lamun ingsun wêruha dhingin |
karsane kangjêng sultan |
mundhut rusakipun |
ing Giri sunanne seba |
baya uwus dak cangking ing nguni-uni |
sebaku mring Mantaram ||

13. Pan ing Giri wus nèng asta mami |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 32 >

 yayi ingsun ingkang maluyakna |
rakanta nahan rêntênge |
sèwu wirang satuhu |
yèn tan bisa ngrabasèng Giri |
isin anon baskara |
nèng donya tan arus |
apa kang dak walêsêna |
ing sih nata kajaba murdaku yayi |
kunjuk dadya timbangan ||

14. Payo yayi sowan marang puri |

nyuwun pamit ing rakanta sultan |
mangkat ing sadina kiye |
sarimbit nulya laju |
sowan maring sajroning puri |
sang nata duk tumingal |
pangran sowanipun |
sarimbit lawan kang garwa |
gya ingawe lênggah cakêt lan sang aji |
makidhupuh jêng pangran ||

15. Kangjêng sultan angandika aris |

yayi Surabaya kadiparan |
kang dadya karêpmu mangke |
ing Giri durung nungkul |
nora sarju nêmbah mring mami |
ingsun borong adhimas |
ing prakara iku |
Pangran Pêkik matur nêmbah |
dhuh pukulun amba sandika nglampahi |
amundhi dhawuh nata ||

16. Nadyan minta sraya Sunan Giri |

andhatêngkên para raja sasra |
kêbut sawadya balane |
tan ajrih manahulun |
datan nêdya ngucirèng jurit |
kalamun tan kalakyan |
Giri bêdhaipun |
suka matiya palagan |
nuwun gusti ingkang abdi nuwun pamit |
bidhal ing sapunika ||
Jilid 1 - Kaca : 25
17. Botên langkung ingkang amba pundhi |
pangèstu sang nata binathara |
kalampahana karsane |
namung rayinta prabu |
amba tilar anèng Mantawis |
rèh ayun mangun aprang |
ing tyas langkung gidhuh |
keron-keron ing satêmah |
têmpuh ing prang èngêt rayi dalêm gusti |
milalu wande aprang ||

18. Sri narendra mèsêm ngandika ris |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 33 >

 karsaningsun yayi garwanira |
para gawaa ing mangke |
apan ta sêdyaningsun |
rabinira sadulur mami |
pêjah gêsang hya pisah |
lawan lakinipun |
wus wiyahe wong andon prang |
rêbut pati manawa kasoran jurit | wadone binoyongan ||

19. Pangran Pêkik gumujêng turnya ris |

rayi dalêm gêgeyongan amba |
têmbe sarênga pêcate |
dhawuh dalêm pukulun |
tan langgana darmi nglampahi |
sarimbit wus pamitan |
amangraub suku |
kangjêng sultan angandika |
lah ta yayi poma sira hya gumingsir |
sungkêmu marang priya ||

20. Kangjêng sultan (n)dêdonga ing Widdhi |

salamête myang ungguling yuda |
sarimbit anulya lèngsèr |
sangking ing ngarsa prabu |
pinaringan sangu mawarni |
dunya arta busana | sampêt sadayèku |
wus prapta ing Surabayan |
lajêng ngrakit brokoh tundhan tandhu joli |
myang gagamaning ngaprang ||

21. Sawusira rampunging pangrakit |

nulya budhal sangking ing Mantaram |
brokoh nèng ngajêng lampahe |
datan kawarnèng ngênu |
lampahira sampun dumugi |
ing nagri Surabaya |
Ki Sapanjang mêthuk |
wusing lêrêm sawatara |
kangjêng pangran pinarak anèng pandhapi |
andhèr para punggawa ||

22. Pangran Pêkik ngandika mring dasih |

hèh sakèhe bocah Surabaya |
padha piyarsakna kabèh |
dhawuh dalêm sang prabu |
mula ingsun linilan mulih |
marang ing Surabaya |
lawan garwaningsun |
ingutus kinèn magut prang |
angadoni bandawala rêbut pati |
mangrurah satru tama ||
Jilid 1 - Kaca : 26
23. Panungkule Susuhunan Giri |
pinasrahkên marang jênêngingwang |
nanging karsaningsun mangke |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 34 >

 anakmas Giri iku |
lamun kêna nungkula aris |
sumewa sri Mantaram |
tan rêkasèng laku |
slamêt tan ana pêpêjah |
lamun wangkot sayêkti rarêmpon jurit |
akèh pêgating atma ||

10 Mêgatruh
1. Para wadya manêmbah saha umatur |
dhawuh paduka sang Pêkik |
mangayubagya sadarum |
muji nungkulira aris |
ywa nganti aprang rêrêmpon ||

2. Bilih Susuhunan Giri tan sarêju |

nungkul karananing aris |
tan kêna kinarya ayu |
yuwana sumiwèng aji |
kêkah dènnya karsa mirong ||

3. Ingkang abdi kewala pan sampun rampung |

ngrabasèng karaton Giri |
amboyong susunannipun |
bilih tan sagêt mungkasi |
suka lêbur aprang pupoh ||

4. Nanging ulun mirêng pawartos satuhu |

ing mangkya Jêng Sunan Giri |
kêndho kawalènanipun |
saprapat yun animbangi |
kalipah Mantaram katong ||

5. Darbe murid nagri Cina aslènipun |

kabar maksih trah narpati |
ing mangkya pinundhut sunu |
sampun sinungan kakasih |
Endrasena tuhu katong ||

6. Têguh timbul wantêr wêgig ing prang pupuh |

kalih atus wadyanèki |
kang ginala aprang pupuh |
punika ingkang ngêncêngi |
pinrih (m)balela ing katong ||

7. Inggih ta lah kang binujuk têka purun |

istijrate eblis kapir |
ngalimputi tyas rahayu |
ngandêl kumandêl mring eblis |
setan ngajak arêrêmpon ||
Jilid 1 - Kaca : 27
8. Nadyan (n)dhatêngêna malih rajèng kluwung |
pra abdi datan gumingsir |
Pangran Pêkik ngandika rum |
kabèh aturira sami |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 35 >

 bangêt ing panrimaningong ||

9. Karuhane lamun ingsun wus pinangguh |

pribadi lan anak Giri |
wurung sidaning prang pupuh |
sawuse ingsun pinanggih |
apa anane ing kono ||

10. Balik padha sadhiyaa ing prang pupuh |

kêrigên sawadya mami |
manawa dadi prang pupuh |
gustimu sêdya (n)jênêngi |
jurite wong Surèngkewoh ||

11. Pangran Pêkik wus kundur mring dalêm agung |

bibar kang samya anangkil |
bakda Ngisa wancinipun |
jêng pangeran arsa nyilip |
para wadya tan ana wroh ||

12. Laju maring Giri lumêbèng kadhatun |

wau ta Susunan Giri |
lênggah ingadhêp pra wadu |
Endrasena tansah ngarsi |
jêng sunan ngandika alon ||

13. Hèh ta kulup kabare sultan Mantarum |

utusan mring jênêng mami |
pinrih nungkul Sultan Agung |
yèn bangga ginêpuk jurit |
ngrusak ing Giri Kadhaton ||

14. Kang dènutus rama Pangran Surèngkewuh |

nanging tikêl tuwa mami |
amung bapak-bapak awu |
garwa ratu Pandhansari |
mèlu nanggulang pakewoh ||

15. Kaya priye kulup kang dadi kêncêngmu |

ing mêngko ingsun mung darmi |
miturut kakêncênganmu |
nungkul apik nora apik |
sira kang nyangga bot-repot ||

16. Endrasena duk tampi timbalan wiku |

karna ro kadya sinêbit |
netra ro andik kumukus |
kamêjot padoning lathi |
matur mring sang wiku gupoh ||

17. Dhuh jêng rama ingkang minangka satuhu |

pupundhèn ing tanah Jawi |
Waliyolah cucu Rasul |
kang wus linilan Hyang Widdhi |
sadhengah kinarsan klakon ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 36 >

 Jilid 1 - Kaca : 28
18. Sultan Agung baya ingkang dèrèng ngrungu |
kalamun karaton Giri |
kanggonan prajurit punjul |
wudhu nèng Cina nagari |
ngajawa andon prang pupoh ||

19. Têka (n)dadak kongkon bocah isih kuncung |

bojone ginawa jurit |
mêjanani Sultan Agung |
bok iya têka pribadi |
ing kono tandhing lan ingong ||

20. Sampun sampun kangjêng rama karsa nungkul |

pantês sultan ing Mantawis |
tur bulu bêkti panungkul |
sowan pribadi mring Giri |
kèndêl dènnira miraos ||

21. Pangran Pêkik uluk salam praptanipun |

sang rêsi kagyat mangsuli |
ngalaikum wasalamu | gupuh mêthuk gya kinanthi |
wus lênggah satata karo ||

22. Sunan Giri nambrama sarawuhipun |

jêng rama Pangeran Pêkik |
punapa sami rahayu |
jêng pangran wacana manis |
salamêt sapraptaningong ||

23. Sakalangkung dènnira asuhun-suhun |

sugata lumadyèng ngarsi |
sumangga sawontênipun |
sumapala atur bêkti |
gampil anak tan pakewoh ||

24. Dhuh jêng rama dene rawuh dalu-dalu |

sawiji tan na umiring |
kagyat ing tyas sakalangkung |
punapi de awit gati |
mocung mring Giri Kadhaton ||

11 Pocung
1. Endrasena myang sagunging para wadu |
kang ana ing ngarsa |
andhêku dènnira linggih |
samya minggu tan ana wani micara ||

2. Sang pangeran mingsêr ngajêngkên sang wiku |

tan ana katingal |
pinêndir Susunan Giri |
nir wikara nir baya têtêg ing nala ||

3. Datan ana tinaha ing galihipun |

pangran Surabaya |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 37 >

 yèn sinawang (ng)gigirisi |
wingwrining tyas kadya anon singa krura ||
Jilid 1 - Kaca : 29
4. Solah ganggas ulat manis têmbungnya rum |
hèh hèh Sunan Arga |
pinarsakna wuwus mami |
Sultan Agung iku ratuning rat Jawa ||

5. Murdaningrat ing jagat pramuditèku |

ambêg parikrama |
sadu sudibya sinêkti |
putus ing rèh sampeka sura marata ||

6. Pambêsmining kang samya tan arsa nungkul |

babo praptaningwang |
ing saèstune tinuding |
kangjêng sultan kang pinudya jayaningrat ||

7. Gustiningsun jêng Susunan Sultan Agung |

hèh Sunan wruhanta |
apa karêpmu kang pasthi |
aprakara kang dadi karya manira ||

8. Lamun sira satuhu nêdya rahayu |

têtêping karajan |
tulus wibawa nèng Giri |
anêmbaha ing Jêng Sultan Ngèksiganda ||

9. Lan gawanên garwa putra sawadyamu |

miwah ngaturêna |
donyanira pèni-pèni |
lan sagunge sosotya rêtna kumala ||

10. Barêng lawan sebaku marang Mantarum |

yèn sira ngèstokna |
ing pituduh ingsun pasthi |
tutug têtêp mulat baskara sasangka ||

11. Yèn tan anut marang ing pituduhingsun |

apa kang kok arsa |
tanpa sesa praptèng lalis |
nagri Giri sirna dadi karang jingga ||

12. Gustiningsun Anjayèngbumi satuhu |

marta parikrama | ing jagad wiryawan iki |
wicaksana santosa ngagêm agama ||

13. Ing sakèhe kasukanira puniku |

wiryamu nèng dunya |
sami lan gêbyaring thathit |
lah emanên aja nganti kadrawasan ||

14. Lah matura prasaja ywa nganggo ewuh |

rikuh akakadang |
wêlasasih ywa kapikir |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 38 >

 kêncênging tyas iku kang dadya panutan ||

15. Sunan Giri (n)dêngèngèk wacana arum |

ya walahualam |
Allah ingkang ngudanèni |
amba Tuwan sumendhe karsa Pangeran ||

16. Yata wau Jêng Pangeran Surèngkewuh |

rikala miyarsa |
ngandikanya Sunan Giri |
tandya mêdal pasilan ngarsèng pandhita ||

17. Sakundure pangeran ing Surèngkewuh |

rêmbag dadining prang |
samêkta ing benjing-enjing |
Endrasena jumênêng sumadilaga ||
Jilid 1 - Kaca : 30
18. Wus warata dhawuhe sang maha wiku |
mring para sakabat |
siswa katib kaum modin |
para wadya sa-Giri wus amirantya ||

19. Enjingipun sang pangeran sampun rawuh |

nagri Surabaya |
pinanggih garwa myang dasih |
winartanan tamtu mangun yudabrata ||

20. Sunan Giri lumuh datan arsa nungkul |

wadya Surabaya |
nèng alun-alun miranti |
baris kêpang jêng ratu nitih jêmpana ||

21. Angidêri baris mubêng ngantya kêmput |

maringkên ganjaran |
mring kang ayun mangsah jurit |
arta miwah busana awarna-warna ||

22. Wus waradin kang bêndhe munya angungkung |

panêngran bidhalan |
kang dadya cucuking jurit |
wus lumaku kadya ilining narmada ||

23. Nulya joli titiyanira jêng ratu |

jêng pangran nèng wuntat |
nitih kuda datan têbih |
ginarubyuk sakèhing kang wadya kuswa ||

24. Tan petungan datan kawarna ing ngênu |

praptèng Giri pura |
kêpung-kêpang pacak baris |
sêsêking tyas lir pendah ayun asmara ||

12 Asmaradana
1. Sigêg kang wus pacak baris |
para wadya Surabaya |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 39 >

 angêpung Giri kadhaton |
sanega kapraboning prang |
gantya kang kawuwusa |
wau ta Giri sang wiku |
sampun ingaturan wikan ||

2. Lamun Kangjêng Pangran Pêkik |

saha garwa ngêpung kitha |
anglir samodra balane |
(m)balabar ngêbêki papan |
tiyang ing Ngargapura |
jalu èstri samya bingung | kadya gabah ingintêran ||

3. Jêng Sunan Giri tinangkil |

siniwèng kang wadyabala |
(m)balabar anèng ngarsandhèr |
samya sanega ing yuda |
anganti kang timbalan |
wontên putranya sang wiku |
mijil sangking kang ampeyan ||
Jilid 1 - Kaca : 31
4. Sinung ran Dyan Jayèngrêsmi |
wotsêkar matur ing rama |
dhuh rama pupundhèningong |
paran têmahaning karsa |
langkung sandeyaning tyas |
arsa ngayomi prang pupuh |
mêngsah sultan Ngèksiganda ||

5. Atur kawula rama ji |

lêpata ing ila-ila |
kamipurunipun lare |
mudha punggung tan wrin gatya |
yèn kaparêng ing karsa |
prayogi sami sumuyut |
mring Sultan Agung Mantaram ||

6. Sampun ta asalah kardi |

kula amiyarsa warta |
Ngèksiganda sang akatong |
susilèng tyas ambêg santa |
tyas purna angumala |
sayêkti kewala luhur |
prabawa wêninging driya ||

7. Rahayu parikrama di |
botên eca yèn minêngsah |
mupung ing samangke dèrèng |
kalajêng campuh ing yuda |
prayogi tinututan |
pangintên amba pukulun |
wande ngayoni ngayuda ||

8. Dene manawi tinampik |

karsane caraka kêdah |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 40 >

 ngatingalkên sudirane |
pan dede sangking paduka |
ingkang miwiti aprang |
yêkti sangking pyambakipun |
datan awrat tinanggulang ||

9. Ambêkuh Jêng Sunan Giri |

tan keguh aturing putra |
nulya mundur sang wira nom |
samarga arawat waspa |
pinupus ing wardaya |
papasthènira Hyang Agung |
takdir datan kêna selak ||

10. Saundurira kang siwi |

ngandika raja pandhita |
Endrasena kaya priye |
wong Surabaya wus prapta |
ngêpung ing Giri pura |
Endrasena aturipun |
wadya Giri wus siyaga ||

11. Ngantos timbalan rama ji |

dhuh sutèngsun Endrasena |
apa kang pinikir manèh |
balik nêmbanga têngara |
budhalna wadyanira |
nglêbur baris Surèngkewuh |
sira mangka senapatya ||

12. Tur sandika kang sinung ngling |

manêmbah mangaras pada |
dhuh guru panutaningong |
nyuwun pangèstu putranta |
paduka dènpracaya |
undure wong Surèngkewuh |
wus ana ing astaningwang ||

13. Pinêtêg bunbunannèki |

sinêbul mawantya-wantya |
jaya jaya andikane |
mundur anêmbang têngara |
busêkan para wadya |
gya budhal ingkang rumuhun |
wadyane sang Endrasena ||

5 Wadya Surabaya kalindhih, nanging lajêng pêpulih dipunsenapatèni Ratu

Pandhansari. Kocap, tiga putra-putrinipun Sunan Giri sami lolos nalika rame-
ramening pêrang R. Jayèngrêsmi kadhèrèkakên abdi lan R. Jayèngrêsmi
tuwin rayi Nikèn Rancangkapti ugi kadhèrèkakên santri. Lampahipun beda-
beda mila tansah upados-ingupadosan. Ing payudan, prajurit Surabaya
unggul. Andêl-andêling Giri Endrasena kapupu. Sunan Giri têluk, kaboyong
dhatêng Mataram sakulawarga dalah rajabrananipun ...
kaca 31 - 50

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 41 >

 Jilid 1 - Kaca : 32
14. Kalih atus winatawis |
samya asikêp sanjata |
nyothe sêking (ng)gendhong towok |
panganggene sarwa pêthak |
wus samya masuk Islam |
sabilollah unènipun |
ing wuri sang Endrasena ||

15. Sanjatanira pinundhi |

pistul kalih sinangkêlang |
nganggar sabêt Karaloke |
nèng kiwa têngên curiga |
abire anèng wuntat |
tinrapan bandera pingul |
tinulis asma Pangeran ||

16. Pujinira andrêmimil |

nyêbut asmaning Pangeran |
sabilolah sênggakane |
nulya pra kaum ngulama |
katib modin santana |
myang wadya Giri sadarum |
panganggene sarwa pêthak ||

17. Sayuk samya ambêg pati |

wus samya ayun-ayunan |
wadya Giri Surèngkewoh |
natap têngaraning yuda |
bêdhug bêndhe myang trêbang |
suraking wadya gumuruh |
kadya bêlahing prawata ||

18. Rame campuh ing ngajurit |

tambuh mungsuh tambuh rowang |
wong Giri ampuh yudane |
mawantu-wantu nyanjata |
wadya ing Surabaya |
ing prang tan pati pakantuk |
satêmah barise rusak ||

19. Endrasena mobat-mabit |

ngiwut kadya Radèn Seta |
mlantrah pisah lan wadyane |
singa kang katrajang bubar |
lumayu asasaran |
kang cêlak-cêlak linampus |
tan ana mangga puliya ||

20. Prajurit ing Surawèsthi |

tan bisa namakkên gaman |
pating bilulung solahe |
rumangsa kawratan mêngsah |
wong Giri pamukira |
lir andaka nandhang tatu |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 42 >

 ambêg pêjah sadayanya ||

21. Dumadya kang mêngsah giris |

tan ana kawawa nyangga |
wadya Giri pangamuke |
parjurit ing Surabaya |
kathah ingkang kabranan |
tanapi tumêkèng lampus |
wadya Giri sru gambira ||

22. Kang pêjah mung sawatawis |

yata wadya Surabaya |
sadaya wus kraos cape |
undurira alon-lonan |
ywa nganti kawistara |
wadya Giri sru mangêsuk |
lir ngrabasèng sinoming dyah ||

13 Sinom
1. Dènnira aprang sadina |
kasoran wong Surawèsthi |
mundur tansah tinututan |
apan ta saputing ratri |
wong Giri kang nututi |
Jilid 1 - Kaca : 33
wus samya wangsul sadarum |
wong Giri giyak-giyak |
angklung ngênthir angalètèr samya emprak ||

2. Endrasena saha wadya |

miwah para wadya Giri |
wus sowan ngarsanira sang |
pandhitaraja ing Giri |
manêmbah tur udani |
lamun wadya Surèngkewuh |
wus mundur palarasan |
tan ana kang mangga pulih |
kathah pêjah gustine datan karuwan ||

3. Wau sang rajapandhita |

langkung sukanirèng galih |
kalimput ing tyas angrêda |
ngraos karilan ing Widdhi |
dènnya ayun mêngkoni |
ing tanah Jawa sadarum |
sumêngah ujubriya |
kibiring tyas uwus kengis |
kapandhitan sirna gunging kamelikan ||

4. Wasana aris ngandika |

sukur alkamdulillahi |
hèh ta kulup Endrasena |
iki ngalamate dadi |
angèl wong mijêt ranti |
rêkasa wong (n)jara timun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 43 >

 kuciwa tan kacandhak |
Jêng Pangeran Surabanggi |
kacêkêla miris tyase wong Mantaram ||

5. Endrasena matur latah |

rèh wau kasaput ratri |
wadya dalêm sampun sayah |
saha rêbat wêktu Mahrib |
ing dintên benjing-enjing |
tamtu kabanda dèningsun |
mlajênga mring Mantaram |
ulun datan nêdya ajrih |
sukur bage ing aprang tan mindho karya ||

6. Babarpisan ulun bêkta |

dadya datan wira-wiri |
Pangran Pêkik kangjêng Sultan |
sumewa ngarsa sang yogi |
sang wiku ngandika ris |
iya sun dongakkên kulup |
yèn isih jênêngingwang |
sira kaki ywa kuwatir |
ing samêngko ing Giri sun wèhi aran ||

7. Iya nagri Sokaraja |

pra wadu matur nêksèni |
ratri mêngko kasukana |
maulud dhikiran singir |
(m)bungahna wadya alit |
ganjarên sapantêsipun |
kang padha mêntas yuda |
dimène tambah kuwanin |
nanging kulup aywa atinggal waweka ||

8. Manawa ing benjang-enjang |

mungsuhmu kawawa bali |
Endrasena saha wadya |
sarêng matur ing sang rêsi |
sadaya wus malêncing |
miris datan nêdya wangsul |
gustine tan kantênan |
rowange kathah ngêmasi |
benjang katon sarêng nungkule jêng sultan ||
Jilid 1 - Kaca : 34
9. Ing ratri samya bujana |
wadya Giri suka ngênting |
gantya wau kang winarna |
ingkang kaplajêng ing jurit |
Jêng Pangran Surèngwèsthi |
lawan garwanya jêng ratu |
wus kumpul wadyanira |
jêng pangran anglês ing galih |
sungkawèngtyas miyat rusaking kang wadya ||

10. Ki Sapanjang lajêring prang |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 44 >

 umatur marang sang Pêkik |
gusti atur pêjah gêsang |
abdi dalêm Surèngwèsthi |
satuhu (ng)gigirisi |
Endrasena yudanipun |
miwah prajurit Ngarga |
naracak kêndêl ing jurit |
ambêg pati ngamuk lir banthèng katawan ||

11. Abdidalêm Surabaya |

sadaya turipun sami |
ngraos sampun botên bangkat |
tan anêdya pulih gêtih |
ing tyas wus samya wingwrin |
kanthi miris sakalangkung |
jêng pangran duk miyarsa |
ature punggawanèki |
saya anglês ing galih datan ngandika ||

12. Mangkana Jêng Ratu Pandhan |

miyat garwanya prihatin |
sumpêk ing tyas tan kawêngan |
minggu datan kêna angling |
jêng ratu matur aris |
ngrarêpa mring garwanipun |
dhuh guru lakiningwang |
lamun makatên ngajurit |
rusaking prang amba nyuwun lilah tuwan ||

13. Bilih kenging dinandosan |

kula ingkang andandosi |
kagyat Pangran Surabaya |
mirêng ature kang rayi |
patanyanira aris |
dhuh babo pupujaningsun |
ratuning amrakatya |
ratuning manis sabumi |
kadiparan kang dadya ing karsanira ||

14. Wadyanira wus kèh pêjah |

kang kari wus padha wingwrin |
jêng ratu manis turira |
sok ugi kangmas nglilani |
manawi ta manawi |
sagêt mulihakên purun |
mangkana duk miyarsa |
jêng ratu rinangkul aglis |
tuhu yayi jajimating Surabaya ||

15. Lah apa sakarsanira |

ingsun tan sawalèng kapti |
ing samêngko muhung darma |
magondhal ing sira yayi |
sakarsa-karsa dadi |
wus pasrah jiwa ragèngsun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 45 >

 ing dalu tan winarna |
kunêng kawuwusa enjing |
Ratu Pandhan pinarak lawan kang garwa ||

16. Anèng tarub wawangunan |

andhèr wadya Surèngwèsthi |
jêng ratu arum ngandika |
hèh sakèhe wadya mami |
(ng)gèningsun mangun jurit |
ingutus jêng raka prabu |
sinangon busanarta | reyal
wolung èwu luwih |
busana kèh endah-endah warna-warna ||
Jilid 1 - Kaca : 35

17. Iku sun ganjarkên sira |

pandumên ingkang waradin |
pra wadya ing Surabaya |
sadaya wus samya tampi |
arta busana adi |
sumaringah netyanipun |
bombong tyasnya sadaya |
jêng ratu ngandika malih |
wadyaningsun kabèh kang tampa ganjaran ||

18. Wus katongton antêpira |

tuhu ring gusti kaèsthi |
mèlu lalana andon prang |
sêdya sadu ing rèh ririh |
saparan datan kèri |
papa rêkasa ing laku |
tan ana mawèh marta |
lantarane ing kamuktin |
dak walêsa satus mene durung mandra ||

19. Yayah mamriha wiryawan |

pamalêsku mung papèki |
paran minangka mulyakna |
tan ngupakara mring abdi |
gung awèh kawlasasih |
asor timên jiwaningsun |
bocah ing Surabaya |
kulina wibawa nagri |
gung ginawa ina papa kasangsara ||

20. (m)Barêngkut kadya babêrah |

nglabuhi Gusti kaswasih |
kasurang pan kasangsaya |
ragèngsun paran pinanggih |
(ng)gagawa mring tan bêcik |
durmala bae ragèngsun |
bagya wirya ing praja |
sênêng mulat anak-rabi |
têka (n)dadak dakajak panggawe papa ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 46 >

21. Satêmah amanggih susah |
angadoni jayèng jurit |
pira papati tan ketang |
sangking drêng kadêrêng ing sih |
yun malês maring gusti |
tan tiwas sangking sirèku |
ingsun lan kakangêmas |
iku dununge kang sisip |
pira-bara muwuhi ing kawiryawan ||

22. Mungguh ing panyaurira |

wus kalakon tur ngêlêbi |
ingsun ingkang kapotangan |
kacihna nalika jurit |
campuh lan santri brai |
akanthi prajurit punjul |
Cina samya mualap |
prabawane angungkuli |
parabaku prajurit ing Surabaya ||

23. Kêna prabawa arêbah |

rumaras tipis kang ati |
tan luput saka ing sira |
manawa wus karsèng Widdhi |
ing mêngko Surèngwèsthi |
ginawe beda lan dangu |
nguni ing sa-bangwetan |
pangaubaning prajurit |
manggalèng prang prajurit ing Surabaya ||

24. Tyas ambêg satya-susatya |

tan angeman lara pati |
wantêr tatag ing ngayuda |
têguh datan pilih tandhing |
babanthèng tanah Jawi |
mundur aran sukanipun |
iku dhèk jaman kuna |
sarèhning waktu saiki |
akèh mungkur lalabuhan kuna-kuna ||
Jilid 1 - Kaca : 36
14 Pangkur
1. Lah sagung pra wadyaningwang |
dadi luwih bêcik lalakon iki |
tur tan sumêlang yèn lampus |
kataman ing gagaman |
nadyan kucêm nanging isih mamah-mumuh |
nora keguh ing rarasan |
waton (n)dêrbala lêstari ||

2. Payo lah padha bubaran |

ingkang agung apuranira sami |
marma mêngko sadayèku |
padha nuli muliya |
mring wismamu dene ta ganjaranipun |
gawenên sangu nèng marga |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 47 >

 ingokna mring anak-rabi ||

3. Ingsun mulih mring Mantaram |

munjuk marang kakang prabu Mantawis |
ngaturkên pati-uripku |
lan kangmas adipatya |
tiwas ing prang mungsuh wiku tuwa pikun |
biniyanton wong mualap |
Cina nênêka ngajawi ||

4. Gagamane mung salumrah |

santri mêri tarêbange tinitir |
têka wèh uwasing kalbu |
angêdirkên kasuran |
têmah ura datan tumama tumangguh |
akèh wutahing ludira |
nandhang brana têkèng lalis ||

5. Kang kari tyase garowah |

lir kinêbat kawanènira ênting |
kèh-kèhe ingsun kang luput |
anandhang kawirangan |
lara-pati ingsun lan kangmas tumangguh |
aywa mèlu-mèlu padha | lah uwis andum basuki ||

6. Kunêng jêng ratu lingira |

para mantri umatur sadayèki |
pan sarya drês wêtuning luh |
dhuh gusti pundhèningwang |
sampun age paduka nêmahi kundur |
tontonên wadya paduka |
bêktine wong Surawèsthi ||

7. Lawan pamriye pra wadya |

angantosa yèn mêngko tuhu sêkti |
didimèn têlas pukulun | sagung wong Surabaya |
têkèng pêjah wadyanta ing Surèngkewuh |
datan ngrêmpêlu sadaya |
yèn ngeman-emana pati ||

8. Kalakyaning karsa tuwan |

yèn kacuwan luwung tumpêsing jurit |
urip apa karyanipun |
tan pêcus karya rêna |
ing karsane jêng gusti têka tan dhaup |
yèn uripa kêna ngucap |
dhasar manungsa tan yukti ||

Jilid 1 - Kaca : 37
9. Ewa kabèh kang tumingal |
jêr wong Surawèsthi kang (n)jêjêmbêri |
apan nisthane kalangkung |
kawruhe nora nana |
mung mangkono bobote aduwe ratu |
wali kalipahing Allah |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 48 >

 prandene nora nglabuhi ||

10. Ya endah apa wong kompra |

cêplik tangèh wêruha marang bêcik |
sadaya pating salênggruk |
punggawèng Surabaya |
ki tumênggung Sapanjang matur dhuh-adhuh |
anjanmaa kaping sapta |
kawulakna sadayèki ||

11. Pêjah gêsang aywa pisah |

ing jêng pangran kang mêngku Surawèsthi |
wadya tumpêsa karuhun | sampun age paduka |
kundur ngunjukakên yuswanta pukulun |
pra wadya ing Surapringga |
yèn tiwas ngayahan jurit ||

12. Aywa na kantun satunggal |

tinumpêsa mring Sunan Giri aglis |
yèn paduka prapta kantun |
dhatêng ing kalanggêngan |
nyuwun wartos kewala solah pukulun |
Sunan Giri kang (m)balela |
pinanggiya jroning pati ||

13. Taksiya satru kawula |

saturune (n)janmaa dhatêng pundi |
têtêpa dumados satru |
yèn dèrèng kalampahan |
pulih awon dhatêng paduka gustiku |
Jêng Ratu Pandhan myang garwa |
suka ing tyas duk miyarsi ||

14. Ature para punggawa |

samya madêg kasuranirèng galih |
prasêtyanira trus kalbu |
datan lamis ing ujar |
sru kumruwuk nyuwun lilah magut pupuh |
mangrurah kraton Prawata |
rampung ing sadina mangkin ||

15. Sunanne dadya tawanan |

amboyongi dunyarta garwa siwi |
Ratu Pandhan ngandika rum |
yèn sira magut ing prang |
ingsun arsa uning tingkahing apupuh |
yèn têtêp asoring yuda |
padha barêng angêmasi ||

16. Para wadya matur nêmbah |

dèn pitados risaking kraton Giri |
prayogi jêng gusti kantun |
wontên ing pasanggrahan |
nyakecakkên sarira dalêm pukulun |
jêng ratu aris ngandika |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 49 >

 palimarmanta mring mami ||
Jilid 1 - Kaca : 38
17. Abangêt tarimaningwang |
sun tatêdha winalêsa ing Widdhi |
nanging kêncênge tyasingsun |
tan kêna sinayutan |
para wadya sadaya samya andhêku |
jêng ratu malih ngandika |
mêngko yèn wis praptèng Giri ||

18. Mungguh gêlaring ngayuda |

bocahingsun sikêp ing Surawèsthi |
nganggoa gagaman pupuh |
ana ing ngarsaningwang |
kang minangka titindhih kangmas lan ingsun |
kabèh padha singitana |
lamun wus têmpuh ing jurit ||

19. Ingsun aparing têngara |

yèn pistulku wus muni kaping katri |
sêdhêng kuwuring ngapupuh |
aglis sira trajanga |
poma padha èstokna pituturingsun |
pra wadya matur sandika |
mundur anata kang baris ||

20. Pra wadya asuka-suka |

giyak-giyak marlêsunira ênir |
pulih kapurunanipun |
sarêng surak gumêrah |
nora nana kang alit ing manahipun |
sadaya samyambêg pêjah |
gambira wong Surawèsthi ||

21. Sampun anêmbang têngara |

bidhalira wadya ing Surawèsthi |
kuli minangka panganjur |
binusanan mawarna |
abang kuning irêng putih ijo wungu |
mandhi watang nganggar criga |
tinon lir panjrahing sari ||

22. Jêng Ratu Pandhan nèng wuntat |

nitih joli jêng pangran datan têbih |
wahana turangganipun |
ingurung-urung wadya |
magêrsari prajurit wuri sumambung |
solahe lir singa krura |
tan nêdya mundur ing jurit ||

15 Durma
1. Lampahira ing ngênu datan winarna |
wadya ing Surawèsthi |
wus ngancik jajahan |
ing Giri kagègèran |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 50 >

 prajurit kang anèng wuri |
lampahnya nyimpang |
singitan tan katawis ||

2. Kawarnaa Jêng Susunan ing Prawata |

lagya eca tinangkil |
lan sang Endrasena |
ingadhêp para wadya |
tan liyan ingkang ginupit |
jayaning aprang |
jêng sunan ngandika ris ||
Jilid 1 - Kaca : 39
3. Endrasena kadiparan mungsuhira |
apa tan nêdya bali |
matur Endrasena |
pukulun kintên amba |
kalajêng dènnya malêncing |
botên kuwagang |
nadhahi yuda mami ||

4. Lamun purun wangsul nêtêpi bêbasan |

lir sulung lêbu gêni |
nadyan kangjêng sultan |
Mantaram yèn miyarsa |
tandang ulun ing ngajurit |
kasêktèn amba |
sayêkti lajêng miris ||

5. Dèrèng dangu dènnira imbal wacana |

kasaru gègèr jawi |
alok mungsuh prapta |
anganggo mancawarna |
tindhihipun nitih joli |
munggèng ing wuntat |
gugup Susunan Giri ||

6. Kulup payo padha nêmbanga têngara |

mungsuh (n)dadak nêkani |
kaki dèn prayitna |
sun dongakkên raharja |
Endrasena mundur aglis |
nêmbang têngara |
busêkan wadya Giri ||

7. Pradandanan ngrasuk kapraboning ngaprang |

sangking kitha wus mijil |
sangking rananggana |
sampun ayun-ayunan |
têngara paguting jurit |
bêdhug tinatab |
surak manêngkêr langit ||

8. Sarêng tandang wadya Giri Surapringga |

caruk asilih ungkih |
tambuh mungsuh rowang |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 51 >

 sanjata barondongan |
wadya Giri ngidak wani |
pangamukira |
lir banthèng nandhang kanin ||

9. Wadya Surapringga kadya singa krura |

manggalak (ng)gêgirisi |
samyambêg palastra |
kang pêjah ingidakan |
riwut rukêt ing ngajurit |
tan ana nêdya |
ngucira ing ngajurit ||

10. Pan karasa paparinge gustinira |

sêdya amalês bêcik |
ngêtohakên pêjah |
wus rukêt ing ngayuda |
larih-linarih ing kêris |
tumbak-tinumbak |
pênthung-pinênthung gênti ||

11. Ana ingkang prang tangan datanpa gaman |

dadya bithi-binithi |
japa-jinapanan |
sêbul-sinêbul gantya |
umêt-umêt umik-umik |
ngapalkên japa |
pating karêsês sami ||

12. Endrasena pangamuke saya nêngah |

pêdhange mobat-mabit |
singa kang katrajang |
ngisis datan kawawa |
nanggulang pangamuknèki |
kathah kabranan |
papati tanpa wilis ||

13. Bubar-bubar ngungsi (ng)gyaning gustinira |

Jêng Ratu Pangran Pêkik |
anudingi wadya |
hèh bocah Surabaya |
sira ayun marang ngêndi |
aturing wadya |
ngaso ing sawatawis ||
Jilid 1 - Kaca : 40
14. Wusnya ngaso sakêdhap nulya tumandang |
mring pambaratan malih |
risang Endrasena |
sawadya sru gambira |
satuhu ngebat-ebati |
pangamukira |
jêng ratu wlas ningali ||

15. Matur maring kang garwa Kangjêng Pangeran |

dhuh kangmas adipati |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 52 >

 senapati Cina |
wus wuru ing ngayuda |
sêdhênge tiniban mimis |
manthuk jêng pangran |
jêng ratu ngasta aglis ||

16. Pistulira winawas mimis lumêpas |

mring Endrasena kanin |
tanganira kanan |
jumbul pêdhange gigal |
ngamuk dhuwung tangan kering |
pinistul sigra |
kabranan tangan kalih ||

17. Maksih panggah ngamuk (m)bijig (n)jêjêg (n)dhupak |

angêmah-ngêmah kuping |
Ratu Pandhan sigra |
pistulira winawas |
suku Endrasena kêni |
sakala rêbah |
prajurit Surawèsthi ||

18. Samya mirêng ungêle pistul ping tiga |

sigra angêbyuk jurit |
saking kering kanan |
gugup ingkang tinrajang |
wong Giri tan ana uning |
yèn mêngsah wêwah |
prajurit Surawèsthi ||

19. Kiranira kantun kang katon kewala |

jroning tyas agung kibir |
dadya tan wêweka |
bujuke wong Mantaram |
wadya Cina anadhahi |
karoban mêngsah |
linambung nganan ngering ||

20. Endrasena (n)dhoko madyaning ngayuda |

mangkana wadya Giri |
myang prajurit Cina |
tyase wus samya growah |
kêmba tandange ngajurit |
wong Surabaya |
sadaya ambêg pati ||

21. Amangrurah mungsuhe pating salayah |

anglir babatan pacing |
risang Endrasena |
kinrocok tinumbakan |
ajur luluh awor siti |
wadya tumpêsan |
sakantune kang lalis ||

22. Mawut-mawut lumayu (ng)guwang gêgaman |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 53 >

 samya angungsi urip |
(ng)galundhung ing jurang |
singidan malbèng guwa |
ana ingkang (ng)gêbyur tasik |
minggah ing arga |
sinurak saya giris ||

23. Wadya Giri siji tan ana katingal |

rêsik lir dèn saponi |
wadya Surabaya |
surak ambal-ambalan |
pratandha ungguling jurit |
Giri kinêpang |
têpung kinubêng baris ||
Jilid 1 - Kaca : 41
24. Kawarnaa nalika ramening yuda |
putranya Sunan Giri |
kang saking ampeyan |
titiga èstri juga |
tunggil sayayah sabibi |
sru angrêsing tyas |
lir mas timbul ing warih ||

16 Maskumambang
1. Ingkang sêpuh kakasih Dyan Jayèngrêsmi |
ramening ngayuda |
ngupadosi rayi kalih |
Jayèngsari Rancangkaptya ||

2. Karsanira ri kalih binêkta ngungsi |

nanging jro kadhatyan |
ingubrês wus tan kapanggih |
rahadyan sangêt sungkawa ||

3. Lolos saking Giri madosi kang rayi |

tambuh kang sinêdya |
tan ana kang ngudanèni |
lêpas lampahe rahadyan ||

4. Kawarnaa wau Radèn Jayèngsari |

tan pisah kalawan |
rinta Nikèn Rancangkapti |
ngupadosi ingkang raka ||

5. Tan kapanggya santri Buras atur uning |

dhuh lae bêndara |
ing Giri apês ing jurit |
tan wande dadya tatawan ||

6. Pan binoyong maring nagari Mantawis |

rakanta Rahadyan |
Jayèngrêsmi sampun anis |
nir dasih kang atut wuntat ||

7. Duk miyarsa ature ki Buras santri |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 54 >

 Radèn Jayèngsêkar |
ngandika waspa drês mijil |
yayi paran karsanira ||

8. Nikèn Rancangkapti matur èsmu tangis |

kakang nora bêtah |
yèn pisah lawan sirèki |
saparan aku tut wuntat ||

9. Saya ribêt tyasira Dyan Jayèngsari |

yayi karsaningwang |
anglut kangmas Jayèngrêsmi |
mati urip aywa pisah ||

10. Buras matur kalilana ingkang abdi |

tumutur saparan |
sumangga nuntên lumaris |
sêlak têbah rakapara ||

11. Payo yayi nuli pangkat ing saiki |

kang rayi turira |
kakang aku dandan dhisik |
karo nglumpukke dolanan ||

12. Mêngko Buras gawanên dolanan mami |

bèsèk têmantènan |
ambèn cilik rana cilik |
bagor isi dhuwit wingka ||
Jilid 1 - Kaca : 42
13. Cowèk wajan anglo kêrên kêndhil kwali |
irus rok-erokan |
solèt wilah susuk cilik |
bagor cilik isi bêras ||

14. Tenong cilik isi bumbu aja cicir |

lan cuwilan bata |
kêmbang jambu ampas krambil |
kunir ênjêt angus wajan ||

15. Buras matur lèhe (m)bêkta kadi pundi |

iya kanthongana |
mèh bae dhakone lali |
kêcik klungsu anèng kêba ||

16. Mantènaku bêcik dak gendhong pribadi |

aja sira gawa |
mêngko mundhak kok colongi |
kateku gawanên pisan ||

17. Ko nèk kêsêl aku (n)juk gendhong sirèki |

Buras tobat-tobat |
dhuh bêndara napa malih |
kari pêturon bênètan ||

18. Payo Buras ewangana anjupuki |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 55 >

 Radèn Jayèngsêkar |
myarsa surak (ng)gêgêtêri |
kang rayi nulya cinandhak ||

19. Gya ginendhong santri Buras anèng wuri |

kakang udhunêna |
pasaranku isih kèri |
nèk dak tinggal mundhak ilang ||

20. Buras matur sêdaya tan ana kèri |

wus pinikul bêrah |
êndi mantènaku kêcik |
karo cukiku nèk ilang ||

21. Sampun lêpas lampahe Dyan Jayèngsari |

umanjing mring wana |
tumurun ing jurang trêbis |
gantya ingkang winursita ||

22. Kangjêng ratu lawan garwa sang dipati |

minggah marang Arga |
jinajaran pra prajurit |
ingurung-urung sêntana ||

23. Kawarnaa garwanya sang maha rêsi |

miyos saking pura |
lumajêng atawan tangis |
miyat baris kang nèng ngarsa ||

24. Praptèng ngarsa mêndhak-mêndhak mangênjali |

anungkêmi pada |
matur mlasasih wor tangis |
lae gusti pundhèn amba ||

25. Karsa rawuh anèng padhêkahan Giri |

sèwu kanugrahan |
pindha kêdhawahan sari |
wijile nata minulya ||
Jilid 1 - Kaca : 43
17 Mijil
1. Datan (n)dimpe musthikaning bumi |
rawuh sakarongron |
apuranên punika dasihe |
abdi dalêm pandhita ing Giri |
ywa tumêkèng lalis |
sru panuwun ulun ||

2. Sèstunipun putranta ing Giri |

katarik wiraos |
kêni bujuk rum manis têmbunge |
anglimputi utamaning rêsi |
têmah (m)bêbayani |
tiwas ing tumuwuh ||

3. Endrasena eblis angêjawi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 56 >

 rêraton nèng dhepok |
têka badhe ngêmbari dhèwèke |
ing sang ulun kang mêngku rat Jawi |
satêmah ngêmasi |
(ng)gêgawa sang wiku ||

4. Putra tuwan saèstune sêpi |

balela ing katong |
lah punapa kang dèn andêlake |
dhuh jêng gusti saèstu tur mami |
dèn pracayèng galih |
Gusti atur ulun ||

5. Pangran Surawèsthi ngandika ris |

aywa walangatos |
lamun mêngko wus eling atine |
gêlêm nungkul marang ing Mantawis |
atur pati-urip |
mring Jêng Sultan Agung ||

6. Yèn miturut nora sun patèni |

lamun mêksa wangkot |
kari aran sak bojo anake |
tumpês tapis ing Giri sun radin |
papak lawan siti |
aja na mandhukul ||

7. Nora nyana nora ngira mami |

yèn dadi prang popor |
sadurunge kalakon mangkene |
akèh-akèh manira nuturi |
têka tan ginati |
minggu datan muwus ||

8. Aturana lakimu dèn aglis |

yèn sandeyèng batos |
isih kêncêng kang dadi karêpe |
isin mundur nglabuhi si eblis |
nora ngeman pati |
suka tumpês lêbur ||

9. Baya namung sagêbyaring thathit |

ing Giri wus luloh |
mênèk uwus rumangsa lupute |
gêlêm nungkul marang ing Mantawis |
nuli konên mijil |
aja nganggo dhuwung ||

10. Nêmbah mundur sang dyah pramèswari |

jêng ratu angantos |
anèng jawi kalawan garwane |
yata wau pramèswari Giri |
nungkêmi padaning |
risang raja wiku ||
Jilid 1 - Kaca : 44

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 57 >

11. Aturira dahat mamalatsih |
dhuh jawataningong |
rama tuwan kalawan garwane |
Gusti Kangjêng Ratu Pandhansari |
rawuh wus nèng jawi |
(m)bêkta prajurit gung ||

12. Dhawuhipun dhumatêng pun patik |

gusti wantos-wantos |
ywa kadaut paduka kasupèn |
bilih karsa nungkul mring Mantawis |
tanggêl Pangran Pêkik |
ing rahayunipun ||

13. Slira tuwan sagarwa putrabdi |

tulus angadhaton |
anèng Giri saturun-turune |
bilih datan makatên wus pasthi |
risak prajèng Giri |
tumpêsan sadarum ||

14. Jêng paduka tinimbalan mijil |

dangu wus ingantos |
yèn taledhor bok dados dukane |
pan dinalih ngrungkêbi si eblis |
mangga sowan gusti |
sampun ngagêm dhuwung ||

15. Sunan Giri wèntèh angèngêti |

tyasira sumêdhot |
gugup tanggap ngrasuk busanane |
datan ngagêm curiga wus mijil |
atatêkên êcis |
mangsah mundhuk-mundhuk ||

16. Dupi prapta ngarsanya sang Pêkik |

sasalaman gupoh |
wusing salam angraup padane |
marikêlu mêpês anèng ngarsi |
lir konjêm mring siti |
ajrihe kalangkung ||

17. Angandika Jêng Pangeran Pêkik |

pungkasaning lakon |
kadiparan karêpmu ing mangke |
kêkêtogan aywa mindho kardi |
êndi kok antêpi |
mati apa nungkul ||

18. Lamun nungkul dak gawa saiki |

marang nagriningong |
sabojomu myang anakmu kabèh |
rajabrana saisining Giri |
sawadyanirèki |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 58 >

 aja na kang kantun ||

19. Sabanjure angidêpa maring |

jêng sultan kinaot |
ingsun ingkang bakal nyebakake |
sang pandhita aturira aris |
tan lênggana gusti |
andhèrèk sakayun ||

20. Sampun ingkang dhumatêng ing sakit |

nadyan praptèng layon |
tan gumingsir sumarah abdine |
muhung nyadhong parênging narpati |
amba angèngêti |
wawêca ing dangu ||

21. Karsaning Hyang buwana binalik |

luhur dadya asor |
nanging datan ngicalkên lajêre |
kadi paran (ng)gèn amba sumingkir |
pangran duk miyarsi |
angrês galihipun ||
Jilid 1 - Kaca : 45
22. Ngandika lon hya sumêlang kapti |
ingsun kang tumanggoh |
dèn pracaya marang Sang Murbèng rèh |
lah ta mara pradandana aglis |
lèngsèr Sunan Giri |
pradandosan sampun ||

23. Wus samêkta tan ana kang cicir |

jêng pangeran bodhol |
ingkang rayi wahana joline |
Sunan Giri tinandhu nèng ngarsi |
lan garwa myang siwi |
jinagan wadya gung ||

24. Wadya Surawèsthi abibisik |

marang sang wiranom |
prayogine Sunan Giri mangke |
yèn sambada ing karsa jêng gusti |
rèh karya papati |
anggambuh prang pupuh ||

18 Gambuh
1. Kalakyan aprang pupuh |
dados damêl kapitunan agung |
aminihi kasangsarane tyang alit |
(ng)gorêkkên praja sawêgung |
abdidalêm kathah layon ||

2. Têtela sampun kosus |

sinangsaya tumêkèng ing lampus |
tinumpêsa sampun botên milalati |
imane sampun têkiyur |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 59 >

 ical sumungkêm ing Manon ||

3. Mumpuni kajêngipun |
jawi lêbêt sêdyanya rinangkut |
tan rumaos kungkulan dhampar narpati |
wikuning antigan èstu |
pathaknya jawi kemawon ||

4. Ing mangkya mupung ngumpul |

wontên ngajêng kadrèl sangking pungkur |
Pangran Pêkik gumujêng ngandika aris |
bênêr kabèh ing aturmu |
wus kosus tinumpês mangko ||

5. Ananging saka dhawuh |

dalêm Gusti Kangjêng Sultan Agung |
ingsun nora winênang lamun matèni |
pan dudu bubuhaningsun |
luwih karsane sang katong ||

6. Wirayate pra luhung |

yèn samêngko durung waktunipun |
besuk ana kang ngrêmêg kadhaton Giri |
darahe Jêng Sultan Agung |
campur lawan darahingong ||

7. Sadaya para wadu |

samya (n)dhêku langkung cuwèng kalbu |
marêming tyas têmbe kalakon sêdyèki |
yata lajêng lampahipun |
wus prapta ing Surèngkewoh ||
Jilid 1 - Kaca : 46
8. Pinêrnah pondhokipun |
Sunan Giri sawadya kinumpul |
myang jinagan ing prajurit Surèngwèsthi |
kangjêng ratu karsanipun |
benjang enjang dènnya bodhol ||

9. Cinacahakên sampun |
baboyongan jarahan brana gung |
Sunan Giri matur mring Jêng Pangran Pêkik |
kauningana pukulun |
kirang tiga anak ingong ||

10. Jayèngrêsmi kang sêpuh |

miwah Jayèngsari arinipun |
wuragile wasta Nikèn Rancangkapti |
ramening prang sami mirut |
lolos sangking ing kadhaton ||

11. Tan wontên sanjang ulun |

duka dalêm mênggah purugipun |
tunggil biyang tiga pisan sangking wingking |
jêng pangran nulya dhadhawuh |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 60 >

 marang wadya Surèngkewoh ||

12. Hèh bocah dèn agupuh |

upayanên atmaja sang wiku |
Jayèngrêsmi Jayèngsari Rancangkapti |
kalamun uwus kapangguh |
rihrihên dèn nganti klakon ||

13. Sebakna mring Mantarum |

yèn ambandakalani tan purun |
aywa wangwang (ng)gonira anyantosani |
yèn abota sangganipun |
matura ing jênêngingong ||

14. Ki Sapanjang wus ngutus |

wadya Surèngkewuh ingkang ngruruh |
pan sinêbar ing paran datan anunggil |
sigêgên dènnya angruruh |
enjinge dènnya yun bodhol ||

15. Sowan maring Mantarum |

wus samêkta punggawa nung-anung |
myang boyongan jarahan sampun miranti |
tinêngêran bêndhe ngungkung |
gumuruh kanang kêndhang gong ||

16. Enjang budhal gumuruh |

giyak-giyak tandha jayèng pupuh |
kangjêng ratu nèng ngarsa anitih joli |
jêng pangeran tansèng pungkur |
nitih turangga binarong ||

17. Ingayap wadyanipun |

jinajaran myang dèn urung-urung |
kang sumambung ing wuri jêng Sunan Giri |
sagarwa putra tinandhu |
brana jarahan tan adoh ||

18. Jinagan pra mantri nung |

jinajaran myang dèn urung-urung |
ginarubyuk prajurit ing Surabanggi |
samya prayitna ing kewuh |
samarga-marga tinonton ||
Jilid 1 - Kaca : 47
19. Ing ngênu tan winuwus |
wus angancik nagari Mantarum |
orêg ingkang samya ayun aningali |
kondurira kangjêng ratu |
ungguling prang ambaboyong ||

20. Sunan Giri pinikut |

sagarwa putra santananipun |
jajarahan gusis rajabrana Giri |
wong nonton jêjêl supênuh |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 61 >

 samya ngucap ting calêmong ||

21. Sing êndi warnanipun |

Sunan Giri kang mbalèlèng ratu |
rowangira nauri atuding-tuding |
kae lo lo anèng tandhu |
kang wus pikun kêmpong perot ||

22. Lo dene uwus thuyuk |

apa ingkang dèn andêlkên iku |
ah wong wiku manawa dongane mandi |
lan duwe saraya jadhug |
Cina mualap sabagor ||

23. Ing mêngko wus kinrucuk |

ing jêng ratu kagêm sambêl wandu |
pinakakkên maring sakèhe wong Giri |
satêmahe padha mupus |
rajane kêna binoyong ||

24. Wau ta lampahipun |

kangjêng ratu prapta ngalun-alun |
Pangran Pêkik sawadya myang Sunan Giri |
kèndêl nèng taratag agung |
jêng ratu (n)dhandhang kadhaton ||

19 Dhandhanggula
1. Kawarnaa jêng sultan Mantawis |
apan sampun ingaturan wikan |
Jêng Ratu Pandhan rawuhe |
saha ungguling pupuh |
Sunan Giri sampun jinodhi |
binêkta mring Mantaram |
mangkana sang prabu |
miyos madyaning pandhapa |
ginarêbêg sagunging pawongan cèthi |
sampêt pacarèng nata ||

2. Tan pantara kang rayi kaèksi |

kangjêng sultan gupuh dènnya mapak |
tundhuk pinêngkul janggane |
kinanthi lampahipun |
wusing lênggah cakêt sang aji |
arum wijiling sabda |
adhuh ariningsun |
lakumu myang garwanira |
ingsun utus ngêndhakkên pandhita Giri |
apa padha raharja ||
Jilid 1 - Kaca : 48
3. Lakinira mêngko ana ngêndi |
kangjêng ratu matur saha nêmbah |
kakang prabu pangèstune |
mundhi dhawuh pukulun |
amba miwah kangmas dipati |
myang wadya Surabaya |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 62 >

 sadaya rahayu | ingutus wus antuk karya |
Sunan Giri ing aprang sampun kapilis |
ing mangkya kula bêkta ||

4. Laki ulun ngêntosi nèng jawi |

cumadhong ing dhawuh sri narendra |
jêng sultan utusan age |
nimbali ipe prabu |
Pangran Pêkik sampun akerit |
prapta ing palataran |
(n)dhadhab mundhuk-mundhuk |
lênggah konjêm ing pratala |
gya ingawe jêng pangran majêng wotsari |
mangraup pada nata ||

5. Padha bêcik satêkamu yayi |

dene lagi sawatara dina |
apa baya antuk gawe |
jêng pangran nêmbah matur |
dhuh gustiku kalipah Widdhi |
musthikaning bawana |
kinasih Hyang Agung |
pangèstu dalêm narendra |
kawula myang abdi dalêm Surawèsthi |
sadaya karaharjan ||

6. Nuwun sampun kawula tinuding |

(n)dhawuhakên timbalan narendra |
dhatêng Sunan Giri Prapèn |
supadi ywa kadaut |
kajêngipun ingkang nalisip |
tan ayun sumuyuta |
ing pada pukulun |
sakawit patik piyambak |
tanpa kanthi pinanggih Susunan Giri |
pinuju pakêmpalan ||

7. Para kaum andhèr ngarsèng rêsi |

lawan wontên tyang Cina mualap |
kalih atus prajurite |
sampun Islam sadarum |
lurahipun pinêndhêt siwi |
ingaran Endrasena |
saèstu pinunjul |
punika ingkang amawa |
kadauting tyasira sang maha rêsi |
sinantosan tyang Cina ||

8. Ulun paripih sangkaning aris |

mèh sadalu mêksa botên mêmbat |
gèbès tan wontên ature |
pêgêling tyas kalangkung |
ulun mantuk datanpa pamit |
enjinge mapak yuda |
mèh sadintên muput |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 63 >

 wadya dalêm Surabaya |
pan kasêsêr giris pangamukirèki |
Endrasena prawira ||

9. Ing sasagêd amba ambolèhi |

mêksa mopo miris ananggulang |
wadya Giri pangamuke |
tyas amba ngrês kalangkung |
sumpêg pêpêt kewran ing pikir |
rayi dalêm duk priksa |
bilih amba minggu |
tan wontên wênganing manah |
ngandika rum dhatêng amba ngasih-asih |
mundhut lilah ngrarêpa ||
Jilid 1 - Kaca : 49
10. Karsa mulihakên tyasing abdi |
sarêng rayi dalêm angandika |
inggaring tyas amba mangke |
nyumanggakkên sakayun |
mung sadarmi (n)dhèrèk kang abdi |
anulya mundhut reyal |
cacah wolungatus |
busana maneka warna |
pinaringkên dhatêng ing punggawa mantri |
pipikul Surabaya ||

11. Samya enggar manahipun sami |

prêmbik-prêmbik thukul kasuranya |
jêng sultan asru gujênge |
bacutna ariningsun |
nuwun rayi dalêm jêng gusti |
kathah kang pangandika |
nyênyês manis arum |
kados mêjang ngèlmi nyata |
agêndhagan abdi dalêm botên apil |
panjang angandhar-andhar ||

12. Abdi dalêm tyang sa-Surawèsthi |

sarêng mirêng ingkang pangandika |
samya madêg kasurane |
matur asênggruk-sênggruk |
aprasêtya mawanti-wanti |
sadaya ambêg pêjah |
nadyan lêbur luluh |
tan gumingsir ing ngayahan |
saya suka sang aji ngandika aris |
mara yayi banjurna ||

13. Enjing lajêng têngara tinitir |

rayidalêm madêg senapatya |
nèng joli mangku pistule |
kawula anèng pungkur |
numpak kapal datan cumuwit |
gêlaripun ngayuda |
garudha maniyup |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 64 >

 kuli binusanan abra |
dadya cucuk rayidalêm dadya têlih |
prajurit Surapringga ||

14. Kang minangka gêlar nganan-ngering |

alimunan datan katingalan |
amung cucuk mèdhèng-mèdhèng |
surak mawantu-wantu |
wadya Giri lajêng miyosi |
nir baya nir wikara |
gupuh amanêmpuh |
senapati Endrasena |
sawadyanya tyang Cina wira ing jurit |
rame campuhing yuda ||

15. Pan kapilis wadya Surawèsthi |

ngungsi (ng)gyaning risang senapatya |
rayidalêm timbalane |
lho kathik padha mlayu |
aturipun botên lumaris |
angêncêngi dandosan |
Endrasena anglut |
tandangnya lir Radyan Seta |
rayidalêm mistul tangan têngên kêni |
pêdhangipun wus gagal ||
Jilid 1 - Kaca : 50
16. Maksih ngamuk dhuwung tangan kering |
gya pinistul tanganipun kiwa |
kabranan tangan kalihe |
kantun suku myang gundhul |
(n)jêjêg (m)bijig lir mênda baring |
gêr ginuyu wong kathah |
ping tri ing pamistul |
sukunipun kang kataman |
lajêng dhawah sarêng kêrbêting suwiwi |
wadya ing Surabaya ||

17. Angêbyuki sangking kanan kering |

waringutên wadya Surabaya |
kadugèn ing punagine |
angidak ambêg purun |
datan odhil wadya ing Giri |
pêpêjah tan petungan |
lèsèh sungsun timbun |
kantun kêdhik ingkang gêsang |
mawut-mawut samya ngungsi jurang trêbis |
wênèh minggah prawata ||

18. Endrasena luluh awor siti |

wadya Cina tumpêsan sadaya |
rayidalêm minggah age |
dhumatêng ing kadhatun |
praptèng jawi garwa sang yogi |
umarêg ngraup pada |
asru tangisipun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 65 >

 nyuwunakên pangaksama |
gêsangipun lakinya pandhita Giri |
sampun pasrah bongkokan ||

19. Tan suwala sakarsa sang aji |

rajabrana saisining pura |
sadaya dènaturake |
myang anak rabinipun |
amung anak kang sangking sêlir |
titiga èstri juga |
Jèngrêsmi kang sêpuh |
ambêg mawiku sudibya |
nuli Jayèngsari taruna apêkik |
Rancangkapti wanudya ||

20. Tiga pisan ramening ngajurit |

samya lolos amba wus kèngkènan |
ngupadosi katigane |
ing samangke pukulun |
Sunan Giri saha nak-rabi |
myang sagung jajarahan |
wus nèng alun-alun |
kawula nuwun sumangga |
kangjêng sultan suka amarwatasiwi |
aris wijiling sabda ||

21. Iya bangêt ing panrima mami |

wiku Giri patut ingapura |
ing samêngko pangwasane |
ing Giri sadayèku |
sun paringkên maring sirèki |
sagunge jajarahan |
dadia darbèkmu |
jêng pangran matur manêmbah |
sakalangkung kapundhi sih paduka ji |
kang dhumatêng patikbra ||

6 Wadya Surabaya kalindhih, nanging lajêng pêpulih dipunsenapatèni Ratu

Pandhansari. Kocap, tiga putra-putrinipun Sunan Giri sami lolos nalika rame-
ramening pêrang R. Jayèngrêsmi kadhèrèkakên abdi lan R. Jayèngrêsmi
tuwin rayi Nikèn Rancangkapti ugi kadhèrèkakên santri. Lampahipun beda-
beda mila tansah upados-ingupadosan. Ing payudan, prajurit Surabaya
unggul. Andêl-andêling Giri Endrasena kapupu. Sunan Giri têluk, kaboyong
dhatêng Mataram sakulawarga dalah rajabrananipun ...
kaca 31 - 50

Jilid 1 - Kaca : 51
22. Kangjêng sunan angandika malih |
seje waktu ingsun yun apanggya |
lan wiku Giri Parapèn |
ing mêngko jakkên mantuk |
kang miruda si Jayèngrêsmi |
karêpe ayun nandha |
marang jênêngingsun |
amung salamêt tekadnya |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 66 >

 têmbe asung patilasaning nagari |
mumpuni ing kasidan ||

23. Jêng pangeran (n)dhêku atur pamit |

saha garwa mring Kasurabayan |
wus linilan nulya lèngsèr |
sang prabu angadhatun |
kangjêng ratu kundur kinanthi |
wus praptèng Surabayan |
tan pisah sang wiku |
sagarwa-putra pinarnah |
pondhokira ngalêmpak dadya sawiji |
pan datan kawoworan ||

24. Paringdalêm sunggata lumintir |

pinisalin sakèhe boyongan |
samya sukarêna tyase |
lir jagong amamantu |
dadya bawan datan pinikir |
ngluhurkên asma sultan |
satuhu pinunjul |
jêng ratu ambage brana |
jajarahan dhumatêng wadya gung alit |
kasmaran tampi kucah ||

20 Asmaradana
1. Nêngêna nagri Mantawis |
tamat ing Giri bêdhahnya |
gantya ingkang winiraos |
Dyan Jayèngêsmi winarna |
praptèng madyaning wana |
santrinya kakalih nusul |
Gathak Gathuk namanira ||

2. Cirêbon wutahrahnèki |
nêmbah matur rawat waspa |
tan sagêd pisah dasihe |
ulun tumuntur saparan |
rahadyan lon ngandika |
ingsun mangayu-bagyèstu |
(ng)gonira mantêp sih trêsna ||

3. Nahan lampahira prapti |

patilasaning kadhatyan |
Majapait duk kinane |
anon rêngganing gapura |
banon abrit kinarya |
rapêt ing pamasangipun |
atose wus kadya sela ||

4. Pamasang datanpa gamping |

tigas ginosok kewala |
lawan banon sami banon |
sangking mathising pamasang |
suluhan tan katingal |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 67 >

 lir sarimbag banon wutuh |
ingukir pinatra sêkar ||

5. Ing sanginggilira kori |

sinungsun tinumpang-tumpang |
mancut rêmit pangukire |
ing sapucaking gapura |
kathukulan mandira |
rompyoh-rompyoh angrambuyung |
kiwa têngêning gapura ||

7 III. Lampahipun R. Jayèngrêsmi

1. Lampahipun kadhèrèkakên santri Gathak Gathuk dumugi ing tilas kraton
Majapait, ningali candhi Brau tuwin Bajangratu, lajêng dhatêng Blitar ningali
candhi Panataran, têrus dhatêng dhusun Gaprang, wana Lodhaya, ningali
gong Kyai Pradhah. Têrus dumugi dhusun Pakèl kapanggih Ki Carita ingkang
nêrangakên bab kêpèk dalah isinipun ingkang sumimpên ing tajug
satêngahing wana Lodhaya. Ing Lodhaya nyumêrapi sima gadhungan.
Dumugi ing Tuban têrus dhatêng Bojanagara. Ing wana Bagor kapanggih
lêlêmbat Ratumas Trêngganawulan ingkang suka katrangan bab ngalamatipun
pêksi dhandhang, pêksi prênjak, sato tukang tuwin kasiatipun pêksi
platukbawang ...
kaca 52-65

Jilid 1 - Kaca : 52
6. Binanon nglajur ngubêngi |
capurinira kadhatyan |
radyan myang kalih santrine |
kêmput dènnira umiyat |
nulya manjing jro pura |
(n)ujug ing balumbang agung |
toya wêning gilar-gilar ||

7. Binotrawi sela abrit |

kêmput têpining balumbang |
tinêpi sasêkarane |
andong anggrèk argulobang |
noja lan sêkar nala |
nagasari cêpaka rum |
clakêt myang sêkar rêjasa ||

8. Rukêm ragaina tuwin |

klurak kalak kanigara |
kamuning kananga kaot |
dlima wantah dilêm ngambar |
taluki sruni wungyan |
wratsari landêp sumusup |
pacarcina pudhak ngambar ||

9. Kathah winarna ing tulis |

kumênyut tyasira radyan |
èngêt mring ari sang sinom |
Rancangkapti kadangingwang |
nguni karêmênanta |
wanci bangun ngundhuh santun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 68 >

 kakaring ing patamanan ||

10. Marang ngêndi sira yayi |

rahadyan sabil ing nala |
tyas pinupus nulya ngalèr |
umiyat kanang kuburan |
rahadyan uluk salam |
karêngèng wangsulanipun |
ya radèn ngalekumsalam ||

11. Jèngrêsmi lan abdi kalih |

guyup samya raratiban |
bakdanya ratib gya lèngsèr |
tan patya têbih gya miyat |
rêca amuka sona |
Gathak Gathuk kagyat (n)jumbul |
bilih ingong sêngguh janma ||

12. Tibane watu si anjing |

radyan (n)jajah jroning pura |
sunya tan ana tabête |
gya wangsul maring balumbang |
angambil toya kadas |
Gathak adan kamat Gathuk |
samya prêlu waktu Ngasar ||

13. Wus bakda anulya mijil |

rarywan ngajênging gapura |
nulya ana janma rawoh |
nyakêti lênggahnya radyan |
alon ing aturira |
anggèr ingkang nêmbe rawuh |
sami katuran raharja ||

14. Sintên sinambating wangi |

paran kang sinêdyèng karsa |
radyan angandika alon |
paman asung kang pambagya |
sangêt panrimaningwang |
tanpa wisma raganingsun |
moyang ngupadosi kadang ||

15. Nama karan Bagus Santri |

paman ulun atêtanya |
andika sintên kasihe |
nun kula nama Ki Purwa |
ingkang kajibah têngga |
patilasan kadhaton gung |
Majapait ranning praja ||
Jilid 1 - Kaca : 53
16. Yèn kaparêng bagus kampir |
dhumatêng sudhunge paman |
radyan manis andikane |
bangêt ing panrimaningwang |
anèng ngriki kewala |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 69 >

 ngiras nêtêpi katèngsun |
ngalap barkahing minulya ||

17. Nuninggih langkung prayogi |

dhasar panêpèn punika |
lamun malêm (ng)Garakasèh |
kathah para manca prapta |
mawarna kang sinêdya |
angujung astananipun |
jênêngdalêm Putri Cêmpa ||

18. Punapi sampun ningali |

dhatêng lêbêting kadhatyan |
paman wus salêsih ingong |
kakaring anèng jro pura |
umiyat pakuburan |
rêca miwah blumbang agung |
paran gotèkipun kuna ||

19. Ki Purwa turira aris |

punika ingkang gapura |
Waringin-lawang wastane |
balumbang kang kalangênan |
Sang Prabu Brawijaya |
putri Cêmpa kang kinubur |
wus manjing agama Islam ||

20. Rêca pinindha narpati |

Balambangan Minakjingga |
dadya tirakatan gêdhe |
punika gotèking kuna |
dene sanggar pamujan |
winastanan Candhi Brau |
tan têbih sangking kadhatyan ||

21. Punapa dèrèng ningali |

ing mangke dalu kewala |
ulun ingkang (n)dhèrèkake |
wêktu Mahrib wus andungkap |
Gathak Gathuk gya adan |
paragat dènnira wêktu |
Mahrib atanapi Ngisa ||

22. Sêdhênge purnama-siddhi |

padhang bulan kakêncaran |
rahadyan alon lampahe |
Ki Purwa lumakyèng ngarsa |
Gathak Gathuk tan têbah |
prapta Candhi Brau sampun |
pamujan Sri Brawijaya ||

23. Wanguning candhi lir masjit |

payon banon tatumpangan |
dadya lincip pungkasane |
ngandhap sinungan wiwara |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 70 >

 Ki Purwa aturira |
sumangga bagus umangsuk |
maring plênggahan pamujan ||

24. Radyan myang santri kakalih |

wus manjing jroning pamujan |
langkung kacaryan driyane |
miyat rarênggan sarwendah |
myang awuning kang dupa |
ngandhukur lir pendah gumuk |
wus tamat anulya mêdal ||
Jilid 1 - Kaca : 54
25. Ki Purwa umatur malih |
wontên malih candhi endah |
Bajang ratu (ng)gih namane |
ananging klêbêt sirikan |
yèn wontên kang umiyat |
tan kadugèn kajêngipun |
miwah apês kang pinanggya ||

26. Prayogi botên ningali |

radyan angling paman nêdha |
kèndêl ing ngriki kemawon |
ulun apamitan pisan |
ing ari benjang-enjang |
ayun (n)dumugèkkên laku |
ngupaya kesahing kadang ||

27. Ki Purwa umatur inggih |

sumangga sakarsa tuwan |
dalu datan winiraos |
wanci pajar gidib nulya |
angambil toya kadas |
paragading waktu Subuh |
rahadyan aris ngandika ||

28. Paman kantuna basuki |

Ki Purwa aris turira |
rahadyan lajêng lampahe |
samarga arawat waspa |
nanêdha ing Pangeran |
rahayuning arinipun |
rama miwah kulawarga ||

29. Lêpas lampahnya dumugi |

candhi Panataran Blitar |
nèng ardi Kêlud sukune |
sela cêmêng kang kinarya |
agêng ingkang sajuga |
wit ngandhap tumêkèng pucuk |
ingukir ginambar wayang ||

30. Radyan gya minggah ing candhi |

tundha pitu praptèng pucak |
udhunira alon-alon |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 71 >

 Gathak Gathuk barangkangan |
tyas agung tarataban |
têkèng ngandhap Gathuk muwus |
Gathak mau gambar apa ||

31. Kang ingukir pinggir candhi |

lunglungan cêplok kêmbangan |
mèmpêr wayang buta kêthèk |
Gathuk ing pangiraningwang |
gambare Rama tambak |
katara kêthèke brêngkut |
candhi alit tininggalan ||

32. Lir cungkup wangunanèki |

ing sanginggiling wiwara |
sinêrat sastra Budane |
Gathuk matur inggih radyan |
punika kadiparan |
kajênge sastra puniku |
pating pênthalit tan cêtha ||

33. Rahadyan ngandika aris |

sastra Buda papèngêtan |
sèwu rongatus etunge |
sangang puluh siji warsa |
nalikane akarya |
ing sanggar pamujan iku |
manthuk-manthuk Gathuk Gathak ||

34. Tapis dènnira mirsani |

mentar sangking Panataran |
awirandhungan lampahe |
ngancik padhêkahan Gaprang |
miyat kang rêca sela |
kakalih èstri myang jalu |
anèng sapinggiring marga ||
Jilid 1 - Kaca : 55
35. Sêkar konyoh amênuhi |
dupanira datan kêndhat |
tinêngga palawangane |
Gathak Gathuk lon tatanya |
kiyai niku napa |
jurukunci lon sumaur |
bagus niki panyadranan ||

36. Kang jalêr nama Kiyai |

èstri nama Nyai Gaprang |
pan dadya pakaulane |
kang samya aminta barkah |
nyunyuwun ge susuta |
sarat lênggah kalihipun |
ngungkurakên kyai rêca ||

21 Pangkur
1. Lah punika palanangan |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 72 >

 ingkang ngadêg sipat grananya kyai |
ingkang samya anunuwun |
sawusing adudupa |
nulya matur punapa sakajatipun |
lamun nyuwun ge susuta |
kalihe samya nglinggihi ||

2. Ing pucuking palanangan |

kang wus klakyan tumuntên darbe siwi |
Gathak Gathuk angacêmut |
i tobat nora nyana |
ingkang jêjêr ngathêr iki dadi pêlus |
radyan lajêng lampahira |
manjing Lodhaya wanadri ||

3. Miyat wisma lit gêdhègan |

payon atêp ing salêbêting panti |
êgong sajuga gumandhul |
nulya kampir rahadyan |
tan adangu jurukuncinira rawuh |
tatanya punapa karsa |
Gathak Gathuk lon nyauri ||

4. Kula mung kampir kewala |

kadipundi dene gong nèng wanadri |
jurukunci sauripun |
sampun kina-makina |
pan dumadya pupundhène tyang sadhusun |
naminipun Kyai Pradhah |
sintên ingkang darbe kardi ||

5. Mawi anabuh gamêlan |

tamtu ngangge êgong Pradhah Kiyai |
yèn tan makatên saèstu |
bilai kasusahan |
sabên dintên mila dinupan kumêlun |
sinêkaran binorèhan |
dadya warni nganti kuning ||

6. Rahadyan wusing miyarsa |

cariyosnya kiyai jurukunci |
nulya lajêng lampahipun |
lumêbêt padhêkahan |
aningali wisma alit dhapur tajug |
ngandika mring Gathuk Gathak |
payo ngaso maring masjit ||
Jilid 1 - Kaca : 56
7. Tumindak anon bêlikan |
toya wêning rahadyan miwah abdi |
samya ngambil toya wulu |
wus malbèng jroning langgar |
Gathak Gathuk adan nanging datan sêru |
tyasira tansah trataban |
wusing sunat parlu Mahrib ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 73 >

8. Linajêngkên wêktu Ngisa |
paragating sêmbahyang amiyarsi |
swaraning janma gumrumung |
Gathuk enggar tyasira |
ririh angling Gathak payo padha mêtu |
nêmoni janma kang nywara |
baya iku ingkang kêmit ||

9. Kaliye mêdal lon-lonan |

praptèng jawi sru kagyatirèng ati |
anon sima samya turu |
ngubêngi ponang langgar |
angalemprak adu pathak adu bathuk |
ngorok (ng)gêrêng sasênggoran |
Gathak Gathuk wangsul aglis ||

10. Wèl-wèlan matur ing radyan |

dhuh bêndara kawula tur udani |
suwara janma gumrumung |
dupi kawula mêdal |
yun manggihi sun sêngguh janma satuhu |
kang samya yun maring langgar |
jêbul sima kathah guling ||

11. Cacahipun tan kantênan |

lèsèh anjrah kadya babadan pacing |
mangke mênèk samya wungu |
tan wurung anêmpuh byat |
(m)barakoti angêmah-ngêmah mring ulun |
rahadyan mèsên ngandika |
sira ywa padha kuwatir ||

12. Luwih karsane Pangeran |

yèn wis pasthi tan kêna owah gingsir |
tan kêna kalamun luput |
tan luput lamun kêna |
balik padha pasrah sumarah Hyang Agung |
kawula amung sadarma |
lir sarah anèng jaladri ||

13. Wis Gathak Gathuk turua |

ingsun ingkang ngêlèki têkèng enjing |
rarywa kalih nulya turu |
ngaringkêl datan obah |
datan sêgu radyan munajat sadalu |
miminta ing karaharjan |
dupi wusing bangun enjing ||

14. Sêmbahyang Subuh pribadya |

wusing bakda akaring pajar sidik |
ginugah kang samya turu |
tangi arêmrêm-ayam |
miyarsakkên swara sêpi tandya lungguh |
mèh raina masêmu bang |
Hyang Haruna ayun mijil ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 74 >

 Jilid 1 - Kaca : 57
15. Ngintip-intip Gathuk Gathak |
anon janma titiga samya linggih |
kadi mêntas samya turu |
dupi miyat jro langgar |
ana tamu katri eca dènnya lungguh |
tri umentar gagancangan |
tur uning mring lurahnèki ||

16. Dupi praptèng ngarsa lurah |

atur uning ing langgar ana janmi |
titiga juga binagus |
rêspati mawa cahya |
winatara sadalu manggèn nèng ngriku |
ki lurah gawok ing driya |
wus anarka yèn wong luwih ||

17. Parentah mring rabinira |

hèh Rubiyah sadhiyaa dèn aglis |
bucu kang apik sananjung |
iwak dhèndhèng manjangan |
bayêm ati gudhang pon-êmpon myang timun |
siwalan ingkang dawêgan |
miwah lêgène hya lali ||

18. Rubiyah matur sandika |

wus samêkta ki lurah miwah rabi |
laju marang sanggar gupuh |
umarêk mring rahadyan |
praptèng ngarsa matur marang sang linuhung |
anggêr kula nilakrama |
sintên sinambating wingking ||

19. Paman kula santri moyang |

angulati kadang ingkang lunga nis |
saparan kawêlasayun |
balik ta sintên paman |
lurah matur kang sotah mastani ulun |
Ki Carita dadya lurah |
ing dhusun Pakèl puniki ||

20. Mila kula gupuh sowan |

de rumiyin tumêka ing samangkin |
tan ana janma kang purun |
lumêbêt maring sanggar |
mung paduka saèstu lamun linuhung |
baya trahing maratapa |
wijiling andana warih ||

21. Kamipurun abdipara |

atur dhahar lumayan ing kalantih |
angsala barkah pukulun |
kasawaban nugraha |
wus tinata sang luhung ngecani kalbu |
dhahar watara sak kluwak |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 75 >

 dhèndhèng manjangan sacuwil ||

22. Atobbe ambal-ambalan |

wus dumugi rampadan gya cinarik |
dhaharan lumadyèng ngayun |
siwalan myang dèrèsan |
Radèn dhahar siwalan tanapi nginum |
dèrèsaning kang siwalan |
nikmat sêgêr sarirèki ||
Jilid 1 - Kaca : 58
23. Gathak Gathuk ingacaran |
lah suwawi (ng)gèr aywa isan-isin |
(n)dika nêdha kang pakantuk |
(ng)gih wakne ywa sumêlang |
Gathak Gathuk (ng)gènnya nêdha angathêkul |
kalihe wus tuwuk samya |
angêndhoni sabuknèki ||

24. Radyan ris tanya Ki Crita |

kadiparan cariyosira nguni |
griya myang kêpèk gumandhul |
Ki Carita turira |
inggih sangking gotèkipun tiyang sêpuh |
griya winastanan sanggar |
pamujan kala rumiyin ||

25. Kêpèk kakalih punika |

kang satunggal pan isi sinjang lurik |
warna-warni corèkipun |
miwah sinjang praosan |
dhêsthar têpèn renda myang praosanipun |
dene kêpèk satunggilnya |
isi kampuh gadhungmlathi ||

26. Mawi kaparaos jênar |

kacariyos kagungan dalêm Gusthi |
Kangjêng Nyai Rara Kidul |
sabên taun sapisan |
kulabêkta dhumatêng ing wismaulun |
mariksa jangkêping cacah |
sarta ngiras angisisi ||

27. Sampuning jangkêp kang cacah |

lajêng wangsul marang ing sanggar malih |
nalika pamêndhêtulun |
tuwin wangsuling barang |
sampun tamtu wontên sima kang tut pungkur |
nanging sangking katêbihan |
punika sima kang jagi ||

28. Sabên dalu tiga-tiga |

bilih siyang sami awarni janmi |
wit pakèl sangajêngipun |
ing sanggar kalih pisan |
miwah uwit durèn kakalih puniku |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 76 >

 anèng kiwa têngan langgar |
tanêmanipun Jêng Gusti ||

29. Panêmbahan Senapatya |

mila sabên woh katur mring Mantawis |
Gathak Gathuk ririh muwus |
wakane napa ingkang |
dèn arani sima-gadhungan puniku |
de tyang datan mawi tungkak |
(ng)gih makatên gotèknèki ||
Jilid 1 - Kaca : 59
30. Rahadyan manis ngandika |
man Carita bangêt panrimamami |
buja kramanta mring ulun |
Allah kang malêsêna |
rèh wus siyang ulun (m)dumugèkkên laku |
Ki Carita aturira |
sumangga karsa sang pêkik ||

31. Kapungkur ing Pakèl desa |

lampahira ngalèr ngetan lêstari |
kèndêl kalanirèng waktu |
prapta ing tanah Tuban |
aso anèng ngandhap randhu-wana agung |
Gathak Gathuk gawok mulat |
agênging wit anglangkungi ||

32. Kubênge gya pinêcakan |

kupêngira pitung dasa kakalih |
radyan utusan mring Gathuk |
kinèn ngupaya toya |
gya umentar tan pantara têbihipun |
anon sumur sela krêsna |
toya lêbêt langkung wêning ||

33. Wangsul matur ing rahadyan |

pinurugan lawan santri kakalih |
sumur watu kêbak banyu |
malah kongsi (m)baludag |
karamate cacalon wali linuhung |
Gathak Gathuk kagawokan |
nulya ngambil toyastuti ||

34. Rampung dènnya samya kadas |

toya mêndhak pulih lir nguni-uni |
wangsul wêktu ngandhap randhu |
bakdane salat Ngasar |
gya tumindak gandrung-gandrung kapirangu |
èngêt mring kakalih kadang |
sira yayi marang ngêndi ||

35. Anon sumbêr binalumbang |

toya wêning winastanan ing Bêkti |
Rancangkapti ariningsun |
nguni karêmênanta |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 77 >

 adus marang balumbang ingkang binatur |
radyan kèndêl sawatara |
anulya lumampah malih ||

36. Ngidul ngilèn praptèng wana |

langkung wêrit andungkap waktu Mahrib |
kèndêl ngandhap mandera gung |
anèng têpining sêndhang |
binotrawi pinagêran sela pingul |
sawusing têtoya kadas |
ngrarasati wêktu Mahrib ||
Jilid 1 - Kaca : 60
22 Mijil
1. Paragating Ngisa lawan Mahrib |
pitêkur sang anom |
ngluhurakên asmane Sang Angrèh |
Gathak Gathuk wus dangu aguling |
na swara kapyarsi | lir mriyêm jumêgur ||

2. Lir kalindhon bumi gonjang-ganjing |

Gathak Gathuk mbêngok |
gurawalan ngarukêt rahadyan |
saya rame swara kapiyarsi |
sirêping swarèki |
Gathak Gathuk ngantuk ||

3. Tan pantara rahadyan udani |

wanodya kinaot |
makidhupuh lungguh ing ngarsane |
mangênjali matur nora krami |
dhuh risang linuwih |
ruwatên pukulun ||

4. Ing munajat satuhu karya gring |

marang wadyaningong |
radyan mèsêm aris ngandikane |
babo rara sapa kang wawangi |
lan wismanta ngêndi | de prapta ngarsèngsun ||

5. Kawruhana sang luhung wakmami |

nguni putri katong |
Brawijaya pungkasan pamase |
kang mandhirèng kraton Majapait |
rusaking nagari | salin srengat Rasul ||

6. Ulun datan kaduga nglakoni |

ing agama kaot |
banjur maring wana Bagor kene |
atatruka karsaning Hyang Widdhi |
kinèn angratoni |
sagunging lêlêmbut ||

7. Ingkang manggèn nèng Bagor wanadri |

de kêkasih ingong |
Jêng Ratu Mas Trangganawulane |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 78 >

 sêndhang iki apan sunarani |
Sugihwaras nênggih |
pasiramaningsun ||

8. Amung sabên ari Sukra Manis |

(ng)goningsun lalangon |
sapa wonge kang mantêp atine |
yun katêmu marang jênêng mami |
saranane mawi |
tirakat sadalu ||

9. Ing malême ari Sukra Manis |

pasthi ingsun rawoh |
sarta asung apa sasêdyane |
ing samurwat sarta bênêr bêcik |
mriyêm ingkang muni |
sabên ratri iku ||

10. Pratandhane karaton arja-di |

mupus ing tyasingong |
baya uwus ginaris papasthèn |
takdiring Hyang tan kêna wah gingsir |
ragèngsun sadarmi |
sumarah sakayun ||
Jilid 1 - Kaca : 61
11. Paran karsa sira praptèng ngriki |
jarwaa sayêktos |
Jayèngrêsmi alon andikane |
angulati kadangong kang anis |
jalu lawan èstri |
wus lawas tan pangguh ||

12. Jêng Ratu Mas aturira aris |

babo sang kinaot |
dèn-narima pan durung mangsane |
têmbe panggih yèn rahadèn uwis |
kaukum ing nagri |
linabuh ing laut ||

13. Nèng Tunjungbang kono (ng)gonne dadi |

banjur atatêmon |
aywa kêmba lakunira radèn |
nyanyaloni dadining ngaluwih |
radèn Jayèngrêsmi |
ana marêmipun ||

14. Lah Ratu Mas buron apa iki |

kang padha mathangkrong |
anèng êpang tan katon raine |
kaya munyuk buntute tan kèksi |
Ratu Mas lingnya ris | tukang arannipun ||

15. Hèh Ratu Mas sapa kang sung uning |

ing satêkaningong |
Sri Trêngganawulan lon ature |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 79 >

 pêksi dhandhang sung ngalamat muni |
kêna dèntitèni |
kandhane wong sêpuh ||

16. Lamun ana paksi dhandhang muni |

sangking wetan ngulon |
nglamat bêcik tamuwan badhene |
ing pandhita utawa wong luwih |
lamun dhandhang muni |
sangking wetan kidul ||

17. Yèku bêcik ing alamatnèki |

barang karya dados |
lamun ana dhandhang munya mangke |
saka kidul bênêr prênahnèki |
ngalamat rêjêki |
ingkang karsa rawuh ||

18. Lamun ana paksi dhandhang muni |

sangking kidul kulon |
iya iku ala ngalamate |
arsa padu rêbut sapalèki |
lamun dhandhang muni |
kulon sangkanipun ||

19. Ngalamate apan arsa rabi |

yèn sangking lor kulon |
dhandhang muni ala ngalamate |
apan arsa kagêringan ati |
dèn angati-ati |
awas lawan emut ||

20. Atobata maring ing Hyang Widdhi |

poma dikalakon |
dhandhang muni lor bênêr sangkane |
yèku ala ngalamatirèki |
yêkti arsa manggih |
kawirangan agung ||

21. Yèn amuni ing lor wetan sangking |

ngalamat tan awon |
yun katêmu ing prasanakane |
miwah kadang ingkang wisma têbih |
lamun dhandhang muni |
mencok wuwungipun ||
Jilid 1 - Kaca : 62
22. Ing wismane kang nginggil pribadi |
swaranira alot |
yun katêkan susah ngalamate |
tamat ngalamate dhandhang muni |
gurune wismèki |
ngêndi sangkanipun ||

23. Wangsiting Hyang lamun prênjak muni |

iku dèn waspaos |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 80 >

 kang nglamati bêcik lan alane |
wus pinasthi carita ing nguni |
sêmune kang pêksi |
prênjak uninipun ||

24. Lamun ana pêksi prênjak muni |

sarêng sakaloron |
anèng kidul ing wisma prênahe |
ngantya dangu pan ngalamatnèki |
tamuwan priyayi |
bêcik sêdyanipun ||

25. Lamun ana pêksi prênjak muni |

kaprênah nèng kulon |
pantinira ala ngalamate |
arêp ana têtamu kang prapti |
sêdyanya tan bêcik |
ngajak tukar padu ||

26. Lamun ana pêksi prênjak muni |

kaprênah anèng lor |
pantinira bêcik ngalamate |
guru prapta karsane sung wangsit |
sadhiyaa nuli |
kang suci kang patut ||

27. Lamun ana pêksi prênjak muni |

wetan panti mangko |
mencok payon kandhang gêdhogane |
nglamat ala yun kabêsmèn yêkti |
dèn angati-ati |
ywa lena ing kalbu ||

28. Paksi prênjak munya angidêri |

wisma têpung golong |
pan prayoga iku ngalamate |
bakal antuk donya ingkang suci |
myang arta kalali |
mujia Hyang Agung ||

29. Titi tamat ngalamating pêksi |

kang bêcik kang awon |
iku ingkang ingsunèstokake |
bênêr luput karsaning Hyang Widdhi |
ingsun darma manggih |
ing kaol rumuhun ||

30. Radèn Jayèngrêsmi ngandika ris |

sang ratu kinaot |
buron apa kang na paedahe |
jêng Ratu Mas aturira aris |
sato tukang adi |
mêngko ingsun tutur ||

31. Murwèng sato muka kang linuwih |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 81 >

 tukang winiraos |
iku agung sawabe adène |
wus mutamat para nabi wali |
miwah para mukmin |
poma dènlêstantun ||

32. Dèn agêmi aywa ge dènwadi |

yèn tan tunggal batos |
tukang iku pinetta sirahe |
sèlèhêna bun-êmbunannèki |
panganggone nênggih | lamun ana mungsuh ||
Jilid 1 - Kaca : 63
33. Datan têdhas ing sanjata dening |
utêke dènuwor |
barang lênga dene panganggone |
apa gawe cinampur ing dhiri |
watêk têguh nênggih |
luput sênjatèku ||

34. Lambe ilat dèn (ng)go jimat nênggih |

kalis gêlap rêko |
apan siung kalawan kukune |
pan kinarya ngukur janma guling |
insa Allah mati |
nênggih wong puniku ||

35. Utawa dènkosokakên janmi |

dadi kaku kang wong |
dèn (ng)go sipat nênggih gêgêtiye |
barang ingkang aningali asih |
lamun dènwor warih |
nênggih banyu susu ||

36. Nuli dènusapakên ing kêndhil |

ujare pawartos |
datan matêng nênggih liwêtane |
wulunipun dènsêbar ing panti |
paedahe malih |
durjana tan wêruh ||

37. Anadene wêwudêlirèki | dèn(ng)go tamba kang wong |

lara busung kang têngên matane |
dènwor lawan gêtih sêrut nêngih |
lan luhe wong nangis |
dèn(ng)go sipat iku ||

38. Insa Allah wong liyan ningali |

pasthi datan wêroh |
lamun lungan pan dènusapake |
saka omah paedahe nênggih |
tan kênèng dènambil | duwèke wong iku ||

39. Mata kiwa dènwor lan kasturi |

miwah kapur-baros |
apan dèn(ng)go nênggih sa Allahe |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 82 >

 dènkasihi wong lanang wong èstri |
wus titi nikmati |
sato muka lutung ||

40. Ana maning sarah ingkang paksi |

platukbawang kaot |
luwih akèh tinimbang tukange |
wulu daging jroan balungnèki |
kabèh mupangating | kanthi pedah luhung ||

23 Kinanthi
1. Lah pirêngna radyan ulun |
amarna sarahing pêksi |
saking jêng Nabi Suleman |
nênggih ingkang anjarwani |
kang pêksi pêlatukbawang |
kèh manpangatnya winilis ||

2. Yèn kang rumiyin dinunung |

cucukipun ingkang nginggil |
karya sêpuhing gagaman |
gagaman sakalir-kalir |
sawabipun datan ana |
wong têguh tan pasah titis ||
Jilid 1 - Kaca : 64
3. Yèn tan pasah kang tinanduk |
dadya sakit gêng (n)dhatêngi |
tan waras prapta ing pêjah |
ilating pêksi winarni |
dhinahar ingkang paedah |
ing pamicara patitis ||

4. Netranira kang ginantung |

munggèng saluhuring kori |
têbih saking duratmaka |
wuluning murda kinardi |
sumping rarywa lit sawabnya |
atêbih saking panyakit ||

5. Polo pan kinarya pupuh |

ing netra pan datan kêni |
ing lalamur sawabira |
jajantungipun binukti |
sawabira sarwa gampang |
sabarang ingkang kinapti ||

6. Lan kabuka ngelmunipun |

apêruninpun upami |
winor lan minum-minuman |
miwah winor lawan jampi |
sawabe rikat lumajar |
pringsilanipun binukti ||

7. Kinasiyan sawabipun |
mring wanodya lawan malih |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 83 >

 kinasiyan mring pandhita |
miwah maring para wali |
dhadhaning pêksi dhinahar |
sawabipun lamun sakit ||

8. Enggal ing waluyanipun |

brotol binukti pawèstri |
sawabipun kinasiyan |
dyah ika maring ing laki |
buntut winor lan gulunya |
binasmi nulya binukti ||

9. Ing pawèstri sawabipun |

linuwih samining èstri |
laripun kinarya gêlang |
elingan sabarang kardi |
lawan malih ingkang êlar |
winor ing sabuk prayogi ||

10. Kinasiyan sawabipun |

lamun suwitèng narpati |
yèn sinèlèh soring bantal |
patilêman sawabnèki |
tiningalan sarwa endah |
tur rinêksa ing Hyang Widdhi ||

11. Sawabe ingkang babalung |

akuwat yèn dènsimpêni |
myang balung suwiwinira |
sinèlèhakên ngisoring |
pasareyan datan liyan |
sawabe akuwat malih ||

12. Atinipun pan ginantung |

luhure dènnira guling |
sawabipun bêtah sahwat |
yèn winor lisah kalêntik |
myang wawêdhak ingkang sahwat |
sirna sagunging sasakit ||

13. Suku kalih sawabipun |

lamun pinêndhêm ing sabin |
myang sakèhing tatanêman |
tulus wohipun andadi |
lamun malih ingkang manah |
ginêlangakên ngastèki ||
Jilid 1 - Kaca : 65
14. Wisa tawa sawabipun |
isining wisma sakalir |
têbih sangking ing lalara |
nênggih atinipun malih |
ingusapakên ing dakar |
bêtah sahwat sawabnèki ||

15. Ingkang ilat kinaryèku |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 84 >

 jimat sawabe tan kenging |
ing luwe bêtah alapa |
lawan kulitipun malih |
tinalèkakên padharan |
yèku bêtah luwe malih ||

16. Kêpalanira kang manuk |

kinarya jimat ngajurit |
kinajriyan marang mêngsah |
yèn wontên wisma upami |
panas tan kêna kanggonan |
pinêndhêman êlarnèki ||

17. Panjawat kang têngênipun |

wolung lêmbar aja luwih |
pêpadonipun lor wetan |
dadya tawa panasnèki |
gêtih dènakingkên ika |
winor lawan bawang abrit ||

18. Lawan adas nulya kinum |

ing toya nèng pinggan putih |
karya jampi lara netra |
pinupuhakên tumuli |
insa Allah dadya waras |
yèn wontên sasakit kuping ||

19. Pinupukakên pan mantun |

lamun arsa dènkasihi |
lan wong akèh myang yèn arsa |
sugih lan yèn arsa dadi |
barang ingkang tinanêman |
puwasaa tigang ari ||

20. Dèn kadya puwasa agung |

winatêka donganèki |
puniki mèle kang donga |
Allahuma barkat saking |
Gusti Bagendha Suleman |
mung iku tan ana malih ||

21. Kang pinangan atinipun |

ingolah sakalir-kalir |
yèn wus dènnira puwasa |
matêk donga sarwi bukti |
yèn adagang myang ngawula |
dèn têtêp hya walanggalih ||

22. Kalamun arsa sirèku |

siniyan wong kathah malih |
tyas lan ilat winor barang |
olah-olahan binukti |
lamun arsa matènana |
ing wong durjana mamaling ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 85 >

23. Ingkang kiwa tapakipun |
sinundêp ing cucuk nênggih |
insa Allah pêsthi pêjah |
lamun arsa sugih ngèlmi |
tyas binukti lawan uyah |
gorèng wus titi kang paksi ||

24. Rahadyan ngandika arum |

Ratu Mas Trêngganasasi |
bangêt ing panrimaningwang |
sira sung pitutur jati |
ngalamatèng paksi dhandhang |
miwah pêksi prênjak muni ||

8 Lajênging lampah nglangkungi rêdi Pandhan dumugi ing Gambiralaya,

ningali tilas pêrtapanipun Dèwi Gêndrasari. Angsal katrangan saking Ki
Padhang bab rêca Ki Drêpa ingkang dongèngipun kasmaran dhatêng Dèwi
Gêndrasari kanthi sumpah manawi botên kalaksanan, pajalêranipun badhe
katigas. Kalampahan Ki Drêpa pêjah dados rêca mangku pajalêranipun.
...kaca 66-68

Jilid 1 - Kaca : 66
25. Sarahing tukang linuhung |
myang palatukbawang paksi |
apa kang dak walêsêna |
Ratu Mas turira aris |
luwih karsaning Hyang Suksma |
ingsun iki mung sadarmi ||

26. Kabèh kang wus ingsunwuwus |

iku darbèkmu pribadi |
amung kang mêdharkên ingwang |
sarèhne wus lingsir akir |
sun pamitan lilanana |
mantuk mring kahyangan mami ||

27. Wus tan katon kangjêng ratu |

Gathak Gathuk nuli tangi |
sarya matur mring rahadyan |
kawula satêngah ngimpi |
mirêng swara tanpa rupa |
amung ganda mamrik minging ||

28. Lir tindhihên raosipun |

sruwing-sruwing kapiyarsi |
tukang platuk lunjak-lunjak |
sarah-sarah dènadhangi |
punika ginêm punapa |
sintên rencang paduka ngling ||

29. Rahadyan ngandika arum |

kawruhanamu kang prapti |
anêmoni jênêngingwang |
iku ratuning dhadhêmit |
ngadhaton ing Bagor wana |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 86 >

 ing nguni putri narpati ||

30. Sang Aprabu Majalangu |

Brawijaya kang sisiwi |
anggêntur amatiraga |
tan sarju salin agami |
katrima panêdhanira |
bisa jumênêng narpati ||

31. Ngratoni sagung lêlêmbut |

sajroning Bagor wanadri |
sabên bêngi mariyêman |
Gathak Gathuk duk miyarsi |
marinding githok mangkarag |
wus awanci pajar sidik ||

32. Samya wulu waktu Subuh |

paragat dènnya ngabêkti |
linggar sangking Sugihwaras |
ngancik suku Pandhan wukir |
manjat manginggil wus prapta |
ing dhusun Kadhaton nami ||

33. Nyabrang lèpèn mili ngidul |

toyanya nyarong awêning |
miyat balung langkung kathah |
agêng-agênge nglangkungi |
lajêng lampahira radyan |
wus praptèng sukuning ardi ||

34. Ing Gambiralaya gunung |

nulya umanjat manginggil |
praptèng pucak non pratapan |
tanggul siti angubêngi |
tinanêman sasêkaran |
argulo gandanya amrik ||

35. Pinêcakan kubêngipun |

tigang dasa langkung kalih |
(n)jawi tanggul kidul wetan |
wontên rêca sela langking |
patrape lir janma priya |
mangku palanangannèki ||
Jilid 1 - Kaca : 67
36. Wus pisah lan badanipun |
mung sapucang agêngnèki |
Gathak Gathuk latah-latah |
ana manèh angungkuli |
duwèke rêca Ki Gaprang |
kalah dawa gêdhe iki ||

37. Rahadyan nulya tumurun |

ngalèr ngèrèng-èrèng wukir |
anon balung agêng panjang |
tikêl pat lan kang rumiyin |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 87 >

 praptèng ngare angandika |
lir mas tumimbul ing warih ||

24 Maskumambang
1. Lah ta Gathak sira umentara aglis |
maring padhusunan |
katêmua kanca bumi |
angilènana dawêgan ||

2. Wus umentar (n)jujug wismane pêtinggi |

gupuh ingacaran |
lah pantèn karsa punapi |
kula yun ngilèni dêgan ||

3. Anak kula kalantih nèng suku wukir |

ki patinggi lingnya |
botên susah angilèni |
nulya ngambil kang dawêgan ||

4. Patang iji sampun pinarasan sami |

lah pantèn sumangga |
kula bêktane pribadi |
kerit lampahira Gathak ||

5. Praptèng ngarsa mundhuk-mundhuk ki patinggi |

Jèngrêsmi ngandika |
kaki sun tanya sirèki |
wisma miwah kang sinambat ||

6. Nama karan dhusun kang kula ênggèni |

punika Padhangan |
katêlah sami mastani |
dhatêng kula Kaki Padhang ||

7. Sumapala kamipurun ingkang abdi |

ngaturi sugata |
lumayan jampi kêlantih |
sacêrêt wêning dawêgan ||

8. Iya kaki bangêt panarimamami |

pasihanta mring wang |
Allah ingkang ngudanèni |
ing sakalêthêking manah ||

9. Radyan ngunjuk ing wêning nyu sawatawis |

têlêsing gorokan |
karaos nikmat ing dhiri |
ngandika alkamdulillah ||

10. Linorotkên marang santrinya kakalih |

we-nyu papat bebas |
dawêgan gya dèn klothoki |
ngalih sewang samya têlas ||

11. Radyan angling kaki ingsun minta uning |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 88 >

 mau ingsun ngambah |
padhukuhan suku ardi |
myat balung kèh agêng panjang ||

Jilid 1 - Kaca : 68
12. Nulya manjat malih mring pucaking wukir |
anon patilasan |
kidul ana rêca siji |
mangku kadya palanangan ||

13. Mudhun maring ngèrèng-èrèng uning malih |

balung gêdhe dawa |
ngungkuli kang mau kaki |
kadiparan critanira ||

14. Kaki Padhang tumênga matur sang pêkik |

dongèngipun kina |
sukunipun Pandhan wukir |
dhusun Kadhaton namanya ||

15. Kala jaman purwa kadhaton rasêksi |

Sang Prabu Arimba |
rikala amangun jurit |
mêngsah panênggak pandhawa ||

16. Arya Sena ingkang unggul ing ngajurit |

raksasa kèh pêjah |
punika babalungnèki |
Sang Prabu yaksa Arimba ||

17. Pêjahipun anèng ngèrèng-èrèng wukir |

ing Gambiralaya |
ingkang paduka tingali |
anglangkungi agêng panjang ||

18. Tiyang satus bokmanawi tan kuwawi |

lèpèn alit ingkang |
mangidul ilinirèki |
winastan lèpèn Jêroang ||

19. Sri Arimba sasampune angêmasi |

pancanaka mangsah |
ing wadhuk jêroan mijil |
binucal lèpèn punika ||

20. Pan katêlah namane prapta ing mangkin |

ing lèpèn Jêroan |
pratapan sapucak wukir |
ingaran Gambiralaya ||

21. Duk rumiyin wontên putri amartapi |

warna ayu endah |
nama Dewi Gêndrasari |
wus mêdal istijratira ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 89 >

22. Wontên tiyang jalêr asru manguntèki |
anama Ki Drêpa |
yun mangangkah mring sang putri |
duk ayun mangkat prasêtya ||

23. Yèn tinampik amalipun dènicali |

wasana sang rêtna |
lumuh dhatêng Drêpa kaki |
palanangan gya pinagas ||

24. Bali lênggah ki Drêpa nulya ngêmasi |

nanging dados sela |
lêstantun ngantos sapriki |
dora lêrêse sumangga ||

25. Gathak (n)jawil lah Ki Drêpa iku sigit |

nêtêpi prasêtya |
botên kaya wong sakiniki |
sêtyane lamis kewala ||

26. Radèn Jayèngrêmsi angandika aris |

kaki pasihanta |
sangêt panarima mami |
kaki kantuna raharja ||

9 Lampahipun dumugi ing dhusun Dhandhêr pinanggih kêpala dhusunipun

ingkang nêrangakên bab latu pakayangan, ukuran dhuwung sarta ukuran
landheyaning tumbak. Dumugi ing Kasanga pinanggih Ki Jatipitutur ingkang
dongèngakên bab Prabu Jaka ing Mêdhangkamulan mêjahi sawêr dumugi
kagungan putra wujud sawêr wasta Jaka Nginglung ngantos mulabukanipun
wontên sumbêr-sumbêr lisah. ...
kaca 69-83

Jilid 1 - Kaca : 69
27. Ingsun nutugake tumindaking sikil |
(n)dhêku Kaki Padhang |
rahadyan tandya lumaris |
tan pisah ki Gathuk Gathak ||

28. Ngalèr ngilèn prapta ing Bojanagari |

myat kukus mangampak |
rahadyan nulya nyêlaki |
kang murub warni balumbang ||

29. Pinêcakan kawan likur wiyarnèki |

dene panjangira |
tigang dasa langkung kalih |
lêbête sahasta wrata ||

30. Tanpa toya dangu dènnira ningali |

nahan tan pantara |
murub lir wisma kabêsmi |
latu sumundhul ing mega ||

31. Isthanira kadya ngurmati kang prapti |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 90 >

 Gathuk Gathak waswas |
giris maras miris tistis |
tyas lir tatas anaratas ||

32. Kêpalane dhusun Dhandhêr gupuh prapti |

mariksa pawaka |
kagyat anon janma katri |
pinarak têpi balumbang ||

33. Ngloccitèngtyas anèh têmên uwong iki |

yèn dudu trah tama |
mangsa waniya nyêlaki |
ing balumbang Pakayangan ||

34. Ki patinggi anyakêti ing sang pêkik |

rahadyan têtanya |
baya sirèku kang (n)jagi |
balumbang isi dahana ||

35. Palang matur lêrês timbalan sang pêkik |

mila gupuh amba |
mariksa balumbang api |
awit dadya panêngêran ||

36. Lamun murub dêlajat kathah sêsakit |

dhusun ingkang cêlak |
kang uning urubing agni |
apês lir mêndêm pocungan ||

25 Pocung
1. Murub agung tan wontên tiyang andulu |
mung amba priyangga |
kang wikan urubing agni |
sampun tamtu kadhatêngan janma tama ||

2. Isthanipun lir tur urmat asusugun |

punika winastan |
Pakayangan latu nênggih |
criyosipun prapène êmpu duk kina ||

3. Gathuk tanya marang Ki Kapalang gupuh |

baya kang Kêpalang |
têdhaking êmpu rumiyin |
ingkang darbe patilasan Pakayangan ||
Jilid 1 - Kaca : 70
4. Apêsipun sagêd pandhe damêl dhuwung |
Ki Kapalang mojar |
o (ng)gèr dede têdhaknèki |
nanging yêktos pancèn pandhe damêl kula ||

5. Gathuk muwus lah apa bênêr bêthèkku |

yèn damêl curiga |
punapi (ng)gih dènukuri |
panjangipun punapa sakarsa-karsa ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 91 >

6. Myang landheyan waos punapa ingukur |
napa manut bakal |
Ki Kêpalang anauri |
dhuwung miwah landheyan wontên ukurnya ||

7. Watonipun kalamun adamêl dhuwung |

panjangipun ganja |
ingkang kaukur rumiyin |
lajêng kangge ngukur panjanging curiga ||

8. Awit bongkot kajawine pêsinipun |

dumugi pucuknya |
nênêm wêwilanganèki |
kang rumiyin cakra kapindho gundhala ||

9. Tiga gunung ping sakawanipun guntur |

ping gangsal sagara |
kaping nênêm madu nênggih |
ingkang sae têkèng pucuk dhawah arga ||

10. Tuwin dhawah sagara utawi madu |

titiga prayoga |
utawi dhawah jaladri |
gya winalik sangking pucuk pangukurnya ||

11. Têkèng bongkot kajawining pêsinipun |

kang langkung utama |
ing pungkasan dhawah ardi |
lah punika ingkang pantês pinilala ||

12. Lamun damêl landheyan waos ingukur |

kêpêlnya priyangga |
sakawan etanganèki |
sangga runggi sarah watang kang prayoga ||

13. Dèn dhawahnya sangga ing pungkasanipun |

Gathuk (n)dhêku lingnya |
paringe kakang kapundhi |
Ki Kapalang noraga matur rahadyan ||

14. Dhuh sang luhung bilih marêngi ing kalbu |

kampir wisma-amba |
ing Dhandhêr tan pati têbih |
dhusun ingkang katingal ngajêng punika ||

15. Apuntênta paman ingsun arsa laju |

(n)dumugèkkên lampah |
(m)bungkuk Kapalang tur inggih |
botên langkung kula (n)dhèrèkkên raharja ||
Jilid 1 - Kaca : 71
16. Pakayangan latu Dhandhêr wus kapungkur |
lajêng lampahira |
ngambah ara-ara wradin |
tanah Dhandhêr ngilèn nulya anon toya ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 92 >

17. Mêdal saking sumbêr ngalirab dinulu |
Gathuk tan saranta |
ngokop toya ingkang mili |
praptèng tênggok wangsul mutah bulakêran ||

18. Gathak tanya lho kapriye iku Gathuk |

têka mutah-mutah |
Gathuk angling mbrêbêsmili |
dudu banyu iku lênga latung blaka ||

19. O ya Gathuk aku krungu critanipun |

iku banyu kêna |
kanggo didiyanan sami |
wong padesan mung kukuse ngudubilah ||

20. Radyan mèsêm angandika marang Gathuk |

iku kang pinanggya |
janma tan sarèh ing budi |
kaya-kaya masthi manggih kasangsaya ||

21. Ya ta wau rahadyan ing lampahipun |

nalasak galagah |
kêtêl rumput mendhong wlingi |
nabrang lèpèn ngantya rambah kaping gangsal ||

22. Anon dhukuh anèng têngahing wana gung |

rahadyan ngandika |
payo Gathak Gathuk mampir |
yun tatanya tanah ngêndi iki baya ||

23. Gya kapangguh sujanma amikul bumbung |

isi lêgèn klapa |
santri kalih anyêlaki |
nabda nêdha ngilèni lêgèn kalapa ||

24. Lah ta bagus (n)dika ngombe ingkang tuwuk |

ngilèni tan susah |
(n)dika badhe dhatêng pundi |
kamayangan têka maring dhêkahingwang ||

25. Kula (n)dherèk janma luhung ingkang nglangut |

sukanira mahas |
panggènan kang sêpi-sêpi |
amurugi kang singit tan kambah janma ||

26. Nika ingkang nèng ngandhape pandhan arum |

bagus yèn sêmbada |
parêng kampir wisma mami |
kula mantuk (ng)gêlar-(ng)gêlari ing wisma ||

27. Gathak Gathuk matur wit panyuwunipun |

kyai ingkang ngrêmbat |
paduka katuran mampir |
mring wismane rèhning sampun nanggêl lampah ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 93 >

 Jilid 1 - Kaca : 72
28. Tan pantara dangu ki wisma amêthuk |
wus kêrit rahadyan |
Gathak angupaya warih |
ki wisma ngling anak ngupados punapa ||

29. Kula pados toya badhe kagêm wulu |

o anak tan ana |
ing ngriki toya kang suci |
mèh sadaya pakungkumaning waraha ||

30. (n)Dawêk kula padoskên tirta kang luhung |

ki wisma gya mancas |
pang wit jêmbul toya mijil |
lir pancuran wêning asrêpe sêdhêngan ||

31. Gathak matur punika toyaning jêmbul |

manthêr lir pancuran |
kaagêm wulu prayogi |
radyan miwah Gathak Gathuk samya kadas ||

32. Wusing rampung pampêt ingkang toya jêmbul |

Gathak eram ing tyas |
wakne iki nyata luwih |
nora nyana yèn mêtu karamatira ||

33. Praptèng wisma Gathak adan tumalawung |

nulya samya sunat |
bakda sunat kinamati |
waktu Mahrib myang Ngisa sampun paragat ||

34. Lênggah salu sunggata lumadyèng ngayun |

kang lêgèn kalapa |
tela gamblok matêng ing wit |
aturira manis wêdaling wicara ||

35. Dhuh sang bagus kumêdahe atur-atur |

sunggata tan mandra |
sawontêne tiyang langip |
anèng wana tanpa rowang datan pakra ||

36. (ng)Gih kiraka sangêt ing panrimaningsun |

langkung rêsêp ing tyas |
radyan dhahar tlas salining |
ngunjuk lêgèn watara tigang cêgokan ||

37. Kraos tuwuk atob kaping kawanlikur |

Gathuk Gathak nadhah |
miwah ngombe lêgèn krambil |
sakatoke tan ana tinaha-taha ||

38. Wacana rum rahadèn mring ki wisma rum |

kiraka sun tanya |
ngriki niki tanah pundi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 94 >

 lawan sintên sinambatipun kiraka ||

39. Aturipun kula pun Jatipitutur |

asli saking Sela |
ing Kasanga jurukunci |
pan ing ngiriki talatah siti Grobogan ||

40. Ing Kasanga kathah panunggilanipun |

Blêdhug Kuwu miwah |
Crèwèk kalawan Mandhikil |
myang ing Sêndhang Ramêsan toya mawarna ||
Jilid 1 - Kaca : 73
41. Kakang Jatipitutur ulun ayun wruh |
paran mulanira |
yèn wontên cariyosnèki |
kang jinarwa kiraka niku sadaya ||

42. Alon matur kula èngêt botên urut |

lumayan kinarya |
sasambèn cagaking arip |
kala kina wontên panjênêngan nata ||

43. Prabu Jaka punika jujulukipun |

ing Mêndhangkamulan | karêm mêng-amêng wanadari |
anunumpu banthèng sangsam kancil kidang ||

44. Tanpa wadu amung sabat kang tumutur |

nuju ri sajuga |
uning sarpa manguntèki |
langkung agêng sisikira mancawarna ||

45. Prabu bêndu bêntèring tyas sakalangkung |

ula apa karsa |
de bangêt amatiragi |
mêngko sira tan wurung rampung dening wang ||

46. Sang aprabu nulya mênthang langkapipun |

jêmparing lumêpas |
cumundhuk sawêr ngêmasi |
wontên swara kapiyarsa ing sang nata ||

47. Èh sang prabu tuhu sikara sirèku |

yêkti bakal tampa |
paukumaning Hyang Widdhi |
datan bisa mujadahi hawanira ||

48. Nênging swara sawêr musna tan kadulu |

gara-gara prapta |
jawah lesus kilat thathit |
aliwêran balêdhèg dhar-dhèr tan pêgat ||

26 Mêgatruh
1. Tranging jawah lagya mangkya sang aprabu |
angraos sangêt kalantih |
têdhak mring karandhan ngaub |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 95 >

 tuwin karsa anuwèni |
duk nguni sri nata anon ||

2. Anakipun nyi randha Kasiyan dhukuh |

ing Sangkèh tuhu linuwih |
Rarasati maksih timur |
rèh sampun antawis lami |
kakintên wus jonggrong jonggrong ||

3. Praptèng dhukuh nganti nèng dhadhah sang ulun |

wêdaling dyah Rarasati |
nyai randha lagya nuju |
nênggani (ng)gêntang pra èstri |
gagêndhingan dhungprong-dhungprong ||
Jilid 1 - Kaca : 74
4. Rarasati mijil sangking wismanipun |
asinjang pathola abrit |
konyoh jênar slendhang kawung |
tinêpi parada kuning |
wimbuh ayu mêlok mêlok ||

5. Tansèng pungkur kalangênannya sang ayu |

juga babon kate adi |
pêthak mulus cènggèripun |
sanggardalima rêspati |
sapraptanira sang sinom ||

6. Panggêntangan nulya tumut (ng)gêntang pantun |

sukunira kang sasisih |
angidak sirahing pantun |
angikis sinjangirèki |
kakempol katon mancorong ||

7. Gêbyar-gêbyar anglir pendah thathit barung |

dupi miyat sri bupati |
gandrung-gandrung amangun kung |
ngandika jroning panggalih |
pantês dadya garwaningong ||

8. Sigra têdhak nyakêti kang samya nutu |

matêk asmaragama di |
para dyah kang samya nutu |
tan ana ingkang praduli |
katungkul dènnira gerong ||

9. Sruning cipta korut nutpahira prabu |

datan prabeda sang dèwi |
ugi korut nutpahipun |
samya tumètès ing siti |
tandya kate pêthak gupoh ||

10. Anucuki nutpah kalih-kalihipun |

wus nunggil dadya satunggil |
Prabu Jaka dahat ngungun |
sangêt lingsêming panggalih |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 96 >

 nulya kundur angadhaton ||

11. Gathak Gathuk samya gumujêng angguguk |

radyan mèsêm ngandika ris |
kiraka Jatipitutur |
nêdha kalajêngna maning |
cariyosipun kang babon ||

12. Kyai Jatipitutur nglajêngkên atur |

dupi wus antara ari |
amanigan kate pingul |
nyi randha dupi udani |
antigan pinêndhêt gupoh ||

13. Gya dinèkèk anèng padaringanipun |

tinunggilkên tigan katri |
winor uwos kang lumintu |
sabên ari dènêdangi |
nanging botên katon kalong ||

14. Malah wuwuh nyi randha graitèng kalbu |

baya iki kang marahi |
atigan gêng pedahipun |
bêras dakdang sabên ari | mora kalong malah wuwoh ||
Jilid 1 - Kaca : 75
15. Gya pinêndhêt ingêlih maring ing lumbung |
dupi uwosira ênting |
nyai randha mêndhêt pantun |
mring lumbung ambuka kori |
mêndhêt sabêlah ginendhong ||

16. Tigan ingkang dipun dèkèkakên lumbung |

sampun nêtês nanging warni |
taksaka agêng kalangkung |
ngalêkêr pinuju guling |
kagyat nulya tatanya lon ||

17. Paran karsa nini sira marang lumbung |

nyai randha nulya nolih |
anon sarpa nulya gugup |
gya dhawah bali anjêlih |
lumajêng aketol-ketol ||

18. Arsa lapur dhumatêng ing sang nindya nung |

taksaka suka ningali |
wus mêdal saking ing lumbung |
mring gyannya dyah Rarasati |
sarwi ngling dhuh ibuningong ||

19. Dèwi Rarasati gumuling akantu |

wungu nututi bok nyai |
sakaliyan prapta sampun |
ngarsanira kyana patih |
naga wus nèng wuri (n)jongok ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 97 >

20. Nyai randha myang Rarasati duk (n)dulu |
samya gumuling ing siti |
kya patih arsa lumayu |
naga gumujêng sarya ngling |
kaki aja jrih maring ngong ||

21. Kene payo padha lungguh kang pakantuk |

kya patih ngoplok lingnya ris |
lah ula apa sirèku | tanpa sangkan (ng)gonmu prapta |
sang naga saurira lon ||

22. Kaki ingsun unjukna mring rama prabu |

kyana patih anauri |
mung manthuk lumaris gupuh |
risang naga anèng wingking |
dupi prapta ngarsa katong ||

23. Kyana patih dèrèng munjuk sang aprabu |

naga wus nèng wurinèki |
Prabu Jaka gya andangu |
èh ula apa sirèki |
de bisa clathu lir uwong ||

24. Naga matur ngakên putranya sang prabu |

kalangkung dènnira runtik |
èh ula kawruhanamu |
ingsun iki durung rabi |
sira têka anyalêmong ||

25. Lah lungaa yèn kasuwèn têkèng lampus |

naga karuna turnya ris |
(ng)gêlarkên nalikanipun |
sri papara ing wanadri |
tumêkèng kundur ngadhaton ||
Jilid 1 - Kaca : 76
26. Lan umatur sakawiting babon pingul |
nigan têkèng nêtêsnèki |
sang prabu miyarsa atur |
dahat ing lingsêming galih |
nulya jêngkar angadhaton ||

27. Kyana patih tinimbalan mring kadhatun |

dhawuh timbalan narpati |
ponang sawêr kinèn nantun |
madosi pacangan aji |
lan mêjahi satru katong ||

28. Baya putih têlênging sagara kidul |

punika yèn antuk kardi |
ingakên putra satuhu |
patih wus (n)dhawuhkên maring |
sarpa matur arawat loh ||

29. Sru prasêca yèn tan kalakyan satuhu |

karsane sri narapati |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 98 >

 suka tumêkèng ing lampus |
kya patih wêlas ningali |
punang sarpa mêsat gupoh ||

30. Ngidul têrus singa kang katrajang gêmpur |

amrih aglisira prapti |
amblês bantala jumêdhul |
têlênging kanang jaladri |
susumbar anguwuh mungsoh ||

31. Angungaskên atmaja Sri Jaka Prabu |

ing Mêndhangkamulan adi |
Sang Dewatacêngkar Prabu |
kang awarna baya putih |
miyos sangking ing kadhaton ||

32. Mapag yuda ramening prang tan cinatur |

ngantya pirang-pirang ari |
sri dyah lami laut kidul |
nama Prabu Anginangin |
sukaning tyas dènnira non ||

33. Amiminta sirnane sang baya pingul |

jaladri akocak-kacik |
toya bêntère kalangkung |
mina kathah angêmasi |
baya pêthak yudanya sor ||

34. Kabuncang mring dharatan têpining laut |

sirnaning angga pan dadi |
Argalima wastanipun |
sarpa sukane angênting |
wus pasthi inganggêp katong ||

35. Kacariyos Prabu Anginangin wau |

suka amarwata siwi |
satrunira baya pingul |
mangkya wus tumêkèng lalis |
naga tinimbalan gupoh ||

36. Malbèng pura prapta ngarsane sang prabu |

natadèwi ngandika ris |
èh sarpa kang jayêng pupuh |
ingsun nguni pasanggiri | sapa kang agambuh pupoh ||
Jilid 1 - Kaca : 77
27 Gambuh1.
Sing sapa unggul pupuh |
amatèni mring si baya-pingul |
gêntènana sadhela jumênêng aji |
luwarana punagiku |
sarpagung turira alon ||

2. Tan lêngganèng ragèngsun |

anglampahi pasang giri prabu |
nanging lampah amba punika tinuding |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 99 >

 wusing nyirnakakên satru |
ngulati pacangan katong ||

3. Rèhning dèrèng kapangguh |

Prabu Rara angandika arum |
pacangane ramanta pan ingsun iki |
sira munjuka sang prabu |
ngulati pacanganingong ||

4. Ywa krama liyaningsun |

nanging andadèkna kawruhamu |
ramanira tan widada madêg aji |
namung tigang warsa puput | ginantyan kang darbe kraton ||

5. Ing ari Budha besuk |

lèk purnama Galungan kang wuku |
dak aturi têdhak mring kadhaton mami |
sira sun rabèkkên kulup |
olèh Balorong yu anom ||

6. Dhaubnya tan cinatur |

langkung rame ing bawahanipun |
ing dharatan pagêblug agêng (n)dhatêngi |
wusing dhaub madêg ratu |
sapta ri gya pamit gupoh ||

7. Linilan pamitipun |
myang winisik kang badhe tinêmu |
ing sarira miwah jangkaning nagari |
purwa madya wusanèku |
wêlingira wantos-wantos ||

8. Sri putri malih muwus |

Linglung Tunggulwulung jujulukmu |
têmbe sira karsaning Hyang angratoni |
lêlêmbut ing gunung-gunung |
mring sira anganggêp katong ||

9. Kala patêmbènipun |
sira dadya ngalamat satuhu |
dauruning jaman myang kêrtaning nagri |
wis mangkata sira kulup |
garwamu rara Balorong ||

10. Mênèk ngribêti laku |

lah tinggalên nèng kene rumuhun |
sira aja mêtu marganira lami |
têlêng samodra kapungkur |
amblês ing pratala gupoh ||
Jilid 1 - Kaca : 78
11. Nèng Pasundhan anjêbus |
amblês malih (n)jêbus wontên Kuwu |
ing Carèwèk Mandhikil jêbusnya malih |
sampun cêlak nagrinipun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 100 >

 mlampah dharatan nalosor ||

12. Dumugi praja (n)jujug |

kapatiyan wus kêrit lumêbu |
dupi prapta ngarsa nata mangênjali |
kyana patih makidhupuh |
Tunggulwulung analosor ||

13. Lampahira ingutus |

sampun katur purwa wasanèku |
Prabu Jaka langkung trusthanirèng galih |
wus inganggêp putra prabu |
ginanjar makutha kaot ||

14. Agêmira sang prabu |

buntut untu atanapi siyung |
binrongsong mas tinarètès sosotyadi |
sisik linapis mas murub |
kalung sosotya mancorong ||

15. Myang pinaringan cupu |

asthagina isi lisah kayun |
kuwasanya yèn wontên sarpa ngêmasi |
tinètèsan lisah cupu |
gêsang malih lenggak-lenggok ||

16. Sinimpên wontên buntut |

myang musthika naga kwasanipun |
sinuyutan sakèhe sarpa sabumi |
dumunung ing cêthak murub |
dhawuh dalêm sang akatong ||

17. Èh sakèh wadyaningsun |

piyarsakna samêngko si Linglung |
ingsun junjung pangkat pangran adipati |
manggon ana Tunggulwulung |
wus kulup mundura gupoh ||

18. Aywa kuciwèng laku |

lah arakên lakune si Linglung |
lan rêksanên sacara-caraning janmi |
pangran dipati wus mundur |
ing marga tan winiraos ||

19. Mandhirèng Tunggulwulung |

dupi antuk sawarsa sang Linglung |
anêlaskên iwèn wus katur sang aji |
gya ingêlih dalêmipun |
myang winulang rama katong ||

20. Ing ngèlmi agal-lêmbut |

wus kacêkap tan ana kalimput |
Tunggulwulung tapa mangap nèng wanadri |
awit sangking laminipun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 101 >

 badan kathukulan bondhot ||

21. Nglênggirik kadya gumuk |

ical sipatira taksaka gung |
tutuk kadya wiwaraning guwa wingit |
wus matêng ing tapanipun | manungsa tan ana wêroh ||
Jilid 1 - Kaca : 79
22. Karsane jawata gung |
nuju dêrês jawah gumarubug |
wontên rare angon sasanga kèhneki |
kajawahan samya ngaub |
nèng tutuk naga kinaot ||

23. Kang wolu wus umangsuk |

kang satunggal siningkang tan antuk |
gya minggah ring klêrês gigir nyangking kudhi |
mêmêrang siti marêntul |
guwa mingkêm kadya angob ||

24. Rare wolu kang ngaub |

sarêng samya pêjah tanpa muwus |
kang satunggal wontên jawi mêrang gigir |
inggal lumajêng umantuk | mring sudarma awawartos ||

25. Tandya kunjuk sang prabu |

sri narendra sakalangkung bêndu |
gya adhawuh kinèn mantèk wêsi gilik |
cangkêmira Jaka Linglung |
supadi pêjah ing ngênggon ||

26. Wus pinantèk kang tutuk |

Jaka Linglung tumêka ing lampus |
lah punika cariyosipun ing nguni |
atatanya Gathak Gathuk |
athik ula kaya uwong ||

27. Le nyêmbah niku prèhpun |

Rara Blorong kacariyos ayu |
pinaèsan saya wimbuh amrakati |
Jaka Linglung sigit bagus |
winêwahan mawi topong ||

28. Wong gèpèng sirahipun |

kados pundi kêkahe puniku |
ah wong criyos wikana nyatane nguni |
tamating cariyos bangun |
Gathak Gathuk adan Suboh ||

29. Wus samya wêktu Subuh |

sabakdanya Subuh ngandika rum |
lah kiraka wawi ulun ayun uning |
patilasan Tunggulwulung |
inggih sumangga sang anom ||

30. Kula gadhah panyuwun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 102 >

 mrih lêstantun tan sangsayèng laku |
kaparênga miturut sacaranèki |
kiraka hywa walang kalbu |
datan nyuwalani ingong ||

31. Wus kêrit lampahipun |

prapta ing Kasanga têpinipun |
siti lêbu kadi awu warnanèki |
tan wontên taru kang thukul |
ngilak-ilak lir sinapon ||

32. Ambanon ingkang wangun |

nanging mawi malengkong mangidul |
kathah bolong kadya lènge yuyu nênggih |
katutub ing lêbu lêmbut | tiniyub maruta katon ||
Jilid 1 - Kaca : 80
33. Sadaya sami ngêmpus |
lir tutuban dene têlêngipun |
wontên êlèng sadandang wiyarirèki |
akumrangsang ungêlipun |
tinindakan alon-alon ||

34. Wus cêlak mêndhak sampun |

lampah bocong ngambah krikil alus |
warna abrit pêthak jêne anêlasih |
kèndêl sila dènnya lungguh |
rahadyan anulya jongkok ||

35. Mariksa lêbêtipun |

kilêng-kilêng kinclong warninipun |
kadya lingsah ingkang sakalangkung wêning |
swara kumrangsang saya sru |
wusing anon ngandika lon ||

36. Punapi marmanipun |

lampah bocong Ki Jatipitutur |
matur kurmat rèh wus cêlak dunungnèki |
Prabu Anom Tunggulwulung |
kadinanan ngèlmi kaot ||

28 Asmaradana
1. Kang kilêng-kilêng kaèksi |
gih punika netranira |
lêbu lir awu warnane |
tilas Linglung duk samana |
pinantèk tutukira | badan polah siti (m)blêdug |
nanging botên sagêt kesah ||

2. Krikil warangan puniki |

kinarya nyêmêng gêgaman |
toyane jram pêcêl winor |
paedah ampuhe mindhak |
rahadyan sampun linggar |
tan pati doh nulya (n)dulu | sumbêr alit isi toya ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 103 >

3. Nyêmêk-nyêmêk raos asin |
kidul têlêng kawistara |
wontên gumuk mujur ngilèn |
kilèn gumuk datan têbah |
rawa lit kêbak toya |
ugi asin raosipun |
lèr kilèn têlêng Kasanga ||

4. Ara-ara tinon asri |

sitinipun bulak pêthak |
barênjul samya inggile |
turut pinggir pupundhungan |
dumugi ing lèr wetan |
mathuthuk lir wisma pingul |
bênggang ajêg lir tinata ||

5. Wetan têlêng tinon asri |

waradin pênuh thukulan |
rumput mêrakan myang mendhong |
têkèng kidul notok arga |
tinon asri kawuryan |
nglilipur ing tyas margiyuh |
Ki Jati malih turira ||

6. Ingriki bilih marêngi |

mangsa katiga akathah |
sima sawêr samya manggon |
asring-asring ing Kasanga |
sawiyaring têlêngnya |
(m)blêdhos swara kadya gludhug |
inggilnya ngungkuli arga ||
Jilid 1 - Kaca : 81
7. Tinon yêktos (ng)gigirisi |
gih punika kruranira |
Tunggulwulung ingkang manggèn |
ing sangandhaping Kasanga |
ri wusnya mangun krura |
kula gya mariksa gupuh |
punapa kawontênannya ||

8. Yèn katingal sanepaning |

maryêm badhe wontên pêrang |
yèn katingal kados layon |
badhe kathah tiyang pêjah |
sampuning amariksa |
nuntên lapur lurah ulun |
dhatêng Mêthakan ing Sela ||

9. Kang nglajêngkên mring Mantawis |

dene lèpèn cacah gangsal |
kalamun rêndhêng mangsane |
punika dados satunggal |
tinon wus kadya rawa |
ila-ilane rumuhun |
para priyantun ing praja ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 104 >

10. Saèstu yèn botên kenging |
anon têlênge Kasanga |
kilap punika wadose |
yèn tinrajang kadrawasan |
linungsur kang darajat |
apês nandhang ing papa gung |
kinêbat kang sandhang pangan ||

11. Wus tapis dènnya ningali |

Ki Jatipitutur lingnya |
suwawi angalèr ngilèn |
punika tilas kadhatyan |
nagri Mêndhangkamulan |
ing Kasanga wus kapungkur |
prapta tilasing kadhatyan ||

12. Wujud kantun siti mênggir |

wus dumadya wanawasa |
linajêngkên ing lampahe |
prapta ing sêndhang Ramêsan |
wawêngkoning Kradenan |
cakêt satêpining ranu |
tan patya lêbêt kang toya ||

13. Kalangkung gawoking galih |

de toya sasêndhang wrata |
kadi dene wedang umob |
lir umbul modal ing toya |
gumlêdhêg kang suwara |
mancawarni toyanipun |
pindha kukuwung wangkawa ||

14. Ijêm jêne wungu abrit |

dadu jambon cêmêng pêthak |
inginum anta raose |
sêmune kaworan lirang |
bêntère sawatara |
tan na ilèn-ilènipun |
pindhane kadya balumbang ||

15. Ki Jati turira aris |

punika sêndhang Ramêsan |
lajêng tindak mring Carèwèk |
aningali gumuk karang |
sanginggil gumuk ingkang |
êlèr miwah kilènipun |
wontên sumbêripun samya ||
Jilid 1 - Kaca : 82
16. Asin raosing kang warih |
punika kenging kinarya |
sarêm alêmbut warnine |
sêmu abrit asin kirang |
wus têrang pinariksan |
lajêng mangalèr sang luhung |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 105 >

 ing Mêndhikil kang sinêdya ||

17. Praptèng gumuk datan inggil |

nulya samya inginggahan |
sampun rawuh ing têpine |
lir sumur bundêr apapak |
nanging tan isi toya |
êndhut cuwèr ngantya pênuh |
papak lambe ambaludag ||

18. Lir pendah umob swarèki |

bêntèr namung sawatara |
wontên ilèn-ilènane |
mili we asin raosnya |
gya anon sumur tiga |
lir wedang panas wenipun |
kang kadya sumur lit kathah ||

19. Toyanipun ugi asin |

sadaya kenging kinarya |
sarêm kadi ing Carèwèk |
kawratan wus pinariksan |
ing Blêdhug tinindakan |
saking mandrawa kadulu |
anon ara-ara wiyar ||

20. Ki Jati turira aris |

punika kang katingalan |
ing Blêdhug Kuwu wastane |
kalangkung agêng tinimbang |
lawan kang kathah-kathah |
mawi suwara jumêgur |
tan kêndhat dalu raina ||

21. Kiraka suwawi kampir |

nêdha andika atêrna |
Ki Jati sandika ture |
saking Mandhikil wus linggar |
tan dangu lampahira |
praptèng talatahing Kuwu |
katon trang umbuling lahar ||

22. Ra-ara wangun pasagi |

kandhêg ing têpi rahadyan |
milih siti ingkang atos |
kang êmpuk tan kenging kambah |
rahadyan kagawokan |
miyat ing têngahing Blêdhug |
malêmbung kadi plêmbungan ||

23. Palêndhungnya langkung inggil |

dupi wus katon gya pêcah |
jumêgur asru swarane |
kadya maryêm kapiyarsa |
mêdal kumukus pêthak |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 106 >

 wusing (m)blêdhos ngandhap mlêndhung |
kadya ing suwaunira ||

24. Lumintu datan sarênti |

swaranira nora kêndhat |
ki Jati umatur alon |
malêndhung tuwin nyuwara |
tan lèrèh dalu rina |
katiga rêndhêng kèh jawuh |
tansah makatên kewala ||

25. Punika kang alit-alit |

ungêlipun datan sora |
ugi makatên patrape |
upami wontên kang ngambah |
lajêng amblês kewala |
sangking lêbête kalangkung |
sampun èstu lajêng sirna ||

10 Dumugi ing dhusun Sela kapanggih Kyai Pariwara ingkang paring katrangan
bab: 1. Pêpalinipun Kiagêng Sela; 2. Dongèngipun Kiagêng Sela nyêpêng
blêdhèg; 3. Panênuning lurik lss. Lampahipun dumugi ing Gubug kapanggih
Dhatuk Bahni ingkang nêrangakên bab: 1. Petang dintên pasang tarub; 2.
Pilihan dintên pangantèn sarêsmi; 3. Dintên sirikan kangge sarêsmi; 4. Pemut
bab sanggama; 5. Petang naas Nabi. ...
kaca 83-99

Jilid 1 - Kaca : 83
26. Ki Jati ngupados dêling |
tinalorongkên manêngah |
dêling amblês datan katon |
lah punika dêling ical |
tri ari yèn klêrêsan |
dêling mumbul katut lumpur |
malêsat dhawahnya têbah ||

27. Kadhang kalajêng tan mijil |

sadaya kang kauningan |
punika patilasane |
Tunggulwulung Linglung Jaka | pramila ingaranan |
Kuwu nalika mênthungul |
wontên ngriki kantos lama ||

28. Siniwèng naga sabumi |

kacariyos ngantos krama |
ugi angsal putri Blorong |
rahadyan kasêngsêm miyat |
kaelokaning Sukma |
sru nalangsa mring Hyang Agung |
dene sipate kang ula ||

29. Mawèh tilasing nagari |

kalimput ngulati kadang |
dadya gandrung ing Hyang Manon |
katongton murah asihnya |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 107 >

 aris wijiling sabda |
kiraka Jatipitutur |
punapa sun walêsêna ||

30. Tanduk tanggaping kang êsih |

dhumatêng badan kawula |
datan mantra lagya nêmbe |
de arsa asung carita |
nêdahkên kanyataan |
patilasaning ngaluhung |
lalakyan jaman kadewan ||

31. Mila sru panuwun mami |

winantu ing suka rêna |
myang dèn agung aksamane |
ing mangkya ulun paliman |
andumugèkkên lampah |
kantun manggiya rahayu |
jinurunga ing sakarsa ||

32. Tur wangsulan sami-sami |

kula sakalangkung bingah |
de paduka karsa nyruwe |
mugi raharja ing lampah |
anulya sasalaman |
Ki Jatipitutur mantuk |
radyan lajêng lampahira ||

33. Kadalon anulya mampir |

dhumatêng ing dhusun Sela |
(n)jujug ing pajurukuncèn |
ki jurukunci atanggap |
manggihi kang dhatêngan |
alon wijiling kang wuwus |
rèhning wus ciklu manira ||

34. Aywa dadi tyasirèki |

manira datan akrama |
marang sariranta anggèr |
mangkya ingsun nilakrama |
ing êndi kang pinangka |
lawan sapa kakasihmu |
mring ngêndi kang sira sêdya ||

35. Rahadyan umatur aris |

jêng kyai dhawuh paduka |
saèstu sampun lênggahe |
ngasêpuh maring ngamudha |
ngoko tan mawi krama |
de lamun andangu ulun |
pun santri mg dhukuh wetan ||

10 Lampahipun dumugi ing dhusun Dhandhêr pinanggih kêpala dhusunipun

ingkang nêrangakên bab latu pakayangan, ukuran dhuwung sarta ukuran
landheyaning tumbak. Dumugi ing Kasanga pinanggih Ki Jatipitutur ingkang

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 108 >

 dongèngakên bab Prabu Jaka ing Mêdhangkamulan mêjahi sawêr dumugi
kagungan putra wujud sawêr wasta Jaka Nginglung ngantos mulabukanipun
wontên sumbêr-sumbêr lisah. ...
kaca 69-83

Jilid 1 - Kaca : 84
36. Kula mangkya nyuwun uning |
ingriki namaning dhêkah |
jêng kyai lon andikane |
èh kulup kawruhanira |
ing kene krajan Sela |
kabawah marang Mantarum |
ya ingsun ingkang rumêksa ||

37. Luluhurira narpati |

paparab Kiagêng Sela |
ingkang sumare ing kene |
aranku Ki Pariwara |
kaprênah buyut lawan |
Kyagêng Gêtaspandhawèku |
mamanising tanah Jawa ||

29 Dhandhanggula
1. Lah ta kulup sira ywa kuwatir |
sayêktine ingsun nora samar |
marang lalakonmu anggèr |
rèh ginadhang sirèku |
cacalone janma linuwih |
kang jênjêm manahira |
anèng wismaningsun |
upama sira babakal |
karya wisma ingsun amanjurung tali |
rahadyan duk miyarsa ||

2. Asrêp ing tyas aturira aris |

dhuh pukulun ragèngsun sumangga |
datan lênggana dasihe |
mangkana sang abagus |
ngantya lami nèng Sela kampir |
anujwari sajuga |
sabakdaning Subuh |
Kyai Agêng Pariwara |
lênggah srambi rahadyan tan kenging têbih |
jêng kyai angandika ||

3. êh ta kulup dèn kaparèng ngarsi |

kawruhanmu nora endah-endah |
ngèlmu kang sun imanake |
amung piwulangipun |
eyang Kyagêng Sela linuwih |
nyatane wus anyata |
cihnane linuhung |
kang mêngkoni tanah Jawa |
datan liya têdhake Jêng Sela Kyai |
lah iki piyarsakna ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 109 >

4. Papali ki ajinên (m)bêrkahi |
tur salamêt sêgêr kawarasan |
pêpali iki mangkene |
aja agawe angkuh | aja ladak aja ajail |
aja manah surakah |
lan aja calimut |
lan aja guru-alêman |
aja jail wong jail pan gêlis mati |
aja amanah ngiwa ||

5. Aja saèn dèn wêdi ing ngisin |

ya wong urip hya ngêgungkên awak |
wong urip pinèt baguse |
aja lali abagus |
bagus iku dudu mas picis |
pan dudu sêsandhangan |
dudu rupa iku |
wong bagus pan ewuh pisan |
sapapadha wong urip pan padha asih | pêrak ati warnanya ||
Jilid 1 - Kaca : 85
6. Aja mangeran ing êmas picis |
aja mangeran ing busanendah |
ja mangeran kabisane |
aja mangeran ngèlmu |
aja mangeran têguhirèki |
aja mangeran japa |
aja (ng)gunggung laku |
kabèh iku siya-siya |
aja sira (ng)gugoni kawruhirèki |
lah iku mundhak apa ||

7. Angkuh kang jujur arahên kaki |

aja sira angarah kèringan |
saidhêp-idhêpe dhewe |
ewuhe wong tumuwuh |
dipun bisa ngenaki ati |
atine sapêpadha |
nêpsumu ja turut |
iya nêpsuning manungsa |
kudu kèdhêp iya sapadhaning janmi |
iku sira sirika ||

8. Aja sira padhakakên jalmi |

aparentah marang sato kewan |
kêbo sapi lan ayame |
aja sira prih wêruh |
kaya uwong pan nora bangkit |
aja kaya Samêrta |
kêbone pinupuh |
kinèn sinau mêmaca |
wus pasthine kêbo sapi nora bangkit |
mulane awuwuda ||

9. Ayam ginusah munggah ing panti |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 110 >

 atanapi yèn amangan bêras |
kêbat ingadhangan bae |
iku wong ngolah sêmu |
yên têtangga sarate kaki |
yèn layak ingaruhan | aruhana iku |
yèn tan layak ênêngêna |
apan iku mangan sêgane pribadi | pan dudu rayatira ||

10. Yèn mungguha rayate pribadi |

kapenakna ya rayate ingkang |
nglarakêna ing atine |
aja sira mumuruk |
tuduhêna yèn dèrèng sisip |
yèn uwis katiwasan |
aja sira tutuh |
kelangan wuwuh duraka |
aja sira ngumpah-umpah iku kaki |
lah iku mundhak apa ||

11. Dèn aolah mungguh ing ngaurip |

aja nganggo ing sadaya-daya |
wong urip pan akèh lire |
dipun ngidhêp pakewuh |
ewuh iku tigang prakawis |
pakewuh ing pangucap |
ewuh ing pandulu |
ana ewuh jroning nala |
yèn katara alane sajroning ati |
pan dadi panggraita ||

12. Dipun wuruk lan idhêp ing ngisin |

isin iku pan kalih prakara |
dhingin isin Pangerane |
dene ping kalihipun |
dipun isin padhaning janmi |
yèn kalakona wirang |
isin têmahipun |
dipun atut akakadang |
pawong sanak aja pêgat ngati-ati | yèn cêla dadi ala ||
Jilid 1 - Kaca : 86
13. Aja sira watak wani-wani |
maring sanak pawong kadangira |
aja sira watak dahwèn |
aja watak kumingsun |
aja watak ngaruh-aruhi |
aja awatak ngiwa |
ala kang tinêmu |
sing sapa atine ala |
nora wande ing benjing iku nêmahi |
wong ala nêmu ala ||

14. Sing sapa andhasarakên bêcik |

nora wurung benjing manggih arja |
miwah saturun-turunne |
yèn turune dadya gung |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 111 >

 amarentah marang wong cilik |
aja sadaya-daya | dadi nora tulus |
saênggone dadi cacat |
aja nacah parentah marang wong cilik |
aja sawiyah-wiyah ||

15. Aja sira watak wani-wani |

aja sira watak ngajak tukar |
aja ngandêlkên ngèlmune |
aja sira anguthuh |
aja ladak aja ajail |
aja doyan sêmbranan |
dadi wong katutuh |
niniwasi dadènira |
lamun ana wong patrap dipun awêdi |
malati iku uga ||

16. Balik iku lah tirunên kaki |

janma patrap sira kasihana |
sira araha sawabe |
ambêrkati wong iku |
nora kêna yèn dipun aji |
tirunên lagi wênang |
pambêkane alus |
yèn angucap ngarah-arah |
yèn alungguh nora pêgat ngati-ati |
nora sawiyah-wiyah ||

17. Aja sira watak suka singgih |

aja sira kapengin kêdhotan |
kukuwasan apadene |
aja sira madhukun |
aja (n)dhalang aja agrami |
aja budi sudagar |
aja budi kaum |
janjine jakat lan pitrah |
dipun suda padune cukêng abêngis |
iku kaum kang nyata ||

18. Kumbah surakah cukit adulit |

iya jagal mêlantên amêrna |
iku nora dadi gêdhe |
sirikên ujar iku |
ing wong urip dipun tabêri |
mapan katêmu basa |
pan katêmu sêmu |
mapan katêmuning ulat |
atining wong kang ala lawan kang bêcik |
kang jujur antêng cahya ||

19. Kawruhana janma kang kakiki |

iya iku guruning pandhita |
nora katara lakune |
tan cêgah tan asaum |
nora tapa nora amutih |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 112 >

 sangking prayitnanira |
ing ngawake iku |
prayitna ing ngawakira |
mung sanake puniku kang dènwêdèni |
sanake iku jagat ||
Jilid 1 - Kaca : 87
20. Banyu bumi agin lawan langit |
srêngengene kalawan rêmbulan |
punika sanake kabèh |
janma kang salah iku |
iya iku satrune nênggih |
mulane ana lara |
walat kang tinêmu |
janma kang jujur punika |
lanang wadon punika sanake singgih |
mulane ana sawab ||

21. Kang satêngah kang durung sayêkti |

dènnya amrih budi kapandhitan |
pijêr wayang-wuyung bae |
tansah ngalor angidul |
mêndhak-mêndhak saba wong sugih |
ngèlmu ginawe kasab |
angucap (ng)gadêbus |
angincih darbèking liyan |
nora wêruh awake kalêbon eblis |
dadi wong ngayawara ||

22. Apan cêgah jênênge ing ngèlmi |

kang asaba omahe nangkoda |
miwah mantri apadene |
lumuh kêna ing siku |
dènnya amrih budi lêstari |
budi marang kararjan |
ing beka tan keguh |
bekane ing wong ngulama |
pan kapencut marang ingkang mêlik-mêlik |
dadine ngandhap-andhap ||

23. Yèn ngantiya kasor ingkang ngèlmi |

pan duraka jênênge ngulama |
wus awak buta ragane |
wus linglung kadalurung |
nora wêruh kêna piranti |
tansah karya paekan |
dènnya anjêjaluk |
datan etang jiwa raga |
(m)babêntusi dènnira amrih pakolih |
sumrênyuh lakonira ||

24. Anglakoni karyane kang dènprih |

iku sing wong tan wêlas ing badan |
tan asih maring jisime |
dadi banjur kalurung |
nora antuk wahyuning ngèlmi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 113 >

 lakune lalawora |
tansah wayang-wuyung |
mung melik ingkang dènancab |
durung wêruh ing laku sikuning ngèlmi |
polah sadaya-daya ||

25. Pangrasane wus bênêr kang ngèlmi |

tan angrasa lamun ingèsêman |
marang sujanma kang luwèh |
iku wong kumprung pêngung |
nora wikan kêna piranti |
sabab wus ati setan |
lakune wus liwung |
pangarahe tan riringa |
wus kalulun atine kalêbon eblis |
wus tan wruh isin wirang ||

26. Apan kathah pan bekaning urip |

dènnya amrih pakolihing badan |
amrih kuncara ngèlmune |
mêlèke sabên dalu |
tansah agung acêgah bukti |
andhap-asor kalintang | èsême lir dhuyung |
ulat manis ati sabar |
dadi gêndam èsême guna piranti |
ênênge salah cipta ||
Jilid 1 - Kaca : 88
27. Tan mangkana ingkang sampun yêkti |
badan iki ingkang kadi sarah |
anèng lautan pamane |
apa umbaking banyu |
sarah anut umbaking warih |
iku jênêng kawula |
tan darbe karsèku |
anging purbaning Pangeran |
tanpa karsa kalimput marang sawiji |
wus kèrêm ing sagara ||

28. Nora nana dènparani ati |

pan wus liwung tan darbe Pangeran |
pan suwung jati kawruhe |
datan dulu-dinulu |
tan amanggih datan pinanggih |
tan paran tan pinaran |
wus tumêkèng suwung |
sasolahe pan asamar |
nora nana kang kaduga anampani |
liwung kadya wong edan ||

29. Wusing tamat radyan anungkêmi |

padanira Kyagêng Pariwara |
waspa drês alon ature |
dhuh babo sang awiku |
karsa paring pituduh jati |
asru panuwun amba |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 114 >

 kapundhi ing ngêmbun |
amung pangèstu paduka |
kasawaban ing sabda ri sang linuwih |
tumancêpa ing nala ||

30. Kyai agêng angandika malih |

patilasan dibyane Jêng Sela |
têka ing samêngko isèh |
dongènge duk ing dangu |
panamare laku tatanin |
sasawah nanêm gaga |
ing sawiji wêktu |
sabakdane salat Ngasar |
marang sawah papaculira cinangking |
praptaning pasabinan ||

31. Gya tumandang wus adatirèki |

lajêng mêndhung riwis-riwis jawah |
kagyat gêbyaring calèrèt |
kiyagêng maos gupuh |
subganalah nulya kaèksi |
kaki-kaki lumarap |
jêng kyai tan keguh |
tan samar marang kang prapta |
pinurugan pandhapan dènnya lumaris |
si kaki wus cinandhak ||

32. Wus kaasta jumêgur swarèki |

ingkang pindha kaki-kaki ika |
apan gêlap satuhune |
ingêrut gandri gupuh |
kyai wangsul anambut kardi |
si gêlap gêdabigan |
datan bisa ucul |
sabanjure katur sultan |
ing Bintara banjur kinunjara wêsi |
tan lami ana prapta ||
Jilid 1 - Kaca : 89
33. Nini nyangking bêruk isi warih |
amurugi maring pakunjaran |
toya gya siniratake |
wus sirna kalihipun |
tinggal swara anggêgêtêri |
kunjara wêsi rusak |
mawut anggalêpung |
dadya kondhang sanagara |
Kyagêng Sela sanyata lamun linuwih |
bisa anyêkêl gêlap ||

34. Uwit gandri kang kaanggo (ng)godhi |

sauwise gêlap katur nata |
dadya murub mèntèr-mèntèr |
kiyagêng adhadhawuh |
marang putra wayah myang abdi |
padha sira (n)jupuka |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 115 >

 gêni gêlap iku |
anggonên dadamar omah |
insa Allah kinajrihan gêlap yêkti |
marma ywa pêjah-pêjah ||

35. Ing saiki gêni gêlap maksih |

ingkang durung katular-tumular |
anèng pasareyan (ng)gone |
apan ta sabên taun |
manira tur tularan api |
kunjuk jêng sri pamasa |
maring ing Mantarum |
sawah kang ginarap swarga |
mung sabau catur kêdhok dèn arani |
si Mêndhung mula aran ||

36. Awit sabên (ng)garap kangjêng kyai |

banjur mêndhung rong kêdhokke aran |
Subganalah katêlune |
Pandhapan arannipun |
pate kêdhok ing Gêlap nami |
katêlah têkèng mangkya |
gandri kang katunu |
sirna namung lêmahira |
ngilak-ilak tan thukul katang myang têki |
iku caritanira ||

37. Anjabane ngolah têgal sabin |

marang kulawangsa amumulang |
agawe blêng myang uyahe |
gawe nila nanandur |
kêmbang pulu kalawan maning |
anandur kang jujutan |
marna bênang alus |
sutra kang bakal kinarya |
cindhe gêdhog ngadani yasa dhapuring |
omah joglo limasan ||

38. Nganggit-anggit corèke kang lurik |

tuwuhsela têlu lima lawan |
badra sapanunggalane |
abah-abah pinatut |
winuwuhan wangunanèki |
anguripkên petungan |
sing pasitèn iku |
nguni kang miwiti etang |
sri Manuhun nanging tan ana praduli |
dadi wite kalakyan ||

39. Eyang Sela tumêka saiki |

lêmah dadi sanggane wong juga |
ingaran sabau kuwe |
gawene wong ro iku |
diarani cacah sakikil |
gawene uwong papat |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 116 >

 ngaran cacah sak-jung |
piridan petungan jagal |
sampil siji sabau dwi sampil kikil |
sampil pat sak-jung rannya ||
Jilid 1 - Kaca : 90
40. Dhasar sugih kawignyan myang lantip |
ya Ki Ngabdurakhman Kyagêng Sela |
prayoga prêdinên jêbèng |
grendanên tyasirèku |
sukur bage bisa nyèplêsi |
orane mung mirida |
lalabuhanipun |
kajabèku patilasan |
angratani dadi wasiyat narpati |
sri nata Ngèksiganda ||

30 Sinom
1. Mangkana tyasira radyan |
dupi myarsa andikaning |
Kyai Agêng Pariwara |
dadya supe dhahar guling |
ing nala kang kalingling |
amung sihira Hyang Agung |
rum manis aturira |
kiyagêng lamun marêngi |
dasihipun arsa dumugèkkên lampah ||

2. Paduka kantuna arja |

kawula anyuwun pamit |
iya kulup hywa pêpeka |
ingsun nyangoni basuki |
sawusnya mangênjali |
sasalaman nulya mundur |
Gathuk Gathak pamitan |
wus linilan kalihnèki |
ruruntungan tan pisah lan bêndaranya ||

3. Ngalèr ngilèn lampahira |

wanci ngajêngakên Mahrib |
praptèng Gubug padhêkahan |
anon urube kang api |
nèng satêngahing sabin |
kinubêng ing mandera gung |
ana panti kang cêlak |
dhapur masjit cakêt api |
Dhatuk Bahni ing Marapi kang atêngga ||

4. Wikan lamun kadhatêngan |

gya mijil sangking ing panti |
wus pinanggih lan rahadyan |
samya sasalaman katri |
ki Dhatuk ngandika ris |
katabêtan ingkang rawuh |
sru bêgja kêmayangan |
de ana kang sudi kampir |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 117 >

 mring asonya mas putu pundi pinangka ||

5. Lawan sintên kang sinambat |

paran kang sinêdyèng kapti |
rahadyan matur prasaja |
kula nama Jayèngrêsmi |
de rencang kula kalih |
pun Gathak lawan pun Gathuk |
ing Giri kalairan |
tan ana sinêdya ngati |
ambalayang ngupadosi dwi kakadang ||
Jilid 1 - Kaca : 91
6. Mangkya pados pasipêngan |
pramila bilih marêngi |
nyukêri jogan paduka |
ki Dhatuk latah dènnya ngling |
dhuh babo wong asigit |
sampun kang sipêng sadalu |
sanadyan salaminya |
kêparêng dhadhêkah ngriki |
iba-iba pun kaki bingah ing nala ||

7. Wawi ngambil toya kadas |

sêdhêng wancinira Mahrib |
wusing kadas Gathak adan |
paragat waktu Mahribi |
pujiyanira ngênting |
sampêt waktu Ngisanipun |
wusing bakda salaman |
lajêng lalênggahan sami |
wus ambanjêng sugatanira ki wisma ||

8. Liwêt kêtan panggang ayam |

cinocoh ing santên kanil |
winadhahan panjang ilang |
sambêl windu saking miri |
linêmêng bumbung pêting |
gula siwalan nèng ngêmpluk |
wedang sêkar sridênta |
Ki Dhatuk wacana manis |
wawi bagus pun kaki atur sugata ||

9. Sapala amung kinarya |

lumayan aywa kalantih |
pikantuk dènnira dhahar |
linorotkên marang abdi |
rahadyan matur aris |
ing wau kula andulu |
siti rêsik arata |
gumrêbêg umêdal agni |
urubipun ingkang acêlak bantala ||

10. Warni ijêm biru jênar |

kadya sêkaran tinêpi |
inggiling urub saasta |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 118 >

 wiyarira sawatawis |
cakêt lawan Marapi |
wontên sela alus bagus |
kadya umpaking wisma |
Ki Dhatuk ngandika manis |
ing Marapi kang murub mangalat-alat ||

11. Wawi bagus pinurugan |

wus mêdal sangking ing masjit |
kêrit ki Dhatuk lampahnya |
prapta cêlaking Marapi |
Ki Dhatuk malbèng gêni |
ingusêg suku wus lampus |
pêtêng dhêdhêt limêngan |
tan dangu gya murub malih |
Dhatuk Bahni wacana lah Gathuk Gathak ||

12. Usêgkên suku lir ingwang |

lamun mêngko uwus mati |
sulêtên sadhengah-dhengah |
pasthi banjur murub maning |
Gathak Gathuk turnèki |
dede pabênan (m)bah Dhatuk |
latu kangge mainan |
jabakneya yèn kiyai |
bilih kula yêkti kobar dadi wangwa ||
Jilid 1 - Kaca : 92
13. E ta mara lakonana |
Gathuk jinorogkên aglis |
mring Gathak dhawah kalumah |
cakekalan dènnya tangi |
tan ana raosnèki |
wus ingusêg suku lampus |
sinulêt nulya gêsang |
nahan toyanira sabin |
gya ngêlêbi sadhêngkul lêbêting toya ||

14. Latu maksih kantar-kantar |

anèng sanginggiling warih |
rahadyan asru kagagas |
kaelokaning Hyang Widdhi |
kadiparan kiyai |
mila bukane rumuhun |
ki Dhatuk Bahni lingnya |
wikana ulun tan uning |
wau umpak punika duk jaman Dêmak ||

15. Adêge mêsjid ing Dêmak |

para wali kang ngadani |
Jêng Susunan Kalijaga |
kabageyan umpak siji |
pambêkta praptèng ngriki |
sampun wanci bagda Subuh |
ing mangka datan kêna |
kêbyaran adêging masjid |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 119 >

 gya tinilar mangkya dadya panêngêran ||

16. Sintên wonge kang kuwawa |

anjunjung sabari linggih |
kalakyan sasêdyanira |
suwawi yèn badhe nyobi |
rahadyan turirèki |
amung ngalap bêrkahipun |
linuhung waliyolah |
kaecan dènnya ningali |
ing Marapi dadya tan wangsul mring wisma ||

17. Rahadyan matur tatanya |

kula mirêng caritaning |
ing nagari Ngèksiganda |
têlênging karaton Jawi |
yèn arsa mangun kardi |
amikramakakên sunu |
dêging tarub ingetang |
myang wulanya kêdah milih |
ing karêsmèn pados dintên kang prayoga ||

18. Inggih bagus dhasar nyata |

sanadyan ing dhusun ngriki |
sabên ayun darbe karya |
sami tatanya mring mami |
wulan ingkang prayogi |
kangge andhaupkên sunu |
piridan sangking Arab |
miwah etangipun Jawi |
pan kinumpul supadi manggih widada ||

19. Adêging tarub punika |

pêpitu etanganèki |
awite tanggal sapisan |
tarub-ratu dèn wastani |
tanggal kapindho nênggih |
seluman-lanang rannipun |
ping tiga seluman-dyah |
ping pat rahayu basuki |
kaping lima rahayu salamêt tama ||

20. Kaping nêmme pati-lanang |

kaping pitu pati-èstri |
ping wolu sami sapisan |
têkèng sapiturutnèki |
mangkya ingetang sami |
kaping sapisan ping wolu |
limalas rolikur lan |
sangalikuripun nênggih |
pan ingaran tarube sri naranata ||
Jilid 1 - Kaca : 93
21. Pindho sanga ping nêmbêlas |
têlulikur tridasèki |
seluman-lanang ingaran |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 120 >

 ping tiga sadasa tuwin |
seluman-wadon puniku |
kaping pat ping sawêlas |
wolulas salawe nênggih |
apan sami rahayu kawilujêngan ||

22. Kaping lima kaping rolas |

sangalas nêmlikur sami |
rahayu tur karaharjan |
ping nêm ping têlulas tuwin |
dwidasa saptakuring |
ngaran pati-lanang iku |
ping pitu ping patbêlas |
slikur wolulikur sami |
ingaranan pati wadon tan prayoga ||

23. Samonoku nyingkirana |

sangar naas gung myang tali |
-wangke sampar-wangke miwah |
dhêndhan-kukudan lan mawi |
sangat adêgirèki |
ingkang saka awitipun |
sarat nganggeya saka |
dhadhap srêp têka satunggil |
kang prayoga prayogine dèn anggeya ||

24. Satunggal tarubing-nata |

agême jêng sri bupati |
kalihe seluman-lanang |
tri seluman-wadon nênggih |
sami datan prayogi |
kaping sakawan rahayu |
kaping gangsal raharja |
punika sami prayogi |
kaping nênêm pati-jalêr tan prayoga ||

25. Kaping sapta patining-dyah |

ugi tan sae pinanggih |
petang sapta yèn sri nata |
kang kagêm petang satunggil |
sanèse narapati |
petang sakawan puniku |
kalawan etang gangsal |
punika salah satunggil |
kang kinarsan dene wulane kawinan ||

26. Wontên sabdaning Utusan |

adhawuh ing para mukmin |
dèn padha angawruhana |
ing wong salaki-rabi |
amanggih papa nênggih |
lamun awon wulanipun |
raharja manggih suka |
lamun sasinipun bêcik |
prayogine dèn sami nyumêrêpana ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 121 >

27. Lamun Mukaram dohêna |
tyang akawin laki-rabi |
utangan ngalamatira |
wulan Sapar tan prayogi |
wikana kang pinanggih |
Rabingulawal kang tèngsu |
pêjah salah satunggal |
yèn wulan Rabingulakir |
manggung runtik tansah arêbat suwala ||

28. Ing wulan Jumadilawal |

antuk druhakèng Hyang Widdhi |
tur akêrêp kapandungan |
jinahan pakartinèki |
yèn kawêntara yêkti |
anandhang wiwirang gung |
Jumadilakir wulan |
sugih êmas lawan picis |
wulan Rêjêb kadadèn anak lan dunya ||
Jilid 1 - Kaca : 94
29. Ing wulan Sakban raharja |
sakgawene nêmu bêcik |
wulan Ramêlan duraka |
kathah pandamêling eblis |
wulan Sawal tan bêcik |
gêringan pakantukipun |
ing wulan Dulkangidah |
asring susah ngliliwati |
wulan Bêsar raharja sasolahira ||

30. Iki karêsmèn winarna |

kang pangandika Jêng Nabi |
salalah ngalèhi salam |
rikala amituturi |
dhatêng kang putra èstri |
Siti Patimah kang luhung |
lawan dhadhawuh marang |
putra mantu Sayit Ngali |
raliyalahu nganhu babing masalah ||

31. Ing wong karêsmèn lan garwa |

èh Ngali pituturmami |
aja sira asanggama |
tanggal pisan lawan malih |
ing wêkasaning sasi |
nora bêcik karonipun |
iku kalamun dadya |
anake mêtoni cilik |
lawan aja asanggama tanpa damar ||

32. Lamun dadi sutanira |

balilu kurang kang budi |
lawan aja asanggama |
dina Akat lan wêngining |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 122 >

 iku kalamun dadi |
pan durjana larenipun |
lawan aja sanggama |
ing dina Rêbo tan bêcik |
lan wêngine yèn dadi bocah cilaka ||

33. Lawan aja asanggama |

wêktu pajar nora bêcik |
lamun dadi larenira |
tuna-liwat larenèki |
lan aja karon rêsmi |
nalika tangange iku |
kalamun dadi bocah |
dadi juru têluh ugi |
lawan aja sanggama malêm riyaya ||

34. Wit ri lamun dadi bocah |

duraka mring bapa bibi |
lawan aja asanggama |
malême riyaya iki |
Bêsar kalamun dadi |
bocah siwil adatipun |
lan aja asanggama |
ingkang katlorong Hyang Rawi |
lamun dadi bocah adoh bêgjanira ||

35. Lan malih aja sanggama |

sambi ngadêg datan bêcik |
mangka lamun dadi anak |
duwe lara bèsèr benjing |
lan aja karon rêsmi |
nalikane dina Saptu |
miwah ing wêngènira |
iku lamun dadi bayi |
bilaine adate kalêbèng toya ||

36. Lan aja sanggama sira |

sambi ngusapi parêji |
miwah dakar iku aja |
ngusapan lawan jêjarik |
mangka kalamun dadi |
bocah kurang budinipun |
lan aja asanggama |
sambi rarasan tan bêcik |
mapan bisa adate yèn dadi bocah ||

37. Lawan aja asanggama |

kalawan ningali parji |
lamun dadi larenira |
Jilid 1 - Kaca : 95 wuta adate puniku |
lawan aja karêsmin |
nèng ngisor wit-witan iku |
kang pinangan wohira |
yaiku kalamun dadi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 123 >

 larenira panggaweyane niaya ||

38. Lawan aja asanggama |

malêm Barahat tan bêcik |
lamun dadi larenira |
anandhang lara tan mari |
iya kalawan malih |
aja sira karon lulut |
ana ing panginêpan |
puniku kalamun dadi |
larenira abangêt cilakanira ||

39. Lan aja sanggama sira |

anuju kèlling pawèstri |
lamun dadi larenira |
budhug adate kang sakit |
poma Ngali dèn eling |
imanêna tuduhingsun |
èh Ngali sanggamaa |
malêm Sênèn iku bêcik |
myang rinane apan iya bêcik uga ||

40. Lamun dadi larenira |

watêke sarêgêp ngaji |
lawan sira sanggamaa |
ing malêm Sêlasa bêcik |
lawan raina bêcik |
lamun dadi bocah iku |
akèh wong ingkang trêsna |
lawan sanggamaa Ngali |
malêm Kêmis miwah arainanira ||

41. Lamun dadi sutanira |

pan akèh bêgjanirèki |
lawan sira sanggamaa |
ing malêm Jumungah bêcik |
nadyan raina bêcik |
lamun dadi sutanipun |
apan sugih kabisan |
lan sanggamaa sirèki |
sadurunge lingsire dina Jumungah ||

42. Utawa ing Kêmis dina |

karone iku ta bêcik |
yèn dadi atmajanira |
dadi pangulu lan malih |
sinunatakên ugi |
ing wong asanggama iku |
yèn amaca bismilah |
hirakhman ya nirakimin |
lan amaca tangawut pan sunat uga ||

43. Yèn tan amaca bismilah |

nalika arêp sahwati |
lamun dadi sutanira |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 124 >

 balilu tuna kang budi |
mila yèn arsahwati |
dêrênge (ng)gene tangawut |
mênèk ana panjanmaning |
satru kang dèn kawruhi |
dipun sami ngèstokkên Kadis asmara ||

31 Asmaradana
1. Lan wontên kaol mèngêti |
lamun arsa sacumbana |
lan garwa miwah sêlire |
anyingkirana ing dina |
Saptu Lêgi ya aja |
akarêsmèn dina iku |
awon adate yèn dadya ||
Jilid 1 - Kaca : 96
2. Larene agadhah sakit |
edan kang wus kalampahan |
ana dene panyirike |
namung sadalu sasiyang |
lan maninge ya aja |
acumbana wêngènipun |
ingkang garêbêg titiga ||

3. Punika pan botên bêcik |

lamun dadi larenira |
sok gadhah ayan sakite |
lan malih lamun cumbana |
lan wanodya kèl aja |
lamun dados putranipun |
sok (ng)gadhahi sakit barah ||

4. Poma dèn sirika ugi |

yèn wong wadon lagi tarab |
aja sok gramah-guramèh |
yèn durung adus-kèl aja |
dèn ajaka cumbana |
lamun sangêt karsanipun |
pan angur golèka liya ||

5. Dene ta ing Tumpak Manis |

lan bêngi garêbêg tiga |
singgahana aywa supe |
kalamun sangêting karsa |
têka dèn bêtahêna |
kadar pira mung sadalu |
yèn wis bakda cumbanaa ||

6. Kadi ta ing Tumpak Manis |

sadalu lawan sasiyang |
bêtahêna aywa supe |
kadar pira mung sadina |
sawêngi ngarah apa |
ujubêna tapa iku |
acacêgah lan wanodya ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 125 >

7. Poma dèn èngêt hya lali |
hywa na ingkang sêmbrana |
ing wong tuwa wawalêre |
lan wajib ingèstokêna |
mangsa silih doraa |
lan wontên utamanipun |
lamun arsa acumbana ||

8. Mapan ta kêdah amilih |

nujua dina Jumungah |
kang tan sangar taliwangke |
miwah naas singgahana |
krêsmèna bakda Luka |
yèn wus krêsmèn banjur adus |
lajêng mêtoni Jumungah ||

9. Punika kalamun dadi |

tuture wong tuwa-tuwa |
kathah kang dadi masalèh |
miwah ta dadi ngulama |
tanapi kèh kabêgjan |
titi tamat sêrat pemut |
prayoga dèn èstokkêna ||

10. Gathak Gathuk anggaligik |

ngacêmut ririh rarasan |
Gathuk Ki Dhatuk ature |
mring bêndara bab ngononan |
gèk basa banjur ora |
Gathuk ririh sauripun |
ah wong tuwa iku lumrah ||

11. Cobak dak matur kiyai |

kajaba kang wus kawêdhar |
apa iya ana manèh |
sirikan anon-anonan |
Gathak majêng manêmbah |
rèrèh ririh dènnya matur |
dhuh jêng kyai apuranta ||

12. Kamipurune pun patik |

anyuwun ing sarêrêpan |
kajawi kang wus kawiyos |
sirikanipun sanggama |
Ki Dhatuk mèsêm nabda |
kacung sirèku amêncul |
ana maning linarangan ||
Jilid 1 - Kaca : 97
13. Wong tuwa kang duwe peling |
pan kinon anyinggahana |
sacumbana lawan lonthe |
miwah lan talèdhèk aja |
dèn ajak sacumbana |
apan awon tilasipun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 126 >

 akathah kang sakit bêngang ||

14. Lan kaping kaliye malih |

asring sakit rajasinga |
ting cramumuh ting panyènyèh |
yèn munjuk dhatêng ing grana |
sok pisêg adatira |
yèn mring netra dènnya munjuk |
akathah kang sakit wuta ||

15. Ana malih dèn singgahi |

sacumbana lan wanodya |
ingkang awon pratingkahe |
sanadyan silih ayuwa |
tan pantês kinêdanan |
yèn wus lara kèh kang nutuh |
nora nana wong ngalêma ||

16. Nadyan awona sathithik |

kalamun antuk parawan |
mundhak ngêncêngake otot |
pae lan randha wulanjar |
tan mundhakake kuwat |
namung mirit sampun gambuh |
nora susah ajar-ajar ||

17. Ewa mangkono tan kêni |

sasênênganing manungsa |
pan sêptane dhewe-dhewe |
ana kang sêpta mring randha |
sawênèh sêpta wlanjar |
sawênèh ana wong iku |
arêmên rabi planyahan ||

18. Ciptane sajroning ati |

rina wêngi digarapa |
prandene yèn ngadêg pulèh |
nyambuta-gawe sadina |
sak jampêl mangsantuka |
nalèdhèk bae sabêdhug |
olèh kaya têlu têngah ||

19. Miwah lamun sanja bêngi |

tan susah nganggo pawitan |
mung kêmbang pupur lan borèh |
tapih kêmbên sok gantraa |
prandene kèh kang tumbas |
pan ora nganti sabêdhug |
olèh opah limang uwang ||

20. Mulane ana nglakoni |

ambuwang isin lan wirang |
arabi tlèdhèk myang lonthe |
pan ora kêna dèn wora |
karêpaning manungsa |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 127 >

 apan ta sampun asnapun |
warna-warna beda-beda ||

21. Warna-warna rupanèki |

beda-beda karêpira |
nora kêna dèn worake |
seje badan seje nyawa |
yèn kêna dèn wor-wora |
kang tunggal badan nyawèku |
prandene tan rujuk karsa ||

22. Kaya mata lawan pêli |

miwah wêtêng lawan badan |
duwe karêp dhewe-dhewe |
matane arsa anendra |
wêtênge arêp mangan |
badane bangêt alêsu |
pêline angajak sahwat ||
Jilid 1 - Kaca : 98
23. Lawan ana peling maning |
yèn marêngi acumbana |
mring garwa miwah sêlire |
aja ngakèhkên gêndhingan |
tan bêcik lamun dadya |
anggalidhig larenipun |
adate kang wus kalakyan ||

24. Lan kaping pindhone maning |

kalamun jroning cumbana |
aja sinambi calathon |
guguyon kang tan prayoga |
tan bêcik lamun dadya |
larene juwèh puniku |
wartane wong tuwa-wuta ||

25. Mulane lamun karêsmin |

aja ngakèhkên guguywan |
balik dèn rêsik badane |
miwah ta ingkang sandhangan |
wêwangi anganggoa |
lamun dadi larenipun |
rêsikan pênêt kang warna ||

26. Lan manèh jroning sahwati |

kalamun kapêntut ala |
yèn dadi nyêngit anake |
mulane kalamun sahwat |
yèn ngêntut dèn pocota |
lamun êntut uwis mêtu |
enggal nuli balèkêna ||

27. Mula aja akarêsmin |

yèn durung rêsik kang badan |
tangi turu banjur nyêmplo |
nora nganti mring pakiwan |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 128 >

 yèn dadi tan prayoga |
larene warnine kêthuh |
carobo ala kang warna ||

28. Lawan ana peling maning |

kalamun mêntas amangan |
aja sok banjur karêsmèn |
yèn durung mêdhun kang sêga |
ala marang sarira |
anduwèni lara watuk |
punika kang wus kalakyan ||

29. Dene ta gampanganèki |

kalamun mêntas mamangan |
maksih karasa warêge |
aja wani-wani sahwat |
yèn wêtêng durung lêga |
kalamun drêng karêpipun |
têka bêtahna sadhela ||

30. Gathak Gathuk duk miyarsi |

gumuyu alatah-latah |
kapingkêl atos wêtênge |
rahadyan mèsêm kewala |
Dhatuk Bahni lingira |
kacung niku pancèn saru |
apan (ng)gunêm calêmêtdan ||

31. Rahadyan ngandika aris |

punika langkung prayoga |
wantah datan mawi tèdhèng |
dados gampil linampahan |
suwawi linajêngna |
rèhning ing ngagêsang tamtu |
Ki Dhatuk (n)dhêku turira ||

32. Utami bilih nyingkiri |

naas Nabi wulan Sura |
tanggal kaping triwêlase |
punika nalikanira |
Nabi Brahim binakar |
kaping tiga wulan Mulud |
tinurunkên Nabi Adam ||

33. Nêmbêlas Rabingulakir |

Nabi Yusup nalikanya |
linêbêtakên sumure |
Jumadilawal ping gangsal |
Nabi Nuh nalikanya |
kinêlm ing jagadipun |
ping salikur wulan Siyam ||

11 Dumugi ing dhusun Sela kapanggih Kyai Pariwara ingkang paring katrangan
bab: 1. Pêpalinipun Kiagêng Sela; 2. Dongèngipun Kiagêng Sela nyêpêng
blêdhèg; 3. Panênuning lurik lss. Lampahipun dumugi ing Gubug kapanggih

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 129 >

 Dhatuk Bahni ingkang nêrangakên bab: 1. Petang dintên pasang tarub; 2.
Pilihan dintên pangantèn sarêsmi; 3. Dintên sirikan kangge sarêsmi; 4. Pemut
bab sanggama; 5. Petang naas Nabi. ...
kaca 83-99

Jilid 1 - Kaca : 99
34. Kalamolah Musa Nabi |
kala kalêbèng samodra |
Sêla kaping patlikure |
Nabi Yunus nalikanya |
inguntal ulam lodan |
Bêsar ping salawe nuju |
Jêng Nabi kakasihing Hyang ||

35. Muhkamad ingkang sinêlir |

kinrutug sela wong kopar |
rêntah kakalih wajane |
dene kang kikrik ing petang |
sabên wulan kewala |
asal tanggalnya panuju |
kaping tiga kaping gangsal ||

36. Triwêlas nêmbêlas tuwin |

salikur patlikur lawan |
tanggalipun ping salawe |
sami cinêgah sadaya |
kalawan sangar wulan |
sataun pinara catur |
Pasa Sawal Dulkaidah ||

37. Jumungah sangaranèki |

Bêsar Sura lawan Sapar |
Saptu Akad sangarane |
Mulud Rabingulakir myang |
wulan Jumadilawal |
Sênèn Slasa sangaripun |
Madilakir Rêjêp Ruwah ||

38. Sangaripun Rêbo Kêmis |

Rahadyan aris ngandika |
kathah têmên petangane |
yèn makatên kêdah tamban |
datan kenging dinadak |
o bagus (ng)gih-ênggihipun |
kèndêl dènnira raosan ||

39. (n)Dungkap wanci pajar gidib |

samya ngambil toya kadas |
nulya prêlu wêktu Suboh |
paragat dènnira wêkdal |
rahadyan ngaraspada |
dhuh Ki Dhatuk Bahni tuhu |
asung kakanthining gêsang ||

32 Kinanthi

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 130 >

1. Kalangkung gunging panuwun |
paduka sung têdah jati |
pênêt awoning pakaryan |
wênang mokaling sanggami |
kang sayogya linampahan |
patut linaluri-luri ||

2. Ing mangkya kawula nyuwun |

lilahipun sang linuwih |
pamit (n)dumugèkkên lampah |
kyai kantuna basuki |
muhung pangèstu paduka |
rahayune lampah mami ||

3. Dhatuk Bahni ngandika rum |

dhuh mas-putu wong asigit |
sampun kirang pangaksama |
ulun sung puja basuki |
ing lampah ywa kasangsaya |
miwah ingkang dèn padosi ||

11 Lampahipun lajêng mangalèr dumugi rêdi Prawata, ningali tilas kadhaton

Prawata. Lajêng dhatêng Dêmak, têrus dhatêng rêdi Murya, jiarah ing
pasareyanipun Sunan Muryapada. Kapanggih Buyut Sidasêdya ingkang
anggêlarakên bab: 1. Petangan tiyang kêkesahan; 2. Lampahing para Nabi; 3.
Sangat mangkating kêkesahan; 4. Sangat Nabi; 5. Palintangan; 6. Sangat
lairing jabangbayi lan pêcating nyawa; 6. Ukuraning pemahan; 7. Ukuran
saka lan usuking griya; 8. Ukuraning pagêr; 9. Lêting pandhapi kalihan griya;
10. Petangan damêl gêdhogan; 11. Nututakên kewan ...
kaca 100-121

Jilid 1 - Kaca : 100

4. Sami manggiha rahayu |
ramanta kang nèng Mantawis |
antuka nugrahèng nata |
wangsul (m)bawani ing Giri |
sinuhun ing kulawarga |
têtêp kadi nguni-nguni ||

5. Radyan (n)dhêku matur nuwun |

ri wusira manganjali |
atur salam mring sang tapa |
Gathuk Gathak angabêkti |
sawusing sinungan salam |
katri mundur sangking ngarsi ||

6. Kyai Dhatuk ingkang kantun |

kumêmbêng waspanya mijil |
kaya-kaya nututana |
labêt sru trêsnaning galih |
tan cinatur kang kabyantan |
asruning sih mring tatami ||

7. Radyan lampahira laju |

ngalèr ngetan sawatawis |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 131 >

 Hyang Surya wus nunggang arga |
mungup arsa amadhangi |
ing saisining kanang rat |
mawèh enggaring panggalih ||

8. Ing pagagan wus kapungkur |

tumamèng ing wana wêrit |
kèh rawa kang kaliwatan |
ngancik sukune kang wukir |
talatah krajan Undhakan |
dhukuh Prawata kaèksi ||

9. Radèn ngandika mring Gathuk |

payo padha dèn parani |
padesan kang katon ika |
lajêng lampahira katri |
praptèng sajawining dhadhah |
kèndêl satêpining bèji ||

10. Kayoman ing nagasantun |

pinagêran ing wratsari |
winêngku ing sela krêsna |
radyan ngambil toyastuti |
wêktu Ngasar wus paragat |
saluku sêpining bèji ||

11. Gathak Gathuk manthuk-manthuk |

mêtêki sampeyan kalih |
rêngêng-rêngêng sêsingiran |
tan ana tinahèng galih |
têntrêm raosing sarira |
wauta ingkang winarni ||

12. Lurah ing Prawata dhusun |

kakasih Ki Darmajati |
Darmawati nyainira |
atmaja èstri satunggil |
paparap Wara Surendra |
ing warna tuhu linuwih ||

13. Wingit ing pasêmonipun |

kuning wênês amrakati |
antêng ruruh tur jatmika |
lantip ing wêweka titi |
susila tyase ngumala |
ujwala manthêr nêlahi ||

14. Ngrêrompyoh sêsinomipun |

rêma ngendrawila wilis |
jangga lumung asêmbada |
wêlar pranajanirèki |
maya-maya sinatmata |
lir pendah cêngkir pinginit ||
Jilid 1 - Kaca : 101
15. Awijang bêbaunipun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 132 >

 asta anggandhewa gadhing |
wiraga nênangi brangta |
yèn lumampah ngati-yati |
ririh alon mêmbat madya |
lambung mêmês kadyangganing ||

16. Tunjung lumembang ing ranu |

kasilir ing angin-angin |
wasis saliring pakaryan |
kang winajibkên pawèstri |
sang dyah tumutur ing rama |
mring têgal arsa ngundhuhi ||

17. Lombok terong pare timun |

kacang ceme myang kacipir |
lumampah anèng ing ngarsa |
kasorot ing Sang Hyang Rawi |
mangu-mangu Sang Hyang Surya |
dènyarsa tumamèng wukir ||

18. Kasêngsêm miyat sang ayu |

dumadya mandhêg tumolih |
sang dyah rara kampir sêndhang |
têkèng satêpining warih |
cangkelak wangsul trataban |
ênar-ênar sênig-sênig ||

19. Kapanggih ing ramanipun |

sarya awacana manis |
rama aku tur uninga |
ing kono têpining bèji |
ana wong anyar kawuryan |
linggih slonjor dipêtêki ||

20. Banèke kang mêtêk ngidung |

Kinanthi siji nyênggaki |
Ki Darmajati tatanya |
dhenok jalu apa èstri |
êmbuh rama ora tamat |
ki lurah (ng)guguk lingnya ris ||

21. Hèh bokne Nok dèn agupuh |

maranga têgal pribadi |
kalawan atmajanira |
sawuse sira ngundhuhi |
apa saisining têgal |
banjur olahên kang bêcik ||

22. Mênok angundhuha jambu |

dêrsana kalawan manggis |
kêpêl kokosan rambutan |
dhuwêt pulih aja kari |
lan dalima ingkang tuwa |
jêruk kêprok salak mêdhi ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 133 >

23. Pêlêm santok sêngir madu |
pilihana kang matêng wit |
olaha jangan bêningan |
sambêl jagung jangan mênir |
pêcêl ayam kang kumanggang |
lalaban cambah kêmangi ||

24. Bêtutu ayam ywa kantun |

lan gorengan ayam èstri |
gèsèk-kutug gêgêpukan |
sambêl brambang lalab slèdri |
kêkêcutan sunthi bawang |
lawan katimun sumêrit ||
Jilid 1 - Kaca : 102
25. Wedang kahwa gula têbu |
saringên têpas kang rêsik |
nyanyamikan puthu-têgal |
carabikang mêndut koci |
sêmar mêndêm buntêl dadar |
kinopyok ing santên kanil ||

26. Sambêl gorèng kring ywa kantun |

urang campurên lan ati |
rambak kulite kang ayam |
pêtis kang wus kok bumboni |
sêga lêmês sêga akas |
liwêt pitik jago biri ||

27. Wedang ronning blimbing wuluh |

sing anyêp rêndhêmên warih |
rêrêmikaning dhaharan |
criping kaspe criping linjik |
pisang gorèng nganggo gula |
criping tela karag gurih ||

28. Wis mangsa bodho sirèku |

pikirên lan bokmu nyai |
aywa na ingkang kuciwa |
Ki Darma lajêng mring bèji |
wau rahadyan kang lagya |
pinêtêkan abdi kalih ||

29. Ngandika mring Gathak Gathuk |

sira mau muni tobil |
banjur mlongo kêdhèp têsmak |
Gathuk matur wontên janmi |
wanodya warna yu endah |
arsa tumamèng ing bèji ||

30. Tan dangu cêngkelak wangsul |

kilap wau purugnèki |
amung tilase lumampah |
(ng)ganthêng kadya lintang ngalih |
kintên kula waranggana |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 134 >

 apêsipun putraning jim ||

31. Kèndêl dènnira umatur |

praptane Ki Darmajati |
nyakêti lênggahnya radyan |
saha aturira aris |
dhuh risang nêmbe kawuryan |
kula anggèr nilakrami ||

32. Pundi pinangka sang bagus |

sintên sinambating wangi |
rahadyan arum ngandika |
kula aran Jayèngrêsmi |
santri nagri Surapringga |
saking umiyat Marapi ||

33. Paman punapi pilingguh |

lan sintên ingkang wawangi |
Darmajati nama kula |
lurahing Prawata ngriki |
bilih kaparênging karsa |
kawula aturi kampir ||

34. Dhumatêng ing sudhung ulun |

paman kalangkung prayogi |
mênggah dhepokipun paman |
gapura ingkang kaèksi |
o radèn dede punika |
tilas karaton Jêng Gusti ||

35. Sultan ing Dêmak karuhun |

paman ulun ayun uning |
patilasaning ngawirya |
wawi kula kang umiring |
linggar saking ing patirtan |
Ki Darma lumakyèng ngarsi ||
Jilid 1 - Kaca : 103
36. Minggah praptèng alun-alun |
lir ara-ara waradin |
kantun wringin kalih jajar |
nulya minggah mring sitinggil |
mangidul anon gapura |
angongkang têpining wukir ||

37. Munggul sela gamping bagus |

ingukir pinatrap rêmit |
margi minggah dhak-undhakan |
sela gamping kang kinardi |
praptèng lêbêting gapura |
Ki Darma aturnya mijil ||

33 Mijil
1. Lah punika wujuding kang puri |
ing Dêmak sang katong |
dados kalih jêng sultan kithane |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 135 >

 bilih rêndhêng linggar dhatêng ngriki |
wit Dêmak nagari | kalêban we jawuh ||

2. Yèn katiga wangsul mring nagari |

nuntên kang ngadhaton |
Susuhunan Prawata namine |
akatêlah tumêkèng samangkin |
karane kang ardi |
Prawata puniku ||

3. Ascaryambêg rahadèn ningali |

ingkang têmbing êlor |
rawa wiyar ngandhaping parêdèn |
lir samodra sinaba ing pêksi |
pêl-opêl lan mliwis |
blêkok cangak kuntul ||

4. Bangothonthong pêcuk cabak trinil |

rang-urangan abyor |
andon mangsan mina myang urange |
panjrah kadi sêkar tinon asri |
wus slêsih ningali |
rahadyan tumurun ||

5. Amangilèn mring pinggiring rawi |

anon sumbêr ayom |
binalumbang binatur pinggire |
sela pêthak kukubuk pasagi |
sajroning botrawi |
ingkang pojok catur ||

6. Pinasangan sela gilang langking |

winangun ambanon |
botên kaclop we têbah kaote |
jroning blumbang bulus agêng alit |
samya bêlang putih |
ngambang tata turut ||

7. Isthanira nambramèng kang prapti |

Gathak Gathuk gawok |
kathik bulus samono akèhe |
gêdhe cilik padha bêlang putih |
iku kang nglurahi |
êndhase sak gênuk ||

8. Darmajati aturira aris |

punika sang anom |
wasta Grudha tilas siramane |
sultan adi ing Dêmak nagari |
sela-gilang langking | palênggahanipun ||
Jilid 1 - Kaca : 104
9. Miwah sabên wêdal anèng ngriki |
nadyan salat Lohor |
datan bêntèr kayoman êronne |
gayam nyamplung karèbèt waringin |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 136 >

 sabên (ng)Garakasih |
Jumngah malêmipun ||

10. Kathah ingkang tirakat mariki |

dupa sêkar konyoh |
nèng ngandhape kakajêngan (ng)gènne |
mangga radyan mariksa ing bèji |
wastanipun Jibing |
pasiramanipun ||

11. Para arum kang samya umiring |

ing jêng sang akatong |
wus dumugi ing Jibing têpine |
gasik rêsik ayom silir-silir |
ri-wusnya udani |
Darmajati matur ||

12. Sampun tapis ingkang dèntingali |

sumangga sang anom |
aso dhatêng pun paman wismane |
anêntrêmkên rapuhing kang dhiri |
radyan mituruti |
kerit lampahipun ||

13. Ing pandhapi sampun dèngêlari |

pandamira abyor |
ngandhap talang lênggahe rahadèn |
Gathak Gathuk nèng èmpèr pandhapi |
Ki Darma mring panti |
sanjang rabinipun ||

14. Sira dhewe ngladenana nyai |

lan anakmu dhenok |
gantèn êsês wedang dhaharane |
mêngko bagda Ngisa wissa ngrakit |
dhahar kang prayogi |
dhayohmu linuhung ||

15. Darmawati sandika turnèki |

sadaya wus mrantos |
Darmajati mijil ngarsa radèn |
datan dangu sugata lumadi |
nyai anèng ngarsi |
rara Mênok pungkur ||

16. Gupuh matur sarwi ngacarani |

punika ingkang bok |
nyai amba Darmawati ranne |
ingkang wingking anak amba èstri |
pêmbajêng (ng)gih ragil |
tan na kadangipun ||

17. Pun Surendra naminipun yêkti |

nanging karan Mênok |
kidhung wagu tur awon warnine |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 137 >

 labêt kogung wah têbih nagari |
bodhone nglangkungi |
amung lothung-lothung ||

18. Nyai sira ngaturna pambagi |

marang ing sang anom |
ingkang êmbok atur basukine |
rawuhipun anggèr wontên ngriki |
pangèstunta bibi |
pan inggih rahayu ||

19. Nyai Darma anolih mring wuri |

babo sira Mênok |
ngabêktia ing suku nah anggèr |
anyuwuna pangèstu glis laki |
(n)tuk jodho pêrmati |
slamêt panjang umur ||
Jilid 1 - Kaca : 105
20. Rara Mênok tan wawang ngabêkti |
ing pada sang anom |
tatag têtêg tan sêdhêng driyane |
ngandikèng tyas Radèn Jayèngrêsmi |
èdi bocah iki |
ayu trus rahayu ||

21. Nora nana cacade samênir |

pantês ambêg tanggon |
kêmbar warna amung polatane |
ruruh iki lan si Rancangkapti |
wusing angabêgti |
rara Mênok mundur ||

22. Darmajati aturira aris |

sumangga sang anom |
kaparênga ngunjuk sawontêne |
myang nyanyamik wêdalaning ardi |
(n)dhêku Jayèngrêsmi |
wedang wus ingunjuk ||

23. Sarwi dhahar cariping kaspèi |

têlas tigang kêthok |
Gathak Gathuk tan beda suguhe |
kacung ngriku nêdha dènrahabi |
bikut rarywa kalih |
ngombe srupat-sruput ||

24. Angathêmil nyamikan pat piring |

gasik lir sinapon |
manjing Mahrib alinggar rahadèn |
maring langgar ki wisma umiring |
dumuginya masjit |
Kyai Darma wangsul ||

25. Tata dhahar nèng bangku sinamir |

tinutup ing lawon |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 138 >

 dilah thonthor brênggala liline |
rara Mênok ingkang ngrakit-ngrakit |
rampunging pangrakit |
(ng)gantèn cêlak bangku ||

26. Darmajati tatanya mring siwi |

uwis rampung Mênok |
rama uwis mung kari liwête |
lan ngêngêti ingkang gajih-gajih |
mêngko lamun uwis |
lênggah (ng)gonku ngêdhuk ||

27. Kawarnaa kang ana ing masjid |

Gathuk adan gupoh |
bakda sunat kinamatan age |
nulya parlu usali Mahribi |
bakda apupuji |
têkèng Ngisa-nipun ||

28. Bakda Ngisa radyan ngandika ris |

Gathuk bocah wadon |
kang dènujungakên mau kae |
ayu êndi lan kang marang bèji |
Gathuk matur sami |
tan gèsèh sarambut ||

29. Eram kula lêganing sudarmi |

datan walangatos |
lan bocahe têka tatag têtêg |
iya Gathuk ing panyawangmami |
kana-kene sami |
ngena-ngene suwung ||

30. Radèn Jayèngrêsmi ngandika ris |

iku nora linyok |
wus mangkono wong ngaurip kiye |
kacihnaning tandhane sawiji |
ngaurip puniki | tan na bedanipun ||
Jilid 1 - Kaca : 106
31. Kyai Darma mring langgar ngaturi |
ing sang prawira nom |
bilih sampun paragat pêrlune |
bok-paduka (ng)gènnira sasaji |
dhaharnya sang pêkik |
mangkya sampun rampung ||

32. Jêng paduka ngaturan mring panti |

radyan tindak alon |
lajêng lênggah cakêt lan mejane |
liwêt angêt lan ulam kang (ng)gajih |
wus lumadyèng ngarsi |
sadaya kumêbul ||

33. Nikèn Darmawati matur aris |

anggèr ingkang êmbok |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 139 >

 tur sugata sakawontênane |
radyan (n)dhêku angandika aris |
mangga paman bibi |
prayogane kêmbul ||

34. Katri sarêng dènnira abukti |

bikut rara Mênok |
angimbêti ngladoskên janganne |
sambêl ulam tan kêndhat linarih |
Radèn Jayèngrêsmi |
kang dhinahar agung ||

35. Sêkul liwêt sakluwak tan luwih |

gèsèk tlas sajêmpol |
lalap sunthi rong iris tan luwèh |
wus dumugi dènnira abukti |
atob wanti-wanti |
Ki Darma angungun ||

36. Wus cinarik wowohan mangarsi |

radyan mêndhêt gupoh |
dhuwêt pêthak kakalih cacahe |
gung ginlintir dhinahar sawiji |
Gathak Gathuk bukti |
angêndhoni sabuk ||

37. Dhadhaharan sawuse dumugi |

mingsêr lênggah ngulon |
Kyai Darma matur mring rahadèn |
bilih parêng aso dhatêng panti |
rèhning lir mas kentir |
rahadyan umatur ||

34 Maskumambang
1. Sampun paman sakeca wontên ing ngriki |
ndhêku Kyai Darma |
ngandika marang ing siwi |
ganten êsês ladèkêna ||

2. Wedang dharan lah-olahan saananing |

rara Mênok tanggap |
angladosi anèng ngarsi |
sarbèt sinampirkên pundhak ||

3. Wus tinata Ki Darma angacarani |

sumangga kadhahar |
pun Mênok mangunahnèki |
sisinaon olah-olah ||
Jilid 1 - Kaca : 107
4. Radèn mèsêm pangandikanira aris |
klêbêt wajibing dyah |
sagêd lah-olah sakalir |
têgên rigên minta-minta ||

5. Wasis salir pakaryanipun pawèstri |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 140 >

 raratus myang wêdhak |
parêm tapêl pupur wilis |
konyoh jajampi racikan ||

6. Nyumêrêpi samuwaning anggi-anggi |

pon-êmpon babakan |
êron ingkang maedahi |
ngyêktosi kanggening karya ||

7. Ngantih nênun nyulam nyongkèt andondomi |

angraronce sêkar |
(m)bathik nyoga (m)babar adi |
mamantês isining wisma ||

8. Ngati-yati nastiti gêmi ing wadi |

tan kirang tuladha |
utaminipun pawèstri |
nulad panêngên pangiwa ||

9. Ingkang lêbda dudugi lawan prayogi |

watara riringa |
siyang dalu kang kaèsthi |
anut tuduhing sudarma ||

10. Bilih sagêd kadya ingkang ulun angling |

winiwitan mangkya |
sinau wisma pribadi |
pinindha ngladosi priya ||

11. Bokmanawi wilujêng ing donya ngakir |

punika paitan |
têmbe angladosi laki |
kantun pados kalangkungan ||

12. Manthuk-manthuk Ki Darma kalawan Nyai |

Mênok rasakêna |
ngandikane radèn iki |
tanjêbêna ing wardaya ||

13. Iya rama antuka pangèstu yêkti |

sabdaning utama |
nyawabana lair-batin |
bisane tampa nugraha ||

14. Kawuwusa saratri tan ana guling |

eca lêlênggahan |
sasambèn dhahar nyanyamik |
wus wanci pajar gidiban ||

15. Radyan matur mring ki wisma Darmajati |

paman (m)bujêng enjang |
mangkya kula nyuwun pamit |
ayun (n)dumugèkkên lampah ||

16. Paman bibi sami kantuna basuki |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 141 >

 ing sapêngkêringwang |
kang sinung ngling matur aris |
kula (n)dhèrèkkên raharja ||

17. Gya salaman Ki Darma ngatag ing siwi |

Mênok ngabêktia |
sang dyah gupuh angabêkti |
radyan arum angandika ||

18. Rara sira sun dongakakên ing Widdhi |

tumulia krama |
olèh jodho kang prêmati |
kang tulus trahing ngawirya ||
Jilid 1 - Kaca : 108
19. Kang dalajat rêspati sudibyèng ngèlmi |
bisa momong ing dyah |
nyênêngkên tyasing sudarmi |
sira kantuna raharja ||

20. Rara Mênok matur nuwun sru kapundhi |

pangèstu paduka |
Gathak Gathuk samya pamit |
linggar saking palênggahan ||

21. Kyai nyai andhèrèkkên praptèng jawi |

wus wangsul mring wisma |
rara Mênok angukudi |
nahan lampahira radyan ||

22. Kampir bèji wêkdal sêmbahyang Subêkti |

bakda pupujiyan |
rahadyan lajêng lumaris |
ngalèr ngilèn anir pringga ||

23. Krêdyating tyas kapencut arsa udani |

ing masigit Dêmak |
iyasaning para wali |
tan cinatur laminira ||

24. Wus umangsuk praptèng palataran masjit |

tan ana kang nyana |
yèn punika putra Giri |
kinira santri balaka ||

25. Minggah srambi wowolu sakanirèki |

ingukir pinatra |
bêtan saking Majapait |
sangkalanira pinirsa ||

26. Kori loro gawening wong ungêlnèki |

wiwara kang marang |
masjit ingukir tulya sri |
gambar gêlap pinarada ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 142 >

27. Tumpak kori sinêrat sangkalan muni |
papatra kinarya |
rupa gêlap tunggal nênggih |
radyan manjing sigra-sigra ||

28. Dupi prapta anèng sajroning masigit |

kalangkung anikmat |
mupangat raosing dhiri |
èngêt manthêng nungkul ing Hyang ||

29. Saka guru sakawan agêngnya sami |

inggile sêmbada |
gilig mêmêt ragi mêthit |
agêngnya kalih rangkulan ||

30. Ingkang êlèr wetan sanès lan kang katri |

nênggih wujud tatal |
kinêmpal dados satunggil |
gilig aluse warata ||

31. Yasanira Kangjêng Susuhunan Kali- |

jaga kang minulya |
mawèh tilasing nagari |
karamating waliyolah ||

32. Saya gambuh rahadyan dupi udani |

sinungan umiyat |
kaelokaning Hyang Widdhi |
sangandhaping panti kutbah ||
Jilid 1 - Kaca : 109
33. Rompyok-rompyok kathukulan glagah-wangi |
lintange rahadyan |
tan ana janma udani |
pratandha calon nugraha ||

34. Sampun mêdal saking capurining masjid |

lajêng lampahira |
tan cinatur laminèki |
ngancik laladan Japara ||

35. Praptèng suku wukir Murya ngongkang tasik |

ing Sagara Jawa |
wus manjat arsa udani |
pucaking kang ardi Murya ||

36. Margi (n)dêdêr rumpil kapit jurang têrbis |

rêkasèng lumampah |
Gathah Gathuk kêmpis-kêmpis |
sakêdhap-kêdhap araryan ||

37. Dalu aso enjinge umangkat malih |

tri ari tumêka |
anèng sapucaking wukir |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 143 >

 bawera anon samodra ||

38. Ing lampahe baita layar gagrami |

ana labuh jangkar |
ambêdhol jangkar lumaris |
langkung asri tiningalan ||

39. Ing karajan padesan ngandhaping wukir |

tinon karya rêna |
rahadyan kagyat ningali |
astana teja sumunar ||

40. Pinarpêkan uluk salam dènsauri |

tahlil sanalika |
radyan myang santri kakalih |
bakda tahlil ana prapta ||

41. Kaki-kaki marpêki dyan Jayèngrêsmi |

alon angandika |
kyai kula nilakrami |
paduka napa kang têngga ||

42. Lawan sintên ingkang sumare ing ngriki |

alon saurira |
inggih kula ingkang jagi |
nama Buyut Sidasêdya ||

43. Kang sumare Jêng Sunan Murya wawangi |

karaning astana |
ing Muryapada puniki |
namaning ardi ing Murya ||

44. Lah punapa paduka karsa nênêpi |

dhuh ki Buyut baya |
ing sêdya amung yun uning |
pucaking kang ardi Murya ||

45. Rèh wus uning mangkya ulun nyuwun pamit |

mandhap saking arga |
Buyut Sidasêdya angling |
puniki tanggêl ing lampah ||

46. Babo lamun kaparêng karsa sang pêkik |

kampir dhepok ingwang |
prayogi ing benjing-benjing |
dintên sangate prayoga ||

47. Watêkipun kalakyan sasêdyanèki |

tur manggih raharja |
rahadyan dupi miyarsi |
dumadya dhanganing nala ||

48. Sampun kerit dupi wus prapta ing panti |

ki Buyut parentah |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 144 >

 marang Gathak Gathuk santri |
kacung aja taha-taha ||
Jilid 1 - Kaca : 110
49. Angambila pribadi sugata mami |
otèk canthèl boga |
jèpèn talês wi gêmbili |
gêmbolo pohung katela ||

50. Gathak Gathuk tan lênggana gya lumaris |

maring patêgalan |
suka dènnya ngêngundhuhi |
rampung gya tumamèng wisma ||

51. Ambakari jagung pohung uwi lêgi |

wedang ronning kahwa |
rinakit lumadyèng ngarsi |
ki Buyut suka tumingal ||

52. Swawi bagus krana-lah sami nyênyamik |

kêdahe nyunggata |
sawontêne tiyang wukir |
ijèn wus tridasa warsa ||

53. Jayèngrêsmi mèsêm wus adhahar uwi |

mèsêm atatanya |
wusing angundhuh sakalir |
punika kagêm punapa ||

54. Kula angge sêdhêkah mring pêkir-miskin |

awise kang têdha |
sami dhumatêng mariki |
sasukane dènnya mbêkta ||

55. Kula amung angèngèhkên kangge wiji |

makatên lampahnya |
tan sagêd sidhêkah picis |
mamanise mung krowodan ||

35 Dhandhanggula
1. Lon umatur Radèn Jayèngrêsmi |
kadiparan dintên kang prayoga |
punapi wontên sanèse |
utawi wancinipun |
mawi milih mawi nyingkiri |
ki Buyut angandika |
punika masputu |
etang minangka satiyar |
angluluri nasehat ing nguni-uni |
wiji saking ing Arab ||

2. Pan punika masalah ngawruhi |

ingkang pangandika Nabiyollah |
salalahu wasalame |
sakèhe umatingsun |
padha ngawruhana ing nginggil |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 145 >

 pratingkah alulungan |
miliya kang sarju |
aja lungan tanggal pisan |
tan na laba lungana tanggal ping kalih |
pan iya olèh laba ||

3. Tanggal kaping tiga datan bêcik |

tan na laba tanggal kaping papat |
rêkasa anèng margane |
tanggal ping lima iku |
manggih laba kaping nêmnèki |
tan manggih laba ilang |
karyane wong iku |
tanggal ping pitu prayoga |
manggih rahmating Pangeran tanggal kaping |
wolu agring ing paran ||
Jilid 1 - Kaca : 111
4. Tanggal kaping sanga manggih pati |
lan pakewuh tur padha cumadhang |
tanggal kaping sadasane |
manggih laba rahayu |
ping sawêlas apênêt ugi |
tanggal ping kalihwêlas |
tan ana labèku |
tanggal kaping tigawêlas |
olèh utang tanggal ping patbêlas bêcik |
nèng paran manggih laba ||

5. Tanggal ping limalas ayu olih |

êmas perak tanggal ping nêmbêlas |
tan antuk laba tanggale |
ping pitulas rahayu |
ping wolulas pan laba manggih |
tanggal kaping sangalas |
pênêt pan rahayu |
tanggal kaping kalihdasa |
gêring marga tanggal ping salikur ugi |
(ng)garêsah anèng paran ||

6. Tanggal ping rorikur ayu bêcik |

tanggal têlulikur laba karya |
tanggal kaping patlikure |
pênêt ping limalikur |
mapan ala tanggale kaping |
nêmlikur gêsang pêjah |
punika pinangguh |
tanggal pitulikur ala |
bakal tukar iya ananirèng margi |
tanggal wolulikurnya ||

7. Olèh laba sangalikurnèki |

manggih rahmat saking ing Pangeran |
tanggal ping tigangdasane |
manggih utang nèng purug |
titi têlas masalah iki |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 146 >

 ing wong kang alulungan |
pangandika Rasul- |
lolah salahiwasalam |
dipun sami nastiti kadi puniki |
inggih walahualam ||

8. Lampahira Kangjêng para Nabi |

lamun badhe mangkat saking wisma |
isarat ingkang kaangge |
Jumungah akakêmu |
lan asusur lampahing Nabi |
Muhammad Rasullolah |
lamun dina Saptu |
punika angandhut lêmah |
dinèkèkkên ing pusêr lampahing Nabi |
Adam ingkang minulya ||

9. Dintên Ahad angangge susumping |

lampahipun Jêng Yusup Bagendha |
Isnèn natab lalandhêpe |
Bagendha Umar laku |
Slasa manggang asta ing gêni |
Bagendha Abubakar. |
ingkang darbe laku |
Rêbo akukudhung sinjang |
lampahipun Kangjêng Nabi Ayub singgih |
Kêmis tumêngèng tawang ||

10. Myang tumungkul ing bantala nênggih |

lampahipun Sang Ali Bagendha |
winêwahan sangatane |
kalamun arsa nglurug |
angkatira pan sampun uning |
langkahe ingkang pêcak |
sangat lamun sampun |
pêcak sadasa umangkat |
pangwasane sang Garudha kawon dening |
sadhengahing taksaka ||
Jilid 1 - Kaca : 112
11. Isnèn wusing pêcak nêm lumaris |
pangwasane singa krura kalah |
dene manjangan yêktine |
Salasa lamun sampun |
pêcak kalih angkatirèki |
pangwasanipun singa |
ingkang sru manêmpuh |
kawon dening kang dirada |
Rêbo wusing pêcak pipitu lumaris |
mênggah pangwasanira ||

12. Diwangkara kawon dening sasi |

Kêmis wusing pêcak dwilyas |
Jumungah apan sampuning |
pêcak triwêlas mangkat |
de pangwasanipun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 147 >

 sona dening kancil kalah |
Saptu wusing pêcak dwiwêlas lumaris |
dene pangwasanira ||

13. Sawêr kawon dening kodhok bungkik |

tamat sangat Sang Ali Bagendha |
wontên sangat ingkang kangge |
aningkahakên sunu |
myang ngadêgkên sadhengah panti |
punika manut tanggal |
sapisan witipun |
kaping kalih kaping tiga |
ping sakawan ping gangsal gya wangsul malih |
nêm kadi ping sapisan ||

14. Tanggal kaping sapisan pan sami |

kaping nênêm sawêlas nêmbêlas |
salikur myang nêmlikure |
wit surya wêdalipun |
têkèng pêcak slikur potnèki |
Ahmad pitutur nyata |
wit pêcak salikur |
êpote pêcak sawêlas |
Jabarail kalangan rangkêpannèki |
awit pêcak sawêlas ||

15. Êpot bêdhug Brahim pacêk-wêsi |

awit bêdhug ing potipun Asar |
Yusup slamêt rangkêpanne |
Asar sawêngi muput |
êpot enjing Hyang Surya mijil |
Ngijrail rêjêkinya |
ping kalih winuwus |
sami lawan kaping sapta |
kalihwêlas pitulas rorikur nênggih |
myang pitulikur samya ||

16. Purnamaning Hyang Pradanggapati |

êpot pêcak salikur punika |
Jabarail rêjêkine |
wiwit pêcak salikur |
êpot pêcak sawlas Ibrahim |
pitutur rangkêpannya |
sawlas êpot bêdhug |
Yusup kalangan rangkêpnya |
bêdhug potnya Ijrail apacak-wêsi |
Asar sadalu pisan ||
Jilid 1 - Kaca : 113
17. Pote têkèng purnamaning rawi |
Ahmad slamêt tanggal kaping tiga |
ping wolu ping triwêlase |
wolulas tigalikur |
wolulikur punika sami |
wit purnamaning surya |
pot pêcak salikur |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 148 >

 Ibrahim slamêt rangkêpan |
pêcak slikur pot pêcak sawlas marêngi |
Yusup rijêkinira ||

18. Pêcak sawlas êpot bêdhug wanci |

Ngijrail pitutur rangkêpan |
bêdhug têkèng Asar pote |
Ahmad kalanganipun |
awit pasar potira prapti |
purnamaning Hyang Surya |
Jabarail iku |
pacak-wêsi rangkêpannya |
gantya tanggal ping sakawan saminèki |
ping sanga ping patbêlas ||

19. Ping sangalas patlikur myang kaping |

sangalikur punika ingetang |
wit Hyang Surya purnamane |
êpot pêcak salikur |
Yusup pacakwêsi marêngi |
awit salikur pêcak |
sawêlas potipun |
Ngijrail salamêt pêcak |
sawlas êpot bêdhug Ahmade rêjêki |
wit bêdhug êpot Asar ||

20. Jabarail pitutur ngrangkêpi |

Asar prapta purnamaning surya |
Ibrahim kalangan mangke |
ping gangsal sadasèku |
gangsalwêlas myang kalihdèsi |
salawe tigang dasa |
pan sami puniku |
awit purnamaning surya |
têkèng pêcak salikur êpotirèki |
Ngijrail akalangan ||

21. Pêcak slikur sawêlas potnèki |

Ahmad pacakwêsi rangkêpannya |
pêcak sawêlas awite |
êpote têkèng bêdhug |
Jabarail slamêt ngrangkêpi |
bêdhug êpotnya Asar |
Brahim rijêkiku |
Asar sadalu êpotnya |
purnamane Sanghyang Surya amungkasi |
Yusup pitutur Ahmad ||

22. Radèn Jayèngrêsmi tanya malih |

kadiparan sangat palintangan |
punapi wontên sanèse |
ki Buyut manthuk-manthuk |
manut dintên lampahirèki |
pipitu kèhing lintang |
sadintên sadalu |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 149 >

 paedahe pyambak-pyambak |
awon pênêt myang laire jabang bayi |
tinitik saking lintang ||

23. Lintang Samsu sabarang prayogi |

lawan marêk ing sri naranata |
myang wong agung sasamine |
ningkah langkung panuju |
ingkang awon tuwin myang sakit |
nunugêl kesah pêrang |
jêjampi nyanyambut |
tuwin ngenggali panganggya |
undang-undang prasanakan atanapi |
kumpulan tan prayoga ||
Jilid 1 - Kaca : 114

24. Lare lair raintên marêngi |

jalêr èstri umuripun panjang |
sinung padhang ing driyane |
kêdhik rijêkinipun |
prihatinan ing tyasirèki |
jalu èstri yèn mêdal |
dalu watêkipun |
pan ugi pêtêngan manah |
lawan sinung gêlap tyase anawêngi |
gantya kang winursita ||

25. Lintang Juhrah angka dwi namèki |

samukawis punika prayoga |
ginêm ngèlmi utamane |
rabi tumêkèng sarju |
anjampèni rare utami |
anggalih samubarang |
pandamêlan atut |
de kang awon andum karya |
akèngkènan dhumatêng mêngsahing jurit |
myang kèngkènan sadhengah ||

26. Lare lair jalu lawan èstri |

ing raina jêmbar kang polatan |
jalu èstri yèn laire |
anuju wanci dalu |
langkung kumêt wicaranèki |
tur pêngkok nora (ng)gragap |
kaping tri winuwus |
lintang Ngatarit pinajar |
samubarang prayogi ingkang upami |
mumuruk amamarah ||

27. Marêk nata myang pados usadi |

apan sami prayogi sadaya |
dene ingkang botên sae |
paès pasah cucukur |
lair rintên bilih pawèstri |
sae kèh daulatnya |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 150 >

 nging wicara kaduk |
ragi panastèn ing manah |
namung sagêd ing damêl tan nguciwani |
yèn jalêr lair siyang ||

28. Apan awon ing tyas gung prihatin |

bilih èstri dalu lairira |
cupêt kang budi watêke |
yèn jalu lair dalu |
watêkipun jêmbar kang budi |
sabar lila ing donya |
tur sugih bêgja gung |
wêlasan marang sasama |
mangkya catur lintang Kamar kang winarni |
samukawis prayoga ||

29. Tuwin marêk ing sri narapati |

angandikan kang mawa paedah |
sisimpên tulus arjane |
adagang antuk untung |
akèngkènan sarju katampi |
mamaris tulus trimah |
kang awon winuwus |
pradata padu myang nglamar |
atanapi (n)dhaupakên laki-rabi |
punika tan prayoga ||

30. Lare èstri lair amarêngi |

nuju siyang boros watêkira |
yèn jalu siyang laire |
cuparira kalangkung |
lamun èstri lairnya ratri |
sae sagêd ing karya |
bêkti marang kakung | nastiti mring samubarang |
lamun jalêr lairipun wêktu ratri |
barancah mring wanodya ||
Jilid 1 - Kaca : 115
31. Panca lintang Juhkal kang winarni |
ingkang sae wiwit gêntur tapa |
pandamêl mring Pangerane |
awit ngantos pakantuk |
lyan punika botên prayogi |
yèn rare lair siyang |
atanapi dalu |
jalu èstri ugi samya |
tansah kambah sakit encok tan kalirih |
nanging kèh rêjêkinya ||

32. Tur asabar lila ing donyèki |

wadanane mung radi èngêtan |
gumantya angka nênême |
lintang Mustari iku |
ratuning kang lintang saptèki |
langkung sae sabarang |
satingkah rahayu |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 151 >

 ingkang awon mung sajuga |
amanggalih ngadoni lampahing jurit |
yèn rare lair siyang ||

33. Jalu èstri pan sami prayogi |

watêkipun saèstu sukuran |
yèn èstri lair dalune |
ajrih mring priyanipun |
pandamêlan agal myang rêmit |
widada awidagda |
lamun rare jalu |
lair dalu langkung pradhah |
tan kaconggah nêdha ing kêbon ananging |
rêmên nyilib tyasira ||

34. Mangkya gantya kasapta mungkasi |

lintang Mirah ingkang aprayoga |
namping imba paras paès |
sunat ugi pakantuk |
atanapi ngadoni jurit |
lawan iyasa gaman |
kajawi puniku |
pakaryan awon sadaya |
lamun nuju rintên rare lair èstri |
watak jail kang manah ||

35. Bilih jalu rintên lairnèki |

tan saranta barang watêkira |
yèn lair nuju ratrine |
èstri tanapi jalu |
tan salamêt manahnya gingsir |
kêkêt kapara ngarsa |
jail amathangkul |
sampun jangkêp lintang sapta |
awon pênêt ing mangke wiwit winilis |
lampahing palintangan ||

36. Malêm Akad ing wanci Mahribi |

ingkang tampi Samsu taranggana |
Ngisai Juhrah tampine |
wanci sirêp janmèku | lintang Tarit ingkang atampi |
têngahe ratri Kamar |
lingsir wênginipun |
tinampènan lintang Juhkal |
bangun enjing lintang Mustari kang tampi |
Subuh Mirah gumantya ||
--- 1 : 116 ---

37. Akad enjing Samsu kang nampèni |

rame pasar tinampèn ing Juhrah |
lêbar pasar Tangarite |
bêdhug Kamar kang lungguh |
Luhur Juhkal ingkang nampèni |
Ngasare tinampènan |
Mustari puniku |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 152 >

 sontêne ingkang atampa |
lintang Mirah jangkêp saratri saari |
lampahing lintang sapta ||

38. Malêm Isnèn ing waktu Mahribi |

ingkang tampi taranggana Kamar |
Ngisa-bah Juhkal tampine |
ing wanci sirêp manus |
ingkang tampi lintang Mustari |
têngah ratri Mirahnya |
lingsir wênginipun |
lintang Samsu kang alênggah |
bangun enjing lintang Juhrah kang atampi |
Subuh Ngatarit lintang ||

39. Isnèn enjing lintang Kamar tampi |

rame pasar tinampèn ing Juhkal |
lêbar pasare tinampèn |
Mustari trangganèku |
wanci bêdhug Mirah kang tampi |
waktu Luhur Samsunya |
praptèng Ngasar puput |
tinampènan lintang Juhrah |
wanci sontên Ngatarit ingkang atampi |
jangkêp lintang kasapta ||

40. Malêm Slasa ing waktu Mahribi |

lintang Mirah sèrèn wêktu Ngisa |
tranggana Samsu tampine |
sirêp janma kang lungguh |
lintang Juhrah têngahing ratri |
Ngatarit ingkang lênggah |
lingsir wênginipun |
tinampèn ing lintang Kamar |
bangun enjing lintang Juhkal kang nampèni |
Subuh lintang Mustarnya ||

41. Slasa enjang Mirah ingkang tampi |

rame pasar Samsu ingkang lênggah |
bar pasar Juhrah tampine |
bêdhug tinampèn gupuh |
ing Ngatarit Luhur tinampi |
Kamar kang taranggana |
Ngasri Juhkal lungguh |
sontênipun tinampènan |
taranggana Mustari pot wêktu Mahrib |
jangkêp kasapta lintang ||

42. Malêm Rêbo ing waktu Mahribi |

lintang Ngatarit pot wêktu Ngisa |
tinampèn Kamar lintange |
wanci sirêp jalmèku |
lintang Juhkal ingkang nampèni |
têngah ratri tranggana |
Mustari kang lungguh |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 153 >

 lingsir dalu tinampènan |
lintang Mirah bangun sampun kang nampèni |
ing waktu Subuh Juhrah ||

43. Rêbo enjing Ngatarit kang tampi |

rame pasar tinampèn ing Kamar |
bar pasar Juhkal tampine |
bêdhug nulya sinambut |
ing Mustari Luhur tinampi |
lintang Mirah punika |
wêktu Ngasaripun |
tranggana Samsu kang lênggah |
wanci sontên lintang Juhrah kang nampèni |
jangkêp lintang kasapta ||
Jilid 1 - Kaca : 117
44. Malêm Kêmis ing waktu Mahribi |
taranggana Mustari praptanya |
Ngisa tinampènan Mirèh |
sirêp ing janma Samsu |
têngah ratri ingkang nampèni |
kanang tranggana Juhrah |
sèrèn lingsir dalu |
tinampèn Ngatarit lintang |
bangun enjing lintang Kamar ingkang tampi |
ing waktu Subuh Juhkal ||

45. Kêmis enjing Mustari kang tampi |

rame pasar lintang Mirah lênggah |
bar pasar Samsu tampine |
bêdhug tinampèn gupuh |
lintang Juhrah Luhur tinampi |
Ngatarit ingkang lênggah |
sèrèn Ngasri wêktu |
tinampènan lintang Kamar |
wanci sontên lintang Juhkal ingkang tampi |
jangkêp kasapta lintang ||

46. Malêm Jumngah ing waktu Mahribi |

lintang Juhrah ingkang apilênggah |
ing waktu Ngisa êpote |
tinampèn Ngataritu |
sirêp janma Kamar nampèni |
têngah ratrinya Juhkal |
lingsir ratrinipun |
lintang Mustari punika |
bangun enjing lintang Mirah kang nampèni |
Subuh Samsu tranggana ||

47. Jumngah enjing lintang Juhrah tampi |

rame pasar Ngatarit kang lênggah |
lêbar pasar Kamar manggèn |
bêdhug ginantyan gupuh |
lintang Juhkal ingkang nyitèni |
luhur gya tinampènan |
Mustari sitèngsu |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 154 >

 wêktu Ngasri tinampènan |
lintang Mirah sontêne Samsu kang tampi |
jangkêp lintang kasapta ||

48. Malêm Saptu Mahribi Ngatarit |

waktu Ngisa tinampèn ing Kamar |
sirêp janma gya tinampèn |
lintang Juhkal potipun |
têngah ratri ingkang nampèni |
Mustari taranggana |
êpot lingsir dalu |
tinampèn Mirah tranggana |
bangun enjing lintang Samsu kang nampèni |
Subuh pan lintang Juhrah ||

49. Saptu enjing lintang Juhkal tampi |

rame pasar Mustari kang lênggah |
lêbar pasar lintang Mirèh |
bêdhug tinampèn Samsu |
waktu Luhur Juhrah nampèni |
pot Ngasri tinampènan |
Ngatarit sitèngsu |
sontêne tinampèn Kamar |
titi sampun lampahing lintang saptari |
dalu praptaning siyang ||

50. Kang minangka naasing lintang dwi |

(ng)gih punika Mirah lawan Juhkal |
ngagêsang winênangake |
sêtiyar mrih rahayu |
yèn wus atut etanganèki |
gya sumendhe ing Suksma |
widadaning kayun |
amung aywa kinêkahan |
pêpetangan tan sagêd ngewahkên takdir |
siningkura kainan ||

Jilid 1 - Kaca : 118

51. Kaol saking pawong mitra mami |
brahmanadi ing Ngatas-maruta |
tiyang badhe gadhah rare |
utawi janma ayun |
praptèng janji ing wancinèki |
laire kanang jabang |
pêcate nyawèku |
awawaton ari sapta |
siyang dalu punika sami binagi |
kalih wêlas gathita ||

52. Wiwit purnamaning Sanghyang Rawi |

gathita nêm sapta astha nawa |
sadasa sawlas têngange |
kalihwlas inggih bêdhug |
gya gathita satunggil kalih |
tiga sakawan gangsal |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 155 >

 wangsul nênêm surup |
lajêng etang kadi siyang |
dados namung wontên kalih-wêlas wanci |
kalamun ari Akad ||

53. Gathita nêm sapta sawlas tuwin |

tabuh satunggal kalawan gangsal |
Sênèn astha sadasanè |
satunggal tripancèku |
Slasa sapta sadasa tuwin |
têngange kalihwêlas |
kalih gangsalipun |
Rêbo sapta nawa sawlas |
kalih catur Kêmis astha sawlas tuwin |
satunggal tri sakawan ||

54. Jumngah astha sadasa tanapi |

kalih wêlas tiga myang sakawan |
Saptu sapta myang nawane |
dwiwêlas kalih catur |
bilih wontên tiyang nyakiti |
utawi tyang sakarat |
ri Akad tartamtu |
lair utawi papatya |
gathita nêm sapta sawêlas satunggil |
gangsal salah satunggal ||

55. Radèn Jayèngrêsmi matur aris |

kathah têmên ing parincènira |
mrih widada raharjane |
utami dipun ênut |
tan kainan basanirèki |
wontên kaol mupakat |
punapa saèstu |
yèn badhe karya pemahan |
tuwin griya saka usuk dènukuri |
pênêt awoning pètang ||

56. Lêrês wontên manawi akardi |

ing pemahan dipun èstokêna |
yèn (ng)garap pagêr sitine |
cêngkale dhêpanipun |
inggih ingkang adarbe panti |
kalamun awiwita |
lèr kilèn mangidul |
winicala saking dhêpa |
wilangannya bumi karta kala kali |
kaarah dhawah karta ||

57. Yèn mangetan kadhawahna bumi |

bilih damêl ingkang bubutulan |
ambênêrakên kalane |
myang wiyar ciyutipun |
ing pemahan sukaning galih |
dene jroning plataran |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 156 >

 yèn mangalèripun |
anotog pagêr ukurnya |
samurdane kang darbe wisma pribadi |
tingkahe wismanira ||

Jilid 1 - Kaca : 119

58. Dèn agathuk pagêr aja lali |

yèn kêkêlir sakilèning wisma |
kang têngên iku lakune |
têka ing wismanipun |
gathukêna ing pagêr (n)jawi |
kang wetan bau kiwa |
saking wismanipun |
dèn-gathuk lan wismanira |
lolongkange pandhapa têpusên aglis |
lawan pacakanira ||

59. Gêdhuging wisma lawan pandhapi |

mandhapa iku kalawan lodra |
têpusing talapakane |
kalih mandhapanipun |
lawan lodra yèn karya kori |
pagêr tarab cêngkalnya |
mara-sanganipun |
poma sampun asêmbrana |
ing pitêdah prayogi aywa kawuri |
yèn parêng bêgjanira ||

36 Pangkur
1. Punika yèn karya griya |
ukuripun pêcakira pribadi |
pinêcakan panjangipun |
gangsal petanganira |
êsri adi naga êmas perak lamun |
griya kadhawahna êmas |
pandhapa perak prayogi ||

2. Bilih pawon dhawah naga |

payon lêsung prayogi dhawah adi |
manawi iyasa lumbung |
dhawah êsri pêcaknya |
sampun jangkêp mênggah saka kang dènukur |
kajawi tangkêping ngandhap |
lan kajawi purusnèki ||

3. Ngukur wiyare kang saka |

lajêng kangge ngukur panjangirèki |
ugi gangsal petangipun |
bumi banyu prawata |
myang sangkala gêni jangkêp gangsalipun |
dhawah bumi kang prayoga |
têtêg watêkipun bumi ||

4. Dhawah banyu watêkira |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 157 >

 apan srêpan punika (ng)gih prayogi |
manawi dhumawah gunung |
watêg kêrêp aliyan |
lamun dhawah sêngkala awon kalangkung |
kang darbe wisma gêringan | dhawah gêni tan prayogi ||
Jilid 1 - Kaca : 120
5. Kabasmaran watakira |
mangkya usuk dènetang cacah iji |
inggih gangsal petangipun |
êsri kakitri gana |
kliyu pokah bilih wisma etang usuk |
prayoga êsri dhawahnya |
pandhapi dhawaha kitri ||

6. Kalih punika prayoga |

bilih masjid gana ingkang prayogi |
sanèse masjid puniku |
manawi dhawah gana |
tamtu angkêr utawi singit kalangkung |
kaliyu datan prayoga |
gêringan kang gadhah panti ||

7. Yèn dènetang dhawah pokah |

tan prayoga kêrêp nandhang prihatin |
kapêjahan jumarunuh |
sampun jangkêp etangnya |
dene pagêr punika ukuranipun |
dêdêge kang darbe wisma |
tuwin dhêpane pribadi ||

8. Mênggah wiyaring pemahan |

sasukanya pan botên dènwancèni |
gangsal wêwilanganipun |
bêbuka êsri etang |
tapa lungguh sêdana pugêran-ipun |
dhawah sri watak sêrêpan |
tapa luwe watêknèki ||

9. Lungguh têtêg watêkira |

pan sêdana sugiyan watêknèki |
de pugêran watêkipun |
pitados saha kêkah |
sampun jangkêp ing pundi kaparêngipun |
têbihing (n)dhapi lan griya |
ugi wontên ukurnèki ||

10. Pêcaking kang gadhah griya |

pan sakawan etanganipun nênggih |
awit bale etangipun |
omah latar pawuhan |
dhawah bale punika ingkang pakantuk |
dene yèn yasa gêdhogan |
tuwin kandhang kêbo sapi ||

11. Palangipun pinêcakan |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 158 >

 kajawine pêpurus ingkang manjing |
kiwa miwah têngênipun |
sakawan etangannya |
candhi karta rogoh sampoyong puniku |
ingkang sae dhawah karta |
kalayan dhumawah candhi ||

12. Saka kandhang myang gêdhogan |

kajawine purus myang pêndhêmnèki |
ingukur lan palang wau |
dhawah candhi prayoga |
ing têbihe saking trêping pantinipun |
ingukur kalawan pêcak |
gangsal petanganirèki ||

13. Awit etangipun karta |

baya tura samaya angêmasi |
utami ingkang dhumawuh |
ing wêwilangan karta |
nêngna wau titi etangnya ki Buyut |
wus anggagat bangun enjang |
suwawi waktu Subêkti ||
Jilid 1 - Kaca : 121
14. Utami kang radi awal |
samya wulu paragating Subêkti |
pêpujianira nutug |
bakdaning pêpujian |
Gathuk matur alim dalêm Kyai Buyut |
kawula nyuwun wasiat |
basanipun tiyang abti ||

15. Nunutut sadhengah kewan |

bokmanawi ing têmbe ngingah kambing |
amrih cumbu dhatêng ulun |
ki Buyut angandika |
iya kacung pancèn ana êmèlipun |
datanpa laku tur cêndhak |
mangkene basanirèki ||

16. Seka leka seka leka |

singa buntut idhêpa idhêp ing i |
-dhêpku tut sing saujarku |
mung iku ora liya |
lamun sira kaparêng angêlus-êlus |
marang sadhengahing kewan |
kang dadi parênging ati ||

17. Kalawan manthênging sêdya |

uga cêndhak mangkene basanèki |
singa wulu singa buntut |
ingusapan pandhawa |
lêlima tut saujarku mung puniku |
lamun pinarêng ing mangsa |
bokmanawa tutut yêkti ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 159 >

18. Gathuk nuwun-nuwun nêmbah |
sakalangkung kapundhi sih sang yogi |
Ki Buyut nyawang sang bagus |
sumunaring kang cahya |
ngandikèng tyas cêcalone janma luhung |
manthêr cahyaning oliya |
wasana matur sang adi ||

19. Ing mangke paran ing karsa |

sèwu sokur yèn jênak anèng ngriki |
rahadyan alon umatur |
kang agung apuranta |
mangkya ulun ayun (m)dumugèkkên kayun |
ing saparan tanpa sêdya |
ngulati ingkang lunga nis ||

20. Amung pangèstu paduka |

rahayune ing lampah bokmanawi |
têmbe ulun sagêd wangsul |
kantuna karaharjan |
wus salaman ki Buyut ngandika arum |
mas putu nastapaningwang |
sami apuji-pinuji ||

21. Wus tumurun sangking Murya |

ngidul ngilèn wus ngambah ing pasisir |
tan winarna lampahipun | prapta ing palabuhan |
Pakalongan kèndêl ing têpining laut |
anon udhuning juragan |
kang sangking liyan nagari ||

12 Dumugi ing Pêkalongan, têrus dhatêng Panêgaran puruita Wasi Kawiswara,

winarah isining Sêrat Nitisruti. Dumugi ing rêdi Slamêt pinanggih Sèh
Sêkardalima, winêjang bab: 1. Suluk Wali-sanga; 2. Cariyos (pralambang)
Waringin-sungsang; 3. Bab tapa 5 prakawis; 4. Suluk Langit-sapta; 6
Kanugrahan, pribadining manungsa tuwin napsu sakawan. Lampahipun
lajêng dumugi rêdi Sawal pinanggih Rêsi Narawita, bantah ngèlmu wêkasan
prang tandhing abên kasantikan. Sang rêsi kawon lajêng muksa ...
kaca 122-141

Jilid 1 - Kaca : 122

22. Manawi ari kalihnya |
binêkta ing nangkoda sangking Grêsik |
nunut utawi pinupu |
mring pawong-sanakira |
dupi mudhun juragan kang sangking laut |
tinon kang rayi tan ana |
sangsaya anglês ing galih ||

23. Adhuh yayi kadangingwang |

Jayèngsari myang Nikèn Rancangkapti |
baya mring êndi jangtungku |
amung ta karuhana |
ing dunungmu awèt mangkene kabanjur |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 160 >

 kadya kinjêng tanpa soca |
wau Radyan Jayèngrêsmi ||

24. (n)Dêdonga marang Pangeran |

rahayune kadangira kêkalih |
têmbe sagêda pinangguh |
atuse manthênging tyas |
gya lumampah tambuh kang sinêdyèng kalbu |
kèndêlnya dalu kewala |
bakda Subuh gya lumaris ||

25. Prapta ardi Panêgaran |

kacarita sang yogi kang palinggih |
anèng Panêgaran gunung |
wasi Kawisuwara |
waskithèng tyas uning satriya anglangut |
kèndêl ing ngandhapting arga |
sang wasi utusan aglis ||

26. Sabatnya aran Waskitha |

kinèn mudhun marang ngandhapping wukir |
ki Waskitha wus tumurun |
pinanggih lan rahadyan |
mangênjali matur kawula ingutus |
mahawiku Panêgaran |
Kawiswara sang ayogi ||

27. (n)Jêng paduka ingaturan |

minggah maring ing dhepok ulunirit |
rahadyan ngandika arum |
inggih paman prayoga |
sampun kerit Gathak Gathuk tansèng pungkur |
sang wiku mapag wiwara |
wus tundhuk rinangkul aglis ||

28. Kulup ingkang nêmbe prapta |

sajarwaa kêkasihira kaki |
lawan ngêndi pinangkamu |
sayogane lêrêppa |
anèng kene kurang nadhah kurang turu |
darapon bisaa klakyan |
kang dadi karsanta kaki ||

29. Rahadyan dahat lênggana |

wus alami pruita ing sang yogi |
tarakbratanya lumintu |
sang yogi Kawiswara |
lon ngandika ana jiliddan linuhung |
sayogya sira anggoa |
kanthining janma utami ||
Jilid 1 - Kaca : 123
37 Kinanthi
1. Minangka murda satuhu |
tapa angenaki ati |
tama lirring panataran |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 161 >

 narantara sesalwirning |
sarèhning ingkang dumadya |
wlassa singa nuwa-nuwi ||

2. Srêda purae ngasamun |

samanning sila nagari |
aminta sihing ngamarar |
awlas asih ring pagimi |
unggyannira ngamatirta |
cipta mantêb marang Widdhi ||

3. Durung dadi lamun durung |

darana ring darunaning |
sakarsa karsèng pamasa |
satibane kang tinuding |
beda pandumming budaya |
dayaning (n)donning dumadi ||

4. Kahênêngêna manêngkung |
amaladdi samadinning |
anêgêssa karsaning Sang |
Amurwèng Paningal jati |
tingalêna maklumulah |
malah maluya ywa lali ||

5. Lêlakone kang kalulun |

alin-alin dènkalilin |
lêlênga aywa kaalan |
ywa lalu atmah lali |
kalunta-lunta kalintang |
tan wiyang mayanga wèsthi ||

6. Isthaning angga kagugu |

gupita jêg agagappi |
aywa gugup ing nalika |
nalarrira dèn alirih |
rèrèh ing pangarah-arah |
arahên aywa ngurangi ||

7. Ngurangana ing pangrungu |

ing rèh aywa nguring-uring |
yèn miro tmah mêmirang |
amerang amurang niti |
titika dènkatalika |
ywa nunulak tutulan-cik ||

8. Bêcik rêngkuhên pamêngku |

kumawa ing agal alit |
dèn amulat ing lêlêta |
ywan ingandêl dèndumêling |
(n)dulu ulah karawitan |
wittipun tan ana malih ||

9. Sangking kakawin myang kidung |

kadi kadang anjarwani |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 162 >

 ing sarekaning kalangyan |
langêning kang milangonni |
nglongana haywan tantara |
tarikên yèn ana luwih ||

10. Miwah ungguhing raras-rum |

rumarah murang ing kawi |
sêsandining sang kèndriya |
rekaning kawi kawiddhi |
kawiddhi ing widhayaka |
ya karana sang siniwi ||
Jilid 1 - Kaca : 124
11. Wèh tahêt babah binarung |
ring kasidaning dumadi |
dana kariyin dènarah |
kasantikan wus kawuri |
kasudarman tyas mardawa |
dèn manuh manah mamanis ||

12. Manah prênèssan ywa kunus |

dènnira amasang mèsi |
masalahing sumpêt karsa |
karsa sinêsêr tan osik |
musika tinon aywa sak |
sasat simpên karsa suji ||

13. Ring sojar aja anjujur |

kolina kilat ngalingi |
tan wrin naya ringa mawas |
waskitha awangsulanning |
yèn tan angling dèn amêmma |
dèn amêmês ing pangungkih ||

14. Ywa taha bêrgugug luguk |

kaya gopala kapilis |
kapêlang kapêlak-pêlak |
palênggahe agaligir |
awigar agagalagar |
nganggur tan egaring galih ||

15. Palaning wong ambasêngut |

ulatte anginggit-inggit |
wacana buthêking netya |
netya ala tan kailir |
kèlu kalêssan ing muka |
mêngku ala nir pakolih ||

16. Ing wacana yèn anuju |

pasamuwan srawunganning |
dipun sambada ing têmbang |
manawa katambang balik |
dènkacakup ing pangucap |
titika dipun katitik ||

17. Panitike ywan wus putus |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 163 >

 pan wus cinaritèng Sruti |
sru trêp tita ing purwaka |
mangka kenging anganggêpi |
ing cipta ya dyan patutta |
ing têmbang sambang manawi ||

18. Ana wadi kang sinamun |

sinuksma sari-sarining |
buhana sabawaning tyas |
lair ing tyas kang nampani |
nyataning tyas anèng naya |
naya netya kang nampani ||

19. Sawadining wardayèku |

ing netya pahêmannèki |
ing wacana (ng)gonning wêdhar |
widayaka dayèng wadi |
widigda ing ciptamaya |
mayana mayaning kapti ||

20. Ati akapti kumudu |

asihana ing sêsami |
witting raga kinasiyan |
pan sangking raga pribadi |
pribadi asiyèng raga |
kadulu dalan dinalit ||

21. Paèssan ing sarirèku |

amberat ingkang kaèksi |
nir tasitaning akathah |
pangèhna ing sarirèki |
sarira paran bedanya |
ambawaa ambawani ||
Jilid 1 - Kaca : 125
22. Ingkang kadi mangkonèku |
êndi ulun amurwani |
ing paniwi wamangkana |
ana pae nupa bumi |
dera ngimpun prih sadaya |
pan wus jênênging narpati ||

23. Kinasihan ing rèh arju |

saharja mangakumèki |
amiluta ambêg ing ngrat |
rat karakêttan padha sih |
linulut ing lokajana |
jênêng kasarjana sami ||

24. Sarat rinaharjèng kayun |

mawarah-warah rèh aris |
tanpa karsa pagêhana |
kengang murwa angarjani |
kikitir marang apapa |
papa têlutuh siningkir ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 164 >

25. Mikarra kang sikara dur |
nimitya-mitya sajati |
juti sajatining mita |
siyasat lir sagaragni |
gênêngan kathah isinya |
sarira tanpa walèng ngling ||

26. Sêsumbanging ngrat kasumbung |

sesining tapa ing bumi |
bumi saja saha jarwa |
sojar tekanang binukti |
brêmara nguswèng kusuma |
sumarmaning ganda sari ||

27. Salwir bawaning kang sinung |

ing wadi widagdèng kuwi |
among jagad jaga-jaga |
arjuning ngrat tan kaèsthi |
saèsthining asthagina |
ginulang-gulang ing pangling ||

28. Liniling-liling kalangkung |

sinêlan planu pinalin |
sarasa-rasa rinangsang |
kang saru-saru siningkir |
sikara tan karawattan |
kuwat awètta rangkawit ||

29. Wiwitting watara wolu |

waluyane wali-wali |
wulang lila lan wilalat |
ywan linêlêt têmah lali |
lalu amilih turida |
ruda rudah angrudatin ||

30. Rudatin angayun-ayun |

wahyu-wahyaning sakalir |
kaliliran kalairran |
lairing wahyu-winaris |
waras ngênirakên maras |
marassakên jiwaragi ||

31. Noraga rêgêm anurut |

anuruta rat pinirit |
mirit angipat kiparat |
purêt pêpêt tan pinipil |
papalla sangking sikara |
sukura sukêr siningkir ||

32. Kêrtya pakarti katutur |

titir pamantara titi |
tatas pandining walgita |
tan pêgat amagut kapti |
kaptine ingkang kampita |
pitaya dèn pitayani ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 165 >

 Jilid 1 - Kaca : 126
33. Yèn ing tyas pan aywa tambuh |
bubuhanne wong ngaurip |
angarêp-arêppa karya |
karyane sawiji-wiji |
wijining puruitaa |
ya asthaguna kinawi ||

34. Kawining Hyang Endra laku |

ngudannakên wangi-wangi |
angrêsêpi sabuwana |
kawaratan ing mamanis |
mênuhi manah madada |
monêng manungku ngênani ||

35. Kawining Hyang Yama laku |

madhêndhakrama tan yukti |
ya maluma lwir ya pêjah |
durjana gêlahing bumi |
nadyan braya wani ngambah |
binubuh pinrih ing pati ||

36. Kawining Hyang Surya laku |

ngingsêp toya tan katawis |
rèrèh ririh tan rêkasa |
rêrasanne tan ngêrêssi |
rêsik lumintu atata |
sanityasa ngatiyati ||

37. Kawining Hyang Candra laku |

ngasuk ngasêpi sang bumi |
komala mrêdu katingal |
guya-guyunya mamanis |
lir tètèssing martotama |
rêsêp marang para rêsi ||

38. Kawining Hyang Bayu laku |

anginte sagung pakarti |
buddining rat kinawruhan |
sawicara dènkawruhi |
ya dibya guna kagunan |
ginunni saari-ari ||

39. Kawining Kuwera laku |

buja bojana mamukti |
mamaèssi busana mas |
sru suk srah pangrèhing dasih |
pracaya kang pinarcayan |
tan munasika tan mosik ||

40. Kawining Baruna laku |

ngagêm sanjata ngapussi |
sagung kang olah durjana |
jinajahan sinalisik |
sinalasah cinêpêngan |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 166 >

 amêmpêng dènnya ninitik ||

41. Kawining Hyang Brama laku |

anggêsêngi ripu tapis |
galak ring ripu lwir singa |
kang kinangsah sirna gusis |
murub warata kataman |
tamannira anèng gêni ||

42. Nahan ta guna ginunggung |

suraku rumêksèng bumi |
bumi ginora warana |
lana ginênêng pinusthi |
sèsthaning butaning ngolah |
ulah sêsran musran muni ||

43. Aywa nêhêr ing paniru |

angalappa saraganing |
Sruti titikanning kangap |
kadhapping kilap ngulati |
Islam mapan janma tama |
kang kapir prandening sèsthi ||
Jilid 1 - Kaca : 127
44. Asthabrata kang linaku |
kêlakon pangolahnèki |
pundi antuk yèn kalaha |
lan lakune Buddha nguni |
beda budining manungsa |
akawih ingkang linêwih ||

45. Maluya laya anuntur |

linanturakên pakarti |
Jayèngrana pinandhita |
ing palagyan palunggyanning |
byuha tarlèn wêkasningka |
tapa kaluhuran dadi ||

46. Lêgawèng pati ring ripu |

pratapanning kang prajurit |
sor tapaning kang pandhita |
tapa tapaking jayanti |
antyastya pramukyèng tapa |
tapa (ng)graning gunung wêsi ||

47. Sinêmbah ing ngalapa gung |

singgih yèn sirarsa jurit |
dèn prastawa ing sopana |
ing bubuka purba titi |
titika dènkatalika |
tutula tinali-tali ||

48. Agama pan sêdya ayu |

pagahên padhanging pati |
aywa ta kasêlan meda |
dumadya amangguh wèsthi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 167 >

 nadyan ana hru sayuta |
sêdya yu pan dènpayungi ||

49. Ing agama payungipun |

rinêksa têbih ing wèsthi |
dyajan ta anut ancala |
bubuka ywa ngaruhunni |
ruhunana ywan wus pingsal |
asapênêt gan yèn uwis ||

50. Ana (ng)gyanya tindak-tanduk |

ing swara aywa dumêling |
aywa liyan kang karêngya |
munga sang nata pribadi |
dènnira angadu laga |
mawastrèng papan makangsi ||

51. Bubuhan kang anèng ngayun |

têmpuking ayuda pan wis |
panarcayan mring sang nata |
mangsa keguha ing jurit |
sang nata nata ring wuntat |
tan patya kèh kang umiring ||

52. Mung kanan kering myang pungkur |

sawega prayitnèng wèsthi |
manawa na katêlayah |
raganing turangga mrêgil |
tutulunga têka wangwang |
ginantya bala toh pati ||

53. Yeka palayarannipun |

ring atapa gunungwêsi |
tan kacaryan tan kawuryan |
ring dadi dadining bumi |
sastakasa myang riringa |
pan purbawisesa jati ||

54. Tan ana lara myang lampus |

urippe sangking Hyang Jati |
-karana tan takut ing prang |
nistha madya utamaning |
mantri linging kina-kina |
kinênan malah ing mangkin ||
Jilid 1 - Kaca : 128
55. Nisthaning mantri winuwus |
yèn kawawas lena dhingin |
lena kari wadyanira |
madyaning mantri yèn mati |
barêng lawan wadyanira |
utamanirèng kang mantri ||

56. Yèn ing bala ngarsa gêmpur |

tulung ngadêgkên jêmparing |
mangsa mangke dadya warta |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 168 >

 yèn amangun jayèng jurit |
nistha madya utamanta |
mantri ngêmasi rumiyin ||

57. [...]

58. Ing lêlakonne kèh kantun |

kaputungan tyas kang nulis |
sêpi supene kang bawat |
tumanduk lamun udani |
têlasana sanggamu ywa |
dening tanduk tan nindaki ||

59. Lwir tarbuka rupanipun |

bundhining rat anjajagi |
tan mantra mantrèng sarira |
purwaning amênggêl kawi |
kinayah kayuh bawamba |
ambuning rat ing saricik ||

60. Ing angga akarêm liwung |

ing pangiwa angênani |
tulatên namung panimpar |
tan wrin cacadên ing sami |
sanepaning pasang sewa |
sinawawa tan suwawi ||

61. Wiyanga wuyunging kalbu |

buhana tandha sabên ri |
rumaras ywan tan mangguha |
uguhing kidung tinampi |
nampingana mangka dadya |
dadya dawaning murwani ||

62. Nimpèni dadi sinamun |

namung dana tanpa mijil |
pinunjal tinunjêl suka |
suka ringa mênggêl kawi |
kawisesa budyadarma |
malangun dadine bumi ||

38 Asmaradana
1. Rahadyan sangêt gung kingkin |
miyarsa andikanira |
wasi Kawiswara kaot |
wus lami nèng Panêgaran |
ngêntèk piwulangira |
dhasar lantip sang abagus |
cakêp atampi piwulang ||

2. Saya têbih dhabar guling |

Gathak Gathuk eca ing tyas |
Kawiswara ngandika lon |
kulup ywa dadya tyasira |
ingsun tan pisan-pisan |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 169 >

 risi kanggenan sirèku |
amung supaya wuwuha ||

3. Kawruh utamining urip |

tumêkane ing dêlahan |
angidulla bênêr anggèr |
marang ing Salamêt arga |
kono ana satriya |
atmaja sri Majalangu |
nama Sèh Sêkardalima ||
Jilid 1 - Kaca : 129
4. Dhepok ing Salamêt wukir |
wus manjing agama Islam |
Sunan Têmbayat gurune |
sinêpuhan Jêng Suhunan |
Adi ing Kalijaga |
arang wong bisa katêmu |
yèn datan lawan nugraha ||

5. Mangkata sêdhêng kang wanci |

rahadyan angaras pada | saha aturira alon |
muhung pangèstu paduka |
kawula amung darma |
lumampah sangking pituduh |
tuhu tan darbe kuwasa ||

6. Wau mèsêm sang maharsi |

kulup ing pangèstuningwang |
Gathak Gathuk awotsinom |
kawula anyuwun barkah |
pinaringana kuwat |
(n)dhèrèkkên wayah pukulun |
angsala idin pandonga ||

7. Iya kênang sun idèni |

muga kinuwatna ing Hyang |
rahadyan sampun lumèngsèr |
linggar sangking Panêgaran |
lajêng ing lampahira |
Gathak Gathuk tansèng pungkur |
wus ngancik sukuning arga ||

8. Sumawuring sari-sari |
ganda arum amrik ngambar |
gantya ingkang winiraos |
ing dhepok Salamêt arga |
masjid munggul katingal |
asri busananing gunung |
taru-tarunya tinata ||

9. Sasêkaran angubêngi |
toya wêning tinalangan |
pating sarèwèh iline |
mangungkang talaga dibya |
ngunguwung lirab-lirab |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 170 >

 wau panêmbahan gunung |
lênggah têpining talaga ||

10. Ingadhêp abdi kakalih |

Ki Maklum lawan Ki Sabar |
Sèh Sêkar ngandika alon |
Sabar Maklum dènagêpah |
ing langgar rêsikana |
iki bakal ana tamu |
utama calon olia ||

11. Sabar Maklum mundur aglis |

ing langgar wus ginêlaran |
Sèh Sêkar gya kundur alon |
ngalela lênggah ing langgar |
rahadyan wus katingal |
ingawe sang wiku gupuh |
radyan anungkêmi pada ||

12. Pinangkul kinêmpit-kêmpit |

arum wijiling kang sabda |
slamêt satêkamu radèn |
mrêlokkên mring dhepokingwang |
bangêt sukaning driya |
radyan nêmbah saha matur |
pangèstu dalêm kang mulya ||

13. Sèh Sêkar ngandika malih |

kulup hywa sadaya-daya |
ing pangarah dipun sarèh |
mung ywa pêgat ing paminta |
lumintu ingkang lampah |
yèn pinarêng wêktunipun |
bokmanawa katarima ||
Jilid 1 - Kaca : 130
14. Suhunan ing Bayat nguni |
sung carita marang ingwang |
eyangmu buyut kalane |
kumpulan lan wali sanga |
samya (m)babar sêsotya |
trusing ngaji pan akumpul |
aywa ana parêbutan ||

15. Kinarya gita ing kawi |

ing Giri Gajah ênggone |
tatkala agugunêman |
para wali sasanga |
ing Argapura (ng)gènnipun |
kadhaton ratu agama ||

16. Wali sadaya tinari |

dènnira Prabu Satmata |
Suhunan Benang tinaros |
myang Suhunan Kalijaga |
Suhunan Ngampèldênta |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 171 >

 Suhunan Kudus tinantun |
kalawan Sèh Siti Jênar ||

17. Sèh Bênthong tumut tinari |

sarta Pangeran Palembang |
Panêmbahan Madurane |
aseba mring Giri Liman |
angling Prabu Satmata |
sukur pêpêg anakingsun |
sami limuta kaliman ||

18. Sadaya tunggala kapti |

sampun wontên kang sulaya |
arêmpêga kang wiraos |
sami ambabar sosotya |
sami miyak warana |
sampun wontên masang sêmu |
dèn anglela dèn tetela ||

19. Jêng Suhunan Benang angling |

ambabar kang pangawikan |
tegese sariraningong |
dat sipat apngaling Allah |
nyata ing kalbu amba |
Datollah kang amurbèku |
misesa ing dhèwèkira ||

20. Jêng Suhunan Adiluwih |

ambabar kang pangawikan |
têgêse sariraningong |
iya sadat jênêngamba |
iya jênênging purba |
iya Allah Sukma Subut |
jênêng urip lawan jagad ||

21. Jêng Suhunan Giri-wèsthi |

ambahar kang pangawikan |
têgêse sariraningong |
iman urip lan nugraha |
budi uriping Suksma |
urip sarta Allah iku |
mangkana ing kawruhamba ||

22. Jêng Suhunan Kudus angling |

ambabar kang pangawikan |
Roh wajib ing imaningong |
cahya mancur kadi surya |
mijil sangking prabawa |
amartani lampahipun |
anguripi ing sajagad ||

23. Panêmbahan Madura ngling |

ambabar kang pangawikan |
aran na kanugrahane |
kundhi Allah ta punika |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 172 >

 têgêse kundhi ika |
Nabi Allah jatinipun |
jinatèn ing nama Allah ||
Jilid 1 - Kaca : 131
24. Pangeran Palembang angling |
ambabar kang pangawikan |
têgêse sariraningong |
têgêse Allah punika |
Allah ingkang amurba |
anguripi Mahaluhur |
amisesa purba dhawak ||

25. Prabu Satmata mangkya ngling |

ambabar kang pangawikan |
sami lan Allah purbane |
kang ngawruhi iya Allah |
kaping kalih nur badan |
kaping tiga rasul iku |
kaping pat Datollah ika ||

26. Sèh Siti Jênar mangkya ngling |

ambabar kang pangawikan |
asêmbah ing Allah ingong |
sujud rukuk padha Allah |
sêmbah sinêmbah Allah |
ingsun kang amurba iku |
kang misesa ingsun uga ||

27. Wali sadaya mangkya ngling |

Siti Jênar Kadariyah |
katêrasan iku linge |
Siti Jênar sigra ngucap |
adoha yèn bênêra |
ingkang pêrak iku êmbuh |
iki Allah supayaa ||

28. Prabu Satmata mangkya ngling |

iku jisim Siti Jênar |
Sèh Lêmah Bang mangkya linge |
raga jiwa dènmicara |
padesane dèntilar |
Allah kang anglela iku |
sakarsanipun wasesa ||

29. Wali sadaya samya ngling |

salah sira Siti Jênar |
dene angaku badanne |
Allah badan Siti Jênar |
tan langgêng anèng dunya |
Siti Jênar iku luput |
têmbe mangkè ngaku Suksma ||

30. Pan wontên lakone nguni |

sami ambabar sosotya |
sampun aling-aling kang wong |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 173 >

 sami amiyak warana |
aja na salah cipta |
kêna yèn warahên dudu |
anging panggah Siti Jênar ||

31. Prabu Satmata mangkya ngling |

Sèh Lêmah Bang kamanungsan |
sanak pakênira kabèh |
tan beda lan pakênira |
nanging sampun angela |
manawi dadi kalurung |
akèh wong kang anggêgampang ||

32. Kathah wong kang tanpa yêkti |

tanpa yun angguguruwa |
akèh kang (ng)gêgampang kang wong |
dene warta atimbalan |
sajatinipun wikan |
dadi tan arsa (ng)guguru |
awirang yèn ta takona ||

33. Sèh Molana samya prapti |

sakathahe Aji Cêmpa |
pinarêg ing masjid gêdhe |
mapan kantun wali sapta |
samya (m)babar sosotya |
tan prabeda kang rumuhun |
Siti Jênar ingandikan ||
Jilid 1 - Kaca : 132
34. Sèh Molana mangkya angling |
Siti Jênar nama tuwan |
Siti Jênar mangkya turre |
inggih Allah jênêngamba |
nora na Allah ika |
anging Siti Jênar iku |
sirna Jênar Allah ana ||

35. Molana Ngaribbi angling |

kapir dadi Siti Jênar |
Aji Cêmpa angling alon |
kapir danas Siti Jênar |
Islamipun indalah |
kapir danas wong puniku |
punika kapir sampurna ||

36. Molana Mahribi angling |

Suhunan (n)dawêg winêjang |
masjid dalêm suwung kabèh |
ana bêkti ana ora |
têmah ngrusak agama |
anggêgampang têmahipun |
kang salah (n)dawêg pinêdhang ||

37. Sèh Siti Jênar mangkya ngling |

(n)dawêg sampun kalayatan |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 174 >

 lawang swarga mênga kabèh |
Siti Jênar sinêrampat |
dening kaum sakawan |
Sèh Lêmah Bang sampun khukhum |
pinêdhang tatas kang jangga ||

38. Titiga sabate sami |

apan sêdya pinêjahan |
samya prawira khukhume |
titiga samya anêdya |
anêbut Subkhanallah |
wontên rare angon wêdhus |
sigra amiyarsa warta ||

39. Siti Jênar wani mati |

kasusra angaku Allah |
punang rare angon age |
lumayu asumbar-sumbar |
amarêg mring ngayunan |
wontên Allah kari iku |
katungkul ya angon menda ||

40. Prabu Satmata mangkya ngling |

rare iku kudu pêjah |
khukhumêna aja suwe |
sandhingêna Siti Jênar |
angling Ki Siti Jênar |
sandhingêna lawan ingsun |
aywa adoh ingsun gawa ||

41. Ponang rare angling aris |

sampun (n)dika kalayatan |
rare cilik sru tangise |
age tumuta pralaya |
wus mênga lawang swarga |
pinêdhang janggane sampun |
mèsêm rare angèn menda ||

42. Jêng Suhunan Ratu Giri |

nora kira Siti Jênar |
maksih wutuh rêragane |
tigang dina gilang-gilang |
tumulya uluk salam |
kantuna andika ratu |
Siti Jênar nulya ilang ||

43. Tan kari sabatirèki |

sadaya wus samya ilang |
miwah rare angon mangke |
datan kantun mèlu ilang |
sadaya sampun sirna |
gawok sakèh kang andulu |
dhumatêng Sèh Siti Jênar ||
Jilid 1 - Kaca : 133
44. Tuturku kang wus kawijil |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 175 >

 Sèh Lêmah Bang wus anyata |
katon kandêl kumandêle |
nanging pilih kang abisa |
kadi Sèh Siti Jênar |
akèh mandhêg anèng catur |
pinêntog mundur plarasan ||

39 Durma
1. Lawan malih radèn sira kawruhana |
pan ana kawruh malih |
crita Wringin-sungsang |
wajibe kawruhana |
anggitên dipun sayêkti |
sajroning manah | lah anggèr ngong jarwani ||

2. Wringin-sungsang wayahira tumaruna |

luhur tan ngawruhi |
panjêre satunggal |
tambenipun sêkawan |
pupusipun mung sawiji |
pange sakawan |
wohe rêtna-di luwih ||

3. Kulitira kang wringin kancana mulya |

daging kumala adi |
otote sosotya |
babalunge kalpika |
sungsume motyara luwih |
uwiting wrêksa |
iman wujud kang pasthi ||

4. Lan malihe kaki têngah kawruhana |

lalima kathahnèki |
ingkang anèng têngah |
aran pêksi-dewata |
anadene kang angapit |
pêksi sakawan |
iku wajib ngawruhi ||

5. Poma-poma anggèr sira kawruhana |

wastane kang waringin |
lan pancêre pisan |
lawan tambining ngêpang |
pupuse lan wohe ugi |
apa arannya |
wajib sira kawruhi ||

6. Lan malihe radèn sira kawruhana |

apa asalmu dhingin |
iku kawruhana |
asal sangking punapa |
miwah benjing lamun mati |
êndi (ng)gonnira |
lawan marganing pati ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 176 >

7. Lamun mati kang nyawa ngêndi marganya |
apa ta mêtu kuping | apan sukêr ika |
apa ta mêtu netra |
iku pasthi molèr kaki |
yèn mêtu sirah |
pasthi pêcah kang rêksi ||

8. Lamun mêtu ing êmbun-êmbunan radyan |

kang pasthi bolong kaki |
lamun mêtu grana |
yêktine jêmbêr uga |
lamun mêtu cangkêm najis |
lah ngêndi baya | margane lamun mati ||
Jilid 1 - Kaca : 134
9. Lamun mêtu ing jubur langkung najis ya |
yèn mêtu pusêr ugi |
pasthi bojot ika |
lah ngêndi ingkang marga |
lamun ing wulu kang margi |
lah iku mokal |
marga kalangkung rungsit ||

10. Lah ta radèn anggèr sira têtakona |

liyane marang mami |
kabèh takokêna |
purwa madya wasana |
takokna dipun patitis |
asraha badan |
ngaturna pati urip ||

11. Lamun mati apa ta ana ngakerat |

prênahe kerat ngêndi |
takokna dèn angsal |
aja angayawara |
dipun wêruh ing sajati |
basa ngakerat |
ênggon wong agung sisip ||

12. Anadene ênggone wong kang sampurna |

tan donya tan ing ngakir |
anèng Darussalam |
ênggon wong agung mulya |
iku gurokna sayêkti |
ing Darussalam |
iku suwarga êning ||

13. Têgêsipun kang Darussalam punika |

wujud mukal kang pasthi |
iku gurokêna |
kang aran wujud mukal |
yèn tan wêruha sayêkti |
angur si kopar | karuwan mati garing ||

14. Lah ta iku radèn sira gurokêna |

lah poma dipun olih |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 177 >

 kalamun olèha |
ing guru kang wawarah |
silêma jroning jaladri |
upamanira |
ywa tolèh anak rabi ||

15. Yèn pepeka ing wêjang guru kang pasal |

têmahan mati kapir |
nuli labuhana |
wêjange gurunira |
labuhan kawan prakawis |
aywa kawuntat |
tapa kawan prakawis ||

40 Pangkur
1. Dhingin kang ingaran tapa |
anarima sihing Hyang Suksma jati |
apa karsane Hyang Agung |
apan anut kewala |
anglir sarah anèng satêngahing laut |
apa karsaning parentah |
kawula têka nglakoni ||

2. Ping pindho ingaran tapa |

gêniara iku dipun lakoni |
anadene artinipun |
malêbu ing dahana |
yèn kabrangas ing ujar iku dèn têguh |
yèn dènucap ing têtangga |
mapan tan nêdya gumingsir ||

Jilid 1 - Kaca : 135

3. Kaping tiga banyuara |
têgêsipun punika tapa ngèli |
mapan anut ing pitutur |
rêmbuge pawong sanak |
lan nasabi ing wong kawiranganipun |
iku laku kang utama |
wong awas ing Suksma jati ||

4. Kalawan kaping patira |

tapa ngluwat amêndhêm jroning siti |
iya iku têgêsipun |
aja ngatokkên uga |
ing bêcike awake dhewe puniku |
miwah lawan lakunira |
pêndhêmên dipun arêmit ||

5. Kalamun ta malihira |
dipun andhapasor sarèh ing budi |
dèn kalah ing parapadu |
utamakna ing lampah |
iya iku wong bêkti marang Hyang Agung |
iku aranne wong lanang |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 178 >

 iya wong mênang prang sabil ||

6. Iku ganjaraning benjang |

cinacadhang manggon ing sawarga-di |
ingkang dahat adiluhung |
kang aran Darussalam |
sarwa muwah adi-adi sakalangkung |
pan sampun karsaning Allah |
kang duwe wong aprang sabil ||

7. Wong aprang sabil punika |

nora lawan si kopar lan si kapir |
sajroning jajamu iku | ana prang Bratayuda |
luwih rame ayuda pupuh-pinupuh |
iya lawan dhèwèkira |
iku jatine prang sabil ||

8. Sampune amênang aprang |

nuli ngancik ing nagri Maèspati |
amboyong Kêncanawungu |
nuli jumênêng nata |
aparentah sakathahe para ratu |
datan ana kang amalang |
supami jumênêng aji ||

9. Iku poma alah poma |

aywa mamang manahira sayêkti |
poma sêtyanana iku |
ujar kang dhingin uga |
dèn prawira anganggit sajroning kalbu |
iku laku kang utama |
tan ana ingkang nyamèni ||

10. Lawan malih atakona |

sampurnane ing niyat lawan takbir |
miwah sahadat puniku |
kalawan yèn sakarat |
poma radèn puniku ta dipun antuk |
lawan sampurnaning pêjah |
takokna dipun patitis ||

Jilid 1 - Kaca : 136

11. Pan lilima kathahira |
gurokêna iku dipun mangêrti |
iku sampurnaning kawruh |
poma ta dipun angsal |
iya iku sira gurokêna kulup |
yèn tan amuruk mangkana |
dudu gurumu sayêkti ||

12. Yèn sira ayun uninga |

bumi pitu lah radèn sun jarwani |
kang dhingin bumi rannipun |
ingaran bumi rêtna |
kaping pindho ingaranan bumi kalbu |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 179 >

 bumi jantung kaping tiga |
pan kaping pat bumi budi ||

13. Lawan kaping limanira |

ingaranan bumi jinêm sayêkti |
lawan kaping nênêmipun |
ingaran bumi suksma |
ping pitune bumi rahsa arannipun |
iku wajib kawruhana |
têgêse sawiji-wiji ||

14. Ingkang aran bumi rêtna |

têgêsipun dhadhanira pribadi |
bumining manungsa luhung |
iku gêdhong kang mulya |
ingaranan astananing Islam iku |
lawan kaping kalihira |
bumi kalbu dènwastani ||

15. Bumi kalbu têgêsira |

astanane ing iman kang sajati |
kaping têlu bumi jantung |
iku ta ingaranan |
astanane anênggih sakèhing kawruh |
lan malih kaping patira |
ingaranan bumi budi ||

16. Bumi budi têgêsira |

astanane ing puji lawan dhikir |
lawan kaping limanipun |
bumi jinêm têgêsnya |
ingaranan astanane sih satuhu |
lawan kaping nêmme ika |
bumi suksma dèn arani ||

17. Utawi kang bumi suksma |

iya iku astanane ing ngèlmi |
nênggih kaping pitunipun |
ingaran bumi rahsa |
bumi rahsa apan iya têgêsipun |
astananing ing paningal |
asmaradana gumanti ||

41 Asmaradana
1. Radèn kawruhana malih |
prakara kang langit sapta |
ana ing sira dununge |
poma-poma dipunpirsa |
langit kang ana sira |
mara ngong jarwani kulup |
dèn bêcik pidhangêtira ||

2. Dhingin langit roh-jasmani |

dene langit ping kalihnya |
langit roh-nabadi ranne |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 180 >

 roh-napsani kaping tiga |
dene langit kaping pat |
roh-rokani wastanipun |
dene langit kaping lima ||
Jilid 1 - Kaca : 137
3. Ingaranan roh-nurani |
langit kaping nêmme ika |
roh-rabani ing wastane |
langit kaping pitu ika |
roh-kapi wastanira |
anênggih ing têgêsipun |
langit roh satunggal-tunggal ||

4. Têgêse langit jasmani |

tinitahakên ing Allah |
amêpêki ing uripe |
ana ing jasat sadaya |
langit roh-nabadi ka |
amêpêki uripipun |
salire badan sadaya ||

5. Ingkang langit roh-napsani |

amêpêki ingkang karsa |
karêpe badanne kabèh |
langit roh-rokani uga |
mêpêki ngèlmunira |
sakèhe badan sadarum |
langit roh-nurani ika ||

6. Amêpêki cahyanèki |
sakèhe badan sadaya |
langit roh rabani radèn |
amêpêki adhêpira |
ingkang badan sadaya |
lan langit roh-kapi iku |
pan pêpak pasrahing badan ||

42 Mijil
1. Baya pantês pinupuha mijil |
ingkang winiraos |
kanugrahan lawan nugrahane |
lawan sapa ingkang nugrahani |
nugraha sayêkti |
mungguh ing Hyang Agung ||

2. Kanugrahan mungguh ing sirèki |

nugraha Hyang Manon |
anglir bêdhug tinabuh snepane |
tetabuhe nugraha sayêkti |
unine sayêkti |
nugrahan rannipun ||

3. Anadene kang narima ugi |

sihira Hyang Manon |
pan puniku janma ingkang luwèh |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 181 >

 kang narima sihira Hyang Widdhi |
saobahe ugi |
nugrahan puniku ||

4. Solah tingkah muna-muni iki |

nugrahan Hyang Manon |
ganda swara miwah paningale |
panarimèng dadiya sawiji |
dadi wong linuwih |
benjang lamun lampus ||

5. Dene iya wawadhahing ngèlmi |

pirsakna sayêktos |
ngèlmu iku aja akèh-akèh |
yèn rinicik dadi nora bêcik |
yèn layar ing pati |
aja kèh kadulu ||
Jilid 1 - Kaca : 138
6. Aja kalingan ningal-ningali |
kang abangsa êroh |
roh-ilapi nênggih ling-alinge |
kang apêtêng wadhag kang jasmani |
pan iku sayêkti |
panasaran tuhu ||

7. Lah ta iku dêdalane benjing |

kang kasasar kang wong |
lanum nora bisa panuksmane |
yèn wis bisa nuksma wujud siji |
wujudira ugi |
wujuding Hyang Agung ||

8. Iku ingaranan wadhah ngèlmi |

wujudmu sayêktos |
pan ingakên Dattolah jatine |
wulunira wuluning Hyang Widdhi |
kulitmu sayêkti |
kulite Hyang Agung ||

9. Sungsum balung otot daging gêtih |

kagungan Hyang Manon |
samubarang jroning badan kiye |
iya iku sangking Hyang kang Luwih |
apan iku ugi |
wawadhahing ngèlmu ||

10. Iya ngèlmu ingkang dèn wadhahi |

pan adi Hyang Manon |
poma iku wêkasingsun anggèr |
dèn agêmi lawan dèn nastiti |
têgêsipun gêmi |
dèn aja kawêtu ||

11. Lan malihe têgêse nastiti |

saprentah Hyang Manon |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 182 >

 dèn waspada sak ngèlmu-ngèlmune |
dipun têrus lair lawan batin |
ywa sok padu ngèlmi |
lan wong liya kulup ||

12. Yèn tan wêruh ngèlmune Hyang Widdhi |

kathah winiraos |
upamine kali akèh-akèh |
kali gêdhe lawan kali cilik |
karsane pan sami |
jêbul samodra gung ||

13. Sasênênge samya golèk margi |

ana ngetan ngulon |
ngidul ngalor sasênêng-sênênge |
dene karêp jêbul ing jaladri |
ywa maido ngèlmi |
tan ana kang luput ||

14. Ywa kawongan santri gundhul kaki |

sok pradondi padon |
ingkang bênêr sapa (m)bênêrake |
sisip sapa nisipakên kaki |
aniruwa ugi |
mundhak apa iku ||

15. Santri gundhul kang samya pradondi |

kang kawongan êndhog |
ingkang putih amung (n)jaba bae |
ingkang (n)jêro apan warni abrit |
lir kukila paksi |
tinon cilam-cilum ||

16. Agung gawe pan asaba warih |

lamun ana kodhok |
pan minangsa iku wawatêke |
puluh putih lir kuntul kang pêksi |
nyandhang sarwa putih |
yèn tinon amulus ||
Jilid 1 - Kaca : 139
17. Pakanane langkung (n)jêjêmbêri |
radèn wêkasingong |
mung puniku tampanana kabèh |
ngèlmuningong anggèr sampun ngênting |
nanging ingong mêling |
marang sira kulup ||

18. Wêkasingong mung kari sawiji |

poma dèn kalakon |
aja ajubriya sira radèn |
lan sumêngah aja anglakoni |
lah dèn ngati-yati |
ywa kasupèn kulup ||

19. Anadene têgêsipun kibir |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 183 >

 masthèkakên kang wong |
ala bêcik kapasthi anane |
kang sumêngah têgêse sayêkti |
(m)bêcikakên dhiri |
sabudine punggung ||

20. Kacarita wit sowan sang pêkik |

ngantya wêktu Suboh |
datan ebah sangking ing ngarsane |
sang sèh luhung angandika aris |
kulup kang kawijil |
kabèh tuturingsun ||

21. Nambahana ing kawruhmu kaki |

lawan wêkasingong |
sira banjur mangulona radèn |
gunung Sawal ana maharêsi |
pan sadulur mami |
tur kaprênah sêpuh ||

22. Nora arsa manut sarengating |

(n)Jêng Nabi kinaot |
isih kukuh ngukuhi Budane |
lamun ana kang ngasorkên maring |
ing kadibyanèki |
dhandhang suka anut ||

43. Dhandhanggula
1. Aran Wasi Narawita kaki |
hya sumêlang ingsun jangkung sira |
lah uwis mangkata radèn |
Sèh Sêkar wusing atus |
pangandika datan kaèksi |
mung kantun sabatira |
ki Sabar ki Maklum |
Rahadyan kantun anggana |
ngandika ris nêdha kaki salah siji |
andika antêrêna ||

2. Kaki Sabar ingkang têdah margi |

anèng ngarsa tan rêkasèng lampah |
Sèh Sêkardlima kramate |
lêpas ing lampahipun |
wus angancik ing Sawal wukir |
rahadyan angandika |
bangêt tarimèngsun |
ki Sabar sira wangsula |
Gathak Gathuk kariya ngandhaping wukir |
ingsun munggah priyangga ||

3. Wus uminggah radèn Jayèngrêsmi |

Rêsi Narawita datan samar |
lamun dhatêngan wiyose |
janma nung dibya ngèlmu |
wasi Nara umapak aglis |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 184 >

 rahadyan ginunturan |
sela datan surut |
sarira asrah ing Suksma |
praptèng arga mandhêg ing sela matindhih |
lir undhaking ancala ||
Jilid 1 - Kaca : 140
4. Ing ancala wus kongkal katitih |
sigra jumênêng lambunging arga |
ki Ajar sangsaya tyase |
mojar Hyang gurunipun |
sang alaba punapa kardi |
dhatêng wukir patapan |
rahadyan lingipun |
iya pakoning Pangeran |
karyaningsun Ki Ajar marang sirèku |
amardi akon Islam ||

5. Lah Islama Ki Ajar dèn aglis |

myang pangandhêg miwah ta ing dhadhang |
kuncara mangulu kabèh |
ingindhang gurunipun |
èsmu bangga dènnira angling |
emane ingsun Islam |
yèn tan kasor kawruh |
myang kadi ing kasantikan |
sigra ngambil kang tigan anulya prapti |
tinumpuk anèng ngarsa ||

6. Ing ngarsane rahadyan ngambili |

kang nèng ngisor prandene tan tiba |
kang ana ing luhur dhewe |
Ki Ajar sigra nambut |
kang cupumas pan isi warih |
ginantung anèng wiyat |
rahadyan anêmbung |
ing jungkat anulya pasah |
mawut kèri toyane datan tumitis |
Ki Ajar karepotan ||

7. Kyai Ajar kêthunira aglis |

inguncalakên dhatêng ngawiyat |
lir paksi krêndha ibêre |
rahadyan sigra wau |
ngracut kaosira anuli |
nguncalakên ngawiyat |
anitihi kêthu |
prabawa wus katitihan |
dyan Ki Ajar lumumpat sarwi sêmadi |
andunung ronning pisang ||

8. Lagi arsa wau dèntitihi |

sang abagus wus ana ing kana |
jumênêng anêng pupuse |
Ki Ajar sigra wangsul |
nulya ngobong mêrunirèki |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 185 >

 mubal ingkang dahana |
Ki Ajar umangsuk |
rahadyan wus anèng kana |
andhingini jumênêng madyaning gêni |
Ki Ajar karepotan ||

9. Kaputêran saisining wukir |

amung gêntha kakêlèng kêncana |
nyanane tan wruh prênahe |
rahadyan pan wus ayun |
pan sarira durgamaning sih |
cipta anglêbur gêntha |
rêmêk anggalêpung |
rahadyan angling mring ajar |
wutuhêna brahalamu kabèh iki |
Ki Ajar datan bisa ||

10. Kyai Ajar kewuhan ing ati |

dadya atêmbung dhatêng rahadyan |
lah mara wutuhna age |
arca agêntha iku |
radyan sigra nanêdhèng Widdhi |
katarima kang donga |
arca sampun wutuh |
rahadyan akon Islama |
lingira Jar yèn uripêna wong mati |
sun idhêp ujarira ||
Jilid 1 - Kaca : 141
11. Lamun sira wus nyata sayêkti |
ngilangêna padhang lawan wulan |
kang mati uripna age |
yèn tan gêsang kang lampus |
sakathahe sabdanirèki |
yêkti ingsun lênggana |
tan arsa umanut |
rahadyan nulya tumêdhak |
amarani kang mati nulya kapanggih |
angling kinèn uripa ||

12. Lah uripa sira ingkang mati |

iya pakone Hyang Mahamulya |
têka maksih mujung bae |
rahadyan malih muwus |
lah tangiya karsaning Widdhi |
sarta lan pakoningwang |
jênggèlèk alungguh |
urip tan lêngganèng karsa |
mring rahadyan mring Ki Ajar nagih janji |
aris kang pangandika ||

13. Asêlamma Ki Ajar tan angling |

kalingsêman lajêng sinung lara |
lumpuh (n)dumuk durakane |
nuhun apuranipun |
mring rahadyan nuwun jêjampi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 186 >

 rahadyan angandika |
Islam tambanipun |
angucapêna Sahadat |
Kyai Ajar tan suwala anampèni |
Sadat anulya mingkrat ||

14. Samengkrade ri sang maharêsi |

kukuwunge nêlahi saarga |
sumunar katon tejane |
sru ascaryaning kalbu |
ngunguning tyas datan winarni |
tumurun sangking arga |
panggya Gathak Gathuk |
gupuh matur ing rahadyan |
kadipundi dene ngantos kalih ratri |
tyas amba kêlap-kêlap ||

15. Radyan mèsêm sarwi awawarti |

ungguling prang sang rêsi kasoran |
ngantya anon ing tejane |
Thak Gathuk manthuk-manthuk |
sukaning tyas sukur ing Widdhi |
kagyat sang ungguling prang |
aningali gunung |
ing Carême sukunira |
langkung pringga rahadyan tandya lumaris |
lêpas ing lampahira ||

16. Langkung rumpil ing marga grêng ngori |

kumbang-kumbang ngarasing wulusan |
sumêrang ngiring wukire |
èngêt kantêping kalbu |
maring kadang ingkang lunga nis |
nulya manggih talaga |
toyanya sumunu |
kinubêng ing kayu lata |
langkung kathah wowohan ingkang sarwa-di |
anêdhêng uwohira ||

13 Dumugi ing rêdi Cêrme pinanggih Rêsi Singgunkara ingkang mêdharakên

bab: "1. Wariga-gêmêt, awon saening dintên miturut Wuku 30; 2. Petang
Nagajatingarang kangge tiyang ngalih griya. Lampahipun kalajêngakên
dumugi rêdi Tampomas, pinanggih Sèh Trênggana dalah semahipun wasta
Sitarêsmi lan anakipun èstri wasta Ni Ruhkanti, winulang ngèlmi kasidan
kanthi wangsalan. Botên dangu Sèh Trênggana muksa. R. Jayèngrêsmi suka
piwulang dhatêng Ruhkanti bab Martabat-pitu. Ni Ruhkanti kapundhut garwa
Sultan Cêrbon lajêng kaboyong dalah ibunipun. Jayèngrêsmi nglajêngakên
lampah. ...
kaca 142-165

Jilid 1 - Kaca : 142

17. Lir nambrama ingkang lagya prapti |
sung usada mring sang jayaning prang |
Gathuk ngaturakên wohe |
kêpêl gandanya arum |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 187 >

 nanging radyan tan arsa bukti |
tansah ginanda-ganda |
sêngsêming tyas (n)dulu |
talaga kinêpung arga |
madyèng tlaga wontên ardi alit-alit |
sapta samya gêngira ||

18. Wêning tlaga kasorot Hyang Rawi |

gêbyar-gêbyar wayangan saptarga |
mawarna-warna warnine |
rawe-rawe amanglung |
anèng ranu kadya sinoming |
dyah adi pinangantyan |
angarompyoh sêmu | gumêriting ampèl dênta |
katêmpuhing samirana lir panjriting |
dyah nêmbe katêrassan ||

19. Lajêng minggah Radèn Jayèngrêsmi |

myat patapan sapucaking arga |
pala pelak asri tinon |
sinalisir rum-arum |
sinarojèng kayu teja-di |
ingapit parijatha |
anjrah anèng ngayun |
panggunge munggul katingal |
sru kasmaran rahadyan duk aningali |
sinêrang dènnya mangsah ||

20. Nênggih ingkang martapa ing wukir |

apaparab Wasi Singgunkara |
atmaja ri sang pamase |
bêdhahing Majalangu |
numpang palwa ngambang jaladri |
kèndêl ing palabuhan |
Cirêbon gya laju |
tutruka nèng Cêrme arga |
sakalangkung nglangkungi tapanirèki |
rahadyan duk uninga ||

21. Mring sang tapa kêsêl sayah urip |

lupa cape ilang tan karasa |
tumamèng marang ngarsane |
sang wiku manggung minggu |
Jayèngrêsmi matur mamanis |
dhuh sang kulinèng tapa |
kang dahat manêngkung |
dene sung prabawanira |
angramati mring dasih kang kawlasasih |
nir ing tyas ingkang murka ||

22. Malah-malah sudira ing tapi |

sru kapengin kadiya paduka |
têka wingit pasêmone |
nêtêpi puja nung kung |
ulun èngêt ing guru mami |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 188 >

 Sèh Sêkardlima arga |
Slamêt dhepokipun |
Singgunkara api kagyat |
angandika iya tan sira pribadi |
kang prapta ngarsaningwang ||

23. Padha olih sabarangkarsèki |

kêna barang kang padha sinêdya |
nanging iya sapangkate |
eh kulup ingsuntutur |
ananingsun martapèng wukir |
sang rêsi sigra ngandhar |
lalampahanipun |
ing purwa têkèng wasana |
radèn matur mênggah kawaspadan lair |
piridanipun etang ||
Jilid 1 - Kaca : 143
24. Maharêsi angandika aris |
iku kulup mirid saka etang |
wuku têlungpuluh kèhe |
Warigagêmêt tamtu |
ala bêcik uwus kapasthi |
ing dalêm sapta dina |
tampane kang wuku |
ri Dite sèrèn tinampan |
kawit Sinta Watugunung kang mungkasi |
lah kaki kawruhana ||

25. Dite Paing Sinta amurwani |

barang karya bêcik tur raharja |
Soma Pon ayu bêcike |
babêdhat ambuburu |
olèh buron kang dera amrih |
Anggara Wage ala |
lulungan tan arju |
kawêlèh ana ing paran |
lola kaelangan guru ingkang bêcik |
masah wêlah ing sawah ||

26. Buda Kliwon rahayu utami |

alulungan salamêt saparan |
Rêspati Manis watêkke |
ala kalawan ayu |
(n)jampènana mata kang sakit |
sayêkti aglis waras |
suwitaa iku |
bisa kandêl kinasiyan |
Sukra Paing ala nanging ingkang olih |
amamasanga pikat ||

27. Tumpak Êpon ala ingkang kardi |

ywa lulungan katadhahan kala |
Sinta sèrèn gya tinampèn |
Landêp Dite Wageku |
atur têmên langkung prayogi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 189 >

 ngupayaa wanita |
sayêkti glis antuk |
Soma Kaliwon raharja |
babêdhaga aglis olèh tur agampil |
karya sumur bak toya ||

28. (ng)Gara Manis ala ayu nanging |

karya sumur drês wêdaling toya |
lulungana tan asuwe |
(n)tuk rijêki nèng dlanggung |
Buda Paing awon sakalir |
karya ywa lunga-lunga |
nanging karya susup |
jala jaring kang prayoga |
Rêspati Pon ing sabarang kardi bêcik |
karya sumur bak toya ||

29. Sukra Wage rahayu sakalir |

amasanga pêlantih piluwang |
aglis antuk buburone |
Tumpak Kaliwonnipun |
ala aja lulungan kaki |
Landêp sèrèn tinampan |
Wukir Dite Madu |
rahayu ta ngunggahêna |
pari marang lumbung iku luwih bêcik |
Soma Paing raharja ||
Jilid 1 - Kaca : 144

30. Barang karya ingkang luwih bêcik |

karya sumur kêbak toyanira |
Anggara Pon baranggawe |
abêcik tur rahayu |
lulungana manggih rijêki |
ing marga tan pantara |
Buda Wage ayu |
sabarang karya prayoga |
Rêspatine Kaliwon rahayu ugi |
lulungana kapanggya ||

31. Kêkasihe lamun rare lair |

têka ana sandhang panganira |
Sukra Lêgi prayogane |
mêmarangana ayu |
ing têgêse amêmarangi |
pikir yun bêbesanan |
Tumpak Paingipun |
ala aja lunga-lunga |
katadhahan ing kala kalawan manggih |
kurda-kurda nèng paran ||

32. Nanging rare lair aprayogi |

Wukir sèrèn Kurantil kang tampa |
Dite Pon sabaranggawe |
ala nanging kang ayu |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 190 >

 angupaya wadon glis olih |
ing Soma Wage ala |
sabarang karyèku |
lulungan tan têkèng paran |
nanging ambêbêdhat ambuburu bêcik |
Anggara Kliwon ala ||

33. Alulungan katrapan gung sakit |

myang sabarangkarya tiba lara |
Buda Nis rahayu rèntès |
barang karya panuju |
angupaya sandhang myang bukti |
aglis antuk tur gampang |
panuju ing kayun | ing Rêspati Paing ala |
pangadhanganing satru anêrang pati |
poma aywa lulungan ||

34. Ing Sukra Pon apan ala ugi |

aywa lungan yêkti manggih kala |
lan kalaran nèng paranne |
Tumpak Wage rahayu |
amisaya iwak prayogi |
mamarangana bagya |
barangkarya tulus |
Kurantil sèrèn tinampèn |
wuku Tolu Dite Kaliwon marêngi |
ala aja lulungan ||

35. Nandur pala-brungkah tulus bêcik |

Soma Manis rahayu nandura |
pala-brungkah dadi wohe |
Anggara Paing iku |
barangkarya datan prayogi |
turunning taragnyana |
tuju miwah têluh |
ngadhang aywa lunga-lunga |
Buda Êpon rahayu sabarang kardi |
Rêspati Wage bagya ||

36. Mumundhuta padha suka sami |

lan salamêt ana ing dadalan |
gantya Sukra Kaliwonne |
rahayu tuhu tulus |
ingkang urip ing Tumpak Lêgi |
rahayu nambanana |
sakit bisa mantun |
kalawan pitulunging Hyang |
mangkya wuku Tolu sèrèn dèntampani |
Gumbrêg kadangnya mudha ||
Jilid 1 - Kaca : 145
44. Sinom
1. Gumbrêg Dite Paing ala |
barangkarya tan prayogi |
lunga kasêngkalèng paran |
Soma Êpon ala ugi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 191 >

 ringkêl gulu sapalih |
lungan kalaran nèng purug |
Anggara Wage ala |
nanging tuku iwèn bêcik |
lan nambani wong edan pan bisa waras ||

2. Buda Kaliwon raharja |

mamarangana prayogi |
padha suka sugih sanak |
ing ari Rêspati Manis |
rahayu tur sayêkti |
sabarang karyane èstu |
lêlungan slamêt paran |
Sukra Paing barang kardi |
apan bêcik lulungan suka nèng paran ||

3. Tumpak Êpone raharja |

sabarang karya utami |
rijêki apan tumêka |
bukti dhatêng amimbuhi |
Gumbrêg sèrèn tinampi |
Wrigalit Dite Wageku |
ala nanging (m)bêbêdhat |
bêburu antuk kang pinrih |
Soma Kliwon rahayu amumundhuta ||

4. Padha suka ing paturan |

(m)bubrah omah mèt guruning |
omah apan bêcik uga |
(ng)Gara Nis rahayu kardi |
sumur akêbak warih |
ing Buda Paing rahayu |
barangkarya prayoga |
bukti dhatêng wanti-wanti |
padha suka ing Rêspati Pon pan ala ||

5. Ywa lunga lan aja lena |

pangadhangan satru sêkti |
ing Sukra Wage raharja |
salamêt kapanggih urip |
alulunganna bêcik |
Tumpak Kliwon ala ayu |
nanging lêkasa tarak |
olèh cahya anêlahi |
lan sabarang karêp sayêkti katêkan ||

6. Wriga-lit sèrèn tinampan |

Wariga-gung Dite Lêgi |
rahayu karyaa tumbal |
susuwuk ama sakalir |
karya susuk prayogi |
miwah karya tumbakipun |
Soma Paing raharja |
mumundhut suka lêstari |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 192 >

 anèng paran angguntur wisma prayoga ||

7. Anggara Êpon raharja |

amasanga sisirêping |
ing sakèhing wisa-wisa |
lan sakèhing maling sêkti |
tan tumamèng sirèki |
karya tumbal apikantuk |
Buda Wage raharja |
akaryaa sumur bêcik |
lan sabarang karya iku bêcik uga ||

8. Ing Rêspati Kliwon ala |

pangadhanging satru sêkti |
dèn prayitna aywa lena |
Sukra Nis rahayu yêkti |
sabarang akrya bêcik |
lulungan suka ing puruk |
Tumpak Paing raharja |
prayogi suwita maring |
ing wong agung antuk asih myang kawiryan ||
Jilid 1 - Kaca : 146
9. Wrigagung sèrèn tinampan |
ingkang wuku Julungwangi |
Dite Pon ala sabarang |
-karya aja lungan kaki |
Soma Wage basuki |
dum-duman dunya pakantuk |
palane kinèdhêpan |
Anggara Kliwon tan bêcik |
aja lunga kasangkala gring nèng dalan ||

10. Sabarang kang padha nyawa |

iku dadi sangkalèki |
Buda Nis bêcik nandura |
pisang palakirna dadi |
myang rangkat iku bêcik |
Rêspati Paing rahayu |
masang tumbal wurungan |
karya wêlah iku bêcik |
Sukra Êpon rahayu sasolahira ||

11. Lungaa nanagih utang |

tan asuwe nuli olih |
kang katêkan padha suka |
Tumpak Wage tan prayogi |
barang karya tan bêcik |
uwas-pangantèn rannipun |
sèrèn kang julungsêkar |
wuku Sungsang ingkang tampi |
Dite Kliwon ala aja alulungan ||

12. Kalaran ana ing marga |

nèng paran amanggih isin |
Soma Manis gawe tumbal |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 193 >

 -ling omah lan sabin bêcik |
tuna kang mrih tan bêcik |
nyanjataa mèt mina |
ringkêling buron sakalir |
Buda Êpon rahayu sabarang karya ||

13. Lulunganna sukèng paran |

Rêspati Wage prayogi |
arangkatta bêcik uga |
sanake pracaya sami |
Sukra Kaliwon bêcik |
yèn rare lair puniku |
ana rijêkinira |
Tumpak Lêgi tan prayogi |
luwih ala alaning kang barangkarya ||

14. Sungsang sèrèn tinampènan |

Galungan ing Dite Paing |
ala ing sabarangkarya |
nanging pasang tutumballing |
wurunging sirêp bêcik |
Soma Êpon ambuburu |
olèh buron akathah |
Anggara Wage maringi |
marang pêkir bêcik ing pandonganira ||

15. Buda Kaliwon raharja |

lêkas tarak antuk idi |
arangkatta bêcik uga |
Rêspati Nis ala bêcik |
lungan datan prayogi |
kasêngkala nèng dêlanggung |
ngunggahna pantun marang |
ing lumbung ingkang prayogi |
Sukra Paing luwih bêcik tur utama ||

16. Lulunganna sukèng paran |

barang karêpira olih |
Tumpak Êpon ngulatana |
wong minggat tan suwe panggih |
Galungan wus tinampi |
Kuningan Dite Wageku |
rahayu udan êmas |
lamun ana rare lair |
asugiyan tur wruh marang ing kêkadang ||
Jilid 1 - Kaca : 144

17. Soma Kaliwon raharja |

anambanana wong elik |
dadi atut apês kuwat |
ngupaya pangan prayogi |
(ng)Gara Nis nagih olih |
Buda Paing ngupayèku |
wong minggat aglis panggya |
Rêspati Pon ala yêkti |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 194 >

 Sukra Wage kang prayoga macak tumbal ||

18. Keringan yèn ana aprang |

liyèku kabèh tan bêcik |
Tumpak Kaliwon raharja |
nagiha utang pakolih |
Kuningan wis tinampi |
Langkir Dite Nis rahayu |
nanandura sabarang |
bisa bukti uwohnèki |
Soma Paing rahayu yèn ana bocah ||

19. Lair ana rijêkinya |

lungan rijêki (n)dhatêngi |
Anggara Êpon raharja |
lungan rijêkine nganti |
lan ingadhangan bukti |
lare lair apikantuk |
ana sandhange benjang |
ing Buda Wage basuki |
alêkassa tarak antuk cahya mulya ||

20. Antuk idi katarima |

Rêspati Kliwon basuki |
ngurit wiji lêkassana |
bêcik myang tulus ing wuri |
Sukra Manis basuki |
mamarangana pakantuk |
anandur pala bungkrah |
Tumpak Painge basuki |
padha suka bungah amamarangana ||

21. Langkir sinèrènkên marang |

Mandhasiya ingkang tampi |
Dite Êpon ala aywa |
kelangan iku marêngi |
kèh satru angadhangi |
Soma Wagene rahayu |
gawe wisaya mina |
jala sèsèr jaring slundhit |
miwah krakat iku watêke sêrêppan ||

22. Anggara Kaliwon ala |

pangadhangan satru sêkti |
dèn prayitna aja lunga |
Budane Manis prayogi |
mêmundhut padha olih |
(ng)guntura omah rahayu |
Rêspati Paing karya |
mumundhuta padha olih |
Sukra Êpon rahayu karya bêndungan ||

23. Bisa pêpêt kaduluran |

Êsri lan pasanjan bêcik |
Tumpake Wage kaliwat |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 195 >

 bêcik kukuh dènajrihi |
marangana pan bêcik |
padha suka ing tyassipun |
yèn atintrim mungsuhnya |
Mandhasiyane gumanti |
Julungpujud Dite Kaliwon raharja ||

24. Gawe pawong mitra lawan |

(ng)guguru bêcik lan asih |
Soma Manisse raharja |
ngupaya istri glis olih |
(ng)Gara Paing basuki |
lungan na rijêkinipun |
padha ngadhang tur suka |
barangkarya antuk bukti |
Buda Êpon raharja sabarangkarya ||

25. Rêspatine Wage ala |

barang karya tan prayogi |
aja lunga nêmu kala |
Sukra Kaliwon tan bêcik |
sabarang sêdyanèki |
lulungan ala kalangkung |
Tumpak Lêgi raharja |
angunggahna pari maring |
lumbung bêrkat Julungpujut sèrèn marang ||
Jilid 1 - Kaca : 148
26. Pahang Dite Paing ala |
aja lungan yèn nglampahi |
lungan katiban ing tangan |
Soma Êpon ala ugi |
ywa lulungan sirèki |
Anggara Wage winuwus |
ala ywa lunga-lunga |
kalaran nèng papan yêkti |
Buda Kliwon raharja sabarangkarya ||

27. Awiwit sawah prayoga |

Rêspati Manis basuki |
ngupayaa pêksi gangsar |
Sukra Painge kaluwih |
ala ywa lungan pêsthi |
ana ing marga tinêluh |
nging bêcik (ng)guntur omah |
Tumpake Êpon basuki |
nambanana ing wong lara dadi waras ||

28. Pahang sèrèn wus tinampan |

Kruwêlut Dite Wage-ki |
uwas-pangantèn ing paran |
nanging masang tutumballing |
wurungan blai bêcik |
Soma Kaliwon raharja |
mamarangana yogya |
mêtu dunya-palanèki |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 196 >

 (ng)Gara Manis ala aja lunga-lunga ||

29. Kalaran agêng tinêmah |

Buda Paing ala ugi |
sadina ywa lunga-lunga |
Rêspati Êpon basuki |
mumundhut suka olih |
angguntur omah sarêju |
Sukra Wage masanga |
tumbal wurungan abêcik |
tan tumêka kang samya asêdya ala ||

30. Tumpak Kaliwonne ala |

nanging gawe wêlah bêcik |
banjur age pinasanga |
Kruwêlut sèrèn tinampi |
Marakèh Dite Lêgi |
rahayu yogya nanandur |
pala kalawan bungkrah |
Soma Paing ayu ugi |
barangkarya (ng)guntura omah prayoga ||

31. Anggara Pon aja lunga |

nèng paran kataman sakit |
Buda Wagene raharja |
sabarang karyane bêcik |
mung lungan ala yêkti |
uring-uringên nèng purug |
Rêspati Kliwon arja |
mumundhuta suka olih |
nambanana wong lara anulya waras ||

32. Sukra Lêgi kang prayoga |

masanga barang-piranti |
gajêg luwang sèsèr jala |
sapanunggalane bêcik |
Tumpak Paing basuki |
lulungan slamêt nèng pruug |
Marakèh sèrèn marang |
wuku Tambir ingkang tampi |
Dite Êpon ala aja lunga-lunga ||

33. Manggih kala wêwatêgnya |

Somane Wage basuki |
lulungan na bêgjanira |
rawuh ing sadina mangkin |
(ng)Gara Kasih basuki |
nandura pala-gumantung |
andadi uwohira |
Buda Nis ala ywa nganti |
lunga tinut wingking sagunging lêlara ||

34. Rêspati Paing raharja |

lêkas ngurit gadhu bêcik |
Sukra pon rahayu lungan |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 197 >

 sinung pêpak rijêkining |
Tumpak Wage utami |
purnama siddhi rannipun |
barang karya prayoga |
wuku Tambir sèrèn maring |
Madhangkungan Dite Kaliwon atampa ||
Jilid 1 - Kaca : 149
35. Masanga tumbal wurungan |
sisirêp datan prayogi |
kang samya asêdya ala |
Soma Nis rahayu yêkti |
angunggahêna pari |
mring lumbung brêkat kalangkung |
(ng)Gara Paing prayoga |
masang tumbal tumbak bêcik |
Buda Êpon ala ing sabarangkarya ||

36. Pitnah têka ambêbeda |

ujar dènajarkên yêkti |
Rêspati Wage raharja |
lulunganna aprayogi |
angadhang anèng margi |
Sukra Kliwon ala amung |
angadonana upas |
iku pasthi bisa mandi |
Tumpak Lêgi rahayune datan pêgat ||

45. Mêgatruh
1. Amundhuta padha suka lamun (ng)guntur |
omah kalangkung prayogi |
Madhangkungan sèrèn gupuh |
mring Maktal ing Dite Paing |
ala lungan kaprêk lumpoh ||

2. Soma Êpon ala bêcik têgêsipun |

madya (ng)Gara Wage-nèki |
ala ywa lunga puniku |
satogalak angadhangi |
Buda Kliwon karahayon ||

3. Amamarangana padha sukanipun |

akèh pialanirèki |
Rêspati Manis rahayu |
sabarangkarya ananging |
lulungan wêkasan awon ||

4. Sukra Paing ala ywa lungan sirèku |

tukaran ana ing margi |
Tumpak Êponne rahayu |
mamarangana utami |
padha suka trusing batos ||

5. Maktal sèrèn tinampèn ing Wuye wuku |

Dite Wage amarêngi |
karya padha sukèng kalbu |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 198 >

 mitoni lare prayogi |
Soma Kliwon langkung awon ||

6. Ywa lulungan nèng paran wirang tinêmu |

Anggara Manis abêcik |
barang karya anênandur |
pala-pêndhêm aglis (m)bukti |
Buda Paing karahayon ||

7. Anggaweya sèsèr jala srêpan antuk |

Rêspatine Êpon bêcik |
lungan na rêjêkinipun |
Sukra Wage ayu yêkti |
ngadoni upas pitados ||
Jilid 1 - Kaca : 150
8. Tumpak Kliwon rahayu karyaa iku |
ragi kaduluran manis |
Wuye sinèrèn kêtampan |
mring Manail Dite Manis |
uwas pangantèn pan awon ||

9. Nanging anjaringa pêksi aglis antuk |

Soma Painge basuki |
alulunganna pakantuk |
suka kang sira parani |
nandur kêmbang pulu dados ||

10. Anggara Pon alulungan tan pakantuk |

Buda Wagene basuki |
suka sugih ngupayèki |
sandhang nandur cikal bêcik |
Rêspati Kaliwon awon ||

11. Ywa lulungan Sukra Manisse rahayu |

ana rêjêki anganti |
nèng marga tan tara dangu |
Tumpak Paing ayu kardi |
ing sabarang rêna yêktos ||

12. Anandura bêcik miwah gêlis subur |

Manail sèrèn tinampi |
Prangbakat Dite Pon iku |
ala lungan nêmu gêring |
Soma Wage ayu rawoh ||

13. Ing rêjêki rare lair sugih èstu |

Anggara Kasih tan bêcik |
aja lungan kandhêg dlanggung |
kêna ing gêgêring nanging |
ana bêcike ngundhuh woh ||

14. Buda Manis rahayu ngunggahna pantun |

marang lumbung ambêrkati |
Rêspati Paing alèstu |
ywa lulungan pangadhanging |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 199 >

 satru dèn prayitnèng kewoh ||

15. Sukra Êpon ala lunga rogèng purug |

Tumpake Wage basuki |
ana bêgja agêng rawuh |
lunga têmu kang kinapti |
Prangbakat wus sèrèn gupoh ||

16. Tinampèn ing Bala Dite Kliwon ayu |

rahmat agêng andhatêngi |
ngulatti wong glis kêtêmu |
Soma Nis rahayu ugi |
lungana bêgja glis rawoh ||

17. (ng)Gara Paing karya wisaya pakantuk |

Buda Pon lunga prayogi |
ana bêgja ngadhang dlanggung |
Rêspati Wage akardi |
sumur bêcik tan rêkaos ||

18. Amamarangana padha sukanipun |

lawan barangkarya bêcik |
Sukra Kliwon ala tuhu |
away lungan pangadhanging |
satru dèn angatos-atos ||
Jilid 1 - Kaca : 151
19. Tumpak Lêgi lungan nèng paran rahayu |
Bala sèrèn Wugu tampi |
Dite Paing ala èstu |
ywa lungan nèng paran agring |
myang katêkan pitnah kaot ||

20. Soma Êpon rahayu lulungan sarju |

ana bêgja ngadhang margi |
miwah glis praptaning purug |
Anggara Wage prayogi |
lêkas ngurit wiji manggon ||

21. Gêlis mangan uwohe ingkang tinandur |

Buda Kliwon ala yêkti |
pangadhangane kang satru |
kêna tan bisa malêssi |
Rêspati Manis pitados ||

22. Bêcik padha ananandur pasthi tulus |

Sukra Paing rahayu-di |
mamarangana sarêju |
karya sumur kêbak warih |
lungan bêcik sukèng ngênggon ||

23. Tumpak Êpon rahayu mumundhut (ng)guntur |

omah lungan kabèh bêcik |
Wugu sèrèn wus sinambut |
Wayang Dite Wage ari |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 200 >

 bêcik barangkaryaning wong ||

24. Nanging êsok doracara datan tuhu |

Soma Kliwon ala ywa nis |
satêmah agring nèng purug |
ana kala ngadhang margi |
(ng)Gara Manis karahayon ||

25. Lulunganna ana bukti ngadhang dlanggung |

kalawan kapanggih Êsri |
nanging taliwangke nuju |
Buda Paing barangkardi |
bêcik nanging lungan awon ||

26. Rêspati Pon rahayu barang karyèku |

lulunganna ana bukti |
ngadhang marga datan dangu |
Sukra Wage ala yêkti |
lungan kalaran ing pondhok ||

27. Tumpak Kliwon ala sabarang karyèku |

nanging masang tunggal bêcik |
Wayang sèrèn mring Kulawu |
ri Dite Manis basuki |
bêcik tuku iwèn babon ||

28. Anambani lara dadi warassipun |

Soma Paing aprayogi |
ngusadani saliripun |
sasakit muliya jati |
lawan istijab sayêktos ||

29. Anggara Pon aja lulungan saèstu |

katêkan ingkang sasakit |
Buda Wage ala lamun |
lungan satru angadhangi |
nging mèt mitra sae yêktos ||
Jilid 1 - Kaca : 152
30. Suka sugih Rêspati Kliwon alèstu |
ponang satru angadhangi |
kêna tanpa malês ambruk |
Sukra Nis rahayu luwih |
bêcik ananandur dados ||

31. Tumpak Paing bêcik barang pakaryèku |

lulungan salamêt ugi |
Kulawu sèrèn mring Dhukut |
Dite Pon rahayu bêcik |
tutukuwa sapi kêbo ||

32. Soma Wage rahayu rijêki suguh |

karya lair darbe bukti |
Anggara Kasih tan ayu |
ywa lunga-lunga sing panti |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 201 >

 Buda Manis karahayon ||

33. Mumundhuta padha suka wah pikantuk |

aguntur omah basuki |
Rêspati Paing rahayu |
ing sabarangkarya bêcik |
amamarangana dados ||

34. Sukra Êpon rahayu wong tani iku |

padha witta ngurit bêcik |
akèh bangêt parinipun |
Tumpak Wage ala kardi |
aywa lunga-lunga awon ||

35. Dhukut sèrèn tinampan ing Watugunung |

Dite Kaliwon mungkassi |
aywa tuku suku catur |
kêbênêran lawan bêcik |
Soma Nis rahayu yêktos ||

36. Alêkassa ngurit pantun yêkti tulus |

(ng)Gara Paing ala yêkti |
ywa lunga gring anèng purug |
Buda Êpon ala ugi |
ywa lungan kasangsayèng (n)don ||

37. Krana-bumi pipitu aran puniku |

Rêspati Wage basuki |
lulungan slamêt ing purug |
lare lair aprayogi |
sandhang panganne dumrunoh ||

38. Sukra Kliwon ala ywa lungan sirèku |

anèng paran antuk agring |
lare lair tan pakantuk |
gêringan sungkanan yêkti |
Tampak Manis karahayon ||

39. Ing sabarangkarya bêcik ananandur |

pala kabrungkah mêtoni |
lah iku pathokaningsun |
anak putu ingkang apti |
pucung tatanya maring ngong ||
Jilid 1 - Kaca : 153
46. Pocung
1. Jayèngrêsmi dahat pangunguning kalbu |
atul ing petangan |
tan ana ingkang katalip |
sang awiku wus tan mawi pêpèngêtan ||

2. Papannipun dumunung sajroning kalbu |

tulise èngêtan |
ginusthi raina wêngi |
winimbuhan pinuja pininta ing Hyang ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 202 >

3. Mila tamtu ing sabda tan amarucut |
wasana ris turnya |
hèh risang tuhu utami |
ing tyas ulun sakalangkung sukarêna ||

4. Myarsa tutur ari wuku dhaupipun |

sanggyaning pakaryan |
awon pênêt kacêtha ring |
tan (m)barojol sudibyaning jalma tama ||

5. Sang awiku langkung sukarênèng kalbu |

aris angandika |
pedahe mahas ngasêpi |
waspadèng tyas mêlêng barang kang sinêdya ||

6. Ana maning dadi paraboting mau |

lah kawikanana |
lakuning naga myang jati |
-ngarang rijal manggon nèng keblat sakawan ||

7. Sabên têlung sasi ngalih ênggonipun |

puputing sawarsa |
bali manggon kala wiwit |
tinumbukkên lan sasi agama Islam ||

8. Awit sasi Sura Sapar têkan Mulut |

jatingarang wetan |
sirah naga manggonnèki |
êlor-wetan pêthite ana ing têngah ||

9. Wêtêng anèng êlor-kulon gya dumunung |

gigir kidul-wetan |
mangetan dènnya ngalirik |
rijal êlor jangkêp tri-sasi tinampan ||

10. Ing Rabingulakir Madilawal myang Ju |

-madilakir wulan |
jatingarang manggèn aglis |
kidul bênêr sirah naga kidul-wetan ||

11. Pêthit têngah wêtêng lor-wetan puniku |

gigir dul-kulonnya |
ngalirik mangulon nênggih |
rijal wetan lêrês sèrèn wus tinampan ||

12. Rêjêb Ruwah kalawan Pasa sitèngsu |

jatingarang manggyan |
ing kulon sirah naga-di |
ana kidul-kulon pêthit manggon têngah ||

13. Wêtêng kidul-wetan gigir manggonipun |

lor-kulon punika |
ngalirik mangulon nênggih |
rijal anèng kidul lêrês sèrèn marang ||
Jilid 1 - Kaca : 154

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 203 >

14. Sawal Êdul-kangidah Bêsar sitangsu |
jatingarang manggyan |
ing lor de sirah naganing |
êlor-kulon pêthit têngah manggonnira ||

15. Wêtêngipun anèng kidul-kulon nênggih |

gigir êlor-wetan |
angalirik wetan ugi |
rijal ana ing kulon pungkasannira ||

16. Ngalih panti nyingkirana manggonnipun |

naga jatingarang |
mung iku tan ana maning |
kawruhingsun nanging rèhning wus alama ||

17. Kaya-kaya wus sayah gyanngong tumuwuh |

bab ing kasampurnan |
sumendhe karsaning Widdhi |
durung lawas ana wisiking Jawata ||

18. Ujaripun Singgunkara sira besuk |

katêkan ngulama | cacaloning oliya-di |
iku ingkang pituduh sampurnèng pêjah ||

19. Sira manjing agamane Kangjêng Rasul |

Islam tur ginanjar |
kamulyan tan owah gingsir |
tikêl sèwu kamulyan nikmating dunya ||

20. Hèh ta bagus muga asiya maring sun |

asunga pitêdah | mungguh sampurnaning pati |
anut marang agama ingkang minulya ||

21. Dyan tumanduk radyan nyêpêng astanipun |

rêsi Singgunkara |
winêjang Sahadat kalih |
purna jati ingikêt têlênging driya ||

22. Mahawiku alon pangandikanipun |

Jayèngrêsmi sira |
asung sampurnaning lalis |
apranyata cacaloning aoliya ||

23. Ingsun tutur kulup marang ing sirèku |

ing têmbe katêkan |
kang dadya sêdyanirèki |
adoh neya katêmu lan kadangira ||

24. Pancaddane saka ing Karang argagung |

kang dhêdhepok Karang |
Sèh Ibrahim Ibnu Bakrim |
ya Ki Agêng Karang satuhu utama ||

25. Sarwa putus patakon tan ana wangsul |

lah pruhitanana |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 204 >

 gugunên satuturnèki |
wusing tampa samoaning wulangira ||

26. Sira banjur maranga karajan agung |

aran Wanamarta |
pradikan kalangkung alim |
darbe suta wanodya yu tanpa sama ||

27. Lamun sira dhinaupkên lan sang ayu |

poma lakonana |
sawuse sira akrami |
pan ing kono wus cêdhak lan sêdyanira ||
Jilid 1 - Kaca : 155
28. Nêngna atus pangandikanya sang wiku |
musna tan katingal |
sampurna saraganèki |
yata wau rahadyan kantun anggana ||

29. Gandrung-gandrung lam-lammên wiraosipun |

rahadyan ngandika |
Gathak Gathuk uwus lami |
anèng Cêrme payo padha nuli linggar ||

30. Wus tumurun marang marga lampahipun |

kusuma-di panjrah |
pratishèng hawaning wukir |
pinarwasa maruta gandanya ngambar ||

31. Angênani ing tyasnya sang anahên kung |

sangking Cêrme arga |
ngalèr-ngilèn turut wukir |
wus angancik sukune ardi Tampomas ||

32. Talatahing Priyangan Pasundhan Bandhung |

manjat ing Tampomas |
anon masjid tunggul asri |
kinubêng ing balumbang tinunggul sela ||

33. Kitri taun ngubêngi capurinipun |

ron ijêm ngrêmbaka |
lagya tumaruna sami |
wênèh sêkar karuk pêntil nyadham tuwa ||

34. Kang dhêdhepok Sèh Trênggana wus linuhung |

têngah tuwuh lagya |
barêgas sêngsêm ing ngèlmi |
garwanira Ni Kèn Sitarêsmi raras ||

35. Warna luhung pasaja sasolahipun |

yèn siyaga endah |
bombrong bae amrakati |
darbe putra wanodya sampun diwasa ||

36. Sinung aran rara Ruhkanti linuhung |

luwês pamicara |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 205 >

 sèdhêt dêdêge raspati |
ayu tama kang anon yuda kanaka ||

47. Pangkur
1. Sangking endahing kang warna |
sariranya jênar abêngle kêris |
mula karannya sang ayu |
mupakat Rara Êmas |
pra sudagar miwah pangagênging dhusun |
kathah kang ngayunkên marang |
Rara Êmas dining wukir ||
Jilid 1 - Kaca : 156
2. Nanging sang dyah datan arsa |
lagya sêngsêm birahi srengat Nabi |
datan sah dènnira (n)darus |
Kur'an amaos kitab |
sru ngibadah tan towong bêkti Hyang Agung |
sisirih sunat puwasa |
bèlsiwat myang Sênèn Kêmis ||

3. Sèh Trênggana myang Rubiyah |

Rara Êmas sabakdaning Ngasêr-i |
anèng plataran ngungundhuh |
kalampok maja-ganda |
kêpêl manggis jêruk kêprok langsêp dhuku |
kagyat santrinya tur wikan |
kidul-wetan suku wukir ||

4. Wontên dhatêngan têtiga |

kang satunggal warnanya langkung pêkik |
wênês cahyanya umancur |
antêng sêmu dyatmika |
ingkang kalih rare kintên rencangipun |
Sèh Trênggana duk miyarsa |
ature santrinirèki ||

5. Ngandika lon marang garwa |

Sitarêsmi cacawissa kang bêcik |
sunggata saananipun |
lan wisma gêlarana |
papatutên ingkang sawatara mungguh |
manawa kang nêmbe prapta |
ing mêngko kaparêng mampir ||

6. Rara sira ngladènana |

garwa putra sandika aturnèki |
mundur mring wisma agupuh |
ngrêrakit pasunggata |
tan antara dangu sadaya wus ramut |
Sèh Trênggana wus tumêdhak |
marang ing sukuning wukir ||

7. Kapang-kapang uluksalam |
radyan kagyat tanggap dènnya mangsuli |
mualaikum salamu |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 206 >

 tundhuk ajawat tangan |
Sèh Trênggana alon pangandikanipun |
saking rêsêping tyasingwang |
jêbèng sira aja krami ||

8. Marang jênênge pun bapa |

mrih rumakêt datan na walangati |
padha bêcik sarawuhmu |
paran ta kang sinambat |
lan ing ngêndi pinangkanira wong bagus |
mring êndi kang sira sêdya |
pun bapa têmbe udani ||

9. Rahadyan osiking driya |

rada wantêr wong iki kaduk manis |
pasaja luwês ing têmbung |
wasana angandika |
pandangunta rama ing kakasih ulun |
Jayèngrêsmi sangka praja | Sokaraja ardi Giri ||

10. Grêsik tlatah Surapringga |

atmajane Suhunan Prapèn Giri |
lagya nglampahi ragèngsun |
karsane Kang Misesa |
sru kasrakat tan ana sinêdyèng kayun |
sênêng sumêngkèng ngaldaka |
marang (ng)gyan kang sêpi-sêpi ||
Jilid 1 - Kaca : 157
11. Sèh Trênggana nulya nabda |
iya kulup ajwa (n)dêdawa pikir |
balik dhangana ing tyasmu |
kampir ing wisma amba |
kêtêmua bibèkmu lawan adhimu |
anakku wadon sajuga |
rara Ruhkanti wawangi ||

12. Dangu radyan tan ngandika |

Sèh Trênggana mèsêm ngandika aris |
aja wagugên ing kalbu |
rèh ulun asung wikan |
anak wadon tyasmu yèn andakwa ingsun |
karsamu mampir jalaran |
katarik saka pawèstri ||

13. Iku jêbèng nora watak |

radyan matur dahat lêngganèng kapti |
wus kerit ing lampahipun |
Gathak Gathuk nèng wuntat |
gèdhèg-gèdhèg myarsa sabdanya sang wiku |
iki si wong aprasaja |
tatas têtêg apratitis ||

14. Babasan (n)jaring pawana |

lampahira uwus tumamèng panti |
lênggah glaran batu alus |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 207 >

 ki dalêm angandika |
kang sakeca kulup (ng)gonnira alungguh |
anggêpèn wisma priyangga |
(n)dhêku Radèn Jayèngrêsmi ||

15. Garwa putra tinimbalan |

praptèng ngarsa sang rêsi ngandika ris |
Sitarêsmi wruhanamu |
iku atmaja Sunan |
Giri Prapèn Jayèngrêsmi kasihipun |
mêngko ingsun ambil suta |
dadi kadange Ruhkanti ||

16. Mara asunga pambagya |

Sitarêsmi pangandikanya manis |
padha bêcik sira kulup |
prapta ing ngarsaningwang |
radyan matur jêng bibi pangèstunipun |
rara Ruhkanti sung bagya |
kakang katuran basuki ||

17. Iya rara sun tarima |

pambagemu marang ing jênêng mami |
Sèh Trênggana ngandika rum |
Rubiyah sunggatanta |
pangêsêsan tapsirih pateyanipun |
ywa kari kang nyênyamikan |
iki sêlak wêktu Mahrib ||

18. Sunggata luamdyèng ngarsa |

apikantuk dènnira angrêsêpi |
wus manjing ing Mahrib wêktu |
Sèh Trênggana ngandika |
payo kulup mring masjid sêdhênge waktu |
linggar sangking padalêman |
samya ngambil toyastuti ||
Jilid 1 - Kaca : 158
19. Tan winarna dènnya wêkdal |
bakda Ngisa wangsul mring dalêm malih |
wus rinakit dhahar sêkul |
sangkêp jangan myang ulam |
Nikèn Sitarêsmi aris matur kakung |
(ng)gyan ulun sudhiya dhahar |
punika sampun cumawis ||

20. Nulya dhahar langkung rahab |

Kèn Ruhkanti ingkang anglêladossi |
wus dumugi (ng)gènnya kêmbul |
linorodakên sigra |
maring Gathak Gathuk samya angathêkul |
dhasar wus lami tan nadhah |
dhaharan lumadyèng ngarsi ||

21. Sangkêp sanggyaning woh-wohan |

rêsêping tyas risang ingakên siwi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 208 >

 Sèh Trênggana ngandika rum |
kulup paran ing karsa |
apa aso utawa isih sarêju |
lalênggahan anèng wisma |
rahadyan umatur aris ||

22. Kajawi karsanya rama |

maksih eca pinarak anèng panti |
sambèn ginêm kang pakantuk |
ulun aminta barkah |
dimèn ing tyas aywa manggung wayang-wuyung |
Sèh Trênggana sru karênan |
pangandikanira aris ||

23. Apa ing patanyanira |

mêngko ingsun jawab ingkang patitis |
ngangge wawangsalan mungguh |
dimènne aywa kêmba |
payo kulup aywa wawang marang ingsun |
rama paran urip para |
jawabên ingkang patitis ||

24. Lae-lae gudhe pandhak |

dhuh-dhuh anggèr nagrinya ing Kuranji |
uripira iku kulup |
tan mawi paran-paran |
puspa ranu wit namaning bujangga gung |
uripira kadya sêkar | tunjung tan salaga kaki ||

25. Ngêndi (ng)goning Pangeranta |

brêkukut gung pêtis cinandu lêtih |
kang angucap mring sirèku |
sapa (n)dadèkkên para |
paksi kardha putra nata Ngayodyèku |
sêdya bakal dadya lawan |
dhèwèkira wong ngasigit ||

26. Sapa kang molahkên para |

minangkara sring apus gita sami |
lae-lae osikingsun |
wisesa tanpa krana |
lah ing êndi pinangkanira puniku |
ingsun saka Sawosêmpal |
wismane Hyang Bagaspati ||
Jilid 1 - Kaca : 159
27. Saking nora mulaningwang | dadi ana tumitah (n)donya iki |
lamun rama praptèng lampus |
mring ngêndi parannira |
tapas arèn tala pindha buntalèku |
ulih marang awaluya | kaya duk noranirèki ||

28. Jroning pati manggih apa |

kunir pita putra ing Janggala sri |
jroning pati iku kulup |
tan nêmu paran-paran |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 209 >

 kaya paran rama sadatira iku |
guladrawa prabu-yêksa |
purubaya sadat mami ||

29. Tuli bisu lawan wuta |

datan pêgat dènnira acariwis |
ngêndi (ng)gonne Hyang Suksmèku |
tirta-prana pratala |
kênèng swara ananing Hyang tanpa nglindhung |
ana ing sajroning cipta |
kèh katungkul tatakrami ||

30. Hèh ta kulup prana-dina |

angun-angun anata praja adi |
wus lali jiwa kasaput |
ing gunggunging asmara |
asmarane tansah gawe wigênèku |
babo kulup parangmuka |
sela ginênia rèki ||

31. Lae-lae pujinira |

akalurung tambuh parannya yêkti |
poma-poma ywa katungkul |
sêmbahira kang nyata |
carma-leka kajungan martalayèstu |
gurayang tambuh dènsêmbah |
kulup iku tan patitis ||

32. Ngêndi ênggon kang tan mêdal |

margaina mara jawabên aglis |
Wisangkara putraningsun |
gêbang paniwêr wana |
kang durung wruh akèh ujar kang karungu |
lamun iku kababara |
benjang rama ulun ngabdi ||

33. Kulup guguywaning rasa |

poma kaki aywa asalah tampi |
pranalapa wanita yu |
sêdhêp angganda prana |
lamun (m)babar wacana tanpa karyèku |
babo-babo jambu-alas |
jêmpana mung dyah ingèsthi ||

34. Kapok mitra wong tan lana |

puspalulut gunung malang Wêlèri |
pêgat sihe nora tuhu | kulup wacananira |
rama apa kurang ing prabèyaningsun |
sêtyanana lamun cidra |
wacana kang wus kawijil ||

35. Kadya paran uningakna |

pudhak-cêngkal palastraning narpati |
Sang Arjuna Sasrabahu |
kalamun kababara |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 210 >

 mara dhewe kang kawudan iku kulup |
wau sawusing ngandika |
Sèh Trênggana angêmasi ||
Jilid 1 - Kaca : 160
36. Radyan angrungkêpi gêpah |
saha matur waspanira drês mijil |
rama sira dene banjur |
wafat tanpa karana |
Sèh Trênggana musna tilar swara arum |
tan mati namung kewala |
ngalih panggonan sakawit ||

48. Asmaradana
1. Wau ta kang kari brangti |
rahadyan myang garwa-putra |
nahên gung-gunging prihatos |
pinupus wus karsaning Hyang |
papasthèn tan kêna-wah |
wasana narimèng kalbu |
sukur ing Allahu Akbar ||

2. Rara Ruhkanti prihatin |

saya birai myang Suksma |
mindhak kêncêng ngibadahe |
cacêgah myang pasa sunat |
lumintu sabên wulan |
mila sang dyah sakalangkung |
mancur mèntèr ujwalanya ||

3. Nikèn Sitarêsmi tuwin |

radyan langkung wlas ing driya |
muhung miminta Hyang Manon |
cêpaking kang jatukrama |
antuk jodho utama |
mangkana ri sang binagus |
lami nèng Tampomas arga ||

4. Anuju sajuga ari |

Nikèn Sitarêsmi lênggah |
anèng èmpèr ingkang kilèn |
putra kalih anèng ngarsa |
rara Ruhkanti turnya |
kakang paran dunungipun |
ingkang kasapta martabat ||

5. Yogya kawruhana yayi |

wong birai marang Suksma |
ing martabat iku rêke |
martabat sapta sadaya |
puniku (ng)gènnya mundhak |
tingalê wong arib têrus |
paningalle maring Suksma ||

6. Akadiyat ingkang dhingin |

kapindho martabat wahdat |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 211 >

 wakidiyat ping têlune |
kaping pate ngalam arwah |
ngalam misal ping lima |
ngalam ajêsan nêmipun |
insan-kamil kaping sapta ||

7. Martabate insan-kamil |
milane wontên ing wuntat |
ênggone pakumpulane |
martabat nênêm kang kocap |
batinne iku iya |
têtêlu kocap karuhun |
laire ingkang sêkawan ||
Jilid 1 - Kaca : 161
8. Mangka akadiyat dhingin |
ingaranan wujud mutlak |
têgêse mutlak ta mangke |
ora nyata sipatira |
miwah ing asmanira |
karanne mangkono iku |
durung ana kanyataan ||

9. Ingaranan kun-ijati |
têgêse kun ing punika |
luhuring aluhur dhewe |
dadi bingung ponang akal |
tan ana ngawruhana |
ing kun ine Hyang Ngaluhur |
kandhêk sakathahing akal ||

10. Kang martabat wahdat singgih |

ingaranan takyun ngawal |
krana Hyang Agung karsane |
nyatakakên awakira |
kalawan ngèlmunira |
mangka nyata ananipun |
lan satêngah sipatira ||

11. Ingaranan suku Dat-ti |

khakekat Mukamadiyah |
têgêse suku Dat rêke |
iku kalakuaning Dat |
ênggone pakumpulan |
ing ngèlmu ênggonne kumpul |
lan sakèhing sipate Dat ||

12. Mangka wahkidiyat nênggih |

takyun-sani namanira |
karana iya Hyang Manon |
nyatakakên dhèwèkira |
sarta makluk sadaya |
miwah lawan sipat ngèlmu |
pan sampun apisah-pisah ||

13. Ingaranan akyat sabit |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 212 >

 iku khakekat manungsa |
têgêse akyan ta rêke |
wus nyata kaananira |
bumi langit kasapta |
miwah kewan sampun wujud |
anèng ngèlmune Pangeran ||

14. Têgêse manungsa iki |

lali ing anane wadhak |
sampun karêngkuh anane |
ing wakitdira Hyang Suksma |
dadya tan wruh ing rena |
anging rêke ingkang wêruh |
kaananira Hyang Suksma ||

15. Ingaran insan kakiki |

karana ora apisah |
kalawan Dating Hyang Manon |
pan ananirèku Suksma |
tan mêtu saking hiya |
têtêp ana jroning ngèlmu |
ing salawase punika ||

16. Mangka nyata ananèki |

lawan sipatira pisan |
insan kakiki namane |
kalawan kang luwih nyata |
karana insan ika |
kanyataane Hyang Agung |
kanyataan jatineka ||

17. Mangka alam arwah nênggih |

kanyataane Hyang Suksma |
karana iku Hyang Manon |
anglairakên kang ana |
ing dalêm ngèlmunira |
(ng)gènning nyatakakên iku |
ing ananing ngalam arwah ||
Jilid 1 - Kaca : 162
18. Mangka nyata ananèki |
kalawan sakèhing sipat |
miwah sakèhing asmane |
kalawan kang luwih nyata |
karana ngalam arwah |
kang dadi gagêntinipun |
Hyang Agung kang Maha Mulya ||

19. Ingaran Arwah sayêkti |

nur wilayah arannira |
karane nama mangkono |
lair saking aibira |
sanepa lare mêdal |
sangking wêtênge kang ibu |
lair warnane sadaya ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 213 >

20. Mangka ngalam misal ugi |
karane ing ngalam misal |
dene dadi upamane |
kang têtêp ing ngèlmunira |
lan nyata ananira |
atanapi sipatipun |
têtela ngalam ajêsan ||

21. Kang ngalam ajêsan nênggih |

iya kanyataaning Hyang |
karana iku Hyang Manon |
nyatakakên ananira |
têtela ngalam ajêsan |
andadèkakên Hyang Agung |
ing anane ngalam ajêsan ||

22. Mangkana ananing Widdhi |

kalawan kang luwih nyata |
têtela jisim anane |
iku paesanning Suksma |
paesan lair ika |
yèku ananing Hyang Agung |
paesan nyataning nyata ||

23. Mangka insan-kamil nênggih |

ênggonne martabat sapta |
nênggih kang aluhur rêke |
titiga kang batin ika |
la-takyun arannira |
suku Dat ping kalihipun |
ping tiga akyan sabitah ||

24. Martabat titiga lair |

arwah misal lawan ajsan |
têgêse ajsan mangkene |
kandêl tipising kaanan |
kang narima panduman |
johar awal sipatipun |
miwah apngal lawan mukdas ||

25. Ingaranan insal-kamil |

milane aran mangkana |
tan apisah kaanane |
kalawan kaananing Hyang |
nyata ananing purba |
lan sipate Mahaluhur |
nyata ing insan punika ||

26. Ingaran insan-basari |

karane aran mangkana |
bangsa jisim iku dene |
kang kandêl lan tipisira |
owah-owah ananya |
karana anane iku |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 214 >

 sangking Anasir sangkannya ||

27. Dene anasir anênggih |

angin api lawan toya |
lêbu punika papate |
mulane bineda-beda |
wawatêking manungsa |
tan ana ingkang akumpul |
sakawan datan anunggal ||
Jilid 1 - Kaca : 163
28. Watake anasir bumi |
asor ing wawatêkira |
banyu asrêp ing watake |
kalawan asor punika |
anasir angin ika |
asrêp-angêt watêkipun |
gêni watêke apanas ||

29. Kumpul kabèh watêknèki |

ing manungsa kabèh ika |
darapon angraosake |
ing asrêp kalawan panas |
nikmat lawan malarat |
kang asor kalawan unggul |
wawatêkaning manungsa ||

30. Pan wajibing para mukmin |

angilowa kang wus kocap |
karana iya bênêre |
pangilon mukmin sadaya |
kang nyata ing Hyang Suksma |
ingaranan insan iku |
kalawan kang luwih nyata ||

31. Ngandika Nabi sinêlir |

sing sapa rêke tumingal |
ing sawiji-wiji mangke |
yèn tan ningali Hyang Suksma |
batalling tingalira |
siya-siya ing pandulu |
tan angsal dènnya tumingal ||

32. Ing tingale wong kang arip |

lêpas wong arip tingalnya |
lir ningali wayang rêke |
katon ki dhalang kang ana |
dhalange pan wus ilang |
pangucape dhalang iku |
nyata ki dhalang kang ngucap ||

33. Anaa paesan nênggih |

wujud kak punika nyata |
kalawan suku Dat mangke |
lan akyan-sabitah iya |
ananing ngalam arwah |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 215 >

 lan alam ajsan puniku |
sarta Dat sipate pisan ||

34. Dèn bisa sira nampani |

ing sakèhe crêmin ika |
pan marga sampurna rêke |
sakathahing auliya |
sami kinèn nêtêppa |
andikanira Hyang Agung |
sami ngilowa paesan ||

35. Dene ta martabat sangking |

ngalam jabarud punika |
karana bingung wong akèh |
ing sakèhe khak puniku |
anyatakakên iya |
ing kagungan Mahaluhur |
dadia warna martabat ||

36. Mangkana rara Ruhkanti |

dumêling dènnya miyarsa |
ing raka pangandikane |
lungguhe martabat sapta |
suruping diwangkara |
bibaran arêbut parlu |
waktu Mahrib kadya saban ||

37. Sigêg gantya kang winarni |

jêng sultan Carbon taruna |
sampun amiyarsa wartos |
sedanya sang panêmbahan |
dhepok ardi Tampomas |
tilar putra èstri luhung |
ayu praktati utama ||

38. Papatihira tinuding |

mring Tampomas mondhongana |
ing garwa lawan putrane |
cêkaking cariyos budhal |
wus prapta ing Tampomas |
panggya lan sang adiningrum |
Sitarêsmi sung pambagya ||
Jilid 1 - Kaca : 164
39. Caraka binojakrami |
nulya mêdharkên ing gita |
sultan Carêbon karsane |
Nikèn Sitarêsmi lingnya |
paran rara karsanta |
ywa nganti kaparan tutuh |
di prasaja mring si biyang ||

40. Nikèn Ruhkanti lingnya ris |

pêjah gêsangku sumangga |
(n)dhèrèk sakarsamu bae |
miwah dhawuhe si kakang |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 216 >

 sakarsa tan lênggana |
pituduhe kadang sêpuh |
sayêkti kanthi utama ||

49. Kinanthi
1. Myarsa ature kang sunu |
wau Nikèn Sitarêsmi |
waspa kumêmbêng karantan |
èngêt raka kang wus swargi |
wasana manis ngandika |
mring putra Dyan Jayèngrêsmi ||

2. Babo paran putraningsun |

kang dadya rêmbugirèki |
ing karsane kangjêng sultan |
ingsun lan arinirèki |
sira ywa wagugên ing tyas |
satuturmu dak lakoni ||

3. Radyan manêmbah umatur |

dhuh bibi pupundhèn mami |
kajawi karsa paduka |
prayogi dipun lampahi |
awit karsanipun sultan |
tuhu nugrahaning Widdhi ||

4. Yèn pinarêng bêgjanipun |

bokmanawi ambaboni |
wong agung Carêbon praja |
Nikèn Sita duk miyarsi |
kamantyan rênaning driya |
atur wangsulan mring patih ||

5. (n)Dhèrèk ing sakarsanipun |

sampun pradandosan sami |
sawusira asamêkta |
rahadyan umatur malih |
bibi nyuwun pangaksama |
ulun tan sagêd umiring ||

6. Ayun (n)dumugèkkên kayun |

amung atur ing pamuji |
raharjaning kang sarira |
ing dunya tumêkèng akir |
Allah maringana iman |
tinêbihna ing bilai ||

7. Nikèn Sita ngandika rum |

mênggah-mênggah waspa mijil |
kaki ing pandonganingwang |
sinêmbadana Hyang Widdhi |
radyan ngandika mring sang dyah |
babo nini kadang mami ||
Jilid 1 - Kaca : 165
8. Ingsun nyangoni rahayu |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 217 >

 winantu sakèhing puji |
raina wêngi tan pêgat |
kadyangganing toya mili |
kasêmbadana sakarsa |
lulus ing utama adi ||

9. Yèn sira winêngku kakung |

ywa tilar lanjaran nguni |
tatuladan kuna-kuna |
Kadising Rasulolahi |
kang amrih utamaning dyah |
antuka sawarga adi ||

10. Kang wêkêl salaminipun |

langgêng boya owah gingsir |
budinên dipun sampurna |
anyingkirana saliring |
kang wus ingaranan cacat |
tanduk tindaking pawèstri ||

11. Tan kurang tuladan luhung |

anggon-anggoning pawèstri |
jangji têmên linampahan |
ingkang wus kasêbut tulis |
anggung kang padha iyasa |
yèn nganti tumêkèng nisthip ||

12. Nanging kudu wruh panuju |

watêk kabênêran nini |
ywa nganggo bênêr kewala |
iku angèling dumadi |
êmpan papan duga-duga |
tangi turu aywa lali ||

13. Sang Dyah mangênjali matur |

kakang dhawuhmu tak pundhi |
datan luwih pangèstunta |
muga bisaa nglakoni |
sadaya kang wus kawêdhar |
tumancêpa sanubari ||

14. Lamun kakang èstu nglangut |

aku (n)dhèrèkke basuki |
iya yayi dak tarima |
rahadyan ngandika maring |
carakanira jêng sultan |
nêdha sang anindyamantri ||

15. Cumanthaka canthèl atur |

sêmbah sungkêm saha malih |
titip rena miwah kadang |
aywa kirang pangaksami |
caraka (n)dhêku lingira |
inggih anak ywa kuwatir ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 218 >

16. Samya sasalaman gupuh |
rara Ruhkanti ngabêkti |
gya bidhal sowang-sowangan |
mangkya ing Tampomas wukir |
ical sênêning prawata |
lir êmbanan tanpa manik ||

17. Kacarita sang rêtnayu |

praptaning Crêbon nagari |
tan pantara laminira |
pinundhut garwa padêmi |
ing sultan Carêbon praja |
ibu widada mong siwi ||

18. Wibawa wirya kalangkung |

gantya wau kang winarni |
Jayèngrêsmi Gathuk Gathak |
udhunira sangking wukir |
tansah mahawan ing arga |
ing siyang dalu lumaris ||

14 Ing rêdi Mandhalawangi pinanggih Ajar Suganda mêjang bab: 1. Petang

iladuni awon saening dintên; 2. Pranatamangsa; 3. Candrasangkala dalah
watak-watak satunggal-satunggaling têmbung sarta panggubahing
candrasangkala; 4. Wataking tanggal 1 dumugi 30. Dumugi ing Bogor
pinanggih Ki Wargapati ingkang mêdharakên bab lampah pujidina murih
umur panjang. R. Jayèngrêsmi suka katrangan bab jaman dahuru kiyamat
kubra. Wasana nglajêngakên lampahipun ningali tilas kraton Pajajaran. …
Kaca 166-199

Jilid 1 - Kaca : 166

19. Kèndêl kalanira wêktu |
mangidul minggah ing wukir |
Atunggul araning arga |
nèng ngriku datan alami |
ngalèr ngilèn ngambah arga |
ing Tangkubanprau ardi ||

20. Mung tri ari gya tumurun |

maring ing Buranggrang wukir |
atanapi wukir Wayang |
sapta ri gya mentar maring |
ngalèr ngilèn anjog arga |
Sanggabuwana ing nagri ||

21. Kêrawang kang sisih kidul |

nèng kono amung tri ari |
tumurun mangidul tlatah |
Priyangan Pasundhan nagri |
tansah mahawan ing arga |
sru karênan umiyat ing ||

22. Asrining kang gunung-gunung |

talatah ing Bandhung nagri |
jurang sirung karungrungan |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 219 >

 arga punthuk tinon wilis |
mawèh rêsêping lumampah |
sêngsêm sang kulinèng wukir ||

23. Ngênirkên sangsayèng laku |

ayêm kang andon lumaris |
wus manjat sukuning arga |
Gêdhe ing Mandhalawangi |
(n)dêdêr karsanya mring puncak |
ing arga Mandhalawangi ||

24. Tan ana durgama ketung |

lampahnya radyan lêstari |
Gathak Gathuk tansèng wuntat |
prapta ing lambunging wukir |
anon dhukuh sri kawuryan |
rahadyan umanjat malih ||

25. Praptèng pagagan sang luhung |

pinanggih janma dhêdhangir |
miwah amamatun gaga |
rahadyan ngandika aris |
kaki ulun atatanya |
ingriki ran dhukuh pundi ||

26. Myang sintên pangagêngipun |

ki dhangir tumênga angling |
bagus ngriki raning dhêkah |
anut namaning kang ardi |
Mandhalawangi punika |
dene kang dhêdhepok wukir ||

27. Ajar Suganda jujuluk |

paduka kalamun apti |
kapanggih lawan ki Ajar |
kula tur uning rumiyin |
rahadyan manis ngandika |
wawi matura ki dhangir ||

28. Kèndêl dènnira mamatun |

manggul pacul nyangking kudhi |
nginthir mantuk mring patapan |
lawan ki Ajar wus panggih |
matur yèn wontên dhatêngan |
janma tri sajuga sigit ||

29. Ki Ajar ngandikanipun |

mara aturana aglis |
papaculmu ulihêna |
kang kinèn umentar aglis |
nyangking kudhinya tarantang |
praptèng pagagan wus panggih ||
Jilid 1 - Kaca : 167
30. Matur sumangga sang Bagus |
kinèn laju kula irit |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 220 >

 wus kèrit lampahnya radyan |
Gathak Gathuk anèng wuri |
Ki Ajar Suganda mapak |
sungsung guyu asasanti ||

31. Nyawurakên arum-arum |

ngigêl lir mêrak kêsimpir |
wus tundhuk asta cinandhak |
rahadyan tandya kinanthi |
Gathak Gathuk suka mulat |
dupi wus prapta ing panti ||

32. Linênggahakên ing salu |

Ki Ajar wacana aris |
teja-teja sulaksana |
tejaning anyar kaèksi |
ing ngêndi kanang pinangka |
lan sapa sinambating sih ||

33. Rahadyan manis umatur |

kula nama Jayèngrêsmi |
sangking ing Giri Parapyan |
ngupadosi kadang anis |
jalêr Jayèngsari nama |
kang èstri ran Rancangkapti ||

34. Ki Ajar dangu tan muwus |

gèdhèg-gèdhèg ngandika ris |
sira kulup dinarima |
saka ing pangira mami |
lawas enggale kapanggya |
tur wus padha sinung luwih ||

35. Mungguh kang dadya sêdyamu |

sira kulup marang ngêndi |
rahadyan matur manêmbah |
sêdyaulun dhatêng Kawis |
ananging dèrèng uninga |
nglantur (ng)gambuh ing pawarti ||

50. Gambuh
1. Ing Karang iku kulup |
tlatah Bantên pungkas kulonipun |
tanah Jawa wus tan ana nagri malih |
ing kono ana wong luhung |
sudibya ngèlmu kinaot ||

2. Alim oliya tuhu |

amumpuni ing sakèhing ngèlmu |
tan kuciwa apa sakarsaning janmi |
darbe putra juga jalu |
ibune tumêkèng layon ||

3. Wusing akir kang sunu |

tansah dènnya mêmatiragèku |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 221 >

 alêlana kongsi tumêka saiki |
durung ana wartanipun |
ulihe mring Karang dhepok ||

4. Elingku namanipun |
Kyagêng Karang Sèh Ibrahim Ibnu |
Abubakar asli saking nagri Aib |
wus lawas (ng)gonne dumunung |
anèng Karang adhêdhepok ||
Jilid 1 - Kaca : 168
5. Kapasang yoga kulup |
karsanira marang Karang gunung |
pruhitaa sayêkti langkung utami |
nanging kulup aywa banjur |
nyatakêna kandhaningngong ||

6. Sidike kang linuhung |

manêngkunga ana Salak gunung |
têmbe sira wus tartamtu dènpondhongi |
linuru marang sang luhung |
binêkta mring Karang dhepok ||

7. Rahadyan lon umatur |

bilih parêng karsanta sang wiku |
ulun mangkat samangke mring Salak wukir |
Ajar Suganda angguguk |
iku ambêke wong anom ||

8. Tan mikir baya kewuh |

sayêktine sira durung wêruh |
nanging aywa dadi sumêlangmu kaki |
aku kang ngêtêrkên besuk |
kampir mring tilas karaton ||

9. Ing Pêjajaran kulup |

mung angkate kudu ri panuju |
ing petungan iladunine kang olih |
rahadyan manis umatur |
sakarsa ulun rumojong ||

10. Paranta etangipun |

iladuni ing wawatonipun |
Kyai Ajar Suganda ngandika aris |
sajroning sêsasi iku |
dina sapta winiraos ||

11. Upama tanggal nuju |

ari Sukra kawite kaetung |
Sukra siji raharja watêkirèki |
Sukra kaping kalihipun |
nuju satruning Hyang Manon ||

12. Sukra kang kaping têlu |

manggih pati Sukra kaping catur |
akèh ingkang samya sarju atitilik |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 222 >

 Sukra kaping limanipun |
raharja Tumpak ginantos ||

13. Tumpak sapisan iku |

satruning Hyang Tumpak ping dwinipun |
tuna luput Tumpak tri manggih prihatin |
Tumpak ping catur rahayu |
Tumpak kaping panca manggoh ||

14. Wahyu Dite winuwus |

Dite ping sapisan tuna luput |
Dite kaping dwi raharja Dite ping tri |
manggih susah Dite catur |
raharja sasolahing wong ||

15. Dite ping pancanipun |

satruning Hyang gantya ri Somèku |
Soma kaping sapisan tuna tan kenging |
Soma kaping dwi rahayu |
Soma ping tri susah manggoh ||
Jilid 1 - Kaca : 169
16. Soma kang kaping catur |
raharjadi Soma ping limèku |
manggih pati gantya Anggara winarni |
Anggara ping pisan iku |
satruning Allah sayêktos ||

17. Anggara dwi rahayu |

kang Anggara kaping katrinipun |
papêgatan Anggara ping caturnèki |
raharja Anggaranipun |
ping lima amanggih layon ||

18. Gantya ri Budanipun |

Buda pisan manggih dosanipun |
Buda kaping dwi raharja Buda ping tri |
manggih pati Buda catur |
raharja tan na wiraos ||

19. Buda ping limanipun |

satruning Hyang gantya Rêspatèku |
Rêspati kang sapisan amanggih tuni |
Rêspati ping kalihipun |
satruning Allah sayêktos ||

20. Rêspati tri rahayu |

Rêspati kaping catur manggih ru |
Rêspati kaping lima satruning Widdhi |
wus kêmput dina pipitu |
ri tanggal ètang sawiyos ||

21. Lamun (nd)haupkên sunu |

luwih parlu miliya kang sarju |
manggih ayu raharja akèh wong tilik |
iku salah siji kulup |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 223 >

 èstu datan walangatos ||

22. Rahadyan malih matur |

wontên tiyang mayu griyanipun |
nganthêng-nganthêng ngêntosi mangsa prayogi |
kadi paran kang kinayun |
têka mangsa kang dènantos ||

23. Sang wiku ngandika rum |

wêwatêke mangsa kanggo mayu |
awit Kasa tumêka Sadha-nirèki |
dhewe-dhewe watêkipun |
piyarsakna sun cariyos ||

24. Mangsa Kasa kang umur |

patang puluh siji dina iku |
nglamat pênêt warêdèn barang pakarti |
salamêt sarta sarêju | mangsa Karo winiraos ||

25. Trilikur ari umur |

ngalamate tukaran katêmpuh |
pakewuh gung mangsa Katiga winarni |
patlikur dina kang umur |
ngalamat kobongan awon ||

26. Kamalingan kablurut |

mangsa Kapat slawe dina umur |
nglamat luwih bêcik tur dinunung ing Sri |
lan rêjêki tur rahayu |
wrêdèn anak jalu wadon ||
Jilid 1 - Kaca : 170
27. Mangsa kalima umur |
pitulikur dina nglamatipun |
sugih anak tur sinungan slamêt nênggih |
mangsa Kanêm ingkang umur |
pat puluh tri ari mangko ||

28. Ngalamat kadang karuh |

akèh wèwèh kang mangsa Kapitu |
padha umur patangpuluhtêlu ari |
ngalamat kèh pakèryèku |
akèh lulungan ingkang wong ||

29. Nèng wisma datan kaur |

marga akèh prakara kang barung |
mangsa wolu umure nêmlikur ari |
nglamat tan na èstrinipun |
tawa pêgat wis layon ||

30. Mangsa Kasanga umur |

slawe ari de nglamatipun |
prihatinan kalongan sakalir-kalir |
mangsa Kasadasa umur |
patlikur ari kinaot ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 224 >

31. Ngalamat luwih ayu |
ing sabarang sêdyanira rawuh |
tur salamêt saanak rayatirèki |
tulus kang sarwa tinandur |
mangsa Dhêstha winiraos ||

32. Trilikur hari umur |

ngalamate sangêt sangaripun |
gêringan tur yèn roga tan antuk jampi |
malah têkèng ajalipun |
mangsa Saddha cinariyos ||

33. Umure patang puluh |

siji ari de ngalamatipun |
susahan tyas pisah lan batihirèki |
êndi ta ingkang kinayun |
pênêt awon wus kacriyos ||

34. Rahadyan aris matur |

kang prayogi patut dipun ênut |
mring raharja rèhning wênang nandhing milih |
lamun nrajang kang tan arju |
yèn tiwas kaparan tutoh ||

35. Nalika anon ulun |

masjid Dêmak saka srambinipun |
kajawine rarênggan pinatra asri |
wontên sastra ungêlipun |
Kori Roro Gawening Wong ||

36. Umpak kori lumêbu |

ugi wontên sasêratanipun |
mungêl Patra Kinarya Rupa Gêlapi |
kadi paran kajêngipun |
Ki Ajar mijil kang raos ||

51. Mijil
1. Iku kulup sangkalaning warsi |
pangetungku mêngko |
kori sanga loro lugu bae |
gawe papat njupuk saka karti |
wong watêke siji | dadi angka taun ||
Jilid 1 - Kaca : 171
2. Sèwu samas sangalikur kaki |
de umpak kang ngisor |
patra siji kinarya papate |
rupa papat njupuk warna ugi |
dadi papat malih | gêlap siji iku ||

3. Pangetungku umpake kang kori |

nalikane dados |
tahun sèwu patangatus luweh |
patang puluh punjule sawiji |
kulup ingsun mirit |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 225 >

 candrasangkalèku ||

4. Radyan (n)dhêku sarwi matur aris |

jatosana ingong |
ingkang candrasangkala watêke |
sang awiku angandika malih |
kawruhana kaki |
candrasangkalèku ||

5. Awit watêk sawiji têkaning |

sapuluh wus maton |
yèn sapuluh êdas panulise |
utawa nul ingkang angarani |
ingsun wêdhar kaki |
lawan wardinipun ||

6. Watak siji rupa rupa yêkti |

candra wulan kaot |
sasi jangkêp lèk nabi wudêle |
sasa lintang dhara wêtêng kaki |
bumi lêmah iki |
buddha iku luhung ||

7. Ronning godhong mèdi iku silit |

iku buntut yêktos |
dara pêksi dara sayêktine |
janma uwong eka tuduh siji |
wak badan sadêmi |
suta anak tuhu ||

8. Siti lêmah wêdhèn de awani |

akêndêl kinaot |
wungkulan wutuh wulan wardine |
wulan têmên niyat iku yêkti |
tunggal kabèh lirring |
watak ji sadarum ||

9. Gantya watak loro kang winarni |

netra mripat karo |
caksu iku suluhan netrane |
nayana pan ulat têgêsnèki |
sikara tangan-dwi |
buja iku bau ||

10. Paksa uwang drasthi iku alis |

ama pasu mangko |
locana rang-uranging matane |
kang carana têgês athi-athi |
karna kuping kalih |
karni iku sungu ||

11. Miwah têgês ambaning kang kuping |

anêbah jinatos |
talapukaning netra kaliye |
kang talingan pangrunguning kuping |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 226 >

 mata netra ugi |
lèn tangan alugu ||

12. Lar atêgês wuluning suwiwi |

anêmbah wot sinom |
miwah mangabêkti ing têgêse |
suku loro sikil karo kaki |
gantya watak katri |
kang winarnèng têmbung ||
Jilid 1 - Kaca : 172
13. Bahni gêni pandhe nambutkardi |
pawaka nyrêmomong |
gêni pucaking arga yêktine |
siking upêt myang têkên kang wardi |
guna iku gêni |
agaran satuhu ||

14. Dahana tanpa sangkan kang gêni |

trining rana tunon |
miwah gêni paprangan wardine |
uta lintah ujêl wêlut yêkti |
anauti cacing |
jatha iku siyung ||

15. Miwah gêni winadhahan kaki |

weddha gêni pawon |
miwah sêrat papakêm têgêse |
nalagni gêni panasing ati |
utawaka gêni |
wong manggang puniku ||

16. Kayalenna balubuking gêni |

punika jinatos |
gêni diyan tiga têlu bae |
kang uninga gêni obor kaki |
gantya kang winarni |
ingkang watak catur ||

17. Wedang banyu panas têgêsnèki |

sagara ku babo | banyu ingkang ngidêri jagade |
karti banyu sumur dene sukci |
we padasan yêkti |
jaladri liripun ||

18. Banyu rawa nadi banyu kali |

hèr udaka manggon |
sapucuking ancala wardine |
nawa banyu adhêm ingkang wêning |
samudra winardi |
banyu têlêng iku ||

19. Jalanidhi we angêdhung kaki |

waruna ing mangko |
katêlah ing têmbung warni dene |
têgês banyu sawangan toyadi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 227 >

 we jêmbangan yêkti |
o ana toya truh ||

20. Waudadi wêrdine kakalih |

we pancuran karo |
we dèrèsan krambil lawan arèn |
sindu banyu-susu dene warih |
iku banyu krambil |
de kang padon catur ||

21. Tasik sagara miwah awardi |

ingkang banyu oyot |
catur yuda keblat pat wardine |
pat sakawan gantya kang winarni |
watak lima kaki |
kawruhana iku ||

22. Buta wil lanang kang siyung dening |

Pandhawèku babo |
atmajendra Pandhu tatalêre |
gêtih otot ati kêtêg tuwin |
pramana tanapi | mangsa kalimèku ||
Jilid 1 - Kaca : 173
23. Wisaya panggawe dene indri |
bayuning kang panon |
yaksa wil wadon mawa siyunge |
sara landhêp maruta pan angin |
ngirit ganda wangi |
pawana ngin ribut ||

24. Gana wana gung margana angin |

nèng dadalan manggon |
samirana ngin ngilangkên riwe |
warayang pan sanjata sayêkti |
panca lima kaki |
bayu têgêsipun ||

25. Angin kang manjing mêtu sayêkti |

wisikan jinatos |
wuruking bapa mardi lwiring rèh |
gulingan angin mêtu jinêmrik |
lima gangsal kaki |
watak nêm winuwus ||

26. Masa mangsa nênêm sad rasêki |

rasa nênêm manggon |
winaya ranning mangsa kanême |
miwah anggang-anggang iku kaki |
gana tawon yêkti |
de têgêsing rêtu ||

27. Awor miwah yêk-uyêkan kaki |

anggas iku sato |
bêr-ibêran myang kayu glinggange |
oyag obah karêngya kapyarsi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 228 >

 rinêngga tanapi |
kaupakarèku ||

28. Pangrarasing nêm ya pangrarasing |

watak kanêm mangko |
tahên iku kayu taun radèn |
wrêksa kayu kang tinêgor kaki |
prabatang jinarwi |
iku kayu rubuh ||

29. Malang anèng dadalan gumuling |

kilating nêm babo |
lilidhahing mangsa kanêm dene |
lona pêdhês mla kêcut kang wardi |
tikta iku pait |
kyasa gurih tuhu ||

30. Dura asin sarkarèku manis |

watak pitu mangko |
ardi gunung urut pasisire |
prawata gunung têpung samyardi |
turanggèku wajik |
giri gunung agung ||

31. Rêsi têgês pandhita kang suci |

angsa banyak yêktos |
kang biksuka sapi cala lwire |
sikil gunung imawan imasri |
nèng pucuking wukir |
sapta ya pipitu ||

32. Pandhita putus yêktining wardi |

swara wiku kalok |
gora agung muni iku lire |
pandhita kang amumuruk kaki |
swa kuda kabiri |
tungganganing gunung ||

33. Iku têngah-têngahaning wukir |

wiku lire mangko |
pandhita ing gunung sayêktine |
ya pipitu ya pipitu sami |
gantya kang winarni | kang wawatak wolu ||
Jilid 1 - Kaca : 174
34. Naga ula gêng panagan kaki |
gyan ula gêng kaot |
salira manyawak basu têkèk |
myang atêgês kumarèng nagari |
tanapi araning | kang mangsa kawolu ||

35. Tanu bunglon murti cêcak singgih |

kunjarèku gêdhong |
myang atêgês kandhanging gajahe |
gajah-gajah nèng wantilanèki |
dipangga marêngi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 229 >

 tinitihan ratu ||

36. Èsthi gajah kang dènpalanani |

samadya jinatos |
gajah ana têngahing wanane |
manggala gajah binêkta jurit |
dwiraddha jinarwi | gajah mêta iku ||

37. Kang bujangga ula lanang kaki |

brahmanastha manggon |
pandhita sing sabrang wolu kèhe |
dwipara gajah binêkta maring |
pacangkraman kaki |
liman têgêsipun ||

38. Gajah binêkta midhang sayêkti |

dening sang akatong |
lan ula ula lanang têgêse |
myang atêgês karo ula yêkti |
gantya kang winarni |
watak sanga iku ||

39. Kang rumiyin trustha lènging bêdhil |

trusthi lènging dêmon |
muka rai gapura lawange |
ratu wiwara lèng sakèthènging |
dwara lènging panti |
nanda lèng kodhok gung ||

40. Wilasita lèng kumbang sayêkti |

kang guwa jinatos |
lèng patapan agolong samunne |
lodra aluraning we sayêkti |
gatra lènging gangsir |
êlèng lènging sêmut ||

41. Rong lèng ula song lèng landhak yêkti |

trusan lawanging wong |
bubutulan yèku angka lire |
inggih punika wilangan yêkti |
babahan lèng maling |
hawa sasangèku ||

42. Bolonganing sarirèng sujanmi |

mangkya winiraos |
watak sapuluh kang pinurwèng rèh |
boma sukêt mati sunya sêpi |
gagana kang langit |
kesisan ing mêndhung ||

43. Barakan tan katon ingkang warni |

adoh têbih mangko |
ing langit iya ing langit bae |
ana tan katon tan kêna yêkti |
kang windu jinarwi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 230 >

 tumbuking kang taun ||

44. Anèng wiyat langit kalimputing |

mêndhung angêmu troh |
widik-widik katon gya ilange |
malêtik satêngahing wiyati |
sirnèng gaganèki |
sirnèng langit iku ||
Jilid 1 - Kaca : 175
45. Sagunging das sakathahing kang nir |
walang mêsat kang hos |
anggusah watak sapuluh lire |
iya watak sapuluh sayêkti |
sagung atêngêr nir |
awatak sapuluh ||

46. Lamun karya sangkalaning warsi |

unine pinathok |
kang rumuhun nèng ekan dununge |
nulya dasan sapiturutnèki |
nanging kêcapaning |
ekan dhawah kantun ||

47. Radèn Jayèngrêsmi matur malih |

dhuh ri sang kinaot |
kadi paran punika kajênge |
dene wêlut sami lawan agni |
sapiturutnèki |
katrangna jrudêmung ||

52. Jurudêmung
1. Sang wiku mèsêm lingira |
mungguh sasurupaningsun |
layang Candragêni iku |
kang ambabar katrangannya |
ing candrasangkala mau |
kang mawa kêkawin têmbang |
Kusumawicitra linuhung ||

2. Etunge laku rowêlas |

kacarita duking dangu |
anggitannya Maha Wiku |
Wêrda Êmpu Wilasaya |
pujangga putus ing kawruh |
ing nagri Purwacarita |
sangking karsanya sang Prabu ||

3. Widhayaka kang paparab |

Aji Isaka puniku |
wus dianggit duk ing ngayun |
dumadi candrasangkala |
ananging ta jarwanipun |
durung mawa karêpira |
ingkang dadi sababipun ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 231 >

4. Ing watêg durung ginêlar |
krana kurang wijangipun |
mila linaras kang urut |
wit siji têkèng sadasa |
ingkang nunggal rasanipun |
amung ginarba kewala |
kang anunggal rahsanipun ||

5. Tinêrangakên samoa |
miwah tatêmbunganipun |
kang padha amawa kayun |
apan jinèjèrkên wêtah |
dak urut kadi ing ngayun |
awit ing watak sajuga |
tumêka watak sapuluh ||

6. Watak sawiji winarna |

rupa têgêsipun wujud |
yèku uruping cahyèku |
mula dadya watak juga |
dene ta cahya puniku |
dumadya tandhane gêsang |
ingkang tumitah sadarum ||

7. Candra wêrdi lèk purnama |

tanggal limalas puniku |
mula dadi watak iku |
sawiji awit duk kuna |
(ng)gonne Dèwi Sri tumurun |
matêdhakkên wiji dadya |
ri wijèning manungsèku ||
Jilid 1 - Kaca : 176
8. Sasi lèk jangkêp wêrdinya |
ya etung sêsasi muput |
mula dadi watak iku |
sawiji dene amulya |
anganakakên sitangsu |
sapisan manèh lir ngarsa |
mangkya nabi wêrdinipun ||

9. Wudêl mula dadi watak |

sawiji de wudêl mau |
ginawe têrsandhanipun |
asma sapisan duk jabang |
yèn wus pupak pusêr sinung |
aran saprayoginira |
nulya sasa têgêsipun ||

10. Lintang mula dadi watak |

siji dene wujudipun |
jèn-ijèn sajuru-juru |
katon sangking madyapada |
padha lintang aranipun |
de dhara wêtêng wêrdinya |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 232 >

 mula dumadi puniku ||

11. Watak sawiji sanyata |

de nampani sarinipun |
sarahsaning siji iku |
mangkya bumi wêrdi lêmah |
mulane lêmah puniku |
dumadi watak satunggal |
anuwuhkên sakèhipun ||

12. Wiji tanêm tuwuh ika |

mangkya buddha wêrdi purus |
utawa luwih puniku |
mula dadi watak juga |
dene ta luwih puniku |
minangka wijèning janma |
ingkang ronning wêrdinipun ||

13. Cahyaning godhong mulanya |

dadi watak siji iku |
de têrsandha uripipun |
tanêm tuwuh thuthukulan |
lamun katon godhongipun |
iku tandha wiji gêsang |
yèn godhong tan katon lampus ||

14. Mèdi jubur wêrdinira |

dene kanggo marganipun |
susukêr sangking dharèku |
de iku buntut têgêsnya |
yèku êpoke kang buntut |
kang masthi amung sajuga |
mangkya dara têgêsipun ||

15. Apan iya pêksi dara |

mula dumadi puniku |
watak siji dene purun |
ngayom kulina manungsa |
de janma wong wêrdinipun |
mula dadya watak juga |
pipijèn titah Hyang Agung ||

16. Eka sawiji wêrdinya |

utawa pinardèn tuduh |
de wak suta wêrdinipun |
anak lawan awak tunggal |
saka wiji dadinipun |
de siti lêmah wêdhènnya |
mula dumadya puniku ||

17. Watak sawiji de bisa |

amanjila wujudipun |
gya awani wêrdinipun |
ya wani utama surya |
mula watak sawijiku |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 233 >

 sorot amijangkên marang |
ing wujud sajuru-juru ||

18. Yèn wungkulan têgêsira |

wuwutuhan mulanipun |
dadi watak sawijiku |
de isih wutuh wujudnya |
nyata têmên tunggallipun |
wêrdi iku kabèh tamat |
watak kakalih winuwus ||
Jilid 1 - Kaca : 177
19. Netra wêrdining paningal |
mulane dumadi iku |
watak kwajibanipun |
mêrêm lawan mêlèk ika |
caksu pasuluhan èstu |
mula dadi loro watak |
de ana rêrêgêdipun ||

20. Warna loro blobok waspa |

de nayana ulat èstu |
ugêring ulat puniku |
rong prakara bêcik ala |
sikara tangan dwi iku |
kwajibane rong prakara |
mêgar atanapi mingkup ||

21. Buja bau wêrdinira |

mula loro watakipun |
nguwati tangan ro mau |
paksa uwang wêrdinira |
mula dumadi puniku |
watak karo de pedahnya |
rong prakara kang rumuhun ||

22. Ngingkêmkên tangkêping waja |

mêngakên angaping tutuk |
drasthi alis wêrdinipun |
mula dadi dwi kang watak |
dene mimbuhi satuhu |
kasigitan rong prakara |
ngêkêr netya kalihipun ||

23. Muwuhi prabaning gwaya |

mangkya ama têgêsipun |
papasu iya puniku |
pangul ngisor pasuluhan |
mula dumadi puniku |
watak loro de minangka |
siringing netya dwinipun ||

24. Mangkya locana wêrdinya |

urang-uranging netrèku |
yèku lalu-kinanipun |
maripat têngên lan kiwa |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 234 >

 mula dumadi puniku |
watak loro dene bisa |
amosikên idêpipun ||

25. Wênganing idêp sapisan |

dadya pangawasanipun |
kaping kalih ingkêmipun |
dumadya tatampingira |
sakèh rêrêgêd sadarum |
mangkya carana wêrdinya |
athi-athi milanipun ||

26. Mila dadya dwi wataknya |

awit athi-athi iku |
karya pasrèning mukèstu |
rong prakara kang sapisan |
gawe lulungidanipun |
pasuryan kaping kalihnya |
dadya kêkêring cahyèku ||

27. Karna rêngganing talingan |

dadine ro watêkipun |
awit rêngganing karnèstu |
duk kuna sumping lan sêngkang |
dene karni wardinipun |
ambaning kuping milanya |
dadya watak loro iku ||

28. Bisa nampani surasa |

lawan pangrasa puniku |
de anêbah têgêsipun |
talapukan kang kaprênah |
ing ngisor idêp kang wulu |
luhuring kang urang-urang |
mula loro watêkipun ||

29. Jalaran puniku milya |

anglawani solahipun |
padhang pêtênging netrèku |
sapisan ngrèh wênganira |
paningal kalaning wungu |
ping dwi angrèh rêming netra |
kalanira ayun turu ||
Jilid 1 - Kaca : 178
30. De talingan têgêsira |
pangrunguning kuping èstu |
mula loro watêkipun |
awit iku amiyarsa |
rong prakara ala-ayu |
dene maha wêrdinira |
ambaning paningalipun ||

31. Mula dadya ro kang watak |

de ngêmbani pramanèku |
rong prakara kang rumuhun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 235 >

 kêdhap ya ubênging tingal |
ingkang ijo warnanipun |
kang kaping pindhone kilat |
maniking tingal kang pingul ||

32. Lèn tanganna têgêsira |

kêplok yèku karêpipun |
suka lan susah puniku |
êlar wulu suwiwinya |
de dadya ro watêkipun |
rong prakara karyanira |
mêgar atanapi mingkup ||

33. Kanggone dadya panambak |

adhêm mring dayaning mabur |
nêmbah suku karo iku |
angabêkti dalamakan |
gawe kuncup dwi astèku |
watak loro pan wus tamat |
rahadyan nêmbah umatur ||

34. Watak juga lan kalihnya |

solah miwah bawanipun |
condhong lawan rahsanira |
sang wiku ngandika dhaup |
mangkya watak tri kawêdhar |
sinom salinne kang pupuh ||

53. Sinom
1. Bahni gêni pandhe ika |
mulane dadya watak tri |
asal sangking tri prakara |
saking pangreka kang dhingin |
yaiku gêni saking |
thithikan agarannipun |
pindho sangking sarana |
yèku arêng de kaping tri |
pangolahe angin sangking ingububan ||

2. De pawaka wêrdinira |
gêni sapucaking ardi |
mula dadi watak tiga |
wit sangking têlung prakawis |
agni sasalat sangking |
walirang ping kalihipun |
saka gêni dudupa |
panuwun puja sêmèdi |
tri bêdhiyan sarananing kaasrêpan ||

3. Siking gêni upêt ika |

mulane dadya watak tri |
wujuding upêt triwarna |
mancung sêpêt ontèl kluwih |
guna agaran gêni |
tri prakara dadinipun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 236 >

 saka panasing asap |
saka sêrêting piranti |
saka kawul gênêpe katiga warna ||
Jilid 1 - Kaca : 179
4. Dahana pan gêni salat |
mulane dadya watak tri |
wit sangking katri prakara |
sapisan saka sumuking |
hawa panasing bumi |
kadwi saka sumukipun |
ing watu gêni ika |
kaping tri saka sumuking |
kang walirang gathuk dadya gêni salat ||

5. Trining brana pyu paprangan |

mulane dadya watak tri |
anane saka tri warna |
prakara saka kasêktin |
dwi têmpuhing saradhi |
tri pambêsmining sawèku |
uta têgêse lintah |
mula dumadi watak tri |
untunira ngisor loro (n)dhuwur juga ||

6. Kwajibane tri prakara |

napêl molah ganda bangkit |
ujêl wêlut têgêsira |
mulane dadya watak tri |
dene ta andarbèni |
daya tri prakara iku |
panglunyon mulèt rosa |
anauti wrêdi cacing |
mula dadi watak têlune de darbya ||

7. Kawajiban tri prakara |

nglêkêr mulur mangkêrêt tri |
mangkya jatha wêrdinira |
gêni winadhahan yêkti |
de dadya watak katri |
gêni arêng kang rumuhun |
kalih gêni winadhah |
têlu kang pinêdah kardi |
ambêbakar manggang sapanunggalannya ||

8. Wedha gêni pawon ika |

dene ana warna katri |
kang gêni kayu kalawan |
cêngkorongan pawon gêni |
katri laweyan gêni |
de nalakni wêrdinipun |
gêni panasing manah |
mula dumadya saka tri |
kadadeyanira saka tri prakara ||

9. Dhingin saka pangabaran |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 237 >

 dwi pangobong saka sêngit |
tri saka pangumbar hawa |
utawaka wêrdinèki |
gêni manggang mulaning |
dumadi watak tri yèku |
gêni kayu kalawan |
arêng sujèn jangkêp katri |
kayalena wêrdi gêni balubukan ||

10. Mula dadi watak tiga |

de gêni blubukan asring |
kaanggo têlung prakara |
ngêpès (m)bênêm ambakari |
apan gêni diyan iku |
mula dadi tri watak |
de wujuding sorot katri |
biru kuning abang jangkêp kaping tiga ||

11. Pungkasan tiga uninga |

wêrdi gêni thithikan tri |
watu gêni kawul waja |
watak sakawan winarni |
wedang ingkang rumiyin |
banyu panas wêrdènipun |
de dadya watak papat |
sakawan dayanirèki |
matêngakên umob molah kumarangsang ||
Jilid 1 - Kaca : 180
12. Sagara we pakumpulan |
banyu saka patang warni |
tuking kali tuk bêngawan |
tuking pancuran myang riris |
mangkya katri winarni |
banyu sumur dene iku |
kaanggo patang warni |
pangangson padusan tuwin |
pangasahan sakawane pangumbahan ||

13. Sukci wêrdi we padasan |

de kangge patang pasukci |
kêmu raub wisuh tangan |
lawan masuh sukunèki |
jaladri wêrdinèki |
banyu angêndhong yaiku |
angêndhong we sakawan |
banyu udan banyu kali |
banyu êtuk kalawan banyu bêngawan ||

14. Dadi banyu kali ika |

mula papat watêknèki |
dadya pasucèn sakawan |
padusan angungumbahi |
angongolah kinardi |
angombèni kewanipun |
hèr banyu pucuk arga |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 238 >

 dadya watak papat awit |
pucuk arga ana banyu patang rupa ||

15. We kawah banyu pamuja |

banyu pêdhut banyu riris |
nawa wêrdi banyu tawa |
yèku we tuk umbul tuwin |
pancuran sumbêrnèki |
de samodra wêrdi banyu |
ingkang ngidêri jagad |
keblat papat dènubêngi |
apan sami kataman banyu samodra ||

16. Jalanidhi banyu ingkang |

bênêr yèku saka riris |
lan kali êtuk bangawan |
dene warna wêrdinèki |
banyu sawangan nênggih |
saking kali rêmbêsan tuk |
sakawan pasumbêran |
de toya wêrdinirèki |
banyu ing jêmbangan kanggo suci badan ||

17. Adus raub awak-awak |

kanggo wisuh jangkêpnèki |
wahana yèku we udan |
angsal sakawan prakawis |
saka kukusing agni |
myang kukusing tanêm tuwuh |
saka kukusing toya |
papate kukusing bumi |
mangkya wau dadi wêrdi we dèrèsan ||

18. Saking amèr kapanasan |

saking kapêlêg ing angin |
saking praboting baskara |
susumubing bun mungkasi |
de sindu wêrdinèki |
banyu susu dene iku |
wit saka pat prakara |
dhingin saka srana jampi |
tuntuming bayu wuwung sari tatêdhan ||

19. Warih wêrdi banyu klapa |

dene atêrira warih |
puniku rambah kaping pat |
wiwit bluluk banjur cêngkir |
dawêgan miwah krambil |
dene tasik wêrdinipun |
banyu oyot jalaran |
kang dhingin tarik-tinarik |
iya saking purusan sakawan warna ||
Jilid 1 - Kaca : 181
20. Têmah ngringêt dadya toya |
yèku saka gêni angin |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 239 >

 banyu tanapi bantala |
catur we keblat winardi |
keblat papat sayêkti |
pan ana sagaranipun |
yogya pat dene ana |
jaman yoga pat prakawis |
jaman tirta dwara kali karta tamat ||

21. Watak kalima winarna |

buta apan wus sajarwi |
mula dadi watak lima |
dene iku bisa nunggil |
kalima bangsa nênggih |
sèluman myang bangsa mabur |
nunggal bangsaning kewan |
bangsaning buburon warih |
de limane bisa nunggal lan manungsa ||

22. Pandhawa wêrdi putra sang |

Pandhu Dewanata Aji |
lima juga Sri Ngamarta |
dwi Dyan Sena tri Pamadi |
nunggal sayayah bibi |
kang dwi lèn bibi puniku |
kacatur Dyan Nangkula |
Sadewa kalimanèki |
mangkya tata gêtih otot wêrdinira ||

23. Ing netya ngolah pramana |

ing lidhah ngolahkên angling |
ing tangan ngolah (ng)gauta |
ing suku ngolahkên linggih |
utawia lumaris |
ing prêji ngolah rahsèku |
mangkya gati wêrdinya |
kêkêtêg de dunungnèki |
anèng tênggok jaja ugêl-ugêl ngasta ||

24. Gêl-ugêl sikil kalawan |

ing planangan limanèki |
èndri bayu ingkang mata |
dene pakumpulan saking |
ing irung tuwin kuping |
pasuryan myang saking kalbu |
yaksa wêrdi danawa |
wados asisiyung nênggih |
ditya wandu mila dadya watak lima ||

25. De dadya panunggulira |

ditya sakawan bupati |
limane piyambakira |
sara landhêp wêrdinèki |
nalika jaman nguni |
gaman kang ran sara iku |
landhêp limang wadana |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 240 >

 de maruta wêrdi angin |
kang kairid gandane kang sêkar gangsal ||

26. Sêkar jawah saking Jwata |

sêkar amyang taman sari |
sêkar bago pangukupan |
sêkar gêlung lawan sari |
sêkaraning jinêmrik |
de pawana wêrdinipun |
angin drês iya ika |
saka keblat myang ing nginggil |
bana iku alas agung wêrdinira ||

27. Mula dadi watak lima |

babaya limang prakawis |
ula macan asu ajag |
danawa lawan panjawi |
margana wêrdinèki |
angin ana ing dêlanggung |
yèku napas kang mêdal |
ing pancadriyanirèki |
samirana wêrdi angin kang ambuwang ||

28. Karingêt limang panggonan |

rai bau jaja gigir |
suku jangkêpe kalima |
warayang wêrdinirèki |
sanjata de landhêping |
balimbingan ana catur |
limane pucukira |
de panca bayu sayêkti |
kang kaanggêp putra Hyang Bayu kalima ||
Jilid 1 - Kaca : 182
29. Sawiji wil Jajahwrêka |
Kapi Anoman kakalih |
katri Wukir Maenaka |
catur Sètubanda èsthi |
Bratasena mragili |
de wisikan wêrdinipun |
wangsit guru limang bab |
tuduh kadadeyanèki |
dêdunungan iya iku bawa lima ||

30. Gulingan dene wêrdinya |

paturon nênggih wong guling |
pêpêt pancadriyanira |
lilima ingkang mungkasi |
etang lima wus jarwi |
ji loro lu pat limèku |
wus titi watak lima |
watak nêm mangkya winarni |
salin têmbang amrih mamanising kata ||

54. Dhandhanggula
1. Masadrasa wrêdi kang binukti |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 241 >

 rasa nênêm prakara yaika |
rasaning sêga iwake |
rasaning wijinipun |
rasaning kang godhongan tuwin |
rarasaning dadèrèsan |
wowohan nêmipun |
winayang wêrdi gang-anggang |
awit saka sikile iku nêm iji |
guna awon wêrdinya ||

2. Dene ingkang mangsa kanêm yêkti |

nawu madu sinungkên anaknya |
de rêtu awor wêrdine |
campuring kanang kayun |
kang rumuhun grêngsênging dhiri |
dwi ajuning kang manah |
tri ajuning purus |
catur ajuning paningal |
kalimane ajuning tangan nêmnèki |
ajuning sukunira ||

3. Hoyag wêrdinira obah yêkti |

gêtêring pangadêg myang pramana |
pamiyarsa panggandane |
pangrasa badannipun |
gya karêngya karungu wêrdi |
iya nênêm prakara | wisikan karuhun |
amuwung wulang utama |
myang karungu wawangsite ujar manis |
pangraras ngalêmbana ||

4. Namaning nênêm yèku namaning |

pala nênêm kasimpar baruwah |
gumantung palawijane |
myang kucila kirnèku |
tahên kayu taun winardi |
wrêksa kayu têgoran |
lèn prabatang kayu |
rubuh malang ing dêdalan |
pan ginêrba kayu nênêm wataknèki |
lire ingkang mangkana ||
Jilid 1 - Kaca : 183
5. Kang tartamtu kanggo nêm prakawis |
turus miwah dandananing omah |
kanggo dandanan prantine |
kanggo pêthan arcèku |
kanggo plangkan pangraras tuwin |
katunu kanêmira | kilating nêm iku |
têgêse lalidhah mangsa |
iya kanêm lona pêdhês wêrdinèki |
mla kêcut wêrdinira ||

6. Tikta wêrdinira apan pait |

kyasa wêrdinira gurih ika |
dura pan asin têgêse |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 242 >

 sarkara wêrdinipun |
apan manis watêk nêm titi |
watak pitu winarna |
ardi wêrdi gunung |
kang urut pasisir iku |
mula dadi wawatak pitu de ardi |
isine pitung warna ||

7. Watu guwa jurang padhas tuwin |

papancuran pèrèngan tuwuhan |
turangga de panganggone |
jaran iku pipitu |
kang rumuhun apan kêndhali |
apus lawan salebrak |
sanggawêdhinipun |
ambên camêthi pitunya |
giri wêrdi gunung gêdhe dene dadi |
pakandhanganing swara ||

8. Rêsi têgêse pandhita sukci |

yèku ingkang nganggo kasucian |
pitung prakara etange |
katêmênan rumuhun |
lumuh ala lumuh nyidrani |
lumuh marang ruruba |
lawan tuhu lumuh |
marang ing pangalêmbana |
lumuh rêgêd pitune pan lumuh maring |
sabarang bêbèngèsan ||

9. Angsa apan banyak wêrdinèki |

mula dadi pitu watêkira |
kagawa sugih swarane |
biksuka wêrdi lêmbu |
mila pitu watêkirèki |
dene ing kuna dadya |
tungganganing wiku |
aldaka sukuning arga |
dene darbe sasêbutan pitu nênggih |
punthuk ujung tunggangan ||

10. Lambung tepong sisiku sukuning |

de himawan wêrdinira mega |
pucuking gunung dununge |
mula watak pipitu |
sangking kukus kapitu warni |
kukus adhêming kisma |
kukus tanêm tuwuh |
kukus pangobaring wrêksa |
kukus ingkang rêratêng lawan kukusing |
udalaning kang toya ||

11. Kukus ingkang bêdhiyan myang sangking |

kukusing kang dupa jangkêp sapta |
sapta pandhita wêrdine |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 243 >

 agêming pandhitèku |
pan pipitu jajenggot cundrik |
kêthu jobah salendhang |
tlumpah têkênipun |
gora swara muni ika |
wardi swara uni agung akèh kaki |
apan pitung prakara ||
Jilid 1 - Kaca : 184
12. Sangking suwaraning banyu bumi |
gêni angin balêdhèg lan udan |
sangking pakarti pitune |
swa kuda wêrdinipun |
jaran molah pitung prakawis |
nyongklang mêdhar adhean |
jojrok ngawalipun |
nyirig nyandêr pipitunya |
tungganganing gunung tumpakan rêrêdin |
ana pipitu warna ||

13. Jaran kabirèn lêmbu palangki |

padhati jolang kisruki lawan |
bojadhi ganêp pitune |
de wiku ya pipitu |
yèku wiku kang nglakokkên ing |
pangawikan kasapta |
jaya kang rumuhun |
pindho aji pangasihan |
katêlune aji panglimunan bangkit |
pat aji tatakrama ||

14. Kalimane pamawasan aji |

kanêm aji etang pêpetangan |
sapta ji panglêrêbane |
sampêt watêk pipitu |
watêk wolu mangkya winarni |
bubukanira naga |
wêrdi ula agung |
mula dadya wolu watak |
derbe panguwasa wolung warni |
nyêmbur nyakot amolah ||

15. Mulêt rosa urip (ng)gon kakalih |

anglungsungi wolu bisa gêsang |
saka lênga nèng pêthite |
panagan etangipun |
pasawêran wolung (ng)gon nênggih |
naga taun myang naga |
jatingarangipun |
naga wulan lawan nagan |
pasangaran naga larangan lan malih |
kanang naga pangkalan ||

16. Naga dina pasaran mungkasi |

de salira ya slira mênyawak |
apan wolu pangwasane |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 244 >

 bisa ngambah ing banyu |
ngambah marang dharatan bangkit |
mènèk myang ngêrong ika |
mring nastapa ayun |
anglungsungi myang yuwana |
kawolune riringa mring bangsanèki |
mangkya basu wêrdinya ||

17. Apan têkèk mulane dumadi |

watak wolu darbe panguwasa |
wowolu iki cacahe |
panglêngkêtaning suku |
kinajrihan ing bangsanèki |
tyas sabar myang ngumara |
sarèh tindakipun |
sarana atine kêna |
kanggo jampi wong cêkèk tan nggarapsari |
darbe panawa wisa ||

18. Kawolune bisa anglungsungi |

mangkya tanu bunglon wêrdinira |
bangkit wor wolung warnane |
bang irêng kuning pingul |
ijo biru bêlawu tuwin |
wungu jangkêping astha |
murti wêrdinipun |
cêcak de darbe pangwasa |
wolung warna panglèngkètan kang rumiyin |
bisa mênèk puliyan ||
Jilid 1 - Kaca : 185
19. Ayuwana sarana myang kêsit |
bisa mogêl nglungsungi isthanya |
mangkya kunjara wêrdine |
gêdhong panggonan ngukum |
duking kuna janma kang tampi |
ukuman wawangênnya |
wolung dina amung |
yèn dosa ros wolung wulan |
mangkya gajah ya gajah kang nèng wanadri |
dwipangga gajah ingkang ||

20. Tinitiyan ing sri narapati |

parabote ana wolung warna |
papaès kalung slebrake |
ambên êcis ranteku |
pacancangan kawolu srati |
èsthi gajah ginawa |
midhang wêrdinipun |
samadya gajah nèng marga |
de manggala gajah panungguling jurit |
dwipara gajah ingkang ||

21. Binêkta ring cangkrama kakaring |

de bujangga ula gêdhe ika |
padha naga lan kwasane |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 245 >

 bramana wolu iku |
duk kunane ing tanah Jawi |
kambah dening brêmana |
wowolu kèhipun |
pranataning Ajisaka |
kinèn amumulang kadibyan sakalir |
miturut Asthabrata ||

22. Liman gajah nèng wantilan yêkti |

sarta ula sami lawan naga |
ula wolu pangwasane |
sakèhing gajah mau |
padha wolu watêkirèki |
dhingin têbih sanggama |
wangi kopèkipun |
lwan na sarosa pramana |
ambêg sura kapitu sugih mangrêti |
astha sugih bêndana ||

23. Nahên watêk sanga kang winarni |

trustha wêrdi êlènging sanjata |
trusthi êlèng tulupane |
muka rai puniku |
de gapura lawanging aji |
wiwara sakèthèngnya |
dwara lawangipun |
omah tanapi pomahan |
lawang mau cinêngkal kapara sami |
apan sangang bageyan ||

24. Dene nanda lènging kodhok nênggih |

wilasita wêrdi lènging kombang |
guwa lèng samun wêrdine |
rago wêrdi lèng suwung |
gatra wêrdi êlènging gangsir |
lèng wêrdi lènging ula |
rong wêrdi lèng yuyu |
song wêrdi êlènging landhak |
de têrusan wêrdi lèng têmbusan yêkti |
yèku angka wêrdinya ||

25. Wiwilangan sanga têlasnèki |

de babahan wêrdi lèng durjana |
hawa sasanga wêrdine |
hawaning badan èstu |
pan sasanga kathahirèki |
dadi piridanira |
watêk sanga mau |
muhung saka babolongan |
awit palawanganing badan kèhnèki |
apan ana sasanga ||
Jilid 1 - Kaca : 186
26. Irung sami lèng tulupan bêdhil |
kang maripat sasamining muka |
dene cangkêm ngibarate |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 246 >

 lawangira sang ratu |
ing talingan ngibaratnèki |
lawang sakèthèng ika |
palawanganipun |
ngibarat lawanging omah |
gurung iku ngibarat lawang guwèki |
ing dubur lawang sona ||

27. De sadaya ronging kewan aming |

mirid pangêronging sangking mangsa |
kasanga jênêk nèng ronge |
wilangan angka iku |
amung sanga sadasanèki |
ing sagolongan êdas |
wujudipun ênul |
mungguh babahan jinarwan |
lèng durjana kêrêpe lèng manungsèki |
têbusan hawa sanga ||

28. Nahên watak sapuluh mungkasi |

boma wêrdi sukêt mati ika |
sonya wêrdi suwung mangke |
gagana wêrdi suwung |
de barakan wêrdinirèki |
ya iku lamat-lamat |
adoh jarwa tuhu |
ing langit wêrdi ngawiyat |
de ana tan ora ana wêrdinèki |
windu duk jaman kuna ||

29. Ana windu sapuluh winilis |

ingaranan kang windu Sangkala |
sapuluh warna umure |
Tirta lan Marutèku |
myang Pranala lan Pratalèki |
Baya Byantara Manta |
Kartala puniku |
kasanga windu Suribta |
de ganêpe sapuluh pan dènarani |
ring kang windu Gurita ||

30. Anèng wiyat anane kang langit |

pan sadaya srêngenge rêmbulan |
lintang kalawan megane |
kilat mêndhung galudhug |
angin udan kuwung mungkasi |
yaiku ananing kana |
wujut pamyarsèku |
kang katon lan kapiyarsa |
saka donya gantya ingkang widik-widik |
wrêdine samar-samar ||

31. Malêtik mancurat wêrdinèki |

sirna wêrdinira apan ilang |
ngakasa ta wujud rêke |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 247 >

 de sagunging das iku |
ingkang ilang wêrdinirèki |
walang wêrdi mauwal |
de kos wêrdi suwung |
watak sapuluh wus jarwa |
mungguh watak sapuluh jupukanèki |
doh samar suwung lamat ||
Jilid 1 - Kaca : 187
32. Ilang dhuwur kang awit kapirit |
saka jroning kaluwênge êdas | èstu tan ana wujude |
dadya buwêng saèstu |
apan suwung karêpanèki |
Candragêni wus tamat |
lan kudu sumurup |
kawining Sangkala ika |
apan seos lawan bangsa têmbung Kawi |
kalawan têmbung Kawya ||

33. Rupa warna wêrdinira sami |

yèn Sangkala rupa juga watak |
warna sakawan watêke |
ningali uningèku |
yèn ing Kawi wêrdinya sami |
nanging Kawi-sangkala |
ningali puniku | angloro wawatêkira |
yèn uninga titiga watêkirèki |
utawa suta yoga ||

34. Yèn ing Kawi padha wêrdi siwi |

yèn Sangkala iku iya beda |
suta watak siji têke |
de yoga watak catur |
iya iku bedanirèki |
Kawi-sangkala lawan |
têmbung Kawi lugu |
mung samono gadukingwang |
angluluri korasan inguni-nguni |
kang sinung ling manêmbah ||

55. Asmaradana
1. Kasmaran radyan miyarsi |
gancaring Kawi-sangkala |
Ajar Suganda nabda lon |
kulup nyatakakên tanggal |
awit tanggal sapisan |
tumêkane têlung puluh |
kang bêcik lawan kang ala ||

2. Kang sarta wênginirèki |

lawan arane kang dina |
lothung mung kinarya prabot |
sakawit tanggal sapisan |
ingaran dina Kuda |
bêcik sabarang karyèku |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 248 >

 karana Allah Tanggala ||

3. Andadèkkên Kangjêng Nabi |

Adam lan Nabi Muhkamat |
ing dina iku dadine |
mangka lamun ana pêrang |
yèn narajang raharja |
tinrajang ala kalangkung |
kalamun ana pawarta ||

4. Warta bêcik iku yêkti |

linyok lamun warta ala |
bocah lair bêcik yêktos |
wong nandhang roga glis waras |
abuburu glis angsal |
tanggal kaping kalih iku |
ingaranan dina Kidang ||

5. Prayoga sabarang kardi |

karana Allah Tangala |
(n)dadèkkên Babu Kawane |
wong laki rabi raharja |
tanggal tri dina Macan |
ala sabarang karyèku |
karana Jêng Nabi Adam ||

6. Lan garwa (m)babuka wadi |

tinurunkên sangking swarga |
ping pat ari Kucing ranne |
sabarang karya prayoga |
karana Gusti Allah |
andadèkkên Abil iku |
tanggale kang kaping lima ||
Jilid 1 - Kaca : 188
7. ngaranan dina Sapi |
dinèku sabarang karya |
ala karana Hyang Manon |
andadèkkên Kabil ika |
kaping nêm ingaranan |
ing dina Kêbo puniku |
sabarang karya prayoga ||

8. Yèn ana wong nandhang sakit |

sayêkti yèn gêlis waras |
de tanggal kaping pitune |
dina Tikus ingaranan |
barang karya prayoga |
tanggale kang kaping wolu |
dina Lêmbing ingaranan ||

9. Sabarang karya prayoga |

karana Allah Tangala |
dina iku (n)dadèkake |
ing Nabi Nuh minulya |
nanging lulungan ala |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 249 >

 lamun anglurug prang pupuh |
sayêkti yèn katiwasan ||

10. Tanggal ping sanga winarni |

dina Asu ingaranan |
ala ing sabarang gawe |
tanggale kaping sadasa |
dina Naga ingaran |
bêcik sabarang karyèku |
anênandur myang dêdagang ||

11. Laki rabi iya bêcik |

tanggale kaping sawêlas |
ingarannan dina Kêmbang |
sabarang karya prayoga |
tanggale kaping rolas |
dina Mayang arannipun |
adol tuku kang prayoga ||

12. Tanggal triwlas dènaranni |

dina Gajah barang karya |
nora nana prayogane |
ping patbêlas dina Singa |
bêcik sabarang karya |
karana Allah Kang Agung |
andadèkakên suwarga ||

13. Loh-kalam myang Aras-kursi |

tanggale kaping limalas |
ing dina Iwak aranne |
sabarang karya prayoga |
karana Maha Mulya |
andadèkkên Nabi Yusup |
tanggale kaping nêmbêlas ||

14. Dina Malam dènarani |

ing sabarang karya ala |
karana iku Hyang Manon |
angrusak sakèhing umat |
-ing Nabi Lud samana |
tanggal ping pitulas iku |
dina Ulung ingarannan ||

15. Sabarang karya prayogi |

ambuburu nuli angsal |
karana iku Hyang Manon |
andadèkkên Nabi Musa |
lan Nabi Yakub ika |
tanggal ping wolulasipun |
ingaran dina Kalapa ||

16. Ing sabarang karya bêcik |

karana Allah Tangala |
(n)dadèkkên wulan srêngenge |
kalawan lêng Nabi Ngisa |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 250 >

 lan manggihkên andika |
Nabi Yakub lan kang sunu |
Jêng Nabi Yusup minulya ||

17. Ping sangalas dènaranni |

dina Banthèng barang karya |
prayoga yèn warta awon |
mêsthi têmên yèn pawarta |
bêcik sayêkti dora |
yèn prang tinarajang unggul |
yèn nrajang ala kasoran ||
Jilid 1 - Kaca : 189
18. Ping rongpuluh dènaranni |
dina Hantu barang karya |
prayoga lamun prang pupoh |
nora mênang nora kalah |
yèn warta bêcik nyata |
tanggale kaping salikur |
dina Arêng ingarannan ||

19. Ala sabarang pakarti |

ping rolikur dina Urang
| bêcik ing sabarang gawe |
amung yèn lulungan têbah |
iku nora prayoga |
watak tan têkan ing purug |
kaping têlulikur tanggal ||

20. Dina Ula-sagarèki |

sabarang karya prayoga |
kaping patlikur tanggale |
dina Pare arannira |
kalangkung dening ala |
karana Hyang Maha Luhur |
andadèkkên Pirngon Raja ||

21. Lawan Namrut Narapati |

lamun ana rare mêdal |
iku bangêt durakane |
mring bapa tanapi biyung |
kaping salawe tanggal |
dina Pandhe arannipun |
ala ing sabarang karya ||

22. Krana naas agêng yêkti |

kaping nênêmlikur tanggal |
ala ing sabarang gawe |
krana umat Nabi padha |
mati ana bangawan |
tanggal kaping pitulikur |
ingarannan dina Ula ||

23. Bêcik ing sabarang kardi |

karana Hyang Maha Nasa |
anurunkên rahmat gêdhe |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 251 >

 mring kawulanya sadaya |
rare lair prayoga |
bêkti marang mring Hyang Agung |
kaping wolulikur tanggal ||

24. Ingarannan dina Pari |

bêcik ing sabarang karya |
ping sangalikur tanggale |
dina Ulêr ingarannan |
ing dina iku ala |
pungkasan ping têlung puluh |
ingarannan dina Sada ||

25. Yèn lulungan tan prayogi |

ananandur ala uga |
amung tuku lawan adol |
pan iku ingkang prayoga |
tamat wataking tanggal |
ngluluri tutur karuhun |
têmên orane sumangga ||

26. Rahadyan umatur aris |

sarèhning sampun kapacak |
nèng jilidan saèstune |
tartamtu kathah yakinnya |
malèsèt ing sandhungan |
yèn narajang awon lamun |
tiwas mung dadya tutuhan ||

27. Cinarita ngantya lami |

rahadyan anèng Mandhala |
-wangi iya Gunung Gêdhe |
kasok sihe sang Suganda |
wus katon ngèlmunira |
lair batin tan na kantun |
gêmêt tinampèn rahadyan ||

28. Anuju ing sajuga ri |

rahadyan tandya pamitan |
dènnyarsa (n)dumugèkake |
ing lampah arsa tumingal |
patilasan kadhatyan |
nagri Pajajaran dangu |
mangkya ing Bogor karannya ||
Jilid 1 - Kaca : 190
29. Suku ardi Salak wukir |
Ajar Suganda ngandika |
kapasang-yogya aranne |
dina iki ping pitulas |
sabarang karya harja |
ujum ramale pakantuk |
datan ana kasangsaya ||

30. Payo kulup mupung enjing |

ingsun kang atêdah marga |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 252 >

 radyan (n)dhêku matur alon |
kalangkung panuwun kula |
de kaparêng umentar |
têdah marga kang pakantuk |
wus samêkta nulya bidhal ||

31. Datan sandeya ing margi |

eca dènnya alalampah |
sarwi ginêm ngèlmi raos |
tan cinatur laminira |
dènnira anèng marga |
wus prapta ing Gandhok dhusun |
Ajar Suganda ngandika ||

32. Kaki lilanana mami |

wangsul marang ing ngasrama |
iki wus prapta ing Gandhok |
wus cakêt lan Pajajaran |
sira ngalor ngulonna |
sandika radyan umatur |
muhung pangèstu paduka ||

33. Iya kulup dak idèni |

apa ing sakajatira |
atus ing pangandikane |
ungkur-ungkuran ing lampah |
radyan myang Gathuk Gathak |
ing dhusun Gandhok kapungkur |
praptèng Bogor patilasan ||

34. Sêngsêming tyas umiyat ing |

tatanêman tumaruna |
kathah kang nêdhêng uwohe |
wênês ijo amardapa |
tangèh ingkang mangarang |
sadhengah tinanêm subur |
wowohan myang sêsêkaran ||

35. Hawanya srêp sawatawis |

karya têntrêming sarira |
tamtu jawah sabên sore |
wit Luhur tumêkèng Ngasar |
têrang sadalu pisan |
kathah sumbêr umbul mancur |
mimbuhi sêngsêming driya ||

36. Wanci Luhur radyan prapti |

satêngahing kang pagagan |
tumalêthok garimise |
radyan ngandika mring Gathak |
sarèhning ayun jawah |
prayogane padha ngaub |
mring gubug amrih sarkara ||

56. Dhandhanggula

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 253 >

1. Praptèng gubug Radyan Jayèngrêsmi |
Gathak Gathuk nèng wingking tan têbah |
wau kang nèng jro gubuge |
lurahing Bogor dhusun |
wus awrêddha gundhul kalimis |
gumbala capang pêthak |
jêjenggot pinatut |
clana gadhung bênting sinjang |
sarung bugis dhêsthar bathik lagu nagri |
Bandhung tanah Pasundhan ||
Jilid 1 - Kaca : 191
2. Têkên panjang tunggul ngandhap nginggil |
tanpa baju kagyat duk umiyat |
ing sapraptanira radèn |
sung bagya gupuh-gupuh |
katambêtan kang lagya prapti |
pun paman nilakrama |
ing pundi nak bagus |
miwah sintên kang sinambat |
atanapi ingkang sinêdyèng panggalih |
radyan alon ngandika ||

3. Kula saking karajan ing Giri |

talatahing tanah Surapringga |
Jawi-wetan pungkasane |
dene ta nama ulun |
Jayèngrêsmi satuhu pêkir |
dwi rencang Gathak Gathuk |
mênggah sêdyaulun |
badhe dhumatêng ing Karang |
prêlu mampir ing Bogor ayun udani |
tilase kang kadhatyan ||

4. Manthuk-manthuk sang minta pawarti |

Jayèngrêsmi aris atatanya |
kang pinanggyan lagi nêmbe |
sintên kêkasihipun |
amangsuli sabdanya aris |
Ki Wargapati kula |
kapalaning wuwus |
inggih ing Bogor punika |
langkung têbih Giri praptanipun ngriki |
amangka lampah dharat ||

5. Pan ing pundi ingkang dènmargani |

kongsi sagêt prapta dhepok kula |
langkung gawat saturute |
lwir ing pakèwêtipun |
rêdirêdi kang kathah singit |
jro jurang-jurang guwa |
kèh rêncananipun |
sarpa gung banaspati ka |
kayu-kayu arungkut kèh ori rumpil |
singa warak andaka ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 254 >

6. Ingkang sami angadhangi margi |
mongira samya krura mamangsa |
sêsêngkan jurang pèrènge |
watu-watu alunyu |
tur tumawing miring anggawing |
tan kêna ingancikan |
watune gumlundhung |
têla-têla isi ula |
kidêggana pinggire anyêmbur sami |
ulanya galak-galak ||

7. Saking pundi gènnira lumaris |

wontên kêdhik kang ragi warata |
tan kobêr anggung godhane |
ingkang murungkên laku |
tanpa wilis mawarni-warni |
siluk-siluk pinggirnya |
jurang lunyu-lunyu |
yèn gocèkana witwitan |
wit-witane anggawing tur mawa êri |
êrine mawi upas ||
Jilid 1 - Kaca : 192
8. Witing kayu pinggir parang curi |
yèn cinandhak witte pol kewala |
padhas landhêp ngatut bae |
tumibèng jurang iku |
sarpa singa lajêng nampèni |
liyanipun anak mas |
ing têngah tan tutug |
tangèh ing ngriki praptaa |
ulun sampun anjajah ing ardi-ardi |
wêgah nora kêconggah ||

9. Kunêng lingnya Kyai Wargapati |

radyan mèsêm alon angandika |
dhuh paman ing saèstune |
gampang kalawan ewuh |
apan wontên ingkang akardi |
yèn purunna ing gampang |
ajriha ing kewuh |
sabarang botên tumêka |
yèn antêpan gampang ewuh dados tunggil |
ing purwa boya nana ||

10. Gèdhèg-gèdhèg Kyai Wargapati |

ngunandika sajroning wardaya |
satuhu wong luwih kiye |
nayana sumèh mancur |
wicarane arum patitis |
wacana anurraga |
aris aturipun | dhuh kang sinung kanugrahan |
kaparênga mampir dhatêng wisma mami |
ing Bogor kang katingal ||

11. Lah saiba sukaning tyasmami |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 255 >

 miwah sanggyaning kang kulawarga |
lir manggih sotya sagênthong |
nak anggèr karsanipun |
têmbe ulun ingkang umiring |
rahadyan tan lênggana |
mandhap saking gubug |
Ki Warga lumakyèng ngarsa |
mawa têkên kathiplakira cinangking |
dupi prapta ing wisma ||

12. Atêngara kênthongan tinitir |

kulawarga jalu èstri prapta |
(ng)gili tan ana kêndhate |
uning yèn ana tamu |
samya bikut (ng)gêlar-(ng)gêlari |
pawèstri olah-olah |
sadhiya susuguh |
radyan sampun ingaturan |
lênggah salu linèmèkan glaran pasir |
iyasan ing Palembang ||

13. Gathak Gathuk wus dènancarani |

Kyai Warga matur mring rahadyan |
ingkang sakeca nak anggèr |
wusnya matur gya mundur |
paparentah marang ing batih |
ajuning kang sugata |
wus lumadyèng ngayun |
gantya sês myang wedang kahwa |
nyanyamikan gêndhis siwalan manjêni |
Ki Warga lon turira ||

14. Cumanthaka pun bapa ngaturi |

pasugata sumangga kinarsan |
lah ngriku ge sawontêne |
Gathak Gathuk abikut |
wusing nginum dhahar nyanyamik |
amung ngecani ing tyas |
anulya kinukut |
lumados sugata dhahar |
liwêt gaga wajar liwêt tambra anyir |
bêbacêm ulam tambra ||
Jilid 1 - Kaca : 193
15. Lêmêng tambra gèsèk tambra asin |
kolak tambra asêm-asêm tambra |
tigan tambra tambra dènpès |
acar tambra myang êtum |
tambra gêcok tambra dènasin |
êtim gorèngan tambra |
abon age sêmur |
opor sami ulam tambra |
sambêl gorèng tambra tambra urip-urip |
sambêl ulêg lalaban ||

16. Marik-marik tinata nèng ngarsi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 256 >

 wus rumanti Ki Warga turira |
pun bapa atur dhahare |
sakawontênanipun |
radyan (n)dhêku nulya awanting |
Bismillah lêkas dhahar |
têlas gangsal tanjung |
kalawan asinan tambra |
udakara têlas mung sajênthik miring |
atop ambal-ambalan ||

17. Kyai Wargapati tansah nglirik |

ngandikèng tyas baya wus alama |
sang luhung (ng)gonne tan (ng)gape |
ing boja miwah minum |
nora saka ewuhirèki |
rupane rada nyêngka |
saka rahab mring sun |
ambêng nulya cinarikan |
wus tinata anèng ngarsane abdi dwi |
anulya ingancaran ||

18. Wawi anak sami awawanting |

sampun mawi taha-taha ing tyas |
di kaya wismanta dhewe |
Gathak Gathuk anuwun |
inggih sampun awalangati |
tan rikuh-rikuh kula |
wus bukti ngathêkul |
Gathuk aris atatanya |
lah-olahan datan wontên saliyaning |
sadaya ulam tambra ||

19. Kula pancèn karêm ulam niki |

Wargapati lingira (ng)gih anak |
amung iku ingkang jathok |
ingah-ingahanulun |
blumbang-blumbang sadaya isi |
tan lyan ulam tambra |
gurih gêmpi êmpuk |
Gathak Gathuk dènnya nadhah |
wus dumugi nulya ingundurkên aglis |
akiring waktu Ngasar ||

20. Kyai Warga parentah mring dasih |

angrêsiki langgar myang padasan |
wus rumanti sadayane |
umatur ring sang luhung |
bilih karsa wêkdal Ngasari |
ing langgar wus sadhiya |
radyan linggar gupuh |
samya ngambil toya kadas |
Gathuk adan wusing sunat dènkamati |
gya pêrlu waktu Ngasar ||

21. Wus paragad dènnira Ngasari |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 257 >

 Jayèngrêsmi alon angandika |
paman lamun marêngake |
kula pan botên wangsul |
dhatêng panti eca nèng ngriki |
Ki Warga aturira |
kalangkung panuju |
datan wontên sehosira |
gya parentah mring dasih kinèn ngusungi |
dhaharan pangunjukan ||
Jilid 1 - Kaca : 194
22. Glaran pasir lêmpir ulês putih |
wus pinrênah dhaharan tinata |
Ki Warga tansèng ngarsane |
cakêt lan Gathak Gathuk |
Gathuk tanya mring Wargapati |
dhuh Kyai anglêpatna |
sagunging babêndu |
ulun nyuwun sasêrêpan |
sampun pintên yuswa paduka Kiyai |
dene ta maksih kiyat ||

23. Anak êmpun sangang dasa kalih |

Gathak njingklak wathah tuhu wrêddha |
têka taksih kadi anèm | punapi saratipun |
Kyai Warga ngandika manis |
datan mawi isarat |
amung sabên tangsu |
anglampahi puji-dina |
têka mangke lir lampahe toya mili |
pancèn agêng sawabnya ||

24. Gathak Gathuk sarêng aturnèki |

nuhun Kyai ulun ngalab barkah |
supadi kadi slirane |
pinarêng panjang umur |
sênêng têntrêm jangkêp ngaurip |
winantu karaharjan |
salaminya hidhup |
Ki Warga aris ngandika |
inggih anak makatên pujinirèki |
kalawan lampahira ||

25. Gathak Gathuk gya sami nyêlaki |

mêdhar sabda ingkang pujidina |
ping pitu pan sanès-sanès |
inggih ingkang rumuhun |
dina Jumungah lampahing Nabi |
Rosullolah salalu | hi wasalam iku |
mapan tan adhahar sêga |
ing sadalu sadina pujinirèki |
ya kapiya muninya ||

26. Winical ping satus tiga nênggih |

ing sadalu sawabe pan angsal |
kang nugrahaning Hyang mangke |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 258 >

 ping kalih dina Saptu |
Sayidina Ngusman (n)darbèni |
tan sare lampahira |
sadintên sadalu |
puji: ya patah ya rajak |
winaca ping satus titiga sawêngi |
sawabe ingajrihan ||

27. Dening mahluk kabèh kang kaping tri |

dina Akat ingkang darbe lampah |
pan Sayidina Ngumare |
ing sadintên sadalu |
tan anginang pujinirèki |
ya kayu ya kayuma |
angsal kaping satus |
têtiga sadalunira |
sawabe rahayu saumurirèki |
kaping pat Isnèn dina ||

28. Kang lampah Nabi Ngisa puniki |

ngalahisalam tan dhahar ulam |
ing sadina sawêngine |
ya rahman ya rahkimu |
pujinira satus sawêngi |
mapan punjul titiga |
sawabe jinurung |
ing Allah sakarsanira |
kaping lima dina Salasa darbèni |
kang lampah Abubakar ||
Jilid 1 - Kaca : 195
29. Tan adhahar tan nginum sawêngi |
lan sadina puji subkana ma |
-likil kudus wacanane |
ping satus lan têtêlu |
ing sadalu sawabe ugi |
sinihan dening Allah |
kaping nênêmipun |
dina Arbo ingkang lampah |
Nabi Brahim wa ngalèhi wa salami |
pan nora dhahar uyah ||

30. Iya sadina lawan sawêngi |

puji: subkanna maliki khahar |
ping satus têlu wacane |
sawêngi sawabipun |
ingapura dosane nênggih |
dening Allah Tangala |
kaping pitunipun |
dina Kêmis ingkang lampah |
Sayit Ngali tan ngunjuk toya saratri |
iya lawan sasiyang ||

31. Pujinipun: ya kabiru malih |

ya mutangal ping satus winaca |
lawan titiga langkunge |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 259 >

 sadalu sawabipun |
sinung kuwat sabarang kardi |
mring Allahu Tangala |
puji-dina iku |
sapa wonge nglampahana |
tinarima ngamale mring Hyang Linuwih |
salamêt dunya kerat ||

32. Gathak Gathuk matur sru kapundhi |

wanci Mahrib suruping baskara |
wus ngalumpuk sadayane |
santri alit myang agung |
samya ngambil toya astuti |
mring langgar maca slawat |
swaranya gumuruh |
tan pantara ingadanan |
samya sunat bakda nulya dènkamati |
gya Mahribbi sadaya ||

33. Jayèngrêsmi ingkang angimami |

swara arum buntas titih cêtha |
Mahrib tumêkèng Ngisane |
paragading kang wêktu |
pupujian angalik-alik |
donga matumpa-tumpa |
ingaminan guyub |
sawusira bakda Ngisa |
para santri tumurun saking ing masjid |
kang kantun amung ingkang ||

34. Angladosi miwah Wargapati |

datan mantuk eca pinarakan |
nèng masjid lawan tamune |
Wargapati umatur |
dhuh nak anggèr bilih marêngi |
mugi kaparêngana |
pun bapa yun wêruh |
gancare ingkang winastan |
dahru-jaman punapa sampun nyêlaki |
punapa taksih lama ||

35. Jayèngrêsmi awacana manis |

ingkang winastanan dahru-jaman |
walahualam dhawuhe |
yèn mangkya kintên-ulun |
dèrèng mangsa anitik saking |
kawontênane janma |
praja dhusun |
tanapi pasisir arga |
taksih sami tan ana ngambah panitik |
kasmaran kapirêngna ||
Jilid 1 - Kaca : 196
57. Asmaradana
1. Andikanira (n)Jêng Nabi |
dhatêng kang para sakabat |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 260 >

 hèh sakabatingsun kabèh |
ing benjang sapungkuringwang |
ana mangsa satunggal |
kang padha mênangi besuk |
ing mangsa dahuru jaman ||

2. Pratandhane kiyamatti |
tur angrusak ing agama |
ing sakèhing umatingong |
Bagendha Ngali tur sêmbah |
amba inggih punapa |
mêningi jaman dahuru |
nayakaningrat ngandika ||

3. Tan ana ingkang mêningi |

sarupaning sabatingwang |
Sayid Ngali alon ture |
amba anglindhung ing tuwan |
Nabi malih ngandika |
ya sakèhing sabatingsun |
padha sira piyarsakna ||

4. Yèn prapta ing jaman akir |

sakèhe umat binagya |
pan amung saduman bae |
kang pinasthi anèng swarga |
pinara pitungdasa |
pinasthi narakanipun |
tur padha sinungan lanat ||

5. Kang ana sawarga benjing |

kang anut agama Islam |
pan lilima pikukuhe |
sadat salat lawan siyam |
jakat kalawan pitrah |
munggah kaji limanipun |
iku marga kang sampurna ||

6. Kang ora nut marga mami |

iku dudu umatingwang |
apan akèh têtêngêre |
ing mangsa dahuru jaman |
ana rupa pandhita |
miwah ta panganggonipun |
kadya tuhuning pandhita ||

7. Pangucape Nabi Wali |

kang ginawe pasikêpan |
tur tan ana kayêktène |
amung rarasan kewala |
tan arsa angibadah |
angaku edan mring ngèlmu |
ngaku sampurnèng makripat ||

8. Wontên angaku wong singgih |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 261 >

 anuwalani (n)Jêng Duta |
aru-ara pangucape |
tandhane sinungan lanat |
dening Hyang Maha Mulya |
iku karanne tan emut | kinarya isi naraka ||

9. Tuwas sêmbahyangirèki |
tan dadi wangsiting tingal |
hura-huru wicarane |
wong wadon ginawe sabat |
tur ngaku sinêrahan |
isining jagat sawêgung |
ngidhêpa maring rèhingwang ||
Jilid 1 - Kaca : 197
10. Amangana turu iki |
padha lawan asêmbahyang |
mapan tan ana bedane |
kabèh-kabèh padha lampah |
bêcik kalawan ala |
nora nana bedanipun |
pan uwis pangawak Suksma ||

11. Kang pinangan nora milih |

kalal karam iya doyan |
sajêng inum-inumanne |
wêtênge kang pinangeran |
miwah ta wong ajina |
nora nana bahyanipun |
mapan wus awas ing tingal ||

12. Kang suci kalawan najis |

iku nora na bedanya |
bumi sona padha bae |
datan miyatani sira |
tunggal pinangkanira |
sona tan lawan sinêrtu |
pan wus pangawak sagara ||

13. Sakathahe mati singgih |

sasambêleyan Hyang Suksma |
pan nora nana paene |
wênang panganên dènnira |
iku ngrusak agama |
jajallanat saminipun |
yogya sira singgahana ||

14. Kang sawênèh polahnèki |

apêksa edan-edanan |
sarta dènrusak ragane |
panganggone tatambalan |
polahe lir wong edan |
tingkahe kaya wong liwung |
kulambi walulang macan ||

15. Sapolahe nora yêkti |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 262 >

 mindha wong brangta Pangeran |
kang kadi wawijangane |
sampurnane makripatnya |
iku kang dadi wêjang |
tan wêruh yèn dadi kupur |
iku angrusak agama ||

16. Kalampahan mangsa iki |

wong jail kaya pandhita |
wong ngalim kadya wong bodho |
bênêr dadi luputira |
wong ina dadi mulya |
mulya dadi inanipun |
wong sugih dadi kasihan ||

17. Wong kasihan lir wong sugih |

raja dènanggêp kawula |
abdi lir raja anggêpe
| desa gêng dadi dhukuhan |
dhukuh dadi nagara |
akathah dêlajadipun |
ing mangsa dahuru jaman ||

18. Ing mangsa mangke puniki |

akathah wong asikara |
lanang wadon dèn-tung gawe |
suale kang dipun ulah |
ginawe babantahan |
apêksa wirangi ngèlmu |
ujare brangti Pangeran ||

19. Kang durung dipun kawruhi |

iku kang dènkarya sual |
aling-alingan tatakon |
wirang lamun (ng)guguruwa |
tansah angamandaka |
ora ana di pangèstu |
ngèlmune kang winicara ||

20. Kang sêtêngah ngèlmunèki |

dèn sambang-rapêt kewala |
dan athik lawan budine |
rumangsa yèn wis kabuka |
pinatut lan micara |
nora na dadi pangèstu |
amuhung bisa rarasan ||
Jilid 1 - Kaca : 198
21. Kang sawênèh paksa sidik |
kaya wong ngarip lampahnya |
ambêciki ing lungguhe |
darapon katonna lumya |
lumaku dèn alêmma |
angêgungakên ing laku |
nèng sangarêpaning kathah ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 263 >

22. Yèn asêpi nora milih |
kalal karam dipunpangan |
suci najis dipunangge |
urate nora karêksa |
yèn anèng pasamuwan |
kaya wong wirangi tuhu |
dening karya masalahan ||

23. Kang sawênèh ngèlmunèki |

dipun simpêni kewala |
sami dèn wruhana mangke |
eca dènnya ngambil kasap |
kang anggung dipun ulah |
milane asimpên ngèlmu |
sawadinipun wêruha ||

24. Ana wong kang amadoni |

api-api nora bisa |
iku amrih duduning wong |
lungsène angamandaka |
yèn mêtu ujarira |
anuli dèntutuh tuhu |
angungkurakên kewala ||

25. Wênèh wong kang nora pilih |

kalal karam dipun pangan |
lwir wong edan sasolahe |
alênggah anèng pawuhan |
sapinggiring dadalan |
iku pangambilannipun |
amrih kuncara ing kathah ||

26. Akathah ngèlmu tan yêkti |

ing mangsa dahuru jaman |
wong angambil ngèlmu rêke |
akèh ginawe ampungan |
yèn kêsusahan manah |
kadya wong birai tulus |
yèn sampun suka tan ketang ||

27. Kang mukmin tan ana kari |

kantun namane kewala |
miwah ingkang Islam kabèh |
kari tandhane kewala |
miwah kang ngaji Kur'an |
akèh kêtungkul ing laku |
ciptane madhêp ing liyan ||

28. Lumaku ingalêm pingging |

kang minangka gamanira |
êmas picis iku rêke |
wêtênge dadi panutan |
kêtungkul dening boja |
dahat kalindhih ing tutur |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 264 >

 tan pêgat madhêp ing dunya ||

29. Suwiji tan ana kari |

kang umilih kabêcikan |
miwah kang maksiyat mangke |
tan parikudu cinêgah |
ratunya kadya macan |
kadi singa ki pangulu |
munapèk lir asu alas ||

30. Wong pêkir miskin lir kambing |

datan bisa amimitran |
lwur paksi nèng kurungane |
dene macan lawan singa |
miwah kang asu alas |
angidêri marang wêdhus |
tan angsal mangane mentar ||
Jilid 1 - Kaca : 199
31. Tamat paman kang pawarti |
ing mangsa dahuru jaman |
Ki Wargapati turnya lon |
langkung pamundhi kawula |
ing pangandika radyan |
wus manjing ing waktu Subuh |
samya ngambil toya kadas ||

32. Gathak adan ngalik-alik |

nulya waktu Subuh samya |
rahadyan dadya imame |
bakda pupujiyan rahab |
donga matumpa-tumpa |
ingkang amin sêsêg sayuk |
Hyang Bagaspati kawuryan ||

33. Nyunari sèsining bumi |

rahadyan aris ngandika |
ingkang agung aksamane |
ulun ayun (n)dumugèkna |
ing lampah mupung enjang |
adrênging tyas ayun wêruh |
patilasaning kadhatyan ||

34. Pajajaran duking nguni |

Ki Warga aris turira |
pun bibi ayun cacaos |
sarapan enjing-enjingan |
rahadyan ris ngandika |
sangêt ing panrimah ulun |
sampun mawi susah-susah ||

35. (m)Bujêng lampah mupung enjing |

Ki Warga (n)dhêku sumangga |
sakarsa ulun andhèrèk |
wus linggar saking ing langgar |
Ki Warga tansèng ngarsa |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 265 >

 datan kawarta ing ênu |
wus prapta ing patilasan ||

36. Kraton Pajajaran nagri |

rahadyan miyat balumbang |
wiyar awêning toyane |
binatur ing sela krêsna |
ingukir sasêkaran |
dahat kacaryan sang bagus |
Gathak Gathuk tan saranta ||

37. Gya anggêbyur rarya kalih |

lulumban anèng balumbang |
Ki Wargapati ature |
punika kang patilasan |
kang kantun mung balumbang |
mangkya tumut Comas dhusun |
blumbang agung paedahnya ||

38. Criyosipun tiyang ngriki |

yèn èstri datan wêwêka |
jalêr èstri samya ciblon |
sabên ari ingkang malang |
enggale kaping tiga |
laminipun kaping pitu |
tamtu lajêng darbe suta ||

39. Sela satêpining bèji |

ingkang (m)bladêr borèh sêkar |
punika apan pupundhèn |
dipunmumule ing kathah |
manawi wontên tiyang |
gadhah kajêng anyunyuwun |
punapa sakadarira ||

40. Katrimah ingkang pamuji |

sayêktos tamtu tinêkan |
mila kajuwarèng ngakèh |
kathah tiyang mancapraja | sami karaya-raya |
mrêlokakên anyunyuwun |
dhatêng Kyai Selagilang ||

15 Dumugi ing rêdi Salak R. Jayèngrêsmi kabiyantu Ki Wargapati ambangun

asrama saengga kuncara anggènipun adêdana pala. Kacariyos Kiagêng
Karang ingkang wasta Sèh Ibrahim sungkawa jalaran putranipun kesah tanpa
pêpoyan. Angsal wangsit supados amboyong Jayèngrêsmi, punika minangka
gêgêntosing putra. R. Jayèngrêsmi kaboyong dening Kiagêng Karang,
winulang samodra-rahmat. Wêkasan Guthuk[15] Gathuk nusul dhatêng
Karang. ...
kaca 200-207

Jilid 1 - Kaca : 200

41. Radyan mèsêm lingira ris |
(ng)gih paman botên kadosa |
atut rèh patilasane |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 266 >

 wong agung ing jaman Buddha |
tumêka ing samangkya |
istijrate datan surut |
labêt wus katarimèng Hyang ||

42. Sarèhning sampun dumugi |

(ng)gyanulun myat patilasan |
paman lilanana ingong |
lajêng maring arga Salak |
Ki Warga aturira |
dhuh babo risang linuhung |
bilih kaparêng ing karsa ||

43. Ulun sawangsa umiring |

dhumatêng ing arga Salak |
têmbe manawi rahadèn |
wus mapan ing padhepokan |
ulun kalilanana |
wangsul mantuk dhatêng dhukuh |
Jayèngrêsmi rum wacana ||

44. Paman kalangkung prayogi |

Ki Warga nulya umentar |
nglêmpakkên anak putune |
miwah ingkang kulawarga |
kang bisa nambutkarya |
lan mamatutakên tuwuh |
mrih manise tiningalan ||

58. Dhandhanggula
1. Wargapati lumampah rumiyin |
lawan anak putu kulawarga |
saput gaman pakaryane |
sapraptanirèng gunung |
lajêng samya anambutkardi |
karya kang padhepokan |
lambung kilèn gunung |
sasêngkan kaparêng nganjat |
milih ingkang têngah-têngah ana radin |
toya (n)jog yun kinarya ||

2. Jayèngrêsmi myang abdi kakalih |

linggar saking patirtan tut wuntat |
ingkang andulur lampahe |
samarga gandrung-gandrung |
kadya age prapta ing wukir |
ing lampah tan winarna |
prapta lambung gunung |
miyat ingkang nambutkarya |
tan cinatur laminya manambutkardi |
mangkya wus paripurna ||

3. Wargapati anak putu tuwin |

kulawarga sami apamitan |
wus linilan sadayane | sajuga tan na kantun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 267 >

 kantun radyan myang abdi kalih |
trusthanirèng wardaya |
munajat Hyang Agung |
datan kêndhat dalu siyang |
Gathak Gathuk suka myat rêngganing wukir |
dhepoke sang minulya ||
Jilid 1 - Kaca : 201
4. Langkung asri rêrêngganing ardi |
kêncêng pinarsaja jêjidharan |
paripurna parigine |
ngongkang dwi tlaga luhung |
toyanira sumilak wêning |
binotrawi sumunar |
ingkang sela pingul |
ingukir pinatra sêkar |
rinarêngga lalarèn alit amarik |
kang kayu apu pita ||

5. Pinrap sapangandhap sapanginggil |

mêngkap-mêngkap katrajang ing toya |
ngalingkap katon kakape |
sela kinarya iku |
sinundukan sinungan sêntil |
ingukir datan siwah |
lan mina satuhu |
dhepok kinubêngan toya |
larèn alit wutahing we amranani |
mring talang sela krêsna ||

6. Tibaning we sumawur mratani |

sumamburat kanan kering tlaga |
rinêngga sri sadayane |
pêpèngêtan mamungut |
kêkêmbanganira ngubêngi |
thinarik apapanthan |
tinata pinatut |
ana munggèng anjang-anjang |
myang anèng we satuhu tan nguciwani |
karya rênaning driya ||

7. Andong argulo mawarni-warni |

adhaliyah andul anggrèk wulan |
moja myang nagasarine |
cêpiring cêpaka rum |
clakêt cènggèr ragaina di |
rukêm lawan rêjasa |
krandhang kalak arum |
kanigara myang kalurak |
kalilika kamuning lawan kanikir |
kasturi myang kananga ||

8. Dlima dangan druju dilêm tluki |

tunjung trate tlutur tungkèng sungsang |
soka srigadhing slastrine |
sruni sumarsanèku |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 268 >

 widuri myang wungu warsiki |
wora-wari bang lawan |
landêp larawudhu |
liandêr myang larangêndhat |
patragala pudhak pulu purbanagri |
prabu-sêt pancasuda ||

9. Pacar banyu abang kuning putih |

sungsun lamba puthut pacarcina |
pacarkuku rum gandane |
sruni sumarsanèku |
widuri myang wudhu warsiki |
mênur sungsun lan lamban |
mêlathi malêtuk |
mandhakaki gandapura |
gambir abang dhawung miwah gambir putih |
buntut kucing bang jênar ||

10. Bakung bangah bêbêg manggon têbih |

têlêng gubêt manyilêp ing ganda |
sinambêtan angge-angge |
ulêt-ulêt myang inggu |
adas cêngkèh cêguk cabèi |
rasukngin rasamala |
kêtumbar kêmukus |
kayu abang kapulaga |
klêmbak klabêt kadhawung myang kayu lêgi |
daging têgari trawas ||
Jilid 1 - Kaca : 202
11. Kayu tai sintasari murni |
sarikurung sumba sidawayah |
sêprantu suksmadi luwèh |
-widara putih laut |
waron pala pupulasari |
pucuk pacar jongrahap |
jintên mrica makmur |
mêsoyi manis maênyan |
mungsi ganthi gêlan garu botor tuwin |
ingkang bungah-têmpayang ||

12. Ngandhap malih kinubêng thinarik |

tarupala wowohan mawarna |
asêm êlo lawan êprèh |
nam-ênam nangka madu |
crême rukêm randhu kuwèni |
kokosan kêtos kleca |
kalayu kapundhung |
kacapi kawis kêmlaka |
kopi kluwih dlima durèn tanjung tangkil |
sawo sêmak srikaya ||

13. Sêntul soklat sukun myang sulastri |

wuni waringin langsêp pijêtan |
pêlêm plênisan myang pakèl |
pohocung dhuwêt dhuku |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 269 >

 jêruk jirak jambu mêpêki |
nyamplung manggis malowa |
mlinjo maja mundhu |
gowok kêdhondhong myang gayam |
balong blimbing blimbing-wuluh besaran brit |
bogêman babanjaran ||

14. Kang mungkasi wowohan ing nginggil |

saubênge kanang padhepokan |
sumadya lêt papèrènge |
sinêling alit agung |
arèn klapa siwalan tuwin |
jambe jêmbar banjaran |
dhawe sêlingipun |
tanêman pisang sêk-sêkan |
myang pon-êmpon kêncur kunci jae sunthi |
kunir bang lawan pêthak ||

15. Têmu-lawak êpoh têmu lathi |

lêmpuyang kapur êmprit dipangga |
dalingo pacing laose |
puspanyidranya munggul |
candhana rum wijèn ngêlêtti |
têgalan jêjanganan |
kacang kara timun |
bêstru cême pare ula |
bligo waluh labu pare dhèmpèl markis |
tumrap ing anjang-anjang ||

16. Kang ginula-gula marik marik |

kapri buncis lobak bit ramênas |
wortêl brambang myang bawange |
slèdri madinah arum |
kobis sawi sêlat kucai |
andèwi patraselya |
ing têgal winuwus |
lombok terong myang sêmangka |
krai timun wuku kênthang kacang kucir |
ingêlêtan wit salam ||

17. Larasêtu sêle nalisiri |

pala kêsimpar juwawut boga |
canthèl otèk jèpèn wijèn |
kêmangi gagang wulung |
pala pêndhêm ingkang nambungi |
gadhung walur suwêg myang |
pohung kimpul bêntul |
uwi gêmbili gêmbela |
linjik tela gêmbolo nampu mungkasi |
sinambungan pagagan ||
Jilid 1 - Kaca : 203
18. Asri tinon sênênning kang wukir |
karamate Sang Tuhu Minulya |
sadaya nêdhêng uwohe |
tan ana kêndhatipun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 270 >

 wus kawêntar ing kanan kering |
lamun ana karamat |
ing Salak dudunung |
Jayèngrêsmi paparabnya |
amung lawan rencangnya kakalih nami |
gus santri Gathuk Gathak ||

19. Anggêlarkên dana sining wukir |

tan winancèn sapa ingkang arsa |
ngungundhuhi sasukane |
sabên ari asêlur |
ingkang sami minggah ing wukir |
amupu kang dadana |
tan na kêndhatipun |
kang dènambil datan têlas |
malah wêwah kapirêng liyan nagari |
nora amupu dana ||

20. Suka ing tyas sukur ing Hyang Widdhi |

Jayèngrêsmi lami anèng Salak |
sigêg ganti caritane |
kang dhêdhepok ing gunung |
Karang Bantên nênggih Sèh Brahim |
karan Kiagêng Karang |
dadya paguron gung |
wus mashur ing mancapraja |
trang ing kawruh alim kitab myang salêsih |
lakuning kang agama ||

21. Trang ing cipta tanpa papan tulis |

ing sadhengah patakoning janma |
tan ana binalèkake |
ngèlmu kasap myang lêmbut |
lair batin sampurna jati |
kang samya puruita |
tan kêna ingetung |
santrinya tanpa wilangan |
ingkang uwus pruita tan nêdya mulih |
kèh kandhêg wismèng Karang ||

22. Kyagêng Karang lagya nandhang wingit |

sakesahe putra angajawa |
tita tan ana wartine |
sawiji dina nuju |
mirêng swara langkung dumêling |
nanging tan lawan karna |
ujaring swarèku |
sira dènnarima ing Hyang |
wis pinasthi sutanta tan bisa panggih |
kalawan pakênira ||

23. Nanging mangkya sira dènparingi |

kang minangka liruning putranta |
sira umentara age |
marang ing Salak Gunung |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 271 >

 kono ana satriya luwih |
atmajane Susunan |
Giri Prapèn iku |
wus katon karamatira |
aran Jayèngrêsmi kanthi santri kalih |
si Gathuk lan si Gathak ||
Jilid 1 - Kaca : 204
24. Patut sira pondhongana nuli |
kang minangka gantine sutanta |
lawan kawruhanmu têmbe |
sutanta kang anglangut |
nunggal lawan si Jayèngrêsmi |
umanjing dadya siswa |
pinèt kadang tuhu |
wus lir tunggal ibu-rama |
dalajate oliya wus angèmpêri |
amung kacèk sausap ||

25. Atus ingkang swara Kyagêng Kawis |

andodonga sukur ing Hyang Suksma |
kalangkung suka galiye |
bakdane salat Subuh |
tanpa abdi Kiyagêng Kawis |
nyipta mring Salak Arga |
tan dangu wus rawuh |
kèndêl têpining pagagan |
akcaryambêg myat asrining kang wukir |
nêdhêng ingkang tanêman ||

26. Miwah kèhe jalma jalu èstri |

ingkang samya amupu dadana |
sêlur tan nana pêdhote |
ginendhong myang pinikul |
Kyagêng Karang ngandikèng galih |
nyata ujaring swara |
mangkana sang bagus |
ing tyas wus tan kikilapan |
gya tumurun santri kalih tansèng wuri |
tundhuk mangraup pada ||

27. Kyagêng Karang tanggap ing panggalih |

tansah rinangkul sarwi ngandika |
dhuh woding tyasingsun anggèr |
(ng)gonmu nèng Salak gunung |
pirang sasi têkèng samangkin |
dene wus gêmah ripah |
radyan alon matur |
nuwun sawêg kalih wulan |
yèn kêparêng (n)jêng rama kulaaturi |
pinarak mring pondhok kula ||

28. Mèsêm-mèsêm Kiagêng ing Kawis |

wus pinarak anèng padhepokan |
Kyagêng arum andikane |
hèh kulup praptaningsun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 272 >

 yèn sambada karsanta kaki |
saiki ingsun gawa |
marang krajaningsun |
têtêp kamurahaning Hyang |
dadi liru kadangta kang wus lunga nis |
radyan matur manêmbah ||

29. Dhuh sang luhung sadarmi nglampahi |

pêjah gêsang kawula sumangga |
ing sakarsanta andhèrèk |
samya lêganing kalbu |
Kyagêng Karang ngandika malih |
payo kulup umangkat |
dene ingkang kantun |
jêjêre si Gathuk Gathak |
nanging aja kari miluwa mring Kawis |
radyan datan lênggana ||

30. Gya anyipta kondur maring Kawis |

wus pinarak nèng Karang karajan |
tan pisah lawan santrine |
wau ing Salak gunung |
sapêngkêre Dyan Jayèngrêsmi |
kang samya mupu dana |
tan na bedanipun |
pinanggih lan Gathuk Gathak |
kadya kala rahadyan ana ing wukir |
nahan kang anèng Karang ||
Jilid 1 - Kaca : 205
31. Jayèngrêsmi myang abdi kakalih |
wus akumpul sanggyaning pra siswa |
datan mantra lagya nêmbe |
ari sajuga nuju |
bakda Luka Kiyagêng Kawis |
lênggah surambi lawan |
putra sang binagus |
Kiyagêng arum ngandika |
sambèn lungguh kulup sunarsa miyarsi |
laksana pakênira ||

32. Saka Giri prapta Salak wukir |

kadiparan kulup caritakna |
radyan sandika ature |
ingandhar tan kalimput |
purwa madya wasananèki |
langkung rênaning driya |
Kyagêng ngandika rum |
iku kalangkung utama |
sarta prêlu prayoga dipun lakoni |
kang amrih raharjanta ||

33. Dene kabèh kawruhira kaki |

laku-laku miwah sangat-sangat |
sarta dina myang tanggale |
lan ukur sadayèku |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 273 >

 ingkang ala lawan kang bêcik |
miwah naas lan sangar |
tali wangkenipun | miwah ta kang ringkêl jalma |
sampar wangke dhungulan kudhu-ma-bèki |
sapapadhane uga ||

34. Dina ala lawan dina bêcik |

lamun tambah bisa ngarah-arah |
ingkang bêcik kang pinilèh |
yèn kasusu ing laku |
kaya priye (ng)gonne amalih |
ala bêcik tinrajang |
aja was ing kalbu |
pasraha marang Pangeran |
pati urip lara waras lawan malih |
bêgja lawan cilaka ||

35. Iku dudu gaweyaning jalmi |

mapan atas Kang Amurbèng Alam |
ingkang manci sakabèhe |
aja sak sêrik kalbu |
dènkumambang wisesèng Widdhi |
manungsa mapan darma | obah osikipun |
pan pitulunging Pangeran |
nora nana daya kuwate pribadi |
nanging pitulunganing Dat ||

36. Dènkumambang wisesaning Widdhi |

upamane badaning manungsa |
lwir sarah anèng laute |
saparane pan anut |
-mring ombake sagara yêkti |
iku mapan sanepa |
-ning manungsa iku |
mulane ana babasan |
wong kakèhan sakarat iku sayêkti |
sakabèhing manungsa ||

37. Duk uripe nèng dunya puniki |

sadina-dina pan wis sakarat |
miwah sawêngi-wêngine |
manggung sakaratipun |
mêlèk turu sakarat ugi |
mila ngaran sakarat | wong nèng dunya iku |
dene ta ing salaminya |
urip iku nèng dunya tan pêgat dening |
layar sagara rahmat ||
Jilid 1 - Kaca : 206
38. Ngalor ngidul ngetan ngulon nênggih |
(ng)gonne layar pan nora tumêka |
iya marang dharatanè |
mila tan ana mangguh |
ing dharatan dèning jaladri |
tanpa têpi punika |
prandene kang wêruh |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 274 >

 layar sadhela tumêka |
ing dharate kang sagara tanpa têpi |
suprandene ya ana ||

39. Ing têpine graitanên ugi |

dene wus aran iku sagara |
tanpa têpi suprandene |
kaya na têpinipun |
ngengkol têmên basa puniki |
kapriye yèn kênaa |
kinira ing kalbu |
dinuga-duga watara |
saking kira-kira mapan datan kêni |
kajaba kang wus wikan ||

40. Ing têpining ingkang jalaniddhi |

sagara rahmat kang tanpa ombak |
nanging glumêgêr alunne |
samun lamun dinulu |
sawangane rêsik tur wêning |
mila kang sami layar |
tan nganggo parau |
nyana tan na pakewuhnya |
yèn tinrajang têlênge kèh parang curi |
mila arang kang prapta ||

41. Ing têpining ingkang jalaniddhi |

dene alayar tan mawi palwa |
alangka têka pinggire |
barakane puniku |
kathah kèrêm katanggor curi |
mila ayun waspada |
mring pakewuhipun |
iya ing sagara rahmat |
mapan akèh pancabaya jro jaladri |
mila arang kang prapta ||

42. Mapan arang iya angawruhi |

ing warnane ya sagara rahmat |
tur sadina sawêngine |
wong anèng dunya iku |
alalangèn anèng jaladri |
jroning sagara rahmat |
prandene arang wruh |
saking kalingan ing tingal |
kalimput ing pancabayaning ngaurip |
mila arang waspada ||

43. Yèn arsa layar maring jaladri |

sagara rahmat mawia palwa |
sarta lawan kamudhine |
pandoman sampun kantun |
myang layare dipun abêcik |
miwah sanguning marga |
ywa kirang dèn agung |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 275 >

 yèn tan mangkono tan prapta |
ing têpine iya sagara rahmati |
pan mundhak akangelan ||

44. Baitane pan êninging galih |

kêmudhine pan antêping tekat |
sucining kalbu layare |
pandomanipun iku |
pituduhe guru sayêkti |
sangune ngèlmu rasa |
lakune parau | kalawan murahing êdat |
ing salaminya |
urip iku nèng dunya tan pêgat dening |
layar sagara rahmat ||
Jilid 1 - Kaca : 207
45. Dadi bodho wong puniku nênggih |
milanipun bodho wong punika |
dene tan wruh mring dhèwèke |
pan suwung jatinipun |
(ng)gih puniku kang wus udani |
wruh têpining samudra |
kaelokan tuhu |
lungguhipun Akadiyat |
duk layare Wahdat lungguhipun nênggih |
angkate Wakidiyat ||

46. Iya dipun kawruhana malih |

iya sagara patang prakara |
iki ta siji-sijine |
ingkang rumiyin iku |
sagara Dat namanirèki |
ping kalih pan sagara |
Sipat namanipun |
ping tiga sagara Apngal |
namanira kaping patipun puniki |
aran sagara Asma ||

47. Yèn ta durung wong iku udani |

ing dununge kang sagara papat |
prênahe wiji-wijine |
durung sampurna iku |
ing prênahe maksih sak sêrik |
supadya ngupadosa |
tatakon kang luhung |
aja muwus barang karya |
mapan wênang mungguh wong urip puniki |
bubuhaning iktiyar ||

48. Karana abot babo wong urip |

mapan nampik milih iku wênang |
yèn milih ala wong kuwe |
dadi wong tanpa kusur |
yèn ngamungna milih kang bêcik |
dadi wong tanpa ngrasa |
kudu bêcik iku | pan na sungkan lamun ala |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 276 >

 yèn miliha ala sungkan nganggo bêcik |
wong nasar ambalasar ||

49. Dipun sami marsudi ing budi |

puniku lambang wong kuna-kuna |
pinrih graitane dhewe |
(ng)gèn taki-taki kawruh |
aja lawan pakon liyaning |
pinrih marsudi akal |
ing tyas dikaraup |
sampun ngêmungakên têdah |
têdah guru pribadi ingkang marsudi |
pocunge kêpanggiha ||

59. Pocung
1. Iku kulup paliyasan sakèh petung |
andhêku rahadyan |
katungka wêktu Luhuri |
wusing bakda Kiyagêng gya kondur dhahar ||

2. Jayèngrêsmi nèng Karang eca tyasipun |

sigêg gantya ingkang |
winursita lampahnèki |
Radèn Jayèngsari lawan arinira ||

3. Sang dyah Nikèn Rancangkapti maksih timur |

myang abdi pun Buras |
lolosira saking Giri |
dumugi ing lèpèn Êmas nitih palwa ||

16 IV. Lampahipun R. Jayèngsari dalah Niken Rancangkapti

Lampahipun kadhèrèkakên santri Buras dumugi ing pêsantrènipun Amat
Sungèb ing Sidacrêma, nanging dalunipun lolos, laju mangetan jalaran
kuwatos kawanguran dening wadya Surabaya. Lêrêm sawatawis ing
Sêndhang Pasuruhan, Tlaga Gati, Banyubiru, lajêng minggah sukunipun rêdi
Tênggêr. Dumugi Singasari ningali candhi Singasari ngantos dumugi sumbêr
Sanggariti, têrus dhatêng candhi Kidhal. ...
kaca 207-215

Jilid 1 - Kaca : 208

4. Wus tumurun saking baita gya laju |
ngambah Wanakrama |
karsanira ayun mampir |
marang dhukuh pasantrèn ing Sidacrêma ||

5. Praptanipun ing Sidacrêma sang bagus |

Ki Buras umentar |
pinanggih lawan Kiyai |
Amatsungèb sawusira sasalaman ||

6. Amatsungèb tanya wigatining laku |

Ki Buras prasaja |
mangkana dupi miyarsi |
sru gagêtun gupuh marêk ing rahadyan ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 277 >

7. Sampun tundhuk Ki Sungèb ngrungkêpi suku |
karuna lir kênya | sasambate mêlasasih |
dhuh gustiku ingkang abdi botên nyana ||

8. Jayèngsari pangandikanira arum |

apa kang rinasa |
kawula darma nglampahi |
obah osik saka kwasaning Pangeran ||

9. Wus ngaturan laju marang wismanipun |

santri kathah mulat |
kacaryan endahing warni |
samya ngiring sapraptanira ing wisma ||

10. Jayèngsari ingaturan lênggah salu |

Nikèn Rancangkaptya |
laju mring wisma wus panggih |
Nyai Sungèb kalangkung anyungga-nyungga ||

11. Sinugata binojakrama kalangkung |

Ki Sungèb turira |
panuwune ingkang abdi |
kêparênga lèrèh ing ngriki kewala ||

12. Bilih wontên utusan sing Surèngkewuh |

amba kang nanggulang |
ngêkahi risang pinêkik |
radyan mèsêm aris pangandikanira ||

13. Iku paman bangêt panarimaningsun |

(ng)gonira tumanggah |
minangka wawalêsing sih |
kanugrahaning jêng rama marang sira ||

14. Ingsun anut apa kang dadi karêpmu |

mangkana Ki Amad |
langkung (m)badhêdhêg (m)bêdhidhig |
datan nyana lamun ngecani wicara ||

15. Wanci surup ing masjid santri gumuruh |

samya maca slawat |
rahadyan ayun mring masjid |
lan Ki Buras sang dyah mêdal saking wisma ||
Jilid 1 - Kaca : 209
16. Kakang marang ngêndi aku suthik kantun |
yayi yun sêmbahyang |
wêktu Mahrib marang masjid |
bakda Ngisa (ng)gonku bali marang wisma ||

17. Mung sadhela sira yayi aja milu |

iya iya kakang |
gawèkna mantènan dhisik |
êndi Buras mantènaku kang kokgawa ||

18. Buras (n)jêpluk we ladalah wau kantun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 278 >

 duk kèndêl ing jurang |
supe botên kula cangking |
hara piye Buras enggal balènnana ||

19. Pasaranku lan dhakon êndi tak jaluk |

o lah dalah tiwas |
dhakon pasaran dènambil |
yuyu kangkang kala wontên lèpèn Êmas ||

20. Rancangkapti anjêkutrut gêdrag-gêdrug |

Buras jiniwitan |
mêmbêg-mêmbêg api nangis |
benjing-enjing kula lintoni sadaya ||

21. Dadya magru rahadyan tan siyos wêktu |

ngrarapih ring kadang |
kumêmbêng waspanirèki |
sang dyah lilih sare nèng pangkoning raka ||

22. Bakda Ngisa Ki Sungèb marêg sang bagus |

ngaturkên sugata |
nyai-nyai kang ngladosi |
sarwi matur rayi dalêm sang lir rêtna ||

23. Sampun ulun cawisi manawi wungu |

radyan angandika |
bangêt panarimamami |
wusing dhahar linorodkên mring Ki Buras ||

24. Buras matur kula nyai taksih tuwuk |

nêdha wau siyang |
labête sangking kalantih |
ragi nyêngka niki taksih mayag-mayag ||

25. Graitane Ki Buras yèn sesuk-esuk |

lolos tan pamitan |
kangge sangu anèng margi |
nora wurung (n)dara putri mundhut sêga ||

26. Nyai Sungèb wus ngèngèhkên ulam sêkul |

pok tumpêng tinumpang |
ulam ingkang garing-garing |
nyai lawan rencang wus lumêbèng wisma ||

27. Buras gupuh mênêdi ulam myang sêkul |

gya pi-api nendra |
radyan lênggah ngisik-isik |
ingkang rayi Ki Sungèb sawusnya nêdha ||

28. Lawan nyai marêk alon aturipun |

bêndara arinta |
prayogi sare ing panti |
kakêlonan pun bibi byangipun dhenok ||
Jilid 1 - Kaca : 210
29. Paman cikbèn turu nèng kene rumuhun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 279 >

 bocahe kagètan |
mênèk nglilir muring-muring |
lamun beka gawe anyêling wardaya ||

30. Kyai Sungèb parentah ing wangsanipun |

ywa na ramya-ramya |
sirêp tan na sabawaning |
nyai kyai ngaso kabanjur anendra ||

31. Lir kataman sisirêp sadayanipun |

amung guse Buras |
ngalilir anulya tangi |
gya ingawe wus cakêt marang rahadyan ||

32. Ngandika rum kapriye Buras karêpmu |

rèhning kakang-êmas |
ing kene kêtêmu sêpi |
tan prayoga yèn ngantiya lawas-lawas ||

33. Nora wurung konangan wong Surèngkewuh |

Buras aturira |
lêrês timbalan sang pêkik |
sawêr ponthang manah kula mêlang-mêlang ||

34. Yèn pamita dhatêng ki wisma tan wurung |

pasthi nora suka |
apêse padha umiring |
ing sapurug têmah (n)juwarèhi lampah ||

35. Iya bênêr mangkono pangiraningsun |

Buras karsaningwang |
payo linggar bêngi iki |
lah gendhongên bandaramu kang anendra ||

36. Wus samêkta rahadyan gya linggar gupuh |

praptèng jawi dhadhah |
lêstari tan ana uning |
Amat Sungèb satanginira anendra ||

37. Anuwèni marang ing tatamunipun |

sadaya tan ana |
gugup anggugah-gugahi |
wusing tangi kinèn ngupaya tamunya ||

38. Ting bilulung tita tan ana kêpangguh |

nêngna Sidacrêma |
lampahnya Dyan Jayèngsari |
ngidul ngetan sang anom wus ngancik wana ||

60. Sinom
1. Baskara mingip ing arga |
kèndêl dènnira lumaris |
anèng ngandhaping mandira |
satêpining sêndhang wêning |
wau dyah Rancangkapti |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 280 >

 anèng gendhongan wus wungu |
Buras aku udhunna |
iki arêp mênyang ngêndi |
mau bêngi nèng desa iki nèng wana ||
Jilid 1 - Kaca : 211
2. Mêdhun saking pagendhongan |
anèng pangkonne sang pêkik |
kakang aku ora krasan |
nèng kene tan ana jalmi |
lawan datan pinanggih |
lan si kakang kang dènruruh |
payo mulih kewala |
mêngko bêngi turu ngêndi |
lan nyang ngêndi ênggone tuku jajanan ||

3. Radyan anglês ing wardaya |

pangandikanira ririh |
jare (ng)golèki si kakang |
têka sira ngajak mulih |
mêngko rak nuli panggih |
banjur mulih bocah têlu |
sang dyah wus katon lêjar |
kakang aku adus dhisik |
yèn wis adus Buras banjur jajakêna ||

4. Sêga êmpal pêtis rambak |

Buras matur inggih-inggih |
wus mentar amping-ampingan |
wit mandira mumungkusi |
rampung umarêg aglis |
sang dyah tanya maksih kungkum |
Buras (ng)gonnira jajan |
wong bagus apa wis olih |
inggih (n)dara punika lo sampun angsal ||

5. Radyan ririh atatanya |

(ng)gonmu jajan mênyang êndi |
dene gêlis têmên têka |
Buras matur clumik-clumik |
sêgahe wau ratri |
rèhning amba taksih tuwuk |
dadya nêdha ngèngèhan |
sêkul ulam ingkang garing |
ing samangke kula dhapur jêjajanan ||

6. Sang dyah wus ngrasuk busana |

lajêng pinangku sang pêkik |
Buras ngudhari wungkusan |
sêkul êmpal rambak pêtis |
kakang le jajan ngêndi |
apa kene cêdhak warung |
rara adoh warungan |
kathik mau Buras gêlis |
Buras matur kula titip Ki Maruta ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 281 >

7. Maruta iku wong apa |
inggih tiyang angin-angin |
sang dyah gumujêng ngandika |
jênêng athik kaya jarik |
iki panganên aglis |
Buras ênya lorodanku |
mangana êndak dulang |
wus mangap katon kang sêntil |
sêkul ulam dinublagakên sapisan ||

8. Api-api pandêlikan |
sang dyah gupuh amet warih |
suka rêna ing wardaya |
radyan angandika aris |
payo rara lumaris |
mupung maksih wanci esuk |
linggar saking mandira |
kang rayi tansah kinanthi |
ngidul ngetan ngancik tlatah Pasuruwan ||

9. Dalu lêrêm padhusunan |

byar raina gya lumaris |
siyang nêdhêng ingkang panas |
kèndêl dènaring-aringi | sasukane rarya lit |
nahan wau lampahipun |
prapta têpi talaga |
winastanan Ranu Grati |
toya wêning bajul baya samya ngambang ||
Kaca 1 : 212
10. Abayak arak-arakan |
sudhètanira têlagi |
lir lèpèn mliwisnya kathah |
samya nigan anèng gisik |
sang dyah duk aningali |
lêjar ing sungkawanipun |
tatanya mring kang raka |
kakang buron apa iki |
gêdhe-gêdhe cangkême kaya kukusan ||

11. Galo sing cilik ya ana |

rahadyan ngandika manis |
rara yèku aran baya |
bajul ingkang rada cilik |
nrete kang luwih cilik |
kakang apa kang kinayun |
padha marani kakang |
apa arêp (n)jaluk dhuwit |
apa (n)jaluk sêga utawa panganan ||

12. Yèn caturan kaya paran |

radyan mèsêm iya yayi |
iku tan bisa caturan |
yèn bisaa tata jalmi |
mulane amarani |
(n)jaluk mangsan karêpipun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 282 >

 kakang aku yun wikan |
priye (ng)gone mangan kuwi |
karo apa doyananne kaki baya ||

13. Iku rara kang dimangsa |

manuk buron kang mring warih |
trêkadhang sok nyarap janma |
sang dyah ngandika mring abdi |
Ras apa ta tan pengin |
pinangan dening ki bajul |
Ki Buras girab-girab |
lumayu gugulung koming |
api-api karuna amêgap-mêgap ||

14. Sang dyah sru suka ngandika |

Buras balia sirèki |
ki bajul êmoh mring sira |
wong rupamu kaya trasi |
Ki Buras wangsul aglis |
(m)bêkta tigan mliwis catur |
ingaturakên sang dyah |
ngandika olèhmu ngêndi |
kakang payo padha angupaya tigan ||

15. Radyan nulya lumaksana |

sang dyah suka angambili |
tigan maliwis angambak |
anèng satêpining kali |
mancêr Hyang Bagaspati |
sumêlètira kalangkung |
sang dyah akicat-kicat |
hèh Buras gendhongên mami |
ora bêtah (n)dhuwur ngisor padha panas ||

16. Nyang awak datan karuwan |

payo kakang lèrèn dhisik |
sinêngka dènnya lumampah |
praptèng papan gasik rêsik |
wit agung angayomi |
wanara pating palangkruk |
gêng-agêng langkung kathah |
uning ana jalma prapti |
samya ngumpul suwaranira gumêrah ||
Jilid 1 - Kaca : 213
17. Satêngahe pangayuban |
ana umbul langkung wêning |
ngantya biru sinatmata |
sang dyah atatanya ririh |
kakang iki ing ngêndi |
balumbang banyune biru |
mêtu saka ing ngandhap |
sapa kakang kang ngangsoni |
iba kèhe balanjane tukang toya ||

18. Radyan gumujêng ngandika |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 283 >

 kagawa rupaning warih |
Banyubiru ingaranan |
kakang aku wêdi kuwi |
sing padha ting paringis |
anèng ngêpang mangkruk-mangkruk |
gêdhene padha janma |
nora nana nganggo tapih |
ting caruwèt basane nora karuwan ||

19. Kakang buron apa janma |

rahadyan ngandika aris |
iku kang aran wanara |
kang ngarêp gêdhe pribadi |
bangkokan arannèki |
rinatu ing wre sadarum |
kakang (n)dhog apa doyan |
radyan nulya anguncali |
ingkang tigan tinampanan ing wanara ||

20. Sawusira tampi tigan |

gya mentar datan kaèksi |
wanci lingsire baskara |
linggar saking toya wilis |
Nikèn dharat kinanthi |
angubêngi kanang umbul |
umiyat sela krêsna |
ngadêg wangunan pasagi |
nèng sisih lèr ingukir sêratan Buddha ||

12. Tamat dènnira mariksa |

lajêng lampahira prapti |
wana kèh taru sêkaran |
nêdhêng wohe angêmohi |
sang dyah suka mêmêthik |
sêkaran sasênêngipun |
Buras ngundhuh wowohan |
klampok arum dhuwêt putih |
kêpêl gêdhang manggis dhuku pisang êmas ||

22. (m)Barêngkut binuntêl sinjang |

ingaturakên sang putri |
lawan radyan samya nadhah |
marêm tan karaos ngêlih |
riwusira dumugi |
rahadyan ngandika arum |
yayi payo umentar |
mênèk kadalon nèng margi |
apa mlaku apa ginendhong si Buras ||

23. Kakang lumaku kewala |

durung krasa kêsêl mami |
karo golèk kêmbang-kêmbang |
lêpas lampahira katri |
laminya anèng margi |
tan winarna prapta sampun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 284 >

 talatah nagri Malang |
sukunira Tênggêr wukir |
myarsa swara sora lir (m)baunging sona ||

24. Rahadyan kampir umiyat |

saking mandrawa kaèksi |
grojogan we saking arga |
dhumawah ing jurang trêbis |
katêlah nama ing Baung |
toya warnanya pêthak |
kadya kapuk dènwusoni |
sruning swara tan karênga yèn ngandika ||
Jilid 1 - Kaca : 214
25. Wusira miyat grojogan |
laju dènnira lumaris |
ratri sipêng padhusunan |
bakda Subuh mangkat malih |
prapta ing Singasari |
Radyan kèndêl lampahipun |
umiyat candhi pelag |
sela cêmêng wangun masjid |
rinarêngga ingukir êlung pinatra ||

26. Mubêng pinagêran sela |

supit urang gapura di |
kiwa têngênning gapura |
gupala kakalih sami |
agêng ambêkta bindi |
kadi jegang dènnya lungguh |
maripat sakalapa |
malolo siyungnya ngisis |
ilat mèlèt tumumpang ing untu nyrangas ||

27. Sela wêtah tan sambêtan |

wau Nikèn Rancangkapti |
kagyat kalanira miyat |
tanya mring raka sang pêkik |
kakang dene mêdèni |
kuwi uwong apa dudu |
kalawan omah apa |
kabèh watu kaya masjid |
Jayèngsari mèsêm sarwi angandika ||

28. Iku yayi rêca sela |

kang lir masjid aran candhi |
ayo kakang padha miyat |
aku dhêmên aningali |
kaya mantènan bêcik |
sapa kang akarya iku |
sawusira umiyat |
mêdal saking ing cêpuri |
gya umentar kalangkung rêkasèng marga ||

29. Sang dyah ginendhong Ki Buras |

praptèng tlatah dhusun Sisir |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 285 >

 kèndêl rahadyan umiyat |
sumbêr aran Sanggariti |
we mêdal saking candhi |
sela ingukir pinatut |
kang sisih mijil toya |
tawa asrêpnya nglangkungi |
sisih mêdal toya angêt sawatara ||

30. Sang dyah siram gantya-gantya |

kalamun karaos atis |
marang toya ingkang panas |
wus siram umentar malih |
kasaput ratri mampir |
mring dhukuh sipêng sadalu |
byar enjang nulya bidhal |
ing lampah mangkya wus prapti |
dhusun Tumpang anon candhi alit endah ||

31. Kadi cungkup wawangunan |

inggilira sawatawis |
ngandhap kering linêbêtan |
ing nglêbêt kalimis gasik |
tilas asramèng rêsi |
gandanira amrik arum |
sang dyah tanya amring raka |
kakang omah apa kuwi |
kaya êrong ambune arum angambar ||

32. Apa panti pangratusan |

(ng)gone (n)dèlèh jarik ngêndi |
iku yayi candhi uga |
pangiraku duking nguni |
tilas patapan rêsi |
kang amambu amrik arum |
labêt kukusing dupa |
nalika muja samadi |
sang dyah angling kakang age kongkonnana ||
Jilid 1 - Kaca : 215
33. Buras gawanana arta |
têlung dhuwit punjul sêdhit |
sangonana têlung gobang |
konên tuku ratus wangi |
benjing yèn prapta panti |
dak (ng)go olèh-olèh sibu |
kalawan kanjêng rama |
sru sumêdhot kagagas wardayanira ||

34. Kèngêtan ing ibu-rama |

miwah kadang kang lunga nis |
mbarêbêl luh marawayan |
Nikèn Rancang angusapi |
ngandika kakang nangis |
apa ta luwe wêtêngmu |
dhuh rara nora lapa |
kalilipên godhong jati |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 286 >

 mata kiwa têngên padha damonana ||

35. Gupuh kalih dinamonan |

kakang nêngaa manginggil |
kangjêng rama nungang gajah |
kêrise wilah sanyari |
saiki uwis mari |
katara pampêt êluhmu |
Buras ge lumêbuwa |
wus lumêbêt sorring candhi |
tan pantara dangu mêdal bubutulan ||

36. Apa ta wis olèh Buras |

dene gêlis banjur bali |
o (n)dara uninganana |
ing nglêbêt kapanggih sêpi |
kang wontên amung mimik |
agêngipun sajunêjun |
sang dyah malih ngandika |
apa tan nyakot sirèki |
inggih (n)dara kang nyakot amung sasanga ||

37. Wis Buras ywa bali sira |

(ng)gih bêndara kula ajrih |
tamat dènnira mariksa |
laju lampahira kampir |
ing dhusun Kidhal nênggih |
anon candhi alit bagus |
ingukir gagambaran |
wayang wanara mawarni |
Rancangkapti pêgat dènnira mariksa ||

61. Mêgatruh
1. Kakang iki apa gambare sing mangkruk |
ana pang kala rumiyin |
lawan apa jênêngipun |
dene ta wangune sami |
kaya mau kaci bolong ||

2. Iki nganggo undhak-undhakan mandhuwur |

payo kakang dènunggahi |
aku arêp wêruh pucuk |
gya minggah ari kinanthi |
pan sarwi angling pawartos ||

3. Padha candhi mau iku gambar munyuk |

mangkana wus praptèng nginggil |
ing pamujan wastanipun |
wusnya aso sawatawis |
tumurun sang dyah ginendhong ||

17 Ing rêdi Tênggêr, wontên ing dhusun Tasari pinanggih Buyut Sudarga. R.
Jayèngsari minggah rêdi Tênggêr kaatêrakên Ki Buyut, ningali kawah lan
sêgantên wêdhi. Dumugi ing dhusun Ngadisari pinanggih Rêsi Satmaka,
panguluning agami Budha ingkang nyariyosakên bab tatacara agaminipun

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 287 >

 sarta wontênipun agami-agami kadewan: Sambo, Brama, Wisnu, Indra, Bayu
tuwin Kala dalah tatacaranipun. ...
kaca 216-230

Jilid 1 - Kaca : 216

4. Prapta ngandhap nulya kampir maring dhusun |
rahadyan sipêng saratri |
pajar gidib pangkatipun |
ingkang sinêdya ing galih |
karsanira sang wiranom ||

5. Maring ardi Tênggêr manawi kapranggul |

ing raka dyan Jayèngrêsmi |
tan cinatur laminipun |
kang rayi tansah kinanthi |
kalamun sayah ginendhong ||

6. Ngalèr ngetan prapta ing Pasrêpan dhusun |

tan kampir gya manjat malih |
asrêp rêkasa ing ngênu |
wus prapta dhusun Tasari |
ardi Tênggêr iring êlor ||

7. Sang dyah angling Buras udhunêna ingsun |

kêsêl (ng)gonku ana gigir |
nulya kinanthi sang Bagus |
raryan ngandhaping sulastri |
(n)jawining dhadhah têmbing lor ||

8. Kakang aku luwe upayakna sêkul |

lan gorèngna iwak pitik |
Buras ngupayaa gupuh |
mring jroning padesan iki |
Buras sandika wotsinom ||

9. Praptèng dhusun pinanggih lan kamisêpuh |

Buyut Sudarga kakasih |
Buras matur kula nuwun |
manawi parêng ngilèni |
sêkul tuwin ulam babon ||

10. Kyai Buyut tatanya sintên kang ngutus |

ki Buras umatur aris |
kang ngutus bandaraulun |
nama Radèn Jayèngsari |
(m)bêkta sadhèrèke wadon ||

11. Taksih timur punika kang nêdha sêkul |

dene bandara kakalih |
inggih sami putranipun |
Susuhunan Prapèn Giri |
duk bêdhahe Giri lolos ||

12. Lawan wontên sadhèrèkipun kang sêpuh |

nama Radèn Jayèngrêsmi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 288 >

 inggih sarêng lolosipun |
punika kang dènulati |
ananging dèrèng kapanggoh ||

13. Wartosipun kewala botên kêrungu |

mila klantur praptèng ngriki |
Ki Buyut dupi angrungu |
wacana mring Buras aris |
kacung niku pyantun yêktos ||

14. Wijilipun ngawirya rêmbêsing madu |

têdhake andana warih |
kintêne napa sarêju |
pami kula turri kampir |
dhumatêng ing wismaningong ||
Jilid 1 - Kaca : 217
15. Amangsuli Ki Buras langkung pakantuk |
wawi anak (n)dika irit |
ulun yun marêk sang luhung |
Buras gya lumakèng ngarsi |
prapta ngarsane sang anom ||

16. Mundhuk-mundhuk angrêpèpèh Kyai Buyut |

trêpsila amangênjali | sarwi aris aturipun |
pun bapa atur basuki |
rawuh paduka ing dhukoh ||

17. Kamayangan anglir kabanjiran madu |

kajugrugan wukir gêndhis |
sasat katamwan dewa gung |
widadara widadari |
tumêdhak mring dhepokingong ||

18. Sung wangsulan pambagènira Ki Buyut |

paman sung bagya basuki |
mahyakkên sukaning kalbu |
kalangkung panrima mami |
(ng)gih sami-sami kemawon ||

19. Kula nilakrama sintên parabipun |

Ki Buyut (n)dhêku turnya ris |
kang sotah mastani ulun |
Buyut Sudarga kinardi |
pinisêpuh wong sadhukoh ||

20. Ing Tasari miwah kanan keringipun |

amba kang tinuwi-tuwi |
mugi marêngna sang bagus |
tuwin rayinta sang putri |
lêrêp wontên wismaningong ||

21. Dadalêma pisan kawula tumangguh |

angyasakkên ingkang panti |
miwah nyangga dhaharipun |
kantuna nadhah myang guling |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 289 >

 kawula ingkang mirantos ||

22. Jayèngsari angandika manis arum |

inggih paman têmbe gampil |
wus kerit marang Ki Buyut |
lajêng tumamèng ing panti |
Nyai Buyut gupoh-gupoh ||

23. (ng)Gènnya mêthuk sang dyah gya pinondhong gathuk |

umatur dhuh gusti mami |
prasasat katiban daru |
rawuh paduka ingriki |
sangêt suka sukuringong ||

24. Prapta panti wus samya lênggah ing salu |

nak putu andhèr nèng ngarsi |
ngladoskên sugatanipun |
sacara caraning wukir |
Ki Buyut turira alon ||

25. Cumanthaka pun bapa kêdah tur-atur |

lumayan jampi kalantih |
ing sawontên-wontênipun |
punika isining wukir |
sumangga sang prawiranom ||
Jilid 1 - Kaca : 218
26. Inggih paman sampun sami walang kayun |
mênggah rêsêpe tyasmami |
lir wus kulina sataun |
Ki Buyut suka tan sipi |
Nyai Buyut matur alon ||

27. (n)Daraputri sumangga ingkang kinayun |

iya bibi mêngko dhisik |
aku atêrêna adus |
inggih sumangga mring tlagi |
sang rêtna nulya ginendhong ||

28. Wusing siram sang dyah wangsul lênggah salu |

lan raka tan kêna têbih |
gya dhahar sugata nutuk |
Buras kongsi minthi-minthi |
kêblêt ngising medang-medong ||

29. Sang Hyang Bagaspati wis diwasa surup |

sêdhênge purnama siddhi |
Sang Hyang Wulan mungup-mungup |
ana sapucuking wukir |
Jayèngsari kagyat anon ||

30. Kidul pucak marong-marong mawa kukus |

tatanya paman punapi |
kang katingal mawa kukus |
Ki Buyut turira aris |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 290 >

 ardi Brahma ingkang marong ||

31. Siyang ratri datansah ngêdalkên kukus |

paman wawi benjing enjing |
yèn kenging kula ayun wruh |
sapucuking Tênggêr ardi |
Ki Buyut sangêt rumojong ||

32. Tan cinatur ing ratri enjing winuwus |

radyan ngandika mring rayi |
yayi kowe aja milu |
sun arsa mring pucak wukir |
dalanne luwih pakewoh ||

33. Mung sadhela bae banjur nuli wangsul |

Buras kariya sirèki |
dolannana bandaramu |
ngandika dyah Rancangkapti |
kakang nora milu ingong ||

34. Arêp prêlu pasaran lan bocah gunung |

Nyi Buyut tanggap ngaturi |
têdhak taman kêbon pungkur |
rarya lit kathah kang ngiring |
ramban lêmbayung myang jlegor ||

35. Amêndhêti sayuran salèdri êkul |

ngundhuh sêkar warni-warni |
sadintên tan arsa kondur |
aring ana tamansari |
lan lare alit kumroyok ||

36. Ya ta wau rahadyan ing lampahipun |

Ki Buyut lumakyèng ngarsi |
ndêdêr mring pucaking gunung |
kapungkur desa Tasari |
praptèng pucak nulya anon ||
Jilid 1 - Kaca : 219
62. Pangkur
1. Ing ngandhap kiduling pucak |
lwir kawahing ardi wiyar waradin |
têngah ana ardinipun |
lwir kukusan malumah |
lamun siyang tan katon wêdaling kukus |
Ki Buyut matur ring radyan |
lah punika ingkang nami ||

2. Tasari kang ardi Brama |

wontên ingkang mastani laut pasir |
ingkang nèng têngah (n)jênggunuk |
punika ardi Brahma |
dhasaripun sitinya pasir sadarum |
kajogan awu kang mêdal |
saking kawahe Brahmardi ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 291 >

3. Nalikanya ngalad-alad |
mila sangêt pêthake dèntingali |
awit saking kandêlipun |
gasik tan kathukulan |
kalamênta katêpan karokot rumput |
dadya pêthak ngamplak-amplak |
bilih kasorot Hyang Rawi ||

4. Ombak-ombak ingkang hawa |

kang pratistha sanginggilipun pasir |
punika kang dadya alun |
mindha ombak samodra |
botên ngintên yèn punika sanès ranu |
tinarka sagara ingkang |
dumunung sanginggil wukir ||

5. Lêrês paman ingkang sabda |

punapi (ng)gih kenging dipunpurugi |
Ki Sudarga aturipun |
prayogi tinêdhakan |
wus tumurun kalangkung rêkasèng ênu |
margi (n)julêg rumpil rampak |
wus prapta sagantên pasir ||

6. Radyan malih angandika |

lah suwawi umiyat sapucaking |
ardi Brahma kawahipun |
Ki Buyut tur sandika |
gya umancat andêdêr tumêkèng pucuk |
ana satêpining kawah |
têpung gêlang dènidêri ||

7. Manglung miyat jroning kawah |

langkung (n)julêg sela gêng kèh kaèksi |
kajawi kawah kang agung |
kathah êlèng têrusan |
alit-alit ugi samya mêdal kukus |
mambêt kadi lirang kobar |
radyan ngandika suwawi ||

8. Tumurun marang ing dhasar |

datan eca ambête kukus ardi |
kalihnya samya tumurun |
dupi prapta ing dhatar |
pinggir wetan ana arga tan aluhur |
kalangkung asri kawuryan | rahadyan tatanya aris ||
Jilid 1 - Kaca : 220
9. Paman ingkang katingalan |
langkung asri punika ardi pundi |
Ki Sudarga mêndhak matur |
punika ing ngasrama |
Ngadisari ingkang dhêdhepok ing ngriku |
awasta Ajar Satmaka |
panguluning Tênggêr wukir ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 292 >

10. Sontrang endhange akathah |
endah-endah warna tan nguciwani |
punika têbiyatipun |
taksih ngluluri Buddha |
Sang Hyang Brahma minangka panutanipun |
wong agung ing Prabalingga |
datan arsa ngêpik-êpik ||

11. Rahadyan dupi miyarsa |

angandika paman lamun marêngi |
benjang-enjang ulun laju |
sowan dhatêng Ki Ajar |
yun sumêrap mênggah ta ing lampahipun |
agama Buddha Barama |
Ki Buyut anayogyani ||

12. Saking dhasar wus uminggah |

tan rêkasa wangsul marginya lami |
wanci Ngasar sampun rawuh |
ing Tasari kapanggya |
lawan ari Nikèn Rancangkapti gupuh |
pinondhong sarwi tatanya |
sira mau nora nangis ||

13. Daktinggal nganti sadina |

Nikèn Rancangkapti turira aris |
kakang ing sadina muput |
tan mulih maring wisma |
papasaran ana pakêbonan pungkur |
lawan bocah wadon kathah |
nganti lali durung bukti ||

14. Rahadyan suka miyarsa |

praptèng wisma sugata wus cumawis |
Nyi Buyut gupuh umatur |
pun bibi saos dhadhar |
nyumanggakkên rayinta sadintên muput |
ulun aturi tan arsa |
sumadosipun ngêntosi ||

15. Rahadyan anulya dhahar |

lawan ari pakantuk dènnya bukti |
dumugi linorod sampun |
Ki Buyut lawan Buras |
kêmbul nadhah sawusira samya tuwuk |
ingundurakên sadaya |
Ki Buyut tansah nèng ngarsi ||

16. Nikèn matur mring kang raka |

kakang mau apa sira ningali |
marang gunung ingkang murub |
aku caritakêna |
dak rungokne karo turon nèng sandhingmu |
rahadyan nulya carita |
Nikèn Rancangkapti guling ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 293 >

 Jilid 1 - Kaca : 221
17. Ing dalu datan winarna |
byar raina wungu kang samya guling |
Nyi Buyut miwah Ki Buyut |
angladoskên sèmèkan |
wedang angêt dhaharan myang jênang jagung |
wajik atos jèpèn lawan |
canthèl myang cariping linjik ||

18. Cariping kaspèi tela |

kênthang kacang gêmbili uwi lêgi |
wedang têmulawak arum |
lalap gêndhis siwalan |
Kyai Nyai Sudarga manêmbah matur |
nuwun bêndara sumangga |
sugatanipun kang bibi ||

19. Dhaharan enjing-enjingan |

inggih paman lah kono payo yayi |
apa kang dadi karsamu |
sawusnya dhadhaharan |
Jayèngsari ngandika marang Ki Buyut |
paman mugi andhanganna |
nglarapkên mring Ardisari ||

20. Sowan Ki Ajar Satmaka |

inggih anggèr kawula kang umiring |
nyai miluwa sirèku |
kalawan sasanguwa |
wedang dharan nèng marga mêngko kalamun |
sang dyah mundhut dhadhaharan |
rèhning sawatara têbih ||

21. Wus samapta nulya bidhal |

tan winarna ing marga sampun prapti |
pagaganing ardi sampun |
rumuhun Ki Sudarga |
sadayane kèndêl sajawining dhusun |
wau ta Ajar Satmaka |
wus wikan yèn ana tami ||

22. Putra putri trah utama |

dèn samapta dènnira yun sasanti |
sacara caraning wiku |
dupi Ki Buyut prapta |
gya ingawe marêk ngarsa nêmbah matur |
ing purwa madya wasana |
kang dadya gita sumiwi ||

23. Mèsêm-mèsêm Kyai Ajar |

hèh ta Buyut aturana tumuli |
satriya nung ingkang ayun |
katêmu jênêngingwang |
ingsun mêthuk ana sajawining pintu |
Ki Buyut mundur wus panggya |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 294 >

 lawan Radèn Jayèngsari ||

24. (ng)Gèr paduka kaaturan |

laju manjing sang rêsi sampun nganti |
ana sajawining pintu |
bidhal saking pagagan |
Rancangkapti kinanthi raka nèng ngayun |
wus tundhuk lawan sang tapa |
kaliye rinangkul sami ||

25. Wus binakta ing ngasrama |

dadya lênggah satata lan sang yogi |
animbali endhang gupuh |
kang uwus ngadiwarna |
samya marêk wiraganira pinatut |
gambuh solahe pra endhang |
dènnya mrih karya wiyadi ||
Jilid 1 - Kaca : 222
26. Sang wiku dhawuh mring endhang |
sugatamu ladèkna dèn agêlis |
pra endhang ngladoskên sampun |
kang sugata mawarna |
saanane ngardi wus sumadyèng ngayun |
sang wiku satuhu wignya |
ambojakrama mring tami ||

27. Kecanên dènnira nadhah |

Kyai Buyut Sudarga nyuwun pamit |
wangsul mring Tasari dhusun |
kalawan anak rayat |
wus linilan mangênjali tandya mundur |
wau Radyan Jayèngsêkar |
kang kantun nèng Ardisari ||

28. Nèng ngabyantara sang tapa |

tan kêna sah siyang pantara ratri |
de kang rayi sang rêtnayu |
suka ingêmong endhang |
dadya lami kèndêl anèng Ardisantun |
nahan ta ing ri sajuga |
radyan umatur wotsari ||

29. Dhuh pukulun kadiparan |

lampahipun myang tatacaranèki |
agami Buddha linuhung |
ingkang tansah tumindak |
sang pandhita alon pangandikanipun |
hèh kulup kawikanana |
agama kang dènlakoni ||

30. Titah ing sa-Tênggêr arga |

panutane Bathara Brahma yêkti |
sapisan ing sabên taun |
kala dina prayoga |
lanang wadon tuwa anom atur-atur |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 295 >

 mawarna dharan busana |
munggah maring Brahma wukir ||

31. Lamun wus prapta ing pucak |

gêgawane cinêmplungakên aglis |
ing jroning kawah sadarum |
pitêmbung aminulya |
Sang Hyang Brahma kang makuwon anèng latu |
jajaka lawan parawan |
lamun lunga nambutkardi ||

32. Mring têgal gagan tamanan |

padha nganggo jungkat sasênêngnèki |
pênyu kayu waja sungu |
upama ana jaka |
duwe karêp angrabèni prawan iku |
utawa prawan kang arsa | nglakèni jajaka sami ||

33. Kang (n)darbèni karêp sigra |

(n)jupuk jungkatira kang dènkayuni |
jungkat sawuse jinupuk |
tinêdahakên marang |
wong tuwane ingkang duwe jaka mau |
sawuse nampani jungkat |
padha tuwa kang ngrampungi ||
Jilid 1 - Kaca : 223
34. Golonging rêmbug kalihnya |
dhinaupkên têmu wismaning èstri |
pangantèn sawuse têmu |
pangulu nulya prapta |
(ng)gawa cangkir têmbaga kang (n)jabanipun |
ingukir gambaran kewan |
kêbak isi toya suci ||

35. Pangantèn gupuh mangarsa |

wusing cakêt pangulu nyawuk warih |
tinètèskên sirahipun |
pangantèn sakaliyan |
kanthi matak pupudya mring dewanipun |
nyuwun pangèstu raharja |
mring Hyang Brahma kang kinanthi ||

63. Kinanthi
1. Ing kene tan ana dhukun |
yèn ana kang nandhang sakit |
miwah ayun darbe suta |
pangulu kang anunggoni |
anggawa cangkir têmbaga |
kang wus isi toya suci ||

2. Tansah dènnira manêkung |

minta waluyaning sakit |
yèn kang ayun darbe suta |
panuwune mring dewadi |
harjane kang yayah rena |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 296 >

 sarana mung dènombèni ||

3. Lan ingusapan sakojur |

warih suci saking wukir |
kawasane Hyang Bathara |
têka waluya kang sakit |
gampang kang yun darbe suta |
tan na sangsayane galih ||

4. Kalamun ana kang lampus |

binrêsiyan toya suci |
binusanan sarwa endah |
pakurmatanira sami |
pangantèn binayang karya |
binakta mring Brahma ardi ||

5. Yèn wus prapta têpinipun |

kawah cinêmplungkên aglis |
winantu sagung pupuja |
iku carane saiki |
rahadyan matur anêmbah |
cangkir isi warih suci ||

6. Paran cariyosing dangu |

myang laire jabang bayi |
pupak pusêr kinurmatan |
sinaratan warni-warni |
wênang mokaling agama |
sang pandhita ngandika ris ||

7. Cariyosipun rumuhun |
dhawuhira Hyang Pramèsthi |
kang dinuta Hyang Naraddha |
(n)dhawuhkên mring Kanwapati |
mranata agama Buddha |
sagolong-golongannèki ||
Jilid 1 - Kaca : 224
8. Kinèn maringi pangulu |
miwah têtêngêr supadi |
ywa worsuh peranganira |
rêsah lampahing agami |
andikane Hyang Naraddha |
hèh Kano sri narapati ||

9. Sun iki ngêmbani wuwus |

dening Sang Hyang Odipati |
sira kinèn amranata |
lampah-lampahing agami |
iki panêtêpan nata | agama dadi purbani ||

10. Wisesane rasa tuhu |

ing bawana ambawani |
panguwasa kang winênang |
marentahakên ing dasih |
dadi anggon-anggon praja |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 297 >

 luhuring kratonirèki ||

11. Rahayu janma kang nungkul |

myang santosa ing agami |
laku-lakuning agama |
dèn kalakyan panataning |
apa kang uwis kawêdhar |
aja ana nyulayani ||

12. Kang dhingin pangulunipun |

kapindho têtêngêrnèki |
kaping têlu panêmbahnya |
kaping pat lakunirèki |
kaping lima tapanira |
kaping nêm riayanèki ||

13. Ping pitu laranganipun |

ping wolu wawênangnèki |
kaping sanga papalinya |
kaping sadasa yèn lalis |
ping sawlas paliyasannya |
ping rolas pamulyanèki ||

14. Kayadene ingkang uwus |

kasêbut ing sastra adi |
binagya nênêm agama |
êndi ingkang dènkarêpi |
aywa ana kang pêpeka |
rumêsêp mantêp Hyang Widdhi ||

15. Kang dhingin agama Sambu |

pangulune kang agami |
iku ingaran Pramana |
sasewasogatanèki |
padha nganggowa têngêran |
walantaga dènarani ||

16. Musthika rineka iku |

parantining pudyastuti |
bate-bate inganggowa |
ing panêmbahira maring |
arca laku têpa-têpa |
mangsa Kartika tan kenging ||

17. Mangan sarwa bungkah iku |

yèn mangsa Palguna sami |
ngrapa lamun ari raya |
sabarang kang sarwa asin |
laranganne ora kêna |
ngrabèni kaprênah nini ||

18. Uwa bibi kadang putu |

myang pulunan kang luluri |
saking ing jalu sadaya |
wênang lamun saking èstri |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 298 >

 iwak ati datan dhahar |
kêna yèn kinarya jampi ||
Jilid 1 - Kaca : 225
19. Ngrusak candhi walêr agung |
nora kêna nganggo wêsi |
wênang yèn kanggo sarana |
wong laki-rabi yèn mati |
wênang bela myang binelan |
lamun lakine kang mati ||

20. Sing wadon tan bela lampus |

wênang cinukur yèn èstri |
kang mati lanang tan bela |
iku wênang dèntêtaki |
yèn jabang mêtu wanodya |
wênang lamun disunati ||

21. Yèn krama wawalinipun |

nganggowa baladho nênggih |
kang lanang nglangkahi jantra |
wusu likasan myang ilir |
kukusan enthong lan iyan |
kang wadon nglangkahi linggis ||

22. Garu waluku myang pacul |

kalamun tumêkèng jangji |
layone ingupakara |
têgêse dipun rumati |
nèng panggonan kang prayoga |
ingopenan kang prêmati ||

23. Paliyasan layonnipun |

landha mêrang kêtan putih |
yèn mulyakkên sarwa utang |
agama Sambo wus tlêsih |
kapindho agama Brahma |
pangulune kang agami ||

24. Ingaran Brahmana iku |

sasewasogatanèki |
padha nganggowa têngêran |
ekal trisula têmbagi |
rineka-reka trisula |
dènanggo jajamang sami ||

25. Panêmbahe marang latu |

lawan mring Hyang Bagaspati |
lakune santosa ing tyas |
yèn mangsa Sitra tan kêni |
amanganna gogodhongan |
mangsa Srawana tan kêni ||

26. Tumênga marang ngaluhur |

yèn riaya sarwa manis |
laranganne nora kêna |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 299 >

 ngrabèni kaprênah nini |
uwa bibi ingkang saka |
luluri lanang yèn saking ||

27. Luluri wadon pikantuk |

tan kêna matèni gêni |
daging lêmbu datan dhahar |
mapas wiji ingkang lagi |
thukul uga ora kêna |
nganggo timah datan kenging ||

28. Dene ta wawênangipun |

ngrabèni kaprênah nini |
uwa bibi ingkang saka |
luluri wadon utawi |
ngrabèni kaprênah kadang |
pulunan nak putu saking ||

29. Ing luluri wadon jalu |

dhaup anak inya kenging |
lawan anak guru kêna |
wênang mangan daging sapi |
lamun kinarya tatamba |
nganggo timah dènlilani ||
Jilid 1 - Kaca : 226
30. Yèn ginawe saranèku |
wênang dicukur pawèstri |
lamun uwus luwas êrah |
myang bela saking kang lalis |
ontang-anting wadon lanang |
wênang têtak disunati ||

31. Papaline lamun dhaup |

durunge pangantèn panggih |
kudu anganggo badhudhak |
wargane pangantèn èstri |
lan warga pangantèn priya |
padha lalangên tayèki ||

32. Jogedan saengga nayub |

yèn mati layon kabêsmi |
paliyasaning kuwandha |
dinusan we ron dlima di |
yèn mumulya srana bêrah |
yèku kang dak anggo iki ||

33. Agama Endra katêlu |

pangulune kang agami |
ya arannana Sakrana |
sasewasogatanèki |
padha nganggowa têngêran |
ekal bajra saka galih ||

34. Kayu rineka bajra nung |

dèn(ng)go sangga gêlungnèki |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 300 >

 panêmbahe marang arga |
lawan marang Sang Hyang Sasi |
lakune lila narima |
mangsa Naya tapanèki ||

35. Datan kêna ngêmban sunu |

kalawan mangsa Asuji |
nora kêna asanggama |
yèn riaya sarwa pait |
larangane nora kêna |
ngrabèni kaprênah nini ||

36. Uwa bibi sing luluhur |

lanang wadon myang ngrabèni |
kaprênah kadang kang saka |
luluri jalu myang èstri |
tan kêna misaya mina |
kang lagi koyok marêngi ||

37. Mangan antigan tan antuk |

(m)buwang susukêr nèng siti |
tan kêna mêjahi liman |
miwah angangge têmbagi |
kêni yèn kinarya srana |
wawênang kêna ngrabèni ||

38. Ingkang kaprênah sadulur |

saka luluri pawèstri |
ngrabèni prênah pulunan |
miwah putu ingkang saking |
luluri jalu wanodya |
antigan lamun kinardi ||

39. Jajampi apan pikantuk |

wênang cinukur dyah kêdhi |
jalu èstri jaka rara |
salah siji yèn ngêmasi |
winênang bela palastra |
wadon lamun arêp laki ||

40. Wênang sinunatan iku |

jalu lamun lagi lair |
lan anake dhukun wênang |
tinêtakan de papali |
kalamun amangun krama |
nganggo onjèr myang sintrèni ||
Jilid 1 - Kaca : 227
41. Wargane pangantèn jalu |
lan warga pangantèn èstri |
samya prang catur pralambang |
sasmitane sunggatèki |
yèn lina layon kapêtak |
tuwin linuwêng nèng siti ||

42. Ing guwa myang jurang sêrung |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 301 >

 paliyasane kang jisim |
dinusan ing lêri bêngkak |
yèn mumulya srananèki |
urup-urupan sabarang |
durma ping catur winarni ||

64. Durma
1. Lah ta iki agama Wisnu winarna |
panguluning agami |
rannana Ramana |
sasewasogatanya |
nganggowa tatêngêr pasthi |
aekal cakra | kêling ingkang kinardi ||

2. Apan kêling rineka cakra dèn-gawa |

babadhong bangsa kêling |
sisiwalan tuwa |
panêmbahe mring toya |
lawan maring toya riris |
lampah nurraga |
tapane yèn Manggasri ||

3. Datan kêna (m)bukti babi ingkang ulam |

mangsa Jita tan kenging |
mangan ulam menda |
kalamun ari raya |
kang mirasa sarwa gurih |
larangannira |
tan kêna angrabèni ||

4. Kang kaprênah nini bibi miwah uwa |

ingkang saka luluri |
jalu myang tan kêna |
ngrabèni anak inya |
myang tan kêna mamatèni |
kang lagya sarwa |
anyawa myang tan kenging ||

5. Amatèni garudha waraha kuda |

pênyu bulus suwari |
minum myang anadhah |
kang ngêndêmi tan kêna |
nganggo parunggu tan kenging |
wawênangira |
ngrabèni prênah nini ||

6. Bibi uwa kang saka luri wanudya |

myang kêna angrabèni |
kang kaprênah kadang |
putu miwah pulunan |
saka luri wadon ugi |
angrabènana |
anaking guru kêni ||

7. Kang ngêndêmi wênang yèn kinarya tamba |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 302 >

 nganggo parunggu kêni |
yèn ginawe srana |
wadon kang lagya lara |
wênang cinukur balindhis |
yèn priyanira |
pralinna andon jurit ||
Jilid 1 - Kaca : 228
8. Ingkang wadon wênang abela palastra |
yèn nora lina jurit |
amung tarakbrata |
tan kêna yèn kaliya |
wadon wênang disunati |
lanange têtak |
yèn anake wong baring ||

9. Papaline lamun krama ngangge patah |

myang kêmbarmayang kalih |
sasrahan gunungan |
wong tuwane pangantyan |
nganggo mangan gêdhang siji |
satugêl sewang |
kalarung yèn ngêmasi ||

10. Mring bangawan kali de paliyasannya |

layone dènsirami |
we sêkar sataman |
yèn mumulya sarana |
papariman aminta sih |
panca agama |
Bayu pangulunèki ||

11. Ing agama ya arannana Bimana |

sasewasogatèki |
padha anganggowa |
tatêngêr ekal satya |
carma rineka pusêring |
sato dèn (ng)gawa |
pupuk nèng sirahnèki ||

12. Panêmbahe marang sangkaning maruta |

lan marang caratwarsi |
sarta marang lintang |
lakune angaksama |
tapane mangsa Pusèki |
tan kêna dhahar |
ulam sikil pat nênggih ||

13. Yèn riaya kang sarwa kêcut sadaya |

larangan nora kêni |
ngrabèni kaprênah |
nini bibi pulunan |
uwa miwah putu saking |
luluri priya |
myang luluri saking èstri ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 303 >

14. Datan kêna ngrabèni anaking inya |
lan guru ingkang siwi |
munah sato lagya |
susuta nora kêna |
mangan wadêr nora kêni |
myang datan kêna |
angagêm buratwangi ||

15. Nugêl kuku lan nganggo slaka tan kêna |

mêjahi datan kenging |
têkèk cêcak clarat |
wawênange pan kêna |
prênah kadang dènrabèni |
iku kang saka |
luluri jalu èstri ||

16. Wênang mangan wadêr yèn ginawe tamba |

anganggo buratsari |
utawa salaka |
yèn ginawe sarana |
wênang cinukur pawèstri |
yèn randha anyar |
wong lanang ditêtaki ||

17. Lamun dadi pangulune kang agama |

papaline yèn rabi |
laki anganggowa |
batoyang têgêssira |
yèn pangantèn lanang apti |
ngarak anulya |
warga pangantèn èstri ||

18. Mawi angadhangi ing dhindhing warana |

yèn rêbah ngarak pasthi |
lamun datan rêbah |
wangsul pangarakira |
kêdah arinira salin |
lamun palastra |
kasetra layonnèki ||
Jilid 1 - Kaca : 229
19. Dinèkèkkên ara-ara myang ing arga |
kang pancèn panggonaning |
pandèkèking sawa |
paliyasan dinusan |
ing we jawuh yèn mumuli |
srana (m)babarang |
sad Kala kang agami ||

20. Panguluning agama aran Kalana |

sasewasogatèki |
sami anganggowa |
têngêr ekal purusa |
lingga iku iya gadhing |
utawa tulang |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 304 >

 rineka purus nênggih ||

21. Dènanggowa kakalung de panêmbahnya |

marang ing sarupaning |
kang aèng myang wrêksa |
watu sasamanira | lakune apan wirangi |
tapane mangsa |
Manggala yèn lunga nis ||

22. Datan kêna lamun asipêng nèng paran |

mangsa Padrawanèki |
sirik mangan uyah |
kalamun ariaya |
kang sarwa pêdhês sakalir |
larangannira |
tan kêna angrabèni ||

23. Anak inya sanak kang kaprênah tuwa |

anak guru utawi |
ingkang seje bangsa |
kayata bangsa Brahma |
datan kêna angrabèni |
bangsa Waisya |
sapapadhanirèki ||

24. Lawan ora kêna ambubaka lêmah |

kang ambaga bathari |
lan lêmah kang kadya |
punuking kang andaka |
datan kenging mamatèni |
sona kalabang |
kalawan kalajêngking ||

25. Lawan datan kêna dhahara kalapa |

nganggo êmas tan kenging |
wawênange kêna |
rabi sanak kaprênah |
ênom wênang angrabèni |
kang tunggal bangsa |
mangan kalapa kêni ||

26. Yèn kinarya tatamba kalawan wênang |

nganggo êmas manawi |
kinarya sarana |
papaline yèn krama |
anganggowa lêmpêng nênggih |
pra warganira |
pangantèn èstri sami ||

27. Gêlut lawan wargane pangantèn lanang |

êndi ingkang kapilis |
pan kêna padhêndhan |
lan nalika angarak |
nganggo dan-edanan nênggih |
lamun palastra |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 305 >

 katarap layonnèki ||

28. Pinakakkên ing sato kewan kang galak |

paliysanning jisim |
dinusan ing toya |
ingkang rondhon widara |
yèn mumulya srana maling |
sing sapa ingkang |
tan nêtêpi agami ||

29. Salah siji iku kêna sapu-dhêndha |

yèn Sambo kang agami |
ukume kasulah |
lamun agama Brahma |
ukumanira kabêsmi |
agama Endra |
kaluwêng ukumnèki ||
Jilid 1 - Kaca : 230
30. Yèn agama Wisnu kalabuh ukumnya |
agama Bayu nênggih |
ukume katarang |
dene agama Kala |
katarap ukumannèki |
kulup wus tamat |
Buddha ingkang agami ||

31. Pan ing Tênggêr ngluluri agama Brahma |

dene cangkir têmbagi |
isi toya marta |
pan iku titinggalan |
saking para cantrik nguni |
ing desa-desa |
pasthi na siji-siji ||

32. Kang nimpêni pangulune kanang desa |

caritanira nguni |
ardi ingkang ana |
têngah pasir sagara |
Hyang Brahma kahyangannèki |
radyan turira |
asru panuwun mami ||

33. (n)Jêng paduka mêdharkên agama Buddha |

saèstunipun taksih |
mangke ingkang kanggya |
kalamun palakrama |
dados wontên kang pinirit |
lampahing Jawa |
manthuk-manthuk sang yogi ||

34. Tyas (m)badhidhig ngandika kulup sun tanya |

lakuning kang agami |
kanabeyanira |
apa ta iya nunggal |
kalawan agamamami |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 306 >

 radyan turira |
wontên sanès sakêdhik ||

35. Lampah-lampah kalawan ingkang cinêgah |

sang yogi ngandika ris |
radèn yèn sambada |
manira ayun wikan |
mara pratelakna kaki |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 307 >

 radyan mênêmbah |
jrudêmung sabda jati ||

65. Jurudêmung
1. Ing kitab Bayanudayan |
nyriosakên srengatipun |
Kanjêng Nabi nênêm tuhu |
ngasta agama minulya |
lah punika ingkang sampun |
linampahan para umat |
pyambak-pyambak datan jumbuh ||

2. Bubuka ngasta sarengat |

nJêng Nabi Adam linuhung |
sahadatipun Ashadu |
Allah Ilahailolah |
Ashadu ana Adamu |
pitratollah têgêsira |
satuhu nêksèni ingsun ||

3. Ora ana Pangran liyan |

anging Allah sipat agung |
lawan anêksèni ingsun |
nJêng Nabi Adam sanyata |
pataranira Hyang Agung |
dene wêkdalira salat | sadintên sadalunipun ||

18 R. Jayèngsari nyariyosakên bab agami-agami kanabiyan: Adam, Sis, Nuh,

Ibrahim, Dawud, Musa tuwin Ngisa dumugi sarengat Nabi panutup
Muhammad Rasulullah.
Ki Buyut (n)dongèngakên bab 'Sri-Sadana' wiwit Dèwi Sri dados sawêr sawa
rumêksa Kèn Rakêtan anakipun Nyi Wrigu karêncana para dewa, nanging
sagêd kacabarakên dening Ki Wrigu ingkang nindakakên sarat sarana miturut
pitêdahipun Dèwi Sri, ngantos badharipun sawêr sawa dados Dèwi Sri kundur
makayangan sarêng kalihan Dèwi Tiksnawati. ...
kaca 230-246

Jilid 1 - Kaca : 231

4. Sadasa wêkdal kathahnya |
tigang wêkdal siyangipun |
pitung wêkdal dalunipun |
jangkêp ping sadasa wêkdal |
musakapipun Kitabun |
sadasa jilid punika |
Malekat Jabrail tumrun ||

5. Pan namung kaping sawêlas |

sabên wulan siyammipun |
êbèl kalawan siyam sut |
êbèl pêthak têgêsira |
nênggih sabên tanggal nuju |
ping patbêlas gangsal wêlas |
lajêng ping nêmbêlas sampun ||

6. Sut pan cêmêng têgêsira |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 308 >

 sabên tanggal sangalikur |
tridasa sapisannipun |
jangkêp dene bukanira |
sami sontên wussing surup |
kang kinaramkên punika |
anêdhaa dagingipun ||

7. Sato kewan kang paedah |

kapêndhêt ing damêllipun |
rabi kadang sarêngipun |
sadintên pambabarira |
kinalalkên bilih dhaup |
kadang kang datan sarêngan |
miyos saking garbèng biyung ||

8. Nanging sarêng sawussira |

Kangjêng Nabi Adam surud |
kang gumantya putra jalu |
nJêng Nabi Sis kakasihnya |
apan kinaramkên lamun |
krama antuk samya kadang |
kinalalkên lamun antuk ||

9. Naking sanak miwah misan |

apan sapiturutipun |
tanpa ningkah bilih dhaup |
anggêr sampun condhong karsa |
lajêng kaidenan sampun |
dening pra pangagêngira |
lamun wus kalakyan dhaup ||

10. Yèn lakinya praptèng lena |

randhanira datan antuk |
nambut silaning kramèku |
lamun ingkang èstri pêjah |
dhudha rabi datan antuk |
pra umat lamun palastra |
pinêtak ing gunung-gunung ||

11. Ping kalih sarengatira |

nênggih Kanjêng Nabi Ênuh |
sahadatipun Ashadu |
Allah Ilahailollah |
wa ashadu ana Ênuh |
kalipatolah têgêsnya |
yêkti anêksèni ingsun ||

12. Satuhune nora ana |

Pangeran anging Allah lawan anêksèni ingsun |
Nabi Ênuh satuhunya |
iku gêntine Allahu |
kalih wêlas wêkdal salat |
sadintên sadalunipun ||

13. De musakapipun Kitab |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 309 >

 sèkêt jilid kathahipun |
katurunan mlaekatu |
Jabrail ping gangsal dasa |
siyammipun sabên tèngsu |
ing wêkasanira tanggal |
amung sadintên sadalu ||
Jilid 1 - Kaca : 232
14. Kang kinaramakên kewan |
sato pancèn nêdha iku |
susukêr sasaminipun |
nanging nadyan pancèn nêdha |
susukêr yèn dèrèng ayun |
tuwin dèrèng nate nêdha |
kinalallakên puniku ||

15. Kadi ta kirik kang lagya |

gumêlo sasaminipun |
lamun nambut pikramèku |
kêdah lilinton punika |
sandhangan panganggenipun |
kaidèn tyang sêpuhira |
nênggih kalih-kalihipun ||

16. Punika minangka ningkah |

panganggene ingkang jalu |
rinawatan èstrinipun |
panganggening èstrinira |
rinawatan ingkang jalu |
saupami pipindhahan |
kang sandhang panganggya wangsul ||

17. Nanging kalih-kalihira |

sami tan kenging kalamun |
nambut silaning kramèku |
kalamun pêgat palastra |
kenging kalih-kalihipun |
randha laki dhudha krama |
pra umat yèn praptèng lampus ||

18. Wangke kinêlêm ing toya |

ingkang langkung lêbêtipun |
kaping tiga sarengatu |
nJêng Nabi Ibrahim mulya |
sahadatipun Ashadu |
Allah ilahailollah |
ashadu ana puniku ||

19. nJêng Ibrahim kalillolah |

makna anêksèni ingsun |
satuhune tan anèstu |
Pangeran anging Allahu |
lawan anêksèni ingsun |
satuhune Sang Minulya |
nJêng Nabi Ibrahim salamu ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 310 >

20. Pawong mitranira Allah |
salat sadintên sadalu |
kaping kalih likur waktu |
pan musakapipun Kitab |
sadasa jilid puniku |
ping sawidak katurunan |
Malekat Jabrail namung ||

21. Siyam sabên ri Jumungah |

buka sawussira surup |
kang kinaramakên satu |
-kewan mangsa dadagingan |
lan wohwohan kang wittipun |
mawa ri tan kêna nadhah |
myang êron sadayanipun ||

22. Kang(ng)gatêli mapan karam |

ingkang kinalalkên lamun |
kewan ingkang tan mangsèku |
daging myang kalal ngunjuka |
sajêng ing sasaminipun |
kang ningkahkên lamun krama |
bapa tuwin kakinipun ||
Jilid 1 - Kaca : 233
23. Miwah sadhèrèke priya |
tiyang jalêr wênang wayuh |
saking kalih tuwin langkung |
randha laki tan cinêgah |
dhudha rabi malih antuk |
para umat yèn palastra |
pan pinêtak jisimipun ||

24. Wontên ing siti kang mulya |

kang sukci inggih puniku |
siti kang dèrèng satuhu |
dados jalantah rannira |
kawutahan dening marus |
tiyang kang kinaniaya |
katètèsan rahsanipun ||

25. Tiyang jina babandrèkan |

kaping sakawan winuwus |
Nabi Musa srengatipun |
sahadatipun winarna |
Ashadu Allah ilahu |
Illolah ashadu ana |
ya Musa kalamolahu ||

26. Makna anaksèni ingwang |

tan na Pangeran satuhu |
anging Allah Tangalèstu |
lawan anêksèni ingwang |
Kangjêng Nabi Musa iku |
pangandikanira Allah |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 311 >

 salat sadintên sadalu ||

27. Kaping kawandasa wêkdal |

dene ta musakapipun |
juga Kitab Torèt amung |
sarêng dugi panjênênganira |
Kangjêng Nabi Dawud |
musakapipun awêwah |
sajuga kang Kitab Jabur ||

28. Myang matrapkên paukuman |

kinisap ing lêrêsipun |
amêjahi pan linampus |
myang mêdharkên wênangira |
sagunging kang para ratu |
kenging aningkahkên tiyang |
èstri kathahipun satus ||

29. Siyam ing dalêm sawarsa |

kawandasa dintên muput |
sabên sontên bukanipun |
myang sabên Jumungah siyam |
kêna hat saha tan antuk |
nêdha ulam dadagingan |
ingkang kinaramkên namung ||

30. Kewan ingkang mawi ngaral |

kadosta upaminipun |
kewan èstri ingkang nuju |
wawrat datan kenging dhahar |
kinalallakên sadarum |
kewan kang tan mawi ngaral |
wawrat sakit saminipun ||

31. Yèn laki rabi punika |

kaningkahkên dening ratu |
utawi parentah agung |
bilih randha tuwin dhudha |
laki myang rabi pikantuk |
manawi pêjah pinêtak |
siti rêsik lan mandhukul ||

32. Kaping gangsal srengatira |

nJêng Nabi Ngisa linuhung |
sahadatipun Ashadu |
Allah ilahailallah |
ashadu ana Ngisa ruhullah |
apan têgêsira |
ingkang nêksèni satuhu ||

33. Tan ana Pangeran liyan |

mung sawiji ya Allahu |
lawan anêksèni ingsun |
satuhune Nabi Ngisa |
iku atmajèng Hyang Agung |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 312 >

 salat sabên ari Akat |
mung sawindu dangunipun ||
Jilid 1 - Kaca : 234
34. Anênggih sèkêt rêkangat |
musakapipun pan namung |
sajuga Kitab Injillun |
katurunan Malaekat |
Jabrail dutèng Hyang Agung |
namung kaping kalihwêlas |
pan siyammipun winuwus ||

35. Sabên Passên akaliyan |

ngajêngakên Kamsin puniku |
Passên awit sedanipun |
Nabi Ngisa dumuginya |
saking seda nulya wungu |
dados ing dalêm tri siyang |
buka sabên wussing surup ||

36. Kamsin punika nalika |

tumêdhaking Rohul Kudus |
dhumatêng sakabatipun |
Gusti Kangjêng Nabi Ngisa |
kalih siyang siyammipun |
sami Passên bukanira |
lajêng ariaya Kamsun ||

37. Kang kinaramkên punika |

sabên Jumungah tan antuk |
nêdha kewan dagingipun |
nanging kawênangkên nêdha |
ulam loh sasaminipun |
kinalallakên sadaya |
anggêr datan karya gigu ||

38. Kogug kogêl sêmang-sêmang |

yèn laki rabi puniku |
kaningkahakên ing ratu |
utawi para parentah |
sampunne paningkah rampung |
mawi kaparingan sêrat | kawin cacêpênganipun ||

39. Jalu kalawan wanita |

wanita kinarya unggul |
dadya datan kinawayuh |
randha dhudhaning pêgatan |
gêsang tan kenging puniku |
palakrama kalihira |
anjawi yèn sampun rêmbug ||

40. Para umat bilih pêjah |

pan kapêndhêm jisimipun |
ing siti kang tan mandhukul |
rêsik gumrining warata |
kalangkung utami lamun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 313 >

 ana ing masjit pinêtak |
mancorong kadya mas timbul ||

66. Maskumambang
1. Kaping nênêm sarengat ingkang mungkasi |
Kangjêng Nabi duta |
nayakaningrat lènêwih |
Mukhamaddan Rasulollah ||

2. Salalahu ngalaihi wasalami |

bakdaning Mukhamad |
datan wontên nabi malih |
linuri têkèng samangkya ||

3. Kang wus samya angangge agama sukci |

sadrah tanah Jawa |
minurut Nabi sinêlir |
punika sahadatira ||
Jilid 1 - Kaca : 235
4. Ashadu anlailaha ilollahi |
wa ashadu anna |
Mukhamad Rasulollahi |
ing maknanira winarna ||

5. Utusaning Allah Ingkang Maha Sukci |

sabên ri salatnya |
sadintên sadalu kaping |
gangsal wêktu datan gothang ||

6.
7. Kang kapisan waktu Subuh bangun enjing |
ing sadèrèngira |
Sang Hyang Surya andhadhari |
pan amung kalih rêkangat ||

8. Kaping kalih wêktu Luhur wancinèki |

Hyang Surya gumlewang |
ing sadèrèngipun lingsir |
kawan rêkangat gya salam ||

9. Kaping tiga winastan waktu Ngasar-i |

wanci Sang Hyang Surya |
mèh tumamèng maring ardi |
kawan rêkangat gya salam ||

10. Ping sêkawan winastanan waktu Mahrib |

wanci surup surya |
kantun sunaripun abrit |
pan amung tigang rêkangat ||

11. Kaping gangsal waktu Ngisa ingkang wanci |

sunaring Hyang Surya |
waradin datan kaèksi |
kawan rêkangat gya salam ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 314 >

12. Bakda Ngisa nadyan sunat nanging wajib |
salat kang winastan |
nênggih sunat Minalwitri |
pan amung kalih rêkangat ||

13. Wusing salam linajêngkên sunat malih |

salat kang winastan |
nênggih rêkangat Talwitri |
sarêkangat nulya salam ||

14. Jakatipun sapisan ing sabên warsi |

pan mawa kamurwat |
ingkang kenging dènjakati |
pitrah sabên ariraya ||

15. Siyammipun sabên wulan Ramlan nênggih |

amuput sawulan |
buka wusing bakda Mahrib |
ing sabên malême siyam ||

16. Têngah dalu dhahar sasênêngirèki |

saur pan winênang |
supadi kuwating dhiri |
têtêp nglampahi agama ||

17. Bilih kinawasakakên ing Hyang Widdhi |

ing wulan Dulkijah |
maring Mêkah minggah khaji |
manjing pirukuning Islam ||

18. Dadya gangsal sahadat ingkang rumiyin |

ping kalihe salat |
jakat ingkang kaping katri |
ping caturira puwasa ||

19. Kaping gangsal maring Mêkah minggah khaji |

musakapnya Kur’an |
tigangdasa êjus isi |
satus kawan dasa surat ||
Jilid 1 - Kaca : 236
20. Pan amêngku wahyudi tigang prakawis |
satunggal Nurbuwat |
kalihe Kukumah nênggih |
katiga Wahyu Wilayah ||

21. Jawinipun Wahyu Nurbuat puniki |

dene wus anyata |
jumênêng Nabi kakasih |
Wahyu Kukumah jinarwa ||

22. Dene sampun jumênêng Narpati yêkti |

kang Wahyu Wilayah |
jumênêng Waliyullahi |
mustikaning kang panutan ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 315 >

23. Katurunan Malaekat Jabarail |
kaping kalih lêksa | pangulu ingkang (m)bawani |
anglampahakên agama ||

24. Pan kapara sakawan imanirèki |

kalanira wêkdal | anèng Masjiddil Karami |
angadhêpakên Betolah ||

25. Wetan majêng mangilèn Iman Sapingi |

lèr ngidul ajêngnya |
nênggih nJêng Iman Kanapi |
ing kilèn majêng mangetan ||

26. Nênggih Iman Maliki ingkang (n)darbèni |

kidul lèr adhêpnya |
Iman Kambali nyitènni |
catur panutan sêmbahyang ||

27. Para umat pundi ingkang dèn rêmêni |

ing salah sajuga |
bilih bangsa kula Jawi |
Iman Sapingi panutan ||

28. Ingkang dipun karammakên sakathahing |

daging kewan mawa |
siyung myang sakèhing paksi |
kang nyangkêrêm anggarudha ||

29. Tuwin kewan ingkang gêsang toya kalih |

lire kang nèng toya |
tan kurang juga punapi |
nèng dharatan tan ngapaa ||

30. Tuwin ingkang mêkêruh kalawan najis |

myang kang mawa wisa |
utawi ingkang ngêndêmi |
punika karam sadaya ||

31. Ingkang dipun kalallakên samukawis |

kang tan kalbèng karam |
manawi alaki rabi |
kaningkahkên wali bapa ||

32. Kaki kadang jalêr wajib amalèni |

sêpêne titiga |
ingkang kenging amalèni |
kadang warga saking bapa ||

33. Kaningkahkên pangulunipun agami |

sinaksèn sakawan |
bilih dhudha kenging rabi |
randha kenging imah-imah ||

34. Wit Nabi Sis dumugi Muhkhamad Nabi |

èstri kang winênang |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 316 >

 dumadya ajatukrami |
naksanak misan mindhowan ||
Jilid 1 - Kaca : 237
35. Saking jalêr èstri myang sanèsing ahli |
ingkang tan linilan |
kramantuk sadhèrèk nunggil |
yayah rena myang sêsêpan ||

36. Sadarahe saking sadhèrèkirèki |

tan kenging sadaya |
mayuh kadang datan kenging |
satunggal kêdah pinêgat ||

37. Tiyang jalêr winênangkên wayuh èstri |

tumêka sakawan |
langkung samantên tan kenging |
rare jalêr yèn wus yuswa ||

38. Kalihwêlas taun kêdah dèntêtaki |

rare stri yèn yuswa |
têlung taun dènsunati |
dene manawi palastra ||

39. Jisimmipun kapêtak wontên ing siti |

yèn madahab Iman |
Sapingi ujurirèki |
mangalèr bilih madahab ||

40. Nênggih Iman Kanapi kuburirèki |

mangilèn ujurnya |
madahab Iman Maliki |
mujur mangidul kuburnya ||

41. Kang mahadab anênggih Iman Kambali |

ujurnya mangetan | mênggah sampurnaning jisim |
wit sarengat Nabi Adam ||

42. Têkèng mangke pan namung kawan prakawis |

dhingin sinucènan |
ing toya kang ngantya rêsik |
sinalatkên ping kalihnya ||

43. Kaping tiga rinukti ingkang prêmati |

aywa katingalan |
ping pat pinêndhêm ing siti |
utawi kinêlêm toya ||

44. Sampun tamat cariyosing para nabi |

kang mêngku sarengat |
jêjêripun nênêm nabi |
mirib kang kasêbat Kitab ||

45. Mèsêm-mèsêm Ki Ajar ngandika aris |

kulup ingsun rasa |
laku-lakuning agami |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 317 >

 Buddha lawan kanabeyan ||

46. Amung gèsèh laku nanging jogge sami |

andhêku rahadyan |
Buras umatur sang rêsi |
gambuhipun rare jabang ||

67. Gambuh
1. Sang wiku ngandika rum |
rare jabang caritane dangu |
anane kang sinaratan warni-warni |
duk jaman Sri Maha Punggung |
Purwacarita ngadhaton ||
Jilid 1 - Kaca : 238
2. Dwi putra èstri jalu |
dyan Sadana lan Dèwi Sri iku |
sinabdakke Sadana dumadya sriti |
Sri dadya sarpa sawèku |
nandhang papa putra karo ||

3. Sakarone anglangut |
tan karuwan kang bakal jinujug |
sarpa sawa lampahira duk dumugi |
tlatah nagri Wirathèku |
lêrêm nèng sawah amanggon ||

4. Ngalêkêr têngah pantun |

ing desa Wasutira puniku |
panggêdhene tuwaburu Wrigu nami |
Nikèn Sangki wadonnipun |
wêktu iku wawrat sêpoh ||

5. Ing ngarêp tuwaburu |

Kyai Wrigu pruhita sang wiku |
Sang Wisama kapencut adarbe siwi |
gya sinungan saranèku |
myang winêling wantos-wantos ||

6. Hèh Wrigu kawruhanmu |

sira bakal kaparingan sunu |
yèn kaidèn anggawa bêgja sayêkti |
sarana iku dèngupuh |
klukunên we yoga gupoh ||

7. Kang ran we yoga iku |

warna catur sawarna kang banyu |
saka bumi dwi warna we saka nglangit |
tri warna we asallipun |
saka cucukulan manggon ||

8. Catur warna kang banyu |

saka kang asipat nyawa iku |
winor kanggo ngaluku sarana iki |
gya inumên lan somahmu |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 318 >

 lamun katrima kêlakon ||

9. Anggarbini satuhu |
sakaroron mareneya gupuh |
ingsun arsa paring wangsit mring sirèki |
kadadeyaning sutamu |
Kyai Wrigu mundur alon ||

10. Kèn Sangki sawussipun |

anggarbini sakaliyan gupuh |
umarêk ing sang yogi ngandika aris |
hèh Wrigu kawruhanamu |
nyaimu ênggone (m)bobot ||

11. Kang nèng wêtêngan iku |

widadari pan panuksmanipun |
Dèwi Tiksnawati kadadeyanèki |
Rêtna Dumilah ing dangu |
sirantuk kabêgjan yêktos ||

12. Dèwi Sri ananipun |

Tiksnawati widadari iku |
anane Sri kadidene satu munggwing |
ing rimbagan saminipun |
dene margane patêmon ||
Jilid 1 - Kaca : 239
13. Sri Tiksnawati kumpul |
ngupyaa sarpa sawa luhung |
kang anganggo susumping pari sawuli |
kalamun sira wus antuk |
rêksanên dipun gumatos ||

14. Ywa nganti praptèng lampus |

lamun mati pralena sutamu |
tlasing sabda Ki Wrigu kalilan mulih |
wus lami dènnira ngluru |
tan mantra lamun kapanggoh ||

15. Tanggal sapisan nuju |

mangsa Padrawana Kyai Wrigu |
sruning sayah lèrèn nèng pêpèrèng guling |
antuk wangsiting dewa gung |
sarpa sawa (ng)gonne manggon ||

16. Yèn cinêkêlan purun |

pasangana kalasa kang alus |
sasapana jarit putih urapsari |
kêpyurana ganda arum |
yèn wus nèng piranti kono ||

17. Gulungên kang barukut |

prênahêna sajroning wismamu |
kang asuci têlas ujare kang wangsit |
Wrigu tangi banjur mantuk |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 319 >

 nglêksanani kang wiraos ||

18. Praptane sabin gupuh |

gya ginêlar sarpa duk amambu |
ganda arum (ng)galêsêr nulya marani |
ngalêkêr nèng sinjangipun |
Ki Wrigu anêmbah alon ||

19. Kang sarpa wus ginulung |

praptèng wisma pinarnahkên sampun |
nèng patanèn Ki Wrigu myang Nikèn Sangke |
ing tyas kacaryan kalangkung |
dene warnanya mancorong ||

20. Cacawisan pinatut |

kodhok ijo satumbu gung munjung |
kacarita ratrinya wêtêngan lair |
mijil dyah ayu kalangkung |
marwatèng tyas sakarongron ||

21. Sayah Ki Wrigu turu |

ponang sarpa marimpèni Wrigu |
ingsun aja kok sajèni kodhok wilis |
sajènana suruh ayu |
kêmbang dupa aja towong ||

22. Andadèkkên satuhu |

kabêgjanmu lan wawêkasingsun |
sutanira iku wèhana kakasih |
Rara Rakêtan wus mungguh |
jroning sapta ri wit mêngko ||

23. Ratri ywa kongsi turu |

yèn raina sira kêna turu |
pan minangka pangrêksa supaya dadi |
kalis beka rêncanèku |
byar enjing tangi linakon ||

Jilid 1 - Kaca : 240

24. Supênanirèng dalu |
tan pantara janma amburubul |
tilik bayi (ng)gawa pawèwèh mawarni |
Ki Wrigu lan somahipun |
padha sukur ing Hyang Manon ||

25. Ing nalika puniku |

Suralaya gègère kalangkung |
marga saka (ng)gonne Dèwi Tiksnawati |
(n)janma nir paliwarèku |
Hyang Guru utusan gupoh ||

26. Sang Hyang Kala puniku |

kinèn angrêncana wus tumurun |
nuksma sona ajag Wrigu kala guling |
sarpa marimpèni Wrigu |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 320 >

 kawruhana surup mangko ||

27. Sang Hyang Kala tumurun |

angrêncana marang ing sutamu |
rupa asu ajag tulakana aglis |
sakèhing lawangirèku |
kutugana wlirang gupoh ||

28. Ing sajrone wismamu |

oborana balarak ping têlu |
sawêngine sarta sasajiya sami |
punar wak ati saundhuh |
sajèkna dagane mênok ||

29. Kadokokana kêlut |

sapu papon gantal aywa kantun |
pasangana damar paesan ywa mati |
ing wismamu mêngko surup |
ubêngana alon-alon ||

30. Matêka mantranipun |

o Kala nama si Wayèh iku |
ing sawêngi mêngko sutanira nini |
sayêkti manggih rahayu |
Wrigu tangi turu wartos ||

31. Marang ing semahipun |

wus rumanti tan ana kalimput |
sona ajag kewran dènnya ayun manjing |
ngantya tumêka byar esuk |
kawêlèh gya muksa gupoh ||

32. Hyang Jagatnata bêndu |

gya utusan Hyang Brahma tumurun |
nuksma dadya Lêmbu Gumarang rêspati |
ki Wrigu awanne turu |
sarpa marimpèni alon ||

33. Hèh Wrigu wruhanamu |

mêngko ratri sirêp janma wêktu |
ana prapta Sang Hyang Brahma mindha sapi |
arsa ngrêncana sutamu |
tutulakmu dimirantos ||
Jilid 1 - Kaca : 241
34. Kanan keringing pintu |
pasangana ron nanas kang sinung |
lalonthèngan angus lawan ênjêt putih |
kulit brambang dupanipun |
kaya kang wis blarak obor ||

35. Ing dagane si gêndhuk |

sajènana sêga abang lawuh |
kukuluban wutuhe karo kang uwis |
kinang paradan ywa kantun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 321 >

 aywa giris lair batos ||

68. Girisa
1. Kalamun ngubêngi wisma |
iki mantrane ucapna |
poma-poma Hong Brahmana |
rasioyêh maswaena |
sayêkti manggih raharja |
Wrigu satanginya nendra |
wawarti mring rabinira |
Kèn Sangki sasaji sigra ||

2. Wrigu mituhu supêna |

dupi Sang Lêmbu Gumarang |
arsa manjing maring wisma |
akewran dening sarana |
asru mêksa tan kawawa |
wêkasan byar enjing muksa |
matur cabaring dinuta |
Hyang Guru sigra utusan ||

3. Sang Hyang Wisnu wus tumêdhak |

anuksma dadi waraha |
Wrigu siyangira nendra |
sarpa sawa sung sasmita |
Wrigu têngah wêngi mangkya |
Hyang Wisnu tumurun dadya |
waraha arsa ngrêncana |
iya marang sutanira ||

4. Tutulakmu wuwuhana |
ri widara tunggalêna |
lan ron nanas wingi ika |
padupane salinnana |
ronning tanjung oborana |
kaya dene kang wus klakyan |
ing dagane sajènana |
iwak êloh sêga krêsna ||

5. Wuwuhe lan wingi gantal |

kêmbang kang wangi gandanya |
ênggonmu ngubêngi wisma |
nganggo obor matêk mantra |
lah mangkene omma suya |
namartagda namandaha |
yêkti sutanta raharja |
Wrigu satanginya nendra ||

6. Gupuh-gupuh awawarta |
mring Kèn Sangki rabinira |
linaksanan sadayanya |
wussing wanci wraha prapta |
arsa manjing maring wisma |
tan kawawa dening srana |
ing wayah byar esuk muksa |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 322 >

 matur cabaring dinuta ||
Jilid 1 - Kaca : 242
7. Hyang Pramèsthi èsmu duka |
arsa nêdhaki priyangga |
manuksma maring kukila |
kathah kang para jawata |
tumutur samya anuksma |
sasênêngira priyangga |
siyang Ki Wrigu anendra |
sarpa sawa sung sasmita ||

8. Wrigu mêngko bangun rina |

Hyang Mahèswara tumêdhak |
manuksma dadi kukila |
ingiring para jawata |
sadaya samya manuksma |
Hyang Naraddha mring Kodhok Pas |
Brahma mring Kala Gumarang |
Surya marang Walang Anggas ||

9. Hyang Mahadewa manuksma |

Wêdhus Parucul Hyang Yama |
mring Kidang Ujung manuksma |
Kuwera Tikus Jinada |
Hyang Siwah manuksma marang |
Manjangan Karandhi nama |
Hyang Pritanjala manuksma |
marang ing Êmprit Kukila ||

10. Rodra mring Lêmbu andana |

Wisnu mring Têmbalung Wraha |
Bayu mring Kêbo Andanya |
Basuki mring Sarpa Lanang |
Kala mring Asu Wiyungyang |
Candra Kucing Candramawa |
kabèh pan arsa ngrêncana |
iya marang sutanira ||

11. Kaya kang uwus kalakyan |

wismanira kênthêngana |
mubêng dening lawe wênang |
anêkakêna têtangga |
lawan pamong mitranira |
ajakên mêlèk sadaya |
ana maning saratira |
paturonne lèmèkana ||

12. Ron senthe cinorèk gambar |

waraha kalawan baya |
lawan gandhik lonthèngana |
ênjêt pipindhanên janma |
nèng ron senthe turokêna |
awit surup sutanira |
mêlèk-turu pinangkuwa |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 323 >

 tumêkane bangun rina ||

13. Pagêr wisma sêmburana |

dalingo balênge bawang |
kang wrata mataka mantra |
Hong Hyang Hyang Siwah aboja |
abuyana kita marta |
swana maswana wus tamat |
dhenok yêkti manggih arja |
myang sining wisma sadaya ||

14. Lan maninge mêngko ratri |

aywa sira mamatèni |
sabarang ingkang kaèksi |
ywa wani-wani nukrêti |
kranèku ngalad-aladi |
Hyang Guru arsa nêdhaki |
Kalakuthana (n)dingini |
yèku ratune wisa-di ||
Jilid 1 - Kaca : 243
15. Saka ing Yomani nraka |
dadi sarapsawan rupa |
salire ingkang dumadya |
sadhengah kang kawistara |
pindha lêmut sasamanya |
mangka nganti matènana |
sayêkti de sutanira |
bakal kêna ing rêncana ||

16. Sarate iku bagèkna |

kaping têlu sawênginya |
sambêt araning kang Kala |
Kuthana ingkang nalika |
nganakkên ratuning sawan |
sawan têlu cacahira |
kawit têka surup surya |
mangkene (ng)gonmu (m)bagèkna ||

17. Abangko Sang Nuriswa ta |

kang kesdya ayu aweka |
hya ngayu muli angkosa |
karêngkêtan tata nama |
walungyanto ya wanggawa |
ingkang sawijine têka |
nalika têngah ratrinya |
mangkene (ng)gonmu (m)bagèkna ||

18. Ahangko Sang Nêris têkang |

kisdya ayu Akwiki Hyang |
ngayu muli hangko saka |
rêng têkanta tan na mawa |
lunganta ywa gawa purna |
kang sawiji manèh têka |
ing nalika byar raina |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 324 >

 mangkene (ng)gonmu (m)bagèkna ||

19. Ahangko Sang Naris têkang |

ke sêdya ayu Akwiki |
ywangayu muli angkosa |
saka rêng tekan tan nana |
mawa lungyanta ywang gawa |
èh Wrigu dèn eling poma |
(ng)gonnira ambagèkêna |
kaping têlu sawênginya ||

20. Dhewe-dhewe arannira |

ingkang dhingin Sang Nuriswa |
kapindhone Sang Niris rannya |
ping katri Sang Naris ika |
pan padha kadadeyannya |
Sang Kala Kuthana ingkang |
angratoni sarap sawan |
sabên sira sung pambagya ||

21. Dèn santak kaya wong (ng)gêtak |

ing kono sagunging sarap |
-sawan gya lumayu samya |
datan ana wani pêrak |
sutanta manggih raharja |
Wrigu satanginya nendra |
saking karsaning jawata |
sinung emut tan kalepyan ||

22. Wawarta mring rabinira |

sasaji sampêt sadaya |
kacrita tumêdhakira |
Hyang Guru myang pra jawata |
sami kawêlèh sadaya |
nir nandukakên rêncana |
awêkasan samya muksa |
jabang lêstari raharja ||

23. Datan ana kara-kara |

lah iku Buras kawitnya |
katêlah têkèng samangkya |
Buras malongo tan nabda |
manthuk-mantuk mangap-mangap |
radyan nyêblèk Buras kagyat |
garagapan nêmbah-nêmbah |
lêstari datan wacana ||
Jilid 1 - Kaca : 244
24. Rahadyan matur sang tapa |
kadiparan waluyanya |
Sri kang dadya sarpa sawa |
sang pandhita angandika |
Sang Hyang Jagadnata mawas |
cabar ingkang pangrêncana |
saka Sri ing panggawenya |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 325 >

 [...] ||

25. Gya utusan widdhadarya |

kinèn animbali marang |
Dèwi Sri ayun kinarya |
jangkêpe kang widdhadarya |
wus tumurun lan Sri panggya |
andhawuhkên kang timbalan |
Sri matur kalingga murda |
ananging darbe sêmaya ||

26. Yèn wus ruwat saking papa |

lawan arine Saddhana |
têmbe dinadosna dewa |
Dèwi duta wangsulannya |
ing mangke Radèn Saddhana |
sampun waluya kang ngruwat |
Sri Wiku Ngatasmaruta |
dhinaupkên atmajanya ||

27. Ran Dèwi Laksmitawahni |

nanging karsane Hyang Giri |
têmbe yèn wus asisiwi |
wit bakal nurunkên wiji |
sarpa sawa duk miyarsi |
sabdaning kang widhadari |
warti lampahe kang rayi |
karantan-rantan ing ati ||

28. Anglalêkêr kawistara |

sêmune minta ruwatnya |
gya rinuwat wus waluya |
sarpa sirna Sri kang ana |
anulya ayun binakta |
nanging Sri maksih lênggana |
aturnya mring Widdharya |
kang dadya sandeyèng driya ||

29. Nilar mring Wrigu-atmaja |

manawi kenging rêncana |
ing dewa têmah palastra |
yêkti yayah rênanira |
saiba susahing driya |
mangka ngagêsang punika |
yèn rumaos katupiksa |
wajib sangêt (m)baurêksa ||

30. Liripun kula punika |

rumaos dipun opènni |
walês kula angopènni |
sagunging kang widdhadari |
ngraos lêrês turira Sri |
ana widdhadari siji |
anama Dèwi Nariti |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 326 >

 misik dhatêng Dèwi Êsri ||

31. Kalamun Ki Wrigu siwi |

panjanmaning Tiknawati |
mila agung rêncanèki |
awit (ng)gonnira manjanmi |
paliwara datan mawi |
dadya dukane Hyang Giri |
wangsulannya Dèwi Êsri |
Hyang Jagadnata sayêkti ||
Jilid 1 - Kaca : 245
32. Sipat asih lawan mirah |
tur kawasa amisesa |
nanging tan karsa marwasa |
sanggyaning kang tanpa dosa |
karantên punapa dhawak |
kamirahan yèn tan lawan |
papasiyan kadiparan |
patraping kang pangangsan ||

33. Têka badhe amirosa |

lampahing kang amisesa |
malah arsa amarwasa |
Hyang Giri yèn makatêna |
punika punapa sipat |
arubiru sayêktinya |
pasthi titahipun samya |
[...] ||

34. Lalawora haruhara |

mangkana pra widdhadarya |
kaluhuran ingkang sabda |
gya muksa sapungkurira |
Ki Wrigu lawan somahnya |
yun (m)bêrsihi (ng)gyanning sarpa |
myak samir kagyat ing driya |
sarpa nir ana wanudya ||

35. Kalangkung endahing warna |

Wrigu sakalih aturnya |
Dèwi Sri uwus sajarwa |
ing purwa madya wasana |
Wrigu amarwata suta |
akèh-akèh aturira |
ayun sudhiya sugata |
Sri tan arsa mung aminta ||

36. Kinang ayu lawan kêmbang |

gêdhang ayu myang padupan |
Wrigu mundur tur sandika |
nulya para Widdhadarya |
tumurun lawan Sri panggya |
(n)dhawuhkên timbalanira |
Hyang Giri angsung uninga |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 327 >

 wijiling kang pangandika ||

69. Mijil
1. Hyang Daruna lan Dèwi Daruni |
kadangira wadon |
karya saru anèng kahyangane |
anglakoni panggawe tan yukti |
yèku lambangsari |
lawan kadangipun ||

2. Sakarone saiki kaungsir |

marcapada anjog |
Hyang Daruna manjanma sutane |
Ki Subandha ingkang lagi lair |
de Dèwi Daruni |
anjanmaa iku ||

3. Mring Rakêtan Ki Wrigu kang siwi |

minangka dumados |
liruning dyah Tiksnawati kuwe |
diwasane kalihira sami |
karsaning dewa di | dadya jodhonipun ||
Jilid 1 - Kaca : 246
4. Têmbe darbe atmaja pawèstri |
dadya garwa katong |
ing Wiratha iku nurunnake |
sanggyaning kang ratu tanah Jawi |
Dèwi Sri duk myarsi |
lêga galihipun ||

5. Sarya matur sandika nglampahi |

dhawuhe Hyang Manon |
nanging nyuwun pêthukan sowanne |
padhati sinang ingkang pangirid |
Lêmbu Gumarang di |
Naga Serang pêcut ||

6. Wusnya atus ature Dèwi Sri |

waranggana gupoh |
samya muksa prapta ing ngarsane |
Sang Hyang Giri gya matur salwiring |
dènnira tinuding |
ing Sri aturipun ||

7. Sapungkure para widdhadari |

Wrigu sakarongron |
nyaosakên gantèn myang dupane |
Sri wus mucang Wrigu matur aris |
pun Rakêtan mangkin |
panas badannipun ||

8. Sri ngandika iku prabawaning |

kang manuksma gantos |
ing maune apan panjanmane |
Tiksnawati liru dyah Daruni |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 328 >

 dene Tiksnawati |
iki sandhingingsun ||

9. Kyai Wrigu lawan Nikèn Sangki |

basa wêruh (n)jomblong |
dene kêmbar tan ana siwahe |
Sri ngandika dilatana nuli |
(m)bunbunannirèki |
anakmu si gêndhuk ||

10. Lan udêle èpèk-èpèk kalih |

dalamakan karo |
ngaping têlu ing kiwa wiwite |
sarta (ng)gyanta (n)dilati sêmbari |
wuwuda sayêkti |
sutanta rahayu ||

11. Lamun sutanira nuju guling |

poma wêkasingong |
jwa kok ambung lawan sadurunge |
pupak untu aywa wani-wani |
nyiwêl pipineki |
apadene Wrigu ||

12. Ywa kok èmpêr lawan kang wus lalis |

la-ilane awon |
tan na tulus yèn kok èstokake |
awidada pangêmongirèki |
sira sun jatèni |
ing têmbe sutamu ||

13. Milu nurunnakên narapati |

nungsa Jawa kaot |
Wrigu Sangki sru suka sukure |
pamit mêdal lajêng andilati |
ing sutanirèki |
wus waluya ayu ||

14. Tan pantara widdhadari prapti |

pêthukan sumaos |
kadi dene sang Sri panyuwune |
Sri myang Tiksnawati wus anitih |
lan para apsari |
nèng padhati mamprung ||

19 4. R. Jayèngsari dalah rayi lan abdi nglajêngakên lampah dumugi ing dhukuh
Klakah sipêng ing griyanipun Umbul Sadyana nyumêrêpi urubipun rêdi
Lamongan ing wanci dalu. Nêrusakên lampah dumugi dhusun Kandhangan
bawah Lumajang, pinanggih Sèh Amongbudi ingkang nêrangakên bab wudu
tuwin salat. Ing Argapura pinanggih Sèh Wahdat ingkang mêjang bab: 1. Dat,
Sipat, Asma lan Afngaling Pangeran; 2. Pêprincènipun Sipat Kalihdasa. ...
kaca 247-265

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 329 >

 Jilid 1 - Kaca : 247
15. Wrigu Sangki lumêbêt patanin |
sunya tan na katon |
dahat dènnya sungkawa driyane |
wus pinupus karsaning dewa di |
marêm ing tyasnèki |
winêca kang sunu ||

16. Sadayèku purwanira nguni |

katêlah samêngko |
linaluri mring kang ngèstokake |
lumbung lêsung padringan patanin |
myang sakèhing kori |
sabên malêmipun ||

17. Ri Jumungah apan dènsajèni |

kêmbang miwah konyoh |
kinutugan kalawan patanèn |
pinasangan kajang sirah adi |
pasrèn dènarani |
tinutup kalambu ||

18. Sinajènan lantingan pan isi |

we tumumpang bokor |
myang purwane wong tani yun panèn |
arêp wiwit nganggo dènsajèni |
kêmbang borèh wangi |
gêdhang suruh ayu ||

19. Klasa anyar lawan jarik putih |

pamrihe Sri rawoh |
myang purwane lah-olahan ranne |
jangan mênir pêcêl santên pitik |
jabangbayi lair |
sinaratan mau ||

20. Tamat ingkang carita sang dèwi |

marêk arawat loh |
mêmbêg-mêmbêg sêrêt ngandikane |
kakang kene adhême ngranuhi |
awan bêngi atis |
lawan tan kêtêmu ||

21. Karo kakang Jèngrêsmi kang anis |

jare nuli panggoh |
Jayèngsari duk myarsa ature |
ingkang rayi ribênging tyas kengis |
ngandikanira ris |
babo kadangingsun ||

22. Ywa kasêsa sawatara ari |

pasthi banjur panggoh |
sang awiku marêpêki age |
marang sang dyah ngandikanya manis |
nini ywa kuwatir |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 330 >

 ing têmbe katêmu ||

23. Lan kadangta tur wis (ng)gawa rabi |

warnayu kinaot |
miwah olèh-olèh marang kowe |
sosotyadi agêmming pawèstri |
sinjang warni-warni |
lan lêmês lus-alus ||

24. Rancangkapti lêjar ing ngawingit |

angandika alon |
apa têmên caritane kuwe |
mêngko amung angenaki ati |
yèn goroh dak jiwit |
sang wiku angguguk ||

25. Ora goroh caritaku nini |

nanging wêkasingong |
ywa kasusu sasêlot-sêlote |
lawan aja mulih marang Giri |
yèn mulih amasthi |
tan bisa kêtêmu ||
Jilid 1 - Kaca : 248
26. Iya kakang aku ora mulih |
jangjine kêpanggoh |
lan si kakang lawasa cik êbèn |
Jayèngsari amarwata siwi |
kang rayi wus lilih |
matur maha wiku ||

27. Dhuh pukulun manawi marêngi |

aparinga tudoh |
kangmas Jayèngrêsmi ing dununge |
maha wiku patanya mangsuli |
sirik agêng kaki |
yèn mêdharna iku ||

28. Awit lagi piningit dewa di |

kinarya lalakon |
lan bakale sira sakarone |
lakunira sayêkti dumadi |
tapabrata lêwih | kalamun lastantun ||

29. Analangsa miwah tan sak-sêrik |

narimèng trus batos |
dèn èngêta Hyang Widdhi tan sare |
ngudanèni kalêngêking ati |
murah lawan asih |
angrêksa satuhu ||

30. Tutugêna lakunira kaki |

mangetanna gupoh |
ywa rinasa kawiryan maune |
ing saiki upama ron aking |
anèng jalaniddhi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 331 >

 nut ombaking laut ||

31. Radyan mangênjali turira ris |

dhuh risang kinaot |
andikanta dumadya lêjare |
antêping tyas kumandêl ing Widdhi |
pangèstu sang yogi |
ingkang amba suwun ||

32. Mangkya mumpung maksih wanci enjing |

lilanana ingong |
nglêksanani pukulun têdahe |
rara sira pamita sang yogi |
lan pamita maring |
pra endhang sadarum ||

33. Sang dyah matur lilanana kaki |

(ng)gonulun rumojong |
milu marang si kakang lakune |
ora luwih pangèstumu kaki |
salamêta nuli |
têmu kang rinuruh ||

34. Iya kulup lawan sira nini |

mung pangèstuningong |
rinaksaa ing Hyang sakarone |
kasambadan ing karsanirèki |
Buras ingsun paring |
pangèstu rahayu ||

35. Buras nêmbah matur sru kapundhi |

sabda sang kinaot |
radyan miwah ari sampun lèngsèr |
maha wiku nganthi nganan ngering |
winantu sasanti |
(n)jawi dhadhah rawuh ||

36. Kalihira pinêngkul kinêmpit |

lajêng sakarongron |
para endhang gumarubyuk (n)dhèrèk |
sarwi atur pupudya basuki |
tuhune gung brangti | marang sang abagus ||
Jilid 1 - Kaca : 249
70. Asmaradana
1. Lêpas lampahira kalih |
Buras tansah anèng wuntat |
sang dyah yèn sayah ginendhong |
sumêngka anggraning arga |
tumurun maring jurang |
analasak wana agung |
tan ana baya kaetang ||

2. Kèndêl dènnira lumaris |

lingsir kilèn wancinira |
nèng wetan arga prênahe |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 332 >

 ayom lênggah pasukêtan |
ing ngare sri kawuryan |
sêngsêming tyas sang rêtnayu |
miyat ingkang padhukuhan ||

3. Papanthan ijo rêspati |

kêlêtan ing lorah-lorah |
we wêning tumlorong anjog |
ing talaga pindha blumbang |
ulamnya tambra abang |
angambang lir suhun-suhun |
marang kang kulinèng arga ||

4. Pêcuk cangak pêlung rintip |

ana têpining talaga |
nyêngongong lir (m)bagèkake |
rang-urangan calorotan |
liwêran mrih katingal |
krêdyating tyas anglilipur |
dadiya sukaning driya ||

5. Urang watang ngambang pinggir |

sinambêr ing rang-urangan |
pêlung myat salulup age |
antuk dêlêg gya ngumbara |
(m)barêngi rang-urangan |
prapta luhurnya sang ayu |
dêlêg lawan urang watang ||

6. Dhinawahakên ngarsaning |
sang dyah lagya ngundhuh sêkar |
kagyat myat dêlêg tibane |
gandhèng lawan urang watang |
ngandika gage Buras |
iki ana iwak runtuh |
gandhèng lawan urang watang ||

7. Kalihe cinêpêng aglis |

barêng tiba saka tawang |
kakang aku iki olèh |
dêlêg gêdhene sapucang |
kalawan urang watang |
sagandhik kapara langkung |
tiba ana ngarsaningwang ||

8. Upamane ana panti |

pasthi banjur takngu kolah |
rahadyan lon andikane |
yèn sira doyan binakar |
Buras ge ngupayaa |
woh kamal lan uyah plêtuk |
kinarya (m)bumboni ulam ||

9. Buras mentar wangsulnèki |

(m)bêkta woh kamal myang uyah |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 333 >

 sang dyah angandika alon |
gêrusên ana ing sela |
banyune sawatara |
goleka ron blêkêtupuk |
kinarya angêpès ulam ||
Jilid 1 - Kaca : 250
10. Dêlêg ulam wus dènpèssi |
Buras nulya ngagar dadya |
wangwa gya dènurubake |
pès-pèsan pinêndhêm wangwa |
wus matêng gya ingêntas |
ingaturkên sang rêtnayu |
binuka nèng ngarsèng raka ||

11. Kakang ron blêtupuk iki |

bingèn kandhane si biyang |
kalamun kinarya ngêpès |
sawarnane ulam toya |
rasane tan prabeda |
kalawan kang dipès iku | Buras coba rasakêna ||

12. Ngathêkul dènnira bukti |

dalah kang gosong pinangan |
sang dyah angandika alon |
piye Buras apa nyata |
rasane kaya iwak |
Buras nyumak-nyamuk manthuk |
Rancangkapti langkung suka ||

13. Kalihe wus samya bukti |

urang myang dêlêg tan têlas |
linorot Ki Buras age |
mèh suruping diwangkara |
lajêng ing lampahira |
praptèng pagagan wus surup |
têbih lawan padhêkahan ||

14. Paran karsanira yayi |

apa sipêng padhêkahan |
rèhne iki wus kawêngèn |
payo kakang padha munggah |
ing lincak têngah sawah |
mêngko bêngi lamun turu |
ana ing kono kewala ||

15. Besuk byar bae lumaris |

katiga wus samya minggah |
nuju purnama wulanne |
sumêblak angilak-ilak |
kathah kang katingalan |
liwêran wraha susunu |
sang rêtna tanya mring raka ||

16. Kakang tikus gunung Kawi |

gêdhe dhuwur nganggo tracak |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 334 >

 iba ambaneêronge |
yayi iku aran wraha |
nulya na katingalan |
sima gembong ayun ngrundhuk |
marang gênjiking waraha ||

17. Titiga kang kantun têbih |

sang dyah umatur ing raka |
kucing apa dene gêdhe |
kêmbang asêm bledhak-bledhak |
Buras cêkêlên enggal |
aku kapengin yun ngingu |
Ki Buras kèndêl kewala ||

18. Punang sima wus tan kèksi |

Buras nyêbut kamdulilah |
bêndara niku namane |
sima asring (m)badhog tiyang |
kula sarêng uninga |
bokong ngoplok kringêt kumyus |
wèl-wèlan tan sagêt (ng)glawat ||

19. Rancangkapti ngandika ris |

kene tan nêdya sikara |
kono ya samono manèh |
mula Buras dipitaya |
kang têtêg driyanira |
was tiwas ingkang tinêmu |
Buras matur kasinggihan ||
Jilid 1 - Kaca : 251
20. Têngah ratri sang dyah guling |
Buras ngantuk rêrenggotan |
radyan kantun wungu ijèn |
munajat maring Pangeran |
rahayune kang rama |
miwah raka kang anglangut |
utawi panuwunnira ||

21. Rahayune sarirèki |

lan kadangira wanudya |
lampah ywa na sangsayane |
kadugèna ing sakêrsa |
ing têmbe kapanggiha |
kalawan kang dipun ruruh |
ing wanci wus bêdhug tiga ||

22. Ramya swarane kang paksi |

kang munya enjing-enjingan |
cing-cinggoling thilang pênthèt |
cocak kèkèt myang sikatan |
srigunting rang-urangan |
kacêr jalakurèn pênyu |
baranjangan munya tawang ||

23. Sang dyah wungu dènnya guling |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 335 >

 kakang iki wayah apa |
paksi wus ramya swarane |
myang swaranira wong (ng)gêntang |
umyung agagêndhingan |
iki yayi wanci bangun |
kakang payo maring sêndhang ||

24. Buras iku apa guling |

(n)jêgrêg nanging sasênggoran |
(n)dêrèjès kêbês pangkone |
lah Buras sira tangia |
iki wus bangun enjang |
garagappan sarwi matur |
bêndara kula tan nendra ||

25. Kalihe sru gujêngnèki |

iya kowe nora nendra |
mung ngantuk saplasan bae |
sang rêtna miwah rahadyan |
mandhap saking pagrongan |
Ki Buras tansah nèng pungkur |
praptèng sêndhang nulya siram ||

26. Rêpêt-rêpêt saput siti |

kalihe lajêng umentar |
datan winarna lampahe |
wanci Asar praptèng Klakah |
suku arga Lamongan |
katon arjaning kang dhukuh |
aglar ingkang rajakaya ||

27. Miwah ingkang nambutkardi |

anèng têgal myang pagagan |
rahadyan kèndêl lampahe |
lawan arinya sang rêtna |
nèng jêroning têgalan |
cingak sakèhing wong dhusun |
kang samya anambutkarya ||

28. Miyat ingkang nêmbe prapti |

Ki Buras kinèn tatanya |
ranning dhukuh panggêdhene |
kang tinanya lon turira |
ing ngriki dhusun Klakah |
dene ta pangagêngipun |
nama Ki Umbul Sadyana ||
Jilid 1 - Kaca : 252
29. Sintên ingkang (n)dika iring |
wangune dede wong rucah |
saking pundi pinangkane |
dhatêng ing pundi sinêdya |
Ki Buras saurira |
ingkang kula dhèrèk niku |
asli saking Surapringga ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 336 >

30. Badhe dhatêng Banyuwangi |
ananging anggung kasasar |
labêt dèrèng wruh margine |
mangke karsane bêndara |
rèh lampah katanggêlan |
pados sipêngan sadalu |
enjang (n)dumugèkkên lampah ||

31. Ki mêgawe duk miyarsi |

sèlèh dènnya nambutkarya |
ngênthar bêbeja lurahe |
sawusnya katur sadaya |
Kyai Umbul Sadyana |
ngandika kenthol dèn-gupuh |
turana banjur kewala ||

32. Prapta têgal turira ris |

anggèr paduka ngaturan |
lajêng tumamèng wismane |
wus kerid ing lampahira |
Kyai Umbul Sadyana |
mapag nèng jawining dhusun |
kalihe wus ingancaran ||

33. Lajêng tumamèng ing panti |

linênggahkên bale watang |
Ki Umbul tan arsa jèjèr |
radyan angling mring ki wisma |
kaki ywa wontên ngandhap |
satêmahe kula rikuh |
prayogi minggah kewala ||

34. Ki Buyut minggah turnya ris |

anggèr kula nilakrama |
sinambating sakalihe |
miwah ing pundi pinangka |
sartane kang kinarsan |
dene rawuh Klakah dhusun |
Argasonya kèh bêbaya ||

35. Kaki kula saking Grêsik |

Jayèngsari apaparab |
dene ari kula wadon |
Rara Rancangkapti nama |
rencang niki pun Buras |
mila kadya mêndêm pucung |
ngupadosi kadang wrêddha ||

71. Pocung
1. Datan mawi cariyosan kesahipun |
Jayèngrêsmi nama |
kalunta prapta ing ngriki |
tan kapanggih wartos kewala tan angsal ||

2. Ariulun sru trêsna mring kadangipun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 337 >

 datan kêna pisah |
wasana tinilar anis |
datan kêna pinênggak dènnya ngupaya ||

3. Kyai Umbul duk myarsa asru gêgêtun |

aris aturira |
anggèr dèn santosèng galih |
rakapara ing mangke taksih raharja ||
Jilid 1 - Kaca : 253
4. Karsaning Hyang ing mangke dèrèng panuju |
sang dyah angandika |
kaki dadi maksih urip |
kakang Jayèngrêsmi kang ingsun upaya ||

5. Sukur-sukur jangji tan tumêkèng lampus |

salawasaneya |
kaki besuk rak kapanggih |
Umbul matur inggih makatên èstunya ||

6. Ulun atur sugata sawontênnipun |

pan namung lumayan |
minangka jampi kalantih |
radyan (n)dhêku kalihnya wus samya nadhah ||

7. Wusnya rampung linorodkên Buras sampun |

kacung (n)dika nadhah |
sampun mawi isan-isin |
lêbaring kang nêdha wanci surup surya ||

8. Wus ginantyan tranggana abyor kadulu |

mangsanya katiga |
sumilak ing ngawiyati |
jumalêgur swaranya arga Lamongan ||

9. Radyan (n)dangu punapi ingkang karungu |

Ki Umbul Sadyana |
umatur pucaking ardi |
wontên kawah anyêmburakên dahana ||

10. Langkung sae tiningalan saking dhanu |

ing wingking punika |
saking dhusun botên têbih |
Tirtamaya cêtha layanganing arga ||

11. Sang dyah rara matur kakang aku milu |

Ki Umbul Sadyana |
miwah tamunira kalih |
wus umentar prapta tepining talaga ||

12. Dhanu agung Tirtamaya jro kalangkung |

angalangut wiyar |
pungkasan têpi kang sisih |
kawistara têka lambunging prawata ||

13. (n)Dêdêr mancut lir kukusan adêgipun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 338 >

 wayanganing arga |
ngalela nèng tlaga kèksi |
nyêmburakên dahana saking ing kawah ||

14. Wêdaling pyu tinon lir puspita arum |

sumêmbur tan kêndhat |
sumêbar ing ngawiyati |
tumurunnya lir pendah jawah dahana ||

15. Rênèng kalbu radyan miwah sang rêtnayu |

tan ngêmungkên ingkang |
katingal ing ngawiyati |
asri tinon layangan kang nèng talaga ||

16. dadya jumbuh ngandhap nginggil sêkar latu |

katêmbèn kalihnya |
umiyat wêdaling api |
tanpa kêmba karya agcaryaning driya ||

17. Nèng têpining talaga sadalu muput |

sadaya tan nendra |
(n)dungkap wanci pajar gidib |
radyan amit maring Ki Umbul Sadyana ||
Jilid 1 - Kaca : 254
18. Aksamanta kaki marang jênêngingsun |
rèhing wus raina |
kula lajêng saking ngriki |
(n)dumugèkkên ing lampah ngupaya kadang ||

19. Ki Sadyana matur anggèr yèn panuju |

wangsula mring wisma |
pun nini wus nyadhiyani |
sasarapan sakawontênanning arga ||

20. Inggih kaki sangêt ing panrimahulun |

pasihanta mring wang |
nanging (m)bujêng mumpung enjing |
Kyai Umbul (n)dhêku umatur sumangga ||

21. Ulun matur pamudya rahyuning laku |

ywa na kara-kara | inggih kaki sami-sami |
ingkang kantun manggiha suka raharja ||

22. Sampun linggar saking ing Lamongan gunung |

lajêng lampahira |
ruruntungan lawan ari |
katri Buras nèng wuntat datan atêbah ||

23. lampahipun nèng ngênu datan winuwus |

prapta padhukuhan |
Kandhangan sukuning wukir |
ing Sêmèru talatah nagri Lumajang ||

24. Kèndêl ana sangandhaping mandira gung |

ing têpining sêndhang |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 339 >

 sang dyah cawuk-cawuk warih |
sarwi anon wadêr bang kang gung liwêran ||

25. Tan karasa rapuning sariranipun |

kasêngsêm myat mina |
bayak molahakên dhiri |
èsthanira manêmbrama mring sang rêtna ||

26. Tan pantara dangu pangagênging dhukuh |

ing Kandhangan prapta |
kakasih Sèh Amongbudi |
lajêng sasalaman kalawan rahadyan ||

27. Sawusipun jawab asta Ki Sèh matur |

kula nilakrama |
sang adi sintên kakasih |
lawan saking pundi kawijilannira ||

28. Ngandika rum rahadyan mangsuli wuwus |

kula Jayèngsêkar |
saking nagari Garêsik |
ingkang wontên têpining sêndhang punika ||

29. Kadang-ulun Rancangkapti namanipun |

kalunta ngupaya |
kadang sêpuh ingkang anis |
Radèn Jayèngrêsmi tumêkèng samangkya ||
Jilid 1 - Kaca : 255
30. Dèrèng pangguh warta kewala tan antuk |
paman sintên nama |
anggèr kang sarju mastani |
Amongbudi pinisêpuhing Kandhangan ||

31. Karannipun Sèh Kandhangan ing Sêmèru |

kalamun sêmbada |
putrakula myang kang rayi |
kaparênga kampir dhumatêng wismamba ||

32. Anglêrêpna sarira ingkang arapuh |

têmbe yèn wus tingkas |
sumangga ingkang kinapti |
turnya radyan ulun andhèrèk-sakarsa ||

33. Amung rarenipun dèrèng kula tantun |

rara paran karsa |
pamintane Amongbudi |
iya kakang prayoga kampir ing desa ||

34. Amongbudi kalangkung sukaning kalbu |

radyan sakaliyan |
wus kerit mring dhukuhnèki |
praptèng wisma ngalêmpakkên kulawarga ||

35. Rabinipun kinèn asasaji gupuh |

gantèn wedang kahwa |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 340 >

 gula siwalan rum manis |
dhadhaharan sêkul myang ulam-ulaman ||

72. Dhandhanggula
1. Kawarnaa dènnira sasaji |
wus samêkta gya lumadyèng ngarsa |
tinata katharèk-tharèk |
Sèh Amongbudi matur |
dhuh nak anggèr bilih marêngi |
pun bapa tur sugata |
ing sawontênnipun |
saèstu kirang mirasa |
rèh parêdèn samukawis sarwa langip |
amung karana Allah ||

2. Inggih paman nadyan nêmbe prapti |

raosing tyas wus lêlanan lama |
têka tan na pakèwêde |
Amongbudi gumuyu |
pan kakênan sabda sang pêkik |
rahadyan sakaliyan |
anadhah pikantuk |
riwussira cinarikan |
linorodkên mring Ki Buras wus abukti |
tutuk dènnira nadhah ||

3. Amongbudi ngancarani malih |

lah punika pamangsêg dhaharan |
wedang kahwa êsês gantèn |
Jayèngsari andhêku |
kono yayi sasambèn linggih |
wus samya dhadhaharan |
sakaparêngipun |
rahadyan aris tatanya |
arga pundi kang mawa kukus kaèksi |
Sèh Among aturira ||
Jilid 1 - Kaca : 256
4. Ing Sêmèru pucaking kang ardi |
mawi kawah dalu lawan siyang |
(n)dalêdêg mêdal kukuse |
mung asring-asring nyêmbur |
ngêdalakên latu ananging |
tan karya kasangsaran |
nahan wanci surup |
baskara ginantyan wulan |
wanci Mahrib tinêmbang kênthongannèki |
pra santri kathah prapta ||

5. Samya ngambil kang toya astuti |

marang masjid amaca salawat |
adan kèndêl sadayane |
bakda adan gya laju |
sunat Mahrib dwi rêkangati |
anulya kinamadan |
ngangkat Mahrib pêrlu |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 341 >

 Sèh Among kang dadya imam |
radyan makmun sira Nikèn Rancangkapti |
nèng pawèstrèn makmuman ||

6. Lan sakèhe para santri èstri |

têkèng waktu Ngisa wussing bakda |
sampêt puji myang dongane |
sang dyah anulya wangsul |
nunggil lawan rakanirèki |
eca alêlênggahan |
nèng srambining tajug |
Rancangkapti (n)dangu Buras |
kathik mau tan milu salat sirèki |
Buras matur manêmbah ||

7. Wussing wulu gya kabêlêt ngising |

wussing cewok wulu atop batal |
sêmanging tyas cariyose |
atop sudaranipun |
lawan sarip ning mêdal nginggil |
saking pamanah kula |
wontên èmpêripun |
sabên wadhuk kula sêbah |
botên ngêntut mung glègèkên wanti-wanti |
si sêbah têka mayar ||

8. Mongbudi mèsêm ngandika aris |

bagus Buras glègèk datan dadya |
ambatallakên wulune |
rahadyan ngandika rum |
Buras sira matura kyai |
êndi kang dadya ganggam |
tanggap majêng matur |
dhuh Kyai Sèh saèstunya |
ingkang dadya wênang mokale wulèki |
lawan ingkang sêmbahyang ||

9. Ulun dèrèng uninga sayêkti |

amung ilu-ilu ing ngakathah |
kula nyuwun sajatose |
Amongbudi lingnya rum |
iya kacung luwih utami |
rasanan bab agama |
wênang mokalipun |
tinimbang lan nyatur liyan |
kagêm cagak lalênggahan sawatawis |
batalle wulu lima ||

10. Ingkang dhingin mêtu marga kalih |

nguyuh ngêntut ngising sasaminya |
pindho turu nganti suwe |
tan têtêp lungguhipun |
ping tri ayan mêndêm lan baring |
ping catur gêpok janma |
kang lèn mukrimipun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 342 >

 rinabèn kêna kèn wênang |
kaping lima (ng)gêpok dakar jubur parji |
sunating wulu lima ||
Jilid 1 - Kaca : 257
11. Dhingin masuh tangannya kakalih |
pindho kêmu ping tri ngumbah karna |
kaping catur angingsêp we |
dene ping limanipun |
ngusap sirah myang githoknèki |
pêrlune wulu apan | nênêm prakarèku |
ingkang dhingin iku niyat |
kapindhone masuh rai kang waradin |
ping têlu masuh asta ||

12. Tuwin sikut kanan ingkang dhingin |

kaping catur masuh bun-êmbunan |
kalima masuh sukune |
karo wit saka dhêngkul |
ingkang têngên uga kang dhingin |
anulya ingkang kiwa |
tartib nênêmipun |
rut-urut kang wus kawêdhar |
ywa tumpang so bataling salat winarni |
pan sawêlas prakara ||

13. Ingkang dhingin batal wulunèki |

dwi katiban najis kaping tiga |
apan kêbuka murate |
kaping catur anginum |
kaping lima mangan angêmil |
kaping nêmme caturan |
kaping pitunipun |
ngamal ingkang kathah-kathah |
nuli-nuli kaping wolunipun nênggih |
apan gumuyu suka ||

14. Kaping sanga mungkur keblat nênggih |

ping sadasa rukun winuwuhan |
lir rukun mindho pamine |
kaping sawêlassipun |
ngèngêtakên rukukirèki |
lir rukuk sadurungnya |
ihtidal puniku |
mungguh êsahing sêmbahyang |
pan wowolu amintir ingkang rumiyin |
dwi wruh pêrluning salat ||

15. Katri bisa (m)bedakkên parluning |

kaping catur wruh anjinging wêkdal |
lima nutupi urate |
madhêp keblat nêmminipun |
kaping pitu awake suci |
ping wolu suci uga |
sasandhangannipun |
panggonan lawan driyanya |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 343 >

 de pêrluning salat wolulas winilis |
kang dhingin iku niyat ||

16. Ping dwi Takbiratul-ekram katri |

ngadêg catur amaca Patekah |
apan rukuk ping limane |
tumaninah nêmmipun |
kaping pitu ihtidal nênggih |
ping wolu tumaninah |
ihtidal wussipun |
sujud ingkang kaping sanga |
ping sadasa tumaninah jro sujudi |
ingkang kaping sawêlas ||

17. Lungguh antarane sujud kalih |

kaping rolas lungguh tahyat awal |
ping triwlas tumaninahe |
antaraning dwi sujud |
ping patblas lungguh tahyat akhir |
ping limalas salawat |
ing Jêng Gusti Rasul |
ana ing lungguhe tahyat |
ingkang akhir kaping nêmbêlasse tartip |
urut-urut artinya ||

Jilid 1 - Kaca : 258

18. Ping pitulas pan mualat nênggih |
jangkêp ping wolulas awèh salam |
lah iku wênang mokale |
sêmbahyang lawan wulu |
Buras matur sangêt kapundhi |
ananging dèrèng apal |
mêngko dèn mut-emut |
kalawan mapan tilêman |
wanci lingsir ratri sang dyah nulya guling |
nèng wingkinge kang raka ||

19. Buras ngadhag-adhag andrêmimil |

ngapalakên prêluning sêmbahyang |
tan tutug anulya ngorok |
sêsênggoran ngalindur |
galègèkên nora (m)batali |
sanake ngaping tiga |
lan sikaki antut |
kêclap-kêclap sasênggoran |
radyan mèsêm Ki Among umatur aris |
prayogi sasareyan ||

20. Inggih paman mangke sawatawis |

paman kewala aso ing wisma |
Amongbudi wusnya lèngsèr |
rahadyan apitêkur |
têka wanci ing pajar gidib |
sang dyah wungu tatanya |
kakang isih lungguh |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 344 >

 wangune datan anendra |
lagi bae rara (ng)goningsun ngalilir |
kakang gugahên Buras ||

21. Wusnya tangi mring balumbang sami |

asusuci ngambil toya kadas |
Ki Wisma marêk ngarsane |
suwawi anggèr waktu |
samya Subuh Ki Sèh ngimami |
wus bakda pupujiyan |
lawan donga Subuh |
paragade kang pandonga |
ngandika lon radyan mring Sèh Amongbudi |
paman ulun aliman ||

22. (n)dumugèkkên lampah mupung enjing |

mugi sampun kirang pangaksama |
mring kawula sadayane |
Sèh Among aturipun |
ulun dhèrèkakên basuki |
lawan atur lêmêngan |
ulam miwah sêkul |
sambêl windu kacangcina |
kagêm sangu bilih rinta kalantih |
rèh tambuh kang sinêdya ||

23. Wedang kahwa salodhong miranti |

radyan matur sangêt panrimèngwang |
paman Among papasihe |
pinaringakên sampun |
mring Ki Buras wus dènprantèni |
ri wusira samêkta |
sasalaman gupuh |
rahadyan anulya linggar |
lawan ari Buras nèng wingking anyangking |
lodhong cacah sakawan ||
Jilid 1 - Kaca : 259
24. Ngling wuh têmên gonku (ng)gawa iki |
yèn manggunga dak cangking kewala |
pasthine bauku theyol |
sang dyah nyêlaki gupuh |
lah gendhongên bae ya wis |
bêntingmu uculana |
lodhong papat sampun |
ginendhong marang ki Buras |
sakaliyan lêpas dènnira lumaris |
saking Bangil mangetan ||

25. Sakalangkung rêkasèng lumaris |

tan cinatur laminya nèng marga |
uwus angambah sukune |
ing Argapura gunung |
ngalèr ngetan sumêngkèng ardi |
kathah kang sato wana |
samya tutut-tutut |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 345 >

 manjangan kidang andaka |
anèng marga sêmu wêlas aningali |
marang kang andon lampah ||

26. Mêrak ngigêl kadya têdah margi |

satawana lumampah nèng ngarsa |
bayak kalawan kuthuke |
sang dyah karenan (n)dulu |
dadya supe lungkrahing dhiri |
kasêngsêm dènnya mulat |
asrining kang taru |
myang kathahing satowana |
miwah paksi sung swara kalanya ratri |
lèrèh nèng padhusunan ||

27. Dupi prapta lambunging kang ardi |

saking mandrawa asri kawuryan |
Jèngsari lon andikane |
rara lamun panuju |
kampir dhukuh ingkang kaèksi |
anglêrêpkên sarira |
lawan yèn kapranggul |
kakangmas manawa ana |
tan anane ngupaya patakon maring |
janma kang wus utama ||

28. Kakang iya kalangkung prayogi |

kawarnaa wiku Argapura |
Sèh Wahadad paparabe |
tan samar ing pandulu |
lamun ana putra lan putri |
ayun sumêngkèng arga |
cinipta wus rawuh |
anèng ngarsane sang tapa |
dhuh bageya Jayèngsari Rancangkapti |
ana ing ngarsaningwang ||

29. Jayèngsari Nikèn Rancangkapti |

kagyat ing tyas dene sang pandhita |
wus uning mring sarirane |
mangênjali umatur |
kang timbalan sang maha yogi |
langkung kalingga murda |
Sèh Wahdat lingnya rum |
aywa eraming wardaya |
satuhune ingsun apan andarbèni |
kabèh kuwasaning Hyang ||

30. Paranbaya karsanira kaki |

dene lawan arinta wanudya |
têka kasasar marene |
apa kang sira ruruh |
radyan nêmbah turira aris |
sèstu tan kasamaran |
maring badanulun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 346 >

 sang tapa mèsêm lingira |
têka bênêr aturira marang mami |
lamun tan mangkonoa ||
Jilid 1 - Kaca : 260
31. Nora parlu mahas ing asêpi |
sira kulup lawan sira rara |
padha rêrêpa ing kene |
lamun wus wêktunipun |
alinggara saka ing ngriki |
sarèhning tanpa rowang |
nggoningsun susuguh |
manut klêthêking driyanta |
parmaning Hyang manawa banjur nganani |
nyatane kamurahan ||

32. Radyan lawan ari sru kapengin |

bukti sêkul pulên panggang pudhak |
jangan mênir pêcêl dhere |
dhèndhèng manjangan gêpuk |
lalap sladri cambah kêmangi |
dhaharan carabikang |
koci mêndut timus |
Buras (ng)gagas sêkul gaga |
blênyik putih pêcêl iso myang sêmanggi |
dhèndhèng pêndhul maesa ||

33. Sang awiku angandika kaki |

lan arinta maranga ing wisma |
dhahara apa anane |
Buras mengo (n)drêkukul |
ngunandika ya talah kyai |
têgêl-têgêle tawa |
dene sêpi samun |
tan ana banène janma |
(n)dadak tawa sing dipangan apa angin |
Sèh Wahdat mèsêm lingnya ||

34. Buras age maranga ing panti |

tilikana lamun wus samêkta |
matura (n)daramu radèn |
ki Buras nêmbah mundur |
dupi mlêbêt sajroning panti |
sêkul ulam dhaharan |
gumêlar pinatut |
wadhahe myang dènnya nata |
tambah ngungun dene (ng)gonira kapengin |
abukti sêkul gaga ||

35. Saklêthêking nala amêpêki |

sru gêgêtun dènnya mengo ugiwa |
sakala langkung ajrihe |
cangkêlak nulya wangsul |
makidhupuh matur sang pêkik |
bêndara kang timbalan |
sang adi pukulun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 347 >

 paduka kinèn adhahar |
wontên panti punika sampun miranti |
kawula ingkang nata ||

36. Kulup rara dhahara kêriyin |

Buras bae kang angladènnana |
katiganya sampun lèngsèr |
praptèng wisma sru ngungun |
mangunahe janma linuwih |
Ki Buras latah-latah |
kula sangêt ngungun |
wontênipun sêkul gaga |
blênyik dhèndhèng pêcêl iso myang sêmanggi |
punika gagas kula ||

37. Langkung nikmat munpangating bukti |

linorodkên mring Buras sadaya |
cèplês tan ana turahane |
marêm sadayanipun |
samya wangsul marêg sang yogi |
nahan salaminira | nèng Argapurèku |
mung raos nikmat munpangat |
mênênging tyas madhêp èngêt ing Hyang Widdhi |
dadya brangta ing Suksma ||
Jilid 1 - Kaca : 261
73. Asmaradana
1. Jayèngsari Rancangkapti |
tan mantra lamun dhatêngan |
wus kadya putrane dhewe |
Sèh Wahdat ngandika mring dyah |
èh rara putraningwang |
dèn wêruh maring Hyang Agung |
iku wajibing kawula ||

2. Wruhana Dating Hyang Widdhi |

Sipate miwah Asmanya |
apa dene Apêngale |
ananing Hyang iku Êsa |
tan ana kang akarya |
tan warna rupa dinulu |
lan Êsa Apngaling Suksma ||

3. Nganakakên bumi langit |

sabda Kun sampun gumêlar |
saisining jagad kabèh |
ni rara matur ing rama |
ing pundi (ng)gèn uninga |
kang manah dèrèng dumunung |
pae ananing kawula ||

4. Amba sampun ngudanèni |

mênggah Dat Sipating Allah |
Asma lawan Apêngale |
ing pundi margane wikan |
suka sang maha tapa |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 348 >

 myarsa ature kang sunu |
aris wijiling wacana ||

5. Iya wajibing ngaurip |

yèn wis wayahe diwasa |
ngawruhana ing Hyang Manon |
wajibe lawan kang mokal |
miwah jaise pisan |
iya sipat rong puluh |
margane sira waspada ||

6. Sipat wujud ingkang dhingin |

têgêse wujuda iya |
pasthi kalamun anane |
ya kaananing Pangeran |
iku sipat Napsiyah |
mung sawiji aran wujud |
kapindhone sipat Kidam ||

7. Maknane Kidamma dhingin |

[...] |
tan ana (n)dhingini manèh |
dhingin lan kawitan ora |
sadurunge dumadya |
bumi langit awang-uwung |
Loh Kalam pan durung ana ||

8. Atanapi Ngaras-kursi |
Allah Tangala wus ana |
iku Kidam kang jatine |
arane sipat Salbiyah |
wilangane lilima |
Baka langgêng têgêsipun |
ananing Hyang tanpa wêkas ||

9. Sasirnaning bumi langit |

kaanane Hyang tan owah |
ya Salbiyah ping têlune |
iya sipat Mukalapah |
lil kawadis têgêsnya |
ananing Hyang Maha Luhur |
prabeda lawan kang anyar ||
Jilid 1 - Kaca : 262
10. Anane anyar kinardi |
saking ora dadi ana |
kalamun rinusak kabèh |
padha mulih marang ora |
sarupane kang anyar |
sejene lawan Hyang Agung |
anane tanpa wêkasan ||

11. Wal kiyamu binapsihi |

têgêse anane Allah |
jumênêng Anane dhewe |
tanpa padha kang anyar |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 349 >

 ana lawan kinarya |
Salbiyah ping limanipun |
aran sipat Wahdaniyat ||

12. Maknane Wahdaniyati |

Dating Allah iku Êsa |
Sipat miwah Apêngale |
ing Pangeran iku Êsa |
têgêse Dating Êsa |
pan ora sungsun Hyang Agung |
dening Êsa-ning Apêngal ||

13. (n)Dadèkkên bumi langit |

lawan saisine pisan |
karyane ora kapindho |
mokal lamun kapindhoa |
anane tanpa arah |
tan ênggon ngisor myang (n)dhuwur |
nora kacakra ing driya ||

14. Wus ganêp lilima uni |

kang aran sipat Salbiyah |
kanêm lawan Napsiyahe |
ana maning sipating Hyang |
sipat Mangani rannya |
wiwilangane pitu |
ingkang dhingin sipat Kodrat ||

15. Iya Kodrating Hyang Widdhi |

têgêse Kodrat kuwasa |
nganakakên ing orane |
angorakakên kang ana |
dene sipat Iradat |
têgêse karsa Hyang Agung |
anganakakên kang anyar ||

16. Sakèhing titah pinasthi |

gêdhe cilik ciyut amba |
saking Iradating Manon |
ana maning sipating Hyang |
ngèlmu wastaning sipat |
ngawikani makna ngèlmu |
wêruh datan kasamaran ||

17. Pira-pira aling-aling |

tan samar osiking titah |
Allah ngawikani kabèh |
lawan malih sipat Kayat |
maknane iku gêsang |
iya uriping Hyang Agung |
urip tan kalawan nyawa ||

18. Sarupane kang dumadi |

uripe sarta lan nyawa |
padha kêna pati kabèh |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 350 >

 Allah tan kêna ing pêjah |
dene ta sipat Samak |
amiyarsa têgêsipun |
pamiyarsaning Pangeran ||

19. Tan samar myarsa ing dhiri |

tan awarana miyarsa |
sipat Basar ing maknane |
Allah ningali sa-alam |
ora kalawan netra |
tan samar saisinipun |
iku Basaring Pangeran ||

20. Yaiku sipat Mangani |

ganêpe pipitu alam |
sipat Kalam ing têgêse |
Allah Tangala ngandika |
datan sarana lathi |
ganêpe sipat rongpuluh |
sipat Maknawiyah rannya ||
Jilid 1 - Kaca : 263
21. Padha lan sipat Mangani |
pipitu têtêp-têtêpan |
sipat Kadiran dhingine |
Muridan katri Ngalimun |
kacatur sipat Kayat |
Samingan ping gangsalipun |
kanêm kang sipat Basiran ||

22. Mutakaliman (n)jangkêpi |

jangkêpira kalihdasa |
amung sipat Kayat kuwe |
tan ana kang tinaklukan |
tanapi dadi sabab |
sarupane sipat iku | kasaratan sipat Kayat ||

23. Kayun têgêse kang urip |

iku sipat Maknawiyah |
dadi rongpuluh gênêpe |
sipat ingkang padha kocap |
kabèh wujuding Allah |
iya kang sipat rong puluh |
nini sira kawruhana ||

24. Lawan kawruhana maning |

liding sipat kalihdasa |
liding Kula lawanane |
wajibe kalawan mokal |
dening ananing Allah |
Maha Suci wastanipun |
ing Ajal lawan ing Abad ||

25. Liding sipat kalihdesi |

yaiku mokaling Allah |
ngadamuhdat iku rêke |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 351 >

 kabêkta na ngadam mokal |
padha lawan kang anyar |
tandhane Allah kang Agung |
iya gêlare kang jagad ||

26. Liding kang sipat Mangani |

têtela ing Maknawiyah |
dèn awas tasbèh tanjihe |
sakèhe sipat kang kocap |
tan êsah tekadira |
taklid jênênge puniku |
pangawruhirèng Pangeran ||

27. Têgêse kang basa taklid |

atitiron ujaring lyan |
nora micorèng dhèwèke |
anunular ing pawarta |
tekade ora êsah |
taklid pasis jênêngipun |
rusak ingkang panarima ||

28. Dèn nastiti sira nini |

aja ngambah Kadariyah |
tanapi Jabariyahe |
dadalan ngroro pan samar |
angapit kalihira |
mring dadalan Suni iku |
wajib padha singkirana ||

29. Wong Kadariyah yèn angling |

ananingsun iki Tuwan |
dinadèkên ing Hyang Manon |
miwah panguwasaningwang |
sasolah bawaningwang |
tanpa darbe pangwasèku |
anging Pangeran kang molah ||

30. Lamun angucap wong Suni |

ananingsun iki Tuwan |
andadèkên marang ingong |
miwah pangawasaningwang |
tanapi kuwatingwang |
pinarêngakên puniku |
kalawan karsaning Allah ||
Jilid 1 - Kaca : 264
31. Rama dados ingkang manjing |
dhumatêng sipat Napsiyah |
namung satunggal wujude |
kang manjing sipat Salbiyah |
punika ingkang gangsal |
pan sipat Kidam puniku |
kalihipun sipat Baka ||

32. Katri Mukalawatu lil |

-kawadis ka-catur wal |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 352 >

 -kiyamu bi napsiyane |
Wahdaniyat jangkêp gangsal |
ingkang umanjing sipat |
Mangani apan pipitu |
Kodrat lawan Iradat ||

33. Tri Ngèlmu catur Kayati |

Samak Basar lawan Kalam |
punapi makatên rêke |
kang manjing ing Maknawiyah |
ugi sami kasapta |
sipat Kadiran dwinipun |
Muridan katri Ngaliman ||

34. Sipat Kayun caturnèki |

gangsalnya sipat Samingan |
sipat Basiran nênême |
Mutakaliman saptanya |
sang wiku suka rêna |
wasana ngandika arum |
iya uwus bênêr rara ||

35. Sawise winêjang ngèlmi |

ing rama sang ayu kesah |
amêng-amêng pakaryane |
ingugung dinama-dama |
atmajèstri sajuga |
mangkana rêtnaning ayu |
ngandika malih ing rama ||

36. Marêk Nikèn Rancangkapti |

ing rama sarwi wotsêkar |
têka baut lêlewane |
alênggah ngarsaning rama |
maharsi Argapura |
pangandikanira arum |
gusti putrane pun bapa ||

37. Sira lunga marang êndi |

têlung dina lunga têka |
kalawan sira maninge |
sabên dina olèh kêmbang |
argulo sumarsana |
lawan sêkar tunjung tutur |
jêlamprang naga puspita ||

38. Sang dyah nêmbah matur aris |

kula kêkaring mring wana |
pupunthuk guwa tlagane |
sukaning tyas myat kusuma |
ganda arum angambar |
wontên ingkang taksih kudhup |
ngajêngakên (m)babar ganda ||

39. Cinarita sang apêkik |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 353 >

 siang dalu tansah ngarsa |
dhahar nendra ngantya supe |
sang wiku rêsêping nala |
wus tumplêg ngèlmunira |
mêpêg birai sang bagus |
maring Pangeran Kang Nyata ||

40. Jèngsari myang Rancangkapti |

makidhupuh ngarsèng rama |
katon mawêlu netyane |
lir sasangka karainan |
sang wiku duk umawas |
sêmune kang makidhupuh |
arum wijiling wacana ||
Jilid 1 - Kaca : 265
41. Babo sutaningsun kalih |
ing wanci enjing mangkata |
marang arga Rawun ranne |
wusse sawatara dina |
ana ing Rawun arga |
banjura mring Banyuarum |
têmbe katêmu nangkoda ||

42. Saka Pakalongan nagri |

kalamun sira binêkta |
têka anuruta bae |
yèn wus têka Pakalongan |
ajalnya ki nangkoda |
sabarang tilarannipun |
banjur sira sidhêkahna ||

43. Mring pêkir miskin nak yatin |

ngèngèhêna sawatara |
kangge sangu sacukupe |
maranga Parahu arga |
(n)jujuga arga Bisma |
kono ana krajan agung |
arane ing Sokayasa ||

44. Kyagêng Sokayasa kaki |

wus sinêbut Waliyollah |
sidik têrus paningale |
jujuluk Sèh Akhadiyat |
darbe atmaja juga |
jalu warnanya abagus |
blancèr kadya Narayana ||

45. Ki Mas Cêbolang kakasih |

samêngko lagi lalana |
calon linuhung yêktine |
lagya anglakoni rucah |
lamun wus tinarbuka |
pinaring èngêt Hyang Agung |
Cêbolang mulih priyangga ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 354 >

46. Sira suwitaa kaki |
kalawan rinta si rara |
gugunên pangandikane |
waktu iku wus andungkap |
kapanggih lan kakangta |
yèn sira wus adudunung |
nèng Wanataka panggihnya ||

47. Kulup iki uwus wanci |

sakarone umangkata |
sundongakkên sira anggèr |
salamêt ing sangkan paran |
manggiha suka-wirya |
sakaliyan matur nuwun |
nêmbah lèngsèr saking ngarsa ||

74. Maskumambang
1. Sanalika lir mas tumimbul ing warih |
lêpas lampahira |
tan ana sangsayèng margi |
nir lapa arip myang sayah ||

2. Tyasnya karo kandêl kumandêl ing Widdhi |

was uwas tan ana |
tan lyan pasrah ing Hyang Widdhi |
solahe raga lir sarah ||

3. Anèng laut anut ombaking jaladri |

dadya tan rumangsa |
lamun kwasanya pribadi |
kabèh kuwasaning Allah ||

4. Myang winantu ing saba risang linêwih |

gancanging kang lampah |
wus prapta ing Rawun wukir |
kèndêl têpining talaga ||

20 5. Ing rêdi Rawun pinanggih wiku-putri wasta Rêtna Tan Timbangsih,

amêdharakên bab: Kadis Markum ingkang anggambarakên candraning napsu
sakawan sami mêmêngsahan, wêkasan napsu Mutmainah ingkang mênang ...
kaca 265-281

Jilid 1 - Kaca : 266

5. Kacaryan (m)bêk anon wêninging kang warih |
samodra Supitan |
ing Bali cêtha kaèksi |
jong layar akêthap-kêthap ||

6. Krajan dhusun padhukuhan lawan sabin |

têgal pakêbonnan |
pasêtrèn têpining kali |
tinon saking têpi tlaga ||

7. Apapanthan corah-corah katon gasik |

myang turunning toya |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 355 >

 sudhètan saking têlagi |
lir sarpa sotya lumarap ||

8. Praptèng ngare dadya lèpèn gung medahi |

sabin patêgalan |
tan ana kurangan warih |
mila sakèhe tanêman ||

9. Subur-subur ron ijo wênês dumêling |

sêkar samya mêkar |
wowohan wohe ngêmohi |
mawèh sêngsêm tiningalan ||

10. Sapucaking arga Rawun pan kaèksi |

ingkang padhêkahan |
kinubêng ing taru asri |
capaka pêthak candhana ||

11. Marga mubêng kadya sarpa mulêt ing wit |

satêpining marga |
kanan kering dèntanêmi |
sasêkaran warna-warna ||

12. Sajawining sasêkaran kalèn alit |

binatur ing sela |
cêmêng pêthak miwah abrit |
amalipir anut marga ||

13. Awurahan paksi salindhitan ori |

bèthèt atat kêmbang |
rang-urangan mancawarni |
drêkuku dêruk sêpahan ||

14. Menco jalak pênyu urèn klawu putih |

prêkutut nèng êpang |
anduduk layu dumêling |
manyura ngigêl kirab lar ||

15. Rancangkapti matur raka sang apêkik |

kakang kang kawuryan |
pucaking prawata iki |
wangune kaya dhukuhan ||

16. Baya iki margane munggah mring nginggil |

kang (ng)gubêt ing arga |
têngah arata tur gasik |
kinamadha sasêkaran ||

17. Kalèn alit binatur sela warna tri |

tirtanira maya |
payo kakang diunggahi |
mênèk ana kang dhadhêkah ||

18. Sakalihe wus manjat anggraning wukir |

Buras anèng wuntat |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 356 >

 rêngêng-rêngêng sukèng ati |
katandha lêjaring driya ||

19. Dupi prapta ing pucak kèndêl jawining |

pagêr sêsêkaran |
argulo bang jêne putih |
ijo dadu kapuranta ||

20. Sinalisir katang putih sêkar wilis |

sajawining dhadhah |
pinagêran sela langking |
gapuranira maju pat ||
Jilid 1 - Kaca : 267
21. Palataran winêdhi malela langking |
tinêpi ubêngnya |
sela lintang sakêmiri |
gêng rampak tinata wrata ||

22. Balekambang anèng têngah wangun candhi |

marginya maju pat |
têrus ing gapuranèki |
narênthêng marga sukêtan ||

23. Wot panjalin ingênam limarkatangi |

pinggirnya lajuran |
pucuk tumancêp ing siti |
ron samya trubus ngrêmbaka ||

24. Kang ingambah mancèrèt tan ana sêmi |

amung kering kanan |
saasta kang samya sêmi |
inggil sadhadha watara ||

25. Umbul ingkang ngidêri saengga candhi |

ingingonan mina |
guramèh myang tambra abrit |
bayak kadya langên taya ||

26. Kawarnaa kang dhêdhepok têngah bèji |

wanita wus randha |
mancênning rêsik gumrining |
cahya anuksmèng sasangka ||

27. Rara Sukci wahdat datan mawi krami |

oliya wanita |
kyattingrat dyah Tan Timbangsih |
duk uning ana dhatêngan ||

28. Miyos saking yasakambang ngore wèni |

sinjang lêlêmêsan |
sumêkan gadhung malathi |
rimong sutra dhasar jênar ||

29. Ngawe-awe pangandikanira manis |

babo putraningwang |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 357 >

 ywa kadangon anèng (n)jawi |
banjura mlêbu kewala ||

30. Kang sinung ling kagyat gya lumêbêt aglis |

praptaning ngayunan |
ngraup pada ganti-ganti |
riwussira ngraup pada ||

31. Rancangkapti kinanthi sang maha yogi |

radèn anèng wuntat |
kalawan Ki Buras santri |
wus umanjing padhepokan ||

32. Nistha wolu sakawan gêdhongirèki |

jrambah ginêlaran |
prangwadani catur warni |
satêngahing kang jarambah ||

33. Palênggahan sela candhani ingukir |

lung-lungan sêkaran |
ngandhap angrong pindha kursi |
bundêr pinara sakawan ||

34. Angajêngkên gapura kang maring (n)jawi |

singgêtan sakawan |
ingukir angukêl pakis |
sèndhènan lêgok lus gilap ||

35. Trus ing nginggil dadya langitan cinawi |

ron myang sasêkaran |
nèng anjang-anjang angrêmit |
ing pucak dhandhang kirab lar ||
Jilid 1 - Kaca : 268
75. Dhandhanggula
1. Jroning panti catur gêdhongnèki |
kang lèr wetan sela bang kinarya |
sarwa abang rêrênggane |
lèr kilèn sela pingul |
sarwi pêthak rarêngganèki |
kidul kilèn kang sela |
jênar dhasaripun |
rarênggannya sarwa jênar |
kidul wetan sela itêm kang kinardi |
rarênggan sarwa krêsna ||

2. Gêdhong catur candhelanya tunggil |

satêngahing wiwara maju pat |
pan samya ngalih lawange |
mring jarambah kang ngayun |
sajuganya samya nêngkêri |
ingukir rêrêmitan |
sêsêkaran êlung |
pipi lawang kering kanan |
dhapur naga mulêt wit angrangsang pêksi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 358 >

 ingkang andon woh-wohan ||

3. Datan uwus rarêngganing tulis |

wawarnane ingkang padhepokan |
wiku Sukci asramane |
radyan myang arinipun |
tiga Buras tan ana angling |
sru eram ing wardaya |
gèdhèg-gèdhèg (n)jêtung |
Rara Sukci wus alênggah |
majêng ngetan nèng tengah jarambah asri |
katiga munggwèng jrambah ||

4. Tan Timbangsih manis wiyosing ling |

kulup rara ingsun nilakrama |
kasih para sakarone |
lan ngêndi pinangkamu |
prapta kene apa kinapti |
asamun sêpi sêpa |
tur wêrit kalangkung |
ing marga akèh babaya |
tur apringga kang kaambah parangcuri |
sapa kang tuduh sira ||

5. Radyan matur saha mangênjali |

dhuh pukulun kakasihing Suksma |
amba matur sayêktine |
Jayèngsari ran-ulun |
ari èstri pun Rancangkapti |
rencang nama pun Buras |
saking Surèngkewuh |
praja ing Giri kadhatyan |
angulati kadang sêpuh ingkang anis |
Jayèngrêsmi paparab ||

6. Pan kalunta praptèng Argapuri |

kapanggih Sèh Wahadat punika |
kang sung têdah mring dasihe |
sabdane sang linuhung |
têka gampil praptèng ngong ngriki |
wiku rara ngandika |
Sèh Wahdad puniku |
satuhune kadangingwang |
yakul-mukmin ing pangawruh wus anunggil |
Rara Sukci Sèh Wahdad ||

7. Kulup rara panganggêp dènsami |

di kaya duk anèng Argapura |
dupi miyarsa rahadèn |
mahyakkên sru panuwun |
kang timbalan sang maha èstri |
mangkana cinarita |
sabên arinipun |
ing tyas manggung suka rêna |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 359 >

 sajuga ri wikwèstri pinarak munggwing |
têpining yasakambang ||
Jilid 1 - Kaca : 269

8. Angsung boga gramèh tambra abrit |

Jayèngsari lawan Rancangkaptya |
makidhupuh nèng ngarsane |
wikurara lingnya rum |
kulup rara dakcaritani |
margane raganingwang |
mahas ing asamun |
tan atolèh kadang-warga |
sakawite ingsun amaca kintèki |
ran Kadis Markus Baslam ||

9. (ng)Gonku maca nganti wola-wali |

ingsun rasa-rasa surasanya |
dadya anandhang wirage |
yayah kusumaning rum |
wus diwasa baratèng krami |
pungkasing panggraita |
tan lyan ing asamun |
rahadyan umatur nêmbah |
kadiparan cariyosipun kang Kadis |
têka karya wigêna ||

10. Rancangkapti matur mangênjali |

bok inggiha kaparêng ing driya |
amêdharkên cariyose |
sadaya kang kasêbut |
wontên Kadis sang wiku putri |
mèsêm sarya ngandika |
rara panjalukmu |
caritane Markum Baslam |
dak wiwiti saka bubukaning tulis |
iki piyarsakêna ||

11. Hadha bayanul bihainati |

ya ayu halladina amana |
wan sikhan waman bae |
kayat luamanhu |
wabil umaratu khayati |
waman supiya tukha |
waina kayatu |
wawimutmaina tukha |
sapinati khamil saratu albahri |
kharijul pilbansukha ||

12. Nênggih wontên carita winarni |

lapal saking Kadis Markum Baslam |
lêlêpiyan supayane |
dadya pangemut-emut |
wruhing tandha têpa palupi |
nêpsu kang ginupita |
Luamah rippipun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 360 >

 urippe nêpsu Amarah |
lan urippe nêpsu Supiyah puniki |
lan nêpsu Mutmainah ||

13. Raja Mutmainah kang winarni |

ajujuluk sang Prabu Dyatmika |
Suksma Mulya paparabe |
pan kandhane ing wahyu |
nagarane Lali-muslimin |
tan abala sajuga |
sêktine kalangkung |
kawasa misesa ing rat |
nora ana ingkang padha anglawani |
sajagad mati atab ||

14. Amung cipta bae balanèki |

sakêdhap bala tanpa wilangan |
Sang Mutmainah kwasane |
lamun tan darbe kayun |
nora duwe bala sawiji |
angijaban idayat |
mangkana cinatur |
gantya ingkang kawuwussa |
ana ratu têtêlu prakosa luwih |
samya arda prakosa ||
Jilid 1 - Kaca : 270
15. Bisikannira sri narapati |
ajujuluk Mahraja Luamah |
Raja Amarah arine |
dene wuragilipun |
sang Raja Supiyah pawèstri |
prawira mandraguna |
lêmbut karya luput |
samya bala tan petungan |
sadhukut saking tri sagrêmêtting bumi |
sawêdhining sagara ||

16. Sang raja katri miyos tinangkil |

mêdal sadaya bala durbala |
ting prêngangah ngame-ame |
angame mamah-mumuh |
Kyana Patih Mangkubilai |
Tumênggung Kamandaka |
myang Arya Pangridhu |
Panji Wirajail seba |
Rangga Wirakêmat Rangga Waningisin |
lan Rangga Tisnacidra ||

17. Angabèi Surawirang nangkil |

Angabèi Kiyanat aseba |
lan Ngabèi Plenya-plenye |
Ngabèi Têbêl-ngêpluk |
lan Ngabèi Rucibêsiwit |
Ki Dêmang Doyanmangan |
Dêmang Siptaturu |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 361 >

 lan Kyai Dêmang Antukan |
lan Ki Dêmang Trocoh Dêmang Srêgêp-ngisin |
Ki Lurah Dhososugal ||

18. Lurah Ras-arasên-ngêbluk nangkil |

lan Lurah Tan-graita aseba |
lan Kyai Lurah Kalalèn |
sadaya anèng ngayun |
pêpak andhêr samya anangkil |
ngandika Sri Narendra |
Raja Luamahu |
mring ari Raja Amarah |
miwah marang jêjênggul para bupati |
kêpriye karêpira ||

19. Ing pratingkah dera mangunjurit |

angrusak mring Raja Mutmainah |
binêrat pinrih sirnane |
aja na kang kadulu |
nora nana dadya nyampahi |
ing kaprawiraningwang |
kang rayi umatur |
yèn sêmbada karsa nata |
linurugan lajênga ginêpuk wani |
kajênge tumpês pisan ||

20. Sampun rêmbag sadaya kang pikir |

sampun rêmbag Sang Raja Luamah |
yèn wus mangkono rêmbuge |
nuli linakon gupuh |
aja kongsi klayatan budi |
adhi Raja Amarah |
iya sabalamu |
miwah arinira pisan |
ya si adhi Raja Supiyah ywa kari |
angkatna balanira ||
Jilid 1 - Kaca : 271
21. Nulya sang Raja Amarah angling |
mring patihira Angkaramurka |
kinèn budhal sabalane |
mijil sing nagrinipun |
astanane ana ing ati |
ati puat (ng)gonira |
ing sajatinipun |
puat punika lilimpa |
pangwasane panastèn sabarangkardi |
budine Sang Amarah ||

22. Ni Raja Supiyah angundhangi |

mring patihe ni bok Jajawatan |
lan ni Tumênggung Nyalèrèng |
nyi Arya Guyu-guyu |
lawan nyai Kinincangalis |
nyai Rangga Èsêman |
nyai Adusêmu |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 362 >

 kalawan nyai Parikan |
nyai (n)Dhèpèl nyai Wèwèh-wangi-wangi |
nyai Grêgêtên-nekat ||

23. Mijil saking ing manah maknawi |

iku pupusuh sajatinira |
ana dene pangwasane |
penginan barang kayun |
ayun ngayang sruning kapengin |
nulya Raja Luamah |
angundhangi gupuh |
mring Patih Mêngkucilaka |
sabalane tumênggung arya ngabèi |
kumêrap bala kuswa ||

24. Nênggih mêdal saking ati siri |

siri punika sajatinira |
ing jajantung sayaktine |
dene pangwasanipun |
marang karêp karêp abukti |
sabarang kang pinangan |
sruning parikudu |
lalenan sabarangkarya |
rupanira Luamahi sang cahyèki |
dene nêpsu Amarah ||

25. Cahyanira abang anglangkungi |

dene nêpsu Supiyah cahyanya |
nênggih akuning rupane |
nêpsu katri punika |
angrêgêdi cipta kang êning |
mênggah êning punika |
nêpsu kang rahayu |
iya nêpsu Mutmainah |
astanane anèng ati sanubari |
iku ati sampurna ||

26. Cahyanira putih anêlahi |

pangwasanira sabar narima |
tuma-ninah rèrèh sarèh |
tawêkal iman ayu |
punika kang arsa jinodhi |
mring sang Prabu Luamah |
myang sawadyanipun |
gumuruh ngèbêki jagad |
mara têlu ing marga lampahe baris |
ri sang Raja Luamah ||

27. Mêdal saking ing tutuk anggili |

pênuh gumrah asru swaranira |
Raja Amarah gurunge |
ing talingan ambrubul |
ting sarêbêt sêsêg kang baris |
(m)barabas sasrêmpêngan |
jampêng tanpa ngrungu |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 363 >

 dene ni Raja Supiyah |
mêdal saking ing netra anduduk andik |
andadak kêdakira ||
Jilid 1 - Kaca : 272
28. Gya prapta ing ati sanubari |
sigra kinêpung binaya mangap |
binathithit sampêt kabèh |
kang dadi agul-agul |
para patih katiga èstri |
prakosa mandraguna |
ampuh ing prang pupuh |
tate angrusak agama |
apan bisa angrêmêt pênggawe bêcik |
mudharakên ing tapa ||

29. Anglalèkkên panggawean bêcik |

mulane akèh wong kênèng ala |
têka ing tingkahe dhewe |
sababe dene nêpsu |
dadi jalaranning bilai |
rosaning kang Luamah |
lan Amarah nêpsu |
Supiyah digdayanira |
sabên dina mumurung panggawe bêcik |
aja na kaslamêtan ||

30. Wus tinata (ng)gonne rêbut titih |

sang Raja Mutmainah atampa |
ningali mungsuh praptane |
anggoragodha punggung |
nulya nyipta bala gung prapti |
pra bupati punggawa |
andhêr ngarsanipun |
pinacak satundha-tundha |
kyana Patih Sabar-maklum anèng ngarsi |
Tumênggung Tumaninah ||

31. Arya Prasaja Arya Bèrbudi |

Ngabèi Mantêp-têmêningkarsa |
Ngabèi Liladanane |
Rangga Eklas nèng ngayun |
Rangga Tawêkal myang Dêmang Sidik |
lan Dêmang Musawarat |
lan Dêmang Tapakur |
pêpak sadaya nèng ngarsa |
ngandika Sang Raja Mutmainah singgih |
mring wadyabalanira ||

32. Èh ta priye karêpira iki |

ana mungsuh datanpa wilangan |
angrusak ing manah salèh |
Ki Patih Sabar-maklum |
matur inggih lamun suwawi |
saajangane ajang |
prayogi pinagut |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 364 >

 ing pupuh linawan ing prang |
angandika sang Prabu iya dèn bêcik |
aprang lawan wong kopar ||

33. Nulya mangkat barissira ririh |

saking ati sanubari ika |
mêdal ing grana lurunge |
aputih cahyanipun |
sampun prapta cundhuk kang baris |
samya ayun-ayunan |
sampun ing prang pupuh |
mumungsuhan tatandhingan |
kang bupati sami bupati ajurit |
prang bala sami bala ||

34. Mangku-blai lan Rahayu-budi |

Angkaramurka lan Tumaninah |
Siptaturu lan Bêtah-mlèk |
rame pupuh pinupuh |
Doyan mangan lan Bêtah-ngêlih |
pun Jail lan Prasaja |
pan pêluk-pinêluk |
Ki Srèi mungsuhan Sabar |
ki Jubriakibir lan ki Sarèhjurit |
rame abandhayuda ||
Jilid 1 - Kaca : 273
35. Gênti titih-tinitih ing jurit |
udrêg-udrêgan sadina-dina |
tan ana kasor karone |
Raja Luamah (n)dulu |
mring balane dènnya ajurit |
juritte tanpa wêkas |
tanana sor unggul |
sigra sang Raja Luamah |
angundhangi bala babantuning jurit |
wadya prajurit buta ||

36. Pirang-pirang buta tanpa wilis |

panggêdhene pun Drêmbadursila |
pun Gugur-tingkah sawênèh |
myang pun Bêrung-brêgudung |
pun Dêksura pun Tobatngêlih |
pun Bingung anêmpuh byat |
pun Gêragas-nguthuh |
pun Kalana Gas-êgasan |
pun Bêsono lan pun Dhêngglêng-oraeling |
pun Ngluka ngawut wuta ||

37. Sigra kinèn tumandang ing jurit |

Raja Luamah parentahira |
binyukan kèh wong sijine |
krubutên loro têlu |
krubutên pat dimèn glis mati |
kabèh nuli sirnaa |
aja na kang munggut |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 365 >

 si binatang Kaslamêtan |
nora patut gawene angrusak kibir |
amumurung cilaka ||

38. Wus dènaglis pêpêssên ing jurit |

sigra tumandang nêpsu rêksasa |
ambêg sru krura tandange |
ngrubut nêm pitu wolu |
mêmêt sampêt pêpêt ngèbêki |
bangkak angangkak-angkak |
kang jagad macucu |
ciyut kacakot ing buta |
dadya pêcat bala kasucian tapis |
apês tumpês sadaya ||

39. Bala ing kasucian binukti |

minangka dadya panganning buta |
sêgêr sumyah lêga tyase |
atuwuk manggut-manggut |
nora nana bala kaèksi |
mung kantun ratunira |
kang maksih ngunguwung |
risang Raja Mutmainah |
duk tumingal tumpêsse balanirèki |
asabil kamalira ||

76. Sinom
1. Wontên kaoling ngulama |
muktamat para musanip |
wêwinih nêpsu punika |
iya ingaranan budi |
budi ingkang dumadi |
martabat akatdiyattu |
nèng gaibul uwiyah |
latakyun ing nukat gaib |
budi iku minangka warananing Hyang ||
Jilid 1 - Kaca : 274
2. Karana iku wus nyata |
Wujutolah Datolahi |
ing roro-roroning tunggal |
manungsa kalawan budi |
budi kalamolahi |
manungsa angga arasul |
singa ingkang ngarannan |
ya manungsa iya budi |
nora pae kawasa misesèng titah ||

3. Rêbut (n)jêro rêbut (n)jaba |

manungsa kalawan budi |
lir êmas lawan têmbaga |
campur kinothok ing kowi |
sirna jênênge kalih |
dadya suwasa rannipun |
karana iku padha |
manungsa kalawan budi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 366 >

 budi iku wujude napsu sakawan ||

4. Napsu sakawan punika |

wujuding manungsa yêkti |
paesan pamawassira |
manungsa marang ing budi |
yèn luput anglimputi |
budi ing luamah iku |
wus tan kêna tinambak |
ambêk durbala ngêbêki |
puguh nora arêmpit dursila dadya ||

5. Yèn tajêm pamawassira |

kêna utamaning budi |
budi anglimputti marang |
ing mutmainahirèki |
nênggih parêk ing Widdhi |
awidada manggih ayu |
ayu badan tan kêna |
iya alaming Hyang Widdhi |
samonoa ing ngèlmu durung pasaja ||

6. Milane tansah rinêngga |

murih moncèra kang warti |
ing iman kang wus istijab |
ing gunêm piningit-pingit |
kurmat paedah taklim |
ing ngèlmu supayanipun |
lêpas ing panggraita |
undhaking budi kang dadi |
tansah mukawahdat takabul mumulang ||

7. Ing kaol walahualam |

mangsuli carita malih |
risang Raja Mutmainah |
sasirnane balanèki |
pratignya pasanggiri |
yèn manungsa kudu ayu |
muga kinuwatêna |
nadhahi mungsuh salangit |
yèn manungsa kudu ginawe cilaka ||

8. Tan wandea kalah aprang |

tan kawawa nêmbadani |
kang pinasthi kudu swarga |
manungsa tajêm ing budi |
kang angsal rahmat jati |
pasthi kuwawa amungsuh |
tan etang lara pêjah |
wong mati mumpung ngaurip |
nora kêna wus pinasthi duk samana ||

9. Gusti gawe untung ala |

tinimbang lan untung bêcik |
kang pundi pamilihira |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 367 >

 ewasamana wus pasthi |
ingkang mênang ing jurit |
lan kang asor ing prang pupuh |
iku kagunganning Hyang |
ganjaraning manungsèki |
darma bae mangsa bodhoa manungsa ||
Jilid 1 - Kaca : 275
10. Ya ta wau tinarima |
dongane maring Hyang Widdhi |
kuwata sira ayuda |
aja sira wêdi mati |
rosaa sira jurit |
têtêp sira dadi ratu |
ratuning Raja Imam |
kuwat sajatining jurit |
Raja Mutmainah aglis magut yuda ||

11. Angrasuk busana mulya |

rasukan Utamèng-ngèlmi |
dhêsthare Sarak-sarengat |
paningsêt Ênênging puji |
dhuwung Sêmpana-sidik |
awaos Takbir-ikramu |
anyamping Pracayèngrat |
lancingan Tapakur kapti |
atarumpah Andoning-cêrêmin paesan ||

12. Anitih turangga napas |

anpas tan-napas nupusse |
camêthine Tingal tunggal |
kuda ran pun Eling-eling |
kêndhali Iman-tokid |
rukun Islam apussipun |
larappipun Makripat |
kakapa Kakekat-jati |
ambênipun têtêp Pikukuhing iman ||

13. Sang Sri Raja Mutmainah |

angamuk lawan camêthi |
asusumbar adipaka |
mangsut cêngêng tan kuwatir |
amungsuh pirang kêthi |
winatangi tan na mundur |
binyukan pirang yuta |
tan na tolèh lara pati |
pirang bara ing têmbe nêmu kamulyan ||

14. Patitis panggitikira |

ing Camêthinira pasthi |
balane Raja Luamah |
mati sirna cinamêthi |
Patih Mangkubilai |
Ujubriya-kibir lampus |
Syumungah lan Kiyanat |
Sungkan Doyan-jail mati |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 368 >

 mundur sila pun Bêrung-(m)brêgundung pêjah ||

15. Sadaya syuh sirna gêmpang |

tan ana kari sawiji |
anglela Raja Luamah |
sasirnane balanèki |
ngling marang ari kalih |
lah kapriye digdayamu |
matur Raja Amarah |
Raja Supiyah tanapi |
yèn suwawi ing prang kinarubut tiga ||

16. Wus rêmbug ponang bicara |

dandan siyaga ing jurit |
arasukan Kamandaka |
dhêstharira Karam-najis |
paningsêt Ora-eling |
anyamping Maido-kukum |
lancingan Sia-sia |
atarumpah tanpangèlmi|
waos Dorawêca dhuwunge Jarumman ||

17. Sarwi anitih turangga |

kuda ulês gêsêng-ati |
arannipun Paracidra |
kêndhali Êmoh-ing-bêcik |
apus Paksalumuwih |
apus gulu ngabul-abul |
apus buntute Mursal |
akêkapa Tinggalbêkti |
sanggawêdhi Drêngki-ambêg-salah-tampa ||
Jilid 1 - Kaca : 276
18. Camêthine Doyan-ujar |
larap Kumingsun sumugih |
tindakira salèwèngan |
susumbar lali ing Widdhi |
mara sarwi nudingi |
sarta ngêbuk wêtêngipun |
ngucap ingsun kuwasa |
wignya anggawe bilai |
ingsun uga wong (m)balasar gawe ala ||

19. Pan sampun ayun-ayunan |

aprang pan sami narpati |
rame dènnya bandayuda |
ing yuda kinrubut katri |
ing ngarsa kanan kering |
Mutmainah pinrih bingung |
-nging raja katiganya |
[...] |
nora ulap ing prang kinaribut tiga ||

20. Sang Sri Raja Mutmainah |

tinumbakan wanti-wanti |
ginoco cinamêthènan |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 369 >

 nora kêna dènsêlani |
sarta tinitir titir |
Raja Mutmainah ambruk |
lawan turangganira |
klèsèdan tan bisa tangi |
nanging taksih tuwajuh ing tekadira ||

21. Sinosog-sosog tan pêgat |

sarwi alok-alok mati |
saiki babarmu pisan |
lah mangsa bisaa urip |
mara budia aglis |
raja Mutmainah muwus |
èh mara tutugêna |
sagêndhingmu aywa kari |
ingsun ora awêdi lara lan pêjah ||

22. Sang Mutmainah sakala |

pratignya sajroning galih |
tinêdha pratandhanira |
yèn manungsa kudu bêcik |
muga kuwatna jurit |
bisaa amalês ukum |
ambirat ing luamah |
Amarah Supiyah dening |
nulya antuk kramat sigra ingayatan ||

23. Patitis pamukulira |

sang Luamah cinamêthi |
lêrês pipilinganira |
tumèmplêg tiba anjungkir |
Sang Amarah nulungi |
cinamêthi pasunipun |
anjungkêl tibèng kisma |
Raja Supiyah nulungi |
cinamêthi mukanya nulya aniba ||

24. Sinosog anèng pratala |

klèsèdan Sang Raja katri |
kalêmpêr sadangunira |
nora bisa muna-muni |
dangu nulya ngalilir |
Raja Mutmainah muwus |
èh paran karêpira |
apa sira (n)jaluk mati |
yèn (n)jaluka mati sun patèni sira ||

25. Sang raja katri turira |

sakarsa paduka dadi |
ginêsangan pinêjahan |
yèn kênginga nêdha urip |
mèsêm Sang Raja Sukci |
eman têmên piyangkuhmu |
dene nora sêmbada |
saemu anjaluk urip |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 370 >

 sigra cinamêthi malih sirahira ||

26. Raja Luamah Amarah |

Supiyah samya ngêmasi |
jisimme agilang-gilang |
wadya sagotra sri katri |
sasampunnira nuli |
sang Raja Mutmainahu |
arsa ambêdhah kutha |
andhudhah kadhaton katri |
puranira tinon kalangkung santosa ||
Jilid 1 - Kaca : 277
27. Kuthane Raja Luamah |
pagêr capurinya wêsi |
kuthane Raja Amarah |
capurinya têmbaga brit |
kuthane Supiyahi |
capurinira parunggu |
sang Raja Mutmainah |
manjing gapuraning puri |
nèng langênning rakite ing purasmara ||

77. Asmaradana
1. Kocapa kang anèng puri |
para garwa para putra |
anangis umyung swarane |
para èstri ing jro pura |
nangis kalara-lara |
langkung sêdhih manahipun |
tan wande dadi boyongan ||

2. Para èstri sadaya (n)jrit |

kakalih para punika |
sampun dadya sakadhaton |
anèng pura Atipuat |
kuthane sang Amarah |
binoyongan dadi satu |
lir ulam munggwèng rampadan ||

3. Kakalih putra yu luwih |

putrane raja Luamah |
raja Amarah nuline |
kalangkung ayu utama |
cahya pindha sasangka |
pan nênggih ing namanipun |
sang rêtna yu Salasiyah ||

4. Kang anèm Dèwi Rifangi |

sasedane ramanira |
kalangkung susah manahe |
karuna amêtêg jaja |
sasambat amlasarsa |
adhuh rama milu lampus |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 371 >

 sapa kang sunsêmbah-sêmbah ||

5. Tan antara nulya prapti |

wau raja Mutmainah |
lumêbêt ing jro kadhaton |
ningali parèstri samya |
karuna anèng pura |
swarane tangis gumuruh |
asasambat rajanira ||

6. Apapanggih putri kalih |

karone samya karuna |
Raja Sukci ngandikane |
mênênga (ng)gonmu karuna |
eman balut kang netra |
manawi êrêg swaramu |
lan lungsête cahyanira ||

7. Lah tujunên tingalmami |

aywa gung adrês udrasa |
babo mênênga karone |
kang pindha sasangka maya |
sang rêtna yu kalihnya |
amêdhar tingal andulu |
yèn ana satriyatama ||

8. Bagus kang cahya nêlahi |

paguting liring kumêsar |
kasoran sirna karone |
karunanira rinantan |
rêntêng micarèng nala |
nalikane baya iku |
ingkang matèni (n)jêng rama ||
Jilid 1 - Kaca : 278
9. Dèwi Rifangi jinawil |
mring sang rêtna Salasiyah |
ayo mundur dudu padon |
nadyan ingsun dadi tawan |
mangsa kêna ginampang |
sang rêtnayu aris mundur |
lir wulan purnama linggar ||

10. Cumêngkling atawan tangis |

amung kang sinambat-sambat |
ramanira kang wus layon |
nulya Raja Mutmainah |
andulu mring sang rêtna |
tinutwuri lampahipun |
minanis-manis ing sabda ||

11. Kèndêla ratuning puji |

dhuh kusumaning nugraha |
angêmot ing rahmat kabèh |
tulungên wardayanira |
yèn wus karsaning Suksma |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 372 >

 ginanjar rêngu lan ayu |
paran (ng)gonira sumanggah ||

12. Mulane sun tohi pati |

ambeyani musthikèng dyah |
yen luput sok-soka layon |
baya wus karsaning Suksma |
kusuma lawan ingwang |
campuring rahmat lan wahyu |
patêmon anèng idayat ||

13. Kèndêl tangise sang dèwi |

wasana alon ngandika |
sarwi amapan lungguhe |
hèh sang Raja Mutmainah |
sampun (ng)gagampang tingkah |
sanadyan ing raganingsun |
dadya tawan boboyongan ||

14. Nanging wus sunpupus pasthi |

wit wontên panjaluk kula |
dhatêng andika sang katong |
yèn nanggupi karêpingwang |
gêlêm kinarya garwa |
nadyan ginaweya mangwuh |
amacèthi boboyongan ||

15. Yèn ora ingsun tan apti |

angling Raja Mutmainah |
mundhut apa mirahingong |
yêkti suntêkani sira |
sabarang karêpira |
sang rêtnayu lon umatur |
dene panêdha kawula ||

16. Uripêna rama mami |

uripa katiga pisan |
rama ingkang sami layon |
kawula ngalap pratandha |
yèn sayêkti kuwasa |
nguripakên kang wus lampus |
nyata wus badan nugraha ||

17. Sang Raja Mutmainahi |

miyarsa pundhutaning dyah |
sang nata èmêng driyane |
wêkasan alon ngandika |
kapriye mirahingwang |
wus lakune prajurit gung |
mati nglabuhi nagara ||

18. Pan wus karsaning Hyang Widdhi |

kapindhone yèn uripa |
ramanira kang wus layon |
angrêbda ngrusak agama |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 373 >

 adrêmba murka hawa |
sang dyah karone ris muwus |
ya durung bisa masesa ||
Jilid 1 - Kaca : 279
19. Kaping kalihipun ugi |
yèn rama kula palastra |
rusak kabèh jagad kiye |
paduka duraka ing Hyang |
yèn tan dènuripêna |
kalih kawula tan ayun |
tinawan kinarya garwa ||

20. Raja Mutmainah angling |

ewamangkono mas mirah |
iya tan kawasa ingong |
yèn ana sihing Pangeran |
darma dadi jalaran |
yèn kalilan ing Hyang Agung |
sunuripne ramanira ||

21. Payo pinaranan aglis |

padha sira sêksènana |
ing ramanira uripe |
nulya pinaranan panggya |
bangkene sri katiga |
tinangisan ing dyah ayu |
nulya Raja Mutmainah ||

22. Ananêdha ing Hyang Widdhi |

muga-muga ginampangna |
kang mati uripa manèh |
tinarima kajatira |
sang Raja Mutmainah |
anyipta angin lan kukus |
anginipun Kayatollah ||

23. Kukus kukussing rijêki |

tinêkan saciptanira |
ing kukus sêga srêbêtte |
lagya granane sumringah |
lan angête watara |
nulya krêntêg kêpyur-kêpyur |
nulya ngarêjêt apolah ||

24. Kang mati wus urip malih |

ya sang Raja Aluamah |
Amarah Supiyah dene |
wus samya tata alênggah |
nèng ngarsane sang nata |
sang Mutmainah lon muwus |
mring raja katiga pisan ||

25. Hèh Aluamah sirèki |

Amarah lawan Supiyah |
saiki wus urip manèh |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 374 >

 apa sira maksih murtat |
apa ta iya nutta |
Raja Luamah umatur |
kawula datan lênggana ||

26. Sumangga karsaning gusti |

kinarsakna sakit pêjah |
badan kawula sumaos |
tan darbe karsa sajuga |
sang Raja Mutmainah |
ngandika yèn sira uwus |
amung srah sakarêpingwang ||

27. Anutta sakarsamami |

sunkunjara bae sira |
anèng nagaramu dhewe |
sun uluri pangannira |
nora sunwèhi luwar |
sunkungkung salaminipun |
sunbalênggu gulunira ||

28. Nulya tinrappakên aglis |

sang Luamah kinunjara |
Amarah Supiyah dene |
sigra putri kalih pisan |
binoyong bayaring prang |
binêkta mring nagrinipun |
abungah marwatasuta ||

29. Kaol satêngahing Kadis |

amal kang patang prakara |
dhingin wong kang bêtah mêlèk |
kapindho kang bêtah tapa |
acêgah mangan murka |
amal kaping tiganipun |
ingkang bêtah sabar lila ||
Jilid 1 - Kaca : 280
30. Apan sing sakawan nênggih |
kang bêtah muruk ngèlmika |
tingkah têrus ing ngèlmune |
yèku manungsa ngalamat |
kang bisa amasesa |
ngungguwung ngunjara nêpsu |
yêktyantuk gêng-gênging rahmat ||

31. Samono bae kang warti |

tan cinatur panggihira |
jalu lan èstri têmune |
saru dhapuring carita |
lawan lagu prênèsan |
amumudhar tyas tawakul |
kang bisa amêngku iman ||

32. Rara tamat caritaning |

kanang Kadis Markum Baslam |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 375 >

 Rancangkapti lon ature |
nyuwun pangèstu paduka |
sagêd anglampahana |
kadi (n)jêng ibu pukulun |
tan nambut silaning krama ||

33. Ewuh aya wong alaki |

tangèh dhatêng Mutmainah |
sang wiku lon ngandikane |
sira nini tan kalilan |
lamun kayaa ingwang |
ing têmbe sira anambut |
silaning krama utama ||

34. Mungguh ganjaraning Widdhi |

mring kang nambut palakrama |
ingkang nêtêpi patrape |
laku-lakuning wanudya |
ingkang winêngku priya |
sayêktine tikêl pitu |
tinimbang lan kang tan krama ||

35. Priye kono Jayèngsari |

mungguh ing pamikirira |
apa ta iya mangkono |
Rahadyan matur manêmbah |
lêrês kang pangandika |
dwijèstri mawas sang bagus |
ngandika jroning wardaya ||

36. Wong iki dhasare sukci |

lantip pasanging graita |
pasaja têtêg asarèh |
cacaloning aoliya |
jatmikane katara |
marang ing kadunyan tambuh |
anduduk maring makripat ||

78. Mêgatruh
1. Wasana ngling nikèn wiku sira kulup |
lan arinta Rancangkapti |
banjurêna ing lakumu |
mring plabuhan Banyuwangi |
nêtêpana ingkang pakon ||

2. Nora pisan-pisan lamun ingsun nundhung |

dadya anjrak anèng ngriki |
bangêt suka-rênèng kalbu |
satuhune ingsun asih |
marang sira sakaroron ||
Jilid 1 - Kaca : 281
3. Nanging bakal munggêl lalakonmu kulup |
kêbanjur datan kêpanggih |
lawan ingkang sira ruruh |
mula lakunira kalih |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 376 >

 sunsusuwun ing Hyang Manon ||

4. Salamêta kalampahana sêdyamu |

rinêksaa ing Hyang Widdhi |
sakaliyan nêmbah matur |
dhawuh timbalan sang yogi |
saklangkung panuwuningong ||

5. Kalilana ing samangkya ulun mundur |

lajêng dhatêng Toyawangi |
tan lyan pangèstu pukulun |
pandhita rara nganthuki |
kalih nguswa suku gupoh ||

6. Sakaliyan mastakanya dènlus-êlus |

poma aywa na kuwatir |
rina wêngi ingsun jangkung |
wus lèngsèr ari kinanthi |
Ki Buras umajêng gupoh ||

7. Kalilana kadibale gadhah atur |

nyuwun pangèstu basuki |
kalawan anyuwun sangu |
ingkang botên kenging ênting |
ingkang cumbu wangsul kanthong ||

8. Wiku rara gumujêng ngandikanipun |

anèh panjalukmu iki |
pamikirku têka ewuh |
kang sangu tan kêna ênting |
nuwun cêblèke kemawon ||

9. Sanès ngèlmu inggih sangu arta lugu |

sang wiku lajêng maringi |
iki tampanana gupuh |
mung rong gobog datan luwih |
Buras (n)jêkutrut malerok ||

10. Saya suka sang wiku ngandikanipun |

mungguh gobog loro iki |
kok (ng)go jajan sasayahmu |
kanthongamu mêsthi isih |
gobog loro nora kalong ||

11. Gurawalan nèng asta nulya rinêbut |

Buras mundur tanpa pamit |
mung gumrêmêng sêlak kantun |
prapta wingkinge sang putri |
nolèh angandika alon ||

12. Buras dene nganti suwe nora nusul |

inggih kantun sawatawis |
yêktosipun mila dangu |
kula nyunyuwun sang yogi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 377 >

 sangu pinaring rong gobog ||

13. Mangke bilih sampun dumugi ing warung |

paduka kula pamèri |
mangunahe gobog luhung |
sapunika botên kenging |
mindhak ngabar tanpa dados ||

21 Ing Banyuwangi ningali candhi Sela Candhani ingkang miturut dêdongengan

ing kinanipun panêpènipun Prabu Menakjingga ing Blambangan, rumiyin
nama candhi Macan-putih. Lajêng dhatêng griyanipun Ki Menak Luhung
jurukuncinipun candhi kasbut. Wontên ing ngrika kapanggih Ki Hartati,
juragan saking Pêkalongan ingkang nêmbe dhatêng saking Bali. Ki Hartati
botên kagungan putra, mila R. Jayèngsari lan Nikèn Rancangkapti lajêng
kapundhut putra, kaboyong dhatêng Pakalongan.
Putra kêkalih katanpi dening Nyi Hartati kanthi suka rênaning manah lan
kawulang kawruh warni-warni, kadosta bab petangan wilujêngan tiyang tilar
donya lan wêrdinipun driji gangsal. Nyi Hartati tilar donya. Kalêrês sèwu
dintênipun kasusul dening Ki Hartati ...
kaca 281-300

Jilid 1 - Kaca : 282

14. Iya Buras mêngko tutura maringsun |
wau ta lampahirèki |
saking ing arga tumurun |
Jayèngsari Rancangkapti |
laminya tan winiraos ||

15. Sampun prapta talatahe Toyaarum |

ngambah wana agung wêrit |
anèng pasisiring laut |
supitanning pulo Bali |
Ki Buras kalangkung ngorong ||

16. Angupaya toya tawa wus pikantuk |

sumbêr agung langkung wêning |
cakêt sela agung-agung |
tumpukan saking ing wukir |
Buras tuwuk ngombe ngokop ||

17. Tandya wangsul umatur bandaranipun |

wontên toya tawa wêning |
mêdal sêlaning kang watu |
tumpukan saking ing wukir |
sangandhaping gurda ayom ||

18. Payo kakang aku sumuk arêp adus |

lajêng lampahira prapti |
sêndhang gya siram sang ayu |
wusnya siram ngaring-aring |
nèng ngandhapping gurda ayom ||

19. Ana janma tumurun saking parau |

ngupaya mina jaladri |
maring sêndhang nyangking buyung |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 378 >

 sawussira ngambil warih |
kagyat anon kang wiranom ||

20. Ki Pandaya alon wau aturipun |

dhuh sang katêmbe kaèksi |
mugi sampun dangu-dangu |
rèrèh wontên sêndhang ngriki |
pangampiran tiyang awon ||

21. Bajaglaut aru-biru karyanipun |

rahadyan ngandika manis |
bangêt panarimaningsun |
kisanak asung pêpeling |
rahayune kang lalakon ||

22. Buras gugup pandirangan asru matur |

sumangga amentar aglis |
laju linggar kalihipun |
sang dyah lumampah ing ngarsi |
anon tapaking kang gogor ||

23. Kakang iki tapak apa dene agung |

dhapure lir tapak kucing |
yayi tapak macan iku |
êndi macane tan kèksi |
yayi wus umpêtan adoh ||

24. Lampahira lajêng praptèng Toyaarum |

karênan miyat arjaning |
karajan myang dhusun dhukuh |
sumbêr sêndhang umbul alit |
tan petungan wenya nyarong ||
Jilid 1 - Kaca : 283
25. Larèn alit binatur ing sela pingul |
angrêmbaka taru rêsmi |
ayom samya subur-subur |
saking saene kang siti |
kawuryan têntrêm sakèh wong ||

26. Arjaning kang praja kalanirèng dalu |

tan ana kang tutup kori |
aglar rajakayanipun |
nora nana dènkandhangi |
tan ana wong sêdya nyolong ||

27. Banyuwangi pinuju pasarannipun |

lagya tumawon kang wanci |
kumandhangira kumruwuk |
sakaliyan nulya manjing |
raryan sorring kamal ayom ||

28. Buras tanggap ngrampêt dènnira tutuku |

gobog kalih wira-wiri |
binêktèng ngarsa sang ayu |
ngirid tyang wade wi lêgi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 379 >

 kalawan jagung ginodhog ||

29. Ngrogoh kanthong gobog kakalih jinupuk |

pinirsakkên mring sang putri |
nulya tinumbaskên gupuh |
wi lêgi saêndhas maling |
nulya malih ngrogoh kanthong ||

30. Maksih wutuh kalih tinumbaskên jagung |

sinukanan rolas iji |
Buras latah namplèk pupu |
ngêlungkên rong gobog malih |
tampa jagung pat-blas ontong ||

31. Mèh saasta panjange jajanggêlipun |

sêmbada bêntêt kang isi |
sakêmlaka gênging jagung |
kumupat gurih tur manis |
alus tipis kang kalobot ||

32. Sang dyah (n)dangu Ras apa isih gobogmu |

rinogoh kanthongan maksih |
arta gobog kalih wutuh |
têmên dhawuhe dyah rêsi |
gobog datan kêna kalong ||

33. Saking pêkên lampahira laju ngidul |

wanci rarya samya (ng)giring |
praptanya ing Nglicin dhusun |
ing pucaking arga Ijèn |
sênênging tyas sakaroron ||

34. Myat laut ing karajan dhusun lan dhukuh |

myang laut supittan Bali |
baita kang samya labuh |
pulo lan ardi ing Bali |
lawan Laut Kidul katon ||

35. Ardi Banyuwangi katingal sadarum |

wèh sênêng kang nêmbe uning |
cêtha kang samya kadulu |
Hyang Rawi tumamèng wukir |
wulan purnama gumantos ||
Jilid 1 - Kaca : 284
36. Anyunari isining jagad sawêgung |
enggar tyasira kakalih |
dadya tan sipêng ing dhusun |
saratri tan ana guling |
wanci sata samya pêtok ||

37. Pangkat saking Nglicin andarung mangidul |

eca kang samya lumaris |
marga kayoman ing taru |
rapêt padhanging Hyang Rawi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 380 >

 tan ana ingkang tumlorong ||

38. Kalèn wêning mili angapit dêlanggung |

sinalisir sela langking |
nahên lampahira rawuh |
ing candhi Selacêndhani |
gagandhengan asri tinon ||

79. Kinanthi
1. Radyan myang ari sang ayu |
kèndêl sorring nagasari |
Buras ngaturakên boga |
wus samya dhahar sakêdhik |
sêngsêm mulat candhi pêthak |
ingukir kinêmbang rêmit ||

2. Sang dyah matur mring sang bagus |

kakang iku apa candhi |
dene warnane kok pêthak |
kang di-(ng)go watu cêndhani |
iya candhi iki rara |
nanging lagi tumon iki ||

3. Ana candhi watu pingul |

wangun bagus angrêrêmit |
sapa baya kang atilas |
patute yasan narpati |
kèndêl dènnya raraosan |
ana janma sêpuh prapti ||

4. Pêthak mêmplak ingkang rambut |

têkèng githok akalimis |
brêngos gathuk imba pêthak |
brewok agung têpung putih |
sarira anggalês krêsna |
cawêtan mawi kulambi ||

5. Sarigak amundhuk-mundhuk |
kadya sata amèmèti |
nyakêti kang samya lênggah |
makidhupuh praptèng ngarsi |
amung silanira tumpang |
umatur marang sang pêkik ||

6. Kula nama Menakluhung |

kang minangka jurukunci |
ing candhi pêthak punika |
rawuh paduka ing ngriki |
atur basuki pambagya |
sintên sinambating kang sih ||

7. Kaki atanya maringsun |

akakasih Jayèngsari |
niki aringong wanudya |
aran Nikèn Rancangkapti |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 381 >

 Buras nambung kula Buras |
kang abdi bandara kalih ||
Jilid 1 - Kaca : 285
8. Ki Menak-malih umatur |
punapi arsa nênêpi |
punapa mung ayun pirsa |
radyan amangsuli angling |
ulun amung yun uninga |
kacaryan myat candhi putih ||

9. Umatur Ki Menakluhung |
cariyossipun ing nguni |
jaman kraton Majalêngka |
ingriki klêbêt cêpuri |
kadhaton ing Balambangan |
ingkang jumênêng Narpati ||

10. Menakjingga sang aprabu |

inggih Prabu Urubisma |
ingkang (n)darbèni wasiyat |
wêsi kuning dhapur bindhi |
ampuhe kagila-gila |
singa katiban babar ji ||

11. Nir daya kang têguh timbul |

katiban ing wêsi kuning |
dene candhi sela pêthak |
punika panêpènnèki |
sang aprabu Urubisma |
wasta candhi Macanputih ||

12. Suwawi yèn badhe ayun |

uninga amba kang ngirid |
katiga wus samya linggar |
saking soring nagasari |
angubêngi candhi pêthak |
tapis dènnira ningali ||

13. Agcaryambêg sang abagus |

myat papan jêmbar waradin |
myang lohing kang palêmahan |
Menak matur duk rumiyin |
arjaning praja babasan |
loh jinawi pasir wukir ||

14. Gêmah ripah panjang punjung |

nagri ngungkurrakên wukir |
ngajêngakên palabuhan |
kanan bandar kering sabin |
toya wêning langkung kathah |
tan karya sangsayèng nagri ||

15. Katêlah samangkenipun |

wontên babasan sring-asring |
lumintu para nangkoda |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 382 >

 samya kampir dhatêng ngriki |
mondhok padhêkahaningwang |
malah ing samangke taksih ||

16. Kang wontên ing wisma ulun |

mandhap saking nagri Bali |
nangkoda ing Pangangsalan |
nama Kiyai Hartati |
wawi yèn parêng ing karsa |
sarju kampir wisma mami ||

17. Karasèng tyas sang abagus |

dhawuhing sang maha yêkti |
Sèh Wadat ing Argapura |
parmaning Hyang baya iki |
kang angukup raganingwang |
wasana ngandika aris ||

18. Kaki kalangkung panuju |

Ki Menak sukanya ngênting |
umatur suwawi linggar |
sadayanya sampun kerit |
dupi wus prapta ing wisma |
Ki Menak bebeja maring ||
Jilid 1 - Kaca : 286
19. Ki Hartati nangkoda gung |
yayi kula (m)bêkta tami |
jalu Jayèngsari nama |
lawan arinya pawèstri |
Nikèn Rancangkapti aran |
kalangkung kawêlasasih ||

20. Lah punika ingkang lungguh |

anèng sajawining panti |
Ki Hartati duk umiyat |
marang raja putra-putri |
wênês sênênning kang cahya |
tangèh bèbèling ngacêplik ||

21. Martrênyuh tyas arawat luh |

asêrêt wijiling angling |
anggèr di kaparèng ngarsa |
lungguha cakêt lan mami |
sakaliyan wus alênggah |
cakêt lawan Ki Hartati ||

22. Gya umatur mring sang bagus |

pamintèngong ingkang mugi |
aywa dadi ing tyassira |
(ng)gonmanira nora krami |
awit ing pangrêngkuh-ingwang |
wus kadya suta pribadi ||

23. Ingsun boya darbe sunu |

ing jroning tyas sun prihatin |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 383 >

 mangka wus anyingkir mangsa |
nyai wus tan (ng)garapsari |
paran marganira bisa |
samya andarbeya siwi ||

24. Kamurahanning Hyang Agung |

mau bêngi ingsun ngipi |
antuk dhara lan jagowan |
banjur ingsun-gawa mulih |
maring nagri Pakalongan |
lêstari pangingumami ||

25. Narik ing kamulyan agung |

babasane ngrêjêkèni |
satanginingsun anendra |
datan bisa guling maning |
katongton ing jro supêna |
paran wahananirèki ||

26. Ing sapraptanira kulup |

yêkti wahananing ngipi |
punapinggih makatênna |
ki raka kadi punapi |
wahananing kang supêna |
Menakluhung lingira ris ||

27. Yayi supêna puniku |

wahananira kêpanggih |
èngêt-ulun kawan pangkat |
ingkang sapisan kapanggih |
nênggih saking pipiridan |
ping kalih kêpanggih saking ||

28. Tuturutan katrinipun |

apan ta kêpanggih saking |
ing wawangsulan punika |
kaping sakawan kapanggih |
nênggih saking pasêmonan |
dene ta ingkang kêpanggih ||

29. Saking piridan puniku |

kadi ta supêna uning |
ing urubing kang dahana |
wahananipun aruntik |
latu dadya pipiridan |
ing duka sasaminèki ||
Jilid 1 - Kaca : 287
30. Wahananing supênèku |
pan ingkang kêpanggih saking |
tuturutan upaminya |
tiyang asupêna ngising |
pinanggih ing wahananya |
dadya kelangan sayêkti ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 384 >

31. Karana ing pisahipun |
susukêr punika dadi |
tuturutannipun ical |
wahananing supênèki |
panggih saking wawangsulan |
kadi ta supêna manggih ||

32. Sungkawa wahananipun |

amanggih suka sayêkti |
karana sungkawa ing tyas |
wangsulannya sukèng ngati |
wahanane kang supêna |
dadya pasêmon puniki ||

33. Ngipi rêbah wismanipun |

pinanggih wahananèki |
dadya kapêjahan somah |
sasaminira puniki |
mênggah ipèn ingkang dadya |
pasêmone supênaning ||

34. Tyang walaka têgêssipun |

janma kang tan nandhang sakit |
miwah tan ngêmu sungkawa |
supêna kang wahananing |
pinanggih dadya wangsulan |
tyang sayah supênanèki ||

35. Ipèn kang wahananipun |

dadya tuturutan yêkti |
supênaning janma roga |
ipèn kang wahananèki |
apan dadya pipiridan |
supênaning tyang prihatin ||

36. Yayi supênanirèku |

wahana sungkawèng galih |
dènnira tan asusuta |
asru miminta ing Widdhi |
dumadya supênanira |
angsal dhere sawung adi ||

37. Ing wasananipun antuk |

atmaja jalu lan èstri |
Ki Hartati duk miyarsa |
suka amarwata siwi |
manis wijilling wacana |
kulup lan arinirèki ||

38. Yêkti ingsun ambil sunu |

ing dunya praptaning ngakir |
tak gawa mring Pakalongan |
yèn ingsun tumêkèng lalis |
samuwaning rajabrana |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 385 >

 sira karo kang (n)darbèni ||

39. Sinaksènna ing Hyang Agung |

lawan (n)Jêng Nabi sinêlir |
sakarone sutaningwang |
aywa padha ana krami |
katon rumakêt mring bapa |
mangkana dhuh Jayèngsari ||

40. Lêjaring tyas suka sukur |

aturnya nyênyês mrakati |
dhuh rama wong tuwaningwang |
ulun lan putranta yayi |
atur prasêtya prasaja |
ing lair têrussing ngati ||
Jilid 1 - Kaca : 288
41. Nganggêp sudarma satulus |
ing dunya praptaning ngakir |
sakarsanta aywa wangwang |
pangrèhira marang mami |
aywa kang tumêkèng lara |
tan tambuh prapta ing pati ||

80. Gambuh
1. Ki Hartati gya gupuh |
ngrangkul gapyuk marang kalihipun |
sarwi angling sing ora-ora kawijil |
dhuh babo jantung-atiku |
pasiyane Hyang sayêktos ||

2. Tan wus lamun kawuwus |

kang sih-sinihan kalawan sunu |
radyan matur mring Menakluhung kiyai |
uwa bab supêna wau |
paran pardikane reko ||

3. Ingkang kawasitèku |
kalih ingkang kacakrabawèku |
kaping tiga anênggih kadaradasih |
kadarsana kaping catur |
(ng)guguk wangsulannira lon ||

4. Ipèn papat prakarèku |

nora kêna pinardika iku |
kaya dene ipèn kang kawasitèki |
têgêse apan katayuh |
iku ipènne kang uwong ||

5. Antuk wangsit satuhu |

upamane janma nuju tunggu |
uwong lara sing tunggu turu angipi |
iku tambanana anu |
linaksanan waras yêktos ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 386 >

6. Pan wangsiting Hyang tuhu |
ipèn kang kacakrabawa iku |
kacipta ing wicara duk durung guling |
kang rarasan barêng turu |
supênanira pan cocok ||

7. Lawan rarasanipun |
nalikane mêlèk durung turu |
ipène kang kadaradasih pinardi |
têrus lan wahananipun |
pama ngipi wruh sotya byor ||

8. Barêng tangine turu |

uga wêruh ing sotya byor mau |
ipèn ingkang kadarsana têgêsnèki |
katulat upaminipun |
sadurunge turu wêroh ||

9. Taksaka langkung agung |

barêng turu angipi wong iku |
wruh taksaka agung sasaminirèki |
ipèn pat prakara iku |
tan kêna winardèn yêktos ||
Jilid 1 - Kaca : 289
10. Krana wahananipun |
ana tingkah ana dadya jumbuh |
cuthêl kaki bab ipèn kang dak kawruhi |
suka ing sadayanipun |
Buras matur sumalonong ||

11. Lir dongèng Andhelumut |

mawi maring pêkên tuku kacu |
cukacuthêl mak kalakêp tan na maning |
bok malih jênge tan ngantuk |
kula karêm ngarsa omong ||

12. Mèsêm Ki Menakluhung |

kacung Buras dhasar mêncul tutuk |
wong wis êntèk apa kang winêdhar malih |
lah iki wus wancinipun |
prayoga sami lêlêson ||

13. Ambanjêng munggèng salu |

Ki Hartati cakêt lan kang sunu |
datan guling lawan Radyan Jayèngsari |
Ki Hartati tatanya rum |
kulup jarwaa sayêktos ||

14. Kang ayoga sirèku |

myang sêdyanta ywa kumbi nakingsun |
radyan matur purwa madya wasanèki |
ginêlarakên sadarum |
sarta waspanya drês miyos ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 387 >

15. Hartati duk angrungu |
prasajane Radyan Jayèngsantun |
saya mantêp dènnira angaku siwi |
mangkana wus wanci bangun |
sakaliyan waktu Suboh ||

16. Ki Menakluhung sampun |

asasaji pasugatanipun |
dhaharan jang-enjangan wedang kopi |
samapta lumadyèng ngayun |
winantu ing sabda alon ||

17. Yayi sawontênnipun |

nyumanggakkên sakaparêngipun |
Ki Hartati myang atmajanya kakalih |
rêsêp bukti samya kêmbul |
wus dumugi Buras nglorot ||

18. Ki Hartati lingnya rum |

dhuh kiraka ulun sangêt nuwun |
marganing kang antuk kanugrahan Widdhi |
kadugèn osiking kalbu |
ingkang anjalari rawoh ||

19. Saking kiraka tuhu |

pan rumaos tan sagêd rinipun |
amamalês kang timbang raossing ngati |
Ki Menak umanggut-manggut |
tuhune mung darmi ingong ||

20. Panuju wêkdallipun |

kêparênge ing Hyang Maha Luhung |
dak badhene si adhi kêsusu mulih |
wus wayahe wong kêmaruk |
Hartati latah lingnya lon ||
Jilid 1 - Kaca : 290
21. Kiraka yêktosipun |
(ng)gih makatên bêbêg kêdah mantuk |
têka mangke amung panti kang kaèksi |
daya-daya praptèng sudhung |
kèndêl dagang muhung momong ||

22. Iba ta sukanipun |

rayi (n)dika wus aliman ulun |
kalilana mancal jong enjing puniki |
(ng)gih yayi antuk rahayu |
wit mancal praptaning laboh ||

23. Kakalih sutaningsun |

ulun asung pamuja rahayu |
wus samapta bidhal saking Ragajampi |
Menakluhung atut pungkur |
ing palabuhan wus anjog ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 388 >

24. Ki Hartati pan asung |
titilaran mring Ki Menakluhung |
baranarta sinjang lêlêmês mawarni |
kathahe tan kênèng ngetung |
wusnya andum karahayon ||

25. Layar binabar mamprung |

antuk angin lampahe kang prau |
marmaning Hyang kadi larapping jêmparing |
tan winarna laminipun |
ana ing laut wus rawoh ||

26. Pakalongan wus rawuh |

saking baita tandya tumurun |
atmaja dwi kinanthi anganan-ngering |
pra lêskar (ng)garubyug pungkur |
myang ngerid barang ginotong ||

27. Cingak kang samya (n)dulu |

de katêmbèn ki sudagar rawuh |
nganthi rarya kakalih sami linêwih |
kang jalu bagus jatmika |
kang èstri ayu mancorong ||

28. Tanya mring lêskaripun |

winangsulan iku ingkang sunu |
nyi sudagar swaminya ing Banyuwangi |
mangkya ngajal milanipun |
kalihe samya binoyong ||

29. Apan ta wus angumum |

kang miyarsa pracaya ing kalbu |
dupi prapta ing wisma Nyai Hartati |
gurawalan dènnya mêthuk |
tundhuk radyan sakarongron ||

30. Mangraup suku gapyuk |

angabêkti turrira mlasayun |
aywa kaduk ing tyas abela panampi |
ulun putranta satuhu |
Jayèngsari araningong ||

31. Lah iki ariningsun |

Rancangkapti sayayah saibu |
mijil saking garwa kang nèng Banyuwangi |
mangkya ibu uwus surud |
milane ulun binoyong ||
Jilid 1 - Kaca : 291
32. Nyi Hartati tan muwus |
lingak-linguk nanging uwus runtuh |
trêsna asih wêlas mring atmaja kalih |
Kiyai Hartati (ng)guguk |
wusana ngandika alon ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 389 >

33. Wis nyai jakên mlêbu |
marang panti kakalih anakmu |
seje dina bae kowe dak wartani |
lalakone atmajamu |
sawusira aso gupoh ||

34. Nindakkên gramènnipun |

kadya saban Nyi Hartati sampun |
jinatènan anane kakalih siwi |
uwus ingandhar sadarum |
nyai sudagar cumêplong ||

35. Tan seos kadya kakung |

dènnya ngrêngkuh mring kakalih sunu |
alêstantun tan ana winalangati |
nyai kyai saya sêpuh |
myang karênan dènnira mong ||

36. Babasannya satuhu |

sugih singgih dènnya dagang mantun |
sakèh potang tan ana ingkang tinagih |
suprandene malah wuwuh |
rijêkine ingkang rawoh ||

37. Mêmpêng ngibadahipun |

datan towong myang kakalih sunu |
tan kêna sah kadya wade dènnya ngêmpit |
lininging jinuju wuruk |
mrih mungkur pakarti awon ||

81. Pangkur
1. Ki Hartati mêdhar sabda |
dhuh sutèngsun sêdhêng sira ngawruhi |
witting kabungahan iku |
kang dadi pangèsthinya |
ing manungsa pitung prakara kèhipun |
ingkang sapisan kasuran |
wardi kawantêran nênggih ||

2. Amrihira kineringan |
wignya saking kasaktèn iku kaki |
dene ta kalakonipun |
saka acêgah mangan |
de dadine saka santosaning kalbu |
kang dadi sambekalanya |
lamun anjajadha tuwin ||

3. Anganiaya sasama |
kapindhone kagunan têgêsnèki |
kapintêran pamrihipun |
kinêdhèpan sasama |
wiwittira saka puruita kulup |
dene kalakone saka |
têlatèn miwah tabêri ||
Jilid 1 - Kaca : 292

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 390 >

4. Kang dadi sambekalanya |
yèn sukanan miwah rusuh ing budi |
kabêgjan kang kaping têlu |
têgêse kasugihan |
pamrihipun kinalulutan puniku |
wittira saking (ng)gaota |
dene kalakone saking ||

5. Sabar tanapi narima |

dumadine saka gêmi nastiti |
angati-ati puniku |
kang dadi sambekala |
lamun lèr-wèh lawan angumpêt puniku |
kang kaping pate kabrayan |
apan wardèn têgêsnèki ||

6. Sugih putra lawan wayah |

pamrih kopèn kinamulenan nênggih |
saking ing sih wiwittipun |
kalakone pan saka |
mêpêt sabda mênggah kadadeyanipun |
saking mantra myang sarana |
nanging sambekalanèki ||

7. Para sêngitan sumlangan |

kaping lima kasinggihan winardi |
kaluhuran pamrihipun |
kaajèn kinurmatan |
witting saka tatèki nastapa iku |
kalakone saka puja |
kalawan ing pangabêkti ||

8. Dadi saka anorraga |

ingkang dadya sambekalanèki |
manawa loba ing kalbu |
lawan angkaramurka |
kaping nênêm kayuswan pan têgêsipun |
apanjang ing yuswanira |
kinandêlan pamrihnèki ||

9. Witte saka sadubudya |

kalakone saka ing wahdat kaki |
dadya saka sêtyatuhu |
kang dadi sambekala |
lamun dora kalawan cidra puniku |
kang kaping sapta pungkasan |
kawidagdan têgêsnèki ||

10. Kayuwanan pamrihira |

kinopaman wittipun saking sukci |
klakon saking cêgah nginum |
mungguh kadadèyannya |
saka paramarta lawan utamèku |
kang dadi sambekalanya |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 391 >

 manawa alaku nisthip ||

11. Kalawan asugih duka |

uwus tamat ingkang pitung prakara |
wau ta Dyan Jayèngsantun |
karênan ing wardaya |
alon matur rama wawarahmu wau |
paran bisane katêkan |
Ki Hartati malih angling ||
Jilid 1 - Kaca : 293
12. Kulup dadine kang cipta |
kabèh iku manawa dèn-têmêni |
ananing sêdya puniku |
manawa ingantêpan |
katêkane ing karsanira puniku |
lamun têmên linampahan |
ana babasannirèki ||

13. Dadi ing saciptanira |

apa barang ing sasêdyanirèki |
kalakon sakarsanipun |
nanging ingkang mangkana |
tumrap marang manungsa waskitha putus |
ing sasandining dwi-astha |
manawa manungsa maksih ||

14. Walaka satuhunira |

wêruhipun kalamun dèntêdahi |
bisane lamun winuruk |
de dadine manawa |
ditandangi wau ta Dyan Jayèngsantun |
wus tampi ing pasang cipta |
kang winêdhar Ki Hartati ||

15. Condhong suka rênaning tyas |

amung ngungkih matur marang sudarmi |
rama ing sauwusipun |
dak lakoni sadaya |
kaya paran (ng)goningong ngêtrapkên iku |
Ki Hartati angandika |
kulup tan kêna samangkin ||

16. Durung pinarêng ing mangsa |

radyan minggu asru (ng)gagas ing galih |
katungka ing Mahrib waktu |
wus samya asêmbahyang |
sabakdaning Ngisa nulya dhahar kêmbul |
nutug dènnira bujana |
sadaya samya wawanting ||

17. Asta rêsik sinarbètan |

Nyi Hartati tatanya mring kang siwi |
rara apa wus sumurup |
arane driji lima |
myang karêpe ing sawiji-wijinipun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 392 >

 ibu aku durung wikan |
sang dyah gya rinangkul aglis ||

18. Ingarasan wantya-wantya |

astanira kang kanan dèncêpêngi |
lah èngêta sira masku |
mulane ginawanan |
driji lima punika ta arannipun |
ing sawiji-wijinira |
jêjêmpol ingkang rumiyin ||

19. Panuduh kaping kalihnya |

kaping tiga panunggul rannirèki |
manis ingkang kaping catur |
jêjênthik kaping gangsal |
kawruhana mungguh sêmune Hyang Agung |
wong wadon wus ginawanan |
dalil panganggoning èstri ||

20. Iku wajib kinawruhan |

karêppe sawiji-wiji dariji |
mula binêktan sirèku |
jêjêmpol marang ing Hyang |
dèn kaya pol ing tyas yèn angarsèng kakung |
têgêse pol dènagampang |
sabarang karsaning laki ||
Jilid 1 - Kaca : 294
21. Mula ginawanan sira |
ing panuduh aja akumawani |
anikêl tuduhing kakung |
sapakon lakonana |
pramilane ginawanan kang panunggul |
kakungmu unggul-unggulna |
miwah kalamun paparing ||

22. Nadyan thithik nora mandra |

unggulêna guna kayaning laki |
marmane sira puniku |
jari manis ginawan |
dèn-amanis ulat atanapi têmbung |
yèn ana karsaning priya |
dhoso (m)basêngut ywa nganti ||

23. Ing netya dipun sumringah |

nadyan lagi rêngu jro tyasirèki |
yèn ana ngarsaning kakung |
buwangên ywa katara |
marmanira ginawan jêjênthik iku |
dipun athak aithikan |
yèn ana karsaning laki ||

24. Karêpe athak ithikan |

dèntarampil marang sabarang kardi |
kalamun ngladosi kakung |
dèn-ririh lan dèn-kêbat |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 393 >

 aywa kêbat drêg-drêgan grobyagan iku |
kêbat narutua nistha |
pan rada ngoso ing batin ||

25. Lamun kok èngêti rara |

ingsun tanggung wus masthi sira manggih |
mulya dunya akiripun |
lan aja manah nyimpang |
dèn-tumêmên dibandhunga patang puluh |
aja gumingsir tyassira |
dèn-trus lair têkèng batin ||

26. Rancangkapti duk miyarsa |

sampun tampi cinancang pulungati |
matur marang renanipun |
dhuh ibu pangèstunta |
muga-muga pinarêngna ing Hyang Agung |
bisa nglakoni kang dadya |
karêpe dariji gati ||

27. Luwaran dènnya dhaharan |

tan antara nulya amapan guling |
wau ta Dyan Jayèngsantun |
kalawan risang rêtna |
katri Buras wus lami dènnya dudunung |
anèng nagri Pakalongan |
lumintu Kyai Hartati ||

28. Sung wuwulang mring rahadyan |

Nyi Hartati sung wulang Rancangkapti |
samya ngêtog kawruhipun |
kang nampèni kacêkap |
kawarnaa Nyi Hartati gêrah sêpuh |
pinarêng lan takdirira |
tumêkanira ing jangji ||
Jilid 1 - Kaca : 295
29. Sang dyah alara karuna |
layonnira kang ibu dènrungkêbi |
mlasasih sasambat ibu |
sapa kang momong ingwang |
dene durung laki têka ibu lampus |
sumaput datan panon-rat |
Rancangkapti lir ngêmasi ||

30. Gumrah tangis jroning wisma |

Ki Hartati amondhong ingkang siwi |
mèwèk-mèwèk marêbês luh |
dhuh jantung atiningwang |
lah emuta babo nyawa ywa kabanjur |
papas pupussên tyassira |
èngêta yèn wus tinakdir ||

31. Malah sukura ing Suksma |

susuwunên kamulyaning kajatin |
kang langgêng salaminipun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 394 >

 anakku Jayèngsêkar |
aku pasrah mungguh layonne ibumu |
wis kono mangsa bodhowa |
pêtakên mring dhusun Sranggi ||

32. Sang dyah rara wus binêkta |

maring wisma pungkur ing tamansari |
gya wungu saking ing kantu |
anungkêmi kang rama |
Ki Hartati tansah (m)barêbêl kang êluh |
pêgat-pêgat angandika |
wis wungua sira nini ||

33. Rancangkapti wus alênggah |

rama sira ywa bali marang panti |
èh bocah wadon dèngupuh |
maringa patamanan |
ngundhuhana kêmbang gambir mlathi mênur |
capaka argulo mawar |
salong mênyanga ing panti ||

34. Patang gêndul lênga mawar |

lawan lênga sêtambul têlung kopi |
jêbadan rong cupu agung |
we mawar myang hèr jamjam |
ngênêm êncèh ratus têlung lodhong agung |
kayu garu têlung rêmbat |
kabèh wêtokêna aglis ||

35. Aturêna kakangêmas |

lan rimongku kang saka ing Ngarabi |
kêmbang êmas putih biru |
kang têka wingi ika |
kaagêmna luruh bandhosane ibu |
banjur tinumpangan sêkar |
roroncèn anamman kanthil ||

36. Uga aturna kakangmas |

sampun mundur pra dasih kang tinuding |
sang rêtna angrujit santun |
kang nglayat tan petungan |
jêjêl uyêl ambèr tumêka ing lurung |
kang layon wus binrêsihan |
samêkta rêrênggannèki ||

37. Jayèngsari gya utusan |

lah ta Buras matura mring Kiyai |
sarèhne iki wus rampung |
wus samêkta sadaya |
kang inganti
Jilid 1 - Kaca : 296
pra sêpuh wus padha rawuh |
nyuwun lilah banjur mangkat |
Ki Buras umentar aglis ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 395 >

38. Panggih matur rèh dinuta |
ki sudagar tan angling mung nganthuki |
wus matur marang sang luhung |
nuwun sampun kalilan |
wus umangkat kang dhikiran swara arum |
umyung lir manêngkêr wiyat |
samarga wuwuh kang ngiring ||

39. Sampun prapta pasareyan |

Jayèngsari ingkang mêtak pribadi |
paragad pamêtakipun |
kang ngiring wus bubaran |
sowang-sowang mantuk maring wismanipun |
radèn mantuk wus kapanggya |
kalawan rama myang ari ||

40. Rancangkapti Jayèngsêkar |

myang pra santri jalu kalawan èstri |
datan kirang saking satus |
ratri pantara siyang |
samya darus Kur'an tan na kêndhatipun |
praptèng patangpuluh dina |
nulya amung sabên ratri ||

41. Èstri pitu jalu sapta |

Rangcangkapti wus (n)darus katam kaping |
pitu dene Jayèngsantun |
wus katam ping sadasa |
sampun lêjar kang samya kataman giyuh |
Ki Hartati awidada |
dènnira mong siwi kalih ||

42. Tulus amukti wibawa |

datan kêndhat sêdhêkah dana mintir |
maring sasamèng tumuwuh |
rupa baranaarta |
pinapantês ing sapangkat-pangkatipun |
janma nagri Pakalongan |
warata kadanan sami ||

43. Babasan tan na kliwatan |

suprandene dunyane Ki Hartati |
nora kalong malah wuwuh |
karya eramming kathah |
ana ngira yèn saka karamatipun |
putra dwi èstri lan priya |
kang cahya apindha sasi ||

44. Mintir samya lêng-ulêngan |

para tamu myang janma aminta sih |
apa ing sakarsanipun |
sayêkti sinukanan |
saking nagri liyan apan wus misuwur |
Ki Hartati ambêg dêrma |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 396 >

 asih marang ing sasami ||

45. Anuju ari sajuga |

Ki Hartati salira angalêntrih |
animbali mring kang sunu |
dhuh karo atmajèngwang |
bokmanawa wus cakêt lan maotingsun |
anon sadhengah wus kêmba |
rarasati nikmat êning ||
Jilid 1 - Kaca : 297
82. Mijil
1. Pêngetungku Jumngah ngarêp iki |
purnama mancorong |
pan kabênêr ing sèwu dinane |
ibunira bokne Rangcangkapti |
radyan awotsari |
paran etangipun ||

2. Ki Hartati angandika aris |

saking ri duk layon |
kaetang nêm pasaran limane |
sasinira kaundur kakalih |
dene tanggalnèki |
lilima kaundur ||

3. Duk gêblage iku amarêngi |

ari Akat Êpon |
tanggal kaping rong puluh Surane |
taun Alip Akat etung siji |
Sênèn etung kalih |
Slasa etung têlu ||

4. Rêbo papat Kêmis limanèki |

Jumungah nêm pantog |
de pasaran Pon siji etunge |
Wage loro Kaliwone katri |
Lêgi papat nênggih |
Paing limanipun ||

5. Ping rong puluh awit mundur siji |

ping sangalas roro |
ping wolulas têtêlu undure |
ping pitulas papat undurnèki |
jangkêpira kaping |
nêmblas lima mundur ||

6. Sasi Sura awit mundur siji |

Bêsar jangkêp loro |
dadi ana Jumungah Painge |
tanggal kaping limalas marêngi |
Dulkangidah sasi |
Jimawal kang taun ||

7. Nyuruhana mitra ngundang santri |

jalu lawan wadon |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 397 >

 ywa kuciwa sugatane nikèn |
maragatta kêbo sapi kambing |
ayam wiwah biri |
bèbèk banyak kalkun ||

8. Wedang soklat êtèh lawan kopi |

dhaharan sing gamoh |
kang mirasa kang kapara akèh |
barêkatan prantènana kaki |
myang salawat picis |
ywa kuciwèng sêmu ||

9. Tur sandika mundur suta kalih |

mituhu sapakon |
praptèng ari wus samêkta kabèh |
bakda Ngisa Kiyai Hartati |
pinarak pandhapi |
manggihi pra tamu ||

10. Kang mapakkên miwah ngacarani |

mrênahkên kang ênggon |
Jayèngsari tan ana kèndêlle |
jroning wisma Nikèn Rancangkapti |
sanggyaning tatami |
pinarnahkên sampun ||
Jilid 1 - Kaca : 298
11. Santri kaji nangkoda priyayi |
apan datan awor |
Ki Hartati midêr sung pambage |
myang salaman dupi wus waradin |
Radèn Jayèngsari |
mahyakkên ing parlu ||

12. Têmbung cêtha angrêsêpkên ati |

anorraga alon |
miminta sih marang sadayane |
tamu miwah santri kang miyarsi |
rêsêp sukèng ngati |
sugata lumintu ||

13. Nulya tapuk sagung para santri |

sapêrlune ngaos |
kang tan ngaos arame gogotèk |
ing jro panti pan mangkono ugi |
Nikèn Rangcangkapti |
tan na kèndêllipun ||

14. Dènnya (m)bujakrami mring tatami |

rahab ing susugoh |
lan kakungan ing jawi tan pae |
wussing katam kèndêl sawatawis |
tapuk sahman dhikir |
swaranya gumuruh ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 398 >

15. Nglêbêt (n)jawi sarampunging dhikir |
ambêngan lumados |
dinonganan arêmpêk amine |
pragad donga gya bukti dumugi |
brêkatan rinakit |
piring cangkir kriyuk ||

16. Kètèl mangkok kuwung kêda basi |

grêglèk gêlas bokor |
kêndhi suru lading myang cukite |
dhulang tenong cêthing srêbèt putih |
bakakên si lilin |
glaran batu alus ||

17. Pakinangannya tunggal miranti |

salawat nèng kanthong |
nyangang reyal pitu tumurune |
gangsal niga maratah nyaringgit |
miwah sadayaning |
kang nèng ngarsanipun ||

18. Binêktakkên sanggyaning tatami |

waradin sakèh wong |
suka rêna ing tyassira kabèh |
amaratah brêkate wong siji |
ngalih bêktan sami |
ana (ng)gotong têlu ||

19. Para tamu wus aminta pamit |

Hartati lingnya lon |
babo ingkang rawuh sadayane |
sakalangkung ing panuwun mami |
suka rênèng ngati |
tan kenging winuwus ||

20. Sampun kirang aksamanta sami |

maring raganingong |
barêkatan apan prayogine |
kaantukna rumiyin mring panti |
kaparênga nganti |
sakêdhap turulun ||

21. Samya (n)dhêku sanggyaning pra tami |

brêkatan wus bodhol |
Ki Hartati pamit mring tamune |
yun manggihi para tamu èstri |
dupi praptèng panti |
angsung salam gupuh ||
Jilid 1 - Kaca : 299
22. Tatanya ring rara Rancangkapti |
para tamu wadon |
apa uwus mranti brêkatanne |
iya rama wus ginawa mulih |
apa saananing |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 399 >

 kang lumadyèng ngayun ||

23. Dalah wadhah dak purih (ng)gawani |

lawan (n)jawi jumboh |
Ki Hartati latah sru sukane |
kacondhongan sabarang karsèki |
putra wruh ing wangsit |
wasana lingnya rum ||

24. Pra rubiyah kang rawuh ing ngriki |

sru panuwunningong |
mugi sampun kirang aksamane |
ngantossana saking sawatawis |
wontên pêrlu kêdhik |
pra rubiyah (n)dhêku ||

25. Ki Hartati ngambil toyastuti |

gya lumêbèng gêdhong |
salat kajat dangu antarane |
nulya ana cahya anêlahi |
sakèh damar lilin |
sirna sorottipun ||

26. Samya kagyat sakèh ingkang janmi |

Rancangkapti gupoh |
manjing gêdhong nêlahi sunarre |
marêpêki kang rama pinanggih |
wus tumêkèng jangji |
puput yuswanipun ||

27. Mujur ngalor munggwèng kanthil sukci |

Rancangkapti (m)bêngok |
ngadhuh-adhuh nrungkêppi layonne |
kawarnaa kang ana ing (n)jawi |
sagunging parèstri |
bilulungan gugup ||

28. Jayèngsari kagyat mentar aglis |

prapta jroning gêdhong |
wus têtela kang rama sedane |
gya sinambut Nikèn Rancangkapti |
pangandika ririh |
babo ariningsun ||

29. Dèn narima sukur ing Hyang Widdhi |

takdir kang dhumawoh |
lah èngêta garissing papasthèn |
tanpa pêrlu manggung kok tangissi |
balik dèn-miranti |
tikêllên lan sibu ||

30. Lêjar ing tyas Rancangkapti mijil |

nèng jarambah lunggoh |
tur uninga marang tatamune |
myang parentah maring para dasih |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 400 >

 sampêtting pakarti |
sadaya kacukup ||

31. Jayèngsari mêdal tur udani |

yèn kang rama layon |
samya (n)jêtung (m)barêbêl waspane |
para èstri gumrumung anangis |
Radyan Jayèngsari |
aparentah gupuh ||

32. Amiranti pangkat benjing-enjing |

panguburre layon |
tan winarna ingkang nambutgawe |
para tamu guyup angrencangi |
layon binarêsih |
rinukti pinatut ||
Jilid 1 - Kaca : 300
33. Ingkang dadya pangagênging nagri |
Pakalongan rawoh |
Jayèngsari nêmbah lon aturre |
pangkattipun layon benjing-enjing |
ulun lawan ari |
tumutur mring kubur ||

34. Nanging lajêng tan wangsul mring nagri |

ulun yun dhêdhepok |
kang tan têbah lawan astanane |
rama ibu wontên dhusun Sranggi |
sakawontênanning |
kang kantun sadarum ||

35. Dalah papan pemahan myang panti |

trussing lair batos |
ulun sumangga ing sakarsane |
ingkang ngasta pangawasa nagri |
sakarsanta dadi |
aywa walangkalbu ||

36. Dhuh sanggyaning kang rawuh ing ngriki |

mênggah aturingong |
sami ngidènnana sadayane |
saur paksi tamu jalu èstri |
mangkana wus wanci |
sêdhêng angkattipun ||

37. Wus rinakit kang samya umiring |

angrênggani layon |
kèhing janma myang uparênggane |
tikêl pitu kalawan duk nyai |
sakalir wus mranti |
ingangkatkên gupuh ||

38. Kèhing janma ramene kang dhikir |

kadya samodra rob |
kataman ing prahara gora rèh |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 401 >

 gumalêdhêg kang kari anggili |
kaponthal nututi |
lajêng samya mikul ||

39. Tan winarna lampahirèng margi |

ing astana rawoh |
sinarèkkên cakêt lan nyaine |
paragadding panguburrirèki |
kang samya umiring |
sadaya wus mantuk ||

40. Kantun para batih kang umiring |

marang sakarongron |
Jayèngsari alon ngandikane |
èh sakèhe abdine kiyai |
tan na dakaranni |
mantuka rumuhun ||

41. Ngopènnana saananing panti |

dene raganingong |
patang puluh ari anèng kene |
mulyakakên ingkang wus suwargi |
poma dèn nastiti |
sagung para wadu ||

42. Wussing tampi dhawuhnya sang pêkik |

kêbut jalu wadon |
samya mantuk marang ing wismane |
kawarnaa kang kari prihatin |
Radyan Jayèngsari |
nèng ngandhapping pocung ||

22 R. Jayèngsari dalah rayi sarta abdi linggar saking Pakalongan, ngidul ngetan
minggah rêdi Prau, lajêng mandhap dumugi Diyèng kapanggih lurahipun
wasta Ki Gunawan. Sami mriksani candhi-candhi ing Diyèng. Satunggal-
satunggalipun katêrangakên maknanipun dening Ki Gunawan, kadosta:
Pambêkanipun para Kurawa, pambêkanipun para Pandhawa gangsal tuwin
prabu Krêsna, pambêkanipun garwanipun R. Arjuna; i.p. Wara Sumbadra,
Dèwi Ulupi, Dèwi Manuara, Dèwi Gandawati tuwin Wara Srikandhi.
Lampahipun kalajêngakên dhatêng Sokayasa ing sukuning rêdi Bisma, talatah
Banyumas. Lampahipun kaatêrakên dening Ki Gunawan, laju sowan Sèh
Akhadiyat. Sèh Akhadiyat dalah garwanipun Siti Wuryan sawêg nandhang
sungkawa, jalaran putranipun ingkang wasta Mas Cêbolang kesah tanpa
pamit. Dhatêngipun R. Jayèngsari lan Nikèn Rancangkapti kaatêrakên Ki
Gunawan sagêd dados panglipuring sungkawa. Sakalih-kalihipun lajêng
kapundhut putra sarta cumondhok ing Sokayasa dalah abdinipun pun santri
Buras. ...
kaca 301-322

Jilid 1 - Kaca : 301

83. Pocung
1. Dhuh riningsun payo tumuli lumaku |
ngupaya kang dadya |
wêcane sang maha yogi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 402 >

 ngêndi baya prênahe ing Sokayasa ||

2. Yèn talendho ing laku mênèk kajujul |

mring batih kang padha |
trêsna sih ayun umiring |
ing sapurug satêmah ngribêddi lampah ||

3. Iya kakang aku (n)dhèrèk sakarsamu |

Ki Buras turrira |
upaminipun ngêntosi |
kula badhe tilêm saking saêleran ||

4. Rancangkapti angandika sakarêpmu |

ananging dak tinggal |
sira kantunnna pribadi |
yèn wus tangi banjur age anusulla ||

5. Buras matur uwis kojur botên èstu |

rahadyan wus linggar |
saking ing astana Sranggi |
ngidul ngetan sumêngka anggraning arga ||

6. Tumurun ing jurang pèrèng siluk-siluk |

surupping baskara |
kèndêl dènnira lumaris |
sipêng anèng dhusun tuwin padhêkahan ||

7. Enjing bangun linajêngkên lampahipun |

lêpasing lumampah |
tan ana sangsayèng margi |
ya ta wau para batih Pakalongan ||

8. Samya nusul marang ing Saranggi dhusun |

rahadyan tan ana |
atanya mring kanca siti |
winangsullan sadangune nèng astana ||

9. Mangkya suwung wikana ing puruggipun |

pra dasih sungkawa |
bilulungan ngupadosi |
alêstantun tan ana ingkang pinanggya ||

10. Sigêg ingkang pra dasih kang wayang-wuyung |

wau lampahira |
Jayèngsari Rancangkapti |
wus angancik sukuning Parau arga ||

11. Amalipir ngambah têpining tlaga (n)dhut |

warak kang kapapag |
(ng)gêndring marang êmbêl bêlik |
saya (n)dêdêr ing lampah langkung rêkasa ||

12. Êbun ingkang nèng godhong pating parêntul |

gumêbyar lir sotya |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 403 >

 hawa asrêp anglangkungi |
kang mahawan sadaya nrêthêk wèl-wèllan ||
Jilid 1 - Kaca : 302
13. Buras nyêbut bilah thik adhêm kalangkung |
sabarang kaidak |
rasane lir ngidak api |
kira-kira iki lagi bêdhug awan ||

14. Iba mêngko lamun wanci bangun esuk |

kiraku tikêl pat |
ah kranjingan adhêm iki |
sakirane apa ana wong kang krasan ||

15. Manggon anèng kene raratune (n)jêkut |

suprandene (n)dara |
sakaliyan tan katawis |
ngeca-eca dènnira sami tumindak ||

16. Radyan nolih ywa kok praduli bae wus |

adhêm manggon dhawak |
Ki Buras wèl-wèlan angling |
botên niyat pun adhêm kula ajaka ||

17. Tanpa têmbung gapyuk ngrangkul malbèng usus |

tinundhung tan kesah |
malah kêkah anggendholi |
têpung pisan si adhêm kok banjur trêsna ||

18. Gya tumurun rahadyan ing lampahipun |

anon padhêkahan |
anèng lambunge kang wukir |
angandika payo yayi pinaranan ||

19. Kang garêmbêl ngarêp iki kaya dhukuh |

ngupaya patanyan |
lampahipun sampun prapti |
patêgalan nuju pangagênging dhêkah ||

20. Ngundhuh-undhuh Kenthol Gunawan jujuluk |

kagyat duk umiyat |
janma tri saking ing ardi |
lampahipun ngênêr maring patêgilan ||

21. Ki Gunawan amapagkên sampun tundhuk |

aris atatanya |
kamipurun nilakrami |
nami sêdya miwah kawijilannira ||

22. Jayèngsari amangsuli ngandika rum |

kula Jayèngsêkar |
sadhèrèkulun pawèstri |
Rancangkapti saking nagri Pakalongan ||

23. Sêdyaulun maring Sokayasa dhusun |

Gunawan tatanya |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 404 >

 sintên ta ingkang sisiwi |
kang ayoga ulun Ki Hartati nama ||

24. Kenthol (ng)guguk Ki Hartati mitraningsun |

wus lami tan panggya |
punapi taksih basuki |
nuwun mangke sakaliyan sampun lina ||

25. Kala sugêng wantos-wantos wêlingipun |

ing sapungkuringwang |
sira lan arinirèki |
pruitaa sang pinundhi Sokayasa ||

26. Milanipun sarampungirèng pangubur |

tan wangsul mring wisma |
lajêng mentar praptèng ngriki |
Ki Gunawan angling kula botên nyana ||
Jilid 1 - Kaca : 303
27. Lamun sampun praptèng jangji kalihipun |
anak dènnarima |
ngèstokkên tuduh sudarmi |
bokmanawi ing têmbe manggih kamulyan ||

28. Lamun sarju prayogi kampir wismèngsun |

nêntrêmkên sarira |
rèh mêntas lalampah têbih |
têmbe ulun umiring mring Sokayasa ||

29. Sakaliyan tyassira langkung panuju |

wus kerit mring wisma |
Gunawan nulya ngundangi |
para batih kinèn samêkta sêsêgah ||

30. Wusnya rampung linadossakên mring ngayun |

dhuh anak sumangga |
kinarya jampi kalantih |
sawontênne sugatanipun tyang ngarga ||

31. Tanpa rabi pramilanya langkung kidhung |

èh bocah gêdhèkna |
totormu ywa kongsi mati |
sakaliyan wus wawanting nulya dhahar ||

32. Wus dumugi linorodkên Buras gupuh |

Rangcangkapti lingnya |
kakang iki desa ngêndi |
lawan ingkang aran totor iku apa ||

33. Ana jroning wisma suda asrêpipun |

sapa namanira |
ingkang darbe wisma iki |
dene ngaku mitrane kang wus suwarga ||

34. Ki Gunawan gumujêng alon lingipun |

anak nama kula |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 405 >

 Kenthol Gunawan duk maksih |
rêmên dagang lan rama (n)dika tan pisah ||

35. Baya sampun tinakdir dera Hyang Agung |

ulun tansah tuna |
rama (n)dika manggung bathi |
kaku ing tyas dhêdhêkah Diyèng punika ||

36. Sêpi samun suprandene manahulun |

têntrêm sukawirya |
angungkuli kala sugih |
sangandhapping panti punika guwanan ||

37. Rintên dalu totor latu datan lampus |

mila nèng jro wisma |
datan akaraos atis |
Buras matur lêrês-lêrês kang timbalan ||

38. Tanpa (n)jêkut ning mêngko nèk mêtu nguyuh |

awak rasakêna |
mêsthi tis-tis tiba katis |
wedang tuwa anom datan krasa panas ||
Jilid 1 - Kaca : 304
84. Sinom
1. Ki Gunawan aturrira |
ing benjang enjang prayogi |
lêledhang supadi enggar |
ing tyas kataman prihatin |
umiyat candhi-candhi |
Diyèng kathah warninipun |
talaga Pakarêman |
babahan Aswatamèki |
sumur gumling myang kawah Candradimuka ||

2. Rancangkapti duk miyarsa |

kakang sesuk milu mami |
ing dalu datan winarna |
nahan wus wanci byar enjing |
Hyang Surya andhadhari |
sadaya apan wus ngrasuk |
busana gya sarapan |
pinantês dhaharan enjing |
wedang êtèh alalap gêndhis kalapa ||

3. Wus dugi dhahar sarapan |

wawi anak mumpung enjing |
gya linggar saking ing wisma |
Gunawan lumakyèng ngarsi |
sacakêtting kang margi |
miyat candhi cacah têlu |
nèng èrèng-èrèng arga |
angongkang ing jurang trêbis |
kang satunggal aran candhi Duryudana ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 406 >

4. Kalih candhi Dhanyang Druna |
katiga candhi Sangkuni |
ing lampah wus mancat minggah |
praptèng nginggil siti wradin |
umiyat candhi-candhi |
candhi Arjuna jinujug |
ing têngah wontên sela |
kumalasa lus pasagi |
têngah sela krowok isi toya marta ||

5. Langkung asrêpe kang toya |

majêng mangilèn kang candhi |
ing ngarsane candhi Sêmar |
kidulling Arjuna candhi |
Sumbadra langkung adi |
ing ngarsa mawa lèng agung |
Jayèngsari turrira |
puniki êlèng punapi |
Ki gunawan alon wijiling wacana ||

6. (ng)Gèr punika winastanan |

babahan sang Durnasiwi |
inggih Bambang Aswatama |
ngalèr ngilèn trusannèki |
tumindak ngidul myat ing |
candhi Puntadewa Prabu |
kakalih candhi ngarsa |
kêmbar warni alit-alit |
winastanan candhi Nangkula Sadewa ||

7. Kidul candhi Puntadewa |

winastan candhi Srikandhi |
lajêng dènnira tumindak |
ngidul ngilèn sawatawis |
umiyat candhi asri |
aran candhi Bimasunu |
ya candhi Gathutkaca |
samya ngilèn ajêngnèki |
ngidul malih miyat candhi Wrêkudara ||

8. Inggil tur agêng priyangga |

arêspati langkung wingit |
pribadya majêng mangetan |
salêsih dènnya ningali |
tumindak ngidul malih |
myat Tlagawarna rannipun |
we lir kuwung wangkawa |
pêthak abrit biru kuning |
lirap-lirap kalangkung asri kawuryan ||
Jilid 1 - Kaca : 305
9. Mawèh sêngsêming wardaya |
anglilipur ing prihatin |
ri wusnya myat Tlagawarna |
miyat talaga Tus nami |
toya kalangkung wêning |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 407 >

 katandha dhasaring ranu |
gya miyat tlaga Kidang |
umobing we mawèh giris |
nulya wangsul ngalèr ngilèn lampahira ||

10. Umiyat ing candhi Krêsna |

sêmu wingit anglangkungi |
rêspati kang wawangunan |
kêmput tapis dènubêngi |
nulya tumindak malih |
mangilèn myat trusannipun |
babahan Aswatama |
kang anjog ngarsaning candhi |
sang dyah adi Sumbadra kasêbut ngarsa ||

11. Kawuri candhi babahan |

nulya mangetan lumaris |
miyat ing tuk Bimalukar |
toya manthur langkung wêning |
Buras gupuh marani |
kapengin raup myang nginum |
tangan kalihnya nadhah |
dupi kasêntor ing warih |
asru (n)jola ngacêcêng tangan kalihnya ||

12. Rancangkapti dahat suka |

tatanya Buras thik mringis |
(n)jingklak banjur awèl-wèllan |
narêthêg umatur ririh |
nuwun raose sami |
nyas kadya nadhahi latu |
we asrêpe kalintang |
jimpe tanganulun kalih |
nora majat adhême tuk Bimalukar ||

13. Wangsul mangilèn lampahnya |

kathah rêca alit-alit |
pinarik pinantha-pantha |
wiwitan ingkang kaèksi |
tan liyan lir wit kopi |
amung awis uwohipun |
rahadyan minta wikan |
Ki Gunawan turrira ris |
lah punika kang nama purwakucila ||

14. Wohipun kenging kinarya |

panulaking wisa mandi |
sarpa lamun kaungkulan |
tanpa karkat angalêntrih |
kalabang kalajêngking |
ulêr ing sasaminipun |
[...] |
Buras gupuh angundhuhi |
kanthong kalih kêbak woh purwakucila ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 408 >

15. Maring arga ambêg wasta |
Pakarêman langkung wingit |
têngah sela kumalasa |
kathah babalunging paksi |
radyan tatanya maring |
Ki Gunawan ris umatur |
punika balung kaga |
sadhengah paksi ngungkuli |
Pakarêman tamtu pêjah lajêng dhawah ||

16. Ana ing sela punika |

wus tamat nulya ningali |
ing kawah Candradimuka |
luwêng satêngahing ngardi |
isi we sulak kuning |
umob lirang gandanipun |
tan na kuwasa nyêlak |
mawa kukus sawatawis |
toya mili nanging kawah datan lukak ||
Jilid 1 - Kaca : 306

17. Datan dangu dènnya miyat |

lajêng tumurun wus prapti |
ing ngèrèng-èrèng sitinya |
dèn ambah amêmbêk-mêmbêk |
gathuk lawan têlagi |
akathah maliwissipun |
antingan apêpanthan |
ana gisiking têlagi |
Buras angling apa ta kae antingan ||

18. Ki Gunawan angandika |

iya ika êndhog mliwis |
nanging ewuh panjupuknya |
awit siti tan kuwawi |
kalamun dènênciki |
amblês êmbuh gadhugipun |
Ki Buras miris maras |
tumindak aminggring-minggring |
lampahira wus tan ngambah siti mêndat ||

19. Miyat sumur Jalatundha |

ubênge pinalangan pring |
ngaluwêng dhapur kukusan |
(n)jawi palang gasik wradin |
kathah patilassanning |
sêkar konyoh miwah kutug |
rahadyan minta wikan |
Ki Gunawan turrirèki |
sabên malêm Anggara Kasih punika ||

20. Kathah janma kang tirakat |

wontên ingkang minta sugih |
wontên minta kadrajatan |
wontên minta dènkasihi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 409 >

 myang minta darbe siwi |
wontên minta têguh timbul |
sontên angobong dupa |
manawi wus têngah ratri |
angglundhungkên timba bumbung binandhulan ||

21. Sela bundêr agêng madya |

supadi enggal lampahing |
timba prapta (ng)gyanning toya |
yèn katrimah sêdyanèki |
pangraos sawêk kalih |
dhêpa sampun angsal ranu |
gya inginum saêkal |
[...]|
kenging (m)bêkta lamun kinarya sarana ||

22. Manawi datan katrimah |

dalomokipun pawarti |
tali ngantos sèwu dhêpa |
tinarik tan antuk warih |
Ki Buras anyêlaki |
nginguk lêbête kang sumur |
singunên giris ing tyas |
badannya sakojur mrinding |
undurrira alon-alon ulat biyas ||

23. Cakêt lawan Jalatundha |

wontên toya ingkang mili |
saking sapucaking arga |
nanging lampahe kang warih |
(n)dadak anyimpang têbah |
datan lumêbêt ing sumur |
mangkana dènnya miyat |
ing Diyèng saurutnèki |
tan rêkasa ing tyas datan mawi kêmba ||
Jilid 1 - Kaca : 307

24. Ki Gunawan aturrira |

wus têlas kang dèntingali |
prayogi wangsul mring wisma |
bilih kadalon nèng ngriki |
saèstu tan kuwawi |
mindhak-mindhak asrêppipun |
radyan matur sumangga |
tumurun wus praptèng panti |
pasugata tinata tharik samêkta ||

25. Wawi anak lajêng dhahar |

rayi paduka kalantih |
sahari datan anadhah |
sang dyah angandika aris |
kasêngsêm umiyat ing |
candhi miwah sanèssipun |
mawèh rênaning driya |
dumadi tan ngrasa ngêlih |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 410 >

 Ki Gunawan ngandika Alkamdulillah ||

26. Wus wawanting toya panas |

pakantuk dènnira bukti |
cinarik sinungkên Buras |
tanpa taha dènnya bukti |
kasrêtên minta warih |
sinungan wedang kumêbul |
gya inginum nir rasa |
panas asrêp kadi warih |
mung gugusi lambe lidhah kraos lidhas ||

27. Radyan matur mring Gunawan |

candhi Duryudana tuwin |
candhi Druna candhi Suman |
candhi Puntadewa aji |
candhi Arjuna candhi |
Nangkula Sadewanipun |
kalawan candhi Bima |
tuwin candhi Dwarawati |
ngajêngipun wontên sela kumalasa ||

28. Pasagi sinangga ompak |

kubêngira pinarigi |
bulêt ingukir lung-lungan |
têngahing sela waradin |
sinêrat sastra rêmit |
kadiparan ungêlipun |
mèsêm Kyai Gunawan |
atur wangsulan mrakati |
sastra Buddha ingkang tumrap wontên sela ||

29. Punika apan pèngêtan |

pambêkannya kang cinandhi |
ngungsêd Radyan Jayèngsêkar |
mugi kaparêng ing galih |
amêdhar suraossing |
sadaya ingkang kasêbut |
anèng sela sasanga |
nanging tinêmbungna Jawi |
inggih anak punika langkung prayoga ||

30. Winarna pambêkannira |

sira Prabu Kurupati |
puguh sêbarang kinarsan |
mituhokkên ing panggalih |
adrêng pikir ginêlis |
ayo jangjine tumanduk |
rikat nanging guguppan |
ing atur tan tinaliti |
mungkur marang carita mawa surasa ||

31. Ranning ondhe miwah adat |

lêlabuhan ala bêcik |
tan arsa nguningannana |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 411 >

 nurut karsane pribadi |
rêmên akarya wiwit |
gagrak anyar kang sinarju |
lumintu paring dana |
ambungahakên wong cilik |
nanging ingkang ambyuk angubungi karsa ||
Jilid 1 - Kaca : 308

32. Yèn ta mungguh kang mangkana |

kaugung kapati-pati |
wus datan asubasita |
ilang tataning narpati |
katon tyas nanging jirih |
watak molor nora mulur |
yèn mênêng lir gupala |
ngumpêt karsa tan ngrapêti |
gojag-gajêg uga iya uga ora ||

33. Manawa na turre wanodya |

ingkang dadya suprih pamrih |
anjalari sukawirya |
myang (n)drêbalane mas picis |
iku rêna kapati |
pangarabe nora uwus |
yèn durung tibèng karsa |
sarwa nora pisan ering |
ing sujanma mangun tèki tapabrata ||

34. Malah punika ingaran |

wong papa sudra anisthip |
awit tan ngubungi karsa |
kabungahanning ngaurip |
anggêppe ing panggalih |
marang Hyang Suksma linubung |
sayêkti nora liya |
mungguh Bathara linuwih |
tanpa rupa muhung jatine priyangga ||

35. Krana kawasèng kaanan |

tanpa cêgah tanpa sirik |
milih sakèhing gumêlar |
ingkang purbamisesani |
têtêp karsaning Widdhi |
sida dumadi tan lêbur |
tamat pambêkannira |
sang aprabu Kurupati |
gantya Arya Sangkuni patih Ngastina ||

36. Watêkannipun kinandha |

pradulèn ngaruh-aruhi |
nora kêna wong kumlebat |
thik-ithik dipun waoni |
gawe sêriking ati |
sikon saronne lumintu |
tingkah solahing liyan |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 412 >

 mung tansah dipun owahi |
nora nana sawiji kang kabênêran ||

37. Pasthi tumiba ing lêpat |

yèn nana ngarsa Sangkuni |
sanadyan uwis bênêra |
gumrêmêng maoni ririh |
saradan tudang-tuding |
anyungir ulate rêngu |
yèn lêkas pagunêman |
nora liya-liya malih |
pan wus kêna pinasthèkkên lamun nacad ||

38. Ngrasani alaning janma |

dèn andhar awit jêjênthik |
suku minggah kongsi prapta |
pucuk rambut tanpa uwis |
dadi rênaning galih |
yèn nyatur tindak kang dudu |
kinarya cagak lênggah |
ngira-ira mring sasami |
mung alane bae ingkang pinêthikan ||

39. Nora pisan angetokna |

bêciking liyan pinurih |
sirna kadhang tinutupan |
pamrih arahing panggalih |
dimèn aja ngungkuli |
ya marang sariranipun |
yèn ana wong kakandhan |
nora ngalêm mring Kya Patih |
miwah nora carita alaning janma ||
Jilid 1 - Kaca : 309

40. Pasthi ambanjur pinapas |

aja ambanjur cariwis |
tur yèn tinunjêl ing rêmbag |
anjêlomprongakên amrih |
dudune ing sasami |
lamun lêkas gawe dhawuh |
mlaksana amisesa |
ngawang ngawur tan dumugi |
ing wasana tan tumibèng karaharjan ||

41. Kang pasthi dadya panggrêsah |

pêgêl sayah anglakoni |
praptèng (n)don dadi tutuhan |
prandene bisa ngingêrri |
ing catur anyelaki |
iku mau kurang anu |
lamun ta mangkeneya |
iya tumiba ing dadi |
lah ta ora padha ngati-ati ing tyas ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 413 >

42. Pan mangkono Arya Suman |
yèn tinutuh ing prakawis |
malah malês nutuh (n)dadra |
ngêncêngi bênêr pribadi |
suthik yèn dènaranni |
luput parentahe ngawur |
banjur angisis jatha |
ana kamituwa dadi |
iku goroh yèn aku nora bênêrra ||

43. Saking luputmu priyangga |

malengos kang sinung angling |
wus watake kyana patya |
ing rêmbag (ng)garèndhèl wuri |
garêgêding panggalih |
sadina-dina pan namung |
amrih ara-uruwa |
gègèra ingsun angutil |
gêrahuyang yèn ana arjaning jaman ||

44. Jalukane awèwèhan |

kumêt tur rada nylêkuthis |
dene anggêppe ing driya |
marang Hyang Suksma Linuwih |
Gustine têtêp Gusti |
kula ya kawula tuhu |
marma kudu akarya |
anyuprih bêciking dhiri |
supayane dadi tumiba ing mulya ||

45. Kudu mangangkah tan kêndhat |

angêndhak gunaning janmi |
ngala-ala mring manungsa |
aja ana kang ngungkuli |
supadya dadya kèksi |
badanne dhewe linuhung |
ngalela anèng jagad |
pangrasa bêcik pribadi |
dadi sida katarima Hyang Wisesa ||

46. Sangêt condhong Sri Narendra |

Jakapitana ing patih |
Sangkuni klakuanira |
rêsêp ing tyas narapati |
myang ingkang para ari |
kurawa sadayanipun |
tan ana kang sulaya |
gilig golong kang panggalih |
abiyantu ing karsa jêng sri pamasa ||

47. Rumojong sêdya swuh brastha |

gung kinarya sêkar lathi |
anurut parentahira |
kang paman Arya Sangkuni |
sabarang pamrayogi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 414 >

 tan nana ingkang winangsul |
saatur-aturrira |
tamtu bisa nuju kapti |
marma tansah cakêt nèng ngarsa narendra ||

48. Kinarya mantriwisesa |

kaprêcaya nguwasani |
kabèh bot-repotting praja |
mêncarkên karsèng narpati |
sukêr walêdding nagri |
kasrah bang-bang alum-alum |
kang rawe-rawe rantas |
malang-malang dènputungi |
idu gêni ering kabèh wong sapraja ||
Jilid 1 - Kaca : 310

49. Wus tamat watêkannira |

Kya Patih Arya Sangkuni |
kang myarsa sadaya suka |
radyan aturrira aris |
saèstu anyèplêssi |
lan wujud wayanganipun |
paran pambêkannira |
Dhanghyang Druna maharêsi |
Ki Gunawan anglajêngakên carita ||

50. Pupundhèn nagri Ngastina |

dadya pangumbahan pikir |
kang minangka tuwanggana |
-ning praja tinuwi-tuwi |
sapa sinambatting sih |
risang Baratmadyasunu |
ya Bambang Kumbayana |
satriya ing Ngatasangin |
angajawa apaparab Dhanghyang Druna ||

51. Adhêdhepok Sokalima |

jroning wawêngkon nagari |
Ngastina gung sinunggata |
tuhu pandhita linuwih |
cipta anggêpe maring |
Hyang Widdhi batharanipun |
sinêru mêngku puja |
pinrih wor agal lan rêmit |
ywa kasêlan ing pangragasuksmanira ||

52. Lamun nora mangkonoa |

mungguh kawula puniki |
yêkti nora darbe daya |
(ng)gonne bisa mobahmosik |
malah kaworan saking |
Hyang Purbamisesanipun |
loro-loroning tunggal |
têtêp-tinêtêpan sami |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 415 >

 dadya amung kawula darma lumakya ||

53. Wêwatêkannira marang |

sasaminirèng dumadi |
sisinglon sabarang karya |
nora kêna yèn dinugi |
saking pêncaring angling |
labêt loro-loro têlu |
tan ngêmungkên sajuga |
kaarah nyampar pakolih |
ing pirêmbag mubêt kêsit nora panggah ||

54. Pakolèhe kang supaya |

aywa katlindhês ingkang ngling |
ingkang tumiba ing ala |
amung kang tumibèng bêcik |
katonna rêmbug saking |
iya ing sariranipun |
marma cinalang-calang |
pakewuhe kang ginati |
salingkuhe wiweka dinèkèk ngarsa ||

55. Palèsèddan ing wicara |

pangarêp ngenaki ati |
nanging sadalêmming cipta |
mandêng caloroding kapti |
yèn wus wruh dènjurungi |
pinèt saprayoganipun |
awiknya kamandaka |
ing sabda tan ngatawisi |
awit saking kinêmbong basa mardawa ||
Jilid 1 - Kaca : 311

56. Ngêgungkên pangêla-êla |

ginunturan ing mamanis |
abang lambe marakdriya |
wisa martane ngênani |
kadhang warta wisaning |
anggutuk lor kêna kidul |
marma sang Dhanghyang Druna |
mêngkono watêking ati |
ing uwite saking kasluruning lampah ||

57. Dahat adrênging wardaya |

duk maksih nèng Ngatasangin |
tan arsa gumantyèng rama |
amung sangêt mangun-tèki |
kapati mati-raga |
nora sare dhahar nginum |
mênêng manungku puja |
manuh manawa manonni |
kalêksanan antuk wangsiting jawata ||

58. Yèn sanyata mamrih sira |

mring kamulyaning jagad tri |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 416 >

 wudharên tapabratanta |
lumakuwa angajawi |
ing kono ana janmi |
kakasihing jawata gung |
turasing Sang Hyang Brahma |
nanging karsaning Dewa di |
ing samêngko pan maksih kinarya samar ||

59. Durung katon kawistara |

maksih dipun waranani |
dening Hyang Jati wasesa |
srana andhapasor sami |
mamrih raharjèng budi |
tapabratane sinamun |
asorre ngêmu rasa |
Pandhu Dewanatasiwi |
Narapati nagara gung ing Ngastina ||

60. Wus dadi pratiknyanira |

sinung papancène pasthi |
dening Hyang Jagad Pratingkah |
singa-singa wong kang asih |
miluta anyêdhaki |
bisa momong marang iku |
sayêkti katarima |
barang pamudyane dadi |
wus mangkono iya ora kêna cidra ||

61. Marma Bambang Kumbayana |

enggal dènnira lumaris |
ngulati mring tanah Jawa |
mituhu ucapping wangsit |
samana sampun prapti |
nanging kaloloh ing laku |
labuh labêting arda |
tumpang so sabarang kardi |
ngungun ing tyas wau Risang Rêsi Druna ||

62. Awit dudu kang sinêdya |

mungguh Ngastina nagari |
rèhning wus bangsa pandhita |
dadya sêdya tan gumingsir |
mantêp têtêp nglakoni |
laku ingkang wus kabanjur |
kacêmplung nèng Ngastina |
momong Prabu Kurupati |
mung ing batin miluta Nata Pandhawa ||

63. Lan mungguh Sri Duryudana |

dahat dènnira mumundhi |
marang risang Dhanghyang Druna |
angangge guru marsandi |
ing rêmbag gung tinari |
pra samya kèlu kalulun |
wong sapraja Ngastina |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 417 >

 mangastawa ngaji-aji |
amiminta aji jaya kawijayan ||
Jilid 1 - Kaca : 312

64. Sang Nata sadina-dina |

mèh nora sah lan sang rêsi |
lawan sira Arya Suman |
iya sang Patih Sangkuni |
ingkang minangka tali |
ngêncêngi sagung rinêmbug |
wani toh lara pêjah |
mantêp ora angoncati |
marma nurut nata mring sarkaranira ||

85. Dhandhanggula
1. Sampun titi pambêkannya Rêsi |
Sokalima mangkya ulun mêdhar |
kang sinung sih Jawatane |
sira sang Pandhusunu |
Sri Iswara Cintakapuri |
miwah sakadangira |
kalima winuwus |
kalakuwanira samya |
Prabu Darmakusuma Yudhisthira ji |
iya sang Dwijakangka ||

2. Iya Darmawangsa sri bupati |

Puntadewa Guna Talikrama |
Cintakapura prajane |
Ngamarta ya winuwus |
ing Batanakawarsa dening |
panênggaking Pandhawa |
risang Bayusunu |
iya Arya Bratasena |
Wrêkudara ya Kusumayuda tuwin |
sang Bima gêng birawa ||

3. Paparab satriya Jodhipati |

nunggil munggwèng sajroning nagara |
de kang dadi panêngahe |
satriya surasadu |
Madukara ingkang ngrênggani |
paparab Dananjaya |
ya sang Pandhusunu |
Palguna Arjuna Parta |
Endraputra Janaka Radèn Jahnawi |
Prêmadi ya Pamadya ||

4. Lawan bibisik Prabu Karithi |

nanging muhung ana ing suwarga |
ing Tejamaya siniwèng |
dening pra surawadu |
yèku nama Prabu Karithi |
malih sang Pandhuputra |
dwi warujunipun |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 418 >

 dhêdhepok ing Tanjungtirta |
sakaliyan sapa dasanèng wawangi |
Nangkula lan Sadewa ||

5. Jangkêp gangsal ing mangkya winarni |

pambêkannya Sri Darmakusuma |
rumangsa kawula kiye |
ing tyas marmanya kudu |
karya bêcik marang sasami |
pangangkah aywa kêndhat |
asarananipun |
nêpungakên kabêcikan |
marang liyan kang widadaa basuki |
lan norring jiwa raga ||
Jilid 1 - Kaca : 313

6. Kang supadya sidaning dumadi |

mindêng-mindêng ngudang katarima |
sumuci mring batharane |
jumitaning sumungku |
nungku tama mamati kapti |
sakarsanirèng liyan |
katampèn rahayu |
sanityasa tyas susanta |
sêtyaning ngling sêdya mrih rênaning ati |
tan tilar parikrama ||

7. Sakarsane tan arsa sak sêrik |

-ira marang sakèhing tumitah |
wahyane pamuwus sarèh |
sarèh sarekaning hyun |
sêmu mênêng tan mardulèni |
sasolah bawaning lyan |
pan namung jinurung |
kang katampik nora nana |
mung kalêbut watak angaruh-aruhi |
amot mêngku ing driya ||

8. Yèn ngandika tansah angiribi |

nora pisan yèn nyulayanana |
marang sasama-samane |
sarênganing tumuwuh |
panyiptane ing Suksma jati |
kang murwa ing bawana |
bisaa sawujud |
ilanga jênêng kawula |
panganggêpe wus mati sajroning urip |
kamulyaning kaanan ||

9. Ing (n)jaba jro jinumbuhkên sukci |

kadya palwa kamot ing samodra |
tan sêsak dening sarahe |
mis bacin ganda arum |
rêgêd rêsik agal lan alit |
kalêbu tan tinulak |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 419 >

 sumungku ring ayu |
ing pangrasa sukmanira |
pan linanggêngakên kalawan pamuji |
wus tanpa pilih papan ||

10. Mandêng Maha Sukcining Hyang Widdhi |

kang winanuh jaman têpêtloka |
sumingkir marang karamèn |
tan karya sukèng kalbu |
ing kaanan sawiji-wiji |
ing jagad Janaloka |
cinipta tan wujud |
wus mulih aranning kuna |
sampun tamat pambêkan Sri Pandhusiwi |
mangkya gantya winarna ||

11. Pambêkannya risang Bayusiwi |

sira Radyan Arya Wrêkudara |
sang Bratasena parabe |
kaku ananging kukuh |
nora tau akarya wiwit |
mucuki ing prakara |
adoh saking iku |
ing samangsa wus katatap |
ing panggalih panggah nora wigah-wigih |
tan ana cinêgahan ||

12. Nora nganggo tèdhèng aling-aling |

apa barang sakarsa balakan |
tan nganggo bêcik-bêcike |
lamban bae ing catur |
lomas-lamis iku tan sudi |
nya dhadha êndi dhadha |
ywa kakèhan rêmbug |
singa bêcik binêcikan |
singa ala iya pasthi dialani |
amuk rêbutên ing prang ||
Jilid 1 - Kaca : 314

13. Kêncêng lêmpêng nora minggrang-minggring |

nir wikara nir baya nir pringga |
têtêg sabarang karsane |
tan nganggo singgan-singgun |
ala bêcik bêcik tumuli |
ewuh pakewuh tanpa |
bênêre linajur |
ngukuhi kêcaping kata |
etang wuwus yèn wus wêdhar dènrungkêpi |
tan nana kinèringan ||

14. Wus tan ngetung lara lawan pati |

tan suminggah sêdya linaksanan |
ngantêpi basane bae |
tan kêndhak dening ridu |
nadyan para jawata sami |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 420 >

 tan kêna malangana |
ing sakarsanipun |
anggêpe mring Hyang Wisesa |
nora sêlak lamun kinarya gagênti |
ilang was-wasing driya ||

15. Sajatine bathara linuwih |

nora arah ênggon warna rupa |
kalimputan ing anane |
purbawisesanipun |
pribadi sang sidaning dadi |
wus wiratamèng cipta |
pupuntoning kawruh |
kawula wus tan rumangsa |
Arya Sena tan bèncèng-cèwèng maligi |
wênang adarbe karsa ||

16. Srana mantêp têtêp tan gumingsir |

bêtah ngangkah yèn durung kalakyan |
apa kang kinarsakake |
nora marêm ing kalbu |
lamun durung prapta sajati |
jati-jatining karsa |
sinêru sinangkut |
wus tamat pambêkannira |
Arya Sena wong agung ing Jodhipati |
mangkya ingkang winarna ||

17. Pambêkannya Rahadyan Pamadi |

Arya Dananjaya sang Arjuna |
anênggih Radyan Pamade |
sang Batharendrasunu |
apaparab Prabu Karithi |
kêkêmbange bawana |
Madukara mêngku |
sang Parta iya Janaka |
amanjaya jayane sang jayèng jurit |
prawira widigdaya ||

18. Amumpuni ing guna kasêktin |

datan kewran gêlarring ngayuda |
têtêg tatag sabarang rèh |
sarèh sasmita putus |
tatas buntas yitnèng wigati |
wiweka surèng laga |
lêga lir tumambuh |
tapa tapaking warastra |
munggwèng graninng kang arga antikswa lungit |
ing rat tuhu minulya ||
Jilid 1 - Kaca : 315
19. Mila dadi kondhang ing sabumi |
sira Rahadyan Andananjaya |
saking budi paradhahe |
sring ngêtog ing sakayun |
ing sujanma jalu lan èstri |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 421 >

 sakarsa linanggatan |
tan ana winangsul |
nadyan surendra bawana |
pra jawata tuwin kang para apsari |
inguja sakarsanya ||

20. Karya rêsêp mring rowange linggih |

rêspatine ngunguwung kawangwang |
bisa basa basukine |
mardawa ing pangungrum |
kaduk-manis ambajong liring |
kumêclap nuju prana |
kang kêna kumêpyur |
dhasar sêmbada ing warna |
wus kaonang-onang ing jana yèn sigit |
sêdhêng dêdêg pidêksa ||

21. Bang-bang awak ing sarira lêntrih |

rurus raras wingit lir ngongotan |
antêng mintir graitane |
tan pati kaduk (ng)guyu |
mung èsême dèn incrat-incrit |
sumèh ing pasamuwan |
ing sêmu sinamun |
jroning naya mawa cahya |
ing wasana lir wimbaning sitarêsmi |
parigêl paribawa ||

22. Ing kabuddhan tuhu andhèwèki |

babaguse wayuh wong sanambang |
mêksa katon unggul dhewe |
manawa ing panggunggung |
binanjurna kamot ing tulis |
langkung pangêla-êla |
kirang papannipun |
mangkana sang Endraputra |
bisa manjing ajur-ajèr agal rêmit |
tan kewran ing kaanan ||

23. Dhasar bêtah tapabrata lêsning |

Mintaraga tama êning coba |
kalis godha rêncanane |
panganggêpirèng kayun |
kang kawasa amisesani |
sayêkti tan kasêlan |
ing olah kang dudu |
dadalan kang murbèng titah |
kamulane limput-linimputan ing sih |
satunggal nora tunggal ||

24. Nora tunggal ananging ngêmori |

yêkti lamun iya uga iya |
iya iku dudu kiye |
agampang nanging ewuh |
pasthi dunung tan andunungi |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 422 >

 kêncêng têrkadhang mêmbat |
sumendhe sumangguh |
agagah nora agahan |
sagah dèrèng kinantên pasthi ananging |
yèn sêlak botên pisan ||

25. Anut mangsa kalaning dumadi |

nyata lempoh angidêri jagad |
iya kana iya kene |
amung babasanipun |
ya bojomu ya bojo mami |
dene ta garwaningwang |
têtêp garwaningsun |
wus titi ingkang pambêkan |
satriya nung ing Madukara ngrênggani |
mangkya gantya winarna ||
Jilid 1 - Kaca : 316
26. Watêkannya risang Pandhusiwi |
kang sumêndhi myang wuragilira |
ing warna tan na sanèse |
myang solah bawanipun |
sang Nangkula Sadewa sami |
tan pae ing paeka |
sakaliyan jumbuh |
marang Hyang Purbawisesa |
mung sumarah datan andarbèni kapti |
mênêng tan mêngku karsa ||

27. Nora nana kang dèn paran ati |

nora suka lan nora sungkawa |
iya apa satibane |
karsane Maha Luhur |
sakarêntêg nora sak sêrik |
wus ngiwullakên cipta |
rêsik tan sumênut |
sagalugut nora nana |
kang kinarsan apa sêdya paring bêcik |
wus nora pisan-pisan ||

28. Apa dadi ala kang kinapti |

ala manèh kalamun arêppa |
kang bêcik nora rinanggèh |
dadya mung gumalundhung |
angalindhung maring Hyang Widdhi |
tan darbe tatampikan |
tan darbe panuwun |
tan darbe dayaupaya |
amung lila sukur pasrah ing dewa di |
awit Hyang Wicaksana ||

29. Mring sasama samaning ngaurip |

tan mlaku-mlakuwa kinèdhêpan |
sawêruh-wêruhe dhewe |
ala bêcik tan muwus |
iya nora tan angrasani |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 423 >

 kang mangkene mangkana |
tan nacad lan (ng)gunggung |
urippe mung babarêngan |
sande siyos baya pinanggih pribadi |
tan ana paran-paran ||

30. Sakaliyan sungkêmira sami |

saparentahing raka sakarya |
sadaya sakarsa dhèrèk |
ajurra kumur-kumur |
yèn pakonne dipun jurungi |
tan pisan sumingkira |
sumungkêm samya nut |
titi tamat pambêkannya |
satriya di Nangkula Sadewa lêwih |
gantya kang winursita ||

31. Sastra ingkang tumrap sela munggwing |

sangarêpe candhi Krêsna apan |
sasambêtan suraose |
ingkang sampun kasêbut |
pambêkannya sang Pandhusiwi |
myang Krêsna cariyosnya |
punika nak bagus |
kalimanirèng Pandhawa |
wus ubaya lan sakadangira sami |
aywa sah sing sasana ||
Jilid 1 - Kaca : 317
32. Asor-unggul malarat lan sugih |
mati-urip lan lara-kapenak |
salah siji labuh kabèh |
sabiyantu ing kayun |
tan sulaya sabayapati |
yèka kang patêmbaya |
ing upaminipun |
antigan sapatarangan |
pêcah siji kabèh milu ambelani |
swuh brastha suka lila ||

33. Sanadyan wus mangkono kinapti |

sang Pandhawa prandene tan tilar |
arêmbag saprayogine |
kang raka sang inastu |
narendra di ing Dwarawati |
sri nata Danardana |
Padmanaba Prabu |
paparab Bathara Krêsna |
Wisnumurti ya Kesawa Arimurti |
narpati Narayana ||

34. Amung kadang naksanak saking stri |

lan Pandhawa nanging wus ubaya |
gêmah rusak bela bae |
kalima sunu sarju |
dadi nême sang Wisnumurti |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 424 >

 marma sêdya mangkana |
Sri Krêsna puniku |
kalawan Radèn Janaka |
sakaliyan sami katitisan dening |
kyatingrat Sang Hyang Suman ||

35. Wus pinaro karsaning Hyang Luwih |

panitise Hyang Wisnu Bathara |
angagal kaalusane |
pisah roroning dhapur |
saupama lir sosotya di |
lawan êmbanannira |
samodra lan alun |
kadya surya lan sorotnya |
puspita bra ngambar gandanira sumrik |
lir jiwa anèng raga ||

36. Lumah kurêpping suruh upami |

yèn dinulu beda seje warna |
ginigit padha rasane |
mangkono pisahipun |
nata Krêsna lawan Jahnawi |
lugune nora beda |
sami titis Wisnu |
wus ngalela ngejawantah |
tuhu tunggal pinangka padha sawiji |
sudibyèng jagadraya ||

37. Bisa nuksma kang ganal myang alit |

krêtarta saolah kridhaningrat |
kang minangka prajuritte |
kontanning jawata gung |
kinèn munah laku durniti |
angkara ngangsa arda |
adrêng pakarti dur |
ing rèh rurusuh rinusak |
Sang Hyang Wisnu ingkang andarbèni kardi |
anggêmpur kala murka ||

38. Nora pae sajroning wus nitis |

têtêp tumurun mring ngarcapada |
lêstari ing pakaryane |
marma sang antuk wahyu |
katitisan sang Wisnumurti |
ing watak kalakuwan |
myang pambêkan jumbuh |
aji kaote samantra |
sang Arjuna angumbar karsa ngratani |
yèn Krêsna rada cêgah ||
Jilid 1 - Kaca : 318
39. Amung ngudi dadining pambudi |
kawaspadan lêpasing graita |
wicaksana sasanane |
siddhi paningalipun |
ing wêweka pangati-ati |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 425 >

 limpad ing pasang cipta |
wruh ing iya dudu |
ing nistha madya utama |
tuman têmên ta sujananing naya di |
mring sêmu nora samar ||

40. Sakarêntêg iya nora pangling |

marang sande siyosing prakara |
kinarang nèng graitane |
bisa manis ing têmbung |
wruh ing têmbung kang kandêl tipis |
miwah kang dawa cêndhak |
mandhêk lawan laju |
anuhoni asthabrata |
nora wangwang ing sabda tatas patitis |
putus ing pasang cipta ||

41. Yèn ngandika karya sukèng ngati |

lawan nora mathênthêng miyagah |
kadya pangangguran bae |
manis winoran cucut |
tumarêcêp sabda tarincing |
angandhar tan nglêmpara |
wossing tan kalimput |
limpating budi kumêpyar |
lamun nyandhak karya kêkênthêl lan pikir |
pan nora amisesa ||

42. Dhèmês ngêtrap lamis nanging dhamis |

tan katara lamun ngumpêt karsa |
rapêt ing pasambunganne |
bisa nigas anyambung |
ambabangun ayêmming ati |
awit carita krama |
karêm olah sêmu |
ênggon wangsulle mikêna |
kêdhap-kêdhap kocaking netra lan alis |
tan kawistarasmara ||

86. Asmaradana
1. Titi sorah pambêkanning |
sang aprabu Danardana |
rahadyan turira alon |
saklangkung panuwun kula |
de kaparêng amêdhar |
sadaya ingkang kasêbut |
sastra Buddha tumrap sela ||

2. Mênggah têtêmbungannèki |
punapinggih sampun jarwa |
Ki Gunawan lon dêlinge |
anak têmbung Sangsêkrita |
tur-ulun jarwanira |
Jèngsari ngandikèng kalbu |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 426 >

 wong iki baya pujangga ||

3. Wusana umatur malih |

suraosse kang pambêkan |
kadiparan kalêjêmme |
Korawa lawan Pandhawa |
dadya cacah sasanga |
Gunawan mèsêm lingnya rum |
inggih makatên anakmas ||
Jilid 1 - Kaca : 319
4. Mila pamrih lumastari |
kinarya nanangi driya |
mêndhêt criyose ngaluweh |
tinali-tali minangka |
tutuladhaning gêsang |
talitining pra luluhur |
punika kang kinawruhan ||

5. Pugut pêncaring dumadi |

tindak ingkang ingarannan |
nistha madya utamane |
ginambar pambêkan sanga |
tuladhaning dumadya |
runtut kuna-kunanipun |
kêni tinêdhak samangkya ||

6. Êninging tyas kang winarni |

punang laguning mardawa |
supadi kawistarane |
têpaning kang wit darsana |
saking pamanggihingwang |
kilap lêrês lêpattipun |
kawula sumangga karsa ||

7. Sampuning sorah winarni |

ambêg miwah kalakuan |
sasanga kang jinalèntrèh |
sang aprabu Duryudana |
kalih Sangkuni Patya |
Rêsi Druna tiganipun |
golonganing sri Ngastina ||

8. De ta ing Cintakapuri |
dhingin Prabu Darmaputra |
sang Bratasena karone |
tiga Arya Dananjaya |
sakawan Sang Nangkula |
kalima Sadewanipun |
kanêmme Sri Nata Krêsna ||

9. Ing Pandhawa nêm winijil |

Ngastina kapetang tiga |
rong golong kinêmpalake |
dadya jangkêp petang sanga |
ing mangke pan sinuda |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 427 >

 Nangkula Sadewa wau |
tunggil wus atunggal warna ||

10. Solah myang tanaga sami |

marma pangetangan sanga |
namung wolu sajatose |
lan malih makatên uga |
Jahnawi lan Sri Krêsna |
tinon ing paningal jumbuh |
rahsane kadi sajuga ||

11. Kalamun makatên kadi |

kêpanggih sapta petangnya |
samangke ginandhèng manèh |
anggêpnya Sangkuni ika |
lawan Sang Dwijakangka |
gargêtting driya sumênut |
awitte tunggil pinangka ||

12. Ananging upami warih |

Sangkuni toya ing rawa |
buthêk nandhêk tur naiyèng |
kasarahan anggrah-anggrah |
mambêg kewala datan |
wontên ilèn-ilènnipun |
jro êmbêg êndhut bladhêran ||

13. Tangèh lamun dènênggonni |

ulam loh toya karasan |
dêstun niku trunalele |
matil mandi mawa wisa |
malih nadyan wontêna |
sawêr toya ting pancungul |
anak-anak gumarayah ||
Jilid 1 - Kaca : 320
14. Ngamarta upama warih |
mudal tuknya marawayan |
jroning maya-marya nyarong |
myang tinon rawi sinungan |
ilèn-ilènning toya |
mili mratani lumintu |
dhatêng têgal pasabinan ||

15. Têlêngnya datan ngêndhatti |

mumbul pamudalling toya |
rêsik sakêdhik rêgêde |
dènênggoni ing wadêr bang |
guramèh sêpat tambra |
samya yêm mamangsa lumut |
ganggêng wangunnya karasan ||

16. Darmaputra lan Sangkuni |

mung makatên prabedanya |
netya samya nêtêpake |
kawula inggih kawula |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 428 >

 gusti têtêp gustinya |
witnya samya sami banyu |
buthêk lawan bêning maya ||

17. Niku dumunung pangèksi |

lamun totogge paningal |
toya maya rêna tyase |
yèn buthêk pêpêt nèng netra |
nanging ta sami toya |
Arya Sena tunggil dhapur |
lan Duryudana mangkana ||

18. Pinèt gambare upami |

yèn latua latu sanglat |
datan kantênan sakinge |
tèplêg dhawahe tan prênah |
urubnya mulad mubal |
karya gugupping tyas bingung |
yèn tan murub murêng bêtah ||

19. Sena upaminya agni |

niku pami gêni mulad |
tan mobat mabit urube |
mèntèr ujwalanya mubyar |
antêng sorote padhang |
angêsuk dhatêng alindhuk |
datan nyamut-nyamut sêmang ||

20. Dumunung wontên pamyarsi |

mirèng swaranya dahana |
yèn sanglat yêkti guguppe |
tumambirang ing driyarda |
yèn antêng latu mulat |
tan wontên sangsayanipun |
ing panampi malah cêtha ||

21. Sanglat mulad sami api |

sanadyan sami dahana |
nanging sanès tumanduke |
Sena lawan Duryudana |
sumlênêk pangrêngkuh tyas |
maligi sami sumujud |
tan wontên nami kawula ||

22. Kumbayana lan Prêmadi |

tunggil pangincênging cipta |
ananging sanès dhawahe |
sang kadi upami kisma |
sang Druna siti lincat |
(n)jêmbrung kacukulan rumput |
lingi garinting wadêran ||

23. Jêblog yèn katiban warih |

mlênyèk (n)jawi ing (n)jro padhas |
yèn kaidak plera-plere |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 429 >

 lunyu mring sukêtan kekah |
ambulak ngêmplak-êmplak |
kitri karang witte taun |
ngarêtêg amung dêlêg pang ||
Jilid 1 - Kaca : 321
24. Samangsa tan ana warih |
têgêsse mangsa kartika |
banjur ngaloloh lêmahe |
pêcah pisah sami nêla |
lêbêt tur wiyar panjang |
singa-singa kang kacêmplung |
gya minangsa sato galak ||

25. Sira Dyan Arya Jahnawi |

yèn ta upamia kisma |
siti ladhu radin ngompol |
kaworan pasir malela |
mawur lir sabên rinya |
dèndhangir pacul lan garu |
manawi katiban jawah ||

26. Dhahas malah rêsik gasik |

yèn lami tan kambah tirta |
dhasarripun sampun ngompol |
upami tinanêmana |
samukawis ngrêmbaka |
lastantun wijinya thukul |
sami lawan babonnira ||

27. Sêmpulur enggal andadi |

kang namung pedah dêlêg pang |
enggal walagang uwitte |
nanêm kang pancèn ron-ronan |
kêtêl lêma ngrêmbayak |
yen wiji sêkar kinayun |
kusuma lajêng angrêbda ||

28. Bilih wiji tuwuh pinrih |

genjah uwohnya andadya |
tulus matêng-matêng wohe |
makatên sanèssing karya |
Arjuna Dhanghyang Druna |
apan sami dhasarripun |
lincat ladhu inggih kisma ||

29. Punika dumunung munggwing |

anèng kedalling wacana |
dènraosi sawontênne |
awon sae kasumbaga |
datan sah winacana |
makatên upaminipun |
Druna lawan Dananjaya ||

30. Ing tyas tan kenging pinasthi |

bilih sitinipun wrata |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 430 >

 utawi sadaya lêgok |
kadhang lêgok kadhang rata |
rata kadhang lêgokan |
nanging inggih sitinipun |
ingkang kisma sami kisma ||

31. Ingkang latu sami api |

ingkang toya sami toya |
amung sanès wahanane |
wontên ta makatên uga |
Nangkula myang Sadewa |
pinèt iku paminipun |
kadya (ng)gyanning samirana ||

32. Ngirid ganda bangêr bacin |

miwah ganda arum ngambar |
asêdhêp minging wangine |
sumrik dumunung ing grana |
ananging bacin ngambar |
sanès saking angin iku |
lawan sanès saking grana ||

33. Sakalihe amung darmi |

sayêkti wontên ing ganda |
kilap sintên ingkang gawe |
sangkanne botên uninga |
lan botên kauningan |
nging kêdah uning puniku |
wittipun saking punapa ||
Jilid 1 - Kaca : 322
34. Mangsa tilarra saking wit |
yèn bangêr mantuk bangêran |
yèn arum mantuk arumme |
kang ganda yêkti mangkana |
mung darma angin krana |
ajal lan kamulyanipun |
ingkang dènantuki ika ||

35. Makatên ingkang upami |

Nangkula lawan Sadewa |
ya ta winangsulan manèh |
ing wau wus ngetang sapta |
saking winorring sabda |
uwitnya tunggal sawujud |
dadya kantun etang gangsal ||

36. Gangsalipun Wisnumurti |

sang aprabu Danardana |
nalikanya aprang rame |
Bratayuda mung Sri Krêsna |
kang dadya pandaming ngrat |
uning obah osikkipun |
ing mêngsah kalawan rowang ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 431 >

37. Kanthi èngêting panggalih |
sakêdhap netra Sri Krêsna |
botên pisan yèn kasupèn |
ubayanya ing Pandhawa |
miwah ubayanira |
mêngsah tiga warninipun |
Sangkuni myang Dhanghyang Druna ||

38. Panunggul Sri Kurupati |

babala sèwu nagara |
para ratu gêdhe-gêdhe |
nata Krêsna datan kewran |
maring kartisampeka |
wiknya pasang byuha agung |
wadinya adamêl gêlar ||

39. Langkung sagêd mikênani |

ugi botên sinalira |
mung pratikêl pikantuke |
ingkang tumandang ngayuda |
nênggih risang Pandhawa |
majêng mundurnya samya nut |
saparentah nata Krêsna ||

40. Marmanta pinundhi-pundhi |

sakadang nata Pandhawa |
winastu linuhurake |
aywa kongsi kaoncatan |
têtêppa sinuwita |
anuduh ing marga ayu |
dadya pandam pangauban ||

41. Matur Nikèn Rancangkapti |

kula nyuwun sêsêrêpan |
Wara Sumbadra kalihe |
Wara Srikandhi punika |
punapa sampun krama |
paran cariyossing dangu |
cinandhi cakêt Arjuna ||

42. Sang Gunawan wacana ris |

mênok sang Wara Sumbadra |
lan Srikandhi ku garwane |
Wong Agung ing Madukara |
risang Andananjaya |
lilima garwa kasêbut |
ana ing layang Wiwaha ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 432 >

 23 Prabu Brawijaya ing Majapait botên rêna wontênipun kawaliyan ing Giri,
mila utusan Patih Gajahmada sawadyabala nêlukakên Giri. Wadya Majapait
kasoran jalaran dipun amuk dening dhuwung kadadosan saking kalam-
panyêratanipun Sunan Giri. Dhuwung wau lajêng kaparingan nama Kalam-
munyêng. Sunan Giri seda kagantos putranipun (Sn. Giri Kadhaton). Putra
seda, kagantos wayah, jêjuluk Sn. Giri Prapèn.
Prabu Brawijaya ngambali malih anggènipun badhe nêlukakên kawaliyan
Giri, nanging ugi botên kalêksanan jalaran wadyabalanipun kabujung
kombang maèwu-èwu ingkang mêdal saking pasareyan Sunan Giri.
Wêkasanipun Majapait malah risak dening putranipun piyambak, i.p. R.
Patah. Sunan Giri Prapèn nyarati jumênêng ratu (-ning agami) 40 dintên,
praja lajêng kapasrahakên R. Patah, jumênêng ratu ing Dêmak. ...
kaca 5 – 9

Jilid 1 - Kaca : 323

43. Kabèhe ayu linuwih |
katri putrining narendra |
kalih atmaja wikune |
pantês dumadya tuladha |
èstri kanggêp ing priya |
winursita candranipun |
dyah lima endahing warna ||

44. Sumbadra sêpuh pribadi |

atmaja Sri Basudewa |
ing Mandura karatone |
warna ngrêsêpakên ing tyas |
sumèh lindri kang netra |
apasaja driya tangguh |
sêmune kurang budaya ||

45. Awijang dêdêg rêspati |

kuning labêt mung kêpama |
wênês mandhês kulittanne |
tan pati ngadi busana |
mangu kadung yèn mlampah |
dyatmika arang amuwus |
tan rêgu manis sêmunya ||

46. Ririh tanduke yèn angling |

lumuh sêndhuning wicara |
amot mêngku aksamane |
tuhune pribadya ingkang |
pinrih susêtyèng priya |
datan lênggana sakayun |
mring maru kadi sudara ||

47. Rumêsêp tan swalèng kapti |

sanadyan kurang budaya |
lêgawa nrus ing batinne |
winongwong ing widadarya |
labêt kadang Hyang Suman |
marma sang Dananjayèku |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 433 >

 sêmu ering pamêngkunya ||

48. Para maru-marunèki |

anggêpe samya nyuwita |
miwah kang raka kalihe |
Prabu Krêsna Baladewa |
kalangkung trêsnanira |
marang dyah Sumbadra iku |
kadang èstri mung sajuga ||

49. Apisah panggonannèki |

milane tansah anduta |
wau sang nata kalihe |
kikintun arta busana |
kalawan tanya warta |
karaharjane sang ayu |
dene garwa kang panênggak ||

50. Dyah Manuara wawangi |

saking pratapan wijilnya |
Tirta awama putrane |
sang Bêgawan Manikara |
sang dyah punjul ing warna |
lirpendah gambar pinatut |
netra (n)jait antêng raras ||

51. Pamulu manis mrakati |

lamun paès wimbuh endah |
sanadyan ngusutta bae |
kaya madu pinasthika |
lurus babau wijang |
maya-maya tinon mancur |
angunguwung mawa teja ||

52. Kuning wênês sêmu wilis |

kadi Hyang Pudhak-sinurat |
mêncorong katon warnane |
tanpa apipindhanira |
Hyang Andakara ingkang |
katawêng ing ima rêmu |
rumamyang amaradipta ||
Jilid 1 - Kaca : 324
53. Nyunarri kang sitarêsmi |
kuciwane mung samantra |
dene lugas gêgêlunge |
prandene mungguh sêmbada |
sarwa ramping sadaya |
sranduning sariranipun |
ing pambayun kurang madya ||

54. Lir tawon gung ingkang lagi |

gumana lambung satata |
mikatonni sasolahe |
apindha sêkar kintaka |
lathi dhamis anggula |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 434 >

 sathêmlik rêkta sumunu |
kadi kang manggis karêngat ||

55. Kengis ing wiraganèki |

mijitimun punang waja |
arêntêt rampak pucuke |
sêmu abrit tur kumilat |
awor lawan wicara |
awèh kêsarring pandulu |
sarwa lus sasolahira ||

56. Èsêm iriban tan kengis |

kèksi sinamun ngandika |
têmbung rumakêt manisse |
tanduk angangayuh driya |
bisa nuju ing karsa |
-ning priya myang marunipun |
dènnya nanggapi pinangkat ||

57. Susila anor ing dhiri |

sêpi dhiri piyangkuhnya |
èngêt trahing pandhitane |
bêtah nglapa wungu lênggah |
karêm mangulah puja |
tamat ing caritanipun |
garwa Parta kang panênggak ||

58. Panêngah Dèwi Ulupi |

atmajanirèng pandhita |
Bagawan Kanwa wastane |
dhepok wukir Yasarata |
endah rêspati warna |
liringe anunjung biru |
sumorot kadi kartika ||

59. Dhèmês sèdhêt mêrakati |

kadya pratima rinêngga |
sarêntêg (m)bambang awake |
mawèh brangta kang tumingal |
liringe pindha wulan |
tan pêgat maèsmu (ng)guyu |
kengis kang waja gumêbyar ||

60. Antênge wêkasan kèksi |

sumèh ing pamulunira |
pantês yèn amathêt lambe |
ngiras mintonakên waja |
wangun tètèsing toya |
kataman baskara nrawung |
lwir trênggana mrih sasana ||

61. Jaja wêlar wêwêg isi |

gêmuh ingkang payudara |
parigêl patrap solahe |
kèwês kêdalling wicara |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 435 >

 tinut liringing netra |
tandang tanduke rumêngkuh |
mring priya myang marunira ||

62. Bisa cawis angladèni |

kang dadi karêmming priya |
myang maru cèthi sêdene |
marma wong sa-Madukara |
ajrih asih sadaya |
suyut tur mawa kayungyun |
lawan garwa kang panêngah ||
Jilid 1 - Kaca : 325
63. Gantya garwa kang sumêndhi |
Gandawati musthikèngrat |
atmajanira sang katong |
Arjunayana narendra |
ing Sriwêdari praja |
warnanya tuhu pinunjul |
wênês ngropèk apidêksa ||

64. Sariranira ngalêntrih |

amardapa tiningallan |
jênar wingit pasêmonne |
antêng dyatmika wiweka |
ruruh yèn angandika |
titi kurang gujêngipun |
rema mêmak ngandrawila ||

65. Wilis sêdhêng ngrêspatèni |

ngarompyoh sisinommira |
jangga lumung pranajane |
wêlas wimbuh maya-maya |
lwir wêngkêring nyu dênta |
pinêtri kalangkung-langkung |
(ng)gandhewa gadhing kang asta ||

66. Awijang baunirèki |

wiraga nangi asmara |
kalamun lumampah alon |
lêmês lambung mêmbat madya |
kadya tunjung lumênggang |
ing warih kadilir banyu |
mawèh ganda rum angambar ||

67. Wasis salwir karyèng èstri |

raratus kokonyoh jêbat |
widhadari paguronne |
winulangkên marunira |
mrih dadi kanthi tama |
dènnira suwitèng kakung |
gantya garwanya pamêkas ||

68. Nama sang Wara Srikandhi |

saking nagari Cêmpala |
-rêja puniku putrane |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 436 >

 Sri Maha Prabu Drupada |
ing warna tuhu pelak |
jênar pasariranipun |
lwir kancana sinêpuhan ||

69. Wadana anuksmèng sasi |

liringe manis agalak |
budiman kang samya anon |
sèdhêt dêdêge rêspatya |
gandhang tanduke sabda |
gandês luwêse mawèh kung |
tulus raharjaning driya ||

70. Kalamun slanggappan angling |

datan mawi tiningallan |
sinandi ngliling drijine |
amung lawan kakungira |
kalamun angandika |
patitis saulonipun |
cumondhong mapankên nitya ||

71. Kênyaming lathi yèn angling |

gumêbyar kengis kang waja |
lwir thathit barung tumêmpoh |
curna prananirèng driya |
kajarak mamanisnya |
marmanira sang-abagus |
kalamun arsa aniwa ||

72. Yèn sang rêtna kang ngladossi |

sang Parta wande sumewa |
lawan sukane sang sinom |
maos sagung srat lukita |
lalagon gêng kang sêkar |
wisatikandhêh swara rum |
nglik ngumandhang gêtas rênyah ||
Jilid 1 - Kaca : 326
73. Kenyut sanggya kang miyarsi |
yèn wus nulya winursitan |
rahsèng lukita salwire |
saya karya yam-yamming tyas |
miwah sang lwir kusuma |
lêbda busana mamatut |
tumrape marang sarira ||

74. Nyamlênge tan mindho kardi |

dadya tuladan para dyah |
utawi marang marune |
rinasuk sinalondhohan |
tan keguh rinêngonan |
tan alamis gapyak-gapyuk |
dadya nora bisa duka ||

75. Lêjar lumunturing kang sih |

puwara mong mangla-êla |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 437 >

 mring Srikandhi sang lir sinom |
tuwin risang Dananjaya |
dènnya sih (n)tuk babahan |
nanging sang rêtnaning ayu |
tangèh yèn agênging driya ||

76. Awit wus waskithèng wangsit |

dènnira malês sihira |
maratuwa gung bêktine |
gumanti mring Kunthi sang dyah |
pinunjung sabên dina |
tinurut sakarsanipun |
yèku caritaning kuna ||

77. Èstri kang kanggêp ing krami |

nalika ing jaman purwa |
wus kawilang utamane |
marma yoga piniridda |
pakolèh pinarsudya |
pinangkat sakadarripun |
ywa kongsi tanpa tuladha ||

78. Buwang caraning dumadi |

(m)bokmanawa tibèng papa |
ina pribadi luputte |
jumrunuh kèh samya nêtah |
kaduwung wusananya |
rara giluttên satuhu |
crita kang wus ingsun wêdhar ||

79. Rangcangkapti mangênjali |

datan langkung pangèstunta |
mugi angsalla sawabe |
garwa risang Dananjaya |
gangsal salah satunggal |
manthuk-manthuk sang linuhung |
dakidèni sira nyawa ||

80. Mangkana dyan Jayèngsari |

dupi miyarsa carita |
ginilut sasuraose |
prasêtyèng tyas boya nêdya |
krama yèn datan angsal |
wanita kang kadi wau |
pinilaur tanpa krama ||

81. Buras malongo miyarsi |

wasana ngling dhuh saiba |
sang Dananjaya (m)bêdhodhog |
bojone lima utama |
sing ngene-ngono ana |
pangiraku wus-amunthu |
nora niyat lunga-lunga ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 438 >

82. Ki Gunawan mèsêm angling |
Buras risang Dananjaya |
arang ana ing prajane |
ngalênjêt mring pagunungan |
ngrampassi para endhang |
paminggir tan kêna ngetung |
miwah garwa widdhadarya ||
Jilid 1 - Kaca : 327
83. Saisining sawarga di |
kabèh garwane Arjuna |
iku mau bêbasane |
bojone janma sajagad |
iku garwa Arjuna |
garwane Arjuna iku |
tulus garwane pribadya ||

84. Buras muwus tobil-tobil |

ngudubilah nora talah |
apa kabênêran biyèn |
(ng)gonne ngiris kala sunat |
gêr ginuyu ngakathah |
Ki Gunawan (ng)guguk muwus |
jaman iku tanpa sunat ||

85. Anak bagus Jayèngsari |

mung samantên gadugingwang |
ing wanci sampun sêdhênge |
aso wawi sasareyan |
rahadyan lon turrira |
bilih kaparênging kalbu |
ulun lan putranta rara ||

86. Ayun sumêrêp yêktining |

dhatêng sumur Jalatundha |
enjinge lajêng kemawon |
mangkat saking Jalatundha |
dhumatêng Sokayasa |
Ki Gunawan lon lingipun |
iku labêtte taruna ||

87. Nir marlupa sayah arip |

pringgabaya tan rinasa |
mung nêrrang tyas katon mêlok |
pami kula mambêngana |
ing karsa kirang rêna |
mila ulun mung jumurung |
(n)dhèrèk punapi karsanta ||

88. Ki Gunawan wus miranti |

timba mring myang obor blarak |
samêkta anulya bodhol |
(m)bêkta obor sowang-sowang |
wus praptèng Jalatundha |
sakaliyan nulya gupuh |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 439 >

 anyêmplungakên kang timba ||

89. Tali tan mawi nguluri |

sumur katon kimplah-kimplah |
prasasat mung nyidhuk bae |
bumbung kalih kêbak toya |
ingaturrakên marang |
Ki Gunawan dahat ngungun |
anak kalangkung katrimah ||

90. Suwawi dèninum sami |

adat dhatêng asrêp tahan |
lan kadugèn sakajate |
nulya inginum saksana |
sabumbung sowang-sowang |
mèh têlas Ki Buras matur |
kula nun nyuwun loroddan ||

91. Kajêngipun mantun atis |

bumbung dwi sinungkên Buras |
tinampèn lajêng ginogok |
sarwi asru wuwusira |
e biyang nora dora |
têka angêt jasatingsun |
kanthi padhanging wardaya ||
Jilid 1 - Kaca : 328
87. Kinanthi
1. Wanci akir lingsir dalu |
nuringrat katon nêlahi |
sirêp ingkang nur buwana |
mèh rahina sêmu abrit |
mega malang (ng)ganthêng pêthak |
ramya swaraning kang pêksi ||

2. Radyan mangênjali matur |

aywa kirang pangaksami |
ulun lajêng kalilana |
umangkat saking ing ngriki |
datan langkung pangèstunta |
raharjanirèng lumaris ||

3. Dumuginipun ing purug |

ywa kirang juga punapi |
mèsêm Kiyai Gunawan |
saèstune ulun ngirid |
supadi ing lampah gancang |
myang kang matur ing sang yogi ||

4. Têmbe yèn anak wus katur |

kula ngantos sawatawis |
yèn anak wus têntrêm ing tyas |
(ng)gènulun wangsul mariki |
Jayèngsari duk miyarsa |
sukèng tyas umatur aris ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 440 >

5. Sukur bage sèwu nuwun |
paduka sih kawlasasih |
adan umangkat saksana |
bagaspati wus (n)dhadhari |
enggar kang samya lumampah |
tan ana sangsayèng margi ||

6. Tan cinatur laminipun |

dènnira samya lumaris |
saking ing Diyèng wus prapta |
tlatah Sokayasa nênggih |
kèndêl têpi patêgalan |
Buras kinèn tanya maring ||

7. Kang lagya andhangir jagung |

wakne kula nilakrami |
kang sinambat myang pilênggah |
tuwin raning dhusun niki |
myang sintên pangagêngira |
ki dhangir kagyat mangsuli ||

8. Pantèn takèn namaulun |

Ragatruna lênggah mami |
kabayan ing Sokayasa |
anênggih kangjêng kiyai |
sinambat Sèh Akhadiyat |
ingadhêp pinundhi-pundhi ||

9. Pantèn punapi ingutus |

utawi damêl pribadi |
wau Ragatruna mulat |
mring Gunawan datan pangling |
gya lumajêng praptèng ngarsa |
manêmbah turrira aris ||

10. Ulun tan nyana saglugut |

yèn paduka ingkang prapti |
kanthi (m)bêkta kalih putra |
punapi yun (m)bêkta maring |
rakanta Sèh Akhadiyat |
Ki Gunawan anganthuki ||
Jilid 1 - Kaca : 329
11. Èh Ragatruna dèngupuh |
maturra raka kang Kyai |
tuwin kang (m)bok Siti Wuryan |
ulun arsa caos bêkti |
lan anggawa dwi atmaja |
Ragatruna mêsat aglis ||

12. Nahên ta ingkang winuwus |

Sèh Akhadiyat myang padmi |
lagya lênggah nèng paningrat |
nglilipur garwa kang lagi |
kataman duhkitaning tyas |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 441 >

 murcane siwi sang pêkik ||

13. Ki Mas Cêbolang jujuluk |

wus sinêbar sakèh dasih |
angluru tan antuk warta |
mila saya gung prihatin |
Maha Wiku ngandikanya |
mring garwa myang para dasih ||

14. Rèh wus tita tan kêpangguh |

têmbe manawa wus eling |
(m)balèni panggawe yogya |
birai maring utami |
(m)buwang pakarti angkara |
murka rucah ing ngaurip ||

15. Kalamun nyata nakingsun |

sayêkti mulih pribadi |
tur wus tampi kang piwulang |
nging pandhita kang wus sidik |
sampurna trang ngèlmunira |
ingkang tumêkèng kajatin ||

16. Tan luwih padha nyunyuwun |

rahayune kang lunga nis |
èh ta Wuryan di narima |
sira pasraha Hyang Widdhi |
saka palaling Hyang Suksma |
sadurunge jêbèng mulih ||

17. Sira pinaringan liru |

kang dadya rêm-rêming ati |
wèh suka rênaning driya |
kadi yogamu pribadi |
utawa trah witaradya |
Siti Wuryan duk miyarsi ||

18. Katon lêjar ing wulangun |

kawuryan ujwala wêning |
kasaru Ki Ragatruna |
mangarsa umatur aris |
amba ngaturi uninga |
arinira Diyèng tuwin ||

19. Kakalih atmajanipun |

ayun sumiwèng sang yogi |
èh Truna yayi Gunawan |
iku nora darbe siwi |
wis ta banjur aturana |
ywa kasuwèn anèng jawi ||

20. Ragatruna nêmbah mundur |

tamu katri sampun kerit |
tundhuk nulya rarangkulan |
bagya-binagyakkên sami |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 442 >

 sang wiku aris ngandika |
padha bêcik sira yayi ||

21. Têkamu ing ngarsaningsun |

wawangune awigati |
lawan bocah iku sapa |
kang jalu warnane pêkik |
kang wadon ayu prakatya |
katêmbèn ingsun udani ||
Jilid 1 - Kaca : 330
22. Ki Gunawan mèsêm matur |
dhawuh paduka kapundhi |
mênggah pisowan kawula |
rèhing lami tan sumiwi |
dumadya wulangun dahat |
dhatêng paduka sarimbit ||

23. Dene kaping kalihipun |

nyowannakên rare kalih |
anakipun ki nangkoda |
Pakalongan Ki Hartati |
jalu èstri ing samangkya |
wus sami tumêkèng jangji ||

24. Wus katur sadayanipun |

miwiti têkèng mêkassi |
Sèh Akhadiyat ngandika |
yayi ingkang nora (n)dugi |
apa condhong lan kiranta |
Ki Gunawan turnya ririh ||

25. Lêrês kiraka kang dhawuh |

ulun pan makatên ugi |
ananging badhe tatanya |
jatosse yèn (n)juwarèhi |
mila ulun mung sumangga |
kulup ngabêktia aglis ||

26. Kalawan arinirèku |

maring (n)Jêng Kyai sarimbit |
tanggap radyan lan ri sang dyah |
manêmbah lampahnya ririh |
parigêl solah wiraga |
dhèmês luwês mêrakati ||

27. Ri wusnya mangraup suku |

rahadyan tan kenging têbih |
lan sang Luhung Akhadiyat |
sira Nikèn Rancangkapti |
duk ngabêkti Siti Wuryan |
tansah dènnira ngarassi ||

28. Sarwi angandika arum |

nini ywa sandeyèng kapti |
ramanta kang wus suwarga |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 443 >

 aku mitrane sayêkti |
kalawan yayi Gunawan |
miwah ramanta kiyai ||

29. Katrinya saeka kayun |

tan ana winalangati |
lwir kadang sayayah rena |
nêmbah Nikèn Rancangkapti |
sang wiku gantya ngandika |
èh ta kulup Jayèngsari ||

30. Sakarone lan arimu |

di sukur narimèng ati |
mêsthine ya nora timbang |
ing nagara lan ing ngardi |
muwah-muwuh anèng praja |
anèng wukir gung kalantih ||

31. Kalawan sira baturmu |

radyan nêmbah matur aris |
saèstu ulun têmaha |
mituhu tuduh sudarmi |
rencang ulun mung satunggal |
pun Buras namanirèki ||

32. Maha wiku manthuk-manthuk |

Siti Wuryan matur aris |
sadya dhahar wus samêkta |
prayogi dhahar rumiyin |
mêsakakên kulup rara |
rèh mêntas lalampah têbih ||
Jilid 1 - Kaca : 331
33. Bilih sampun dhahar kêmbul |
dimènne angaso sami |
wus jêngkar saking paningrat |
lênggah dhahar èmpèr wingking |
nutug dènnira bujana |
wus linoroddakên mring dasih ||

34. Maha wiku ngandika rum |

yayi asoa rumiyin |
mring panti tamu lor langgar |
wus lèngsèr Gunawan Kyai |
Siti Wuryan mundur lawan |
Rancangkapti mring jinêmrik ||

35. Rara asoa wong ayu |

payo turon ingsun dhidhis |
kalihe samya sareyan |
rara caritakna mami |
wit angkatmu saka ngomah |
saprene wus pirang ari ||

36. Rancangkapti lon umatur |

bilih awit kesah mami |

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 444 >

 ri tanggal wulan kalepyan |
jalaran wus langkung lami |
bilih saking Pakalongan |
sawêg pêndhak ari mangkin ||

37. Lah rara awit lumaku |

mangkana dyah Rancangkapti |
kalimput sintrèning lampah |
piniluta ing mamanis |
apan wus katur sadaya |
Siti Wuryan sukèng galih ||

38. Kèndêl ing cariyosipun |

têkèng candhi Macanputih |
lajêng kapati anendra |
Siti Wuryan marêk aglis |
ing raka maksih alênggah |
lawan Radèn Jayèngsari ||

39. Kagyat ingkang garwa rawuh |

umarêk matur bibisik |
purwa tumêkèng wasana |
cariyosnya Rancangkapti |
maha wiku latah-latah |
nora luput kira mami ||

40. Èh kulup sun tanya tuhu |

kang prasaja aja kumbi |
nitik saking udakara |
dora sakèhing pawarti |
sira ngaku nak sudagar |
rinta Nikèn Rancangkapti ||

41. Mring ibumu wus umatur |

palêthèking kira mami |
Jayèngsari duk miyarsa |
tumungkul waspa drês mijil |
sakawit têkèng wêkassan |
wus katur tan ana cicir ||

42. Sang wiku angrangkul gapyuk |

langkung martrênyuhing galih |
mangkana pangandikanya |
aja sumêlang ing ati |
dipracaya ing Pangeran |
ingsun kang akarya rêmit ||

43. Anyamun namar anutup |

sakèh wadi kang piningit |
sira lawan ari para |
padha ingsun akên siwi |
enggar tyassira rahadyan |
dalunya datan winarni ||
Jilid 1 - Kaca : 332

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 445 >

44. Wau ta ing enjangipun |
Kyai Gunawan maharsi |
pêpak kang lênggah paningrat |
Sèh Akhadiyat bibisik |
sakèh wadi mring Gunawan |
samya sukanirèng galih ||

45. Nimbali dasih sawêgung |

agêng alit jalu èstri |
sawusse sowan sadaya |
Sèh Akhadiyat ngundhangi |
èh sakèhe bocahingwang |
piyarsakna tutur mami ||

46. Ing samêngko karsaningsun |

Jayèngsari Rancangkapti |
dak pundhut putra minangka |
gêgêntine kang lunga nis |
padha sira sêksènana |
sadaya asaur pèksi ||

47. Wus ngumum mring liyan dhusun |

nahan Ki Gunawan Kyai |
dènnya anèng Sukayasa |
sukuning Bisêma wukir |
wus tri ari gya pamitan |
linilan umantuk aglis ||

48. Siti Wuryan myang sang wiku |

karênan among ing siwi |
lêstari têkèng diwasa |
tan kurang juga punapi |
wus supe mring kang lêlana |
kalimput ing siwi kalih ||

49. Mintir ing pamulangipun |

saya têrang ing panggalih |
kadyangganing kang kusuma |
Jayèngsari Rancangkapti |
wus kudhup kantun angantya |
babarring kusuma adi ||

50. Tan na wusse yèn kawuwus |

kang sih-sinihan lan siwi |
sigêg gantya kang winarna |
sarêng ing lampahirèki |
carita kinarya gantya |
mêgatruh ingkang winarni ||

< Serat Centhini Jilid 01 - Halaman : 446 >

 I. Mas Cêbolang
1 Putra-tunggalipun Sèh Akadiyat ing rêdi Sokayasa wasta Mas Cêbolang
bagus rupinipun, mbranyak kadosdene ringgit wanda lanyapan, kesah tanpa
pamit, namung kadhèrèkakên santri sakawan i.p.: 1. Palakarti; 2. Kartipala; 3.
Saloka; tuwin 4. Nurwitri. Lampahipun ngidul ngilèn lumêbêt ing talatah
Purbalingga. ...
kaca 1.

II. Jiyarah ing pasareyan Lawèt, têrus nglajêngakên lampah.

Ing makam dhukuh Mas Cêbolang dalah para santrinipun njujug ing
griyanipun Dêmang Srana, jurukuncinipun pasareyanipun Sèh Jambukarang
ing rêdi Lawèt. Lajêng kaêtêrakên jiyarah ing pasareyan wau. Lampahipun
angèl saengga para santrinipun kèndêl ngêntosi ing têngah margi.
Kalampahan sagêd jiyarah lan nêtêpi lampah-lampahipun jiyarah, malah
mirêng swantên, sampun kuwatos manahipun lan nglajêngna niyatipun. ...
kaca 2-5.

Jilid 2 - Kaca : 5
89. Gambuh
1. Wau ta sining gunung |
rêsêrêspoh satêbah gêngipun |
cacing kalung agêngnya sagaran arit |
lintah maratah sajagung |
pacêt agêngnya sajêmpol ||

2. Kumrêsêg swaranipun |
mambêt ganda janma nêmbe rawuh |
pacêt ingkang nèng godhongan samya nyênthing |
milar nylorot lir udan wuh |
rêrêspoh cacing nêlolor ||

3. Lintah pating jênggunuk |

ayun ngroyok mring kang nêmbe rawuh |
nanging datan ana kang prapta ing dhiri |
mung kiwa têngên supênuh |
anyirap pating talolor ||

4. Mas Cêbolang tan keguh |

ngeca-eca dènnira lumaku |
sampun prapta pucaking wukir waradin |
kinubêng ing gurda agung |
sawarnine kang nalolor ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 1 >

5. Wangsul ing unggyanipun |
nèng godhongan ngalèwèr gumandhul |
jurukunci (m)buka lawang cungkup sarwi |
maca slawat mawa lagu |
padupanira nyêrmomong ||

6. Prapta ing (n)daganipun |

juru kunci lawan sang abagus |
makidhupuh uluk salam nulya tahlil |
bakda tahlil kimas minggu |
panyuwunira binatos ||

7. Karamating ngaluhung |
mirêng swara: jêbèng pamintamu |
sun idèni aywa sumêlang ing ati |
banjurêna ing sêdyamu |
anutugakên lêlakon ||

8. Ki jurukunci ngungun |
ngandikèng tyas sanyata linuhung |
sajêgingsun angatêrkên lagi iki |
ana swara kang karungu |
cêtha tètèh kang wiraos ||

9. Kaliye mêdal sampun |

kori cungkup anulya tinutup |
Mas Cêbolang angubêngi gêbyog sarwi |
ngrêsiki sarana rambut |
têpung gêlang wangsul panggoh ||

10. Lawan Ki Sraya juru |

wangsul maring pèkêrisan sampun |
wusing ngrasuk busana tumurun aglis |
sakeca ing lampahipun |
tan ana winalang atos ||

2 Lampahipun dumugi ing pancuran Surawana, tukipun ing Muncar, nyipêng

ing griyanipun kêpala dhusun Ki Dati. Enjingipun nglajêngakên lampah
dhatêng Banyumas, nyatakakên bêndungan ing Pancasan. ...
kaca 6-7.

Jilid 2 - Kaca : 6
11. Praptèng Nusupan dhusun |
wus pinanggih lan santrinya catur |
tanpa pamit lajêng dènnira lumaris |
saking Purbalingga laju |
tanpa kampir ngidul ngulon ||

12. Kèndêl ing lampahipun |

aningali kanang toya mancur |
udakara wêdale saêpring ori |
anjog maring lèpèn agung |
toyanya wêning anyarong ||

13. Kathah dyah ayu-ayu |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 2 >

 samya ngangsu kandhêg andudulu |
marang ingkang rarywan satêpining warih |
wong lima kang siji bagus |
sèlèh klênthing mlongo domblong ||

14. Mas Cêbolang duk dulu |

kathah kênya anom ayu-ayu |
pasang ulat sadaya pinanduk liring |
kang kataman riwe kumyus |
sliranya ge samya (n)dheprok ||

15. Anuding santrinipun |

kinèn tanya arane kang dhusun |
wus umentar kapanggih tatanya aris |
(m)bakayu apuntênipun |
kula kinèn atatakon ||

16. Ing riki raning dhusun |

kang tinanya kagyat samya (n)jumbul |
gêragapan sarêng dènnira nauri |
dhusun Manut wastanipun |
êtuk toya ingkang katon ||

17. Surawana puniku |

wusing tanya ki santri gya wangsul |
Mas Cêbolong linggar anilari liring |
mèsêm-mèsêm nulya laju |
dyah ngangsu nulya wirangrong ||

18. Wau ta lampahipun |

Mas Cêbolang lan santrinya catur |
wanci Sang Hyang Arka mèh tumamèng wukir |
ing ngarsa ana kadulu |
kadi kaluwung kang anjog ||

19. Mring siti ngokop ranu |

pinarpêkan sru eraming kalbu |
dene umbul inggilira anglangkungi |
watara nêm dhêpa langkung |
tibaning we kadi jawoh ||

20. Ki santri gèdhèg muwus |

bilah biyung dak kira kaluwung |
jêbul banyu umbul anggayuh wiyati |
Allah yèn karya piduwung |
tan mantra kêna ginayoh ||

21. Mas Cêbolang wus ngutus |

santri kinèn lumêbêt mring dhusun |
angupaya sipêngan kalaning ratri |
santri kalih mlêbêt dhusun |
lawan kapalang wus panggoh ||

Jilid 2 - Kaca : 7
22. Hyang Surya wus sumurup |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 3 >

 Mas Cêbolang tumamèng ing dhusun |
kapanggihan kapalang aran Ki Dati |
gupuh mapag jawi pintu |
sasalaman gantos-gantos ||

23. Wusing salaman laju |

malbèng wisma pinarnah nèng salu |
Dati tanya anak kang asarju mampir |
sintên sinambating arum |
myang pinangka de lunga (n)don ||

24. Mas Cêbolang lon muwus |

amahyakên nami sangkanipun |
miwah minta pasipêngan mangke ratri |
Ki Dati suka turipun |
anak bagus ywa pakewoh ||

25. Sampun kang mung sadalu |

nadyan pêndhak kula suka sukur |
Mas Cêbolang mèsêm awacana manis |
kalangkung panuwun ulun |
riki pundi raning dhusun ||

26. Ki wisma lon umatur |

dhusun Têmon Ki Dati ran-ulun |
kapalange padhusunan Têmon riki |
kang mêrtamu samya (n)dhêku |
Ki Wisma parentah gupoh ||

27. Asasaji susuguh |

wedang êsês gantyan ulam sêkul |
wus lumadyèng ngarsa Ki wisma turnya ris |
babo anak santri bagus |
pun bapa atur susugoh ||

28. Sawontêne ing dhusun |

mung lumayan jajampining lêsu |
tamu miwah Ki wisma samya wawan ling |
rahap anadhah pikantuk |
bakdaning dhahar lêlêson ||

29. Ing wanci waktu Subuh |

Mas Cêbolang myang santri kacatur |
minta pamit jawat tangan gya lumaris |
tan kantênan kang jinujug |
yèn dalu rêrêm ing dhukoh ||

30. Praptèng Pancasan dhusun |

myat balumbang tinêpi binatur |
wiyaripun tridasa tindak pasagi |
sadhadha lêbêting ranu |
wêning lirap kinclong-kinclong ||

31. Sawusnya samya adus |

linajêngkên wau lampahipun |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 4 >

 praptèng tlatah Banyumas dhusun Kêmawi |
anèng sukune kang gunung |
Mas Cêbolang mancat gupoh ||

32. Santrinya atut pungkur |

kathah sato samya tutut-tutut |
kênthus kidang mênjangan tanapi kancil |
(n)dêdêr prapta puncakipun |
santri catur ting karênggos ||

3 Dumugi ing Banyumas, têrus minggah rêdi sumêrap lumpang sela, ingkang
kangge nandha, sintên ingkang kiyat ngangkat badhe kadumugèn sêdyanipun.
Namung Mas Cêbolang ingkang kiyat ngangkat lumpang sela wau. Lajêng
sami numpak rakit mandhap dhatêng lèpèn Sêrayu. ...
kaca 8.

Jilid 2 - Kaca : 8
33. Ing riku wontên watu |
kadi lumpang saprangkul gêngipun |
aran sela panji sintên kang kuwawi |
anjunjung yêkti pikantuk |
kanugrahaning Hyang Manon ||

34. Kadugèn kajatipun |

santri papat gantya samya junjung |
mung Nurwitri kang kuwawi sawatawis |
Mas Cêbolang nulya junjung |
wus kaangkat tan rêkaos ||

35. Catur santri sru ngungun |

tan adangu anulya tumurun |
mring Cilacap ingkang sinêdya ing galih |
praptane lèpèn Sêrayu |
damêl gèthèk amirantos ||

36. Pitaya pêngkuh bakuh |

wus pitados tinumpakan gupuh |
tan cinatur laminya ngambang nèng warih |
praptèng Cilacap tumurun |
saking gèthèk alon-alon ||

37. Ngêlangut lampahipun |

Mas Cêbolang lan santrinya catur |
langkung lêsah kèndêl dènira lumaris |
nèng ngandhaping mandira gung |
salingsire kanang dhukoh ||

90. Salisir
1. Mangkana kang winarni |
kang adhepok nèng ngasrami |
Arjabinangun wawangi |
nênggih Jajanggan Naradi ||

2. Têmurun saking maladi |

alêledhang nyangking kudhi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 5 >

 kagyat dènnira ningali |
sor mandira ana janmi ||

3. Gupuh dènnya marêpêki |

tundhuk gya asung pambagi |
babo anggèr sadayèki |
pun bapa anilakrami ||

4. Sintên sinambating wangi |

myang pundi pinangkanèki |
ngajêng kang sinêdyèng kapti |
kadi lêlampah wus lami ||

5. Di-prasaja aja kumbi |

tinêbihna sanggarunggi |
awit karasa tyasmami |
Mas Cêbolang ris turnèki ||

6. Ingkang sotah amastani |

pun Cêbolang wasta mami |
saking Sokayasa ardi |
atmaja sang mahayogi ||

7. Sèh Akadiyat wawangi |

mangkana Janggan Naradi |
èngêt kalanira nguni |
duk masih dumadya santri ||

4 Kèndêl ing dhusun Arjabinangun kapanggih Ajar Naraddhi ingkang nate

dados santrinipun Sèh Akadiyat ing Sokayasa. Lajêng sami kaajak njajah
tlatah dumugi guwa Limusbuntu. Ningali guwa Selapêthak awangun griya lan
pêndhapi, cariyosipun tilas kratoning rasêksa. Têrus dumugi sagantên
Anakan, lajêng numpak baita kolèk dhatêng Karangbolong, têrus dhatêng
ujung Alang, rêdi Ciwiring. Saking katêbihan katingal pulo Bandhung,
panggenanipun sêkar Wijayakusuma ingkang kajagi pêksi Bayan. Janggan
Naraddhi nyariyosakên nalika Prabu Krêsna nglabuh sêkar Wijayakusuma
sarta wadhahipun ingkang dados pulo Bandhung wau. ...
kaca 9-10.

Jilid 2 - Kaca : 9
8. Wasana aris lingira |
bagus nguni ulun dadya |
warga uwus satuhu dya |
dumunung nèng Sokayasa ||

9. Anama Sèh Anggungrimang |

wus umangun palakrama |
Siti Wuryan èstrinira |
kabar wus wawêka priya ||

10. Mas Cêbolang duk miyarsa |

ngandikanira sang tapa |
gapyuk angrungkêpi pada |
saha matur wor karuna ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 6 >

11. Dhuh pukulun (ng)gih punika |
ingkang ayoga kawula |
Janggan Naradi mangkana |
suka amarwata suta ||

12. Mas Cêbolang gya rinangkul |

babo sutaningsun nyawa |
bangêt (ng)gonku nora nyana |
yèn kêtêmu lawan sira ||

13. Prasasat panggya pribadya |

lawan ramanira kakang |
miwah kangbok ibunira |
ana ta padha raharja ||

14. Saking pandonga paduka |

ibu miwah kangjêng rama |
sami ginanjar raharja |
lêstantun nèng Sokayasa ||

15. Sang wiku malih ngandika |

ramakmu biyèn adarbya |
panakawan kuncung papat |
arampak gêdhene padha ||

16. Umatur Ki Mas Cêbolang |

sarwi nolèh wurinira |
lah punika kula bêkta |
Saloka sêpuh priyangga ||

17. Palakarti Kartipala |

Nurwitri sakawanira |
kabèh padha mareneya |
ngabêktia sang minulya ||

18. Wus ngabêkti gantya-gantya |

Janggan Naradi ngandika |
kulup payo maring wisma |
kasuwèn nèng sor mandera ||

19. Dupi wus tamamèng wisma |

sunggata sampun samêkta |
mangunahe sang minulya |
sabarang wus sarwa ana ||

20. Èh kulup sira mangana |

sunggata saanarira |
langip tan darbe wanita |
yêktine iya kuciwa ||

21. Pasunggata tan mirasa |

kang sinung ling ngaraspada |
nutug ngrahapi sugata |
linorodkên santrinira ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 7 >

22. Apan dhahar nyanyamikan |
simambi anginum wedang |
Janggan Naradi ngandika |
kulup ingsun atêtanya ||

23. Ênggomu marene nyawa |

apa dinuta ramanta |
apa karêpmu priyangga |
Mas Cêbolang tan ngandika ||

Jilid 2 - Kaca : 10
24. Tumungkul konjêm pratala |
mangkana sang maha-tapa |
alon pangandikanira |
aywa uwas ing tyasira ||

25. Banjurêna karêpira |

nuruti rudahing karsa |
amung ta sira emuta |
kalamun trahing utama ||

26. Upama pawaka ingkang |

kang lagi andadi murub |
pinapas yêkti rêkasa |
luhung ta kinèndêlêna ||

27. Têmbe lêmpêring pawaka |

manawa nyarêngi mangsa |
sirna rêrêgêd sadaya |
katon adining kancana ||

28. Mas Cêbolang duk miyarsa |

(n)dêngèngèk enggar tyasira |
sang wiku malih ngandika |
apa condhong lan karsanta ||

29. (ng)Goningsun asung saloka |

kang sinung ling tan wacana |
mung mèsêm sêmu kaduga |
lah kulup padha asowa ||

30. Wus aso eca anendra |

ing wanci êbyar raina |
kang nendra tangi sadaya |
maha wiku wus siyaga ||

31. Lah kulup payo ta mara |

kakaring supaya dadya |
undhaking kawruh utama |
marang têpining samodra ||

32. Sadaya datan lênggana |

Ki Janggan lumakyèng ngarsa |
praptèng tanjung Congot nama |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 8 >

 tuwin maring Pandhanarang ||

33. Saking Pandhanarang sigra |

maring têpining samodra |
baita kolèk wus mrantya |
kang nglampahkên kalih jalma ||

34. Janggan myang tatamunira |

wus tumamèng ing baita |
tan pantara dangu prapta |
Limusbuntu raning guwa ||

35. Tumurun saking baita |

majêng mangetan kang guwa |
amarêki kang wiwara |
sadaya tumamèng guwa ||

36. Ing lêbêt inggil tur wiyar |

anon padhas dhapur wisma |
pringgitan miwah pêndhapa |
kadya ingukir kanaka ||

5 Nglajêngakên lampah dhatêng Jumprit, ningali tukipun lèpèn Praga ing rêdi
Sindara. Kapanggih Ki Gupita ingkang nyariyosakên lêlampahanipun Ki
Jumprit ngantos bab kêthèk Ki Dipa kalangênanipun Ki Jumprit saturun-
turunipun dados kêthèk kramat ing rêdi Sindara. ...
kaca 10-15.

Jilid 2 - Kaca : 11
91. Pangkur
1. Sela pêthak mubyar mêmplak |
pan ingukir pindha wiwiron adi |
pinatra kinêmbang mungguh |
rêmit aparipurna |
Mas Cêbolang matur tatanya sang wiku |
nama myang kang darbe tilas |
sang wiku ngandika aris ||

2. Limusbuntu raning guwa |

caritane duk jaman Buda nguni |
kene kêdhatoning diyu |
wus tamat dènnya miyat |
mijil saking guwa mring têpining laut |
aran Sagara Anakan |
samya numpak kolèk malih ||

3. Kèndêl pongot toyanya pan |

datan dangu wangsul baita malih |
Karangbolong kang jinujug |
prawata sela pêthak |
ngongkang-ongkang anglojok ing Laut Kidul |
dènnya kèndêl mung sakêdhap |
wangsul mring baita malih ||

4. Mancal maring masjid sela |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 9 >

 duk dumugi ing Ujungalang nami |
cinancang baitanipun |
minggah maring pajagan |
griya ingkang dumunung sanginggil laut |
babanjêngan ingkang wisma |
sinasak nam-naman dêling ||

5. Kang dadya pangupajiwa |

amiyasa ulam lan damêl trasi |
dera non wus kêmput gadhug |
anulya wangsul sigra |
numpang prau lajêng maring masjid wau |
praptanira masjid sela |
baita cinancang aglis ||

6. Sadaya wus samya lênggah |

masjid sela mangetan adhêpnèki |
pêthane lir Limusbuntu |
kaot korinya wiyar |
pêthane kang pangimanan moncol bagus |
pawèstrèn myang padaringan |
bothèkan linêkok rêmit ||

7. Wontên kadi kênong gangsa |

langkung kathah warni kadi têmbagi |
atanapi mawi sumur |
gambar sirah waraha |
pan ing riku wontên pakuburanipun |
Mas Cêbolang lon turira |
sintên kang sumare ngriki ||

Jilid 2 - Kaca : 12
8. Janggan Naradi lingira |
kacarita ing nguni ana santri |
tirakat aran si Ayub |
nèng masjid nulya pêjah |
ingkang darbe rarêksan dupi andulu |
lamun si Ayub palastra |
wusing binarsihan nuli ||

9. Pinêtak kene kewala |

êmbuh ingkang adarbe ahli waris |
payo kulup padha mêtu |
sadaya sampun mêdal |
mring baita tambang inguculan sampun |
lêpas lampahing baita |
sampun prapta ing gigisik ||

10. Kèndêl baita cinancang |

manjat maring ardi nama Ciwiring |
sapraptanira ing pucuk |
samya majêng mangetan |
kawistara pêthane kang pulo Bandhung |
Mas Cêbolang lon turira |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 10 >

 pulo kang katingal ngarsi ||

11. Angêngrêng wingit kawuryan |

lir kinurung wangkawa ngrêspatèni |
iku kulup kawruhanmu |
ing pulo Bandhung tiga |
panggonane Sêkar Wijayasumèku |
kang rumêksa pêksi Bayan |
sajodho datan na luwih ||

12. Sajêge tan lunga-lunga |

caritane duk jaman purwa nguni |
nalika Pandhawa ayun |
manjing mring kasampurnan |
midêring rat Bathara Krêsna tan kantun |
samarga-marga rêrasan |
arja patitising pati ||

13. Dupi prapta têpining kang |

Laut Kidul Sri Krêsna matur maring |
ari Judhisthira Prabu |
dhuh mugi mangèstuwa |
sêdya ulun Sêkar Jayakusumèku |
arsa sunlabuh samangkya |
ing tasik inggih manawi ||

14. Dadya tandha papawitan |

têmbe nadyan wus anèng ing jaladri |
kenging pinintanan èstu |
usadèng duhkitèng tyas |
yayi benjing taksih sagêd atutulung |
sang aprabu Pandhuputra |
umatur langkung njurungi ||

15. Nulya sagung para nata |

para ari tumindak marêpêki |
anèng satêpining laut |
atap kacaryan miyat |
rêsmining kang ranu nuju gênging laut |
sarah-sarah tiningalan |
panthan lir tinata asri ||

16. Sang Aprabu Krêsna sigra |

ngampil Sêkar Wijayakusumadi |
sawadhahira tan kantun |
linabuh ing samodra |
sarwi sinangenan pangandika arum |
èh èh Wijayakusuma |
muga tuwuha sirèki ||

Jilid 2 - Kaca : 13
17. Nèng samodra dumadia |
pawitane wuri kang madêg aji |
mêngku rat Jawa sêwêgung |
ri wusnya pinojaran |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 11 >

 karsèng Dewa gya banjur tuwuh têtêlu |
saka wadhah tutup kêmbang |
lah iku purwane nguni ||

18. Katêlah têkèng samangkya |

lamun ana narpati kang mandhiri |
amêngku rat Jawa banjur |
utusan pra ngulama |
amunajat nèng sajroning pulo Bandhung |
undure lamun wus angsal |
konjuk sri nata pribadi ||

19. Matur malih Mas Cêbolang |

anjawi kang Wijayakusumadi |
punapa malih linabuh |
sang Janggan angandika |
ana manèh ananging nora linabuh |
padha pinundhut Jawata |
Naraddha ingkang tinuding ||

20. Krêsna sakadang Pandhawa |

duk ngalêmpak anèng Ngastina nagri |
pirêmbagan tamtunipun |
tumamèng ing pancaka |
Hyang Naraddha cêmlorot saking aluhur |
niyup praptèng panangkilan |
sagunging para narpati ||

21. Gupuh tumurun manêmbah |

Hyang Naraddha pangandikanya aris |
dhuh sri nata yoganingsun |
kabèh kawruhanira |
ingsun iki tinuding Hyang Suksma Luhung |
kinèn amundhut Cakranta |
lawan panah Cundhamani ||

22. Karone iku wus mangsa |

padha mulih marang ing suwarga di |
marga sira samya ayun |
ngancas sampurnèng pêjah |
wruhanira babo karo yoganingsun |
kang mangka bancanèng pêjah |
yèn maksih anon kakalih ||

23. Kasuran miwah katrêsnan |

ingkang asih sisip ciptanta kaki |
yèku dirgamaning lampus |
puwara aru-ara |
kuwur-kuwur riribêd ngribêdi kalbu |
nêmahi amaro tingal |
tan tumanêm ing tyas êning ||

24. Ngalih-alih ngalam-alam |

keran-keron ing cipta mindho kardi |
wêkasan kapiran kulup |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 12 >

 labêt kewraning manah |
di patitis titikan aja kalèru |
kalawan dèn-kawruhana |
santosaning jaman pati ||

25. Datan liyan amung ana |

pangadiling ciptanira pribadi |
wisaning cipta puniku |
tan liya uwas-uwas |
dadya sêmang-sêmang
pangadilirèku |
lamun kongsia mangkana |
ing wardaya têmah gingsir ||

Jilid 2 - Kaca : 14
26. Dipun-ngati-ati poma |
wruhanira dhuh yoganingsun sami |
rèhning kasampurnan iku |
tan ngaping kalih karya |
luput pisan kêna pisan dipun emut |
yèn wus sirna saking donya |
tan bali babakal malih ||

27. Jêr wus tinutup dening Hyang |

iya iku sampurna ing ginaib |
sadaya kang samya ngrungu |
lingnya Rêsi Naraddha |
dahat ajrih (n)dhêku awor sêmbahipun |
Sri Krêsna ngaturkên sigra |
Cakra lawan Cundhamani ||

28. Wus cuthêl caritaningwang |

payo kulup prayoga padha mulih |
marang ing Arjabinangun |
kang sinung ling manêmbah |
santri papat tansah umiring nèng pungkur |
sapraptaning padhepokan |
wus gumlar sugatanèki ||

29. Kulup iki kabênêran |

paringing Hyang satuhu murah asih |
marang ing kawulanipun |
lah mara padha dhahar |
Mas Cêbolang gya bukti langkung pikantuk |
wus dumugi cinarikan |
santri papat sarêng bukti ||

30. Cèplês tan mawi lorodan |

sarwi nikmat sadaya kang binukti |
èh ta kulup kawruhanmu |
ing Congot toyanya pak |
Karangbolong arga Ciwiring ing besuk |
kadunungan wong amanca |
saking nagri Ngatasangin ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 13 >

31. Iku ujare kang jangka |
(m)buh nyatanya luwih karsaning Widdhi |
Mas Cêbolang langkung nuwun |
manêmbah ris turira |
paran margi griya-griya samya suwung |
rajakaya ting salêbar |
datan wontên kang ngopèni ||

32. Ki Janggan aris ngandika |

wus adate kalamun amarêngi |
angin saka kulon kidul |
wong sanagri Cilacap |
padha ngili tilar bale wismanipun |
wit akèh ingkang lêlara |
brêkasakan andhatêngi ||

33. Gêgodha (m)bedhung ngrêncana |

tan na tahan dumadi padha ngili |
mulane siwayèng-ulun |
mêngko sira mangkata |
nora pisan si bapa babasan nundhung |
têmbunge nora kainan |
sumingkir saka bilai ||

Jilid 2 - Kaca : 15
34. Cêbolang matur sandika |
santri papat miris duk amiyarsi |
marinding gigithok mungkruk |
tyas anggung tarataban |
sang Jajanggan mèsêm angandika arum |
kabèh aja ana maras |
kang têtêg pitayèng Widdhi ||

35. Wis kulup sira mangkata |

wêkasingsun mêtumu saka panti |
lawan rencangira catur |
(n)dhingina sikil kiwa |
pitung tindak aywa nolèh anèng pungkur |
manêmbah matur sandika |
angabêkti ganti-ganti ||

92. Maskumambang
1. Sampun mijil kadi mas timbul ing warih |
alon lampahira |
mituhu wêling sang rêsi |
wusing antuk pitung tindak ||

2. Mas Cêbolang tumênga miyat wiyati |

wanci sampun pajar |
dahat kacaryaning galih |
ngandika mring santrinira ||

3. Èh Saloka iki ana tanah ngêndi |

adhême kalintang |
rasane kaya wong ngimpi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 14 >

 apa isih nèng Cilacap ||

4. Ki Saloka lingak-linguk tan bisa ngling |

tuwin Kartipala |
Palakarti myang Nurwitri |
sadaya tan ana ngucap ||

5. Byar raina Sang Hyang Bagaspati mijil |

tandya eraming tyas |
têka nèng anggraning wukir |
mangalor anon samodra ||

6. Lamat-lamat we-ne kang jaladri Jawi |

miyat ngering nganan |
wimbuh sêngsêming panggalih |
nèng têpi umbul we maya ||

7. Mudaling kang we umbul agêng nglangkungi |

datan pati têbah |
ana kuburan sawiji |
kayoman witing mandera ||

8. Tan petungan wanara agêng myang alit |

nèng panging mandera |
Nurwitri umatur aris |
pun bapa asring carita ||

9. Tanah Kêdhu sirah Praga nama Jumprit |

êtuking kang toya |
kajawi umbul kaèksi |
wêdaling we saking guwa ||

10. Samya piyak tatela tuk kang ngagêngi |

saking jroning guwa |
nulya na jalma lumaris |
murugi kang ribêd ing tyas ||

11. Anyêlaki saha ngaturi pambagi |

(ng)gèr sintên sinambat |
myang pinangka saking pundi |
katêmbèn ulun pinanggya ||

6 Lampahipun dumugi ing dhusun Margawati talatah Kêdhu, kapanggih Ki

Lêhdaswaninda [11] ingkang nyariyosakên bilih kapal (kuda) Margawati
0H

pinilala dening Kangjêng Sultan ing Mataram. Ki Lêbdaswaninda suka

sêsêrêpan bab ciri-cirining kapal sakalangkung moncèr ngantos dumugi bab
dintên kalairanipun kapal sarta pamindhahipun dhatêng gêdhogan. ...
kaca 15-35.

Jilid 2 - Kaca : 16
12. Kang tinanya amangsuli kula saking |
ing tanah Cilacap |
tiyang sakawan puniki |
(ng)gih rencang kula sadaya ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 15 >

13. Kula nyuwun sasêrêpan mring kiyai |
ingriki punika |
winastanan tanah pundi |
lan sintên kakasih para ||

14. Anggèr tanya punika tanah ing Jumprit |

sukuning Sundara |
tlatah Kêdhu nama mami |
kenthol Gupita kang dadya ||

15. Palawangan bilih wontên kang nênêpi |

saèstunya têbah |
Cilacap prapta ingriki |
datan dumugi sapasar ||

16. Mas Cêbolang anggarjita jroning galih |

Naradi sanyata |
linuwih samining janmi |
nêm ari sadalu prapta ||

17. Wasana ngling kula anyuwun pawarti |

paran mulanira |
de dados panêpèn ngriki |
Ki Gupita gya carita ||

18. Jaman kina wontên satunggiling janmi |

nama Jumprit gadhah |
mala tan limrahing janmi |
manggèn pinggir lèpèn Praga ||

19. Wus ambadal sakèh usada tan mari |

rumaos nir deya |
satêmah mupus ing ati |
narimah takdiring badan ||

20. Puwara mung nalangsa marang Hyang Widdhi |

supe nadhah nendra |
anuju lingsiring ratri |
sidhakêp asuku tunggal ||

21. Amêjahi babahan nawa sangèki |

ngêmpalkên kaanan |
pamoring kawula-Gusti |
mirêng swara lamat-lamat ||

22. Ingkang botên kapirêng saking ing kuping |

nanging asarana |
cipta sasmita linuwih |
ujaring swara mangkana ||

23. Èh ta Jumprit manawa sira kapengin |

waluyaning roga |
anungsunga kali iki |
yèn wis katêmu sirahnya ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 16 >

24. Banjur sira adusa ingkang barêsih |
dhêdhukuha pisan |
nèng kono salaminèki |
amêsthi laramu sirna ||

25. Lan jênêngmu pasthi kocap sajêgnèki |

dupi gagat enjang |
tan darana Kyai Jumprit |
lajêng wisata sumêdya ||

26. Anglampahi wangsiting Jawata luwih |

datan dangu prapta |
ing laking lèpèn Pêragi |
dumunung guwa punika ||

27. Tan darana lajêng (ng)gêbyur Kyai Jumprit |

dahat asrêpira |
babalung lir dènlolosi |
rèh adrêng ayun waluya ||

Jilid 2 - Kaca : 17
28. Srêping toya pindha Kamandhanu warih |
ing tanah Pulimat |
dangu dènnya anèng warih |
Kyai Jumprit nulya mêntas ||

29. Ngunguning tyas lupa lêsu lungkrahnya nir |

pêra raganira |
tan ana antawisnèki |
yèn mêntas anandhang roga ||

30. Pan katêlah dadya nama Praga kali |

dumugi samangkya |
toya tuking lèpèn Pragi |
taksih darbèni kasiyat ||

31. Yèn dèninum raosipun tuntung lêgi |

tuwuk tanpa nadhah |
damêl kiyat saranduning |
têmah angêjur têtêdhan ||

32. Kinarya dus pêra raganipun yêkti |

tungtum balung rêngka |
kêngkênging otot nambahi |
anyêgêrakên sarira ||

33. Manawi mukaramah kalawan takdir |

èstu enggal saras |
kaol kang carios nênggih |
awèt anèm umur panjang ||

34. Sami ugi siram Kamandhanu warih |

dlomoking wirayat |
sumanggèng karsa kang myarsi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 17 >

 mung ngluluri criyos kuna ||

35. Amangsuli cariyosnya Kyai Jumprit |

sarêng wus waluya |
lajêng adhêdhêkah riki |
nèng wetan tuking Paraga ||

36. Olah tani sinambi amanguntèki |

yèn dalu mêmuja |
(m)bêg darma sih ing sasami |
utama sabda sarkara ||

93. Dhandhanggula
1. Lami-lami kawêntar Ki Jumprit |
ing manca-pat myang liyaning praja |
bilih katrimah dongane |
kathah janma angluru |
anyunyuwun mawarni-warni |
tulak tumbal sarana |
isarat sêmpulur |
panggêsangan kasugihan |
kadlajatan kamulyaning donya akir |
tan ana kang katulak ||

2. Kathah ingkang kalajêng tan mulih |

tumut dhadhêkah nèng sirah Praga |
lajêng dados dhusun gêdhe |
Ki Jumprit duk rumuhun |
ngingah kêthèk satunggal nami |
pun Dipa gêng sajalma |
anjilma satuhu |
mangrêtos ing saniskara |
kaot botên sagêd wicantên lir janmi |
Ki Jumprit langkung trêsna ||

Jilid 2 - Kaca : 18
3. Kalampahan tinimbul winisik |
ngèlmi pangawikan panitisan |
dêlalah pun Dipa kêthèk |
sadaya wulangipun |
Kyai Jumprit sagêd nampèni |
kenging binasakêna |
kalih tunggilipun |
manawi wontên dhatêngan |
minta sarat Ki Jumprit tan ana panti |
tinampèn Kyai Dipa ||

4. Datan pae lan paringe kyai |

Lami-lami pun Dipa wanara |
Kyai Dipa sêbutane |
dupi Ki Jumprit lampus |
gya kinubur ing sacêlaking |
êtuk Praga punika |
nèng sor mandira gung |
Ki Dipa tan kesah-kesah |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 18 >

 saking ngriku muhung nênggani kuburing |
bandara kang wus lena ||

5. Apitêkur nèng panging waringin |

kêthèk wanan kathah ingkang prapta |
suyud angratu anggêpe |
samya anyuhun-nyuhun |
saking adil paramarta sih |
(m)bêg darma bijaksana |
lir critaning dangu |
narpati wre Sri Sugriwa |
lulus ngantos sakpriki kang madêg aji |
turunipun Ki Dipa ||

6. Mas Cêbolang miwah catur santri |

langkung suka miyarsa carita |
paman (n)dika lajêngake |
criyose Dipa Prabu |
kadiparan têkèng sakniki |
Ki Gupita lingira |
nênggih kang kêsêbut |
ing criyos kang madêg raja |
sapunika Kanjêng Kyai Dipa lagi |
tumêdhak kaping tiga ||

7. Nadyan sampun tumurun kaping tri |

saking Jêng Kyai Dipa sapisan |
datan ewah mangunahe |
mênggah jalaranipun |
sabên ingkang jumênêng aji |
wus kadhatêngan bangas |
tandha ayun surud |
lajêng animbali putra |
kang ginadhang (ng)gêntosi jumênêng aji |
dipun ajak uminggah ||

8. Dhatêng pucaking Sundara wukir |

wontên pucak kang putra winêjang |
ing ngèlmi umadêg rajèng |
myang saniskaranipun |
pangawikan sampating wangsit |
lajêng mancolot marang |
ing kawah alabuh |
tumangan yitmaning nata |
kacariyos dados seta kêmpal malih |
lan Ki Jumprii minulya ||

9. Putra kang wus anampèni wangsit |

gya tumurun marang ing mandira |
wanara kèh panganggêpe |
tan pae lan kang surud |
wus tinakdir jaman samanggkin |
titiyang sampun suda |
ing pangandêlipun |
mring kaelokaning dewa |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 19 >

 satêmahing tan
ngêrtos dhatêng basaning |
sato lir jaman kina ||

Jilid 2 - Kaca : 19
10. botên sagêd sami anampèni |
cipta sasmitane Kyai Dipa |
mung kajawi kula anggèr |
pramila kang samya yun |
amiminta bêrkah (n)jêng kyai |
anyuwun palarisan |
rêjêki sêmpulur |
pangasihan panglulutan |
kasugihan kadlajatan myang indhaking |
ing pangkat kaluhuran ||

11. (n)Jujugipun dhumatêng ing kami |

sarananya mawi sajèn pisang |
rajatalun kang ajêne |
sêdhah wohan rum ayu |
mênyan madu wawrat satail |
artanipun saprapat |
miwah têmbenipun |
kalamun wus kalêksanan |
angaturi dhahar tumpêng panggang pitik |
wowohan warna-warna ||

12. Lah punika caritane nguni |

mung sadrêmi kawula sumangga |
Mas Cêbolang lon dêlinge |
langkung panuwunulun |
paman asung carita yakin |
rèh dumugèkkên lampah |
lilanana ulun |
Ki Gupita mêndhak-mêndhak |
kaparênga anggèr mampir wisma mami |
kang êmbok wus sadhiya ||

13. Sampun nanggêl sae benjing-enjing |

karsa paduka (n)dugèkkên lampah |
Cêbolang alon dêlinge |
langkung panuwunulun |
pasihanta mring kang kaswasih |
andhêku Ki Gupita |
sumangga nak bagus |
ulun jumurung raharja |
sasampuning sasalaman gênti-gênti |
linggar saking Paraga ||

14. Sampun lêpas lampahira prapti |

ardi alit-alit gumuk kathah |
kadi kukusan dhapure |
wontên kang alit bulug |
ngilak-ilak mung katang wilis |
ngrêmbaka lêma-lêma |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 20 >

 nèng sêlaning watu |
siti padhas sela kathah |
amung arga sajuga pucakirèki |
ana witing mandira ||

15. Sakawan wit agêngira sami |

angayubi kanang gênthong sela |
isi satêngah toyane |
wêning asrêp kalangkung |
Mas Cêbolang sarowangnèki |
raywan nèng sor mandira |
nèng têpining ranu |
miyat kuda langkung kathah |
anjrah anèng gumuk ngrênggut katang wilis |
mawèh sêngsêming driya ||

16. Wusing wanci anggiring turanggi |

punang kuda minggah mring aldaka |
ayun ngombe lir adate |
wasana samya wangsul |
rare angon samya murugi |
apa kang dadya sabab |
kudanira wangsul |
dupi wus prapta ing pucak |
miyat jalma gangsal kang sajuga pêkik |
ana padon sajuga ||

Jilid 2 - Kaca : 20
17. Mantuk marang dhusun sung upêksi |
ing ki lurah Ki Lêbdaswaninda |
sawuse tampi ature |
adan umangkat gupuh |
sampun prapta ngandhap waringin |
Swaninda sung pambagya |
dhuh risang binagus |
teja-teja sulaksana |
tejaningkang wong sigit nêmbe kaèksi |
wingking pundi pinangka ||

18. Lawan sintên sinambat ing kasih |

Mas Cêbolang (n)dhêku lon ngandika |
babo rama pambagene |
kalangkung-langkung nuwun |
ulun saking Cilacap nagri |
anama pun Cêbolang |
èstu santri kluthuk |
ngaluyur nuruti manah |
tanpa sêdya nêting tyas kang tinutwuri |
mèsêm Lêbdaswaninda ||

19. Wacana ris anggèr saupami |

kuda turunan pancèn tumpakan |
lan momotan panci sanès |
gambar polatanipun |
anêrusi ciri prayogi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 21 >

 pamintane pun bapa |
pinarêngna kalbu |
karsa kampir wismaningwang |
muhung luthung ngakên tiyang sêpuh ugi |
Cêbolang duk miyarsa ||

20. Garjitèng tyas baya iki luwih |

de katitik patrape atata |
kawistara wicarane |
wasana ris umatur |
ing sakarsa ulun umiring |
lêga tyasnya Ki Lêbda |
linggar sadaya wus |
saking ngandhaping mandira |
turut marga tan kêndhat pitakènèki |
Swaninda acarita ||

21. Karsa dalêm jêng sultan Mantawis |

ulun tinanêm dumados lurah |
wontên Margawati rêke |
gunggung siti wolung jung |
paos êpak wallan tan kenging |
nama Lêbdaswaninda |
de pakaryan muhung |
manawi wontên pundhutan |
kapal agêm titihan dalêm sang aji |
miwah panarik rata ||

22. Tan lyan wêdalan ing Margawati |

Mas Cêbolang alon atêtanya |
kadiparan darunane |
de pinilalèng ratu |
wujudipun kathah kang alit |
e makatên anakmas |
mênggah sababipun |
warni pantês burus ing tyas |
tur yuwana kuwat tahan ing sasakit |
kèh panjang umurira ||

23. Awit saking karamatirèki |

kênthèng kang anèng ngandhap mandira |
punika pangombènane |
sabên ari dèninum |
sakèh kapal toyanya maksih |
pan botên asat-asat |
punika nak bagus |
ingkang dumadya jalaran |
warna pantês kuwat tahan ing sasakit |
tyas burus tur yuwana ||

Jilid 2 - Kaca : 21
24. Sêrap surya praptanirèng panti |
kyai wisma ngacaran alênggah |
anèng ngambèn sadayane |
sugatanya lumintu |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 22 >

 Mas Cêbolang rahab ing galih |
myang santrinira papat |
tan na sigansigun |
Ki Swaninda (m)bujakrama |
amanggihi Mas Cêbolang tanya malih |
nglajêngakên bab kapal ||

25. Saban kapal wijil Margawati |

punapa (ng)gih kenging tinamtokna |
kalamun pasthi pênêde |
Lêbdaswaninda (ng)guguk |
botên bèntên kalawan janmi |
mawi ngèlmi wirasat |
ciri wastanipun |
ciri inggih nyêng-unyêngan |
miwah ulês ingriki panitiknèki |
awon saening kuda ||

26. Mas Cêbolang ngangsêg turira ris |

dhuh kiyai sajêg ulun gêsang |
dèrèng uninga yêktose |
bilih kapal puniku |
won sae wontên ing ciri |
mugi amarêngêna |
anggêlarkên tutur |
awon saening turangga |
saha malih paduka sampun akrami |
dhumatêng ing kawula ||

27. Pintên banggi pangangêping galih |

kadiya mring atmaja priyangga |
dhasar sêpuh kèh kawruhe |
ulun tuhune punggung |
botên lamis tur kula Kyai |
Ki Lêbda duk miyarsa |
liringe kang sêmu |
ujar wantah tan lamisan |
èh ta kulup aja kurang pangaksami |
wong tuwa nungkak krama ||

28. Ingkang mêsthi nyêng-unyêng turanggi |

cacah sanga siji aran cêthak |
prênah ana ing têngahe |
mata loro puniku |
cacah loro nèng buri kuping |
mathi iku arannya |
baurêksa iku |
uga loro nèng andhêman |
kiwa têngên palintangan uga kalih |
angapit wudêl kuda ||

29. Ganêpe sanga pudhak kakalih |

ngarêp pupu gung ing kering kanan |
lamun kurang siji kuwe |
Sonyata karanipun |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 23 >

 yêkti ala yèn luwih saking |
sasanga ana ala |
ana bêcikipun |
tur ciri iku akathah |
barang ingkang sumêlap puniku ciri |
irêng abang putihnya ||

Jilid 2 - Kaca : 22
30. Upamane awaking turanggi |
kabèh wulu yèn ana unyêngan |
iya saênggon-ênggone |
sumêlap mungsêripun |
yêkti kêna ingaran ciri |
sami lan gèthèk bêlang |
lêkok saminipun |
ciri lan unyêng-unyêngan |
pênèt sami basane sinilih-silih |
amrih dhanganing krama ||

31. Lamun ana mathining turanggi |

katutupan wawarung (ng)gènnira |
iku mathi satuhune |
yèn ana mathinipun |
kuda ingkang kaparèng wuri |
rubuh karna namanya |
awon watêkipun |
yèn aprang kêna ing cidra |
kang anitih kapocot ing mungsuh kêni |
sayêkti sininggahan ||

32. Lamun unyêng-unyêngan kudèki |

munggèng gulu gorokan pan ala |
lamun unyêng-unyêngane |
ing têpak-sujèn têrus |
kang sayêkti ala pinanggih |
lamun unyêng-unyêngan |
pêpêkan (ng)gènnipun |
nênggih kalabang pipitan |
apan awon yèn ana ing sanggawêdhi |
Dhèndhèng-wong yêkti ala ||

33. Lamun ana ing nglambung namèki |

pan barancuh sayêktine ala |
yèn anglajur panggonane |
anurut buntutipun |
Lintang-sarat ala pinanggih |
lamun unyêng-unyêngan |
ênggonne ing bathuk |
anaraju tur têtiga |
nênggih Jaga-muksa puniku pan bêcik |
yèn ana ciri (ng)gènnya ||

34. Papasu pan Tadhah-luh sayêkti |

yèku ala ngajarkên karuna |
yèn ciri munggèng uwange |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 24 >

 Kêmil ala tinêmu |
lamun tênggok ênggonning ciri |
apênêt tur sugihan |
nênggih kang angingu |
yèn ciri anèng gantangan |
tuhu ala tur ta angadohkên ati |
tan pantês ingingua ||

35. Lamun ciri sukune kang wuri |

pan Bêndana-katututan ala |
yèn ta bêlang pupuruse |
tan ana têrusipun |
bêlang wake nora nimbangi |
Dhudha-karêm namanya |
awon watêkipun |
yèn ciri suku ing ngarsa |
Arja-dumuk pakolèh ginawe jurit |
ngênakkên nora kêna ||

36. Yèn ambujung bisa anututi |

yèn binujung nora katututan |
senapati (ng)gon-anggone |
miwah mantri panganjur |
yèn jêjêngku ênggoning ciri |
yèku Tinimbang-ngarsa |
ala watêkipun |
kang ngingu wadon tyasira |
lawan agung kasangsaya (m)bilaèni |
angilangakên arta ||

Jilid 2 - Kaca : 23
37. Lamun wêtêng ênggoning kang ciri |
Baya-ngangsar puniku pan ala |
tan pantês kanggo ing gawe |
yèn ciri lambenipun |
kang ing ngandhap puniku bêcik |
karya ayuning tingkah |
lamun buntêl siyung |
Kala-mandhukul arannya |
kang angingu tawêkal dadi wong lanji |
naratab maring rayat ||

38. Lamun ciri lambene ing nginggil |

Sampar-wacana puniku ala |
yèn ciri anèng gêgêre |
sêring kakapanipun |
kalinggihan yèn dèntitihi |
Kala-jojog pan ala |
panas watakipun |
yèn ciri anèng bokongnya |
anrus jubur Kêlabang-anglèng tan bêcik |
panas maring sarayat ||

39. Yèn jêjalak ênggonning kang ciri |

bêbênêman upas pasthi ala |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 25 >

 miwah yèn ciri sukune |
kang kiwa ingkang ngayun |
yèn ing têngên sikile wuri |
lamun ingangge karya |
bongkok watêkipun |
yèn ciri lambunge kiwa |
trus ing têngên mung wong kapêtêngan ati |
kang pantês angganggoa ||

40. Yèn ingangge liyane wong maling |

yêkti ala sayêkti gêringan |
yèn luhur jêngku cirine |
Tandha musthikanipun |
yèn ingangge amangun jurit |
watêke kang anunggang |
kèdêg sirahipun |
marang kudane priyangga |
yèn na ciri kasaban ambên tan bêcik |
lêksanane panasan ||

41. Yèku namane Kala-kapipit |

lamun ciri sangisor talingan |
Dhandhang-susuwêng namane |
panas pakolèhipun |
yèn pok kuping Dhandhang-susumping |
lamun lêpat upama |
sanyari (ng)gènnipun |
Dhandhang-ringan-ringan ala |
ing watêke yèn andhêman wutah ati |
angkêr watêking kuda ||

42. Lamun ana mathine sasisih |

Sonyantaka lamun ingangge prang |
tan wande anjungkêlake |
yèn ciri pipinipun |
ingkang kiwa aranne Kêmil |
ala ngurudi arta |
marang kang angingu |
yèn ing lambe ênggènnira |
yèku Kurès ala sêring angêlongi |
kang ngingu artanira ||

43. Lamun ciri tan kasaban kuping |

Sangkala-kalung sayêkti ala |
yèn ciri munggèng uwange |
iya Biru-tinukup |
lamun uwang ingkang sawiji |
tan kèdhêp maring rowang |
nênggih watêkipun |
pan ciri angalih basa |
basanipun unyêng-unyêngan sinilih |
mring dhanganing sri nata ||

Jilid 2 - Kaca : 24
94. Sinom

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 26 >

1. Yèn ana unyêng-unyêngan |
munggèng cacangklakanèki |
sangêt alane kang nunggang |
tan wun katiban tatali |
yèn ana suku wingking |
sasisih ran Brananipun |
pênêd adoh ing baya |
kang ngingu olèh basuki |
lamun ana kalih sukune ing ngarsa ||

2. Ala watêking turangga |

yèn suku ngarsa satunggil |
Sandhung-sawa arannira |
rahayu kangge ing jurit |
yèn kasasaban ing kuping |
andêlèrèh pasangipun |
ala tan wun ingucap |
kang ngingu kang anitihi |
lamun unyêng-unyêngan gulune kiwa ||

3. Anênggih watêke panas |

yèn gulu têngên (ng)gonnèki |
lêksanane gawa wirang |
yèn kasaban rambutnèki |
awon watêke asring |
tutukaran nuli atut |
lamun kalih bathuknya |
Baya-kapranggul tan bêcik |
ingkang ngingu asring nêmoni babaya ||

4. Yèn ana unyêng-unyêngan |

gumantung ana ing kuping |
puniku Dhandhang-sasêngkang |
awonne angrungu warti |
warta sikara budi |
lamun ana ing jêjanggut |
Sirtimang arannira |
rahayu marahi bêcik |
kang angingu santosa manggih wibawa ||

5. Lamun kêpipit ing pukang |

Kêndhit-lawètnya namèki |
awon lêksananing kuda |
kang ngingu anggung prihatin |
yèn suku kalih wuri |
ginawa prang kênèng mungsuh |
yèn suku siji ngarsa |
nèng têngên panggonannèki |
Dara-makap yèn ginawa prang kacandhak ||

6. Yèn sukune kiwa ngarsa |

pênêd ginawa ngajurit |
binujêng datan kacandhak |
yèn ambujung anututi |
lamun cangklaknèki |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 27 >

 sangêt awon watêkipun |
yèn anèng gogorokan |
kakalih namanirèki |
Gondhang-mala nora bêcik nora ala ||

7. Yèn ing gulu marang jaja |

Raja-wahana pan bêcik |
tutunggananing narendra |
yèn ing wêtêng prênahnèki |
Tuwak arannirèki |
tan bêcik tan ala iku |
yèn kawêt ênggènnira |
Sangkala-kawêt tan bêcik |
lamun ana clakuthikan ênggènnira ||

Jilid 2 - Kaca : 25
8. Ing wuri kalih ênggènnya |
Andha-saya nora bêcik |
yèn suku ngarêp (ng)gènnira |
Andha-mastaka tan bêcik |
lamun pukang kapipit |
Galingga-nastra ranipun |
awon lêksananira |
yèn ngajêng ambênanèki |
yèku Sujèn-ucap rahayu ing karya ||

9. Yèn ing ambênan (ng)gènira |

Kala-kapipit tan bêcik |
tiwas inganggoa aprang |
lamun suku ingkang wuri |
cakêt wadidangnèki |
luhuring jaja (ng)gènnipun |
kang ngingu kacurnan |
lamun ana ing susuri |
watêk panas kang ngingu agung kalaran ||

10. Yèn titiga suku (ng)gènnya |

awon watêke kang nitih |
tiba satêngahing karya |
yèn ing jajalak (ng)gènnèki |
Tonggèng-toya tan bêcik |
gêringên ingkang angingu |
tumular sabarayat |
têkèng ingon-ingonèki |
tatanggane kabèh padha katularan ||

11. Gantya ingkang cinarita |

sarupaning para ciri |
kabèh awaking turangga |
ingkang katularan sami |
kabèh amratandhani |
liya nyêng-unyênganipun |
saranduning turangga |
gèthèk bêlang lêkok dhêkik |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 28 >

 yêkti mawa wêwatêkaning turangga ||

12. Yèn bêlang ilate ala |

bokong pesok datan bêcik |
angurut-uruti karya |
yèn palawanganing suri |
tuwang pan nora bêcik |
yèn cupêt susurinipun |
adoh nora kasaban |
kalamun dènkakapani |
awonipun kang ngingu tamtu repotan ||

13. Yèn mêndhukul gigir (ng)gènnya |

satèmpèl pan nora bêcik |
iku mêngakakên baya |
pinrih ing mungsuh agampil |
pancal gêgilitanèki |
lawan katunon tan patut |
kang ngingu kasarakat |
yèn Bramara-lêbu-gêni |
puputihe netra kapalêtuk abang ||

14. Pan awon lamun wong wajar |

apan na barang pakarti |
amung wong pandhe ngingua |
kêmasan wong sayang sami |
kalawan wong akundhi |
liyane tan pantês ngingu |
yèn nguyuh (ng)gêrêng ala |
Durga-ngantu milalati |
anrus panas sapa nguwuh katularan ||

15. Anggêringakên têtangga |

wèh malarat kang anyandhing |
pantêsnya amung pinurak |
nora pantês dèningoni |
yèn kuda dènparani |
dhadhangkak kadya anguyuh |
puniku Durga-(n)dhangak |
panasan pan nora bêcik |
Durga-ngawe yèn
nguyuh sikile mêngkap ||

Jilid 2 - Kaca : 26
16. Panas tan pantês ngingua |
yèn nguyuh uyuhe malih |
yèku Durgapamanggahan |
nora patut dèningoni |
mung sinèmbêlèh bêcik |
asile mung dagingipun |
lamun netrane kuda |
wawayangane ambalik |
Gondrèng-ngilo iku kuda sêmbêlehan ||

17. Yèn pugag jêjompongira |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 29 >

 panas watêke turanggi |
ingaranan Watangpugag |
yèn bêlang puruse nênggih |
Tumpêr-ingas tan bêcik |
agêringan kang angingu |
yèn lêkok bokongira |
Kala-luwang nora bêcik |
yèku panas ingkang ngingu agêringan ||

18. Yèn na jaran angipanas |

yèn agung angêngosodi |
ing jajalang iku panas |
yèn pancal padha kang warni |
suku ngarêp lan buri |
ala ing lêksananipun |
yèn nuju jêng-ajêngan |
dumadak tiba kuwalik |
lamun ana kuda mulir tinitihan ||

19. Buntute angulêr-kilan |

Pancal-anjot-sêmang-gêrit |
ala marahi gêringan |
kang ngingu myang anak rabi |
prayoga disingkiri |
yèn perot wadananipun |
siyunge iku ala |
yèn ana dosane cilik |
dumadakan saya wuwuh dosanira ||

20. Yèn Pancal gêl-ugêlira |

munggèng sukune kang wuri |
Pancal-katunu pan ala |
kacurnan ingkang anitih |
yèn papak sukunèki |
yèku Pancal suku panggung |
bêcike pan akêkah |
sabarang pakaryanèki |
lamun ana putih sukune katiga ||

21. Walang-kêjèt apan ala |

yèn nibakkên anglarani |
malah dadalan antaka |
yèn ana sakêpêl putih |
suku kanan myang kering |
Sri-katimpal namanipun |
ala angungkat bêja |
yèn mèh katêkan rêjêki |
dumadakan adoh malah wurung tampa ||

22. Lamun kuda tinitihan |

mingkar buntute anincing |
Durga-nincing iku panas |
yèn ana turangga putih |
abang netrane kalih |
anrus marang juburipun |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 30 >

 punika apan ala |
kang angingu nandhang kanin |
lamun ana sukune pancal sasigar ||

23. Ing wuri miwah ing ngarsa |

Sandhung-watang nora bêcik |
yèn inganggo yun-ayunan |
ing karya nora lumaris |
bêlang sukune wuri |
kang kiwa awon puniku |
sampar-wangke namanya |
mung wong kapêtêngan nênggih |
Sampar-wangke ingkang pantês angingua ||

Jilid 2 - Kaca : 27
24. Golèk jagane wong jagal |
Dhandhang-aring kang turanggi |
yaiku jaraning jaksa |
yèn ana ingkang turanggi |
angringkêl dènnya guling |
sandhing pamakananipun |
Wadhudhak-angrêm panas |
yèn clakuthikane kering |
kang ing ngarsa manginggil punika panas ||

25. Angêcrahkên pawong sanak |

barang pakaryannya nyêngit |
angêdohkên pawong mitra |
yèn Mata-kitiran nênggih |
mathi pucuking kuping |
kang kiwa won watakipun |
lamun amanggih karya |
luputa kang anitihi |
turanggane nora wurung kawanguran ||

26. Yèn Baya-kapranggul mapan |

yèku kudaning prajurit |
nanging kang juru pacalang |
yèn ciri bathuke katri |
papag jaran prêmati |
Satriya-mong-bala iku |
kudane senapatya |
prajurit pamêngku baris |
sasolahe karya ungguling paprangan ||

27. Yèn ciri pupunggung kiwa |

Pandhawa-akutha-wêsi |
tunggal kudane satriya |
kang sami pakaryan jurit |
kinarya tan bêcik |
dadya tumbal nagarèku |
yèn Raja-wana puwang |
anrus ing purus pan bêcik |
pan utama yèku nama Panungkurat ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 31 >

28. Kudane wong among bala |
yèn ikute (ng)gonning ciri |
pan iku Jayapurusa |
pantês kudaning narpati |
ugêl sadumuk putih |
suku kang têngên (ng)gonnipun |
puniku Darpa-muntap |
tunggal kudaning narpati |
sasolahe kang ngingu tiba utama ||

29. Yèn mungsêr bokong kang kiwa |

Suru namane abêcik |
kèdhêp parentahing wadya |
kang angingu kang anitih |
yèn ana mungsêr nênggih |
pucuking kuping (ng)gènnipun |
puniku Jayèngrana |
wèh kukuh barang pakarti |
gulu iring pan Kusuma-binasika ||

30. Kupingnya nyalung tiningal |

netrane anincing-goling |
mukane anyakathakan |
sirahipun aniruti |
ilat alit agilig |
untu kawêtu ing pucuk |
ulês mêlês anglamat |
gulu dawa ngukêl pakis |
ngarêp mêlar anênggih ing clakuthikan ||

31. Angukulandhêp katingal |

tur kumurêp aprayogi |
nêbu ing jalu watêsnya |
alêrês lurus tur alit |
pupu amukang-gangsir |
pan aos babokongipun |
pupu kiyal sêmbada |
bobokong nyangkok ing baning |
dêdêgipun atangkêl-tangkêl asinga ||

Jilid 2 - Kaca : 28
32. Abundêr gantanganira |
apindha uwohing manggis |
lambe anglambèni kidang |
atipis-tipis alunci |
cêndhak puruse alit |
karakêt ing wêtêngipun |
yèku kuda utama |
kang pantês angrêspatèni |
amalipir dadya kudaning narendra ||

33. Yèn bathuk unyêngan papat |

Jaga-satru iku bêcik |
lamun naraju balabar |
bênêr trusing jajanèki |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 32 >

 praptèng ing wêtêng maksih |
mung kandhêg pupurusipun |
Kokonang-anungkurat |
pênêde angrêjêkèni |
yèn ing bathuk titiga rada kawuntat ||

95. Pangkur
1. Taraju-mas iku srêpan |
tuhu agung mintir ingkang rêjêki |
yèn Bêlah-kadhaton untu |
salewah iku panas |
lamun papak kajantaka nora patut |
Kusuma-tan-bisa-sika |
Bêlah-kêdhaton anunggil ||

2. Abang mulus ulêsira |

abang têkèng netranipun kalih |
têka clakuthikanipun |
pênêd wataking kuda |
palanya glis ingkang sinêja kapangguh |
yèn kuda mulus cêmêngnya |
yèn netra kakalih putih ||

3. Yèn clakuthitkane abang |

kadi pancal iku kuda rêspati |
kalangkung utamanipun |
yèku Rêtna-kumala |
kang angingu suka sugih tur rahayu |
tan ana sangsayanira |
satingkahe (m)basukèni ||

4. Yèn ulês purnama-sada |

kuda putih têkan netrane kalih |
kapat clakuthikanipun |
mulus putih sadaya |
liwat saking utama kudaning ratu |
minangka tumbaling pura |
miwah parangmuka ajrih ||

5. Datan kêna winisaya |

kang angingu yèn ulês Wisnumurti |
irênge pan irêng mulus |
utamaning turangga |
palanya doh kinajrihan marang musuh |
dadya tumbaling kadhatyan |
yèn ulês sêmu dhadhari ||

6. Abang mulus netra pêthak |

bêlalake wêdhar kapat ing sikil |
utama kudaning ratu |
kèdhêp ing wadyabala |
lamun siwêr netra pêthak kiwanipun |
ala yèn siwêr ing kanan |
puniku luwih utami ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 33 >

 Jilid 2 - Kaca : 29
7. Yèn siwêr netra kalihnya |
yèku pênêt asrêpan kang nitihi |
yèn pancal sukune têlu |
pancal kalih utama |
kang anitih miwah ta ingkang angingu |
palanya kèdhêp ing wadya |
kudane ratu prajurit ||

8. Yèn irêng mulus ulêsnya |

miwah netra lambene irêng sami |
utama kudaning ratu |
pan Krêsna-malangdewa |
Sri-mangêpêl putih clakuthikanipun |
kang têngên miwah ing ngarsa |
suka sugih kang nitihi ||

9. Sri mangêpêl suku ngarsa |

pancal têngên pan kudane wong tani |
Bramani-kokop puniku |
turangganing prawira |
Sri-palangka pêthak sukune katêlu |
yèn nibakkên nora lara |
prawira kang anitihi ||

10. Tamat ciri kuda lanang |

Mas Cêbolang umatur bilih èstri |
punapi (ng)gih kadi jalu |
pamilih panampiknya |
lah punapi tan wontên sadayanipun |
Lêbdaswaninda lingira |
lanang wadon kudu milih ||

11. Kang èstrine kaya lanang |

ingkang wajib pinilih lan tinanmpik |
mung ana wuwuhanipun |
uga sêlang-sinêlang |
rupa siji kanggo marang èstri jalu |
ana ingkang amung tumrap |
mring wadon pyarsakna kaki ||

12. Turanggèstri winursita |

lamun ciri lènging talinganèki |
yèn ing têngên ênggènnipun |
lawan ulêse abang |
panasipun antuk pitung puluh surup |
turanggane katularan |
yèn irêng turangga èstri ||

13. Kang ciri sukune kiwa |

iku Dhandhang-mangah pan nora bêcik |
yèn aputih ulêsipun |
mungsêr sandhing wadonan |
iku cèprêt kuda tungganganing kaum |
yèn abang buntute dawa |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 34 >

 mungsêr sukune ing ngarsi ||

14. Kang suku kiwa namanya |

Panggung-rencoh ala watêke mati |
ing paprangan kang angingu |
yèn putih sukune papat |
Asthamanik watêse sangisor dhêngkul |
iku lêksanane ala |
kalingsêman kang anitih ||

Jilid 2 - Kaca : 30
15. Yèn kuning ulêsing kuda |
mungsêr munggèng ing talingane kalih |
Dewa-nganglang naminipun |
pênêd watêking kuda |
abang putih ararahap wulunipun |
nora bêcik nora ala |
yèn mungsêr lambene nginggil ||

16. Puniku kuda utama |

nênggih bêcik kang ngingu sarwa sugih |
kèdhêp paparentah batur |
miwah anak lan garwa |
kuda abang mungsêr kiwa netranipun |
kalamun buntute sarang |
iya Gondrèkngilo nênggih ||

17. Kudane Bathara Kala |

yèn ing pasamuwan tiba kuwalik |
yèn kuning unyênganipun |
mung siji kuping kiwa |
nadyan sami Dewa-nglaya iku punjul |
yèn aprang sor tan kacandhak |
yèn ambujung anututi ||

18. Tur cat nora cat katingal |

lamun mungsêr ing sangisoring kuping |
ingkang têngên ênggènipun |
kasaban ing jajêmbrak |
pan asrêpan Sandiwana namanipun |
kang ngingu adoh ing susah |
mung suka kang anitihi ||

19. Lamun kuda wadon abang |

ana mungsêr ing lambe ingkang nginggil |
pralambangnya kalikakum |
aranne iku Ralak |
panas bangêt gêringan ingkang angingu |
sapa nguwuh katularan |
tatanggane kêni gêring ||

20. Kudane Bathari Durga |

lamun kuda irêng lambene nginggil |
ana mungsêr cirinipun |
Pujangga-ênom namanya |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 35 >

 sisiwine Jayèngrana watêkipun |
digdaya ingangge aprang |
unggul atêmah basuki ||

21. Kudane Sang Danardana |

lamun kuda putih unyênganèki |
ing kuping têngên (ng)gènnipun |
lamun buntute abang |
iya sami Dewa-nglayang namanipun |
kudane Sang Girinata |
wèh prawira rèh kawijil ||

Jilid 2 - Kaca : 31
96. Mijil
1. Yèn ginawa ing ayuda bêcik |
tan kêna pinêngkok |
yèn ambujung kèh kêna mungsuhe |
lamun kuda lanang ulês kuning |
panjang mungsêrnèki |
lambe kiwanipun ||

2. Rikut pêpêt Puspalada rèki |

namane kinaot |
tunggil siwi Anjayèngranane |
kuda abang sêmbur wulu putih |
mungsêr lambe nginggil |
Nilakantha iku ||

3. Kuda utama pan senapati |

pantês kang anganggo |
irêng mulus yèn mungsêr lambene |
anèng luhur iku ora bêcik |
Dhandhang-nunggang-jisim |
nênggih namanipun ||

4. Pan gêringan kang ngingu kang nitih |

ngajarakên awon |
turanggèstri yèn mungsêr wêtênge |
Mega-ngêmu-wulan iku bêcik |
srêpan ingkang nitih |
sarèhe rahayu ||

5. Turanggèstri abang ana putih |

ing sasuri amor |
dhukun-masinggun iku aranne |
srêpan lamun ginawe ngajurit |
apan nora kêni |
sagunge pakewuh ||

6. Pinèt puniku anake bêcik |

lamun jaran wadon |
ulês kuning mungsêr clakuthike |
anèng wuri puniku tan bêcik |
kang ngingu kang nitih |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 36 >

 patine dènamuk ||

7. Kuda putih mungsêr duburnèki |

ing lambe tumemplok |
ana ingkang kêdhik atumèmplèk |
Gadêgan-nêrus iku abêcik |
kuda wulu manggis |
mungsêr netranipun ||

8. Ingkang têngên Surèngkara nênggih |

turangga kinaot |
sugih rêtna sasotya kang darbe |
kang balalak mungsêr kuping kalih |
yèn ulêse kuning |
namane puniku ||

9. Jênu-udaka puniku bêcik |

miwah waskithèng (n)don |
wadon abang mungsêr pupukange |
ingkang wuri Durga-racun nênggih |
gêringan kang nitih |
kuwur anggung wuyung ||

10. Kuda putih lan amungsêr kuping |

lolongope karo |
mandhalasa-lalawang namane |
srêpan kang ngingu miwah kang nitih |
akèh kang rêjêki |
bêgjane lumintu ||

Jilid 2 - Kaca : 32
11. Palangka mungsêr sukune ngarsi |
kang kiwa kinaot |
mung rahayu pasaja kang darbe |
Sandhung-bawa lamun kuda abrit |
mungsêr poking kuping |
awon watêkipun ||

12. Sapa nguwuh midêr anulari |

tatangga kasêmpyok |
ing gagêring miwah malarate |
kalamangga namane sayêkti |
lamun kuda abrit |
ambênan (ng)gènnipun ||

13. Nyêng-unyêngan iku datan bêcik |

wèh kuwur kawaon |
kala-mumbul puniku aranne |
kêna amuk kang ngingu kang nitih |
lamun turangga brit |
ciri jangga luhur ||

14. Arja-parilaya iku bêcik |

turangga mangkono |
kuda kuning adawa buntute |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 37 >

 nadyan sami Dewa-nglayang luwih |
pakantuk yèn jurit |
rahayu kang ngingu ||

15. Kuda abang (m)balalak kang ciri |

gulune tan awon |
Bawakara puniku namane |
kang angingu rahayu basuki |
mungsêr netranèki |
lamun kuda dhawuk ||

16. Arcu-turo iku kang anitih |

tan wun tibèng asor |
yèn palangka aciri kang lambe |
Rustrakara aranne pan bêcik |
kang ngingu kang nitih |
entar budinipun ||

17. Mas Cêbolang umatur wotsari |

yèn turangga awon |
nora pênêd nênggih cicirine |
yèn dèningah adamêl bilai |
Swaninda lingnya ris |
ana istyaripun ||

18. Pangruwate ciri kang tan yogi |

ingkang wus kalakon |
kuda putih sinulêd sarate |
ing salaka mêntas saking agni |
kuda irêng wêsi |
susulêdanipun ||

19. Sinulêd ing êmas kuda kuning |

têmbaga ingobong |
lamun kuda abang susulête |
turangga dhawuk mas kang kinardi |
kang suwasa yêkti |
kang tan mambêt sêpuh ||

20. Puniku sirna alaning ciri |

luwar ing pakewoh |
Sonyantaka angèl tatambane |
ingkang ngingu simpêna li-ali |
intên kang arêgi |
sakêmbaran sèwu ||

21. Panulaking Sonyantaka kêni |

yèn nora mangkono |
Sonyantaka angèl tutulake |
turangga Bramara-lêbu-gêni |
pan walirang abrit |
winor lawan jêruk ||

Jilid 2 - Kaca : 33
22. Binênêm lawan kulite nuli |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 38 >

 pan ginawe pupoh |
ing netrane wancine têngange |
lamun nora nuju têngah wêngi |
puniku pan uwis |
mari panasipun ||

23. Kang ngingu manpangat dènluluti |

maring para wadon |
rawan kinajrihan ing mungsuhe |
pedahe Bramara-lêbu-gêni |
lampahing turanggi |
yèn mêntas tinuku ||

24. Miwah yèn angalih (ng)gènnirèki |

dina kang winaon |
lan pasaran amrih basukine |
kuda putih yèn tinuku Manis |
ing sasi Kasèki |
Petroka rannipun ||

25. Yèn marêngi ing turangga abrit |

tinuku Kaliwon |
sasi Karo Suwela aranne |
kuda irêng Wage dènpicisi |
nuju wulan Katri |
Prawada rannipun ||

26. Lamun ana iku jaran kuning |

tinumbas ing Êpon |
sasi Kapat Wiyoga namane |
apan ana kang winuwus malih |
wêtonning turanggi |
awon pênêdipun ||

27. Jaran putih lamun mêtu Manis |

prayoga inganggo |
yèn liyane tan pantês ingangge |
turangga bang lamun mêtu Paing |
dèningu prayogi |
liyane tan patut ||

28. Kuda irêng yèn Wage umijil |

sayêkti kinaot |
senapati prayoga kang ngangge |
yèn liyane irêng datan bêcik |
Kaliwon umijil |
kang prayoga dhawuk ||

29. Yèku utamane kang turanggi |

yèn mêtu kaliwon |
abang kuning irêng nistha bae |
nora bêcik nora (m)bilaèni |
mung dhawuk utami |
turangganing ratu ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 39 >

30. wontên liya kang cinatur malih |
pênêd lawan awon |
ing tulise kang anèng ilate |
Talaga-kumêmbêng srêpan èstri |
dumadakan gampil |
ngupaya dyah ayu ||

31. Nora angèl mamrih èstri luwih |

dumadakan moprol |
lire padha amasang ciptane |
malah pating tarèmplèk kang prapti |
samangsa darbe sir |
kang prapta kumrutug ||

32. Yèn Dhandhang-nucuk tulisirèki |

ing ilat pan awon |
kang angingu gêringan tur bèsèr |
lamun kadi Kalabang kang tulis |
kang angingu asring |
tan wun nandhang tatu ||

Jilid 2 - Kaca : 34
33. Tulis kêlêng ing ilat tan bêcik |
mawèh tukar awon |
lamun kadi angkul ing rajahe |
kang angingu kèdhêp ing sasami |
yèn rajahe kadi |
pupuganing randhu ||

34. Ala kang ngingu miwah kang nitih |

aganas tan awon |
gora godha sabarang tingkahe |
yèn rajahe ilat nyakrabumi |
lire kadi-kadi |
naga èmpêripun ||

35. Yèku pênêd ing pakarti bêcik |

kêkês mungsuh adoh |
lamun kadi arga ing rajahe |
ngêdohakên rêjêki kang prapti |
mung kari sathithik |
dumadakan wurung ||

36. Lamun kadi gada ingkang tulis |

ngêdohakên mungsoh |
pan keringan kang ngingu watêke |
yèn wong agung kèdhêp ing wadyèki |
kalamun wong cilik |
kèdhêp rayatipun ||

37. Lawan adoh ing pancabaya gring |

pitênah tan (ng)gêpok |
lara roga suminggah kabèhe |
pinarêkan marang ing rêjêki |
myang gustine asih |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 40 >

 kang ngingu kudèku ||

38. Lawan waris kang ngingu kang nitih |

kèdhêp tan wun wayoh |
saking dènnya manpangat kudane |
ulatana ilating turanggi |
kang rajah Gadèki |
wèh asmarèng kalbu ||

97. Asmaradana
1. Datan katanggungan kaki |
(ng)goningsun asung pitêdah |
ing turangga pangêlihe |
angunggahkên mring gêdhogan |
milih ari pasaran |
nêptune roro kinumpul |
gya ingetang kang prayoga ||

2. Sakawan etangannèki |
awit Suku pan ingetang |
pindho Buta ing etange |
kaping têlu etung Gajah |
kaping pat tiba Sela |
ganêp papat etangipun |
kang tan sae singgahana ||

3. Yèn tiba Suku marêngi |

pincangan wataking kuda |
tiba Buta galak rêke |
yèn etunge tiba Gajah |
pan lêmon adatira |
tiba Watu kang pakantuk |
kukuh awèt kasarasan ||

4. Ri Akad lêgi winilis |

kaetung tumiba Buta |
Akad Paing Buta manèh |
Akad Ponne tiba Sela |
ing Akad Wage tiba |
Suku Akad Kliwonnipun |
uga Suku tibanira ||

Jilid 2 - Kaca : 35
5. Gumantya ri Sênin Lêgi |
tiba Suku etangira |
Isnèn Paing Suku manèh |
Isnèn Êpon tiba Gajah |
Isnène Wage Sela |
Isnèn Kaliwon puniku |
amarêngi tiba Sela ||

6. Ing ari Salasa Lêgi |

tiba Watu etangira |
Salasa Paing Buta-ne |
Salasa Pon tiba Sela |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 41 >

 Salasa Wage Gajah |
ing Salasa Kliwon nuju |
uga tumiba Dirada ||

7. Gantya ari Kêmis Lêgi |

tiba Suku etangira |
Kêmis Paing Suku manèh |
Kêmis Pon tumiba Liman |
Kêmise Wage Sela |
Kêmis Kaliwon ingetung |
iku uga tiba Sela ||

8. Jumungah Lêgi marêngi |

petunge tumiba Gajah |
Jumngah Paing Gajah manèh |
Jumngah Pon Suku tumiba |
Jumungah Wage Buta |
Jumungah Kaliwonnipun |
iku uga tiba Buta ||

9. Ing arine Saptu Manis |

etung masih tiba Buta |
Saptu Paing Buta manèh |
Saptu Pon Mêtu prayoga |
Saptu Wage Sukunya |
Saptu Kliwon tiba Waku |
lungguhe nggunggahkên kuda ||

10. Yèn putih pasaran Lêgi |

dhawuk Kaliwon prayoga |
abang Paing utamane |
irêng Wage dènunggahna |
kalamun kuda jênar |
pasaran Êpon pikantuk |
wus titi babing turangga ||

11. Kacarita sabên ari |

Kiyai Lêbdaswaninda |
tan lyan kang winêdharake |
marang Ki Mase Cêbolang |
namun bab katuranggan |
sadayanya wus kacakup |
manêmbah aris turira ||

12. Kalangkung panuwun mami |

paduka asung pitêdah |
katuranggan saputuse |
ulun tanêm ing wardaya |
dumadya papawitan |
kalawan indhaking kawruh |
dhuh babo panuwuningwang ||

13. Kalilana ingkang dasih |

ayun (n)dumugèkkên lampah |
anut ing suku tindake |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 42 >

 aywa kirang pangaksama |
kantunna sukawirya |
kinuwatna ing Hyang Agung |
raharja panjang kang yuswa ||

14. Ki Swaninda lingira ris |

tan luwih pangèstuningwang |
marang sira sakabèhe |
katêkana kang sinêdya |
aywa na kara-kara |
Mas Cêbolang ngraup suku |
santri catur gantya-gantya ||

7 Lampahipun dumugi rêdi Sumbing kapanggih dhayang sêndhang Bêdhaya

wasta Ki Candhikyuda tuwin bojonipun Nyi Rantamsari ingkang nalika
gêsangipun abdidalêm bêdhaya ing kraton Majapait. Mila sintên ingkang adus
ing sêndhang Bêdhaya wau, badhe kinasiyan dening sadaya ingkang ningali.
Lajêng sami ningali sumbêr ing Pikatan. ...
kaca 36-37.

Jilid 2 - Kaca : 36
15. Mangkat saking Margawati |
laju ing lampah sumêngka |
praptardi Sumbing sukune |
kèndêl ing têpining sêndhang |
asrêpira kalintang |
narêthêk sadayanipun |
nuju purnamaning wulan ||

16. Ari malêm (ng)Gara Kasih |

Mas Cêbolang sru karênan |
umiyat ing we wêninge |
tandya angracut busana |
anggêbyur alulumban |
Ki Nurwitri amung raup |
santri katri kacipratan ||

17. (n)Jola lir dèn-nyonyok gêni |

dumadya sumingkir têbah |
wus tutug dènnya lêlangèn |
nulya angrasuk busana |
tan ana sangsayanya |
santri katri samya ngumpul |
sadalu nèng pinggir sêndhang ||

18. Santri papat eca guling |

mung kantun Ki Mas Cêbolang |
(n)jêgrêg datan anglêgèyèh |
lingsir dalu wayahira |
jalma ro kawistara |
priya bagus èstri ayu |
mijil saking jroning sêndhang ||

19. Mrêpêki kang eca linggih |

kadya tugu sinukarta |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 43 >

 tajêm tan (ng)garagap tyase |
kang priya alon lingira |
mas putu kawruhanta |
Candhikyuda aranningsun |
wadon iki garwaningwang ||

20. Kakasih Dyah Rantamsari |

padha abdi Sri Pamasa |
Brawijaya kang mandhirèng |
ing Majapait nagara |
duk jaman kadewatan |
kadawan yèn ingsun catur |
anisku saka ing praja ||

21. Praptèngsun ing ardi Sumbing |

minta aksamaning dewa |
sinambi lawan têtanèn |
kathah janma ingkang prapta |
samya mèlu dhadhêkah |
sawusnya arja kang dhusun |
manira srimbit gya muksa ||

22. Wèh tilas ing sêndhang iki |

sun sêsuwun ing jawata |
(m)barkahana salawase |
sing sapa janma kawawa |
adus wus surup surya |
malêm (ng)Gara Kasih èstu |
sinung manising wicara ||

23. Gandês luwês mêrakati |

solah parigêl wiraga |
sadhengah wonge kang anon |
wlas asih trêsna trusing tyas |
katrima pamintèng-wang |
ana cumlorot lir wahyu |
jumêgur tiba ing sêndhang ||

24. Kagawa garwaku iki |

nguni aslining badhaya |
katêlah têkèng samangke |
ingaran sêndhang Badhaya |
wis kulup tutugêna |
kang dadya sêdyanirèku |
ingsun jimurung ing karya ||

Jilid 2 - Kaca : 37
25. Kaliye wus tan kaèksi |
Mas Cêbolang lir supêna |
pajar sidik kèh swarane |
bakikèring sata-wana |
myang pêksi cocakrawa |
kacêr pênthèt thilang cohung |
srigunting prênjak sikatan ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 44 >

26. Sumirat soroting rawi |
kagyat kang samya anendra |
(n)jênggèlèk tambah asrêpe |
narêthêk angga rog-rogan |
Mas Cêbolang lingira |
padha minuma sadarum |
toyane sêndhang Bêdhaya ||

27. Iku têtulaking atis |

wus nginum santri sakawan |
kumêpyar pêra ragane |
nir lapa lêsahing angga |
asru eraming driya |
kawasanira Hyang Agung |
tuhu nora ana madha ||

28. Tumurun saking ing wukir |

santri catur tansèng wuntat |
Ki Saloka amiraos |
hèh Palakarti Ki Pala |
sawangên iku (n)dara |
saka ing pangrasaningsun |
mundhak sigit mêrakatya ||

29. Dyatmika sêmune wingit |

Palakarti Kartipala |
kakang iya bênêr kowe |
dalah Nurwitri ya mundhak |
wênêse kang wadana |
apa saka sawabipun |
toyane sêndhang Badhaya ||

30. Lampahira anglangkungi |

Ngadirêja Kaparakan |
Têmanggung tlatah Kêdhune |
kèh para dyah kang kasmaran |
andulu Mas Cêbolang |
wênèh ana kang tut pungkur |
tansah dadya rêrubungan ||

31. Prawan lanjar randha tuwin |

somahan tan tolèh lanang |
kang lumaris ribêd tyase |
ing lampah dumadya nyimpang |
nilapkên kang tut wuntat |
prapta ing Pikatan umbul |
toya wêning lirap-lirap ||

32. Binatur ing sela langking |

wawangunan banon wiyar |
karikil alit dhasare |
toya tan lukak tan mindhak |
umbul tan kawistara |
sak êdom wijiling ranu |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 45 >

 kathah tan kenging winilang ||

33. Liwêran ulam tambra brit |

bayak kadi anêmbrama |
marang risang nêmbe rawoh |
kalamun bisaa ngucap |
dhuh risang ambêg santa |
kawula sadaya atur |
wilujêng rawuh paduka ||

34. wontên ing Pikatan riki |

punapi kinarsakêna |
kula sadaya rumaos |
ing sakaparênging karsa |
mangkana Mas Cêbolang |
ginraitan ingkang sêmu |
ulam tambra manêmbrama ||

8 Lampahipun kalajêngakên dumugi Ambarawa sarta rêdi Jambu, jiyarah ing

pasareyanipun Prabu Brawijaya Majapait. Dumadakan kasaput ing pêdhut
lêlimêngan saking panjêblukipun rêdi Mêrapi. ...
kaca 38-40.

Jilid 2 - Kaca : 38
35. Tanggap Mas Cêbolang tuwin |
rencangnya santri sakawan |
samya lukar panganggone |
lulumban ciblon gêndhingan |
kalangkung rênaning tyas |
sawusira samya adus |
anêmbang pucung busana ||

98. Pocung
1. Mas Cêbolang alon pangandikanipun |
Nurwitri Saloka |
Kartipala Palakarti |
ulun ayun wruh ingkang aran (m)Bahrawa ||

2. Payo mangkat sira lumakuwèng ngayum |

kapungkur Pikatan |
ngalèr ngilèn sampun prapti |
ardi Jambu kalangkung asri kawuryan ||

3. Dadya dangu dènnira lêrêp nèng Jambu |

kasêngsêm amulat |
asri rarêngganing wukir |
sukunira angongkang têpi talaga ||

4. We ngalirap sumilak masêmu biru |

jurang sri kawuryan |
nuju wijiling Hyang Rawi |
anyunari talaga myang arga-arga ||

5. Ujwalaning Surya inggang munggèng ranu |

mancorong gumêbyar |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 46 >

 apindha sasotya manik |
ngèrèng-èrèng tinanêman pantun gaga ||

6. Kang gumandhung wênês ijo amawèh kung |

malêncut markatak |
ana kang uwis kumêmping |
awurahan rarya anggusah kukila ||

7. Sarèwèhan ranu tibèng jurang trêjung |

swara lir gurnita |
paksi nèng têpining warih |
samya ngadhang timbuling kang ulam toya ||

8. Kayon gathuk ayom angubêngi gunung |

dhuwêt dhuku jirak |
jêruk jambu klampok wangi |
pêlêm pakèl pijêtan lawan kokosan ||

9. Blimbing manggis rambutan kêpêl myang randhu |

nangka sukun bêndha |
kaluwih sarangan tangkil |
wanara kèh samya amangan wowohan ||

Jilid 2 - Kaca : 39
10. Kidang kancil manjangan budhul angrênggut |
rumput kang pradapa |
sêmu ayêm klimis-klimis |
santri catur samya ngundhuhi wowohan ||

11. Warna-warna katur ing bandaranipun |

sadaya mirasa |
sinambi aniningali |
arga-arga têgal sabin dhusun krajan ||

12. Wus tumurun saking ing aldaka Jambu |

malipir (m)Bahrawa |
gya mancat sukuning wukir |
Ing Marbabu lan arga Marapi jajar ||

13. Praptèng arga alit aran Candhi dhukuh |

ndêdêr têkèng pucak |
miyat kuburan sawiji |
tanpa cungkup kayoman witing capaka ||

14. Jenar pingul sêkar (m)blasah marbuk arum |

kubur mawa cahya |
kadya kukuwung ngawêngi |
Mas Cêbolang ngandika marang Saloka ||

15. Baya iki wong agung ingkang kinubur |

wingite kawangwang |
mawa cahya anêlahi |
Ki Saloka matur nun inggih bandara ||

16. Kula mirêng cariyosing tiyang sêpuh |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 47 >

 punika astana |
-nipun natèng Majapait |
Sang Aprabu Brawijaya kaping tiga ||

17. ê lah patut bêcik payo padha ngujung |

anyunyuwun barkah |
slamête laku puniki |
Mas Cêbolang lawan santrinya sakawan ||

18. Wusing ngujung mangalèr umiyat ranu |

ing Pêning ngalela |
têngahing tlaga kaèksi |
ana pulo kumambang anut maruta ||

19. Ngetan ngulon manêngah ngalor myang ngidul |

tan mawa kakaywan |
kawuryan mung katang wilis |
wênês ijo mawèh sêngsêming wardaya ||

20. Têpi danu ana jajaka kadulu |

manggul jala kêpyak |
sruwal cêkak ngindhit kêpis |
Ki Nurwtri ngawe kanang mareneya ||

21. Wusing tundhuk Nurwitri tatanya bagus |

marang êndi sira |
kang tinanya lingira ris |
kula badhe (n)jala mring Pêning talaga ||

22. Amung turut pinggir sapakantukipun |

ajrih amanêngah |
lêbêtipun anglangkungi |
ramak kula nalika wulan kang pêjah ||

23. Aritipun tinangsulan agêl kukuh |

cinêmplungakên têngah |
kinalar ngantos sapriki |
dèrèng kèndêl taksih dènulur kewala ||

Jilid 2 - Kaca : 40
24. (n)Dika kintên piyambak ta lêbêtipun |
mila kula (n)jala |
amilipir turut pinggir |
lagya eca kang samya imbal wacana ||

25. Mirêng swara gumlêdhêg lir gêlap sèwu |

pucaking kang arga |
Mêrapi amêdal api |
kukus mêdal ngêbêki ing dirgantara ||

26. Pêtêng (n)dhêdhêt datan uninga lor kidul |

Mas Cêbolang lawan |
santri catur yitnèng wèsthi |
gêgandhèngan tanbuh paran kang sinêdya ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 48 >

27. Dènnya anèng pêpêtêng tri ari dalu |
langkung supêking tyas |
wus tan ana nyipta urip |
mung sumendhe ing karsanira Hyang Suksma ||

28. Praptèng tlatah Magêlang ing lampahipun |

pêpêtêng wus sirna |
miyat soroting Hyang Rawi |
samya (n)dhoko nèng sukuning ardi Tidhar ||

29. Miyat dhukuh asri ing anggraning gunung |

Mas Cêbolang lingnya |
yèn sira isih kuwawi |
dhukuh kae payo padha pinaranan ||

30. Samya matur sumangga kula tumutur |

sadaya wus minggah |
Mas Cêbolang anèng ngarsi |
langak-langak bêranyak lir Narayana ||

31. Santri catur barangkangan lampahipun |

gantya kang winarna |
kang martapa pucak wukir |
langkung sidik anama Sèh Wakidiyat ||

32. Endhang catur tumaloncong ayu-ayu |

mèh kêmbar kang warna |
mêpêg mêmpêning birai |
samya lagya anggarapsari sapisan ||

33. Sinung nama Endhang Kismani linangkung |

Brahmani kalihnya |
tiga Endhang Aniladi |
sakawane Endhang Jahnawi kyatingrat ||

34. Maha wiku ngandika mring endhang caur |

gêlar-gêlarana |
kalasa batu kang brêsih |
sasajia sugata ingkang prayoga ||

35. Ingsun ayun katamuan santri luhung |

mêntas kasarakat |
anèng ing Marbabu wukir |
wusing rampung sasaji sira mêthuka ||

36. Nêmbah mundur rampung sasaji dyah catur |

mring talaga siram |
kosokan lulur myang mangir |
wus barêsih kakanthèn nulya busana ||

9 9. Lumampah ing pêtêngan, wangsul mangidul dumugi rêdi Tidhar, sowan

Sèh Wakidiyat ing padhepokanipun. Endhangipun sakawan sami ayu-ayu,
sadaya kanikahakên kalihan Mas Cêbolang. Sèh Wakidiyat paring katrangan
bab: ningkah, pêgatan/ talak, rujuk, rukun, khuluk, tuwin maskawin,
sakalangkung moncèr botên wontên ingkang kalangkungan. Mas Cêbolang

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 49 >

 nyuwun pamit nglajêngakên lampah, wêkasan bojonipun sakawan pisan sami
kapêgatakên, talak satunggal. ...
kaca 40-58.

Jilid 2 - Kaca : 41
99. Kinanthi
1. Endhang Kismani puniku |
cêmêng manis amrakati |
ngrasuk sinjang tumênggungan |
paningsêt sêtagèn abrit |
mingis katon mung sasada |
amathinthing matrêm-kengis ||

2. Asumêkan sêkar bênguk |

malipis alus waradin |
pungkasan tirah sacêngkang |
sinalêmpitakên ngarsi |
gathuk lan wironing sinjang |
ukêl sèntêg amantêsi ||

3. Endhang Brahmani winuwus |

bangbang awak mawèh kingkin |
ngrasuk sinjang lurik rêkta |
satagèn cêmêng mathinthing |
sêmêkan yuyu sakandhang |
ijo ukêl gondhèl pèni ||

4. Endhang Aniladi mungguh |

jênar lir êmas sinangling |
ngrasuk sinjang kêpyur pelag |
pinantês satagèn kuning |
wungu byur ingkang sêmêkan |
ukêl canthèl ngrujit ati ||

5. Endhang Jahnawi mawèh kung |

jênar suluh bêngle kengis |
ngrasuk sinjang wanabadra |
paningsêt satagèn putih |
kasumêkan dasasela |
dhasar irêng mawèh brangti ||

6. Kondhe pinalintir alus |

tirahan jênthar sanyari |
lugas tan na mawi sêkar |
sêngkangnya sadaya cêplik |
pacak patraping busana |
endhang papat apan sami ||

7. Sawusnya busana rampung |

tumurun saking ing wukir |
sakawan sarêng lumampah |
mung wiraga nora tunggil |
ana ingkang (ng)gigit sadak |
asta kiwa anyakithing ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 50 >

8. Ana ingkang ngêmbêng susur |
lathi anggung dènusapi |
ana kang lagya wit mucang |
gagang sêmprit anèng njawi |
ana kang olèh panasar |
asta têngên anggung midih ||

9. Wau ta ing lampahipun |

Mas Cêbolang catur santri |
mahawan langkung sumêngka |
kumêpyur kagyating galih |
kawuryan endhang sakawan |
tumurun saking ing wukir ||

10. Ngandika mring santri catur |

padha (n)dêngèngèka aglis |
lah iki ana rurupan |
ewuh ênggonku ngarani |
apa pêri parayangan |
apa satuhuning jamni ||

Jilid 2 - Kaca : 42
11. Rupa rampak ayu sêmu |
barès angrêsêpkên ati |
bêsuse manut ing sarak |
upama sêkar kang adi |
durung padha (m)babar ganda |
mamadune durung kongkih ||

12. Andêngèngèk santri catur |

mangkana lêsah lapa nir |
nayana katon sumringah |
umatur babo suwawi |
sinêngkakakên ing lampah |
daya-daya nuntên panggih ||

13. Nahan ing lampah wus cundhuk |

Mas Cêbolang catur santri |
tan ana kuwawa ngucup |
kêdhèp têsmak aningali |
endhang catur mire nganan |
trapsila wicara manis ||

14. Dhuh babo kang nêmbe rawuh |

sowan kawula tinuding |
Sèh Wakidiyat pilênggah |
ing asrama Tidhar ngardi |
(n)jêng paduka tinimbalan |
laju maring ing asrami ||

15. Kerida ing lampahulun |

Mas Cêbolang duk miyarsi |
anyêbut angudubilah |
sarwi (n)dheprok lingira ris |
pra arum duta utami |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 51 >

 mugi ywa dados panggalih ||

16. Dêksuraning badanulun |

nampèni dhawuh sang yogi |
kalimput kacaryan mulat |
dhumatêng sang pindha Ratih |
myang Supraba Wilotama |
Rarasati ing swargadi ||

17. Sandika ingkang dhumawuh |

suwawi paduka irid |
sakawan mèsêm sarêngan |
winantu dhawahing liring |
jumênêng angêlus sinjang |
nulya lumampah nèng ngarsi ||

18. Lampah tan antara dangu |

prapta ngarsane sang yogi |
pinarak ing yasa-kêmbang |
toya wêning angubêngi |
pinalisir sesêkaran |
nêdhêng kusuma (ng)ganda mrik ||

19. Ni endhang duk praptèng ngayun |

maro mire nganan ngering |
atêbih lawan sang tapa |
Mas Cêbolang catur santri |
makidhupuh anèng ngarsa |
muka lir konjêming siti ||

20. Sèh Wakidiyat lingnya rum |

saka dhanganing tyasmami |
aku awèh karaharjan |
praptanta nèng ndhepokmami |
basan bêgja kêmayangan |
wit tan nyana bisa panggih ||

21. Lan sira siwayèngulun |

yèn tan kliru sira kaki |
atmaja Sèh Akidayat |
asrama Sokayasa-di |
mijil saking Siti Wuryan |
iku mitraku sayêkti ||

Jilid 2 - Kaca : 43
22. Nalika marsudèng kawruh |
tan na pisah rina wêngi |
lir kadang nunggil sawêlat |
palaling Hyang Maha Suci |
basa wis rumasa tuwa |
padha dhêdhepok pribadi ||

23. Nèng Sokayasa ramakmu |

nanging biyèn isih nami |
Esèh Adi Anggungrimang |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 52 >

 ingsun dhêdhepok nèng riki |
araning kang ardi Tidhar |
pusêring kang tanah Jawi ||

24. Gajêg Cêbolang aranmu |

mangkana kang sinungan ling |
kalangkung eraming nala |
sidike sang maha yogi |
wasana matur anêmbah |
mênggah dhawuh kang kawijil ||

25. Sutuhu tan ana gangsul |

nyumanggakkên ingkang dasih |
pêjah gêsang tan suminggah |
kinarya pêthak myang abrit |
sumarah datan lênggana |
pukulun ywa walanggalih ||

26. Rèh ing mangkya sampun cundhuk |

lawan raose tyasmami |
sêdyaulun ngèstupada |
ing lampah kandhêg nèng riki |
margi yèn anglajêngêna |
tanapi wangsul mring panti ||

27. Maha wiku lingira rum |

kulup iku lwih utami |
amung ta wawêkasingwang |
banjurna lakunta kaki |
têmbe pantog praptèng praja |
Wirasaba (ng)gonmu mulih ||

28. Kadawan lamun dakcatur |

bakal lalakonmu kaki |
endhang mara ladèkêna |
pasugatan gantèn wangi |
kalawan rokok sumpêtan |
sokur yèn wedange uwis ||

29. Lawan nyanyamikanipun |

iku ladèkêna dhingin |
kang sinung ling samya mentar |
Kismani (m)bêkta tapsirih |
Aniladi pangêsêsan |
patèhan Endhang Brahmani ||

30. Jahnawi dhaharanipun |

sadaya lumadyèng ngarsi |
miwah kang mring punakawan |
tan ana seose sami |
Sèh Wakidiyat lingira |
lah iku sugata mami ||

31. Saanane sining gunung |

gaduging bocah pawèstri |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 53 >

 siji tan na batih priya |
tan lyan papat iku kaki |
kang ngopèni tatanêman |
lah-olah bêrsihing panti ||

32. Aywa nganggo ewah-ewuh |

anggêpên wisma pribadi |
kang liningan matur nêmbah |
dhawuhipun (n)jêng kiyai |
kalêbêt raosing manah |
tan angraos amartami ||

Jilid 2 - Kaca : 44
33. Sampun kadi wismèngulun |
Mas Cêbolang catur santri |
wus samya sês miwah mucang |
tuwin minum wedang êtih |
tanapi nadhah nyamikan |
rêsêp tan tahaning galih ||

34. Tampi wangsit endhang catur |

samya lumêbu ing panti |
wêdalira sampun (m)bêkta |
sêkul liwêt anèng cêthing |
myang ulam anèng ing dhulang |
jangan sambêl sarêm pêtis ||

35. Lalaban slèdri katimun |

cipir boncis kacang kapri |
wus tinata anèng ngarsa |
Sèh Wakidiyat lingnya ris |
lah kulup sira nadhaha |
kinarya jampi kalantih ||

36. Mas Cêbolang nêmbah (n)dhêku |

mirasa dènnira bukti |
wus dumugi cinarikan |
pinaringkên ing pamburi |
santri catur samya nadhah |
rampung ingundurkên aglis ||

37. Wus ingundurakên wangsul |

umarêk sang maha yogi |
Hyang Surya tumamèng arga |
maha wiku ngandika ris |
lah kulup sira kariya |
ingsun gambuh mring panêpin ||

100. Gambuh
1. Sira lan santri catur |
amanggona nèng kene sadarum |
wusing parlu sayêktine ingsun bali |
kang liningan matur (n)dhêku |
maha-wiku lampahnya lon ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 54 >

2. Ingiring endhang catur |
Mas Cêbolang wau ingkang kantun |
lênglêng rêngêng-rêngêng asambari ririh |
iya ta lah sang awiku |
(m)bok iya kadi siringong ||

3. Têka tinilar mak brung |

bocah papat siji tan na kantun |
sadhengaha nora niyat nampik milih |
kabèh mawèh gandrung-gandrung |
tyasingsun êmbahne condhong ||

4. Eh sira bocah catur |

mungguh kowe êndi kang panuju |
endhang papat pilihên salah sawiji |
santri sakawan umatur |
saèstu langkung pakewoh ||

5. Yèn kenginga sadarum |

dados (m)botên keran-keron bingung |
Mas Cêbolang dahat kingkin nanging ajrih |
pêpêg sumpêg ing tyas gadhug |
satêmah alongang-longong ||

Jilid 2 - Kaca : 45
6. Nahan kang yun manêkung |
angandika Kismani sirèku |
ngladènana marang anakku wong sigid |
lamun wis kulinèng wuwus |
gêlarna cangkriman dhenok ||

7. Yèn kabatanga tamtu |

daklilani nyuwuna sirèku |
sakirane sira ta apa kadugi |
winêngku ing dhayoh mau |
kang liningan tan miraos ||

8. Manawa nora pêcus |

ambatanga marang cangkrimanmu |
yêkti datan dak paringkên sira nini |
kang liningan nêmbah matur |
tan lênggana ing sapakon ||

9. Kismani wus winuruk |

wusnya apil manêmbah gya mundur |
sarwi (ng)gagas cangkriman kang wus kawijil |
sakirane apa pêcus |
ambatang cangkriman elok ||

10. Kang lagya mingak-minguk |

Mas Cêbolang kagyat dènnya (n)dulu |
Dyah Kismani prapta datan mawi kanthi |
dupi parêk ris umatur |
dhawuhipun sang kinaot ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 55 >

11. Kinèn ngladosi ulun |
anèng riki ing sadangunipun |
Mas Cêbolang mangsuli luwih utami |
dados wontên rencang ulun |
jajagongan omong-omong ||

12. Malah bilih panuju |

sih ing dasih kang pindha jumêrut |
kula suwun dhumatêng sang maha yogi |
dadosa papundhèn ulun |
ing donya praptaning êndon ||

13. Kismani lingira rum |

sarwi mèsêm ngujiwat mawèh kung |
yèn wus pasthi boya selak ingkang dasih |
mung wontên paminta-ulun |
badhenên cangkrimaningong ||

14. Lamun kabatang ulun |

asrah jiwa raga mring sang bagus |
donya akir atas kagungan sang pêkik |
Mas Cêbolang asru (ng)guguk |
punika punapi yêktos ||

15. Suwawi sang rêtnarum |

kawêdharna cangkriman linubung |
Dyah Kismani ngandika manis prapkati |
(m)botên ilok cidrèng wuwus |
dosa lair trusing batos ||

16. wontên kang sumur watu |

timba rukmi atatali lesus |
(n)dawêg (n)dika badhe ingkang aprêmati |
Mas Cêbolang mèsêm muwus |
mênggah ing pambatangingong ||

Jilid 2 - Kaca : 46
17. Kalih warni puniku |
punapa (ng)gih kaparênging kayun |
(ng)gih sumangga sampun sami walang galih |
inggih sumur kajêngipun |
dhatêng saumur sayêktos ||

18. Kajêngipun kang watu |

tansah manggèn tan sagêd lumaku |
timba apan wadhah ingkang mêdal manjing |
kancana ing kajêngipun |
dhatêng kamulyan sayêktos ||

19. Tatali mrih pikukuh |

angin dhatêng napas kajêngipun |
sayêktose tiyang agêsang puniki |
tatangsuling gêsangipun |
napas ingkang manjing miyos ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 56 >

20. Kadi paran jantungku |
punapi lêrês lan (m)botênipun |
inggih bagus satunggale kadi pundi |
suwawi winêdhar wuwus |
Mas Cêbolang lingira lon ||

21. Kajênge punang sumur |

dhatêng sumur gumuling puniku |
watu dhatêng sela kumalasa yêkti |
tatimba dhumatêng cibuk |
kang minggah tumurun alon ||

22. Kancana kajêngipun |

dhatêng kancana ore linuhung |
inggih dhatêng kang wanita ngore wèni |
tali dhatêng tampar angkus |
waraga apan jinatos ||

23. Kuswa nyêkêl puniku |

têgêse kang raga awak tuhu |
kajêng ingkang angin dhatêng napas yêkti |
sawadose jiwaningsun |
tiyang guling sakaroron ||

24. Èstri kalawan jalu |

sapaturon kuswa-kinuswèku |
rêrênggosan kadi kaplayu ing jurit |
rara Kismani malêruk |
kalepat kesah wirangrong ||

25. Umarêk sang linuhung |

angaturkên ing pambatangipun |
tètèh gêmêt datan ana kang kalêmpit |
maha wiku manthuk-manthuk |
wus pinasthi sira dhenok ||

26. Winêngku mring têtamu |

aywa wangkot ing sapakoningsun |
Dyah Kismani minggu nguwik-uwik siti |
ginuyu mring dyah têtêlu |
Kismani nyiwêli wal-wol ||

27. Ing dalu tan winuwus |

enjingira risang maha wiku |
rawuh marang pondhokanira têtamu |
endhang catur tansèng pungkur |
Sèh Wakidiyat linggnya lon ||

Jilid 2 - Kaca : 47
28. Babo atmajaningsun |
rèh wus dadi patêmbayanipun |
arinira iki si Endhang Kismani |
sapa wonge kang apêcus |
(m)batang cangkriman sayêktos ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 57 >

29. Pasrah jiwa ragèku |
mangka sira bisa (m)badhe kulup |
yèn sêmbada sunningkahkên ri puniki |
lan saka sukaning kalbu |
kang têlu kalamun condhong ||

30. Ywa katanggungan kulup |

ngongparingkên mring sira sadarum |
supayane ywa keran-keroning ati |
dadi têntrêm tyas tan giyuh |
sêpi panêmu kang awon ||

31. Cêbolang duk angrungu |

dhawuhipun risang maha wiku |
langkung kagyat êmar maras sênig-sênig |
ngunandika jroning kalbu |
kadênangan karsaningong ||

32. Iki apa panglulu |

apa wantah ewuh tangguhipun |
ing wasana umatur saha wotsari |
kalangkung pamundhiulun |
dhawuh kang sampun kawiyos ||

33. Ulun sumanggèng kayun |

tan lênggana satuduh tumutur |
sampun ingkang dhumatêng raras kamuktin |
sanadyan praptaning lampus |
datan lênggana sapakon ||

34. Ing rêmbug sampun putus |

wus dèn-ningkah wau endhang catur |
paragating ningkah pinanggihkên aglis |
maha wiku ngandika rum |
èh Cêbolang atmajèngngong ||

35. Kang bêcik pangêmongmu |

lan kang adil panataning kakung |
aja ana nganti kataman sak sêrik |
sihira aywa (m)barênjul |
dadi tyase padha golong ||

36. Sang wiku wusing dhawuh |

wangsul marang ing panêpènipun |
kawarnaa kang katuju ing panggalih |
tyase langkung suka sukur |
timimbul karêsmèn andon ||

101. Maskumambang
1. Rarasingkang karasikan tan winarni |
wusing sapta dina |
Mas Cêbolang angalêntrih |
larut bayuning kang angga ||

2. Gya umarêk marang ngarsane sang yogi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 58 >

 rubiyah sakawan |
tan kêna ginggang sanyari |
tansah ambondhèt mring priya ||

Jilid 2 - Kaca : 48
3. Praptèng ngarsa maha wiku lingira ris |
pantèn paran karsa |
umarêk ing ngarsamami |
apa ta darunanira ||

4. Mas Cêbolang tumungkul konjêm ing siti |

èh ta uculêna |
(ng)gonnira (m)bondhèt mring mami |
wus bênggang samya alênggah ||

5. Mringa panti cacawisa kang prayogi |

rujak myang lotisan |
prêsan menda duduh pitik |
lan wowohan sasêgêran ||

6. Endhang catur samya mundur mangênjali |

Mas Cêbolang tandya |
(n)dêngèngèk umatur ririh |
dhuh risang paring nugraha ||

7. Ngaturakên pêjah gêsangulun nênggih |

èstu tan kawawa |
lumawan ing senapèti |
sakawan sami prawira ||

8. Tanpa kiwul wit kawula lamba yêkti |

yèn pukulun datan |
paring sarana sayêkti |
dasihe têmah antaka ||

9. Maha wiku suka awêlas ningali |

wasana ngandika |
kulup dènkaparèng ngarsi |
wusing parêk gya winêjang ||

10. Bab karêsmin kang tan ngrusakakên dhiri |

wèh nikmat warata |
siji kang tinujwèng kapti |
kang tiga samya karasa ||

11. Datan pae kalawan ingkang satunggil |

jumbuh ingkang rahsa |
Asmara-nala rumiyin |
têgêse sêngsêming manah ||

12. Kalihipun Asmara-tura winardi |

sêngsême paninggal |
tri Asmara-turida di |
pan sêngsêming pamirêngan ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 59 >

13. Sakawannya Asmara-nada sêngsêming |
ingkang sapocapan |
gangsal Asmaratantra di |
sêngsêming kang pangarasan ||

14. Nêm pungkasan sêngsêming sanggama yêkti |

ran Asmaragama |
tuwin jaya wijayanti |
pangabaran pangasiyan ||

15. Agal rêmit miwah ingkang ngèlmi sihir |

karya-ramming kathah |
dalah wisikan sarêsmi |
Mas Cêbolang wus widagda ||

16. Sinung padhang paang graitane lantip |

kacakup sadaya |
sarta nulya dènlampahi |
sadhawuhe sang pandhita ||

17. Pan pinêlêng dènnira amatiragi |

cacêgah myang siyam |
ngalowong apatigêni |
wungu lan kungkum ing toya ||

18. Lumêstari tan ana batal sawiji |

sawusing paragat |
garwa pinaringkên malih |
atut dènnya palakrama ||

Jilid 2 - Kaca : 49
19. Catur datan ana kang sangsayèng kapti |
Cêbolang pinarak |
kalawan sakawan abdi |
Saloka marêk mangarsa ||

20. Ulun matur mugi sampun salahkapti |

rèhning sampun lama |
lèrèh anèng Tidhar wukir |
kadiparan ingkang karsa ||

21. Punapi wus katrêm marêm anèng ngriki |

sukur makatêna |
kalilana ingkang abdi |
samya mantuk mring asrama ||

22. Atur uning ramanta sang maha yogi |

myang mring pramèswara |
iba sukaning panggalih |
Mas Cêbolang duk miyarsa ||

23. Tyas kumêpyur wasana ngandika aris |

lah tujune kakang |
sira caturan lan mami |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 60 >

 upama mênêng kewala ||

24. Pan kabanjur kalimput ing lambangsari |

jugag ing lalakyan |
katutup ulah kamuktin |
wis kakang padha kariya ||

25. Ingsun marak marang risang maha yogi |

klilan tan kalilan |
pamit mundur dina iki |
Nurwitri mèsêm wacana ||

26. Hêm apa tan agêndhulak-agêndhulik |

tega apa ora |
nilar langêning jinêmrik |
sajagad tan ana memba ||

27. Amubênga têpining kang jalanidhi |

tangèh yèn antuka |
tanapi mirib kang warni |
sanadyan ana miriba ||

28. Maksih kalah sêdhêp sumèh amrakati |

parigêling solah |
kèwês lindri lungit manis |
santri tri gumuyu latah ||

29. Lan maninge kanane apa kadugi |

lamun tinilara |
dakbathèke pasthi kinthil |
upama padha kinthila ||

30. Lah saiba-iba ribête nèng margi |

mangka kang pinaran |
anut satindaking sikil |
ewasamono sumangga ||

31. Mas Cêbolang mèsêm wagugên ing galih |

wasana lingira |
mupung iki nora kinthil |
ingsun marêk sang minulya ||

32. Praptèng ngarsa maha wiku ngandika ris |

kulup paran karsa |
praptamu tan mawi rabi |
sêmune kaya wigatya ||

Jilid 2 - Kaca : 50
33. Mas Cêbolang mangênjali matur ririh |
mugi linêpatna |
sruning bêndu saking galih |
myang gung gunging pangaksama ||

34. Kalilana kang abdi anuwun pamit |

(n)dumugèkkên lampah |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 61 >

 tumindaking suku kalih |
miturut nêring wardaya ||

35. Rabiulun sadaya sumanggèng kapti |

sang wiku lingira |
paran karsanira kaki |
rabinta apa kok pêgat ||

102. Mêgatruh
1. Yèn kok pêgat apa wis mangêrti kulup |
laku-lakuning akrami |
ningkah myang maskawinipun |
ngidah talak sasamining |
Mas Cêbolang matur alon ||

2. Saèstune dèrèng mangêrtos satuhu |

lampahe salakirabi |
mugi pinarêng ing kalbu |
paring sumêrap mring kami |
maha wiku mêdhar kawroh ||

3. Ningkah iku pan katêmu karêpipun |

rasane sira nampani |
pasrahing kawasanipun |
wadon kang sira rabèni |
amiturut lair batos ||

4. Sira darbe bojo kawangênan amung |

papat nora kêna luwih |
miturut sarengat Rasul |
mungguh kang aran maskawin |
panarimane kang wadon ||

5. Lamun rupa slaka putih bobotipun |

kang kalumrah mung satail |
kêna uga liyanipun |
rupa barang kang medahi |
tumrap marang ingkang wadon ||

6. Ugêr uwis dadi sapanrimanipun |

de idah têgêse nênggih |
nyêrantèkakên puniku |
kulup ana patang warni |
idah kuruk kang sawiyos ||

7. Ngantarakkên tri pasucèn dangunipun |

tumraping marang pawèstri |
kang masih kèl sabên tèngsu |
ngidah suhur kaping kalih |
ngantarakkên tri pancorong ||

8. Tumrap maring wadon dèrèng (ng)garapsantun |

lan mring wadon luwas gêtih |
idah kamil katrinipun |
ngêntèni lairing bayi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 62 >

 tumrap pêgat urip layon ||

Jilid 2 - Kaca : 51
9. Kaping pate idah wafat laminipun |
pat wulan sapuluh ari |
tumrap pêgat mati iku |
kalamun wus luwih saking |
idah lah iku si wadon ||

10. Kêna laki apan lêgan arannipun |

de talak wêrdine nênggih |
pêgat mungguh wênangipun |
têlung rambahan tan luwih |
beda-bedane kacriyos ||

11. Pêgat ngruntuhakên talak siji iku |

kang sarta bayar maskawin |
jroning ngidah lamun ayun |
binalènan dadya rabi |
datanpa ningkah wus munggoh ||

12. Lamun nora bayar maskawin puniku |

jroning ngidah lamun apti |
winangsulan rabinipun |
kudu kaningkaha malih |
myang maskawin kudu nganggo ||

13. Yèn pamêgat wadon wèh pamiwalipun |

têgêse iku nguwèhi |
pamancal mring kakungipun |
yèn balèn ningkahan malih |
(m)balèkkên pamiwal wutoh ||

14. Sauwise langkah saka ngidahipun |

lamun balèn iya kenging |
nanging nganggo ningkah iku |
kang sarta nganggo maskawin |
iku lamun padha condhong ||

15. Saupama mung caturan ala nganggur |

kowe dak pêgat saiki |
iku talake wus runtuh |
sawiji datan aluwih |
mula ywa nganti kabrojol ||

16. Lamun uwis pêgatan sapisan iku |

ngruntuhkên talak sawiji |
binalènan wadonipun |
dumadya rabine malih |
dadi talak kari loro ||

17. Ngruntuhakên talak loro kang winuwus |

yèn nganggo bayar maskawin |
jroning ngidah lamun ayun |
wangsulan kinarya rabi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 63 >

 kêna tanpa ningkah yêktos ||

18. Lamun nora angsung ing maskawinipun |

jroning ngidah lamun apti |
winangsulan rabinipun |
kudu kaningkaha malih |
myang maskawin pasthi nganggo ||

19. Yèn pamêgat wadon wèh pamiwalipun |

yèn balèn ningkahan malih |
sarta (m)balèkakên wutuh |
pamiwal marang kang èstri |
kang dadi trimaning wadon ||

Jilid 2 - Kaca : 52
20. Sauwise langkah saha idahipun |
mênèk balèn maksih kenging |
nanging nganggo ningkah iku |
kang sarta nganggo maskawin |
samonèku mênèk condhong ||

21. Saupama amung guyon ala nganggur |

kowe dak pêgat saiki |
iku talake wus runtuh |
talake ingkang kêkalih |
sayêkti kari sawiyos ||

22. Lamun uwis pêgatan ping pindhonipun |

balèn dadi bojo malih |
kari siji talakipun |
talak têlu dènaranni |
poma dènangatos-atos ||

23. Talak siji lan loro ing sakjronipun |

idah wadon (ng)garapsari |
kalamun ngandhêg puniku |
idah kuruk salin kamil |
dadi sae yèn wus miyos ||

24. (ng)Gonne ngandhêg jabang bayi kang kinandhut |

yèn (ng)gonne tan (ng)garapsari |
saka lalara puniku |
idah kuruk alêstari |
mangka kabanjur iku wong ||

25. Luwas gêtih kang idah ginanti suhur |

talak sawiji lan kalih |
bain segra arannipun |
têgêse pamêgat alit |
nanging wus têtela yêktos ||

26. Ngruntuhakên talak têtêlu winuwus |

jroning idah wus tan kenging |
winangsulana puniku |
binalèn kinarya rabi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 64 >

 yèn adrêng (ng)gonne jêjodhon ||

27. Wusing idah kudu linakèkkên iku |

olèh janma ingkang kêni |
ngrabèni mring wadon mau |
sarta tumindak sarêsmi |
wusing kalakon karongron ||

28. Kapêgatkên yèn wus idah ningkahipun |

lagi kêna dibalèni |
samonèku lamun purun |
pinêgatkên (ng)gonne rabi |
tan wênang (n)jiyat maring wong ||

29. Mangka uwus asih mring bojo kang kantun |

têtêp nora kêdhah-kêdhih |
kang akon ningkah kasingkur |
talak têlu luwih rungsit |
ati-atinên sayêktos ||

30. Nalikane ngruntuhakên talak têlu |

mangka tan bayar maskawin |
kawênangkên wadonipun |
lamun nagiha maskawin |
ingkang lanang kudu asok ||

Jilid 2 - Kaca : 53
31. Talak têlu pungkasan iku rannipun |
talak bain kobra nênggih |
têgêse pamêgat kang wus |
têtêlu gêdhe pribadi |
sarta umum sakèhing wong ||

32. Dene bojo kang têmên durung salulut |

kalamun pêgat tan mawi |
angantèni idahipun |
rampung pêgat kêna laki |
gantya ingkang winiraos ||

33. Kang ingaran kinuluk pan têgêsipun |

copot (ng)gonne dadi rabi |
sarana nganggo tinuku |
kèhe amirid maskawin |
akèhe ingkang patukon ||

34. Upamane bojone wis gênêp catur |

mangka arêp rabi malih |
salah siji bojo catur |
sinilih ningkahirèki |
bayar maskawin karopyok ||

35. Kang sinambut banjur têtêp pêgatipun |

manawa arsa (m)balèni |
marang kang kinuluk mau |
ing sawanci-wanci kêni |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 65 >

 samonèku kudu condhong ||

36. Wuse condhong kudu kaningkah rumuhun |

sartane nganggo maskawin |
saupamane kalantur |
tan binalèn lakinèki |
wusing idah iku wadon ||

37. Kêna laki ananging dèneling bagus |

pitutur kasêbut ngarsi |
lamun ningkahmu mung catur |
luwih samono tan kenging |
jurudêmung matur alon ||

103. Jurudêmung
1. Dhuh babo pupundhèn kula |
nyuwun babar-pisanipun |
mênggah èstri kang tan antuk |
lamun kinaryaa garwa |
Sèh Wakidiyat lingnya rum |
kulup wadon kang tan kêna |
dadi jatukramanipun ||

2. Akèhe iku wolulas |

dhingin êmbok sapandhuwur |
pindho anak wadonipun |
sapangandhap nora kêna |
katrine iku sadulur |
kaping pate kaponakan |
kang saka sadulur jalu ||

Jilid 2 - Kaca : 54
3. Kaping lima kaponakan |
kang saka wadon sadulur |
ping nêm bibi saka biyung |
pitu bibi saka bapa |
wolu inya sapandhuwur |
sanga anak wadon ingkang |
nunggal susu sapiturun ||

4. Ping sapuluh sadulur kang |

inya ingkang nunggal susu |
sawêlas ponakanipun |
saka sadulur lanang |
uga ingkang nunggil susu |
ping rolase kaponakan |
saka wadon nunggal susu ||

5. Ping têlulas bibi saka |

bapa ingkang nunggal susu |
ping patbalas bibi iku |
saka biyung nunggal powan |
ping limalas marasêpuh |
sapandhuwur nora kêna |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 66 >

 nêmblas tilas bojo sunu ||

6. Ping pitulas patilasan |

bojone sudarmanipun |
kaping wolulase sunu |
kuwalon lamun si biyang |
uwus kêlakon salulut |
kajabèku nora kêna |
amayuh padha sadulur ||

7. Myang kaponakaning garwa |

datanapi bibèkipun |
saka bapa saha biyung |
winayuh padha tan kêna |
Mas Cêbolang nêmbah matur |
kang kenging amalènana |
paran katêranganipun ||

8. Kulup sababe dumadya |

amalèni pan têtêlu |
kang dingin karabatipun |
kaya ta bapa myang êmbah |
sadulur anak sadulur |
lan paman saka ing bapa |
paman uwa saking babu ||

9. Kalawan anake lanang |

paman saking bapa babu |
kalawan anake jalu |
paman uwa saking bapa |
ingkang pancêr saking jalu |
kabèh malènana |
samonèku kudu urut ||

10. Kapindhone jalma ingkang |

amardikakakên èstu |
ing amate kang satuhu |
ping têlune sri narendra |
sabab ngadame puniku |
karabat kabèh tan liya |
iki ta upamènipun ||

11. Sudarmane wus tan ana |

nanging kaki maksih hidhup |
iku dadi walinipun |
bapa kaki wus palastra |
sadulure lanang iku |
sadulur lanang tan ana |
sêdulare bapakipun ||

12. Nir kang sadulure bapa |

kaponakan miwah putu |
saka sadulure kakung |
atanapi paman uwa |
nak sanake bapakipun |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 67 >

 saturute iku kêna |
yèn tan ana sadayèku ||

13. Lagi nyandhak janma ingkang |

amardikakakên èstri |
ing amate kang satuhu |
lire iku sri narendra |
Mas Cêbolang malih matur |
kang dados guguring ningkah |
ingkang pundi warninipun ||

Jilid 2 - Kaca : 55
14. Kulup upama kang lanang |
edan miwah lara budhug |
utawa bêlang kalangkung |
nganti (ng)gigokkên manah |
kang tan na sumênènipun |
iku wadone pan kêna |
anglêpasna ingkang jalu ||

15. Lan maninge lamun priya |

tugêl pajalêranipun |
utawa lara pêluh |
kawit sadurunge krama |
winênangkên wadonipun |
anglêpasna ingkang lanang |
pratela marang ing kukum ||

16. Timbangane yèn wanita |

mangka ana cêlanipun |
edan lawan lara budhug |
bêlang karya gigu ing tyas |
katutup pawèstrinipun |
dening daging lawan tosan |
pinêgata uwus kusus ||

17. Sarta tan lawan tinalak |

yèn (ng)gonne mangkono mau |
sawuse klakon kadukul |
maskawine wajib bayar |
kalamun durung pulanghyun |
maskawin tan susah bayar |
yèn ngudur katur ing kukum ||

18. Matur nêmbah Mas Cêbolang |

rapak paran artosipun |
maha wiku lingira rum |
kalamun ana wanodya |
lami tinilar ing kakung |
tan sinungan sandhang pangan |
panggonan myang tan salulut ||

19. Banjur matur ing parentah |

nyaritakkên ananipun |
ngêntèni dhawuhing kukum |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 68 >

 puniku kang linakonan |
nuwun mênggah jangkêpipun |
patrap uruting pratingkah |
kang kalimrah ing prajagung ||

20. Maha wiku angandika |

kulup utamaning kakung |
angarêpkên wadon kudu |
ingkang kanggonan catur |
asli apik anom ayu |
asli karêpe kang gênah |
bibite turut rahayu ||

21. Cacat kang pêrlu tan ana |

lawan kang wus rêsik tuhu |
pira bara prawan kêncur |
watêke lamun pêputra |
tan anglingsêmakên kalbu |
anom umuring wanita |
tan ngungkuli marang kakung ||

22. Watake yèn kalah yuswa |

kurang rêsêpe kang kalbu |
lawan kurang sukanipun |
apik marang ing pambêkan |
watêke numrapi iku |
marang kadang prasanakan |
datanapi marang batur ||

23. Utawa sarating ningkah |

pan lilima kathahipun |
ingkang dhingin ijab kabul |
kapindhone wali lanang |
katêlu pangantèn kakung |
kapat pangantèn wanita |
ping lima saksi loro wus ||

Jilid 2 - Kaca : 56
24. Utawa sarating ningkah |
pan lilima kathaipun |
ingkang dhingin ijab kabul |
kapindhone wali lanang |
katêlu pangantèn kakung |
kapat pangantèn wanita |
ping lima saksi loro wus ||

25. Lamun wali nora bisa |

ningkahkên pribadi iku |
angrêsaya maring kaum |
utawa marang ngulama |
kang wus winênangkên iku |
aningkahkên sasama |
patrape mangkene kulup ||

26. Pangantèn lanang nèng wetan |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 69 >

 angarêpakên pangulu |
wali nèng loring pangulu |
saksi loro anèng kanan |
wusing miranti salarum |
kiyai wali nulya jawab |
marang kiyai pangulu ||

27. Mangkene wali lingira |

nêdha kiyai pangulu |
kula ngrêsaya satuhu |
dhumatêng ijêngandika |
ningkahakên anakulun |
wadon aran Anu rara |
angsal lawan bagus Anu ||

28. Kalawan maskawin slaka |

pêthak satail wratipun |
kinêncèng tuwin kasambut |
kula èstu sampun suka |
Ki pangulu sawusipun |
nampèni wali turira |
wicantên mring mantèn kakung ||

29. Bagus Anu jêngandika |

tampèni paningkahipun |
rara Anu anakipun |
wadon Ki Anu kalawan |
maskawin salaka pingul |
bobot satail punapa |
kinêncèng tuwin kasambut ||

30. Ki pangantèn aturira |

maskawin kawula sambut |
Ki Pangulu gya umatur |
mring wali kauningana |
yèn maskawin dipun sambut |
Ki Pangulu nulya (n)donga |
salisir maca tangawud ||

104. Salisir
1. Iya angudubilahi |
minas saetanirajin |
bismillah rahmani rakim |
bismillah walkamduli ||

2. -Lahi rabilalamina |
wasalatu wasalamu |
ala Rusulilahi sa |
-lalahu ngalaihi wa ||

3. -Slam usikum ngibadalah |

wanafsihi takuwalah |
anikahakên kawula |
ing rara Anu punika ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 70 >

4. Anak wadone Ki Anu |
ing jêngandika mas Anu |
kalawan maskawin slaka putih |
satail kang bobotira ||

Jilid 2 - Kaca : 57
5. Ingkang jêngandika sambut |
jêngandika angucapa |
ki pangantèn aturira |
nuwun inggih gya angucap ||

6. Nuwun narima kawula |

paningkahe rara Anu |
ing kawula kalawan mas |
-kawin slaka pêthak mulya ||

7. Pan satail bobotira |

kawula sambut punika |
ki pangulu wusing myarsa |
wa barakal awit (n)donga ||

8. Tangawud lajêng bismilah |

nulya (n)donga allohuma |
alip lam alaeta |
bainal mai batinna ||

9. Allahuma tawil ngumur |

rahuma wa sakih aji |
sadahuma wanawira |
kulubahuma wa sabit ||

10. Innama huma wa aksin |

akamala huma wa wasih |
arjaka huma wa ilahi |
kaerikia riba huma ||

11. Fiddini wal dunya wal a |

-akhirah iinaka ngala |
kulli sain kodir tamat |
paragating ingkang donga ||

12. Ki saksi nulya wacana |

ki pangantèn dhawuh nata |
jêngandika angèstokna |
manawi ijêngandika ||

13. Nambang rabi jêngandika |

(m)bok rara Anu punika |
pitung sasi lakon dharat |
rong tahun nabrang samodra ||

14. Saliyane nglakonana |

ayahan dalêm sri nata |
tan trimane bojo (n)dika |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 71 >

 inggih bok Anu punika ||

15. Bapak dhumatêng ing kakim |

andika lajêng ngrêntahna |
ing talak (n)dika satunggal |
myang bayar maskawinira ||

16. Ki pangantèn aturira |

sandika gya sasalaman |
mring pangulu myang saksinya |
tuwin ujung para tuwa ||

17. Lawan kulup kawruhana |

wali pangulu saksinya |
kudu wong kang wus diwasa |
kang sartane datan mawa ||

18. Cacat atanapi lara |

kaya kang kasêbut ngarsa |
kalamun nora mangkana |
sarate pancèn tan kêna ||

19. Mas Cêbolang duk miyarsa |

mangênjali ris turira |
nuwun bilih makatêna |
kajawi karsa paduka ||

20. Sêkawan pisan punika |

kula pêgat sapunika |
talak satunggal kewala |
punapa sampun sakeca ||

Jilid 2 - Kaca : 58
21. Mèsêm ri sang maha tapa |
iya wus padha sarasa |
konên mrene garwanira |
wus mentar kang sinung sabda ||

22. Sakawan pisan mangarsa |

maha wiku ris ngandika |
rara kabèh kawruhana |
ing samêngko lakinira ||

23. Arsa mentar alêlana |

tan karwan kang sinêdya |
mula sira ing samangkya |
sami pinêgat sadaya ||

24. Sarta asung maskawinnya |

rêntah talake sajuga |
jro idah samangsa-mangsa |
bali mrene banjur kêna ||

25. (m)Balèni sira sadaya |

datan ana kara-kara |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 72 >

 mula padha dinarima |
susuwunên ing Hyang Suksma ||

26. Aja nganti lawas-lawas |

gèk baliya amongraras |
tyasmu aja ana uwas |
sakawan sarêng mangaras ||

27. Kawula amung sadêrmi |

ngêmban dhawuhe sang yogi |
yèn kenging kula gendholi |
têtêpa wontên ing riki ||

28. Mas Cêbolang lon lingira |

yayi tan pantara lama |
ulun wangsul mring asrama |
tan bêtah anilar sira ||

29. Mung kang gêdhe apuranta |

pra garwa arawat waspa |
Mas Cêbolang gya ngabêktya |
marang risang maha tapa ||

30. Garwa catur gantya-gantya |

ngabêkti mring kakungira |
santri sakawan mangarsa |
wus sami pamit sadaya ||

31. Rampunging punang bicara |

Mas Cêbolang lèngsèr sigra |
tumurun saking ing arga |
santri catur nèng wurinya ||

32. Pra garwa kantun anggana |

kucêm sunaring nayana |
kadi tinilar antaka |
pinupus karsaning Suksma ||

33. Nêngna kang kantun nèng arga |

yata wau lampahira |
Mas Cêbolang kang winarna |
datansah sabil ing nala ||

34. Datan ana kang kacipta |

amung kang kantun ing arga |
mawèh gung lara wigêna |
dadya rêndhêt lampahira ||

35. Ing lampah kalunta-lunta |

wus angancik wanawasa |
kathah sawara kapiyarsa |
sang anom lêjar tyasira ||

10 Lampahipun mangidul dumugi candhi Barabudhur. Sasanpunipun ningali

candhi Barabudhur sarta Mêndut, sami nglajêngakên lampah dhatêng

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 73 >

 mataram, jaman Kangjêng Sultan Agung. ...
kaca 59-61.

Jilid 2 - Kaca : 59
105. Sinom
1. Marmaning Hyang Maha Nasa |
supe kang kantun nèng wukir |
tan andimpe lampahira |
kalamun prapta ing candhi |
agêng tinon rêspati |
anama ing Barabudhur |
inggih candhi pra Buda |
kathah rêca agêng alit |
sumewa lir angganing kang para Buda ||

2. Anjêngêr Ki Mas Cêbolang |

myang rencang sakawan santri |
miyat candhi agêng pelag |
kang kinarya sela langking |
lir banon rimbaganing |
wit ngandhap tumèkèng pucuk |
ingukir gêgambaran |
tundha pitu tuhu adi |
ngandhap candhi kinubêngan rêca-rêca ||

3. Agêng alit warna-warna |

wontên ingkang sirah paksi |
sirah macan sirah liman |
sirah buron amêpêki |
ana kang sirah jalmi |
ngadêg atanapi lungguh |
jèngkèng myang sila-tumpang |
ana kang kadi sêmèdi |
ana ingkang ngêmbat langkap mandhi gada ||

4. Salêsih miyat ing rêca |

candhi nulya dèninggahi |
wus prapta ing palataran |
anon gambar kang nèng ringgit |
têpung-gêlang ngubêngi |
linajêngkên inggahipun |
antuk kalih tataran |
ingubêngan têpung tapis |
linajêngkên minggah mring tataran tiga ||

5. Ingubêngan têpung-gêlang |
tapis lajêng minggah malih |
praptèng tataran sakawan |
sawusira angubêngi |
aso sadaya sami |
Mas Cêbolang lingira rum |
rèh wus sêrap Hyang Surya |
prayoga aso kariyin |
mêngko bêngi nginêp ing kene kewala ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 74 >

6. Ing ratri datan winarna |
sawusnya Hyang Arka mijil |
winangsulan dènnya miyat |
saubêngan punang candhi |
kathah rêca gêng alit |
sadaya samya kinurung |
ing sela têrancangan |
tapis dènnira ningali |
minggah malih margi mrapat praptèng pucak ||

7. Ngancik ing tataran gangsal |

isèn-isènira sami |
lan tatar tundha sakawan |
kaot andhap sawatawis |
myang wijar datan sami |
saya minggah mindhak ciyut |
wus mubêng têpung-gêlang |
lajêng minggah malih prapti |
tatar nênêm lajêng minggah tatar sapta ||

8. Umiyat kurungan sela |

tinarancang alus rêmit |
nglêbête kurungan sela |
isi rêca gêng satunggil |
nanging panggarapnèki |
kintên-kintên dèrèng rampung |
saranduning sarira |
kathah kang dèrèng cinawi |
kang samya myat langkung eram ing wardaya ||

Jilid 2 - Kaca : 60
9. Mas Cêbolang angandika |
paran darunane iki |
rêca agung tur nèng pucak |
têka tan langkêp ing warni |
yèn pancèn durung dadi |
iku bangêt mokalipun |
baya pancèn jinarag |
êmbuh karêpe kang kardi |
mara padha udakaranên ing driya ||

10. Santri catur aturira |

kawula sami tan bangkit |
(ng)gayuh karsane kang yasa |
Nurwtri turira aris |
kakang tan uwis-uwis |
(ng)gonku dhêlêg-dhêlêg gumun |
miyat kang gambar-gambar |
kang anèng sela raringgit |
garap rêmit tuhu bangkit kang ayasa ||

11. Cikar tinarik ing gajah |

kang nunggangi baya aji |
apêse kae kapala |
awit nganggo dènpayungi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 75 >

 kalawan ana maning |
prau layar konthing jungkung |
ana kang nunggang gajah |
ana kang anunggang wajik |
pinayungan ingiring prajurit dharat ||

12. Ana janma nganggo êlar |

ana wadon dhapur ngêmis |
wurine rare kumêrap |
ana nunggang tandhu joli |
gambar kewan mêpêgi |
iwèn lawan manuk-manuk |
iwak loh warna-warna |
kayon kêmbang wisma wukir |
dak ucapna sadina mangsa rampunga ||

13. Wangune iku sadaya |

pancèn ana critanèki |
êmbuh jamane dhèk Buda |
kang pinirid-pirid warni |
anaa kang ngandhani |
iba sukane tyasingsun |
Mas Cêbolang ngandika |
cocog lir gagasan mami |
kuciwane tan ana kang tinakonan ||

14. Dangu kèndêl anèng pucak |

ngalela ing Tidhar wukir |
kawuryan sênêning arga |
kukuwunge anêlahi |
èngêt kusumèng ardi |
satêmah agandrung gandrung |
sinamar sabil ing tyas |
wusana lingira aris |
payo padha tumurun ywa tunggal marga ||

15. Marga kang wetan Saloka |

margi kidul Palakarti |
marga kulon Kartipala |
kang lor aku lan Nurwitri |
saenake lumaris |
praptane ing tundha catur |
ing kono pakumpulan |
êndi kang prapta rumiyin |
ngantènana dadi barêng udhunira ||

16. Wus linggar saka ing pucak |

tan angêmpal ingkang margi |
sarêng prapta catur tundha |
kumpul aso sawatawis |
[. . . ]|
[. . . ]|
[. . . ]|
linajêngkên lampahnèki |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 76 >

 dupi antuk rong onjotan samya rarywan ||

Jilid 2 - Kaca : 61
17. Sarêngan janma sajuga |
Saloka tatanya aris |
ki sanak kang nêmbe panggya |
jêngandika saking pundi |
kang tinanya mangsuli |
kula saking candhi Mêndut |
kang katingal punika |
prêlu amung aningali |
lah kantuna kula (n)dumugèkkên lampah ||

18. Mas Cêbolang angandika |

payo padha aningali |
tandya lampahira prapta |
anèng sangandhaping candhi |
nginggil ing pucak lancip |
pasagi kêplêng kang wangun |
lir masigit sinawang |
sela krêsna kang kinardi |
pan ingukir pinatra gambar sêkaran ||

19. Gêgambaran warna-warna |

tan pae lawan ing candhi |
Barabudhur kang wus kocap |
ponang candhi dèn-ubêngi |
Cêbolang umiyat ing |
sajuga wiwara agung |
lir wiwaraning guwa |
rêsik gasik krisik limit |
linêbêtan santri sakawan tan pisah ||

20. Pra samya kagyat umiyat |

rêca gêng inggil nglangkungi |
lungguh ngajêngkên wiwara |
sela wêtah kang kinardi |
ing kanan miwah kering |
mèpèt pagêr manggènipun |
rêca lit anyatunggal |
trimurti wastanirèki |
wusing miyat linajêngkên lêbêtira ||

21. Kadi nèng sajroning wisma |

jarambah sela waradin |
payon sela tanpa saka |
sumêblak sarwa gumrining |
maring tyas narambahi |
ênêng madhêp ing Hyang Agung |
tan ana kang karasa |
amung nikmat kang pinanggih |
kaya-kaya lumuh lamun yèn mêdala ||

22. Sêpi paningal pamyarsa |

mung maruta silir-silir |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 77 >

 mawèh têntrêming sarira |
ratri sipêng nèng jro candhi |
mijiling Sang Hyang Rawi |
wus mêdal sadayanipun |
lajêng ing lampahira |
ing ênu datan winarni |
ngancik tlatah têlênging karaton Jawa ||

23. Nagri agung ing Mataram |

gêmah ripah pasir wukir |
wingit tata tur raharja |
kang jumênêng narapati |
wali-yolah mumpuni |
kyating rat (n)Jêng Sultan Agung |
Prabu Nyakrakusuma |
kang minangka patih (n)jawi |
mantrimuka Adipati Mandaraka ||

24. Pangulu Amat Katègan |

jaksa nama Jurukithing |
tumênggung Sujanapura |
pujangganira nagari |
patih lêbêt (m)bawani |
ran tumênggung Singaranu |
wau Ki Mas Cêbolang |
kalawan sakawan santri |
(n)jujug anèng pamodinan pakauman ||

11 III. Ing Mataram angsal kawruh warni-warni

Mas Cêbolang dalah para santrinipun mondhok ing griyanipun abdidalêm
modin Ki Amat Têngara ing Kauman, anakipun warandha mlarat, lajêng
sakalangkung akrab kadosdene kulawarga piyambak. Mas Cêbolang nyukani
angsal-angsal kathah lan mawarni-warni ingkang dumados saking mangunah.
kaca 62-63.

Jilid 2 - Kaca : 62
25. Wismane Amat Têngara |
yèku abdidalêm modin |
taruna maksih jajaka |
ingêmong biyangirèki |
samya eca nèng panti |
kagyat mirêng kula nuwun |
Têngara sigra mêdal |
praptèng (n)jawi wus pinanggih |
gupuh-gupuh ingacaran manjing wisma ||

26. Satata anèng jarambah |

biyange milya manggihi |
Ki Têngara manambrama |
kisanak kang nêmbe prapti |
ulun atur basuki |
myang sintên kakasihipun |
ing pundi kadalêman |
miwah kang sinêdyèng kapti |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 78 >

 Mas Cêbolang mèsêm manis sung wangsulan ||

27. Kalangkung panuwun kula |

panêmbramanipun adhi |
nama kula Ki Cêbolang |
rencang ingkang wontên wingking |
Ki Saloka Nurwitri |
Palakarti tiganipun |
sakawan Kartipala |
saking ing Cilacap nagri |
sêdya namung badhe sumêrêp Mataram ||

28. Dèrèng gadhah têtêpangan |

pramila bilih marêngi |
kula nyuwun sih andika |
amondhok wontên ing riki |
bilih sampun udani |
karaton (n)Jêng sang aprabu |
miwah ningali liman |
tuwin mriyêm Nyi Sêtomi |
kalilana lajêng (n)dumugèkkên lampah ||

29. Ki Têngara latah-latah |

adhuh sampun walangati |
nadyan langkunga sawulan |
ki raka wontên ing riki |
saèstu ingkang rayi |
dahat sukarênèng kalbu |
kula kang nêdahêna |
dhumatêng ing pundi-pundi |
Cêbolang ling sokur lamun makatêna ||

30. Punika klêrês punapa |

èstri kang tumut manggihi |
ki wisma ngling biyang kula |
êmbok asunga pambagi |
sanadyan nêmbe panggih |
rasane atiku biyung |
tumèmbêl kadi kadang |
ora ilok lamun lamis |
(m)bok Têngara alon wijiling wacana ||

31. Anak-anak sadayanya |

sami katuran basuki |
wontên sudhunge pun biyang |
kang liningan saur pêksi |
pangèstunta kapundhi |
rahayu sadayanipun |
Nyi Têngara gya mentar |
mingak-minguk klithah-klithih |
yun sasêgah jatine tan paran-paran ||

32. Mas Cêbolang datan samar |

kalèjêmira nyi panti |
nulya ngêdalkên mangumah |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 79 >

 sêkul lêmêng anèng upih |
pès-pèsan tambra abrit |
lêmêngan sidhat myang kutuk |
dhèndhèng ulam mênjangan |
asinan kidang nèng klênthing |
gèsèk-gramèh sambêl windu uyah lêmbat ||

Jilid 2 - Kaca : 63
33. Jênang dodol jênang nangka |
jênang durèn jênang jiwit |
sabun têpung sabun pisan |
jêram kêprok dhuku manggis |
kokosan kêpêl wangi |
pêlêm sêngir dodol madu |
sayuran brambang bawang |
gêndhis arèn bubuk kopi |
êtèh jawa gêndhis klapa arum pêthak ||

34. Antigan ayam myang kamal |

pinindhang lan traos abrit |
acar timun lombok bawang |
uwos gaga pêthak abrit |
kêndhil cèrèt têmbagi |
kêndhil kwali enthong irus |
cêthing têpungan sata |
tapsirih pênuh miranti |
kêba mendhong isi kalobot bêsutan ||

35. Kalasa batu plajêngan |

mangkok piring panjang cangkir |
wusing samapta sadaya |
dhêrêk nèng jawining panti |
Mas Cêbolang lingnya ris |
paduka tampèni biyung |
angsal-angsal sapala |
nolèh maring catur santri |
samya mêdal nglêbêtakên angsal-angsal ||

36. Kêbak ing sajroning wisma |

mlongo dhêlêg nyai panti |
Mas Cêbolang sigra (m)bikak |
kêpèk isi sinjang lurik |
lawan badhe kulambi |
abrit cêmêng miwah wungu |
ingaturkên ki wisma |
adhi pun kakang nyukani |
sinjang lurik gêgandhèngan lan pun biyang ||

106. Kinanthi
1. Êmbok ing salêbêtipun |
kula mondhok wontên riki |
kalawan rencang sakawan |
sasêgahan ywa ginalih |
ing sawontêne kewala |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 80 >

 anggêpên batih pribadi ||

2. Ywa darbe rikuh-pakewuh |

ing sakarsanta prayogi |
punika kang angsal-angsal |
saèstune kula darmi |
muhung dadya lalantaran |
paringe Hyang Maha Sukci ||

3. Bêrkah dalêm (n)Jêng Sinuhun |

kang liningan lingira ris |
e sokur Alkamdulilah |
kula tan sagêd mangsuli |
barokah wus binikakan |
ngandhar-andhar angêbêki ||

4. Pinunjungkên lurahipun |
kyai pangulu myang kêtib |
ngulama miwah têtangga |
ngiras angaturi uning |
kapondhokan tiyang manca |
saking ing Cilacap nagri ||

12 Jiyarah ing pasareyanipun Panêmbahan Senapati ing sawingking mêsjid

agêng. ...
kaca 64-66.

Jilid 2 - Kaca : 64
5. Laminya datan cinatur |
dènnya nèng nagri Mantawis |
sabên Ki Amat Têngara |
ingundang mitranirèki |
miwah kanca prasanakan |
tanapi pra luhur Jawi ||

6. Tilawatan Amaulud |
tuwin amaos Prajanji |
Ki Cêbolang atut wuntat |
kalawan sakawan santri |
lamun mawi tarêbangan |
Cêbolang lawan Nurwitri ||

7. Panarêbangira bêsus |
dhasar warnanira sigit |
swara landhung arum rênyah |
warna angrêsêpkên ati |
Mas Cêbolang ing samangkya |
wus kathah wanuhanèki ||

8. Amat Têngara sampulur |

rijêkinira amintir |
pawèwèhe para mitra |
tuwin kang sami paparing |
dadya nora kakirangan |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 81 >

 kang binukti sabên ari ||

9. Sadhengaha marganipun |
kamurahaning Hyang Widdhi |
wanci ngajêngakên Asar |
ki modin maring ing masjid |
Cêbolang sarencangira |
tumutur marang ing masjid ||

10. Sawuse bêdhug tinabuh |

têngara sêmbahyang Ngasri |
sabakdane wêktu Ngasar |
abdidalêm bêkêl kêtib |
ngrasuk samir manggul talam |
isi sêkar ratus wangi ||

11. Mas Cêbolang atanya rum |

lah adhi nika punapi |
kang binêkta sinongsongan |
talam tinutupan putih |
ingampil kêtib ngulama |
sadaya sami umiring ||

12. Kakang sampun adatipun |

sabên malêm Jumngah ari |
anyêkari kang wus swarga |
Panêmbahan Senapati |
eyang dalêm kangjêng sultan |
sumare sawingking masjid ||

13. Adhi punapa panuju |

utawi manawi kenging |
kula badhe (n)dhèrèk sowan |
nyuwun barkah sapangating |
kang amutêr tanah Jawa |
kakang kalangkung utami ||

14. Sampun praptèng ngajêngipun |

gapura sakidul masjid |
rinarêngga asri pelag |
wangun mirip Majapait |
kuncine lawang binuka |
sarwi maos salawati ||

Jilid 2 - Kaca : 65
15. Ririh lalagonan kidung |
arum nyênyêt amimbuhi |
wingite kang pasareyan |
tan ana walang salisik |
mung swarane maca slawat |
ngalik-alik mawèh tistis ||

16. Sampun lumêbêt sadarum |

praptèng palataran wradin |
ayom kayoman kakaywan |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 82 >

 nagasari tharik-tharik |
sisih kilèn cakêt lawan |
gapura kang kaping kalih ||

17. wontên bangsal alit bagus |

payon sirap kajêng bêsi |
kêtib ngulama sumewa |
nèng bangsal amangênjali |
maos salawat tan kêndhat |
kumêlun padupan wangi ||

18. Gapura binuka sampun |

lurah kêtib anèng ngarsi |
ingkang samya atut wuntat |
saranti lêbêtirèki |
praptèng sajroning gapura |
lampah dhodhok sadayèki ||

19. Kang nèng ngarsa kèndêl sampun |

makidhupuh mangênjali |
nulya abawa tahlilan |
binarung sakèh kang ngiring |
gumrênggêng angantak-antak |
yayah sundhul ing wiyati ||

20. Tahlilan sawusing rampung |

nulya (n)donga wanti-wanti |
amin rêmpêg kadi umbak |
paragating donga puji |
cungkup agung payon sirap |
tinutup gêbyog ingukir ||

21. Binatur ing sela pingul |

jarambah sela cêndhani |
wiwara sampun binuka |
sadaya samya marêki |
Mas Cêbolang ririh tanya |
sintên kang sumare adhi ||

22. wontên salêbêting cungkup |

ajajar tiga puniki |
kakang niku kang satunggal |
Kangjêng Nyai Agêng Ênis |
kang ibu Kyagêng Mantaram |
kang eyang (n)Jêng Senapati ||

23. Dene kang satungilipun |

pasareyanya (n)Jêng Gusti |
Pangeran Andayaprana |
cariyospun si kaki |
(n)Jêng Susunan Kalijaga |
de satungilipun malih ||

24. Sinêbut (n)Jêng Kiyai Dhatuk |

Palembang ingkang wêwangi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 83 >

 (ng)gih punika Sultan Pajang |
kacriyos kala ing nguni |
wus sumare anèng Bêtah |
dipun êlih mring Mantawis ||

25. Kang wontên ing (n)daganipun |

punika Kyagêng Mantawis |
ngandhaping Kyagêng Mantaram |
Panêmbahan Senapati |
Ngalaga yasèng Mantaram |
dene ngandhapipun kêdhik ||

Jilid 2 - Kaca : 66
26. Sisih kilèn (n)Jêng Sinuhun |
Seda Krapyak awawangi |
kang sisih wetan punika |
(n)Jêng Kyai Juru Mêrtani |
nahan wusing sinêkaran |
tinutup sadaya mijil ||

27. Wangsul maring masjid agung |

sabakdane Ngisa nênggih |
samya mantuk sowang-sowang |
Amat Têngara ki modin |
mantuk lawan tamunira |
dupi nèng marga kapanggih ||

28. Ki Mongtrustha lurahipun |

talèdhèk sajroning nagri |
Ki Among sru latah-latah |
basane kapasangyogi |
nak modin lan tamunira |
padha dak aturi kampir ||

29. Pinarak mring wismaulun |

prêlu amung tak jak bukti |
(m)bokmu olah lodhoh ayam |
pindhang sungsum lidhah anyir |
bubuk dhêle karotogan |
krupuk bangka lawan pêtis ||

30. Ki modin anolèh pungkur |

Mas Cêbolang wus atampi |
kula andhèrèk kewala |
ki modin angling suwawi |
sampun kerid lampahira |
praptèng paregolan (n)jawi ||

31. Para arum-arum mêthuk |

abusana gaganda mrik |
ingkang angliga sarira |
payudara maya kengis |
ririmongan ngore rema |
lêlewanira kinardi ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 84 >

32. Mawarna panganggenipun |
panjrah lir puspita mungging |
patamanan Argasoka |
Cêbolang atanya ririh |
punika pyantun punapa |
ayu-ayu warni-warni ||

33. Kakang punikèstri punjul |

kêkasih Hyang Udipaii |
upami jaman kaendran |
waranggana ing swarga di |
sarêng jaman ing Mataram |
punika kang nama ringgit ||

34. Sadhengaha ingkang ayun |

janji mawi srana picis |
pundi ingkang kinarsakna |
winênangkên nandhing milih |
kairas tuwin binêkta |
ing sak sayahipun kenging ||

35. Mas Cêbolang mèsêm manthuk |

pra arum samya nambuhi |
solah tanaga suwara |
(ng)garubyug wênèh (n)jajari |
praptèng wisma ingancaran |
pinarak munggèng pandhapi ||

36. Bujakramane lumintu |

datan liya kang ngladosi |
para apsari sadaya |
dhokoh nora wigah-wigih |
para tamu jrih tumingal |
tumungkul ambajong liring ||

13 Dipun-ampirakên Ki Amongtrustho, mirêngakên ungêling gangsa,

dipunladosi dening para tlèdhèk, angsal katrangan bab ulah-asmara,
pambukaning rahsaning wanita, nangèkakên napsu-asmara tuwin panyêgah
wêdaling rahsa. ...
kaca 66-70.

Jilid 2 - Kaca : 67
37. Kang kapanduk tyas kumêpyur |
ênar-ênir sênig-sênig |
riwe kumyus marawayan |
Ki Saloka Palakarti |
kalawan Ki Kartipala |
katrinya tumungkul êning ||

38. Ki Amongtrustha lingnya rum |

anggèr sampun mawi ajrih |
punika anak-anakan |
sanès yogangong pribadi |
tumênga Ki Mas Cêbolang |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 85 >

 tanya pintên kang pangarsi ||

39. Anggèr kalihdasa amung |

kang nate mungkasi kardi |
(m)bêdhah praja (m)tuk boyongan |
pun Anggrèk pun Nagasari |
pun Capaka Rukêm Kalak |
pun Dilêm Taluki Sruni ||

40. Wungu Landêp Pudhak Dhuru |

pun Jêlamprang Manis Nyinyir |
Mèlêm Landêp Bayi Thilang |
pun Ngidung ingkang mungkasi |
radi kuciwa ing wanda |
mung suwara awèh brangti ||

107. Asmaradana
1. Wusnya wanci lingsir ratri |
Ki Saloka Kartipala |
Palakarti katigane |
samya aso mring modinan |
de para waranggana |
mantuk maring têngganipun |
sadhiya lamun kampiran ||

2. Kang kantun anèng pandhapi |

gunême tan ana kêmba |
gupruk gar-gêr sru gujênge |
Mas Cêbolang lon lingira |
Kiyai Amongtrustha |
paranta darunanipun |
pra apsari asih trêsna ||

3. Niku anak wontên kalih |

saking isarat myang tingkah |
kang kalêbêt tyasing wadon |
kasiyat saking pandhita |
Lukmanulyakin nama |
bab kêmate apulang-hyun |
dununge rasèng wanita ||

4. Ing dalêm saari-ratri |

awit suruping Hyang Arka |
tumêkèng pêndhak surupe |
rahsa angalih panggonan |
anut lampahing tanggal |
sapisan nêmbêlas gathuk |
têkèng tanggal tigangdasa ||

5. Lamun ayun pulang rêsmi |

anuju tanggal sapisan |
awit arasên bathuke |
tanggal pindho awit ngaras |
pupusêr tanggal tiga |
wiwit mijêt wêntisipun |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 86 >

 kanan kering karo pisan ||

6. Ping pat mijêt lêngên kalih |

kaping lima awit ngaras |
ing prêmbayun kalih cêcêg |
Ki Têngara Mas Cêbolang |
Nurwitri sami latah |
de tanggal kaping nêmipun |
kawit ngaras slaning imba ||

Jilid 2 - Kaca : 68
7. Tanggal kaping pitu awit |
ngaras slaning payudara |
ping wolu ngaras lathine |
ing nginggil lawan ing ngandhap |
tanggale kaping sanga |
mijêt pupu kalihipun |
sarta angusap walikat ||

8. Tanggal ping sadasa awit |

garapên wêtênge ika |
ping sawlas ngaras granane |
ping rolas ngusap walikat |
tanggal ping tigawêlas |
wiwit angaras prêmbayun |
jumbuh lan tanggal ping lima ||

9. Kaping kawanwêlas wiwit |

ngaras lathi ngusap suryan |
ping gangsalwêlas wus pantog |
wiwit ngaras kalih imba |
puniku yèn linakyan |
kalangkung utamanipun |
awit punika wanita ||

10. Pakolèh rahsa kang luwih |

nikmat kalawan manpangat |
de kapêndêng panggonane |
dèn ungsir têmah glis mêdal |
katarik gunging trêsna |
pun wadon mring kakungipun |
tan darbe cipta liyanya ||

11. Trênyuh tyas mung ciptèng laki |

tamat kang saking prêtingkah |
wontên malih saking êmèl |
bilih nuju among raras |
punika kang winaca |
Alahuma jannibinus |
saetan mara jattana ||

12. Yèn badhe bêtah kêpati |

ron lêgundhi ron widurya |
myang babakan trênggulune |
pinipisa ingkang lêmbat |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 87 >

 ginalintir inguntal |
lah punika èsmunipun |
winaca ping kalih wêlas ||

13. Kumala sahaheka di |

kun payakun ilaika |
datuka muka natane |
-ka Allahuma yamuka |
nunujra rumnya ala |
huyamuka datbiramu |
ika sangkrama rakiman ||

14. Yêkti kuwat dakarnèki |

sartane tan nuntên mêdal |
wontên mèl pangampêt manèh |
kaol saking tiyang sabrang |
bilih ayun sahuwat |
winacaa kaping têlu |
yêkti dangu wêdalira ||

15. Ari panas rênggang bumi |

ari hujan rapêt kisma |
utawi dènusapake |
marang darbèking wanita |
rapêt kadi parawan |
yèn arsa miyoskên gupuh |
mung winalik êmèlira ||

16. Pami botên akaronsih |

nanging sagêd trusing rahsa |
amung gêmriming mundrine |
pinidih niki mèlira |
kunta ngalai mukadas |
brai mung punika sampun |
yêkti kumyus marawayan ||

Jilid 2 - Kaca : 69
17. Utamine sahuwati |
lawan wadone priyangga |
aywa raosan salire |
tuwin ywa angalêmbana |
sakawit amaosa |
tangawud sawuse putus |
lajêng maos Bissêmilah ||

18. Hirakêmanirakimin |
nuntên amaos rabana |
rabini rabi inni-ne |
wêdaling kang punang rahsa |
(m)bun-bunan tiniyupa |
ywa ambêkan kaping têlu |
ing batin maos punika ||

19. Bismilah rahmanir rahkim |

macan putih ana (n)dhadha |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 88 >

 umêtu banyu uripe |
ing urip sajroning toya |
lailaha ilolahu |
Mukhamad Rasulolahu |
wontên malih sarat-sarat ||

20. Mawi lapal sinêrat ing |

dhaharan ron dalancang |
punika anak wêrdine |
parimbonira binuka |
sadaya samya miyat |
katrinya anurun guyup |
winantu sukaning driya ||

21. Mas Cêbolang tanya malih |

èstri mrih saekapraya |
kadiparan ing sarate |
Amongtrustha mèsêm lingnya |
anak pratingkah kasar |
ing sawusira pulang hyun |
têka kèndêlna kewala ||

22. Aywa nganggo dènbêrsihi |

nulya kagêm rambah-rambah |
marang wong wadon sanèse |
sadaya ingkang kaambah |
adat kang wus kalakyan |
nadyan nganti èstri wolu |
sadaya anunggal karsa ||

23. wontên ingkang alus malih |

pangèdhêpan pangasiyan |
miwah saeka kaptine |
ananging punika sarat |
kêdah mangsuk ing angga |
sadhengaha tingkahipun |
watone klêbêt padharan ||

24. Kumpule kêrokan dhiri |

wontên kalihwlas pangenan |
pasung myang kalamênjinge |
kukulung ati kalawan |
kêkèlèk kalihira |
tuwin têkukaning sikut |
ingkang têngên miwah kiwa ||

25. Têkukan gêl-ugêl kalih |

èpèk-èpèk kalih pisan |
slaning jêmpol asta karo |
kalawan kalih walakang |
têkukan dhêngkul samya |
tungkak kalih myang slanipun |
jêmpolan suku kalihnya ||

26. Jangkêp kalihwêlas warni |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 89 >

 nulya winoran kalawan |
ing rahsane pribadine |
wus kumpul dadya satunggal |
tinrap pèk-èpèk kiwa |
asta kanan ngudhêg gupuh |
maos Ya Allah Mukhamad ||

Jilid 2 - Kaca : 70
27. La makbuda ilolahi |
la nujudda ilolaha |
ping tiga nulya winorke |
dhaharan myang (n)juk-unjukan |
ingasungakên marang |
pun êndi kang dadya kalbu |
Insa Allah asih trêsna ||

28. Taksih kathah ingkang warni |

nanging punika wus cêkap |
winantu lawan bêgjane |
sadaya nuwun turira |
wus wanci gagat enjang |
Amongtrustha lingira rum |
prayoga sami bibaran ||

29. Tamu katri minta pamit |

wus linilan lèngsèr sigra |
sapraptanira ing pondhok |
ngaliyêp amung sakêdhap |
satangining anendra |
Ki Cêbolang lingira rum |
adhi wawi miyat liman ||

30. Ki modin angling prayogi |

sawusnya nadhah sarapan |
sigra mentar lan tamune |
prapta lun-alun pêngkêran |
(n)jujug ing pawantilan |
umiyat dipangga jalu |
gadhing pêthak sêmu jênar ||

31. Agêng inggil lêma klimis |

Cêbolang tanya kisanak |
dipangga sintên namane |
srati Gajahsura lingnya |
kagungan dalêm liman |
paring dalêm (n)Jêng Sinuhun |
nama Kyai Brajamuka ||

32. Sadangunira ningali |

anyukani kang têtêdhan |
kalapa têbu pisange |
satêlase kang tatêdhan |
kang samya anon liman |
linajêngkên lampahipun |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 90 >

 arsa aningali sima ||

33. Mêdal jroning balowarti |

anjog wetan siti bêntar |
prapta alun-alun êlèr |
pojok ingkang kidul wetan |
prênahe kandhang sima |
kinarangkèng glugu bakuh |
datan dangu miyat sima ||

34. Mêdalira amiyarsi |

swara gumrênggêng tan kêndhat |
Mas Cêbolang tatanya lon |
adhi swaraning punapa |
kang gumrênggêng punika |
lah kakang kumandhangipun |
pêkên agung ambrêmara ||

35. Wawi adhi aningali |

dupi wus prapta ing pasar |
kalangkung eram driyane |
kathahe wong wawadeyan |
miwah ingkang têtumbas |
jêjêl-uyêl suk ingêsuk |
nanging tan na sangsayangya ||

36. Mas Cêbolang tumbas kêris |

lêrês pamor bêras wutah |
rêgi gangsal reyal kropyok |
tanya adhi dhapur napa |
ki modin tan uninga |
wawi kakang sami mucung |
mampir dhumatêng Pandheyan ||

14 Siyangipun ningali gajah, mantukipun mampir pêkên tumbas dhuwung, mila

lajêng mampir ing griyanipun êmpu Ki Anom ingkang suka katrangan bab
dhuwung, wiwit bagiyan-bagiyan awaking dhuwung, wujuding dhuwung êluk
sarta lurus êluk 3.5.7. lan sapiturutipun dumugi luk 29, katêrangakên tangguh
lan tayuhipun sarta watak-wataking pamor, kasambêt katrangan bab tumbak
ingkang luk sarta lurus. ...
kaca 71-89.

Jilid 2 - Kaca : 71
108. Pocung
1. Gantya wau ki êmpu ingkang kajujug |
Ki Anom Mantaram |
anèng Bêsalèn nunggoni |
para wadu kang samya anambutkarya ||

2. Miyat lamun ki modin ambêkta tamu |

gupuh ingandikan |
wus pinarak nèng pandhapi |
Kyai Anom langkung sukanirèng driya ||

3. Wicara rum padha saka ngêndi kulup |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 91 >

 ngênthêng-anthêng prapta |
kang liningan matur aris |
saking pêkên angatêrakên pun kakang ||

4. Mas Cêbolang kala wau tumbas dhuwung |

lêrês taksih wêtah |
tanya tangguh dhapurnèki |
kula kirang têrang mila lajêng sowan ||

5. Dhuwung sampun katur gya ingunus gupuh |

dangu tiningalan |
iki tangguh Majapait |
dhapur Bêthok êmpune Ki Jaka Sura ||

6. Seje catur bangêt (ng)gonku ngayun-ayun |

modin tamunira |
kampire ing wisma-mami |
babasane iki ta kapasangyoga ||

7. Modin matur sadèrènge tumbas dhuwung |

manut manah kula |
adrêng badhe sowan kyai |
kula wêdharakên pun kakang Cêbolang ||

8. Têka dhaup inggih makatên ing kayun |

mawi kawêwahan |
tumbas curiga puniki |
mila tandya angênêr sowan paduka ||

9. Kyai Anom aparentah marang wadu |

wedang lan nyamikan |
paudutan lan tapsirih |
ladèkêna kalawan sira tutura ||

10. Marang nyai sadhiya mangan lan tamu |

kang sinung ling sigra |
mring gandhok pinanggih nyai |
wus samêkta sunggata lumadyèng ngarsa ||

11. Kyai wisma nyarakkên sunggatanipun |

lah anak sumangga |
sawontênipun sinambi |
kang sinung ling rahap rêsêping wardaya ||

12. Kèndêl bêdhug panataning nadhah sampun |

angaturi wikan |
ki wisma wacana aris |
(m)bok andika (n)dadak nyadhiyani nêdha ||

Jilid 2 - Kaca : 72
13. Rèh wus wanci prayogine sami kêmbul |
ki modin Cêbolang |
lawan rencang catur santri |
sampun kerid marang gandhok ingkang wetan ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 92 >

14. Wus tuturuh dènnira nadhah pikantuk |
ambêng cinarikan |
Cêbolang sajroning bukti |
kang ginagas tan liyan amung curiga ||

15. Anak bagus mangke sontên mawon mantuk |

ki modin turira |
kula kewala rumiyin |
kalilana mantuk awit wontên karya ||

16. Cêbolang ling padha dhèrèkna sadarum |

pan ingong priyangga |
kang kèri ngadhêp kiyai |
wus kalilan kantun Cêbolang kewala ||

17. Lon umatur wontêna barkah pikulun |

paring sasêrêpan |
wijang-wijangipun nami |
bab curiga dhapur tuwin sasikutan ||

18. Kyai Anom mèsêm angandika arum |

èh anak majua |
diparêk kalawan nami |
wusnya maju Ki Anom amêdhar sabda ||

19. Ngasta dhuwung rinucat parabotipun |

anak piyarsakna |
sakawit kang aran pêsi |
kang dumunung anèng bongkoting curiga ||

20. Kurang luwih gêdhene sajênthik amung |

dawane satêbah |
utawane patang nyari |
iku ingkang kaanjingan ing landheyan ||

21. Yèn wus gênting utawa kabanjur putus |

mangka sinambungan |
apadene disusuli |
klêbu cacat iku ingaran srumbungan ||

22. Ganja iku uga nèng pungkasan (n)duwur |

manjing pêsi ika |
mathis lan wilahing kêris |
ana ingkang iras utawa susulan ||

23. De wujude ana papat warna kulup |

kang aran tinatah |
katumrapan intên rukmi |
pinêtha lung myang pinetha gajah singa ||

24. Ganja sêkar nglela katon pamoripun |

dhuwur kering kanan |
ganja maskumambang kaki |
ingkang nganggo pamor mung (n)duwur kewala ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 93 >

25. Ganja wulung balêjêd waja sadarum |
tan mawi tinatah |
miwah pamor nora mawi |
de dhapure ganja ana sangang warna ||

26. Sêbit-rotan sawiji kaol rannipun |

iya sêbit rontal |
kadi panjalin sinêbit |
kaya roning tal sinêbitêna uga ||

27. Dwi wandaning cêcak wus ngaranni iku |

tri têkèk wandanya |
kacature ucêng-mati |
panca nyangkêm-kodhok sad dhungkul namanya ||

Jilid 2 - Kaca : 73
28. Sapta wêlut astha kêlap-lintah iku |
kêlawane sêpang |
tanpa sirah ngarêp (m)buri |
dawa padha têrkadhang dawa kang ngarsa ||

29. Wilah lamun nganggo mas sasamènipun |

aranne sarasah |
lamun tanpa pamor kaki |
iya iku kang aran pangawak waja ||

30. Gandhik iku dumunung nèng ngisoripun |

sirahing kang ganja |
kayadene punang gandhik |
lambe gajah anèng gandhik duningira ||

31. Warninipun lir lambening gathu muthu |

jalèn dunungira |
anèng pungkasaning gandhik |
lir angkuping jagung jali warnanira ||

32. Kadhang ana (n)dhuwur kadhang nèng jronipun |

kang ran sêkar-kacang |
de kêmbang-kacang puniki |
dumunung ing ngandhaping gandhik warnanya ||

33. Anylêkunthêng tumêka sangandhapipun |

ing lambening gajah |
kang ran jenggot dunungnèki |
nèng bongkoting kêmbang-kacang dhapur lir dha ||
[2]
34. Kang ingaran pejetan dumunungipun |
wuri gandhik ika |
de kang aran tikêlalis |
dunungipun anèng ngisoring pejetan ||

35. Kang ingaran sogokan dumunungipun |

madyaning sor-soran |
ngalèn nganan ngering ngarsi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 94 >

 kang ing bongkot apan bungkul wastanira ||

36. Lamun bundêr ingaran bawang-sabungkul |

kang aran sraweyan |
nèng ngisoring ganja wuri |
dhapur kadi gusèning wuri sogokan ||

Jilid 2 - Kaca : 74
109. Pangkur
1. Kang ingaran êri pandhan |
mêthit ganja nèng ngandhap dunungnèki |
lir sirah êma puniku |
thingil ngandhap ri-pandhan |
grènèng uga nèng ngandhap ri-pandhan iku |
dhapur kadi aksara dha |
tumurun rupane sami ||

2. Kang ingaran ada-ada |

kang dumunung ing têngah bênêr kêris |
ing sor-soran têkèng pucuk |
dhapure kadi sada |
gusèn iku pinggir wilah dunungipun |
ing wuri miwah ing ngarsa |
saking sor-soran witnèki ||

3. Nganti mèh tumêkèng pucak |

de kang aran kruwingan dunungnèki |
nèng ngarsa myang wingkingipun |
kang aran ada-ada |
jroning gusèn lêkok wrata wujudipun |
wit sorsoran têkèng pucak |
dene ingkang aran êlis ||

4. Dumunung ana ing ngarsa |

utawane dumunung anèng wuri |
wujud lêkok wiyaripun |
kurang luwih sasada |
amung iku riricikane kang dhuwung |
Cêbolang aris turira |
pamor punika kang pundi ||

5. Iku ingkang anèng ganja |

anèng wilah wujude gilap putih |
lamun kurang putihipun |
pamor bugis rannira |
pan pinindha-pindha utawa dhinapur |
kang aran wêngkon punika |
mung saêlêr turut pinggir ||

6. Pamor adêg dalah têngah |

miwah pinggir lir wêngkon patrapnèki |
rambut-paradhah puniku |
lir adêg nanging enggak |
simbarpucang kaya adêg isthanipun |
nanging mangering manganan |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 95 >

 rawe-rawe amantêsi ||

7. Balarak-wirit winarna |
lir balarak masih nèng bongkotnèki |
ron dhuru kadi ron dhuru |
ran walang-sinundukan |
kayadene walang rinèntèng puniku |
kêmbang-lampês kêmbang-pala |
warnane iku pinirid ||

8. Gêndhagan kadi bathikan |

kang ingaran gêndhagan iku sami |
de pamor-tambal puniku |
apinggir winêngkonan |
wit sorsoran tumêkanira ing pucuk |
sadalêmok mawi sêkar |
sadalêmok datan mawi ||

Jilid 2 - Kaca : 75
9. Bênang-satugêl lir tambal |
kacèke mung tan nganggo dènwêngkoni |
pamor tigang warna iku |
adêg bêbakunira |
nanging wuwuh pamor rong warna puniku |
dadi ana têlung rupa |
bêras-wutah kang winarni ||

10. Pamor tan nganggo dènarah |

kadi (ng)gyanning bêras kang kocar-kacir |
ing sawêtu-wêtunipun |
kang èdi winêngkonan |
wêtuning kang kabèh pamor kang dumunung |
nèng kêris tanapi ganja |
puniku kudu tinitik ||

11. Ana kang karya cilaka |

ana ingkang luhung ambasukèni |
ana kang (n)jalari luhur |
nambahi kawantêran |
mlêpês ing tyas ana amburêngkên kalbu |
nanging arang kang uninga |
tranging pamor waja wêsi ||

12. Iku tan sawiyah janma |

bisa nitik awon lan pênêtnèki |
dumunung janma linuhung |
kang putus waskithèng tyas |
maring wêsi pamor lawan waja iku |
nora susah myat kang warna |
cinritakkên bae bangkit ||

13. Angarani bêcik ala |

tangguh dhapur datan mindho-gawèni |
kulup sêlot-sêlotipun |
winantu ing idayat |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 96 >

 Mas Cêbolang matur wontên pamor mrambut |
gajih lawon pamor sanak |
myang barodhol kadi pundi ||

14. Kang ran mrambut kawruhana |

patrap miring lêmbut wêtunirèki |
gajih jêmblok wujudipun |
patrape amalumah |
pamor sanak sambêt-sambêtan mandhukul |
de barodhol pamor ingkang |
nyahak pucuk lawan pinggir ||

15. Ingkang winastan sikutan |

tuwin tangguh punika ingkang pundi |
kulup sikutan puniku |
lalaguning garapan |
lawan wanda ulat-ulataning dhuwung |
tangguh iku kira-kira |
awit sikutan pinirid ||

16. Nitik pamor wêsi waja |

ingkang pêrlu tabêri ninitèni |
èstu yèn widagdèng tangguh |
sarèhning kira-kira |
kadhang nyamlêng tarkadhang kirane luput |
iki waton kawujudan |
kang wus ulun uningani ||

Jilid 2 - Kaca : 76
17. Kang tinangguh Pajajaran |
sasikutan kaku dhasare garing |
pamor ing sawêtunipun |
tancêp pandhês alêmbat |
tangguh Majapait wingit sêmunipun |
parigêl lumêr kang dhasar |
garing biru sawatawis ||

18. Pamor tancêp pandhês ngawat |

mangkya tangguh Blambangan kang winarni |
dhèmês pasikutanipun |
wêsi tlês sawatara |
pamor gajih nanging pandhês tancêpipun |
tangguh Sidayu gumantya |
sikutan dhèmês sakêdhik ||

19. Wêsi têlês kurang gwaya |

pamor kurang kumambang tancêpnèki |
tangguh ing Tuban winuwus |
sêdhêng kang pasikutan |
wêsi gangsing pamor mandhês mungal patut |
tangguh ing Sêndhang sikutan |
wagu têlês punang wêsi ||

20. Pamore iku kumambang |

tangguh Dêmak sikutanipun wingit |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 97 >

 wêsine têlês puniku |
pamorira kumambang |
tangguh Pajang kêmba pasikutanipun |
odhol gangsing wêsinira |
pamor tan dènupakardi ||

21. Sawêdalira priyangga |

dene tangguh Koripan dènwastani |
sikutan kêmba tan sêmu |
mung gangsing wêsinira |
pamor adêg kang akèh sanak puniku |
kalamun tangguh Madura |
sikutan dhèmês mantêsi ||

22. Wêsi kêngkêng matêng ladak |

pamor mungal akèh ingkang anggalih |
kêras landhêp grayangipun |
tan watak kurang sêpuh |
para tugêl lamun tinêmpuh pakewuh |
yèn tangguh ing Ngèksiganda |
iya ing samangke iki ||

23. Iku ana loro rupa |

ing Mataram Senapati winarni |
sikutan prigêl srêng bagus |
wêsi biru sêmunya |
garing alus pamor pandhês tancêpipun |
angawat kêncêng tur kêras |
tan ana kang nguciwani ||

24. Karsa dalêm sri narendra |

yèn iyasa wangkingan kaya iki |
dhuwung wus tinampèn gupuh |
kalawan Mas Cêbolang |
tiningalan sasikutan dhèmês bagus |
amung wêsi radi mêntah |
pamor kathah mubyar putih ||

Jilid 2 - Kaca : 77
25. Tamat dènnira mariksa |
katur wangsul Cêbolang matur aris |
mênggah kang winastan dhapur |
sintên ingkang iyasa |
punapa (ng)gih kala awit-awitipun |
ingkang iyasa curiga |
dhapurnya wus dènpêpaki ||

26. Tuwin sintên ingkang (ng)garap |

Kyai Anom mèsêm wacana aris |
anak pitakonmu iku |
dakjujug nalikanya |
jumênênge risang Dhêstharastra Prabu |
binathara ing Ngastina |
wus ana dhapure kêris ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 98 >

27. Nanging mung sangalas warna |
iya iku ran dhapur Pasopati |
Sêmpana Krajan Carubuk |
Lar-ngatap Cundrik Sêpang |
Jalak-dinding Bango-dholok Yuyurumpung |
Tilam-upih Bakung Santan |
Balebang Kalamisani ||

28. Patrêm Kêbo-lajêr Singa |

sangalase Sêmpani amungkasi |
Sang Adhastharastra Prabu |
karsa yasa curiga |
amêwahi dhapur Bêthok aranipun |
kang anggarap Êmpu Mayang |
nalikane angka warsi ||

29. Pitung atus slawe ika |

barêng têkan ing taun angkanèki |
pitung atus patang puluh |
wowolu sirahira |
tanah Jawa kacrita ana prang agung |
ingaran prang Bratayuda |
jalaran rêbut nagari ||

30. Korawa lawan Pandhawa |

cêkakane Korawa kang katitih |
Pandhawa pêrange unggul |
iku sakèh gagaman |
wusing sirna lête wus satus rong taun |
saka aprang Bratayuda |
sagung ingkang para aji ||

31. Padha wit yasa gagaman |

warna nurut gagaman kang wus ênir |
amung dhapure kang dhuwung |
kang tansah wêwah-wêwah |
sabên ratu tartamtu ayasa dhuwung |
aniru dhapur kang lawas |
atanapi amuwuhi ||

32. Wuwuhing dhapur winarna |

awit kala panjênênganira ji |
risang Gêndrayana Prabu |
ngadhaton ing Mamênang |
amuwuhi iyasa dhapuring dhuwung |
sawiji dhapur Pandhawa |
lorone Karna-tinandhing ||

33. Têlu dhapur Bima-kurdha |

kang anggarap aran Êmpu Yamadi |
angka taun wolung atus |
pitulikur luwihnya |
sang aprabu Citrasoma kang ngadhatun |
ing Pêngging uga iyasa |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 99 >

 dhapur amung kalih warni ||

Jilid 2 - Kaca : 78
34. Siji ran Rara-siduwa |
kalih dhapur Megantara kang akardi |
êmpu Gadawisesèku |
marêngi taun angka |
sangang atus patang-puluh siji iku |
kala panjênêngan nata |
Mahapunggung Sri bupati ||

35. Ngadhaton Purwacarita |

yasa dhapur Carita Cengkrong tuwin |
Urubing-damar kang dhapur |
lawan Paniwèn ingkang |
(ng)garap Êmpu Sarpadewa arannipun |
marêngi angkaning warsa |
sèwu sawidak kakalih ||

36. Kala panjênêngan nata |

Prabu Lêmbumilulur kang mandhiri |
ing Jênggala praja agung |
yasa dhapur curtga |
Panji-sêkar Carangsoka Sinom amung |
kang anggarap Êmpu Jangga |
lan êmpu Windusarpa-di ||

37. Marêngi angkaning warsa |

sèwu satus sangalas langkungnèki |
sang Prabu Suryamiluhur |
iku Radèn Laleyan |
pindhah nagri Pajajaran yasa dhuwung |
dhapur Baronjol kang (ng)garap |
Êmpu Windu Sarpa nênggih ||

38. Nalika angkaning warsa |

sèwu satus pitungpuluh tan luwih |
kala panjênênganipun |
Prabu Banjaransêkar |
angadhaton Pajajaran yasa dhapur |
Parung-sari Tilam-sêkar |
tiga dhapur Tilam-upih ||

39. Êmpu Andaya Jênggala |

panggarape kala angkaning warsi |
sèwu satus asthapuluh |
nênêm sisirahira |
panjênêngan naranata sang aprabu |
Mundhingsari Pajajaran |
yasa dhapur Wora-wari ||

40. Lan dhapur Sinom kang (ng)garap |

êmpu Ajadsari duk angka warsi |
nênggih sèwu kalihatus |
wolulikur langkungnya |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 100 >

 panjênêngan Sri Pamêkas sang aprabu |
ing nagara Pajajaran |
muwuhi dhapuring kêris ||

41. Jalak-ngore Crita-klenthang |

kang anggarap aran êmpu Anjani |
pinuju angkaning taun |
sèwu dwitus sawidak |
panjênêngan Siyungwanara sang prabu |
uga nagri Pajajaran |
mamanis iyasa kêris ||

Jilid 2 - Kaca : 79
110. Dhandhanggula
1. Amuwuhi dhapuring kang kêris |
Jangkung myang Pandhawa-cinarita |
Ki Marcukundha êmpune |
lan Ki Macan Ki Kuwung |
panggarape duk angka warsi |
sèwu dwitus kalawan |
wolungdasa catur |
kala panjênêngan nata |
Brawijaya kapisan ing Majapait |
muwuhi dhapur katga ||

2. Amangkurat Mangkunagarèki |
Jalak-sangu Tumpêng lan Jalak |
-sumêlang Gêndring êmpune |
angkaning taun iku |
panggawene duk angka warsi |
sèwu triatus tiga |
panjênênganipun |
nata Prabu Brawijaya |
kang mêkasi karaton ing Majapait |
iyasa dhapur katga ||

3. Nagasasra Butaijo tuwin |

Sabuk-intên Mênjarang Jaruman |
Sêpokal myang Anomane |
Panimbal êmpunipun |
êmpu Dhomas duk angka warsi |
sèwu triatus lawan |
wulungpuluh iku |
kala panjênêngan nata |
Sah-ing Akbar Ngalam ing Dêmak miwiti |
jamane kawaliyan ||

4. Guruning kang Wali Sanga nami |

Sunan Bonang iyasa curiga |
dhapur Sangkêlat aranne |
êmpu Sura kang (ng)gêbug |
panggarape duk angka warsi |
sèwu caturtus lawan |
nênggih sangalikur |
panutup Wali (n)Jêng Sunan |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 101 >

 Kalijaga iyasa dhapuring kêris |
Kidangsoka Balebang ||

5. Êmpu Jaka Sura kang akardi |

panggarape kala angka warsa |
sèwu triatus punjule |
pan asthadasa catur |
tamat ingkang samya mêwahi |
dhapure kang curiga |
têkèng mangke kulup |
iyasa namung panulad |
kang wis-uwis tan iyasa dhapur malih |
iku caritanira ||

6. Ki Cêbolang matur aminta sih |

mênggah ingkang dados panêngêran |
dhapur criga sadayane |
lêrês utawi êluk |
miwah waos lah kadi pundi |
Ki Anom angandika |
panêngêranipun |
saka prabot kang wus kocap |
dakwiwiti saka kêris bênêr kaki |
iki piyarsakêna ||

Jilid 2 - Kaca : 80
7. Dhapur Panjianom kang winarni |
nganggo sogokan lawan sraweyan |
grènèng myang tikêl-alise |
Jaka-tuwa kang dhapur |
tikêl-alis sogokan mawi |
Tilam-upih kang awak |
Bêthok kanang dhapur |
awake cêndhak tur amba |
gandhik dawa warna datan ngrêspatèni |
tikêl-alise cêkak ||

8. Dhapur Karna-tinandhiug dwi gandhik |

tikêl-ulis anganggo sogokan |
pejetan kêmbang-kacange |
ing ngarsa miwah pungkur |
grènèng êri-pandhan mêpaki |
dhapur Sêmar-bêbêthak |
gandhik tinatah lung |
sorring gandhik binolongan |
dhapur Regol dwi gandhik ing gigir thingil |
sarta nganggo pejetan ||

9. Gantya ingkang dhapnur Kêbo-têki |

wilah cêndhak amba kêmbang-kacang |
têtêlu lambe-gajahe |
mawa grènèng ing pungkur |
dhapur Jalak-nguwuh winarni |
gugusèn ada-ada |
pejetan myang pungkur |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 102 >

 mawa thêngil mangkya gantya |
punang dhapur Sêmpani ingkang winarni |
amawa kêmbang-kacang ||

10. Tikêl-alis êri-pandhan mawi |

dhapur Jamang-murub kang gumantya |
sogokan pinêkak rêke |
lan nganggo alis iku |
mungguh dhapur Tumênggung aming |
lambe-gajah sajuga |
kêmbang kacang sinung |
myang mawa grènèng sraweyan |
dhapur Tilamupih parabote nênggih |
tikêl-alis kewala ||

11. Nahan ingkang dhapur Pasopati |

lambe-gajah sajuga sogokan |
apogog kêmbang-kacange |
gugusèn ganêpipun |
nanging ana gusèn tan mawi |
ri-pandhan nora tilar |
dhapur Condhong-campur |
lambe-gajah kêmbang-kacang |
grènèng gusèn sogokan ing ngarsa wuri |
tumêkèng pucuk pisan ||

12. Dhapur Jalak-dinding kang winarni |

gusèn pejetan thêngil ing wuntat |
gantya dhapur Jalak-ngore |
sraweyan grènèng amung |
Jalak-sangu tumpêng tan mawi |
sogokan myang sraweyan |
thingile tan kantun |
gantya kang dhapur Mêndarang |
kêmbang-kacang lambe-gajah mung sawiji |
sogokan lan sraweyan ||

13. Lawan nganggo garènèng ing wuri |

dhapur Mèsêm mawa kêmbang-kacang |
sajuga lambe-gajahe |
dhapur Sêmar-tinandhu |
kêmbang-kacang sungsun kakalih |
lawan nganggo sogokan |
Rontêki kang dhapur |
gandhik dawa kêmbang-kacang |
lambe-gajah rangkêp sogokan sawiji |
muhung ngarêp kewala ||

Jilid 2 - Kaca : 81
14. Sujèn-nampèl-wulu wilahnèki |
rada kandêl mawa kêmbang-kacang |
sawiji lambe-gajahe |
rangkêp jajênggotipun |
êri-pandhan arangkêp ugi |
de dhapur Kêlap-lintah |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 103 >

 kêdhik prabotipun |
akêncêng sarwa pasaja |
gandhik panjang awak kadya Tilamupih |
sarta nganggo sogokan ||

15. Yuyu-rumpung wilah angèmpêri |

pêdhang suduk ganja Kêlap-lintah |
Brojol tan ana prabote |
maligi ambalujud |
Lalêr-mêngêng dawa kang gandhik |
binolong tatêrusan |
kêmbang-kacang amung |
pindha gêgatra kewala |
dhapur Puthut gandhik dawa têngah mawi |
pinindha dwijawara ||

16. Dhapur Jalak-sumêlang anggandring |

sogokan sawiji anèng ngarsa |
sraweyan thêngil wurine |
ingkang Mangkurat dhapur |
gusèn ramping sogokan mawi |
ri-pandhan wuri ngarsa |
ing sorsoran rawuh |
dhapur Mayat-miring awak |
bêngkuk gusèn sogokan amung sawiji |
ing wingking gigir kaga ||

17. Kalam-munyêng sogokan sawiji |

saraweyan ri pandhan ing wuntat |
dhapur Pinarak awake |
pindha kang pêdhang suduk |
gandhik panjang sogokan kalih |
dhapur Marak sogokan |
sajuga ing ngayun |
mawi garènèng ing wuntat |
dhapur Jalak-tilamsari gusèn kruwing |
nganggo thêngil ing wuntat ||

18. Dhapur Tilamsari gusèn kruwing |

dhapur Jalak-lola ujung ngarsa |
dhapur Wora-wari kuwe |
mung gêrban kabèh dhuwung |
nora êluk gugusèn mawi |
Wora-wari arannya |
kêris madha dhapur |
langkêp abagus kang warna |
kang sawiji dhapur Sinom arannèki |
Kalamisani dwi-nya ||

19. Dhapur Sinom lambe-gajah siji |

kêmbang-kacang jenggot tikêl-imba |
sogokan saraweyane |
êri-pandhan ing pungkur |
ingkang dhapur Kalamisani |
kakalih lambe-gajah |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 104 >

 kêmbang kacang mungguh |
tikêl-alis myang sogokan |
grènèng gusèn kinaruwing ngrêspatèni |
dhuwung lêrês wus tamat ||

20. Gantya dhapuring dhuwung luk katri |

dhapur Jangkung-pacar kang winarna |
kakalih lambe-gajahe |
kêmbang-kacang bris sinung |
sogokannya dumugi pêthit |
dhapur Maesa-soka |
lambe-gajah satu |
kêmbang-kacang jêjenggotan |
sasogokan uga tumêka ing pêthit |
padha lan jangkung pacar ||

Jilid 2 - Kaca : 82
21. Dhapur Mesa-nêmpuh amung mawi |
grènèng wingking dhapur dhuwung wuntat |
nglimpa tumêkèng pucuke |
dhapur Mayat puniku |
kêmbang-kacang sogokan wingking |
sraweyan êri-pandhan |
garènèng ing pungkur |
dhapur Jangkung kêmbang-kacang |
gula milir sogokan tumêkèng pêthit |
êri-pandhan ing wuntat ||

22. Dhapur Têbu-sauyun ginupit |

saraweyan garènèng ing wuntat |
ingkang dhapur Bango-dholog |
lambe-gajah dwi iku |
kêmbang-kacang gêgêr kêkalih |
apan papak kewala |
gantya ingkang dhapur |
manglar-munya Gandhik-naga |
tuwin Gajah-pêthik Sawêr-êlar-paksi |
sungsun ingkang ri-pandhan ||

23. Dhapur Campur-bawur anganggo bris |

bongkot pucuk abênêr kewala |
amung nèng têngah êluke |
sogokanira bagus |
dhapur Jladri winotan nênggih |
kêmbang-kacang jenggotan |
sasogokanipun |
kang dhapur Êlêr sajuga |
têkèng pucuk dhapur Jangkung cinitrèki |
rangkêp lambening-gajah ||

24. Kêmbang-kacang nganggo tikêl-alis |

sasogokan pejetan sraweyan |
ri-pandhan thingil grènènge |
tamat dhapur tri êluk |
mangkya gantya dhapuring kêris |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 105 >

 luk lima kang kinandha |
sinêrasah dhapur |
têngah nganggo ada-ada |
pinggir gusèn sarasah tumêkèng pêthit |
kêmbang-kacang ri pandhan ||

25. Dhapur Pudhak-satêgal winarni |

kêmbang-kacang sogokan sraweyan |
pinêkak sor-êsorane |
dhapur Pulanggêni ku |
saraweyan grènèng ing wuri |
gantya dhapur Pandhawa |
sêkar-kacang sinung |
sasogokan myang sraweyan |
êri-pandhan dhapur Anoman winarni |
lambe-gajah sajuga ||

26. Kêmbang kacang sogokan dumugi |

marang pucuk (n)jalirid rêspatya |
dhapur Kêbo-dhêngên rêke |
ganja Klap-lintah iku |
lambe-gajah amung sawiji |
gandhike rada dawa |
kêmbang-kacang sinung |
gantya dhapur Kalanadhah |
sasogokan ananging namung sasisih |
saraweyan ri pandhan ||

27. Dhapur Pandhawa-rare puniki |

lambe-gajah lamba kêmbang-kacang |
ri pandhan kêmbang êluke |
Urap-urap kang dhapur |
kêmbang-kacang cupêt mantêsi |
rangkêp kang sasogokan |
gusèn alis sinung |
dhapur a-Naga-salira |
gandhik pindha asu ajag lidhah mijil |
mangap lir ayun mangsa ||

Jilid 2 - Kaca : 83
28. Dhapur Kêbo-dhêndhêng dènwastani |
sogokan kabalongsong sadaya |
Pandhawa-cinarita-ne |
dwi lambe-gajahipun |
kêmbang kacang atikêl-alis |
sogokan pêpejetan |
saraweyan sinung |
grènèng gusèn myang kruwingan |
kêris êluk lima dhapure wis titi |
gantya kang winursita ||

29. Dhapur kêris luk pitu ginupit |

ingkang dhingin adhapur Balebang |
sawiji lambe-gajahe |
kêmbang-kacang myang sinung |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 106 >

 sêsogokan sraweyan wingking |
dhapur Murma-malela |
lambe gajah satu |
miwah sinung kêmbang-kacang |
dhapur Crubuk lambe-gajahe sawiji |
kêmbang kacang sraweyan ||

30. Lawan sinung garènèng ing wuri |

dhapur Jaran-goyang mung pejetan |
banjur nganggo thêthingile |
dhapur Naga-kras iku |
kêmbang-kacang garènèng mawi |
sinungsun myang sor-soran |
pinindha ron êlung |
ana kang tinrapan êmas |
gantya dhapur Sêmpana punjul kang gandhik |
malang nganggo sraweyan ||

31. Myang sraweyan ri-pandhan ananging |

tikêl-alis apan tan sinungan |
dhapur Sêmpana-bungkêm-e |
kêmbang-kacang tan têrus |
uga tanpa kang tikêl-alis |
dhapur Critakasapta |
lambe gajah dwiku |
kêmbang-kacang myang sogokan |
tikêl-alis grènèng myang sogokan tuwin |
gusèn nganggo kruwingan ||

32. Êluk pitu wus tamat gumanti |

dhapur ingkang kêris êluk sanga |
dhapur Kidang-mas prabote |
garènèng êri amung |
dhapur Panjisêkar winarni |
pugut kang kêmbang-kacang |
sosogokan sinung |
saraweyan myang ri-pandhan |
kanang dhapur Sêmpana lambe gajah ji |
(m)bang-kacang grènèng wuntat ||

33. Dhapur Jaruman sogokan mawi |

saraweyan dhapur Jrudèh apan |
sawiji lambe-gajahe |
kêmbang-kacang myang sinung |
sasogokan gantya winarni |
dhapur Paniwèn apan |
kêmbang-kacangipun |
jugag sogokan sraweyan |
gantya dhapur Panimbal lambe-gajah dwi |
kêmbang kacang sogokan ||

Jilid 2 - Kaca : 84
34. Myang sraweyan garènèng ing wuri |
gantya ingkang dhapur Kidang-soka |
lambe gajah kakalihe |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 107 >

 kêmbang-kacang pan sinung |
saraweyan ri-pandhan wuri |
kang dhapur Carang-soka |
lambe-gajahipun |
siji nganggo kêmbang-kacang |
saraweyan mawa êri-pandhan wuri |
de dhapur Sabuk-tampar ||

35. Ingkang lambe-gajah mung sawiji |

kêmbang-kacang sogokan sraweyan |
nganggo ri-pandhan yêktine |
Buta-ijo kang dhapur |
kêmbang-kacang sogokan mawi |
ri-pandhan saraweyan |
gantya ingkang dhapur |
Sêmpana-kalenthang ika |
nganggo kêmbang-kacang miwah tikêl-alis |
tanapi êri-pandhan ||

36. Dhapur Crita-kanawa winarni |

kakalih kang lambene-dwipangga |
(m)bang-kacang tikêl-alise |
mawa sogokan iku |
saraweyan grènèng mantêsi |
gusèn miwah kruwingan |
tamat dhuwung êluk |
sasanga ing dhapurira |
mangke gantya luk sawêlas dhapuring kris |
gambuh ingkang curiga ||

111. Gambuh
1. Carita-bungkêm dhapur |
kêmbang-kacang bungkêm datan têrus |
dhapur Crita pasaja lambening-èsthi |
kakalih puniku amung |
datan nganggo liyan prabot ||

2. Crita-kaprabon dhapur |
lambe-gajah kakalih puniku |
sarta nganggo kêmbang-kacang tikêl-alis |
sogokan sraweyanipun |
grènèng gusèn kruwing munggoh ||

3. Crita-dalêman dhapur |
mung sawiji lambe-gajahipun |
uga nganggo kêmbang-kacang tikêl-alis |
sogokan sraweyanipun |
grènèng gusèn kruwing jenggot ||

4. Sabuk-intên kang dhapur |

lambe-gajah pan sajuga namung |
kêmbang-kacang sogokan sraweyan mawi |
êri-pandhan gantya dhapur |
Cluring-regol kawin rêko ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 108 >

5. Kêrêp gilig ing pucuk |
kêmbang-kacang sasogokan sinung |
dhapur Crita-gènèngan luk bongkot awis |
ing pucuk kêkêr kang êluk |
kêmbang-kacang ajêjenggot ||

Jilid 2 - Kaca : 85
6. Sogokan ri pandhan wus |
dhapur Crita-gandhu kang winuwus |
êluk kêmbang-kacang anganggo bris |
sraweyan ri-pandhan amung |
dhapur Sabuk-tali rêko ||

7. Lir regol punang êluk |

sasogokan sawiji ing ngayun |
saraweyan dhapur Jaka-wuru nênggih |
pejetan ri-pandhan namung |
luk triwlas mangkya kacriyos ||

8. Awit Caluring dhapur |

saraweyan (m)bang ri-pandhan amung |
dhapur Sangklat lambe gajah mung sawiji |
kêmbang-kacang jenggot mungguh |
tikêl-alis myang sasogok ||

9. Pejelan sraweyan nung |

grènèng miwah èri-pandhanipun |
dhapur Johan mangan kala ula milir |
sogokan garènèng uwus |
Nagasasra winiraos ||

10. Pêthite têkèng pucuk |

grènèng sungsun gantya ingkang dhapur |
Parungsari lambene-gajah kakalih |
kêmbang-kacang jenggot sinung |
tikêl-alis myang sinogok ||

11. Pèjèt sraweyanipun |

grènèng êri-pandhan gusèn sinung |
karuwingan satuhu lamun rêspati |
triwêlas êluke bêsus |
kabagusan sêrêng mantog ||

12. Dhapur Kantar puniku |

mung sawiji lambe-gajahiyun |
kêmbang-kacang sogokan sajuga ngarsi |
lawan sraweyan ing pungkur |
dhapur Lunggadhung kacriyos ||

13. Siji lambene-blêdug |

kêmbang-kacang jenggote pinatut |
saraweyan banjur ri-pandhan wus lisning |
dhapur Sêpokal puniku |
muhung saraweyan êthok ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 109 >

14. Karawêlang kang dhapur |
kêmbang-kacangira apan pugut |
lambening kang gajah pan amung sawiji |
êri-pandhan miwah sinung |
arancangan kang kinaot ||

15. Naga-seluman dhapur |

ganja Kêlap-lintah gandhikipun |
dhapur Naga nanging tan na mawi pêthit |
dhapur Bima-kurdha iku |
sogokan sungsun kang jenggot ||

16. Ri-pandhan uga sungsun |

sarawtyan dhuwung ingkang êluk |
tigawêlas titi mangkya kang winarni |
dhapur ingkang dhuwung êluk |
gangsalwêlas kacariyos ||

Jilid 2 - Kaca : 86
17. Carang-buntala dhapur |
lambe-gajah sawiji puniku |
kêmbang-kacang sraweyan ri pandhan aming |
dhapur Sèdhêt lambenipun |
dipangga uga sawiyos ||

18. Kêmbang-kacang pan sinung |

sosogokan êri-pandhanipun |
dhapur Ragawilah lambe gajah siji |
kêmbang-kacang grènèng sampun |
dhapur Ragapasung gantos ||

19. Tikêl-alis grènèng mung |

dhapur Mesanabrang alisipun |
têkèng pucuk dhapur Crita-buntalèki |
kêmbang-kacang jenggot sinung |
sraweyan ri pandhan pantog ||

20. Dhapuring kang kêris luk |

saptawêlas mangke kang winuwus |
kang rumuhun dhapur Ngampêr-buta nami |
mawa kêmbang kacang iku |
lambene-gajah sawiyos ||

21. Dhapur lancingan amung |

kêmbang-kacange sor-soranipun |
pan pinêkak luk sangalas kang gumanti |
dhapur Trimurda puniku |
amung tikêl-alis thothok ||

22. Dhuwung êluk salikur |

dhapur Kalatinantang puniku |
nganggo kêmbang-kacang lambe-gajah siji |
sasogokan grènèng sinung |
dhapur (n)Drajit winiraos ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 110 >

23. Dwi lambe-gajahipun |
kêmbang-kacang saraweyan amung |
mangkya dhapur Trisirah lambening-èsthi |
lamba tikêl-alis sinung |
sogokan luk slikur pantog ||

24. Luk salawe winuwus |

dhapur Bima-kurdha lambenipun |
gajah kalih kêmbang-kacang sarta mawi |
sogokan ri-pandhan amung |
luk salawe mung sawiyos ||

25. Kêris luk pitulikur |

dhapur Taga-wirun wastanipun |
lambenira-dwipangga apan akalih |
(m)bang-kacang sogokan sinung |
êri-pandhan uwus notog ||

26. Gantya dhapuring dhuwung |

êluk sangalikur kang winuwus |
dhapur Kalabêndu lambe-gajah kalih |
(m)bang-kacang sogokan sinung |
êri-pandhan kulup pantog ||

27. Nênggih dhapuring dhuwung |

Mas Cêbolang alon aturipun |
sakalangkung nuwun saha ulunpundhi |
ywa tanggêl paring pituduh |
mênggah dhapuring kang waos ||

Jilid 2 - Kaca : 87
28. Kang lêrês tuwin êluk |
Kyai Anom mèsêm ngandika rum |
kanang tumbak dhapure ya warni-warni |
tumbak bênêr kang rumuhun |
dhapure kang kacariyos ||

29. Dhapur Baru puniku |

amba bongkot gêthêtan pan sinung |
dhapur Baru-tropong (m)bêmbêng para gilig |
dhapur Baru-kuping pucuk |
gêthêtan anjêbèr bongkot ||

30. Baru-panatas dhapur |

bongkot ada-ada gèpèng pucuk |
dhapur Baru-tangtala gêthêtan kalih |
awak gilig têkèng pucuk |
dhapur Cèkèl winiraos ||

31. Awak (m)bangkèk gusèn wus |

dhapur Cèkèl baluluk winuwus |
wak-awakan sawatara rada gilig |
dene dhapur Sêkar-jantung |
kruwingan gêthêt tan manggon ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 111 >

32. Bêring-wadon kang dhapur |
(m)bêmbêng gusèn ada-ada bagus |
myang gêthêtan Bêring-lanangan winarni |
bongkot pojokan gusèn wus |
Bêring-drajit winiraos ||

33. Ri Pandhanira sungsun |

myang kruwingan Sapit-tabon dhapur |
anggêthêtan tanpa sungsun gapitnèki |
dhapur Sapit-abon iku |
gapit nusul (m)bêmbêng bêdhog ||

34. Dhapur Togog puniku |

(m)bêmbêng gilig de kang Sadak dhapur |
pêkakan tri ingkang dhapur Kudhup-mlathi |
gilig tumêka ing pucuk |
ananging lênggang kang bongkot ||

35. Kudhup-capaka dhapur |

têngah gilig mêrit bedanipun |
lênggang bongkot mangke gantya Kudhup-gambir |
ada-ada ngadhal-busung |
têngah gilig lênggang bongkot ||

36. Godhong-andong kang dhapur |

apan urip ada-adanipun |
ngadhal-mêtêng dhapur Bung-ampèl winarni |
gilig ri pandhane sungsun |
karuwingan asri tinon ||

37. Dhapur Godhong-pring iku |

karuwingan (m)bêmbêng awakipun |
sujèn-ampèl êri-pandhan sungsun gilig |
gantya Tumpêr-ingas dhapur |
gusèn pinêkak pitados ||

38. Ada-ada pinatut |

pucuk gilig tamat ingkang dhapur |
tumbak bênêr Mas Cêbolang matur aris |
mênggah waos ingkang êluk |
dhapurnya mugi kawiyos ||

Jilid 2 - Kaca : 88
112. Mijil
1. Tumbak êluk têlu kang winarni |
dhapur Sapit-abon |
pan gêthêtan anusul gapite |
dhapur Pandhu ngisor naga kalih |
awake manginggil |
amêngkoni êluk ||

2. Dhapur Banyak-angrêm kang gumanti |

anjêbèr ing bongkot |
dhapur Sipat-kelor pêkakane |
dene bongkot papak ngrêspatèni |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 112 >

 apan datan lincip |
gantya ingkang dhapur ||

3. Butamèlèr gusèn grènèng ngrêmit |

ada-ada kaot |
binasakkên lumayu bongkote |
êluk lima ing mangkya ginupit |
dhapur Rangga mawi |
sogokan gusèn wus ||

4. Dhapur Cacing-kanil luknya awis |

gilig (n)jêbèr ngisor |
dhapur Doramênggala prabote |
têngah ada-ada awak gilig |
ngisor (n)jêbèr nanging |
papakan puniku ||

5. Dene ingkang dhapur Dara-dasih |

gilig (n)jêbèr ngisor |
pan pinêkak sarta nganggo grènèng |
ada-ada ing têngah mantêsi |
mangkya kang winarni |
dhapur Panggang-wêlut ||

6. Rengkol-rengkol gèpèng awaknèki |

Panggang-lele rengkol |
awak gèpèng nanging nganggo grènèng |
Sladha-asta rengkol pucuknèki |
têngah bênêr gilig |
gusèn grènèng satu ||

7. Êluk pitu mangkya kang gumanti |

dhapure kacriyos |
Megantara pan ada-adane |
amung têngah satugêl watawis |
grènènge sawiji |
mangkya ponang dhapur ||

8. Kradhan iku cilik miwah mêrit |

gantya winiraos |
dhapuring kang luk sanga waose |
nênggih dhapur Badhotan winarni |
lawan naga kalih |
lis ri-pandhanipun ||

9. Dhapur Trisula mawa pang kalih |

dadya katri waos |
dhapur Crita-anoman prabote |
nganggo êri-pandhan gusèn uwis |
ing mangkya gumanti |
sawêlas kang êluk ||

10. Dhapur Crita-anoman pan mawi |

dwi sogokan kaot |
sarta nganggo êri-pandhan gusèn |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 113 >

 dhapur Crita-blandhongan puniki |
parabot tan mawi |
mung amba (m)balujud ||

Jilid 2 - Kaca : 89
11. Dhapur Crita ri-pandhan ginusi |
tamat dhapur waos |
iya iku nora ana manèh |
mungguh dhapur lan tangguh kang uwis |
dak gêlarkên iki |
poma wêkasingsun ||

12. Lamun ana ingkang nyulayani |

êtutên kemawon |
garêjêgan tan ana pêrlune |
bêcik ngalah ing basa sathithik |
malah olèh bathi |
tur nora kumruwuk ||

13. Mas Cêbolang matur mangênjali |

dhuh Kiyai Anom |
lumuntur ing sabda mring dasibe |
sakalangkung ulun pundhi-pundhi |
bingahe tyas mami |
(m)botên sagêd matur ||

14. Kacarita wus antara lami |

dènnira kêkepon |
nèng ngarsane risang Kyai Anèm |
sabên enjing mantuk lamun bukti |
bakda Ngisa bali |
kadhang nganti muput ||

15. Duk samana nèng pondhokan lagi |

Ki Amat lingnya lon |
mangke ratri kakang dipun purih |
pinarak mring wismane Kiyai |
Bawaraga miji |
pangrêbab puniku ||

16. Nyêtauni putunya pawèstri |

sru winantos-wantos |
lalênggahan ing sakaparênge |
mirêngakên kalênèngan tuwin |
pangliking kang ringgit |
binarung swara rum ||

17. Inggih adhi saklangkung prayogi |

bakda Ngisa bodhol |
Ki Têngara kalawan tamune |
praptèng Bawaragan kyai panti |
gupuh ngacarani |
pinarnah (ng)gènnipun ||

18. Sinambrama ing wacana manis |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 114 >

 winantu kang sugoh |
samya rahab sakèhe tamune |
miyarsakkên gêndhing Gambirsawit |
kang ngidung nyindhèni |
wilêt swara arum ||

19. Mas Cêbolang matur mring ki panti |

tobil (m)botên ilok |
lah punapi punika gêndhinge |
têka nyênyês têkèng sanubari |
wèh trênyuh kang myarsi |
mrinding wulu-ulun ||

20. Bawaraga latah amangsuli |

babo mitraningong |
Gambirsawit punika jênênge |
Mas Cêbolang matur mring ki panti |
paringa udani |
gêndhing manggènnipun ||

21. Cagak lênggah tinimbang ngraosi |

ing awoning uwong |
Bawaraga mèsêm lon dêlinge |
èngêtkula[22] manggèning kang gêndhing |
sêndhon pathêtnèki |
samya ngênêmlikur ||

15 Dalunipun mêrtamu dhatêng Ki Bawaraga, abdidalêm lurah niyaga, angsal

kawruh bab gangsa lan gêndhing sapêpakipun. ...
kaca 89-91.

Jilid 2 - Kaca : 90
22. Sasêndhon nêm Abondhan-kinanthi |
Budhêng-budhêng Songkok |
Layu-layu Sêngkawa Pangawe |
Sêmang Rêbêng Lonthang Sambul gêndhing |
Rangu Kaduk-manis |
Mundhuk Mega-mêndhung ||

23. Karêng-karêng Kitamèng-gitaki |

nèng Paseban Kabor |
Sarayuda Sambul Talèdhèke |
Gonjang-anom Ladrang-mangu tuwin |
Gandrung-mangungkung-gring |
Ganggong Gobêt Rambu ||

24. Pathêt sanga Lonthang-kasmaran-di |

Wangsaguna Rondhon |
Danaraja Bontit Gègèr-sore |
Lala-gothang Ganggong Bawaragi |
Mandul Amalatsih |
Bondhèt Surung-dhayung ||

25. Onang-onang Mawur Gambirsawit |

Candra Kêncèng Barong |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 115 >

 Galompong myang Gêndrèh-kêmasan-ne |
Êla-êla Gandakusumadi |
gêndhing Longkèh tuwin |
Sumêdhang Sumèru ||

26. Sêndhon gangsal Muntap Candrasari |

Larajala Gondrong |
Taliwangsa Jalaga rêbabpe |
Sêmang-gita Glêndhèh Rarasati |
Plajêngan Pangrawit |
Babar-layar Tlutur ||

27. Singa-singa Gleyong ing panggalih |

Jalaga bonang (n)don |
Kombangmara Gul-agul rêbabpe |
Kêmbang-mara Slebrak Daradasih |
Glêndhêng Klênthung Pêngasih |
[25] Brêmara Majêmuk ||

28. Pathêt nênêm Lara-nangis gêndhing |

Bêntar ing Kadhaton |
Karawitan Babak Prihatine |
Mara-sanja Kocak Kaduk-manis |
Ramyang Galondhang Pring |
-tunjung Kroban Guntur ||

29. Maskumambang Godhêg Titipati |

Gêndrèh-lêlana (n)jog |
Sêmukirang Lonthang Udan-sore |
Pêksi-bayan gan Wêdharpujanggi |
Mênyan-seta tuwin |
Jamba Sêmar-mantu ||

30. Sêndhon barang Wêdhi-kèngsêr Siring |

Ludira (n)Dhol-ondhol |
Cacatingrat Maraseba Bondhèt |
Sêmbur-adas Cangkêm Pramugara |
Jênthar Ladrang-manis |
Bèlèk Kuwung-kuwung ||

31. Sangu-mulya Rimong Gandrung-manis |

Badhaya Anggondrong |
pan Ludiramandura Gêndrèhe |
Êjong-mèru Babar-layar-nèki |
Parigêntang tuwin |
Tukung Lêmpung-gunung ||

16 Mêrtamu ing griyanipun Ki Madiaswa, abdidalêm panêgar, dipun sukani

katrangan bab pangrèhing kapal kalêbêt anututakên kapal ingkang nakal utawi
sakalangkung rongèh; ugi bab ulêsing kuda dalah watakipun lan
sapanunggalanipun botên wontên ingkang kalangkungan. ...
kaca 91-122.

Jilid 2 - Kaca : 91
32. Nahên pathêt manyura Têmiling |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 116 >

 Sèdhêt Pujangganom |
Talimurda Ramyang Kasmaranne |
Mèncêp Gonjang Galewang Sêmiring |
Randhat Damarkèli |
lagu Cucurbawuk ||

33. Dhalang-karainan Lambangsari |

Gandrungmangu Boyong |
Pujangganom Mandura Rênyêp-e |
Bujang-tawang Capang Lêmpung wukir |
Pre-nom Gayung-rindhik |
Lobong Pacarbanyu ||

34. Ènget kula punika wis titi |

Cêbolang lingnya lon |
satus sèkêt pipitu etange |
awit Pathêt Manyura myambaki |
langkungnya satunggil |
dados pitulikur ||

35. Lingsir ratri para tamu pamit |

wus linilan bodhol |
Mat Têngara kalawan tamune |
sampun mundur praptanirèng panti |
lajêng samya guling |
Ki Amat ngaruntuh ||

36. Enjangira satanginya guling |

gugusinya aboh |
Cêbolang ling paran darunane |
wau dalu ngaruntuh si adhi |
kakang sakit gigi |
gusi kula abuh ||

37. Kêmêng nguntar-untar langkung sakit |

Mas Cêbolang gupoh |
sung usada sêkar kênangane |
lawan sarêm dawêg niki adhi |
(n)dika mamah aglis |
bokmawawi tulung ||

38. Wus dènmamah ing sakala ênir |

sakit kang karaos |
gusi abuh cinoblos ri gêrèh |
rah (n)dalêdêg sanalika mari |
abuh miwah sakit |
lonthang-lonthang kantun ||

113. Lonthang
1. Kakang sampun |
datan wontên raosira |
lah sanyata |
usada Pêrmati tama |
Mas Cêbolang alon wijiling wacana ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 117 >

2. Inggih (n)dawêg |
anyarêngi lawan mangsa |
mênggah jampi |
wau jodho saèstunya |
datan kenging tinamtokkên wèh waluya ||

3. Adhi ulun |
nyuwun sasêrêpan para |
mitraningwang |
kang anami Madiaswa |
inggih pundi anggènnipun agêgriya ||

4. Sampun lami |
dènnira angarsa-arsa |
maring ulun |
mila yèn sambadèng karsa |
wawi sami mring wismane Madiaswa ||

Jilid 2 - Kaca : 92
5. Ki Mat angling |
Suratêgaran griyanya |
kidul masjid |
nanging yèn siyang puniku |
tamtu wontên pêkên nêgari turangga ||

6. Bilih nuju |
Rêbo wêkasaning candra |
lawan tali |
-wangke myang siwalataba |
lah punika ajrih nêgarri turangga ||

7. Yèn samangke |
supadi nuntên kapanggya |
cinêgat ing |
prapatan Gladhak kewala |
Mas Cêbolang panudyèng tyas gya lumampah ||

8. Tanpa rencang |
lampahira sampun prapta |
ing prapatan |
marêngi Ki Madiaswa |
ngitêr kuda dupi myat mring mitranira ||

9. Gurawalan |
tumurun saking turangga |
wusnya tundhuk |
Madiaswa atatanya |
wau sami saking pundi kalihira ||

10. Kang sinung ngling |

amangsuli saking wisma |
kakang tamu |
punika kang ayun panggya |
lan andika têka akapasangyogya ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 118 >

11. Madiaswa |
sukèng tyas manis lingira |
èstu sampun |
lami ulun ngarsa-arsa |
kaparênga lajêng pinarak mring wisma ||

12. Lumaksana |
Madiaswa nuntun kuda |
Cêbolang ngling |
prayogi nitih kewala |
ulun antuk bathi uning patrapira ||

13. Angrèh kuda |

Madiaswa nitih sigra |
tan winarna |
ing ngênu wus praptèng wisma |
gya tumurun kuda tinampèn rencangnya ||

14. Kinocoran |
amrih ayêming turangga |
gya tinuntun |
linampah-lampahkên sigra |
Madiaswa ngacarani tamunira ||

15. Wus pinarak |

anèng madyaning pandhapa |
Mat Têngara |
palilan marang ki wisma |
awit nuju kalêrês anyanggi karya ||

16. Madiaswa |
nyandhêt mangke ta mangke ta |
ngêntosana |
sakêdhap sugatakula |
lah ta bocah wedangmu nuli ladèkna ||

17. Sawusira |
angrahapi kang sugata |
Mat Têngara |
mantuk kantun tamunira |
Ki Cêbolang pinarak lawan ki wisma ||

18. Jênak dènnya |

mêrtamu sadangunira |
kang ginunêm |
tan lyan pangrèhing turangga |
Mas Cêbolang umatur mring Madiaswa ||

19. Bab pangrèhing |

kuda mugi kababarna |
namaning kang |
tangsul miwah patrapira |
kang liningan tan wangwang mêdharkên sigra ||

Jilid 2 - Kaca : 93

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 119 >

20. Tangsul kalih |
mangkya ingkang winursita |
asta kiwa |
nyêpêng apus sisih kiwa |
apus têngên asta têngên kang angasta ||

21. Tangsul sanga |

apus kakalih sinama |
gya cinêpêng |
ing asta têngên sadaya |
asta kiwa nyêpêng apus nèng ngajêngnya ||

22. Asta têngên |

patrap driji manis saha |
jajênthiknya |
nyangkêrêm apus kang kiwa |
de panuduh sarta dariji têngahnya ||

23. Nyêpêng apus |

kang sisih têngên sarana |
kapidih ing |
jajêmpol ingkang warata |
èstu angèl kalamun dèrèng widagda ||

24. Mangkya gantya |

winastan tangsul manyura |
asta kiwa |
nyêpêng apus patrapira |
kadosdene tangsul sanga kasbut ngarsa ||

25. Kaotipun |
kaliyan tangsul sasanga |
dariji kang |
têngah gêsang têgêsira |
kenging ngolah ngalih de asta têngênnya ||

26. Nyêpêng apus |

sawingkinge asta kiwa |
patrapipun |
ngingsêt-ingsêt utawinya |
angolahkên kêndho kêncêning[31] pusara ||

27. (ng)Gih punika |

apus kang sisih têngênnya |
langkung angèl |
tinimbang lan tangsul sanga |
yèn wus prigêl yêktine gampang kewala ||

28. Nahan tangsul |

satunggal mangkya winarna |
ingkang nyêpêng |
apus namung asta kiwa |
tumrap kapal ingkang wus gambuh lampahnya ||

29. Mangkya ingkang |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 120 >

 winastanan tangsul gatra |
apus kalih |
rinangkus nèng asta kiwa |
patrapira kadosdene tangsul sanga ||

30. Tangsul puspa |

panyêpênge kang pusara |
mung kapidih |
dariji panuduh kiwa |
lan darijwa jajêmpol ugi kang kiwa ||

31. Tangsul ponjèn |

gampil tan kakeyan reka |
apus kalih |
sinami kêndho kêncêngnya |
wusing sami kabundhêlakên kewala ||

32. Tangsul pada |

apus kang têngên punika |
kajêpit ing |
jajêmpol suku têngênnya |
dene apus kang kiwa ugi mangkana ||

33. Jinêpit ing |

jêmpol suku ingkang kiwa |
tangsul pada |
puniku tumrap manawa |
wontên kuda kang tansah dhangar kewala ||

34. Tangsul madu |

-sadana kang ginupita |
(ng)gih puniku |
tanduk ingkang tumrap marang |
mantukira kapal mêntas tinêgaran ||

Jilid 2 - Kaca : 94
35. Bilih sampun |
cêlak lawan padunungan |
kêdah karêm |
-arêm datan katandukan |
ing pangêrèh supadi sarèh ing driya ||

36. Mênggah tangsul |

camêthi kang ginupita |
pananduke |
kagêbag de wijangira |
(ng)gih punika sadasa warni kathahnya ||

37. Ingkang iring |

têngên bokong myang tepongnya |
pupu wingking |
ngajêng pundhak pupu ngarsa |
ingkang iring kiwa pan ugi mangkana ||

38. Kajawine |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 121 >

 punika kasanganira |
ngajêng buntut |
myang maripat têngên kiwa |
utawane Ganda-kasilir namanya ||

39. (ng)Gih punika |

kapatrapana pratingkah |
angajrih-ajrihi kapal |
kang sarana |
lan cêmêthi anging ywa nganti tumiba ||

40. Tangsul-raga |
punika osiking driya |
kang kawêdal |
saking solahing badannya |
kang anumpak kadosta andhêdhêg kiwa ||

41. (n)Dhêdhêg têngên |

(ng)gêbrag utawi sukunya |
kalih pisan |
(n)dhêdhêg sarêng aywa kêmba |
ingsêt obah ngiwa nêngên kang sarira ||

42. Oyog miwah |

sêrêg ebah majêng sigra |
miwah ngunjal |
-lakên punika kalayan |
sangêt-sangêt pangingsêt pandudukira ||

114. Mêgatruh
1. Mangkya gantya katrangan bab lênggahipun |
amumpaki ingkang wajik |
winastan Kaprabon luhung |
apan jêjêg lênggahnèki |
ulur-ulur madya tinon ||

2. Jêngku mipit talapakan jinjitipun |

pasêmon anjatmikani |
dene kaping kalihipun |
Kasatriyan dènwastani |
lênggahnya buntar kinaot ||

3. Pan kapara wingking jajanira manglung |

jangga panggêl ngrêspatani |
panjang ingkang ulur-ulur |
pupu rapêt suku jinjit |
mathènthèng ladak pasêmon ||

4. Kang winastan Kamantrèn nitihnya ngungkruk |

cêkak ulur-ulurnèki |
sêmu ngongrong asta mringkus |
ing pasêmonipun ajrih |
tamat patraping palunggoh ||

Jilid 2 - Kaca : 95

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 122 >

5. Bab namine mêkakan mangkya winuwus |
ugi wontên tigang warni |
kang rumuhun Ganggêng-kanyut |
punika pêkakan wajik |
kang andhêgnya akêraos ||

6. Lir kajlungup dadya pêkakan puniku |

anandhakkên kang turanggi |
mèdêm kasagêtanipun |
sawêg anyak sagêd nyirig |
kalihipun kang kawiyos ||

7. Genggung-sitangarpa pan namanipun |

ingkang andhêgipun wajik |
(n)jêjêk mangiwa puniku |
sukunipun ingkang wingking |
mêndhak arêspati tinon ||

8. (ng)Gih punika kapal kang sampun satuhu |

andados pasirignèki |
katrinya iangkang winuwus |
Genggong-samaguna nami |
punika ingkang wus golong ||

9. Andhêgipun suku wingking kalih wau |

nyarêngi pyoking kêndhali |
kapal makatên (n)dhêgipun |
punika apan sayêkti |
sasirignya sampun gamboh ||

10. Bab pangangkah tuwin nêgarri winuwus |

badhe ngangkah lampahnèki |
kêdah juwèh kang tatangsul |
kaosikkên wola-wali |
punika ingkang supados ||

11. Sagêd tampi punang kuda manahipun |

saha badaning turanggi |
kêrêp kaoyog de pungkur |
kawantonan sawatawis |
cinamêthi alon-alon ||

12. Bilih badhe amangangkah (n)jojogipun |

kêdah srana dènlêgani |
ing ngajêng de têngahipun |
kaêncota sawatawis |
wingking kawantonan alon ||

13. Lamun badhe amangangkah congklangipun |

kajojogakên rumiyin |
sadangunya (n)jojog gupuh |
kasêrêga saking wingking |
saèstu kêdah winanton ||

14. Tangsulipun kaamêr-amêra amung |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 123 >

 myang ing ngajêng dènlêgani |
yèn punika wus tamanduk |
mangka dèrèng pasang ati |
kêdah andhêdhêga gupoh ||

Jilid 2 - Kaca : 96
15. Myang ginêtyag utawi ginêbrag asru |
bilih wus nyongklang kang wajik |
waspadakna sukunipun |
lamun kang kiwa rumiyin |
apus kang kiwa sinerong ||

16. Lamun dipun kêncêngi ywa sampun-sampun |

yèn wus manêngên tindaking |
suku têngên kang rumuhun |
apus cinêpêng kang sami |
kaamêr-amêr kemawon ||

17. Supayanya sagêd sarèh congklangipun |

yèn kalanturkên supadi |
pinrih ing panyandêripun |
lajêng kalêganan nênggih |
têngah kinathahan gupoh ||

18. Saha kêdah dipun wantoni ing pungkur |

bilih botên mituruti |
nyandêr margi manahipun |
punang kuda boya tampi |
mangka pangrèh mrih kalakon ||

19. Kêdah srana kagêbrag ginêbrag asru |

yèn wus nyandêr sawatawis |
satus tindak têbihipun |
lajêng cinandhêta aglis |
muntaping tyas sampun ngantos ||

20. Bilih badhe amangangkah sirigipun |

kapatuhna lampahnèki |
malang manêngên rumuhun |
ing pangangkah kang supadi |
lampah malang winiraos ||

21. Panyêpênge apus manêngên kaimpu |

saha tungkak ingkang kering |
pandhêdhêgira ywa kantu |
ngantos sagêdnya lumaris |
amalang manêngên matoh ||

22. Bilih angèl katindakkên lampahipun |

sarana trekah puniki |
apus sisih kiwa gupuh |
kaseronga myang ing wingking |
winantonan kang bobokong ||

23. Ingkang têngên mangka kirang tampinipun |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 124 >

 kagêbaga ingkang kering |
ananging panggêbagipun |
kêdah saking têngên ugi |
yèku winastanan senggok ||

24. Yèn wus purun lumampah nêngên puniku |

suku kêdah dènpirsani |
yèn wus ajêg tan tumpang suh |
myang tan imbal lampahnèki |
lajêng katindakna (n)jojog ||

25. Ugi malang manêngên sarananipun |

ing ngajêng dipun lêgani |
wingking kawantonan namung |
ngatos-atos ngirih-irih |
tyase kuda dimèn bombong ||

Jilid 2 - Kaca : 97
26. Sadangune ingangkah lampahnya megung |
tuwin (n)jojog malangnèki |
lambe iring têngênipun |
kaangkaha sagêdnèki |
nyerong nêngên kang wigatos ||

27. Pangangkahe nyerong lambe sagêdipun |

nolèh nêngên apus sisih |
têngên kakêncêngna namung |
ywa kagèt saking sakêdhik |
yèn tan tampi ing pangrèh (n)don ||

28. Kêdah dipun kêrêpi krècèganipun |

dene krècègan puniku |
gadhah daya kalih luhung |
sapisan nglêrêmkên ati |
ping kalihe winiraos ||

29. Yèn wus purun mangap ènthèng lambenipun |

yèn katandukan kang pamrih |
ingkang amakatên wau |
lajêng nètèr-nètèr ngering |
apus sisih kiwa gupoh ||

30. Katarika supados sagêde wangsul |

malang nêngên lampahnèki |
saha kêdah kaingsêd mung |
manêngên pangingsêdnèki |
ingkang makatên supados ||

31. Atampia manahe kuda puniku |

yèn pangrèh kang wus kawijil |
punika supados amung |
nyerong lambe nêngên sisih |
kados botên ngangkah seos ||

32. Nètèripun manawi datan kinayun |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 125 >

 mangka mêksa botên tampi |
kagêbaga ingkang sêru |
ing panggêbag dènsarêngi |
lawan pangingsêding bokong ||

33. Pan makatên punika salajêngipun |

ngantos sagêdnya lumaris |
(n)jojog malang nêngên matuh |
Mas Cêbolang duk miyarsi |
gèdhèg-gèdhèg longang-longong ||

34. Alon matur saèstu angèl kalangkung |

mangka dèrèng amrih nyirig |
sawêg ngangkah malangipun |
tingkahe sakranjang gambir |
paran lajênge pitudoh ||

35. Madiaswa anglajêngakên pitutur |

(n)jojog malang wus lêstari |
ajêg boya atumpang suh |
tuwin grijag lampahnèki |
sadangunipun anjojog ||

36. Tumuntên lajêng kapêrêga gupuh |

supados tumindak nyirig |
wus tumindak sirigipun |
watawis gangsal utawi |
sadasa colotan gupoh ||

Jilid 2 - Kaca : 98
37. Kaandhêga pamêkakira kang tangsul |
kinagètna dimèn rêsik |
andhêg kang rêsik puniku |
mandhêg grêg datanpa osik |
gya lumampah alon-alon ||

38. Yèn wus antuk sawatara lampahipun |

katindakna nyirig malih |
sadhengahên prayanipun |
saking sakêdhik-sakêdhik |
sirig ywa kêmba supados ||

39. Saha malih kang makatên lajêngipun |

kalojo saking sakêdhik |
bilih sirigipun wau |
tan (n)jujur tan ngancas margi |
tangsul ingimpuwa gupoh ||

40. Amanêngên manawi ngungkrêd kang ngayun |

kalêganana lan malih |
tangsul mangiwa kaimpu |
bilih kêmba sirignèki |
tuwin rindhik tan wigatos ||

41. Kacêngèrna dimèn rikat sirigipun |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 126 >

 srana wingking dènwantoni |
saha kasêrêga amung |
sawatawis kang supadi |
sagêd sêrêng sirig alon ||

42. Kang manawi karikatên sirigipun |

utawi mrêdêng nglangkungi |
kaandhêga amrihipun |
supados sagêda rindhik |
ngangkah rindhik asmarandon ||

115. Asmaradana
1. Ngajêng kêdah dènkêmbani |
saha kêdah kinêrêpan |
krècèganipun dialon |
têngah dipun kothongana |
wingking mung katempelan |
ing camêthi ywa ginêbug |
yèn misih mrêdêng kewala ||

2. Langkung kinêmbanan malih |

wuri aywa tinempelan |
mangka mêksa pamrêdênge |
malah ginêbaga ingkang |
asru karosèng nala |
nanging punika ing ngayun |
myang têngah kèkêmbanana ||

3. Supados sagêde tampi |

pangrèh makatên punika |
mung murih sarèha tyase |
yèn wus ajêg sirigira |
myang bagus pinarisan |
lajêng karêntêt punika |
utawi karindhikêna ||

Jilid 2 - Kaca : 99
4. Kalawan makatên malih |
kaangkaha sagêdira |
sarêng aywa kêmba tinon |
yèn wus ajêg rêntêtannya |
pan lajêng kaangkaha |
sagêd nênun sirigipun |
yèn wus ajêg kajujuta ||

5. Supados mèdharirèki |
tuwin alus ingkang congklang |
yèn wus ajêg pamêdhare |
lajêng katênuna kadya |
panênun sasirigan |
Mas Cêbolang tanya arum |
punapa sampun palastha ||

6. Madiaswa mèsêm angling |

punika sawêg satêngah |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 127 >

 taksih panjang pratingkahe |
wawi sinambi nyamikan |
angoyog-oyog uwang |
wus nyambi sawontênipun |
ki wisma nglajêngkên sabda ||

7. Yèn tênunanipun asirig |

myang mêdhar ajêg tan kêmba |
lajêng kalojo kemawon |
nèng margi kêncêng warata |
myang têbih sawatara |
sadangunipun kalaju |
mung kaangkaha sirignya ||

8. Saha wêdharnya utami |

sandêre kanang turangga |
makatên katêrangane |
sadangunya sasirigan |
wus têbah sawatara |
lajêng kasandêrna gupuh |
sadangunipun kawêdhar ||

9. Yèn wus sawatawis têbih |

kaêndhêga wêdharira |
supados nyiriga manèh |
sadangunya sasirigan |
sawatawis wus têbah |
lajêng kasandêrna gupuh |
kadi kang kasêbut ngarsa ||

10. Makatên salajêngnèki |

ngantos samantuke pisan |
mênggah pangrèhe kang kados |
kasêbut ngajêng sadaya |
dene paedahira |
apurih sagêde gambuh |
amêdhar saha sirignya ||

11. Nandukkên pangrèh turanggi |

iangkang makatên punika |
katindakna ping katrine |
tuwin ing catur rambahan |
titi pangrèhing kuda |
wêdhar sirig gambuhipun |
tangkêping sirig titiga ||

12. Babar lêpiyan sawarni |

(ng)gih punika kapal ingkang |
sukunya ngajêng wingkinge |
sami saenya kang trajang |
suku ngajêng sumêblak |
suku ingkang wingking nyaruk |
utawi akicat-kicat ||

13. Bintulu kang kaping kalih |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 128 >

 punika ingkang trajangnya |
mung suku wingking kemawon |
ing ngajêng lampahnya dhandhang |
Kaprabon kaping tiga |
suku ngajêng trajangipun |
ukêl parigêl rêspatya ||

Jilid 2 - Kaca : 100

14. Dene suku ingkang wingking |
lampahnya punika dhandhang |
wus jangkêp katri warnane |
Mas Cêbolang lon lingira |
bilih ngamungkên têngah |
tan kacêkap èstunipun |
kêdah kanthi linampahan ||

15. Tuwin dipun kulinani |

mênggah watêkaning kuda |
punapa sami kemawon |
Madiaswa mèsêm nabda |
punika kasinggihan |
kêdah mangêrtos rumuhun |
sarta kêdah linampahan ||

16. Kapal punika pinasthi |

gadhah watêg pyambak-pyambak |
wontên ingkang pangangkahe |
kêdah wiwit saking lampah |
(n)jojog nyongklang adheyan |
salah satunggal puniku |
kêdah tinurut sakêdhap ||

17. Nanging yèn wus mituruti |

pikajênganipun kapal |
mung sawatawis dangune |
inggih lajêng katandukan |
pangrèh kang wus kawêdhar |
amung mênggah tumrapipun |
angangkah kang manah kathah ||

18. Tuwin watêking turanggi |

punika kêdah kaangkah |
saking pangarêm-arême |
margi yèn tan katandukan |
pangrèh ingkang mangkana |
manawi ngantos kalantur |
muntap manahe turangga ||

19. Saèstu angèl nglangkungi |

ngrêkaoskên ingkang numpak |
bilih bantêr myang muntape |
saking kèhing panggraita |
punapa dene ingkang |
kapal kirang manahipun |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 129 >

 èstu kenging katandukan ||

20. Pangrèh pamêngkuning dhiri |

utawi ing pamisesa |
pramila kêdah waspaos |
pratitis panitikira |
dhatêng watêking kapal |
ing satunggal-tunggalipun |
aywa ginêbyah kewala ||

21. Manawi badhe mangungkih |

ngangkah sagêde adheyan |
kêdah gêsang tatangsule |
kanat-nêtakên kalawan |
kapêpêg aywa kêmba |
tansah winanton ing pungkur |
ing têngah kêdah lumampah ||

22. Makatên salajêngnèki |

kaingsad-ingsêd ywa kêmba |
ngantos sagêd adheyane |
dene lampah kang winastan |
pandhapan (ng)gih punika |
rêntêt ing adheyanipun |
mênggah pangrèh saha ngangkah ||

Jilid 2 - Kaca : 101

23. Sagêding pandhapan sami |
kados angangkah adheyan |
ananging wontên kaote |
yèn adheyan kinathahan |
pandhapan kinirangan |
kathah kirang wardinipun |
nênggih manahe turangga ||

24. Manawi ngangkah sagêding |

lumampah winastan dhandhang |
kêdah srana linampahke |
malang ing ngajêng kasangga |
ing têngah kinêrêpan |
kaingsad-ingsêd lumintu |
dene wingking winantonan ||

25. Makatên salajêngnèki |

ngantos sagêd mlampah dhandhang |
nanging punika kapale |
kang pinrih lumampah dhandhang |
kêdah ingkang wus limpad |
jangkêp kasagêdanipun |
myang wus kèh gambuh ing tingkah ||

26. wontên malih kang ngèmpêri |

kadi lumampah andhandhang |
ran lampah angun-angune |
manawi botên angangkah |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 130 >

 sagêdipun lumampah |
kang winastan Angun-angun |
punika ing ngajêng kêdah ||

27. Kêrêp kaosikkên tuwin |

kaingsad-ingsêd ing têngah |
wingking tinèmpèl têmbunge |
tarajange kang turangga |
inggih sairib kadya |
lumampah dhandhang puniku |
sanèsipun ingkang lampah ||

28. Angun-angun tamban ririh |

lampah dhandhang wau cukat |
kaliye pinarlokake |
apan anunggal surasa |
alus kalawan wadhag |
mênggah ing wawatêkipun |
lampah ngun-angun punika ||

29. Minangka sarananèki |

amintêrkên kaèngêtan |
-ning kapal kasagêdane |
pramilane kapal ingkang |
sampun gambuh ing lampah |
kakalih kasêbut wau |
nadyan mlampaha kewala ||

30. Manawi ingkang numpaki |

sumêdya anyirigêna |
tan susah kaosikake |
tamtu gya nyirig piyambak |
kenging binasakêna |
sagêd nampèni puniku |
sakarsane ingkang numpak ||

Jilid 2 - Kaca : 102

116. Durma
1. Sêkar Durma bab pangangkahing turangga |
kalangkung angèlnèki |
wit saking bandholnya |
myang wangkoting praya |
kalawan anjondhil-jondhil |
dipun prayitna |
makatên pangrèhnèki ||

2. Ngangkah kapal kadi kang kasêbat ngarsa |

punika ingkang pasthi |
kêdah kawêngkuwa |
utawi kawasesa |
ing tyas ywa kataman ajrih |
angrodapaksa |
myang (ng)gêbag kang sru titis ||

3. Ingkang ngantos sagêt nuwuhkên graita |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 131 >

 tampining pangrèhnèki |
lamun wontên kuda |
datan kenging kaangkah |
sangêt anggènnipun (n)jondhil |
glarap anglumba |
utawi nyêbat-nyêbit ||

4. Kuda ingkang agadhah meda mangkana |

punika pangrèhnèki |
pan kêdah sarana |
karêbahkên kang kuda |
makatên patrapirèki |
sadangunira |
tinanduk pangrèhnèki ||

5. Kapal lajêng asangêt panjondhilira |

gya katêtaha aglis |
panggêbag kang rosa |
tyasira aywa wangwang |
supados anjondhil malih |
salêbêtira |
anjondhil ingkang nitih ||

6. Nyarêngana malumpat kalayan nyêndhal |

apuse kang turanggi |
yèn nganan lumpatnya |
apus kiwa sinêndhal |
manawi malumpat ngering |
apus kang kanan |
apan sinêndhal aglis ||

7. De patrape malumpat saking turangga |

yèn nganan lumpatnèki |
asta ingkang kanan |
ngasta tlongoping lapak |
kêpadalla kang pramati |
kangge lantaran |
malumpatipun nênggih ||

8. Tangan kering nyêpêng apusira ingkang |

sisih kiwa tumuli |
apus cinêpênga |
utawi sinêndhalla |
manêngên pènyêndhalnèki |
bilih matumpat |
mangiwa patrapnèki ||

9. Asta kiwa kang nyêkêl tlongoping lapak |

asta têngên nyêpêngi |
apus sisih kanan |
sinêndhalla mangiwa |
pangrèh kang makatên pasthi |
mantun kapal kang |
sangêt (n)jondhilirèki ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 132 >

10. Utawi kang tansah kathah medanira |
sukur ingkang numpaki |
kadugi ngrêbahna |
salêbêtipun (m)bandhang |
yèn pêngangkah kang kadyèki |
kapal ginêbag |
kang mangka purun (n)jondhil ||

Jilid 2 - Kaca : 103

11. Gya kasarêngana malumpat kalawan |
anyêndhal tangsulnèki |
patraping ngrêbahna |
kadi kasêbut ngarsa |
mila rêbahing turanggi |
srana kaangkah |
ing panjondhilirèki ||

12. (ng)Gih puniku kang gampil kalampahannya |

Cêbolang turira ris |
sawêg cariyosan |
tyasulun ênar-ênar |
was-uwas sangêt kuwatir |
wawi lajêngna |
bab pangrèhing turanggi ||

13. Madiaswa anglajêngakên carita |

bilih wontên turanggi |
kaêrèh mung nêdya |
muhung mundur kewala |
lajêng kaundurna aglis |
kang ngantos sayah |
sabên badhe nêgarri ||

14. Katindakna rumuhun mundur kewala |

saksayahe turanggi |
yèn wus kaêtrapan |
tarekah kang kadyeka |
kenging tinamtokkên pasthi |
dènya agadhah |
lêleda amantuni ||

15. Lamun wontên kapal sabên tinêgarran |

angonclangkên kêndahli[48] |
ing panyêpêngira |
apus pan kasanggiya |
kang inggilnya langkung saking |
sakilan lawan |
jajalaking turanggi ||

16. Saha kêdah kucêkipun kinêrêpan |

patrap ngucêk kêndhali |
kaucêkan lawan |
lambene kang turagga |
ing sarat ingkang kadyèki |
paedahira |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 133 >

 ngicalkên lageyanning ||

17. Angonclangkên kêndhali lawan paedah |

ngènthèngkên lambenèki |
bab kapal ajrihan |
manawi wontên kapal |
ajrih dhumatêng wawêrnin |
tuwin suwara |
isaratipun murih ||

18. Sagêd mantun yèn ajrih kalawan grobag |

myang sasaminirèki |
sabên tinêgarran |
bilih kapapag grobag |
lajêng kacêlakna aglis |
aywa kapêksa |
saking sakêdhik-kêdhik ||

19. Bilih ajrih dhatêng swara pamirêngan |

inggih dipun kêrêpi |
kapyarsakkên swara |
pundi kang kinajrihan |
yèn wus kêrêp sarta lantih |
ingkang kadyèka |
pasthi gya mantun ajrih ||

20. Kapal ingkang gadhah kandhutan tan yoga[50] |

nyangkollakên kêndhali |
makêm tuwin (n)dhangar |
panyêpênging pusara |
kang prayitna ngati-ati |
sartane kêdah |
katangsulan kakalih ||

Jilid 2 - Kaca : 104

21. Paedahnya bilih kapal ingkang gadhah |
kandhutan tan prayogi |
utawi ameda |
sagêt nandukkên prana |
pami anyangkol kêndhali |
kang siji kiwa |
apus kang sisih kering ||

22. Kaêculna apus kang têngên sinangga |

yèn nyangkolkên kêndhali |
ingkang sisih kanan |
apus kang sisih kanan |
inggih kaêculna ugi |
apus kang kiwa |
kasanggiya lir ngarsi ||

23. Lamun (n)dhangar punang tangsul kakêpyokna |

manawi datan apti |
nglêpèh tumungkula |
kêndhali kacêpênga |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 134 >

 katarik mangandhap sarwi |
kucêk-ucêkna |
lambene kang turanggi ||

24. Bilih makêm kêndhali kalèrègêna |

manganan tuwin ngering |
yèn mêksa tan arsa |
nglêpèh myang nguculêna |
gya kacuwakna manginggil |
karèh mangkana |
lajêng nêmpuh kang wajik ||

25. (ng)Gih punika ambandhang karsanya dhawak |

ing sadangunirèki |
(m)bandhang suku ingkang |
kapal kasidikêna |
yèn ngiwa pambandhangnèki |
têgêse (m)bandhang |
mangiwa sukunèki ||

26. Kiwa ingkang rumuhun tumindakira |

apusira kang sisih |
kiwa kacènènga |
sarta kakêncêngana |
yèn nêngên pambandhangnèki |
apus kang kanan |
kakêncêngana ugi ||

27. Bilih kapal katandukan kang tarekah |

[. . . ]|
[. . . ]|
kang tamtu lajêng dhawah |
karungkêp ingkang turanggi |
nging saèstunya |
pinlaur mandhêg aglis ||

28. Yèn wus kèndêl lajêng malih kabandhangna |

saking karsèng kang nitih |
sadangunya (m)bandhang |
mawi dipun rangkèta |
supados manahe tampi |
ywa nganti darbya |
meda ingkang tan yogi ||

29. Myang kandhutan damêl watir ingkang numpak |

mênggah pambandhangnèki |
ywa nganti kapêkak |
kang mangka kèndêl dhawak |
lajêng karangkèta malih |
ingkang mirasa |
sêmu pamuring-muring ||

30. Nanging ngajêng punika kakêmbanana |

wardine dènkêmbani |
kalowong apusnya |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 135 >

 utawi kinêndhonan |
ing têngah dipun kothongi |
yèku kang numpak |
tyas kêdah dèn kêmbani ||

Jilid 2 - Kaca : 105

31. Nadyan wau sru sangêt pangrangkètira |
sayêkti datan apti |
nêmpuh malih (m)bandhang |
ambêgogok kewala |
sarta gêrêng-gêrêng muni |
lamun turangga |
wus (n)dharêdhêg tan osik ||

32. Pangrangkètnya punika kakèndêlana |

ing nalikanirèki |
gya kawaspadakna |
kang sampun kalampahan |
sung sasmita kang turanggi |
maring kang numpak |
yèn ta sagêda angling ||

33. Pamintamba dhuh mugi katurutana |

(m)bukaning pangrèhnèki |
riwusnya mangkana |
wau ingkang turangga |
nulya tumindak pribadi |
mawarna-warna |
wontên ingkang lumaris ||

34. Ingkang (n)jojog adheyan miwah pandhapan |

wêdharing sasmitadi |
mênggah tumanduknya |
ing pangêrèh sadaya |
punika cihnanirèki |
èstu tan ana |
kapal kang botên kenging ||

35. Pinardi rèh kaajar dening manungsa |

wontên pamêgar angling |
nyariyoskên kapal |
datan dados dandanan |
margi karèh botên kenging |
punika tandha |
panêgar dèrèng wasis ||

36. Saha dèrèng paham kawruh mangrèh kapal |

ingkang salugunèki |
mênggah raringkêsan |
minangka papathokan |
badhe sagêd anêgarri |
kêdah pawitan |
ingkang kawan prakawis ||

37. Kang rumiyin kêdah apawitan Sura |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 136 >

 Guna kang kaping kalih |
Rêkasa ping tiga |
Lara kaping sakawan |
manawi kawan prakawis |
anggalih wêgah |
pucung kewala uwis ||

117. Pocung
1. Mas Cêbolang kalangkung sukaning kalbu |
gumujêng alatah |
wasana umatur aris |
dhuh mintrèngsun mugi kaparêng nglajêngna ||

2. Aywa tanggung paran babaring pangawruh |

bab pangrèhing kuda |
Madiaswa lingira ris |
(ng)gih prayogi ah sampun kèndêl kewala ||

3. Wedangipun kadangon akêmplung-kêmplung |

dhadhaharan ngandhar |
punika têmbung mubadir |
mêsakakên wawi samirinakêtan ||

Jilid 2 - Kaca : 106

4. Dimèn enggar tyase aywa manggung suntrut |
kang sinungan sabda |
kalêgan angasta cangkir |
minum wedang myang dhaharan sasukanya ||

5. Madiaswa anglajêngakên pitutur |

bilih wontên kapal |
sasampune dèntumpaki |
mangka lajêng linampahakên tan arsa ||

6. Ambêgêgêg ingkang makatên puniku |

ing pangangkahira |
wusing nèng gêgêr turanggi |
ywa ge-age linampahkên kang turangga ||

7. Nanging kêdah kaubêngêna rumuhun |

nêngên tuwin ngiwa |
yèn wus kalakyan kadyèki |
apan lajêng kalampahêna kewala ||

8. Bilih tansah ambêgêgêg tan lumaku |

lajêng kaundurna |
sararane kang kêndhali |
katarika gêntos manêngên mangiwa ||

9. Wusing mundur nuntên kaubêngna gupuh |

kang sangêt kalayan |
kagêbag asru patitis |
sasampuning sawatawis ubêngira ||

10. Gya pinupuh myang ginêbrag ingkang asru |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 137 >

 lajêng linampahna |
tamtu datan nyulayani |
amiturut sakarsanipun kang numpak ||

11. Wus tartamtu bêndanane mogok mantun |

ing sanèsing wêkdal |
manawi dipuntumpaki |
anggadhahi laleda ingkang mangkana ||

12. Gya pinanduk ing pangrèh kadi kang uwus |

ing tyas aywa wêgah |
dènnira mangungkih pamrih |
gantya kapal omah-omahên winarna ||

13. Saupami tinêgaran kapal wau |

angambah ing ratan |
kang wus nate dènpurugi |
(ng)gok-enggokan twin wus nate-nate ngambah ||

14. lajêng kêdah menggak-menggok tan lumaku |

kapal kang mangkana |
amurih mantunirèki |
sabên numpak mangka ngajêngkên dumugya ||

15. Ing panggenan kang kêdah mandhêg kudèku |

gya katandukana |
ing pangrèh sasênêngnèki |
lawan kapal ulih-ulihên kadosta ||

16. Tinumpakan mantuke notol kalangkung |

gya tinandukana |
patrap kadi kang rumiyin |
pramilanya kaangkah ingkang mangkana ||

Jilid 2 - Kaca : 107

17. Awit kapal kang sampun klampahan èstu |
sring kaslamur dera |
nanggapi pangêrèhnèki |
ing sadèrèngipun ical medanira ||

18. Sabên dipun têgarri bilih wus ayun |

cêlak ing panggenan |
kang (n)dadoskên sababnèki |
utawine tinumpakan mantukira ||

19. (ng)Gih katandukana pangangkah lir kang wus |

kacriyos ing ngarsa |
makatên salajêngnèki |
sampun kêmba ngantos mantunne bar pisan ||

20. Dene kapal kang dèrèng rampas saèstu |

aywa tinandukan |
pangrèh ingkang ngrêkaosi |
margi ing sadèrènge rampas punika ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 138 >

21. Yèn kaangkah pancèn dede dhasaripun |
sagêdnya priawak |
dumuginya mêmpêng pasthi |
lajêng bobrok utawi botên kaalap ||

22. Gantya wau bab Naga-rancak winuwus |

bilih wontên kapal |
ingkang mêntas dèntêgarri |
myang kinitêr lajêng yogi cinarakan ||

23. Ingkang rêsik mênggah patrap kang kadyèku |

ing sadangunira |
kinitèr myang dèntêgarri |
kacarakan kang ngantos ambal-ambalan ||

24. Awit kapal kang dènrèh sasirigipun |

tuwin sasaminya |
kang pancèn sanès aslining |
lampahipun pyambak yèn datan klêrêsan ||

25. Têmahipun asring-asring damêl korud |

myang konusing badan |
ingkang makatên puniki |
korud konus punika warni sakawan ||

26. Kang rumuhun korud badan wastanipun |

lah inggih punika |
kêra-langkêt kang turanggi |
wus dilalah botên sagêt lêma-lêma ||

27. Kaping kalih akorud karosanipun |

nuwuhakên meda |
asring ambandhang pribadi |
sabab sampun sayah maksih dènsêngkakna ||

28. Ing wasana umijil ing dhosonipun |

meda warna-warna |
nyulayani lan kang nitih |
tan darana satêmah lajêng ambandhang ||

Jilid 2 - Kaca : 108

29. Ingkang kaping tiga korud manahipun |
punika turangga |
tansah muyap driyanèki |
jalarannya ngajêng sabên tinumpakan ||

30. Ping sakawan korud panggraitanipun |

punika witira |
ngajêng (ng)gènnipun nêgarri |
tansah dipun osikakên supayanya ||

31. Nuntên-nuntên wêdaling graitanipun |

tamahan dumadya |
bibrah ing lampahirèki |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 139 >

 myang bibrahing sakèh kasagêdanira ||

32. Milanipun nêgarri kapal puniku |

adhuh sapintêna |
(ng)gènnya nyêngkakkên wêdaling |
panggraita supados tumuntên gadhah ||

33. Kasagêdan ingkang sarana tinanduk |

pangrèh kawaskithan |
ewadene parlu ugi |
tansah mawi karêm-rêman manahira ||

34. Supayanya graitane aywa korud |

carakan punika |
dumadi sarananèki |
èstu sagêd mantunnakên kapal ingkang ||

35. Anêmahi kados ingkang wus kasêbut |

ing ngarsa sadaya |
amila ingkang wigati |
amarlokkên cinarakan kang turangga ||

36. Mangkya gantya bab Raja-nari winuwus |

punika titikan |
wêdaling manahirèki |
saha malih wêdale kang panggraita ||

37. Yèn wêdaling manah myang graitanipun |

saking pangosiknya |
nèng têngah kang Raja-nari |
bilih wêdalipun saking winantonan ||

38. (ng)Gih punika mênggah Raja-narinipun |

wontên ing pungkuran |
wus tamat kang Raja-nari |
kanthi êbab ngabah-abahi turangga ||

118. Kinanthi
1. Gantya wau kang winuwus |
ngabah-abahi turanggi |
prayogi nèng jro gêdhogan |
patrapira kang rumiyin |
kinêndhalèn pangêrokan |
gya cinancang nganan ngering ||

2. wontên ta upamènipun |
badhe dèn-abah-abahi |
kang krisik angganing kuda |
salebrak kapasang mathis |
mênggah têpining salebrak |
kang ngajêng tumumpang munggwing ||

Jilid 2 - Kaca : 109

3. Ing jajalak yèn wus munggah |
lêrês unggah udhunèki |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 140 >

 miwah ngajêng wingkingira |
lapak pinasangan aglis |
tumumpang nèng têngah slebrak |
anulya dipun ambêni ||

4. Kang kêncêng pamanthêngipun |

gya pasang pus buntutnèki |
nulya pasang apus dhadha |
rampunge kasêbut ngarsi |
lambe nulya cinarakan |
taracak kinumbah barsih ||

5. Riwusnya makatên laju |

rinucat ponang kêndhali |
pangêrokan sinantunan |
kêndhali ingkang pinasthi |
kaenggokakên turanggi |
yèn apus wang wus rinukti ||

6. Mangkana kêndhalinipun |
kalêrêsna kang prayogi |
tumuntên kaêtrapana |
apus kanan miwah kering |
mila kantun pamasangnya |
timangan ywa nganti kwalik ||

7. Dene inggah udhunipun |

kêndhali ingkang prayogi |
kaangkaha gonggangira |
mung sajêmpol winatawis |
ewa samantên (ng)gih datan |
kenging tinitamtu awit ||

8. Manut cocondhonganipun |
cêkak tuwin landhungnèki |
kêndhali pamasangira |
gumantung nèng patitising |
panitikipun kang numpak |
mênggah kacihnanirèki ||

9. Turangga kêndhalinipun |
ingkang kêdah dèncêkaki |
ingkang mangka linandhungan |
saèstu tan condhong ati |
cathuk-cathuk tan tumanja |
dene kasok wangsulnèki ||

10. Bathothot adrênging kayun |

ngungsêd-ungsêd tan saririh |
kapal tumpakan punika |
pamasange kang kêndhali |
ing sasagêd-sagêd kêdah |
kang dados condhonganèki ||

11. Ngabah-abahi wus rampung |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 141 >

 yèn badhe ngêdalkên saking |
ing gêdhogan kêdah ingkang |
sarèh rèrèh ngirih-irih |
sarta malih kinarunga |
ywa grusa-grusa giniring ||

12. Amargi yèn grusa-grusu |

asring nuwuhkên tan yogi |
manahe ponang turangga |
mênggah ing panimbang mami |
angrèh kuda lan wanita |
sabarange sami ugi ||

13. De kêndhali jawi wau |

kang rangah awarni kalih |
wontên ingkang wunènira |
cacah kalihwêlas tuwin |
nêmbêlas ing sasisihnya |
dene kang nêmbêlas sisih ||

Jilid 2 - Kaca : 110

14. Winastan Buntala iku |
mênggah kalinge kêndahli |
kang minangka sasambêtan |
apan Pakêm wastanèki |
dene kang angsal gêlangan |
Bungkul wastanipun nênggih ||

15. Panjang cêlaking kêndhangsul |

inggih wontên pedahnèki |
amargi kapal punika |
condhonging tyas datan sami |
wontên lèrèg condhongira |
wontên rujuk dènslikêki ||

16. Yèn mring lèrèg condhongipun |

kang mangka dipun slikêki |
punika dadya jalaran |
awrat lambene turanggi |
dene kosok-wangsulira |
nuwuhakên monyar-manyir ||

17. De gêlangan dhapuripun |

punika kakalih warni |
ingkang namung agiligan |
Lus-lusan wastanirèki |
dene kang gêlit-gêlitan |
kalenthangan dènwastani ||

18. Mênggah ing babing kêndhangsul |

kang tumrap kangge ngajari |
kapal kang ènthèng lambenya |
utawi kapal kang taksih |
anèm sawêg bibar rampas |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 142 >

 dèrèng rampas langkung malih ||

19. Punika kêdah kang kêthul |

(ng)gih punika wunenèki |
kapapakana sadaya |
ingkang ngantos mèh waradin |
botênipun kapapakan |
kablêbêda kang waradin ||

20. Kalawan sinjang puniku |

wunèn amung katon mingip |
nging punika tambêl-bêtah |
wus tamat babing kêndhali |
ing mangkya gênti winarna |
anênggih babing camêthi ||

21. Utawi winastan têmbung |

kang wus mupakat kinardi |
datan liyan saking rotan |
inggih punika panjalin |
sawlas kêpêl panjangira |
wujudipun kalih warni ||

22. Tamparan sawarninipun |

giligan sawarni malih |
sanadyan ingkang giligan |
pucukipun kêdah mawi |
sinambêtan têtamparan |
mung sakilan winatawis ||

23. Saha tatamparan sinung |

bundêlan gangsal utawi |
nênêm prênthil cacahira |
mênggah paedahirèki |
camêthi mawa bundhêlan |
ginêbagkên langkung sakit ||

24. Katimbang lan kang tan sinung |

bundhêlan sakit kang mawi |
anjawi saking punika |
wujud tumraping camêthi |
mawèh sêmu datan kêmba |
pucuking tamparan mawi ||

Jilid 2 - Kaca : 111

25. Sinungan rênggan jêjambul |
mênggah cacêpênganèki |
sakarsane dènnya ngrêngga |
pinaponthang-ponthang saking |
mas suwasa myang salaka |
dene panjange camêthi ||

26. Kajawi miturut ukur |

inggih kêdah-kêdah mawi |
mawang lan kang tinitiyan |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 143 >

 pinantês agêng lan alit |
bab camêthi sampun tamat |
prayogi kèndêl rumiyin ||

27. Sampun dangu anggadêbus |

bilih botên dènsêlani |
ngunjuk wedang dhadhaharan |
têmah kêtulên sayêkti |
Mas Cêbolang latah-latah |
wus samya ngunjuk nyênyamik ||

28. Mas Cêbolang aris matur |

ulun mirêng srêming-srêming |
bab srandunipun turangga |
ugi wontên kang pinilih |
sami andarbèni watak |
pinêndhêt ingkang prayogi ||

29. Madiaswa lingira rum |

adhuh mitraku wong sigit |
de tan ana kaliwatan |
dalah sranduning turanggi |
dadak prêlu tinakokna |
lêrês inggih pancèn mawi ||

30. Kalamun sagêd pikantuk |

punika langkung utami |
mangkya sranduning turangga |
kula pêndhêtakên saking |
dèntawyanjana awit ha |
aksara ba kang mungkasi ||

31. Ilu ingkang gêtas pingul |

watêg ènthèng lambenèki |
ilat alit gilig watak |
burus lana manahnèki |
untu alit rêntêt rampak |
pucuk mêdal sawêtawis ||

32. Utawi kang (n)dêngkèng pucuk |

ugi mêdal sawatawis |
manjing dhatêng kabagusan |
tuwin burus manahnèki |
têbih maring nora lana |
irung kang angukêl pakis ||

33. Manjing kabagusan namung |

idêp rêmpêg jajarnèki |
tuwin ingkang alêlamban |
watak têtêg ing tyasnèki |
uwang kalimis gobogan |
tumrap kabagusan naming ||

34. Ula-ula ingkang wangun |

amapah-pisang utami |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 144 >

 saha gilig tosanira |
watak sakeca kang nitih |
iga ingkang upih-mayat |
manjing sêmbadaning warni ||

35. Andhêman kang kiyal kêdhut |

anyangkêrut kanan kering |
punika watêke rosa |
ugêl-ugêl dhapur kadi |
gagang waru watakira |
sakeca tumpakanèki ||

Jilid 2 - Kaca : 112

36. Tuwin bagus warninipun |
unyêng-unyêngan kang mungging |
ing cêthak unyêngnya ngiwa |
watak burus manahnèki |
ha kapungkur na tan ana |
aksara ca kang winarni ||

119. Pangkur
1. Coblong ingkang bundêr sarta |
lêbêt lêkok punika amung manjing |
dhatêng kabagusanipun |
caturnya ingkang lancap |
kang ran catu lambe nginggil ingkang pucuk |
kalêbêt ing kabagusan |
myang watak graita lantip ||

2. Cêthak lêbêt kang lêkokan |

inggih manjing mring kabagusan naming |
cêthik kang inggil puniku |
pandhukulipun apan |
manjing dhatêng sêmbadane ingkang wujud |
calung gêng gèpèng kêncêng pan |
watak rikat plajêngnèki ||

3. Kang ran calung wit wadidang |

têkèng dhêngkul calung namanirèki |
calakuthikan puniku |
kang lêbêt watakira |
trajang sae miwah ènthèng junjungipun |
ingkang aksara ca têlas |
aksara ka kang gumanti ||

4. Kuping kang muluh katigas |

myang kapancas mung sabagusing warni |
kuncung kang ngumala mawur |
bantêr kèh manahira |
kêndêl kadi dene ulêripun jêdhung |
watake ènthèng lambenya |
sarta bagus warnanèki ||

5. Kulit kang tipis anglamat |

saha ingkang kandêl dagingirèki |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 145 >

 watak bantêr manahipun |
kutis mandhukul mayat |
murungakên sêmbadaning wujudipun |
konthol pindha manggis lawan |
ingkang dhapur ngalak ambing ||

6. Lir kalak ambing wohira |

rosa kuwat watake kang turanggi |
kalèn lêbêt lêkokipun |
sarta kapara panjang |
pan titiga punika wawatakipun |
sapisan inggil junjungnya |
plajêng rikat warni sigit ||

Jilid 2 - Kaca : 113

7. Kucur kang anguku Bima |
muhung dhatêng kabagusaning wajik |
klêmpung kang bêdhadhag amung |
klêbêt bangsa sambada |
ka wus têlas aksara ta kang tumanduk |
tlapukan kang kandêl apan |
klêbêt kabagusan aming ||

8. Têpakan kang tipis wrata |

saha ingkang dhapur macucal aking |
watak kumrisik tyasipun |
myang sae warninira |
têpak hyang jèjèr tanpa lèbèr iku |
marang gusi watakira |
ala mamanahirèki ||

9. Tatiyang ingkang ajajar |

ugi watak tulus manahirèki |
têpak mayat saha agung |
watakipun arosa |
tur sêmbada tuwin bagus warninipun |
tunggarana agêng sarta |
kadi sirah têkèk warni ||

10. Punika watake rosa |

taracak kang nanjung-capurinèki |
sarta alus sêratipun |
watak rikat plajêngnya |
tuwin bêtah tur sae kang warninipun |
kang aksara ta wus têlas |
aksara sa kang gumanti ||

11. Suri tipis mawur wrata |

watak bantêr manahira kumrisik |
sirah kang cêlak saha gung |
manjing mring kabagusan |
siyung ingkang basan dawêg agêngipun |
watak burus manahira |
silit kang mapan prayogi ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 146 >

12. Muhung mring sae kang warna |
supit ingkang rapêt watakirèki |
awèt ing karosanipun |
kang ran supit punika |
lêdhokaning tracak sangandhaping kucur |
suku ngajêng kang anjalma |
bagus kawujudanèki ||

13. Aksara sa sampun têlas |

mangkya gantya aksara wa winarni |
wulu ingkang tipis alus |
saha kang mandhês gilap |
watak bantêr kumrisik warnanya bagus |
wangkong ingkang radi wiyar |
manjing kabagusan aming ||

14. Wayang kêngkêng tipis apan |

watak rosa myang kabagusan manjing |
wiron ganjil etangipun |
watak burus manahnya |
kang ran wiron punika ingkang (n)jangkêrut |
kiwa têngêning andhêman |
wadhuk kang (m)bêdhadhag manjing ||

15. Dhumatêng ing kasambadan |

wadidang kang wangun bengkoking arit |
manjing kabagusanipun |
aksara wa wus têlas |
kang aksara pa mangkya ingkang winuwus |
praya (ng)gih punika ulat |
kang anjênggurêng prayogi ||

Jilid 2 - Kaca : 114

16. Nging kang sarèh sêmunira |
watak lana manahe mitayani |
pacêt gilig alit namung |
manjing bagusing warna |
pathak ingkang waradin myang wiyar amung |
manjing maring kabagusan |
pasunira ingkang kadi ||

17. Mungkal-gêrang amung marang |

kabagusan pancadan kang mandhikil |
manjing sêmbadaning wujud |
tanapi kabagusan |
pipi ingkang kaduk kandêl dagingipun |
murugkên pantêsing warna |
pundhak ingkang landhung manjing ||

18. Muhung dhatêng kabagusan |

pupunira ingkang amukang gangsir |
ugi bagus warninipun |
purus kang agêng cêlak |
watak rosa mung bantêr palayunipun |
palintangan ingkang wiyar |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 147 >

 watak panjang umurnèki ||

19. Pusêr têbih lan purusa |

watakipun bêtah plajêngirèki |
aksara pa sampun atus |
aksara ja winarna |
jêngku ingkang kados cupu warninipun |
manjing dhatêng kabagusan |
jalak ingkang dhapurnèki ||

20. Lir gigir kintêl punika |

watak rosa juluking inggilnèki |
anglangkungi jalak wau |
manjing sambadèng warna |
jiling ingkang mandhikil kalêbêt bagus |
jompong ingkang agêng panjang |
manjing sambadaning warni ||

21. Janggut ingkang dhapur jangkang |

manjing dhatêng kabagusaning warni |
janggêl ingkang panjang agung |
myang gèpèng watak rosa |
aksara ja wus têlas ga kang winuwus |
gusi kang wradin wataknya |
aburus manahirèki ||

22. Gulu ingkang wiyar ngandhap |

nginggil gilig bagus sambadèng warni |
garês kang malira wujud |
watak cukat trajangnya |
tuwin rikat tarampil palajêngipun |
gêcog kang (n)dalêjêr panjang |
apan rosa wataknèki ||

Jilid 2 - Kaca : 115

23. Galêng kang (ng)galigir rosa |
gandhik ingkang kiyal pan rosa ugi |
ingkang aksara ga sampun |
aksara ba pungkasan |
bangar ingkang wiyar bêtah plajêngipun |
myang bagus bangar punika |
lèngipun irung kêkalih ||

24. Bungur kang ginrayang kadya |

cucal garing rosa watakirèki |
bobat kang kêngkêng puniku |
manjing dhatêng karosan |
bokong ingkang nyangkok imbaning kang dhapur |
utawi lir cangkok maja |
muhung mring bagusing warni ||

25. Buntut ingkang mapah-pucang |

watakipun lana manahirèki |
wus tamat sarandunipun |
kapal kang pinilala |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 148 >

 Mas Cêbolang umatur kalangkung nuwun |
mênggah ulêsing turangga |
ingkang kalêbêt utami ||

26. Myang manggoning prabotira |

Kyai Madiaswa lingira ris |
ulêsing turangga amung |
abrit cêmêng utama |
dene prabot pyambak-pyambak manggènnipun |
mênggah praboting turangga |
kang abrit mangkya winarni ||

27. Suri ingkang tipis pêra |

wulu pandhês tipis kulitirèki |
kukuncung ngumbala mawur |
buntut ingkang tan kathah |
utawi kang kapara sarang puniku |
tracak nanjung lus sêratnya |
bêbalungipun kang alit ||

28. Prabotipun kapal krêsna |

kuncung kêmpêl (n)dalojor surinèki |
kandêl (n)dlojor kêmpêl patut |
buntut amapah-pucang |
wulu gropok kandêl kêndho kulitipun |
taracak cèpèr sêmbada |
agêng bêbalunganèki ||

29. Silih asih ing dandosan |

tuwin ulêsipun ingkang turanggi |
kapal abrit prabotipun |
ingkang dados pêthingan |
gangsal kuncung suri kulit tracak wulu |
mung kakalih kapal krêsna |
buntut lawan balungnèki ||

30. Mênggah katêranganira |

kapal ingkang pilihan prabotnèki |
kuncung kang ngumbala mawur |
suri kang tipis atap |
wulu pandhês atipis kukulitipun |
buntut dhapur mapah-pucang |
kang agêng babalungnèki ||

31. Tracak kang alus sêratnya |

dhapur nanjung jangkêp kasapta warni |
mila kapêndhêtkên iku |
silih asih jalaran |
saupami kapal punika anamung |
kadunungan dandosannya |
amaligi kapal abrit ||

Jilid 2 - Kaca : 116

32. Tamtu tan burus manahnya |
saha bantêr karosan tan (n)darbèni |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 149 >

 bilih kadunungan namung |
dandosan kapal krêsna |
pasthi kirang manah saha sangêt cubluk |
manawi dandosannira |
sagêd jangkêp silih asih ||

33. Kadi kang kasêbut ngarsa |

ingkang tamtu bagus warnanirèki |
sarta burus manahipun |
ajêg karosanira |
kasêmbadan kabagusaning kang wujud |
ingkang angsal papêthingan |
saking ing kawan prakawis ||

34. Kang rumiyin saking pada |

kalih raga jangga ingkang kaping tri |
wadana jangkêp ping catur |
bab raosing tumpakan |
kapal ingkang lana myang graita tuhu |
utami utawi rosa |
punika saèstunèki ||

35. Sakeca tumpakanira |

dhuh mitrèngsun mung kantun saprakawis |
inggih punika bab ukur |
Cêbolang angrêrêpa |
aywa tanggêl nyuwun babarpisanipun |
Madiaswa mêdhar sabda |
yèn badhe ngukur turanggi ||

36. Kêdah mawi srana tampar |

ukur sanga patrapira winarni |
ingkang dènukur rumuhun |
gêl-ugêl lan suku ngarsa |
ingkang têngên katêpusa gathuk têpung |
lajêng katêkuk-têkuka |
kaping sanga kathahnèki ||

37. Wusing katêkuk ping sanga |

gya kaukur wit saking tracak ngarsi |
manginggil pangukuripun |
dumuginipun jalak |
lamun langkung prakalihwêlas linangkung |
yèn langkung sapara sanga |
punika kirang prayogi ||

38. Ukur sambada winarna |

wit ujunging catu lajêng manginggil |
dumugi jojompongipun |
tumuntên kalajêngna |
turun maring sanginggiling surènipun |
sadumuginipun jalak |
lajêng katurunkên maring ||

39. Ula-ula linajêngna |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 150 >

 dumugi ing pucuking janggêlnèki |
pangukur bilih wus rampung |
gya kasampirkên jalak |
bilih sagêd langkung saking suku ngayun |
kiwa têngên kang prayoga |
sambada bilih nêtêpi ||

Jilid 2 - Kaca : 117

40. Yèn cupêt awon yêktinya |
kapal jigrang punika dènwastani |
wus tamat sadayanipun |
(m)bakayu-jêngandika |
tiyang èstri dènnya sasaji wus rampung |
lah sumangga sami dhahar |
ngêlih ulun (ng)gêgirisi ||

120. Girisa
1. Cêbolang matur sumangga |
wus linggar saking pandhapa |
pinarak têngahing wisma |
parigêl Nyi Madiaswa |
angladosi tamunira |
ki wisma ngling (ng)gih punika |
warnane (m)bakyu andika |
sawêg awêwêka tiga ||

2. Andhêku kang sinung sabda |

norraga aris turira |
(m)bakayu wus lami kula |
têpang lawan raka-(n)dika |
sawêg samangke pinanggya |
kalawan jêngandika |
sampun kirang pangaksama |
mring pun pêkir kawlasarsa ||

3. Nyi wisma mangsuli sabda |

punapi rinasakêna |
tyang wus ingakên sudara |
lawan raka jêngandika |
adhi sampun mawi taha |
Cêbolang sru panyuwunnya |
wus wawanting kalihira |
gya nadhah langkung mirasa ||

4. Rahab nutug sawusira |

dumugi gya cinarikan |
wowohan lumadyèng ngarsa |
wawi punika mangsêgan |
andhêku kang sinung sabda |
gya ngambil sasukanira |
Cêbolang ris atêtanya |
mênggah ingkang pangandika ||

5. Kathah kang dèrèng uninga |

basan driji têngah gêsang |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 151 >

 Angarêm-arêm punika |
Ganda-kasilir myang Buntar |
kaosikkên winantonan |
amêr-amêr kinathahan |
imbal sêrêg rêsik dêgnya |
kacêngèr myang kinothongan ||

6. Sêrêng myang lumampah dhandhang |

kasanggi kêndhali onclang |
nyangkol kêndhali andhêngar |
makêm kacawuk sasmita |
kacaraki monyar-manyir |
tuwin kang ran palintangan |
kadiparan wardinira |
utawi katêrangannya ||

7. Madiaswa sung wangsulan |

lêrês punika babasan |
èstu awis ingkang wikan |
manawi botên jinarwan |
piniyagah nora kopram |
bilih tiyang dèrèng atam |
mênggah punika babasan |
makatên ingkang katrangan ||

Jilid 2 - Kaca : 118

8. Dariji ing têngah gêsang |
angolah-ngalih pan angsal |
Angarêm-arêm punika |
sarana tan katandukan |
pangêrèhe kang turangga |
Ganda-kasilir punika |
cêmêthi sarananira |
pinolahkên ywa tumiba ||

9. Ngajrih-ajrihi kewala |
lênggah Buntar patrapira |
kapara wingking punika |
kaosikkên kajêngira |
tangsulipun ingkang kêdah |
kaobahakên kalawan |
kêrêp kaoyog kang badan |
kadhêdhêg myang kawantonan ||

10. Kawantonan wardinira |

dipun camêthi punika |
amêr-amêr panyêpêngnya |
apus kêncêng madyanira |
dipun kathahi têgêsnya |
punika kang kinathahan |
manahe punang turangga |
sarananya ingkang numpak ||

11. Amêrdêngkên manahira |

utawi anggadhahana |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 152 >

 raos sêtya murih praya |
plajêngipun kang turangga |
imbal lampah grago jarwa |
sêrêg punika bocongnya |
kang numpaki amingsêda |
mangajêng têrusing nala ||

12. Rêsik andhêgnya punika |

andhêg ingkang grêg kewala |
kacêngèrakên punika |
dipun sêngkakkên têgêsnya |
dipun kothongi kajêngnya |
punika manahing kuda |
binudi kakothongana |
kinêmbanan sarananya ||

13. Sêrêng punika sirignya |

kapal tingalipun rikat |
nanging rindhik sayêktosnya |
lampah dhandhang punika |
ingkang sukunipun kapal |
ngajêng wingking cuthat-cuthah |
pramilane winastanan |
lumampah dhandhang mangsudnya ||

14. Andhandhang angarsa-arsa |

pikajêngnya kang anumpak |
yèn sêdya kasirigêna |
inggih lajêng nyirig dhawak |
yèn nêdya kasandêrna |
(ng)gih lajêng nyandêr kewala |
makatên sasaminira |
basane wus nunggal karsa ||

15. Ngajêng kasanggi punika |

nyêpêng apus kainggilna |
angoncêlangkên kêndhalya |
kêdah kalêpèh sarana |
manthuk-manthuk kang turangga |
nyangkol kêndhali punika |
kacangkolkên ing êbamnya |
cêngèr andhangak jarwanya ||

16. Makêm punika turangga |

angingkêmi kêndhalinya |
kacawuk yèku kasêndhal |
manginggil payêndhalira |
suka sasmita turangga |
titikipun sasampunnya |
karangkèt mêdal kajêngnya |
gya mandhapan sasaminya ||

Jilid 2 - Kaca : 119

17. Anyaraki patrapira |
kinocoran lambenira |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 153 >

 klayan toya kang warata |
gya ingusapakên karna |
monyar-manyir lambenira |
inggih tan ajêg punika |
kang winastan palintangan |
punika unyêng-unyêngan ||

18. Kang nèng ngajênging purusa |

wus tamat sadayanira |
Mas Cêbolang langkung suka |
saha nuwun aturira |
sarèhning sampun dumugya |
kula nuwun palimanan |
wangsul maring pamondhokan |
sami kantuna raharja ||

19. Nyai wisma nulya mêdal |

umatur ring tamunira |
pun adhi bilih sêmbada |
ngantosana sawatara |
ulun damêl wedang kahwa |
linilapan gêndhis klapa |
punika sampun samapta |
Cêbolang mèsêm lingira ||

20. (m)Bakyu iki dhasar bisa |

anuju marang driyamba |
saèstu atur kawula |
sabên-sabên mêntas nêdha |
kêdah ngombe wedang kahwa |
bilih tan makatên kêmba |
wedang wus lumadyèng ngarsa |
kumêbul gambuh gandanya ||

121. Gambuh
1. Sawusira anginum |
wedang kahwa Cêbolang umatur |
sarêng sampun kasiraman wedang kopi |
kang kalimput nulya thukul |
nênggih kang dèrèng kacriyos ||

2. wontên tiyang amuwus |

lambe kuda wolu warninipun |
(ng)gandhul abot antêp gamoh èntêl gêmi |
ènthèng mrayang jangkêpipun |
kathah kang sami padudon ||

3. Paranta wijangipun |
Madiaswa gèdhèg lingira rum |
bêbasane si adhi anguras kwali |
dalah kumute tan kantun |
punika pamanggihingong ||

4. Kang winastan puniku |

lambe (ng)gandhul inggih patrapipun |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 154 >

 lambe ngungsêt mangandhap datanpa kering |
de lambe abot winuwus |
kang (m)badal kêndhali noncong ||

Jilid 2 - Kaca : 120

5. Sirahnya datan (n)dhingkluk |
nanging gêsang inggih basanipun |
lambe antêp inggih ambadal kêndhali |
sirah botên purun (n)dhingkluk |
nanging cangkêm puguh yêktos ||

6. Lambe gamoh puniku |

langkung sae pilihan saèstu |
ingkang ènthèng purun nguculkên kêndhali |
de lambe ètêl kang kêdhut |
ananing ènthèng kemawon ||

7. Tur tinatonan purun |

lambe gêmi punika winuwus |
ingkang tipis gamoh tinatonan kenging |
de lambe ènthèng puniku |
nama myang raos wus jumboh ||

8. Mrayang pungkasanipun |
lambe ènthèng tadhah datan purun |
de kêndhali inggih kêdah angucali |
kang rujuk lan lambenipun |
(m)botên kenging carub awor ||

9. Kapal kang lambe (ng)gandhul |

manah kirang landhêp graitèku |
kêdah mawi kêndhali kang lênggang tuwin |
ingkang awrat bobotipun |
wunèn kang mulu sayêktos ||

10. Sêsêr cêkapan namung |

sarungannya botên mawi brangus |
pangangkahe ing têngah dipunkêmbani |
dènrêrisi lambenipun |
panyêpênge apus pêngkoh ||

11. Kasanggiya puniku |

saking sakêdhik supadosipun |
badhe sagêd lêga lambening turanggi |
narik lêgane tyas tuhu |
kapal anurut sapakon ||

12. Kapal wrat lambenipun |

manah kathah kirang graitèku |
lambe awrat puniku tigang prakawis |
sapisan dhasaring tutuk |
kêndhali kang ènthèng condhong ||

13. Sumadya landhêpipun |

sêsêrira ingkang radi landhung |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 155 >

 bilih awratipun wau saking gusi |
kêndhali kang awrat kêthul |
sêsêr kapara ngalokro ||

14. Manawi awratipun |

saking ilat kêndhali kang kêthul |
ingkang awrat sêsêr cêkak tumèmpèl ing |
lambe de pêngangkahipun |
têngah tambuh ngajêng tamboh ||

15. Pinèt salintiripun |

tyasing kapal ywa dèn-grusa-grusu |
wit lambene kapal wus tan pinarsudi |
kantun (m)budi manahipun |
lêga amanut sapakon ||

Jilid 2 - Kaca : 121

16. Yèn antêp lambenipun |
kêdah ngangge kêndhali puniku |
ingkang awrat lênggang landhêp wunenèki |
raos antêp sababipun |
kirang rosa suku nyleyor ||

17. Taracak ugi miyur |

saha lambe kirang gamoh iku |
pangangkahnya ing ngajêng kêdah sinanggi |
dènrêrisi lambenipun |
têngah winantonan gupoh ||

18. Wingking winantu-wantu |

tinèmpèlan ing camêthinipun |
ngirih-irih dènnya miluta mrih kenging |
tyase kuda lêganipun |
dadya miturut sapakon ||

19. Kang ènthèng lambenipun |

manahira basane sumuruh |
graitane winastan landhêp sayêkti |
lambe manahipun gamuh |
kêndhalinira kang condhong ||

20. Nèm ènthèng wunèn kêthul |

ing pangangkah kêdah langkung alus |
ngarah-arah arèrèh angirih-irih |
sampun kuciwa ing sêmu |
tyas sumèlèh ngatos-atos ||

21. Awit kapal puniku |

wus kalêbêt sae manahipun |
bilih lêpat ing pangangkah anjalari |
badhe muyab manahipun |
wurung dandosan sayêktos ||

22. Kang kirang manahipun |

nanging landhêp graitannya muluk |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 156 >

 lambe kandêl kêndhalinya kêdah milih |
ingkang ènthèng wunèn mulu |
panggakahnya ngatos-atos ||

23. Dènrêrisi ing nyayun |

de ing têngah dèn sêrêga muhung |
wingking dipun tèmpèli kanang camêthi |
nyarêngi lêganing kayun |
narik mring lambe gumolong ||

24. Srat katuranggan sampun |

nyêbutakên patrap kang kadyèku |
basanipun katula tinali-tali |
saèstu angèl kalangkung |
ing pamrih sagêda golong ||

25. Kapal kang kirang kalbu |

sumpêg sêbêl ing graitanipun |
nanging lambe bêbasanipun agêmi |
kêndhali kêdah kang kêthul |
saha ingkang tanpa bobot ||

26. Mênggah pamanggihipun |

ing panumpak ngajêng dèn-atambuh |
de ing têngah tan kêndhat dipun wantoni |
wingking pinêthil ing têmbung |
tinaliti ingkang prabot ||

Jilid 2 - Kaca : 122

27. Sêsêr ywa cêkak landhung |
sarungannya ingkang mawi brangus |
adat sagêd lêga manahing turanggi |
narik dhatêng lambenipun |
puniku kang wus kalakon ||

28. Kapal kèh manahipun |

panggraita kirang dhasar cubluk |
lambe mrayang punika kêndhalinèki |
ingkang awrat saha kêthul |
binalêbêd sinjang amoh ||

29. Sêsêr tumèmpèl gathuk |

maring lambe de pangangkahipun |
ingkang numpak panyêpênge apusnèki |
tumrape ing lambe amung |
amêr-amêr sarta kukoh ||

30. Lênggahing badan anrus |

kang sumèlèh myang sarèh tyasipun |
pangangkahing lampah mung salah satunggil |
botên kenging sontan-santun |
yèn dèrèng sae sayêktos ||

31. Kapal kèh manahipun |

graita kèh lawan manah tumbuk |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 157 >

 nanging kirang landhêp ènthèng lambenèki |
manahipun kirang gamuh |
mênggah kêndhali kang condhong ||

32. Kang antêp saha kêthul |

pangangkahe panumpak puniku |
(m)botên kenging kawasa-wasa mrih gêlis |
saking sakêdhik mèt kayun |
sarênging sumèh trus batos ||

33. Bab lambe mung puniku |

inggih adhi sasêrêpan ulun |
Mas Cêbolang (n)dhêku aris aturnèki |
kakang ing pangintên ulun |
(m)bokmanawi wus tan mrojol ||

34. Saking wowolu wau |

kalilana ulun lajêng mundur |
maring pondhok ki wisma miwah kang èstri |
ngatêr wangsul (n)jawi pintu |
sung puja karahayon ||

35. Cinarita apan wus |

lami dènnya amarsudèng kawruh |
ing pangrèhing turangga marang ki Madi |
kacathêt sajroning kalbu |
sadaya sampun kagayoh ||

36. Sawiji dina nuju |

nèng pondhokan Mat Têngara gupuh |
aprasabên kakang kantuna ing panti |
mumpung (m)botên wontên tamu |
ulun sakêdhap yun mlancong ||

37. Seba ing uwa Juru |

Pujangkara pêrlu nyuwun tuduh |
badhe dêging rancangan griya puniki |
ingkang sae dintênipun |
Mas Cêbolang lingira lon ||

17 Kaajak dening Amat Têngara sowan Ki Pujangkara, kaparingan katrangan

bab petangan dintên ngêdêgakên/ndandosi griya, bab lairipun jabangbayi lan
wataking lindhu. ...
kaca 123-136.

Jilid 2 - Kaca : 123

38. Yayi bilih panuju |
myang tan wontên ing pakèwêdipun |
kula tumut sowan supadi mêwahi |
antuk kawanuhan luhung |
pra gêng sêpuh ahli raos ||

39. Ki Amat sukèng kalbu |

kakang langkung prayogi saèstu |
uwa Juru saking ing pangraos mami |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 158 >

 bab etang-etang wus langkung |
mila kinathik sang katong ||

40. Sanggyaning pra priyantun |

bilih badhe akagungan parlu |
tamtu nyuwun papetangan kang prayogi |
dhumatêng pun uwa Juru |
mrih lêstantun karahayon ||

41. Cêbolang malih muwus |

wawi adhi kula èstu tumut |
wus umangkat santri papat kang umiring |
nèng ngênu datan winuwus |
kèndêl ing pintu sang anom ||

122. Sinom
1. Kyai Juru Pujangkara |
bakdane waktu Ngasari |
angidêri têtanêman |
sasêkaran warni-warni |
nèng kiwa têngên panti |
ginula-gula binatur |
sêlane bêbaturan |
ingurug karikil langking |
pagêr luntas pinarak rampak-naracak ||

2. Wadone lumakyèng wuntat |

sira Nikèn Pujastuti |
lugas tan mawi rasukan |
arimong kurasi kuning |
lading alit cinangking |
parêkan kalih nèng pungkur |
ambêkta panadhahan |
siji (m)bêkta talam alit |
isi gantèn tumumpang anèng sap asta ||

3. Ki Juru angalap sêkar |

sinungkên marang kang rayi |
tinata nèng panadhahan |
nulya mring kêbonan wingking |
ngundhuhi kacang cipir |
boncis kapri myang katimun |
tanapi gêgudhangan |
wangsul mring plataran malih |
angundhuhi wowohan mawarna-warna ||

4. Antuk kalih panadhahan |

Ki Juru ngandika aris |
Nikèn sira sadhiyaa |
saanane kang prayogi |
aja anguciwani |
kang patut kanggo susuguh |
kèndêl dènnya ngandika |
Ki Mat Têngara mangarsi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 159 >

 wusing cêlak Kyai Juru angandika ||

Jilid 2 - Kaca : 124

5. Jêbèng saka ngêndi sira |
wangune kaya wigati |
umatur Kyai Têngara |
ulun muhung saking panti |
pêrlu sowan mariki |
akaliyan (m)bêkta tamu |
pun kakang Mas Cêbolang |
kula tilar wontên (n)jawi |
Kyai Juru ngandika mring èstrinira ||

6. Nikèn wus sira muliya |

banjurêna prentah mami |
mêngko sabakdane Ngisa |
ki tamu dak ajak bukti |
lèngsèr Nyi Pujastuti |
Têngara turrana gupuh |
putraku Mas Cêbolang |
ywa kadangon anèng (n)jawi |
Mat Têngara mundur praptèng paregolan ||

7. Nulya ingirid mangarsa |

santri catur tansèng wuri |
praptèng plataran pinapag |
mring Ki Juru gya kinanthi |
sarwi nambrama manis |
padha bêcik sira bagus |
lami sun arsa-arsa |
kowe mau saka ngêndi |
kang liningan umatur pangèstu tuwan ||

8. Muhung saking pamondhokan |

babasan kapasang yogi |
wus lami ulun yun sowan |
pun adhi wau sung uning |
badhe sowan mariki |
mila ulun lajêng klayu |
nahênta pinanggiyan |
nèng panti kilèn pêndhapi |
dhapur kampung wetan kilèn ing èmpèran ||

9. Kori têngah trus pêngkêran |

patamanan kilèn panti |
têngah sinungan balumbang |
ingongonan wadêr abrit |
lalarèn angubêngi |
sinung sidhatan mangidul |
mring balumbanging langgar |
binatur ing sela putih |
toya wêning ganggêng mirut ngering nganan ||

10. Sri kawuryan piniyarsa |

sauran ungêling pêksi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 160 >

 kang samya anèng sêngkêran |
kadi sung pambage maring |
ingkang anêmbe prapti |
bêrkutut anduduk layu |
dêrkuku putêr pêthak |
blastêr dara gondhok Parsi |
nori atat miwah pêksi cèh-ocèhan ||

11. Lir mamèrkên swaranira |

sru sakeca piniyarsi |
wus tata dènnira lênggah |
sugata lumadyèng ngarsi |
pasêsan gantèn wangi |
pateyan pangiringipun |
dhaharan rêrêmikan |
Kyai Juru ngacarani |
jêbèng kono saanane rinahaban ||

12. Andhêku kang sinung sabda |

pasugatan dèntanggapi |
minum wedang myang dhaharan |
sinêlanan gantèn wangi |
Ki Amat matur aris |
gatosipun sowan-ulun |
badhe ngadêgkên griya |
nyuwun tanggal wulan ari |
nuwun benjing punapa prayoginira ||

Jilid 2 - Kaca : 125

13. Ki Juru mèsêm ngandika |
upama aja (m)barêngi |
lan gawene (m)bakyunira |
sasi Bêsar kang prayogi |
ta besok bae kaki |
Rabingulakhir sutèngsu |
yèn wus cêdhak kewala |
sira ngêlingêna kaki |
Ki Têngara andhêku matur sandika ||

14. Ngandika malih ki wisma |

marang ing tamunirèki |
iki ranne kabênêran |
sisan ulun asung uning |
Bêsar ing ngarêp iki |
manira yun amêmantu |
ngomah-ohamke anak |
wadon ran Rara Mustari |
dhaup lawan Gus Samsu atmajanira ||

15. Ki Ngabèi Mangunarja |

Kadêmangan ing Pangasih |
lamun sira durung linggar |
êndak purih angrawuhi |
Cêbolang matur aris |
sêndika langkung panuju |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 161 >

 mênggah têmpuking karya |
wontên ing dintên punapi |
Ki Juru ngling sauwise bêdhol tumbak ||

16. Ing tanggal kaping pat-bêlas |

Jumuwah Pon amarêngi |
pêcak sawêlas ningkahnya |
sorene bakda Mahribi |
pangantèn banjur panggih |
mung calimèn basanipun |
mulane rinira Mat |
anggone ngadêgkên panti |
dakkon mundur dadi tan bêbèncèng karsa ||

17. Èh Ragaduta dandana |

ngunjukna lapuran iki |
(n)jujug Nyi Regol kewala |
katur Nyi (ng)Gung ingkang tampi |
sêrat wus dèntampani |
Ragaduta nulya mundur |
Cêbolang bêbêg ing tyas |
nanging ayun matur ajrih |
jroning minggu (ng)gagas badhe aturira ||

18. Raraosan lan Ki Amat |

adêgipun wisma adhi |
punapi mawi piliyan |
tan prayogi janji sasi |
Ki Amat amangsuli |
makatên saèstunipun |
nanging kula tan wikan |
kajawi matur kiyai |
uwa Juru supadi têranging nala ||

19. Uwa punika pun kakang |

atatanya dhatêng mami |
masalah adêging wisma |
paran katêranganèki |
Ki Juru ngandika ris |
adêging griya puniku |
lawan tibane pangkat |
pan padha petanganèki |
mula lamun (n)jêng sultan arsa misudha ||

20. Sadurunge kalêksanan |

dhawuh marang ingsun dhingin |
mundhut palapuraningwang |
dina sasi kang prayogi |
lan lamun amarêngi |
kagungan putra sang mulku |
miyose atmajendra |
uga ulun angaturi |
pêpetangan atanapi pêpèngêtan ||

Jilid 2 - Kaca : 126

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 162 >

21. Kalamun ana grahana |
kalawan teja kaèksi |
lintang kumukus bahingrat |
tibane laetulkadri |
ulun banjur ngaturi |
katrangan surat tinutup |
mau gawe lapuran |
arsa amisudha wrêsi |
piyarsakna kang bêcik lawan kang ala ||

22. Iki lah mapan pratingkah |

ngadêg-adêgakên nênggih |
sabarang kang dènadêgna |
bupati utawi mantri |
miwah ta saliyaning |
kaya ngadêgakên iku |
ing wisma sapadhanya |
miliya sasi kang bêcik |
ingkang ala wajib sira singgahana ||

23. Kalamun sasi Mukaram |

ala watêke tan bêcik |
mapan manggung kasusahan |
gêringan payah tan polih |
ing têtamba tumuli |
yèn ana durbala tulus |
yèn apêpadon kalah |
amung ngadêgkên narpati |
ingkang bêcik liyane iku pan ala ||

24. Yèn ing sasi Sapar ala |

singgahana nora bêcik |
tan wurung lara kêsandhang |
nanging tan tumêkèng pati |
yèn nanandura bêcik |
iya ing wit-witanipun |
têngahan lan wêkasan |
wurung lire nora dadi |
tombok donya sirna nora ambarêkat ||

25. Ing Rabingulawal ala |

agêringan wataknèki |
miwah ta kapatèn garwa |
yèn nênandur nora dadi |
lan alanipun malih |
kêrêp kadhêndhèng Hyang Agung |
Rabingulakhir wulan |
pilihan iku kang bêcik |
ing sabarang iku kang ingêdêgêna ||

26. Mapan wahyune kapenak |

sabarang prentahe dadi |
barang karêpe katêkan |
yèn pêpadon mênang ugi |
ing sakarsanirèki |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 163 >

 yèn nênandur pasthi tulus |
lan nora na kandhêgnya |
têkan êmas lawan picis |
kang supangat (n)Jêng Nabi Nayakaningrat ||

27. Lan sapolahe rinêksa |

dening Hyang Kang Maha Sukci |
de sasi Jumadilawal |
ala pan anggung prihatin |
pêtêngan atèn nênggih |
punika wawatêkipun |
yèn apêpadon kalah |
ananandur nora dadi |
kikirangan rijêki dening Pangeran ||

28. Jumadilakir kang wulan |

singgahana nora bêcik |
akèh rijêki kang prapta |
nora nganti dipun bukti |
pan anggung dènmalingi |
kasayaban ngangguripun |
lawan kêrêp kadhêndha |
sathithik sukaning kapti |
apan kêrêp kasusahan ingkang manah ||

Jilid 2 - Kaca : 127

29. Ing sasi Rêjêb pan ala |
arang sukane kang ati |
mapan akèh dukanira |
tininggal marang ing siwi |
nênandur nora dadi |
bawur angên-angênipun |
tan antuk kang sapangat |
(n)Jêng Nabi Duta sinêlir |
yèn ing sasi Sakban punika utama ||

30. Sabarang kang dènadêgna |

punika pan luwih bêcik |
akèh rijêki kang prapta |
tur sasi kalal binukti |
kèdhêp parentahnèki |
akèh wong kang apitutur |
tur padha wèh manpangat |
sabarang karêpe dadi |
apan antuk kang sapangat Rasulollah ||

31. Salalahu-huwasalam |
wulan Ramêlan tan bêcik |
tansah kangelan kang manah |
ing lair tumêkèng batin |
manggung kinirang ugi |
marang wong kang gêthing iku |
akèh wong ingkang ewa |
anênandur nora dadi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 164 >

 prayogane padha sira singgahana ||

32. Yèn ing sasi Sawal ala |

tur bangêt (ng)gonne tan bêcik |
ambarêngi prihatinan |
akèh kang wong angewani |
wong angalani malih |
akêrêp kataton iku |
tan kèdhêp parentahnya |
anênandur nora dadi |
pan ing wulan Dulkangidah watakira ||

33. Sabarang kang dènadêgna |

pan asae wataknèki |
apan manggung kinasiyan |
mring sadulur anak rabi |
myang sapêpadhanèki |
atanapi mring wong sêpuh |
anandur prayoga |
mung sêdhêng petangirèki |
pan ing wulan Dulkangidah iku watêknya ||

34. Akèh rijêkine prapta |

êmas atanapi picis |
saisine wismanira |
tumêkèng laladanèki |
tuwin prentahan sami |
sadaya yêm manahipun |
angsal ingkang supangat |
(n)Jêng Nabi Rosulolahi |
Salahu-wa-ngalai-hiwasalam ||

35. Tamat gantya palairan |

petung sing nêptuning ari |
winor nêptuning pasaran |
duk rikalanira lair |
kayêktènira ugi |
mapan akèh cocogipun |
nadyan ta sulayaa |
mung sathithik kèh nocogi |
pinurwa sing wêktuning dina pasaran ||

36. Kalamun kapanggih astha |

lairira jabangbayi |
bang-bang pring tur panas baran |
watake pan rada drêngki |
kurang marma kang ati |
akèh wong kang dènbarangus |
rêmên padu wong ika |
yèn nêpsu sok (m)bilaèni |
wus kayêktèn yèn mangkono watêkira ||

Jilid 2 - Kaca : 128

37. Kalamun kapanggih sanga |
lairira jabangbayi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 165 >

 watakira baranjalan |
omah-omah asring ngalih |
sabanira atêbih |
amung ngungsèkakên gurung |
kalamun duwe japa |
watakira nora mandi |
nora wawang wong agawe karusakan ||

38. Lamun kapanggih sadasa |

lairira jabangbayi |
antêng watake sambada |
yèn winuruk anitèni |
jêro nêptune yêkti |
abagus bisa mêrdhukun |
tan rêmên tinakonan |
juwèh-juwèh wong puniki |
sumèh ulat trisna marang kadangira ||

39. Lamun kapanggih sawêlas |

lairira jabangbayi |
mapan barès tur pracaya |
wani ngambah ing wêwêdi |
kêndêl wani ngêmasi |
rêmên wèwèh wong puniku |
loma maring sasama |
alane yèn nandhang miskin |
sok calimut njupuk duwèking sasama ||

40. Kalamun kapanggih rolas |

lairira jabangbayi |
kurang narima ing titah |
akèh pangarahirèki |
kasmaran ing asinggih |
èstri atanapi jalu |
gampang ngupaya pangan |
watakira kurang manis |
omah-omah wong ika asring kelangan ||

41. Lamun kapanggih têlulas |

lairira jabangbayi |
rênyah pamicaranira |
gungan kapati-pati |
nanging atine bêcik |
runtut rukun mring sadulur |
tan darbe napsu ala |
bêtah mêlèk enggal mukti |
yèn nyudagar watake tabêri dagang ||

42. Lamun kapanggih patbêlas |

lairira jabangbayi |
ing têmbe lare punika |
sabarang karya pan bangkit |
sakêdhap yèn tan bukti |
agangsar lamun winuruk |
tau sinungsung janma |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 166 >

 cacadira nora sugih |
lêmbah manah wong ika rada sungkanan ||

43. Lamun kapanggih limalas |

lairira jabangbayi |
kaharjan rare punika |
bisa marentah sujanmi |
kêras tatag gêng ati |
cukup mring pambuktinipun |
nora kurang pamboga |
kathah mitranira asih |
mung cacade asring padu maring krama ||

44. Lamun kapanggih nêmbêlas |

lairira jabangbayi |
sèdhêt maring silakrama |
angrêsêpkên lamun angling |
sugih apura yêkti |
juwèh padone wong iku |
sabarang kang cinipta |
nora luput pasthi dadi |
lamun bukti nora kêna pinalangan ||

Jilid 2 - Kaca : 129

45. Lamun kapanggih pitulas |
lairira jabangbayi |
mênêng cêguk watakira |
yèn margawe sok niwasi |
glênas-glênês yèn angling |
yèn duwe karêp sok wurung |
asring sinungsung janma |
kêrêp dènpaeka janmi |
yèn kapadhan ing karsa kalangkung suka ||

46. Lamun kapanggih wolulas |

lairira jabang bayi |
kaduk wani kurang duga |
kumalungkung sok panastin |
biyas ulatirèki |
yèn dinulu wong puniku |
padonira sêmbrana |
sumakeyan lamun sugih |
yèn tukaran dènantêp tumuli ngalah ||

47. Titi petungan klairan |

mungguh sasi ingkang bêcik |
kang kanggo adêg-adêgan |
wusing pakantuk kang sasi |
kudu angetung maning |
kang prayoga dinanipun |
utawa nyingkirana |
tali wangke sampar mayit |
naas sangar myang kala wuku nèng ngandhap ||

48. Dhêndhan-kukudan dhungulan |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 167 >

 uga kudu disingkiri |
Cêbolang aris turira |
langkung lêgane kang ati |
nahênta wanci Mahrib |
bêdhug ing langgar tinabuh |
santri lit kathah prapta |
samya muji salawati |
alalagon Tunggul munggah Paculgowang ||

49. Ki wisma aris ngandika |

prayoga wêktu rumiyin |
tanggap ingkang sinung sabda |
samya ngambil toyastuti |
sawusing praptèng masjid |
kang maca salawat suwuk |
Nurwitri nulya adan |
swara arum mêthit alit |
amung kirang sakêdhik wilêtanira ||

50. Suwuking angantya sunat |

sawusing sunat Mahribi |
Ki Nurwitri nulya kamat |
kèndêl kamat nulya Mahrib |
Ki Juru angimami |
têkèng bakda Ngisanipun |
sampat kang pupujian |
sunatira amêpêki |
bakda sunat Kyai Juru angandika ||

51. Jêbèng payo marang wisma |

ibunta sadhiya bukti |
tumurun saking ing langgar |
Cêbolang Amat nèng wuri |
sapraptanirèng panti |
Pujastuti lon umatur |
dhahar sampun samêkta |
Ki Juru angacarani |
payo jêbèng padha mangan saananya ||

Jilid 2 - Kaca : 130

52. Ibune sira mèluwa |
mangan dimèn aja ganjil |
kang sinung ngling wus mangarsa |
saha matur manganjali |
dasihe nyuwun uning |
lah sintên tamu puniku |
iku ran Mas Cêbolang |
asli sing Cilacap nagri |
atmajane Janggan Naradi Kang Ngusman ||

53. Wus lawas nèng Ngèksiganda |

mondhok ing wismanirèki |
pulunanta Mat Têngara |
ingakên sudarawêrdi |
papat bature santri |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 168 >

 pinarêng ing wêktunipun |
slawase kapondhokan |
rijêkine ika mintir |
wus dilalah malah yun ngadêgkên wisma ||

54. Pujastuti angandika |

sukur-sukur sira kaki |
muga-muga lêstarèkna |
andhêku kang sinungan ngling |
kulup kang anyar kèksi |
sanadyan nêmbe katêmu |
rasane atiningwang |
tan beda lan rinirèki |
kaya uwus kulina luwih sawarsa ||

55. Mas Cêbolang aturira |

kalangkung nuwun kapundhi |
sapintên-pintên nugraha |
kang dhumawah jasadmami |
karêngkuh kadi siwi |
mênggah sotaning tyas ulun |
kadya rêna priawak |
sampun kirang pangaksami |
rèh tyang manca èstu kirang sila krama ||

56. Anutug dènnira nadhah |

sadaya wus samya wanting |
ambêng nulya cinarikan |
linorodkên maring jawi |
Ki Juru ngandika mring |
garwa èh ibune sindhuk |
sesuk Nyi Padmasastra |
lawan Nyai Gundha mundhing |
aturana mrene jakên rêrêmbugan ||

57. Pujastuti tur sandika |

bibar wangsul maring jawi |
santri papat lagya nadhah |
ki wisma ngling aywa isin |
banjurna (ng)gonmu bukti |
kang liningan matur nuwun |
mangsuli pinarakan |
wusing dhahar (m)buwang amis |
nulya sami êsês atanapi mucang ||

58. Alon matur Mas Cêbolang |

paran katêranganèki |
takbirane kang grahana |
surya atanapi sasi |
mênggah ngalamatnèki |
sanès atanapi jumbuh |
myang ngalamating teja |
lintang kumukus utawi |
punang lindhu ulun nyuwun saêrêpan ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 169 >

59. Kyai Juru mêdhar sabda |
grahana surya myang sasi |
iku ngalamate padha |
mangkene urutirèki |
yèn grahana amarêngi |
Muharam ing wulanipun |
ngalamate akathah |
ing pitênah lan bilai |
wong kang sugih-sugih samya karisakan ||

Jilid 2 - Kaca : 131

60. Wong kang miskin samya saras |
yèn Sapar ika marêngi |
wêtuning punang grahana |
ngalamate udan angin |
yèn grahana kang sasi |
Rabingulawal anuju |
ngalamate pailan |
lan akathah kang ngêmasi |
lan akathah udan angin mangsanira ||

61. Lamun panuju grahana |

ing wulan Rabingulakir |
ngalamat wong sugih samya |
akathah kang alih-alih |
wong ingkang miskin-miskin |
akathah kalalènipun |
lamun ana grahana |
Jumadilawal kang sasi |
lamat kathah kilat udan lawan gêlap ||

62. Lamun anuju grahana |

ing wulan Jumadilakir |
nglamat tulus wong sêsawah |
tanduran padha andadi |
wowohan murah sami |
lamun grahana anuju |
nênggih ing wulan Rajab |
akèh wong luwe bilai |
akèh udan angin akèh wong palastra ||

63. Yèn grahana wulan Sakban |

ngalamat manungsa sami |
akèh karya kabêcikan |
lan bêrkat mupangat sami |
sukur akèh kang muji |
ing Hyang Kang Maha Luhur |
lamun ana grahana |
wulan Ramêlan marêngi |
ngalamate pailan akèh wong rusak ||

64. Lamun ing malêm Jumuwah |

ngalamat akèh bilai |
asangêt agagêmpuran |
akathah tyang sami lalis |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 170 >

 yèn grahana ing sasi |
Sawal pan ngalamatipun |
akathah wong kang lara |
lan akathah wong prihatin |
yèn grahana nuju wulan Dulkangidah ||

65. Lamat sangêt kang maruta |

bayu bajra angin-angin |
angrêbahakên kakaywan |
yèn grahana amarêngi |
Dulhijah wulannèki |
ngalamat akèh wong iku |
sami asuka-suka |
lan wong papakeyan sami |
lan wong kaji samya suka ing dadalan ||

66. Lamun anuju grahana |

ing wulan Dulkijah nênggih |
lajêng ing wulan Mukaram |
ing sajrone kalih sasi |
ngalamat badhe ari |
kiyamat ing mangsanipun |
karsanira Hyang Suksma |
akarya ilapat jati |
dèn waspada tibane dudu lan iya ||

67. Gantya ngalamating teja |

lamun ana teja kèksi |
ing wetan bênêr pratandha |
tulus panjênêngan aji |
suka sakèhing janmi |
tulus kang sarwa tinandur |
lan murah sandhang pangan |
dene yèn teja kaèksi |
kidul wetan pratandha aprang gêmpuran ||

68. Lan wontên pakaryan awrat |

malih yèn teja kaèksi |
ing kidul bênêr pratandha |
larang bêras larang pari |
lawan akèh wong drêngki |
akèh wong kang samya lampus |
yèn teja katingalan |
kidul kulon mrantandhani |
para mantri pra samya akèh sungkawa ||

Jilid 2 - Kaca : 132

69. Lan wong cilik akèh rusak |
kêbo sapi padha mati |
lan rêgane mundhak larang |
lamun ana teja kèksi |
kulon bênêr tan bêcik |
pra pandhita para ratu |
lawan kang alul lampah |
myang wong kang atèki-tèki |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 171 >

 sadayèku samyarsa kênèng sungkawa ||

70. Teja lorkulon ngalamat |

kèh wong mati dening gêring |
wong gêdhe tatane rusak |
teja lor bênêr winarni |
wong cilik padha sêdhih |
wong agung tan ana atut |
nanging bras pari murah |
murah kêbo lawan sapi |
wêkasane larang sandhang lawan pangan ||

71. Teja lorwetan ngalamat |

ratu katêkan prihatin |
para mantri akèh rusak |
wong cilik bingung kèh ngêlih |
saking wisunane sêdhih |
dene praja ura-uru |
kêbo sapi kèh pêjah |
larang udan mung dèneling |
kautaman kumambang bêkti ing Allah ||

123. Maskumambang
1. Iki-jêbèng sasmitanira Hyang Widdhi |
sakèhe kang umat |
para ratu myang bupati |
kang miyarsa ngèstokêna ||

2. Apan lintang kumukus panêngranèki |

lamun ana lintang |
kumukus lorwetan nênggih |
iku ngalamate ala ||

3. Ana ratu aninggal para bupati |

lawan ana karya |
arane ambêbayani |
nging kèh desa padha rusak ||

4. Lamun lintang kumukus lorkulon nênggih |

ngalamate ala |
ana ratu rêbut singgih |
lan malih yèn ana lintang ||

5. Kulon bênêr lintang kumukus mèngêti |

ana madêg raja |
bupati agung ngurmati |
lan wong cilik akèh suka ||

6. Kidulkulon kawuryan ngalamatnèki |

ana ratu seda |
para bupati prihatin |
samya karya kabêcikan ||

Jilid 2 - Kaca : 133

7. Akèh udan angin murah bêras pari |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 172 >

 wowohan andadya |
amung kêbo lawan sapi |
kèh pêjah wallahualam ||

8. Lamun mijil kidulwetan mêrtandhani |

ana ratu padha |
panjênêngan têkèng janji |
lan malih yèn ana lintang ||

9. Kumukus yèn mijil wetan bênêr nênggih |

ngalamate ala |
sang ratu sungkawèng galih |
lan para bupati padha ||

10. Kaewuhan desa rusak kèh pagêring |

lawan akèh udan |
nanging murah bêras pari |
wus titi walahualam ||

11. Amarna rèh dalajate ingkang bumi |

karsane Hyang Suksma |
gonjingira ingkang siti |
tan lyan saking kodratolah ||

12. Sagunging kang manungsa satanah Jawi |

obahing bantala |
ingaran lindhu puniki |
mangka dumadya pratandha ||

13. Lamun lindhu wulan Mukaram marêngi |

wêktu Subuh nglamat |
ana prang ing tanah Jawi |
yèn lindhu ing wêktu Luka ||

14. Jroning Sura murah pangan lan rijêki |

yèn têngange nglamat |
barkah lan rahmat (n)dhatêngi |
yèn wêktu Luhur ngalamat ||

15. Nênggih arsa angalih ênggèn sawiji |

yèn ing wêktu Ngasar |
ana prang ngalamatnèki |
yèn wêktu Mahrib ngalamat ||

16. Kathah janma samya anêmahi lalis |

lamun wêktu Ngisa |
saisine bumi sami |
olèh rahmating Pangeran ||

17. Gantya lindhu ing wulan Sapar marêngi |

wêktu Subuh nglamat |
ana pakaryan marêngi |
(ng)gonning ratune wong desa ||

18. Iya iku olèh bumi kang sawiji |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 173 >

 yèn ing wêktu Luka |
ana pêrang lamatnèki |
yèn têngange ana pitnah ||

19. Lamun wêktu Luhur ngalamatirèki |

sri nata sawadya |
tinêkanan nora bêcik |
yèn wêktu Ngasar ngalamat ||

20. Samya asih siniyan sakèhing janmi |

wêktu Mahrib nglamat |
kèh alih-alihan panti |
kalamun ing wêktu Ngisa ||

21. Ngalamate bilai agêng (n)dhatêngi |

dipadha prayitna |
ana dene saratnèki |
anganggowa sinjang pêthak ||

Jilid 2 - Kaca : 134

22. Kang amulus kalawan ingkang asuci |
myang kita ngucapa |
kang bênêr santosèng ati |
ywa ngucap kang tanpa karya ||

23. Dan maujud ing Hyang Ingkang Maha Sukci |

aywa sok ngucapa |
mangan nginum ngati-ati |
sabarang kang sarwa kalal ||

24. Apadene padha sidhêkaha sami |

sakuwasanira |
sêga wuduk iwak pitik |
nanging ingkang wulu tulak ||

25. Ujubira anulak sakèh bilai |

mangsa kèh bêbaya |
apan Kunut donganèki |
poma sami ngèstokêna ||

26. Gantya wulan Rabingulawal marêngi |

wêktu Subuh nglamat |
apailan punang nagri |
kalamun ing wêktu Luka ||

27. Ngalamate ana nugrahaning Widdhi |

yèn wêktu Luhur pan |
nglamat ayun ana rêsi |
prapta padesan myang praja ||

28. Wêktu Ngasar nglamat kèh bocah kang mati |

wêktu Mahrib lawan |
wêktu Ngisa nglamatnèki |
nora ana kara-kara ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 174 >

29. Gantya wulan Rabingulakir marêngi |
wêktu Subuh nglamat |
pailan myang larang bukti |
lamun nuju wêktu Luka ||

30. Ngalamate murah bêras lawan pari |

wêktu Luhur nglamat |
datan ana kawis-kawis |
wêktu Ngasar ana pêrang ||

31. Lamun wêktu Mahrib ngalamatirèki |

sakèh bumi desa |
antuk rahmating Hyang Widdhi |
yèn wêktu Ngisa raharja ||

32. Gantya wulan Jumadilawal marêngi |

wêktu Subuh nglamat |
akèh prang de yèn marêngi |
wêktu Luka ngalamatira ||

33. Sarwa tulus kang tinandur bumi-bumi |

wêktu Luhur nglamat |
olèh rahmating Hyang Widdhi |
lamun wêktu Ngasar ala ||

34. Ngalamate bilai gêng andhatêngi |

kèh patyan-pinatyan |
kalamun wêktu Mahêrib |
ngalamat sangêt sangsaya ||

35. Yèn ing wêktu Ngisa ngalamatirèki |

dahat tan prayoga |
dènsami prayitnèng wèsthi |
yogya padha sagahana ||

36. Bubur warna iya ing sakadarnèki |

dene donganira |
Pina kalawan Basuki |
prayoga kaèstokêna ||

37. Gantya wulan Jumadilakir marêngi |

wêktu Subuh nglamat |
kèh wong suka-sukèng ngati |
kalamun ing wêktu Luka ||

Jilid 2 - Kaca : 135

38. Nglamat kèh wong karya pakaryan basuki |
wêktu Luhur nglamat |
akèh nugraha kang prapti |
kalamun ing wêktu Ngasar ||

39. Ngalamate akèh woh-wohan kang (n)dadi |

wêktu Mahrib nglamat |
kèh munapèk tan sayukti |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 175 >

 kalamun ing wêktu Ngisa ||

40. Nglamat akèh pêrang sidhêkaha nuli |

sêga bêras abang |
iwak pitik wulu kuning |
donga Slamêt wirangrongan ||

124. Wirangrong
1. Wulan Rêjêb kang gumanti |
kalamun ing wêktu Suboh |
nglamat tan prayoga awonipun |
winêdhar tan kenging |
mung kandhêg nglamat ala |
kalamun ing wêktu Luka ||

2. Ngalamat asat kang tasik |

waktu Luhur ngalamat won |
satrunira arsa akarya dur |
ngira-ira ngati |
kalamun wêktu Ngasar |
ngalamate sarwa murah ||

3. Kalamun ing waktu Mahrib |

ngalamat wong kang ngalih (ng)gon |
yèn ing wêktu Ngisa nglamatipun |
kèh wong sukèng galih |
tan ana sinangsaya |
ngene-ngene suka-rêna ||

4. Gantya wulan Ruwah wanci |

waktu Subuh nglamat awon |
akèh uwong-uwong akaryèku |
pangira tan bêcik |
kalamun wêktu Luka |
ngalamate luwih ala ||

5. Ana bêbênduning Widdhi |

waktu Luhur uga awon |
akèh bumi rusak sidkahipun |
sêga bras ayam brit |
dene dongane Balak |
iku padha kaèstokna ||

6. Gantya wulan Siyam wanci |

waktu Subuh nglamat awon |
akèh bumi rusak yèn ing waktu |
Luka nglamatnèki |
pan ana papêrangan |
yèn waktu Luhur myang Ngasar ||

7. Ngalamate awon sami |

waktu Mahrib uga awon |
lawan waktu Ngisa nglamatipun |
pan patin-pinatin |
mung wong agung kewala |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 176 >

 wong cilik katut kewala ||

Jilid 2 - Kaca : 136

8. Padha sidêkaha nuli |
mung bubur dhawêt kemawon |
dene donganira donga Rasul |
tan pêgat mêmuji |
aywa na kara-kara |
wong agung tulus têntrêma ||

9. Gantya wulan Sawal wanci |

waktu Subuh winiraos |
ngalamat ana satru yèn ing wêktu |
Luka ngalamatnèki |
ana lara mawarna |
myang akèh jalma palastra ||

10. Yèn waktu Luhur marêngi |

ngalamate ana katong |
ingkang puput yuswa Ngasar wêktu |
ngalamatirèki |
akèh kang bumi rusak |
yèn waktu Mahrib ngalamat ||

11. Kèh wong suka sukèng galih |

waktu Ngisa nglamat awon |
parêk ana pêrang ingkang agung |
sidêkaha sami |
bubur kang warna-warna |
donganê Êmas-kumambang ||

12. Gantya Dulkangidah sasi |

lamun nuju waktu Suboh |
wowohan padha nuju |
uwohe andadi |
kalamun waktu Luka |
nglamat ana blai prapta ||

13. Yèn waktu Luhur marêngi |

nglamat udan kêras rawoh |
lamun waktu Ngasar ngalamatipun |
ingkang bêcik-bêcik |
tan ana paran-paran |
yèn waktu Mahrib ngalamat ||

14. Kèh wong suka-suka ngênting |

wêktu Ngisa nglamat awon |
akèh wong kang rawuh sidkahipun |
sêga liwêt nênggih |
sabarang iwak kêna |
donga Salamêt kewala ||

15. Wulan Bêsar amungkasi |

nglamate kang palindhon |
lamun waktu Subuh nglamatipun |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 177 >

 akèh sato sami |
ingkang agalak-galak |
kalamun ing waktu Luka ||

16. Ana pêrang nglamatnèki |

kalamun ing waktu Lohor |
nglamat kèh lalara Ngasri waktu |
pan ngalamatnèki |
kèh sato ingkang pêjah |
waktu Mahrib kang ngalamat ||

17. Akèh janma ingkang prapti |

padha kaluwèn kalêson |
lamun wêktu Ngisa nglamatipun |
larang pangan yêkti |
sidêkah sêkul abang |
kalawan sêkul kang pêthak ||

18. Warna papat iwak pitik |

dènolaha kang miraos |
irêng abang tulak lawan pingul |
Kubur donganèki |
bab palindhon wus têlas |
jêbèng kabèh kang kawêdhar ||

18 IV. Tatacara tuwin upacara mantu

Ki Pujangkara nêdhêng-nêdhingipun siyaga badhe mantu putra-putrinipun
kanthi upacara mawarni-warni. Amat Têngara tuwin Mas Cêbolang
katimbalan. Dhatêngipun pinuju Ki Pujangkara manggihi Nyai
Cundhamundhing, jagal, kapasrahan lan sampun kulina nggarap daging
maesa. Kangge pasugatanipun para tamu pancèn badhe mragad maesa. Nyai
Cundhamundhing nêrangakên bab mragad maesa sarta murih dagingipun
sagêd babar/dados kathah tur tumanja sadaya. Ngaturi katrangan
sakalangkung jangkêp bab nama-namanipun daging ing awakipun maesa. ...
kaca 137-144.

Jilid 2 - Kaca : 137

19. Iku ujare kang tulis |
piridan kang wus kalakon |
iki uwis wayah lingsir dalu |
prayogane sami |
angaso benjang-enjang |
karone padha baliya ||

20. Kang liningan mundur sami |

ing dalu tan winiraos |
nahan enjangira wangsul |
Ki Juru myang rabi |
lagya manggihi jagal |
Nyi Cundhamundhing juragan ||

21. Mas Cêbolang wus mangarsi |

Ki Amat jèjèrnya lunggoh |
Pujastuti lingnya mila (m)bakyu |
(n)dika kula aturi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 178 >

 pinarak mring wismamba |
yèn pinarêng dening Allah ||

22. Benjing wulan ngajêng niki |

kula badhe ewoh-ewoh |
nglakèkakên anak nanging amung |
climèn datan mawi |
sêdhahan undang-undang |
tamune mung para kadang ||

23. (m)Bakyu dhangana panggalih |

dados pangajênging pawon |
mênggah babing ulam ecanipun |
amidhe utawi |
amaragat piyambak |
kula amanut kewala ||

24. Nyi Cundhamundhing turnya ris |

prayogi mragat kemawon |
babar ingkang ulam bilih ulun |
ingkang anênggani |
saèstu sagêd wijang |
sanès-sanès ingkang ulam ||

25. Nyi Pujas ling kadi pundi |

kula èstu dèrèng wêroh |
namining kang ulam manggènnipun |
(m)bakyu yèn marêngi |
mugi kapratelakna |
dhandhang sranduning maesa ||

125. Dhandhanggula
1. Nyai Mundhing aturira aris |
wijangipun sranduning maesa |
gangsal perangan cacahe |
sirah sasampunipun |
pisah lawan jangganirèki |
punika sagolongan |
gronggongan dwinipun |
jêrowan katiganira |
suku kalih ing ngajêng sakawannèki |
suku wingking gangsalnya ||

2. Mapan sirah sasampunirèki |

pisah lawan jangganing maesa |
nami tuwin panggonanne |
cucal sirah puniku |
kang ngêmuli sirahirèki |
kuping sangandhap singat |
klambit sirah muhung |
kang ngêmuli pipinira |
bongos lambe ingkang nginggil manggèn (n)jawi |
gobog poking talingan ||

Jilid 2 - Kaca : 138

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 179 >

3. Kang katingal ing kanan myang kering |
dhuwêr poking kuping lêbêt (ng)gènnya |
sluhan bêdhahan mripate |
koncèr gobog puniku |
wontên têngên ing kanan kering |
kalambit gulu apan |
kêmul daging gulu |
lambe gangsa (n)jawi apan |
lambe ing ngiringan cêlak êbam cringih |
kadhangan manggènnira ||

4. Anèng ing lêbêt kang poking kuping |

kadhalan jamang lawan sabrangan |
samya nèng cêngêl ênggonne |
wayang ototing gulu |
ingkang nginggil jamang manggèn ing |
cêngêl wingkinging singat |
pipi kalihipun |
mripat kalih ngandhap singat |
gajih mripati buntêl tancêping kang manik |
kadhalan manggènnira ||

5. Sangandhaping pipi kanan kering |

tangkêp pinggir pipi lêbêt (ng)gènnya |
asinan ngandhap pipine |
tigasan pan ing gulu |
lambe gangsa lêbêt utawi |
cêthak agêng punika |
tumèmplèk ing balung |
otot adaini (ng)gènnya |
sirah gulu dumugi badanirèki |
dene kang balung mripat ||

6. Ingkang tinancêpan mripat kalih |

balung uwang-uwang ingkang ngandhap |
dumugi janggut watêse |
untu pan kathahipun |
tamtu tigangdasa nêm iji |
lidhah cangkêm (ng)gènnira |
pok lidhah puniku |
anèng ing têlak manggènnya |
sanggar apan sambunganing lidhahnèki |
kaliyan gurungira ||

7. Sêntil balung têlak ingkang nginggil |

asinan kang cakêt sêntil (ng)gènnya |
gurung anèng ing têlake |
utak salêbêtipun |
balung pathak warnanya putih |
sogokan pan ing jangga |
janur otot irung |
balung janur balung grana |
balung pasung ing irung manggènnirèki |
pêthak alit punika ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 180 >

8. Pan ing gusi nglêbêt manggènnèki |
congor lambe ing lêbêt (ng)gènnira |
bungur tumèmpèl irunge |
pathak sanginggil bathuk |
curi balung kang dèntancêpi |
sungu kalih punika |
klampit curi muhung |
kang ngêmuli curinira |
sungu ingkang nèng sirah kanan myang kering |
tamat pisahing sirah ||

9. Peperangan kalih kang winarni |

garonggongan wusing kinêlètan |
sarta kasampilan rêke |
cucal ingkang rumuhun |
angêmuli badaning mundhing |
wulu tumancêp cucal |
thèthèlan puniku |
kang tumèmplèk wontên cucal |
balung topèng pisahing sirah lan janggi |
êlêd-êlêd punika ||

Jilid 2 - Kaca : 139

10. Ingkang jajar lawan gurungnèki |
daging êlêd cêlak gurung (ng)gènnya |
punuk pok gulu ngajênge |
jajalak ênggènnipun |
cènggèr ngandhap punuk (ng)gènnèki |
loloh kiwa têngênnya |
punuk ênggènnipun |
gigir loloh kering kanan |
iangkang punuk balung kolek sawingkinging |
ing punuk myang jalakan ||

11. Klambit dhadha ingkang angêmuli |

daging dhadha koncèr dhadha (ng)gènnya |
kiwa têngêning dhadhane |
balung malang (ng)gènnipun |
satêngahê balung dhadhèki |
sandhunglamur unggyannya |
pucuking babalung |
wêkasan iga ing cêkak |
balung tutup dhadha pok balung dhadhèki |
klambit ngêmuli dhadha ||

12. De sayadan tangkar kang ngêmuli |

lêmpèng kanan kering ênggènnira |
balung tangkar ing pucuke |
iga lêmpèng (ng)gènnipun |
tangkar ingkang tumèmpèl maring |
balung tangkar (ng)gènnira |
lêmungsir puniku |
gigir têngah ula-ula |
têkèng cêthik yam-ayam ngandhap lêmungsir |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 181 >

 kêlèt balung la-ula ||

13. Walima pan sirahe lêmungsir |

ingkang cêlak bubuntut (ng)gènnira |
tlêcêr nèmplèk lêmungsire |
nèng kiwa têngênipun |
dene kèbèt ingkang lêmungsir |
pan sèsètaning iga |
kèbèt iga muhung |
tumèmplèk wontên ing iga |
de enggok-enggokan iga (ng)gènnirèki |
wontên pucuking iga ||

14. Pan sayadan ingkang angêmuli |

iganira ing kering myang kanan |
balung kropyak la-ulane |
de olor isinipun |
balung kropyak kasêbut ngarsi |
balung iga (ng)gih ika |
sayadan kropyak mung |
lêd-lêd sambungan la-ula |
de palwalang yèka ta manggènnirèki |
ing sawingkinge têpak ||

15. Ingkang ngarsa dumugi ing gigir |

ulur lêbêt anèng ula-ula |
kang lêbêt nèmplèk balunge |
gèmbèl daging binungkus |
ing sayadan lêmpèngirèki |
ginjêl ing garonggongan |
nging palwalang katut |
jambal ing lêmpèng (ng)gènnira |
planggodhong ing lêmpèng ragi ngandhap kêdhik |
de balung planggodhongan ||

16. Katutaning iga pucuknèki |

balung dhikul ula-ula ingkang |
gigir têkèng jalakane |
olor isining dhikul |
de sayadan dhikil puniki |
sambungan tulang jalak |
têkèng gigir wau |
cêthik bundêr cêthik nyata |
dene cêthik panjang cêthik blèntrèng jêkti |
tutup cêthik punika ||

Jilid 2 - Kaca : 140

17. Pupungkasan ingkang cêthik wingking |
kawêt ing sangandhap silit (ng)gènnya |
kêcèr pêdhotan sampile |
pakêm buthung gènnipun |
balung pakêm babalungnèki |
buthung kasêbut ngarsa |
olor isinipun |
ing balung pakêm punika |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 182 >

 dene cupu bênabêne balung sampil |
kang wingking kalih pisan ||

18. Cucal buntut pok dumugi pêthit |

daging buntut ing buntut (ng)gènnira |
cicir balung ing buntute |
isi olor jronipun |
dene ulurgantung (ng)gènnèki |
tumèmplèk rongkong aran |
wujud daging alus |
kulung tumèmplèk ing tulang |
ula-ula ing lêbêt ênggènnirèki |
de balung kulung apan ||

19. Ula-ula ing lêbêt nglêrêsi |

jajalakan olor isinira |
(ng)gih babalung kukulunge |
dene ulure rambut |
tumèmplèk ing cêthik (ng)gènnèki |
sayadan kêmulira |
ula-ulanipun |
ing lêbêt awit jajalak |
têkèng silit têlas pangundhuhirèki |
saranduning gronggongan ||

20. Perangan tri ing mangkya winarni |

pangundhuhe ingkang jêjêrowan |
wusing gronggongan binêdhèl |
buntut ingkang rumuhun |
pungkasaning gugurung saking |
ing lidhahing maesa |
de tala puniku |
ngêmuli buntut kang cêlak |
lawan gurung de gurung pok ilat dugi |
tuntut kasêbut ngarsa ||

21. Kêbuk limpa jajar tuntut sami |

ati agêng sawingkinging klamar |
dene ati pangasihe |
siwiling manah wau |
ati tanggal sami pangasih |
lamak-ati gantilan |
-ning manah puniku |
rêmpêlu tumèmplèk manah |
sambung ingkang kadi kalong warnanèki |
wontên gantilan manah ||

22. Gajih sumbang wontên gantilaning |

ingkang sumbang kalawan ing manah |
klamar ngêlèti isine |
kalayan babat nurut |
pungkasaning iganirèki |
iso warni sasanga |
srêgan thithèk buntu |
bêngkok boyok lamak êpang |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 183 >

 kang sibobol manggèn ngrompol sawingingkinging |
kalamar ngajêng babat ||

Jilid 2 - Kaca : 141

23. Dene babat wowolu kang warni |
galêng pudhak gunting lêngkong gawan |
tawon lunyu myang sumpinge |
ngadhudhuk ngandhapipun |
iso ingkang kasêbut ngarsi |
tlethong ing nglêbêt babat |
sayadan puniku |
ingkang angêmuli badan |
de thethelan kang tumèmplèk gantilaning |
babat kasêbut ngarsa ||

24. Impês ing puyuhan ênggènnèki |

pajalêran kawadonan (ng)gènnya |
sami nèng ngajêng kawête |
konthol ingkang gumandhul |
wontên kawêt de isinèki |
winastan paringsilan |
klêpon ngajêngipun |
impês yèku wadhah anak |
kapur susu pucukipun nami pênthil |
tamat amung punika ||

25. Peperangan sakawan winarni |

pangundhuhing sampil ingkang ngarsa |
kalih pisan datan pae |
babon ngajêng rumuhun |
panggènnya wontên pucuking |
têpak ingkang jalakan |
sangandhaping punuk |
bêdhudhug lan babon jajar |
sor jalakan tlusuk satêngahirèki |
bêdhudhug babon ngarsa ||

26. êpang sirah ngandhap babon (ng)gonning |

cêngêl sangandhaping êpang sirah |
kados gêgandhik warnine |
kèthèng tlusuk puniku |
pinggir babon ênggènirèki |
kêris sor babon (ng)gènnya |
tunjung ngandhap dhuwung |
kisijangan ngandhapira |
ingkang tunjung kisitunjung jajarnèki |
kalawan kisijangan ||

27. Dene dêlêg ing pundhak (ng)gènnèki |

dene lawanan dêlêg ênggènnya |
pundhak dumugi dhadhane |
koncèr dêlêg puniku |
ugi pundhak dhadha dumugi |
buncit pinggir sampil pan |
dumugi ing kulung |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 184 >

 agandhèng kalawan dhadha |
dene ingkang winastan asinan buncit |
ing gulu ngajêng pundhak ||

28. Bangsêng-kèlèk ing dhadha kang ngarsi |

ampih-ampih pundhak clak jalakan |
dene sorog panggènnane |
krakêt tatêpak balung |
polok soring soroganèki |
de pupuk ngapit jalak |
mangkya gèthèng punuk |
sapinggiring punuk ngandhap |
janggut ampih-ampih nèng ngandhapirèki |
pupunuk krakêt tulang ||

29. Kèbèt-pêlok ing dhadha (ng)gènnèki |

bencok sanginggil dhêngkul (ng)gènnira |
de balung suri pinggire |
balung têpak puniku |
balung pênthong têpakirèki |
balung sikut punika |
balung sampil ngayun |
sanginggil dhêngkul prênahnya |
sungsum apan sining balung sikut yêkti |
otot campur punika ||

Jilid 2 - Kaca : 142

30. Otot tracak têkèng dhêngkulnèki |
otot gêgêr buntut têkèng jalak |
otot gung kêncèt prênahe |
otot gunting puniku |
salêbêting campur (ng)gènnèki |
sayadan garês ingkang |
nlakup garês balung |
sayadan curi jro tracak |
pan sayadan sapitan ingkang ngêmuli |
calakuthikanira ||

31. De sapitan sangandhaping thithil |

sirah cêcak ing cingklok prênahnya |
ketelan manggèn têpine |
tracak ngandhap puniku |
cucal kikil ambuntêl kikil |
balung garês punika |
tracak têkèng dhêngkul |
isi sungsum lêbêtira |
tracak apan ingkang angêmuli curi |
de balung dalamakan ||

32. Tinutupan ing taracaknèki |

balung gathèng ing tracak ngalela |
de balung clakuthikane |
têngah tracak (ng)gènnipun |
isi sungsum de balung wajik |
thithil tracak ing wuntat |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 185 >

 sungu wajik dunung |
pucuking wajik punika |
balung thêngklik ros-rosan dhêngkul wus titi |
sranduning suku ngarsa ||

33. Peperangan gangsal amungkasi |

pangundhuhing sampil kalih wuntat |
wus sah klayan gronggongane |
sêlap ingkang rumuhun |
cêlak kawêt panggènannèki |
pênthul salêbêt sêlap |
tumèmplèk ing balung |
sumping sangandhaping sêlap |
de asinan cêlak ing cawêt (ng)gènnèki |
gitik sarta don (ng)gènnya ||

34. Dene gèthèng sangandhaping gitik |

gandhik sanginggiling kêncèt (ng)gènnya |
kêpuh ngandhap gandhik (ng)gènne |
kising daging puniku |
sanginggiling kêncèt (ng)gènnèki |
limas cêlak kalawan |
buntut prênahipun |
angêtan sangandhap limas |
kumol ugi ngandhap limas ênggènnèki |
pinggire kijing rannya ||

35. Dene pudhak manggènnipun nênggih |

nèng lêbêting lêmpèng kering kanan |
klambit pudhak kêkêmule |
sampil lêbêt puniku |
balung uling balunging sampil |
isi sungsum puniku |
daging kwalon muhung |
daginge kikil ing wuntat |
kikil wingking pêcahe sami ing ngarsi |
tamat blabak maesa ||

Jilid 2 - Kaca : 143

126. Balabak
1. wontên malih kang dèrèng kasêbut ngarsa |
namane |
kang rumiyin irah-irahan punika |
kulême |
kang wontên ing lêbêting sirah sadaya
manggènne ||

2. Ingkang nami sarehan tatal wangunan |

ulame |
daging sae dene kang nami pêthilan |
tatale |
daging awon pancèn dadya darbèkira |
gubêle ||

3. Ingkang nami thethelan saugi tatal |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 186 >

 daginge |
abrit pêthak ingkang katut wontên cucal |
sartane |
wontên babat dene kang nama cacahan |
daginge ||

4. Ingkang taksih kêlèt wontên ula-ula |

balunge |
awit cêngêl dumugi ing pucakira |
buntute |
ingkang nami olor gajih isinira |
balunge ||

5. Ingkang nami dhèndhèng (ng)gih punika ulam |

ginawe |
tipis-tipis apan lajêng pinêcakan |
kaêpe |
dene ingkang nama paru (ng)gih punika |
kêbuke ||

6. Sasampunipun ginodhog lajêng dhinèndhèng |

kaêpe |
dene dhindhih êrah ingkang taksih mêntah |
lajênge |
sarinipun dhidhih sinaring ing irig |
ginodhog ||

7. Kang saringan winastanan sarèn pêthak |

namane |
ampasipun winastanan sarèn abrit |
de cècèk |
cucal kang ginodhog lajêng dènris-iris |
kaêpe ||

8. Ingkang nami krècèk sami ugi cècèk |

kaote |
wusing pine lajêng kaungkêp kalawan |
lisahe |
pangolahnya ginorèng krupuk namanya |
gurihe ||

9. Ingkang nami rambak wontên warni gangsal |

cacahe |
saking sikil cucal agêng pajalêran |
dhigule |
myang sayadan agêng kandêle tan racak |
wujude ||

10. Ingkang nami gajih topong wontên babat |

sumpinge |
dene gajih tigawêlas warninira |
namane |
walêr wadhuk dhadha ginjêl cêcangklakan |
tangkare ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 187 >

11. Ulur jambal impês buncit tênggok limas |
palwalang |
dene grabyas sasayadaning sadaya |
gajihe | wus sêlêsih nama badaning maesa |
srandune ||

Jilid 2 - Kaca : 144

12. Lagya kèndêl kasaru Nyi Padmasastra |
dhatênge |
ingaturan pinarak cakêt ki wisma |
lungguhe |
sawusira sinambrama myang sinêgah |
gantène ||

13. Pujastuti matur mring Nyi Padmasastra |

têmbunge |
uwa kula saèstu mêling sêkaran |
diangge |
para rencang utawi wayah sampeyan |
pangantèn ||

14. (ng)Gih sandika ingkang dènpundhut punapa |

namane |
o lah uwa saèstune kirang têrang |
rikine |
lah ta uwa mugi kapangandikakna |
warnine ||

15. Nyai Padmasastra lajêng mêdharsabda |

têmbunge |
langkung kathah mênggah sêkaran punika |
cacahe |
ingkang kula aturkên kang wus kalimrah |
kaangge ||

16. Sindur wlaka dhasar jingga sèrèt pêthak |

kaliye |
sindur êmas sèrètipun ijêm dhulang |
sanèse |
de siwalan copot wungu byur sèrètnya |
pêthake ||

17. Dewa-yuwa wungu sèrèt ijêm dhulang |

sanèse |
mangkya dhasar gadhung sèrètipun jingga |
namane |
klabang-antup yèn sèrèt wungu gêndholak |
namane ||

18. Panji pilis bilih sèrètipun pêthak |

namane |
(ng)gih punika pandhanbinêthot wus têlas |
kang sèrèt |
mangkya ingkang sêkaran mawi têngahe |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 188 >

 namane ||

19. Gulaklapa têngah pêthak pinggir jingga |

kaliye |
podhangnusup sari jingga têngah jênar |
tigane |
pacingtawa têngah jambon pinggir jingga |
ing mangke ||

20. Pareanom dhasar gadhung têngah jênar |

kaliye |
gadhungmlathi dhasar gadhung têngah pêthak |
tigane |
mayangmêkar dhasar gadhung ijêm dhulang |
têngahe ||

21. Sakawane papasan-matêng punika |

warnine |
dhasar gadhung êbyur têngahipun jingga |
maliye |
kêmbang-kangkung dhasar wungu têngahira |
pêthake ||

19 Tamu Nyai Padmasastra, ahli sungging ngaturi katrangan bab sinjang-sinjang

sêratan (bathik) tuwin sêratan-bathik ingkang dados awisan. Ugi awisan
nyêrat bathik. ...
kaca 144-146.

Jilid 2 - Kaca : 145

22. Ratubêndu dhasar wungu têngah jingga |
katrine |
kêmbang waru dhasar wungu têngah jênar |
dadare |
kêmbang-blimbing dhasar wungu ijêm dhulang |
têngahe ||

23. Paru-paru dhasar wungu têngahira |

jambone |
kêmbang bênguk dhasar wungu têngahira |
birune |
dene ingkang winastanan bangun-tulak |
warnine ||

24. Cêmêng èbyur dene tatêngahanira |

pêthake |
alas-kobong cêmêng têngahira jingga |
ing mangke |
sasêkaran ingkang warnanipun tiga |
corèke ||

25. Puspa-dara dhasar wungu kêndhit pêthak |

têngahe |
kuning-dadar de panji-lêng-lêng punika |
dhasare |
wungu sêkar kêndhit pêthak têngah jingga |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 189 >

 kaliye ||

26. Panji-gandrung dhasar wungu kêndhitira |

ijême |
têngah jingga ganti malathi-salangsang |
namane |
dhasar gadhung kêndhit pêthak têngah jingga |
sêmune ||

27. Mantèn-anyar dhasar gadhung kêndhit jingga |

têngahe |
pêthak mêmplak dene kang nami bandhoga |
dhasare |
gadhung sêpuh kêndhit jênar têngahira |
jinggane ||

28. De onêngan gadhung kêndhit wungu têngah |

putiye |
tamioyi gadhung kêndhit wungu têngah |
ijême |
gunungsari gadhung kêndhit wungu têngah |
kuninge ||

29. Mung punika kang wus kaprah kangge jalma |

warnine |
kang tan pantês kaagêm kalangkung kathah |
cacahe |
amung tumrap kaangge sajèn kewala |
damêle ||

30. Kang wus tumrap sajèn sanadyan pantêsa |

dènangge |
ing titiyang saèstu kirang prayoga |
saene |
siningkiran supadinira widada |
karsane ||

31. Sasêkaran tan wontên awisanira |

èstune |
amung singit tan kenging kinira-kira |
halate |
kang sampun mupakat kacriyos dumadya |
agême ||

32. Para luhur para nataning lêlêmbut |

dhanyange |
mangka wontên ingkang purun-purun (n)jarag |
angangge |
kathah ingkang anêmahi tan prayoga |
tiwase ||

Jilid 2 - Kaca : 146

33. wontên ingkang botên kenging babarpisan |
kaangge |
iyasaa kewala ugi tan kêna |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 190 >

 sanèse |
naradipa ugi tan kêna ngagêma |
slirane ||

34. Muhung kagêm sajèn saking karsa nata |

kenginge |
(ng)gih punika dara-muluk namanira |
dhasare |
wulung dilêm kêndhit pêthak têngahira |
wulunge ||

35. Kacariyos punika agêm sri nata |

mandhirèng |
ardi Lawu ngratoni lêlêmbut arga |
êrèhe |
satunggilnya wastanipun udaraga |
dhasare ||

36. Tigang warni wungu gadhung miwah jingga |

sèrète |
wiyaripun tigang nyantun udakara |
warnine |
pinggir jingga nuntên ijêm sorot jênar |
birune ||

37. Tinon wingit kadya kukudhung wangkawa |

gêbyare |
(ng)gih punika agêm dalêm pramèswara |
(n)Dalêpèh |
ajêjuluk Kangjêng Ratu Widanangga |
sartane ||

38. Agêm dalêm Kangjêng Ratu ing Tunjungbang |

prajane |
ing têlênging sangantên kidul punika |
kratone |
kang anduduk (n)Jêng Ratu Kidul minulya |
parabe ||

127. Mêgatruh
1. Bilih wontên dhawuh dalêm sang aprabu |
yasa sêkaran kang nami |
uda-raga dara-muluk |
ingkang (ng)garap kêdah rêsik |
ing (n)jawi miwah ing batos ||

2. Jroning garap padupan kêdah kumêlun |

kang langkêp sêsajènèki |
sajèn sabên dintên santun |
saupami kirang rêsik |
dupa sajèn tan mirantos ||

3. Pan saèstu lajêng wontên angin agung |

maligi ing griya mami |
kang (ng)garap kadhang sumaput |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 191 >

 botênipun lajêng sakit |
têrkadhang tumêkèng layon ||

4. Mila kêdah angatos-atos satuhu |

botên kenging ginagampil |
èstu agêng halatipun |
paran kang dipun karsani |
kula mung cumadhong dhawoh ||

20 Kasambêt dhatêngipun Nyai Sriyatna ingkang nêrangakên bab warni-

warnining sajèn gadhah damêl mantu kalêbêt pêndhêman, guwakan, sajèn
tarub, sajèn dandang pawon tuwin adang, sajèn majang patanèn, sajèn
siraman, sajèn paès, sajèn nyukur pangantèn jalêr, sajèn ningkahan, sajèn
pêngulu, panêbus kêmbar-mayang, majêmukan, mêmule, saratipun pênganièn
boyongan, tuwin sapêkênan. ...
kaca 147-158.

Jilid 2 - Kaca : 147

5. Nyai Pujastuti awacana arum |
mênggah cacah tuwin warni |
atanapi tumrapipun |
kacêkaping sadayèki |
sumangga uwa kemawon ||

6. Sampun mawi wagugên tyas saha rikuh |

rêrêgèn kapanggih wingking |
janji kacêkap kang pêrlu |
kula mangke angaturi |
patumbasanipun lawon ||

7. Kathahipun salangkung reyal rumuhun |

Padmasastra wus atampi |
myang sinagahan sadarum |
kasaru wau kang prapti |
Nyai Sriyatna wus lunggoh ||

8. Pujastuti ngacarani tamunipun |

mangga (n)dika parêng ngarsi |
lami ulun ngayun-ayun |
punapa sami basuki |
Nyai Sriyatna lingnya lon ||

9. Pandongamu iya bèng padha rahayu |

nahên para tamu sami |
sadaya atur rahayu |
Nyai Sriyatna nanggapi |
iya padha karahayon ||

10. Pujastuti amingsêr dènnira lungguh |

sarta aturira aris |
bok cilik bilih panuju |
winantu dhanganing galih |
badhe damêle pun Bruwok ||

11. Rèhning kula dèrèng sumêrêp saèstu |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 192 >

 bab sarat amangun kardi |
sajèn ing sasaminipun |
bucalan mulèn kêndhuri |
sadaya punika borong ||

12. Dhuh (m)bok-cilik ngandikakna warninipun |

kula lajêng nyadhiyani |
Nyai Sriyatna lingnya rum |
iya aja walangati |
lah mangkene kang wus klakon ||

13. Sadurunge ngadêgake ingkang tarub |

sumur sajroning capuri |
lan sakiwa têngênipun |
kabèh sarat dicêmplungi |
krambil satabone wutoh ||

14. Lan pêndhêman iku prêlokna rumuhun |

ing ngarêp regol ing (n)jawi |
myang ngarêping pintu-pintu |
kang kaambah nambut-kardi |
tuwin têngah latar kono ||

15. Lan ing dlanggung prapatan kang bakalipun |

ingambah benjang yèn mulih |
marang omahe kang jalu |
barêng kalawan (m)buwangi |
kabèh iku dikalakon ||

Jilid 2 - Kaca : 148

16. Kang pêndhêman arupa lênga nyagêndul |
kalawan kang tigan pitik |
kêmiri kang gêpak jêndhul |
kluwak dhêle kacang ruji |
gêrèh pèthèk ampo uwos ||

17. Dhuwit amung saprapat tan kêna langkung |

dadi siji diwadhahi |
ing êmpluk anyar tinutup |
bêndha dene kang nèng takir |
jênang abang baro-baro ||

18. Gêcok mêntah matêng gantale ywa kantun |

de buwangan saka kori |
pawuhan pakiwan sumur |
jênang putih jênang abrit |
lawan jênang baro-baro ||

19. Gêcok mêntah matêng sêkar gantalipun |

(n)dhog pitik bêras kêmiri |
kluwak dhêle artanipun |
saprapat lan kacang ruji |
padha lan pêndhêman rêko ||

20. Slamêtana adêge ingkang tatarub |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 193 >

 rong ambêng sêga luluti |
lan rong ambêng sêga wuduk |
nêm ambêng basahan nasi |
golonge rorikur jodho ||

21. Jajan pasar dhawêt rujak wadhah katut |

pêcêl pitik jangan mênir |
lêmbaran jagowan pingul |
jênang abang putih baning |
lawan jênang baro-baro ||

22. Jongkong inthil pisang ayu sêdhah ayu |

pinêpakan abonèki |
jambe gambir (m)bako apu |
ujub pasrahna mring naib |
sayêktine uwis wêroh ||

23. Sajèn awit ambêlèh maesa iku |

panggang tumpêng krambil siji |
jajan pasar aywa kantun |
gula krambil jodhog kêndhi |
kalasa pandhan sawiyos ||

24. Tindhih dhuwit suwung saprapat puniku |

ingkang kok anggo susulih |
sarat linggih gigiripun |
mesa sawuse tinali |
iku kudu nganggo prabot ||

25. Kêmbên bangun-tulak sinjang tuluh-watu |

kulambine wulung langking |
(ng)gendhong têtêl nganggo payung |
klasa ginêlar ing gigir |
nulya lininggihan gupoh ||

26. Karo jawab mangkene ing têmbungipun |

Ki Gumbrêg panyuwun mami |
momonganmu dak(ng)go mantu |
bisaa babar (m)brêkati |
sarta turah karahayon ||
Jilid 2 - Kaca : 149
27. Sajèn adang manut dêging dandangipun |
dandang siji sajèn-siji |
panggang tumpêng klapa wutuh |
jajan pasar jodhog kêndhi |
gula klapa tangkêp wutoh ||

28. Gêdhang suruh saprabote ayu-ayu |

kalasa pandhan sawiji |
rong wang saprapat artèku |
arahên rambah kaping tri |
dandang binorèhan klomoh ||

29. Wusing ngadêg kang kutug aywa kalimput |

ing pawon mangkono ugi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 194 >

 sabên wus dadi kang latu |
aywa lali anyêmplungi |
mênyan mring cangkêming pawon ||

30. Sajèn gêdhong bêras ing mangkya winuwus |

panggang tumpêng krambil siji |
klasa pandhan bêras payung |
jajan-pasar gula krambil |
lawe kêndhi lawan jodhog ||

31. Jadah wajik gêdhang ayu suruh ayu |

rêrangkene jungkat suri |
kaca kêmbang borèh arum |
mênyan nganggo tindhih dhuwit |
rong uwang saprapat wutoh ||

32. Sajèn pawon gêdhong ulam gêdhong sêkul |

gêdhong dharan gêdhong sirih |
lawan sajèn gangsa agung |
sajèn paturon pangantin |
cacah warnane tan seos ||

33. Panggang tumpêng jajan pasar krambil wutuh |

jadah jênang gula krambil |
kêmbang borèh mênyanipun |
kaca cilik jungkat suri |
klasa pandhan kêndhil jodhog ||

34. Suruh ayu saprantine gêdhang ayu |

rong wang saprapat kang tindhih |
têkan ing sapasaripun |
amung rambah kaping kalih |
utama luwih ping pindho ||

35. Sajèn majang patanèn (n)jaba jronipun |

panggang tumpêng pitik urip |
klapa wutuh cacahipun |
kabèh iku ngloro iji |
kalawan rong kati uwos ||

36. Lênga kacang uga amung loro gêndul |

klasa pandhan têlu iji |
panganan tumpêng têtêlu |
jajan pasar jungkat suri |
kaca mênyan sêkar konyoh ||

37. Gêdhang ayu suruh ayu jambe ayu |

ênjêt mênthur gambir kuning |
jadah wajik pondhoh biru |
padha tinêtêla sami |
pring sadhapur inthil jongkong ||

Jilid 2 - Kaca : 150

38. Lêr-ulêran kalêpon gimbal cêngkaruk |
palèrèt srabi kang putih |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 195 >

 pindhang antêp kalakipun |
pêcêl pitik jangan mênir |
pitung jodho sêga golong ||

39. Sêga wuduk lêmbaran ayam kang wutuh |

gêrèh juwi mung sarakit |
rong wang saprapat artèku |
lan sadhiya mayang wangi |
miwah cacarangan suroh ||

40. Iku suruh bakal tinlênikan apu |

lawan lètrèk têlung warni |
kêmbangan pacing tawèku |
papasan matêng lan malih |
jrudêmung pandhan pinêthot ||

128. Jurudêmung
1. Mayang jambê lawan sêdhah |
sawise tinutul-tutul |
lan lètrèk tri warna wau |
winiru ingkang prayogi |
canthèlna cincinganipun |
patanèn de kang pinatah |
majang milih dyah kang sêpuh ||

2. Sajèn garenda winarna |

panggang tumpêng klasa wutuh |
jadah jênang pondhoh biru |
satangkêp gula kalapa |
gêdhang ayu suruh ayu |
satundhune pamucangan |
jungkat suri kaca timur ||

3. Lênga sundhul ing awiyat |

jajan-pasar kêmbang campur |
mênyan lawan konyoh arum |
jodhog kêndhi klasa pandhan |
tindhih arta aywa kantun |
kèhe rong uwang saprapat |
iku mung sapisan uwus ||

4. Sajèn adus bakal ngantyan |

rambah kaping pindho amung |
tumpêng robyong arannipun |
kalawan tumpêng janganan |
jajan pasar gêdhang ayu |
suruh ayu saabênnya |
kêmbang mênyan borèh arum ||

5. Tindhihe rong wang sêpratapt |

patêlêsan lawon pingul |
kêmbang sataman ywa kantun |
iku kang kinarya siram |
wusing adus gya rinatus |
kabèh saranduning badan |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 196 >

 iya lawan remanipun ||

6. Sajèn paès rong rambahan |

sarambahane winurus |
panggang tumpêng krambil wutuh |
pitik urip gula klapa |
jadah jênang pondhoh biru |
kêmbang borèh jajan-pasar |
gêdhang ayu suruh ayu ||

Jilid 2 - Kaca : 151

7. Langkêp saadune pisan |
jungkat suri kaca timur |
lênga sundhul mega biru |
tindhihe salawe uwang |
anadene linggihipun |
kalasa pasir kang rembyak |
talèmèkira cinatur ||

8. Godhong kluwih alang-alang |

godhong apa-apa iku |
lawan godhong kara uwus |
jarik amba myang sumêkan |
êncit ing sapantêsipun |
lètrèk ingkang warna-warna |
kang pêpak kêmbanganipun ||

9. Opahe rong reyal sowang |

patang reyal gunggungipun |
ingkang dènanggo sadarum |
klambi jarik kasêmêkan |
kabèh dadi darbèkipun |
nyai tukang juru pahyas |
sapangadêg basanipun ||

10. Bakal pangantène lanang |

mung kinêrik alisipun |
yèn brêngos uga cinukur |
tanapi kakêtêpira |
kirêrik godhèg pinatut |
sajèn talèmèke padha |
mung sapisan bae uwus ||

11. Sarta ora nganggo opah |

amung jarit klambi sabuk |
iku dadi duwèkipun |
kang ngêrik pangantèn priya |
lan sajèn-tlèmèk sadarum |
nanging datanpa suguhan |
panganan lan iwak sêkul ||

12. Amung wedang lan panganan |

de tukang pahyas dyah wau |
suguhe wedang kang patut |
iwak panganan rinampat |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 197 >

 sêkul pêthak panjang munjung |
binarkat dadi rong jodhang |
kang samuwa wujudipun ||

13. Nahên sajèning paningkah |

panggang tumpêng klapa wutuh |
gula krambil ayam idhup |
pondhoh wajik jadah jênang |
jajan pasar borèh arum |
kêmbang mênyan suri jungkat |
kêndhi jodhog kaca timur ||

14. Suruh ayu sabumbunya |

satangkêp kang pisang ayu |
lênga sundhul-langitipun |
lawe lan kêkalih cikal |
rong wang saprapat tindhih mung |
sabêruk bras klasa pandhan |
sakacu kang lawon pingul ||

15. Sanggan sarakit warnanya |

patang tangkêp gêdhang ayu |
suruh ayu abênipun |
sarwa wêtahan sadaya |
pari kisi agêl kapuk |
lênga sundhul-langit jungkat |
suri kaca dom-wajèku ||

Jilid 2 - Kaca : 152

16. Asêm kunir mênyan kêmbang |
borèh arum aywa kantun |
anyêtukêl lawenipun |
artane nyêlawe uwang |
mori putih kanggo tutup |
tinata dadi sawadhah |
poma aywa na kalimput ||

17. Klasa pandhan linambaran |

mori putih têlung kacu |
linggihan paningkahipun |
suguh pangulu binêrkat |
rampadan lèmpèr sadarum |
tumpêng siji ingkang pêthak |
iwak rampadan rong puluh ||

18. Panganan olah-olahan |

pala pêndhêm simpar gantung |
akèhe uga rong puluh |
kabèh winadhahan jodhang |
kabèh wadhah sanggan wau |
sampat rarangkenira |
tinata makêndhung-kêndhung ||

19. Panêbus sadhiyanana |

winadhahan ingkang patut |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 198 >

 satangkêp gêdhang kang ayu |
suruh ayu saabênnya |
pari kisi agêl kapuk |
lênga sundhul-ing-awiyat |
mênyan kêmbang borèh arum ||

20. Jungkat suri êdom waja |

satangkêp gula klapèku |
asêm kunir lawenipun |
tindhihe salawe uwang |
srêbèt putih tutupipun |
dinokok nèng pondhokira |
ênggone pangantèn kakung ||

21. Yèn wus ngajêngakên panggya |

iku angkate panêbus |
tinampan ing biyungipun |
kang (ng)gawa padha wanodya |
milih kang sêmbada sêpuh |
yèn wus tinampan nyi wisma |
pangantèn anulya pangguh ||

22. Pamasange kang tuwuhan |

sadurunge nyantri iku |
kêmbar mayang rong rakit wus |
dawêgane ana papat |
kuncunge nanas rumucuh |
ingkang sarakit pinasang |
cakêt patanèn pinatut ||

23. Lamun anglêbokkên ngomah |

kudu mêtu lawang agung |
kang nampani pra dyah sêpuh |
nyuwun ingkang sawab barkah |
kang widada sugih sunu |
ingkang sarakit pinasang |
nèng pondhoke mantèn jalu ||

24. Têmbe têmune ginawa |

anjajari anèng ngayun |
ingêmban kakêmbên sindur |
ingkang ngêmban janma lanang |
tumêkane ngarêp pintu |
tinampanan pra dyah wrêdha |
pinasang sapantêsipun ||

25. Sapasare kang pangantyan |

kuncung kêmbar mayang wau |
nanas kang wayah rêmucuh |
rinujak lawan dawêgan |
apan satangine turu |
pinangana sakaliyan |
watêke gêlis sasunu ||

Jilid 2 - Kaca : 153

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 199 >

26. Pinasang cêlak krobongan |
roro bonyo dilah sèwu |
kêndhi roro isi banyu |
kalêmuk roro kang kêmbar |
kang sawiji isi banyu |
têmpuran kali bangawan |
dene ta sajuganipun ||

27. Isi bêras miri kluwak |

kêmbang mênyan borèh arum |
dhuwit salawe wang wutuh |
têmbe kanggo salamêtan |
kêndhuri sapasaripun |
kêlêmuk ro tunutupan |
lètrèk gadhung rolathinipun ||

28. Palinggihane pangantyan |

kang ginêlar ngarêpipun |
patanèn dhadhasaripun |
godhong kluwih apa-apa |
lang-alang godhong karèku |
tunutupan klasa pandhan |
nulya tlèmèk sinjangipun ||

29. Pangantèn wadon lan lanang |

banjur klasa batunipun |
kumuda kang dadi tutup |
sinêbaran sêkar-sêkar |
campur bawur arum-arum |
lan dhuwit salawe uwang |
gêbêgan ingkang gumêbyur ||

30. Kacang kawak dhêle kawak |

iya iku kacar-kusur |
klasa pandhan ingkang alus |
dinokokan bêras jênar |
kacang dhêle sêkar arum |
dhuwite salawe uwang |
kang rêsik gêbêganipun ||

31. Wilujêngan majêmukan |

midodarèni puniku |
mênêng bêdhug ing pangêpung |
mêmule (n)Jêng Nabi Duta |
rasulan babasanipun |
sêga wuduk rong ambêngan |
lêmbaran rong wadhah wutuh ||

32. Pitik wadon pitik lanang |

ingkang timbang agêngipun |
lombok bang kêncêng sawadhah |
winorke kêlawan uyah |
wuku ginêrus kang alus |
kêmbang kanthil putih jênar |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 200 >

 kutug borèh arum-arum ||

33. Lan mêmule sanggyanira |

luluhur èstri myang jalu |
sêga golong jêjêripun |
jangan mênir pêcêl ayam |
jangan padha-mara iku |
kalawan iwak ranjapan |
iwak dharat kali laut ||

34. Papanganan warna-warna |

pala pêndhêm simpar gantung |
kang mêntahan kang kinulup |
lah-olahan warna-warna |
kêtan kolak aywa kantun |
apêm kocor apêm abang |
sêkar borèh datan kantun ||

Jilid 2 - Kaca : 154

35. Slamêtan sawusing ningkah |
kirim donga pra luluhur |
sêga asahan kêhipun |
limang ambêng aywa kurang |
sêga golong sêga wuduk |
jangan mênir pêcêl ayam |
lêmbaran èstri myang jalu ||

36. Jênang putih lawan abang |

miwah jênang baro-baro |
jajan pasar aywa kantun |
kêmbang borèh lawan mênyan |
dhuwit dadya slawatipun |
rong uwang luwih saprapat |
kang pêpak rarampenipun ||

37. Brokohan sawusing panggya |

padha lan slamêtanipun |
sawising ningkah wau |
Pujastuti aturira |
dhuh (m)bokcilik kula gumun |
de tan wontên kaliwatan |
wijiling wuwus (m)barubul ||

129. Mijil
1. Iki jêbèng isih ana maning |
kang durung kawiyos |
salamêtan lawan isarate |
Pujastuti aturira manis |
sarwi angêjogi |
pangunjukanipun ||

2. Langkung wêlas kula aningali |

dharan taksih wutoh |
lawan wedang tan wontên kalonge |
prayogine sami dènrahabi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 201 >

 kaliyan sinambi |
amêdharkên tutur ||

3. Kyai Juru myang pra tamu sami |

sadaya andomblong |
miyarsakkên Sriyatna kaole |
dhadharan rinusak cinamik |
myang minum wedang tih |
wênèh mucang udut ||

4. Nyi Sriyatna amêdharkên malih |

anakmu si Mênok |
gawèkêna bantul jumputane |
kanggo turu sawuse apanggih |
besuk lamun mulih |
iku aja kantun ||

5. Lawan ponjèn isi anggi-anggi |

winadhahan kanthong |
dhewe-dhewe gya nèng kanthong gêdhe |
lan (ng)guwangi besuk ulihnèki |
sabên angliwati |
ing kali puniku ||

6. Rupa pitik sawiji kang cilik |

kêmbang mênyan konyoh |
miri kluwak kalawan bêrase |
wadhahana dumadi sawiji |
mênèk tan na pitik |
êndhog bae cukup ||

Jilid 2 - Kaca : 155

7. Sapasare kudu dislamêti |
sêga wuduk golong |
sêga punar bêras ingkang anèng |
ing kalêmuk uworna kang wradin |
salawe wang dhuwit |
kanggowa têtuku ||

8. Pirantine sêga têlung warni |

yèn tan cukup êjog |
nanging kudu mangkono sarate |
lawan jênang sungsum juruh krambil |
diratakna maring |
kang padha tutulung ||

9. Lan pangantèn sabarayatnèki |

kang padha kalêson |
kabèh iku namung nirokake |
kang wus klakon duk ing nguni-uni |
basane ngêluluri |
ujaring pra sêpuh ||

10. Gumarubyug ingkang prapta maring |

lurah èstri ing jro |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 202 >

 Kyai Juru gupuh mapagake |
Cêbolang Mat Têngara gya mijil |
para lurah sami |
ingaturan masuk ||

11. Pujastuti mapag anèng kori |

ingaturan gupoh |
samya lênggah (m)banjêng thèrèk-thèrèk |
saha atur pambagya basuki |
sadaya mangsuli |
(ng)gih sami rahayu ||

12. Suwusira sinunggata sami |

nyi wisma lingnya lon |
babo para mitra sadayane |
mugi samya (n)dhangankên pênggalih |
têmpuking pakardi |
ing panuwun ulun ||

13. Kaparênga sami (m)biyantoni |

inggih gotongroyong |
nindhihana pakaryan salire |
Among Bukti pawon sadayèki |
Among Sokanandi |
nyêpêng uwos sêkul ||

14. Among Bikang Mardeya majibi |

ing dhaharan gêdhong |
mamanisan myang lah-olahane |
Nyi Mong Talijiwa amajibi |
dharan wowohan-di |
ing sasaminipun ||

15. Nyi Mong Kahwa ingkang amajibi |

gêdhong wedang manggon |
Among Sêdhah amajibi gantèn |
Mong Usadi ingkang majibi |
loloh atanapi |
tapêl rapuh pupur ||

16. Pangunjukan kang mawi gi-anggi |

pokok srêbat êpos |
iman adhêm myang adi-limane |
bêraskêncur tuwin êbir manis |
sriawan kang saking |
pohan pisang kluthuk ||

17. Among ganda ngastaa wawangi |

lisah sêkar konyoh |
inggih anggèr ywa sêmêlang tyase |
sêkar buntal kangge (m)benjing panggih |
gomboyoking kang kêris |
tuwin tutup gêlung ||

Jilid 2 - Kaca : 156

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 203 >

18. Gajah-ngoling kangge mantèn èstri |
miwah karang-mêlok |
ulur atur pasumbang badhene |
ukêl èstri myang gombyoking kêris |
kula nyadhiyani |
siyang sontên santun ||

19. Pujastuti nuwun aturnèki |

malih wacana lon |
Among Suka nata lêlangêne |
Mong (n)Drawina ingkang mangagêngi |
sêgah sadayèki |
myang cadhonganipun ||

20. Nyai Sukarêna among tami |

Mong Busana manggon |
Mong Pangantèn nyêpêng dandosane |
ngiras pantês ingkang (m)busanani |
kang sinungan ing ling |
nyagahi sadarum ||

21. Tandya mangarsa Rara Mustari |

lampahira alon |
anyêlaki marang ing ibune |
matur ririh (ng)gonku caos bukti |
ing jêro myang (n)jawi |
iku uwis rampung ||

22. Pujastuti nulya ngacarani |

sadaya kemawon |
kula turi dhahar sawontêne |
para tamu sami ananggapi |
gya dhahar nèng gadri |
guyub sarju kêmbul ||

23. Jroning bukti Sriyatna lingnya ris |

rèhning wayahingong |
pan pambarêp kawahane |
paningsête apa wus nêtêpi |
Kyai Pujastuti |
alon aturipun ||

24. Nuwun ingkang kawula tampèni |

warni pao-pao |
isi arta kalih sami talèn |
supe lintring-pangantèn kakalih |
sinjang lurik bathik |
anyatunggal amung ||

25. Kasumêkan lalêmês myang bathik |

sami anyawiyos |
pisang ayu saabon-abone |
dharan jadah jênang pondhoh wajik |
lah-olahan inggih |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 204 >

 pêpak warninipun ||

26. Pêcêl ayam jangan mênir mranti |

sêkulipun golong |
amêpêki dharan wowohane |
pala pêndhêm kasimpar mênuhi |
(m)botên wontên malih |
anamung puniku ||

27. Iya uwus gênêp iku nini |

lamaran yèn rawoh |
sira lawan lakinira dhewe |
kang nampani kalawan dèntiti |
Nyai Pujastuti |
sandika turipun ||

Jilid 2 - Kaca : 157

28. Warninipun lamaran punapi |
aparinga dhawoh |
kang supadi sagêd nitisake |
Sriyatna ngling bubak-kawah nini |
lamaran kang mêsthi |
iki warninipun ||

29. Suruh ayu lawan pisang kuning |

bon-abon mirantos |
gambir ênjêt bako lawan jambe |
gula krambil lawe jungkat suri |
lênga sundhul-langit |
kaca sêkar rapuh ||

30. Kêbo loro babon angrêm kalih |

sawung wiring loro |
banyak loro dandang kêndhil kèncèng |
kêndhil kêkêp pangaron nyawiji |
sadaya têmbagi |
myang bêkakasipun ||

31. Arêratêng iyan angi ilir |

kukusan rok-orok |
ulêg-ulêg susuk lan enthonge |
solèt irus tumbu tenggok cêthing |
lamun nganggo dhuwit |
nèng kanthong pinikul ||

32. Jarik bathik lurik lawan êncit |

morine sa-êmblog |
êmpon-êmpon lan anggi-anggine |
bumbu-bumbu ingkang amêpêki |
brambang uyah trasi |
ing sasaminipun ||

33. Pêcêl pitik lawan jangan mênir |

sêgane ginolong |
lombok terong padha sauwite |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 205 >

 bêras kacang kadhêle kêrambil |
têbu saronnèki |
kayu walikukun ||

34. Amung iku datan ana maning |

kaelinganingong |
Pujastuti (n)dhêku lon ature |
numplak-ponjèn punapinggih mawi |
Sriyatna mangsuli |
asru gujêngipun ||

35. Anak ragil iku ingkang mawi |

isarat mangkene |
numplak-ponjèn mangkene rupane |
kanthong saking suwèkan mawarni |
isi anggi-anggi |
sêkar campur bawur ||

36. Bêras kuning dhuwit warni-warni |

wit ingaran ngantos |
têkan ringgit êmas dene kèhe |
tan winangên ing sasukanèki |
ngantos wusing panggih |
sibiyung mangayun ||

37. Nèng ngarêping patanèn alinggih |

anglumpukkên gupoh |
anak-anak kalawan mantune |
wusing pêpak kanthong binukak glis |
rinayah pêngantin |
anak tuwin mantu ||

38. Pujastuti nalika miyarsi |

manthuk-manthuk (n)domblong |
e lah êmbokcilik mèh kasupèn |
kacar-kucur sampuning tinampi |
kadokok ing pundi |
paran pêrlunipun ||

Jilid 2 - Kaca : 158

39. Uworrêna ing klêmuk kang isi |
arta lawan uwos |
uga kanggo ing salamêtane |
têmbe sapasare kang pangantin |
sajèn lênga krambil |
iku ywa kalêbu ||

40. Nutug dènnya akêmbulan bukti |

sawuse linorod |
mring pawingking rame suwarane |
pamucangan sumaos mangarsi |
kabèh para tami |
gya pamit umantuk ||

41. Wus bubaran para kadang èstri |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 206 >

 (n)jawi winiraos |
Kyai Juru saanak putune |
kadang warga sarèrèhanèki |
wusing andum kardi |
nulya bukti nutug ||

42. Wusing bukti linilanan sami |

sowang-sowang aso |
Mas Cêbolang Amat Têngarane |
lajêng dènnya samya nambutkardi |
tan kalilan mulih |
maring pondhokipun ||

43. Bakda Ngisa sabibaring bukti |

lungguh wisma kulon |
Mat Têngara Cêbolang rewange |
Kyai Juru angandika aris |
anak cara Jawi |
akèh rangkenipun ||

44. Mas Cêbolang matur mangênjali |

ing pêngraosingong |
sampun tlêsih tan wontên kang cèwèt |
kadi ingkang winêdharkên dening |
ing Sriyatna Nyai |
siyang kala wau ||

45. Iya kulup nanging ana maning |

kang kudu linakon |
têmbe lamun dhauping pangantèn |
yèn wus têkan sangarêping kori |
lanang nèng pêndhapi |
wadon nèng jro pintu ||

46. Gya balangan gantal kang kinardi |

gathuk lawang gupoh |
ingkang wadon anyandhak sukune |
ngantèn lanang nulya dèn wisuhi |
we sataman wangi |
sarat mêcah gupuh ||

47. Tigan ayam sawiji nèng kori |

nulya mantèn wadon |
kanthèn asta kalawan kakunge |
têkèng ngarêp patanèn gya linggih |
kang wadon nèng kering |
gya ngujung mring kakung ||

48. Wusing ngujung mantèn lanang nuli |

munggah maring kobong |
nulya kacar-kucur iku ranne |
yèn wus kacar-kucur bali linggih |
bapake kang èstri |
anêngahi lungguh ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 207 >

49. Nulya mangku pangantèn kakalih |
(m)bokne tanya gupoh |
abot êndi babo bapakane |
ingkang jalu anauri ririh |
padha bae nyai |
tan na bedanipun ||
21 Katungka dhatêngipun Nyai Lurah saking salêbêting kraton, nêrangkên bab
lamaran, paningsêt bukak kawah (mantu kapisan), tumplak-ponjèn (mantu
putri ragil) tuwin upacara panggihing pêngantèn. ...
kaca 158-160.

Jilid 2 - Kaca : 159

50. Wusing mangku mijil amanggihi |
ingkang para dhayoh |
kang wajib ingabêktèn pangantèn |
dènaturi umanjing jro panti |
pangantèn ngabêkti |
marang tamu kakung ||

51. Lan ngabêkti para tamu putri |

lan mring bapa êmbok |
yèn pangantèn dhudha lanangane |
ingkang wadon isih prawan sunthi |
nalikane panggih |
balangan wus rampung ||

52. Gathuk anèng samadyaning kori |

sakaloron (n)dhodhok |
ingkang lanang anyêkêl tumpêre |
ingkang wadon gupuh anyirami |
kalamun kapanggih |
misan prênahipun ||

53. Ingkang lanang isarate mawi |

macul pipisan prok |
lamun awu tuwa kang wadone |
ingkang priya isarate mawi |
macul tumpêng putih |
nèng ngarêping pintu ||

54. Yèn wong ngandhap olèh putri nginggil |

darahe sang katong |
nalikane lumaku angangge |
mandhi lawung liligan mantêsi |
têkaning taritis |
sing pandhapa uwus ||

55. Nalikane pangantèn lumaris |

duk arsa kapanggoh |
pan kinanthi ing kanan keringe |
èstri jalu nganggo patah sami |
kang (ng)gawa tapsirih |
lan paidon iku ||

56. Wusing têmu ing wancine guling |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 208 >

 tinurokkên kobong |
cinolokan iku sirate |
kaping têlu ing dalêm sawêngi |
Cêbolang miyarsi |
gumuyu angguguk ||

57. Adhi Amat napa sagêd guling |

dene nêmbe panggoh |
tuwin napa sagêd ngena-ngene |
baji rikuh ajrih mawi isin |
Mat Têngara angling |
ing saèstunipun ||

58. (ng)Gih makatên nanging mung saratri |

kang mawi cinolok |
siyangipun tuwin salajênge |
kunir pita kucing ing wanadri |
nèng sênthong kinunci |
kantun nêmu kuwuk ||

59. wontên malih kang ngisin-isini |

bilih wus kalakon |
senapati ambêdhah kuthane |
enjingipun sakaliyan sami |
sarêng dènsirami |
dening pra dyah sêpuh ||

60. Patêlêsanipun sinjang putih |

sarta mawi loloh |
dlima pêthak binucal isine |
sinalinan kumukus jênitri |
mung nyajodho sami |
lawe kangge tangsul ||

Jilid 2 - Kaca : 160

61. botên mawi pinipas-pinipis |
kang jalêr kemawon |
ingkang mamah yèn wis wor idune |
linolohkên dhatêng ingkang èstri |
gathuk abên bibir |
tigang crutan sampun ||

62. Mas Cêbolang (ng)galêgês lingnya ris |

katujune ingong |
tan tinitah dadi wawadone |
iba-iba ênêgku ing ati |
idu kangge jampi |
gèk riyake katut ||

63. Sawusira wanci lingsir ratri |

Ki Juru lingnya lon |
bêcik aso sesuk nyambutgawe |
Kyai Juru gya umanjing panti |
kang tinilar guling |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 209 >

 kadi mêndêm pucung ||

130. Pocung
1. Sabên ari kang nambutkarya lumintu |
Ki Juru pinarak |
anèng ngèmpèring pandhapi |
anampèni ature kang lumaksana ||

2. Anyêdhahi paningkah myang panggihipun |

kang cakêt ing ngarsa |
kaum sampun munggah kaji |
nanging taksih karan anak Pak Goniyah ||

3. Sambèn (n)dangu marang Pak Goniyah wau |

ujubing slamêtan |
mumule myang donganèki |
awit tarub tumêkane salapanan ||

4. Aturipun lujênga ngadêging tarub |

ujub amumulya |
Ki Agêng Tarub ing uni |
myang luluhur saking èstri saking priya ||

5. Kang sêmara-siti tuwin kutu-kutu |

walang wong antaga |
kang dènambah sadayèki |
mugi sami anêbihna sambekala ||

6. Anyêlakna ing suka raharja sarju |

kadugèn sakarsa |
donganya mulyakkên Kyai |
Agêng Tarub kalawan Salamêt donga ||

7. Wilujêngan midadarèni majêmuk |

ujub asung dhahar |
(n)Jêng Gusti Nabi sinêlir |
dalah garwa putra wayah myang sakabat ||

8. Ing pangiwa asung dhahar sanggyanipun |

para widadara |
tuwin para widadari |
(m)brêkahana midadarèni pangantyan ||

9. Sapanginggil tulusa suka rahayu |

ywa na kara-kara |
donganipun Rasul tuwin |
donga Slamêt cêkap kakalih punika ||

22 Ki Pujangkara kaadhêp modin Ki Goniyah. Ingkang karêmbag bab tujuanipun

mêmule arwahipun para lêluhur, bab panampining lamaran, dhatêngipun
calon pêngantèn jalêr ngabdi calon marasêpuh, midadarèni, tahlil, agêm-
agêmanipun tiyang mantu, ningkahing pêngantèn, lan panggihipun pangantèn.
... kaca 160-165.

Jilid 2 - Kaca : 161

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 210 >

10. Wilujêngan sabibaring ningkahipun |
ujub kintun donga |
tuwin mumule sanggyaning |
pra luluhur saking èstri saking priya ||

11. Kang sêmara-siti tuwin kutu-kutu |

walang wong antaga |
kang dènambah sadayèki |
tinêbihna saking ing beka sêngkala ||

12. Anyêlakna ing sênêng suka rahayu |

kadugèn sakarsa |
donganya Slamêt-bidini |
saha mawi donga Takwil-ngumurana ||

13. Wilujêngan brokohan sasampunipun |

panggihing pangantyan |
ujubipun nyumêrêpi |
sadhèrèking pangantyan èstri lan priya ||

14. Ingkang lair nunggil sadintên puniku |

mugi andongakna |
lêstantun suka basuki |
donganipun Takwil-ngumur myang Raharja ||

15. Wilujêngan inggih ing sapêkênipun |

pangantyan ujubnya |
mumule kang smara-siti |
amumule kang dipun ambah sadaya ||

16. Myang kadangnya pangantyan èstri lan jalu |

lawan dintên sapta |
pêkênan gangsal kang mugi |
anyêlakna kêcêkapan sukawirya ||

17. Alêstantun karya sapanginggilipun |

ywa na sambekala |
donganipun sami ugi |
muhung Slamêt lawan Takwil-ngumurana ||

18. Wilujêngan salapanan warninipun |

tumpêng jajanganan |
jênang pêthak jênang abrit |
jênang baro-baro tuwin jajan-pasar ||

19. Arta wajib kalih wang saprapat namung |

ujub amumulya |
dhatêng kang sêmara-siti |
nyumêrêpi dhatêng sadhèrèkipun pangantyan ||

20. Èstri jalu ingkang sarêng lairipun |

anjumurungana |
kadugèna ing sakapti |
sukawirya winantua karaharjan ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 211 >

21. Kadrajatan amintir rijêkinipun |
drêman sugih putra |
donganya Takwil-ngumuri |
lawan donga Sålamêt datan tinilar ||

22. Ingkang ulunlampahi salaminipun |

inggih mung punika |
Ki Juru ngandika aris |
rèh wus lumrah prayoga kalêstarèkna ||

23. Laminipun nambutkarya tan cinatur |

wus aparipurna |
sadaya sampun rinakit |
kang pinatah anyanyêpêng ing pakaryan ||

Jilid 2 - Kaca : 162

24. Èstri jalu nêtêpi rêmbag kang sampun |
iyêg abipraya |
tan ana cêngil-cinêgnil |
wawangkiting ari dhatêng ing sumbangan ||

25. Ambarubul datan ana kêndhatipun |

Kêbogiro ngangkang |
pra èstri tinampèn nyai |
para jalêr Kyai Juru kang atampa ||

26. Sêgahipun wedang dharan ulam sêkul |

sawusing sinêgah |
mantukipun dènsangoni |
binêktanan panganan myang sêkul ulam ||

27. Ing arine dhatênge lamaranipun |

Ki Juru pinarak |
anèng madyane pandhapi |
kadang warga sawatara anèng ngarsa ||

28. Dhatêngipun wanci sadèrènge bêdhug |

sadaya pinarak |
èmpèr pandhapi kang kering |
Nyai Juru pinarak mêdal pandhapa ||

29. Ingkang ngirid wusing matur parlunipun |

kanthi srat pratelan |
nulya sugata lumadi |
wedang dharan gantèn êsês wangi ngambar ||

30. Nyai Juru sêkaliyan Kyai Juru |

nampèni priyangga |
miturut isarat nênggih |
cinocogkên cacahe lawan pratelan ||

31. Sampun rujuk anêtêpi criyosipun |

ing uni Sriyatna |
sawusing binujakrami |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 212 >

 ingangsulan pamit mantuk wus linilan ||

32. Ri dhatênge anyantri Kiyai Juru |

miwah kadangwarga |
pinarak têngah pandhapi |
bakda Mahrib badhe pangantèn dhatêngnya ||

33. Carabalèn umyung lawan gangsa agung |

amungêl Ladrangan |
prapta palataran aglis |
ingacaran laju pinarak pandhapa ||

34. Wusing tata kang minangka kamisêpuh |

nyêlak mring ki wisma |
masrahkên bakal pangantèn |
wus tinampan anulya asung pambagya ||

35. Marang badhe pangantèn sarowangipun |

sêgahan magnarsa |
wedang êsês gantèn wangi |
kyai wisma manis wijiling wacana ||

36. Lah sumangga sami kaparênga ngunjuk |

pasugata wedang |
miwah êsês gantèn wangi |
kang sinung ngling angrahabi pasunggatan ||

37. Wusing nginum wedang êsês gantèn arum |

Ki Juru wacana |
rèhning sampun sawatawis |
prayogine aso dhatêng ing pondhokan ||

Jilid 2 - Kaca : 163

38. Sampun aso maring pamondhokanipun |
Ki Juru tan obah |
maksih pinarak pandhapi |
angêntosi dhatênge para ngulama ||

39. Ingkang ayun tilawat Kur'an nèng tajug |

sinambi ngandikan |
mungguh wong adarbe kardi |
ingaranan ewuh-ewuh sayêktinya ||

40. Dene ingkang têka basane martamu |

têgêse ywa kurang |
pangaksama angrahabi |
marang ingkang darbe wisma myang sêgahnya ||

41. Pamikirku mungguh wong darbe karyèku |

yèn uwis kacêkap |
iya kang limang prakawis |
dhingin (ng)gonne lulungguhan kang kapenak ||

42. Pindho rupan kang bêcik nyênêngkên kalbu |

ping tri pamirêngan |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 213 >

 kang kapenak piniyarsi |
kaping pate kêdah suguh kang mirasa ||

43. Kaping lima dènbarêsih manahipun |

aywa katèmpèlan |
hawa angrêgêdi ati |
katingalan wênês manising wadana ||

44. Krama alus ingkang marêkakên kalbu |

pra tamu kawratan |
panêmbrana narambahi |
ing pangarah padha suka pirêna-a ||

45. Gya kasaru pra ngulama dhatêngipun |

pinarak plataran |
laju ingirid mring masjid |
nèng surambi lajêng atilawat Kur'an ||

46. Kyai Juru nèng surambi tumut (n)darus |

langkêp sugatanya |
rampung tilawat kêndhuri |
wus bibaran mantuk samya (m)bêkta brêkat ||

47. Wangsul maring ing pandhapa Kyai Juru |

para kadangwarga |
maksih pêpak nèng pandhapi |
nulya prentah anatap ingkang pradangga ||

48. Nguyu-uyu midadarèni puniku |

Ki Juru ngandika |
kabèh para kadang sami |
awanuha marang Ki Mase Cêbolang ||

49. Para kadang kulawarga sadaya wus |

abagya-binagya |
rakêt lir wus wanuh lami |
nora mantra yèn lagya nêmbe kapanggya ||

Jilid 2 - Kaca : 164

50. Kyai Juru tanya mring kabayanipun |
ingkang padha mangkat |
marang pasareyan tahlil |
apa uwis padha lapur marang sira ||

51. Lawan ingkang sowan ki lurah pangulu |

nyuwun kêtib ingkang |
ningkahake benjing-enjing |
lan palilah (ng)goningsun nabuh gamêlan ||

52. Ki kêbayan mangênjali matur sampun |

klampahan sadaya |
Ki Juru ngandika malih |
Mas Cêbolang anak iki cara praja ||

53. Sadurunge kalakon ing parlunipun |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 214 >

 binantu anyadran |
kalawan tahlilan maring |
pra luluhur kang wus sumare sadaya ||

54. Anyuwun idi pangèstu rahayu |

ywa na kara-kara |
sajrone amangun kardi |
lastariya kadi èsthining wardaya ||

55. Abdidalêm katib kang ningkahkên sesuk |

panabuhing gangsa |
utawa ananggap ringgit |
nanging nganggo talèdhèk pan nora kêna ||

56. Iku kudu nyuwun lilahe pangulu |

Ki Cêbolang turnya |
kadipundi sababnèki |
wit kajuron babasane têgngah-têngah ||

57. Kawadanan suyud marang ing pangulu |

ananging kalilan |
nganggo caraning priyayi |
sawatara janji tan narajang karam ||

58. Kajabèku panganggoku lan ibumu |

umanjing isarat |
bêbêd tapih kudu sami |
lawan sabuk iku padhane sumêkan ||

59. Awit bilih jarik kudu tuluh-watu |

kêmbên bangun-tulak |
amidadarèni iki |
jarik bathik taruntum sindur sumêkan ||

60. Sesuk têmu jarik cakar kêmbênipun |

iku mayang-mêkar |
wising têmu jarik lurik |
corak kêpyur kakêmbêne pacing-tawa ||

61. Sapasaring pangantèn apan tinamtu |

jarik kêmbang jarak |
sumêkane sêmèn-tritis |
nanging aku anganggo sabuk bandhoga ||

62. Mas Cêbolang gèdhèg-gèdhèg sarwi matur |

tobil langkung kathah |
sarat-sarat cara Jawi |
iya kulup sapuluh kinapakêna ||

63. (n)Gonne nata majêmukan uwis rampung |

payo padha mangan |
mêngko sawise abukti |
rèh wus wêngi prayoga padha bubaran ||

Jilid 2 - Kaca : 165

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 215 >

64. Sigêg dalu enjinge ingkang cinatur |
ningkahe pangantyan |
mung marasêpuh nênggani |
sore panggya tamune kalangkung katthah ||

65. Kyai Juru miwah para among-tamu |

tan ana kèndêlnya |
dènnira ambojakrami |
para tamu jalu èstri sukarêna ||

66. Sarta rahab supêkêt sanggyaning lungguh |

tan ana kuciwa |
bibaring bojana nênggih |
boya nana kang sêdya madal pasilan ||

67. Jalu èstri wangsul palênggahanipun |

para tamu priya |
dènnya lêngsah nèng pandhapi |
sasukanya amrih enaking sarira ||

68. Miyarsakên ungêling pradangga arum |

sinambi ngandikan |
suwuking gangsa miyarsi |
ingkang samya kokojahan warna-warna ||

69. Pan riningkês rêroncène ningkah pangguh |

sajèn myang isarat |
tuwin lampah-lampahnèki |
traping karya miwah ingkang dadya karya ||

70. Sadaya wus tan ana kuciwanipun |

uruting sunggata |
patraping pambojakrami |
turut mathis arum-manis lir sarkara ||

131. Dhandhanggula
1. Tamu kakung ingkang mangagêngi |
Kyai Pangulu Amat Katêgan |
kalawan sapanêkare |
pujangganing prajagung |
Ki Tumênggung Sujanapuri |
panèwu mantri dêmang |
pênglawe nêlung jung |
sêsêg dènnya kêkojahan |
apêpanthan samya sênêng kang miyarsi |
ing crita amawarna ||

2. Ki Pangulu mêdharkên turuning |

Letulkadri ing wulan Ramêlan |
lamun ri Akat tanggale |
malêm ping pitulikur |
tumuruning Laitulkadri |
yèn Sênèn tanggalira |
malêm sangalikur |
lamun Salasa kang tanggal |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 216 >

 malêm kaping salawe tumurunèki |
ingkang Laitulkadar ||

3. Lamun ari Rêbo tanggalnèki |

malêm pitulikur tumurunnya |
kalamun Kêmis tanggale |
malêming têlulikur |
tumuruning Laitulkadri |
yèn tanggale Jumuwah |
malêm sangalikur |
yèn ari Saptu tanggalnya |
malêm kaping salikur tumurunèki |
ingkang Laitulkadar ||

23 V. Jagong pêngantèn
Para tamu sami lênggah anggrombol mirêngakên cariyos utawi dêdongengan
mawarni-warni. Kyai Amat Katêgan nêrangakên bab tumuruning Laelatul-
kadar, bab mukjijat, kêramat, mangunah lan istijrat tandha-tandhanipun wali
dêrajat sarta piwulangipun Nabi Kilir dhatêng Nabi Musa. ...
kaca 165-167.

Jilid 2 - Kaca : 166

4. kêtib Candhana umatur aris |
Kyai Lurah mugi aparinga |
sasêrêpan wawijange |
mujijat kramatipun |
myang mangunah istijrat nênggih |
paran ta bèntênira |
angling ki pangulu |
kang ingaranan mujijat |
kasêktène sanggyaning kang para Nabi |
pangwasa saking Suksma ||

5. Kang ingaran kramat kang sêjati |

kamulyane agung Waliyolah |
kasantikan kadibyane |
putus samoanipun |
de mangunah kaluwihaning |
para mukmin kang êkas |
pitulung Hyang Agung |
istijrat pangluluning Hyang |
mring wong kapir sulap kêmat ilmu sikir |
kasêktène wong kopar ||

6. Panitike kang bangsa linuwih |

beda lawan jalma êngam |
kang kaya awakku kiye |
ana ngalamatipun |
auliya nênêm kèhnèki |
kang dhingin tan jrih lapa |
de ping kalihipun |
maring arip nora wêgah |
kaping têlu wuda nora wigah-wigih |
cakêp kang kaping papat ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 217 >

7. Kaping lima tan ajrih ngêmasi |
kaping nême sabarang tan wêgah |
mring samèng dumadi kabèh |
iku panêngranipun |
sagung ingkang para linuwih |
matur katib Candhana |
pintên kathahipun |
darajating auliya |
ki pangulu pangandikanira aris |
sakawan cacahira ||

8. Kang rumuhun drajating pra Wali |

badanira pribadi pan wikan |
lamun Wali satuhune |
myang janma liyanipun |
uga wêruh yèn iku Wali |
dene ping kalihira |
pribadi tan wêruh |
lamun tuhu Waliyolah |
janma liya sadaya sami udani |
anganggêp Wali nyata ||

9. Kaping têlu darajating Wali |

badanira pribadi uninga |
kalamun Wali yêktine |
nging jalma liyanipun |
nora wêruh yèn iku Wali |
ping pate kang darajad |
(n)Jêng Waliyolahu |
badane dhewe tan wikan |
janma liyan uga tan sinung udani |
kang uning mung Pangeran ||

Jilid 2 - Kaca : 167

10. Amung iku ing pangawruh-mami |
caritane Musanib ing Arab |
kang wus dak-wêdharke kabèh |
lah adhi kêtib Arum |
kula supe cariyosnèki |
duk kala Nabi Musa |
minta wulangipun |
Nabi Balaya bin Makam |
kêtib Arum tanggap aturira aris |
makatên èngêtkula ||

11. Nabi Musa ngrêrêpa turnèki |

dhuh pukulun anuwun wêwulang |
kang prayoga sabarang rèh |
Nabi Kilir lingnya rum |
yèn upama andika mijil |
mring sajawining praja |
ananamur laku |
sampun sring asalahkarya |
anèng marga sayêkti pan botên bêcik |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 218 >

 ambatalakên lampah ||

12. Sampun anggung lungan tanpa kardi |

yèn tan wontên parluning linakyan |
sayêktine tanpa gawe |
nora manpangat iku |
lawan aywa sêmbrana angling |
gumuyu suka-suka |
tan pênêt puniku |
yèn tan mangsakalanira |
sukan-sukan yèn tan sawataranèki |
siniku ing Hyang Suksma ||

13. Lan maliye andika ningali |

mring wong kang lagya nandhang duraka |
umat kang akèh dosane |
sampun dahwèn amuwus |
dosanipun kathah pribadi |
graitanên ing driya |
aywa ge kawêtu |
têka kèndêla kewala |
lamun wontên wadyanira ingkang sisip |
dèn agung apuranta ||

14. Yèn ana wong kang alaku silip |

sampun pati-opèn salahkarya |
amêlèhakên cêlane |
nalar kang bisa namur |
angalingi cêlanirèki |
poma dèn kalaksanan |
ing pawêlingingsun |
(n)Jêng Nabi Musa norraga |
aminta sih andhêku nuwun turnèki |
inggih mugi angsala ||

15. Cuthêl sampun botên wontên malih |

ki pangulu aris angandika |
adhi saontên-ontêne |
kinarya cagak lungguh |
kêtib Arum mèsêm lingnya ris |
pun kakang kêtib Iman |
kala wingènipun |
nèng sêrambi maos sêrat |
nyariyoskên nalikanira Sang Mulki |
nagari ing Bahgêdad ||

16. Namung sakêdhap kula miyarsi |

lajêng kabêlêt arsa wawratan |
katungka Mahrib wêkdale |
langkung gêla tyasulun |
mila mangke kapasangyogi |
wontên karsaning lurah |
kêtib Iman muwus |
inggih adhi kang dadya tyas |
panggrêsahe sri nata Bahgêdad nagri |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 219 >

 makatên darunanya ||

24 Kêtib Iman nyariyosakên lêlampahanipun Siti Maryam pramèswarinipun raja

ing Bagdad ingkang putranipun kalih dados korban katigas jangganipun
dening patih ingkang pinitados ngêtêrakên sang pramèswari dalah putranipun
dhatêng ing Mêkah. Sang pramèswari sagêd oncat, wêkasan sang patih
kawiyak wadosipun. ...
kaca 167-173.

Jilid 2 - Kaca : 168

17. Kacariyos wontên randha miskin |
Nyai Limah griya têngah wana |
kalangkung kathah mendane |
satunggil dintên nuju |
angèn menda kapanggih jalmi |
èstri endah ing warna |
cahyanya sumunu |
tinakonan tan prasaja |
pinangkanya miwah ingkang asêsiwi |
anama Siti Maryam ||

18. Cêkakipun wus dènambil siwi |

sabên dintên kinèn angèn menda |
wontên ratu gung prajane |
Bahgêdad sudibya nung |
ambêbêdhag marang wanadri |
ingiring wadya kuswa |
praptaning wanagung |
umiyat wanodya endah |
sakalangkung kumênyut tyasnya sang aji |
dadak gandrung asmara ||

19. Pinarêkan andangu sang aji |

èh ta rara kowe bocah apa |
dene ana ngalas ijèn |
lan sapa wong tuwamu |
Siti Maryam kagyating galih |
umatur saha nêmbah |
Maryam wasta ulun |
anakipun Nyi Ngalimah |
randha miskin damêlipun mêrês kambing |
griya têngahing wana ||

20. Sang aprabu Bahgêdad miyarsi |

sakalangkung eraming wardaya |
mèsêm manis andikane |
dhuh sang pindha hèrlaut |
sakirane apa marêngi |
upama mèlu mring wang |
mungguh pangiraku |
mirid ing ngèlmu wirasat |
kang marahi wangkal lêngus têka mamring |
kang ana mung prasaja ||

21. Gêr gumuyu rewangira linggih |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 220 >

 kêtib Arum (ng)galêgês lingira |
dene sumêrêpe nêmbe |
sri Bahgêdad puniku |
têka paham sranduning dhiri |
kêtib Iman lingira |
inggih bêtèkipun |
supadi angsal borokan |
lah ta kakang (n)dawêg pripun lajêngnèki |
(ng)gih adhi lajêngira ||

22. Siti Maryam sarêng amiyarsi |

dhawuhipun sri nata Bahgêdad |
mung prasaja aturane |
dhuh gustiku sang prabu |
kakasihe Hyang Maha Sukci |
mugi linêpatêna |
sagunge bahêndu |
awit saking jrih kawula |
mring pun biyung bokbilih dipun srêngêni |
têmah (n)dhêdhêr druhaka ||

23. Dene bilih pun biyung marêngi |

ulun èstu andhèrèk sakarsa |
sri nata sru sukèng tyase |
payo iridên ingsun |
mring wismane renanta nini |
Siti Maryam tumulya |
sisingir swara rum |
mendanira wus ngalêmpak |
cinacahkên jangkêp anulya giniring |
sapraptanirèng wisma ||

Jilid 2 - Kaca : 169

24. Siti Maryam ngling mring biyangnèki |
lah punika wontên tiyang prapta |
kalangkung kathah rencange |
ayun pianggih biyung |
Ni Ngalimah sarêng ningali |
kalangkung ngunguning tyas |
sangêt ajrihipun |
sang nata nulya ngandika |
èh ta nini sira aja belatampi |
manira atêtanya ||

25. Apa sira bokne bocah iki |

Nyi Ngalimah grago aturira |
inggih-inggih saèstune |
punika anakulun |
ingkang dados têlênging ati |
paranta karsanira |
lan sintên wong bagus |
rencange kalangkung kathah |
sri narendra ngandika yèn takon mami |
naranata Bahgêdad ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 221 >

26. Nyi Ngalimah gupuh manganjali |
saha matur nyuwun pangaksama |
sakèhing kalêpatane |
èh nyai yèn panuju |
anakira si Maryam iki |
sunpundhut dumadiya |
garwènggong satuhu |
kathah dènnya amiluta |
mrih pakolih nyi randha sumanggèng kapti |
namung anyuwun dinar ||

27. Sawawrate ing sutanirèki |

wus tinraju lawan uwang êmas |
tigang unta dumugine |
kalih dasa untèku |
taksih awrat Siti Maryami |
nyi randha aturira |
gusti sampun-sampun |
tumraping jasad-kawula |
donya kathah malah angribêdi ati |
kèndêl dènnira wawrat ||

28. Maryam sampun binêkta narpati |

sapraptane prajadi Bahgêdad |
têtêp ngrênggani purane |
laminya tan cinatur |
sampun darbe putra kakalih |
kang sêpuh sinung parab |
Abubakar mungguh |
ginadhang gumantya nata |
arinira Siti Kalimah wêwangi |
nahênta pramèswara ||

29. Nyuwun idi arsa tuwi maring |

ingkang rama dhumatêng ing Mêkah |
sang aprabu andikane |
sira pojar maringsun |
anakira Kalimah Nyai |
ing mangke sira arsa |
tuwi wong tuwamu |
bêcik sira sajarwaa |
babo sapa kang ayoga sira yayi |
Dyah maryam matur nêmbah ||

30. Sèwu-sèwu apuranta gusti |

bilih mangkya nyuwun pangaksama |
datan sagêd ngaturake |
têmbe manawi sampun |
kula bêkta sowan sang aji |
kadangua piyambak |
tiyang sêpuhulun |
nggaraitèng tyas sri narendra |
wus linilan ambêkta putra kêkalih |
de manggalaning lampah ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 222 >

 Jilid 2 - Kaca : 170
31. Mantri-muka wadya kuswa ngiring |
wus samêkta kalilan umangkat |
tan kacriyos ing lampahe |
sipêng madyèng wanagung |
sêrap janmi kiyai patih |
têkiyur imanira |
Ijajil kukuwu |
lumêbêt mring unggyan risang |
pramèswari lagya angêloni siwi |
ki patih angrêrêpa ||

32. Manuara mrih lunturing kang sih |

sri dayita kalangkung lênggana |
asru pamurih èngête |
ki patih mêksa (m)bêrung |
malah-malah ngajrih-ajrihi |
angagari jambiya |
bilih botên nurut |
sayêkti ulun-jambiya |
langkung eman pramèswari datan lirip |
putra gya jinambiya ||

33. Wus ngêmasi binêkta mring (n)jawi |

wus pinêtak tan ana kang wikan |
wanci byar tata barise |
lajêng ing lampahipun |
pan kasaput ing ratri malih |
sipêng madyaning wana |
kadi ingkang sampun |
jinaganan wadya bala |
lingsir ratri samadya wus samya guling |
patih angot gêndhila ||

34. Amanggihi sang dayita malih |

ingkang lagya angêloni putra |
patih amêksa ature |
gusti manawi lumuh |
datan wande putra-nirèki |
ulun-jambiya pisan |
kadi kang rumuhun |
pramèswari ing tyas panggah |
lingira ris apa sakarsanirèki |
Allah tan kasamaran ||

35. Kyai patih wus tan nêdya eling |

putra kang lagya kinêlonan |
jinambya prajanane |
ludiranya sumêmbur |
kapisanan nulya ngêmasi |
Mariyam yun cinandhak |
gya malumpat gupuh |
lumajêng anasak wana |
iblis laknat wus nginggati kyai patih |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 223 >

 kaduwung rawatwaspa ||

36. Kunarpanya risang raja siwi |

wus binêkto singidan pinêtak |
langkung ribêt bingung tyase |
umêdal akalipun |
bêngok-bêngok sarwi anangis |
kagyat kang wadya kuswa |
sami ting bilulung |
adhuh kanca katiwasan |
pramèswari kalawan sang rajasiwi |
katri pinangan sima ||

Jilid 2 - Kaca : 171

37. Kunarpane datan ana kari |
wadya kuswa sadaya sungkawa |
tambuh-tambuh ing solahe |
ki patih asru muwus |
apa manèh ingkang pinikir |
kabèh aywa na susah |
lupute nèng aku |
pra wadya asrêp ing nala |
payo nuli budhalan bali mring nagri |
ukume sri narendra ||

38. Ingsun dhewe ingkang anglampahi |

wus budhalan ingkang wadya kuswa |
wangsul marang ing prajane |
sadaya arawat luh |
maras-maras tyas kêtir-kêtir |
dumuginipun praja |
ki patih lumêbu |
prapta ngalbyantara nata |
ngaraspada pêgat-pêgat ngasmarani |
waspa drês marawayan ||

132. Asmaradana
1. Dhuh gusti sri narapati |
amba atur pêjah gêsang |
sumanggèng karsa sang katong |
saking gung cacad dinuta |
angatêr sang dayita |
sarêng dumugi wanagung |
nèng riku manggih babaya ||

2. wontên ingkang sima katri |

lumêbêt ing twah sang rêtna |
mangsa garwa putra katong |
garwa tuwan tuwin putra |
seda minangsa sima |
wadya uning sampun rampung |
sima wau panêdhanya ||

3. Lêngêr lêngêr sri bupati |

sapandurat tan ngandika |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 224 >

 kalangkung ngungun galiye |
ginagas-gagasing driya |
èngêt ing garwa putra |
sru dahat duhkitèng kalbu |
sang nata sangêt udrasa ||

4. Wus pinupus lawan takdir |

binengkas budi tawêkal |
sinèndhèkkên mring kang gawe |
sirna ilang kang sungkawa |
linud ing panarima |
pan wus karsane Hyang Agung |
puluh-puluh kadiparan ||

5. Mring ngêndi (ng)gonne sumingkir |

kawula darma lumampah |
nora bisa obah dhewe |
yèn mungguh karêping jalma |
tan ana sêdya susah |
kabèh bungah kang kinayun |
tandhane karsèng Hyang Suksma ||

6. Dene tan bungah sakalir |

Allah tan kêna pinrentah |
mung ngagêm Karsane Dhewe |
kaya ngapa (ng)gonne selak |
lamun mèriya liyan |
kang jinurung ing saumur |
sathithik sungkawanira ||

Jilid 2 - Kaca : 172

7. Wus pasthi tan bisa mèri |
sabab kuwasaning Suksma |
tinitah kadi mangkene |
nanging ta rèhning kawula |
tan uning takdirira |
bêgja cilaka tan surup |
marmanta taksih ihtiyar ||

8. Yèn mukaranah ing takdir |

marma maksih amiminta |
bok kaparêng ing Hyang Manon |
mugi Tuwan ambukaa |
sumpêging manah-amba |
dhuh Gusti (m)ba nyuwun tulung |
paduka langkung kawasa ||

9. Kang anglimputi sakalir |

atas nèng ngarsa Pangeran |
kang mêngkoni sakabèhe |
mugi Allah nglambangana |
maring garwa sutamba |
dhuh Gustiku Kang Mahagung |
amba dahat nangis Tuwan ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 225 >

10. Tan wontên ingkang kaliling |
mung Tuwan têlênging driya |
kang sagêd (m)bengkas salire |
marmamba tan sêdya oncat |
mung anut karsa Tuwan |
sanadyan kinarya dudu |
mring pundi (ng)gonne suminggah ||

11. Dhuh Tuwan Rabilngalamin |

kita mung nyuwun ngapura |
sagung lêpat amba kabèh |
kang satmata lan kang samar |
rèhning ulun tan wikan |
kang uninga mung Hyang Agung |
mila muhung nangis Tuwan ||

12. Pamintamba marang Gusti |

rèhning kawula tiyang ngam |
tan kuwawi cobèng Manon |
mung nuwun sakuwat amba |
sampun Tuwan sinungan |
ing donya kalangkung agung |
bokbilih amba tan kuwat ||

13. Nuduhkên takabur Gusti |

tuwin sampun pinaringan |
kikirangan langkung kad-e |
bokbilih amba tan kuwat |
dadya ngêrsulèng Tuwan |
lah Tuwan anuwun puguh |
lan Tuwan sampun sinungan ||

14. Susah ingkang sangêt Gusti |

bokbilih amba tan kuwat |
(m)bibrahkên manah kang sae |
lan Tuwan sampun sinungan |
bingah kalangkung êkat |
bokbilih amba têkabur |
katrècèt mring kakupuran ||

15. Tyasingsun kadi wong (n)dlêming |

dene Allah sunpranata |
sunpurih manut tyasingong |
pasthi wus lamun tan bisa |
Allah pan nora karsa |
maring Êdat liyanipun |
beda kita karêp Tuwan ||

Jilid 2 - Kaca : 173

16. Pangomyang-amba puniki |
mung saking bangêting susah |
dadya sawêtu-wêtune |
nanging mungguh yêktinira |
kabèh karêp manira |
rêbut dhucung ing tyasingsun |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 226 >

 tan bisa ngèwahkên kodrat ||

17. Dadi mung bingung tyasmami |

tambuh-tambuh kang sinêdya |
kajaba (ng)glundhung Hyang Manon |
awit kabèh ciptaningwang |
lawan prihatin kita |
lan sakrêntêging tyasingsun |
kabèh iku tanpa pedah ||

18. Mung cumadhong karsèng Gusti |

apa kang dèntakdirêna |
yaiku pasthi anane |
tanpa gawe pinikira |
jaba mung suhul Tuwan |
bokmanawa (n)tuk pitulung |
sabab Allah sipat rahman ||

19. Kawula wungsal-wangsuli |

panggrêsahe sri narendra |
katungka Mahrib wêkdale |
dèrèng kula lajêngêna |
cariyos sri Bahgêdad |
kilap kadadosanipun |
lalampahaning ki patya ||

20. Kakang kula nyuwun uning |

bapakipun Siti Maryam |
adhi Ngabdullah namane |
têdhak Kurès nagri Ngarab |
kênèng pangamandaka |
dinakwa jina puniku |
lawan Ki Sangip namanya ||

21. Anulya utusan siwi |

sadhèrèkè Siti Maryam |
Sèh Abubakar namane |
sapraptanira ing wana |
tan têgêl mêjahana |
Abubakar tandya mantuk |
matur yèn wus pinêjahan ||

22. Manthuk-manthuk kang sinung ngling |

kêtib Iman cariyosnya |
sigêg gantya winiraos |
ingkang cakêt jajagongan |
lawan Kyai Rasika |
jrukunci ing Glagaharum |
tinimbang amêdharêna ||

23. Cariyosipun sang Aji |

Ngamarta Sri Darmawangsa |
paranbaya darunane |
dene sumare ing Dêmak |
kubur kalangkung panjang |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 227 >

 Kyai Rasika lingnya rum |
kabar makatên purwanya ||

24. Nalikanira ing nguni |

mekrading natèng Pandhawa |
mawi srana pêjah obong |
Yudhisthira Sri Ngamarta |
Rahadèn Wrêkudara |
Janaka myang arinipun |
kalih Nangkula Sadewa ||

25. Nênêm garwanya Sang Aji |

Yudhisthira ing Ngamarta |
Dyah Drupadi jujuluke |
kasapta Wara Sumbadra |
dayitèng Dananjaya |
Dyah Kunthi kawolunipun |
kang ibu katri Pandhawa ||

25 Ki Rasika jurukunci pasareyan Glagaharum Dêmak nyariyosakên

lêlampahanipun Prabu Darmakusuma tuwin pusakanipun kalimasada ingkang
sagêd kawêdharakên isinipun dening Sunan Kalijaga, wêkasan sang prabu
seda, kasarèkakên ing Glagaharum, pasareyanipun sakalangkung panjang.
Sang prabu tilar polaning ringgit purwa. Ugi katêrangakên asal-usulipun wali
wolu. ...
kaca 173-183.

Jilid 2 - Kaca : 174

26. Criyos padhalangan ringgit |
ginêrba wus samya pêjah |
amung satunggal kang dèrèng |
(ng)gih punika Darmawangsa |
muksanya mring kaendran |
dalah ing saraganipun |
praptane ing Suralaya ||

27. Pinanggiyan Hyang Pramèsthi |

tinanya darunanira |
Hyang Guru pangandikane |
èh titah ulun Ki Darma |
sira mulih mring jaman |
langgêng ing salaminipun |
têka ngangge badan wadhag ||

28. Apa sira boya mati |

lantaran tumamèng wangwa |
Yudhisthira matur alon |
dhuh Hyang-hyang kang kinawasa |
anitahkên kawula |
kauningana pukulun |
kula ugi malbèng wangwa ||

29. Abipraya èstu nunggil |

lawan kadang warga rena |
wus sampurna sadayane |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 228 >

 nanging mung ulun priyangga |
kang botên sagêd sirna |
dhuh Sang Hyang-hyanging pukulun |
wontênna apurèng Tuwan ||

30. Ambirat sagunging sisip |

Hyang Odipati ngandhika |
hèh Yudhisthira sang katong |
ing samêngko karsaningwang |
sira bêcik baliya |
marang ing ngarcapadèku |
yèn raganta durung sirna ||

31. Apan baya sunlilani |

mulih marang ing kaswargan |
sabab kaswargan yêktine |
panggonan kang luwih mulya |
sarta suci sadaya |
nadyan kabèh titahingsun |
manungsa kang tinggal donya ||

32. Padha mulih marang pati |

iya pasthi tinggal raga |
wus badan alus aranne |
mula kaki prabu sira |
samêngko durung kêna |
munggah marang suwarga gung |
nêmbah lèngsèr sri narendra ||

33. Wangsul Marcapada malih |

tumindak mangalèr sêdya |
amamati sarirane |
lajêng anggêbyur samodra |
sumilêm praptèng dhasar |
nanging mêksa datan lampus |
laminya nêmatus warsa ||

34. Lagyantuk sasmitèng Widdhi |

tinuduh kinèn martapa |
nèng Majapait tlatahe |
dumununga têngah wana |
Glagahwangi namanya |
wus pinasthi ing Hyang Agung |
dadya jalaran antaka ||

Jilid 2 - Kaca : 175

35. Nahan Sri Yudhisthira ji |
mituhèng sasmitatama |
mêntas saking samodrane |
nêtêpi ingkang pitêdah |
jênêk amangun tapa |
prabawa ratu linuhung |
ing Galagah wangi wana ||

36. Katingal singup awingit |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 229 >

 singite kalintang-lintang |
janma sato mara layon |
mila tan na wani ngambah |
gawat kaliwat-liwat |
sabên ari kêmul pêdhut |
manthêr tejaning kusuma ||

37. Jaman Majapahit akir |

sanggyaning kang Waliyolah |
amurwa yun yasa kraton |
prênah Glagahwangi wana |
punika nagri Dêmak |
utusan (m)babati gupuh |
ewon kang samya tumandang ||

38. Binabat sakenjing rêsik |

sontênipun angrêmbaka |
awit sontên pambabate |
enjing pulih angrêmbaka |
tan ana sewahira |
kadya dhinangir rinabuk |
kawêkèn kang nambut karya ||

39. Abipraya rêmbugnèki |

tur uning Sunan Satmata |
ing Girigajah kadhaton |
kang umentar wus lumêpas |
prata atur uninga |
madya ing wasananipun |
dènnira ambabat wana ||

40. Sunan Giri wusing tampi |

ature kang babat wana |
animbali Sunan Lèpèn |
cinundaka mariksaa |
ngiras dadya pangarsa |
sawusira tampi dhawuh |
kapungkur Giri kadhatyan ||

133. Pangkur
1. Praptèng têpi Glagahganda |
Sunan Lèpèn uluk salamira glis |
assalamu ngalaekum |
sanalika wus sirna |
pêpêdhut kang angawêngi ing wana gung |
satêmah katingal padhang |
(n)Jêng Sunan nulya umanjing ||

2. Ngidêri sajroning wana |

dupi rawuh madyaning wana wingit |
uning janma agêng luhur |
manthêr sunaring teja |
lawan janma samangke gêng luhuripun |
kintên-kintên tikêl tiga |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 230 >

 dhiwut-dhiwut wulunèki ||

3. Rema gimbal wulu panjang |

lênggah munggèng sangandhaping waringin |
sela gilang tlèmèkipun |
patrape dènnya lênggah |
suku têngên jegang kang kiwa saluku |
sarira sêndhên mandira |
astanira ingkang kering ||

Jilid 2 - Kaca : 176

4. Tumumpang ing pundhak kanan |
asta kanan (ng)gêgêm sarta pinundhi |
wontên ing sanginggilipun |
pilingan ingkang kanan |
Sunan Lèpèn tandya amrêpêki gupuh |
manêmbrama manuara |
urmat asung salamnèki ||

5. Nanging datan winangsulan |

Yudhisthira mandêng kewala aming |
Sunan Kali kêndêl (n)jêtung |
ngunandikèng wardaya |
datan dangu tumuwuh osiking kalbu |
kinira-kirèng wardaya |
baya wong Buda puniki ||

6. (n)Jêng Sunan sampun widagda |

têmbung Buda dènnya asung pambagi |
mênggah mangke têmbungipun |
dhuh sang nêmbe kapanggya |
kula nilakrami ing sanak satuhu |
sintên jujuluk sampeyan |
tuwin kawijilan pundi ||

7. Punapa ingkang sinêdya |

dene lênggah nèng wana tanpa kanthi |
miwah ing pasêmonipun |
kadi nandhang sungkawa |
kang tinanya mangêrtos lajêng umatur |
ugi cara basa Budha |
makatên Jawinirèki ||

8. O ênggèh kiyai sanak |

jêngandika satuhu wus udani |
lêpasing tyas kang kalimput |
kula Ki Yudhisthira |
kawijilan saking Ngamarta rumuhum |
duk ing nguni jaman Buda |
maksih Brahma kang agami ||

9. (n)Jêng Sunan Kali duk myarsa |

langkung ngungun nulya tatanya malih |
kisanak kala rumuhun |
mlampah damêl punapa |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 231 >

 walèh-walèh punapa kala tumuhun |
sayêtosipun kawula |
jumênêng sri narapati ||

10. Kadhaton nagri Ngamarta |

Yudhisthira inggih jujuluk mami |
balik sampeyan sang luhung |
ing wingking kang pinangka |
lan ing ngajêng lajêr sêdyanirèng kalbu |
miwah sintên kang sinambat |
dhuh Yudhisthira sang aji ||

11. Andangu nami kawula |

Sunan Kalijaga kalêbêt Wali |
saking tlatah Majalangu |
ing Girigajahpura |
dhatêng kula saèstune dipunutus |
Sunan Giri lurah amba |
pêrlu kinèn mariksani ||

12. Kawontênane kang wana |

dene têka wontên ingkang (n)dahwèni |
damêl wilalat satuhu |
maring kang sami babat |
sampun kula salasak ing wana kêmput |
samya tan na kara-kara |
muhung andika pribadi ||

Jilid 2 - Kaca : 177

13. Mangsuli Sri Yudhisthira |
mangke-mangke ta mangke Sunan Kali |
wangune arsa abêndu |
andakwa raganingwang |
andahwèni damêl wilalat tan sarju |
babo botên pisan-pisan |
mênggah (ng)gèn kula nèng riki ||

14. botên sawêg sapunika |

sampun lami nglampahi pitêdahing |
sasmita nalika ulun |
tapa dhasar samodra |
laminira ngantos ênêm atus taun |
ujaring wasitatama |
kinèn tapa wontên ngriki ||

15. Pasthi antuk kang sinêdya |

ingkang sagêd (n)jalari pêjahmami |
sabab ing satuhunipun |
kula sêdya ngupaya |
ing margine sagêd dhumatêng ing lampus |
duk miyarsa (n)Jêng Susunan |
katingal pasêmon manis ||

16. Sumèh wijiling wicara |

nulya tanya têmbung amêrakati |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 232 >

 dhuh mitraningsun sinuhun |
sabab saking punapa |
sariranta tan sagêd tumêkèng lampus |
mèsêm risang Yudhisthira |
lah makatên Sunan Kali ||

17. Kala ulun winisudha |

madêg nata lajêng dipunparingi |
jajimat dening Dewagung |
nama Kalimasada |
ingkang ugi anami Pustaka-jamus |
dumugi ing sapunika |
taksih kula pundhi-pundhi ||

18. Pratistha ing asta kanan |

malah-malah sampun saklangkung lami |
asta tan sagêd tumêlung |
miwah tan sagêd mêgar |
Sunan Kali kataman aturing prabu |
sangsaya pangungunira |
wasana tatanya malih ||

19. Mênggah ungêling sêratan |

ing jijimat punika kadospundi |
kalawan suraosipun |
dhuh Sunan Kalijaga |
kula matur inggih ing sayêktosipun |
sampun ngantos kang sumêrap |
ambikak kewala ajrih ||

20. Jalaran dhawuhing dewa |

namung kinèn ngangge jijimat pripih |
mila kula jrih kalangkung |
bilih nguninganana |
Sunan Kali mèsêm ngandika jro kalbu |
ika wong bodho balaka |
nadyan ngrêti nanging wêdi ||

Jilid 2 - Kaca : 178

21. Dhuh Sinuhun Yudhisthira |
mênggah wontên tiyang ingkang kadugi |
ngungêlkên jijimat wau |
punapi pinarêngna |
angsal malih nanging darbe jangji ulun |
mugi dipun-mangêrtosna |
suraose kanang tulis ||

22. Saha sagêd angêgarna |

tanganulun kang wus lami kumancing |
Sunan Kali ngandika rum |
suwawi cinobia |
ngulungakên jajimat Pustaka-jamus |
nahan sami sanalika |
waluya kadi ing uni ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 233 >

23. Ngulungakên asta mêgar |
jimat sampun tinampèn Sunan Kali |
binuka suraosipun |
sinuksma ing wardaya |
tamat pamaose kang Pustaka-jamus |
(n)Jêng Sunan Kali ngandika |
e Yudhisthira narpati ||

24. Sampeyan mugi sumrêpa |

milanipun jimat dipun wastani |
inggih kang Pustaka-jamus |
têgêsipun punika |
layang irêng tulisipun rupa pingul |
mila ran Kalimasada |
kalimah Sahadat yêkti ||

25. Kalimah Sahadat mangkya |

wus kalampah dènagêm dèn ugêmi |
dening tiyang ingkang sampun |
manjing agami Islam |
miwah dipun wastani agama Rasul |
sarengat punika mangka |
baboning ngèlmu sajati ||

26. Angsal saking Nabiyolah |

Gusti Kangjêng Nabi Rasulollahi |
kêkasihira Hyang Agung |
tuhu ingkang kinarya |
dutaning Hyang panutup Nabiyollahu |
ugêr tyang agama Islam |
saha sampun putus maring ||

27. Ngèlmu tamtu kang winawas |

suraose Kalimah Sahadati |
dumadi êning tyasipun |
sagêd sampurnèng pêjah |
mantuk maring asaling kamulanipun |
ing riku Sri Yudhisthira |
langkung trustha ing panggalih ||

28. Nahan lajêng puruita |

mring sang wiku Kangjêng Susunan Kali |
winulang Sahadat wau |
ugêring kasampurnan |
winêruhkên ing jênênge uripipun |
(n)Jêng Sunan pamêjangira |
sadaya sampun katampi ||

Jilid 2 - Kaca : 179

29. Wruh sadurunge dumadya |
dadya datan samar (n)doning dumadi |
was-uwas wus tan kawuwus |
amingis ing pamawas |
têtêp uwus manjing agama Islamu |
têtêp tatas naratas tyas |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 234 >

 tumètès sampurna titis ||

30. Rumaos yèn sagêd pêjah |

sarta pêjah ing sajroning ngaurip |
sangêt ing pamundhinipun |
winantu analangsa |
ayun nêmbah astanira sawêg kuncup |
makidhupuh anèng ngarsa |
Sunan Kali duk udani ||

31. Gupuh dènnya nampèl asta |

kipa-kipa tan arsa dènbêktèni |
sinarêngan wacana rum |
sampeyan sampun nêmbah |
dhatêng ulun sanadyan dènanggêp guru |
nanging drajat ulun andhap |
luhur darajating aji ||

32. Kados paduka punika |

inggih lêrês Suhunan nama mami |
ananging saèstunipun |
drajat Wali kewala |
Wali wau jaman purwa saminipun |
para rêsi myang pandhita |
dados bêktinta sang aji ||

33. Sêdhêng salaman kewala |

Prabu Darmakusuma ananggapi |
nulya sasalaman gupuh |
sawusing sasalaman |
sri narendra Yudhisthira alon matur |
dhuh Sinuhun gurukula |
rèh mangke ulun wus tampi ||

34. Sabda jatining kamulyan |

sêdya ulun sasagêd angaturi |
wawalês ingkang linuhung |
nanging tan darbe srana |
mung punika wontên barang darbekulun |
sêpele sangêt tan mandra |
bilih kaparêng ing galih ||

35. Kulaaturkên paduka |

Yudhisthira jumênêng (m)buka pêthi |
ingkang linênggahan wau |
isinipun karopak |
mawa gambar katri wawayanganipun |
satunggal Sri Baladewa |
kalih Natèng Dwarawati ||

36. Tiga Arya Wrêkudara |

kanthi sastra pèngêtan duk ing uni |
kalih lampahan winuwus |
satunggal pratelannya |
lampahing Arjuna nalika dhaup |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 235 >

 angsal Dyah Wara Sumbadra |
putri Madura nagari ||

37. Kadang Baladewa Krêsna |

rinarêngga dera Hyang Udipati |
kajêng klêpu dewadaru |
katêlah praptèng mangkya |
sabên wontên pangantèn kang rinêngga gung |
tamtu mawi kêmbar mayang |
jaman purwa kang pinirid ||

Jilid 2 - Kaca : 180

38. Kaliyan pratelanira |
kala nata Pandhawa mangun jurit |
sakadang warga sadarum |
mêngsah Sri Suyudana |
sakadange Sata Korawa angêbyuk |
(n)jabêl prajadi Ngastina |
Pandhawa unggul ing jurit ||

39. Winastanan Bratayuda |

kinanthènan sarasilah tumêrahing |
Pandhawa myang para ratu |
ingaturakên sigra |
mring Suhunan Kalijaga sadayèku |
langkung sukanirèng driya |
gambar tri wus dènpriksani ||

40. Tanya marang Yudhisthira |

sintên ingkang gadhah wayangan katri |
ingkang ginambar puniku |
satunggal-tunggalira |
Prabu Darmakusuma lajêng umatur |
kang sarta mawa pratelan |
agêng miwah inggilnèki ||

41. Titiga ingkang ginambar |

wus pratela kadi sinêbut ngarsi |
tanya malih (n)Jêng Sinuhun |
nahanta karsa para |
asung gambar dalah ing saprabotipun |
sastra cariyosing Buda |
kumambang matur sang aji ||

134. Maskumambang
1. Dhuh Susunan Kali gurunadi mami |
gambar wawayangan |
titiga siki puniki |
mugi-mugi tinumrapna ||

2. Gigiring kang maesa danu artining |

kuliting maesa |
walikan dadosirèki |
babalunge kang maesa ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 236 >

3. Kaanggeya kuliting gambar puniki |
sunguning maesa |
kaanggeya ototnèki |
kuliting kanang maesa ||

4. Kaanggoa inggih babalunganèki |

sarta ginancarna |
ing salampah-salampahaning |
supadya dadya tuladha ||

5. Têmbe wingking sagunging kang pra narpati |

satriya myang wadya |
pra èstri pra maharêsi |
sagung isining bawana ||

Jilid 2 - Kaca : 181

6. Gya winarna Sri Yudhisthira narpati |
sawusing pratela |
gancaring cariyos nguni |
amit wus praptèng antaka ||

7. Puput yuswa sampurna mring jaman suci |

layon binarsihan |
sung sasmita maring dasih |
paripurna wus pinêtak ||

8. wontên tapak-tilas palênggahanèki |

ngandhaping mandira |
rampung pamêtaking jisim |
lajêng sinungan têngêran ||

9. Kijing sela rineka cirining nami |

Kyai Yudhisthira |
lêstari têkèng samangkin |
nèng lor-kulon masjid Dêmak ||

10. Ki Rasika angling mring rowangirèki |

criyos sampun tamat |
kijing kang panjang nglangkungi |
ciri Kyai Yudhisthira ||

11. Kang sinung ngling tanya paran kajêngnèki |

dènnya babat wana |
wilujêng sampun barêsih |
rata kadi ara-ara ||

12. e makatên lajênge cariyos inggih |

dènnya babat wana |
wilujêng sampun barêsih |
rata kadi ara-ara ||

13. Sunan Kali wus wangsul dhatêng ing Giri |

pinuju pêpakan |
sanggyaning kang para Wali |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 237 >

 Sunan Kali tur pratela ||

14. Lampahipun tinuding babat wanadri |

purwa wasananya |
miwiti malah mêkasi |
pan sampun katur sadaya ||

15. Para Wali samya karênan ing galih |

abipraya rêmbag |
amujudakên ing warni |
ingkang kasêbut pèngêtan ||

16. Kang kinarya guru wawayangan katri |

gêr-ugêr polatan |
mêndhêt saking netranèki |
bèntêning pasêmonira ||

17. Saka pawulatan datan liya saking |

papasanging netra |
manawi akarya ringgit |
netra wangun gêdhondhongan ||

18. Mirid saking gambaring wayangannèki |

Prabu Baladewa |
narendra Madura nagri |
manawi adamêl netra ||

19. Wangun liyêp mirid saking wayanganing |

Sri Narendra Krêsna |
Sinuhun ing Dwarawati |
utawi bilih iyasa ||

20. Nata wangun manthêlêng sêrêng rêspati |

mirid wayangannya |
satriya ing Jodhipati |
Radyan Arya Wrêkodara ||

21. Paripurna dènnira amirid-mirid |

nanging sarêng arsa |
damêl wawayang rasêksi |
rasêksa inggih danawa ||

Jilid 2 - Kaca : 182

22. Para Wali ragi kawêkèn ing galih |
amarga (n)Jêng Sunan |
kalimput nalika panggih |
tatanya mring Yudhisthira ||

23. Wêwah-wêwah danawa cariyosnèki |

doyan mangsa kewan |
myang mangsa wangkening janmi |
nanging sagêd tatajanma ||

24. Samya minggu mêngêng mêksa tan amingis |

sajroning kèmêngan |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 238 >

 saking plênggahan tan têbih |
wontên sagawon lumajar ||

25. (ng)Gondhol balung untu siyung amaringis |

Sunan Kalijaga |
antuk wêwênganing wingit |
tinarbuka ring Hyang Suksma ||

26. Dènnya damêl gambar wayangan rasêksi |

sipat myang wulatan |
amirid sagawon mringis |
badan wayangan manungsa ||

27. Sinêmbadan gêng luhur glabêg ngajrihi |

mèh tanpa bangkèkan |
ulat sirung netra andik |
mrêngangah dhepah (m)brêgagah ||

28. Sampun rampung dènnya mangadani ringgit |

mirid tri wayangan |
dados balungipun ringgit |
ingkang ginapit punika ||

29. Têrangipun aturing Yudhisthira ji |

kuliting maesa |
dados balungipun ringgit |
ingkang ginapit punika ||

30. Sungunipun dados ototing kang ringgit |

lah inggih punika |
ingkang dipun angge gapit |
miwah campuriting wayang ||

31. Balungipun maesa kinarya kulit |

artose mangkana |
kadamêl dhasaring sungging |
saking bubukaning tulang ||

32. (ng)Gih punika purwanipun wontên ringgit |

wacucal maesa |
ingkang gumêlar samangkin |
mujudkên nganggit lampahan ||

33. Tan lyan saking kramate (n)Jêng Sunan Kali |

Wali wolu samya |
mangayubagya ngidèni |
sampun cuthêl criyosingwang ||

34. Lah suwawi babarpisan awêwarti |

ingkang pangandika |
dene mawi purwakanthi |
Wali wolu tanah Jawa ||

35. Kang winastan Wali wolu tanah Jawi |

satunggal (n)Jêng Sunan |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 239 >

 Ngampèlgadhing kang murwani |
nama alit Radèn Rahmat ||

36. Putranipun Sèh maulana Ibrahim |

ibu saking Cêmpa |
Siti Asmara wêwangi |
putranipun Prabu Kiyan ||

37. Kalihipun Susuhunan Gunungjati |

Sayid Jèn punika |
saking nagari Arabi |
mandhirèng Cirêbon praja ||

Jilid 2 - Kaca : 183

38. Tiga Sunan Ngudung alite Sèh Sabil |
putra Mlana Iskak |
ibu saking Madurèki |
kadang mudha Walilanang ||

39. Sakawane Sunan Giri Gajahpuri |

inggih Dyan Satmata |
putra Walilanang nguni |
kang ibu putri Blambangan ||

40. Gangsal Sunan Bonang Dyan Makdum Ibrahim |

putra Ngampèldênta |
ibu Siti Manaladi |
putra Arya Teja Tuban ||

41. Nênêm Sunan Bukit Majagung mandhiri |

Dyan Ngalim Buherah |
Sri Campa mudha sisiwi |
nak-sanak lan Radèn Rahmat ||

42. Pitu Sunan Darajat timurnya nami |

Masakèh Mahmud kang |
putra Sunan Ngampèlgadhing |
mijil saking ing ampeyan ||

43. Wolu Sunan Kalijaga Radèn Sahid |

putra Wilatikta |
bupati Japara nagri |
sampun jangkêp petang kula ||

44. De sanèse wowolu dipun wastani |

Wawali nujêbba |
têgêse nujêbba inggih |
punika Wali susulan ||

45. Amung Kangjêng Sultan Agung ing Mantawis |

Kalipahing Allah |
kang jumênêng ing samangkin |
pamungkas Wali nurbuat ||

46. Sunan Kali kok dados onjo pribadi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 240 >

 niku kasinggihan |
wit maguru Nabi Kilir |
anêrusi solah tingkah ||

47. Nabi Kilir tan seda wit anglampahi |

karêm maring ora |
cêgah hawa napsu melik |
konang-onang kene kana ||

48. Têrus sukci ing nala dumilah wêning |

mandar (n)tuk nugraha |
panjênêngan Nabi Kilir |
kinarya hèb Nabiyolah ||

49. Anartani têkèng mangkya tan ngêmasi |

gaib dalêmira |
wus kawêngku lair batin |
puniku ungêling kitab ||

50. Sunan Kali wartose makatên ugi |

mangkya dèrèng seda |
sigêg Rasika kang dêling |
kinanthi gantya critanya ||

26 Ki Harjana, santri ing Jatisari, ahli petangan (primbon) nêrangakên bab

petangan nirahakên tiyang sakit. ...
kaca 184-185.

Jilid 2 - Kaca : 184

135. Kinanthi
1. Kyai Harjana winuwus |
mutiyan ing Jatisari |
dadi ahli pepetangan |
anirahkên tiyang sakit |
rencangipun jajagongan |
umatur nuwun kiyai ||

2. Mugi (n)dhangankên ing kalbu |

mupung ing mangke pinanggih |
supadi mutabarana |
mring putra wayah kang sami |
pinarak ngarsa sampeyan |
bab lampah petangannèki ||

3. Pênêt miwah awonnipun |

anirahkên tiyang sakit |
Kyai Harjana lingira |
inggih ulunangge kaki |
awawaton saka dina |
saking kaole Sèh Adi ||

4. Dina Akad kang rumuhun |

lamun nirahkên wong sakit |
yèn mangetan tiba waras |
yèn mangidul tiba Êsri |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 241 >

 yèn mangalor tiba lara |
yèn mangulon tiba pati ||

5. Ing dina Sênèn winuwus |

lamun nirahkên wong sakit |
yèn mangidul tiba waras |
yèn mangetan tiba Êsri |
yèn mangulon tiba lara |
yèn mangalor tiba pati ||

6. Ing dina Sêlasa iku |

lamun nirahkên wong sakit |
yèn mangetan tiba waras |
yèn mangalor tiba Êsri |
yèn mangulon tiba lara |
yèn mangidul tiba pati ||

7. Ing dina Rêbo cinatur |

lamun nirahkên wong sakit |
yèn mangetan tiba waras |
yèn mangulon tiba Êsri |
yèn mangulon tiba lara |
yèn mangidul tiba pati ||

8. Ing dina Kêmis winuwus |

lamun nirahkên wong sakit |
yèn mangetan tiba waras |
yèn mangidul tiba Êsri |
yèn mangalor tiba lara |
yèn mangulon tiba pati ||

9. Ing dina Jumuwah iku |

lamun nirahkên wong sakit |
yèn mangulon tiba waras |
yèn mangalor tiba Êsri |
mangidul tibaning lara |
mangetan tibaning pati ||

10. Ing dina Saptu tinutur |

lamun nirahkên wong sakit |
yèn mangulon tiba waras |
mangalor tibaning Êsri |
yèn mangidul tiba lara |
mangetan tibaning pati ||

Jilid 2 - Kaca : 185

11. Riningkês ing bêcikipun |
Akat Slasa Rêbo Kêmis |
tirah ngetan tiba waras |
Sênèn kidul waras ugi |
Jumuwah Saptu yèn tirah |
kudu ngulon purugnèki ||

12. Dene ta sêdhênganipun |

Akat Kêmis ngidul Êsri |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 242 >

 Sênèn ngetan sri tibanya |
ri Slasa Rêbo pi-tuwin |
Jumuwah kalawan Tumpak |
padha ngalor tiba Êsri ||

13. Mung punika petangipun |

sawuse pinetang bêcik |
sumendhe karsaning Suksma |
ala ayu mung nglakoni |
sakèhe kang amiyarsa |
samya nuwun turirèki ||

14. Punika saèstunipun |

pinaibên malarati |
sangsaya daliling Kur'an |
pangandikaning Hyang Widdhi |
sigêg cinêndhak kang cêlak |
abdi dalêm ngulama-di ||

15. Apil Kur'an sampun putus |

ing makna myang muradnèki |
anama Amat Sêtama |
rèrèh dènnira nambungi |
mangke kula acarita |
yakining kang kasbut dalil ||

16. wontên narendra pinunjul |

binathara nyakrawati |
ambêg wicaksanèng budya |
jujulukipun narpati |
Sri Maha Amat Salekan |
ngadhaton Sêtambul nagri ||

17. Kongas kasudibyanipun |

jêmbar jajahaning nagri |
angrèh samining pra raja |
têtêp kêncêng kang agami |
bakda salat (n)darus Kur'an |
sabên dumugi ing dalil ||

18. Watungiju mantasau |

wabudillumanta saki |
punika ing maknanira |
mungguh Hyang kang Murbèng pasthi |
sayêkti bisa akarya |
bilai padha samangkin ||

19. Tuwin bisa karya èstu |

kamulyan padha saiki |
pêndhak-pêndhak pandarusnya |
dumugi kakalih dalil |
kèndêl ing pamaosira |
ginagas rinasèng ati ||

20. E Tuwan kang sipat Agung |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 243 >

 saupami kita iki |
kraton tampis kabasmaran |
gusis tan kari samênir |
kirane durung saêkal |
dadi kamlaratan mami ||

21. Awit kasugihaningsun |

kalawan karaton mami |
nora ing kene kewala |
ingsun darbe liyan nagri |
kangjêng sultan kabatinan |
maibên ungêling dalil ||

27 Ki Amat Sêtama nêrangakên ganjaranipun tiyang apal Kur'an, punapamalih

ingkang mangêrtos maknanipun. Kalajêngakên dongèng Raja Sêtambul
ingkang nandhang cobining Allah jalaran kirang mantêpipun dhatêng
panguwaosipun Gusti Allah.
Sang Raja kalunta-lunta ngantos kinunjara ing nagari Ngêsam, nanging
wêkasan kapalakramakakên kalihan putri Ngêsam. ...
kaca 185-193.

Jilid 2 - Kaca : 186

22. Darus sabakdaning Subuh |
sanalika sri bupati |
munggèng satêngahing wana |
bawah ing Ngêsam nagari |
kalampahan kalih wulan |
saking ing Sêtambul nagri ||

23. Kawêlasarsa sru ngungun |

kang mangka sri narapati |
mung ngagêm jubah kuthungan |
ririmong samadah wilis |
anyamping sarung gêmbaya |
ngagêm kêthu lugas abrit ||

24. Angasta tasbèh umancur |

barleyan ginosok adi |
gêng nracak saisi lêrak |
andungkap sawêlas ari |
tan nendra minum myang nadhah |
miwah tan pinanggih jalmi ||

25. Lêsah ngalêntrih-ngalêntruk |

angga (ng)gêgês gagang agring |
sumendhe witing mandera |
sawang kunarpa sang aji |
anuju sawiji dina |
ana nangkoda lumaris ||

26. Mring Ngêsam unta tinuntun |

nèng kene miyat ing jalmi |
sumendhe witing mandera |
sinawang wus kadya mayit |
pinurugan dupi cêlak |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 244 >

 ki juragan tanya aris ||

27. Kisanak kang kawlasayun |

dene nèng alas pribadi |
pasêmone lir ngawirya |
lah punapa sêbabnèki |
sang nata dupi miyarsa |
pakèwêd dènnya mangsuli ||

28. Sêrêt kêdaling sabdarum |

pêgat-pêgat amlasasih |
ki dagang tuhu manira |
ing Sêtambul asalmami |
kesah ngaji mring lyan praja |
yun mantuk datan wruh margi ||

29. Ki dagang wêlas kêlangkung |

nulya dènulungi roti |
lawan warih ing lantingan |
lah niki jampi kalantih |
sawusira tinampènan |
roti dhinahar sacuwil ||

30. Toya ing kêndhi dèninum |

tri cêgukan datan luwih |
kraos nikmat kang sarira |
sumringah nayana wêning |
sri nata Sêtambul sigra |
ngulungkên tasbèhirèki ||

31. Maring sudagar kang asung |

roti lawan toya kêndhi |
winantu sabda mrakatya |
dhuh kisanak kang asung sih |
rèhning andika wus nambal |
dhumatêng ing jiwa mami ||

32. Sasat anambungi umur |

wèwèh janma tanpa pamrih |
èstu bilih karya tama |
nandhakkên eklasing budi |
lila anrus ing wardaya |
sangêt ing panuwun mami ||

Jilid 2 - Kaca : 187

33. Saking kumêdahing kalbu |
minangka timbanganing sih |
kang mugi tinampanana |
winantu sukaning ati |
cinandhak mring ki sudagar |
gringging-gringging nggarègèli ||

34. Awit salaminya idhup |

lagya anêmbe udani |
barleyan agêng naracak |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 245 >

 rinucit kinarya tasbih |
sapandurat tan wacana |
gumêtêr kêdaling lathi ||

35. Paran ing karsanirèku |

de asung ingkang kadyèki |
sri narendra angandika |
ulun lila lair batin |
amung ta pamintaningwang |
parênga nunut lumaris ||

36. Rèhning kula ayun mantuk |

marang ing Sêtambul nagri |
ywa nganti sangsayèng marga |
ki sudagar lingira ris |
inggih ki bagus sumangga |
gampil yèn wus praptèng nagri ||

37. Kantun lampahan dwi tèngsu |

têmbe anumpala-keli |
sri narendra wus binêkta |
ing ngênu datan winarni |
sapraptanira ing Ngêsam |
sudagar dagang mawarni ||

38. Laris dagangane gêrus |

mênthêl kathah antuk bathi |
tata-tata sêdya mentar |
tatanya mring sri bupati |
bagus paran karsanira |
dènirarsa mangkat mulih ||

39. Inggih kyai kajêngulun |

sarêngan andika malih |
sisimpangan wontên marga |
ki sudagar wus nyondhongi |
kalingling wagêling nala |
tasbèhe barlèyan adi ||

40. Pangudasmaraning kalbu |

ewuh têmên tasbèh iki |
lamun awèt dakanggowa |
pasthi tan kobêr ngabêkti |
katungkul pijêr umiyat |
lawan tan pêgat kuwatir ||

136. Mêgatruh
1. Lah bêcike dakdole pisan yèn payu |
prayoga nyimpêni dhuwit |
thithik mutawatiripun |
tumrape wong kaya mami |
darbe barang langkung elok ||

Jilid 2 - Kaca : 188

2. (m)Bubrahake ati ngêgungkên têkabur |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 246 >

 sisip sêmbire wus pasthi |
rêgadag anarik kupur |
ki sudagar mentar aglis |
tasbèh tinawakkên gupoh ||

3. Marang para sugih jroning kutha kêmput |

titi tan ana kang ngawis |
tan kuwawi artanipun |
saking kèhe kang pêngaji |
anulya kunjuk sang katong ||

4. Natèng Ngêsam kalangkung eraming kalbu |

wasana ngandika aris |
saka ngêndi asalipun |
tasbèhmu barleyan iki |
ki sudagar awotsinom ||

5. Asal saking tiyang nyukani pukulun |

jalma papa nèng wanadri |
sang nata kagyat lingnya rum |
sudagar aturmu iki |
iku sèwu mokal elok ||

6. Kawruhana tasbèh iki ingkang patut |

darbe mung nata linuwih |
pinunjul samaning ratu |
aturmu iki mustail |
pangirèngsun wus amêlok ||

7. Pasthi iki olèh ênggomu amandung |

èh sudagar yèn sirèki |
tan bisa ngaturkên mringsun |
janma kang mènèhi tasbih |
sira minangka gagêntos ||

8. Ingsun ukum apa ing sapantêsipun |

ki nangkoda duk miyarsi |
pangandikane sang prabu |
ulat biyas payus tistis |
konjêm siti arawat loh ||

9. Ki nangkoda manêmbah sarwi umatur |

dhuh gusti sri narapati |
kawula anuwun mundur |
nimbali kang darbe tasbih |
wus linilan mêdal gupoh ||

10. Sampun panggih ki dagang lan sri Sêtambul |

kang sawêg nandhang kaswasih |
rinucat dhirining prabu |
bagus (n)dika ditimbali |
mring ngarsanira sang katong ||

11. Sigra sowan ki dagang lan sri Sêtambul |

prapta ngabyantarèng aji |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 247 >

 ki dagang saksana matur |
punika ingkang nyukani |
tasbèh kang kunjuk sang katong ||

12. Apa iya tasbèh iki (ng)gonmu asung |

kang dinangu matur inggih |
tanpa titipriksa prabu |
tandya animbali patih |
wus sowan manêmbah alon ||

Jilid 2 - Kaca : 189

13. Èh ta patih wong iki têmên yèn pandung |
banjur ukumên tumuli |
jonjangên nèng alun-alun |
sandika rêkyana patih |
gya binêkta mundur alon ||

14. Saundure ki patih kalangkung ngungun |

nyurasa karsaning aji |
saking tan (n)dungkap ing kalbu |
kang dadi parênging aji |
tanpa priksan ngukum uwong ||

15. Yèn (m)badala ajrih karsane sang ulun |

nulya pinidana aglis |
pan jinonjang astanipun |
kang kanan suku kang kering |
wusnya konjuk sang akatong ||

16. Nata agnya ngunjara parêk kadhatun |

pratisthèng mèpèt capuri |
siji tan-na rewangipun |
nèng riku sri narapati |
siyang dalu anggung lamong ||

17. Mung ngraoskên kuwasanira Hyang Agung |

kodrat takdiring Hyang Widdhi |
kang tumamèng ing sang prabu |
kalangkung elok mustail |
mila tansah ngrujit batos ||

18. Dhasar têmên luwih kawasa Hyang Agung |

pratandhane kita iki |
dene tan ngrasa saglugut |
yèn nêmu kadya puniki |
saking gung dosambèng Manon ||

19. Dene kita tan pracaya watungiyu |

mantasau sabdèng Widdhi |
priyangga sing luputingsun |
nanging ta gondhèlan mami |
tamtu ngong tobat mring Manon ||

20. Dalil innaloha gopurur-rohimu |

yèn wong tobat dènaksami |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 248 >

 mêngkono pamanggih prabu |
dahat panlangsaning galih |
siyang dalu gung prihatos ||

21. Amung ngarsa-arsa dalil watungiyu |

mantasau kang pinuji |
mugi Tuwan Kang Mahagung |
paringa uning tumuli |
saking kuwasèng Hyang Manon ||

22. Sampun lami (ng)gyannya nèng kunjaran prabu |

yata ing Ngêsam narpati |
darbe putra wanodyayu |
pambayun wus mangsa brai |
cahyanya langkung mancorong ||

23. Tur ingugung sang rêtnayu mring ramèbu |

tinurut barang sakapti |
sagung pakarti rahayu |
samana sotyaning puri |
pan sawêg kasêngsêm ngaos ||

Jilid 2 - Kaca : 190

24. Siyang dalu enjing sontên tamtu (n)darus |
swara mirêng saking (n)jawi |
yèn lêpat aksaranipun |
asring tinêgor tumuli |
lan kang nèng kunjara kono ||

25. Yèn tinêgor kèndêl ing pamaosipun |

gusti lêrêse kadyèki |
panjang tuwin cêlakipun |
sang nata wiwit angaji |
trêtil pasekate kaot ||

26. Pangajinya nora ririh nora sêru |

swara ulêm langkung pasih |
piniyarsa nganyut-anyut |
bisa karya nyêsing ati |
pranyata alim kinaot ||

27. Datan wiyah janma widagdèng kadyèku |

nadyan gurune sang putri |
tan mirib pangajinipun |
lan sakitan kang kinunci |
sang rêtna (ng)garjitèng batos ||

28. Mokal têmên wong iki kalamun pandung |

pasêmone ingkang warni |
utawa rupane bagus |
tuwin pangajine luwih |
dudu sêmbarangan uwong ||

29. Kiraningsun pasthi iki trahing ratu |

guwaya myang sotyèng warni |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 249 >

 manawa kêna babêndu |
antuk sisikuning Widdhi |
mokal lamun tindak awon ||

30. Saya paham dènnya mirêngkên sang ayu |

sangsaya wêwah ingkang sih |
mring janma ingkang tinutup |
sabakdane dènnya ngaji |
sigra kondur mring kadhaton ||

31. Prapta ngarsaning rama nulya umatur |

rama amba sabên ari |
bilih amba nuju (n)darus |
sring tinêgor saking (n)jawi |
lan janma ukuman kêthok ||

32. Tiyang wau langkung sae wacanipun |

amba inggih dèrèng uning |
sagung di-dalêm sadarum |
sanadyan para ngulami |
ingkang mèmpêr ing pangaos ||

33. Yèn tinimbang lan janma kang tuwan ukum |

rama ing panuwun mami |
parêng tan parêngèng kalbu |
amba inggih nyuwun laki |
dene ta pamilihingong ||

34. Nyuwun antuk kang tuwan kunjara iku |

sang nata èmêng ing galih |
ginubêl ing putranipun |
dènnya mothah nyuwun laki |
kang pinilih luwih elok ||

Jilid 2 - Kaca : 191

35. Sri narendra alon pangandikanipun |
adhuh babo putramami |
paran kang dadi kajatmu |
dene sira (n)jaluk laki |
pamilihmu luwih asor ||

36. Suwurira (ng)gawa surêming prajamu |

dene atmajèng narpati |
pasakitan garwanipun |
kaya ta kurang sujanmi |
ajêmbar jajahaningong ||

37. Ingsun ngêrèh iya sagung para ratu |

lan akèh punggawa mami |
utawa santananingsun |
kang anom bagus ing warni |
lah padha pilihên kono ||

137. Sinom
1. Tan kurang punggawaningwang |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 250 >

 kang brêgas sarta lim-alim |
aja milih wong kunjaran |
rinungu liyan nagari |
pasthi akarya nisthip |
nyudakkên drajating ratu |
sang rêtna aturira |
rama amba datan laki |
bilih botên pikantuk pêmilihamba ||

2. Kawula mung nêdya ngêndhat |

yèn rama datan (n)dugèni |
kang dadya panuwun-amba |
sang nata ngungun ing galih |
samana langkung kingkin |
ngraosakên putranipun |
(ng)gènnya anuwun krama |
panggubêle sabên ari |
dangu-dangu rinasa rasèng wardaya ||

3. Prakarane jatukrama |
têmên tan kêna binudi |
têtêp kodrate Pangeran |
jodho tan kêna pinardi |
lêjar pênggalih aji |
luwar ing sungkawanipun |
pinupus takdirullah |
sang nata ngandika aris |
mring ki patih kinèn ngêdalkên sakitan ||

4. Praptèng ngabyantarèng nata |

pangulu nulya mangarsi |
wus pragat paningkahira |
sigra pinanggihkên aglis |
sakitan lan sang putri |
sasananira wus sinung |
sang dyah matur ing garwa |
dhuh ta kakang kadipundi |
punapanta kang dadya darunanira ||

5. Dene nganti kinunjara |

punapa nyata yèn maling |
langkung ngungun manah kula |
dene warnandika pêkik |
kang sarta sampun alim |
têka nganti tindak dudu |
mugi paringa pajar |
supadya kawula uning |
sri narendra aris wijiling wacana ||

6. Mangke kula turi wikan |

bilih gusti wus sung uning |
(ng)gih punika ingkang sabab |
paduka rêmên ing kami |
kawula tiyang alit |
miwah sawêg manggih ukum |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 251 >

 paduka sutèng nata |
pagene (ng)garwa wong nisthip |
sang kusuma alon wijiling wacana ||

Jilid 2 - Kaca : 192

7. Lah inggih mênggah punika |
kawula pajar tan bangkit |
awit tuduhing Hyang Suksma |
dumunung wontên ing budi |
irsating Hyang lir ngimpi |
sasmita kang tumrap ulun |
kinèn antuk paduka |
nula sèstu sunlampahi |
wasanane sumangga kita tan wikan ||

8. Tumutur aknyaning swara |

nanging nalare pakolih |
mokal yèn paduka ala |
purun anindakkên sisip |
kang garwa matur aris |
awas têmên putri ayu |
yêktine amba raja |
gusti sampun bribin-bribin |
nging kadukan sabab rangu dalil Kur'an ||

9. Sang kusuma dupi myarsa |

garwanta dera sung uning |
kèngêtan yèn ingkang rama |
kagungan lisah prêmati |
pranti kinarya jampi |
sagung wong nandhang bêbêndu |
sampun binêkta mêdal |
saksana tinrapkên aglis |
mring kang tatu tan tabêt pulih sakala ||

10. Suku tuwin astanira |

pulih kadya duk ing nguni |
sanalika sri narendra |
tuwuh guwayanira ji |
sang nata ngandika ris |
dhuh-dhuh mirah ariningsun |
pirêngna aturingwang |
sayêktine kita iki |
kang ngrênggani Sêtumbul karaton ingwang ||

11. Lah matura sudarmanta |

kabèh kandhaningsun iki |
sang dyah sandika gya mentar |
wus prapta ngarsa sang aji |
munjuk mula bukèng wit |
madya lan wasananipun |
dhêlêg ngungun sri Ngêsam |
sowanira langkung ajrih |
mêlanging tyas (ng)gyanta tan titipariksa ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 252 >

12. Dugi ngarsèng sri narendra |
prabu Ngêsam sarêng uning |
kalangkung eraming nala |
tan mèmpêr warnane nguni |
mancêr jwala mratani |
nyata yèn natèng Sêtambul |
buminata ing Ngêsum |
saksana umatur aris |
kadi pundi paduka gusti purwanya ||

13. Sang prabu Amat Salekan |

ngandharkên lampahannèki |
purwa madya wasananya |
sri Ngêsam sukur ing Widdhi |
dene ta putranèki |
têtêp dadya garwanipun |
tasbèh wangsul sri nata |
kundur mring Sêtambul nagri |
ki juragan tan kukum malah ginanjar ||

Jilid 2 - Kaca : 193

14. Kèndêl samantên kewala |
(ng)gènkula (ng)gêlar critèki |
kang maibên dalil Kur'an |
sadaya ingkang miyarsi |
langkung sukaning ati |
sigêg Sotama lingipun |
nahan kang cêlak lênggah |
lan abdidalêm sang mulki |
lurah jogèd anama Wirèngsuwignya ||

15. Kakang nyuwun sasêrêpan |

nguni sintên kang murwani |
bêksa wirèng kêkancuhan |
tuwin datan mawi kanthi |
ngantos kagêm samangkin |
lêlangên jroning kadhatun |
paran ta wijangira |
tuwin sanès-sanèsing kang gêndhing |
lurah Wirèngsuwignya amêdhar sabda ||

16. Nalika kraton Jênggala |

ingkang jumênêng narpati |
sang Prabu Suryawisesa |
iku ingkang angadani |
iyasa bêksa rangin |
aran Wirèng Panji Sêpuh |
ijèn tanpa gêgaman |
muhung sampur kang winiwir |
gêndhingira aran Boyong Badranaya ||

17. Lawan Wirèng Panji Mudha |

sarakit gaman tan mawi |
mung sondèr lir Panji Wrêdha |
gêndhing Sabrang Barang ngrangin |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 253 >

 nulya iyasa malih |
Dhadap Kanoman rannipun |
rong pasang kang abêksa |
dhadhap lan dhuwung cinangking |
gêndhingira ingaranan Rangsang Tuban ||

18. Jinangkêpan kawan warna |

Wirèng Jêmparing-gêng nami |
ingkang ambêksa sapasang |
nyangking gandhewa jêmparing |
gêndhing Lèngkèr mantêsi |
nahan kadeyan sang prabu |
kakalih Radèn Kalang |
(m)byantoni karsa narpati |
yasa Wirèng Lawung Agêng tinêngêran ||

19. Kakalih ingkang ambêksa |

mandhi waos ngrêspatèni |
pinatut Rêmêng gêndhingnya |
ing mangke dipunwastani |
babêksan ing Mantawis |
wau ta Rahadèn Wirun |
biyantu gya iyasa |
Wirèng Dhadhap Kreta nami |
kang ambêksa sakawan kinêmbar warna ||

20. Ngasta dhadhap lan curiga |

Sêgaran pelog kang gêndhing |
jangkêp namung nênêm warna |
linaluri aywa nganti |
ilang talêre nguni |
lêlangên-dalêm sang prabu |
iku pamyarsaning-wang |
(m)buh têmên lan doranèki |
mung nyatane de kagêm têkèng samangkya ||

28 Ki Wirèngsuwignya, lurah bêksa, nêrangakên bab bêksan wirèng ingkang

mawarni-warni sarta asal mulanipun bêdhaya Srimpi. ...
kaca 193-194.

Jilid 2 - Kaca : 194

21. Kang tanya (n)dhêku turira |
saking ing pamanahmami |
kados kathah lêrêsipun |
mênggah bêdhaya lan srimpi |
punapa inggih mirib |
bêksan wirèng nênêm wau |
Wirèngwignya lingira |
dhingin bêdhaya lan srimpi |
piniritan kala jaman kadewatan ||

22. Kasêbut layang Wiwaha |

nalika Hyang Endrapati |
arsa utusan ngrêncana |
tapane sang Pandhusiwi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 254 >

 ingkang kinèn lumaris |
pitu wranggana gêgêdhug |
dene ingkang kinarya |
wranggana pipitu siki |
sosotyadi iku tinêmbungkên mulat ||

23. Sinidhikara dumadya |

kakalih kang ayu luwih |
sang Supraba musthikèngrat |
lawan Wilutama dèwi |
mèh kêmbar ingkang warni |
kaot (m)baranyak lan ruruh |
kakalih wus tan beda |
kalawan sang Dèwi Ratih |
garwa Sang Hyang Kamajaya Cakrakêmbang ||

24. Wusing dadya kinèn taya |

têgêse ataya nênggih |
pangigêle widadarya |
jawata kabèh yun uning |
yata sami ningali |
apsari pangigêlipun |
angidêri sagaran |
amung kaping tiga uwis |
pra jawata kang tumingal kawismaya ||

25. Têgêse sami wismaya |

padha kasmaran ing galih |
dewata dènnya tumingal |
pangigêle widadari |
Hyang Brama (n)dadak nênggih |
catur muka papag wau |
Sang Hyang Endra andadak |
tingal papat dènnya ngèksi |
sakèh dewa tingale ngayun titiga ||

26. Ana ta locananira |

ing kanan kering nyatunggil |
munggèng juluk kang satunggal |
karanane manggènnèki |
wiyare aningali |
sarta ing kacaryanipun |
sagung para dewata |
wau ingkang aningali |
iya marang pangigêle widadarya ||

27. Sabanjure Sang Hyang Endra |

iyasa bangsal panangkil |
sisiyan lan madetaya |
kiwa têngên srimanganti |
Hyang Endra yèn tinangkil |
ngarsakkên lalangênipun |
tayaning waranggana |
pinaès binusanan-di |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 255 >

 manthuk-manthuk suka kang sami miyarsa ||

28. Sinigêg Kyai Suwignya |

Kyai Dêmang Basman mangkin |
abdidalêm pamaesan |
rolas jung ing Turisari |
tinêmbang rowangnèki |
masalahing adêgipun |
griya miwah aliyan |
cara-caraning wong tani |
punapinggih mêndhêt wulan kang prayoga ||

29 Ki Dêmang Basman nêrangakên caranipun ngupados dintên sae kangge

ngêdêgakên griya miturut petangan kaum tani ing padhusunan. ...
kaca 194-195.

Jilid 2 - Kaca : 195

29. Dêmang Basman ris lingira |
manawi caraning tani |
bilih angadêgkên griya |
tuwin angêlihi panti |
rèh etang kirang uning |
mung mangsa ugêranipun |
ananging kintênkula |
punika luwih utami |
winêwahkên lan etang kang kagêm praja ||

30. Ing mangsa Kasa raharja |

mangsa Kalih tan prayogi |
kasêbut salêbêt griya |
botên wontên pênêtnèki |
mangsa Katiga ugi |
apan kathah awonnipun |
kabêsmèn kapandungan |
ing mangsa Kapat prayogi |
pan rahayu tumêrahing putra wayah ||

31. Dene ing mangsa Kalima |

aran awon kang pinanggih |
mangsa Kanêm tan prayoga |
sinambêr gêlap sring-asring |
mangsa Kapitu yogi |
linulutan ing donya gung |
rahayu salaminya |
mangsa Kawolu pêrmati |
suka singgih nanging sring kawon pinanggya ||

32. Kasanga datan prayoga |

prihatinan wataknèki |
mangkya mangsa Kasadasa |
kalangkung saking prayogi |
mangsa Dhêstha anênggih |
awon cêlak umuripun |
salah satunggilira |
mangsa Kasadha mungkasi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 256 >

 apan sêdhêng awon saene piyambak ||

33. Namung punika ugêrnya |

petanganing tiyang tani |
kang sinung sabda lingira |
èstu kalangkung utami |
winor lan petang nagri |
sangsaya tambah pikantuk |
Ki Basman ling sumangga |
wawaton budining tani |
muhung têmên lawan wêkêl giris dora ||

138. Girisa
1. Gantya wau kang winarna |
ingkang cakêt linggihira |
lawan Kiyai Sumbaga |
lurah panyungging lungguhnya |
alon dènnira tatanya |
adhi kalamun sêmbada |
rakanta minta uninga |
witing wontên wayang purwa ||

30 Kyai Sumbaga, lurah juru sungging nêrangakên asalipun ringgit purwa

kalêbêt ringgit Kidang Kêncana. Wiwitanipun kaanggit dening Prabu
Jayabaya ing Mamênang arupi gambar ing roning tal (rontal). Nalika jaman
Dêmak kagubah ringgit Kidang Kêncana. Para wali ugi kaparêng yasa ringgit
purwa, ringgit gêdhog, klithik, tuwin topèng. Ing kraton Mataram Prabu
Anyakrawati yasa ringgit ingkang tanganipun kapisah-pisah, tuwin yasa
ringgit Arjuna wanda 'jimat'. Kanjêng Sultan Anyakrakusuma yasa ringgit
Arjuna wanda 'mangu'. ...
kaca 195-203.

Jilid 2 - Kaca : 196

2. Niku sintên kang iyasa |
mugi adhi (ng)gancarêna |
kang kangge babon punapa |
têka wau wayang purwa |
jalu èstri tindhik samya |
saha ing pamêndhêtira |
gambar ingkang wayang purwa |
kadipundi cariyosnya ||

3. Kadamêl cagaking lênggah |

supadi ywa kraos sayah |
dènmirêngkên putra wayah |
èstu badhe damêl bingah |
miwah ras-arasên kesah |
timbang nyantên para hahah |
tiwas tan angsal paedah |
Ki Sumbaga latah-latah ||

4. Kang mangkono dhasar nyata |

mêngko aku dakcarita |
saka kandhane wong tuwa |
nalika jumênêngira |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 257 >

 kyatingrat Sri Jayabaya |
ing Mamênang prajanira |
anyorèk gambar warnanya |
luluhurira sri nata ||

5. Ronning êtal papanira |

ingkang rumuhun priyangga |
panyorèknya sri narendra |
gambare Hyang Jagadnata |
sapiturute tumêka |
Bambang Parikênan nama |
ing sawuse paripurna |
diarani wayang purwa ||

6. Panjupuke aran wayang |

de gambar wujud wus ilang |
ginagas ing tyas wus têrang |
mulane mau kang wayang |
lanang wadon tinindhikan |
kagawa saka babonnya |
corèkane Sri Pamasa |
Prabu Jayabaya kuna ||

7. Dadi mung mirip patrapnya |

panganggone jalma bangsa |
Hindhu Kêling kang nagara |
rampunging panggambarira |
amarêngi taun angka |
wolung atus swidak juga |
sangkalanirèng kang warsa |
gambaring winayang astha ||

8. Kala Êmpu Ajisaka |

jumênêng sri naradipa |
nèng nagri Pujrwacarita |
jujuluk Sri Widdhayaka |
nganggit pakêm lalakonnya |
para dewa saturunnya |
marêngi angkaning warsa |
sèwu tigang dasa juga ||

9. Taunira sinangkalan |
ratu guna mlêtik tunggal |
antarane nganti lawas |
basa karaton Jênggala |
marêngi angkaning warsa |
sèwu satus kalih dasa |
ingkang jumênêng pamasa |
Lêmbu Amiluhur nama ||

10. Olèh kawanlikur warsa |

muksa ginêntènan putra |
Radèn Panji Rawisrêngga |
nama Sri Suryawisesa |
karsa anganggit wangunan |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 258 >

 -ing gambaring wayang purwa |
rontal uga papanira |
jinujud gêng lan luhurnya ||

Jilid 2 - Kaca : 197

11. Pra kadang kadeyan samya |
tumutur (ng)garap mangrêngga |
sabên sri nata sewaka |
corèkan katur ing ngarsa |
winadhahan kang kandhaga |
sarta nganggit pakêmira |
lalakone wayang purwa |
tinurutakên tinata ||

12. Lah iku awite wayang |

nganggo tinabuhan gangsa |
slendro nganggo sinulukan |
têmbung kawi warna-warna |
manut pathêtaning gangsa |
kagêm sabên pasamuan |
sang Prabu Suryawisesa |
karsa andhalang priyangga ||

13. Para kadang kadeyannya |

tanggap anabuhi gangsa |
kasêngsêm ingkang uninga |
manganti bubare samya |
anuju angkaning warsa |
sèwu satus kawandasa |
sirah gangsal sinangkalan |
tata karya titis dewa ||

14. Muksane Suryawisesa |

gya ginantyan ingkang putra |
Rahadèn Kudalaleyan |
jujuluke mangkya gantya |
Surya-amiluhur nama |
lagya olèh tigang warsa |
nulya ngalih prajanira |
Pajajaran karta harja ||

15. Mangun gambar wayang purwa |

babon corèkan Jênggala |
jinujud gêng luhurira |
papane daluwang Jawa |
anuju angkaning warsa |
sèwu satus swidak juga |
apan ta sangkalanira |
wayang gana rupa janma ||

16. Nalika Rahadèn Jaka |

Susuruh jumênêng nata |
jujuluk Prabu Bratana |
angadhaton Majalêngka |
karsa mangun wayang purwa |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 259 >

 papane daluwang Jawa |
ginulung dadya sajuga |
winuwuhan ricikannya ||

17. Wayang bèbèr ingaranan |

yèn kagêm anèng kadhatyan |
kang nglakokke padhalangan |
amung rêbab gamêlannya |
parlu kanggo murwakala |
yèn wong kêna ngila-ila |
kang dadya pangayamira |
tinatah Bathara Kala ||

18. Pangupadrawa anandhang |

mala cintraka mèn ilang |
kaya ta cah wadon lanang |
ontang-anting tanpa kadang |
sapadhane iku kang |
rinuwat kasêbut layang |
Rêksakala gawang-gawang |
ngruwat nganggo (m)bèbèr wayang ||

Jilid 2 - Kaca : 198

19. Murih ruwate kang kala |
nganggo sajèn warna-warna |
sarta dupa gandawida |
katêlah têkèng samangkya |
wong kang nanggap wayang purwa |
kudu nganggo sajèn dupa |
duk rampunge panganggitnya |
Sri Maha Prabu Bratana ||

20. Angkane kang punang warsa |

sèwu rongatus punjulnya |
wolungpuluh lan titiga |
sangkalanira winarna |
nênggih gunaning pujangga |
nêmbah ing Bathara Endra |
basa ing jumênêngira |
sang Aprabu Brawijaya ||

21. Pungkasaning Majalêngka |

kacarita darbe putra |
wasis (ng)gambar namanira |
Radèn Sungging Prabangkara |
dhinawuhan rama nata |
mangun busananing wayang |
bèbèr kang tumrap daluwang |
rinêngga pulas mawarna ||

22. Pinantês lan wujudira |

raja satriya punggawa |
busana kinarya beda |
anuju angkaning warsa |
sèwu triatus langkungnya |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 260 >

 taun iku sinêngkalan |
anênggih datanpa sirna |
pigunane kang atmaja ||

23. Sabêdhahe Majalêngka |

anuju angkane warsa |
sèwu sangangatus lawan |
tigangdasa langkung tiga |
sangkalanira rinipta |
gêni murup sinram jalma |
ing nalika iku wayang |
bèbèr sagamêlanira ||

24. Marang ing Dêmak nagara |

kacarita Kangjêng Sultan |
Sah Ngalam Akbar sapisan |
sêngsêm marang karawitan |
myang rêna langên wayangan |
sring-asring kaparêng (n)dhalang |
iya iku (m)bèbèr wayang |
mangka gamêlan lan wayang ||

25. Kasêbut ing Pêkih kitab |

karone iku pan karam |
dadi pra wali sadaya |
biyantu karsaning nata |
anganggit wayang supaya |
ilang wujud gambar jalma |
kang kinarya lulang mesa |
tinipiske sawatara ||

26. Dhinasaran warni pêthak |

ancur lan gêrusan tulang |
prabote pinêtha samya |
kinarya miring rainya |
tangan kanannya dawa |
irisan tulang maesa |
ginapit sajuga-juga |
tinancêpakên ing wrêksa ||

27. Binolong jejeran wayang |

sabên Kangjêng Sultan lênggah |
wayang kajèjèr panggungan |
kacaoske Kangjêng Sultan |
banjur bali ingaranan |
wayang purwa kaya lama |
dene babon-babon wayang |
dadi anggonne pra dhalang ||

Jilid 2 - Kaca : 199

28. Lêstari kaanggo (n)dhalang |
(m)barang sajroning nagara |
tanapi mring desa-desa |
samana angkane warsa |
sèwu patangatus lawan |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 261 >

 kawan-dasa punjulira |
nênggih sinêngkalan mangkya |
nir ruci caturing dewa ||

29. Antaranya Kangjêng Sultan |

jumênêng (n)tuk tigang warsa |
Kangjêng Sinuhun ing Arga |
nganggit wuwuhing kang wayang |
nganggo danawa wanara |
sarta gancaring lalakyan |
Sinuhun ing Bonang sigra |
nganggit panyumpinging wayang ||

30. Nèng panggungan kering kanan |

(n)Jêng Sultan Sah Ngalam Akbar |
muwuhi ricikan wayang |
rupa gajah lan prampogan |
(n)Jêng Sinuhun Kalijaga |
nganggit kêlir kadêbognya |
balencong kalawan kothak |
sarta muwuhi kakaywan ||

31. Iku minangka sangkala |

mêmêt aku kurang têrang |
dene ta kang asring (n)dhalang |
Sunan Kudus tinabuhan |
salendro ingkang gamêlan |
iku wiwite kang wayang |
apan nganggo sinulukan |
grêgêt-saut ada-ada ||

32. Nuju angkaning kang warsa |

sèwu kawanatus ika |
langkung kawandasa tiga |
dene ta sangkalanira |
gêni dadi suciningrat |
antarane tan winarna |
nalika jumênêngira |
nênggih Rahadèn Trênggana ||

33. Jêjulukira (n)Jêng Sultan |

Sah Ngalam Akbah ping tiga |
karsane Sultan Bintara |
kang mungkasi Dênak praja |
wasis waskitha ing nala |
anggalih kang wayang purwa |
mindhak bagusing sêmbada |
karsa dalêm sri narendra ||

34. Mangun wanguning kang wayang |

jinujud ing dêdêgira |
sarta mripat cangkêm karna |
samya binêdhah sadaya |
samana angkaning warsa |
sèwu patang atus lawan |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 262 >

 pitungpuluh punjul sapta |
rêsi pitu karya tunggal ||

35. Susuhunan Ratu Tunggal |

ing Giri nalikanira |
makili karaton Dêmak |
anganggit wanguning wayang |
gêdhe dhuwure sinuda |
ugêre mata liyêpan |
karo mata panthêlêngan |
wedokane nganggo rema ||

Jilid 2 - Kaca : 200

36. Wayang wanara lan buta |
dinokokan loro mata |
dewa cawêt kaya arca |
sarta nganggit lakon wayang |
wiwite wayang tinrapan |
kakonang ingkang parada |
sawuse dadi sakothak |
ingaran Kidang Kancanan ||

37. Nalika iku sinungan |

sangkala mêmêt ingaran |
rupa Sang Hyang Girinata |
nitih Andini andaka |
anuju angkaning warsa |
sèwu patangatus lawan |
pitung puluh wolu sirah |
slira dwija dadi raja ||

139. Salisir
1. Datan nalisir ing karsa |
saking lêpasing pamudya |
Sunan Ratu Tunggal Arga |
anulya karsa iyasa ||

2. Wayang gêdhog aranira |

cangkokaning praupannya |
babon saking wayang purwa |
tanpa kêthèk lawan buta ||

3. Anganggo têkês kang priya |

wayang wadon nganggo rema |
prabot rapèk kalung jamang |
gêlang anting kêlatbuja ||

4. Jêjêring lalakon praja |

sakawan samya sudara |
ing Jênggala ing Mamênang |
ing Ngurawan Singasêkar ||

5. Sabrangane Prabu Klana |

pulo Bali ing nagara |
balane Bugis sadaya |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 263 >

 sarta nganggit pèkêmira ||

6. Gancaring kang lêlampahan |

sarta garêgêt-sautnya |
tanapi suluk bineda |
lagune lan wayang purwa ||

7. Pan pelog gamêlanira |

kang (n)dhalang ran Widayaka |
Suhunan Kudus êmbannya |
lêstari langêning praja ||

8. Sinungan mêmêt sangkala |

rupa Sanghyang Nilakantha |
ngasta cis ginubêd naga |
anuju angkaning warsa ||

9. Sèwu patang atus lawan |

wolung dasa langkung gangsal |
sinêngkalan gaman naga |
kinarya ing Utipatya ||

10. Nahênta Suhunan Bonang |

yasa wayang Damarwulan |
ingkang jinêjêr lalakyan |
ing Majapait têngahan ||

11. Ratu Ayu jumênêngnya |

nuju taun angkanira |
sèwu tri atus limalas |
nunggal lan bèbèr waktunya ||

Jilid 2 - Kaca : 201

12. Ingkang linakokkên dhalang |
dadi tanggapaning wadya |
winuwuhan tabuhannya |
kêprak angklung kêndhang rêbab ||

13. Kalanturing pakêcapan |

wayang bèbèr tabuhannya |
lumrah ngarani kêthiprak |
anuju angkaning warsa ||

14. Sèwu patang atus lawan |

wolung dasa langkung astha |
sinangkalan duk iyasa |
astha wali karya tunggal ||

15. (n)Jêng Sultan Adiwijaya |

jumênêng ing Pajang praja |
anuju ing taun angka |
sèwu limang atus tiga ||

16. Arsa mangun wawangunan |

wayang purwa babonira |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 264 >

 iyasan ing Dêmak praja |
prabot pinantês lan wanda ||

17. Pra ratu parabotira |

ana kang nganggo makutha |
ana tropongan kewala |
ana kang kêling gêlungnya ||

18. Satriya (m)bêsusi rema |

ana kang nganggo paraba |
sarta rineka dodotan |
ana ingkang nganggo clana ||

19. Pinapantês dhewe-dhewe |

nganggo sampuran wadone |
karo (m)bêsusi rambute |
dodotan buta kêthèke ||

20. Tan ewah ngloro matane |

dewa rêca parabote |
padha irasan tangane |
winuwuhan gêgamane ||

21. Gada bindi alugora |

iku wiwit wayang purwa |
tuwin wayang gêdhog ika |
padha tinatah gayaman ||

22. Sarta nganggit wuwuhing kang |

pakêm purwa gêdhog wayang |
anuju angkane warsa |
sèwu limang atus lima ||

23. (n)Jêng Sunan Kudus iyasa |

wayang golèk saka wrêksa |
mirit lakon wayang purwa |
salendro gamêlanira ||

24. Amung kênong êgong kêndhang |

kêthuk kêcèr lawan rêbab |
nuju sangkalaning warsa |
wayang nir gumuling kisma ||

25. (n)Jêng Sinuhun Kalijaga |

nganggit topèng kang kinarya |
saka wrêksa mung sasurya |
sarta methok wêwangunan ||

26. Kaya raining manungsa |

jêjêring lalakon padha |
kaya wayang gêdhog iku |
nganggo buta warna-warna ||

27. Wanda mripat wayang purwa |

prabot têkês rapèk clana |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 265 >

 sumping sondhèr uncal-wastra |
kang mêtu jinêjêr samya ||

Jilid 2 - Kaca : 202

28. Lanang wadon nganggo bêksa |
dhewe-dhewe pacakira |
kaya putrèn lan cindhaga |
Panji-tuwa Panji-mudha ||

29. Gunung sari Prabu Klana |

(n)Daga Blancèr Pênthul Buta |
kudu beda bêksanira |
ukêl lan tatambangannya ||

30. Salendro gamêlanira |

topèng sawiji-wijinya |
nganggo dipatut gêndhingnya |
dhewe-dhewe nora padha ||

31. Angkaning warsa samana |

sèwu limang atus astha |
mangka ta sangakalèng warsa |
kaèsthi nir yaksaningrat ||

32. Basa ing kraton Mataram |

jumênêngnya Panêmbahan |
Senapati ing Ngalaga |
karsa mangun wayang purwa ||

33. Rambut tinatah gêmpuran |

wayang gêdhog kinêrisan |
wuwuh wayang riricikan |
manuk lawan buron wana ||

34. Anuju angkaning warsa |

sèwu limang atus lawan |
patpuluh siji sangkalan |
rupa pat gatining jalma ||

35. Ing sajumênêngnya nata |

Sri Surya Anyakrawatya |
ramadalêm sri narendra |
ingkang jumênêng samangkya ||

36. Amamangun wayang purwa |

babone Kidang Kêncana |
jinujud mung sawatara |
sasigaring palêmahan ||

37. Arjunane pinaringan |

panêngran Kiyai Jimat |
iku wiwite kang wayang |
purwa lan gêdhog sinungan ||

38. Bau lan tangan pinisah |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 266 >

 tanganne cinampuritan |
myang winuwuhan dhagêle |
myang winuwuhan gêgaman ||

39. Panah kêris sapadhanya |

bangsaning landhêp sadaya |
paripurna karsa nata |
banjur ana uwong manca ||

40. Saka Kêdhu asalira |

bisa (n)dhalang gêdhog purwa |
banjur kaabdèkke dadya |
dhalang sajroning nagara ||

41. Kaparênge sri narendra |

wayang bèbèr pangruwatan |
sinalinan wayang purwa |
katêlah têkèng samangkya ||

42. Rampunge dènnya iyasa |

maringi mêmêt sangkala |
iku rupa buta murgan |
padhalangan ingaranan ||

43. Panyêrêng araning buta |

banjur karanne ing kathah |
buta cakil wus alumrah |
mathinthing solahe kathah ||

Jilid 2 - Kaca : 203

44. Wujud buta mata siji |
tangan loro dikêrisi |
siyung mêtu saka lathi |
amandhuwur mung sawiji ||

45. Anuju angkaning warsa |

sèwu limang atus lawan |
sèkêt loro sinangkalan |
sêmbah gaman buta tunggal ||

46. Ing samêngko karsa nata |

kang Sinuhun Kangjêng Sultan |
Agung Kyatingrat parabnya |
Prabu Anyakrakusuma ||

47. Karsa mangun wayang purwa |

prabotè wadon lan priya |
samya tinatah sadaya |
jinait lanyapanira ||

48. Sarta sangkuk dêdêgira |

kang pancèn mêlèk matanya |
kajait sinungan tandha |
gêdhondhongan namanira ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 267 >

49. Rangkêp-rangkêp ingkang wanda |
ing sawusing paripurna |
Arjunane pinaringan |
aran Kyai Mangu ika ||

50. Sinungan mêmêt sangkala |

rupa buta rambut rêta |
ingore sumunggèng ngarsa |
nganggo jalu suku dwinya ||

51. Padhalangan ingaranan |

iku buta parapatan |
wong akèh ngaranni samya |
buta rambut-gêni ika ||

52. Rampung nuju angka warsi |

sèwu limang atus lawan |
sèkêt têlu sinangkalan |
jalu buta tinata sang ||

53. Lah mung iku kawruhingwang |

crita witing ana wayang |
kang miyarsa samya girang |
matur pundi turun dhalang ||

54. Ki Sumbaga astanira |

anudingi lah kae ta |
kang sèndhèn ing saka rawa |
Ki Panjangmas wastanira ||

140. Mijil
1. Pan sinigêg Sumbaga dènnya ngling |
gantya kacariyos |
ingkang cakêt kalawan linggihe |
lan ki marbot Ki Taha wawangi |
ki marbot jinawil |
sarwi tatanya rum ||

2. Yayi para èstu dèrèng uning |

lu-èlu kemawon |
awit alit tumêkèng samangke |
dèrèng wontên ingkang anyriyosi |
cariyosing nguni |
waton kitabipun ||

3. Sabên wulan Sapar amarêngi |

ri Rêbo dhumawoh |
kang pungkasan sapraja arame |
jalu èstri miwah rare alit |
samya siram mawi |
jajimat dènêkum ||

31 Marbot Ki Toha nêrangakên bab 'adus Rêbo-wêkasan wulan Sapar' sarta bab
'pasa sunat' i.p. siyam ing wulan sanèsipun wulan Ramadhan. ...
kaca 203-206.

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 268 >

 Jilid 2 - Kaca : 204
4. wontên malih jimat dènkum warih |
wusing siram gupoh |
gya inginum myang pinupukake |
(m)bun-êmbunan maca slawat katri |
sarta remanèki |
pinapal ing pucuk ||

5. kêtib Taha aris amangsuli |

ing pamyarsaningong |
kasbut Kitab Mujarabah ranne |
caritane auliya adi |
kang wus sinung uning |
gaibing Mahagung ||

6. Tinartamtu sabên-sabên warsi |

karsane Hyang Manon |
anurunkên sakèh kabilaèn |
awit Rêbo wêkasaning sasi |
Sapar kèhing blai |
triatus nêmpuluh ||

7. Sabanjure nèng naas lan ari |

naas kang wus maton |
tumrap Jawa banjur nganakake |
Sangar Naas Jatingarang tuwin |
patine kang ari |
Naga-dina tèngsu ||

8. Taliwangke miwah Sampar-mayit |

sasamine rêko |
pramila yèn para ngulamane |
wusing adus (m)barêsihi dhiri |
myang minum we mawi |
jijimat ingêkum ||

9. Gya sêmbahyang manulak bilai |

iku kawruhingong |
inggih kakang wus dhangan rayine |
kala adus punapi (ng)gih mawi |
rapal niyatnèki |
anggènnipun adus ||

10. Bilih mawi rapal kadi pundi |

manawi tan wados |
rak prayogi winêdhar samangke |
kêtib Taha gumuyu mangsuli |
ora woda-wadi |
urute kang adus ||

11. Ingkang dhihin asusuci wajib |

mênèk anggantung (ng)gon |
de rapale elingku mêngkene |
bismillah hirokhman lan hirakim |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 269 >

 nawetu usali |
dapingil dalau ||

12. Sunatan lillahi tangalèi |

niyat adus ingong |
ing ri Rêbo wêkasan sasine |
Sapar nulak sakèhing bilai |
wêkasan basuki |
Allahuakbar wus ||

13. Sabanjure maca ur'ul birit |

nalika adamor |
tasalun baridun wa sarabe |
titi tamat rapale susuci |
sunat Rêbo sasi |
Sapar wêkasipun ||

Jilid 2 - Kaca : 205

14. Tanya malih rencangira linggih |
babo kakang mêrbot |
siyam sunat (m)bok winêdharake |
bilih sagêd ulun yun nglampahi |
sak-sampuna uning |
dadya tyas tuwajuh ||

15. Iya adhi kang wus daklakoni |

pasa sunat manggon |
ana dina Sênèn lan Kêmise |
lawan pasa sud myang siwat nami |
siwat têgêsnèki |
tanggal pêtêng nuju ||

16. Etung têlung dina boya luwih |

awite linakon |
kaping wolulikur utawane |
sangalikur tridasa yèn bèh ji |
pungkasan marêngi |
tanggal pisan iku ||

17. Sud iya bèl iku nalikaning |

rêmbulan mancorong |
iya amung tri ari pasane |
ping têlulas ping patbêlas kaping |
limalas mungkasi |
kabèh mau manut ||

18. Ing lampahe Jêngandika Nabi |

Muhammad kinaot |
de yèn jêtus(?) ri Kêmis tanggale |
sasamine kang mangkene yayi |
ing niyatirèki |
sinarêngan iku ||

19. Lawan sabên Sura amarêngi |

ping sanga mancorong |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 270 >

 Angasura punika aranne |
ping sapuluh Ngasura namèki |
yèn tanggal pisan wit |
utama satuhu ||

20. Wulan Rêjêb sakuwasanèki |

watone linakon |
lamun kawit tanggal sapisane |
têkan kaping têlung puluh yayi |
kêlangkung utami |
gêganjaranipun ||

21. Wulan Ruwah awit tanggal kaping |

sapisan linakon |
têkan kaping limalas tanggale |
Nispu-Sakban iku dènaranni |
pat puluh lima ri |
gunggunge rong tèngsu ||

22. Sasi Sawal puwasa sunati |

awit tanggal pindho |
têkan kaping pitu ing tanggale |
bakda Sawal ping wolu marêngi |
riyaya kapat twin |
sangkêp ulamipun ||

23. Bêsar kaping wolu tar wiyati |

ping sanga Ngarpah (n)don |
ping sapuluh dhahar ing bakdane |
dadi amung pasa kalih ari |
utamanirèki |
sapisan witipun ||

24. Amung iku pasunatan yayi |

kang uwis kalakon |
ora susah nganggo rapal-rèpèl |
mung niyatna ing sajroning ati |
tan susah kawijil |
dene awitipun ||

Jilid 2 - Kaca : 206

25. Pasang niyat nalika malêming |
pasa yun linakon |
nganggo saur pan winênangake |
supayane kuwat ingkang dhiri |
badan kudu suci |
kaya pasa agung ||

26. Lamun sira yayi anglampahi |

sêmbahyang binatos |
sinarêngan takbir-tul-ekrame |
utawaning sarêng nalikaning |
wuluki Mahribi |
masuh rainipun ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 271 >

27. Poma ayun pasa ari Kêmis |
ing sajroning batos |
niyatingsun pasa ri Kêmise |
sunat anut lampahe (n)Jêng Nabi |
karana Allahi |
dene lamun tumbuk ||

28. Rêjêb kaping sapisan ri Kêmis |

niyat pasa ingong |
ari Kêmis siwat lan Rêjêbe |
sunat anut lampahe (n)Jêng Nabi |
karana Allahi |
sapiturutipun ||

29. Lamun sira sami anglampahi |

gêganjaran Manon |
sinung èngêt slamêt salawase |
kang miyarsa sêdya yun nglampahi |
anggambuh tyasnèki |
sigêg kang winuwus ||

141. Gambuh
1. Ki Sopana winuwus |
abdidalêm jajar-carik macung |
rencangira jajagongan tanya aris |
uwa manawi pinuju |
kaparêng aparing tudoh ||

2. Têmbung myang sastranipun |

kang rumiyin pribadi puniku |
atumitah wontên ing madyapadèki |
kang tinanya kagyat muwus |
(ng)gonmu takon karya gawok ||

3. Lagi iki sajêgku |

ana bocah takon kang kadyèku |
grathul-grathul aku iya asung uning |
bênêr lan lupute êmbuh |
kakèkmu suwargi omong ||

4. Ana pandhita putus |

saka Ngatasangin aslinipun |
acarita mungguh têmbung lan sastrèki |
kang tuwa dhewe rannipun |
têmbung Ibrani sayêktos ||

5. Yèku ta basanipun |
bangsa Israil nagara agung |
pamacane sastra iku saka kering |
manêngên sabanjuripun |
dhapur sastra winiraos ||

32 Ki Sopana, abdidalêm jajar carik suka katrangan bab aksara ingkang sêpuh
piyambak i.p. aksara Ibrani yasanipun bangsa Israil, mèmpêr aksara Hindhu,
maosipun saking kiwa manêngên, kaangge ing nalika jamanipun Nabi

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 272 >

 Ibrahim tuwin Raja Namrut. Ugi nyariyosakên nalika Raja Namrut tansah
botên pitados dhatêng pitêdahipun Nabi Musa bab wontênipun Gusti Allah,
malah nantang badhe nyedani Gusti Allah, lajêng mabur kabêkta
pêksi/garudhanipun dhatêng ing awang-awang, wasana kabrastha dening
panguwaosing Allah. Raja Namrut sawadyabalanipun lêbur dening lindhu
prahara. Sarêng sami waluya, satunggal lan sanèsipun sami botên mangêrtos
basanipun. ...
kaca 206-215.

Jilid 2 - Kaca : 207

6. Sairib sastra Indhu |
lan sairib lir sastra Arabu |
kang anggone duk jamane Kangjêng Nabi |
Ibrahim Kalillulahi |
mupakat sakèhing uwong ||

7. Banjur kinarya iku |

anulisi kitab-kitabipun |
para Nabi Kalipahira Hyang Widdhi |
jaman ing sadurungipun |
(n)Jêng Nabi Muhammad miyos ||

8. Ananging samonèku |
kacarita kala jamanipun |
Kangjêng Nabi Ibrahim Kalilulahi |
ana ratu gêng pinunjul |
binathara para katong ||

9. Kyatingrat Raja Namrut |

iya Prabu Jabar kang jujuluk |
ajumênêng anèng nagara ing Babil |
isining jagad kacakup |
dumadya ngaku Hyang Manon ||

10. Kya ajar patih Namrut |

ingkang nama Kalillur-rahmanu |
kyai patih datan maèlu mring siwi |
angugêmi ratunipun |
kèlu kumprung pêngung bakoh ||

11. Enggale caritèku |

timbalane Allah Kang Mahagung |
maring Kangjêng Nabi pinaringan kanthi |
putra kaponakanipun |
ran Nabi Lud samya kinon ||

12. Ngeslamakên sang Namrut |

ywa kabanjur-banjur dènnya lacut |
ngaku Allah nanging datan dènpraduli |
saya (n)dadra andêlarung |
dilalah èngête adoh ||

13. (n)Jêng Nabi sakalangkung |

dènnya matur maring ramanipun |
kinèn Eslam anut ing agami sukci |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 273 >

 (n)Jêng Nabi malah tinundhung |
saka ing Kosniya bodhol ||

14. Nabi Lud datan kantun |

lawan wadya pra mukmin sadarum |
ibu Nabi Siti Naonan miyarsi |
gya nusul lampahing sunu |
nèng wana Basangi andhok ||

15. Jajahan Ngêsam iku |

bakda salat dutane Hyang Agung |
Jabarail ngêmban dhawuhing Hyang Widdhi |
(n)Jêng Nabi kènèn dhêdnukuh |
têmbe kalamun wus dados ||

16. Kaaranana iku |

dhukuh Betalmukadas satuhu |
bumi ingkang sinucèkakên Hyang Widdhi |
sawuse atampi dhawuh |
linampahan nulya dados ||

Jilid 2 - Kaca : 208

17. Dhukuh arja kalangkung |
wadya Eslam sabên ari rawuh |
rawuh malih dutaning Hyang Jabarail |
kinèn maringakên iku |
musakap kèhe sapuloh ||

18. Kalawan kinèn gupuh |

nutugakên nyêlamken Sri Babul |
saungkure dutaning Hyang kang paring sih |
winratakkên pra wargèku |
sukèng tyas sukuring Manon ||

19. Musakap sapuluh wus |

winulangkên mring umat sadarum |
myang sahadat pungkasanya nêbut Nabi |
Ibrahim Kalilulahu |
sadaya mituhwèng dhawoh ||

20. Tan lami budhal sampun |

marang Babil akanthi Nabi Lud |
bêkta wadya mukmin amung sawatawis |
wus prapta têpi prajagung |
nulya akarya pakawon ||

21. (n)Jêng Nabi tandya laju |

maring praja kapanggih Sri Namrut |
sinartanan sadhawuhe Mahasuci |
Namrut kinèn amiturut |
nanging mêksa puguh wangkot ||

22. Malah sang Raja Namrut |

yun ngayoni marang ing Hyang Agung |
Kangjêng Nabi sangêt dènnya amaripih |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 274 >

 Namrut mampang mêksa mungsuh |
Nabi kinèn amakuwon ||

23. Jêng Nabi wusnya mundur |

Sri Narendra andhawuhi gupuh |
mring Kya Patih Ajar kinèn ngudiya glis |
catur pêksi garudha gung |
wusnyantuk katur sang katong ||

24. Piniyara mrih tutut |

gya akarya bale gêdhong agung |
rakitira kadya wêsi wusing dadi |
kanan kering amung sinung |
candhela rinuji bakoh ||

25. Pintuning ngandhap luhur |

myang sinungan bêsat nginggilipun |
wawalêsan ngungkuli sirahing pêksi |
yèn binalik nèng sor suku |
paripurna kang pirantos ||

26. Kinèn ambêkta gupuh |

mring malige anyar kang dumunung |
(n)jaban praja agêng luhure nglangkungi |
winatara pitung gunung |
myang catur kagendra katong ||

Jilid 2 - Kaca : 209

27. Sapraptanirèng pucuk |
pêksi catur suku samya sinung |
kolong wêsi bakal ênggoning atali |
bale rinut suku wolu |
kadi tandhu geyong-geyong ||

28. Sri Jabar sukèng kalbu |

nguwuh-uwuh susumbar kumruwuk |
lah ing êndi Pangerane Si Ibrahim |
têka ora nana munggut |
lah ngatona payo pupoh ||

29. Lah êndi wadyanipun |

ingkang aran malekat-malekut |
têka nora nana katingal sawiji |
boya padha wêdi mringsun |
Namrut tan kêndhat ngacêmong ||

30. Sarwi bujana nginum |

Kangjêng Nabi Kalilarahmanru |
myang Nabi Lud tanapi pra wadya mukmin |
minggah mring malige luhur |
wus panggih lawan sang katong ||

31. Latah-latah ngling Namrut |

sida bebas kratone Gustimu |
nora wurung ingsunganggar sunlurugi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 275 >

 dimèn mijil banjur campuh |
aprang tandhing lawan ingong ||

32. (n)Jêng Nabi sakalangkung |

dènnya asung pemut marang Namrut |
malah bêndu gya prentah mring wadyanèki |
kinèn samêktaa gupuh |
sangu myang gêgaman gupoh ||

33. Walêsan catur uwus |

pucak sinung daging unta ngumbruk |
Namrut ngling èh êntènana Ibrahim |
(ng)gonku nglunas Pangeranmu |
Sri Namrut lan para katong ||

34. Pipiliyan kang uwus |

mambêg wantêr kasudiranipun |
lawan rêsi sewasugata pinilih |
kang wus limpad agal alus |
kya patih manggalèng pupoh ||

35. Sadaya wus umangsuk |

pangruktinya piranti wus rampung |
gya ginêtak kagyat mamprung ingkang paksi |
myang daging nèng luhuripun |
nanging datan bangkit nothol ||

36. Kagendra drêng yun ucul |

saya (n)dêdêl tan na kêmbanipun |
duk lampahan sasiyang lawan saratri |
parentah mring juru pintu |
kinèn ngêngakakên gupoh ||

37. Lawang bale kang luhur |

wusing mênga jru pandumanipun |
dhinawuhan aningalana kang langit |
matur maksih nyamut-nyamut |
tan ewah lir duk nèng ngisor ||

Jilid 2 - Kaca : 210

38. Lawang bale ngandhap wus |
binuka myat bantala katlisut |
prentah malih surak nabuh gubar bèri |
kagyat kang kagendra catur |
sumêngka (n)dêdêl tan kegoh ||

39. Parentah malih Namrut |

anon langit tan na ewahipun |
anon bumi wus tan ana antarèki |
sinêngkakkên malih mamprung |
punang langit maksih katon ||

40. Kadi nèng ngandhap wau |

bumi katon pêtêng kadi dalu |
nulya ana swara ingkang kapiyarsi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 276 >

 saking wiyat jurudêmung |
kang darbe swara tan katon ||

142. Jurudêmung
1. Èh ratuning lacut sira |
marang ing ngêndi karêpmu |
dupara kalangkung-langkung |
sira arsa mring ngakasa |
kaliwat lacutirèku |
yata Sri Namrut miyarsa |
miwah para wadyanipun ||

2. Samya gugup anggaligap |

anyandhak gagamanipun |
dan ngati-ati sadarum |
boya iki ingkang prapta |
ripu dibyaning ngaluhur |
yata ana malih swara |
èh-èh Namrut kapir lacut ||

3. Namrut ngatag prawiranya |

nglêpaskên panah mandhuwur |
angawut pamanahipun |
ana ngêmpakkên istrijat |
wêtuning jêmparing (m)brubul |
wangsule saking gêndhewa |
lir garimis tibanipun ||

4. Sri Jabar pribadi sigra |

nglêpaskên jêmparingipun |
sarwi susumbar têkabur |
èh êndi Pangeranira |
tandhinga kalawan ingsun |
lah êndi rupane uga |
prajurit wêtokna gupuh ||

5. Jabrail tampi parentah |

angambil mina ing laut |
inguncalkên mandhuwur |
luhure panah Sri Jabar |
wangsuling mina mring laut |
cumalorot kawistara |
jêmparing nata cumundhuk ||

6. Têrus badaning kang mina |

ludiranira sumêmbur |
jêmparing gêgubras marus |
Jabrail anyandhak mina |
winangsulakên mring laut |
panah dhinawahkên marang |
ngarsane sang raja Namrut ||

Jilid 2 - Kaca : 211

7. Jêmparing tiba cinandhak |
ngêntrog wêntis suka (ng)guguk |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 277 >

 latah-latah asru muwus |
Pangerane si Ibrahim |
kacundhuk jêmparingingsun |
èh ta bocah aja kêndhat |
(ng)gonmu (n)jêmparing mandhuwur ||

8. Mangkya karsèngong kalakyan |

angobrak-abrik anggêmpur |
prajèng karaton ngaluhur |
ri sang Jabarail sigra |
ngambil pêksi sabèng luhur |
kinênakakên ing panah |
wangsule katutan marus ||

9. Lawan daginge kang kaga |

lir grimis tibaning marus |
dhawah pêlataranipun |
bale kandhaga marayan |
Namrut cikrak-cikrak muwus |
lah bocah padha wisana |
(ng)gonmu nglêpasi mring luhur ||

10. Iku wis têtêp patinya |

Ibrahim Pangeranipun |
kataman ing panahingsun |
lah iki dêlêngên padha |
olèh daging panahingsun |
sarta gugubras ludira |
lir garimis rah sumêmbur ||

11. Pasthi karatone rusak |

wadyane wus lêbur luluh |
Namrut sawadyanipun |
sukèng tyas marwata suta |
angalêmbana macucu |
tan wruh mangkonèku gêlar |
budi kalap kumprung pêngung ||

12. Sri Jabar parentah sigra |

wawalêsan dhuwur manuk |
winalik babêsatipun |
anèng ngandhaping kaga |
kagendra sakawan (n)dulu |
daging mangsan anèng ngandhap |
mangka sru kaluwèn catur ||

13. Tumungkul myat ing mamangsan |

sinarêngan surak umyung |
gong bèri kêndhang tinabuh |
kagyat kagendra lumarab |
kadya babandhêm tumurun |
saking kagyat lan yun mangsa |
katarik luwe kalangkung ||

14. Mèh praptèng ngandhap gya prentah |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 278 >

 bêsat isi daging mau |
kinèn (n)jêngatkên mandhuwur |
kapapaga sirah kaga |
dadya ngampar ibêripun |
supadi yèn prapta ngandhap |
aywa kantêb tibanipun ||

15. Winantu ing gara-gara |

arga-arga manggut-manggut |
kalamun bisaa muwus |
bayèku ayun (ng)gêmpur mringwang |
Malekat catur tumurun |
arsa ngawut-awut arga |
pinapusus lir kapuk ||

Jilid 2 - Kaca : 212

16. Kaga wus anjog pratala |
gumêbruk lir arga jugrug |
têbih saking maligya gung |
bêsat walêsan saksana |
pinarêkakên kacucuk |
daging wus samya dènmangsa |
winuwuhan ngantya tuwuk ||

17. Pemute kang halul kojah |

pitung dina pitung dalu |
Namrut dènnya anèng luhur |
kaga wus rinante samya |
pra wadya sanagri mêthuk |
sri naranata tumêdhak |
saking bale-pêthi agung ||

18. (n)Jujug malige ing pucak |

(n)Jêng Nabi Brahim Nabi Lud |
maksih ngantya sampun tundhuk |
Namrut suka angandika |
ing samêngko Pangeranmu |
wus jidêng dening hruningwang |
jaja butul êrah mêmbur ||

19. Tandhaning baline panah |

kuthah rah daging katut |
lah ta iki warnanipun |
cihnane daging lawan rah |
apadene kalanipun |
prawira nglêpasi panah |
garimis rah drês kalangkung ||

20. Pangeranmu apês nistha |

dalah malaekatipun |
Kangjêng Nabi lingira rum |
èh Namrut ngajab naraka |
têka mangkono anggêpmu |
lumuh marang rèh raharja |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 279 >

 ngorakkên dhawuh Mahagung ||

21. Nacak kudu nasar (m)blasar |

mor gandarwa ilu-ilu |
lumuh têmên kinarya yu |
ingkang jamak nuli tobat |
darbe pangrasa sihing Hu |
(n)Jêng Nabi akathah-kathah |
dènnya sung pemut mring Namrut ||

22. Tinantang dadining aprang |

Jabar nglênggêr tan amuwus |
èstu ajrih jroning kalbu |
èngêt ing kasêktènira |
Kangjêng Nabi duk ing dangu |
angas lahire kewala |
sinasab sinamun-samun ||

23. Mengo ngiwa tan kaduga |

baya ta wus takdiripun |
yata (n)Jêng Nabi gya kundur |
ingiring sawadyanira |
kang kantun agunêm rêmbug |
sirnaning Kalilurahman |
ana pandhita kang matur ||

24. Rèhing uni wus kawuryan |

(n)Jêng Nabi kadibyanipun |
luhung sampun pinaèlu |
ujêr wus ambawarasa |
sarkara lan manisipun |
tan kenging kinayangapa |
tuhu dining kanang punjul ||

25. Aturira tètèh tatas |

sang nata kalangkung bêndu |
mijilkên istijrat luhung |
tutuk lawan kalih asta |
mêdal dahana kumukus |
kantar-kantar mring ngawiyat |
tan dangu dahana wangsul ||

Jilid 2 - Kaca : 213

26. Kang miyat kalangkung hebat |
tobat sujud nata kêbut |
saking malige nata ngadhatun |
mêsu anunungku puja |
antuk sasmitaning kalbu |
enjing miyos sinewaka |
Patih Ajar myang wadyagung ||

27. Pêpak andhèr ngarsèng nata |

mring Patih Jabar gya dhawuh |
dènnya yun numpês kang sunu |
myang wayah sawadyanira |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 280 >

 sinaranan têmbung alus |
kinarsakakên bujana |
nèng pucaking maligya gung ||

28. Pra wadya mangayubagya |

yun linakyan sesuk-esuk |
samêkta prayitnèng kewuh |
nahan (n)Jêng Nabi praptanya |
ing pakuwon prentah gupuh |
ngalih anyakêti praja |
cakêt dalêmnya rumuhun ||

29. Ngara-ara Kaosniya |

wus tata pakuwonipun |
utusanira Hyang Agung |
Jabarail angsung salam |
mring Nabi Brahim Nabi Lud |
kang arsa aparing wikan |
a(ng)gunêm Sri Namrut kupur ||

30. Wus tinutur sadayanya |

lan malih karsèng Hyang Agung |
malige arsa ginêmpur |
Jabarail sampun musna |
(n)Jêng Nabi sawadyanipun |
(n)Donga ing karaharjan |
tur iku wus sinung wêruh ||

31. Malêming têmpuking karya |

karsaning Hyang dènyarsa sung |
bilai mring kapir kupur |
sanggyaning kang pra Malekat |
ingkang wus angêmban dhawuh |
kinèn awit nglêkasana |
mangkana saksana rawuh ||

32. Lindhu prakêmpa goranya |

mung dumunung maligya gung |
sangêt gonjing mayug-mayug |
rêngat adon-adonira |
lir kiyamat isthanipun |
bayu mulêg mawalikan |
sinarêngan angin lesus ||

33. Ponang angin saking ngandhap |

tan antara jêbolipun |
malige pêplês mandhuwur |
tan ana kari samêndhang |
swara gora tri jumêgur |
lir giri sasra nèng wiyat |
sirahe malige gupuh ||

34. Pinukul angin prakêmpa |

saking nguntara mangidul |
sirah gêmpal tibèng laut |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 281 >

 jumêgur wening samodra |
mina sining laut kidul |
akèh pêjah kabarasat |
katiban murdaning panggung ||

Jilid 2 - Kaca : 214

35. Pungkuring Namrut kacrita |
sirahe malige mau |
mumulo amba kadulu |
dene awake maligya |
andêdêl binêktèng lesus |
nulya sigar amarapal |
ngetan ngulon ngalor ngidul ||

36. Katulak wangsul sadaya |

têmpuk wor nèng têngah rêmuk |
lir binêbêg mawur sumyur |
agênging punang rêmukan |
saêndhog ayam tan langkung |
anèng saluhuring praja |
Babil kawratan sadarum ||

37. Maksih (n)dêdêl mring ngakasa |

marmanya tan bisa runtuh |
awit sinangga ing bayu |
lir mêndhung (n)dhêdhêt limêngan |
karsaning Hyang dènnira sung |
bilai mring lacut kopar |
puniku kinarya pemut ||

38. Supaya padha elinga |

wruha kodrating Hyang Agung |
tan antara sirêpipun |
bayu bajra saking ngandhap |
gya gantya kang bayu lesus |
saking luhuring ngakasa |
kadi jêmparing tumurun ||

39. Tumêmpuhira mangandhap |

gumarubug sru sumiyut |
rêmukan malige wangsul |
lir sanjata Narawantah |
sud kadi mimis sumawur |
lingsir dalu wayahira |
wong kapir pra samya turu ||

40. (n)Dhêdhêp kadi sinirêpan |

tibane rêmukan iku |
tan srênti barêng tumanduk |
nibani wismaning kopar |
kêpyak swaranya gumuntur |
wismaning kapir kawratan |
myang jro pura kinarutug ||

41. Pan namung pakuwonira |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 282 >

 (n)Jêng Nabi saumatipun |
rinêksa dera Hyang Agung |
siji tan ana katiban |
samya ngeca-eca turu |
wau wismane si kopar |
payon rêmak rêmpu rêmuk ||

42. Kang ana sajroning pura |

asru kagyat (n)jumbul kagum |
tan ana kuwasa muwus |
kapilêngêng ing suwara |
wong kupur klêngêr sadarum |
datan ana kaliwatan |
agêng alit èstri jalu ||

43. Miwah Sri Bathara Jabar |

tan pae lan wadyanipun |
kagyat kantunya kalangkung |
tambuh sangkaning babaya |
samya (ng)galigap agugup |
kaluyuran niba-niba |
lir wong wuru dènnya kantu ||

Jilid 2 - Kaca : 215

44. Wênèh ingkang kapalêsat |
saking ênggonnira turu |
miwah rêsi juru tênung |
ing nagri myang mancapraja |
pra samya kapilêng kantu |
dangu-dangu duk samana |
wong kapir sinungan emut ||

45. Kajêngkang karangkang-rangkang |

gêrêng-gêrêng ngrintih-ngruntuh |
tan ana cêtha calathu |
pinêksa-pêksa tan bisa |
mung (m)bêkuh pating karêkuh |
pinêksa apadêdêngan |
galêrêg sêrêt ngêduwul ||

46. Tambuh-tambuih solahira |

ing praptane siyangipun |
mulat wisma payon gêmpur |
lêngêr-lêngêr ngungun mlêngak |
takon-tinakon tan pêcus |
ting palinguk paringisan |
amacucu muncu-muncu ||

47. Kadya mina kênèng saya |

tan dinawa solahipun |
danguning susah sang Namrut |
sawêwêngkonnya sadaya |
tigang siyang tigang dalu |
dènnya tan kuwawa ngucap |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 283 >

 sadaya kadi wong bisu ||

48. Wusing tri ratri tri siyang |

sadaya bisa calathu |
nanging karsaning Hyang Agung |
nyalini lagu babasan |
Sri Namrut sabalanipun |
pangucape panthan-panthan |
dhewe-dhewe basanipun ||

49. Ing sagolong-golongannya |

ratu pitungpuluh têlu |
sewang-sewang tanahipun |
sabên narendra sajuga |
sapraja wêwêngkonipun |
sinungan basa piyambak |
atanapi sastranipun ||

50. Dadya basa miwah sastra |

warna pitungpuluh têlu |
amung ingkang tan winêngku |
iya ing Babil nagara |
lêstantun kadi rumuhun |
lah ta iku caritanya |
walahu-alam ing pungkur ||

143. Pangkur
1. Nahan gantya kang winarna |
Mas Cêbolang lawan santri Nurwitri |
tumut ngladosi nèng ngayun |
tyas sênêng suka rêna |
amirêngkên kang samya anggêlar kawruh |
tan ana kang salawana |
maton tanduke mrakati ||

33 VI. Pêngantèn kajagi dening para tamu wanita.

Pangantèn ingkang sampun paripurna upacaranipun lumêbêt ing paprêman,
kajagi dening para tamu wanita ingkang sami rêrêmbagan sarta mêdhar
dêdongengan bab kasêtyanipun wanita dhatêng bojonipun. Nyai Atikah,
ngulama wanita nyariyosakên lêlampahanipun Nyi Kasanah ingkang
sakalangkung sêtya dhatêng bojonipun ingkang wasta Suhul. Nalika
bojonipun kesah dagang, Kasanah katitipakên adhinipun nanging badhe
kacidra-asmara, botên purun, lajêng kapitênah ngantos kaukum. Badanipun
kapêndhêm sapalih, kabênturan ing sela. Kakintên sampun pêjah, lajêng
kabucal dhatêng kuburan. Angsal pitulunganipun tiyang dagang, lajêng
kadadosakên rencang. Badhe kapêndhêt semah botên purun, wasana
kapasrahan momong anakipun. Kapitênah dening sami rencang jalaran botên
purun kacidra-asmara, lajêng katundhung kanthi pasangon arta.
Ing margi mitulungi tiyang ingkang kaukum jalaran slingkuh, nanging tiyang
wau malah badhe rêmên lan wêkasanipun mitênah. Kasanah kasade dhatêng
tiyang dagang lêlayaran, kabêkta dhatêng sanès nagari. Ing kapal Kasanah
badhe karodapaksa, nanging tansah wurung awit saking pitulunging Allah.
Lumêbêt nagari sanès, lajêng santun pangangge jalêr wêkasan kaangkat dados
raja Alim sarta sagêd njampèni sawarnining sêsakit. Para ingkang mitênah
sami nyuwun pitulungan. Ugi kapitulungan, nanging kêdah nyariyosakên

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 284 >

 sababipun sakit.
Ki Suhul nyuwunakên jampi adhinipun, sagêd saras. Sang prabu ingkang
èstunipun Nyi Kasanah wau pamit sholat, wasana ing salêbêting pasalatan
kapanggih sampun seda. ...
kaca 216-236.

Jilid 2 - Kaca : 216

2. Locitanira ing nala |
padha luwih abdidalêm sang mulki |
tan ana kuciwèng sêmu |
sêmu sumèh jatmika |
anaracak mêrakati tandang tanduk |
tuhu prajèng Ngêksiganda |
têlêng kraton bawah angin ||

3. Tumênggung Sujanapura |
atanya ris marang kiyai panti |
lah kakang sintên puniku |
rare nêmbe kawuryan |
angladosi tandange têka tan kidhung |
pasêmon sanès tyang praja |
kadi trahe wong ngaluwih ||

4. Ki Pujangkara turira |
nuwun inggih punika ingkang nami |
Mas Cêbolang aslinipun |
santri saking Cilacap |
sampun lami mondhok wontên wismanipun |
pènakanulun Têngara |
ulun têpang dèrèng lami ||

5. Kilap punika lurah |

sarêng têpang tan mawi walangati |
sih trêsna lajêng tumutur |
mèsêm Sujanapura |
wawi kakang kula badhe tumut payu |
Mas Cêbolang tinimbalan |
wus parêk tinanya ririh ||

6. Anakmas manira tanya |

nama miwah aslimu saka ngêndi |
sapa namane ramamu |
tanapi ibunira |
dènprasaja wus lawas pangrunguningsun |
sira nèng nagri Mataram |
wus akèh para priyayi ||

7. Kang wanuh kalawan sira |

babasane mangkya kapasangyogi |
goningsun kapengin têpung |
Cêbolang duk miyarsa |
andikane ki tumênggung kadi juruh |
rinaras-raras rasèng tyas |
bêcik blaka apa mukir ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 285 >

8. Wasana nêmbah turita |
nama ulun Cêbolang tiyang saking |
ing Sokayasa pukulun |
dene ingkang ayoga |
nama Ki Sèh Akadiyat biyung ulun |
nênggih nami Siti Wuryan |
tan darbe kadang sawiji ||

Jilid 2 - Kaca : 217

9. Jalaran amurangsarak |
anuruti angkara mudha pingging |
manah muyar mawut-mawut |
tangèh wrin kautaman |
rèh nalisir kaliyan sudarmaulun |
merang ing tyas mring sasama |
kabarangas ngikis ratri ||

10. Dumadya katula-tula |

kapalantrang praptèng nagri Mantawis |
wontên ingkang sarju ngukup |
nama Amat Têngara |
sanalika panganggêpipun mring ulun |
kadi tunggal dadah dulang |
tinêpangkên pra priyayi ||

11. Tumênggung Sujanapura |

manthuk-manthuk maspadakkên kang warni |
(m)bêg mudha wus wiyahipun |
nanging kwasaning Suksma |
ing papasthèn pasthi tan kêna ginayuh |
ana sakawit utama |
wasanane tiba nisthip ||

12. Ana kawitan angkara |

wasanane dadya jalma linuwih |
aywa sumêlang ing kayun |
Allah luwih kawasa |
Mas Cêbolang karasèng tyas makidhupuh |
ki tumênggung malih nabda |
(m)besuk sabubaring kardi ||

13. Panuju sêla ing karya |

kaparênga dolan mring wismamami |
Mas Cêbolang nêmbah matur |
nuwun dhatêng sandika |
tyas kalangkung bingah amarwata sunu |
dene ta wong agung karsa |
nyaruwe mring dama nisthip ||

14. Pra tamu kang samya cêlak |

kèh miyarsa dènnya lawanan angling |
dilalah anut tumutur |
sih wêlas mring Cêbolang |
sampun mundur anyakêti dènnya lungguh |
kalawan Ki Panjangêmas |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 286 >

 (ng)gèr kula mundur rumiyin ||

15. Basane madal pasilan |

benjing-enjing sontên kinèn angringgit |
ngiras murwakalanipun |
pangantèn èstri apan |
duk amipis jampi tugêl gandhikipun |
wus mantuk Ki Panjangêmas |
nahên kang winuwus malih ||

16. Pangantèn rampunging panggya |

kacar-kucur pinangka ing sudarmi |
myang ngujung mring kakungipun |
tanapi mring pra wrêdha |
sawatara gya lumêbêt gêdhong santun |
pangagême sakaliyan |
nulya mêdal (n)jawi malih ||

17. Bujana mring gadri wuntat |

kêmbul lawan sanggyaning tamu èstri |
sêkul-lulut kadya gunung |
nèng ngarsane pangantyan |
rêsêp rahap dènnya andrawina nutug |
sawuse dènnya bujana |
wangsul maring wisma malih ||

Jilid 2 - Kaca : 218

18. Lalênggahan sawatara |
pangantyan gya tinilêmakên maring |
patanèn samir tinutup |
ngajêngan sinung rana |
para tamu dèrèng wontên ingkang mantuk |
sugata lumadyèng ngarsa |
dhaharan wedang tap-sirih ||

19. Tamu ngulamèstri nama |

Ny Atikah micara tutuk manis |
tinimbang rencangnya lungguh |
masalahing wanodya |
ingkang sampun tinraping korasan luhung |
kinarya sambèn lênggahan |
lawan dumadya palupi ||

20. Nyi Atikah mèsêm lingnya |

luwih atut pamintanira nini |
karêbène aja ngantuk |
kocapa jroning praja |
Banisrail ana juragan linangkung |
sugih branarta budiman |
Ki Suhul arannirèki ||

21. Kadange sawiji priya |

aran Kasut tunggal sayayah-bibi |
satuhune Kyai Suhul |
kalangkung butarêpan |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 287 >

 de bojone wadon Kasanah rannipun |
ki juragan arsa kesah |
dagang marang liyan nagri ||

22. Pakewuh kang pinarcaya |

tunggu wisma Ki Kasut dènpasrahi |
rumêksa ing ipènipun |
wêlinge wantya-wantya |
aja kongsi sinung wruh têtamu kakung |
wusing mêling nulya budhal |
korining wisma kinunci ||

23. Sabên ari tinilikan |

mring Ki Kasut sung salam saking jawi |
sinauran salamipun |
sawiji dina lagya |
nèng patirtan dhatêngira jaka Kasut |
asung salam kadi saban |
nanging tan ana nauri ||

24. Kathah panggagasing nala |

sigra ngambil andha pinasang wuri |
pinènèk Ki Kasut mangsuk |
Kasanah nèng patirtan |
maksih wudya myat ipe dhatêng tyas gugup |
ngurat tinuturan rema |
kacukup sangkriping èstri ||

25. Ki Kasut dupi uninga |

mring ipene warnane yu linuwih |
sru kasmaran gandrung-gandrung |
kalimput trêsnèng kadang |
pangucape miminta sih mring salulut |
Kasanah tyas tarataban |
pituturira (n)drêwili ||

Jilid 2 - Kaca : 219

26. Mrih èngêt wurunging sêdya |
Kasut cuwa wirang umêdal aglis |
karungrungan gandrung-gandrung |
praptèng wisma ngupaya |
èstri ingkang mirib warnane kang bakyu |
nanging tan ana tumimbang |
dadya kalantur gêng brangti ||

27. Dalu Ki Kasut gya marang |

wismèng ipe Kasanah lagya guling |
ginugah gragapan (n)jêtung |
Kasut anggung miluta |
Nyi Kasanah rèrèh ririh lingira rum |
yayi èlinga kakadang |
(m)bok dènwêdi ring Hyang Widdhi ||

28. Ingkang nora kasamaran |

ing sasolah tingkah osiking kapti |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 288 >

 sira pinarcaya èstu |
marang ing rakanira |
têka badhe rinusak pribadi èstu |
kula tan apti akarya |
druhakèng Pangran myang laki ||

29. Ki Kasut sugal wuwusnya |

bilih èstu kakangbok tan nuruti |
bilai dènnya tan wurung |
Kasanah saurira |
sira ayun gawe kiyanat wakingsun |
mangsa bodhowa Pangeran |
Ki Kasut merang wus mijil ||

30. Byar prapta wisma anulya |

asasaji nyêpakkên sandhang picis |
ngaturi wong priya sêpuh |
catur sinuba-nuba |
Kasut angling nyaritakên wêlingipun |
kadang kakang lunga dagang |
miwiti malah mêkasi ||

31. Mangkya ipe kula jina |

arsa kula ukumakên mring nagri |
ananging kapalangulun |
tan darbe sahit mangka |
sakalangkung ribêting manah satuhu |
ki tuwa catur wus sagah |
sami umanjinga saksi ||

32. Tandya maring pangadilan |

lan pangulu Ki Kasut sampun panggih |
purwa wasanane katur |
pangulu atatanya |
apa sira darbe sahit saksi tuhu |
ature darbe sakawan |
wong papat wus anèng ngarsi ||

33. Pangulu alon tatanya |

catur saksi padha wus supatani |
aturnya inggih saèstu |
uning Kasanah jina |
panjingipun maring Kasanah puniku |
ki pangulu gya utusan |
modin ambêkta piranti ||

Jilid 2 - Kaca : 220

34. Nimbali wadon Kasanah |
wus kapanggih Kasanah dèndhawuhi |
rèh tan rasa nandhang luput |
kèh-akèh wangsulannya |
tan rinungu ki modin anjirêt gulu |
wadon Kasanah linarak |
ngrês wêlas ingkang udani ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 289 >

35. Praptèng ngarsa kalidamar |
asung salam umatur mêlas asih |
pratela sucining kalbu |
gantya tanya mring dakwa |
lawan saksi ature satuhu wêruh |
cidraning wadon Kasanah |
tinêtêpakên ing dalil ||

36. Si Kasanah kukum ranjam |

nulya undhang warata wong sanagri |
padha têka andudulu |
dadi têpa tuladha |
wusing pêpak maca kutubah pangulu |
tamat ing pamacanira |
Kasanah pinêndhêm margi ||

37. Badan saparo katingal |

ki pangulu parentah mring ki saksi |
kang ginugat kinin gupuh |
awit ambênturana |
bênêr luput tan lyan mung anèng sirèku |
ingsun sayêkti sadarma |
amatrapi kukum adil ||

38. Kasut lan saksi sakawan |

wus tumandang nulya sakèhing janmi |
samya balang ukur-ukur |
kèh nolèh asru wêlas |
mung Ki Kasut lan saksi sakawan bikut |
pinrih praptaning antaka |
kulit ajur ting saluwir ||

39. Warni lir pindha kaluwa |

(m)bok Kasanah nanging sajroning ati |
asasambat kakungipun |
kyai kariya wirya |
anèng paran mugi rinêksèng Hyang Agung |
kawula nêdha apura |
dosèngngong ing awal akir ||

40. Tulus andasihkên mring wang |

mêlêng ing tyas mring Pangeran kang Karim |
nêngna kang samya angrungu |
kojahe Nyi Atikah |
gondhong garing ana ingkang (m)barêbêl luh |
wêlas maring (m)bok Kasanah |
lir mas Tumimbuling warih ||

Jilid 2 - Kaca : 221

144. Maskumambang
1. Sêrêt matur mangga linajêngna nyai |
cariyos Kasanah |
damêl ngêrês ing tyas tistis |
Nyi Atikah mêdhar sabda ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 290 >

2. Bok Kasanah kinira uwus ngêmasi |
nulya kinèn (m)bawang |
marang kubur cakêt margi |
ngurate katon sadaya ||

3. Gilang-gilang nèng kubur tan na ngrawati |

rinuhung srênggala |
saka parmaning Hyang Widdhi |
srênggala tan bisa mangsa ||

4. Wayah bangun angin ngatirah sumilir |

ngalilir sasambat |
niayane ipenèki |
ya Allah nyuwun apura ||

5. Banjur ana Baduwi dagang lumaris |

nunggang untanira |
angiring lêskar sawiji |
raryan cêlak pakuburan ||

6. Jroning raryan ngrungu swara rintih-rintih |

tanya marang lêskar |
ature inggih miyarsi |
kyai manawi tyang pêjah ||

7. Lah mèluwa payo padha diparani |

lêskar anèng wuntat |
praptaning kubur udani |
wong wadon akutbah êrah ||

8. Wuda nglungsar gya angulig-ulig sikil |

sarta tinakonan |
sirèki uwong punapi |
pa jin setan bêrkasakan ||

9. Bok Kasanah ririh sêrêt aturnèki |

kyai kula tiyang |
umating Widdhi kang langip |
bok inggih aparing toya ||

10. Saclêgukan supados tuwan ing benjing |

winalês dening Hyang |
ngara-ara Mahsar akir |
amanggih toya kang mulya ||

11. Takon manèh Baduwi apa sirèki |

kang dinakwa jina |
kukum ranjam kongsi mati |
anauri (m)bok Kasanah ||

12. Apratela ing salalakone nguni |

Baduwi parentah |
mring lêskar angambil warih |
wus prapta sinungkên sigra ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 291 >

13. Bok Kasanah angling tan bisa nampèni |
ya tuwan tulusna |
krana lah tulung kaswasih |
(n)dika junjung sirah kula ||

14. Nuntên tuwan curri toya cangkêm-mami |

tinurut mangkana |
sawusira ngêlêt warih |
(m)bok Kasanah rada kuwat ||

15. Matur malih sampun tanggêl gawe bêcik |

tutulung kasiyan |
ki Badwi alon nauri |
kaya ngapa karêpira ||

Jilid 2 - Kaca : 222

16. Tuwan bêkta awak kawula yèn lalis |
tuwan angsal rahmat |
agêng kawula yèn urip |
dadosa lêskar paduka ||

17. Badwi rêmbag lan rencang wus anyondhongi |

jinunjung mring unta |
sinasaban amrih rêmit |
ginawa wus praptèng wisma ||

18. Mudhun saking wisma binopong mring panti |

pra rabine mapag |
sarwi tanya anyalêkit |
niku bakal maru kula ||

19. Ki Baduwi supatanira dharindhil |

myang ngandhar carita |
(m)bok Badwi dupi miyarsi |
runtuh sihe bangêt wêlas ||

20. Badwi wadon angopèni anambani |

tan antara lama |
waras kadi nguni-uni |
warna wuwuh ayu endah ||

21. Ki Baduwi mulat manahe agonjing |

warnane Kasanah |
tan na winancèn sadêmi |
sêdhot aluwês pasaja ||

22. Antêng ruruh rêspati jatmika manis |

alus amrakatya |
tur abêkti ing Hyang Widdhi |
lungit pasanging graita ||

23. Pramilane Ki Badwi sangêt kagume |

tansah sabil ing tyas |
tawêkal pinasang klêndhih |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 292 >

 wasana ngling mring Kasanah ||

24. êh Kasanah sira arsa ingsun kawin |

Kasanah aturnya |
kula taksih darbe laki |
tan ilok manggih druhaka ||

25. Tuwin ngursak ngamal prayogi ngèngêti |

janjine Hyang Suksma |
baduwi dupi miyarsi |
sinung èngêt asru tobat ||

26. (m)Bok Kasanah angling marang ki Baduwi |

kula darbe nadar |
yèn kaparêng ing panggalih |
nyuwun momong putra tuwan ||

27. Wus sinungan momongan anak Baduwi |

cumucut wayahnya |
momong sinambi ngabêkti |
wus kadya wêka priyangga ||

28. Wirang isin duk rinanjam sirna tapis |

rêna sukur ing Hyang |
mangkya ki lêskar ing uni |
sru kedanan mring Kasanah ||

29. Kapiadrêng tinantun kinarya rabi |

nanging (m)bok Kasanah |
malah bangêt mituturi |
amrih elinge ki lêskar ||

30. Nora eling malah bêngis apêpeling |

ayun apitênah |
Kasanah wacana aris |
ingsun pasrah ing Hyang Suksma ||

31. Lêskar merang karanjingan lanat eblis |

wayah sirêp janma |
lêskar mara marang (ng)gènning |
(m)bok Kasanah lagya nendra ||

Jilid 2 - Kaca : 223

32. Angêloni sutane kyai Baduwi |
lêskar wusing cêlak |
ladingnya nulya tinarik |
anak Baduwi pinragat ||

33. Gurung pêgat rah sumêmbur anggrubasi |

jajane Kasanah |
kapati dènnira guling |
alon wêtune ki lêskar ||

34. Dupi bangun ki Baduwi mring (ng)gon siwi |

kagyat mulat ing rah |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 293 >

 (mb)alabar pinriksa aglis |
gurunge atmaja pêgat ||

35. Sru bramantya sarwi angujar-ujari |

kagyat kang anendra |
(n)jêtung datan bisa angling |
Badwi jalu èstri mojar ||

36. Sarwi nangis wawalêsmu baya iki |

kang gawe kiyanat |
setan nora sêdya eling |
kapotangan kabêcikan ||

37. (m)Bok Kasanah karuna kèh sambatnèki |

dhuh tuwan punika |
dhêndhaning Hyang duk kiyai |
arsa nuting napsu hawa ||

38. Ngajak jina ulun datan animbangi |

mangkene pinanggya |
mendah kalakona nguni |
pasthi luwih kasangsara ||

39. Dêmi Allah datan damêl awon maring |

sutèngsun priyawak |
tuhu ulun datan uning |
Baduwi saya bramantya ||

40. (m)Bok Kasanah tinundhung myang dènsangoni |

limang atus dirham |
pêgat-pêgat dènnya pamit |
luh adrês kadi turasan ||

145. Mêgatruh
1. Mêdal saking wisma liwung tanpa dunung |
lawan kang sinêdyèng ati |
saparan muhung nut pungkur |
jalma kang padha lumaris |
arta myang rukuh ginendhong ||

2. Ing lakunya prapta sawiji praja gung |

(m)bok Kasanah aningali |
uwong sinulah rinubung |
kang sinulah maksih urip |
marêk takon dosaning wong ||

3. Sinauran uwong iki dosanipun |

ngêntèkên artaning Gusti |
luwar yèn ana kang nêbus |
(m)bok Kasanah takon malih |
pintên (n)têke arta katong ||

Jilid 2 - Kaca : 224

4. Saupami arta nata datan wangsul |
punapinggih dènpêjahi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 294 >

 rèh sami bangsa Islamu |
kang yun nyulah amangsuli |
yêktine tan kukum layon ||

5. De wang amung dirham êmas kawan atus |

prentah andika uculi |
punika arta panêbus |
arta wusnya dèntampani |
Kasanah lajêng dènnya (n)don ||

6. Kang sinulah wusnya luwar tanya gupuh |

lah punapa sababnèki |
têka linuwaran ulun |
kang nyulah nauri aris |
ana sawiji wong wadon ||

7. Kang nêbusi dirham êmas kawanatus |

kang sinulah gya nututi |
cêluk-cêluk ya tuwanku |
wanita asih kaswasih |
kèndêla pêpundhèningong ||

8. Ingandhêgan kang sinulah wus apangguh |

matur tuwan kang nêbusi |
mring ulun saklangkung nuwun |
sasat tuwan angsung urip |
kawula malês sayêktos ||

9. Kaabdèkna ing sapurug anut pungkur |

(m)bok Kasanah amangsuli |
andika lungaa gupuh |
saking sajroning nagari |
dene ênggon ulunpasok ||

10. Krana Allah tutulung ing kawlasayun |

kang sinulah ciptanèki |
wong iki anyamut-nyamut |
lawan rasane tyasmami |
sun tan mundur praptèng layon ||

11. Wus umanjing rêncakane setan gundhul |

ngangsêg marêk dènnya linggih |
miminta sihing pangungrum |
prasêtya ing dunya ngakir |
tulusa golong-gumolong ||

12. Amarêngut amangsuli asung pemut |

ingsun isih darbe laki |
dènwêdi siksèng Hyang Agung |
wong dènêntas saking pati |
malês bilai tan ilok ||

13. Tan rinungu gya nyandhak paglangan gupuh |

Kasanah nangis ing Widdhi |
katrima dènnya nyênyuwun |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 295 >

 kinipatkên mlêsat têbih |
tibane kongsêp kajongor ||

14. (m)Bok Kasanah lajêng wau lampahipun |

kang kongsêp satêngah mati |
rêngkêng-rêngkêng grigah-griguh |
sangsayarda nora eling |
supata maring Hyang Manon ||

Jilid 2 - Kaca : 225

15. Nora suda rasaning tyas yèn tan lampus |
kadhingklangan anututi |
kininthil sapurugipun |
praptèng têpining jaladri |
sang dyah ngaso suku rapoh ||

16. Kang nututi uga prapta pinggir laut |

singidan nora kaèksi |
ana baita kadulu |
ingawe lawan kulambi |
wonge prau samya anon ||

17. Matur maring lurahing parau gupuh |

labuh jangkar angandhêgi |
kèngkènan mantrus tumurun |
nampang sampun wus apanggih |
kalawan wong lanang pekoh ||

18. Lingnya manis mula ngawe pamintèngsun |

ajêng tumut minggah maring |
palwa wontên kajatulun |
wus binêkta minggah prapti |
palwa gung nangkoda takon ||

19. Iya apa kang dadi gatining kalbu |

winangsulan jênêngmami |
rumuhun atmajèng ratu |
rama ulun wus ngêmasi |
nanging tan gumantya katong ||

20. Anuruti hardaning kang hawa napsu |

masakat ingkang pinanggih |
amung kari lêskar ulun |
sawiji ayu linuwih |
rèh mêsakat ulun êdol ||

21. Tur punika kakasih jantunging kalbu |

lah nika (n)dika tingali |
nèng pasisir lagya lungguh |
para nangkoda nanggapi |
nanging kyai wêlingingong ||

22. Dèn asandi ywa nganti uning mring ulun |

wit trêsna sih maring mami |
mêndahane lamun wêruh |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 296 >

 kula sade têmtu nangis |
pra jurugan gupoh-gupoh ||

23. Samya miyat mring Kasanah lagya lungguh |

sru kasmaran wangsul aglis |
mring palwa gung kumarumpyung |
jor jinoran dènnya ngawis |
patang atus dirham pantog ||

24. Wus tinampan arta patangatus wutuh |

si pekoh pamintanèki |
kinesahna badanulun |
supados aywa udani |
juragan tumurun alon ||

25. Numpang sampan ngudhunakên si kêpaung |

juragan nulya murugi |
marang risang eca lungguh |
panggih awacana manis |
lah payo dakgawa dhenok ||

26. Mring palwa gung Kasanah tyas sru kumêpyur |

mangsuli paran kang wadi |
sirèku dèndol tuwanmu |
aku kang tuku (n)dhuwiti |
patangatus dinar kropyok ||

Jilid 2 - Kaca : 226

27. (m)Bok Kasanah mangsuli satuhunipun |
kawulane Suksma muklis |
amardika ing Hyang Agung |
dudu kamat jariyahi |
dudu lêskar dudu tukon ||

28. Akèh-akèh sambate datan rinungu |

pinarwasa binêkta glis |
mring palwa gung wus ingusung |
dalu juragan marani |
(m)bok Kasanah dahat lumoh ||

29. Laku dudu rinêksa dening Hyang Agung |

juragan adrêng ing kapti |
ayun angrangkula gapyuk |
(n)jola nêbut kênèng sarik |
cikêr tanganira karo ||

30. Jêlih-jêlih awak baita gumrubyuk |

tanya paran darunaning |
wus winêdhar sababipun |
(m)bok Kasanah dènaturi |
pininta apura gupoh ||

31. Ingapuran gya (n)do-donga ring Hyang Agung |

juragan waluya jati |
sumungkêm sru ajrihipun |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 297 >

 pinardikakên pinundhi |
sinungan branarta kaot ||

32. Ing dalune malih wong awak perau |

kang samya kandhuhan wingit |
sêdyarsa agrabasèng lulut |
(m)bok Kasanah ngadêg sarwi |
(n)junjung astanira karo ||

33. Andodonga nyuwun pitulung Hyang Agung |

nulya carat taun prapti |
angin topan wus tumêmpuh |
niyup wong sapalwa gusis |
muhung Kasanah tan kegoh ||

34. Gya angrasuk busana awarna kakung |

punang palwa gung wus minggir |
praptèng labuhan pinêthuk |
wong nagri lir sabênèki |
Bagus Kasanah tatakon ||

35. Nagri ngriki napa ontên ratunipun |

kang tinanya lon nauri |
wontên tur agama Rasul |
ambêg paramatèng dasih |
kisanak mungguh karsèng-ngong ||

36. Kajatamba prau myang saisinipun |

katura paduka aji |
amba kaparênga ngaub |
ing saandhap dhampar gusti |
atur pêjah-gêsang-ingong ||

37. Sang aprabu suka amarwata sunu |

sakala luntur ingkang sih |
têdhak pribadya mring prau |
Kasanah taksih kinanthi |
barang wus malbèng kadhaton ||

Jilid 2 - Kaca : 227

146. Kinanthi
1. Mangkana sira ki Bagus |
Kasanah sinungan panti |
tur pinanci pangannira |
mring (n)Jêng Sultan Malebari |
Kasanah lêrêm ing driya |
tutug dènnya olah bêkti ||

2. Wus tatane nagarèku |

padha ulah pangabêkti |
punapa dene sang nata |
ngibadahe angluwihi |
sagung wadya balanira |
tur asih ing pêkir miskin ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 298 >

3. Yèn ri Jumuwah sang prabu |
akutbah kadhang ngimami |
sang nata sampun uninga |
yèn Kasanah luwih ngabid |
tur lintir budi wicara |
barang prakara pratitis ||

4. Myang budinira rahayu |

milane mangke kinardi |
carik kapala bicara |
lawas-lawas munggah patih |
saking salamêting manah |
bênêr adile martasih ||

5. Sring dadya wakiling prabu |

sawusira munggah patih |
amaca kutbah Jumuwah |
tatkala myarsa sang aji |
bêcik mikraj jarwa wacan |
myang kir'ate gya tinitik ||

6. Agêdhe ngibadahipun |
takwa ing Hyang Mahasuci |
barang pakewuhing praja |
alang ujuring prakawis |
tan lyan papatih Kasanah |
kang tinari sri bupati ||

7. Sang nata dhasar wus sêpuh |

mangkana ing lami-lami |
sangêt dènnya nandhang gêrah |
para wajiring nagari |
sadaya marêg sang nata |
ngatas karsaning sang aji ||

8. Angandika sang aprabu |

tan na ingsun pitayani |
kabèh para putraningwang |
ingsun wêdi ing Hyang Widdhi |
yèn miliha putraningwang |
yèn kiranira tan adil ||

9. Kang dadi pitayaningsun |

angrèh nagri Malebari |
(m)besuk ing sapungkuringwang |
amung si Kasanah Patih |
iku ta ingsun pitaya |
gumantiya jênêngmami ||

Jilid 2 - Kaca : 228

10. Karana iku wus putus |
barang babing dalil kadis |
ngabid dhasar bèr budiman |
wiweka ingêring nagri |
cakêp sabarang dènucap |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 299 >

 atas ing tata atiti ||

11. Iku kang mangka panuntun |

marang anak-putumami |
ing panggawe kang utama |
angluluri Ratu Bangil |
ingsun pracaya ing Suksma |
jumênênge anakmami ||

12. Sêdhêng iku sarwa putus |

barang rèh wong dadi aji |
sawuse Raja Kasanah |
anakingsun ingkang dadi |
ya ratu-ratu kang mulya |
tulat Kasanah narpati ||

13. Karana aja na masgul |

iya ing sapungkurmami |
payo sira timbalana |
si Patih Kasanah aglis |
sapraptanirèng ngajêngan |
sang nata ngandika aris ||

14. Èh Kasanah jênêngingsun |

kaya mèh prapta ing janji |
sapa wruha kukumolah |
sira sunpasrahi nagri |
dadiya gêgêntiningwang |
angrèh para wajir-wajir ||

15. Patih Kasanah umatur |

ya tuwan sri narapati |
pundi parentah kang mulya |
sukur alkamdulillahi |
punika saèstu tuwan |
apan kamulyan ing wingking ||

16. Anulya bubaran mêtu |

para wajir-wajir ngiring |
marang Kya Patih Kasanah |
praptèng wismanira sami |
apatih manggung munajat |
ing Widdhi datan alali ||

17. Antara sang nata surut |

mulih mring rakhmatullahi |
para wajir samya marak |
mring Patih Kasanah aglis |
ingiring masuk mring pura |
wus jumênêng narapati ||

18. Ing Malebari jujuluk |

Ngapiyah Sultan Salikin |
mustajab pandonganira |
ing Suksma sabên miyosi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 300 >

 salat Jumuwah atarab |
pêkir miskin nèng surambi ||

19. Ngadhang wiyose sang prabu |

myang kang samya nandhang sakit |
aglar anèng palataran |
yèn sampun bakda sang aji |
nêmoni wadya kang lara |
miwah ingkang para miskin ||

Jilid 2 - Kaca : 229

20. Sadaya sami anuwun |
sawab bêrkate sang aji |
nuli (n)dêdonga mring Suksma |
waluyaning sagung dasih |
mustajab sadaya waras |
barang ingkang nandhang sakit ||

21. Miwah ingkang sakit kalbu |

luwar saking singkêl sêdhih |
kang mêlarat kacukupan |
saking murahe sang aji |
tan ana wong duka cipta |
gêng alit suka ing ati ||

22. Sabên Jumuwah sang prabu |

miyos salat maring masjid |
anggaganjar wong kasiyan |
pêkir miskin para langip |
mangkana ing lama-lama |
mashur ing liyan nagari ||

23. Mangkana ingkang winuwus |

prapta adiling Hyang Widdhi |
kang padha gawe kiyanat |
marang (m)bok Kasanah dhingin |
sadaya anandhang lara |
nora jamak-jamak jalmi ||

24. Ana dene lakinipun |

Ki Suhul pan lagi prapti |
dènnira lunga adagang |
wus lawas onênging ati |
kusung-kusung (n)jujug wisma |
wismane kapanggih sêpi ||

25. Mung sadulure alungguh |

dhewe tur anandhang sakit |
banjur mring paturonira |
rabine nora kapanggih |
atakon mring arinira |
kakangira ana ngêndi ||

26. Lan kêna ngapa sirèku |

mêrêm netranira kalih |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 301 >

 cikêr karo tanganira |
kêna ngapa iku yayi |
saure asmu karuna |
wus takdire awakmami ||

27. Dhuh kakang saduluringsun |

aja atakon ing rabi |
si kakang uga wong ala |
wus mati kukuming adil |
ajina marang wong lanang |
Ki Suhul (n)jêngêr tan angling ||

28. Tan wruh tibane kang êluh |

asêrêt dènnira angling |
ing êndi (ng)gonne amêtak |
jisime kakangirèki |
Ki Kasut sumaur sugal |
sampun pinangan ing anjing ||

29. Kalangkung bunêking kalbu |

Ki Suhul mèh tanpa budi |
tinilar ing rabinira |
arine anandhang sakit |
tan jamak-jamak manungsa |
Ki Suhul amuwus aris ||

30. Yayi tambakna laramu |

ingsun ingkang ambeyani |
nadyan têka pira-pira |
artaku yèn sira mari |
arewang sun rêrêmbugan |
aja wèt nandhang prihatin ||

Jilid 2 - Kaca : 230

31. Nulya angundang dhêdhukun |
têtamba awarni-warni |
tan ana kang marasêna |
yata na dhukun sawiji |
mring Ki Suhul awawarta |
sadulur (n)dika pribadi ||

32. Olèha satus dhudhukun |

nora waras ing jajampi |
luwung (n)dika gawa seba |
mring sultan ing Malebari |
dongane langkung mustajab |
sultan anyar Malebari ||

33. Duk arsa kesah Ki Suhul |

marêk ing sri narapati |
wong papat padha miyarsa |
dhingin padha dadi saksi |
anandhang lara cintraka |
tan waras dening jajampi ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 302 >

34. Kapat pisan samya nunut |
seba marang Malebari |
sarêng mangkat anèng marga |
mondhok wismaning Baduwi |
kang mupu wadon Kasanah |
duk mêntas karanjam dhingin ||

35. Sawusnya padha sinuguh |

Ki Badwi tatakon aris |
kisanak sanak sadaya |
sami arsa dhatêng pundi |
ambêkta titiyang lara |
Ki Suhul aris nauri ||

36. Badhe marêk ing sang Prabu |

Salikin ing Malebari |
anunuwun sawab donga |
wontêna apurèng Widdhi |
mring sanak-kula punika |
kang sami anandhang sakit ||

37. Badwi mojar kula nunut |

(m)bêkta bocah kula sakit |
tan saras dening jajampya |
nulya sarêng mangkat saking |
wismaning Badwi nèng marga |
arèrèn ana wong prapti ||

38. Ginendhong larane lumpuh |

wong ingkang sinulah dhingin |
tinêbus ing (m)bok Kasanah |
dumadak mangke kapanggih |
lan kaipe (m)bok Kasanah |
bêbarêngan anèng margi ||

39. Wau ta rencangnya lungguh |

kang samya myarsa critaning |
ngulama Nyai Atikah |
langkung lêga sukèng ngati |
ngucap sukur padha tampa |
babêndunira Hyang Widdhi ||

40. Sakirane yèn kapangguh |

lawan (n)Jêng Sultan Salikin |
têmtu kawêlèh sadaya |
bok aja karsa nambani |
dimèn padha modar pisan |
Nyi Atikah crita aglis ||

41. Tunggal karêpe kadyèku |

marêg ing Sultan Salikin |
sapraptanira ing praja |
samya (n)jujug ing surambi |
anuju dina Jumuwah |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 303 >

 nut tataning kang wus uning ||

Jilid 2 - Kaca : 231

42. Bakda Jumuwah sang prabu |
miyos pinarak surambi |
nêmoni umating Suksma |
kang padha anandhang sakit |
pan sabên-sabên mangkana |
anggêganjar wadya alit ||

43. Sang nata awas andulu |

mring lakine nora pangling |
lan wong kang gawe kiyanat |
kabèh prapta padha sakit |
matur juragan manêmbah |
ya tuwanku sri bupati ||

44. Kang asih wêlas mring wadu |

amba anuwun mring Gusti |
tuwan suwunna apura |
ing Suksma Kang Mahasukci |
inggih sadulur kawula |
punika kang nandhang sakit ||

45. Angsala apuranipun |

sirnaa ingkang sasakit |
ngandika Sultan Ngapiyah |
insya Allah yèn marêngi |
iya karsane Hyang Suksma |
besuk ing Jumuwah maning ||

46. Sira padha marêk wangsul |

pêpêka anèng ing ngriki |
ingsun dongakakên ing Hyang |
lah nêdha bubaran dhingin |
pêndhak Jumuwah wus prapta |
samya saos nèng sarambi ||

47. Ngadhang miyose sang Prabu |

Sultan Ngapiyah wus mijil |
miyose salat Jumuwah |
wus bakda lunggwèng surambi |
sakèhe kang duwe kajat |
samya majêng awotsari ||

48. Miwah ingkang nyuwun tulung |

sudagar Suhul gya aglis |
matur tuwan Sah-ing Alam |
mugi suwunna tumuli |
mulyane sadulur amba |
antuke apurèng Widdhi ||

49. Aris ngandika sang prabu |

èh punapa (n)dika asih |
kiraka mring kadang (n)dika |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 304 >

 ki juragan matur aris |
kalangkung asih kawula |
mila marêk paduka ji ||

50. Saking wêlas mring sadulur |

sang nata ngandika wadi |
(ng)gih (n)dikasasih mring kadang |
nging kadang (n)dika tan asih |
kiraka marang andika |
agawe srêkarèng ngati ||

Jilid 2 - Kaca : 232

147. Dhandhanggula
1. Angandika malih mring kang sakit |
sadulure juragan Kasanah |
wruhanira satuhune |
Hyang Suksma ingkang Agung |
iya nora anêmbadani |
marang pandonganingwang |
yèn sira tan tutur |
purwanira kêna lara |
yèn sira wus tutur kang bênêr mring mami |
ingsun matur mring Suksma ||

2. Sunsuwunkên apurèng Hyang Widdhi |

marang sira supaya olèha |
aja pijêr mênêng bae |
ki sudagar amuwus |
lah matura ing sri bupati |
adhi ingkang balaka |
kang lara umatur |
kula tan sagêt matura |
mring sang nata sangêt gumêtêring ati |
maring (n)dika kewala ||

3. Ngandika sang nata iya bêcik |

sira tutur marang kadangira |
iya tan ana bedane |
kang lara nulya matur |
satuhune Suksma aparing |
musibat ing kawula |
punika witipun |
(ng)gih saking rayi andika |
(m)bok Kasanah kala (n)dika tilar anis |
kula angrêksèng wuntat ||

4. Inggih kula rêksa saking (n)jawi |

nuju kula cêluk saking lawang |
dangu tan ana saure |
marase manahingsun |
(m)bok ginawa ing wong anilip |
ingsun anjog buritan |
si kakang katêmu |
adus pan sarwi wuwuda |
wus dilalah ing manah kagodhèng eblis |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 305 >

 sangêt kula kasmaran ||

5. Nora kêna kulamujadahi |

manahkula nanging (m)bok Kasanah |
kaliwat-liwat lumuhe |
sunwiyoga tan keguh |
sangêt sakit rasaning ati |
saking awonkawula |
sun prih pêjahipun |
mila tumêka ing ranjam |
saking kula matur kukum tuhu saksi |
jangkêp saksi sakawan ||

6. Puniku kakang purwane nguni |

agung dosa kawula ing Suksma |
sinung cilaka mangkene |
duk amirsa sang prabu |
saujare krêntêging galih |
sokur alkamdulillah |
ki sudagar matur |
lah punika sri narendra |
dosanipun sadulurkula ing Widdhi |
wus kawuningan tuwan ||

7. Nuntên suwunna apurèng Widdhi |

supaya waras pandonga tuwan |
angsala sawab barkate |
nulya ngadêg sang prabu |
andodonga [ing Maha Sukci |
kaya sabêne adat |
dongane jinurung |
dening Hyang ingkang alara |
pan waluya sakala sudagar uning |
yèn arine waluya ||

Jilid 2 - Kaca : 233

8. Saking pandongane sri bupati |
ki sudagar ngaturakên arta |
ing sang nata kèh bêktine |
angandika sang prabu |
ingsun nora krana artèki |
amung karana Allah |
sadaya pan wangsul |
artanira ki sudagar |
lan dèn jaluk apuranira mring ari |
sawusira mangkana ||

9. Nulya wong papat matur ngabêkti |

ya tuwanku mugi ta wontêna |
pitulung anêdhakake |
apuranira Hyang Agung |
mring kawula mariya sakit |
saking pandonga tuwan |
ngandika sang prabu |
kayapa pratingkahira |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 306 >

 nulya matur wong papat saha wotsari |
ya tuwan Sah ing Alam ||

10. Pratingkah kang kawulalampahi |

inggih awon-awonning pratingkah |
sang nata pangandikane |
lah ya ucapna gupuh |
sakèh halatira ing Widdhi |
supaya sun bisaa |
matur ing Hyang Agung |
anuwunakên apura |
marang sira olèha apurèng Widdhi |
wong papat sarêng ngucap ||

11. Dhingin kawula keruting eblis |

inggih dening melik arta kathah |
ginawe saksi pêjahe |
(m)bok Kasanah rumuhun |
kang rinanjam sayêktos sami |
ujar dora sadaya |
malah kula dipun |
kèn ambalang (n)dhinginana |
mring Ki Kali lawan ingkang buwang maring |
pakuburan kawula ||

12. Jisimipun (m)bok Kasanah dhingin |

sadhatêng kula saking kuburan |
lajêng karaos sakite |
tuhu sakit bêbêndu |
saking Widdhi tan jamak janmi |
ya tuwan Sah ing Alam |
kang kawula suwun |
pandonga tuwan ing Suksma |
kang supaya wontêna apurèng Widdhi |
dhatêng badan kawula ||

13. Nulya ngadêg Sultan Ngapiyahi |

luhuring mimbar ngadhêp ing keblat |
sarta anjunjung astane |
pandongane jinurung |
wong sakawan wus padha mari |
waluya lir ing kuna |
Kyai Badwi matur |
ya tuwanku Sah ing Alam |
amba nuwun pandonga kang ambarkahi |
mring laskar nandhang papa ||

14. Nuwun laskar kawula puniki |

darbe lara tan jamak manungsa |
angsala pangapurane |
ing Hyang Kang Maha luhur |
angandika Sultan Salikin |
oh laskar atutura |
sapolah tingkahmu |
ingkang dursila ing sarak |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 307 >

 dènbalaka ala bêcik aja kumbi |
ki laskar atur nêmbah ||

Jilid 2 - Kaca : 234

15. Inggih kawula kala rumiyin |
maranggul èstri ayu awasta |
(m)bok Kasanah sru lumuhe |
kula prih pêjahipun |
momongane kula patèni |
anake tuwan kula |
punika kang lampus |
kula sambêlèh ing gobang |
nèng paturon pamurih kula ing ngati |
Kasanah dènukuma ||

16. dhatêng adil lawan ukum pati |

maring tuwan kawula wêkasan |
têka dipuntundhung bae |
nuntên sakesahipun |
(m)bok Kasanah kawula sakit |
kenging bênduning Allah |
ngandika sang prabu |
èh Ki Badwi lêskarira |
apuranên dosane aja kok-pikir |
nyêmbêlèh anakira ||

17. Matur nêmbah sira Ki Baduwi |

inggih gusti kawula apura |
pun lêskar ing sadosane |
tan antara sang prabu |
ngadêg (n)donga Laratullahi |
ki lêskar wus waluya |
gya Badwi tur atur |
arta mring sri Maharaja |
tan tinampan nulya wong sinulah dhingin |
kang adol (m)Bok Kasanah ||

18. lajêng matur nêmbah ing sang aji |

kawula nuwun pandonga tuwan |
kang mustajab pitulunge |
angandika sang prabu |
apa salahira kang dadi |
witira kêna lara |
wong punika matur |
ya tuwanku Sah ing Alam |
dhingin amba sinulah mèh praptèng pati |
dosa kula kanggenan ||

19. Kagunganipun kang darbe nagri |

arta kawan atus dinar têlas |
kula têdha sadangune |
anurut ngugung nêpsu |
duk kasulah kawula gusti |
wontên kang wlas anama |
(m)bok Kasanah nêbus |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 308 >

 inggih kawanatus dinar |
nuntên luwar kawula arsa malês sih |
nututi (m)bok Kasanah ||

20. Nêdya malês kapênêdan saking |

gawok mulat ayune kang warna |
pan lajêng kasmaran bae |
manah wuyung kalulun |
(m)bok Kasanah dahat tan apti |
dhatêng badankawula |
praptèng pinggir laut |
kawula damêl karenah |
kawula dol ing juragan dipun bêli |
(ng)gih kawanatus dinar ||

21. (n)Gih punika dosèngong mring Widdhi |

angandika (n)Jêng Sultan Apiyah |
mring ki juragan lakine |
ya (m)bok Kasanah iku |
kang dènêdol marang wong iki |
jawane rabinira |
ki juragan matur |
ya tuwanku Sah ing Alam |
inggih rabi kawula tur ingkang dadi |
dhadhangkèling wardaya ||

Jilid 2 - Kaca : 235

22. Sultan Ngapiyah mèsêm ing galih |
angandika lah (n)dika ngapura |
wong puniki kang asade |
rabi (n)dika kang lampus |
matur nêmbah inggih sang aji |
kabul kang pangandika |
ing sadosanipun |
inggih kawula apura |
tuwan dongakakên ing kalarad inggih |
angsala barkat tuwan ||

23. Pintên-pintên ngamal paduka ji |

sampun tanggêl tulung tyas kiyamat |
mangka tuwan inggahake |
ing manah kang rahayu |
nulya donga Sultan Salikin |
kaya kang wus kalakyan |
waluya kang lumpuh |
sawusira padha mulya |
ki juragan Kasanah matur ngabêkti |
ya Gusti Sah ing Alam ||

24. Sampun tanggêl tutulung kaswasih |

tuwan têdhakakên dening Suksma |
rabikawula panggiye |
lawan rarainipun |
rabi kula (m)bok Kasanahi |
saking suhuling manah |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 309 >

 mèsêm sang aprabu |
aris dènnira ngandika |
èh kiraka napa pakênira asih |
mring rabinta Kasanah ||

25. Têka tumungkul atutup rai |

ki juragan Kasanah sru merang |
katon tibane êluhe |
nèng ngarsane sang prabu |
pangrasane dipun èsêmi |
nulya sami pamitan |
sawusira sujud |
ing ngarsa nata ngandika |
ya bismilah ki raka kariya dhingin |
wontên kajatmanira ||

26. Manawa ingsun bisa muwuhi |

awèh lêga manahpakênira |
nulya padha mulih kabèh |
mung ki juragan kantun |
nganti karsanira sang aji |
sawusira (ng)gêganjar |
mring pêkir gya kundur |
mring pura lan ki juragan |
Kasanah binêkta manjing jroning puri |
panaripurnèng wastra ||

27. Ingupasuba kang angladèni |

para èstri yu ayu sadaya |
wusing ngajak jajar linggèh |
juragan lan sang prabu |
ki juragan tansah amikir |
kaya karsa nata |
tan kaduga ingsun |
ingajak mring prabayasa |
ki juragan saya ajrih pinaksa mring |
sri nata angandika ||

Jilid 2 - Kaca : 236

28. Èh kiraka napa (n)dika uning |
maring rabi (n)dika (m)bok Kasanah |
ki juragan lon ature |
ya tuwanku sang prabu |
rabiamba pan sampun mati |
karanjam sampun lama |
inggih pêjahipun |
ature banjur karuna |
ki juragan saya kagagas ing ati |
sang nata angandika ||

29. E ya sakathah-kathahing puji |

kagunganira Kang Maha mulya |
kang paring laki dasihe |
mangka pinisahingsun |
lawan laki satuhunèki |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 310 >

 ingsun kagunganing Hyang |
abali wakingsun |
ya maring Pangeraningwang |
tan antara Sultan Apiyah (m)buwangi |
busananing karajan ||

30. Nulya nganggo busananing putri |

katon mancur ngunguwung cahyanya |
kalangkung ayu warnane |
Ki Juragan andulu |
ing warnane sri narapati |
myang kaelokanira |
lan kadadènipun |
ki juragan datan samar |
lamun iya sang nata rabine nguni |
kang aran (m)bok Kasanah ||

31. Nulya sujud ing Hyang Maha Sukci |

sanalika sujud nulya ngucap |
èh sang nata satuhune |
paduka rabiulun |
mangka saurira kang rayi |
inggih yakin Hyang Suksma |
nêmbadani kayun |
andika lan angsung mirah |
manggihakên andika kalawan mami |
dènagung apuranta ||

32. Ki Juragan age arsa nyandhing |

marang rabine aris turira |
dhuh kiyai mangke-mangke |
dèn asabar ing kayun |
kula arsa salat rumiyin |
inggih kalih rêkangat |
nulya toya wulu |
asalat kalih rêkangat |
sarta ulun eklase ing dalêm ngati |
sawusira asalat ||

33. Nulya sujud matur ing Hyang Widdhi |

ya Pangeran tuwan mundhut uga |
nyawa kawula samangke |
andhinginana mantuk |
ing karahmattulah Ilahi |
mangkana sinêmbadan |
sedanya sang prabu |
ing sajroning sujudira |
ki juragan tan wruh yèn rabine mati |
dupi praptèng antara ||

34. Ki juragan têka amarani |

ing prênahe rabine asalat |
dupi kawaspadakake |
yèn palastra sang prabu |
mulih marang rahmatullahi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 311 >

 eram ing kodrattulah |
ki juragan ngungun |
banjur anjêlèh karuna |
pan gumuruh kabèh wong jro pura nangis |
kapyarsa saking (n)jaba ||

34 Kasambêt cariyos bab Dara Murtasiyah, dening ramanipun Kyai Akbar,

badhe kajodhokakên kalihan Sèh Ngarip, botên purun. Ramanipun lajêng
ngdongèngakên lêlampahan warni-warni minangka tuladha:
a). Cariyosipun tiyang laki-rabi ingkang kacobi kasêtyanipun dening Nabi
Suleman. Ingkang jalêr kapurih mêjahi bojonipun. Manawi kalampahan
badhe kaganjar sakalangkung agêng. Wêkasan botên kalampahan, jalaran
botên têgêl. Ingkang èstri gêntos katimbalan kapurih mêjahi bojonipun.
Manawi kalampahan, badhe kadadosakên pramèswari. Têgêl nanging
pêdhang ingkang dipun paringakên mlendo, jêr sanès sanjata saèstu. Wêkasan
sami tangisan. ...
kaca 237-242.

Jilid 2 - Kaca : 237

35. Para wajir-wajir manjing puri |
myang punggawa gagêtun sadaya |
dene tan mirsa gêrahe |
myang para wadya kaum |
samya maring pura nyirami |
layone ratunira |
kinapas wastra lus |
jinêbat kasturi ngambar |
wus sinalatkên dènangkat umanjing |
kubur rinaja-raja ||

36. Gumêr para kaum maca takbir |

tahdalil lahmir sarta sidêkah |
arta pira-pira kèhe |
sawusira kinubur |
nulya para wajiring nagri |
pakumpulan angangkat |
raja putranipun |
ratu kang seda ginantyan |
dening Sultan Apiyah mangkya dadya ji |
ingangkat wong sapraja ||

37. Ki juragan Kasanah tan mulih |

pan atunggu anèng pakuburan |
pinanci sandhang pangane |
marang kang madêg prabu |
datan ginggang saengga mati |
ki juragan Kasanah |
(ng)gènnya tunggu kubur |
nasikatun têgêsira |
lah ta iki pitutur yogya pawèstri |
padha ngalapa ansap ||

38. Lawan padha mirsakêna ugi |

ing pitutur hikayat punika |
krana iku nêguhake |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 312 >

 anggêp mring lakinipun |
eling-eling wong laki-rabi |
kang têtêp adilira |
yèn mungguh wong kakung |
dene yèn mungguh wanodya |
arêp têtêp bêktine marang ing laki |
aja na sumrambana ||

148. Pocung
1. Nyi Atikah kèndêl dènnira amucung |
sajroning carita |
pra pawèstri kang miyarsi |
kathah njomblong myang pangantèn datan nendra ||

2. Kyai among-tamu ngancarani gupuh |

sumangga punika |
wedang dhaharan sinambi |
Nyi Atikah lawan para tamu atanggap ||

Jilid 2 - Kaca : 238

3. Nginum wedang dhahar sakaparêngipun |
kang samya karênan |
matur rèhne dèrèng lingsir |
taksih sontên mugi ta amarêngêna ||

4. Amêdharkên cariyos sawontênipun |

cagaking lênggahan |
tunggil kinarya palupi |
utamine padhèstri winêngku priya ||

5. Nyi Atikah pinudyèng tyas ngandika rum |

lah ana pandhita |
dhepok wukir Wanasari |
saka Ngatasangin kêkasih Sèh Akbar ||

6. Garwa endah Siti Supiyah jêjuluk |

samya manguntapa |
têtêp suhulirèng Widdhi |
Wanasêkar dumadya Wanaraharja ||

7. Sang awiku darbe putra èstri ayu |

cahya nuksmèng wulan |
ramebu kalangkung asih |
sinung aran Siti Dara Murtasiyah ||

8. Diwasanya asru brangti mring Hyang Agung |

kêncêng kang ngibadah |
(n)darus Kur'an siyang ratri |
adi peni datan ana kang winada ||

9. Kasubingrat kèh kang ngêbun-êbun esuk |

tan ana tinampan |
kasêngsêm bêkti ing Widdhi |
lawas-lawas ana sayid trah minulya ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 313 >

10. Mêndhêm kula kasrakat lir pakir èstu |
Sèh Ngarip panêngran |
lêlana sangkaning alit |
myarsa warta lamun dhukuh Wanasêkar ||

11. Kartaharja kanggonan janma linuhung |

myang darbe atmaja |
wanudya ayu linuwih |
srênging karsa tandya maring Wanasêkar ||

12. Nuju ari Jumuwah (n)jujug ing tajug |

jêjêl kang asalat |
ngantya (m)balèbèr mring srambi |
garwanipun Sèh Akbar lan putranira ||

13. Samya makmum nèng pawèstrèn sakloripun |

panti pangimbaran |
wusnya sunat Jumngah nuli |
Ki Sèh Ngarip minggah mimbar maca kutbah ||

14. Swara arum gêtas rênyah nganyut-anyut |

kutbah walisana |
wignya ing kir'at patitis |
lah kocapa sira Dara Mutasilah ||

15. Myarsa kutbah kawawang wingiting kalbu |

rongèh dènnya lênggah |
baya wus takdiring Widdhi |
Ki Sèh Ngarip jodho lawan Murtasiyah ||

Jilid 2 - Kaca : 239

16. Sang dyah ayu kataman asmara gandrung |
sru sabil ing nala |
panuwunira ing Widdhi |
ywa kawiyak dènnya kataman wiyoga ||

17. Sabakdaning Jumuwah pra èstri mantuk |

Dara Murtasiyah |
sêmpoyongan lampahnèki |
ciptaning tyas aywa nganti u-uningaa ||

18. Mring kang kutbah dilalah Sèh Ngarip uwus |

nèng srambi umiyat |
marang kang lagya lumaris |
ciptèng nala baya kae atmajanya ||

19. Kyai wisma satuhu lamun linangkung |

iba sunwêruha |
saka ngarêp baya gumbing |
Ki Sèh Ngarip uga sru nandhang kasmaran ||

20. Sawusipun bakda salat sang palungguh |

nulya sasalaman |
lawan sakèhe pra santri |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 314 >

 Ki Sèh Ngarip tur salam kèri priyangga ||

21. Kalihipun samya kacaryaning kalbu |

sawusing salaman |
Sèh Akbar tatanya aris |
kalingane kang kutbah wau kisanak ||

22. Rèh anêmbe kawuryan nèng dunung ulun |

kula nilakrama |
ki bagus ingkang wawangi |
lan pinangka-tuwin kang sinêdyèng karsa ||

23. Nêmbah matur saking Taib asalulun |

Sèh Ngarib wastamba |
lalana sangkaning alit |
kawlasarsa tinilar ing yayah-rena ||

24. Krêdyating tyas mung arsa takabul ngèlmu |

kalunta kasrakat |
thêring tyas mring Wanasari |
(m)botên langkung sêdyèngulun ngèstu-pada ||

25. Ki Sèh Akbar kalangkung rêsêping kalbu |

binêkta mring wisma |
nèng langgar dènnya manggihi |
animbali ing garwa wus praptèng langgar ||

26. Sinungan wruh kaliye wus nganggêp sunu |

Sèh Akbar kalawan |
rubiyahira trêsna sih |
tan cinatur laminya wus manjing wisma ||

27. Sakèh kawruh agal alus wus kacakup |

myang sinungan wikan |
adarbe kadang pawèstri |
yèn sêmbada Sèh Ngarip kinèn anggarwa ||

Jilid 2 - Kaca : 240

28. Tan lênggana gya rubiyah sinungan wruh |
(n)dadak tata-tata |
bakal dhaupe kang siwi |
ingkang ibu amanggihi Murtasiyah ||

29. Amêdharkên ing karsane ramanipun |

mopo aturira |
durung niyat loka-laki |
rinarêsih ingimur mrih dhanganira ||

30. Wus miturut winantu sakèh pitutur |

utamaning krama |
Sèh Akbar nut mituruti |
lan carita dadiya têpa tuladha ||

31. Duk (n)Jêng Nabi Suleman mêngku kêprabon |

nyatakake watak |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 315 >

 ing wong lanang lawan èstri |
gya utusan nimbali wong lanang lagya ||

32. Sih-sinihan kalawan ing rabinipun |

kang lanang jênthara |
kang wadon ala tur bêngis |
lêngus lanas wus kakalih awêwêka ||

33. Praptèng ngayun (n)Jêng Nabi ngandika arum |

pantèn milanira |
pakênira suntimbali |
awit ingsun liwat sih trêsna ing sira ||

34. Mung kapalang sira sih trêsna satuhu |

marang rabinira |
kalamun kolu matèni |
sun paringi ijol putri ayu endah ||

35. Lan sun-junjung dadya pangran dipatya nung |

wong lanang turira |
saguh lan sukaning ngati |
pinaringan pêdhang landhêpe kalintang ||

36. Sigra mundur lawan nyangking pêdhangipun |

sapraptaning wisma |
rabine kapanggih guling |
ana ngambèn angêloni anakira ||

37. Kang pasuson nèng dhadha sapiyanipun |

kaprênah nèng kanan |
wong lanang dupi udani |
tyasnya kêju (n)jêtung kaduwung ngrês wêlas ||

38. Dènnya saguh matèni ing rabinipun |

anak kang sapiyan |
rinangkul lan dèntangisi |
bojo anak kabèh kapati anendra ||

Jilid 2 - Kaca : 241

39. Nulya wangsul pêdhang cinangking rawat luh |
praptèng byantarendra |
ngaturakên pati-urip |
datan têgêl solahe katur sadaya ||

40. Kangjêng Nabi Suleman suka kalangkung |

sarwi angandika |
tutugna (ng)gonnira asih |
ingsun ganjar barana busana arta ||

149. Mijil
1. Mijil (ng)gawa ganjaran narpati |
sukur ing Hyang Manon |
antara tri ari sri pamase |
gantya ingkang wadon dèntimbali |
prapta byantara ji |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 316 >

 sang nata lingnya rum ||

2. Dhuh (m)bok ngantèn jantunging tyasmami |

woding driyaningong |
ingsun liwat kasmaran yêktine |
marang sira wong manis mrakati |
kuciwane isih |
winêngku ing kakung ||

3. Lamun sira kaduga matèni |

mring lakimu dhenok |
pasthi ingsun pundhut garwa anggèr |
amangkoni kênyo jro puradi |
sun pasrah sirèki |
nyèthiya maringsun ||

4. Bok rubiyah dupi amiyarsi |

pangandika katong |
anarêthêk trênyuh ing driyane |
nyipta sèwu gung nugrahèng Widdhi |
bakal dadi padmi |
tungguling para rum ||

5. Sanalika sêdhêng ciptèng laki |

nêmbah matur sagoh |
amêjahi marang ing lakine |
lawan sasar ywa kawuryan janmi |
malah aprayogi |
kalih wêkanipun ||

6. Pinêjahan ywa tanggung ing kardi |

suka sang akatong |
dangu paran tingkahira nikèn |
amatèni laki lawan siwi |
nuwun inggih gusti |
linêbêtan racun ||

7. (n)Jêng Suleman malbèng dalêm puri |

mundhut pêdhang kaot |
dhasar timah sinangling mancèrèt |
ulês bludru wus miyos cinangking |
ngandika mring èstri |
kasuwèn rinacun ||

8. Pêdhang iki tamakna tumuli |

mring lakimu dhenok |
pasthi nora mindhoni gawene |
anèng marga poma ywa katarik |
rubiyah nampèni |
pêdhang nêmbah mundur ||

Jilid 2 - Kaca : 242

9. Gagancangan dènnira lumaris |
sang aprabu ngodhol |
pra pandhita sapuluh kang (n)dhèrèk |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 317 >

 (m)bok rubiyah sapraptaning panti |
lakine aguling |
ngêloni dwi sunu ||

10. Ngadêg anèng keringe kang laki |

narik pêdhang gupoh |
(m)balêrêngi gumêbyar jwalane |
ciptaning tyas nora mindho kardi |
katiga babar ji |
tinamakkên gupuh ||

11. Wus tumiba bojo (n)jola tangi |

pêdhang timah mlendo |
(m)bok rubiyah asru gagêtune |
sinung eling ngrungkêbi mring laki |
sasambat mlasasih |
srah tobat (n)dharudhut ||

12. Kangjêng Nabi sru gujêngirèki |

angandika alon |
mring pra rêsi lah niku rupane |
tyase wadon rupêg rupak budi |
dadiya palupi |
ing tyas ywa kalimput ||

13. Sang dyah Murtasiyah duk miyarsi |

luhira drês miyos |
tyas mangikis nêdhèng Pangerane |
aywa nganti kataman kadyèki |
tumungkul mrakati |
angusapi êluh ||

14. Ki Sèh Akbar angandika malih |

babo putraningong |
wus mutamat maring pandhita kèh |
anêtêpi kaya Kangjêng Nabi |
yèn wong wadon nini |
tyase nora jujur ||

15. Ewa mangkono pan akèh dening |

titahing Hyang Manon |
pasthi ana kang bêcik atine |
paitane tan lyan bêkti laki |
kaya ta kang uwis |
wulange ibumu ||

16. Lamun têmên-têmên dèntêtêpi |

manthêng nora bengkong |
iya iku kanugrahan gêdhe |
yèn nêtêpi bêkti marang laki |
ing dêlahan manggih |
kamulyan kang agung ||

17. Lah ta rêke babo ana maning |

sayogya linakon |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 318 >

 lamun sira samoaning akèh |
lungguhira ywa rongèh dènwingit |
yèn gumuyu nini |
ywa katon gusimu ||

18. Yèn lumaku rêke aywa cincing |

tumindak dènalon |
lan maninge aywa nolèh-nolèh |
aywa rarasan turuting margi |
lan ywa ngatarani |
(ng)gènta olah laku ||

19. Duk ngalame (n)Jêng nayakèng bumi |

nitahkên Hyang Manon |
mring wong wadon sawiji aranne |
(m)bok Aklimah pan kinarya sukci |
mring kang murbèng bumi |
pan sinama wau ||

35 b). Cariyos lêlampahanipun Siti Aklimah ingkang kasiya-siya lan pinisakit

dening bojonipun Ngabdulah ingkang sampun sêpuh tur sakit-sakitan jalaran
saking butarêpanipun. Manawi kesah kontên dipun kunci, palataranipun dipun
wur-wuri wêdhi saengga manawi wontên tiyang ingkang mlêbêt katingal
tilasipun. Rawuhipun Siti Patimah putrinipun Rasululloh pêrlu tuwi Siti
Aklimah ingkang mêmêlas sangêt, damêl nêpsunipun ingkang jalêr. Aklimah
dipun gêbagi ngantos satêngah pêjah. Wasana èstri ingkang sêtya wau
kapundhut dening Pangeran kapapanakên ing swarga. Bojonipun kasiksa ing
naraka, ewadene ingkang èstri botên tega, lajêng kasuwun dhatêng Gusti
Allah sagêda sêsarêngan wontên ing swarga. ...
kaca 242-251.

Jilid 2 - Kaca : 243

20. Iya marang para Nabi-nabi |
Hyang Suksma dènnya mong |
saluhuring para wali (ng)gènne |
pangêla-êlanira Hyang Widdhi |
malah mèh sinami |
lan putra (n)Jêng Rasul ||

21. Ginanjar ing warna ayu ngrungih |

cahyanya mancorong |
lir basanta purnama kênyare |
jinodhokkên lan wong kaki-kaki |
wungkuk kuwu nanging |
sugiye kalangkung ||

22. Mata bèlèk gudhigên tur mêngi |

untune mèh gogrog |
rêngkak-rêngkik (m)bêsisik awake |
kêrêp mara-tangan lêngus bêngis |
mring kang wadon luwih |
butarêpanipun ||

23. Yèn kang wadon gumuyu tan ririh |

untu kongsi katon |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 319 >

 miwah têlak pasthi lamun gêdhe |
ukumira tan lyan saking rai |
kang dènsalênthiki |
kaping têlungpuluh ||

24. Yèn ngladèkkên dhahar nuju laki |

nyèlèhkên tan alon |
kongsi kocak nèng tuwung jangane |
jangan nuli siniratkên rai |
wuwuh dèncamêthi |
iya kaping têlu ||

25. Yèn lumaku nèng latar kasliring |

kentol kongsi katon |
kang dènukum ya karo sikile |
pan binanting kuping dèn slênthiki |
yèn kang lanang lagi |
dhayohan kongsi wruh ||

26. Marang ing wong lanang lyan sayêkti |

rinaupan lombok |
yèn turu kinèn tunggu (n)daganne |
amêtêki tuwin angêbuti |
lamun durung nglilir |
nora kêna mêtu ||

27. Mangka mangsanira lagi nglilir |

kang wadon tan katon |
nadyan lagi susuci myang sêne |
pasthi kêna ukum gêng pinanggih |
ginèrèt binithi |
tinapuk jinantur ||

28. Awak tatu ngrêncêm bocah-bocih |

anuli pinopok |
uyah asêm lan jêruk wrak arèn |
suprandene mantêp dèntêtêpi |
dènnya bêktyèng laki |
tuwa kêmpong pikun ||

29. Rêngkik-rêngkêk tuwa kuru mêngi |

cinipta jaka nom |
lêngus kêrêng lan mara-tangane |
nyipta bagus anèng tilamsari |
malah Kangjêng Nabi |
Rasul putranipun ||

30. Siti Patimah arsa manggihi |

miyarsa pawartos |
saking ingkang rama andikane |
kinèn malap sasangêt minta sih |
mring Aklimah dening |
sru bêkti ing kakung ||

Jilid 2 - Kaca : 244

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 320 >

31. Dèwi Patimah gupuh lumaris |
siji tan (m)bêkta wong |
mung kang paman Ngali ngatêrake |
mamanuki saking wuri têbih |
sapraptanira ring |
kono nuju suwung ||

32. Lunga dagang kaki tuwa nanging |

ingkang wadon kinon |
tunggu wisma anèng gêdhong bae |
lawang-lawang kabèh dènkuncèni |
latarira sarwi |
dènwuri-wuri awu ||

33. Pamrihira yèn wontên wong prapti |

kongsi lumêbèng jro |
pasthi lamun katara awake |
samana Siti Patimah prapti |
nguwuh minta kori |
(m)bok Aklimah krungu ||

34. Sapa wonge kang aminta kori |

nora wlas maringngong |
ki omah sêpi ta baliya bae |
Dèwi Patimah alon nauri |
sun kang minta kori |
Habibolah sunu ||

35. Ya kang cèthi Sayidina Ngali |

Patimah wakingong |
sadhelarsa panggih lan dhèwèke |
wadon Aklimah tetela myarsi |
yèn kang minta kori |
atmajèng (n)Jêng Rasul ||

36. Èstri guruning wadon sabumi |

Patimah sayêktos |
minulyakên dening Hyang èstrine |
(m)bok Aklimah kewran tyasirèki |
arsa amanggihi |
jrih dukaning kakung ||

37. Pasthi kênèng kukum gêng nêmahi |

ing satêmah layon |
lamun nora manggihana rêke |
mring tatamu ajrihe nglangkungi |
dene putrèng Nabi |
wêkasan anglalu ||

38. Nêmah kênèng ukume kang laki |

kunci wus sinorog |
kori mênga sang rêtna nulya ge |
manjing ing jro kagyat aningali |
mring kang duwe panti |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 321 >

 cahyanya sumunu ||

39. Lir banguning kartika myang maksih |

sumêdhêng yu anom |
pantês lamun kawêngku pamase |
siniwaya anèng jroning puri |
dadiya rabining |
punggawa tan patut ||

40. Nadyan garwaning para narpati |

nora na mangkono |
nèng sawarga iku pantês (ng)gonne |
Ni Aklimah iyeram ningali |
cahyaning kang prapti |
lir wulan mabangun ||

Jilid 2 - Kaca : 245

41. Sunaring wadana angglipati |
prabane mancorong |
tuhu ratuning èstringrat kabèh |
ratu-ratuning ayu sabumi |
Aklimah nulya glis |
nêmbah ngaras suku ||

42. Nanging ingkang sinêmbah tan apti |

sang rêtna lingnya lon |
apan sarwi anganthi astane |
babo aja anêmbah ing kami |
pan sirèku uwis |
pinadha lan ingsun ||

43. Sinucèkkên jênênging pawèstri |

miji sing Hyang Manon |
Jêng rama wus amuji yêktine |
marang sira minulya nèng bumi |
miwah aningali |
bawanta lan ingsun ||

44. Nyai Aklimah umatur aris |

adhuh gustiningong |
punapa kang kinarsakkên anggèr |
anêdhaki ing dasih kaswasih |
sasat ingkang abdi |
kabanjiran madu ||

45. Kagunturan ingkang wukir sari |

kilang hèrnawa rob |
Dèwi Patimah alon dêlinge |
nora nana sêdyaningsun naming |
arsa amangihi |
lan sira satuhu ||

46. Payo mulih mring wismanirèki |

sun arsa wruh ing jro |
nulya kinanthi sarêng lampahe |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 322 >

 lênggah panti Aklimah yun mungging |
sor nanging tan kêni |
pinêksa nèng luhur ||

47. Dèwi Patimah ngandika aris |

marmane wakingong |
praptèng kene sayêkti yun ngêmpèk |
kadang tuwa marang ing sirèki |
dènnya praptèng akir |
têtêpa sadulur ||

48. (m)Bok Aklimah kagyat miyarsa ngling |

(m)barêbêl mêtu loh |
dhuh gustiku kang mangkana anggèr |
manamparing ing dasih kaswasih |
tan sagêt mangsuli |
si tariking gambuh ||

150. Gambuh
1. Dangu dènnira lungguh |
sang Dyah Ibnu Mustapa andulu |
ting carènthèl nèng gêbyog luhurirèki |
lir camêthi dhapuripun |
samya wêsi kang dènanggo ||

2. Gêdhe cilik pipitu |

sêjêmpol sajênthik sapênuduh |
ingkang agêng salêngên amung sawiji |
sang dyah (ng)garjita ing kalbu |
aris dènnira tatakon ||

Jilid 2 - Kaca : 246

3. Apa pandhe bojomu |
duwe dandanan mangkono iku |
ting carènthèl rupane kaya cèmêthi |
piranti apa ta iku |
Aklimah umatur alon ||

4. (m)Botên pandhe pukulun |

punika piranti yèn angukum |
mring kawula bilih anglampahi sisip |
sang rêtna ngandika arum |
iku apa wus kalakon ||

5. Sira kêna ing ukum |

matur inggih pitu pisan sampun |
tinamakkên mring kawula kang camêthi |
inggih saking bodhonipun |
kang abdi tan wrin pakewoh ||

6. Akathah lêpatipun |
maring laki pramila sring ngukum |
amung ingkang salêngên gêngipun gusti |
sapisan dèrèng pukulun |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 323 >

 tumiba ing angganingong ||

7. Kados gadhangan lamun |

ingkang abdi dosa gêng puniku |
kang kinarya Dèwi Patimah duk myarsi |
mangkirig tyase kumêjut |
sru tobatira Hyang Manon ||

8. Rumaos lamun durung |

mangkana dera bêkti ing kakung |
malah sangêt tobat salêbêting galih |
Aklimah sigra rinangkul |
Siti Patimah mêtu loh ||

9. Dhuh lae kadangingsun |

Aklimah donya akeratipun |
amung sira bênêr kang padha mêmuji |
mangkono sing pratingkahmu |
tuhu musthikaning wadon ||

10. Dongakna raganingsun |

lilanira manira gya wangsul |
lawan paman Ngali sunajake mriki |
lamun wus prapta bojomu |
apan ingsun arsa wêroh ||

11. Sang rêtna sigra kundur |

Aklimah ngatêr jawining pintu |
yayah kadya nutakên waspanirèki |
sru onêng ing tamunipun |
sasolahe maksih katon ||

12. Wau ta ingkang kundur |

lêstari ana marga pinêthuk |
lan kang paman nungkêmi pada kêkalih |
sru minta aksamanipun |
matur nutur dènnya panggoh ||

13. Lan Aklimah satuhu |

punjulingrat bêktinya mring kakung |
ingkang paman mèsêm nahan ta winarni |
Aklimah saungkuripun |
amung tansah gung wirangrong ||

Jilid 2 - Kaca : 247

14. Lawang kinunci sampun |
wangsul ing gêdhong malih (ng)gyanipun |
yata wau ki juragan lagya prapti |
sarowangira gumuruh |
kèndêl sajawining banon ||

15. Ki juragan anguwuh |

(n)dhodhog kori kagyat duk angrungu |
(m)bok Aklimah tan samar swaranirèki |
wus anarka lakinipun |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 324 >

 gupuh mijil saking ing (ng)gon ||

16. Anyangking toyèng suku |

enggal anyorog kori pan sampun |
dangu manjing Aklimah nyandhak padèki |
winisuhan toyèng suku |
wusnya mudhar ukêlnya lon ||

17. Kinèsèdakên suku |

duk lumampah ki juragan (n)dulu |
tapak lèjèg nèng latar tilas wong kalih |
(m)basêngut sru dukanipun |
wus pasthi ciptaning batos ||

18. Kalamun rabinipun |

tinarka ngiwa ing tindakipun |
datan kongsi tatanya kasusu runtik |
busana tan kongsi cucul |
laju angutu mring kêbon ||

19. Camêthinira sampun |

kabèh ginawa Aklimah wêruh |
wus anyipta yèn antuk dukaning laki |
ki juragan asru muwus |
Aklimah sampungkuringong ||

20. Sapa ta dhadhayohmu |

baya wong lanang kang luwih bagus |
nêmbah matur dhuh gustiku guru mami |
Dèwi Patimah kang rawuh |
dede wong lanang sayêktos ||

21. Milamba kamipurun |

amanggihi mring atmajèng Rasul |
inggih amung nyuwun pangaksama gusti |
ki juragan asru ngêmpus |
têka bisa têmên goroh ||

22. Tan wurung sira kukum |

ingsun ajrih yèn ngapura iku |
dukaning Hyang ki juragan wusira ngling |
rabine sigra sinapu |
cèmêthi pitu dènanggo ||

23. Sijine ping sapuluh |

dadya pinukul ping pitungpuluh |
apan rênyuh sarirane lir rinujit |
sasambate tan lyan namung |
nêdha apura kemawon ||

24. Ki juragan wus liwung |

waringutên ilang trêsnanipun |
marang rabi wus tutug dènnira (ng)gitik |
nyandhak pukul gêdhe gupuh |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 325 >

 mukane sêdya pinupoh ||

Jilid 2 - Kaca : 248

25. Muncrat ludiranipun |
dadya niba ing siti tan emut |
kinèndêlan wau ta dènnira nggitik |
kinira rabine lampus |
sigra mulih saking kêbon ||

26. Prapta ing wisma sampun |

ki juragan minggah kobong turu |
yata wau yekang kantaka wus eling |
wungunira pungun-pungun |
antuk parmane Hyang Manon ||

27. Sadaya tatunipun |

ing sarira myang mustakanipun |
samya pulih tan ana labêt kang bucik |
malah sangsayembuh ayu |
cahyane wuwuh mancorong ||

28. Yata Aklimah emut |

yèn lakine lagi prapta durung |
kongsi bukti sigra dènnya manjing panti |
tiningalan maksih mujung |
Aklimah sigra mring pawon ||

29. Laju ngratêngi sampun |

sêkul ulam myang pangananipun |
sinajèkkên nèng jarambah sinasabi |
Aklimah gya nyandhak kêbut |
nusul minggah anèng kobong ||

30. Alênggah (n)dagannipun |

amêtêki pan sarya akêbut |
ki juragan samana kagyat anglilir |
awas dènnira andulu |
pungun-pungun dènnira non ||

31. Tan nyana rabinipun |

dene cahyanira wuwuh mancur |
aris tanya sapa wonge kang alinggih |
ing (n)dagan mêtêki mring sun |
Aklimah matur wot sinom ||

151. Sinom
1. Kawula cèthi paduka |
pun Aklimah dhuh kiyai |
yèn sampun tuwan apura |
mring amba kula aturi |
wungu dhadhahar nasi |
cacaosane pan sampun |
ngungun kyai juragan |
duk myarsa dukane lilih |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 326 >

 mring rabine lan tujunenggal waluya ||

2. Malah wuwuh cahyanira |

sumunar tejane kadi |
basanta sêdhêng purnama |
dènnya ngling wajane kengis |
gumêbyar anglir thathit |
ki juragan tyase rêmpu |
tangi asru lingira |
ya sun apura sirèki |
nanging aywa amindho laku dursila ||

Jilid 2 - Kaca : 249

3. Ature inggih manawa |
culika tobat sayêkti |
sigra mudhun ki juragan |
caosanira binukti |
nanging tyasira maksih |
ki juragan mangu-mangu |
ciptèng tyas (m)buh wong ika |
adarbe silip ing laki |
eman têmên têka darbe ati ala ||

4. Yèn ta aja mangkonoa |

ngupaya pasthi tan olih |
luwih bêkti rabiningwang |
tuhu yèn ayu linuwih |
tinimbang para putri |
maksih ayu rabiningsun |
sapa wonge kang (m)bedhang |
yèn ora sun paekani |
pasthi (n)dadra yèn luput ginodhèng jalma ||

5. Dadya ki juragan arsa |

lunga dagang api-api |
pamit marang rabinira |
Aklimah dènbêcik kari |
sun arsa dagang malih |
pasthi lawas nora mantuk |
sira ja lunga-lunga |
poma ing sapungkurmami |
aturira Aklimah inggih sandika ||

6. Sigra ki juragan mangkat |

lawang-lawange kinunci |
ngalintêr (n)jawining bata |
siyang dalu ngintip-intip |
nulya na ingkang prapti |
Jabarail pan ingutus |
amundhut Ni Aklimah |
dening Hyang Kang Maha Sukci |
saragane kinèn (ng)gawa marang swarga ||

7. Aklimah asru tangisnya |

dene ta lakine maksih |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 327 >

 lunga dagang dèrèng prapta |
pinaksa dening Ijrail |
binêkta mring wiyati |
katur pinarnahkên sampun |
ing swarga luwih mulya |
sinami lan para Nabi |
nanging wadon Aklimah tansah karuna ||

8. Pan anêdha lakinira |

tinunggilna mring swargadi |
Hyang Suksma anuduh sigra |
marang Malekat Ijrail |
kinèn mundhuta marang |
ki juragan nyawanipun |
Ngijrail lumaksana |
ki juragan kang winarni |
pan sadalu jagi anèng (n)jawi bata ||

9. Enjing arsa ngambil andha |

tan arsa mêdal ing kori |
kasusu onêng ing garwa |
mènèk ki juragan manjing |
laju lumêbèng panti |
(n)jujug (ng)gonning garwanira |
tiningalan tan ana |
marang gêdhong kulon sêpi |
muring-muring tyasira mor langkung maras ||

10. Gêmêd dènnira ngupaya |

jro wisma dènbalingkrahi |
gêdhonge kabèh binuka |
pawon pakiwan asêpi |
kabèh dènosak-asik |
sajroning cêpuri suwung |
ki juragan karuna |
sarwi gulung anèng siti |
sasambate Aklimah nèng ngêndi sira ||

Jilid 2 - Kaca : 250

11. Apa ta lungane ngiwa |
marang kang (m)bedhang mu (m)bêngi |
labête mêntas sunpala |
dene nguni wus prajanji |
panjaluke pribadi |
yèn luput sun kinèn ngukum |
iya wus kalampahan |
ping pira-pira sun-gitik |
nora dadi tyase mêngko têka cidra ||

12. Lunga nora awawarta |

dhuh Aklimah kapok mami |
abedhanga wong sadasa |
sawêngi ingsun lilani |
nora kudu ngong-gitik |
mung aweta ingsundulu |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 328 >

 marang ing warnanira |
yèn sirèwuh lawan mami |
lah akunên lêskarira sun narima ||

13. Yata wau kang winarna |

malaekat ingkang prapti |
ki juragan wus cinandhak |
githoke tan bisa osik |
mênêng tan bisa nangis |
sru tanya sapa wong iku |
anyêkêl githokingwang |
saure ingsun Ngijrail |
dinutèng Hyang amundhut ing jiwanira ||

14. Ki juragan duk miyarsa |

gumêtêr langkung dènnya jrih |
pan asru dènnya karuna |
pan kawula nyuwun alim |
inggih gusti yèn kenging |
ing benjang yèn wus kapangguh |
kalawan rayatkula |
kang kesah ing wau ratri |
dèrèng kongsi panggih arsa dènpundhuta ||

15. Manira takèn ing wuntat |

Ngijrail asru nauri |
apa gawemu sasambat |
katêmu rabinirèki |
dene iya duk maksih |
siyasatira kalangkung |
tanpa dosa siniksa |
lah iya sandhangên mangkin |
Sang Hyang Suksma kang malêsna marang sira ||

16. Pan ing mêngko rabinira |

wus pinundhut nèng swargadi |
luwih dening sèwu mulya |
pinadha lan para nabi |
dene sirèku benjing |
kinarya sèn-isènipun |
jroning nraka jahanam |
ki juragan wus miyarsi |
sru miduwung dènnya milara kang garwa ||

17. Akèh-akèh sambatira |

nanging Ngijrail tan kêni |
nyawanya tinarik sigra |
tinarik saking ing sikil |
ki juragan wus mati |
luwih sangêt sakitipun |
nyawane sinangsaya |
samana wus katur maring |
ing Hyang Suksma kinèn manjingkên naraka ||

18. Nyawanira ki juragan |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 329 >

 pinanjingkên nraka api |
langkung sakit kawlasarsa |
sakêthi lara wong mati |
siyang dalu anangis |
sasambat ing rabinipun |
ingkang anèng suwarga |
Aklimah wus amiyarsi |
yèn lakine siniksa anèng naraka ||

Jilid 2 - Kaca : 251

19. Saya sru panangisira |
sru lumuh anèng swargadi |
yèn lakine tan tinunggal |
kêdah mèlwa anglakoni |
marang naraka gêni |
Hyang Suksma sigra angutus |
Jabarail ngatêrna |
marang (ng)gonning lakinèki |
dimèn wêdi miyat umobing naraka ||

20. Wus ingatêrakên marang |

satêpining nraka api |
Aklimah mulat mring priya |
langkung saking kawlasasih |
pan kinêpung ing agni |
tan wawang Aklimah wau |
piyak api naraka |
lumayu dahat dènnya jrih |
mring Aklimah dene wus kinarya mulya ||

21. Ki juragan nyawanira |

wus sayah lêsah nglangkungi |
nanging sasambate rosa |
Aklimah sigra nungkêmi |
sarwi lara anangis |
ki juragan sakalemut |
kagêpok dening garwa |
tatune sadaya pulih |
ingkang bangêt sadaya pan sami sirna ||

22. Anjrit dènnira karuna |

sru tobatira mring rabi |
katur ing Hyang Maha Mulya |
wus kinèn angêntas kalih |
pinanjingkên swargadi |
Aklimah lan lakinipun |
Hyang Suksma wus ngapura |
marang ki juragan pan wis |
kocap lamun èstri mantêp marang priya ||

23. Bisa nyangking mring sawarga |

yèn wong lanang nora bangkit |
kunêng kojabe Sèh Akbar |
dènnya pitutur mring siwi |
Murtasiyah miyarsi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 330 >

 karasèng tyase kapencut |
tingkahira Aklimah |
ya mantêp bêktinirèki |
satêmahe bisa nyangking mring suwarga ||

24. Murtasiyah wus nugraha |

graitaning tyas nglabêti |
lamun wanodya utama |
Sèh Akbar ngandika malih |
poma nini dèneling |
pira-pira bisa tiru |
kaya wadon Aklimah |
mung pintêra ngirip-irip |
dhasar bakal lakinirèku ngulama ||

25. Akunên guru sayogya |

rara madhêpa sawiji |
buwangan trêsnamu marang |
ingsun lan ibunirèki |
mung (ng)gènnira ngladèni |
ati-atinên dènemut |
aja sira rumangsa |
(n)duwèni karkat pribadi |
pan sakèhe danakna ingkang sakira ||

36 c). Kalampahan Dara Murtasiyah purun ngladosi Sèh Ngarip ngantos gadhah
anak èstri satunggal, nanging tampi cobining Allah, kalêpatan botên
sapintêna. Dara Murtasiyah katundhung dening bojonipun. Tiyang sêpuhipun
ugi nglêpatakên Dara Murtasiyah, nyuwun toya kangge sangu kesah
kemawon botên dipunparingi. Salajêngipun Dara Murtasiyah lumêbêt ing
wana, angsal pitulungipun Gusti Allah katurunan malaekat Jabarail ingkang
adamêl warninipun malih langkung ayu sangêt. Wangsul dhatêng bojonipun,
sakawit botên mangêrtos, nanging wêkasanipun barès, andadosakên
sakalangkung ngungunipun ingkang jalêr, lajêng kapok botên badhe daksiya
malih dhatêng ingkang èstri. ...
kaca 251-274.

Jilid 2 - Kaca : 252

152. Asmaradana
1. Tutug dènnira amardi |
mring putra tataning krama |
dalu bubaran kaliye |
têkan wawangkiting dina |
paningkahing pangantyan |
bawahannya langkung-langkung |
guyub ingkang nambutkarya ||

2. Tan ana kang nguciwani |

lêstari amangun suka |
dupi paragating gawe |
Sèh Ngarip sinungan prênah |
ing kidul Wanasêkar |
dhudhukuh arja kalangkung |
tulus (ng)gènne palakrama ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 331 >

3. Minta uning marang laki |
wit ningkahan têkèng babar |
wus winisik saderahe |
Sèh Ngarip dhasar waskitha |
alim sakèhing kitab |
tinutur sadayanipun |
sang dyah saya sungkêmira ||

4. Cipta laki donya ngakir |

Murtasiyah wus awawrat |
têkèng mangsa mêtu wadon |
kalangkung endahing warna |
cahya suksmèng sasangka |
ramebu suka kalangkung |
dahat sukur ing Pangeran ||

5. Sinung ran Siti Warsiki |

lagya umur sangang wulan |
sinapih ing panêsêpe |
kacrita sawiji dina |
Sèh Ngarip lagya nadhah |
Murtasiyah sandhing lungguh |
lawan amangku kang putra ||

6. Mulat pandome mèh mati |

gragap Dara Murtasiyah |
pinriksa sumbune êntèk |
kalangkung kewran ing nala |
tambuh ing solahira |
sangêt gumêtêr ing kalbu |
guguping tyas ngambil rema ||

7. Mung saêlêr gya kinardi |

sumbuning pandam gumêbyar |
sang Sèh Ngarib dupi anon |
kagyat ing tyas sêmu duka |
apa ta mulanira |
uruping pandam sumunu |
suwene surêm mèh pêjah ||

8. Murtasiyah turira ris |

sangêt gugup ingkang manah |
de dhasar têlas sumbune |
upami kawula tilar |
ngambil sumbu gya pêjah |
dadya ngambil rambut ulun |
kinarya sumbuning pandam ||

9. Bramantya sêrêng Sèh Ngarib |

kèndêl dènnira anadhah |
sugal asruing wuwuse |
bêcik têmên solahira |
bisamu aprasêca |
bojo ngawal akiripun |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 332 >

 Murtaisiyah durung pirsa ||

Jilid 2 - Kaca : 253

10. Wani amikan ing laki |
sira kêna ukum lara |
tan paparah sira kênès |
wani-wani ngambil rema |
sarandune wakira |
sirèku sadarma (ng)gadhuh |
kabèh kagunganing priya ||

11. Sira lungaa saiki |

tan sotah sun sasandhingan |
lan wong duraka lir kowe |
matur rara Murtasiyah |
mlasasih rawat waspa |
tan rinungu saya bêndu |
druhaka ywa katon mata ||

12. Kakeyan cariwis lamis |

tinggalên atmajanira |
Warsiki cinandhak age |
uwal saking pangkon rena |
Murtasiyah pinala |
linarak binêkta mêtu |
tan kêndhat dènnya milara ||

13. Sambat-sambat minta lalis |

saya sru dènnya milara |
jinunjung binanting age |
sang ayu banjur kantaka |
Sèh Ngarib malbèng wisma |
lawange nulya tinutup |
nahên wau kang kantaka ||

14. Gilang-gilang anèng siti |

kasiliring samirana |
wus lingsir wêngi wayahe |
tibaning (m)bun tirtamarta |
tungtum bayuning ngangga |
èngêting tyas dahat sukur |
takdire sariranira ||

15. Wus wungu sang dyah ngalilir |

pangetangira ing nala |
yèn ingsun lungaa (m)bolos |
paran wêkase wakingwang |
dadya pawèstri pajal |
tangèh manggiha rahayu |
tan wurung kasurang-surang ||

16. Sinêbut pawèstri lanji |

umpama ingsunmopowa |
nora kêlar siyasate |
sang dyah kewuhan ing driya |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 333 >

 ing wayah bêdhug tiga |
dadya tyasira anglalu |
kesah sarêng wayah pajar ||

17. Lampahe mandhêg anolih |

kèmutan atmajanira |
tansah kumêmbêng waspane |
kaya baliya sakala |
anangis ing wardaya |
adhuh nini putraningsun |
sira tan aduwe biyang ||

18. Aja sira sok anangis |

sapa kang momong ing sira |
awirandhungan lampahe |
samarga arawat waspa |
ing wayah lingsir wetan |
lampahira dèrèng rawuh |
ing dhukuhe ingkang rama ||

19. Sèh Akbar sampun udani |

ilham saking kalbunira |
yèn badhe prapta putrane |
marga dinukan ing priya |
apurik tilar wisma |
gya prentah mring garwanipun |
rubiyah sira dènenggal ||

20. Inêbên lawang kang (n)jawi |

sira kancingana pisan |
yèn anakira marene |
aja sirawèhi lawang |
iku durakèng priya |
yèn sira mèlu tutulung |
olèh durakèng Pangeran ||

Jilid 2 - Kaca : 254

21. Yèn sira dènjajaluki |
sabarang ingkang tinêdha |
poma sira aja awèh |
pacuhan sira awèha |
rabine anggarjita |
mituhu wêlinging kakung |
kori sampun tinêtêgan ||

22. Murtasiyah nulya prapti |

kandhêg sajawining lawang |
anguwuh marang ibune |
kawula anuwun lawang |
sumaur ibunira |
saking sajêroning pintu |
èh rara age baliya ||

23. Aja sira njaluk kori |

dinukan ing ramanira |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 334 >

 ingsun ajrih pêpacuhe |
sira winastan duraka |
marang ing ramanira |
duraka marang lakimu |
ramanta tan arsa mulat ||

24. Dara Mutasiyah nangis |

amlasasih anèng lawang |
ibune nangis anèng jro |
dhuh nini aja karuna |
ingsun tan bisa mirsa |
dhuh ibu anyuwun banyu |
sun gawene sangu kesah ||

25. Ibune ngadhuh nauri |

wuwuse awor karuna |
adhuh nini putraningong |
ingsun ajrih ramanira |
Murtasiyah turira |
ibu kawula mit lampus |
dènagung apurandika ||

26. Lawan sêmbah bêkti mami |

aturna mring kangjêng rama |
(ng)gih pangapurane bae |
mugi kawula angsala |
apuraning Pangeran |
ibune tan bisa muwus |
ni Murtasiyah wus kesah ||

27. Manjing ing wana gung wêrit |

tan ana dirgama ketang |
sang dyah angèsthi patine |
dene angsal dukaning Hyang |
lawan dukaning priya |
marma ragane winasuh |
angsala apuraning Hyang ||

28. Lawan apuraning laki |

kang piniji maring Allah |
anèng têngah wana gêdhe |
buron galak kabarasat |
samya ajrih tumingal |
gègèr sumingkir kêplayu |
angungsi ing parang jurang ||

29. Sakathahing buron alit |

tumingal samya kacaryan |
gumrudug angiringake |
banthèng maesa nèng ngarsa |
kadya ambabat marga |
warata mara bêludhus |
kapungkur tinubruk macan ||

30. Kawingking ing Wanasari |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 335 >

 anjog wana tarataban |
pêtêng tur akèh bondhète |
ri wana lawan ri tanjang |
ri bandhil anèng marga |
anggubêl ingkang lumaku |
sinjang ajur lir ginubah ||

Jilid 2 - Kaca : 255

31. Samêkan pating saluwir |
warata ingkang sarira |
balur-balur karêrèndhèt |
kacanthol ing parang dênta |
pring jawa angêlakah |
pring ori têpung sumambung |
wulung ampèl anjêlanah ||

32. Kumrisik kang wuluh gadhing |

kasiliring samirana |
[. . . ]|
sangsaya kalunta-lunta |
sira ni Murtasiyah |
ciptaning manah anglampus |
tan ana ingkang sinêdya ||

33. Liyêb lênguk ing jro ngati |

jisimira tan ginita |
mung amandêng Pangerane |
mugi angsala apura |
mring priya lan kang rama |
wus lawas anèng wanagung |
sisinome Wanasêkar ||

153. Sinom
1. Kalangkung kawêlasarsa |
ngambah jurang ngiring-iring |
parang pèpèrèng sasêngkan |
tan nadhah minum guling |
sarira kuru aking |
marlêsu cahya umancur |
nèng sela sumayana |
samadyaning wana wingit |
kaayoman witing karoya ngrêmbaka ||

2. Waktu luhur arsa salat |

nanging datan ana warih |
miwah rukuh datan (m)bêkta |
tandya ngêningkên pangèsthi |
munajat ing Hyang Widdhi |
asta kakalih jinunjung |
matur ing Hyang Wisesa |
Ilahi ngalamun ngalim |
ya ihdina tuwan ingkang Maha Mulya ||

3. Winênang jagat wiryawan |

mugi aparinga warih |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 336 >

 dongane wus katarima |
Allah Tangala maringi |
anèng ngarsanirèki |
we wêning lan maligyegung |
gya ngambil toya kadas |
osiking tyas langkung wingit |
paran baya sun karya tapih sumêkan ||

4. Sakujur wus tabêt turas |

putrèngngong nini Warsiki |
kêthêr najis lan tabêt rah |
Allah Tangala udani |
utusan Jabarail |
maringkên parabot luhung |
mring wadon Murtasiyah |
kang satuhu bêkti laki |
tuwan kinèn angusap wadananira ||

5. Jabarail wus apanggya |

(n)dhawuhkên timbalan Widdhi |
Murtasiyah tampanana |
paringing Hyang Mahasukci |
anggonên angabêkti |
wus tinampan gya rinasuk |
anulya waktu salat |
Jabrail misih ngêntèni |
bakda salat Jabrail ngusap wadana ||

Jilid 2 - Kaca : 256

6. Wimbuh endah kang suwarna |
sajagat tan na tumandhing |
Jabrail aris ngandika |
rêngên ta èh sira nini |
timbalane Hyang Widdhi |
sira mantuka dèn-gupuh |
bali mring lakinira |
atas timbalan Hyang Widdhi |
Jabarail wangsul ing Kalaratolah ||

7. Murtasiyah gya umentar |

saking têngahing wanadri |
datan kawarna ing marga |
(n)jujug wismaning sudarmi |
Sèh Akbar lawan rabi |
nuju nèng surambi lungguh |
dhatêngan matur nêmbah |
nyuwun wikan ingkang abdi |
ki Sèh Ngarih pundi prênahe kang dhêkah ||

8. Sèh Akbar alon wuwusnya |

nini sira wong ing êndi |
ayu anom warnanira |
atêtakon ki Sèh Ngarib |
apa karsanirèki |
Dara Murtasiyah matur |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 337 >

 kula apan winêkas |
marang Murtasiyah nguni |
wêlingipun kinèn nyuwunkên ngapura ||

9. Ibune sarêng miyarsa |

kumêpyur waspane mijil |
mêngko nini suntatanya |
Murtasiyah nèng ngêndi |
mangkana anauri |
wontên satêngah wanagung |
tambuh ingkang sinêdya |
amung panêdhane nguni |
apuranên dosane munggèng Pangeran ||

10. Sèh Akbar alon ngandika |

sira nini suntuturi |
dhukuhe Sèh Ngarib iya |
kidulwetan saking ngriki |
Murtasiyah gya pamit |
lajêng wau lampahipun |
tan kawarna ing marga |
prapta dhukuhe Sèh Ngarib |
dumarojog anulya lumêbèng lawang ||

11. Sèh Ngarib kapanggih lênggah |

anèng surambi angaji |
Kur'an dhasare pasêkat |
swarane arum amanis |
ni Murtasiyah singgih |
lumanpah sarwi tumungkul |
kagagas ing wardaya |
polahe kala ing nguni |
sarwi angling alon wijiling wacana ||

12. Lah tuwan mangke kèndêla |

sakêdhap (ng)gènnira ngaji |
amba kalilana tanya |
pundi dhukuhe Sèh Ngarib |
Sèh Ngarib angling aris |
inggih ngriki dhukuhipun |
Sèh Ngarib inggih kula |
punapa ta wontên kardi |
Murtasiyah matur kawula winêkas ||

13. Dening Dara Murtasiyah |

katura (n)dika kiyai |
wêlinge nyuwun apura |
lawan tuwan akên dasih |
donya dèntêkèng akir |
panuwune dipun lulus |
Sèh Ngarib angandika |
inggih-inggih yayi inggih |
Murtasiyah mèsêm ing wardayanira ||

Jilid 2 - Kaca : 257

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 338 >

14. Sèh Ngarib ing sêmunira |
kacaryan ing dhayohnèki |
alon dènnira ngandika |
arum swarane amanis |
karsa-amba puniki |
kang dadya gagêntènipun |
(n)dawêg nuli aningkah |
ni Murtasiyah nauri |
ki Sèh Ngarib lah punapa karsa (n)dika ||

15. Angucap kadya punika |

dhumatêng ing awakmami |
pan dene randha wulanjar |
somah datan darbe laki |
lan malih takèn nguni |
apa ta karsane iku |
si Murtasiyah kesah |
dhatêng ing wana gêng wêrit |
(n)dika tundhung anglampahi kawlasarsa ||

16. Sèh Ngarib alon angucap |

manira tuturi yêkti |
mangke dhatêng pakênira |
tatkala amba ambukti |
rabi ulun ing nguni |
amangku atmajanipun |
nini Warsiki ika |
angadhêp (ng)gènkula bukti |
nèng ajogan apan sarwi ngulah pandam ||

17. Badhe pêjah ingkang dilah |

margi têlas sumbunèki |
gugup ing tyas rabikula |
ngambil remane pribadi |
tigang êlêr kinardi |
sumbuning dilah puniku |
mila ngong nuli duka |
dene tan warah ing mami |
(ng)gih punika purwane kula kèn kesah ||

18. Murtasiyah wuwusira |

yèn makatêna puniki |
kang dadya margining duka |
dhatêng rabinta rumiyin |
ingkang maksih ngabêkti |
dhatêng paduka satuhu |
inggih tuwan tantuna |
amba kalilana pamit |
kantun arja kawula ayun mantuka ||

19. Sèh Ngarib alon lingira |

sampun (n)dika age mulih |
angêntosana dhaharan |
Sèh Ngarib angambil gêni |
tan dangu nulya prapti |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 339 >

 dinadèkkên sarta tunggu |
andamoni sapisan |
Sèh Ngarib ing gêninèki |
aningali ing tamunira sapisan ||

20. Mangkana pratingkahira |

andamoni kaping kalih |
mulat maring tamunira |
Sèh Ngarib inggih ping kalih |
sadangune kadyèki |
gênine tan kongsi murub |
mèsêm Ni Murtasiyah |
ningali solahing laki |
Murtasiyah kadaut raosing nala ||

21. Sang rêtna kalangkung wêlas |

anggêntèni dadèn gêni |
yata Ki Sèh Ngarib sigra |
anyigari kayunèki |
kaya mangkana malih |
dènnira anyigar kayu |
iya kadya duk bêthak |
tan kobêr nyigar wrêksèki |
pijêr (n)dongong aningali tamunira ||

Jilid 2 - Kaca : 258

22. Sèh Ngarib lir kênèng guna |
umiyat ing tamunèki |
tambuh-tambuh solahira |
sang rêtna mèsêm ing galih |
dènnira aningali |
solahe lakinirèku |
Ni Dara alon ngucap |
yèn kaparêng ing panggalih |
amba arsa anggêntosi karya tuwan ||

23. Kula kyai lilanana |

arsa gumanti ngratêngi |
ki Sèh Ngarib saurira |
inggih-inggih yayi inggih |
wus matêng sadayèki |
kêndhi dènisèni sampun |
sinajèkkên ing ngarsa |
Sèh Ngarib amuwus aris |
nêdha yayi dhadhaharan lawan kula ||

24. Murtasiyah aturira |

andika dhahar rumiyin |
kawula ngantos lorodan |
Sèh Ngarib anulya bukti |
angucap jroning ati |
rasane sasaji iku |
sêkul kalawan ulam |
padha lan rasane dhingin |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 340 >

 pêcak tangan kaya Dara Murtasiyah ||

25. Sèh Ngarib (ng)garjitèng driya |

baya iki rabimami |
yèn dulu tatamunira |
warnane têka rêspati |
ngluwihi duk ing nguni |
sarta lan panganggonipun |
kaya dudu wong donya |
iribe lir rabimami |
kaya patut dadiya kanthi manira ||

154. Kinanthi
1. Datan sakeca tyasipun |
Sèh Ngarib tatanya aris |
mring tatamune kang prapta |
sintên kang sinambat ing sih |
sumaur kang tinakènan |
Murtasiyah aranmami ||

2. Sèh Ngarib alon amuwus |

arandika niku adhi |
sama lan bakayunira |
rabikawula rumiyin |
sun badhe mangsa dedeya |
Sèh Ngarib marpêki aris ||

3. Manira takèn satuhu |

awêcaa dènsajati |
sapa ranne sutanira |
Murtasiyah anauri |
kakasihe suta amba |
inggih pun rara Warsiki ||

4. Sèh Ngarib mèsêm lingnya rum |

wastane sutanirèki |
sami lan anak-kawula |
yèn makatêna nakmami |
ywa tanggung sira pupuwa |
kang putra awas ningali ||

5. Ni Rara Warsiki gupuh |

marani sarwi anangis |
sigra Dara Murtasiyah |
kang putra sinambut aglis |
dèn êlungi payudara |
Sèh Ngarib awas ningali ||

Jilid 2 - Kaca : 259

6. Nging maksih mêlang tyasipun |
mèsêm angandika aris |
sintên wastane ramanta |
miwah renanira yayi |
Murtasiyah aturira |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 341 >

 inggih rama ibu mami ||

7. Sèh Akbar kêkasihipun |

de wastane ibu mami |
kusuma rêtna Supiyah |
Sèh Ngarib amuwus manis |
iya yèn mangkene nyata |
sira iku rabimami ||

8. Sèh Ngarib malih amuwus |

apa karanane yayi |
sira salin warnanira |
beda lawan duk rumiyin |
mêngko wimbuh ayu endah |
lan wong akèh angluwihi ||

9. Kaya dudu wong donyèku |

panganggonira mas kwari |
Murtasiyah aturira |
ya pangeran gurumami |
ing donya praptèng dêlahan |
tulusa mêngku kang abdi ||

10. Rumiyin andika bêndu |

anundhung dhatêng kang abdi |
kawula kesah mring wana |
nèng wana nêdya ngabêkti |
ngupados toya tan angsal |
amba nunuwun ing Widdhi ||

11. Istijab pandongaulun |

tinarimah ing Hyang Widdhi |
yata na malige prapta |
cumawis nèng ngarsamami |
sarta lan toyane pisan |
dutaning Hyang Jabarail ||

12. Dhawuh salaming Hyang Agung |

aparing wastra mring mami |
saking swarga adi mulya |
sampuning bakda ngabêkti |
Jabrail ngusap wadana |
lawan êlare sasisih ||

13. Punika wiwitanipun |

salin warnamba kiyai |
Sèh Ngarib alon ngandika |
iya kang kaya sirèki |
kang sinung rahmating Suksma |
pindha Rasullulah yayi ||

14. Sinung nugraha satuhu |

sawabe Patimah yayi |
suwarga kang adi mulya |
pangaksamaning Hyang Widdhi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 342 >

 sapa kang bêkti ing priya |
tan beda samining ngèstri ||

15. Rara Murtasiyah iku |

antuk rahmating Hyang Widdhi |
kapindho Patimah johar |
lawan manggih sawargadi |
Sèh Ngarib nulya utusan |
rama ibu dènaturi ||

16. Wus prapta panggya kang sunu |

langkung gawoking panggalih |
de ta manggya kaelokan |
suka sukur ing Hyang Widdhi |
ramebu samya (n)dêdonga |
lêstarinipun kang siwi ||

Jilid 2 - Kaca : 260

17. Wus têlas caritanipun |
Dara Murtasiyah sukci |
sagunging kang amiyarsa |
samya awawanan angling |
ngene-ngono yèn wanodya |
yèn wis winêngku ing laki ||

18. Nora ngimpi angrêmpêlu |

duwe cipta liyan janmi |
iku antêping wanita |
wong lanang satuhunèki |
dak-nang anggêp sumangkeyan |
ciptane tan muhung siji ||

19. Wong lagi bae tas anu |

basan loro dadi siji |
kaya diuntal-untala |
basa mêtu saking panti |
tan na elinge samêndhang |
kana-kana kang pinikir ||

20. Rewange mangsuli wuwus |

adhi iya warni-warni |
ywa kagêbyah kaya uyah |
botên-botên bakyu mêsthi |
trêsna yèn lagi kêkêpan |
irunge tumèmpèl pipi ||

21. Mangga karaosa bakyu |

criyosipun Kasanah-i |
nganti jumênêng narendra |
tan lami mantêp ing laki |
Ki Suhul-e lajêng eklas |
tan na priksa tan na titi ||

22. Sèh Akbar cariyosipun |

kang mangka têpa palupi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 343 >

 nyatakkên tyase wanita |
duk jaman Suleman Nabi |
supaya namung sakala |
wasana tambah gunging sih ||

23. Wadon Aklimah pinunjul |

bojone juragan bêngkring |
tuwa ala lara mata |
kêrênge kêpati-pati |
pinala tumêkèng pêjah |
sarêng wontên ing swargadi ||

24. Garwane juragan bêngkrung |

pêjah winisesèng Widdhi |
griya ing nraka jahanam |
ngaru-ara rina wêngi |
dupi Aklimah miyarsa |
tinarik marang swargadi ||

25. Dara Murtasiyah wau |

dosane amung sathithik |
pinala mèh praptèng lena |
tinudhung cinêri-cêri |
wontên paran botên ginggang |
dènnya sumungkêming laki ||

26. Adhi ya bênêr kandhamu |

suka sênêng pra tamèstri |
jênêg dènnya jajagongan |
arak inggih uwa rati |
wong lanang anggalap mênang |
botên pothok kados èstri ||

27. Nyi Atikah lingira rum |

aku takcarita maning |
mêngko padha rasakêna |
mungguh ananing pawèstri |
muhung minangka timbangan |
critaku kang uwis-uwis ||

Jilid 2 - Kaca : 261

28. Carita kala rumuhun |
ana kawulaning Widdhi |
mardika tur sugih arta |
anulya bêkti ing Widdhi |
jro kitha Mêsir wismanya |
aran Ngabdullah Johari ||

29. Kautamanira mashur |

sajroning nagara Mêsir |
mangkana sawiji dina |
sira Ngabdullah Johari |
alungguh lan rabinira |
sinawang-sawang kang warni ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 344 >

30. Amulat wadana muwus |
dhuh rubiyah ingsun iki |
asih têmên marang sira |
pangrasane atimami |
lumahing bumi kalawan |
soring langit tan na malih ||

31. Kang dadi têlênging kalbu |

kumpuling paningal-mami |
wus mondhok anèng ing sira |
rabine sumaur aris |
kula (ng)gih botên prabeda |
kados panjênêngan ugi ||

32. Datan kapengin wong bagus |

botên melik janma sugih |
mung (n)dika dununging cipta |
ing awal praptaning akir |
tulusa angèstupada |
tan adarbe cipta malih ||

33. Dèn-tumêka ajur luluh |

mung (n)dika panutan-mami |
lah (n)dawêg sami prasêtya |
dadosa antêping budi |
kalamun kawula pêjah |
(n)dika sampun rabi malih ||

34. Dene yèn andika lampus |

kula botên laki-laki |
sampun ngantos ginarayang |
mring wong lanang malih-malih |
ngamungna (n)dika piyambak |
kang darbe sarira mami ||

35. Ing donya akeratipun |

angling Ngabdullah Johari |
yèn kaya mangkono iya |
nuli padha aprajanji |
sinêksèn para ngulama |
misuwur wong sanagari ||

36. Prasêtyanira kalangkung |

ni (m)bok Ngabdullah Johari |
tur bêkti asih ing priya |
ulah bawane lêstari |
mangkana èstrinya pêjah |
lanangnya kadi wong baring ||

37. Saking sangêt wuyungipun |

udhêngnya dipun suwiri |
kulambi lan sinjangira |
ting sarêmpal dènsuwèki |
tur sarwi lara karuna |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 345 >

 dènlayat wong sanagari ||

Jilid 2 - Kaca : 262

38. Nulya ginawa mring kubur |
wus pinêtak padha mulih |
sakèh ingkang padha mêtak |
nanging Ngabdullah Johari |
angèri nèng pakuburan |
tunggu kubure kang èstri ||

39. Sakêdhap Ngabdullah mantuk |

mring wismanira ing rabi |
ing paturone tan ana |
saya susahe kang ati |
alungguh ing wismanira |
bali mring kuburan malih ||

40. Sirahe pinopok ngêndhut |

sarwi (n)jêlèh asru nangis |
solahe kaya wong edan |
lali mangan lan ngabêkti |
mung rabine kang dènucap |
cinêluk dènajak mulih ||

41. Dadya umum amisuwur |

yèn ki Ngabdullah Johari |
kalindhih akale buyar |
sapatine ingkang èstri |
sanak-sanakira wêlas |
padha ngupaya jajampi ||

42. Miwah maring dhukun-dhukun |

cinêkêl ginawa mulih |
sinilêmakên ing toya |
ana kang (ng)gitik pênjalin |
kèh warnane japamantra |
tan ana kang amarasi ||

43. Tita akaling dhêdhukun |

samya sèlèh tan kadugi |
ki Ngabdullah kinunjara |
laminira nênêm sasi |
kami-wêlasên kang mulat |
ki Ngabdullah dènuculi ||

44. Saking kunjara duk mêtu |

manjing wismanira ngambil |
klasa satunggal binêdhah |
ing têngah dipun lêboni |
sirah kaya nganggo kayat |
maring pakuburan malih ||

45. Praptane banjur alungguh |

anèng kubure kang èstri |
manggrok nora lunga-lunga |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 346 >

 yèn dalu ajêrat-jêrit |
pira lawase amoyang |
sira Ngabdullah Johari ||

46. Kongsi (n)dungkap tigang taun |

sawiji dina nujoni |
sirah pinopok ing lêmah |
banjur tuturon ing siti |
malumah angathang-athang |
matur ing Hyang Mahasukci ||

47. E Pangeran ingkang Agung |

kang mulyakakên ing Nabi |
Muhammad ingkang Mustapa |
tuwan icalna tumuli |
susahipun manahamba |
ya Pangeran ingkang gaib ||

Jilid 2 - Kaca : 263

48. Nulya na swara karungu |
mring ki Ngabdullah Johari |
aglis junjung sirahira |
ningali wong tuwa siji |
anganggo kang sarwa pêthak |
ki Ngabdullah atut wuri ||

49. Ing saparane wong iku |

ki Ngabdullah matur aris |
dêmi Allah kang asuka |
nugrahaning martabati |
lah sintên ta asma tuwan |
kang tinanya ngandika ris ||

50. Nabi Ngisa jênêngingsun |

kumêpyuring tyas Johari |
rumangsa pitulunging Dad |
kang nulya umatur malih |
ya Nabiyolah pratela |
Pangeran kang Mahasukci ||

51. Kang akon mring tuwan têmu |

lan kawula anuruti |
ing sakajating kawula |
Nabiyolah Ngisa angling |
lah ta apa kajatira |
matur Ngabdullah Johari ||

52. Punika ingkang kinubur |

rabikawula ngêmasi |
kawula tan bisa pisah |
tuwan têdhakna Hyang Widdhi |
mugi ta rabikawula |
dipun gêsangêna malih ||

53. Lan taksiya warni ayu |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 347 >

 Nabiyolah ngandika ris |
èh Ngabdullah wus muliya |
mangana minuma sarwi |
sêdhêkaha mumuleya |
ngurmatana pêkir miskin ||

54. Krana sira iku luput |

tingkah mring rabimu ugi |
sukêr ati palacidra |
lalèn tur amaro ati |
samangsa iku uripa |
kiyanat gawe bilai ||

55. Mulane ingsun tan ayun |

dongakna (n)jaluk ing Widdhi |
mêndhêg matur ki Ngabdullah |
amba anênuwun ugi |
inggih mangsa makatêna |
rabikawula wus janji ||

56. Donya praptèng akiripun |

tan kumêdhap darbe laki |
dhumatêng badankawula |
mangsa sagêta ngoncati |
prasêtyanipun akathah |
tuwan têdhakêna urip ||

57. Tanpa damêl tuwan rawuh |

datan anglêgakkên ati |
asangêt atur kawula |
tuwin têdhakna tumuli |
mring Pangeran ingkang Mulya |
kang sipat rahman (n)jurungi ||

58. Nabiyolah Ngisa manggut |

andodonga ing Hyang Widdhi |
sakala Jabrail prapta |
(ng)gawa timbalane Widdhi |
èh Nabiyolah têdhakna |
Ngabdullah dhatêng Hyang Widdhi ||

Jilid 2 - Kaca : 264

59. Sampun tuwan purun-purun |
ngandhêg kajate wong miskin |
Nabiyolah andêdonga |
takdirulah amarêngi |
pan malêkah kuburira |
ni (m)bok Ngabdullah Johari ||

60. Mêlu saking jroning kubur |

dupi ki Ngabdullah uning |
kalamun rabine gêsang |
mêtu saking kubur linggih |
nanging warna malih ala |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 348 >

 Ngabdullah matur ing Nabi ||

61. Ya Nabiyolah puniku |

dede rabi kula dhingin |
warnane kalangkung endah |
ayu manis mêrakati |
puniku rupane ala |
nyarungus rambut barindhil ||

62. Nabi Ngisa ngandika rum |

iya rabinira iki |
mulane rupane ala |
bangêt prihatining ati |
ngarsakakên pancabaya |
ing kubur awarni-warni ||

63. Ngabdullah Johari matur |

tuwan suwunna ing Widdhi |
mantuka warnane kuna |
Nabi Ngisa anuruti |
tumênga (n)donga ing Suksma |
nulya warna ayu malih ||

64. Sawuse malih warnanya |

wadon Ngabdullah Johari |
sampun musna Nabi Ngisa |
mangkana Ngabdullah laki |
(m)bojakrama rabinira |
kinudang lawan liniling ||

65. Dhuh bandaraku wong ayu |

kang ngilangakên prihatin |
lawase sira nèng kerat |
baya dinus guna-dhêsthi |
dening kang para malekat |
mundhak antêng (n)jatmikani ||

66. Kathah wêtuning pangungrum |

rabine tan anauri |
kaku atine Ngabdullah |
(n)dodonga katur ing Widdhi |
tumênga ing awang-awang |
jlêg rawuh Nabi Ngisa ris ||

67. Ngabdullah Johari matur |

dhuh kadipundi (n)Jêng Nabi |
rabikula tan kumêcap |
tuwan dongakna ing Widdhi |
inggih sagêta micara |
kadi uripe ing nguni ||

68. Jêng Nabi ngandikanipun |

rabimu uga wus mati |
sira kariya papanggya |
kadya anggane wong ngimpi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 349 >

 têka sira paripêksa |
kadya uripe kang dhingin ||

69. Ngabdullah tumêngèng luhur |

anjêlèh matur ing Widdhi |
Hyang Suksma Kang Sipat Rahman |
jlêg tumurun Jabarail |
matur maring Nabi Ngisa |
ya Nabining Hyang sayêkti ||

Jilid 2 - Kaca : 265

70. Ya ta Ngabdullah gya matur |
mring Malekat Jabarail |
minta gêsanging rabinya |
supados bisaa angling |
angandika Nabi Ngisa |
èh kisanak Jabarail ||

71. Pintên karine kang umur |

pun Ngabdullah lanang mangkin |
Jabarail aturira |
kawula (m)botên udani |
malih Nabi angandika |
yèn makatên (n)dika bali ||

72. Matura Hyang Maha Agung |

gya mentar ki Jabarail |
wus praptèng Kalaratulah |
pangandikane Hyang Widdhi |
umure wau Ngabdullah |
nênggih kantun sèkêt warsi ||

73. Malekat Jabrail wangsul |

panggih lawan Kangjêng Nabi |
ngaturakên umurira |
ki Ngabdullah ingkang kari |
sampun Nabiyolah amba |
matur Kalaratulahi ||

74. Amung kantun sèkêt taun |

umure Ngabdullah mangkin |
tuwan tari lamun suka |
angsung umure sapalih |
dèntari Ngabdullah lila |
asung umure sapalih ||

75. Malih Jabarail matur |

ya Nabiyolah puniki |
isimulah tuwan waca |
kalimah pipitu amrih |
tuwan kawasa amulat |
ing kodratulah kang gaib ||

76. Mangka Nabi Ngisa gupuh |

andodonga maca isim |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 350 >

 -mulah kang pitung kalimah |
saking mujijating Nabi |
Ngisa Roholah kalawan |
bêrkating ngisimulahi ||

77. Nulya (m)bok Ngabdullah matur |

atur salam mring (n)Jêng Nabi |
sawusira sinauran |
Nabi lajêng mituturi |
eling-eling (m)bok Ngabdullah |
aja kiyanat ing laki ||

78. Lan aja cidra ing kakung |

dènsêtya tuhu ing laki |
dèngêdhe tarimanira |
mring lakinira dènwêdi |
wong palacidra ing priya |
papa naraka pinanggih ||

79. (m)Bok Ngabdullah aturipun |

ya Nabiyulah kang mugi |
angsala sapangat tuwan |
(m)botên pisan-pisan kami |
sêdya acidra ing priya |
punapa wawalêsmami ||

Jilid 2 - Kaca : 266

80. Sinungan sapalih umur |
tur agêng sihe kapati |
dhumatêng awak-kawula |
laki-kawula nuhoni |
jangjine sabaya-pêjah |
paran sagêda gumingsir ||

81. Nabiyulah ngandika rum |

èh ki Ngabdullah Johari |
wis ajakên rabinira |
mulih ngomahira nuli |
lawan ingsun amêmêkas |
mring sira poma dèneling ||

82. Bilainira ing pungkur |

dadalan rabimu iki |
yèn sira aduwe kajat |
arêp katêmu lan mami |
aja tinggal marganira |
kang uwis kalakon dhingin ||

83. Gaib Nabi musna sampun |

Ngabdullah kari jalwèstri |
nulya mangkat maring wisma |
sajroning nagara Mêsir |
lumaku alon nèng marga |
bungah manahe tan sipi ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 351 >

84. Dupi lakune mèh tutug |
lawang watêsing nagari |
angucap Ngabdullah lanang |
rubiyah rèrèna dhingin |
ingsun anjupuk makêna |
lawan kukudhung wastradi ||

85. Karana iki malêbu |

ing praja kèh wong udani |
mring sira nora makêna |
pasthi akèh kang ngèsêmi |
ingsun ingkang kawirangan |
pae dhingin ingsun yayi ||

86. Kala pisah lan sirèku |

polahku kaya wong baring |
mêngko mulih kajatmikan |
rèrèna ing kene dhingin |
ingsun anjupuk makêna |
ki Ngabdullah nulya mulih ||

87. Maratuwane katêmu |

anulya dipun tututi |
èh rama putra-andika |
ing mangke pan sampun urip |
maratuwane angucap |
sira iki andalêming ||

88. Ngêndi ana wong wis lampus |

têlung taun bisa urip |
ki Ngabdullah asru ngucap |
ing mangke (n)dika tingali |
kawula nêdha makêna |
lawan kukudhung dènaglis ||

89. Kawula ajake mantuk |

anulya dipun ulungi |
Ki Ngabdullah nulya kesah |
age-age banjur mampir |
atutuku papanganan |
dêdoyanane kang èstri ||

90. Sawusira atêtuku |

marang (n)gènnira kang èstri |
kapanggih Ngabdullah ngucap |
yayi sun wus tigang warsi |
tan wruh rasaning panganan |
lah payo sarêng ambukti ||

Jilid 2 - Kaca : 267

91. Dènatag nganggo kukudhung |
lan makênanira nuli |
lumaku alon-alonan |
kawêngèn anèng ing margi |
wimbuh sukaning wardaya |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 352 >

 sapraptanira ing kori ||

92. Katêmu minêb kang pintu |

alèrèn pinggiring kori |
angucap Ngabdullah lanang |
sun iki kaliwat arip |
lawase pisah lan sira |
durung wruh rasaning guling ||

93. Lah pangkunên sirahingsun |

sadhela ingsun aguling |
gya pinangku sirahira |
Ngabdullah marang kang èstri |
lajêng kapati anendra |
kadya mas kalêbèng warih ||

155. Maskumambang
1. Malah kongsi karainan maksih guling |
kasorotan surya |
cahyanira anêlahi |
sênênning agama mulya ||

2. Kawarnaa sri naranata ing Mêsir |

miyos acangkrama |
praptèng lawang aningali |
marang Johari Ngabdullah ||

3. Pan aturu sirahe pinangku èstri |

warnanira endah |
kagiwang sang natèng Mêsir |
aningali (m)bok Ngabdullah ||

4. Angandika aris sang raja ing Mêsir |

èh sira wong apa |
anèng kene dene sarwi |
mangku sirahe wong edan ||

5. Dene eman warnanira ayu luwih |

lulut ing wong edan |
pantês dadya garwamami |
tur sira mukti wibawa ||

6. (m)Bok Ngabdullah kumênyut mulat sang aji |

dening bagusira |
sarta pangandika manis |
umatur wadon Ngabdullah ||

7. Tuwan sintên angandika raja mêsir |

iya ingsun raja |
ing Mêsir ingkang ngratoni |
matur malih (m)bok Ngabdullah ||

8. Yèn makatên tuwan ingkang angratoni |

mring awak-kawula |
lah kawula nyuwun adil |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 353 >

 (m)botên suka botên lila ||

9. (ng)Gih kawula kianiaya wong baring |

puniki kang nendra |
pêksa marusa ing mami |
yèn botên tuwan ukuma ||

10. Pasthi ulun nagih ing akerat benjing |

nèng ngayunaning Hyang |
paduka kang uluntagih |
yèn tan ngukum wong niaya ||

Jilid 2 - Kaca : 268

11. Ratu ingkang kuwajiban angadili |
mring wong nganiaya |
dene kawula puniki |
tanayanipun ki Suplan ||

12. Sampun mashur sajroning nagari Mêsir |

ki Suplan santosa |
duk wingi kawula lagi |
arsa ngujung mring wong tuwa ||

13. Anèng marga cinêkêl saking ing wingking |

mring titiyang edan |
puniki kang lagi guling |
dipun enggal adilana ||

14. Wus tumêdhak raja Mêsir ngandika ris |

apa karêpira |
umatur Ngabdullah èstri |
tuwan tugêla kang murda ||

15. Nuntên amba tuwan bêkta dhatêng puri |

gya anarik pêdhang |
karsa amêdhang kang guling |
mèh lali ing kukumulah ||

16. Marmaning Hyng Kanggêg manahe sang aji |

ngunandikèng driya |
eman jênêngingsun aji |
dadya aris angandika ||

17. Èh wong ayu sira manjinga jro puri |

anungganga jaran |
mêngko sapungkurmu yayi |
sun patenane si edan ||

18. Eman sira aja kacipratan gêtih |

mêngko yèn wus pêjah |
ingsun mulih marang puri |
lah mara sira dènenggal ||

19. Sirahira kang lanang sinèlèh siti |

wus anitih kuda |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 354 >

 banjur lumêbèng jro puri |
ana dene ki Ngabdullah ||

20. Gumalundhung nèng siti maksih aguling |

raja Mêsir agya |
pêdhangnya cinêlup gêtih |
ing menda binêktèng pura ||

21. Sarawuhe ing pura sri narapati |

animbali marang |
ni (m)bok Ngabdullah Johari |
andikanira sang nata ||

22. Yayi uwis ngongpêdhang wong edan mati |

anulya cinandhak |
pêdhang ana tilas gêtih |
dinilat mring (m)bok Ngabdullah ||

23. Têka eram raja Mêsir aningali |

mring pratingkahira |
wadon Ngabdullah Johari |
ngandika sajroning nala ||

24. Iya apa sababe wong edan asih |

mring wong iki iya |
pratingkahe sun-yêktèni |
atine kaliwat ala ||

25. Kawarnaa ki Ngabdullah kang aguling |

kasorotan surya |
ngalilir banjur alinggih |
mulat rabine tan ana ||

26. Dipun nyana mulih maring kubur malih |

sinusul tan ana |
mring wismane tan kapanggih |
martuwane tinakonan ||

Jilid 2 - Kaca : 269

27. Martuwane anêbut sarwi nuturi |
adhuh anakingwang |
rabimu uga wus mati |
lawase wus tigang warsa ||

28. Sira tunggu kubure raina wêngi |

mêngko takon mring wang |
sira iku maksih baring |
budimu akulèwèran ||

29. Pan anjêlèh sirahe Ngabdullah sarwi |

pinopok ing lêmah |
tatanggane padha angling |
ki Ngabdullah nyata edan ||

30. Ngêndi ana wong wis mati bisa urip |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 355 >

 sira tutur gêsang |
padha dènguguyu maring |
wong kathah sasolahira ||

31. Pan awuwuh Ngabdullah sataun malih |

prihatinirèng tyas |
lali nadhah lawan guling |
saya sru ngasmarèng driya ||

156. Asmaradana
1. Kang duwe hikayat angling |
sawiji dina Ngabdullah |
Johari linggih ing bango |
prênah sapinggiring ratan |
anuju kajinêman |
nyinggahakên wong lumaku |
kabèh kang rupa wong lanang ||

2. Milane mangkono dening |

para garwane sang nata |
sadayanya arsa miyos |
papara arsa mring sêndhang |
mila sakèh wong lanang |
kang samya anèng lulurung |
tuwin kang anèng ing pasar ||

3. Sadaya padha sumingkir |

amung kari ki Ngabdullah |
alinggih ngisoring bango |
anèng sapinggiring marga |
mangkana ciptanira |
bayèngsun ing mêngko wêruh |
para garwane sang nata ||

4. Ayu êndi warnanèki |

lawan rabiku (m)bok jênat |
sunlinggih ing kene bae |
prandene sun wus ingaran |
wong edan mring wong kathah |
mangsa kênaa sisiku |
kajinêman nulya prapta ||

5. Angucap akon sumingkir |

èh wong edan alungaa |
aja alinggih ing kene |
ki Ngabdullah tan alunga |
banjur wong kajinêman |
kasusu ing praptanipun |
ingkang para dhayang-dhayang ||

6. Samya anitih turanggi |

têgêse pra dhayang-dhayang |
para rara para wadon |
dhayang sawiji angucap |
lah wong edan lungaa |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 356 >

 padha rewange sumaur |
karêpe iku wong edan ||

Jilid 2 - Kaca : 270

7. Margane kapatèn rabi |
aja sira urah-urah |
pan iku alungguh bae |
ajêjêl ingkang lumampah |
pra rabining satriya |
nulya rawuh para arum |
para garwaning sang nata ||

8. Saking kathahe pawèstri |

ana kang arsa sikara |
mring ki Ngabdullah nyawowo |
ki Ngabdullah lincak-lincak |
solahe alêlewa |
dadya samya dèn-guguyu |
Ngabdullah awas tumingal ||

9. Marang para putri-putri |

kang sami anèng wahana |
mangkana Ngabdullah kagèt |
(n)jêngêr mulat rabinira |
awor lan para garwa |
anitih kuda binuru |
cinandhak kêndhalènira ||

10. Sarwi ngucap bênêr dhingin |

andikane Nabi Ngisa |
tanarsa anguripake |
marang sira pira-pira |
aturku kang amêksa |
anjaluk marang uripmu |
lan sira dhewe winêkas ||

11. Wawarah dènwasiyati |

aja sira palacidra |
maringsun aja anggawe |
susah marang atiningsun |
karana uripira |
iku pinaringan umur |
saparone umuringwong ||

12. Têlung taun sun prihatin |

apisah kalawan sira |
lan wuwuh sataun manèh |
ingsun edan saking sira |
sing palacidranira |
(m)bok Ngabdullah dahat rêngu |
kasêrêngan ujarira ||

13. Ya pagene maksih urip |

sira nora pinatènan |
mêngko gulumu pêdhote |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 357 >

 gya cinandhak tanganira |
mudhun saking titiyan |
Ngabdullah acêluk-cêluk |
kabèh kawulaning Suksma ||

14. Padha tingalana ugi |

yèn wong iki rabiningwang |
uwis sataun lawase |
minggat sing tanganingwang |
kaliwat palacidra |
Ngabdullah nulya kinêpung |
dening wong dalêm sadaya ||

15. Samya angrêbut nulungi |

mring rabine ki Ngabdullah |
ana kang mêngkang tangane |
ana anapuk andugang |
ana ingkang amala |
nanging ta nora karêbut |
akancing panyêkêlira ||

16. Dèn palaur jêlih-jêlih |

saking larane Ngabdullah |
pinala wong wadon akèh |
panyêkêle nora uwal |
dadya samya tinilar |
kasusu rawuh sang prabu |
kagyat Ngabdullah tumingal ||

17. Johari nyêkêl kang èstri |

rinubung dening wong kathah |
kandhêg sang nata lampahe |
kang magêrsari akapang |
nyêdhak marang Ngabdullah |
nulya ki pangulu rawuh |
munggèng wurine sang nata ||

Jilid 2 - Kaca : 271

18. Ngabdullah awas ningali |
mring pangulu anèng wuntat |
anulya dènarêpake |
sarya sru matur mangkana |
èh damaring nagara |
kawula anêdha kukum |
ing tuwan witte mangkana ||

19. Rabingong minggat mring puri |

dènumpêtakên sang nata |
inggih sataun lamine |
ki pangulu atur sêmbah |
ya gusti Sahing Ngalam |
punika tiyang majênun |
andakwa dhatêng panduka ||

20. (ng)Gih sêlir-dalêm kakasih |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 358 >

 ingkang cinêpêng punika |
apan inganggêp rabine |
kadya punapa parentah |
tuwan dhatêng kawula |
sang nata sangêt kumupyur |
marinding mulat Ngabdullah ||

21. Kêkês sariranirèki |

rumangsa olèh dêduka |
mangkana lon andikane |
lah takonana apa |
duwe saksi bayinat |
sigra kiyai pangulu |
tatanya maring Ngabdullah ||

22. Apa sira duwe saksi |

èh majnun ngaku rabinta |
Ngabdullah asru saure |
tuwan mundhut saksi-para |
ki pangulu saurnya |
saksi loro bae cukup |
Ngabdullah Johari mojar ||

23. Saksi kawula Hyang Widdhi |

kapindo (n)Jêng Nabi Ngisa |
kang minangka saksiningong |
ki pangulu angandika |
lah mara têkakêna |
Nabiyulah Ngisa iku |
yèn gêlêm munggah bayinat ||

24. Iya sun wèhakên nuli |

wong wadon iku mring sira |
Ngabdullah lunga mring (ng)gonne |
kalanira prajanjian |
kalawan Nabi Ngisa |
sapraptanira agupuh |
tumênga maring ngawiyat ||

25. Mattur ring Hyang Mahasuci |

mugi amba panggihêna |
lan Nabi Ngisa samangke |
mustajab pandonganira |
saking eklasing manah |
jlêg Nabi Ngisa tumurun |
anèng ngarsane Ngabdullah ||

26. Sumungkêm ing suku aglis |

Ngabdullah saha turira |
Ya Nabining Hyang kang awèh |
sapangat ing wong kasiyan |
amba dipun niaya |
inggih dhumatêng sang ratu |
ing Mêsir rabikawula ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 359 >

27. Dèn-umpêtakên wus lami |
mangke kapanggih kawula |
kula têdha botên awèh |
anêdha saksi bayinat |
nyatane rabiamba |
yèn ta prapta saksinipun |
sinungkên èstri kawula ||

28. Andikanira (n)Jêng Nabi |

yèn mangkono payo enggal |
suntêmonane sang katong |
gya mangkat sira Ngabdullah |
(n)dhingini lampahira |
sarwi lumayu-lumayu |
wus prapta sru dènnya ngucap ||

Jilid 2 - Kaca : 272

29. Èh kali-damaring nagri |
ika Nabi Ngisa prapta |
ya ta kagyat sang akatong |
myarsa Nabi Ngisa prapta |
miwah pangulu samya |
agupuh dènnira mêthuk |
sang nata sawadyanira ||

30. Mangkana cundhuk sang aji |

mangrêpa mring Nabi Ngisa |
Alkamdulillah ature |
tuwan anêdhaki amba |
pan pira-pira nikmat |
tuwan kang sampun dhumawuh |
ing kula margi Ngabdullah ||

31. Mugi winêngangna kang dasih |

ngujung dalamakan tuwan |
Ki Ngabdullah sru wuwuse |
lah pundi rabikawula |
mugi tuwan têdhakna |
samangke mangke sang prabu |
kèndêl tan bisa ngandika ||

32. Gumêtêr sariranèki |

karingête areweyan |
saking jrih tumêkèng batos |
nyana katêkan dêduka |
-ning Hyang wus ngrasa salah |
pangulu tarampil matur |
ya tuwanku Kabibullah ||

33. Rabine Ngabdullah yakin |

sampun pêjah tigang warsa |
kadya punapa kukume |
kawula anyuwun wulang |
ngandika Nabi Ngisa |
mangkana purwane iku |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 360 >

 rabine Ngabdullah pêjah ||

34. Wus têlung taun ananging |

Ngabdullah bangêt (n)dêdonga |
(n)jaluk uripe rabine |
mangka ngêndikaning Suksma |
mring sun kinèn dadiya |
iya lantaraning atur |
anêmoni si Ngabdullah ||

35. (n)Jaluk uripe kang èstri |

sunsuwun Kalaratulah |
kalilan dening Hyang Manon |
nuli ingsun andêdonga |
urip wadon Ngabdullah |
ananging umure puput |
nora bisa barang-barang ||

36. Mangka nuli dènwènèhi |

umur marang ingkang lanang |
iya saparo umure |
mulane bisa lumampah |
mulih barêng kang lanang |
wadon Ngabdullah sumaur |
asugal wicaranira ||

37. Iku Nabi Ngisa gidib |

sinêrêg maring Ngabdullah |
Nabi Ngisa ngandikane |
apa sira nora arsa |
duwe laki Ngabdullah |
wadon Ngabdullah umatur |
abiyas sarta supata ||

Jilid 2 - Kaca : 273

38. Dêmi Allah awakmami |
dede bojone Ngabdullah |
mangka Nabi ngandikane |
yèn mangkono ulihêna |
umure si Ngabdullah |
ingkang sira silih iku |
ature inggih sumangga ||

39. Nulya angandika Nabi |

ah wis mati (m)bok Ngabdullah |
gulethak tiba patine |
tinutup ing lawang tobat |
ingkang tigang prakara |
dhingin cilakane iku |
(ng)gorohakên Nabiyolah ||

40. Kapindho tinutup dening |

cilaka dènnya upata |
wus tita dêmi Allahe |
ping tri tinutup cilaka |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 361 >

 iku pan nora kêna |
sinalatkên patinipun |
mangkana Ngabdullah mulat ||

41. Yèn rabine angêmasi |

Ngabdullah sigra anyandhak |
rasukanira sang katong |
asru mojar èh sang nata |
kang ngumpêtkên marang |
rabikawula sataun |
gya Nabi Ngisa ngandika ||

42. Èh raja apa sayêkti |

iku ujare Ngabdullah |
raja Mêsir tur sêmbahe |
inggih sayêktos kawula |
saking (m)botên wuninga |
yèn tiyang èstri puniku |
rabinipun ki Ngabdullah ||

43. Kawula dipun dorani |

kêni rêncananing setan |
sakêdhap kawula supe |
ing mangke sumanggèng karsa |
apan anak kawula |
pawèstri parawan ayu |
kaparingêna Ngabdullah ||

44. Inggih dadosa lintuning |

dosamba dhatêng Ngabdullah |
kula têdha apurane |
Ngabdullah Johari trima |
lajêng minggah aningkah |
Nabi Ngisa ngandika rum |
hèh rara wus bêgjanira ||

45. Yèn aja katrima ugi |

kaya sirna kratonira |
poma aja manèh-manèh |
wèh susah atining bala |
krana wong dadi raja |
witing kabêcikan tuhu |
singgahna manah kêthaha ||

46. Yèn ratu kêthaha budi |

tan angambah adil susah |
ngalamat purêt têdhakke |
nora kongsi turun tiga |
kinêbat wahyuning Hyang |
nora kêlar dadi ratu |
turunne kasurang-surang ||

47. Nasêkah pitutur iki |

kabèh kawulaning Allah |
kang wus padha ngakil balèg |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 362 >

 padha ngalapa ibarat |
padha angrungokêna |
critane hikayat iku |
lan aja ana pracaya ||

48. Iya marang ing pawèstri |

lan aja sira ambuka |
wawadi ana wong wadon |
lan aja nurut ujarnya |
wong wadon iku iya |
bolong atine mring napsu |
sasanga sakèh wanodya ||

Jilid 2 - Kaca : 274

49. Wus kocap pangandikaning |
Suksma kang muni ing Kur'an |
nyaritakakên kandhane |
Nabi Yusup lan kang garwa |
Iya Siti Jaleka |
ngandikanira sang prabu |
Mêsir mring Siti Jaleka ||

50. Utawi pangrêncananing |

setan iku amung iya |
Hyang Suksma sinêbut ènthèng |
dene pangrêncananing dyah |
iku kang luwih awrat |
saking setan godhanipun |
wus lanas ing dalêm Kur'an ||

51. Satuhu rêncananing |

setan iku awis dadya |
hèh eling-eling sakèhe |
wong kang padha wus budiman |
padha amicaraa |
mungguh ayat loro iku |
pangupayane wadon ||

52. Iku kang luwih pribadi |

angluwihi saking iya |
ing setan pangrêncanane |
kayata kang pangandika |
(n)Jêng Nabi Nayakèngrat |
mungguh caritaku mau |
supaya padha elinga ||

53. Ywa pêgat mamintèng Widdhi |

dèndohna sakèh duraka |
aja êsak myang sêrike |
sanadyan uwus kaêcap |
pasthine isih kêna |
sinuwun dènemut-emut |
mirib crita dyah utama ||

54. Sagunging kang amiyarsi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 363 >

 samya nuwun aturira |
mugya angsal barêkahe |
caritanya dyah utama |
ywa pisan-pisan kadya |
Nyi Ngabdullah wong dikêpruk |
dadya isining naraka ||

55. Nahên ta wus lingsir ratri |

pra tamu samya popoyan |
pamit nyai wisma Nikèn |
Pujastuti lon lingira |
bilih panudyèng karsa |
inggih benjing-enjing dalu |
tuwi ngiras miyat wayang ||

56. Ki Panjangmas ingkang ngringgit |

enjing lajêng murwakala |
pun ngantèn èstri kawite |
nugêlkên gandhik lawêdan |
mangsuli samya sagah |
tan pae pra tamu kakung |
samya binêjan sadaya ||

57. Para tamu jalu èstri |

wus umantuk sowang-sowang |
sarimbitan miwah ijèn |
nèng marga ajak-ajakan |
yèn wangsul sasarêngan |
dalune datan winuwus |
enjing amangun sarkara ||

37 VII. Murwakala
Sasampunipun paripurna anggènipun Ki Pujangkara kagungan damêl mantu,
enjingipun dhawuh damêl sajèn-sajèn badhe ngawontênakên ruwatan,
ringgitan lampahan Murwakala.
Ringgitan kawiwitan kanthi lampahan Partadewa. Ing lampahan wau
pandhita-rasêksa Bagawan Krêsnakesawa ngraga-sukma kadhèrèkakên
rayinipun Endhang Mardadari, nganglang dhatêng kaswargan tenjomaya,
sumêrêp Arjuna jumênêng Prabu Karithi kaadhêp para widadari garwanipun.
Endhang Mardadari rêraosan bilih samirêngipun Arjuna wau gadhah kadang
pandhawa lan garwa Dèwi Wara Sumbadra. Prajanjinipun Arjuna
sabayapêjah sakadang pandhawa, têka botên dipun tuhoni. Mirêng rêraosan
wau Arjuna duka yayahsinipi.
Sukma kabujung, wasana ical ing pratapan Wringinpitu. Bagawan
Krêsnakesawa katêmpuhakên lan adhinipun katêdha, nanging botên angsal.
Dados pancakara, sang bagawan dipun lêpasi sanjata badhar dados Bathara
Krêsna. Endhang Mardadari dados Sumbadra. Nagari Ngamarta ingkang
komplang, dipun lênggahi Bambang Partadewa, kadhatêngan Pandhita Durna
ingkang badhe nêlukakên Partadewa sarana cangkriman, nanging malah
kawon, lan kawirangan. ...
kaca 275-293.

Jilid 2 - Kaca : 275

157. Dhandhanggula
1. Byar raina warga jalu èstri |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 364 >

 kang pinatah samya nambutkarya |
wus tapuk anambutgawe |
rêrêsik ngatur-atur |
Pujastuti marintah maring |
pangagêgning madharan |
ing samêktanipun |
sajèn miwah sarat-sarat |
ing pangruwat kanggenipun benjing-enjing |
panyuwune ki dhalang ||

2. Ingkang badhe tumrap anèng kêlir |

tutuwuhan sajodho kang pêpak |
gêdhang têbu cêngkir lêgèn |
pari rong gèdhèng wulu |
cikal kalih wah ayam kalih |
jalêr èstri cinancang |
kiwa têngênipun |
sajèn tumpêng warna sanga |
tumpêng tutul tumpêng lugas tumpêng kêndhit |
tumpêng pucuk lombok bang ||

3. Tumpêng magana janganan isi |

tumpêng magana isi wak ayam |
tumpêng rajêg dom-wajane |
tumpêng tigan ing pucuk |
tumpêng sêmbur jangkêp nawèki |
karoso kalih ingkang |
miji isinipun |
sêkul ulam pan ginantang |
anèng kiwa pungkasaning ingkang kêlir |
sijine isinira ||

4. Pala pêndhêm kasimpar mawarni |

uwos pêthak wowohan kang pêpak |
tinimbangkên pagantange |
nèng kêlir têngên pucuk |
sajèn klapa pandhan sawiji |
bantal anyar satunggal |
sinjang warni pitu |
sadodot polèng bintulya |
dringin songèr tuluhwatu gadhung-mlathi |
liwatan bangun-tulak ||

5. Pandhan-binêthot jangkêpirèki |
sadhiyaa sinjang kêmbên pêthak |
kang badhe dènangge sibèng |
wusing kangge puniku |
kyai dhalang ingkang (n)darbèni |
yèn jalêr kang rinuwat |
ikêt sinjangipun |
kalih iji pangot waja |
miwah kropak ingkang wiyar sarta aking |
satêkêm kathahira ||

6. Sêkul wuduk lêmbaran warna tri |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 365 >

 ayam cêmêng ayam pêthak ingkang |
sami mulus sadayane |
antigan ayamipun |
jadah warni sapta bang putih |
biniru sarta jênar |
kêndhit tutul sampun |
kêtan kuning cêmêng pêthak |
biru ijêm wajik jênang-dodol manis |
jênangan warni sanga ||

7. Winadhahan ron pisang tinakir |

myang klothokan gêdêbog pinindha |
takir sinami isine |
jênang blowok bang biru |
ijêm pêthak cêmêng myang kuning |
jênang lêmu sanganya |
kang jênang bêkatul |
sarabi awarni sanga |
irêng biru wungu ijo tutul kuning |
bang pêthak isèn gula ||

Jilid 2 - Kaca : 276

8. Ingkang abang lawan bikang putih |
awug-awug ampyang sapêpaknya |
pondhoh pipitu warnane |
bang putih irêng biru |
ijêm wungu saptanya kuning |
lêgondhoh lêpêt kupat |
wêwungkusanipun |
mêndut limus nagasêkar |
clorot pudhak êntul-êntul srabi utri |
myang pipis warna-warna ||

9. Pulagimbal miwah pulakringsing |

tinunggilkên mung dadya sawadhah |
rêrêmikan sapêpake |
wowohan sahnanipun |
tukon-pasar ingkang miranti |
yatrane kalih uwang |
rujak warninipun |
rujak bakal sarwa wêtah |
rujak dhêplok rujak crobo rujak dulit |
rujak lêgi sawadhah ||

10. Gêcok-bakal lombok uyah trasi |

brambang bawang ulam mesa mêntah |
gêcok-gêsang kalih lele |
gêcok-dadi trinipun |
tigan ayam mêntah sarakit |
sakêmbar glaran pacar |
saunting kang kayu |
bumbu-bumbu ingkang pêpak |
wolak-walik pêcêl pitik jangan mênir |
sêga golong kêcambah ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 366 >

11. Êmpon-êmpon sapêpakirèki |
pala gumantung pêndhêm kasimpar |
mêntah matêng sajangkêpe |
dados sawadhah kumpul |
bêndho lading jujungkat suri |
kaca payung tumumpang |
jajan-pasaripun |
tindhih salawe dhuwitan |
alang-alang godhong dhadhap srêp saunting |
myang godhong apa-apa ||

12. Ungkêr siji lênga sundhul-langit |

lawe saukêl ingkang pêthak |
sêkul asahan nginggile |
pinupuk punar sêkul |
kupat luwar sakawan iji |
bêras pêthak sadangan |
klapa gundhil jalu |
dènbêt-ubêt lawe wênang |
têlung ubêt walikukun papat iji |
panjang sami sahasta ||

13. Lisah kalêntik kêbak sacangkir |

êjar blencong tiga tèng kang arta |
sagoci bêg isi tètès |
sagoci badhègipun |
we têmpuran dipun-wowori |
we sumur warni sapta |
sêkar sêtaman rum |
têlu tèng kobokan arta |
abahaning pawon kang pêpak miranti |
pêngaron ingkang anyar ||

Jilid 2 - Kaca : 277

14. Kêndhi anyar kinêbakan warih |
lisah kacang sagêndul kang kêbak |
dilah murup nèng clupake |
dalingo bawangipun |
tindhih arta salawe dhuwit |
pisang ayu tangkêban |
miwah suruh ayu |
saadune ingkang pêpak |
gêndhis klapa satangkêp tindhihirèki |
suwidak wang têmbaga ||

15. Sampun cêkap tan na malih-malih |

sacêkape wa kula sumangga |
kang tampi dhawah ature |
sandika nulya gupuh |
paparentah rèh-rèhanèki |
wus samapta sadaya |
sarat-sajèn suguh |
kêlir gamêlan tinata |
sarat-sarat kang tumrap pungkasan kêlir |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 367 >

 sadaya wus pinasang ||

16. Mas Cêbolang myang sakawan santri |

tumut ngrarakit atata-tata |
wus samapta sadayane |
Sang Hyang Arka sumurup |
palataran pating karêlip |
kang samya wawadeyan |
kinang kupu-tarung |
sata eca sêdhêng wadhag |
myang oprokan rokok-klobot Jawa wangi |
wiron dhinèdhès ngambar ||

17. Upêt sêpêt mancung warni-warni |

bakmi ayam saoto kambangan |
cokotên rondhe cêmoe |
wedang tèh lawan bubuk |
dhawêt srêbat cao bir manis |
bêras-kêncur sêmêlak |
lêgèn arèn arum |
panganan gorèng mawarna |
babasahan wuwungkusan amêpêki |
pala pêndhêm kasimpar ||

18. Gêgodhongan ginorèng cinriping |

jênang dodol pondhoh wajik jadah |
jadah gêdhang kêtan ore |
gêthuk juwadah pohung |
cêthot juruh ledre surabi |
jênang cocoh bang-pêthak |
puli awug-awug |
thiwul udhak cabuk-rambak |
grontol inthil gandhos rangin wolak-walik |
ampyang karag bakaran ||

19. Rujak dhêplok gobèt pêcêl lotis |

sêga lodhohpindhang gudhang tumpang |
sêga prêcita myang krèngsèng |
sate maesa wêdhus |
sate ayam gudhêg kêbiri |
kupat lonthong lêgandha |
kupat munjit bungur |
sêga-liwêt ulam ayam |
kupat dhocang gorengan ulam mawarni |
antigan pindhang kamal ||

20. Jêruk jambu pakèl pêlêm kwèni |

blimbing dhuku kulampês kokosan |
dhuwêt kêlayu lan katès |
nangka manggis kapundhung |
cêngkir dêgan pinaras klimis |
myang sêpête pinindha |
buron dharat laut |
kinarya êmbut-êmbutan |
rarywa jajan swarane pindha garimis |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 368 >

 ramya pating kêcapah ||

Jilid 2 - Kaca : 278

21. Wusing jajan minggah mring pandhapi |
(ng)gêlar klasa arêbat panggenan |
kumarusuk ting carêngèk |
swara tarung lan talu |
suwuk gangsa kadya kinardi |
sirêp tan ana ngucap |
kang nonton myang tamu |
ing tyas samya ngarsa-arsa |
wêdaling kang wayang binabar ing kêlir |
nilingkên caritanya ||

22. Para tamu jalu miwah èstri |

awit rawuh ijèn sarimbitan |
pinarnahakên linggihe |
sêgahira lumintu |
wus tinata praptaning enjing |
sampêt nora kuciwa |
dhauping kang waktu |
ki wisma mrêpêki dhalang |
Kyai Jurupujangkara wacana ris |
kiraka Panjangêmas ||

23. Prayogine lampahan punapi |

rèhing benjing-enjing lajêng ngruwat |
Panjangêmas lon ature |
ki bêkêl yèn panuju |
Partadewa lampahanèki |
sawatawis kêmbanya |
kathah raosipun |
ki Juru panudyèng karsa |
yèn wis wanci prayogi lajêng ngawiwit |
ki dhalang tur sandika ||

24. Anyêmpala kothak munya gêndhing |

karawitan ambêdhol gunungan |
ngungalakên balenconge |
jêjêrira sang prabu |
ing Ngastina kang anèng ngarsi |
rêsi Pandhita Druna |
lawan sang nindyanung |
kyatingrat Kyapatih Suman |
apêparab Rahadyan Patih Sangkuni |
warangka ing Ngastina ||

25. Awit jêjêr sapiturutnèki |

saya tambah sêsêke kang mulat |
samya niyat ngêbyarake |
owêl kalamun mantuk |
katambahan sêdya nyumrêpi |
lampahing Murwakala |
kang wayang pinuju |
mêdal pandhita danawa |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 369 >

 Sang Bagawan Kesawa kang anèng ngarsi |
kadang manodya endah ||

26. Apêparab Endhang Mardadari |

kyai dhalang ngucapkên mangrêngga |
sang Kesawa dhadhepoke |
nênggih Ringin-kapitu |
langkung dènnya amatiragi |
gêntur kasutapanya |
kinasih dewagung |
pratapan ing Ngringin-sapta |
wingit singit arang janma kang udani |
yèn tan kanthi nugraha ||

Jilid 2 - Kaca : 279

158. Kinanthi
1. Dangu dènnya imbal wuwus |
lan kadang Dyah Mardadari |
apa ananing patapan |
tanêm-tuwuh warni-warni |
nulya mring sanggar pamujan |
sang wiku mangsah sêmadi ||

2. Kadang èstri datan kantun |

tumutur maladi êning |
ngêningkên kang pancadriya |
tan ana swara kapyarsi |
kang kacipta kang katingal |
pucuking grana kapusthi ||

3. Mung pribadi kang sinêbut |

datan pantara sang rêsi |
amati sajroning gêsang |
tan kèri Kèn Mardadari |
wus sami angraga suksma |
ngancik jamaning kapatin ||

4. Yitma sang Kesawa wiku |

Nayarana kang kinardi |
yitma Mardadari Endhang |
Rara Irêng kang kinardi |
samya (n)dêdêl mring ngakasa |
sarwi awawanan angling ||

5. Yitma Mardadari muwus |

kakang ing samêngko iki |
ing karêp wus tinurutan |
kakang pan angèl sayêkti |
pratingkahe mring kamuksan |
Kesawa aris nauri ||

6. Dadine bênêr ujarku |

rara wong kang amrih yêkti |
ora kêna ginagampang |
yèn ora tega ing ati |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 370 >

 pindhone amatiraga |
janaloka tan tinolih ||

7. Sarta patitising sêbut |

kudu ing tekat tohpati |
sakèhing karêp cinêgah |
beda lan kang wus linuwih |
wus mêngêng ing ngarcapada |
sakarêp-karêpe dadi ||

8. Beda sira lawan ingsun |

maksih kulinèng nagari |
marmane angèl kalintang |
sawênèh ana ngarani |
gampang pratingkah kamuksan |
ing ngarêp ginawe gampil ||

9. Sanyata gampang kalamun |

tilar dhahar lawan guling |
nora minum nora sahwat |
tanpa karêp tanpa runtik |
nora saèn lan wirangan |
yèn mangkono pasthi gampil ||

10. Sarta patitising kawruh |

yèn mangkonoa sayêkti |
uga angèl kaya sira |
dene kang mastani gampil |
rara yèn panarkaningwang |
têka nyolong mamaktuli ||

Jilid 2 - Kaca : 280

11. Sajatine kurang kawruh |
kasusu kudu ngêngkoki |
mung mikir wajib lan wênang |
mokale tan dènpraduli |
ngaku Hyang Jagatwisesa |
kapan (ng)gonne ngukir langit ||

12. Yèn bukti jegang ngêndhuruk |

yèn turu prasasat mati |
pamaine warna-warna |
dahwèn panastèn sru drêngki |
nêpsune angambra-ambra |
dènècèr dènnya ngêngkoki ||

13. Dene ta sayêktinipun |

sirèku amung sisilih |
karna netra grana sabda |
paliwara kang sayêkti |
êninging tyas iku dadya |
pikukuh dayaning budi ||

14. Kamomoran sira iku |

gêni banyu angin bumi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 371 >

 gêtih atanapi kama |
marma sira luwih langip |
yèn sira bisa amisah |
sêsukêr sajroning ragi ||

15. Dènwaskitha ing pangrêngkuh |

nora kêna yèn binudi |
kalawan nalar (n)daleya |
matur ris Kèn Mardadari |
kakang duk mau sun miyat |
abang irêng kuning putih ||

16. Kesawa aris sumaur |

hèh ta rara wruhanèki |
duk sira angragasuksma |
kuning arêrupan adi |
iku cahyaning kang Suksma |
wus pêcat mila kaèksi ||

17. Suksma Langgêng wastanipun |

Suksma Purba kaping kalih |
Suksma Wasesa ping tiga |
Suksma Luhur kang mungkasi |
mêngku nêpsu patang pangkat |
iku ingkang marentahi ||

18. Suksma Langgêng wastanipun |

kang irêng mau kaèksi |
Suksma Purba rupa abang |
Suksma Wasesa kang kuning |
dene Suksma Luhur ika |
iya ingkang rupa putih ||

19. Suksma Langgêng kang dèn-ugung |

asrêngên sabarang runtik |
nêpsu (n)dadra ngambra-ambra |
(n)daluya gung muring-muring |
dene ingkang Suksma Purba |
ngugung sakèhing pêpengin ||

20. Karêm mêmelikan iku |

panastèn murka darêngki |
dahwèn opènan sêmbrana |
lonyo mamak êdir dhiri |
dene kang Suksma Wisesa |
iku ingkang (m)bêbayani ||

21. Karyane iku nunungkul |

marang ati ingkang suci |
yèn niyat amrih utama |
dèn-gondhèli dènbuntoni |
binawur mring kuwurira |
yèn ingkang kalih prakawis ||

Jilid 2 - Kaca : 281

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 372 >

22. Jinurung kalantur-lantur |
amrih rusaking kang dhiri |
dene Suksma Luhur iku |
mung sukci tan ika-iki |
amrih arja sartatama |
anggung ngajak kurang bukti ||

23. Sajati-jatine iku |

gagênti Hyang Utipati |
misesa Suksma titiga |
Mardadari turira ris |
apa kang katon gumêbyar |
nyurêmkên pradanggapati ||

24. Kakang sun kaya sumaput |

cumlorot ngebat-ebati |
ika maksih katingalan |
dene kang patang prakawis |
kakang wis datan katingal |
sang Kesawa lon nauri ||

25. Ingkang mancorong kadulu |

cumlorot mancur (m)blêrêngi |
nyurêmkên soroting surya |
padhange ngèbêki bumi |
rara iku Tenjomaya |
sawarga ingkang linuwih ||

26. Manungsane Bathara-gung |

kang wus tinarima yêkti |
ginanjar ing Tenjomaya |
sakarêp-karêpe dadi |
Mardadari ris turira |
payo kakang dènparani ||

27. Kakang manira yun wêruh |

iya yayi luwih bêcik |
linajêngkên dènnya minggah |
sinigêg wêdaling ardi |
ki dhalang nyêmpala kothak |
mungêl gêndhing Gambirsawit ||

28. Ngadêg risang Pandhusunu |

ingadhêp pra widadari |
Dyah Supraba Wilotama |
Dyah Gagarmayang Warsiki |
Dyah Prabasini Surendra |
kapitu Dyah Warsasini ||

29. Kang gangsa nulya jinantur |

ki dhalang carita aglis |
swara gandhang titis cêtha |
nênggih gantya kang winarni |
sawarga ing Tenjomaya |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 373 >

 kadhaton ing Suranadi ||

30. Yêkti tan kêna cinatur |

endahe ing sawargadi |
sadaya sarwa kancana |
wisma mas pagêre rukmi |
wêdhinya sotya lan mirah |
plataran pating parêlik ||

31. Gapuranira mas ta tur |

rinêngga sosotya adi |
ingukir sinung gupala |
nadyan pagêre capuri |
êmas byur kandêl sahasta |
ubêngira winitawis ||

Jilid 2 - Kaca : 282

32. Têmugêlang pitung dalu |
satuhu ngebat-ebati |
gapuranya sungsun sapta |
jawata ingkang (n)jagani |
nanging tan rupa manungsa |
rupa naga wênèh pêksi ||

33. Gapura raja amunggul |

mèh sundhul ing ngawiyati |
kaukir inguparêngga |
sinotya-sotya rinukmi |
pucak gapura sinungan |
sotya gêng sawaluh kênthi ||

34. Mila tan siyang tan dalu |

saking ujwala nêlahi |
dhasarnya sawargaloka |
langgêng nora kêna gingsir |
ingkang rumêksa jawata |
kakalih warni rasêksi ||

35. Dahat ngajrihi gung luhur |

siyungnya anggaru langit |
netra kadya surya kêmbar |
suwara sru (ng)gêgêtêri |
lir barunging gêlap sasra |
wastanya ingkang satunggil ||

36. Bathara Cingkara iku |

lan Balaupata sami |
ngrêksa kori (n)jawi pisan |
asikêp gagaman sami |
pêdhang tamèng tamsir gada |
nulak ingkang sêdya manjing ||

37. Sanadyan pra jawatèku |

sayêkti tan kêna manjing |
sinêngkêr Hyang Girinata |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 374 >

 mung isi para apsari |
kang cinadhang Tenjomaya |
manungsa ingkang kinasih ||

38. Siniyan batharanipun |

kang apunjul ing sabumi |
kang kalis ing pancadriya |
wontên titahing Hyang Luwih |
satriya Andananjaya |
tinarimèng Batharadi ||

39. Kalis ing pancana tuhu |

mila siniyan dewadi |
ingambil atmaja priya |
dènadu lan sang yaksaji |
Prabu Newatakawaca |
arsa ngrusak Suranadi ||

40. Sang Parta prangira unggul |

nadyan (n)tuk sihing dewadi |
ginanjar ing Tenjomaya |
rinatu nèng sawargadi |
sinrahkên saisinira |
sagung kang para apsari ||

41. Sang Parta sakayun-kayun |

nora nganggo dènwangêni |
kundura mring marcapada |
jênak anèng sawargadi |
wus winênang de Hyang Siwah |
sakarsa-karsane dadi ||

42. Ing mangke sang Parta nuju |

nèng Tenjomaya wus lami |
siniwi kang para garwa |
sapta ingkang widadari |
kêkasihe waranggana |
Dèwi Supraba lwih adi ||

Jilid 2 - Kaca : 283

43. Wilutama kalihipun |
katiga Dèwi Warsiki |
Surendra lan Gagarmayang |
Prabasini Warsasini |
Rêtna Supraba punika |
kang dadya garwa padêmi ||

44. Datan pinanjanging catur |

warnane kang widadari |
ayune wong Marcapada |
kasor dening pra apsari |
mila kinarya babasan |
tobat kaya midadari ||

45. Tanpa gawe yèn ginunggung |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 375 >

 ayune pra widadari |
lan narendra Tenjomaya |
sarwa-sarwining pangèksi |
kabèh langêning bawana |
sayêkti tan gothang siji ||

46. Sang Dananjaya kalamun |

siniwi ing sawargadi |
nilar kasatriyanira |
nglênggahi jênênging aji |
bibisikaning narendra |
sang Mahaprabu Karithi ||

47. Duk samana sang aprabu |

lagya siniwi pra rabi |
lênggah munggèng Maderêtna |
aglar andhèr kanan kering |
para garwa para putra |
patutan sing widadari ||

48. Kang lênggah cakêt sang prabu |

mung sang musthikaning swargi |
kothak nulya jinêmpala |
gêndhing ngalik asru ngalih |
sawatara gya sêsêgan |
ngandhêlong suwuking gêndhing ||

49. Pathêt sanga suluk nutug |

tandya ngucapakên ringgit |
kusuma Rêtna Supraba |
umatur saha wotsari |
dhuh sang kalêngkaning jagad |
pun dasih anuwun runtik ||

50. Dene dahat kamipurun |

umatur panduka aji |
dhuh pukulun paran marma |
paran ta kang dadi sisip |
sakenjing datan ngandika |
sanès lan duk wingi-wingi ||

51. Mèsêm ngandika sang prabu |

babo ratuning mamanis |
yayi aywa salahcipta |
nora yèn mangkono gusti |
dhuh yayimas wruhanira |
raosing tyasku sakenjing ||

52. Tansah maras kêpyur-kêpyur |

sumêlang anggung kuwatir |
nêmbah atur Kèn Supraba |
pukulun sri narapati |
punapa dados sumêlang |
dene wus nèng suwargadi ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 376 >

53. Kèn Wilutama sumambung |
pukulun kang bokmanawi |
raka paduka sang nata |
kangên garwane kakasih |
putri adi ing Mandura |
nadyan kathah para rabi ||

Jilid 2 - Kaca : 284

54. Woding tyas amung puniku |
tuhu musthikaning putri |
kusuma Wara Sumbadra |
jêr sang nata sampun lami |
siniwi nèng Tênjomaya |
sang nata mèsêm lingnya ris ||

55. Intênku ratuning ayu |

si kakang nora angimpi |
maksih jênak sandhing sira |
kunêng kang lagya pradondi |
yitma kalih praptanira |
ngintip satêpining kori ||

56. Mardadari alon muwus |

nyata yèn ngebat-ebati |
sawarga ing Tenjomaya |
Kesawa aris nauri |
rara payo nuli mêdal |
wus tutug (ng)gonku ningali ||

57. Payo nutugake laku |

Mardadari ris nauri |
kakang sarèhna sadhela |
pitakonku durung dugi |
dadine ing Tenjomaya |
panggonnane pra apsari ||

58. Kakang sapa ingkang lungguh |

siniwakèng made rukmi |
dêlênge kaya manungsa |
ingadhêp pra widadari |
jarene ing Tenjomaya |
tan kêna wong lanang manjing ||

59. Sanadyan pra jawatèku |

iya nora kêna manjing |
aja kang jalma manungsa |
sêmune kang linggih iki |
kaya kang duwe kadhatyan |
absari minangka rabi ||

60. Kesawa ngandika arum |

bênêr ujarira yayi |
sawarga ing Tenjomaya |
tan kêna ingambah jalmi |
sanadyan para jawata |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 377 >

 linarang de Hyang Pramèsthi ||

61. Mung kang siniyan dewagung |

minangka lananging bumi |
ingambil putra suraya |
de Hyang Endra Surapati |
iku panêngah Pandhawa |
kadange Sri Darmasiwi ||

62. Duk mau manira tutur |

sapa wonge kang antuk sih |
katrima Hyang Jagadnata |
ginanjar ing sawargadi |
yayi iku wruhanira |
Prabu Karithi linuwih ||

63. Radèn Janaka rannipun |

paparab Radyan Prêmadi |
satriya ing Madukara |
tuhu kalêngkaning bumi |
lalananging jagadraya |
tur kayun pidaraèni ||

64. Bisa urip loro iku |

anèng Marcapada urip |
anèng Endraloka gêsang |
beda lan liya-liyaning |
tan bisa mring Suralaya |
yèn nora kalawan mati ||

Jilid 2 - Kaca : 285

65. Yèn Radèn Janaka iku |
sakarêp-karêpe dadi |
pratandha janma utama |
tuhu musthikaning bumi |
Mardadari ris turira |
kakang ingsun ngrungu warti ||

66. Rahadèn Janaka iku |

mring kadange aprajanji |
kalima pisan ubaya |
mati urip aja kari |
papa arja wong lilima |
lan manèh pangrungumami ||

67. Garwane padmi kang sêpuh |

putri ing Mandura nagri |
akèh ingkang para garwa |
mung iku antuk prajanji |
anjanmaa kaping sapta |
nora pisah wong kakalih ||

68. Wusana kakang puniku |

ngenak-enak nèng swargadi |
tan eling kadang myang warga |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 378 >

 dadi cidra ing prajangji |
lali kadang warga putra |
saking kalimputing mukti ||

69. Kakang yèn mangkono iku |

tan layak dadi kakasih |
jare lalananging jagad |
musthikaning wong sabumi |
linuwih wong sabuwana |
jêbule lonyo ing janji ||

70. Dadi wêkasane mêsum |

(n)jalêbut kirang utami |
dora dadi loking jana |
sudi-sudine ngarani |
mungguh yèn ta ingsun kakang |
mimitra bae tan sudi ||

71. Kesawa ngandika arum |

rara payo nuli mijil |
mênèk sêlak kawênangan |
Janaka manungsa luwih |
pasthi nora kasamaran |
Mardadari matur aris ||

72. Kakang ingsun durung tutug |

mêngko sadhela lamun wis |
tutug ênggonku tumingal |
Kesawa ngandika aris |
rara sêmune wong ika |
tan samar mring sira mami ||

73. Rara payo age mêtu |

umatur Kèn Mardadari |
mokal kakang yèn uninga |
Janaka manungsa yêkti |
nadyan ingkang para dewa |
mangsa wruha marang mami ||

74. Kesawa ngandika arum |

yèn pra dewa bênêr tan wrin |
nanging yèn Radèn Janaka |
tan samar ing agal rêmit |
sabab wus raga-bathara |
tan loro datan sawiji ||

75. Ki dhalang nyêmpala gupuh |

kêprak kêcèk lan ngêndhoni |
gêndèr mungêl ada-ada |
Janaka kumitir ririh |
kèndêl ingkang ada-ada |
ki dhalang carita malih ||

Jilid 2 - Kaca : 286

76. Wau ta Kirithi prabu |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 379 >

 wus dangu dènnya mangèksi |
yitma kalih rêrasanan |
sariranya dènrasani |
ingumpah dènundhamana |
sang nata duka tan sipi ||

77. Jajabang-malatu-latu |
kumêjot padoning lathi |
yitma kalih anggraita |
yèn sang prabu dahat runtik |
ki dhalang nyêmpala kothak |
sêsêg palajêngan muni ||

78. Yitma kakalih umamprung |

Janaka tumêdhak aglis |
saking ing dhampar kancana |
jumangkah gya dèn-gondhèli |
mring Supraba saha garwa |
gangsa suwuk crita malih ||

79. Èh si nanêka ywa mlayu |

tutugna wuwusmu dhisik |
saparanmu dene dahat |
mêjanani mring Prêmadi |
dèntangguh aja lumajar |
Supraba kagyat miyarsi ||

80. Kang raka duka kalangkung |

umatur saha wotsari |
pukulun wontên punapa |
paduka yayah sinipi |
sumbar-sumbar tan lawan |
dhuh èngêta prabu mami ||

81. Pra garwa sadaya muwus |

sri narendra dèn-gondhèli |
pra sami matur ngrêrêpa |
pukulun sri narapati |
têka salah panggraita |
punapa ingkang kaèksi ||

82. Sang nata ngandika asru |

uculêna yayi dèwi |
sun nora salah graita |
layak sira tan udani |
wus yayi padha kariya |
pun kakang aminta pamit ||

83. Pra garwa kinipatkên wus |

mungêl palajêngan malih |
lumajêng sarwi ngandika |
antènana ywa ngoncati |
para garwa kang tinilar |
karuna ngungun tan sipi ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 380 >

84. Kèn Supraba ngandika rum |
wis padha mèndêla yayi |
mokal yèn salah paningal |
(n)jêng pangran manungsa luwih |
pasthi tan salah graita |
nêngna kang para absari ||

85. Ing Tenjomaya kapungkur |

sang Parta tansah nututi |
yitma kakalih lumajar |
uninga yèn dèntututi |
sang Parta tansah susumbar |
mandhêga aywa ngoncati ||

86. Ing kene padha prang pupuh |

sakarêpmu sunladèni |
aja sira ngundhamana |
arêp ngayoni Prêmadi |
ngakuwa wong ngêndi sira |
sapa jênêngmu cariwis ||

Jilid 2 - Kaca : 287

87. Mardadari langkung ngungun |
dene sang Parta nututi |
kinira datan uninga |
ngandika sang maharêsi |
tan linyok ujarku apa |
si Janaka anututi ||

88. Duk mau manira tutur |

gya ngêmpêt yitma kakalih |
cumalorot kadi kilat |
sang Parta tansah nututi |
tutwuri saparanira |
sarwi aso angêntèni ||

89. Wus pêrak ing dhepokipun |

pratapan kang Sapta-wringin |
yitma kalih musna ilang |
sang Parta kecalan lari |
ngungun mangu jroning nala |
nanging mêksa nêdya ngungkih ||

90. Tan lêga raosing kalbu |

kalamun nora pinanggih |
suka matia nèng wana |
wau ta yitma kakalih |
wus sami manjing angganya |
saengga tangining guling ||

91. Sang Kesawa pungun-pungun |

lan ari Kèn Mardadari |
lir kaduwung solahira |
ya ta Rahadyan Prêmadi |
dumrojog tanpa larapan |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 381 >

 prapta ngarsane sang yogi ||

92. Ki dhalang nyêmpala dhrudhug |

palajêngan suwuk nuli |
ada-ada maksih sanga |
kêprakhya tinitir ririh |
nutug dènya ada-ada |
ki dhalang carita malih ||

93. Sang Kesawa lon umatur |

ngaturan sênggang pambagi |
ing wingking pundi pinangka |
sintên sinambating wangi |
aris nauri sang Parta |
yèn sira tambuh ring mami ||

94. Arya Dananjaya ingsun |

iya Rahadyan Prêmadi |
Arjuna iya Palguna |
Janaka Prabu Karithi |
sinatriya Madukara |
madyaning Pandhawa mami ||

95. Hèh sang tapa sapa ranmu |

ya ta sang wiku duk myarsi |
pangandikane sang Parta |
angguguk aris nauri |
dhuh babo saijab-ijab |
jênênge têka (n)dhèwèki ||

96. Radèn (n)dangu nama ulun |

kula botên gadhah nami |
nunut paduka kewala |
ingkang sampun sugih nami |
sang Dananjaya duk myarsa |
wangsulanira sang yogi ||

97. Sêmu duka dahat ngungun |

dhasaring tyas durung lilih |
nalika ambujung yitma |
ngandika sru sêmu runtik |
hèh sang tapa wruhanira |
praptèngngong ngarsamu iki ||

Jilid 2 - Kaca : 288

98. Ingsun ngupaya buronku |
parane marene pasthi |
sira ingkang nyingidêna |
sang wiku aris nauri |
tan wontên kidang mênjangan |
sang Parta ngandika malih ||

99. Dudu kidang kang sun luru |

manungsa lanang lan èstri |
kang dèn-ungsi pasthi sira |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 382 >

 hèh sang wiku aywa kumbi |
yèn sira nora pasaja |
dadi liru sira pasthi ||

100. Sang wiku alon umatur |

radèn sumangga sakapti |
têmên kula tan uninga |
ya ta Rahadyan Prêmadi |
sadangunira raosan |
seje ingkang dèntingali ||

101. Sawingkingira sang wiku |

unggyaning Dyah Mardadari |
sang Parta datan darana |
ngandika sru hèh sang yogi |
sapa kang nèng wurinira |
apa kadang apa rabi ||

102. Tuwin apa atmajamu |

sang wiku duk amiyarsi |
pangungunira ing driya |
têku (ng)glathak pyayi iki |
wasana aris turira |
punika kadangkulèstri ||

103. Sang Parta ngandika arum |

yèn mangkono sang ayogi |
kadangira ingsun alap |
arsa manira (ng)go rabi |
sang wiku aris turira |
radèn amba nyuwun runtik ||

104. Kadang-kawula puniku |

sayêkti wus darbe laki |
sun tan wêdi mring kang lanang |
sira wiku ywa ngacuwis |
pangomèlmu tanpa karya |
cêkak bae ja ran kapti ||

105. Sira bangga apa nutut |

yèn nutut kadangmu èstri |
aturna jênêngmanira |
yèn bangga ingsun ladèni |
dak uja sakarsanira |
ya ta sang wiku duk myarsi ||

106. Sangêt krodha lir tinunu |

netra (n)dik ngandika wêngis |
hèh si anêka gumampang |
têka lumuh sunajèni |
dumèh wong ngarga tinarka |
tan wani marang priyayi ||

107. Iki tibane patimu |

gangsa palajêngan muni |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 383 >

 tinubruk kinêmah-kêmah |
sinabêtakên waringin |
binuwang wus tiba têbah |
sang Parta wangsul marpêki ||

108. Kesawa krodha tumanduk |

angundha sela saèsthi |
sang Parta binandhêm endha |
nulya amênthang jêmparing |
lumêpas astra tumama |
sang wiku niba ngêmasi ||

Jilid 2 - Kaca : 289

109. Wangke musna tan kadulu |
ayak-ayakan kang gêndhing |
mêdal sang narendra Krêsna |
mèsêm angawe kang rayi |
sang Arjuna duk tumingal |
gupuh dènnya malajêngi ||

110. Gapyuk anungkêmi suku |

umatur saha wotsari |
dhuh pukulun aksamanta |
dene langkung kumawani |
tan graita yèn paduka |
sokur kapanggih basuki ||

111. Sri Krêsna ngandika arum |

ya bangêt tarima-mami |
kaipe nora kayaa |
gawe prihatine ngati |
Rêtna Sumbadra wotsêkar |
mangraup padaning laki ||

112. Ayak-ayakan sinuwuk |

nulya suluk lantik-lantik |
yun gantya pathêt manyura |
sakèndêling suluknèki |
ki dhalang ngucapkên Krêsna |
awawarti mring Prêmadi ||

113. Kaipe kawruhanamu |

ing Cintakapura nagri |
katêkan mungsuh prawira |
Bambang Partadewa nami |
dene kadang-kadangira |
êmbuh mati êmbuh urip ||

114. Marma tilar prajanipun |

tandya mundur Pandhusiwi |
wara Sumbadra binêkta |
dinunung nèng ali-ali |
Krêsna nusul (n)jumantara |
gambuh Kututmanggung gêndhing ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 384 >

 159. Gambuh
1. Ginantya adêgipun |
Bambang Partadewa anèng ngayun |
Gathutkaca lawan Tambakganggêng patih |
wus ngêlik gêndhing jinantur |
kyai dhalang gya cariyos ||

2. Sigêg Ringin-kapitu |
mangkya gantya kang winarnèng kidung |
Partadewa pinarak madyèng pandhapi |
ngandika hèh kaki prabu |
Gathutkaca putraningong ||

3. Mêtua sira kulup |

lah pêthukên dhayoh kang yun rawuh |
kang liningan nêmbah sapraptaning (n)jawi |
nuju praptane sang wiku |
dyan arya matur wotsinom ||

4. Pukulun sang awiku |

ingaturan laju mring kadhatun |
Rêsi Durna mèsêm aris anauri |
kalingane sira kulup |
kinèn amêthuk maringong ||

Jilid 2 - Kaca : 290

5. Wus kerit sang awiku |
sinêsêkkên gêndhing wus tumundhuk |
ingacaran ri wusnya atata linggih |
Brêkututmanggung sinuwuk |
Sri Partadewa lingnya lon ||

6. Katuran sang awiku |

panakrama-mba sarawuhipun |
wiku sabda kalangkung tarima-mami |
panakramanta sang prabu |
katampèn ing ngasta karo ||

7. Partadewa umatur |
punapa wontên karsa sang wiku |
prapta nagri ing Cintakapura ngriki |
aris manabda sang wiku |
hèh robaya praptaningong ||

8. Ingutus sang aprabu |

manira baya kinèn andangu |
sira ngaku mitrane Sri Darmasiwi |
sang nata nêmbe angrungu |
manira marmane kinon ||

9. Ngyêktèkkên yaktinipun |
hèh robaya manira yun wêruh |
saking pundi pinangka miwah sudarmi |
sang Partadewa lingnya rum |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 385 >

 lamun palibaya takon ||

10. Inggih pinangka ulun |

saking ing Kelasarupa gunung |
kang ayoga sang Kelatarupa Rêsi |
sang Kumbayana duk ngrungu |
angguguk sarya nabda lon ||

11. Yèn makatên saèstu |

jêngngandika ing jagad pinunjul |
awit wêton ing Kelasarupa wukir |
wus kuna limpat ing kawruh |
agal alus rungsit elok ||

12. Nêdha sira kalamun |

nyata wêton ing Kelasa gunung |
hèh jawabên iki ana sual-mami |
yèn andika bisa (n)dumuk |
sayêkti agêng ingkang toh ||

13. Manira angguguru |

lawan manêmbah mangraup suku |
sira yèn tan bisa jawab sual-mami |
dadining kasor dèningsun |
pasthi andika sunboyong ||

14. Tan wurung suntalikung |

sun-gawa mring Ngastina saèstu |
awit sira wus kasoran dening mami |
sang Partadewa lingnya rum |
winêdharêna dèn-gupuh ||

Jilid 2 - Kaca : 291

15. Manira age yun wruh |
wiku nabda dèn-anglèng pangrungu |
ingkang swara gora rupa (m)bêbayani |
rupa tanpa swara iku |
swara tan rupa yèn tinon ||

16. Dene datanpa catur |

adoh tanpa wangênan anglagut |
ingkang pêrak nora sasenggolan yêkti |
lan nêdha badhenên gupuh |
têlas (ng)gonmanira criyos ||

17. Ngong batang sira tan wruh |

mangsa bisaa jawab sualku |
lah anêdha sira batangên dèn-aglis |
hèh pucêt ulate payus |
aywa gugup aywa dhompo ||

18. Sun pandhita linuhung |

padha yèn padhaa (m)bari ingsun |
sun pandhita konyor-konyor kênyir-kênyir |
ing tapa matêng wus dalu |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 386 >

 pawitaningsun wus dados ||

19. Wau ta duk angrungu |

sang Partadewa mèsêm lingnya rum |
hèh sang wiku aywa age sukèng galih |
dèrèng kinantên saèstu |
yèn tan sagêt jawab ingong ||

20. Hèh sang wiku puniku |

pamanggihkula sualirèku |
ingkang swara gora rupa (m)bêbayani |
punika sayêkti latu |
têgêsipun karna karo ||

21. Asal saking ing latu |

dunungira pan inggih pangrungu |
ingkang rupa datanpa swara sayêkti |
punika sayêkti mêndhung |
mêndhung dados toya jawoh ||

22. Apan netra puniku |

asal saking ing toya puniku |
dunungira apan paningal sayêkti |
swara tanpa rupa iku |
punika angin sayêktos ||

23. Karana asalipun |

dunungira pan inggih pangambu |
adoh tanpa wangênan tan anggêpoki |
kakalih pêthèkanipun |
bumi langit kang sayêktos ||

24. Dene ta dunungipun |

anèng rasaning ilat saèstu |
jangkêp catur paliwara kang sayêkti |
kantha warna lan pangambu |
rasa jangkêpe sagolong ||

25. Jangkêpira pipitu |

rupa urip lan sabda puniku |
amangsuli ingkang tan prak lan kang têbih |
kaliye batanganipun |
punika apan Hyang Manon ||

Jilid 2 - Kaca : 292

26. Lawan manungsanipun |
yèn adoha ing panggènannipun |
apan têka (ng)gonnira manêmbah sami |
witne yèn pêrak puniku |
eba (ng)gonne lendhat-lendhot ||

27. Inggih sayêktinipun |

nora pêrak tan têbih puniku |
Hyang Wisesa sayêktine anglimputi |
nora ngisor nora luhur |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 387 >

 tan wetan lor kidul kulon ||

28. Sayêkti tan maujut |

mung dumunung kang sampurnèng kawruh |
jangkêpipun pitu kang tigang prakawis |
rupa urip sabda iku |
têgêsipun pisah golong ||

29. Rupa-rupa kang tuhu |

urip ingkang datan kênèng lampus |
sabda têmên lawan pangucap sayêkti |
pangucap trus jroning kalbu |
lan ana nyatane kono ||

30. Winastan sabda iku |

marmanira para pandhitèku |
pangucape dènarani sabda awit |
bênêr ing saujaripun |
sabdane pasthi kalakon ||

31. Tan pisan lamun dudu |

yèn makatên andika puniku |
nora dora wit sabda duwèking rêsi |
sang Rêsi Druna sumaur |
pasthi ingsun nora linyok ||

32. Sang Partadewa muwus |

kula mirêng pawarta satuhu |
nguni wontên raja pandhita linuwih |
Ngatasangin prajanipun |
nama Sri Maruta katong ||

33. Putra satunggal jalu |

Rêsi Baratmadya ugi ratu |
wus linuwih tan pae lawan sudarmi |
Baratmadya asusunu |
Bagawan Dupara kaot ||

34. Ing tapa wus linuhung |

Rêsi Dupara puputra jalu |
warna pêkik kasutapanya wus ngênting |
Bambang Kumbayana punjul |
lawan sasamining nguwong ||

35. Sang Kumbayana iku |

kinèn krama ing rama tan ayun |
tansah dènnya subrata amatiragi |
katarima dènnya nêngkung |
antuk wisiking Hyang Manon ||

36. Hèh Kumbayana lamun |

sirarsantuk nugrahèng dewagung |
lumakua sira marang tanah Jawi |
ana titah ing dewagung |
ingaran Pandhawa katong ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 388 >

 38 Sarampunging lampahan Partadewa dumugi tanjêp-kayon, ki dhalang lajêng
mriksa kawontênanipun sajèn Murwakala, jangkêp tur kathah. Ingkang badhe
karuwat sampun siyaga mangangge sarwi pêthak, katungka rawuhipun para
tamu jalêr èstri. Ki dhalang lajêng lênggah ing ngandhap blencong, ringgit
lampahan Murwakala katindakakên. Wiwitan jêjêr Bathara Guru kalihan
pramèswari Dèwi Uma kaadhêp Bathara Kala dalah para dewa sanès-
sanèsipun. Bathara Kala nyuwun pêpancèn têdha awujud manungsa,
kaparingan nanging botên sadhengah manungsa kajawi namung ingkang
kalêbêt 'tiyang sukêrta', i.p. ontang-anting, ugêr-ugêr lawang, kêmbang
sapasang, gêdhana-gêdhini, gêdhini-gêdhana lan sapanunggilipun, wontên
warni kalihwêlas, satunggal-satunggalipun kacêthakakên ciri-cirinipun.
Bathari Uma nambahi pêpancènipun Bathara Kala. Sapêngkêripun Bathara
Kala, Sang Hyang Naraddha kadhawuhan enggal tumurun dhatêng
Ngarcapada nganthi Bathara Wisnu tuwin Brama, pêrlu ngirangi
pêpancènipun Kala. Caranipun: Bathara Wisnu dados dhalang ringgit wacucal
santun nama Kandhabuwana; Bathara Brama dados panggêndèr èstri nama
Surani, Bathara Naraddha dados pangêndhang nama Kalunglungan. Bathara
Kala kadhèrèkakên ingkang garwa Bathari Durga tuwin rayi Bathara
Panyarikan, nglangut lampahipun pados têdha wujud manungsa. Kapanggih
lare ontang-anting nama Jatusmati, lajêng oyak-oyakan nanging tansah
mrucut, wasana dumugi ing panggenanipun ringgitan Murwakala.
Bêbantahan dhalang Kandhabuwana kalihan Bathara Kala. Bathara kala
kawon lan ngakêni dhawah ênèm. Salajêngipun ringgit lampahan Murwakala
katindakakên dumugi ing saparipurnanipun. ...
kaca 293-344.

Jilid 2 - Kaca : 293

37. Iku kakasih tuhu |
sapa wonge kang nêdya ngalulut |
momong marang nata Pandhawa sayêkti |
ing donya dêlahan antuk |
nugraha sawarga kaot ||

38. Sang Kumbayana wau |

duk miyarsa kalangkung kapencut |
dyan umangkat sapraptaning tanah Jawi |
tan momong Pandhawa prabu |
karsanira têmah menggok ||

39. Ngastina kang jinujug |

amomong marang Kurawa prabu |
dadya nora nêtêpi jênênging rêsi |
têka lincat sabdanipun |
nanging duk nalika rawoh ||

40. Pinggiring samodra gung |

nora nana palwa kang kadulu |
nadyan gèthèk apan tan ana kaèksi |
Kumbayana dahat ngungun |
sru kasmaran ing pawartos ||

160. Asmaradana
1. Sumungkêm asru sêmadi |
nênêdha marang jawata |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 389 >

 sagêda dugi karsane |
nabrang madyaning samodra |
têkane tanah Jawa |
tyasira dahat kapencut |
èngêt wisiking jawata ||

2. Katrima dènya sêmadi |

wontên parmaning jawata |
warni kuda prapta alon |
mêndhak nèng ngarsa sasmita |
ya ta sang Kumbayana |
graita tyas numpak gupuh |
cêmplo kuda wus ginêtak ||

3. Kuda ngrab nyabrang jaladri |

prapta madyaning samodra |
sang Kumbayana duk wêruh |
lamun kudèku wanita |
samana darbe karsa |
sarèhning panggenan suwung |
supe ing tindak kanisthan ||

4. Sang rêsi lawan turanggi |

(ng)garbini sawusing mangsa |
amijil priya putrane |
pêkik ing suwarnanira |
kuciwa nganggo tracak |
labêt kuda ingkang ibu |
nama Bambang Aswatama ||

5. Ki dhalang nyêmpala aglis |

kothak nulya ada-ada |
Druna narik candrasane |
hèh Partadewa kaparat |
iki kang sira ajab |
gangsa sampak Druna nêmpuh |
kabur pinapag maruta ||

Jilid 2 - Kaca : 294

6. Kacarita dènnya ngringgit |
tumut ingkang lalampahan |
pajar gidib tancêp-kayon |
dhasar wus gambuh ki dhalang |
gêndhing kawin janturan |
banyol sasabêtan putus |
ngêse karasa ing driya ||

7. Sêrêng wilêt amranani |

wiraos nglamlami driya |
kalawan kang samya anon |
miwah kang samya miyarsa |
jumbuh tyas mring panggagas |
antawacanane turut |
cocog lan wujuding wayang ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 390 >

8. Dhalang saniyaganèki |
maring langgar samya kadas |
nulya parlu waktu Suboh |
bakda Subuh kyai dhalang |
kajat kalih rêkangat |
paragat anulya wangsul |
lan niyaga mring pandhapa ||

9. Kyai dhalang mariksani |

sajèn-sajèn myang isarat |
langkêp tan ana kang cèwèt |
dene kang arsa rinuwat |
wus ngrasuk sarwa pêthak |
nèng jro kêlir dènnya lungguh |
jêng-ajêngan lan ki dhalang ||

10. Para tamu jalu èstri |

kang santri linggar sêmbahyang |
ana kang ngaso mring gêdhong |
siram gya ngrasuk busana |
wangsul maring ngajêngan |
sunggata lumadyèng ngayun |
wedang dharan (n)jing-enjingan ||

11. Ki dhalang sampun mangarsi |

nèng ngandhap balencong nulya |
nyampala kothak tinampèn |
ayak-ayakan manyura |
bêdhol kayon gya mêdal |
jêjêrnya Bathara Guru |
lawan garwa Dèwi Uma ||

12. Hyang Narada anèng ngarsi |

Hyang Panyarikan Hyang Kala |
jinantur ririh swarane |
ki dhalang nulya carita |
nênggih ingkang kocapa |
kayangan Suralaya nung |
iya ing Jonggringsalaka ||

13. Pae lan sri narapati |

Ngarcapada kang ingucap |
ginunggung kawibawane |
lan pambêganing narendra |
jêmbar ingkang jajahan |
miwah luhuring kadhatun |
ing Suralaya ta boya ||

14. Amung wasesanirèki |

datan wênang winasesa |
wênang murba sakalire |
tan wênang lamun pinurba |
wênang kalamun yoga |
dènyogakkên datan purun |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 391 >

 ajujuluk Hyang Prawata ||

15. Nênggih Hyang Guru Pramèsthi |

iya Sanghyang Nilakantha |
Sanghyang Jagadpratingkah-e |
iya Sanghyang Kang Wisesa |
Bhathara Girinata |
ya Bathara Manik iku |
ya Bathara Siwahboja ||

Jilid 2 - Kaca : 295

16. Pinunggêl kang murwèng kawi |
panudya ri panangkilan |
Sanghyang Girinata miyos |
siniwaka lan kang garwa |
nèng bale Martyukundha |
iya Pargyawarna iku |
ing bale Samarakata ||

17. Ingkang parêk anèng ngarsi |

sang Rêsi Kanekaputra |
Bathara Nrada parabe |
punika ingkang minangka |
pinisêpuhing dewa |
myang Hyang Panyarikan iku |
jawata paramèng sastra ||

18. Tuwin Sanghyang Kalasêkti |

wuragilnya Sanghyang Siwah |
tinanêm nèng Nungsa Barong |
têka mangkana Hyang Siwah |
osike kang wardaya |
paranbaya karêpipun |
si Kala iki mangarsa ||

19. Tan karana suntimbali |

ki dhalang nyêmpala kothak |
sêsêg ayak-ayakane |
suwuking ayak-ayakan |
mungêl gêndhing Prawara |
lir jinantur nora sêru |
nulya maos ilahèngan ||

20. Tamat pamaosirèki |

ilahèngan dyan carita |
Sanghyang Giri ngandika lon |
durung suwe kulup Kala |
sira nèng ngarsaningwang |
paran ta padha rahayu |
Sanghyang Kala matur nêmbah ||

21. Timbalanipun dewaji |

ingkang dhumawuh patikbra |
ing sadèrèng sasampune |
ulun cadhong kalih asta |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 392 >

 kacancang pucuk rema |
kapêtêk ing ngêmbun-êmbun |
kapundhi dadosa jimat ||

22. Sira marak ngarsamami |

nora sarana dakundang |
bangêt kagyating tyasingong |
Kala nêmbah aturira |
nuwun sowan kawula |
sapisan dahat wulangun |
lami tan sowan bu-rama ||

23. Ngunjukakên pangabêkti |

myang sanggyaning kalêpatan |
nyuwun gunging aksamane |
kulup bangêt panrimèngwang |
upama kaluputan |
gêdhe pangaksamaningsun |
matura gatining karsa ||

24. Sowanulun dhuh dewaji |

èstune atur uninga |
sakawitan nêdhakake |
dhumatêng ing marcapada |
ingkang kawula têdha |
tan lyan padhas pèrèng gunung |
mring angga apriyang-priyang ||

Jilid 2 - Kaca : 296

25. Lêsu-lêsah nglêlês nisir |
dene manawi (m)bubucal |
pating palilit raose |
sasukêr lir krikil wêtah |
(m)badêdêng boya lêga |
sabên-sabên mèh sumaput |
tanpa marêm karambyangan ||

26. Sawiji dintên marêngi |

wanci manjêre Hyang Surya |
wontên tiyang dhusun (n)dèrès |
dhawah dhumatêng ing padhas |
kang badhe kula têdha |
pun dèrès wasana katut |
kula têdha sarêng padhas ||

27. Sampun kang kawula bukti |

badan kraos sêgêr sumyah |
marêm tan na sangsayane |
dumlodong bilih (m)bubucal |
punika kangjêng rama |
rèhning nêdha tiyang èstu |
damêl sakecaning badan ||

28. Mila ing samangke ugi |

wontêna sih kamirahan |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 393 >

 (n)jêng rama amarêngake |
ulun nyuwun têdha tiyang |
kewala sampun liyan |
têtela eca satuhu |
sanès timbange lan padhas ||

29. Hyang Pramèsthi duk miyarsi |

panuwune Sang Hyang Kala |
sapandurat minggu tyase |
pangudasmaraning driya |
kang tan karêngèng kathah |
hongilahèng sang um pa um |
jagad mastuna masidham ||

30. Kaya pa lalakon iki |

yèn boya ngongturutana |
si Kala ing panuwune |
saiba nêsune baya |
mungkat angkara murka |
angrurusak aru-biru |
gawe rêtuning bawana ||

31. Ribêting tyas Hyang Pramèsthi |

sinamun samuning netya |
ing nayana mêksa katon |
wasana alon ngandika |
hèh putraningsun Kala |
ingkang dadya panuwunmu |
manira mangayubagya ||

32. Ananging kang sunlilani |

dadi panganpêkênira |
nora sadhengaha wong |
sawiji yèn ana bocah |
ontang-anting rannira |
bocah siji tur ajalu |
maligi datanpa kadang ||

33. Kapindhone ontang-anting |

siji wadon tanpa kadang |
tri ugêr-ugêr-lawange |
karo kadang padha priya |
catur kêmbang-sapasang |
padha wadon karonipun |
dhana-gêdhini kalima ||

34. Bocah loro jalu èstri |

nanging tuwa ingkang lanang |
gêdhini gêdhana nême |
bocah dwi wadon kang tuwa |
kapitu ran pandhawa |
kadang lima padha jalu |
datan kasêlan wadon ||

Jilid 2 - Kaca : 297

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 394 >

35. Kaastha aran ngayomi |
lilima wadon sadaya |
astha aran madangake |
bocah lima lanang papat |
sawiji kang wanodya |
apil-apil kang sapuluh |
lanang siji wadon papat ||

36. Kang sawlas yèn ana jalmi |

mlaku têngange kang wayah |
tan asumping gêgodhonge |
nora ngidung datan muncang |
siji ran bathang ngucap |
yèn dwi ran jisim lumaku |
rolase kalamun ana ||

37. Aran bocah ontang-anting |

lumuntir tunggaking ngaryan |
tanpa kantha lan kanthine |
lair wus mawa têngêran |
gathuking alis ana |
rupa putih mung sadumuk |
sayup ulate abiyas ||

38. Beda lan liyaning janmi |

iku kang wus ingsunucap |
dadi panganira kabèh |
karodene manèh sira |
sun-gadhuhi gêgaman |
badhama paèsan iku |
kanggone samangsa-mangsa ||

39. Yèn sira (n)tuk mangsan kaki |

kang pinasthi panganira |
katamanna badhamane |
wuse kataman badhama |
banjur sira pangana |
yèn durung kataman èstu |
ora sunlilani mangan ||

40. Myang ingsun paringi kanthi |

kakangira Panyarikan |
iku mèngêti gawene |
kang dadi ing panganira |
taha yèn tan ngèstokna |
sira nandhang ing papa gung |
ywa (n)duduk sawiyah janma ||

161. Mêgatruh
1. Hyang Bathari Uma angandika rum |
ingsun iya amaringi |
wuwuhe panganirèku |
lamun ana bocah lair |
nèng jroning babagan kono ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 395 >

2. Iya iku ingkang anunggal sadhusun |
mangka jroning desa lagi |
ana kang wayangan iku |
bocah tan sinungkên maring |
ki dhalang kang murwèng lakon ||

3. Wus tartamtu dadi panganira kulup |

nanging yèn sinungkên maring |
ki dhalang dadi kadangmu |
aran bocah tibasampir |
kapindhone putraningong ||

Jilid 2 - Kaca : 298

4. Lamun ana ingkang anyandhungi laku |
(ng)gonnira ngupaya bukti |
wong mancah arannirèku |
dadi panganira kaki |
poma dèn-angatos-atos ||

5. Sang Hyang Kala manêmbah umatur nuwun |

Hyang Guru ngandika malih |
Panyarikan titah-ulun |
tulisana sadayèki |
lan sira mèlua andon ||

6. Têmbe lamun wus tan ana kang kalimput |

tinggalên ingsun lilani |
Panyarikan matur nuwun |
sandika dhatêng nglampahi |
ing rèh Sang Maha Kinaot ||

7. Sang Hyang Kala pamit wus anguswa suku |

ing ramèbu miwah pamit |
mring uwa Kanekasunu |
wa Cêmpluk kantun sumiwi |
Kanekatmaja lingnya lon ||

8. Iya kulup rahayua ing lakumu |

Sang Hyang Kala nulya mijil |
Panyarikan atut pungkur |
Hyang Guru ngandika maring |
Kanekaputra lingnya lon ||

9. Kakang rêsi Kanekaputra dèn-gupuh |

(n)dika tumuruna maring |
ing dhèpok Nguntaralayu |
paringna pangèstumami |
maring sutanira karo ||

10. Wisnu Brama matêdhanana sumurup |

lamun ulun amaringi |
pangan mring kadange wruju |
si Kala amangsa jalmi |
niku anakira karo ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 396 >

11. Mring kiraka pribadi parentah-ulun |
katri tumuruna sami |
mring marcapada puniku |
ngalapa basanirèki |
si Kala kang yun linakon ||

12. Sakêcap mung kanggea waton saumur |

Kanekatmaja wus pamit |
mundur mring Nguntaralayu |
nahên ta Sang Hyang Pramèsthi |
lawan garwa sang lir sinom ||

13. Jêngkar saking bale Martyukundha laju |

manitih lêmbu andini |
anganglang jagad sawêgung |
sigêg gantya adêgnèki |
kang wus samya tampi dhawuh ||

14. Sang Hyang Kala kapanggih garwanirèku |

Bathari Durga kakasih |
Panyarikan datan kantun |
Durga aturira aris |
pirantinta minta wartos ||

Jilid 2 - Kaca : 299

15. Dene ngantos sawatawis radi dangu |
nimas rakapara uwis |
munjuk rama Sangyang Guru |
purwa madya wasanèki |
ing kono rama wirangrong ||

16. Sawatara minggu banjur paring dhawuh |

kaparêng panyuwunmami |
janma kang dadi panganku |
nanging tan sawiyah janmi |
dene kang mêsthi dakbadhog ||

17. Wus kasêbut ing pèngêtane kakangmu |

Panyarikan dadya kanthi |
tumuntur ing salakuku |
Dyah Durga suka sarya ngling |
babo kakang kadangingong ||

18. Sakalangkung suka rênane tyasulun |

de kiraka dadya kanthi |
Panyarikan lingira rum |
yayi rakanta sadarmi |
nglampahi karsaning katong ||

19. Hyang Kala ngling nimas mring ngêndi kang sarju |

(ng)gonne angupaya bukti |
Durga mèsêm lingira rum |
lah botên wontên sayêkti |
titahing Jawata kaot ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 397 >

20. Angupados têdha pangane kang ngluru |
madosi kang badhe nêdhi |
ah lo ngêndi olèh gêndhuk |
Durga awacana malih |
paran makatên kalakon ||

21. Panandure angon dina kang panuju |

mêthik mangsa kang prayogi |
èdi ing pangolahipun |
tiniti angati-ati |
matêng winadhahan alon ||

22. Kang barêsih dènaji-aji saèstu |

satata dènnira bukti |
Sang Hyang Kala asru (ng)guguk |
nimas iku sabda aji |
rumasa kalah wakingong ||

23. Dhuh kiraka èstrènana ujaringsun |

panyuwuningwang mring Oti |
yèn padinane wismèku |
anjaba anggêr kang pasthi |
wong lanang tan anut wadon ||

24. Ing karêpe aja ana padha tutug |

yayi ingsun angèstrèni |
Bathari Durga umatur |
paran punika wus wanci |
sumangga sami mangulon ||

Jilid 2 - Kaca : 300

25. wontên tlaga mawa teja angunguwung |
tlaga Madirda rannèki |
Kala ngling nimas sundhaup |
ing lampah sira nèng ngarsi |
lan kiraka sakaloron ||

26. Mila ulun purih nèng ngarsi witipun |

margane pangan sirèki |
wus budhal katiganipun |
sigêg gantya kang winarni |
ing Nguntaralayu dhepok ||

27. Sang Hyang Wisnu Hyang Brama manggihi tamu |

Sang Rêsi Kanekasiwi |
manêmbrama kalihipun |
samya ngaturi basuki |
Kanekatmaja lingnya lon ||

28. Iya babu bangêt panarimaningsun |

pangèstuku mring sirèki |
muga ulun basa babu |
marang sira kêli-kêli |
padha sumurupa kenthol ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 398 >

29. Wus pinasthi dening Kang Amurbèng Tuwuh |
Wisnu anurunkên benjing |
wawadhah kraton sawêgung |
kakangmu Brama mancêri |
nganti sirnane karaton ||

30. Sang Hyang kalih manganjali matur nuwun |

widada-a sabda aji |
rawuhta Nguntaralayu |
dene ta kalangkung gati |
Naraddha lingira alon ||

31. Satuhune praptaku kene ingutus |

de ramanta Otipati |
kang dhingin paring pangèstu |
kapindho angsung udani |
panyuwune rinta Blowong ||

32. (m)Badhog uwong cinara ambadhog pohung |

ramanta uwis ngidèni |
Bathara Wisnu umatur |
kang pinaringakên pundi |
rèh titah dèrèng mangrêtos ||

33. Baji(?) têlas babo kulup damarmancung |

èngêta arannirèki |
sira ran Bathara Wisnu |
karsaning Hyang Otipati |
wis ana ing sira manggon ||

34. Inggih uwa sumangga lajêng tumurun |

Nrada mlèngèh (n)junjung alis |
lah aja walaka kulup |
kudu nganggo disranani |
(n)juwarèhi ing lêlakon ||

35. Bêbasane kamanungsan padha wêruh |

Wisnu mèsêm matur aris |
kaluhuran ingkang dhawuh |
uwa kantuna rumiyin |
ulun lan kakang yun dandos ||

Jilid 2 - Kaca : 301

36. Naraddha ngling ulun iya mèlu adus |
wus samya siram barêsih |
sakala warnanya santun |
Ki Sang Hyang Kanekasiwi |
pindha Hyang Maya kinaot ||

37. Sanghyang Wisnu pindha Hyang Kumajayèku |

Sanghyang Brama pindha Ratih |
Nrada ngling samangke Wisnu |
sira asiliha nami |
Sang Hyang Wisnu matur alon ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 399 >

38. Uwa mugi paduka èstrèni ulun |
samangke silih kakasih |
Dhalang Kandhabuwana gung |
iya kulup dakèstrèni |
bangêt kêmbang bolong ingong ||

39. Kandha tutur buwana jagad sawêgung |

karsane ramanta kaki |
kang winênangakên tutur |
isining jagad sakalir |
ginugu ora pa nganggo ||

40. Kaki Brama owahana suwaramu |

aja kaya kêna pancing |
glêgas-glêgês gêrok guguh |
èmpêrên swaranta kaki |
kaya ibumu pamiyos ||

162. Mijil
1. Karodene sisiliya nami |
babo putraningong |
Brama matur èstrènana mangke |
namaulun Panggêndèr Surani |
Naraddha ngling apik |
kèwèk uwis gathuk ||

2. Wong anabuh yèn wis sugih gêndhing |

panuthuke golong |
lan wong bodho kèh samudanane |
ingsun dhawak iya salin nami |
Kalunglungan lungit |
pangêndhangmu kulup ||

3. Ngêndhang ngedhe yèn gamêlan muni |

pulurane rawoh |
tan dêksura nampani suguhe |
tan mêdhotkên ing iramanèki |
kulup Wisnumurti |
anggawea gupuh ||

4. Punang wayang Wisnu mangênjali |

cinatur wus dados |
sabdaning kang dewa kuwasane |
godhong nangka kang kinarya ringgit |
dadi sarananing |
wong kêna ing latu ||

5. Kothak upih kuwasanirèki |

lêlêmbut pan adoh |
siti kang kinarya gamêlane |
milanira sakèhing wong kundhi |
sinandhang binukti |
tan kèh turahipun ||

Jilid 2 - Kaca : 302

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 400 >

6. Karananya angêlong-êlongi |
Naradha lingnya lon |
prayogane tumuruna mangke |
ywa kasuwèn manawa kasilip |
marang Mêndhangkawit |
(n)jujug dhukuhipun ||

7. Nyai randha Sumampir kang nami |

padha mondhok kono |
putra kalih sandika ature |
wus tumurun sang bathara katri |
gantya kang winarni |
wau lampahipun ||

8. Panyarikan Durga Kala wingking |

manrang arga Bondhot |
Sang Hyang Kala sayah sru aripe |
angga lêsu lupa angalikik |
kèndêl sèndhèn witing |
kayu Kamal aup ||

9. Akasêngsêm angandika aris |

wit iki samêngko |
dak-arani kayu Asêm kiye |
pan katêlah tumêkèng samangkin |
kasiliring angin |
Sang Hyang Kala ngantuk ||

10. Nanging isinanira kêpati |

gya kagyat malerok |
pan dènêntup bêburon cêngêle |
dhaham-dhaham kêcoh wanti-wanti |
supaya ywa nganti |
ingaranan ngantuk ||

11. Ngandika lon buron apa iki |

mangan iduningong |
lah dakpundhut ing samêngko kowe |
umanjinga dadi bala-mami |
aran Kalajêngking |
de (n)jênthir buntutmu ||

12. Wus sinabda Kala ngantuk malih |

cinokot buburon |
kagyat (n)jola kêcoh-kcoh maleh |
angandika buron apa iki |
ngokop idu-mami |
dadiya balaku ||

13. Nganti abang drohun (n)gonne (ng)gigit |

aranne samêngko |
Kala-abang olah uwis suwe |
(ng)gonku lèrèn kiraka lan nyai |
cat tan katon kèksi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 401 >

 Sang Hyang Kala laju ||

14. Durga lawan Bathara Panyarik |

(n)dêdêr lampahnya lon |
ngambah corah arga rêracahe |
toya wêning saing pucak ardi |
wastrane sang dèwi |
katimpal ing lesus ||

15. Wêntis katon lir pudhak piningit |

Hyang Kala duk anon |
rêta korut gya dhumawah ing we |
pan dumadi sèn-isèning warih |
ulam loh sakalir |
iku asalipun ||

16. Mung sawiji tansah angubêngi |

ing paglangan nyondhol |
Kala kêcoh myang ningali ing we |
angandika kawanane iki |
buburon mênuhi |
mung sawiji iku ||

Jilid 2 - Kaca : 303

17. Ingkang pijêr anêrajang sikil |
mangan iduningong |
rêrupamu kaya anu kiye |
lah manjinga dadi bala-mami |
dakparingi nami |
Kala Ele patut ||

18. Akatêlah tumêkèng samangkin |

toya ingkang anjog |
maring ngare aranna kaline |
desa pisan (ng)gonku ngambah iki |
Hyang Kala lumaris |
mêntas saking ranu ||

19. Nuju wanci têngange marêngi |

kêpapag Hyang Katong |
Rodrapati kalawan garwane |
Dèwi Uma sakaliyan nitih |
ing lêmbu Andini |
Sang Hyang Kala gupuh ||

20. Marêpêki praptanirèng ngarsi |

nêmbah matur gupoh |
o o jêbul kangjêng rama kiye |
sakaliyan lawan ibu sori |
rama kados-pundi |
nyuwun nyadhong dhawuh ||

21. Sanghyang Siwah mèsêm ngandika ris |

babo sutaningong |
rèh wus dadi dhawuhingsun anggèr |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 402 >

 aywa wang-wang (ng)gonmu ayun bukti |
panganên wakmami |
kalawan ibumu ||

22. Nanging ingsun darbe catur kaki |

cacangkriman kaot |
sakirane sira bisa (m)badhe |
de kanggone yèn sira marêngi |
jagongan kang luwih |
saka wong sapuluh ||

23. Rah-arahên wêktune sabdadi |

tilingna sutèngong |
eka êgul eka wawancahe |
dwi bagêm dwi puswadmi srênggi |
tri nabi sapta tri |
nurcahya puniku ||

24. Asthanada catur guthonèki |

badhênèn dèn mêlok |
Kala nêmbah mlongo gèdhèg-gèdhèg |
nêmbah matur rama abon siti |
mopo datan bangkit |
ambadhe pukulun ||

25. Angandika Sang Hyang Otipati |

lah mangkene Dhoglong |
babasane olah iku wadine |
pak-umpakan wiwilangan aming |
eka pan sawiji |
êgul iku buntut ||

26. Mungguh buntute lêmbu Andini |

pan namung sawiyos |
eka siji wancah kêkêluhe |
de kêluhe si lêmbu Andini |
uga mung sawiji |
Sanghyang Kala matur ||

27. O la gèsèh tampar wujud kalih |

ingetang sawiyos |
Sang Hyang Guru sru sukèng driyane |
kawruhamu lèng irung puniki |
dumunung sawiji |
awit bolong têrus ||

Jilid 2 - Kaca : 304

28. Dwi pan loro bagêm wardinèki |
kwadonan sayêtos |
wit Andini abaga puruse |
duwi loro purus wus ngaranni |
ingsun lan Andini |
padha duwe purus ||

29. Duwi loro srênggi sungu yêkti |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 403 >

 sungune mung loro |
tri têtêlu nabi wudêl rêke |
ingsun ibunira lan Andini |
padha nyiji-nyiji |
gênêp dadi têlu ||

30. Sapta pitu tri sun pandêlêng ing |

cahya mata yêktos |
lah etungên mripat pira kèhe |
Sang Hyang Kala matur anggaligik |
rama kirang siki |
jangkêpipun pitu ||

31. bênêr kulup kang katêlu mami |

anèng cêthak manggon |
astaningsun papat têmbungane |
astha wolu pada apan sikil |
sun dwi ibunta dwi |
si Andini catur ||

32. Catur papat gutha wêrdinèki |

paringsilan yêktos |
ingsun lawan Andini ganêpe |
mula iku dakgawe mêkasi |
dadine sakalir |
saka loro kulup ||

33. Wis pungkasan panganên wakmami |

aywa ewuh rikoh |
nanging sira tumingala age |
maring wiyat samêngko Hyang Rawi |
wus wanci punapi |
Kala nêngèng luhur ||

34. Matur sampun gumlewang Hyang Rawi |

Guru ngandika lon |
dadi nora kêna sira anggèr |
mangan ingsun wus kasèp ing wanci |
Kala mangênjali |
(m)barêbêl wêtu luh ||

35. Sênggruk-sênggruk rama langkung wêgig |

(m)bêbêngok maringong |
iki kulup dadi undhe-undhe |
nahan jênênge wong anyèlèngi |
kalamun wong uning |
ing cèlèng lumayu ||

36. Têmtu kamitênggêngên ningali |

mula têmbe Dhoglong |
lamun sira olèh mamangsane |
aja gêlêm diajak cariwis |
mênèk anêlahi |
lir caturku mau ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 404 >

37. Lawan maning wêkasingsun kaki |
poma dikalakon |
ana têlung prakara cacahe |
kang rumuhun yèn ana udani |
titipannirèki |
kang ana babathuk ||

38. Iku nama caraka dibalik |

kalorone manggon |
anèng têlak dene katêlune |
pan dumunung nèng dhadhanirèki |
yaiku cacahing |
jênênging balamu ||

Jilid 2 - Kaca : 305

39. Têrusane kang ana ing gigir |
kawruhana dhoglong |
pan cacahe bojomu balane |
utawa yèn ana kang udani |
ing sarandunèki |
badanmu sakujur ||

40. Ywa ko anggêp manungsa sayêkti |

ingsun kang nèng kono |
amanuta saujar-pakone |
sarta idhêpên ing lair batin |
kulup aja lali |
dènawas dènemut ||

41. Lamun sira tan ngèstokkên kaki |

nandhang papa abot |
sun-jabakkên ing yoga dewane |
wus banjurna angupaya bukti |
sunparing basuki |
atus ingkang dhawuh ||

42. (n)Dêdêl nitih sang lêmbu Andini |

lamat-lamat katon |
Sang Hyang Kala laju ing lampahe |
sigêg gantya kang winarna malih |
kocap Mêndhanggati |
malik têmbang pucung ||

163. Pocung
1. Nyai randha prihatin lan sutanipun |
jalu tanpa kadang |
karan Jaka Jatusmati |
pinaraban Jattusmati Jaka Mulya ||

2. Miskin trabas karyanya asade kayu |

rèncèk lan ron plasa |
anuju dina sawiji |
nyai randha tampi wangsiting jawata ||

3. Jaka Mulya pasthi nir cintrakanipun |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 405 >

 yèn adus ing tlaga |
Madirda toyanya wêning |
nyai randha sru ngarih-arih ing wêka ||

4. Dhuh anakku wong abagus mêlês mulus |

di(m)bangunturuta |
marang ujar kang mrih bêcik |
dadi suka rêna atine si biyang ||

5. Marènana anggonmu wangkal awêlu |

aku iki kandha |
tampa wangsiting dewadi |
lamun kowe adus talaga Madirda ||

6. Nora ketang saciluman banjur uwus |

wit sirèki bocah |
ingaranan ontang-anting |
yèn kalakon masthi cintrakamu ilang ||

7. Jaka Mulya amangsuli iya biyung |

nanging (n)jaluk opah |
akêp-akêp jagung bukti |
yèn wis adus dak pangan ana panasan ||

Jilid 2 - Kaca : 306

8. Nyai randha kalangkung sukaning kalbu |
rinangkul kinudang |
dhuh anakku jantungati |
aku mangkat kowe banjura mring tlaga ||

9. Wus umentar praptèng tlaga ayun adus |

mangu duk tumingal |
rasêksa kungkum ing warih |
Sang Hyang Kala tatanya hèh bocah apa ||

10. Têka mrene apa kang dadi karêpmu |

Jaka Mulya mojar |
aku bocah ontang-anting |
de jênêngku Jatusmati Jaka Mulya ||

11. Nake biyung nyai Prihatin ing dhusun |

Mêndhanggati kana |
arêp adus talaga-di |
awit saka wangsiting dewa kawasa ||

12. Cintrakaku ilang anêmu rahayu |

tan na kara-kara |
kowe buta mêmêdèni |
lah mêntasa banjur lungaa kang têbah ||

13. Sang Hyang Kala suka amarwata sunu |

(ng)guguk aris nabda |
i dalah kapasangyogi |
luwih apik klêbu wêtêngku kewala ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 406 >

14. Cintrakamu pasthi ilang saknyawamu |
Jaka Mulya mojar |
dudu padon aku suthik |
o lah blai gya lumajar lonjong lêrak ||

15. Sanghyang Kala anglut ing sapurugipun |

ki jaka umpêtan |
bumbung wungwang dènlêbêti |
Sanghyang Kala nyandhak bumbung wungwang sigra ||

16. Jaka Mulya mêdal saking sisihipun |

Hyang Kala tan wikan |
nabda kacandhak sikênit |
mangsa (n)dadak gagala ing ngastaningwang ||

17. Bumbung tinon malompong isine suwung |

o o mênyan pêthak |
bumbung wungwang wus binanting |
sru ngandika he he bocah wadu-barat ||

18. Golèkana wonge kang amasang bumbung |

nèng nglatar yèn panggya |
kayane êlongên aglis |
sadinane rong kêthêng ywa kongsi kurang ||

19. Lamun durung kacandhak bêburoningsun |

ing panjupukira |
aja kêndhat sabên ari |
kang sru ngintar cat katon Kala lumarap ||

20. Jaka Mulya lumêbêt pomahan gupuh |

kapêlak jinambak |
marucut (ng)gêblak lumaris |
Sang Hyang Kala kaloloh suku kalihnya ||

Jilid 2 - Kaca : 307

21. Nabda kojur sapa wonge kang anandur |
pêpala kasimpar |
ana sangarêping panti |
têka bisa gawe cuwa kawirangan ||

22. Ing samêngko lung iki aranne waluh |

bocah wadu-barat |
tunggunên kasimpar iki |
wohe paron yèn buronku wis kacandhak ||

23. Nadyan isih urip êlunge si waluh |

daklilani ninggal |
kalamun êlunge mati |
lah tinggalên têmbe ywa nandur nèng nglatar ||

24. Sang Hyang Kala laju dènnira (m)bubujung |

nahan kacarita |
wong adandan-dandan panti |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 407 >

 êmpyak ingkang sasisih sampun aminggah ||

25. Kang sasisih lagya rinancang abikut |

sakaguru apan |
pêndhême dèrèng pinati |
Jaka Mulya nrambul mèlu nambutkarya ||

26. Sanghyang Kala kèndêl anyrabani gupuh |

bocah konên lunga |
iku rak bêburonmami |
nanging ingkang nambutkarya tan uninga ||

27. Kang kapyarsa muhung swara gumarumung |

datan na rinasa |
lumintu anambutkardi |
Sang Hyang Kala mindhik-mindhik arsa nyandhak ||

28. Jaka Mulya ampingan ing sakaguru |

tansah bêng-ubêngan |
Hyang Kala ngandika aris |
hèh nututa aja ampingan ing saka ||

29. Apa kowe tan kauban dening iku |

Sang Hyang Kala tandya |
nubruk ki Jaka ngoncati |
mamprung mêmêt mêdal saking jroning wisma ||

30. Wisma ambruk êmpyak ambyuk bubar kabur |

Hyang Kala kajêngkang |
saka êmpyak anindhihi |
sapandurat minggu tan kawasa nabda ||

31. Angling ririh kajujur kalajur-lajur |

dhuh simbok dhuh bapak |
nganti makpêt panonmami |
apa nora nana wonge kang atuwa ||

32. Omah iki dhandhang-ngêlak arannipun |

e e wadu-barat |
kayane ing sabên ari |
jukukana tikêl lan kang masang wungwang ||

Jilid 2 - Kaca : 308

33. Sadurunge kacêkêl buburoningsun |
aja kanti kêndhat |
panjupukmu sabên ari |
digêgojog maranga lak-lakan naga ||

34. Nora wêgah babo mring ngêndi karêpmu |

di-lèngèng mandhêga |
Hyang Kala nututi ririh |
nêkêm sirah marawayan mêdal êrah ||

35. wontên janma èstri ayun mipis jamu |

pipisan malumah |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 408 >

 tinumpangan punang gandhik |
prênah anèng ngarêp lawange kang omah ||

36. Kênthang-kênthang tinilar angracik jamu |

anggi-anggi lawan |
êmpon-êmpon warni-warni |
nèng ngajênging patanèn tan na tinata ||

37. Jaka Mulya tunggu pipisan anyêngkruk |

Hyang Kala uninga |
manglung lawang ingkang kering |
anyrabani marang ingkang darbe wisma ||

38. Hèh (m)bokayu bocah tunggu pipisanmu |

nuli konên lunga |
kuwi rak mamangsanmami |
nyai wisma krungu swara tan rinasa ||

39. Dhasar bagus patute miturut nutut |

ah aja ampingan |
ing pipisan kuwi awit |
saka kono (ng)gonmu sêgêr kuwarasan ||

40. Kang sinung ling tan praduli gya tinubruk |

lêpat wus anginthar |
Hyang Kala angidak gandhik |
tugêl kalih pipisan mancêlat gêmpal ||

41. Tiba gabrus garès bundhas tandhês balung |

kêrangkangan mêdal |
ngêsês-êsês krasa pêrih |
bojlèng-bojlèng eblis lanat ajêjegang ||

42. Kêsit têmên kakèkane gojog ngasu |

apa duwe mantra |
wêlut kuning dilêngani |
nora jamak kaya nyandhak wêwayangan ||

43. E e bocah wadu-barat dèn agupuh |

kang masang pipisan |
longana kayanirèki |
sabên dina kaya kang ngadêgkên wisma ||

44. Aja uwis yèn buron durung kapikut |

marang ngêndi lanat |
ngungsia dhasaring bumi |
Sang Hyang Kala lumpêpas yudakênaka ||

Jilid 2 - Kaca : 309

164. Pangkur
1. Nahan wontên janma bêthak |
lawang-kori kabèh dipun inêpi |
de kang têngga kakèkipun |
anèng jawining wisma |
nyambi karya gêbêgan timah katungkul |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 409 >

 Jaka Mulya malbèng wisma |
tunggu dandang nguthik api ||

2. Kala kandhêg wangsul sigra |

ngupadosi kang ngêntêp dandangnèki |
pinanggih nèng têgalipun |
lagya ramban janganan |
sinrabanan (m)bok nyai muliya gupuh |
dandangmu tinunggu janma |
buburonku sipênyakit ||

3. Nyi wadon miyarsa swara |

nanging warnanira nora udani |
tulus arêramban mungkul |
Kala wangsul tan drana |
Jaka Mulya ngrangkul dhêngkul tunggu latu |
Sang Hyang Kala (m)buka lawang |
ki Jaka nêdya kadingkik ||

4. Wus oncat ampingan dandang |

Sang Hyang Kala ngalètèr (m)bêkik-(m)bêkik |
ki Jaka cinandhak mrucut |
mungsêr ngubêngi dandang |
pêgat-pêgat Hyang Kala ngandikanipun |
hèh pangan sira nututa |
ywa ampingan dandang iki ||

5. Apa si nora rumangsa |

(ng)gonmu warêg saka ing dandang iki |
wus purêngên dyan tinubruk |
ki Jaka oncat mêdal |
dandang rêbah Hyang Kala kaplèsèt guprut |
gobag-gabig kicat-kicat |
ingkang darbe wisma mulih ||

6. Uning dandange gumlimpang |

tanya maring kaki kang anèng (n)jawi |
e apa mulane iku |
dandangku nganti rêbah |
kang tinanya mèlu gêtun wacana rum |
iku wong kêna sangkala |
tiwas dandananing èstri ||

7. Lah nglakonana sarana |

wudaa byar (n)jogèt ngubêngi panti |
têpung-gêlang kaping têlu |
daktabuhi dhug-dhug-brag |
sarta dilokake wong edan barundhul |
ngrucat busana linakyan |
miturut warahing kaki ||

8. Kala maksih ngêmu duka |

duk umiyat asru ngandika wêngis |
iki uwong mlayu-mlayu |
lan ngiwi-iwi mring wang |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 410 >

 e e bocah wadu-barat dèn-agupuh |
kajabane ingkang kaya |
bêrase ing sabên ari ||

Jilid 2 - Kaca : 310

9. Êlongana pitung somah |
lamun durung kapikut buronmami |
aja kêndhat panjupukmu |
i i têka wus têbah |
êntènana si kêparat tukang mrucut |
Hyang Kala anglut saparan |
nanging lampahe arindhik ||

10. Wit ana pangantèn anyar |

wanci ngarêpakên sirêping rawi |
manglong-manglong anèng pintu |
wênês ingkang wadana |
angêrangu ngungak ulihe kang jalu |
macul ngolah pasabinan |
kathok kombor lawon putih ||

11. Sabuk biru èpèk lulang |

ikêt masêm bathikan orang-aring |
klambi silir dhasar pingul |
kanthongan kering kanan |
bawak cênggrèh kayu arèn dorannipun |
panjang ukur kêpêl sanga |
ki ngantèn kalamun mulih ||

12. Saking macul ing sasawah |

gulu doran kinanthil-kanthil thirik |
kandhatan udhèt myang wêlut |
kanthongan ingkang kiwa |
isi ulam kropokan saananipun |
de kanthongan ingkang kanan |
isi ron gundha sêmanggi ||

13. Mantuke tumêkèng lawang |

ingkang wadon mapag amarêk ati |
(n)jèrèng pêncot kêmbênipun |
wadhah sêmanggi gundha |
tangan têngên (n)dudut rêrèntèngan wêlut |
kur mangkono bae têka |
dadi sênêng anglamlami ||

14. Nuju angop (m)bok pangantyan |

Jaka Mulya manjing tutukirèki |
nyarêngi Hyang Surya surup |
ni (m)bok ngantèn katingal |
cahya wênês êbyar bawana sumunu |
sumilak sumorot jênar |
mawèh rarasing wiyadi ||

15. Iku purwanira ana |

aran candhik-kala têkèng samangkin |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 411 >

 kajawi saking puniku |
ujaring panggorohan |
aywa karya margi prênah kilènipun |
wisma cakêt têritisnya |
punika boya prayogi ||

16. Kandhêg pambujunging Kala |

anahên kung mangun kung kang nèng kori |
wasana rum ririh ruruh |
hêm lima kambi lima |
puluh-puluh bêjane si ngisor irung |
gonku (m)bubujung sadina |
maksa mrucut si pênyakit ||

17. Wong lêbune (ng)gawe eram |

lara kabèh rasane awakmami |
ngintir-intir bangêt (ng)gêrus |
ngêlak salit kalintang |
lèrèn dhisik lagi ana kalanipun |
dak ulatake ta sira |
myang ngêndi paranirèki ||

Jilid 2 - Kaca : 311

18. Sigêg lampahe Hyang Kala |
dènnya (m)bujung mring Jaka Jatusmati |
gantya wau kang winuwus |
ing sêndhang Tamtukrajan |
Buyut Wangkêng kadhatêngan putra mantu |
rara Primpên sakaliyan |
Buyut Gêduwal kang nami ||

19. Jaka Sondong pêparabnya |

rara Primpên cinandra ingkang warni |
jênar pasariranipun |
sêmune ijo maya |
lathi dhamis wadana nuksmèng sitangsu |
mawèh sêngsêm kang tumingal |
liringe galak amanis ||

20. Sèdhêt dêdêge rêspatya |

dhèmês kèwês mêmês amilangoni |
gandhang pamicara tanduk |
tulus arjaning driya |
mila tansah dadya kêkêmbanging kidung |
de lakine ran Gêduwal |
Mêndhang-gowong dhepoknèki ||

21. Awonne mung sawatara |

dêdêg kakkong mathêkêl minthi-minthi |
rambut jagung kruwut-kruwut |
bathuke lètèr banyak |
mripat abrit malolo sumèrèt sindur |
irung bungkik nadhah-udan |
barêngos pipitu sisih ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 412 >

22. Lambe nyongor kandêl wiyar |
ngandhap dêblèh jajenggot kadi kambing |
sukun datan mawi untu |
nanging gunême tatas |
karêm nginang gabrès angêlèbi irung |
pinêndhêt mantu jalaran |
têmên wêkêl karti tani ||

23. Kinèn laju sakaliyan |

pinanggiyan nèng saluning pandhapi |
pangudasmaraning kalbu |
apa pêrlune baya |
ngantèn iki ngênthêng-ênthêng têmu ring sun |
Buyut Wangkêng manêmbrama |
thole ngantèn padha bêcik ||

24. Buyut Gêduwal manêmbah |

timbalane (n)jêng kyai kula pundhi |
pangabêkti kula katur |
pan kyai marasêpuh |
Buyut Wangkêng sung pambagya marang sunu |
padha bêcik sira rara |
têkamu nèng ngarsamami ||

25. Iya pangèstumu rama |

ngantèn Sondong matur amangênjali |
nuwun Kyai marasêpuh |
sowanipun pun kula |
kang sapindhah dhapur kangên dibalipun |
sampun lama botên sowan |
kaping kalihipun kyai ||

Jilid 2 - Kaca : 312

26. Kula angaturkên pasrah |
awonipun putra (n)dika tyang èstri |
nuninggih lêstantunipun |
dados rayat kawula |
marcapada dugining dêlahanipun |
aweta dhèncèng-dhèncèngan |
karuwêlan tiyang kalih ||

27. Dènnya matur sangga uwang |

konyor-konyor maripatipun kalih |
wusing têlas aturipun |
luh andrês marawayan |
makidhupuh (m)blungkêr lambe klèngsrèh salu |
Buyut Wangkêng wêlas mulat |
gumuyu wacana mais ||

28. Mêngko mantèn ingsun tanya |

lah kapriye mungguh patrapirèki |
bojomu marang sirèku |
sungkêming palakrama |
Ki Gêduwal mêgap-mghap nêmbah matur |
kadospundi marasêpah |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 413 >

 putranta (n)dhuk dara nyai ||

29. Enjing satangining nendra |

dhêlog-dhêlog main susur nèng kori |
kula atag anyênyapu |
utawi godhog toya |
angêmprèti eca-eca nyomak-nyamuk |
radi siyang kula printah |
ucal-ucal ngrêratêngi ||

30. Basêngut malerok kesah |

bilih kula mantuk saking ing sabin |
maksih têbih kula bêluk |
(n)dhuk (n)dhuk kakangmu prapta |
tan sumaur kagyat kadhatêngan têngu |
sabên mapan patilêman |
lawang kori dèntêtêki ||

31. Sawiji dintên kalepyan |

mapan tilêman kontên dèrèng kinunci |
kula mlêbêt badhe nusul |
(m)barangkang praptèng dagan |
suku kalih dhupak kacêmplung ing tutuk |
mak blêng jêmpol ingkang kanan |
ngudhis-udhis (n)jawil sêntil ||

32. Langkung sakit kula dhawah |

saking ngambèn (m)barangkang lajêng mijil |
mutah-mutah ngantos (ng)gêrus |
ilat manggung kêkadhar |
têkèng enjing sawêg purun malbêt tutuk |
bokbilih ginalih dora |
kyai (n)dangua pribadi ||

33. dhatêng putra jêngandika |

atur cuthêl mèwèk-mèwèk ngusapi |
luh tumandho lambe dhuwur |
campur lan umbêl akas |
kadi santên ning-ningên pating kêlaprut |
Buyut Wangkêng duk miyarsa |
gumujêng sinamun runtik ||

34. Aja kumbi sira rara |

apa nyata tutur mangkono nini |
kalamun iku satuhu |
paran ta karêpira |
rara Primpên manêmbah mèsêm umatur |
dhuh rama pupundhèningwang |
mugi ywa kalajêng runtik ||

Jilid 2 - Kaca : 313

35. Aturku kamirêngêna |
yèn doraa ajrih sikuning Widdhi |
baji(?) tamtu nora antuk |
pangèstuning wong tuwa |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 414 >

 papa bae kang tinêmu raganingsun |
aku amêdhar lalakyan |
mantumu si Kêthêr jijih ||

36. Wandane tan ana madha |

carobone tangèh yèn ana nyami |
bodhone kamoran lumuh |
nganggo nora isinan |
pilihane antukan pratandha suwung |
rineya tumêmên karya |
anggêpe anom karisik ||

165. Sinom
1. Mungguh ature kang putra |
kêmase ngantèn tan sisip |
ananging kapriye rama |
(ng)gonku bisa anglakoni |
akon (m)bêrsihi panti |
nora duwe kêlut sapu |
parentah godhog toya |
kêndhile bênthèt waradin |
kêrên lêmah kayune glugu wutuhan ||

2. Dakaturi nyigar-nyigar |
dimène radaa cilik |
wangsulane nora susah |
yèn cilik ambêborosi |
parentah ngrêratêngi |
nylumbat krambil nora pêcus |
mêmènèk sambat wêgah |
golèk banyu mundhak atis |
dak kalahi anyênyambat marang tangga ||

3. Aku mêthiki janganan |

mas ngantèn kang tunggu gêni |
têka ngantuk karênggosan |
kêmpuse kaya garimis |
satêmah gêni mati |
saya mêmpêng (ng)gonne ngantuk |
anjêblès dandang pêcah |
mawut-mawut gêni mati |
suprandene mantumu gêbacut nendra ||

4. Nèng ngarêp kêrên (n)jêrbabah |

kaya turu kasursari |
yèn têka saka ing sawah |
manggul pacul nyangking kudhi |
rêngêng-rêngêng mêdèni |
tur awake gluprut êndhut |
anjujug patilêman |
niba brêg pacul sinandhing |
ura-ura ngalampra tan tiba pada ||

5. Dak-kon wisuh mring pakiwan |

wangsulane yèn wis garing |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 415 >

 mêngko rak lunga priawak |
banjur ngorok kaya sapi |
lindurane nglangkungi |
nora cêtha nanging (ng)galur |
sabên rêp mapan nendra |
sêmbari anggantèn dhisik |
ngêmut susur klomoh lir têtêluh braja ||

Jilid 2 - Kaca : 314

6. Susur kacopot kinarya |
ngusap bibir ngandhap nginggil |
nganti ngêthèl yaknèn kêtat |
dakêmutke amangsuli |
mèk anyêp tan mêrkinting |
de nalika nusul turu |
aku nuju supêna |
ana ing kananirèki |
mêntas saka pasar atêtumbas bêtah ||

7. Ing marga ana luwangan |

tan darana daklumpati |
cupêt kacêmplung ing wangan |
têtukonku kocar kacir |
kaluwak mung sawiji |
tiba ing luwangan mau |
dakjapit sikil kanan |
durung mêntas banjur nglilir |
bangêt eram têka sikil karo pisan ||

8. Wus dènêmut ing kakangmas |

jêmpolan anjêpit sêntil |
banjur dak dhupakkên pisan |
mantumu tiba kuwalik |
bibir kang nginggil gathik |
waton lawang bae bintul |
tan agêng mung saklapa |
bêrangkangan banjur mijil |
mutah-mutah sawêngi tan mawi kêmba ||

9. Ah wong têmên nora (n)jarag |

si mase dadi panggalih |
aku banjur dikon dandan |
mangkat sowan mrene iki |
Ki Buyut ngandika ris |
padha dene arannipun |
nanging dununge lêpat |
êrose saka sirèki |
(ng)gonmu durung carêm caraning ngakrama ||

10. Dhenok aku nora ina |

samana nganggo daktari |
apa anane dakgêlar |
muwung dene awit cilik |
(ng)gonne mèlu ing mami |
tumêkèng ing ngakiripun |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 416 >

 bodhone dhasar nyata |
nanging têmên tani bêntil |
tangan anyêp tabêri anambutkarya ||

11. Sirèku uwis kaduga |

nglakoni sapakonmami |
wêkasan mangkono nyawa |
rara lamun sira nganti |
pêgat (ng)gènnira krami |
dakjabakkên atmajaku |
lah aja katon mata |
sakarêp-karêpmu dadi |
rara Primpên karuna nungkêmi pada ||

12. Dhuh (n)jêng rama apuranta |

ywa kalajêng-lajêng runtik |
yèn (n)jêng rama tan ngaksama |
dadi apa awakmami |
lan sapa ingkang sudi |
ngukup marang raganingsun |
wah nandhang sapudhêndha |
tan miturut ing sudarmi |
ing dêlahan pinasthi anèng naraka ||

13. Rama ywa kapanjang-panjang |

galiyên mangkene uwis |
lumrahe wong omah-omah |
padudon kakêmbangnèki |
jare (m)bangun trêsna sih |
kêkêle anèng jinêmrum |
kadi pêngantèn anyar |
basane rênggang gulali |
anguruwêl kêmpêl kadi sata eca ||

Jilid 2 - Kaca : 315

14. Saèstune tan lênggana |
miturut rèhing akrami |
nanging yèn parêng (n)jêng rama |
sartane kagungan picis |
nyuwun ugungan mami |
katanggapna wayang Cêngkung |
kalamun wus kalakyan |
kang dadi panyuwun mami |
sakarsane kêmase (n)dhèrèk kewala ||

15. Ki Buyut kalangkung suka |

lêga rasane kang ati |
rara aywa tinggal candra |
warnamu ngrêsêpkên ati |
tan ana kang pinanci |
miturut rèh mrih rahayu |
thole Buyut Gêduwal |
kowe mênyanga saiki |
marang Mêndhangkawit hya wêdi kangèlan ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 417 >

16. Kono ana wayang anyar |
bêcik pamayangirèki |
kyatingrat Kandhabuwana |
kalamun sira wus panggih |
matura ing kiyai |
manawa dhanganing kalbu |
lan nuju tan sarêngan |
ing mêngko bêngi dakpurih |
kaparênga mayang ana wismaningwang ||

17. Kadangwarga gawanana |

bau angusung-usungi |
Buyut Sondong matur sêmbah |
nuwun inggih-inggih kyai |
sarèhning sampun tapis |
padhang jingglang ingkang dhawuh |
pun kula kalilana |
lajêng mangkat ing sakniki |
iya thole aku banjur tata-tata ||

18. Mundur Ki Buyut Gêduwal |

dupi dumugi ing (n)jawi |
cangkelak wangsul manabda |
e la jênang gula manis |
durung pamitan nyai |
wong gondrèng-gondrèng wèh gandrung |
pinanggih ing pêngkêran |
lagya ngracik gantèn wangi |
ngrujit sêkar mlathi mênur gambir pêthak ||

19. Dumrojog Buyut Gêduwal |

(n)dhodhok sangajênging kori |
angling groyok mêgap-mêgap |
dhuk gêndhuk dhiku wong dhandhing |
ayu mrakati trincing |
aku lunga ywa kok bêluk |
sasuwene daktinggal |
aja mêtu saka panti |
sawêr ponthang dak mati rak mêlang-mêlang ||

20. Yèn dijawat cacing abang |

rara Primpên duk miyarsi |
aja (m)baung wis lungaa |
mêngko daksawuri gandhik |
congormu dimèn tipis |
mari kaya ngêmut lêsung |
mas ngantèn palarasan |
hut gandri mêta Nyi Boging |
hêm hêm lothung olèh sasarapan ujar ||

Jilid 2 - Kaca : 316

21. Wus lêpas ing lampahira |
nanging lali tanpa kanthi |
sigêg lampahe Gêduwal |
gantya kocap Mêndhangkawit |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 418 >

 Nyai Randha Sumampir |
ngadhêp risang Among Luhung |
dhalang Kandhabuwana |
pagêndèr Nyai Saruni |
pangêndhangnya nama Kyai Kalunglungan ||

22. Nyi randha marêk ing ngarsa |

cinariyos duk ing nguni |
miskine kaliwat-liwat |
mangkya thukuling rijêki |
bisa iyasa panti |
pandhapa gandhok myang lumbung |
kandhang lêmbu maesa |
pawon pisang slirang tharik |
paregolan miwah sanggar palanggatan ||

23. Pagêr turus tumaruna |

bênggang pinasthi sanyari |
larèn wêning têpung-gêlang |
palataran rêsik gasik |
taru thinarik-tharik |
sawo anjung kêpêl dhuku |
manggis pêlêm rambutan |
blimbing jambu pêthak abrit |
tinon wingit samya dadi woh tan kêndhat ||

24. Nyi randha katingal rosa |

anak putu ingkang têbih |
miwah kawula kawraga |
(ng)gili samya tumut panti |
dadya ing Mêndhangkawit |
rêja raharja kalangkung |
wus karan ing karajan |
pasare raina wêngi |
jalu èstri tyase têntrêm tur kacêkap ||

25. Ki dhalang Kandhabusana |

tanya mring Randha Sumampir |
nyai ing salawasingwang |
manggon ing wismanirèki |
apa ta boya dadi |
ribêt miwah katunanmu |
sarèhning nganti lawas |
randha matur mangênjali |
dhuh kyai èstu botên pisan-pisan ||

26. Yèn kadi kang pangandika |

tan sagêt matur kang abdi |
mulyane badan kawula |
rêjane kang Mêndhangkawit |
saèstu awit saking |
sawabipun Sang Linuhung |
kang sarira Bathara |
punapa wawalês-mami |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 419 >

 tan lyan namung sumungkêm bêkti kawula ||

27. Maring Bathara Kawasa |

paduka ingkang (n)jalari |
sangêt panuwun kawula |
bokbilih pinudyèng kapti |
dhêdhepok Mêndhangkawit |
dumadya pêpundhèn-ulun |
saanak putu-amba |
ki dhalang ngandika manis |
iya nyai bangêt ing panrimaningwang ||

Jilid 2 - Kaca : 317

28. Kang dadi pamintanira |
gampang katêmu ing (m)buri |
amung ing samêngko sira |
ywa aran Nyai Sumampir |
ingsun paringi nami |
Randha Asêmsore iku |
kalawan tampanana |
gagadhuhanira nyai |
cacêkêlan lara èncok sasaminya ||

29. Sapa wonge meme sinjang |

nganti kasurupan rawi |
ing mangka nora dènêntas |
lan maninge lamun janmi |
mayokkên sambêl mungging |
lèmpèr lêmah miwah watu |
lawan mayokkên jangan |
asêm enjinge binukti |
dunungana lara encok iku padha ||

30. Asêmsore nuwun turnya |

ngèstokkên sabda kapundhi |
kasaru Buyut Gêduwal |
kula-nuwun manjing panti |
(m)bagêgêg anèng ngarsi |
ki dhalang wacana arum |
bagus sira bagea |
pinangkanira ing ngêndi |
lawan sapa kêkasihmu myang sêdyanta ||

31. Matur kang sinung pambagya |

kyai (n)dangu ragamami |
kala dèrèng asêsemah |
Jaka Sondong pilih tandhing |
kalamangsa kawingking |
anyarêngi randhu rubuh |
èstu pasihaning Hyang |
pinundhut mantu kiyai |
Buyut Wangkêng Mêndhangtamtu padhepokan ||

32. Dhinaupakên kalawan |

putranipun ayu èstri |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 420 >

 rara Primpên musthikèngrat |
lajêng pinaringkên mami |
Buyut Gêduwal inggih |
mawi pinacak dhêdhukuh |
ing Mêndhanggowong dadya |
bubundhêl amisesani |
semah kula bakjêng Primpên kula bêkta ||

33. Nama lami nama inggal |

kasilêp awit kawijil |
karan mas ngantèn kewala |
Kalunglungan suka myarsi |
kimase andêrmimil |
nganggo salasilah (ng)galur |
randhu rubuh kalawan |
cacing mantu dhisik êndi |
ah wikana kula botên dipunundang ||

34. Nuwun kyai sowan kula |

ngintar mêmêt tanpa kanthi |
wanci bêdhug dhêng (n)dhêrandhang |
manrang bèntêr kontrang-kantring |
mripat balêrêng aking |
kêkonang pating kalêpyur |
karingêt darodosan |
gurung krakêt klêkêt salit |
ambêgogok lungguh ing salu sampeyan ||

Jilid 2 - Kaca : 318

35. Sajatose awigatya |
dhapur kinèngkèn kiyai |
raka (n)dika marasêpah |
dêlês dèrèng diwowori |
Buyut Wangkêng kêkasih |
pêpundhèning Mêndhangtamtu |
noninggih kang sapisan |
kintun pangèstu basuki |
kaping kalih yèn bilih (m)botên sarêngan ||

36. Ing mangke dalu sampeyan |

dipun aturi angringgit |
dhatêng Mêndhangtambu krajan |
parlu ngluwari punagi |
kang ngabdi tiyang èstri |
salamine dèrèng atut |
nêlaskên gunabisa |
purun atut anuruti |
nanging darbe panêdha tanggapan wayang ||

37. Mila kula gurawalan |

marlokkên sowan pribadi |
sangêt panyuwun kawula |
kalampahanipun ngringgit |
saèstu anjalari |
ithak-ithuk mathuk gathuk |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 421 >

 yèn sampun kalampahan |
masajênge kula dhongdhing |
angaturi uninga dhatêng sampeyan ||

38. Kalunglungan latah-latah |

tobil nganti nora ngêrti |
têmbunge nganthar ngalênthar |
nganti ilang prêlunèki |
ki dhalang ngandika ris |
kapasangyogya ki bagus |
iki pinuju sêla |
matura kakang kiyai |
luwih atut manira wus sagah sowan ||

39. Manthuk-manthuk Ki Gaduwal |

ngilak-ilak tyasirèki |
Kalunglungan sru ngandika |
he he kimase wong (m)blêndhing |
wong bêtah andêrmimil |
aja pijêr manggut-manggut |
iki kasêlak udan |
dakdêlêng tan (ng)gawa batih |
sapa ingkang ngusung kothak lan gamêlan ||

40. Kudu mangkat ing samangkya |

(ng)gih kyai kula pribadi |
mara bagus usungana |
ana ngèmpèr kulon kuwi |
pangusung aja srênti |
kudu sakbrêngan wus rampung |
Ki Jaka Sondong sagah |
pamit lajêng amurugi |
dupi miyat salin têmbang maskumambang ||

166. Maskumambang
1. Biyang-biyang ambakna wong marentahi |
nora nganggo sawang |
mring wong kaya awak-mami |
pangantèn anyar tur tigas ||

2. Ambêlèrèt ikêt irêng têngah putih |

têka kon gêgawa |
rowa rokah-rokah iki |
ning luput inaku dhawak ||

Jilid 2 - Kaca : 319

3. Rikning iya sapa kang bakal nong-aning |
lemah-lemah mlumah |
turu ngambèn dènsik-isik |
banjur nusul (n)jaluk timpah ||

4. Nanging priye patrapku (ng)gonku ngusungi |

rampunge sabrêngan |
gamêlan pating talêning |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 422 >

 wangune abot tur rêkah ||

5. Ana ingkang ènthèng pangiraku ringkih |

lamun dak sunggia |
dhêstharaku mobrak-mabrik |
mulihake nganggo beya ||

6. Kalunglungan mara (ng)gablok saking wingking |

Sondong gêdandapan |
piye guse ngantèn iki |
têka banjur kaya tlawah ||

7. Mingak-minguk nora nuli dèntandangi |

ngêntèni apa ta |
inggih kyai inggih-inggih |
niki sawêg kula laras ||

8. E lah lucu nêmme nganggo digolèki |

dakwarahi sira |
ucula ikêt tumuli |
kanggo buntêl gêndèr gambang ||

9. Kêthuk kêmpyang kêcèr saron lawan suling |

bêbêtmu ucula |
iku kanggo ambuntêli |
kênong têlu lan suwukan ||

10. Bukak baju kanggo angêlêd-êlêdi |

bonang nunggal gangsa |
sabuk lolosên (ng)go tali |
nyêbrak sêtagèn kinarya ||

11. Ngêrut-êrut saèpèkmu aja kari |

sinunggi kang kothak |
rancak lan tumumpang nginggil |
dalah kêndhang plangkan rêbab ||

12. Gayor kanggo mikul kang rong buntêl iki |

ana pundhak kiwa |
pundhak têngên dènsampiri |
sikil gayor loro pisan ||

13. Cinanthèlan balencong parabot kêlir |

tangan kiri kanan |
nyangking kêmpul siji-siji |
drohun ran uwis kacêkap ||

14. Jaka Sondong kêlop-kêlop angling ririh |

cilaka rambatan |
kujur ngêpok blai mêncit |
iba wêlase kang mulat ||

15. Cacah rolas dijupuk kang roro iji |

puluh dikapakna |
kapriye (ng)gonku sumingkir |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 423 >

 dak-sangènane kewala ||

16. Nora (ng)gawa abrag-abrag nora nyunggi |

gangsa kothak wayang |
nyunggi bokonge wong nêcis |
ngusung masjênge sing nyanthas ||

17. Wus rinakit rampung ginawa pribadi |

Ki Gêduwal mangkat |
suka wêlas kang udani |
lampah rindhik tan lembeyan ||

18. Kyai dhalang ngandika mring nyai panti |

karia raharja |
saanak putumu sami |
iya ing sapungkuringwang ||

Jilid 2 - Kaca : 320

19. Kangbok tuwin uwa Kulunglungan wawi |
mangkat mupung siyang |
bilih kadalon nèng margi |
Mêndhangkawit wus kawuntat ||

20. Sigêg Nyai Asêmsore Mêndhangkawit |

gantya adêgira |
Buyut Wangkêng lan putrèstri |
pinarak anèng pandhapa ||

21. Kacarita sapungkure kimas ngantin |

dhukuh kagegeran |
buburon wana anggili |
malêbêt mring padhukuhan ||

22. Nora katon dhudhukuh katon wanadri |

pramila ki wisma |
sangêt dènnya nganti-anti |
putra mantu kang dinuta ||

23. Ngandika ris marang putranira èstri |

rara kaya paran |
têka mangkene puniki |
sapungkure lakinira ||

24. Dene buron saisine ing wanadri |

lumêbu mring dhêkah |
sajake arêp lêstari |
mèt papan amanggon jênak ||

25. Kang dakarêp-arêp mung lakinirèki |

rama atur wikan |
mau bêngi aku ngimpi |
mantumu dhinahar sima ||

26. Anèng wana saprabote brêsih tapis |

manawa têmênan |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 424 >

 buron iki (n)daradasih |
ngupaya tunggale baya ||

27. Buyut Wangkêng angandika sêmu runtik |

iku catur apa |
ala-ala amalati |
ywa ko(k) pindho kang mangkana ||

28. Tan pantara dangu kêmase kaèksi |

rêmbên lampahira |
ambêntoyong bêktanèki |
gupuh Ki Buyut parentah ||

29. Maring batih mara tulungana aglis |

rara apa iya |
kae lakimu kang prapti |
mênèk karo ngirit dhalang ||

30. Mara gêlarana kalasa kang rêsik |

wedangmu sêngkakna |
aku dak mapag mring (n)jawi |
rara Primpên mundur nêmbah ||

31. Kimas Ngantèn bêktane wus dèntampani |

lajêng mring pungkuran |
ngupadosi ingkang èstri |
pinanggih rêracik sêgah ||

32. Ki Gêduwal (ng)galoso anèng taritis |

pêgat-pêgat lingnya |
mêmalad sihing kang èstri |
nok-ênok sapungkuringwang ||

33. Sira apa ora katonên mring mami |

lo bojomu têka |
apa uwis cawis-cawis |
wedang nyamik sêga jangan ||

Jilid 2 - Kaca : 321

34. Yèn wis ngombe wedang nyamikan sathithik |
madhang kokoh jangan |
bubar maêm mapan guling |
kèlèk cêngêl pijêtana ||

35. Rara Primpên (m)basêngut mangsuli wêngis |

e e mundhut wedang |
apa tingalmu tan uning |
galo-galo sumur kêbak ||

36. Nyamikane mênyanga kêbon pribadi |

kae kêpêl sela |
kang runtuh wus matêng uwit |
sêga nisilana gabah ||

37. De iwake mênyanga pawon pribadi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 425 >

 jêgge mau turah |
balung-balung sisa kucing |
aku wis sadhiya jangan ||

38. Dhuh bojoku kabèh pakon daklakoni |

sing ko kêla apa |
gadhon jangan bae dhisik |
kang dak kêla wèt-awètan ||

39. Jangan pongge palapahe bêton kêcik |

sambêle wutuhan |
amung tanpa uyah trasi |
lalabane isi lêrak ||

40. Ki Gêduwal sru sukèng tyas wus anggêndring |

marang ing ngajêngan |
rêngêng-rêngêng urut margi |
kinanthi maluku têgal ||

167. Kinanthi
1. Ki Buyut Wangkêng wus tundhuk |
ki dhalang gupuh kinanthi |
panggêndèr miwah pangêndhang |
lumuntur anèng ing wingking |
pinarak têngah pandhapa |
panêmbramanira manis ||

2. Adhi Kandhabuwana nung |

kita amêthuk prayogi |
sèwu bêgja kamayangan |
karsa rawuh dhepok mami |
lir roga mèh praptèng lena |
mulyantuk usada adi ||

3. Inggih kiraka anuhun |

ki buyut wacana malih |
(m)bok adhi kita amapag |
prayogi dhatêngirèki |
lawan sintên kang sinambat |
lawan kaprênah punapi ||

4. Winangsulan manis arum |

kalangkung nuwun kapundhi |
kang sarju mastani mring wang |
kula nama Nyai Sruni |
kalêrês kadange wrêda |
kalawan dhalang kiyai ||

Jilid 2 - Kaca : 322

5. Mèsêm manthuk kyai buyut |
kiraka kang lênggah wuri |
suwawi kaparêng ngarsa |
ulun amêthuk prayogi |
sarawuhipun kiraka |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 426 >

 myang sintên sinambating sih ||

6. (ng)Gih adhi sami pikantuk |

dene nama kula adhi |
karan Kaki Kalunglungan |
botên mawi malih-malih |
ki buyut (ng)guguk sukèng tyas |
kiraka sampun prayogi ||

7. Adhi dhalang milanipun |

sampeyan kula-aturi |
wagêda dados jalaran |
mudhari ruwêting ati |
awit putrane pun rara |
(ng)gènne mangun palakrami ||

8. Sampun lami dèrèng atut |

tansah êru sabên ari |
anêlaskên budidaya |
sarat-sarat gunadhêsthi |
tan wontên ingkang tumama |
malah kadi dènsêpuhi ||

9. Pinarêng lan wêdalipun |

mangkya na wênganing ati |
purun caraning akrama |
nyuwun titingalan ringgit |
dhalange Kandhabuwana |
panggêndèripun pawèstri ||

10. Pramilane gupuh-gupuh |

lajêng ngaturi si adhi |
wêwah malih katambahan |
sapêngkêre kang lumaris |
pun thole ngantèn Gêduwal |
sakèhe buron wanadri ||

11. Samya lumêbu mring dhukuh |

tyasulun tambah prihatin |
saking wangsiting jawata |
mantune lir wingi uni |
srana nanggap ngêl-ungêlan |
utawi ananggap ringgit ||

12. Mila ing panuwunulun |

mangke ing sadèrèngnèki |
minggah pinarak panggungan |
gangsa mungêla rumiyin |
ki dhalang mèsêm ngandika |
inggih kiraka prayogi ||

13. Mênggah gangsa ungêlipun |

mangke sadèrènge kawit |
kula namèkakên Gagal |
ki buyut suka lingnya ris |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 427 >

 kataluwa dlas samangkya |
ing pangruwatipun adhi ||

14. Kula borongkên puniku |

kiraka inggih prayogi |
basanipun babarpisan |
de sajèn-sajèn piranti |
kula sumangga kiraka |
kadi kang kasêbut tulis ||

15. Wus katampèn kyai buyut |

pratelane kang sasaji |
sinungakên maring putra |
sampat sadaya miranti |
kadi lodok Ki Gêduwal |
nata-nata ngrakit-ngrakit ||

Jilid 2 - Kaca : 323

16. Paripurna sadaya wus |
dhalang saknalika awit |
talu anata gamêlan |
kawusane dhalang luwih |
kacarita buron wana |
sirna wangsul mring wanadri ||

17. Dènnira têtalu suwuk |

ki dhalang lajêng mangarsi |
lampahane Manikmaya |
gantya wau kang winarna |
rara Primpên wus busana |
asinjang limar-katangi ||

18. Kasumêkan ijêm pupus |

rimonge kuning dumêling |
ukêl gondhèl barondongan |
borokan sêkar taluki |
jungkat pênyu jram sak-ajar |
lungsèn ukêl argulo brit ||

19. Wida jênar marbuk arum |

sasêngkang cêmêng cinêplik |
sotya panunggul satunggal |
supe bathok sisih gadhing |
sêsêlut salaka mulya |
supe tajug kanan kering ||

20. Rampunging karya mangapus |

sap-asta jingga sumampir |
anèng asta ingkang kiwa |
cukil karna silih asih |
kênarèn mas isi bawang |
sorog pêthèn lading gapit ||

21. Asta ingkang têngên manggul |

talam alit isi sari |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 428 >

 rinujit badhe sangsangan |
malathi sinêling gambir |
karang mêlok tinêngahan |
argulo jênar myang abrit ||

22. Lawan gêgombyoking dhuwung |

campur bawur ganda minging |
badhe sêkar palênggahan |
konyoh jênar arum wangi |
talêkêm lisah jêbadan |
gantèn mengkol sêdhah sêmprit ||

23. Sadak apu bumbon alus |

gambir sêdhêp sêmu manis |
jambe jênar nêmpol ngambar |
panasar trus tanpa isi |
sata eca dhinèdhèssan |
sês wiru sinumpêt mathis ||

24. Têmpaos uwur kinaduk |

sang dyah lumampah nèng ngarsi |
ginarubyug para warga |
prapta (n)jujug cakêt kêlir |
pinarak ajêng-ajêngan |
lawan kyai dhalang sigit ||

25. Mung kêlêtan widhig janur |

datan mawi dèntangsuli |
binuka katon ki dhalang |
sinawuran urapsari |
(m)baladêr ing palênggahan |
talam katur linut liring ||

26. Kurang thithik adu dhêngkul |

sang dyah aturira ririh |
cumanthaka dasihpara |
kumapurun angaturi |
sêgah sawontêne dhêkah |
mêrgaya bilih prayogi ||

Jilid 2 - Kaca : 324

27. Muhung dados cihnanipun |
sumungkême ingkang dasih |
dhuh mugi dipunparêngna |
cumadhong èsthining ati |
ngagêm sêkar konyoh jênar |
nyamping jinêbadan wangi ||

28. Gantèn ginêgêt ing pucuk |

êsês sakêbulan naming |
ki dhalang nampèni talam |
nglocitèng tyas baya iki |
bojone bagus Gêduwal |
patut ana tut kêpontit ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 429 >

29. Wasana ngandika arum |
pasugatanira nini |
bangêt panarimaningwang |
sartane ingsun lêgani |
kang dadi pamintanira |
sang dyah sukane tan sipi ||

30. Dumadya sangêt nahên kung |

wayang wuyungan ing galih |
ki dhalang lamba kewala |
nulya nglajêngakên ngringgit |
kocap Ki Buyut Gêduwal |
bikut dènnya nglaladosi ||

31. Sugata dhalang wus rampung |

nyandhak niyaganirèki |
ngladoskên wedang pangêndhang |
kinintên menda kabincih |
kinêpruk ing tabuh kêndhang |
sakayang Gêduwal (n)jêngking ||

32. Makprêg rai ngêpruk kriyuk |

rêmuk mawut (m)balabari |
mripat klilipên pêcahan |
lambe katlusuban cangkir |
rai dhadha ambêranang |
dadi kraos panas thithik ||

33. Ikêt kasingsal kacêgur |

têmpolong wus isi lami |
agadêg nyat sirah katulak |
gayor gong garêse gathik |
lawan êgong panyuwukan |
(n)dhoko sambate dêrwili ||

34. Wong sêngit tan katarèku |

apa kapanjingan eblis |
kabangêtên sasêmbranan |
dosa apa mring sirèki |
nyawiyah sawênang-wênang |
nyang wong panas jêring manjing ||

35. Yèn wurua dene durung |

sunggata badhèg lumadi |
babo babo cobak aja |
dakpèk gawemu kiyai |
dak ngene yèn aku wêgah |
adhuh adhuh barêng mati ||

36. Ki pangêndhang api watuk |

kêkêl kêndhang dènsungkêmi |
(n)dêngèngèk sarwi ngandika |
bagus hya dadi tyasnèki |
kang agung aksamanira |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 430 >

 pandêlênge wong wus boging ||

37. Daksêngguh ki mau wêdhus |

ngonyok arêp anocoki |
suguh sêga lan panganan |
mula banjur daktêmpiling |
rikne gêtunku kaya pa |
(m)bok ya sêtaun yèn mari ||

Jilid 2 - Kaca : 325

38. Bubare wayangan besuk |
sira masthi olèh jampi |
cêngkir gadhing pipingitan |
banjur wani nong anuning |
pangajapanmu ing tawang |
saksayahe anuruti ||

39. Ki Jaka nir napsunipun |

sirna kang karaos sakit |
kerogan gumuyu latah |
ngling lucu kiyai iki |
tètèse kang pangandika |
mugi-mugi anêmahi ||

40. Inggih kyai sampun-sampun |

cêkak tan dados punapi |
sawêg cilakaning badan |
manawi ing têmbe manggih |
sukawirya pinilala |
ing ngagung wong ayu kuning ||

41. bênêr calathumu bagus |

banjurna (ng)gonmu ngladèni |
(ng)gogohi ikêt grênêngan |
bêcike kapriye iki |
arêp matur kyai dhalang |
nyuwun lakon nyênyês manis ||

168. Dhandhanggula
1. Lamun ingong adandana maning |
bali nganti garinge kang dhêsthar |
kasuwèn cèwèt pêrlune |
(m)bok ngene bae uwus |
ngarah apa mangsa apangling |
barang kang cêlak kothak |
kyai kula nyuwun |
lampahan kang nyênyês-nyanyas |
mukêt rame salah satunggal kang pundi |
pala kêlawan ekrak ||

2. Kyai dhalang dèrèng amangsuli |

miyat kang èstri macak anyanthas |
ngalela cakêt lungguhe |
lan ki dhalang mèh gathuk |
Gêduwal ngling gèdhèg nudingi |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 431 >

 bil tobil bangêt eram |
marang sira gêndhuk |
la (m)bok aja cêdhak-cêdhak |
(ng)gonmu linggih marang kyai dhalang kuwi |
lanang tur dudu sanak ||

3. Upamane tan kêlêtan kêlir |

banjur ruwêt nyandhêt kene kana |
angèl ucul-uculane |
ri kang sinungan wuwus |
rara Primpên mamanas ati |
mucang nunggil kêcohan |
angêlorot susur |
Ki Gêduwal têbah jaja |
gêtêm-gêtêm undurira nolah-nolih |
sigêg lampahe wayang ||

4. Nyai Juru satamunirèki |

miwah jalma kang samya umiyat |
sêpuh atanapi lare |
suka mawantu-wantu |
saya kathah ingkang ningali |
ing pandhapa wus kêbak |
palataran pênuh |
kang tan wruh wujuding wayang |
têka trima mung myarsa cariyosnèki |
sukane nora beda ||

Jilid 2 - Kaca : 326

5. Ki Panjangmas dènnira angringgit |
Murwakala nyênyês krasèng driya |
lumintu babanyolane |
dhasare kaduk cucut |
para èstri samantên ugi |
sayuk asuka rêna |
kapingkêl kapoyuh |
gumujêng ambata-rêbah |
ana ingkang (ng)gabloki rowange linggih |
mijêt wêtêng balabag ||

6. Amangsuli adêge kang ringgit |

Kandhabuwana dènnira mayang |
tan tambuh tan ngorakake |
maring kang mambu kalbu |
nahan wau dhatêngirèki |
mancapat kang umiyat |
anggili gumrubyuk |
randha krisik Mêndhangrêja |
myang wêkanya rara Lekoh maksih sunthi |
gombak (n)jêbobog gimbal ||

7. Ambagêgêg nyogo anèng ngarsi |

linggih jegang tangan malangkadhak |
de kang ana ing wurine |
dayata kaki Buyut |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 432 >

 Mêndhangsuka dhukuhirèki |
kakalih wêkanira |
Candramawa sêpuh |
kang nèm Jaka Bêlang-yungyang |
kaduk juwèh nyaru kang lungguh nèng ngarsi |
rara Lekoh jinawat ||

8. Tobil eram sabên nonton ringgit |

uwong iki mêsthi uwis ana |
(n)janggol nèng ngarêp lungguhe |
êntute rêbut dhucung |
brat brut thit thut nganti tundha tri |
tur nimbrah sumarambah |
tèmbêl têdhak ngirung |
karo (m)bok mênêng kewala |
dhela-dhela gèdhèg-gèdhèg gobag-gobig |
apa bêndana tepas ||

9. Lo lo ngrêngkap rambute winiwir |

apa arêp gêlungan tampahan |
wathah ngarompyoh kèlèke |
(ng)gêmbulêng kaya grumbul |
makbrêng lêdhis anyir sathithik |
kae bêrite nigan |
manggung muntap-muntup |
(m)bok wis nèh (ng)gonne gêlungan |
lo rak mrucut iyah nganggo maleroki |
nuli anarik cagak ||

10. Rara Lekoh nolèh nabda wêngis |

si diblêgo diluwuk dilabrag |
dikêpruk lêsung irunge |
dingono-ngono alu |
rogung jiwa wudêlmu jlanthir |
wong edan tan prasaja |
sak karêp-karêpku |
dulêg nganggo sumakeyan |
nora kêna wong nglêsêd ngaruh-aruhi |
cungire criwis turah ||

Jilid 2 - Kaca : 327

11. Ngati-ati dakwadulkên nyai |
nora jamak uwong kurangajar |
cocotmu mêsthi dèn-onthèl |
pêdhèt tan sawanan gung |
biyung aku dilêladaki |
wong sêrêng irung panjang |
jlênthir wudêlipun |
ae bèng têka mênênga |
wong dijawat cêpak jatukramanèki |
ngaliya ngarsaningwang ||

12. Rara Lekoh majêng dènnya linggih |

junjung bokong êntute ngumandhang |
nampêg kang anèng wurine |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 433 >

 ngisis Mêyungyang jêpluk |
rara Lekoh anampèl wêntis |
gumuyu lakak-lakak |
Candramawa muwus |
dhuh-adhuh saduluringwang |
ywa cariwis mundhak camah sira yayi |
tur sinaru ing kathah ||

13. Nganti silêp caritaning ringgit |

ki Mayungyang (ng)glêgês nabda sora |
anu kang dhèk Paing kae |
arinta ngidhang kaul |
marang pasar nadar ngluwari |
sarana nganggo bêksa |
wirèng tamèng pênthung |
tamèng bathok pênthung carang |
sabên pasar dak jogèti sung rijêki |
saka dhawuhing dewa ||

14. Ambêntoyong bubar pasar mulih |

lali nora (ng)gawa punakawan |
klincutan dakgawa dhewe |
mung jênang alot têlu |
dakmut kabèh nora kêtawis |
tumêkèng kali nyabrang |
kithing aku wêruh |
lintah mantu bêbesanan |
karo kinjêng bubar têmu (m)bukak ati |
nayuban sopyan-sopyan ||

15. Pacêt jogèt gêndhing Jangkung-koning |

kang nglarihi Cèlèng lan (m)bah Ima |
tiba gong ngaturi ngombe |
aku kêkêl gumuyu |
jênang têlu kolu tan kari |
ah kabênêran kakang |
ora sida gêtun |
sabên esuk yèn bêbuwang |
amung mêtu jênang alot siji-siji |
dak pundhut misih wêtah ||

16. Kanggo sèmèk nganti tigang kenjing |

têlas jênang miyos kaya pisang |
mangu-mangu tyasku kiye |
(n)jêtung mangemut-emut |
apa yèku mêngko gèk tai |
yèn sayêktine tinja |
majik limis alus |
yèku pasihaning dewa |
pisang kêpok kukusaning midadari |
ginanjarkên maring wang ||

17. Aku nekat siji dak icipi |

têka êmpuk sêpêt sawatara |
mung rada badhêg ambune |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 434 >

 dadi karêm arimu |
sabên ngising dakling-ilingi |
yèn mêtu kaya pisang |
enggal (ng)gonku (n)jukuk |
pamanganku sasingidan |
aku isin yèn didakwa dhahar tai |
wong satêmêne pisang ||

Jilid 2 - Kaca : 328

18. Nayataka nolèh anudingi |
he he mênêng aja cêcaturan |
ana wong dielikake |
têka malah (n)dêlarung |
ki Mêyungyang pi-api ajrih |
kèndêl ujaring bapa |
(n)dhèhèm alok gupruk |
lo lo kae sing angêndhang |
pancèn prigêl irama ajêg lêstari |
pamangane tan kêndhat ||

19. Thung dhêng sruput kriyak mangan puli |

Nayataka mundur-mundur nyandhak |
wudêl pinuntir ngêlèwèr |
Mêyungyang cêp (n)dêrkukul |
lir sinêntak ingkang ningali |
gar-gêr ambata-rêbah |
ki Panjangmas cucut |
tan wus yèn dèn-ucapêna |
sukaning tyas jalu èstri lare alit |
nahan ki Panjangêmas ||

20. Linajêngkên cariyosing ringgit |

Jatusmati buburoning Kala |
dhatêng (n)jujug pagongane |
ngathêngkruk nabuh kêthuk |
Sanghyang Kala gupuh nututi |
kanggêg kandhêg ing latar |
ajrih malbèng tarub |
mandêng linggiye ki dhalang |
mila nama kalasa têkèng samangkin |
mundur Bathara Kala ||

21. Sèndhèn cikal tumaruna wanci |

mila lajêng anama kalapa |
satêmah dhoyong adêge |
lah ing kana ta wau |
Kandhabwana dènnira ngringgit |
ngêtrapkên bêbanyolan |
kang myat gêr gumuyu |
Hyang Kala gumujêng latah |
gumalêgêr kagyat kang sami ningali |
ririh samya raosan ||

22. Guyu apa têka (ng)gigirisi |

gigithokku mangkorog saomah |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 435 >

 marinding sakujur nyabe |
ngoplok bêbokong gathuk |
nora enak rasaning ati |
kesah alon-alonan |
gusis èstri jalu |
kocap kèndêl dènnya (n)dhalang |
Kala nglela sarwi angandika aris |
hèh dhalang bacutêna ||

23. Kandhabwana amangsuli aris |

hêlo kowe si Kala kang prapta |
Kala kagyat lon sabdane |
hèh dhalang têka wêruh |
sira marang ing jênêng-mami |
ki dhalang mèsêm lingnya |
pagene tan wêruh |
têkamu mandhêg plinggihan |
ya mulane aran kalasa puniki |
banjur asèndhèn cikal ||

Jilid 2 - Kaca : 329

24. Mila jênêng klapa apa yêkti |
iya bênêr tuturmu sadaya |
ko mênêng apa sababe |
mulane mênêng ingsun |
padha bubar kang aningali |
hèh hèh mêngko ta dhalang |
ulun tanya èstu |
purba wisesane sapa |
kawruhamu Kala purbane ya mami |
wisesane kang nanggap ||

25. Lamun ingkang nanggap marentahi |

banjurake ênggoningsun mayang |
saèstune lêkas manèh |
hèh dhalang raganingsun |
dhêmên bangêt ênggomu ngringgit |
mara ge tutugêna |
apa srananipun |
sranane yèn akèh kurang |
yèn sathithik turahe angluluwihi |
Kala suka tatanya ||

26. Ulun ayun miyat lakonnèki |

ing tutuge dhalang angandika |
lakon Manikmaya kiye |
pra dewa ngusung gunung |
dhalang lamun lêga ing ati |
banjurna (ng)gonmu mayang |
ulun wèh sranamu |
sataksawe uwang dinar |
ki dhalang ngling aku êmoh opah picis |
ah aèng sira dhalang ||

27. Têka ora arêp opah picis |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 436 >

 sing kok karêpake baya apa |
daklêgani saksayahe |
Kala kok gêgêm iku |
apa ranne ingkang sajati |
iku kang ingsun têdha |
dadi arannipun |
Hyang Kala mèsêm ngandika |
kang dakgêgêm badhama paesan iki |
lah ênya tampanana ||

28. Ananging ta ingong darbe janji |

aja nganti lêgi dadi tikta |
badhama sampun tinampèn |
ki Kandhabuwanèku |
tandya lêkas angringgit malih |
sêsêge saya tambah |
nêngna kang winuwus |
wontên durjana sakawan |
siji nama Kuthila damêlnya madik |
dwi Langkir karyanira ||

29. Malajêngkên barang (ng)gonne maling |

tiga Pênthungluyung kang ajaga |
kapat Jugilwar-aware |
ambabah karyanipun |
abipraya samya mamaling |
katrênjuh janma nganglang |
padhang oboripun |
Kuthila Langkir lumajar |
Pênthungluyung Jugilawar-awar kari |
lumêbêt ing panggonan ||

30. Tunggil yaga tanggap anggêntosi |

nabuh kêcèr lawan nabuh kêmpyang |
nêngna kang wor niyagane |
kacrita Kala ngantuk |
nuju mênga tutukirèki |
binalang tigan ayam |
kakalih kacêmplung |
ngaros sêgêring sarira |
garagapan jênggirat ngandika aris |
hèh dhalang lilanana ||

Jilid 2 - Kaca : 330

31. Ulun mêtu ing (n)jaba kang awit |
mega malang wus anggathêng têrang |
kamanungsan baya mangke |
Hyang Kala mêdal gupuh |
praptèng (n)jawi mambêt gandaning |
bêbayi lair lagya |
sinuci ing ranu |
barêsih nulya cinandhak |
ing Hyang Kala kang darbe yoga cat eling |
cat nora kaèngêtan ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 437 >

32. Jaka Mulya dupi aningali |
nganan ngering Hyang Kala wus kesah |
amasrahakên kêthuke |
wus mêdal gya kapêthuk |
ing Hyang Kala cinandhak aglis |
gigithok tan kêna wal |
ayun kinalêthuk |
èngêt badhama paesan |
nèng titipan Hyang Kala lumêbêt malih |
kapanggih kyai dhalang ||

33. Sarwi tanya lah pagene uwis |

iya Kala mangsane wis bubar |
mula ingsun mênêng kiye |
hèh dhalang iya uwus |
lah rucatên kêlirmu aglis |
aja padha caturan |
kêlir rinucat wus |
hèh dhalang badhamaningwang |
êndak jaluk arêp prêlu kanggo thithik |
ah ingsun nora suka ||

34. Êlo priye ulun rak wus janji |

aja nganti lêgi dadi tikta |
têka cidra dhalang kowe |
dakijoli prabotku |
êndi ingkang sira sênêngi |
utawa uwang satak |
sawe dinar mau |
Kala yèn ingsun arêpa |
wis dhèk mau (ng)goningsun gêlêm nampani |
branarta kanggo apa ||

35. Hyang Kala ngling dakjunjung sirèki |

mêsthi dadi larane tyasira |
ki dhalang rum andikane |
tan dadi manahingsun |
lah kêpriye karêpirèki |
de kang dakjaluk Kala |
bocah loro iku |
kadarbeya ing manira |
parènèkna yèn uwis ingsun tampani |
badhama tampanana ||

36. Sanghyang Kala jêgrêg tan kêna ngling |

ngunandika iki golong aran |
nyandhungi (ng)goningsun golèk |
ing mamangsan satuhu |
mundhak aku kelangan kalih |
nanging antuk lilima |
yèn panujèng laku |
pitu pisan dadi pangan |
wacana ngling badhama ulungna dhisik |
marang ing jênêngingwang ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 438 >

37. Nora angèl bocah loro iki |
janji uwis nampani badhama |
pasthi banjur dak-lungake |
ki dhalang andika rum |
apa kowe tyas sanggarunggi |
tan ngandêl jênêngpara |
upamane ingsun |
darbe anak ayu endah |
kok karêpkên apa bocah têka dhisik |
iku basa (n)dupara ||

Jilid 2 - Kaca : 331

38. Ya ta wau Hyang Kala gumlindhing |
lare kalih wus katur ing dhalang |
badhama pinaringake |
Hyang Kala tatanya rum |
mungguh kowe kalawan mami |
tuwa êndi ta dhalang |
Kala tuwa aku |
Hyang Kala malongo nabda |
hèh (m)bok raub tlaga Madirda rumiyin |
rak tuwa raganingwang ||

39. Kyai dhalang mèsêm ngandika ris |

Kala sira têka ngaku tuwa |
apa ta dhèngêr asale |
duk durung ana Ingsun |
o lah dhalang ulun tan uning |
balik kowe apa ta |
wêruh asalingsun |
dhalang ngling pasthi uninga |
ing asalmu sadurungira dumadi |
hèh Kala rungokêna ||

40. Ki Panjangmas sung sasmita maring |

ing niyaga mungêl gêndhing Dhêndha |
jantur purwaka lamure |
nalika awang uwung |
durung ana bumi lan langit |
tamat pamaosira |
janturan kalamur |
gya maos sampurnèng puja |
wusnya tamat ngucapakên wayang malih |
Hyang Kala angandika ||

41. I i dhèngêr têmênan wong iki |

kyai dhalang malih angandika |
apadene Kala kowe |
isih awarna banyu |
ingsun iya ngawuningani |
ah maido wis ora |
lamun sira wêruh |
aku ngalah dadi mudha |
mara payo arannana kang atiti |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 439 >

 iya sira rungokna ||

42. Ki Panjangmas nulya anglêkasi |

mungêl ingkang nama Santipurna |
hong ila hèng bubukane |
tumêkèng tamatipun |
wusing tamat carita malih |
Hyang Kala duk miyarsa |
malongo gagêtun |
kêlop-kêlop netranira |
nabda ririh iya wus tètès patitis |
jurudêmungmu tatas ||

169. Jurudêmung
1. Lah kowe apa uninga |
titipan kang ana aku |
pira kèhe myang rannipun |
ki dhalang aris ngandika |
yêkti bangêt gonku wêruh |
pan ana patang panggonan |
dene ta dumunungipun ||

Jilid 2 - Kaca : 332

2. Ana ing bathuk sajuga |
caraka-balik rannipun |
loro kang ana têlakmu |
katêlu ana ing dhadha |
Sastra-binêdhati iku |
cacah ranne balanira |
dene jangkêpe kang catur ||

3. Kang têrus ing gigir para |

cacah jênênge sadarum |
iya balane bojomu |
lah mara masang karna |
tilingêna kang katêrus |
Panjangmas asung sasmita |
gangsa myang ricikan suwuk ||

4. Ki Panjangmas wiwit mêdhar |

caraka-balik puniku |
tamating pamaosipun |
nulya Sastra kang nèng têlak |
pamaosira wus tutug |
nulya Sastra kang nèng dhadha |
Sastra-bêdhati tinutur ||

5. Titi ing pamaosira |

nulya mêdhar Sastra kang trus |
ing gigir sawusnya putus |
Sanghyang Kala duk miyarsi |
tatas-titis nêtês atus |
larut bayuning kang ngangga |
wingwrining tyas lon umatur ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 440 >

6. Iya wis aku narima |
pancèn têmên kalah sêpuh |
saiki ambapa ingsun |
marang sira bapa dhalang |
ki dhalang suka lingnya rum |
Kala saiki lungaa |
iya bapa aku nurut ||

7. Apa ing sapangrèhira |

ananging panuwunulun |
wacakêna Santikukum |
têgêse iku uninga |
lan Mandhalagiri luhung |
anggêrêkkên balaningwang |
akèh kang kaplêsit nylinthut ||

8. Cikmèn padha glis têkanya |

Kandhabuwana ngling arum |
lah iya luwih panuju |
nahan Ki Panjangmas mêdhar |
maos punang Santikukum |
Hong purwayanti bukanya |
tumêkèng satamatipun ||

9. Wusnya tamat nulya mêdhar |

Mandhalagiri puniku |
utawi Balasarèwu |
rampunging pamaosira |
nahan ki Panjangmas laju |
crita mangkana Hyang Kala |
tyas suka langkung panuju ||

10. Dhuh bapa wong tuwaningwang |

muga andhangana kalbu |
suka rêna asung wêruh |
bapa aku wacakêna |
Santi Banyakdhalang luhung |
Kala iya luwih prayoga |
kang dadi ing panjalukmu ||

11. Ananging lèrèn sadhela |

Kandhabuwana lingnya rum |
uwa Kalunglungan gupuih |
jêngandika babarêna |
sakèh ingkang anak putu |
wawrat ênèm myang parawan |
pêngingên nonton rumuhun ||

Jilid 2 - Kaca : 333

12. Mênèk kenging Banyakdhalang |
tan panuju têmbenipun |
Kalunglungan madan asru |
he he anak putu ingkang |
mêtêng nom lan prawan kêncur |
lah ta padha sumingkira |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 441 >

 dene ta mêngko yèn uwus ||

13. Rampung mêdhbar Banyakdhalang |

padha balia nak putu |
nonton manèh saksayahmu |
kang kinèn wus samya mentar |
dhalang Panjangmas tumungkul |
mêdhar ingkang Banyakdhalang |
nyênyês arum swara runtut ||

14. Ingkang gêndhaga wus tamat |

nulya ki Panjangmas gupuh |
mangsuli cariyosipun |
Kala matur kyai dhalang |
bapa aku (n)jaluk adus |
padusaku banyu mulya |
dinèkèkan picis slikur ||

15. Kalawan kêmbang sêtaman |

iya Kala iku uwus |
dak sêdyani panjalukmu |
dhalang Panjangmas amêdhar |
padusane Kala mau |
rampunging pamaosira |
wayang Hyang Kala sinambut ||

16. Têmbungipun siniraman |

cêmpurit duding winasuh |
ing sêkar sêtaman mau |
sarampungipun kinumbah |
gya winisik basanipun |
wayang cinêlakkên kathah |
ririh ing pamaosipun ||

17. Paragat maos wisikan |

wayang Sang Hyang Kala sampun |
wangsul tinancêpkên lungguh |
cinritakkên Sang Hyang Kala |
bapa sawuse awakku |
kodusi asêgêr sumyah |
aku (n)jaluk kudang kidung ||

18. Kowe bapa apa bisa |

ngudang kaya (n)jêng pukulun |
rama Sang Hyang Giri Prabu |
ki dhalang mangsuli bisa |
wayang Hyang Kala jinabut |
jinogètkên ki Panjangmas |
mêdhar kukudangan gupuh ||

19. Tamat mêdhar kukudangan |

wayang Hyang Kala wus lungguh |
tandya angabêkti matur |
bapa pangabêktiningwang |
sapisan kewala uwus |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 442 >

 kanggoa ing salaminya |
tinitah ing Bathara Gung ||

20. Kalamun ing Suralaya |

sasêmbahanku Hyang Guru |
ngarcapada sariramu |
ing satêdhak turunira |
dak rêksa sêtya satuhu |
samonèku kang pinanggya |
antaraning budi luhung ||

Jilid 2 - Kaca : 334

21. Kalair prasêtyanira |
bangêt panarimaningsun |
dak èstrèni ing lakumu |
sampun mundur Sang Hyang Kala |
ngandika mring garwanipun |
nimas ngabêktia bapa |
lan wadu-barat sadarum ||

22. Miwah padha anyuwuna |

sangu apa sasênêngmu |
Durga majêng ngraup suku |
rama pangabêktikula |
iya rara pangèstuku |
sira agaweya papan |
ana lorwetan puniku ||

23. Aran ing Krêndhawahana |

urute si Kêndhêng gunung |
abanjar dawa puniku |
karo ing si Tênggêr arga |
titahing dewa sararum |
kang murih marang ing dina |
kailangan umur puput ||

24. Ing kene (ng)gonningsun nyetra |

kariya milih sirèku |
samono mau kang purun |
nuninggih rama sandika |
putrane anyuwun sangu |
warni arta swidak uwang |
abragging pawon sadarum ||

25. Miwah sèn-isèning griya |

lêmpir glaran ingkang alus |
myang sumêkan warni catur |
pandhan binêthot sajuga |
ijêm ringin kalihipun |
katri songèr namanira |
daringin jangkêping catur ||

26. Ing têmbe nak-putu ingkang |

sami kapengin mangrasuk |
sinjang sêkaran puniku |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 443 >

 mawia jawab ing kula |
sadangunira mangrasuk |
kula lilani nganggoa |
pangantèn inggal puniku ||

27. Bilih botên makatêna |

datan lêga manahulun |
tampia upataningsun |
ya rara luwih prayoga |
daktuturane kang kantun |
mundur Dyah Bathari Durga |
Hyang Panyarikan mangayun ||

28. Mangênjali aturira |

kawula anyuwun sangu |
ron karopak ingkang alus |
kalih kisi pangot waja |
pamintamu ingsun angsung |
mundur Sang Hyang Panyarikan |
mêsat mring kayanganipun ||

29. Gya Lêbakipun mangarsa |

nêmbah matur dhuh pukulun |
ingkang abdi nyuwun sangu |
ayam jalêr èstri gêsang |
lele kalih ingkang idhup |
gêcok ingkang warna-warna |
tuwin sinjang tuluh-watu ||

30. Sagêgêm sisih wos pêthak |

warni sanga tumpêngipun |
jadah warni sanga namung |
sêkul asahan pênakan |
kupat lêpêt lêgandha nung |
pula-gringsing pula-gimbal |
awug-awug kaduk juruh ||

Jilid 2 - Kaca : 335

31. Tatêdhan bangsa kukusan |
rêmikan sapêpakipun |
rujak bakal ingkang wutuh |
cadhong jênang ingkang pêpak |
pala kasimpar gumantung |
pala pêndhêm mamêntahan |
tuwin sinjang pêrlunipun ||

32. Kangge (ng)gendhong kang têtêdhan |

prayoga ing panyuwunmu |
Lêbakiyuk wus amundur |
Kêblakdhêkla kang mangarsa |
marèngès nêmbah umatur |
pukulun gusti kawula |
ingkang abdi nyuwun sangu ||

33. Sêkul ulam myang panganan |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 444 >

 kawradinkên kancaulun |
prayoga sapanyuwunmu |
Kêblakdhêkla kang wus mêdal |
Kalabanjar amangayun |
kawula pun Kalabanjar |
plataran panggenan-ulun ||

34. Ywa supe diprêtènana |

tumpêng sakilan (ng)gilipun |
wiyar sapêcak plêng namung |
sawontêne ulam-ulam |
dupa sêkar campurbawur |
picis patang kèthèng wêtah |
yèn tan makatên saèstu ||

35. Mindhak krêp ngumpêtkên bocah |

iya atut panjalukmu |
daktuturane kang pungkur |
Kalabanjar wus umêsat |
Kalaèncèr sowan matur |
Kalsèncèr namakula |
manggèn prapatan dêlanggung ||

36. Dipêrtènana wakingwang |

tumpêng sapêcak (ng)gilipun |
kang sakilan wiyaripun |
lawuh ulam gêgorèngan |
ulam gêgodhogan namung |
jajanganan kêmbang gantal |
dupa picis kèthèng wolu ||

37. Yèn botên makatên apan |

kula mindhak asring (m)bêsur |
jêngglèng tyang numpak kudhèstu |
iya ing panuwunira |
daktuturana kang pungkur |
Kalaèncèr sampun mêsat |
Kalajathok majêng matur ||

38. Kalajathok nama-amba |

manggèn ing watoning salu |
mênèk gêlêm nyanak ulun |
sabên-sabên mêntas nêdha |
watoning ambèn puniku |
(ng)gih kadèkèkana upa |
mung kalih sisih thil namung ||

Jilid 2 - Kaca : 336

39. Kang ajêg hya kongsi kêndhat |
yèn wontên wisa puniku |
saking jawi asalipun |
amba sagah mangsulêna |
iya Jathok panyuwunmu |
daktuturane kang wuntat |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 445 >

 kang sinung ling sampun mundur ||

40. Kalajangkung marêg nêmbah |

amba nama Kalajangkung |
manggèn ulon-ulon-ulun |
kang dados panyuwunamba |
yèn têmên panyanakipun |
sabên tilêm myang tilêman |
sampun sok idu mandhuwur ||

41. Bilih wontên wisa-wisa |

kang saking nginggil puniku |
kula sagah nulak wangsul |
iya bangêt panrimèngwang |
daktuturane kang pungkur |
Kalajangkung wus amêsat |
Nyi Kalaijèn mangayun ||

42. Nyai Kalaijèn amba |

cumadhong dhawuh pukulun |
punapa tumut tinundhung |
punapa parêng kantuna |
sira misia lêstantun |
apa panggaweyanira |
Kalaijèn nêmbah matur ||

43. Nuninggih dhatêng sêndika |

anamung panuwun-ulun |
yèn nuju wêdalanipun |
lare momonge kang pêpak |
iya dakwisik kang pungkur |
Kalaijèn wus umêsat |
gantya sinom sêkaripun ||

170. Sinom
1. Nahên ta ingkang kocapa |
wadyane Kala wus gusis |
ki dhalang Kandhabuwana |
amatak Gumbalagêni |
kèndêl criyosing ringgit |
Kyai Panjangmas tumungkul |
mêdhar Kumbala-asya |
tamat dyan ngucapkên ringgit |
Dèwi Êsri Dyan Sadana wus mangarsa ||

2. Kandhabuwana ngandika |
ingsun lêstarèkke Êsri |
panggaweyan marcapada |
ngratoni kanang rêjêki |
manêmbah Dèwi Êsri |
pukulun dhatêng anuwun |
sandika ngèstokêna |
panyuwunulun kang gêmi |
kang nastiti kang sarwa-sarwi rêsikan ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 446 >

3. Saha ingkang gêmi ngucap |
kang kêrêp ngangge wêwangi |
bilih amarêngi olah |
rêjêki longana kêdhik |
jumputan namènèki |
kangge wilujêngan namung |
sabên wêdalanira |
utawi yèn darbe kardi |
amamantu sak-dangane ingêlongan ||

Jilid 2 - Kaca : 337

4. Sagêgêm apan kinarya |
wilujêngan nyapêkêni |
tanapi kang darbe karya |
ngajêngkên midadarèni |
èstri jalu dènbêrsih |
sontêne kramas garujug |
jalêr numpangkên dandang |
kang èstri (n)dadoskên api |
ingkang jalu mususi napungkên bêras ||

5. Nyambat nyêbut dhatêng kula |

utawi sampun tabêri |
congkrah kalih anak rayat |
kadang myang tangga têpalih |
sukur yèn andarbèni |
pajêgan dhandhing kumêndhung |
dene yèn botên gadhah |
klasa mawon sisikmêlik |
bantal anyar kêndhi anyar kêbak toya ||

6. Dilah murup jodhog clupak |

kang anyar lisah kang jêrnih |
utawi manawi lêkas |
angênèni raga mami |
punapadene bilih |
ayun nginggahakên lumbung |
nganggea ingkang sarwa |
rêsik agêganda wangi |
amiliya dintên wanci kang prayoga ||

7. Pêrtenana myang slamêtan |

sampun ngantos wontên cicir |
yen tan makatên bathara |
botên lêga ing tyasmami |
ki dhalang ngandika ris |
daktuturane kang pungkur |
hèh kowe si Sadana |
lêstariya sira dadi |
ing ratune sandhang panganggo barana ||

8. Matur Rahadyan Sadana |

pukulun langkung kapundhi |
mênggah panyuwunkawula |
sampun ngantos nyêri-nyêri |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 447 >

 nganiaya kapati |
dhatêng ing panganggènipun |
sampiran kang prayoga |
pring tutul alus sinisik |
sampun ngêbrèh kang sae panggarapira ||

9. Bilih botên makatêna |

èstu kula sêpatani |
Kandhabuwana ngandika |
dak tuturane kang kari |
Dyan Sadana Dèwi Sri |
sakaliyan sampun mundur |
Hyang Gumbrêg wus mangarsa |
(n)jêrum aturira aris |
amba nami Gumbrêg dewaning maingsa ||

10. Pukulun panuwun amba |

kalamun amangun-kardi |
mati amragat maesa |
katêdhanana rumiyin |
rayate kyai panti |
manganggea kang tinamtu |
sarwi anggêgendhonga |
têtêl wontên tenggok alit |
mawi payung anyangking gêlaran pandhan ||

11. Maesa sawusnya rêbah |

glaran ginlar dènlênggahi |
lajêng kasêbawanana |
ki Gumbrêg aku sung uning |
momonganmu samangkin |
daksêmbêlèh kanggo mantu |
bisaa babar turah |
utawane bokmanawi |
mêntas kangge madamêl angolah sawah ||

Jilid 2 - Kaca : 338

12. Ginuyanga kinosokan |
badane ingkang barêsih |
tinuwukan têdhanira |
myang sampun ngantos anggitik |
pênjalin pêthaknèki |
ngriku pangapêsanipun |
sabên dintên Jumuwah |
Wage atanapi Lêgi |
myang Anggara Kaliwon sungu tracaknya ||

13. Kalisahana sadaya |

miwah binorèhan wangi |
kandhang sinajènan sêkar |
utawi yèn nuju sakit |
pojok lèrkilèn nênggih |
kowong ginantung nèng ngriku |
pojok kang kidulwetan |
ginantungan blarak krambil |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 448 >

 mung puniku pukulun atur kawula ||

14. Iya dakwarahe wuntat |

Sang Hyang Gumbrêg wus umijil |
Sang Hyang Mariyi mangarsa |
andhêkêm umatur aris |
amba nama Mariyi |
dewaning ayam sadarum |
bilih momongan-amba |
yèn badhe dipun pragati |
kinurunga sungana têdha kang kathah ||

15. Lah sukur mawi ginuyang |

sinabawan kaki Mriyi |
momonganmu ingsun pragat |
kangge ewuh-ewuh yêkti |
bisaa ambrêkati |
babar kèh turahanipun |
nuwun namung punika |
dak tuturane kang wuri |
Hyang Mariyi mundur Têmbalung mangarsa ||

16. Amba pun Têmbalung nama |

dewaning cèlèng sabumi |
jalma ingkang têgal sawah |
yèn badhe kula têbihi |
kapêsingana mami |
tamtu têbih tan anginguk |
ki dhalang angandika |
daktuturane kang kari |
wus amundur cèlèng Têmbalung mring wana ||

17. Nyai Wadon wus mangarsa |

manêmbah umatur aris |
saèstu amba punika |
ninèkipun jabangbayi |
nuwun bilih marêngi |
jabangbayi kula suwun |
ki dhalang angandika |
mungguh panyuwunmu nyai |
dakparingke nanging sira sumurupa ||

18. Bocah tiba-sampiranya |

sira amung (ng)gadhuh nyai |
kang duwe iki manira |
kudu nganggo disarati |
têbusan slawe picis |
gêdhang satangkêp lan suruh |
ayu saadunira |
kajaba kang iku nyai |
ingsun paring wasiyat marang si jabang ||

19. Kaanggowa êmban-êmban |

jarik liwatan sawiji |
lan tuluhwatu sajuga |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 449 >

 dalingo bawang kinardi |
nyuwuk si jabangbayi |
nyai Wadon matur nuwun |
inggih dhatêng sandika |
katungka kengkenanèki |
Buyut Wangkêng umatur marang ki dhalang ||

Jilid 2 - Kaca : 339

20. Ki dhalang kula dinuta |
ing rakane kyai panti |
kapurih matur sampeyan |
gênahe (ng)gèn-(n)dika ngringgit |
bibar lan dèrèngnèki |
ki dhalang ngandika arum |
kurang sadhela êngkas |
ingsun arêp adus dhisik |
we padusan turahane dijogana ||

21. Banyune kang sumur sapta |

kanggowa adus ki panti |
sakaloron myang rabinya |
myang bocah kang dakrêsiki |
siramên rambah kaping |
pitu ngampêt napasipun |
ing ngomah kawarnaa |
lawe wênang mubêng ngering |
kaping têlu lan kupat luwar sakawan ||

22. Ginantung pojoking ngomah |

walikukun papat iji |
pinathokkên pojok kisma |
nylamêtkên sakuwasèki |
ingkang dèn mêmulèni |
luluhure dhèwèkipun |
lan luluhure dhalang |
dalah sakniyaganèki |
apadene desane saisinira ||

23. Lan malih kang duwe omah |

kang jalu miwah kang èstri |
sadurunge bêdhug siyang |
poma aja nganti guling |
si nyai kang tinuding |
matur sandika wus mundur |
dhalang Kandhabuwana |
nimbali ki Jatusmati |
mareneya ayun dakadusi sira ||

24. Jatusmati wus mangarsa |

Panjangmas dènnira ngringgit |
kèndêl tumungkul amêdhar |
padusane Jatusmati |
pamaos wusnya titi |
wayang ki Jatus sinambut |
cêmpurit tudingira |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 450 >

 kinumbah rambah ping katri |
tinancêpkên malih mangsuli carita ||

25. Ngandika Kandhabuwana |

hèh ki Jaka Jatusmati |
lah kowe banjur muliya |
apa ing saujar-mami |
karo si Wadon kang wis |
sira rungokake mau |
ênggonên dikalakyan |
yèn wis baliya sirèki |
sarta kowe sunpasrahi dadinira ||

26. Kayu kalawan tulisan |

sandika ki Jatusmati |
wus mundur saking ing ngarsa |
ki dhalang ngandika malih |
ninèkne jabang bayi |
ênya gawanên putumu |
mulih mring wismanira |
bocah mêtu tiba-sampir |
wus tinampan mundur ingêmban liwatan ||

27. Pandung kakalih mangarsa |

manêmbah umatur aris |
pun Pênthungluyung namamba |
damêlulun anjagèni |
rencang amba puniki |
julig Awar-awar komuk |
damêlipun ambabah |
kawula tiyang kakalih |
lah ampuna lumêbêt dhatêng pagongan ||

Jilid 2 - Kaca : 340

28. Saèstu nêmahi pêjah |
mila ulun aprajangji |
prasêtya dhatêng paduka |
nak-putu kang nunggil kardi |
yèn puruna ngalani |
dhumatêng kangjêng pukulun |
myang sawarnining dhalang |
satêdhak turunirèki |
tuwin pandhe ingkang wus wignya ing karya ||

29. Turunulun kang anêrak |

karêpe aywa dumugi |
lan ampun panjang umurnya |
kyai dhalang amangsuli |
iya ingsun èstrèni |
pandung kakalih wus mundur |
wau ta kacarita |
Kandhabuwana kiyai |
myang panggêndèr atanapi pangêndhangnya ||

30. Katiganya samya siram |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 451 >

 ki Panjangmas tandya awit |
mêdhar padusane dhalang |
kalawan panjak kakalih |
titi pamaosnèki |
wangsul acarita gupuh |
sawusira asiram |
ki Kandhabuwana aglis |
matak-aji pamêling nulya dhatêngnya ||

31. Nênggih kyai Sapujagad |

kang binêkta Garuwêsi |
kalawan Sasapu-kawat |
prabawa lesus mawêrdi |
Panjangmas nyêmpala glis |
kothak gongsa sampun umyung |
suwuk ingkang gamêlan |
Panjangmas carita malih |
ki Buwana alon wijiling kang sabda ||

32. Babo kakang Sapujagad |

mulane ingsun aturi |
manirèki dirêsaya |
marang kang adarbe panti |
sapunên dènbarêsih |
balane Kala sadarum |
ingkang angkaramurka |
manggèn pakarangan ngriki |
aywa nganti wontên ingkang kaliwatan ||

33. Adhi rakanta sandika |

ananging kula (n)darbèni |
panyuwun ing ngajêng lawang |
pipi kanan lawan kering |
kapasangana sami |
tutuwuhan ingkang patut |
cikal kalih kang kêmbar |
kalih gèdhèng pantunèki |
kajêng lêgi kalih êlêr ingkang wêtah ||

34. Badhèg myang tètès sarkara |

kalawan sêkul kang gurih |
ulame lêmbaran ayam |
kalawan lêmbaran antri |
sinjang polèng rêspati |
wiyar panjange sakayuh |
kakang pamintanira |
kabèh wus daksamêktani |
Sapujagad mundur gangsa lajêng sampak ||

35. Kyai dhalang Panjangêmas |

parêdèn cinandhak aglis |
pinolahkên ngering nganan |
kèndêl suwuk gangsanèki |
Sapujagad mangarsi |
matur mring dhalang linuhung |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 452 >

 adhi kauningana |
balanya Kala wus gusis |
amung kantun kakalih kang dèrèng kesah ||

Jilid 2 - Kaca : 341

36. Manggèn nèng sumur satunggal |
Kala Lumut namanèki |
tanpa babalung punika |
namung daging lawan kulit |
bisu budhêg kapati |
mangke ngajêngakên surup |
ki wisma dhawuhana |
ngêmungkên jênang kang nami |
baro-baro gangsal takir picis gangsal ||

37. wontên pinggir sumur dènnya |

angêpung donganirèki |
Tulak wêkasan raharja |
putra wayah jalu èstri |
kadhawuhana sami |
ngatos-atos yèn mring sumur |
tuwin hya wicantênan |
kang sanès pangkatirèki |
têgêsipun gugujêngan carêmêdan ||

38. Yèn purun angganggu-karya |

mêsakakên damêl sêdhih |
kang satunggalipun nama |
Kala Lumêr sami ugi |
namung kulit myang daging |
manggèn nèng pawon puniku |
srananya sabên dina |
utawi yèn darbe kardi |
punapa kang matêng mawi sinajèkna ||

39. Sakêdhik mawi sinrahan |

kaki jurungana mami |
sakajatku katêkanna |
ing pawon ing sumur nyilih |
ari malang marêngi |
kasukanana puniku |
sêkar konyoh myang dupa |
têlas atur-ulun adhi |
rèhning mangke wus rampung karya manira ||

40. Mantuk ing panggènaningwang |

kakang (ng)gih andum basuki |
Sapujagad wus umêsat |
cinarita sampun nunggil |
ing Kandhabuwanèki |
dhatênge dintên pipitu |
sami anyuwun têdah |
tuwin kasampurnanèki |
mring ki dhalang kang tan pêgat angsung padhang ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 453 >

 171. Mêgatruh
1. Kang rumuhun ri Akat ingkang mangayun |
ki dhalang atanya aris |
sira anèng ngêndi (ng)gonmu |
Akat matur mangênjali |
ing jagad lèrwetan manggon ||

2. botên langkung nyuwun kasampurnan-ulun |

iya muliha sirèki |
marang ing daging asalmu |
Akat mundur Isnèn prapti |
punika ri jalêr yêktos ||

Jilid 2 - Kaca : 342

3. Dhalang tanya sira kang nèng ngêndi (ng)gonmu |
ri Isnèn umatur aris |
jagat lèrkilèn (ng)gèn-ulun |
nyuwun kasampurnan jati |
ki dhalang ngandika alon ||

4. Amuliha asalmu gêtih puniku |

Sênèn mundur Slasa prapti |
ari pawèstri puniku |
ki dhalang atanya aris |
kowe kang nèng ngêndi manggon ||

5. Slasa matur ulun kang nèng jagad kidul |

nyuwun kasampurnan jati |
iya muliha asalmu |
saking ing otot sayêkti |
Slasa nêmbah mundur alon ||

6. Rêbo dhatêng punika ri jalu tuhu |

ki dhalang atanya aris |
sira kang nèng ngêndi (ng)gonmu |
ing jagad kilèn (ng)gènmami |
nyuwun kasampurnan jatos ||

7. Amuliha asalmu saka babalung |

Rêbo mundur Kêmis prapti |
inggih ri èstri puniku |
ki dhalang atanya aris |
kowe kang nèng ngêndi manggon ||

8. Kêmis matur kang nèng jagat wetan ulun |

nyuwun kasampurnan jati |
ki dhalang ngandika arum |
iya muliha sirèki |
asalmu ing sungsum manggon ||

9. Kêmis mundur ari Jumuwah kang maju |

punika ing dintên èstri |
ki dhalang ngandika arum |
lah sapa aranirèki |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 454 >

 si Jumuwah matur alon ||

10. Kyai (n)dangu nama kawula pun Wujud |

kula nyuwun mantuk kyai |
ki dhalang lingira arum |
manggonna ing jênêng-mami |
si Jumuwah wus tan katon ||

11. Nulya ari Saptu pungkasan mangayun |

ki dhalang atanya aris |
lah sira sapa aranmu |
nuwun Jatigana mami |
nyuwun panglêburan ingong ||

12. Ki dhalang ngling iya mlêbuwa sirèku |

ing awak pêkênirèki |
jumênênga ilangipun |
dhalang Kandhabuwana-di |
ki Saptu wus mundur alon ||

13. Gya susumbar dhalang Kandhabuwana gung |

ki dhalang Mas mêdhar aglis |
susumbar sarwi tumungkul |
tamat ing pamaosnèki |
nulya lajêng wangsul criyos ||

Jilid 2 - Kaca : 343

14. Ngêcrèk kêprak wau ta ing kana wau |
Kandhabuwana sawusing |
maos susumbar malêdug |
balane Kala sakalir |
gangsa sampak tigang êgong ||

15. Wus sinuwuk tan mawi pathêtanipun |

Panjangmas carita malih |
ki dhalang nulya manêkung |
angingkut jagatirèki |
kawan prakara ginolong ||

16. Kang nèng jagat kidul abrit warnanipun |

jagad kulon warna kuning |
jagad lèr cêmêng warnèku |
jagat wetan warni putih |
gya (n)dêdêl ngawiyat alon ||

17. Gangsa mungêl yak-ayakan manyurèku |

ki dhalang nulya apanggih |
ing Sang Hyang Wênang linuhung |
gangsa suwuk criyos malih |
Sang Hyang Wênang tatanya lon ||

18. Sira sapa tumêka ing ngarsaningsun |

ki dhalang turira aris |
Jatirasa nama-ulun |
apa mulane sirèki |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 455 >

 têka jênêng kang mangkono ||

19. Dhalang matur kula mêngkoni saèstu |

amba kang nèng awak mami |
Sang Hyang Wênang sukèng kalbu |
babo tampanana kaki |
kang mangka ganjaraningong ||

20. Lah munggaha lênggaha jajar lan ingsun |

ki dhalang wus jajar linggih |
ngalih ran Raja-sinamur |
Hyang Wênang ngandika malih |
Raja-sinamur apa wroh ||

21. Nalikane gawe bumi langit ingsun |

pukulun inggih udani |
sapa baya rewangingsun |
inggih mung Tuwan pribadi |
Hyang Wênang malih tanya lon ||

22. Dhèk lagine sun-gawe jagad sirèku |

apa ta uga udani |
inggih uninga pukulun |
sapa rewangingsun kaki |
ki dhalang umatur alon ||

23. Inggih amung Tuwan piyambak saèstu |

Gusti kang nèng jasatmami |
duk sira miyat jasatmu |
sira tan miyat mring mami |
apa sira ana katon ||

Jilid 2 - Kaca : 344

24. botên wontên mung Tuwan piyambak ketung |
Hyang Wênang suka tan sipi |
hèh sira Rasa-sinamur |
uwis tampanana malih |
kang dadi ganjaraningong ||

25. Tan lyan rasa pêkênira dhewe iku |

ingsun tanya manèh kaki |
duk kala sadurungipun |
ana langit lawan bumi |
apa kang ana ing kono ||

26. Inggih namung Dat balaka wontêninipun |

Sang Hyang Wênang mêdhar jati |
wruhanta Rasa-ninamur |
ing rasa pakênirèki |
iku iya rasaningong ||

27. Rasaningsun pan iya rasanirèku |

wis sira linggiha aglis |
ing Betal Balearas rum |
Sang Hyang Wênang wusira ngling |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 456 >

 (n)dêdêl ngawiyat tan katon ||

28. Ri sang Rasa-sinamur gumantya wau |

kacriyos pinarak mungging |
ing dhampar Balearas rum |
sinotya jumantên wilis |
gumêbyar sajagad abyor ||

29. Sigêg dènnya criyos Ki Panjangmas wau |

tumungkul matêka nami |
sèbêt ing satamatipun |
nyêmpala kothak mawanti |
sampak umyung tancêp kayon ||

30. Gya tumungkul Ki Panjangmas wus apangguh |

lawan Pujangkara kyai |
wawêlingira wus putus |
ki dhalang salaman pamit |
ingatêr jawining regol ||

31. Para tamu jalu èstri wus umantuk |

gêr-gêran samargi-margi |
kagagas luluconipun |
kakêlir wus dènrucati |
nulya ingantukkên gupoh ||

32. Lawan sajèn gangsal jodhang para langkung |

ing pandhapi wus barêsih |
mung toya sataman kantun |
kupat luwar kawan iji |
walikukun kangge pathok ||

33. Lawe wênang kinênthêngkên wismanipun |

mubêngi warambah katri |
kupat sakawan ginantung |
pojoking wisma nyawiji |
ing ngandhap sinungan pathok ||

39 Wanci siang ing pandhapi kawontênakên kêndhurèn sapêkênan pêngantèn.

Katêrangakên sinjang lan sandhangan sarta pirantosing balegriya ingkang
kabêkta pangantèn boyongan. Kyai Pujangkara dalah garwanipun Nyai
Pujastuti paring piwulang dhatêng pêngantèn èstri bab salaki-rabi. Dhatêng
pangantèn jalêr bab trapsila tatakrama. Boyongipun, pêngantèn èstri numpak
joli, ingkang jalêr numpak kapal. ...
kaca 344-349.

Jilid 2 - Kaca : 345

34. Toya sampun ingêjogan sumur pitu |
ngantèn Mastari rumiyin |
siniraman kaping pitu |
sarta ngampêt napasnèki |
nulya ki Juru sakloron ||

35. Wusnya siram nulya abusana luhung |

ing pandhapa wus rinakit |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 457 >

 ambêngan mumule agung |
luluhurira pribadi |
Kyai Juru sakaloron ||

36. Luluhure dhalang sakniyaganipun |

karajan saisinèki |
rampunge kêndhuri luhur |
Ki Juru wus kenging guling |
sontêne Hyang Surya ngayom ||

37. Wus tinata kêndhuri nèng pinggir sumur |

baro-baro gangsal takir |
picis gangsal dhuwit namung |
ngajêngkên suruping rawi |
kaji Pak Goniyah gupoh ||

38. Maring sumur rarywa jalu èstri (ng)grubyuk |

andonga Tulak-bilai |
wêkasanira rahayu |
paragat pandonganèki |
pitutur mring sakèh uwong ||

39. Aja padha gojèg guyon pinggir sumur |

rame-rame boya kenging |
calêmêdan nora antuk |
poma èstokêna mami |
sadaya mituhu pakon ||

40. Dalunipun lajêng amaos Maulud |

dene dalunipun malih |
maos Mekradan (n)Jêng Rasul |
ing malêm sapêkênèki |
maos Kur'an asmarandon ||

172. Asmaradana
1. Ing ari sapêkênèki |
siyang kêndhuri lujêngan |
sapêkênira pangantèn |
mirantos isarat-sarat |
sadaya wus samêkta |
babêktan tri pêthi agung |
isi sasotya kancana ||

2. Sinjang lêlêmês myang lurik |

sumêkan dhêsthar sêkaran |
atanapi paningsête |
rasukan manawarna |
èpèk miwah sap asta |
rimong kurasi sutra lus |
rangkêpan miwah lancingan ||

3. Pratelane sinjang bathik |

unthuk-banyu cêplok-lintang |
cêpake-gondhok kinanthèt |
cêplok-manggis kinjêng-rênggang |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 458 >

 satriya awibawa |
kuwung-cakrakusuma nung |
cêpaka-mulya sridênta ||

Jilid 2 - Kaca : 346

4. Sawe-sêmpal saking uwit |
kêmbang-kapas kêmbang-jarak |
kapi-kadhondhong salobog |
kawang-kamplang kêmbang-sêmak |
lung kêstop-parangkrêsna |
jangglêng wora-wari rumpuk |
lonthang-jamblang pêksi-krêsna ||

5. Pakuningrat parangwèsthi |
banci-malathi salangsang |
banci-kasut sulamane |
burbanagri madubranta |
gambirsakêthi cakar |
cindhe wilis miwah tunjung |
limaran jayakusuma ||

6. Kêmbang-kênthang nagasari |
kêndhaga kêmbang-kênanga |
truntum-krambil sacukile |
kêmbang-jêruk kahwa-pêcah |
miwah ganggong-yujana |
ganggong-winawi kapundhung |
gringsing klungsu pandêlêgan ||

7. Galingsing-sondhe rêngganis |
tambal-miring myang kanoman |
ayam-pugêr trang-bulane |
ila-thathit bolu-rambat |
indhil-ori mrang-wêdhar |
gandasuli êlung anggur |
sêmèn-rêmêng sêmèn-rama ||

8. Sêmèn-pêksi drata-ritis |
sêmèn jlêngut jlêngut-grudha |
ngrèni mirong trate-gendhong |
cuwiri êlung-dalima |
êlung-laos êlung mawar |
sidamukti sidaluhur |
lêkatha rêngga-puspita ||

9. Pandhan-rangkah sangga-langit |
sêmèn-srowot sêmèn-grudha |
sêmèn-branjilin myang rondhon |
sêmèn-jolèn citralangyan |
rang-aring kalèwèran |
manyura bagah-sinawur |
kasumêkan dhêsthar modang ||

10. Anglung-jiwa anglung-rêsmi |

tanapi sinjang awisan |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 459 >

 muhung kinarya suwuke |
parang-rusak warni gangsal |
klithik kagok canthèlan |
gêndrèh-barong parang-parung |
daniris parang-kusuma ||

11. Utawi praboting panti |

bêkakas mawarna-warna |
miwah paraboting pawon |
pangantèn wusing busana |
nèng ngarêp pakrobongan |
rama bu anggung pitutur |
pratikêle wong ngakrama ||

Jilid 2 - Kaca : 347

12. Pujastuti ngandika ris |
dhuh anggèr woting tyasingwang |
ing samêngko wus wayahe |
tinartamtu ngawruhana |
wajibe kang wanodya |
kudu nganggo kanthi tuhu |
pangkat-pangkat tigang warna ||

13. Dene pangkat ingkang dhingin |

rigên têgên mugên karya |
kang aran rigên mangkene |
bisa ing sabarang karya |
ngrêrakit jroning wisma |
tinata-tata kang mungguh |
sambadèng pangruktinira ||

14. Rampung nora nguciwani |

liring têgên ingkang jênak |
marang ing sabarang-gawe |
tumandang tan salèwèngan |
kongsia paripurna |
mugên wêkên wardinipun |
amungkul ati sajuga ||

15. Tan mangro tingalirèki |

mantêp anêtêpi tekat |
luluh rèh kadursilane |
pangkat kaping loro rara |
kang dhingin gêmi ika |
ping kalih nastitinipun |
angati-ati tiganya ||

16. Lire gêmi iku bangkit |

angrumati samubarang |
lawan mamardi dadine |
baranarta pinapangkat |
tan ithil datan loma |
tan lèrwèh ambrah-brèh mubru |
sirik saruning kang basa ||

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 460 >

17. Sarwa sasab barangkardi |
tangèh yèn dènkatingalna |
adoh ing guru-alême |
lire nastiti datansah |
matitiskên ing etang |
barangkarya tuna lumuh |
ngeman laku tan pakangsal ||

18. Lire ingkang ngati-ati |

tindak-tanduk myang pangucap |
masang netra amurwèng ngrèh |
manuara ngarah-arah |
patraping tanduk tanggap |
laku linggih solah muwus |
ngèsthi tyas wiwekatama ||

19. Wikan pakewuh ing ngurip |

lamun lagi pinitaya |
pinasrahan ing lakine |
ngopèni wadi sabarang |
tan kênaa sêmbrana |
aywa keguh binabujuk |
ing lyan kang amrih kawêdhar ||

20. Pangkat ping katri winarni |

gumati ngrêti mirantya |
kang gumati iku lire |
tumêmên ingkang pinanggya |
tumanêm anèng manah |
dènnya mrih ngopèni kakung |
amilala mulasara ||

Jilid 2 - Kaca : 348

21. Kang mangarti wadinèki |
bisa manuju ing prana |
anon ngawruhi lakine |
wahyaning kang mangsakala |
wardine amirantya |
tansah anyênyadhang kayun |
manci-manci sawancinya ||

22. Tabêri mrih condhong kapti |

jagakarya dalunira |
mangèsthi wajibing wadon |
kinasihana ing priya |
kasub dyah (m)bêg utama |
nikèn Mustari tumungkul |
mangênjali trusing prana ||

23. Kyai Juru angsung wangsit |

babo kulup mantuningwang |
rèhning sirèku samêngko |
lagi punakawan magang |
polah tingkah micara |
dèn-angati-ati kulup |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 461 >

 kang tabêri tuhu sêtya ||

24. Paitane wong angabdi |

wêdi anastiti awas |
bêkti gupuh rikat sarèh |
sarta gêmi panganggêpnya |
ing darbèking bêndara |
mungguh tataning ngalungguh |
ingaran trapsila-krama ||

25. Kang dhingin dhadhap winarni |

angungkrêt dêdêg lakunya |
manising ulat dènkaton |
yèn mèh marêk ing ngayunan |
mundhuk-mundhuk rannira |
mungkrêt dêdêg ngêmbat dhêngkul |
walikat cêthik dènêmbat ||

26. Gya mêndhak nyêmbah rumiyin |

nuli laku-bokong ronnya |
yèn wus laku-bokong jèngkèng |
manêmbah ririh lênggahnya |
wit sèlèh bokong kanan |
suku têngên anèng ayun |
mêpês malipis mararas ||

27. Wiwit dhêngkul kanan ngarsi |

kang kiwa rada mring wuntat |
ywa kasusu pamuwuse |
yèn durung atrapsilanya |
(m)bok ana kang kalingkap |
têmah dêgsura rannipun |
yèn wus atrapsilanira ||

28. Gya sikut tumumpang wêntis |

ngapurancang driji wrata |
cangklakan dènlêgakake |
lambung ingkang têngên mêmbat |
kiwa rada mring wuntat |
mènglèng ngiwa jangga manglung |
amrih karnanya miyarsa ||

29. Pandênge netranirèki |

ukur tumanduking jaja |
nora dêksura aranne |
sarta tansah pasang cipta |
wruh karsaning bêndara |
yèn mangisor pandulumu |
datan wêruh liring ngulat ||

30. Sêmbah yèn dinangu gusti |

ros-rosing sabda dènawas |
yèn wus tutug timbalane |
atur wangsulan dicêtha |
ywa nyurêng aywa kêmba |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 462 >

 lêmês tudingira tuduh |
jêmpol tangan ingkang kanan ||

Jilid 2 - Kaca : 349

31. Lamun mundur patrapnèki |
nêmbah jèngkèng malih nêmbah |
mundur mingêr manêngêne |
laku-bokong lir ajêngnya |
gya marêg malih nêmbah |
atumindak mundhuk-mundhuk |
anuli dhadhap rêspatya ||

32. Nahên ta mantu kang tampi |

piwulanging maratuwa |
kasaru wau praptane |
pêthukanira ki besan |
Ki Juru mring pandhapa |
kang pinatah amongtamu |
mapag anèng palataran ||

33. Santri brai kang rumiyin |

trêbang angklunge tinatap |
rame umyung suwarane |
kêmbang-mayang nèng wurinya |
nulya krêmun binuntal |
gya kapal parabot luhung |
wêwatangan kasatriyan ||

34. Layu-layu nganan ngering |

angurung-urung tumpakan |
panêbus ginrubyuk wadon |
kulawarga busanendah |
warga jalu pungkasan |
ingancaran gupuh-gupuh |
sadaya sampun-pinarnah ||

35. Para èstri malbèng panti |

jalêr pinarak pandhapa |
lumintu pasunggatane |
ingkang minangka pangarsa |
mahyakkên saparlunya |
Kyai Juru wus jumurung |
sarampunge ing panata ||

36. Pangantèn nulya ngabêkti |

mring kang rama sakaliyan |
miwah mring para wrêdane |
gya mijil kakanthèn asta |
kang rama anèng ngarsa |
kang ibu tumutut pungkur |
lawan para kadangwarga ||

37. Wahana sampun cumawis |

èstri nèng krêmun rinêngga |
ginarubyug para wadon |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 463 >

 kang jalu anumpak kapal |
ingayap pra santana |
wus budhal swara gumuruh |
dadya tontonan samarga ||

38. Nèng ngênu datan winarni |

sapraptanira ing wisma |
rinarêngga lir têmune |
sigêg kang miwaha putra |
mangkya ingkang winarna |
kajuron sapungkuripun |
atmaja kang pinangantyan ||

39. Ing sarampunge pa-kardi |

Mas Cêbolang wus linilan |
mantuk maring pondhokane |
lawan santrinya sakawan |
miwah Amat Têngara |
nèng marga Cêbolang muwus |
adhi rèhning taksih enjang ||

40 Sasampunipun rampung boyonging pangantèn, Mas Cêbolang sarta

santrinipun sami mantuk, mampir ningali mriyêm. Ki Narataka ingkang jagi
kagungandalêm mriyêm nêrangakên mriyêm satunggal-satunggalipun ngantos
dumugi cariyos lêlampahanipun patih Kyai Sêtama sarta garwanipun Nyai
Sêtomi sami dados mriyêm pusaka awit saking karsanipun Prabu Arya
Bangah ing Galuh. ... kaca 349-356..
Mantukipun Amat Têngara lan Mas Cêbolang wontên ing têngah margi
kapanggih abdidalêm mêtêngan (tunanetra) wasta Ki Candhilaras, punika juru
dongèng sarta ahli têmbang kêkasihing nata. ...
kaca 356.

Jilid 2 - Kaca : 350

40. Suwawi sami ningali |
kagungandalêm sri nata |
mariyêm ingkang kinaot |
punapa inggih kenginga |
kakang kenging kewala |
dintên punika pinuju |
kang caos Ki Narataka ||

41. Punika prênah pakcilik |

nak-sanak kalih pun biyang |
sartane sagêd cariyos |
asale mriyêm sadaya |
lah adhi kalêrêsan |
wontên kang tinêmbang gambuh |
wus prapta ing Brajanala ||

173. Gambuh
1. Ki Narataka tundhuk |
lan Ki Amat miwah tamunipun |
sasalaman Ki Amat Têngara aris |
pakcilik bilih panuju |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 464 >

 kakang Cêbolang yun anon ||

2. Kagungan sang aprabu |

mriyêm-mriyêm saha asalipun |
Narataka angling iya luwih bêcik |
ingirid sadayanipun |
minggah pagêrbumi kraton ||

3. Nyi Sêtomi jinujug |

nulya miyat mriyêm sanèsipun |
tan kliwatan cacah kalihdasa iji |
rampung dènnira andulu |
wangsul ing panggenan caos ||

4. Mas Cêbolang sinuguh |

wedang sangu sumangga ki bagus |
gantos-gantos rèhning cangkir mung satunggil |
sadaya wus samya nginum |
Mas Cêbolang tatanya lon ||

5. Bilih kaparêng kalbu |

saha èngêt cariyosing dangu |
asalipun kagungan-dalêm sang aji |
mariyêm sadaya wau |
dene gêng-ngagêng kinaot ||

6. Narataka lingnya rum |

inggih anak saking criyosipun |
tiyang sêpuh tuwin kang kulasêrêpi |
rumuhun cacah salikur |
mariyêm kagungan katong ||

7. Kyai Sêtama luhung |

lawan Nyai Sêtomi puniku |
pisungsunge kumpêni bangsa Portugis |
dhatêng Pangran Jakartèku |
kala jaman Dêmak kraton ||

Jilid 2 - Kaca : 351

8. sarêng jumênêngipun |
Jêng Sinuhun Kangjêng Sultan Agung |
Ki Satama kalawan Nyai Satomi |
pinundhut dhatêng Matarum |
kalih pinarnahkên manggon ||

9. Anèng ing luhuripun |

pagêrbumi karaton puniku |
kiwa têngên cêlak Brajanala kori |
Ki Satama nèng Mantarum |
tan alami karsa katong ||

10. Pinaringakên wangsul |

mring Jakarta awit sabên dalu |
asring-asring marimpèni ingkang kêmit |
saha sabên malêmipun |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 465 >

 Jumuwah Anggara Kliwon ||

11. Gêrêng-gêrêng gumrunggung |

damêl miris mring kang samya tungguk |
kang lêstantun kantun Jêng Nyai Sêtoni |
tan ana sangsayanipun |
dados wasiyat karaton ||

12. Ki Gunturgêni wau |

lawan Kyai Swuhbrastha puniku |
kalih sami pisungsungipun Walandi |
tuwan Jendral Jan Pitêrskun |
katur kangjêng sang akatong ||

13. Kiyai Bagus Alun |

Kyai Gêlap Ki Balêdhèg anung |
lawan Kyai Sagarawana namèki |
myang Ki Sagara-palwèku |
Ki Sapujagat kinsot ||

14. Ki Kumbawikumbèku |
Aswanikumba Pancawara nung |
mriyêm sanga yasandalêm sri bupati |
Jêng Sinuhun Sultan Agung |
Anyakrakusuma kaot ||

15. Mênggaha kang tinuduh |

damêl mriyêm bangsa kulit pingul |
lawan pandhe kumpulan satanah Jawi |
dene Kyai Kadhalbuntung |
lawan Ki Mangsakêmalo ||

16. Tigane Nyai Dhukun |

sakawane Ki Gringsing puniku |
pisungsunge tutuwan Jendral Pandêrlis |
kunjuk Kangjêng Sultan Agung |
Anyakrakusuma katong ||

17. Kyai Kumbarawèku |

Kyai Kumbarawi malihipun |
Kyai Pintèn Kyai Tangsèn caturnèki |
punika pisungsungipun |
raja Siyêm kitha bangkok ||

18. Jangkêp dwidasa sampun |

namung Kyai Pancawara wau |
panggrayange sarjana kang ahli budi |
nama makatên puniku |
pikajênganing suraos ||

Jilid 2 - Kaca : 352

19. Pan Pandhita satuhu |
dados wataking sangkala pitu |
ca pancarêm watak nênêm kang pinirit |
saking ing rasa puniku |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 466 >

 wa wuruk ingkang kinaot ||

20. Watak gangsal miturut |

apan saking wisikan puniku |
ra pan ratu puniku watak satunggil |
ênggèr saking sagêdipun |
ingkang wus widakdèng kawroh ||

21. Ngajêng wau kinumpul |

Pandhita carêm wuruking ratu |
dadosipun ing taun angkaning warsi |
inggih sèwu gangsal atus |
sawidak pitu wus cocog ||

22. Yèn gêrba têgêsipun |

Pancawara prahara ngin agung |
Mas Cêbolang nuwun atatanya malih |
kiyai saèstunipun |
cariyos sampeyan maton ||

23. Awit samirêng-ulun |

Ki Satama Nyi Satomi wau |
kalihipun kadadosan saking jalmi |
mêrtapa wontên ing gunung |
tan wrin gancaring cariyos ||

24. Inggih wontên nak bagus |

sêrat ingkang nyariyoskên iku |
Ki Satama sakaliyan Nyi Satomi |
kala jaman kraton Galuh |
ingkang ajumênêng Katong ||

25. Sang Arya Bangah Prabu |

Ki Satama iku patihipun |
ingkang èstri anama Nyai Satomi |
nuju ri ratri sang prabu |
sare supêna kang katon ||

26. Sanghyang Pramèsthi Guru |

langkung têtela pangèksinipun |
lir wèntèhan katone sri narapati |
sawungunya asru ngungun |
kagagas sajroning batos ||

27. Dadya lami sang prabu |

tan sineba mungging sitiluhur |
ribênging tyas animbali kyanapatih |
lawan nyai garwanipun |
praptane byantara katong ||

28. Ngandika sang aprabu |

bapa ingsun ing sawiji dalu |
asupêna Hyang Jagatnata nêdhaki |
angsung kanugrahan mring-sun |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 467 >

 arupa mariyêm loro ||

29. Warnane bagus-bagus |

saupama ana wujudipun |
ing saiki yêkti ingsun nora pangling |
bapa ulatana gupuh |
lan si bibi sakaloron ||

Jilid 2 - Kaca : 353

30. Poma dikongsi pangguh |
nadyan kongsi jambul wannên mabluk |
lamun durung katêmu ywa mulih-mulih |
aja mandhêg nolèh pungkur |
bapa poma dènkalakon ||

31. Tarlèn manira amung |

anyangoni rahayu lakumu |
kyai patih sakaliyan mangênjali |
manguswa suku wus mundur |
praptèng (n)jawi arawat loh ||

32. (n)Jujug wismaning sunu |

Prabu Sangkan gurawalan mêthuk |
kyana patih ngrangkul putra luh drês mijil |
kaki kariya rahayu |
dènbisa suwitèng katong ||

33. Karsaning jawata gung |

manira lan ibunira kulup |
wus pinasthi pisah lawan sira kaki |
dyan Prabu Sangkan tumutur |
marawayan matur alon ||

34. (n)Jêng rama nyuwun ulun |

ing pawartos darunaning giyuh |
kyana patih angling miwiti mêkasi |
ing dhawuhnya sang aprabu |
Prabu Sangkan matur alon ||

35. Rama pangraos-ulun |

langkung gampil kalêksananipun |
mriyêm-mriyêm jarahan dipun pilihi |
ingkang kêmbar sae bagus |
lajêng ingaturkên gupoh ||

36. Kya Patih mèsêm muwus |

luwih gawat tan mangkono kulup |
dudu iku kang kinarsakkên narpati |
binisikan ingkang sunu |
dyan anjrit ngrungkêpi pangkon ||

37. Uwis pupusên kulup |

iku apan karsane Dewa Gung |
kinèn mungkul kasuciyan mrih kajatin |
angêningkên cipta jumbuh |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 468 >

 anèng kene aywa seos ||

38. Kaki sapungkuringsun |

panggaweyan pangrèhing praja gung |
ingsun pasrahakên marang ing sirèki |
kang eling sabarang laku |
mring utama karahayon ||

39. Pirabara ing besuk |

lamun ingsun lan ibunirèku |
bisa olèh kamurahaning Hyang Widdhi |
kumambang narimèng kalbu |
muhung kang karêp titinjo ||

Jilid 2 - Kaca : 354

174. Maskumambang
1. Hyang Wasesa wus paring wasitajati |
paningal wus suda |
tan awas bakuning nagri |
untu uwis padha oyag ||

2. Lire uwus tan kekah anggilut nagri |

miwah rambutingwang |
warna ro irêng lan putih |
wus mangro marang kamuksan ||

3. Ing têgêse kulup karsaning narpati |

wong olah nagara |
iku aja nganti malih |
amaro ing idhêpira ||

4. Lamun jalma wus atuwa kaya mami |

mangro idhêpira |
mulane kawignyan mami |
samêngko ngalih mring sira ||

5. Ingsun miwah ibunta madhêp sawiji |

tarlèn mring kamuksan |
poma dèn-patitis titi |
kaki kariya raharja ||

6. Kyana patih tandya umangkat sarimbit |

mring asramèng eyang |
napaktilasing ngaluwih |
sapraptanira pratapan ||

7. Sakaliyan mujung kadi jalma lalis |

mangkya kawuwusa |
kang kantun anèng nagari |
putra Satama Dyan Sangkan ||

8. Sinêngkakkên ngaluhur dumadya patih |

ing Galuh nagara |
dupi wus antara lami |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 469 >

 sakèhing mriyêm jarahan ||

9. Pinilihan kang sae wêtah mantêsi |

tan wontên kang dadya |
kaparênging narapati |
wit dene kang kasupêna ||

10. Patih Sangkan ngantya têlas kang pambudi |

satêmah sungkawa |
tilar nadhah tilar guling |
miminta sihing jawata ||

11. Wanci bangun kyana patih Sangkan ngimpi |

katingal kang rama |
sakaliyan sarêng prapti |
ngandika angsung sasmita ||

12. Lamun saking sih pitulunging dewa-di |

samangkya wus angsal |
mariyam adi kakalih |
ingkang kasupênèng nata ||

13. Prathistha asrama pamujanmami |

kulup dèn ainggal |
maringa asrama ngambil |
kagyat wungu patih Sangkan ||

14. Pungun-pungun ngungun supênanirèki |

tandya wus umangkat |
mring pratapan tanpa kanthi |
sêdya ngaturkên supêna ||

Jilid 2 - Kaca : 355

15. Sapraptaning pratapan kapanggih guling |
mujung sakaliyan |
sisingêp piniyak ririh |
dyan Sangkan kagyat sru (n)jola ||

16. Kalih sampun ical sipating kang jalmi |

warna mriyêm samya |
Radyan Sangkan anungkêmi |
karuna amêlasarsa ||

17. Nulya ana swara ingkang kapiyarsi |

kulup wis mênênga |
aywa adawa prihatin |
kamuksanku wus sampurna ||

18. Apatitis marang kailangan jati |

mung ngalih panggonan |
isih momong sira kaki |
yêkti ora paran-paran ||

19. Mungguh iku pratikêlmu dipratitis |

ywa kaliru sira |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 470 >

 di-bisa misahkên dhiri |
pisahe kalawan suksma ||

20. Wruhanira mariyêm iku sajati |

wujuding ragèngwang |
suksma sampurna maring wit |
lêpas kailangan mulya ||

21. Nanging lamun pratitis pratikêlnèki |

bisa pangolahnya |
sayêktine ponang dhiri |
tan pisah lan suksmanira ||

22. Isthane lir layangan lan kênurnèki |

tinut saparannya |
mangkana upama ragi |
lan suksamne tan prabeda ||

23. Yèn pisaha nora kumpul iku sisip |

dadya kudhandhangan |
pan iku kurang pratitis |
sajêge bingung kewala ||

24. Awêkasan tiba sanggon-ênggonnèki |

dene ta kang wus man |
ngaworkên suksma lan ragi |
iku tunggal kamuktènnya ||

25. Lawan ora ana êntèking kang pasthi |

tan nganggo wêkasan |
yaiku kang wus ngênggonni |
ingaran jaya-sampurna ||

26. Wruhanira kulup gustinta sang aji |

iku bijaksana |
luwih sidik ing pangèksi |
uninga ing susurupan ||

27. Iya iki kang dadi supênèng aji |

wus pinasthi dadya |
kabrêkatan narapati |
kang mêngkoni tanah Jawa ||

28. Nganti turun-tumurun ingkang (n)darbèni |

mariyêm wasiyat |
iku kang dadya ugêring |
nagara ing tanah Jawa ||

29. Dupi sampun têlas wangsiting sudarmi |

patih Sangkan tandya |
mundur ing samargi-margi |
kagagas ing yayah rena ||

30. Praptèng praja lajêng sumiwi sang aji |

alon angandika |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 471 >

 patih dene awigati |
sira marang ngarsaningwang ||

Jilid 2 - Kaca : 356

31. Patih Sangkan mangênjali matur aris |
ing purwa wasana |
lalampahaning sudarmi |
winantu wijiling waspa ||

32. Sri narendra kumêmbêng waspa drês mijil |

wasana ngandika |
ywa dinawa tanpa kardi |
papasthèn pasthi tan owah ||

33. Ingsun dhewe lan pramèswari kang ngambil |

marang ing ngasrama |
nging patih dhawuhna aglis |
marang wadyabalaningwang ||

34. Nêmbah mundur kyana patih wus ngundhangi |

sawusing samakta |
sang prabu myang pramèswari |
budhal marang ing ngasrama ||

35. Tan winuwus ing ngênu raroncenèki |

prapta ing ngasrama |
sang nata dupi udani |
mriyêm kalih nèng pamujan ||

36. Datan siwah lawan kasupênanèki |

mriyêm kalih pisan |
rinangkul waspa gung mijil |
kathah-kathah andikanya ||

37. Wus binuntêl kalihe ing wastra adi |

ingurapan sêkar |
dinupanan wangi-wangi |
pra wadya ngujung sadaya ||

38. Cêkakipun wus binêkta marang nagri |

lawan kahurmatan |
sapraptanira ing puri |
pinarnah ing sitibêntar ||

39. Lah punika cariyosira ing nguni |

(ng)gèr kula sumangga |
botên sagêd amastani |
ingkang lêrês ingkang lêpat ||

40. Mas Cêbolang (n)dhêku manthuk lingira ris |

sampurna wus siyang |
miwah mripat kraos arip |
nyuwun lajênge carita ||

41. Wawi adhi paliman dhatêng kiyai |

< Serat Centhini Jilid 02 - Halaman : 472 >

 1 (Jayèngrêmi, Jayèngraga sarabinipun saking Wanataka)
Lampahipun Jayèngrêmi, Jayèngraga sarabinipun saking Wanataka dhatêng
Wanamarta ginarubyug para mitra kulawangsa, mampir-mampir ing
dalêmipun para Kyai mitranipun Ki Bayi Panurta, nyipêng lajêng nêrusakên
lampah. Para Kyai sami tumut, badhe sowan Ki Bayi Panurta saengga
rombonganipun tambah-tambah ngantos dados tiyang salangkung.
Dumugi ing Ngardipala ing dalêmipun Sèh Malangkarsa rombongan
kinurmatan lan sinugata. Dalunipun sasampuning dhahar kêmbul, lajêng
têrbangan, singiran, emprak, ojrat, dipundhulêngi para èstri. Ni Pêlangi
bojonipun Sèh Modang wasis andhulêng, gandrung dhatêng Jayèngraga.
Rarasati, rabinipun Sèh Amongraga, mangêrtos lan tansah ngulatakên. Sèh
Amongraga lan Ni Selangbrangti rawuh kadhèrèkakên Ragarêsmi, ngimami
salat, tumut narêbang lan paring piwulang sawatawis. Sèh Amongraga
sapandhèrèk musna. Bakda Subuh rombongan nglajêngakên lampah. Sèh
Malangkarsa kalayu badhe sowan Ki Bayi Panurta.
Kaca 01 - 24.

Jilid 12 - Kaca : 1

SÊRAT CÊNTHINI XII

691 Asmaradana
1. Kae Sèh Malangkarsèki |
mijil paregolanira |
pangguh lan para tamune |
gupuh dènnya uluk-salam |
pan samya sinauran |
ngalaèkumu salamu |
laju ngancaran kewala ||

2. Sadaya samya umiring |

kerit marang wismanira |
ngaturan lunggyèng salune |
atata dènnira lênggah |
anèng paningratira |
sira Sèh Malangkarsèku |
gupuh dènnya jawat-tangan ||

3. Kae Sèh Mangunarsèki |

gêpah rahab sasalaman |
gantya-gantya sadayane |
myang para rubiyahira |
samya aturkên salam |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 1 >

 kang kulawangsa tan kantun |
samya ngabêkti tur salam ||

4. Binagya wau kang prapta |

alon mangsuli wacana |
raharjèng palakramane |
Sèh Malangkarsa anabda |
mring pawong èstrinira |
sira timbalana gupuh |
nyainira maring ngarsa ||

5. Kang liningan mentar nuli |

tan adangu nulya prapta |
Malangrêsmi ing ngarsane |
ngling sira sasalamana |
lan para arinira |
iku kang asring sun-tutur |
Sèh Mangunarsa Wanantaka ||

6. Sèh Gungrimang kang taruni |

kalawan rubiyahira |
Jèngraga Jayèngrêsmine |
kang kinèn anulya gêpah |
dènnira sasalaman |
sarya panêmbramanipun |
pambagya mring tamunira ||

7. Agupuh tur salam sami |

mangsuli kramaning sabda |
katêmbyan rèh basukine |
Nikèn Malangrêsmi mulat |
marang para rubiyah |
jinawab kumpula lungguh |
waela tri rinakêtan ||

8. Langkung sih siniyanèki |

Nikèn lan para waela |
saking tyas samya katêmbèn |
Malangrêsmi anambrama |
yayi katêlu pisan |
sami kantuna alungguh |
sakêdhap ingong babêthak ||

9. Mariksani kang sasaji |

waela tri tur sumangga |
saryarsa nut mring pa-awon |
samya datan sinung lunga |
Malarêsmi gya mentar |
anjênêngi kang angukus |
angrukti karya sugata ||

Jilid 12 - Kaca : 2
10. Sèh Malangkarsa ngling aris |
yayi saking Wanantaka |
wanci punapa angkate |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 2 >

 punapi nananggêl lampah |
tuwin maruput enjang |
Sèh Mangunarsa nor wuwus |
inggih awalipun enjang ||

11. Radi karêmbênên dening |

rewang pidak lan rubiyah |
ing lampah sapakantuke |
jalwèstri samya sumêdya |
panggya paduka kakang |
ngiras nguntap lampahipun |
Jayèngrêsmi Jayèngraga ||

12. Kalihnya samya amulih |

mring karajan Wanamarta |
wus antara ing lamine |
kapisah ing yayah-rena |
dungkaping têkèng mangsa |
saking têbih parêkipun |
sangating nis panca warsa ||

13. Malangkarsa mèsêm angling |

e yayi Alhamdulillah |
andhatêngakên pamule |
pamitra têkèng sudarma |
yayi yèn makatêna |
manira mèlu tumutur |
singgih marang Wanamarta ||

14. Yun papanggya (n)Jêng Kiyai |

guru Ke Bayi Panurta |
wulangun manira rêke |
sadaya suka nor-raga |
myarsa ing wuwusira |
Kae Sèh Malangkarsèku |
tumutur inguntap lampah ||

15. Tan dangu wau kang prapti |

para mitranira papat |
Pariminta Mongsarine |
Trêsnaraga lan Sèh Modang |
tan srênti dènnya prapta |
sarta mêngakakên pintu |
sarêngan dènnya luk-salam ||

16. Gupuh kang sinungan angling |

nauri panjawabira |
samya angingsêr linggihe |
anèng ing bale watangan |
têgêse bale dawa |
amèpèt dènnira lungguh |
Sèh Malangkarsa ris nabda ||

17. Kang samya rahab tur taklim |

ing tatamu jalma tama |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 3 >

 kang sabên sun-pajarake |
kang sinung ujar agêpah |
dènnya anjawat-tangan |
marang Sèh Mangunarsèku |
miwah Ki Sèh Anggungrimang ||

18. Tuwin maring Jayèngrêsmi |

kalawan Ki Jayèngraga |
saha bagya wulangune |
winangsulan karaharjan |
wus tata lungguhira |
myang para rubiyahipun |
Sèh Pariminta Sèh Modang ||

19. Anunggil lênggah samyèstri |

pan samya salam-salaman |
kupu samya waelane |
kalangkung rakêtanira |
katêmbyan rèh papanggya |
arahab rarasan ngèlmu |
padha wadon liliriyan ||

20. Sèh Malangkarsa ngling aris |

mring pangulu Basariman |
priksanên nyaimu kae |
yèn wus samya asasajwa |
kon-naoskên ing ngarsa |
kang liningan mentar gupuh |
matur mring Malangrêsmi ka ||

Jilid 12 - Kaca : 3
21. Kinèn sasaji ing ngarsi |
Ni Malangrêsmi agêpah |
anuduh mring pawongane |
Ulangan sigra angatak |
mring rowang nampa dhulang |
wus samya kerit mangayun |
prapta rampadan tinata ||

22. Bucu mêgana kêbuli |

pulên wuduk liwêt tambra |
sêmoa lam-ulamane |
opor bèbèk pindhang banyak |
agya ti susujènan |
yêm mênjangan lan bêtutu |
bêlbêt surung basngèk ayam ||

23. Lombok kêncêng lawan pêtis |

dhèndhèng nganjèn lan masrènan |
myang palimpuk duduh koyor |
abon êmpal kisi lidhah |
rambak sayadan rêmpah |
bon rêmus karupuk têrung |
tim dara gêcok-gênêman ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 4 >

24. Gorèngan kathik gulathik |
sangkêp saliring lawuhan |
sambêl lan lalabane |
wusnya dènnira atata |
Kae Sèh Malangkarsa |
aris pangancaranipun |
wawi samya wawantingan ||

25. Sumapala cadhang bukti |

karana Allah kewala |
ing sawontênipun rêke |
agêpah ingkang liningan |
angrabbi ing pasojar |
sadaya sarêng tuturuh |
(n)dan lêkas samya anadhah ||

26. Akêmbul jalu lan èstri |

kapang nèng salu paningrat |
sami ambêng dhewe-dhewe |
miwah lêlawuhanira |
pan rinampad priyangga |
pra waela sadayèku |
pikantuk dènnira nadhah ||

27. Pra priya samya tan pati |

ngathahakên ing anadhah |
wus lantèh pariyalate |
mangkana dènnira nadhah |
antara dangunira |
luwaran samya tuturuh |
ambêng nuli cinarikan ||

28. Ulangan lawan Cênthini |

anglorodakên rampadan |
sinungkên kulawangsane |
samya tinadhah akapang |
warata pawongira |
jalu èstri samya nutuk |
tuwuk tan ana kang kurang ||

29. Sèh Malangkarsa ngling aris |

nyarakkên dhaharanira |
sumangga sami ginape |
pangusaping amisan |
punapa kang kinarsan |
gêpah ingkang sinung wuwus |
angalap sasênêngira ||

Jilid 12 - Kaca : 4
30. Nyamikan kang manis-manis |
pamangsêg sasênêngira |
pra waela suka tyase |
rahab dènnya rarakêtan |
apan tawa-tinawa |
samya gantya asung sinung |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 5 >

 rubiyahira Sèh Modang ||

31. Kang nom sira (m)bok Pêlangi |

sadangunira lungguhan |
paliringira pan wèngwèng |
mung mêndir mring Jayèngraga |
iriban lan kang lanang |
liringe tan pati pagut |
Pêlangi ciptaning driya ||

32. Dingarènne wong asigid |

tan ngugêr pancêring tingal |
êman bae wong abancèr |
angowahi paliringan |
anyuda prayèng naya |
smakèyan kang wuwuh bagus |
awiwing kaya arjuna ||

33. Cahyane ambusanani |

liringe gawe wigêna |
paran baya darunane |
nora kaya biyèn ika |
akarya lara branta |
sasolahe awèh wuyung |
kae bagus Jayèngraga ||

34. Mêngko iki angoncati |

asangkrib pangèksinira |
tan karsa ningali mring ngong |
ya ta lah nora kaya-a |
baguse Jayèngraga |
cinadhang lèlèjêmipun |
tan pisan anglawanana ||

35. Solahe nimbok Pêlangi |

dènnya anênancang tingal |
mring Jayèngraga ulate |
lêlewane kawistara |
angambil nyanyamikan |
kumlawe mlaku kadulu |
marang Kae Jayèngraga ||

36. Sing anyamikan dèn-ambil |

pan ginigit uga ora |
mung pijêr amandêng bae |
Jayèngraga ciptèng driya |
dene nora kaya-a |
iku setan (ng)ggawa dhadung |
ngudha-udha dhêdhèwèkan ||

37. Mêncêngis bêlis maringis |

anggonjak bèdruning driya |
iku wong tan na sêbute |
Rarasati wruhing cipta |
kalamun ingkang raka |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 6 >

 kinandhang dening pandulu |
sasmita asêmu prana ||

38. Mring Turida dènnya angling |

netra kang datan kumêdhap |
botên walang-walang bae |
sanadyan êpring lan ula |
tuwin ulam êlohan |
nadyan jalma kadhangipun |
wontên tan bisa kumêdhap ||

39. Mlolo kewala mucicil |

Turida nauri sabda |
ngêndi ana wong tan kêdhèp |
Rarasati mèsêm mojar |
ririh anjawil pada |
puniku tiyang andulu |
mring arinta Jayèngraga ||

Jilid 12 - Kaca : 5
40. Turida mulat ngrêngoni |
supaya aywa kadawa |
Pêlangi sumêdhot tyase |
kawangun liringira |
apucêt netyanira |
ketang wirang jroning kalbu |
mring waela Rarasatya ||

41. Susumèh aminta kapti |

rumakêt anor wicara |
amanohara wuwuse |
wus kasaman rahabira |
tan mantra ing sanitya |
kapundhuhan rakêtipun |
tan dangu rênguning driya ||

42. Sèh Malangkarsa ngling aris |

jêbèng Kae Mangunarsa |
mênggah ing rarasan rêke |
kang lapal kulu sae-an |
aliunna wajitah |
kadipunêndi puniku |
mahadabipun kang purna ||

43. (n)Dungkapipun ing kajatin |

yayi yogya madhangêna |
rungsiting ngèlmu ijmahe |
kiniyas lawan ngain-nya |
kususing kanyata-an |
Sèh Mangunarsa nor wuwus |
singgih kakang Malangkarsa ||

44. Kang lapal kulusae-in |

aliun wahjatah punika |
kang ingucap sawijine |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 7 >

 samadaya kengang rusak |
makluk sagala donya |
sejirim mungkin mabau |
wus pinasthi gantung rusak ||

45. Dening Hyang Kang Maha Sukci |

amung sawijining kila |
kawulaning Hyang Kang Mansoh |
suhul anèng pangayunan |
ngupamakkên punika |
mukanipun Hyang Maha Gung |
saèstu tan kenging rusak ||

46. Sujalma kang wus sinung sih |

marang ing sira Pangeran |
dinoh saking pasiksane |
bab ingkang puniku kakang |
tan kenging ginagampang |
kang sinung upami wau |
minangka mukaning Sukma ||

47. Punika jatining jalmi |

wus man ing dalêm ngagêsang |
kang sampun sagêd anungge |
subranta maring Pangeran |
tan ana lyan kaèksan |
kalawan pribadinipun |
sumangga (n)dungkaping cipta ||

48. Sadaya mèsêm miyarsi |

rèh sampun sami kaduga |
tan ana waon-winaon |
rèh sampun atunggal tingal |
tan pae pangartinya |
kasaman kupu ing kalbu |
angranggoni lèjêmira ||

Jilid 12 - Kaca : 6
49. Sèh Malangkarsa ngling aris |
yayi puputing rarasan |
pênêde sunat sêsambèn |
wawi sami tarêbangan |
salawat pujining Hyang |
yayi ing riki wus têmtu |
adate ing Ngardipala ||

50. Kang dados pangatêr dikir |

ing ngriki mung kakêntrungan |
lawêding ngèlmu-rasane |
alambar suluk Panamar |
sêmuning rasa jatya |
bungkaking kanênganipun |
pangojratira Hyang Sukma ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 8 >

51. Sèh Mangunarsa ngling aris |
inggih utawi kinarsan |
jalar palaling Hyang rêke |
mèsêm Ki Sèh Malangkarsa |
angling marang Sèh Modang |
lah konên ngambil kêntrungku |
Bin-uwah kalawan têrbang ||

52. Wasisan tarêbang mami |

Basariman dèn a-enggal |
yèn ana tarêbang manèh |
têka ro êngkas kewala |
agupuh ingkang liningan |
angambil tarêbangipun |
tan dangu prapta ing ngarsa ||

53. Katur ing Malangkarsèki |

tinampan nulya sinêntak |
Sèh Modang nêntak têrbange |
si Sontri sampun ginêmbrang |
Mongsari kêntrungira |
Tisnaraga nêrbang wau |
miwah Ki Sèh Pariminta ||

54. Kae Sèh Malangkarsèki |

tarêbange si Kumandhang |
wong lima mangku têrbange |
Sèh Malangkarsa ris mojar |
lah payo pra wadonan |
myang yayi sadayanipun |
prayogi sunat salawat ||

55. Sumangga turira sami |

Sèh Modang lan Pariminta |
katêlu Amongsarine |
kang abawa singirira |
(n)dan lêkas asalawat |
la ilaha ilolahu |
Mukamadun Rasullolah ||

56. Gya sadaya naurani |

èstri priya barung swara |
arampak arum swarane |
kalangkung asri kapyarsa |
agobyog panêrbangnya |
abêbanggèn pong-trung-pong-trung |
thung-plêg thung-plêg dhêng thung-thung brang ||

57. Kathah lêlambanirèki |

ukur bêbanggèn kewala |
narêbang bêsus-bêsuse |
tutuk sèlèhing sauran |
tinampan singirira |
anglik singir tan kantu |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 9 >

 swara têtêlon araras ||

Jilid 12 - Kaca : 7
58. Sajak saukêle sami |
cengkoke nora sulaya |
apan wus kakancuhane |
sèlèh singir sinauran |
jalu èstri araras |
ramya sru swara karungu |
tangga parêpating desa ||

59. Gumriwis akèh kang prapti |

dhasar têrang padhang bulan |
tuwa anom lanang wadon |
samya marang Ngardipala |
suka nonton tarêbang |
saking lor kidul adulur |
sami prapta ing pandhapa ||

60. Kang uwus duwe pangarti |

Ke Malangkarsa tamuwan |
wong bagus ro biyèn kae |
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
ing mêngko malih prapta |
ngong-tutukne wor pandulu |
bêngi yèn branta maring wang ||

61. Samya mangkana ciptèki |

rara randha nom walanjar |
angayu-ayu abraèn |
sabisane wong adesa |
rêrêsik matut sandhang |
amamangi nginang arum |
myang sêkar gajah-olingan ||

62. Mangkana dènnira singir |

dènnya talu sarambahan |
suwuk maca salawate |
Ke Malangkarsa ris mojar |
mring kaum Basariman |
lan Ulangan pawongipun |
kinèn nyaoskên sugata ||

63. Kang liningan sandika glis |

Ni Ulangan Basariman |
anuduh pawong mitrane |
yata wau ingkang prapta |
Sèh Adi Amongraga |
lagya nèng palataripun |
santri Monthèl tinimbalan ||

64. Praptèng ngayun angabêkti |

nulya kinèn sung uninga |
tur sandika santri Monthèl |
matur mring Sèh Malangkarsa |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 10 >

 lamun Sèh Amongraga |
nèng palatar têmbe rawuh |
agupuh sadayanira ||

65. Ngudhuni kang wau prapti |

sigra Ki Sèh Malangkarsa |
tur salam atur sêmbahe |
miwah pra ari mitranya |
tur bêkti samadaya |
nulya ingaturan laju |
anèng sajroning kang wisma ||

66. Anging Mongraga tan apti |

akarsa anèng pandhapa |
gya tinata gêlarane |
nulya samya parêng lênggah |
lan garwane keringira |
Cênthini marêk ing pungkur |
lan Monthèl tan kêna têbah ||

Jilid 12 - Kaca : 8
67. Sadaya ingkang ningali |
mring Sèh Adi Amongraga |
langkung sumunu cahyane |
kabèh tan kawawa mulat |
sanginggil patênggêkan |
samya amêpês tumungkul |
langkung jrih pagutan netra ||

68. Sèh Malangkarsa ngling aris |

maring ing rubiyahira |
sira babêktiya age |
marang sang Sèh Adimulya |
tuwin marang sang Waela |
ingkang tinuduh ing kakung |
Malangrêsmi gya mangarsa ||

69. Tur bêkti marang sang yogi |

sumêmbah angaras pada |
nulya ngabêkti mring Nikèn |
saha panêmbramanira |
pambagya karaharjan |
winangsulan sabda ayu |
gantya pra ari rubiyah ||

70. Sira Nikèn Rancangkapti |

Turida lan Rarasatya |
miwah pra rubiyah kabèh |
kumarubut tur pranata |
warata sadayanya |
lungguh pra èstri akumpul |
tata dènnya lulungguhan ||

71. Sèh Mongraga ngandika ris |

yayi Kae Malangkarsa |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 11 >

 lagya punapi kayune |
tingale asusunatan |
matur Sèh Malangkarsa |
singgih mawi awon nganggur |
samya sunat kêkêntrungan ||

72. Sèh Amongraga nauri |

lah yayi mara tutugna |
sunat dadi pamujine |
samya kakêntrungan ojrat |
utama dhinulêngan |
anjujunun ing Hyang Agung |
apupuji linagonan ||

73. Kae Sèh Malangkarsèki |

mèsêm dènnira wacana |
yayi Sèh Modang ing kono |
kinarsan kinèn angojrat |
sapa kang andhulênga |
Sèh Modang mèsêm umatur |
anjawi rayi paduka ||

74. Apan inggih pun Pêlangi |

kang dhulêng singir aojrat |
tan wontên liyane manèh |
kang sagêd andhulêng ojrat |
swaranipun prayoga |
pawèstri sawawratipun |
sarwa pikantuk kewala ||

75. Swara sulukipun wasis |

pandhulênge awiraga |
Malangkarsa mèsêm linge |
lah ya ta mara Bismillah |
prandene wus kalilan |
nulya Sèh Modang anuduh |
marang ing rubiyahira ||

76. Anulya Nimbok Pêlangi |

sumandhing ing priyanira |
nulya alêkas bawane |
lagon Sêkar Gadhung mêmbat |
la ilah haillah |
Mukamadun kabibbuhu |
padakammad salalaha ||

Jilid 12 - Kaca : 9
77. Tinampan kèh naurani |
swara jalwèstri araras |
arêmpêg tan na sarêntèn |
kêntrung tarêbang barungan |
gumêr ramya kapyarsa |
pong-brung pong-pêg pong-brung |
thung-plêg thung-plêg dhung pungpung brang ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 12 >

78. Sang Kae Sèh Amongraga |
amundhut kêntrung tinabah |
animbangi tanduk rêke |
sajake akêtipungan |
lêlamban lêliriyan |
dadya sadaya asêngkut |
dèna abarung silawat ||

79. Sèlèhing sauranèki |

Ni Pêlangi (n)dan amênyat |
andhulêngi mong kêmbêne |
sarwi nglik swara lantas |
amêrit wuluh irat |
gêtas rênyah manis arum |
sêmbada parikanira ||

80. Wontên wanita sinung-sih |

ing priya pandhitotama |
purwa duksina dêlinge |
wadon wajib (ng)guguruwa |
mring priya kang utama |
lah takokna dèn-aparlu |
masalah wolung prakarsa ||

81. Ingkang dhingin bab maskawin |

Allah kalawan Mukamad |
ping ro Ngaras lan Kursine |
kaping tri maskawinnira |
dalu kalawan siyang |
ping pat lintang lawan ngèlmu |
ping lima èstri lan priya ||

82. Ping nêm surya lawan sasi |

miwah bantala akasa |
swarga nraka maskawine |
aywa katungkul nèng donya |
sayogya gurokêna |
ywa pijêr ulah cacênthung |
ujare kang asung cipta ||

83. Maskawin kawula Gusti |

pan patêmoning nurrollah |
kalawan uripe rêke |
maskawin Ngaras Kursinya |
sapatêmoning rasa |
lan wahya kajatènipun |
maskawin èstri lan priya ||

84. Têmuning roh lan jasmani |

maskawin ngèlmu lan lintang |
aib mustahar têgêse |
têmuning atingal cipta |
sanyata osikira |
anèng jinêming jajantung |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 13 >

 maskawin kasa bantala ||

85. Têmuning murah lan asih |

nyatèng utêk lan sirrolah |
maskawin siyang ratrine |
têmuning arip lan netra |
rasaning kanugrahan |
tan ana karasèng kalbu |
turu dununging supêna ||

86. Wêkasane kang maskawin |

kang swarga lawan naraka |
patêmoning nêpsu rêke |
singgih lawan budinira |
panunggaling dhirinya |
nyatèng ala bêcikipun |
kang wruh pisah kumpulira ||

Jilid 12 - Kaca : 10
87. Puniku dipun kaèksi |
sakèh maujud sadaya |
[...] |
ingkang bangsa ati puat |
mungguh sira Pangeran |
nyata tinggal jiwa wujud |
maujuding dhawakira ||

88. Samya karênan kang mèksi |

mring kang andhulêng aojrat |
yèn wus têkèng sèlèhane |
tinampan bawa sauran |
ngalêtêr akalangan |
abêsus saengga gambyung |
sisirig munyêt tingtingan ||

89. Kadya tinutus kang liring |

kapara pat-mara lima |
dununge branta wirage |
dhat marang Sèh Amongraga |
liringe tan-tumama |
[...] |
mring Jèngraga tan kapadhan ||

90. Mring Gungrimang nabêt liring |

liringe kadhang linawan |
myang mring Piturun kasamèn |
Gungrimang mèsêm ing nala |
ya ta lah tan kaya-a |
yèn ta kadiya rumuhun |
lir tan kongsi sapênginang ||

91. Miwah maratani liring |

mring wong lanang kang nêningal |
hoyêg samya mèsêm bae |
sêmune kèh kang kedanan |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 14 >

 nging wêdi mring kang lanang |
ana kang cipta marucul |
katungkula bae kêna ||

92. Ni Pêlangi lamun wêngi |

bedhang-bedhangane gampang |
kêtara ing polatane |
ulate ulat gêlêman |
sakèhing pra lanangan |
samya ngincim-incim wuyung |
yang-uyung winèyan ulat ||

93. Wong wadon kang aningali |

uyêg ngangsêg rêbut ngarsa |
mrih parêk Jayèngragane |
samya ngugêr-ugêr tingal |
mring Kae Jayèngraga |
samya mrih-amrih kadulu |
lêlewa suprih katara ||

94. Yèn nuju kacèkoh wuri |

wong kang ngadhang-adhang tingal |
pating kalêsêt polahe |
ambênakkên kêmbênira |
ngatokkên kêmbang kinang |
kang kirab ngewahi gêlung |
mêmasang paguting tingal ||

95. Jèngraga micarèng ati |

dubilah dene anjirab |
para ulat ting dêlèrèng |
thèthèkan setan bênthètan |
amanjêr cadhang tingal |
nora kêna wong aidu |
dèn-dalih andhêmênana ||

96. Dèn-kongsi pècè mucicil |

angênthêr kêri maring wang |
biyèn-biyèn mêngko-mêngko |
Jayèngraga ajatmika |
ing solah tan amunya |
yata ingkang dhulêng kêntrung |
anampani singirira ||

Jilid 12 - Kaca : 11
97. Anglêg bêning kumalinthing |
suluk adat kang kinarya |
lir pendah suling sasêlèn |
amlas-asih piniyarsa |
cêtha kalimahira |
mangkana parikanipun |
adate wong doyan nendra ||

98. Sungkanan tur tan saririh |

sarta doh daulatira |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 15 >

 adate wong mumah-mumoh |
doyan mangan tan watara |
tan duwe pangupaya |
ing têlung prakara têmtu |
yèn uwong doyan amangan ||

99. Linyok kêbluking akardi |

angêsèt nora andêlan |
anggadêbus dhêmên goroh |
juwèh ngrècèh angrurucah |
marang padhaning janma |
doh budine kang rahayu |
saujare ngayawara ||

100. Ginawe ngidung rêrêpi |

wong doyan turu lan mangan |
kêthul tyas lalèn lan wangkot |
tan kaya janma kang karsa |
ngurangi nadhah nendra |
tan pati nendra yèn dalu |
tan pati nadhah yèn siyang ||

101. Adate wong kurang guling |

wong angungurangi mangan |
sinung padhang jroning tyase |
abêning panyiptanira |
gampang sakèhing sêdya |
sinung akal kang rahayu |
dening Hyang Kang Maha Mulya ||

102. Kabuka paningal sidik |

winêngan aibing ilham |
pan wus jangjining Hyang Manon |
sing sapa acêgah mangan |
lan sarta cêgah nendra |
sinung kamulyaning kalbu |
gampang kang sinêdya prapta ||

103. Sarta amanggih kamuktin |

sinung warêg tanpa mangan |
winèh bungah tan manganggo |
sayêkti Kang Maha Mulya |
marêkakên walêsan |
yèn wong suka manggih bêndu |
yèn wong duka manggih suka ||

104. Saking adiling Hyang Widdhi |

siji winalês sadasa |
sadina ing rialate |
winalês sadasa dina |
sing sapa prihatinan |
winalês suka rahayu |
angêt-angêting agêsang ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 16 >

105. Duk cilik tumêkèng kaki |
tan ana prihatinira |
dadya malarat sajêge |
datan sinung pangawikan |
tan kadya wong nastapa |
trus tingal sidiking wuwus |
sabab kirang turu mangan ||

Jilid 12 - Kaca : 12
106. Anrawang kalbunirèki |
waspada ing kira-kira |
lambar saking nêstapane |
angungun sakèh kang myarsa |
kajaiting wardaya |
sasurasanirèng suluk |
mituhyèng tyas anastapa ||

107. Antara dangunirèki |

Ni Palangi dènnya ojrat |
wus têkèng sauranane |
anêsêg trêbang barungan |
ngandhêlong sinalahan |
amaca salawat suwuk |
bêng bêng bêng bêng sèlèh trêbang ||

108. Samya ngaso ngaring-aring |

gya kaum Ki Basariman |
naoskên pasugatane |
pêpanganan wedang kinang |
sangkêp awarna-warna |
pan pininta sadaya wus |
Cênthini lawan Ulangan ||

109. Anglaladèni ing ngarsi |

mring sang Sèh Adi Mongraga |
miwah mring para arine |
myang marang para waela |
wus samya sinakmêtan |
Sèh Mongraga ngandika rum |
wus payo akêndhurènan ||

110. Agumuh ingkang sinung ngling |

(n)dan samya ngalap nyamikan |
sasênêngira anggape |
wusira aso dhadharan |
Kae Sèh Amongraga |
ngandika mring arinipun |
miwah marang siswanira ||

111. Yayi Kae Jayèngrêsmi |

kalawan Ki Jayèngraga |
Gungrimang Ragasmarane |
lan Piturun wong lilima |
padha sira nrêbanga |
abarung sasingiripun |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 17 >

 Mangunarsa angrawiya ||

112. Nulya Ki Mangunarsèki |

ambukak nuskah Ruwiya |
anggalêndêm suwarane |
ulêm tan pati rêkasa |
apelag sajak Arab |
swara ngalêp manis arum |
wus tamat pamacanira ||

113. Salawat barung kaping tri |

Jayèngraga (n)dan abawa |
sajak Arab lêlagone |
angêlik kang swara raras |
laila lailalah |
Mukamad Rasulullolahu |
Mukamadun kabibolah ||

114. Tinampèn Sèh sauraning |

sarta tarêbang gênturan |
samya bêsus panrêbange |
[...] |
pong-pyêg pong-têg tung pung brang |
pêg-pêg bah-bah-bah bur-bah-bur |
tong-ting-tong brung plak-blang plak-blang ||

Jilid 12 - Kaca : 13
115. Gumuruh swaranira tri |
jalwèstri angantêp swara |
miwah kang para santri kèh |
tan etang èrak gondhangnya |
sru saking rahapira |
sèlèhing sauranipun |
kang singir ngêlik barungan ||

116. Ragasmara Jayèngragi |

atarung loro kewala |
lir pathêt nyamlêng ênême |
swaranya santak tan sumbang |
êmbat ukêle padha |
tan salaya wilêtipun |
akancuh ilon-ilonnya ||

117. Anyamlêng kênyaming singir |

tan na kal tubias sêla |
bi arbabe saodate |
kadasamsu pil ibira |
jihatat tanakala |
sarya panrêbange bêsus |
ngapipir kêpyuh ngapinjal ||

118. Bêbanggèn imbal nyêlani |

amagak gêdhug bêm sêbah |
kokosèkan rara-ciblon |
bisa mèt swaraning trêbang |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 18 >

 dhasar trêbang si Sontrang |
arum lir gêndhing pinalu |
kêntrunge akêtipungan ||

119. Sèlèhe saurannèki |

gantya ingkang singir bawa |
Kae Sèh Anggungrimange |
Ki Piturun kalihira |
dhasar kancuhe lama |
duk misih jajakanipun |
mêlantrang ambarang trêbang ||

120. Dadya pilalan ing nguni |

duk misih ran Mas Cêbolang |
Piturun ran Nurwitrine |
andhulêng gambyong ronggèngan |
komuk talèdhèk lanang |
tau-tate tate-tau |
dadya gêndhot kalihira ||

121. Tau kinedanan èstri |

tate kinedanan priya |
kalangkung dening pêpayon |
mangkana wau dènnira |
Gungrimang singir bawa |
abarung lawan Piturun |
swara manis arum raras ||

122. Mêrit mêthit muluh rujit |

kadya rêbab sinulingan |
mèt paran pêcalang ngêse |
apèrang têmu irama |
tan siliring kang swara |
apupunton têpung arum |
lês wilêt ukêle padha ||

123. Gêtêr krêkêle tan srênti |

mêmbat nganyut-anyut driya |
dhasar sêmada digawe |
anolih Ki Jayèngraga |
mèsêm mong liringira |
dhat krasa maksiyatipun |
èngêt duk masih bêgeran ||

124. Pan wus kakarêmannèki |

Jayèngraga siyèn mila |
karêm rarasing agêndhèng |
kathah kaèngêtanira |
langêne duk waunya |
ronggèng lanang Surat Sênu |
èsême Ki Jayèngraga ||

Jilid 12 - Kaca : 14
125. Tyas sêmada sênak-sênik |
mulat marang Anggungrimang |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 19 >

 yèn mungguh maksiya anom |
jajakan bocahanira |
bisa olah gêndhèngan |
kaya tan wurung kinrêmus |
wungkuk-sangkuk ginendhongan ||

126. Nulya gantya kang asingir |

sira Kae Jayèngraga |
ngapti dènnya singir dhewe |
angantêp bêsusing swara |
mèt sêdhêng sru ririhnya |
anglik ngalêp ngêntul-êntul |
kadya ngalapêna jiwa ||

127. Akarya sêkaring ati |

prèstri samya kedanan |
sanadyan sami priyane |
kanyut maring Jayèngraga |
saking rum-ruming swara |
pra wadon mêjên angrungu |
kumênyut samya kasmaran ||

128. Anggungrimang ciptèng ati |

myang Piturun rasèng driya |
kadya wong wadon angênne |
myarsa ngês wilêting swara |
kadi ngènèl-ngènèla |
myang pra èstri kang kayungyun |
samya mês nyunyunganira ||

129. Yang-uyangan dènnya linggih |

ngungal-ungal mrih katingal |
agorèh linggih ngalih (ng)gon |
sami cacadhangan cipta |
liringe Jayèngraga |
wênèh ana ririh wuwus |
baguse ingkang narêbang ||

130. Suwe ora awèh liring |

mring wong lêgana ing manah |
nolèha sadhela bae |
yèn ta malèmbaring (n)jaba |
tak-gèndènge mring wisma |
nora sun-wènèhi mêtu |
ngong kungkung kon-dadah-dadah ||

131. Rowange ananauri |

e lah ta ora-ora-a |
ambêdhog têtanggonning wong |
dhèwèkan sun mau mula |
dèn-têmu pèk dadalan |
têka ora ana wong buncur |
anjêngèk kang sinauran ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 20 >

132. Awawan winawan angling |
gumrêjêg têmah atukar |
gègèr pinisah wong akèh |
para sêmbèr antuk dalan |
mundhak olèh (ng)gon ngarsa |
anjêngglèng samya dol ayu |
tan ngromèsi kang tukaran ||

133. Nutug kang salawat singir |

Jayèngraga lan Gungrimang |
dangune dènnya gagêntèn |
sinalahan mèt irama |
suwuk sèlèh tarêbang |
Sèh Mongraga ngandika rum |
yayi Kae Malangkarsa ||

Jilid 12 - Kaca : 15
134. Mungguh ngagêsang puniki |
palal wus binagyèng Suksma |
ing takdir lan pribadine |
taksir panduming ganjaran |
lawan sarwi kamulyan |
kang sinung mulya ing kalbu |
kang sinung mulya ing donya ||

135. Miwah mulyaning rupèki |

kalawan mulyaning asta |
lan mulyaning swara rêke |
liripun ingkang kamulyan |
wondene yayi ingkang |
mulyaning kalbu puniku |
kang bisa ahli ing sastra ||

136. Akèh ngèlmuning kang aji |

musakab saliring kitab |
tan kalêmpit surasane |
mulyaning asta kang sarwa |
bisa agêgaweyan |
mulyaning donya kang cukup |
sandhang kalawaning pangan ||

137. Mulyaning rupa yèn rêsmi |

rêspati suwarnanira |
mulyaning swara bêcike |
alêp rum awèh wigêna |
karya rarasing driya |
lir swaranya rinta iku |
Jayèngraga Anggungrimang ||

138. Piturun Ragasmarèki |

swara wus samya kawilang |
akarya lamlaming akèh |
sakèh kang ngucap mulya |
suwarna kalbu asta |
dunya swara kang puniku |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 21 >

 nunungkuli kajateyan ||

139. Tan suhul maring Hyang Widdhi |

katungkul karêm kamulyan |
têkabur (ng)gunggung dhirine |
pambukaking lawang suka |
suka bungah sumêngah |
malah mrih pêkah kêpatuh |
tan na yan tarekahira ||

140. Kalulun mring kang dèn-sêmmi |

singa kang dadi karêmnya |
mring papa ngaling-alinga |
apan ênggonning pratandha |
mukmin ngam lan kas ika |
lamun bisa tunggal wuyung |
mulyaning kang kinarêman ||

141. Anyapih pasiyanèki |

kang nirikakên mrih wingwal |
amuhung maring Hyang Manon |
yèku ingkang olèh tandha |
kang wus man ing Pangeran |
linuwihkên ing Hyang Agung |
mukmin kas bangsa nujêmba ||

142. Dene mukmining kas nênggih |

jalma kang tan nêdya singsal |
saking pangamêng-amênga |
mulyaning kang pinangeran |
abidêngah ing donya |
sadaya kang myarsa wuwus |
tumungkul anganor jiwa ||

Jilid 12 - Kaca : 16
143. Sinambi ngalap nyênyamik |
wus aso satoranira |
kang samya karênan tyase |
tanggaping graita pasang |
linèjêming sasmita |
lêjar wus tan sêlan surup |
sasare wus kinawruhan ||

144. Sèh Mongraga ngandika ris |

yayi Kae Malangkarsa |
prayogi tinutugake |
dènnyarsa sami singiran |
kewala sajak Jawa |
Ke Malangkarsa agupuh |
angling marang Jayèngraga ||

145. Suwawi ing ngriku yayi |

ing mangkya lagya kinarsan |
sajak cara Jawa rêke |
punapi lagon sumangga |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 22 >

 pênêde dhinulêngan |
sintên ingkang ngamprak sumbu |
Sèh Mongraga ris ngandika ||

146. Bêcike ingkang ngèmpraki |

si Monthèl lan Ragasmara |
Ki Jayèngraga agupoh |
mèsêm sarya nyandhak têrbang |
pinangka ginalewang |
anglik lagu Sêkar Gadhung |
ya lailaha haillalah ||

147. Mukamad Rasullohi |

tinampèn kèhning barungan |
jalwèstri tan na sarêntèn |
lir pendah sundari sasra |
sru asri kapawanan |
trêbange ramya tinabuh |
agagênturan brang-brungan ||

148. Pong-prung pong-pêg tong-ting tong-gring |

tung-plêg tung-plêk bêm-pyung-pyung brang |
tarêbang barung kêntrunge |
Ki Monthèl èmprak gêntènan |
kalawan Basariman |
èmprake ajumbul-jumbul |
ngêmut sumbu bêbrongotan ||

149. Têlèrongan pasêr gêni |

abêbakaran priyangga |
tênggok cêcongklakan cingklok |
langkung suka kang tumingal |
èmprake Monthèl Basar |
gagêntyan kang (n)dhulêng wau |
Piturun lan Ragasmara ||

150. Rowang imbal samya singir |

Jayèngraga Anggungrimang |
kancuwanira gagêntèn |
Piturun lan Ragasmara |
timbange gagêntènan |
lan Jèngraga kaitipun |
lan Gungrimang tan na èmprak ||

151. Singirira Jayèngragi |

kang suluk Koja-kasiyan |
mêmêsu raga abênne |
dèn papati dhirinira |
dahat dènnya nanêrang |
tansah sarira marlêsu |
ngênirkên kang pancadriya ||

Jilid 12 - Kaca : 17
152. Yèn tan wruh titining urip |
kalawan paranning branta |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 23 >

 tan uwis dèn-uwusake |
wawasi kalawan ajar |
brahmana myang pandhita |
pujangga ngulama nêngguh |
sami arêbat kasidan ||

153. Ajar atotor ing wukir |

angurangi turu pangan |
toya pinangeran mangka |
wawasi sutapanira |
midêring kasamunan |
paksan norraga ginunggung |
pujangga aulah sastra ||

154. Cipta kawi karya gupit |

dadi anêmbah ing nyana |
ngulama amardi raos |
mangeran ing basa swara |
brêmana manoara |
ukara kang pinujèku |
rat mêtu cênung dèn-ambah ||

155. Eling-eling dèn a-eling |

rungsiting Hyang Maha Mulya |
tan anèng kana myang kene |
ênggonne tanpa tutuhan |
tan kajro tan kajaba |
adoh tanpa wangênipun |
aparêk tanpa gêpokan ||

156. Kang myarsakkên ingkang singir |

kang dungkap graitanira |
tan sêlan salah surupe |
kadya wos ginalêpungan |
anglêmbut ciptaning tyas |
kang tan wruh surasèng suluk |
kènyut myarsa swaranira ||

157. Miwah kang para pawèstri |

cipta tan kuwawa-a |
amyarsakkên ing swaranya |
ngungun tyasira lir gigal |
balêdhug angluh nala |
nalikanira ing ngriku |
tan cipta lyan Jayèngraga ||

158. Tan mikir êmèling singir |

kasongar dening suwara |
nora mikir kalimahe |
mung ngês wilêting kang swara |
tumanêm anèng karna |
gantya-gantya singir wau |
Anggungrimang kang abawa ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 24 >

159. Anglik mêrit muluh rujit |
samyantap-untapan swara |
Malangsumirang suluke |
amurangniti nrangbaya |
dènnira among gita |
raryanom tan wruh ing dudu |
angêlar ujar kang sasar ||

160. Nrangbaya tan wrin ing wèsthi |

angucap tan wruh ing tatrap |
lala-luya pangucape |
datan kêna winikalpa |
citho tan wruh ing sastra |
amulang dalan kalurung |
ambawur tutur angawar ||

161. Pan angucap tanpa kering |

tan na bayane wong wikan |
ing kajatène awake |
kang sinimpên kinêkêran |
sajatining sarira |
apan ta roro katêlu |
kadyangganing riringgitan ||

Jilid 12 - Kaca : 18
162. Duk lungane sang Apanji |
ngumbara maring nagara |
nèng Gêlang lampah ringgite |
andhalang sisilih aran |
karan dhalang Jaruman |
mêndhêm kula namurlaku |
tan ana ingkang wêruha ||

163. Yèn sang Panji kang ngaringgit |

pan bêlolokên ing rupa |
tan wruh ing dhalang yêktine |
yèn iku putra Jênggala |
ingkang mindha dhadhalang |
lir Krêsna kalawan Wisnu |
tan Wisnu Krêsna kang ana ||

164. Kèh wong karêp ing kajatin |

ciptaning wong puruita |
dèn-pisah-pisah jatine |
dèn-sêngguh sanès wujudnya |
raga kalawan Sukma |
jatining sarira iku |
kang obah mosik ya Sukma ||

165. Kawangwanging siyang ratri |

raga tan ana nyana |
lamun Sukma sajatine |
angèdhèng dadya dhadhalang |
kawayang cipta rasa |
budi angên-angên iku |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 25 >

 akêlir jagad walikan ||

166. Katon ring paèsan jati |

lêlakone Kae Dhalang |
prang lan banyol karêsmine |
anèng sajroning wênginya |
nyatèng wahya jatimika |
ngaurip kalakonipun |
yêkti nang jroning yuswanta ||

167. Mangkana ingkang pinêthik |

suluke Sèh Anggungrimang |
kang tanggap panggraitane |
cumêplong tyas lir binilas |
asukur suka rêna |
ingkang balilu kalulun |
ring swara rêmên tyasira ||

168. Miris kadya dènris-iris |

kadrêsan rarasing swara |
parèstri tambuh driyane |
acipta salaminira |
Gungrimang tan kedyeka |
modot kabagusanipun |
lir jajaka awiraga ||

169. Pawèstri kèh samya branti |

lepya maring Jayèngraga |
mring Anggungrimang wuyunge |
angungudang jroning nala |
samya angalêmbana |
Ki Anggungrimang abagus |
abêsus bisa wèh branta ||

170. Sèlèhing saurannèki |

gantya singir Ragasmara |
anglêg kang Sêkar Gadhunge |
suluk Purbajati ika |
kinidung singirira |
gyuh siwuh sasolahipun |
lir rêtna anèng raraga ||

Jilid 12 - Kaca : 19
171. Kewala rêke anyilih |
tan wande angulihêna |
tan langgêng angga angangge |
lir tingaling patopèngan |
tan tipsan ing paningal |
kalingan ing pandulu |
tèpèngmu lêlêng tan mulat ||

172. Panglènging Hyang Purbajati |

muksa nir tan katingalan |
karêm kandhêg pandulune |
paran margane panggiha |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 26 >

 ngulati (ng)granning arga |
Sukma nêdhèng dhirinipun |
aliwung ing wuyungira ||

173. Kadyangganing sêkar kentir |

nir anggananing kusuma |
dening kaijaban wimboh |
rêke adoh yèn dinohna |
parêk pinarêkêna |
têtêmu nora kêpangguh |
sirna tansah kawistara ||

174. Wus awor datan anunggil |

kapisah tan kêna bênggang |
kahana tan na nyatane |
pralambang sandi pralena |
lir tibaning asmara |
campuh ika iki iku |
sampurnane sawatgata ||

175. Swarane Ki Ragarêsmi |

cumêngkling lir gambang gangsa |
manis arum karya lamong |
lan-lam wiwilêtanira |
lêse araras driya |
kumêsar sakèh kang ngrungu |
akale kaya kapinjal ||

176. Randha wulanjar kang branti |

myang para parawan tuwa |
kang samya dêlèwèr sêmbèr |
kababar kabara-bara |
angrurah manah inah |
wiwinih dènnya mêmanuh |
kang gênah kang dadi manah ||

177. Lali maring Jayèngragi |

lali marang Anggungrimang |
mung mring Ragasmara bae |
kang ingugêr-ugêr tingal |
katêmbèn wruh ing warna |
kêlayu angguyu-guyu |
mring Ragasmara kasmaran ||

178. Nulya gantya ingkang singir |

Ki Piturun anglik raras |
kadya wulung kapipite |
ngalêp-alêp angumandhang |
gêtêr gêtas arênyah |
tyasing wong kadya tinutus |
rêmus tan urus kadrawas ||

179. Wus kadya sinuwir-suwir |

ngawar-awar ngayawara |
srêrèyongan atine |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 27 >

 maro mêrtêlu mêrapat |
tambuh kang dèn-piliha |
tyas anglut mring Ki Piturun |
karêntêke brantanira ||

180. Suluk kang kinarya singir |

pan suluk Jatipralena |
carmining roh tokit rêke |
wêwayangan rupa tunggal |
tan kêna palih kayan |
kayun wisesa puniku |
Maha Sukcining Hyang Sukma ||

Jilid 12 - Kaca : 20
181. Mulya wisesa sajati |
kang rupa wisesa kayan |
molahkên rohira rêke |
marang rupa samadi ka |
mêpêki uripingrat |
uriping kahar puniku |
atmalul ngèlmu tokitnya ||

182. Kang tokit kijabing gaip |

kang dumadi kawruhana |
sahadat tri prakarane |
kang dhingin mutanakirah |
lawan mutawasitah |
mutawilah puniku |
lide kang mutanakirah ||

183. Angucap kalimah kalih |

asêksi mukmin mupakat |
sahadade mukmin rêke |
lide kang mutawasitah |
ngabdah lasarikalah |
malekat kang mukarakun |
kang kaèksi ing nujêmba ||

184. Allah ngawruhi pribadi |

lide kang muta-awilah |
anaksèni ing dhèwèke |
sinangala-an punika |
gaib tan kawanguran |
Nabi Kabib badalluhu |
kang sinung muta-awilah ||

185. Ing nguni datan kakalih |

kale langgêng mung satunggal |
lir wawadhah upamane |
akêtêk gung isènira |
yèku mutanakirah |
minangka wawadhahipun |
ing mutasita-awilah ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 28 >

186. Ana papan tanpa tulis |
puniku mutawasitah |
de tulis tanpa papanne |
pan sadat muta-awilah |
kamoting mutakirah |
dèn-raosna kang satuhu |
têgês lan pasêmonira ||

187. Sahadat kalih puniki |

kawadhah ing mutakirah |
dadya kang mukmin kalbune |
jujuluk idayatolah |
papan mawa tulisnya |
kang tulis kodratolahu |
papan iradating Sukma ||

188. Dadya sêmbah lawan puji |

kalbune mukmin nugraha |
Mukamadiyah rubuke |
lan Mukamad karijiyah |
wawadhah ngèlmu Allah |
lir gatha-rêtna sumunu |
isi madu pinasthika ||

189. Pinèt kang madu sajati |

sah saking sasananira |
madu mutak sing rasane |
sub ring habganing Hyang Sukma |
suhul tan manjing mêdal |
kêmbul jiwa nora wujud |
kalawan wêkasing tingal ||

190. Dadya tan ana nganani |

ton-tinon tunggal dhirinya |
Maha Sukci ing jênênge |
tasbèhing Hyang Kang Wisesa |
anêsbèh ing sagala |
ngèsthi jiwa dhawakipun |
lêstari jiwangganira ||

Jilid 12 - Kaca : 21
191. Kadya muksa tan aningit |
anglaut tanpa banyunya |
sampurna napi isbate |
purna langgêng jênênigra |
tan nir kidam baka-nya |
wus tam dènnya singir suluk |
Ki Tokitjati Pralena ||

192. Têkèng sauranirèki |

suwuk amaca salawat |
ngaring-aring dènnya aso |
èstri kang samya niningal |
samya korag-karegan |
bingung paranning awuyung |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 29 >

 kapiran kang kinèdanan ||

193. Siji tan ana pinilih |

padha kewala brantanya |
dadya arêp mring kabèhe |
batinne kapara-para |
blero ura ngalampra |
tan wus ucapên kang (n)dulu |
Sèh Malangkarsa ngandika ||

194. Lah ta Sariman dèn-aglis |

ruktinên kandhurinira |
ingkang liningan nulya ge |
atata-tata ambêngan |
miwah ingkang rampadan |
Cênthini naoskên ngayun |
ambêng mring bêndaranira ||

195. Sèh Mongraga ngandika ris |

yayi Kae Malangkarsa |
mungguh mukmin Jawa kiye |
tanggaping pangêrtining tyas |
dhangan sacaranira |
priyangga rasaning suluk |
andungkap panggayuhiya ||

196. Prabeda pasahing kalbi |

ingkang saking kitab Kur'an |
kêdah kathah rubedane |
adangu suruping driya |
tan têkèng rasa sabda |
kêdah nèng lambang kikiung |
lêlagon têmbang macapat ||

197. Tumungkul kang sinung angling |

ajrih tan purun matura |
saking kasinggihanane |
Sèh Mongraga ris ngandika |
suwawi samya nadhah |
kandhurèn kewala kêmbul |
pênêd sami karananlah ||

198. Anulya sami awanting |

alêkas bukti kêmbulan |
jalu kalawan èstrine |
wus samya ambêng priyangga |
pakantuk dènnya nadhah |
waradin sadayanipun |
myang wong nonton kawaratan ||

199. Wus tutug dènnira bukti |

luwaran gya cinarikan |
samya dinum barêkate |
linorod rumpadannira |
pan sampun aluwaran |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 30 >

 ing wanci wus gagad bangun |
bubaran dènnya singiran ||

Jilid 12 - Kaca : 22
200. Wong kang nonton sami mulih |
ana kang banjur anatas |
datan mulih omah adoh |
angasag liring manawa |
sapa kang asung tingal |
pan samya kaku amêtu |
atine randha wulanjar ||

201. Sèh Mongraga ngandika ris |

Kae yayi Malangkarsa |
ing mangkya bakda Subuhe |
kewala samya umangkat |
sami lampah tirakat |
marang Wanamarta dhukuh |
arinta sadayanira ||

202. Sèh Malangkarsa turnya ris |

kawula inggih akajat |
tumutur ing rinta rêke |
kawularsa yun apanggya |
marang rama paduka |
singgih (n)Jêng Kiyai Guru |
Panurta ing Wanamarta ||

203. Sèh Mongraga mèsêm angling |

hèh yayi Alkamdullillah |
andhatêngakên kajate |
suwawi yayi sêmbahyang |
waktu utama awal |
kang samya liningan gupuh |
mring masjid mèt rastu kadas ||

204. Sèh Mongraga angimami |

swaranira rum araras |
surat wusing Patekahe |
surat Sujadah winaca |
adêge sinujudan |
adangu pamaosipun |
kang makdum rahab miyarsa ||

205. Rêkangatipun kang akir |

sawusing Patekahira |
Surat Kasah wawatone |
antara rêkangatira |
adêge Kinunutan |
tahyat bakda salat sampun |
angamal puji-pujian ||

206. Dikir donga dèn-nasibbi |

salawat asasalaman |
jalwèstri makmum ngumume |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 31 >

 paragat wêktuning salat |
dadya samya alênggah |
pra santri kèh samya mêdhun |
sang Sèh Adi Amongraga ||

207. Pangandikanira aris |

lah yayi Ke Malangkarsa |
kantuna basuki rêke |
kawula yun mring panisan |
sasanèng pasamunan |
sung salam pra arinipun |
gupuh nêmbah jawat-tangan ||

208. Nulya lumaksana aris |

lan kang garwa Ni waela |
Selabranta lan siswane |
Ragasmara tansèng wuntat |
umiring dwijanira |
mijil salêngkaning pintu |
muksa tan wis kawistara ||

209. Mulya sasanèng awingit |

kang samya anguntap kurmat |
ring Sèh Mongraga kundure |
samya wangsul lajwèng wisma |
tata dènnira lênggah |
Kae Sèh Malangkarsèku |
aris dènnira ngandika ||

Jilid 12 - Kaca : 23
210. Mitrèngsun Sèh Amongsari |
kalawan Kae Sèh Modang |
kang sun-gawa mentar mangka |
katêlu si Basariman |
dadya grêmaning marga |
dene kang kari ing pungkur |
kakang Kae Pariminta ||

211. Lan Trêsnaraga wong kalih |

padha rumêksa ing wisma |
miwah bar-jumuwah rêke |
ywa kongsi wêktu muadah |
kang liningan sandika |
ngling malih mring garwanipun |
lah Malangrêsmi ta sira ||

212. Lah sira kariyèng wuri |

sangganing ambêng Jumungah |
aywa owah lan sabênne |
manawa wus kalawasan |
anèng ing Pamintaran |
mangsa bodhowa sirèku |
karêksane Jumungahan ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 32 >

213. Sira Nikèn Malangrêsmi |
ingujaran lawan garwa |
datan lênggana ature |
miwah Mongsari Sèh Modang |
bêbeja mring rabinya |
sadaya sami jumurung |
nging rubiyahe Sèh Modang ||

214. Bibisik marang ing laki |

kawula tumutur mentar |
tan bisa sah saparanne |
tan bisa lamun tinilar |
yêkti kula lênggana |
Ki Modang mèsêm gumuyu |
lah sira iya mèluwa ||

215. Lêga tyasnya Nyi Pêlangi |

linilan milya umentar |
batinne seje arahe |
saking tan bêtah sah mulat |
marang Ki Jayèngraga |
yèn ing mangke-mangkenipun |
manawa kêna ingarah ||

216. Sisinglon tambaning branti |

karasa yun wruhing rasa |
kang kinayu alakake |
mêjên lir mati-matiya |
tansah dèn ênêbing tyas |
saking lintang brantanipun |
angayun hyun jroning driya ||

217. Sèh Malangkarsa mèsêm ling |

paran kang samya liningan |
bibisikan rubiyahe |
matur punika rayinta |
Palangi anut mentar |
mring Wanamarta tumutur |
nauri ênggèh prayoga ||

218. Sèh Mangunarsa ngling aris |

mring kang rayi Anggungrimang |
kulawangsanira kuwe |
prayoga padha wangsula |
mulih mring Wanantaka |
anêtêpana ing wêktu |
yèn ing dina bar-jumungah ||

219. Aywa akèh kang umiring |

pêrlu rumêksèng agama |
yèn muadah Jumungahe |
gupuh Kae Anggungrimang |
ngling marang kulawangsa |
kakang Martaduta iku |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 33 >

 Prakosa lan Dêrmadana ||

220. Miwah kakang Palakarti |

kinarsan kinèn wangsula |
mantuk mring Wanantakane |
tan karilan tumutura |
lamun mring Wanamarta |
kewala mung Ki Piturun |
êmas Sêca Jatingarang ||

Jilid 12 - Kaca : 24
221. Tan lênggana kang sinung ling |
pra samya matur sandika |
kumambang rèhing karsane |
nulya pamit atur salam |
watara wus linilan |
mentar kulawangsa catur |
mulih maring Wanantaka ||

222. Kae Sèh Malangkarsèki |

angling paran wus samêkta |
kang rinukti gagawane |
wus matur samya samêkta |
jal-wèstri samadaya |
wong pitulas kang lumaku |
pra kanthinira nèng marga ||

692 Kinanthi
1. Marahbang mèh rainesuk |
sumirat ring ngawiyati |
wimbaning ima-pracima |
jwala lir lungsir akuning |
pendah tinrahing pradèndah |
rêgêding niricarambi ||

2. Sasmita krêsna tinuntung |

dènnira dada ngrênuki |
lir wastra pulas turutan |
wraning jalada muryani |
kasuluh karabang mambang |
singip nèng ngudayèng wukir ||

3. Wèh kêrtyaningrat sawêgung |

sunaring Hyang bangun enjing |
petang pradata kadipan |
sawining patra maèksi |
lir sasmita kèn tumulya |
mring kang myarsa mara aris ||

4. Malangkarsa aris muwus |

marang Sèh Mangunarsèki |
manawi sampun samapta |
suwawi mumpung a-enjing |
parang timbuling Aruna |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 34 >

 maruput naput ing siti ||

5. Sèh Mangunarsa umatur |

sumanggèng karsa umiring |
samya nulya lumaksana |
mijil sing pawismanèki |
pra waela anèng ngarsa |
tumurun dhingkiling dèsi ||

6. Aturut toya pinêcut |

ngapit kanan kering margi |
guntinging toya cinakra |
ginêntha gathit angringing |
kumriwis sinrang srang-srangan |
kumringsing sampyoh kalinthing ||

2 (Lampahipun tumuju dhusun Gunungsari)

Lampahipun tumuju dhusun Gunungsari, dalêmipun Ki Cariksutra. Mêdal
pasabinan, lajêng lumêbêt wana. Kèndêl namung nalika salat Luhur lan Asar
sarta dhahar. Ki Cariksutra kalihan adhinipun Ki Carikmudha, dalah para
èstrinipun nampi tamu sarta atur pasêgahan langkung manfaat. Dhahar
kêmbul sinambi gêgujêngan bab Ni Wilapa, semahipun Ki Cariksutra ingkang
drêmba. Jayèngraga nyuwun piwulang Ki Cariksutra bab basa lan sastra Jawi:
Kawiswara, Keratabasa, Panitisastra, Carakabasa, Candrasangkala,
Candragêni dumugi Dasanama, sakêlangkung damêl rênaning para ingkang
mirêngakên. Ugi bab wataking tiyang ingkang namanipun kanthi awaling
aksara Jawi: Ha dumugi Nga. Lajêng kasambêt têrbang langkung rame,
kawiwitan kanthi suluk Bathik, pralambanging ngèlmi raos. Bakda Subuh
sami bidhal, cucuking lampah Sêtradrêma lan Monthèl. Ki Cariksutra tumut
rombongan sowan Ki Bayi Panurta. Ki Carikmudha kadhawuhan kantun
anjagi ngibadahipun para santri.
Kaca 25 - 61.

Jilid 12 - Kaca : 25
692 Kinanthi
7. Sabên jog undhakan sinung |
jinèntra dèn-kêkêlèngi |
ramya lir gêndhing tinabah |
sri kapyarsa pangringinging |
yata wau kang lumampah |
Kae Sèh Malangkarsèki ||

8. Lawan Sèh Mangunarsèku |

Anggungrimang Jayèngrêsmi |
Jayèngraga lan Sèh Modang |
Piturun lan Amongsari |
Ki Monthèl lan Basariman |
Jatingarang Man Sêcèki ||

9. Miwah pra rubiyahipun |

Ni waela Rancangkapti |
Turida lan Rarasatya |
Pêlangi cèthi Cênthini |
pitulas sadayanira |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 35 >

 rolas priya kang limèstri ||

10. Praptèng sor dènnya tumurun |

(n)jog margagung pinangantin |
parêrêman sêndhang Blara |
sêndhang gêdhe anyawêning |
enjang wus kambah pra janma |
kang ngangsu adus jalwèstri ||

11. Ing wanci lagya sadhawuh |

trap karya jalma sasabin |
gumyah kèh warnaning karya |
maluku anglèr nampingi |
kang lagya ngêlêp tulakan |
kikirih amurih warih ||

12. Kang mimijah ngêmbêng ranu |

alirab ombak maringin |
canthoka tusthèng gothaka |
kaplikaning toya sabin |
gambira kasranging toya |
kadya amangun kamuktin ||

13. Anabah kapyuking banyu |

kasibo bêntaring rawi |
katungkul mungkul tan malat |
ring sarparsa amangsahi |
sinaut canthoka kêna |
pukange angulat alit ||

14. Kinêroncal nora ucul |

wêktu (n)jrit kasêring-sêring |
waskitha tang pakswasi bang |
tangginas wêktu binukti |
kalap lan sarpane kêna |
si asuka lèh mangsèki ||

15. Ge-yangge binêkta mabur |

mring panggalêngan angalih |
anjrah kang paksi putiyan |
kacubing wè mèk mangsèki |
trap nèng galêng jèjèr wayang |
lir puspa mênur mênuhi ||

16. Sêlur wong magawe tandur |

tan ana mangsane siji |
anêbar mocong dautan |
kang nêba ambêbanjari |
kang lagya marapêk mudha |
mêrkatak angêmping kuning ||

Jilid 12 - Kaca : 26
17. Kang ramya panèn andulur |
wong dêrêp nganèn-anèni |
yata wau kang lumampah |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 36 >

 arayat tataning margi |
nut tinunging pagalêngan |
jalma kèh samya ngaruhi ||

18. Nilingkên ngawe andulu |

Kae Ki Malangkarsèki |
ana maring ngêndi baya |
de akèh têmên kang ngiring |
kang dêrêp parêking marga |
randha walanjar samyèksi ||

19. Tumingal ingkang alangkung |

pating barisik ngling ririh |
e e kuwe Jayèngraga |
baguse kapati-pati |
mendah kang duwe lanangan |
tan ana warêge gandhik ||

20. Ginuyu mring rowangipun |

jorogan gêpyokan pari |
paguywan acêcikikan |
Jayèngraga myat anolih |
kapranan kang tiningalan |
kang katrajang ing pangèksi ||

21. Samya mitênggêng andulu |

pari sapocong lèhnèki |
gumrègèl runtuh ing lêmah |
suprandene tan tinolih |
kang nginang nyawang lambe bang |
ting cênanun anjèwèri ||

22. Èstri kang sipêng ing dalu |

tutwuri kongsi atêbih |
ngalintangi pasabinan |
têgal pagagan palêstrin |
myang patunon patalunan |
yata kang samya lumaris ||

23. Laju wau lampahipun |

kapungkur Ngardipalèki |
têgal gaga patalunan |
têgalan palêstrèn sabin |
kang samya wus kalintangan |
napak tratabing wanadri ||

24. Ki Monthèl lawan pangulu |

Basariman anèng ngarsi |
kang dadya ngrêmaning marga |
nitik marga ing asungil |
umasuk ing wanawasa |
kèh buron wana maguti ||

25. Singa andaka andanu |

kidang manjangan myang kancil |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 37 >

 sasakan samya kabrasat |
anêbas lumayu wingwrin |
tan ana wani nukarta |
marang kang andon lumaris ||

26. Lampah sapakantukipun |

barkat parah lan pawèstri |
sring raryan ing sasinguban |
amucang wênèh nyanyamik |
lamun parêk ing padesan |
kewala raryan tan kampir ||

Jilid 12 - Kaca : 27
27. Yèn pinuju manggya ranu |
wus wanci pidak mèh lingsir |
samya mahèran mukadas |
wêktu ngabêkti ing Widdhi |
bakda Luhur lumaksana |
myang Ngasar kadalon Mahrib ||

28. Kewala anèng wana gung |

wêktu kalarèng ratri |
kajat tirakat jro wana |
kang asimpar mawa wingit |
ing Mahrib tumêkèng Ngisa |
Sèh Mangunarsa ngimami ||

29. Wusing bakda Ngisanipun |

tan lèngsèr saking (ng)gyannèki |
wus prayoga amirantya |
nèng sala kumlasa rêsik |
kayoman wrêksa mandera |
tranggulun lawan kusambi ||

30. Kang ngagar karya ruh-urub |

Monthèl Basariman sami |
anyamik sasangunira |
jadah jênang apêm bathil |
myang lèmpèng sabun krasikan |
sagon gêmblong pêlêm manis ||

31. Samya angganing rarapuh |

katoran dènnya lumaris |
wau kang para waela |
kasayahên dènnya laris |
samya pêtêk-pêtêk pada |
paparêm sariranèki ||

32. Langus wannahulu rukuh |

wau ni wadon Pêlangi |
duking waktu bakda Ngisa |
kalajon dènnira guling |
tan sêmbada niyatira |
duk sorene dènnya mikir ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 38 >

33. Marang Ki Jayèngragèku |
mêngko samangsa wus ratri |
anèng wana sirêp jalma |
sêdyane anggêgrêmêti |
ginujêg manawa arsa |
sisinglon mriyêmbadani ||

34. Anggêgêpok bae lothung |

saking sangêt dènnya kingkin |
tyasnya tansah nganta-anta |
ngahyun-hyuning siyang ratri |
cadhang paguting asmara |
yèn kalakyaning punagi ||

35. Anging Ki Jayèngragèku |

wus wruh saliring pangapti |
mring Pêlangi lèjêmira |
Jayèngraga ngawekani |
lamun ta kalampahana |
Pêlangi kongsi anjawil ||

36. Yèn nganti anyiwêl pupu |

tan wande katêmbèn tangi |
têmah anggugurkên lampah |
wus cipta amamarèni |
nalangsa sajroning nala |
pupuji luputing dêngki ||

Jilid 12 - Kaca : 28
37. Doh nèng setan ngagu-agu |
guguyon margane sisip |
kang mugi sinung elinga |
Pêlangi aywa nêkani |
dudu mukriming agama |
anggege godhaning ati ||

38. Kae Sèh Malangkarsèku |

Mangunarsa Jayèngrêsmi |
Jayèngraga Anggungrimang |
Piturun lan Amongsari |
tanapi Kae Sèh Modang |
samya rawatib ing wêngi ||

39. Trap wirit Salsiyahipun |

Sabariyah Nakisbandi |
Muallah Barjah Jalallah |
samya sumungku amupit |
asuhul pan ahulpana |
pangasikirèng Hyang Widdhi ||

40. Santosa dènnira junun |

ratri praptèng bangun enjing |
bakda dènnira wiritan |
ngulama jalu lan èstri |
kasubing sira Pangeran |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 39 >

 mahanucèkakên dhiri ||

41. Tawakup panlangsanipun |

tapakur sukuring Widdhi |
kandhas rumangsaning driya |
kaslamêtaning aurip |
pasrah sêkadaring driya |
wus nir tan awalangati ||

42. Wus anggagad wêktu Subuh |

suluh lintang panjêr-wêngi |
Sèh Malangkarsa ris mojar |
wêktu sêdhênging ngabêkti |
Subuh utami kang awal |
suwawi mahèrastuti ||

43. Sèh Mangunarsa umatur |

inggih sumangga ngabêkti |
samya tumurun maring Lah |
kang aturu dèn-gugahi |
Ni wadon Pêlangi kagyat |
ginugah mring lakinèki ||

44. Datan nyana nèng wana gung |

sinêngguh nèng wismanèki |
maksih mirurut netyanya |
gêgêtunnira tan sipi |
tan bisa sapagêpokan |
kalawan Ki Jayèngragi ||

45. Dèn-yap-uyap dhadhanipun |

kaduwung dènnira guling |
aturu wit sore mula |
sawêngi nora ngalisik |
atine abuntayangan |
tambuh kang dèn-uring-uring ||

46. Gya mèlu mèt toya wulu |

kabèh wus samya susuci |
adan sira Jayèngraga |
ririh swara rum amanis |
kadya dede swarèng jalma |
lir swaraning smarabumi ||

Jilid 12 - Kaca : 29
47. Kumênyut ingkang angrungu |
kumêsar tyase Pêlangi |
mêngkarag gigithokira |
mêjên mêtokkên rahsèki |
saking sru dubilah setan |
brantane mring Jayangragi ||

48. Sawusnya (n)dan sunat gupuh |

anulya kinèn ngamati |
wus kamat ngangkat parlunya |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 40 >

 Sèh Mangunarsa ngimami |
Surat sawusing Patekah |
Surat Sujadah ingapti ||

49. Sinujudan adêgipun |

dungkap rêkangat kang akir |
surat sawusing Patekah |
Surat Kasar wacanèki |
adêge wus Kinunutan |
têkèng tahyat bakda nuli ||

50. Ngamal pupujiyanipun |

dhikir sucining ngabêkti |
anumpa pandonganira |
Jayèngraga anasibi |
paragat wêtuning salat |
maksih rêmêng saput siti ||

51. Ke Malangkarsa amuwus |

suwawi mangkat lumaris |
ywa kongsi kambang ing surya |
maruput mupung aenjing |
gya mangkat sadayanya |
pan maksih rêmênging ratri ||

52. Lêstari dènnya lumaku |

lêstari tan na drigami |
marga kèh têrusannira |
timbuling Hyang Arun-enjing |
sring papagan ing lumampah |
priyayi manca-nagari ||

53. Sudagar myang wong buburu |

kikitêr giwêr anggiling |
miwah kang wong dhadhampalan |
momot tan tarkadhang santri |
kang panggrêma nitik wana |
kalang-odhèg amêdhati ||

54. Kalanya raryan ing ênu |

Sèh Malangkarsa ngling aris |
kang êndi marga simpangan |
kang marang ing Gunungsari |
manira ayun mampira |
panggih lan Cariksutrèki ||

55. Monthèl Basariman matur |

ing mangke yèn sampun prapti |
ing wana Jêmbul marganya |
simpangan sidhating margi |
kang ngalor ngetan lajêngnya |
margi mring Wirasabèki ||

56. Ingkang ngalèr-ngilèn laju |

inggih saking Gunungsari |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 41 >

 lah ya wis ayo umangkat |
ywa kongsi nananggung margi |
lamun kabancanèng jawah |
sayêkti nora dumugi ||

Jilid 12 - Kaca : 30
57. (n)Dan samya mangkat lumaku |
ngambah wana jurang têrbis |
anusup ayamalasan |
andarung lampahira ris |
saenjing dènnya lumampah |
kongsi wanci surya lingsir ||

58. Pidak ro akiring Luhur |

anon we lyah ing wanadri |
parungan sela malatar |
kayoman witing kusambi |
raryan ing ngriku asalat |
samya amahèr-astuti ||

59. Lèrèhkên angganya rapuh |

wus aso dènnya ngangaring |
Sèh Malangkarsa ris mojar |
paran wus parêka iki |
watêse ing Jêmbul wana |
Basariman matur aris ||

60. Pan inggih ing ngajêng ngriku |

wangkite Jêmbul wanadri |
yèn sampun malbèng talatah |
ing wana Jêmbul awingit |
tan kenging amunasika |
barang kèksi myang kapyarsi ||

61. Yèn wontên kang salah dulu |

lampahe datan lêstari |
ka-arat marang dhadhanyang |
kaganggu kang marabumi |
kang pês musna ing wana |
kang lujêng kasasar margi ||

62. Kongsi sapasar tan pangguh |

margi kang kambah ing nguni |
pan sampun mawining wana |
ing Jêmbul pan wus kadyèka |
sring angganggu wong aliwat |
kang sami asalah kardi ||

63. (n)Dan mangkat mahawèng ênu |

ngambah grênging wana wêrit |
sarah ing Lêbakpundhungan |
lêstari dènnya lumaris |
randhat dening pra waela |
rèhning kasungilan margi ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 42 >

64. Ni Pêlangi lampahipun |
samarga ngêrangu liring |
iriban paguting tingal |
arindhik lampah ing wuri |
mrih supaya kasandhunga |
tungkake mring Jayèngragi ||

65. Jayèngraga wruhing sêmu |

ningali wadon Pêlangi |
amingkar ngingani lampah |
asabil micarèng ati |
wong iki lir wudun tuwa |
samangsa dèn-uthik-uthik ||

66. Pêcah mêcothot nanah wuk |

nora kêna dènkikibi |
angajak-ajak kiyanat |
ngêmpakkên karêping eblis |
dene-dene yèn bodhoa |
ana pindhane sathithik ||

67. Sanajan parawan kêncur |

mangsa kèngguha tyasmami |
yata lêpas lampahira |
têkèng wana Jêmbul nênggih |
tan na swabawaning wana |
sato-sato miwah pêksi ||

Jilid 12 - Kaca : 31
68. Anyênyêt sêpên asamun |
tan ana walang ngalisik |
miwah kang samya lumampah |
adhêdhêp tan ana angling |
dèhèr pundhung paluhuran |
tumurun jurang acuri ||

69. Ana swara kang karungu |

sasambat sarwi anangis |
angririntih amlasarsa |
sambat kasasar ing margi |
sanak liwat yèn awêlas |
tuduhna margi kang bêcik ||

70. Monthèl Basariman ngayun |

lumaku anolih wuri |
sasmita ingkang lumampah |
yèn ana swaraning tangis |
aywa na kang salah karya |
tangis-tangising dhadhêmit ||

71. Wontên malih kang karungu |

angelingkên wong lumaris |
lo lo sapa-sapa liwat |
aja angiwa lumaris |
niku dalan panasaran |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 43 >

 nut kang nêngên bae bêcik ||

72. Pan kathah swara ngiridhu |

pèndah jalu èstri angling |
wênèh lir tangising bocah |
dèn-nêng-ênêng biyangnèki |
lir rarywa-ngon paguguywan |
ngalegungkên kêbonèki ||

73. Yata laju lampahipun |

mituhu tan salah kardi |
dungkap wanci wêktu Sar |
ngantya tan amanggih warih |
laju lampah jurang pringga |
anitik warih ing margi ||

74. Angrarantun lampahipun |

mangkana amanggih warih |
ambêlik pinggiring marga |
prasamya araryan sami |
ngambil mahèrashukadas |
awaktu salat Ngasêri ||

75. Sêmbada akiring wêktu |

Sèh Malangkarsa ngimami |
gagêntyan sabên sêmbahyang |
lawan Sèh Mangunarsèki |
sawêktu edhang têrkadhang |
Jayèngrêsmi angimami ||

76. Antara bakda Ngasar wus |

mumucang udud ngalinting |
sawusnya nulya umangkat |
têkèng patunon wanadri |
margi kang nyidhat simpangan |
kang marang ing Gunungsari ||

77. Yata nimpang lampahipun |

angalèr-ngilèn nut margi |
wana tilas palagaran |
pagrêngan wana wus nipis |
babangkan wana ngunggaran |
gugul galêngan ginagi ||

Jilid 12 - Kaca : 32
78. Ginarap wong Gunungsantun |
kang samya gaga wanadri |
ngambah pangalang-alangan |
patratabaning wanadri |
lêmpitaning palunguran |
lêlêngkan pèrènging pinggir ||

79. Marga rumpil parang-parung |

silak-siluk siluk-sungil |
pacurèn wana rèncèkan |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 44 >

 tan rancag maring lumaris |
wit saya ing rapuhira |
lêpas kang samya lumaris ||

80. Tatas panggrumbulanipun |

rakaro kasit kalampis |
katon pasawahanira |
pagagan têgal palêstrin |
miwah padhukuhanira |
kakalih ing Gunungsari ||

81. Kang dhusun angapit punthuk |

dhukuh parapating dèsi |
asri patalunanira |
dhêndhêng wohira andadi |
gumantung mêndhêm kasimpar |
jajanganan amêpêki ||

82. Tulus kang sarwa tinandur |

wontên sabate kakalih |
Sêtranaya Sêtradrêma |
samya dhangir matun sabin |
Ki Basariman tumingal |
mring Sêtradrêma adhangir ||

83. Mèsêm guruh aruh-aruh |

e lah de kiye si adhi |
Sêtradrêma apa iya |
kang dhangir lagya ngadhuki |
kagyat (n)dêngèngèk Ki Sêtra |
-drêma anauri aris ||

84. E e dene kang pangulu |

adika niku mariki |
akathah rowange lampah |
sarêng sintên kang priyayi |
nauri Ki Basariman |
(n)Jêng Kyai Ngardipalèki ||

85. Mariki lampah martamu |

kathah sasarêngannèki |
dadya kandhêg lampahira |
Sèh Malangarsa ngling aris |
de iku Si Sêtradrêma |
sokur kapranggul nèng ngriki ||

86. Lah sira matura lamun |

manira ayun papanggih |
akèh sasarênganingwang |
kang padha arsa martami |
kang liningan tur sandika |
agupuh lampahirèki ||

87. Pan sami amêngkul pacul |

ge-age dènnya tur uning |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 45 >

 kang kèndêl lajêng lumampah |
tutwuri ingkang tur uning |
yata Kae Cariksutra |
lungguh lan arinirèki ||

Jilid 12 - Kaca : 33
88. Carikmudha wastanipun |
lan para rubiyahnèki |
sakawan samya nèng ngarsa |
Ni Mintarsih Mintarêsmi |
Wratsari Ngronsari samya |
nèng kanan keringirèki ||

89. Ki Cariksutra amuwus |

marang Ki Carikmudhèki |
ala nganggur cacaturan |
bab impèn duk mau ratri |
ngong turu mung saliyêpan |
katon ana ranu banjir ||

90. Ngêlêbi sabin myang dhusun |

kongsi sadhadha jronèki |
ngalor-ngetan ilinira |
banyune kalangkung wêning |
iku priye wahananya |
wong ngimpi andulu warih ||

91. Priye yèn mungguh sirèku |

apa tarbukane yayi |
Carikmudha aturira |
sumanggèng karsa pribadi |
kapantês kang sapunika |
mênggah parimbon pangimpin ||

92. Sayêkti botên tartamtu |

nêtês kang cèplês nêtêsi |
Cariksutra mèsêm mojar |
ah ègèk têmên sirèki |
maido unining papan |
paranta mungguh sirèki ||

93. Ki Carikmudha amuwus |

botên ta maibên tulis |
mênggah kawula piyambak |
punapa kang wus sayêkti |
sami-sami katingalan |
gêni angin banyu bumi ||

94. Lawan wowohan lan manuk |

surya myang swara kapyarsi |
sasaminipun sadaya |
kadosta katingal warih |
satêngah tiyang satunggal |
ngalamat angsal rijêki ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 46 >

95. Wênèh kadhatêngan ngèlmu |
ilham kabuka ing kapti |
wênèh kadhatêngan lara |
cilaka amêlarati |
wênèh angsal gurutama |
mila tan kenging pinasthi ||

96. Wus makatên adadipun |

sami-samiya angimpi |
kang blènyèt tunggil impèn |
kang ngimpi tiyang kakalih |
pasthi sanès pamanggihnya |
kang janma satunggil-tunggil ||

97. Sumangga badhe kadyèku |

Ki Cariksutra mèsêm ling |
ya wus bênêr sojarira |
angling tan nglêgakkên ati |
rada mêlasaki sarak |
tur ujarira sayêkti ||

98. Wuwus têrus nora rurus |

jêmak pinarita ngèlmi |
kang patut kalawan |
sasmitaning rasèng kapti |
gumuyu Ki Carikmudha |
inggih lêrês atur kami ||

Jilid 12 - Kaca : 34
99. Supêna ngalamtipun |
awon pênêd pan pinanggih |
sasmita lampah ngagêsang |
ngalamat wangsiting Widdhi |
kaetang ing wancinira |
sontên têngah dalu lingsir ||

100. Tuwin enjing gagat-bangun |

kalamun sontên angimpi |
apan kalihdasa warsa |
yèn pênêd pinanggihnèki |
yèn rikat dwidasa dina |
bêgjane impèn kapanggih ||

101. Yèn awon sawulan pangguh |

rikatipun tigang ari |
pinanggih cilakanira |
lamun têngah dalu ngimpi |
sadasa warsa kapanggya |
lamun pênêd rikatnèki ||

102. Sadasa dalu kapangguh |

miwah sapêkên pinanggih |
yèn awon nêmu lan panggya |
yèn rikat tri ari panggih |
yèn wanci bangun supêna |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 47 >

 sataun pinanggihnèki ||

103. Rikate sadintên pangguh |

punika yèn pênêd ngimpi |
yèn awon sawulan panggya |
myang sakala andhatêngi |
awon pênêd pan kapanggya |
makatên pamanggih-mami ||

104. Ki Cariksutra gumuyu |

ana pindhane sathithik |
yèn anyupêna wruh toya |
agêng kalangkung awêning |
iya mbuh enggal laminya |
papanggih lan ngulama di ||

105. Pra rubiyah nambung atur |

tan wanèh turira sami |
supêna lamun katingal |
yèn ta pangawaking èstri |
manawi wontên wanodya |
endah ngunggahi mariki ||

106. Samya sarêng gêr gumuyu |

Ki Cariksutra anolih |
ih têrbuka ngêmu rasa |
dèn-pakolèhakên angling |
landhêpe gêcok wadonan |
yèn ana bab raja rêsmi ||

107. Wus ora nganggo dèn-wuruk |

cumèmplêng tyase ngêthuli |
tan kari calêkitira |
dudu surup dèn-sambungi |
para rabine sakawan |
èsême sêmu ngèncêpi ||

108. Eca dènnya imbal-wuwus |

Sêtradrêma ingkang prapti |
ngêdhêpêg sila turira |
kawula ngaturi uning |
punika wontên dhatêngan |
putranta Ngardipalèki ||

Jilid 12 - Kaca : 35
109. Kae Sèh Malangkarsèku |
kathah sarêngan priyayi |
jal-wèstri ngulama tama |
katarèng cahya nêlahi |
tan pati rowang wong rucah |
kang sami nêdya martami ||

110. Ing mangke ngantun nèng pintu |

Ki Cariksutra mèsêm ngling |
têmbe mênêng sun-rarasan |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 48 >

 tamuwan jalma utami |
angling mring rubiyahira |
sira ngruktiya sasaji ||

111. Miwah gagêlaranipun |

kang samêkta sarwa suci |
miwah (ng)gyannira lah-olah |
karya-a nyamik kang bêcik |
aywa kuciwèng sugata |
sakadare grumbul adi ||

112. Dhayohmu jalma linuhung |

nom-noman oliya sami |
wus ambêg bangsa kusuma |
kalakuhan olah wingit |
undangên para wongira |
jalu èstri supaya glis ||

113. Manira amêthuk tamu |

aywa kadangon nèng jawi |
agupuh pra rabinira |
parentah pra santrinèki |
kinèn ngrêsiki pandhapa |
(ng)gagêlar kalasa lampit ||

114. Ki Cariksutra lon muwus |

lah ta uwus payo yayi |
amêthuk kang sêdya prapta |
Ki Carikmudha turnya ris |
lah inggih kakang sumangga |
anggambuh mêthuk tatami ||

693 Gambuh
1. Samya nganyarkên wulu |
Cariksutra lan Carikmudhèku |
maring pakadasan wusira susuci |
gupuh dènnya mêthuk tamu |
anulya wau kapanggoh ||

2. Ki Cariksutra uluk |
-salam sinauran sadayèku |
samya padha ngalaekumu-salammi |
samya ingaturan laju |
mring pandhapa tata lunggoh ||

3. Mirantya kalasa lus |

wus satata Ki Cariksutrèku |
jawat-tangan sirna satataning tami |
Mangunarsa langkung suhun |
myang Malangkarsa sru anor ||

Jilid 12 - Kaca : 36
4. Pupuji rila sukur |
gantya-gantya tur salam mangayun |
wus warata sadaya jalu lan èstri |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 49 >

 ngancaran basukinipun |
winangsulan karahayon ||

5. Myang Carikmudha sampun |

sasalaman sarya pambagya yu |
Cariksutra ngling aris mring santrinèki |
lah Sêtradrêma sirèku |
undangên nyaimu gupoh ||

6. Kae Malangkarsèku |
nulya padha salaman sadarum |
nulya asung salamira aprahabi |
marang ing rubiyahipun |
gantya-gantya lanang wadon ||

7. Sarta pambagyanipun |
mring pra putra kang samya martamu |
amangsuli pambagyaning kang basuki |
Ki Malangkarsa umatur |
punika putranta karo ||

8. Jayèngrêsmi kang sêpuh |

Jayèngraga ingkang anèm nêngguh |
putranipun Kae Bayi Panurtèki |
ingkang dipun-upayèku |
ngayam-ayam jajahan doh ||

9. Ingkang kalih puniku |

ingkang rayi Sèh Mongraga luhung |
semahipun Nikèn Tambangraras inggih |
punika ingkang rinuruh |
ing dangu mangkya kapanggoh ||

10. Nèng Wanantaka dhukuh |

Sèh Mangunarsa sasananipun |
wus antara lami dènnira amurid |
ing mangkya arsa umantuk |
maring Wanamarta dhukoh ||

11. Tandya tinutkên pungkur |

samya sêdya ing lampah tumutur |
rêke samya kewala nêdya papanggih |
Kae Bayi Panurtèku |
duk ing dangu wus kapanggoh ||

12. Cariksutra gumuyu |

myarsa turira Malangkarsèku |
angling sukur rêke Alkamdulillahi |
sami anêkakkên kayun |
rèh kadang pan padha anom ||

13. Ngling malih mring sang bagus |

Jayèngrêsmi Jayèngraganipun |
karannya ingulatan ring Kae Bayi |
lan Rubiyah mila nglangut |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 50 >

 saparan tan kêna adoh ||

Jilid 12 - Kaca : 37
14. Duk lampahe angruruh |
maring putranipun èstri jalu |
kadèkneya bagus-bagus warnanèki |
sêmbada lan rabinipun |
ahli ngèlmu kang pasêmon ||

15. Kampir marene pangguh |

lan manira sêbab duking dangu |
singgih ramanèki Bayi Panurtèki |
mitrèngngong saeka kalbu |
tan ana raos-rinaos ||

16. Duk sami sih nomipun |

samya ngaji mring pasantrèn agung |
tan kêna sah ing siyang dalu lan mami |
sabyantu atunggal guru |
amêngku santri tuwa nom ||

17. Tuwin anakmas bagus |

jêbèng Mangunarsa kalihipun |
Anggungrimang pun bapa angêpèk siwi |
rèhne kèh kiranganipun |
dados damêle wong anom ||

18. Kang mugi aywa kadung |

kadung ing ngabêkti tiyang sêpuh |
mring pun bapa sabab balilu ing budi |
nanging namung lothung-lothung |
wontên ingkang dèn-dhêdhaplok ||

19. Kang liningan andhêku |

sarêng dènnira samya umatur |
ingkang botên wontên paduka kawijil |
kawula kalangkung nuhun |
saking sih paduka rêngkoh ||

20. Ki Jayèngrêsmi wau |

lan Jayèngraga ngandikang kalbu |
e lah iki kang tinutur rama nguni |
Cariksutra mitranipun |
(n)Jêng Kyai Bapa wong winong ||

21. Nulya sugata mêtu |

wedang pawohan pangananipun |
Sêtradrêma Sêtranaya Sêtragati |
Sêtralèwo Sêtrarêmbun |
samya naosnakên sugoh ||

22. Para rubiyahipun |

samya tata rampadan nèng ayun |
pan ambanjêng sangkêp sawarnining nyamik |
olahan di-adinipun |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 51 >

 myang wowohan kang sumaos ||

23. Wusnya panatanipun |

Cariksutra ngancarani tamu |
lah suwawi punika sugatanèki |
bibinta akusung-kusung |
sung sarat jampi kalêson ||

24. Sumapala tan mungguh |

mugi sampun kakirangan maklum |
samya bukuh umatur nuwun sihnèki |
tan sagêd mangsuli tanduk |
gênging sih paduka mring ngong ||

Jilid 12 - Kaca : 38
25. Inggih kalangkung nuwun |
nulya samya nyanyamik sadarum |
sasênênge wedang papangananèki |
Cariksutra mèsêm muwus |
lan Sêtradrêma dèn-gupoh ||

26. Timbalana nyaimu |

kang tuwa pisan têlu dèn-gupuh |
lan (m)bok ipe têlu pisan kon-mariki |
padha nêmonana tamu |
akakaruh padha wadon ||

27. Ingkang liningan gupuh |

animbali pra rubiyah sêpuh |
tan adangu katrine prapta ing ngarsi |
Sudarmi Wilapa nêngguh |
Suratmi katrinya rêko ||

28. Tan dangu rabinipun |

Carikmudha sami praptèng ngayun |
Ni Sukarsa kalawan Ni-mbok Sumilir |
ronggèng ojrat waunipun |
randha suka pinèt bojo ||

29. Cariksutra ris muwus |

iku sutanta Ardipalèku |
lan ing Wanantaka Sèh Mangunarsèki |
karo iku putranipun |
kakang Rundaya sèyêktos ||

30. Salamana sirèku |

mring nakira jalwèstri sadarum |
kang liningan gupuh sasalaman sami |
gantya-gantya kumarubut |
binagyan raharjèng lakon ||

31. Cariksutra lingnya rum |

puniku nakmas bibinirèku |
ingkang sêpuh titiga pisan puniki |
dadya sadaya pipitu |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 52 >

 lan bibinta kang nom-anom ||

32. Samya mèsêm andhêku |

Jayèngraga ngling sajroning kalbu |
nora jamak si paman Cariksutrèki |
patute duk sih nomipun |
rada bangêt (n)donne mondhol ||

33. Tuwa-tuwa sih bêsus |

nora ilang labête gumagus |
kadurusan adêrês kêrêp arabi |
dhasar sêmbada abagus |
Ki Cariksutra duk anom ||

34. Mangkana siking kalbu |

èngêt ring paman Kulawiryèku |
eman-eman tan panggih paman Wuragil |
yèn têmuwa kaya pundhuh |
satêkone nora adoh ||

Jilid 12 - Kaca : 39
35. Yata ing wancinipun |
Hyang Arka tumitah (ng)graning gunung |
malbèng purwa-ima krêsna anjodhogi |
sêdhêng mangsanira wêktu |
Cariksutra lingira lon ||

36. Ngancari tamunipun |

minggah marang patarubanipun |
masjidira munggèng sapucaking wukir |
tratagira sri ingapu |
sumilak tinon saking sor ||

37. Pra tamu samya matur |

inggih sumangga utami wêktu |
nulya samya mudhun saking ing pandhapi |
laju minggah mring masjid gung |
sapucake ngarga Dhepok ||

38. Wontên balumbangipun |

binot-rawi ing sela tinatur |
pakêmbêngan ing dhukur sing sela langking |
papêncêding kang amunggul |
andrawas tinirih anjog ||

39. Yata sami awulu |

jalu èstri santri alit agung |
wusnya samya sadaya mèt toyastuti |
tinêngêran Mahribipun |
santri adan tumalawong ||

40. Wong lilima ambarung |

langkung asri kapiyarsèng asru |
wusnya adan nulya sunat sadayèki |
sigra kamad ngangkat parlu |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 53 >

 Ki Sèh Malangkarsa kinon ||

41. Angimami mangayun |

pan lênggana myang Mangunarsèku |
mopo miwah Jayèngrêsmi Jayèngragi |
kinèn ngimami ing wêktu |
samya lênggana ing pakon ||

42. Sigra Cariksutrèku |

nulya mangarsa ngimami wêktu |
ngangkat niyat usalinira patitis |
takbiratul-ikramipun |
pèndah waja duk ingobong ||

43. Kala cinubing ranu |

purnaning bang sanalikanipun |
datan anèng waja tan anèng ing warih |
ing jawi ewuh kinayuh |
tan kajaba tan kajêro ||

44. Jumênênging awêktu |

wus andadèkkên ing salatipun |
wawacane sawuse Patekahnèki |
apan Surat Kulya-ayu |
Idaja-a rêkangat ro ||

45. Dungkap tri rêkangat wus |

tahyat akir bakda salamipun |
laju pupujiyan alêlagon asri |
dhikir donga limang wêktu |
nulya surat Wabin mansoh ||

Jilid 12 - Kaca : 40
46. Wus purna wabinipun |
antara wus panjinging kang wêktu |
laju Ngisa kinikis marang ing takbir |
-ratul-ikram suratipun |
wusing Patekah winaos ||

47. Amal-nasrah puniku |

rêkangat kir wus Patekahipun |
suratira ingkang winaca Walèli |
praptèng rêkangat rata wus |
tahyat salam bakda gupoh ||

48. Sru pupujiyanipun |

wus adhikir numpah donga luhung |
wus paragat saliring sunat myang dhikir |
salawat salaman gupuh |
wus warata lanang wadon ||

49. Santri kèh samya mudhun |

Ki Cariksutra lingira arum |
lah suwawi kondur mring wisma prayogi |
pra tamu tan lêngganèng hyun |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 54 >

 nulya tumurun saking (ng)gon ||

50. Pra waela nèng ngayun |

(n)dulur lampah marganya anikung |
santrinira Sêtranaya Sêtragati |
Sêtradrêma tiganipun |
apan sami bêkta obor ||

51. Prapta pawismanipun |

wangsul (ng)gyannira atata lungguh |
Cariksutra lingira ris maring rabi |
paran wus gantya ngungukus |
lah mara saosna gupoh ||

52. Pra rabinira catur |

miwah rubiyah kang sêpuh-sêpuh |
angambil kang rarampadannya pribadi |
pra rubiyahira gupuh |
tata rampadan mirantos ||

53. Bubucu anèng ngayun |

sangkêp sarwa lam-ulamanipun |
sêsambêlan kêlalaban amêpêki |
tan na kuciwa ing sêmu |
Cariksutra lingira lon ||

54. Sumangga atuturuh |

sawontêne ing pawanan gunung |
lah ta kono payo wasisan abukti |
kanca wadonan akêmbul |
kukumpulan padha wadon ||

Jilid 12 - Kaca : 41
55. Ingkang liningan gupuh |
sarêng dènnira sami awisuh |
adan lêkas sadaya parêng abukti |
kêmbulan langkung pakantuk |
sêmada kaluwèn ator ||

56. Katoran rèh lumaku |

para kakung tan pati pikantuk |
pan wus lantèh ahli siyam sabên ari |
kathah cacêgahanipun |
ulam miwah uyah êmoh ||

57. Parèstri samya nutug |

rèhne samya kêmbul nadhah pundhuh |
amung Nikèn Turida lan Rarasati |
ukur wuwur-wuwur puluk |
ngenaki sarat kemawon ||

58. Rubiyah nyai sêpuh |

bok Wilapa ing sapulukipun |
kokoh jangan ngambil lawuh mêratani |
sarwi anyandhing kalêmuk |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 55 >

 gutuk puluk ngombe atob ||

59. Sêmbada awakipun |

anglêmbêrêg langkung agêngipun |
pra waela gumuyu dènnya ningali |
Wilapa pamanganipun |
ngathêkul kokoh acèkoh ||

60. Myang sakèh para tamu |

samya mèsêm mula nyai sêpuh |
Kae Cariksutra gumuyu sarya ngling |
kang dènèsêmi puniku |
punapa andika tumon ||

61. Marang (m)bok-(n)lika sêpuh |

pun Wilapa kalamun lir pêcuk |
sampun nate yèn drêmba mangan ngluwihi |
sarta mangan sabên minum |
gutuk puluk dènnya ngokop ||

62. Pan dèrèng sampun-sampun |

yèn dèrèng têlas toya saklêmuk |
sarêng têlas sêkul jangan lawan warih |
salawuhane digêmpur |
gêr gumuyu sadaya wong ||

63. Sadaya kang para rum |

dènnira bukti kèndêl gumuyu |
angling malih duk witne ramanta prapti |
Kae Bayi Panurtèku |
bibinta langkung pinoyok ||

64. Nging bibinta puniku |

dhengah kang moyoki angguguyu |
wus watake nora duwe laranatin |
manahe nekad amupus |
tan wontên winalangatos ||

65. Sadaya samya (ng)guyu |

mbok Wilapa anaturi wuwus |
kawula puniki bagi wus pinasthi |
ginanjar wak-kula lêmu |
gimblah nglêmbarah kalêmon ||

Jilid 12 - Kaca : 42
66. Tansah sami ginuyu |
wus antara dènnya nadhah tuwuk |
aluwaran ambêng wus padha cinarik |
linorod sinungkên pungkur |
kulawangsa lanang wadon ||

67. Warata sadaya wus |

royoman tuwuk pamanganipun |
wus luwaran sadaya ingkang abukti |
ganti dhaharan mangayun |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 56 >

 winuhan kang sampun kalong ||

68. Ki Cariksutra muwus |

lah suwawi anakmas puniku |
nyamikane mangsêgane usap amis |
liningan sadayanipun |
tuwa anom lanang wadon ||

69. Dalap nyamikanipun |

sasênêngira pamangsêgipun |
asasambèn Jayèngraga matur aris |
pantês putranta sadarum |
dene datan wontên katon ||

70. Cariksutra lingnya rum |

inggih kathah rinta etangipun |
yèn gêsanga kalihdasa etangnèki |
mung gêsang sakawan jalu |
satunggilira kang wadon ||

71. Sampun pêncar (ng)gyannipun |

kang jalêr wus suwitèng tumênggung |
inggih dados carik anama ngabèi |
Sastrawirêja wastèku |
antuk sih tan kêna adoh ||

72. Inganggêp sasadulur |

ing dyan Suradiningrat Madiyun |
dipun-angkat patih maksih ngiras carik |
tinantun agal lan lêmbut |
tan wontên liya tinaros ||

73. Marma tan sagêd pangguh |

lan manira saking datan kaur |
anjawi yèn wontên pêrlu kang lwih tunggil |
miwah kang samyèstri sampun |
mah-imah samya doh-adoh ||

74. Pranaraga (ng)gyannipun |

mantri kasêntanan kang amêngku |
kakalih nèng Kalangbrèt myang Kadhiri |
sami dêmang kang amêngku |
marma tan wontên atinjo ||

75. Rayinta ingkang sêpuh |

Mas Ngabèi Sastrawirêjèku |
sampun sêpuh kakang-adhi lawan mami |
sampun sami mawat dunung |
kalangkung kapengin-ingong ||

Jilid 12 - Kaca : 43
76. Lamun darbeya sunu |
kandhêg bibinta tan darbe tuwuh |
marma ajêng ngogrèg-ogrèg kêdah rabi |
kuciwa kalangkung sêpuh |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 57 >

 kadho dene datan munggoh ||

77. Samya mèsêm gumuyu |

myarsa dènnya abanyolan wuwus |
pra rubiyahira sami angèncêpi |
Cariksutra mèsêm muwus |
banène èsême bojo ||

78. Rasane ting galuthuk |

ora enak lir wong mamah watu |
sambikala lir mamah manisan bêling |
lêgine nglêburkên untu |
tan pêsaja anjêlomprong ||

79. Sangsaya sru gumuyu |

Ki Cariksutra malih amuwus |
lah anakmas punapèstu benjing-enjing |
mantuk mring Wanamartèku |
kang putra umatur karo ||

80. Apan inggih saèstu |

lamun lujêng benjing bakda Subuh |
Cariksutra nauri wacana manis |
kongsiya sapêkênipun |
dumugi (ng)gyansun têtêmon ||

81. Jayèngrêsmi turipun |

inggih agampil pawingkingipun |
manawi ta Allah marêngkên basuki |
kados tan wande kapangguh |
kula awangsul sumaos ||

82. Cariksutra ris muwus |

lamun makatên anak puniku |
yèn pinarêng panuju dhanganing ati |
singgih manira tumutur |
mring Wanamarta yun panggoh ||

83. Mring ramanta puniku |

manira kalangkung tyas wulangun |
maring kakang Kae Bayi Panurtèki |
duk mampir mring kang pra tamu |
andhandhang kinèn mardhayoh ||

694 Dhandhanggula
1. Jayèngrêsmi miwah Jayèngragi |
langkung dènnira sukuring driya |
yèn Ki Cariksutra mangke |
karsa lampah tumutur |
maring krajan Wanamartèki |
panggih (n)Jêng Kyai Bapa |
pawong mitranipun |
duk maksih sami jajakan |
tan nêdya sah nêdya nglanggêngakên sami |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 58 >

 kumpul donya (ng)akerat ||

Jilid 12 - Kaca : 44
2. Pan mangkana ciptanirèng ati |
Jayèngrêsmi Kae Jayèngraga |
miwah sadaya tan pae |
samya suka ing kalbu |
lamun Kae Cariksutrèki |
milya mring Wanamarta |
arsa apapangguh |
Ki Cariksutra ris nabda |
yayi Carikmudha kantuna sirèki |
sun karya wakilingwang ||

3. Angimami Jumungah ing masjid |

sarta dèn-karêksa kêndhurinya |
ywa muadah Jumungahe |
rèhên wong dhukuh-dhukuh |
kanca santri myang magêrsari |
pêrdinên wêktunira |
ing Jumungahipun |
padha ngêgungna Jumungah |
lan yèn ana kanca santri nêdya kampir |
nèng kene kèh kêdhika ||

4. Lah andhêgên ywa awèh lumaris |

rayatên kabèh gumatènana |
ywa kongsi kurang pangane |
priyên parêng sakayun |
narèhakên satêngah sasi |
utawa ing sawulan |
sokur langkungipun |
dimèn ngêtêpi Jumungah |
iya mangsa-bodhoa sirèku yayi |
manawa sun yèn lama ||

5. Carikmudha aturira aris |

yèn kalamun parêng ingkang karsa |
kawula kêdah andhèrèk |
kaping kalihipun pangguh |
lawan kakang Arundayèki |
mupung sami sarêngan |
aywa na tan têmu |
Ki Cariksutra lingira |
besuk bae de lakuningong pribadi |
lamun lan bok-ayunta ||

6. Si Wilapa lan santri sawiji |

amung si Sêtradrêma kewala |
rowangira kari rêke |
iya si Sêtrarêmbun |
Sêtranaya lan Sêtragati |
Sêtralewo adatnya |
iku ingkang kantun |
padha tungguwa ing wisma |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 59 >

 rumêksa-a ing wêktu Jumungahnèki |
aywa kongsi muadah ||

7. Ingkang rumat pangrêksaninèki |

wisma miwah parentahanira |
ingkang liningan ature |
sandika sadaya wus |
pra rubiyah kang badhe kari |
sadaya yun tumuta |
kumêdah tan kantun |
datan linilan ing raka |
dadya samya ngungun tan tumut ing laki |
pinupus jrih ing raka ||

Jilid 12 - Kaca : 45
8. Ingkang samya lênggah jalu èstri |
asasambyan ngalap nyanyamikan |
Ki Cariksutra dêlinge |
anakmas sadayèku |
awon kèndêl sami alinggih |
wontên sabda rinasa |
wawadining wuwus |
kawaspadaning kasidan |
ing aurip puniku amanggih pati |
pati amanggih gêsang ||

9. Mulya urip amurbani pati |

mulyaning pati amurwani gêsang |
sesa êsa wasesane |
tan muksa datan mujud |
tan kakalih datan satunggil |
kwula tan kawasesa |
Gusti tan sinuhun |
pundi kang aran kawula |
ingkang pundi inggih kang ingaran Gusti |
rèh Gusti tansèng kwula ||

10. Kadipundi palimpinganèki |

anak jêbèng Kae Mangunarsa |
miwah nakmas sadayane |
sadaya samya-ndhêku |
Malangkarsa mèsêm lingnya ris |
yayi Sèh Mangunarsa |
sumangga ing ngriku |
linêjar linge kang rama |
Mangunarsa matur ring Cariksutrèki |
mênggah wuwus punika ||

11. Sakalangkung dening rungsitnèki |

liyan sujanma ingkang uwus man |
pinitaya ing Hyang rêke |
nugraha ingkang agung |
lir Hyang Agung nugraha yêkti |
kang sampun kawimbuhan |
Sukma angganipun |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 60 >

 mulya tan kênaning rusak |
sabab tan na kuwasa pangangkatnèki |
awrat-awratanira ||

12. Beda lan jalma ingkang sinung sih |

sinisiyan ing Hyang Maha Mulya |
tan wontên èwêd awrate |
singgih subrantanipun |
mring Hyang Widdhi panguningnèki |
tansah pangabêktinya |
ing Hyang Kang Maha Gung |
gagantunganing wêkasan |
wêkasaning agêsang amanggih pati |
matiya jroning gêsang ||

13. Gêsang ingkang amurba ing pati |

pati wus kalimput ing agêsang |
gêsang wus tan na patine |
mulyaning pati uwus |
murba amisesa ing urip |
urip wus kalimputan |
ing pati sawêgung |
agêsang sajroning pêjah |
pan wus murba misesa pati lan urip |
langgêng kaananira ||

14. Kang wus sipat ênggon sun ngalami |

wus tan manjangakên nusa sabda |
rèhne branta wus anungge |
marang Hyang Maha Agung |
tan abisa angapengini |
punika pratandhanya |
sor luhuring tuwuh |
datang kenging ginampila |
kawaspadan ing kasidan rèh kadadin |
babaring janma-tama ||

Jilid 12 - Kaca : 46
15. Rungsiting ngèlmi pan dede uni |
dene sastra kang tumrap ing papan |
kojah wirayat pan dede |
tan sampun dening wuwus |
datan sampun dening angaji |
Kitab kalawan Kur'an |
tan wus dening guru |
tan rampunging patakènan |
amung purna kalawan pribadinèki |
kang datan patinang ka ||

16. Cariksutra sumêdhot tyasnèki |

apan kaprananing nalanira |
pinalimping ring kajatèn |
panujwanira sukur |
mring Kae Sèh Mangunarsèki |
pandhita taruna trang |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 61 >

 bijaksanèng ngèlmu |
datanpa ngalêmbananya |
wus mupakat ing pangawruhira sami |
tan pae tangkêpira ||

17. Pangrêsing tyas pan durung (n)dungkapi |

rumangsa ing kadununganira |
anor sajroning driyane |
alon dènnira muwus |
Kae jêbèng Mangunarsèki |
paran wus apatutan |
lan sutangong mantu |
Sèh Mangunarsa turira |
singgih sawêg Allah dèrèng amarêngi |
wruh raosing akrama ||

18. Walhualam ing mangke manawi |

wontên karsaning Hyang Kang Misesa |
hajad dèn-ngamakên rêke |
dèntên ta ingkang sampun |
ing pandonganira Kiyai |
dèrèng girising manah |
tan kabukèng kalbu |
kayun langêning wanita |
saking dene kumambang karsaning Widdhi |
Alah tan mangga cipta ||

19. Ngumum samya tawakup kang myarsi |

Ki Cariksutra ngartikèng driya |
Sèh Mangunarsa jawane |
wadad ngibadahipun |
awiwinih santosèng tokit |
trang trus ngèlmu kapasah |
kakandhanganipun |
(ng)alamat basa nujibah |
pan wus kawistara paprèjèngannèki |
cahya trahing ngawirya ||

20. Jayèngraga wruh sandining liring |

alon umatur ring Cariksutra |
kawula nuwun wulange |
rèhing sastra Jawèku |
Kawiswara ingkang punêndi |
miwah Kerata-basa |
Panitisastrèku |
kalawan Caraka-basa |
tuwin Candrasangkala myang Candragêni |
kalawan Sandisutra ||

Jilid 12 - Kaca : 47
21. Dasa-nama Krêtawirêjèki |
amung wruh babasane kewala |
dèrèng sumêrêp yêktine |
mugi Kae sung wêruh |
pangartine kang sastra Jawi |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 62 >

 kawula salaminya |
katungkuling dangu |
ulah kasantrèn kewala |
ukur sagêd maos waosan sakêdhik |
dèrèng dungkaping prana ||

22. Cariksutra mèsêm lingira ris |

kenging paribasan basukila |
têkèk cihna sabawane |
nênggih patanyanipun |
nakmas Kae Jayèngragèki |
kacupaning wacana |
wicaksananipun |
ring Sastradirga ngayuta |
Kawikrama ulah Maha Pramakawi |
tan kêna kilapêna ||

23. Jayèngraga mèsêm turirèki |

pan kawula nunuwun pasaja |
ngangsu toyèng jaladrine |
Cariksutra gumuyu |
ngèlmu kêpèk kula puniki |
tan paham lamun datan |
wontên sêratipun |
èngête abalêjatan |
sajêgipun Candrasangkalaning rêdi |
pinurwa ing sarkara ||

24. Sangkalane ponang ardi-ardi |

kunir awuk tanpa jalu ika |
miwah kang tulup sumendhe(?) |
tuwin kang pring sadhapur(?) |
lele gêna lan cèlèng mati |
kalawan clêngan tiba(?) |
miwah jêbug awuk |
kêlèthèk tumpêr(?) kewala |
pan wus jangkêp sasanga sasaminèki |
sangkalardi punika ||

25. Maksih angka: 6(nêm) kang sirah nênggih |

antaranipun nyandhak sadasa |
nungswa Jawa sangkalane |
Sirna Rupaning Dhuwur |
Candhi Sèwu sangkalanèki |
Naga Iku Angrusak |
Jagad kalanipun |
candhi Kalibêning ika |
Bujanggèku Anêmbah ing Bumi nênggih |
rêca Budhur babadnya ||

26. Tanpa Ngrasa Tingale Wong Singgih |

Masigid-watu ing Salatiga |
Sirna Ilang Gunaning Wong |
Pajajaran ing dangu |
Sirna Ilang Gunaning Aji |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 63 >

 adêging Majalêngka |
de sangkalanipun |
Watu Mungal Katon Tunggal |
duk gêmpure Sirna Ilang Karyèng Bumi |
ngadêg kitha Bintara ||

Jilid 12 - Kaca : 48
27. Gêni Mati Siniram ing Jalmi |
purwanipun trap agami Islam |
Sultan Bintara pupule |
lan pra wali linuhung |
ngumumakên sarengat Nabi |
supaya kèbêkana |
sanungsa Jawèku |
ing sarak (n)Jêng Rasullolah |
sinirnakkên agama Buda kang lami |
salin agama Islam ||

28. Jayèngraga gupuh matur malih |

mênggah Kerata-basa punika |
lawan Raja-kusumane |
Cariksutra amuwus |
kang Kerata-basa puniki |
lawan Raja-kusuma |
sami dèntênipun |
mèt sêmon watêking nama |
yèn mênggaha ngèlmi Arab saminèki |
pan palak palakiyah ||

29. Kadi ta yèn wontên jênêng nênggih |

aksara [ha] akèh wiraganya |
ingkang brêmara alênteh |
kèntiring maruta gung |
watêkipun pan datan kenging |
kungkulan budinira |
kumudu gumunggung |
datan kêna pinoyokan |
lamun nêpsu tan ana kang dèn-èringi |
yèn kabênbêran roba ||

30. Keratane aksara [na] na ngling |

sang wira munggyèng tumamèng yuda |
supakya matêmpuh dene |
matyèng palagan nêngguh |
watêking wong pangucapnèki |
ngatokkên napsunira |
tan kêna sinayut |
maring sasamining jalma |
miwah maring payomane datan ajrih |
mring kaka yayah-rena ||

31. Aksara (ca) keratanirèki |

cacaturan parang tumêmpuh kat |
tan kalok ing panuncange |
watêking ca puniku |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 64 >

 lamun èstri candhala wêngis |
kumèdhêp ing wong lanang |
amarentah kakung |
rumakêt lamun sasanak |
datan lana wani mring wong tuwanèki |
wawatêk bangsa sudra ||

32. Lamun hê [hê-ra] dipun-keratani |

hê-ra rata sêmpal kaèdêgan |
jagad kèntir gumuruhe |
wong jênêng ra puniku |
apan pintêr datanpa ririh |
cupêt atine malam |
lamun duwe nêpsu |
pan gêlis ing lêjarira |
datan pandak barang karêpe sathithik |
waninira satêngah ||

33. Aksara [ka] keratanya nênggih |

hê-ka kongkang munya ing pangrongan |
pantaka gêlêng dadya mrèh |
kamal sura makiwul |
watêking wong jênêng ka nênggih |
datan ladak pangucap |
atos yèn amuwus |
sêmbada guru-alêman |
tan têlatèn watak kau kurang budi |
kêdhik pasiyanira ||

Jilid 12 - Kaca : 49
34. Yèn aksara [da] dèn-keratani |
ê-da daliwara munggwèng rana |
tekang turangga tumamèng |
yuda surat tumêmpuh |
sêtyèng laga watêkirèki |
wong jênêng aksara da |
wor mèsêm yèn muwus |
budi momot tur antêpan |
tan katara yèn karêp kalamun jurit |
sêndhu manis wuwusnya ||

35. Aksara [ta] dipun-keratani |

tatawang sêkar sumawur kentar |
kadrêsan dening angine |
sami ruru katawur |
wor kumrisik kang wuluh gadhing |
wong jênêng aksara ta |
gapyak ing pamuwus |
nawangkên wasising nala |
nora kêna ngrungu ujar ala bêcik |
canggèh wani satêngah ||

36. Keratane aksara [sa] nênggih |

sasêtya lairing puji rêja |
maharêpi kadhatone |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 65 >

 ngabyantara liripun |
wong jênêng aksara sa lantip |
sasmita sihing karya |
lêmbut budinipun |
lêpas marang pangawikan |
sêngsêm basa landhêp graitanirèki |
sêdhêng kuwanènira ||

37. Aksara [wa] keratanirèki |

wawukir malela lir sêmara |
kumrusuk piyak pamore |
kumarisiking wuluh |
gadhing yèn wong jêjênêng mawi |
aksara wa watêknya |
angkuh ambêgipun |
anyênyêt pangucapira |
wong kawongan macan mring mitra tan asih |
yèn nêpsu ngangsa-angsa ||

38. Aksara [la] dipun-keratani |

apan lali ing Sukma sarira |
mari karênga kêtabe |
tumangkul teja kuwung |
watêke wong jênêng la nênggih |
alalu sihing puja |
anduwèni angkuh |
yèn sasanak gêng sihira |
andhap asor yèn ana pangarahnèki |
yèn nêpsu lir rasêksa ||

39. Aksara [pa] keratanirèki |

papunggêle kang buron wanara |
amangsa gugundhik rêke |
wong jênêng pa puniku |
pan cugêtan datan kawijil |
tan lana kinantêpan |
crobo budinipun |
tan ênang marang sudarma |
luruh ing prakara ing aprang jêjirih |
tan lulus asêsanak ||

Jilid 12 - Kaca : 50
40. Aksara [dha] kerata winarni |
adhadha umpan guna lènira |
syuh anguwuh ing babune |
kètrêg kêdaya sing lum |
lambangira watêkirèki |
wong jênêng aksara dha |
asusahan kalbu |
asring kapêdhotan trisna |
anging budinira guna tur aririh |
tan duwe kasaguhan ||

41. Keratane aksara [ja] singgih |

ji jiwata sang Narpati Rudra |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 66 >

 amanas sarira rêke |
taya amêngkul suku |
mangku kuwung teja lan thathit |
wong jênêng aksara ja |
lêmbut budinipun |
ana radane kagungan |
amêm rêgu pan kumingsun sumêdêgi |
tan rêna mor sasama ||

42. Aksara [ya] keratanirèki |

yata yayah-rena kaèwêran |
girima rah umiline |
ararênguning parung |
parèjèngan watêkirèki |
wong jênêng aksara ya |
ambêgira lêngus |
yèn rècèh anggora-gadha |
tan wrin maring pakewuh marma prihatin |
kasangsayèng sasama ||

43. Aksara [nya] dipun-keratani |

nyanyamikan panggah amingguwa |
tan na kewran ing atine |
katamaning margiyuh |
wong jênêng nya wawatêknèki |
kumawi yèn angucap |
kèh pamèting wuwus |
tur ta durung yèn (ng)guguwa |
tita dadi papangane wong abangkit |
gujih ati marassan ||

44. Aksara [ma] keratanirèki |

mamayu nguyu mèk akênturan |
pancaka cala makêlèng |
wong jênêng ma puniku |
anastapa ambêge dhiri |
manggung panas-atènan |
kang adoh ginayuh |
tan pati nampani ujar |
mung wuwuse lumaku ginati-gati |
tan ayun karameyan ||

45. Keratane aksara [ga] nênggih |

gagalih glan raga wèh magêlah |
mangikêt magêlungrate |
ing jagad raya wêgung |
widadara kang widadari |
padha mataya nêmbah |
anggusthiyèng luhung |
wong jêjênêng aksara ga |
jêmbar budi ing buda nyenapatèni |
mantêp lila ing srana ||

46. Aksara [ba] keratanirèki |

ba binuncang ring pèrèng rèjèngan |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 67 >

 madalêm dinulu srine |
pinapah kapara puh |
ahyanèka watêkirèki |
wong jênêng aksara ba |
agêng nêpsunipun |
kadya padha kakanginan |
lair amêm micara alus amanis |
ambayani jatinya ||

Jilid 12 - Kaca : 51
47. Aksara [tha] keratanirèki |
kang tha thathête kang mandraguna |
nguwuh bèjraning kalbune |
tiksna têkang tyas juwul |
kêtêr krisik kang wuluh gadhing |
wong jênêng aksara tha |
kêthul budinipun |
bodho ling-alingan bisa |
tur abodho tan sumurup barang-kardi |
lêson lumuh ing karya ||

48. Aksara [nga] wêkasanirèki |

keratanya apan nga ngangungan |
kadya camêra gêgête |
makewraning atêdhuh |
kumrisiking kang wuluh gadhing |
wong jênêng aksara nga |
gramèh tanganipun |
pintêr marang gagaweyan |
budi asor anggêgusti marang èstri |
gêntèn olèh durcara ||

49. Jayèngraga tumungkul turnya ris |

dasanamamba paduka wulang |
Ki Cariksutra wuwuse |
èngêt-ngong anak bagus |
dasanama ukur satêmplik |
anging trimah rêramban |
kêdhik-kêdhik lothung |
tinimbang kang botên pisan |
samya suka gumuyu kang para tami |
Cariksutra lingira ||

50. Dasanama kang sawiji-wiji |

kang dhingin dasanamaning wulan |
sasangka candra sasine |
basanta rata èntung |
sasaddhara kirana nênggih |
sitangsu lan prabanca |
dasanamanipun |
sang srêngenge purbangkara |
diwangkara suwandagni arka rawi |
pradangga-pati surya ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 68 >

51. Andangkara karaba mahari |
kalandara raditya talaha |
aruna bagaspatine |
lan dasanamanipun |
ingkang angin sadayanèki |
pawana samirana |
prabancana bayu |
pracalita lan tracanca |
wasawaha anila sindhung maruti |
gunandya bajratiksna ||

52. Yèn dasanamaning gunung nênggih |

endragiri prawata ancala |
swela lan wanawasane |
basulingga lan mèru |
myang imawan ardi lan wukir |
dasanamaning mega |
kang rumuhun sawub |
ima kadada imanta |
imantaka akakara lan sasmiti |
jalana jaladara ||

Jilid 12 - Kaca : 52
53. Himalaya gidada widagi |
lan kapura lèn dasanamanya |
banyu tirta tuya junèng |
toban isnisi iku |
we hèr toya usura warih |
utaka lan malatar |
luwata lan ranu |
swanina lawan wulusan |
yèn ta dasanamane sagara nênggih |
samodra kiralaya ||

54. Jalanidhi tasik lan jaladri |

myang arnawa lan pasir saboga |
lèn gajah dasanamane |
matêngga gatha mutu |
brajamuka èsthi waniti |
dirada lan samaja |
liman nanggalèku |
dipangga gajwaksa muka |
lawan malih dasanamaning padhati |
widari sang grasena ||

55. Salamuka swaninda sambiri |

sirat anwin anda lan dhudhula |
cithaka lan gindagundèk |
wawasthi kucu kudhuk |
lèn kang dasanamaning èstri |
kumbamula capana |
wanodya marmadu |
dyah waela lan mantasa |
myang carika madani arsa taruni |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 69 >

 lan dasanamèng sêkar ||

56. Sari sidya pakaja lan malih |

kang kumuda kusuma prabasa |
tunjung padma wontên malèh |
tulis mungguhing watu |
pan rikaa yèn nèng panjalin |
wolat yèn mungguh nèng mas |
èndung wastanipun |
yèn anèng wêsi gurita |
lamun mungguh nèng salaka pandariwih |
yèn mungguh nèng ron sastra ||

57. Wangsulane têkèng banyumuni |

titi wêdi angrês arismana |
lan malih awrat garbine |
diwikartili nêngguh |
kabèh ngaran amêtêng sami |
wontên malih winarna |
aranning awuru |
tispraya darsusujana |
pan wuruning dewa ratu miwah malih |
arja wawanagota ||

58. Apan wuruning satriya nênggih |

dene isthaka kulamardawa |
wuruning mantri lan malèh |
mongmongwukmo puniku |
pan wuruning ditya rasêksi |
yolho wuruning wandhak |
wandakisuwiyu |
pan wuruning jalmacèh |
lan malih kawindi wuruning èstri |
mukduk wuruning macan ||

59. Ingkang madra pan wuruning sapi |

dandaka wuruning atisika |
anjaran wuruning banthèng |
kêra wuruning wêdhus |
wagratulah wuruning gênjik |
kraka wuruning sura |
camrak onyil basur |
wuruning wanara kênas |
katiraca wuruning tikus mamêki |
ana sasaminira ||

Jilid 12 - Kaca : 53
60. Kang punika nakmas Jayèngragi |
kathah lirnya yèn linajêngêna |
sadalu tan na pêdhote |
winangsulaning pungkur |
bok suwawi kèndêl nyanyamik |
kinèndêlan kewala |
pan mubadir wutuh |
ingkang liningan agêpah |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 70 >

 samya ngalap dhaharan sasênêngnèki |
Cariksutra ris nabda ||

61. Paran wus (n)dungkap ing têngah wêngi |

santri matur sih kirang sakêdhap |
Ki Cariksutra ngling manèh |
pênêd sami won-ngangur |
kakêntrungan dipun-dhulêngi |
wong wadon kang angèmprak |
suluk singiripun |
lêlèjêming ngèlmu rasa |
tinêpakurakên kalawan birai |
tarêbang kêkêntrungan ||

62. Karya cagak-lèk anamur ratri |

kang para tamu matur sumangga |
nulya nuduh mring santrine |
Sêtradrêma sirèku |
lah pundhutên trêbangku aglis |
nèng langgar karo pisan |
si Jangkrik kêntrungku |
si Nungmyang tarêbang-ingwang |
lan têrbange Ki Carikmudha dèn-aglis |
kêntrung trêbang si Guntang ||

63. Lan golèka kêntrung têrbang malih |

kang liningan sigra nulya mangkat |
santri tri ngambil trêbange |
tan na dangu arawuh |
katur ponang trêbangirèki |
lawan kêntrung tinampan |
sinêntak ginêmbrung |
sinungkên ing tamunira |
trêbang kêntrung pra tamu samya nampèni |
sadaya mangku trêbang ||

64. Malangkarsa Sèh Mangunarsèki |

Jayèngrêsmi miwah Jayèngraga |
Anggungrimang Piturune |
Sèh Modang Mongsariku |
trêbang sanga cukup ngijènni |
Cariksutra kalawan |
Carikmudha wau |
barung singir talu bawa |
la ilaha ilalah ilalah-lahi |
Mukamad Rasullolah ||

65. Tinampan ing santri jalu èstri |

nganyut Sêkar-gadhung lagunira |
sru asri ing suwarane |
arêmpêg barung arum |
agêmbrangan trêbangirèki |
pong-pêg pong-pêg pong-pung brang |
pêg-pêg bah gur bah gur |
thung-plêg thung-plêg dhung-dhêng pung-brang |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 71 >

 kêtongtong têk plak-plak blang-blang |
tong-gring-pyak pyak-bêm pung-brang ||

66. Tangga desa parapatirèki |

samya kagèt krungu salawatan |
sru asri gumrah swarane |
sadaya èstri jalu |
kang wis turu lir dèn-gugahi |
padha nonton tarêbang |
kiwa têngênipun |
(ng)gawa obor upêt mêrang |
rare cilik ting carêngèk padha nangis |
ngajak nonton slawatan ||

Jilid 12 - Kaca : 54
67. (n)Dadak sakala nglatar mênuhi |
wong niningal suka dhêdhêsêkan |
wênèh mèlu sauranne |
sangsaya sru gumuruh |
wus antara babakannèki |
anêsêg gagobyogan |
iramanya landhung |
sinalahan suwukira |
nulya samya maca salawat kaping tri |
bêng bêng bêng sèlèh trêbang ||

68. Cariksutra angandika aris |

lah Wilapa sira andhulênga |
suluk Rara-bathik bae |
lagone Sêkar-gadhung |
Ni Wilapa turira inggih |
anulya singir bawa |
Ki Cariksutrèku |
gya tinampanan ing kathah |
langkung ramya gumuruh trêbang lan singir |
nulya Nyai Wilapa ||

69. Andhulêngi salawatan singir |

dènnira ngadêg langkung rêkasa |
akêmpusan ambêgane |
andhulêngi gat-migut |
rimong jingga bathik kumitir |
prandene têpung pisan |
saking agêngipun |
lêmu gimblah anglêmbarah |
têkèng solah-bawa nulya sindhèn ngêlik |
mangkana singirira ||

70. Suluk Bathik kang pinurwèng singir |

lah ta wus babo bathikên pisan |
tênunan wus panêgase |
ywa tinggal polanipun |
lawan sira dèn-ngati-ati |
kang cinacad punapa |
dhasaripun alus |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 72 >

 malamipun malam pêthak |
wus dinuga lancêng sêdhêng sawatawis |
kang canthing parèngrèngan ||

71. Myang panembok jêjêgulirèki |

waja ginênèn kayu-tos ika |
bandhulan pagawangane |
padha pêpak sadarum |
sapadandananing wong bathik |
dhasar alus utama |
tinulis jalêngut |
mangkana upamanèka |
yèn dhadhasar kêdhut wadhag tinul ngrêmit |
kayane yêkti ilang ||

72. Datan pantês yèn tinulis bêcik |

wêlantênên dikongsi kaya pa |
mulih-mulih mring dhasare |
yèn awon dhasaripun |
babaranne nyêpêti ati |
(m)bok-prawan diprayitna |
aja dupèh baut |
sabarang karya bisa-a |
ayu rupa ayu gawe ayu ati |
aja kibir jubriya ||

Jilid 12 - Kaca : 55
73. Apan iku yêkti ora bêcik |
yèku dadi sisikuning lampah |
nganggowa sawatarane |
luwih panggarapipun |
yèn tumêmên sayêkti bêcik |
yèn ati salèwèngan |
sanggup-sanggupipun |
prayoga mangsa bêcika |
sabab iku dèn-wori sukaning ati |
suwe ala dadinya ||

74. Malah-malah cêpak tiwasnèki |

yèn maksiya pasthi dolle tuna |
tan wurung nambak dhingklike |
wa-dene rupanipun |
kang ambathik iya tan bêcik |
sapindha yèn atuwa |
ana kang pinupu |
adola dhidhis kewala |
pasthi payu adol gawe lamun wêdi |
bêrkate ayu rupa ||

75. Ewa samantên guguyon sirik |

kang miyarsa angguguyu aywa |
klèru tampa mêningane |
yèn wêngi dhidhis ngèlmu |
pan lirune tiwasing kardi |
tinêbas ing riyalat |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 73 >

 mumuji ing dalu |
cabar tiwasing kawula |
lamun tan rumangsa yèn urip sirèki |
malarat tibèng karya ||

76. Sêdhênging sasi purnama sidhi |

wong ayun lêkas ambathik sinjang |
gawangan ngalam jêmbare |
bandhul sèntêging kalbu |
wawajanne sêmune kandil |
malame rasa-jatya |
de lalancêngipun |
maningkêm pamoring rasa |
canthing kalam molah loh-kalam linuwih |
polanipun ingaran ||

77. Akyan-sabitah ingkang dèn-liling |

kajêngipun apan kaharolah |
trap gêni roh-ilapine |
Nabiyolah kang kukus |
kêkêrênne pan alam sahir |
sawang têtêping iman |
sêmpronge tyas têrus |
asta kang kiwa anangga |
têkadira ing lair tumêkèng batin |
katon wayanganing Dat ||

78. Sadèrènge tumiba kang tulis |

anèng papan pan sampun kawawang |
sakalir reka-rekane |
cinipta lawan ngèlmu |
tan salaya lan rupa jati |
lair têkèng batinnya |
katèlad sadarum |
tan inang mring ponang polang |
rèngrèngane manut satitising ati |
trus nitya kang sampurna ||

79. Tinemboking suka-lila sukci |

anging aja angambah larangan |
apan wus ana walêre |
dipun masthi anurut |
ing watêse bibironèki |
putiye kang ngalela |
irênge kang lurus |
agawe gagang-gagangan |
ingkang lêmbut lan alus aywa na lilit |
kang dumêling tetela ||

Jilid 12 - Kaca : 56
80. Salasarên dèn angati-ati |
nulya wêdêlên ing alam arwah |
dimèn angalih warnane |
srêpan luamahipun |
dipun-tumaninah ing ati |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 74 >

 sumampir ing Hyang Sukma |
sakarsèng Hyang Agung |
andhèrèk lawan satitah |
ing lakune kang manthêng wêktuning jisim |
dèn-tumêkèng wêkasan ||

81. Sinêkulan wirang lawan isin |

sêdhêng-sêdhêng bibirone mangkya |
lamun katrapan sogane |
aja kagèt ing kalbu |
wus karsane Hyang Maha Lêwih |
karsa marang kawula |
kinarya bang-biru |
pan wus jamaking kawula |
swarga lan naraka gagadhanganèki |
tan kêna suminggaha ||

82. Amung pira-baranipun mangkin |

lamun linorod susukêrira |
winèdang molak-malike |
anggilani mobipun |
sarèkna sawataranèki |
ywa sah prayitnanira |
dèn-sukur dèn-emut |
sira ngarêpkên pralaya |
têkènging kasidan babaring kadadin |
kanggeya ingawirya ||

83. Linêbokkên ing naraka singgih |

anèng kubur (ng)gyanning patitisan |
kaelokaning Hyang rêke |
ingkang cêmêng karuhun |
pan ing mangke dados aputih |
ingkang putih waunya |
dadya irêng mungguh |
dumêling bibironira |
aja samar ing paningal kang sajati |
wêdêlane wus tuwa ||

84. Kadi gambar wawangunan rêsmi |

wa-dene (m)bok-parawan utama |
dèn-isis madyèng latare |
kagawokan kang (n)dulu |
kèh kang nganyang para minantri |
pira rêgane baya |
wa-dene sang ayu |
sun palarangane rêga |
anauri tan sun-êdol êmas picis |
tukunên sabar-drana ||

85. Kalawan wangsit ingkang sajati |

lan jawabên cangkriman-ingwang |
amung patang prakarane |
mantri utama muwus |
ucapêna kadi-punêndi |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 75 >

 Rasa Sukci anabda |
cacangkrimanipun |
wong pêjah lawan wong gêsang |
kathah pundi wong Islam lawan wong kapir |
myang priya lan wanodya ||

Jilid 12 - Kaca : 57
86. Wong kang ala bêcik kathah pundi |
kadipundi jawabên kang nyata |
mantri utama saure |
jawabingsun wong ayu |
yèn wong mati lawan kang urip |
yêkti kathah kang pêjah |
lan kang urip wau |
nadyan punika uripa |
lamun datan uninga lungguhing urip |
tan wruh sababing pêjah ||

87. Ingkang lanang lawan kang pawèstri |

kathah èstri sanajan lananga |
yèn tan wruh jênêng lanange |
sasat wong wadon iku |
wong kang Islam lawan kang kapir |
yêkti kathah kapirnya |
nadyan Islam iku |
tan wruh purwaning agama |
yêkti aprasasat iku wong kapir |
kang bêcik lan kang ala ||

88. Yêkti kathah kang ala ting pringis |

nora lanang nora wanodya-a |
nadyan ayua alir Ratèh |
yèn kèdhè budinipun |
yêkti ala tan aran bêcik |
wong lanang dèn-akadya |
Kumajaya bagus |
yèn budine lucut nistha |
yêkti ala tan ana ngaranni bêcik |
marma wis kang utama ||

89. Ni Wilapa dènnya andhulêngi |

langkung rêkasa pangèmprakira |
saking kabotan awake |
amigut ginuk-ginuk |
kringêtira adrês umili |
tansah dadya paguywan |
lir rêmbêng dinulu |
awak gimblah anglêmbarah |
anging swara alit mêrit anjêlirit |
tan sêmbada gêngira ||

90. Kadi suling bêning sumariwing |

sêmu grathul-grathul barkat tuwa |
prigêl saking lêgutane |
tan ilang luwêsipun |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 76 >

 myang tan ilang dhêdhèmêsirèki |
tan ilang ngêssing swara |
gêtêr krêkêlipun |
tan ilang wiwilêtira |
wus antara dangu dènnya bawa singir |
suwuk kang salawatan ||

91. Sadaya raryyan pangaring-aring |

samya ngalap nyanyamikanira |
sarêng ngambil sasênênge |
wedang pangananipun |
wus antara rêrêmirèki |
Cariksutra ris mojar |
sapa kang mêdhudhuk |
ganti andhulêngi ojrat |
Ki Sèh Modang cadhang sasmita ningali |
ngaliring mring rabinya ||

Jilid 12 - Kaca : 58
92. Ni Pêlangi ngungal-ungal liring |
supaya kinèn andhulêngana |
mingsêt krêp aliyan linggèh |
ngowahi gêlungipun |
pan katara solahirèki |
miwah Kae Sèh Modang |
langkung ngayun-ayun |
mamèrkên rubiyahira |
ing wasise èmprak andhulêngi rawi |
Malangkarsa wruh cipta ||

93. Mèsêm angling mring Sèh Modang aris |

yayi Sèh Modang rubiyahira |
kewala ing saenggane |
(m)bok-rabine tinuduh |
andhulêngi ojratirèki |
rêke sami krana Lah |
Sèh Modang sru sukur |
sumanggêm ing aturira |
kados inggih kalangkung dening prayogi |
rinta kinèn (n)dhulênga ||

94. Ki Cariksutra mèsêm sarya ngling |

nak Sèh Modang puniku rabinta |
punapa sampun sabêne |
andhulêng brai ngèlmu |
Ki Sèh Modang amatur aris |
pan inggih sampun nêlas |
ojrat singir suluk |
gumuyu Ki Cariksutra |
ngling lan ênggèh Bismillah ing ngriku wiwit |
Ke Modang abawa-a ||

95. Nulya Ki Sèh Modang bawa singir |

ngêlik tarampil dènnya narêbang |
pinasang bêsus swarane |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 77 >

 dhasare dhalang kêntrung |
saurane kalimah kalih |
binarungan ing kathah |
santri èstri jalu |
arampak swara sru raras |
nuju têkèng sèlèh sauranirèki |
Pêlangi nandhak bawa ||

96. Misih Sêkar-gadhung lagunèki |

swara gêtas rênyah muluh rêmak |
bêning lir suling sasêlèn |
dènnya (n)dhulêngi baut |
kadya ronggèng gambyong narimpi |
amidêri kalangan |
ngrimong limar wungu |
sarwi ulate kinarya |
amêmêndir liring maring Jayèngragi |
mangkana singirira ||

97. Atêtanèn sabinne sakikil |

alasira binabadan lapa |
tapa dèn-gring sarirane |
obongên lan pitêkur |
ingilènan kalawan bêkti |
enjing lêkasa karya |
maesane tuduh |
waluku iman lan Islam |
rakitane kayu sajatining puji |
mamanuke tawêkal ||

98. Sambilane kang tan ewah gingsir |

sawêt cêgah tatalining cêgah |
kêndhali sabar dèn-age |
cacadane lumintu |
bubnuntute têka lumaris |
singkal eloking iman |
tinandhingan rukun |
kêjènne awasing tingal |
dèn-rumangsa sapira raga lan jisim |
dadi awasing tingal ||

Jilid 12 - Kaca : 59
99. Ingingêran puji lawan dhikir |
kang rinêksa tutuwuhing dosa |
tinandhingan ing sarane |
linawêd lawan kawruh |
tinembokan manah tan gingsir |
anglèr pasrah Pangeran |
tinanêman ngèlmu |
wiwinih lampah sarengat |
lêkas tandur ing dina mêsak kang yêkti |
sarya madhêp ing keblad ||

100. Wus anglilir tandure awilis |

lah dandana ngabêkti Hyang Sukma |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 78 >

 dipun gumolong ciptane |
badan mulya kumênyut |
kang sarengat tarekat-jati |
amêmpêng prasa tunggal |
dèn kêncêng ing laku |
rumagak asrah ing Sukma |
aywa kêna sira ewah lawan gingsir |
iku jatining jalma ||

101. Ingaranan pantun ngingu takdir |

duk mêrkatak ngono jati tingal |
cumêthèt osik jatine |
kumandêl dipun-jumbuh |
mêmping kuning sêdhêng miwiti |
anêbut namaning Hyang |
kang murah donyèku |
amulunga sih ngakerat |
pan kinira kature kang sêmbah puji |
tumungkul suhuling Hyang ||

102. Têkèng mangsa sêdhêng ani-yani |

sakathahe gumulung rêkangat |
dèn-angas ing sarirane |
tinigas lawan rukun |
tinalènan tobat sayêkti |
meme mèdhêp ing tingal |
pinulung dèn-alus |
pinikul kalawan tapa |
praptèng nêmbah asraha marang Hyang Widdhi |
angrasa-a kawula ||

103. Sampun prapta pari saking sabin |

wajib jakat parincining sarak |
aja ko[k]-tinggal sunate |
aywa batalkên laku |
aja ngrasa yèn sugih pari |
aja kumêt dèn-loma |
yèn mungguh ing kalbu |
gulungên manah sampurna |
pan sakèhe kang amangan wohing dami |
angêpung marang sira ||

104. Dèn-angrasa sira amongtani |

aja sira tinggal panggaota |
aja angrasa duduwe |
aja atinggal laku |
aja tinggal sêmbah lan puji |
rasane rasakêna |
kawruhana iku |
aja tuna ing agêsang |
panas pêrih rasaning wong amongtani |
tau bêgja tan cidra ||

105. Dalèrèngan ulate (m)bok Plangi |

ngècèr liring kabèh kawaratan |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 79 >

 anyêndhal ati kincange |
kang mulat samya rikuh |
bêkah-bêkuh kèwuhan kapti |
yèn wruh liringing netya |
tyas tinumbuk-bêntus |
tan kuwat sawatan ulat |
yèn dinulu dadya rubiyahing alim |
kadho-kadho dhêmênnya ||

Jilid 12 - Kaca : 60
106. Carikmudha kadhadhung ing liring |
manahira dhat-dhatan kumêsar |
amêgat ati ulate |
mèh-mèh lali ing patut |
mring Pêlangi kêpalang dening |
rubiyahing ulama |
sirik ngambah dudu |
tansah amatili nala |
Carikmudha dhasar karêmênanèki |
wong wadon galak ulat ||

107. Lawan swara kang angrêsi ati |

lepya mangsane awak wus tuwa |
kabêgèraning atine |
pan wus wawatakipun |
badan anut ênoming budi |
wong karêm swara rupa |
tyas korup ing ngriku |
yèn tan tawêkal ing driya |
datan bisa ahli tawakup ing ati |
kagulan ing pepeka ||

108. Sèh Modang lan Ki Carikmudhèki |

batin pundhuh tunggal pakarêpan |
mring wadon kang rada sêmbèr |
Ki Sèh Modang andulu |
pandhulênge rabinirèki |
sasolah tingkahira |
wèh liring mring kakung |
tan ginita liring naya |
malah dadya sukane Sèh Modang mèksi |
marang rubiyahira ||

109. (m)Bok Sumilir mulat (m)bok Pêlangi |

dènnya andhulêng sisingirira |
kaworan èyor atine |
ngalêm wiraganipun |
ngalêm swaranira rum manis |
ngalêm parikanira |
suluk tanèn mungguh |
angalêm pandhulêngira |
anging ewa ulate tan masajani |
anocog mring kang lanang ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 80 >

110. Agaging tyas kaduga ngungkuli |
mring Ni Pêlangi sagêndhingira |
adu baut ngês wilête |
rada ngontoring kalbu |
Ni Sumilir mring Ni Pêlangi |
angancam wawalêsan |
marang bojonipun |
dhasar sirira kaduga |
mring Sèk Modang dhasar lèmèring pawèstri |
gampang gèbanganira ||

111. Wus antara dènnya andhulêngi |

sêsêg sauran gobyog têrbangnya |
suwuk maca salawate |
kaping têlu ambarung |
samya raryya angaring-aring |
sambèn ngalap nyamikan |
papangananipun |
wedang myang udud anginang |
wus antara dènnira arèrèn sami |
Cariksutra ris nabda ||

112. Mring tamune jêbèng sadayèki |

rèh wus awal ing wanci sêmbahyang |
utami Subuh wancine |
sadaya pan jumurung |
mring pahèran mèt toyastuti |
santri adan galikan |
nulya sunat sampun |
kinèn angamati sigra |
ngangkat pêrlu Cariksutra angimami |
kongsi sampating salat ||

Jilid 12 - Kaca : 61
113. Wusnya sasalaman nulya mijil |
nèng surambi satata lênggahnya |
nulya lumadi dhahare |
ngancaran sèmèkipun |
samya wanting tuturuh aglis |
nutug dènnya dhaharan |
cinarikan sampun |
pra santri bukti sadaya |
ingkang arsa umiring lampahirèki |
Cariksutra anabda ||

114. Mring kang rayi myang garwa kang kèri |

ingsun tumutur mring Wanamarta |
tilik Kang Arundayane |
dèn-bêcik sira kantun |
aywa wèng-wèng wawêkas mami |
lah wis ingsun pamitan |
samya-ndum rahayu |
kang rayi lan pra rubiyah |
apan sami umatur sandika sarwi |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 81 >

 majêng atur pranata ||

115. Laju nikèn sasalaman sami |

maring para tamu èstri priya |
sêdaya atur pamite |
winangsulan sabdayu |
amumuji nutkên basuki |
warata gantya-gantya |
pasalamanipun |
Ki Cariksutra ris nabda |
lah suwawi anakmas mupunga enjing |
dèrèng babaring surya ||

116. Malangkarsa Sèh Mangkunarsèki |

samya umatur sumanggèng karsa |
kawula dhatêng andhèrèk |
Cariksutra ris muwus |
sapa ingkang juru pangarsi |
iya si Sêtradrêma |
lan Monthèl nèng ayun |
Iman Sêcajatingarang |
grêmanana mangsa girisa nèng margi |
bangêt barkah nèng marga ||

695 Girisa
1. Tandya umangkat saksana |
saking ing masjid Tatrukan |
pra waela anèng ngarsa |
kumpul andulur mèt marga |
ing pungkur kang para priya |
anggarêbêg pra wanita |
tumurun anut marganya |
garêmêtan saput lêmah ||

2. Maksih kamamaran marga |

dadya randhat lampahira |
nampat pangèmpètanira |
kang wingking pundhung tutrukan |
tistis lir wrêksa katrêsan |
ron alum nyênyêt sêmunya |
asamun kadya sungkawa |
padhukuhan Gunungsêkar ||

3 (Lajênging lampah tumuju dhusun Bustam)

Lajênging lampah tumuju dhusun Bustam, dalêmipun Ki Arsèngbudi,
nglangkungi wana Jêmbul ingkang wingit, kathah godha rêncana, mila sadaya
botên kenging salah damêl. Kapanggih dhêmit kadosdene panjak lan dhalang,
wênêh kadi ronggèng kanthi sêsindhènan ririh. Dumadakan Ni Pêlangi
katingal kagèt lajêng nubruk lan ngrangkul Jayèngraga wasana kasambêt,
sêmaput, kaupakara para èstri. Sasampunipun èngêt, cariyosipun kadosdene
badhe karudapêksa dening tiyang agêng-inggil. Dumugi ing dalêmipun Ki
Arsèngbudi rombongan katampi kanthi kinurmatan pasugatan. Ki Cariksutra
ngaturakên bilih ingkang sowan punika putranipun Ki Bayi Panurta, i.p.
Jayèngrêsmi lan Jayèngraga ingkang mupit ing Wanataka, samangke badhe
mantuk dhatêng Wanamarta. Ni Wiyadi, semahipun Ki Arsèngbudi sangêt

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 82 >

 karêrantan nyumêrêpi putra kakungipun Ki Bayi, karaos salêbêting manah
dene botên kaparingan momongan. Sasampunipun kêmbul dhahar, Ki
Arsèngbudi rêraosan ngèlmu raos kalihan Ki Cariksutra bab kanyataning Dat
dumugi sajatinipun kawula Gusti. Rêmbagipun sangsaya gayêng sêsarêngan
Sèh Malangkarsa lan Sèh Mangunarsa ingkang tuhu linangkung. Para tamu
ngaso ing masjid, enjingipun sami bidhal nglajêngakên lampah. Ki
Arsèngbudi tumut, badhe sowan Ki Bayi Panurta.
Kaca 62 - 89.

Jilid 12 - Kaca : 62
694 Dhandhanggula
3. Ing kali asri sadènta |
suwung kêkênyêping desa |
kirna datan kamarutan |
lir ngungun mring kang mahawan |
swabawèng pêksi munènjing |
sabawana awasita |
ajêgigèr ing pagagan |
ramya kang sawung karura ||

4. Mraknya nyungong akrakakan |

amudhunnya kariinan |
lawan kolik cacaturan |
Kae guru Cariksutra |
mèt paran mring ngêndi baya |
pinèting dhadhayohira |
paran ta lawas enggala |
tuwu lir nauri ujar ||

5. Ya layak lamun lawasa |

ujêr dhayohe kang mawa |
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
yun mulih mring Wanamarta |
samya tinutan mring mitra |
samarga ingkang kampiran |
pasthi tumutur ing lampah |
yun pangguh lawan darmanya ||

6. (n)Jêng Kyai Bayi Panurta |

akrajan ing Wanamrta |
bibidho darès garèndan |
lir manthuk-manthuk winartan |
Yata wau kang lumampah |
jalwèstri wong kalihdasa |
margèng galêng pasabinan |
lalamuk maksih angampak ||

7. Pêdhut nanaputi kisma |

sri swaraning pêksi munya |
dhècu cucuwihun manyar |
baranjangan munyèng tawang |
asrang kang jangkrik-bring ngungkang |
barung klupakan balutak |
tulakan kumriwik anrang |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 83 >

 pêcuk cangak karêngakan ||

8. Kadya ngaruhi kang mentar |

kang samya mahawèng marga |
anglintangi pasabinan |
patalun têgal pagagan |
nganjak patugaran wana |
tarataban pagrumbulan |
dungkap têbuh têmyèng wana |
lêngkèh gênêng palunturan ||

9. Mijil Hyang Aruna anrang |

sumorot nipak kanangrat |
andipaning Hyang Karaba |
udayaning ron kabunan |
kasunar ujwalèng surya |
lir mutyara rinêmêkan |
tejaning matra koswara |
isningira pindha rêtna ||

Jilid 12 - Kaca : 63
10. Kathah lamun winuryana |
lampahnya tumamèng wana |
anètèr tumurun jurang |
nut talêre margi gêsang |
têrusan kang anjog marga |
agêng kang kambah ing jalma |
papagan jalma papasar |
myang momot kang lampah dagang ||

11. Kèh pinangkaning rêmikan |

wênèh papagan gilingan |
Kalang-odhèg asènangan |
ramya ing karênung lampah |
gamêlanane wong Kalang |
mung kênong kewala papat |
kalawan kêndhang sajuga |
tan ana malih-malihnya ||

12. Wong roro ingkang anabah |

muktyaning Kalang-odhègan |
jadhug-jadhuge wong Kalang |
lamun wus anabuh cènang |
wau ta ingkang lumampah |
animpangi ing pagagan |
nglastari ungkur-ungkuran |
munggah tumuruning lêbak ||

13. Jujurang pèrèng parungan |

parang curinya ya tiksna |
tinambah wadhak-widhikan |
dènnya parah ngarah-arah |
rèhning tan wruh karikuhan |
pra èstri rapuh rêkasa |
tan têkèng onjoting lampah |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 84 >

 dungkap sapranêman raryan ||

14. Pra ngawirya awlas mulat |

mring lampahe pra rubiyah |
wus kalintang ing pèrèngan |
napak marga palêmparan |
anusup angayam-alas |
glagah pangalang-alangan |
sru kabêntaring surya nrang |
swanita kuswarèng keswa ||

15. Riwe ngangga lir kadusan |

anêngka paonjotan |
ngantya yèn pangguh payoman |
wrêksa gêng myang pasêndhangan |
wanci nêdhêng surya nêngah |
lingsir pidak sarampangan |
sinampyêng ing lampahira |
mangsuk pagrênganing wana ||

16. Wrêksa gung-agung sumahap |

sung ngayom ing sang nrang-paran |
ninitik wè turut marga |
tan antara nulya manggya |
pasêndhangan langap jurang |
kayoman wit karasula |
kadulwèng saking ing marga |
nulya samya ingampiran ||

17. Tumurun kêdhik mring lêbak |

cipta sukur palaling Hyang |
dènyarsa samya sêmbahyang |
ing wanci wus pidak tiga |
praptèng (ng)gyanning kang pinaran |
sêndhang kang kayoman wrêksa |
ukur sêndhang pabêlikan |
cêthèk tan kêna kinuman ||

Jilid 12 - Kaca : 64
18. Wus rèrèn sadayanira |
parèstri lukar gendhongan |
nèng tambyaning kang rasula |
karapuhan dènnya lampah |
samya pêtêk-pêtêk pada |
Wilapa langkung mlasarsa |
angêmpus unjal-ambêgan |
riwenira marawayan ||

19. Sadaya wêlas tumingal |

marang ing Nikèn Wilapa |
Cariksutra gumuyojar |
marang ing rubiyahira |
katanggor Wilapa sira |
lumaku ing wanawasa |
munggah tumuruning lêbak |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 85 >

 anusup ing pagrumbulan ||

20. Mendah rasane badanta |

ujêr awakmu kakeyan |
laku randhat dening sira |
Ni Wilapa aturira |
maklum paduka kewala |
saking tan rikat lumampah |
pintên-pintên jasat-kula |
botên rêntah anèng marga ||

21. Sadaya gumuyu myarsa |

Malangkarsa nambung sabda |
sampun kang kadya rayinta |
inggih pun êmbok Wilapa |
ingkang kawratan sarira |
kula punika kang priya |
dadaging otot arosa |
raos rêkasa ing lampah ||

22. Karumpilan anèng marga |

lwir badanta kawawa-a |
kawula kalangkung wêlas |
tumingal mring (m)bok Wilapa |
lampah têbih karepotan |
luhung pun (m)bok-nom kewala |
salah satunggal binêkta |
Cariksutra mèsêm nabda ||

23. Alêrês andika sojar |

nging kêdhik kang dadya sabab |
punika êmbok andika |
dèn-trêsnani mring ramanta |
rêke kakang Arundaya |
marma parlu ingong-gawa |
tumungkul mèsêm sadaya |
Ki Carik malih ngandika ||

24. Sêdhêng samya wêktu salat |

kang liningan gupuh samya |
angambil toyastu kadas |
tan na kari sadayanya |
anulya samya sêmbahyang |
makmum pra waela siswa |
wus antara dènnya salat |
bakda paragat wêktunya ||

25. Rahab samya sasalaman |

maksih aso sawatara |
Ki Cariksutra ris nabda |
lah iki alas grêng tuwa |
alas ing ngêndi wastanya |
umatur Ki Sêtradrêma |
punika Siwiwangkitnya |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 86 >

 talatah ing Jêmbulwana ||

26. Ing mênggêr ngajêng punika |

Ijêmbul tatêlêngira |
gawate kabina-bina |
tan kenging wong salah karya |
kang katingal kapiyarsa |
ing sawarni-warninira |
padhanyangan pakayangan |
mêgatruh ing jalan lampah ||

Jilid 12 - Kaca : 65
696 Mêgatruh
1. Wana Jêmbul inggih sampun adatipun |
dhêmite sami angglidhig |
anggêgonjak wong lumaku |
damêl sasaraning margi |
kathah kang kalap kablaso ||

2. Marma mangke yèn prapta têlênging Jêmbul |

sampun salah-damêl sami |
prayogi kewala minggu |
sampun sok ngaruh-aruhi |
sabarang ingkang kadulon ||

3. Anjawi kang sampun kas jalma linuhung |

manawi dhumatêng maring |
ingkang apês purugipun |
kasadat dening dhêdhê-mit |
kathah kang dadi jarangkong ||

4. Yèn têrkadhang sêtun lujêng-lujêngipun |

kasasar sadasa hari |
kèdêr ngêngêl nèng wana-gung |
datan manggih-manggih margi |
tan sagêd mantuk mring dhukoh ||

5. Cariksutra mèsêm aris dènnya muwus |

bumi yèn wis ciri wingit |
pa-angkêraning wana-gung |
nora kêna ginagampil |
ya bêcik padha tinuhon ||

6. Mêngko yèn wus (n)dungkap têlêng wana Jêmbul |

aywa na kang salah-kardi |
sadaya tumungkul bukuh |
samya mituhu ing kapti |
dèn-tulus lampah kemawon ||

7. Yèn wus aso suwawi samya lumaku |

nulya dandan padanèki |
èstri sagendhonganipun |
(n)dan umangkat sadayèki |
nganjat palunguran alon ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 87 >

8. Ngalor-ngetan nglintangi lêbak pupundhung |
mahas ing wana-wana writ |
sumyaking wrêksa katiyup |
ing angin asru swarèki |
krosaking ron aking rigol ||

9. Sêmpaling pang garing kumrosak kasanggul |

milir lir janakan bênthik |
sumyur kumrosak tibèng wu |
swaraning pêksi wanadri |
podhang kudhong tumalawong ||

Jilid 12 - Kaca : 66
10. Rangkok lawan kulilingan sunggilêsung |
tèngkèk buta lan bibintit |
bidho darès jakawuru |
bahah êngkak platuk gogik |
bubut manol jalak menco ||

11. Amêlingi pêksi gonggongan munya sru |

Ni Pêlangi tanyèng laki |
pêksi punapa puniku |
asri lir kakêmpul muni |
kang kumandhang tumalawong ||

12. Ki Sèh Modang amênging bibisik muwus |

aja sok sira ngaruhi |
paran pira nora ngrungu |
tan kêna asalah-kardi |
mênênga bae ywa takon ||

13. Lamun ana bebeka ingkang tinêmu |

nulya mênêng Ni Pêlangi |
lumampah anamur-namur |
mrih parêk mring Jayèngragi |
minggir sarimpang sarimpong ||

14. Parêk Jayèngraga ring-iringanipun |

kèh swabawaning wanadri |
swarane sato karungu |
bêngohing banthèng jajawi |
myang singa krura sru anggro ||

15. Uwa-uwa warangutan bêdhès lutung |

kidang manjangan lan kancil |
myang kapyarsa swaranipun |
tan ana ingkang kaèksi |
sawarnining buron sato ||

16. Ni Pêlangi samana marêm tyasipun |

parêke tan dèn-endhani |
Plangi nut pinggir dêlangung |
wontên sênggrut pinggir margi |
kagyat tan wruh yèn ana wong ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 88 >

17. Sru anggêbrès aglis kumrosak malayu |
ngranguk kagyat (m)bok Palangi |
bilas bayas manas mênus |
gupuh ngrangkul mring Jèngragi |
pênêr pupu cêthik bokong ||

18. Tangan têngên anyandhak ngisor kêkêmpung |

sêdyane gondhèlan jarit |
mak-mêg jêbul nyêkêl guthul |
nglèntroh prandene gêngnèki |
sagulune kucing mukok ||

19. Jayèngraga anggronjal mêngkang kang ngrangkul |

sêmada maksih ngukuhi |
nulya dèn-culkên mak gandhul |
rada madêdêng sathithik |
Jayèngraga mèsêm mengo ||

20. Bok Pêlangi mêrèngès sarwi amuwus |

e e kaliru sun iki |
jawane bagus ngong rangkul |
panyanaku kyai mami |
dene lèhku ngrangkul kukoh ||

Jilid 12 - Kaca : 67
21. Pan sadaya sarêng dènnira gumuyu |
Jayèngraga angêdohi |
Ni Pêlangi batinipun |
dhasar wus panjaragnèki |
pi-api anyêngguh bojo ||

22. Langkung lêga abungah dènnya kaliru |

kabênêran tanganèki |
anyêkêl guthul gumandhul |
pangrasane Ni Palangi |
gêng panjang salêngên aboh ||

23. Adhêg-dhêgan tarataban manahipun |

tênta dudu kagètnèki |
cêge dènnya nyêkêl guthul |
pira pêtotongirèki |
ngèlêntroh mangang ginêpok ||

24. Gêdhêg-gêdhêg batine kapengin wêruh |

surasanira rinèsmi |
sangsaya gêng brantanipun |
marang Kae Jayèngragi |
mêjên tyasira lir nglamong ||

25. Sêleyoran (m)bok Palangi lampahipun |

Sèh Modang amarêpêki |
mring rubiyah mlas andulu |
sinêngguh duk kagyat ajrih |
tan anyana yèn wirangrong ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 89 >

26. Yata wau lêstari ing lampahipin |
(n)dungkap têngahing wanadri |
têtêlênging wana Jêmbul |
anyênyêt tan na kumrisik |
myang bawane pêksi sato ||

27. Nadyan angin tan ana samun sumrubut |

dhêdhêp tan na sabawèki |
[---] |
wrêksa gung ngayom ningêkbi |
margi rêsik lir sinapon ||

28. Nulya ana papagan jalma andulur |

wong kang mikul kothak ringgit |
gamêlan ngangkring pinikul |
kêndhang tinatap samargi |
myang kêncure dèn-gêgêmbor ||

29. Plak-blang plak-blang kêncure tinabuh jar-jur |

dhalange lumakyèng ngarsi |
mèrèt ikêt jingga madu |
nyathok ngêlangak dèn-irit |
kang angundang grigah-grigoh ||

30. Panggêndère amêndèr sêmada ayu |

ngêmpit kêba gendhong kandhi |
dèn-gêgawe solahipun |
nèng wurine dhalangnèki |
nèng marga tansah têtakon ||

Jilid 12 - Kaca : 68
31. Adoh têmên ramak êndi dhukuhipun |
ing Buntas kang nanggap ringgit |
dhalange nolih sumaur |
ya wus parêk saking ngriki |
lor kono tumuli katon ||

32. Nimpang kene bae kang glis praptanipun |

yèn nimpang mau ing wuri |
(n)dadak mingêr turut lungur |
dalanggung runggud arumpil |
kasuwèn ingêre adoh ||

33. Nulya nimpang ngalor-ngetan lampahipun |

sarwi mumrungu sru angling |
dimèn tinuruta laku |
sayêktine dudu jalmi |
pan dhêmit mrih sasaring wong ||

34. Wontên malih ing wuri narêngi laku |

rènggèng sathuyulirèki |
badhut niyaga nèng pungkur |
mikul gambang kêndhangnèki |
rêbab kêthuk lan kênong gong ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 90 >

35. Darèngèsan wèh ulat ingkang lumaku |
sarwi sindhèn angêringih |
ririh swara manis arum |
mêrit mêthit anjalirit |
amêlat ati lir gigol ||

36. Tinabuhan cangkêm mring niyaganipun |

badhute anyênyênggaki |
ronggèng ngècèr adol ayu |
sarwi ngincang-ngincang alis |
sadalan-dalan guguyon ||

37. Kang ginonjak ing liring sadayanipun |

tansah asabil jro ngati |
yèn wong tan kandêl ing kalbu |
pasthi kedanan kêkanthil |
mring dhêmit kang mindha gambyong ||

38. Sabab uwus dèn-ati-ati ing wau |

ing sagodha dèn-kawruhi |
sadaya kewala minggu |
anêguhakên ing budi |
panggodhaning setan gonggo ||

39. Wus rinêksa dening Hyang rahayunipun |

laju lampahira aris |
ronggèng dhanyang amumrungu |
payo padha nimpang ngriki |
marang ing Buntas glis rawoh ||

40. Nulya nimpang kang mindha ronggèng lan badhut |

ujare mring Buntas dèsi |
lêstari datan kadulu |
pra ngulama lampahnèki |
akathah ingkang kadulon ||

Jilid 12 - Kaca : 69
41. Wênèh ana turangga lir jaran ucul |
angobrog brag-abrag misih |
myang arupa mesa lêmbu |
myang kidang manjangan kancil |
mêrpêki tutut lir angon ||

42. Tan dinulu panggodhanirèng lêlêmbut |

yata kang samya lumaris |
mèh kalintang wana Jêmbul |
nuju ana kang ngapêsi |
(m)bok Pêlangi kang wirangrong ||

43. Marang Jayèngraga tyasira kalangkung |

kasmaranira tan sipi |
marma padhanyang ing Jêmbul |
akèh samya mikatoni |
ana kang mawi wong wadon ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 91 >

44. Pan kagèbang mring wong lanang dahat wuyung |
manah garowah ingikis |
setan alasan jumrunuh |
mampêl wong gimir kagingsir |
anglanjingi wong anglamong ||

45. Ni Palangi saya kagagas tyas nganyut |

kacipta têlênging ati |
baya-baya wong abagus |
dahat trêsnane ring kami |
yèn sun tiba ing jurang jro ||

46. Anulung pangeman anggèn-ngong kaparung |

benjang sajroning kapatin |
atuduh marga kang ayu |
nèng wot siratul-mustakim |
tutulung nuntun maring ngong ||

47. Pan sakala Palangi salah pandulu |

pangrasane kang kaèksi |
Jayèngraga arsa ngayuh |
ing jangga sarwi ngèsêmi |
nulya tan darana gupoh ||

48. Kanyuting tyas pangrasa mara anggapyuk |

lir jorongên tibèng siti |
gumalinting kadya wuru |
netya mundêlik mucicil |
cangkêm malat mèlèt mèncos ||

49. Lambe ngisor mèlèt ngiwa lambe dhuwur |

mèrot nêngên manggut ngalih |
Ki Sèh Modang gupuh-gupuh |
anulungi rabinèki |
sasambate bêkah-bêkoh ||

50. Adhuh-adhuh lah piye Nikèn sirèku |

daruranira kadyèki |
dhuh yayi tan nyana tèngsun |
Ki Modang sarwi anangis |
anyandhak kang kantokèng (n)don ||

51. Dadya kandhêg sadaya ing lampahipun |

angrubung mring kang tan eling |
Palangi lagya kaganggu |
klawan mring kang marabumi |
jalwèstri samya mlas tumon ||

Jilid 12 - Kaca : 70
52. Mring Palangi kang kasêngkalèng dalanggung |
katulah dening dhadhêmit |
bilai nèng saba purug |
kasrakat anèng wanadri |
kulawangsanira adoh ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 92 >

53. Nèng sandhape kusambi dènnira kantu |
parèstri gupuh nulungi |
kang nalusur salang gulu |
kang dududi athi-athi |
nimbok Wilapa adhokoh ||

54. Ngêndhih mring kang lanang Palangi pinangku |

mring Wilapa dèn-popohi |
sarwi pinêtêk cinêluk |
palabohi palabohi |
sarta sirah dèn-gêgelo ||

55. Ki Sèh Modang anangis tan bisa (n)dulu |

lir mèlu-mèlua mati |
saking gênging trêsnanipun |
Ni Plangi dènnya tan eling |
Ni Cênthini anggagotho ||

56. Ni Turida Rancangkapti wlas andulu |

lan cipta samar pribadi |
nèng satêngahing wana-gung |
sira Nikèn Rarasati |
alêga tyase angontor ||

57. Micarèng tyas lah sokur modar sirèku |

wong mèndrès drapon mèjèsi |
arêp nênêmpila iku |
tan mambu bojone ngalim |
tingkahe pêdhot (n)dhêrodhot ||

58. Kêna walat rasakna sariking ngèlmu |

atine dipêdhot dhêmit |
kêjot-kêjot nèng wana-gung |
jêdhète sisan sirèki |
ujêr ngrangkul bojoning wong ||

59. Ni Turida wus wruh lêlèjême sêmu |

sasmita mèsêm nudingi |
Rarasati namur-namur |
katuju ciptaning galih |
pasangkrip dènnira enyor ||

60. Rarasati bibisik dènnira matur |

mring kang raka Jayèngragi |
puniku kula wlas dulu |
doh sanak wong tuwanèki |
nèng saba paran yun layon ||

61. Bok dèn-grayang-grayang ngriku dipun sêmbur |

nèk slak seda Ni Palangi |
owêl warnanira ayu |
kang nguyuni wong sabumi |
yèn andhulêng mendrong-mendrong ||

Jilid 12 - Kaca : 71

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 93 >

62. Jayèngraga ririh anambungi wuwus |
anyar têmên ujar iki |
nora pasaja ing sêmu |
sun pan ora ika-iki |
ing kono iku ta êmboh ||

63. Dudu mukrim lawan dudu wajibipun |

kapindhone apan uwis |
bojone ngulama bagus |
tan kuciwa liring ngèlmi |
wus pasthi bagining jodho ||

64. Datan kêna wong angrusak pagêr-ayu |

nadyan nyênyêmbura mami |
anggrayang saengganipun |
mangsa ngaraha punapi |
kaya tan ana sisikon ||

65. Rarasati mèsêm sarwi (n)jawit pupu |

klêsik-klêsik anauri |
lae mendahne yanipun |
sêmangsa lêkas (ng)grayangi |
(ng)grayang dhadha kang lir aboh ||

66. Jayèngraga kabrongot dènnira guyu |

sinamur nauri ririh |
ambakna wong duwe tangguh |
mêg bae gya anguyêri |
anggacêg kaya wong wus wroh ||

67. Pra waela uning guthitaning wuwus |

samya mèsêm tutup lathi |
yata kang lagya tan emut |
adangu dèn-uli-uli |
Cênthini Wila wong ro ||

68. Dèrèng wontên titike jalêre kantu |

Palangi jroning tan eling |
katon wong gêdhe adhuwur |
amêksa-mêksa ngramuhi |
sida kêna binalotong ||

69. Ing gandarwo nimbok Palangi anjêpluk |

kagêghèn balotongnèki |
pangrasa-krasa mak blusuk |
kapêntut angolang-aling |
tan bisa sambat lara bot ||

70. Tan bisa bah lir wong tindhihên aturu |

marêngut sarwi mundêlik |
sadaya wêlas andulu |
Wilapa lawan Cênthini |
(m)bênêrkên lambe kang mencos ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 94 >

71. Angacêcêng amung êntute (n)dharudhut |
prat-prèt that-thut thut-thit thit-thit |
lan marêngut amacucu |
wontên rah tambas ing tapih |
ing ngandhap bênêring bokong ||

Jilid 12 - Kaca : 72
72. Samya cipta kawatir sadayanipun |
tan wun sipêng (ng)gyan wanadri |
Ki Malangkarsa lon matur |
marang Ki Cariksutraki |
dospundi karsanta rêko ||

73. Mangsa borong puniku usadanipun |

de langkung kawêlas asih |
Palangi nèng saba purug |
Cariksutra ngrês kang galih |
pangandikanira alon ||

74. Anak Mangunarsa sumangga ing ngriku |

tutulung ing kawlas asih |
ingkang karidhu kaganggu |
kaparaging marabumi |
yèn sisip padhêm sayêktos ||

75. Kang liningan Sèh Mangunarsa ta iku |

kapasuk awlas ningali |
nulya (n)donga Balasrèwu |
Têraca Basmah lan Sabit |
Sarangat Mujarad Jabo ||

76. Pan istijab sakala pandonganipun |

atuntun napasirèki |
Palangi sajroning kantu |
nir gandarwo kang ngramuhi |
lir ngimpi wontên kang katon ||

77. Mangunarsa kang kadulu jroning kalbu |

sasrêngên amituturi |
hèh Palangi sira iku |
kêna musibating laki |
lan babênduning Hyang Manon ||

78. Kasiyasat awit maksiyat budimu |

anilip tyasira nisir |
pêcat iman kang rahayu |
tobata sira ing laki |
kalulunganing asinglon ||

79. Kapindhone marang Hyang Kang Murba-wêgung |

tobata naro kang aglis |
dyanta ngayam-ayam kayun |
anjulu ing jinajidik |
mring Jayèngraga sirèko ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 95 >

80. Ngajak tingkah palanahan nora patut |
jalma kêna ko(k)-gorohi |
pangrasamu tan na wêruh |
balik kuwasaning Widdhi |
wruh salire tingkah linyok ||

81. Wus mangkana dènnya srêngên lan pitutur |

nulya musna tan kaèksi |
(m)bok Pêlangi kang akantu |
nulya mulya angalilir |
tangi mudhun saking pangkon ||

82. Ni Wilapa kabêbêsan rah king njung |

Kae Sèh Modang agipih |
angrangkul mring rabinipun |
ngling paran sira wus eling |
nauri wus mulya ingong ||

Jilid 12 - Kaca : 73
83. Cariksutra tanya mring kang mêntas kantu |
(m)bok adhi paran sirèki |
wus dhangan laranirèku |
kasambêt anèng ing margi |
kalawan apa kang katon ||

84. Jroning kantu manawa ana kadulu |

Sèh Modang aris nauri |
lah yayi sira dinangu |
kang kèksi sajroning lali |
matura ingkang sayêktos ||

85. Ni Palangi umatur sarwi rawat luh |

inggih kawula (n)Jêng Kyai |
kang kadulu jroning kalbu |
saking gêng duraka mami |
babênduning Hyang Lwih awon ||

86. Langkung sangêt inggih botên pantêsipun |

mimirang lamun kawijil |
Sèh Modang ngling rabinipun |
yayi aywa wadi-wadi |
lah pasaja-a kemawon ||

87. Ngarah apa sakaton-katone kantu |

Ni Palangi matur aris |
yaktosipun kang kadulu |
wontên tiyang gêng ainggil |
mêksa ngramuhi maring ngong ||

88. Tan kawawa kawula sangsayèng lulut |

sèwu sasakit nampêki |
nulya kawula tan emut |
yatamba nuntên lir ngimpi |
wontên malih ingkang katon ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 96 >

89. Dede dhêmit gandarwo kang katon wau |
sirna tan kadulu malih |
myat sang Sèh Mangunarsèku |
angandika mituturi |
duduka sangêt maring ngong ||

90. Kinèn tobat kawula mring Hyang Maha Gung |

lan kinèn tobat mring laki |
sawusipun dènnya bêndu |
nuntên kawula ngalilir |
wus èngêt mulya ragèngong ||

91. Kang miyarsa sadaya samya angungun |

gêgêtun lir wong kapatin |
Rarasati ngling ing kalbu |
abamu wong sundêl anjing |
diblêgo maring gardarwo ||

92. Cariksutra aris dènnira amuwus |

lah Sêtradrêma kang êndi |
marga sisimpanganipun |
kang marang ing Buntas-ardi |
Ki sêtradrêma turnya lon ||

Jilid 12 - Kaca : 74
93. Inggih mangke kêdhik ing ngajêng puniku |
lungur pajatèn kang garing |
margi kang nyidhat martêlu |
kang ngetan maring Kadhiri |
mring Wintênsowan kang ngalor ||

94. Ingkang ngilèn marang Buntas lajêngipun |

marga dhatêng Sokawati |
mangkya yèn wus langkung Jêmbul |
sadungkapan nuntên panggih |
marginipun kang mangulon ||

95. Lah ta payo umangkat sasêlotipun |

suwawi nakmas lumaris |
nyrêmpêng sawataranipun |
maklum mring kang maksih sakit |
saduginipun linakon ||

96. Sadaya turira sumangga ing kayun |

saksana mangkat lumaris |
tan kapapag jalma laku |
kalintang kang wana wingit |
praptèng marga kang mratêlon ||

97. Nulya laju nimpang ngalor nut lulungur |

ingiring jurang kapering |
marga karakal asiluk |
sungil tawing jurang trêbis |
nètèr gênêng nut tutunon ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 97 >

98. Palataran patugaran wana sêpuh |
bêbangkaning alas nipis |
munggah tumurun atrêjung |
tatas pagrênganirèki |
taratab gêrumbul bondhot ||

99. Palêbakan jurang pabêlikan ranu |

sri kayoman ing sulastri |
samyarsa raryyan ing ngriku |
mangguh (ng)gyan kumlasa rêsik |
wanci wus pidak sapuloh ||

100. Samya arsa wêktu salat Ngasaripun |

nulya ngambil toyastuti |
samana kakirên wêktu |
wus bakda dènnya ngabêkti |
rahab salaman aroyom ||

101. Tan umangkat tumuli ngantya kang ewuh |

wus bakda Ki Modang gipih |
ngrumati rabinirèku |
kang lagya amasuh tapih |
klêprèh dening rah (n)dêrodos ||

102. Ki Sèh Modang bisik-bisik wuwusipun |

priya ta duwèkirèki |
apa katiwasan iku |
kang bubrah punapinèki |
kang jaba apa ta kang jro ||

Jilid 12 - Kaca : 75
103. Ni Palangi lara-lara mèsêm muwus |
tan bubrah-bubrah sih bêcik |
pangrasa kewala kalbu |
lêbur rusak ting bêsasik |
panyana-kula wurung wong ||

104. Botên ewah maksih kados sabênipun |

dene rah-kula puniki |
dhasar rah kèl garapsantun |
sakitipun awak-mami |
sakit dèn-li-uli rapoh ||

105. Ki Sèh Modang manthuk-manthuk sarwi muwus |

sokur Alkamdulilahi |
dhuh ya Allah sira masku |
duke maksih waras wiris |
dhuh wong anom mênos-mênos ||

106. Sarwi angudhari sabukipun wulung |

sinêbit rong kacu nuli |
sinungkên rubiyahipun |
tinampan kinarya pipih |
ampingan ingkang alêgok ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 98 >

107. Ki Sèh Modang dhokoh mring rubiyahipun |
anggêpuk padhas kang aking |
lininting liruning awu |
tinrap pangawênging kêndhit |
gumuyu de misih wutoh ||

108. Nulya tinapiyan bêngkungan sampun |

Sèh Malangkarsa mèsêm ngling |
layak yèn Ki Modang wiku |
dèn-trêsnana ing rabi |
lamun kawarisan wayoh ||

109. Ki Sèh Amongsari gumuyu umatur |

yèn yayi Sèh Modang inggih |
trêsna ing bojo kalangkung |
puniku wau sun-dugi |
sabukipun dèn-kêkêthok ||

110. Panyêbite dipun-kacu ngêrong kacu |

kirang priksa lajêngnèki |
anèng lêgogan kadulu |
kang myarsa gumuyu sami |
Mongsari dènnya miraos ||

111. Nulya Ki Sèh Modang lawan garwanipun |

praptèng (ng)gyan sarêng-alinggih |
samya mèsêm sêmunipun |
Ki Mongsari angguyoni |
tan jamake duwe bojo ||

112. Lir mintuna lan mimi tansah ruruntung |

Ki Modang sihirèng rabi |
kaya kêndhêla lan pulut |
tan kêna bênggang satugi |
alèngkèt lir gula lodong ||

113. Pasabuke baya yayi Modang iku |

wong dadi gamêl gumati |
angêndhalèni trap apus |
ngabah-abahi pribadi |
ngambêni dhewe gumatos ||

Jilid 12 - Kaca : 76
114. Wusing kinambilan turangga tinuntun |
gamêl ngiras anêgari |
Kae Sèh Modang anjumbul |
sangsaya ginuyu sami |
mulat marang kang pinoyok ||

115. Ki Sèh Modang mèsêm anauri wuwus |

lo raka (ng)gêpok wawadi |
iku kapanane-wêruh |
Ki Amongsari nauri |
mung sun-duduga kemawon ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 99 >

116. Ngling hêm dene duduga lir blènyè wêruh |
(ng)gih kakang dospundi malih |
rayat nandhang kawlas-ayun |
anèng paran tanpa kanthi |
yèn tan bojone katêmpoh ||

117. Ki Mongsari nauri (ng)gih inggih sampun |

alêrês têmên pun adhi |
manira pan namung sukur |
sadangunya rèrèn sami |
Ki Modang dadya guguyon ||

118. Kae Cariksutra lon andikanipun |

suwawi mangkat lumaris |
manawi tanggêl tan tutug |
ragi sinêrang sakêdhik |
daluwa Mahrib kemawon ||

119. Kang liningan pan sumangga aturipun |

(n)dan samya mangkat lumaris |
nètèr palungguranipun |
grumbul babangkan wanadri |
tinugar tilas tutunon ||

120. Ana rêmpêng anusup galagah rayung |

pakêtêpan wana nipis |
anjor kewala lumaku |
nampak ara-ara iring |
katon dhukuhe sih adoh ||

121. Pamênggêraning wukir Buntas kadulu |

têgal pagagan palêstrin |
asêpa talunanipun |
grumbule dhusun awêrit |
ronning kamal lir sisinom ||

697 Sinom
1. Ing wanci surya pancala |
prabane karaba misih |
kang ngatonni wawayangan |
suluhing surya muryani |
sahyèng kang arsa prapti |
mring Buntas amara-tamu |
sênênnira asunar |
ring radityarsa ngayomi |
mungal tejaning ngulama angusuma ||

Jilid 12 - Kaca : 77
2. Kang mapan ing pasabinan |
tulus kang sarwa winiji |
gadhu myang tadhahan gaga |
patêgalanira asri |
patalunan palêstrin |
sangkêp kang sarwa tinandur |
pala-pêndhêm kasimpar |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 100 >

 pala gumantung ngêmohi |
samya pinagêran wuluh sarisigan ||

3. Tinurut toya tirihan |

kumriwik toyanya wêning |
marga arêsik arata |
suka kang samya lumaris |
kascaryan aningali |
kang têgal pagaganipun |
kara kacipir kacang |
sêmangka timun kêrsi |
sêdhêng mangsa ngêmohi langkung andadya ||

4. Wiyar pasabinanira |
pawukiran loh jinawi |
wus parêk kang pinaranan |
lêga tyasira umèksi |
dhukuh Parapat dèsi |
ing sakiwa-têngênipun |
jalma myang rare gumyah |
samya gusah-gusah pêksi |
anggêgêtak gonjèng sasawining sawah ||

5. Sêdhêng suruping Hyang Arka |

jalma kang samya sasabin |
kukut mulih sowang-sowang |
kang samya mêntas makardi |
kang mêntas ngungundhuhi |
kang mikul garu waluku |
nuju wontên santrinya |
kakalih mêntas adhangir |
saking patalunan ngumbah paculira ||

6. Santri Putih santri Bêlang |

samya mikul pacul mulih |
kapagutan kang lalampah |
Ki Sêtradrêma umèksi |
gupuh dènnya ngaruhi |
lo jêgge si adhi iku |
santri Putih pa iya |
lan Ki santri Bêlang iki |
kang ngaruhan samya kagyat saurira ||

7. E dene iku kang Drêma |

punapi lampah pribadi |
punapi wontên tinuta |
wuri dhatênge mariki |
sêtradrêma nauri |
Cariksutrarsa martamu |
marang kiyai-ndika |
ing Buntas Ki Arsèngbudi |
tinutakên ing putra para ngulama ||

8. Dadya kandhêg lampahira |

Ki Cariksutra nambungi |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 101 >

 lah ênggèh rika matura |
kyai-ndika Arsèngbudi |
yèn manira kang prapti |
parlu ngong arsa papangguh |
rèh wanci katanggungan |
ing waktu parluning Mahrib |
mangkya bakda Ngisa kewala matura ||

9. Manirarsa angupaya |
(ng)gon salat ingkang asukci |
santri Putih aturira |
mangke kawula-aturi |
papan ingkang prayogi |
lèpèn ing ngajêng puniku |
papanta pasalatan |
-nipun Kae Arsèngbudi |
anèng pinggir lèpèn sela pinalatar ||

Jilid 12 - Kaca : 78
10. Lèpèn alit nikung marga |
kayoman rêjasa-sari |
jajambaning Buntas desa |
pangangson padusannèki |
Cariksutra nauri |
lah ênggèh payo dèn gupuh |
têkèng ing pasalatan |
wêktu yèn kasêlak akir |
nulya samya lumampah agêgancangan ||

11. Tan adangu nulya prapta |

kali sawêngkoning ardi |
raryyan ing sela malatar |
Cariksutra angling aris |
maring ki santri Putih |
manira raryyan awêktu |
rika laju matura |
ring kakang Ki Arsèngbudi |
ngong êntèni nèng kene bakdaning Ngisa ||

12. Ki santri Putih turira |

inggih kawula tur-pèksi |
nulya munggah maring Bustam |
gupuh kang samya tur bêkti |
samya mèt toyastuti |
laju kewala amarlu |
Mahrib tan mawi sunat |
Sèh Mangunarsa ngimami |
bakda Mahrib wabin têkèng bakda Ngisa ||

13. Wus samya asêsalaman |

yata kang anèng wismèki |
Ki Arsèngbudi wus bakda |
Ngisa saking Mahribnèki |
laju kewala maring |
wismanira tata lungguh |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 102 >

 kalawan rabinira |
sarta sabate kakalih |
santri Dhawuk santri Bêlang anèng ngarsa ||

14. Wiyadi matur ring raka |

yèn parêng ngong saos bukti |
Arsèngbudi lon lingira |
mêngko wêngèn-wêngèn thithik |
lan rada sun-kêpengin |
age tawon lan bêtutu |
kalawan liwêt tambra |
sambêl rajangan kacipir |
kêmbang pêlêm kang pêpak lalabanira ||

15. Sangsaya akèh kèlingan |

sêlot wuwuh ngong-karêpi |
lawuhan myang nyanyamikan |
sêgêran lan manis-manis |
myang jangan kang nyêgêri |
Ni Wiyadi ngling gumuyu |
nora têka nglêngkara |
sintên rewange abukti |
dalu-dalu têka mundhut rowan-rowan ||

16. Arsèngbudi mèsêm nabda |

rêke kewala kapengin |
gumantung arsa mamangan |
tambuh wawane tyas-mami |
gajêg arsa abukti |
lawan wong akèh akêmbul |
Ni Wiyadi turira |
kewala ing benjing-enjing |
ngong cal-ucal lawuh lawan nyanyamikan ||

17. Eca dènnya sosojaran |

kae santri Putih prapti |
ing ngayunan aturira |
kawula ngaturi uning |
mangke wontên tatami |
rinta ki Cariksutrèku |
ing Gunungsari sarta |
akathah ingkang umiring |
jalu èstri kados wontên kalihdasa ||

Jilid 12 - Kaca : 79
18. Sêmune sami ngulama |
kêdhik santri kang pangiring |
akathah ngawiryanira |
maksih nèng têpining kali |
amba kinèn tur uning |
rinta ngantya bakda wêktu |
Mahrib prapta ing Ngisa |
nèng lèpèn (ng)gyannipun nganti |
Arsèngbudi mèsêm aris angandika ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 103 >

19. Tan bodho osiking driya |
sun arsa kêmbulan bukti |
lawan sanak-sanak kathah |
kadya ana kang sun-anti |
angling marang ing rabi |
lah wus marata dèn gupuh |
sidakêna bêbêthak |
lah-olah kang sarwa pèni |
kang prayoga (ng)gyanta atata sugata ||

20. Santri Dhawuk santri Pancal |

santri Bêlang santri Putih |
gêgêlara ring pandhapa |
rêsikana di-miranti |
lampit kalasa suci |
yèn wis milua nyaimu |
babêthak olah-olah |
ngundanga wong jalu èstri |
kang liningan santri sakawan agêpah ||

21. Anggêgêlari pandhapa |

pinandaman kanan kering |
Ki Arsèngbudi ris nabda |
payo sira santri Putih |
padha-a mêthuk tami |
manira nganti nèng pintu |
pasangana didiyan |
agupuh ingkang sinung ling |
sigra mapag marang kang para dhatêngan ||

22. Ingantu lan satrinira |

anèng ing kori sirèki |
santri Putih kang dinuta |
ngaturi kang para tami |
kang tinuduh nulya glis |
sarwi (m)bêkta oboripun |
tan dangu nulya prapta |
ing pinggir kali Ki Putih |
matur lah suwawi andika ngaturan ||

23. Ingantya nèng paregolan |

ing rakanta Arsèngbudi |
agupuh Ki Cariksutra |
sarya ngling anak suwawi |
ngaturan laju sami |
nulya kerit lampahipun |
nganjat têkèng ing Bustam |
(n)dungkap padhadhahanèki |
malbèng dhukuh praptèng padhadhahanira ||

24. Arsèngbudi uluk-salam |

sadaya samya nauri |
wa-ngalaekum salam |
ngancaran laju wis kerit |
anèng pandhapanèki |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 104 >

 wus samakta glaranipun |
samya tata alênggah |
kang pra tamu agipih |
majêng gantya-gantya samya sasalaman ||

25. Miwah kang para waela |

samya tur salam ngabêkti |
binagyan basukinira |
sadaya matur nuwun sih |
Cariksutra ngling aris |
marma kawula papangguh |
lawan paduka kakang |
lampah kawula puniki |
nganutakên ing lampahipun putranta ||

Jilid 12 - Kaca : 80
26. Jayèngrêsmi Jayèngraga |
putranipun Kyai Bayi |
Panurta ing Wanamarta |
nèng Wanantaka amupit |
sampun antara lami |
ing mangkya arsa umantuk |
maring ing Wanamarta |
punika putranta maksih |
Ki Sèh Mangunarsa lan Sèh Anggungrimang ||

27. Kang (n)darbèni Wanantaka |

pan kadangipun taruni |
mring sang Sèh Di Amongraga |
Tambangraras swaminèki |
kang samya dèn-ulati |
ing Kae Bayi rumuhun |
pan wus samya kapanggya |
nging Tambangraras Mongragi |
dènnya pangguh anèng têlênging kanêngan ||

28. Jalma wus ahli nujêmba |

ngulama bangsa Itadi |
tan cawuh cawêrah jalma |
pramilanipun puniki |
kadangipun pra sami |
tumutur kang samya mantuk |
kawula ka-ampiran |
mring pra putranta saratri |
pan panuju kajat kawula yun panggya ||

29. Lan kakang Kae Rundaya |

singgih Bayi Panurtèki |
kawula mring Wanamarta |
sumêdya kampir mariki |
kadalon anèng margi |
marmanya kawula parlu |
nunukêri jarambah |
ing dalêm saratri mangkin |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 105 >

 Arsèngbudi gumuyu nauri sabda ||

30. Dene kaya wong kadohan |

nênêmbung anunukêri |
bagi wus karsaning Sukma |
yayi lakune mariki |
kabênêran sayêkti |
suka pirênaning kalbu |
de yayi wèh uninga |
mring ngong yèn putranirèki |
Jayèngrêsmi Jayèngraga kang susuta ||

31. Kakang Kae Arundaya |

singgih Bayi Panurtèki |
loro wus sami diwasa |
bagus aparamèng ngèlmi |
duk lampahe ngulati |
marang para putranipun |
kang samya alêlana |
dinuga tan bisa mulih |
nuju kampir mariki kang Arundaya ||

32. Ngungun manira kalintang |

duk maksih jajaka cilik |
mitra wus saekapraya |
tan rasa rinasèng kapti |
cipta sayayah-bibi |
lami tan pangguh pinangguh |
saratri rarakêtan |
pajar kalamun ngulati |
putranira jalu èstri andon paran ||

Jilid 12 - Kaca : 81
33. Jawane punika ingkang |
dèn-upaya andêrpati |
bot-bote wong susuta |
sudarma kalih ngulati |
ngayam-ayam wanadri |
tan etang durgamèng laku |
layak yèn gêng sihira |
mring putra asigid-sigid |
lah punika warnine bapa andika ||

34. Anakmas kalihe samya |

ywa taha panganggêpnèki |
wong atuwa mring pun bapa |
nging bodho tan anyêkapi |
paribasan wong angling |
wong tuwa kakeyan taun |
kurang bisa wèh warah |
mring anak putu kang ahli |
ingkang putra samya noring palungguhan ||

35. Miwah samudayanira |

tumungkul dènnira linggih |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 106 >

 Arsèngbudi malih nabda |
nuduh mring santrinirèki |
lah undangên dèn-aglis |
nyaimu nêmoni tamu |
kang liningan agêpah |
nimbali Nikèn Wiyadi |
tan adangu rubiyah prapta ing ngarsa ||

36. Arsèngbudi ngling mring garwa |

sasalamana sirèki |
mring sadaya putranira |
samya para ngulama di |
roro iku kang siwi |
kakanta Arundayèku |
Jayèngrêsmi kang tuwa |
kang anom Ki Jayèngragi |
Ni Wiyadi liningan dhatêng kang raka ||

37. Gupuh dènnira sung salam |

gupuh ingkang para tami |
angrahabi sasalaman |
gantya-gantya jalu èstri |
sarwi binagyan sami |
sadaya turira nuwun |
mangsuli karaharjan |
Wiyadi mulat tatami |
angrês-angrês dènnira nora susuta ||

38. Kumêmbêng angêmu waspa |

sinamun mucang sêngadi |
Arsèngbudi wruhing cipta |
cêloring naya mèsêm ling |
marang ingkang pra tami |
singgih bibinta puniku |
yèn wruh para pulunan |
ngondhok-ondhok tyasirèki |
saking dening tan wruh rasaning susuta ||

39. Panggih jaka lawan rara |

baginipun wus pinasthi |
tan sinung tuwuh susuta |
wikan bibinta lan mami |
kang datan anuwuhi |
manira salaminipun |
tan kabuka ing driya |
ayun liyaning pawèstri |
amung bibinta satungal thil kewala ||

40. Ingkang samya sinambrama |

tumungkul ngunguning kapti |
sami milya anglong naya |
Ki Arsèngbudi ngling malih |
lah rubiyah paran wis |
mau (ng)gyannira ngungukus |
kalamun wus samakta |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 107 >

 saha saanane nuli |
saosêna ing ngarsa sugatanira ||

Jilid 12 - Kaca : 82
41. Ni Wiyadi sigra mentar |
marang ing wisma anuding |
paran wus pangruktinira |
rampadan payo dèn aglis |
ingkang liningan gipih |
angangkat dhudhulangipun |
tinup saji karangan |
tinampa ing jalu èstri |
apan patang dhulang rampadan amuncar ||

42. Kang sêkul tumpêng mêgana |

liwêt tambra sêkul gurih |
sangkêp lalawuhanira |
age tawon basngèk pitik |
abon lan dhèndhèng-ragi |
dhèndhèng êmpuk (m)pal-wak duduh |
bêtutu pèsan tambra |
sujènan tambal akinyih |
babat-galêng ati limpa lan sêrêgan ||

43. Kadhêle tempe srundèngan |

lombok kêncêng lawan pêtis |
gadhon rêmpah yêm manjangan |
gorèngan êmpal lan gangsir |
barongkos lawan masin |
krupuk miwah sambêl balur |
jangan ladha lan pindhang |
pêcêl-pitik jangan mênir |
lan lalaban sangkêp tan ana kuciwa ||

44. Wus dènnya tata rampadan |

Ki Arsèngbudi ngling aris |
sumangga sami wijikan |
kewala sawontênèki |
anèng ing wana wukir |
bibinta kang kusung-kusung |
akarya lalawuhan |
krana Lah kewala sami |
nadhah kêmbul pikantuk lawan wong kathah ||

45. Ingkang liningan agêpah |

sarêng dènnira wawanting |
(n)dan lêkas kêmbul anadhah |
jalwèstri ambêng pribadi |
pikantuk dènnya bukti |
dhasar mêntas alêlaku |
tan taha ingkang drêmba |
akokoh jangan sumalin |
Mangunarsa Jayèngrêsmi Jayèngraga ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 108 >

46. Tan pati pikantuk nadhah |
lantih tan nutugi bukti |
myang Turida Rarassatya |
cicik angèmpêri laki |
Wiyadi ngancarani |
(m)bok sumangga kang pikantuk |
kang putra ro aturnya |
kawula tan nyipta singgih |
Ni Wiyadi ngrahabi para rubiyah ||

47. Puniku yayi Wilapa |

dulune tan pati bukti |
Cariksutra nambung sabda |
bokayu rinta puniki |
pun Wilapa yèn bukti |
tan kenging têbih lan banyu |
awakipun grahuyang |
mangsa nêlasna sabithi |
malah palêkikên dènnya ngêlêt upa ||

48. Puniku yèn wontên wisma |

tan têbih kalêmuknèki |
puluke dèn-gontor toya |
sapulukan nginum warih |
Wilapa mèsêm angling |
mendahipun gutuk puluk |
dhasar sagêd paguywan |
supaya ginuyu sami |
Arsèngbudi ngling pundhutên gênuk-ingwong ||

Jilid 12 - Kaca : 83
49. Sandhingna kono ywa têbah |
lamun kasêrêtên bukti |
manira yèn katêmpuhan |
mangsa olèha ngulati |
wong sêmono gêngnèki |
madhani wong pitu wolu |
ginuyu ing ngakathah |
klêmuk sinandhingkên nuli |
Arsèngbudi mèsêm sarwi angandika ||

50. Bok-ipe ywa walangdriya |

cipta wangwang isin-isin |
karana Lah ngarah apa |
wong wus padha mungkul ngèlmi |
paranta ingkang dadi |
ing kanikmatanirèku |
ywa (m)bok-adhi anyêgah |
wus ganjaranta pribadi |
kang anutug mrih manpangat angganira ||

51. Wilapa wus tan riringa |

linadèn sakayun bukti |
akokoh lawuh caruban |
sapanjang ngurab-urabi |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 109 >

 lawuhan sawarnining |
dadi sapanjang cinarub |
pakolèh dènnya nadhah |
rong pulukan ngombe canthing |
bluwag-bluwêg tangane nora sumimpang ||

52. Wus rampung nèng kokohira |

anutug dènnira bukti |
sadaya gawok tumingal |
sinamun nadhah ngingiwit |
Wilapa dènnya bukti |
andêmênakkên dinulu |
samya micarèng nala |
angêpenginakên ati |
wong amangan drêmba dulune a-enak ||

53. Wus antara dangunira |

luwaran kang samya bukti |
ambêng nulya cinarikan |
sinungkên santri pêmburi |
warata jalu èstri |
sadayanya sami tuwuk |
gumantya kang sugata |
punang dhadharan mangarsi |
sangkêp salir wowohan lan lah-olahan ||

54. Arsèngbudi ris wacana |

sumangga punika sami |
adhahar kang nyanyamikan |
pamangsêg pangusap amis |
ingkang liningan aglis |
angalap sasênêngipun |
wedang lawan dhaharan |
Arsèngbudi wacana ris |
yayi Cariksutra won kèndêl rarasan ||

55. Pisapating ngèlmi rasa |

rinasa ujar kang ririh |
mungguh kanyatahaning Dat |
kang têtêp sajatinèki |
kawula lawan Gusti |
ciptaning wong kang linuhung |
dènnya pala buntala |
sagala sèsine iki |
êndi ingkang dudu Allah kabèh Allah ||

Jilid 12 - Kaca : 84
56. Kawulane tan kuningan |
tan kasatmatèng pangèksi |
lumuh nèng dalêm Dattolah |
yèku sagara mulya di |
kathah upaminèki |
pan tumêka tanpa tuduh |
myang tulis tanpa papan |
rêke papan tanpa tulis |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 110 >

 papan anèng sajroning tulis punika ||

57. Lan tunjung tanpa talaga |

têlaga nèng jroning sari |
ing sêmu amor lan solah |
solah tan wênang kawijil |
kita tan andarbèni |
tan ana dasih kang luhung |
lah yayi Cariksutra |
punika kadi-punêndi |
liring sabda samya rinasa jatinya ||

58. Ki Cariksutra anabda |

lah anak Malangkarsèki |
miwah ing ngriku sadaya |
sami rinaos ing ngèlmi |
pambukaning ngarêmpit |
kang konon samya tumungkul |
Arsèngbudi wacana |
Ke jêbèng Mangunarsèki |
linirakên mungguh kajatèanira ||

59. Sèh Mangunarsa lingira |

sawênyahipun Hyang Widdhi |
aib sênêting kawula |
sujalma kang wus linuwih |
sakèh sawiji-wiji |
wujuding Allah satuhu |
kang kèksi samadaya |
kenging ginêpok rinukti |
kaananing Hyang masthi wujud balaka ||

60. Dene kang napi lan isbat |

isbat ananing Hyang Widdhi |
marma sakaliring sipat |
sadayanipun puniki |
inganggêp Allah yêkti |
sabab Dat wajibul-wujud |
pinasthi ananira |
singgih kang sawiji-wiji |
de kang napi-nipun sagala punika ||

61. Angandika tanpa lesan |

amiyarsa tanpa kuping |
aningali tanpa netra |
ngambu tanpa grananèki |
akarsa tanpa budi |
tur langgêng salaminipun |
dènnya pala bantala |
sèsining sagara wukir |
tan kêna sat wukir datan kêna rata ||

62. Sagara tan kêna sirna |

wa-kayatu bil karo kin |
urip tan kalawan wa |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 111 >

 karya rip kayun birokin |
kang urip lan nyawèki |
ingkang kapanjingan wêruh |
manungsa sato kewan |
gêgrêmêtan walang pêksi |
sakèh jirim saki mukin dadinira ||

Jilid 12 - Kaca : 85
63. Kang murba amisesa |
marang ing kita puniki |
saking ing ngriku sadaya |
sababing kawula wingit |
kang dipun-pralambèni |
wrangka manjing curigèku |
kita puniki murba |
-misesa maring Hyang Widdhi |
pratandhanya asung tandha ing Pangeran ||

64. Ingarani ingaranya |

donya kirna budanèki |
sèsining bantala kasa |
tan liyan saking kitèki |
apan kang amburhani |
mring kang maujud sawêgung |
marma sêmbah-sinêmbah |
lawan pribadinirèki |
singgih puji-pinuji ing dhawakira ||

65. Makatên malih upama |

dhadhalang akarya ringgit |
carma cinorèk Arjuna |
walulange gudèl gudhig |
tinêtês sri rinujit |
ririntik gêmpuranipun |
ing ngapti panggaweyan |
wus dinêling pinalimping |
sasawining bodrèn katha wawalêran ||

66. Pakolih pantês wandanya |

sari sêdhêng rimbagnèki |
pangadêge amardapa |
mèglèh lalambunganèki |
gêlung janthara mêthit |
darèh pawingkinganipun |
gumantung nglunging jangga |
liyêping netra alindri |
dèrèng pulas bagusipun wus kawangwang ||

67. Pinulas prada adènan |

binabar dadosing ringgit |
apik susungginganira |
kalangkung dening rêspati |
ing sigit cinampurit |
Rêjuna tuhu binagus |
wingit pasêmonira |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 112 >

 lir bisa mèsêm pribadi |
apan saking dening sarwa kabênêran ||

68. Mangka Ki Dhalang mangeran |

mring gaweaning pribadi |
ririh lir wêdi-wêdiya |
dènnira anyêpêng ringgit |
apan pinêtri-pêtri |
dèn-suhun pinuthun-uthun |
kang supadi angkêra |
wingita amrabawani |
dadya kae dhalang nut wahyaning wayang ||

69. Makatên malih Hyang Sukma |

anon ing kita puniki |
tan pae dhalang mring wayang |
Rêjunane kang pinusthi |
sujanma kang linuwih |
kang wus man maring Hyang Agung |
wruh kabagusanira |
kang uning uriping pati |
kang makatên papan nèng jroning gurita ||

70. Arêmpit yèn winastara |

ananging punika maksih |
apan kirang sadungkapan |
kasampurnaning kajatin |
tyas kang dèrèng maklumi |
katarucut salang sêngguk |
mangeran kang sawiyah |
-wiyah baranging sakalir |
apan samar mangeran sawiji rupa ||

Jilid 12 - Kaca : 86
71. Kang kengang uga mangeran |
marang sagala puniki |
rêke kabèhe kewala |
sanalika aywa kari |
pangandêlipun maring |
ananing jagad sawêgung |
tan mimilih ing rupa |
anakdirakên sawiji |
tanpa sirna tanpa rupa tanpa swara ||

72. Lir ngarah pupusing jala |

tampange datan sarênti |
tinarik tapakuring tyas |
bêrsih tan wontên kang kèri |
lamun datan kadyèki |
nganggêp ing brahala kupur |
sor-soring kawruh kasar |
nicir ciring maring pidhir |
tangèh dungkapipun maring kauwusan ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 113 >

73. Arsèngbudi duk miyarsa |
lingnya Sèh Mangunarsèki |
tyasnya kadya pinalêkah |
cipta kasoran ing ngèlmi |
wasana angling aris |
jêbèng Sèh Mangunarsèku |
aywa tanggêl wasisan |
unggahing rasaning ngèlmi |
Ki Sèh Mangunarsa alon aturira ||

74. Panganggêp ingkang mutamat |

ing ngèlmi patang prakawis |
ing sarengat lan tarekat |
kakekat makripatnèki |
mungguh Dading Hyang Widdhi |
apan pasthi ananipun |
rêke tanpa tuduhan |
antawis tarèng pangèsthi |
apan sênêt kijalêng anasir salat ||

75. Pajênêmaning asalat |

catur prakara ginaib |
liripun jinêm patêmyan |
gêni angin banyu bumi |
angsal kalih prakawis |
singgih dhadhaupanipun |
tirta lawan bantala |
kang angin kalawan agni |
tanasube suhud-suhul-mulajamah ||

76. Punika jatining jagad |

tangkêbing bumi lan langit |
tan kenging pinarinciya |
sèsining bumi lan langit |
wus tan kasaban bumi |
sawiji jagad rannipun |
kula kang tan kuningan |
makaling niyat sajati |
kang punika singgih sajatining jalma ||

77. Kinawasakakên dènnya |

murbani sèsining Widdhi |
anasirira Hyang Suksma |
kapurba niyat sajati |
pinurna pinarinci |
tan pae pagêntyanipun |
sarupa rasaneka |
suhuling kawula Gusti |
purnaning ro nir woring jagad tan niyat ||

Jilid 12 - Kaca : 87
78. Apan datanpa pinangka |
panjoring niyat sajati |
yèn wus tumancêp ing jagad |
makal Kalèk wus tan kalih |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 114 >

 kulane wus tan kèksi |
Gusti kewala kang mujud |
pinuji ing dhawaknya |
kalawan pribadinèki |
lamun niyat datan tumancêp ing jagad ||

79. Tan (n)dungkap sawiji Asma |

nalirah kalimah kalih |
kulane maksih kawula |
bangsa ngaral apês dhiri |
Gusti sih têtêp Gusti |
tan wor tan têmu-tinêmu |
tan kengang kinayapa |
tan bisa langgatan Gusti |
marma kita jênêk nèng jaman kapêsan ||

80. Tan tèyèng koripanira |

tan sumêdya angancangi |
niyat jatining kadadyan |
katungkul lalatahing ling |
punika atur-mami |
manawi kasaman kalbu |
wa-punika sumangga |
yèn wontên inggahe malih |
lamun saking kakirangan tur-kawula ||

81. Arsèngbudi ris wacana |

Ki jêbèng Mangunarsèki |
kalangkung dening purna |
mumuradane patitis |
rahmat raosing kapti |
ingundhakakên tapakur |
angimpun tyas kang ura |
sung tatrap tyas kang kalêmpit |
mulyakakên ing manah ingkang kuciwa ||

82. Yata ing ratri mangkana |

wus lingsir dalu kang wanci |
Arsèngbudi linging garwa |
sira tata-a lêlêmpir |
dimèn sami aguling |
kasayahèn kang alaku |
kang garwa tur sandika |
lèngsèr mring wismanirèki |
ngambil karangulu lan sisingêbira ||

83. Tinampa lan rowangira |

tan dangu prapta ing ngarsi |
tinatalèn ulonira |
kampuh pasingêbanèki |
Arsèngbudi ngling aris |
sumangga lêlêswan ngriku |
sami sêsèmèk nendra |
ing wanci wus lingsir wêngi |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 115 >

 kang ngaturan èsmu wigih ing wardaya ||

84. Samya lon ing aturira |

kalangkung nuwun ingkang sih |
sasêlotipun kewala |
singgih gampil lamun arip |
Arsèngbudi ngling aris |
lah yayi Cariksutrèku |
benjang-enjang manawa |
saèstu umangkat mulih |
manira yun tumutur ing lampahira ||

Jilid 12 - Kaca : 88
85. Maring dhukuh Wanamarta |
wontên kang karasèng kapti |
kajat ngong arsa papanggya |
lan kakang Arundayèki |
lami wulangun-mami |
(ng)gyan-sun adrêng yun tatêmu |
mring kakang Arundaya |
Bayi Panurta lan mami |
wus ubaya ing dangu mring Wanamarta ||

86. Mupung samya paparêngan |

ngalap nut kang arsa mulih |
mring karajan Wanamarta |
tirakat angêting margi |
pra tamu kang myarsa ngling |
samyènggar suka tyasipun |
Ki Cariksutra nabda |
yèn kakang parêng Kiyai |
maklum dhatêng para putranta sadaya ||

87. Sarèh mring masjid kewala |

tan taha palêsmarannèki |
supaya sagêda sarap |
sasukanipun aguling |
sayêkti samya èring |
anèng ngarsane asêpuh |
mangsa antuka nendra |
gumuyu Ki Arsèngbudi |
singgih yayi kalangkung dening prayoga ||

88. Nulya nuduh santrinira |

nata gêlaran nèng masjid |
agupuh ingkang liningan |
pra tamu lèngsèr sing ngarsi |
samya marang ing masjid |
ing dalu datan cinatur |
yata ing wanci pajar |
sidik wus sami atangi |
Arsèngbudi maring ing masjid sêmbahyang ||

89. Asubuh lan santri kathah |

Ki Arsèngbudi ngimami |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 116 >

 tan kir'at wawacan balhar |
sawusing Patekahnèki |
apan Surat Watini |
ingkang sarakangatipun |
akir Inna-anjalna |
adêge wus dèn-Kunuti |
têkèng tahyat salam bakda sasalaman ||

90. Laju samya pupujiyan |

dhikir donga limang bêkti |
paragat maca salawat |
sasalaman sadayèki |
tata dènnira linggih |
Ki Arsèngbudi ris muwus |
marang rubiyahira |
Wiyadi sajiya bukti |
kang liningan sigra nuduh pawongira ||

91. Santri jalu èstri sigra |

ngambil pasunggatanèki |
mring wisma tan dangu prapta |
Wiyadi anglaladèni |
yata rampadanèki |
sarwa ngêt sadayanipun |
Arsèngbudi ris nabda |
suwawi sami awijik |
sêsèmèkan bukti wong arsa lumampah ||

Jilid 12 - Kaca : 89
92. Agupuh ingkang liningan |
jalwèstri ambêng pribadi |
samya turuh wiwijikan |
(n)dan lêkas sarêng abukti |
pikantuk sadayèki |
antara nadhah anutug |
sami aluluwaran |
ambêng rampadan cinarik |
sinungkên pra santri pambudinira ||

93. Samya nadhah angucapah |

jalwèstri tan ana kari |
sadaya wus kawarêgan |
gantya mangsêgan mangarsa |
cinaran anyanyamik |
angalap sasênêngipun |
wus mangkana luwaran |
Arsèngbudi ngandika ris |
lah rubiyah ingsun pamit marang sira ||

94. Kantunna sira nèng wisma |

manira arsa umiring |
ring sutanta Jayasmara |
mulih mring Wanamartèki |
manira yun papanggih |
ring kakang Arundayèki |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 117 >

 wikan tari enggalnya |
sira kariya basuki |
sun tan-(ng)gawa santri mung si santri Sêtia ||

95. Nikèn Wiyadi turira |

tan lênggana rèhing tuding |
arsa tumuturing raka |
datan linilan ing laki |
lah wus sira Wiyadi |
sasalamana ing ngriku |
Ni Wiyadi anêmbah |
angaras padaning laki |
wusnya nguswa sung salam marang pra putra ||

96. Agêpah sadayanira |

sinung salam ring kang bibi |
rahab samya gantya-gantya |
samya tur pamitirèki |
winangsulan sabda ris |
pandonga nutkên rahayu |
Arsèngbudi lingira |
sumangga mangkat tumuli |
mupung enjang-enjang anjuru-dêmungan ||

698 Jurudêmung
1. Yata kang samya umangkat |
kang liningan aturipun |
inggih sumangga ing kayun |
samya ngling mring rubiyahnya |
paran wus samêkta iku |
iya panggendhonganira |
pra waela turnya sampun ||

2. (n)Dan lêkas samya umangkat |

mêdal saking masjid agung |
pra rubiyah anèng ngayun |
jalu èstri kathahira |
watara wong kalihpuluh |
kang pinatah anèng ngarsa |
anggrêmani ing dêlanggung ||

4 (Nyabrang lèpèn Lumut, narajang pêdhut amun-amun)

Rombongan sampun dados tiyang kalihdasa. Lampahipun nyabrang lèpèn
Lumut, narajang pêdhut amun-amun. Samargi-margi sêsawangan langkung
nêngsêmakên, kalêbêt tingkah-polahipun kewan-kewan ing wana. Lèrèn salat
Luhur ing pinggiring bêlik, lajêng dhahar sêsarêngan. Saking katêbihan
katingal dhusun Ardimuncar, lajêng sami kampir ing dalêmipun Sèh
Adimuncar tuwin Arundarsa. Bakda Mahrib sami kasugata, kasambêt
têrbangan, singiran kanthi Suluk Bathik Rara Sukci, parlambanging ngèlmi
raos cundhukipun kalihan agami Islam. Enjingipun bakda Subuh sami
bidhalan. Sèh Adimuncar tuwin Arundarsa sami tumut dhatêng Wanamarta.
Kaca 90 - 117.

Jilid 12 - Kaca : 90

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 118 >

3. Santri Putih Sêtradrêma |
Monthèl lan Iman Sêcaku |
Jatingarang gangsalipun |
têkèng pasawahanira |
anabrang ing kali Lumut |
pajamban watu palatar |
anètèr palataripun ||

4. Maksih rêmêng saput kisma |

pêpêdhut angamun-amun |
andulur ingkang lumaku |
nut tikunging pagalêngan |
pasabinannya atulus |
asri swaranya enjingan |
cingcinggoling lan dhèdhècu ||

5. Paksi manyar munyèng tawang |

baranjangan cucuwiyun |
manyura nyangungong mabur |
kringinging bêring lan jongkang |
anggantêr kokolik tuhu |
lir nambrama tanya lampah |
mring ngêndi (n)Jêng Kyai guru ||

6. Tinubing para ngulama |

asêlur waela kakung |
baya doh dènnya nrah laku |
blêtupuk lir nambung sabda |
wus karuhan ta puniku |
doh pisan mring Wanamarta |
yun panggih kakaruhipun ||

7. Lan Kae Bayi Panurta |

mitrane saeka kalbu |
wus lir sayayah saibu |
wau ta ingkang lumampah |
kapungkuring Bustam dhukuh |
sumirat kênyaring surya |
duk mijil anggraning gunung ||

8. Ujwalaning Hyang Karaba |

nangsayèng (m)bun tiksnaning rum |
pradipta lir rêtna rêmpu |
lèn citraning ron wantara |
cawining nalaga mulu |
katrangan ing Hyang Raditya |
wèh waluyèng rat sawêgung ||

9. Wau ta ingkang lumampah |

wus anglintangi patalun |
têgal pasabinanipun |
pêlêstrèn pagaganira |
patugaran bana tunu |
babanggan ra-ara wiyar |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 119 >

 nampak kêkêbing wana gung ||

10. Mahasing wana wulusan |

tumurun jurang paparung |
pasêngkan pèrèng lulungur |
kèh buron kang katingalan |
kang kidang manjangan paul |
mong gogor sêgruk balacan |
jajawi banthèng andanu ||

11. Uwa-uwa warangutan |

bangkan wanara lutung |
nèng wrêksa karsula timbun |
samya ngrêmusi pradapa |
ana kang lagya susunu |
lir jalma rêrèkanira |
kang lanang anyundhang gulu ||

Jilid 12 - Kaca : 91
12. Mring lutung wadon kang manak |
ana gupuh ngundang dhukun |
lumaku rindhik anggriguh |
kang ngundang ngajak gya-agya |
dhukunne lir dumèh dhukun |
ngadi-adi pinilala |
weya-weya alêlêngut ||

13. Lir kurang sajèn tindhihnya |

kang tutulung padha lutung |
parigêl pangolahipun |
ginêcêl akarya pêjah |
rinut ngoyot wêtêngipun |
pinopohan lan godhongan |
mulya lan pacêngukipun ||

14. Wingwrin anon mangsa-mangsa |

aprawro mrêsmra swara sru |
katangguling kol kawangsul |
singsal tiba sing pènèkan |
cêthuke anuju julung |
bapa-biyunge agêpah |
yun ngambil cêthuk kang runtuh ||

15. Kararah anèng ing lêmah |

ginèndholan para lutung |
yèn jalma-a sami muwus |
pitutur ing sanakira |
lutung kang kelangan cênguk |
lah wus aja sira alap |
pupusên bêgjanirèku ||

16. (ng)Gènnira padha susuta |

ciptanên darma susunu |
yèn wus julunge pinulung |
dening mong mangsa kabla |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 120 >

 yèn wus pancinipun julung |
rinêbut mangsa kêna-a |
yèn pinarêng tombok umur ||

17. Kuwatir nèng pangudhunan |

yèn anut wawaning napsu |
nora bêcik kang tinêmu |
maoni sira Pangeran |
karsaning Hyang pan wus bêstu |
babageyaning atitah |
tan kêna kinudu-kudu ||

18. Slamêt-slamête kangèlan |

tuwas tan kêna rinêbut |
lir susulung lêbu latu |
lutung ingkang tinuturan |
lanang wadon ngusapi luh |
ngiwa nêngên surawèyan |
samya nangis kalihipun ||

19. Saking gugon-tuhonira |

awêdi krungu pitutur |
(m)bobolèh ujar rahayu |
kinèn narima ing Suksma |
nanêdha yèn sinung liru |
mangkana pinaksa-paksa |
tyasira ingkang asunu ||

20. Sadangunira udrasa |

anake kang tiba julung |
cênguke ro bisa wangsul |
mènèk witing karasula |
nurut madal saha nuntung |
sumyak-giyak lutung kathah |
bapa biyunge agupuh ||

21. Myat suta awijah-wijah |

agègokan sugun-sugun |
wau kang samya lumaku |
Arsèngbudi Cariksutra |
Malangkarsa samyandulu |
lutung kadya sung sasmita |
sarêng dènnira gumuyu ||

Jilid 12 - Kaca : 92
22. Pagut graitaning driya |
amèmpêr lêlèjêmipun |
Kae Bayi Panurtèku |
marma èsême mirasa |
tunggal sasmitaning lutung |
kapranan kadya ya uga |
Ki Bayi lalakonipun ||

23. Yata wau kang lumampah |

wanci surya nrang malatu |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 121 >

 têtêngakan ing wana gung |
babangkan ra-ara wirya |
lang-alang galagah rayung |
gêlonggong plumpung sawuran |
grumbul tanwang kalampis pung ||

24. Sumuk tampêking baskara |

tan ana wrêksa kang eyub |
adoh paonjotanipun |
ron kalamênta atiksna |
ngrujit pagêlanganipun |
karênjêm bung alang-alang |
samya karikuhan laku ||

25. Laju nrang bêntaring surya |

rêkasaning lampahipun |
tan ana rèrènanipun |
bubulak ra-ara wiyar |
malbèng kêtêbing wana gung |
nut èrèng pèpèrèng jurang |
paranging curi aparung ||

26. Kalimudaning lawêdan |

aririh tinapak lunyu |
wigih ngarah-arah laku |
mawèng têpining bambingan |
pringganing jurang atêrjung |
nètèr anjat palunguran |
wirangrongan lampahipun ||

699 Wirangrong
1. Asrang swaraning wanadri |
pring-ori grêng sru gumêrot |
pring wungwang kanginan angaluwung |
kapyarsa lir tangis |
wor siyaking cêmara |
krosaking pang kang kasingsal ||

2. Wanci wus lingsir pidak-tri |

samyarsa awêktu Luhor |
anon pabêlikan sri kang ranu |
satêpining margi |
kayoman ing mandera |
papan sela kumalasa ||

3. Samya rêrêp sadayèki |

sukur pakolih dènnya so |
mahèrantuk kadas dènnya wêktu |
(n)dan lêkas ngabêkti |
antara dènnya salat |
bakda purna salatira ||

4. Rêrêp dènnya ngaring-aring |

nèng sor mandera ayom |
sêgêr kamarutan mapan sèyub |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 122 >

 kasiliring angin |
jênêk pakantuk raryyan |
rasa-rasa tumindaka ||

Jilid 12 - Kaca : 93
5. Kang (m)bêkta sasangunèki |
bubucu kalawan lawoh |
miwah nyanyamikan samya cucul |
pagendhonganèki |
Santri Putih kalawan |
Santri Monthèl santri Drêma ||

6. Jatingarang Mansêcèki |
kang bêkta sangu ginendhong |
cinaoskên ngarsa sadaya wus |
papanganan bukti |
nulya sami anadhah |
kang sêkul sasangunira ||

7. Waradin jalu lan èstri |

wus nutug samya linorot |
sinungkên santrinya samya muluk |
tuwuk sadayèki |
miwah dhadharanira |
wowohan myang lah-olahan ||

8. Luwaran dènnira bukti |

Ki Arsèngbudi nabda lon |
yèn wus aso samya pênêdipun |
umangkat lumaris |
samya matur sumangga |
(n)dan samya sarêng lumampah ||

9. Angayam-ayam wanadri |
andulur samya rèrèndhon |
tumurun lwah jurang nganjat lungur |
mahasing wanadri |
griting êpang ambêngok |
sru lir angsa akêlingan ||

10. Myang krisiking cêmara ngrik |

gumrah lir suraking mugnsoh |
kèdidan ing braja gêrdêgipun |
lèn katêmpuh angin |
gumrêbêg magoraya |
yayah kadya tanpa rungyan ||

11. Andarung lampahira ris |

nampak durgamèng jurang jro |
ngundhung palêbakan mangêp singup |
siluk-siluk sungil |
kangèlan ing karakal |
sakol-êkol matumpukan ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 123 >

12. Kêmput lajêring wanadri |
pagrêngan tatas linakon |
nampak palêmparan bondhot grumbul |
têbaking wanadri |
tutunon patugaran |
babangkan kang dèn-gugulang ||

13. Tinalun boga ginagi |

jinarak myang jagung ontong |
pan wus kalintangan kadhang grumbul |
tarataban nipis |
bubulak agênêngan |
kèksi padhukuhanira ||

14. Tangga parapating dèsi |

katingal wilis saking doh |
dhikil Ardimuncar wus kadulu |
pasabinanèki |
tirah ing patalunan |
katêgal pagaganira ||

Jilid 12 - Kaca : 94
15. Walêr pagalênganèki |
sabin suwangan anglorog |
samya kajomboran dening ranu |
tulus kang winiji |
tan nalêbaring mangsa |
saking kakolohing toya ||

16. Talun myang têgal palêstrin |

wohira asri andados |
sangkêp jajanganan kang tinandur |
kara kacang cipir |
lombok terong bayêman |
kêrai timun sêmangka ||

17. Myang pala kapêndhêm sami |

mangsa sêdhênge angundhoh |
asri katingalan yata wau |
kang samya lumaris |
anuting pagalêngan |
ing wanci wus akir Ngasar ||

18. Mêmilih papan ngabêkti |

anon sêndhang babalong |
kayoman rêjasa bibis rau |
kalawan gayamprit |
padhas atos malatar |
sêndhang pangangson padusan ||

19. Pinggir calangaping kali |

samya raryyan lanang wadon |
arsa wêktu Ngasar samya wulu |
wusira susuci |
antara dangunira |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 124 >

 bakda dènnira sêmbahyang ||

20. Paragad saliring bêkti |

sawusira mucang gupoh |
laju lampahira pan adulur |
pagalênging sabin |
anuju Ki Samurca |
sabate Ke Adimuncar ||

21. Dhangir patêgalanèki |

Ki Santri Putih duk anon |
marang Ki Samurca alon muwus |
lo apa ya kiki |
adhi-ngong Ki Samurca |
kang tinanya gêpah mulat ||

22. Sarwi gupuh anauri |

ênggih kakang wak-ingong |
wus bage binage alon muwus |
Kaê Arsèngbudi |
lah sira Ki Samurca |
sutanta paran wontêna ||

23. Kakang Adimuncar singgih |

kang tinanya turira lon |
paduka atanya Kae Guru |
inggih wontên ugi |
rakanta Adimuncar |
dangu anèng pasabinan ||

24. Têmbe mantuk sapuniki |

Ki Arsèngbudi lingnya lon |
lah rika matura ring Kyaimu |
yèn ingong kang prapti |
kèh sasarênganingwang |
kang liningan tur sandika ||

25. Ki Samurca mentar aglis |

andhingini laku gupoh |
tan adangu prapta ing dhudhukuh |
sainggiling dhikil |
sira Ke Adimuncar |
samyandulu |
lutung kadya sung sasmita |
sarêng dènnira gumuyu ||

Jilid 12 - Kaca : 95
26. Lan garwa Ni Purnaningsih |
pangandikanira alon |
baya sun dhatêngan jalma luhung |
kèh praptèng mariki |
dene mau sun-mulat |
wong rantap anèng pagagan ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 125 >

27. Sun-duga padha mariki |
samya sêdya amardhayoh |
nulya Ki Samurca praptèng ngayun |
umatur tur uning |
apan rinta ing Bustam |
kang prapta sêdya papanggya ||

28. Akathah ingkang umiring |

tuwa anom lanang wadon |
tingalira samya jalma luhung |
kêdhik sabatnèki |
kawistara ing cahya |
Ki Adimuncar ris nabda ||

29. Mèsêm sasmita ing rabi |

jarku apa nora linyok |
lah sira kudura èstri jalu |
karya-a sasaji |
akonna mragat menda |
lalawuhan kang prayoga ||

30. Nyamikan kang adi-adi |

ywa kuciwa ing susugoh |
kang liningan sigra angungukus |
nuding pawongnèki |
kinèn samya lah-olah |
Kyadimuncar malih nabda ||

31. Maring santrinira katri |

Ki Samurca Ki Murcaho |
Murcogo katrinya pan tinuduh |
samya (ng)gêgêlari |
lampit miwah kalasa |
anèng ing pandhapanira ||

32. Tan adangu wus miranti |

Ki Adimuncar lingnya lon |
lah Samurca sira ingong tuduh |
timbalana aglis |
riningong Arundarsa |
tutura yèn sun dhatêngan ||

33. Kang liningan mentar aglis |

tan suwe dènnya kinongkon |
Kae Arundarsa praptèng ngayun |
angandika malih |
mring santri Ki Samurca |
lah wus sira aturana ||

34. Kae jêbèng Arsèngbudi |

ngong-papage kang mardhayoh |
nulya samya mentar praptèng pintu |
Ki Samurca aglis |
mêthuk wau kang prapta |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 126 >

 ngantos pawijilanira ||

700 Mijil
1. Ki Samurca laju angaturi |
mring kang amardhayoh |
yata wau kapêthuk lampahe |
matur andika dipun-aturi |
ing rakanta nganti |
salêngkaning pintu ||

Jilid 12 - Kaca : 96
2. Anganthuki Kae Arsèngbudi |
lampahira gupoh |
nètèr ing pancadan pupunthuke |
dhukuh Muncar sanginggiling dhikil |
wus andungkap prapti |
padhadhahanipun ||

3. Tan pantara lampahira prapti |

parêgolan panggoh |
ingulukan-salam satêkane |
kang pra tamu samya angaturi |
ngalekum-salami |
nulya kèrit mangsuk ||

4. Ingancaran lênggah ing pandhapi |

sadaya tuwa nom |
jalu èstri tata palungguhe |
Ki Arsèngbudi gupuh mangarsi |
atur salamnèki |
Adimuncar gupuh ||

5. Sasalaman pupuji ing Widdhi |

sarwi nambrama lon |
pan binagyan ing karaharjane |
amangsuli basukyanirèki |
dangu paguting sih |
patêkêmanipun ||

6. Wus rinahab gya Mangunarsèki |

tur salamira lon |
sinambrama saha basukine |
Anggungrimang tur salamirèki |
wus sinung pambagi |
karahayunipun ||

7. Nulya sira Kae Jayèngrêsmi |

tur salam mabukoh |
rinahaban sarwi pambagyane |
wusnya nulya Kae Jayèngragi |
tur salamira ris |
binagyan sadarum ||

8. Nulya pra waela ganti-ganti |

ngabêkti sarya nor |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 127 >

 nulya Pariminta Sèh Modange |
Ki Piturun miwah para santri |
samya atur bêkti |
sadayanira wus ||

9. Tata dènnira sami alinggih |

jalwèstri samya nor |
Kae Arsèngbudi lon ature |
marma kakang kawula tutuwi |
mariki umiring |
putra kalihipun ||

10. Jayèngrêsmi lawan Jayèngragi |

samya lalana-ndon |
lami anèng pangumbaran rêke |
kang punika para putra singgih |
kakang Rundayèki |
Bayi Panurtèku ||

11. Ingkang dipun-ulati ing nguni |

suta lanang wadon |
panggya jênêk nèng Wanantakane |
kuwu lawan Ki Sèh Amoragi |
antaranya lami |
sampun gangsal ungsum ||

Jilid 12 - Kaca : 97
12. Mangkya samyarsa mantuka maring |
Wanamarta dhukoh |
marma kawula lan sadayane |
samya tumuturing-putra kalih |
sami dènnirèki |
dènnyarsa têtêmu ||

13. Marang kakang Kae Rundayèki |

Dimuncar lingnya lon |
manawi Allah amarêngake |
benjange yèn saèstu lumaris |
mumpung parêngnèki |
kawula tumutur ||

14. Langkung suka kang samya miyarsi |

Kyai Muncar mêngko |
arsa marang ing Wanamartane |
Kae Adimuncar lingira ris |
mring kang putra kalih |
dhuh sutèngngong bagus ||

15. Sampun tata-tata angakêni |

ambapa maring ngong |
nging pun bapa sangêt balilune |
dèrèng sagêd budi anyukupi |
pan dawaning angling |
sakèh anak putu ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 128 >

16. Sukur kewala yèn kaki-kaki |
mring para nom-anom |
wau kang pra tamu sadayane |
samya anor palinggihannèki |
tumungkul èstu jrih |
kurmating sêpuh ||

17. Ki Sèh Adimuncar ciptèng galih |

dangu dènnira non |
marang ingkang para tatamune |
langkung trustha sukanirèng galih |
aprasasat kadi |
kabanjiran madu ||

18. Yata pasugatannya mangarsi |

tinampyèng wong wadon |
nyanyamikan lah-olahan adèn |
myang wowohan ingkang manis-manis |
miwah wedang kopi |
mamanisanipun ||

19. Miwah dawêgan wilis sumaji |

Dimuncar lingnya lon |
ngancarani marang pra tamune |
lah suwawi yayi Arsèngbudi |
lan ing ngriku sami |
sarating alêsu ||

20. Sawontênipun anèng wanadri |

parêrêming awor |
sumapala tan pati mungguhe |
kang liningan sami angalapi |
sasênêngirèki |
jalwèstri amulung ||

21. Wusnya antara dènnya nyanyamik |

ing wanci surya yom |
nuksmèng kisma andungkap Mahribe |
Kae Adimuncar lingira ris |
sumangga mrih Mahrib |
nêdhêngira wêktu ||

22. Kang ngancaran dhangan turirèki |

jalu èstri gupoh |
samya maring masjid pahèrane |
myang pra santri kathah sadayèki |
wus sira susuci |
mangsuk ing masjid gung ||

Jilid 12 - Kaca : 98
23. Wusnya adan sunat pêrlu Mahrib |
Kyai Muncar gupoh |
ngancarani marang sadayane |
angimami lênggana turnèki |
gya Dimuncar nuli |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 129 >

 angimami wêktu ||

24. Ilhar kewala wawacanèki |

surat kang winaos |
wusing Patekah Kulyak-kayune |
Idaja-a rêkangat kang akir |
antaraning Mahrib |
prapta Ngisanipun ||

25. Têkèng wêktu Ngisa dènnya bêkti |

bakda amamansoh |
pragat puji dhikirira kabèh |
maca salawat salaman sami |
sakèh santri alit |
mudhun sing masjid gung ||

26. Nulya samya kang para kinyyai |

luwaran saking (ng)gon |
kondur marang wismèng pandhapane |
miwah kang pra waela tan kari |
prapta tata linggih |
ring (ng)gyannira wau ||

27. Ki Sèh Adimuncar ngandika ris |

ring garwanira lon |
e Purwaningsih paran wus mangke |
(ng)gènta ngrukti pasugatan tami |
lamun wis dèn-aglis |
(ng)gyannira ngungukus ||

28. Saosêna saananirèki |

kang liningan gupoh |
mudhun saking pandhapa nulya ge |
nuduh santrinira jalu èstri |
kinèn nampa aglis |
rampadan mangayun ||

29. Wus tinata sadaya nèng ngarsi |

magana mêgolong |
liwêt tambra lawan kêbuline |
jangan bècèk mênir pêcêl-pitik |
lan pindhang kêbiri |
brongkos tumtim mangut ||

30. Susujènan srêgan limpa ati |

pal-puk dudu kolor |
dhèndhèng gêpuk gorèngan lan age |
dhèndhèng panjèn sarundèng lan ragi |
lidhah êmpal kisi |
bêtutu bon rêmus ||

31. Ayèm manjangan asin sisili |

basngèk blêbêt opor |
sambêl-gorèng utak lan balure |
gêcok pêncok lombok kêncêng pêtis |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 130 >

 lalaban mawarni |
sangkêp sadaya wus ||

32. Pra waela sinaji pribadi |

rampadan rinoyom |
Kae Adimuncar lon wuwuse |
lah suwawi yayi Arsèngbudi |
lan Cariksutrèki |
nak Malangkarsèku ||

Jilid 12 - Kaca : 99
33. Anak jêbèng Mangunarsa tuwin |
Jayèngrêsmi karo |
Jayèngraga miwah sadayane |
jalu èstri suwawi awijik |
ing ngrikuwa sami |
kewala akêmbul ||

34. Gupuh dènnira sami wawanting |

(n)dan bukti aroyom |
langkung pakantuk ing panadhahe |
wus antara dangunira bukti |
aluwaran sami |
sadaya tuturuh ||

35. Gupuh ingkang samya nglaladèni |

jalwèstri anglorod |
sinungakên santri pamburine |
wus warata kabèh nutug bukti |
gantya kang sumaji |
nyanyamikanipun ||

36. Tinatèng aglar anèng ing ngarsi |

mawarna sri tinon |
wowohan lan lah-olahan adèn |
Kae Adimuncar lingira ris |
lah ngriku suwawi |
mamangsêganipun ||

37. Gupuh kang liningan ngalap sami |

sasênêngira lon |
lah-olahan miwah wowohane |
ingkang nginum wedang srêbat kopi |
nutug sakarsèki |
kang nginang myang udud ||

38. Ki Sèh Adimuncar ngandika ris |

manira yun anon |
Kyarsèngbudi ingkang pundi mangke |
putranipun kakang Rundayèstri |
ingkang asisilih |
Tambangraras nêngguh ||

39. Arsèngbudi wacananira ris |

paduka atakon |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 131 >

 putranipun kakang Rundayane |
ingkang sami lalanan-ndon anis |
kang dipun ulati |
ing sudarmanipun ||

40. Kae Bayi Panurta ing uni |

lawan ingkang wadon |
singgih suta katiga èstrine |
Tambangraras kang garwa Mongragi |
jalu Jayèngrêsmi |
Jayèngraganipun ||

41. Kalih sampun sami among-rabi |

trêsna tan kêna doh |
labuh mendra tan etang bayane |
anging Tambangraras kang piningit |
sihing jalma lêwih |
kang asih jujuluk ||

42. Wastani waela Selabrangti |

winong ing Hyang Manon |
jalar saking laki nugrahane |
Mongraga kang siniyan ing Widdhi |
siswanta sawiji |
Ragasmara nênggah ||

Jilid 12 - Kaca : 100

43. Wus tan bastu angganya inapti |
wênyahing pandulon |
anèng Jurang Jangkung Palanggate |
wus bangsa lus ganale kawuri |
piniji ing Widdhi |
lan pribadinipun ||

44. Pangkating atitah wus Utadi |

nujêmba salihos |
kadwi jalu katiga èstrine |
Sèh Mongraga Sèh Mangunarsèki |
katri Rancangkapti |
dadya semahipun ||

45. Ika Ki Sèh Gungrimang puniki |

ngulama nom kaot |
punapinggih mêkatên Ki Jêbèng |
Ki Sèh Mangunarsa turira ris |
kasinggihan ugi |
saèstu kadyèku ||

46. Datan wontên kang ninang sasiki |

pan inggih sayêktos |
wus tan kengang ginampil panggihe |
Sèh Mongraga wus ahli awingit |
amba tan (n)dungkapi |
ahline ngaluhung ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 132 >

47. Ki Sèh Adimuncar duk myarsa ngling |
tyasira sumrowong |
langkung sukurira ing angêne |
angling malih marang Arsèngbudi |
ênggèh ta lah yayi |
ngagêsang puniku ||

48. Ingkang sinung kaluwiyan dening |

Hyang Ingkang Murba Non |
singgih datan wontên sanepane |
ingkang sinung kakurangan dening |
Hyang kang Maha Sukci |
tan na èmbanipun ||

49. Sabab saking punapi kadyèki |

eloking Hyang Manon |
paran kodrat myang iradat mangke |
cara Jawa lir apasti pasthi |
ingkang pasthi êri |
pasthi sujènnipun ||

50. Ala landhêp susujèn kinardi |

landhêping ri wus pon |
duk wêtune pan wus landhêp dhewe |
kodrat lawan lan dèn-iradati |
tan nganggo dèn-ngoti |
êri landhêpipun ||

51. Kadi ta kang nokitakên sami |

kadarilah karo |
kajaba rilahing wong ambêge |
awit dening kadarilahnèki |
wontên ingkang dadi |
kaluhuranipun ||

52. Miwah kang kajaba riyah jalmi |

dadya pês lwih asor |
ana kang dadya kaluhurane |
puniku yayi saking punapi |
kalihe pan sami |
tan kêna tinantu ||

Jilid 12 - Kaca : 101

53. Arsèngbudi mèsêm turira ris |
singgih mangsa borong |
ingkang masthèkakên ing panggawe |
kabageyan sokur luhur pinanggih |
awon pênêd tuwin |
bênêr lawan luput ||

54. Jalar saking takaburirèki |

saliring rumêngkoh |
tan pae lan ambêg kang prasendhe |
barang ing panggawe tan nglakoni |
darmi lumawani |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 133 >

 panggawe kang tinut ||

55. Pan wus têpês titahe Hyang Widdhi |

kang samya linakon |
ing kawulaning Hyang sadayane |
Kae Adimuncar angling malih |
Sèh Mangunarsèki |
Ke Jêbèng ing ngriku ||

56. Dugèkêna surasaning ngèlmi |

kang têkèng sajatos |
aywa ninang lan Dalil Kadise |
basa kang puniku wau ugi |
anor kang sinung ling |
turira lir madu ||

701 Dhandhanggula
1. Ki Sèh Mangunarsa mêdhar jati |
rêke singgih sabda kang punika |
yèn winulad ing sarake |
apan pasthi puniku |
wus tan kengang awèh gumingsir |
tan kadarbe ing kita |
sadayaning makluk |
nèng pribadining Pangeran |
singgih sipat iradat kodrating Widdhi |
tan silih-sinilihan ||

2. Kodrat ijadu kuli munkinin |

lirnya ingkang kodrating Hyang Suksma |
kang nganakkên sakathahe |
ing mungkin sadayèku |
iradat kubah sis suhulli |
mukinin têgêsira |
iradat puniku |
masthi sakèhing mukinnya |
kang papasthèn wontên ing kalih prakawis |
satunggil nèng mualak ||

3. Mênggah papasthèn satunggal malih |

papasthèning ing dalêm mubaram |
luhuring mualak rêke |
punika kang wus bêstu |
datan kengang ninang sadêmi |
paningaling kawula |
tan têkèng ing ngriku |
liyaning janma kang wus man |
sinung ilham kinapasakên dening |
Hyang Kang Murbawisesa ||

Jilid 12 - Kaca : 102

4. Yèn papsthèning kita puniki |
lamun maksih wontên ing mualak |
dèrèng bastu papasthène |
kenging sèos lan durung |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 134 >

 pae kang wus nèng mukarami |
papasthèn tan kêna wah |
kirang lawan langkung |
saking pasrah winalika |
datan kengang ing akal kalawan budi |
owahe kang mubaram ||

5. Nging tan pisah ing antaranèki |

papasthèn mualak lan mubaram |
marma makluking Hyang rêke |
apês kalawan luhur |
datan kengang nampik amilih |
namung lawan ihtiyar |
pamilihing kalbu |
tiwas tuwas nèng ihtiyar |
karananya ihtiyar puniku aip |
tan kêna dinaliha ||

6. Sangkaning dadya won pênêdnèki |

marma punika kawula ngaral |
tan wruh marang ihtiyare |
wijining ala ayu |
kang tumanêm ing dalêm budi |
tan na têkèng wêkasan |
paningaling kasdu |
mung wruh wiwite kewala |
datan uning wêkasaning ala bêcik |
tangèh dungkap ing tama ||

7. Adimuncar kapranan tyasnèki |

manthuk-manthuk kaprananing driya |
kadya wastra tinarêsèh |
langkung trusthaning kalbu |
tyas tapakur sukur ing Widdhi |
miyarsa rasa sabda |
wus samya tawakup |
ing tanggap tan ana ninang |
Kyadimuncar ngling mring Kae Arsèngbudi |
lah yayi mangangguran ||

8. Lagya ing wanci kaluruk siji |

pênêt sunat sambèn têtrêbangan |
nanambung lèk saprandene |
katanggungan aturu |
sami dikir maulud singir |
madya ratri sih awal |
dèrèng lingsir dalu |
Ki Arsèngbudi lingira |
singgih langkung prayogi sami adikir |
trêbangan dhinulêngan ||

9. Angandika malih maring santri |

lah Samurca ngambila tarêbang |
têka pitu lan kêntrunge |
ingkang liningan gupuh |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 135 >

 ngambil trêbang tan dangu prapti |
katur mring Adimuncar |
alon dènnya muwus |
ngriku yayi Arsèngdriya |
narêbanga lan yayi Cariksutrèki |
myang anak Malangkarsa ||

10. Mangunarsa Anggungrimang uwis |

Jayèngrêsmi lawan Jayèngraga |
sami kakêntrungan rêke |
lalungsèn awon nganggur |
sami ojrat madyaning ratri |
agupuh kang liningan |
nyandhak trêbangipun |
nulya samya sinêntakan |
wong pipitu mangku trêbangira sami |
ginêmbrang agêmbrungan ||

Jilid 12 - Kaca : 103

11. Ki Sèh Adimuncar ngandika ris |
yayi Arsèngbudi lah sumangga |
andika bawa talune |
ingkang sinung ling gupuh |
Arsèngbudi sigra (m)bawani |
laila hailalah |
Allah Muhamaddun |
ya Rasul mandun Mukamad |
solalahu ngalahi wa askabihi |
salawatu ngalena ||

12. Sinauran santri sadayèki |

jalu èstri ramya barung swara |
asru gumuruh arame |
gobyog trêbang myang kêntrung |
nganyut-anyut tan na sarênti |
ukêl sajake rampak |
rêmpêg tan (m)barênjul |
swara sora sru kapyarsa |
tangga desa parapat manca-limèki |
kagyat krungu tarêbang ||

13. Kang wus turu kagyat padha tangi |

dharakalan jalu èstri samya |
nonton tarêbang myang rare |
kêlayu ngajak (n)dulu |
gumarudug aniningali |
trêbang mring Adimuncar |
kang saking lor kidul |
kulon miwah saking wetan |
miwah prapta linggih baturing pandhapi |
myang angadêg ing latar ||

14. Talu wus antara dangunèki |

sinalahan suwuk kang tarêbang |
Kyai Muncar andikane |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 136 >

 saprayoganipun |
andhulêngi salawat dhikir |
ya bênêr si Samurca |
Murcabo sirèku |
lan Murcogo andhulênga |
gagêntèna lawan dhayohira santri |
Monthèl sakancanira ||

15. Sêtradrêma lawan Santri Putih |

Basariman miwah Imansêca |
Jatingarang kabèh kuwe |
emprak katêlu-têlu |
kang liningan sandika nuli |
Arsèngbudi abawa |
Allahu Allahu |
abarakallahu sigra |
santri kabèh jalwèstri barung (m)bawani |
gumuruh sri kapyarsa ||

16. Murcao Murcogo Samurca glis |

wong têlu emprak ababrongotan |
suka kang anonton kabèh |
kalangkung ramenipun |
sruning trêbang barung swara tri |
kêntrunge babanggènan |
pong-pêp tong-ting brang-brung |
thung-plêg thung-plêg plak-blang pak-blang |
pyung-pyêk pyung-pyêg pêp-pêp bah bah bah kupyik-pyik |
prung-prung-brang dhung-brang dhung-brang ||

Jilid 12 - Kaca : 104

17. Monthèl Sêtradrêma santri Putih |
sumbu sinumbu dènnira emprak |
tan miyatani gênine |
dangu pandhulêngipun |
kang anonton bungah kapati |
dènnya ababrongotan |
tan pasah ing latu |
nulya gantya kang angemprak |
Jatingarang Basariman Mansêcèki |
ramya bakar-binakar ||

18. Santri tani yutun empraknèki |

ya lir emprake santri balaka |
Jayèngraga ling jro tyase |
kêngètan duk ing dangu |
anèng krajan Wanamartèki |
kang rama darbe karya |
kala amamantu |
ing lakine Tambangraras |
lan Mongraga kasukanira nuwuki |
kang emprak salawatan ||

19. Kang juroni santri Jamal Jamil |

ngutahakên kabudayan Karang |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 137 >

 bisa karyèraming akèh |
kathah sulapanipun |
ngirapakên tamu ripangi |
iku ukur kewala |
tan mantra pandulu |
prandene wong suka-suka |
agawokan pangrasane wus ngluwihi |
kang samya (n)dhulêng emprak ||

20. Asasmita Kae Jayèngragi |

pagut kiringe marang kang raka |
ingèsêman lêlèjême |
antara dangunipun |
wrata santri kang andhulêngi |
suwuk maca salawat |
raryyan sadaya wus |
Ke Adimuncar ngandika |
anyarakkên nyamikan mring santri |
wedang lawan panganan ||

21. Samya ngalap sasênêngirèki |

wusnya aso dènnira mamangan |
Adimuncar lon wuwuse |
sapa prayoginipun |
mêngke ingkang andhulêng singir |
Cariksutra turira |
anjawi puniku |
singgih rinta pun Wilapa |
Kyai Muncar mèsêm angandika aris |
dene têka utama ||

22. Ipe-ngong si Wilapa ngojrati |

dhasar wus rahabe biyèn mula |
andhulêng ojrat singire |
lan (m)bok-ipe yèn rêmbug |
kang ngempraka salawat dhikir |
singir suluk rinasa |
sakadaring kayun |
Nikèn Wilapa turira |
amba kinèn inggih dhatêng anglampahi |
kawula tan lênggana ||

Jilid 12 - Kaca : 105

23. Adimuncar mèsêm sukèng galih |
nulya anyandhak tarêbangira |
(n)dan lêkas bawa singire |
anglêlik swara êmpuk |
anggêragul gragul ngunani |
kalungsèn sawatara |
tilasing abêsus |
krêkêle maksih katara |
miwah gêtas rênyah rume maksih thithik |
kari-karèn pasaja ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 138 >

24. Bawa tinampan sakèhing santri |
lailaha ilalahu Allah |
Muhkamad Rasullolahe |
asri sru swara barung |
jalu èstri rêmpêg tan sarênti |
anulya Ni Wilapa |
(n)dan andhulêng suluk |
suluk Bêthak kang rinasa |
nuju sèlèh ing bawa nampani singir |
mangkana kang winaca ||

25. Lêkas adang Nikèn Rara Sukci |

lah ta apa kayunira adang |
kayu panggêtak kucinge |
kaya panata rambut |
lawan kayu panggugah santri |
myang kayu kapandheyan |
kayu prana kalbu |
kalawan kayu angkatan |
kayu mojar kalawan kang bêksa rangin |
lawan kayu kaotan ||

26. Yèn binadhe wawangsalannèki |

kayu kang samya kinarya adang |
klampis panggêtak kucinge |
surèn panata rambut |
kayu wungu panggugah mantri |
kayu sêmpu pandheyan |
jatiprana kalbu |
pan kayu tanjung angkatan |
wunimojar dhadhap kang abêksa rangin |
kluwih kayu kaotan ||

27. Lêkas ngambil banyu Rara Sukci |

lah ta paran banyunira kêlan |
banyu gêlang ing jênthike |
lan banyu anggung wuyung |
lawan banyu awèt ningali |
banyu kontul-anglayang |
banyu milyèng mungsuh |
lawan banyu kasêpuhan |
banyu gêntha-dara banyu busana-di |
lan banyu olèh-karya ||

28. Yèn binadhe wangsalanirèki |

bok pêrawan banyunira kêlan |
kali gêlang ing jênthike |
udan kang agung wuyung |
banyu sumur awèt ningali |
sumbêr kontul anglayang |
bêlik mulyèng mungsuh |
banyu rawa kasêpuhan |
wangan gêntha-dara sêndang busana-di |
têlaga olèh karya ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 139 >

29. Arêramban mipik Rara Sukci |
lah punapi janganira kêlan |
kang jangan wus sarwa duwe |
lan jangan kadang sêpuh |
miwah jangan para umiring |
myang jangan kapanasan |
jangan munggèng tênun |
lan jangan rèrèn lumampah |
jangan tungtung guyu jangan munggèng pragin |
jangan janma kang (ng)gêntang ||

Jilid 12 - Kaca : 106

30. Dèn-badheya wangsalannirèki |
Rara Sukci dènnira rêramban |
jangan kluwih sarwa duwe |
gori kang kadang sêpuh |
kêmirine para umiring |
lodhoh kang kapanasan |
lompong munggèng tênun |
êso rèrèning lumampah |
asêm tungtung guyu loncom munggèng pragin |
mênir janma anggêntang ||

31. Karya lawuh sira Rara Suci |

ulam punapi kang dipun-ulah |
ulam kang tanpa pamitte |
ulam katêmu suwung |
ulam datan awrat cinangking |
ulam solahing bedhang |
ulam pulih ngetung |
ulam kapisah ing rowang |
ulam sor-prang ulam angawula dadi |
ulam kucêm winada ||

32. Dèn-badheya wangsalannirèki |

lalawuhanira kang dèn-olah |
balênyik tanpa pamitte |
sapi katêmu suwung |
banthèng datan awrat cinangking |
lele solahing bedhang |
cabuk pulih ngetung |
kancil kapisah ing rowang |
krawon sor-prang sêmayi ngawula dadi |
masin kucêm winada ||

33. Ngupaya lalaban Rara Sudhi |

lah ta punapi lalabanira |
lalab tinutur padune |
lalab angabên dhuwung |
lalab tènging sarpa anênggih |
lalab jodhoning bapa |
lalab jaga mungsuh |
lan lalab ingkang gumanda |
lalab marga bunti kang sinjang kacakil |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 140 >

 lalab pakoning lurah ||

34. Yèn binadhe wangsalannirèki |

Rara Suci kèh lalahanira |
kêcipir nutur padune |
kacang angabên dhuwung |
terong lènging sarpa puniki |
lombok jodhoning bapa |
têmu jaga mungsuh |
kêmangi lalap gumanda |
pête marga bunti jingkol kang kacakil |
cambah pakoning lurah ||

35. Nakêr bêras sira Rara Suci |

bêras punapa kang sira êdang |
bêras agung bungah bae |
bêras kang paksi pingul |
bras pangundanging putrèstri |
bêras kang kalingsêman |
bêras sutèng ratu |
bêras tan gêlêm dinuta |
bêras angling bêras waluyaning agring |
bêras kêmbang tirisan ||

Jilid 12 - Kaca : 107

36. Lamun binadhe wangsalannèki |
bêras punapa kang sira êdang |
sukanandi gung bungahe |
kuntul lan paksi pingul |
sambèng pangundanging putrèstri |
campa kang kalingsêman |
utri suta prabu |
mênthik tan gêlêm dinuta |
wajar angling mariyi waluya agring |
manggar kêmbang tirisan ||

37. Rasaning kayu wujuding urip |

urip makluk araling kawula |
awis wah gingsir darbèke |
rip purbaning Hyang Agung |
srah sumèndhè wisasèng Widdhi |
kayu kayun Hyang Suksma |
rip tan kênèng lampus |
rasaning bakaling jangan |
kukuliban lalaban talining urip |
kalawan rasa Suksma ||

38. Napas tannapas anpas nusupi |

urip kita lawan pinanjingan |
roh rokani jalaranne |
bisa mrih ala ayu |
sinung bisa ngalap sirèki |
kita kumambang kadya |
sarah anèng ranu |
nut sakarsaning Hyang Suksma |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 141 >

 lawan rahsaning banyu kita puniki |
lawan roh rabaniyah ||

39. Pinanjingan rip kalawan gêtih |

marma kita kinarya bisobah |
ihtiyar lawan rosane |
kalawan angkat junjung |
pangambilan kalawan dening |
kuwasaning Pangeran |
kamurahanipun |
ginantungan agring waras |
kuwat apêsing kawula anyinggahi |
rasahing bras binêthak ||

40. Bêras badan kita roh jasmani |

minangka kandil saliring rasa |
kang minulyakakên dene |
akarêp lawan lumuh |
gêmah rusak luluh sirnaning |
tajalining bantala |
sampurna ing ngriku |
rasaning gêni marmanta |
kita kapanjingan rêke roh ilapi |
nur-cahya kang minulya ||

41. Kang murbani miwiti mêkasi |

tanggap diungkap ing sira Pangeran |
kang sawiji ing lorone |
urubing nugraha gung |
ingaminan dadining puji |
dandang adêging iman |
tan kêna takiyur |
kukusan sanggabuwana |
bras paworing tataning sêmbah lan puji |
panyatoning tawêkal ||

Jilid 12 - Kaca : 108

42. Gunung sungsang panawunganèki |
sumyang wantuning êdad naraka |
kêkêp maswintan panyanthèl |
ngaru guguring napsu |
sat sumêne ingkang sak-sêrik |
anamung karon eklas |
tinokitan ngèlmu |
sumube cêngênging driya |
ikram mikrat munajat tubadil singgih |
tanakke tumaminah ||

43. Numplak tangajul sangkaning trêki |

gunung sungsang sing jagad walikan |
sumungsang bênêr lungguhe |
wus matêng rasa luhung |
pan kumutuk ambêging puji |
nèng yan jagad gumêlar |
tan roro têtêlu |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 142 >

 maujud sakêdhap netra |
guntur sumarambah ngêbêki pratiwi |
ènthèng budi ihtiyar ||

44. Ilirira salsilahing dikir |

niyup andaut angin wilayat |
mèt atise panas rêke |
nir sumuking bêbêndu |
luwar saking rubedanèki |
kêkês suhuling Sukma |
ginolong wus junun |
sampurna ngibadahira |
winadhahan ing sumbul kêcana-rukmi |
katur sumanggèng Sukma ||

45. Wus antara danguning asingir |

nulya asuwuk maca salawat |
ngaring-aring sadayane |
Adimuncar lingnya rum |
nora jamak ipeku iki |
kasuwèn babakannya |
Wilapa kawlas-hyun |
riwene kadi turasan |
dènnirarsa raryyan kasusu tan kongsi |
tatan ambruk kewala ||

46. Angling lan rowang lah santri Putih |

wêtonana wedang lan panganan |
kang kurang nyanyamikane |
sayah olah swara sru |
kang liningan sigra angrukti |
kang wedang pa-panganan |
kang kalong winantu |
samya ngalap nyanyamikan |
wus antara ngaso dènnya ngaring-aring |
Kyai Muncar ris nabda ||

47. Sapa ingkang anhulêngi malih |

ngêntrung ripangi salawat ojrat |
Ki Cariksutra ature |
manawi pinarêng hyun |
rabine Sèh Modang (m)bok Plangi |
pan rahab ahli ojrat |
singgih sabênipun |
Kyai Muncar mèsêm nabda |
lah nakbagus Sèh Modang rabinirèki |
pênêd kinèn aojrat ||

Jilid 12 - Kaca : 109

48. Ki Sèh Modang anolih ing rabi |
sarwi muwus lah rubiyah sira |
kinèn andhulêng ojrate |
marang (n)Jêng Kyai Sêpuh |
Ni Palangi matur ing laki |
kawula pan sumangga |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 143 >

 tan lêngganèng tuduh |
Ki Adimuncar lingira |
lah nakbagus Sèh Modang sira kêntrungi |
ing ngriku pra nom-noman ||

702 Sinom
1. Kae Sèh Modang agêpah |
nampèni trêbangirèki |
pinangkyèng dhêngkul ginêmbyang |
laju lêkas bawa singir |
angêlik swara manis |
laila hal-balalahu |
Mukamad Rasulloloh |
tinampan sakèhing santri |
jalu èstri arêmpêg sajake padha ||

2. Sarta trêbange gênturan |

bêbanggèn lan kêntrungnèki |
tung-pyêg tung-pyêg dhung-dhung dhung-brang |
pong-pêg pong-pêg tong-ting tong-gring |
sèlèh sauran nuli |
Nimbok Pêlangi agupuh |
ngadêg andhulêng ojrat |
anglik swara rum amanis |
rêgas rênyah sêmbada lan singirira ||

3. Agampang wong asêmbahyang |

nora angèl wong angaji |
pakewuhe wong agêsang |
angadu sukma lan jisim |
tumpang susuping urip |
akèh wong bisa calathu |
jatine nora nana |
lir wong dagang madu gêndhis |
(ng)gih punika lampahe wong sarengatan ||

4. Lampahe wong tarekatan |

atapa pucuking wukir |
yèn lintang Sukma parênga |
amati sajroning urip |
dadya nganyutkên ragi |
liwung tan ana kadulu |
mulane amartapa |
punjula samining jalmi |
pan linêkas sêdyane ingkang manungsa ||

5. Lakune wong kakekatan |

sabar lila ing donyèki |
saksêrik datan kaetang |
wus mêlok-mêlok kaèksi |
raras ta dadi jati |
ingkang jati dadi suwung |
suh sirna dadya ilang |
jalma mulya dadya jati |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 144 >

 pan wus pathi ing têmbe manggih raharja ||

Jilid 12 - Kaca : 110

6. Iku sukmanên ing driya |
atasêna jroning ati |
kang aran Ni Simalalah |
iku sira aja lali |
aja pêgat ningali |
maring Hyang Kang Mahaluhur |
lir tinulis ing êmas |
lan kiyal ciptaning ati |
kang pinanthêng ing tingal isim talalah ||

7. Yèn wus têtêp jroning driya |

awasêna dèn-kaliling |
aja kaliru ing tampa |
isim malalah puniku |
ya ati sanubari |
kalairing tulis iku |
aja liyannya dhawak |
ing sapangat aywa lali |
ngadêg lungguh yèn taturon tingalana ||

8. Yèn dalu kalawan siyang |

ngrasa-a jisimirèki |
angrasa-a lawan Sukma |
dèn-èngêt sajroning ati |
aywa lali Hyang Widdhi |
ing siyang kalawan dalu |
aja anyipta dhawak |
dhingin mangke tan pribadi |
donya kerat pasthi kalawan Hyang Sukma ||

9. Dèn-sami angawruhana |
bisa wirasaning tulis |
sampun katungkul pralambang |
dèn-sami wruhira maning |
tulis ingkang agupit |
kang bangsa Pangeran Agung |
kang nama ing manungsa |
olèh jênêng wali mukmin |
ingaranan wong mukmin ingkang sampurna ||

10. Wontên ingkang kawarna-a |

kang ngèlmu kawan prakawis |
kang kinarya ing kidungan |
sarengat ingkang rumiyin |
tarekat kaping kalih |
kakekat ping tiganipun |
kaping pate makripat |
lohate dèn-sisindhèni |
Lonthang-lonthang Ni Lonthang sulur kambangan ||

11. Wira-wiri wong sarengat |

ngulari Sukma kang jati |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 145 >

 kaping kalih Lonthang-lonthang |
sulure babon upami |
wong tarekat nalitik |
ngulari Sukma kang luhung |
ana Lonthang ping tiga |
si Lonthang suluring kambing |
lêmpe-lêmpe ngulari Sukma kang mulya ||

12. Iku lampahe tarekat |

ana Lonthang-lonthang malih |
si Lonthang suluring banyak |
wus jangkêp kawan prakawis |
wong makripat upami |
apan niyat lêngur-lêngur |
marma ingkang makripat |
tansah lêngur-lêngur nênggih |
wus kapanggih kalawan jatining Sukma ||

Jilid 12 - Kaca : 111

13. Wus dangu antaranira |
Pêlangi dènnira singir |
sinêsêg iramanira |
gumuruh trêbang swara tri |
ngandhêlong dèn-salahi |
suwuk salawat ping têlu |
bung-bung-bung sèlèh trêbang |
aso samya ngaring-aring |
sarwi kinèn ngalap nyanyamikanira ||

14. Sira Kae Adimuncar |

pangandikanira aris |
mêdhar rasaning wirayat |
nokiling Dalil lan Kadis |
mring Kae Arsèngbudi |
singgih yayi wontên kawruh |
turunning pamanggiyan |
satuhu-tahune yayi |
ing agêsang rasa wajib kinawruhan ||

15. Babipun kang nêm prakara |

kang dhingin cahya kang mijil |
ingkang saking awakira |
lir pendah êbun warnèki |
jroning (m)bun malèkati |
kadya mega paminipun |
anèng jroning malèkat |
puniku ujaring wardi |
wontên malih cahya mêdal saking lanang ||

16. Langkung kabagusanira |

kadya kikilat ingèksi |
nèng sajroning kajatmikan |
praptanira angêgèti |
lir gêlap swaranèki |
lesannira mijil latu |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 146 >

 kalawan netranira |
aywa pagêpokan yayi |
rêncanane pati yayi dèn-prayitna ||

17. Ping tri malih cahya mêdal |

ingkang wilis saking dhiri |
ana paksi kadya naga |
amibêr warnanya putih |
lir kuda lampahnèki |
yèn burak pangakunipun |
aywa yayi pracaya |
sami rêncananing pati |
kang kaèksan marga ingkang luwih sasar ||

18. Kaping pat kang katingalan |

jalma asigid awingit |
lir andaru mawa jwala |
pan sarwa luwih sinakti |
ywa pagêpokan yayi |
tunggal rêncananing lampus |
ping lima kang katingal |
pêpêtêng lwih anglimputi |
jroning pêtêng ana sarambut salêmbar ||

19. Wajib kang tyas sinuciyan |

kaping nêm cahya kang mijil |
kadi kayu anyêkakah |
kang nèng sorring oyot singgih |
sastra mualak yayi |
papasthèn dungkap ing ngriku |
yèku anaksèkêna |
lawan mubaraming Widdhi |
yèn wus pagut tuwin mualak mubaram ||

Jilid 12 - Kaca : 112

20. Yèku wajibing paningal |
wus sidik amanat tablig |
doh gidib kiyanat kikmat |
muslimi ênggon sawiji |
sampurnaning kadadin |
pratandha cihnaning ngriku |
wontên malih rinasa |
paran gyantaraga iki |
kang supadi pasrah ing raga sampurna ||

21. Masjid kang samar punika |

pajimataning pra wali |
pangucap kita sarengat |
tarekat pamyarsa-mami |
hakekat tingal-mami |
makripat pangambu-ningsun |
yayi lamun tan wruha |
ing pati kalawan urip |
pêrlu wruhing gêsang wajib wruh ing pêjah ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 147 >

22. Kang winusmaning Hyang Sukma |
pon Sukma dhawakirèki |
pundi sajatining Sukma |
kang ingupamakkên singgih |
kula kalawan Gusti |
ujare puniku jumbuh |
kula ingaran Sukma |
Suksma ingaran kulèki |
kadipundi yayi kajatèyanira ||

23. Ingkang tan lawan upama |

kang pasthi muntalèknèki |
Ki Cariksutra turira |
sumangga kakang Kiyai |
kewala ngong umiring |
mangsa lyanna kang pamangguh |
rêke kang padungkapan |
tan kenging rinêbat ing ngling |
bokmanawa lir caritaning dhadhalang ||

24. Yaksa nujuming alêngka |

duk paduta wre Maruti |
nginginte mring gêdhong taman |
papaumaning rasêksi |
lagya gunêm satra-di |
palêpasanirèng kawruh |
ing pati manggih swarga |
wus bipraya pra winêgig |
wontên ingkang salaya asalah sabda ||

25. Adhadhag saking jalaran |

pradondi arêbut yêkti |
samya wawan-wawan ujar |
ngugêm pakême pribadi |
kabangan liru pikir |
ditya bramantya toh martyu |
purwakanira gama |
rarasan gama mulya-di |
ngadu gama wêkasan ngadu gagaman ||

26. Têmah dadya pipisahan |

tuju wontên kang ngrarapih |
gumuyu Ki Adimuncar |
mangsa makatêna yayi |
sêtun benjang sakêdhik |
pedah ngancak budinipun |
(n)dadèkakkên graita |
muwuhi lêpasing kapti |
prayogi kang salaya mindhak utama ||

Jilid 12 - Kaca : 113

27. Kadi-punêndi anakmas |
Ke jêlèng Mangunarsèki |
mungguh lêlawêdanira |
ngèlmu rasa kang sajati |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 148 >

 patitising kadadin |
ing urip tumêkèng maut |
ingkang tanpa karana |
ibarat kewala mati |
kang sajati wus tan na ngaranni pêjah ||

28. Kewala ngalih panggènan |

basa kang punika singgih |
lêlèjême kajatèyan |
sira ngagêsang puniki |
Ki Sèh Mangunarsèki |
alono dènnira matur |
mangsa borong sumangga |
ing paduka amalimping |
rèhning ngèlmi rungsit tan kenging ginanal ||

29. Sasêngkêraning oliya |

rarasan roroning tunggil |
upami kasa bantala |
bumi ingaranan langit |
langit ngaranan bumi |
dene sangêt salang sêngguh |
wa-punika sumangga |
waspadèng wangsulaniki |
sajatine bumi punika akasa ||

30. Jatining langit pan kisma |

samanya kadi-punêndi |
lêlèjêming rasa sabda |
kang sinumpan ing Otadi |
kula kalawan Gusti |
botên wontên bèntênipun |
tan pae pinèkannya |
kajumbuhaning kajatin |
punika kang rinêmpit para nujêmba ||

31. Inginte dalu lan siyang |

pagute kawula Gusti |
rahipun Gusti tan kula |
tuwin tan kula Gusti |
yèn parêng andungkapi |
singgih kajumbuhanipun |
luluh kalihe purna |
brastha wus tan maujudi |
kula Gusti Jumnèng wus tan kawistara ||

32. Sinênêt anèng ing driya |

winangwang sajroning cêrmin |
paesan cahya jatmika |
ing makamilèn sajati |
kasucyaning sajati |
ahyan-sabitah ing ngriku |
lan ahyan karijiyah |
makatên sênêting urip |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 149 >

 lawan sasênêtaning pati punika ||

33. Ingkang ingupamakêna |

ngagêsang kalawan pati |
jumbuhing Gusti kawula |
kang urip sawiji pati |
pati sawiji urip |
urip kawruh patinipun |
pati kang manggih gêsang |
dadya tan kula tan Gusti |
inggih Gusti ya kula dhawakira ||

Jilid 12 - Kaca : 114

34. Waktu ing dina nalika |
jumaating para wali |
anèng ing jaman kanêngan |
amati sajroning urip |
uripe wujud pati |
pati patitising kalbu |
kabule kablotama |
karamat sihirèng Widdhi |
kang tan cambor kalawan ngamdi kawula ||

35. Wiji-wijining priyangga |

ring sira Pangeran jati |
kajatmikaning sanetya |
sasuta sasipta yêkti |
anging cêgah inangling |
anyatur wuwus kang uwus |
wiraos tanpa karya |
malah mandar antuk sêrik |
sabab bakal angèl datan kinawruhan ||

36. Wontên tambanging wirayat |

lid raosing Dalil Kadis |
Ywang Agung akarya swarga |
walmanna tupil pirdosi |
bil-jabul minannari |
pil willulli dalikaksu |
wa minannar welulla |
bil jabul janat pirdosi |
cinarita jroning swarga wontên swarga ||

37. Ananing swaga punika |

ing kijannara kajakim |
nênggih sajroning naraka |
pan wontên naraka malih |
singgih makotên ugi |
naraka kijab swarga kung |
tanasube kang swarga |
nèng jatining narakèki |
kang naraka anèng jatining sawarga ||

38. Wong kang sinung ahli swarga |

tawêkal sukur lêstari |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 150 >

 ngambah tirahing naraka |
ngêningkên tyas kang sak-sêrik |
têmah manjing swarga di |
makatên malih kang sinung |
kêkêl anèng naraka |
swarga katingal rumiyin |
bungah-bungah ngambah sumêngah bidêngah ||

39. Katêmbèn myat kaendahan |

mimilih ingkang dèn-(ng)gonni |
kaya-kaya tumuliya |
anèng sawarga kang adi |
de sampun dèn-lintangi |
têmah tibèng naraka gung |
samantên malih tekad |
tan wruh (m)bok angèling urip |
ing têkaburi pakewuh ginagampang ||

40. Mêmpêng mampang mumpung dira |

bahyane tan dèn-kawruhi |
marma kang para wus tama |
wrat angèl kang dipun-budi |
beda badan-kitèki |
kur kewala mara kalbu |
niyate tan tumêka |
marang marganing kadadin |
dadya datan nganjat padungkapanira ||

Jilid 12 - Kaca : 115

41. Naraka ingkang minangka |
cobaning Hyang Maha Sukci |
sintên sawijining kula |
tawêkal nangga prihatin |
papanasing kang dadi |
sor panasing agni murub |
tinumama ing manah |
manuh-munah anggêsêngi |
sukasukur mrih mati sajroning gêsang ||

42. Tan rasa wrating sarakat |

sudra papa ing ngapapin |
sakèhing panca-bancana |
tampêking panas tan pêrih |
lir pendah wonging dami |
dadya wos gya ginalêpung |
kèh babaring kadadyan |
tan mèmpêr warnaning nguni |
wus binedakakên ing Hyang Maha Mulya ||

43. Sabab wus têkèng kasidan |

(n)dungkap babaring kajatin |
tumêka ingkang sinêdya |
sacipta tan kaping kalih |
winusman ing Hyang Widdhi |
tan na tyas sak-sêrikipun |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 151 >

 wahyu bangsa oliya |
wiwinih asih ing Widdhi |
sakalangkung asru subrataning Sukma ||

44. Lagyèng tadhah rajah tamah |

ngênirkên salir donyèki |
tan ana kang winikalpa |
singsal pingiling kal mingsil |
ingkang makatên ugi |
abangsa gomulralimun(?) |
wus man ing jalmotama |
papa cipta rahmat-jati |
tan kacambor lyan ing Hyang Kang Maha Mulya ||

45. Sira Ki Sèh Adimuncar |

myarsa sabda rasa rêmpit |
winêdhar ring kajatèyan |
-nira kang ngèlmu ginaib |
sasurasaning ngèlmi |
sadaya tanggaping kalbu |
asukur suka rêna |
marang Sèh Mangunarsèki |
Adimuncar ngrasa kasoran ing driya ||

46. Pupuji angalêmbana |

kawruh wus ambêg Otadi |
taruna ing ambêk-tuwa |
datan mangang ing pandalih |
wau wancining ratri |
sêdhêng wus anggagat bangun |
Kae Sèh Adimuncar |
alon ngandika mring rabi |
lah wus sira rubiyah ngukus-ngukusa ||

47. Karya nadhah sèsèmèkan |

mupung sih awaling enjing |
kang garwa matur sandika |
bêbêthak karya sasaji |
anganor angling malih |
maring Sèh Mangunarsèku |
Kae jêbèng sumangga |
sami awêktu mring masjid |
mupung maksih awal utama sêmbahyang ||

Jilid 12 - Kaca : 116

48. Dhangan ingkang ingancaran |
kang pra tamu jalu èstri |
samya mijil mring pahèran |
wusnya dènnira susuci |
malbèng masjid gêng sami |
ing wêktu salat Subuh |
Mangunarsa ngancaran |
majêng kinèn angimami |
Mangunarsa mangarsa ngimami salat ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 152 >

49. Aniyat usalinira |
eklas tyas tibaning takbir |
nyamlêng pangagêngannira |
pendah gong tinabuh muni |
jênggunge tan sarênti |
parêng lan panabuhipun |
unine tan katingal |
srining uni tan kakalih |
panglêpasing munya sru panglamat sirna ||

50. Wus andadèkkên niyat |

kasdu takrulira takyin |
patitis tibaning ikram |
mirit munajat tubadil |
ing ênêngira êning |
munggah kajatèyanipun |
angucap tanpa lesan |
gumanti tanpa milihi |
tarki wus tanajul wajah lan istitah ||

51. Langkung pasèkat kir'atnya |

sawusing Patekahnèki |
wacan Surat Idaja-a |
dêg rêkangat ingkang akir |
[---] |
sawusing Patekahipun |
wawacan surat Kasar |
adêge wus dèn-Kunuti |
têkèng tahyat akir salam nulya bakda ||

52. Laju pupujiyanira |

adikir suhuling Widdhi |
anumpa donga utama |
amine dipun-nasibi |
purna bakda anuli |
sasalaman sadaya wus |
santri mudhun bubaran |
saking masjid jalu èstri |
Kae Adimuncar ngling mring santrinira ||

53. Hèh Samurca amundhuta |

sugata sarapan enjing |
iya maring nyainira |
kang liningan mentar aglis |
mundhut sêkul sasaji |
Nikèn rubiyah agupuh |
anuduh pawongira |
kerit rampadan mangarsi |
wus tinata sangkêp ulame mawarna ||

54. Ki Adimuncar ris nabda |

suwawi ngriku awijik |
sasarap mumpung aenjang |
ingkang ngacaranan gipih |
(n)dan lêkas samya bukti |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 153 >

 panadhahira pakantuk |
antara dangunira |
anutug kang samya bukti |
aluwaran ambêngira cinarikan ||

Jilid 12 - Kaca : 117

55. Sinungkên pamburinira |
pinarucah wus waradin |
sadaya tan ana kurang |
gêng alit jalu lan èstri |
wusnya dènnira bukti |
Ki Adimuncar amuwus |
marang ing garwanira |
sira dèn-abêcik kari |
ngong tan kêna binastu enggal lawasnya ||

56. Aywowah kêndhurinira |

Jumuwahane mring masjid |
santri myang magêrsarinya |
pardinên salat mring masjid |
ing waktu aywa kongsi |
muadah Jumungahipun |
garwa matur sandika |
Adimuncar angling malih |
yayi Arundarsa lah sira mèluwa ||

57. Iya ing salakuningwang |

maring ing Wanamartèki |
titinjo kang Arundaya |
Kae Bayi Panurtèki |
ngong tan anggawa santri |
amung si Samurca iku |
kang rayi aturira |
inggih tan lênggana kami |
Kae Adimuncar malih angandika ||

58. Lah Ke yayi Arsèngdriya |

sêdhênge mupung sih ratri |
umangkat mahawèng marga |
sadaya umatur aris |
singgih langkung utami |
ing karsa tumuntênipun |
sukur Alkamdulilah |
paduka karsa lumaris |
samadaya suka nut sukuring lampah ||

703 Pangkur
1. Yata Kae Adimuncar |
angandika lah ya wus payo yayi |
umangkat mupung êsuk |
amrih ayêming lampah |
(n)dan umangkat saking pêlungguhanipun |
maksih rêm-rêm saput lêmah |
bakda Subuh dènnya laris ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 154 >

2. Tumurun nut padhadhahan |
mijil saking padhukuhanirèki |
gumrah swaraning kang sawung |
wancining mudhun sata |
anjog palêmparan sasabinahipun |
nabrang lèpèn Pajambanan |
nètèr iringing palêstrin ||

3. Sira Kae Adimuncar |

Arundarsa lawan Ki Arsèngbudi |
miwah Ki Cariklsutrèku |
Kae Sèh Malangkarsa |
Ki Sèh Mangunarsa Anggungrimangipun |
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
Piturun Parimintèki ||

4. Sèh Modang myang pra waela |

Ni Turida lan Nikèn Rarasati |
Rancangkapti malihipun |
Palangi lan Wilapa |
Ni Cênthini miwah para santrinipun |
Ki Monthèl lan Basariman |
Samurca Sêtradrêmèki ||

5 (Sêrap surya sami wontên ing têlênging Wanakakas)

Sadintên muput sami lumampah, namung kèndhêg salat Luhur tuwin Ngasar
sarta dhahar. Sêrap surya sami wontên ing têlênging Wanakakas ingkang kadi
taman asri, mila lajêng sami salat Mahrib sarta lêrêm ing ngriku. Dumadakan
wontên tiyang kalihdasa sami dhatêng, nêmbung tumut sipêng ing ngriku,
katulak mêksa botên purun, malah sami ngaturakên woh-wohan mawarni-
warni. Dalunipun sami rêratiban, dhikir suhul ngantos sami dhawah kantaka
botên kantênan alang ujuripun. Nalika Ki Monthèl nglilir, sumêrap ing kiwa-
têngênipun sima tilêm sêsênggoran. Sima kagèt sami lumajar. Punika sima
gadhungan kadadosanipun têtiyang ingkang sami nunut papan lan asung woh-
wohan. Bakda Subuh rombongan mangkat malih, mêdal wana sacêlaking
dhusun Kêplêng. Ing wanci lingsir surya ngancik têlênging Wanasaba, sami
lèrèn salat Mahrib dumugi Ngisa. Gagat bangun mangkat malih ngancik
laladan Wanamarta. Kapanggih Ki Nuripin ingkang panuju wontên ing
têgalan. Ki Nuripin lumajar wêwartos dhatêng rabinipun, nanging bingung
anggènipun badhe nyugata. Wêkasan kabiyantu dening tangga-têpalihipun.
Sasampunipun salat lajêng kêmbul dhahar ing pandhapi. Bakda Subuh Ki
Nuripin atur priksa dhatêng Wanamarta.
II. Ing krajan Wanamarta Ki Bayi Panurta gêrah dipun-tênggani Ni Malarsih,
sampun katingal badhe waluya. Jayèngrêsmi, Jayèngraga dalah rombongan
dhatêng adamêl rênaning panggalihipun Ki Bayi kakung putri dalah para
kulawarga. Pasugatan andilir. Para tamu kapondhokakên ing griyanipun para
sadhèrèk, namung Sèh Mangunarsa kapapanakên ing tajug. Dalu kataman
Kur'an. Enjing bibar sarapan sami bawa-raos ngèlmi. Sèh Amongraga rawuh
sakalihan kadhèrèkakên murid Ki Ragasmara, paring piwulang bab purnaning
panêmbah lan sanès-sanèsipun. Wêkasan para tamu sami mantuk kanthi
babêktan kathah.
Ki Bayi gêrah katêngga garwa lan para kadang-warga. Sampun katingal
sakeca sasampunipun dhahar rujak. Dumadakan Ki Nuripin sowan ngirid para
putra lan tamu, andadosakên rênaning panggalihipun Ki Bayi sakalihan. Para
tamu kapondhokakên ing griyanipun kadang-warga, namung Sèh Mangunarsa

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 155 >

 ingkang kapapanakên ing tajug. Pasugatan ambanyumili, lajêng kêndhuri.
Sontên kêmpal ing pandhapi sami ngaos kasambêt kataman Kur'an,
kalajêngakên bawaraos ngèlmi. Ki Bayi kapengin kapanggih Sèh Amongraga,
makatên ugi sadaya para tamunipun. Sagêd kalêksanan, Sèh Amongraga
rawuh sakalihan kadhèrèkakên Ragasmara, paring piwulang bab jatining
gêsang, ananing Pangeran, dununging kawula Gusti, jatining sêmbah lan
Sukma ingkang kathah pralambinipun. Gagat enjing sami salat Subuh. Sèh
Amongraga sapandhèrèk wangsul dhatêng kaênêngan. Sasampunipun
sarapan, para tamu pamit wangsul, kaparingan sangu babêktan kathah.
Kaca 118 – 255.

Jilid 12 - Kaca : 118

694 Dhandhanggula
5. Santri Putih Imansêca |
Jatingarang sadaya kang lumaris |
dadya salawe puniku |
sri swaraning ngenjingan |
paksi baranjangan manyar munya luhur |
cingcingguling cuwiyunan |
dhèdhècu lawan srigunting ||

6. Cacangak gagak lan êngkak |

bango-buthak cabak lan tuhu kolik |
pêrkutut putêr drêkuku |
pêtuking sawatara |
jagigèran munggèng sawining patalun |
sringing jangkrik-bêring jongkang |
mrak manguwuh nyangungongi ||

7. Lir tatanya parannira |

baya marang ngêndi ingkang pinurih |
kêlayu mring dhayohipun |
iku kang padha mentar |
asih têmên mring mitrane Kae Guru |
lir tunggil sayayahrena |
gêmak wêlung lir nauri ||

8. Lah ya iku wruhanira |

marang Wanamarta Wirasabèki |
saking drêngira wulangun |
brata subratèng mitra |
lawan Kae Guru Bayi Panurtèku |
tumuturing sutanira |
Jayèngrêsmi Jayèngragi ||

9. Kang mêntas andon lalana |

matiraga anrang sucining kapti |
lawase mung limang ungsum |
midik nèng Wanantaka |
mangkya samya lan rabinira yun mantuk |
mring karajan Wanamarta |
wulanguning sudarmèki ||

10. Marma iku pra ngulama |

samya tumut saking gêng trêsnanèki |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 156 >

 blêg-tupuk lir nambung wuwus |
lah yan-yanane uga |
yèn lawasa dènnya tinjo iya patut |
saking sih siniyanira |
lan Ke Bayi Panurtèki ||

11. Kadya mangkana isthanya |

yata ingkang samya mahawèng margi |
napak pagalênganipun |
lumintang pasabinan |
nganjat ara-ara palunguranipun |
wijiling Hyang Andakara |
muryani sèsining bumi ||

12. Wus lêpas ing lampahira |

manjing wana tumuruning jurang trêbis |
parang rong curi aparung |
sumêngkèng pagênêngan |
pakêtêban ing wrêksa gung wana sêpuh |
têpung têpang pagêrotan |
ambêngak sru swaranyanjrit ||

Jilid 12 - Kaca : 119

13. Barung sumraking cêmara |
myang kriciking wuluh mring ori anggrit |
ingan wuwang angalurung |
grêng gênging wanawasa |
ron kapusus ing braja sru kumarutuk |
pang sêmpal kaprapal singsal |
sakol-êkol tibèng siti ||

14. Kumrutuk lir tinutuhan |

kwèh sabawanira jroning wanadri |
sato kewan kèh kadulu |
jajawi singandaka |
kidang kancil manjangan maesandanu |
uwa-uwa warangutan |
ana mong malayu wingwrin ||

15. Madal pang rêbut tuntungan |

nêbas milar ngalih panggonan mêncit |
wau ta ingkang lumaku |
sakenjing anrang lampah |
lingsir surya wus pidak-ro wancinipun |
anon tirta ing lwah jurang |
lumirap kadulu wêning ||

16. Kasongan lêmpènging jurang |

kinayoman karoya lan sulastri |
miwah wrêksa rêjasa gung |
alon asri kawuryan |
kadya amêmengin raryyan kang lumaku |
supadi mari katoran |
rêrêp ulah pangabêkti ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 157 >

17. Kapadhan sasmitanira |
kang lumampah sumêdya raryyan sami |
parlu dènnya amrih waktu |
angampiri talaga |
pinujune pitulung amanggih ranu |
samya tumurun ing lêbak |
prapta amahèr-astuti ||

18. Mimilih (ng)gyan kang malatar |

anèng sela kumalasa miranti |
wusira mèt toya wulu |
nulya ngangkat sêmbahyang |
pra waela ambabar mukênanipun |
amakmum marang ing priya |
Mangunarsa angimami ||

19. Wus antara dènnya salat |

bakda Luhur paragat dènnya bêkti |
sasalaman sadayèku |
ngasokkên angganira |
santri ngudhar-udhar pagendhonganipun |
sêkul ulam nyanyamikan |
sinaosakên nèng ngarsi ||

20. Pra priya lan pra waela |

ingancaran samya akêmbul bukti |
toyèng kalkun wus nèng ngayun |
sarêng dènnira dhahar |
wus antara nutug tan pati pakantuk |
luwaran gya cinarikan |
sinungakên ing pamburi ||

Jilid 12 - Kaca : 120

21. Warata tan ana kurang |
nutug tuwuk pra santri dènnya bukti |
ênting sadayanira wus |
miwah nyamikanira |
samya ngalap jalwèstri sasênêngipun |
rêrêm dènnira araryyan |
Ki Adimuncar ngling aris ||

22. Inggih yayi Arsèngdriya |

ngaralipun kawulaning Hyang Widdhi |
wong malbèng jroning wana gung |
prabeda wong nèng wisma |
apan dudu kaote tikêl sapuluh |
nèng wana nir kawanènnya |
nang wisma tan mutawatir ||

23. Punapi ingkang amawa |

de tan beda siyang ratri sayêkti |
miwah padhang pêtêngipun |
mêlèk netra pan sama |
mung gêrah lan atis tan na bedanipun |
puniku kadi punapa |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 158 >

 Ki Arsèngbudi ngling aris ||

24. Wadhaganipun kewala |

dènnira jrih nèng sajroning wanadri |
sabab pisah jinisipun |
lamun ta pribadiya |
ing saênggonnipun tyasira tan purun |
beda kang parêk lan rowang |
tyas suka tan mutawatir ||

25. Punapinggih wus mukayan |

nakmas Kae jêbèng Mangunarsèki |
paran (ng)gih makatênipun |
Mangunarsa ris nabda |
kadi-kadi lêrês ngling paduka ngumum |
nging ngumuming wong jaman ngam |
yèn tan rinaosing ngèlmi ||

26. Kang jaman jalma utama |

datan ayun parêk maring sasami |
tyasira langkung tan sukur |
cipta jrih myating kathah |
lamun kawistarèng janma datan kudu |
kang dadya pirênanira |
mimisah ngungsèkkên dhiri ||

27. Datan amiliya papan |

ing saênggon-ênggonnira pribadi |
suka sukuring asamun |
sunaring pribadinya |
ngudi-udi mring lawan piyambakipun |
muhung ing sira Pangeran |
subrangta amati-ragi ||

28. Mati sajroning agêsang |

apan lumuh kasaksèn ing sasami |
singgih janma kang puniku |
susunguting oliya |
sênêt anèng kaelokan jatinipun |
kang winusman ing Hyang Sukma |
wiji pinijiyèng Widdhi ||

Jilid 12 - Kaca : 121

29. Bènèh luwèh kèhing titah |
kang puniku sêmune wong kang siji |
mumuji priyangganipun |
mangeran ing dhawaknya |
tan angloro Pangeran pandêlêngipun |
makatên lêlèjêmira |
pangandikane (n)Jêng Kyai ||

30. Gumuyu Ki Adimuncar |

nora majas sumurupaning angling |
nak jêbèng Mangunarsèku |
wus winahyu ing sabda |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 159 >

 ing sasmita tan inang pasêmonipun |
bisa wèh waluyaning tyas |
tan mumucung ing sasami ||

704 Pocung
1. Ingkang sinung wuwus Sèh Mangunarsèku |
tumungkul nor sabda |
botên makatên kiyai |
amung rèhning nambung samya raraosan ||

2. Yêktosipun cêgah makatên anggunggung |

nangèkkên bêdêngah |
takabur anggêmpur yêkti |
datan misil anggêgêmpalkên tyas tama ||

3. Pan gumuyu Kyadimuncar sarya muwus |

jêbèng kasinggihan |
kang kadya dera ingangling |
manira sring katêgor kanoran driya ||

4. Sakalangkung sukur manira ing kalbu |

malih angandika |
suwawi sami lumaris |
sampun sêdhêng raryyan ngasokakên lampah ||

5. Sadaya wus rumojong ing karsanipun |

(n)dan sami umangkat |
waela ngawirya santri |
manjat nètèr iringe calangap jurang ||

6. Lon lumaku têkèng irahing lulungur |

marwèng palêngkèhan |
munggah tumurun linaris |
lêbak pundhung sinrang myang marga kang lêmpar ||

6 (lêlampahanipun Ki Jatiswara lêlana saking nagari Cêmpa)

III. Kacariyos lêlampahanipun Ki Jatiswara lêlana saking nagari Cêmpa
ngajawi, pinanggih Sèh Amongraga sapandhèrèkipun. Jatiswara bantah
kalihan Ni Selabrangti bab Islam lan kapir, sarta bab napi lan isbat. Gêntos
Jatiswara lêlawanan kalihan Ragasmara, nakèkakên asal-usulipun Jatiswara,
winangsulan anaking sagawon, Amongraga numpangi, anaking asu bêlang.
Jatiswara lajêng mêsat sarta sumbar supados dipun-tututi, mila niyat nyobi
kasêktènipun Sèh Amongraga, nanging tansah kawon, wêkasan oncat
nglajêngakên anggènipun lêlana.
Ki Jatiswara ingkang brangti ing Hyang Widhi lêlana saking tanah Cêmpa
ngajawi, angsal wangsit supados kapanggih Sèh Amongraga. Sagêd
kapanggih, pitakèn bab ngèlmu, dipunladosi dening Ni Selabrangti, inggih
punika bab Islam lan kapir, tuwin napi lan isbat. Gêntos Ki Ragasmara
nakèkakên asal usulipun, Ki Jatiswara ngakên anaking sagawon, lajêng Sèh
Amongraga numpangi, anaking asu bêlang. Ki Jatiswara lajêng mêsat kapurih
nututi lampahipun. Niyatipun nyobi kasêktènipun Sèh Amongraga. Ki
Jatiswara ngambah gêgana, Sèh Amongraga ngrumiyini wontên ing
satêngahing mêndhung, Jatiswara dados samodra, Amongraga sampun
numpak baita kalihan pandhèrèkipun. Samodra kadadosanipun Jatiswara
kaingsêp dening latu ingkang mêdal saking angganipun Sèh Amongraga.

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 160 >

 Jatiswara dados barat, Amongraga pinanah supados tumuli ical, lan sanalika
wontên rêdi ing ngarsanipun. Sèh Amongraga sapandhèrèkipun lajêng
dumunung ing guwaning rêdi wau. Ki Jatiswara nyipta sawêr sakalangkung
agêng, dipun-anciki Sèh Amongraga botên sagêd polah. Wêkasan Ki
Jatiswara lajêng ngoncati, mêsat nglajêngakên anggènipun lêlana.
Kaca 256 – 263.

Jilid 12 - Kaca : 122

7. Lampahipun anusup galagah rayung |
pangalang-alangan |
lêpas dènnira lumaris |
tan arsa so andarung onjotanira ||

8. Wancinipun kang surya wus pidak pitu |

(n)dungkap waktu Ngasar |
anitik tan ana bêlik |
samya ngulat-ulat toya turut marga ||

9. Maksih laju têrkadhang dènnya lumaku |

kèh papagannira |
ing wong dagang lan priyayi |
wong ngèbèr myang Kalang-odhèg gêgilingan ||

10. Cènangipun tinabuh pating carênung |

gêndhinge Kêcomang |
kalange lanang nyindhèni |
mêlang-mêlung aba marong aku lena ||

11. Mèsêm dulu Jayèngraga duk andulu |

kalang kang cènangan |
anèng nginggilinganèki |
asasmita marang Kae Cariksutra ||

12. Tampèng sêmu Ki Cariksutra gumuyu |

ngling sarwi lumampah |
nimpangi kalang anggili |
(ng)gih punika adate Kalang-odhègan ||

13. Bonange mung papat wong ro kang anabuh |

sawontêne nêmbang |
kang anèng ngriku anggiling |
kathah kêdhik sadayanya dhudhan-dhudhan ||

14. Bojonipun pan tinilar anèng dhusun |

anênggani gaga |
têgal pasabinannèki |
dènnya panèn anêbas siti irêngan ||

15. Kang saungsum kalih ungsum tigang ungsum |

sêmangsaning jênar |
pantune dipun-purugi |
apapanèn ngiras marang bojonira ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 161 >

16. Yèn na payu nguyangakên parinipun |
bojone tinilar |
wênèyan kewala pari |
lamun anak-anak amêdali lanang ||

17. Lamun sampun agêng bobocahanipun |

binêkta bapaknya |
odhèg marang pundi-pundi |
sadarbèknya sinimpên anèng odhègan ||

Jilid 12 - Kaca : 123

18. Lamun sunu pawèstri tan pinilalu |
sinungkên byangira |
bapake tan andarbèni |
èstri mèlu biyung lanang mèlu bapa ||

19. Pan wus ungkur-ungkuran ingkang lumaku |

mangkana dangunya |
dènnirojar turut margi |
Jayèngraga inggih-inggih aturira ||

20. Lampahipun sarwi ngulat-ulat ranu |

nulya manggih toya |
kalya lit ilinya wêning |
kali Garêswangkit têlêng wana Kamal ||

21. Gya tumurun nabrang kali watês dhêngkul |

raryyan patètèran |
kang simpar kumlasa radin |
dènnya samya mrih sêmbahyang waktu Ngasar ||

22. Mèt toyastu kadas wus sadayanipun |

amimilih papan |
pasimparan kang asuci |
wusnya manggya nulya samya salat Ngasar ||

23. Ngangkat parlu andadèkkên niyatipun |

purnaning panêmbah |
Ke Adimuncar ngimami |
wus antara tartib tumaninahira ||

24. Akiripun tahyat asalam bakda wus |

sampurna salirnya |
pupuji myang donga dhikir |
nulya samya sêsalaman sadayanya ||

25. Èstri julu ngasokkên angganya rupuh |

kang para waela |
pêpêtêk pada pribadi |
ingkang lagya udud miwah amumucang ||

26. Alon muwus Ki Adimuncar tannya rum |

marang santrinira |
hèh Samurca alas iki |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 162 >

 apa iya siwêre têlênge Kamal ||

27. Santrinipun umatur inggih puniku |

pan ing wana Kamal |
watêse lèpèn punika |
sapangalèr sapangetan wana Kamal ||

28. Têlêngipun pan inggih ngajêng punika |

wasta wana Kakas |
mila ing lampah puniki |
kêdhik ragi kalajêng mring pangalapan ||

29. Lêrêsipun animpang ing ngriku wau |

wrêksa sol ngrêbatang |
nimpang ngetan (n)jog Panjaring |
nadyan gênêng botên acakêt padesan ||

30. Lamun wangsul sampun têbih kang kêbanjur |

Kyadimuncar mojar |
kang ora-ora dèra-ngling |
lah ora wus ya marga kiye kewala ||

Jilid 12 - Kaca : 124

31. Puluh-puluh thithik katanggungan laku |
kadalon nèng wana |
tan ana dhukuh kaèksi |
wus bêgjane kudu kadalon nèng wana ||

32. Malih muwus mring para ri putranipun |

yayi Arsèngdriya |
kadi-punêndi puniki |
rèhning wanci surya wus ngakiring Ngasar ||

33. Paran laju punapa kèndêla dalu |

nèng ngriki kewala |
kang masthi amanggih warih |
yèn lajuwa manawa tan ana toya ||

34. Karya wulu yèn pot Mahrib Ngisanipun |

Arsèngbudi turnya |
lêrês karsanta kiyai |
wa-samantên ing ngriku rêmbaging kathah ||

35. Nambung wuwus sira Ki Cariksutrèku |

kula nut sumangga |
laju nadyan kèndêl ngriki |
Kae Malangkarsa nambungi wacana ||

36. Lêrêsipun kang dadya ing karsanipun |

Ki Sèh Mangunarsa |
sinasmitan angling aris |
lamun parêng ing karsa laju lumampah ||

37. Prandenipun maksih siyang wancinipun |

lamun wontên papan |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 163 >

 ingkang amênggêr sakêdhik |
ngaulatan yèn ta amanggiha toya ||

38. Duk myarsa tur Ki Adimuncar lingnya rum |

rumojonging putra |
lah ênggèh têka priyogi |
lah suwawi sapakantuking lumampah ||

39. Nulya laju manjat papèrènganipun |

pagrênganing wana |
ing Kamal ingkang awingit |
Selakakas tatêlênge wana Kamal ||

40. Anut lungur ngancas pamênggêranipun |

wrêksa yom angayang |
trênggulung jambon kusambi |
pilang laban maromangir katimaha ||

41. Waru sênu sengon plasa walikukun |

pagrumbulan wana |
pakêtêban langkung wêrit |
wrêksa gung grêng tan mobah dening maruta ||

42. Lampahipun têkèng patêlênganipun |

wana Salakakas |
angkêre amartandhani |
mawa ganda langkung rum amrik angambar ||

Jilid 12 - Kaca : 125

43. Yata wau lampahe amanggih ranu |
lir arga patapan |
sangkêp lir sinari-sari |
kayu uni andong-bang patramênggala ||

44. Cêpaka-ndul argulo mêlathi mênur |

bakung puspanyidra |
kumuning lan nagasari |
anggrèk-wulan sikatan pacar-we noja ||

45. Kalak gadhung kang suka angsana tanjung |

pakucuran tirta |
bêbêngane binotrawi |
dening sela rimbag kosok pan pinrada ||

46. Lining ranu lumawan mring sor sumêmbur |

nranging pandhan rangkang |
andhodhèng pudhak sisili |
ngèngêl kêngêl kadya dyah kèsisan sinjang ||

47. Kang maênu laju tumama ing ngriku |

Kamal Calakakas |
puniku sajatinèki |
pangrasa-manira Dwija Kiliraja ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 164 >

48. Kadang sêpuh-ira Prabu Kêlatbau |
sang Pandhita-rara |
nèng Wanantaka mimidik |
ing mangkya wus nèluman tan kawistara ||

49. Kang atunggu tilas panambutanipun |

patarukan dadya |
pakêkêsaning mong sami |
ing satêlêng kêndhênge tan kambah janma ||

50. Kang mahahyun prapta titirah ing Pandhung |

non sela lirang bang |
raryyan samya tata linggih |
wanci suryandhap tumuntung ing purwarga ||

51. Samya ngungun mulat parèrèyanipun |

langkung sri kawuryan |
sari sarya-njrah ing siti |
amrikira raras rinêsmèn maruta ||

52. Linging kalbu Ki Adimuncar angungun |

dènnya myat pataman |
anèng madyaning wanadri |
mangsa ra-a iya jêbèng Mangunarsa ||

53. Wijilipun mangunah kèlokanipun |

karya pangrasaman |
tustha papaning ngabêkti |
ingkang sela gilang sumayana rêta ||

54. Sri dinulu babanjaran sarwa santun |

pranyata wus bisa |
ngatokkên pangunahnèki |
lêlewane janma tama kang minulya ||

Jilid 12 - Kaca : 126

55. Yata wau ing wanci Hyang Surya surup |
anggraning ngancala |
layunging arka nirati |
ing akasa asilak ujwala jênar ||

56. Tan adangu wontên jalma prapti ngriku |

jalwèstri akathah |
limangpuluh winitawis |
tan (ng)gagawa kabèh alêgèh kewala ||

57. Samya matur marang ingkang samya rawuh |

kawula punika |
andhèrèk sipêng ing ngriki |
lan sadaya inggih sabatèh kewala ||

58. Amlas-ayun tumut nukêri sadalu |

Kae Adimuncar |
nauri manira iki |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 165 >

 wong anamar wontên ing satêngah wana ||

59. Sira kudu mèlu anginêp (ng)gyaningsun |

wong padha nèng wana |
aywa gawe mutawatir |
ngalumpuka sabatèhira priyangga ||

60. Alon matur ngangkah punapa sadalu |

Monthèl nambung ujar |
sampun (n)dika ngudi-udi |
tan prayoga momor-sambu anèng têba ||

61. Yèn ngrikayun nginêp (ng)gih kewala ngriku |

sadhengah ajêmbar |
aywa wor saênggèn ngriki |
Ki Sèh Mangunarsa alon angandika ||

62. Aywa sêndhu sira Monthèl mring wong kudu |

awor panginêpan |
wong padha sêdya basuki |
lagi sihe padha krana Lah kewala ||

63. Samya sukur sadaya tan walang-kalbu |

jatine kang prapta |
samya gadhungan wanadri |
sima mulih marang pakêkêsannira ||

64. Sira wau Ki Adimuncar amuwus |

lah suwawi marang |
pahèran mèt toyastuti |
sêdhêng waktu Mahrib utama kang awal ||

65. Sadaya wus maring patirtan awulu |

myang para waela |
wusira samya susuci |
amimilih papan kang sami asimpar ||

66. Anèng watu wangsul sadayanira wus |

mring (ng)gyan kumalasa |
samya mrih waktu Mahêrib |
trap makêna ambabar sêbe musêla ||

67. Ngangkat waktu sunat sadayanira wus |

Ki Sèh Mangunarsa |
cinaran majêng ngimami |
tan lênggana tamat ngangkat parlunira ||

Jilid 12 - Kaca : 127

68. Kasdu takrul takyin wus kamot ing kalbu |
anjênêngkên niyat |
ikram mikrat munajati |
tubadile gumanti jênênging salat ||

69. Ucapipun wus munggah jênênging kalbu |

plênging padungkapan |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 166 >

 lapal Allahu mring takbir |
lir sêblaking pat-upating pècutira ||

70. Tan kadulu duk munya jêthoting pêcut |

wawangsulanira |
tanajul marang ing tarki |
tan pinangka tanpa (ng)gyan purnaning niyat ||

71. Mung mulya gung kewala kanênganipun |

ing dalêm antara |
wajah ittitahirèki |
wawacane sawuse Patekahira ||

72. Kulya-ayu ing rakangat awalipun |

akiring rêkangat |
sawusiing Patekahnèki |
surat Idaja-a nasrul kang winaca ||

73. Apan uwus tahyat awal akiripun |

tartib tumaminah |
asalam bakda pupuji |
dikir mansud têlung tasbèh maca donga ||

74. Wusnya ngumum Surat Bakdiyatanipun |

laju Wabinira |
nêm rêkangat tri salami |
wus paragat wêktu Mahrib têkèng Ngisa ||

75. Ajujunun-nakên ing salsilahipun |

purna liring sunat |
salawat salaman sami |
warata wus samya tata palungguhan ||

76. Lingira rum Ngi Muncar mring santrinipun |

lah akono padha |
angagar gaweya gêni |
kang liningan gupuh agawe padhiyan ||

77. Urub-urub myang kang ngipil-ipil kayu |

karya patotoran |
padhange gêni andadi |
Monthèl angling owêl nora ambêbakar ||

78. Yata gugup jalma kang amomor wau |

jalwèstri mangarsa |
ngaturkên nyamikan sami |
wohing pala-gumantung pêndhêm kasimpar ||

79. Pisang suluh nangka lan katela jagung |

myang timun sêmangka |
talês kimpul wi gêmbili |
bêndha dhuwêt kêtos katès manggis duryan ||

Jilid 12 - Kaca : 128

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 167 >

80. Aturipun kawula naoskên punjung |
nyanyamikan wana |
sawontênipun supadi |
rêrêmipun mêntas katoran lumampah ||

81. Nèng wana gung tan sagêd naoskên sêkul |

tuwin lam-ulaman |
paduka tan manggih bukti |
aming lothung-lothung pala sumapala ||

82. Mèsêm (n)dulu Ki Adimuncar angungun |

jalma ingkang samya |
ngaturkên nyamikanèki |
asasmita samya pagut sukèng nala ||

83. Linging kalbu yèn tan nyana wong puniku |

abisa sidhêkah |
nyamikan kathah di-adi |
giri-lusi janma tan kêna ingina ||

84. Alon muwus ênggèh kisanak kalangkung |

apanrimaningwang |
miwah sadayanya sami |
kabèh sanak sung sidhêkah nyanyamikan ||

85. Matur nuwun ingkang liningan sadarum |

malih angandika |
mring santri kinèn nampani |
gya tinampan sinaoskên nèng ngarsa ||

86. Sadaya wus ingajangan godhong sêmpu |

kang nangka binukak |
myang duryan dipun-jujuring |
kang kapala-pêndhêm samya binênêman ||

87. Pisang suluh kang matêng-wit anèng ngayun |

miwah gêgawannya |
pribadi kang salong misih |
juwadah lan dhèndhèng gêpuk babakaran ||

88. Jênang gêndul gêmblong ginodhong nèng ayun |

Kae Adimuncar |
nyarakkên nyamikannêki |
lah suwawi krana Lah rijêki Allah ||

89. Pawèhipun kisanak kang wowor-sambu |

gupuh kang liningan |
angalap sasênêngnèki |
pra waela miwah kang para ngawirya ||

90. Sakalangkung pikantuk panadhahipun |

amirasèng rasa |
wusira anutug bukti |
sinungakên warata pra santrinira ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 168 >

 Jilid 12 - Kaca : 129
91. Atuturuh tuwin nginum we ing kalkun |
Kae Adimuncar |
pangandikanira aris |
pênêdipun kanthi pupuji ing Sukma ||

705 Kinanthi
1. Ing wanci wus têngah dalu |
samyarsa rahab raratib |
makam sahsilah sabaryah |
guyêr barjah nakisbandi |
suhul jalalah karijah |
tubamah kèbri ripangi ||

2. Anjununakên pandulu |
wirit mujarating dikir |
sira Ki Sèh Mangunarsa |
kang angimami rawatib |
makmum kang para pituwa |
tuwin pra waela sami ||

3. Santri murid tan na kantun |

makmuming gurunirèki |
wus ratib masmangal kusna |
nulya trap salsilah dikir |
nanjihkên mutanakirah |
kang sanad kalimah kalih ||

4. Nêbut asmaning Hyang Agung |

lailaha ilalahi |
kalawan panarikira |
ubêding isbat tanapi |
nganjating mutawasitah |
wahdah lan sarikallahi ||

5. (n)Dan ilalah ilalahu |

kalawan tanajul tarki |
nungkapi muka-awiyah |
sahidna ngala anpusik |
tuhu-tuhu suhulira |
guyêr Alah Alah tuwin ||

6. Huallah lawan Allahu |

la la la la i i i i |
haha huhu i i a a |
u u i a lulu lili |
kalimah sahadat insan |
latiping salat sajati ||

7. Taspundi kanênganipun |
wus tahaim ismungalim |
ngalamat kang manjing mêdal |
kêsoting napasirèki |
panukmaning munasika |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 169 >

 anungge ing Sukma jati ||

8. Lahêng paguting pandulu |

lawan panukmaning uni |
woring sih junun istijla |
pajumbuhaning kajatin |
kajatmikaning panunggal |
lêsning kapurbaning Widdhi ||

9. Sanalikanira wau |
dènnira awirit dhikir |
sang Kae Sèh Mangunarsa |
Adimuncar Arsèngbudi |
Cariksutra Malangkarsa |
Anggungrimang Jayèngrêsmi ||

Jilid 12 - Kaca : 130

10. Kalawan Jayèngragèku |
Ni waela Rancangkapti |
Turida lan Rarassatya |
sawêlas wadon Cênthini |
pyuhing tyas panakul-pana |
anggulinting lir kayya king ||

11. Akantu saujuripun |

ingkang amumupit wirit |
datan ana amastara |
samya sumungku pribadi |
pra santri lan kulawarga |
lalaju lajon aguling ||

12. Saking pasungkêmanipun |

wênèh kang banjur angagir |
sarwi angorok sênggoran |
nutupi aripirèki |
ngawirya lan pra waela |
kang panaoling Hyang Widdhi ||

13. Antaranya tigang-èwu |

lêpas layaping pangèksi |
wus jumblah padikalira |
daim kang umanjing mijil |
napas pan datan kêposan |
sambunge wangsulanèki ||

14. Maring kawèntèhanipun |

luwar pananing pandêling |
sih nungku ing pasungkêman |
samya tapakur ing Widdhi |
angirigakên pangiksan |
-nira kang wèng-wèng ing kapti ||

15. Santri sadaya wus turu |

sênggoran pangoroknèki |
nutug dangu antaranya |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 170 >

 Ki Santri Monthèl ngalilir |
dhadhêsêkan lawan macan |
nèng wurine adu gigir ||

16. Kasorot bêdheyan murub |

katon lorènge mêdèni |
dinêlêng sadayanira |
(ng)gyanning wong momor duk wingi |
sayêkti jalma gadhungan |
nèng pakêkêsanirèki ||

17. Ting glêgêr pangorokipun |

Ki Monthèl kalangkung ajrih |
lon gugah-gugah mring rewang |
Ki Basariman atangi |
lan Samurca Sêtradrêma |
kagyat wong têlu anjêlih ||

18. Dadya wong papat angrajuk |

anêbut ngudubilahi |
lir wong nglindur kagum gila |
(n)dhêrodhog angruntuh wêdi |
hihu haha hihu hapa |
howèng howèng hèhè hihih ||

19. Macannya kagyat lumayu |

sadaya tan ana kari |
sup ring pangalang-alangan |
dadya pra samya atangi |
ya ana prakara apa |
dene anggêmbor kapati ||

20. (ng)Guguyu kang samya kagum |

Ki Sêtradrêma ngêtipris |
jawane wong wêngi ika |
dudu wong sebaènèki |
manus gadhungan alasan |
nêmbung nginêp momor guling ||

Jilid 12 - Kaca : 131

21. Tujune nora ngalêthuk |
ngêrêg githok wong aguling |
yèn aja sêlak konangan |
pasthi yèn arêp ngakali |
miji loro kang pinangan |
êmbuh lanang wadonnèki ||

22. Sadaya sami gumuyu |

Ki Monthèl tumut (ng)guyoni |
kang lagya tapakuring tyas |
kawasing dalêm adikir |
tan pèpèka ing paningal |
tan ngopèni ing sakalir ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 171 >

23. Wanci wus anggagat bangun |
palilahing pajar gidib |
bêkti pajununanira |
takarub marang Hyang Widdhi |
tangi saking pasujudan |
purna sasalaman sami ||

24. Atata dènnira lungguh |

Ki Adimuncar ngling aris |
sanak kang padha nunggal (ng)gyan |
sadayanya anèng ngêndi |
Monthèl matur kutawèlan |
de tiyang punika wingi ||

25. Kang anêmbung wowor dalu |

mêksa tan kenging pinênging |
yêktose dede manungsa |
gadhungan sima wanadri |
mèh kirang kêdhik kewala |
anglêthuk githoking santri ||

26. Kasêlak sami anjêpluk |

kagum santri tri atangi |
sarêng kagète lan sima |
simane sadaya (ng)gêndring |
mring grumbul pangalang-alang |
marma tan wontên kaèksi ||

27. Mulih jal kamulanipun |

pra ngawirya mèsêm myarsi |
Ki Adimuncar ris nabda |
tujune samya basuki |
tan ana kang anukarta |
sumêdya rumêksa sami ||

28. Pan sukur samya rahayu |

Kyai Muncar angling aris |
suwawi sami akadas |
sêdhêng wêktuning ngabêkti |
wancining ratri wus pajar |
dhangan kang samya sinung ling ||

29. Marang ing pahèranipun |

jalmèstri mèt toyastuti |
wusnya wangsul mring pasèlan |
nêkani wêktu ngabêkti |
wus anjênêngakèn salat |
Sèh Mangunarsa ngimami ||

30. Andadèkkên niyatipun |

mulya wus tan amindhoni |
wawacan wusing Patekah |
Surat Sujadah inapti |
dêg rêkangat sinujudan |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 172 >

 wawacan rêkangat akir ||

Jilid 12 - Kaca : 132

31. Sawusing Patekahipun |
Surat Kasar kang ingambil |
adêge wus Kinunutan |
tumêkèng tahyat kang akir |
salam bakda pupujiyan |
dikir donga lima bêkti ||

32. Wusnya gya asujud takrul |

ngakênni salating urip |
rumangsa lamun kinarya |
kinawulakakên dening |
Hyang Kang Murba Amisesa |
saliring jagad dumadi ||

33. Wus purna panlangsanipun |

bêrsih-bêrsihira sukci |
alon anjunjung mastaka |
angipat takyubanèki |
miwah kang para waela |
luwar pajununannèki ||

34. Nalikanya bakda Subuh |

Ke Adimuncar ngling aris |
suwawi sami umangkat |
sêdhênge mupung aenjing |
dèrèng kambang ing aruna |
amaruput saput-siti ||

35. Kang liningan aturipun |

inggih sumangga prayogi |
gupuh kang para waela |
ngrukti pagendhonganèki |
wusnya (n)dan sami umangkat |
linggar sing sasananèki ||

36. Nuting panguluranipun |

nganjor lampahira ririh |
marga sela kumalasa |
kalumutan anglunyoni |
kawalêd ing wiwilisan |
kuswarèng ron angêbêsi ||

37. Ring pada nangsayèng pinjung |

nampu wastra kang kawingkis |
lon-lonan kang mawèng marga |
kasilir maruta mirir |
kêkêsing driya wiyoga |
kapanduk gandaning sari ||

38. Taru sumêkar mawèh rum |

campur ulênging wawangi |
kadya raras jroning tilam |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 173 >

 sêkar (n)jrah nèng kasur-sari |
asri sabawèng enjingan |
dhawang jongkang jangkrik-bêring ||

39. Myang pêksi barênggi bubut |

cabok kukuwèng kêdhasih |
cagigèring satawana |
mrak nyangungong mamêlingi |
barung bêngohing andaka |
myang kidang manjangan kancil ||

Jilid 12 - Kaca : 133

40. Lir kadya tuduh dalanggung |
kang sambêt kambah ing jalmi |
rèhning maksih karêmêngan |
manawa sasar ing margi |
Hyang Karaba kang mahyuna |
mring pracima anirati ||

41. Sumirat ujwalanipun |

tirahing ima malêngki |
wijiling Hyang Andakara |
tumirah anggraning wukir |
andipani sèsining rat |
karya rêsmining sakalir ||

42. Yata wau lampahipun |

ing Selakakas kawingking |
mulya pangrêngganing wana |
siluman wus tan kaèksi |
pulih ajal kamulanya |
pakêkêsan mong wanadri ||

43. Garumbul galagah rayung |

pangêbêsan jurang aring |
lêstari kang mawèng marga |
wong salawe jalu èstri |
mahasèng wana wulusan |
munggah tumurun arumpil ||

44. Anrang lampahe andarung |

nut marga gung kang pinurih |
animpang marga têrusan |
ngalor-ngetan kang linaris |
wus lintanging wana Kamal |
rambah wana Malang wingit ||

45. Tan patya raryyan ing ngênu |

raryyan yèn wêktu ngabêkti |
Luhur atanapi Ngasar |
yèn dalu tansèng wanadri |
tan karsampir ing desa |
satutugira miranti ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 174 >

46. Ginêrba caturing laku |
linampahan pitung ari |
pamancale saking wana |
malang pasipênganèki |
(n)jog wana ing Bumisara |
wana kalangkung writ wingit ||

47. Kèh dulon kang salah dulu |

(n)dungkap sadintêne malih |
tambah wana Tunggarana |
rawi canthèl têlêngnèki |
pakayanganing siluman |
garumbul bondhot panjalin ||

48. Kang lumampah têkèng ngriku |

pangridhu wontên kaèksi |
kang ulam-loh akèh mijrah |
mring dharat nyêmplung ing kali |
manculat akulèpèkan |
gêng-agêng anurut margi ||

49. Andhèr lele lawan kutuk |

samya milar rêbut dhingin |
para santri kagyat mulat |
iwak-loh mêntas ing warih |
Ki santri Monthèl agahan |
ngambil kutuk gêng satunggil ||

50. Kalangkung dening atutut |

Ki Samurca anaruhi |
ih lo êmpun salah-karya |
nèng Ngrawicanthèl awingit |
gluwah-gluwèh amèk iwak |
ginanggu kang marabumi ||

Jilid 12 - Kaca : 134

51. Lah wus rika culna gupuh |
tan wurung (ng)gawa bilai |
tan ngêmungkên wong satunggal |
Ki Monthèl kalangkung ajrih |
anulya cinulkên sigra |
linge manawa sayêkti ||

52. Yata dènnira lumaku |

ing sadintênipun malih |
kapungkuring Tunggarana |
kênthêng sawêring wanadri |
ngambah ing wana Pandhêgan |
têlêng wana Mènjèng nênggih ||

53. Godha angkêr ing wana gung |

kèh kidang mênjangan kancil |
tuhu lwir sato ingonan |
kasenggol mring kang lumaris |
sadaya wus winangsitan |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 175 >

 aywa na asalah kardi ||

54. Kang winangsit wus mituhu |

tan ana purun ngaruhi |
lêstari ing lampahira |
kêdalon sipêng wanadri |
antuk lalakon nêm dina |
angambah ing wana kracil ||

55. Kang dadya pangridhunipun |

tatêlênge jati lingir |
kathah andaka katingal |
gêng-agêng tan ana kêsit |
tutut lir sato anjilma |
ngalegung ayêm (ng)gayêmi ||

56. Lir mèlu-mèlu tinuntun |

wus winalêran ing wangsit |
sadaya datan sumêdya |
nukarta asalah kardi |
raharja salampahira |
andarung dènnya lumaris ||

57. Mung raryyan kewala wêktu |

yèn manggih toyèng wanadri |
tuwin kadalon ing marga |
tansah nèng wana nênêpi |
enjang (n)dan samya umangkat |
wus lêpas lampahirèki ||

58. Ngambah pa-angkêranipun |

tatêlênging wana Rimbi |
panggodhaning wong lumampah |
miyarsa bêrkutut muni |
umanggung nèng êpang andhap |
cumlêngkung lir bêndhe muni ||

59. Tandukipun ukung nglangut |

panjang aurira mêrit |
lêpas alêp angêmandhang |
aêmpuk mêmbat abêning |
ajêg tan mawi sandhungan |
lêstari arum amanis ||

60. Sumèntêg anyenggol kalbu |

anggunge ngalap ngajap-sih |
sauran kulon lan wetan |
lor kidul munya aganti |
gênging uni tap-untapan |
samya pakolèh kapyarsi ||

Jilid 12 - Kaca : 135

61. Wau kang mahawèng ênu |
laju lampahira aris |
uni tanbancanèng marga |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 176 >

 lêmpar marganira radin |
wus tan napak padhikilan |
nrang babangkan wana nipis ||

62. Patutunon wana Pikun |

tandha wus parêking dèsi |
tèdhèngan bangkan tinugar |
gogolan ginula-guli |
gagalêng unjung-unjungan |
katon grumbuling adèsi ||

63. Anggênggêng kitri nyarêmbyung |

kèh dhukuh parêpatnèki |
dhusune Kêmplêng wastannya |
tumurun ing nabrang kali |
raryyan samya salat Ngasar |
tan arsa kampir ing dèsi ||

64. Wus bakda dènnira wêktu |

maksih nèng panggiring kali |
sabrangan jamban padusan |
kèh pawèstri dus ing kali |
kang awuwung asibukan |
ramya ciciblon raryya lit ||

65. Andulur kang samya ngangsu |

ngindhit jun pating carênthing |
ana pawèstri sajuga |
mêntas adus dandan tapih |
wasta (m)Bok-ngantèn Watiyah |
paparap Êndhuk ing nguni ||

66. Duk maksih parawanipun |

durung mangsane birai |
kinêrsan mring Jayèngraga |
tan kongsi wêdharing sari |
sabab sih tangèhing mangsa |
kyat nungkuli sari kincip ||

67. Dadya datan bisa dukul |

samana Ki Jayèngragi |
kalawan Ki Jayasmara |
Ki Kulawirya Nuripin |
duk lungane angupaya |
Amongraga duk kariyin ||

68. Ing mangkya (m)Bokrara Êndhuk |

wus laki susuta kalih |
kang mêntas dandan tapiyan |
abêbêngkung minthi-minthi |
kakêmbên ngiras salendhang |
rumimong ing baunèki ||

69. Asèngêh pangayunnipun |

mênthêg gêmuh ambêngkêri |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 177 >

 mêndul kaênjoting lampah |
tindak magêr-timun ririh |
lèmbèhan korogan kontal |
asta kanan nyangking sêking ||

70. Ngore rema têkèng jêngku |

asinggulan cundhuk suri |
dhasar kuning cilik mula |
dhasar ayu ambêsusi |
kawulat mring kang araryan |
sêmada parêking margi ||

71. Lakune srimpang-sarimpung |

èstu isin pinaliring |
Jayèngrêsmi mèsêm mulat |
mring kang rayi Jayèngragi |
sasmita kasamandriya |
Jayèngraga mèsêm ningit ||

Jilid 12 - Kaca : 136

72. Yèn kawanguran ing sêmu |
mring kang rayi Rarasati |
dadya piningit nayanya |
rèh ana karasèng galih |
duk sipêng ing Kêkêplêng desa |
angrunah parawan sunthi ||

73. Watiyah karan (m)Bok Gêndhuk |

nging mangka sêmada lali |
barkat lami tan tumingal |
parawan kongsi sêsiwi |
kathah karaosing nala |
ketang galating ngaurip ||

74. Ing mangkya wus sinung ayu |

ing agama tyas basuki |
tan pepeka ring maksiyat |
alulus kêmulèng budi |
sinamun sarwi amucang |
Ki Adimuncar ngling aris ||

75. Yayi Kae Arsèngkalbu |

anyêngklèng lampah puniki |
sasar kapaung sadina |
lêrêse duk wau enjing |
ing wana Kracilwangkitnya |
wit blabaring wana Rimbi ||

76. Animpang ngriki kang wau |

ngalèr kewala kang margi |
(n)jog ing wana Pataruman |
têtêlênge ardi Manik |
Ke Arsèngbudi turira |
kawula dèrèng udani ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 178 >

77. Wasana kang paduka wuwus |
Ke Adimuncar nauri |
manira dèrèng tumindak |
ujare kang wus lumaris |
pan wana ing Pataruman |
alas sing Wirasabèki ||

78. Ki santri Monthèl umatur |

kamipurun anêlani |
ing pangandika (n)Jêng Tuwan |
ing Taruman Ardimanik |
kalangkung angkêring wana |
lan margi rumpil asungil ||

79. Lalampah awis rahayu |

padhêm kalap ing dhêdhêmit |
jalma musna tanpa paran |
yèn (n)dungkap ing Ardimanik |
pan sampun kuna-makuna |
wana ing Jênggalamanik ||

80. Wontêna ing elokipun |

kaot margannya lêstari |
saèdhèngan manggih desa |
awis tambah wana rungsit |
Turida lan Rarasatya |
samya amicarèng ati ||

81. Karasèng tyas duk lalaku |

angambah ing Ardimanik |
arga pan wus aniluman |
manira jawane nguni |
ngambah wana Pakarêman |
sasar pan jalma lumaris ||

Jilid 12 - Kaca : 137

82. Wusira mangkana wau |
Ke Adimuncar ngling aris |
punapi ing riku samya |
sumêdyèng sipêng ing dèsi |
paran lajuwa kewala |
satibane anênêpi ||

83. Kang sinung ling samya matur |

lêhêng lajuwa lumaris |
pan wus kasêdya tirakat |
sadhawahirèng wanadri |
sukuran amanggih papan |
tyas kumambang ing Hyang Widdhi ||

706 Maskumambang
1. Pan mangkana aturira Arsèngbudi |
Kae Adimuncar |
angling lah ênggèh suwawi |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 179 >

 umangkat mahawèng marga ||

2. Pra waela dandan pagendhonganèki |

wusira samakta |
nulya lumaksana sami |
saking parèrènannira ||

3. Anut marga pagalênganirèng sabin |

têgal patalunan |
tulus kang sarwa wiwiji |
tan ana lêbaring mangsa ||

4. Mangsanira badhe sabin amèmèki |

patanêmanira |
sêmangka kara kêrai |
jawawut jagung katela ||

5. Lombok terong kaceme kacang kacipir |

talês kimpul kênthang |
jarak kapas miwah wijin |
kompulu lawan kasumba ||

6. Samya kagyat wong sawah kang aningali |

marang kang lêlampah |
kèwuhan panêrkanèki |
andulur nèng pagalêngan ||

7. Ana wong kang anêrka lamun priyayi |

ana kang anêrka |
guru santri kang mastani |
wong pinggir ètèr adagang ||

8. Miwah wong kang (ng)gusah pêksi anèng sabin |

samya agêrtakan |
gogonjong tali sasawi |
sarwi nèng gubug kukuhan ||

9. Wong kang samya anjojor pating saliri |

wong nèng pagubugan |
gambangan kêndhangan gêndhing |
Sêkar-gadhung sindhènannya ||

10. Wus lumrahe wong desa kamuktènnèki |

yèn kawiyos sawah |
nèng pranggon suka anggêndhing |
sarwi gugusah prit nêba ||

Jilid 12 - Kaca : 138

11. Wus lumrahe kèh kabungahanirèki |
myang raryya-ngon ngundha |
-undha layangan sundari |
miwah kèh pasang ubêngan ||

12. Yata ingkang lumampah (n)dulur nèng sabin |

têgal patalunan |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 180 >

 têgalan bêran palastrin |
pagagan wus kalintangan ||

13. (n)Dungkap bulak wiyar ara-ara radin |

grumbul tarataban |
pakêtêbaning wanadri |
umanjing nêngah pagrêngan ||

14. Anjoring lwah loh jurang cêrung cucuri |

manjat palunguran |
mahas wana wulusan writ |
andarung lêpas lampahnya ||

15. Wanci surya nuntung tirah (ng)graning wukir |

ngulati we wana |
kalularat tan dèn-apti |
ing waktu mangsa sêmbahyang ||

16. Rasèng driya kasusahan dening warih |

sangsaya manêngah |
(n)dungkap têlênging wanadri |
Wanasaba wastanira ||

17. Non laleyan umili toyanya wêning |

saking pamênggêran |
kumucur kirihing warih |
kayoman ing parijatha ||

18. Lan kucila kalauwika kêcapi |

rêjasa-gung gaga |
wontên pasimparan rêsik |
palatar sela lus rêta ||

19. Sri kawuryan mararyan ingkang lumaris |

mahèrantuk kadas |
sawusnya samya susuci |
mring papan kang sumayana ||

20. Pra waela trap makêna rukuhnèki |

ambabar musêla |
sibe adan waktu Mahrib |
wus sunat sadayanira ||

21. Sira Ki Sèh Mangunarsa angimami |

andadèkkên niyat |
patitis tibaning takbir |
-rahtul ikram kang minulya ||

22. Kadyangganing sungapan suping jaladri |

woring angin tawa |
tan ana antaranèki |
tunggal jatining panunggal ||

23. Wus anjênêngakên sêmbahirèng Widdhi |

purnaning asalat |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 181 >

 antara bakdanirèki |
ing Mahrib tumêkèng Ngisa ||

24. Wus paragat saliring sunatirèki |

tata palungguhan |
kang pra waela anunggil |
samèstri wurining priya ||

25. Kae Adimuncar angandika aris |

yayi Arsèngdriya |
samya rarasan sakêdhik |
mungguh ing kita punika ||

Jilid 12 - Kaca : 139

26. Sayêktine ayun wruh ing rasa-jati |
pundi kang winastan |
rasa-jati kang sayêkti |
ingkang tan lawan upama ||

27. Arsèngbudi alon anauri aris |

sumangga ing karsa |
(ng)gyan samya amamastani |
mokal kalêmpita sabda ||

28. Datan pae ing ngriku kalawan ngriki |

mung kaot pinangka |
sangkaning ganal lan rêmpit |
tunggil kadadeyanira ||

29. Ing agêsang mung asal kawan prakawis |

gêni angin toya |
bumi jangkêp pat prakawis |
punika jatining rasa ||

30. Sabab dening kathah kadadosannèki |

singa ngupamakna |
ing sahir kalawan kabir |
pagut roroning atunggal ||

31. Wujud Asma ing sadat kalimah kalih |

woring kajumbuhan |
lorone kawula Gusti |
yèn seje tan siwah warnanya ||

32. Lamun tunggil datan wontên èmpêrnèki |

pan sami tan kengang |
winastan salah sawiji |
miyate tèbènging rasa ||

33. Wa-makatên ngriku Ki Cariksutrèki |

sakecaning sojar |
kang liningan anauri |
dhadhakanipun kewala ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 182 >

34. Singgih rasa têmên rasaning abukti |
pêdhês asin miwah |
lêgi gurih adhêm pait |
kamulyanirèng agêsang ||

35. Rasa mijil saking ing kalih prêkawis |

bantala akasa |
ngriku wijining kadadin |
tan ina antaranira ||

36. Kang akasa anukma jroning pratiwi |

pratiwi anukma |
sajroning akasa yêkti |
pasthi sênêt-sinênêtan ||

37. Nanging gaib rêmit tan kenging dinugi |

yèn dipun-nyatakna |
tan kawawa anadhahi |
têmahe tanpa gaweya ||

38. Kadipundi anakmas Malangkarsèki |

parêbating rasa |
pamanggih mungguh ing ngèlmi |
Ke Malangkarsa ris nabda ||

39. Singgih yèn ing pamanggih kula pribadi |

sajatining rasa |
rasaning jalu lan èstri |
campuh ing rasa lan karsa ||

Jilid 12 - Kaca : 140

40. Kun imutlak latakyun ingkang ginaib |
tan mojud tan sirna |
pasthi ananing pribadi |
akarêm lan dhawakira ||

41. Tan kinarya orane lan iyanèki |

tan ro tan satunggal |
akijab saliring ngèlmi |
akathah yèn ngupamakna ||

42. Miwah kathah jujulukira kang jais |

tan na wangênnira |
wiwinih wijiling ngèlmi |
ngalabi kasa bantala ||

43. Ananing ro tatêlu sakalir-kalir |

sangkaning satunggal |
satunggal ro jatinèki |
kang ro jatine satunggal ||

44. Dadya inggih kakalih inggih satunggil |

ro jatining rasa |
tunggale rasa satunggil |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 183 >

 pan jumênêng rasa tunggal ||

45. Datan kengang ginanal kalawan angling |

dadya rêrêbatan |
tuna-dungkaping pamanggih |
rèh rasa tan kawujudan ||

46. Kadipundi yayi Sèh Mangunarsèki |

purnaning rarasan |
Kyadimuncar nambung angling |
singgih jêbèng Mangunarsa ||

47. Tinêpangan ing ngriku ingkang utami |

Ki Sèh Mangunarsa |
norraga umatur aris |
sumanggèng karsa andriya ||

48. Sami ugi kewala raosing ngèlmi |

wontên upamanya |
kang ngèlmi rasa sajati |
lir rêtna tibèng samodra ||

49. Sakalangkung pakèwêd dènnya ngulati |

kathah ingkang tidha |
tan kadugi angulati |
mung dadya catur kewala ||

50. Jatining rasa karêp pan ingkang suci |

laire nèng lesan |
amuni pan dadya ngèlmi |
ing ahli kita punika ||

51. Angakêni ngèlmi wujuding Hyang Widdhi |

ingupamakêna |
sagara minangka mangsi |
godhong kang pinangka papan ||

52. Kèhing kayu ginaweya kalamnèki |

yèn ta tinulisa |
luwih ngèlmune Hyang Widdhi |
minangka rêtna-di mulya ||

53. Sirna tibèng samodra upamanèki |

tan wontên marganya |
angambil rêtna-di luwih |
tan wun inguja kewala ||

54. Kêdah angupaya sarana kang dadi |

winikalpèng driya |
miminta amuntu budi |
mamrih rasa kang rêkasa ||

Jilid 12 - Kaca : 141

55. Rasaning tyas angèl tan kêna panas prih |
murih suda papa |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 184 >

 byat sura lêgawèng pati |
subrangta amatiraga ||

56. Lamun sampun dhauping rasa kakalih |

rasaning atapa |
kalawan rasaning ngèlmi |
ing ngriku panggihing rêtna ||

57. Rêtna-mulya kasimpên jroning jaladri |

ngèlmi pami rêtna |
tapa kang pami jaladri |
rêtna nèng têlêng samodra ||

58. Ingkang ngèlmi anèng jroning matiraga |

kang têlênging tapa |
campuhing tapa lan ngèlmi |
pan wus dadya rasa tunggal ||

59. Nir kang tapa ngèlmu tan na karannèki |

tan rumangsa apa |
tan rumangsa ahli ngèlmi |
jumênêng kasidanira ||

60. Yèn punika yakti babaring kadadin |

jalma tamèng titah |
kang wus man maring Hyang Widdhi |
widagda asung sinungan ||

61. Sumangga ing ngriku yayi Jayèngrêsmi |

miwah Jayèngraga |
mênggah sakalihe yayi |
sami rinêbat kang rasa ||

62. Jayèngrêsmi norraga umatur aris |

sumangga ing karsa |
kewala amba umiring |
ing sakarsa kang utama ||

63. Wau ta kang sami ararasan ngèlmi |

pan wus kajomblahan |
ing tanggap pupuling ngèlmi |
narima sukuring nala ||

64. Wanci madya ratri dènnya gunêm ngèlmi |

Kae Adimuncar |
pangandikanira aris |
suwawi suhuling Sukma ||

65. Pra waela miwah pra ngawirya sami |

dhangan ingujaran |
samya raratiban dhikir |
anjujunun ing Hyang Sukma ||

66. Kae Sèh Mangunarsa ingkang ngimami |

trap pangguyêrannya |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 185 >

 mumupit wiriting dikir |
myang santri sadayanira ||

67. Gumêr swaranira rêmpêk tan sarênti |

dangu antaranya |
madya têkèng bangun enjing |
bakda dènnya wiwiritan ||

68. Laju marang pahèran mèt toyastuti |

mrih waktu sêmbahyang |
Subuh wusira susuci |
adan sunat kinamatan ||

69. Kae Adimuncar alon ngancarani |

Ki Sèh Mangunarsa |
kinèn majêng angimami |
wus andadèkakaên niyat ||

Jilid 12 - Kaca : 142

70. Nampurnakkên salat tumaninah têrtib |
kang wajah ibtitah |
wawacan satusirèki |
Patekah Surat Jumungah ||

71. Rêkangat kang akir wawacanirèki |

sawusing Patekah |
Surat Munapèk ingapti |
adêge wus Kinunutan ||

72. Têkèng tahyat akir bakda salam nuli |

ngamal pupujiyan |
dikir donga limang bêkti |
salawat asasalaman ||

73. Wus paragak saliring sêmbah lan puji |

Kae Adimuncar |
angling yayi Arsèngbudi |
sêdhênge sami umangkat ||

74. Ing aenjang mupung wanci maksih ratri |

nambang ing aruna |
Ki Arsèngbudi turnya ris |
pan inggih sumanggèng karsa ||

75. Pra waela tata panggendhongannèki |

nulya lumaksana |
saking palinggihan sami |
umahas wana wulusan ||

76. Alon lampahira karêmêngan margi |

ramya swarèng sata |
-wana kang mraknya ngungongi |
jangkrik-bêring dhawang jongkang ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 186 >

77. Cabak bubud brênggi gogik rangkok bintit |
dhècu cing-golingan |
garèndan darès srigunting |
palatuk tèngkèk kapodhang ||

78. Asri umung swaraning pêksi lit-talit |

nacar karasula |
kabur mèt mangsa woh kitri |
wancènjang kambanging surya ||

79. Angatirah marbangbang nèng (ng)graning wukir |

kadi netraning kang |
rapuh byating wungu guling |
tar bêntar trang apantara ||

80. Kalamukan ing ima ngawêng malangjring |

sunaring karaba |
nipat rêgêding ima brit |
lir patra linut parada ||

81. Kênyaring Hyang Aruna angujwalani |

sèsining kanangrat |
arêsmi kawuryan asri |
srang-srangan satyèng srèng-srèngan ||

82. Yata wau kang tumama ing wanadri |

lêpas lampahira |
nusup angayam wanadri |
pagrênganing Wanasaba ||

Jilid 12 - Kaca : 143

83. Pan sadina tan pati raryyan lumaris |
(ng)gyan waktu sêmbahyang |
lêhêr wus bakda lumaris |
tan karsa kampir padesan ||

84. Wanci waktu Ngasar samya raryan bêkti |

bakda gya lumampah |
tatas mahasing wanadri |
taratabing pagrumbulan ||

85. Marga amalapat desa kanan kering |

tanah Wanamarta |
dhukuhe Kiyai Bayi |
ing Têpus-cangkring Kalisat ||

86. Ing Jaha ing Bulu Balimbing Pêkiring |

Wilis pakitrinya |
tulus kang samya winiji |
têgal pasabinanira ||

87. Anut marga pagêr patalunanèki |

yata kang lumampah |
andulur jalu lan èstri |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 187 >

 nut tikunging pagalêngan ||

88. Kathah jalma papagan samya nimpangi |

pan sami anduga |
wong gêdhe anamur dhiri |
amêndhêm kula tirakat ||

89. Miwah jalma kang samya têgal sasabin |

mulat kang lumampah |
samya ngucap jroning ati |
baya wong ing ngêndi mana ||

90. Dene êlur akèh têmên kang lumaris |

jalwèstri mangkana |
wanci katungganging ardi |
Kyai Muncar ris ngandika ||

91. Marang Kae Jayangrêsmi Jayangragi |

pan sarwi lumampah |
anakmas kalihe sami |
kadipundi karsanira ||

92. Rèhne ta tas kapungkur marga wanadri |

napak pangareyan |
mênggah pasipêngannèki |
punapi laju kewala ||

93. Lamun raryan ing pundi ingkang pinurih |

dhukuh kang prayoga |
kang wontên masigidnèki |
paran anêgal animpar ||

94. Jayèngrêsmi mèsêm anauri aris |

singgih lamun karsa |
rêrêm ing dhusun saratri |
sadaya dhukuh punika ||

95. Ingkang darbe rakanta Kangjêng Kiyai |

kadi tan sumêlang |
pan sampun pawong pribadi |
wontên santri kulawangsa ||

96. Ing Pagutan santrinya aran Nuripin |

angiras kinarya |
babêkêl dhukuh pawingking |
kukus gangsalwêlas samya ||

97. Sinungakên rèhipun marang Nuripin |

lêbe ngiras lurah |
katima damêlirèki |
marang (n)Jêng Kyai rakanta ||

Jilid 12 - Kaca : 144

98. Kalihdene wus katanggêlan ing wanci |
lamun linajêngna |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 188 >

 ragi kadalon sakêdhik |
prayogi rêrêm padesan ||

99. Ing Pagutan pagriyanipun Nuripin |

paran kono sira |
yayi Kae Jayèngragi |
ingkang rayi aturira ||

100. Inggih sakalangkung dening aprayogi |

pan enjang kewala |
tur uninga ing (n)Jêng Kyai |
mangkana ing lampahira ||

101. Pan panuju Nuripin anèng ing sabin |

angadhuk tanduran |
talun ing pinggiring margi |
tan wruh kang lumakyèng ngarsa ||

102. Kae Jayèngraga tumingal Nuripin |

mèsêm angandika |
lah sira iku Nuripin |
kablabak ngadhuk nèng têgal ||

707 Balabak
1. Ki Nuripin liningan mring Jayèngraga |
kagète |
andangèngèk pacul lineyangan tangan |
doranne |
Ki Nuripin sêmune pangling Jèngraga |
dêlênge ||

2. Bêrkat lawas tan panggih lan Jayèngraga |

laline |
Jayèngraga sarwi nudingi saksana |
wuwuse |
apa lali sira têmên marang ingwang |
lah pothèt ||

3. Suwe-suwe Nuripin mari panglingnya |

elinge |
gupuh-gupuh Nuripin nulya ambuwang |
pacule |
sarwi nangis mèlat-mèlèt atur salam |
wuwuse ||

4. Adhuh lae-lae bêndaraku têka |

karone |
panyanaku têrus tan karsa kondura |
marene |
mêngko padha ting bêdhêngul kèh tunggalnya |
kang (n)dhèrèk ||

5. Jayèngraga angling ya wus sun-tarima |

sakèhe |
pambagyamu maring wang lah uwusira |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 189 >

 sun-kèngkèn |
lah muliya dhingin ngrêsikana langgar |
dèn-age ||

6. Wruhanira ingsun kêdalon nèng marga |

mulane |
karsa mampir marang dhukuh wismanira |
arèrèh |
mung sadalu enjang atura uninga |
mêngkone ||

7. Kang liningan Nuripin matur sêndika |

ge-age |
andhingini lakune agurawalan |
tindake |
têkèng wisma Nuripin anguwuh marang |
rabine ||

Jilid 12 - Kaca : 145

8. Kutawèlan kamisosolên ujarnya |
kapriye |
iya ta lah iki paran polah-ingwang |
bakale |
iya ingkang ginawe suguh punapa |
mêngkone ||

9. Wruhanira dhayoh ingkang arsa prapta |

têmêne |
Kae Jayèngrêsmi lawan Jayèngraga |
kalihe |
kang alunga ngulatan Bayi Panurta |
lamine ||

10. Tan apangguh mêngko iki padha têka |

nèng kene |
akèh têmên jalu lan èstri rowangnya |
kang (n)dhèrèk |
kaya nora sêdhêng suguhe rong dangan |
sêgane ||

11. Priye mono priye iki polahingwang |

lan kowe |
kang wadon ngling (m)bok ondhang para padesan |
bênêre |
wong abusuk thikluk kudu dadi lurah |
dhêglone ||

12. Lah wus mara sira gagêndhong-gêndhonga |

lêsunge |
yèn wus têka jalukana suguh padha |
urunne |
Ki Nuripin nauri ya bênêr sira |
rêmbuge ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 190 >

13. Ki Nuripin nulya marang palêsungan |
gêndhonga |
tan antara wau kang para ngawirya |
praptane |
dumarudug wau ingkang sêdya prapta |
wismane ||

14. Samya tata alênggah anèng pandhapa |

kabèhe |
wus sinrantèn ing gagêlaran kalasa |
lampite |
Ki Nuripin (ng)gantêr anabuh lêsungnya |
gêndhonge ||

15. Tan adangu tatangga parapat-desa |

têkane |
pinrentahan kinèn (ng)gawa suguhira |
kabèhe |
mêntah matêng miwah nyanyamikannira |
rumate ||

16. Wus mangkana Nuripin marak ing ngarsa |

gupuhe |
laku-bokong angadhêpêk anèng ngarsa |
ajune |
atur salam ngabêkti miwah pambagya |
rawuhe ||

17. Marang Kae Arsèngbudi Adimuncar |

lan manèh |
Cariksutra Malangkarsa Mangunarsa |
malihe |
Anggungrimang Jayèngrêsmi Jayèngraga |
gêntine ||

Jilid 12 - Kaca : 146

18. Miwah sasalaman mring sadayanira |
sawuse |
samya ngujar kalangkung panrimaningwang |
saure |
wus mangkana ing wanci surya ngancala |
Mahribe ||

19. Samya waktu ing Mahrib tumêkèng Ngisa |

bakdane |
Ki Nuripin samakta tata lungguhan |
gupuhe |
lanang wadon kaya têmpaling polahnya |
bingunge ||

20. Paparentah tumandang langkung akopat |

kapite |
dènnya naosakên bubucu nèng arsa |
gugupe |
papanganan sinêngguh rampadan ulam |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 191 >

 klirune ||

21. Ginaguyu marang kang para ngawirya |

srag-srêge |
Jayèngraga gumuyu sarwi ngandika |
wuwuse |
lah (m)bok aja Nuripin kasusu sira |
dèn-rèrèh ||

22. Lah sirèki Monthèl lan Cênthini sira |

dèn-age |
rewangana tata saosan nèng ngarsa |
bêcike |
kang liningan Monthèl lan Cênthini enggal |
trampile ||

23. Wus tinata prayoga rampatannira |

mungguhe |
wusing ngancarakkên pasunggatanira |
nulya ge |
samya wanting (n)dan lêkas sami adhahar |
kêmbule ||

24. Pra ngawirya kalawan para waela |

nutuge |
luwaran ambêng rampadan cinarikan |
lorode |
sinungakên marang kalawangsanira |
ambênge ||

25. Wus warata sadaya tan ana kurang |

warêge |
gantya nyanyamikan lumampah ing ngarsa |
suguhe |
lah-olahan juwadahan myang wowohan |
sangkêpe ||

26. Ki Nuripin nyarakkên dhaharannira |

ature |
lah sumangga punika mangsêganira |
ginême |
dyan angalap sadaya sasênêngira |
sêptane ||

27. Jayèngraga mèsêm aris angandika |

sasambèn |
dene kuwat Nuripin sira nyunggata |
wong akèh |
kang liningan umatur barkah sampeyan |
sagêde ||

Jilid 12 - Kaca : 147

28. Sarta sawabipun (n)Jêng Kyai ramanta |
yêktine |
(ng)gih kawula darmi naoskên dhaharan |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 192 >

 kêdhike |
tan cinatur ing dalu kang samya lênggah |
solahe ||

29. Yata enjing bakda Subuh tata lênggah |

andhère |
Jayèngrêsmi mèsêm aris angandika |
wuwuse |
hèh Nuripin sira sun-duta kalawan |
si Monthèl ||

30. Lumakuwa mring karajan Wanamarta |

karone |
umatura marang (n)Jêng Kiyai Bapa |
yèn mangke |
pan manira lan si adhi Jayèngraga |
sartane ||

31. Kae Adimuncar Kae Arsèngbudya |

lan manèh |
Kae Cariksutra Arundarsa miwah |
Kae Sèh |
Malangkarsa kalawan Sèh Mangunarsa |
Rimange ||

32. Miwah ingkang samya nut para waela |

wurine |
sarta lawan mitranira kulawangsa |
santrine |
samya sêdya arsa papangguh sadaya |
parlune ||

33. Pangabêktiningwang lan pra salamira |

sakèhe |
aturêna marang (n)Jêng Kyai Panurta |
sartane |
lawan ibu mring paman-paman sadaya |
tuwane ||

34. Kang liningan santri Nuripin kalawan |

Ki Monthèl |
samya matur sandika nulya umangkat |
ge-age |
mring karajan Wanamarta tur uninga |
lakune ||

708 Dhandhanggula
1. Tan cinatur kang dinutèng margi |
kang kocapa krajan Wanamarta |
Kae Bayi Panurtane |
pan maksih rumbu-rumbu |
lagya sênggang grahira kêdhik |
wus catur madya wulan |
dènnira angukut |
ingadhêp pra arinira |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 193 >

 Ki Suwarja Wiradhustha lan Panukmi |
Panamar Kulawirya ||

2. Ki Jumêna Jêmpina Sêmbagi |

Ki Lawatan Malangbong Lipura |
Pangulu Basarodine |
sadaya anèng ngayun |
miwah garwa Nikèn Malarsih |
Sumbaling lan Ni Daya |
tansah anèng ngayun |
Ki Suwarja lon lingira |
kadipundi kakang-bok grahe (n)Jêng Kyai |
paran wontên sênggangnya ||

Jilid 12 - Kaca : 148

3. Alon nauri Nikèn Malarsih |
iya ana sênggange sakira |
duk wingine wit sênggange |
saprene datan rukut |
mêndha dènnya apanas êtis |
kang dadya jalarannya |
iya mundhut rucuh |
pêpêdhêsan rujak lumpang |
kang kinarsan rucuh kluthuk babal cêngkir |
kaduk asêm pêdhêsnya ||

4. Sun-palangi tan kêna pinênging |

maksa bae kudu nadhah rujak |
sapiring mêlêb (n)tèk dhewe |
tan ana sisanipun |
marmèng sun yèn muwuhi sakit |
dadya kadya tatamba |
rujak lir dhudhukun |
rong wêngi rong dina nora |
angop rumab pra nari umatur aris |
kadya lajêng mulyanya ||

5. Ki Kulawirya angguguyoni |
kados lamun lajêng asakeca |
(n)Jêng Kiyai ing gêrahe |
sampun kang gêrah wau |
kula ingkang barêgas wiris |
myarsakkên rujak lumpang |
ngumêcêr ing idu |
mundhak kêpengin angrujak |
wong warasan wuwuh waras anyêgêri |
cês ngilêr idunira ||

6. Ginaguyu pra kadangirèki |

Nikèn Malarsih gumuyu mojar |
lagi wong caturan bae |
sira iku angilu |
tarècèsan lir lare cilik |
ambakna wong penginan |
kêbangêtèn iku |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 194 >

 Ki Bayi mèsêm ngandika |
cilik mula yèn adhimu si Wuragil |
doyanane rujakan ||

7. Nora etung wayah rina wêngi |

bêdhug têlu bakda Subuh ngrujak |
yèn awan lingsir srêngenge |
wong wus luput ing sêmbur |
nora lumrah angluluwihi |
sadhengah kang pinangan |
nganggo tawa amung |
sabên iku mangsa rujak |
nora nganggo tawa maring anak rabi |
êntèk tan nganggo sisa ||

8. Samya gumuyu kang para ari |

langkung lêga tyasira anyana |
kang raka laju sênggange |
Ki Bayi ris amuwus |
wong wus tuwa mono yèn sakit |
tan liya kang karasa |
mung parêk ing kubur |
kewala anyipta ngajal |
arah kumambang ing pasthi karsaning Widdhi |
kagunganing Pangeran ||

9. Anging yèn ta kêna-a pinuji |

nadyan kinarsaning ajalingwang |
muga pinarêngna rêke |
andulu marang sunu |
kang samya nis salah sawiji |
lamun tan mangkono-a |
tansah dadya kalbu |
prasasat tanpa tuduhan |
woding pati awit panggrantêsing kapti |
tan wun papa ngakerat ||

Jilid 12 - Kaca : 149

10. Sadaya samya angrês ing galih |
myarsa linge Ki Bayi Panurta |
pra kadang kulawangsane |
kèndêl samya wêtu luh |
ketang dènnya awlas ningali |
Nikèn Malarsih saya |
marawayan kang luh |
kathah kagagas ing driya |
datan mulat ing suta jalu lan èstri |
salah sawijinira ||

11. Tan antara kang lagya tyas kingkin |

pan kasaru santri Luci prapta |
umatur nèng paningrate |
amba ngaturi wêruh |
punika pun Nuripin prapti |
lan santri Monthèl kadya |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 195 >

 wontên kang ngautus |
Ke Bayi kagyat lingira |
timbalana dèn-age Monthèl Nuripin |
baya iya dinuta ||

12. Samya enggar sadaya kang galih |

kang liningan Luci sigra mentar |
nimbali Nuripin Monthèl |
pangguh anèng ing pintu |
lah suwawi adhi Nuripin |
kalihe tinimbalan |
mring ngarsa dèn-gupuh |
Ki Luci arêrangkulan |
lan Ki Monthèl Luci ngling (n)dika lujêng dhi |
lujêng dhi lujêng (n)dika ||

13. Monthèl angling kang inggih kang inggih |

Nuripin mojar ih nora jamak |
smakeyan kang duwe ipe |
(m)bagèkkên sungsun-sungsun |
padha dene kang anauri |
kaya wong nêmpur bêras |
dhocêng mèlu payu |
wawita êmpun dèn enggal |
(n)dadak rêrangkulan nora uwis-uwis |
kasuwèn yèn dinukan ||

14. Nulya samya kerit maring ngarsi |

prapta samya nêmbah atur salam |
miwah maring sadayane |
binagyan kinèn lungguh |
wusnya tata wong ro alinggih |
Nuripin aturira |
kawula ingutus |
ing putranta Jayasmara |
Jayèngraga lan garwa samya sung bêkti |
katura ing paduka ||

15. Yèn ing mangke putra-dalêm kalih |

lan kang garwa saking palêlanan |
wus samya prapta samangke |
akathah kang tut-pungkur |
pra pandhita jalu lan èstri |
myang santri kulawangsa |
tiyang gangsal-likur |
ing mangkya karsa araryyan |
anèng ing pawisman-kawula saratri |
dhukuh-dalêm Pagutan ||

Jilid 12 - Kaca : 150

16. Kados mangke praptanya mariki |
sira wau Ke Bayi Panurta |
langkung cumêplong galihe |
lawan sadayanipun |
samya suka sukuring galih |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 196 >

 Ni Malarsih karuna |
myarsa aturipun |
ngandika sarwi udrasa |
dhuh sutèngsun êndi rupane kang prapta |
sêlak yun-yunên ingwang ||

17. Kae Bayi Panurta lingnya ris |

(m)bok dèn sarèh kewala tyasira |
cinging têmên sira Nikèn |
mêngko rinêmbug patut |
sabab sutanira praptèki |
nora prapta priyangga |
akèh kang tut-pungkur |
jare padha pra pandhita |
wajib kurmat marang ingkang sêdya prapti |
malah mandar ngruktiya ||

18. Pasugatèng tamu kang prayogi |

lêjar kang garwa sinabdèng raka |
Ke Bayi ngandika manèh |
ngrasa waras wakingsun |
wus tan ana kang ngrasa sakit |
pra ari aturira |
mugi kang saèstu |
putranta kalih kang prapta |
aprasasat punika dadya usadi |
anyarasakên lara ||

19. Anauri kaya iya ugi |

pulunanira dadi tatamba |
sih pitulunging Hyang rêke |
alon malih amuwus |
sapa pandhitane kang prapti |
Nuripin aturira |
kasupèn tan emut |
ngriku dhi Monthèl matura |
ing (n)Jêng Kyai (n)dika kang radi pratitis |
wruh saking ngrika mula ||

20. Kae Bayi Panurta nglingnya ris |

iya sira Monthèl umatura |
sapa kabèh pandhitane |
santri Monthèl umatur |
pra pandhita ingkang umiring |
ing lampahe putranta |
pan sadayanipun |
rinta Kae Adimuncar |
lawan rayi andika Ki Arsèngbudi |
lawan Ki Cariksutra ||

21. Rinta Arundarsa lawan malih |

putra tuwan Ki Sèh Malangkarsa |
tuwin Sèh Mangunarsane |
kalawan malihipun |
Anggungrimang kapitunèki |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 197 >

 lan mitra kulawangsa |
kang sami tumutur |
Sèh Modang Sèh Pariminta |
Ki Piturun kalawan Ki Palakarti |
pitu pawong santrinya ||

22. Pra waelanipun kawansiki |

rubiyahira Ki Cariksutra |
Nikèn Wilapa wastane |
kalawan garwanipun |
Anggungrimang Ni Rancangkapti |
lan rabinya Sèh Modang |
(m)bok Plangi rannipun |
Cênthini sakawannira |
kang punika marma arinta pra sami |
umarêk ing paduka ||

Jilid 12 - Kaca : 151

23. Andhatêngkên sih wulangunnèki |
saking dahat rumêsêping driya |
sabipraya ing ngunine |
dadya mangke tumutur |
ing salampah putranta mulih |
angkating saking prênah |
Wanantaka dhukuh |
kang anguntap parah-paran |
mung kaè Sèh Mangunarsa lan kang rayi |
Rancangkapti Gungrimang ||

24. Jasad-kawula lawan Cênthini |

Ki Piturun Palakarti ingkang |
anganutkên ing lampahe |
kang kinampiran laju |
sadaya punika sami |
prapta narèhkên lampah |
anèng wismanipun |
Ki Nuripin ing Pagutan |
enjingipun kawula kinèn tur uning |
dhumatêng ing paduka ||

25. Kae Bayi angandika aris |

dene panuju pangampirannya |
tan kalintang sasikine |
Ki Kulawirya matur |
jamak mangkene wong tinuding |
dadi wong amicara |
lir Monthèl puniku |
ature cêtha arata |
aja kaya gêgabêre si Nuripin |
nora pakra dinuta ||

26. Ting basèyol kaya ting barêndhil |

dhasar pancèn wong nora micara |
ature nganggo kasupèn |
ragi kasupèn gêpluk |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 198 >

 kayaimu ngapa si Ripin |
digawe palawija |
babo iku patut |
tan kalêbu ing pakeyan |
kajaba dikon angon bèbèk mring sabin |
kambi amandhi sulak ||

27. Ki Nuripin tumungkuling ririh |

kêmba uwang yèn nora (ng)gêgarap |
maring wong moyoki bae |
Ki Bayi mèsêm muwus |
ya sabisa-bisanirèki |
sabobote maningan |
pilang-pilang tanduk |
gumrah araling kawula |
bênêr luput wah gingsir lali lan eling |
gadhuhaning kawula ||

28. Ki Kulawirya anggrundêl ririh |

andêlna yèn ngiloni santrinya |
pan wus nora pilih wonge |
bênêr luput winêngku |
saking sihe maring ing santri |
kae Bayi Panurta |
alon dènnya muwus |
lah uwus Ripin matura |
marang para ngulama kang sêdya prapti |
aturana dèn-agya ||

Jilid 12 - Kaca : 152

29. Mêngko manira anduta maring |
wismannira ngaturi kang samya |
sumêdya asih marang Ke |
ingkang liningan gupuh |
santri Monthèl lawan Nuripin |
nêmbah lèngsèr sing ngarsa |
karo gupuh-gupuh |
Ke Bayi alon ngandika |
yèn mangkono lah Kulawirya wong kuning |
sira andhinginana ||

30. Mring Pagutan wismane Nuripin |

aturana para mitranira |
lan kapriye prayogane |
mangsa bodhoa iku |
ing patute pakurmat-mami |
sarèhning kadhatêngan |
ngulama linuhung |
tur mitra saeka-kaptya |
lan manira iku samya (n)dhatêngkên sih |
-siniyaning agêsang ||

31. Samya umatur kang para ari |

inggih sumangga karsa paduka |
mrayogèkkên mring tamine |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 199 >

 paran kang dadya kayun |
kawula kang samya angrukti |
Wuragil Kulawirya |
alon nambung atur |
kawula matur lumancang |
lamun parêng ingkang karsa (n)Jêng Kiyai |
papêthukan punika ||

32. Kawula kinèn mêthuk kariyin |

mring Pagutan pinanggih sandika |
rinta kakang sadayane |
samya mêthukèng riku |
nèng pêkên sarèrèyannèki |
dèntên pra kalawangsa |
amêthuka iku |
anèng lèpèn lan pra lurah |
santri-santri sadaya mêthuka sami |
paduka aywa têbah ||

33. Lawan para sêpuh sadayèki |

kewala nèng kori peregolan |
Ki Bayi lon andikane |
ya wus prayoga iku |
rêmbugira mêthuk tatami |
lah wus sira mangkata |
mring Pagutan gupuh |
nulya Kae Kulawirya |
lèngsèr saking ngarsa sigra dènnya nuding |
marang rèrèyanira ||

34. Angandika Kae Kyai Bayi |

hèh Aluci sira nêmbêlèha |
gudèl myang bèbèk ayame |
pêdhèt tanapi wêdhus |
sata biri kathik gulathik |
aywa na kang kuciwa |
sugataning tamu |
santri Luci tur sandika |
wau lampahira Ki Kulawiryèki |
angirit pawongira ||

35. Myang rèrèyannira Jayèngrêsmi |

wong sudagar miwah rèrèyannya |
Jayèngraga wong cêngkunge |
myang wong kang bagoripun |
samya ngiring mring Ki Wuragil |
apan tigang rèrèyan |
samyènggar kalangkung |
umarêk lulurahira |
ingkang lagya raryyan nèng Pagutan dèsi |
wau ta lampahira ||

Jilid 12 - Kaca : 153

36. Santri Monthèl kalawan Nuripin |
prapta ngarsanira Adimuncar |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 200 >

 pra ngawirya sadayane |
santri Monthèl umatur |
amba sampun paduka tuding |
mring krajan tur uninga |
ing ramanta nêngguh |
(n)Jêng Kyai Bayi Panurta |
yèn paduka ing mangke wus karsa mulih |
kèndêl anèng Pagutan ||

37. Tuwin angaturkên salamnèki |

sadayanipun para ngawirya |
winangsulan pasalame |
ramanta sakalangkung |
suka sukurira Hyang Widdhi |
karsa nuduh pra kadang |
myang kulawangsèku |
tinata kang mêthuk lampah |
kadi mangka wontên dutane (n)Jêng Kyai |
ngaturi sadayanya ||

38. Wusnya umatur Monthèl Nuripin |

tan adangu wau praptanira |
Ki Ragil Kulawiryane |
sadaya mingsêr lungguh |
(n)jujug (ng)gyannya Ki Jayèngrêsmi |
agupuh jawat-tangan |
kang putra rinangkul |
ingaras lungayanira |
sinambrama sarwi binagyasmu tangis |
kalihe ngêmu waspa ||

39. Winangsulan ing sabda basuki |

nulya sung salam mring Jayèngraga |
tan pae ararakêtane |
wusnya kabantu lungguh |
Jayèngrêsmi umatur aris |
marang Ke Adimuncar |
kang punika nêngguh |
kadangipun (n)Jêng rakanta |
gangsal kang nèm piyambak amuragili |
pun paman Kulawirya ||

40. Samya mangarti sadayanèki |

Ki Kulawirya gupuh tur salam |
sarta lawan pambagyane |
winangsulan kramayu |
langkung rahabira ing galih |
luwaring patêkêman |
malih salamipun |
marang Kae Arsèngdriya |
gantya salamira Ki Cariksutrèki |
miwah mring Arundarsa ||

41. Myang salam mring Sèh Malangkarsèki |

salam kalawan Sèh Mangunarsa |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 201 >

 tuwin Sèh Anggungrimange |
myang ming kulawangsèku |
Ki Piturun lan Palakarti |
miwah Sèh Pariminta |
mring Sèh Modang wau |
sung bagya mring pra waela |
Ni Turida Rarasati angsung bêkti |
ring paman Kulawirya ||

Jilid 12 - Kaca : 154

42. Ingancaran pasugatèng enjing |
Ki Wuragil angalap nyamikan |
wedang myang papanganane |
sarwi mèsêm amuwus |
marang ingkang putra kakalih |
wusira antaranya |
manira tan wêruh |
marang karone anakmas |
yèn tumrapa lagi pasanakan mèksi |
kaya pangling tumingal ||

43. Kongsi gong-gong anggane mikuni |

jawane saking lamyandon-paran |
Ki Jayèngrêsmi ature |
apan inggih saèstu |
lami paman datan udani |
(n)dawêg kewala kadya |
wontên gangsal taun |
mèh sakêdhik pêndhak mangsa |
Ki Wirya ngling malah ya wus pêndhak warsi |
iba ing laminira ||

44. Ramanira kakang (n)Jêng Kiyai |

kalangkung wulanguning driya |
dhasar wus rong sasi kiye |
kongsi tan bisa lungguh |
lagi rada andhèngèk thithik |
lagi sênggang rong dina |
nuli sira rawuh |
anduta atur uninga |
ambêngênggèng lir jajaka (n)Jêng Kiyai |
mulya (n)dadak sakala ||

45. Kaya banjur sênggang (n)Jêng Kiyai |

jalaran mulya saka ing sira |
kadyantuk usada grahe |
marma laju anuduh |
mring manira laku ngong iki |
dalah rèrèyannira |
sarèrèyanamu |
tyas samya lir punagiya |
nora kongsi salin sabuk lan kulambi |
lumayu dharakalan ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 202 >

46. Padha karêpe yun wruh sirèki |
bêcik bêthèkên wong padha trêsna |
Ki Jayèngrêsmi ature |
miwah Jayèngragèku |
apan inggih (ng)gihipun ugi |
nulya ingawe samya |
sadaya mangayun |
rèrèyan wong sudagaran |
samya nêmbah tur salam mring Jayèngrêsmi |
miwah mring Jayèngraga ||

47. Miwah rèrèyanira pribadi |

wong balantik panêgar lan dhalang |
bagor badhur niyagane |
samya akusung-kusung |
dènnya yun wruh bandaranèki |
samya lir punagiya |
dènnira wulangan |
marang Kae Jayèngraga |
para cêngkung myang kalulutira nguni |
gagambyong ronggèng lanang ||

48. Samya nêmbah tur salamirèki |

wus warata tan na kalintangan |
antara dangu nulya ge |
Kulawirya umatur |
marang Kae Dimuncar aris |
lampah kula punika |
dhapur dipun-utus |
ing Kyai Bayi Panurta |
wiyosipun kawula kinèn ngaturi |
paduka mring karajan ||

Jilid 12 - Kaca : 155

49. Wanamarta sadayanirèki |
sarênga ing salampah-kawula |
rakanta sru pangtyan-tyane |
ka-antu anèng pintu |
saking dènnya amagut ing sih |
wau Ki Adimuncar |
alon dènnya muwus |
singgih yayi Kulawirya |
reyang tinimbalan ing kakang Kiyai |
lan sagung pra ri putra ||

50. Singgih sumangga reyang umiring |

lah suwawi yayi Arsèngdriya |
lan yayi Cariksutrane |
lan Sèh Malangkarsèku |
Mangunarsa Gungrimang tuwin |
ingkang para waela |
tinimbalan laju |
sadaya matur sumangga |
sigra budhal lampahe kathah kang ngiring |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 203 >

 mring krajan Wanamarta ||

51. Gumarêdêg lir ngarak pangantin |

balabar nèng marga pasabinan |
wong samya ingkang magawe |
jalwèstri kang dèrèng wruh |
apatakèn-tinakèn sami |
sapa kae ta baya |
dèn-iring gumrudug |
apa wong ngarak pangantyan |
ana ingkang nauri iku kang prapti |
Kae Sèh Amongraga ||

52. Lan kang garwa Tambangraras tuwin |

Jayèngrêsmi lawan Jayèngraga |
sagarwa myang Cênthinine |
kang samya ndon ngalangut |
maring pangumbaran wanadri |
wus lawas mangkya prapta |
pinapag ing laku |
mangkana kang samya mojar |
wong manca doh nuju papagan nèng margi |
sumimpang ing dadalan ||

53. Gêgêdaban angêbêgi margi |

praptèng Kali Jamban pasabrangan |
kang nèng pinggir lor kaline |
wong kasêntanan mêthuk |
myang pra lurah-lurahing santri |
miwah wong kang niningal |
jalu èstri agung |
nèng gisik kali anjirab |
samya sêdya tumingal kang lagya prapti |
wau ta kang lumampah ||

54. Saking kidul akathah kang ngiring |

nabrang kali gumrah karubyakan |
lir gêrah kambah ing kèh |
têkèng sabrang lèripun |
kapêthuk tur salamirèki |
ngabêkti gantya-gantya |
mring kang lagya rawuh |
warata sadayanira |
pra ngawirya dangu dènnya ananggapi |
salame wong akathah ||

Jilid 12 - Kaca : 156

55. Sawusira santri atur bêkti |
nulya laju wau lampahira |
pra santri umiring kabèh |
sêlur marga supênuh |
lubèr ambèr maring ing sabin |
padamèn sinasakan |
ka-abyaging laku |
(m)bêlasah dhadhahing sawah |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 204 >

 lampahira praptèng anèng Pasar Paing |
pra kadang kang nèng pasar ||

56. Ki Suwarja lan Wiradhusthèki |

Ki Panukma lawan Ki Panamar |
lan pra putranira kabèh |
Gus Monot lan Gus Dawud |
Bagus Kanji lan Gus Ngajuji |
Gus Janawi Gus Imram |
lan misananipun |
Ki Malangbong lan Lawatan |
Ki Ulangan Jagasatru Jagawèsthi |
myang para rèrèyannya ||

57. Kae Jayèngrêsmi matur aris |

punika pra kadange rakanta |
sakawan myang pra putrane |
gya Dimuncar lingnya rum |
singgih Alkamdulilahi |
anulya Ki Suwarja |
sakadangirèku |
ramya gantya asung salam |
anambrama winangsulan sabda yuning |
sung salam mring kang putra ||

58. Jayèngrêsmi lawan Jayèngragi |

pinêngkul-pêngkul mring kang para paman |
èsmu waspa sadayane |
saking dènnya wulangun |
asih maring pulunannèki |
wus kadya (ng)gènnya yoga |
gantilaning kalbu |
binagya putra ro nêmbah |
miwah garwa Turida lan Rarasati |
ngabêkti mring pra paman ||

59. Gantya pra putra misananèki |

samya tur sêmbah mring pra pandhita |
wus warata sadane |
gya laju lampahipun |
praptèng padhadhahanirèki |
masuk ing pakarangan |
jibêg wong (n)dudulu |
aturun têpining dhadhah |
nut tikunge magêr dabag glamit mirit |
sabên lawang keringnya ||

60. Reka-reka pan sami pinipil |

samya sinung bale parèrènan |
sarta lawan padasane |
lawan paguponipun |
lumrah sabên kang lawang kori |
sami ukir-ukiran |
jor-jinoran patut |
mangkana ingkang lumampah |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 205 >

 sampun parêk kapisan ing kori jawi |
Kae Bayi Panurta ||

Jilid 12 - Kaca : 157

61. Dangu lênggah nèng pantining kori |
lawan kang para sanak pituwa |
Ki Sêmbagi Jumênane |
Jêmpina lan Ki Sampur |
Ki Balongsong Gonjongcêlari |
Sêmangko Onggadhuwa |
Ki Dhawuk Ki Lêngkur |
lawan Ki Kêrtisêdana |
(n)Jêng Kiyai Bayi Panurta duk mèksi |
samya wawasan tingal ||

62. Kae Adimuncar Arsèngbudi |

Cariksutra lawan Arundarsa |
lawan Sèh Malangkarsane |
lah Sèh Mangunarsèku |
Anggungrimang myang sadayèki |
parêng nguluki salam |
Ki Bayi agupuh |
kalawan kang para tuwa |
angabuli ngalaekumu-salami |
laju kering lampahnya ||

63. Kae Bayi Panurta nèng ngarsi |

ngirit kang para tatamunira |
têkèng tritis pandhapane |
Ke Bayi lingira rum |
lah Bismilah lajua linggih |
gupuh kang ingancaran |
sadaya alungguh |
tata atap ing pandhapa |
adu dhêngkul para tamunira sami |
tinêpungan pra kadang ||

64. Miwah para pituwa nambungi |

kulawangsa lurah santri kapang |
nulya Adimuncar age |
nêmbah tur salamipun |
rinahaban basa basuki |
pênêt ing patêkêman |
nor sungku-sinungku |
luwar sasalamanira |
gantya Arsèngbudi sung salam basuki |
tan pinae rahabnya ||

65. Wusnya nulya Ki Cariksutraki |

Arundarsa Ki Sèh Malangkarsa |
Sèh Mangunarsa sawuse |
Sèh Anggungrimangipun |
Ki Piturun lan Palakarti |
Sèh Modang Pariminta |
sawuse pra tamu |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 206 >

 nulya kang putra mangarsa |
Jayèngrêsmi sarêng lan Ki Jayèngragi |
nêmbah anguswa pada ||

66. Pajêngkuwanira kanan kering |

kang putra rinangkul kalih pisan |
Ki Bayèsmu-tangis linge |
dhuh kulup sutaningsun |
nora nyana sira ya mulih |
bapakmu mèh pralaya |
angantu sirèku |
mêngko wus sinung mastara(?) |
marang sira nadyan ana karsèng Widdhi |
tyas-sun wus tan sumêlang ||

Jilid 12 - Kaca : 158

67. Ingkang samya myarsa ngrês ing galih |
bela waspa tyas sami rumangsa |
têpa-têpa sarirane |
agung sutrêsna sunu |
lir tan pae kadi Ki Bayi |
kang putra kalihira |
angaran kang êmbun |
wus kulup padha lungguha |
nulya ingkang putra kalih samya linggih |
gantya kang pra waela ||

68. Nikèn Wilapa lan Rancangkapti |

Nikèn Turida lan Rarasatya |
Pêlangi lan Cênthinine |
samya tur sêmbahipun |
Kae Rayi Panurta mèksi |
kalangkung asihira |
marang putra mantu |
ingaras lungayanira |
sarwi ngêmbêng waspa magêp dènnira ngling |
dhuh babo sutaningwang ||

69. Asih têmên sira karo nini |

trêsna bêkti laki toh jiwangga |
anokitkên ing lakine |
Kamdulilah sirèku |
tulus asih marang ing laki |
wus nini alinggiha |
wus padha rahayu |
kang putra mundur sih waspa |
Kae Bayi Panurta ngandika malih |
mring santri Luci sigra ||

70. Luci undangên nyainirèki |

maring ngarsa iya nêmonana |
dhayohe lawan sutane |
ingkang liningan gupuh |
lèngsèr saking ngarsa (n)Jêng Kyai |
malbèng wisma kapanggya |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 207 >

 Malarsih alungguh |
sadangunira angantya |
tyas kadya drêng dènyarsa panggih lan siwi |
mênggah ajrih ing raka ||

71. Anisani karsane ing laki |

datan watak lumancang mancangah |
kumambang rèhing lakine |
ketang durakanipun |
yèn anikêl nimpang ing tuding |
tyas tan nêdya tumindak |
lamun tan tinuduh |
santri Luci aturira |
nyai (n)dika tinimbalan ing (n)Jêng Kyai |
manggihi tamu putra ||

72. Nulya lumaksana Nyi Malarsih |

ingiring Ni Sumbaling Ni (n)Daya |
tan dangu praptèng ngarsane |
Ki Bayi ngandika rum |
salamana lan rinirèki |
gupuh Ki Adimuncar |
atur salamipun |
sadaya magantya-gantya |
pra waela tur sêmbah salamirèki |
kantun putra kalihnya ||

73. Nulya ingkang putra Jayèngrêsmi |

Jayèngraga samya atur sêmbah |
Malarsih angrangkul age |
pan sarwi karuna sru |
barung Nyai (n)Daya Sumbaling |
Rarasati Turida |
samya udrasa sru |
Cênthini milya karuna |
myang sadaya pra wadon mèlu anangis |
dadya samya gumêrah ||

Jilid 12 - Kaca : 159

74. Kae Bayi Panurta srêt angling |
lah ta uwis aywa na karuna |
sumêlang lir wong kapatèn |
anangis barung umyung |
datan etang ana tatami |
Arsèngbudya Dimuncar |
samya lon umatur |
saking gung sutrêsnanira |
asusuta lir pêjah amanggih urip |
lami datan tumingal ||

75. Wangwanging tamu lir tiyang pundi |

lamun èstri pan sampun mupakat |
trêsnane anèng tangise |
sampun mênggahing sunu |
nadyan liyan lamun dadyapti |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 208 >

 sih ya lantaran waspa |
tandha sih kalangkung |
Nikèn Malarsih tyasira |
arapuh tan aring pangrêsirèng ati |
kèndêl dènnira karuna ||

76. Magêp-magêp binagyan kang siwi |

samya uamtur raharjèng titah |
(n)Jêng ramèbu barêkahe |
kang ibu lon amuwus |
sokur Alkamdudilah kaki |
rinêksa ing Hyang Sukma |
kaywanan sakayun |
wus ginggang ing pasungkêman |
sung salam ring kang Nini nDaya Sumbaling |
pupuji ing kaharjan ||

77. Nulya ingkang putra mantu kalih |

Turida Rarasati tur sêmbah |
angujung nguswa padane |
kang putra ro rinangkul |
samya asru karunanèki |
winor pasambatira |
dhuh sutèngngong mantu |
ayu têmên loro sira |
ing sih bêkti sêtya tuhu maring laki |
toh jiwa anrang baya ||

78. Angandhêmi lanja andêrpati |

datan ana nini kaya sira |
sokur bage sèwu dene |
muga sira winahyu |
santosèng tyas palaling Widdhi |
wus lêjar marmèng suta |
langkung sukèng kalbu |
Ki Bayi aris ngandika |
lah wus Nikèn Malarsih sira dèn-aglis |
angruktiya sugata ||

79. Saanane ingkang sarwa suci |

ngarah apa krana Lah kewala |
samya mring kupune dhewe |
ingkang garwa agupuh |
lèngsèr saking ngarsa anuding |
marang pawongannira |
jalwèstri gupuh |
samakta tata sugata |
santri Luci Nuripin lan Jalalodin |
nuduh pawong santrinya ||

Jilid 12 - Kaca : 160

80. Myang dhulang kang pinanggul ing èstri |
kerit mring Ni Malarsih mangarsa |
sasaji ring Kiyaine |
tinata anèng ngayun |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 209 >

 myang panatanira Ki Luci |
pininta sa-ambêngnya |
pakêmbulanipun |
kang ponang tumpêng mêgana |
sêkul golong liwêt pulên lan kabuli |
angêt wuduk lan punar ||

81. Lalawuhan sangkêp amarnani |

jangan mênir cupang kalamuncang |
asêm bobor asêm bênce |
bècèk tim ladha bubus |
padhamara pindhang bang-putih |
dhakohan plêpah kuwah |
dhublêg gile manggul |
bêlothok brongkos kareyan |
lam-ulaman dhèndhèng panjèn êmpal ragi |
dhèndhèng age sujènan ||

82. Age tawon age lidhah ati |

age umbut age tum-bêkakak |
age ayam mêmonthoke |
srêgan kalêpon kapur |
ginjêl lawan babat limpèki |
buntut paru lan utak |
êmpal kisi pênthul |
sate abon rêmus wayang |
pal-puk duduh koyoran dhèndhèng karipik |
gadhon gêcok-gênêman ||

83. Êtum mangut rêmpah srundèng gêbing |

(n)dhog bêkamal pindhang cêmplok dadar |
cêrubuk krupuk-têrunge |
pèspèsan tambra palung |
opor bèbèk basêngèk pitik |
lawan balêbêd banyak |
suwab binatutu |
kang pêtis lombok gulingan |
ayêm tambra gorengan kathik gulathik |
gangsir ampal andhungan ||

84. Sambêl-gorèng kacang dhêle wijin |

sambêl kêmiri pêcêl tarancam |
lalaban kacang kaceme |
kacambah cipir timun |
pête jengkol kara kêrai |
gudhe kumalandhingan |
ranti kêmangipun |
terong glathik kukuluban |
kathokolan kangkung lêmbuyung sêmanggi |
pintên myang gagan-gagan ||

85. Gundha kêmbang turi adhêm mati |

luntas papasan kapas rêmpêlas |
pêtis kakas kêsru sambèng |
pare godha rêmakjun |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 210 >

 kudhu gondhong combrang sêmpirit |
katu katumbar aha |
rajun kimpol paung |
rang-urangan raranggitan |
sangkêp salirira lalawuhan bukti |
aglar sumadyèng ngarsa ||

Jilid 12 - Kaca : 161

86. Nulya para wong amagêrsari |
prapta ambêkta kandhurinira |
panjang layah myang ancake |
sadaya pan nêmlikur |
pinasrah ring Ki Santri Luci |
wontên malih ambêngan |
papanganan munjung |
rongpuluh ambêng kèhira |
sidhêkahe pawong kulawangsa sami |
ngalujêngkên kang prapta ||

87. Kae Bayi angandika aris |

Dene ana nak-putu kang padha |
akajad sidêkah akèh |
mara ta kono gupuh |
sambungêna dadi sawiji |
padha kêpungên dhawak |
sing padha akêpung |
enak kêmbul aroyoman |
santri Luci authi tata kêndhuri |
tuding-tuding miminta ||

88. Wus cucukupan sakupênganèki |

Kae Bayi Panurta ngandika |
lah Basarodin dèn-age |
donganana Majêmuk |
ngalujêngkên ring wong sadèsi |
salamête kang prapta |
wus manggih rahayu |
rinêksa dening Hyang Suksma |
gya pangulu Basarodin angadêgi |
andongani ambêngan ||

89. Majêmuk Rajuk Tulak-bilai |

Tawil-ngumur lan Salamêt mulya |
Turun sih Sri Sêdanane |
ingaminan gumrumung |
asru barung kang amin sami |
rambah ambata-rêbah |
wus antara dangu |
paragat pandonganira |
Kae Bayi Panurta ris ngancarani |
marang tatamunira ||

90. Lah suwawi awijikan sami |

ing sawontênipun sumapala |
krana Lah kewala rêke |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 211 >

 lan pra waela ngriku |
samya kêmbul bae kang bêcik |
ingkang liningan sigra |
samya atuturuh |
(n)dan lêkas sarêng anadhah |
apikantuk dènnira sami abukti |
sira Nikèn Wilapa ||

91. Mênggah-mênggah dènnira abukti |

ngonjot-onjot sêrêt ing êlêtan |
Ki Bayi ngling andikane |
e ya ta lah ipeku |
akangèlan dènnya abukti |
Malarsih apa sira |
kalalèn ipemu |
lalagèhane anadhah |
kudu nora pisah-pisah lawan warih |
kalêmuk nèng ngiringan ||

92. Biyèn kae duk sira-paranni |

dene wus nunggal nadhah sa-ajang |
mokal yèn laliya kowe |
Ni Malarsih angungun |
matur inggih kasupèn mami |
gupuh nuduh pawongan |
amundhut kalêmuk |
tan dangu katur ing ngarsa |
punika bok-adhi pangunjukanèki |
raka-(n)dika priyangga ||

Jilid 12 - Kaca : 162

93. Maklumipun kewala bok-adhi |
saking kirang kêrahaban-kula |
Nikèn Wilapa ature |
kang botên-botênipun |
dene kados tiyang ing pundi |
kawula datan cipta |
riringa ing kalbu |
inggih angangkah punapa |
tiyang sampun wontên janganipun mênir |
tan susah nginum toya ||

94. Sajatinya samadèsmu isin |

mring ngakathah tan mêdhar prasaja |
Ki Cariksutra wuwuse |
lah ora-a sirèku |
bakayune amirantèni |
de sira kakurangan |
animbangi tanduk |
marmanya sira sinungan |
wus kuningan adate sira yèn bukti |
tan kêna pisah toya ||

95. Ni Wilapa sinambramèng laki |

rumangsa yèn kaluputannira |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 212 >

 nulya tanduk lir sabêne |
kokoh jangan nèng tuwung |
lam-ulaman amêratani |
cinaruh rab-uraban |
sapulukanipun |
rong pulukan linut toya |
Kae Bayi Panurta ngandika aris |
manira yèn tumingal ||

96. Dènnira nadhah ya ipe-mami |

bok Wilapa sawarêganeya |
mèlu akèh panadhahe |
ngapenginakên kalbu |
mèlu enak manira bukti |
drêku bok-ipe aywa |
êngah dèn-anutug |
wong wus wismane priyangga |
Ni Wilapa mèsêm aturira aris |
kados botên yèn êngah ||

97. Angandika malih Kyai Bayi |

ênggèh ta lah yayi Cariksutra |
bok aja ipeku kuwe |
ingajak anut pungkur |
adoh-adoh praptèng mariki |
wus tan kengang lulungan |
maningan puniku |
awak lir tan kengang gawa |
mandahane duk lumampah anèng margi |
iba rêkasanira ||

98. Bok liyane bae salah siji |

apan ipeku sapirang-pirang |
dadak sing gêdhe awake |
Cariksutra turipun |
pan kumêdah-kêdah papanggya |
[---] |
ing paduka nêngguh |
Ke Bayi mèsêm ngandika |
ênggèh yayi kalangkung panrima-mami |
dènnya sutrêsnèng kadang ||

99. Sadayanira ingkang mangarti |

Nikèn Wilapa rubiyahira |
sira Ki Cariksutrane |
samya gawok andulu |
ing gêdhene awakirèki |
sêmbada panadhahnya |
cèkoh manganipun |
akèh amicarèng nala |
iya ta lah rabine Cariksutrèki |
nglêmbarah nora lumrah ||

Jilid 12 - Kaca : 163

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 213 >

100. Kae Bayi tanpyantuk bukti |
sabab lagya nêmbene asênggang |
dèrèng rumangsa ecane |
miwah pra ngawiryèku |
Adimuncar Ke Arsèngbudi |
Kae Sèh Malangkarsa |
Sèh Mangunarsèku |
Cariksutra Arundarsa |
Anggungrimang Jayèngwèsthi Jayèngragi |
Turida Rarasatya ||

101. Samya wus rèpèh tan pati bukti |

Kae Bayi Panurta lingira |
wawi yayi sadayane |
(m)bok kang samya pakantuk |
rèyang dimèn eca abukti |
akêmbul babancakan |
lawan anak-putu |
ingkang liningan turira |
(ng)gih sumangga sasêlotipun abukti |
dhatèng (n)dhèrèk kewala ||

102. Para kadang myang pituwa sami |

amêmêne dènnira anadhah |
angli ring tatakramane |
ingkang para linangkung |
datan pati sura abukti |
dadya untap-untapan |
kacicikanipun |
pakantuk rasaning driya |
kikmahing tyas dènnira sabar ing bukti |
sor rasaning atadhah ||

103. Sira Ki Pangulu Basarodin |

dènnira mangan sadangunira |
ambungkik-bungkik puluke |
Ki Kulawiryandulu |
dènnya nadhah Ki Basorudin |
bibisik dènnya mojar |
mèsêm èsmu guyu |
kalawan Kyai Lawatan |
lo puniku tênagane Basarodin |
angaya-aya pangan ||

104. Ki Lawatan lawan Ki Sêmbagi |

samya gumuyu sinamun nadhah |
mulat mring Basarodine |
Ki Kulawirya sêgu |
sêgu watuk andhêdhèhèmi |
winoring paliringan |
paman dhawuh wau |
adêrês gêng têlthokira |
kados banjir jawah tan ngarang-ngarangi |
punapi mot lèpènnya ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 214 >

105. Ki Lawatan Sêmbagi nganthuki |
Ki Basar ngling ririh garundêlan |
andêlna Gus Wirya kuwe |
anggêgarap wong tan wus |
(n)dadak nganggo nyêman-nyêmoni |
wong dhasar kêmba uwang |
yèn tan angguguyu |
Ki Kulawirya alatah |
suwe lamun têtamuwan pra utami |
Ki Bayi mèsêm tanya ||

106. Paran kang sira guguyu Ragil |

matur punika pun kakang Basar |
amangan dadi wong bithèn |
tanganipun abikut |
datan kenging dipun-sêlani |
kiwa têngên maragang |
tan wontên gopipun |
lir ngampêr bata ing linggan |
Ki Baywa-ngling wong wus tandange abukti |
maningan biyèn mula ||

Jilid 12 - Kaca : 164

107. Para tamu samya mèsêm mèksi |
marang sêsambèn kang pêpoyokan |
Ki Jayèngraga wuwuse |
pantês têmên Ki Ngulu |
maksih kadi adate nguni |
sabên panggya lan paman |
anggung dèn-wawangun |
Ki Basar nauri sabda |
(ng)gih puniku tan wontên luwasing gêtih |
pamandika Ki Wirya ||

108. Kajawi padha mantun moyoki |

yèn maksih sami gêsang mêsungsang |
mangsa mariya medane |
kang myat samya gumuyu |
Ki Wuragil Kulawiryèki |
alatah sarwi mojar |
wakane Pangulu |
kongsi jamurên maningan |
nora uwis dadi poyokan Ki Rodin |
pilang-pilang tan gêrang ||

109. Jêr wangune patut dèn-poyoki |

badan sakojur tan kabênêran |
(n)jêlèhi wajarane |
busana nora patut |
mung yèn wuda anggigilani |
ginuyu ing akathah |
Ki Basar amuwus |
non iku Ki Kulawirya |
saknèh-nèhe ngaranni wong kaya jongkit |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 215 >

 kathik nganggo wajaran ||

110. Saya ginaguyu rewange linggih |

wus antara dangunira nadhah |
luwaran tuturuh kabèh |
Ki Santri Luci gupuh |
Jalalodin Nuripin aglis |
nuduh pawong rowangnya |
nyarik ambêngipun |
sinungkên pamburinira |
kandhurine dinum barêkatirèki |
warata sadayanya ||

111. Gantya dhadharan lumadyèng ngarsi |

sasaosanira Ki Panurta |
pasugata ring tamune |
kathah nyamikanipun |
lah-olahan wowohan asri |
sangkêp kang juwadahan |
jênang dodol kênul |
kolèh grêndul candhil caca |
kalong sagu cinantèn brêm tumpu criping |
kêpêl pang-limpung kupa ||

112. Manco cucur jalabiya rangin |

mamêniran bantalan sêmpora |
lèn-ulèn gêmblong lèmpènge |
wug-awug apêm pasung |
kocak kicak kanyut lan kèci |
srikaya pipis tuban |
rondhakèli mêndud |
cêlorot gêthuk jumunak |
sêmar-mêndêm garubi pêrnama utri |
wajik tape walangan ||

Jilid 12 - Kaca : 165

113. Sagon wayangan ledre surati |
miwah pala-gumantung kasimpar |
nangka pêlêm kuwènine |
manggis duryan lan dhuku |
pisang suluh salak kêcapi |
balimbing lan talêbak |
jambu lan kapundhung |
kêrai timun sêmangka |
talês kimpul katela uwi gêmbili |
muncar munggèng rampadan ||

114. Kae Bayi Panurta ngling aris |

singgih sumangga yayi punika |
mamangsêgan tamba mise |
awon kèndêl ing ngriku |
sumapala ana misrani |
karana Lah kewala |
ing sawontênipun |
ingkang liningan agêpah |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 216 >

 samya ngalap nyamikan sasênêngnèki |
wedang pangananira ||

115. Kae Bayi angandika malih |

ingkang garwa lah Malarsih sira |
dhayohmu pra waelane |
iya sadayanipun |
aturana maring wismèki |
dimèn lêlêswan samya |
Ni Malarsih muwus |
sumangga yayi Wilapa |
lan Palangi Turida lan Rarasati |
Rancangkapti mring wisma ||

116. Nikèn Wilapa umatur aris |

singgih sasêlotipun kewala |
rêke agampil ing mangke |
sawêg rêrêm alungguh |
Ni Malarsih ngecani kapti |
anulya ingkang prapta |
wong Wanamartèku |
pamagêrsari sudagar |
jalwèstri sarta lan kandhurinèki |
liya punjungannira ||

117. Sêkul ulam dhaharaniyadi |

kang wus kapanggya lan Jayasmara |
pan samya mundur gagêntèn |
kang samya yun papangguh |
tur pupunjung miwah kêndhuri |
sarya tur salam sêmbah |
mring kang lagya rawuh |
kêndhuri laju dinongan |
kajatira ngalujêngakên kang prapti |
punjungannya tinampan ||

118. Nyai-nDaya lan wadon Sumbaling |

juru anampani pupunjungan |
wong Wanamarta kajate |
kang wus kapangguh wau |
ulihira karya kêndhuri |
sapunjungannira |
wangsul atur-atur |
ingkang nampani ambêngan |
santri Luci Nuripin lan Jalallodin |
kinêpung nèng pandhapa ||

119. Kae Adimuncar Arsèngbudi |

Arundarsa lawan Cariksutra |
Carikmudha lan Kae Sèh |
Malangkarsa puniku |
Ki Sèh Modang Parimintèki |
Kae Sèh Mangunarsa |
lan Gungrimang nêngguh |
sadaya pra tamunira |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 217 >

 mulat banjar wismane Kiyai Bayi |
Panurta Wanamarta ||

Jilid 12 - Kaca : 166

120. Wus saengga pomahan bupati |
datan ana wisma mangkana-a |
gunge myang pasang rakite |
ing patanêmanipun |
tiris kitrinira mêpêki |
papagêr pakêliran |
gêbyognya klimis alus |
mawi natar pananggungan |
masjid Mangu agênge sèbêt acèkli |
gasik toya tumumpang ||

121. Samya micorèng sajroning ati |

para tamunira samadaya |
sukur pangalêmbanane |
dene sarwa pinunjul |
baya saking mangunahnèki |
banjar pawismanira |
kadi-kadi dudu |
pasang anggoning ngulama |
pantên ênggon dalêming pra wirya mukti |
wibawa ahli donya ||

122. Kae Bayi Panurta ngling aris |

Kae Adimuncar Arsèngdriya |
tuwin jêbèng sadayane |
punika warninipun |
garumbuling Wanamartèki |
tinut nak-putu kathah |
samya nut dudunung |
nèng ngriki kêdah karasan |
rêke kathah kewala pakantuknèki |
samya jênêg gagriya ||

123. Dene wisma manira puniki |

sagêd samantên agênging griya |
manira darmi angangge |
saking ing karsanipun |
para anak ingkang bupati |
urunan yasa wisma |
sinungkên maring-sun |
kinèn jênêg anganggeya |
saput ingkang piranti yayasan sami |
reyang kantun manggiha ||

124. Samya-ndhêku sadaya miyarsi |

para tamu ing wau wuwusnya |
(n)Jêng Kiyai Panurtane |
samya sukuring kalbu |
èsmu ngungun sajroning galih |
mangkana Cariksutra |
aris wuwusipun |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 218 >

 dhuh kakang Bayi Panurta |
wus sanyata antuk nugrahaning Widdhi |
dadya pangayomannya ||

125. Sagung santri ing wetan pasisir |

baya datan ana tumimbanga |
ing tata miwah harjane |
myang rakit-rakitipun |
kadya praja datan na bêkti |
lamun dhukuh ngasrama |
wit katon gêngipun |
tan ana ingkang kuciwa |
datan ana ing bang kilèn kang nimbangi |
kalawan Wanamarta ||

Jilid 12 - Kaca : 167

126. Kyai Bayi myarsa angling aris |
mung sadarmi kawula ing titah |
Allah makatên karsane |
inggih harkahing napsu |
mutmainah reyang antêpi |
sumarah karsèng Sukma |
ingidhêp ing kalbu |
makatên salaminira |
lampah reyang amung ngantêpi sawiji |
mutmainah ing tekat ||

127. Cariksutra mèsêm aturnya ris |

kadipundi kakang pandumira |
kang napsu catur warnane |
wus lami ulun-ngrungu |
mung kèwêdan dènnira amrih |
tataning linampahan |
ing sadintênipun |
yèn rina sajroning nala |
kadi-kadi darbe gêsangira sami |
arêbut lampahira ||

128. Kyai Bayi angandika aris |

(ng)gih manawa katuju ing karsa |
kang napsu patang warnane |
mutmainah rumuhun |
dadya jêjêr anggung mamardi |
sakèh tyas kang mrih harja |
bêkti myang sumungku |
narima sarèh ing driya |
satitahe ing karsa datan angudi |
harda angangsa-angsa ||

129. Nanging anggung lir tinêmpuh jurit |

dening napsu kang titiganira |
sadina-dina arame |
anèng jroning tyasipun |
napsu katri kang langkung sakti |
luamah lan amarah |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 219 >

 supiyah trinipun |
ari ratri lir ayuda |
jroning nala kadya arêbut tatandhing |
masesa driyanira ||

130. Kasaktène luamah abukti |

ngangsa-ngangsa kadi ambebasna |
mangan kèh sanalikane |
lumuh kantuwa dangu |
mumah mumuh turu abukti |
pamirihira supaya |
kèh sumêngahipun |
ngapêspês mring mutmainah |
de amarah kasaktènnira mrih juti |
nginggit harda druhaka ||

131. Rêngu-rêngu pan anguring-uring |

riwut ngawut kadi anglêburna |
kalawan rinêmêk bae |
ngêngungakên têkabur |
sumbar ngina-ina sakalir |
dènnira mrih pralaya |
mutmainahipun |
supiyah kasaktènnira |
papenginan marang kang tan patut wajib |
mamêksa papenginan ||

132. Tan cipta wrat angèl wêrit rungsit |

kaya-kaya gampanga ingalap |
mangsa wurunga kadarbe |
kusung-kusung milalu |
mring kang datan layak binudi |
kudu nuli-nuliya |
kang tan kêna luput |
anruwêng jubriyannira |
amrih akêkêsa mutmainahnèki |
sajuga binut tiga ||

Jilid 12 - Kaca : 168

133. Singgih pintên banggi dèn-ayunni |
tangèh kita lamun sumêla-a |
saking babagan ngarale |
kadi punêndinipun |
yèku yayi Ki Arsèngbudi |
binudi ingkang dadya |
kalirahanipun |
wiwinih rubêd rubeda |
saking pundi mutmainah kasirèki |
katutup ing tri hawa ||

134. Anauri aris Arsèngbudi |

yèn pamanggih manira priyangga |
rubeda puniku èmèng |
pangangge paminipun |
bathik lurik wulung lan putih |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 220 >

 singa kang dèn-anggeya |
yêkti datan wurung |
yèn ngangge seta (ng)gih seta |
myang ngangge bathik lurik wulung bang kuning |
singgih makatên uga ||

135. Sabab samantên kita puniki |

lamun angilo paesan duryat |
marga bab insan kamile |
ngriku panglilingipun |
saking akatdiyat wadati |
wakidiyat lan arwah |
ajasam puniku |
alammis alam insan |
kamil pan wus purna dadining adadi |
titah kita punika ||

136. Saking alam arwah kang nêngahi |

pan akadiyat wujuding Êdat |
wahdat wujud sipat rêke |
wakidiyat asmèku |
alam arwah apêngal nênggih |
martabat tri kang awal |
pan gaibul-guyub |
akadiyat lawan wahdat |
wakidiyat kang bangsa latakyun latib |
martabat tri akirnya ||

137. Alam jasam misan insan kamil |

takyun sani nalirah kawijah |
tri wiwinih hawa rêke |
napsu luamah nêngguh |
lan amarah supiyahnèki |
dening ingkang kaucap |
ing ngajêng puniku |
tri wiwinih mutmainah |
alam arwah wiwinih ihtiyar singgih |
pamilihing apêngal ||

138. Pamilihe ing kalih prakawis |

mring babagan budi klawan ala |
kewala sami wênange |
mungguh Hyang Kang Mahagung |
datan nuduh datan pêpênging |
mring sawijining titah |
sakayuning mahluk |
bênêr luput nèng ihtiyar |
marma kita kumêdah angati-ati |
ywa korup maring hawa ||

Jilid 12 - Kaca : 169

139. Murka nadhah guling murka wêngis |
murka papenginan mring rajah tamah |
punika pan sisingkêle |
narik cipta tan tuhu |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 221 >

 ngungas-ungas ngangas-angasi |
tan kenging botên uga |
pan duryat kadyèku |
kadi-punêndi ing karsa |
yayi Cariksutra ing ngriku tinuding |
sami muwasaratan ||

140. Ki Cariksutra lingira aris |

kasinggihan sabdanta tetela |
pan sampun makotên jume |
ing agêsang puniku |
datan wagêd kita puniki |
angirigakên hawa |
bangsa ngam angumum |
tumindak kalawan hawa |
amung amimirit saking sidhang-siring |
sarwa sakêdhik sewang ||

141. Purun maha kêdhik ênggah kêdhik |

alam ahli swarga sumapala |
ngalap naraka sêpèlèng |
ènthèng-ènthèng sinangkul |
swarga nraka narima kêdhik |
ngangkat ingkang rêkasa |
yèn tan lawan wahyu |
sayêkti datan kaduga |
kang lir caritane ki dhalang ngaringgit |
lalakon srat Wiwaha ||

142. Dananjaya duk amangun-tèki |

anèng (ng)graning Ancalendrakila |
sang Dwija Mintaragane |
angga tuhu lir tugu |
manik datan sêdya bah osik |
mamati jroning gêsang |
anggêgêsêng kalbu |
kang tan kêna winikalpa |
alpaning tyas angilangakên sak-sêrik |
sêrik lamun runtika ||

143. Anirakên suba-sukèng galih |

cêngêng lêngêng ngêningkên nêngira |
mung amasang lulungide |
ing dalêm kalih pandum |
angga malat gêgamannèki |
Pasopati grannira |
pyuh graning pandulu |
lumancar anggroning grana |
kang pinusthi papasthèn èsthining kapti |
kapati bratèng laga ||

144. Amaladi si sêmadi êning |

nêngèng karsa nêgêr karsaning Hyang |
maksude pancadriyane |
pinêlêng ing pandulu |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 222 >

 dalaning kang sandining sêpi |
titis grana gusika |
pusakaning kayun |
kayungyun kahyanganing Hyang |
lêpasing tyas mêrana ngulati pati |
patitis kang tan tiwas ||

145. Nalika wus kêncêng cêngêngnèki |

tiwas pamawasing kawaspadan |
kalawan pucuk bèdhore |
sumungku-a sidêku |
dêging jêmpol jari jêmparing |
sêrêng lênging lêngira |
paguting pandulu |
dulu datan kadaliyan |
lila lalu malulu lir socaning pring |
nir pringganing wardaya ||

Jilid 12 - Kaca : 170

146. Yèn mungguh-a agamaning Nabi |
êtrap ingkang makatên punika |
kenging winastan wus kusne |
khawasuning asuhul |
bisa mêsat hawa tri juti |
yèn tyas wus kadyèka |
pintên bangganipun |
kita punika (ng)dungkapa |
anirnakkên hawa kang angrêregoni |
muslim mring kajatmikan ||

147. Samya suka mèsêm aningali |

mring Ki Cariksutra dènnirojar |
angondhèkkên pudyarsine |
Ki Adimuncar muwus |
Kae jêbèng Mangunarsèki |
kadya paran karsanta |
purnaning awuwus |
supados dadosa palal |
ing tyas kadung padungkapanirèng ngèlmi |
kèndêling pandêlingan ||

148. Ki Sèh Mangunarsa angling malih |

singgih rêke sampun kasinggihan |
(ng)gyannipun ngibaratake |
saèstu yèn kadyèku |
kulaning Hyang mukmin kang muslim |
sadaya kang ingujar |
tan na lêpatipun |
pan sami ugi kewala |
amung kaot sakêdhik jalarannèki |
undha-usuk kang karsa ||

149. Ingkang sampun sinung bisa mèksi |

ing kasidan sup nèng kagayuhan |
hawa kang catur sikine |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 223 >

 dados dadosanipun |
nêpsu hawa kawan prakawis |
luamah lan amarah |
supiyah katêlu |
pat kalawan mutmainah |
dadya panguntaping tokit mring kadadin |
saking kalawan hawa ||

150. Mokal bodho karsaning Hyang Widdhi |

karya asor luhuring kawula |
kalawan napsu hawane |
yèn tan kalawan napsu |
yakti titah datanpa kardi |
sabarang rèh kitarsa |
dadi lawan napsu |
amarah murka atingal |
tadhah guling rosa pangêlihirèki |
suka bukti sapala ||

151. Amarah napsu awênga wêngis |

krodha nênggala jrih mring niaya |
dèn têkèng narima sarèh |
rèrèh tan ngadhul-adhul |
sikaranya akait juti |
rinosan sinêmbadan |
lan tawêkalipun |
tinawêkaling amarah |
dèn-tumêkèng hawa dadi wahyu budi |
kabudayèng wardaya ||

Jilid 12 - Kaca : 171

152. Napsu hawa supiyah papengin |
kapengina marang kautaman |
ingkang sipat linuhunge |
tan pengin loba mumuh |
krana dènnya nalikanèki |
myang tadhah rajah tamah |
pon datan kalulun |
sirnane hawa tri loba |
apan luluh anukma dadi sasiki |
tri mutmainah uga ||

153. Datan paê panunggalanèki |

mutmainah marang ing tri hawa |
tri hawa mutmainahe |
anèng ing dalêm kasdu |
dènnya pagut atampa titih |
aluamah amarah |
lan supiyahipun |
mangsud dadya mutmainah |
kang makatên (n)dungkap kadadeyannèki |
kang wus amintaraga ||

154. Lamun mutmainah mangsud maring |

luamah lan amarah supiyah |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 224 >

 dadya kèh loba kibire |
agung têkaburipun |
tan kabuka daliling ngèlmi |
kang maring kamuksanan |
dene jalaripun |
kang wus sidik rasa sabda |
ngujubriya têkabur sumêngah kibir |
kang wukakên kadadyan ||

155. Wa-makatên kawulaning Widdhi |

samya tinakdir pribadinira |
ing dalêm ngagêsang rêke |
datan ketang kinayun |
kaya apa kayunning jalmi |
pan wus samya kinarsan |
dening Hyang Kang Agung |
kalawan priyangganira |
asor luhur wus dadya kaladuk nguni |
sadèrèngipun bakal ||

156. Kae Bayi Panurta duk myarsi |

sabdanira Ki Sèh Mangunarsa |
kadya kinuras driyane |
ana karasèng kalbu |
mring putranya Sèh Amongragi |
sasolah bawanira |
lèlèjêming wuwus |
wingiting pasêmonira |
miwah rimbag ing warna datan nêbihi |
saujunging sarira ||

157. Ciptaning tyas tan na paenèki |

mring Sèh Mongraga myang Mangunarsa |
kadya kinarya lirune |
miwah sadayanipun |
ingkang kadang kulawangsèki |
samya mulung tyas trêsna |
mring Mangunarsèku |
mangkana ing wancinira |
lingsir dungkap waktu Luhur kapara kir |
kaecan ararasan ||

Jilid 12 - Kaca : 172

158. Saking dènnya rêna aniniling |
ing murade Ki Sèh Mangunarsa |
tan amapali jarwane |
nadyan anom rinêngkuh |
sasêpuhing mukmin khakiki |
kang pangra tuwèng wayah |
kang anom sumungku |
mring Kae Sèh Mangunarsa |
ingêgungkên tinamu-tamu utami |
golonganing ngulama ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 225 >

159. Kae Bayi Panurta ngling aris |
nakmas jêbèng Kae Mangunarsa |
suwawi awêktu age |
Lohor mring masjid Agung |
miwah yayi sadayanèki |
dhangan ingkang liningan |
ingkang para tamu |
mudhun saking palungguhan |
maring masjid Mangu ngambil toyastuti |
apan samya sêmbahyang ||

160. Kewala cukup tamunirèki |

pra waela salat anèng langgar |
pra kadang kulawangsane |
salat nèng masjid Agung |
ana ingkang banjur amulih |
pra tamu ingkang salat |
anèng masjid Mangu |
Sèh Mangunarsa ngancaran |
kinèn angimami wêkuning ngabêkti |
nulya Sèh Mangunarsa ||

161. Tan lênggana majêng angimami |

wus antara danguning asalat |
tartib tumêkèng bakdane |
paragad sadaya wus |
asalawat salaman sami |
Kae Bayi Panurta |
lon andikanipun |
prayogi wangsul ing wisma |
Kae Adimuncar aturira aris |
pênêd akaliyêgan ||

162. Mring masjid Gêng kawula yun uning |

Kae Bayi Panurta ris mojar |
ênggèh langkung prayogine |
nulya sami amudhun |
pra tamunya kang sadayèki |
maring masjid Gêng prapta |
midêr andudulu |
pasang rakiting patirtan |
binotrawi toyanya kalangkung wêning |
ngingonan ulam kathah ||

163. Bêbêngane balumbang ngubêngi |

binêngawan têpining tinaman |
sangkêp saliring sarine |
myang patirisanipun |
pala kitri gumantung asri |
samya nêdhêng wohira |
putya dênta sinung |
pucang ranti rinambonan |
tanjung sawo asinang wohira (n)dadi |
tinumpak sinaciwah ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 226 >

164. Kae Adimuncar Arsèngbudi |
Arundarsa Kae Cariksutra |
kalawan pra tarunane |
lan Sèh Malangkarsèku |
Mangunarsa Gungrimang tuwin |
Sèh Modang Pariminta |
miwah Ki Piturun |
Palakarti pra santrinya |
lawan Jayèngrêsmi Jayèngraga tuwin |
Wuragil Kulawirya ||

Jilid 12 - Kaca : 173

165. Kang wus bakda salat anèng masjid |
para kadang Swarja Wiradhustha |
Panukma lan Panamare |
miwah kang para sêpuh |
Ki Pangulu lan Ki Sêmbagi |
Ki Jumêna Jêmpina |
Lawatan Malanggung |
Luwaran Kardisêdana |
samya mudhun sing masjid samya umiring |
mring kang samya niningal ||

166. Kang pra tamu amicarèng ati |

nora jamak Ki Bayi Panurta |
mêtu têmên mangunahe |
dudu prajaning dhukuh |
lir karajananing bupati |
kêtêbe wong mah-omah |
kèh bêcik gung agung |
kaya wong rongèwu ana |
kathah wong kang kuwat-kuwat kang rijêki |
malah asor wong kutha ||

167. Ngalim wus mijil mangunahnèki |

samya pupuji sukuring driya |
mring Ki Bayi Panurtane |
nutug dènnya (n)dudulu |
têpunggêlang ngubêngi masjid |
ing wanci waktu Ngasar |
samya mèt toyastu |
kadas sami salat Ngasar |
nèng masjid Gung sabakdanira ngabêkti |
kondur maring ing wisma ||

168. Para kadang kulawangsa sami |

umiring maring pawismannira |
atata palungguhane |
anèng pandhapanipun |
sasajinya sampun miranti |
wedang myang nyanyamikan |
wus andhèr nèng ayun |
miwah kang para waela |
Ni Malarsih Turida lan Rarasati |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 227 >

 tamu Nikèn Wilapa ||

169. Ni Palangi lan wadon Cênthini |

Nyai-nDaya Sumbaling tan têbah |
Kiyai lon andikane |
sumanggèng karsanipun |
nyamikane ginape sami |
kang liningan norraga |
anginggihi wuwus |
angalap sasênêngira |
dene para magêrsari ingkang prapti |
sarta lan kandhurinira ||

170. Pupunjunganira tinup saji |

mring Ki Jayèngrêsmi Jayèngraga |
samya tur salam sêmbahe |
Ki Bayi lon amuwus |
marang santri Luci Nuripin |
lah iku kandhurinya |
nak putu kang kolur |
padha kêpungên priyangga |
lan wong akèh aja susah maring mami |
ing kono kumpulêna ||

Jilid 12 - Kaca : 174

171. Dèn-akapang angêpung kêndhuri |
si Basarodin andonganana |
kang kajat nyalamêtake |
mêngko yèn ana kantun |
ambêngane kumpulna dhingin |
yèn wus sadasambêngan |
donganana gupuh |
lah ta wus kono Bismilah |
Basarodin ngalih acêdhak kandhuri |
anèng wetan kadohan ||

172. Mangulona ywa tambuh sirèki |

nulya Ki Pangulu Basar sigra |
ngalih mangulon ênggonne |
Kulawirya gumuyu |
kang Pangulu lèh impèn bêcik |
kèh bêrkate angayang |
layak payon wayuh |
wolu kasanga lanangan |
Ki Pangulu ngacêmut mèsêm anolih |
dene kaya kambangan ||

173. Samya gumuyu ingkang miyarsi |

para tamu mulat para kadang |
rêsêp asih pandulune |
rumêksa wong sadulur |
maring kadang tuwa langkung jrih |
sumungku kamawula |
anggêp angguguru |
kang samya kajat sidêkah |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 228 >

 dinonganan mring Pangulu Basarodin |
nadhah gya pinarucah ||

174. Ki Wuragil Kulawirya angling |

kang Pangulu Basar dènnya mangan |
tumrapa pring ros bangkote |
kêrêp têmên amuluk |
kongsi lali olèh ngitungi |
pipirane amangan |
tan kaduga ngetung |
abênêr jarwa sutanya |
ran pangulu tukang angulu sayêkti |
suka sakèh miyarsa ||

175. Kae Bayi angandika aris |

Swarja Wiradhustha lan Panukma |
Panamar Kulawiryane |
ring masjid Mangu iku |
tarubana kang sarwa sri |
sungana patilaman |
kang samêkta mungguh |
sarwa sukci ywa kuciwa |
(ng)gyannya kadangira ingkang samya prapti |
para ri tur sandika ||

176. Samya mangsuli turira aris |

lamun parêng ing karsa paduka |
kawula nunuwun rêke |
rinta sasikinipun |
amba nuwun nèng wisma mami |
pun adhi sadayanya |
inggih anunuwun |
mugi pinarênging karsa |
pan kawula ingkang rumêksa supadi |
ing tyas datan sumêlang ||

177. Ke Bayi mèsêm nauri angling |

iya prayoga iku turira |
samya amamanuhake |
atêpung sih sadulur |
mupung padha sinung papanggih |
singgih yayi Dimuncar |
myang sadayanipun |
pênêd samya kukupuhan |
têmbe ngalap kadang sih-siniyan sami |
utami rarakêtan ||

Jilid 12 - Kaca : 175

178. Andhaupkên sarasaning kapti |
kang liningan samya nor turira |
langkung samya pirênane |
singgih sadèrèngipun |
paduka ngling kawula kapti |
nukêri pra arinta |
ing sasikinipun |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 229 >

 pan sampun kasêdyèng driya |
langkung sukur suka pirênaning kapti |
dumunung ing pra kadang ||

179. Kae Bayi Panurta ngling aris |

e yayi sukur Alkamdulilah |
sumêdya sih ring kadange |
Ke Bayi malih muwus |
lah Suwarja muliha dhingin |
ruktinên wismanira |
yèn mêngko kinayun |
ring kakanta Adimuncar |
ing karsanya dumunung wismanirèki |
kang rayi tur sumangga ||

180. Angandika lah Wiradhusthèki |

iya muliha dhingin ngruktiya |
ing wismanira dèn-age |
mêngko kakangirèku |
Arsèngbudi yun awowori |
rèrèh nèng wismanira |
sanalikanipun |
kang rayi matur sandika |
ngling malih lah Panukma muliha dhingin |
rumatana wismanta ||

181. Yayi Cariksutra kang ayun sih |

wismanira mêngko dinunungan |
Panukma sandika ture |
lan Panamar sirèku |
iya age muliha dhingin |
rêsikana wismanta |
ing mêngko kinayun |
mring rakanta Arundarsa |
dene sira Wuragil muliha dhingin |
tata-tata-a wisma ||

182. Kakangira Ki Carikmudhèki |

lan Sèh Modang ingkang nèng wismanta |
kang rayi sandika ture |
de Pangulu sirèku |
angruktiya wismanirèki |
rinta Sèh Parinminta |
dimèn nèng sirèku |
Ki Basar matur sumangga |
nulya lèngsèr sadaya ingkang tinuding |
mulih asowang-sowang ||

183. Angling malih maring santri Luci |

lah ya Luci lan Nuripin sira |
miwah pra lurah santrine |
umiringa sirèku |
mring riningsun ingkang sêdyapti |
dumunung anèng wisma |
-nira pra-kadèngsun |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 230 >

 santri Luci tur sandika |
kang pra tamu ingacaran mring Ki Bayi |
amurih pajênêkan ||

Jilid 12 - Kaca : 176

184. Kae Adimuncar Arsèngbudi |
Cariksutra Ki Sèh Arundarsa |
Carikmudha tanapi Sèh |
Modang Parimintèku |
samya atur salam ngabêkti |
wusing anjawat-tangan |
nulya lèngsèr mundur |
mring wismane para kadang |
Kae Bayi Panurta maksih alinggih |
lan Ki Sèh Malangkarsa ||

185. Lawan Ki Sèh Mangunarsa tuwin |

Ki Sèh Anggungrimang lawan sira |
Jèngrêsmi Jayèngragane |
Palakarti Piturun |
pra waela sadaya misih |
Kae Bayi Panurta |
angandika arum |
lah Ke jêbèng Mangunarsa |
yèn sêmbada ing karsa wontên ing ngriki |
masjid Mangu kewala ||

186. Sampun kêtêbihên lawan mami |

Sèh Mangunarsa matur norraga |
sumanggèng karsanta rêke |
Ke Bayi malih muwus |
lah anakmas Malangkarsèki |
prayoga arêrêba |
anèng wismanipun |
arinta Ki Jayasmara |
nak Sèh Anggungrimang padunungannèki |
wismane Jayèngraga ||

187. Samya umatur sandika sami |

nulya lumèngsèr kang ingancaran |
mijil maring pawismane |
sasantrinya tut-pungkur |
sira Ki Sèh Mangunarsèki |
lumèngsèr saking ngarsa |
maring masjid Mangu |
kang kantun para waela |
ingancaran anèng dalêm wetan singgih |
dalême Tambangraras ||

188. Pangandikanira Kyai Bayi |

marang para waela sadaya |
de sutaningsun katrine |
sira kumpulèng ngriku |
wismanipun Nikèn ing nguni |
lamun arsa papanggya |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 231 >

 lan kakungirèku |
iya pangguha sadhela |
krana padha rumêksa tamunirèki |
kalawan ibunira ||

189. Ni Malarsih nambung wacana ris |

pituhunèn linge bapanira |
lawan sun iki katêmbèn |
langkung wulanguningsun |
lawan sira miwah (m)bok-yayi |
mupung padha sinungan |
bisa-a papangguh |
gêlise satêngah wulan |
sasêdhênge ana-a saka tri sasi |
sukur salaminira ||

190. Apan paguywan sami pawèstri |

nulya aluwaran alungguhan |
kundur marang ing dalême |
santri Luci aibut |
lan Nuripin wadon Sumbaling |
angundur kang rampadan |
sadayanira wus |
gêdrahan wus kinêsudan |
Kyai Bayi tulus mulyaning asakit |
dening praptaning putra ||

Jilid 12 - Kaca : 177

191. Tan cinatur ing waktu Mahêrib |
bakda Ngisa Ki Bayi Panurta |
karsa anadar mumule |
kataman Kur'an agung |
santri Luci amandhegani |
pragatan bèbèk ayam |
menda gudèl lêmbu |
angrèh wong magêrsarinya |
lanang wadon Ni-Daya lawan Sumbaling |
ngratêngi lah-olahan ||

192. Karya asahan ambêng kêndhuri |

wau sira Ki Bayi Panurta |
lênggah anèng pandhapane |
wis rinumat sadarum |
gagêlaran kalasa lampit |
kang badhe palinggihan |
-nira santri agung |
wau Ki Sèh Mangunarsa |
ingaturan tan dangu anulya prapti |
lênggah assalaman ||

193. Nulya Ki Sèh Malangkarsa prapti |

lawan Jayèngrêsmi sarêngira |
ingirit dening santrine |
lênggah tur salamipun |
gya Sèh Anggungrimang kang prapti |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 232 >

 lawan Ki Jayèngraga |
tur salam alungguh |
kalawan kulawangsanya |
Ki Piturun Palakarti anèng wuri |
kinèn lungguh pra kula ||

194. Tan adangu ingkang samya prapti |

Kae Adimuncar Ke Suwarja |
Arsèngtyas Wiradhusthane |
miwah Cariksutrèku |
lan Panukma sarêngannèki |
Rundarsa Ki Panamar |
lan sasantrinipun |
Ki Carikmudha Sèh Modang |
sarêng lan Ki Wuragil Kulawiryèki |
ingiring santrinira ||

195. Pariminta lan Ki Basarodin |

sasantrinira wong Pakauman |
ingkang prapta sadayane |
samya tur salamipun |
tata kêpungira alinggih |
anulya ingkang prapta |
pra kulawangsèku |
Ki Sêmbagi lan Jumêna |
Ki Jêmpina Lawatan Malangbong tuwin |
Luwaran Jalipura ||

196. Kardisadana lan Jagapati |

Singabarong Bêlongsong Ki Mandra |
pra tuwa kulawangsane |
pra kaponakanipun |
Bagus Kanjir lan Gus Ngujajir |
Gus Mèkèt Gus Sarakal |
Gus Bahri Gus Dawud |
myang pra lurah santrinira |
samya kêpung akupêng jajar alinggih |
supênuh ing pandhapa ||

Jilid 12 - Kaca : 178

197. Pra sudagar miwah magêrsari |
kang samya pênêd angaji Kur'an |
pan wus pêpak sadayane |
Ke Bayi ngandika rum |
paran uwis katog kang prapti |
kang sêmada wus kêna |
wawasanirèku |
Ki Kulawirya turira |
(ng)gih punika ingkang sring rahab angaji |
Kur'an siyang dalunya ||

198. Iya sapa ingkang angimami |

rawatib iki kataman Kur'an |
kang miwiti prayogane |
pra ari samya matur |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 233 >

 anjawi paduka (n)Jêng Kyai |
ingkang ambawanana |
Ke Bayi amuwus |
bênêr (ng)gyanta anduduga |
nanging ora yèn mungguh ingong pribadi |
Ke jêbèng Mangunarsa ||

199. Kang pra kadang sarêng turirèki |

kasinggihan langkung utaminya |
mapangat ngalap barkahe |
Ke Bayi lingira rum |
Kae jêbèng Mangunarsèki |
pun bapa amiminta |
karana Lah-ipun |
jêbèng mugi andhangana |
amba wani nadar kawula rawatib |
kataman mukadaman ||

200. Ki Sèh Mangunarsa turira ris |

amba maksih kuciwa taruna |
utami kang sêpuh rêke |
Ke Bayi lingira rum |
nadyan anèm sampun utami |
pan wus kapudyèng driya |
angluwari wuwus |
manadar sukuring Sukma |
ing mangkin pun bapa sinungan pamanggih |
lan jêbèng samadaya ||

201. Sarta rinta kalih sami prapti |

kang pra tamunira anambrama |
marang Sèh Mangunarsane |
samya anjurung sukur |
kang ngancaran tan nikêl tuding |
Kae sèh gya amaca |
Têkabal-lalahu |
mikum sinauran kathah |
sadaya sru minna waminkum ya karim |
nulya Sèh Mangunarsa ||

202. Amiwiti maca Bismilahi |

kawiting juj surating saminga |
langkung pasèkat kir'ate |
lagu Ambyola pemut |
tunmènawèt sajak Klawirsin |
lir tuwan wêton Ngarab |
sadaya angungun |
santri tuwa nom sadaya |
cipta datan kadugi ngaji kadyèki |
lir Ke Sèh Mangunarsa ||

Jilid 12 - Kaca : 179

203. Swara gêtas rênyah rum amanis |
êmpuk mêmbat gêtêr muluh rêmak |
karya kêsar tyasing akèh |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 234 >

 antara akiripun |
nuju têkèng apalirèki |
ngalaika kibbulah |
ala innalahu |
umul muslikun anulya |
binarungan sadayanira pra santri |
tamat maca Takabal ||

204. Nulya Kae Dimuncar gumanti |

surat Kasar amaca Bismilah |
ilhar kewala kir'ate |
antara dangunipun |
pan wus têkèng ayat kang akir |
tamat maca Takabal |
sinauran asru |
tinampan Ki Arsèngdriya |
Kur'anira wit winaca Bismilahi |
apan surat Muskinah(?) ||

205. Sêdhêng kewala kir'atirèki |

kadung kaduk ilhar wawacannya |
mung mèt titis kalimahe |
pan têkèng akiripun |
tamat macaTêkabalnèki |
nulya Ki Cariksutra |
gumantya andarus |
apan kang Surat Jukinah(?) |
wus antara tamat Takabal anuli |
sira Ki Carikmudha ||

206. Apan Surat Mustakim dèn-aji |

wusnya tamat amaca Takabal |
gya Ke Arundarsa rêke |
tamat samwacanipun |
nulya Ke Sèh Malangkarsèki |
apan Surat Jumungah |
tamat Takabal wus |
nulya Ki Sèh Anggungrimang |
apan Surat Munapèk ingkang ingaji |
tamat maca Takabal ||

207. Nulya sèrèn mring Ki Jayèngrêsmi |

Surat Takabun ingkang winaca |
gantya Ki Jayèngragane |
Surat Talak dinarus |
nulya Ki Piturun angaji |
Surat Takrim atamat |
tumêkèng ing êjus |
maca Pasankurusnawa(?) |
akulu lakum paos wilu amri |
ilalah innalaha ||

208. Basirun ngiban barungan santri |

lan pra santri kathah langkung ramya |
gya Ki Bayi Panurtane |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 235 >

 mundhut mukadamipun |
wangsul katur marang Ke Bayi |
Panurta gya amaca |
miwiti Surat juj |
anuju Surat Mubarak |
Kae Bayi nulya maca Bismilahi |
apan ilhar kewala ||

Jilid 12 - Kaca : 180

209. Anging cêtha kalimahanèki |
datan pati rikat nanging mapan |
kewala kampil dulune |
antara dangunipun |
tamat maca Takabal nuli |
sinauran ing kathah |
nulya Ki Pangulu |
Basarodin maca Surat |
Surat Êsun ilhar wawacanirèki |
rindhik rikuh kangèlan ||

210. Tan pati cêtha kalimahnèki |

tinuntun sahipun ing kalimah |
marang ing kiwa têngêne |
Ki Wuragil gumuyu |
lan rowange linggih ngling ririh |
ta lah kang Ngulu Basar |
(n)darus |
sêmada kapanca-baya |
krêp kasandhung ing klimah tan na lêstari |
kaya morod-moroda ||

211. Nora pati janji yèn angaji |

pan namung (n)dongani kang ambêngan |
ingkung kang dèn-jangjèkake |
jawane kang Pangulu |
saking krêpe andodongani |
ambêngan dalu siyang |
mring Kur'an tan wanuh |
nèk ngaji kae jêg rikat |
krêp ambiyak kêbètane ngong tan uning |
yèn dèn-grêmêng kewala ||

212. Samya gumuyu ingkang miyarsi |

Ki Pangulu dènnya maca Surat |
langkung sangêt talèndhone |
tan talatèn kang nuntun |
sinêlak Ki Pangulu isin |
tamat maca Takabal |
nulya kang sumambung |
kang andarus Ki Suwarja |
Surat Kakah arikat dènnira ngaji |
pan ilhar kir'atira ||

213. Gya Wiradhustha Surat Mangarid |

antara tamat maca Takabal |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 236 >

 anulya Ki Panukmane |
kang winaca Surat Nuh |
tamat gya Ki Panamar ngaji |
Surat Tin kang winaca |
tamat Takabul wus |
anulya Ki Kulawirya |
kang gumantya amaca Surat Mujamil |
tamat nulya Sèh Modang ||

Jilid 12 - Kaca : 181

214. Kang winaca pan Surat Munamir |
tamat nulya Ki Sèh Pariminta |
apan Surat Kiyamah-e |
tamat ingkang sumambung |
[---] |
Ki Sêmbagi Suratnya |
Mursalat-ing gupuh |
maca pamadat kupunya |
wa akulu lakup paop wiluamri |
ilalah innalaha ||

215. Basirun bil ngiban barung santri |

kathah langkung gumuruh swaranya |
Ke Bayi pangandikane |
padha aso kuruhun |
kari sajus ngaringkên dhingin |
lah Luci dèn-arikat |
pupuluranipun |
wedang lawan nyanyamikan |
wêtokêna lan kêmbang borèh dèn-aglis |
gupuh ingkang liningan ||

216. Nuding para kasinoman santri |

kinèn mêdalakên pupuluran |
rampadan papanganane |
wedang pawohonipun |
sêkar konyohira tan kari |
samya lumadyèng ngarsa |
wrata sadayèku |
Ke Bayi aris ngandika |
ngancarani marang tamunira sami |
miwah mring kulawangsa ||

217. Gupuh ingkang ngancaran anuli |

pan samya ngalap sasênêngira |
wedang myang nyanyamikane |
ingkang nginang audud |
boborèhan sami susumping |
antara dangunira |
dènnya kukurpulur |
santri kèh pating kucapah |
nutug dènnya sasambèn sami nyanyamik |
tuwuk sadayanira ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 237 >

218. Kae Bayi Panurta ngling aris |
paran wus nak-putu sadayannya |
dènnya padha anggêgape |
yèn wus padha anutug |
lah Bismilah padha awiwit |
sapa bênêre maca |
pra kadang umatur |
inggih pun paman Jumêna |
Kae Bayi Panurta Têkabal nuli |
sinauran ing kathah ||

Jilid 12 - Kaca : 182

219. Wit juj Surat Ngama Suratnèki |
gantya Ki Jêmpina ingkang tampa |
apan Wanaji Surate |
tamat ingkang sumambung |
Ki Lawatan ingkang angaji |
apan Surat Ngabangsa |
tamat takabal wus |
Ki Malangbong kang gumantya |
Surat Ida-samsu kuwirat anênggih |
tamat gya kang gumantya ||

220. Para kapenakan Bagus Kanjir |

Surat Ida patakun patapak |
tamat gya Gus Ngajujire |
apan Surat Waèlul |
mutapipin tamat anuli |
Gus Monot Surat Ida |
Samangun sakat wus |
tamat nulya kang atampa |
Bagus Bahri Surat Wassama ki natin |
buruji nulya tamat ||

221. Gus Sarakal Surat Sasamai |

Patariki Gus Dawud atampa |
apan Sabikin Surate |
Ki Luwaran sumambung |
Surat Alhataka anuli |
Ki Jalapura tampa |
Surat Alpajli ku |
nulya Ki Kartisadana |
Surat Lakuk Ki Balongsong Suratnèki |
Wasamsi walukaha ||

222. Ki Singabarong Surat Walèlli |

Kyai Canthu pan Surat Waluka |
barung tinakbiran ngakèh |
anulya Kyai Sampur |
Surat Alam nasrah ingaji |
gantya Ki Jagapatya |
surat Watini wus |
Ki Genjong pan Sura Ikrak |
gantya magêrsari Pak Rajiyah ngaji |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 238 >

 Surat Inna Anjalna ||

Jilid 12 - Kaca : 183

223. Pak Juminah Surat Lam yakunil |
Pak Basiyah Idajul Suratnya |
Pak Radiyan pan Surate |
Walngadiyadi nêngguh |
Pak Burerah gantya angaji |
Pan Surat Alkapiyah |
nulya kang sumambung |
Lurah santri Gus Munada |
Surat Alhakumut Gus Yasim Wal ngasri |
anulya Bagus Ilyas ||

224. Surat Wolul nulya Gus Jamjani |

Surat Lam-tara nulya Swaka |
Surat li-ila arèrèn |
Kyai Muhkamat Yunus |
Surat Araital anali |
Ki Amat Mangawiyah |
dènnira andarus |
pan Surat Ina aktèna |
Ki Matngali Surat Kulya-ayu singgih |
nulyua Ki Amatdiman ||

225. Apan Surat Idaja-a nuli |

Ki Monthèl wêkasan Surat Tabat |
tinêbiran sru barung kèh |
anulya Surat Kulhu |
barungan sakathahing santri |
winaca kapling tiga |
Surat Kulhu-nipun |
nulya Surat Palakinas |
lan Patekah wus tamat laju waratib |
[---] ||

Jilid 12 - Kaca : 184

226. Asmangil Kusni dipun-singiri |
Sèh Mangunarsa Sèh Anggungrimang |
amênyêt driya sajake |
wong nonton èstri jalu |
yêg-uyêgan têpung pandhapi |
samya ngayun-hyun mulat |
mring kang lagya rawuh |
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
miwah marang pra pandhita kang pra tami |
tumêkèng Wanamarta ||

227. Mangkya samya uning warnanèki |

takon-tinakon lan rowangira |
aranne siji-sijine |
ana kang wus kèh tutur |
angarani durung patitis |
namane kang pandhita |
misih salang sêngguh |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 239 >

 sawiji kang wus tetela |
mung Sèh Mangunarsa kang dèn-uningani |
kabèh sapanontonan ||

228. Langkung pangalêmbananirèki |

marang sira Ki Sèh Mangunarsa |
rimbage paprèjèngane |
satu pasêmonipun |
lawan sang Sèh Adi Mongragi |
wênèh ngaranni uga |
yêkti lamun iku |
lakine Ni Tambangraras |
Sèh Mongraga dènnya lêlana wus prapti |
sagarwa kadangira ||

229. Kang wus cêtha anjawil nuturi |

wruhanamu iku mono uga |
apan iya sapungkure |
Sèh Mongraga kang nglangut |
wasta Ki Sèh Mangunarsèki |
kang tinuturan dhamang |
sarwi manthuk-manthuk |
sakèhe ingkang tumingal |
jalu èstri pra santri gawok ningali |
mring Ki Sèh Mangunarsa ||

230. Kadang kulawargane Ki Bayi |

miwah para sadaya pandhita |
samya jrih asih driyane |
mring Sèh Mangunarsèku |
rumangsa yèn kasoran budi |
tan ana lumawanna |
sakêdaling wuwus |
majêmukaning akathah |
pan katongton kasingitanira ngindhaki ||

Jilid 12 - Kaca : 185

231. Ciptanya Ki Bayi Panurtèki |
miwah pra kyai ing Wanamarta |
mulat Sèh Mangunarsane |
mangsup samya (ng)guguru |
geyonganing kawruh sajati |
tan pae mring Mongraga |
nadyan-tuk liliru |
lir datan kèlingan trêsna |
suka sukur maring Sèh Mangunarsèki |
tan wus kang ngalêmbana ||

232. Dènnya ratib Asmaul Kusna-ni |

(n)dungkap dhikirian lan agonan |
ngayun-yun pampêg swarane |
asru langkung gumuruh |
ramya rahab dèn-sisingiri |
anganjat wiwiridan |
tarki tinangajul |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 240 >

 kang kalawan nafi isbat |
wus antara dikir antuk kawan tasbih |
bakda ing pajungkungan ||

233. Atawapul kusuk ing Hyang Widdhi |

tratib rikat winaca ing kathah |
sami kewala rahabe |
tamat dènnya asawub |
laju maca salawat Nabi |
atasing kulawarga |
kêrasa sadarum |
wusnya nulya maca donga |
Ki Sèh Mangunarsa andongani Kamil |
Aplal kataman Kur'an ||

234. Jayèngraga ingkang anasibi |

imbal kalawan Sèh Anggungrimang |
swara ro tambuh pinilèh |
swara samya rumipun |
kadya barung dèn-panêrusi |
aminnira arambah |
ambabata-rubuh |
sakèhe wong Wanamarta |
myarsa swaranira Kae Jayèngragi |
lir agring antuk tamba ||

235. Nirnakakên rasaning kang sakit |

saking dènnira asuka bungah |
tan na winalang-atine |
tamat pandonganipun |
atakabul salawat Nabi |
anulya sasalaman |
angadêgi gupuh |
makmum maring santri kathah |
dêr-idêran dènnya tur salamirèki |
mring Ki Sèh Mangunarsa ||

Jilid 12 - Kaca : 186

236. Wus warata sadayaning santri |
wangsul tata palungguhanira |
Kae Bayi Panurtane |
pangandikanira rum |
marang santrinira Ki Luci |
lah wus Luci wêtokna |
kandhurinirèku |
ingkang liningan agêpah |
santri Luci Nuripin lan Jalallodin |
ngatak pawong rencangnya ||

237. Nyaosakên kêndhuri ring ngarsi |

ambêng gêng munggèng panjang-giri bang |
miwah sarêrampadane |
kang ambêng panjang agung |
marang para (n)jêng kyai-kyai |
kang ambêng lalayahan |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 241 >

 rolas ambêng munjung |
liya kang ancak supitan |
miwah ambêng kang saking pamagêrsari |
nèng dhulang tampi tampah ||

238. Ambêng papanganan anèng ngarsi |

kinèn amrutah dinum barêkat |
wus warata sadayane |
ambêng lumadyèng ngayun |
wus tinata pamintanèki |
ambanjêng nèng pandhapa |
ambêng kalih puluh |
myang ambêng makmum sidhêkah |
Kae Bayi Panurta ngandika aris |
mring Ki Pangulu Basar ||

239. Lah wis donganana Basarodin |

kajat majêmuk kataman Kur'an |
akurmat Nabi mumule |
mring pra oliya kang wus |
sinung rahmat swarga donyèki |
kalawan kirim donga |
èstri lawan jalu |
lan luwure wong sadesa |
Wanamarta luware punagi-mami |
salamête kang prapta ||

240. Sigra Ki Pangulu Basarodin |

andongani amin ingakathah |
ambata-rubuh amine |
antaranira dangu |
wus tamat dènnira (n)dongani |
Ki Bayi angandika |
hèh Luci sirèku |
pètakên ambênganira |
kang warata kabèh nak-putu ywa kari |
jalwèstri kang niningal ||

241. Kang liningan tur sandika aglis |

nulya dinuman sadayanira |
jalwèstri tuwa nom rare |
kêpung ambênganipun |
sêkul papangananirèki |
cukup tan ana kurang |
papanthan (ng)gyannipun |
Luci matur wus samêkta |
Kae Bayi Panurta ngandika aris |
marang pra tamunira ||

Jilid 12 - Kaca : 187

242. Sumangga jêbèng sami wawanting |
tuwin yayi samadayanira |
samya kêmbulan kêndhurèn |
kang ingacaran gupuh |
awawanting lêkas abukti |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 242 >

 pakantuk dènnya nadhah |
antaranya dangu |
luwaran tuturuh asta |
kandhurine samya cinarikan sami |
dinum barêkatira ||

243. Sa-ambênge ngloroni nêloni |

kang mapati akathah bêrkatnya |
sêkul lan papanganane |
mèh tan kêlar pinanggul |
kacu amba kongsi jêmiwit |
santri cilik adrêdah |
rêrêbutan pandum |
kapyukan sarundèng sêga |
ting jalêrit sasabêtan sapit abing |
gumêrah lês-ilêsan ||

244. Ana ngiloni anake nangis |

mrambat salin babah padha tuwa |
têndhang-tinêndhang arame |
udrêg jagur-jinagur |
tan karawun ingkang pinêndir |
krêngan awut-awutan |
bithèn ting gêrabug |
kang nèng natar kagègèran |
ting jarêlih kèh wutah barêkatnèki |
kang rinêbut ing rowang ||

245. Samya mudhun santri nèng pandhapi |

andêlêng kang padha kakêrêngan |
Ki Kulawirya ge-age |
sarya ngling sru hus hus hus |
ho yah ho yah thèthèkan santri |
Cêmplon Singgang Sayadan |
setan sapa iku |
sing padha kêrah agidrah |
mêngko ana uwong cocote dak-lêmbing |
nèng kene kakêrêngan ||

246. Kênèng sibat angêgèt-êgèti |

apa nora wêruh cêplose mana |
lagya (n)Jêng Kyai kêtamon |
padha wong edan taun |
nora angon tinon si Jopris |
kang ingaruhan bubar |
samya glis lumayu |
ana kang matur punika |
tan kantênan wiwitipun rare alit |
nuntên dados wong tuwa ||

247. Samya sampun lumajêng mring jawi |

Ki Bayi ngling alah uwis Wirya |
ywa sasrêngên maningane |
wong padha rêbut puluk |
kaya aku biyèn dhèk cilik |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 243 >

 arame rarêbutan |
mangan kêmbul rusuh |
wus adate santri bocah |
kang pra tamu sami mèsêm aningali |
mring Ki Bayi Panurta ||

Jilid 12 - Kaca : 188

248. Lingsir dalu wayahe kang wêngi |
Kae bayi alon dènnirojar |
anak putu sakabèhe |
sêdhêng bubaran mundur |
sesuk arêp anambut kardi |
gupuh ingkang liningan |
pra santri sadarum |
myang magêrsari sudagar |
gumarêdêg samya mundur bubar mulih |
kantun kang para kadang ||

249. Miwah para tuwa samya linggih |

Kae Bayi Panurta ris nabda |
maring kang para kadange |
padha majuwa lungguh |
paparêkan bae abêcik |
nulya samya mangarsa |
kupêng têpung dhêngkul |
Ki Suwarja Wiradhustha |
Ki Panukma Panamar Kulawiryèki |
Kae Pangulu Basar ||

250. Kang pra tuwa Jumêna Sêmbagi |

Ki Jêmpina Malangbong Lawatan |
myang para kaponakane |
lungguh nèng wurinipun |
uwakira Kiyai Bayi |
Ki Sêndhi Kulawirya |
mèsêm dènnya muwus |
wakane Ki Ngulu Basar |
barêkate rong ikêt mêlêp bak isi |
cupêt sinambung tampar ||

251. Bok santrine kèn ngulihkên dhingin |

angandhukur sinandhing kewala |
Ka Basar ngling hêng kajênge |
Ki Wirya sru gumuyu |
binarungan rewange linggih |
Ki Bayi atatanya |
apa kang ko(k)guyu |
Ki Kulawirya turira |
pan punika kang Pangulu Basarodin |
tan pisah lan bêrkatnya ||

252. Angandhukur buntêlan nèng wuri |

kawula kèn ngantukkên rencangnya |
sauripun hêng kajênge |
bangêt têmên kang Ngulu |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 244 >

 dènnya datan ngandêl mring santri |
Ki Pangulu anjola |
ngalih dènnya lungguh |
sarwi barkate ginawa |
lêt patang wong (ng)gèn dalêm kula alinggih |
sarwi agarundêlan ||

253. Yèn sandhingan lawan Ki Wuragil |

jêlèh bosên wong sok pinoyokan |
tan ana luwasing gêtèh |
pancèn rada kêbanjur |
anggêgarap mêndêng wong siji |
(m)bok ya towang sapisan |
sabên-sabên têmu |
angajêg bae (ng)gêgarap |
gur-anggure maring wong ajowal-jawil |
tan kêna sinandhingan ||

Jilid 12 - Kaca : 189

254. Samya suka gumuyu kang myarsi |
Ki Wuragil Kulawirya latah |
e e kang Ngulu ngalih (ng)gon |
dèn-plalah usung-usung |
ngungsèkakên bêrkate cicir |
ambakna tan andêlan |
dèn-êtohi lampus |
iku sing diandêl sapa |
têka bangêt têmên wong ing jirmujijir |
cêthil nanging cêtholan ||

255. Saya (n)dadya paguywan Ki Rodin |

Kae Bayi Panurta ngandika |
wong wus watak mono priye |
ya iku lungguhipun |
wong narima rêjêkèng Widdhi |
sukur rahmaning Sukma |
panganing tumuwuh |
iku kang bênêr maningan |
pintêr ngati-yati sarating aurip |
watir katilap pangan ||

256. Yèku ran ngandêl dina kang kèri |

sesuk manèh ana kang pinangan |
ngawruhi mutawatire |
pamrih samono iku |
pèndah nêngguhakên tyasnèki |
kang supaya rosa-a |
pangibadahipun |
asarat kalawan pangan |
pan utama wong gêmi marang rijêki |
sêmpulur sandhang pangan ||

257. Ki Pangulu mèsêm namur liring |

sêgu-sêgu sêmu tyase bungah |
dèn-bênêrakên watêke |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 245 >

 ngliringe anglêlêngguk |
asasmita marang Ki Wragil |
Ki Kulawirya mulat |
anjêngèk gumuyu |
i i bilah wakne Basar |
dene muncu-muncu kaya ngêmut klênthing |
èsême bêranahan ||

258. Pirang-pirang pènang ting kêcumik |

gênti dhuwur pipine kang Basar |
kongsi apego wangune |
sadaya gêr mumuyu |
myat kang poyok dene patitis |
cèplês kang pinoyokan |
pantês ambubusur |
yata wau pra waela |
Ni Malasih Wilapa lawan Palangi |
Turida Rarasatya ||

259. Mijil saking wisma mring pandhapi |

sarwi ngirit kang nampa dhudhulang |
rampadan dhadhaharane |
laju tinatèng ngayun |
Ni Sumbaling wadon Cênthini |
samya ngandhèr rampadan |
wusnya samya mundur |
Ki Bayi alon ngandika |
lah sumangga punika pangusap amis |
won kèndêl mamangsêgan ||

260. Ingkang cinaran sadayanèki |

samya angalap sasênêngira |
wowohan sasêgêrane |
Ki Bayi ris amuwus |
Kae jêbèng Mangunarsèki |
pun bapa atatanya |
rèhne sampun sêpuh |
kêdah angupaya sabda |
kang sanyata kawruh dènnya praptèng akir |
sampurnaning agêsang ||

Jilid 12 - Kaca : 190

261. Kadi kang sampun kasêbat Kadis |
têtêrusanipun kang mutêlak |
mênggah tanggap kita rêke |
pangandêl kang saèstu |
kang kaucap ing kitab singgih |
kang ingupamakêna |
jalma ingkang luhung |
kang dhingin ngandêl ing Allah |
lan angandêl ing malaekating Widdhi |
angandêl ing Utusan ||

262. Ngandêl ing kitab lan dina akhir |

untung bêcik lawan untung ala |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 246 >

 saking Allah iku rêke |
singgih ingkang punika |
pan pun bapa dèrèng andêling |
mênggah pangandêl kita |
kadipundinipun |
trap ngandêl mungguhing Allah |
sadayanya ing pangandêl kadipundi |
mugi andhanganana ||

263. Ki Sèh Mangunarsa turira ris |

murading ngèlmi kang wus kaucap |
ing kitab Sitin yaktine |
mirat raosing ngèlmu |
tan tanasup maring sawiji |
sarak ingkang ahli kak |
pae mangsudipun |
kêdah lid kalih prakara |
sarengatan kang ahli mangaripati |
pan pae panganggêpnya ||

264. Yèn ing bangsa sarak agêmnèki |

pangandêlipun mungguhing Allah |
angandêl dening napine |
pasthi kuwasanipun |
karya titah lawan pribadi |
gaib sakarsanira |
tan kenging winêruh |
akarya sapta bantala |
sapta kasa dumadi saisinèki |
datan lawan rêkasa ||

265. Sarta warna-warna malèkatim |

seasya-adabah istitdêlal |
jirim mukim makluk kabèh |
sapangkat-pangkatipun |
pae-pae paekanèki |
tan wontên kang sarupa |
solah-bawanipun |
ambedakkên sèsining-rat |
sarta datan kapindho karsaning Widdhi |
dadi lawan sapisan ||

266. Nitah pati urip dan ming-kalih |

karya elok tamating atitih |
lajêng tan ana sampune |
kalawan malihipun |
ngandêl maring malekat nênggih |
latib sinung babagan |
ingkang murakabun |
sakawan pangibadahnya |
Jabarail nurunkên wahyu nulisi |
kang panggawe utama ||

267. Mikail kang nurunkên rêjêki |

tuwuh kalawan siraming toya |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 247 >

 Israpil pangaibadahe |
niyup sasangkanipun |
amadhangkên surya lan sasi |
gêng aliting maruta |
Ijrail kang juru |
mêcat sakèh panguripan |
nurunakên lalara tumêkèng pati |
kang tan kêna tinambak ||

Jilid 12 - Kaca : 191

268. Kaping tri ngandêl Rasuling Widdhi |
panjênênge Nabi kang kinarsan |
pautusaning Hyang rêke |
kang wus sinungan ngèlmu |
tinurunkên saking Hyang Widdhi |
kalawan amuruka |
kwulaning Hyang Agung |
kang bangsa mukmin kang ngaral |
amardiya ing pakon kalawan sirik |
kang mrih agama mulya ||

269. Anyêgaha panggawening eblis |

atas kalawan winêruhêna |
marang agama sukcine |
rare tumêkèng pikun |
pinandhitakakên ing Nabi |
wong tuwa kang dadi Man |
musanip dinunung |
Nabi wrananing Hyang Sukma |
kinarilan sasèrèn bakdaning Nabi |
panjênênging narendra ||

270. Datan pae lan jênênging Nabi |

pangastanira adil kukumah |
anrapkên tan kêna mèngèng |
miwah pamardinipun |
maring dasih ywa tibèng nisthip |
dosa durakèng Sukma |
naraka tinêmu |
rangu ngatokkên dadalan |
maring ala bênêr bêcik lawan sisip |
jrih sungkêm ing agama ||

271. Pangandikaning narendra pasthi |

tunggil pangandikaning malekat |
nabi wali sasamine |
dadya idayat tuhu |
sasat pangwikaning Hyang Widdhi |
tan inang ing kahanan |
ring dasih sawêgung |
nabi wali lan malekat |
kapat ratu kinarya badaling Widdhi |
warananing Hyang Sukma ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 248 >

272. De angandêl ing dina kang akir |
singgih ngagêsang kita punika |
wêkasan pati tan wande |
muslim ing dalêm kubur |
tampi purbanira Hyang Widdhi |
siksa lawan ganjaran |
ing sakadaripun |
mung tênêrsandha kewala |
ingèngèyan mangke maksih angêntosi |
(n)dungkape dina bangas ||

273. Anèng ngriku panêksiring Widdhi |

kathah kêdhik ngamaling ngagêsang |
miwah lawan kiyanate |
pan samya tinaraju |
ing pasiksanira pribadi |
kang êntèk anèng bangas |
miwah ingkang durung |
bisa êntèk anèng bangas |
têtêp kêkêl anèng sajroning yomani |
lan kang pinanci swarga ||

Jilid 12 - Kaca : 192

274. Wontên têlas nèng bangase kèksi |
wontên têlas siksa nèng kuburnya |
wontên têlas duk donyane |
nir tan na dosipun |
tan pae lan kang ngadosèki |
siniksa duk nèng donya |
têkèng siksa kubur |
kongsi têkèng dina bangas |
laju têtêp nèng nraka salaminèki |
mêntas-mêntas yèn pasa ||

275. Untung ala lawan untung bêcik |

pan kagunganing sira Pangeran |
kang sipat kamurahane |
asih ing akiripun |
langgêng datan kênowah gingsir |
kita kulaning Sukma |
tan ngrasa angaku |
pan kumambang ing wisesa |
mung Alkamdulillahi rabbil ngalamin |
wala-wala kuwata ||

276. Illa hilabil ngaliyil ngalim |

pan makatên lir murading makna |
kabastu ing têrtamtune |
kang mungayaning ngèlmu |
Kadis kadi saraking Nabi |
Kae Bayi Panurta |
myang sadayanipun |
ingkang amiyarsa sabda |
cipta sakalangkung tan bisa ngundhaki |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 249 >

 titise liding murat ||

277. Nadyan sami bisa amuradi |

maknani lapal Kadis nèng kitab |
pan kaot dhèmês amoncèr |
tan amapali wuwus |
marang Ki Sèh Mangunarsèki |
ramping rampungannira |
Ki Bayi angungun |
miwah ingkang para kadang |
myang pra uwa cipta tan ana bedaning |
mring sang Sèh Amongraga ||

278. Dadya samya wêwah jrihira sih |

marang sira Ki Sèh Mangunarsa |
miwah Ki Bayi angêne |
kadya maksih kadulu |
putra mantu sira Mongragi |
cumêplonging wardaya |
susurupaninpun |
miwah kang para waela |
Ni Malarsih sumêdhot raosing galih |
myat ring Sèh Mangunarsa ||

279. Datan siwah lan Sèh Amongragi |

salêkêring pamuluwanira |
mung swara manis arume |
saratane pamuwus |
sakalire datan ngêdohi |
Kae Bayi Panurta |
ris andikanipun |
Kae jêbèng Mangunarsa |
langkung mindhak dhangane raosing kapti |
miyarsa liding murad ||

Jilid 12 - Kaca : 193

280. Kadi alit satunggile malih |
padhangêna jêbèng ta pun bapa |
Sèh Mangunarsa ature |
ambêg pangandêlipun |
ingkang ahli mangaripati |
mangandêle ing Allah |
dene ananipun |
alawan pribadinira |
ingkang datan kalingan raina wêngi |
tan kalingan ing padhang ||

281. Tan kalingan ing papêtêng tuwin |

tan kalingan ing bantala kasa |
sèsining rat sadayane |
tan kalingan sa-amun |
siring angin pon tan ngalingi |
pan maujud balaka |
pan tansah kadulu |
ing dalu kalawan siyang |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 250 >

 tansèng tingal tan kawêran ingêksi |
tan kalingan ing aran ||

282. Katon bae tan ambêloloki |

saparanne kang tanpa pinaran |
katon saparibawane |
tur langgêng ananipun |
salaminya datan kasilib |
saking sakêdhap netra |
êkak ananipun |
tan ninang kaanannira |
anganakkên anane ingkang dumadi |
jumênêng dhawakira ||

283. Pangandêle para malekati |

pan angandêl ing pangucapira |
kang tan kalawan lathine |
singgih sakawan dunung |
myarsa tanpa karnanirèki |
ningali tanpa netya |
ngambu tan granèku |
rêke sami babagan kak |
amastara ing dhiri lawan pribadi |
amanat rasa sabda ||

284. Pamiyarsa kang muntalèk dêling |

paningal kak kawasing kasidan |
kang mutlak wujud mokale |
wus talèk ing pangambu |
kang minangka wanana-dhiri |
dhadhar kalawan dhawak |
pangandêling Rasul |
karsa rasaning alapa |
surasaning tahên galinggang inapti |
ciptamayèng wardaya ||

Jilid 12 - Kaca : 194

285. Cipta ripta rasa budi singgih |
alantaran lan pribadinira |
angandêl dina akire |
ing agêsang puniku |
datan ana patinirèki |
lamun ta yèn matiya |
tan na uripipun |
angandêl ing urip kita |
urip ingkang datan ambêg srana bukti |
angujlat nadhah brangta ||

286. Pati tan kingang ingaran mati |

rêke kewala ngalih panggonan |
kalawan ing pribadine |
untung ala lan ayu |
saking dhawakira priyanggi |
wus kawas sing kasidan |
muhung ing Hyang Agung |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 251 >

 mardika sasamèng titah |
datan cawuh ing sawênyahipun jalmi |
wus wisuswaning Sukma ||

287. Wa-punika sumangga ing kapti |

rèhne atanggap dungkaping rasa |
pinardyèng tyas kajatène |
Ke Bayi Panurtèku |
duk miyarsa wêdharing pangling |
sarya nor wuwusira |
sumangga ing kalbu |
rêke andhèrèk kewala |
rèhning sampun purna surasaning ngèlmi |
kadadyaning kasidan ||

288. Ewa samantên ing ngriku sami |

yayi Adimuncar Arsèngdriya |
lawan para sadayane |
singgih manawinipun |
taksih wontên raosing galih |
sumangga winardiya |
surasaning wuwus |
sadaya samya norraga |
turira tan wontên sumêlanging kapti |
rèh wus sampurna sabda ||

289. Kang pra kadang myang pra tuwa sami |

langkung dènnira narimèng driya |
sarta pangalêmbanane |
mring Sèh Mangunarsèku |
kang wus putus ing kawruh jati |
kang sampurnaning rasa |
sabda kang linuhung |
cipta anggugu sanyata |
tan pae lan mring sang Sèh Adi Mongragi |
samya sudud ing driya ||

290. Kae Bayi Panurta ngling aris |

marang sira Ki Sèh Mangunarsa |
Ke jêbèng saupamine |
pun bapa yun papangguh |
lan rakanta Sèh Amongragi |
saking dahat pun bapa |
wulangun kalangkung |
punapi singgih sagêda |
Ki Sèh Mangunarsa aturira aris |
mring Ke Bayi Panurta ||

Jilid 12 - Kaca : 195

291. Mênggah karsa paduka (n)Jêng Kyai |
kadi dèrèng kenging kinantêna |
sabab wus babagan sae |
sampun mangsa sah-alus |
datan cawuh sasamèng janmi |
ginanaling dadakan |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 252 >

 tan bastu ing kayun |
wontên ing priyangganira |
kêdah mawa adudupa ing ngasêpi |
anèng ing pasimparan ||

292. Pan kinayun kalawan prihatin |

sarat benjing ing malêm Jumuwah |
angayun-hyun manawine |
wontên karsanya rawuh |
Kae Bayi turira aris |
singgih jêbèng sumangga |
kewala tumutur |
paran kang dadya rèhanta |
Kae Adimuncar lan Ke Arsèngbudi |
miwah Ke Cariksutra ||

293. Carikmudha Arundarsa tuwin |

Sèh Malangkarsa samya ris nabda |
marang Sèh Mangunarsane |
yèn pinarênging kalbu |
singgih kula puniki sami |
dahat ayun papanggya |
marang kang maha-lus |
nujêmba Sèh Amongraga |
mugi Kae jêbèng sung jalar udani |
sakêjat ing paningal ||

294. Sèh Mangunarsa nauri aris |

mugi-mugi samya sinêmbadan |
kayuwanan pangahyane |
sawusira samya yun |
Kae Bayi Panurta angling |
sêdhêng sami luwaran |
wus lingsiring dalu |
kewala enjing wangsula |
majêmukan sarèhne nêmbe papanggih |
yayi kalawan reyang ||

295. Kang liningan tan lêngganèng kapti |

samya tur salam sadayanira |
lèngsèr mijil mring dununge |
Ki Bayi Panurtèku |
maring patajuganirèki |
para waela marang |
dalême anêngguh |
wismane Ni Tambangraras |
tan cinatur ing dalu kang samya guling |
enjing bakdaning salat ||

296. Wusing Subuh nulya Kae Bayi |

pan pinarak anèng ing pandhapa |
samêkta gagêlarane |
mijiling surya mèru |
Kae Bayi nuding mring santri |
kinèn angaturana |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 253 >

 sadaya pra tamu |
agupuh ingkang liningan |
santri Luci Nuripin lan Jalalodin |
Monthèl samya lumampah ||

Jilid 12 - Kaca : 196

297. Tan na dangu ingaturan prapti |
sira Ki Sèh jaka Mangunarsa |
ngancaran lênggah nulya ge |
samya sung salamipun |
lênggah nulya wau kang prapti |
Jayèngrêsmi kalawan |
Sèh Malangkarsèku |
tur salam nulya kang prapta |
Ki Sèh Anggungrimang lawan Jayèngragi |
tur bêkti tata lênggah ||

298. Tan na dangu ingkang samya prapti |

Kae Adimuncar Arsèngdriya |
Rundarsa Cariksutrane |
Carikmudha tan kantun |
Ki Sèh Modang Parimintèki |
Ki Piturun kalawan |
Palakarti pungkur |
miwah ingkang para kadang |
Ki Suwarja Wiradhustha lan Panukmi |
Panamar Kulawirya ||

299. Miwah Ki Pangulu Basaroddin |

pra tamu samya tur salamira |
tur sêmbah para kadange |
têpung tata alungguh |
nulya para tuwa kang prapti |
Ki Sêmbagi Jumêna |
Jêmpina tan kantun |
Malangbong lawan Lawatan |
Jagacatur Jagipura Janggapati |
lawan Kartisapala ||

300. Ki Bêlongsong Ki Gonjong Ki Tamil |

Ki Luwaran miwah Ki Abungan |
myang kang pra kaponakane |
tur bêkti samya lungguh |
atap andhèr anèng pandhapi |
miwah kang pra waela |
marêk anèng ngayun |
Nikèn Malarsih Wilapa |
Ni Palangi Turida lan Rarasati |
Malarsih nuding rowang ||

301. Nyai-nDaya Sumbaling Cênthini |

kinèn nyaoskên nyamikanira |
ingkang ingatag nulya ge |
miwah pra santrinipun |
jalu èstri samya ngladèni |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 254 >

 dhadharan (n)jing-enjingan |
rarampadan agung |
Sumbaling Cênthini-nDaya |
kang anata lancaran anèng ing ngarsi |
wedang pawohanira ||

302. Nyanyamikanira amêpêki |

carabikang lan juwadah jênang |
dodol kupat balendrange |
kêtan kalawan madu |
gêmblong lèmpèng ulèn gulali |
ledre lan puthu mayang |
jêmunak wug-awug |
bakaran dhèndhèng gêpukan |
gêgorèngan prit-pêking kathik gulathik |
rèngan gangsir ampalan ||

303. Wusnya tata mundur kang ngladèni |

nulya rubiyahira pra-kadang |
prapta tur dhadhaharane |
laju tinatèng ngayun |
kabantonan ambêng kêndhuri |
kang dèrèng tur punjungan |
sa-ambênganipun |
[---] |
ingkang sampun nadar maring putra kalih |
nadar mring Mangunarsa ||

Jilid 12 - Kaca : 197

304. Miwah randha ingkang sugih-sugih |
samya tur kêndhuri punjungan |
anggili sarêng praptane |
anèng pandhapanipun |
kinumpulkên para kêndhuri |
Kae Bayi Panurta |
lon andikanipun |
sumangga kang pasèmèkan |
sumapala (ng)gyanningsun ngukus pribadi |
(m)bomkayu jêngandika ||

305. Kang ingancaran umatur inggih |

samya angalap sasênêngira |
wedang myang nyanyamikane |
jalwèstri samya mulung |
pupuluran sasukanèki |
Kae Bayi Panurta |
angling mring Pangulu |
lah Basar wus donganana |
salamête nak-putu kajat kêndhuri |
Pangulu tur sandika ||

306. Sarwi angalih (ng)gyannira linggih |

amangulon mêdhaki ambêngan |
Ki Kulawirya guyune |
angguguk sarwi muwus |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 255 >

 i i bilah kang Basarodin |
mak blênyêng lèhe lunga |
tan kongsi tinuduh |
akêbat cukat tangginas |
bagas kuwarasan yèn ana kêndhuri |
asrigak tandangira ||

307. Sakèhing lara sami abali |

sakèh lêsu-lupa sami lunga |
nangguh ambêngan dulune |
sakèh boja tan luput |
ingkang êmpuk milihirèke |
suwe-suwe mêraman |
kan sing atos katut |
kang Basar lamun dèn-undang |
yèn tan nganggo ambêng glis jare panastis |
rumab adhêrodhogan ||

308. Gêr gumuyu sakèh kang miyarsi |

Ki Basarodin agarundêlan |
andêlêna yèn angomèh |
ngladèni wong kêbanjur |
kêmba uwang yèn tan moyoki |
angur mênêng kewala |
adawa nyang umur |
anulya amaca donga |
sangsaya sru sadaya tan kobêr amin |
tamat pandonganira ||

309. Kae Bayi Panurta ngling aris |

Luci yèn ana ambêng prayoga |
têka têlung ambêng bae |
santri Luci agupuh |
milih ambêng kang panjang giri |
apan wontên sakawan |
sinaoskên ngayun |
kang kari pinandum kathah |
wong sawidak ambênge angloloroni |
maksih lanjar ambêngan ||

Jilid 12 - Kaca : 198

310. Sinungakên ing santri pamburi |
Ki Pangulu angambil kewala |
barkat têlung ambêng dhewe |
nadhah milya ing ngayun |
barkat kinèn dinoking wuri |
awor lan Ki Lawatan |
dènnira alungguh |
Ki Bayi mèsêm ngandika |
bok ing kono tunggal dhi-adhimu linggih |
awora padha tuwa ||

311. Ki Pangulu umatur o inggih |

ngriki kewala sampun sakeca |
tan wontên kang ngorèg-orèg |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 256 >

 kaop sami balilu |
asandhingan tiyang anglungit |
jrih mring kang angrêncaka |
tan wande dèn-wangun |
Ki Kulawirya alatah |
ih du-bithi mêtu gagambènirèki |
kathik nanggo mrênjaya ||

312. Dene kaya wong pujangga wasis |

ulah prana nabda kawirêja |
tur ta tan wruh pa [pa] pincange |
muwuskên luhung-luhung |
ngêgèt-gèti kumêrki dhidhis |
yèn kang Pangulu Basar |
guna-gunanipun |
amandêng wong dundum bêrkat |
papanganan kacèk kalècane siji |
umrês dadi prakara ||

313. Ngaku balilu Ki Basarodin |

nèng (ng)gon-kulon lèh bêrkat wutuhan |
ngetan mèlu mangan kene |
singgane nganggo dinum |
barêkate pan olèh maning |
dhèk makotên kang Basar |
dobol (ng)gih kang Ngulu |
gêr ginuyu ing ngakathah |
Ki Pangulu mèsêm anggarundêl ririh |
ambakna wong nanêrka ||

314. Kêbangêtên dadi wong Ki Sênji |

têmên kabacut olèh sêmbrana |
mêmoyok anjêlirake |
têkan kang tan kawêtu |
tan kawasa simpên dudugi |
giniyarakên kathah |
pèk makotênipun |
pan wus limrahing ngakathah |
dadi kula makotên karêpanèki |
drêma dèn (ng)go paguywan ||

315. Mèsêm sadaya ingkang miyarsi |

têka kumêcêg pamoyokira |
Ki Bayi lon andikane |
ya wus bênêr sirèku |
priye manèh wong angingoni |
anak rabi maningan |
Ki Basar umatur |
o inggih mila punika |
kadar pintên tiyang amlang angulati |
rijêkining Pangeran ||

316. Kae Bayi Panurta ngling malih |

lah suwawi sami wiwijikan |
kêmbul sasèmèkan rêke |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 257 >

 ingkang liningan gupuh |
jalu èstri sami wawanting |
kêpung ambêng priyangga |
pra waela kakung |
(n)dan lêkas sami anadhah |
apakantuk dènnira sami abukti |
kalawan santri kathah ||

Jilid 12 - Kaca : 199

317. Ting kucapah pra santri gêng alit |
wus antara dangunira nadhah |
luwaran turuh astane |
ambêngannya pinandum |
wus antara sadayanèki |
Ki Pangulu ambêrkat |
sa-ambêng dhewe gung |
Kulawirya gumuyo-jar |
lah ta apa bêrkate kang Basarodin |
gênêp bojone papat ||

318. Patang ambêng lan sakacu mlipis |

dudu kacupan ikêt balaka |
kongsi jêmiwit buntêle |
Ki Pangulu amuwus |
dhasar tukang ngaruh-aruhi |
nora (n)dadèkna bêlang |
ngur mênênga uwus |
ngladèni wong kêmba uwang |
karêpane angguguyu wong malênthi |
bungahe wong saomah ||

319. Kae Bayi Panurta ngling aris |

iya bênêr si Rodin maningan |
wong padha mikir pakolèh |
lan wus mèluwa Ngulu |
suwe-suwe mênèk garipis |
yèn gêrang kaya wungkal |
uwakmu kang lêmu |
wis ta muliya dèn-kêbat |
lan (ng)gawa-a manèh panganan nêm piring |
Ki Pangulu agêpah ||

320. Ngling lah inggih anuwun (n)Jêng-kyai |

nulya ngambil nêm piring sinuntak |
ginembol nèng kulambine |
Kulawirya gumuyu |
lo lo dadak amimilihi |
bok aja sing nak-enak |
bae kang dèn-jupuk |
pêlêm dodol jruk pacitan |
manggis duryan surabi bang lawan wajik |
juwadah puthu-mayang ||

321. Ki Basarodin mèsêm nauri |

dandanan wong wontên yèn pakangsal |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 258 >

 sapintên niki sapele |
taksih kathah kang kantun |
rêjêkine (n)Jêng-Kyai Bayi |
sarwi ngadêg kabotan |
(ng)gawa bêrkatipun |
ambêntoyong sagembolan |
kang binuntêl ing srêbèt ginawa santri |
lawan patang ambêngan ||

322. Ginaguyu mring sakèh kang uning |

myang santri sadaya abubaran |
sami anggawa bêrkate |
kantun kang para tamu |
miwah kadangira para ri |
angingkup palungguhan |
têpung adu dhêngkul |
Ki Wuragil Kulawirya |
anêmbrama nor patanyanira aris |
mring Kae Cariksutra ||

Jilid 12 - Kaca : 200

323. Aminto-jar ngong kakang Kiyai |
amyarsakkên ling paduka kakang |
duk wingi paduka rêke |
saking jujuling kalbu |
dèrèng pati (n)dungkap tyas-mami |
sadalu (ng)gèn-kawula |
angraoskên wuwus |
kakang Kae Cariksutra |
angondhèkkên srat Wiwaha pun-purwani |
Parta Amintaraga ||

324. Madyèng mamati jroning ngaurip |

kadhatêngan cobaning Bathara |
wranggana sapta sikine |
tyasnya têguh tan keguh |
datan lèmèr mring widadari |
juwêt samya-(n)jajawat |
jawata tan uwus |
anggodha sang Dananjaya |
Sang Hyang Gurupati Hyang Maha Pramèsthi |
rupa Kilatarupa ||

325. Nukmèng kasantikanira pinrih |

mêtyag ganal akral kara-kara |
kêrangkus mijil batine |
Jagadnata linuhung |
ingubayan Parta naguhi |
ngênirkên gar sukêrtan |
-nira jawata gung |
kalêngsananirèng aprang |
soring ripu dur mati pinasopati |
rêksasa tanpa sesa ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 259 >

326. Wusing ganjur ginanjar apsari |
sakêthi dyah wrangganèng Kaendran |
nèng Tejamaya kayange |
pura mangka swarga gung |
sinung têngran Prabu Kalithi |
syu(?) Kumbang-alinglingan |
antuping ngapupuh |
tulus muktyèng Ngendraloka |
Janaloka Sang Karithèng Suranadi |
tumunlyan laku lara ||

327. Ingkang punika kakang Kiyai |

kadipundi dhadhaupanira |
trap tingkahipun samangke |
ingkang sèstu kadyèku |
jarwakêna ingkang patitis |
sidadari lirira |
kajateyanipun |
myang dewa kajateyannya |
lawan Dananjaya nèng Tejamayadi |
tan anèng Marcapada ||

328. Anèng pundi sajatinirèki |

sakalangkung kawula tan (n)dungkap |
ondene ngèlmu lèjême |
Cariksutra gumuyu |
de pêrmana têmên dhi Ragil |
atanya kajatènan |
andhèyaning ngèlmu |
kula ragi kakirangan |
paribasan dhadhalang tan wruh ing ringgit |
dadya dongèng kewala ||

Jilid 12 - Kaca : 201

329. Kae Bayi Panurta ngling aris |
kasinggihan Kae Cariksutra |
lêrês rinta patannyane |
singgih patannyanipun |
angindhaki kikmating ati |
amanggihakên dhangan |
susurupanipun |
mèsêm Kae Cariksutra |
pan sumangga ing ngakathah amastani |
kawula nut kewala ||

330. Kae Adimuncar angling aris |

Arsèngbudi Kae Malangkarsa |
samya ris pangandikane |
mangga sami winuwus |
patannyannya yayi Wuragil |
supadi musawarat |
surasaning wuwus |
Ki Cariksutra ris nabda |
yayi Kae Wuragil Kulawiryèki |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 260 >

 bisa gawe kangèlan ||

331. Kawruh misih sruwang-sruwanging ngling |

dèrèng kenging winatês jatinya |
amung omong-èmèng bae |
mangkya rampunganipun |
nèng Kae Sèh Mangunarsèki |
ngong grabahi kewala |
wawadhaganipun |
dèrèng darbe kakêncêngan |
mugi mangke kang sami nêdya maoni |
marma ing kasisipan ||

332. Kang miyarsa mèsêm nauri ris |

inggih yayi Kae Cariksutra |
aywa sandiyèng driyane |
ing sapikantukipun |
inggih sami rinêbating ngling |
kadi datan salaya |
papagutanipun |
Ki Cariksutra ris mojar |
yayi Sêndhi mungguh palimpinganèki |
sang dwija Mintaraga ||

333. Lirnya dènnya amamati-raga |

pandak amidak ing dukacipta |
alanggat pasêmadine |
kawidikaning wahyu |
ayuwa na saking dur-wèsthi |
waskithaning Bathara |
thikaning driyèstu |
inastuti tataning tyas |
wus kawawas ing wêkasan wus matêsi |
têgêsing kasantosan ||

334. Nir sariranira liru dhiri |

dhiri Sukma jiwangganta raga |
ngalela tanpa awêne |
pendah sela tumugu |
têgêl lalis kalis salirning |
jati jalma jatmaka |
linang Sukma tuhu |
sarira mari karênga |
sang dwija nung manêkung nis ing pangikis |
anukma ring Sukmana ||

335. Para rum-raya ningali ringgit |

lawan Ki Jatar manjur-mangunjar |
yèn pisah lan pulunane |
yayi ingkang puniku |
widada ri lamun ingringgit |
datan tumamèng karsa |
maring sang amêngku |
ing (n)don muga kasamana |
inggih sawêg kulinèng pangèksi nunggil |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 261 >

 ingkang dadya panggotan ||

Jilid 12 - Kaca : 202

336. Sangkan paran kang karasa dening |
cacangkoke saking panggaotan |
kêsêl linu lupa cape |
yèku dadya pamurung |
kang pangrusaking tapa yayi |
Ki Kulawirya mojar |
sarwi wor gumuyu |
yèn kadi makatên kakang |
kadulu salêmut mangka widadari |
kang pra endah namanya ||

337. Samya suka gumuyu pra sami |

Ki Kulawirya malih tatanya |
mungguhing karêp bontose |
Ki Cariksutra muwus |
kang jumênêng iman sajati |
pan datan mong saêrah |
lêmbut jatènipun |
sipat langgêng kawujudan |
mijil saking pangayunaning kapti |
pawitèng brantaning tyas ||

338. Pan sakawan bangsaning dumadi |

undhuking tawang tumamèng nir tyas |
pêncar sakawan paranne |
kawiluting ngawuyung |
tan lyan margèng saking pangèsthi |
anrusing iman raga |
luhunging pandulu |
maot yèn wus kajumbuhan |
sinung rahmat kang badhe sujanma luwih |
gadhangan bangsa klimah ||

339. Têguh cêngêngira tan mèngêti |

nging sakalir kang was wus kawawas |
dadya tama salawase |
sakèh mosiking laku |
kayangane Teja-maladi |
jumênêng Hyang Surasa |
jalma kang wus luhur |
kèksatmata niring tingal |
langlang datan campuh sasamining janmi |
dunung kradyaning swargan ||

340. Ajujuluk sang Prabu Karithi |

Kombang ngali-yali têgêsira |
karsa kang binagusake |
niringrat kang rahayu |
datan ninang karsaning Widdhi |
sakyèh barang pratingkah |
wiji wisesaku |
tunggal tan salayèng karsa |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 262 >

 ganal alit linukita sangsayaning |
mung Hyang Latawal Ujwa ||

341. Winong ing sakayunirèng osik |

dèn-mangrêp sang syuh Kumbang-ngalingan |
klilan ngrurah rum-arume |
sasmitaning aluhung |
ngingsêp madu mungêling sari |
sari ruru ring kisma |
kantun ganda marbuk |
puspita kari anggana |
Dananjaya winong (ng)gyannya (n)dan-mangungsir |
ngingsêp maduning sêkar ||

Jilid 12 - Kaca : 203

342. Ambêking dyan ring sasana adi |
kadi punapa lamun unggula |
puspita ring brêmarane |
katingkês rèhning kayun |
jalma ulah utamèng lungit |
tan wrin sakèhning gama |
angulapi luhung |
kang endah-endah kaèstha |
yêkti mokal sinistha bisa abêsmi |
kaluhuran wus tama ||

343. Sampun bêdhol rêrasan upami |

mangsa-borong pan sumanggèng karsa |
kita mung rêke andhèrèk |
paranên mênggah etung |
sami ugi kajatyannèki |
sumangga ngewahana |
sukur ing pamuwus |
kadi ta toya sumrambah |
Kae Kulawirya langkung sukèng galih |
marang Ke Cariksutra ||

344. Basa-thika wau kang ginupit |

wau amawi thikaning driya |
kêkêling rasa lawase |
yèn thikaning driyèstu |
wahananing tyas ngati-ati |
Bagawan Mintaraga |
lèlèjêming sêmu |
yèku tulising wardaya |
singgih pan wus tètèse prana kang adi |
carita jro wardaya ||

345. Kulawirya gumuyu sarya ngling |

nora jamak Kae Cariksutra |
nglêngês wilêt ngês jarwane |
alêbda para tangguh |
sor dhadhalang amanggung ringgit |
tan kewran ing lampahan |
gal-lêmbut winêngku |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 263 >

 ring prana kasatmata-a |
kaecanên myarsa swara kang mamanis |
Ki Sêndhi Kulawirya ||

346. Dene suka myarsakkên rêrasih |

punapi yayi botên angumpak |
dene asuka guyune |
nadyan sayêktinipun |
mung kinarya ondhe upami |
sadaya kang miyarsa |
pan sarêng gumuyu |
Ki Kulawirya alatah |
e jawane kasisipan suka mami |
saking nrus sukèng driya ||

347. Botên ngumpak sayêktose naming |

saking kalajêng manah pasaja |
panuntune tyas lajêre |
pra kadang anèm sêpuh |
Ki Suwarja lan Palakarti |
Jêmpina lan Panamar |
samya nambung wuwus |
e anak Ki Cariksutra |
yèn arinta pun Sêndhi lahan sayêkti |
myang kadang sadayanya ||

Jilid 12 - Kaca : 204

348. Langkung sami trusthanirèng galih |
wawatake ingkang lalajowan |
ênggèh kewala balèkèn |
anggèr trusên ing wuwus |
andêlêna sirèku Sêndhi |
watakmu tan wang-wangan |
kabudaning dangu |
lêng-lênging sagara wiyar |
sing pangrasa pangan wus sêpatanèrèki |
murad karana Allah ||

349. Singgih yayi Ke Cariksutrèki |

arinta Ke Sêndhi Kulawirya |
katêlah kala alite |
sangêt marusulipun |
karêmane ningali ringgit |
lawan Ki Jayèngraga |
pupundhuhanipun |
tan pisah lan pulunannya |
marmanipun yèn wontên carita ringgit |
tan brèbèl amiyarsa ||

350. Inggih botên cotho ing agami |

malah ragi amêmpan piyambak |
mring kitab murat lokate |
nging sêngsêm maring Suluk |
dèn-gêgaol ing siyang ratri |
yèn nuju dhadhayohan |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 264 >

 angraoskên Suluk |
kalamun arêbat rasa |
pundi wontên jagongan kongsi rong bêngi |
nglalah tinggal sêmbahyang ||

351. Samya gumuyu kang samya sinung-ling |

mulat mring Ki Sêndhi Kulawirya |
pra-tamu karênan kabèh |
ngalêmbana ing kalbu |
rahab amicara patitis |
samya ngling jroning nala |
layak Ki Waruju |
andêle kakang Rundaya |
wong sêmbada ekal-ekal duwe budi |
micara lêlêmbutan ||

352. Kae Cariksutra angling aris |

singgih kakang Ke Bayi Panurta |
rinta Ke Kulawiryane |
[---] |
kadi pantês ngêntasi kardi |
watak cêkak-aosan |
gathèk gathuk rampung |
akase dadya pikulan |
lêmêsipun (ng)gih pantês dadya tatali |
gal lêmbat kacakupan ||

353. Ki Kulawirya anjola angling |

lah apa ta nuli kawalêsan |
dene mangkene rasane |
kaya wong kajalungup |
mak-sar liyan ati atitir |
mèsêm sarwi lon mojar |
sang Cariksutrèku |
sadaya-daya êboda |
rèhne ta kanggonan tutunggangan dhingklik |
luhung nuntên wangsula ||

Jilid 12 - Kaca : 205

354. Samya gumuyu kang amiyarsi |
Ki Wuragil Kulawirya latah |
kapagut tyas kaprananne |
dènnya muwus wor guyu |
kakang kae dhasar mêdèni |
tan kaop ngarah-arah |
manawa kaladuk |
Ki Bayi suka miyarsa |
dènnya samya rahaban condhonging kapti |
apundhuh kêbyantonan ||

355. Kae Bayi Panurta ngling aris |

bok suwawi won kèndêl ingalap |
punika nyanyamikane |
kang liningan lon matur |
singgih mapan sampun dumugi |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 265 >

 salong sami angalap |
nyanyamikanipun |
Ki Wuragil Kulawirya |
mèsêm matur ring raka Kiyai Bayi |
rinta Ki Cariksutra ||

356. Kaèngêtan kula duk ing nguni |

kala lêlana mring Galèkwulan |
ing Lêmbuasta prajane |
kang sring kawula matur |
rinta Kidang Wiracapèki |
lawan Ki Cariksutra |
tan na kaotipun |
lan Ke Kidang Wiracapa |
tungtumane ukara dènnya muradi |
dhangan cêtha arata ||

357. Datan wontên kojah kang kalêmpit |

tuwin kaol kang magol pinapal |
aramping karampungane |
wasis wuwusira lus |
tutug guyu ambêbanyoli |
aparap paringgitan |
sasènggolanipun |
alêbda panabdanira |
mantri dhasar ngulama apramakawi |
sarwa sarwi sêmbada ||

358. Kadumugèn tan ana nimbangi |

lir Ki Rangga Kidang Wiracapa |
tanah ing Galèkwulane |
Ke Cariksutra muwus |
Wiracapa sintên dhi Sêndhi |
Ki Bayi gumuyojar |
punapi tan emut |
Kidang Wiracapa (n)dika |
duk samya lit sami ngaji maring Bangil |
tunggil saekapraya ||

359. Dene andika kang mamarabi |

Gus Daka Ke Kidang Wiracapa |
wit dening akas dhangane |
dadya katêlahipun |
karan Kidang Wiracapèki |
ing mangke dados dêmang |
ngiras amumuruk |
anèng krajan Lêmbuasta |
tanah ing Galèkwulan jênêng Ngabèi |
kang tinutur arinta ||

Jilid 12 - Kaca : 206

360. Punapinggih kasupèn ta sami |
Kae Cariksutra Adimuncar |
Arsèngbudi Rundarsane |
miwah Carikmudhèku |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 266 >

 samya (n)jola gumuyu angling |
e inggih kaèngêtan |
kawula ing dangu |
Gus Daka kang pinaraban |
Kidang Wiracapa sakathahing santri |
alulut binanyolan ||

361. Yèn muradi caritaning tapsir |

lambung tangane polatanira |
tinêpa winayangake |
cucut bisa mèt kalbu |
sring sinêndhu mring gurunèki |
dènnya carita wayang |
Ki Guru tan rêmbug |
nging santri kèh samya rêna |
kasinggihan panggunggungipun Ki Adhi |
mring Kidang Wiracapa ||

362. Sabarang ngèlmu datan tinampik |

dhasar nglangkungi rumiyin mila |
iba indhakipun mangke |
Ki Kulawirya (ng)guyu |
inggih ta lah kakang Kiyai |
lamun kula tumingal |
ing mimitranipun |
rakanta (n)Jêng Kyai kakang |
pan sadaya tan wontên ingkang sor budi |
numbras sami utama ||

363. Mèsêm angling Ki Cariksutrèki |

e Ki Adhi (ng)gih-(ng)gihipun uga |
kula pajar sadayane |
puniki ingkang lungguh |
Kyai Muncar Ki Arsèngbudi |
lan manira punika |
Ki Carikmudhèku |
kalima Ke Arundarsa |
Sinduraga Wargasastra Tekawardi |
Ki Datuk Danumaya ||

364. Kidang Wiracapa sadasèki |

sawêlasipun raka andika |
Kae Bayi Panurtane |
pan samantên puniku |
rimbag budi asatu kapti |
tan wontên salayèng tyas |
kupu sabiyantu |
tan na kadung kakadangan |
lami-lami samya mêncar (ng)gyannirèki |
bagi wus karsaning Hyang ||

365. Nambung wuwus Ki Kulawiyèki |

lêrês paduka pajar punika |
pra mitranta sadayane |
kawula wus anjujug |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 267 >

 duk dinuta ing (n)Jêng Kiyai |
angupaya putranta |
Sèh Mongraga nêngguh |
kang mentar tilar sasana |
kalampahan kawula lan Jayèngrêsmi |
katri Ki Jayèngraga ||

366. Lawan santri satunggil Nuripin |

mendra paran ring wana Wulusan |
pawukiran guwa-rèjèng |
jurang ingkang asamun |
têkèng tanah kitha Kêdhiri |
ngilèn Selamanglèngan |
wontên jalma luhung |
nèng (ng)graning wukir Klêlêngan |
adhedhepok paparab Sèh Ragayuni |
ahli sabda sasmita ||

Jilid 12 - Kaca : 207

367. Tan-pati tyas kula andungkapi |
amung lèjême sampun amêca |
tan mêdhar kajatèhane |
laju lampah andarung |
têkèng tanah ing Pranaragi |
kapanggya lan pandhita |
anèng ngardi Tajug |
wasta Kae Sinduraga |
inggih mitra-paduka wau dèra ngling |
kandêl agaminira ||

368. Parêk pura pêngkêr kitha lami |

nulya kapanggih malih pandhita |
nèng ngarga Padhangehane |
Wargasastra rannipun |
ahli sastra Jawa Rab wasis |
tunggil mitra-paduka |
ran Sèh Sidalaku |
dènnira angalih aran |
laju ngalih maring arga Bayangkaki |
kapanggih lan pandhita ||

369. Nèng Marantèn lambung Bayangkaki |

wasta Kae Datuk Danumaya |
sarwi èdi panabdane |
anulya malih laju |
maring Lêmbuasta ing Galik |
pangguh lan Kae Kidang |
Wiracapa nêngguh |
apan ragi karèrèyan |
anèng Lêmbuasta langkung kurmatnèki |
wus kadya darbe karya ||

370. Ambaladhah wisma lan pandhapi |

atatarub sarta tutuwuhan |
anguyu-uyu gangsane |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 268 >

 salendro pelogipun |
andhatêngkên suruhanèki |
langên suka pirêna |
nutug karsanipun |
antawis sadasa dina |
siyang dalu tan pêgat mumulang ngèlmi |
mring kula lan putranta ||

371. Pan angangge sajaking priyayi |

anging tan kêndhat ibadahira |
rarasan sajroning rame |
asangêt dènnira lul |
kang katingal ingkang kapyarsi |
pinèt rasaning murad |
kasampurnanipun |
jinarwan sadayanira |
sakathahing pandamêl dipun-kawruhi |
Ke Kidang Wiracapa ||

372. Ki Wuragil sinasmitan liring |

maring kang putra Ki Jayèngraga |
manawa ngandhar wadine |
kang paman wruh ing sêmu |
pan cinêndhak tuturirèki |
tan kawistarèng sabda |
dènnya nambung wuwus |
nuntên kawula sadaya |
pamit laju umangkat lampahira glis |
panggih malih pandhita ||

Jilid 12 - Kaca : 208

373. Pan awasta Ki Sèh Tekawardi |
mung saratri kathah wulangira |
enjing umangkat lampahe |
laju sami umantuk |
Kae Cariksutra ngling aris |
sukur yayi kapêndhak |
dene sakalangkung |
ing lampah mundhak utama |
Kae Bayi Panurta ngandika aris |
nêdhêng sami rèrèyan ||

374. Mangke kewala bakda Ngasêri |

sami wangsula malih papanggya |
nèng riki laju Magribe |
lamun saèstunipun |
amimidik anèng panêpin |
ring pungkur Pasimparan |
ngayun hyun yan rawuh |
sang Sèh Adi Amongraga |
sarat andodonga pinarêngna ugi |
praptane kang sinêdya ||

375. Kang liningan samya sukèng galih |

para kadangira bibisikan |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 269 >

 pan wus dadya ing rêmbuge |
Ki Suwarja umatur |
mring kang raka Kiyai Bayi |
lamun pinarêng karsa |
rinta sadayèku |
nuwun andhèrèk nanimpar |
sakalangkung rinta sadaya yun panggih |
lawan putra-paduka ||

376. Kae Bayi angandika aris |

kadipundi jêbèng Mangunarsa |
pamanta pan sadayane |
samya hajat papangguh |
sakalangkung wulangunnèki |
Kae Sèh Mangunarsa |
aturira arum |
inggih prayogi kewala |
apupuji ing ratri marang Hyang Widdhi |
mugi pinarêngêna ||

377. Wus mangkana samya atur pamit |

kang para tamu asasalaman |
wusnya sasalaman lèngsèr |
luwaran sadayèku |
maring pamondhokanirèki |
ingkang para waela |
maring ing wisma gung |
Ke Bayi maksih alênggah |
nèng pandhapa kalawan Ki Santri Luci |
Sumbaling Nyai-nDaya ||

378. Samya angundur sasajwan ngarsi |

rèrèbètanira kinêludan |
Ki Baywa-ngling mring santrine |
Luci undangên gupuh |
Ki Wuragil Kulawiryèki |
Ki Luci sigra mentar |
animbali gupuh |
tan adangu nulya prapta |
nêmbah lungguh Ki Bayi ngandika aris |
marma sira sun-undang ||

379. Rêsikana ing panêpèn wuri |

jroning tajug langsènana seta |
prayoganên ing patute |
ingkang samya alungguh |
sakabèhe dèn-sarwa suci |
mangsa bodhowa sira |
kang rayi umatur |
sandika nuduh mring rowang |
lan wus payo Luci kalawan Nuripin |
undangên lurah-lurah ||

Jilid 12 - Kaca : 209

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 270 >

380. Santri têka rolas bae aglis |
santri Luci tinuding gya mentar |
Ki Kulawirya nulya ge |
maring panêpèn pungkur |
lan pra kaponakanirèki |
myang lurah santrinira |
anambut karyèku |
ing panêpèn tinaruban |
pinalisir linungsir sarwa seta di |
sri patilamanira ||

381. Akarya kêmbang mayang sarakit |

tuwuhan pisang gêmandarasa |
cêngkir têbu-rêjunane |
soring wrêksa trênggulun |
pinagêran bêtepe asri |
sajrone ginêlaran |
lampit kêlasa lus |
sajawine tinaruban |
rinêsikan sinapon sêla-sêlaning |
ingkang pasêsêkaran ||

382. Kae Bayi lan Nikèn Malarsih |

anjênêngi lan kang nambut-karya |
Malarsih alon wuwuse |
ingkang nambut-karyèku |
apa nganggo ngingon-ingoni |
Kulawirya turira |
inggih-inggihipun |
sayah ingkang nambut-karya |
Ni Malarsih anuduh maring Sumbaling |
kinèn mundhut ingonan ||

383. Wadon Sumbaling lan Santri Luci |

mundhut bubucu lan pupuluran |
wedang rokok lan kinange |
tan adangu prapta wus |
pan tinata sadayanèki |
wontên malih ambêngan |
saking (n)jawi (n)dulur |
nêm ambêng sêga panganan |
kang ajakat ngalujêngakên kang prapti |
Malarsih mèsêm mojar ||

384. Wêruha yèn ana ambêng prapti |

tan sun-wêtokakên pupuluran |
Ke Bayi lon andikane |
bêcike kang awuwuh |
rijêkine kang nambut-kardi |
warêg olèhe mangan |
kèh barêkatipun |
hèh Luci tatanên pisan |
ambênganmu sapa kang duwe kêndhuri |
matur king pangindhungan ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 271 >

385. Wus kinumpulakên ambêngnèki |
gya Pangulu Basarodin prapta |
Ki Bayi ngling lo lah kene |
kabênêran sirèku |
têka anêmoni kêndhuri |
Ki Sêndhi gumuyojar |
ih wakne Pangulu |
kang dadi têluh ambêngan |
nora kêna layah tampah dèn-sasabi |
bêdhêngul nuli prapta ||

Jilid 12 - Kaca : 210

386. Ambakna wong awas maring takir |
kumliwêr saênggonne kawruhan |
wus matêng têmên etunge |
ayake kang Pangulu |
mêngkonone iku wus ngaji |
pagandam mring Madura |
katêmu ingambu |
nadyan ambêng dèn-pêndhêma |
pan konangan mring Pangulu Basarodin |
sêga panganannira ||

387. Ki Pangulu mèsêm anauri |

panyana-kula Ke Kulawirya |
ana ing kono ênggone |
wus dèn-incih ing kalbu |
saparanku dipun-anani |
mung pêrlu anggagarap |
maring ngong tan uwus |
apa wus dèn-jênthot mana |
kêbangêtên ambakna wong amrangguli |
tan na kêmlèthonira ||

388. Ki Bayi ngling mring Ki Basarodin |

lah wus donganana salamêtan |
nulya dinonganan age |
kajat salamêtipun |
sadayanya brayat sadèsi |
sawusira dinongan |
(n)dan lêkas akêmbul |
aroyom nadhah ambêngan |
tutug samya warêg sadayaning santri |
ambêngipun barêkat ||

389. Pan wus dadya dènnya nambut-kardi |

ing panêpènira pinrayoga |
rampung sakaliring gawe |
Ke Bayi lon amuwus |
yèn wus padha bubara mulih |
matur Ki Kulawirya |
apan inggih sampun |
pra santri kang nambut-karya |
samya abubaran mêtu padha mulih |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 272 >

 mampir ring masjid salat ||

390. Sawusira Lohor tan winarni |

mangkana ing wanci bakda Ngasar |
Kae bayi Panurtane |
anèng pandhapanipun |
lawan santrinira Ki Luci |
tata gêlarannira |
lampit kalasa lus |
miwah kang para waela |
Rancang kapti Wilapa lawan Palangi |
Turida Rarasatya ||

391. Nikèn Malarsih umatur aris |

punika rinta Nikèn Wilapa |
kalawan (m)bok Palangine |
lamun kaparênging hyun |
pan tumutur nimpar ing ratri |
kalangkung pahyunnira |
dènnya ayun pangguh |
lan putranta Sèh Mongraga |
saking dèrèng uninganipun ing warni |
langkung kumêdahira ||

392. Kae Bayi angandika aris |

iya mêngko manira popoyan |
maring Sèh Mangunarsane |
lamun parênging kalbu |
sutanira lamun nglilani |
payo padha pinaran |
maring masjid Mangu |
kang garwa sumanggèng karsa |
Kae Bayi nulya tindak maring masjid |
Mangu ing Pananggungan ||

Jilid 12 - Kaca : 211

393. Nulya tindak wau Kae Bayi |
maring masjid Mangu Pananggungan |
pra waela ing wurine |
Luci Nuripin sukur |
sarwi (m)bêkta sêlpanirèki |
tan dangu nulya prapta |
ing masigid Mangu |
kokobok toyèng balumbang |
Ki Sèh Mangunarsa mulat mring Kiyai |
Bayi Panurta prapta ||

394. Angingsêri (ng)gyannira alinggih |

lênggah atata sasalaman |
pra waela nèng keringe |
Ke Bayi lon amuwus |
Monthèl Luci lawan Nuripin |
lampit kalasanira |
ing pandhapa mau |
gêlarên kene kewala |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 273 >

 lamun ana kang prapta dimèn mariki |
ingkang luwih prayoga ||

395. Ingkang samya liningan nulya glis |

mundhut gagêlaran nulya prapta |
rinakit lampit klasane |
Ke Bayi lon amuwus |
Kae Jêbèng Mangunarsèki |
bibinta samadaya |
samya yun papangguh |
mring rakanta Sèh Mongraga |
alon matur singgih kawula utami |
pra bibi yun papanggya ||

396. Lêga tyasira sami pupuji |

tan adangu wau ingkang prapta |
Kae Sèh Malangkarsane |
lan Jayèngrêsmi nêngguh |
Anggungrimang lan Jayèngragi |
Piturun Palakarta |
atur salamipun |
ngabêkti putra kalihnya |
nulya Kae Adimuncar Arsèngbudi |
Suwarja Wiradhustha ||

397. Prapta atur salam tata linggih |

kang rayi nêmbah nulya kang prapta |
Rundarsa lan Panukmane |
miwah Carikmudhèku |
lan Panamar Sèh Modang tuwin |
Ki Pariminta miwah |
Kiyai Pangulu |
Basarodin atur salam |
ring Ki Bayi para ari angabêkti |
samya tata alênggah ||

398. Ni Malarsih anuduh Sumbaling |

kinèn naoskên dhadharanira |
wedang lan nyanyamikane |
ingkang lininngan gupuh |
naosakên sugatanèki |
cumaos anèng ngarsa |
prapta amakêndhung |
rampadan anjrah nèng ngarsa |
cinarakkên angalap sasênêngnèki |
anadhah dhadhaharan ||

Jilid 12 - Kaca : 212

399. Kae Bayi Panurta ngling aris |
kadipundi yayi Adimuncar |
ing panêmbah katrimane |
miwah puji kang katur |
maring Allah Kang Maha Sukci |
surasaning panêmbah |
kadospundinipun |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 274 >

 kang utama linampahan |
manirèki ywa kongsi tumêkèng sirik |
purna-a ing panêmbah ||

400. Kae Adimuncar turira ris |

inggih utami sabdanta kakang |
sarèhning sami anganggo |
sunat kalawan parlu |
majibakên naoskên bêkti |
yèn ing kula priyangga |
kang kapyanggèng kalbu |
wikanta lamun mêmpana |
lan kêmule wontên wasesaning takdir |
karsèng sira Pangeran ||

401. Pangintèning kang rèh maring tokit |

kawajiban ngèlmi rasa tunggal |
tan kengang mamak gaibe |
anèng wasesanipun |
Maha Suci Hyang Maha Jati |
rupa wasesa kayan |
molahkên rohipun |
marah rupa samadiyah |
amêpêki uripipun ing sabumi |
urip kahar sampurna ||

402. Akmalul ngèlmi pan saking tokit |

tokit dadya tètèbènging ngadam |
singgih makripat tokite |
Nabiyolah (ng)gyannipun |
larèrahe nèng donya singgih |
yêkti kang kinawruhan |
kang dumadi nênggah |
saha Dad tigang prakara |
mutanikirah mutawasitah tuwin |
sadad muta-awilah ||

403. Muta-awilah punika gaib |

anêksèni marang dhawakira |
nêksèni sinaksèn dhewe |
tan na Pangeranipun |
anging Allah Pangeran jati |
karêm mutawasitah |
Allah ngawruhi ku |
angawruhi pribadinya |
tan kakalih mungguhing Allah naksèki |
kalawan pribadinya ||

404. Angawruhi Muhkamad puniki |

kinon Sukma kang mutanakirah |
kang sahadad mukmin rêke |
mutawasitahipun |
sadadipun kang para wali |
sadad muta-awilah |
Nabi ingkang (ng)gadhuh |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 275 >

 duk dèrèng jagad gumêlar |
awang-uwung ngandika Hyang Maha Sukci |
nabda mring alam arwah ||

Jilid 12 - Kaca : 213

405. Dudu ingsun Pangeranirèki |
sakèhing duryat martabat insan |
atut amba panêmbahe |
nêmbah ring Hyang Maha Gung |
kadi rontal tan mawi tulis |
paran baya budinya |
yèn muniya suwung |
sêrik sirik yèn muniya |
wêkasannya aroro Pangeran jati |
sasar yèn dèn-rorokna ||

406. Ungêlipun apan tan kakalih |

kalle langgêng kewala satunggal |
kadya wawadhah pamine |
gung pênuh isinipun |
kawadhahan mutakirahi |
dadya mukmin kalbunya |
pan jujulukipun |
ingaran hidayatolah |
kang punika dadya papan mawa tulis |
tulis punika kodrat ||

407. Dadosipun sing sêmbah lan puji |

kalbuning mukmin pan kanugrahan |
sêmbah puji ing amore |
dadya Mukhamad tuhu |
ing wujude tan kêna gingsir |
singgih Nabi Mukhamad |
pan omahing ngèlmu |
ngèlmu omahing Pangeran |
pan Pangeran omahing jalma sayêkti |
kula jatining Sukma ||

408. Kêmbul jiwa tan na wujud kalih |

wêkasing tingal dadya tan ana |
non-tinon dhirinya rêke |
tan na kadudonipun |
Maha Sukci jênênging latip |
apan tanpa sasama |
saking kang Maha Gung |
tasbihira Hyang Wisesa |
datan kadya tasbihing sawiji-wiji |
ing wujuding ngapiyah ||

409. Dad mutêlak Maha Sukci nênggih |

ngèsthi jiwa rihing dhawakira |
lêstari ing lalakone |
anglaut tanpa banyu |
pan adharat datanpa bumi |
muluk tanpa gagana |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 276 >

 muksa tanpa samun |
langgêng nami isbatira |
datan owah kidam bakane wus pasthi |
sampurna jiwaraga ||

410. Wa-punika sumangga ing kapti |

mangsa-borong rêke ing ngakathah |
manira têka andhèrèk |
Ke Bayi manthuk-manthuk |
pan karênan dènnya miyarsi |
anandhês rasa sabda |
surasaning wuwus |
murade Ke Adimuncar |
langkung dènnya kamasuk raosing galih |
atêrang tan sumêla ||

411. Myang pra kadangira ngling ing kapti |

èstu lamun tuhu pinandhita |
amêdhar rasa wuwuse |
Ke Bayi ngandika rum |
marang sira Ke Arsèngbudi |
yayi kadi punapa |
rarakitanpun |
kang lir nglinge Kya-Dimuncar |
mugi samya andhanganakên ing kapti |
ngalap kasil utama ||

Jilid 12 - Kaca : 214

412. Ki Arsèngbudi turira aris |
singgih sampun tan wontên kumlamar |
lir kang wus winuwusake |
Ke Adimuncar wau |
purnanipun sêmbah lan puji |
pan wuwus karungsitan |
apan panukmèng Hu |
sinukma sajroning Sukma |
amrih nulya dulu-dinulu pribadi |
lir andulu paesan ||

413. Sêdya andulu ing rupanèki |

apan andulu ing wawayangan |
amalêsi pandulune |
tan lyan ingkang pandulu |
pan andulu lawan pribadi |
ngaranni ingarannya |
lawan dhawakipun |
tan liyaning ngarannira |
anêksèni sinêksèn priyangganèki |
ambuka lêlarangan ||

414. Kang ginêdhong kinêkêr piningit |

manunggale rasa sajatinya |
kajatèn saksi karsane |
karsa ingkang saèstu |
tunggaling Dad wisesa jati |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 277 >

 singgih tunggaling nama |
ajal jatinipun |
têgêse ajal wiwitan |
datan wontên ingkang amiwiti dhingin |
pan ananing kapurba ||

415. Saniskara dèrèng wontên mosik |

Sang Maha Karsa wus sêdya murba |
mojud pêsthi ing anane |
lawan pribadinipun |
singgih ananipun pribadi |
karya têtelaning Dad |
jujuluk wahdatu |
nyata anèng wakidiyat |
karsa sêdya nama tunggal jatinèki |
latip sadat mutêlak ||

416. Anêksèni sinêksèn pribadi |

têgêsipun pan purwaning ajal |
datan ana kawitane |
Pangeran kang Maha Gung |
tan na lawas tan na kang dhingin |
tan na wujud kang purba |
ing purwakanipun |
apan purbanira dhawak |
purba rupa purba wujud purba dhiri |
kalawan purba ngajal ||

417. Purba purwa purba wêsanèki |

purba wahdat kang tan kenging rusak |
kang tunggal kajatèhane |
saha Dad jatinipun |
ing anane jatining saksi |
naksèni namanira |
ing pribadinipun |
Dat rasa tunggal priyangga |
nir syuh sirna lêbur kang jagad dumadi |
ana tanpa wêkasan ||

Jilid 12 - Kaca : 215

418. Purbaning Dat purbaning Sipati |
purbaning Asma purbaning Apngal |
Dat ana tan ana rêke |
Sipat rupa kang bêstu |
tanpa rupa Asma namèki |
tan anduwèni aran |
Apngal panggaweku |
kang tanpa panggawenira |
apan purba-wasesa kan catur siki |
alanggêng ananira ||

419. Nyata ingèski hirabbi Datti |

wus tan wênang wênyah kanyatahan |
ayun wruha ing anane |
anèng ing dhawakipun |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 278 >

 tanpa karya kita puniku |
datanpa wujud kita |
ananing Dat tuhu |
Sipat tanpa rupa kita |
Asma tanpa aran kita Apngal singgih |
tanpa panggawe kita ||

420. Suhul tunggal jatinipun pasthi |

batin sanyata ing lahirira |
masuk ing lair batine |
batin Dat Kang Maha Gung |
tan sawênyah ingkang ngawruhi |
tan lyan sang Maha-karsa |
-nira dhawakipun |
kakalih karsanirèng Dat |
kaelokan ing batin karsanirèki |
Dat ngèsthi Nur Mukamat ||

421. Jinatèning Hyang Kang Maha Sukci |

kajatèyanira kinon nêmbah |
rahsa jati suhul Date |
pan jatining pangutus |
nyata tunggal sêmbah lan puji |
sira duk jatining Dat |
sanalikanpun |
tan gênti kula Pangeran |
pamujining Sukmaning Dat kang Ma-Suci |
puji jatining wus man ||

422. Pan makatên ing sêmbah lan puji |

lir pêksi pêrkutut amêrdangga |
dêrkuku munya asèngsèng |
asênggani munya gung |
tan prabeda nêngira singgih |
sosiknya datan liyan |
pujinya anguyu |
apan pujining kawula |
kang pinangka lantaraning jomblah ngèsthi |
ing wawalêsaning Hyang ||

423. Pan punika kawula sarèhning |

kapiyambak yèn dèrèng muayan |
ing ngakathah mutamate |
ing raos kususipun |
ngriku yayi Cariksutrèki |
sami (ng)gih minuradan |
suraosing wuwus |
Ke Bayi nambungi sabda |
inggih yayi Cariksutra ingkang mugi |
sami musawaratan ||

Jilid 12 - Kaca : 216

424. Kae Cariksutra turirèki |
bab sêmbah puji kita punika |
pintên banggi katrimane |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 279 >

 ing kasampurnanipun |
ing atitah ngakên punapi |
dene ta bara-bara |
katrimèng Hyang Agung |
angaku dede pantêsnya |
sêtun namung tèlat dhadhalang ngaringgit |
inggih ingkang ingucap ||

425. Kilap dora lan yaktose sami |

miwah lêrês lêpate punika |
tuwin kirang lan langkunge |
yêktos lan botênipun |
pan wus anèng caritanèki |
amung ngalap sambada |
-nipun ingkang mungguh |
carita sakèh nagara |
tanah sabrang ing prang sor ungguling jurit |
kang dadya lalampahan ||

426. Cinaritakakên Dhalang ngênting |

tur ta Ki Dhalang durung lêledhang |
mring kang cinaritakake |
mung lêrêsing panggayuh |
cêlak têbih kenging binudi |
lèn sèsining bantala |
winêngku kawêngku |
ginraita lan prayoga |
rarambatan wiwinih carita nguni |
pinèt sambunging kata ||

427. Pinatut lawan sasêndhon gêndhing |

pangayuting tyas marang kadewan |
kinahanan ing wujude |
myang pakayanganipun |
pra jawata ing Suranadi |
kacupaning Ki Dhalang |
anggunggung sawêgung |
kang ganal rêmpit winêdhar |
purbaning tyas lan kang purbaning sakalir |
salir sêmbahing Dhalang ||

428. Ajujuluk ing Dhalang-sajati |

siniliyan wênang sih-siniyan |
pon wus tan kêna pindhahe |
lan Sukma Kang Maha Gung |
karane bisa angringgit |
ingaranira dhawak |
Datira Hyang Agung |
agung kang misesèng jagad |
wayang kang wus wujud anyata kaèksi |
lalakon takdirolah ||

429. Sang Dhalang Agung Sukma sajati |

murwa carita madya wusana |
andora tan na gorohe |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 280 >

 sisilihing Sukma gung |
karya lèjêm lakuning urip |
kabèh dadya sasmita |
titis tan ana wuk |
pratingkah lampahing sêmbah |
ing atuwa guru ratu ing Hyang Widdhi |
lantaring kaluhuran ||

430. Tuwin kang tan wruh pmnganjali |

marang ing dunung catur panêmbah |
nistha papa ing uripe |
druhaka sor ing tuwuh |
pan gagêdhêg apês ing budi |
kabuncang tan kawilang |
ing Sang Maha Catur |
prakara dununging sêmbah |
marma parlu ngagêsang tata ngabêkti |
maring wau punika ||

Jilid 12 - Kaca : 217

431. Ingkang anduwèni pangabêkti |
datan liyan ing catur prakara |
karya sidaning kadadèn |
karya wurunging tuwuh |
rêke bisa karya ngabêcik |
jalaring kawurungan |
saliring ngaluhur |
wajib utama bêktiya |
ing patuwanira guru ingkang muslim |
ing narendra kang nyata ||

432. Kaping catur mring ratu kang luwih |

jêr punika badaling Pangeran |
sor rucah kauripane |
tan kanjating ngaluhur |
nisthip bae akêthip-kêthip |
sojare Kae Dhalang |
dènnya mèt sasêmu |
sing sapa tumumyèng sêmbah |
ginantungan ing kabêcikanirèki |
thikil wiji utama ||

433. Mijil saking sêmbah lawan puji |

tatkalanipun ing elingira |
anêbut eling namane |
tatkalan paminipun |
nêbut ing piyambakirèki |
iman tokit makripat |
paranning panêbut |
sinungkên nugrahaning Hyang |
pan nugraha puniku sajatinèki |
ingkang aduwe aran ||

434. Angaranni aranne pribadi |

ingkang aran sajatining jalma |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 281 >

 akathah tètèbèngane |
rinasa ing ngalangut |
paran sakecaning angalinggih |
paran ecaning pangan |
ecaning aturu |
paran ecaning lumampah |
paran ecanipun ngagêsang puniki |
paran ecaning pêjah ||

435. Paran wuwus winuwus ing lathi |

paran wuwus winastarèng tingal |
paran wus pinirsakake |
paran uwus dinulu |
paran uwus dipun-ulati |
pinanggih tinambuhan |
pundi kang binastu |
wus pinacak ing lampahan |
pundi Dhalang kang sajati amumpuni |
sajatining nugraha ||

436. Nugraha aranne kang sinung sih |

anugraha aranne kang ngaral |
pan ana dudu rupane |
ranne dudu rupèku |
karyane dudu rannerèki |
ana ran dudu rupa |
ran dudu karyèku |
iya aran iya rupa |
iya karya datanpa kaanannèki |
yèn nora na arannya ||

Jilid 12 - Kaca : 218

437. Kang tanpa rupa tanpa karyèki |
tanpa aran tanpa karyanira |
dinalih awang-uwunge |
ana dinalih suwung |
dalih suwung ananirèki |
dadya sêmbahnya sasar |
sinoring pangridhu |
sêmbah kêdah kang waskitha |
pan dede maha sukci kita puniki |
pan pangayunaning Hyang ||

438. Rêke dene urip kita singgih |

têgêsipun pakaryaning Sukma |
dede mulya kita rêke |
anane Sukma luhung |
naim kaim punika singgih |
wus karsaning wisesa |
katêtêpanipun |
têtêping kita ya sira |
iya iku ing sanyatanira iki |
dadi sira siniyan ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 282 >

439. Wus siniyan kita aran mami |
ihtiyarira tuladhaning Hyang |
kang luwih anèng jagade |
Sukma ro tanpa tutur |
padha Sukma atunggal dhiri |
lirpendah madukara |
mamanisanipun |
amuji pinuji dhawak |
apan sêmbah sinêmbah pribadinèki |
tan pae pinaeya ||

440. Kang punika ing pamanggih-mami |

sawêg samantên kapadungkapan |
sumangga lalawêdane |
nak Sèh Malangkarsèku |
tuwin jêbèng Mangunarsèki |
kula kumambang karsa |
kewala nêbaruk |
Ki Bayi Panurta nabda |
singgih nakmas Kae Sèh Mangunarsèki |
kadipundi rujuknya ||

441. Ki Sèh Malangkarsa turira ris |

pan wus tan ana kang kêkirangan |
paripurna sadayane |
sami kewala rujuk |
sêtun pae pangambilnèki |
(n)dungkape tan prabeda |
surasaning ngèlmu |
alêrês Ke Cariksutra |
ing ngagêsang ngawruhi salir dumadi |
patitising panêmbah ||

442. Patitising sêmbahyang dèn pasthi |

kang bênêr supaya kawêca-a |
ingandêla upamane |
maring kang karya tuwuh |
mulyèng titah lamun ngabêkti |
pan paugêrannira |
ngagêsang puniku |
wajib sami ngangkah-angkah |
patitising niyat patitising puji |
patitising ngèlmunya ||

443. Patitising ngidhêp kang khakiki |

lan patitisipun ing kasidan |
patitise pati rêke |
kang pitung prakarèku |
yèn tan wruha patitisnèki |
kainaning ngagêsang |
kadya paksi pingul |
atilar patuting seta |
saba toya malêcit wêktu binukti |
tan wruh ing batal-karam ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 283 >

 Jilid 12 - Kaca : 219
444. Liring puji kang tan salah-kardi |
sumungkune sukuring panrima |
liring niyat kang anongge |
maring dalan rahayu |
aywa wèngwèng wêngkuning kapti |
liring ngèlmu dèn-panggya |
susurupanipun |
kang tan tumpangso ing sabda |
liring ngidhêp kang sanyata idhêpnèki |
kang datan kumalamar ||

445. Liring kasidan angati-ati |

kang datan sêlaning pandaliyan |
liripun amati rêke |
kang sura surasèng hyun |
anglêgawakakên ing pati |
mamati jroning gêsang |
pajununannipun |
tan ana panyananira |
ing wiwilangane kang awarni-warni |
mêngakkên tutuping tyas ||

446. Yèn sampun mênga tutuping ati |

(ng)gih punika kantiling nugraha |
punapi rinaosake |
wus kanyatahan tuhu |
kadya mangkya dipun-ulati |
tan wruh yèn sumandhinga |
kang dèn ayun-ayun |
anrang ngulati Hyang Sukma |
wruh ingaran tan wruhing rupanèki |
anggung angaya apa ||

447. Kang wus buka ing dalêm sawiji |

sarwa sarwi ing pribadinira |
kayuwanan ing kayunne |
angêningakên wujud |
angênêrkên ingkang majaji |
dudu iku ing-iya |
iki jatinipun |
kang akantha iya kita |
tan sanepa ibarat ondhe upami |
wus pon pandhawakira ||

448. Manawi ta kang makatên ugi |

sungapipun (n)dungkaping panêmbah |
wa-punika lamun dèrèng |
kawula kewala nut |
rèhning sami ngraoskên ngèlmi |
ing ngriku pan sumangga |
yayi kalihipun |
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
anauri kawula dhatêng umiring |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 284 >

 rèh tan wontên kuciwa ||

449. Ki Sèh Malangkarsa sasmita ring |

Ki Sèh Mangunarsa angandika |
rêke tan wontên pinae |
ulam upaminipun |
sakarsane dènnya ngolahi |
sampurnaning panêmbah |
tan kenging dinunung |
apan kahananing jalma |
anon-tinon marmanya tan aningali |
kalingan ing paningal ||

Jilid 12 - Kaca : 220

450. Tidhêm kayun tidhêming ngabêdkti |
datan wontên ingkang katingalan |
pan amung anane dhewe |
wujud kang lêngêng lêngut |
tan mulat tan paja mugani |
monêng ing marga sonya |
nugrahaning ngèlmu |
ing sajati datan bakal |
sanalika pagut lan pribadinèki |
pan tan lawan kinarya ||

451. Saking parêng tunggal sihing Widdhi |

kalawan ing piyambak priyangga |
nging mangsa tan kenging pinèt |
dene pamujinipun |
tatakrama lampahnya singgih |
sêmbahyang dèn-lumunta |
têtêping ngawêktu |
pangartinya ing kapurnan |
asasadu aling-aling ambodhoni |
datan liliyèng lampah ||

452. Linampahan sandining utami |

sukur tapakur pana bêktinya |
tinungalkên ing kalihe |
tan wiyah ing pandulu |
pandalihe datan gumingsir |
muhung Hyang Maha Mulya |
singgih ananipun |
ingkang datan kawikanan |
yèn tan wikan maring ananing ngasêpi |
lan sêpining kaanan ||

453. Mungguh lirnya aningali sêpi |

pangucap kang tan kalawan lesan |
Sumkma-jati pangintêne |
ing panunggalanipun |
ananira ing oranèki |
pan tan ora tan ana |
nalirahanipun |
lirnya sêpining kahana |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 285 >

 apan wujud kang sêpi datan kakalih |
kang tan kalawan badan ||

454. Tunggal pangintêne Sukma-jati |

kajumbuhan ran kêna ran tunggal |
tan kêna ranne rorone |
pasthi sawijinipun |
sêpinira kahanannèki |
ya sêpiya kahana |
ya Hyang Kang Maha Gung |
kang katon lan kasatmata |
kang tan kèksi ingkang tansah kapandêling |
lawan pribadinira ||

455. Sampurnane sêmbah lawan puji |

tan andulu anane sarira |
lêbur jati ing anane |
lêburing tulisipun |
kahanannya tan ana kari |
pan wus anèng Pangeran |
paran kang winuwus |
pan tan wontên paran-paran |
kula Gusti nyatèng pribadinirèki |
katingal kang sampurna ||

456. Sampun ngantos klèntu anampèni |

wadinipun mubarang kahanan |
lan kang ati santa rêke |
norannpun puniku |
dening noranipun pribadi |
ananipun priyangga |
tan saèngan sêngguh |
purnaning ro maha juga |
wus kawêngan kalawan tutuping ati |
waluya jati Sukma ||

Jilid 12 - Kaca : 221

457. Rèhning anèm sumangga ing kapti |
marmanya yyan karoban ing riya |
maklumipun sadayane |
lêstarinirèng wuwus |
manawi ta tumibèng sisip |
sarèh ing wirayatan |
punika rahayu |
singgih nut-tinut kewala |
aywa ngantya kang riyonan saliring ngling |
dipun mutabangatan ||

458. Tan sinatmatan ing sabda liring |

samyang nor jiwa sadayanira |
Kae Bayi Panurtane |
langkung tyasira sukur |
alon dènnya wijiling kang ngling |
kalangkung karahmatan |
saraosing kalbu |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 286 >

 pun bapa langkung pirêna |
aprasasat antuk idayating Widdhi |
linging para ngulama ||

459. Para kadangira Kae Bayi |

Ki Wuragil lawan Wiradhustha |
Panukma lan Panamare |
manut kahananipun |
marang para tamunirèki |
kang sami ararasan |
sarasaning ngèlmu |
Ki Wuragil Kulawirya |
mèsêm nabda sarya nor sasmita liring |
mring Kae Cariksutra ||

460. Singgih ta lah Ki Cariksutrèki |

langkung sae saraosing sabda |
wau kang kawuwusake |
murad surasèng ngèlmu |
asenggolan janturan ringgit |
dadya ondhe upama |
lèjême tumuwuh |
yèn kados makatên kakang |
singgih kula sadaya punika sami |
kalêbèng wawayangan ||

461. Kang lir wayang rêngon lawan sigid |

dudugangan dhagêlan lan buta |
wangunnya salalakone |
ketang pinèt ing ngriku |
baya kakang Cariksutrèki |
sun-duga yèn mungguha |
wawayanganipun |
pantês lir Krêsna micara |
kae Cariksutra anjola ngling aris |
dene botên kadosa ||

462. Jêngandika Ki adhi Wuragil |

ngentha-entha ring kula Sri Krêsna |
ya têka dede sepane |
ing agêsang punika |
yêkti kadya ringgit nèng kêlir |
tumindak lan pangucap |
saking dhalangipun |
amolah lamun pinolah |
ugi sagêd kumèdhêp myarsa ningali |
iya kalawan dhalang ||

Jilid 12 - Kaca : 222

463. Ngong puniki sêtun-sêtun kadi |
parampogan abyaganning kathah |
sarêmpah lumampah kabèh |
tan kawilang sadarum |
tan kacrita jênêngirèki |
payo-payo ing kathah |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 287 >

 abyung maju mundur |
Ki Kulawirya alatah |
samya suka sadaya kang aningali |
sabda tan tilar rasa ||

464. Dangu dènnya ararasan ngèlmi |

wus antara wanci Hyang Karaba |
titih ing ancala sore |
Ke Bayi lon amuwus |
lah sumanga sami abêkti |
dhangan ingkang liningan |
samyarsa mrih wêktu |
nyamikannya cinarikan |
sinungkên mring santri pamburi waradin |
tuwuk tan ana kurang ||

465. Kae Bayi Panurta ngling aris |

Luci Nuripin lan Monthèl sira |
wong tri maringa panêpèn |
ngruktiya ratus rabuk |
pakutugan cawisna dadi |
kang ramut samadaya |
ywa kongsi kaliru |
sira nang kana kewala |
ing panêpèn sakathahing hari mami |
maranga palanggatan ||

466. Wus kinumpul para kadang-sami |

miwah wau kang para waela |
kundur maring pawismane |
mriksa sasajinipun |
ingkang dèrèng pantês rinukti |
ing mangkya dènnya salat |
kewala ing tajug |
sira Ki Bayi Panurta |
anèng masjid Mangu lan pra tamunèki |
samya maring mahèran ||

467. Sêdhêng wanci ing wêktu Mahêrib |

wusnya ngambil toyastuti kadas |
miwah santri sadayane |
kang dahat swaranya rum |
wusnya sunat ramya pupuji |
anulya kinamatan |
ngangkat waktu parlu |
Sèh Mangunarsa ngancaran |
angimami yun lênggana pinêksa glis |
gya angimami salat ||

468. Ngangkat usalinira patitis |

anêkani kasdu takrullira |
yaktine niyat parênge |
nuju lapal Allahu |
pangikale tibaning takbir |
-ratulekram lir-pendah |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 288 >

 Sudama sumunu |
sapandulon lawan Arka |
nis tilême Sudama tan dadi Rawi |
kagêntyan tranging Surya ||

469. Ikram munajat lawan tubadil |

ikram cêngêng tubadil kagantyan |
munajat sapocapane |
yêktinya kang Maha Gung |
angandika tan lawan lathi |
elok ananirèng Hyang |
muwus tanpa wuwus |
tubadil gantya tan panggya |
Allah saking aksara THA kang pinusthi |
wus dinaskithèng driya ||

Jilid 12 - Kaca : 223

470. Kang Alip mutakalimun wakit |
Lam-tabêngil lawan Lam-jaidah |
He ukat Lip lan Tamsure |
Kap-kabirah Be-suhu |
biyah Re rapingul drajadi |
purna lawan sapisan |
pan kapindho ing hyun |
dumadi jênênging salat |
bar-jumungah wus tadaim ismu ngalim |
lawan mulyaning niyat ||

471. Sadaya samya tumutur takbir |

wusnya ing kalbèng wajah iptitah |
gya amaca Patekahe |
pasêkhat kir'atipun |
tan ninang-mat lan karsanèki |
myang kandêl tipisira |
kalimahanipun |
sakathahe kinawruhan |
nuju lapal wallala landhung awasis |
lir pêksi birmadhala ||

472. Wusing Patekah sunatirèi |

Kulya-ayu rêkangat kang awal |
rêkangat akir surate |
wusing Patekah wau |
nulya Surat Birabinnasi |
antaranira salat |
tumulya asujud |
gya maca Kamas-waeta |
nulya salam bakda laju apupuji |
barung lan santri kathah ||

473. Alalegon pujiyan adhikir |

antara-ntuk catur tasbèh purna |
andonga limang waktune |
pragat sunatira wus |
laju salat kang sunat Wabin |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 289 >

 nêm rêkangat tri salam |
bakda gya tujunun |
kadi patatus anulya |
wêktu parlu panjinging Ngisa nulya gilis |
adan gya kinamatan ||

474. Andadèkkên niyat kamulyaning |

lêngênging takbir sarêning niyat |
pyuhing karsa upamine |
lir (m)bun tumibèng ranu |
tan kengang ngisayèng pangèksi |
rêke kewala juga |
kajumbuhanipun |
tan bakal jênênging salat |
sida luluh tan-polih wujuding Widdhi |
Maha Kasucinira ||

475. Wusnya tumaninahira tartib |

rêkangat awal wusing Patekah |
Surat Jumungah ayate |
rêkangat akiripun |
aran Surat Munapèk singgih |
têkèng patang rêkangat |
asalam bakda wus |
antaranira gya sunat |
wus parapat Minal-Witri Ngatal-Witri |
pra santri samya bubar ||

Jilid 12 - Kaca : 224

476. Gya Ki Bayi lon panabdanèki |
samya ngaturan marang ing wisma |
nulya kerit sadayane |
malêbèng dalêmipun |
tata têpung dènnira linggih |
kadang myang pra waela |
tansah anèng ngayun |
sarwi naoskên pawohan |
Kae bayi Panurta ngandika aris |
yayi Kae Dumancar ||

477. Paran mangke lan tumuntênèki |

marang pungkur langgar pasimparan |
Ke Adimuncar ature |
sumanggèng karsanipun |
aKae jêbèng Mangunarsèki |
yèn ta amba priyangga |
luhung nuntênipun |
Sèh Mangunarsa ris nabda |
lamun èstu ing karsanta (n)Jêng Kiyai |
mêmidik ing pasimpar ||

478. Utami mupung awaling ratri |

Kae Bayi aris dènnirojar |
sukur sumanggèng karsane |
lah wis Wirya dèn-gupuh |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 290 >

 lumakuwa anèng ing ngarsi |
kan rayi tur sandika |
lan pra kadêngipun |
mring panêpèn mawa pandam |
nulya lumaksana sadayanirèki |
mring tajug pamidikan ||

479. Para kadang apan datan kari |

korinya wus sinorog binuka |
samya malbèng panêpènne |
asri pangrêngganipun |
para tamu rêna ing galih |
panti prantining tilam |
tutuwuhan tarub |
suluhing pandam lir rina |
kêmbar mayan ngapit ing langse seta di |
dupa mrik rum angambar ||

480. Langkung rêsêpira aningali |

para tamu mulat ing parênggan |
ing langgar reka-rekane |
samya micarèng kalbu |
sagêdira Kiyai Bayi |
karya wuryaning tilam |
pahyun-hyuning kalbu |
pratandha sih asusuta |
pakurmate kadya wus ana alinggih |
ingkang pininta prapta ||

481. Kae Bayi Panurta ngling aris |

sumanggèng Ke jêbèng Mangunarsa |
ing pamudya prayogine |
prayogi kang saèstu |
rakanta sang Sèh Amongragi |
kang wus ahli nujêmba |
gongsul ngalamipun |
mugi karsa kamastara |
anêkani kahyun-hyuning kawlas-asih |
sung pangèdhènganira ||

Jilid 12 - Kaca : 225

482. Ki Sèh Mangunarsa turira ris |
manawi parêng lawan bêgyanta |
kadhatêngan sakajate |
ingkang pinudya rawuh |
putranta sang maha-lul-wingit |
sahagra siswanira |
rinasan sing kayun |
lir pendah sêmi maruta |
aplalunya kaluwiyaning sakalir |
kinarsan Hyang Wisesa ||

483. Kae Bayi anauri aris |

inggih sumangga borong ing karsa |
kewala andhèrèk rêke |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 291 >

 sasmita ring sadarum |
samya abipraya ing kapti |
wawi samya karsanta |
kewala jumurung |
ngrasèhkên condhonging karsa |
(n)dan trap dènnya ingamilakên rawati |
tan asru barung swara ||

484. Sèh Mangunarsa ingkang ngimami |

pra waela makmuming apriya |
pinyyarsa asri swarane |
anganyut-anyut arum |
kadya suling dèn-panêrusi |
singir Aswanul-kusna |
sajak amlas-ayun |
tan sarênti alonnira |
wusnya ratib laju trap sasilah dhikir |
abengat kawiritan ||

485. Makam satariyah nakisbandi |

barjah jalalah pangguyêrira |
anulis sastra ubêde |
anor jiwaragèku |
angakêni mupid muktadi |
lawan panarikira |
napi ibatipun |
sarta pangucap kalimah |
lailaha-ilalah tanajul tarki |
lawan pambukanira ||

486. Ingkang lawang-ati kang puat nênggih |

panganjate mring nakisbandiyah |
sipat jamal pangguyêre |
srah jiwaraganipun |
yèku murid kang mutawasik |
lawan panarikira |
napi jinisipun |
tan kêna kinaya-apa |
ngucap kalimah ilalah ilalahi |
anging Allah naminya ||

487. Pambukaning lawang ati-siri |

panjawate mring wirit barêjah |
tulise rêke guyêre |
rumangsa raganipun |
angakêni yywan murid kamil |
lawan panarikira |
isbate Hyang Agung |
ananing Hyang tan karana |
pan angucap kalimah Allah Allahi |
lawan pambukanira ||

Jilid 12 - Kaca : 226

488. Pan lawang-ati kang puat nênggih |
panganjate mring wirit jalalah |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 292 >

 tulise nêtu guyêre |
wruh ing jiwaragèku |
akên murid amil-muhamil |
lawan panarikira |
Dad wajibulwujud |
anane tanpa upama |
lawan kasdu ngucap hu hu hu hu tuwin |
Allahu lan Huallah ||

489. Pambuka lawang ati-maknawi |

panganjatira ring ripangiyah |
tulise aib guyêre |
lêngêng jiwangganipun |
wus ta murid-minurid singgih |
lawan panarikira |
tan ana kasamun |
iya napi iya isbat |
lan amuni a a i i ih ih ih ih |
hoh hoh hi hi èh èh ha ||

490. Pan kalawan pambukaning nênggih |

iya iku lawang-ati puat |
kalimputan ing anane |
tan wimbuh tan kawimbuh |
wus tan kengang dinugèng kapti |
pon jiwaraganira |
kusuk junun suhul |
(m)brastha pancadriyanira |
kusuk junun suhul Hyang Kang Maha Sukci |
tan kawêran warana ||

491. Wau kang ngabèngrat wirid dhikir |

samya anyantêr pangguyêrira |
(n)dungkap panaul-banane |
antaranira kantu |
anggulinting pendah kaywa king |
winot sèwu kalimah |
ing sanapasipun |
lagya toh jiwangganira |
tanpa kasdu sanalikanira ningrat |
kang pra priya waela ||

492. Enêngêna kang apana guling |

yata wau kang ingucapêna |
kang nèng jaman kanêngane |
sang mahatul bangsa lus |
wus nujêmba bongsul ngalami |
sênêt ring kasamunan |
-nirèng Jurang Jangkung |
Kae Sèh Adimongraga |
tansèng graha Ni waela Selabrangti |
ya Nikèn Tambangraras ||

493. Tansah lawan siswanta sasiki |

pari-mitranira sang Nubaya |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 293 >

 pawitrèng deta tapake |
Ragasmara rannipun |
dera santya budya-mbêg suci |
priyastu animpuna |
tar liyan dinulu |
lan bangsa lul di nujêmba |
ahli kikmah lan sartane ahlul-ngakli |
tan adoh dening asya ||

Jilid 12 - Kaca : 227

494. Adunung tanpa dunungannèki |
basluning karsanèng pribadinya |
sadaya dadya alame |
mangkana Sèh Mongluhung |
angandika arum mring rabi |
yayi Kèn Tambangraras |
wruhanta ing kalbu |
ana kawulaning Sukma |
subrangtèng tyas sumêdya minta ring kami |
saêstu lan angganta ||

495. Amimidik anèng (ng)gyan kang sêpi |

pasimparan langgar pakadharan |
ramanta lan ibu rêke |
kèh rowange (m)biyantu |
rinta karo lan pra ngulami |
katrima pamudyanya |
maring Hyang Maha Gung |
utama padha tinêkan |
jalma luwih kang ahyun marang sirèki |
kalawan angganira ||

496. Miwah manèh ta Ki Ragarêsmi |

payo yayi lumaksanèng pana |
nêkani pudya kang nunge |
maring Wanamartèku |
Tambangraras turira aris |
amba kumambèng karsa |
saking kang linuhung |
sung sih tyas kang sukarêna |
nadyan yèn tinuding supyèng jro yomani |
dasihta tan sumimpang ||

497. Saha manganjalèng gurulaki |

katarimèng tyas nulya wisata |
tansèng siswa sasikine |
kunêng kanênganipun |
sanalikanira duk prapti |
nèng made pamidikan |
magut kang langgat hyun |
patêmyan nèng ka-alusan |
kang sinidhi widagda mêdhar pangaksi |
nèng sajroning kanêngan ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 294 >

498. Paiksanira ing dalêm ngarip |
cipta riptamira samadaya |
pendah wantah pandalihe |
marang ing sang Maha Lul |
tan rasa ywa pandulyèng jêrnih |
asukur sukarêna |
pamulyaning kalbu |
rahab pasalamanira |
sadaya wus binagyan samya pupuji |
miwah para waela ||

499. Bakda salamira nakisani(?) |

madyanirèng pajununannira |
kang para ngulama rêke |
tarkinira tanajul |
wangsuling sawênyahirèki |
pangikale salsilah |
uculing ngasuhul |
sambunging napas listara |
tan kêsotan miwah tingalnya lêstari |
tan sêlaning paningal ||

Jilid 12 - Kaca : 228

500. Lan paningalira jroning arip |
anging saking pasuhullanira |
tan na owah pandulune |
maring kang lagya rawuh |
ing kahanan tan na ngêgèti |
saprênahing alênggah |
sira maksih tuhu |
sang Sèh Adi Amongraga |
graha siswa Tambangraras Ragarêsmi |
nèng madyaning papajang ||

501. Mêdhar karamatirèng pangaksi |

ambuncang cipta surasèng driya |
kang gung brangta wulangune |
tyasing kang marang sunu |
mangka mangke mangkana panggih |
têkane pajununan |
têkèng bakda suhul |
tan pae paèksanira |
surasèng tyas kadi tan rumangsa ningit |
dene tanpa antara ||

502. Miwah tuwukira mulat kadi |

wus satata kulina andina |
andoning (n)don lir sabêne |
tan suka datan wuyung |
amung panarimanirèki |
kang wantah kadya saban |
wus tan sangsayèng hyun |
luwar kung rimanging driya |
santri Monthèl Nuripin Cênthini Luci |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 295 >

 angrukti pakutugan ||

503. Datan kêndhat kêluning dupa mrik |

mrik saji-saji samya binuka |
Cênthini marêk sang Nikèn |
acadhang sakarsèng hyun |
wau ingkang para ngulami |
sira Ke Adimuncar |
lawan Arsèngkalbu |
miwah Kae Cariksutra |
myang Rundarsa Carikmudha têmbe mèksi |
maring Sèh Amongraga ||

504. Samya gawok dènnira ningali |

sênênning cahya gumilang-gilang |
pamulu jênar rumêmbe |
wingit pasêmonipun |
kèksi paenira ngaluwih |
samya tan na kawawa |
paguting pandulu |
sêmune lan waelannya |
cahyanira lir lintang parak ing sasi |
kèsisan ing jalada ||

505. Tuwin para kadangira sami |

mulat marang pupulunanira |
Nikèn Tambangraras rêke |
kalangkung saenipun |
kaidayat marang ing laki |
ahotaning wanita |
lakine linuhung |
samya micara ing nala |
apandudu kaote lawan duk nguni |
ing mangkya wus minulya ||

506. Ana sujalma pêdhêk sasiki |

baya apane têmbe tumingal |
angèmpêri pasêmone |
paran siswanirèku |
kulawangsa sami pra sami |
pawitra tansèng wuntat |
akukula tuhu |
marang sang adi-utama |
dulunira lir wus tan tinahèng kapti |
bêgyantuk paripurna ||

Jilid 12 - Kaca : 229

507. Sang Kae Sèh Adi Amongragi |
arum wijiling pangandika |
mring garwa lah sira Nikèn |
ngabêktiya ramèbu |
Tambangraras nulya ngabêkti |
marang ing ibu rama |
ingaras kang êmbun |
pupuji sukur ring Sukma |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 296 >

 myating putra wus sampurna ing kajatin |
babare jalma tama ||

508. Ke Dimuncar lawan Arsèngbudi |

Arundarsa Kae Cariksutra |
samya micorèng jro tyase |
sukur samya papangguh |
lan Kae Sèh Adi Mongragi |
palaling Hyang ring kita |
gegeyonganipun |
watês wêkasaning sabda |
padungkaping kasidan maring kadadin |
sampurnaning agêsang ||

509. Sèh Mongraga angandika aris |

singgih utami apaparêkan |
kewala lalênggahane |
samya talabul ngèlmu |
parlu sarta wajibing urip |
arahab kang liningan |
samya ngaju lungguh |
miwah kang para waela |
Ni Wilapa Pêlangi gawok ningali |
maring sang maha prapta ||

510. Sarira rum angambar kasturi |

cahyanira sumunu anawang |
tahu binagus warnane |
lawan rubiyahipun |
yu utama Ni Selabranti |
tunggal sênênning cahya |
anrang ing pandulu |
lir tan bisa-a-tumingal |
marang kalihira sang maha awingit |
kang misesèng kamuksan ||

511. Ratri ing wanci kaluruk siji |

ingkang samya majêmuk animpar |
anèng sanggar panêpène |
sadaya kang nèng ngriku |
tridasa tri jalma jalwèstri |
lan Ki Bayi Panurta |
Jayèngrêsmi nêngguh |
kalawan Ki Jayèngraga |
lan pra kadang Suwarja Wiradhushèki |
Panukma lan Panamar ||

512. Lawan Ki Sêndhi Kulawiryèki |

Ki Pangulu Basarodin miwah |
kang pra tamu sadayane |
Dimuncar Arsèngkalbu |
Cariksutra Carikmudhèki |
Arundarsa Sèh Modang |
Sèh Parimintèku |
Sèh Mangunarsa Gungrimang |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 297 >

 kulawangsa Piturun lan Palakarti |
lawan santri Monthèlnya ||

Jilid 12 - Kaca : 230

513. Santri Luci kalawan Nuripin |
sang Kae Sèh Adi Amongraga |
siswa Ragasmara rêke |
kang pra waelanipun |
Tambangraras Nikèn Malarsih |
Rarasati Turida |
Ni Wilapa tamu |
Palangi Cênthini miwah |
Nyai-nDaya kalawan wadon Sumbaling |
dene kang dèrèng wikan ||

514. Marang Kae Sèh Adi Mongragi |

ngulama lima lan ro rubiyah |
Dimuncar Arsèngbudine |
lan Ke Cariksutrèku |
Arundarsa Carikmudhèki |
Ni Palangi Wilapa |
dadya wong pipitu |
kang samya katêmbèn mulat |
wruh ing aran durung wruh warnanirèki |
ing mangkya amastara ||

515. Langkung dènnya kayungyun ing brangti |

ningali sang Adi kang winus man |
pra ngulama kalimane |
lir pendah prawan kêncur |
sêdhêng mêpêkira birai |
paês paèksanira |
branta maring kakung |
tyasira widhak-widhikan |
angahyun-hyun karsane priya priyanggi |
anjatèni duhkita ||

516. Adimuncar nêmbrama turnya ris |

dhuh sang Kae Sèh Adi Nujêmba |
pun bapa tuwèng wayahe |
rasèng noming pamuwus |
tyasing duwul awawaling ngling |
wicaling pakaolan |
kathah kang karungu |
mugi tuwan tuduhêna |
ing cipta-yu supadi angga kitèki |
wruhing tata dungkapan ||

517. Sèh Mongraga angandika aris |

singih apêllal langkung utama |
ngagêsang punika rêke |
wau ta sadayèku |
samya bukuh (n)dêlingkên angling |
tanggaping tyas cacadhang |
tibaning pamuwus |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 298 >

 kang supaya kadriya-a |
pangalape bêrkah wiwinih ing jêrnih |
andhêdhêrring wardaya ||

518. Pan tumungkul tumuhu ing kapti |

wau sang Aotadi Mongraga |
arum ing pangandikane |
singgih kang para lul |
ing ngatitah rêke puniki |
sèstuhèng priyangganta |
kang pinêlêng ing hyun |
tan kêna ginampangêna |
yêkti angèl yèn kinarya ngèl pribadi |
gampang angèl nèng kita ||

Jilid 12 - Kaca : 231

519. Kadi ta rèh ngagêsang puniki |
angrasani Hyang Kang Maha Mulya |
amurba kajatèhane |
lawan pribadinipun |
akukula kang langgêng Gusti |
Maha Suci Wisesa |
rêke dhawakipun |
awimbuh tan kawimbuhan |
sasolahe lir nopèng tingal sajati |
dulu-dinulu juga ||

520. Panglonging Hyang Sukma Purbajati |

muksèng ana nir tanpa tuduhan |
tan yuwana ing kayunne |
kandhêging tingal luhung |
paran marganipun pinanggih |
kraya-raya rêkasa |
saking pucuk gunung |
anrang kalêngkaning jurang |
sing lulungan kapati dènnya ngulati |
tan wruh yèn juga dhawak ||

521. Kang ngulati mèlu angulari |

kandhêg laju parah saparannya |
marang ingkang nama rêke |
tan wruh ing kawruhipun |
yèn nutake kang dèn-ulati |
adat tan wruhing ngulat |
dadya angêlangut |
lir kikinjêng tanpa soca |
maksa nêmên mawas angiling-ilingi |
brantaning kawuyungan ||

522. Kêdah wuyunge narik mring supi |

supinira pan kinon ing wahya |
jatmika liring-liringe |
aywa liring kalurung |
nêrak larangane pribadi |
têmah anir gaibnya |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 299 >

 pêsamudanipun |
kandhêg nèng pasinang kita |
kadyanggane kang sêkar kentir ing warih |
nir gandaning puspita ||

523. Muwus linakon kalawan lair |

kalawan mandêng imaning driya |
pintên bangginipun têmbe |
pangguh kajatènipun |
Sukma datan adoh lan dhiri |
makuwoni kanêngan |
ramening ngasamun |
atêbih yèn tinêbihna |
singgih cêlak yèn cinêlakana ugi |
marma tan kaduluwan ||

524. Kandhêg kasêlak wimbuh ing Widdhi |

pangadhang ngêrat kadaliyan |
tan wun doh tan na wangêne |
luwih parêk tan rangkul |
panggih sasat datan pinanggih |
nèng jro kadhaton mulya |
prana jêrnihipun |
kalingan dening suweda |
kita pendah pandung katungkul ingkang sir |
tinêkêk tan uninga ||

Jilid 12 - Kaca : 232

525. Utami telat tuladan yêkti |
wruh èmpêre kang ingèmpêr dhawak |
nêtêpi tatakramane |
sarengat kang linuhung |
lan tarekat panggèndèngnèki |
maring ing kajatmikan |
kakekat kang nuduh |
mring èmpêring kajatènan |
kang makripat nampurnakkên kang pandêling |
èmpêr sajuga rupa ||

526. Anging tutup ingèmpêr sajati |

maha kasuciyaning Hyang Sukma |
kang kabênêr utamane |
sarengat pan rarungkut |
tarekat marga jro ngati |
kakekat suluhing tyas |
kanyatahanipun |
makripat waspadèng tingal |
ing Dattolah isbat nèng sajroning napi |
tuntuming paêsêman ||

527. Ewa punika osikên malih |

Sukma purba dèn-pratelakêna |
padungkapaning jatine |
Sukma purba puniku |
sajatine jênênging bêcik |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 300 >

 ingkang luwih utama |
kasuciyan ayu |
kalintang parêk atinya |
anglimputi wimbuh sèsining dumadi |
kasukmèng Suksma purba ||

528. Murdaningkung kang wus wruh ing wangsit |

lir dom ingobong cinlup ing toya |
kêdah ingucap kang rinèh |
tan anèng swara sêru |
sabab sabda rungsit arêpit |
pawore rasa swara |
lan kumandhang nguwung |
nguwunge yêkti ngumandhang |
jati rasa tanpa rasa anggrantêsi |
tumamèng angganira ||

529. Trusing rasa punika Kiyai |

pan kakekating bantala kita |
kalawan uripe dhewe |
rip tan kênane luluh |
wawayanganing Dat sajati |
jati-jatinipun Sukma |
Ywang ingkang Murba Gung |
awayangan Dat Mutêlak |
ingkang pasthi anane lawan pribadi |
maujud datan ngadam ||

530. Rêke trusing kang swara puniki |

pan makripat ing akasa kita |
kêjèpe pati uripe |
paluluting ngalêngut |
satyèng pati sajroning urip |
langgêng kahananira |
Hyang ingkang Maha Gung |
awayangan napi salat |
apan pasthi napi tan kalawan wiji |
nis nir tanpa tuduhan ||

531. Rasa lan swara têrusnya salir |

limput tyasnya condhong kajumbuhan |
bantala ngakasa rêke |
pan suhul batinnipun |
têtêp-tinêtêpan Kiyai |
akasa lawan kisma |
kajatèyanipun |
datan kengang pinaeya |
kang bantala anukma jroning wiyati |
kasa nukmèng jro kisma ||

Jilid 12 - Kaca : 233

532. Bumi sapta langit pitu nênggih |
ingisènan swarga lan naraka |
loh kalam dhindhing jalale |
têrus kajatènipun |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 301 >

 sampun dening Sukma nur singgih |
ing ngriku manawia |
cêlak èmpêripun |
têtèbèng gêdhonging Sukma |
kang jinêman langkung agêng wêrit rungsit |
tan kengang ginampang ||

533. Lamun tan wruha puniku kapir |

yèn ta lamun awêruha kopar |
pon sampun gagantungane |
marmanta ing tumuwuh |
tansah pangguh rubeda dening |
apêse tyas kang ina |
saking mahanipun |
piyambak cakêp tan (n)dungkap |
ingkang samya myarsa tumungkul sarya ngling |
nuwun nuwun kewala ||

534. Saking karikuhanira sami |

Kae Adimuncar Arsèngdriya |
katri Ke Cariksutrane |
samya nor lon umatur |
marang Kae Sèh Amonggragi |
papangkalaning sabda |
dadya kapir kupur |
kang uning tan uning juga |
ing liripun punika ta kadipundi |
pun bapa minta warah ||

535. Sèh Mongraga angandika aris |

kita punika yèn datan wruha |
dadi yakti balilune |
tan wruh pisan ing ngèlmu |
pêpêt datan salir mangêrti |
sampun takdir tan bisa |
kapire tan wêruh |
ing ngèlmu rasaning kata |
kapiripun satata lan sato najis |
de tan na pangidhêpnya ||

536. Kang sampun wruh dadya koparnèki |

sabab wus wruh surasaning swara |
gampile lawan angèle |
lohat lan muradipun |
wruh êlide lan muradnèki |
kalle datan sumêdya |
anglampahi ngèlmu |
karêp kang maring kasidan |
amung wêruh ing bêbasan milang-milih |
kumawon ginawokan ||

537. Jalma kang ahli micarèng ngèlmi |

ujaring wong ahli sarengatan |
langkung dening utamine |
tinimbang lan kang busuk |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 302 >

 luhung ingkang pintêr abêcik |
pae lan kang ahli kak |
tan micara ngèlmu |
milang milih kalal karam |
cêgah pakon wus tan nêdya angingusi |
lamun kalabêtana ||

Jilid 12 - Kaca : 234

538. Mung anungge brantinirèng Widdhi |
ingkang tan lawan kêcaping lesan |
sêdya anêkani rêke |
ring niyat ingkang luhung |
purbaning tyas maring kadadin |
tan ayun ahli kata |
sanalikanipun |
dènnira andhêdhêr niyat |
tumanême cukup nèng lèlèran tokit |
tanpa mandêng ing tingal ||

539. Tingal jati anirnakkên liring |

liring awas murcitèng paningal |
sung sinunge tingal mangke |
marmanya tan dinulu |
tingal jati kandhêh tan liring |
katingal kang sung tingal |
luhung kang kadulu |
inggih ugi dhawakira |
kang kadulu lan dinulu tan kakalih |
layap paranning tingal ||

540. Sampurnane tingal lan papalih |

tan mulat ing nala jiwaraga |
tingale wus brastha kabèh |
kabèh luyut tan emut |
kandhêg tingal ing karsa jati |
sakarsa dera molah |
kajatèyanipun |
singgih ugi kang wasesa |
dasih awas tansah pinolah ing jati |
amawas winaspadan ||

541. Wontên pralambi dhalang wignya di |

anukma sêdya sakarsanira |
tan ana wruh ing anane |
tar wikan wontênipun |
wruhing dhawakira pribadi |
wruhing saparipolah |
kawignyan myang kahyun |
lawan wruh solahing wayang |
sadèrèngipun wontên wayang lan kêlir |
tansah dènnya awayang ||

542. Wawayange tan suka tan kingkin |

wayang akingkin suka priyangga |
cinatur guna bisane |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 303 >

 ing ngriku duk angaku |
lamun dhalang wignya di luwih |
dhalang amêdhar karsa |
wus sinamuting hyun |
anyatakkên ing sarira |
nyatèng wayang nyataning dhalang nèng ringgit |
sampurnaning paningal ||

543. Dhalang wayang tan suka prihatin |

dening sirna paningaling wayang |
kèsthi kang ngamayang sihe |
marmanipun angayut |
jiwa raga datan kaèsthi |
dhalang kanguningana |
wus kalimput ing hyun |
kandhêg ing asmaranala |
lênglêng mangu sukma-jati anggantyani |
dhalang Sukma-wisesa ||

Jilid 12 - Kaca : 235

544. Datan ana sêmbah kang kaèsthi |
tan lyan muhung kahananing Sukma |
tan wrin ing ala bêcike |
pan anggung branta wuyung |
tan mastara kawula Gusti |
anane anèng Sukma |
-jati lulut-luyut |
wus luluh sajroning karsa |
karsa jati anirnakakên ing kapti |
kapti anunggal karsa ||

545. Waluya rêke kadi duk nguni |

tan ngukumi sêmbah kang sinêmbah |
anirnakkên sakalihe |
tan wontên wikan tan wruh |
kandhêg kèrêm ing jalanidhi |
dadya têmahan bathang |
kang kagayuh alus |
tingkah lan polah tilarsa |
malbèng karsa ing ngriku amanggih urip |
urip tansèng hèrnawa ||

546. Sukma langgêng rip tan kênèng pati |

kang tan lyan sih sahe kang mong-raras |
sapocapan jro ênênge |
anangis jroning guyu |
driya mendra lagi ing kapti |
tan ana sinangsaya |
mung wignya mong lulut |
lir palwa drês kapawanan |
tan uninga parannya ing drênging angin |
tan kengang winangênan ||

547. Liyan lêngut anane tan kèsthi |

tanpa jiwa datan amangeran |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 304 >

 -jati minangka jiwane |
raga jiwa tan nuwus |
layap laut aliru dhiri |
parau mot sagara |
kawimbuhan lulut |
asmara kandhihan raras |
kang andulu kadulon kang angsung liring |
larangane Pangeran ||

548. Yèn tan sapandulon tan pribadi |

nihan pancadriya dèn-karêksa |
dasa-ndriya dèn-katalèn |
ywa wèng-wèng dèn akukuh |
kinirangan bukti lan guling |
rumêksèng rajah-tamah |
manah asêdya-yu |
ring rubeda karêksa |
pasimpanganing takiyur dèn-atokit |
dèn-wikani pinangka ||

549. Pinangkaning sêmbah sêbut puji |

datan liyan rêke kawisesa |
kang tansah amurba ing rèh |
anduming ala ayu |
kang aniksa angganjar ing sih |
ambagi ka-akiran |
swarga naraka gung |
ing dalêm dunya akirat |
kang alanggêng ing karsa tan na ngowahi |
tan gingsir tan awêwah ||

Jilid 12 - Kaca : 236

550. Rupaning kêlir tan kita jati |
marmanipun sinung-jati awas |
ing rupa kadi rupane |
rupa jro carmin agung |
kanyatahan ing rupa jati |
rurupan katitipan |
tan beda rupèku |
dene akêmbar lan Sukma |
rupa-jati tansah rupa Maha Sukci |
tan wontên sanepanya ||

551. Tanpa sasama ananing Widdhi |

datan miyat datan kalamangsa |
saking prênah parênahe |
mangka duk rapalipun |
yèn dinulu dera Hyang Widdhi |
tan dihat tan musapat |
wontên kan andulu |
tan wontên kulon lan wetan |
êlor kidul ing têngah ngandhap myang nginggil |
Hyang Maha Sukci juga ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 305 >

552. Ing ngagêsang punika Kiyai |
tan sampurna angaji sêmbahyang |
anêbut myang muji rêke |
andodonga Tawasul |
dèn-kongsi mênirên kang lathi |
sêmbahyang dèn-kongsiya |
bênjut bathukipun |
datan antuk wawangsulan |
kang angaji gumrêmêng punika sami |
lan wong omong-omongan ||

553. De kang antuk wangsulan kang jati |

ngirigakên sakèhing Apêngal |
ing kasab pangibadahe |
suku bau calathu |
datan ayun aminangkani |
mung sèstuning wardaya |
ginulang ginêlung |
aningsalakên kal donya |
maha sucèkakên niyat mring kajatin |
tan cambor ing panyipta ||

554. Miwah tan pepeka ing pangaksi |

datan sêlan marang pandaliyan |
pasèdhènganing awèngwèng |
têbih saking takiyur |
tyas numama maringi napi |
tan ana inisbatan |
mung napi sinungku |
tinokitakên ing driya |
tan kumlamar kumalêndhunging pangèksi |
angomplangakên cipta ||

555. Pan wus tanpa sêmbah tanpa puji |

tanpa solah muni lawan muna |
tan nadhah tan nendra rêke |
tan sêksi tan sung-sinung |
ing sasaminirèng dumadi |
amuhung pribadinya |
tanjul ing panaul |
lalyèng toh jiwangganira |
kawaspadan tan ana ingkang kaèsthi |
mung tunggal ing panunggal ||

556. Sukma rimbag wutuh dèn-tingali |

saosike ya Sukma bêlaka |
wujuding Sukma tan-pae |
wus tan kengang binastu |
woring jati kula lan Gusti |
Maha Gusti ta kula |
sih kajatènipun |
lamun kita tan kadyèka |
kula misih kula Gusti misih Gusti |
tan kengang wor-winoran ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 306 >

 Jilid 12 - Kaca : 237
557. Jalma ingkang ahli Sukma singgih |
tan sawênyahira ing panêmbah |
kalawan Dad lesanane |
pan namung bangsa kalbu |
ing kanênganipun ginanti |
baksana inalapan |
sabusananipun |
mênêng sakaliring karsa |
tanpa pepeka marang ing sakaptinèki |
ngêningkên ênêngira ||

558. Nalikanya ing dalêm sawiji |

paalêmanipun ing antara |
sapta sasi sasikine |
sumungku ing ngalimut |
sêlan sira tingkah ing nguni |
tan ngunandikèng driya |
sara surasèng hyun |
ywa kadadyaning kawukan |
muhung kadungkapanira ing kadadin |
sumêdya purnèng karsa ||

559. Wondening kang winastan ingangling |

sajatine ngèlmu yêkti niyat |
niyat kang brangta angluwe |
tawêkal ing pangridhu |
tyas kang sura lêgawèng pati |
papa pantakèng driya |
santosa ing kalbu |
jatmika tan kajaruhan |
menak tadhah tahên mung sariring angin |
sor kulup kang rinasa ||

560. Ingkang sinasmitaning pandêling |

samya anor palungguhanira |
angapurancang jarine |
Ke Bayi manthuk-manthuk |
andhêkoni tasbèh winilis |
sadaya ingkang myarsa |
aniniling wuwus |
sami nyathêt ing wardaya |
sira Kae Adimuncar Arsèngbudi |
miwah Ke Cariksutra ||

561. Samya ngunandika jroning ati |

tuhu lamun winus-man ing Sukma |
arampung ramping aranne |
lir kang ingucap wau |
mungguh Allah kang Maha Sukci |
jumênêng lawan hawa |
ing kahananipun |
yèn na kaya Asmanira |
dadi Ingsun iki Hyang Kang Maha Sukci |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 307 >

 dene tan jênêng Allah ||

562. Têka samya mèsêm jroning ati |

wau sira Ki Sèh Amongraga |
kapatu jroning driyane |
amanggut sik-ing kalbu |
mèsêm pangandikanira ris |
Kae Sèh Adimuncar |
Kae Arsèngkalbu |
katri lan Ke Cariksutra |
cipta lamun yèn ingsun iki Hyang Widdhi |
de tan inguwuh Allah ||

Jilid 12 - Kaca : 238

563. Cipta ingkang makatên Kiyai |
apan botên singgih jatinèka |
mungguhing Allahu khake |
nèng wujud kita tuhu |
kang kadulu pribadinèki |
tan lyan kang amastara |
dhawak kang maujud |
sawêktu kanênganira |
ngèsthi suci kang mulya tan ana malih |
rupa rupaning Allah ||

564. Allah dede rupa kang kaèksi |

dede badan kita kang kawulat |
angga jiwa raga dede |
Dat ingkang Hyang Maha Gung |
ênêng kita ingkang mustakik |
mukik kang kak mutêlak |
langgêng jatinipun |
ing jaman kanêngan kita |
pan kanêngan puniku wujuding napi |
tan kengang kinaya pa ||

565. Mahasukci nucèkkên pribadi |

kang wus (n)dungkap ngèsthining kanêngan |
mulya kadi duk orane |
ing nguni datan suwung |
mangke kita tan anggêdêri |
ing têmah kajêrnihan |
tan rame tan samun |
sêpi samya sanalika |
ing sakêdhaping netra salaminèki |
tan kêkêl lan sakala ||

566. Anèng dalêm sawijining gaib |

marma kita tan anjênêng Allah |
saking napine Hyang rêke |
saking saèstu bastu |
ing (m)botêna lan wontênèki |
anane nanging ora |
orane ing wujud |
wujude tanpa karana |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 308 >

 pasthi anèng pribadinira Hyang Widdhi |
dhawakira ya kita ||

567. Kang puniku tan kengang ngakêni |

Asmaning Hyang sawênyahing jalma |
kaanan sapapadhane |
laranganing Hyang Agung |
nakdirkên ing dalêm sawiji |
sanadyan kang sampun man |
ing Hyang kang Maha Gung |
pon uga tandha ga asma |
yan muayat sajuga sayêkti gidib |
goroh pangakênira ||

568. Langgar kewala soso dera ngling |

ngaku anung kasiku ing sarak |
myang wajar ahli balade |
kawisesa ing ratu |
kang rumêksa saraking Nabi |
anrapakên kukumah |
panjênêngan ratu |
kakisas sarana donya |
mring wong ahli nunggal Asmaning Hyang Widdhi |
ratu kang kawajiban ||

Jilid 12 - Kaca : 239

569. Nampurnakkên donya praptèng akir |
panguntape mungguh ing kasidan |
nirkên gidib lairahe |
têkèng kamulyanipun |
jalma yyan kadyèka Kiyai |
wus jomblah ing surasa |
lan ingkang sinuhun |
samya babagan manpangat |
wontên emba singgih kawulaning Gusti |
kadi-kadi kadyèka ||

570. Jalma ahli wingit tur akunci |

amamanggut surasaning driya |
kang dadya pangahyun-hyune |
maring kamuksanipun |
minta jalaring nayarati |
kasiranning kadadyan |
ayun wruhing dunung |
jiyarah têpyang samodra |
alalanggat lawan siswanya kakalih |
ngalairkên salsilah ||

571. Tan na lami janma kang ataki |

wêntar kaèksan ing Ngaksiganda |
dening siswa ro gumyahe |
pinulung wèng sang ratu |
janma taki linanggat ing sih |
sasiki tanpa siswa |
pinardikèng luyut |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 309 >

 dinunung nèng ing Tunjungbang |
wus kapadhaning karsa sang ginastuti |
datan antara muksa ||

572. Têtêp kamulyanira inapti |

rahmat dhatêng padungkapanira |
sang Sinuwun pangatêre |
kang agung maha luhung |
aminihi kusuma-aji |
amanat jiwa Sukma |
ngudanèni kalbu |
tan silong ing samar-samar |
suprandene datan arsa angakêni |
pan panunggaling Asma ||

573. Wontên malih kawulaning Widdhi |

anglairkên panunggaling Asma |
angakêni sawantahe |
lamun pribadinipun |
pasthi Allah Kang Maha Sukci |
kawêntar ing Bintara |
majêmukanipun |
pra ratu wali mong sarak |
wus tan kilap kang minta (n)dungkap ing akir |
Ki Ngabdul Siti Jênar ||

574. Sinampurnakakên ing kajatin |

kisase agama lan gagaman |
marga mring kasuciyane |
brastha sasiswanipun |
lawan pangadilanira ji |
rumêksa ing sarengat |
sarta lawan hukum |
marma titahing ngagêsang |
lamun malih dèrèng santosa ing tokit |
tokit maring kanêngan ||

Jilid 12 - Kaca : 240

575. Kang kanêngan punika Kiyai |
ngudi agama kang kinarêpan |
sumungku tan wangwang-wèngwèng |
punapi prabotipun |
mapan sampun wontên pribadi |
sarengat lan maripat |
pae ahlinipun |
wontên tokite priyangga |
tata sarak tan kengang ngucap pribadi |
kêdah ngumum muayan ||

576. Lawan ngibadah tartip kang suci |

anglampahi sukur suka-rêna |
janji cêgah lan pakonne |
Adalil Kadisipun |
ngutamèkkên agama Nabi |
Islam ingkang minulya |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 310 >

 ayuning tumuwuh |
kalawan nyandhang amangan |
ingkang sarwa-kal marganing pakarti |
supadi santosa-a ||

577. Pangibadahira ing Hyang Widdhi |

amangeran isbat napining Hyang |
anane mung isbat bae |
anêbut ing Hyang Agung |
anarima napining Widdhi |
kang nora warna rupa |
tan kengang kinalbu |
untung bêcik lawan ala |
saking Allah Tangala ingkang (n)darbèni |
sakèhing puji sêmbah ||

578. Tarekate sarengat puniku |

atakabul ngèlmu ing punggahan |
ayun wruh têgês-têgêse |
Dalil madêlulipun |
pangalaping Kadis kudêsi |
Ijêmak lawan Kiyas |
wajan mutadèku |
angêkèh-kèhkên ngibadah |
ngêkèh-kèhkên puji dikir pangabêkti |
sumêdya ahli gama ||

579. Kakekate sarengat kang ngèlmi |

anyatakkên ing panêmbahira |
sunat kalawan parlune |
ing siyang dalunipun |
ngêkaskên utamining ngèlmi |
tan sêdya jamak ala |
tan sêdya pot wêktu |
sumêdya brangtèng panêmbah |
maring Allah kang asipat murah asih |
angêgungkên Asmanya ||

580. De makripating sarengat nênggih |

maha-nucèkakên ing panêmbah |
kalawan eklas jêrnihe |
suci badanirèku |
lawan tumaninah kang tartip |
sucine lesanira |
amicara ahlul |
katri suci atinira |
lawan mukaranatuhu ing Hyang Widdhi |
tan angloro Pangeran ||

Jilid 12 - Kaca : 241

581. De ta tokit ing makripat nênggih |
anirnakkên ing paningalira |
(m)brastha tyas toh jiwanggane |
nala nalikanipun |
datan mangkya datan ing nguni |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 311 >

 tan mulat ing Pangran |
tan mulyat lyannipun |
ring badanta pon tan mulat |
pangulate mosik kalawan pribadi |
datan lawan kinarya ||

582. Sarengate makripat Kiyai |

anggigalkên ngamal ing kal-donya |
cêgah nadhah lan gulinge |
lumuh misil donyèku |
miwah rajah tamah kawuri |
tan ana kinarêpan |
papaès myang puluk |
rasaning boga tuwuhan |
datan ngingus andadarus ngaji jilid |
kitab kalawan Kur'an ||

583. Tarekate makripat puniki |

amèndra nis ngikis ing sasana |
nimpar tan bastu unggyanne |
andhewe dhawakipun |
tan sêdya wor marang sasami |
tan sukur wèh-winèhan |
asêlang pamuwus |
sapandulon lawan jalma |
solah muna-muni sênênge pribadi |
beda badan budinya ||

584. Kakekat makripat kang yakti |

angyaktèkkên khake dhawakira |
tan ana pandalihane |
kang lyan-lyan ing pandulu |
tan kadulonnirèng pandêling |
mangeran ing dhirinya |
pribadi dinulu |
maha sukci priyangganta |
datan tawang tuwang tuwin jirim mukin |
wontêna dhawakira ||

585. Makripating makripat kang ngèlmi |

rila dharat wiyat tan winulat |
mulya suwung kajatène |
plêng komplang angga muncu |
tan angêntha ing badan budi |
wus tan mangeran ing Hyang |
Ingkang Maha Agung |
tan mangeran ing dhawaknya |
tan mangeran ing dalêm sakalir-kalir |
ênêng tanpa karana ||

586. Kang makatên punika Kiyai |

datan kengang camboring panduman |
salaya lawan takdire |
tan wontên kikmahipun |
lamun maksih anandhang bukti |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 312 >

 tansah ring rajah tamah |
misil kal-donyèku |
kumêdah wruhing Dattolah |
lir padhati agiling anèng jaladri |
palwa ngambah ing lêsta ||

Jilid 12 - Kaca : 242

587. Pinèt lampahe ingkang lêstari |
saking punapi lamun sagêda |
anggampilakên kang angèl |
tuwas tiwas tan ayu |
lir bintaro kèli ing kali |
tinututan nèng dharat |
pundi marganipun |
bintaro yèn kagayuha |
atèn-atèn luhung lir rayap prayogi |
anêlatèni pangan ||

588. Wrêksa kisma rijêkinirèki |

tan melik mring panganing manungsa |
saking mukul panrimane |
bali wruh takdiripun |
tinitah kalawan abukti |
makatên malih uga |
ahli sarak Rasul |
dèn-anungge ing sarengat |
cêgah miwah pakon mokal lawan wajib |
tinuhon linampahan ||

589. Anging wontên wajibing aurip |

parlu amrih ngèlmuning Pangeran |
angguguru ngaji rêke |
kitab Kur'an dinarus |
narik bodho mring pintêrnèki |
ngupaya pangulatan |
ngulama gung jamhur |
Sarapdin ahli mumulang |
anêlaskên sarasaning ngèlmu wajib |
marma sami rinasa ||

590. Samya enggar tyasira kang myarsi |

dènnya kagunturan sabdatama |
pan sadaya wardayane |
kathah paedahipun |
kadya papan cinitrèng sungging |
tuturutaning pulas |
tan na kang tan surup |
raosing tyas kagawokan |
ing wuwuse Mongraga anuju kapti |
sing ngarsa dèn-lakokna ||

591. Dhininganan ing pamuwus aris |

samya anggalih dening mangunah |
wruh durung winuwusake |
saosikirèng kalbu |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 313 >

 sinauran kalawan angling |
tanggap pasang surupan |
-nira tan kaliru |
tyasnya kadya sinuluhan |
mèdèt mentar kabuka kabuling kalbi |
kababaring wacana ||

592. Lir wuwuse wau Sèh Mongragi |

amayangga sêmining Tunjungbang |
anyenggol paliringane |
tan dinoh ing asêmu |
ngêkêr dhiri mukir ngêngkoki |
nata ing Nayaganda |
cihnane ngapulung |
lèjême jaman biragat |
Ki Lêmahbang kinambang anèng para ji |
ajiwa Sukma mulya ||

Jilid 12 - Kaca : 243

593. Limang siki siswanta kaswasih |
kaèsisan sukaning mabèlan |
purna pupul kamulyane |
pranyata ahli luhung |
Sèh Mongraga jalma-di luwih |
lèlèjêmirèng sabda |
tan mantra ing sêmu |
lumuh kawanguraning lyan |
langkung dening kawêrit wingit akunci |
pacuhan kaoncèkan ||

594. Sira Kae Bayi Panurtèki |

mulat ing putra tyasira kadya |
tan anglala ing praptane |
sing pangumbaranipun |
datan pae kadya duk misih |
anèng ing Wanamarta |
lawan antênipun |
miwah pra kadang sadaya |
tan prabeda lan cipta kadya Kiyai |
tan nyana mêntas ngendra ||

595. Alon matur Kae Arsèngbudi |

tuwan Kae Sèh Adi Nujêmba |
maklum tuwan mring ngong rêke |
pun bapa pan kumudu |
minta rèhing sang Adiluwih |
sampurnaning ngagêsang |
supadi ywa mangguh |
kadudoning dalêm titah |
pintên banggi swarga kir yuning yomani |
maniking kanikmatan ||

596. Sèh Mongraga angandika aris |

singgih rêke Kae Arsèngdriya |
kewala ing sasênênge |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 314 >

 ing agêsang puniku |
pundi ingkang dadya wiwinih |
manah prênahing titah |
tinuhoning kalbu |
nut palalirèng Hyang Sukma |
punapi ta sarengat paranning branti |
paran branti makripat ||

597. Lamun branti ing sarengat singgih |

dèn-maksud wajibing Rasullolah |
kang sidik amanat tablèk |
lawan mokaling Rasul |
gidib kyanat kikmat puniki |
lirning sidik dèn-nyata |
ring tri prakarèku |
kang bênêr solahing badan |
pangibadahipun salat kang asukci |
tatakramèng panêmbah ||

598. Bênêr solahing lesan puniki |

kang asuci pangucaping salat |
myang pamuji panêbute |
sakêcapirèng ngèlmu |
kang abênêr solahing ati |
amung karanat tuhu |
kasuciyanipun |
asalat kalawan driya |
manggut ikram mirat munajat tubadil |
nalika nèng kanêngan ||

Jilid 12 - Kaca : 244

599. Lire amanat kapracayanèki |
dèn-pracaya badannira salat |
kalawan dhangan rahabe |
anêkani ing waktu |
tumaninahipun kang tartib |
tan ngênêngakên solah |
pangibadahipun |
tan molahakên kanêngan |
sarta datan andhinginakên kang kèri |
tan sumêlang ing tingkah ||

600. Kang pracaya ing lesanirèki |

anuhoni saunining sastra |
kir'at sarta pasêkate |
suci barang winuwus |
wuwus kang tan andurakani |
juwêt anêbut Asma |
ingkang agung-agung |
anyêgah catur alahan |
rêke karêp kewala misiling ngèlmi |
kang kalawan utama ||

601. Kang kapracaya marang ing ati |

datan ninang tanggaping wacana |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 315 >

 parênging batin laire |
tan salaya ing kalbu |
lawan lesan badanirèki |
kang dêling anèng driya |
muna-muninipun |
ing waktu ngibadah salat |
ing pratingkah anêbut muji Hyang Widdhi |
kalawan dhawakira ||

602. Lirnya tablih kang ngandêl kang ngèlmi |

mungguh ing badan kangge sasalat |
sêmbahyang pangibadahe |
ngumut asihing wêktu |
datan wontên poting ngabêkti |
antênging palungguhan |
kuwat pangguh tamu |
arosa tapakuring Hyang |
angluluri linakon tan angêlongi |
santosa ing agama ||

603. De kang ngandêl lesanirèki |

ingkang ngutamèkkên ngèlmu sarak |
mijiling Dalil Kadise |
Ijêmak Kiyasipun |
tan kalêmpit murat rasèki |
wruh surasaning sastra |
kitab agung-agung |
anggunggung Asmanira Hyang |
atawasul ngamalakên ngèlmi salih |
ngêgunghakên Hyang Sukma ||

604. Kaandêle mungguh mara-ati |

mantêp dhatêng kal ngibadah moka |
salat wujude Hyang rêke |
tokit kalbuning Rasul |
maha sucèkakên Hyang Widdhi |
mantêp iman Pangeran |
Agung Maha Luhur |
kang asipat bijaksana |
tyas sru masud ing agama sarak Nabi |
Mustapa dutaning Hyang ||

Jilid 12 - Kaca : 245

605. Lirnya mokal ing Rasul pan gidib |
kiyanat kikman ingkang punika |
mokal yèn kinarsakake |
goroh palacidrèku |
lan angumpêt liripun nênggih |
apan gorohing badan |
mangan mumah mumuh |
anêdya sirih puwasa |
angalibi tyas maring mungsuhing Widdhi |
amor agamanira ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 316 >

606. Palacidraning badan puniki |
karêm anendra dalu lan siyang |
narajang wayah wêktune |
tan kabuka ing ngèlmu |
tan sinungan akal tan salih |
meda lara dumadak |
pot wêktuning ngudur |
badan tan têkèng utama |
rêke andhap kewala agamanèki |
tansah dadya paguywan ||

607. Lire anyumpêt badanirèki |

lamun sêngsêm karêm ing sahuwat |
dening istijla junube |
angêndhak cipta luhung |
kasuciyanira mring Widdhi |
anggung kula kulina |
kalangênanipun |
mring wanodya dadya sudra |
agamanya tan (n)dungkap manggaripati |
yèn sisip ngro Pangeran ||

608. Dènta goroh ing lêsanirèki |

pangucapira tan linaksanan |
(ng)guguyu kèh lêlahane |
tan sêmbada ing wuwus |
ngaji tutur tan wruh ing tulis |
dadya tuna dungkapan |
tan titis ing ngèlmu |
de palacidraning lesan |
pangucape anggêgawok paksa luwih |
wuwus kudu gumisa ||

609. Tur tan rujuk sambunging angling |

ngarat-arat lumaku tinut-a |
ujare kang angèl anèh |
yèn tinut-a tur kumprung |
karya samar kang bodho ngèlmi |
limya ngumpêt kang lesan |
micara kang dudu |
angangèl-angèl kang gampang |
anggampangkên kang angèl kinarya gampil |
ya tanggung donya kerat ||

610. Wani katêmpuh dènnya matêsi |

langar langguk majibkên kang mokal |
mokalkên kang wajib rêke |
gumaib ningit wuwus |
pan lumaku dèn-guguroni |
sayaktine angupa |
jiwa kang kadyèku |
aramban sandhang lan pangan |
wondene kang agoroh mungguhing ati |
ambatalakên niyat ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 317 >

611. Niyat kang marang agama sukci |
datan yuning niyate kang tama |
pan akèh-akèh dinalèh |
pan muhung ing aluhung |
lamun ati pasangan Widdhi |
tansah akaya-kaya |
kang angêthul kalbu |
takiyur agamanira |
dene palacidra kang mungguhing ati |
pepeka sêlanyana ||

Jilid 12 - Kaca : 246

612. Ura rubeda ngalih pandalih |
dadya tan (n)dungkap maring kanêngan |
mamang sêmang-sêmang wèngwèng |
saking tyas tan pituhu |
ning sir êsir rarai eblis |
ikrame karameyan |
tan pintêr tapakur |
kur-ukur agamanira |
wondene kang angumpêt mungguhing ati |
takaburing panyipta ||

613. Amaido salirirèng osik |

ngunandika nukarta ing nala |
datan wontên nalikane |
tan angèl mung tinuhu |
tan na laku kang ginagati |
tan wruh ing kasisipan |
-nira ing tumuwuh |
tuwah tuwas katiwasan |
kang makatên puniku Ke Arsèngbudi |
tan dadya kasidannya ||

614. Marma sarak sarengating Nabi |

kêdah kita mawas nokitêna |
ngèlmu kang pinarlokake |
wajib mokaling Rasul |
ingkang mangsub marang ing wajib |
kang kipat marang mokal |
tan arus angingus |
ambatalakên agama |
kang liningan Adimuncar Arsèngbudi |
katri Ke Cariksutra ||

615. Samya anor tumungkul sinung ling |

saking kasinggihanirèng sabda |
pra tuwa sukur ciptane |
Mongraga malih muwus |
de kang ahli mangaripati |
tan ngudanèni kabar |
ring sastra kang agung |
ya mung sabar lan tawêkal |
rila sukur marang ahline sakalir |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 318 >

 sakalir wus takdirnya ||

616. Tan wor lan wong kang agama Nabi |

pan wus karsa ajaman priyangga |
anungge ing pribadine |
mung tuhu kang binastu |
salat mati sajroning aurip |
kang urip tan kalawan |
langgêng jatinipun |
aurip sajroning pêjah |
tan kêna dinunung ingaranan pati |
patitising kasidan ||

617. Kewala ngalih panggonannèki |

datan pae ing wau ing benjang |
ing sih wus tan na wangêne |
paran sakarsanipun |
apan sarwa kewala dadi |
langgêng tan winangênan |
suwungira mujud |
mujude tan kasamunan |
wus tan kengang kinaya-pa ing pandalih |
juga tan paja muga ||

Jilid 12 - Kaca : 247

618. Wontên sanepa emba pralambi |
tunjung tuwuh anèng madyantara |
awungkul nanduk gandane |
ing warna tan saèstu |
kaêlêban ing jalaniddhi |
laute tanpa tirta |
hawa tanpa uwung |
asênêt tanpa sasana |
ganda milêg tanpa ambu anglabêti |
nyataning kanyatahan ||

619. Anèng pambukaking manah êning |

marma jalma kang ahli makripat |
sênêt nèng kaelokane |
tan bastu ing padunung |
amêmutung pribadinèki |
tan wikan ing priyanggan |
-nira wus maha gung |
tan ayun kawangurana |
maha nucèkakên kalawan pribadi |
abadan budinira ||

620. Lir patanyaning jalma kang luwih |

ahli rasa surasaning sabda |
wus amêngku saliring rèh |
pan kalih prakarèku |
kang tinanya marganing pati |
lan ênggoning patinya |
pundi sèstunipun |
lamun ta datan wêruha |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 319 >

 ing agêsang punika sirik tur kapir |
patine siya-siya ||

621. Ke Cariksutra kapranan kapti |

osiking tyas yun tinanyakêna |
ing mangke winêdharake |
asru suka gumuyu |
winantonan ing guyu sami |
ing rasa wus anduga |
kapatujon kalbu |
Ki Cariksutra ris nabda |
kasinggihan sang Adi nujwa dènnya ngling |
kadipunêndinira ||

622. Sèh Mongraga angandika aris |

singgih linge Kae Cariksutra |
dadalane pati rêke |
alul iman ing ngèlmu |
kang tan samar paningal ngèsthi |
hu êlaking mubarap |
kalaratul maut |
pasthèning duryat wêkasan |
datan wontên ing marga simpanganèki |
kêncêng donya ngakerat ||

623. Lêstari marga gung ingkang suci |

gamblang apadhang tan kumalêndhang |
ajêmbar tan na sikune |
tanpa pinggiranipun |
myang tan ana lyan kang lumaris |
amung pribadinira |
alampah ing ngriku |
tan ana pancabayanya |
lêlampahan limangatus taun naming |
salayaping paningal ||

Jilid 12 - Kaca : 248

624. Langkung endah marga gung mring ngakir |
botên (n)dêlarèh lir marga donya |
margendah saupamine |
marga ahlining ngèlmu |
ngèlmi patang prakara nênggih |
marga Dalil akerat |
kabar yakin tuhu |
wiwinih ngèlmu sarengat |
ngènul yakin wiwinih tarekat nênggih |
khakul-yakin winihnya ||

625. Kakekat lawan akmayul-yakin |

wiwinih ingkang ngèlmu makripat |
ing pati wus bisa dhewe |
datan lawan dinunung |
babing pati wus anduwèni |
ing karahmatanira |
langgêng tan na uwus |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 320 >

 kakyun-yakin pan wus nyata |
angêngkoki uripe prasasat pati |
sakêjale paningal ||

626. Ngênul yakin sayêktine pati |

datan owah sawênyahing titah |
sampurna kauripane |
wontên pribadinipun |
ing pamanggihirèng pangaksi |
kabar yakin punika |
warta ingkang tuhu |
ing pati wus kadalilan |
Ijca Kiyas tan ninang mungguhing pati |
pamanggihing ngakerat ||

627. Ngèlmi patang prakara pan dadi |

dadalaning pati tan utama |
kalawan iman kang salèh |
krana dadalan agung |
pangingkuping marang ing napi |
ing kalanggênganing Hyang |
kajumbuhanipun |
nèng jaman kanêngan baka |
sakèh makluk gêng alit jalu lan èstri |
tunggal sawiji patya ||

628. Makluk kang sinung nraka lan swargi |

lagi (n)dungkap lan pati pan padha |
andhap lan luhur tan pae |
kang sasar kang marga-yu |
datan wontên prabedanèki |
pan sami kawimbuhan |
sadayane makluk |
ing pati tan kêna ora |
mungguh ta kita ki pamanggihing ngèlmi |
sayêkti beda-beda ||

629. Punapi takdirira pribadi |

takdir nabi takdir waliolah |
takdir ratu nurbuwahe |
takdire pra mukminun |
takdir Islam lan takdir kapir |
punika pamanggiyan |
-nira bakdal-maut |
pangucape kang sarengat |
(ng)gonning mati nèng kubur makam paraki |
pangguh swarga naraka ||

Jilid 12 - Kaca : 249

630. Kang tarekat tur ênggonne pati |
apan anèng kubur makam jamak |
manggya lalan yune reke |
kakekat pan anyatur |
(ng)gonning patinèng kubur singgih |
makam jaminul jamak |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 321 >

 mangguh lali emut |
ucape kang mangaripat |
(ng)gonning pati kubur makam baka singgih |
urip tan kênèng pêjah ||

631. Marma langgêng kewala ing akir |

kang cinatur mungguh swarga nraka |
ngibarat upama bae |
rêngganing janma luhung |
lan rêngganing janma sor urip |
kang maksih sinung hayat |
kauripanipun |
wênang akarya penginan |
lawan wênang ing sorah karya wêwêdi |
supadi praptèng tama ||

632. Pinindi ing ngèlmi pat prakawis |

sarengat lan tarekat kakekat |
makripat rêke tan pae |
ing kajatèyanipun |
kang mangka idayattolahi |
purbaning ngèlmu papat |
pedah apituduh |
marang ing agama mulya |
supamine sujalma sinuprih luwih |
punjul samèng tumitah ||

633. Krana ngèlmi wus nampik amilih |

ngèlmi kang pedah mring kaluhuran |
wahyu donya akerate |
kikmah kamulyanipun |
lan ngèlmi mrih sosoring urip |
pituduh kang agiwar |
mring Sang Maha Catur |
ngèlmining Hyang Kang Minulya |
yakti dadya dadalaning pati urip |
pamanggiyan kamulyan ||

634. Miwah pamanggiyan durakèki |

datan kêna linyok ing panduman |
ala kalawan bêcike |
pasthi mijil sing ngèlmu |
wulang wuruk tuduh bibisik |
pan saking ngèlmu uga |
tan lyan saking ngriku |
ihtiyar pamilihira |
swarga nraka ala ayuning pamanggih |
ing kauripanira ||

635. Miwah pamanggih sawusing pati |

inggih ingsa Allahu Tangala |
wa hu-aklam pambagine |
ala kalawan ayu |
pasthi datan uwus pinanggih |
kadi banyoling murat |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 322 >

 wawadhaganipun |
dalaning pati ginawa |
mring dalanggung gêdhe ywa nimpang ing margi |
kang tutug ing kuburan ||

Jilid 12 - Kaca : 250

636. Lamun nimpang satêngahing margi |
ambêlasak marang ing pomahan |
ambubrah dhadhah myang bêthèk |
ngambah dudu dalanggung |
pasthi nêmu srêngêning jalmi |
dèn-balak ingakathah |
sêdya ambabêntur |
malah patut binlojodan |
babathange kinèn ngèlèkkên ing kali |
kang gawa jinêmalan ||

637. (ng)Gonning pati linuwang ing bumi |

tinunggilkên kuburing wong kathah |
dèn-atulus pamêndhême |
ewa makatênipun |
anggènnira amêndhêm jisim |
anèng natar pomahan |
tuwin joganipun |
amêsthi manggih babaya |
malah-malah rinampas sadarbèknèki |
bangkene kinèn (m)buwang ||

638. Jisimira sami lawan wêrjit |

pati siya-siya anggagawa |
marang bilaining akèh |
Kiyai kang puniku |
datan têbih raosing ngèlmi |
ingkang sampun kacupan |
kadya ngajêng wau |
marma kang samya narima |
sarta lila ing driya marang ing ngèlmi |
agal alusing sorah ||

639. Lir puniku guguyoning alim |

karya lèlèjêm saruning sorah |
wus maklum ngèlmu kabèhe |
prèjènganing aluhung |
datan ninang kajatyanèki |
nadyan nistha èng sabda |
utami tinêmu |
lah duk sawiji ing tangat |
ing manpangat mèngêti angaramati |
marang bangsa agama ||

640. Ke Cariksutra mèsêm angliring |

kagawokan surasaning nala |
kacupan sakarêntêge |
kalancanganing wuwus |
asasmitèng Kulawiryèki |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 323 >

 kang sinasmitan tanggap |
ing naya apagut |
gumuyu Ki Kulawirya |
binayantu sadaya suka ing galih |
kalêjaraning driya ||

641. Têrang jêrnihira binarêsih |

dènnira sang Sèh Adi Nujêmba |
lir kitri katranganing we |
mangka kadrêsan jawuh |
sêgêr ronnya ngudaya sêmi |
kêmbang mèsi mardapa |
enggal hyunnya tuwuh |
tyase kang para ngulama |
pendah ratri kadipan dening Hyang Rawi |
kawulat sèsining-rat ||

Jilid 12 - Kaca : 251

642. Tuwin pra waela mulyan kapti |
kadya mina katêlêngan tirta |
jêmbar kalautan tyase |
tan na sangsayèng kalbu |
rasa kaidayating ngèlmi |
minulyakakên dènta |
kasuciyanipun |
katarik katrakanira |
padungkapaning tyas tan malangatèni |
jalwèstri samadaya ||

643. Yata ing wanci kaluruk ratri |

ratri poting palilah ijabah |
(n)dungkape wêktu Subuhe |
samya kinèn awulu |
mring pahèran mèt toyastuti |
sawusnya samya kadas |
asêmbahyang Subuh |
sira Sèh Adi Nujêmba |
angimami ing asalat Subuh nênggih |
andadèkakên niyat ||

644. Tan rêkasa ing karsa lêstari |

parênging takbir wus tan kinarya |
lir alun lan samodrane |
toyane tan kawuwus |
kawimbuhan jênêng jaladri |
kaobaning sagara |
kulatan rah makluk |
slira Pangeran balaka |
datan Sipate Asma Apêngalirèki |
pon Maha Sukci juga ||

645. Kang mangkono salating ngaluwih |

datan ngêngkoki datan apasrah |
tan mokal lan Kalèk rêke |
lir tan kêna dinunung |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 324 >

 pacampuhing kawula Gusti |
lir sastra kinakata |
datan kasaliru |
ranning sastra lan uninya |
sadurunge ngunèkkên uni wus muni |
anèng piyambakira ||

646. Ikram kasuciyaning Hyang Widdhi |

tubadilira wajah istitah |
mukramahe Patekahe |
pasêkat kir'atipun |
sakathahe datan kalêmpit |
swaranya rum kajiman |
tan na imbanipun |
wawacane wus Patekah |
apan surat Sujada awalirèki |
rêkangat sinujudan ||

647. Wusing Patekah rêkangat akir |

Surat Kasar dêge Kinunutan |
gya tahyat akir tartibe |
lan tumaninahipun |
salam bakda laju pupuji |
dikir purna anulya |
donga limang wêktu |
tawasul Asmakul-kusna |
wus paragat salawat salaman sami |
warata sadayanya ||

Jilid 12 - Kaca : 252

648. Wangsul tata palungguhanèki |
sang Sèh Adi Nujêmba ngandika |
yèn parêng rêke ing mangke |
singgih Kae ramèbu |
kawula yun ngèski kawingkis |
jiyarah ring kanêngan |
mupiting ngasamun |
lan putranta Ni Waela |
Salabranta kang darbe siswa sasiki |
panêngran Ragasmara ||

649. Paduka sami kantun basuki |

andodonga kuwating ngibadah |
ngutamèkkên pamujine |
ingkang sukuring ngèlmu |
atêpakur marang Hyang Widdhi |
nuwun salamêt donya |
myang akeratipun |
tuwin Kae Adimuncar |
Arsèngbudi Rundarsa Carik Sutrèki |
miwah samadayanya ||

650. Samya anor jumurung turnya ris |

singgih sumangga sakarsa tuwan |
sang Adi Nujêmba ring rèh |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 325 >

 sami anor tumungkul |
nulya asung salamirèki |
mangarsa mring kang rama |
nulya sadaya wus |
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
Ki Sèh Malangkarsa Sèh Mangunarsèki |
lawan Sèh Anggungrimang ||

651. Samya nguswa ing pada ngabêkti |

mring kang raka Sèh Adi Nujêmba |
Sèh Mongraga lon dêlinge |
marang ing garwanipun |
Nikèn Tambangraras sirèki |
lan siswa ngabêktiya |
marang rama ibu |
Ni Waela Selabranta |
tur pranata mring rama Kiyai Bayi |
ngaras êmbuning putra ||

652. Atur sêmbah ring ibu Malarsih |

saha kinuswa lungayanira |
gantya mring pra waêlane |
pan asung salamipun |
Ni Wilapa wadon Palangi |
Rarasati Turida |
Rancangkapti tan wun |
samya nêmbah maring raka |
nulya siswa Ragasmara atur bêkti |
mring Ki Bayi Panurta ||

653. Miwah mring ibu Nikèn Malarsih |

tumulya tur salaming sadaya |
sawusnya kadyèka rêke |
sang Sèh Adi Mongluhung |
uluk salam sanalika nis |
sagraha siswanira |
wisatèng ngasamun |
mursita ing palungguhan |
sinauran ngalaekumu-salami |
kang nis tan kaduluan ||

654. Wus mangkana wau kang alinggih |

katilaring sang Adi Nujêmba |
kamangunahan driyane |
lir galinggang tinunu |
mèntèr antèr antaranèki |
mongah-mongah awangwa |
marab mawa urup |
tan kocor tahên matarang |
pra ngulama tyasnya kadi bisa ugi |
anganjat kajatmikan ||

Jilid 12 - Kaca : 253

655. Turun sata mèh raina enjing |
karukrukan sawung kaswabawa |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 326 >

 atêtêgar ring natare |
amèt cucukanipun |
barung asri swaranya asri |
jalak thilang kapodhang |
cocak mrak manguwuh |
nyangungong ngakak jag-jagan |
tuwu hantu wantu nèng wrêksa gung inggil |
kokolik guligikan ||

656. Kadya bantu pangènggaring galih |

pra ngulama kang katranganing tyas |
lir wastra binarsihake |
tan na guguluhipun |
pantên lamun kangge tumuli |
mangkana isthanira |
myang srining kang dhukuh |
karajaning Wanamarta |
kadya agring ing mangkya antuk usadi |
myang lya cêcêning(?) desa ||

657. Mabang kambanging taruna mijil |

ring pracima nitih (ng)granning arga |
nirat sèsining rat kabèh |
kitri katrangan nrawung |
kakajêngan wuryaning rêsmi |
tiris dênta myang pucang |
ambabar mayang rum |
lumrang sinranging sadpada |
sari wêgar-wêgar kawêdharan dening |
kaèngêl ing jarahan ||

658. Akêtêran kairiting angin |

tiyunging pang pradapa ngalayang |
adhodhor ronnira rongèh |
lir milya suka sukur |
kêkêjale kadya nganthuki |
mring kang antuk sih sabda |
-nirèng jalma luhung |
pala gumantung ngungalwah |
kadi-kadi atuduh raganya manis |
supadi binuktiya ||

659. Yata wau kang samya alinggih |

nèng panêpèn langgar pasimparan |
Kae Bayi Panurtane |
ngandika mring pra tamu |
pênêt lunggyèng maring pandhapi |
sadaya kang liningan |
tan lêngganèng kayun |
nulya mijil sing sasana |
mring pandhapa atata dènnira linggih |
pra waela ring wisma ||

660. Ngrukti pasugatèngirèng tami |

wus samêkta samadayanira |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 327 >

 anuduh pawong rowange |
ingirit marang ngayun |
santri Luci wadon Sumbaling |
Malarsih praptèng ngarsa |
Ni-nDaya abikut |
anata rampadanira |
pasèmèkan sarwa angêt sadayèki |
andhèr anèng ing ngarsa ||

Jilid 12 - Kaca : 254

661. Kae Bayi alon ngancarani |
sumangga sami tuturuh asta |
sasarapan sawontêne |
kewala sami kêmbul |
kasayahan anatas ratri |
ingkang liningan agya |
jalwèstri tuturuh |
(n)dan lêkas sami anadhah |
apakantuk dènnira sami abukti |
sarwa ngêt (n)jing-enjingan ||

662. Wus antara nutug dangunèki |

aluwaran dènnira anadhah |
turuh asta sadayane |
ambêng cinarik sampun |
sinungakên santri pamburi |
anadhah ting kucapah |
wradin samya tuwuk |
nulya dhadharan mangarsa |
cinarakkên punika pangusap amis |
adhahar mamangsêgan ||

663. Kang ingancaran samya angambil |

nyanyamikan ing sasênêngira |
myang pra waela anggape |
wau ta para tamu |
Adimuncar Ke Arsèngbudi |
Rundarsa Cariksutra |
myang Carikmudhèku |
lan Kae Sèh Malangkarsa |
lan Sèh Modang lan Ki Pariminta tuwin |
Kae Sèh Mangunarsa ||

664. Sèh Gungrimang lan Kulawangsèki |

Ki Piturun Palakartinira |
paguting tyas sasmitane |
kang samya ning asêmu |
Kae Adimuncar ngling aris |
kakang Kae Rundaya |
yèn parênging kalbu |
kawula yun papamitan |
miwah para rinta sadayanirèki |
minta madal pasilan ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 328 >

665. Mapan sampun kalampahan mangkin |
kajat papanggya lawan paduka |
kaidayat ing wulang rèh |
sasurasaning ngèlmu |
gêgeyongan sinungan dening |
sang Sèh Adi Nujêmba |
nampurnakkên kawruh |
aprasasat kakang uga |
kang asung rahmating tyas ing pandêling |
jalar pangguh paduka ||

666. Sagêd patêmyan lan jalma luwih |

marang sang Sèh Otadi Mongraga |
nujêmba gosul ngalame |
gawe wruh sung pitutur |
Kae Bayi nauri angling |
singgih saking bagyanta |
priyangga amangguh |
wulang mangunahing driya |
pan manira amung darmi anaidi |
mugi pinarêngêna ||

Jilid 12 - Kaca : 255

667. Sru kacaryan ingkang para tami |
(n)dan samapta pakartining lampah |
Ki Bayi kèh pisungsunge |
pan santri têlung puluh |
kang mimikul sanguning margi |
miwah pakintunira |
gya budhal lumaku |
warata (ng)gyan jawat-asta |
sukèng driya wau kang arsa lumaris |
nadyan ingkang tinilar ||

668. Pan wus laju kang arsa umulih |

maring dhepokira sowang-sowang |
tarlèn karantan driyane |
anawung sukèng kalbu |
ing samarga anggung dhinisik |
cipta antuk nugraha |
wahyuning Hyang Agung |
kang lumantar sang Nujêmba |
Amongraga mong kawêkasing panggusti |
wus sampat paripurna ||

669. Tan winarna roroncèning margi |

lalangêning marga têba-têba |
kasongan ing tyas sukane |
nanging datan winuwus |
lampahira sang Amongbrangti |
tan ana ngrasa sayah |
sadaya kang laju |
lêrême mung yèn asalat |
lamun ratri sipêng satibaning margi |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 329 >

 kawilut ararasan ||

670. Ngècèr laku ingkang wus aprapti |

dhèpokira nênggih sowang-sowang |
susugun maring tamune |
tan inang lan ing dangu |
enjangira laju lumaris |
ingkang anglantun lampah |
maring dunungipun |
mangulon tujuning sêdya |
saya suda lampahe kang arsa mulih |
pamungkas Wanantaka ||

671. Pan pinugut wêdharing palupi |

punang Sêrat Canthini karannya |
wawêjangan pamungkase |
mamardi marang kawruh |
ing kajatèn jatining urip |
wikanne rèh kahanan |
ananing Maha Gung |
sajati-jatining jalma |
wus jinajah jêjêring janma majaji |
kang jinurung ing sêja ||

672. Kadarpaning panggalih sang aji |

kang jinumput wêjanganing kata |
tinaliti saturute |
têtelane tinutur |
titi tatas tataning gati |
sakwèhning kang kinata |
wus samya ingimpun |
ala ayuning pakaryan |
kawruh miwah ngèlmuning kang lair batin |
winêdhar mring pra mudha ||

Jilid 12 - Kaca : 256

709 Sinom
1. Wontên sujana taruna |
midêr-midêr andêr-pati |
nusa Jawa prênahira |
sing tanah wus dèn-idêri |
Balambangan Patani |
ing Cêmpa Palembangipun |
Surapringga Tandhêsan |
ing Tuban miwah Kêdhiri |
ing Koripan myang Giri ing Lêmbuasta ||

2. Jatiswara wastanira |
janma ulah laku luwih |
pandhita nèm tanpa wisma |
wayahe satriya brangti |
kalih sanak sang brangti |
padha pandhita satuhu |
tur dinunung dening Hyang |
lagya kocap lampahnèki |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 330 >

 anèng marga samadyaning wana-wasa ||

3. Têngah dalu lampahira |

tan kandhêg ing marga sungil |
tan ana durgama ketang |
sangêt brangta ing Hyang Widdhi |
marmane wuwuh brangti |
dening sinungan swarèku |
margane anglalana |
nênggih wontên sanaknèki |
Amongraga wastane ujaring swara ||

4. Sun-ulati tan kapanggya |

kapan ta baya kapanggih |
ingkang aran Amongraga |
yata wau kang winarni |
kang lumampah janma di |
Mongraga lan garwanipun |
tejanira sumirat |
kalawan Ki Ragarêsmi |
Jatiswara kampita narka gurnita ||

5. Jatiswara uluk-salam |
Amongraga anauri |
ngalèkum ngalèka salam |
sinunga rahmating Widdhi |
cundhuk sampun apanggih |
jawat-tangan marga iku |
miwah Ki Ragasmara |
pan sampun atata linggih |
Amongraga angucap sapa sinambat ||

6. Jatiswara aran-ingwang |
sêdyaningsun angulati |
sanakingsun Amongraga |
ujare kang angsung warti |
Amongraga nauri |
sapa wèh wartèng sirèku |
Jatiswara angucap |
ujaring swara kang lêwih |
kinasihan ing Hyang mèsêm Amongraga ||

7. Aris ing pamuwusira |

lah ing pundi wismanèki |
ingkang aran Amongraga |
Jatiswara lingira ris |
tan kantênan wismèki |
midêr-midêr tanpa kuwu |
gumuyu Amongraga |
katambêtan sira bayi |
iya ingsun ingkang aran Amongraga ||

8. Jatiswara aris mojar |

kalingane tuwan iki |
kang aran Ki Amongraga |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 331 >

 sumaur ingkang sinung ling |
duraka awak-mami |
lumaku mung ali tutur |
anglêngkara oliya |
sihing Hyang kang praptèng jati |
wong kasasar sun iki ambêg birawa ||

Jilid 12 - Kaca : 257

9. Wus atêmu lawan tuwan |
lah paran karsanirèki |
Ki Jatiswara lingira |
punika lamun lastari |
sêdya kawula amrih |
sinampara ing Hyang Luhung |
yèn kinasudènana |
Amongraga anauri |
tuhu daya ingakuwa kinasihan ||

10. Tan kawasa ing manira |

angakuwa ing sirèki |
pan iku uga larangan |
sapa ngaku wong puniki |
ing sarat kang lêstari |
anging Hyang Wisesa iku |
polahira punika |
darma pinolah ing dhiri |
Jatiswara angling atut yèn mangkana ||

11. Nanging pangêsthi-manira |

yèn sambada karsanèki |
ing tyas pandame tan samar |
anut ujaring swarèki |
yèn tuwan sanak-mami |
nadyan tan arsa angaku |
tan kondur ing kawula |
Amongraga anauri |
karsanira manira darma punapa ||

12. Lah ta araryan sa-saat |

yèn arsa sanak ing mami |
pan manira nêdha karsa |
eca dènnya angrasani |
paguyon lawan mami |
nimpang wau dadinipun |
sakêdhap wontên taman |
pinggiring marga tulya sri |
kagèt mulat Jatiswara kagawokan ||

13. Tirta midêr ing mandhapa |

sêkar kapawanan milir |
sumyar gandane angambar |
Jatiswara lir angimpi |
sampun sami alinggih |
ing made-kambang (ng)gènnipun |
Jatiswara lingira |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 332 >

 Ki Amongraga asakti |
Ragasmara linggih lan Ni Selabrangta ||

14. Jatiswara ngrasa kewran |

mulat warnaning patani |
iku tandhaning mangunah |
ya ing mêngko karsa-mami |
sun takon ujar jati |
yèn uga mangke anêmu |
tandhane wong utama |
tuhu wus awor ing Widdhi |
sun-atanya inggih sintên aran-tuwan ||

15. Ki Amongraga ling suka |

nora wikan manirèki |
pae silih wong ngulama |
mudha-dama manirèki |
Ragasmara tinari |
janji manawa sira wruh |
mojar Ki Ragasmara |
manawi kakang-(m)bok iki |
yèn wikanna mèsêm Nikèn Selabrangta ||

16. Ki Amongraga lingira |

lah ta saurana yayi |
lamun sira sampun wikan |
Selabrangta matur inggih |
tan lênggana ing laki |
puniku manira ngrungu |
[---] |
aranning Hyang kang sêjati |
janma kabèh punika manira myarsa ||

Jilid 12 - Kaca : 258

17. Jatiswara anggratta |
wong iki wus padha wasis |
katarèng sêmu basanya |
alantip pasanging wadi |
wacana sêmu sandi |
bisa sastra-sandya iku |
tandhaning yèn ulama |
masalah tiba pawèstri |
pan kèwêdan wacana lawan wanodya ||

18. Ki Amongraga angucap |

lah ta saurana yayi |
wacanane rabiningwang |
aywa riringa yèn èstri |
sampun ta salah tampi |
mapan tan prabeda iku |
bulah ingsun bisa-a |
lah mara ta lah dèn-aglis |
Jatiswara amuwus sarêng ing wuntat ||

710 Pangkur

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 333 >

1. Anging ta rêke manira |
anêdha ta ing apuranirèki |
karasa dede kramaku |
Amongraga lingira |
pindho-karya rêke karsanira iku |
pra ilanging wong agama |
ing karsa dipun lumaris ||

2. Balik paran karsanira |

pan jawabe wong pawèstri puniki |
atut rêke kang kadyèku |
apa ta karannèku |
ingaranan rêke kanugrahan iku |
jatining manungsa ika |
Selabrangta anauri ||

3. Punika manira myarsa |

karane ingaran nugrahanèki |
jênêng wawayangan iku |
Jatiswara lingira |
nênggih atut mangkana sabda puniku |
Jatiswara malih ngucap |
kadipundi karsanèki ||

4. Ana masalah mangkana |

ing têgêse Sêlam ta kadipundi |
kadya punapa karsèku |
têgêse kapir ika |
lah ucapna têgêse ing karonipun |
angucap sajroning nala |
yèn uga jawab puniki ||

5. Nyata lêwih ing ngakathah |

Selabrangta aris dènnira angling |
nênggih manira angrungu |
têgêse wong kang Sêlam |
pasthi kapir nênggih manira angrungu |
têgêse kapir punika |
Sêlam ing kajatinèki ||

6. Amuwus Ki Jatiswara |
kadipundi kang Islam lawan kapir |
patitissêna ing wuwus |
Selabrangta angucap |
pamyarsèngsun nênggih Sêlam-e puniku |
dene wus atêmu ika |
ênggèn manira amanggih ||

Jilid 12 - Kaca : 259

7. Kapiripun dening kèpyan |
lali lamun tan ana kang kaèsthi |
dene sihira Hyang Agung |
kawimbuhaning Sukma |
upamane lir malam kabrama ngapyu |
sirna tan ana ingucap |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 334 >

 Jatiswara takèn malih ||

8. Apa aranne manungsa |

yèn ailang ing ngêndi parannèki |
Selabrangta sauripun |
nênggih rêke ilangnya |
anèng kanugrahan kang purba puniku |
jênênge yèn wawayangan |
dadya sira ing Dat iki ||

9. Mulih ing jatine ika |

ana-dene ênggone ta puniki |
sapa wruha ing jronipun |
tunggale dhawakira |
nora ana ingkang wêruha puniku |
wikanning pribadinira |
tan ana kang ngudanèni ||

10. Prandene kang sampun nyata |

mung lampahe tan kandhêg papan-tulis |
tan ketang tatakramèku |
Jatiswara (ng)graita |
mandhane Ki Amongraga puniku |
rabine kalangkung lêpas |
lan sakèhe anglampahi ||

11. Kang alul surambi ika |

iya nyata yèn kasor Amongragi |
lami ingsun dèrèng nêmu |
manungsa kang mangkana |
nyata lamun kinasihan ing Hyang Agung |
Ni Selabrangta angucap |
manira tatanya aki ||

12. Ana masalah mangkana |

karya-paran têgêse ingkang napi |
lan punapa têgêsipun |
kang ingaran isêbat |
kaya-paran puniku ing têgêsipun |
jawabên dèn-tetela |
Jatiswara lingnya manis ||

711 Dhandhanggula
1. Nênggih rêke ing têgêse napi |
nyata iku rêke lamun isbat |
kang isbat napi jatine |
iku manira ngrungu |
ing têgêse rêke kang napi |
mèsêm Ni Selabrangta |
kaya pa puniku |
lah ta rêke padhangêna |
Jatiswara mangke sira anauri |
manira amiyarsa ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 335 >

2. Ingkang napi anênggih puniki |
sajatine ananing paesan |
kang isbat tunggal jatine |
nora liyan puniku |
ing anane isbat puniki |
napi mapan mangkana |
manira angrungu |
singa tanpa wuwus ika |
kang atanggap sajati-jatining napi |
tan kêna ucapêna ||

Jilid 12 - Kaca : 260

3. Selabrangta alon muwus aris |
asung cipta marang ingkang raka |
manira sampun asèrèn |
Amongraga amuwus |
Ragasmara alon tinari |
yayi lah atampa-a |
kakangira iku |
manira darmi miyarsa |
Ragasmara wau alon anauri |
kakang manira nêdha ||

4. Ragasmara alon atanya ris |

masalahe rêke pan larangan |
pan angèl ing masalahe |
Jatiswara tinêmbung |
kaya ngapa karsanirèki |
wontên rêke pawarta |
manira angrungu |
sapa baya biyangira |
pira kèhe wong atuwa kang sajati |
lah rêke ucapêna ||

5. Jatiswara alon anauri |

lah inggih rêke wong-tuwaningwang |
tigang prakara kathahe |
yèn ingkang lair iku |
amêtokkên ing raga iki |
[---] |
[---] |
[---] |
yayi puniku ingkang sajati iku wijiling Sukma ||

6. Wontên rêke sasmitaning wangsit |

sira ingsun anaking camêra |
putuning asu wartane |
iku ingsun angrungu |
kabèh-kabèh anaking anjing |
mèsêm Ki Amongraga |
Ragasmara muwus |
sampun ta sampun dinawa |
Amongraga gumuyu pan sarya angling |
anaking asu bêlang ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 336 >

7. Margane ana sira puniki |
dening asu rêke marganira |
Ki Jatiswara wuwuse |
anut ujar puniku |
sang Atapa sêmune wadi |
jatining lampahira |
mapan janma luhung |
anglir ta landhêping pêdhang |
kang atapa jatining alim puniki |
yogya pagurokêna ||

8. Singa maca lalandhêp puniku |

dipun-kêna rêke rasanira |
yèn luput dadi sasare |
angèl ujar puniku |
nora nana ing papan-tulis |
iku bêgja cilaka |
pamarah-sun iku |
dudu ngèlmuning sarengat |
Jatiswara yata sigra anauri |
Amongraga tinêmbang ||

9. Manira iki takèn sajati |

lan anêdha rêke sih pawarta |
wontêna ngucap mangkene |
apa nyatane iku |
yèn andika anaking anjing |
lamun nyata punika |
êndi nyatanipun |
Ki Amongraga angucap |
dening apa yèn ora nyata puniki |
Jatiswara sru mojar ||

10. Apa karane kantun puniki |

lamun nyata anaking camêra |
Ki Amongraga wuwuse |
apa kang katon iku |
dudu iku anaking anjing |
pan kurungan kewala |
anane puniku |
yèn sira ayun mangkana |
ulatana sajatining asu iki |
lah payo tututana ||

Jilid 12 - Kaca : 261

11. Payo-payo rewang-ingsun iki |
aja kari ayo padha ilang |
umuksa tambuh paranne |
Jatiswara umangu |
(n)jêngêr mangu tan kêna angling |
nyata yèn raga-Suksma |
anane dinulur |
Ki Jatiswara angucap |
kari apa yèn olèh Hyang Suksma-jati |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 337 >

 Jatiswara wus ilang ||

12. Amongraga mangkana winarni |

angalaya anèng awang-awang |
amor ing mega prênahe |
Jatiswara tan kantun |
lah ing pundi ênggènnirèki |
ana layang-layangan |
awor mêndhung-mêndhung |
kang mêndhung mêndhunging Sukma |
gêbyar-gêbyar tejaning manungsa adi |
awor padhanging wulan ||

13. Amongraga mèsêm aningali |

pan alinggih saluhuring mega |
lan rabine sarowange |
Jatiswara pan wêruh |
ing prênahe Amongragèki |
tumulya pinaranan |
Amongraga muwus |
asêkti Ki Jatiswara |
nulya prapta ing ngarsa padha wong sêkti |
mèsêm Ki Jatiswara ||

14. Ki Jatiswara anulya angling |

lah ta payo ingsun ulatana |
wus ilang saking ngarsane |
Amongraga tumutur |
parêng ilang sarewangnèki |
Jatiswara nèng guwa |
tejane sumunu |
Ki Amongraga wus wikan |
nulya prapta ing ngarsa sami alinggih |
lah apa ujarira ||

15. Jatiswara angling jroning galih |

iya nyata sêkti Amongraga |
tan ana ing papadhane |
anging ta karsanipun |
sumawita dadya prajurit |
mangke sun dadi toya |
yèn uga sirèku |
wikan maring raganingwang |
nyata lêwih dudu rewanging ajurit |
mundur dadi sagara ||

712 Durma
1. Amongraga sampun wruh ing polahira |
mring Jatiswara singgih |
yèn dadi sagara |
Amongraga anyipta |
kang palwa sakêdhap nuli |
sarewangira |
anitih palwa sami ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 338 >

 Jilid 12 - Kaca : 262
2. Padha suka manahe lir acangkrama |
Ragasmara pan tunggil |
lan Ni Selabrangta |
padha kagèt duk kapan |
ana sagara puniki |
Ki Jatiswara |
gawok dènnya ningali ||

3. Padha suka duk apa ana baita |

tau ta ingsun iki |
ana ing sagara |
Jatiswara kèwêdan |
dènirarsa tandhing jurit |
Ki Amongraga |
sun sidhêp mundur ajrih ||

4. Amongraga tansah mèsêm jroning nala |

tumon polahirèki |
Amongraga mojar |
lah mara Jatiswara |
têkakna karsanirèki |
dènnira yuda |
payo aja na gingsir ||

5. Amongraga susumbar mring Jatiswara |

dèn-yatna yudanèki |
lah ta Jatiswara |
Amongraga anyipta |
gêni saking sarirèki |
anulya muntab |
dahana ngingsêp warih ||

6. Mubal-mubal anèng saluhuring toya |

ing ngêndi ana iki |
gêni ngingsêp toya |
tandhaning wong kuwasa |
ambadan Sukma linuwih |
Ki Jatiswara |
sangsaya ingkang ati ||

7. Sanalika sagara anuli saat |

Jatiswara karsèki |
nyipta dadi barat |
Amongraga pinanah |
pinrih ilanga tumuli |
Ki Amongraga |
wus wikan karsanèki ||

8. Sanalika ana gunung ngarsanira |

Amongraga yitnèki |
wus anèng ing guwa |
wong titiga puniku |
sami suka aningali |
Ki Jatiswara |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 339 >

 kewuhan ing ngajurit ||

9. Jatiswara anêdha ing tapanira |

sanalika kang prapti |
naga gêng kang prapta |
punika mangsa Sukma |
gêngipun kagiri-giri |
Ki Jatiswara |
dinulur ing Hyang Widdhi ||

10. Tan antara kang naga prapta ing ngarsa |

Amongraga wus uning |
karêpe kang naga |
lamun arsa amangsa |
tumulya Amongraga glis |
anèng gagana |
kang naga dèn-anciki ||

11. Tanpa polah sanalika nulya ilang |

Amongraga sira glis |
anèng gigirira |
Jatiswara kèwêdan |
kapupugan karsanèki |
Ki Amongraga |
sêktine tanpa tandhing ||

12. Lah kariya Ki Amongraga ing guwa |

Jatiswara anuli |
muksa saking guwa |
sapraptanirèng jaba |
ngambarèng jumantara di |
ngalaya mulya |
tan na sinêdyèng galih ||

Jilid 12 - Kaca : 263

13. Amongraga sampun mêdal saking guwa |
Jatiswara tan kèksi |
mapan kinawruhan |
nêngêna Amongraga |
kari brangti ing Hyang Widdhi |
tan kawarna-a |
kang antuk rasa manis ||

713 Dhandhanggula
1. Wontên malih masakèh winarni |
alul sastra amangun sahadat |
ing Wanacandra dhukuhe |
kalangkung ngamalipun |
wong alinggih alul surambi |
kinêpung sinaroja |
dening sabatipun |
amupugi wong kasiyan |
bagus anom jatmika asih ing santri |
lumaku lawan kondhang ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 340 >

2. Lampahing dana lir toya mili |
awèh sandhang rêke ing kawudan |
asung pangan wong kaluwèn |
tur ambêg santa sadu |
tan agingsir ing alamnèki |
nora anggunggung lampah |
tan anggunggung ngèlmu |
lakune tansah sinamar |
dèn-srahakên lakune nyata yèn napi |
yèku lampah utama ||

3. Isêlamira dipun-alingi |
mung kapire dèn-abèrkên ngarsa |
dèn-jèrèng nistha damane |
ala lan miskinipun |
cêla ingkang dèn-lampahi |
sabar rila sukuran |
alinggih ing ngayun |
datan angrasa gagadhah |
sakathahe nyata kagungane Widdhi |
rumasa yèn titipan ||

4. Iku lampah ambathang namèki |

tan angrasa yèn aduwe karkat |
anunggoni ing ngamale |
tan gingsir ulah ngèlmu |
Insan-kamil kang dèn-lalari |
masjidira anganggrang |
balumbangira gung |
kèdêran ing sarwa sêkar |
babanjaran argulo pêthak mêlathi |
gambir mênur angsoka ||

5. Santrinira akèh padha ngaji |

agêng alit umyang kang tilawat |
lir pasar lagya nêdhênge |
wênèh amaca Suluk |
kang asahir kang gênti muni |
wênèh ana narêbang |
ana turun guyu |
ana kang amaca Kitab |
rêbut akal ambuka rasaning tulis |
rame musawaratan ||

7 (Ki Jatiswara dumugi ing dhusun Wanacandra)

Ki Jatiswara dumugi ing dhusun Wanacandra ing dalêmipun Ki Ragamana.
Jatiswara nyuwun puruita, lajêng bantah bab ewuh-ayaning agêsang.
Jatiswara kasugata sacêkapipun. Dalunipun dipun-prêpêki dening anakipun
èstri Ki Ragamana wasta Ni Sakati, karon lulut. Enjingipun pamit
nglajêngakên lampah, dipun gondhèli botên purun, lajênging lampahipun
dumugi ing guwa partapanipun Sèh Baka. Nyuwun pitêdah, dipun-dhawuhi
mêndhêt sêsotya ing guwa kanthi lawang tundha sanga, kalêksanan, lajêng
nêrusakên lampah kapanggih adhinipun wasta Ki Sajati, inggih punika Ki
Ragasmara ingkang suwita dhatêng Sèh Amongraga lan Ni Selabrangti.

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 341 >

 Kalihipun lajêng mantuk dhatêng Cêmpa, nundhung ratu Pratokal ingkang ing
ngajêng ngrêbat kraton Cêmpa warisanipun Ki Jatiswara lan Ki Sajati,
wasana lajêng sami jumênêng nata lan patih.
Kaca 264 - 273

Jilid 12 - Kaca : 264

713 Dhandhanggula

6. Gumêr swarane wong kathah ngaji |

papantêse wong alul sarengat |
angêsahakên rapale |
ana arêbut hukum |
manjing mêdal saking surambi |
tur padha (ng)gawa Kitab |
maring gurunipun |
aminta rasaning makna |
rare akèh amasuh sabak mring kali |
ana lagi nunurat ||

7. Rara ngangsu rame ting saliring |

tuwa anom parawan wulanjar |
kang ngangsu akèh warnane |
miyos ing masjid iku |
saking kali pating suliri |
wênèh ana nênangga |
awêdhak apupur |
sawênèh anguncang tingal |
gêlung kêmbang ki santri dèn-kêndhèrèki |
tur sami anjêjawat ||

8. Santri kathah ika padha angling |

ingkang gumuyu asuka-suka |
padha wikan ing sêmune |
Jatiswara winuwus |
lagya prapta jabaning masjid |
arsa atatakona |
ika karsanipun |
katuju ana wong mêdal |
Ki Marêbot karsanira maring kali |
jinabat (ng)gawa landha ||

9. Dènnya lumaku tumungkul ririh |

nora wikan yèn ana dhatêngan |
angling ing wawayangane |
Jatiswara amuwus |
Ki Marêbot kagèt ningali |
kakêtêgira sumyar |
dènnya nyapa asru |
dènning nora asabawa |
nora wikan ing suba-sita wong iki |
mèsêm Ki Jatiswara ||

10. Lah anêdha paman apurèki |

dipun agung paman martanira |
luput manira agêdhe |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 342 >

 sun singgih wikan mring sun |
kalingane tan angranuhi |
Ki Marêbot angucap |
ulate arêngu |
tur sarwi mengo angiwa |
karsanira lêstari marang ing kali |
Jatiswara lingira ||

11. Lah ing pundi wastane puniki |

kya pa manira atanya |
dèn-agung pangapurane |
bênêr têkèng sirèku |
Ki Marêbot yata nauri |
nênggih ing Wanacandra |
wastane puniku |
tuwan ing pundi kang wisma |
Jatiswara yata sira anauri |
wong midêr anglalana ||

12. Tanpa wisma manira puniki |

midêr-midêr saparan amoyang |
arsa taki-taki rêke |
marang kang sampun junun |
lamun ana kang sudi misik |
marang wong suwe ara |
kasiyan talimbrung |
wingi ingsun amiyarsa |
nênggih kene wartane ana wong ngarip |
manira yun uninga ||

Jilid 12 - Kaca : 265

13. Ki Marêbot aris anauri |
kalingane arsa puruita |
marang kijaiku kene |
lah anêdha tumanduk |
maring masjid bilih kiyai |
pinarak sun-awarta |
mring kiyai guru |
lan anêdha tut-wurinya |
Jatiswara yata sira anauri |
paman manira nêdha ||

14. Ki Marêbot age-age mulih |

nênggih rêke matur gurunira |
agya prapta ing wismane |
asung wruh gustinipun |
yèn dhatêngan wong anom pêkik |
guru lagya anendra |
nyaine sumaur |
paran karyanira baya |
age-age têka mamarasi ati |
lah ta apopoyana ||

15. Ki Marêbot anauri aris |

nênggih rêke manira dhatêngan |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 343 >

 kiyai tinakèkake |
anjujug karsanipun |
bagus anom brangti ing Widdhi |
nyainipun angucap |
sêmbrana sirèku |
kiyai lagya anendra |
kang aguling alon dènnira alinggih |
pupungun sarya ngucap ||

16. Sèh Ragamana wus angawruhi |

lamun sira rêke adhatêngan |
katon ing jro supênane |
Ragamana amuwus |
lah undangên kaki mariki |
ujarira dhatêngan |
mau sun-angrungu |
rabine mèsêm ing nala |
Ki Marêbot gupuh mêdal angaturi |
marang ingkang dhatêngan ||

17. Ingulatan kapanggih ing masjid |

Jatiswara rinubung wong kathah |
padha kanyaran tingale |
santri padha sih lulut |
aningali marang sang brangti |
padha amojakrama |
akathah kang ujung |
Ki Marêbot nulya prapta |
ris umojar Jatiswara dèn-aturi |
pinarêka ing wisma ||

18. Yata tumurun saking ing masjid |

nulya kèring wau marang wisma |
dupi manjing ing wismane |
Ragamana amuwus |
saking panti tur anuruni |
lah rêke tumanduka |
dèn-enggal puniku |
sampun agêlar kalasa |
Jatiswara alon dènnira alinggih |
gya winijilan sabda ||

Jilid 12 - Kaca : 266

714 Mijil
1. Lah bageya ingkang lagi prapti |
saking pundi kang wong |
ing ngarsa paran sêdyane mangke |
Jatiswara anauri aris |
tanpa wisma mami |
sêdya mring sirèku ||

2. Ki Ragamana amuwus aris |

punapa kang gatos |
arsa panggih lan manira mangke |
Jatiswara alon wacana ris |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 344 >

 karan ingsun ugi |
panggih mring sirèku ||

3. Dene tuwan kasusra ulami |

akathah kang wartos |
dèn karana amurah ambêke |
mapan kadunungan ngèlmu luwih |
upama wak-mami |
atut angguguru ||

4. Ki Ragamana alon nabda aris |

yata awak-ingong |
pan dèn-sidhêp ngèlmuningsun kabèh |
Ragamana anguwuh ing rabi |
lah mundhuta nini |
pamucangan gupuh ||

5. Rabinira sumaur agipih |

wus kèsthi dèningong |
sigra asung pawohanira ge |
wadhahira bokor kancana di |
sakêdhap gya prapti |
munggèng ngarsanipun ||

6. Jatiswara nulya dèn-carani |

mucanga sang anom |
sampunnya mucang alon dêlinge |
Ragamana maring rabinèki |
ujare pan sami |
balakan satuhu ||

7. Lah saosa sêkul dipun-aglis |

sasajiya gupuh |
rèhning wong lagya dhatêngan mangke |
adoh sangkane dhatêngan iki |
sadarbene miskin |
susuguha gupuh ||

8. Jatiswara pan sampun atampi |

wiraos mangkono |
mapan manira anêdha rêke |
pan larangan ujar kang puniki |
kinasihan Widdhi |
pilih jatinipun ||

9. Ing laku punika sun-miyarsi |

nèng dunyèku yêktos |
apan ta dadi susukêr bae |
alon mèsêm Ki Ragamana ris |
kang tinêdhèng Widdhi |
nutug siyang dalu ||

10. Têkakêna ing duraka sami |

iku jatiningong |
pan ta dene yèn ipèn padhane |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 345 >

 Jatiswara alon wacana ris |
lah ta kadipundi |
ing karsanirèku ||

11. Dening anêdha duraka yêkti |

pan kaya pa uwong |
Ki Ragamana alon èsême |
Ragamana tan wikan sêmuning |
marang ing Hyang Widdhi |
kèwuhan ing laku ||

Jilid 12 - Kaca : 267

12. Ragamana yata sira angling |
undhangana gupoh |
para marbot ingkang kinon age |
undhangana anak-anak-mami |
mumpung wontên tami |
tur asugih ngèlmu ||

13. Aja tungkul alul sastra ugi |

tan wruh wêkasing wong |
aja katungkul sêmbahyang bae |
Ki Marêbot wus linggar tumuli |
lan kaumirèki |
angundhangi gupuh ||

14. Jatiswara wuwus sêmu wadi |

kadipundi ingong |
apan (n)jajaluk duraka bae |
ing jatinipun ta kadipundi |
Ragamana angling |
wus anèng sirèku ||

15. Aja ana kang tinahan ugi |

jêbèng anak ingong |
apan sampun anèng sira dhewe |
Jatiswara alon dènnira ngling |
paman nêdha ugi |
pamulangirèku ||

16. Mapan wontên pan ujaring Dalil |

pilih-pilih uwong |
ingkang awas maring Pangeranne |
mapan gêdhe dosaniku ugi |
iku sun-miyarsi |
Jatiswara muwus ||

17. Atut paman yèn mangkana ugi |

pamiyarsaningong |
Ragamana nambungi sabdane |
yata wus wikan sêmuning wadi |
Ki Jatiswarèki |
alon èsêmipun ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 346 >

18. Kaumira kabèh padha prapti |
Ragama-nabda lon |
pan ta padha kukulaka kene |
awarta-a ing laku ta ugi |
mumpung ana iki |
ingkang sampun luhung ||

19. Mundhak kathaha kawruhirèki |

ngalapana gupoh |
ing sapangat pan mundhak kawruhe |
sumadinah(?) bapa ingsun iki |
maksih kurang ugi |
ing kawruhirèku ||

20. Datan wikan ing jatine ugi |

sabat matur gupoh |
lah ta nêdha manira jatine |
pinarênga mundhak kawruhnèki |
mugi ingsun ugi |
dèn-idhêpna kawruh ||

21. Jatiswara anauri aris |

têmên panêdhèng-ngong |
anggêguru sajatine mangke |
karane jêbèng tingkah puniki |
kongsi awak-mami |
tumêkèng sapurug ||

Jilid 12 - Kaca : 268

22. Dening utama laku anênggih |
singgih pilih uwong |
ingkang purun narajang kunthunge |
amêgata balabar sirèki |
dadya ibu ugi |
tan sinungan wêruh ||

23. Apan katungkul angolah tulis |

kang dèn-atos-atos |
mung Kitabe tiningalan bae |
tanpa gawe nyêkêl Kitab ugi |
Jatiswara angling |
èsême lir madu ||

715 Dhandhanggula
1. Jatiswara wuwuse amanis |
kadipundi karsa pakênira |
laku ingkang sajatine |
dadine laku iku |
lawan paran dadine iki |
nora kalawan sastra |
kang jati puniku |
yèn nora lawan sêmbahyang |
kadipundi Ki Ragamana nauri |
dadi lawan duraka ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 347 >

2. Upamane kang sarengat iku |
kadyangga-ning wong ulah sasawah |
anggaru maluku rêke |
karya lèlèrannipun |
yèn wus dadi tumrap kang wiji |
wiji pan saking ing Hyang |
ngèlmu arannipun |
mangkana dèn-tandurana |
yèn wus dadi lèlèrannipun sajati |
mangka dèn-banyonana ||

3. Ingkang pundi rêke banyunèki |

ingkang toya ta rêke punika |
pangucaping wiji rêke |
Ragamana amuwus |
dipun-nyata ing rèhirèki |
iku minangka toya |
ngèlmining Hyang iku |
kalawan asangu aran |
sampun kandhêg ing sêmbah kalawan puji |
yèn ayun wruhing paran ||

4. Yèn pinuwung sarengat puniki |

ingaranan rêke maksih bakal |
dèrèng wikan ing jatine |
nyatane maksih bingung |
ing nyatane tan wruh ing jati |
dening amisih bakal |
sangsaya kalurung |
misih kandhêg tatakrama |
pasthi gampang yèn kinarya papan-tulis |
manira amiyarsa ||

5. Upamane ing laku puniki |

yèn katêkan kadi amimitra |
sarta lawan jarumane |
mapan jaruman iku |
yèn tininggal kathah ngirèni |
dhingin kalawan sastra |
pan ping kalihipun |
jaruman kalawan badan |
ping tigane jaruman Eroh puniki |
iku dadining lampah ||

Jilid 12 - Kaca : 269

6. Jatiswara alon anauri |
kasinggihan karsa-pêkênira |
sambada lawan têgêse |
angèl ujar puniku |
lamun dudu jarumanèki |
iku marga sampurna |
kanugrahan kawruh |
wontên kari jakat badan |
pira-pira larane dènnya nglampahi |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 348 >

 coba lawan bancana ||

7. Kang duraka ta kadi punapi |

kang ingaran lampah kang sampurna |
punapa rêke têgêse |
Ragamana amuwus |
nênggih rêke manira manggih |
iku mulane awas |
ananing Hyang Agung |
sawuse kêna ing coba |
iya iku mulane duraka jati |
manira amiyarsa ||

8. Apan wontên ing ujaring Dalil |

anukupi coba lan rêncana |
damare wong Arab rêke |
iku manira ngrungu |
Jatiswara alon nauri |
nyata lamun mangkana |
ing wuwus puniku |
sabate padha angucap |
kadipundi jatining warta puniku |
manira mas tan wikan ||

716 Maskumambang
1. Nênggih wontên anake wadon sawiji |
dene wastanira |
Ni Sakati yu linuwih |
ayu anom dèrèng krama ||

2. Pan akathah wong anglamar samya bali |

mring Ni Sakati ka |
nèng têpas dènnira linggih |
lan arinira satunggal ||

3. Tansah tinurunan arinira mangkin |

ngarsaning ibunya |
ing nguni bêngi sun-ngipi |
aturu lawan wong lanang ||

4. Anging biyang sampun ngandika baribin |

manawi amirsa |
mring rama pasthi sun isin |
ibunira aris mojar ||

5. Bokmanawa têmên ipèn iku ugi |

lan sun-pajarana |
dèn-tetela kang sayêkti |
tan adoh lan jatinira ||

6. Ni Sakati alon tutur ipènnèki |

biyang wong punika |
kang katon jro supênèki |
patute mèmpêr si rama ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 349 >

7. Jatiswara punika wastane singgih |
kang katon jroning tyas |
lawan Ki Jatiswarèki |
katon sumandhing anendra ||

8. Malah mangkin biyang masih dadi ati |

tansah awèh rimang |
Ki Jatiswara wong sigit |
katon sapari-polahnya ||

Jilid 12 - Kaca : 270

9. Ibunira gumuyu pan sarya angling |
anakingsun baya |
mandah wêruha sayêkti |
dening brangta ing supêna ||

10. Ni Sakati ibunira dèn-jiwiti |

biyang atiningwang |
bungahe kapati-pati |
pinuliran lambenira ||

11. Ibunira gumuyu pan sarya angling |

anakingsun sira |
apan sêdhêng wus birai |
Ni Sakati nulya mêdal ||

12. Saking wisma ulate asawang sasi |

asêngkang kancana |
sisinom mijil awilis |
remanira ngandhan-andhan ||

13. Pan ing wayah sirêping janma pra sami |

lanang wadon samya |
sirêp kabèh samya guling |
Ni Sakati mudhun enggal ||

14. Panggonanne Jatiswara dèn-paranni |

tan ketang ing wirang |
têka sumandhing alinggih |
pan sarwi atur pawohan ||

15. Lah nginanga kakang-êmas jatining sih |

ingsun (ng)gantènana |
mara iki kadipundi |
atiningsun cipta-cipta ||

16. Mung andika kang katon jroning kang galih |

paran wisayanya |
wikan maring awak-mami |
warassêna dèn-waluya ||

17. Mara iki lara têka ing sirèki |

angling Jatiswara |
amicorèng jroning galih |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 350 >

 raganingsun duk agêsang ||

18. Pan akathah bêncana saindêngnèki |

anulya angundang |
lah Cili lunga-a yayi |
kang rinêksa ing bancana ||

19. Iku mapan dadi bênduning Hyang Widdhi |

agawe cilaka |
wus mantuka kusuma di |
dèn-wikan ing èstrinira ||

20. Iya kakang karsanira angaranni |

mangsa ta dèdèya |
têka ing karsanirèki |
ingsun iki wêlasana ||

21. Ing sakarsanira ingsun tan amulih |

lah suwawi kakang |
umantuk ing wisma aglis |
sampun dangu anèng (n)jaba ||

22. Manawi kauningan mring rama mangkin |

suwawi mring wisma |
tan purun kesah ing ngriki |
siyang ratri tan suminggah ||

23. Jatiswara nauri sabdanira ris |

kèmêngan ing driya |
lah ta Cili ari-mami |
kusuma yu pagulingan ||

Jilid 12 - Kaca : 271

24. Gya kinanthi Ni Sakati lon lumaris |
wus prapta ing wisma |
anjujug ing jinêm-wangi |
tan adangu tangkêp gubah ||

25. Ni Sakati manahe bungah kapati |

têka pyuh ujarnya |
kakunge tansah dèn-jawil |
dèn-parêk kakang alênggah ||

26. Anglanggati Ki Jatiswara mrêpêki |

alênggah ajajar |
ingaras-aras arungih |
sarya ngayuh payudara ||

27. Tansah dèn-rarêpa anèng tilam-sari |

sawusnya mangkana |
mèh raina wayahnèki |
apan wayah tabuh tiga ||

28. Alon wungu wau ta ingkang karon-sih |

marang ing patirtan |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 351 >

 kêtêmu arsa susuci |
karsanira pan sêmbahyang ||

29. Wusnya bakda samya linggih ing surambi |

alon Jatiswara |
karsanira arsa pamit |
marang ing Ki Ragamana ||

30. Ragamana gupuh-gupuh dènnira-ngling |

lan babo nak-ingwang |
aja lunga têka ngriki |
têka wisma-a nèng kamal ||

717 Sinom
1. Manira arsa mit kesah |
Ki Ragamana mangkya angling |
adhuh nyawa anak-ingwang |
punapa karsanirèki |
ayun dhatêng ing pundi |
sampun kesah anak-ingsun |
asru pangampahira |
gilang pasir kari sêpi |
dalêmira asamun sêpi asunya ||

2. Yyan sira ta mangkoa |

supaya manira iki |
dadosa anak-manira |
lêng-lêng sakèh wong ing ngriki |
nêhêr kang sida brangti |
sampun lèngsèr dènnya lungguh |
lumaris lampahira |
katiwang-tiwang samargi |
wus alêpas tan kandhêg ing lampahira ||

3. Lumampah sarya lon-lonan |

dening marga limut wêrit |
tan etang ing wana pringga |
dening lampus manahnèki |
sira subrangtèng Widdhi |
birai marang Hyang Agung |
rêna satitahing Hyang |
warnanên kang kari agring |
Ni Sakati kalawan Ki Ragamana ||

Jilid 12 - Kaca : 272

4. Ênêngna kang anggung brangta |
Jatiswara kang winarni |
kang lagya antuk nugraha |
lampahe tansah ing wukir |
tan arèrèn ing margi |
raina wêngi lumaku |
kandhêg mangu ing marga |
sumêngka lampahirèki |
pan sadina lampahe datan araryan ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 352 >

5. Wus lêpas ing lampahira |
narajang parang asungil |
anut ing têpining arga |
wus tumurun sing marga writ |
sampun ngungkang jaladri |
asri wau kang kadulu |
lampah kalunta-lunta |
prapta têpining jaladri |
apan wontên dhukuh asri katingalan ||

6. De kang darbeya samodra |

Kyai Sèh Baka anênggih |
panggènanne anèng guwa |
punika tansah prihatin |
tan mangan tan aguling |
nèng guwa têpining ranu |
warna tan kadi janma |
singa myarsa sami wingwrin |
ing padhukuhane Kiyai Sèh Baka ||

7. Pilih ta ingkang uninga |

maring Ki Sèh Baka lêwih |
singa kang arsa uninga |
pan tapa puniku dhingin |
yèn tan atapa ugi |
pilih uwong kang awêruh |
yata Kiyai Baka |
wus ngawruhi polahnèki |
maring wau saosiking Jatiswara ||

8. Tan ana samaraneya |

sira Ki Jatiswarèki |
umure pan satus warsa |
datan abukti aguling |
mung patra kang binukti |
sajêge umur puniku |
iku tan mawa brama |
têmên tahan lampahnèki |
têmên tahan puniku lampah utama ||

9. Yata sira Jatiswara |

apan maksih anglumaris |
wau ta ing sêdyanira |
arsa ngampir-ampir margi |
anulya alêstari |
umampir mandhêg ing pintu |
yata wontên wijilan |
puniku amêgat warih |
sitinira alêbak parang pancuran ||

10. Kumrusuk swaraning toya |

panggènanne langkung asri |
kacaryan Ki Jatiswara |
Ki Sèh Baka mulat aris |
yèn wontên tamu prapti |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 353 >

 bagus anom warnanipun |
dangu datan sinapa |
alon Ki Jatiswarèki |
Ki sèh Baka alon dènnya (ng)gula-drawa ||

Jilid 12 - Kaca : 273

718 Dhandhanggula
1. Anêmbrama ing tamunirèki |
lah ta jêbèng sira lumajuwa |
padha-a linggih ing kene |
Jatiswara mituhu |
lan anêdha marang Kiyai |
Ki Sèh Baka madhapa |
dènnira alungguh |
punapa lanang sinêdya |
lan ing pundi sasana ingkang kawuri |
Jatiswara angucap ||

2. Jatiswara lingira amanis |

tanpa wisma Kiyai manira |
wong amoyang tanpa ênggon |
tan wontên kang jinujug |
wong kasiyan manira iki |
aran Ki Jatiswara |
saênggèn adunung |
angucap Kae Sèh Baka |
tan prabeda lanang lan manira iki |
atut lan sabdanira ||

3. Ki Sèh Baka alon muwus aris |

Jatiswara babo anak-ingwang |
yèn sira arsa ing mangke |
pawong sanak lan ingsun |
mindha ina tuna ing budi |
pun bapa atatanya |
ing karsanirèku |
punapa kang dera sêdya |
anglalana amatèkkên raganèki |
Jatiswara angucap ||

4. Anampani ing sêmunirèki |

ing rarasannira Ki Sèh Baka |
manira anêdha rêke |
sabda tuwan puniku |
kang sun-têdha raina wêngi |
êndi ta coba tuwan |
Ki Sèh Baka muwus |
Ki Lanang sun-têdha sira |
lamun sira atakon cobaning Widdhi |
malêbuwa jro guwa ||

5. Ing jro guwa samarre kapati |

pilih-pilih lanang kang wikanna |
pan ana sosotya rêke |
tan sirna yèn sira wruh |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 354 >

 lah pundhutên gawanên mijil |
Jatiswara angucap |
lah anêdha tèngsun |
ing pundi marganing guwa |
Ki Sèh Baka amuwus wacana manis |
lah bapa mareneya ||

6. Ki Sèk Baka yata muwus aris |

lah ta iku margane kang guwa |
lawang mênga minêb dhewe |
pilih-pilih kang wêruh |
bangkit têmên kang anginêbi |
iku ta kawruhana |
dèn-awas andulu |
ing guwa kang katingalan |
gêbyar-gêbyar gêbyare awor lan thathit |
sigra malêbu guwa ||

7. Têkèng guwa wijil kang kariyin |

nulya pindho wijil kaping tiga |
prapta tundha kaping pate |
têkèng wijil ping pitu |
aningali padhang nêlahi |
ana mancur katingal |
Jatiswara mangu |
apikir ing nalanira |
anênêdha ing Sukmanira kang asih |
ing dunya ing akerat ||

8 (Ki Bayi Panurta gêrah mbadal saliring usada)

IV. Ing Wanamarta, Ki Bayi Panurta gêrah mbadal saliring usada. Ing
kaênêngan Sèh Amongraga rêraosan kalihan Ni Selabrangti bab gêrahipun Ki
Bayi, sampun ndungkap dumugi janjinipun lan sakalangkung ngajêng-ajêng
dhatêngipun Ni Selabrangti. Lajêng sami mahawan dhatêng Wanamarta, Sèh
Amongraga nguntapakên sedanipun Ki Bayi Panurta, lajêng kasusul dening
sedanipun Ni Malarsih. Gègèr têtangisan, layon kalih lajêng karukti sae lan
kasarèkakên ing sawingkinging masjid. Jayèngrêsmi nggêntosi
kalênggahanipun Ki Bayi Panurta, kabiyantu dening Jayèngraga ingkang
nyêpêng paprentahan dhusun ing sadintên-dintênipun.
Sasampunipun para tamu sami wangsul, Ki Bayi Panurta kambuh gêrahipun,
mbadal sakathahing usada. Watawis sawulan sampun botên karsa dhahar.
Bilih sare tansah gêmrêmêng botên cêtha kadosdene ngucapakên namaning
putranipun Nikèn Tambangraras. Ing kaênêngan Sèh Amongraga sampun
pirsa bilih Ki Bayi sampun ndungkap sedanipun lan tansah ngarsa-arsa putra
putrinipun. Mila Sèh Amongraga lan Ni Selabrangti lajêng dhatêng ing
Wanamarta. Sèh Amongraga nguntapakên sedanipun Ki Bayi Panurta. Sarêng
Ni Malarsih mangêrtos kakungipun seda, sanalika lajêng kantaka dumugi ing
sedanipun. Mila sampun ubaya bilih badhe sarêng ing sedanipun. Gègèr
têtangisan, layon kalih sami karukti lan kasarèkakên ing sawingkinging
masjid.
Kaca 274 – 287.

Jilid 12 - Kaca : 274

718 Dhandhanggula

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 355 >

8. Jatiswara asru pikirnèki |
ingkang cahya wau sampun ilang |
guwa padhang pêtêng manèh |
yata sru manahipun |
Jatiswara limput ing ati |
dhuh katuwone ingwang |
nalanira kanyut |
karasa-rasa tan pêgat |
saya asru ragane pinrih ngêmasi |
yèn jinurung ing karsa ||

9. Wus jinurung ing karsaning Widdhi |

Jatiswara praptèng wijil sanga |
sotya kapanggih ing rêke |
ana linggih pitêkur |
Jatiswara dèn-pitambuhi |
dening sosotya mulya |
kewran manahipun |
KI Jatiswara angucap |
ing ciptane punika osiking ati |
mèsêm sosotya mulya ||

10. Jatiswara anggraitèng ati |

paran marma ika angucapa |
ingsun asaloka rêke |
ing jro guwa puniku |
paran baya isine ugi |
lan pira warnanira |
yèn tan wruha iku |
kudu-kudu anèng guwa |
yèn wêruha ing raga rêke puniki |
iya guwa sampurna ||

11. Ingsun iki midêr andêr-pati |

durung wikan bakaning sarira |
sajatining jati rêke |
baka-baka puniku |
ingkang baka ta kadipundi |
ingkang baka punika |
Ki Sèh Baka iku |
sajati jatining baka |
durung jati yèn tan wruha rupanèki |
lamat dèrèng sampurna ||

12. Anèng guwa sirnaning anêpis |

pispi ênêng ênênge kewala |
tur ta dèrèng wruh jatine |
êndi ramon(?) puniku |
ing atapa prapta sirèki |
ing êndi pispi-nèka |
ing guwa puniku |
yèn sêpi durung sampurna |
ingkang prapta yèn rame agêlis iki |
ujare kang anggula ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 356 >

13. Pan cinatur lampahirèng nguni |
Jatiswara dènnira lalana |
adrêng ngupaya arine |
Sajati parabipun |
mangkya panggih ingkang linuri |
wus luhung salin aran |
Ragasmara masud(?) |
anyisma(?) Ni Selabrangta |
wus pamitan ingajak wangsul nagari |
angrêbat nagri Cêmpa ||

Jilid 12 - Kaca : 275

14. Sang kalih wus biniyantu dening |
para kadang santana myang wadya |
anundhung maring ratune |
nanêka prajanipun |
ing Pratokal ingungsir bali |
asor prabawèng yuda |
asrah putrinipun |
anungkul nata taruna |
madêg aji Jatiswara turun kaki |
Ki Sajati patihnya ||

15. Kunèng ingkang wus umadêg aji |

Jatiswara nèng nagari Cêmpa |
Prabu Satmata juluke |
Sajati patihipun |
tata-harja ingkang nagari |
adil aparamarta |
ing pamêngkunipun |
menak tyasnya wadyabala |
de winêngku ing nata adil martani |
satuhu waliolah ||

16. Pan wus krama kakalihirèki |

kèh garwane sang nata wanudya |
ayu endah suwarnane |
kalangkung muktinipun |
anutugi mangun karêsmin |
sih lulut para garwa |
mamarune rukun |
sangking bangkiting narendra |
dènnya amèt sihira kang para sori |
wasis ulah asmara ||

17. Kawuwusa caritaning nguni |

ing karajan nênggih Wanamarta |
dèrèng lami antarane |
wangsulira pra sunu |
Jayèngraga lan Jayèngrêsmi |
saking ing Wanantaka |
wangsulira wau |
wus wangsul ing kasunyatan |
lan kang ipe Sèh Mongraga datan lirip |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 357 >

 laraping rèh sopana ||

18. Gangsal warsa raharjaning janmi |

Wanamarta tan ana kawarta |
tinunggu para gurune |
Ki Bayi Panurtèku |
sru angêmong marang ing santri |
ajrih asih sadaya |
tyasira sumungku |
marang Ki Bayi Panurta |
mung sakêdhik kang antuk buntasing ngèlmi |
wulanging para putra ||

19. Kacarita kèh kadang kang lalis |

para tuwa titiga wus lena |
Ki Sêmbagi lan arine |
kantun gangsal kang sêpuh |
kadangira wau Ki Bayi |
mangkana kang winarna |
nênggih gêrahipun |
Kiyai Bayi Panurta |
nandhang roga madal saliring usadi |
kongsi antara lama ||

20. Ni Malarsih sru sungkawèng galih |

mulat marang gêrahe kang raka |
dhasar wus sêpuh wancine |
tan arsa nadhah nginum |
jroning cipta ingkang pinusthi |
amung putra Ni Rara |
Tambangraras iku |
lan garwa Sèh Amongraga |
pinrih prapta saking onênging kapati |
manawi dadya tamba ||

Jilid 12 - Kaca : 276

21. Tigang candra gêrahe Kiyai |
datan suda malah wimbuh lupa |
ngalayung lapa anggane |
pra kadang samya tugur |
sarta putra kalih nênggani |
giliran pra santana |
siyang dalunipun |
jalu èstri wus tinata |
kakancuhan dènnira sami nênggani |
titindhih para kadang ||

22. Kang ngladèni wau (n)Jêng Kiyai |

Ni Malarsih lan mantu kalihnya |
kang tansah anèng ngarsane |
ring ratri akapiluh |
Ni Turida lan Rarasati |
ketang mirmaning nala |
marang mara-sêpuh |
mulat pucating wadana |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 358 >

 asru nglayung sawang kunarpa (n)Jêng Kyai |
wus dangu tan ngandika ||

23. Nahan ingkang nandhang nawung wingit |

Kyai Bayi Panurta sakadang |
miwah pra putra mantune |
sadaya bela wuyung |
datan ana kasukan sami |
silêp sêpên asunya |
tan ana sumêngkung |
tidhêm krajan Wanamarta |
tan kapyarsa sabawa têrbang lan gênjring |
tanapi kalênèngan ||

24. Saking dènnya bela gung wiyadi |

mring gêrahe Ki Bayi Panurta |
dadya wong sakrajan mangke |
tan ana sukèng kalbu |
darbe karya parlune siwi |
tan amawi sabawa |
amung (m)buru pêrlu |
tidhêm tanpa pamiwahan |
sinamayan kasukanira ing wuri |
kalamun wus aludhang ||

25. Sigêg ingkang sami nawung kingkin |

wong ing krajan Wanamarta mangkya |
wau kang nèng kanêngkane |
sasana sang Mongluhung |
lawan garwa Ni Selabrangti |
ris pangandikanira |
dhuh yayi sun-dulu |
para kadang Wanamarta |
waktu mangkin sami kandhahan wiyadi |
gerahe ramanira ||

26. Baya uwus wangkiting pinasthi |

Kyai Bayi wangsul kamulyannya |
mung yayi sira dèn-ame |
sangking onênging kalbu |
paran mangkya karsanirèki |
miwah ingkang pamawas |
apa ta wus jumbuh |
matur Nikèn Tambangraras |
datan pae lawan paduka sayêkti |
saking paningal-amba ||

Jilid 12 - Kaca : 277

27. (n)Jêng Kiyai wus arsa mungkasi |
alam kabir ngancas ing kasidan |
mung cipta anganti mangke |
rawuh paduka tuhu |
pinrih nguntapakên ing pati |
ywa kongsi sêmang-sêmang |
pamawasing kalbu |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 359 >

 Sèh Amongraga ngandika |
adhuh yayi apa wus wantala yêkti |
nguntapêna (n)Jêng Rama ||

28. Yèn kadangon satuhu kaswasih |

(ng)gènnira gung anandhang roga |
lamun wus rila sira-nggèr |
dèn-tawêkal ing kalbu |
kudangane yayah lan bibi |
maring suta wanudya |
(ng)gumatèni tuhu |
duk kalane nandhang roga |
bubuhane suta pawèstri sayêkti |
mangka walêsing trêsna ||

29. Wruhanira têmbe iku yayi |

ibunira prasêtya nut lena |
pan wus dadi pangidhêpe |
marmanta aywa giyuh |
ing tyasira nêmbe nungkuli |
lenane yayah rena |
utamèng tumuwuh |
antuk nugrahaning Sukma |
kudangane wanudya bêkti ing laki |
muksa barêng sadina ||

30. Duk miyarsa wau Selabrangti |

andikaning raka kang mangkana |
tumungkul nahên waspane |
ketang ing trêsnanipun |
yayah-rena ingkang langkung sih |
salami pamongira |
mring putra sang ayu |
tinurut ingkang paminta |
datan kongsi kacuwan saking panggalih |
mangkyarsa tinilara ||

31. Sèh Mongraga angandika aris |

adhuh nyawa mugi di-santosa |
tyasira ing mêngko anggèr |
wus jamake wong iku |
urip anèng dunya puniki |
pindha mampir ing desa |
kandhêg adhudhukuh |
tan lami tinilar lunga |
wangsul marang prajanira kang sajati |
mulih mulya pinanggya ||

32. Ya pagene sira wus udani |

purwa madya wasananing gêsang |
ing awal miwah akire |
sadaya wus sumurup |
têka (n)dadak kogêl ing galih |
dhuh yayi ramanira |
gêrahe wus dangu |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 360 >

 rusaking kang sarira |
baya têmah karya rusaking tyas êning |
bawur pamawasira ||

33. Lah ta mara parêngan tutuwi |

mèt wêkasan pamarêming prana |
aywa yayi ing kasuwèn |
mamêlas raganipun |
duk miyarsa Ni Selabrangti |
gadgadeng tyas sanega |
ambirat tyas wuyung |
nulya aris aturira |
dhuh pukulun suwawi amba umiring |
sampun sandeyèng driya ||

Jilid 12 - Kaca : 278

34. Langkung suka Mongraga nut myarsi |
ing aturing garwa wus siyaga |
tan wangwang malih nalane |
samana sigra laju |
mêsat marang Wanamartèki |
kawuwusa samana |
malêm Sukra nuju |
ing wancine bakda Ngisa |
Kyai Bayi Panurta saya ngranuhi |
kadya praptèng antaka ||

35. Para kadang putra garwa sami |

pêpak tugur ana ing pandhapa |
ingkang cêlak nèng gubahe |
Ni Malarsih nèng ngayun |
mantu kalih ingkang ngladosi |
Rarasati Turida |
kang tansah nèng ngayun |
lan kalih putrane priya |
para ari gangsal sami ngirid rabi |
cakêt marêg ing tilam ||

36. Jayèngraga miwah Jayèngrêsmi |

Ki Panukma Panamar Suwarja |
Wiradhustha Ki Wiryane |
kalangkung wlas andulu |
maring raka gêrahirèki |
aris dènnya atanya |
Ki Suwarja wau |
maring Ni Malarsih ika |
dhuh kakangbok pintên laminira mangkin |
gêrahira kang raka ||

37. Ni Malarsih aris anauri |

tigang lapan yayi gêrahira |
raka-ndika prapta mangke |
wiwite gêrahipun |
Sukra Krêsna nênggih marêngi |
wêdalannira raka |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 361 >

 jangkêp yuswanipun |
suwidak sakawan warsa |
amung kaot kawan wulan lawan mami |
ngênèmi sawatara ||

38. Ki Panukma anambungi angling |

ing salami gêrahe rakanta |
dhahar punapa karsane |
ingkang taksih kinayun |
Ni Malarsih nauri aris |
ing nguni dhaharira |
bubur mawi madu |
duduhing ayam kêlêman |
nging sawulan punika tan ana bukti |
amung tajin kewala ||

39. Miwah duduh êtim dara-piyik |

ing watara samangkok sadina |
datan arsa malèh-malèh |
wedang ingkang kaunjuk |
susuh paksi sandawa ugi |
miwah kêmbang têmpayang |
kalèngkèng cinampur |
gêndhis arèn sawatara |
mung sacangkir sadintên watara apti |
liyan datan kinarsan ||

Jilid 12 - Kaca : 279

40. Langkung ngungun Ki Panukma tuwin |
para kadang miwah para putra |
Ki Panamar muwus age |
mênggah usadanipun |
raka-ndika punapa apti |
angunjuk lolohira |
Ni Malarsih muwus |
yèn usada warni toya |
pira-pira sakêdhik ingunjuk ugi |
miwah bobok borèhan ||

41. Nging tan ana sudaning sasakit |

lamun nendra kadi awacana |
dede dalêmingan bae |
nanging tètèh kang wuwus |
angucapkên namaning siwi |
Tambangraras winêca |
anèng ing pamuwus |
anggrantês laguning kata |
nging tan cêtha wêdaling swara kapyarsi |
gumrêmêng mulung swara ||

42. Wau ingkang samya amiyarsi |

kadang putra mantu ipe samya |
kalangkung angrês driyane |
Ki Bayi tuhu lamun |
onêng maring suta pawèstri |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 362 >

 dadya sadayanira |
gya angèsthi kalbu |
pênêt anggayuh sopana |
Sèh Mongraga kalawan Ni Selabrangti |
ingkang ciniptèng driya ||

43. Sruning mupit suhuling tyas dadi |

ginêlêng mêsu ing pangèsthinira |
samana madya ratrine |
kawistara kang rawuh |
Ki Sèh Amongraga lan swami |
ririh auluk-salam |
wus lênggah nèng ngayun |
Tambangraras jajar lawan |
ingkang ibu kagyat putranira prapti |
mèh supe anyabawa ||

44. Kadya anjrit sakala duk mèksi |

marang putranira Tambangraras |
manguswa pada ramane |
adrês dera kapiluh |
dangu dènnya nungkêmi sikil |
Sèh Mongraga sandhingnya |
nguswa astanipun |
sadaya mingsêr lênggahnya |
sasalaman warata aganti-ganti |
pra ari nguswa asta ||

45. Tambangraras mingsêr dènnya linggih |

maksih waspa nyêlaki ibunya |
nulya anukup sukune |
mangèstu padanipun |
drêsing waspa kongsi ngêbêsi |
mangkana Sèh Mongraga |
ririh dènnya muwus |
dhuh bibi miwah pra paman |
yayi karo praptaningwang gung wiyadi |
dadya wêkasanira ||

46. Ywa sungkawa sadaya puniki |

titah namung nut karsaning Sukma |
ri ratri kèntir iline |
lir sarah munggèng ranu |
kombak-kombul alun jaladri |
ana wêkasanira |
pangrurahing layu |
ambirat ingkang busana |
gagayuhan jasat saking Maha Suci |
wus pantog karyanira ||

Jilid 12 - Kaca : 280

47. Nulya wangsul marang Maha Suci |
karsaning Hyang sumewa ing dhampar |
tansèng ngarsa pangadhêpe |
kamulyan kang pinangguh |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 363 >

 marma ugi dèn-rila sami |
kamulyaning (n)Jêng Rama |
ing mangke wus bastu |
praptèng jangjine tumitah |
datan kurang datan luwih (ng)gwan dumadi |
mangsane tilar raga ||

48. Angèn-angèn ginèndholan sami |

karya sêmang samaring wardaya |
yêkti tan nana bêcike |
ingkang arsa amurut |
lir kacancang sukunya kalih |
kang tinilar sadaya |
karantaning kalbu |
karya pêtênging paningal |
raga lupa karasa sadaya sakit |
luhung sami lilakna ||

49. Sa-antara sawusira angling |

Sèh Mongraga nyêlak ingkang rama |
ana ing kering prênahe |
lênggah nèng salunipun |
ingkang asta dipun-cêpêngi |
sami kering kang asta |
anulya tumêlung |
kadya ambisiki karna |
ingkang kering saksana wau Ki Bayi |
asêgu babar layar ||

50. Nulya dhikir nut lêbu lan mijil |

uswanira lir èngêt sakala |
dhela-dhela ing èngête |
nanging katungka laju |
pangikise marang kajatin |
pangrasanira lir nendra |
wisata ngalangut |
ngingiring Sèh Amongraga |
alalana ananira jaman akir |
lêyêp laraping angga ||

51. Sa-antara kumêclaping jisim |

wus palastra Ki Bayi Panurta |
wadana katon cahyane |
sumilak asumunu |
prabanira langkung nêlahi |
mubal arum suganda |
jro wisma amarbuk |
miwah padhang tarawangan |
lir kênyaring sasangka purnama siddhi |
sadaya kêkês ing tyas ||

52. Sèh Mongraga dèrèng angingkiti |

anèng keringira kang palastra |
nulya anata astane |
sidhakêp kalihipun |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 364 >

 ingkang kanan nèng pulung-galih |
asta kiwa tumumpang |
tumindhih puniku |
kadya sidhakêping salat |
kaotira ing kanan dipun-tindhihi |
dening kering kang asta ||

Jilid 12 - Kaca : 281

53. Liyêpira kang netra nyarêngi |
lawan tutuk ingkême samada |
wus rapêt kêjêpe |
padanira anjujur |
palandhungan datan jinêpit |
tumumpang ing wêntisnya |
adhêkêt ing suku |
jêjêg ujure kang sawa |
mujur ngalèr wiwit gêrahnya Kiyai |
Panurta wus lêgawa ||

54. Madya ratri sedane (n)Jêng Kyai |

wus tetela (n)tuk nugrahèng Sukma |
katon ana prabawane |
ngalamat dadinipun |
ingkang laku kasidan jati |
lêgawa paramarta |
sasama sih lulut |
patitis praptèng wêkasan |
Kyai Bayi nugrahane dunya akir |
datan kuciwèng patrap ||

55. Lêgèh lêga sèlèhing kang jisim |

suka rêna lir mèsêm kang nitya |
amung kadi sare bae |
mangkana kang nèng ngayun |
para kadang tanapi siwi |
tyasira lir sinêndhal |
marêgêl kang êluh |
kawuwusa garwanira |
Ni Malarsih kang nèng cakêtira linggih |
lan Nikèn Tambangraras ||

56. Anggraita yèn raka wus lalis |

putêking tyas kapêtêking driya |
kabyatan nandhang wirage |
ketang ing trêsnanipun |
tuhu sêtya bêkti ing laki |
Ni Malarsih salama |
mring raka mituhu |
anut saliring rèh priya |
tan kumêdhap anyipta sarênga lalis |
pinêntog jro wardaya ||

57. Nglêsing nala sumusup kalalin |

liyêp lêpas angganya marlupa |
kadya linolos ngalèlèh |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 365 >

 ngalumpruk kadya kapuk |
pêgat-pêgat uswanirèki |
kalaratirèng Sukma |
sumalah aluyut |
wus murcitèng kaênêngan |
Tambangraras waspada gita nadhahi |
saking pungkur sinundhang ||

58. Kadya sèndhèn isthanira linggih |

suku kalih salonjor ngarêncal |
gugup kakalih mantune |
parêng dènnira nubruk |
Ni Turida lan Rarasati |
anyêpêng sukunira |
kakalih pinangku |
mangkana Malarsih nulya |
mancal sigra saking dunya têmah lalis |
layap lyêping netra ||

59. Wus tetela Ni Malarsih mangkin |

lena labuh sarêng lakinira |
sadaya langkung gidhuhe |
Sèh Mongraga lon muwus |
para paman miwah para ri |
aywa guguping tindak |
iku tan pakantuk |
mapan wus pasthine samya |
pedah paran tandangira briga-brigi |
dipun-sarèh kewala ||

Jilid 12 - Kaca : 282

60. Wus tetela rama miwah bibi |
samya tilar maring sagung putra |
tanapi ing kadunyane |
eklasing (ng)galih luhung |
paran malih dipun-ulari |
lêhêng sami (ng)galiha |
pangruktinya wau |
papan pasucianira |
ingsun pasrah marang sira yayi kalih |
ruktine samudaya ||

61. Jayèngraga miwah Jayèngrêsmi |

mapanakên layone bu-nira |
wus jinèjèr anèng bale |
tinata ujuripun |
tinuguran kang para ari |
Basarodin samana |
nèng (n)jaba angrungu |
sabawa udrêging wisma |
paksa malbu marang wisma duk ningali |
layon maksih jinajar ||

62. Anggraita kalamun Ki Bayi |

miwah garwa wus sarêng pralaya |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 366 >

 mangkya jinajar sawane |
saksana Ki Pangulu |
Basarodin anggro tan wigih |
andheprok anèng jogan |
panangise asru |
Sèh Mongraga lawan garwa |
sigra nilap marang panêpèn ing wuri |
mangkana kang tinilar ||

63. Wus tan nana ingkang dèn-sigêni |

lir ambêdhah kang tirta bêbêgan |
parêng karuna kabèhe |
mangkana kang rumungu |
para kadang santana sami |
kang tugur nèng pandhapa |
gumrudug lumêbu |
mring wisma bela karuna |
mulat ingkang layon karo dèn-tutupi |
sasambat ngaru-ara ||

64. Jalu èstri sadaya wus prapti |

giyuh umyung swaraning karuna |
lir gêrah jro padalême |
wus tan kêna binêndung |
baya iku rêngganing lalis |
sêdhêpe tinangisan |
lêganirèng kalbu |
pakurmate wong pralaya |
satêmêne iku malah amêtêngi |
margane anèng makam ||

65. Lamun nora akèh kang nangisi |

anglairkên gêtuning wardaya |
kagugah mring sungkawane |
wau ta sang Mongluhung |
nabda maring paman myang ari |
dhuh aywa tinangisan |
kang murwèng (n)don luhung |
luhung nuli angruktiya |
-ing pasucèn aywa kadawa anangis |
gadgada kang liningan ||

Jilid 12 - Kaca : 283

66. Kèndêl dènnya sami anangisi |
gya rumagang pra kadang lan putra |
Mongraga wus wangsul age |
marang panêpènipun |
lawan garwa Ni Selabrangti |
samya tangat palilah |
sakalih wus junun |
ananêdha ing Hyang Sukma |
sampurnaning ibu rama ingkang lalis |
sinunga marga padhang ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 367 >

67. Lawan lêga jêmbaring pangaksi |
dipun-eklas saciptaning driya |
ruwat sagung kasmalane |
cedanira ing kalbu |
sinukcèkna ing dunya iki |
ywa kongsi karahatan |
lêkêting kalulun |
kawuwusa pra santana |
miwah putra rumagang ing kardi |
sami mijil ing (n)jaba ||

719 Mijil
1. Ni Turida miwah Rarasati |
gung sungkawèng batos |
lawan sagung santana èstrine |
nambut-karya sarwi dènnya nangis |
kang waspa drês mijil |
tarlèn sênggruk-sênggruk ||

2. Wênèh ana ingkang niba tangi |

tangise (ng)galolo |
kalèsèdan kêkitrang tangise |
gugulungan galungsar anangis |
ana ringik-ringik |
kang ngiyêng angguguk ||

3. Langkung ramya swaranirèng tangis |

sasolahe kang wong |
santri Luci anabuh gêndhonge |
têtêg kaping tiga kang tinitir |
sung pratandha maring |
sagung santrinipun ||

4. Lamun ana karya kang wigati |

kapyarsèng sagung wong |
gora andhar ngumandhang swarane |
langkung gugup kang sami miyarsi |
gupuh amiranti |
nungsung wartanipun ||

5. Wus anduga lamun Kyai Bayi |

praptanirèng layon |
nging tan nyana yèn sarêng Nyaine |
Ni Malarsih ingkang bela lalis |
marma sagung santri |
duk myarsa sru ngungun ||

6. Sami (n)jêtung gumunne tan sipi |

dadya dhêlog-dhêlog |
wênèh ana kang asru tangise |
ana ingkang mung (m)barêbês-mili |
gêdrug-gêdrug siti |
kèkèrog ambêkuh ||

Jilid 12 - Kaca : 284

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 368 >

7. Ketang sami sih trêsanirèki |
(n)Jêng Kyai kang layon |
mari-mirma dahat pangêmonge |
maring para santri sadayèki |
santri jalu èstri |
tan wingang gêgêtun ||

8. Dèrèng wontên ingkang nambut-kardi |

saking anggung lamong |
gya katungka ing têtêg unine |
bêdhug masjid awal Subuh prapti |
nulya Subuh sami |
maring masjid agung ||

9. Mung amiji santri gangsal siki |

ingkang nêngga layon |
ngadhêp dupa kumêndhêng kukuse |
mênyan madu cêndhana têgari |
kayu garu minging |
andêdêl ing kukus ||

10. Among pinèt parluning ngabêkti |

rinancang kang Suboh |
nulya wangsul sadaya ge-yage |
byar raina marbangbang purwa brit |
kumênyar kaèksi |
nèng pucuking gunung ||

11. Bang-bang wetan sagung para santri |

dinum karyaning wong |
santri Luci lan karèrèhane |
mèt piranti kinarya nucèni |
kapat jêmbanganing |
ingisènan ranu ||

12. Sabawaning wong kang nambut-kardi |

jalu miwah wadon |
tanpa ngucap ambêbêg waspane |
silêp sêpi swaraning kang paksi |
tan nana kang muni |
kadya bela giyuh ||

13. Nèng wit-witan maksih samya mlangkring |

lir ngungun tumonton |
kwèh kukila angênês isthane |
ambêdhodhog sinambi salisik |
tan ngupaya bukti |
andulu pijêtung ||

14. Anggarjita sagung para paksi |

mulat mring sagung wong |
ana paran iki ta wong akèh |
maksih enjang samya nambutkardi |
sinambi anangis |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 369 >

 tan nana amuwus ||

15. Baya Kyai Bayi angêmasi |

marmane sagung wong |
gung karuna iku saparanne |
sruning trêsna marang (n)Jêng Kiyai |
dènnira ngayomi |
marang santrinipun ||

16. Barubahing Wanamarta dèsi |

tyasira sagung wong |
kadi datan antuk sasulihe |
locitaning sagung para paksi |
gya mêsat anêbih |
ring pasabinanipun ||

17. Basarodin lawan katib kalih |

anambut lalawon |
ulêsira kang layon kalihe |
tundha sapta lawon sami putih |
wau kang parèstri |
sêkar kang sinambut ||

Jilid 12 - Kaca : 285

18. Gugubahan myang sêkar kang sari |
mlathi lan argulo |
rarajangan kang pandhan wangine |
kang kinarya isi lir tilamrik |
kara-ulu guling |
miwah isi kasur ||

19. Tan antara dangu wus miranti |

pasucèning layon |
kalih prangkat sanega prantine |
nèng kumbaya bokor slaka sami |
landha mêrang tuwin |
toya sêkaripun ||

20. Kokosokan ingkang warni-warni |

ron dalima kang nom |
ron widara kumuning samane |
tirta tawa nèng kalênthing kalih |
minangka ngêdusi |
siki sowangipun ||

21. Dhingklik panjang kang cakêt rinakit |

sinandhing nèng kono |
pan kinarya kadang linggihane |
kang amangku jisime sinuci |
wus pinatah sami |
jalu èstrinipun ||

22. Jisim jalu ingkang ngupakardi |

kadang priya kang wong |
jisim èstri kang angrukti kabèh |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 370 >

 para kadang pawèstri wus prapti |
sangkêp amiranti |
samana gya rawuh ||

23. Sèh Mongraga lawan ingkang swami |

sing panêpèn kulon |
njênêngi yèku panyucinè |
rama ibu kang tinuting pangling |
sakèh kadang sami |
nut parentahipun ||

24. Nulya dhawuh Ki Sèh Amongragi |

marang ari karo |
adhuh yayi punapi prantine |
wus sanega kang kinarya suci |
prayoga tumuli |
sinucèna iku ||

25. Tur sandika ingkang rayi kalih |

Jayèngrêsmi manggon |
angling marang lilima pamanne |
lah suwawi paman malbèng panti |
angangkat Kiyai |
rakanta karuhun ||

26. Ari gangsal ngangkat (n)Jêng Kiyai |

Panukma nèng kulon |
gya Panamar nèng têpak ênggone |
Ki Suwarja nèng lambung jinagi |
Wiradhustha wêntis |
Kulawirya suku ||

27. Tan nyabawa kaangkat tumuli |

wau ingkang layon |
wusnya prapta nênggih ing unggyanne |
pasiraman kang ngangkat gya linggih |
ajajar nèng dhingklik |
kang sawa pinangku ||

Jilid 12 - Kaca : 286

28. Ngungkang jêngku tumumpang nèng wêntis |
ri gangsal kang caos |
putra kalih anyirami age |
Sèh Mongraga ingkang anuruhi |
sing ulon lêstari |
tumurun mring suku ||

29. Wali-wali dènnya anuruhi |

nèng gayungira lon |
Jayèngrêsmi lan Jayèngragane |
kang ngosoki toya warni-warni |
ron dalima tuwin |
widara ronnipun ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 371 >

30. Lan kumuning sêkar toya wangi |
warata kinosok |
wus barêsih ing angga ujure |
nulya Ki Sèh Mongraga muloni |
kusuk lapal sukri |
wului Allahu ||

31. Hu-akbaru mawantu kang warih |

sing ulon kinocor |
bibilasing tirta suci mangke |
pinasatan lawan lawon putih |
gya ingangkat sami |
ring pulunanipun ||

32. Wong pipitu sutane pra ari |

ngangkat ingkang layon |
sinalahkên anèng busanane |
pasrah marang Kiyai Basarodin |
kang arsa ngulêsi |
lawon tundha pitu ||

33. Gya sinumpêt sadaya lèng sami |

lawan kapuk mawor |
bubukaning candhana kayuning |
gya binungkus wastra seta nuli |
pipitu malipit |
tinalèn pipitu ||

34. Jroning wastra tutup muka tuwin |

tutup jaja karo |
kang tinulis ing Arab sastrane |
wus tarêtib sinêbaran sari |
samana gya ganti |
nênggih layonipun ||

35. Ni Malarsih ingangkat pra èstri |

pipitu pra wadon |
prapta prênah pinangku layone |
paripeyan gangsal kang parèstri |
siniraman nuli |
mawarna kang ranu ||

36. Mujur ngetan sumalah ing jisim |

kapat para wadon |
mantu kalih wimbuh ing kadange |
anggosok warata kang jisim |
tiga kang nuruhi |
kongsi sucinipun ||

37. Nyi Pangulu Basaruddin nuli |

muloni kang layon |
wusnya suci gya ingangkat age |
wong pipitu sadaya pawèstri |
miwah (m)busanani |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 372 >

 kalih Nyi Pangulu ||

38. Layon kalih sampun sami suci |

pinasang amanggon |
krêndha-sawa rinêngga kalihe |
lurup sutra wastra seta adi |
rinacut malathi |
ginubah sadarum ||

Jilid 12 - Kaca : 287

39. Sèh Mongraga nulya anyalati |
wau ingkang layon |
para paman lan ipe makmume |
samya kadas sadaya miranti |
nèng wetaning jisim |
madhêp keblatipun ||

40. Anèng ulon prênah angimami |

sipat pundhak layon |
jèjèr kering kang makmum unggyanne |
ngangkat niyat imamnya rumiyin |
usali-ngaladli |
mayiti arbangu ||

41. Takbiratin lilahi tangali |

allohu-akbar lon |
gya Patekah binatin sarênge |
kaping kalih takbirira sami |
salawat (n)Jêng Nabi |
nulya takbir têlu ||

42. Salalahu ngalahi-salami |

takbir salam mengo |
ngiwa nêngên pan maksih adêge |
gya dinongan sadaya ngamini |
paragat salati |
nulya sami mundur ||

43. Nulya pamit wau Sèh Mongragi |

lan garwa sang sinom |
ningit maring pasonyan dununge |
wus salaman sadaya pra ari |
pra paman anuli |
wus nilap asamun ||

44. Ki Pangulu nulya ngatag aglis |

arsa salat gupoh |
Ki Panukma aris ing wuwuse |
kang Pangulu yogyane puniki |
salat janajahi |
mangke bibaripun ||

45. Ing jam'ah kewala nèng masjid |

sagunging ponang wong |
sasarêngan nênggih nyalatake |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 373 >

 wus sarujuk sadaya suwawi |
kalawan wus mranti |
gya ingangkat gupuh ||

46. Para kadang santana (n)Jêng Kyai |

Wanamarta kang wong |
kakêrigan umiringa kabèh |
layonira Ki Bayi nèng ngarsi |
ing wurine Nyai |
karo layon laju ||

47. Gumarumung sadaya kang ngiring |

salawatan alon |
dhidhikiran samargi lampahe |
wus sadhiya kaluwatnya kalih |
nèng wurining masjid |
prênah kidulipun ||

48. Lawan ingkang pangimamanèki |

jinajar kang manggon |
mujur ngalèr wau sakaliye |
angulonkèn pangimaman sami |
kang kulon Ki Bayi |
wus sami kinubur ||

9 (Jayèngrêsmi nggêntosi kalênggahanipun Ki Bayi)

Ingkang katilar, putra sêpuh Jayèngrêsmi nggêntosi kalênggahanipun Ki Bayi.
Sasampunipun sèwu dintênipun sawêg purun pindhah dhatêng dalêmipun Ki
Bayi Panurta. Pangrèhing santri botên beda kalihan swargi ramanipun, kanthi
trêsna asih, mila dipun sujuti. Paprentahan sadintên-dintênipun katindakakên
dening Jayèngraga, tata titi têntrêm.
Kaca 288 - 292.

Jilid 12 - Kaca : 288

719 Mijil
49. Ingadanan sinarêng kakalih |
kinamatan gantos |
Basarodin arum ngrês swarane |
katabêtan matrênyuhing ati |
sadaya kang myarsi |
kararantan wuyung ||

50. Ingurugan wau kubur kalih |

mawa karas karo |
kongsi mungkrug wau urugane |
ingkang krêndha siningkirkên sami |
sinêbaran sari |
lir lurup angumbruk ||

51. Sarampunge dènnira ngurugi |

Ki Pangulu manggon |
lungguh anèng kubur antarane |
dadaganing kang kubur kakalih |
watara kapering |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 374 >

 gya talkim-irèku ||

52. Nutug tutug ucapirèng talkim |

sadaya rumojong |
angamini wau ing dongane |
wus paragat sacaraning mayit |
sadaya anuli |
mundur wangsulipun ||

53. Mring pandhapa atata kang linggih |

wau sagunging wong |
nulya mijil kang kandhuri gêdhe |
dhudhulangang gotongang kandhuri |
tinala maripit |
jajar kapang kepang ||

54. Kur-ungkuran tumpêngira sami |

sinigar dadya ro |
gya angingêr bêlah kakalihe |
kukuluban kêbak angubêngi |
lam-ulaman sami |
mawarna atêpung ||

55. Nulya ngadêg wau Basaroddin |

(n)dongani tumlawong |
gumarênggêng aguyub amine |
praptèng wêkas wau donga amin |
anulya pra sami |
ing kandhuri andum ||

56. Amoloni miwah nyapuluhi |

kang nadhah aroyom |
dènnya wanting kukucur koboke |
durung rêsik kasêlan nyowoki |
tumpêngira nuli |
rinurah pinuluk ||

57. Angucapah ingkang samya bukti |

wau sakèhing wong |
gya dinuman kacu lalawone |
binuntêlan arta suku tali |
kêthip ingkang dadi |
ing salawatipun ||

58. Wus warata antuk kacu sami |

agêng aliting wong |
jalu èstri datanapi lare |
datan ana kaliwatan siji |
nutug dènnya bukti |
(n)dum barêkatipun ||

Jilid 12 - Kaca : 289

59. Gya binuntêl anèng kacu sami |
kongsi ambareyot |
nulya bubar sowangan ulihe |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 375 >

 tan antara ing wanci nêngahi |
bêdhug masjid muni |
pra santri sumungsung ||

60. Ingkang adoh wismane tan kanti |

mantuk gya jumujog |
maring masjid ambêkta barkate |
ambalabar wong kang samya prapti |
(m)baludag surambi |
nèng ratar sor kayu ||

61. Wusnya sunat kang sukri wului |

sunat masjid kang wong |
nulya kutbah arum suwarane |
mangasiralira wa mukminin |
ingkang anèng jawi |
tan bisa arungu ||

62. Sawusira kutbah Basaroddin |

wacananira lon |
nêdha sakèh santri sadayane |
bar-jumungah pininta nyalati |
(n)Jêng Kyai lan Nyai |
kakalih kang lampus ||

63. Amiminta aksamaning Widdhi |

mrih wau sakaro |
ananggapi wau wong sakèhe |
nulya adan parlunira masjid |
tamat wusira glis |
samya salat parlu ||

64. Basaroddin ingkang angimami |

takbirira alon |
tundha-tundha ingkang nambungake |
anasibi kongsi praptèng (n)jawi |
mrih samya miyarsi |
parêng tindakipun ||

65. Paragating salat parlu masjid |

salamira karo |
sagunging wong nulya nyalatake |
ingkang mayit jalu lawan èstri |
rong rakangat sami |
rong salamira wus ||

66. Nulya bubar wau sakèh santri |

mring wisma ponang wong |
tan kawarna paragat parlune |
kang jama'ah lan layon kakalih |
wancinira lingsir |
wus sami anggambuh ||

720 Gambuh

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 376 >

1. Mangkana kang tinutur |
Wanamarta nênggih krajan agung |
sasedane Ki Bayi Panurta nguni |
sarêng lawan garwanipun |
putranira kang gumantos ||

Jilid 12 - Kaca : 290

2. Jayèngrêsmi pangayun |
ambakoni ing pasantrènipun |
analuri pamardine marang santri |
kalangkung dènnira ngugung |
marma sutrêsna sakèh wong ||

3. Mangkana pra tumênggung |

siswanipun Ki Bayi sadarum |
wus sinungan warta sedane (n)Jêng Kyai |
marma kathah akikintun |
panjurung ragating layon ||

4. Nanging datan winuwus |

parincène wijanganing catur |
mung Dipati Wirasaba kang maringi |
kintaka palilahipun |
nawala mangka wigatos ||

5. Lêstarinira turun |
maring putra gumantya ing lungguh |
mangagêngi guru ngaji ing pasantrin |
dadya kang pangagêngipun |
Jayèngrêsmi pinitados ||

6. Samana dadya bau |

tuwanggana ing pasantrènipun |
sabên ratri para santri kinèn ngaji |
dadarusan Kur'anipun |
sinunggata datan anggop ||

7. Nyamikan wantu-wantu |
têngah dalu kandhurine mêtu |
royom bukti para santri agêng alit |
tan mêndha ing sabên dalu |
datan kêkurangan sugoh ||

8. Laminira winuwus |
kongsi kawandasa dalunipun |
pamungkasing kandhuri wilujêngnèki |
kang tilar kadunyanipun |
sumungku wau sagung wong ||

9. Kongsi petangan satus |

arinira pinurwa kang lampus |
pamumulèn winantu ing kang kandhuri |
para santri rahabipun |
angaji sucining batos ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 377 >

10. Tri ratri laminipun |
samya ngaji anèng (n)dalêmipun |
Kyai Bayi samana Ki Jayèngrêsmi |
dèrèng karsa ngalih malbu |
marang dalême kang layon ||

11. Sungkawanirèng kalbu |

dèrèng pulih maksih agagêtun |
sedanira kang rama miwah bu-nèki |
dèrèng wantala ing kalbu |
asru kararantan batos ||

12. Saking gênging panuwun |

kongsi pêndhak kapisan ingetang |
winangunan malih ingkang rudatin |
mumulih kandhurinipun |
angaji malih sagung wong ||

Jilid 12 - Kaca : 291

13. Dwi warsa pêndhakipun |
kang mumule angaji sadarum |
para santri sinunggata amênuhi |
rahabira tyas sumungku |
marang rèh wuri sang anom ||

14. Para paman angrapu |

sungkawaning pra putra linipur |
Jayèngrêsmi pinrih ngaliha tumuli |
mundhak kadadawa anggung |
amangun ingkang wirangwrong ||

15. Samana gya mituhu |

Jayèngrêsmi pindhah dalêm agung |
ambakoni sadaya santana sami |
ngayomi pra santrinipun |
duk prapta kang winiraos ||

16. Sèwu dina tinutup |

amumulèni layon wus tutug |
kèkahira sapi sadasa sinilih |
sadaya ingkang lalawung |
tan pinèt karyanirèng wong ||

17. Kinêtog kang susugun |

santri jalu èstri samya malbu |
pinrih ngaji kang wadon anèng ing wuri |
garwanira kang tinuduh |
lawan pra santana wadon ||

18. Ing pandhapa pra jalu |

santri ngaji sadaya gumuruh |
ingkang swara lir gêrah ngêbêki kuping |
arame umyung gumrumung |
gumrênggêng arum mring batos ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 378 >

19. Sabên raryyan anginum |
warna-warna pangunjukanipun |
wedang sêrbat pokak adulima mawi |
nyanyamikanira ngumbuk |
salayah cêpat wiyah wong ||

20. Rinayap nyamuk-nyamuk |

ginontoran wedang inum-minum |
nora lukak cèrètira dèn-êjogi |
kawandasa santrinipun |
ingkang piniji lalados ||

21. Parèstri ingkang tugur |

anèng pawon rumagang abikut |
ngraratêngi lah-olahan warni-warni |
tri ari dènnya anambut |
ramud sampat praptaning (n)don ||

22. Madya ratri gya mêtu |

gêgotongan kandhuri gung-ngagung |
sêkul wuduk kandhuri mawa pangiring |
ingkang lêmbaran markungkung |
ayam bèbèk banyak menthog ||

Jilid 12 - Kaca : 292

23. Nèng tabung kêmplung-kêmplung |
kimplah-kimplah santênira kanyut |
wus tinata pinarênca awaradin |
dinum ing sajuru-juru |
pinetang sagolong-golong ||

24. Basaroddin tinuduh |

andongani gadgada agupuh |
ngadêg pacak madhêp keblat andongani |
swara rum ngumandhang mulung |
paragat wangsul alunggoh ||

25. Ngacaran samya kêmbul |

amèt papan pra santri sadarum |
gogolongan mèt kancuh dènnira bukti |
ngucapah kokoh asêngkut |
lam-ulam cinarup awor ||

26. Sadaya sami nutug |

dènnya nadhah tan kêmba abikut |
takêr warêg wadhukira sami (n)jêmbling |
nulya cinarikan gupuh |
binarkat wuwungkus godhong ||

27. Wus sami bubar mantuk |

para santri jalu èstrinipun |
sasarêngan pra samya dènnira mulih |
samana wêkasing wuwus |
Wanamarta guru anom ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 379 >

 721 Sinom
1. Nahan gantya kang winarna |
kang anggung nahên wiyadi |
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
sedaning rama lan wibi |
samana kang gumanti |
angrèh wong Wanamartèku |
Jayèngrêsmi kang mangka |
guruning sagung pra santri |
jalu èstri pinardi ngaji sadaya ||

2. Anêtêpi sarakira |
(n)Jêng Nabi Mustapa sami |
anging paprentahan desa |
tata-têntrêming prakawis |
Jayèngraga majibi |
akarya pranatanipun |
cara saraking Nata |
sagung wong kang apapanti |
laki-rabi cinarakakên agama ||

3. Miwah nut tataning praja |

amrih widadaning jalmi |
wasisira Jayèngraga |
angrèh amirma sujanmi |
tan nana kang rudatin |
jrih-asih samya sumungku |
wajib panatanira |
caraning Wanamartèki |
wimbuh arja satata rêngganing praja ||

4. Kunêng krajan Wanamarta |

gantya kawuwusa malih |
ingkang mahasêng sopana |
mangkana Sèh Amongragi |
lawan garwanirèki |
ingkang kulinèng ngasamun |
ningit nimpar ing wana |
lalana puncaking wukir |
sakarsanya ngidêri sapramudita ||

10 (Sèh Amongraga kalihan garwa Ni Selangbrangti)

V. Sèh Amongraga kalihan garwa Ni Selangbrangti ingkang wontên ing alam
asamun gadhah osik kapengin jumênêng ratu, lajêng mêsat sowan Sultan
Agung ing Mataram ingkang anamur jumênêng pandhita ing rêdi Telamaya
jêjuluk Panêmbahan Nyakrakusuma Sidawakya. Gêgayuhanipun Sèh
Amongraga sakalihan sagêd kalêksanan. Lumantar sami dados gêndhon jalêr
èstri kadhahar Sultan Agung lan Pangeran Pêkik, nurunakên Sultan
Amangkurat. Têmbenipun kaamuk dening kraman Trunajaya, kaplajêng
dhatêng Banyumas dumugi sedanipun, kasêbut Amangkurat Têgalarum.
Sèh Amongraga gadhah osik kapengin dados ratu, mila sakalihan lajêng
sowan Pandhita ing rêdi Telamaya ingkang estunipun Kangjêng Sultan
Agung anamur dados pandhita jêjuluk Panêmbahan Nyakrakusuma
Sidawakya, suka pitulungan dhatêng para kawula alit dumugi para abdidalêm
ingkang atekad wilujêng. Sadèrèngipun Amongraga ngaturakên tekading

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 380 >

 manah, sang Pandhita sampun mangêrtos lan kaanggêp têka nyalênèh
anggènipun mèri dhatêng kanugrahaning asanès, lan punapa botên prayogi
jumênêng pandhita? Sèh Amongraga mantêp dhatêng tekadipun, nadyan sakit
dumugining pêjah. Mila sang pandhita namung mituruti lan asung margi. Sèh
Amongraga sakalihan supados dados gêndhon jalêr èstri. Punika dados sarana
anggènipun badhe manunggal darah kalihan Sultan Mataram. Sasampunipun
dados gêndhon, lajêng kalêbêtakên ing bumbung lan kabêkta kundur. Dumugi
ing kraton Sri Sultan Agung nimbali Pangeran Pêkik sakalihan garwa Ratu
Pandhansari. Gêndhon kadhahar dening Kangjêng Sultan lan Pangeran Pêkik.
Têmbènipun Kangjêng Pramèswari pêputra kakung lan Ratu Pandhansari
pêputra putri, lajêng kajodhokakên, wêkasan putra dalêm jumênêng ratu
nggêntosi ramanipun kanthi asma Sultan Amangkurat. Nalika jumênêng ratu
sampun kagungan putra kakung ingkang lajêng kajumênêngakên Pangeran
Adipati calon anggêntosi ramanipun. Kaelokaning Pangeran, Sultan
Amangkurat tumindak daksiya dhatêng para abdi lan kawula, midana lan
midana pêjah. Mataram gègèr, saengga Pangeran Adipati damêl kraman
ingkang dipun pandhegani Trunajaya. Mataram bêdhah, Sultan Amangkurat
kaplajêng dhatêng Banyumas, kadhèrèkakên putra Pangeran Adipati lan
rayinipun Pangeran Pugêr. Sang Pangeran Adipati botên purun ngrêbat
Mataram, wasana Pangeran Pugêr ingkang tumandang lan sagêd mimpang
yudanipun, wêkasan jumênêng ratu asma Sinuhun Pakubuwana. Sultan
Amangkurat dumugi ing sedanipun kasarèkakên ing talatah Têgal, katêlah
kasêbut Amangkurat Têgalarum. Titi tamat cariyosipun Sèh Amongraga ing
dalêm Sêrat Cênthini.
Kaca 293 - 305.

Jilid 12 - Kaca : 293

721 Sinom
5. Mangkana osiking driya |
yèn anggung mangkene iki |
amung ngumbara lalana |
tan yogya amulang ngèlmi |
kalamun dadya jalmi |
darbe pangawasa luhung |
nuntuni sakèh janma |
karya rahayuning bumi |
pupuntone arsa umadêg narendra ||

6. Gadgadèng tyas kalihira |

umêsat arsa papanggih |
lawan (n)Jêng Sultan Mataram |
Nyakrakusuma sang Aji |
Mangkya nêdhêng mimidik |
anèng sapucaking gunung |
Telamaya kang arga |
lor kulon Marbabu wukir |
ananamur tan nana ingkang uninga ||

7. Kalamun kang mindha Tapa |

anèng sapucaking wukir |
sabên malêm ari Sukra |
Kêmisnya Nata tinangkil |
nêtêpi dadya Aji |
sajêngkarira sang Prabu |
mêmpên anèng jro tilam |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 381 >

 sajatinira niningit |
mindha Tapa mumulang anèng ing ngarga ||

8. Nadyan kèh para punggawa |

nayaka lawan bopati |
sami samar pandulunya |
tan nana anduga sami |
kalamun (n)Jêng sang Aji |
kang namur ana ing gunung |
kinira tuhunira |
sang Tapa ingkang sajati |
apaparab Panêmbahan Nyakrasuma ||

9. Sidawakya arannira |
wong desa ingkang ngaranni |
kèh janma kang sami seba |
warna-warna ingkang pinrih |
wênèh ana sujalmi |
nunuwun darbeya sunu |
wênèh minta darajat |
ana kang nuwun rijêki |
lan usada sarupane kang lalara ||

10. Amung sang Rêsi tan arsa |

paring sarana mring janmi |
tuju têluh taragnyana |
kang gêthingan samya jalmi |
pinrih rukun prayogi |
narima satitahipun |
wênèh ana kang minta |
ngèlmu rasa karsa jati |
ngèlmu nyata kasampurnan kaprawiran ||

11. Kèh wadya punggawa Nata |

bupati panèwu mantri |
marêk maring padhepokan |
ing Ngandongrukmi pra sami |
nunuwun warni-warni |
sinambadan sang Awiku |
tan nana kang kacuwan |
sagung kang nunuwun sami |
risang Tapa mung kalih cacantrikira ||

Jilid 12 - Kaca : 294

12. Wasta santri kalihira |
pun Ngalim miwah pun Ngadil |
rumêksa dhedhepokira |
nèng dhepok dènnya papanti |
wau santri kakalih |
tyasira langkung sumungku |
nèng wukir Telamaya |
anyantrik marang sang Rêsi |
datan wikan kalamun wau sang Nata ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 382 >

13. Para nayakaning praja |
kèh nuwun sarana sami |
kaprawiraning ngayuda |
amung sakêdhik kang mamrih |
sampurnaning dumadi |
kasunyatanirèng ngèlmu |
Ki Mênggung Wiraguna |
nyalênèh ingkang ingudi |
mrih siniyan dhumatêng ing Naranata ||

14. Panglocitane sang Tapa |

èsmu gumujêng ing galih |
dene iki ta wong tuwa |
apangkat bupati ngarsi |
amung minta dènsihi |
marang risang Maha-prabu |
nanging sang pindha Tapa |
tan masgul dènnya paparing |
saciptanya sujanma tan nana cuwa ||

15. Andikanira sang Tapa |

kalamun sira mung mamrih |
sinihan dening Narendra |
baya gampang kang pinardi |
sira dipun-tabêri |
marêg maring sang Aprabu |
di-sumungku tyasira |
kumandêl marang sang Aji |
amituhu apa ing sadhawuhira ||

16. Dipun waspada ing karsa |

yèn bangkit nuju panggalih |
karênannira sang Nata |
aywa kongsi nyulayani |
dipun-trêsna-a kadi |
maring sudarma satuhu |
sumungkêm trusing nala |
yayah mring Allah sayêkti |
aywa mèngèng nglakoni ayahanira ||

17. Abot ènthènging pakaryan |

tan nana agêng lan alit |
kabèh dhawuhing Narendra |
tan na rèmèh parlu ugi |
mungguh kabèh karsa ji |
inganggêpa sami parlu |
dipun-têmên ing karya |
aywa (n)daleya ing kardi |
di-lêgawa lara têkaning palastra ||

18. Tan susah mawi sarana |

sarat masrute sadawir |
kalamun wus nêtêpana |
kadya warahingsun iki |
sayêkti yèn dèn-sihi |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 383 >

 sira marang sang Aprabu |
ywa sêmang-sêmang sira |
sihira Sri Narapati |
nora cuwa sira sumungkêm ing Nata ||

19. Ki Tumênggung Wiraguna |

datan anyana sadami |
lamun kang marah punika |
tuhune Sri Narapati |
kinira tuhu Rêksi |
kang mumpuni sarwa putus |
suka nulya pamitan |
linilan mundur anuli |
tan kawarna kang mundur saking ing ngarsa ||

Jilid 12 - Kaca : 295

20. Amarêngi titi sonya |
ing wanci wus madya ratri |
sang Tapa pribadi lênggah |
anèng pacrabakan alit |
wisma dêling sasiki |
cagakira samya pêtung |
ginanjêl sela seta |
balunganira pring ori |
pagêr plupuh wuluh ginapit ing pucang ||

21. Payon sruwa gaglamitan |

kadya gimbaling rasaksi |
sêmu wilis lumutira |
katuwuhan warni-warni |
bayêm latêng lan trêni |
karo kombang samya manglung |
rumambat ing papasan |
bolu galing bondot kèksi |
widasari sumlak seta sarinira ||

22. Amrik minging gandanira |

kèntaring samirana ris |
mulêg kadya buratwida |
yayah gandaning apsari |
tumurun sing swarga di |
lalangên pucaking gunung |
wangun tajug kang wisma |
rong puluh pêcak pasagi |
angarompyoh pindha sisinoming kênya ||

23. Suluring pakis ngarêmbyah |

lung jangga kang mobat-mabit |
katub dening samirana |
isthane kadya kênya di |
tangkis asta ing ngungsir |
pinrêping priya mrih lulut |
manêngkah-nêngkah jaja |
katrêsaning driya langit |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 384 >

 sirating (m)bun kadya swanitaning kênya ||

24. Kumyus ingkang gêng rèwèyan |

sumirat kadya ngêpyuri |
mring priya kang mriyêmbada |
arsa mangrurahing sari |
sumribiting kang angin |
sung swara uswa winangun |
sêsêg sinrêg asmara |
lir kênya katêmbèn rêsmi |
jroning dhepok sidhêm tan nana sabawa ||

25. Kèh janma kang sami nimpar |

tirakat marêg sang Yogi |
anging anèng Panataran |
wus samya kapati guling |
galasah jalu èstri |
natarira gasik adhum |
kayoman dening wrêksa |
nagapuspa angidêri |
sêdhêng sêkar angambar-arum gandanya ||

26. Pucang marapit ing (n)jaba |

sami mayang amêkari |
mulêg gandanira kongas |
kang katub maruta ririh |
karya nyêming ati |
kataman ganda rum-arum |
mangkana sang Atapa |
wus wikan sajroning galih |
lamun arsa katamuwan ing utama ||

Jilid 12 - Kaca : 296

27. Anggung manungku ing karsa |
pinêlêng sajroning galih |
palaling Hyang kasêmbadan |
wus purna pramana yêkti |
katon risang Palinggih |
ing ngarsa anèng tatamu |
sakloron tamunira |
priya kalawan pawèstri |
cahyanira sang kalih nawang sasangka ||

28. Ririh uluk-salamira |

winangsulan sami ririh |
ngacaran lênggah satata |
anèng klasa pandhan wangi |
mangkana sang Ayogi |
ris wijiling pambagya yu |
rahayuwa kang prapta |
rahayu ing ngarsa wuri |
paran baya karaya-raya panggiha ||

29. Wus nulya ngulari paran |

kumudu dahwèning jisim |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 385 >

 nyaruwe karya kang nistha |
mèri karyaning acêplik |
wong mudha sami kingkin |
labêt saking tyasnya punggung |
beda kang wus sampurna |
panaul panak dumêling |
têka (n)dadak lalayu karyaning jana ||

30. Lamun kamuktèning dunya |

binujung anggung anêbih |
kawibawan saminira |
tan karya marêming galih |
dadya têlêng prihatin |
barubahing driyanipun |
baya andrêng andadra |
kalayu anandhang kingkin |
sangsorarda wus mulya agolèk apa ||

31. Mangkana Sèh Amongraga |

dupi miyarsa kang wangsit |
sasmitanira sang Tapa |
akarya rudahing galih |
wus nyandhak kang ginusthi |
tuhu risang pindha Wiku |
waskitha saosiknya |
wicaksanane sang Aji |
saciptanya cinêda karya rubeda ||

32. Têmbunge para nujêmba |

kang wus limpat ing pangèksi |
sinamun wawangsonira |
kacêtha sarasèng galih |
Sèh Mongraga nanduki |
kadhinginan karsanipun |
dadya ris aturira |
sêmu nalangsa dera-ngling |
dhuh sang Tapa kalèngane wus waspada ||

33. Saosike sagung titah |

wus tan samara sayêkti |
satuhu Nata utama |
Pandhita ingkang linuwih |
marma bangkit nampèni |
nurbuwah kukumahipun |
nugrahanirèng Suksma |
prabawa wus angimpuni |
sahir kabir winêngku sajroning driya ||

Jilid 12 - Kaca : 297

34. Ing mangke prapta-manira |
sakoloron lawan rabi |
tuhu datan kalêmpitan |
warananira Hyang Widdhi |
sadaya wus kapusthi |
nanging mangke kang kinayun |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 386 >

 lamun paduka arsa |
paring sarana sayêkti |
ulun nêdya mangèstu darah paduka ||

35. Anambung datan sumêla |

sabab paduka kaèsthi |
pinèta dadya sarana |
lantaranirèng dumadi |
titah ingkang linuwih |
mangsa kilapana tuhu |
parasdyaning kasidan |
paduka ing cipta-mami |
mung sumarah sarèh paduka kewala ||

36. Sang Tapa mèsêm ing driya |

dadya angandika aris |
dhuh kisanak punapa-a |
sanyata karsa puniki |
mantêp cipta sayêkti |
datan ajrih srananipun |
tuhu sakit tinêmpah |
tumama marang ing jisim |
luwih lara laraning wong cuwa harda ||

37. Nanging maksih langkung lara |

kadya angungudi dadi |
dadinira mrih kasidan |
dumadi janma utami |
ingkang ginayuh ngèlmi |
luwih sangsara pinangguh |
nanging andrênging driya |
datan rinasa kang sakit |
yèn sanyata aywa sambat angrêsula ||

38. Mapan iku tinêmaha |

saking karsanta pribadi |
manira tan arsa-arsa |
midana angsung sasakit |
dosanira pinanggih |
kukuming angga tumanduk |
ing mangke karsanira |
nêmaha arsa ngadoni |
darah-ingong kalayu umadêg Nata ||

39. Iku tujune manira |

amung arsa nambadani |
punagi sajroning driya |
singa ingkang nêdya apti |
minta-sarayèng kami |
sakawasa pan jinurung |
amung wêling-manira |
ajwa anunutuh benjang |
mring manira manawa anêmu papa ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 387 >

40. Lan malih wêling-manira |
lamun wus sêmbada benjang |
jumênêng sri narendra |
ajwa kaduk nawung kibir |
amawas angruhuni |
ing pasthi dèrèng tumanduk |
sahir kabir lampahnya |
apan ta beda sakêdhik |
yèn ing batin dèrèng kêna pinidana ||

41. Kalamun wus babarira |

anèng pakartining lair |
iku sêdhênge tampiya |
pidananira sang Aji |
kalamun dèrèng kèngis |
kasamnadan tindakipun |
kalamun pinidana |
dede kukucahing Aji |
gagantungan anèng karsaning Pangeran ||

Jilid 12 - Kaca : 298

42. Sèh Mongraga duk miyarsa |
sakèh wulange sang Yogi |
sumanggêm sadayanira |
tan ana ingkang tinampik |
mangkana nauri aris |
pukulun sang maha Wiku |
sadaya dhawuh-tuwan |
sandika darma nglampahi |
wus tinêmah sakèh cobanirèng lampah ||

43. Malih muwus sang Pandhita |

marang tamune linuwih |
dhuh ki-sanak piyarsakna |
wêling-manira puniki |
manira wus udani |
putus-para ing pangawruh |
wahyu ingkang nubuwah |
katitik cahya kaèksi |
papantêse jumunênga kang pandhita ||

44. Nununtun agama mulya |

ngèlmu lair lawan batin |
wus datan ana kuciwa |
-para ing pamawas-mami |
nanging para ing mangkin |
têka (n)dadak kapiluyu |
mamèt wahyu kukumah |
apan arsa amumpuni |
wahyuning Hyang ginulung dadiya tunggal ||

45. Mèri bêgjaning sasama |

winih saking panas sêrik |
lamun maksih nglabêtana |
kang rasa panas sak-sêrik |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 388 >

 dadya pamurung ugi |
karan mungguhing ratu |
sirna kamèrènira |
sak-sêrik datan (n)darbèni |
marmanira ing nguni manira karya ||

46. Ambêdhah mring ramanira |

minulya (n)Jêng Sunan Giri |
karana ana dosanya |
nubuwahira kasilib |
takabur ambêg êdir |
sumêngguh angaku-aku |
Asmane Kang Kawasa |
amêngku kawasèng Aji |
kang sinêbut Narendra Kalipatulah ||

47. Lamun Pangeran wus karya |

wawakil Sri Narapati |
pagene tan pinarcaya |
ana malih kang ngayomi |
nênggih ramanta nguni |
kadya angakoni lugu |
Pangeran kang kawasa |
amêngku adil ing bumi |
lah ta para surasane piyarsakna ||

48. Ing nguni ingkang ngong-patah |

ambêdhah marang ing Giri |
ipe-manira kawala |
kang aran Pangeran Pêkik |
mung sadarma lumaris |
awit saking pakaningsun |
marma ing mangkya para |
ajwa andunungi sêrik |
mring kaipe Pangeran Pêkik sanyata ||

49. Mungguh ta wahyu kukumah |

sasangganing Narapati |
suci ngadil lawan trêsna |
marang sagunging dumadi |
tan mawi mèrang-mèri |
marang wahyuning tumuwuh |
kalamun tan ngrubeda |
marang jênênging Narpati |
dènnira mrih adil ayuning bawana ||

Jilid 12 - Kaca : 299

50. Sang Nata wus apaparab |
panêtêp agama suci |
panuntuning janma mudha |
amlasi marang kaswasih |
tanapi amadhangi |
pêpêtênge tyas puniku |
marma mêngko manira |
sisinglon umadêg Rêsi |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 389 >

 anèng arga mung murih angayomana ||

51. Sagunging kang wadyabala |

gung alit ingkang pra sami |
kacingkrangan gêsangira |
ing lair lawan ing batin |
lêgawèng tyas nulungi |
(ng)gwaningsun arsa mamayu |
karya ayêming jana |
warata ayu sabumi |
yèn wus wikan para sami nyanggêmana ||

52. Sèh Mongraga duk miyarsa |

sakèh dhawuhe sang Yogi |
nalangsa atur mamêla |
pukulun amba wus tampi |
karsa-paduka sami |
wus samapta badan-ulun |
kalawan pun rubiyah |
sumangga karsa sang yogi |
tan (ng)grantêsa ing lara praptaning laya ||

53. Mara sumêdya anuta |

sadhawuhira sang Yogi |
kakalihnya wus sanega |
sakarsa ulun tut-wuri |
sang Nata angling aris |
para wus pralêbdèng kewuh |
ngarah amangun raga |
angrasuk badan jasmani |
anyipta-a malih jasmani sarana ||

54. Dadiya gêndhon samangkya |

siji sèwang ingkang warni |
apan dadya sarananya |
manukma ring jasat-mami |
para têmbea dadi |
suta-manira kang jalu |
ginadhang madêg nata |
mijil saking pramèswari |
rabinira dadiya gêndhon wanodya ||

55. Arsa sun-paringkên ika |

ya marang Pangeran Pêkik |
supadya darbeya suta |
wanudya ayu linuwih |
benjang dhaupa ugi |
kadang nak-sanak puniku |
para lan rabinira |
dadya jatukrama malih |
ing satêdhak mawor lan darah-manira ||

56. Gadgada sukaning driya |

wau risang Amongragi |
anolih mring rabinira |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 390 >

 sasmita arsa nêkani |
tanggap ingkang liniring |
sakala amalih lwujud |
dadya gêndhon kalihnya |
jalu lawan pawèstri |
ingkang jalu sêmu krêsna gêng sirahnya ||

57. Kang èstri alit sirahnya |

ing ngarsa pan sêmu abrit |
waspada wau sang Nata |
kang gêndhon cinandhak aglis |
winadhahan anuli |
saêrosing bumbung wuluh |
amung srêg lêbêtira |
kalangkung pêtêng jroning pring |
nging tan sambat waspada pamawasira ||

Jilid 12 - Kaca : 300

58. Saksana sang Wiku-tama |
wancinira bangun enjing |
sigra umêsat sakala |
wus prapta sajroning puri |
nulya Subuh sang Aji |
paragat sunating Subuh |
dhikir ratibanira |
byar raina nuli mijil |
Sri Narendra kasmaran mulat ing garwa ||

722 Asmaradana
1. Bang-bang wetan sirat enjing |
kumênyar sunaring surya |
kadya kancana babare |
rame swaraning kukila |
wijah-wijah mawarna |
lir nambrama wijilipun |
pandaming kang prabudita ||

2. Asri sabawaning paksi |

kang samya andon karoja |
ramya amyang pangocèhe |
thilang cocak miwah jalak |
kathik johan kêpodhang |
paparêngan uninipun |
paksi anggungan bêkuran ||

3. Bêrkutut ngayêr anèng wit |

drêkuku arang anèng pang |
sumêla thêruk bêkure |
ramening cèthi jro pura |
kang samya amèt toya |
wênèh adus raub |
kalawan mangun busana ||

4. Besusan angadi warna |

kang sami arêbut endah |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 391 >

 datan winarna solahe |
wus watake para kênya |
kang anèng jroning pura |
karya asrining kadhatun |
kang samya angendah warna ||

5. Kawuwusa Narapati |
lênggah madyèng dhatulaya |
ajajar lawan sorine |
anulya dènnya anduta |
cèthi kalih saksana |
kinèn animbali gupuh |
ing rayi Dyah Ratu Pandhan ||

6. Sakaliyan Pangran Pêkik |

kinèn umanjing pura |
cèthi kalih mundur lèngsèr |
sang Nata malih ngandika |
maring (n)Jêng Pramèswara |
dhuh yayi manira mundhut |
pagênèn karya bakaran ||

7. Anglo padupan prayogi |

lawan bumbu asêm uyah |
ingulêg lawan brambange |
(n)Jêng Ratu nulya dhawah |
marang Nyi Mênggung Soka |
sigra dènnira amundhut |
tan dangu sumaos ngarsa ||

Jilid 12 - Kaca : 301

8. (n)Jêng Ratu matur wotsari |
marang raka Sri Narendra |
kadiparan ing karsane |
paduka Nata mundhuta |
pagênèn bumbunira |
punapa ta karsanipun |
dene tuhu nyala-wadya ||

9. Paduka duk wingi tampi |

kang sêkar Wijaya-mulya |
taksih rinimat ing mangke |
punapa lamun adhahar |
mawi bumbu binakar |
dene kadya ulam tuhu |
sang Nata ris angandika ||

10. Lah yayi pundhutna glis |

kang sêkar Wijaya-mulya |
saking Nusa Kambangane |
jumênêng Ratu Kêncana |
tan dangu wangsulira |
ngaturkên cêmung cucupu |
wadhahe Wijaya-mulya ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 392 >

11. Wus sumaos anèng ngarsi |
cinandhak dhatêng sang Nata |
binuka wau tutupe |
kang sêkar maksih katara |
wangsulkên tutupira |
sinalahkên anêng ngayun |
anulya ris angandika ||

12. Marang garwa Pramèswari |

dhuh yayi mundhut manira |
wedang kang pangunjukane |
pateyan sadhiyanana |
cangkir catur manawa |
arinira karo malbu |
kinarya kang pasunggata ||

13. Kasaru ingkang umanjing |

Ratu Pandhan marêk ngarsa |
sakaliyan lon sêmbahe |
sêmu gugup lêbêtira |
dene enjing wus tampa |
timbalane sang Aprabu |
nulya wotsari mangarsa ||

14. (n)Jêng Ratu Pandhan turnya ris |

pukulun paraning karsa |
dene agita dhawuhe |
animbali maksih enjang |
maring amba kaliyan |
langkung kumêpyur tyas-ulun |
paran wigatining karsa ||

15. Manawi gêrah sang Aji |

dene maruput sih enjang |
duta tan sarèh lampahe |
mèsêm angling Sri Narendra |
arum wijiling sabda |
dhuh yayi (m)bok aywa gugup |
panggalih dèn-sarèhêna ||

16. Wruhanira sira yayi |

ratri sun-supêna miyat |
jalu-èstri wahyu kaot |
kang jalu nêdya adadya |
iku putra-manira |
têmbe umadêga ratu |
dene ta ingkang wanodya ||

17. Prasabên arsa umanjing |

têmbe dadya yoganira |
mijil wanita yêktine |
jinodho lan putraningwang |
marma iki manira |
animbali sira gupuh |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 393 >

 umanjing pura kaliyan ||

Jilid 12 - Kaca : 302

18. Arsa prasabên wak-mami |
têmbe arsa bêbèsanan |
aja na kongsi kasupèn |
(n)Jêng Ratu Pandhan sakala |
lêjar sumèhing nitya |
dadya aris aturipun |
pukulun sumanggèng karsa ||

19. Lamun ta tuhoning wangsit |

bêgja kamayangan amba |
antuk pratiknya sang Katong |
arsa bêbèsanan mulya |
punapa suminggaha |
datan gumingsir satuhu |
manira atadhah karsa ||

20. Mangkana wau sang Aji |

ngandika malih pan sarya |
angunus bumbung wuluhe |
sinêlap anèng ing madya |
Narendra ris ngandika |
mring Pangran Pêkik ing ngayun |
dhuh yayi ana wahana ||

21. Kang wujud wahyu kaèksi |

iki rupane sanyata |
gêgêndhon kalih warnane |
siji sewang binuktiya |
sira lawan manira |
aywa kongsi ragu-ragu |
manawa dadining sêdya ||

22. Bumbung sinuntak gya mijil |

anèng bumbu asêm uyah |
lawan barambang lalangèn |
ing wadhah piring kancana |
wau ta duk tumingal |
Pramèswari lan (n)Jêng Ratu |
mring gêndhon kagyat lumajar ||

23. Tanpa tata angabêkti |

kesah dinadak sru gila |
bubar sagung pawongane |
lumayu akitrang-kitrang |
kirig-kirig magila |
datan wantala andulu |
warnane gêndhon samana ||

24. Wau sang Nata kang kari |

kalawan ipe-narendra |
Pangran Pêkik nèng ngarsane |
hèh yayi mangkya surupa |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 394 >

 iki gêndhon karonya |
pawèstri kalawan jalu |
kadadyan manungsa tama ||

25. Kang arsa umanjing siwi |

sira kalawan manira |
siji sèwang pangalabe |
ingsun dhihin kang ngalappa |
amiliha ingkang priya |
Pangran Pêkik aturipun |
amung sumangga karsèndra ||

26. Sang Nata nulya anyapit |

supit salakaning wangwa |
kang gêndhon sinapit age |
amilih gêndhon kang priya |
sirah sinapit sigra |
binakar ana ing latu |
padupan sumaos ngarsa ||

27. Sasambate mêlas asih |

molak-malik solahira |
karêkêlan ing panase |
dhuh Gusti langkung panasnya |
kadi api naraka |
baya tan kawawa ulun |
nahên panasing pawaka ||

Jilid 12 - Kaca : 303

28. Nata angandika aris |
lah paran ingsun wus mojar |
marang sira sayêktine |
wus nulya amamrih papa |
saking kamurkanira |
datan narima ing pandum |
wruhanta sakèhing karsa ||

29. Samya anrang ing pangèsthi |

ujarira wus prasètya |
lara pati anut bae |
pagene têka sasambat |
amung gênining dunya |
datan sapira kang apyu |
tan paja api naraka ||

30. Mèh matêng pinanggang agni |

kang gêndhon malih wacana |
kararantan ing ature |
dhuh Gusti lamun sambada |
kaparêng ing karsendra |
ulun arsa pindhah wau |
marang ing Wijayamulya ||

31. Datan wantala wak-mami |

nahên panasing pawaka |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 395 >

 sang Nata ris andikane |
prayoga nanging tilara |
wujud gêndhon kang warna |
mring sêkar Wijaya-arum |
samana wus matêng sigra ||

32. Gêndhon dhinahar sang Aji |

anulya dhahar kang sêkar |
Wijaya-kusuma age |
wus anukma yitmanira |
wau Sèh Amongraga |
marang rahsane Sang Prabu |
mangkana gantya kocapa ||

33. Sang Nata maringkên nuli |

mring Pangran Pêkik saksana |
anglo kalawan gêndhone |
anulya sinapit sigra |
pinanggang nèng pawaka |
angiyêng tangis kaprungu |
sêsambat lir calapita ||

34. Angrês ingkang amiyarsi |

sasambatirèng wanodya |
kadya anandhang kaninne |
ananging sigra sinêngka |
nênggih pambakarira |
saksana gêndhon wus lampus |
nulya dhinahar wus têlas ||

35. Wus paripurnaning kardi |

sang Nata nulya dhadhawah |
kinèn ngundurêna age |
anglo miwah panjangira |
kantun ingkang pateyan |
kinèn animbali gupuh |
Pramèswari sigra prapta ||

36. (n)Jêng Ratu Pandhan tan kari |

kalih wus umarêk ngarsa |
Nata aris ngandikane |
lah pagene padha lunga |
lumayu kitrang-kitrang |
(n)Jêng Ratu nêmbah umatur |
pukulun atadhah duka ||

37. Saking tan wantala mèksi |

marang kakalih kang warna |
kang gêndhon langèn solahe |
anèng bumbu munggèng panjang |
kalihnya karêjotan |
amba karasa (n)jangkêrut |
kang angga kadya kasrêpan ||

Jilid 12 - Kaca : 304

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 396 >

38. Nuri ring angga waradin |
datan datan sagêd angraosna |
(n)Jêng Ratu Pandhan ature |
tan prabeda lir mangkana |
rasaning kang sarira |
sang Nata ngandika arum |
iya wus datan ngapa-a ||

39. Wus paripurna kang kardi |

sira ro sami ngacaran |
parêng angunjuk wedange |
ing watara lênggahira |
ari nulya liningan |
kalilan wangsul akondur |
wus nêmbah lèngsèr kalihnya ||

40. Ratu Pandhan Pangran Pêkik |

undure saking jro pura |
anggung rarasan kalihe |
sarwi ascaryaning driya |
antuk dhawuh pratignya |
arsa bèsanan ing pungkur |
(n)dhèrèk nêrahkên narendra ||

41. Kawarna-a Narapati |

ing ratri sare lan garwa |
dadya Sori (ng)garbinine |
Pangran Pêkik miwah garwa |
Ratu Pandhan samana |
adrênging driya salulut |
wus (ng)garbini sasarêngan ||

42. Sinigêg wuryaning kawi |

Sêrat Cênthini carita |
makatên ing puwarane |
rancaganing kang carita |
babaring para putra |
putra Nata mijil jalu |
ginadhang gumnatyèng Nata ||

43. Ratu Pandhan ingkang siwi |

mijil wanita yu-endah |
pinacang awit timure |
pinundhut anèng jro pura |
praptèng mangsa diwasa |
anulya putra dhinaup |
atut rukun kalihira ||

44. Karya sukaning Narpati |

miwah ibu Pramèswara |
tanapi Ratu Pandhane |
mantunira wus dinadya |
Pangran-dipati nama |
sasurude sang Aprabu |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 397 >

 agya gumantyèng Narendra ||

45. Sambada ing warna pêkik |

duk Nata jumênêngira |
sampun puputra priyane |
wau risang Rajaputra |
madêg Pangran-dipatya |
mangkana wau sang Prabu |
ngubalakên kaelokan ||

46. Kawaspadaning pangaksi |

kèh wadya punggawanira |
ingkang pinidana mangke |
winawas darbe tyas cidra |
wênèh ingkang culika |
ana cêlak pêjahipun |
ginege kukum Narendra ||

Jilid 12 - Kaca : 305

47. Saya dangu sang Narpati |
adrêng dènnya amidana |
mamati mring punggawane |
horêg sanagri Mataram |
papatih lan nayaka |
makêtêr tyas asmu giyuh |
wingwrin karsane Narendra ||

48. Datan (n)dungkap ing karsa Ji |

mangkana sang Rajaputra |
ginubêl ing punggawane |
kawêkèn pangrèhing tata |
ajrih matur ing rama |
dadya tyas karya panamun |
amatah santananira ||

49. Trunajaya kang piniji |

mangetan madêg karaman |
sinung nawala karsane |
angege ing rama Nata |
saking èmênging driya |
para bupati wetan sayuk |
rinèh dening Trunajaya ||

50. Mangulon (m)bêdhah nagari |

Mataram dadya bêdhahnya |
sang Nata mangkya linggare |
mangilèn marang Toyamas |
lawan putra kalihnya |
Pangran-dipati tut-pungkur |
tan arsa kinèn ngrêbata ||

51. Nênggih ing Mataram nagri |

dadya sumèrèn arinya |
Pangran Pugêr wangsul age |
angrêbat nagri Mataram |

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 398 >

 anundhung Trunajaya |
wus madêg jujuluk Prabu |
(n)Jêng Sunan Pakubuwana ||

52. Anèng Mataram nagari |

kawuwusa Sri Narendra |
ingkang linggar ing lampahe |
mung lawan putra sajuga |
nênggih Pangran-dipatya |
nèng Banyumas sang Aprabu |
nandhang gêrah têkèng seda ||

53. Sumare nèng Têgalwangi |

mangkana wêkasanira |
ing nguni mangka wêlinge |
(n)Jêng Sultan mindha Tapa |
patraping kang Narendra |
kukumira sang Aprabu |
atilar pitungkasira ||

54. Midana wadya kang silib |

dèrèng kababaring dosa |
têmah karya ing gègère |
dadya satru lawan putra |
binêdhah Trunajaya |
katiwang-tiwang sang Prabu |
sedanira anèng paran ||

55. Titi tamat ingkang tulis |

têlas ingkang cinarita |
Sèh Mongraga lalakone |
kongsi umadêg narendra |
kendhang têkèng pralaya |
karan Sunan Têgalarum |
kapisah sumarenira ||

< Serat Centhini Jilid 12 - Halaman : 399 >

 1 (Nikèn Tambangraras kathah ingkang nglamar, nanging sadaya katampik)
Sasampunipun katilar garwa, Nikèn Tambangraras kathah ingkang nglamar,
nanging sadaya katampik. Kudasrênggara ing Panataran nglamarakên
adhinipun, Sawojajar, ugi katampik, lajêng badhe mêjahi Ki Bayi Panurta.
Kaprayogèkakên damêl gambaripun Sawojajar kalêbêtna ing griyanipun
Tambangraras supados sumêrap rupinipun sang panglamar. Gambar
kalêbêtakên dening durjana, dumadakan sang durjana gandrung dhatêng
Tambangraras. Nalika nyêlaki, sanalika kantaka. Durjana tobat, malah
kaganjar. Nikèn Tambangraras lajêng lolos kadhèrèkakên Ni Cênthini.
Plajêngipun Jamal Jamil sasampunipun sumêrap Sèh Amongraga kalarung
ing sagantên kidul, dumugi ing Wanamarta. Sadaya lêlampahan katur Ki Bayi
Panurta sakulawarga saengga ndadosakên sungkawa. Nikèn Tambangraras
dhawah kantu, karapu dening rama ibunipun.
Kaca 01 - 04

Jilid 11 - Kaca : 1
SÊRAT CÊNTHINI XI
638 Kinanthi
1. Warnanên kang andon nglangut |
ing siyang dalu lumaris |
anêrajang jurang-jurang |
sêngkan pèrèng rumpil-rumpil |
datan kawarna laminya |
andungkap sampun sawarsi ||

2. Salir solah-bawanipun |
apan ta datan winarni |
kacatur nèng Sotyaganda |
mangkana lagyane prapti |
kathah kang wong puruita |
siyang dalu samya prapti ||

3. Panjang-panjanging acatur |
saya akathah wong prapti |
sangsaya katular-tular |
dadya katur ing narpati |
Sultan Ing Ngalaga myarsa |
saking aturing pra kêtib ||

4. Gusti wontên kaum rawuh |

wastanipun Amongragi |
tuhune sampun utama |
rencange amung kakalih |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 1 >

 ngèlmune purun amiyak |
wawadinipun (n)Jêng Gusti ||

5. Sang nata kagèt kalangkung |

miyarsa aturing kêtib |
dadya sang nata sru duka |
kinèn ngukum mring pra mukmin |
pangulu pra nayaka |
samya kinèn angukumi ||

6. Tumênggung Wiragunèku |
kang tinuduh de sang aji |
lan pangulu natagama |
keringan kang para mukmin |
mantrine Ki Wirajamba |
ambuwang Sèh Amongragi ||

7. Binuwang pasisir kidul |

amblês tan ana kaèksi |
pangrasane kang tumingal |
kang binuwang mring pasisir |
pangulu lan Wirajamba |
amung Ki Amongragèki ||

8. Amongraga tan cinatur |

sadaya wus bubar mulih |
wadya ing Nayanaganda |
warnanên santrine kalih |
pangiringe Amongraga |
kang wasta Ki Jamal Jamil ||

9. Mirsa gustine linabuh |

dharakalan sami mulih |
marang wisma Wanamarta |
sigra dènnira lumaris |
tan wikan ing marganira |
duk (n)dhèrèk gustinirèki ||

Jilid 11 - Kaca : 2
10. Dadya santrine kalaut |
tan wikan margane nguni |
Ki Jamal Jamil kasasar |
praptèng dhukuh ing paminggir |
majêmuking Wanamarta |
sira santri Jamal Jamil ||

639 Sinom
1. Warnanên Ni Tambangraras |
ingkang tinilar ing laki |
datan pêgat apuwasa |
tanpa dhahar tanpa guling |
siyang kalawan ratri |
ananêdha ing Hyang Agung |
miwah Kyai Panurta |
ananêdha ing Hyang Widhi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 2 >

 putraningsun dinulurana sakarsa ||

2. Mangkana Ni Tambangraras |
lan ibu Nyai Malarsih |
umarêk mring Ki Panurta |
ngaturkên supênanèki |
nanging dèrèng kawarti |
kalawan Ni Malarsih ku |
kasaru dhatêngira |
kang wasta Ki Jamal Jamil |
ingkang mulat kagyat sami asung salam ||

3. Marêk ing Bayi Panurta |

santri kakalih tur bêkti |
nangis anungkêmi pada |
wus katur sasolahnèki |
kala Amongragèki |
(ng)gêbyur nèng sagara Kidul |
(n)jêngêr Bayi Panurta |
tinutur solahing nguni |
Tambangraras kumêpyur tyase garowah ||

4. Kadya matiya alênggah |

Tambangraras (n)jrit anangis |
sarya têbah-têbah jaja |
nora kaya awak-mami |
Ki Bayi Panurta ngling |
Panukma Kulawiryèku |
sambutên anakira |
Ni Tambangraras kang nangis |
kabèh padha ulihna wismane kana ||

5. Tambangraras gya binêkta |

mring wismanira ing nguni |
sampunira praptèng wisma |
Tambangraras (n)jrit anangis |
niba ing kasur sari |
nungkêmi gugulingipun |
yata Bayi Panurta |
nusul mring wismane siwi |
ingkang paman miwah kang bibi tut-wuntat ||

6. Wus prapta tilaming putra |

atata sami alinggih |
angadhêp sang lir kusuma |
para bibi munggèng kèring |
ing kanan pamanèki |
Ki Panurta ngulonipun |
rayi kalih ing dagan |
Jayèngraga Jayèngrêsmi |
Panurta ris ngandika lipurên padha ||

7. Ngadhêpi apa gaweya |

têka pijêr padha nangis |
kang jamak padha nglipura |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 3 >

 mring nakingsun kang prihatin |
ngandika mring Malarsih |
lah gugahên putraningsun |
sigra dènnira(ng)gugah |
ing putra kang anggung kingkin |
lah mênênga wong ayu wus bêgjanira ||

Jilid 11 - Kaca : 3
8. Ramanira iku prapta |
miwah kadangira nini |
ingkang ngadhêp marang sira |
wiwit enjing kongsi lingsir |
nora sira panggihi |
iku durakèng Hyang Agung |
Tambangraras wungua |
sakêdhap anuli nglilir |
sarêng mulat yèn ramanira kang prapta ||

9. Kêbat dènnira alênggah |

nèng ngarsane sudarmèki |
ingarih-arih kang rama |
para paman para bibi |
utawa ingkang rayi |
kabèh padha anglilipur |
maring sang lir kusuma |
kang para kadang (n)jagani |
Ni Malarsih nyêpêngi astane kiwa ||

10. Kang ibu tansah karuna |

tan kandhêg amituturi |
tilas kagarwa ngulama |
apan sira wong abêcik |
iya putrane èstri |
mung sira dhasar pambayun |
ngandika Ki Panurta |
lah uwis elinga nini |
wus pasthine dadiya randha nonoman ||

11. Utamane wong ngagêsang |

yèn tinilar marang laki |
mumuleya kang wus lena |
aja sira gung prihatin |
Tambangraras turnya ris |
inggih ta lêrês puniku |
sawarnine kang brana |
kang tinilarkên mring mami |
kula damêl mumule lawan tilawat ||

12. Warnanên sampun alama |

dènnira tinilar laki |
sira Nikèn Tambangraras |
tan owah maksih rêspati |
cacade mung sawiji |
têka maksih gandrung-gandrung |
dadya wulanjar sêkar |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 4 >

 ayune tanna tumandhing |
amung sira sang dyah ayu Tambangraras ||

13. Akathah tamu kang prapta |

kang samya anênontoni |
marang Nikèn Tambangraras |
akathah lamaran bali |
êjor-êjoran sami |
kang samya bandha barèwu |
tani miwah sudagar |
priyayi manca nagari |
wangsul-wangsul samya dhatêng Wanamarta ||

14. Sadaya pan tinampikan |

ingkang sami nênontoni |
maring Ki Bayi Panurta |
marmane samya tinampik |
dene tan apti krami |
Ni Tambangraras puniku |
langkung akipa-kipa |
tinantun krami tan apti |
wus pasthine wak-ingsun dadi wulanjar ||

15. Mangkana Bayi Panurta |

garwanira Ni Malarsih |
kinèn maripih ing putra |
siyang dalu mituturi |
nanging mêksa tan apti |
Kèn Tambangraras tyasipun |
datan kêna mêmbata |
Malarsih lingira aris |
dhuh nakingsun babo sira akrama-a ||

Jilid 11 - Kaca : 4
16. Ni Tambangraras aturnya |
botên kudu kula krami |
maksih katon Amongraga |
trisnane marang ing mami |
guru angiras krami |
kang madhangkên tingalipun |
pintên banggi ing benjang |
yèn wontên ingkang ngudi |
yèn ing mangke tyasipun tan apti krama ||

17. Milane tan purun krama |

kawula miyarsa warti |
misuwur sampun pralaya |
nanging tyas-ulun pribadi |
taksih dèrèng ngêmasi |
putra-ndika kang anglangut |
wus bêgjane wakingwang |
yèn wus karsaning Hyang Widdhi |
pintên banggi ing benjang sintên wikanna ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 5 >

18. Nahên ta gênti winarna |
kang anèng Wanamartèki |
kocap praja Panataran |
putrane Menak Pasagi |
bagus diwasa nênggih |
wastane ingkang asêpuh |
Menak Kudasrênggara |
wontên dene ingkang rayi |
kang awasta Ki Sawojajar punika ||

19. Kang rama sampun aseda |

pêjah kalane ajurit |
duk ambêdhah Sokaraja |
dadya cucuking ngajurit |
ing mangke putranèki |
anggêntosi lungguhipun |
wasta Kudasrênggara |
kang (ng)gêntosi ramanèki |
asih suyut têtiyang ing Panataran ||

20. Maring Ki Kudasrênggara |

kadang pawong sanaknèki |
asuyut asih sadaya |
marang Kudasrênggarèki |
anglampahi agami |
datan tilar waktunipun |
kulawangsane samya |
tinêtêpkên gamanèki |
yèn Jumuwah rame samya raratiban ||

21. Garwane Kudasrênggara |

ayu-ayu mung kakalih |
wastane ingkang atuwa |
wadon Wilasa kakasih |
Puspita kang taruni |
samya tut dènnya mamaru |
lir tunggal ibu rama |
tan ana kang walangati |
samya yune kalih bêkti kakungira ||

22. Nanging Ki Kudasrênggara |

mangkya lagya sêdhih kingkin |
de rayi Ki Sawojajar |
punika dèrèng akrami |
tansah tinari krami |
nanging kang rayi tan ayun |
sangêt dènnya lênggana |
Kudasrênggara lingnya aris |
nganti apa lah sira nuli krama-a ||

23. Suka wadènên pun kakang |

apa karsanira yayi |
payo sira nontonana |
sapa kang sira karsani |
ingsun turut sirèki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 6 >

 yèn krama sasamènipun |
matur Ki Sawojajar |
kawula tan arsa krami |
benjang-benjang kawula yèn arsa krama ||

2 (Ki Kudasrênggara ing Panataran utusan nglamar Nikèn Tambangraras)

Ki Kudasrênggara ing Panataran utusan nglamar Nikèn Tambangraras badhe
kajodhokakên kalihan adhinipun wasta Ki Sawojajar. Utusan mbêkta raja-
kaya pitik-iwèn kathah sangêt, ewadene panglamaripun katampik jalaran
Nikèn Tambangraras botên kêrsa emah-emah. Ki Kudasrênggara duka, lajêng
badhe utusan mêjahi Ki Bayi Panurta, nanging sagêd kasabarakên.
Kaprayogèkakên damêl gambaripun Ki Sawojajar, lajêng kalêbêtna kanthi
lampah sandi dhatêng Wanamarta saengga Nikèn Tambangraras sagêd
nyumêrapi gambar wau. Gambar kadamêl dening juru sungging turun jaman
Majapahit, Ki Dewangga. Utusan durjana Ranggajanur tuwin Gagakrimang
sagêd lumêbêt ing dalêmipun Nikèn Tambangraras, nanging sarêng
nyumêrapi rupinipun sang Nikèn, Ki Ranggajanur salin salaga, têmahan
gandrung kapirangu. Sarêng jumangkah badhe mondhong sang wulanjar,
dumadakan dhawah kantaka. Sasampunipun tobat, lajêng kaparingan
ganjaran, wêkasan sami wangsul dhatêng Panataran.
Kaca 05 - 24

Jilid 11 - Kaca : 5
639 Sinom
24. Ngandika Kudasrênggara |
agawe wirang sirèki |
iya marang awak-ingsun |
katon yèn nistha wak-mami |
sira wus gêdhe yayi |
katon yèn ora na ayun |
ingsun sinêbut nistha |
marang angganira yayi |
trêsnaningsun mring sira kaliwat-liwat ||

25. Ki Sawojajar karuna |

pinêksa dènnira krami |
marang Ki Kudasrênggara |
dahat tan arsa akrami |
milane kinèn krami |
ming sira sadulur-ingsun |
yata Ki Sawojajar |
tumungkul asêmu isin |
Sawojajar sakêdhap pan ora ngucap ||

26. Mênêng wêkasan ngandika |

Ki Sawojajar aririh |
inggih ing atur-kawula |
yèn sampeyan paksa krami |
kawula nyuwun pamit |
arsa andon angêlangut |
kumêmbêng ingkang raka |
waspanira adrês mijil |
ipe kalih asru dènnira karuna ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 7 >

27. Ni Puspita (n)jrit kalara |
angrangkul marang kang rayi |
tolèhên ta kadangira |
aja lunga sira yayi |
tan wande kari brangti |
kabèh sanakira iku |
magêrsarine myarsa |
samya rawuh jalu èstri |
jêjêl anèng pandhapa samya ngrêrêpa ||

28. Kaumira sami prapta |

Ki Nuriman Basarodin |
Ki Salèh lawan Ki Jamal |
Ki Mukim lan Talabodin |
Pangulu para kêtib |
modin marbot samya ngêjum |
mantri andhar ing latar |
santri pangumbaran prapti |
jêjêl ingkang atinjo Ki Sawojajar ||

29. Panyanane kang tan myarsa |

anangisi wong ngêmasi |
mila ya tinjo sadaya |
arsa nyalatakên sami |
Ki Budiman Sêmbagi |
pra samya prapta sadarum |
Ki Budiman kang tuwa |
Ki Sêmbagi ingkang rayi |
kang puputra awasta Menak Pradêksa ||

30. Ing mangke sampun pralena |

iku kakang kang sayêkti |
Pasagi lan Ki Budiman |
titilare Ki Pasagi |
putra jalu kakalih |
Kudasrênggara kang sêpuh |
ari Ki Sawojajar |
Ki Pradêksa asisiwi |
jalu karo samya brangti ing Pangeran ||

31. Ki Budiman kang atuwa |

kang anom Kyai Sêmbagi |
kaprênah sanaking sanak |
lan Kudasrênggara nênggih |
tata sami alinggih |
Ki Budiman aris muwus |
inggih wontên punapa |
puniki sami anangis |
lon ngandika Kiyai Kudasrênggara ||

Jilid 11 - Kaca : 6
32. Rayi-dika Sawojajar |
kêdah lunga andon wngit |
milane ta jinaganan |
marang kadangira sami |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 8 >

 ana ingkang anangis |
ana kang lagya angungrum |
punika arsa kesah |
kinèn krami datan apti |
datan kêna ginawe rahayu uga ||

33. Ki Budiman aris ngucap |

(m)bok sakoluripun ugi |
mangsa kenginga pinêksa |
yèn dèrèng pasthi asulit |
pintên banggi ing benjing |
yèn wontêna jodhonipun |
inggih ing benjang-benjang |
lamun wontên ingkang sudi |
mangsa inggih botên lalawan-lawunna ||

34. Inggih lêrês sabdanira |

Ki Sêmbagi anambungi |
kawula wingi tamuwan |
sanak santri mung kakalih |
saking Wanamartèki |
awèh warta marang ingsun |
yèn Ki Sèh Amongraga |
rabine dadi randha di |
kang puputra Kiyai Bayi Panurta ||

35. Awasta Ni Tambangraras |

ayune tan na tumandhing |
pan dadi wulanjar sêkar |
Ki Sèh Amongraga mangkin |
ing warta wus ngêmasi |
linabuh ing samodra gung |
dosanipun amiyak |
tatèdhèngira sang aji |
Tambangraras tinilar angguladrawa ||

640 Dhandhanggula
1. Apan kawula sampun udani |
langkung prayoga warna sêmbada |
tuhu pinunjul warnane |
Ki Budiman amuwus |
apan inggih ingsun-udani |
duk timure kang warna |
tuhu yèn pinunjul |
kang anama Tambangraras |
Wanamarta Panurta ingkang sisiwi |
atmajèstri pangarsa ||

2. Inggih langkung panuju wak-mami |

yèn nyata lêgan Nyi Tambangraras |
santri kakalih wartine |
kala panglamaripun |
pan ki santri ingkang udani |
nging tan ana katampan |
Ki Budiman nêmbung |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 9 >

 kapangku lan ariningwang |
Sawojajar sêmbada anèm apêkik |
Ni Tambangraras endah ||

Jilid 11 - Kaca : 7
3. Ki Mesangrênggara lingira ris |
adhuh yayi kaya ngapa sira |
yèn pêthuk sun dhatêngane |
nuli sun lamar iku |
anakipun Ki Panurtèki |
Ki Sawojajar ngucap |
manawa wak-ingsun |
katampana anglalamar |
sakalangkung inggih prayogi ing galih |
yèn tinampik mêmirang ||

4. Mupung durung sampun têmah isin |

kula lamun tinampik wanita |
wirang ingsun satêmêne |
luhung kawula lampus |
Ki Srênggara wacana aris |
wus jamake wong lanang |
andhodhoga pintu |
yèn marêngi dhaupira |
Ki Budiman wacana sun durung myarsi |
wanita nampik sira ||

5. Iya apa ingkang dadi ciri |

sira iku tinampik wanita |
wong pêkik tan na cacade |
dhasar bagus sirèku |
ibadahe datan asêpi |
limpat liring kawignyan |
sujana kawêngku |
bandhu asugih santana |
Sawojajar apa ta cacadirèki |
babo nuli krama-a ||

6. Kudasrênggara ngandika malih |

amung sira prayogane kakang |
marêka dhatêng ramane |
dhasar kadange sêpuh |
mung andika langkung prayogi |
(m)bokmênawa tinampan |
aturira iku |
atur pakathik punika |
botên nêdya babesanan ingsun iki |
mring Ki Bayi Panurta ||

7. Ingsun ngaturi uwos sakêdhik |

mung sakoyan pratandha kewala |
iya dadiya têngêre |
lan kêbo sèkêt iku |
kawandasa ingkang kêbiri |
sapi salawe kakang |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 10 >

 bèbèk ayam iku |
tan kaetung kathahipun |
kang awarni êmas amung kalih kati |
kalawan sèwu reyal ||

8. Gya umangkat Budiman Sêmbagi |

dhatêng wismane Kyai Panurta |
(m)bêkta sakawan santrine |
tan kawarna ing ênu |
sipêng marga mung kalih ratri |
nèng marga gya kapapag |
wong andhangir jagung |
Budiman aris atanya |
samya andhèr rewange samya alinggih |
anèng têpining têgal ||

9. Pundi margane inggih kiyai |

ingkang dhatêng dhukuh Wanamarta |
sung salam ingkang tinakèn |
pundi wismanirèku |
jêngandika kiyai |
Ki Budiman angucap |
inggih wismaningsun |
kang aran ing Panataran |
arsa dhatêng ing Wanamarta sun iki |
dinuta lampah-ingwang ||

Jilid 11 - Kaca : 8
10. Ki Budiman nulya takèn malih |
pundi margane kang warata |
umatur ingkang tinakèn |
sintên ingkang jinujug |
inggih dhatêng Wanamartèki |
Ki Sêmbagi angucap |
ingkang kula jujug |
Kiyai Bayi Panurta |
nabda aris ingkang sami adhadhangir |
mangsa dèn-panggihana ||

11. Ki Panurta ing mangke puniki |

lagya katamuwan wong anglamar |
nanging tinampikan kabèh |
mila tinampik iku |
Ki Panurta lagya prihatin |
ingkang dadya sungkawa |
nênggih mantunipun |
kang aran Sèh Amongraga |
(ng)gih punika samangke sampun ngêmasi |
mila dadya sungkawa ||

12. Ki Budiman asru dènnira ngling |

tinakonan (n)dadak ngandhar-andhar |
kaya wong (n)dongèng basane |
darma ingong ingutus |
wirang isin ingsun-lampahi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 11 >

 sira tinakèn marga |
(n)dadak anyalêbung |
aglis dènnya tuduh marga |
(ng)gih puniki mêdal dhukuh kidul mangkin |
ngilèn (n)jog Wanamarta ||

13. Ki Budiman lan ari Sêmbagi |

nulya mangkat santrine tut-wuntat |
nèng marga alon lampahe |
ing marga tan winuwus |
lampahira Kyai Sêmbagi |
prapta ing Wanamarta |
kandhêg (n)jawi pintu |
tamune alunga têka |
Ki Panurta kêsêl anampik têtami |
alunga tamu nglamar ||

14. Ki Budiman lawan Ki Sêmbagi |

mangu-mangu nèng kori kewala |
amikir jroning driyane |
Ki Sêmbagi amuwus |
inggih kakang ta kadipundi |
lêrês tuturing tiyang |
kang (n)dhadhangir jagung |
têmên dènnya awawarta |
nora sisip kalamun akèh têtami |
lunga têka kang nglamar ||

15. Kakang suwawi lah dawêg mulih |

mangsa iya sun karawatana |
kaya mangkene pêthane |
Ki Budiman amuwus |
yèn mundura pasthi sun-isin |
ingsun lagya dinuta |
yèn muliha ingsun |
kaya ngapa saur-ingwang |
yèn tinakèn marang kang kongkon ing mami |
kaya pa sauringwang ||

Jilid 11 - Kaca : 9
16. Tan adangu santri Luci prapti |
andheprok nèng ing têpining lawang |
kagèt dènnira atakèn |
ing pundi wismanipun |
Kiyai Bagus kang lagi prapti |
Ki Budiman ris mojar |
têbih wismaningsun |
kang wasta ing Panataran |
santri Luci angling sintên kang wawangi |
manira Ki Budiman ||

17. Mila kula umarêk mariki |

maring Kiyai Bayi Panurta |
kula ingutus wiyose |
lah jêngandika matur |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 12 >

 glis lumampah Ki santri Luci |
angaturi uninga |
yèn wontên tatamu |
sapraptanira ing ngarsa |
matur alon punika wontên têtami |
saking ing Panataran ||

18. Arsa marêk sampeyan Kiyai |

kathahipun amung tiyang sapta |
Bayi Panurta sru kagèt |
kumênyut driyanipun |
Ki Panurta lingira aris |
lah padha undangana |
dèn aglis lumêbu |
Ki santri Luci gya mêdal |
praptèng jawi Ki Luci ngaturi aris |
dawêg bagus katuran ||

19. Ki Budiman lumampah agipih |

praptèng ngarsa nulya uluk salam |
Ki Bayi Panurta age |
nauri salamipun |
nulya tata sami alinggih |
Ki Panurta tatanya |
pundi wismanipun |
lan sintên wasta andika |
Ki Budiman alon ature aririh |
kawula Panataran ||

20. Inggih lampah kawula puniki |

ingutus marang adhi Srênggara |
inggih yèn parêng rêmbage |
ngaturkên arinipun |
ing sampeyan arsa makathik |
kang aran Sawojajar |
ingkang asusunu |
Ki Pasagi arannira |
ing mangke Ki Pasagi sampun alalis |
puputra Sawojajar ||

21. Yèn marêngi ing galih |

putra sampeyan Ni Tambangraras |
suwawi pinanggihake |
Ki Panurta amuwus |
iya liwat panrima mami |
nanging Ni Tambangraras |
akrama tan ayun |
witing ingsun iki uga |
liwat têmên (ng)gon-ingsun amituturi |
sun kèn krama tan arsa ||

22. Iaya lêga-atiningsun iki |

nanging poyanna ring arinira |
mring ki Bayi Srênggarane |
yèn Tambangraras iku |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 13 >

 datan arsa krama tumuli |
nanging dèn-antèkêna |
sabarna ing kayun |
ing mangke tan arsa krama |
Ki Budiman sasampunira winêling |
undure palasaran ||

Jilid 11 - Kaca : 10
23. Lampahira wus prapta ing (n)jawi |
tan winarna lampahnya ing marga |
wong pipitu rèntèng-rèntèng |
lampahira sinêru |
aglis prapta wismanirèki |
inggih ing Panataran |
gantya kang winuwus |
wau Ki Kudasrênggara |
lagya lênggah lawan garwane kakalih |
katiga Sawojajar ||

24. Kasaru ingkang dinuta prapti |

Ki Sêmbagi lawan Ki Budiman |
Ki Mesasrênggara kagèt |
yèn kakangira rawuh |
gupuh-gupuh Srênggara angling |
lênggah ing ngriki kakang |
lèrènna rawuhmu |
ing mangke (n)dika wawarta |
yèn wus aso sami dhadharan rumiyin |
lan sanak-sanakira ||

25. Sawusira dhadharan pra sami |

Kudasrênggara aris tatanya |
kadospundi ing lampahe |
angsal lan botênipun |
(n)dika pajar ingkang sayêkti |
Ki Budiman apajar |
yayi sampun tutuk |
padhusunan Wanamarta |
kang kekasih Ki Bayi Panurta yayi |
nuntên kula tinakyan ||

26. Apa karsanira ingkang gati |

Ki Budiman marang wismaningwang |
apa ta ana karyane |
Ki Budiman amuwus |
lampah kula ingutus nênggih |
dhatêng Kudasrênggara |
ngêsrahkên rinipun |
makathik dhatêng sampeyan |
manakawan inggih kalamun prayogi |
kang wasta Sawojajar ||

27. Andikane Ki Panurta Bayi |

iya bênêr iku karsanira |
ingsun iki (n)jurungake |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 14 >

 yèn jodhowa puniku |
nanging mangke Ni Tambangrêsmi |
datan arsa akrama |
sun-tari tan ayun |
Ki Budiman wus muliha |
aja sira suwe-suwe anèng ngriki |
apa ta gawenira ||

28. Mung punika atur-kula yayi |

atur-kula mring Bayi Panurta |
Kudasrênggara sru kagèt |
kakang amung puniku |
andikane Ki Panurtèki |
iya ta bêcik mana |
wuwuse puniku |
iya ta padu punapa |
Ki Panurta ala ragane anampik |
sayêkti wani ingwang ||

Jilid 11 - Kaca : 11
29. Ki Sawojajar sumambung aris |
ujar punapa puniku kakang |
mangsa adoha sebate |
kula rumiyin matur |
ing sampeyan yèn dipun-tampik |
wêkasan kawirangan |
luhung ingsun lampus |
Ki Mesasrênggara wêlas |
waspa mijil lan ningali ingkang rayi |
ne anggung mimirang ||

30. Kudasrênggara anglir sinêbit |

talingane sakêdhap bramantya |
eling têdhak prajurite |
ngadêg suraning napsu |
wacanane asêmu runtik |
sêdhêng dèn-èmêngêna |
kang kaya wakingsun |
Cili kêbat kongkonana |
si Gunarsa Cili iya dèn-agêlis |
Puspita gya lumampah ||

31. Lampahira sapraptaning (n)jawi |

Ki Gunarsa andika ngandikan |
Gunarsa kêbat tandange |
anyandhak wastra gupuh |
nyamping cangkring pinarada sri |
lus rêmbuti sabuknya |
dinulu apatut |
Ki Gunarsa awiraga |
nyothi dhuwung tinatah tinaturanggi |
rasukan cawên-indah ||

32. Tasbèhira sinampirkên kêris |

dhêstar cawêni wungu gya mangkat |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 15 >

 sarwi anginang lampahe |
sapraptaning ing ngriku |
Ki Srênggara ngandika aris |
ing kene alinggiha |
dèn-parêk ing ngriku |
Gunarsa mila sun-undang |
ingsun duta maranga ing Wanagiri |
dèn kêbat lampahira ||

33. Lah undangên Ranggajanur aglis |

lawan arine si Gagakrimang |
mangkata nuli dèn age |
kagawa-a lakumu |
nuli lèngsèr Gunarsa mijil |
enggaling lampahira |
Gunarsa wus rawuh |
ing wismane Gagakrimang |
Ranggajanur nulya angaturi linggih |
mring duta Ki Gunarsa ||

34. Ranggajanur kang dipun-wismani |

salêbête ing wana kewala |
dhudhukuh asri wismane |
duta Gunarsa matur |
milanipun kawula prapti |
dhumatêng ing sampeyan |
kawula ingutus |
dhatêng Ki Kudasrênggara |
kula kinèn ngaturi dhatêng Kiyai |
marang ing Panataran ||

Jilid 11 - Kaca : 12
35. Ranggajajar angandika aris |
apa gawene sun tinimbalan |
Gunarsa alon sabdane |
wontên karyane agung |
milanipun dipun-aturi |
Gagakrimang gya mangkat |
lan Ki Ranggajanur |
ing ênu datan winarna |
lampahira tan adangu nulya prapti |
nênggih ing Panataran ||

36. Ranggajanur sapraptanirèki |

Kudasrênggara kapanggih lênggah |
anèng wisma sakarongron |
praptane Ranggajanur |
lawan Gagakrimang kang prapti |
nulya ngaturan lênggah |
Kyai Ranggajanur |
sawusira tata lênggah |
nulya mundhut dhadharan marang kang rayi |
nulya sami dhadharan ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 16 >

37. Sawusira dhadharan pra sami |
Ki Kudasrênggara nulya mojar |
marang kang rayi kalihe |
milane ya sirèku |
sun-kongkoni padha mariki |
sun-jaluk karyanira |
yayi aja masgul |
maringa ing Wanamarta |
cidranana kang aran Ki Panurtèki |
poma dèn kongsi pêjah ||

38. Yèn wus pêjah Bayi Panurtèki |

nuli anake sira gawa-a |
Ni Tambangraras aranne |
Gagakrimang sru muwus |
(ng)gih sandika kula nglampahi |
sampun walangdriya |
kula kang angamuk |
santana ing Wanamarta |
yèn wus pêjah kang aran Ki Panurtèki |
Tambangraras sun-gawa ||

39. Ranggajanur sru dènnya nabda ris |

Gagakrimang sirèku wong lancang |
durung wruh mula bikane |
gampang wong goprak-gapruk |
mêngko takon warta rumiyin |
Ranggajanur tatanya |
ing prakawisipun |
punapa ta dosa pêjah |
Ki Panurta yèn wus pasthi dosa pati |
kantênane ing lampah ||

40. Kudasrênggara wêkasan angling |

iya apa ora gêlêm sira |
dene akèh babasane |
yèn mêngkono sirèku |
ingsun dhewe lumaku yayi |
ora idhêp sun pêjah |
sun dhewe lumaku |
nora kudu anyênyambat |
lara wirang ingsun dhewe kang nglakoni |
yèn sira tan lumampah ||

41. Ranggajanur sumaur aririh |

inggih kakang kawula lumampah |
wadon Puspita nulya ge |
(dènnya) lungguh tumurun |
ingkang sêdya dipun-paranni |
sanake kadang tuwa |
lan Srênggara iku |
wastanira Ki Dewangga |
inggih tiyang pinangkane Maospait |
maksih nom Ki Dewangga ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 17 >

 Jilid 11 - Kaca : 13
641 Sinom
1. Mangkana Kyai Dewangga |
awit sungging adi luwih |
kala alam Brawijaya |
punika dadya pênnyungging |
Puspita angling aris |
(n)dika ingaturan gupuh |
dhatêng ing Panataran |
wontên karyane kang yêkti |
angrèhêna warêngkênging pun Srênggara ||

2. Warêngkênging putra (n)dika |

tan wontên yogyane malih |
ingkang amituturana |
Ki Dewangga angling aris |
tan kêna tinuturi |
lakimu tan kêna mundur |
karsanipun amêksa |
mêjahi Ki Panurtèki |
ingsun tutur wanti-wanti tan ginêga ||

3. Sinèlèhakên samana |
wau dènnira nunungging |
nulya dandan Ki Dewangga |
rampung anulya lumaris |
wus lumêbêt ing kori |
kang linggih padha tumurun |
praptane Ki Dewangga |
piyak sami asung margi |
Ki Srênggara nuruti samya alênggah ||

4. Pêpêk sanak pra sêntana |

Ki Dewangga aningali |
Ranggajanur Gagakrimang |
sêmune sampun andugi |
Ki Dewangga lingnya ris |
ingkang sinungan sabda rum |
Cili Kudasrênggara |
dene arinira kalih |
enjang parannya padha sira ingundang ||

5. Ingsun batang karsanira |

baya ta arsa mêjahi |
marang Ki Bayi Panurta |
ingsun wong tuwanirèki |
yoga amituturi |
tuwa duwèke pitutur |
bapa Cili Srênggara |
bèbètira wong abêcik |
têka arsa nuruti ati gêmbira ||

6. Sira lintang paripêksa |

dènnira arsa mêjahi |
marang Ki Bayi Panurta |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 18 >

 apa iku dosa pati |
pan ora dosa pati |
dosa wirang iku dudu |
sanadyan babo sira |
aduweya putra putri |
wus diwasa paran dènnya pari pêksa ||

7. Lawan ingsun amiyarsa |

ramanira Ki Pêsagi |
tunggal guru lan Panurta |
ing mangke sêdyanirèki |
sêdyanira nyidrani |
apa ta kang sira têmu |
tumuli Ki Srênggara |
mênêng awêkasan angling |
kadya paran bapa karsa pakênira ||

Jilid 11 - Kaca : 14
8. Ki Dewangga aris mojar |
yèn anrima marang mami |
ywa kandhêg sawang-sawangan |
Ni Tambangraras puniki |
apan durung udani |
ing warnane anakingsun |
Ki Jaka Sawojajar |
maksih ujaring pawarti |
karsaningsun ing mangke akarya gambar ||

9. Dene ingkang ngatêrêna |

iya arinira kalih |
Ranggajanur Gagakrimang |
alampah andhustha sandi |
anukma-a ing ratri |
gambar iki dipun-katur |
marang Ni Tambangraras |
iya karuhane benjing |
Tambangraras yèn wus uninga ing gambar ||

10. Toggên karsanira pisan |

yèn arsa tawa anampik |
jatmikane Tambangraras |
lah priksanên dipun aglis |
lakuwa maling sakti |
anakingsun Ranggajanur |
lamun si Gagakrimang |
Ki Srênggara amanthuki |
pawong sanak sadaya (n)jurungi karsa ||

11. Anulya mundhut dalancang |

Ki Dewangga angling aris |
lah ta sira parannana |
dandananingsun anyungging |
aglis dènnya maranni |
tan adangu nulya rawuh |
saksana linêkasan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 19 >

 akarya gambar apêkik |
nora loro kalawan Ki Sawojajar ||

12. Kadi bisa-a angucap |

saking prawignyaning sungging |
gambare Ki Sawojajar |
sênênnira anêlahi |
gawoke kang ningali |
dene tunggil warninipun |
lawan Ki Sawojajar |
pasêmonne angêntèni |
bagusipun tan ana kang tumandhinga ||

13. Liringe gambar rinêngga |

kasmaran ingkang ningali |
anulya sungging Dewangga |
amundhut kalam lan mangsi |
saksana dipun-tulis |
wontên dene ungêlipun |
atur ujaring gambar |
kawula sêdya angabdi |
Sawojajar jajaka ing Panataran ||

14. Wiyose amanakawan |

lamun kanggo andadasih |
mring sang ayu Tambangraras |
ngaturakên pati urip |
dhumatêng sang lir Ratih |
anjalma-a kaping sèwu |
ingsun kawulakêna |
tan adarbe tingal kalih |
(ng)gèn angabdi amung nini Tambangraras ||

15. Kae Dewangga lingira |

lah nyawa gambar wus dadi |
Ranggajanur tampannana |
gambar gawanên di-bêcik |
anulya dèn-tampani |
mring Kiyai Ranggajanur |
Ki Dewangga lingira |
poma dèn-angati-ati |
kawruhana wantune wong Wanamarta ||

Jilid 11 - Kaca : 15
16. Antigan sapatarangan |
sarêng rêmuk wus prajanji |
akanthi bau sêntana |
Ranggajanur saurnya ris |
inggih ta pintên banggi |
siyang dalune kasuwun |
sawab barkat wong tuwa |
yèn taksih rinêksèng Widdhi |
sapa sintên papan ingkang angrusaka ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 20 >

17. Ranggajanur Gagakrimang |
wuwuse anuwun pamit |
marang Ki Kudasrênggara |
kula sampeyan lilani |
Ki Srênggara lingnya ris |
iya karo riningsun |
panggiha kang sinêdya |
dinulurana karsèki |
Ranggajanur nuwun lèngsèr sing ngajêngan ||

18. Wus mêdal jawining lawang |

lêstari lampahira ris |
arine tansah tut-wuntat |
lampahe datan anolih |
datan lèrèn ing margi |
tumurun jurang atêrjung |
narajang wana pringga |
Panataran wus kawingking |
Ranggajanur angucap ring arinira ||

19. Lah ta paran karsanira |

hèh iya manira ari |
apa nuli ambanjura |
marang Wanamarta nuli |
ewuh manahirèki |
Gagakrimang lon amuwus |
kakang awak-kawula |
dhumatênga lara pati |
inggih anut karsa andika kewala ||

20. Ki Ranggajanur angucap |

sun angrungu ngarga Wilis |
yayi ana wong atapa |
misuwur wus dibya luwih |
iku sun sêdya dhingin |
sun aminta aminipun |
sanajan nrang babaya |
antuka idining tapi |
amrih sawab barkate wong mara-tapa ||

21. Angucap Ki Gagakrimang |

inggih alêrês suwawi |
saksana minggah ing arga |
lampahira nut iringing |
jurang parang atrêbis |
ayom kaoban kukuwut |
sumêngka lampahira |
angambah parang arumpil |
dyan kawarna sira sang amangun tapa ||

22. Pan tilasing wong awirya |

kang palênggah ardi Wilis |
sawêg angsal tigang warsa |
lamine dènnya palinggih |
têtêpe pangabêkti |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 21 >

 [---] |
atilar kawibawan |
anambang dhahar lan guling |
sakalang dènnira manting sarira ||

Jilid 11 - Kaca : 16
23. Kakasih Gêdhongwacana |
sabate rare kakalih |
Ki Sabar lan Ki Darana |
punika kang angladèni |
Gêdhongwacana nênggih |
wus lali ing mangan turu |
karêm ing sipatolah |
ngèlmu rumêsêping batin |
siyang dalu sumarah sapakèning Hyang ||

24. Mangkana sang apratapa |

dènnira ngandika aris |
Kae Sabar Ki Darana |
sira tatêbaha panti |
lan gêlarana lampit |
iki mêngko ana tamu |
rare ing Panataran |
roro sanak kakang adhi |
sabatira akêbat lir paksi nila ||

642 Dhandhanggula
1. Tan adangu Ranggajanur prapti |
ingacaran dening sang atapa |
payo linggiha ing kene |
Ranggajanur tumanduk |
Gagakrimang samya tur bêkti |
sang atapa ngandika |
babo anakingsun |
lah padha sira linggiha |
awotsari saksana sami alinggih |
ngarsane sang atapa ||

2. Sang awiku mangkya ngandika ris |

lah ing ngêndi kaki wismanira |
myang ngarsa paran sêdyane |
Ki Ranggajanur matur |
mangsa borong sang apalinggih |
angling Gêdhongwacana |
iya ingsun wêruh |
sira rare Panataran |
ingkang aran iya dhukuh Wanagiri |
iku pa wismanira ||

3. Yata kadya konjêma ing siti |

Ranggajanur lawan Gagakrimang |
anulya nuhun ature |
kalangkung ajrihipun |
duk samana micarèng ati |
dene luwih waspada |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 22 >

 tingale sang wiku |
saosiking parimana |
kinawruhan tuhu pandhita linuwih |
mupakat karsaning Hyang ||

4. Gêdhongwacana angandika aris ||

sira kaki munggah ing aldaka |
kinongkon dening kadange |
anêdha amin mring sun |
Ranggajanur matur wotsari |
inggih pan kalêrêsan |
panyêtha sang wiku |
Gêdhongwacana lingira |
angamini marang sira ingsun iki |
sêdyanira kang harja ||

Jilid 11 - Kaca : 17
5. Sêdyanira ingkang nora bêcik |
ingsun ora ngamini mring sira |
atobata sadurunge |
kaya sira ingutus |
Ki Srênggara kinèn matèni |
marang Bayi Panurta |
iku dudu laku |
ana-dene Ki Dewangga |
anggawani gambar Sawojajar pêkik |
kinèn angaturêna ||

6. Marang Nikèn Tambangraras nênggih |

iya sira têka aturêna |
sawab sira wong kinongkon |
nanging ta wêkasingsun |
marang sira dèn-ngati-ati |
coba rêncananing Hyang |
èstri ingkang ayu |
polahira kawruhana |
yèn sisipa dadalaning lara pati |
iku dèn-aprayitna ||

7. Pan sadalu dènnya mituturi |

sang atapa marang Gagakrimang |
atanapi mring kadange |
kang aran Ranggajanur |
kawarna-a nalika enjing |
sang wiku nulya ngatag |
mangkat mupung esuk |
Ranggajanur Gagakrimang |
atur sêmbah kawula anuwun pamit |
lèngsèr saking ngajêngan ||

8. Aris tumurun saking arga writ |

sampun anjog saking wana sraya |
tumurun ing jurang rèjèng |
ingkang saya anglangut |
anut iring-iringing wukir |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 23 >

 wayahira wus Ngasar |
mêndhungnya tumiyung |
guruh ing cala kumêlap |
aliwêran ing tawang kang lidhah thathit |
maring kang wau mara ||

9. Sang Hyang Arka nitih anèng ardi |

umung swaraning pêksi wurahan |
cugarèrètnong arame |
walangkrèk munya umung |
pêksi jabêl akèh kang muni |
kèkèt jalak wurahan |
rêbutan (ng)gyan turu |
ethe-ethene barungan |
Ranggajanur Gagakrimang amiranti |
nirmalanning drigama ||

10. Wus sumurup Hyang Pradanggapati |

surêm tejaning kang wawayangan |
angkup-angkupan arame |
guruhing cala asru |
kilat thathit mêndhung nungkêbi |
riris alit tumiba |
surêming sitangsu |
tatêngis têkak sauran |
titikusan kang tuwu bance kokolik |
ing tawang sasauran ||

Jilid 11 - Kaca : 18
11. Jayèngraga anggraitèng ati |
kadingarèn pêksi awurahan |
baya ana apa kiye |
Ki Luwaran ingutus |
Ki Suwarja warahên aglis |
lan paman Kulawirya |
warahana gupuh |
lan si paman Wiradhustha |
man Panukma padha wangsitana mangkin |
bêngi konên asambang ||

12. Ing sawêngi mêngko ana maling |

tur aguna kang alampah dhustha |
dèn-angati-ati kabèh |
sakèhing anakingsun |
wawarahana dipun-aririh |
kang wong anom sadaya |
dèn-padha anglumpuk |
nganglanga (n)jabaning karang |
Ki Luwaran mangkat gya ngondhang-ondhangi |
sarupaning sêntana ||

13. Wus bakda Ngisa wayahing bêngi |

Kulawirya lawan Wiradhustha |
ingkang dados pangajênge |
kang anom-anom kumpul |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 24 >

 gagamane sampun rinakit |
wontên wong tigangdasa |
wau kathahipun |
sami santana sadaya |
wus arakit gagamane saba bêngi |
anut alampah dhustha ||

14. Adhêsthar wulung samya pinuntir |

anêngên dhuwung anyothe pêdhang |
asta kiwa nyêpêng tamèng |
lêmbing tinêngên sampun |
wênèh waos wêrgu panjalin |
anyangkêlang bêngkolang |
sarta ngandhut watu |
wênèh angagêm gêranggang |
sampun mangkat midêr sajawining kawis |
samya nèm kang ajaga ||

15. Kulawirya kang dadya titindhih |

Wiradhustha lawan Ki Panamar |
karo dadya pangiride |
tate nalikung pandung |
ijèn bae anyêkêl maling |
milanipun kèringan |
wong durjana takut |
angambah ing Wanamarta |
dene akathah ingkang anunggil kapti |
mila sayut ing karya ||

16. Ki Mukit lawan Ki Talabbodin |

Ki Sukilan Kaki Pranaita |
wong papat padha rêmbuge |
padha gunêm amuwus |
padha konên olang pisahit(?) |
maling iki (ng)ko kêna |
Ki Mukit sumaur |
padha adhangana wetan |
adhi Talab Pranaita anauri |
lah nêdha barêng mara ||

17. Wong papat aja pisah lumaris |

tuntun-tinuntun mênèk kasasar |
wong papat samya lamure |
dadya pakaning lêmut |
dadi gawe nora lèh maling |
tuwas sikile babak |
kêrêpe kasandhung |
wong papat ajajagongan |
kawarna-a wau kang alampah maling |
angrampit pakarangan ||

Jilid 11 - Kaca : 19
18. Ki Suwarja wus angati-ati |
lawan Ki Panukma rewangira |
nganglangi jro bubuhane |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 25 >

 rewange wong sapuluh |
padha rare andêling wèsthi |
samya ngagêm talêmpak |
anyuriga suduk |
midêr angubêngi wisma |
Ki Panurta kagyat mulat ing para ri |
sadhiya sikêp watang ||

19. Ki Panurta nulya atanya ris |

ana paran para ariningwang |
padha sadhiya tandange |
kaya wong jaga kewuh |
bêngi-bêngi ngagèt-agèti |
apa wartaning (n)jaba |
Ki Suwarja matur |
wontên pajaring kawula |
mangke dalu wontên maling dibya sêkti |
mila sami sadhiya ||

20. Sêdyaning maling angarah pati |

jêngandika kalawan kawula |
ingkang pinrih mung patine |
Ki Panurta amuwus |
kaya rare para puniki |
kadar rèhing ngagêsang |
yèn kang among tuwuh |
maksih rumêksèng kawula |
sapa ngrusak yèn wus karsaning Hyang Widdhi |
mangsa sun-gumingsira ||

21. Wis padha muliha sira yayi |

têka padha enak aturuwa |
êmboh sira gatèkake |
ana dene wong iku |
sêdya aniaya ing mami |
mangsa kêna cinêgah |
yèn wus takdiringsun |
patine kinaniaya |
nora bakal ngulati pati punapi |
sahid pêjah utama ||

22. Padha tinundhung kang para ari |

sabubare mulih sowang-sowang |
wus madya ratri wayahe |
sirêp wong wayahipun |
kênèng bawaning maling sêkti |
sirêp wong Wanamarta |
camera tan (n)jujug |
jalu èstri eca nendra |
têkèng sato kewan turune lir mati |
kêna donga wisaya ||

23. Ki Panukma ingkang sampun mulih |

lan Suwarja eca samya nendra |
kêpati lan sarowange |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 26 >

 ing wanci lingsir dalu |
têkak têngis akèn nambêri |
bênce kolik liwêran |
maling sêkti rawuh |
angrampit kikising desa |
Gagakrimang kakangira dèn-wangsiti |
kakang aja kagètan ||

Jilid 11 - Kaca : 20
24. Wontên titiyang tiga ing (n)jawi |
angidêri anut pakarangan |
akathah dèrèng asare |
sumaur Ranggajanur |
mêngko ingsun papagne yayi |
anulya pinaranan |
nging dèrèng katêmu |
warnanên Ki Wiradhustha |
Kulawirya pan amor midêr ing (n)jawi |
mor rare kawandasa ||

25. Kulawirya rare manthèlangi |

wuragile Ki Bayi Panurta |
rare awrat sasanggane |
manthèlang para suduk |
iya iku kang muragili |
iya Kyai Panurta |
kang pambajêngipun |
panggulune Ki Suwarja |
Ki Panukma punika ingkang sumêndhi |
wuragil Kulawirya ||

26. Wiradhustha susumbar ngajrihi |

maling iki yèn kapangguhana |
sun-ujane padha ijèn |
Ki Panamar sumaur |
ingsun dhewe ingkang ngêmbari |
angling Ki Kulawirya |
aja guru-guru |
maling iki tan katingal |
pan wus matêng tapane si maling sêkti |
aja para nanantang ||

27. Mêngko kêrismu dèn-dhèdhèli |

Wiradhustha asru dènnya ngucap |
têka dèn-cacaka bae |
samya rèrèn alungguh |
sabature nèng soring kawis |
lajêng sirêp sadaya |
prapta Ranggajanur |
lan ari Gagakrimang |
Wiradhustha kêrise pinèt rumiyin |
lawan tumbake pisan ||

28. Babrèngose cinukur sapalih |

alisira sapalih pinaras |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 27 >

 jajènggot cinukur kabèh |
titiyang tigang puluh |
gêgamane wus dèn-ambili |
binongkok tinalènan |
binuwang ing lurung |
sakathahe kang anganglang |
têka eca aturu nèng ngisor kawis |
pan kapati sadaya ||

29. Ranggajanur ngucap mring kang rayi |

payo yayi aja kalayatan |
sêlak raina wayahe |
Gagakrimang amuwus |
lah kawula kakang rumiyin |
risaksana lumampah |
sapraptaning pintu |
kunci dinamon malêsat |
sampun mênga mangkana tumanduk malih |
rawuh wijil ping tiga ||

30. Ranggajanur nulya dèn-wangsuli |

dawêg kakang malêbu dèn-enggal |
anulya sarêng lêbune |
ing palataran rawuh |
samya munggèng ing sor kêmuning |
sirêp wong kang sadesa |
tan ana kang sêgu |
Gagakrimang ing lingira |
lah ta kakang andika kari ing ngriki |
kawula kang mariksa ||

Jilid 11 - Kaca : 21
31. Inggih panggènanipun aguling |
Ni Tambangraras mangke rinarah |
saksana aris lampahe |
Gagakrimang gya rawuh |
ing babatur mêngakkên kori |
pandam pating palêncar |
akathah wong turu |
rare wadon pan agêlar |
pasarayan dinulu pating parêlik |
yayah-rena akathah ||

32. Kyai Panurta sare ing kanthil |

akaliyan lawan ingkang garwa |
sakeca dènnira sare |
angling Ki Ranggajanur |
payo yayi ngulati malih |
mundur agya lumampah |
lawan arinipun |
ngalèr ngetan lampahira |
Tambangraras sampun awisma pribadi |
tinilar ingkang raka ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 28 >

33. Ki Ranggajanur kandhêg ya dening |
amidhangêtakên wong mamaca |
arum amanis swarane |
lami tinilar kakung |
sang kusuma atinggal guling |
anglipur turida |
mamaca sang ayu |
têmbangira kalalangan |
kang winaca Suluk Adam rancang kawi |
duk nyawa manjing jasat ||

34. Ranggajanur nulya marêpêki |

minggah babatur èsmu kagiwang |
andingkik alon lakune |
angintip sang rêtna yu |
pasareyanira alinggih |
pan sarwi amacana |
warnane kadulu |
kang anèng sajroning gubah |
dènnya maca sarwi leyangan guguling |
kasênênnan ing pandam ||

35. Ranggajanur cêngêng dènniya ngintip |

têka kepyan ing purwa duksina |
sampun kagiwang manahe |
lali lamun ingutus |
sang juwita amung nèng ati |
Ranggajanur angucap |
dewa kang sinuwun |
kawulanira aseba |
anuwun sihing gusti kang pindha Ratih |
anuwun pangaksama ||

36. Ni Tambangraras nggraitèng ati |

iki ta maling ragane baya |
anèng sajawining langse |
garênêge angungum |
baya wong aduwe kapti |
maring sariraningwang |
cuwa manahipun |
mulane alaku dhustha |
yèn sisipa si maling iki matèni |
angling ni Tambangraras ||

Jilid 11 - Kaca : 22
37. Lah ing ngêndi omahira maling |
lawan sapa rannira ki dhustha |
sumaur ingkang tinakèn |
ya ingsun Ranggajanur |
Panataran ingkang nagari |
mênêng Ni Tambangraras |
anggraitèng kalbu |
nora ta lah cobaning Hyang |
akèh têmên kang tumêka awak mami |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 29 >

 muga ta rinêksa-a ||

38. Gagakrimang asru dènnya angling |

kakang kadipundi karsa (n)dika |
têka anyimpang dadine |
purwa (n)dika ingutus |
awêkasan asalah kapti |
duwe karêp priyangga |
kagiwang ing ayu |
-nipun Nikèn Tambangraras |
lah ta kakang dèn-emut ing rêncananing |
eblis nukmèng wanita ||

39. Sang juwita amicarèng ati |

maling iki pradondi ing karsa |
Ki Ranggajanur wuwuse |
lah (n)dawêg nimas ayu |
ingsun êmban sang pindha Ratih |
Gagakrimang angucap |
sampun kakang sampun |
asangêt pemut-kawula |
Tambangraras tumungkul waspa drês mijil |
karasa kang anilar ||

40. Wuwusira sang dyah sêmu tangis |

maling sira yèn amriha dunya |
sira usungana kabèh |
yèn sira amrih lampus |
aja suwe dipun-lêstari |
sira dadiya marga |
matèni maringsun |
iya ki maling aguna |
ingsun uga nora wangwang lara pati |
Ranggajanur angucap ||

41. Sarwi sabuke dipun uculi |

Tambangraras payo ingsun êmban |
mirah (ng)gèningsun angèngèr |
sampun nyatur kang lampus |
ingsun mirah dadi gêgênti |
ya ingsun Panataran |
aran Ranggajanur |
abagus dhasar prawira |
arsa ngêmban angadêg tiba kabanting |
kongsêp wadanasmara ||

643 Asmaradana
1. Ki Ranggajanur kabanting |
tibane akulèsèdan |
tanpa bayu sarirane |
saputing tyas tan bisa bah |
arinira sinambat |
yayi tulungana ingsun |
kagyat myarsa Gagakrimang ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 30 >

2. Aglis dènnya amalayoni |
kapanggih akulèsèdan |
aglis dènnya nangèkakên |
Gagakrimang aris ngucap |
tinutuh kakangira |
kakang tan linyok wuwusku |
wau mila sun-wawarah ||

Jilid 11 - Kaca : 23
3. Ranggajanur ngucap aris |
adhi ingsun patènana |
wus pasthine awakingong |
aja andadawa wirang |
mendah ucaping kathah |
Gagakrimang lon amuwus |
adhuh kakang kadangingwang ||

4. Paran polahingsun iki |

apisah kalawan sira |
mati wong loro janjine |
lah kakang tuwan tur tobat |
dhatêng Ni Tambangraras |
minta apuranipun |
halat gangsul mring kusuma ||

5. Sang dyah alon miyak samir |

samya alon atatanya |
pa-gene ta sira kuwe |
mulane ta kalèsèdan |
Ranggajanur lon ngucap |
Ni Tambangraras pukulun |
kula ngaturakên tobat ||

6. Apura-(n)dika sang Ratih |

dèn akathah dhatêng amba |
adalat lawan gangsule |
nuwun apuntên kawula |
dhumatêng paduka |
atur atobat pakulun |
datan purun amindhowa ||

7. Tambangraras lingira ris |

alah iya sun-tarima |
tobatira marang ingong |
mandiya ujarmu dhawak |
tan dangu dènnya ngucap |
sakala Ki Ranggajanur |
wus waluya bisa lênggah ||

8. Sang dyah awacana aris |

aja dadi manahira |
ingsun arsa atatakon |
sapa ingkang angutusa |
marang ing lakunira |
dene maring wismaningsun |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 31 >

 tutura sayêkti sira ||

9. Ranggajanur turira ris |

kinèngkèn lampah-kawula |
Kudasrênggara wastane |
kang arsa mikramèkêna |
mring ari Sawojajar |
Tambangraras mèsêm muwus |
sapa kang aran Srênggara ||

10. Ranggajanur matur aris |

wismanipun Panataran |
Ki Sawojajar arine |
kang arsa amanakawan |
maring kusumaningdyah |
kula (m)bêkta gambaripun |
kang aran Ki Sawojajar ||

11. Winêdalkên kang palupi |

ingaturkên Tambangraras |
yata kang gambar tinampèn |
sarta binabar kang gambar |
wus karsaning Hyang Sukma |
dumadi kang gambaripun |
têka asalin warnanya ||

12. Sang ayu ngandika aris |

awasêna gambarira |
Ki Ranggajanur sru kagèt |
ningali warnaning gambar |
agêsêng tulisira |
tiningalan têka bawur |
Ni Tambangraras angucap ||

Jilid 11 - Kaca : 24
13. Gambar apa ya ki maling |
tan karuwan tulisira |
iya iku pratandhane |
yèn kêna musibating Hyang |
yèku adiling Allah |
lah wis muliha dèn-gupuh |
yèn konangan Jayèngraga ||

14. Sarya angungkapi pêthi |

mêndhêt kampuh lan lancingan |
rasukan lawan artane |
pinaringan kalihdasa |
sarta sabuke pisan |
gya ginanjar ingkang pandung |
kampuhe satunggal sewang ||

15. Paningsêt cawèni wilis |

taluki rasukanira |
sarya jênar calanane |
lan reyale anyadasa |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 32 >

 ri sampunnya mangkana |
sarêng angrêrêpa matur |
kapundhi sih sang kusuma ||

16. Sampun anggèr kawula mit |

kantuna suka awirya |
Tambangraras lon wuwuse |
iya padha salamêta |
ing lakunira paman |
nulya lèngsèr awotsantun |
Ranggajanur Gagakrimang ||

17. Sapraptanira ing (n)jawi |

wayahira bêdhug tiga |
agagancangan ulihe |
dhatêng wismèng Panataran |
ing ênu tan winarna |
lampahe Ki Ranggajanur |
lan ari Ki Gagakrimang ||

18. Dyan warnanên ingkang kari |

sira Nikèn Tambangraras |
sangsaya sangêt brangtane |
amikir jroning wardaya |
paran wêkasanira |
awèt mangkene wakingsun |
dadi pocapan kewala ||

19. Yèn sisipa (m)bilaèni |

maring sanak wong atuwa |
angrarèndèng ing wong akèh |
apa kang sun-têmu benjang |
angrurusak wong tuwa |
nora kaya awakingsun |
durung tutug lakon-ingwang ||

20. Sang dyah alara prihatin |

karaos kang atitilar |
sangsaya putêk manahe |
sira Nikèn Tambangraras |
tansah anggung sungkawa |
alon minggah tilam-santun |
aniba ing pagulingan ||

21. Sakeca (ng)gènnira guling |

sira Nikèn Tambangraras |
dèn-kapithing gugulinge |
amujung kampuh ajingga |
pinanthêng lir pêdhota |
tan adangu gya tumurun |
sang dyah saking pagulingan ||

22. Anglir sata amèmèti |

sira Nikèn Tambangraras |
dèn-sawang patilêmane |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 33 >

 lir swargan tiningalan |
tansah dèn-wawas-wawas |
papajangane kumêndhung |
kanginan gandane ngambar ||

3 (Nikèn Tambangraras sangsaya nggrantês manahipun)

Sapêngkêripun durjana, Nikèn Tambangraras sangsaya nggrantês manahipun.
Ing cipta namung kapengin pêjah. Lês katilêman sakêclapan, wasana nglindur
bêngok-bêngok, kagigah dening Cênthini. Rumaosipun Sèh Amongraga
dhatêng nyandhing tilêmipun. Cênthini angrêrapu, nanging Nikèn adrêng
badhe kesah nglampus. Kataros, Cênthini ndhèrèk sapurug-purug, lajêng
mangkat kanthi anamur-lampah, mangangge sarwi têtambalan sêsinglon Ni
Selabrangta, Cênthini têtêp nama aslinipun. Lampahipun lumêbêt wana
pagrêngan. Ing samargi-margi mêmucal Cênthini bab agami dalah jêjêr-
paugêraning salat lan sanès-sanèsipun. Lajêng lêrêm ing salêbêting guwa
ngantos sumêrap lamat-lamat dhusun Wanataka, padhepokanipun Ki
Mangunarsa, ngulama wadat kanthi santri wasta Monthèl. Sarèng Nikèn
Tambangraras abên-ajêng kalihan Sèh Mangunarsa sakalangkung kagèt,
jalaran saparipolah sarta ucapanipun botên têbih kados Sèh Amongraga.
Nikèn ngakên tiyang duraka prihatos katilar ing laki. Santri Monthèl kautus
murugi Ki Anggungrimang ing tanggi dhusun, kinèn ambêkta têrbang.
Dalunipun têrbangan kanthi singiran.
Kaca 25 – 38

Jilid 11 - Kaca : 25
643 Asmaradana
23. Tan adangu wangsul malih |
sira sang dyah Tambangraras |
amujung dènnira sare |
ulêse jingga maruta |
tan adangu supêna |
katingal kang raka rawuh |
têka sumandhing anendra ||

24. Lajêng angungrum sang Ratih |

sarya ambantali asta |
sang dyah sajroning pangimpèn |
tyasnya lir karagan-ragan |
tan mantra yèn supêna |
kasaru supênanipun |
kagèt dening wong anggêntang ||

25. Sang ayu aglis anglilir |

alênggah sarya karuna |
anyungkêmi gugulinge |
anglir wulung kapipitan |
sambate Tambangraras |
adhuh kakang lumuh kantun |
kawula andika gawa ||

26. Kagèt sira Ni Cênthini |

myarsa gustine karuna |
nulya marêk ing daganne |
Cênthini matur wotsêkar |
gusti dene karuna |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 34 >

 punapa-a purwanipun |
kawula ayun uninga ||

27. Cênthini mila sun-nangis |

ingsun wau asupêna |
gustimu têka marene |
têka sumandhing anendra |
sarya (m)bantali asta |
suwe-suwe têka ngungrum |
kaya mèh apulangraras ||

28. Ni Cênthini matur aris |

sampun jamake wong nendra |
supêna iku sêkare |
sang rêtna sampun karuna |
mokal ta gustiningwang |
wong wus lena têka rawuh |
sampun gusti amèndêla ||

29. Mênêng dènnira anangis |

sira Nikèn Tambangraras |
myarsa Cênthini ature |
sangsaya sangêt brangtanya |
aris wijiling sabda |
yèn awèt mangkene ingsun |
angur ingsun malono-a ||

30. Arsa anglampus sang Ratih |

sêdya tilar kawibawan |
tan atolèh ing donyane |
yayah ibu wong sakadang |
tan katolèh sadaya |
kang kacipta mung Hyang Agung |
abranti marang Pangeran ||

31. Wus angrasuk wastra wilis |

punika tinambal-tambal |
limar katangi tambale |
sarta ngangge sêbe pita |
sira Ni Tambangraras |
saklangkung kawêlas-yun |
dènnira arsa lêlana ||

32. Nulya akarya rêrêpi |

sêrat pamit ibu rama |
lininting sinèlèhake |
munggèng karang ulunira |
sinandhingkên ing sinjang |
tinumpangkên gulingipun |
Tambangraras sigra dandan ||

Jilid 11 - Kaca : 26
33. Kalawan Ni-mbok Cênthini |
tinantun ing antêpira |
pêjah gêsanga ature |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 35 >

 matiya têngahing wana |
datan anêdya pisah |
Ni Tambangraras amuwus |
sokur yèn mêngkono sira ||

34. Kudu mèlu lara pati |

ya payo nuli dandana |
mêngko bêngi lunganingong |
tan matur ing yayah-rena |
sêdhêng sirêp wong kathah |
a lah mara dèn-agupuh |
babo Cênthini dandana ||

35. Dene karsongong Cênthini |

milanipun tilar wisma |
taki-taki lampahingong |
supayane katabêtan |
wuwulange kang swarga |
niskara rasaning ngèlmu |
lan ingsun salin paparab ||

36. Ni rubiyah Selabranti |

payo pangkat anglalana |
adan mangkat sirêp ing wong |
dènnya mingkis majar wulan |
tanggal ping kawanwêlas |
dina Sênèn kesahipun |
kalawan palunganira ||

37. Kang nama wadon Cênthini |

lampahe awirandhungan |
datan wistara lampahe |
anyangking kaskul lan jungkat |
Cênthini anèng wuntat |
samarga-marga pitutur |
lêpas wau lampahira ||

38. Karagan-ragan ing margi |

(dènnira) among turida |
liyêp matrênyuh driyane |
kapungkur ing Wanamarta |
angambah pasabinan |
pagagan sampun kapungkur |
mawantah wana sarkara ||

644 Dhandhanggula
1. Ngambah tarataban iring-iring |
jurang pèrèng paparung aparang |
tumawing kang têpining we |
tumêkèng suku-suku |
sikarane kang wukir alit |
cumênung mêndêng datan |
anuting paran gung |
anêrang amurang-murang |
sinjang ajur pipinggir dening ri bandhil |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 36 >

 kasrimpêt ing ri tanjang ||

2. Ngilèn bênêr anênggêl wanadri |

durgama kèsthi tan kinabayan |
niring tyas mawor wirage |
tan mèngêt ing panglangut |
mêrak muni lir asung margi |
dul kulon lamat-lamat |
kadya nguwuh-uwuh |
anulak akèn wangsula |
kêpyur-kêpyur tyasira Ni Selabranti |
datan arsa wangsula ||

Jilid 11 - Kaca : 27
3. Lampahira dadya murang margi |
akathah swara kang kapiyarsa |
kumara teyang arame |
rêming tawang sitèngsu |
kalamukan nging mamênuhi |
anut ing tiranghing lwah |
ngatmaka asamun |
kidang amangsit ing jurang |
asri tinon kênyaring sudama ngalih |
kadi atuduh marga ||

4. Kidul ngilèn papagan waradin |

sumyak swaraning tunggu tanduran |
kang mangrèng manca sulinge |
ramya sinung ing winung |
tan pantara kukulan muni |
barung kalawan luwak |
swaranya kumrusuk |
kèwuhan Ni Selabranti |
kang kaèsthi amung surasaning pati |
tan angèsthi durgama ||

5. Jurang sêngkan tan minagèng margi |

cêmara gêng-gêng sumyak kanginan |
kongkang muni ing rong rame |
mèh raina sumunu |
Hyang Aruna nalikanèki |
mega abang sumirat |
alangên dinulu |
ana kadi motiyara |
kang sawênèh asawang wastra macêthi |
rinêngga ing kanaka ||

6. Sakamantyan sang Aruma mijil |

warna bangun rarase tumingal |
manahe tansah wirage |
angimbu ing astanu |
rarasing tyas agêng akingkin |
baya upamakêna |
warnane dinulu |
wijilira Hyang Aruna |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 37 >

 kadi netyaning dyan anèng tilam-sari |
kataman dening priya ||

7. Sawijilira ing desa tani |

anuju rêke ing mangsa kapat |
tanggaling wulan Kartine |
sinungsung dening tanu |
pinamandra warnaning sasi |
mêkar maduning lirang |
gandanya mrik arum |
rinubung dening jarahan |
amrik minging gandaning jangga kasturi |
manguni selasmara ||

8. Antya nalikanira nèng margi |

panjrahing puspita pinggir marga |
trikancu abra sêkare |
tanjung cêpaka wungu |
mungging kering sêkar têngguli |
bakung tatara warsa |
anjrah sêkaripun |
angrok lawan mandhalika |
sungsung guyu amilid lawan wewadi |
tinon yayah ring surat ||

Jilid 11 - Kaca : 28
9. Araryan asri tulya angrawit |
sasoring angsana abra-sinang |
tandya sumawur sêkare |
awor lan sêkar wungu |
lan kang jênar asri mênuhi |
lir laca-laca ing dyah |
ing awulang lyangut(?) |
sata dènnya aliwêran |
mangrêngihe kadi sambating arêsmi |
sajroning pakasutan ||

10. Ni Cênthini alon marêpêki |

arsa matur marang gustinira |
dhuh gusti nêdha arèrèn |
arsa ngrêmakên suku |
Ni Cênthini angasih-asih |
arsa anginum toya |
angganira lêsu |
baya têmbene lumampah |
tanpa turu sawêngi angèsthi pati |
mèsêm Ni Selasmara ||

11. Alon raryan nira Selabranti |

alinggih ing sela sumayana |
mênggêp sapari-polahe |
sarwi angucup gêlung |
wastra lungsur kang dèn-waoni |
asiduwa ing sela |
saya wimbuh ayu |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 38 >

 pawongane atur sêkar |
ing ngarsane caraka panamur brangti |
sang dyah asusumpinga ||

12. Nulya asumping sêkar taluki |

gambir inganggit kalawan noja |
wiraga munggèng gêlunge |
tumurun dhatêng ranu |
duk kawawas citra nèng warih |
mangu Ni Selabranta |
sêkare dèn-racut |
ayu emane tan dêrman |
tanpa ngrasa sarira awèta urip |
angur baya matiya ||

13. Alinggih mangke têpining bèji |

mina mijil asri aliwêran |
lir panapa pangidhêpe |
ramya asri asêlur |
asrang-srangan kang manjing mijil |
kadya wong anêmbrama |
ing pangidhêpipun |
cakul amarêki sela |
dêlêngnya nglung yèn wonga kadya ngaruhi |
marang sang wau prapta ||

14. Aliliyangan ing parang wèsthi |

rêspati sarya angronce sêkar |
yèn tinon tan na timbange |
tênggêgnya nglunging gadhung |
madya anglèh amatrêm kèngis |
kang pambayun nyu dênta |
pantês agawe kung |
asèngêh agawe rimang |
kang kapapag sakèh wong kataman branti |
marang Ni Selabranta ||

Jilid 11 - Kaca : 29
15. Kalêswan mangke Ni Selabranti |
asare ing sela sumayana |
eca dènnira asare |
kasongan dening andul |
tirta muncar ilinya wêning |
mijil saking pratala |
swarane kumrusuk |
ririsira anèng tawang |
pangrêngihe sadpada angingsêp sari |
kadya amriyêmbada ||

16. Ambarung ponang kitiran muni |

dêrkuku munya ing pang sauran |
kukila rame asèng-sèng |
kapodhang munya cilung |
mencok ing pang ataru rêsmi |
cocak amangsa wohan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 39 >

 polahe kayungyun |
padha talisik ing êpang |
sajalwèstri sajakira ngasih-asih |
lir wong akrama anyar ||

17. Umyung gumuruh kang pêksi (ng)gêndhing |

kapodhang kadya anabuh kêndhang |
kang canggèrèt lir kakangsèn |
kukila kadya ngidung |
pêksi miyak kadya nyulingi |
cocak kadya ngamanak |
cabak kadya ngêtur |
ingigêlan ing manyura |
pêksi jabêl angakak kadya (ng)guyoni |
caciya latah-latah ||

18. Awurahan swaraning kang paksi |

srigunting kadya adarbe karya |
polahe kadya kakare |
ramya asrang asêlur |
lir kondangan kang lagya prapti |
lunga angundang-undang |
pêcuk wus alungguh |
palatuk asewa-raga |
kadya pemut sulindhit kadya ngadèni |
gêrba anopèng bangsa ||

19. Asri kuthilang galathik kuning |

kadya suwara wala lan besan |
murina kurang tukonne |
jalak lan paksi siyung |
mencok ing pang kadya (n)jaksani |
lir akèn agadheya |
babêluk marêngut |
lir kasor palinggihannya |
paksi jowan nibêr kadya wong apurik |
lir amadal pasilan ||

20. Kagèt awungu Ni Selabranti |

amiyarsa pêksi awurahan |
pupungan lêng-lêng driyane |
pan wus wasis ing ngèlmu |
paksi ika kadya ngaruhi |
polahe brangtaningwang |
têkan (n)don aturu |
angur aja anglalana |
têkèngal nêpsune dèn-kuratèni |
angur aja lung-a ||

21. Tumurun aris Ni Selabranti |

arsa ngambila toya sêmbahyang |
asalat Ngasar karsane |
Ni Cênthini pan tumut |
wus angambil hèr pangastuti |
arsa tumuta salat |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 40 >

 mangkya karsanipun |
sampun ambabar musêla |
dipun-rakit ing sela dènnya ngastuti |
sampun angangkat salat ||

Jilid 11 - Kaca : 30
22. Anjênêng mangke andum pangêsthi |
madhêp ing lyan ingkang sinukartan |
tan mèngèng ing lyan ciptane |
apti anunggal kayun |
wus ambênêr pangadêgnèki |
madhêp marang ing keblat |
tatakraminipun |
kalbune madhêp ing darma |
wus rumangsa yèn kinèn nêmbah amuji |
pujinira wangsulan ||

23. Angikêt niyat Ni Selabrangti |

kasdu takrul takyin wus kawangwang |
ing jro lêkase sêmbahe |
parêng lan takbiripun |
aksarastha kang dèn-parêngi |
cipta madhêp ing nawa |
yèn Allah Kang Agung |
ikram marang kang sinêmbah |
sampun mikrat sêmbahe ingkang kalingling |
anging kang sêdya murba ||

24. Mujanat rêke ingucap iki |

sakèhing puji kawilang-wilang |
iku minangka ature |
lesaning dasih iku |
pan kinarya larapanèki |
anêbuting priyangga |
kak-ing ngèsthinipun |
iku nêmbah kang siniyan |
lir pawana amarga tulupanèki |
dènnya muji anêmbah ||

25. Dadya tan jênêng rêke tubadil |

apa tubadil têgêse ika |
kagantyan kandhêh sêmbahe |
kalimput ing sih iku |
dadya sirna pujining dasih |
lir sodama lan surya |
ing pralambinipun |
apandulon lawan arka |
ing ulême sodama andadi rawi |
iku sêmbah utama ||

26. Sampun kaèsthi wiyosing takbir |

amaca wajah Ni Selabranta |
dèn-adhêpakên kalbune |
ing Pangeran Kang Agung |
kang akarya bumi lan langit |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 41 >

 sunat amaca wajah |
Patekah kang pêrlu |
amiwiti nêbut nama |
ingkang murah ing donya asih ing mukmin |
ing têmbe ing ngakerat ||

27. Alkhamdulilah sampun kaèsthi |

sakèhing puji katur ing Allah |
Pangeraning alam kabèh |
kang murah ing donyèku |
ingkang asih sakèhing mukmin |
têmbene ing ngakerat |
iya iku ratu |
ing têmbe dina kiyamat |
kang sinêmbah kang rina lampahan nênggih |
sakèhe kang siniyan ||

Jilid 11 - Kaca : 31
28. Liwatêna dadalan kang rungsit |
tuduhêna dadalan kang padhang |
dèn kadi ing dadalane |
kakasih tuwan iku |
para salèh lan para wali |
miwah para ambiya |
aja kang kayèku |
kawula kang pinurikan |
wong wilalat katulak Tuwan (m)bêndoni |
amin Tuwan trima-a ||

29. Wiyose Patekah wus kaèsthi |

amaca ayat Ni Selabranta |
sunat punika ayate |
arukuk ika parlu |
mangkya rukuk Ni Selabranti |
angapêsakên angga |
sêmune anuhun |
asal palaling Pangeran |
yèn tan tulus apuranira puniki |
mangkya tadhah mustaka ||

30. Angangkat sirah Ni Selabranti |

lah Tuwan ika ingkang miyarsa |
dasih punika ature |
asujud tan na santun |
anrahakên anggaotèki |
ingkang pitung prakara |
dèn-sorakên iku |
anggaota kang minulya |
dèn-sorakên lir tirta saking ing ardi |
mili maring sagara ||

31. Angangkat sirah mangkya alinggih |

tumaninah ing linggihe ika |
rêna sukur satitahe |
kang murah ing donyèku |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 42 >

 kang asipat pangapurèki |
pindho sujud punika |
kadi kang rumuhun |
anjênêng mati rêkangat |
sampun jangkêp rêkangat kang kaping kalih |
mangkya atahyat sunat ||

32. Apêngal rêke jênêngirèki |

tahyat awal rêke kawruhana |
titiga rêke cacahe |
sunat apêngal iku |
yèn kalalèn asujud sarwi |
kocap ing dalêm surat |
dèn-wruh jatinipun |
lungguh tahyat lan salawat |
sapunika jênênge apêngal singgih |
jangkêp tigang prakara ||

33. Anjênêng malih mangkya miwiti |

rêkangat rêke kang akir ika |
kalih rêkangat kathahe |
pan salat Asar iku |
pan sakawan rêkangatnèki |
sampun jangkêp sakawan |
mangkya tahyat parlu |
nêm prakara pêrlunèka |
lungguh tahyat salawat kalayan tartib |
niyat kalawan salam ||

34. Antuka salat Ni Selabranti |

salam minangka pambuka salat |
parlu kang munggèng karsane |
ngalekum wangênipun |
sunat rêke salam kang kèri |
sampun dènnira salam |
amuji kang mangsud |
amaca tasbèh andonga |
tan asêru dongane osiking ati |
iku sêmbah utama ||

Jilid 11 - Kaca : 32
35. Angandika rêke sang Utadi |
amiyarsa swarane kang pudya |
kang asangêt ing swarane |
sang duta agya muwus |
aja asru dènnira muji |
apan Pangeranira |
wus sêdya angrungu |
wruh osiking parimana |
nora kilap pan asipat samak basir |
marmane kadya ika ||

36. Ni Cênthini kalanira takbir |

tyasnya limut dening pancadriya |
katon sasolah-bawane |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 43 >

 adan angangkat wuru |
usaline dèn wali-wali |
dènnya angangkat tahyat |
ing patitisipun |
sarêng tibaning aksara |
ing ikrame suwe mijêt wohing ranti |
iku sêmbah kang madya ||

37. Kang sawênèh sêmbah tan wrin wèsthi |

akèh mijil ing lesan kewala |
tan wruh ing ngambêng-ambênge |
lesane sasar-susur |
tata lapal lan dèn-rasani |
sunat parlu punika |
mapan ora wêruh |
tan arsa atatakona |
nora wikan yèn akèh sêmbah nampalih |
akèh wong kang mangkana ||

38. Wênèh ana wong kang angabêkti |

wong sêmbahyang sapisan kewala |
nora wikan ing wêktune |
rêkangate tan wêruh |
nir kayane kaciptèng ati |
katon gawang-gawangan |
ing jro bêktinipun |
kaya ge-age wusana |
karsanipun angayun-ayun kêndhuri |
sêmbahe ngayawara ||

39. Dyan warnanên polahe kang brangti |

Ni Selabrangta anganyut karsa |
tan dèn-mumule awake |
lumêbêt ing wana gung |
tan atêbih Nikèn Cênthini |
minangka rewangira |
tansah atut pungkur |
anganyuta pêgat trisna |
amatèkkên raga sadurunge mati |
mung amulating tunggal ||

40. Wratmaka jurang wana atrêbis |

sela gung ika katundha-tundha |
toyanyanjog gumarènjèng |
tibèng parang sumêmbur |
toya wêning lumut awilis |
kasongan wrêksa mala |
mambak pacar banyu |
pakis angudhaèng toya |
jangga lumung ing têpi lawan amiji |
anjawar lagya (m)babar ||

Jilid 11 - Kaca : 33
41. Wrêksa gung gurda ngungkuli margi |
wre mawurahan mangsa wowohan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 44 >

 wut lutung ing pang arame |
akathah alahipun |
kang sawênèh anèng pa linggih |
amangsiti rowangnya |
yèn ana wong rawuh |
rewangnya samya wurahan |
Ni Cênthini tumingal mèsêm ing ati |
sato idhêp ing jalma ||

42. Alinggih mangke sela tumawing |

Ni Selabranta amantun êtal |
ing guwa dènnira rèrèn |
tanpa guling yèn dalu |
yèn raina tan arsa bukti |
asru matèkkên raga |
angilangi nêpsu |
wus lali ing jiwa-raga |
saya lêsah salirane dèn-larani |
wus amindha kunarpa ||

43. Lêsahing raga anirna kapti |

warnanira apindha kunarpa |
amung kari kêkêtêge |
Ni Cênthini andulu |
dahat sira langkung prihatin |
gusti matèkkên raga |
tan wrin polahipun |
kari katêtêg kewala |
Ni Cênthini gustinira dèn-sungkêmi |
asru dènnya karuna ||

44. Ni Selabranti amuwus aris |

babo Cênthini sira muliya |
mring Wanamarta dèn-age |
warahên sanakingsun |
miwah rama kalawan bibi |
lamun ingsun wus pêjah |
anèng ing wana gung |
lawan sira mardika-a |
dene mèlu lara marang ingsun bibi |
poma matur ring rama ||

45. Panjalukingsun mring sira bibi |

lamun ana babo halatingwang |
ingsun jaluk apurane |
mangka malih sirèku |
lamun ana alpanirèki |
ingsun suka ing sira |
ewuhing tumuwuh |
manawi kalangan pêjah |
dèn karuwan ijab kalbuning kang lathi |
padha alal-bahalal ||

46. Ni Cênthini alon matur aris |

wijiling sabda awor karuna |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 45 >

 dene tan kèdhêp ature |
punapa pênêdipun |
yèn mantuka kawula gusti |
pan sêdya angawula |
paran marmanipun |
nyaine dupèh punapa |
gusti asih amamarahi ing ngèlmi |
tur sinung pamardikan ||

Jilid 11 - Kaca : 34
47. Nadyan lêbura dèn-kadi siti |
mangsa tilara dhatêng andika |
tan arsa pisaha mangke |
tinuting satya tuhu |
kang amuruk rêke ing ngèlmi |
ing aksara wus wikan |
pamulang sang ayu |
kang mungkiri patakonan |
sinung jalal dening pan sakawanèki |
anèng jroning naraka ||

48. Ni Cênthini sangsaya birai |

aptining driya amrih lêksana |
dèn lampusakên ragane |
midêr ing alas agung |
yèn alinggih tansah adhikir |
asru branti maring Hyang |
adoh parannipun |
lampahe kalunta-lunta |
Ni Cênthini saênggon-ênggonirèki |
sang dyah paksi taruna ||

645 Sinom
1. Ênêngna Ni Selabranti |
kang nglampus raganirèki |
taksih anèng jroning guwa |
wontên kawuwusa malih |
dhukuh anyar tulyasri |
mung kakalih kang dhudhukuh |
awasta Mangunarsa |
santrine amung satunggil |
wastanipun Ki Santri Monthèl punika ||

2. Tansah apitakèn salat |

Santri Monthèl siyang ratri |
masalah rukuning salat |
ing guru Mangunarsèki |
amba tuwan nuwun sih |
kêdah tuwan kula-suwun |
kawula dèrèng wikan |
ing agama kang sayêkti |
Mangunarsa alon mèsêm sarya ngucap ||

3. Salat iku sun-arêngya |

sakawan rukunirèki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 46 >

 rukun pingil kang pangarsa |
miwah mangko kaping kalih |
anyandhak rukun dhikir |
nênggih kaping tiganipun |
rukun kasir namanya |
kaping pate rukun tawil |
Santri Monthèl mung iku pamanggih-ingwang ||

4. Ki Santri malih atanya |

panujune kadipundi |
Mangunarsa wuwusira |
rukun pingil iku nênggih |
rêke kawan prakawis |
ngadêg linggih rukuk sujud |
ing rukuk dhikir ika |
kèhe mung limang prakawis |
iya iku Ki Monthèl pamyarsaningwang ||

5. Kang kariyin takbir ikram |

nênggih ingkang kaping kalih |
iya amaca Patekah |
kaping tiga tahyat nuli |
ping pat salawat nênggih |
kaping lima salamipun |
sarta pangadêgira |
rukun kasir iku nênggih |
tangi sujud ping kalih pangadêgira ||

Jilid 11 - Kaca : 35
6. Lan rukunning tawil ika |
punika ta kadipundi |
manira arsa uninga |
Mangunarsa wacana ris |
ing panujune iki |
tangine rukukirèki |
rêkangating wêkasan |
maca donga Kunut nuli |
tanya malih Santri Monthèl amlasarsa ||

7. Sunate kadi punapa |

ingkang anut rukun pingil |
Ki Mangunarsa angucap |
yèn angangkat asta kalih |
tatkalanira takbir |
-ikram mangkana rèhipun |
gagajihing talingan |
lan pucuk jêmpoling driji |
iya anèng poking tatalinganira ||

8. Lan (n)jèjèrkên jarijinya |

iku sampun sangêt ugi |
mêngko yèn angangkat asta |
iku lêkas rukuknèki |
myang tangine anuli |
iya miwah yèn asujud |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 47 >

 ngêpêlakên jarijinya |
lan panuduh ing pucuking |
iya ambênêri gagajihing karna ||

9. Lawan malih linggihira |

linggihing tahyat awalli |
Santri Monthèl alon mojar |
kang anut ing rukun dikir |
pundi panujunèki |
ing sunate lon amuwus |
sira Ki Mangunarsa |
sasanga kathahirèki |
wajah iku kang dhingin pangrunguningwang ||

10. Lawan aminne Patekah |

sarta lan donganirèki |
ayat ingkang kaping tiga |
ping sakawan maca tasbih |
kaping limanirèki |
sami-allah ping nêmipun |
takbir rêke ing tingal |
miwah ping sapta Ki Santri |
tahyat awal salawat kang kaping astha ||

11. Salam akhir kaping sanga |

Ki Santri Monthèl turnèki |
lah kadipundi punika |
(m)bok kalalèn salah siji |
Mangunarsa lingnèki |
ingkang sunat bedanipun |
drajade beda-beda |
ana kirang apa lêwih |
drajade punika samining sunat ||

12. Ana kala ing kalanya |

tinambalan sujud sahwi |
ana miwah lawan ora |
Santri Monthèl matur malih |
paran karsanta mangkin |
pan sami sunat puniku |
Mangunarsa angucap |
karana mangkana nênggih |
yèn kalakon puniku sunat abêngal ||

13. Sayêktine katingalan |

ora owah urutnèki |
puniku ing dalêm salat |
beda lawan ingkang dhingin |
yèn tilar salah siji |
saking sunat aslihipun |
atilar tan na ngangkat |
ing tatkalanira takbir |
-ikramira miwah myang ing rukunnira ||

Jilid 11 - Kaca : 36

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 48 >

14. Saèstune tan katingal |
owah ing urutirèki |
Santri Monthèl lon turira |
anêdha ulun kiyai |
ing sawab barkat ugi |
ulun ing parlu puniku |
ingkang kalalèn punika |
yèn rinasuk kadospundi |
ngandika lon yèku tan pakolèh pisan ||

15. Yèn saking kalalènira |

ing dalêm parlune nênggih |
ing rusake ta punika |
ana pakolèhe ugi |
tan ilang-ilang yêkti |
sakadare iya iku |
nanging yèn maha-maha |
sinung laknad de Hyang Widdhi |
binêndonan tur siniksa ing akerat ||

16. Ênêngna dènnira bantah |

Mangunarsa lan Ki Santri |
yata ganti ingkang kocap |
Cênthini winuwus malih |
ingkang anggung mlasasih |
ragane tansah dèn-lampus |
asru brangti maring Hyang |
dhasar nêdhêng wus birahi |
amlasarsa lampahe katiwang-tiwang ||

17. Cênthini kagyat tumingal |

amulat dhukuh tulya sri |
panggonane pinggir jurang |
kinubêng tanduran asri |
palipir kacang wilis |
awor lawan kapas taun |
têbu wulung ajajar |
terong kakara cicipir |
abra ingkang sasêkaran warna-warna ||

18. Pagaganira tulyèndah |

lor wetan prênahe asri |
sangkêp tanduran mawarna |
jagung jawawud lan jali |
sinalisiran sami |
katak karundha angrayung |
talês katak bilungan |
jawawud palisir uwi |
warna-warna tanduran pinggiring jurang ||

19. Masjide alit linepa |

nênggih ing sela cêndhani |
natare kèdêran toya |
sitine katingal rêsik |
pinagêran seta di |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 49 >

 kakarangan selanipun |
angongang sakalayang |
pinagêran pancaksuji |
tinanduran andong bang tinon asinang ||

20. Ni Cênthini sakamantyan |

tumingal kang masjid alit |
papêthètan warna-warna |
jêmbangan rinajawardi |
umpakipun ingukir |
akayon mandèri andul |
kinubêng ing sêkaran |
sumarsana lan warsiki |
pacar banyu wongarumpak wongranaga ||

21. Sèh Mangunarsa nèng langgar |

sêmbahyang lan santrinèki |
sampuning bakda umêdal |
alinggih anèng surambi |
amaca surat sami |
nulya Ki Monthèl tumurun |
anèng ing palataran |
tumingal wontên pawèstri |
Santri Monthèl sigra wau tinakènan ||

Jilid 11 - Kaca : 37
22. Ki Santri kula atanya |
punika wastane pundi |
têmbene anyar tumingal |
lawan sintên kang palinggih |
dene endah tulya sri |
Ki Monthèl alon sumaur |
dhêkah ing Wanataka |
Mangunarsa kang palinggih |
bagus anom wahêdat masih taruna ||

23. Sawusira atatanya |

Ni Cênthini nulya bali |
arsa tutur ing gustinya |
Ni Tambangraras ing mangkin |
sapraptane anuli |
tinutur ing solahipun |
yèn wontên dhukuh anyar |
nèng pinggir jurang tulya sri |
wastanipun padhêkahan Wanataka ||

24. Awasta Ki Mangunarsa |

punika ingkang palinggih |
santrine amung satunggal |
masjide cilik arêsik |
lepa sela cêndhani |
kèdêran ing toya agung |
tanduran warna-warna |
woh-wohan kang adi-adi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 50 >

 sakamantyan rêmêne manah-kawula ||

25. Ki Mangunarsa punika |

kapanggih ngaji nèng masjid |
kitab swarane arênyah |
mèmpêr Ki Sèh Amongragi |
dinulu saking wuri |
miwah tindak-tandukipun |
mèmpêr raka-andika |
suwawi pinaran tami |
Selabranta ngecani manah mangkana ||

26. Adandan Ni Selabranta |

wusnya lumampah aririh |
sarya angowahi sinjang |
kêskule tansah cinangking |
kulambining taluki |
anyangking sêbene wungu |
tuhu tingal ngawirya |
Ni Cênthini animbangi |
sinjangira tinambal-tambal ing sutra ||

27. Ni Cênthini lon lampahnya |

kikinthil tansah nèng wuri |
sêmune kadya wus pasrah |
babandan marang Hyang Widdhi |
tansah agung prihatin |
pan sêmune wong aluhung |
datan angumbar tingal |
warna yu tuhu linuwih |
wadanane kadi sasi karainan ||

28. Yata Ki Sèh Mangunarsa |

lagya ngaji anèng masjid |
wikan yèn ana dhatêngan |
Santri Monthèl andharidhit |
istipar wanti-wanti |
tumingal rubiyah ayu |
mangu Ni Selasmara |
tumingal Mangunarsèki |
ni rubiyah karasa kakunge tilar ||

29. Mangkana laju lampahnya |

prapta palataran sami |
gupuh-gupuh Mangunarsa |
suwawi andika linggih |
sang dyah micarèng ati |
wong iki yèn ingsun-dulu |
têka alus pasaja |
kaya Ki Sèh Amongragi |
nora loro kalawan Ki Amongraga ||

Jilid 11 - Kaca : 38
30. Sawusnya tata alênggah |
Mangunarsa tatanya ris |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 51 >

 baya kadhatêngan wirya |
kang kampir ing dhukuh-mami |
Rubiyah saurnya ris |
inggih wong awon pukulun |
duraka ing Pangeran |
tansah alara prihatin |
de tinilar ing laki Sèh Amongraga ||

31. Ki Mangunarsa parentah |

Ni Darêman ta sirèki |
mentara marang pagagan |
amèta susuguh tami |
kacang gudhe kacipir |
talês uwi lawan kimpul |
Ni Sulastri adanga |
Santri Monthèl angrewangi |
gya lumampah ingkang kinèn asasêgah ||

32. Tan adangu nulya prapta |

kang rampadan anèng ngarsi |
Ni Rubiyah micarèng tyas |
salamine sun tan bukti |
pijêr branta ing Widdhi |
tanpa dhahar tanpa turu |
mêngko amanggih sêga |
angecani tumut bukti |
Ni Rubiyah eca dènnira adhahar ||

33. Wus surup Sang Hyang Pradangga |

angangkat salat Mahêrib |
Santri Monthèl anèng wantat |
sawuse asalat nuli |
angundang santrinèki |
Sira Monthèl ingsun-utus |
undangên Anggungrimang |
tutura yèn ana tami |
Anggungrimang konên anggawa tarêbang ||

34. Kaki Monthèl gya lumampah |

tan adangu nulya prapti |
ing wismane Anggungrimang |
nulya-a lumampah aglis |
kula ingutus Kyai |
angundang marang sirèku |
lan kinèn (ng)gawa trêbang |
Ki Mangunarsa ing mangkin |
katamuan èstri saking Wanamarta ||

35. Anggungrimang atatanya |

Ki Santri yèn mungguh mami |
tamuwan sanak wanodya |
pangrunguningsun rumiyin |
lampah dèn-kadi Nabi |
ya maksih ampungan iku |
Idajil nyurup ika |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 52 >

 Ki Monthèl alon turnèki |
mangsa borong rakanta Ki Mangunarsa ||

36. Tan adangu nulya mangkat |

sarwi amêkas ing rabi |
mêngko acawisa boga |
sun kesah nêmoni tami |
lampahira agipih |
sapraptanira ing dhukuh |
ngandika Mangunarsa |
suwawi adhi alinggih |
nulya linggih Anggungrimang mangku trêbang ||

37. Tan adangu nulya nêrbang |

singir Wali Ajal-urip |
suwarane anggaruntal |
pawèstri samya ningali |
Anggungrimang rêspati |
de alul wasis ing têmbung |
irama wus anêlas |
miwah santri Arab Jawi |
tuhu luwih kala jaka Anggungrimang ||

4 (Sual-jawab Cênthini kalihan santri Monthèl)

Dumados sual-jawab Cênthini kalihan santri Monthèl bab agami, kadosta:
Islam lan iman lss, kasambêt sual-jawabipun Nikèn Tambangraras kalihan
Sèh Mangunarsa lan Ki Anggungrimang. Sarêng rêmbagipun dumugi bab
tokid, Sèh Mangunarsa karaos nunggil-piwulang kalihan Ni Selabrangti, mila
lajêng pitakèn, sintên gurunipun. Wangsulanipun Ni Selabrangti gurunipun
Sèh Amongraga, ing timuripun asma Jayèngrêsmi, i.p. gurulakinipun ingkang
lêlanabrata ngupadosi adinipun nama Jayèngsari lan Rancangkapti, dumugi
ing Mataram kadakwa ngrisak sarak lajêng kaukum larung ing samodra kidul.
Sèh Mangunarsa sanalika botên sagêd ngucap, wêkasan blaka, bilih
Jayèngrêsmi (Sèh Amongraga) punika kakangipun ingkang dipun-padosi. Sèh
Mangunarsa ing ngajêng wasta Jayèngsari, dene adhinipun, Rancangkapti,
dados semahipun Anggungrimang.
Kaca 39 – 48

Jilid 11 - Kaca : 39
644 Dhandhanggula
38. Sarwi angangge rasukan |
sinulam sêrban sultani |
sarwi amangku tarêbang |
swarane arum amanis |
kala taksih taruni |
kênya Kadhiri kèh kènyut |
dèn-ênthêt-ênthêt mana |
campur bawur suluknèki |
swaranira anyênyêt arum arênyah ||

39. Cênthini anggung tighapar |

miyarsa caritanèki |
miwah polahe narêbang |
sadaya gumuyu sami |
tarêbang angrarangin |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 53 >

 apatut lan swaranipun |
Ki Monthèl ngidung agya |
singire Usul ginupit |
tingkahira wong wulu batal lan karam ||

40. Mangunarsa anarêbang |

swaranira rum amanis |
Ni Selabranta kacaryan |
dènnira amara-tami |
Cênthini dèn-wangsiti |
iya takonana iku |
cobanên patakonan |
Ki Santri Monthèl puniki |
Ni Cênthini aris dènnira tatanya ||

41. Ki Santri kula tatanya |

maring andika kiyai |
ana pangucap mangkana |
Iman lan Islam kiyai |
kaya pa bedanèki |
yèn tunggila ta puniku |
paran ingaran tunggal |
kang Iman lawan Islami |
bedanipun lan tunggale ucapêna ||

42. Ki Monthèl alon lingira |

marang Ni (m)bok Selabranti |
lah puniku botên bisa |
kajawi (m)bok Selabranti |
mundur ngisin-isini |
Ni Rubiyah awakingsun |
kula andika wulang |
wong punung atungkul dhangir |
pintên banggi uninga Iman lan Islam ||

43. Ki Santri Monthèl pinêksa |

kinèn ngucapakên nuli |
bedane Iman lan Islam |
kadipundi rukunèki |
ucapna salah siji |
aja ta kumlamar kayun |
lamun nora wikanna |
nora êsah iku kyai |
nora êsah yèn sira anganggo dhêstar ||

44. Santri Monthèl aris angucap |

Ni Rubiyah myarsa-mami |
Iman lan Islam bedanya |
anênggih lair lan batin |
Islam puniku lair |
iya Iman batinipun |
malih Cênthini ngucap |
rukunipun kadipundi |
ingkang aran iya Iman lawan Islam ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 54 >

45. Pira kèhe rukunira |
lan têgêse rukun êndi |
Santri Monthèl aris ngucap |
inggih ing pamyarsa-mami |
têgêse rukun singgih |
iya wak-awakan iku |
Iman nênêm prakara |
iku kawruhana ugi |
Islam itu kèhe mung limang prakara ||

Jilid 11 - Kaca : 40
46. Kang dhingin ngandêl ing Allah |
sipat purba tanpa sami |
kapindho malekatira |
ping tiga kitabirèki |
ping pat utusan nênggih |
lan dina kiyamat besuk |
punika kaping lima |
jangkêpe nênêm prakawis |
untung ala untung bêcik pasthining Hyang ||

47. Wontên dene rukun Islam |

puniku gangsal prakawis |
sahadad kalih kalimah |
asêmbahyang kaping kalih |
apuwasa kaping tri |
ing wulan Ramêlan iku |
ping sakawane jakat |
jangkêpe gangsal prakawis |
yèn kuwata minggah kaji marang Mêkah ||

48. Nanging ta pamyarsaningwang |

Ni Rubiyah Selabranti |
salah siji yèn tininggal |
dadi dhêndhaning Hyang Widdhi |
papa ingkang pinanggih |
yèn kalampahan iku |
pan ginanjar dening Hyang |
pan wus ubayaning Widdhi |
mung puniku Ni Rubiyah pamyarsèngwang ||

49. Cênthini malih atanya |

paran karsane kiyai |
sahadat kalih kalimah |
Ki Monthèl sumaur aris |
sahadat kang kariyin |
anging Allah ingkang Agung |
pindho Nabi Muhammad |
kalane ingutus yayi |
anèksèni marang wong Islam sadaya ||

50. Mujêmale kaya ngapa |

ingkang aran sadat kalih |
dene kang aran mujêmal |
musapale ingkang pundi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 55 >

 Ki Monthèl anabda ris |
musapale ta punika |
makripat Tokid Iman |
Islam kang amêngku yayi |
ingkang aran sahadat kalih sarkara ||

646 Dhandhanggula
1. Ni Cênthini pinardi wangsit |
(m)bok Rubiyah manira atanya |
dusing wong wadon kathahe |
kang pinarlokkên iku |
pira kèhe dusing wong èstri |
ing karan pakênira |
puniku dèn-ketung |
akèh wong kang pêksa bisa |
ting janunup yèn tinari angulati |
dèn-tog akulintiran ||

Jilid 11 - Kaca : 41
2. Ucapêna rêke kang sayêkti |
manira iki ayun uninga |
kang pinêrlokakên mangke |
yèn ta wêruha iku |
sing karyane nora lêstari |
lir satata sambawa |
polahe wong iku |
kaya martabating nata |
lir maesa sarupa yèn wong liniling |
tan liwat saking kewan ||

3. Ni Cênthini rêngu anauri |

kae Santri manira miyarsa |
duse wong wadon kathahe |
kang pinarlokkên iku |
pan lêlima rêke wong èstri |
kakalihing wong lanang |
puniku kang pêrlu |
kayapa ing pakênira |
Kaki Monthèl wusira amrih asinggih |
lah iku ucapêna ||

4. Kang kariyin kèl araning iki |

ping kalihe yèn adus jinabad |
wiladah kaping tigane |
nipas kaping patipun |
ping limane rêke yèn mati |
mayit iku dinusan |
puniku kang pêrlu |
kakalih iya wong lanang |
iya iku jinabad kalawan mayit |
iku pangrunguningwang ||

5. Santri Monthèl amardi ing wangsit |

(m)bok Rubiyah manira tatanya |
parlu punapa têgêse |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 56 >

 myang asunat puniku |
kaya ngapa bedane nyai |
Ni Cênthini angucap |
kang pêrlu puniku |
sawab lamun linampahan |
yèn tinilar pêrlu iku andosani |
puniku tur siniksa ||

6. Ingkang sunat ta kadi punapi |

(m)bok Rubiyah manira tatanya |
punika paran têgêse |
Ni Cênthini amuwus |
ingkang sunat rêke puniki |
sawab yèn linampahan |
pakarti puniku |
ginanjar dening Pangeran |
yèn tininggal iku pan ora (n)dosani |
iku têgêse sunat ||

7. Ingkang karam lan makêruhnèki |

punapa rêke ing karsanira |
punika paran têgêse |
Ni Cênthini amuwus |
ingkang karam puniku Kyai |
sêbab yèn sininggahan |
pan pakantuk agung |
ginanjar maring Pangeran |
yèn angambah karam iku andosani |
puniku tur siniksa ||

8. Ingkang makruh ta kadi-punapi |

Ni Rubiyah karsa pakênira |
kaya ngapa ta têgêse |
Ni Cênthini amuwus |
kang makêruh inggih Kiyai |
sawab yèn sininggahan |
pakarti puniku |
ginanjar munggèng Pangeran |
yèn ingambah makruh nora ambayani |
manira amiyarsa ||

Jilid 11 - Kaca : 42
9. Kang mubah ika kadi punêndi |
Ni Rubiyah mangko ucapêna |
punika paran têgêse |
Ni Cênthini amuwus |
ingkang mubah rêke puniki |
nora amawi fala |
jaij arannipun |
yèn tinilar pan mangkana |
nora sawab lawan nora andosani |
iku pamyarsaningwang ||

10. Kae Santri sun-atakèn malih |

kang jinabad lawan junubira |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 57 >

 punika paran bedane |
yèn atunggala iku |
kaya ngapa rêke puniki |
Santri Monthèl lingira |
ingkang junub iku |
yêktinè abeda-beda |
junub iku adoh ing lilima iki |
jinabad asusucya ||

11. Ingkang pundi pandohe puniki |

kang junub iku limang prakara |
Ki Monthèl alon ature |
pandohe kang rumuhun |
nora wênang asalat iki |
lan anggarap musakap |
kaping tiganipun |
nora wênang atilawat |
sakawane tan wênang munggah ing masjid |
midêr-midêra karam ||

12. Wênang salat yèn wus dèn-êdusi |

jinabadake wastane ika |
junub puniku pandohe |
mangkane toya wulu |
pan titiga karanirèki |
nora awênang salat |
lan atawab iku |
tan wênang garap musakap |
nora wênang mangke yèn amunggah kaji |
midêr ing kakbatollah ||

13. Kadas punapa wastanirèki |

ing jinabad lawan wulu ika |
kang dus punapa wastane |
Santri Monthèl amuwus |
kang jinabad puniku nênggih |
ingaran kadas akbar |
ingkang toya wulu |
ingaran kadas asêhar |
kang asêhar puniku nora nyukupi |
marang kadas akêbar ||

14. Kang asêhar nora anyukupi |

marang wong adus rêke jinabad |
dèn-sêrtakakên niyate |
kalawan toya wulu |
nora wênang iya nyukupi |
cihnane kacukupan |
ingkang toya wulu |
dèn-sartakkên jijinabad |
toya wulu cihnane nora nyukupi |
marang kadas akêbar ||

15. Kaya ngapa ika Kyai Santri |

ing jinabad kang parlu dinusan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 58 >

 punika pira kathahe |
Santri Monthèl sumaur |
Ni Rubiyah manira manggih |
ingkang parlu dinusan |
ing masalah iku |
anane tigang prakara |
Ni Cênthini wuwusira amrih singgih |
punika ucapêna ||

Jilid 11 - Kaca : 43
16. Kariyin iku kurujul mani |
lamun mêtune tanpa karana |
ping kalih nênggih Islame |
yèn angimpi wong iku |
anêkakkên supênanèki |
iku parlu dinusan |
kaping tiganipun |
acampuh asmaragama |
lamun têkèng kasapah ika dèn-dusi |
yèn ora tan dinusan ||

17. Niyatipun ta kadi punapi |

Kae Santri manira tatanya |
kang niyat paran jatine |
mapan akèh kalurung |
kadi pêcuk kang saba rawi |
dènnya adus jinabad |
polahe wong iku |
anduwèni walêr ingwang |
Santri Monthèl alon anauri aris |
manira amiyarsa ||

18. Niyatipun kang kalampah iki |

umum lan wênang limang prakara |
amrih êsah sêmbahyange |
punika sêdayanipun |
dadya mijil rêke ing jawi |
ingaran juru-basa |
kang niyat puniku |
tansah ingalapatollah |
niyat iku dudu basa swara nênggih |
iku jatining niyat ||

19. Kaya ngapa ing karsanirèki |

ing jinabad rêke pinasthika |
punika paran têgêse |
lan manira angrungu |
ing istikna sinarawèdi |
iku kadi punapa |
ing karsanirèki |
punika lah ucapêna |
Santri Monthèl aris sira anauri |
manira amiyarsa ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 59 >

20. Amèt wulu yèn sampun barêsih |
wong iku dènnya adus jinabad |
asêdya sêmbahyang mangke |
iku ingsun angrungu |
ing istikna sinarawèdi |
ing sêmbahyang kiparat |
bolu wastanipun |
rumangsa lamun wiwirang |
Ni Cênthini wuwusira amrih singgih |
mangke manira tanya ||

21. Apa karane tinja susuci |

duk mêtokakên najis punika |
bolu punika wastane |
bênduning Hyang dèn-ketung |
Adam iku pusakanèki |
duk kênèng pangrêncana |
adhahar kuldèku |
rumangsa lamun wiwirang |
dipun madhêp ing wawasuh lair batin |
iku marga sampurna ||

22. Najis punapa wastanirèki |

ing wong lanang yèn adus jinabad |
apa rupane najise |
pan sukci mani iku |
ing wanita kalal lan kawin |
anging parlu dinusan |
kaya pa puniku |
Kae Santri yèn tan-wruha |
upamane adol lênga kari busik |
mèsêm Ni Selasmara ||

Jilid 11 - Kaca : 44
23. Punika aranne mustakirid |
mani ing sir sah saking sasana |
acampuh parêng karone |
sipat kalihe iku |
mapan tunggal pusakanèki |
jinabad lan isjinja |
Adam purwanipun |
iku angsale lênggana |
jinanjèkkên dening Hyang dusira iki |
dadi parlu dinusan ||

24. Yèn tan nastitèkêna puniki |

dèrèng antuk jênênging manungsa |
kêbo sapi papadhane |
wênèh ingsun angrungu |
wong pawèstri nora nglampahi |
wus dening uwong lanang |
wuruke wong bingung |
ika karyanên paèsan |
kang ingaran Patimah putraning Nabi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 60 >

 parandene jinabad ||

25. Toya wulu akadi punapi |

najis punapa kang winasuhan |
êndi rupane najise |
pan suci angganipun |
wus dèn-dusi dipun-lisahi |
myang adi agaganda |
kaya pa puniku |
tan wênang têka sêmbahyang |
Santri Monthèl alon dènnira nauri |
manira amiyarsa ||

26. Lulmat najise kang dèn-wasuhi |

iya iku kang saking lênggana |
mari sumuk wêdanane |
pan tunggal purwanipun |
ing istinja lan toyastuti |
mangkana ing jinabad |
sing wruh ngèlmu iku |
iya ingaran duriyat |
jujuluke sosotya kang dèn-sunduki |
manira amiyarsa ||

27. Kae Santri sun-atakon malih |

pira kèhe parlune janajah |
kang wajib linakon kuwe |
Santri Monthèl lon muwus |
nênggih rêke sakawan iki |
kariyin adus ika |
kaping kalihipun |
angaranni wajib ika |
kaping tiga ayun amêtêk sirèki |
ping pat sêmbahyang ika ||

28. Pira kèhe parlune puniki |

anêmbahyangakên mayit ika |
ucapêna iku mangke |
Santri Monthèl amuwus |
nênggih rêke pipitu iki |
angadêg kang kawasa |
iku kang karuhun |
kaping kalihipun niyat |
sarta takbir kaping tigane puniki |
manira amiyarsa ||

29. Patekah iku kaping patnèki |

kaping lima salawat puniku |
maca donga kaping nême |
nênggih pipitunipun |
salam awal rêke punika |
sarta lan tartibira |
manira angrungu |
kaya pa ing pakênira |
Ni Cênthini wuwusira amrih singgih |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 61 >

 mangke manira tanya ||

Jilid 11 - Kaca : 45
30. Ing wong Islam ta kadi punapi |
ing nalikane pati punika |
êndi sartane imane |
kadipundi puniku |
ingkang nyawa utawa jisim |
kadipundi puniku |
Ki Santri amuwus |
kalihe datan prabeda |
ing ukume ta rêke Islam puniki |
sarta badan sanyawa ||

31. Lamun mangkene puniku malih |

nora beda wong kapir punika |
ing nalikane patine |
pan ingkang swarga iku |
myang kang anèng jroning yomani |
sarta badan sanyawa |
anênggih puniku |
ing pamiyarsa-kawula |
Ni Cênthini tumungkul anukmèng ati |
mandah Ki Mangunarsa ||

32. Ni Selabranta amuwus aris |

Mangunarsa nulya tinakènan |
kiyai manira takèn |
ingkang Iman puniku |
kaya ngapa ingucap dhingin |
gumanti tokitira |
makripate pungkur |
ingkang Islam tan dèn-ucap |
kaol kilèn makripat ingucap dhingin |
gumanti tokitira ||

33. Iman Islam puniku nèng wuri |

punika punapa karsa tuwan |
kaol loro ing karanne |
Mangunarsa amuwus |
Anggungrimang kang dipun-tari |
jawabên patakonan |
dèn aris amuwus |
dipun nêdya mutaladah |
tan lênggana Anggungrimang anauri |
wuwuse Selabranta ||

34. Kaol kilèn anênggih puniki |

makripat dhingin rêke ingucap |
gumanti ingkang tokite |
ayun wikan rumuhun |
tunggaling Hyang nora kakalih |
sampun nyatane tunggal |
tokit arannipun |
tinêngguhakên ing nala |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 62 >

 ingaranan Iman aranne puniki |
manira amiyarsa ||

35. Ingkang Islam winuwus ing wuri |

sampunira rêke nandhang Iman |
tan lênggana ing pakonne |
asalat siyam iku |
ing Ramêlan lan munggah kaji |
ajakat saka wênang |
anglampahi iku |
punika ingaran Islam |
Selabranta wuwusira amrih singgih |
mangke manira tanya ||

36. Kaol wetan ta kadi-punapi |

kang Imani kang dhingin ingucap |
gumanti marang tokite |
makripat kang ing pungkur |
Anggungrimang ingkang nauri |
manira amiyarsa |
kaol wetan iku |
undhak-undhaking lumampah |
alul Iman iku dèn-ucapa dhingin |
manira amiyarsa ||

Jilid 11 - Kaca : 46
37. Iku marmane dèn-ucap dhingin |
mapan lampahing wong alul Iman |
sarengat iku lampahe |
lampah sarengat iku |
rukun rêke puniki |
marmane tau dèn-ucap |
kang Islam puniku |
wus lampahe ahul Iman |
iya iku karsane kang ati alim |
etang sawab ganjaran ||

38. Yèn sampun iku lampah aradin |

lampahe sarengat wus rinêksa |
sakathahing pakewuhe |
tumindak lampahipun |
prapta mangke ing alul tokit |
kakekat lampahnèka |
ya anunggal kayun |
nora etang jiwa raga |
iya iku karsane wong ati mukmin |
nora etang ganjaran ||

39. Kadipundi pakewuhe iki |

lampahing sarengat ucapêna |
sakathahe pakewuhe |
Anggungrimang amuwus |
pakewuhe nênggih puniki |
yèn karsa ingurmatan |
ngagungakên ngèlmu |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 63 >

 lampahe amrih kuncara |
riya kibir ngèlmune kinarya kasil |
iku wisaning lampah ||

40. Inggih rêke lampahing wong luwih |

tansah angenakakên sarira |
tan dèn-mumule awake |
punika kang kaetung |
lamun sakir tirta satitis |
dènnya norrakên raga |
ing pralambinipun |
wimbaning windu manila |
tiningalan ing warih katon jro bumi |
kakekate nèng wiyat ||

41. Kadipundi ing karsanirèki |

lintang ngaranan windu manila |
sodama paran têgêse |
Anggungrimang amuwus |
nênggih lintang kalingan warih |
ingaranan sodama |
de ngarka sumunu |
ingaranan diwangkara |
lintang iku panalikane sitangsi |
iku mas tan kumambang ||

647 Maskumambang
1. Ni Cênthini angalêm sajroning galih |
mring Ki Anggungrimang |
putus ing aksara lantip |
wong pintêr têka katara ||

Jilid 11 - Kaca : 47
2. Ni Cênthini tyasira rêmên kêpati |
mring Ki Anggungrimang |
dhasare anom apêkik |
rêspati sasolahira ||

3. Tan adangu sakêdhap anjawab malih |

ingsun atatanya |
kang andon lumampah prapti |
Ki Anggungrimang gya mojar ||

4. Iya Ki Sèh Mangunarsa kang tinari |

kakang sami tampa |
ing wuwus puniku kyai |
angucap Ki Mangunarsa ||

5. Selabranta patakone dèn-wangsuli |

manira miyarsa |
nênggih wong kang alul tokit |
wus karêm ing Sipatolah ||

6. Brastha luluh ing paningal iku yayi |

ingaran sêrikan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 64 >

 tingale wong alul tokit |
dening wong alul makripat ||

7. Tanpa tingal kawruhira mring Hyang Widdhi |

yèku ati wahab |
akarêm mring Datolahi |
mung titiga kinasiyan ||

8. Amung iku nabi wali lawan mukmin |

sênès palayaran |
nora beda kang pinanggih |
nabi karêm mring ing Dat ||

9. Ingkang karêm ing Sipat iku ya wali |

wong mukmin punika |
karêm Apêngallolahi |
brastha luluh tingalira ||

10. Lah puniku kadipundi karsanèki |

ing wong ngarip nora |
amangeran kadipundi |
punapa suwunga pisan ||

11. Mila akèh wong kang kadalurung ugi |

lali ing paugêran |
elinge atapi-tapi |
gumuyu Ki Mangunarsa ||

12. Sabda kawruh dèn-samya sawiji-wiji |

sor ing tata krama |
Rubiyah winêrdi wangsit |
(m)bok Rubiyah kula tanya ||

13. Turunning wong luhung tan padha lan bêkti |

wong bodho punika |
mila atakèn sayêkti |
alon mèsêm Selabranta ||

14. Selabranta wuwuse arum amanis |

ing kina miyarsa |
sajroning turu atangi |
sajroning mênêng angucap ||

15. Turunning wong ngarip mikrat turunèki |

munajad tanginya |
Sèh Mangunarsa nauri |
tan kêna tinirokêna ||

16. Lir anangga toya ing kamumu nyai |

manira miyarsa |
paranne winastan sirik |
de maksih jênêng paningal ||

17. Pana iku minangka pandoherèki |

jatining kang tingal |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 65 >

 ingaran ijab nurani |
uga tatèbènging cahya ||

Jilid 11 - Kaca : 48
18. Wontên malih masakèh ingkang ginupit |
Bayajid wastanya |
kalangkung tapanirèki |
desane nênggih ing Bustam ||

19. Ajujuluk wau jêng Sultan Ngaripin |

kalanya apana |
sira Kyai Sèh Balajid |
ingaran amurang-sarak ||

20. Saemute têtêp dènnya angabêkti |

yèku caning lampah |
Mangunarsa muwus aris |
Rubiyah manira tanya ||

21. Sapa baya ta sanakira si nyai |

banggi wus miyarsa |
ing sêmon tunggal pamanggih |
alon mèsêm sarya ngucap ||

22. Pirabara angsal kanugrahan Widdhi |

kang kawula têdha |
tinuduhna marga radin |
ya anunuwiyèng lampah ||

23. Ya ing kina rêke manira alaki |

aran Amongraga |
duk rarene Jayèngrêsmi |
lintang paramartanira ||

24. Pan mangkana tutuwi sanake èstri |

têkèng Nayaganda |
kalêbêt ing kukum sami |
ingaran angrusak lampah ||

25. Lampahipun tanpa tut sarengat Nabi |

linabuh Tunjungbang |
tri sanak ujare dhingin |
jalu kalih dyah satunggal ||

26. Ingkang èstri awasta Ni Rancangkapti |

kang jalu punika |
awasta Ki Jayèngsari |
samya lit tinilar kesah ||

27. Duk rusake Sotyaganda iku dhingin |

tinuwi ing sanak |
tan ana ingkang pinanggih |
malah atêkèng antaka ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 66 >

28. Karane manira lunga andêrpati |
saking tan abêtah |
mêgêng trêsnaningsun iki |
tan ketang ing lara pêjah ||

29. Mangunarsa sakêdhap kaya anangis |

myarsa ing wartanya |
polahe ing nguni-uni |
Ki Mangunarsa gya ngucap ||

30. (Ng)gih puniku Nyai ingkang sun-ulati |

pan ta sanakingwang |
ing mangke dèrèng pinanggih |
anangis Ni Selabranta ||

31. Mangunarsa age dènnira nabda ris |

lah ta Anggungrimang |
sira muliha dèn-aglis |
padha sira wartanana ||

32. Yèn wus lami pêjahe Ki Amongragi |

kesah Anggungrimang |
akêbat dènnya lumaris |
sapraptanira ing wisma ||

5 (Dhatêngipun Sèh Amongraga)

Sasampunipun têtela pawartosipun bab Jayèngrêsmi (Sèh Amongraga), Ki
Anggungrimang kadhawuhan mantuk suka sumêrap dhatêng Rancangkapti.
Mirêng bilih kakangipun sampun pêjah kaukum larung, sanalika
Rancangkapti dhawah kantaka malah dumugi ing tilaripun, dados tangisan
sasanak kulawarga. Ki Mangunarsa lan Ni Selabrangta dhatêng, Ki
Mangunarsa dhawah kantaka, Ni Selabrangta sêmaput, Cênthini dhawah
gêgulungan. Enjingipun, sadèrèngipun layonipun Rancangkapti dipun-sirami,
wontên kaelokaning Pangeran, dumadakan Sèh Amongraga rawuh. Enggal-
enggal Ni Selabrangti ngabêkti, kasusul Ki Mangunarsa lan Ki
Anggungrimang. Rancangkapti tangi gêsang malih. Sèh Amongraga ngandika
bilih sampun araga-sukma, gêsang ing alam sanès. Dhawuhipun supados
Cênthini kadhaupakên kalihan santri Monthèl. Ki Mangunarsa kadhawuhan
yasa asrama ing Jurang
Jangkung minangka panêpènipun Sèh Amongraga kalihan Ni Selabrangta.
Sèh Mangunarsa lan Ki Anggungrimang samangsa-mangsa sagêd pinanggih
sasampunipun iktikap sawatawis.
Kaca 49 – 54

Jilid 11 - Kaca : 49
647 Maskumambang
33. Gya rinangkul rabine ingarih-arih |
dhuh mas mirahingwang |
kakangira Jayèngrêsmi |
mati linabuh Tunjungbang ||

34. Anglalana Amongragi angulati |

rabine kang warta |
anging sira tan kapanggih |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 67 >

 malah têkèng Nayaganda ||

35. Sarêng myarsa wau Nikèn Rancangkapti |

wusnya winartanan |
yèn kakangnya wus ngêmasi |
linabuh marang Tunjungbang ||

36. Dhat sumaput panonne Ni Rancangkapti |

sarira marlupa |
tambuh rasane kang ati |
tansah mijil waspanira ||

37. Anggungrimang tumulya anjrit anangis |

sarya ngrangkul jaja |
lah mênênga sira yayi |
manawi sira antaka ||

38. Kagyat wungu Ni Sulastri aningali |

gustine kantaka |
aniba ing salu aglis |
(n)jrit nangis alara-lara ||

39. Kagèt kabèh tatanggane padha tangi |

mirsa kang karuna |
tanggane sadaya prapti |
gupuh-gupuh atatanya ||

40. Ni Sulastri tutur yèn gustine mati |

tanggane sadaya |
wus tinuturan pra sami |
ana anjrit aniniba ||

41. Kèh warnane ingkang sami angsung tangis |

wênèh têbah jaja |
wênèh aniba ing siti |
saking trêsnane sadaya ||

42. Wontên malih tanggane êlêt satunggil |

dhudha lawan randha |
dhudha Salèh arannèki |
myarsa kang tangis gumêrah ||

43. Karsa atutulung sarya nyangking kudhi |

lan dhudha Prakosa |
mêdal nyangking alunèki |
sinêngguh ana drigama ||

44. Randha lola amêdal tapih kulambi |

ngindhit padadahan |
gupuh dènnira lumaris |
lakune alangak-langak ||

45. Anglancangi susune akaplak-kaplik |

sarwi ngore rema |
lakune anglalancangi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 68 >

 samya gumuyu kang mulat ||

46. Praptèng wisma gupuh angungkap-ungkapi |

akarya tatamba |
gugap-gugup polahnèki |
têka mipis-mipis lênga ||

47. Wontên malih rêke santri tunggu gagi |

mamitran ni randha |
anèng ranggon pinggir margi |
awasta Ki Santri Rêna ||

Jilid 11 - Kaca : 50
48. Ni (m)bok randha gugup dènnira nulungi |
mring santri kang niba |
ni randha angrangkul gipih |
nanging datan na uninga ||

49. Pamrihipun aja na ingkang udani |

gya ingajak nendra |
dhatêng ing raranggon malih |
tan ana ingkang uninga ||

50. Nulya wontên wong liwat sakawan sami |

anèng ing pagagan |
Ki Santri gumêdêr ajrih |
wong roro sarêng aniba ||

51. Polahira tapih siji dèn-karoni |

dadya gagandhèngan |
lumayu aniba tangi |
mapan jrih yèn kasarkaran ||

648 Dhandhanggula
1. Ki Mangunarsa pan taksih linggih |
nora wikan sanake kantaka |
winartan dening rarene |
aglis dènnya tumurun |
sarencange padha tut-wuri |
miwah Ni Selabranta |
sing wong kang andulu |
sêmu nora na kaduga |
kang sawênèh sêmune ana aradin |
wikan jatining lampah ||

2. Selabranta ika aningali |

mring kang lena Nikèn Rancangdriya |
anèm tur ayu rupane |
kasênên pandam murub |
warnanira kadya wong guling |
kèngis waja kang kiwa |
ngincang alisipun |
kadi wong mèsêm kawangwang |
Anggungrimang rabine tansah liniling |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 69 >

 sarwi nangis alara ||

3. Mangunarsa mênêng tan kêna ngling |

tumingale arine palastra |
tan kêna ngrênggêp trêsnane |
angrupêg idhêpipun |
tingal kang lyan kang dèn-sakrêti |
tan nancang ulat kang lyan |
kang paranning dulu |
anging kang Amurbèng Alam |
Mangunarsa mênggah niba nulya mati |
gumêr kang wong karuna ||

4. Santri Monthèl lara dènnya nangis |

Ni Darêman asru gugulungan |
dèn-pala-pala awake |
angrês sasambatipun |
Ni Sulastri lara anangis |
sasambat amlasarsa |
adhuh gustiningsun |
ing pundi (ng)gèn angawula |
gusti asih andina amituturi |
angapura ing mindha ||

Jilid 11 - Kaca : 51
5. Selabranta mênêng datan angling |
kaputungan manah tanpa karsa |
dèn-rênggêp ing jro driyane |
janjining Hyang kadulu |
sarirane kinarya cêrmin |
ika paranning tingal |
Selabranta limut |
kadi ta wong kasamoga |
Selabranta tan dêrman awakirèki |
dadya mijil kang waspa ||

6. Angrês tangise Ni Selabranti |

Mangunarsa ingkang tinangisan |
tan kêlar mênggêp trêsnane |
Mangunarsa riningsun |
awungua ta sira yayi |
sadina rong dina-a |
dèn-ingsun tatêmu |
durung tutug sun-tuminggal |
Mangunarsa kabobo bisa-a mati |
sira agawe trêsna ||

7. Mênêng anangis Ni Selabranti |

kaputungan manah tanpa ngucap |
dadya nangis ing kalbune |
asru panangisipun |
Selabranta bisa anangis |
dènnya nangis alara |
dèn-sambungi guyu |
guyune rêna satitah |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 70 >

 panangise ajrih ing sira ningali |
ing purbaning Pangeran ||

8. Liyêp tingale kandhuhan liring |

tingaling dasih dadya suh sirna |
luluh têka raragane |
dadya atêmah lêngut |
ing ngundhake nora na kèksi |
jiwa raga suh sirna |
dening Hyang Kang Agung |
eloke nugrahaning Hyang |
Selabranta anglêsing tyas angêmasi |
Ni Cênthini anjola ||

9. Ni Cênthini aniba kêpati |

dènnira nangis agugulungan |
dèn-pala-pala awake |
sasambatnya mlasayun |
adhuh gustiningsun Ni Nyai |
êndi ta ujarira |
awêlas maringsun |
anusup ingayam-alas |
sun-tutakên sun-singgih tulusa asih |
mangke têka atilar ||

10. Ki Santri Monthèl amituturi |

aywa ginugu kang sampun pêjah |
mangsa dadiya gêsange |
titahing Hyang dèn-ketung |
janjining Hyang tan owah gingsir |
pan wus kocap ing Iman |
angandêl ing untung |
balik yèn asih ing tuwan |
angulati rewange kawêlasasih |
amênêdi ngastana ||

11. Samantara Hyang Aruna mijil |

wong nglalawat pan wus akèh prapta |
sakathahe wong sanake |
lanang wadon wus rawuh |
Anggungrimang kantu kapati |
Monthèl karya kaluwat |
lawan Ki Piturun |
kalawan Ki Martaduta |
Ki Saloka Salodha Ki Palakarti |
kalawan Ki Prakosa ||

Jilid 11 - Kaca : 52
12. Amangraga ika kang ginupit |
kuwasanira Hyang Maha Mulya |
wikan yèn mati sanake |
mapan tan tulus kakum |
amêng-amêng anèng jaladri |
pan wus angsal nugraha |
linabuh tumimbul |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 71 >

 pan sampun angraga suksma |
tan asuwe anyipta sakêdhap prapti |
dhêkah ing Wanataka ||

13. Kang layon mapan dèrèng dèn-dusi |

sapraptanira Sèh Amongraga |
sami gita kang wong akèh |
mangkya sarawuhipun |
Amongraga ika ngastuti |
sarêkangat asalam |
katiga awungu |
mapan tan jatining pêjah |
sami kantu cinandhakakên ningali |
ngambil trêsna kewala ||

14. Salilirira Ni Selabranti |

tumingal yèn kakungira prapta |
gathuk rinangkul padane |
nulya anglukar gêlung |
padanira ingusap wèni |
trêsnanira kalintang |
Amongraga iku |
wikan yèn paranning trêsna |
paningale tan kandhêg ing johar jisim |
amor ing tatakrama ||

15. Mangunarsa lan Ni Rangcangkapti |

nora wikan yèn sanake prapta |
pangling tinilar duk lare |
Selabranta amuwus |
Mangunarsa riningsun yayi |
puniku sanakira |
arine rinangkul |
parêng anungkêmi pada |
pangidhêpe lir panggagaping wong ngimpi |
kang mulat kawismayan ||

16. Anggungrimang kantu wus ngalilir |

satingalira wus sami gêsang |
lir kapracayan idhêpe |
sêmuning Hyang kadulu |
Ni Cênthini bungah kêpati |
gustinira agêsang |
Amongraga rawuh |
mila sakèhe tumingal |
lanang wadon sadaya pan sami prapti |
myarsa kang wau prapta ||

17. Sèh Amongraga sampun winangsit |

pan kakênan rêke suka-suka |
pan wus sukma raragane |
eloke Hyang kadulu |
Amongraga sira ngecani |
amor ing tatakrama |
Amongraga iku |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 72 >

 banggi sêmu ing kawasa |
waliyollah ingikêt dadi palupi |
sasêmonnya kewala ||

18. Amongraga wuwusê mlasasih |

Tambangraras sira woding nala |
alawas sun-tilar mangke |
Mangunarsa riningsun |
sira ngakên mring ingsun yayi |
miwah Ki Anggungrimang |
tansah marang ingsun |
ingsun tan lyan saking sira |
anon-tinon marmane tanpa ningali |
kalingan ing paningal ||

Jilid 11 - Kaca : 53
19. Apa rinasan kang wus kawuri |
balik anyatitèkna ing lampah |
aja angroro tingale |
jatine kapir iku |
wong aduwe tingal kakalih |
iku sira dèn-yitna |
ewuhing tumuwuh |
Santri Monthèl tanpa ngucap |
ing wuwuse piniyarsa ngêmu-wadi |
kasmaran ing tyasira ||

649 Asmaradana
1. Nahên ta Ni Selabranti |
sarawuhira kang raka |
saya wuwuh biraine |
miwah Ki Sèh Mangunarsa |
tulusa mangun êtal |
ngandika sang Amongluhung |
mring garwa Ni Selabranta ||

2. Kalamun sambada yayi |

kalawan ing karsanira |
Ni Cênthini apadene |
datan salayèng cipta |
tulus dènnya suwita |
prayogane iku dhaup |
lan si Monthèl santriningwang ||

3. Mèsêm matur Selabranti |

ulun pan sumanggèng kasa |
ing paduka pitêdahe |
nulya nolèh maring wuntat |
Cênthini anggrana |
manêmbah ris dènnya matur |
pukulun badan kawula ||

4. Muhung sumarah ing kapti |

sakarsa paduka amba |
amung sadarmi (n)dhêdhèrèk |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 73 >

 suka myarsa Sèh Mongraga |
aris dènnya ngandika |
mring ari Mangunarsèku |
kinèn nuli (n)dhaupêna ||

5. Ko Monthèl lawan Cênthini |

sandika ing aturrira |
datan kawarna enjange |
wau ta Sèh Mangunarsa |
ngumpulkên sakèhira |
para santri jroning dhukuh |
naksèni ing dhaupira ||

6. Ki Monthèl lawan Cênthini |

wali sabdane Mongraga |
Anggungrimang pangulune |
paragat paningkahira |
mulya sami bojana |
kêndhuri kêmbul anutug |
warata sakèhing jaman ||

7. Sèh Mongraga ngandika ris |

mring ari Sèh Mangunarsa |
yayi ing mêngko karsèngong |
arsa singlar sing sasana |
karyakêna asrama |
sun pilih nèng Jurang Jangkung |
madyèng Pulo Palanggatan ||

Jilid 11 - Kaca : 54
8. Kang rayi sandika nuli |
amamatah para warga |
kinèn mangun asramane |
ing raka nèng Palanggatan |
kuduran sakèh janma |
patapanira wus rampung |
tri ari anambut karya ||

9. Asri tinaman ngubêngi |

kinalang ing tirtamaya |
kang guwa guwa apèrèng |
rinêsikan sela seta |
sumilak ngilak-ilak |
sulaking carana pingul |
anrangi wêngkaning jurang ||

10. Wau Sèh Mongraga nuli |

lan garwa Ni Selabrangta |
tumêdhak mring ngasramane |
amanungku pudyabrata |
angikis ing sopana |
tan lama praptaning wahyu |
nugrahaning Selabrangta ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 74 >

11. Wus nunggal kaanan jati |
lan raka Sèh Amongraga |
lènyêp saking ing jisime |
kawasa sarira sukma |
datan wadhag lir janma |
kawasa mahas ngasamun |
mupit nèng alam sopana ||

12. Saciptanira sang kalih |

kang jurang salin kaanan |
kadya pura sri rarase |
pilih janma kang uninga |
lamun tan lin katarima |
wikan dening sang Mongluhung |
Sèh Mangunarsa wus wikan ||

13. Kalamun raka kakalih |

wus purna kaananira |
mulya nèng pasênêdane |
kêlamun papanggihana |
nèng sêndhang Kalampeyan |
yèku pasimparanipun |
Mangunarsa Anggungrimang ||

14. Kalamun arsa papanggih |

lan kang raka sakaliyan |
nênggih samangsa-mangsane |
ihtikat sawataranya |
sambada apapanggya |
kalawan sang Amongluhung |
tan ana sangsayanira ||

15. Sigêg carita kang sami |

wus suka panggih lan kadang |
nênggih Sèh Mangunarsane |
Anggungrimang Rancangkaptya |
tulus dènnya ngasrama |
wontên gantiya winuwus |
kang kari ing Wanamarta ||

16. Langkung dènnya sêdhih kingkin |

kala tinilar kang putra |
dèn-waos mangke layange |
datan ana kang sinêdya |
trêsna ing kakungira |
dadya mangke branta wuyung |
Malarsih Bayi Panurta ||

17. Kalangkung sangêt prihatin |

sasampune maca surat |
ingkang putra lanang loro |
ingkang kinèn ngulatana |
nanging datan kapanggya |
aran Jayasmara iku |
kalawan Ki Jayèngraga ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 75 >

 6 (Ki Bayi Panurta utusan Jayèngrêsmi ngupadosi mbakyunipun)
II. Ki Bayi Panurta utusan Jayèngrêsmi lan Jayèngraga ngupadosi
mbakyunipun. Lampahipun kadalon, sipêng ing griyanipun randha Tilarsa
ingkang gadhah anak èstri kalih, dèrèng emah-emah. Kêkalihipun kapranan
dhatêng tamunipun. Enjingipun Jayèngrêsmi Jayèngraga pamit, anakipun Ni
randha sami gandrung mèh kados ewah. Kadhukunakên, sagêd waluya.
Jayèngrêsmi Jayèngraga kapanggih tiyang sêpuh ahli sastra lan pêpetangan,
angsal piwulangipun. Miturut petangan, ingkang lolos sami wilujêng.
Ing Wanamarta Ki Bayi Panurta sarêng maos sêratipun Nikèn sakalangkung
sungkawa. Putranipun Ki Bayi, Jayèngrêsmi lan Jayèngraga kadhawuhan
ngupadosi mbakyunipun. Kadang kêkalih lumampah ngambah wana wêrit.
Samargi-margi Jayèngrêsmi tansah muruk adhinipun bab ngèlmu lan
tatakrama. Lampahipun tumuju dhatêng ing Ngardipala padhepokanipun Sèh
Malangkarsa, mitranipun Jayèngrêsmi. Kasaputing dalu sami nyipêng ing
griyanipun Nyi Randha Tilarsa ing dhusun Sindurêja, gadhah anak èstri kalih
ayu-ayu, Ni Sumarsa lan Ni Warsiki, sami dèrèng emah-emah. Dalunipun
sami têrbangan, Ni Sumarsa kasmaran dhatêng Jayèngrêsmi, Ni Warsiki
dhatêng Jayèngraga. Ing dalunipun Ni Warsiki nusul Jayèngraga ing
patilêmanipun, nanging sagêd kaarih-arih. Jayèngrêsmi dalah Ni Warsiki sami
supêna lintu-asmara. Enjingipun para tamu pamit nglajêngakên lampah.
Ingkang tinilar wayang-wuyungan prasasat sakit ewah, kadhukunakên
dhatêng Ki Rumbaka, sagêd waluya.
Kaca 55 - 69

Jilid 11 - Kaca : 55
649 Asmaradana
18. Warnanya apêkik-pêkik |
Ki Jayasmara kang tuwa |
Ki Jayèngraga kang anèm |
agêng sami warnanira |
nanging rada manthèlang |
Mularsih mangkya winuwus |
sapanglilire anendra ||

19. Angungun dènnira ngimpi |

ingkang putra katon prapta |
kadi sabên ing polahe |
tansah kaciptèng wardaya |
tan lipur manahira |
saya wuwuh brantanipun |
pan angur aja katonna ||

20. Anglilir lajêng anangis |

sarêng wanci bêdhug tiga |
Bayi Panurta tatakon |
apa margane karuna |
lah yayi popoyanna |
apa kang katon ing dalu |
mundur sira kaya bocah ||

21. Marmanira sru anangis |

Ni Malarsih lon angucap |
tinuturkên supênane |
sarwi anangis alara |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 76 >

 wuwuse pêgat-pêgat |
putra(n)dika wau dalu |
katingal prapta alênggah ||

22. Lan lakine sarêng prapti |

têka mêngkul padaningwang |
anèng saka pat prênahe |
alinggih wong loro jajar |
kadi kinare anyar |
pan anyandhang kampuh gadhung |
asumping jabung payudan ||

23. Dèn-sawung lawan tri kalih |

apamêlar layang seta |
dupi sun wungu karaos |
malah gagat tabuh tiga |
maksih kaciptèng nala |
tan amemba wong aturu |
dening katingal sawêca ||

24. Sun lipur-lipur tan mari |

kaya-kaya sumandhinge |
ing panyiptaningsun mangke |
anglêg têbah-têbah jaja |
Tambangraras prapta-a |
akathah punaginingsun |
yèn prapta-a putraningwang ||

25. Ni Malarsih lara nangis |

Panurta awas tumingal |
dèn-pituturi rabine |
lah yayi aja karuna |
dèn-asuka ing titah |
lah apa kêna ta bau |
baya ta wus takdiring Hyang ||

26. Akèngkènan ingsun yayi |

titiyangira wus mangkat |
ing nguni ika lampahe |
pan tumut ing bot layaran |
anakira wus prapta |
ing Nungsa Jawa dèn-ruruh |
anusup sakèh banjaran ||

27. Ni Malarsih tan kêna ngling |

mênêng angusapi waspa |
myarsa wuwuse kakunge |
saking kabyatan ing trêsna |
mèh kèpyan ing wawarta |
dadya manahe dèn-samur |
minggah maring pagulingan ||

Jilid 11 - Kaca : 56
28. Kêsaru Nyai Sumbaling |
amancêngah apopoyan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 77 >

 tutur-tutur angatèprès |
ing malêm Saptu kawula |
asupêna agamblang |
katon Ni Cênthini rawuh |
lawan Nikèn Selabranta ||

29. Ki Panurta anabda ris |

Ni Sumbaling lah ucapna |
impènira wahanane |
paran ta karêpe ika |
Ni Sumbaling angucap |
tan wikan kula puniku |
Ki Panurta aris mojar ||

30. Ni mantu lakinirèki |

lah enggal sira undanga |
nora angrungu wartane |
yèn sêdhih prihatin padha |
lah dèn-pituturana |
iya iku karsaningsun |
salah tunggal dèn-turuta ||

31. Wadon Turida agipih |

mangkat ngundang lakinira |
sapraptanirèng wismane |
lakinira ta alênggah |
nèng panti sarwi maca |
kagyat Ki Jayasmarèku |
uning yèn rabine prapta ||

32. Sarwi dèn-awe agipih |

sira Ni wadon Turida |
nanging atambuh praptane |
gya cinandhak astanira |
sarya ingaras-aras |
têka ing ngêndi wong ayu |
mèsêm Ni wadon Turida ||

33. Sang kakung ngaras anêpi |

dhuh gustine Jayasmara |
durung wanèh ingsun anggèr |
kakang ta lampah-kawula |
dinuta gagancangan |
andika ngaturan wau |
pun ibu tansah karuna ||

34. Kagyat Ki Jayasmarèki |

myarsa ture rabinira |
nulya anyandhak sêbene |
wus dhêsthar agya lumampah |
tan winarna lampahnya |
sarawuhira alungguh |
Turida tansah tut-wuntat ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 78 >

35. Sarawuhira tinari |
Jayasmara baya bisa |
mangke anarbuka impèn |
Jayasmara lon turira |
mangsa boronga tuwan |
Ki Panurta alon muwus |
sudarmanira supêna ||

36. Kakangira katon prapti |

kadya ta kinare anyar |
pan katon gadhung kampuhe |
asumping jabung payudan |
apatah layang seta |
Ki Jayèngrêsmi tumungkul |
mênêng wêkasan angucap ||

37. Amba umatur Kiyai |

inggih manawi sêmbada |
adhuh rama aturingong |
jala manah kang katingal |
dene kang basa aprang |
amarangi bangun wiku |
dene kampuh gadhung ika ||

38. Pratandha yèn maksih urip |

punika pamirsaningwang |
Ni Malarsih ngrangkul age |
mring kang putra Jayasmara |
lah nyawa ulatana |
kadangira dèn-katêmu |
nuli sira lumampaha ||

Jilid 11 - Kaca : 57
39. Arinira jakên aglis |
Jayasmara aturira |
lêhêng lumampaha dhewe |
lara pati ngong lumampah |
nora angajak-ajak |
kawus kula duk rumuhun |
angajak Ki Jayèngraga ||

40. Kapok kawula rumiyin |

anjajah kiduling wana |
sakathahe rare brêtèh |
ing Wajak kang sun dunungnya |
nèng Kalangbrèt alama |
miwah nèng Lêmbuastèku |
nèng Wêngkêr sun durung pisan ||

41. Malarsih amuwus aris |

adhimu gawanên uga |
lowung dadiya rewange |
wawarahana prakara |
Santri Luci mentara |
undangên ta anakingsun |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 79 >

 Santri Luci gya lumampah ||

42. Sadhatênge wismanèki |

Jayèngraga nulya dandan |
akampuh jingga sakalor |
akris alandhèyan cula |
asumping anggrèk wulan |
sêdhêng remanya ambakung |
kukuning nyonyo kalêmbak ||

43. Akuluk kaleja sigit |

lir wong nopèng tandangira |
Nikèn Raras mèsêmnya lon |
kang raka tansah dèn-wangwang |
sapraptanira wisma |
agya dènnira alungguh |
Jayasmara nulya ngucap ||

44. Manira kinèngkèn yayi |

mring rama kinèn wangsula |
Jayèngraga lon dêlinge |
sampun age amuliha |
karya dèrèng kantênan |
Jayasmara mèsêm muwus |
inggih alêrês riningwang ||

45. Panurta mèsêm jro ngati |

yèn putranya ujung tingal |
sarya gumuyu wong akèh |
Ni Malarsih tumut latah |
wikan sasmitanira |
apa ta rêbutan sêmu |
(ng)graita Ki Jayèngraga ||

46. Si kakang sun-duga ngati |

baya iku awèh warta |
iya katura guyune |
sadangunira mangkana |
kasurupan Hyang Arka |
sadaya pan sami mantuk |
Jayèngraga Jayasmara ||

47. Sawusira bubar mulih |

sapraptanira ing wisma |
Turida maras manahe |
dènnira arsa tinilar |
anangis amlasarsa |
pan angrontog-ngrontog gêlung |
Jayasmara lon angucap ||

48. Wong ayu aywa anangis |

aja sira akaruna |
idhêpên ujarku anggèr |
ingsun arsa anglalana |
aja sira karuna |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 80 >

 alangna brangtanirèku |
sira sun-tinggal sadhela ||

Jilid 11 - Kaca : 58
49. Gya lumampah wong kakalih |
tan ambêkta panakawan |
datan kawarna lampahe |
Jayèngraga Jayasmara |
(m)bêkta mangsi lan kalam |
tan winarna lampahipun |
arsa angalaya desa ||

50. Lampahira mandhêg nolih |

randhat dening wong jajawat |
Jayasmara wacana lon |
maring ari Jayèngraga |
ywa wuruk sudi karya |
dèn-lulus padha lumaku |
dipun-wruh paranning tingal ||

51. Dèn-kadulu kang akardi |

dèn-wruh saparanning tingal |
tan ngulati paningal wong |
kabèh pan dadi paèsan |
apan paningalira |
Pangerannira kang (n)dulu |
kang amurba amisesa ||

52. Ingkang ingaranan Dalil |

pan iku dadining jagad |
iku uga pacihnane |
kabisane Hyang Kang Mulya |
aran madêlul ika |
kang (n)dadèkkên jagad iku |
jagad karan Dalil ngakal ||

53. Dening Dalil kang kakiki |

sabdaning Hyang kang kasurat |
ing daluwang mangsi mangke |
de kang aran Dalil ngakal |
aran madêlul ika |
yèn amaido akupur |
iku yayi dèn-waspada ||

54. Ya madêkul iku yayi |

sabdaning Hyang datan ana |
ing daluwang mangsi kabèh |
lawan ora bangsa swara |
kang aran bangsa swara |
lawan basa Dalil iku |
kawruh tan lawan paningal ||

55. Sabdaning Hyang kang sajati |

ingkang nora basa swara |
dèn-eling jroning kalbune |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 81 >

 Jayèngraga tan angucap |
tumungkul amlasarsa |
alon dènnira umatur |
kakang manira anêdha ||

56. Kakang kula amiyarsi |

sisane Ki Sèk Sarajak |
nênggih puniku karsane |
Dalil sajatine ika |
saliring kawisesa |
yata kang pundi puniku |
Nabi Rasul kang Mustapa ||

57. Yèn mangkana têgêsnèki |

kêlire dèn-dalih wayang |
mapan iku kandhêg bae |
anèng basa tataktrama |
iku dèn-awasêna |
basa tatakrama iku |
minangka dhasaring gêsang ||

58. Alon dènnira lumaris |

wong loro aduduluran |
lampahe liwat ing ngare |
nêrak pèrèng jurang-jurang |
yata Ki Jayèngraga |
samarga-marga dèn-wuruk |
ing ngèlmu lan tatakrama ||

Jilid 11 - Kaca : 59
59. Kang lagya andon lumaris |
kalangên têpining marga |
praptangganira alorod |
asurêm pêtêng kalintang |
umèp parang apanas |
gêrah munya cala asru |
gumuruh pêksi wurahan ||

60. Anglangut turuting margi |

hèr tambang tumibèng jurang |
toya anjog gumarènjèng |
pring pêtung adhadhapuran |
katêmpuh ing prahara |
swaranya kathah karungu |
lir angandhêg kang lalampah ||

61. Gya mandhêg dènnya lumaris |

araryan sasoring soka |
ingauban tiyang roro |
Jayèngraga aris mojar |
kakang pundi sinêdya |
ing lampah pundi dinunung |
sampun anggung wirandhungan ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 82 >

62. Jayasmara ngandika ris |
ana wong sanak-manira |
atatapa ing wartane |
anggung manêpi kewala |
aran Sèh Malangkarsa |
kanthinira duk karuhun |
angaji myang angumbara ||

63. Kalintang sihingsun yayi |

marang Ki Sèh Malangkarsa |
nênggih Pacira wismane |
ing mangke taksih tatapa |
yayi manira myarsa |
mangke wartane pinunjul |
kakang suwawi pinaran ||

64. Atêbih têka ing ngriki |

alampahan tigang dina |
ing Ngardipala dhukuhe |
Ki Jayèngraga angucap |
lah nêdha pinaranan |
nulya lumampah mangidul |
anjog mêdal ing pagagan ||

65. Sumêngka lampahirèki |

gya sirêp kang diwangkara |
anjujug panginêpane |
awasta ing Sindurêja |
wismane langkung endah |
asri tatanduranipun |
andong bang lan sumayana ||

66. Dinulu asri arêsik |

kayu mas lawan kasimba |
parijathanira jèjèr |
ing tirahnya pacar tirta |
Ki Jayasmara ngucap |
baya wibawa kalangkung |
de dhukuhe langkung pelag ||

67. Gya laju dènnya lumaris |

araryan ing padhukuhan |
wong roro lungguh ajèjèr |
sarwi alèndhèyan saka |
èsmuning wong kangèlan |
kang ngamanca randha ayu |
awasta Randha Tilarsa ||

68. Anyar tinilar ing laki |

sira Ni Randha Tilarsa |
langkung ing palimarmane |
randha nom sugih kalintang |
kakalih anakira |
sami èstri ayu-ayu |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 83 >

 sêdhêng wus sami diwasa ||

69. Kang anom wasta Warsiki |

ingkang sêpuh Ni Sumarsa |
sami ayune kinaot |
wontên malih wong atuwa |
awasta Ni Pucangan |
angore rema gya mêtu |
lampahe sarwi pinjungan ||

Jilid 11 - Kaca : 60
70. Sarêng dumugi ing jawi |
Ni Pucangan asru (n)jola |
uninga tamu kinaot |
gya wangsul gumuyu latah |
sarwi agita-gita |
yèn wontên têtamu rawuh |
kakalih ayu utama ||

71. Ni Randha Tilarsa gipih |

angungak tamu kang prapta |
dangu ngintip-intip bae |
nyandhak wastra nèng sampiran |
sarwi nyangking pawohan |
manggihi kang lagya rawuh |
Jayèngrêsmi lan arinya ||

72. Randha Tilarsa nabda ris |

gumèndhèng rênyah swaranya |
rumakêt anak basane |
anak pundi wismanira |
lan punapa sinêdya |
dingarèn sira nak bagus |
dhumatêng ing dhukuh-ingwang ||

73. Jayèngrêsmi muwus aris |

bibi ingkang kula sêdya |
atêbih watawis-ingong |
wasta dhêkah Ngardipala |
dene wisma-kawula |
padesa Wanarmartèku |
wong papa kawêlasarsa ||

74. Ni Randha mandêng ing liring |

èsmu kagiwang ing nala |
wong iki abagus karo |
angling alon Ni Tilarsa |
anak kang wontên wuntat |
sintên wastane puniku |
Ki Jayasmara angucap ||

75. Sadulur-kula puniki |

nênggih rewang kawlasarsa |
Ni Randha angrês manahe |
anguwuh rare nèng (n)jaba |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 84 >

 iki ana dhatêngan |
sira susuguha gupuh |
saduwèke wong ngarandha ||

76. Anakira pan kakalih |

èstri dèn undang mring ngarsa |
(m)bok rara mreneya age |
ingsun iki katamuwan |
kabèh sun aku anak |
kabèhe wus padha adus |
sungana borèh lan lisah ||

77. Yata Ni wadon Warsiki |

lan kang raka Ni Sumarsa |
alêsu merang ing tyase |
de kinèn amanggihana |
gya dandan Ni Sumarsa |
lan Ni Warsiki rinipun |
mring (n)jawi angambil sêkar ||

78. Asinjang seta mantêsi |

kasêmêkanira limar |
awida jênar kalihe |
sêngkang bapang tuhu pêlag |
sumping jabung payudan |
apapaès tuhu luhung |
anglir puputrèn ing wayang ||

79. Ni Warsiki animbangi |

limar pathi sinjangira |
dèn-papantês tênagane |
kasêmêkan lubèng endah |
asumping aggrèk-wulan |
wus papaès kalihipun |
sami acanggèh ing priya ||

Jilid 11 - Kaca : 61
80. Nulya mêdal anèng (n)jawi |
kakangira anèng ngarsa |
lir citra lampahira lon |
Jayèngraga mangkya mulat |
pyuh lupa sariranya |
Ni Sumarsa sigra lungguh |
tumungkul lan ari jajar ||

81. Ni Randha amuwus aris |

marang tamu Jayèngraga |
punika arinira (ng)gèr |
lintang dening jugulira |
iya aran wong desa |
nanging kèh kang nglamar iku |
sawiji tan na tinampan ||

82. Sapa baya kang dèn-anti |

dhasar wus padha diwasa |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 85 >

 tan wrin karsanipun anggèr |
alon mèsêm Jayèngraga |
sêdhêng yèn akrama-a |
yèn èstri sêkar pamèku |
yèn kasèp lir ronning kamal ||

650 Sinom
1. Kasusu surup Hyang Arka |
wau dènnira martami |
gya cumawis kang dhadharan |
rampadan atutup saji |
sadaya wus sumaji |
Ni Randha alon amuwus |
lah padha dhadharana |
anakingsun karo sami |
lah dharane yèku suguhe wong randha ||

2. Ni Warsiki Ni Sumarsa |
wong kalih anglaladèni |
nèng ngarsa sami asila |
Warsiki anata sami |
pawohanira asri |
cahyanya sami aluru |
kasorotan ing pandam |
wadana anawang sasi |
sarwi ngrêmbug pupure alêlamatan ||

3. Ki Jayasmara punika |
tansah amandêng ing liring |
tansah amaca Takipar |
tan angsal pamangannèki |
yata Rara Warsiki |
akampuh jingga-mangsèku |
asêngkang natabrata |
sarta patra sumpingnèki |
Ni Warsiki tuhu yèn sampun apêlag ||

4. Warsiki lan Jayèngraga |

gênti mandêng gênti nolih |
dene ta Ki Jayasmara |
nrima pinandêng liring |
Jayèngraga udani |
yèn pinandêng kakangipun |
sêlor ulate biyas |
tumungkul tan bisa nolih |
Jayèngraga sêmune rêmên kalintang ||

5. Ni Sumarsa wus uninga |

yèn arine Ni Warsiki |
kènyut mring Ki Jayèngraga |
lumêbêt ing wisma aglis |
yata wadon Warsiki |
api lara nibèng kasur |
angucap Ni Sumarsa |
lara apa ta sirèki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 86 >

 ingsun duga laramu lara kasmaran ||

Jilid 11 - Kaca : 62
6. Wus wisan dènnira dhahar |
ambêng wus linorod sami |
Ni Randha aris angucap |
kabèh anakingsun sami |
wartanana wak-mami |
(ng)gonnira andon anglangut |
ingsun pituturana |
sumaur Ki Jayèngrêsmi |
sampun lama (ng)gèn-kawula anglalana ||

7. Ngulati sanak-kawula |
warnane ayu linuwih |
ical saking pagulingan |
lungane kala ing wêngi |
kang bibi tan udani |
wong sawiji rowangipun |
sampun kawula parah |
kèh nagari tan pinanggih |
miwah dhusun-dhusun tan ana kampiran ||

8. Gêtun awlasnya Ni Randha |

myarsa tutur mangkonèki |
lah ta padha sareyana |
sakêdhap tangiya malih |
sarwi nêrbanga aglis |
arêmên ingsun andulu |
duk urip ramanira |
arêmên nêrbang kêpati |
lah ta Rara Sumarsa amèta têrbang ||

9. Mentar Ni Rara Sumarsa |

angambil tarêbang sami |
sira Ni wadon Sumarsa |
lan arine si Warsiki |
sampunnira angambil |
sapraptane ngarsanipun |
sira Ki Jayèngraga |
anjawil ing rakanèki |
lah suwawi kakang sami anarêbang ||

10. Suwawi kula anêrbang |

andika ingkang nyingiri |
lamun jêngandika nêrbang |
kula cêluk-cêluk ugi |
punapa patutnèki |
Ni Randha asru gumuyu |
alon dènnira ngucap |
lah suwawi kang abêcik |
Ni Sumarsa Warsiki umanggung tingal ||

11. Randha Tilarsa angucap |

adhinira iku dhingin |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 87 >

 yèn ramanira anrêbang |
karone tansah sumandhing |
kala kina rumiyin |
ingsun adarbe tatamu |
santri bagus utama |
arêbut wicara ngèlmi |
Jayasmara angucap apa rinêbat ||

12. Ni Tilarsa lon angucap |

tinutur karsanirèki |
lah nyawa ta lêrêsana |
wajib tiga dan-rasani |
wajibing Allah ugi |
lan Rasullolah puniku |
wajibing mukmin ika |
kalawan mokale singgih |
ing Pangeran lan wênange iku pisan ||

13. Pangucape ramanira |

wajibing Hyang Sukma luwih |
langgêng anane tan owah |
Dat Sipat têtêp tan gingsir |
Allah Tangala wajib |
mokale rusak lan lampus |
padha lan nak-anakan |
apan mokale Hyang Widdhi |
de Pangeran wênange purba wasesa ||

Jilid 11 - Kaca : 63
14. Ki Jayasmara angucap |
punika punapa yêkti |
angling malih Ni Tilarsa |
punika pan wontên malih |
Ki Santri jawabnèki |
pan mêkatên jawabipun |
lah bapa wajibing Hyang |
andakèkkên jagadnèki |
mokal wurung lêstari dadeyan jagad ||

15. Sumaur Ki Jayasmara |

bibi yèn makatên nênggih |
yèn aran wênang punika |
winastanan iku wajib |
idhêpe tanpa kardi |
miyarsa datanpa tutur |
dadya idhêpe salah |
Jayèngraga nambung aris |
inggih kakang kathah rêke wong mangkana ||

16. Dèn-ran jimmi pangawikan |

karana kathah kang sisip |
kawruhe ataha-taha |
pan ora kalawan Dalil |
puniku luput ugi |
ing panyipta-ciptanipun |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 88 >

 wong mindha amrih siswa |
ing jaman mangke tan dadi |
pan ginuyu rêke kang para ngulama ||

17. Ni Tilarsa mangkya ngucap |

pun bibi (n)dika-wuruki |
aywa amiyarsakêna |
ing ngèlmunira kang singgih |
dhingin pun bibi myarsi |
pan makotên asalipun |
nênggih mokal punika |
wênange tan kadipundi |
lah punika bapa ing Rasul ucapna ||

18. Lah wajibing mukmin ika |

mokale lan wênangnèki |
angling alon Jayèngraga |
wajibing Rasul anênggih |
martakkên warta jati |
mokal linyoke puniku |
kang ingaran utusan |
lan kêna ing was-was ugi |
ing wênange urip wênang mati wênang ||

19. Wajibing mukmin punika |

angèstokkên warta dutèki |
têka ing lair batinnya |
parlu jênênge puniki |
lampahnya dèn-nastiti |
aja salah ing pangawruh |
dene mukmin punika |
mokale yèn amurbèki |
ing wênange wênang rusak wênang pêjah ||

20. Ni Tilarsa malih ngucap |

ing kina tamuwan èstri |
awasta Ni (m)bok Rubiyah |
mangkene pangucapnèki |
lamun ana wong angling |
atatanya ing sirèku |
apa ta sira Islam |
paran aturipun ugi |
umatura Insa Allah iku Sêlam ||

21. Ki Jayasmara angucap |

pamirsa kawula bibi |
ingkang ingaranan Islam |
ujar uniku asisip |
panggawe tan lêstari |
lir wong asêmayan iku |
iku pralambinira |
kukum sulam nora dadi |
sayêktine kukume dinèkèk tampah ||

Jilid 11 - Kaca : 64

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 89 >

22. Sayêkti kalampahana |
yèn narima ningkah bibi |
kewan binêlèh pamanya |
ing tindak anut pakarti |
tan wênang êsak-sêrik |
(ng)gih puniku bênêripun |
ngucapa salah Sêlam |
yêkti kukum dèn-lampahi |
(ng)gih puniku dadose tan wênang êsak ||

23. Kang salah iku ing ngarsa |

ing wuri Sêlame ugi |
tan wikan amusthi polah |
Ni Randha amuwus aris |
galap gampil nak-mami |
yèn wontêna lêpatipun |
dahat kapiutangan |
marang anakingsun kalih |
Jayasmara sinung bantal kinèn nendra ||

24. Yata Ni Warsiki ika |

dangu datan antuk guling |
ingkang kacipta ing nala |
amung ta Ki Jayèngragi |
katon sasolahnèki |
datan kêna sinalamur |
tansah wayang-wuyungan |
sira Ni Rara Warsiki |
yèn tan panggih bayèngsun angur matiya ||

25. Sirêping wong padha nendra |

Jayèngraga pinarpêki |
têka linggih sandhingira |
sarta awacana aris |
Jayèngraga wong sigid |
usadanana katèngsun |
sasat nguripi pêjah |
andika dèn-tulusasih |
asru kagèt Jayèngraga pinarpêkan ||

26. Angucap ing jro nalanya |

lah dalah ana bilai |
iki ta ana rêncana |
mingsêr-mingsêr ênggonèki |
kaya paran sun iki |
mendah yèn kakang awêruh |
kaya pa polahingwang |
mandah dukane mring mami |
puluh-puluh lah ta ingsun kapakêna ||

27. Ki Jayèngraga angucap |

lah muliha mirah-mami |
tanpa ngrasa sira mirah |
anèng kene apa kardi |
Ni Warsiki nyêkêli |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 90 >

 asta gya dènnya tumurun |
yata Ki Jayèngraga nurut |
nurut mring wadon Warsiki |
lampahira tansah akêkanthèn asta ||

28. Sapraptanira ing wisma |

sira Ni wadon Warsiki |
rinangkul ingaras-aras |
sapraptaning tilam-sari |
sarwi dèn-arih-arih |
lah sareya mirahingsun |
sawusira anendra |
sira Ni wadon Warsiki |
gya ingapit guguling tinilar kesah ||

29. Mangkana Ki Jayasmara |

kang kacipta jroning galih |
sira Ni wadon Sumarsa |
tansah supêna apanggih |
angimpi pulangrêsmi |
sakalangkung apulang hyun |
Jayasmara kacaryan |
panggihe jro supênèki |
ngucap ing tyas impèn apa kang mangkana ||

Jilid 11 - Kaca : 65
30. Ni Sumarsa pan mangkana |
supênane duk ing ratri |
katingal apulang-raras |
kalawan Ki Jayèngrêsmi |
datan mantra yèn ngimpi |
kapanggih apulang-lulut |
sanglilire anendra |
(n)jênggèlèk anulya linggih |
dangu dènnya angangên-angên supêna ||

31. Ki Jayasmara punika |

sanglilirira gya linggih |
angucap sajroning nala |
sun kêna cobaning Widdhi |
angrasa yèn bilai |
anutuh saliranipun |
anggung maca Istipar |
ananêdha Sukmajati |
lah ta Tuwan amba anêdha ngapura ||

32. Wayahira mèh raina |

Jayasmara Jayèngragi |
ngambil toya arsa salat |
a-Subuh tiyang kêkalih |
munggah padha ngastuti |
wus bakda samya tumurun |
karsane Jayasmara |
wus bakda arsa apamit |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 91 >

 Nini Randha sakalangkung datan suka ||

33. Sang Hyang Diwangkara mêdal |

sumilak asirat kuning |
nulya pamit Jayèngraga |
bibi wus kawula pamit |
arsa nutugkên kapti |
dhatêng ing Rêdipalèku |
Ni Tilarsa angucap |
sampun jêngandika mulih |
kang sun-têdha wisma-a ing kene pisan ||

34. Malar sira Jayasmara |

sudiya mring anak-mami |
karo padha pilihana |
dhudhukuha anèng ngriki |
tan mangan sun-labuhi |
mugi sudiya nakingsun |
salah tunggal kewala |
Ni Sumarsa lan Warsiki |
nanging cacadipun wong desa tur papa ||

35. Ki Jayasmara lon ngucap |

kula benjing mampir malih |
yèn wus têkèng Ngardipala |
punika yèn kontung ugi |
prandene datan lami |
Ni Tilarsa wuwusipun |
anggèr mung wêkasingwang |
poma sampun lami-lami |
wus amanjing trêsnaningsun marang sira ||

36. Ni Tilarsa nulya (ng)gugah |

mring Ni wadon Suwarsiki |
lah wungu-a anakingwang |
dingarèn nora anglilir |
lah kakangira nini |
arsa nutugakên laku |
dhatêng ing Ngardipala |
sira sangonana nini |
nulya mêndhêt usap tangan nèng sampiran ||

37. Saptangan wilis kinarya |

wadhah jambe suruh gambir |
lawan tasbèhira marjan |
lawan romalipun wilis |
lan dhêstharira putih |
Ni Tilarsa wacana rum |
Sumarsa kakangira |
sangonana lisah mandi |
urab-santun lawan lisah jajêbadan ||

Jilid 11 - Kaca : 66
38. Ki Jayèngraga angucap |
marang Ni wadon Warsiki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 92 >

 lah nini sira kariya |
awirya-a anèng ngriki |
sira lakiya nini |
akrama-a ingkang bagus |
ingsun arsa akesah |
dhatêng Ardipala yayi |
Ni Warsiki wingite asmu karuna ||

39. Wus amit Ki Jayasmara |

lan arinira tut-wuri |
dhatêng dhukuh Ardipala |
alon lampahe lumaris |
yata wau kang kari |
Sumarsa lan arinipun |
mapan sami karuna |
kesahe tamune kalih |
Jayasmara Jayèngraga gawe branta ||

40. Miwah Ni Randha Tilarsa |

sakarine kontrang-kantring |
samya lali ing pakaryan |
pijêr ngungun samya branti |
Nyai Randha trêsnèki |
lah ta baya anakingsun |
mangsa wandeya cêla |
wus bêgjane anak-mami |
wus pupusên nakingsun aja andhandhang ||

651 Dhandhanggula
1. Wontên sanake lanang sawiji |
karsanira mangke winartanan |
dhukun Rumbaka wastane |
baya durung angrungu |
ariningsun nênggih anêpi |
anake kang awarta |
yèn lunga mêdhukun |
Ni Sakêti kang awarta |
Ki Wahuda pan lagi agring kêpati |
mangke nênggih wus waras ||

2. Ki Rumbaka ika lagi prapti |

kaparêng kakange ika prapta |
dèn-udhuni age-age |
dèn-papag samya lungguh |
Kang Tilarsa punapa kardi |
amamarasi manah |
mara gupuh-gupuh |
sumaur Nikèn Tilarsa |
dipun tutur polahe sarwi anangis |
maring dhukun Rumbaka ||

3. Ki Rumbaka ariningsun kaki |

anakira iya si Sumarsa |
sungana tutulak mangke |
kalih lan arinipun |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 93 >

 anakira sadina wêngi |
ragane kênèng guna |
kalih padha wuyung |
manira wingi tamuwan |
wong amoyang awasta Ki Jayèngragi |
lawan Ki Jayasmara ||

Jilid 11 - Kaca : 67
4. Ki Rumbaka ngucap èsmu runtik |
Ni Tilarsa apa raganira |
dènnira angrêksa rare |
saking panyananingsun |
Ni Warsiki sampun apanggih |
lawan ta tamunira |
Jayèngraga iku |
angucap Randha Tilarsa |
nora nyana manira sawiji-wiji |
mèsêm Nikèn Usaha ||

5. Anging ta yayi Ki Jayèngrêsmi |

lintangipun yayi apracaya |
yèn sun-dulu ing laire |
wikan sanyatanipun |
yèn sun-dulu Ki Jayèngrêsmi |
dudu wong sowoara |
ragane wong luhung |
mèsêm Ki dhukun Rumbaka |
sampun ungkul kabisan dadya ling-aling |
dènnya mrih pakandêlan ||

6. Mapan wontên salokaning singgih |

kadi sang Baka tapa ing rawa |
busana dadya lingane |
akèh pandhita muhung |
abisane ginawe mandi |
dènnya amrih kandêla |
poma aywa tungkul |
walêr saking kang mangkana |
Ni Tilarsa pangucape èsmu tangis |
apa ta yèn mangkana ||

7. Wikan siya iki Jayèngragi |

rare anom rada amalènthang |
katarèng ulat basane |
satingkahe asêmu |
anakira wadon Warsiki |
rewange adol tingal |
Ki Rumbaka muwus |
tan linyok ujar-manira |
Ni Warsiki sêmune angatarani |
rada wani wong lanang ||

8. Ki Rumbaka anake pawèstri |

wastanipun Sukèli punika |
wus ana papacangane |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 94 >

 nanging tan pêgat wurung |
Ki Rumbaka èsmu wawadi |
karane dèn-lalawas |
amrih wurungipun |
anging angulati marga |
Ki Tanurat sêmune tan dèn-karsani |
karane dèn-lalawas ||

9. Ki Rumbaka rabine dèn sèngi |

Ni Usada miyanga nganglawat |
lawan Ni Sukèli mangke |
lah miyanga karuhun |
anakingsun babo Sukèli |
lawadên kakangira |
Ni Sumarsa angluh |
nênggih kaya kêna guna |
kakangira karo padha lara kingkin |
padha lunga anglawat ||

10. Sapraptanira mangke ing jawi |

Ni Sukèli aris dènnya tanya |
uwa apa wiwitane |
kakang Sumarsa wuyung |
marmanipun atêmah agring |
lah uwa popoyana |
Ni Tilarsa muwus |
ingsun wingi kadhayohan |
wong amoyang awasta Ki Jayèngrêsmi |
lawan Ki Jayèngragi ||

Jilid 11 - Kaca : 68
11. Ni Sukèli anukma ing galih |
duduwa wingi kang liwat ika |
kang akèh sêmang wirage |
sadalu uni ketung |
sapolah sawêngi kèpi |
kang liwat wingi ika |
sun-singgih andarung |
wruha yèn mampir ing kana |
sun-anginêp sawêngi anglêladèni |
dimèn lênglêng katiga ||

12. Ni Sukèli anukma ing ati |

nora mantra lan wong liwat ika |
dèn-tandhing papacangane |
karana sun-prih wurung |
Ni Sukèli sêmu wiyadi |
ingsun yèn pinêksa-a |
dening ramaningsun |
malaur ingsun matiya |
nora laki angur ingsun angêmasi |
angur rara bêraha ||

13. Sampun prapta Ki Rumbaka linggih |

Ni Sumarsa ika tiningalan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 95 >

 mèh suwung ilang sênênne |
supênane ginugu |
awasana atêmah agring |
rarasing jro supêna |
Ni Warsiki iku |
polahe Ki Jayèngraga |
kang dèn-gugu ing tilam kantu kêpati |
marmane dadi edan ||

14. Saya anglês larane kêpati |

Ni Warsiki lawan Ni Sumarsa |
mèh lali toh jiwanggane |
Ni Tilarsa andulu |
ing anake anjrit kapati |
dhuh nyawa anakingwang |
ramanira rawuh |
lah nyawa sasêgahana |
Ni Warsiki tangise anjrit kapati |
dhuh kakang-ingsun prapta ||

15. Tatanggane tiga sami prapti |

lanang wadon samya anglalawat |
kang tangis umyang arame |
muwus malês anawus |
lah ta parendene nglih iki |
andina nora sanja |
ingsun ora ngrungu |
angucap randha Tilarsa |
lara mangke anakingwang lagi wingi |
pangaluhe alara ||

16. Sampun kondhang Ki Dhukun puniki |

sigra dènnira masang tutulak |
gupuh dènnya muluk jambe |
padianane sasêntul |
dipun-puluk nora na kari |
têkan suruhe pisan |
warata sêgulung |
ilat malêpuh sawaja |
kalêtêngên angowèh niba ing siti |
dèn-kêraha camêra ||

17. Ki Rumbaka rabine dèn-sèngi |

Ni Usada lah yayi muliha |
lumakuwa dipun-age |
ambilên ladingingsun |
Ki Wahuda asung wajani |
Panurat waja ika |
anèng Karangulu |
kang ingutus nulya mentar |
nulya prapta Panurat dipun-tanggapi |
dening dhukun Rumbaka ||

Jilid 11 - Kaca : 69

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 96 >

18. Nulya ngambi pawohaning wanci |
jambe anom wus tinulis rajah |
lawan suruh têmu-rose |
Ki dhukun karsanipun |
Ki Rumbaka angèsthi puji |
-ning Kala-gila munggah |
ing suruh puniku |
saranane Ni Sumarsa |
wus sinêmbur kang agring kalih wus nglilir |
maksih ngêmu asmara ||

652 Asmaradana
1. Warnanên Ki Jayèngrêsmi |
lêpas dènnira lumampah |
wong roro lawan arine |
samarga apagunêman |
atakèn-tinakènan |
sasolahira ing dalu |
pan sira wus kinawruhan ||

2. Kaya wanèh amangsiti |

ingsun maring polahira |
Ki Jayèngraga ature |
adhuh kakang apan nyata |
anging sun-kapakêna |
tan mariya sampun antuk |
bilih warising sarira ||

3. Wite kakang ingsun ajrih |

lênggana awarta tuwan |
tan saking ingsun mulane |
ingsun kakang pinidosa |
angling Ki Jayasmara |
adhuh yayi ariningsun |
bisa karya pasêmbitan ||

4. Ewuh kawruh iku yayi |

lamun kirang ing pangrêksa |
kang angrusak lampah rêke |
luputa dènnira tampa |
rusak kang tatakrama |
atêmah cumulu-duru |
kakang manira anêdha ||

5. Eling-eling aywa lali |

ing wangsit yayi punika |
pan tan ana wipalane |
akèh uga wong tan arsa |
ing lampah aywa lena |
dipun nastiti ing laku |
aywa lumaku dursila ||

6. Kang rayi dipun amanis |

dèn amurah tanganira |
dipun-arum pangucape |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 97 >

 dèn-asuci ing tyasira |
ulat lan sênêngira |
sampun kundur dening ayu |
sampun karakêt ing dunya ||

7. Ing atinira ta yayi |

sampun pêgat pujinira |
dèn-asru widi Hyang Manon |
aywa angambah larangan |
-ing Hyang iku tan wênang |
wontên ta salokanipun |
nênggih saking kapujanggan ||

7 (Jayèngrêsmi kalihan adhinipun dumugi ing rêdi Ujungan)

Lampahipun Jayèngrêsmi kalihan adhinipun dumugi ing rêdi Ujungan,
dhusun Simpar isi tiyang sêpuh-sêpuh ingkang sampun kasupèn dhatêng
tatakrama, nanging sugih kagunan, karawitan, dhalang, kêmasan, mranggi lss.
Lajêng nêrusakên lampah dumugi Sidapaksa, kèndêl ing palerenan, wontên
gamêlanipun jangkêp. Ugi wontên buku-buku kapurih maos Jayèngraga botên
sagêd jalaran têmbangipun Palugangsa. Jayèngrêsmi suka tuladha
swantênipun arum. Dumadakan wontên Kaki Tuwa mrêpêki lan pitakèn
wigatosing lampahipun kêkalih. Jayèngrêsmi balaka. Ki Tuwa wau ahli sastra
kapujangganipun Êmpu Yogiswara. Kajawi mangêrtos bab buku mawarni-
warni, ugi ahli petang. Miturut petanganipun Ki Tuwa, lampahipun kadang
kêkalih badhe angsal damêl. Kadang kêkalih sami angsal piwulang
kasusastran lan petang warni-warni, lajêng sami nglajêngakên lampah
dhatêng Ngardipala.
Kaca 70 – 76

Jilid 11 - Kaca : 70
652 Asmaradana
8. Dasa-sila wastanèki |
sila lungguhing lumampah |
sadasa prakara kèhe |
nênggih rêke salokanya |
dhingin ika waweka |
santika dasa-silèku |
kaping pate munasika ||

9. Ping lima gorastra yayi |

ping nêmipun parisuda |
ping pitu nir naya ranne |
kaping wolu lana ika |
kaping sangane iya |
karuna-murti rannipun |
jangkêpe kaping sadasa ||

10. Paksa gumisa sun yayi |

apitutur marang sira |
kèwuhan ing lampah dhewe |
ingsun yayi durung wikan |
pindhaning rowang lumampah |
sira yayi lawan ingsun |
lah sami tuntun-tuntunan ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 98 >

11. Lêpas lampahe lumaris |
prapta ing wukir Ujungan |
kapungkur ing Luraharo |
sumêngkèng gigir parwata |
akèh desa kamargan |
marga kèh simpanganipun |
marganya sunya asimpar ||

12. Sumêngkèng gigir anolih |

mawungu lan kalênglêngan |
tumingal ing lurahane |
akèh desa kang kawuryan |
kongang ing Wanamarta |
Siluhung katon angunggul |
kadya akèn awangsula ||

13. Ing Tani ika kaèksi |

aputih karêthap pelag |
pating paluncar kukuse |
sakèhing desa kawuryan |
nora tanpa kukusa |
ana anggaru maluku |
lumaris Ki Jayasmara ||

14. Marga jro jurang arumpil |

anut têpining parangan |
siluk-siluk marga rèjèng |
sêlanya atundha-tundha |
ing parang sinarasah |
lumut awilis ing watu |
lir amêdhar ing kurimang ||

15. Swaraning giri kumrisik |

hèr muncar saking ing parang |
angênani sigrong-sigrong |
kongkang munya babarêngan |
kadi wong sasêmayan |
ing benjang ngalêbu parung |
abela ing kakung pêjah ||

16. Sela gêng angapit margi |

marang ginggang alêmpitan |
alikak-likuk margane |
anut têpining luh parang |
pacêt lir atitindha |
kadulu pating palêngkung |
anèng ron miwah ing sela ||

17. Sumêngka lampahira ris |

sêmuning tyas muga-muga |
kalêson lampahira lon |
araryan lungguh tumingal |
dhukuh taruka anyar |
lagya wontên madya taun |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 99 >

 anglut ngajêngakên Simpar ||

Jilid 11 - Kaca : 71
18. Kang adhukuh tuwa-tuwa |
wus lali ing tatakrama |
kaya duk anom polahe |
agung (m)bêdhèl palèngkèngan |
anggung agugujêngan |
bisa mamêtokkên guyu |
karamyaning bocah-bocah ||

19. Sing gawe wus dèn-lakoni |

sêkaliring pagaweyan |
ing kina kala anome |
wisaya ring karawitan |
apandhe akêmasan |
asungging wisayanipun |
mêranggi miwah amayang ||

20. Sing ringgitan dèn-kewuhi |

amayang purwa wus bisa |
kaya dhadhalang polahe |
miwah yèn wayang carita |
akèh wong kang angundang |
karucil wisayanipun |
miwah yèn andongèng bisa ||

21. Nora na kang dèn-guroni |

angawula ing pandhita |
warêg sinung cipta mangke |
dèrèng angsal papagêran |
malah têkèng ngatuwa |
kaya duk walakanipun |
mulane manjing ing sunya ||

22. Sing (m)bawani wong utami |

tinêpa kirang aksara |
kadhang-kadhang paksa rare |
kadhang paksa wong susila |
kadhang paksambêg tapa |
kadhang rêksa wruh ing laku |
kadhang pêksa amiweka ||

23. Akèh desa kang dèn-(ng)gonni |

pan dèrèng gênêp sawarsa |
prawan asring amèt ênggèn |
akèh kang angayo ala |
kêdah anèng Ngasimpar |
karane angungsi (ng)gunung |
adhêkah ing Sidapaksa ||

24. Saksana dènnya lumaris |

Jayasmara Jayèngraga |
sarya andulu desa kèh |
akathah desa kawuryan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 100 >

 gaga-nya lurah-lurah |
kara-nya nut pinggir lurung |
anjujug ing Sidapaksa ||

25. Tulakan tirah ing margi |

pararyanan wong adagang |
tan pêgat ponang wong rèrèn |
mandira nom tumaruna |
adus Ki Jayasmara |
lawan Ki Jayèngragèku |
sampun sami parêng mêntas ||

26. Sampunnya busana kalih |

alinggih anèng mandira |
asêpi ponang wong rèrèn |
kêsêpèn Ki Jayasmara |
angling Ki Jayèngraga |
lah mampira kang mring dhukuh |
[---] ||

27. Apênêt yayi puniki |

bilih wontên pararyanan |
tur awèh pangan ing mangko |
riris alit sampun niba |
lah yayi rumiyina |
prandene sun atut pungkur |
lumaris Ki Jayèngraga ||

Jilid 11 - Kaca : 72
28. Nênggih parèrènan asri |
parèrènan wong dagang |
Ki Jayèngraga nabda lon |
punika ya papatanyan |
nêdha sami araryan |
tan wontên sisikunipun |
sarawuhira gya raryan ||

29. Wong kalih samya alinggih |

anêpi kang parèrènan |
tan ana atunggal ênggon |
dangune mapan mangkana |
risaksana tumingal |
gamêlan akèh kadulu |
iki baya kang amantya ||

30. Salung gambang rêbab suling |

gubar kêndhang lawan guntar |
calapita orong rame |
calêmpung anèng papaga |
bèndhêng lawan nuragan |
sanepa lawan balêdug |
kacaryan Ki Jayasmara ||

31. Asuwe tan ana mijil |

miwah kang wong liwat (n)dalan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 101 >

 kang aduwe pamarantèn |
saksana mangke tumingal |
layang Suluh Rêtna-ja |
Ki Jayèngraga ingutus |
lah yayi amamaca-a ||

32. Layang ginayuh tumuli |

sinukma winacèng driya |
Ki Jayasmara dêlinge |
yayi dèn-asru amaca |
angling Ki Jayèngraga |
dèrèng sagêd ta pukulun |
kakang sêkar Palugangsa ||

33. Lah kakang wurukên mami |

apan têmbang Palungangsa |
dèrèng tama ing têmbange |
lah kakang andika waca |
Jayasmara pratama |
ginangsul swaranira rum |
pindhane amikat swara ||

34. (ng)Garjita tyasira tangi |

Ki Tuwa dènnira nendra |
pan awuru maju gênje |
tumurun maring patamyan |
Ki Jayasmara wikan |
Ki Tuwa alon amuwus |
ki putu samya linggiha ||

35. Tumulya anyapa aris |

Ki Tuwa mring tamunira |
dhatêng pundi putu mangko |
miwah rêke wismanira |
anyar putu kawuryan |
Ki Jayasmara tumurun |
kula saking Wanamarta ||

36. Wong umbaran ingsun Kaki |

kang kasêdya Ngardipala |
têbah baya saking kene |
Kaki Tuwa awawarah |
nora patiya têbah |
manawi ta tigang lauk |
kajujuging Ngardipala ||

37. Sabênne saba ing ngriki |

siswane Ki Amongkarsa |
sampun salah tampi mangke |
ingsun atakon sajarwa |
putu apa sinêdya |
Ki Jayasmara amuwus |
inggih Ki Sèh Malangkarsa ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 102 >

38. Awasna punapa kaki |
dènnira Sèh Malangkarsa |
sampun salah tampa mangke |
Ki Jayasmara angucap |
pawong sanake kuna |
duk angumbara ngalangut |
angaji (ng)gunung Pacira ||

Jilid 11 - Kaca : 73
39. Ki Tuwa amardi angling |
punapa putu sinêdya |
sun-tingali putu mangke |
asêmu kaprihatinan |
Jayasmara sajarwa |
anglati sanakingsun |
èstri ilang lan cèthinya ||

40. Sun-ulati tan kapanggih |

kèdêran ing nungswa Jawa |
anging tan ana wartane |
yèn mati utawa gêsang |
paran (ng)gèn ngulatana |
muksane sumêngkèng gunung |
bilih wontêna awarta ||

41. Ki Tuwa awas ningali |

adhuh kaki putuningwang |
aja ge sira gung atèn |
lah iku sun-gugujêngan |
sun nuli kèn petangan |
saparanne dagingipun |
Ki Tuwa nulya winarah ||

42. Tambangraras arannèki |

duk alit mila punika |
Ki Tuwa ametang age |
dèn-ruruh ing palintangan |
Jadi lintange ika |
bêcike iku anusul |
agêsanga manggih bagya ||

43. Ki Jayèngraga ngyêktèni |

ing petangane Ki Tuwa |
Kaki Tuwa ingsun mangke |
lah pitungên araningwang |
Jayèngraga punika |
Ki Tuwa sigra angetung |
tumiba ing lintang ngamal ||

44. Lintang iku gêni kaki |

amukti nora na lawan |
mung ing sagara rusake |
iku kêni ing naraka |
karane iku rusak |
tan kêna amungsuh banyu |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 103 >

 rusake anèng sagara ||

45. Kakênan Ki Jayèngrêsmi |

ing petangane Ki Tuwa |
lah etungên ingsun mangke |
Jayasmara araningwang |
aglis sira ing petang |
nuju lintang Ngamal iku |
tunggal lawan arinira ||

46. Angling anukma ing ati |

tuhu bisa Kaki Tuwa |
amanoara wuwuse |
manira kaki anêdha |
punapa lamat tuwan |
sanakingsun kang sun-ruruh |
kapanggihe lawan ora ||

47. Aglis saure aririh |

Kiyai Tuwa mamarah |
sampun walang-galih mangke |
pan kapanggih ing petangan |
wus anèng Ngardipala |
duk lungane ingsun-wêruh |
birai marang ing priya ||

48. Kadi winêlêgan mangkin |

lir siniram ing amarta |
dening warta jati kabèh |
Kaki manira pamitan |
age prapta ing sêdya |
Ki Tuwa angampah asru |
dening lagi sangêt na-as ||

49. Yèn sampun nalika jati |

putu sawêg tumindaka |
Ki Jayasmara dêlinge |
ingsun Kaki warahana |
ing wilangane sangat |
Ki aglis atutur |
ing sangat catur prakara ||

Jilid 11 - Kaca : 74
50. Sangat sakawan puniki |
lumampah dalu lan siyang |
èngêtêna ing lakune |
karuhun Mati punika |
Ebèn kaping kalihnya |
kaping tiga Rèhên iku |
kaping pat Ihrak wastanya ||

51. Mangali Jaki puniki |

minulyakkên ing Pangeran |
rahayu tan na cacade |
barang-barang si pakaryan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 104 >

 miwah kita yèn aprang |
syuh sirna mungsuhirèku |
raharja lir mas kumambang ||

653 Maskumambang
1. Ing bêcike umarêk maring narpati |
lan marêk punggawa |
lamun anak mêtu bêcik |
ing sangat Jaki punika ||

2. Lamat maratapa dhasaripun alim |

asabar ngulama |
iku pamanggihe ugi |
abêcik utawa ningkah ||

3. Kang awasta Mangali ngêmbèn puniki |

bêcik iku ora |
ala iku ora ugi |
pakantuke mung satêngah ||

4. Kaping tiga êrèhên puniku singgih |

sipat angin ika |
suwung pamanggihe ugi |
kang sipat gêni punika ||

5. Yèn kalanira umarêk ing narpati |

tanpa bara-bara |
malah dadi sukanèki |
mênêng Ki Tuwa tan ngucap ||

6. Jayèngraga nambungi anabda aris |

pan sami punika |
mêdhèl pranêsane ugi |
bisa-a mamêtu ajar ||

7. Pan gawokan sabarang karya tan sisip |

pan sun-gawe mokal |
sawignyane wong puniki |
pasthi ana kang alêpat ||
8. Lah suwawi Kaki ajarwa-a malih |
ingsun warahana |
sabarang caritanèki |
Kaki pajarên sadaya ||

9. Alon ngucap Ki Tuwa sambung aririh |

duk ingsun walaka |
tan na pilih barang kardi |
ing kina duk angumbara ||

10. Anèng gunung Pacira puniku dhingin |

lami nèng Pacira |
usul ingkang kula aji |
tamat Tipèk ukummolah ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 105 >

11. Lama-lama akèh wong ngaji maring mami |
Nahwu lawan Sarap |
miwah Usul-suluk sami |
akèh kang wong lunga têka ||

Jilid 11 - Kaca : 75
12. Mung sawiji ingkang durung myarsa sami |
ngèlmu pipingitan |
basa kawi ingsun sugih |
kawi saking kapujanggan ||

13. Wikaningsun kawulane iku nguni |

nênggih sangkanira |
saking êmpu iku nguni |
wasta Êmpu Yogiswara ||

14. Kawi saking Bratayuda Udayani |

Arjunawijaya |
Wiwaha lan Boma-tèki |
lan praja Sambang-salukat ||

15. Ing Madanasraya Asmaradanèki |

Canthaka Wijatya |
Ramayana Sastra-niti |
Santa-wacana rowangnya ||

16. Candramuka mulanya Pustaka-adi |

Kalima-usada |
piturut ing Hyang puniki |
katurun ing Kawiradya ||

17. Beno Suprasena Jiwatma sotani |

Nyapawitra tunggal |
lawan Kurawasrayèki |
miwah ta Sambang Lalana ||

18. Gathotkaca Limananyana palabdi |

sikêp sirna ilang |
tingkahe wanggara ugi |
ing panah putus sastranya ||

19. Danurwenda putus angolah turanggi |

putus limanira |
kaliotrane misani |
sugih kuda panêgaran ||

20. Panggêritan lago siksa putu-mami |

pan sampun pratama |
ing karawitan wus wasis |
ing wayang ringgit gamêlan ||

21. Nora luput prapta ponang boga bukti |

lêpas tiningalan |
anak putu sadayèki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 106 >

 sisanira mawi boga ||

22. Lêgèn têbu woh-wohan kèh warni-warni |

sêdhah wohan miwah |
toya ing cunthang sumandhing |
laladèn pêpak sadaya ||

23. Kyai Tuwa pangandikanira aris |

lah padha linggiha |
Ki Tuwa nyugatèng tami |
lah putu sami dhahara ||

24. Anak putu kabèh mareneya sami |

padha sogata-a |
marang ing tatamu-mami |
aja na agagalangan ||

25. Jayèngrêsmi kawêkèn micarèng galih |

baya têmên uga |
kabèh tuture ing mami |
wus wisan dènnya dhadharan ||

26. Wus linorod nyamikan lumintu prapti |

Ki Tuwa lingira |
marang anak putunèki |
miluwa tamiyan sira ||

27. Tuduh dalan baliya simpangan bêcik |

yèn nora rinilan |
aja lênggana sakapti |
wus mangkata putuningwang ||

Jilid 11 - Kaca : 76
28. Praptèng mangsa sampun walang-galih malih |
panggih kang sinêdya |
Jayèngasmara wus pamit |
Jayèngraga tansèng wuntat ||

29. Lampahira Jayèngraga Jayèngrêsmi |

titiga rowangnya |
lawan kang atuduh margi |
kang tinut margi simpangan ||

30. Anut têpi-têpining pagagan asri |

taruntun banjaran |
dinulu tan pati têbih |
ing Ngardipala prênahnya ||

31. Gigir wetan kongas masjide kaèksi |

lah uwis baliya |
ingsun alaju pribadi |
anut têpining srêngkara ||

654 Dhandhanggula

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 107 >

1. Dyan warnanên dhukuhe kaèksi |
ing Ngardipala iku kawuryan |
katon amunggul masjide |
muncar mastakanipun |
rinumpaka linepa putih |
kasênênnan raditya |
alêp yèn dinuju |
wali kadhêp kapawanan |
kêdhap-kêdhap kadya ngawe ingkang prapti |
kadya kèn malêbuwa ||

2. Enggar manahe Ki Jayèngrêsmi |

tumingal mangke tatandurannya |
kitri asangkêp rakite |
tinon asri anglangut |
pucang dênta lan pucang ranti |
samya ambabar mayang |
gandane sumrubut |
sawêdharing mayang mêkar |
kadya gêlunging dyah lukaring pulang sih |
sajroning papajangan ||

3. Pala gumantung wohnya andadi |

manggis kapundhung jirak kokosan |
drêsana langsêp lan durèn |
woh ijo lawan sêntul |
lan abawang wunglon kêcapi |
wohnya aglar ing marga |
lêpasing amupu |
padha jajar-jinajaran |
wohira glar kang rondhon salak kadadi |
jambu wor ambaranang ||

4. Alon-lonan dènnira lumaris |

Jayasmara marang arinira |
sampun prapta banjarane |
lêngêng arsa andulu |
upacaranira angrawit |
warnaning kang kusuma |
kawuryan alangut |
ajajar lawan amirah |
parijatha tinata jaga kasturi |
Jayasmara kacaryan ||

8 (Dhusun Ngardipala, padhepokanipun Sèh Malangkarsa)

Dhusun Ngardipala, padhepokanipun Sèh Malangkarsa, kinubêngan dhusun
lèr kidul wetan kilèn, padhepokanipun para sêkabatipun. Jayèngrêsmi
nyariyosakên wigatosing lampah ngupadi mbakyunipun.
Sèh Modang ing bang kidul nate nyumêrêpi lampahipun tiyang èstri kalih
saking Wanamarta, wasta Selabrangta kadhèrèkakên Ni Cênthini. Sèh
Malangkarsa mirêng, bilih Rubiyah ingkang kadhèrèkakên cèthi wau wontên
ing Wanataka, wartosipun ipenipun Sèh Mangunarsa. Dumadakan katungka
sowanipun Ki Monthèl utusan saking Wanataka, mbêkta sêratipun Sèh
Amongraga katur Ki Bayi Panurta. Ki Monthèl nglajêngakên lampah dhatêng
Wanamarta. Jayèngrêsmi Jayèngraga dhatêng Ngardisalah badhe sami

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 108 >

 amartapa, jinurungan dening Sèh Malangkarsa.
Kaca 77 – 84

Jilid 11 - Kaca : 77
654 Dhandhanggula
5. Kêmbang abang ajajar lan putih |
kêmbang kuning jajar lawan nila |
tuturutan upamane |
tinon asri anglangut |
yèn winawang kang pendah tulis |
mangke upamakêna |
warnane dinulu |
yèn pasara pèngeberan |
yèn dododa ruruwitan upamèki |
rinêngga pinarêman ||

6. Patani ika tinon angrawit |

atarab gambar abatur sela |
ukir-ukiran watonne |
ginalaran pring tutul |
apalisir jingga kasturi |
Ki Jayasmara mulat |
tulise kadulu |
sinurat gambar naraka |
kang sasisih tinulis swarga di luwih |
Jayèngraga karênan ||

7. Lintang sukane Ki Jayèngrêsmi |

lawan sukane Ki Jayèngraga |
upacarane arame |
lampahnya mandhêg mangu |
Jayèngraga angling ing ati |
pangalême kalintang |
Jayasmara muwus |
bisane Ki Malangkarsa |
bagus anom pandhita asramèng budi |
tur putus ing aksara ||

8. Masjid agung linepa angrawit |

tinundha tiga apayon sirap |
lawang ingukir tangkêbe |
kinikisan pring wulung |
gêgêlaran kasah kalimis |
wirancak-suji kêmbang |
rêsik nataripun |
katongan pujangga puspa |
kapurancak sakèhe kêmbang awangi |
munggèng têpining tirta ||

9. Akèh kaume padha ngidêri |

rewange padha amangun tapa |
Sèk Pariminta kang bang lèr |
Sèk Modang kang bang kidul |
ingkang wetan Sèk Amongsari |
kilèn Sèk Trêsnaraga |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 109 >

 samya mangun ayu |
tan pêgat bêkti maring Hyang |
antya anèm-anèm sira samya bêkti |
tan akulinèng dunya ||

10. Sèk Malangkarsa ta anèng masjid |

wikan lamun yèn sanake prapta |
susugun bungah manahe |
dènnya sung salam asru |
Malangkarsa ika nuruni |
sigra anjawat tangan |
arine dèn-rangkul |
asung bêkti Jayasmara |
asugata Sèk Malangkarsa lingnya ris |
bagya yayi dhatêngan ||

11. Alama ingsun ora kapanggih |

saking panarkaningsun ing sira |
singgih wus palêstra mangke |
lami nora katêmu |
kaya ana tridasa warsi |
duk ana ing Pacira |
sring sun-ucap dalu |
kangên yayi sun mring sira |
anauri wacana Ki Jayèngrêsmi |
kakang kawula nêdha ||

Jilid 11 - Kaca : 78
12. Dèn-lirik mangke Ki Jayèngragi |
punika yayi awasna paran |
Ki Jayasmara saure |
sanak manira dulur |
Malangkarsa amuwus aris |
yayi dèn-apracaya |
nora beda ingsun |
yayi dene sun sasanak |
Jayèngraga sumaur wacana aris |
kakang manira nêdha ||

13. Dèn-bêkta mantuk Ki Jayèngrêsmi |

Ni Ulangan sanakira prapta |
kang sira ruruh lawase |
Ni Ulangan agupuh |
dènnya nyapa bageya yayi |
wus anggêlar kalasa |
rarene dèn-ruruh |
asasaos apucangan |
wus sumaji pucangan angancarani |
lah yayi amucanga ||

14. Gupuh-gupuh arsa amêmuji |

Ni Ulangan arsa olah-olah |
nora nganti ing rowange |
maring pawon agupuh |
arsa ngambil sira kuwali |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 110 >

 dandang cinandhak sigar |
tugêl tumangipun |
kang rerewang taragalan |
kulit keyong ginêcêg singgih kêmiri |
kimpul dinalih barang ||

15. Tatanggane padha ngudanèni |

yèn Kiyai mangkya katamuwan |
anom tur bagus warnane |
parawan sami rawuh |
lingsènira angrêrewangi |
sigra-sigra ing lampah |
Ni Wulanjar kidul |
ramane mangkya atanya |
Ni Wulanjar marang ngêndi sira nini |
Kiyai kadhatêngan ||

16. Parawan ika pating kalêsik |

Ki Jayèngraga paranning tingal |
mambu-ati pangucape |
kang sawênèh amuwus |
baya ika anênontoni |
baya sira dèn-lamar |
lamun ni (m)bok iku |
sêdhêng yèn angguguyuwa |
amrih paran olèha kayèn-sun iki |
mudha Rara Kasiyan ||

17. Bu-lah kang kaya sira puniki |

Rara Diryasa gênah sarupa |
parawan bangkit ing gawe |
sauripun asêndhu |
salah tunggal parawan singgih |
ingsun iki karuwan |
lamun mindha jugul |
kaya ora kaduk mudha |
kadadawan wuwuse asêmu runtik |
dadya ulêng-ulêngan ||

18. Rara Kêmprèng tansah gorah-garih |

mêtu (n)jaba (n)dadak kowang-kowang |
kaya kapinjal polahe |
tan pêgat manjing mêtu |
Jayèngraga dèn-kalènjèn |
polahe atênaga |
lingsême angangsu |
mêtu (n)jaba ragan-ragan |
buyung waluh dèn-kêmbang dèn-patut suling |
têmbange Jagamangsa ||

Jilid 11 - Kaca : 79
19. Olah-olahan matêng sumaji |
Ni Ulangan wusing olah-olah |
angutusi ing rowange |
kinèn sasaji sêkul |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 111 >

 Ni Ulangan asaji warih |
nulya alêkas dhahar |
wusa imbuh sêkul |
mangkana Sèh Malangkarsa |
tatamune anulya dèn-ancarani |
lah yayi atêdhaka ||

20. Ki Malangkarsa alon ngecani |

salaminira amangun tapa |
angilangi kanêpsone |
tuhu amangun ayu |
anging lamun ana tatami |
ingkang ngecani sarak |
lir adhahar sêkul |
bisa ningitakên lampah |
riya kibir sumêngah kang dèn-singgahi |
asri asih Hyang Sukma ||

21. Ki Jayasmara ngundikèng galih |

si kakang bisa anukmèng lampah |
dèn-singitakên lampahe |
netya katarèng sêmu |
sumêngahe kang dèn-singgahi |
lir nuhoni tan wikan |
kadya nukmèng laku |
tan ayun kabayan jara |
kang sawênèh lampahe karaga rai |
sampun dènnira dhahar ||

22. Suruping Arka gumantyèng wêngi |

Ki Malangkarsa ika sêmbahyang |
wêktu Mahêrib wayahe |
Ki Jayasmara tumut |
wusnya bakda linggih surambi |
lawan Ki Jayasmara |
Malangkarsa muwus |
yayi paran jujugira |
Jayasmara sumaur wacana aris |
kakang jujug-manira ||

23. Dèningsun (n)jujug kakang mariki |

angulati kakang sanakingwang |
èstri tan wikan paranne |
linggar kalaning dalu |
cèthinipun ika satunggil |
ika rewange lunga |
wus manira ruruh |
kèdêran lurah Jênggala |
ing Kadhiri ika kang wus sun-ulati |
miwah ing Lêmbuasta ||

24. Parandene kakang tan kapanggih |

karan manira dhatêng kapara |
manawi parêng wartine |
ing wong adol atuku |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 112 >

 Malangkarsa wacana aris |
mêngko ingsun popoyan |
iya sun angrungu |
Rubiyah ingkang lêlana |
karo cèthi awasta Ni Selabranta |
sambate Wanamarta ||

Jilid 11 - Kaca : 80
25. Ing Wanantaka ênggonne yayi |
Sèh Mangunarsa sanake ika |
nênggih kaakên ipene |
kang awarta maringsun |
Ki Sèh Modang wastanirèki |
mêngko uga pan têka |
wus kongkonan ingsun |
awarta yèn na dhatêngan |
Jayèngraga wuwuse anggêgêrèhi |
lah kakang pinaranan ||

26. Sèh Malangkarsa anyuwalani |

benjang-enjang yayi pinaranan |
manira turut andhèrèk |
arsa wruha katèngsun |
ing wartane kang sun-yêktèni |
nênggih lakine prapta |
Rubiyah puniku |
awasta Sèh Amongraga |
nênggih kokum linabuh nora wigati |
duk anèng Ngaksiganda ||

27. Anging tan kêna tirunên yayi |

ing polah iku yèn wus dumduman |
tan gingsir ing kadadènne |
mapaning laku iku |
alayaran sagara agni |
amêgata sawangan |
angêkêp majêngku |
yayi mangsa kapanggiha |
Jayasmara sumaur saha tur bêkti |
kakang manira nêdha ||

28. Yèn tan alayar sagara isih |

ing lampah yayi mangsa panggiha |
kang aran aliru rêke |
ewuh ingsun angrungu |
kang ingaran aliru yayi |
lir lalandhêping pêdhang |
nugrahaning kawruh |
pan kang aran kanugrahan |
iku yayi anampani sihing jati |
kang tinampan nugraha ||

29. Apan nugraha puniku yayi |

dudu arannira kang awêyah |
loba-a karsaning ngakèh |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 113 >

 kanugrahan puniku |
nênggih rêke walêsaning sih |
kaliye kang nugraha |
ing pralambenipun |
lir angilo ing paesan |
wawayangan kanugrahan sêmunèki |
kang angilo nugraha ||

30. Apan sêmune angilo iki |

amung wikan ing kaananira |
anjatèni ing kasiye |
sêmu angilo iku |
sinung tingal marang Hyang Widdhi |
dadya ngèstokkên sira |
ing pangakênipun |
yèn tunggal purwa wisesa |
iya iku sêmune walêsan yayi |
iku sira dèn-awas ||

31. Patêmon iku aranne yayi |

kadyanggane toya sin lan tawa |
apupul iku karone |
sira pupule iku |
nora kêna ngaran jaladri |
miwah ingaran tawa |
anta arannipun |
anta iku kanugrahan |
amintuhu arine anggunggung wêdi |
kakang manira nêdha ||

Jilid 11 - Kaca : 81
32. Yèn wus sirna tawaning toya sin |
kawimbuhan ananing sagara |
antya sirna kajatène |
asining sagarèku |
kang jumênêng puniku yayi |
anging ingkang sagara |
kang sêdya purbèku |
iku yayi panarima |
kang ingaran sagara kang tanpa têpi |
iku sira dèn-nyata ||

33. Mangkana malih sirnaning cêrmin |

rupa jro iku paesan sirna |
pantês rupane dhèwèke |
kang siniyan kalimput |
dadya jêngkar rupa pribadi |
liwung tan nana wikan |
kadya duking dangu |
sêdya wruh pribadinira |
Jayasmara sumungkêm ing padanèki |
lawan Ki Jayèngraga ||

34. Kalangan dening Ki Modang prapti |

wacananira Sèh Malangkarsa |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 114 >

 prapta kabèh sakaume |
Sèh Pariminta rawuh |
miwah sira Sèh Amongsari |
wikan yèn na dhatêngan |
ingancaran gupuh |
dènnira Sèh Malangkarsa |
prapta kabèh kaume samya sung bêkti |
Sèh Modang Pariminta ||

35. Asuwe yayi sun anti-anti |

kakangira yayi kadhatêngan |
nênggih ngulati sanake |
kesah kalaning dalu |
ingkang lunga rêke puniki |
èstri datan karuwan |
lan titiyangipun |
darmane tan ana wikan |
titiyange wasta Ni wadon Cênthini |
wismane Wanamarta ||

36. Sèh Modang mangkya amuwus aris |

manira kakang angrungu warta |
nênggih Wanamarta rêke |
wontên Rubiyah rawuh |
wastanipun Ni Selabranti |
ayu anom lumampah |
lan titiyangipun |
sami rêke nandhang bawa |
titiyange awasta Ni (m)bok Cênthini |
sambate Wanamarta ||

37. Ki Jayasmara ika nauri |

punika kakang mangsa dedeya |
sambada lawan sambate |
nanging prabedanipun |
Tambangraras wastane yayi |
manawi silih aran |
Selabranta iku |
amuwus Ki Jayèngraga |
sabdanya sru kakangira dèn-jak gipih |
lah kakang pinaranan ||

Jilid 11 - Kaca : 82
38. Sèh Modang ika amuwus aris |
baya lami manira miyarsa |
wontên kalih dina kiye |
kang awarta maringsun |
Santri Monthèl wastanirèki |
nênggih ingakên siswa |
dene ipenipun |
awasta Sèh Mangunarsa |
awawarah nênggih kinèn awèh tulis |
dhatêng ing Wanamarta ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 115 >

39. Sèh Malangkarsa amuwus aris |
lah ta yayi mangke nêdha milang |
sitangsu lagya angayom |
Jayasmara amuwus |
lah ta nêdha kakang sun-iring |
arsa tumut sadaya |
wau kaumipun |
wus adan Ki Malangkarsa |
angimami ing salatira Subêkti |
paragat asasalaman ||

40. Wusing dhikir luwaran anuli |

samya tata nèng surambi lênggah |
sumaos pasunggatane |
dhahar sèmèkanipun |
ingancaran sami wawanting |
akêmbul parêng nadhah |
tan taha anutug |
luwarira cinarikan |
nulya rawuh Ki Monthèl amawi tulis |
yata auluk-salam ||

41. Sigra anjawat tangan alinggih |

ing ngarsanira Ki Jayasmara |
Ki Monthèl alon wuwuse |
punika salamipun |
dhatêng tuwan rêke dèn-sami |
sungana rahmat Tuwan |
ring panêdhanipun |
awasta Sèh Amongraga |
jalma ina kasiyan asih ing Widdhi |
tuwan anêdhakêna ||

42. Sampun sinauran salamnèki |

dènnira mangu Sèh Malangkarsa |
amicarèng jro driyane |
punapa sêmunipun |
Amongraga kaya puniki |
dene akirim salam |
pan ingsun durung wruh |
ragane iki wus wikan |
Jayasmara Jayèngraga anèng ngriki |
pantês wus kinawruhan ||

43. Sèh Pariminta dèn-bisiki |

iki sing tandhane wong kawasa |
dèn-alingi kawasane |
lantip pasêmonipun |
pan manira yayi amanggih |
rêke ing wong kawasa |
tan kandhêg ing ngriku |
tan arsa wiwal ing Sukma |
ing karamat kabotan angriribêdi |
pan salah tur kabotan ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 116 >

 Jilid 11 - Kaca : 83
44. Sèh Malangkarsa amuwus malih |
lah bageya rêke kang utusan |
punapa kinon ing gawe |
santri Monthèl lon muwus |
pan kinèngkèn manira iki |
dhatêng ing Wanamarta |
ngêmban suratipun |
kang wasta Sèh Amongraga |
asung warta ing wong sanak yayah bibi |
yèn anèng Wanantaka ||

45. Lawan kinèn mampira ing ngriki |

asung salam donga dhatêng tuwan |
ingkang sinung panêdhane |
tuwan-kujana kasub |
lawan tuwan amangun singgih |
putus ing wicaksana |
Malangkarsa muwus |
ayun wruh tanduking layang |
sampun sinung nawala dipun-tampèni |
dening Ki Malangkarsa ||

46. Gya winaca mring Jayèngragèki |

nawalanira Sèh Amongraga |
kaayut ing manah tanduke |
punika layangipun |
putra tuwan katur ing bibi |
miwah katur ing rama |
kawula asung wruh |
yèn putra tuwan sih gêsang |
Tambangraras Amongraga ika prapti |
wontên ing Wanantaka ||

47. Miwah mring ariku Jayèngrêsmi |

lawan riningsun Ki Jayèngraga |
dèn-agung pangapurane |
duk lunga tan asung wruh |
kakangira kabyukan branti |
trêsna ing ipenira |
marmane anglangut |
ing dalu tansah supêna |
Jayasmara yèn sira arsa atuwi |
maranga Wanantaka ||

48. Ki Jayasmara angrês ing ati |

amiyarsa tanduking nawala |
tambuh duk mijil waspane |
wiyose manah sêgul |
miwah rêke Ki Jayèngragi |
wuwus tan kêna mêdal |
adrês awêtu luh |
wuwuse Ni Tambangraras |
layang tiba ing siti datan udani |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 117 >

 kantu Ki Jayèngraga ||

49. Sèh Malangkarsa ngandikèng galih |

iki si ewuhing wong lumampah |
kèwuhan dening trêsnane |
karane apa kondur |
Ki Sèh Modang dèn-kujiwati |
iki mungsuh digdaya |
Sèh Modang anuwun |
amuwus Ki Malangkarsa |
kang tinêdha sih pitulunging Hyang Widdhi |
muga tulusa kêna ||

Jilid 11 - Kaca : 84
50. Mangkana malih Ki Jayèngrêsmi |
kaputungan manah tanpa ngucap |
tumingal dening arine |
anglilir dènnya kantu |
Jayèngraga ika alinggih |
lawan Ki Jayasmara |
kalih sami sêgul |
arsa sira nandhang hawa |
amartapa sisilih Ki Amongrêsmi |
lawan Ki Amongkarsa ||

51. Wus sinambrama Ki Monthèl amit |

Ki Jayasmara ika angucap |
ingsun wawêkas Si Monthèl |
manira kirim atur |
aturêna ing yayah bibi |
yèn sun nèng Ardipala |
sampun walangayun |
wus amit anjawat tangan |
santri Monthèl saksana mangkat tumuli |
ninggal Sèh pra nonoman ||

655 Sinom
1. Wus lêpas ing lampahira |
Ki Monthèl sigêg kang kari |
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
amit ing gurunirèki |
linggar arsa martapi |
mring Ngardisalah jinujug |
yata Sèh Malangkarsa |
wus jumurung angidèni |
wus linilan gya mentar saking ing ngarsa ||

2. Ingatêr kalih mitranya |

Sèh Modang lan Trêsnaragi |
tan cinatur lampahira |
praptèng sasana amupit |
kang ngatêr wus amulih |
gantya malih kang cinatur |
kang kèri nèng karajan |
Wanamarta garwanèki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 118 >

 Jayèngrêsmi lan garwane Jayèngraga ||

3. Ni Turida wastanira |
kalawan Kèn Rarasati |
wus supe ing dhahar nendra |
tansah anahên rudatin |
angga sawang laywaning |
apsari saya anglayung |
lir kèntara kanginan |
sarira asalin warni |
Ni Turida tan pêgat agung karuna ||

4. Lara-lara bratanira |
raina wêngi anangis |
lawan wadon Rarasdriya |
satilare lakinèki |
tansah sinambat tangis |
Jayèngraga lakiningsun |
ingsun singgih tulusa |
anggènnipun asih ing mami |
baya têmên (ng)gènnira asih maringwang ||

9 (Ni Turida lan Rarasati kontrang-kantringan katilar lakinipun)

III. Ni Turida lan Rarasati kontrang-kantringan jalaran katilar lakinipun,
wêkasan lajêng kesah nglampus. Ing têngah wana kapanggih danawa
kadadosanipun Bathara Kala, paring pitêdah margi dhatêng Ngardisalah,
papaning lakinipun. Katambahan pitêdah cêtha dening Ni mBok Rarasati
ingkang martapa ing guwa. Wêkasan kêkalihipun kapanggih lakinipun,
Jayèngrêsmi Jayèngraga ingkang martapa ing Ngardisalah.
Ni Turida semahipun Jayèngrêsmi tuwin Ni Rarasati semahipun Jayèngraga
ingkang katilar lakinipun, sami kontrang-kantringan têtangisan, wêkasan sami
nêmpuh byat kesah botên kantênan ingkang sinêdya.
Wontên têngah wana kapêrgok danawa ingkang angajrih-ajrihi. Samusnaning
danawa katingal Bathara Kala, paring pitêdah margi dhatêng Ngardisalah,
papan partapanipun Jayèngrêsmi lan Jayèngraga. Lampahipun dumugi ing
dhusun Pringgabaya, papan pasantrèn, têtunggulipun nama Ki Paranjèn. Sang
Kyai bingah rumaos angsal kabêgjan, kadhatêngan wanita kalih badhe
kapêndhêt semah, nanging Ni Turida kipa-kipa. Wêkasan adamêl sual,
manawi Ki Paranjèn sagêd ambatang, Ni Turida purun dados nyainipun.
Sualipun: sadurunge ana bumi langit, ingsun lawan sira, paman uga durung
ana, ing ngêndi pêrnahira? Jawabipun Ki Paranjèn kaanggêp botên lêrês,
lajêng katilar kesah nglajêngakên lampah. Ing samargi-margi tansah sêsambat
saengga kapirêng dening wanita Ni mbok Rarasati ingkang martapa ing guwa
nanging botên katingal. Sarêng ngatingal, asung pitêdah supados sami
lumampah ngidul-ngetan dumugi ing Ngardisalah. Ni Turida lan Ni Rarasati
sagêd kapanggih lakinipun ingkang sami martapa, kêkalihipun sami tumut
têtèki.
Kaca 85 - 98

Jilid 11 - Kaca : 85
655 Sinom
5. Lênglêng mangu Ni Turida |
mêtu (n)jaba (n)jrit anangis |
kaya-kaya apanggiha |
ing wau sadalu kèpi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 119 >

 katon sajro sarêsmi |
wacanane amlasayun |
lir sumandhing jro tilam |
sadalu tan pêgat kèpi |
anglir pêjah alênggah sanglilirira ||

6. Kongsi orêk ingkang swara |

panangise siyang ratri |
sasambat angaru-ara |
tangise kadya sundari |
tan emut raganèki |
lakine dèn-uwuh-uwuh |
Jayèngraga ta sira |
sun-singgih nora nyidrani |
lakiningwang padha lan Dalêm Panurta ||

7. Anake pan lagi prapta |

anulya kinongkon malih |
mêgatakên wong akrama |
tan nganggo paring udani |
Ki Dalêm Panurtèki |
nganiaya raganingsun |
ingsun mèlu saparan |
têka nora wartèng kami |
lanang wadon si gêrang nora wèh wikan ||

8. Katon bêcike maringwang |

wong tuwa tan wrin ing bêcik |
ala têmên Dalêm Tuwa |
mêgatkên wong laki-rabi |
tan kaya awak-mami |
Jayèngraga gustiningsun |
ingsun mèlu saparan |
têka nora wartèng kami |
baya mati ingsun mèlu marang sira ||

9. Lamun mati Jayèngraga |

lah gawanên ingsun iki |
sampun age kakang pêjah |
antènana ingsun dhingin |
ing wau dalu kèpi |
katon angrewangi turu |
dhuh pêjah ingsun kakang |
datan bêtah ingsun kèri |
Jayèngraga têka bisa gawe trêsna ||

10. Dhuh angur matiya ingwang |

tan ana wêkasing urip |
lêhêng kakang nêdha kesah |
anglalana andêrpati |
wadon Turida angling |
wus sun-arah tinggal dhukuh |
tinggal dunya katrêsnan |
arsa lunga andêrpati |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 120 >

 Nikèn Rarasdriya manahe mangkana ||

11. Sarêng suruping Hyang Arka |

wawangunan samya sêpi |
ing wayah sambêr lalawa |
natarira padha muni |
pan wus angèsthi pati |
kalawan sang Rarasing-rum |
samya amara desa |
wus amêngakakên kori |
Ni Turida karsane angèsthi pêjah ||

12. Kalawan Nikèn Angraras |

alon dènnira lumaris |
Ni Turida lan arinya |
aglis prapta ing wanadri |
anuju marga rungsit |
madya ratri wayahipun |
saya kalunta-lunta |
lampahe katuping angin |
kang dèn-ambah katuju marga durgama ||

Jilid 11 - Kaca : 86
656 Durma
1. Brahalane pating jalêrit swaranya |
adhuh mati sirèki |
lara patinira |
bisa amèt jalaran |
krama nora beda tèki |
tan suwe prapta |
mêmêdi padha angling ||

2. Anglilintrih adhuh mati têmên sira |

baya enak kang gêtih |
daya ingsun daya |
lah ana maring girya |
ayu anom wong kakalih |
wanodya ika |
tan wande ingsun-bukti ||

3. Samangsane mangan ora na nyukarta |

mendah warêg mami |
têkan babalungnya |
sarwi angrik papêtak |
jatha rambute dèn-ingis |
netranira bang |
lir surya lagya mijil ||

4. Barêng mudhun saking gumapêtak-pêtak |

cawêt polèng ngajrihi |
mati mêngko sira |
lah babo Ni Turida |
lumayuwa dèn-agêlis |
mati dening-wang |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 121 >

 tan wurung ingsun bukti ||

5. Pan gagêcok nantang liwat kaya sira |

baya bosênna urip |
manèh mangan sêga |
gumêtêr Ni Turida |
mênêng datan bisa angling |
lah babo ingwang |
panganên ingsun kalih ||

6. Nikèn Raras gumêtêr sariranira |

ilang sumêngêrnèki |
kakêtêk kewala |
tan wikan rayatira |
sampun angèsthi yèn mati |
sarwi dèn-gêtak |
salumbung gêngirèki ||

7. Warnanipun rêke sasigar salewah |

tuhu warnanira brit |
pantês yèn enaka |
gandanira mrik sumyar |
lah payo sêdhêng binukti |
têkan balungnya |
ingsun bature siji ||

8. Angling wadon Turida mangke tinêkan |

têkèng lara lan pati |
baya ngur matiya |
aglis panganên ingwang |
aja suwe amatèni |
(ng)gonmu amangan |
pan ingsun tan gumingsir ||

9. Yata sura-danawa wêkasan ngucap |

tega patinirèki |
age lumayuwa |
lah sira Ni Turida |
Nikèn Turida nauri |
lah tulusêna |
karsanira matèni ||

10. Sokur bage yèn ingsun têkèng pralaya |

sura-danawa angling |
ora babo ingwang |
amatèni ing sira |
aja maras sira nini |
pan ingsun wêlas |
maring ing sira kalih ||

11. Pan kaliwat wêlasingsun marang sira |

nini ingsun ningali |
babo anakingwang |
Ni Turida angucap |
tambêt paman ingsun iki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 122 >

 asih maringwang |
sang drubiksa lingnya ris ||

Jilid 11 - Kaca : 87
12. Iya ingsun kang aran Bathara Kala |
kang nganglang jagad iki |
kapan sun tumêdhak |
anuruni ing sira |
dupèh sira kawlasasih |
dhuh anakingwang |
dènnira andêrpati ||

13. Anglampahi lara pati tan kaetang |

Ni Turida mangkya ngling |
manira atanya |
karane tinurunan |
prandene awèta urip |
nêsêgi jagad |
anglalarangi bumi ||

14. Yèn sun-rasa manira angur matiya |

paran dènipun urip |
tan pêgat tan dêrman |
tan sami lan wong kathah |
Bathara Kala nauri |
aja nakingwang |
ingsun myarsa ing mangkin ||

15. Kang akarya lalakone awakira |

sarta angrêrewangi |
têka lakonana |
ta babo anakingwang |
Ni Turida anauri |
dening sutrêsna |
laki kang gula silir ||

657 Dhandhanggula
1. Baya trêsna têmên maring laki |
Ni Turida babo anakingwang |
arêp kapanggiha mangke |
Ni Turida amuwus |
wite ayun rêke kapanggih |
sang Kala lon angucap |
dèn-sabar rumuhun |
anging têka kalakona |
aja kundur ing lara kalawan pati |
ingsun rumêksèng sira ||

2. Anging ta ingsun papajar nini |

babo patine dèn-lakonana |
aja maras ing patine |
ingsun ingkang andulur |
sêdyanira ayun apanggih |
lakinira atapa |
karane tan mantuk |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 123 >

 sangêt brangtane Hyang Suksma |
apratapa nèng Ngarasalah anêpi |
lah babo paranana ||

3. Ni Turida mangkya muwus aris |

dhuh ing pundi rêke Ngargasalah |
ayun wikanna margane |
sang Kala mangke muwus |
kidul kilèn saking ing ngriki |
puniku rada pucak |
langkung saking dhuwur |
karane atilar trêsna |
lakinira tatapa andon asêpi |
tapane datan mona ||

Jilid 11 - Kaca : 88
4. Taha sira dèn-tinggala nini |
kewala rêke ambantêr tapa |
angarah ing kasidane |
Ni Turida amuwus |
yèn mangkono manira amit |
anut ing warta tuwan |
Hyang Kala amuwus |
lah babo sira miyanga |
nulya mumbul Hyang Kala (m)dêdêl pratiwi |
mulih marang ngawiyat ||

5. Ni Turida gêgêtun tan sipi |

kalawan rêke wadon Angraras |
tansah anèng ing wurine |
sarya (ng)gèmèlli pinjung |
gègèndholan anèng ing wuri |
angling wadon Turida |
babo ariningsun |
wus lunga sura-danawa |
Nikèn Raras gumêtêr tan kêna angling |
mau ika ta apa ||

6. Nênggih drubiksa aranne yayi |

anggigila anyoba mring sira |
yèn têtêp lawan orane |
dènnira (n)don anglangut |
amatèkkên raga puniki |
karane dèn-gigila |
polahira ika |
lah ta mèntar mupung enjang |
Nikèn Raras lampahira niba tangi |
dhuh tingalana kakang ||

7. Mèh raina sêmu bang Hyang Rawi |

mega abang malang sumamburat |
sumorot padhang cahyane |
mega abang sumêmbur |
kalamukan ing mega riris |
mijil abang sumirat |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 124 >

 tatas pajaripun |
wimbanya saking ngaldaka |
surya mijil cahyanira anêlahi |
Ni Turida lumampah ||

8. Alon-alon lampahira aris |

kalawan rêke wadon Araras |
anuju panggonan gêdhe |
rare angèn pan agung |
pakumpulan ing kanan kering |
kêbo sapi gumêlar |
banyak bèbèk wêdhus |
Ni Turida lampahira |
lampahira anarajang ing rarya lit |
kagèt padha tumingal ||

9. Bocah-bocah wong ngêndi puniki |

ayu-ayu mêtu saking wana |
amung wong roro rewange |
pantêse wong anglangut |
lunga rangkat pantêse ugi |
sêmayan nèng dêdalan |
lawan lakinipun |
lah payo padha pinaran |
pinêgatan ing ngarsa wong wadon iki |
lah padha tinakonan ||

10. Ana wus balèg rarene siji |

(m)bok pangantèn ingsun atatanya |
wong ing ngêndi sira yuwe |
marang ngêndi wong ayu |
aja lunga ta sira gusti |
aja sira idhêpan |
ujaripun iku |
balikan sira muliha |
Ni Turida mangkya sira anauri |
dhuh edan têmên sira ||

Jilid 11 - Kaca : 89
11. Aja kono bocah sira iki |
suminggaha lah ingsun aliwat |
aja anjajawat bae |
rare angon tan asung |
aja liwat ta sira yayi |
balik sira muliha |
maring wismaningsun |
ing benjang ngong nanggap wayang |
awangsula ingsun tuku limar pathi |
mèsêm wadon Turida ||

12. Edan têmên rare angon iki |

aja juwêt sira anjajawat |
lah padha mireya kabèh |
rare angon gumuyu |
edan têmên rare puniki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 125 >

 rabine antun wuntat |
ana kang sumaur |
ing ngêndi dalaning pasar |
anèng wuri amindha kalawan rabi |
padha gumuyu suka ||

13. Sampun lêpas lampahe lumaris |

Ni Turida lawan Nikèn Raras |
tan kandhêg rêke lampahe |
rarywa-ngon akèh wangsul |
kang sawênèh ana tutwuri |
kêbo sapine ilang |
banyak miwah wêdhus |
rarya-ngon sarya srang-srangan |
kêbo sapi wêdhuse tan na tinolih |
wêkasan padha nulak ||

14. Padha ilang tur pating kulinting |

padha nangis wêdi bapakira |
tambuh-tambuh ing polahe |
ana ngalor angidul |
Ni Turida eca lumaris |
prapta ing Pringgabaya |
anuju wanagung |
mangkya ana padhukuhan |
asri tinon pawisman rata aradin |
têgal alurah-lurah ||

15. Kang adarbe dhukuh padha dhangir |

tatandurane asri kawuryan |
bakatêl sêmangka akèh |
lombok kacang lan timun |
kabilungka miwah kêrai |
rame wong anèng têgal |
padha dhangir timun |
Ki Parajèn duk tumingal |
padha cêngêng aningali ingkang prapti |
èstri roro lumampah ||

16. Kae santri atatanya aris |

lagi anyar wong iki kawuryan |
Ki Lêbar ika wastane |
lagi tumon katèngsun |
dhadhayohe sapa puniki |
sêmune maring wisma |
Santri Kombang muwus |
dhadhayohe sapa ika |
Santri Kumprung sêmune anggêgêrèhi |
lah payo inguliyan ||

Jilid 11 - Kaca : 90
17. Lah bageya rêke kang tatami |
ing pundi mangke ingkang sinêdya |
kalawan pundi wismane |
lintang panujuningsun |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 126 >

 pantês têmên dadiya nyai |
Ni Turida amuwus |
wong ngidêran ingsun |
kang sinêdya Ngardisalah |
arsa kampir karan sun-takon margi |
kang maring Ngargasalah ||

18. Sèh Parajèn alon anauri |

aja lunga nini ariningwang |
lah sun-aku gusti dhewe |
yèn sira arsa mring sun |
alah sira kaèsi-èsi |
yèn sira tulus arsa |
dadi nyainingsun |
lah karo padha sun-ningkah |
alungguha ing mangke dadiya nyai |
santrinira anggêlar ||

19. Eman-eman raganira yayi |

anglalana sira kawlasarsa |
angur lakinya ing kene |
antuka mara ingsun |
alinggiha jumênêng nyai |
sandhang pangan tan kirang |
nyawa ariningsun |
lah karo padha adusa |
boborèha asalina sinjang cangkring |
akêmbêna sarasah ||

20. Ni Turida angling jroning galih |

katuwone rêke awakingwang |
sakalangkung tan dêrmane |
baya angura lampus |
waspa mijil tan dèn-usapi |
trêsnanira kang ketang |
dhuh katuwon ingsun |
saênggon malih bancana |
anggur baya matiya duk jabang bayi |
angling Nikèn Angraras ||

21. Sèh Parajèn alon dènnira ngling |

lah mênênga cili mirahingwang |
lah ta muliya dèn-age |
Ni Turida lon muwus |
iya ranne sun-angecani |
sun-anuruti manah |
wite pama tèngsun |
kapengin ingsun lakiya |
baya ngipi alaki jemênêng nyai |
Sèh Parajèn asuka ||

22. Ki Janggarang gumuyu kêpati |

cukakakan padha giyak-giyak |
Santri Bubursakatine |
Santri Kêle angidung |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 127 >

 Santri Lêpar ika nauri |
ana-a tungbrang-tungbrang |
ana kêplok pupu |
ing benjang lunga aningkah |
thung-thung-brung kêthung kênung akênang-kêning |
kalenang byang gurèmbyang ||

Jilid 11 - Kaca : 91
23. Ni Turida alon muwus aris |
lah jawabên papal suallingwang |
yèn sirarsa panggih mangke |
arabiya maringsun |
yèn kajawaba sual-mami |
raga sakarsanira |
Parajèn amuwus |
lah (m)bok nyai wêdalêna |
sokur bage yèn sira micarèng ngèlmi |
lah nini maskumambang ||

658 Maskumambang
1. Iya sadurunge ana bumi langit |
ingsun lawan sira |
paman durung ana ugi |
puniku pundi prênahnya ||

2. Lamun mati pundi prênahe sirèki |

paman ucapêna |
Ki Parajèn aris muwus |
sun singgih nora luwiha ||

3. Manthuk-manthuk santrine padha tinari |

mênêng tan na wikan |
Santri Lêbar muwus aris |
ewoh sual kang mangkana ||

4. Sèh Parajèn ngucap têmbe ngrungu mami |

masalah mangkana |
sun-badhene iku ugi |
Ni Nyai ingsun miyarsa ||

5. Iya sadurunge ana bumi langit |

ingsun lawan sira |
iku durung ana yayi |
dununge anane cahya ||

6. De yèn mati ingsun lawan sira Nyai |

mulih arannira |
iya maring bumi langit |
iku pamiyarsaningwang ||

7. Ni Turida amangsuli muwus aris |

durung kabênêran |
panjawabira Kiyai |
nalimpang lan têgêsira ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 128 >

8. Nora linyok iku ujaringsun ugi |
Sèh Parajèn sira |
(n)dupara yèn wong sajati |
bedane saya (n)daluya ||

9. Lah kariya ingsun alunga Kiyai |

Sèh Parajèn mojar |
aja lunga têka ngriki |
anginêpa dèn-alawas ||

10. Pan kalangkung ing cuwane manah-mami |

Ki Sèh Parajèna |
santrine dèn-uring-uring |
santri tambuh gawenira ||

11. Ni Turida pan sampun eca lumaris |

ing sapraptanira |
satêngah-têngah wanadri |
tambuh kidul lor lan wetan ||

12. Pan anglangut tan ana durgama kèsthi |

apadhang wudhingan |
kalawan arinirèki |
lampahe tansah karuna ||

Jilid 11 - Kaca : 92
13. Ni Turida lakine kaciptèng galih |
dhuh ngêndi (ng)gonnira |
sarwi (n)dheprok soring ringin |
Turida lan arinira ||

14. Lara-lara karuna amêlasasih |

sira Ni Turida |
tangise kadya sundari |
anglir pulung kapipitan ||

15. Jayèngraga anèng ngêndi sira gusti |

atawa yèn pêjah |
ing ngêndi prênahe ugi |
tega têmên Jayèngraga ||

16. Lara pati nusul ngalas sun-lakoni |

nora etang pêjah |
angulati ing sirèki |
ketang nrêjang jurang-jurang ||

17. Dêlap urip kakang kaya awak-mami |

ya Ki Jayasmara |
alaki mring sira ugi |
angur ingsun palastra-a ||

18. Yèn tan sudi marang ing sarira mami |

sokur dèn-wadeya |
lumuh kantun ingsun gusti |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 129 >

 lara pati tan suminggah ||

19. Nikèn Raras tangise anjêrit-jêrit |

kakang lakiningwang |
tega marang awak-mami |
lumuh kantun nut saparan ||

20. Nikèn Raras lakine dèn-èsthi-èsthi |

rabinira kakang |
tan wande mati nèng ngriki |
dhuh kakang gusti-manira ||

21. Baya sampun tan ana ingkang awarti |

tan nganggo supêna |
mati têmên awak-mami |
sasambate amlasarsa ||

22. Saya lêpas swarane agalik-galik |

kagyat kang nèng guwa |
ênggone mbok Rarasati |
kang anggung bantêr sarira ||

23. Pitung taun tan arèrèn dènnya nêpi |

kagyat mijil enggal |
saking guwa aningali |
swarane sambat karuan ||

24. Ngudikèng tyas swaraning apa puniki |

anulya tumingal |
wong kalih nèng sor waringin |
gupuh-gupuh pinaranan ||

25. Remanira panjang pan kinarya tapih |

Ni mbok Endhang Raras |
warna yu anom rêspati |
sapraptanira ing ngarsa ||

26. Ni Turida praptanira tan udani |

tuwin Nikèn Raras |
Ni Endhang amuwus aris |
kagèt Ni Endhang Turida ||

27. Pan miyarsa ing swara kadi pinêtik |

tan na katingalan |
Ni Turida muwus aris |
sapa ingkang asung swara ||

Jilid 11 - Kaca : 93
28. Ni mbok Endhang alon dènnya nambung aris |
babo ingsun iya |
wêlas têmên mring sirèki |
tumingal marang ing sira ||

29. Tyas-ingsun Ni mbok Endhang Rarasati |

kagèt wadon Raras |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 130 >

 Ni Turida mawas aris |
lamun tulus asih mring wang ||

30. Ayun wikan ing warnanira sathithik |

mara rupanira |
Ni Endhang nulya kaèksi |
Ni Raras kagyat tumingal ||

31. Mring warnane Ni mbok Endhang Rarasati |

Ni Turida mojar |
paran karya maring ngriki |
Ni Endhang alon angucap ||

32. Apa krananira dene padha nangis |

anèng soring gurda |
lah apa karyanirèki |
sasambate amlasarsa ||

33. Yèn sun-rungu kaya sinêndhal kang ati |

lah age tutura |
Ni Turida muwus aris |
ing mêngko bibi sun-pajar ||

34. Mila awakingsun bibi anèng ngriki |

sru ngulati priya |
anukma kalane ratri |
awisma ing Wanamarta ||

35. Duk ing kina rowangingsun lara pati |

Endhang Raras ngucap |
karane ingong puniki |
nora ketang lara pêjah ||

36. Yèn atinggal bale omahing sirèki |

kaya kurang mana |
sira mring wong kakung ugi |
apa baya bagus mana ||

37. Wêlas têmên maring sira ingsun ugi |

Ni Turida ngucap |
lah bibi kadi punapi |
apa sirarsa panggiha ||

38. Endhang Raras alon dènnya muwus aris |

iya Ni Turida |
lakinira (n)don nênêpi |
iya anèng Ngardisalah ||

39. Ni Turida alon dènnya muwus malih |

bibi yèn mangkana |
nêdha prênahipun bibi |
Ni Endhang alon angucap ||

40. Kang dumunung kidul-wetan pêrnahnèki |

dhukuh lan ing ngarga |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 131 >

 babo anakingsun nini |
nanging ingsun apopoyan ||

41. Bêncanane anakingsun kari siji |

babo lakonana |
wus karsane bathara di |
manise angguladrawa ||

659 Dhandhanggula
1. Yèn mangkono bibi manira mit |
anglampahi sapitutur tuwan |
Ni Endhang alon wuwuse |
dèn-yatna anak-ingsun |
lakinira amitambuhi |
tapane datan mana |
dèn-bisa puniku |
angapusi tapanira |
lah têdhanên ing Suksma kang luwih adi |
lah ta babo miyanga ||

Jilid 11 - Kaca : 94
2. Sigra kesah lon-lonan lumaris |
Ni (m)bok Endhang ika sampun ilang |
wus alinggih ing bature |
Ni Turida lêstantun |
sampun prapta ing Ngardi-wingit |
sarêng prapta sumiyak |
kadi wong anguwuh |
wuluh wongwang kapawanan |
sumaruwung kadya anguwuh kang prapti |
kadya kèn-lumakuwa ||

3. Prapta ing marga jurang awingit |

tan pantara ampuhan gya prapta |
jurang ajro ing têrjunge |
siluking parang-parung |
katêmpuh ing pracandha ngrêngih |
ugra agagênturan |
wrêksa gung kèh rubuh |
prahara awor drubikan |
udan riris sakèh prahara nglimputi |
kagyat wadon Turida ||

4. Ni Turida alon muwus aris |

yayi Raras sira dèn-ayitna |
elinga bancana bae |
udan kadya pinusus |
kadi sêmpal kadi nibani |
panggroning gurda tumpang |
kapyarsa gumuruh |
jurang agrong gumarawang |
pêtêng riwut amun-amun anglimputi |
lir anggrêng ingkang arga ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 132 >

5. Nikèn Raras gumêtêr kapati |
uwang salit datan bisa mana |
niba-tangi tênagane |
ana ngalor angidul |
kalintingan tan wruh ing margi |
têka aburangkangan |
adhuh mati tèngsun |
tangginas wadon Turida |
dipun-candhak arinira dèn-gujêngi |
dhuh nyawa ariningwang ||

6. Ni Turida sarya muwus aris |

dipun-eling babo ariningwang |
Kèn Raras lupa awake |
mangkene ya rining-sun |
nora wurung raga puniki |
nora wurung antaka |
katuwone tèngsun |
angur matiya ing wara |
anakingwang mangsa tulusa basuki |
angur baya matiya ||

Jilid 11 - Kaca : 95
7. Lagi ana sirnaning ngin riris |
bêncanane rêke Ni Turida |
lawan Nikèn Raras mangke |
tejanipun sumawur |
silir-silir rarase kari |
pêthak teja sumilak |
ririsnya malêtuk |
Ni Turida sampun mangkat |
Nikèn Raras tinuntun kadya rarywa lit |
lunyu kang pringgabaya ||

8. Anut pupundhung lampahnya sami |

Ni Turida lawan Nikèn Raras |
alon tan kandhêg lampahe |
prapta ing (n)jawinipun |
Ni Turida mangkya ningali |
dhukuh pucaking arga |
sangsaya andulu |
bature ababanjaran |
saya lêpas tumingal banjaran asri |
angling wadon Turida ||

9. Iki yayi padhukuhan asri |

lah ta mampir yayi atatanya |
manawa wikan prênahe |
ing Ngargasalah iku |
Nikèn Raras dipun-wangsiti |
lah yayi adandana |
polahira iku |
yèn tinon kadya wong edan |
mundur mèsêm ingsun yayi aningali |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 133 >

 lah age sadhiya-a ||

10. Sampun adandan Ni Raras angling |

sira si kakang dene lêlewa |
mèsêm kang tumingal kabèh |
nulya acucul gêlung |
wastra lungsur wus dèn-waoni |
sinjang pêthak araras |
kêkêmbêne gadhung |
srinata mijil mardapa |
wong akuning sasolahira mantêsi |
alon sami lumampah ||

11. Ki Sèh Raras sampun nguningani |

yèn rabinira rêke kang prapta |
sênêng mèsêm ing kalbune |
dèn-èsthi patinipun |
tingal kang lyan kang dèn-alapi |
dèn-larut sukmanira |
amusthi andulu |
alinggih sela gumilang |
Ki Sèh Laras alinggih ing sela kêlir |
kadi sukma adharat ||

12. Kalih siki pandhita kinawi |

sami-dene wijiling kusuma |
digdaya wani surane |
bagus pratamèng sêmu |
sabar lila lêgawèng pati |
santi kaparêking Hyang |
tan gingsir ing laku |
waspada mawas ing Sukma |
mahabara kawasa angèsthi pati |
angadêg patinira ||

13. Sami amanting sariranèki |

Ni Turida lawan Nikèn Raras |
gupuh dèn-rangkul padane |
anjrit panangisipun |
nora nyana manira iki |
Nikèn Raras karuna |
lakine dèn-rangkul |
adhuh kakang gustiningsun |
nora nyana manira bisa kapanggih |
lan kadi wong supêna ||

Jilid 11 - Kaca : 96
14. Saya awas (ng)gyannira ningali |
Nikèn Raras yèn lakine pêjah |
saya anjrit sru tangise |
lakinira rinangkul |
pa-geneya kakang sirèki |
sun singgih nora pêjah |
katuwone tèngsun |
anglalana (n)jajah desa |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 134 >

 nora ketang ing lara kalawan pati |
trêsnaningsun ing sira ||

15. Têka andika kapanggih mati |

lah ta êndi kakang ujarira |
asih maringsun yêktine |
ingsun iki anusul |
mangke têka kapanggih mati |
Ni Rara wuwusira |
marang kakangipun |
(m)bok kakang kadi punapa |
Ni Turida sumaur awor lan tangis |
wus mati kakangira ||

16. Pa-gene kakang ta sira iki |

sun-ulati anjalak paningal |
tan ketang wadon ta mangke |
tan kongang ingsun ketung |
lara pati ingsun-lakoni |
trêsnaningsun ing sira |
adhuh gustiningsun |
anglilira ingsun prapta |
ngandika-a sakêcap sun-sasangènni |
dhuh kakang lakiningwang ||

17. Tangisira barêng wong kakalih |

kadya barung muni pararêngan |
apatut lan sasambate |
dhuh kakang gustiningsun |
tega têmên tilar ing dasih |
lêhêng gawanên pêjah |
ora bisa kantun |
anandhang lara turida |
tanpa sana sapa bisa anglakoni |
dadi randha taruna ||

18. Paran polahingsun among kingkin |

Jayasmara lah gawanên ingwang |
aja lawas anèng kene |
Nikèn Raras amuwus |
sun-watara nora ngêmasi |
anglêpasakên cipta |
ing panduganingsun |
kakêtêk masih sumirat |
Ni Turida lakine dinulu malih |
lah kakang ngandika-a ||

19. Iya bênêr ujarira yayi |

iki lagi ngêningakên cipta |
katara teja praptane |
eling-ingsun duk dalu |
wawêkase marang ing mami |
kang asih ing manira |
Ni Turida muwus |
sun-bancanga sira kakang |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 135 >

 Ni Turida lakine dipun-jiwiti |
dhuh kakang angucapa ||

20. Ki Sèh Raras lawan Ki Sèh Rêsmi |

ênting wêlase dènnya tumingal |
ing sapolahe rabine |
karsanira amuwus |
Ki Sèh Raras dèn-kujiwati |
dening arsa ngucapa |
wêlas manahipun |
Ki Sèh Raras wus atampa |
ing sêmune kang raka angujiwati |
kakang parênga ngucap ||

Jilid 11 - Kaca : 97
21. Yata sarêng sami ngucap kalih |
Ki Sèh Rêsmi lawan Ki Sèh Raras |
pan sami kagêt rabine |
aglis samya susuguh |
tiningalan lakine eling |
alon angunggar rema |
anguculi gêlung |
gupuh angusapi pada |
Ni Turida lakine dipun-sungkêmi |
angling asmu karuna ||

22. Ki Sèh Raras angrangkul ing rabi |

mirahingsun sang lir ing puspita |
nora angimpi sun anggèr |
rabinira rinangkul |
adhuh jiwaningsun maskwari |
dèn êmban rinarêpa |
binêkta sang ayu |
maring kêbon papungkuran |
Ni Turida lakine dipun-ciwêli |
têmên asih maringwang ||

23. Têka ing kêbon parêng alinggih |

Ki Sèh Rêsmi lawan rabinira |
Ni Turida suka tyase |
tansah ujungan sêmu |
Ni Turida wuwusira ris |
lakine ingojaran |
paran dosaningsun |
lungane tan tolih wuntat |
apa baya paran ta kang ingsun sisip |
asangêt datan ngrasa ||

24. Ki Sèh Rêsmi alon anauri |

wacanane rêke rabinira |
tansah angibur atine |
polahe lir susugun |
tanpa nyipta ingsun dyah ari |
apapanggih lan sira |
dene sun anglampus |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 136 >

 asangêt apêgat trêsna |
amatèkkên raga sadurunge mati |
ing têmbe aja samar ||

25. Ni Turida alon anauri |

wacanane rêke lakinira |
tur sarwi (ng)gintêl wêntise |
kadi basane iku |
ing wacana tan têkèng pati |
lah ta apopoyana |
dènnira anglangut |
atinggal maring kawula |
nora suka ingsun tinilara guling |
lakine binabana ||

26. Wulangun-ingsun ing sira iki |

Ni Turida tur sarwi karuna |
karasa ing nguni tyase |
tan ketang patiningsun |
anglalana atilar panti |
dening trêsna ing sira |
mèh mati katèngsun |
anusup angayam-ayam |
angulati sira kakang andêrpati |
sun mèh mati nèng wana ||

27. Ki Sèh Rêsmi tyasnya lir jinait |

asih têmên rêke ing manira |
sira iki kalingane |
Ni Turida amuwus |
alah ujar dene sayêkti |
andama ing wong lanang |
dêlap kaya ingsun |
tan kêna sudèning priya |
Ki Sèh Rêsmi rabine dipun-sungkêmi |
tur sarwi dèn-rêrêpa ||

Jilid 11 - Kaca : 98
28. Ki Sèh Rêsmi ngarih-arih rabi |
sarwi ngaras ing panêpi kiwa |
asta amêngkul padane |
Ki Sèh Raras amuwus |
lakinira tansah tinagih |
ingaranan maleca |
tan sêdya ing wuwus |
dene tan ana wong têka |
têka minggu nora angaruh-aruhi |
ingsun kasasar-sasar ||

29. Ki Sèh Raras aris anauri |

wacanane rêke rabinira |
sarwi dèn-rangkul madyane |
tan anyana katèngsun |
lamun sira yayi nututi |
Nikèn Raras tumingal |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 137 >

 tansah asung sêmu |
wong lanang nora awirang |
duwe rabi lumampah anglaya bumi |
nusup angayam alas ||

30. Ênêngêna wau kang ginupit |

Ki Sèh Rêsmi lawan Ki Sèh Raras |
kang sami among rabine |
gantiya kang winuwus |
ing karajan Wanamartèki |
Kyai Bayi Panurta |
sakula-wangsèku |
kang tansah nandhang sungkawa |
sakesahe pra putra jalu lan èstri |
gung amijilkên waspa ||

660 Mijil
1. Tansah udrasa sa-ari-ari |
tyas agung wirangrong |
Kyai Bayi supe madhah sare |
saking gêng kabyantaning kungkin |
tinilar ing siwi |
èstri miwah jalu ||

2. Warnanên wau Nyai Malarsih |

sêdhih tyasnya kepon |
dèn-tutuh-tutuh maring lakine |
nênggih ing siyang kalawan ratri |
tan angsal abukti |
yèn ratri tan turu ||

3. Dening lungane Ki Jayèngrêsmi |

kaduwung acêlong |
Ni Malarsih solah lir kapatèn |
Ki Panurta mituturing rabi |
apa ingkang dadi |
sêdhihira iku ||

4. Tambangraras wus karuwan mati |

mung ta ingkang katon |
Jayasmara kalawan arine |
amung iku kang sira-tingali |
Tambangraras mangkin |
dugaku wus lampus ||

10 (Ki Bayi Panurta kagubêl dening garwanipun Ni Malarsih)

IV. Ki Bayi Panurta kagubêl dening garwanipun Ni Malarsih ngajak
ngupadosi para putra lan mantunipun. Ki Monthèl sowan ngaturakên sêrat
saking Sèh Amongraga ing Wanataka. Ki Bayi sakalihan lajêng kesah tumuju
Wanataka kanthi namur lampah. Ki Bayi gantos nama Ki Arundaya, Ni
Malarsih mawi nama Ni Malarêsmi. Dumugi ing Ngardimuncar kapanggih Ki
Ardimuncar lan adhinipun, Arundarsa. Dalunipun rêrêmbagan bab ngèlmu
agami. Enjingipun têrus dhatêng rêdi Bustam kapanggih mitra lami Cariksutra
lan Carikmudha. Ki Bayi mêjang bab tokid tuwin iman. Enjingipun
nglajêngakên lampah. Cariksutra lan Carikmudha sami ndhèrèk.

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 138 >

 Salolosipun Ni Turida tuwin Ni Rarasati ngupadosi lakinipun, Ni Malarsih
ngajak Ki Bayi Panurta madosi putra lan mantunipun. Santri Luci kautus
ngupadosi, ing margi kapanggih Ki Monthèl lajêng kasowanakên ngaturakên
sêratipun Sèh Amongraga saking Wanataka. Ki Bayi lan semahipun lajêng
sami mangkat kanthi nylamur, mangangge sarwi luwas sarta gantos nami: Ki
Arundaya lan Ni Malarêsmi. Lampahipun tumuju dhatêng Ngardimuncar,
kapanggih mitra lami Sèh Ardimuncar tuwin adhinipun Ki Arundarsa.
Dalunipun sami rêraosan bab kasampurnaning iman, miturut ngèlmu makripat
dumugi babaring kalêpasan. Ki Arundaya ngandikakakên wigatosing lampah,
ngupadosi putra ingkang wontên dhukuh Wanataka. Sèh Ardimuncar
ngaturakên bilih nate kampiran Ki Monthèl mbêkta sêrat katur Ki Bayi
Panurta ing Wanamarta ingkang tundonipun inggih Ki Arundaya punika.
Enjingipun sami nglajêngakên lampah dhatêng rêdi Bustam.
Kaca 99 - 111

Jilid 11 - Kaca : 99
660 Mijil
5. Balikan sira dèn-wruh nampèni |
sêmuning Hyang Manon |
ja katungkul wong urip ta kiye |
tingalira dèn-madhêp Hyang Widdhi |
aywa salah kardi |
aja wèt kalurung ||

6. Balik dèn-wruh kang agawe langit |

lan awakira wong |
andhap asor dèn-akèh bêktine |
malar kasatmata-a sirèki |
dèn-sukur ing Widdhi |
asiyèng Hyang Agung ||

7. Lawan sira asiha ing Nabi |

panutan Hyang Manon |
dèn-asung sira ala bêcike |
iya kabèh ta manungsa iki |
sinung karna dening |
Sang Amaha Luhur ||

8. Iya pirsakna pitutur mami |

mring sira mêngkono |
pituturing Rasul iku rêke |
sing sapa datan idhêp ing warti |
jinanjèkkên dadi |
sining yamani ku ||

9. Iya anèng jroning narakèki |

salawasirèng wong |
têkèng jajal nirnakkên tuminge |
maksih rêke kang siya-siyèki |
nirnakkên ragèki |
inggih marmanipun ||

10. Yèn ing manungsa tan anut singgih |

maring ing Hyang Manon |
agung siksane puniku têmbe |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 139 >

 tumpa-tumpa ponang siksa yayi |
kubur lan yamani |
ping kalih siksèku ||

11. Angrês sambate Nikèn Malarsih |

myarsa kang mangkono |
wuwuse kang raka sadangune |
datan ngucap tan sêgu tan osik |
alon anguculi |
ing gêlunge sampun ||

12. Padanira ingusapan wèni |

marêbêl mêtu loh |
tan angucap sadangu-dangune |
yèn angucap aririh mlas-asih |
sira Ni Malarsih |
nut karsane kakung ||

13. Nênggih rêke yayi ing wong ngarif |

kala ika kang wong |
kinarya darman wuwuh sêngkêle |
lah punika amarmane ugi |
nênggih para Wali |
sunat tandhanipun ||

14. Tandha sunat larangan ta nini |

têgêse kang uwong |
datan tungkul ing rênêse bae |
yèn katungkul pan dadya ling-aling |
dadya tingalnèki |
prana wastanipun ||

Jilid 11 - Kaca : 100

15. Ana-dene sunate wong mukmin |
yèn sinung Hyang Manon |
sinung antara ing Pangerane |
nora apopoyan iku ugi |
iya animpèni |
sadintên sadalu ||

16. Liwat pangganjarira Hyang Widdhi |

maring sira kang wong |
wipala gung martakkên martane |
ingaran wawaduling Hyang Widdhi |
tan kêna nujoni |
ing Hyang Maha Luhur ||

17. Anênggih rêke sunating Nabi |

ajrih iku ing jro |
ing sêngite sinimpên jro siye |
ewuh ujar puniku ta-yayi |
dèn-kêna marinci |
iku dèn-katêmu ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 140 >

18. Ni Malarsih tumungkul awêdi |
kewran èsmu kepon |
ngundang marang Ki Luci Santrine |
Santri Luci mareneya aglis |
ingsun (n)jaluk kardi |
lattana nakingsun ||

19. Yèn katêmu sira Jayèngrêsmi |

mardika sira wong |
Ki Luci anuhun sigra lèngsèr |
sapraptane ing njawi anangis |
pangucap mlas-asih |
anèng (n)di katèngsun ||

20. Andarung lampahira Ki Santri |

sarwi awêtu loh |
praptèng awan kawuri desane |
anut gêgêr sabin iring-iring |
praptèng wukir-wukir |
dènnira lumaku ||

21. Kapanggih Ki Santri Monthèl nanging |

lirang-liring loyop |
alinggih ing sela lèndhèhane |
sela tumêngèng lirang awingit |
alon Santri Luci |
dènnira andulu ||

22. Kapanggih pitêkur sarya muji |

nanêdhèng Hyang Manon |
sarwi sèndhèn ing soka asrine |
abra ingkang sêkar sari-sari |
sarya nêngèng langit |
nanêdha Hyang Agung ||

23. Sapraptaning Luci dèn-takèni |

lah bapa sun-takon |
ing Wanamarta pundi prênahe |
Ki Luci alon dènnya nauri |
puniku ing ngarsi |
sakêdhap gya rawuh ||

24. Santri Monthèl atatanya malih |

malih ingsun takon |
Ki Panurta ing pundi wismane |
Santri Luci wacananira ris |
kang wasta Kiyai |
Panurta kyaingsun ||

Jilid 11 - Kaca : 101

25. Suka manahe Ki Monthèl angling |
iya yèn mangkono |
duduhêna sun iki kinèngkèn |
angêmban timbalan (m)bêkta tulis |
Tambangraras inggih |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 141 >

 lawan kakungipun ||

26. Ingkang wasta Ki Sèh Amongragi |

sun-ulati karo |
yèn ana ing Wanantaka bae |
bungah manahe Ki Santri Luci |
ingsun tanya malih |
ya marang sirèku ||

27. Wontên malih pawongane èstri |

nênggih sanakingong |
Ni (m)bok wadon Cênthini aranne |
ing mangke punapa taksih urip |
tan uninga mami |
gêsang lampusipun ||

28. Binêkta mantuk Ki Monthèl aglis |

arsa matur gupoh |
marang gusti Ki Panurta mangke |
sami ènggar manahipun kalih |
Ki Panurta myarsi |
yèn Ki Luci rawuh ||

29. Sarwi (m)bêkta tulis Santri Luci |

Ki Panurta alon |
tanya layang apa sira kuwe |
Santri Luci ature agipih |
putra tuwan gusti |
kang (m)bêkta sratipun ||

30. Wastanipun Santri Monthèl gusti |

nèng (n)jawi wot-sinom |
Ki Panurta wuwuse ge-age |
lah undangên Ki Santri dèn-aglis |
saksana tumuli |
ingancaran mlêbu ||

31. Santri Monthèl sinambrama aglis |

Monthèl sira lunggoh |
tinupiksa tumuli surate |
nawalanira Sèh Amongragi |
suka ing jro galih |
sêmbah-ulun katur ||

32. Ing sampeyan ing (n)jêng Panurtèki |

lawan ibuningong |
tur uninga panduka wiyose |
Tambangraras ing mangkya sih urip |
Amongraga prapti |
nèng Wanantaka wus ||

33. Kalayan ari Ki Jayèngrêsmi |

miwah ariningong |
Jayèngraga sakaro-karone |
samya dènnya gung pangapurèki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 142 >

 lungane lêstari |
datan angsung-warah ||

34. Kakungira kabyatan ing kingkin |

brangti kakung-ingong |
dadya nglangut puniku marmane |
ing dalu yayah supênanèki |
Ki Jayasmarèki |
nèng Wanantakèku ||

35. Santri Monthèl alon matur aris |

punika wontên wong |
asung wêkas ing kawula rêke |
Jayèngraga lawan Jayèngrêsmi |
atur sêmbahnèki |
dene botên mantuk ||

Jilid 11 - Kaca : 102

36. Sakalangkung anuwun aksami |
putra (n)dika karo |
mila minta apura wiyose |
manawi têmbenipun ngêmasi |
sampun dados galih |
pan arsa anglangut ||

37. Ki Panurta agya muwus aris |

mring Ki Monthèl alon |
pundi (ng)gonnira têmu lawase |
Ki Monthèl alon ature singgih |
duk amangkat mami |
nênggih wontên dhukuh ||

38. Asipêngan kula wontên margi |

Ngardipala dhukoh |
Amongkarsa kang dhudhukuh ranne |
kawula asung nyipêng sa-ratri |
putra tuwan gusti |
wawarta sadalu ||

39. Bungah susugun Ki Panurtèki |

mring Monthèl susugoh |
wus sumaji sumaos ngarsane |
sêkul wangi apindhang kêbiri |
pêcêl wadêr pitik |
abêkakak wêdhus ||

40. Tutulannira kang pêtis asin |

aglar suguh awor |
lawak kecap kang apindhang tawès |
kathah dhaharan kang anèng ngarsi |
carubuk lan mimi |
sadaya nèng ngayun ||

41. Suka ing tyas Kyai Panurtèki |

Ni Malarsih (n)dongong |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 143 >

 kadya agring têkèng ing warase |
Ni Sumbaling ingutus sira glis |
ngambil kampuh nuli |
ing pêthi (ng)gyannipun ||

42. Lan sruwale agya sira ambil |

mangko dènnya gupoh |
lawan ikêt pêthak cuwênine |
lawan kulambi sêrban sultani |
kopyah moga asri |
gya ingambil gupuh ||

43. Sapraptane sinungakên nuli |

Ki Monthèl agupoh |
ananggapi Malarsih asihe |
kang sinungan nulya asung bêkti |
kalangkung kapundhi |
sihira maringsun ||

44. Wusnya asung bêkti nulya amit |

Santri Monthèl gupoh |
mantuk marang ing Wanantakane |
Ni Malarsih kantun pyuhing galih |
myarsa ing tuturing |
utusan kang rawuh ||

45. Wuwuh supênuh sira Malarsih |

ngur aja kapêngkok |
ing utusan mangkana wuwuse |
nora wuwuha rasaning ati |
malah sêdhih kingkin |
angur aja ngrungu ||

46. Ki Panurta pangucapira ris |

gya ginugu uwong |
ngong ingutus mangkana têmbunge |
pinêdhaningsun marang Hyang Widdhi |
sokur taksih urip |
nakingsun sadarum ||

Jilid 11 - Kaca : 103

47. Ni Malarsih lingirasmu tangis |
Kiyai wakingong |
mangkeneya salawas-lawase |
tan wande kawula angêmasi |
sun-lipur tan mari |
Ni Tambang nak-ingsun ||

48. Lawan anak-ingsun Jayèngrêsmi |

dadi atiningong |
Ni Malarsih mlas-asih wuwusê |
lir bramara amarwasèng sari |
sira Ni Malarsih |
kang wèni sumawur ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 144 >

 661 Sinom
1. Yata Kiyai Panurta |
kalawan Nyai Malarsih |
lir jaka kalawan prawan |
polahe mardi pawèstri |
tansah ingarih-arih |
Ni Malarsih dèn-lilipur |
karsane Ki Panurta |
aywa na kang dadi galih |
lah mênênga aja (n)darung trêsnanira ||

2. Malarsih sira kariya |

ingsun lunga angulati |
iya marang anakira |
sira ta si Jayèngragi |
malar ta yèn pinanggih |
anakta Jayèngrêsmiku |
sokur Ni Tambangraras |
anak-ingsun kabèh sami |
muga-muga rinêksa-a ing Pangeran ||

3. Ki Panurta arsa kesah |

amanting raganirèki |
ngulati atmajanira |
tan bêtah ingsun akari |
baya nak-ingsun katri |
tan nana wêkasanipun |
anggung dènnya nglalana |
kangêningsun rina wêngi |
wus kariya ingsun ingkang ngulatana ||

4. Ki Panurtarsa lumampah |
Ni Malarsih anggendholi |
pan kawula tumut kesah |
angulati anak-mami |
nangis anjrit kêpati |
tan purun kantuna ingsun |
dhuh ingsun tumut linggar |
ingsun datan sagêd kèri |
pêjah gêsang kawula tumut ing tuwan ||

5. Panurta ngrês manahira |

miyarsa wuwusing rabi |
sakêdhap amêsu waspa |
Ki Panurta anabda ris |
lah uwis sira nyai |
adandana dèn-agupuh |
sun-gawa anglalana |
ana kang sun dunung ugi |
duk larèngsun ngaji pisah gunung Bustam ||

6. Gya mentar Kyai Panurta |

kalawan Nyai Malarsih |
ngangge busana kanisthan |
Panurta lan Ni Malarsih |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 145 >

 lir namur lampahnèki |
harja nyampingira wulung |
angangge tasbèh kinyang |
amawi romale wilis |
ikêtira ubêt tiga tuhu pelag ||

Jilid 11 - Kaca : 104

7. Tan amawi dhudhuwungan |
kaskul lan jungkat cinangking |
sampun angrasuk busana |
awasta sêrban sultani |
amrik gandanya minging |
praptèng (n)jawi lampahipun |
Ki Panurta alon ngucap |
lah dhingina sira yayi |
alon-alon ingsun ingkang ngiringêna ||

8. Wus kapungkur wismanira |

sêdya maring Ngardirawit |
Ki Panurta alon ngucap |
marang garwa Ni Malarsih |
[---] |
angalih aran ta ingsun |
aran Ki Arundaya |
dene sira Ni Malarsih |
angaliha aran Malarêsmi sira ||

9. Sêdyaningsun iki marang |

ing ngarga lamun dumugi |
ingaranan Arga Muncar |
iku kang sun-jujug ugi |
ana wong sanak mami |
sanak kêkalih sun-jujug |
kala ingsun mulana |
adarbe sanak kêkalih |
kang asêpuh awasta Ki Adimuncar ||

10. Wastane ingkang taruna |

Arundarsa ranne ugi |
kalaningsun padha bocah |
sih-siniyan lawan mami |
karone manthèlangi |
anèng gunung Bustam iku |
malih sun duwe kadang |
wastanipun Arsèngbudi |
sanakingsun kala sun laku durjana ||

11. Ardi Muncar Arundarsa |

de sanakingsun kang dhingin |
duk ingsun lunga angêntal |
punika margine yayi |
dene wastane mangkin |
Carik-sutra arannipun |
pan rabine sakawan |
samya nut karsaning laki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 146 >

 kang satunggal awasta Ki Carik-mudha ||

12. Pan sami pratamèng sastra |

warnane samya apêkik |
kang mantu Kiyai Batang |
rabine têtêping bêkti |
roro samya nastiti |
ing gunung Bastum puniku |
ing mangke adhêdhêkah |
ing Ngardi Muncar tulyasri |
pan kaprênah ingkang kilène punika ||

13. Ki Malarêsmi angucap |

sumawi kakang dèn-aglis |
sampun dangu wirandhungan |
sêlak kêjawahan mangkin |
gêrah mandra ing wulan |
ricik-ricik sampun dangu |
gêtêr patêr kakilat |
lir akèn rèrèn ing margi |
kang jalada ngêndanu riris kang niba ||

Jilid 11 - Kaca : 105

14. Kilat thathit abarungan |
pêtêng (n)dhêdhêt anglimputi |
lir guntur asri swaranya |
gumêbyar kang kilat thathit |
mamor ampuhan prapti |
ngin gora pracandha lesus |
mojar Ki Arundaya |
wuwuse awor lan tangis |
lah dèn-enggal ing pundi unggyanning rarywan ||

15. Pundi yayi (ng)gonne rarywan |

tan nana dhukuh kaèksi |
gogodhongan woh katingal |
kidul kulon wetan têbih |
suwawi rèrèn ngriki |
Ni Rêsmi lupa tyasipun |
ana punganing sela |
tangan cape suku ogik |
rema kumêl kasaput dening pawana ||

16. Gumêr gumêrot kang wrêksa |

agathuk rame kang thathit |
tan antara gêlap ngampar |
lir tutunon swaranya tri |
wrêksa gung agung sami |
akèh rêbah kabarubuh |
wênèh sêmpal kaprapal |
Ki Arundaya lingnya ris |
sarya ngrangkul rabine ingaras-aras ||

17. Sun wêlas têmên mring sira |

tan wurung mati nèng ngriki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 147 >

 kakang ta sun-kapakêna |
sadasa pêjah nèng ngriki |
Arundaya sira glis |
amêngkul ing rabinipun |
yayi suwawi enggal |
alunga têka ing ngriki |
lon lumampah tumingal dhukuh atêbah ||

18. Katingalan lamat-lamat |

Arundaya muwus aris |
lah ta yayi ingampiran |
araryan sipêng sawêngi |
angecakakên ragi |
sakêdhap agya lumaku |
sarwi anganthi asta |
dhukuhe pan maksih têbih |
dangu saking dadalan pan jurang-jurang ||

19. Awêrit kang ponang marga |

sonya tan nana wong siji |
anut pinggir jurang-jurang |
akèh swara kang kapyarsi |
têrang kang riris aris |
lampahe minggah tumurun |
têngange wayahira |
tumurun sing gêgêr lapis |
Arundaya wirandhungan lampahira ||

20. Anut iring-iring ngarga |

pan anjog sitine miring |
pan lunyu-lunyu kèdêkan |
marga langkung wingit wêrit |
alon dènnya lumaris |
Arundaya ngandika rum |
yayi padha araryan |
wus andungkap sabinèki |
padhukuhan pan ika asri kawuryan ||

21. Sapraptane ing banjaran |

andarung lampahe nuli |
ningali sabin ajêmbar |
awilis dinulu asri |
pinggir jarak kacipir |
kang kacang parikan ulur |
tirta jinala-tundha |
tuhu asri anglangkungi |
anujoni santrinya ana ing gaga ||

Jilid 11 - Kaca : 106

22. Angambil kang jajanganan |
terong kalawan kacipir |
gudhe lan kacang dhung-dhungan |
sawusnya anuli mulih |
praptaning wisma nuli |
ningali ana wong rawuh |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 148 >

 ki santri gya tatanya |
wong pundi (n)dika puniki |
pan têmbene ijêngandika kawuryan ||

23. Ki Arundaya ris mojar |

manira iki wong kampir |
puniki pundi wastanya |
padhukuhan tulya asri |
ki santri saurnya ris |
Ngargamuncar wastanipun |
mawi (n)dika lajênga |
punika kyai nèng masjid |
sigra laju praptèng natar uluk salam ||

24. Sinauran Sèh Adimuncar |

sawusnya atata linggih |
abage-binage samya |
sasalaman sadayèki |
Sèh Adimuncar ngling aris |
prayogi salim alungguh |
sumangga maring wisma |
Rundaya nauri inggih |
pan sumangga kawula anut sakarsa ||

25. Santri wus mudhun bubaran |

Sèh Adimuncar tuwin |
Arundaya Arundarsa |
Malarêsmi Purnaningsih |
kundur maring wismaki |
nèng pundhapa tata lungguh |
Sèh Adimuncar nabda |
mring garwa hèh Purnaningsih |
paran uwus (ng)gonnira tata sugata ||

26. Yèn wus age ladèkêna |

kang garwa mundur anuding |
mring santri pawong mitranya |
naoskên sugatèng tami |
tan dangu praptèng ngarsi |
gupuh Purnaningsih wau |
ngladosakên bucunya |
jangan mênir pêcêl pitik |
padhamara lodhèh gula brongkos pindhang ||

27. Dhèndhèng age susujènan |

opor bèbèk basngèk pitik |
gêpukan dhèndhèng gorèngan |
lombok kêncêng lawan pêtis |
sêrundèng (m)pal (m)puk ragi |
jêrowan lan abon rêmus |
krupuk lalab-lalaban |
Sèh Adimuncar ngling aris |
lah suwawi kakang kêmbulan anadhah ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 149 >

28. Nulya sami wiwijikan |
Adimuncar ngling mring rabi |
lah payo sira pisan |
kewala padha abukti |
(n)dan lêkas sarêng sami |
dènnira nadhah pikantuk |
dangu antaranira |
luwaran dènnira bukti |
Ki Sa-murca anyarik rampadanira ||

29. Wus linorod sadayanya |

nyamikan lumadyèng ngarsi |
Sèh Adimuncar wuwusnya |
lamine kula rasanni |
wontên kasupèn mami |
sakêdhik mungguhing ngèlmu |
bab sampurnaning iman |
Arundaya mituturi |
inggih rêhe mungguh sampurnaning iman ||

Jilid 11 - Kaca : 107

30. Yèn wus sirna pangandêlnya |
mungguhing tokidirèki |
yèn wus purnanira tunggal |
loro-loroning ngatunggil |
tunggal-tunggaling kalih |
nging sawiji suhulipun |
pan têtêp tinêtêpan |
purbane tarik-tinarik |
tan nana ran wujuding gusti kawula ||

31. Kang amolah kang pinolah |

namung kalawan pribadi |
datan lalawan lantaran |
pupuling ro maring siji |
Allah Mukamad jati |
campur tan kalawan Rasul |
nungap pribadinira |
mring sira Pangeran mungkin |
tan kaanan kodrat lan kadiranira ||

32. Mangkana mungguh makripat |

yèn wus sirna ing pangèksi |
lawan paningal kang awas |
sirnakna aja na misih |
yèn maksih wêruh sirik |
tan sampurna tingalipun |
maksih kaliru tingal |
tingal kang nyata puniki |
apan aling-aling sajatining tingal ||

33. Apan wong kang mangaripat |

durung têkèng kupur-kapir |
kang katingal mangaripat |
yèn wus sirna tingal jati |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 150 >

 pan nora aningali |
ing dalêm sawiji wujud |
nir datan ana tingal |
wontên andika kang Nabi |
lan sing sapa wêruh rêke ing salira ||

34. Sasat wruh sirèng Pangeran |

kang dulu-dinulu sami |
kang tan kalawan satmata |
puniku ingkang wus jati |
ujar pra Ambiyayi |
lir puspa kalawan madu |
rinoncoh rinenceman |
linêbon madu sajati |
madu sirna puspa ingkang kawistara ||

35. Sirna wujud roro ika |

têmune wong ahli tokit |
ana seje kang patêman |
lir êmas kalawan carmin |
linêbokkên jro gêni |
carmin pan ilang kang wujud |
mung êmas kang kaèksa |
carmin ilang tan na kari |
lamun yayi yun wikan maring salira ||

36. Sirnakna paningalira |

tingal lair lawan batin |
aywa misih katingalan |
iku pamanggiyèng Wali |
sarya lila tyas suci |
suka sudibya ing kalbu |
cahya gumilang-gilang |
lir suryakantha kadêling |
Hyang Aruna lah êndi suruping surya ||

Jilid 11 - Kaca : 108

37. Adimuncar rêna tyasnya |
winêdhar ingkang kalêmpit |
kakang kawula tatanya |
pundi kang ingaran tulis |
sastra ingkang sajati |
muni dhèwèke puniku |
lawan kang muni salah |
puniku kadipunêndi |
Arundaya alon wijiling wacana ||

38. Punika yayi dèn-nyata |

mênggah sajatining tulis |
mungguh Datsira Pangeran |
mutêlak kalawan Gusti |
takdir kalawan tokit |
akusud dènnira suhul |
babaring kalêpasan |
ênggèh kang punika yayi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 151 >

 kadi bayi lan pikun upamanèka ||

39. Apan tunggal sangkan paran |

tunggal jatine rannèki |
(ng)gih punika yayi rasa |
surasane ngèlmu supi |
nanging ta kita niki |
tan pati tèyèng ing kayun |
wus wrin kewran kawêran |
ing warana aling-aling |
kang ngalingi tungkuling karana dunya ||

40. Andhêku Ki Adimuncar |

kaluhuran sabda wingit |
sira Ki Sèh Arundarsa |
sumambung wacana aris |
kula tanya sayêkti |
kang pundi sajatosipun |
winastan Dalillolah |
lawan Kadis kang sajati |
lah ta kadipundi kakang Arundaya ||

41. Kang tinanyan ris saurnya |

ujar kang punika yayi |
Dalil puniku idayat |
idayat pangandikaning |
Allah kang Maha Suci |
lantar dhawuh kang malakul |
malekat kang kaparak |
kinon ngudanèni salir |
kadi iku andikane Rasullolah ||

42. Martakkên sakèhing umat |

kang sami agama suci |
lantaran wong tuwa kadya |
iman mumuruk ing ngèlmi |
sarat ingkang linuwih |
kang puguh kusus ing ngèlmu |
kang patut lan sarengat |
dening bab sêjatinèki |
basa Dalil graita ingkang nugraha ||

43. Lirnya graita nugraha |

kang abrangta mring kadadin |
kata lawan musawarat |
ngudi kalawan pribadi |
muhung marang Hyang Widdhi |
(n)dungkaping purnaning kalbu |
liring Kadis kasucyan |
nucèkkên jiwa kitèki |
kang lir kapuk cadhang tètèsing dahana ||

44. Sakamantyan kalihira |

Adimuncar anoragi |
Arundarsa langkung dènnya |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 152 >

 tumungkul rêna ing kapti |
dènnya ling ngasih-asih |
dhuh kakang Kiyai guru |
anglêjarakên driya |
sung padhang pêtênging galih |
langkung dening kawula kapiyutangan ||

Jilid 11 - Kaca : 109

45. Rahmat gung wuwulang tuwan |
sun-têtêdha ing dunya kir |
kang muga tulus manjinga |
sadulur sinarawèdi |
Malarêsmi duk mèksi |
kang rayi kalih sumungku |
angrês karasèng nala |
èngêt mring putra Mongragi |
amumuruk kang winêjang angrêrêpa ||

46. Tambuh duk mijil waspanya |

kagagas putranirèki |
kang samya nis andon paran |
ingupaya wana wukir |
kawistara ing laki |
Rundaya tanggap ing kalbu |
milya angêmbêng waspa |
Dimuncar Rundarsa ngliring |
mring kang raka kaliye angêmbêng waspa ||

47. Sèh Adimuncar lingira |

marmanta kakang Kiyai |
paran kang dadya woting tyas |
awaspa ingong tingali |
Rundaya ngandika ris |
sarwi angasat ingkang luh |
punika raka (n)dika |
ngong dulu kapêsan budi |
karaosing suta kang dadi wod driya ||

48. Marma samya andon paran |

ngalaya amurang margi |
umahas wana wulusan |
wiyose ngulati siwi |
nênêm siki jalwêstri |
Tambangraras kang pambayun |
sumusul lakènira |
Amongraga nis ing ratri |
tiganipun Jayèngrêsmi Jayèngraga ||

49. Mèmpêr tumutur kakanya |

nulya rabinipun kalih |
Rarasati lan Turida |
milya angikis ing ratri |
sadaya tan na kari |
sutanta kalawan mantu |
samya tanpa tuduhan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 153 >

 nging wontên talêring warti |
mêncar (ng)gwannèng Ngardipala Wanantaka ||

50. Kang kalih mantu wanodya |

tambuh paranning lumaris |
puniku yayi marmèngwang |
angendra praptèng ing ngriki |
yayi kalih manawi |
kasrawunganing pitutur |
kang kabar bêbaratan |
(ng)gyanning pun sutanta mami |
supayantuk (n)dêling tan dados raos tyas ||

51. Lan kang punêndi prênahnya |

Wanantakardipalèki |
sira Ki Sèh Adimuncar |
Rundarsa ngungun miyarsi |
wasana matur aris |
adhuh kakang wong tuwaku |
kalingane mangkana |
rudatin kelangan siwi |
kapibrangta ngrurah putra kang umentar ||

Jilid 11 - Kaca : 110

52. Inggih kakang Arundaya |
wontên tur-kula sakêdhik |
kados sambung babing ngada |
sadasa dalu puniki |
ngong kasipêngan santri |
anèng ngriki mung sadalu |
sabating Wanantaka |
kinèn mring Wanamartèki |
asung surat marang Ki Bayi Panurta ||

53. Kang duta Sèh Amongraga |

mukmin kas bangsa Utadi |
kulinèng pulo Langgatan |
ing Jurang Jangkung ngasrami |
Monthèl wastaning santri |
kawula tanggap sadalu |
akathah papajarnya |
kula tan patos nyêrêpi |
inggih lir kang paduka pajar punika ||

54. Jroning dhusun Wanamarta |

sapa sintên kang sujanmi |
kang wasta Bayi Panurta |
manawa sambunging warti |
Rundaya ngling ngêgèti |
uh adhi kang dera wuwus |
punika ênggèh reyang |
ingkang sami amastani |
aran Bayi Panurta ing Wanamarta ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 154 >

55. Ki Adimuncar turira |
(ng)gih sokur kakang Kiyai |
paparab Bayi Panurta |
tunggil sambunging pawarti |
santri Monthèl saratri |
nuntên enjangipun mantuk |
maring ing Wanantaka |
Ki Arundaya ngling aris |
inggih kadhatêngan dutane Mongraga ||

56. Santri Monthèl wastanira |

têka kinèn awèh tulis |
asung wruh ing sasamanya |
nèng Wanantaka desaki |
panggih kang dèn-ulati |
kadange ro èstri jalu |
sarta kalane mangkya |
wus kumpul lan rabinèki |
Jayèngrêsmi Jèngraga nèng Ngardipala ||

57. Kang puniku ngong tatanya |

ing pundi prênahirèki |
Wanantaka Ngardipala |
yayi tudingên sing ngriki |
Adimuncar turnya ris |
inggih sawêg wartosipun |
kidul-kilèn prênahnya |
tanah Gêlang Maospati |
saking ngriki lêlampahan tigang dina ||

58. Liripun ing Ngardipala |

kalih dalu saking ngriki |
puniku kang wus lumampah |
kang dèrènga tan dumugi |
Ki Rundaya ngling malih |
yayi yèn wus bakda Subuh |
manira laju lumampah |
ketang nut talêring margi |
marang Ngardipala lan mring Wanantaka ||

59. Adimuncar Arundarsa |

ngrarêpa aturira ris |
kalangkung cuwaning manah |
(ng)gyan-kawula apêpanggih |
mugi wontêna saking |
laminya sadasa dalu |
narèhakên sarira |
wontên rêrême sakêdhik |
pan dumugi kakang mumulang ing kula ||

Jilid 11 - Kaca : 111

60. Rundaya nauri sabda |
yayi puniku agampil |
sok ugi lujêng ing lampah |
yèn sagêd manira kampir |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 155 >

 inggih kapanggih wingking |
arêbat parluning laku |
mangkana wancinira |
wus anggagad bangun enjing |
pan sadalu saking tan antuk anendra ||

61. Adimuncar ngling ing garwa |

lah Purnaningsih sirèki |
gaweya sêga angêtan |
sa-adune sarap-enjing |
kang garwa lèngsèr ngarsi |
marang pawong angungukus |
wêktu pajar gidiban |
samya mudhun saking masjid |
mèt toyastu santri adan agêlikan ||

62. Jalwèstri wus sami kadas |

Arundaya angimami |
ing asalat wus utama |
praptèng tahyatira akir |
bakda Subuh pupuji |
pragad sadayanira wus |
kang raka ingaturan |
Rundaya akarsa pamit |
Adimuncar gupuh-gupuh ing rabinya ||

63. Yèn wus lèhira lah-olah |

ladèkna ing kene nuli |
kang garwa ika agêpah |
naoskên sugatanèki |
wus tata anèng ngarsi |
sangkêp lam-ulamipun |
cinaran kêmbul nadhah |
sadaya sarêng awijik |
(n)dan alêkas bukti nutug dènnya nadhah ||

64. Antara nulya luwaran |

Ki Samurca anyariki |
wus linorod sadayanya |
nyamikan lumadyèng ngarsi |
angling kakang puniki |
inggih mamangsêganipun |
nulya samya angalap |
wusira dhahar nyênyamik |
Arundaya wau aris wuwusira ||

65. Hèh antên Sèk Adimuncar |

Arundarsa Purnaningsih |
reyang riki papamitan |
kang muga para-lilani |
nutuggên lampah-mami |
samya sun-donga rahayu |
pan sarwi angsung salam |
Ki Sèk Adimuncar gipih |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 156 >

 nêmbah sarwi sasalaman aturira ||

66. Kawula atur waluya |

ing saparan tuwan ugi |
kapanggiha kang kasêdya |
luwar ing brangta gung kingkin |
ngling Alkamdulilahi |
nglukar patêkêmanipun |
Ki Arundarsa nêmbah |
salaman atur basuki |
Purnaningsih ngabêkti mring Arundaya ||

11 (Ki Arundaya sakalihan dumugi ing rêdi Bustam)

Ki Arundaya sakalihan dumugi ing rêdi Bustam, kapanggih mitra lami Ki
Arsèngbudi dalah semahipun Nikèn Wiyadi. Ki Arsèngbudi nyuwun
sêsêrêpan bab tokid lan iman sarta dalil lan hidayat. Ki Arundaya
ngandikakakên wigatosing lampah badhe dhatêng Wanataka, enjingipun
nglajêngakên lampah, kadhèrèkakên santri sakawan ingkang pitêdah margi.
Kaca 112 – 125

Jilid 11 - Kaca : 112

661 Sinom
67. Sadaya wus gantya-gantya |
salam marang Malarêsmi |
wus jinurung pamitira |
(n)dan mangkat saking ing masjid |
tumurun ing dhidhikil |
maksih rêpêt saput lêbu |
anut marga kang kambah |
lêstari dènnya lumaris |
wus kapungkur padhukuhan Ardimuncar ||

662 Pangkur
1. Lampahe Kae Rundaya |
lan kang garwa wau Ni Malarêsmi |
Hyang Aruna nrang sawêgung |
anipat sèsiningrat |
pêdhut ngamnpak-ampak kang ngrêm ing dêlanggung |
rumput kabunan kasrampat |
angêbêsi ing pada tis ||

2. Lamun sinrang ing suryènjang |

nipis ngisis kapanasan agusis |
kari kang ngrêmêng ing bayu |
têlas kang anèng lêsta |
kawistara (n)dêlarèh anèng dêlaggung |
kathah simpanging têrusan |
ra-ara rata lir rujit ||

3. Bubulak wus kalintangan |

nampak wana tarataban paminggir |
salong ginaga jinagung |
têbok lêt pagrumbulan |
kitri wana pring pucung sarangan sêntul |
jambu kaluthuk ngayangan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 157 >

 dhuwêt bêndha gowok wuni ||

4. Sri swaraning pêksi munya |

atêtêba bèthèt gulathik êmprit |
kapodhang munya acilung |
sauran lan prit cowang |
miwah rangkok kulilingan sunggi lêsung |
cangak êngkak bango buthak |
bidho ulung lan barênggi ||

5. Darès jakatuwa banghak |

kulilingan kalangan nèng wiyati |
kapyarsa swara anganyut |
lir tangising alara |
dêruk putêr pêrkutut manggung cumlêngkung |
pêksi gonggong asèsèngan |
tidharsa lawan kudhasih ||

6. Kudhawa cowak kuthilang |

sêsêpahan angisêp wadu sari |
siyung jalak platuk êngkuk |
pênthèt kèkèk sikaton |
andon mangsa nacar wohing kêrsula gung |
myang gurda bangsa mandira |
tinubing pêksi mèt bukti ||

Jilid 11 - Kaca : 113

7. Miwah kewan buron wana |
mong andaka rambon lêmbu jajawi |
myang kidang mênjangan kênthus |
kancil landhak andhapan |
wurangutan bêdhès uwa-uwa lutung |
anuntung napak madal pang |
angranês pradapaning pring ||

8. Wingwrin anon mangsa-mangsa |

swra wre mrês lir udan sinêmèni |
katanggul ing kol kawangsul |
sasaran mèt tungtungan |
ana lutung sawiji cênguke julung |
singsal tiba sing pènèkan |
bapa biyunge nututi ||

9. Yun ngambil cênguk kang tiba |

têlu-pisan kararohan nèng siti |
ginendholan para lutung |
tan awèh angrêbuta |
mring anake têlu kang tiba kajulung |
yèn janma-a samya ngucap |
mring sanake mituturi ||

10. Lah wus aja dera alap |

pupusên wus pêsthine asisiwi |
yèn wus julunge pinulung |
ing mong mangsa bakala |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 158 >

 tur tan kêna yèn kaparêng tombok umur |
kuwatir nèng pangudhunan |
wadalêna ing Hyang Widdhi ||

11. Ywa nuruti ati hawa |

nora bêcik sasat sira maoni |
karsaning Hyang kang wus bêstu |
bageyaning ngatitah |
nora kêna ing pikir kumudu-mudu |
slamêt-slamête kangèlan |
kang rinêbut nora kêni ||

12. Wau kang mahawèng marga |

Rundaya lan garwa Malarêsmi |
anon lutung kang pinêngkul |
maring ing lutung kathah |
Arundaya Malarêsmi tyas kumênyut |
kaya na karasèng driya |
lèjêming lutung mranani ||

13. Yata lêpas lampahira |

wanci surya bêntar nêngah manasi |
tatêbakaning wana gung |
bangkan ra-ara wiyar |
rurumbut kang ra-ara gêlagah rayung |
galonggong prumpung cawuran |
lamuran têmbagan grinting ||

14. Sumuk tampêking baskara |

datan ana wrêksa ingkang ngaubi |
têbah paonjotanipun |
ron kalamênta tiksna |
mêlarpada rujit pagêlanganipun |
karêncêm bunging lang-alang |
karikuhan dènnya laris ||

15. Laju malbèng wanawasa |

paluduran pèpèrèng lêmah miring |
pringganing jurang aparung |
pring ori agêrotan |
pring kang wungwang kapwanan swara nguruwung |
siyaking camara sinrang |
lir pendah janma (n)jrit-anjrit ||

Jilid 11 - Kaca : 114

16. Wanci pidak tri gumiwang |
Arundaya anon toya ambêlik |
kalangkung tyasira sokur |
samya raryan sor wrêksa |
anèng pangoyodan tambining trênggulun |
asêsêndhon kamarutan |
kasilir angganya aring ||

17. Kasayahan ing alampah |

Arundaya lan garwa Malarêsmi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 159 >

 angum ing we samya adus |
wus dènnya awak-awak |
ngambil toya wulu dènnya arêp wêktu |
mimilih (ng)gyan kang asimpar |
adan samya angabêkti ||

18. Utama dènnira salat |

bakda Luhur purna sakèhing puji |
myang dhikir pandonganipun |
pikantuk dènnya raryan |
pan ajênêk ngasokkèn sariranipun |
samya ngantuk alayapan |
sasangat anulya tangi ||

19. Ki Rundaya ris ngandika |

lah wus payo yayi mangkat tumuli |
sêlot-sêlote lumaku |
daya-daya tutuga |
kuwatir yèn kawêngèn anèng wana gung |
kang garwa datan lênggana |
(n)dan umangkat sing (ng)gwannèki ||

20. Rasa-rasa tumindaka |

saking maksih apor sukunirèki |
yata laju lampahipun |
nusup angayam-ayam |
datan ketang ing lampah durgamèng laku |
wus lêpas dènnya lumampah |
tatas pagrênging wanadri ||

21. Napak wana tarataban |

tutugaran tutunon banakaki |
talêr (n)jog ingkang arga gung |
papagan janma lampah |
kadhang janma dhadhampalan ing wana gung |
Ki Rundaya ris tatanya |
ki sanak ngong tanya pundi ||

22. Prênahipun ardi Bustam |

punapinggih puniku maksih têbih |
paran wus parêk ing ngayun |
kang tinanya saurnya |
inggih kilèn puniku lêt bana grumbul |
(n)dika puniku ki sanak |
ragi kaplantrang ing margi ||

23. Dene margine mring Bustam |

katujune pan dèrèng kongsi têbih |
puniku margi mring Pulung |
miwah mring Ngardisalah |
(n)dika wangsul malih ngalèr nimpangipun |
ing wau watu manthilas |
tutunon talêr marga lit ||

Jilid 11 - Kaca : 115

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 160 >

24. Ki Rundaya lon lingira |
(ng)gih ki sanak sangêt panrimamami |
nulya lampahira wangsul |
(n)dulur samya lumampah |
sapratêlon onjotan dènnya kapaung |
Rundaya tansah tinanyan |
mring janma truntungan margi ||

25. De lumampah tanpa rowang |

jêngandika kyai sadhèrèk pundi |
dene takèn Bustam dhukuh |
dhikil têngahing wana |
lah punapa mambêting sanak sadulur |
mring Kae Sèh Arsèngnala |
Rundaya nauri aris ||

26. Alêrês panarka (n)dika |

ênggèh pawong sanak-manira lami |
tan têmu marma yun pangguh |
anulya sisimpangan |
ngling lah sampun andum lumaris dêlanggung |
kularsa mring Nganjuk desa |
Rundaya nauri inggih ||

27. Wus sami asisimpangan |

Rundaya mituhu tudinging margi |
prapta dalan kang tinuduh |
nut marga pêlagaran |
têtêgoran wrêksa angalang dêlanggung |
garwa tan bisa lumangkang |
kang raka anarik ririh ||

28. Mungguh tumurun ing jurang |

Ki Rundaya tansah nuntun ing rabi |
wlas-asihira kalangkung |
mring garwa kasêrakat |
anon toya sakêdhap ararywan wêktu |
bakda dènnya salat Ngasar |
nulya lon-lonan lumaris ||

29. Tatas pangrêngganing wana |

têrataban pagrumbulan awêrit |
lang-alang gêlagah rayung |
rumbut wus kalintangan |
pamênggêraning Bustam sampun kadulu |
asri patalunanira |
têgal pagagan palêstrin ||

30. Wiyar pasabinanira |

kang tadhahan kang gadhu loh jinawi |
lêga tyasira andulu |
parêk kang pinaranan |
rame swaraning wong (ng)gugusah nèng gubug |
anggonjèng salwiring sawah |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 161 >

 sami anggêtaki pêksi ||

31. Sami kêndhangan gambangan |

karak balung tatulak lawan katir |
swaraning pêksi gumuruh |
gulathik prit anjala |
atêtêban ginusahan ngalor ngidul |
cangak munya karêngakan |
lir (ng)guguyu êmprit pêking ||

32. Mangkana ingkang lumampah |

turut sawi padhadhahaning têgil |
tangkêp patanêmanipun |
pala-pêndhêm kasimpar |
miwah jajanganan ngêmohi atulus |
kacang rumawe lanjaran |
kara kacipir andadi ||

Jilid 11 - Kaca : 116

33. Lombok terong jagung ngantang |
samya kumantènan ngêtan ngèsêli |
sumêrit kang krai timun |
wuku watang ngalasah |
taru turi tumruna sêkarira byur |
Malarêsmi suka mulat |
kacang rumawe ing margi ||

34. Kadya pinêthik-pêthika |

saking dening sangêt dènnya kapengin |
sami acipta ing kalbu |
jagung mangkana ika |
mendah yèn dèn-mênirjangan lêginipun |
kêmbang turi dèn-asêma |
mendah sêgêre ngluwihi ||

35. Lalap kacang gleyar anyar |

enak lawan sambêl lothèk kêmiri |
alon dènnira lumaku |
nolih-nolih tanêman |
wanci surya anglarah tirahing gunung |
ana sabate satunggal |
Santri Dhawuk lagya dhangir ||

36. Anèng têgal palèstrènan |

Ki Rundaya têtanya mring kang dhangir |
manira tanya mring bagus |
pundi dhukuh ing Bustam |
Arsèngbudi pundi padalêmanipun |
nauri inggih punika |
dhukuh sanginggiling dhingkil ||

37. Yèn makatên Kae sanak |

kula nêdha damêl (n)dika sakêdhik |
yèn parêng andika tulung |
aturna Arsèngnala |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 162 >

 santri Dhawuk nauri (n)dika puniku |
pundi pawingking andika |
Ki Arundaya nauri ||

38. Reyang pêkir kawlasarsa |

pan kumêdah têtêmu Arsèngbudi |
Santri Dhawuk lon amuwus |
(ng)gih (n)dawêg kula-bêkta |
gupuh-gupuh sarta ngumbah paculipun |
nulya kèrit lampahira |
munggah pagênênganèki ||

39. Masjide katon anganggrang |

langkung asri rakiting dhukuh wukir |
akêtêp pakitrènipun |
prakirna tumaruna |
pan tinata banjênge pomahanipun |
linurung agêng marapat |
tiris nut pinggir pinarik ||

40. Dadya maju-pat kang wisma |

sapanthanya wong rong-puluh ngomahi |
sadaya wong wolung-puluh |
kang dhudhukuh ing Bustam |
gêgênêngan kèdêran kali mèh têpung |
dhinawuh mring pasawahan |
kinarya gagadhu sabin ||

Jilid 11 - Kaca : 117

41. Rundaya karênan mulat |
pasang rakiting dhukuh Bustam wukir |
praptèng paregolanipun |
Santri Dhawuk lingira |
(n)dika kèndêl ing ngriki kula umatur |
ngling ênggih (n)dika matura |
yèn dhêdhayoh anggung brangti ||

663 Asmaradana
1. Wau kang lagya alinggih |
Arsèngbudi lan kang garwa |
Nikèn Wiyadi wastane |
dangu dènnya nèng paningrat |
aglar saosanipun |
nyamikan wowohan agung |
myang lah-olahan mawarna ||

2. Ingadhêp santrinirèki |
Santri Bêlang Santri Pancal |
Santri Pêthak Santri Putèh |
pan was kinula-waraga |
pinupu lit milanya |
samya toh amulu-cumbu |
marang Ki Sèk Arsèngnala ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 163 >

3. Sêdya mawong ing donya kir |
anjuru angrêsik makam |
samya niyat nyapu-règèl |
santri lima pinitayan |
mring Kae Arsèngnala |
karyaning èstri myang jalu |
santri lima kang minangka ||

4. Pangrampunging barang kardi |

popole pagêr salilab |
miwah sisimpênan jêne |
sumawana pasawahan |
ayume wong sadesa |
tan kongsi nganggo pinêcut |
rumat saliring pakaryan ||

5. Mangkana Ki Arsèngbudi |
angandika marang garwa |
kadingarèn sira kiye |
olah-olah nyanyamikan |
kaya wong ngundang-undang |
sasaji panganan agung |
woh-wohan lan juwadahan ||

6. Kang garwa mèsêm turnya ris |

wong nganggur dhangan lah-olah |
glêpung linjik sadayane |
kula karya juwadahan |
gêmblong wajik lèmpongan |
pipis pisang kocak mêndut |
widaran kowa pradapan ||

7. Dhawêt gantal jênang canthil |

randhakèli lan jêmunak |
cêlorot lan sate durèn |
Arsèngbudi gumuyojar |
de guna têmên sira |
kaya wong kutha angkahmu |
angadi-adi nyamikan ||

8. Kadar pira nèng wanadri |

mangsa ngêntèkna sapira |
tan lintang mung sa-anane |
lagyèca dènnya rarasan |
sarya dhahar nyamikan |
kasaru ing praptanipun |
Santri Dhawuk tur uninga ||

Jilid 11 - Kaca : 118

9. Kawula atur udani |
punika wontên dhatêngan |
ngantu nèng paregolane |
pan kakalih èstri priya |
dulune kawlasarsa |
kawula takèn tan ngaku |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 164 >

 ngakên janma kapibranta ||

10. Wus têngah tuwuh ing wanci |

kalawan rubiyahira |
Sèk Arsèngbudi wuwuse |
lah age sira turana |
agêpah kang liningan |
ngandika mring garwanipun |
kaya na kang ngakon sira ||

11. Karya nyamikan sasaji |

asidik graitanira |
ya ta lah rêjêki mono |
lir ngupaya kang amangan |
binuru nora kêna |
tan sinêdya kadhang têmu |
anut bêgyane priyangga ||

12. Wiyadi matur ing laki |

sintên kintêne kang prapta |
punapa tami kinaot |
punapa ore kewala |
Arsèngbudi lingira |
lagi rasaning driyèngsun |
kaya yèn janma utama ||

13. Kewala dhadhaganèki |

sathithik ngêmu prabawa |
nêmu nadhang rijêkine |
manira tan nuduh sira |
akarya pasugata |
têka sira ngênthu-ênthu |
adi karya papanganan ||

14. Ni Wiyadi mèsêm liring |

ririh umatur ring raka |
kula wau sayêktose |
angliwêt pitik dhadhara |
madhêp langkung lêmunya |
pun Pancal kula-kèn wau |
mundhut lalaban mring wana ||

15. Kirang pirsa ingkang mawi |

kinarya sasaos dhahar |
kula piyambak (n)dêlambe |
jêg ajêng jangan asêman |
sêkar turi pêdhêsan |
kajêg ajêng mênir jagung |
pitik trondhol pêcêlira ||

16. Gumuyu Ki Arsèngbudi |

ngling de kaya wong anyidham |
ngong-nêmpil asême bae |
kinokoh pêcêl santênan |
mupung ana dhatêngan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 165 >

 yèku rijêkine tamu |
(n)dilalahe kêparêngan ||

17. Santri Dhawuk apêpanggih |

lawan Kae Arundaya |
Ki Dhawuk alon wuwuse |
wawi andika katuran |
mring Kae Sèk Arsèngtyas |
kang ingaturan tumanduk |
malbèng kori paregolan ||

18. Praptèng têritis pandhapi |

uluk-salam sinauran |
nulya ingancaran linggèh |
tansah winangwang kang prapta |
gya samya sêsalaman |
Arsèngbudi sêkalèmut |
pawong-mitranirèng kuna ||

19. Èsmu kagyat dènnira ngling |

kapèn-kapèn ing paningal |
pa iya apa dudune |
kakang Arundaya ika |
kang tinujon atanggap |
inggih mêkatên yèn èstu |
sami botên katliwêngan ||

Jilid 11 - Kaca : 119

20. Agupuh Ki Arsèngbudi |
angrangkul sarwi wacana |
matiya kabênêm ingong |
botên anyana satuma |
kawula panggih kakang |
angruruh têkèng wismèngsun |
adhuh kakang sanakingwang ||

21. Samya ngêmu luhirèki |

Rundaya magêp wuwusnya |
dhuh Arsèngbudi riningong |
tan nyana maksih waluya |
sun bisa apêpanggya |
duk rare tumêkèng sêpuh |
têmbene iki pangguhan ||

22. Wus yayi sami alinggih |

luwar dènnya rarangkulan |
Arundaya lon wuwuse |
puniki yayi (m)bakyunta |
tumuntur paran-paran |
Ki Sèk Arsèngbudi gupuh |
jawat-asta sasalaman ||

23. Nêmbrama atur basuki |

winangsulan karaharjan |
nulya ngling marang rabine |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 166 >

 lah Wiyadi wruhanira |
ya iku kang ngong pajar |
mitra saekapraya wus |
tan nana rasa-rumangsa ||

24. Yayi ngabêktiya maring |

kakangira Arundaya |
miwah mring (m)bakyunta age |
ingkang liningan agêpah |
nêmbah asasalaman |
sarya tur pambagyanipun |
rahajèngirèng alampah ||

25. Winangsulan kramaning sih |

wus tata sami alênggah |
Arsèngbudi nyarakake |
kakang punika sumangga |
pan wajib sumapala |
wau ing sadangunipun |
raraosan lan arinta ||

26. Dingarèn karya nyanyamik |

kadya wontên kang nuduha |
tan bodho ing wusanane |
dadya rêjêki paduka |
bagi ingkang ngamawa |
wawi punapa kinayun |
pintên bangi manggih tadhah ||

27. Pêngarêm lêlantih margi |

anggonging jiwa katoran |
Arundaya lon dêlinge |
kalintang panrima reyang |
mangsa ringaèng krana |
kewala sasêlotipun |
lagya marêm apêpanggya ||

28. Pinêksa sêsambèn angling |

samya ngalap nyênyamikan |
tanpatyantuk panggapene |
pancyarka tunggang acala |
Arsèngbudi wacana |
kakang suwawi awêktu |
anèng ing suro kewala ||

29. Rundaya rahab nauri |

(ng)gih dawêg yayi Bismillah |
nulya sami maring suro |
pra santri samya sêmbahyang |
kang adan agêlikan |
Arsèngbudi Rundaya wus |
samya mahèrantu kadas ||

Jilid 11 - Kaca : 120

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 167 >

30. Santri sunat apupuji |
sinasmitan kinèn kamat |
Rundaya ngancaran kinèn |
mangarsi mring pangimaman |
nulya Ki Arundaya |
angimami ngangkat prêlu |
usalinira pasekat ||

31. Utama tibaning takbir |

kadya (m)balang tibèng toya |
cumêgug jug sabalange |
purnèng takbiratul ikram |
antara ing aptitah |
wajah Patekahira lun |
lawan mukaramattuha ||

32. Tumaninahira trêtip |

(n)dungkap ing tahyat akirnya |
asalam bakda Mahribe |
angrahab puji-pujiyan |
dhikir amaca donga |
têpakurira wus kusuk |
sujud takrub anêlangsa ||

33. Sêsangat dènnira taklim |

tangi saking pasujudan |
ing sasampunira mansoh |
sunat Wabin ing radêgan |
nêm rêkangat tri salam |
wusing purna sunatipun |
ngangkat apan wêktu Ngisa ||

34. Rundaya mêksih ngimami |

utami sêmbahyangira |
praptèng patang rêkangate |
tahyat akir salam bakda |
purna saliring sunat |
miwah watirira rampung |
gya salawat sasalaman ||

35. Bubar mudhun para santri |

Arsèngbudi Arundaya |
Wiyadi Malarêsmine |
samya mundur maring wisma |
nèng made pajrambahan |
Arsèngbudi lingira wus |
Wiyadi sira ngruktiya ||

36. Tata sugatanirèki |

sathithik ingkang prayoga |
lan sidakna mau kae |
kang garwa mèsêm turira |
ing sasmitaning raka |
inggih sampun kala wau |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 168 >

 kados wus rimat sadaya ||

37. Sarwi mundur saking ngarsi |

mariksa mring pagandhokan |
wus samêkta saosane |
santri sarubiyahira |
Palangka Pancal Pèthak |
Santri Putih Santri Dhawuk |
kinèn anampa rampadan ||

38. Nulya ingirid mangarsi |

bubucu kang anèng panjang |
miwah lan liwêt pitike |
Wiyadi nata rampadan |
jangan asêm kalènthang |
jangan turi kacang dhudhung |
terong binumbu pêcêlan ||

Jilid 11 - Kaca : 121

39. Pêcêl-pitik jangan mênir |
karupuk dhèndhèng sujenan |
rêmpah dhèndhèng ngange gadhon |
sarundèng ragi lan êmpal |
abon ayêm mênjangan |
basêngèk pitik dumêruk |
sambêl lan lalab-lalaban ||

40. Rundaya ling jroning galih |

ya ta-lah rijêki Allah |
duk ingsun nèng têgal anon |
kêmbang turi angrêmbaka |
kapengin dèn-asêma |
mêngko anêmu nèng ngayun |
kang jangan asêm pêdhêsan ||

41. Tan pae Ni Malarêsmi |

ngartika sajroning nala |
ya ta-lah kamurahane |
Allah kang luwih kawasa |
duk manira nèng têgal |
anon kacang bayêm jagung |
kaya ngong pêthik-pêthika ||

42. Kapengin kinêla mênir |

lalap kacang gleyor anyar |
sokur yèn pêcêl anyar |
sokur yèn pêcêl pitike |
ing mêngko ana ing ngarsa |
Allah ingkang sung murah |
langkung sukurirèng kalbu |
Arsèngbudi lon wacana ||

43. Marang tamunira kalih |

sumangga kakang Rundaya |
lah suwawi kang-(m)bok mangke |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 169 >

 kawula aturi nadhah |
(ng)gyannipun olah-olah |
rayinta akusung-kusung |
ngaturi dhahar paduka ||

44. Anulya sami wawanting |

pan samya lêkas anadhah |
sami kêmbul lanang wadon |
pikantuk dènnira buktya |
katujon jangannira |
Rundaya lan garwanipun |
nikmat raosing panadhah ||

45. Satêngah ngraoskên bukti |

ana karasa ing driya |
-nira mandhêkêl anyangkol |
èngêt sudra andrèng paras |
angruruh putranira |
Malarêsmi arawat luh |
micara sajroning driya ||

46. Liwat ngêsut sira ati |

ngrasakkên nikmating buktya |
ngalêm sêga janganning wong |
bangêt (ng)gonku tanpa ngrasa |
prihatin angupaya |
ing suta durung katêmu |
ngalêm rasaning sugata ||

Jilid 11 - Kaca : 122

47. Kale dudu wajib-mami |
dudu guna kaya nipkah |
lan dudu kaskaya dhewe |
Rundaya mulat ing garwa |
mila kanggêg ing driya |
dinuga ngot tyas wulangun |
mangarang marang ing putra ||

48. Ilang raosing ngabukti |

antara patang pulukan |
mêne ngantu pamuluke |
Arsèngbudi nor wacana |
suwawi Kang Rundaya |
andika nadhah kang tuwuk |
owêl gupuhe arinta ||

49. Ing sêmu wus ananggapi |

dinuga tyasira brangta |
dadya kadho pambuktine |
antara nulya luwaran |
samya wiwijikan |
ambêng wus tinarik mundur |
nyamikan lumadyèng ngarsa ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 170 >

50. Ngancaran dhahar nyanyamik |
Rundaya aris wacana |
hèh yayi sêlot-sêlote |
Arsèngbudi lon aturnya |
kawula tanya kakang |
mupung sagêd apêpangguh |
masalah tokit lan iman ||

51. Punika kakang kang mugi |

paring wulang ing kawula |
rumiyin dalah ing mangke |
ing tyas dèrèng kapadhangan |
mêksih bunar ing driya |
kakang langkung bagya sokur |
andhatêngi dhatêng kula ||

52. Prasasat idayat ugi |

palal Hyang Kang Luwih Wikan |
kêdah panggih (n)dilalahe |
nyuwun kasiat wuwulang |
lah kakang padhangana |
Ki Arundaya amuwus |
yayi bab tokit lan iman ||

53. Iman pangèstuning budi |

kang êning marang Hyang Suksma |
jarênih kajatènane |
minulya kasuciannya |
kalayan panarima |
narima ing dhèwèkipun |
tan pepeka liring tingal ||

54. Nulak sakèhing pangèksi |

pandêlêngan tingal driya |
lyan saking Dating Hyang Manon |
kang punika yayi mulya |
budi ingkang mardika |
nungge sawiji pangèstu |
kang dadya mas tanpa una ||

55. De tokit punika yayi |

budi ingkang bangsa badan |
dene iman ing yêktine |
ngudi kang bangsa Pangeran |
lir sotya lan êmbanan |
sirna rannya kalihipun |
jênêng li-ali kewala ||

Jilid 11 - Kaca : 123

56. Rêtna rukmi tan winuni |
kadya ta sotya-ludira |
jumbuh sotya lan (m)bananne |
mangkana malih upama |
iman pami rukmi ka |
tokit dêmbaga linuru |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 171 >

 nèng kowi winor lan êmas ||

57. Dhawuhing cahya kadêling |

kuning bang purba-pinurba |
tan amurba sakaliye |
tokit pamêsuning jiwa |
raga datan pepeka |
nulak sakèhing rasèku |
tan tomah ing rajah tamah ||

58. Iman pamuntuning budi |

tokit pamuntuning badan |
puniku yayi jatine |
sajatinya kang ingucap |
de jatining kasidan |
anèng ing pribadinipun |
datan kengang kinaliyan ||

59. Luwih nugrahanta yayi |

pribadi sihing Hyang Suksma |
tan kêna ginurokake |
Arsèngbudi suka rêna |
winêjang ing kakhekat |
padhang tyasira tan buntu |
lir mina sat manggih toya ||

60. Wau Nikèn Malarêsmi |

kapering wurine raka |
sêlan-sêlan pangrungune |
mung ketang pra putranira |
kang dadya woding driya |
Rundaya non garwanipun |
ing netya mila sungkawa ||

61. Kawistara dènnya wingit |

Arsèngbudi nor turira |
punapa kakang marmane |
sami angêmu sungkawa |
rinta kang-(m)bok punika |
paran karapuhan suku |
lapak mahawèng ing wana ||

62. Têmbe ngendra ing ngatêbih |

angling marang garwanira |
Wiyadi (m)bakyumu kuwe |
wêdhakên parêm rapuhan |
saosana palêswan |
kakanta kewala kantun |
adima(?) lon dunêmrasa ||

63. Rundaya nauri aris |

yayi èsmune rakanta |
katênta rapuh anggane |
bêtèke apor lumampah |
pan datan yèn kadyèka |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 172 >

 wontên karasa ing kalbu |
reyang sajar sajatinya ||

64. Marma ngendra praptèng ngriki |

kalih prakawis parlunya |
kang dhingin kajat titinjo |
ping kalih wiyosing lampah |
reyang parlu papanggya |
lan yayarsa tanya tuhu |
yèn kasangsangan pawarta ||

Jilid 11 - Kaca : 124

65. Santri kampir nèng ing ngriki |
jalu tanapi wanudya |
puniku putranta rêke |
katri pawèstri sajuga |
èstri ran Tambangraras |
malyèng lakinya anglangut |
ngikis ratri tan wawarta ||

66. Tumulya arine kalih |

Jayèngrêsmi Jayèngraga |
tumutur laju tan mulèh |
nulya rabine kalihnya |
Rarasati Turida |
anut nis kalane dalu |
samya tan nêdya mantuka ||

67. Wontên kabare sakêdhik |

jênêke putra-andika |
kang satunggil sasanane |
anèng dhukuh Wanantaka |
kalih nèng Ngardipala |
ing pawarta dèrèng bêstu |
kilap dora lan yêktine ||

68. Rèh ribêd tinuh pawèstri |

yayi (m)bakyu-jêngandika |
samargi langkung repote |
tumêkèng paran sangsaya |
tansah onêng ring suta |
tyas reyang kadudud-dudud |
lir tan kêna sinayuta ||

69. Punika liripun yayi |

Arsèngbudi duk miyarsa |
gêgêtun langkung ngungune |
alon umatur ring raka |
dene botên kadosa |
kêpalang kakang wulangun |
acuwa raosing driya ||

70. Ki Rundaya ngandika ris |

rêke yayi rèhêna |
dongakêna ing Hyang Manon |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 173 >

 yèn wus salamêt ing paran |
pangguh kang sun-upaya |
saulih mara ing besuk |
sun kampir lan sutanira ||

71. Ngulama Sèh Amongragi |

tranging ngèlmu winaskitha |
yayi tan kacuwaning rèh |
benjang ingong jêjênêkan |
kang nutug olah-rasa |
mangkya yèn wus bakda Subuh |
manira laju umangkat ||

72. Arsèngbudi nor nauri |

inggih sumangga kewala |
ulun kalangkung ajrihe |
anênggalang ingkang karsa |
sarèhning lagya brangta |
kakang tanya prênahipun |
Wanantaka Ardipala ||

73. Ngidul-ngilèn saking ngriki |

kantun lampahan rong dina |
katiga gêthèk praptane |
inggih kakang benjing-enjing |
kawula nuduh janma |
kang anuduh marga ayu |
tan samar marang simpangan ||

74. Yèn mangkono lah Wiyadi |

asaosa pasareyan |
kêlasa lan salêmpire |
Wiyadi matur ring raka |
lamun parêng rakanta |
prayogi sareyèng ngriku |
anèng tilam pagêbêran ||

Jilid 11 - Kaca : 125

75. Tan kuciwa wus miranti |
layap anèng patilaman |
sakaliyan lan kakang-(m)bok |
yèn botên nèng pagêdhongan |
kilèn miwah kang wetan |
Ki Rundaya ris amuwus |
(m)bok ipe apalimarma ||

76. Maringsun mêrnahkên guling |

kalangkung panrimahingwang |
kewala ngong anèng suro |
pan wus kasêdya tirakat |
Arsèngbudi lon mojar |
anuduh mring santrinipun |
kinèn tata pasareyan ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 174 >

77. Ingkang tinuduh nulya glis |
anggêlar kalasa bantal |
guling sakêmule dodod |
nulya ngacaran mring langgar |
Ki Arundaya linggar |
mring suro lan garwanipun |
tan cinatur dalunira ||

78. Enjang samya tangi guling |

angambil toyastu kadas |
santri wêktu salat Suboh |
bakdanira angibadah |
Ki Rundaya ris nabda |
lah ta yayi Arsèngkalbu |
manirèki papamitan ||

79. Umangkat mupung aènjing |

Arsèngbudi ngling mring garwa |
kinèn saos sugatane |
gupuh Wiyadi mring wisma |
nuduh ing santrinira |
kewala anèng ing tajug |
(ng)gènnira atata dhahar ||

80. Wusira sèmèkan bukti |

amangsuli pamitira |
Rundaya Malarêsmine |
Arsèngbudi tur sumangga |
anulya sasalaman |
wus yayi Ki Arsèngkalbu |
samya nglanggêngkên ngapura ||

81. (n)Dodonga andum basuki |

kang rayi nêmbah turira |
mugi manggiha harjèng (n)don |
dhatênga ingkang sinêdya |
panggihe kang dadya tyas |
winangsulan sihing kayun |
wusnya salam mring rubiyah ||

82. Arsèngbudi sigra nuding |

mring santrinira sakawan |
Pethak Pancal Bêlang Putèh |
kang kinèn nguntap nèng lampah |
sadaya wus sadhiya |
miwah panggèndhonganipun |
pamucunge anèng marga ||

664 Pocung
1. Yata wau Rundaya nulya tumurun |
umangkat sing langgar |
Ki Arsèngbudi tut-wuri |
kurmat marang ingkang raka Arundaya ||

12 (Lampahipun Ki Arundaya nglangkungi wana Jêmbul)

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 175 >

 Lampahipun Ki Arundaya sakalihan dalah santri sakawan nglangkungi wana
Jêmbul ingkang gawat, botên kenging salah-damêl, wêkasan sami wilujêng.
Ing margi santri sakawan pamit wangsul sasampunipun nganturi pitêdah
margi ingkang gampil. Ewadene Ki Rundaya kasasar, nanging malah
kalêrêsan jalaran lajêng sagêd kapanggih mitranipun ing pasantrèn duking
nguni, i.p. Ki Cariksutra lan adhinipun, Carikmudha. Ki Arundaya karangkul
Carikmudha, sami kemutan duking mudha sami lampah durjana. Dalunipun
sami têrbangan lan singiran, para èstri, bojonipun Cariksutra sêkawan,
Carikmudha kalih, sadaya sami andhulêngi.
Enjingipun Ki Arundaya sakalihan nglajêngakên lampah dhatêng Ngardipala.
Cariksutra lan Carikmudha sami ndhèrèk bêkta santri kalih. Samargi-margi
tansah nyuwun piwulang bab ngèlmu agami. Lampahipun dhatêng Ngardipala
nglangkungi sêndhang Balara, padusanipun tiyang kathah.
Kaca 126 – 157

Jilid 11 - Kaca : 126

2. Lawan wau Wiyadi anut tut pungkur |
tumunturing raka |
samya kurmat ing têtami |
pan dumugi anèng sajawining dhadhah ||

3. Lon amuwus Rundaya mring Arsèngkalbu |

lah wus yayi aywa |
susah angêtêrèng têbih |
jêngandika wangsul ing ngriki kewala ||

4. Samya matur inggih andhèrèk pangèstu |

ing salampah kakang |
mugi manggiha basuki |
inggih rêke benjang yèn wus praptèng paran ||

5. Konduripun ngupaya putranta wau |

kakang umampira |
mariki mring Bustam malih |
wêlasana kawula nuwun wuwulang ||

6. Ris sumaur ênggèh yayi sarêng kuntung |

lamun kalujêngan |
ing lampah parênging Widdhi |
reyang lamun tan kongsi wagêd kampira ||

7. Maklumipun jênggan-para ring katèngsun |

araling kawula |
cêgah amasthèkkên jangji |
lamun cidra dadya jalaring duraka ||

8. Pênêdipun sumendhe marang Hyang Agung |

ywa kongsi suminggah |
masthèkkên durung pinasthi |
pan punika yayi cêgahing ngulama ||

9. Arsèngkalbu nor jiwa sarya umatur |

inggih Kang Rundaya |
kasinggihan dènnira ngling |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 176 >

 kawula nut ing lampah ngriki kewala ||

10. Saur muwus kalangkung panrimanipun |

rambah sasalaman |
kalihe samya pupuji |
miwah sasalaman mring rubiyahira ||

11. Wusnya ngastu nulya lampahira laju |

Arsèngbudi lawan |
kang garwa Nikèn Wiyadi |
samya wangsul saking padhadhahanira ||

12. Kang lumaku Rundaya lan garwanipun |

Malarêsmi miwah |
santri sakawan kang ngiring |
kang sawiji nèng ngarsa atuduh marga ||

13. Pan angidul-ngilèn nut galênganipun |

wanci pajar sirat |
bangbang wetan ima rêsmi |
kadya rêngkêting paès linut parada ||

14. Angrêrênuk lir pulas turutanipun |

seta dadu rêkta |
kapit kêlamukan wilis |
mega malang ngrêgancang pendah bêlabar ||

15. Rêpêt saput lêmah kataman ing pêdhut |

wijiling Aruna |
ujwala èrêm katangkis |
dening ampak-ampak anyunari surya ||

Jilid 11 - Kaca : 127

16. Asru umung swarane panrikan esuk |
ririnjing nganjokang |
jèthi upa jangkrik bêring |
ramya sata myang pêksi mangsane pajar ||

17. Manyar dhècu baranjangan cucuwitan |

jalak lan kêthilang |
cingcinggoling lan srigunting |
kapyarsa sri nèng lêngkaning patêgalan ||

18. Kang anutu anggêntang pating karênthung |

janma maring sawah |
amaruput rêbut enjing |
ingkang lagya angrakiti rajakaya ||

19. Ingkang uwus ngidêri garu maluku |

lêmbu myang maesa |
kang macul ananampingi |
ana ingkang lagya ambêdhah tulakan ||

20. Ana dhaut mocong ngurit têbar tandur |

kang mopok galêngan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 177 >

 saya kèh janma makardi |
Arundaya wus nglintangi pasabinan ||

21. Têgal talun pagagan gênggêranipun |

patugaran wana |
napak ra-ara waradin |
walang abyor kabur katarajang lampah ||

22. Pan sumawur lir sulung maring garumbul |

yata Ki Rundaya |
(n)dungkap trataban paminggir |
malbèng wana Pacaruban pagrêngannya ||

23. Pan andarung Rundaya anèng wana gung |

anrang jurang sêngkan |
pêpèrèng parang ngarumpil |
palunguran gêgênêng têngahing wana ||

24. Wana Jêmbul têtêlêng rannya ing Jêmbul |

kabuyutan wana |
panasaran wong lumaris |
sabab dening angkêr tan kambah ing janma ||

25. Alon matur pra santri mring Rundayèku |

punika ing wana |
Jêmbul kalangkung awingit |
anèng ngriki datan kenging salah karya ||

26. Aruh-aruh sabarang ingkang kadulu |

mangke lamun ana |
kang katingal kang kapyarsi |
inggih rêke paduka kèndêl kewala ||

27. Lamun aruh-aruh kalamun ginanggu |

maring panasaran |
kang marabumi wanadri |
botên kenging gluwah-gluwèh salah-karya ||

Jilid 11 - Kaca : 128

28. Manthuk-manthuk nauri kalih lumaku |
iya ngong tarima |
pituturira ing mami |
reyang ti-yatine manawa kèlingan ||

29. Lampahipun parêk têtêlênging Jêmbul |

kabèh tan angucap |
gèdhèg manthuk mangsit liring |
dènnya laku tan ana samya rarasan ||

30. Nusup-nusup mimiyak gêlagah rayung |

garumbul pagrêngan |
marga tatêrusan alit |
parumputan lan wrêksa gêng-agêng payoman ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 178 >

31. Nyênyêt samun tan nana swaraning manuk |
miwah sato kewan |
gêng alit tan na kaèksi |
nadyan angin mênêng tan nana sumrabat ||

32. Kang karungu swaraning janma anguwuh |

nguwuh mring rowangnya |
rarasan tatakon margi |
ting jarêlih lir wong kacuthêlan marga ||

33. Swaranipun jalu èstri cêluk-cêluk |

kapriye mono ta |
êndi margane kang bêcik |
dene nora kêpapagan janma mlampah ||

34. Nunut laku di-bènning mari abingung |

anèng têngah wana |
asêdhih kapatèn margi |
adoh desa tan nana kang tinakonan ||

35. Kang anguluk ngunèni tuduh dêlanggung |

nanging lêt jujurang |
sabawa amêmêlingi |
myang jujuge srênggala lir wong (m)bêbêdhag ||

36. Kang lumaku lulus tan na aru-biru |

yata na katingal |
janma kapapag ing margi |
sarwi nuntun kuda tinut ing pikulan ||

37. Datan aruh-aruhan papag ing laku |

wus ungkur-ungkuran |
ana darbèke kang kari |
caping arit panguthik runtuh ing marga ||

38. Kang andulu minggu tan na aruh-aruh |

wus wruh wawangsitan |
tan kêna asalah kardi |
ana malih sing wuri jalma lalampah ||

39. Wong pipitu anglancangi dènnya laku |

sami ararasan |
anutur marga kang maring |
Ngardipala miwah marang Wanantaka ||

Jilid 11 - Kaca : 129

40. Ana muwus êndi margane kang ayu |
marang Ngardipala |
mêtu ngêndi ingkang aglis |
apa nyimpang apa kang kiye kewala ||

41. Kang sumaur bêcik iki marga ayu |

tan tumurun minggah |
apa ta ora arumpil |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 179 >

 nulya nimpang wong pipitu tan katingal ||

42. Yata wau Rundaya lan garwanipun |

myang santri sakawan |
laju lampahira aris |
wus kapungkur têtêlênging Jêmbul wana ||

43. Tyasira wus lêga tan na watiripun |

ngambah ing pawrêksan |
gêng têpung ron anyingupi |
santri Putih alon matur mring Rundaya ||

44. Adatipun kang wana puniku wau |

wana panasaran |
lêlêmbut sring mikatoni |
(ng)gih puniku wau kang kapêthuk marga ||

45. Yèn kalamun dèn-aruhi yêkti laju |

karat ing lêlêmbut |
lujênge kasasar margi |
pan sêpêkên bingung tan amanggih marga ||

46. Tujunipun sampeyan tan aruh-aruh |

sokur ta wêkas tyas |
ing lampah kêdah basuki |
ngrika wau dhanyange ajawal-jawal ||

47. Mindha sunu sanak kadang bapa-biyung |

pinindha warnanya |
kagèt wong kang aningali |
mring kang katon kapilayu gya binêkta ||

48. Alon muwus Rundaya mring santri catur |

tujuning wakingwang |
lan nyaimu Malarêsmi |
tan praduli ika iki tan katingal ||

49. Yèn ta iku mau basan nak sadulur |

ya êmbuh-êmbuhan |
patute bae bilai |
nora wurung nyaimu anjrit karuna ||

50. Samya ngungun sokur salamête laku |

lêpas lampahira |
wanci lingsir pidak siji |
anon tirta samya raryan asêmbahyang ||

51. Wêktu Luhur antara salat wêktu wus |

ngasokkên sarira |
santri sami dèn-bêktani |
sangu sêkul ulam miwah nyênyamikan ||

52. Ngraos edhum nèng soring wrêksa trênggulun |

pra santri turira |
kawula dèn-sêsangoni |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 180 >

 nyanyamikan kabucu salawuhira ||

53. Pênêdipun paduka nadhah ing ngriku |

lan garwa-andika |
kalantih lampah sakenjing |
Arundaya nauri reyang tarima ||

54. Santri gupuh angambil toya ing kaskul |

cinaoskên ngarsa |
Rundaya anulya bukti |
lan kang garwa anutug dènnira dhahar ||

Jilid 11 - Kaca : 130

55. Atuturuh luwaran cinarik mundur |
pinangan wong papat |
Rundaya dhahar nyanyamik |
wus luwaran sadaya dènnira mangan ||

56. Lon umatur pra santri mring Rundayèku |

yèn parênging karsa |
kawula dalêm lilani |
sami wangsul mantuk dhatêng ngardi Bustam ||

57. Wêlingipun rayi-(n)dika Arsèngkalbu |

yèn wus harjèng marga |
kula kinèn wangsul mulih |
mapan sampun tan wontên watiring marga ||

58. Alon muwus Rundaya mring santri catur |

lah ya wus waluya |
amung salam donga-mami |
aturêna marang yayi Arsèngnala ||

59. Malihipun rêke tuduhna dêlanggung |

maring Ngardipala |
kang bêcik tan muwatiri |
santri matur inggih punika kewala ||

60. Ingkang ngidul yèn wontên simpanganipun |

kang têngên kewala |
ywa ngiwa simpanganèki |
nadyan alit talêr punika kang marga ||

61. Wusnya matur pra santri tur salamipun |

pamit wus linilan |
sigra wangsul samya mulih |
Arundaya lon muwus mring garwanira ||

62. Payo yèn wus aso umangkat lumaku |

Malarêsmi sigra |
dandan pagèndhonganèki |
nulya samya mangkat saking palèrènan ||

63. Lampahipun wus tatas pangrêngganipun |

pangalang-alangan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 181 >

 patrataban ing wanadri |
lêkas-lêkas lêmpitaning palunguran ||

64. Marga parung parang rumpil siluk-siluk |

wana parèncèkan |
pagrumbulan wana nipis |
Rundaya non janma samya dhadhampalan ||

65. Amèk kayu wênèh ambêngkik wus mikul |

Kae Arundaya |
mrêpêki tatanya aris |
hèh ki sanak manira ayun tatanya ||

Jilid 11 - Kaca : 131

66. Marganipun marang Ngardipala dhukuh |
kang tinakon mojar |
kablasuk dènta lumaris |
puniki dede margi mring Ngardipala ||

67. (n)Dika wangsul malih margi ngriku wau |

kajêng-kajêng ragas |
kang alit talêring margi |
ingkang lêpas maring dhukuh Ngardipala ||

68. Pan kapaung ing lampah (n)dika kalèntu |

puniki (n)jogira |
margi agêng Gunungsari |
dalêmipun Cariksutra Carikmudha ||

69. Duk angrungu Rundaya lêga tyasipun |

ngartika jroning tyas |
(n)dilalah palaling Widdhi |
wong kêsasar iki têmah kêbênêran ||

70. Yèn ta lamun tan kasasara ing laku |

baya datan bisa |
katêmu lan mitra-mami |
Cariksutra kalawan Ki Carikmudha ||

71. Lon amuwus Rundaya patakonipun |

kang êndi ki sanak |
dhudhukuh ing Gunungsari |
anauri inggih ing ngriki kewala ||

72. Lêt lulungur gênêng kang kilèn puniku |

èdhèng-èdhèng wana |
babana wana sakêdhik |
praptèng lêbak ing Gunungsari katingal ||

73. Ngling (ng)gèh sampun asangêt panrimaningsun |

ngong laju kewala |
kang liningan angling inggih |
pan umangkat Rundaya sing pangandhêgan ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 182 >

74. Lampahipun mangulon anrang wana gung |
umiyat gênêngan |
tumurun marganya rumpil |
angêrakal dadya rêmbên lampahira ||

75. Garwanipun arikuh tansah tinuntun |

praptèng pangareyan |
lêbak pawukiran alit |
anon kali alit ilining kang toya ||

76. Rarywan ngriku anèng sela gêng rênggulu |

angum we wak-awak |
wanci wêktu Ngasar akir |
wusnya siram mèt toyastu salat Ngasar ||

77. Bakda wêktu nulya laju lampahipun |

wau katingalan |
ing dhukuh ing Gunungsari |
satêngahing bubulak pêngkêranira ||

78. Ukur-manthuk rong garêmbêl dhukuhipun |

kang nginggil Patrukan |
mêsjide alit acèkli |
pagêr gêdhèg ingênjêd katon sumilak ||

Jilid 11 - Kaca : 132

79. Lingira rum Rundaya mring garwanipun |
baya kae uga |
kang binatur dhukuhnèki |
masjide kang acilik katon anganggrang ||

80. Nulya laju malipir pagêring talun |

têgil pasabinan |
mangsane pangrêmbang dami |
angêmohi nêdhêng têtêl pala-pala ||

81. Sri dinulu patanêmanira tulus |

sangkêp warna-warna |
jajanganan jagung jali |
juwawut lan linjik gudhe myang katela ||

82. Pan panuju sabate matun ing talun |

kakalih wastanya |
Sêtranaya Sêtragati |
Arundaya alon dènnira tatanya ||

83. Lah ta bagus ing pundi pawismanipun |

Kae Cariksutra |
kang liningan anauri |
(ng)gih puniku wismane Ki Cariksutra ||

84. Malih muwus yèn mêkatên pênêdipun |

andika wèh wikan |
reyang parlu yun pêpanggih |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 183 >

 angling inggih dhasar kawula punika ||

85. Sabatipun Kae Cariksutra nêngguh |

yèn wontên dhatêngan |
(ng)gih kawula kang tur uning |
lah suwawi (n)dika nut ing lampah-kula ||

86. Samya mantuk wong ro ngiring lampahipun |

Kae Arundaya |
nèng wuri lan Malarêsmi |
garwa tansah kinanthi rèh kawlasarsa ||

665 Kinanthi
1. Wau-ta kang lagya lungguh |
Cariksutra nèng wismèki |
sinaji anèng pandhapa |
anyamping sarung bang Bugis |
sabuk modang singsêt pisan |
mangking golok silih-asih ||

2. Dhêstar Arab adu mancung |

tinrap malèrèt malipis |
jêplakan namung salêmbar |
wida kalêmbak seta mrik |
asumping lênga têlêngan |
tuwa masih ambêsusi ||

3. Bojone papat yu-ayu |

tumundha tuwa nomnèki |
wayah nak putu diwasa |
rarakitan warnanèki |
karo sami lêkêrira |
kadi kêmbar kakang adhi ||

Jilid 11 - Kaca : 133

4. Karo samya lancapipun |
wangun sami kakang adhi |
bojone kang tuwa kuna |
têlu inganggurkên sami |
wus tinalak nging tan lunga |
tur tan apatutan siji ||

5. Duk ing jaka-laranipun |

titiga wastanirèki |
(m)bok Sumarsi lan Wilapa |
(m)bok Surêmi katrinèki |
mangkya wus tan langgêp pakah(?) |
sêdya sumungkêm tut-wuri ||

6. Samya cipta mawong maru |

kadya sutane wuragil |
sumêrêp amèt mèt manah |
marang kang winêngku mangkin |
garwa sakawan namanya |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 184 >

 kang tuwa Nikèn Mintarsih ||

7. Mintarêsmi kang panggulu |

panêngah Nikèn Wratsari |
Angronsari wuragilnya |
dadya pitu sadayèki |
kang nom sakawan nèng ngarsa |
amarak lakinirèki ||

8. Naoskên sasajènipun |
lêladènira pribadi |
woh-wohan kang lah-olahan |
mamanisan wêdang kopi |
Ki Cariksutra anabda |
mring para rabinirèki ||

9. Sakesuk mila ngong dulu |

sajodho parênjak muni |
anggantêr tan lyan (ng)gyannira |
wali-wali nèng wit manggis |
tan pati kêsit ibêrnya |
ngathêthêr lir manuk gêring ||

10. Paran ta wahananipun |

adating parênjak muni |
pra rubiyah aturira |
manawi wontên têtami |
yèn botên angsal rubiyah |
wus sakawan wêwah kalih ||

11. Gunggung sasanga sadarum |

Cariksutra gumuywa ngling |
iku ta mangsa kêna-a |
luwih papat ingkang wajib |
Mintarsih mèsêm saryojar |
warti andika rumiyin ||

12. Criyose mawi dèn-kuluk |

kuluk montên kadipundi |
gumuyu Ki Cariksutra |
basa kuluk mono yayi |
lakuning nikah-ing ngentra |
kang têtêlu angratani ||

13. Nadyan ana-a rong puluh |

sèkêta satusa èstri |
kêna winaratan ningkah |
manggung kewala kang siji |
nora kêna lumaku-wa |
apan duwèke kang padmi ||

14. Pra garwa mèsêm amuwus |

bêjane kang olèh siji |
samyosik sajroning nala |
kapengin duwe kang siji |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 185 >

 lèjême samya atanggap |
ing sêmu rêbut (n)dhèwèki ||

Jilid 11 - Kaca : 134

15. Dadya liringira rêngu |
kapagut landhêping liring |
mèsêm Kae Cariksutra |
wruh rabine runtik liring |
ngimur-imur manuara |
mêngko ta ingong-tuturi ||

16. Mungguh kang mangkono iku |

panjênênganing Narpati |
wênang nguluk pra biyada |
lawan panjênêngan Nabi |
yèn wong cilik tan winênang |
kasiku mring (n)Jêng Narpati ||

17. Pra garwa lêjar tan rêngu |

samya samudana angling |
wus mantun salayèng nala |
Ki Cariksutra ngling aris |
wus pangulahirèng priya |
pawèstri tipis ing budi ||

18. Purwakane iku mau |

anyatur parênjak muni |
mèh bae salin babagan |
ujaring parimbon pêksi |
yèn têlatèn tinitènan |
wahanane prênjak muni ||

19. Yèn prênjak muni nèng kidul |

bênêr lamat dhayoh prapti |
yèn nèng kidul-kilèn (ng)gènnya |
lamat ana wong nênagih |
yèn nèng kulon bênêr lamat |
wong tuwa sanak doh prapti ||

20. Yèn lor-kulon prênahipun |

wong (n)jêjaluk ngudi-udi |
yèn lor bênêr prênjak munya |
lamat rijêki kang prapti |
yèn prênjak munya lor-wetan |
lamat dhayoh tutur warti ||

21. Yèn nèng wetan bênêr iku |

ngalamat satrune prapti |
lamun muni kidul-wetan |
lamat dhayoh anglong-longi |
yèn parênjak iku munya |
angidêri ing wismèki ||

22. Kongsi têpung-gêlang iku |

luwih bêcik lamatnèki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 186 >

 kadhatêngan dunya kathah |
tur sami rijêki suci |
katêkan bêgja nugraha |
sabobot kang dilamati ||

23. Yêkti uga nora dudu |

ujaring parênjak muni |
pra garwa matur sêmbrana |
mendahe punang kang pêksi |
de punika prênjak munya |
sadintên anggantêr muni ||

24. Sakènjing tan wontên tamu |

Ki Cariksutra mèsêm ngling |
yèn besuk-esuk mênawa |
ana dhêdhayoh kang prapti |
dangu wawan pagujêngan |
santri Setranaya prapti ||

25. Lan Setragati agupuh |

matur punika ing (n)jawi |
pan inggih wontên dhatêngan |
jalwèstri kawêlasasih |
pupuji ayun panggiha |
lawan paduka ing mangkin ||

Jilid 11 - Kaca : 135

26. Atêbih ing wismanipun |
bang wetan cêlak pasisir |
apan saking Wanamrêta |
wastanipun tan ngakêni |
Ki Cariksutra anjola |
sasmita rabinirèki ||

27. Yêktine ngalamatipun |

pêksi parênjak kang muni |
ana karasa ing nala |
kaèngêtan duk ing nguni |
mitrane saekapraya |
Rundaya wastanirèki ||

28. Ngling ing driya paran dudu |

apa iya ingkang prapti |
pawong-mitra-ngong ing kuna |
muga sayêktine ugi |
mangkana ciptaning driya |
wasana ngandika aris ||

29. Lah wus aturana gupuh |

sujanma kang nêdya prapti |
kang liningan sigra mèntar |
Cariksutra angling malih |
tan goroh panarkaningwang |
bênêr si parênjak muni ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 187 >

30. Lah wus mara ta dèn-gupuh |
ngruktiya bukti pribadi |
sakadarira anjangan |
dhewe-dheweya sasaji |
akanthiya santrinira |
sawijèdhang dimèn aglis ||

31. Sêtralewo Sêtralêmbun |

Sêtranaya Sêtragati |
si Sêtradrêmba kewala |
angladènana mring mami |
pra rubiyah mundur ngarsa |
samya lah-olah pribadi ||

32. Lah Sêtradrêma sun-tuduh |

mênyanga ing Kalisari |
sira undanga rèningwang |
Ki Carikmudha dèn-aglis |
tuturên yèn sun dhatêngan |
rewang manggihi têtami ||

33. Ingkang kinèn mentar gupuh |

maring dhukuh Kaliasri |
yata kang nèng paregolan |
Sêtranaya ngancarani |
jêngandika ingaturan |
ywa kêdangon anèng (n)jawi ||

34. Nulya kèrit lampahipun |

lan kang garwa Malarêsmi |
praptèng tritising pandhapa |
tan têbah lan garwanèki |
asru dènnya uluk-salam |
sinauran wasalami ||

35. Gupuh ingacaran lungguh |

pinapag gêlaran putih |
majêng samya sasalaman |
pupuji kalihirèki |
ingacaran tata lênggah |
Ni Malar lungguh kapering ||

Jilid 11 - Kaca : 136

36. Dangu tan sinarwèng wuwus |
tamunya tansah liniring |
ingèngêt-èngêt jro nala |
kaya iya kadi pangling |
mênawa mêmadha rupa |
ewuh dènnira ngaruhi ||

37. Datan na pantara dangu |

kang rayi ing Kalisari |
Carikmudha ingkang prapta |
nêmbah tur salam alinggih |
Cariksutra lon ngandika |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 188 >

 iki yayi tamu-mami ||

38. Carikmudha nor tumungkul |

nulya angandika malih |
nambrama mring tamunira |
madya krama mambu ati |
lah bageya rêke ingkang |
sumêdya parlu mring kami ||

39. Ing pundi pawingkingipun |

saking tambêt têmbe mèksi |
ing ngarsa pundi sinêdya |
sapa sintên kang wawangi |
kang sinambrama wacana |
sumanggèng karsa mastani ||

40. Cariksutra malih muwus |

kaya nadyan ngong udani |
sun-pêjar manawa iya |
duk kina padha sih alit |
manira pawong-sanakan |
duk kala pamuktèn-mami ||

41. Arundaya wastanipun |

arine Ki Darmèngbudi |
karone pêkêt sadaya |
pati kalawan wak-mami |
kaladuk padha ngalaya |
bêngi yèn amênthêlêngi ||

42. Duk masih gêsang ramèngsun |

kalanya tan sarèh budi |
manira lagi samana |
Rundaya iku tut-wuri |
mring duk sun-laku dursila |
anèng tanah ing pasisir ||

43. Amaling kongsi kaplayu |

tan wruh ing babahan mami |
bingung kinêpung wong kathah |
samya numbak ngong tan gingsir |
Rundaya kêna ing tumbak |
marang kang duwe wismèki ||

44. Sabêne Rundaya têguh |

iku pasah lambungnèki |
asambat ngadhuh apêjah |
ngong wus nyana yèn bilai |
kumêpyur ati manira |
gupuh-gupuh sun-tulungi ||

45. Nuli sun-gendhong lumayu |

gya laju ngong gawa mulih |
titire kongsi raina |
Ki Panurta duk miyarsi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 189 >

 ing wuwuse Cariksutra |
sru dènnya gumuyu bilik ||

Jilid 11 - Kaca : 137

46. Kang (n)dika-pajar puniku |
yayi (ng)gih kula sayêkti |
kang para critakkên uga |
bilai kala ing nguni |
lah ênggèh puniku reyang |
manira sêngguh wus mati ||

47. Ki Cariksutra angrangkul |

dhuh kakang botên angimpi |
lamun mangke papanggihan |
sêdya mêrdhatêng ing mami |
pun kakang siyin mah-imah |
angsal pamutiyan Tubin ||

48. Ing mangke paran sih lulus |

Ki Panurta anauri |
inggih punika kakanta |
milya tumutur ing kami |
nulya samya sasalaman |
atur pambagya basuki ||

49. Angling marang arinipun |

lah Carikmudha sirèki |
tura bêkti ring kakanta |
kang rayi salaman aglis |
ngabêkti atur waluya |
miwah marang Malarêsmi ||

50. Wusnya samya tata lungguh |

Cariksutra angling malih |
hèh Mudha rubiyahira |
karo pisan kon mariki |
gya nuduh Ki Sêtradrêma |
kang liningan mentar aglis ||

51. Ngandika mring pawongipun |

pawèstri kinèn nimbali |
marang pra rubiyahira |
kang tinuduh mring wisma glis |
matur (n)dika tinimbalan |
sadaya marang pandhapi ||

52. Dènnya lah-olah nuju wus |

nulya adandan ngarêsik |
nganggo-anggo sawatara |
mamagut sakadarnèki |
wusnya sami ngayuwarna |
wong papat sarêng umijil ||

53. Alungguh nèng wurinipun |

tan dangu wau kang prapti |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 190 >

 bojone Ki Carikmudha |
awasta Nikèn Sumilir |
kang anèm Ni (m)bok Sukarsa |
satêngah rada nom kêdhik ||

54. Tuwa maksih nom dinulu |

labête ayu prak-ati |
Ki Cariksutra ngandika |
marang ipenira kalih |
tunggala lan (m)bakyunira |
kabèh ngabêktiya sami ||

55. Gya sasalaman kumrubut |

gantya-gantya mring tatami |
pambagya atur waluya |
winangsulan sami-sami |
Kae Rundaya ris nabda |
tan jamak ri-reyang iki ||

Jilid 11 - Kaca : 138

56. Bêsuse duk misih kuncup |
kongsi tuwa misih bêthing |
nora lungsêt birainya |
tan nana luwasirèki |
bêtah mègèk cilik mula |
dhasar cilik-cilik gandhik ||

57. Akêndêl pintêr atêguh |

tan nana dèn-pakèringi |
angrêbut pangantèn anyar |
bojone tinantang wani |
marêp mungkur kon nyuduka |
bojone dèn-susumbari ||

58. Kang duwe bojo anjêtung |

dèn-palaur (m)brêbêsmili |
dêlah mêngko gajêg iya |
nora bisa mamarèni |
tandha bojone sih bocah |
Cariksutra gumuywa ngling ||

59. Inggih kakang donganipun |

kêdah ginanjar kadyèki |
yèn èngêt duk sih jajakan |
lan kakang têka ngangêni |
lir bali-baliya bocah |
nutugi braging ngati ||

60. Ki Arundaya gumuyu |

bênêr pêpêthèkan-mami |
tuwa bêgère lir bocah |
nging pênêd watak birai |
wèt anom adoh ing tuwa |
mawa awèt kuwatnèki ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 191 >

61. Lah ipe reyang rumuhun |
punêndi punapa misih |
utawa yèn wus padhêma |
Cariksutra mèsêm angling |
kakang tanya mring ipenta |
won-awon pan inggih misih ||

62. Nuding maring pawongipun |

katêlu sarêng amijil |
(m)bok Sumardi (m)bok Wilapa |
katri lawan (m)bok Surêsmi |
katiga wus praptèng ngarsa |
Cariksutra ngandika ris ||

63. Padha nêmbaha sirèku |

marang kakang sanak lami |
nulya samya mara nêmbah |
angujung atur basuki |
miwah marang Nikèn Malar |
samya nor sokur pupuji ||

64. Cariksutra lon turipun |

punika warninirèki |
rinta rumiyin kang kina |
ingkang sêpuh pun Sumardi |
kang panêngah pun Wilapa |
kang gimblah gêng awaknèki ||

65. Surasmi wuragilipun |

sami ngong ngindhungkên sami |
mênawi kakang kèngêtan |
rinta pun Wilapa nguni |
kang wau andika pajar |
(ng)gyan kula ngrêbut pangantin ||

66. Ki Arundaya gumuyu |

hêm ya kèlingan mami |
yagene lagi rinêjang |
nyangik-nyangik sarwa wingwing |
mêngko awake tan lumrah |
gêdhene angluluwihi ||

Jilid 11 - Kaca : 139

67. Inggih sampun kadi bêdhug |
bubrah rayinta puniki |
ginuyu sadayanira |
kang ginuyu sukèng ngati |
angling marang bojo tuwa |
lah mara padha sirèki ||

68. Liwêtna kang mênul-mênul |

padha punagiya sami |
sira mring kakang Rundaya |
apa ta sira apangling |
umatur inggih sakêdhap |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 192 >

 dangu-dangu datan pangling ||

69. Cariksutra ris umatur |

sumangga kakang puniki |
sawontênipun nyamikan |
kapiran datan binukti |
pijêr rarakêtan sabda |
mring dhaharan tan ngopèni ||

70. Mara ta kono sirèku |

Carikmudha nora nyamik |
kaya dhayoh têmên sira |
jamak sira angrahabi |
anulya sami angalab |
nyamikan sasênêngnèki ||

71. Wanci surya tunggang gunung |

(n)dungkaping wêktu Mahêrib |
Ki Cariksutra turira |
suwawi kakang mring masjid |
ing nginggil tajug Patrukan |
Rundaya rahab dènnya ngling ||

72. Lah ênggèh utawi wêktu |

ngabêkti ing Hyang utami |
nulya mring suro Patrukan |
nèng pucaking gênêng alit |
munggah nètèr sadêdêlan |
padasannira wus rakit ||

73. Sami ngambil toya wulu |

sadaya samya sêsuci |
santri adan agêlikan |
wus adan sunat pupuji |
nulya sinasmitan kamat |
Rundaya kinèn ngimami ||

74. Wus anjênêngakên wêktu |

ing salat têkèng utami |
kang makmum para rubiyah |
miwah santri jalu èstri |
antara tigang rêkangat |
purna sêmbahirèng Widdhi ||

75. Manjing wêktu Ngisanipun |

Ki Bayi maksih ngimami |
wus antara bakda salat |
paragad kang sunat Witir |
salawat asasalaman |
wus luwaran sadayèki ||

76. Rundaya ngaturan kundur |

praptèng wisma tata linggih |
Cariksutra ngling pra garwa |
wêdana (ng)gyanta sasaji |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 193 >

 nulya pra rubiyahira |
sadaya mundur sing ngarsi ||

Jilid 11 - Kaca : 140

77. Ngladèkkên sugatanipun |
dhewe-dhewe kang sasaji |
tinata anèng ing ngarsa |
rampadanira pribadi |
sami sadhulang-sadhulang |
lêlawuhan warni-warni ||

78. Sêkul pulên lan bubucu |

wuduk punar lan kêbuli |
liwêt pitik lan wêlaka |
jangan mênir pêcêl pitik |
bècèk mara ladha pindhang |
cupang loncom bênce banci ||

79. Jangan lodhèh bobor brubus |

barongkos letho lan pêtis |
lêmbarang asêm balendrang |
opor bèbèk bêsngèk pitik |
dhèndhèng ngage lan sujènan |
ati abon êmpal ragi ||

80. Gêcok têmil miwah duduh |

bon rêmuk dhèndhèng karipik |
sarundèng karupuk rêmpah |
sambêl gorèng lan kêmiri |
sambêl dhêle balur kacang |
lalaban mawarni-warni ||

81. Wus samêkta sadayèku |

Cariksutra ngancarani |
sumangga kakang Rundaya |
kawula aturi bukti |
lan kakang-(m)bok adhahara |
suwawi andika wanting ||

82. Arinta akusung-kusung |

samya abêthak pribadi |
lir punagi apêpanggya |
Kae Rundaya ngling aris |
yèn parêng ing ngriku samya |
kêmbulan kewala bêcik ||

83. Ing ngriki sami akêmbul |

kewala krana Lah sami |
supaya pikantuk nadhah |
eca kandhurèn prayogi |
nulya Cariksutra ngatag |
payo kinèn sarêng bukti ||

84. Agupuh samya tuturuh |

(n)dan lêkas sami abukti |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 194 >

 kalangkung pikantukira |
têmbe akêmbul kêndhuri |
(m)bok Wilapa dènnya nadhah |
akokoh jangan mênuhi ||

85. Satêngah mangan anginum |

banyu tawa ing cacanthing |
lêt sadhela nginum toya |
kang kiwa anyêkêl canthing |
tan têbih kalêmukira |
sinandhing suwene bukti ||

86. Rundaya mèsêm amuwus |

tan jamak ipeku iki |
lêmu katêmu ing pangan |
akèh marang ngumbe wani |
yèn wong mangan ngombe tandha |
apupuk daginge urip ||

Jilid 11 - Kaca : 141

87. Otot bayu balung-sungsum |
awaras sadayanèki |
atêbih sasakitira |
awênês cahyane wêning |
subur waras wêtêngira |
kulite alus kalimis ||

88. Yèn aja nistha dinulu |

wong lêmu jalu lan èstri |
bêcik pawèstri lêmuwa |
ucape kèh ngrêjêkèni |
dèn-ranni pêngawak saras |
linulutan sandhang bukti ||

89. Yèn wong lanang sangêt lêmu |

kalêmon datan pakolih |
badanne tan bisa rikat |
angkat junjung tan kuwawi |
nanging samuwa wong lanang |
padha lêmu lan wong èstri ||

90. Yèn èstri saru dinulu |

nanging pakolihe bêcik |
yèn lanang pantês sinawang |
pondhong pikul tan pakolih |
wong iku lanang wadona |
bêcik pupuk sarirèki ||

91. Sadaya mèsêm tumungkul |

Cariksutra gumuyu ngling |
ngangêni têmên si kakang |
samangsa anjajarwani |
acêtha rata anyata |
tan nana luput samênir ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 195 >

92. Nanging pinanggih satuhu |
rinta Wilapa puniki |
ragi acêkap piyambak |
tur tan kawula opèni |
nipkah sakêdhik-kêdhika |
botên nate kula sungi ||

93. Tiyang wus nganggur pitêkur |

gêsang-gêsange pribadi |
dhasar tan wontên patutan |
tanpa kadang anèng ngriki |
sasagêdipun priyangga |
tan wontên ingkang nulungi ||

94. Ki Bayi mèsêm amuwus |

ngantu bukti sambèn angling |
dadya tan kathah anadhah |
dene kang puniku yayi |
kuwasanirèng Hyang Suksma |
titah wus binagi-bagi ||

95. Laire ipeku iku |

gèsèh lan jênêngirèki |
Wilapa mono pantêsnya |
akurutan pati bukti |
Wilapa awake lêma |
kaya ajêjênêng santri ||

96. Amat Supi Amat Yusup |

dadi botên anjênggèsi |
panguripe nèng patowan |
gèsèh jênênge Mat Supi |
têka karêm dadi bangsat |
lir wong jênêng Sutakrêti ||

97. Lokajaya Sura-mênthung |

dadi alim mulang têpsir |
paham maring kitab Kur'an |
dadya paguroning janmi |
karsaning sira Pangeran |
kaelokaning pangèksi ||

Jilid 11 - Kaca : 142

98. Wus antara dangunipun |
anutug dènnira bukti |
luwaran tuturuh asta |
ambêng rampadan cinarik |
mundur marang rowangira |
saladènnira pribadi ||

99. Nulya dhadharan mangayun |

lir wau dènnya sasaji |
sakadar-kadar priyangga |
sangkêp warnaning nyanyamik |
samya tinata ing ngarsa |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 196 >

 Cariksutra ngancarani ||

100. Kakang sumangga ing kayun |

punika pangusap amis |
kang sumapala punika |
guguhipun ingkang rayi |
sumapala saking kathah |
kêdhik-kêdhik nanaosi ||

101. Kang ingancaran amuwus |

(ng)gèh Alkamdulilah yayi |
anulya samya angalap |
sadaya sasênêngnèki |
Rundaya alon lingira |
yayi Cariksutra mami ||

102. Nyarêmi sagantênipun |

mênggah punika (m)bok adhi |
kang tuwa katêlu pisan |
punika datan prayogi |
lamun kinisas ing talak |
tan ilok sru kawlasasih ||

103. Wêgung pawèstri puniku |

cinêkak wus tan majibi |
nipêkah têlung prakara |
sarta pathoking pangèksi |
yèn campur made myang wisma |
punika sih mutawatir ||

104. Marêkkên tyas ingkang dudu |

prayogi winêngku sami |
ngalap wênang ing ganjaran |
kinuluk bae prayogi |
dadya tan sung siya-siya |
amung sihing kawlasasih ||

105. Têtela tumêmênipun |

nêdya ngêpon tan ngoncati |
antêping wong asih sêtya |
mring laki kèlinganèki |
saking bojo jaka-lara |
rewang lara lapa lami ||

106. Cariksutra ling gumuyu |

nolih mring bojonira tri |
bêgjane wong nora kêna |
brêkate wong mantêp budi |
lawas enggale tinêkan |
bakal padha olèh kawin ||

107. Bojo tuwa katrinipun |

sumringah netyane sami |
wus winêngku malih samya |
luwar pangindhungirèki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 197 >

 tilêm numpil pêtilêman |
ginantungan gilir kawin ||

Jilid 11 - Kaca : 143

108. Cariksutra sakêlangkung |
suka rênanirèng galih |
papanggihan Arundaya |
wulanguning mitra lami |
angling marang Carikmudha |
(m)bok ayo trêbangan bêcik ||

109. Iya padha ala nganggur |

dhêdhèwèkan bae sami |
wruh kang Rundaya kèlingan |
dhingin yèn anrêbang wasis |
mêngko (m)bakyumu Wilapa |
lan rabimu (m)bok Sumilir ||

110. Kinèn (n)dhulêng ambêdhudhuk |

kurmat mring rakanta prapti |
ya mangsa sabên dina-a |
mupung sami apapanggih |
gumuyu Ki Carikmudha |
matur sumangga prayogi ||

111. Nanging punika (m)bok-ayu |

Wilapa kinèn (n)dhulêngi |
lah punapa sagêd emprak |
kawratan badanirèki |
dene kumrèngkang kewala |
ambêgane kêmpis-kêmpis ||

112. Punika lungguh kur dangu |

karingête kumyus mili |
kêdah tilêman kewala |
lomah-lamèh kalih ngagir |
amêsakakên maningan |
lamun kinèn andhulêngi ||

113. Kang raka asru gumuyu |

dimèn witne mundhak bêcik |
mongsora dèn-rah-araha |
wong duwe awak pribadi |
kang myarsa gumuyu suka |
bojo kang nom ana angling ||

114. Abote kae jêr uwus |

mêngko bakal olèh kawin |
abot thithik dadi dhangan |
wong têlendho dadi kêsit |
lungkrah dadi sêgêrira |
lara dadi warasnèki ||

115. Wong bakal (ng)koliyan untung |

barang prentah dèn-lakoni |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 198 >

 sangsaya samya asuka |
Wilapa mèsêm nauri |
ya kono padha moyoka |
ku dhewe ngalan-alani ||

116. Ki Cariksutra anuduh |

mring santri kinèn angambil |
tarêbang aran si Sumyang |
lan kêntrungira si Jangkrik |
trêbange si Carikmudha |
si Guntang agêmirèki ||

117. Wus samya katur ing ngayun |

Cariksutra ngancarani |
sarwi ngulungkên tarêbang |
punika kakang suwawi |
kawula aturi nrêbang |
Ki Rundaya anampèni ||

Jilid 11 - Kaca : 144

118. Sinêntak trêbang ginêmbyang |
Cariksutra ngling mring santri |
ing kono padha nglumpuka |
Sêtranaya Sêtragati |
Sêtrarêmbun Sêtradrêma |
Sêtralewo dèn-agêlis ||

119. Lah padha bawa-a barung |

lan wong wadon sadayèki |
agupuh ingkang liningan |
samya ngalumpuk pra santri |
Ki Bayi kajodhoning tyas |
mulat ing garwa kang kingkin ||

120. Pinikir mungguhing ngèlmu |

lakune wong mara tami |
kudu sumarah ing karsa |
parlu sarat angenaki |
sakarsane kang ngaumah |
sakadar angawulani ||

121. Ki Cariksutra turipun |

marang Ki Arundayèki |
sumangga kakang Bismillah |
andika lêkas sasingir |
Ki Bayi nulya abawa |
la illaha illalahi ||

122. Mukamadun salalahu |

ngalaihi wakabibi |
sinauran ing ngakathah |
ramya tarung jalu èstri |
asru asri piniyarsa |
sarya tinampan trêbang tri ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 199 >

123. Praptèng pasèlèhanipun |
Ki Bayi nampani singir |
tanakalhu bi as'ala |
i'arbabi saodadi |
ngakada samsu pil ibra |
jihad tattana kaluni ||

124. Swaranira ngêntul-êntul |

karêkêle angunani |
nora pati wiwilêtan |
cèngkok pasaja ngajêgi |
êmpuk arum mêmbal-mêmbal |
grathul-grathul wus akiki ||

125. Sangêt ing panrêbangipun |

labête bêsus pan misih |
dèn-ingêr-ingêr trêbangnya |
sinangga jêmpol lan sikil |
liningling agag liwangan |
gêndhug bêm êmpuk abêning ||

126. Kêmpyang tampèlan ngatipung |

gêmbrung bême abanggèni |
ajêjêgira alamba |
pong-kêpong pik dhêng pung-pung grig |
pyak-pung pyak-pung bêm bung-bung byang |
tong-têg tong-têg tong-ting-tong-gring ||

127. Wus antara dangunipun |

dènnira salawat singir |
praptèng ngakir sinalahan |
suwuk tarêbangirèki |
maca salawat sauran |
samya kèndêl ngaring-aring ||

Jilid 11 - Kaca : 145

128. Ki Cariksutra amuwus |
lo iki kakangirèki |
Arundaya yèn anrêbang |
apike pasaja wasis |
lir cêlathon wela-wela |
tan kakèyan pamètnèki ||

129. Unine enak rinungu |

êmpuk saplak lawan singir |
tan kasêron lirihira |
nora angêrobi singir |
singire lawan tarêbang |
padha sru lirihirèki ||

130. Ki Carikmudha gumuyu |

inggih kasinggihan ugi |
kawula rêmên nèlada |
panrêbange kakang Kyai |
miwah sajake singiran |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 200 >

 pasaja amarêk-ati ||

131. Ki Rundaya aris muwus |

yayi anggunggung ing kami |
ing singir panrêbang reyang |
maksih datan anyamèni |
lan sutanta Jayèngraga |
kèh santri ngalêmbanani ||

132. Kang rayi kalih nor lungguh |

sarwi sasambèn nyanyamik |
kabèh wrata pinuluran |
santri miwah para èstri |
wong rong dhukuh samya prapta |
tuwa nom myang rare alit ||

133. Jalwèstri samya (n)dudulu |

tarab nèng jrambah alinggih |
samya kinuran nyamikan |
Cariksutra ngandika ris |
lah wis sira Carikmudha |
gêgêntènana asingir ||

134. (m)Bakyumu dimèn (m)badhudhuk |

gagêntèn lan (m)bok Sumilir |
sajak cara Jawa saban |
sabisane santri wukir |
Sêkargadhung lawan Lêmpang |
agampang nora na wigih ||

135. Carikmudha nulya ngêntrung |

(n)dan lêkas bawa angêlik |
Allah ya rabun Allah |
walilahiya Ilahi |
tinampanan ing ngakathah |
Sêkargadhung lagonèki ||

136. Ramya sru swara abarung |

asri swaraning jalwèstri |
têkèng paseleyanira |
anglik singiran bisahi |
angaplak panrêbangira |
ulone kêncêng angêlik ||

137. Ing Gunungsari wus punjul |

tan nana swara kadyèki |
lir swarane Carikmudha |
rong desa bêcik pribadi |
dhasar karêm salawatan |
yèn kaampiran pra santri ||

138. Dèn-andhêg kongsi nêm dalu |

dèn-ajak singiran dhikir |
mangkana Ki Cariksutra |
ngatag mring rabinirèki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 201 >

 lah payo sira Wilapa |
andhulênga suluk singir ||

Jilid 11 - Kaca : 146

139. Kang kinèn tan lêngganèng kayun |
anut sapakèning laki |
angangkat ngadêg rêkasa |
mênggah-mênggah napasnèki |
Rundaya awas tumingal |
(m)bok wus ywa sira-kon yayi ||

140. Asangêt kangèlanipun |

mèh kaya tan bisa tangi |
ya ta lah nora kaya-a |
bot-bote kaprentah laki |
tan etung ing suba-sita |
saking jrihira ing laki ||

141. Ki Cariksutra gumuyu |

kajêngipun andhulêngi |
dhasar rêmên siyin mila |
mumulang ojrat mring santri |
wus ngadêg Ni (m)bok Wilapa |
lir rêmbêng dèn-sèsèmbongi ||

142. Anjênggêrêng kadi bêdhug |

wayanganira ngundhuki |
wong sapuluh kaundhukan |
samya gumuyu kang mèksi |
(n)dan lêkas andhulêng emprak |
lir bulus kêna ing pancing ||

143. Sarwi aririmong pêlung |

tumbal bang ridhongirèki |
lir kurungan pangukupan |
ngandhukur angrêgêmêngi |
prandeneya karya solah |
riridhong dèn wiwir-wiwir ||

144. Maju mundur migut-migut |

katon cêndhêg baunèki |
ukur obah awakira |
ting galidêr bokongnèki |
awake agêgandhikan |
susu lir kang impês isi ||

145. Pasalèhe bawa barung |

Wilapa nampèni singir |
angêlik swaranya rênyah |
alit mêrit muluh rujit |
tan sêmbada gimblahira |
(ng)lêmbarah swarane cilik ||

146. Suluk Antih singiripun |

sêdhênge purnama siddhi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 202 >

 padhang wulan akêncaran |
sumorot wulan madhangi |
panglêmburane parawan |
jantrane anyar rêspati ||

147. Kalindhên anyar swara lus |

lêkas ngantih Lara Suci |
babantal Sanggabuwana |
indhên punamaning budi |
têlacak iman tan owah |
lar-lar tapakaning Widdhi ||

148. Lawan panêrusing laku |

pupujiyan ubêngnèki |
kalindhên talining gêsang |
kikipinge pamiyarsi |
kisining pancêring tingal |
kapase purwane dadi ||

Jilid 11 - Kaca : 147

149. Cakraning gilingan wahyu |
bêbêthut pangeling-eling |
kêdhênge pan nora samar |
wusone giyaring budi |
mawuring gilaping cahya |
pilihana ala bêcik ||

150. Pêrdinên ujar kang tuhu |

gêblègên pamisesèki |
gulungên mujamalira |
watawis dugi prayogi |
tataline kodratolah |
tan beda sudarma aji ||

151. Mijil saking sananipun |

pusuh ngêmpêl rasa jati |
sênthète tobat tilawat |
lalène lilatul kadri |
blungkêre ubêting rasa |
likasên tataning ngèlmi ||

152. Winilang rêkangatipun |

pêcatan wêkasing ngurip |
lamun sampun kakayuhan |
tugêlên wangsiling ngèlmi |
tênunên lawan iktiyar |
godhogên ing banyu urip ||

153. Dat mutêlak gêni murub |

panase salamêt budi |
amobe puji tan samar |
yèn wus matêng tekadnèki |
êntasên sabar darana |
girahên eklasing budi ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 203 >

154. Sambutên patitis kalbu |
pêrêsên emuting budi |
gêpukên laraning badan |
ywa pêgat tingalirèki |
sêkulana kasing lampah |
kang sabar tawêkal alim ||

155. Kang asih marang tutuwuh |

takare apite budi |
kèrèkên wêlasing raga |
ngilangkên susukêrnèki |
datan arsa kawoworan |
kang ana sariranèki ||

156. Marmane raga pinêsu |

nyikati panglusing ngati |
angulur ubêding driya |
jangkunge tan kêna lali |
ingane keblat sakawan |
ubênge tan amêkasi ||

157. Sambungên patobatipun |

pajalên takdiring Widdhi |
amani panatagama |
dèn-awas sêlanirèki |
yèku ta uwusing lampah |
yèn kaliru dèn-nyamani ||

158. Mangsa dadiya tinênun |

paguting graita sêpi |
suri suruping paningal |
incêngên guna nastiti |
kêlabên lan panarima |
tênunên rêncanging kapti ||

Jilid 11 - Kaca : 148

159. Cacake anggêre laku |
tampare tan nyipta gingsir |
êpore kinarya timbang |
apit pangandhêging budi |
susumbi êkasing karya |
loroge ngapêskên dhiri ||

160. Dèn-rêna satitahipun |

lêkas angadan-adani |
têropong (n)dhap-asorira |
galigèn panjunjung ngèlmi |
cêcêlak kang tirta gêsang |
walira pamindhah ngèlmi ||

161. Sêntèg têtêp imanipun |

gêgodhong darma punapi |
pan luwihing bobotira |
cacahe pangarah ati |
cacinge dadi ilafat |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 204 >

 kang tan patut dèn-ulapi ||

162. Nigasi panugêl kawruh |

panênuning Rara Suci |
rêncang tan madal-sumbinya |
sêntèg pisan anigasi |
tanggap pisan kapurnaman |
parêng bakdaning ngabêkti ||

163. Rêspati anuju Sêptu |

ing raina nuju ratri |
parawan sunthi anyata |
anake wus kèh gumriwis |
wuragil pambayunira |
kang wuta atuduh margi ||

164. Marga luwih rungsitipun |

tan nana pakewuhnèki |
lumpuh angidêri jagad |
pucuk anèng bongkotnèki |
apadhang pêtêng kang marga |
margèng swargi narakèki ||

165. Wus dangu antaranipun |

akir suwuk ingkang singir |
samya amaca sêlawat |
Wilapa dènnira linggih |
mak barêg tan ngarah-arah |
(ng)lungguhi lancaran piring ||

166. Têlu piring ajur mumur |

isi surikaya pipis |
anglêpèhi tapihira |
ginuyu sakèhing mèksi |
karingêt kumyus rèwèyan |
kètès cangklakanirèki ||

167. Kêmbên kêbês lir wong adus |

ngacombang kandhutanèki |
ambêgane akêsotan |
sarwi akêkêbut jarik |
Ki Bayi gumuyu mojar |
mêsakkên ipeku iki ||

168. Lah priye mono ta iku |

piring pêcah dèn-linggihi |
Wilapa lungguh aliyan |
tapih kêbês dening pipis |
dènnira ngadêg kangèlan |
gya mring wisma salin tapih ||

169. Ginuyu mring marunipun |

pra santri angaring-aring |
samya sambèn nyanyamikan |
Cariksutra ngandika ris |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 205 >

 lah wus payo yayi Mudha |
lêkasa sasingir malih ||

Jilid 11 - Kaca : 149

170. Gagêntyan rabinirèku |
Sumilir ingkang (n)dhulêngi |
Kêmbang Lêmpung bae gampang |
kaya sabêne ta bêcik |
agupuh ingkang liningan |
(n)dan lêkas bawa angêlik ||

171. Lailaha-ilalahu |
Mukkhamad Rasullulahi |
tinampan ing santri kathah |
swara sru kalangkung asri |
arêmpêg nora salaya |
wus kapintêrane lami ||

172. Wus bawa sauranipun |

Carikmudha dènnya singir |
swarane arum arênyah |
wilête anyenggol ati |
swara lanang mêngkono-a |
lir swarane (m)bok Sumilir ||

173. Amêsthi kalangkung ayu |

wong wadon kèh angunggahi |
aberag Ki Carikmudha |
gumuyu sarya turnya ris |
dhuh kakang Kae Rundaya |
alêrês paduka angling ||

174. Yèn singiran ta puniku |

swarane ambêlèr ati |
botên ta singir prênèsan |
wangsalan crêmêding ringgit |
yèn rinaoskên ing driya |
ujême marang kajatin ||

175. Raose têka amathuk |

Ki Rundaya mèsêm angling |
ênggèh yayi Carikmudha |
alêrês rêmên dera ngling |
kang sagêd nyurupkên basa |
singa kinarya upami ||

176. Nging tan kaot wong (m)balilu |

liyane wong wus winasis |
ngartika sajroning nala |
lumrah sakèhing wong urip |
gêthing tan kurang panacad |
dhêmên tan na kurang asih ||

177. Ing wanci wus lingsir dalu |

Ki Cariksutra ngling aris |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 206 >

 mring santrinira lilima |
lah wus payo Sêtragati |
wêtokna kandhurinira |
kang samya liningan aglis ||

178. Naoskên ambênganipun |

pinètak lan jalu èstri |
dinongan Majêmuk nulya |
wus dinongan nulya wanting |
(n)dan lêkas samya anadhah |
kêmbul ngêpungkên kêndhuri ||

179. Antara bukti anutug |

nulya aluwaran bukti |
cinarikan dinum barkat |
wus waradin jalu èstri |
dêlah kang janma niningal |
dinuman myang rare alit ||

Jilid 11 - Kaca : 150

180. Kang nononton bubar mantuk |
anyangking barkat kêndhuri |
Ki Cariksutra ris mojar |
marmanta kakang Kiyai |
(m)bok-ayu sasontên mila |
dulune tan lêjar kapti ||

181. Punapa kang dados kalbu |

pun rayi anuwun dêling |
Ki Rundaya aris nabda |
o inggih sayêkti yayi |
puniku (m)bakyu-andika |
brêkate tiyang pawèstri ||

182. Tan sagêd angêmu kalbu |

aywa kaduk bela tampi |
dene kang dadya woding tyas |
parah paran praptèng ngriki |
kongsi anjalak paningal |
angayam alas wanadri ||

183. Sasat karubuhan gunung |

ngulati suta jalwèstri |
pambayun Ni Tambangraras |
kasèmah Ki Amongragi |
kakalih jalu arinya |
Jayèngrêsmi Jayèngragi ||

184. Bojone samya nis nusul |

Turida lan Rarasati |
samya ngikis andon paran |
siji tan na awèh uning |
wontên sruwanging pawarta |
wontên Wanantaka tuwin ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 207 >

185. Anèng Ngardipala dhukuh |
lagya reyang ruruh iki |
lan rêke dèrèng kantênan |
ing mangke lamun pinanggih |
Malarêsmi saya waspa |
myarsa pangandharirèki ||

186. Ki Cariksutra angungun |

mulat ring tamu wiyadi |
tumungkul nor lungguhira |
Rundaya ngandika aris |
yayi reyang tuduhêna |
prênahe Ngardipalèki ||

187. Lan ing Wanantaka dhukuh |

punapi mêksiya têbih |
saking ngriki linampahan |
Cariksutra turira ris |
pan sadintên katanggêlan |
rare ngucul kados prapti ||

188. De ing Wanantaka dhukuh |

sadintên datan dumugi |
de kang dhukuh Ngardipala |
pandhita ingkang palinggih |
wasta Ki Sèh Malangkarsa |
sakawan pamitranèki ||

189. Kawula apan wus wanuh |

apênêd rukêtirèki |
nanging tan asung pawarta |
Malangkarsa dhatêng mami |
wikan manawi sadhela |
sêrtanta (ng)gyannipun mampir ||

190. Inggih sampun wancak kalbu |

kewala ing benjing-enjing |
kawula tumuntur lampah |
dhatêng Ardipala panggih |
kalawan sèh Malangkarsa |
lan Carikmudha umiring ||

Jilid 11 - Kaca : 151

191. Ki Bayi lingira sokur |
maca Alkamdulillahi |
yayi yèn parêng ing karsa |
sami asêmsèmèk guling |
puniki (n)dungkap agagad |
kaluruk têlu kang wanci ||

192. Ing mangke bakdanya Subuh |

reyang umangkat lumaris |
kang rayi sumanggèng karsa |
anuduh rabinirèki |
kinèn anata palêswan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 208 >

 klasa lus singkêp lan lêmpir ||

193. Rundaya karsa ring tajug |

pan santri ingkang angrukti |
nênggih pasareyanira |
samana wus samya guling |
Carikmudha tan mantuka |
anèng lèr kewala guling ||

194. Wanci pajar wêktu Subuh |

kang nendra wus samya tangi |
Carikmudha Cariksutra |
samya salat maring masjid |
lan para rubiyahira |
Ki Rundaya angimami ||

195. Wus antara dènnya wêktu |

paragat pujian dhikir |
salawat asasalaman |
Cariksutra kon ing rabi |
padha ngruktiya sèmèkan |
lan sangu lungan ing margi ||

196. Ki Bayi alon mawuwus |

ywa susah sasaji bukti |
pan misih krasa kawratan |
tuwuk anadhah kêndhuri |
kewala ngong papamitan |
marang para ipe-mami ||

197. Wus padha andum rahayu |

reyang amadal palinggih |
Ki Cariksutra lingira |
marang pra rubiyahnèki |
lah padha sira nêmbaha |
marang kakangira sami ||

198. Sakadar marang (m)bakyumu |

sabisanta anyangoni |
gya sadaya pra rubiyah |
ngabêkti mring Rundayèki |
gantya-gantya miwah marang |
Malarêsmi salamnèki ||

199. Sadaya samya sung sangu |

mênyan lênga sundhul-langit |
arta tuwin sininjongan |
kang sung bobok parêmnèki |
wus warata pra rubiyah |
anyanyangoni pribadi ||

200. Sarta jumurung ing laku |

wus sami andum basuki |
pan umangkat saking langgar |
Arundaya Malarêsmi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 209 >

 Cariksutra Carikmudha |
andudukwuluh umiring ||

Jilid 11 - Kaca : 152

666 Mêgatruh
1. Yata wau Arundaya lampahipun |
lan kang garwa Malarêsmi |
Cariksutra datan kantun |
Carikmudha santri kalih |
Sêtradrêma Sêtralewo ||

2. Kang sawiji nèng ngarsa tuduh dêlanggung |

kang sawiji anèng wuri |
binêkta pasangonipun |
saparan pan anèng margi |
bucu dhadharan ginendhong ||

3. Mijil sawijining padhadhahanipun |

namak pasabinanèki |
nut tikung galênganipun |
têgal pagangan palêstrin |
nabrang kali angêlorog ||

4. Rêpêt lêmah saput karêmênganipun |

ngampak-ampak anyingloni |
marma talêre kang ênu |
umyang ring-ringingan enjing |
mrak nguwuh ngakak nyangungong ||

5. Pênthèt dhècu cingcing-goling myang darigul |

manyar branjangan ngêjèri |
asri srigunting cumiyun |
tuhu gantêran myang kolik |
cangak êngkak bango-thonthong ||

6. Akrah-krahan graèkan kalong gumandhul |

ngêbêki wrêksa mênuhi |
sumirat Hyang Arunèsuk |
angujwalani sakalir |
pêdhut karut anaronthong ||

7. Pan wus anglintangi pasabinanipun |

nampak bubulak anglangit |
wana trataban garumbul |
tibak tinugar ginagi |
parumbutan bondhot-bondhot ||

8. Malbèng kêtêp ing wana pagrênganipun |

kapya gêng linot walulin |
tungku jênu gandhêl gandhu |
kêmarungan butrawali |
(m)bulêt mulêt angêrongkop ||

9. Anampêki jwalaning surya anrawung |

dene ron kêpung ngêbêki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 210 >

 ningupi edhum aseyup |
baskara tan mastarani |
ayêming lampah arèndhon ||

10. Cariksutra tansèng pungkur lon umatur |

won kèndêl kakang Kiyai |
mênggah apêngal puniku |
punêndi kang dados misil |
ingkang cancingan linakon ||

Jilid 11 - Kaca : 153

11. Rundaya ngling anolih sarwi lumaku |
mungguh bab apêngal yayi |
pingil jamangi puniku |
kasugiyaning Hyang Widdhi |
apantês kêna rinêngkoh ||

12. Agagampang ingkang dede mukrimipun |

liripun punika yayi |
mungguh kusuke ing ngèlmu |
sababe wus amalêri |
sakèh mukmin lanang wadon ||

13. Ingkang sami pinaring ganjaranipun |

dening Hyang Kang Maha Sukci |
kang dhingin ganjaran ngèlmu |
kang ahli tumêkèng ngalim |
puniku sihing Hyang Manon ||

14. Kaping kalih tapa tawêkaling kalbu |

cêgah saking sandhang bukti |
tan ayun krana dunyèku |
kang têkèng panrimanèki |
sokur datan mumah-mumoh ||

15. Kaping têlu guna kabisan puniku |

ingkang undhagi astèki |
kang têkèng rêspatènipun |
rèrèn sabarang kinardi |
angrêrêmit saya gawok ||

16. Kaping catur olah bandha brana agung |

asimpên sakalir-kalir |
kasêngsêm barana agung |
kang têkèng gêmi nastiti |
mêpêki barang parabot ||

17. Datan pae patang prakara puniku |

pan tunggal idayatnèki |
ganjaran tan kêna carub |
yèn wus baginya pribadi |
wahyu tan kêna binorong ||

18. Nênggih kang wus karêm ing ganjaranipun |

miskin dunya guna ngèlmi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 211 >

 kang wus ginanjar ring ngèlmu |
miskin dunya guna tampi |
kang wus ginandjar guna-ndon ||

19. Miskin dunya tapa ngèlmu tan tinuhu |

kang wus ginanjar dunyèki |
miskin dunya tapa ngèlmu |
ingkang wus ngumum kadyèki |
tan kêna kabèh ginayoh ||

20. (ng)Gayuh têlu loro kewala tan sinung |

rangkêp kasugiyanèki |
mung salah sawijinipun |
lèh kasugiyaning Widdhi |
mokal lamun tan mêngkono ||

Jilid 11 - Kaca : 154

21. Kèh-kèhing kawulaning Allah Puniku |
kang rangkêp ganjaranèki |
dhasar atapa angilmu |
sarta aguna tur sugih |
kang puniku tan sabên wong ||

22. Sarwa sinung ing ganjaran kang kadyèku |

Cariksutra turira ris |
mênggah basa kang puniku |
lah kakang punapa inggih |
tiyang sugih dènnya bodho ||

23. Tanpa ngèlmi tanpa tapa myang gunèku |

ngèlmu puniku kang pundi |
Ki Arundaya amuwus |
kang ngèlmu puniku yayi |
kang ahli alim waspaos ||

24. Kang sinungku dalil akerat linuhung |

lantar saking tapa ngèlmi |
oliya Allah linuhung |
akirig ahli donyèki |
yèku sayêkti wali has ||

25. De kang ahli kadunyan guna puniku |

panjênêngan narapati |
ngratoni guna sawêgung |
dadi wajibing narpati |
wus tan kêna sêdya repot ||

26. Wus binagi waliyollah lawan ratu |

dalil dunya lawan akir |
kita puniku pan anut |
imam ratu lawan wali |
wus bagi dhewe tan awor ||

27. Marma yayi Cariksutra wong puniku |

kêdah anitik kang budi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 212 >

 punapa karêming kalbu |
anut satitahing ati |
rêke puniku tinuhon ||

28. Amimilih budi marganing rahayu |

yèn karême tapa ngèlmi |
mrih mulyèng akeratipun |
yèn tyas mrih arta gunèki |
mrih mulya dunya karaton ||

29. Ahli dunya puniku pan bawah ratu |

ahli tapa ngèlmu nênggih |
bawah pandhita linuhung |
marma winawas kang budi |
pundi raose kang manggon ||

30. Cariksutra trang tyas myarsa wuwusipun |

nging durung manggon tyasnèki |
mungguh titiking tyasipun |
sasruwangan tanggapnèki |
rinaos-raos ing batos ||

31. Yata wau wus lêpas ing lampahipun |

lingsir wanci pidak kalih |
non jurang angêmbêng ranu |
araryan soring trêngguli |
tumawing ing jurang ajro ||

Jilid 11 - Kaca : 155

32. Samya lungguh anèng sela kumlasa lus |
lukar jubah angin-angin |
sakenjing dènnya lumaku |
rapuhing suku lumaris |
Ki Cariksutra agupoh ||

33. Nuding santrinira ro kinon mangayun |

naoskên sasangunèki |
bubucu nyamikanipun |
kinroso ing janur kuning |
Cariksutra turira lon ||

34. Lah suwawi kakang Rundaya puniku |

sasangu pênêd binukti |
miwah nyanyamikanipun |
tumulya sami binukti |
akêmbul nadhah aroyom ||

35. Wus antara kang samya bukti anutug |

Ki Sêtralewo agupih |
naoskên toya ing kêskul |
luwaran kang samya bukti |
lorodan pinangan wong ro ||

36. Wus anggape mangsêgan nyamikanipun |

cinarik sinungkên santri |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 213 >

 nulya samya mèt toyastu |
mring jurang kang ngêmu warih |
sami salat wêktu Lohor ||

37. Bakda salat (n)dan umangkat lampahipun |

angayamalas wanadri |
anêtêr minggah tumurun |
kadhang mranggul wong lumaris |
jaranan sapèn momot wos ||

38. Kèh kang winot ing pangupajiwanipun |

kadhang kapêthukan santri |
Rundaya wèh salam sagung |
santri wênèh (ng)graitani |
jêg dudu kaya ya tumon ||

39. Kur-ungkuran samya laju lampahipun |

rarasan sakèhing santri |
kae mau kang lumaku |
kaya ya Kiyai Bayi |
Panurta lawan kang wadon ||

40. Kang nauri lah mendahane satuhu |

Ki Guru Wanamartèki |
lumaku anèng wana gung |
muktine sasat bupati |
mangsa ta nandhanga repot ||

41. Tan wus kang sami rarasan nèng dêlanggung |

yata kang sami lumaris |
napis panggrênging wana gung |
nampak babakan wanadri |
pagrumbulan wana bendhot ||

42. Tarataban pakêtêban glagah rayung |

têbakan tinalun gagi |
katugar kang wis tinunu |
miminta kang wana-kaki |
winijèn tilas tinunon ||

Jilid 11 - Kaca : 156

43. Sangsaya gêng kang marga myang jalma laku |
êlur lampah agagrami |
têtêmpuran (n)jog marga gung |
akathah puruging margi |
kang ngulon ngetan angalor ||

44. Cariksutra ngling marang Arundayèku |

punika mangke ing ngarsi |
yèn wus (ng)lintangi garumbul |
têlas rumbuting wanadri |
paglagahan rayung glonggong ||

45. Manggih dhukuh-dhukuh kiwa têngênipun |

inggih ing Ngardipalèki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 214 >

 kewala mangkya andulu |
wiyar pasabinanèki |
dhikil kaêbêkan dhukoh ||

46. Wontên parèrènan têpining marga gung |

kalangkung dening miranti |
jalwèstri samya mamarung |
wrêksa gêng-agêng ngaubi |
sêndhang gêng toyanya nyarong ||

47. Kathah kêdhik janma kang samya lêlaku |

pan saking ing pundi-pundi |
kêdah yun kèndêl ing ngriku |
sawab wontên sarwi-sarwi |
ayêm arèrèn karaos ||

48. Inggih Kae Malangkarsa karsanipun |

marma kalok ing ngatêbih |
Malangkarsa (m)bêg budyayu |
mrih suka kang angrèrèni |
manggih we mulat wong dodol ||

49. Kae Arundaya myarsa manthuk-manthuk |

angling Alkamdulillahi |
ing wanci wus rare ucul |
tatas ing wana Paminggir |
nulya mulat dhukoh-dhukoh ||

50. Talun têgal pagagan asri dinulu |

tuwin pasabinanèki |
tan na lêbar mangsanipun |
gadhu pangolahing sabin |
kiriyan toya sumorot ||

51. Pan katingal dhukuh Ngardipala munggul |

kang kitri tiris awilis |
ardya lit kèbêkan dhukuh |
dadya papaèsing dhingkil |
kubuk kinubêng wana grong ||

52. Langkung dening berawa lêlangitipun |

gêmah harjaning desèki |
tulus kang sarwa tinandur |
saluwak Ardipalèki |
Rundaya karênan tumon ||

53. Bobote desa têngahing wana gung |

pajiwaning wong pakolih |
tan angèl pakaryanipun |
wau kang lumampah prapti |
ing sêndhang Bêlara ayom ||

Jilid 11 - Kaca : 157

54. Apêpanthan kang samya raryan ing ngriku |
kang mangkat kang lagya prapti |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 215 >

 kang jênêk tan arsa laju |
kang lagi jajan abukti |
Kae Rundaya duk anon ||

55. Ingkang sêndhang Balara kèh janma adus |

tuwa nom myang rare alit |
langên ciciblon gumuruh |
wong dhukuh ing kanan-kering |
samya dus sêndhang pangangson ||

56. Langkung suka karênan dènnya andulu |

miyarsa prêkutut muni |
loro sauran cumêngklung |
hur-kung gêng langkung abêning |
kang sawiji anêropong ||

57. Mencok ing pang karasula têmbing kidul |

sawiji nèng wit katangi |
(ng)guntang lir kênong lan kêmpul |
batêkan dènnira muni |
tan na kêndhak samya bocor ||

58. Arundaya myarsa prêkutut kang manggung |

karaos ing putra kalih |
Jèngrêsmi Jayèngragèku |
sêngsêmannira ing pêksi |
prêkutut gêng ingkang bocor ||

59. Gagasing tyas kadya ge-ageya pangguh |

wus parêk sasananèki |
apan anèng wismanipun |
Kae Sèh Malangkarsèki |
marma tumuliya panggoh ||

60. Wusnya rêrêm dènnya araryan ing ngriku |

Cariksutra turira ris |
inggih punika kang dhukuh |
Ngardipala wismanèki |
Malangkarsa pandhita nom ||

61. Pênêtipun kakang awêktu rumuhun |

yèn sampun bakda Ngasar-i |
minggah marang dhukuh Punthuk |
Rundaya saurira ris |
inggih prayogi riningong ||

62. Nulya samya mring sêndhang mèt toya wulu |

asalat Ngasar pra sami |
nèng sela kumlasa alus |
soring rêjasa ngayomi |
wong lilima kanêm wadon ||

63. Têkèng tahyat akir bakda salatipun |

paragat kang puji dhikir |
andonga Salaman wau |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 216 >

 samya mucang sadayèki |
Cariksutra turira lon ||

64. Lah suwawi kakang Rundaya lumaju |

lamun wontên ing wismèki |
Ki Malangkarsa puniku |
yèn tan kêkesahan têbih |
langkung bêgjane kemawon ||

13 (Sèh Malangkarsa katamuwan Cariksutra lan Carikmudha)

V. Ing Ngardipala Sèh Malangkarsa katamuwan Cariksutra lan Carikmudha
ndhèrèkakên Ki Bayi sakalihan. Ni Malarêsmi têrus anggubêl supados sagêd
enggal kapanggih para putranipun. Sèh Malangkarsa utusan Ki Modang lan
Ki Trêsnaraga nimbali Jayèngrêsmi lan Jayèngsari ing Ngardisalah. Ing wana
kapapag danawa dados pancakara, danawa badhar dados Ajar Sangularas,
sagah ngirid dhatêng Ngardisalah, nanging ical saking pandulu, dumadakan
sami santun paningal ngadhêp Sèh Raras (Jayèngrêsmi), Ajar Sangularas lan
Sèh Rêsmi (Jayèngraga) dalah para semahipun. Jayèngrêsmi lan Jayèngraga
botên purun sowan rama-ibu, nanging ing têmbe sadaya badhe kapanggih ing
Jurang Jangkung. Ni Malarêsmi nyuwun supados enggal dhatêng Jurang
Jangkung (Wanataka), lajêng sami mangkat.
Sèh Malangkarsa ing dhusun Ngardipala katamuwan Ki Cariksutra lan
Carikmudha ndhèrèkakên Ki Arundaya sakalihan. Tamu kapanggihan Sèh
Malangkarsa dalah sakabatipun. Ki Arundaya ngandikakakên wigatosing
lampah ngupadosi putranipun, Jayèngrêsmi lan Jayèngraga. Sèh Malangkarsa
ambêbolèhi kanthi nylamur rêmbag, nanging Ni Malarêsmi tansah nyuwun
supados enggal sagêd kapanggih para putranipun. Rèhning lampahipun
dhatêng partapanipun putra ing Ngardisalah rumpil sangêt, mila Sèh
Malangkarsa utusan Ki Modang lan Ki Trêsnaraga nimbali para putra wau.
Kaca 158 – 174

Jilid 11 - Kaca : 158

666 Mêgatruh
65. Kae Bayi Panurta anrah ing kayun |
(n)dan samya minggah ing wukir |
wukir kinubêng ing dhukuh |
satundha atêpung parik |
pan undhakan sapêngisor ||

66. Beda-beda pakitrèn sabanjêngipun |

rakiting wisma pinarik |
Rundaya satundha mangu |
mulat asrine desèki |
tyasira lir pêksi kuwong ||

667 Dhandhanggula
1. Yata wau kang anèng wismèki |
nênggih sira Kae Malangkarsa |
lênggah anèng paningrate |
lawan rubiyahipun |
Malangrêsmi sarya sasaji |
wedang lalabanira |
mamanisanipun |
myang manisan juwadahan |
lan wowohan simpar gumantung kang manis |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 217 >

 asri munggèng lancaran ||

2. Kae Malangkarsa ngandika ris |

mring kang garwa paran wahananya |
wong mulat kukupu cindhe |
sajodho tinut-pungkur |
kupu lêmah papat tut-wuri |
sakesuk anèng latar |
(ng)ko iki lumêbu |
anèng sajroning paningrat |
apa ana kirane dhayoh kang prapti |
paran adoh parêka ||

3. Ni Malangrêsmi matur ring laki |

lah punapa inggih sayêktinya |
kukupu pan wus sabêne |
sasaba anèng ngriku |
bolah kados parênjak muni |
wangsite ginraita |
kadhatêngan tamu |
Ki Malangkarsa ris nabda |
iya sabab dingarèn kukupu iki |
kaya asung sasmita ||

4. Iya mêngko karuhane dhingin |

titane yèn wus suruping Arka |
ana kalawan orane |
antara dangunipun |
Basariman prapta ing ngarsi |
matur wontên dhatêngan |
ing (n)jawining pintu |
ramanta Ki Cariksutra |
Carikmudha lan rencang sakawan èstri |
pan arsa papanggiya ||

Jilid 11 - Kaca : 159

5. Mèsêm angling Ki Malangkarsèki |
lah ta goroh mono ujaringwang |
yèn ana dhayoh marang-ke |
gêlarana dèn-gupuh |
klasa alus lawan tap sirih |
lan rakita sunggata |
sathithik kang mungguh |
kang garwa liningan mentar |
angling marang Basariman lah dèn-aglis |
turana kang dhatêngan ||

6. Ki Pangulu Basariman gipih |

angaturi mring kang sêdya prapta |
Ki Cariksutra wuwuse |
kakang Arundayèku |
lah kantuna ngriki rumiyin |
kawula yun panggiya |
rumuhun lumêbu |
Ki Arundaya lingira |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 218 >

 ênggèh yayi para lumêbuwa dhingin |
rèyang kantun nèng lawang ||

7. Cariksutra kèrit lampahnèki |

praptèng natar anguluki salam |
gupuh nauri salame |
sarwi ngudhuni lungguh |
rahab sasalaman aganti |
gya ingancaran lênggah |
sinambramèng wuwus |
winangsulan karaharjan |
lah ta anak Malangkarsa rèyang ngriki |
praptèng ngong Ngardipala ||

8. Reyang katamuwan duk ing wingi |

mitra reyang duk misih jajakan |
Bagus Rundaya wastane |
lami datan kapangguh |
mangka mangke prapta ring kami |
angruruh sutanira |
jalwèstri anglangut |
samya nis tanpa tuduhan |
kapiyandêl kongsi praptèng Gunungsari |
lawan rubiyahira ||

9. Saking Wanamarta langkung têbih |

sasaring lampah mring wisma rèyang |
tutur yèn ilang sutane |
katri lan mantunipun |
warti anèng Ngardipalèki |
kakalih wastanira |
Jayèngrêsmi nêngguh |
kang nèm wasta Jayèngraga |
ing samangke bapakne prapta ngulati |
reyang anguntap lampah ||

10. Punika maksih wontên ing kori |

kêdah yun apanggih lan andika |
Sèk Malangkarsa wuwuse |
inggih kalangkung sukur |
wit kawula dèrèng udani |
lan kang paduka pajar |
angupaya sunu |
anêrka nèng Ngardipala |
lamun sagêd amba ingkang amangsuli |
atur marang kang tanya ||

Jilid 11 - Kaca : 160

11. Cariksutra angandika maring |
Carikmudha lah sira turana |
kakang Arundaya age |
ingkang liningan gupuh |
Carikmudha pangguh ngling aris |
wawi kakang katuran |
mring kang darbe dhukuh |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 219 >

 Ki Arundaya agêpah |
sarwi angling lah ênggèh rika rumiyin |
reyang nèng wurinira ||

12. Nulya kèrit Ki Rundaya iki |

lan kang garwa Malarêsmi sigra |
praptèng madyaning natare |
auluk salamipun |
kang alungguh gupuh ngudhuni |
rahab asasalaman |
ingancaran lungguh |
nambrama atur waluya |
winangsulan karaharjaning papanggih |
myang nambramèng rubiyah ||

13. Angling maring ing pawongirèstri |

age timbalana nyainira |
kang kinèn sigra abure |
tan dangu praptèng ngayun |
Malangrêsmi anjatmikani |
Malangkarsa ngandika |
nêmbaha sirèku |
mring paman wong tuwanira |
katri pisan miwah mring ibunta yayi |
gupuh ingkang liningan ||

14. Lagya manêmbah katrinirèki |

atur salam pangabêktinira |
miwah lan ibu tan pae |
atur pambagyanipun |
winangsulan sabda basuki |
Sèk Malang malih nabda |
marang santrinipun |
lah sira Ki Basariman |
timbalana Pariminta Amongsari |
Sèk Modang Trêsnaraga ||

15. Kang liningan sigra animbali |

marang pawongmitranya sakawan |
samya prapta tan asuwe |
têpung lungguh ing ngayun |
wus winartan sulanging tami |
sigra samya sung salam |
lan pambagyanipun |
wusira atata lênggah |
Malangkarsa aris dènnya ngancarani |
adhahar nyanyamikan ||

16. Sami anggape sasênêngnèki |

kur kewala angenaki sarak |
tan aprêlu pangalape |
wusnya nginang audud |
Malangkarsa turira aris |
marang Bayi Panurta |
kawula umatur |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 220 >

 punapa inggih paduka |
Kae Arundaya Bayi Panurtèki |
ing dhukuh Wanamarta ||

17. Anauri aris Kyai Bayi |

inggih rèyang jêbèng kang dikojar |
sujanma sudra kulane |
nglampahi kawlasayun |
saking dene kalungsèn budi |
bunar parah ing paran |
anandhang dosa gung |
Malangkarsa ngungsêt tanya |
inggih jêbèng sokur Alkamdulillahi |
wala-wala kuwata ||

Jilid 11 - Kaca : 161

18. Wau sira Nikèn Malarêsmi |
nangis sênggrak-sênggruk nèng wurinya |
tan sagêd nambak trêsnane |
ririh sambat mlasayun |
katuwone karo sirèki |
sun ruruh kadhungsangan |
sru brangta anglangut |
anusup angayam-alas |
sun nut-wuri kalawan ramanirèki |
sun sidhêp katêmuwa ||

19. Tan awêlas marang ingsun kaki |

kadhêmpalan pan karaya-raya |
ngong ruruh ing saparanne |
wasana tan kapangguh |
bisa gawe rasaning ngati |
kulup sun milwèng sira |
nora bisa kantun |
maring ing lak-lakan naga |
ngêndi (ng)gènnya Jayèngraga Jayèngrêsmi |
myang Nikèn Tambangraras ||

20. Malangkarsa angrês tyasirèki |

myarsa kang ibu maca udrasa |
tansah asabil nalane |
sakèhe kang andulu |
Pariminta lan Amongsari |
Sèk Modang Trêsnaraga |
samya wlas angungun |
atêpa-têpa sarira |
pan rumangsa tan pae umapanèki |
asih marang ing suta ||

21. Sadayanira milya akingkin |

samya ngungun tan nana wacana |
angêmu luh locanane |
tan tara dangunipun |
Cariksutra lingira aris |
ênggèh ta lah ing titah |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 221 >

 ngaurip puniku |
mungguh kawulaning Allah |
pan wus lumrah ing kathah asih ing siwi |
sinawitan wong tuwa ||

22. Malangkarsa anauri aris |

inggih alêrês sabda paduka |
mênggah ing ngèlmi Kadise |
untunging sihing kalbu |
pan punika tigang prakawis |
gêng-agênging sihing tyas |
kang rumiyin sunu |
ping kalih dunya barana |
kaping tiga bojo kang puniku sami |
sami gantilan manah ||

23. Jalma tidha-tidha kirang budi |

kang kecalan tigang prakaranya |
inggih salah sawijine |
ingkang kelangan sunu |
lawan ingkang kelangan rabi |
miwah kelangan dunya |
sami awratipun |
angalindhihakên manah |
kathah ingkang linglung sasat tanpa budi |
angewahakên adat ||

24. Pan kasêbut janma edan brangti |

brangti maring dunya garwa putra |
tri kanthilaning atine |
winulangun ing kalbu |
tan lyan saking punika katri |
marma para ngulama |
kang wus man ing ngèlmu |
anrapkên têguhing driya |
tinawêkalakên panrimanèki |
lamun cobaning Suksma ||

Jilid 11 - Kaca : 162

25. Cariksutra mèsêm anauri |
inggih rêke sayêkti kadyè ka |
tan inangsa lir yêktine |
Rundaya tyasira wus |
lêjar myarsa sojarirèki |
ing nala ngalêmbana |
mring Malangkarsèku |
yata wanci suryancala |
Malangkarsa ngancarani maring masjid |
samya awêktu salat ||

26. Miwah para santri jalu èstri |

samya salat Mahrib sadayanya |
Rundaya dadya imame |
ilhar wawacanipun |
mukaranahira atrêtip |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 222 >

 antara tahyat salam |
bakda Mahribipun |
arahab puji-pujiyan |
lagon dhikir andonga sukur ing Widdhi |
myang sunat Wabin purna ||

27. Manjing waktu salat Ngisanèki |

wusnya adan nulya kinamadan |
Kae Arundaya maksèh |
ngimami anèng ngayun |
cukup tumaninahe têrtip |
(n)dungkap catur rêkangat |
tahyat akiripun |
nulya salat bakda Ngisa |
wus paragat saliring kang puji dhikir |
salawat sêsalaman ||

28. Wusnya purna sunatira Witir |

mansèhakên tapakuring Suksma |
suhul jununira tanjèh |
samya asujud takrub |
minta pangapuraning Widdhi |
tangi ing pasujudan |
paragat purna wus |
mudhun pra santri kang salat |
Kae Malangkarsa nulya ngancarani |
ing tamu maring wisma ||

29. Nulya samya kundur ngancarani |

wus rinukti gêgêlaranira |
prapta tata palungguhe |
sasaji wus nèng ngayun |
pra rubiyah ambambantoni |
nyamikan lah-olahan |
myang woh-wohanipun |
Malangkarsa anêmbrama |
marang tamu kang punika (m)bok suwawi |
andhahar nyanyamikan ||

30. Sawontênipun wontên ing wukir |

samya nauri mangsa wigiha |
ngalap sih pasugatane |
nulya samya tinanduk |
nyamikane sasênêngnèki |
Malangkarsa ris nabda |
mring rubiyahipun |
paran wus gantya lah-olah |
garwa matur inggih sampun kula rukti |
pintên banggi prayoga ||

Jilid 11 - Kaca : 163

31. Lah wus payo saosên nèng ngarsi |
nulya pra rubiyah sadayanya |
nampa dhulang rampadane |
myang pakobokanipun |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 223 >

 kêndhi cêcêp pratola langking |
ambêng panjang-giri bang |
bubucu gêng munggul |
lalawuhan warna-warna |
sabab pra rubiyahing Sèk ambantoni |
sêkul ulam dhaharan ||

32. Wusnya tinata rampadanèki |

Malangkarsa ngancarani nadhah |
sumangga turuh wantinge |
Ki Bayya ngling Alkamdu |
mantu reyang sadaya sami |
pênêt akêkêmbulan |
wasisaning ngriku |
sami krana Lah sadaya |
Malangkarsa angandika mring parèstri |
kinèn sami anadhah ||

33. Kang liningan tan lêngganèng kapti |

samya kêmbul anadhah lan priya |
pikantuk rèhning katêmbèn |
datan salamipun |
nacah kêmbul lan priya sami |
Malarsih dènnya nadhah |
tan pati pikantuk |
anggung kèngêtan ing putra |
lamun nadhah royom lan kulawangsèki |
anèng ing Wanamarta ||

34. Dadya ngonjot-onjot dènnya bukti |

malah ngêmu waspa locananya |
Kae Rundaya tan pae |
katarèng ngêmu wuyung |
kêpêl ngantu-antu binukti |
miwah sadayanira |
nadhah ukur-ukur |
Carikmudha Cariksutra |
Pariminta Sèk Modang Sèk Amongsari |
Kae Sèk Trêsnaraga ||

35. Wus watake tan pati mangani |

lantih puwasa sadina-dina |
Malangkarsa panadhahe |
angecani ing tamu |
ngaya-aya dènnira bukti |
tur alit kêpêlira |
sêmada mring muluk |
tan kaya para wadonan |
dhokoh-dhokoh nutugi dènnira bukti |
mratani lalawuhan ||

36. Malangkarsa pêksane ngenaki |

maring kathah among ing tamunya |
rèhning rumangsa nom dhewe |
pra mitra ngling ing kalbu |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 224 >

 dingarène Malangkarsèki |
rosa têmên anadhah |
krowake kang sêkul |
kalong satigan kambangan |
salawase durung sêmono kèh bukti |
rèh among tamunira ||

Jilid 11 - Kaca : 164

37. Wus antara nutug dènnya bukti |
ambêng rampadan gya cinarikan |
mring ngulangan pawongane |
myang Basariman kaum |
bikut dènnya ngundurkên piring |
wus linorod sadaya |
ingundurkên pungkur |
sinungkên pamburinira |
ingingonan sakèhing santrinirèki |
tan nana kaliwatan ||

38. Nyanyamikan kang pinire sami |

para rubiyah sadayanira |
ngajokkên dhaharan malèh |
Malangkarsa tan muwus |
kakadukên dènnira bukti |
tigipar jroning nala |
minta apura gung |
amicara jroning nala |
nutuh jiwa ya pagene sira ati |
angumbar hawa murka ||

39. Têmah agawe lara wak-mami |

bukti kalal têmah dadi karam |
dening datan tuminahe |
ngangsa-angsa amumuh |
anggêrangsang murka ing bukti |
ya iki rasakêna |
lara kênèng bêndu |
Malangrêsmi wruhing priya |
lamun kaduk kêmlakarên dènnya bukti |
alon lèngsèr sing ngarsa ||

40. Praptèng wisma nuduh pawongnèki |

dhangkèl pohung kinèn ambênêm-a |
lan tempe mêntah dèn-age |
ingkang liningan gupuh |
naoskên tempe ing piring |
matur wus anèng ngarsa |
gêmblong tela pohung |
myang pohung kadi pun-uran |
Malangrêsmi gya wangsul marang ing ngarsi |
naoskên tempe mêntah ||

41. Lawan mundhu gêmblong pohung piring |

ingaturkên maring lakinira |
nulya dhinahar tempene |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 225 >

 miwah gêmblonge pohung |
sarwa pohung sami nyakêdhik |
lêjar tan kumalakar |
sêdhêng dènnya tuwuk |
matur nyarakkên nyamikan |
Cariksutra mèsêm alon dènnira ngling |
Ki Jêbèng Malangkarsa ||

42. Sêmune mèh dèn-irus-irusi |

kaya katêmbèn lèh nadhah kathah |
de ukur kalong sapungge |
krowake sêkulipun |
kongsi bêngkêng tan bisa osik |
jawane wong mono ta |
salêgutanipun |
yèn wus lêguta alapa |
nora kêna kaluwiyan bukti thithik |
amêlarati badan ||

Jilid 11 - Kaca : 165

43. Yèn wus lêguta andrêmba bukti |
nora kêna kurang dènnya mangan |
tan kuwat sabarang gawe |
wus palaling Hyang Agung |
bêtah luwe lan bêtah bukti |
wus bagine priyangga |
Malangkarsa matur |
kados yèn kadya punika |
nging kawula sawêg kaecanan bukti |
kakêmbulan akathah ||

44. Sabênipun tan eca abukti |

Ki Cariksutra saya gumuywa |
ya ta-lah suta-ngong jêbèng |
lêrês ujar-puniku |
botên eca pisan duk wingi |
wingi tan nadhah kathah |
wus salaminipun |
dhasar tan watak anadhah |
Malangkarsa tumungkul tan rênèng kapti |
ginunggung padha ana ||

45. Sinamur-samur dènnira angling |

matur marang Kae Arundaya |
paman kula yun atakèn |
Wanamarta puniku |
inggih pintên cacah kang sabin |
wartine langkung gêmah |
gêng garumbulipun |
Jumngahe nora muadah |
lalampahan pintên dintên saking ngriki |
pundi tanah ing kitha ||

46. Arundaya anauri aris |

jêbèng tatanya mara ring rèyang |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 226 >

 ênggèh amung karang-kopèk |
tan wontên cacahipun |
mung sakukus grumbul ing nguni |
pradikan Wirasaba |
duking êmbah buyut |
tumêrah tumêka ring wang |
kinèn têngga apan tilasan ing nguni |
pan ing Têgal-pucangan ||

47. Gotèkipun tilas kang (n)darbèni |

pandhita rara kala Narendra |
Prabu Cintakapurane |
pan pangasramanipun |
anèng Têgal-pucangan nênggih |
eyang ryang dhêdhêkah |
nèng Wanamartèku |
pan kinarya pamutiyan |
marang ing Sang Dipati Wirasabèki |
lêstari dêlah mangkya ||

48. Yèn kaetang lir cacah nagari |

inggih kathah lamun winatara |
kawandasa kukus kèhe |
kajawi krajanipun |
Wanamarta kang rèyang (ng)gènni |
kados wontên sadaya |
gawene wong satus |
rêbat langkung kathahira |
têbihipun saking ngriki gangsal ari |
lumampah ecan-ecan ||

49. Samya ngungun ngalêmbanèng kapti |

myarsa gêmah harjaning adesa |
desa Ngluwihi gêmahe |
Ke Malangkarsa matur |
ngancarakên nyamikannèki |
nulya samya angalap |
ing sasênêngipun |
Ki Bayi alon wacana |
jêbèng rèyang riki lah kadipunêndi |
(ng)gyan rèyang sun panggiya ||

Jilid 11 - Kaca : 166

50. Lan arinta kalih ingkang ningit |
rèyang rêke ayun sumusula |
lawan ibunta tan pae |
tumuntur maring gunung |
pan sadaya-daya apanggih |
mring rinta Jayasmara |
myang Jayèngragèki |
pinajar nèng Ngargasalah |
Kae Malangkarsa aturira aris |
lamun parêng paduka ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 227 >

51. Mugi paman kèndêla nèng ngriki |
aywa kongsi minggah maring Arga |
-salah pakèwêt margine |
lan nuju mangsa jawuh |
datan kengang sinabèng janmi |
akathah pangkalannya |
kalangkung pakewuh |
paman wus sêpuh mring ngarga |
langkung sangêt ing lampah amutawatir |
kewala benjang-enjang ||

52. Kawula nuduh mitra kakalih |

kakang Trêsnaraga lan Sèk Modang |
ngaturi sutanta mangke |
lamun paduka rawuh |
lawan ibu langkung mlasasih |
wikan karsa botêna |
ing kantênanipun |
lamun tan arsa panggiya |
kang punika sumangga karsanta mangkin |
laju lawan mantuka ||

53. Sadayanya sami dènnira ngling |

marma maring Ki Bayi Panurta |
dènnyarsa sumusul rêke |
marang ing sutanipun |
Arundaya rêrêm tyasnèki |
angarah ing ngakathah |
ngantya kang tinuduh |
Cariksutra lon lingira |
jêbèng Malangkarsa ngong tatanya yêkti |
masalahing ngagêsang ||

54. Ugêring ngèlmi kawan prakawis |

pundi ugêring ngèlmi Sarengat |
lawan Tarekat ugêre |
Kakekat ugêripun |
lan Makripat ugêrirèki |
Malangkarsa ris nabda |
basa kang puniku |
ugêre ngèlmi Sarengat |
apan tri prakawis puniku Kiyai |
kandu-takrul takyinnya ||

55. Kasdu niyat takrul angyêktèni |

takyin anêkani ing ngibadah |
kang kalawan sah Dalile |
ugêre Trèkatipun |
apan inggih tigang prakawis |
kang dhihin suci badan |
kaping kalihipun |
asuci kalawan lesan |
kaping tiga asuci kalawan ati |
liripun suci badan ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 228 >

 Jilid 11 - Kaca : 167
56. Angibadah sujud rukuk nênggih |
nganggo tan tiru panganggo kopar |
punapa Islam manggonne |
suci lesan puniku |
ngapilakên ing Dalil Kadis |
titising kir'atira |
têkèng maknanipun |
cêgah micara lalahan |
yèn tan lawan tanasubi Dalil Kadis |
de kang sucining manah ||

57. Lawan mukaranantu anênggih |

ngudanèni sakêdaling lesan |
tumanêm anèng kalbune |
dalil Kur'an kang agung |
datan ninang tanggaping ati |
de ugêring Kakekat |
tri prakawisipun |
Iman Tokit Mangaripat |
liring Iman pangèstu êkasing budi |
linuhung tan nêdya wah ||

58. Lirnya Tokit tawajuh ing kalbi |

lawan tawakal ing makalira |
ingabeda kasidane |
Mangaripat liripun |
wus tan nana liyan kaèksi |
maujud maring Suksma |
kak kanyatanipun |
tak kêsêlan ing pipindhan |
tuhu-tuhu wus datan ngalap upami |
myang srama ing sasama ||

59. Ugêripun Makripat puniki |

inggih tigang prakawis lirira |
sokur suka rila rêke |
sokur maring ing ngèlmi |
tan asêdya maoni uni |
papêsthèning atitah |
lan pribadinipun |
pakarya pan wus kinarya |
ing dhèwèke sarupa lawan pribadi |
rupa-rupaning ana ||

60. Lwirnya suka wasana nur-kadim |

wênang sipat wujuding Pangeran |
kodrat lawan kadirane |
anging datan sakuthu |
anyakuthu lawan pribadi |
tan kêna kinaya-pa |
ing nalikanipun |
lwiripun rila punika |
datan singgan-singgun sakèhing dumadi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 229 >

 muhung suhuding Suksma ||

61. Kasuciyan ganal maring latip |

awit saking ora maring ana |
saking ana mring orane |
anane tan kadulu |
oranira anggung kaèksi |
tan jamak lan kasamak |
pamardikanipun |
priyangga rêke kewala |
bangsa mukit mutakit ghosul ngalami |
wus saotat nujêmba ||

62. Kang samantên punika Kiyai |

ararasan ingkang ngèlmu rasa |
anglir pendah upamine |
kèn andhèndhèng ulam luh |
tuwas amis datan (n)darbèni |
beda lan kang ginadhang |
darbe ulamipun |
angolah tuwuk tinêdha |
Cariksutra gumuyu miyarsa angling |
ngira Sèk Malangkarsa ||

Jilid 11 - Kaca : 168

63. Anak jêbèng yèn amumuradi |
lir uyah tiba ing toya jangan |
warata padha asine |
anggathok raosipun |
pamitranya padha ngèsêmi |
Sèk Modang nambung sabda |
inggih bêjanipun |
kang tanggap raosing nala |
sayêktinya idayat kang andhatêngi |
mring badhe kang nugraha ||

64. Arundaya lintang sokurnèki |

myarsa lingira Sèk Malangkarsa |
èsmu kanoran driyane |
rumangsa datan cukup |
tatanggape murading ngèlmi |
ciptaning tyas tan beda |
lan kang putra mantu |
Kae Sèh Adi Mongraga |
dadya kumat nor marang Malangkarsèki |
sujanma paripurna ||

65. Kae Rundaya alon dènnya ngling |

Kae Jêbèng benjang yèn anduta |
anak-kula pamitrane |
lamun datan kapangguh |
lan arinta Ki Jayèngrêsmi |
kalawan Jayèngraga |
rèyang karsa laju |
marang dhukuh Wanantaka |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 230 >

 mugi jêbèng andongakna apapanggih |
rèyang lan Amongraga ||

66. Panggiya saking salah satunggil |

wontên kang rèyang karya lar-ular |
yèn sagêd sadaya panggèh |
saking pandonganipun |
Kae jêbèng Malangkarsèki |
lamun ta kalajênga |
tan sagêd kapangguh |
lan rinta salah satunggal |
baya wuwuh jêbèng raosing kang ati |
kapanjang nandhang branta ||

67. Kadi-punêndi rèyang puniki |

winantu-wantuwa ing sangsara |
lan bibinta gung wirange |
tuwa-tuwa bot wuyung |
tan kawawa rèyang nadhahi |
rumangsa apês ngaral |
amanggih papa gung |
bênduning sira Pangeran |
pinisahkên lan suta rèyang jalwèstri |
suka matiyèng paran ||

68. Cipta reyang wus tan ayun mulih |

marang Wanamarta tanpa karya |
tambuh (ng)gyanning ajal rêke |
saya kumocor kang luh |
Malarêsmi waspa drês mijil |
umatur pêgat-pêgat |
marang kakungipun |
Kiyai pundi parannya |
lara pati kawula tan nêdya kari |
lan tuwan ywa salaya ||

69. Urip tan kawasa myating siwi |

baya wus padha padhêm nèng paran |
dhuh sutaningsun sira-(ng)gèr |
bibinta nora wêruh |
marang alang-ujurirèki |
bibimu murang paran |
nêdya mèlu lampus |
manawa jroning akerat |
sira têmu amapag nuntun ring mami |
kalawan bapakira ||

Jilid 11 - Kaca : 169

70. Rundaya sêbute andharindhil |
Cariksutra lawan Carikmudha |
miwah pra mitra sakèhe |
èstri jalu milu luh |
awlas mulat marang kang nangis |
rumangsa têpa-têpa |
kapêdhotan sih hyun |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 231 >

 sira Ki Sèh Malangkarsa |
mulat marang kang paman miwah kang bibi |
asru dènnya duhkita ||

71. Têka tumungkul putêking ati |

nênggak tingal junun palinggihan |
ngêningkên pancadriyane |
suhulira tanajul |
wangsul Tarekat maring tarêki |
tuhu turunne beda |
hawa angungubung |
ing nêpsu kang munasika |
ingkang kadi Arundaya Malarêsmi |
kalindhih dening hawa ||

72. Sêtun lanang bisa mujadahi |

ing sikara panggodhaning setan |
tan kadyèstri kalindhihe |
karana èstri iku |
wus kacêtha ing Dalil Kadis |
tipise ingkang iman |
marang marga ayu |
mung parêk ring kaluputan |
tan tawêkal marang panggawene eblis |
gampang pinrih animpang ||

73. Pan mangkana Ki Malangkarsèki |

dènnya anjrênih ing driyanira |
datan kawruhan ing ngakèh |
antara tan adangu |
tangi patungkulanèki |
asêgu ris ngandika |
paman aywa wuyung |
miwah bibi ywa runtik tyas |
ambubunar ing kalbu êninging ngèlmi |
punika sihing Suksma ||

74. Wus jamakipun makluking Widdhi |

kawula ngaral kang bangsa riyah |
tan kèngang langgêng kadare |
anging kang wuswong sinung |
ngilmining mukmin jalwèstri |
makam parêk Hyang Suksma |
kinaot samèku |
tinimbang kang tan sinungan |
lak-maksiyat yêkti kaot-kaot yêkti |
maksih luhung mukminnya ||

75. Sampun kirang panarikanèki |

marang Hyang Sukma kang karya titah |
yèn kiranga panrimane |
awêwah halatipun |
amarêki panggawe eblis |
de wulangun paduka |
myang bibi mring sunu |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 232 >

 pandugi kula kewala |
tan pinanggih lan putranta nging kapanggih |
saking pitulunging Hyang ||

Jilid 11 - Kaca : 170

76. Marmanipun paman ingkang mugi |
sokur rila ing panrimanira |
kang eklas tawêkal jajèh |
lamun botên pitulung |
-nging Hyang Suksma kang ngudanèni |
paman rudahing driya |
paman têka (n)darus |
anggêgêring pangibadah |
tur kawula mugi tinuhu ing kapti |
lêjarên sarèhing tyas ||

77. Cariksutra nambung wacana ris |

singgih rêke kakang Arundaya |
kawula ngrêmbugi rêke |
kang dadya wuwusipun |
Kae jêbèng Malangkarsèki |
bobolèh mring utama |
kewala tinurut |
miwah sadaya nambrama |
angrarapu mring Rundaya Malarêsmi |
supaya waluyèng tyas ||

78. Kae Rundaya lan Malarêsmi |

luntur tyasira pinituturan |
sakala tyasira sumèh |
amituhu ing wuwus |
sira Kae Malangkarsèki |
yata ing wancinira |
pan wus gagat bangun |
Malangkarsa ngling ing garwa |
kinèn saos pasareyan singêp lêmpir |
samya ngaturan nendra ||

79. Kae Bayi alon dènnira ngling |

puniki jêbèng wus katanggungan |
angsal sapintên asare |
rêke kewala ngriku |
lamun wontên kang karsa guling |
myang kang badhe lumampah |
pênêt sarap turu |
ingkang liningan lênggana |
samya suka sokur anatas ing ratri |
agunêm ngèlmu rasa ||

80. Cariksutra angandika aris |

singgih Kae jêbèng Malangkarsa |
reyang atatanya rêke |
mungguh ujaring têmbung |
bab nagri jaman Ngawanti |
duk lampahe Suhunan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 233 >

 Kudus dipun utus |
ing Kangjêng Sultan Bintara |
Sunan Kudus mring tanah Pajang ing Pêngging |
praptèng dhukuh Pacoran ||

81. Panggya lawan Kiyagêng ing Pêngging |

wusnya sasalaman ahli sabda |
Sunan Kudus patanyane |
jêbèng paran kinayun |
ngudi tuwuh dènnira dhangir |
ngosèr gabah mênthikan |
sokanandi tuwuh |
lamun nora mangkonoa |
aplal pupul akupumulki Ngawanti |
dhasare tinimbalan ||

82. Yèn tan dêling paran sira pilih |

apan kalimah sapadhaneka |
ing dalêm kang sawijine |
punnêndi kang dumunung |
mara riki tan mutawatir |
Kiyagêng lon anabda |
jêbèng kang puniku |
tan pae ing panarima |
sami sipat kakulah titahing Widdhi |
kalawan pribadinya ||

Jilid 11 - Kaca : 171

83. Yèn miliya ing (n)jêro pan jindik |
yèn miliha (n)jaba luwih sasar |
sêmang-sêmang panganggêpe |
yèn miliha ing luhur |
pan kumandhang dèn-aku yêkti |
yèn miliya ing ngandhap |
yèku pasthi bingung |
sasare pitung madahab |
(n)jaba (n)jêro ngandhap nginggil darbèk-mami |
kabèhe darbèkingwang ||

84. Pangran Kudus angandika wêngis |

rika iki iya kakandhangan |
apa mantêp panggilute |
Kiyagêng lon sumaur |
pindho gawe sira Ki Bayi |
yèn wus kinocapêna |
pasthi yèn dèn-ulu |
dèn-lêpèh asiya-siya |
pan wus uwas iku panggawene eblis |
angampang idêpira ||

85. Ki Cariksutra angudi-udi |

kadipandi jêbèng Malangkarsa |
basa punika raose |
rèyang kirangan surup |
mugi jêbèng asunga dêling |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 234 >

 Kae Sèh Malangkarsa |
lon wijiling wuwus |
punika basa gêdhongan |
datan kengang komuming ngling anggêgampil |
ujar kang linarangan ||

86. Liya kang wus kinarsaning Widdhi |

ingkang kalawan wahyu nugraha |
sanggêm kang têkèng tokite |
sih tan kenging jinaluk |
datan kêna dèn-sêselaki |
tiniruwa tur mangsa |
biasa-a kadyèku |
wontên undhagi oliya |
bagi-bagi lawan pribadinirèki |
sihing sira Pangeran ||

87. Yèn ta lamun binabar nèng angling |

upamiya lir rasaning pangan |
sing pêdhês lêgi gurihe |
apait lawan kêcut |
mapan sampun ngraoskên sami |
yèn ta utawa ingkang |
dede sêptanipun |
puniku tan pati rêna |
pae ingkang wus dadya sasêptanèki |
mirasa suka rêna ||

88. Marma ngilmi kinêkêr piningit |

marang para musanip kang wus man |
kathah tèdhèng ling-alinge |
sinasmita ing sêmu |
pinaliring dening upami |
winor lawan wangsalan |
kèh sanepanipun |
kang wus dadya palalira |
graitannya tanggaping tyas andungkapi |
lawan lèjêm kewala ||

Jilid 11 - Kaca : 172

89. Ingkang kenging kinusus ing angling |
musawarat pan kalih prakara |
Sarengat lan Tarekate |
winulangakên ngumum |
têkèng ngusuk kalawan ngasik |
Khakekat lan Makripat |
wus tan anèng wuwus |
mukin têkèng sipat makhal |
lawan kalèk tan nêdya ngumayan dhiri |
suhul maring Hyang Suksma ||

90. Manawi ta kang paduka angling |

sampun sanggêm sipat wujud mokal |
wus kalèk ing pribadine |
wus kadhaupan wahyu |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 235 >

 datan kenging pinindho kardi |
amung sira Pangeran |
kang akarya uwus |
Ki Cariksutra nor jiwa |
kaluhuran sabda ring Malangkarsèki |
miwah sadayanipun ||

91. Samyambukuh acathêt ing ati |

Ki Cariksutra mèsêm lon nabda |
ngrasa padhang rèyang rêke |
Rundaya nambung wuwus |
manira tan pae adêling |
cumêplong raosing tyas |
myarsa wuwus dunung |
ambolongkên sumpêking tyas |
jêbèng Malangkarsa baya wus anunggil |
ahline Amongraga ||

92. Kênyaming sabda swara anunggil |

kadya marêm rèyang apapanggya |
de jêbèng akèh èmpêre |
yèn ta tan wruh ing wujud |
kasaliru lan Amongragi |
Malangrêsmi myarsojar |
lêjar driyanipun |
ing wanci wus bangun enjang |
Malangkarsa aris dènnya ngancarani |
samya wêktu sêmbahyang ||

93. Gupuh sadayanira pra sami |

maring masjid ngambil toya kadas |
myang santri lanang wadone |
wusnya mèt toya wulu |
santri adan angalik-alik |
sunat apupujiyan |
ngantya imamipun |
wus mangkana kinèn kamad |
Ki Rundaya kinèn ngimami tan apti |
miwah Ki Cariksutra ||

94. Datan arsa kinèn angimami |

nulya Ki Malangkarsa mangarsa |
apasêkat usaline |
(n)dadèkkên niyatipun |
lapal Allah tibaning takbir |
kadi toya têmpuran |
nir warnaning banyu |
rèhning wong wus kajumbuhan |
kadya satu lan rimbagan datan nyilip |
takbire wong kang wus man ||

Jilid 11 - Kaca : 173

95. Kir'ating Patekah apatitis |
surat Inna anjalna apalaya |
surat Watini akire |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 236 >

 rakangat têging Kunut |
tayat akir tuminah tartib |
anulya salam bakda |
dènnya wêktu Subuh |
arahab puji-pujiyan |
dikir alêlagon nulya donga Sukril |
Rajukna lan Ngamimah ||

96. Wusnya anumpa donganirèki |

nulya salawat asasalaman |
midrê warata santri kyèh |
laju samya amudhun |
bubar saking masjid jalwèstri |
kantun para pasèkan |
kang maksih anjunun |
-nira Ki Sèk Malangkarsa |
amapan trap sala-silahing adhikir |
amirit Satariyah ||

97. Samya angguyêr ahlinya wirit |

Kae Malangkarsa dènnya pana |
lêsning tan nana wawanèh |
mulane cipta suwung |
ikramira marang Hyang Widdhi |
tan jambor ring sapênyah |
surasaning kalbu |
wus antara jununnira |
angluwarkên sambunging napas pan aris |
antèr tan kêkêsodan ||

98. Nulya sujud takrub maring Widdhi |

anêlangsa galating ngatitah |
nrahkên tobat nasokane |
cukup ikral ing kalbu |
tangi saking panjununèki |
anunumpa tigapar |
luwar sadaya wus |
ing nalika Hyang Aruna |
dhadhar rina sumorot anênrawungi |
asrarsa isining rat ||

99. Malangrêsmi wus uningèng wangsit |

nuduh mring pra rubiyahing mitra |
kinèn saos sugatane |
pasèmèkaning esuk |
nulya para rubiyah aglis |
mring wisma mamariksa |
pasaosanipun |
sêkul angêt lan nyamikan |
wus samêkta miranti wus tinup saji |
nulya samya tinampa ||

100. Sinaoskên kewala mring masjid |

prapta tinata anèng ing ngarsa |
sêkul liwêt angêtane |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 237 >

 myang lalawuhanipun |
sarwa angêt sadayanèki |
jangan pindhang kêmbulan |
glar rampadanipun |
wusnya sumaos sadaya |
Malangkarsa angancarani wawanting |
sarta para wadonan ||

Jilid 11 - Kaca : 174

101. Roroyoman kadya sabênèki |
wus ngancaran (n)dan samya anadhah |
kêmbul lan jalu èstrine |
kang kalih datan tumut |
Ki Sèh Modang lan Trêsnaragi |
Cariksutra saryojar |
paran marmanipun |
nak Modang lan Trêsnaraga |
datan tumut sami akêmbulan bukti |
kang liningan turira ||

102. Inggih sarat tapa sawatawis |

tiyang badhe dinuta mring Arga |
-salah kalangkung angkêre |
lamun manawinipun |
wontên bêncananya ing wukir |
supaya manggih mayar |
sawataranipun |
kêdhik-kêdhik nênêrang tyas |
(m)bokmanawi katrimah lampahe mangkin |
wontên tingkasing marga ||

103. Malangkarsa mèsêm anambung ngling |

dimènipun lah mangsa botêna |
dènangkah-angkaha dhewe |
pan sagêduginipun |
Ki Rundaya nganthuki angling |
sokur Alkamdulillah |
kajate nak bagus |
kang sinabda anor jiwa |
wus antara nutug kang samya abukti |
luwaran ing panadhah ||

104. Ambêng cinarikan ing panyantri |

Ni Ulangan lan Ni Basariman |
nyamikan ingajokake |
sêkul lorodanipun |
sinungakên para pamburi |
warata tan na kurang |
yata kang alungguh |
sira Ki Sèk Malangkarsa |
angandika marang pamitranirèki |
lah kakang Trêsnaraga ||

105. Lan Sèk Modang karo rèyang tuding |

marang Ngargasalah kapangguha |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 238 >

 lan yayi Jayasmarane |
matura yèn ingutus |
salam rèyang ring yayi kalih |
kêcapna kang krana Lah |
ramèbu ngayun-hyun |
praptane rayi kalihaya |
anèng Ngardipala tundhuk lan sudarmi |
kang nandhang kawlasarsa ||

106. Lah wus poma wêkas rèyang aglis |

(n)dika lumakuwa mupung enjang |
ingkang liningan ature |
ênggèh ywa walangkalbu |
nulya amit salaman sami |
sadaya gantya-gantya |
Ki Bayi amuwus |
anak salam donga rèyang |
ring arinta matur inggih duta kalih |
lèngsèr mundur sing ngarsa ||

14 (Ki Modang lan Ki Trêsnaraga mangkat lumêbêt ing wana wêrit)

Ki Modang lan Ki Trêsnaraga mangkat lumêbêt ing wana wêrit. Ing
satêngahing wana kenging godha rêncana kapapagakên danawa seluman
engga dados pancakara. Wêkasan danawa badhar dados Ajar Sangularas,
ngirid sakalihipun dhatêng Ngardisalah. Dumadakan Ajar Sangularas ical
saking pandulu, lajêng santun sêsawangan. Sèh Raras inggih Jayèngrêsmi
ingkang sampun araga-sukma katingal lênggah jajar ing sela gilang kalihan
Ajar Sangularas lan Sèh Rêsmi (Jayèngraga). Ni Turida lan Ni Rarasati ugi
wontên, sinawang sakalangkung endahing warni. Sèh Raras suka katrangan,
botên badhe kapanggih rama-ibu, jalaran ing têmbenipun sadaya badhe sami
kapanggih wontên ing Wanataka. Para utusan pamit wangsul nanging botên
sumêrêp marginipun. Sèh Rêsmi asung pitulungan anggancangakên lampah.
Sanalika Ki Modang lan Ki Trêsnaraga kabuncanging angin kumbul ing
gêgana, wêkasanipun dumugi ing Ngardipala. Bakda Mahrib Ki Modang lan
Trêsnaraga ngaturakên rèhing dinuta.
Enjangipun Ki Arundaya sakalihan lumampah dhatêng Wanataka
kadhèrèkakên Sèh Malangkarsa lan sakabatipun kalih. Ki Cariksutra, Ki
Carikmudha lan santrinipun mantuk, nyarêngi lampah, nyimpang ing têngah
margi.
Kaca 175 – 191

Jilid 11 - Kaca : 175

668 Durma
1. Tan cinatur wau ingkang lulungguhan |
kocapa kang lumaris |
Ki Sèk Trêsnaraga |
lawan Kae Sèk Modang |
lagis wong ro tanpa kanthi |
alalancaran |
maring ing Salahwukir ||

2. Asarigak Trêsnaraga mingkis jubah |

udhênge polèng kênthing |
sarwa popolèngan |
sabuk lan nyampingira |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 239 >

 miwah kulambinirèki |
sauyun samya |
têkên waja galigin ||

3. Dhasar gêdhe babalung dhuwur sêmbada |

wang malang mupu gangsir |
godhèg palawangan |
brêngos kokop ing capang |
simbar dhadha ngumbala bris |
andik netra bang |
dregang-dregang ngajrihi ||

4. Irêng tungtung anguwangwung sarirannya |

agarap lamun angling |
asêndhu nayanya |
kau kadi kadeyan |
sira Kalayuda pati |
datan wigihan |
tumandang angawaki ||

5. Ki Sèk Modang pamulunira ajênar |

rurus sarira wiwing |
ngrangkung dêdêgira |
awingit pasêmonnya |
ulate lêngunting èsthi |
gulu mênjangan |
rema mêmak awilis ||

6. Brêngos lêmêt mêmbat pinatut pingitan |

lir walêring panuli |
wastra mamasêman |
udhêng gadhung walaka |
rasukan paningsêt nyamping |
sami lurik bang |
kadya Wirun apêkik ||

7. Yata lêpas ngidul-ngilèn lampahira |

ngêncêng tan etung margi |
ngambah wanawasa |
jurang sêngkan linakyan |
tan ketang durgamèng margi |
raryan ajamak |
takdim Luhurirèki ||

8. Bakda salat (n)dan umangkat manrang baya |

mahas ing wana wêrit |
ginêlak lampahnya |
gya prapta kang pinarah |
ing Cimame wukir nênggih |
raryan pantogan |
anèng Camara ringgit ||

9. Lingsir surya wancinira rare ngumbar |

anèng sandhaping ardi |
luhur pakucuran |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 240 >

 Kae Sèk Trêsnaraga |
lan Sèk Modang angling aris |
paran ta kakang |
kabêbêgan ing margi ||

10. Pan kaliru marganya ingkang kaambah |

pan dede lir duk nguni |
panêngêran mara |
(n)dan watu kumalasa |
lawan wrêksa gung katangi |
puniku datan |
wontên panêngran mami ||

Jilid 11 - Kaca : 176

11. Datan anèng ing ngriki duk lampahira |
Jayasmara praptèki |
Trêsnaraga mojar |
abênêr wuwus (n)dika |
paran polah rèyang riki |
tan santun marga |
tan anon kang malarih ||

12. Las wus payo tinênggêl sadhengah marga |

iki kewala pinrih |
mangsa tan tutuga |
ing pucak Ardisalah |
pan wus adate yèn ardi |
kèh pênyokongnya |
lah payo yayi aglis ||

13. Nulya ngajat nênggêl kèndêl Ardipasar |

rêkasa anganjati |
pan ing Ngargapasar |
kalangkung angkêrira |
tan pae ing Salahwukir |
tan kêna kambah |
ing janma kèh kasirik ||

14. Saking angèl tan na margane kang gampang |

gawat kaliwat wingit |
pan ing Ngargapasar |
apan pratapanira |
Ajar Sangularas nênggih |
wus ngraga-sukma |
nèng pagênturan wukir ||

15. Wusnya aso Trêsnaraga lan Sèk Modang |

karsa mangkat nganjati |
pan datan antara |
ampuhan ingkang prapta |
pêtêng (n)dhêdhêt kang wiyati |
sora swaranya |
prahara awor riris ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 241 >

16. Gora-godha haru-hara ambêncana |
horêg gêdhor kang bumi |
jurang munya sunyak |
wrêksa gêng asiyutan |
kadya rubuh tumpang tindhih |
lwir suraking prang |
gumrêdêg swarèng angin ||

17. Nêngna kang nyiluman amindha danawa |

ngrik mijil sing wrêksèki |
ingisis siyungnya |
ngajrihi anggigila |
cawête polang mathinthing |
apêtak-pêtak |
hèh mati (ng)ko wong iki ||

18. Warnanira sasigar awak salewah |

dadu kalawan langking |
rambut jatha-gimbal |
ngumpal-umpal sinarag |
swara-rahang ngêrak-ngêrik |
mêngko sun-cacah |
sun-kala-mangsa mati ||

19. Nora wurung wong ro iku karo pisan |

alêbur tanpa dadi |
ajur-mumur rênyak |
akir mangsa dadiya |
Ki Trêsnaraga mangkya ngling |
sêndhu anêntak |
hèh drubiksa pipidhir ||

20. Lah ya mara manira sira mangsa-a |

ywa susah wong kakalih |
awaksun priyangga |
untalên ayonnana |
sarya nyampinge winingkis |
ngikal sadaknya |
anawêt netranyandik ||

Jilid 11 - Kaca : 177

21. Gagah rowa berawa lir Antasena |
babrêngose pinuntir |
tangane kang kiwa |
kinêpêl ing (m)bat-êmbat |
kang têngên mandhi kumitir |
têtêkênira |
ingkang suligi wêsi ||

22. Pan asêndhu wuwuse Ki Trêsnaraga |

hèh brêkasakan bêlis |
payo lah dèn-agya |
anaut angganingwang |
ra-orane sun-oncati |
Ki Modang mulat |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 242 >

 gumêtêr awaknèki ||

23. Kagawokan mulat rupa salah endah |

cêcêngkronge tinarik |
kumitir nèng asta |
kang kiwa ngrangkul marang |
ing lambunge Trêsnaragi |
Kae Sèk Modang |
tigapar wanti-wanti ||

24. Sarwi muwus marang Ki Sèk Trêsnaraga |

kakang ywa pisah ugi |
lawan angganingwang |
nadyan mati uripa |
lêbur luluh barêng mati |
kakang lan ingwang |
ywa mulih salah siji ||

25. Payo padha sinau mati nèng wana |

barêng kalawan mami |
dênawa angucap |
maras têmên ta sira |
lah wus aja dadi ati |
tan têmên ingwang |
sun-coba sira kaki ||

26. Dene padha angambah marga kayangan |

liwat dènyambêg pati |
iya kaya sira |
nèng kene kongsi prapta |
yèn ing liyan sira kaki |
mundur ring warta |
wus ta elinga kaki ||

27. Sarungêna jêbèng gamanira uga |

aja amêmêdèni |
Ki Modang angucap |
payo kakang mundura |
kalih wruh cobaning Widdhi |
ingkang rasêksa |
wus salin warnanèki ||

28. Arupa wong arum manis têtêmbungnya |

kagyat Trêsnaragèki |
aglis mundurira |
Ki Modang maring ngarsa |
agupuh dènnira linggih |
yata Ki Ajar |
wacananira aris ||

29. Lah dèn-parêk marene alêlungguhan |

Modang Trêsnaragèki |
samya lon anabda |
sayêktine manira |
nêdha pangapura ugi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 243 >

 rèh tan uninga |
datan anyana mami ||

30. Lamun inggih ing mangke kadya punika |

dening non sonya sêpi |
Sangularas mojar |
bêjane kang uninga |
kang wêruh ing bale-mami |
pan kamayangan |
salamêt yèn kapanggih ||

Jilid 11 - Kaca : 178

31. Lawan rèyang lah payo asêsalaman |
agupuh Ki Sèk kalih |
samya jawab-tangan |
panambramèng waluya |
Sèk Modang kartikèng galih |
pantês Ki Ajar |
ana kawasanèki ||

32. Pan katarèng sêmu cahyane anrawang |

Ke Sangularas angling |
kang muga wêruha |
prênahe batur rèyang |
sanalikaning pangèksi |
asalin jaman |
dhukuh kawuryan asri ||

33. Babanjaran endah babaturing praba |

dhêdhêg upacarèki |
lalanggêning taman |
puspa (n)jrah rum ing ganda |
tirtanjog saking pucaking |
ngancala langwan |
ruk we ring parangwèsthi ||

34. Kadya nêmbur-nêmbur mantul sumamburat |

myang toya jinantrèki |
botrawi pinatra |
tinatrap sela rimbag |
miwah we pinêcuk munggwing |
anjala-tundha |
anrang ing parang tawing ||

35. Anggapiti ênu tur mawi wijilan |

tumundha gapura di |
bale pakêncuran |
gapura supit-urang |
sakitrèn tumaruna sri |
ababanjêngan |
wrana pilaring kêlir ||

36. Ki Sèk Modang Trêsnaraga cêngêng mulat |

mangucah ing ngalêwih |
pan kèlokaning Hyang |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 244 >

 sih sinungging mukmin kas |
tingale nora kaèksi |
tinggal warana |
jênênge salat jati ||

37. Trêsnaraga asasmita mring Sèk Modang |

kêdangon anèng ngriki |
bêcik apamitan |
sarta tanya (ng)gyannira |
Jayèngrêsmi Jayèngragi |
ing Ngargasalah |
kang êndi wukirnèki ||

38. Ki Sèk Modang aris dènnya atatanya |

kang pundi prênahnèki |
margine ing Ngarga |
-salah kang kula sêdya |
Ajar Sangularas angling |
yèn sun wus wikan |
ing sakarsanirèki ||

39. Enggèh mangke rèyange kang nguntapêna |

lamun sira pribadi |
mangsa ta tutuga |
marang ing Ngargasalah |
lêt jurang kalangkung trêbis |
lah payo mara |
mring Ngargasalah nênggih ||

40. (n)Dan umangkat Kae Ajar Sangularas |

Sèk Modang Trêsnaragi |
marang Ngargasalah |
kapungkur Ardipasar |
sirna tulyaning pangaksi |
Ki Sèk kalihnya |
tut wuri anèng wingking ||

Jilid 11 - Kaca : 179

41. Tan rêkasa ngambah jurang palunguran |
sakêdhap nulya prapti |
(ng)granning Ngargasalah |
Ki Ajar Sangularas |
anulya datan kaèksi |
musna nèng ngarsa |
Sèk Modang Trêsnaragi ||

42. Samya ngrêngan Ki Modang alon wacana |

lah paran polah iki |
sapa nuduhêna |
prênahe Jayasmara |
iki wus pucaking wukir |
tan ana janma |
satata anèng ngriki ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 245 >

43. Yata kang asrama anèng Ngargasalah |
Sèk Raras lan Sèk Rêsmi |
apan sampun wikan |
yèn wong sanake prapta |
Ajar Sangularas nênggih |
wus panggih lawan |
Sèk Raras lan Sèk Rêsmi ||

44. Lèlèjêman lukita sasmitèng basa |

samya karsa manggihi |
mring Sèk kang dinuta |
kang parêk ing gigilang |
nulya pinaranan ririh |
lênggah ing sela |
gigilang kang rinuwit ||

45. Ki Sèk Modang anèng têngah kawêdhêngan |

tan wikan parannèki |
mojar Trêsnaraga |
bêbêg ati-manira |
Wukirsalah iya iki |
dene tan ana |
Jayasmara Jèngragi ||

46. Ki Modang ngling sapuluh mung pira-bara |

ana pitulung Widdhi |
nênêdha Hyang Suksma |
muga pinanggihêna |
lan Jayasmara Jèngragi |
yata samana |
Sèh Raras lan Sèh Rêsmi ||

47. Angatingal sarya ngling auluk-salam |

Sèk Modang Trêsnaragi |
kagyat dènnya mulat |
marang Ki Jayasmara |
kalawan Ki Jayèngragi |
Ke Sangularas |
nèng sela gilang langking ||

48. Kang Sèk karo nauri ngalekum salam |

agupuh malayoni |
gya anjawat-tangan |
warata gantya-gantya |
tumungkul kang duta kalih |
tan wawa mulat |
saking cahya dumêling ||

49. Ki Sèk Raras Rêsmi nglairkên mangunah |

walikaning pangèksi |
kaelokaning Hyang |
jamaning kaendahan |
Sèk Raras ngandika aris |
kakang ro kita |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 246 >

 bageya kang basuki ||

50. Anauri tangi saking patungkulan |

anor panuwunèki |
sarya myat banjaran |
praba gung kinaturan |
ing sela kosok ingukir |
patra pakisan |
tinimang lan cêndhani ||

Jilid 11 - Kaca : 180

51. Palatare agasik wêdhi malela |
asunar (m)balêrêngi |
nganthênging kêliran |
prakirna tumaruna |
samyandhap wohnya andadi |
tan ana mangsa |
asinang matêng ing wit ||

52. Kanan wukir pamandêngan sri tinaman |

taman sinari-sari |
kang tirta wurukan |
muncar apupuntiran |
mancurat marapat wukir |
malêngkung kadya |
kukuwung ngaluwêngi ||

53. Anrang tibèng laleyan warih winarah |

kikirih pinaripih |
kalampih linurah |
ing ruji sinaroja |
ingringing kadya caluring |
anèng bêbêngan |
botrawi pinarigi ||

54. Lèh praba-di malige auparêngga |

babatur kumawilis |
umpaking sasaka |
sela ujwala seta |
lir gêdhah sinarawèdi |
tinatur rêngga |
sasaka linung pakis ||

55. Tumpangsari sunduk kili pamidhangan |

sisingup dhadha-pêksi |
santên sangga-uwang |
usuk takir balandar |
myang molo dudur rinujit |
samya pipilan |
sela gêdhah nêlahi ||

56. Madyèng praba sinungan pandam gantungan |

rinawis-rawis adi |
rêsmining puspita |
sinulam asalangan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 247 >

 ing muteara bang kuning |
myang dadu pita |
lèn kapuranta wilis ||

57. Angujwala ngunguwung amarakata |

narawung marêrêngi |
lepaning jarambah |
gêdhah sinadur rasa |
kumilah-kilah nêlahi |
sira Sèk Modang |
kalawan Trêsnaragi ||

58. Kagawokan micara sajroning nala |

eloke ing pangaksi |
langkung kinawasa |
têtêse ing kasidan |
pinurbèng sihing Hyang Widdhi |
tuhu sujanma |
linuhung ing kadadin ||

59. Kang wus mukik mustakik mungguhing Allah |

bisa karya pandêling |
nyata wus nujêmba |
jamak-jamak walikan |
prasasat wus sipat Gusti |
sira Pangeran |
asinung murah asih ||

60. Baya iku makluk makaling Hyang Suksma |

têkèng daim sajati |
langgêng ing kaanan |
-nirèng Suksma wisesa |
suhun jisim Suksma latip |
tunggal pinangka |
kang datan minangkani ||

Jilid 11 - Kaca : 181

61. Duta kalih adangu pangungunira |
mitênggêng tanpa angling |
Sèk Raras wêcana |
kakang kita wêca-a |
marang ke-paranning tuding |
ulun yun wikan |
duta ro matur aris ||

62. Inggih mangsa-borong tuwan kang wus wikan |

sadèrèng sampun uning |
Sèk Raras lingira |
abênêr ujarira |
ulun pan wus ngudanèni |
salakunira |
anging cêgah ing lair ||

63. Wong tinanya yêkti sumaur pasaja |

tan takabur ing ngèlmi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 248 >

 Sèk Modang turira |
inggih lampah kawula |
dinutèng kakangirèki |
Sèk Malangkarsa |
wiyose sung udani ||

64. Yèn ing mangke ramanta lan ibu tuwan |

praptèng Ardipalèki |
langkung kawlasarsa |
miminta yun papanggya |
dahat wulangunnya kalih |
paduka tuwan |
ngaturan ing sudarmi ||

65. Cipta datan adangu sakêdhap netra |

luwara tyasing kang gring |
brangta maring tuwan |
wusing kadya punika |
kang salam pondonganèki |
rama ibunta |
myang Sèh Malangkarsèki ||

66. Mugi kaatura ring paduka tuwan |

Sèh Raras lingira ris |
lah kakang Sèk Modang |
lan kakang Trêsnaraga |
rika matura rèh tuding |
ing ibu rama |
ulun tan ayun panggih ||

67. Lan (n)jêng bapa ibu anèng Ngardipala |

benjang ulun yun panggih |
anèng Wanantaka |
rêke tan nanggung ngaras |
sayêkti sadaya panggih |
tan na kang ninang |
pupul siwi jalwèstri ||

68. Anèng Jurang Jangkung pulo Palanggatan |

ing ngriku yun apanggih |
Sèk Modang turira |
yèn ta kadya punika |
kawula tumuntên amit |
rèhning dinuta |
Sèh Raras ngandika ris ||

69. Kakang karo rika ngantiya sadhela |

bêcik asarap bukti |
nulya sinasmitan |
garwa ri samya prapta |
Turida lan Rarasati |
endah warnanya |
lir pendah widadari ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 249 >

70. Ki Sèk Modang tyas luluh tan bisa mulat |
kaendahaning warni |
pan nora waspada |
ing cacah pamulunya |
Ni Turida Rarasati |
kae Sèh Raras |
cipta kewala kapti ||

Jilid 11 - Kaca : 182

71. Kinèn asung sugata samêktèng tadhah |
gya lèngsèr Nikèn kalih |
tan dangu wangsulnya |
anampa kang sugata |
sinungkên kang tamu kalih |
sampun sumadya |
kêndhi gêdhah rinukmi ||

72. Ki Sèh Raras arum wijiling wacana |

kakang kita wawanting |
lan punika rinta |
rabi-ulun Turida |
sawijinira Rasati |
rêke rabinya |
rinta Kae Sèh Rêsmi ||

73. Ulun ingkang sisilih têngran Sèh Raras |

wus kakang rika bukti |
lawan garwaningwang |
kang liningan nor jiwa |
arahab kalihnya bukti |
akanikmatan |
surasaning rijêki ||

74. Wus kalihe nutug dènnira anadhah |

ambêng nulya cinarik |
gantya nyanyamikan |
lawan lancang pawohan |
parêkannya èstri adi |
tarap angayap |
miwah kang nglaladèni ||

75. Wus mangkana Sèh Modang lan Trêsnaraga |

angling sami minta mit |
Sèh Raras rih nabda |
ring ngêndi marga kita |
kang prayoga gampangnèki |
pakolèh rikat |
matur sumanggêm kapti ||

76. Winacana mangkya ulun kang nguntapna |

linilan dènnira mit |
nulya sasalaman |
mring katri gantya-gantya |
nulya lèngsèr saking ngarsi |
saungkurira |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 250 >

 musna tan nana kèksi ||

77. Kang banjaran laleyan ingkang kawuryan |

mulih sèsining ngardi |
lir duk praptanira |
duta ro èmêng ing tyas |
dene tan nana kaèksi |
ingkang winulat |
lir tingaling pangimpin ||

78. Saking dening kèwuhan ingkang kamargan |

kulon wetanirèki |
miwah lèr kidulnya |
tan bisa tumuruna |
samyosik sajroning ati |
mau sanggupnya |
anguntap marga-mami ||

79. Dene iki nora nana katingalan |

mangkana siking ati |
tan dangu saksana |
[---] |
barat agêng (m)buncang maring |
duta kalihnya |
kabêlabak ing angin ||

669 Balabak
1. Ki Sèk karo kombul kagawa ing angin |
ragane |
kadya mabur ngawang-awang kuwathèyan |
sikile |
jêlih-jêlih atinira |
marase ||

Jilid 11 - Kaca : 183

2. Mulat ngisor kumêsar angawang-awang |
(ng)langute |
nguwuh-uwuh Sèk Modang lan Trêsnaraga |
sambate |
kaniaya karane wong dèn-apusi |
jawane ||

3. Yata saya mumbul marang ngawiyati |

dhuwure |
lamat-lamat awor lawan mega putih |
pêdhute |
samya ngucap iki mêngko marang ngêndi |
paranne ||

4. Dene silêm dharatan lir manuk dara |

bêblêse |
baya iki mari tinitah manusa |
patute |
dadi titihing manuk awakku iki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 251 >

 kirane ||

5. Lamun nora mêngkono dadi dhêdhêmit |

mêngkone |
lah kêpriye awak rèyang jêbul ngêndi |
tibane |
wong kêkalih kukuh cêkêl-cinêkêlan |
tangane ||

6. Ki Sèk Modang asru dènnira anangis |

sambate |
rabinira sakawan ingkang kaetang |
angêne |
lah kariya yayi ywa kari kelangan |
sira (ng)gèr ||

7. Tambuh ingong nêmu pati lawan urip |

mêngkone |
yèn sun mati sira aja laki-laki |
(m)bok bojo |
lamun laki yèn tan olih kaya rèyang |
têkonne ||

8. Wong kakalih kombul alayang-layangan |

muluke |
ilang tyase samya mêrêm tan amulat |
anggane |
lêpas rikat lir kapuk katut ing barat |
lampahe ||

9. Ki Sèh Raras sami mèsêm jroning ati |

ciptane |
non sanaknya kang kontal ing angin asru |
kombule |
apupungun dènnira angèsthi cipta |
kalane ||

10. Pan akarya (n)jantur pawong sanakira |

mubênge |
Sèh Raras sru patobatirèng Hyang Suksma |
suhule |
anêlangsa rumangsa asalah karya |
angglathe ||

11. Pinalêkah angikis jatining apa |

antêpe |
yata wong kang kakalih cinatur malih |
kèndhange |
pan sasangat dangunya dènnya katiyup |
bablase ||

12. Wancinira rare anggiring pangonan |

(n)dulure |
surya angalarap mèh titih ancala |
ayome |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 252 >

 Ki Sèk Modang alon pinarnah ing angin |
tibane ||

Jilid 11 - Kaca : 184

13. Saking tawang lêr-lêr udhune kapenak |
sar-sêre |
tibèng pataran Sèh Raras panjanturnya |
asroge |
anglir dinokakên ing pangkon kang alon |
padhane ||

14. Ciptanira Sèh Raras panjanturira |

pinurèh |
tumiba-a ing wisma (n)jawining lawang |
desane |
Ki Sèk Modang kalihnya wus anèng lêsta |
alinggèh ||

15. Lênguk-lênguk samya datan bisa angling |

marmane |
apan misih sumaput ing panonira |
sênêbe |
dupi èngêt lêng-lêng ngungun gêgêtunnya |
driyane ||

16. Datan nyana kalamun wus ana siti |

awake |
wus kagagas jroning tyas masih kagugu |
sêktine |
Ki Sèh Raras langkung aèdi linuwih |
sabdane ||

17. Ki Sèk Modang wacana mèsêm dènnya ngling |

rasane |
baya kakang puniki ing Ngardipala |
gajêge |
Trêsnaraga anauri lah ya iki |
bênêre ||

18. Wismanira dhewe pan iku katara |

pagêre |
lah wus payo banjur kewala umatur |
bêcike |
Ki Sèk Modang nauri ênggèh prayogi |
banjure ||

19. Nulya samya minggah pangundhak satundha |

karone |
yata sira Sèh Malangkarsa duk anèng |
masjide |
pan sadina durung arsa maring wisma |
dangune ||

20. Maksih lungguh nèng masjid lan tamunira |

karone |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 253 >

 myang mitrane Ki Pariminta Mongsari |
rowange |
lagya gunêm masalahing ngèlmu rasa |
murade ||

21. Ki Rundaya alon dènnira tatanya |

ki jêbèng |
sampurnaning panêmbah kadipunêndi |
têgêse |
Ki Sèh Malangkarsa anor matur aris |
têmbunge ||

22. Inggih amung kang rila tigang prakara |

yêktine |
kang rumiyin arila marang ing takdir |
sucine |
kaping kalih rila maring ing dhikire |
êninge ||

23. Kaping tiga arila maring nganasir |

andêle |
Rundaya ngling lah kadipundi liripun |
ki jêbèng |
matur de kang arila marang ing takdir |
sucine ||

Jilid 11 - Kaca : 185

24. Iklas têkèng ikram mikrad munajad ku |
-badile |
wondene kang arila marang ing dhikir |
êninge |
kang waspada suhuling kawula Gusti |
jumbuhe ||

25. Napi isbat kang tumêka makhalkalèk |

têlênge |
dene ingkang arila marang nganasir |
andêle |
sangkan paran asal-usuling pinangka |
waune ||

26. Mangka mangkin tumêka dina kang kari |

jatine |
sadurunge dadi duk dadi wus dadi |
ghaibe |
kang wus junun tigang prakawis puniku |
dununge ||

27. Wus sampurna ing sêmbah kalawan puji |

jatine |
dadya datan angloro sira Pangeran |
tingale |
Ki Rundaya kalangkung padhang tyasira |
jinarwe ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 254 >

28. Pariminta Amongsari wus anyathêt |
driyane |
lagya eca agunêm apan kasaru |
praptane |
Ki Sèk Modang kalawan Ki Trêsnaraga |
sarênge ||

29. Samya kagyat kang lênggah mulat ing Modang |

dhatênge |
Ki Sèh Malangkarsa agupuh lingira |
angawe |
lah yayi Sèk Modang kakang Trêsnaraga |
dèn age ||

30. Kang ingundang praptèng ngarsa gya anjawab |

tangane |
wrata dènnya sasalaman gantya-gantya |
binage |
Malangkarsa aris dènnya angandika |
ngungune ||

31. Dene aglis prapta (ng)gyannira lumampah |

karone |
paran datan dumugi wangsul ing margi |
mênèke |
Ki Sèk Modang Trêsnaraga misih lêsu |
sêmune ||

32. Malangkarsa mulat kasompoking wêktu |

Mahribe |
awêcana wus yayi mêngko kewala |
bêcike |
yèn wus bakda Ngisa nora kêtanggungan |
wajahe ||

33. Payo padha arêbut wêktuning salat |

parlune |
nulya samya agupuh maring pahèran |
sucine |
pra santri wus samya wulu jalu èstri |
kabèhe ||

Jilid 11 - Kaca : 186

34. Sami salat Mahrib makmuming gurunya |
wêktune |
bakda Mahrib lajêng Ngisa salatnèki |
sawuse |
bakda Ngisa paragat sakèhing sunat |
purbane ||

35. Abubaran Malangkarsa ngancarani |

kondure |
maring wisma gupuh kang samya liningan |
udhune |
Arundaya Malarêsmi anèng ngarsa |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 255 >

 lampahe ||

36. Malangkarsa Cariksutra Carikmudha |

wurine |
Pariminta Modang Trêsnaraga Among |
-sarine |
ing made wus rinukti gêlaranira |
waune ||

37. Myang pawohan wedang dhadharan sumaji |

ngarsane |
Malangkarsa ngling mring garwa Malangrêsmi |
wuwuse |
lah saosa bubucu ingkang prayoga |
lawuhe ||

38. Kang liningan sigra nuduh pawongira |

ge-age |
tan adangu rampadan prapta ing ngarsa |
sangkêpe |
nulya ingancaran awiwijikan |
kabèhe ||

39. Samya nadhah kêmbul lawan jalu èstri |

royome |
pan pakantuk anutug dènnira nadhah |
tuwuke |
aluwaran ambêng rampadan cinarik |
undure ||

40. Nyanyamikan lah-olahan lan wowohan |

sumajyèng |
ingancaran ngalap dhadharan nyamikan |
mangsêge |
sami ngambil sasênêngira angalap |
nyamike ||

41. Ki Sèk Modang nor mingsêr angapurancang |

mlêpêse |
sarta alon turira rèhing dinuta |
têlètèh |
(ng)gèh wus prapta kawula paduka tuding |
angodhèg ||

42. Maring Ngargasalah pangguh lan arinta |

kaliye |
pan wus matur sadaya pitungkas tuwan |
liring rèh |
amangsuli akêcap lamun tan arsa |
kapanggèh ||

43. Lan ramanta ibunta nèng Ngardipala |

ujare |
benjang rêke kewala nèng Wanantaka |
sanggême |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 256 >

 anèng Jurang Jangkung pulo Palanggatan |
panggiye ||

44. Mring sudarma myang kadang kupu nèng ngriku |

têmone |
lamun adrêng (n)jêng bapa ibu yun pangguh |
marang Ke |
tuwas apa tan kapanggya lawan ulun |
yêktine ||

Jilid 11 - Kaca : 187

45. Wus mangkana kawula mit ing rayinta |
tan awèh |
kinèn nadhah kang garwa sami ngladèkna |
kramate |
kaelokaning pangèksan tanpa timbang |
endahe ||

46. Wusnya sinugata kawula tinundhung |

mantuke |
pan kawula sinumpingan salam sêmbah |
kature |
mring ramèbu paduka sarta tur uning |
ing mangke ||

47. Jayasmara paparab Sèh Adiraras |

wondene |
Jayèngraga sisilih Sèh Adirêsmi |
wastane |
wus malekah anatal mangunahira |
kramate ||

48. Gya kawula umangkat tinut ing barat |

agênge |
pan kabuncang wong roro layang-layangan |
mumbule |
panujune wong kalih tan kêna ginggang |
tangane ||

49. Kongsi bêblês ing langit silêm dharatan |

musnane |
tan anyana lamun sagêd tibèng siti |
nèng kene |
saking sabda manggunahipun Sèh Raras |
Rêsmine ||

50. Têlas aturira wau Ki Sèh Modang |

karone |
Malangkarsa umatur marang kang rama |
kalihe |
botên linyok batang kawula kang wau |
yêktine ||

51. Kang puniku sumangga mungguhing karsa |

ing mangke |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 257 >

 Ki Rundaya anjêjêr tan kêna angling |
ngungune |
Malarêsmi mingsêg-mingsêg karuna ris |
ririhe ||

52. Ketang dènnya kang putra kandhêg ing warta |

tan panggoh |
lon umatur mring laki sarwi anangis |
magêpe |
dhuh Kiyai paran ing polah puniki |
rêmbuge ||

53. Mangkenipun tan wande makotên malih |

wartine |
Ki Sèh Malangkarsa anor angrêrêpa |
wuwuse |
adhuh êmbok sampun kang kadya punika |
angêne ||

54. Tan paedah ngubungi apêsing budi |

tan sae |
malah mandar tyas kang sukur anarima |
sarèhe |
Ki Rundaya alon dènnira ngandika |
têmbunge ||

55. Lah wus jêbèng rèyang iki papamitan |

samangke |
Ki Sèh Malangkarsa alon aturira |
anore |
inggih mangke amba umatur ing paman |
lampahe ||

Jilid 11 - Kaca : 188

56. Kang rama ngling lan ênggèh Alkamdulillah |
kajate |
Ki Sèh Malangkarsa ngling mring mitranira |
karone |
lah kakang Sèh Pariminta Amongsari |
kalihe ||

57. Mara rika tumutur mring Wanantaka |

gagêntèn |
yayi Modang lan kakang Sèh Trêsnaraga |
pênêde |
lah kantuna kewala atêngga wisma |
karone ||

58. Kang liningan samya umatur sandika |

saguhe |
Malangkarsa ris nabda marang kang garwa |
wuwuse |
lah kariya yayi ngong tumutur lawan |
lampahe ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 258 >

59. Malangrêsmi umatur inggih sumangga |
karsane |
wus mangkana lêga tyasira Rundaya |
kalihe |
driyanira lir êmas timbul ing toya |
sukane ||

670 Maskumambang
1. Tan winarna dalu praptanira enjing |
bakdanira salat |
Subuh sami sarap bukti |
lêbar nutug cinarikan ||

2. Wus siyaga sagung kang arsa lumaris |

sangunirèng marga |
binakta kang para santri |
kang arsa umiring lampah ||

3. Kae Malangkarsa aturira aris |

lah sumangga paman |
umangkat mumpung aènjing |
kang ingaturan sukèng tyas ||

4. Cariksutra sumambung wacana aris |

Kae jêbèng rèyang |
tan tumutur lampahnèki |
maring dhukuh Wanantaka ||

5. Reyang badhe sumimpang mangke nèng margi |

Ki Sèh Malangkarsa |
ngling rêke paman Kiyai |
punapa parênging karsa ||

6. Nulya sami sasalaman mring kang kari |

wusing pamitira |
dyan umangkata lêstari |
Rundaya lan garwanira ||

7. Pajar sidik rêpêt rêmêng saput-siti |

kitri kalamukan |
ing pêpêdhut angrêmêngi |
lir dyah kasingêb ing wastra ||

Jilid 11 - Kaca : 189

8. Mawèng tundha pangundhakanirèng margi |
kang kidul parah lwah |
pakirian maring sabin |
sabin tulak kabêbêngan ||

9. Pêksi banyon putiyan mèt mangsèng warih |

manyar baranjangan |
munyèng tawang angêjêri |
cabak cucuwiyung umyang ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 259 >

10. Sirat wetan ima pulas dinulya-sri |
sungging ing akasa |
linut ing sunar Hyang Rawi |
jaladara tuturutan ||

11. Dadu pita seta rêta paul langking |

angling lulungsiran |
ima malang amalêngki |
lêngkaning mega jodhogan ||

12. Surat-surat lir cawining ngawiyati |

katejaning surya |
anrangi sèsining bumi |
hèr bun kang tumawèng patra ||

13. Lir sasotya sinuluh angujwalani |

kang mawaning marga |
nut tikung galênging sabin |
(n)jog marga gung sinarambah ||

14. Cariksutra ngandhêgi wacana aris |

kakang Arundaya |
lamun punika kang mugi |
maklum sarta angapura ||

15. Rèhning rêke kawula datan umiring |

marang Wanantaka |
kewala kawula mulih |
maring dhukuh Ngardisêkar ||

16. Arundaya nauri wacana manis |

ya Alkamdulillah |
kewala andum basuki |
rêbat samya pakantuknya ||

17. Sarwi jawab-tangan sasalaman gipih |

Kae Cariksutra |
sarya nor dènnira angling |
lah kakang Kaè Rundaya ||

18. Mugi-mugi wontêna sihing Hyang Widdhi |

pangguhing sinêdya |
kang sarta raharjèng margi |
dinohna ing panukarta ||

19. Winangsulan waluyaning sih pupuji |

Kyai Carikmudha |
tur bêkti salamira mit |
warata pasalamira ||

20. Wusnya dènnya samya pupuji-pinuji |

pêpèrangan marga |
kang laju lawan kang mulih |
Cariksutra Carikmudha ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 260 >

21. Lan santrinya Sêtradrêma Sêtragati |
kang mahawèng paran |
Rundaya Ni Malarêsmi |
katri Ki Sèh Malangkarsa ||

22. Mitra kalih Pariminta lan Mongsari |

tan ambêkta rencang |
dadi mung kalima èstri |
adulur dènnya lumampah ||

Jilid 11 - Kaca : 190

23. Rundaya ngling sintên kang garma ing margi |
Malangkarsa nabda |
lah kakang Sèh Amongsari |
prayoga para nèng ngarsa ||

24. Kang ingatag glis mangarsa anglancangi |

Mongsari kang dadya |
juru tinuduh ing margi |
simpange mring Wanantaka ||

25. Pasabinan talun patêgilan gagi |

pan wus kalintangan |
malapat desa paminggir |
taratab kang pagrumbulan ||

26. Lêpas napak ing pakêtêban wanadri |

anggaliyak lampah |
lumintu tan raryan margi |
sêmada sinrang lampahnya ||

27. Mudhun jurang munggah palunguran dhikil |

pagênêngan wana |
grêng kaywa gêng aningubi |
tan bêntar ingkang lumampah ||

28. Kèh swaranya buron sato ing wanadri |

bêngohing andaka |
pauling kidang lan kancil |
bêngoring jawi mênjangan ||

29. Cêkrohing wa-uwa warangutan atri |

lutung agogokan |
sinrang ing singa anggroni |
samya wingwrin asar-saran ||

30. Myang swaraning pêksi tawang amêlingi |

lan kang andon wohan |
nocor woh karasula prih |
wurahan anèng kakaywan ||

31. Pêksi bubut bintit gêtêran sru muni |

yèn janma-a ngucap |
ya ta-lah rêke Ki Bayi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 261 >

 Panurta lan rabinira ||

32. Tega tilar sasana ngamalirèki |

parah ngendra paran |
bobote wong asêsiwi |
nandhang kapêdhotan trêsna ||

33. Lir nauri pêksi bintit (m)bibisani |

ya bênêr sing sapa |
bisa nawêkalkên budi |
yèn lagi wêktuning mangsa ||

34. Kang mangkono iku kang mungguhing ngèlmi |

Ki Bayi Panurta |
brangta ring siwinirèki |
thithik rada kakandhangan ||

35. Angowahkên tyas kang sukur ing Hyang Widdhi |

angloro Pangeran |
sih tan lyan kang anduwèni |
amung Hyang kang murbèng jagad ||

36. Pêksi bubut nauri bênêr sirèki |

nging ika kajaba |
waliyolah kang linuwih |
tan gimilir ujarira ||

Jilid 11 - Kaca : 191

37. Yèn ta misih lagi mukmin bae pasthi |
tan bisa tawêkal |
ilange nak putu rabi |
kang wus lumrah kasusahan ||

38. Lir mangkana kang pêksi isthanirèki |

yata kang lumampah |
duk enjang tumêkèng lingsir |
rumêksa wêktuning salat ||

39. Anon ranu ing margi samya ngandhêgi |

ngambil toya kadas |
mimilih kang simpar aking |
anèng sela kumalasa ||

40. Anumama pabêktinirèng Hyang Widdhi |

damak takdimira |
Luhur lan Ngasarirèki |
akir ginendhong ing awal ||

41. Bakda salat kewala laju lumaris |

nusup ngayam-alas |
tan ketang rêkasèng margi |
(n)dungkap bana panipisan ||

42. Arang-agal myat dhukuh tan arsa kampir |

linaju kewala |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 262 >

 tatas pagrêngan wanadri |
ing wanci wus rare ngumbar ||

43. Nampak banar patêgêran (ng)gênêng magir |

anjog palunguran |
ra-ara rata aradin |
kalangit ing Wanantaka ||

44. (n)Dungkap patugaran patalunan gagi |

kang samya lumampah |
arêndhon lampahira ris |
mulat têgal pasabinan ||

45. Miwah anon padhukuhan kang kaèksi |

pan ing Wanantaka |
myang dhukuh ing Wanasari |
sakiwa têngêne ana ||

46. Dhukuh Magêr-sari pitung grumbul alit |

wilis pakitrènnya |
karajan kawuryan asri |
masjide katon angangrang ||

47. Pan anglela angungkang jurang kapering |

wrêksa rahu tuwa |
nuntung kalangkung gêng inggil |
minangka tugu panêngran ||

48. Soring wrêksa dadya paninisanèki |

jalwèstri sadaya |
pamomonganing rarywa lit |
myang plegunganing maesa ||

49. Kanan paudhunan mring jurang kang margi |

marang pasêndhangan |
pêngangson wong sadesèki |
mariku ing Kalampeyan ||

50. Pan winacaksuji tinaman ing sari |

patramanggala myang |
andong-bang lan kayu puring |
kayu-mas lan mandhatuwa ||

51. Sisikatan nagasari lan kumuning |

bakung puspanyidra |
ragaina pacarwarih |
katongkèng taluki dangan ||

15 (Ki Bayi sapandhèrèk kapanggih Sèh Mangunarsa)

VI. Ing Wanataka, Ki Bayi sapandhèrèk kapanggih Sèh Mangunarsa ingkang
ngaturakên bilih sagêdipun kapanggih Sèh Amongraga wontên ing Jurang
Jangkung, mila Ki Bayi sakalihan lajêng mangkat daya-daya badhe kapanggih
putra lan mantunipun. Pêpanggihan sawatawis, Sèh Amongraga matur bilih
botên sagêd wangsul dhatêng Wanamarta. Namung Jayèngrêsmi lan
Jayèngraga ingkang sagêd wangsul, nanging taksih sami sêmados badhe

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 263 >

 nutugakên anggènipun nyêpi rumiyin.
Ki Bayi Panurta sapandhèrèk nglajêngakên lampah dhatêng Wanataka.
Lampahipun nglangkungi sêndhang Kalampeyan pangangsonipun tiyang
kathah lan papan pêpanggihanipun Sèh Mangunarsa lan Sèh Anggungrimang
kalihan Sèh Amongraga. Sèh Mangunarsa sampun angsal dhawuhipun Sèh
Amongraga bilih Ki Bayi Panurta sakalihan badhe rawuh ing Wanataka. Sèh
Mangunarsa nimbali Sèh Anggungrimang dalah semahipun, Ni Rancangkapti.
Ki Monthèl lan Cênthini rêramban ing patêgalan, dumadakan sami sumêrap
rawuhipun Ki Bayi Panurta sakalihan, lajêng mapagakên kanthi têtangisan.
Sèh Mangunarsa atur uninga bilih para putra tuwin mantu badhe manggihi Ki
Bayi Panurta sakalihan wontên ing Jurang Jangkung. Bakda Ngisa,
sasampunipun ubarampe sêsaji tuwin padupan karakit dening Cênthini, lajêng
sami bidhal dhatêng Jurang Jangkung. Sasampunipun Ki Bayi sakalihan
tirakat tigang dalu, Sèh Amongraga sarta garwa lan adhi-adhinipun sarimbit
sami ngatingal. Para mantu lan putra sami ngabêkti. Ki Bayi lajêng dipun
aturi kundur rumiyin, benjing yêkti kapanggih malih wontên ing sêndhang
Kalampeyan. Sampun lêjar panggalihipun Ki Bayi sakalihan.
Kaca 192 – 220
Jilid 11 - Kaca : 192
670 Maskumambang
52. Sêndhang Kalampèyan nèng langap kang inggil |
lalawèhing jurang |
yèn ana ilining banjir |
sêndhang tan kalaban toya ||

53. Pasimparanira Sèh Mangunarsèki |

myang Ke Anggungrimang |
panêpèning wong sêdyapti |
anèng sêndhang Kalampèyan ||

54. Yèn raina dadi pangangsone janmi |

myang pagujamasan |
samya dus ngangsu susuci |
pambilasaning wong kathah ||

55. (ng)Gyan patêmon Sèh Mongraga lan kang rayi |

Ki Sèh Mangunarsa |
Anggungrimang Rancangkapti |
kadhang nèng ngriku ing sêndhang ||

56. Ing nalika manjinging wêktu Ngasêri |

Kae Mangunarsa |
asalat Ngasar pribadi |
anèng sêndhang Kalampèyan ||

57. Munggèng sela patumpukan pinarigi |

bakdaning sêmbahyang |
lagya patakur ing Widdhi |
kang raka kaliyan prapta ||

58. Sèh Mongraga Tambangraras datan kari |

nèng sela sumyana |
Mangunarsa angingsêri |
sarta tur salam sêmbahyang ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 264 >

59. Sèh Mongraga pangandikanira aris |
yayi ramanira |
(n)Jêng Kiyai Guru Bayi |
Panurta ing Wanamarta ||

60. Sarta ibu Malarsih ingkang aprapti |

lan pamitranira |
Kae Sèh Malangkarsèki |
Mongsari lan Pariminta ||

61. Samya nguntap ing lampah ramanirèki |

saking Ngardipala |
yun panggih lan ulun mangkin |
sarta Nikèn Tambangraras ||

62. Sadayane putra kang sami angikis |

Mangunarsa turnya |
kalangkung sukur ing galih |
ramanta kaliyan prapta ||

63. Sèh Mongraga alon angandika malih |

yayi Mangunarsa |
lamun ramanta wus prapti |
tanya ring ulun panggiha ||

64. Aturana rêke kewala ana ring |

Jurang Pajangkungan |
pulo Palanggatan mami |
ywa sah yèn durung sun-panggya ||

65. Lan sun-ngambil Jayèngrêsmi Jayèngragi |

anèng Ngargasalah |
kang padha kinayun panggih |
kalawan rabine pisan ||

66. De ramanta sarèhna wismanirèki |

rinta Anggungrimang |
lan rabine Rancangkapti |
kurmata ing ibunira ||

Jilid 11 - Kaca : 193

67. Lah wus ulun marang ing kasêpèn mami |
kasompok tamunya |
manawi kasêlak prapti |
anêmbah Ki Mangunarsa ||

68. Sèh Mongraga gya nis lan garwanirèki |

kae Mangunarsa |
mulih mring wismanirèki |
nuding mring pawonganira ||

69. Santri Monthèl lan wadonira Cênthini |

kinèn anggêgêlar |
ngrukti pasugatanèki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 265 >

 sêkul ulam nyanyamikan ||

70. Kinèn animbali ring arinirèki |

Ki Sèh Anggungrimang |
lan rabinya Rancangkapti |
kinèn marang Wanantaka ||

71. Tinuturan yèn wontên dhadhayoh prapti |

kang kinèn gya mentar |
wadon Cênthini tinuding |
lan Monthèl kinèn mring têgal ||

72. Ngambil pala kasimpar kapêndhêm tuwin |

lalab jajanganan |
umatur wadon Cênthini |
tuwan sintên kang dhatêngan ||

73. Ki Sèk Mangunarsa mèsêm ngandika ris |

pan durung karuwan |
praptanya nèng ngarsa-mami |
kaya na sun arsa-arsa ||

74. Iya mêngko manawa ana kang prapti |

Ni Cênthini sigra |
lan Monthèl maring tatêgil |
tyas kadya andhandhanggula ||

671 Dhandhanggula
1. Yata wau kang mahawèng margi |
sira rêke Ki Bayi Panurta |
Malarsih Malangkarsane |
Pariminta Mongsantun |
(n)dulur ring pagalêngan sami |
nglintangi patalunan |
patimunan agung |
pasêmangkan pajagungan |
pakêtelan pajanganan angêmohi |
sangkêp saliring pala ||

2. Padhawuhan pinirik ing sabin |

tirta saking sêndhang Kalampeyan |
anjalatundha bêngbênge |
ingkang toya pinêcut |
nikung anjog balumbang masjid |
toya wêning angaca |
pakiriyanipun |
tulaking toya wurukan |
pan tinuntun tinutus pêncar ngubêngi |
ring natar pakêbonan ||

3. Sarèwèyan kinirih pinalih |

mratêlu myang prapat mara-lima |
kinarya lêb pakitrène |
kèh pasidhating ranu |
pan pinara-para pinurih |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 266 >

 ambuncang pasukêran |
sajroning ngadhusun |
têpunge toya pinara |
nêmpur wè kang ngubêngi dhadhah desaki |
winutah maring sawah ||

Jilid 11 - Kaca : 194

4. Dadya gadhuning pangolah sabin |
pasitèn mêmbut komplotan toya |
marma tan ana mangsane |
panèn ngurit gumadhung |
gumarêbêng angêmping kuning |
gumundha kumawulan |
rumêgat mung tandur |
kang lagya tamping galêngan |
miwah (ng)garu maluku anglêr anglilir |
tulus kalis ing ama ||

5. Santri Monthèl lan wadon Cênthini |

samya kinèn marang patêgalan |
ngalap pala-kasimpare |
myang jajangananipun |
pan kinarya sugatèng tami |
Santri Monthèl tan wikan |
badhe tamunipun |
Cênthini ngling mring kang lanang |
kaki Monthèl sapa kirane kang prapti |
dhayohe Mangunarsa ||

6. Yata iku têka ambungahi |

wikan wahananing lamating tyas |
inggar bêgèr atênggarèng |
wus kadya duk katèngsun |
maksih anèng Manamartèki |
Monthèl nauri sabda |
dandanan wong iku |
rasa susah uga bungah |
sapa idhêp ing mêngko barang pinanggih |
lah wus payo mring têgal ||

7. Nulya simpangan parannirèki |

Santri Monthèl mring salèring jurang |
Cênthini maring palastrèn |
pèrènging Jurang Jangkung |
kae Monthèl andhudhuk linjik |
kênthang timun sêmangka |
ambêliki ngundhuh |
ngiras angadhuk tanêman |
ingkang durung mangsa winatun dhinangir |
kangèlan ingurugan ||

8. Ki Monthèl kagyat (ng)gyannira ningali |

uninga mangke tiyang lumampah |
andongong Ki Santri Monthèl |
wong kalimèstri (n)dulur |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 267 >

 arantaban dènnya lumaris |
yèn ngucapa ing nala |
wong ngêndi bayèku |
patute kalêswan lampah |
baya adoh wismane ingkang lumaris |
sêmune wong ngawirya ||

9. Sangsaya kaparêkan ing margi |

patalunan margèng pagalêngan |
malipir pagêr risike |
wuluh miwah parumpung |
lanjar karang kara kacipir |
kacang bayêm wohira |
rumawe alandhung |
ramya wong agusah-gusah |
anèng gubug agonjèng kêncangan sawi |
sarwi agêgêtakan ||

Jilid 11 - Kaca : 195

10. Pêksi gulathik bondhot prit pêking |
atêtêban niyup yang-uyangan |
kasulak-sulak ibêre |
kèh rarya (n)don aguyub |
pan angundha layangan sami |
miwah masang ubêngan |
kapracondhang asru |
barung sundari sawangan |
sru angèrèng lir tangising byatning asih |
mangkana kang lumampah ||

11. Lumintang ing têgal pinggir margi |

Ki Santri Monthèl awas tumingal |
nora pangling pandulune |
lamun Kiyai Guru |
Panurta ing Wanamartèki |
gupuh sèlèh paculnya |
gya amapag laku |
gugup matur pandêlopan |
dhun (n)Jêng Kyai bageya punapa inggih |
Kae Bayi Panurta ||

12. Kang sinambrama nganthuki angling |

e e lolah apa ta iya-a |
sira iku Santri Monthèl |
lamun nora kalèru |
matur inggih inggih no inggrih |
Santri Monthèl kawula |
duk kala rumuhun |
kautus mring Wanamarta |
Kae Bayi Panurta mèsêm dènnya ngling |
padha kasêlamêtan ||

13. Sinung salam Monthèl atur bêkti |

amba kinèn maring patêgilan |
ngambil pala sawontêne |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 268 >

 lah suwawi alaju |
(n)jêng paduka kawula-irit |
Ki Bayi sukèng driya |
lah ya sunnut-pungkur |
pacul kimpule tinilar |
ekal-ekal Ki Monthèl lumakyèng ngarsi |
gya yun nguwuh rabinya ||

14. (n)Dungkap padhadhahaning desèki |

lorahing marga rêsik arata |
dhasar padhas alus wêdhèn |
sandhaping wrêksa rahu |
palindhungan janma aninis |
miwah wong alêlampah |
araryan ing ngriku |
Monthèl nimpang lampahira |
matur dalêm kèndêl sakêdhap nèng ngriki |
kawula yun ing jurang ||

15. Sigra mring patêgalan palêstrin |

nguwuh-uwuh marang rabènira |
lah rubiyah dipun-age |
(ng)gyannira ngundhuh-undhuh |
mareneya ngong pituturi |
wadon Cênthini sigra |
mara dipun-uwuh |
saryajar lah ana paran |
sêlak-sêlak wong lagi ngundhuh kacipir |
terong kara lan kacang ||

16. Ki Monthèl angling payo dèn-aglis |

mêngko apa ta ora ana-a |
nulya lumakya ge-age |
duk sangandhaping rahu |
Santri Monthèl angling mring rabi |
dulunên kae sapa |
nèng sasoring rahu |
Ni Cênthini datan samar |
yèn Kiyai Panurta lan Malarêsmi |
prapta ing Wanantaka ||

Jilid 11 - Kaca : 196

17. Gugup dènnira amêlayoni |
pangundhuhanira kabèh wutah |
suprandene tan tinolèh |
sarya anangis asru |
Ki Panurta Malar samya ngling |
kakang Cênthini sira |
mareneya gupuh |
kang ingawe dharakalan |
atur bêkti sarwi sambat awor tangis |
adhuh bêndaraningwang ||

18. Tan anyana lamun praptèng ngriki |

kadya pêjah amanggiha gêsang |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 269 >

 tuwan uning kawulane |
Ki Bayi angêmu luh |
miwah Nikèn Malar anangis |
kagagas driyanira |
marang putranipun |
tur lagya uning kewala |
mring Cênthini lir amêcaha kang ati |
mêtu ing palambungan ||

19. Saking ciptanya geya pinanggih |

ing putranya kang samya nis paran |
lir wus sumandhinga linggèh |
Malarsih ngling maksih luh |
wus linggiha kakang Cênthini |
sokur salamêt sira |
bisa atêtêmu |
Ki Bayi alon ngandika |
lan wus payo Monthèl larapêna mami |
marang bêndaranira ||

20. Mangunarsa ingkang andarbèni |

padhukuhan ya ing Wanantaka |
Ki Santri Monthèl nulya ge |
angirit lampahipun |
gupuh angling mring rowangnèki |
jupukên paculingwang |
lawan kênthang kimpul |
maksih kari anèng têgal |
lan janganan kang wutah iki nèng siti |
lah age kukubana ||

21. Ingong padha lagya wuh tur uning |

marang Ki Sèh Adi Mangunarsa |
kang tinutur mentar age |
Ki Monthèl sigra laju |
anèng ngarsa lawan Cênthini |
Kae Bayi Panurta |
lan rubiyahipun |
ciptanira jroning nala |
putranira Tambangraras Amongragi |
Jèngrêsmi Jayèngraga ||

22. Panggih nèng wisma sadayanèki |

têka mangkana graitanira |
kang mara-tamu lampahe |
prapta ing korinipun |
Santri Monthèl turira aris |
dalêm kèndêl sakêdhap |
kewala nèng pintu |
kawula matur putranta |
kang ngaturan tan lênggana samya nganti |
nèng kori paregolan ||

Jilid 11 - Kaca : 197

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 270 >

23. Santri Monthèl lan wadon Cênthini |
praptèng ngarsa matur kutawèlan |
punika ramanta rêke |
Ki Bayi Panurtèku |
lan ibunta Nyai Malarsih |
kalawan mitra-tuwan |
Ing Ngardipalèku |
Malangkarsa Pariminta |
Amongsari dadya tamu gangsal èstri |
samya minta pangguha ||

24. Mangunarsa mèsêm ngandika ris |

kangèlan têmên (ng)gyannira pajar |
wus aywa angandhar rêke |
aturana dèn-gupuh |
ywa kasuwèn anèng ing kori |
Ki Monthèl sigra mentar |
angaturi tamu |
Mangunarsa mêthuk lampah |
madyèng natar Ki Monthèl angancarani |
sigra kang ingaturan ||

25. Wus tumama salêbêting kori |

praptèng natar gupuh Mangunarsa |
ngaturan laju lênggahe |
anèng paningratipun |
wus samêkta gêlaranèki |
gya samya tata lênggah |
Mangunarsa kantun |
dènnya lungguh anor-jiwa |
atur bêkti salam mring Kiyai Bayi |
miwah mring ibunira ||

26. Samya tur pambagyaning basuki |

nulya asalam mring mitranira |
Kae Sèh Malangkarsane |
gantya andana sukur |
gantya salam mring Amongsari |
miwah mring Parinminta |
lah pambagyanipun |
Mangunarsa malih mojar |
mring santrinya lah Monthèl inggalna aglis |
riningong Anggungrimang ||

27. Lan rabine Nikèn Rancangkapti |

Ki Santri Monthèl gya lumampah |
angenggalakên lakune |
papaging Jurang Jangkung |
matur jêngandika dèn-aglis |
rakandika tamuwan |
mara-sêpuhipun |
(n)Jêng tuwan Sèh Amongraga |
lan kang ibu mitranta Ngardipalèki |
Malangkarsa Mongsêkar ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 271 >

28. Pariminta dadya gangsal èstri |
marma andika kinèn enggala |
Sèh Anggungrimang wuwuse |
lah iya kakang sukur |
payo gêgancangan lumaris |
tan dangu lampahira |
praptèng dalêmipun |
ingawe marang kang raka |
yayi Anggungrimang lan rabinirèki |
ing kene alungguha ||

29. Kalihira nêmbah lunggyèng ngarsi |

Ki Mangunarsa aris ngandika |
ngabêktiya ing rama ge |
myang mring ibunirèki |
kang liningan sigra ngabêkti |
salam matur pambagya |
miwah maring ibu |
winangsulan karaharjan |
gantya ri kang Rancangkapti angabêkti |
mring rama ibunira ||

Jilid 11 - Kaca : 198

30. Nulya mring pra mitranya waradin |
sasalaman samya gantya-gantya |
wus tata palungguhane |
Mangunarsa lingnya rum |
Rancangkapti lah sira yayi |
ngruktiya ngukus pala |
pasugatèng tamu |
kang kinèn mentar sing ngarsa |
Kae Mangunarsa awêcana aris |
mring Ki Bayi Panurta ||

31. Punika putra paduka sami |

ingkang sêpuh Kae Sèh Mongraga |
nuntên kawula wiyose |
èstri warujunipun |
Rancangkapti kasemah dening |
Kae Sèh Anggungrimang |
punika kang mêngku |
sira Ki Bayi Panurta |
ngling andonga sukur Alkamdulillahi |
mugi tulusa krama ||

32. Semahipun ki jêbèng punêndi |

Mangunarsa mèsêm aturira |
wondene kawula rêke |
dèrèng parêng panuju |
wontên karsanira Hyang Widdhi |
amba langkung sumarah |
takdiring tumuwuh |
karsaning sira Pangeran |
apan dèrèng ambukakên ingkang kapti |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 272 >

 babing asêsemahan ||

33. Kae Bayi anyathêt ing ati |

lamun sira Kae Mangunarsa |
ahli wadad agamane |
lawan pribadinipun |
angluhurkên têtêsing ngèlmi |
purbaning rèh kasidan |
luhunging tumuwuh |
wasana alon ngandika |
Kae jêbèng inggih rêke rèyang riki |
tumêkèng Wanantaka ||

34. Nuntên pituduhing janma luwih |

rèyang ngaruruh wêka kang kentar |
nèng Wanantaka sanane |
Amongraga kang dunung |
lawan Tambangraras kang rabi |
malih tumutur kentar |
rinta kalih jalu |
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
sarabinya Turida lan Rarasati |
samya nis ngendra paran ||

35. Cipta rèyang panggiha sawiji |

bapak prasasat panggih sadaya |
makatên cipta-ngong rêke |
marma ibunta tumut |
ngendra paran tan etang wuri |
ing ngarsa pringgabaya |
durgamaning ênu |
mahas ing wana wulusan |
papèng marga nguncal anjalak pandêling |
ngundar suta kang kendran ||

Jilid 11 - Kaca : 199

36. Têmah ing mangke reyang papanggih |
lawan Kae jêbèng ingkang muga |
nuduhna kakanta (ng)gyanne |
nêdha tumuntênipun |
panggih reyang kantaring kami |
wau Ki Mangunarsa |
mindu tan na muwus |
Ni Malarsih duk tumingal |
mring Kae Sèh Mangunarsa tan kêna ngling |
Malarsih ngêmu waspa ||

37. Marawayan lumuntur ngusapi |

Nikèn Malarsih ciptaning driya |
têndo yèn kaya sabêne |
tan na wêkasanipun |
anggung gawe sinungan warti |
warta kang nguyawara |
têmah tanpa dunung |
ngur baya aja na warta |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 273 >

 tutur gawe pangarêm-arêming ati |
tan ana yêktinira ||

38. Mangunarsa uwus ngudanèni |

marang kang ibu-saciptanira |
sabil tafakur driyane |
ngungun ciptaning kalbu |
anor panarimanirèki |
mungguh kawulaning Hyang |
mukmin wadon iku |
apês-apêsing kawula |
katujune kita tan tinitah èstri |
tinitah mukmin lanang ||

39. Tan sinungan santosa ing budi |

(ng)gujih maring panggodhaning setan |
salang-surup pangajake |
cupêt pangandêlipun |
dalil parêk maring Hyang Widdhi |
iki jalmring utama |
parêking ngalulut |
tan tawêkal cobaning Hyang |
marma èstri tan winênang angimami |
saking takyuring iman ||

40. Sira wau Nikèn Mularêsmi |

parêmbeyan umatur ring raka |
(n)Jêng Kyai paran ta rêke |
putranta (ng)gyan dumunung |
dene datan wontên kaèksi |
pundi malih winarah |
sasananing sunu |
Kae Rundaya lingira |
sarwi kaca-kaca locananirèki |
lah nyai sarèhêna ||

41. Durung kêna kinira yèn sêpi |

ing patanyan pan durung winêdhar |
ring sabda kajatèhane |
ywa sira tyas kêsusu |
(m)bokmanawa tumêkèng sisip |
kasaping pangudinta |
gangsuling pamuwus |
halating sira Pangeran |
kang pracaya marang lantaring pandêling |
rêngkuhên dutaning Hyang ||

Jilid 11 - Kaca : 200

42. Malangkarsa nambung nêmbranani |
alêrês rêke ingkang mituwa |
rakanta paman sojare |
rèh-rèhayuning ngèlmu |
aywa kirang pangandêl bibi |
mum kewala ing priya |
tan na lating kalbu |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 274 >

 mugi bibi anrah karsa |
marang Kae jêbèng Mangunarsa singgih |
kang pracaya ing driya ||

43. Rèrèh tyasira Nikèn Malarsih |

sinambramèng sabda ring kang putra |
marang karsa panglêjare |
Ki Bayi Panurtèku |
anor alon ngandika malih |
marang Sèh Mangunarsa |
kadi pundinipun |
wau patanyan manira |
iki jêbèng mugi asunga pandêling |
wêlasa ing apapa ||

44. Sèh Mangunarsa turira aris |

paman Kiyai Bayi Panurta |
lamun parêng ing karsane |
sasêlot-sêlotipun |
yèn kawula bilih manawi |
sagêd yèn umatura |
kang saèstunipun |
kang parlu prasasat sunat |
aprayogi arêbat wêktu rumiyin |
mangkya lamun wus bakda ||

45. Samya raraosan ingkang kinapti |

lamun wontên pitulung Hyang Suksma |
dhatêng paduka kalihe |
lah suwawi awêktu |
kang ngancaran rahab samya ngling |
inggih langkung utama |
rêbat parlunipun |
nulya samya mring pahèran |
samya salat Ngasar anèng masjid alit |
suro panêpènira ||

46. Para sêpuh ngancaran ngimami |

tan na karsa kêdah mum kewala |
Sèh Mangunarsa nulya ge |
majêng ngimami wêktu |
marêngakên niyating takbir |
-ratul ikram upama |
lir curiga kunus |
cèplêse manjing warangka |
datan inong panjinge lir wingi uni |
rapêt tan ana rênggang ||

47. Wus antara têrtibing ngabêkti |

catur rêkangat tahyat akirnya |
asalam bakda salate |
muji myang dhikiripun |
donga limang wêktu sinuci |
paragat salirira |
sasalaman gupuh |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 275 >

 santri mudhun saking langgar |
pra ngulama taksih laju tata linggih |
nèng palanggaranira ||

48. Ki Sèh Mangunarsa matur aris |

mring rama Kae Bayi Panurta |
ririh aturira rêke |
wau paduka nêngguh |
angandika tatanyèng kami |
putranta Sèh Mongraga |
saha grahanipun |
sira Nikèn Tambangraras |
sasananya putra-paduka ing mangkin |
sênêt nèng pamêlêngan ||

Jilid 11 - Kaca : 201

49. Jurang Jangkung pamidikanèki |
tambwèng pulo sela Palanggatan |
nèng ngriku piningitane |
akèrêm ing ngasamun |
awak suci abangsa latif |
tan kèngang yèn ginanal |
kalawan pandulu |
ing sawênyahing paningal |
wus nugraha purna kasidanirèki |
nèng jaman kasampurnan ||

50. Yyan paduka sayêkti sêdyapti |

apêpanggya lan para putranta |
tan kèngang ginanal ing rèh |
kêdah surup ngalêmbut |
sarat alambaran subrangti |
angêningakên karsa |
sanalikanipun |
kang lir rasaning angidham |
pan kumêdah makatên ingkang supadi |
wontên pitulunging Hyang ||

51. Lamun datan makatêna ugi |

yêkti datan panggya kang sinêdya |
ing lair dede lambunge |
lamun parênging kalbu |
rêke mangke kewala yèn wis |
ing wêktu bakda Ngisa |
amba angsung dunung |
mangke paduka tirakat |
anèng Jurang Jangkung palanggatirèki |
putranta Sèh Mongraga ||

52. Lawan Tambangraras ku rênèngsih |

anèng pulo sela Palanggatan |
ing ngriku (ng)gyanta kapanggèh |
ananging lamun durung |
putra tuwan suwe tan panggih |
antara ing sadina |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 276 >

 kalih dintênipun |
tri dina têkèng sêpasar |
nadyan langkung sapêkênipun upami |
dèrèng wontên papanggya ||

53. Kang punika tur-kula Kiyai |

lawan ibu aywa sêlan tampa |
katimpah ing subrangtine |
driyanya kang sumungku |
ngarsa-arsa ayun papanggih |
linambar tarak-brata |
êkas siyang dalu |
anèng Jurang Pajangkungan |
asêmadi supadi enggal kapanggih |
lawan para putranta ||

54. Karantênipun makatên ugi |

sampun saèstu jalaranira |
ahli luhung fakufune |
kêdah anrang pandulu |
ing ngasêpi mêmêlêng kapti |
manawi tan katimpah |
ing niyat lyanipun |
anungge kalawan karsa |
inggih kadi-kadi insa Allah ugi |
dhatêng ingkang sinêdya ||

Jilid 11 - Kaca : 202

55. Samya tumungkul ingkang alinggih |
myarsakkên lingira Mangunarsa |
mungguh tingkah patêmone |
Ki Bayi Panurtèku |
lawan sira Nikèn Malarsih |
lir latu ingêmpanan |
dinamonan murub |
sukur suka ing ngabrangta |
cipta têkèng pralaya yèn tan papanggih |
lan putra samadaya ||

56. Kae Bayi angandika aris |

ênggèh Kae Jêbèng Mangunarsa |
rèyang wus sumarah ing rèh |
punapi ingkang tuduh |
rèyang datan lêngganèng kapti |
sumêdya têmah lena |
linabuwèng ênu |
tan kumêdhap ing babaya |
amêng rêke kewala pangguha dening |
para kaka-kakanta ||

57. Wus mangkana kang agunêm angling |

Ki Sèh Mangunarsa anêmbrama |
ngaturi mring pawismane |
kang ingancaran gupuh |
samya mudhun saking ing masjid |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 277 >

 prapta tata alênggah |
nèng paningratipun |
samêkta sasajinira |
Mangunarsa ngandika marang kang rayi |
lah Rancangkapti sira ||

58. Lamun wus (ng)gyannira ngukus nuli |

yayi sira saosna ing ngarsa |
ingkang liningan ge-age |
mentar sing ngarsa nuduh |
pawongira Darêman aglis |
Cênthini lan lakinya |
Ki Monthèl abikut |
anampa rampadanira |
Rancangkapti ngirit rampadan nèng ngarsi |
nyangking kêndhi pratala ||

59. Praptèng ngarsa rampadan sinaji |

bubucu munggèng panjang giri bang |
lawuhan nèng lancarane |
jangan pindhang nèng tuwung |
opor bèbèk basêngèk pitik |
batutu êtim dara |
age (m)pal (m)puk duduh |
dhèndhèng gêpukan gorèngan |
panjèn ragi sujènan sêrêgan ati |
tuntut kalêmon limpa ||

60. Gadhon gêndhon ayam krupuk pêtis |

samsambêlan lan lalab-lalaban |
mawarna lalawuhane |
sawusira rinamut |
Ki Sèh Mangunarsa ngling aris |
sumangga wawantingan |
adhahar sananjung |
nulya samya wiwijikan |
Kae Bayi Panurta lan Ni Malarsih |
datan karsa anadhah ||

61. Ki Sèh Mangunarsa ngancarani |

sumangga hyun paduka anadhah |
miwah sadaya ature |
nambrama bukti kêmbul |
Kae Bayi nauri aris |
ênggèh jêbèng kang muga |
wontên maklumipun |
myang kang pra bukti sadaya |
ingkang sami rahab dumugi nadhahi |
rèyang lagya asunat ||

Jilid 11 - Kaca : 203

62. Kadhatêngan patuwuking bukti |
marma ing ngriku kewala nadhah |
reyang pradikakna rêke |
sadaya nor umatur |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 278 >

 pangapuntênipun Kiyai |
nauri lah Bismillah |
aywa wancak kalbu |
nulya samya lêkas nadhah |
datan sami pikantuk kang sami bukti |
dhasar tan ahli nadhah ||

63. Lir wong ngicip-icip sadayèki |

tan pantara dangu aluwaran |
gya cinarikan ambênge |
sinungkên pawong pungkur |
-rira Anggungrimang wargèki |
samya kinèn anadhah |
kulawangsa pitu |
Ki Piturun Martaduta |
Palakarti Saloka Salodha tuwin |
Drêmadana Prakosa ||

64. Pan warata santri jalu èstri |

samya amangan lorodanira |
pinarutah sadayane |
Ni Rancangkapti gupuh |
ngêjokkên dhadharanèki |
cinarikan ingalap |
nyanyamikanipun |
samya ngambil sasênêngnya |
Kae Bayi Panurta ngandika aris |
mring Ki Sèh Mangunarsa ||

65. Yèn pinarêng jêbèng ing karsèki |

mugi jêbèng reyang tuduhêna |
ing Jurang Jangkung prênahe |
manira yun mituhu |
ênggèh ing saparahing tuding |
sapunika kewala |
maring Jurang Jangkung |
ing pulo Sela Langgatan |
mupung masih wontên siyange sakêdhik |
Mahrib rika kewala ||

66. Ki Sèh Mangunarsa matur aris |

inggih sumangga Alkamdulillah |
kawula anguntapake |
Ki Bayi lon amuwus |
lah wus payo sira Malarsih |
age sira dandanna |
pagendhonganamu |
Malarsih nulya samêkta |
Kae Bayi minta mit ingkang alinggih |
samya asasalaman ||

67. Sarya nêmbrama saha pupuji |

Ki Malangkarsa Sèh Anggungrimang |
Pariminta Mongsarine |
samya nêmbah jumurung |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 279 >

 (n)dan umangkat samya ngudhuni |
umiring sadayanya |
anèng pungkuripun |
têkèng sêndhang Kalampeyan |
Malangkarsa Pariminta Amongsari |
miwah Sèh Anggungrimang ||

Jilid 11 - Kaca : 204

68. Sakulawangsanira pra sami |
kèndêl tarap nèng têpining sêndhang |
sêdyèng ngriku sadayane |
dènnya nguntapakên laku |
ingkang laju mring Jurang Miling |
pulo Palanggatira |
Sèh Adi Mongluhung |
wau kang sêdya amara |
Kae Bayi Panurta Nikèn Malarsih |
katri Sèh Mangunarsa ||

69. Monthèl Cênthini nulya umiring |

lumadi saliring tirakatan |
ngrukti rabuk padupane |
upêti mêrang landhung |
Ni Cênthini lumakyèng ngarsi |
angirit lampahira |
marang Jurang Jangkung |
kang sêdya sumungku ika |
tan antara dangu lampahira prapti |
ing Pulo Palanggatan ||

70. Tumurun jurang calangapnèki |

nabrang pakiriyan kali asat |
kèndêl mahèr astutine |
wusnya sotya wè wulu |
nêtêr ing pangundhakirèki |
Kae Bayi Panurta |
lawan garwanipun |
ngungun wuryaning ngasrama |
atêtaman tanduking puspita minging |
kasilir ing maruta ||

71. Têka mangu lampahira kalih |

kamarutan kang amawa ganda |
lir srêbêt sêkar gêlunge |
Tambangraras ing dangu |
duk maksih nèng Wanamartèki |
kalihe ngêmu waspa |
karantan ing kalbu |
praptèng tirahing ngasrama |
nèng sasoring wrêksa rêjasa kêtangi |
payoman ing gigilang ||

72. Anèng ngriku dènnira alinggih |

sakeringe sela sumayana |
Monthèl ngujurkên widhige |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 280 >

 wus samya prênah lungguh |
Mangunarsa wacana aris |
paman atur kawula |
kang punika wau |
mugi-mugi kang kadriya |
saking asru wulangan paduka kalih |
dadya jalaring nala ||

73. Lamun datan pepeka ing kapti |

anduwa-duwa osiking driya |
kang wus kêncêng ing ciptane |
punika rubeda gung |
panggraita kang mawa nisir |
anyupêt pangandêlan |
-nipun ing Hyang Agung |
dadya amanggih pacuwan |
sêne marang pandamêl kang wus utami |
tuwas ngikal kangelan ||

74. Saking dèntên kawula puniki |

(m)bokmanawi bibi kikirangan |
saking cupêt piyandêle |
ingkang puniku sampun |
kêdah rila maring subrangti |
kang datanpa karana |
panêlangsanipun |
nuwun ing sira Pangeran |
poma ibu kang awêning ing pandêling |
nanêdha ing Hyang Sukma ||

Jilid 11 - Kaca : 205

75. Kalawan cipta ingkang lêstari |
Nikèn Malarsih saha wêcana |
mugi tuwan pandongane |
kinuwatan ing kalbu |
amituhu sarèhing tuding |
Kae Bayi Panurta |
ngling mring garwanipun |
iku prasasat idayat |
sawuwuse Ki jêbèng Mangunarsèki |
aywa ninang ing sabda ||

76. Nikèn Malarsih sanggêm tyas êning |

dènnya wus padhang tan kumalèndhang |
Sèh Mangunarsa sabdane |
aris dènnya amuwus |
lamun sampun paman Kiyai |
lah paduka kantuna |
tashuding Hyang Agung |
nèng sasana pamindêngan |
mugi kadhatêngana ciptaning kapti |
saking pitulunging Hyang ||

77. Kae Bayi Panurta ngling aris |

ênggèh Kae jêbèng Mangunarsa |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 281 >

 reyang wus tilarên rêke |
mung pandonganira lul |
maring Suksma kang murah-asih |
anulya sasalaman |
miwah maring ibu |
samya mangastitèng nala |
Mangunarsa kalilan nulya umulih |
Santri Monthèl rowangnya ||

78. Gagancangan dènnira lumaris |

kawatir wus akir wêktunira |
manawi êpot Mahribe |
tan dangu lampahipun |
praptèng sêndhang Kalampèyanèki |
Mangunarsa ris nabda |
mring kang samya ngantu |
wawi ing masjid kewala |
rêbat parlu ingkang liningan agipih |
mring masjid samya salat ||

79. Santri kathah pujiyan anganti |

marang imam nulya kinamadan |
Sèh Mangunarsa imame |
santri jalwèstri makmum |
dènnya samya asalat Mahrib |
yata wau kang lagya |
anèng Jurang Jangkung |
sira Ki Bayi Panurta |
lan kang garwa katri lan wadon Cênthini |
minta mahèran kadas ||

80. Anèng pawidhingan (ng)gyannya bêkti |

wusnya sunat nulya ngangkat kamad |
anjênêngakên salate |
amusthi niyatipun |
pinarêkkên tibaning takbir |
nirnakkên tingal jamak |
kadya wong pakacub |
ing ranu sirna agninya |
wus purnaning tan kari sêpêlik gêni |
padhêm tan kalabêtan ||

81. Datan pae Nikèn Malarêsmi |

nuwajuhkên êninging paningal |
imam Pangeran têlênge |
tan mèngèng driyanipun |
Ni Cênthini sawusirèki |
angrukti pakutugan |
angambar kumêlun |
nulya glis amakmum salat |
wus antara pangabêktinirèng Widhi |
Mahrib tumêkèng Ngisa ||

Jilid 11 - Kaca : 206

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 282 >

82. Wusnya paragat sunatirèki |
laju patakur maring Hyang Sukma |
anggantêr puji dhikire |
ngèstokkên ing atuduh |
saking byating wulangunnèki |
ring putra kang sinêdya |
pangguha ing ngriku |
anèng unggyan pamêlêngan |
apan datan cinatur kang mêlêng brangti |
yata Ki Mangunarsa ||

83. Sabakdanira Ngisa pan maksih |

anèng masjid agêng dènnya lênggah |
Kae Sèh Malangkarsane |
lawan Parimintèku |
lawan sira Sèh Amongsari |
kae Sèk Anggungrimang |
Rancangkapti pungkur |
myang pra kulawangsanira |
Ki Piturun Martaduta Palakêrti |
Prakosa Darmadana ||

84. Ki Salodha Ki Saloka alinggih |

têpung kapang ngarsèng pangimaman |
sinaji nyanyiamikane |
jêruk sêmangka timun |
pisang suluh nangka kuwèni |
katela gantung maktal |
langsêp lan kapundhung |
srikaya pêlêm malowa |
manggis duryan kimpul kênthang wi gêmbili |
miwah olah-olahan ||

85. Gugurihan ingkang manis-manis |

juwadahan myang kang galêpungan |
adèn-adèn pangolahe |
Mangunarsa amuwus |
lah sumangga sami nyanyamik |
nulya sami angalap |
ing sasênêngipun |
Ki Malangkarsa ris nabda |
yayi Mangunarsa manira puniki |
punapi ta kenginga ||

86. Yèn ta lamun papanggihan dening |

rêke sang Sèh Adi Amongraga |
paran manira jalare |
karantêne puniku |
duk manira nèng wisma mami |
nuju wontên dhatêngan |
Monthèl duk ingutus |
tur surat mring Wanamarta |
kampir marang dhukuh ing Ngadipalèki |
sung surat mring manira ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 283 >

87. Dangiyahe salam maring mami |
ijoaning srat ring Jayasmara |
tuwin mring Jayèngragane |
puniku sêmonipun |
waliyolah wus ngdanèni |
kalle rêke punika |
kula dèrèng pangguh |
lan Sèh Adi Amongraga |
sakalangkung manira angayun kapti |
supadi apêpanggya ||

88. Sèh Mangunarsa nauri aris |

inggih manawi langkung bêgyanta |
kang sarèh kewala rêke |
yèn kayunta ngayun hyun |
adrênging sih sinihan sami |
sami panujonira |
mangsa kalanipun |
kadya lamun kasêmbadan |
anging datan kingang dinadak ing kapti |
kêdah anarèhêna ||

Jilid 11 - Kaca : 207

89. Malangkarsa anauri aris |
yèn kadyèka yayi Mangunarsa |
manira tan ayun mulèh |
lamun ta dèrèng sinung |
ing pangiksa ing Sang Khakiki |
sun sumêdya iktikab |
nunungku ing dalu |
kewala nèng Wanantaka |
Ki Sèh Mangunarsa anauri aris |
sukur Alkamdulillah ||

90. Paduka jênêk wontên ing ngriki |

yèn antuk sihira ing Pangeran |
kadhatêngan ing kajate |
Malangkarsa nor muwus |
yayi bab masalahing ngèlmi |
sampurnaning kasidan |
roroning asatu |
rimbag makluk lan Kalèknya |
kadipundi yayi paliringanèki |
makluk makal Kalèknya ||

91. Ki Sèh Mangunarsa ngandika ris |

kakang Malangkarsa kang punika |
ing basa langkung rungsite |
angèl lêlèjêmipun |
yèn kaprèncèt aniniwasi |
murungakên kadadyan |
kadadèning wuwus |
tan waskitha ing wêkasan |
sêbabipun basa punika tan kenging |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 284 >

 ginalak ginagampang ||

92. Malangkarsa nor dènnira linggih |

Sèk Mongsari lan Sèk Pariminta |
andhêku ngapurancange |
Anggungrimang tumungkul |
Rancangkapti angangsêg linggih |
mèpèt keringing raka |
Sèh Mangunarsèku |
myang sakulawangsanira |
Ki Piturun Martaduta Palakarti |
Saloka lan Salodha ||

93. Ki Prakosa lan Darmadanèki |

sumungkêm lir konjêm ing pratala |
tan akêcap sadayane |
samya angalap wuwus |
surasane ngilmu ginati |
tan na-wèwèng ing nala |
anunggèng pangrungu |
Ki Malangkarsa ris nabda |
kae jêbèng mênggah palimpinganèki |
ing kajatèanira ||

94. Ki Sèh Mangunarsa lingira ris |

inggih kakang Kae Malangkarsa |
andika tampa-a rêke |
prèjènganing ngalêmbut |
langkung tanggapirèng pangèsthi |
ing ngilmu kang minulya |
ginraitèng kalbu |
mungguh makluk makalira |
têkèng Kalèk kongsi nir makalirèki |
Kalèk pribadinira ||

Jilid 11 - Kaca : 208

95. Kadya parusi tinunwèng agni |
parusi nir kênthêling rurupa |
têmbaga sari dadine |
pinurba ing mas tatur |
rambah tunu winor ing kowi |
linawus ing ngarrêngan |
ginênèn agni gung |
luluh roroning atunggal |
dadya Kalèk tan ana wujud kêkalih |
purba-pinurbasesa ||

96. Makluk aranning kawula yêkti |

makal ênggon tilaming atunggal |
Kalèk Hyang Widdhi têgêse |
yèn wus kadya puniku |
makluk kang wus abadan Gusti |
tan wor (ng)gwanning sarupa |
pribadi (ng)gyannipun |
tan kengang yan ginagampang |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 285 >

 mung dhèwèke kewala kang anjumbuhi |
tunggal sira Pangeran ||

97. Wus suwasa tan aran kakalih |

rukmi têmbaga tan winicara |
ro dadya sawiji nungge |
nir sangkan parannipun |
bakal rukmi tan dadi rukmi |
bakal têmbaga datan |
dadya têmbagèku |
tan na ran-aranning bakal |
kadya rahsaning lanang rahsaning èstri |
cawuh jatining rasa ||

98. Dadya martabat nurbuwah latif |

insaniyah la takyun pinurwa |
tumêkèng insan kamile |
nèng makaling alimut |
ran mukamadiyah ginaib |
wus sinung kuwasèng Hyang |
mijil aran makluk |
rambah arannya kaping pat |
datan liyan kang wujud dhirinirèki |
pan misih mula juga ||

99. Tinggal bakal awal rannirèki |

tan ran rasaning èstri lan priya |
makotên saupamine |
liring angèl puniku |
luput tanggap panganggêpnèki |
badan kita punika |
anggêpe sinêngguh |
mangeran kang Maha Mulya |
budi kita puniki rêke dinalih |
makluk aran karijah ||

100. Pan punika ingkang niniwasi |

nganggêp basa kasusu ing warta |
kewala dèrèng nyatane |
kaprècèt dadya lacut |
pêcat ciptanira kang titis |
lir sawung matarangan |
antigannya uwuk |
tan ana nêtês sajuga |
sabab dening êndhoge tan dèn-angrêmi |
pêcah abilarungan ||

101. Pêngrasane antiganirèki |

bisa nêtês tan lawan ngangrêman |
saking luput pandaliye |
apan sampun saèstu |
ayam sagêd nêtês kèh kêdhik |
makatên malih jalma |
sagêd nguwus ngilmu |
anging amuwus kewala |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 286 >

 pangangrême ing tokit tan dèn kawruhi |
têmah wigar anggagar ||

Jilid 11 - Kaca : 209

102. Sêdhêng samantên kewala lining |
langkung dhaup ing graitanig tyas |
pan lagya rarasan bae |
tan têmu ing tumuwuh |
rèhning samya tabakul ngilmi |
sira Ki Malangkarsa |
suka sru gumuyu |
wruhing lêlèjêming basa |
mangsa Karo winijil mangsa Dhêsthèki |
asangkrib ing kêkêran ||

103. Tan kêna pinêthit ing kayêktin |

lyan kang samya cathêt ing wardaya |
Malangkarsa Gungrimange |
sadaya samya kadung |
kadung tanggapira ing ati |
mêmête kang upama |
kelangan pangrungu |
tyasnya tampa uga ora |
Rancangkapti lantip barkating pawèstri |
kadung dungkapira ||

104. Pan wus ahlinira janma lêwih |

tan amêdhar jatining kêkêran |
amung pinarlambang bae |
ing lêlèjêming sêmu |
lir amilis mina jro warih |
ewuh sananing kêdhap |
tan kêna dinunung |
liyane janma kang wus man |
tan kasêlan surup kalêmpiting kapti |
sutêsna brangtanira ||

105. Têngah dalu wayahe kang wêngi |

Ki Sèh Mangunarsa lon wacana |
punapa mangke karsane |
sêdhêng lalêswan dalu |
nuduh pawongira pawèstri |
Darêman kinèn sigra |
ngambil kêlasa lus |
lan singêp kajang sirah bang |
kang liningan Darêman tan dangu prapti |
naoskên pasareyan ||

106. Wus pinarnah gêgêlarannèki |

Ki Sèh Mangunarsa aris nabda |
kakang Sèh Malangkarsane |
kula turi anjunjung |
anèng masjid kularsa maring |
natar nimpar asunat |
sakêdhap ing dalu |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 287 >

 sira Monthèl rumêksa-a |
lamun ana karsane sira dèn aglis |
aywa kuciwèng karsa ||

107. Matur sandika ingkang sinung ngling |

Sèh Anggungrimang alon wacana |
lah kakang Malangkarsane |
kawula amit mantuk |
jêngandika kantunna guling |
kewala benjang-enjang |
kula-turi rawuh |
marang pawisma kawula |
Kae Malangkarsa anauri aris |
insa Allah kewala ||

108. Nulya aluwaran kang alinggih |

samya sasalaman gantya-gantya |
Sèh Mangunarsa nulya ge |
nimpar mring Jurang Jangkung |
waktu saur wancinirèki |
nèng sêndhang Kalampeyan |
pamidikanipun |
wau Ki Sèh Anggungrimang |
angling marang kulawangsanira sami |
lah kakang Drêmadana ||

Jilid 11 - Kaca : 210

109. Lawan Martaduta Palakarti |
Prakosa lan Piturun kariya |
wong lima anènga kene |
Saloka Salodhèku |
kang amilu mulih ing mami |
kang liningan sandika |
wong lilima kantun |
rumêksa Sèh Malangkarsa |
Anggungrimang pamit tur salamirèki |
miwah Ni Rancangkaptya ||

110. Wusnya salaman katrinirèki |

nulya sami lèngsèr palungguhan |
miwah Ni Rancangkaptine |
mudhun sing masjid agung |
mulih ngidul mring Wanasari |
ingiring pawongira |
obor anèng ngayun |
Jurang Jangkung kalintangan |
pan wus têkèng brang kidul ing Wanasari |
praptèng pawismanira ||

111. Tan winuwus ing ratrinirèki |

pan cinatur Ki Sèh Malangkarsa |
anèng ing Wanantakane |
apan tinamu-tamu |
kurmatira raina wêngi |
anèng lèr tan kuciwa |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 288 >

 pasugatanipun |
tansah rasan ngèlmi rasa |
atêtêlon Kae Sèh Mangunarsèki |
Malangkarsa Gungrimang ||

112. Lamun nèng kidul nèng Wanasari |

sinuba-suba ing pasugata |
kalangkung rahab kalihe |
yata ingkang cinatur |
wau sira Kiyai Bayi |
kalawan garwanira |
anèng Jurang Jangkung |
ing pulo Sela Langgatan |
lan Cênthini sabên sawayahing bukti |
kinirim rarampadan ||

113. Anging Kiyai Nikèn Malarsih |

datan arsa kinirim anadhah |
pakirim winangsulake |
myang nyamikan tan ayun |
amung mucung ciptaning ati |
dènnira ngarsa-arsa |
rawuhe kang sunu |
panggihe anèng Langgatan |
wus andungkap tri dina tri dalu mangkin |
tan mijil katingalan ||

672 Mijil
1. Kawarna-a kang ahli ngawingit |
kang wus man minanon |
Sèh Adi nênggih Amongragane |
anèng jaman nikmat sihing Widdhi |
oliya apan wis |
makam badan alus ||

Jilid 11 - Kaca : 211

2. Lêsning tan rêkasa lirning kapti |
prapta tan linakon |
mung kalawan kewala niyate |
datan kadya sawênyahing janmi |
barang kang kinapti |
lawan suku-bau ||

3. Sang Sèh Adi Mongraga kalaning |

dènnira karongron |
ajiyarah mring guwa Sigronge |
tuwin marang Ngargasonya wingit |
wana wulusaning |
têlênging asamun ||

4. Miwah ring iktikap maring pasir |

pasuron parang rong |
karang kang karadan samodrane |
atataman kawuryanira sri |
pindha mirah akik |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 289 >

 biru dadu wungu ||

5. Seta pita rêta krêsna wilis |

ngujwala sumorot |
karang abang miwah karang jae |
karang tunjung lan karang mêlathi |
krang bukur myang gori |
lèn karang kacubung ||

6. Sangkêp salirning dharatan sami |

malah luwih onjo |
saking puspita ngalêsta kabèh |
rumput lan rumput saminirèki |
tan nana bedaning |
pasutapanipun ||

7. Luwih sampurnaning samodra di |

sèsining kalangon |
muwah ujwala kasunarane |
ring Hyang Kalandarigni ngulati |
amarakata sri |
angrênyêp ngunguwung ||

8. Kathah kalêwihaning pangèksi |

ing samodra kaot |
kèndah pandulon kaendahane |
karênaning janma kang linuwih |
kadrêsan umèksi |
wawalikanipun ||

9. Datan samar mamaring pandêling |

kang elok kang ewoh |
wus kawruhan tanpa karanane |
pangendahaning kang aib-aib |
sinung ing Hyang Widdhi |
trus paningalipun ||

10. Tan kalêmpit nir tang mutawatir |

rèhning wus waspaos |
dadya ondhe ruwiyèng Kadise |
carita di kang sinung swarga-di |
ing akerat benjing |
lwih saking pandulu ||

11. Nikmat rahmat tan kêna tinêpsir |

ondhening pandulon |
jaman dunya langon saanane |
pira-pira kamulyan dunyaki |
tan mèmba panduming |
para tusanipun ||

12. Maksih luwih kaendahan ngakir |

kikmah tan kêna pot |
mung tingale aoliya rêke |
kang sinungan kaswargan dunya kir |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 290 >

 endahing pangèksi |
aibe dunyèki ||

Jilid 11 - Kaca : 212

13. Liring aibing dunya puniki |
wêdharing pandulon |
ing ngasêpa-sêpi mamring dene |
sinung wikan ing dalêm pribadi |
pangèksan kang luwih |
kaendhahanipun ||

14. Sêpi ing minajading pra janmi |

pandulon kang elok |
di-adine jaman walikane |
wus tan amput-amput lan donyèki |
kang ingalap janmi |
sinandhang tinuwuh ||

15. Marma oliya tan na ngromèsi |

donya kang (m)bêgogok |
sabên uwus lêwih paningale |
dunya kang nèng jatining pangèksi |
mijil kalawan sih |
-ira kang Maha Gung ||

16. Yeka mèmpêr dunya ing swarga kir |

ing sapara-piton |
janat nuksmèng karamat tan pae |
lir anyulik pratandhèng swarga kir |
pan tan liyan saking |
oliya kang sinung ||

17. Lawan dènnira langên jaladri |

rênaning pandulon |
Sèh Mongraga kurên lan garwane |
Tambangraras ing asmaraningsih |
nèng patundhan akik |
tilam mirah mancur ||

18. Wus tan kèngang tinimbang ing lair |

kikmah kang mangkono |
wus saèstu jamaning kamuktèn |
danguning (ng)gyan ing pangrasa aglis |
beda nèng yomani |
glis pangrasa dangu ||

19. Nahên ta sira Sèh Amongragi |

angandika alon |
mring kang garwa Kèn Tambangrarase |
piyarsakna yayi kang adêling |
(n)Jêng bapa Kiyai |
Bayi Panurtèku ||

20. Lawan ibu dènnira nanangis |

marang ing Hyang Manon |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 291 >

 ngudi-udi kusuke ngasike |
cipta minta têtêmu ing siwi |
sinuwun ing Widdhi |
lan sruning tafakur ||

21. Datan mèngèng pangudiyèng kapti |

tan liyan pandulon |
muhung maring sira Pangerane |
kadi-kadi tinarimèng Widdhi |
wus tri latri mangkin |
anèng Jurang Jangkung ||

22. Tambangraras nêmbah aniniling |

wus sinung pangrungon |
panêdhaning sudarma kaliye |
nêmbah tumungkul matur ing laki |
pan inggih kapyarsi |
pudyaning ramèbu ||

23. Barkah tuwan amba sinung myarsi |

mring sudarma karo |
sèstu singgih kapyarsa nèng kene |
datan ninang salir tuwan angling |
sumangga sakapti |
yêkti kawula nut ||

Jilid 11 - Kaca : 213

24. Sang Sèh Adi Mongraga nglingnya ris |
yayi karsaning ngong |
rinta karo pinaranan (ng)gyanne |
anèng Ngargasalah dènnya mupit |
winartan cinangking |
maring Jurang Jangkung ||

25. Tambangraras tan lêngganèng kapti |

dak lumaksana lon |
linggar saking Parangkusumane |
solah-bawanira ing ngaluwih |
lir rasèng pangimpin |
sakêdhap gya rawuh ||

26. Pangrasamanirèng rinya kalih |

Ngargasalah kang (ng)gon |
panggya lawan kang rayi kalihe |
angsung salam kang rayi ngabêkti |
miwah garwa sami |
nêmbah ngaras suku ||

27. Rinta kalih sagarwanirèki |

samya sukurnya non |
nir subrantanira pangrimange |
wus kaonêng kapurba sih Widdhi |
purna surasaning |
wulanguning kalbu ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 292 >

28. Pan mangkana sujanma linuwih |
dènnya sapatêmon |
apan tanpa warana sanane |
apagut lawan badan pribadi |
banjaran wismèki |
rêke tan kacatur ||

29. Dharat palêsta kang bumi langit |

pon tanpa pandulon |
kewala amung padha dhirine |
tan kawulat lyan samya priyanggi |
wus nir surasaning |
tingaling aturu ||

30. Sèh Mongraga angandika aris |

yayi sira karo |
ulun asung sojar ing dhèwèke |
karsaning Hyang Kang Amaha Suci |
anarima maring |
jêng ramanta ibu ||

31. Sumundhuling pudya ring Hyang Widdhi |

saking tyas umangsoh |
minta sira lawan ulun rêke |
ubayèng driya sumêdyèng mèksi |
mring kang para siwi |
kang dadya byatning kung ||

32. Utama tinêman kang supadi |

luwar dènnya wiro |
wus kasungku jroning pamudyane |
minta panggyatmaja sadayèki |
kang rayi tur bêkti |
samya sumanggèng hyun ||

33. Wusnya abipraya ing pandêling |

gya nisira ring (ng)gon |
maring Jurang Jangkung Palanggate |
yata ingkang anèng Jurang Miling |
sira Kae Bayi |
wanci waktu sakur ||

34. Langkung dènnya ngarsa-arsa dening |

putra lanang wadon |
kang asrama Pulo Palanggate |
Ni Cênthini andadèkkên api |
padupanira wis |
angwongwa kang latu ||

Jilid 11 - Kaca : 214

35. Pasang kutug rabuk ratus minging |
mênyan madu ngobong |
pan kumêluk andêdêl kukuse |
Kae Bayi lan Nikèn Malarsih |
dènnira amupit |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 293 >

 kalangkung sumungku ||

36. Kusukira ngasiki Hyang Widdhi |

tyas mansoh tuwajoh |
tan nalimpang anrap pituduhe |
pamêlinging kadi surasaning |
pangidhaming kapti |
ing sawiji kayun ||

37. Tan ana lyan cipta kang kaèsthi |

dènnirarsa panggoh |
marang sutanira sadayane |
alantaran dhikir kang asuci |
trap tanajul karti |
panjing wêktunipun ||

38. Junun suhulira ing Hyang Widdhi |

minta sihing Manon |
ngasih maring sira Pangerane |
pan angoko pangunandirèki |
kêcap jroning ati |
Gusti Sang Maha Gung ||

39. Panggihêna lan sutamba mangkin |

lawan kang sayêktos |
Allah ingkang asipat murahe |
ingkang kuwasa kang ngudanèni |
miwah angadili |
sakèhing tumuwuh ||

40. Tan nana lyan ingkang nêmbadani |

nêkakkên kang elok |
Hyang Maha Gung kang anucèkake |
kang mangkana ciptanirèng galih |
tinarimèng Widdhi |
ing pandonganipun ||

41. Kalle asru-asru dènnira mrih |

ayun minta tumon |
mring pra sutanira jalwèstrine |
têmên-têmên Suksma nêmbadani |
mangkana Kiyai |
lawan garwanipun ||

42. Pan pana'ul sanalikanèki |

tashuding pandulon |
layap (n)dungkap jaman walikane |
palaling Hyang Suksma mratandhani |
kang kinaptèng kapti |
wulangan ing sunu ||

43. Ing nalikanira sihing Widdhi |

kang sung sapatêmon |
mangke Kae Bayi Panurtane |
madya têlênging tyasing amupit |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 294 >

 ing ngriku kapanggih |
sasurasaning hyun ||

44. Tingal kasuciyaning pandêling |

wau sang kinaot |
mijilakên kêdah mangunahe |
ingkang kaendahaning pangèksi |
amêdhar jatining |
ing padhirènipun ||

45. Nèng paligèn akik pingul asri |

sarwa kik kinaot |
babanjaran asri kawuryane |
markata bra kasêsêning sasi |
papuspitan asri |
ganda marbuk arum ||

Jilid 11 - Kaca : 215

46. Wus tan ana kèndahan anirip |
wau kang patêmon |
tanapa pinangka ing paningale |
ing pandulon tan ngagèt-agèti |
kang patut pangèksi |
sung pasalamipun ||

47. Sèh Mongraga pupujwèng Hyang Widdhi |

sukuring patêmon |
Nikèn Tambangraras tur bêktine |
miwah Jayèngrêsmi Jayèngragi |
Trida Rarasati |
mantu ro angujung ||

48. Samya sukur panrimanirèki |

tan na walangatos |
rêrêm marêm tan na raos wode |
lir duk sabên nèng Wanamartèki |
panggih siyang ratri |
raose kang kalbu ||

49. Lir wulangunira tan na brangti |

mring putra duk anon |
tan sêmbada lan wingi-wingine |
tan kawawa nambak luhirèki |
mangkya tan amawi |
kusung ngênthu-ênthu ||

50. Kadya tuwuk lir sabên papanggih |

putra lanang wadon |
miwah tumingal kaendahane |
babanjaran ingkang luwih adi |
pataron duryani |
wismanggung linuhung ||

51. Sakèh kaluwihaning pangèksi |

tan kèraman tumon |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 295 >

 amung sukur wawêlakan bae |
têka mangkana tyasnya Ki Bayi |
myang Nikèn Malarsih |
tan pae kadyèku ||

52. Wus ahlinya tingale wong ngasik |

agawok pandulon |
lir sukarêna tanpa nandhange |
kadya tuwuk ingkang tanpa bukti |
datanpa ngulati |
panarimanipun ||

53. Mênêng tanpa ngên-angêning kingkin |

ingkang ting salèmpor |
nèng jaman tingal kajatmikane |
yata sang Sèh Adi Amongragi |
angandika aris |
mring kang marasêpuh ||

54. Langkung sukur ulun ing Hyang Widdhi |

sinung sapatêmon |
(n)Jêng Kiyai lawan ulun rêke |
lantar saking katrimaning puji |
-nipun (n)Jêng Kiyai |
ring Hyang Kang Maha Gung ||

55. Sung kawasa makalling pandêling |

kang dadya tyas panggoh |
anèng makal jamaning kasêpèn |
pintên-pintên samya sih sinung sih |
ing Hyang Maha Suci |
nêmbadani ring hyun ||

56. Mangkya kadya punapa karsèki |

paduka myang êmbok |
Kae Bayi Panurta dêlinge |
ênggèh tuwan yèn pinujwèng kapti |
bibinta lan mami |
yêktyarsa umatur ||

Jilid 11 - Kaca : 216

57. Tan na manggung arasing atuding |
winruhkên ing raos |
akufuwa dunya akerate |
lêstariya jênêk ing pangèksi |
ywa kongsi atêbih |
utawa andulu ||

58. Kang makatên tan rêna tyas mami |

lamun (ng)gyan samya doh |
sih tyasing kados pundi malèh |
yan nêdya-a bêngganging sisiwi |
myang ing gurunadi |
saparan tumutur ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 296 >

59. Sang Sèh Adi Mongraga ngling aris |
singgih (n)Jêng rama (m)bok |
langkung kasinggihan sakalihe |
saking (ng)gènnya trêsna asisiwi |
ananging sakêdhik |
benjang kula matur ||

60. Rambah panggya ing sapisan malih |

ulun apatêmon |
kewala nèng Kalampeyan rêke |
majêmukan lan putranta singgih |
Mangunarsa tuwin |
Gungrimang lan tamu ||

61. Malangkarsa kalangkung yun panggih |

lan ulun patêmon |
sarta Mangunarsa Gungrimange |
Rancangkapti samya yun papanggih |
maring Jayèngrêsmi |
Jayèngraganipun ||

62. Kang punika paduka (n)Jêng Kyai |

wangsula lan êmbok |
maring ing dhukuh Wanantakane |
putranta sadayanya anganti |
kundure (n)Jêng Kyai |
mring ibu mring dhukuh ||

63. Kae Bayi liningan ing siwi |

tan lêngganèng pakon |
nulya sasalaman pasukure |
sanalikanira wus papanggih |
gya nis sing pangèksi |
bakda ing ngasuhul ||

64. Kae Bayi lan Nikèn Malarsih |

sarêng dènnya anon |
wantahing paningal lir sabêne |
myang Cênthini tan pae kadyèki |
sapaningalnèki |
tan na bedanipun ||

65. Kae Bayi Panurta ngling aris |

paraning kang katon |
yèn beda lan pandêlêngku rêke |
ingkang garwa aturira aris |
pan inggih Kiyai |
wau kang kadulu ||

66. Wus dinulu solah-bawanèki |

paguting pandulon |
sakêdhap tan ninang pangèksine |
Ni Cênthini tinanya turnèki |
inggih sami ugi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 297 >

 lir paduka wuwus ||

Jilid 11 - Kaca : 217

67. Kae Bayi lan garwanirèki |
tyasira cumêplong |
ngling mring garwa ya wus nora pae |
tingalira lan pandulu mami |
tan gèthèng samênir |
kabèh lir tuturmu ||

68. Wong têtêlu tan na nêlayani |

tunggal sapandulon |
sira Kae Bayi Panurtane |
langkung sukarênanirèng galih |
miwah Ni Malarsih |
lipur dènnya wuyung ||

69. Anging thithik samya sih prihatin |

kala dukira non |
dene maksih ana sêmayane |
tan wruh babare ngubayanèki |
ing nalika malih |
saguh atêtêmu ||

70. Angandika malih Kyai Bayi |

paranta sirèko |
apa baya ana kene bae |
paran maring dhukuh apêpanggih |
lan Mangunarsèki |
pratelaning laku ||

71. Matur sumangga karsa Kiyai |

amba nut kemawon |
anauri iya ing bêcike |
atêtêmu lan Mangunarsèki |
dapak lamun misih |
ana rêmbugipun ||

72. Nambung atur alon Ni Cênthini |

prayogi papanggoh |
lan putranta Sèh Mangunarsane |
apitantun ing rèh kadipundi |
wasananing mangkin |
yèn wontên turipun ||

73. Duk miyarsa turira Cênthini |

nalarira bolong |
cipta samya karsa mring dhukuhe |
yata wanci gagat-bangun enjing |
samyarsa susuci |
mring pahèranipun ||

74. Ing pakiriyan ilining kali |

sawusnya wuwulon |
wangsul unggyannira pawidhige |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 298 >

 adan sunat nulya angabêkti |
kamat ngangkat aglis |
pêrlu waktu Subuh ||

75. Wus anjênêngakên salatnèki |

niyat wus tuwajoh |
lapal Allah pinarêng takbire |
-ikramira lir pandam pinatin |
tan na labêtnèki |
tilase umurub ||

76. Tan na kang katingalan malih |

sawiji pandulon |
layaping jaman kacêngêngane |
datan limut datan aningali |
pangantêngannèki |
tan suwung tan wujud ||

77. Sanalikanya ing dalêm takbir |

cêngêng tanpa anon |
wusing takbir prapta iptitahe |
tanajul mijil mukaratnatti |
Patekah sinidik |
kalawan lid kalbu ||

Jilid 11 - Kaca : 218

78. Wusing Patekah suratirèki |
Inna-anjalna lon |
wusing Patekah surat akire |
kang winaca pan surat Watini |
dêge dèn-Kunuti |
lungguh tahyatipun ||

79. Salam bakda dènnira ngabêkti |

pupujiyan lagon |
dhikir andonga limang wêktune |
pragat salirira sunatnya wis |
pajar sidik nganti |
wijiling suryèsuk ||

80. Wusnya (n)dhadhar Hyang Surya nêlahi |

lir netrangga rapoh |
ngatirah kadya kaluwan suwe |
amuparêng anrang ngujwalani |
sèsining rat sami |
kawuryan sawêgung ||

81. Sira Kae Bayi Panurtèki |

angandika alon |
lah wus payo linggar saking kene |
mulih mring dhukuh Wanantakèki |
narèhakên pikir |
manawa saèstu ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 299 >

82. Tinêmu ing kawêkasanèki |
luwaring wirangrong |
lir kang pitungkas nakira anggèr |
sang Sèh Adi Mongraga kalaning |
nèng jroning pangèksi |
pan awantu-wantu ||

83. Nikèn Malarsih umatur ris |

sumanggèng Hyang rêko |
kawula nut sakarsa andhèrèk |
nulya samya (n)dan lumaksana ris |
tumurun lêngkaning |
kali Jurang Jangkung ||

84. Palêngkèyan nêtêr ing palêstrin |

lampahira alon |
sarèmpangan labêting kalungsèn |
tri ari tri latri tan abukti |
tan lilih kalantik |
angganya marlêsu ||

85. Mênggah rasa-sara-a lumaris |

tindak anêmpoyong |
wigih-wigih nut pagalêngane |
anglintangi patalunan sabin |
gantya kang winarni |
Sèh Mangunarsèku ||

86. Anèng dhukuh kidul Wanasari |

amanggihi dhayoh |
sira Kae Sèh Malangkarsane |
Pariminta lan Sèh Amongsari |
sakalangkung dening |
sinubya-subyèng hyun ||

87. Anggungrimang Nikèn Rancangkapti |

kalangkung rumêngkoh |
bisa among rahab mring tamune |
sasajènira pan siyang ratri |
nyamikan di-adi |
lalawuhanipun ||

88. Palungguhanira kanêm èstri |

gunêm ngèlmi raos |
Sèh Malangkarsa lon andikane |
yayi jêbèng Mangunarsa singgih |
ngong tatanya yayi |
bab mungguhing ngilmu ||

Jilid 11 - Kaca : 219

89. Mênggah kusuk lan ngasik puniki |
kusuk apan wêdos |
ngasik purun marang Pangerane |
kadipunêndi nisubi yayi |
lawan kusuk wêdi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 300 >

 mring Pangeranipun ||

90. Kadi punapa puruning yayi |

punapining wêdos |
Ki Sèh Mangunarsa lon dêlinge |
kusuk ajrih yèn angloro Gusti |
lan kita puniki |
kumambèng Hyang Agung ||

91. Tan rumangsa adarbe pribadi |

kagungan Hyang Manon |
sacacahing kita sadayane |
kawula tan kêna wor lan Gusti |
Gusti pan tan kenging |
wor kawula makhluk ||

92. Pan sayêkti yêktinya tan kenging |

lamun kawor winor |
wus katutup ing sanalirahe |
kang basa ngasik puniku wani |
wani ngandêl yêkti |
Allahu akhadun ||

93. Allah tangala pan datan kalih |

tuhu yèn sawiyos |
wani sanggêm ing toh jiwanggane |
pancataning ro maring sawiji |
wiji tan kawijil |
ginêdhong sinamun ||

94. Tan lyan saking kang wus bangsa mukik |

mustakik Hyang Manon |
pan tan kengang iktekad sasambèn |
laranganipun pra ahli ngarip |
wus dhèwèkanèki |
ngilmi kang kadyèku ||

95. Lagya madyan rarasaning ngèlmi |

kulawangsa gupoh |
Ki Salodha agita ature |
marang Kae Sèh Mangunarsèki |
kawula pan saking |
loring Jurang Jangkung ||

96. Tumingal ramanta (n)Jêng Kiyai |

lumampah tatêlon |
lan kang garwa katri Cênthinine |
saking têbih gajêgipun inggih |
mêntas ing panêpin |
Palanggatanipun ||

97. Anglintangi patalunan têpis |

nêre laju ngalor |
Sèh Malangkarsa laju wuwuse |
ngancarani maring sadayèki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 301 >

 amêthuk Ki Bayi |
kang karsa mring dhukuh ||

98. Sigra samya linggar sing (ng)gyannèki |

amapag kang rawoh |
Mangunarsa lan Malangkarsane |
Anggungrimang Pariminta tuwin |
Ki Sèh Amongsari |
myang kulawangsèku ||

99. Miwah wong magêrsari umiring |

samyèlur mangalor |
Monthèl nèng ngarsa gancang lakune |
jroning ati amapag pribadi |
Mangunarsa [Ma---]
Jilid 11 - Kaca : 220
[---ngunarsa] angling |
Thèl mulih rumuhun ||

100. Tata-tata gêlaranirèki |

dèn-samêktèng kono |
anudinga wong magêrsarine |
santri Monthèl mandhêg ajêgagik |
cuwa kawuwung jrih |
nimpang ngalor ngunclung ||

101. Mangunarsa ngling mring Rancangkapti |

lah yayi sirèko |
aywa mèlu mêthuk ing ramane |
angruktiya mring wisma sasaji |
kang rayi naguhi |
tan lêngganèng tuduh ||

102. Nimpang ingiring wong jalu èstri |

atanggên nèng pawon |
yata ingkang mangetan lampahe |
Mangunarsa Malangkarsa tuwin |
Anggungrimang katri |
myang kulawargèku ||

103. Sangsaya parêk dènnya mêthuki |

saking wetan kulon |
samya uluk-salam sadayane |
Kae Bayi rahab anauri |
pasalamirèki |
ngalekum salamu ||

104. Kulawarga mitra angabêkti |

sasalaman gêntos |
yata wus kering wau lampahe |
praptèng wisma palungguhanèki |
apan wus rinukti |
paglaran klasa lus ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 302 >

105. Tata anèng paningratirèki |
kapang têpung lunggoh |
santri jalu èstri naosake |
paududan pawohanirèki |
miwah wedang kopi |
mamanisanipun ||

106. Rancangkapti mring ngarsa ngabêkti |

mring rama myang êmbok |
matur ring raka Mangunarsane |
punika sampun kawula rukti |
Sèh Mangunarsa ngling |
saosna ing ngayun ||

107. Kang liningan mundur sarya nuding |

pra parêkan wadon |
samya nampa dhulang rampadane |
Ni Cênthini titipi ring ngarsi |
Nikèn Rancangkapti |
wus kinèn wor lungguh ||

108. Mangunarsa ngancarani aris |

ngaturan tuturoh |
nulya samya wanting sadayane |
nulya parêng lêkas dènnya bukti |
Ki Bayi tan pati |
anadhah kur-ukur ||

109. Miwah sira Nikèn Malarêsmi |

kur sarat kimawon |
tan pikantuk rasèng bukti rêke |
lir pra pêri wus tan ahli bukti |
wus lantih sisirih |
manggung siyamipun ||

110. Tur ta sarwa mênuhi mawarni |

ingkang lawoh-lawoh |
bakar gorèngan godhogan dene |
suprandene tan ana dinimik |
mung lalab kinardi |
lawuh tur kur-ukuran ||

16 (Ing Sêndhang Kalampeyan Ki Bayi sami tirakat)

Ing Sêndhang Kalampeyan Ki Bayi sakalihan lan pandhèrèk sami tirakat
sadintên sadalu kanthi padupan kumêlun. Sadaya sami dhikir lan ngêningakên
panuwun. Kabuling panuwun katingal wêwèntèhan Sèh Amongraga
sakalihan, Sèh Raras lan Sèh Rêsmi sasemahipun sami ngatingal. Sadaya
lajêng ngabêkti rama-ibu tuwin salaman kalihan para kulawangsa. Ki Bayi
ngasih-asih supados para putra lan mantu sadaya wangsul dhatêng
Wanamarta. Sèh Amongraga botên sagêd minangkani karsanipun Ki Bayi, jêr
sampun karsaning Allah pisah kawontênanipun. Namung putra kakung
kêkalih dalah semahipun badhe sagêd wangsul ing Wanamarta. Sèh
Amongraga asung pitêdah paugêraning agêsang kinarilana ing Hyang Widhi
sarana sabar tawakal. Ni Cênthini ngirid rampadan dhadharan dhatêng
Kalampeyan. Sadaya sami nêdha kajawi Sèh Amongraga sakalihan.

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 303 >

 Jayèngrêsmi tuwin Jayèngraga kadhawuhan nêdha dening Sèh Amongraga
supados wangsul kasujanmanipun, tilar alam kaalusan.
Bakda Ngasar sami dhatêng Jurang Jangkung ningali paguwan panêpènipun
Sèh Amongraga.
Sabibaripun salat Mahrib lan Ngisa, sami dhikir, lajêng dipun dongani dening
Ki Bayi Panurta binarunging lêlagon dening Ki Piturun ingkang ing nguni
wasta Nurwitri pandhèrèkipun Sèh Anggungrimang, ing nguni wasta Mas
Cêbolang. Sakalihipun swantênipun arum, undha-usuk kalihan swantênipun
Jayèngraga.
Kaca 221 – 246

Jilid 11 - Kaca : 221

672 Mijil
111. Wus antara dènnira abukti |
gya kinèn anglorod |
laju sinungkên ing pamburine |
kulawangsa jalu lawan èstri |
warata tan kari |
samadayanipun ||

112. Nulya nyamikanira mangarsi |

mawarni sumaos |
cinarakkên ngalap sasênênge |
Ki Sèh Mangunarsa matur aris |
marang Kae Bayi |
kadospundinipun ||

113. Nalikanya paduka nênêpi |

nèng Palanggat Pulo |
paran wontên prapta kang pinurèh |
Kae Bayi anauri aris |
rèyang nalikaning |
anèng Jurang Jangkung ||

114. Ing wêkasaning antuk tri ari |

ênggèh pan sayêktos |
wontên ingkang kaèksan mawantèh |
rakanta Sang Sèh Adi Mongragi |
Tambangraras tuwin |
Jayèngrêsminipun ||

115. Jayèngraga lan rabine sami |

prapta anèng Pulo |
pan wus cêtha pratela sojare |
datan kumalamar ring kajatin |
ning wontên sadhidhik |
pasêmadosipun ||

116. Benjang rambahnya ing wuri malih |

sagah atêtêmon |
nèng sêndhang taman kalampahane |
ing ngriku dènnira matos angling |
pan dèrèng linair |
rakêning pamuwus ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 304 >

117. Rèyang kinèn rèrèh mundur saking |
Jurang Jangkung rêko |
sarta kinèn kaèlsanta(?) jêbèng |
marmanira amundur mariki |
rakanta kang tuding |
rèyang maring dhukuh ||

118. Sêndhang Kalampeyan ingkang pundi |

manirarsa wêroh |
Ki Sèh Mangunarsa lon ature |
winginipun ingkang dènlintangi |
sawetaning margi |
pinggir Jurang Jangkung ||

119. Manthuk-manthuk sira Kae Bayi |

myarsa turira doh |
Ki Sèh Malangkarsa lon wuwuse |
yèn kadyèka paduka Jêng Kyai |
wus antuk andêling |
idayat kang pangguh ||

120. Luwar saking raosing tyas kingkin |

nir tan walangatos |
Ki Sèh Anggungrimang nambung ture |
lamun sampun lêjaring abrangti |
jêng paduka mangkin |
amba turi rawuh ||

121. Mring brang kidul dhukuh Wanasari |

inggih kang supados |
uninga-a banjar pakarange |
mapan sampun tan wontên dadyapti |
Ki Bayi nauri |
kadi datan wurung ||

Jilid 11 - Kaca : 222

122. Ki Sèh Malangkarsa matur aris |
yayi mungguh ingong |
paran andika mari gêlake |
kajat kita drêng ayun pêpanggoh |
mênggah kang prayogi |
paran mangkenipun ||

123. Sèh Mangunarsa nauri aris |

kang punika kados |
benjing dalu malêm Jumungahe |
sami majêmukan anênêpi |
nèng taman sêndhanging |
Kalampeyanipun ||

124. Malangkarsa lêga tyasirèki |

sinaguhan tudoh |
cipta anganti dina êmbène |
saking dènnira angandhêg benjing |
malêm Jumngahnèki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 305 >

 narèhkên tri dalu ||

125. Wus mangkana dènnya sami linggih |

apan winiraos |
sira Kae Bayi Panurtane |
langkung kinurmataning sasaji |
pangrêngganing ngasih |
lêladosanipun ||

126. Siyang dalu pan rinukti-rukti |

jiarahing langon |
Jurang Jangkung misor mandhuwure |
sasênêtanya kèh ting clakuthik |
myang têpèng wanadri |
Pasimparanipun ||

127. Maring brang kidul ing Wanasari |

kalangkung rinojong |
ing sakarsanira tan kirange |
mring paguwan pagumukan wingit |
pakadharan sêpi |
ra-ara watwa lus ||

128. Tansah Kae Bayi Panurtèki |

lawan ingkang wadon |
rêna myat paniratane akèh |
Mangunarsa Malangkarsa tuwin |
pamitranya kalih |
Anggungrimangipun ||

129. Pariminta lan Sèh Amongsari |

kulawangsa kawong |
samya tansah umiring paranne |
Rancangkapti pan tan kêna têbih |
mring Nikèn Malarsih |
saparan tut-pungkur ||

130. Tinisnan lir kadya (ng)gyannya yogi |

kêdhap tan kêna doh |
rewang gunêm lilirahan dhewe |
tanggap condhong wirasaning galih |
Rancangkapti pan wis |
winasis ing ngèlmu ||

131. Ing sarengat tarekat utawi |

kakekating raos |
makripat wus wruk ing lêlèjême |
rèrèh arah patitising angling |
sumingkir ing kibir |
(m)bokmanawa luput ||

Jilid 11 - Kaca : 223

132. Yata wus andungkap kalih ratri |
tri ratri ing mêngko |
sarêng wanci bakda Sar akire |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 306 >

 gunêm samya tirakating mangkin |
mring taman sêndhanging |
Kalampeyanipun ||

133. Samya tarak sadina sawêngi |

siyam angêlowong |
Malangkarsa alon andikane |
yayi paran karsanta ing mangkin |
punapi ing ratri |
myang tumuntênipun ||

134. Ki Sèh Mangunarsa angling aris |

pan mangke kemawon |
bakda Ngisa marang ing panêpèn |
utawi kang bar Jumungah masjid |
wus samya ngrêmbugi |
yata (n)dungkap wêktu ||

135. Mahrib samya amahèr astuti |

myang pra santri gupoh |
wusnya wulu adan sunat kabèh |
kinamatan ngangkat parlu Mahrib |
ngaturan Ki Bayi |
angimami ngayun ||

136. Bakda Mahrib laju Ngisa-nèki |

praptèng akir rêko |
lungguh tahyat gya salam bakdane |
pragat saliring sunatirèki |
asalawat sarwi |
sasalaman gupuh ||

137. Abubaran santri jalu èstri |

kang kari alunggoh |
Kae sira Bayi Panurtane |
Mangunarsa lan Malangkarsèki |
Gungrimang Mongsari |
lan Parimintèku ||

138. Malarsih lan Nikèn Rancangkapti |

Monthèl lanang wadon |
Cênthini lan sakulawangsane |
Drêmadana Martaduta tuwin |
miwah Palakrêti |
lawan Ki Piturun ||

139. Saloka Salodha Prakosèki |

sadayanira wong |
apan dadya pitulas kathahe |
Ki Sèh Mangunarsa ngandika ris |
lah Monthèl sirèki |
ruktinên upêtmu ||

140. Pakutugan kang samêkta sami |

Cênthini sirèko |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 307 >

 anggawa-a kalasa lus putèh |
pasêbaran sawur sarwa sari |
padupan lênga mrik |
kang liningan gupuh ||

141. Tan adangu samya wus rinukti |

dan lumaksana lon |
mring taman sêndhang Kalampeyane |
Monthèl ngarsa upête cinangking |
purnamaning sasi |
tan rêmêng sumunu ||

142. Praptèng sêndhang Kalampeyanèki |

samya tata lunggoh |
anèng sela patumpukan lètèr |
samya nganyarakên tirtastuti |
ing wè sêndhang wêning |
wusnya sami wulu ||

Jilid 11 - Kaca : 224

143. Wangsul (ng)gyanning palètèran nguni |
ing sela kinojor |
tinaman-taman ing sêkarane |
Monthèl laju andadèkkên api |
padupanira wis |
kinutug kumêlun ||

144. Nulya samya mapan ing alinggih |

atimpuh mabukoh |
Mangunarsa ngimami ratibe |
lagunira rêmpêg tan sarênti |
laju traping dikir |
salasilahipun ||

145. Catur wiwara pambukèng wirit |

mukyaning pawiyos |
pancakdriya katyungan mansohe |
ambuka dikir satariyahi |
nut lagu ubêding |
isimulah nêngguh ||

146. Guyêring kepala pan anulis |

lan akir kang tinom |
wit sing pundhak kiwa panarike |
pinarêngkên lapal al-anafi |
isbate Hyang Widdhi |
ananing tan wujud ||

147. Kusuk nanjèhakên ing pandêling |

lon narik maring sor |
mubêd maring pusêr pangguyêre |
marêngkên rapal ilaha nênggih |
makam napi jinis |
tan kêna angaku ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 308 >

148. Kusuk mansohkên lan nyêkuthoni |
narik munggah alon |
nêngên maring pundhak marêngake |
lapal ilana pina kirai |
mungguhing Hyang Widdhi |
tan kêna dèn-tuduh ||

149. Kusuk nashudakên ing pangèksi |

narik wangsul mingsor |
soring susu kang kiwa tibane |
lapal Allah nafi salat singgih |
Hyang Kang Maha Suci |
tan luyut tan wujud ||

150. Kusuk suhulira majênuni |

mungguhing Hyang Manon |
datan antara ing pangiksane |
(n)dungkap ikrarira kang adikir |
winantu pan khosi |
satus têsbèhipun ||

151. Tunggal palawanganing adikir |

ngunggahkên tyas mansoh |
dikir nakisbandiyah unggahe |
tan wawanèh tashudirèng Widdhi |
ilalah tinuli |
-tuli ing ngajunun ||

152. Sapuluh èwu kêcap tinasbih |

ingunggahkên rêko |
saking dikir barjah panganggahe |
Allah-Allah suhulirèng Widdhi |
panggantêring dhikir |
salêksa (n)jotipun ||

153. Pan (n)dungkap pan wawênganing dikir |

jalalah purnèng (n)don |
isim gaib uhu uhu rêke |
mulajamah tan pai-pinai |
wus mukis mustakik |
ngasik ing Hyang Agung ||

Jilid 11 - Kaca : 225

154. Wus mangkana panungkuning kapti |
kang samya amansoh |
saking bakda Ngisa ing wancine |
têkèng lingsir dalu palilati |
ijabah lirnèki |
wanci bêdhug têlu ||

155. Panggantêre puji dikirnèki |

tinarimèng Manon |
nalikanya bakda pangguyêre |
yata wau Ki Sèh Amongragi |
lan garwa para ri |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 309 >

 akarsa papangguh ||

156. Mêdhar sarira kang among wingit |

myang garwa ari ro |
samya ngalela kawèntèhane |
uluk salam sang Sèh Amongragi |
sadaya nauri |
ngalekum salamu ||

157. Sang Sèh Adi Mongraga ngabêkti |

mring rama myang êmbok |
wusnya tur salam maring ramane |
Mangunarsa tur salam ngabêkti |
maring Amongragi |
myang ring (m)bakyunipun ||

158. Anggungrimang lan garwa ngabêkti |

marang raka karo |
Ki Sèh Mangunarsa tur bêktine |
mring Mongraga saha apupuji |
Pariminta tuwin |
Mongsari angujung ||

159. Kulawangsa sami atur bêkti |

mring sang Adi kaot |
Jayèngrêsmi lan Jayèngragane |
lan garwanya sami angabêkti |
marang rama bibi |
kang putra rinangkul ||

160. Wusnya nêmbah angabêkti maring |

Mangunarsa gupoh |
salaman rahab rèhning katêmbèn |
apapanggih lan kang rayi kalih |
Gungrimang ngrahabi |
pasalamanipun ||

161. Malangkarsa salam tyasirèki |

wulangun ari ro |
nulya sadaya gantya salame |
Monthèl Cênthini samya ngabêkti |
wusnya nulya rakit |
pakutuganipun ||

162. Rabuk ratus dinupa mrik minging |

angambar ma-ambon |
sang Sèh Amongraga kaèksane |
kadya katingal kalane ari |
pamuluning dhiri |
sarira sakujur ||

163. Panglelanya ing sariranèki |

pratela dinulon |
pan sadayanira datan pae |
Jayèngrêsmi lawan Jayèngragi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 310 >

 Trida Rarasati |
Tambangrarasipun ||

164. Dene pawèntèhanira kèksi |

datan mantra tinom |
lamun ing kawistara dalune |
miwah cahyanira anyênênni |
sumunu dumêling |
dinulu abagus ||

Jilid 11 - Kaca : 226

165. Samya kagawokan kang ningali |
wingiting pasêmon |
sang Sèh Adi Mongraga ature |
marang Kae Bayi Panurtèki |
Kiyai ing mangkin |
paran karsanipun ||

166. Mangkya sampun panggya lawan siwi |

ingkang ingupados |
sisihing Hyang Sukma amanggihake |
rama ibu dènnya gung prihatin |
saking gênging kang sih |
-ipun asusunu ||

167. Sira Kae Bayi Panurtèki |

awacana alon |
ngasih-asih mring putra mantune |
inggih anggèr sang sèh Amongragi |
ibunta myang kami |
langkung de wulangun ||

168. Ring andika rinta garwa sami |

yèn parêng rumojong |
ring paminta kami amumurèh |
mugi Allah marêngakên ugi |
jêngandika mangkin |
kula turi kundur ||

169. Marang dhukuh ing Wanamartèki |

lan arinta karo |
saking tyas tan kêna sah yêktine |
wêlasa ring bibinta lan kami |
myang wong sadesèki |
kulawangsa wuyung ||

170. Samya ngarsa-arsa sadayèki |

jalwèstri tuwa nom |
tan lyan sihe mung marang dhèwèke |
mugi anggèr karsa-a umulih |
punika supadi |
nir kathahing wuyung ||

171. Aprasasat sung rahmating kapti |

mring sadayaning wong |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 311 >

 sadhukuhing Wanamarta kabèh |
ingkang sami gung sutrêsnèng kapti |
yêkti luwar ing gring |
yan andika rawuh ||

172. Marma kalintang kula angudi |

pinanggih supados |
mulya-a tyas kang pra susah kabèh |
yayah rênanta kulawangsèki |
kang samya prihatin |
supayènggar kalbu ||

173. Wau sira sang Sèh Amongragi |

angandika alon |
kalintang de kasinggihanane |
anging atur kawula (n)Jêng Kyai |
mênggah angga-mami |
karsaning Hyang Agung ||

174. Lan putranta Tambangraras inggih |

kang punika rêko |
kadi-kadi tan sagêd kukulèn |
ring paduka lan kulawangsèki |
bagi wus pinasthi |
takdiring tumuwuh ||

175. Palalling Hyang Kang Amaha Suci |

ulun lan rabingong |
pinardikakakên pan-lindhunge |
saking pacawuhaning pangaksi |
sinung lan pribadi |
nèng kantêngan dunung ||

Jilid 11 - Kaca : 227

176. Jamaning ngasêpi sapêniki |
pangalihaning (ng)gon |
ing anggana sonya ya priyangge |
sampun minungkin kinarsan dening |
Ingkang Maha Suci |
tan cawuhèng tuwuh ||

177. Marma mugi ing mangke (n)Jêng Kyai |

kang narima ing (n)don |
amung mupus ing tyas supayane |
manpangate narimèng Hyang Widdhi |
pan khusuk utami |
ngênirkên kang wuyung ||

178. Kang tumêkèng rilaning tyas kadi |

ambuncang tinja doh |
lêgawèng tyas caking sak-sêrike |
dèn-barêsih driyanta Kiyai |
myang ibu dèn-sami |
sukur ing Hyang Agung ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 312 >

179. Angarilakakên angga kami |
lawan putra wadon |
tan mulat ing siwi sasikine |
malah ingkang suka rênèng kapti |
pamakkên ta kadi |
datan asusunu ||

180. Rèhning wus kinarsan ing Hyang Widdhi |

pribadinya winong |
wus tan khufu lan paduka rêke |
pan saèstu saos makamnèki |
nalirah tan kalih |
paduka lan ulun ||

181. Amung rêke kewala ing benjing |

(n)Jêng Kyai lan êmbok |
yèn wus jênêk nèng Wanamartane |
lamun wulangun arsa papanggih |
maring ulun tuwin |
Tambangrarasipun ||

182. Paduka pêlêng anèng panêpin |

èstu ulun panggoh |
lan paduka samangsa-mangsane |
dene tarak sa-ari sa-ratri |
kang ayun hyun sami |
kadi ingkang sampun ||

183. Duk kala nèng Jurang Jangkung nguni |

yêkti sih Hyang Manon |
ulun sinung ing sapatêmone |
lan paduka tuwin maring bibi |
tan pae lan benjing |
saèstu kadyèku ||

184. De karsanta mumurih ing siwi |

pupuling pandulon |
aming putranta yayi kalihe |
Jayèngrêsmi lawan Jayèngragi |
sarubiyahnèki |
kèngang pinulih hyun ||

185. Sagêd mantuk ing Wanamartèki |

golong lan bêndhoyot |
sagotrah lawan kulawangsane |
mung punika kewala (n)Jêng Kyai |
myang bibi kang mugi |
anarimèng pandum ||

Jilid 11 - Kaca : 228

186. Yata Kae Bayi Panurtèki |
lawan ingkang wadon |
duk miyarsa ing putra wuwuse |
sinung palal tyasira Ki Bayi |
anarimèng takdir |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 313 >

 pinupus ing kalbu ||

187. Cipta sukur karsaning Hyang Widdhi |

kang murbèng tumuwoh |
karya titah drajat gêng alite |
miwah pasiksaning dunya akir |
wus pasti binagi |
bagi sadayèku ||

188. Dadya lulus panarimanèki |

kumambèng Hyang Manon |
kang lwir sarah munggèng lautane |
asrah karsaning Hyang Maha Suci |
akêcap Kiyai |
marang mantunipun ||

189. Inggih tuwan sang Adi Piningit |

ngandika maring ngong |
yêkti sun tan lêngganèng karsane |
asru sukur kawula pupuji |
Alkamdulillahi |
wabarakalahu ||

190. Tuwin kinarsan dera Hyang Widdhi |

kalanggênganing (n)don |
amêng ] titip ing rayinta anggèr |
0H

langgêngipun dènnya anyênyèthi |

pun bapa pinanggih |
wus rila jumurung ||

191. Pintên-pintên kinarsan ing Widdhi |

wus bangsa kinaot |
saking tuwan kang anucèkake |
langkung dening sun narimèng Widdhi |
mangkana dènnya ngling |
maring Sèh Mongluhung ||

192. Tan prabeda lan rabinirèki |

Malarsih rumojong |
tyas wus nir tan anggrantês sukure |
sadaya tan na kêcap pan angling |
pakurmatira jrih |
asêlan pandulu ||

193. Mring sang Sèh Mongraga kang piningit |

kang wus winalios |
Sèh Mongraga ris pangandikane |
marang Kae Sèh Malangkarsèki |
yayi mungguhing ling |
ing gêsang puniku ||

194. Amung sukur lan tawêkal yayi |

ugêr kang kinaot |
upaminya sumbul lan tutupe |
kang tawêkal pan wêwadhahnèki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 314 >

 sukur kang supami |
apan tutupipun ||

195. Tan pae lan pêthi pralambining |

wadhah tama amot |
isi sotya nama rêtna adèn |
kinunci lan panarimanèki |
akukuh tan watir |
sasimpênanipun ||

196. Sukur tawêkal panrima yayi |

tri prakara rêko |
wiwit nih iktikad ing kadadèn |
ngilmu upami sêtya rêtna di |
ginêmèn nèng pêthi |
awèt tur linuhung ||

Jilid 11 - Kaca : 229

197. Karana ngèlmi puniku yayi |
wahyu sih Hyang Manon |
ginêlar lwir bantala sèsine |
tuwin kadya angin siyang ratri |
tan na têlasnèki |
sihira Hyang Agung ||

198. Kang durung antuk sihing Hyang Widdhi |

pamane kêkayon |
mobah dening angin sru lirihe |
yèn tan angin tan obah pribadi |
kang kadyèku janmi |
pan durung winahyu ||

199. Rumangsa sru yèn dipituturi |

kadya ge kalakon |
langkung brangtanira kapengine |
lamun wus mungkur kang (m)bobolèhi |
tan ana samêndhing |
labêting pitutur ||

200. Sarêng andhingkluk ingkang miyarsi |

sarya nor karaos |
kapalindêr aralira rêke |
rumangsa yèn ora angêdohi |
kang lir wijiling ngling |
Sèh Adi Mongluhung ||

201. Angling malih janma tama yayi |

tan kadi mêngkono |
sayêkti elok salêlèjême |
lir ron obah tan kalawan angin |
mênêng yan kaidid |
dening bajra lesus ||

202. Lirnya obah tan kalawan angin |

janma wus winahyon |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 315 >

 mintiring tyas kalawan boboleh |
anglêpaskên budi lan pribadi |
kang puniku yayi |
kandhanging ngaluhung ||

203. Sawah wus wiwinih tri prakawis |

sukur tawêkal mot |
ping tri panarimanira tanjèh |
kang puniku wawadhahing ngilmi |
nèng pêthi upami |
santosa barukut ||

204. Kang tan winih dhasar tri prakawis |

tangèh yèn kawahyon |
lir amanggih rukmi kathah bote |
winadhahan godhong jati aking |
duk ngangkat cinangking |
godhonge jur-mumur ||

205. Tanggap ing tyas Sèh Malangkarsèki |

dènta kapanujon |
siwah ingkang myarsa sadayane |
cipta samya karahmatan ngèlmi |
tyasnya lir tinangi |
wus tan sêlang surup ||

206. Sèh Mongraga angling abibisik |

mring kang rayi karo |
Jayèngrêsmi lan Jayèngragane |
sira yayi tumutura mulih |
rama (n)Jêng Kiyai |
wulangun kawlas hyun ||

207. Pamudyanta mring Kang Maha Suci |

tinarimèng Manon |
saking dahatira subrangtane |
ngudi-udi panêdhanira ring |
Hyang kang ngudanèni |
sinungku rasèng hyun ||

Jilid 11 - Kaca : 230

208. Marma yayi utama umiring |
marang rama êmbok |
mulih mring dhukuh Wanamartane |
ingkang rayi kalih matur ririh |
kang punika inggih |
amba lêngganèng hyun ||

209. Tan kabuka tyas ayun amulih |

mring karajan dhukoh |
rêmên jênêk nèng asrama bae |
datan kaèngêtan yayah bibi |
wus rahmat manggyan ing |
jamaning asamun ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 316 >

210. Yèn ta amba mantuk ing desèki |
têbih sêsanèng (n)don |
lawan tuwan tan pupul sanane |
aprasasat pêsat muftakami |
saking ahli sufi |
yèn kenginga nuwun ||

211. Amba ngèstu padanta amukin |

aywa sah kukupon |
barkah tuwan kang andadèkake |
ahli kawula kawasa mufid |
ngasramèng mamidih |
sumungkyèng Hyang Agung ||

212. Sèh Mongraga anauri aris |

aywa sêlang sênggoh |
kurmat yayi marang wong tuwane |
sami ugi atangat Hyang Widdhi |
ywa sumêlang kapti |
wus datan kaliru ||

213. Ywa nikêlkên yayi ing ngatuding |

ambodhokkên lakon |
anut ing sojar kewala rêke |
benjang yèn wus sêmada marêki |
ring ari kang wuri |
akupu wor ingsun ||

214. Duk liningan ingkang rayi kalih |

tan lêngganèng pakon |
kumambang ing wisesa sarèhe |
samya umatur anyandikani |
sang Sèh Amongragi |
malih ngandika rum ||

215. Lah ta sira yayi Rancangkapti |

paran darbe sugoh |
sayah wong lulungguhan sasore |
datan ana nyamikan inapti |
wus (n)dungkap wanci (n)jing |
bêcike angukus ||

216. Yèku ramanira (n)Jêng Kiyai |

angganya kalêson |
tarak puwasa kongsi kalungsèn |
sêdhêng padha ariyaya bukti |
Nikèn Rancangkapti |
liningan umatur ||

217. Kadi sampun amba angrêrukti |

angukup pasugoh |
amba wus nuduh wau sontêne |
kinèn saji nulya Rancangkapti |
nêmbah lèngsèr ngarsi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 317 >

 nèng wisma lèr gupuh ||

218. Monthèl Cênthini samya umiring |

maring Nikèn wong ro |
praptèng wisma mriksa pangukuse |
bubucu sarampadanirèki |
Darêman turnya ris |
sampun sadayèku ||

Jilid 11 - Kaca : 231

219. Nulya kinèn anampa tumuli |
anaoskên gupoh |
mring jurang sêndhang Kalampeyane |
Rancangkapti angirit nèng ngarsi |
santri jalu èstri |
prapta anèng ngayun ||

220. Laju tinata rampadanèki |

aglar wus sumaos |
Sèh Mongraga aris andikane |
lah sumangga ing ngriku abukti |
kang liningan gipih |
samya atuturuh ||

221. Jayèngrêsmi miwah Jayèngragi |

lan garwa tan wisoh |
cipta tan arsa nadhah karone |
sang Sèh Adi Mongraga ngling aris |
abuktiya yayi |
kurmat rama ibu ||

222. Ingkang rayi jrih lêngganèng kapti |

dyan samya tuturoh |
nulya lêkas bukti sadayane |
Sèh Mongraga lan garwanirèki |
datan karsa bukti |
kewala aminggu ||

223. Kang nadhah tan pati mikantuki |

kur-ukur kemawon |
wus tan ahli nadhah sadayane |
agung puwasa ing sabên ari |
têrkadhang yan ratri |
tan buka tan saur ||

224. Jayèngrêsmi lawan Jayèngragi |

kinèn bukti royom |
mring kang raka pinrih supayane |
ywa kongsi bisa mêksa ka-aksi |
mulwèng wantahnèki |
kasujanmanipun ||

225. Mijil saking kalêmbatanèki |

ganale minanon |
yèn ta aywa kinèn bukti age |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 318 >

 kadi tan bisa wantah ingaksi |
tan wun lir Mongragi |
kamuksananipun ||

226. Yata ingantya-antya kang bukti |

tan ana kang dhokoh |
kadya kucing gêring pambuktine |
karowaking sêkul mung nyakêdhik |
sa-antigan pitik |
wênèh kang sajêbug ||

227. Wus antara dènnya samya bukti |

luwaran linorot |
cinarikan ambêng sinungake |
marang pamburi kulawangsèki |
jalwèstri waradin |
kang ana ing ngriku ||

228. Wusnya rumat sadayanirèki |

kang samya alunggoh |
Sèh Mongraga alon andikane |
maring rama ibu myang para ri |
ulun amit anis |
niscayèng asamun ||

229. Samya nabda aturira sami |

sadaya rumojong |
nulya asasalaman gêgêntèn |
wus warata pasalamirèki |
Kae Sèh Mongragi |
uluksalamipun ||

Jilid 11 - Kaca : 232

230. Sinauran ngalekum salami |
nulya muksa ing (ng)gon |
maring jaman kaantênganane |
wau Jayèngrêsmi Jayèngragi |
sagarwanirèki |
ingkang samya kantun ||

231. Sira Kae Bayi Panurtèki |

lan Ni Malar rêko |
langkung dènnya ing suka-sukure |
dening kantun ingkang putra kalih |
sagarwanirèki |
langkung lêmbanèng hyun ||

232. Wanci bakda ijabahing ratri |

basonkarsa ngayom |
sênêning sitangsu lir sabêne |
datan kadya duk maksih Mongragi |
ratri pindha ari |
jwaladipanipun ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 319 >

233. Mangunarsa angandika aris |
mring arinya karo |
lah sumangga mring masjid gêng jêbèng |
utama majêmukan ngabêkti |
wus andungkap wanci |
pajar gidibipun ||

234. Tuwin lah sumangga (n)Jêng Kiyai |

anglinggar saking (ng)gon |
miwah kakang Sèh Malangkarsane |
lah suwawi jwarah maring masjid |
kang liningan sami |
ngilèn mring masjid gung ||

235. Lèngsèr sing taman sêndhang Kalampin |

sadayarsa Suboh |
mring pahèran ngambil toyastune |
wusnya wulu adan ngalik-alik |
pupujiyan asri |
ngantya imamipun ||

236. Anulya kinamadan Ki Bayi |

Panurta agupoh |
ngaturan majêng ngimami rêke |
gya mara yun Ki Bayi ngimami |
angangkat suali |
pangikaling kalbu ||

237. Pinarêngakên tibaning takbir |

-ratul ikram mansoh |
kadyantuk mina gogo jro warèh |
singsêt panêkêmira jro takbir |
tumèmpèl ngênani |
pacampuhing kalbu ||

238. Datan mèngèng saking tingal jati |

nalikane kono |
wus wajaip titah tuminahe |
ilhar kewala wawacanèki |
tantara prapta kir |
asalam bakda wus ||

239. Pupujian lagon sri kapyarsi |

swara lanang wadon |
sasmitaning lagu suka tyase |
Kae Bayi lan Nikèn Malarsih |
luwaring akingkin |
wus pangguh lan sunu ||

Jilid 11 - Kaca : 233

240. Purna salirirèng pangabêkti |
pra santri manganjor |
bubar rêbut magawe sawahe |
wanci pajar sidik surya mijil |
ngujwalani salir |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 320 >

 sinrang Arunesuk ||

241. Mangunarsa sakalangkung dening |

sukèng tyasira non |
mring kang rayi kalih rèh katêmbèn |
myat kang warna pamulunirèki |
Kae Jayèngrêsmi |
kalihe linuhung ||

242. Mantiyantya surasaning galih |

trêsna lir tunggal (m)bok |
miwah Sèh Anggungrimang tan pae |
karênannya mulat ing sang kalih |
mangalêmbanèki |
trêsnanya gumantung ||

243. Nikèn Rancangkapti tan atêbih |

dènnira alunggoh |
tunggal Nikèn nyaring sakalihe |
Ni Turida lawan Rarasati |
kapati dènnya sih |
lir sayayah ibu ||

244. Ki Sèh Mangunarsa ngandika ris |

mring Jayasmara lon |
lah punika yayi suwarnane |
kadangipun kakanta Mongragi |
kang sêpuh anuli |
ngong sundhulanipun ||

245. Nulya wuragilipun pawèstri |

puniku kang wadon |
karabi mring Sèh Agungrimange |
pupul nèng dhukuh ing Wanantèki |
purwanya nèng ngriki |
wirangrong sadulur ||

673 Wirangrong
1. Miwah duk kalaning nguni |
bêdhahing Giri kadhaton |
samya nimpar paran têkèng purug |
samya rêbut laris |
duk cilik sih jajakan |
pisah ngulon myang angetan ||

2. Kakanta Sèh Amongragi |

dènnya alaris mangulon |
priyangga mring Karang tanpa batur |
manira wong katri |
mangetan anrah paran |
lan (m)bakyunta Rancangkaptya ||

3. Santri Monthèl katrinèki |

duk maksihe sami beyo |
dumugi ing mangkya panggihipun |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 321 >

 kakang Amongragi |
wus kalihwêlas warsa |
lagya papanggya punika ||

Jilid 11 - Kaca : 234

4. Tumungkul Ki Jayèngrêsmi |
miwah Ki Jayèngraga nor |
anging wus ngartika ing pitutur |
-rira Sèh Mongragi |
kang pinajar ing kuna |
kadang ingkang ingulatan ||

5. Sèh Malangkarsa ngling aris |

marang Sèh Mangunarsa lon |
manira punika yèn parêng hyun |
andika lilani |
arsa madal pasilan |
mantuk marang Ngardipala ||

6. Sèh Mangunarsa nauri |

prayogi mangkya kemawon |
bakdaning Jumungah sukur lamun |
kongsi benjing-enjing |
dumugi rèh papanggya |
dadya tan cuwa kuciwa ||

7. Rèrèh tyas Malangkarsèki |

dènnya pamit dadya kadho |
Ki Sèh Mangunarsa lon amuwus |
yayi Rancangkapti |
sira asasaosa |
nyanyamikan kang prayoga ||

8. Nikèn Rancangkapti aglis |

Monthèl Cênthini agupoh |
samya maring wisma anunuduh |
maring wong sawiji |
asigra kang liningan |
anampa dhulang rampadan ||

9. Ni Rancangkapti nèng ngarsi |

praptèng ngarsa tinata lon |
wus samêktèng ngarsa rubiyah wus |
sinaos pribadi |
tan amor ing pra lanang |
dhadharan samya angalap ||

10. Ingkang liningan nulya glis |

angalap ingkang pasugoh |
Kae Malangkarsa ris amuwus |
lah ki jêbèng singgih |
masalah babing keblat |
mungguh ing sajatinira ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 322 >

11. Keblat mualat puniku |
kang pundi yêktinya mangko |
Ki Sèh Mangunarsa naur wuwus |
kawula miyarsi |
ingkang keblat mualat |
adhêping karsa kang nyata ||

12. Nungge ing dalêm sawiji |

kidul lor wetan kulon |
tan ing ngandhap miwah tan ing luhur |
nèng tatêlênging sih |
nalika sapatêmwan |
kalawan sira Pangeran ||

13. Tan tartamtu (ng)gyan kapanggih |

murbèng sih kang tan kapindho |
wimbuh kawimbuhaning ajumbuh |
pribadinirèki |
inggih keblat mualat |
punika pan pasungapan ||

14. Gêntusing hawa toya sin |

apan tan kêna tinanggoh |
ing galih kang ganal sihing Hyang Agung |
muhung ing pribadi |
kang tan lawan tuduhan |
wahyu priyangga ing mangsa ||

Jilid 11 - Kaca : 235

15. Purwaning ngilmu inangling |
sayêkti kêdah linakon |
marma ingkang wus man tan akudu |
angunèn-unèni |
lamun dadya lalakyan |
watir rèh parêk babaya ||

16. Saking ganal kasusu ngling |

nirkên kusuk ring Hyang Manon |
Ki Sèh Malangkarsa sru gumuyu |
winor dènnira ngling |
ki jêbèng yèn karya jar |
asangkêp tan na kuciwa ||

17. Lèjême wong ahli sufi |

akunci liring wicara |
lah ênggèh manira pan tumutur |
kêwala ing yayi |
rèh wus samya kasaman |
tanggap rimbaging surasa ||

18. Sadaya mèsêm ing liring |

samya suka rêna anon |
Ki Sèh Mangunarsa lon umatur |
marang Kae Bayi |
(n)Jêng Kyai karajannya |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 323 >

 ing Wanamarta punika ||

19. Wartanipun saking ngriki |

sakalangkung gêmah ing wong |
akathah dhukuhnya kang puniku |
pintên cacahnèki |
miwah ingkang lampahan |
inggih dhatêng Wanantaka ||

20. Kae Bayi anauri |

yèn ing Wanamarta rêko |
pan yasaning êmbah duk ing dangu |
garumbul sasiki |
ing akal binakalan |
cicikal nèng Wanamarta ||

21. Mantuke bau sasiki |

tumêrah mangke maring ngong |
angluluri êmbah wau-wau |
pinutihkên dening |
Dipati Wirasaba |
kinèn têngga patilasan ||

22. Ing Têgal Pucangan singgih |

kabuyutan kang winongwong |
barkat pagênêngan bumi minggu |
tan kenging ing kardi |
tinut nak-putu kathah |
dhêdhêkah siti babangkan ||

23. Sarta barkahing agami |

akathah minangkaning wong |
samya ngupajiwa anèng ngriku |
ing Wanamartèki |
sêdhêng-sêdhêng kewala |
gêmahe ing Wanamarta ||

24. Têbihipun saking ngriki |

wolung dintên yèn linakon |
tan randhat tan rikat dawêgipun |
lêlampahan janmi |
Sèh Mangunarsa nabda |
lamun raharja ing benjang ||

25. Kawula ayun udani |

marang Wanamarta dhukoh |
yyan sinung kawasa ing Hyang Agung |
kawula tutuwi |
nawuh lan kulawangsa |
miwah pra kadang paduka ||

Jilid 11 - Kaca : 236

26. Ki Bayi suka ngling aris |
sukur kalamun sayêktos |
mugi kalampaha kajadipun |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 324 >

 mring Wanamartèki |
lintang aplalunira |
jêbèng karsa maulana ||

27. Wau sira Ni Malarsih |

lan putrèstri tan kêna adoh |
Rancangkapti miwah putra mantu |
apantha pribadi |
nèng salore mimbar |
dènnya lungguh dhadhêkêtan ||

28. Ni Malarsih lingira ris |

adhuh sutaningong karo |
tanpa nyana sira lamun pangguh |
lan lakinta sami |
nèng ngêndi sananira |
sun-ulati ngandra paran ||

29. Kongsi anjalak pangaksi |

samarga tan wun tatakon |
tan pantuk tuduhan ing mangkya wus |
kapangguh nèng ngriki |
pitulunging Hyang Suksma |
kupu anèng Wanantaka ||

30. Kang putra kalih turnya ris |

singgih barkah panduka (m)bok |
salampah kawula anèng ênu |
amanggih basuki |
tan wontên kang nukarta |
têbih saking pancabaya ||

31. Pangrêncananing sasami |

amba rinêksa Hyang Manon |
sarta pandonganta sawabipun |
rahayu ing margi |
têmah sagêd papanggya |
lan putranta anèng arga ||

32. Jênêk ngasramèng asêpi |

tan wontên karaos-raos |
Malarsih kang putra dèn-lus-êlus |
sarwi ngandika ris |
ya ta lah têmên sira |
kalintang sêtya mring priya ||

33. Ngong tan duwe suta kalih |

mung sira nakingsun wadon |
ya kang muga sira tyasira yu |
angumala manik |
Rarasati Turida |
umatur barkah paduka ||

34. Wus siyang wancining ari |

para santri lanang wadon |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 325 >

 samya bar Jumungah wong ing dhukuh |
-dhukuh kèh kang prapti |
pan samya myarsa warta |
yèn Kae Sèh Mangunarsa ||

35. Tamuwan kadangirèki |

Tambangraras lanang wadon |
kakalih ngulama bagus-bagus |
miwah kang pawèstri |
langkung endah warnanya |
marma dènnya yun wêruha ||

36. Wong desa ing kanan kering |

marlokkên bar Jumungah kang wong |
yata kang lungguhan pan andulu |
wong solat kèh prapti |
nulya samya agampar |
mring pahèrastuti khadas ||

Jilid 11 - Kaca : 237

37. Nulya amapan mring masjid |
jajar ing ngarsa amanggon |
asunat tahyatal sunat wulu |
rong salam wus tartib |
jalwèstri samya prapta |
kang asalat bar Jumungah ||

38. Rame swaraning wong ngaji |

gêdhe cilik tuwa anom |
umyung sri kapyarsa yata wau |
ingkang lagya prapti |
Kae Sèh Amongraga |
lan kang garwa Tambangraras ||

39. Laju nunggil ing pawèstrin |

sira sang Sèh Adi-kaot |
nunggil Ki Panurta kang alungguh |
sami angingsêri |
mangkana wus antara |
surya nêngahi bêdhugan ||

40. Dangu nulya dèn-salahi |

rêsêp tan na sabawèng wong |
nulya yat-ayatan gya adan sru |
bakda sunatnèki |
sigra Ki Malangkarsa |
kang angambuh mangasiral ||

674 Gambuh
1. Ngalangkên êcisipun |
santak maca mangasiralipun |
swara lêmpêng cêtha kalimahanèki |
sêmbada sajakira sru |
lir undhang-undhang sakèh wong ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 326 >

2. Têkèng lafal wasmangu |
wa-atingu rakimkumullahu |
wusnya mangasiral nulya Jayèngrêsmi |
anampani êcisipun |
minggah mimbaring karobong ||

3. Uluk-salam ping têlu |

gya andonga Lingindil Islam sru |
ingaminan ing santri kathah ramya sri |
swaranya ambata rubuh |
wusnya gya kang anèng kobong ||

4. Auluk-salamipun |
nulya Kae Jayèngrêsmi gupuh |
ngarsèng mimbar dènnira adan aririh |
sawusira adan wau |
kang kutbah wiwit amaos ||

5. Kutbah mudat birillun |

sajak rênyah Ambiyolah femul |
ngêntul-êntul swaranira rum mamanis |
gêtas rênyah muluh tutus |
kang myarsa tyas lir binêthot ||

Jilid 11 - Kaca : 238

6. Katêmbèn ing pangrungu |
tan ana duwe swara kadyèku |
sakèhing wong tuwa anom jalu èstri |
samya kaeraman ngrungu |
kir'at ngês wilêting ulon ||

7. Tantara dangunipun |
dènnya kutbah têka ngakiripun |
santak pandonganira Tulak-bilai |
nulya kinamadan gupuh |
sarêng ngadêg sakèhing wong ||

8. Kae Sèh Amongluhung |

ingaturan angimami ngayun |
nulya majêng sira Sèh Ki Amongragi |
ngimami wêktu linuhung |
andadèkkên salat mansoh ||

9. Muhung giyat kang muhung |

jênênging usali traping kalbu |
takrul takyin pinurnèng sastrastha kèsthi |
pinusthi nyamlênging kalbu |
kang tan bakal ing pandulon ||

10. Dinulu kang kadulu |

sarêng ing tingal tumibanipun |
maring takbiratul ikram linastari |
saking ing asma Allahu |
pêsatnya pangalihan (ng)gon ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 327 >

11. Kadya tranggana ruru |
muksèng ngakasa sampurnaning kalbu |
myang lir pendah kang madu jinogan warih |
campuring kilang lan ranu |
tan kijab wrananing jumboh ||

12. Tan na antaranipun |

saking makal wus Kalèk tan makluk |
tanshuding Alip mutakalimun wakin |
ing lam tabngil jaidahu |
sastra pat Asma Hyang Manon ||

13. Cawuhing Alip tamsur |

khafkhabirah ehe hu akhadu |
rèraping ngul darajad jênênging takbir |
sastra pat kang bangsa makluk |
panjinge catur wiraos ||

14. Ing ikram mikratipun |

munajatu tubadil kawêngku |
lirnya ikram cêngêng tan sawiji-wiji |
lir turu durung ngampêlu |
komplang lêsning tan kacambor ||

15. Bangsa mikrat liripun |

mungguh jênênging salat puniku |
tan kaslusubing solah-tingkah salirning |
mung saungge Hyang Maha Gung |
unggahing luhur tan kayom ||

16. Munajat ing liripun |

sapocapan lan Allah Kang Agung |
purbaning sih tan na sêlan liyaning ngling |
kasuciyaning pawuwus |
ingkang datan katêlangso ||

Jilid 11 - Kaca : 239

17. Tubadil pan liripun |
wus kagêntèn wimbuhing Hyang Agung |
datan kêna ingaran pisah lan nunggil |
wus anèng pribadinipun |
datan sawiji tan roro ||

18. Wusnya purnèng pandulu |

gya istihah saha wajahipun |
sarta lawan tumanihahira tartib |
maca Patekahira lus |
mat-kasare tan kaledhon ||

19. Kalimah tan kasawur |

kinawruhan kang sakatah pitu |
wusing Patekah surate kang winuni |
apan surat Sujadahu |
anti dènnira angaos ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 328 >

20. Surat Sujada dangu |
têkèng lapla yasjuda sujud |
amangsuli adêg rêkangate malih |
tamating surat arukuk |
sujud antara sujud ro ||

21. Rêkangat akiripun |

sawusing Patekah suratipun |
surat Kasar angantuk pamaosnèki |
kang makmum myarsa kayungyun |
dening wawaos waspaos ||

22. Tamat surat arukuk |

iktidal sarta tuminahipun |
pangadêge rêkangat dipun-Kunuti |
ingaminan sri abarung |
nulya sujud ro alunggoh ||

23. Tahyat salam bakda wus |

pupujiyan lagon ngayud-ayud |
sri kapyarsa swaranya tan na sarênti |
gya dhikir samana barung |
rêmpêg swara tan na moncol ||

24. Wusnya dhikir aplalu |

donga rahayuning limang wêktu |
Jayèngraga nangsib swaranya winijil |
lir kajiman swaranya rum |
kang myarsa tyase sumêdhot ||

25. Kadi runtuh alêdhung |

gigal kapanggal ing swara kang nuntung |
ngalik-alik mêthit mêrit muluh rujit |
krêkêling ulon angêntul |
landhung lêga tumalawong ||

26. Sakèhe kang angrungu |

pating daringak samya andulu |
marang ingkang nangsip Kae Jayèngragi |
parèstri cipta tyas wuyung |
lir lali-laliyèng bojo ||

Jilid 11 - Kaca : 240

27. Nadyan samining kakung |
sama kasmaran mring swaranipun |
Jayèngraga angluwihi swaranèki |
angalêmbana sadarum |
tuwa anom lanang wadon ||

28. Purna pandonganipun |

asalawat sasalaman gupuh |
kumarubut ngalap barkah agêng-alit |
aluhur mubêng lumaku |
arahab pasalaming wong ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 329 >

29. Bakda Jumungahipun |
wusnya sunat gya kandhurinipun |
wolung ambêng agêng kinêpung pra santri |
wus pinaras (m)bêngipun |
pantha kupêng têpung lunggoh ||

30. Anulya Ki Pangulu |

Li-muntaha andonga Majêmuk |
ingaminan gumêrah sakèhing santri |
wus nutug pandonganipun |
(n)dan lêkas nadhah karoyom ||

31. Santri cilik arusuh |

nora na kantèn pamanganipun |
rêrèjèngan kapyukan sêrundèng ragi |
samya rêrêbutan lawuh |
tabokan dhodhog-dhinodhog ||

32. Tambuh rowangnya caruk |

ting jalêrit acawuk-cinawuk |
santri tuwa murina anake nangis |
ingilonan seje udur |
salin babah padha dhaplok ||

33. Gêdrah udrêg agêlut |

têndhang-tinêndhang jagur-jinagur |
dadya pipisahan sakathahing santri |
Ki Monthèl nudingi gêbug |
sru mojar hus-hus dudu wong ||

34. Tanpa kèring si Cêblung |

ambakna wong nora anggah-ungguh |
duwe polah cêlangkrakan lir wong baring |
ana pra kiyai agung |
(n)dadak ora angon tinon ||

35. Samya jrih mire mundur |

Kae Bayi Panurta andulu |
kagagas tyasira kèngêtan duk nguni |
duk gawene Sèh Mongluhung |
myat santri cilik arusoh ||

36. Suka wêlas andulu |

maring santri wasana amuwus |
hèh gus santri Monthèl ywa sira srêngêni |
wus adate rare rusuh |
ngong biyèn ya lir mêngkono ||

37. Mèsêm sadayanipun |

myarsa kang rama andikanipun |
wus luwaran kang samya nadhah kêndhuri |
pra santri bubaran mantuk |
wau kang samya alunggoh ||

Jilid 11 - Kaca : 241

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 330 >

38. Ki Bayi Panurtèku |
lawan Kae Sèh Adi Mongluhung |
Sèh Mangunarsa lan Sèh Malangkarsèki |
lan Sèh Anggungrimang wau |
Jèngrêsmi Jèngraga anom ||

39. Pariminta Mongsantun |

miwah kulawangsa Ki Piturun |
Darmadana Prakosa lan Palakarti |
Saloka Salodha nêngguh |
Martaduta lan pra wadon ||

40. Ni Malarsih alungguh |

lawan Nikèn Tambangraras wau |
Rancangkapti Turida lan Rarasati |
Monthèl Cênthini abikut |
angrukti sasaji gupoh ||

41. Rancangkapti agupuh |

tata dhadharan anèng ing ngayun |
kang wowohan olahan sangkêp mawarni |
wedang mamanisanipun |
nèng ngarsa sami sumaos ||

42. Nulya ngancaran sampun |

sakèhing kang para tamunipun |
sami ngalap nyamikan sasênêngnèki |
Sèh Mongraga ngandika rum |
ing rama miwah maring (m)bok ||

43. Ulun madal palungguh |

mring sasana ngasramèng asamun |
utami kang samya jênêkan alinggih |
sadaya anor jumurung |
ing karsa ingkang kinaot ||

44. (n)Dan asung salamipun |

sadaya ngrahabi salam gupuh |
gantya-gantya mangalap ing barkahnèki |
gya linggar lan garwanipun |
lir kundur mring wisma tinon ||

45. Wau ta kang alungguh |

ngaturan kundur mring wismanipun |
Mangunarsa sadaya samya umiring |
nèng pandhapa tata lungguh |
malbèng wisma kang pra wadon ||

46. Muwah sasajènipun |

kang samya lungguh nèng pandhapa gung |
sira Kae Malangkarsa angling aris |
yayi Sèh Mangunarsèku |
rèyang lagya têmbe tumon ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 331 >

47. Ênggèh pamulunipun |
sang Sèh Adi Mongraga linuhung |
saèstu yèn wus janma tama Otadi |
amêdhar wantahing wujud |
karya kaèsaksan kang elok ||

48. Wus pae warnanipun |

miwah cahyanira sru sumunu |
Mangunarsa nauri sarya norragi |
mangsa borong ing pandulu |
mapan wus sami waspaos ||

Jilid 11 - Kaca : 242

49. Wanci akiring Luhur |
manjing ing Ngasar sami awêktu |
salat Ngasar maring masjid jalu èstri |
myang pra santri samya wêktu |
karênan myat tamu karo ||

50. Ing bakda Ngasar-ipun |

samya kakaring mring Jurang Jangkung |
myat paguwan Pasimparan kang panêpin |
papan palanggatan (n)dulu |
tinamaning puring andong ||

51. Ki Bayi Panurtèku |

ingkang tinut pungkuring pra sunu |
Mangunarsa Gungrimang Malangkarsèki |
Mongsari Parimintèku |
Jèngrêsmi Jayèngraga nom ||

52. Santri Monthèl tan kantun |

miwah Malarsih wau tumutur |
Rancangkapti Turida lan Rarasati |
Cênthini Darêmanipun |
anon caryaning kalangon ||

53. Tirah tikunganipun |

palindhukanirèng Jurang Jangkung |
ingkang samya sinêkar sataman asri |
kang ron sinrang ing surya lum |
sêkar pradapaning sinom ||

675 Sinom
1. Ascarya wuryaning taman |
pulo Palanggatanèki |
sira Ki Sèh Amongraga |
nèng ngriku dènnya aningit |
pulo mênggêr amukir |
samadyaning Jurang Jangkung |
sangkêp kang pasêkaran |
sari anjrah rusmèng siti |
pudhak sili ngadhodha sêkar angambar ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 332 >

2. Lir wêntis kèsisan sinjang |
argulo tongkèng taluki |
noja dangan puspanyidra |
sidawayah widasari |
saruni mandhakaki |
andong patramanggalandul |
kayu puring kayu mas |
pacar wè myang wora-wari |
wonga-rumpuk wongatali ragaina ||

3. Sisikatan anggrèk wulan |

mangunêng lawan kumuning |
pucang rum ambabar mayang |
gandanya amrik awangi |
kèh brêmara mumurih |
madune puspita linut |
ambrêngêngêng lir pendah |
priya priyêmbadèng rabi |
kèngêling kumuda sinrêp ing sadpada ||

Jilid 11 - Kaca : 243

4. Kadya dyah pinriyêmbada |
kinuswa-kuswa ngèndhani |
kacupan cêcêp-cêcêpan |
wus kisêp manis nulya nis |
(n)jarah nguswa lan sari |
sarinya wuwur aruru |
sadpada sah nèng sana |
ngingisêp ring sêkar kincip |
kèngêl gaganging kêmbang kabyatan kombang ||

5. Wau ta ingkang mamara |

Kae Bayi Panurtèku |
lawan kang putra sadaya |
ninitik ingkang panêpin |
anèng pamêlênganing |
pamidikaning ngaluhung |
samya karênan mulat |
gandanya rum tan ngêndhati |
kadya ukuping tilam kang rinatusan ||

6. Rasa-rasa luminggara |
nèng ngriku sêngsêming ati |
pasênêtaning utama |
mamangun wuryaning ngaksi |
tamat pamulatnèki |
antara suryarsa surup |
linggar saking langgatan |
Kae Bayi Panurtèki |
ingkang samya anitik ing patilasan ||

7. Sadaya wus kawêratan |

pangrasaman Jurang Miling |
samyarsa mulih mring dhêkah |
nut margèng jurang pipinggir |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 333 >

 palêstrènira asri |
jajanganan mangsèng ngundhuh |
têkan sêndhang Klampeyan |
kewala laju mring masjid |
rêbat wêktu mring pahèran samya kadas ||

8. Myang santri jalu èstrinya |

samya salat maring masjid |
ramya dènnya pupujiyan |
angantu imamirèki |
wus kinamadan nuli |
Ki Bayi ngimami ngayun |
wus (n)jênêngakên salat |
pangabêktinira Mahrib |
wus antara bakda Mahrib laju Ngisa ||

9. Purna wêktuning asalat |

paragat salirning bêkti |
salawat asasalaman |
luwaran sakèhing santri |
ingkang kari alinggih |
Kae Bayi Panurtèku |
lawan kang para putra |
kewala anèng ing masjid |
Malarsih lan putrèstri mantuk mring wisma ||

10. Kang rukti saosanira |

lah-olahan ingkang adi |
sêkul lalawuhanira |
tuwin nyanyamikanèki |
Malarsih Rancangkapti |
Turida Rasatènipun |
Cênthini myang Darêman |
bikut samya nglaladèni |
angungukus dhadharan ulam-ulaman ||

11. Sawusnya rumat sadaya |

Darêman lawan Cênthini |
angirit pawong rencangnya |
asaos maring ing masjid |
tinata anèng ngarsi |
wedang papangananipun |
wowohan lah-olahan |
paudutan lan patsirih |
Mangunarsa nyarakkên dhadharanira ||

Jilid 11 - Kaca : 244

12. Anulya samya angalap |
sasênêngira binukti |
Malangkarsa ris wacana |
lah yayi Mangunarsèki |
manira apêpanggih |
lan Sèh Adi Amongluhung |
manira linèjêman |
ing ngèlmu ingkang hakiki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 334 >

 raosing tyas rèyang kari sadungkapan ||

13. Paran (ng)gyaningsun têtanya |

purnaning marang kadadin |
kasampurnaning agêsang |
têkèng jamaning ngasuci |
yèn pinarêngna ugi |
kita sagêda papangguh |
kadi sampurnèng driya |
saking Sèh sang Amongragi |
sarta rasaning tyas wulangun yun panggya ||

14. Sèh Mangunarsa lon nabda |

inggih kewala kang mugi |
wontêna sih pinanggihan |
ing sang Adi Amongwingit |
rèh andika yun malih |
maksih karêntêngan kalbu |
utami dèra arsa |
arsa ing saratri mangkin |
lah suwawi sami rahab raratiban ||

15. Sadaya parêng ing driya |

sami tilawat rawatib |
sira Ki Bayi Panurta |
Jayèngrêsmi Jayèngragi |
Sèh Mangunarsa tuwin |
Gungrimang Malangkarsèku |
Mongsari Pariminta |
Piturun lan Palakarti |
Ki Salodha Saloka lan Drêmadana ||

16. Prakosa lan Martaduta |

Ki santri Monthèl anyambi |
dupa pakutuganira |
aramya swaranya asri |
trap wiwit ing adikir |
ngasud kawiridanipun |
pangikaling salsiyah |
satariyah nakisbandi |
barjah jalallah kang tinajul tarkinya ||

17. Ubêg guyêring kapala |

tibaning isbat tanapi |
myang manjing wêktuning napas |
ngênirkên cipta salirning |
muhung panggunggungnèki |
maring Hyang Kang Maha Luhur |
nora nana Pangeran |
anging Allah kang nganani |
ingkang Êsa (n)dadèkkên alam sadaya ||

18. Wus antara (n)tuk salêksa |

bakda suhuling ngadikir |
Ki Bayi amaca donga |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 335 >

 Anggungrimang anangsibi |
barungan wong kakalih |
kalawan Kae Piturun |
dhasaring duk ing kuna |
dhalang singir anggronggèngi |
parèstri kèh kedanan rupa swaranya ||

Jilid 11 - Kaca : 245

19. Sira Kae Anggungrimang |
duk anom jajakanèki |
anama Ki Mas Cabolang |
Ki Piturun ran Nurwitri |
katêlah dêlah mangkin |
swaranira misih punjul |
sabên lamun singiran |
parèstri maksih ting griming |
anjajawat mring Piturun Anggungrimang ||

20. Angêlik swaranya santak |

lir suling dèn-panêrusi |
bêning gumrining araras |
gêtêr mêrit muluh rujit |
grêgêl ukêle sami |
tan sarênti êmbatipun |
mèsêm Ki Jayèngraga |
Malangkarsa suka mèksi |
Pariminta Amongsari ngalêmbana ||

21. Wong nèng wisma kering kanan |

jalwèstri samya ngaruhi |
lo Kae Ki Anggungrimang |
lan Piturun barung nangsib |
lir sisindhènning ringgit |
pan katênta swaranipun |
auntas gêtas rênyah |
mandah duk sih bêgèr nguni |
têlung mono bayake ulah suwara ||

22. Pan antuk kalih rambahan |

Anggungrimang dènnya nangsib |
nulya Kae Jayèngraga |
ing apti sumambung nangsib |
swara rum mèt ngêsnèki |
tan karirihên tan asru |
lêmpêng êmpuk angêmbat |
angêlik ngungkung abêning |
ngêntul-êntul grêgêle swara wilêtan ||

23. Mègo raras Ambiyolah |

pèmulmanwèd Angarabi |
lêga alêp angumandhang |
lir gêndhing pinalu lirih |
ngêse ambêlèr ati |
gêtas untas manis arum |
luwês runtung gumuntang |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 336 >

 angrèndèng cangkiding rinding |
ngangkang kadya rêbat pakolih santênnya ||

24. Sor swaraning kang barungan |

Anggungrimang tan nambungi |
mèsêm Kae Malangkarsa |
sasmitèng mitranya kalih |
Pariminta Mongsari |
nor tanggap saliring sêmu |
pra mitra kulawangsa |
kagawokan swara tandhing |
adu luwih swara tambuh kang kasorra ||

25. Ciptaning nala sadaya |

Gungrimang kasor sathithik |
ing swarane Jayèngraga |
sadaya katêmbèn myarsi |
swara lir Jayèngragi |
swara rum anganyut kalbu |
Kae Bayi Panurta |
tamat dènnya (n)donga ratib |
nulya samya salawat asasalaman ||

26. Waradin sakulawangsa |

Malangkarsa gumuywa ngling |
de kêpenak piniyarsa |
kiadhi kang padha nangsib |
rasaning swara lungit |
kang sawiji nyenggol kalbu |
swaraning kang barungan |
rasane ambêlèr ati |
singa unggul ewuh pinilih sajuga ||

Jilid 11 - Kaca : 246

27. Gumuyu ingkang miyarsa |
sêmbada lan kang inangling |
tan na bisa amilaha |
ing swara salah sawiji |
jroning tyas yêkti milih |
ngalêm mring Jayèngragèku |
Mangunarsa ris nabda |
nyarakkên nyamikanèki |
nulya samya anggape kang dhadhaharan ||

28. Wau ing dalu punika |

wanci wus kaluruk siji |
yata Ki Sèh Amongraga |
saking sasanèng awingit |
praptarsa amanggihi |
mring tamu kang dèrèng mantuk |
mêdhar kang amalela |
lawan kang garwa sarimbit |
uluk-salam kagyat kang samya tumingal ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 337 >

29. Gupuh mingsêr kang lungguhan |
kurmat ring sang wau prapti |
wus kinèn tata alênggah |
sung salam ing sadayèki |
anjawab tangan gipih |
gantya-gantya warata wus |
samya nor jrih umulat |
mring Kae Sèh Amongragi |
marikêna tumungkul konjêm bantala ||

30. Sèh Mangunarsa ris nabda |

lah Monthèl turana aglis |
ibu lawan ariningwang |
yèn kang putra wau prapti |
Ki Santri Monthèl aglis |
mring wisma nimbali gupuh |
Ni Malarsih agêpah |
miwah Nikèn Rancangkapti |
lan Turida Rarasati tansèng wuntat ||

31. Tan dangu prapta ing ngarsa |

Sèh Mongraga angingsêti |
Cênthini lawan Darêman |
anata dhadharanèki |
santri Monthèl angrukti |
dupa pakutuganipun |
ratus dupa angambar |
nanduki sajroning masjid |
sang Sèh Adi Mongraga aris ngandika ||

32. Yayi Kae Malangkarsa |

para sesuk ayun mulih |
umatur ingkang liningan |
pangèstunipun sang yogi |
sèstunipun kula mit |
barkah tuwan kang kasuwun |
Kae Sèh Amongraga |
angandika arum manis |
ênggèh sukur kewala Alkamdulillah ||

33. Rêke yayi ing ngagêsang |

purnaning tyas ing kadadin |
sakêjêp liyêping tingal |
kalayapan ing pangèksi |
-èksi paesan jati |
dèn kaliling têkèng kalbu |
budi wahya jatmika |
makaming sarira latip |
Suksma jati pan minangka sasaning Hyang ||

17 (Wêjanganipun Sèh Amongraga bab jumbuhipun kawula Gusti)

Enjingipun, sadèrèngipun Sèh Malangkarsa mantuk, taksih angsal
wêjanganipun Sèh Amongraga bab jumbuhipun kawula Gusti. Sasampunipun
sarapan Sèh Malangkarsa dalah pandhèrèkipun Ki Pariminta lan Ki
Amongsari sami mantuk dhatêng Ngardipala.

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 338 >

 Kaca 247 – 251

Jilid 11 - Kaca : 247

675 Sinom
34. Yèku layaping wong wus man |
pasênêtan jiwa dhiri |
anèng makalling kanêngan |
yêkti tilaming Hyang Widdhi |
tan nana lyan sanèki |
arah saking ing ngajunun |
adaim ring Hyang Suksma |
pupuling ro ing sawiji |
anèng jaman junun daim kandilulah ||

35. Rêke kandil kandêlana |

kalawan tashuding kapti |
kang kapita kapi-brangta |
marang ing dalêm sawiji |
-wiji kang tan kawijil |
pangantênganing ngaluyut |
pagute pajumbuhan |
carêming sih kang wigati |
nir kang walêr sangkêr rèh tan linarangan ||

36. Purna roroning atunggal |

tan na kula lawan Gusti |
pagut ikraming paningal |
rêke kalawan pribadi |
tan na ingkang mastani |
ing lyan amung dhèwèkipun |
mujud tan maujuda |
ya uga wujuding Gusti |
iya kula pan uga sira Pangeran ||

37. Marma ingkang para sêdya |

mahalul (n)dungkap ngalêwih |
alambar kalawan brangta |
tan wèngwèng pangrambatnèki |
muhung maring kajatin |
kajatmikaning sakayun |
ibadah tan katimpah |
ing panggawe kang tan mingsil |
usul gêcul nunungkul kalbu kang tama ||

38. Yèku yayi ingkang mawa |

wuking tyas kang têkèng jati |
kajatèning kajahatan |
cipta kang sêrik-sinêrik |
tan turak ing saksêrik |
lumêkêt sihing ngaluput |
parêk panggawe coba |
rêncana murung kadadin |
yèku yayi aywa (n)dhèpè ing pepeka ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 339 >

39. Dèn-waspada maring titah |
-ing Hyang wus binagi-bagi |
ywa ngarah ahlining janma |
sacukuling tyas pribadi |
yayi wong ngenggar buddhi |
ngakèhkên lalahan catur |
atutur kabungahan |
cucudan paguywan angling |
anênangi kibir jubriya sumêngah ||

40. Anggunggung karana dunya |

cêgahe wong ahli supi |
dudu madahabing khawas |
waskitha kasuding ngèlmi |
dalil akerat jati |
kang muslim makam ngaluhung |
karana ing ngagêsang |
parlu waspada ing pati |
patitising sêdya kang maring kasidan ||

Jilid 11 - Kaca : 248

41. Wiwinih mring kawaspadan |
kalawan ingkuping budi |
tawakup pupusing driya |
tan lèmèr ing krama lair |
kang ngêgar-êgar budi |
kabuburanning têkabur |
tan kobêr anêlangsa |
maring Hyang Kang Maha Luwih |
saking dening kandhih bidêngahing manah ||

42. Tan cukup sukuring nala |

mumulad tyas ingkang muslim |
wigar kajatiyanira |
tan bisa tumêkèng mufti |
sababing kadyèki |
tan cawuh madahabipun |
ahli dunya akerat |
wus bagi-bagi pribadi |
kang punika yayi rêke Malangkarsa ||

43. Ywa korup ing pasurupan |

ing Dalil kalih prakawis |
ahli dunya lan akerat |
kinarsèng Widdhi pribadi |
tan kengang sêlan-sêlan |
ing panganggêp ngaku-aku |
kang kulêm ing kanêngan |
kêdah nungge anuhoni |
punapi kang dadya santosaning karsa ||

44. Ke Malangkarsa nor-raga |

kagunturan sabda gati |
palimpinganing utama |
kataman tyasnya mawêrdi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 340 >

 cumêplong lir tinangi |
tanggap tatrapirèng kalbu |
kabuka kabuling tyas |
naratas raosing galih |
tan sumêlang apadhang tan kumalêndhang ||

45. Miwah kang samya miyarsa |

sadaya cathêt ing kapti |
langkung suka-rênanira |
pasang surupira wêning |
Jèngrêsmi Jayèngragi |
myarsa dêlinge pamuwus |
kagagas tyasnya kadya |
tan rêna pupuling janmi |
wus karênan jênêk anèng kasamunan ||

46. Yèn sampurna tan kinarsan |

ing raka Sèh Amongragi |
kalangkung lêganing driya |
kajijèn srawungan janmi |
ciptanira ing galih |
tan arsa tumulya mantuk |
maring ing Wanamarta |
narèhkên karsanirèki |
rêke mufit kewala nèng Wanantaka ||

47. Tan bastu ing laminira |

mangkana osiking galih |
yata malih angandika |
sang Kae Sèh Amongragi |
lah yayi Rancangkapti |
sira sasajiya gupuh |
bubucu kang samêkta |
Nikèn Rancangkapti aglis |
lèngsèr ngarsa Cênthini lawan Darêman ||

48. Mundhut rampadan mring wisma |

tan adangu nulya prapti |
tinata nèng ngarsa aglar |
Mangunarsa ngancarani |
ngaturan awawanting |
nulya sadaya tuturuh |
nulya sarêng anadhah |
jalwèstri kêmbulan bukti |
Jayèngrêsmi kalihe kinèn kang rama ||

Jilid 11 - Kaca : 249

49. Samya bukti sawatara |
sira Ki Sèh Amongragi |
lawan Nikèn Tambangraras |
mucang kewala tan bukti |
antara dangunèki |
kang samya anadhah kêmbul |
nutug nulya luwaran |
ambêng rampadan cinari |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 341 >

 sinungakên ing pawingking kulawangsa ||

50. Miwah pamong ingkang ana |

watara jalu lan èstri |
Ni Rancang nuduh Darêman |
kalawan wadon Cênthini |
kinèn naoskên ngarsi |
dhadharan nyamikanipun |
agupuh kang liningan |
dhadharan ngajokkên ngarsi |
wus cinaran angalap sasênêngira ||

51. Sèh Mongraga ris ngandika |

mring kang rama lan kang bibi |
paduka kantun jênêkan |
ulun amadal palinggih |
mring asramèng asêpi |
lamun paduka saèstu |
mantuk mring Wanamarta |
lan putra yayi kakalih |
mugi samya anglanggêngna ing pandonga ||

52. Sakarsanta narèhêna |

kukulèn lawan pra siwi |
anèng dhukuh Wanantaka |
lulungsèn mimilih ari |
sangate kang prayogi |
kang panuju dintênipun |
manawi ulun datan |
kiksaning paduka singgih |
sampun kongsi paduka amangun brangta ||

676 Asmaradana
1. Kae Bayi Panurtèki |
sinambramaning kang putra |
anor nauri sojare |
lah inggih sumanggèng karsa |
anggèr linggaring (ng)gyanta |
anging tur kawula wau |
lamun wulangun ibunta ||

2. Ing têmbenipun dumugi |

yèn pun bapa ngarsa-arsa |
sabên antaraning têmbe |
mugyanggèr dhanganing karsa |
papangguhing pun bapa |
lan ibunta benjangipun |
nèng karajan Wanamarta ||

3. Sèh Mongraga ngandika ris |

(ng)gih mugi kalampahan |
kajad paduka ing mangke |
panggya wulangun ing suta |
mring Nikèn Tambangraras |
ing benjing samangsanipun |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 342 >

 onêng anèng kaênêngan ||

4. Nulya tur salam Mongragi |

ring rama Bayi Panurta |
gupuh anjawat tangane |
saha pupuji maring Hyang |
lukar kang patêkêman |
Tambangraras awotsantun |
ing sudarma kalihira ||

Jilid 11 - Kaca : 250

5. Gantya sung salamirèki |
mring Kae Sèh Malangkarsa |
gupuh ngabêkti salame |
pupuji sukuring Suksma |
anulya sadayanya |
nêmbah atur salamipun |
rinahab ngulungkên asta ||

6. Sawusira samyastuti |
nulya sang Sèh Amongraga |
dak lumaksana saking (ng)gon |
sarya dènnya uluk-salam |
sinauran ing kathah |
ngalaekum-musalamu |
samya anutakên lampah ||

7. Mijil wiwaraning masjid |

nulya ris tan katingalan |
mulyèng ing kasamunane |
kang kurmat wangsul (ng)gyannira |
kang Kae Sèh Mangunarsa |
alon dènnira amuwus |
mring Kae Bayi Panurta ||

8. Paduka kawula turi |

akundur anèng ing wisma |
lan putranta yayi karo |
sareyan nèng patilaman |
wau kang ingaturan |
tan lênggana nut sakayun |
Kè Bayi kundur mring wisma ||

9. Lan garwa miwah pra siwi |

Jayèngrêsmi Jayèngraga |
Turida Rarasatine |
Anggungrimang lan rabinya |
sakulawangsanira |
samya mulih mring brang kidul |
de Kae Sèh Mangunarsa ||

10. Lan Ki Sèh Malangkarsèki |

Amongsari Pariminta |
kang kantun nèng masjid gêdhe |
ing dalu datan winarna |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 343 >

 wusing bakda Subuh-nya |
samya maring masjid agung |
tata dènnira lungguhan ||

11. Kae Bayi Panurtèki |

Jayèngrêsmi Jayèngraga |
Ngunarsa Malangkarsane |
miwah Ki Sèh Anggungrimang |
myang mitra kulawangsa |
pra garwa Cênthini bikut |
saos tadhah sasarapan ||

12. Bubucu angêt sumaji |

miwah lalawuhanira |
ladha gule bobor loncom |
pindhang barongkos balendrang |
abon age sujènan |
dhèndhèng gêpuk (m)pal (m)puk duduh |
limpa ati lan sêrêgan ||

13. Sarundèng karupuk pêtis |

basêngèk pitik lan wagal |
pêncok rêmpah gêcok gadhon |
myang janganan gugudhangan |
sambêl lalab-lalaban |
sangkêp sawarnining lawuh |
andhèr tinata ing ngarsa ||

14. Mangunarsa ngancarani |

ing sadaya turuh asta |
ingkang ingancaran age |
gupuh samya wiwijikan |
(n)dan samya lêkas nadhah |
jalwèstri royom akêmbul |
pikantuk dènnira nadhah ||

Jilid 11 - Kaca : 251

15. Ing sawataraning bukti |
rèh wus ahli tan anadhah |
kasêngkutan ing angête |
angindhaki catunira |
kalawan saban-saban |
antaranira wus runtug |
luwaran tuturuh asta ||

16. Ambêng rampadan cinarik |

sinungkêm ing kulawarga |
myang santri jalu èstrine |
watara tuwuk sadaya |
tan têlas linorodan |
Cênthini Darêman gupuh |
naoskên dhadharan agya ||

17. Juwadah jênang surabi |

wingka-pudhak kêtan-salak |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 344 >

 gêmblong lèmpèng ulèn-ulèn |
carabikang puthu mayang |
garêndul jênang caca |
sinang pisang raja suluh |
wi gêmbili lan katela ||

18. Sangkêp dhadharan aenjing |

Mangunarsa anambrama |
nyarakkên nyanyamikane |
nulya ngalap sasênêngnya |
andimik nyanyamikan |
Kae sèh Malangkarsèku |
alon wijiling wacana ||

19. Lah yayi Mangunarsèki |

manira apapamitan |
madal pasilan ngong rêke |
mantuk marang Ngardipala |
maruput mupung enjing |
mapan wus antuk sih sinung |
pituwa rèh kasampurnan ||

20. Sasat idayat adêling |

(ng)gyan manira atirakat |
nèng dhukuh Wanantakane |
lamun sami karaharjan |
lami enggalaneya |
sayêkti manira wangsul |
kadi tan antara lama ||

21. Mangunarsa anauri |

sumanggèng karsanta kakang |
sokur yèn juwêt marang ke |
puruita ing asrama |
acadhang sih wuwulang |
ri sang Adi Amongluhung |
kang langgat nèng kawingitan ||

22. Wus rinojong dènnya amit |

nulya gupuh sasalaman |
mring Ki Bayi Panurtane |
pupuji sukuring Suksma |
warata gantya-gantya |
myang pra mitra tur salam wus |
linilan madal pasilan ||

23. (n)Dan umangkat saking masjid |

sira Ki Sèh Malangkarsa |
Pariminta Mongsarine |
sarwi anguluki salam |
sarêng nauri nabda |
ngalaekum-musalamu |
kang mentar laju lampahnya ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 345 >

24. Lêpas lampahing wong katri |
datan cinatur ing marga |
yata kang kari alunggoh |
nèng masjid Ki Mangunarsa |
Kae Bayi Panurta |
Jèngrêsmi Jayèngragèku |
lan Sèh Kae Anggungrimang ||

18 (Ki Bayi ngajak Jayèngrêsmi mantuk dhatêng Wanamarta)

Ki Bayi ngajak Jayèngrêsmi mantuk dhatêng Wanamarta nanging kêkalihipun
sêmados badhe nutugakên nyêpi rumiyin ing Wanataka. Ki Bayi
sakalangkung ngungun. Sèh Amongraga lan Nikèn Tambangraras ngatingal
lan ngabêkti rama ibu. Enjingipun Ki Bayi Panurta kundur dhatêng
Wanamarta kadhèrèkakên Cênthini, Ki Monthèl, Salodha, Saloka, Prakosa lan
Drêmaduta.
Kaca 252 – 257

Jilid 11 - Kaca : 252

676 Asmaradana
25. Ni Malarsih Rancangkapti |
Turida lan Rarasatya |
Cênthini lan santri Monthèl |
miwah sakulawangsanya |
Saloka lan Salodha |
Prakosa lawan Piturun |
Martaduta Darmadana ||

26. Kalawan Ki Palakêrti |

sira Ki Bayi Panurta |
ris ngandika mring putrane |
lah kulup Ki Jayasmara |
lawan Ki Jayèngraga |
yèn wus bombong tyasirèku |
payo pikir mumuliyan ||

27. Maring ing Wanamartèki |

kapan kang panuju dina |
katêmu etung bêcike |
sira Kae Jayasmara |
nor-raga lon turira |
amba kadhawahan wuwus |
paduka karsa kundura ||

28. Maring ing Wanamartèki |

lan ibu sumanggèng karsa |
anging ta kawula rêke |
kang manah dèrèng kabuka |
ing mangke umantuka |
maklum paduka kasuwun |
lagya dèrèng bombonging tyas ||

29. Kajat-kawula amufit |

kewala nèng Wanantaka |
iktikat narèhkên rêke |
sêdhêng wontên rêrêming tyas |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 346 >

 rapuhing pacawuhan |
inggih saking kawan taun |
myang satuwahing tirisan ||

30. Tan susah paduka tuding |

kawula kinèn mantuka |
yêkti mantuk ing priyangge |
mring karajan Manamarta |
pupul lan kulawarga |
anging mangkya dèrèng untung |
kalawan pitulunging Hyang ||

31. Atur-kula (n)Jêng Kiyai |

mugi ywa dahat ing driya |
sung maklum pangapuntêne |
rèh amba nikêl ing karsa |
nuwun kang pangaksama |
tuwin ingkang karsa-ibu |
kang mugi asung sih marma ||

32. Kae Bayi Panurtèki |

duk myarsa aturing putra |
langkung ngungun ing driyane |
alon dènnira ngandika |
mring Kae Jayèngraga |
lah sira kewala kulup |
amulih kalawan reyang ||

33. Salah siji milyèng kami |

mulih marang Wanamarta |
kang kari kakanta dimèn |
anèng dhukuh Wanantaka |
kewala agêntèna |
nèng kene lan ingkang mantuk |
Jayèngraga nor turira ||

34. Mring rama lan ibunèki |

tan pae atur kawula |
kadya kakangmas wiyose |
yêkti kawula lênggana |
yèn kinèn umantuka |
pintên banggi benjangipun |
yèn wontên bombonging driya ||

Jilid 11 - Kaca : 253

35. Sayêkti tan sagêd têbih |
lawan kakang Jayasmara |
tumutur saliring kang rèh |
kawula sêdya pruwita |
anèng ing Wanantaka |
acukil têki ngarêmbyung |
ing bumi babangkak cêngkar ||

36. Lêgêg tyasira Ki Bayi |

myang kang ibu sungkawèng tyas |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 347 >

 wangkote putrane karo |
wau Ki Sèh Mangunarsa |
ris dènnya nambung nabda |
mring Ki Bayi Panurtèku |
myang ing ibu angrarêpa ||

37. Ingkang punika (n)Jêng Kyai |

mugi kang santosèng driya |
pinupus lan panrimane |
samantên sihing Hyang Suksma |
jalaring katarima |
(n)Jêng Kyai pandonganipun |
maring Hyang Kang Maha Mulya ||

38. Kyai Bayi Panurtèki |

duk myarsa sasojarira |
Sèh Mangunarsa rinaos |
ningkês tyas anut ing karsa |
rèh kaluhuran sabda |
ngandika mring garwanipun |
wus ywa sumêlang ing driya ||

39. Mangsa bodhowa ing takdir |

bagi-bagine atitah |
kang wênyah lan kang kinaot |
poma sira dèn-arila |
sukurira ring putra |
pisah ing santaranipun |
srahna mulyaning Hyang Suksma ||

40. Duk myarsa Nikèn Malarsih |

nalanira binoleyan |
mring raka lan putra dene |
sumarah rèh tan lênggana |
wus narimèng Pangeran |
lêgawèng tyas suka sukur |
wus saèstu sasananya ||

41. Dangu kang samya alinggih |

antaranira ring siyang |
ing wanci sawusing gawe |
sira Ki Bayi Panurta |
ngaturan mring kang putra |
kundur ing dhukuh brang kidul |
wismanira Anggungrimang ||

42. Winastanan Wanasari |

sadaya samya ngaturan |
tan lênggana anut ing rèh |
anulya sami lumampah |
maring ing Wanasêkar |
kalangkung tinamu-tamu |
samua sugatanira ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 348 >

43. Kae Bayi Panurtèku |
cinatur nèng Wanantaka |
kongsi sadasa arine |
kèh dadya rênaning driya |
myat putra kalihira |
katri kang asramèng samun |
samasa sring pinanggihan ||

44. Tan bastu ing siyang ratri |

panggya lan Sèh Amongraga |
lan Nikên Tambangrarase |
lirnya rênanya mring putra |
anèng ing Wanantaka |
kasuba-suba kalangkung |
mring Mangunarsa Gungrimang ||

Jilid 11 - Kaca : 254

45. Myang mulat srining desèki |
pasang pasitèning tanah |
akathah palanggatane |
lir rasa-rasa mantuka |
marang ing Wanamarta |
ginumatèn ing sakayun |
sinungga-sungga ing kathah ||

46. Langkung dènnya ngaji-aji |

mintir punjunganing janma |
lyan saosane sabêne |
kang putra Sèh Anggungrimang |
kurmating Mangunarsa |
kalintang sinugun-sugun |
tan ana kang kakurangan ||

47. Lan rarakêtaning asih |

Mangunarsa Anggungrimang |
maring arinira karo |
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
tansah ing dalu siyang |
langkung sih sinihanipun |
lir pendah têmantèn anyar ||

48. Angêlirkên marang rabi |

saking sih lêgawèng driya |
kang rayi kalih tan pae |
tan anggalih marang garwa |
rèhning tyas kacondhongan |
ing sasolah bawanipun |
tan na kuciwa kacuwan ||

49. Tan prabeda garwanèki |

Rancangkapti mring Turida |
miwah mring Rarasatine |
tansah ing sanalikanya |
samya têlêng sihira |
lir lali-laliyèng kakung |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 349 >

 saking sih kasamyèng nala ||

50. Nalikèng dina sawiji |

sira Ki Bayi Panurta |
ing wanci bakda Ngisa-ne |
angandika mring kang putra |
Kae Sèh Mangunarsa |
lamun kaparênging kalbu |
reyang riki papamitan ||

51. Mangkin bakda Subuh mami |

mantuk maring Wanamarta |
pan wus lami anèng kene |
nutug nadhah sih-andika |
tan sagêd mangsulana |
pintên banggi ta ing besuk |
sagêd naur sih marmanta ||

52. Sèh Mangunarsa turnya ris |

kang botên paduka sabda |
adarmi kewala rêke |
wajib paduka priyangga |
tan rumaos gagadhah |
saking sabda sartanipun |
barkah pandonga-paduka ||

53. Ing mangke karsa angikis |

kundur saking Wanamarta |
yèn kenging mugi sumêne |
sarèh ing dalêm sacandra |
anèng ing Wanatanka |
tan cuwa raosing kalbu |
myat sudarma kalihira ||

54. Kae Bayi Panurtèki |

arum wijiling wacana |
adhuh sutaningsun anggèr |
langkung panarimaningwang |
anak jêbèng sung marma |
lamun rahayu ing pungkur |
manawi sagêd wangsula ||

Jilid 11 - Kaca : 255

55. Kang putra umatur inggih |
ngandika mring arinira |
hèh Gungrimang ing bêcike |
(n)Jêng Kyai dènnira arsa |
kundur mring Wanamarta |
lah anuduha sirèku |
ing pra kulawangsanira ||

56. Andhèrèkakên (n)Jêng Kyai |

mring karajan Wanamarta |
layan wong têlu papate |
utama lamun luwiha |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 350 >

 Anggungrimang turira |
sumanggèng karsa anuduh |
sanadyan amba kinarsan ||

57. Nguntap mring Wanamartèki |

Mangunarsa ris ngandika |
mitranta bae lan Monthèl |
Salodha lawan Saloka |
Prakosa Damardana |
kalima Monthèl bae wus |
sêdhêng ratabe nèng marga ||

58. Gungrimang anyêndikani |

nulya Cênthini Darêman |
anyaoskên dhadharane |
wowohan kang lah-olahan |
sangkêp pala sawarna |
Kae Sèh Mangunarsèku |
ngancarakên nyanyamikan ||

59. Angalap sasênêngki |

yata wau ingkang prapta |
Sèh Mongraga lan garwane |
gupuh kang samya tumingal |
ngingsêri palungguhan |
sung salam mring rama ibu |
myang mring pra ari sadaya ||

60. Gupuh samya angabêkti |

marang ing Sèh Amongraga |
samya tumungkul mabukoh |
Kae Sèh Adi Mongraga |
turnya ris mring kang rama |
paran (n)Jêng Kyai saèstu |
kundur maring Wanamarta ||

61. Kang rama aris nauri |

ênggèh saèstu kadyèka |
mangkyènjang ing bakda Suboh |
kula kalawan ibunta |
dene ari kalihnya |
tan ayun tumuntur mantuk |
mring karajan Wanamarta ||

62. Pan maksih kayun amufid |

alanggat nèng Wanantaka |
rêke kumêdah sumêne |
rèrèh ing dalêm tri mangsa |
utawi langkungira |
saking sapêndhak warsèku |
tan bastu dhangan ing driya ||

63. Sèh Mongraga turira ris |

kang mugi narimèng titah |
saking Hyang Kang Murbèng Ing Rèh |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 351 >

 mênggah kautamanira |
ngêningkên tyas kang brangta |
lyan saking brangti Hyang Agung |
manpangat ngênirkên brangta ||

Jilid 11 - Kaca : 256

64. Karantênipun Kiyai |
wiwinih ugêring tekad |
sabar sukur lan rilane |
anarima ing satitah |
kang wus tinakdir ing Hyang |
tan kengang ingaku-aku |
wus palalipun priyangga ||

65. Ingkang makatên Kiyai |

kang lambar catur prakara |
tan watir pangibadahe |
singa pingil ginaota |
asarèh paedahnya |
tan kasêrang kasaliru |
suci ing apêngalira ||

66. Ingkang punika Kiyai |

mugi kang katuhwèng driya |
utami kawêkasane |
ngèlmi kang tumanêm tekad |
lir sotyantuk êmbanan |
santosa ahli linuhung |
mungguh anggyaning agêsang ||

67. Marma tur-ulun Kiyai |

myang ibu lintang marmamba |
singsale sak-sêrik rêke |
mugi ta kalampahana |
Kae Bayi Panurta |
nir ta anggrantês ing kalbu |
Sèh Mongraga malih nabda ||

68. Wusing tur-amba Kiyai |

kawula nutkê raharja |
paduka kundur ing mangke |
pasalam ulun kewala |
mring rinta kulawangsa |
sadaya tiyang sadhusun |
kang rama nor andikanya ||

69. Ênggèh insya Allah ugi |

mêradinakên kang salam |
kulawangsa sadayane |
Sèh Mongraga ris turira |
yèn wus kawrat tur-amba |
ulun amadal palungguh |
marang kasamunan amba ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 352 >

70. Angandika maring rabi |
yayi Nikèn Tambangraras |
sira ngabêktiya rêke |
marang rama ibunira |
agupuh kang liningan |
ngabêkti ing rama ibu |
pupuji sukuring Suksma ||

71. Nulya Ki Sèh Amongragi |

tur salam mring ibu rama |
saha pupuji sukure |
gya sung salam sadayanya |
agêpah pra arinya |
samya tur bêkti gantya wus |
Mongraga nis sing sasana ||

72. Sakêdhap tan na kaèksi |

kang kantun nèng palungguhan |
sasambèn nyanyamikane |
wau sira Jayasmara |
kalawan Jayèngraga |
umatur ring rama ibu |
sarwi nêmbah nguswa pada ||

73. Atur kawula (n)Jêng Kyai |

bêkti-kawula kewala |
paringkên nèng sadayane |
salam mring pra kulawangsa |
maklumipun(n)jêng rama |
ambarsa mring Jurang Jangkung |
nêpèng pulo Palanggatan ||

Jilid 11 - Kaca : 257

74. Kang ramèbu anglilani |
nulya tur salam mring raka |
Mangunarsa Gungrimange |
gya lèngsèr Ki Jayasmara |
myang garwa arinira |
mring panêpèn Jurang Jangkung |
pulo sela Palanggatan ||

75. Datan winarna ing ratri |

yata kawuwusa enjang |
ing wanci bakda Subuh-e |
sira Ki Bayi Panurta |
aris dènnya ngandika |
nak jêbèng Mangunarsèku |
myang anak Sèh Anggungrimang ||

76. Reyang amadal palinggih |

kewala samyandum harja |
donga-dinongakkên rêke |
Sèh Mangunarsa turira |
inggih dhatêng sumangga |
nulya ngling mring arinipun |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 353 >

 Rancangkapti lah dèn-agya ||

77. Saosa pasèmèk bukti |

kang liningan sigra mentar |
anuduh pawong wadone |
Cênthini lawan Darêman |
kinin anyaosêna |
bucu lan rampadanipun |
sigra kerit maring karsa ||

78. Sira Nikèn Rancangkapti |

anata piring rampadan |
mawêrna lalawuhane |
Sèh Mangunarsa nambrama |
ngaturi turuh asta |
Ki Bayi Panurta gupuh |
angatag kêmbul anadhah ||

79. Nulya sadaya wawanting |

(n)dan lêkas bukti kêmbulan |
apikantuk panadhahe |
wus antara dangunira |
luwaran kang adhadhar |
ambêng cinarikan mundur |
gantya nyamikan mangarsa ||

80. Cinarakakên anuli |

samya ngalap mamangsêgan |
wus anutug antarane |
sira Ki Bayi Panurta |
ngujarkên pamitira |
Sèh Mangunarsa jumurung |
gupuh samya sasalaman ||

81. Gungrimang Ni Ranjangkapti |

ngabêkti mring ibu rama |
saha pupuji sukure |
Mangunarsa nuduh marang |
Monthèl lan kulawangsa |
asadhiya sadaya wus |
tan na girise parentah ||

677 Girisa
1. Wau Ki Bayi Panurta |
ngandika mring rabinira |
lah nyai payo umangkat |
maruput mupung aenjing |
ruktinên gendhonganira |
ngling inggih sampun samêkta |
(n)dan samya sarêng umangkat |
samya amudhun sadaya ||

19 (Ki Bayi sakalihan sapandhèrèk kundur dhatêng Wanamarta)

VII. Ki Bayi sakalihan sapandhèrèk kundur dhatêng Wanamarta. Dhusun
Wanamarta katingal sêpi lan nawung sungkawa salêbêtipun katilar Ki Bayi

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 354 >

 sakalihan. Miturut ahli petang Ki Sêmbagi kunduripun Ki Bayi sakalihan
dèrèng sagêd katêmtokakên, nanging Ki Luwaran, putranipun Ki Sêmbagi,
ngaturakên bilih Ki Bayi enggal badhe rawuh. Lampahipun Ki Bayi ing wanci
Ngasar dumugi ing dhusun Pagutan, lêrêm ing griyanipun Ki Nuripin.
Kêrsanipun badhe lumêbêt Wanamarta kanthi sêsidhêman. Dumugi ing
dalêm, kapêrgok Ki Kulawirya ingkang badhe nyumêd damar ing mêsjid
Mangu. Sadaya kulawarga sami bingah dumugi tiyang sadhusun, malah ugi
têtiyang tanggi dhusun sami sowan atur kasugêngan.
Ki Bayi Panurta sakalihan pamit dhatêng Sèh Mangunarsa badhe kundur
dhatêng Wanamarta. Ni Cênthini lan semahipun Ki Monthèl kadhawuhan
ndhèrèk supados Cênthini sagêd mêndhêt barang-barangipun ingkang wontên
ing Wanamarta. Ki Bayi sakalihan sakalangkung lêjaring panggalih dene
sampun kapanggih wêwentehan kalihan para putra lan mantunipun, nanging
kuciwa dene putra jalêr kêkalihipun dèrèng purun wangsul dhatêng
Wanamarta.
Kaca 258 – 260

Jilid 11 - Kaca : 258

2. Mangunarsa Anggungrimang |
Rancangkapti anut-wuntat |
marang raka kalihira |
dènnira anguntap lampah |
tumêkèng (n)jawining dhadhah |
Ki Bayi Panurta mulat |
mring kang putra katrinira |
rinangkul Ki Mangunarsa ||

3. Sarwi angling angrêrêpa |

dhuh ki jêbèng sutaningwang |
lah sampun ngriki kewala |
sêdhêng panguntaping lampah |
kang putra nor aturira |
pupujya raharjèng lampah |
wus samya tarimèng driya |
saksana nulya lumampah ||

4. Kang umiring sadayanya |

Monthèl lan Cênthini miwah |
pra kulawangsa lilima |
Saloka lawan Salodha |
Prakosa lan Darmadana |
miwah ta Ki Martaduta |
kapitu wadon kathahnya |
sêsanga sadayanira ||

5. Kang mawan sêdya mantuka |

mring karajan Wanamarta |
adulur nut pagalêngan |
ramening wong amakarya |
tan ana lêbaring mangsa |
kang maluku ngaba-aba |
hir bo o o kiya-kiya |
kang macul namping galêngan ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 355 >

6. Kang nêbar ngurit gumundha |
lumêncut ngêmping mêrkatak |
wênèh ramening panènan |
gumrah rare gusah-gusah |
nèng gubug agêgêtakan |
saking lor kidul sauran |
anggonjèng sasawi sawah |
lintang srining patêgalan ||

7. Amyang ambiyêt wohira |

pêksi pingulan anjêprah |
mamangsa pêncaring toya |
pêksi manyar bêranjangan |
angringing kêjêr nèng tawang |
gêlathik êmprit tatêban |
dêruk putêr gagantêran |
pêrkutut manggung timbangan ||

8. Tanduknya hur kung ngrum raras |

abocor nora sandhungan |
sanggyaning paksya lit munya |
lir gamêlan kinênongan |
kang nêropong manggung ing pang |
panging wrêksa ngungkang jurang |
tumalawong angumandhang |
karya ancaryaning awan ||

Jilid 11 - Kaca : 259

9. Sira Ki Bayi Panurta |
lan garwa raosing driya |
kagagas nèng krajanira |
mulat papan sri kawuryan |
sênêning karajan harja |
tan pae lan Wanamarta |
nglinging tyas èngêt ing putra |
ya layak yèn sutaningwang ||

10. Jayèngrêsmi Jayèngraga |

anjênêk nèng Wanantaka |
papanne banar asimpar |
loh jinawi wukirannya |
nganorkên ing Wanamarta |
mangkana osiking driya |
rasa-rasarsa muliha |
saking kèh srining kawuryan ||

11. Kasênêdaning oliya |

mukmin kas Sèh Amongraga |
amanon sênênging desa |
pêrkutut gêng ro amunya |
tan lyan (ng)gyan lir ingingonan |
nèng rahu lan nèng rêjasa |
taman pulo Palanggatan |
Ki Santri Monthèl umojar ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 356 >

12. Ya ta lah pêrkutut ika |
lir kêmpul lan kênong munya |
ngong suluh-suluh tan kêna |
jare ana kang angarah |
sinuluh sring dadi ula |
jinontrot wong pira-pira |
pulut ilang plikêtira |
jotone sinambêr pêjah ||

13. Kawêlèh sakèh misaya |

Ki Salodha nambung nabda |
yèn manuk kalih punika |
wus dadi dhanyanging desa |
angkêre kagila-gila |
wong têbih-têbih angarah |
sring tan eling nèng (ng)gwannira |
wus lumrah ujaring kathah ||

14. Pêrkutut ing Wanantaka |

nora kêna ginagampang |
Ke Bayi Panurta nabda |
ya iku manuk utama |
dadi duwèkke wong kathah |
ajênêk tan ingingonan |
mendah Kae Jayasmara |
lan arine Jayèngraga ||

15. Ngon-ingon kang kinarêman |

mung pêrkutut kang siniyan |
lawase reyang miyarsa |
pêrkutut nora kadyèka |
iku paran manuk anyar |
apa dhasar pêksi lama |
Ki Santri Monthèl turira |
sawêg sawarsa punika ||

16. Marma kathah kang angangkah |

tita antara tan kêna |
kinèndêlakên kewala |
dene pêksi sampun manggyan |
anèng rahu kang sajuga |
satunggil anèng rêjasa |
ing Jurang Jangkung Langgatan |
wau Ki Bayi Panurta ||

Jilid 11 - Kaca : 260

17. Wus anglintangi sabinan |
dènnya angrarandhat lampah |
napak wana têrataban |
(n)dungkap têpi pakêtêban |
wana gung pagrêngan tuwa |
Ki Bayi alon ngandika |
lah anak bagus kalima |
Saloka lan Ki Salodha ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 357 >

18. Martaduta Darmadana |
kalima Bagus Prakosa |
kang samya anguntap lampah |
wangsulèng ngriki kewala |
wus sami reyang tarima |
kang laju laris nut reyang |
Monthèl Cênthini kewala |
milu marang Wanamarta ||

19. Lah anak Ki Drêmadana |

yèn prapta rika matura |
mring nak jêbèng Mangunarsa |
miwah ing Ki Anggungrimang |
yèn Monthèl Cênthini mangkya |
kilayu mring Wanamarta |
ngambil duwèke nèng kana |
ginawa mring Wanantaka ||

20. Sêdya jênêk nut lakinya |

kêrasan nèng Wanantaka |
dene kang atuduh marga |
Monthèl kewala wus grêma |
samya nor ingkang liningan |
saha tumutur sadaya |
yun tumêkèng Wanamarta |
Ki Bayi malih ngandika ||

21. Ywa padha sumêdya prapta |

mring karajan Wanamarta |
rêke ing benjing kewala |
rika sampi mrêtamuwa |
ing mangke wus reyang sêdya |
lumaku dhapur tirakat |
dadya tan ngêlongi niyat |
wus padha para wangsula ||

22. Wau kang samya liningan |

tan ana lêngganèng karsa |
sarêng dènnya papamitan |
linilan sadayanira |
angabêkti sasalaman |
pupuji raharjèng marga |
wusnya dan sarêng lumampah |
kang nulak lan kang umangkat ||

23. Pra kulawangsa wong lima |

mulih maring Wanantaka |
yata Ki Bayi Panurta |
lumampah pan wong rong somah |
laju lêpas lampahira |
Ki Monthèl kang gêrma marga |
datan mangsuli dadalan |
kang kambah duk angkatira ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 358 >

24. Napak wana grêng gêrotan |
anusup angayam-alas |
tumurun nèng jurang parang |
sumêngka ring palunguran |
tan ana tatasing wana |
dhukuh têbih onjotannya |
yèn dalu kampir ing desa |
yèn raina anrang lampah ||

20 (Ing Wanamarta, sadaya sami prihatos lan nyênyuwun)

Ing Wanamarta, sadaya sami prihatos lan nyênyuwun sagêda Ki Bayi
sakalihan kapanggih para putra lan enggala kundur. Miturut Ki Sêmbagi ahli
petang, kunduripun Ki Bayi taksih dangu, botên sagêd kaajêng-ajêng. Wontên
pamanggih, punapa prayogi dipun-susul? Ki Luwaran, putranipun Ki
Sêmbagi gadhah pamanggih bilih Ki Bayi sampun ndungkap rawuhipun.
Pamanggih wau maibên petangipun Ki Sêmbagi, mila dados rame, nanging
Ki Luwaran têtêp nêmtokakên sêdintên kalih dintên punika Ki Bayi mêsthi
rawuh, jalaran saèstunipun Ki Luwaran sampun mirêng bilih Ki Bayi sampun
wontên ing dhusun Saruni. Ki Bayi sapandhèrèkipun mila sampun nyêlaki
Wanamarta, nanging lêrêm ing dhusun Pagutan, ing griyanipun Ki Nuripin.
Badhe lumêbêt ing Wanamarta kanthi sêsidhêman. Wêkdal rêpêt-rêpêt Ki
Bayi sakalihan kundur, kapêrgok Kulawirya ingkang badhe nyumêd damar
ing mêsjid Mangu. Salajêngipun kulawarga jalêr èstri, tangga têpalih, sanak
kadang dhusun-ngadhusun sami dhatêng gilir gumantos tuwi kasugênganipun
Ki Bayi Panurta tuwin Ni Malarsih. Sasampunipun sawatawis dintên, Ni
Cênthini lan Ki Monthèl pamit wangsul dhatêng Wanataka, kaêtêrakên Ki
Nuripin lan Ki Jayuda. Bêktanipun kathah jalaran para sadhèrèk lan
mitranipun sami nyumbang barang mawarni-warni.
Kaca 261 – 288

Jilid 11 - Kaca : 261

677 Girisa
25. Raryan kalamun asalat |
randhat lampah anèng marga |
sabab arowang rubiyah |
dadya lumampah satitah |
wus têbih dènnya nrah paran |
wus tatas kang wana-wasa |
antuk nêm dina nèng marga |
wus tan ngambah wana pringga ||

26. Malapan desa kewala |

kadhang karsa amampira |
kalanira yun anadhah |
mangkana dènnya lumampah |
kantun lampahan sasiyang |
kalawan sapanginêpan |
karsanira Ki Panurta |
sinêrang pindha sarkara ||

678 Dhandhanggula
1. Tan cinatur lampahirèng margi |
Bayi Panurta lan garwanira |
kapat lan Cênthini Monthèl |
gantya ingkang winuwus |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 359 >

 ing karajan Wanamartèki |
lamanira tinilar |
marang Kae guru |
lan saputra èstri priya |
pasêmone desa gung samun asêpi |
ilang kênyêping desa ||

2. Pala-pala tan nana ngêmohi |

roning kitri sêmu bang angarang |
tan na pradapa rumêmbe |
pan wus sasasi langkung |
pitung ari lan pitung ratri |
pra kadang kulawangsa |
kabèh wong sadhusun |
tan pakantuk nambut karya |
pijêr susah amikir kang sami ngikis |
dene tan ana prapta ||

3. Tansah sidhêkah ing siyang ratri |

kajad sami cipta glis muliha |
kang padha andon paranne |
sadaya ngayun-ayun |
warna-warna kèhning kêndhuri |
tumpêng janganan jênang |
abang miwah sungsum |
kang panganan warnan pasar |
miwah banyu kêmbang tuwin opak-angin |
supaya glis praptanya ||

4. Wong sadesa tan nana ngêpoti |

tuwin yèn nuju dina Jumungah |
mawarna kèh kêndhurine |
miwah ingkang atunggu |
ing wismanya Kiyai Bayi |
pinatah gigiliran |
siyang lawan dalu |
wong sapuluh tan na kurang |
myang kang anèng wismane Ki Jayèngrêsmi |
wismane Jayèngraga ||

5. Siyang dalu wontên kang nunggoni |

miwah wismane Ni Tambangraras |
tan pae siyang dalune |
wau kalanirèku |
para kadang ing sabên ari |
samya apakumpulan |
anèng pandhapa gung |
pandhapane Ki Panurta |
Ki Suwarja Wiradhustha lan Panuksmi |
Panamar Kulawirya ||

Jilid 11 - Kaca : 262

6. Miwah Ki Pêngulu Basarodin |
Ki Sêmbagi Jumpêna Jêmpina |
Lawatan lan Malangbonge |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 360 >

 Luwaran Jagasatru |
nalikanya sami alinggih |
myang pra santri kang tuwa |
anèng pandhapa gung |
Ki Suwarja lon lingira |
lah wus pirang dina lawase ing mangkin |
Kyai dènnya tirakat ||

7. Wiradhustha anambungi aris |

inggih sampun sawulan laminya |
wikan langkung lan kirange |
ana mastani langkung |
wontên kirang dènnya mastani |
Ki Kulawirya nabda |
lah uwa ing ngriku |
pun uwa ingkang kèngêtan |
Ki Sêmbagi nauri wacana aris |
sarwi anocoh kinang ||

8. Èngêt-kula duk kesah (n)Jêng Kyai |

kala ing dintên Tumpak Paing-nya |
nuju Kulawu wukune |
Endra paningronipun |
Kerangan pan ingetang mangkin |
êmèh salapan dina |
kirang kalih dalu |
pêndhak Tumpak Paing-ira |
lagya dintên Kêmis Kaliwon puniki |
sawulan lwih tri dina ||

9. Puniki ta apan wuku Wukir |

Ki Suwarja anambungi sabda |
dospundi uwa ing mangke |
mênggah ing lampahipun |
inggih putra-(n)dika (n)Jêng Kyai |
paran laju amendra |
nglangut anrang purug |
pambatangipun pun uwa |
putra-(n)dika Ki Bayi Panurta mulih |
mangke tan nana prapta ||

10. Ki Sêmbagi anauri aris |

inggih makatên petanganira |
enggal lamine pan mulèh |
tan tumut angêlangut |
malah witne dintên puniki |
Wukir Kêmis Kliwon-nya |
Guru Tungle Tulus |
sangsaya utamanira |
wong rarasan kang ala datan sayêkti |
kang rasan bêcik nyata ||

11. Kulawirya nambung mèsêm angling |

kados lêrês pun uwa sojarnya |
kados tan (n)darung karsane |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 361 >

 Ki Wiradhustha muwus |
kadipundi pênêdirèki |
rêmbuge sanak kathah |
punapa sinusul |
yèn agung kinèndêlêna |
kados ina têmên kinadangkên sami |
sadulur padha lanang ||

Jilid 11 - Kaca : 263

12. Sanadyan wus tan linilan nguni |
dadi gawe kadang kulawangsa |
kinèn ananambut gawe |
datan karsa sinusul |
saking maklumira (n)Jêng Kyai |
marang sadayanira |
rêkasaning laku |
yèn kongsiya dadi lampah |
anging mungguhing budi kita pribadi |
kapriye yèn tega-a ||

13. Sêtun têmên katon tanpa kardi |

kadi sukur pisah lawan kadang |
de tan ana iktiyare |
sakèh kang myarsa wuwus |
tatrap tyasnya kadi tinari |
sapêkêt aturira |
andadèkkên rêmbug |
samya sêdya sumusula |
para kadang miwah pra kulawangsèki |
tan nana lênggana-a ||

14. Akêkangsèn ing angkatirèki |

sira Ki Wuragil Kulawirya |
alon matur ing rakane |
mênggah rêmbug puniku |
botên amamaoni angling |
sawêg kula piyambak |
kang kêpanggih kalbu |
tan rêmbug yèn sinusula |
nadyan kapanggiha rakanta (n)Jêng Kyai |
kadya tan tinarima ||

15. Pan wus dadya karsanipun nguni |

datan arsa yèn kaupaya-a |
lagya samantên karsane |
lan kaping kalihipun |
ngrêbat sunat atilar wajib |
lamun saèstu samya |
sumusul ing purug |
anêbar pra kulawangsa |
datan wande sêpên ing Wanamartèki |
sintên ingkang rumêksa ||

16. Ing kagunganira (n)Jêng Kiyai |

mutawatir darbèk tan rinêksa |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 362 >

 mangsa wandeya ing mangke |
dèn thi-ithi ing pandung |
sa(ng)gèn (ng)gène pating jalêgir |
siyang-siyang tumandang |
tan ngêntosi dalu |
yèn kalampahan tiwas |
sintên ingkang tinutuh tiwasing budi |
lyaning pra kadang-kadang ||

17. Lamun tan rumaos mutawatir |

inggih sumangga karsanta kakang |
rèhning kula tiyang ênèm |
kumaki kêdah matur |
Ki Suwarja nambungi aris |
abênêr Wiradhustha |
rêmbuge adhimu |
si Wuragil Kulawirya |
wurungêna rêmbugirarsa ngulati |
rêke bêcik rumêksa ||

18. Amituhu wêkas kang nèng tulis |

prayoga gugon-tuhoning ujar |
tan ana sambekalane |
rèh anikêl ing tuduh |
kadipundi uwa Sêmbagi |
kang liningan ris nabda |
sami lêrêsipun |
mung kaot mawi faedah |
rêmbagipun rayinta anak Wuragil |
amituhu rumêksa ||

Jilid 11 - Kaca : 264

19. Kathah kewala pakantuknèki |
wus mupakat rêmbag tan ngupaya |
Ki Kulawirya ngling manèh |
dingarèn kang Pêngulu |
mênêng bae datan ngudhoni |
lah iku lagi apa |
kaya wong gêgêtun |
kang Pêngulu Basar mojar |
wong pun pênêt kang dèn-udhoni punapi |
kula montên wong bawang ||

20. Kulawirya mèsêm anauri |

wong nglêmbêrêg ngono jare bawang |
tuduh wong ingan ing gawe |
panyanaku kang Ngulu |
(n)jaluk gawe kudu ngulati |
asaguh tanpa rowang |
Ki Basar ambêkus |
dene gêcok nantang lalab |
kêbo kuru lumaku dipun pasangi |
kêrêp kêmrosa-rosa ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 363 >

21. Kulawirya gumuyu nudingi |
i i kang Basar dede sêmoa |
kongsi (m)buh-êmbuh wangune |
sadaya gêr gumuyu |
tumingal mring Ki Basarodin |
wanci têngange surya |
ramut kang angukus |
Ni nDaya praptèng pandhapa |
mila angling rina bêngi Basarodin |
tansah dadi paguywan ||

22. Pêngulu ngling ngong nganti asêdhih |

sabên katêmu tan na bosênnya |
wong sok dèn-poyoki bae |
Ki Kulawirya muwus |
lah-lèh botên moyok bibi |
wong sok sêlang-surupan |
anggung blubak-blubuk |
dudu têmbunge tinêmbang |
Nyai Daya gumuyu sarwi anuding |
mring Ni Sumbaling sigra ||

23. Kinèn naoskên bubucu aglis |

Ni Sumbaling gya nampa rampadan |
sarta lan nyanyamikane |
tinata anèng ngayun |
nulya asasaos kêndhuri |
tumpêng janganan jênang |
miwah sêkul wuduk |
Ki Luci naoskên ngarsa |
Ki Suwarja ngling lah iya kono Luci |
sira tatanên pisan ||

24. Sapa kang kajad asung kêndhuri |

apa ujube Luci turira |
kang punika kêndhurine |
sanak pamagêrsantun |
kajad nglujêngakên (n)Jêng Kyai |
anulya dinonganan |
marang Ki Pêngulu |
pan sami lêkas anadhah |
apikantuk wau kang sami abukti |
lagya satêngah mangan ||

25. Nuripin prapta ngirit kêndhuri |

Ki Pangulu santak dènnya mojar |
e lah dene ana manèh |
Kulawirya gumuyu |
andêlêna Ki Basarodin |
yèn ana ambêng prapta |
sidik ing pandulu |
wus luput ing kakilapan |
lah andawêg kang Pêngulu nèh (n)dongani |
sampun tanggunga sisan ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 364 >

 Jilid 11 - Kaca : 265
26. Ki Pangulu Basar anauri |
(ng)gih mangke kewala dinonganan |
sawêg satêngah kêndhurèn |
kêtanggêlan amuluk |
(n)dadak lèrèn andonga amin |
gawe kadhone mangan |
Ki Wirya amuwus |
(n)dika dongani kewala |
sampun kudu susah nganggo amin-amin |
dimèn maksih amangan ||

27. (n)Dika dhewe ngriku andongani |

Ki Basar andhêkêm kokoh jangan |
dènêmbat-êmbat puluke |
Kulawirya gumuyu |
lah ta apa Ki Basarodin |
malah kokoh anekad |
mundhak cêngkang puluk |
dènetung têmên tunanya |
Ki Basar ngling (m)bok-bèn (n)dongani pribadi |
wong padha bisa (n)donga ||

28. Samya gumuyu kang aningali |

wus antara nutug dènnya nadhah |
aluwaran sadayane |
kêndhurinira dinum |
myang kang anyar sami binagi |
dinongan kajadira |
rahayuning purug |
warata sadayanira |
Ni Sumbaling ngajokkên dhadharanèki |
wedang pakinangannya ||

29. Kae Kulawirya angling aris |

saking panduginipun pun uwa |
mênggah (n)Jêng Kyai lampahe |
paran enggala mantuk |
tuwin taksih tangèh tan mulih |
wawi coba nèh (m)batang |
enggal laminipun |
Ki Sêmbagi lon amojar |
sarwi udud kalobot gêng dènnya nglinting |
têmbako uwur mênyan ||

30. Satêropong bêndhol pucuknèki |

wus sêptane udud klobot mênyan |
dèn-êmpakakên anjêbèr |
anglandêng kukusipun |
anggalayêm nauri aris |
yèn ujaring kang dina |
Kêmis Kliwonipun |
apênêt sawukonira |
Wukir Dewa Guru Tungle Tulus nênggih |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 365 >

 salamêt tur karêgan ||

31. Anging pancasudanya tan bêcik |

Kaliwon wolu Kêmis lilima |
tiba Bumi-kapêtake |
pinèt ing Kêmis wolu |
Kliwon wolu apan pinanggih |
nêmbêlas yèn ingetang |
sêkawan puniku |
Ki Pêngantèn lunga sanja |
-sinanjanan nora nana dhawahnèki |
pan wadhah nora nana ||

Jilid 11 - Kaca : 266

32. Lamun dipun-petang dina sasi |
taun windu pan windu tibanya |
kados sih lami praptane |
enggalipun sataun |
puniku yèn arsa umulih |
yèn tan karsa mantuka |
windon tamtunipun |
pan dèrèng kenging kinira |
nulya sutanira dhewe Ki Sêmbagi |
Luwaran wastanira ||

33. Nyêmpaluki mring bapanirèki |

dèrèng têlas pamikir sampeyan |
petangan lyan ing ramale |
lamun sampeyan etung |
etung papat arêrês ugi |
pinèt tanggal punika |
tanggal ping nêmlikur |
winastanan dina Mayang |
langkung pênêt slamêt wong lungan glis prapti |
yèn dagang kauntungan ||

34. Lan palintanganipun Muhtari |

kêdah rikat ing lampah glis prapta |
yèn dene ta tanggal rêke |
Sri Kitri Gana Liyu |
Pokah ing nêmbêlas-dhawah Sri |
inggih pangraos-kula |
têntu enggal mantuk |
(n)Jêng Kyai Bayi Panurta |
ing sadintên rong dintên punika prapti |
sumangga bêbatangan ||

35. Ki Sêmbagi sèlèh ududnèki |

wurung dènnira anocoh kinang |
mojar mring putra ambêkos |
ih ambakna wong muwus |
bocah calak anyêmpaluki |
amawal ing wong tuwa |
bangêt kumênthusmu |
amêthèk prapta wong lunga |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 366 >

 amalêmbung kaya ya iya-a masthi |
yèn luput priye sira ||

36. Ki Luwaran mathênthêng ngêncêngi |

mêngkuhi inggih wulang sampeyan |
punapa tuwan kasupèn |
Ki Sêmbagi asêndhu |
sapuluh wus petangan mami |
tumiba nora nana |
watêke ya suwung |
pêngalape nora têka |
Ki Luwaran kumrêjêg dènnya madoni |
marang ing bapakira ||

37. Kulawirya mèsêm anyêthèki |

gumuywa ngling êndi kang kasoran |
sapa kang bênêr pêthèke |
de gèsèh pêthèkipun |
kang Luwaran lan Wa Sêmbagi |
singa kang ora nyata |
tan kandêl kang kantun |
sabab tan nyata pêthèknya |
Ki Luwaran manthènthèng lir angêcosi |
(n)Jêng Kyai praptanira ||

38. Lêpatipun mangke benjing-enjing |

Kae Bayi pan amêsthi prapta |
kula yèn sampun amêthèk |
mangsa gothang sarambut |
Ki Sêmbagi sêrêng dènnya ngling |
alangan têmên sira |
bocah nora patut |
kumaki mangsa bènjosa |
ngênas-ênas gêgabêre tanpa kering |
cêlathu lan wong tuwa ||

Jilid 11 - Kaca : 267

39. Ki Luwaran tumungkul ngèsêmi |
batinira wus olèh pawarta |
tuture kaponakane |
lunga ètèr sing kidul |
wus padha ring Kiyai Bayi |
Panurta lan kang garwa |
Cênthini tan kantun |
lawan santrine satunggal |
kala dalu nginêp desa ing Saruni |
ananggung panginêpan ||

40. Dinuga dina niki aprapta |

marma kêncêng tan wigih pêthèknya |
Luwaran tan nglairake |
wusnya dènnya angrawus |
Ki Sêmbagi mring sutanèki |
Ki Suwarja ris nabda |
uwa pênêtipun |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 367 >

 wus lingsir sami bubaran |
rêbat wêktu Lohor sêdhênge umanjing |
rêke sami (n)dodonga ||

41. Mugi sayêktinya enggal prapti |

yèn pinarêng dèrèng mangsa prapta |
kewala mung basukine |
nulya bubaran mantuk |
sosowangan sadayanèki |
sarwi anggawa bêrkat |
wau tan kinuwus |
yata Ki Bayi Panurta |
angrêrêmbên ing lampah karsanirèki |
praptaning Wanamarta ||

42. Aywa kongsi wontên kang udani |

pinrih satêngahing waktu Ngisa |
yata wau ing lampahe |
parêk padhukuhipun |
dènnya wêktu Asar nèng margi |
maksih tanggêling lampah |
kasiyangên wau |
kampir ing dhukuh Pagutan |
wismanira bubundhêl santri Nuripin |
nèng palanggaranira ||

43. Ki Nuripin kagyat aningali |

marang ing Kae Bayi Panurta |
lan garwa myang Cênthinine |
satunggil santrinipun |
gupuh dênnya amêlayoni |
anêmbah tur pambagya |
sarwi angêmu luh |
Ki Bayi nauri nabda |
iya bangêt tarima-reyang Nuripin |
rika padha waluya ||

44. Myang rabine nêmbah tur pambagi |

pinojaran kaslamêtan sira |
Nuripin ngling mring rabine |
lah saosa dèn gupuh |
dhadhaharan saananèki |
lan sira (m)bêbêthaka |
sadhela dèn-gupuh |
sapakone ana bocah |
lah mènèka dawêgan karambil wilis |
ya cangkingên kewala ||

45. Kae Bayi Panurta ngling aris |

aywa susah sira anugata |
manira tumuli mulèh |
reyang tanyèng sirèku |
paran kabèh padha basuki |
kadang myang kulawangsa |
kabèh wong sadhusun |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 368 >

 Ki Nuripin aturira |
inggih lujêng pandonga-dalêm kang mawi |
tan wontên kara-kara ||

Jilid 11 - Kaca : 268

46. Kula lagya prapta sapuniki |
inggih sakenjang wontên karajan |
bakda Ngasar amba mulèh |
sabênipun tan mantuk |
kongsi kalih ari tri ari |
ngrukti karya ambêngan |
anglujêngkên wau |
salampah-lampah paduka |
tuwin pra kadang santana magêrsari |
limrah tiyang sadesa ||

47. Datan wontên kêndhate sa-ari |

malah siyang dalu asidhêkah |
sami kewala kajate |
anglujêngkên sadarum |
ing salampah-dalêm (n)Jêng Kyai |
ambêng sadintênira |
bancang pitu wolu |
tumpêng jajanganan jênang |
warnan pasar myang sêkar tanapi warih |
supaya srêping lampah ||

48. Kae Bayi Panurta duk myarsi |

aturnya Ki Nuripin mangkana |
angondhok-ondhok driyane |
ketang wêlas ing kalbu |
marang kulawangsanirèki |
kumêmbêng locananya |
muwus anggarathul |
Nuripin yah iya ta lah |
anak putu wong sadesa trêsnèng kami |
asru panrimèng reyang ||

49. Muga lèha pamalêsing Widdhi |

tinitahna cukup sandhang pangan |
sarta lawan ngibadahe |
wanci surya sumurup |
Kae Bayi ngandika malih |
lah wus Ripin kariya |
reyang yun umantuk |
Nuripin matur sumangga |
pan kawula umiring kundur Kiyai |
paran ta wêktu salat ||

50. Rèhning sampun (n)dungkap wêktu Mahrib |

salat ngriki kewala ing langgar |
Ki Bayi lon andikane |
nora Ripin sun laju |
mêngko bae wêktu ring kali |
sêdhêng wong tan uninga |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 369 >

 kewala mung parlu |
mêngko Angisa mring wisma |
(n)dan umangkat saking Pagutan (n)Jêng Kyai |
Nuripin anèng ngarsa ||

51. Agêgancangan lampahirèki |

praptèng kali kèndêl sami salat |
rêbat parlu ing Mahrib-e |
sawusing bakda wêktu |
puji dhikir andonga Sukril |
purna saliring sunat |
(n)dan mangkat lumaku |
tan ana janma uninga |
pan kumênyut myat papane Pasar Paing |
Ke Bayi lan kang garwa ||

Jilid 11 - Kaca : 269

52. Uluk salam mring kang mara bumi |
cipta kadi-kadi sinauran |
Ki Bayi suka driyane |
manjing sajroning dhusun |
mèh andungkap saya-trang (n)jawi |
yata Ki Kulawirya |
pan arsa lumêbu |
mring masjid Mangu asalat |
pan kapagut ing raka Kiyai Bayi |
rêmêng datan waspada ||

53. Ki Kulawirya anapa aglis |

sapa iku lumaku pêtêngan |
arsa malêbu paranne |
Kè Bayi mèsêm muwus |
iku sapa tanya ring mami |
gajêg si Kulawirya |
iya apa dudu |
Ki Kulawirya tan samar |
yèn kang raka Kae Bayi Panurtèki |
gupuh nêmbah tur salam ||

54. Nyakup jêngku turnya saha nangis |

adhuh (n)Jêng Kyai datanpa nyana |
paduka prapta ing mangke |
tur pambagya rahayu |
Kae Bayi nauri aris |
mawaspa (ng)garap sabda |
dhuh riningong bagus |
pambagya-para ring reyang |
sira yayi paran ta padha basuki |
matur bêrkah paduka ||

55. Nulya tur sêmbah salamirèki |

mring Nikèn Malarsih pambagyanya |
winangsulan waluyane |
alon malih umatur |
pra putranta paran umiring |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 370 >

 kang raka ris ngandika |
ya mêngko ngong tutur |
nulya laju lampahira |
Kulawirya pamit sakêdhap umulih |
ngambil sorog nèng wisma ||

56. Ingantyan nèng paregolanèki |

Kulawirya praptèng wismanira |
rabine têlu winêrtèn |
kinèn aglis lumêbu |
sarta kinèn ngrukti sasaji |
sêkul ulam panganan |
sasêgêranipun |
kalayan pateyanira |
sinandikan nulya wangsulira aglis |
prapta ing paregolan ||

57. Tumama ring palatarirèki |

laju kewala marang ing wisma |
Ki Kulawirya ge-age |
anyorog korinipun |
jroning wisma wus dèn-pandami |
Sumbaling lan Ni-nDaya |
nèng pagandhokipun |
wetan bakda dènnya salat |
Ngisa mojar sapa kang ngêngakkên kori |
apa Ki Kulawirya ||

58. Anauri (ng)gih kawula bibi |

yun mariksa yèn wontên kang ewah |
miwah rêgêd jêrambahe |
nauri inggih sukur |
lamun tiyang sanès mariki |
mojar mangsa puruna |
wong liya lumêbu |
sarwi anggêlar kalasa |
Kae Bayi Panurta sarêng alinggih |
nèng pajrambahanira ||

Jilid 11 - Kaca : 270

59. Kulawirya Monthèl lan Cênthini |
Nuripin samya marêk ing ngarsa |
Ki Bayi ririh wuwuse |
rada kanyaran (n)dulu |
maring wisma dadi martami |
Kulawirya turira |
saking laminipun |
kawula inggih kadyèka |
duk tumutur ing putranta Jayèngrêsmi |
maring ing Lêmbuasta ||

60. Kongsi kalih wulan pitung ari |

praptèng wisma inggih lir paduka |
kadi wus kalimrahane |
makatên dulunipun |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 371 >

 Nyai (n)Daya lawan Sumbaling |
miyarsa wuwusira |
Ki Bayi kang rawuh |
gupuh Sumbaling Ni-nDaya |
mring wisma tur sasalam sarwi nangis |
wong loro abarungan ||

61. Kae Bayi lan Nikèn Malarsih |

samya kumêmbêng aris wuwusnya |
bibi (n)Daya Sumbalinge |
aywa kadarus ing luh |
wus mèndêla dera anangis |
mapan wus amiyarsa |
salamêting laku |
kang têka lan kang nèng wisma |
wus mênêng tyasnya asuka aningali |
mring Ki Bayi praptanya ||

62. Wong ro samya salam mring Cênthini |

rêrangkulan katri yêl-uyêlan |
binagyan ing pakangêne |
sami suka ing kalbu |
tan adangu wau kang prapti |
rabine Kulawirya |
têlu pisan rawuh |
samya (m)bêkta rarampadan |
sêkul ulam nyanyamikan srêbat manis |
tinata anèng ngarsa ||

63. Kinumpulkên sajinya pribadi |

angrong dhulang rarampadanira |
tinampa dening rowange |
wusnya naoskên ngayun |
samya atur bêkti agênti |
miwah mring rabinira |
Ki Bayi amuwus |
ya ta lah nora kaya-a |
pra ipeku têlu iki suguh mami |
atur sêga panganan ||

64. Kapanane olah padha bêkti |

dene rikat arumat asampat |
wong mono apa panute |
randhat rikat pan tinut |
Kulawirya watake bangkit |
bangsèt kabèh rabinya |
dalah baturipun |
tumungkul Ki Kulawirya |
wanci bakda Ngisa wau santri Luci |
sing masjid Pananggungan ||

65. Malêbèng (n)jro kagyat aningali |

padhanging pandam sajroning wisma |
mrêpêki awas dulune |
yèn Ki Bayi wus rawuh |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 372 >

 sigra wangsul mêdal sing (n)jawi |
yun matur ring pra kadang |
maring masjid Mangu |
wus mudhun sadayanira |
ingkang kari sawiji Wiradhusthèki |
lagya mudhun sing lawang ||

Jilid 11 - Kaca : 271

66. Santri Luci gugup dènnya angling |
Kenthol raka-(n)dika wisma padhang |
kula mêndhêt godhong songkèt |
Wiradhustha gumuyu |
dene clewa-clèwo sirèki |
tutura ana apa |
gugup cêlathumu |
tuturên ingkang acêtha |
santri Luci nuwun matur maklum uni |
susar-susur wong tuwa ||

67. Raka-(n)dika (n)Jêng Kiyai Bayi |

prapta wus kapangguh anèng wisma |
wikan duk kala praptane |
tan wuningèng katèngsun |
uning ngong wus kapanggih linggih |
kawula enggal nulak |
angaturi rawuh |
marang pra ari sadaya |
Wiradhustha ngling lah ya lajuwa aglis |
kabèh wawrêtanana ||

68. Manira laju lumêbu Luci |

nulya kur-ungkuran sèwang paran |
Wiradhustha lan Lucine |
ngèndhangi pra rènipun |
Wiradhustha gya praptèng ngarsi |
ngabêkti atur salam |
sarywa nguswa jêngku |
mawi nêmbah salamira |
marang ingkang (m)bakayu Nikèn Malarsih |
saha atur waluya ||

69. Winangsulan sukuring basuki |

Wiradhustha ngling mring Kulawirya |
kapan (n)Jêng Kyai praptane |
kang rayi lon umatur |
kala wau ing bakda Mahrib |
kularsa salat Ngisa |
marang masjid Mangu |
kapêthuk (n)Jêng Kyai prapta |
inggih anèng palataran kori (n)jawi |
Wiradhustha lingira ||

70. Bêja dene bênêran sirèki |

kadèkne (m)bok ipe glis samêkta |
padha nênaosi kabèh |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 373 >

 yata ing lampahipun |
santri Luci dènnya ngayêngi |
pra kadang wus winartan |
miwah Ki Pangulu |
myang sêntana para tuwa |
samya gupuh dènnira ayun udani |
dhatêng kang lagi prapta ||

71. Ki Suwarja lan Panukma tuwin |

Ki Panamar Ki Pangulu Basar |
Ki Sêmbagi Jumênane |
Ki Jêmpina tan kantun |
Lawatan lan Malangbong tuwin |
Luwaran ingkang samya |
prapta anèng ngayun |
samya nêmbah ngaras pada |
gantya-gantya samya saatur basuki |
winangsulan raharja ||

Jilid 11 - Kaca : 272

72. Ki Jumêna Jêmpina Sêmbagi |
samya gantya dènnya sasalaman |
pupuji sukur pambage |
ngaturan tata lungguh |
wus warata sadayanèki |
Ki Bayi praptanira |
pra sunu tan tumut |
mulih marang Wanamarta |
mung Cênthini lawan Ki Santri sawiji |
Monthèl kang mèlu prapta ||

73. Nulya santri Luci angèrèni |

angabêkti sarwi parêmbeyan |
tur pambagya wilujênge |
winangsulan sabda yu |
tuwin marang Nikèn Malarsih |
sinojar padha-padha |
gya mundur sing ngayun |
Cênthini nambrama |
lah bageya kaslamêtan kakang Luci |
lawas tan wruh ing rupa ||

74. Sarêng mulat gupuh santri Luci |

Cênthini rinangkul tinangisan |
dadya anangis karone |
sami trêsnèng sadulur |
wusnya mênêng Cênthini angling |
iku adhimu kakang |
Ki Monthèl tut pungkur |
Ki Luci nolih ing kanan |
santri Monthèl gya rinangkul mring Ki Luci |
gêlutan sami lênggah ||

75. Ki Kulawirya gumuyu angling |

Luci tumrapa wong mêmacanan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 374 >

 rada maro pêmangane |
nubruk maring sadulur |
nubruk marang ipe kang prapti |
bungahe bêranahan |
tan kêna ingetung |
Luci matur kasinggihan |
dadya ngêrti sadaya lamun Cêthini |
santri Monthèl lakinya ||

76. Ki Suwarja angling maring Luci |

konên rikat adhimu ing ngomah |
iya saanane bae |
Wiradhustha amuwus |
Ki Panukma Panamar angling |
kakang Luci wasisan |
dhimu konên gupuh |
Ki Luci sigra umentar |
ngenggalakên para rubiyahirèki |
tan dangu sami prapta ||

77. Samya (m)bêkta rampadanirèki |

sêkul ulam nyanyamikanira |
binêktèng rowang èstrine |
laju tinatèng ngayun |
anêpungi kang wus sumaji |
wusnya lajêng anêmbah |
tur salam pangujung |
pra rubiyah gantya-gantya |
apupuji pambagya atur basuki |
sinabda karaharjan ||

78. Nyai (n)Daya lan wadon Sumbaling |

samya ngukus akêdhik dadakan |
liwêt Sokanandi wangèn |
lawuhe sêptanipun |
sambêl wose bubuk têngari |
dhèndhèng gêpuk lan jangan |
klènthanging lêmbayung |
kinêla asêm pêdhêsan |
Ki Bayi Panurta lan Nikèn Malarsih |
marang pahèranira ||

Jilid 11 - Kaca : 273

79. Samya wak-awak siram sasuci |
Santri Luci lan Nuripin gêpah |
angladèni pangangsune |
Nyai (n)Daya agupuh |
ngambil wastra pasatanèki |
pasalin sêmbahyangan |
jubah lawan rukuh |
kalihnya wus anrap sinjang |
laju salat Ngisa marang masjid alit |
tajug palanggarira ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 375 >

80. Ingkang sami lungguh ing wismèki |
Ki Suwarja aris wuwusira |
paran lilinggihan kiye |
apa prayoga mêtu |
mring pandhapa tan sompok linggih |
yun ana ingkang têka |
para anak putu |
siji roro tan kuciwa |
anèng dalêm nadyan jêmbar tan prayogi |
apênêt nèng pandhapa ||

81. Yata anak putu kang miyarsi |

magêrsari santri kasêntanan |
samya lumêbu yun panggoh |
samya nèng pandhapa gung |
Ki Suwarja mulat kang prapta |
(n)dhêdhêg anèng pandhapa |
jalwèstri lumêbu |
nulya angatag mring (n)jaba |
samya mêdal sadaya marang pandhapi |
tinata gêlarannya ||

82. Kinèn têpung dènnira alinggih |

wontên malih nak putu kang prapta |
laju kalawan èstrine |
saos rampadanipun |
sêkul miwah dhadharan manis |
wowohan sasêgêran |
nèng dhulang pinanggul |
rubiyahing para tuwa |
samya kusung-kusung dènnya yun papanggih |
praptanya Ki Panurta ||

83. Wênèh kêndhuri kajatirèki |

anglujêngkên (n)Jêng Kyai Panurta |
kang durung didongakake |
laju binêktèng ngriku |
linujêngkên anèng pandhapi |
yata Kae Panurta |
dènnya sêmbahyang wus |
kundur malêbèng ing wisma |
angandika lho apa padha angalih |
mêtu maring pandhapa ||

84. Nyai (n)Daya anauri inggih |

Kyai Bayi nulya mèlu mêdal |
Luci (ng)gêlar klasa luse |
lênggah lan nyainipun |
ingkang sami prapta mangarsi |
nêmbah matur pambagya |
winangsul sabda yu |
Ki Bayi ngandika marang |
santri Luci lan Nuripin kinèn ngambil |
saosan kang nèng wisma ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 376 >

85. Gya rubiyahing pra kadang sami |
angambil sajine priyangga |
sarampade dhewe-dhewe |
ramut sadaya uwus |
pan binanjêng kang anyar prapti |
andèr anèng ing ngarsa |
rarampadan agung |
salong sih ana kang prapta |
Nyai (n)Daya lan Sumbaling dènnya ngrukti |
wus mungguh ing pambêngan ||

Jilid 11 - Kaca : 274

86. Winêdalkên sinaoskên ngarsi |
angandika Ki Bayi Panurta |
lah mara ing kono age |
majuwa kang atêpung |
lan sapa kang duwe kêndhuri |
matur tiyang sasanga |
sasarênganipun |
magêrsarèn kasêntanan |
lawan randha ambêng kajadipun sami |
anglujêngkên paduka ||

87. Ki Bayya-ngling Alkamdulillahi |

lah wus Basarodin donganana |
ambêng kêndhuri kajade |
nyalamêti maringsun |
kabênêran kajade asih |
kang dèn-slamêti prapta |
nastijabing kalbu |
katrima padha kahana |
wus marata donganana Basarodin |
nulya Pangulu Basar ||

88. Angdonga salamêt Pil-ngumuri |

ingaminan tan asuwe purna |
Ki Bayya-lon andikane |
payo padha awisuh |
kêmbul bae jalu lan èstri |
agêpah kang liningan |
sadaya atêpung |
(n)dan lêkas sami anadhah |
Kae Bayi dènnya bukti mêratani |
mundhut sakêdhik sewang ||

89. Sêkul ulam ambêng sadayaki |

sawarnane kang saji punjungan |
ngling lah Wirya tulung kuwe |
pèkna sêga lan lawuh |
dèn warata saking sakêdhik |
kajate iku padha |
sung bukti maringsun |
kusung-kusung tumêka-a |
marang reyang pupunjung piasung bukti |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 377 >

 supaya sun-dhahara ||

90. Kulawirya gupuh angladèni |

mundhut winiratan sadayanya |
sinaosakên ngarsane |
pan pinuluk sadarum |
pamunjunge nak putunèki |
nulya samya anadhah |
kêmbul apikantuk |
wus antara dangunira |
aluwaran dènnira sami abukti |
ambêng wus cinarikan ||

91. Nyai (n)Daya Sumbaling Cênthini |

lawan Monthèl Nuripin asigra |
ngundurakên rampadane |
dinum barêkatipun |
wus warata sadayanèki |
nulya nyênyamikannya |
lumadi ing ngayun |
Ki Bayi alon ngandika |
payo kono nyênyamikane dinumik |
tamba mis mamangsêgan ||

92. Kang liningan sigra angalapi |

sasênêngira ngambil dhadharan |
Ki Sêmbagi lon wuwuse |
lampah paduka wau |
kongsi prapta ing purug pundi |
putra dalêm sadaya |
punapèstu pangguh |
tuwin datan kapêdhaka |
Kae Bayi Panurta nauri aris |
uwa tanya maringwang ||

Jilid 11 - Kaca : 275

93. Pacuthêlan pamandrèng ngong margi |
singgah têkèng dhukuh Wanantaka |
kathah pangampir ngong rêke |
mitrèngsun duking dangu |
kang wus tan kapadhaning ngaksi |
mangkya samya kapanggya |
nèng padhukuhipun |
amawat samya mumulang |
dene wayah andika Ki Jayèngrêsmi |
Jèngraga sarabinya ||

94. Tuwin Tambangraras Amongragi |

sampun kukuwu nèng Wanantaka |
tanah ing Maospatine |
têlêng gêlang kêdhatun |
wus alanggat asramèng sêpi |
Pulo pamêlêngannya |
madyèng Jurang Jangkung |
kuwangsèng Sang Maha Mulya |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 378 >

 ingkang angudanèni saliring puji |
-nirèng kula sumêdya ||

95. Nêmbadani sinung apapanggih |

mring suta kang wus nis ing sasana |
jalu èstri sadayane |
uwa ingkang puniku |
kathah sulangipun inangling |
maklumipun pun uwa |
reyang raos rawuh |
para ri samya turira |
kasinggihan luhung sinarèhkên guling |
angginda-ginda pada ||

96. Yata muni têngaraning ratri |

ing masjid gung bêdhuge tinabah |
Ki Baywa lon andikane |
mung kewala ing besuk |
tinutugên rarasan malih |
bêdhug sêdhêng bibaran |
ngong narèhkên suku |
sadaya matur sumangga |
nulya aluwaran kang samya alinggih |
mulih asowang-sowang ||

97. Tan cinatur wancinirèng ratri |

yata bakda Subuh Ki Panurta |
lênggah anèng pandhapane |
myang garwa keringipun |
Nyai (n)Daya lawan Sumbaling |
anaoskên dhadharan |
pawedanganipun |
nyamikan enjing-enjingan |
gêmblong lèmpèng ulèn-ulèn lan surabi |
puthu juwadah jênang ||

98. Dhèndhèng balur dhèndhèng gêpuk garing |

bakaran pisang gumanda-rasa |
kupat lawan balendrange |
garêndul kalong sagu |
pisang raja satangkêp kuning |
Kae Bayi Panurta |
ngunjuk wedang bubuk |
lagya antuk sacêcêpan |
ingkang rayi Ki Kulawirya gya prapti |
rabinya têlu pisan ||

Jilid 11 - Kaca : 276

99. Samya ingiring dhulang tup saji |
Kae Bayi asru dènnya nabda |
Wirya lungguha ing kene |
dene esuk thuk-uthuk |
lan bojone ngirit tup saji |
gêlis temên ngrurumat |
apa nora turu |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 379 >

 banjur angukus kewala |
katon têmên kusung-kusunge si Ragil |
trêsnanipun maring wang ||

100. Punjungan laju lumadyèng ngarsi |

nulya para ari ingkang prapta |
kalawan sarubiyahe |
sarta punjunganipun |
bubucu myang nyamikanèki |
tinata anèng ngarsa |
dhewe-dhewe têpung |
nulya Sêmbagi Jumêna |
lan Jêmpina Lawatan Malambong tuwin |
Luwaran Jagapatya ||

101. Lan rabinya manggul dhulang sami |

laju tinata sadayanira |
ambanjêng nèng ngarsa andhèr |
anulya Ki Pangulu |
Basarodin sumusul prapti |
lan rabinira papat |
samya yun papangguh |
bêkti panjang siji sowang |
isi uwi lêgi sami tinup saji |
pinanggul rencangira ||

102. Ki Basarodin nunggil alinggih |

Nyai Pangulu gantya tur sêmbah |
sarwi atur pambagyane |
mundur awor alungguh |
lan pra ipe sami (ng)ladèni |
uwènipun sapanjang |
edhang dinok ngayun |
binuka tup sajènira |
Ki Wuragil Kulawirya mèsêm angling |
niku napa kang Basar ||

103. Anèng panjang tinupan tup saji |

Ki Basar nauri mèsêm nabda |
wikana niku akale |
wong wadon amumunjung |
pokalane ngaturi uwi |
nyanaku mau apa |
kang ginawa iku |
panganan adhêm-adhêman |
iku mau ngong aranni dudu uwi |
wong wadon nora layak ||

104. Mèsêm gumuyu kang aningali |

Ki wuragil Kulawirya latah |
kang Basar ngêtokkên pamèr |
anutuh bojonipun |
sasab sabda prawiraning ngling |
niku punapa nyata |
pokale (m)bokayu |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 380 >

 bojonya ngling papat pisan |
lah botên dhik puniku santri duk wingi |
munjung uwi sakawan ||

105. Gêr ginuyu sadaya kang myarsi |

Kulawirya nudingi sarya jar |
sarya angakak guyune |
goroh mono pêthèkku |
yèn kang Basar etunge ngênting |
yèn babagan rêkasa |
yêkti nora kudu |
kongsiya kalang-kalangan |
bab mring tuna kang tinohan nadyan uwi |
ya mangsa andhudhuka ||

Jilid 11 - Kaca : 277

106. Kang gumuyu saya ambantoni |
Ki Pangulu Basar wuwusira |
dene puniku wus akèh |
nyamikan adi luhung |
niki dèrèng sampun kang prapti |
wowohan lah-olahan |
kathah warnanipun |
Kulawirya suka mojar |
lah apa ta ngetung liyan kang (n)darbèni |
suka bingah tumingal ||

107. Ki Bayi Panurta gumuyuwa-ngling |

yèn aku dhewe sasêptaningwang |
wi lêgi tan na bosêne |
kabèh mèsêm tumungkul |
yata wong ing Wanamartèki |
pangrungunirèng warta |
Kyai dènnya rawuh |
kalawan pra putranira |
Jayèngrêsmi Jayèngraga lan garwèki |
prapta ing Wanamarta ||

108. Tuwin Tambangraras Amongragi |

mangkana wartane wong sadesa |
marma yun arsa pêpanggèh |
sarta punjunganipun |
ing sakadarira pribadi |
sêkul ulam dhadharan |
jalu èstri munjung |
sami nêmbah tur pambagya |
kumarubut lunga têka kang tutuwi |
anging kang dadi wêrta ||

109. Jayèngrêsmi miwah Jayèngragi |

Nikèn Tambangraras Amongraga |
tan nana mèlu praptane |
sakèh wong ciptèng kayun |
baya Kyai dènnya ngulati |
mring putra tan kapanggya |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 381 >

 andarung anglangut |
utawa lampus ing paran |
de tan ana kang prapta salah sawiji |
mung kang rama kewala ||

110. Ni Malarsih lan wadon Cênthini |

kalawan santri anyar sajuga |
ya ta lah para putrane |
dene tan mèlu rawuh |
pan sadaya cuwa ing ati |
miwah rereyanira |
Ki Jayèngragèku |
Crêmasana Widiguna |
sabrayate para cêngkung samya prapti |
atur punjunganira ||

111. Kae Bayi angandika aris |

lah wus payo padha wiwisuhan |
rijêki kamurahane |
rêke kêmbul bae wus |
kang liningan sami agipih |
(n)dan lêkas sami nadhah |
royom apikantuk |
Ki Bayi lir sabênira |
amratani punjungan saking sakêdhik |
abukti cacaruban ||

112. Sami tiniru anyênyarubi |

Ki Pêngulu ibut dènnya mangan |
akêbat gêdhe puluke |
tan kongsi ngêpêl sêkul |
Kulawirya gumuyu angling |
dubilah dene bakah |
wakane Pêngulu |
tangane dene alanja |
mrana-mrana auwêd kaya têmpaling |
prigêl anugêl êmpal ||

Jilid 11 - Kaca : 278

113. Ki Pêngulu anggrundêl nauri |
mupung wontên kang rijêki Allah |
ngarah apa wus wajibe |
suminggun têmah gêtun |
wong mono yèn apik ngalikik |
wong drêmba mundhak rosa |
luput ing alêsu |
Ki Bayi gumuyu mojar |
ngong yun mulat pamangane Basarodin |
ngapenginkên wong mangan ||

114. Wus antara satêngahing bukti |

maksih ana prapta kang anampa |
rarampadan pamunjunge |
pasudagaranipun |
laju samya prapta alinggih |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 382 >

 Ki Bayi wuwusira |
wong sapuluh iku |
padha nusula amangan |
pamunjungmu iku ngong mundhut sakêdhik |
sun buktine sihira ||

115. Gupuh santri Luci angladèni |

ngambil winratan sakêdhik sewang |
anulya ingaturake |
tinadhah supayèku |
lêga tyase kang samya tur sih |
mangkana dangunira |
kang samyandon puluk |
wus nutug akurah tangan |
aluwaran ambêng cinarikkên aglis |
kêndhuri binrêkatan ||

116. Nyai (n)Daya Sumbaling Cênthini |

nyaosakên nyanyamikanira |
Kyai Bayi andikane |
lah kono ala nganggur |
nyamikane padha dinumik |
kang liningan angalap |
ing sasênêngipun |
anutug dènnya dhaharan |
Kae Bayi Panurta wacana aris |
mring para kadangira ||

117. Sun tutugne pajar reyang wingi |

laku manira mungguh prakara |
pulunanira katrine |
reyang pan wus kapangguh |
saking parmanirèng Hyang Widdhi |
nèng dhukuh Wanantaka |
ing kono kukufu |
kadang myang ipe sadaya |
kang ingujarakên Mongraga ing nguni |
pangikise umendra ||

118. Angulati ing kadangirèki |

jalu èstri kang pinarah ing tyas |
mangkya wus samya kapanggèh |
kang angyasani dhukuh |
Wanantaka lan Wanasari |
parêk sêndhang Klampeyan |
tanah Jurang Jangkung |
bawah Maospatya têgal |
rinya Amongraga ing wastanirèki |
Kae Sèh Mangunarsa ||

119. De kadange kang kênya karabi |

marang Ki Sèh anom Anggungrimang |
ing Wanasari dhukuhe |
Sèh Mangunarsa iku |
ngulama gung anon rêspati |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 383 >

 ahlining ngèlmu wus man |
bangsa oliya gung |
mèh kêmbar suwarnanira |
lan Sèh Amongraga wus upama Panji |
Anom lan Panji Tuwa ||

Jilid 11 - Kaca : 279

120. Amung kaot sênêning cahyèki |
pasang pamuluning wawangunan |
padha uga parèjènge |
de Anggungrimang iku |
ngulama wus wasis ing ngèlmi |
ambranyak sêmu ladak |
putus ing pamuwus |
sêmbada sasolahira |
pantês dadi ipene lir Gunungsari |
wadone lir Onêngan ||

121. Nakmu Jayèngrêsmi Jayèngragi |

nora wingwang lir kadeyanira |
tan adoh sêlang sêbate |
tunggal pasikonipun |
malah kadya sayayah-bibi |
singa wong wruh sadhela |
sêngguh kadangipun |
duk reyang lagya kapanggya |
lan sutanta lan Sèh Adi Amongragi |
nèng pulo Palanggatan ||

122. Madyèng Jurang Jangkung kang piningit |

jênêk anèng pangasramanira |
kang sasana ing pasêpèn |
reyang rikala pagut |
datan wiyah samèng pangèksi |
pandulon (n)jron ngalayap |
ing kanêngan kalbu |
munggèng ing kaendahan |
tanpa sesa wuryaning banjaransari |
sari (ng)gyannya anawang ||

123. Lir dhadharing basanta ngawêngi |

panglaring karamat kaelokan |
myang kikmahing driya dene |
tan yun-yun tan pituhung |
nir tang walang atilar kingkin |
kusunging sih tan ana |
kewala mung sukur |
suka rêna tan pae lan |
duk misihe ing kene Wanamartèki |
kawitan nimpar papan ||

124. Tambangraras tan têbih ing laki |

saha cahyanya kalintang-lintang |
awênês ijo tejane |
Ki Suwarja umatur |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 384 >

 paran inggih winangwèng ing ling |
Ki Bayi ris wuwusnya |
ya lagi ngong tutur |
sojare nèng (n)jro konêngan |
Amongraga mring reyang kinèn akunci |
paguting kanyênyêtan ||

125. Purna saliring pasojarnèki |

nulya nis mulyèng kanênganira |
mulèh pandulon-ngong wèntèh |
Basarodin umatur |
pandhita kang paduka angling |
inggih ingkang awasta |
Kyai Jurang Jangkung |
punapa sampun sêpuha |
tuwin masih anèm kadi pun lêkêti |
putranta Sèh Mongraga ||

126. Kae Bayi gumuyu nauri |

liwat wus tuwa dhèk jan-muni-jan |
jurang sapa wruh maune |
wruh-wruh wus jurang trêjung |
nora nana sing (m)bêbakali |
wus têmu anjêlgodhah |
sira sêlan-surup |
dudu aranning pandhita |
Jurang Jangkung pan iya jurang sayêkti |
Jurang Jangkung wastanya ||

Jilid 11 - Kaca : 280

127. Pandhitanya ran Mangunarsèki |
Basarodin kalècêman mojar |
e la kalèru jawane |
gêr kang samya gumuyu |
myarsa turnya Ki Basarodin |
Ki Kulawirya latah |
pan sarwi amuwus |
iya ta lah wakne Basar |
lir wong nyilih tompo dèn-(ng)go nakêr êpring |
ambakna salah tampa ||

128. Dhasar tukang blusak-blusuk angling |

kaya dhèk biyèn kae ngong nyêlang |
pacul dèn-ulungi upèh |
ya iku kang Pangulu |
gèsèh dudu sambunge angling |
sajêg-jêge wus adat |
bêtah salang-surup |
dhasar wong nora micara |
wus pancène tur lumuh calathu sisip |
tan pulung kabênêran ||

129. Saya ginuyu mring sadayèki |

Ki Pangulu garundêlan mojar |
andèkna yèn nolèh tèlèng |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 385 >

 angguguyu wong luput |
adhasar dhêmên momoyoki |
luput amung samêndhang |
dèn ruggi sagunung |
gawokan Ki Kulawirya |
yèn (ng)gêgarap maring wong nora wis-uwis |
kongsi kaya wong dosa ||

130. Samya suka sakèh kang ningali |

Ki Kulawirya malih wacana |
liya kang sun-raosake |
wa Sêmbagi puniku |
apan inggih anunukuli |
sutane kang Luwaran |
dadya anak anung |
papêthèkane amajas |
kaya upas tan ana ninang samênir |
pêthèke kang Luwaran ||

131. Angungkuli mring uwa Sêmbagi |

durung surut uwa wus kantêpan |
marang ing suta belenye |
malah unggul kang sunu |
kang Luwaran pan lagi iki |
ngong wêruh tètèrira |
digdayaning wuwus |
Ki Bayi Mèsêm ngandika |
lah bab apa iku Wirya kang dera-ngling |
kang rayi aturira ||

132. Duk wingi siyang uwa Sêmbagi |

apanca-bakah lan kang Luwaran |
udrêg kalangkung ramene |
diya-diniya wuwus |
mêthèk ring paduka (n)Jêng Kyai |
pun uwa pambatangnya |
mêksih lami rawuh |
tan amêthèk enggal prapta |
de pun kakang Luwaran mêthèk glis prapti |
tan kongsi kalih dina ||

133. Sami etang paramalanèki |

bakênêngan uwa lan pun kakang |
mangka ing mangke kayêktèn |
cosplêng batanganipun |
kang Luwaran langkung patitis |
yêktinipun sontênnya |
(n)Jêng paduka rawuh |
Ki Bayi alon wuwusnya |
kang Luwaran punapa ngèlminirèki |
gêlis tiru si uwa ||

Jilid 11 - Kaca : 281

134. Ki Sêmbagi sumambung ngling ririh |
lare kumaki calak cathèkan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 386 >

 wurukan bocah aèthèng |
kang liningan tumungkul |
sarwi mèsêm aningit liring |
ginêtêr ing patanya |
Ki Luwaran matur |
sayêktosipun kewala |
(ng)gyan-kawula amêca paduka prapti |
wontên ingkang wawarta ||

135. Duk paduka sipêng dhusun Cangkring |

wontên kang sarêng nèng pasipêngan |
kewala sanès wismane |
kawula yun amêthuk |
lamun dede karsa (n)Jêng Kyai |
lagya amêndhêm kula |
anênamun laku |
marma kawula amêca |
ing paduka glis rawuh ing sontên wingi |
sabab wus angsal warta ||

136. Samya gumuyu kang amiyarsi |

Ki Kulawirya latah sarya jar |
kados cumêplos pêthèke |
nyanaku tan kadyèku |
Ki Sêmbagi gumuyu angling |
akale jawal nuwal |
bocah nora urus |
sinau candhula sabda |
mring wong tuwa wani guguyon mapali |
aja sira kadawa ||

137. Ki Luwaran jrih dèn-sarêngêni |

tumungkul ginaguyu ing kathah |
yata wong Wanamartane |
kang samya amumunjung |
mring Ki Bayi Panurta sami |
prapta sami ambêkta |
rarampadanipun |
sêkul ulam pêpanganan |
datan anggop têka lunga kang tutuwi |
jalu èstri mangkana ||

138. Wayah wisan gawe Kyai Bayi |

angling lah Luci Nuripin sira |
nak putu kang têka kuwe |
ingkang padha mumunjung |
lah tatanên kabèh nèng ngarsi |
sinlamêtkên wasisan |
ambênge sadarum |
binojakkên ing ngakathah |
nuli padha Jumungahan maring masjid |
agupuh kang liningan ||

139. Santri Luci Monthèl lan Nuripin |

sami anata kêndhurinira |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 387 >

 wus pininta sa-ambênge |
Kae Bayi amuwus |
Basarodin donganana glis |
salamêting kamulyan |
kabèh wong sadhusun |
Ki Pêngulu sigra (n)donga |
ingaminan wus purna nulya wawanting |
ngancaran sami nadhah ||

140. Jalu èstri sarêng samya bukti |

tan pati pikantuk dènnya mangan |
sih tuwuk wau enjinge |
antara dangunipun |
aluwaran sadayanèki |
ambêng dipun-barêkat |
warata sadarum |
jalu èstri tan prabeda |
Kae Bayi Panurta ngandika aris |
payo padha bubaran ||

Jilid 11 - Kaca : 282

141. Sêdhêng padha dandan maring mêsjid |
bar-jumungah wus awan wayahnya |
kang liningan sadayane |
mundur bubaran mantuk |
sowang-sowang laju susuci |
kabèh wong Wanamarta |
jalu èstrinipun |
samya salat bar-jumungah |
sarta lawan kêndhuri punjunganèki |
ngiras binêkta samya ||

142. Kang durung wruh têmu lan Kiyai |

maksih anganggêp wartaning kathah |
Kae Bayi sapraptane |
lawan pra putranipun |
Tambangraras Sèh Amongragi |
Jèngrêsmi Jayèngraga |
sakulawargèku |
Rarasati lan Turida |
miwah cèthi Cênthini tan kari prapti |
marma tiyang sadesa ||

143. Kusung-kusung dènnya yun udani |

inggaring tyas lir kaul-kaula |
luwaring kasusahane |
yata datan cinatur |
dènnya samya wêktu ngabêkti |
bar-Jumungahanira |
gung riyayanipun |
pamunjunge wong sadesa |
datan kêndhat kongsi ing sapêndhak ari |
dènnya atur punjungan ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 388 >

144. Santri Monthèl lan wadon Cênthini |
lamènira kongsi pêndhak dina |
ana ing Wanamartane |
tur pamit nuwun mantuk |
marang ing Wanantaka mangkin |
Ke Bayi nalikanya |
nèng pandhapanipun |
pinarak lan garwanira |
tuwin para kadang kulawangsa sami |
miwah Pangulu Basar ||

145. Nyai (n)Daya lan wadon Sumbaling |

naosakên wedang papanganan |
kahuwa lan nang-bubuke |
bakaran pisang suluh |
gêmblong lèmpèng puthu sarabi |
ledre juwadah jênang |
sagu lan garêndul |
kolak kukus têtêl-pisang |
kêtan kolak lêmpêr bikang abang putih |
munjit kupat balendrang ||

146. Kimpul katela uwi gêmbili |

pisang kuning gara rajaita |
jagung kêtela-gantunge |
kêtan kaluwa waluh |
sangkêp salir nyamikanèki |
woh-wohan lah-olahan |
sumaji ing ngayun |
cinarakkên samya ngalap |
kang liningan gupuh samya ngalap sami |
ngambil sasênêngira ||

147. Asêsambèn sira Kae Bayi |

angandika mring pra kadang-warga |
iki Cênthini lan Monthèl |
samya pamit umantuk |
marang dhukuh Wanantakèki |
nèng kene laminira |
pan wus pitung dalu |
dènnya sarèhkên tyasira |
pêrlu ngambil saduwèk-duwèkirèki |
gawe sangu ngibadah ||

Jilid 11 - Kaca : 283

148. Besuk-esuk dènnya mangkat mulih |
bakda Jumungah dènnya (m)bujung lampah |
murih ing sangat Amade |
tanggal ping wolulikur |
apa ya mêngkono Cênthini |
umatur kasinggihan |
saèstu kadyèku |
kalamun parêng kalilan |
pamit amba lan gêgêbal laki mami |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 389 >

 mantuk mring Wanantaka ||

149. Kae Bayi angandika aris |

yèn mangkono padha sêdhêkaha |
sakadarmu dhewe-dhewe |
anumbang asung sangu |
mring Cênthini dènnya yun mulih |
pra kadang kulawangsa |
sandika turipun |
samya andadak kongkonan |
kinèn ngambil sinjang atanapi picis |
kang ngareyal rong reyal ||

150. Ingkang sinjang tapih kêmbên tuwin |

sabuk kulambi kalawan dhêsthar |
rukuh lawan musêlane |
sinung tinampan sampun |
langkung nuwun Monthèl Cênthini |
Ki Bayi ris ngandika |
hèh Luci sirèku |
lan Nuripin lumakuwa |
nguntapkên lakune Monthèl Cênthini |
maring ing Wanantaka ||

151. Anggawa-a rèrèyanirèki |

wong pamburi iya têka lima |
utawa pitu wolune |
anggawa darbèkipun |
kang Cênthini anèng ing margi |
kang samêkta gagaman |
watir ing dêlanggung |
dèn-tumêkèng Wanantaka |
amataha wong sapa kang sira tuding |
anggawa saduwèknya ||

152. Sadhiya sadina ing saiki |

angkate sesuk bakda Jumungah |
Luci Nuripin ature |
sandika rèh pituduh |
angling malih Kiyai Bayi |
Sumbaling bibi (n)Daya |
paran wusing ngukus |
bêcik padha sêsèmèkan |
lan jajakna sêga tumpang punar ragi |
gupuh ingkang liningan ||

153. Nyai-nDaya lan wadon Sumbaling |

naosakên sasèmèkan ènjang |
sarta lawan pajajane |
sumaji anèng ngayun |
bubucu lan rampadanèki |
sami angêt-angêtan |
Ki Bayi amuwus |
payo padha bêbancakan |
ngêt-angêtan mupung esuk sèmèk bukti |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 390 >

 kêmbulan lan wong kathah ||

154. Kang cinaran samya awawanting |

nulya samya lêkas samya nadhah |
aroyom rêrukunane |
tan ana ingkang ngangsur |
Santri Luci Monthèl Nuripin |
Sumbaling lan Ni-nDaya |
myang Cênthini tumut |
anadhah sarêng ing kathah |
lawan santri magêrsari ingkang prapti |
laju milu amangan ||

Jilid 11 - Kaca : 284

155. Wus antara nuntug kang abukti |
ambêng cinarik dipun-barêkat |
warata wus sadayane |
pa-ajang wus ingundur |
gya dhadharan lumadyèng ngarsi |
cinaran samya ngalap |
mamangsêganipun |
Ki Bayi aris ngandika |
lah Suwarja Wiradhustha lan Panukmi |
Panamar Kulawirya ||

156. Yèn pinarèng lêga tyasirèki |

pupuluningong ingkang wanudya |
nakira siji sewange |
iku ngong pèk lumêbu |
sun dèkèkne wismanirèki |
sutanta Tambangraras |
owêl lawas suwung |
sutane yayi Suwarja |
si Jumilah Wiradhustha si Sargini |
Panukma si Murdiyah ||

157. De Panamar iya si Watini |

Ki Kulawirya si Murtasinah |
cah wadon lilima kuwe |
kabèh manira pundhut |
aywa ana kang anduwèni |
ngong hak-ane priyangga |
têkèng ngakiripun |
manira kang mulasara |
paêntase yèn ana sudi (n)doyani |
ingong ingkang kawogan ||

158. Karana nakira iku sami |

sun-karya ngarêm-arêm tyas rèyang |
nising Ni Tambangrarase |
para kadang tumungkul |
cipta datan sawalèng kapti |
samya matur sumangga |
tan ngrasa susunu |
Ki Bayi lêga tyasira |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 391 >

 Ki Wuragil Kulawirya matur aris |
mring Ke Bayi Panurta ||

159. Tur-kawula paduka (n)Jêng Kyai |

mênggah pun Luci lamun èstuwa |
kinèn nguntapkên lampahe |
Cênthini dènnya mantuk |
marang Wanantaka ing mangkin |
Luci yèn tumutura |
kawula tan rêmbug |
contho saliring karsanta |
pun Nuripin kewala sampun nyêkapi |
kalih bêkêl ing Putat ||

160. Pun Jayuda sami bêkêlnèki |

samya samêkta angêting marga |
Kae Bayi andikane |
iya bênêr sirèku |
yèn pèk mangkono wakmami |
si Luci yèn tan ana |
sayêkti ngong rikuh |
lah ya wus parentahana |
bêkêl Putat si Jayuda kon umiring |
marang ing Wanantaka ||

161. Tur-andika Ki Kulawiryèki |

Ki Basarodin sumambung nabda |
lah adhi Ki Santri Monthèl |
yèn siyos (n)dika mantuk |
kula titip kewala adhi |
mung salam donga kula |
mring Jamal Jamilun |
sabate Sèh Mongraga |
pawong sanak kula bêdhêl anèng ngriki |
tan na rasa rumangsa ||

Jilid 11 - Kaca : 285

162. Kalih punapi sami basuki |
Jamil Jamal anèng Wanantaka |
punapa pandamêlane |
santri Monthèl suamur |
kula tan sumêrêp Kiyai |
kang wasta Jamil Jamal |
tan wontên sadyèku |
sang Sèh Adi Amongraga |
praptanipun nèng Wanantaka pribadi |
mung lawan garwanira ||

163. Tan gadhah sabat ran Jamal Jamil |

ngapuntên-(n)dika ngong tan uninga |
Ki Bayi mèsêm wuwuse |
lho Basar sira iku |
apa lali duk Jamal Jamil |
biyèn kae duk têka |
mrene awèh wêruh |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 392 >

 wawarta yèn Amongraga |
kinukum ing (n)Jêng Sultan Agung Mêntawis |
binuncang ing Tunjungbang ||

164. Laju kewala pamit umulih |

maring Karang ngong-andhêg tan kêna |
kowe ya padha nèng kene |
pêpakan kabèh iku |
amathênthêng Ki Barasodin |
matur pangraos kula |
pun Jamal Jamilun |
lamine tan wontên prapta |
sakesahe sapriki pun Jamal Jamil |
kawula tan uninga ||

165. Anauri Sadayanirèki |

inggih sami kawruhaning kathah |
(n)dika dhewe kang kêlalèn |
Ki Pangulu sumaur |
o ah botên wontên mariki |
wong banjur plêng kewala |
ing sakesahipun |
tan dhatêng salah sijiya |
yèn dhatênga amasthi kula kapanggih |
sipêng mring griya-kula ||

166. Ki Wuragil mèsêm angling wêngis |

dhèk siyèn nika bakda Jumungah |
nèng srambi kèh kêndhurine |
kèh brêkate amunjung |
kacu-(n)dika suwèk nêm nyari |
(n)dika lok kêtiwasan |
e suwèk kacuku |
lah priye kiye mono-a |
ngong sumaur jêr gêbangêtên nalèni |
kacu aran si Klayab ||

167. Ambane nêm kilan dèn-plipiti |

lonjong rong sap tangan panjangira |
mêksa cupêt kongsi suwèk |
kabèh padha gumuyu |
malah (n)dika takon dom maring |
Luci gawe anjrumat |
mèh bubaran mudhun |
nuli Jamal Jamil prapta |
wusing matur pamit dèn-andhêg tan kêni |
kinèn mangan tan arsa ||

168. Salah (n)dika mèlu nènawani |

brêkat mring Jamal Jamil amêksa |
kewala laju mit mulèh |
lah botên ta puniku |
kathik lali kèh wong kang uning |
ambakna wong lalènan |
bangêtên Kang Ngulu |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 393 >

 Ki Pangulu tênggèng mojar |
êmpun bênêr kabèh-kabèh niku ênggih |
yèn têmu botên krasa ||

Jilid 11 - Kaca : 286

169. Sakèhing wong samya angandhani |
mêksa warêngkêng Pangulu Basar |
sadaya kaku atine |
Kulawirya ambêkus |
Kang Pêngulu yèn wus anambi |
dèn but-a wong sadunya |
kabèh sibêngkilung |
wus medane kuna laya |
lamun mênêng tan sumurup barang angling |
yèn muwus salang sêbat ||

170. Kaya ta ujar yèn wus katindhih |

ing wong akèh bênêre rumangsa |
kèlingan mring kalalène |
nadyan misiha bingung |
masthi nganggo sarat ngalahi |
nora dhangkal apugal |
lir wong nora ngèlmu |
dene-dene yèn aja-a |
ajêjênêng Ki Pêngulu Basarodin |
lir rêca tan micara ||

171. Ki Pangulu angling angêcuti |

anauri puluh makatêna |
yêktine wong tan kêpanggèh |
Ki Wirya nyêntak asru |
hah-hèh bilah kang Basarodin |
ngewuhake graita |
wong mêngkono iku |
apa lagi têmênana |
apa dhasar wat-awat pi-api lali |
aku ora anduga ||

172. Kae Bayi mèsêm ngandika ris |

nora kêna ko-borong mor sabda |
ya wong lali mono priye |
sarupa lan wong bingung |
nora kêna dèn-pituturi |
rèh apêsing kawula |
tan kêna binastu |
wus payo padha bubaran |
sarwi miyat tiyungan lantaran êcis |
kundur malêbèng wisma ||

173. Kadang kulawangsa samya mulih |

tan cinatur siyang ratrinira |
yata wau ing siyange |
ing ari kalanipun |
bakda Jumungah Kiyai Bayi |
sakadang kulawangsa |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 394 >

 para santri agung |
angêpung kêndhuri kathah |
dinonganan Sêlamêt tulak bilai |
tinadhah pinêrutah ||

174. Aluwaran sakathahing santri |

Kae Bayi kundur maring wisma |
ingiring kadang wargane |
lênggah pandhapinipun |
Ki Suwarja Wiradhusthèki |
Panukma lan Panamar |
Ki Kulawiryèku |
miwah Sêmbagi Jumêna |
lan Jêmpina Lawatan Lawanbong tuwin |
Luwaran Jagapatya ||

Jilid 11 - Kaca : 287

175. Yata Santri Monthèl lan Cênthini |
marêk ngarsanira Ki Panurta |
umatur nuwun pamite |
tur sêmbah salamipun |
kalih nguswa pada aganti |
pinuji sukuring Hyang |
rahayuning laku |
miwah sêmbah salamira |
marang Nikèn Malarsih samya tur pamit |
pinujya waluyanta ||

176. Kae Bayi angandika aris |

hèh ya Luci paran wus samêkta |
Cênthini pipikulane |
lan ingkang atut pungkur |
si Sayuda lawan Nuripin |
kang mikul kang rumêksa |
angêting dêlanggung |
umatur sampun sadaya |
datan wontên ingkang sumêlang myang kèri |
karuktèn sadayanya ||

177. Kae Bayi angandika malih |

lah ya Monthèl sun-titip kewala |
salam taklim reyang rêke |
atur nèng bêndaramu |
Kae sang Sèh Amongragi |
myang mring Sèh Mangunarsa |
Anggungrimangipun |
miwah Nikèn Rancangkaptya |
lan pandonganingsun sukuring Hyang Widdhi |
mring Nikèn Tambangraras ||

178. Myang mring Jayèngrêsmi Jayèngragi |

sarta ngumumêna salam reyang |
sadesa Wanantakane |
sinandikan lingipun |
tan prabeda Nikèn Malarsih |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 395 >

 pikantuk karaharjan |
ring sadayanipun |
Ki Bayi Panurta dènnya |
apaparing sangu mring Monthèl Cênthini |
lênga rum wastra arta ||

179. Kang pinaring kalangkung nuwun sih |

wus linilan wau pamitira |
lan sarta malih pamite |
mring pra kadang sadarum |
angamini pamitirèki |
kang para kadang warga |
sarêng dènnya muwus |
samya nangsangakên sabda |
maring Monthèl salam taklim pandongèki |
marang Sèh Amongraga ||

180. Sinandikan pakirimira ngling |

sarta ngumume tiyang sadesa |
Cênthini Monthèl nulya ge |
mundur nêmbah sing ngayun |
(n)dan umangkat laju lumaris |
Nuripin lan Jayuda |
sarèrèyanipun |
anyangkul gagawanira |
yata aluwaran kang samya alinggih |
mulih asowang-sowang ||

181. Kang lumampah Monthèl lan Cênthini |

ingiringakên pikulanira |
wong ing Wanamarta kabèh |
amapagakên laku |
wèh sêlamêt anyênyangoni |
sakadar trêsnanira |
Cênthini angantu |
ngandhêgi kang yun kapanggya |
samya asung pasangon dènnira mulih |
wastrata paparêman ||

Jilid 11 - Kaca : 288

182. Wus rinukti panggawanirèki |
kongsi wêktu Ngasar akirira |
wusnya pinamitan kabèh |
nulya mangkat lumaku |
kampir wismanira Nuripin |
ananggung panginêpan |
nèng Pagutan dhukuh |
sadalu enjang umangkat |
tan cinatur lalampahanirèng margi |
prapta ing Wanantaka ||

183. Katur sadaya ingkang wêwêling |

pasalamnya mring bêndaranira |
Ki Monthèl wus nèng wismane |
Nuripin anèng ngriku |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 396 >

 sarencangnya pan ginumatin |
narèhakên sapasar |
nulya amit mantuk |
linilan gya sasalaman |
sigra mêsat lêpas tan cinatur margi |
kapungkur Wanantaka ||

679 Pangkur
1. Yata Ki Sèh Mangunarsa |
nalikanya alênggah anèng masjid |
lan kang rayi katrinira |
Kae Sèh Anggungrimang |
Jayèngrêsmi Jayèngraga kapatipun |
Turida lan Rarasatya |
miwah Nikèn Rancangkapti ||

2. Bakda Ngasar wayahira |

Ki Sèh Mangunarsa ngandika ris |
lah ta yayi kalihipun |
paran sèstu mamriya |
sasana kang asimpar ngasrama samun |
amamalad pangudiyan |
nêrêp driya ing kadadin ||

3. Kang rayi kalih turira |

pan sumangga ing rèh paduka tuding |
sadrah tan lêngganèng kayun |
kumambang rèhing karsa |
kadi datan kalêmpit asung sih dunung |
sapidak ing pitêkuran |
kewala narimèng Widdhi ||

4. Sèh Mangunarsa ris nabda |

singgih yayi lamun pamujyèng kapti |
sakidule Jurang Jangkung |
ra-ara Wanatawang |
kadi-kadi dadya palaling adunung |
nunungku mufid iptikap |
panjurunganing ngaurip ||

5. Dènta yayi Jayèngraga |

lamun parêng ing karsa anujoni |
lor wetaning Jurang Jangkung |
babanar Wanasonya |
mungguh dadya pamaladaning awuyung |
rèh kawayanging Hyang Suksma |
tashuding jalma wirangi ||

21 (Sèh Amongraga dhawuh yasa padhepokan ing Wanatawang)

VIII. Sèh Amongraga dhawuh dhatêng Jayèngrêsmi Jayèngraga supados yasa
padhepokan ing Wanatawang lan Wanasonya. Sèh Amongraga lajêng lêlana
ing alam alimut sarta nyipta Kutha Waja utawi Pulo Wêsi isi mas picis
rajabrana. Kathah tiyang sami dhatêng, kêparêng mêndhêt barang-barang
sasênêngipun. Pandhita ing Bangkaulu Ki Dhatuk Ragarunting badhe nyobi
kasêktènipun Sèh Amongraga, dhatêng ing Kutha Waja kadhèrèkakên

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 397 >

 muridipun wolungdasa, wasana botên sagêd mapaki Sèh Amongraga lan
kawirangan. Sèh Amongraga midêr-midêr ing pulo Jawi dumugi ing Guwa
Langse, kapanggih Ki Darmèngbudi, nyuwun puruita, kawêjang, wasana
sakala mlêsat dumugi Palembang adamêl sirêp pagêblug ing ngrika. Sèh
Amongraga sakalihan kapanggih Ki Ragarêsmi nyuwun puruita, kawêjang
dening Nikèn Tambangraras lan dados muridipun, lajêng ndhèrèk dhatêng
Wanataka. Ing Wanataka Jayèngrêsmi tuwin Jayèngraga, karawuhan Sèh
Amongraga sakalihan lan kadhawuhan mantuk dhatêng Wanamarta, jalaran
Ki Bayi Panurta nandhang gêrah.
Wanci bakda Ngasar ing Wanataka Sèh Mangunarsa lêlênggahan kalihan Sèh
Anggungrimang, Jayèngrêsmi lan Jayèngraga dalah para semahipun. Sèh
Mangunarsa dhawuh supados Jayèngrêsmi lan Jayèngraga yasa padunungan
ing sakiwa têngênipun Jurang Jangkung, i.p. ing Wanatawang lan
Wanasonya, dumadakan Sèh Amongraga sakalihan rawuh. Jayèngrêsmi lan
Jayèngraga badhe ndhèrèk botên dipun parêngakên. Sèh Amongraga
sakalihan lajêng lêlana ngidêri tanah Jawi, wêkasan nyipta Kutha Waja utawi
Pulo Wêsi ing Watingkup, muaranipun bumi Bantên. Pulo wau kados rakiting
praja, rêrêngganipun sarwa gumêbyar, kathah mas picis rajabrana, sutra,
sêmbagi sarta barang-barang endah lan anèh-anèh. Tiyang-tiyang saking
Acèh, Banjar, Riyo, Lampung, Kangeyan lss. ingkang dhatêng ing ngriku
kenging mêndhêt sasênêngipun. Kabar waradin lan kapirêng dening Ki
Dhatuk Ragarunting ing Bangkaulu, lajêng numpak prau dhatêng Pulo Wêsi
kadhèrèkakên muridipun tiyang wolungdasa. Niyatipun badhe nyobi
kasêktènipun Sèh Amongraga, wasana kawêlèh-wêlèh. Sasampunipun
kapanggih, kajawi mêndhêt barang sasênêngipun, malah nêdha Nikèn
Tambangraras, ugi kaparingakên. Ing têngah margi Nikèn Tambangraras
musna, praunipun Ki Dhatuk kabuncang ing angin, ngantos sadaya barang-
barang ical, Ki Dhatuk kawirangan.
Kaca 289 – 316

Jilid 11 - Kaca : 289

679 Pangkur
6. Jayèngrêsmi Jayèngraga |
lintang dènnya suka rênaning galih |
sukur maring ing Hyang Agung |
tan siwah ing panyipta |
duk jiyarah antuk patitikanipun |
singgih kang liningkên uga |
ingkang dadya cuping ati ||

7. Lagya madyane ngasojar |

yata wau Kae Sèh Amongragi |
lan Tambangraras kadulu |
para ari agêpah |
samya mudhun mijil saking masjid agung |
ngandika Sèh Amongraga |
aywa na susah ngudhuni ||

8. Payo padha lulungguhan |

yayi kalih suwawi sami linggih |
ingkang liningan agupuh |
samya tur bêktinira |
Sèh Mongraga aris pangandikanipun |
yayi kalih ing samangkya |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 398 >

 paranning kang karsa yayi ||

9. Punapi murih sasana |

dhukuh pajênêkan (ng)gyanning ngabêkti |
patarukaning panungku |
amêncar Pasimparan |
Jayèngrêsmi Jayèngraga lon umatur |
mugyantuka idin tuwan |
ing kajad-kawula mufid ||

10. Rinta Ki Sèh Mangunarsa |

suka tuding prênah unggyan panêpin |
ing Wanatawang dènnya sung |
kidul têpining wana |
rinta yayi Ki Jayèngraga dinunung |
patêgêran Wanasonya |
kang kinèn anarukani ||

11. (m)Bing lèr-wetan tarap wana |

Sèh Mongraga ngling sukur yayi kalih |
kang tashud maring Hyang Agung |
mulyèng tas patitisnya |
aywa kendran ing panyiptanirèng kalbu |
kabuka lafaling Sukma |
ing pangantênganirèki ||

12. Kang rayi nêmbah kalihnya |

nor tumungkul kadya konjêm ing siti |
Sèh Mongraga ngandika rum |
mring yayi sadayanya |
ingsun iki mring sira yayi sung wêruh |
manira sun-ajiyarah |
mring ngasrama Wanawukir ||

13. Myang tasik parang paguwan |

lêlêngkaning purwa pracima tuwin |
utara duksinanipun |
kakanta yun mèndraksa |
ing ngawingit gêganalaning ngalêmbut |
kang rayi samya anêmbah |
kewala sumanggèng kapti ||

14. Jayèngrêsmi Jayèngraga |

nêmbah matur alon mring Amongragi |
kalamun parênging kayun |
kula yun anut pada |
ring saparan paduka mèndra anglangut |
amba tumutur ing tuwan |
Sèh Mongraga ngandika ris ||

Jilid 11 - Kaca : 290

15. Punika yayi karsanta |
yun tumutur manira tan suwawi |
utami yayi akantun |
truka yasa sasana |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 399 >

 anèng Wanatawang Wanasonyanipun |
parlu karya pamidikan |
lamun dhauping pangudi ||

16. Ingkang rayi kalihira |

kaluhuran ing sabda raka singgih |
atur sumangga nrah kayun |
kumambèng karsèng raka |
wusnya mojar sang sèh Adi Amongluhung |
nulya sung pasalamira |
mring kang rayi jalu èstri ||

17. Apupuji sukur ing Hyang |

gantya-gantya para ri atur bêkti |
samya angèstu jumurung |
nulya Sèh Amongraga |
lan kang garwa Nikèn Tambangrarasipun |
amadal sing palungguhan |
para ri samya ngudhuni ||

18. Kèksan têkèng Kalampeyan |

tan antara umulat ing ngawingit |
mulya ring jaman asamun |
tan nèng padoning netra |
nèng têlênging tingal pangatêring kalbu |
pupuji sukur ring Suksma |
piningit de ing pangikis ||

19. Yata Ki sèh Amongraga |

lan kang garwa lêstari dènnya nis |
ngayêngi ngasrama samun |
nêlatah pa-angkêran |
wana (ng)graning wukir Pakarêmanipun |
têtêlênging kabuyutan |
kang tan kapidak ing janmi ||

20. Patumang sangaring kisma |

pa-aèngan tutulahing ngawingit |
palayapaning ngawuyung |
grênging wana guwarga |
paluyutan dadya pangrasamanipun |
sanggyan-gyan tinawan tapa |
tan nana malang-sangkêri ||

21. Kèdran salêngkaning Jawa |

ujung kulon lan ujung wetan nênggih |
ujung lor lan ujung kidul |
tan ana kalintangan |
samya linampahan tan rêkasèng laku |
kewala jlêg sanalika |
lir pendah rasèng pangimpin ||

22. Tan kajawuh kapanasan |

myang rasaning kasandhung tan ana mawi |
alêstari ring sakayun |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 400 >

 tan angèl ing pangkalan |
tan na rasa rêkasa marlupa lêsu |
kewala kalawan miyat |
prapta saciptanirèki ||

Jilid 11 - Kaca : 291

23. Sang Sèh Adi Amongraga |
lan kang garwa mendra tansah sarimbit |
langkung sih-siniyanipun |
saking sihirèng Suksma |
ring sujanma kang wus mansoh among luhung |
sinung kikmah tingal dunya |
saèmba myat swarga akir ||

24. Kèni-ènining ruwiya |

sinung pinta tingal akerat nênggih |
kêlakon kang adi-luhung |
kêdah kang kaendahan |
ingkang mijil saking karamating kalbu |
susungut swarga akerat |
kikmah kadaring pangaksi ||

25. Wus kèngang uga kaèmba |

èmba yêkti kayaktyaning kajatin |
jatining tingal kang ngantuk |
sih nugrahaning Suksma |
tan prabeda lir nyawuk toya ing laut |
wèka pinggir lan têlêngnya |
rupa lan asine sami ||

26. Pandulwan dunya akerat |

pamlêkahe karamat anyêkapi |
gêgantunganing ngaluhung |
kêkèksining pangiksan |
miwah rasa surasa karasèng kalbu |
nikmat karamatanira |
tan saking banyu rijêki ||

27. Tuwuk saking sihing Suksma |

suka saking kamurahaning Widdhi |
sukur falaling Hyang Agung |
narimèng kadaring Hyang |
yata wau sang Sèh Adi Amongluhung |
mendra langêning Tunjungbang |
mangulon anurut tasik ||

28. Ton wêwênganing samodra |

timpahing tingalan kalaban warih |
doh ing rat samodra agung |
sri wuryaning karangan |
pindha kitri mawarna-warna kadulu |
tan pae kadya dharatan |
rurumputan sari-sari ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 401 >

29. Samya ngunguwung ngujwala |
anglir mirah kang karang-karang curi |
myang kadya kik dadu wungu |
kang seta pita rêta |
jujurangan lulunguran wana gunung |
we kang kari palêbakan |
lir têlaga sêndhang bêlik ||

30. Laju pangayênganira |

nut lalêngkan patikunganing têpi |
sih rat kang sagara kidul |
alun tan têkèng cacap |
pamikising samodra antaranipun |
lakon sadina dohira |
suruding ranu jaladri ||

31. Kathah pendah kantha kutha |

babanjaran akojor adi luwih |
pra kirna sangkêp kang tuwuh |
tan pae kang ngalêsta |
sarwa ana wrêksa pikitrèn lit tanggung |
dukut durèn sasêkaran |
tan siwah pindhaning sari ||

Jilid 11 - Kaca : 292

32. Samya karang marakata |
kasunaring surya ambalêrêngi |
abanjêng salajêngipun |
kadya bantala rêtna |
yata wau sèh Mongraga lampahipun |
têkèng bubungasing nuswa |
bumi Bantên muarèki ||

33. Ing Wantingkup wastanira |

sakiduling pulo Kalapan nênggih |
Mongraga kèndêl ing ngriku |
lan garwa Tambangraras |
sangsaya sri sèsining samodra luhung |
lwir wintang wor ing dharatan |
angumala manik-manik ||

34. Kyèh kadya rakiting pura |

ginapura pupulasan nêlahi |
lan pinatra rêngganipun |
tuturutaning warna |
mawa jwala karang mêncorong ngunguwung |
kanan keringing gapura |
krang gajah anjrum anguling ||

35. Myang endah sajroning pura |

tanpa sesa praba myang tilam adi |
lêlangse angayu-ayu |
samya karang ateja |
sêsaka lan bale lir mutyara mancur |
karangulu pagulingan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 402 >

 kasur babud prang-wêdani ||

36. Lalèyan asri tinanam |

jinêmbangan kang pendah sari-sari |
pala kasimpar gumantung |
sami karang sadaya |
Sèh Mongraga jênêk muryani tilam rum |
lam-lam Nikèn Tambangraras |
arêsmi cumbana wingit ||

37. Tan ganal (n)don asmaranya |

pangumaraning tyas lir jro pangimpin |
cipta rarasing pulangyun |
karagan-ragan uga |
saking dening kapurba sihning Hyang Agung |
wau sang Sèh Amongraga |
dènnira nèng pura curi ||

38. Anraskên rarasing driya |

yun mijilkên karamating Utadi |
anèng muara Watingkup |
nikmat mangunah kawas |
suhuling Hyang kajating wali linuhung |
nunuhun anyipta nusa |
pulo Wêsi Purasani ||

Jilid 11 - Kaca : 293

39. Kalanggataning Hyang Suksma |
waliolah saciptanira dadi |
sanalikanya kadulu |
kang nusa pulo Waja |
kupêng winatara lampahan sabêdhug |
rakitnya kadya ngalêsta |
wrêksa kirna pala-kitri ||

40. Pêndhêm gumantung kasimpar |

dukut sulanjana gandapura mrik |
sangkêp sasêkaran arum |
têngah pulo anyipta |
wisma langkung murwèndah sarwa di luhung |
kumêndhung patilamannya |
langse linungsir wastra di ||

41. Sasaka guru myang rawa |

sadayanya pan samya waja wêsi |
anglir sinangling sinangub |
mancorong angumala |
pagêr pakêliran kanan keringipun |
waja sangling wuwutuhan |
myang (n)jawi pinancaksuji ||

42. Ing galigèn wêsi waja |

miwah tajugira lit purasani |
batur panataring tajug |
jobin waja ujwala |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 403 >

 balumbang sri binotrawi ing balitung |
taru-taru tumaruna |
puyuh dênta lawan wilis ||

43. Dhukuh kamulyan punika |

luwih saking jaman ngalamdonyèki |
ingkang kaendahanipun |
ana tirta inirat |
sing têlaga muncar mancurat mra-satus |
sasikine kiniriyan |
mawa gandanya mrik wangi ||

44. Saking sor wrêksa wijilnya |

wit kancana êpange sarwa rukmi |
ron sutradiwangga wungu |
kang wilis dadu rêta |
asêlaka suwasa sêkar mirah byur |
pan awoh intên myang mirah |
sênênning jwala nêlahi ||

45. Pawêdhènira mutyara |

abra murub markata angrênyêpi |
andiwangkara sawêgung |
sarwa kang kaendahan |
lan pendahing kitri karang samodra gung |
mênuhi awarna-warna |
tanpa sèmba ing pangaksi ||

46. Sèlasmara cêngêng mulat |

kang sarwèndah kamantyanirèng kapti |
sangsaya was tyas mabangun |
(ng)gagas sutrêsnanira |
maring laki hebat kaluwihanipun |
cihnaning paworing Suksma |
sinuksma Allah sêjati ||

47. Abadan roh nyawa Suksma |

ingkang sinung jinurung sakarsanèki |
dening Hyang Kang Maha Agung |
mangkana ciptèng driya |
wus satuhu saèstu Pangeranipun |
nêlangsa panrimanira |
ring laki wrananing Widdhi ||

Jilid 11 - Kaca : 294

48. Sung mulya donya akerat |
kaelokan walikaning pangèksi |
dungkaping tingal kang luhung |
tuwin kamuktyanira |
tanpa mangsa rasaning pangan wus korup |
tumêkèng nikmating angga |
tansah amanggih sasaji ||

49. Enir tangsayaning driya |

saking dening kapurba sihing laki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 404 >

 pira-pira kikmatipun |
sinung wruhing kamulyan |
kajurungan lakine sasêdyanipun |
sang Sèh Adi Amongraga |
lan garwa nèng pulo Wêsi ||

50. Tumangkêp samodra pasang |

têkèng cacap robing kang jalanidhi |
pulih pambyukaning alun |
anglir duk waunira |
watak gora kocake sagara kidul |
tan kêna kambah ing palwa |
saking sru lèmbaking tasik ||

51. Mangkana antaranira |

Sèh Mongraga anèng ing pulo Wêsi |
angglarkên karamatipun |
adana donya brana |
mring wong dagang alayar malimi laut |
nujwana palwa sajuga |
kasasar mring pulo Wêsi ||

52. Pangguh lan Sèh Amongraga |

tinakonan paranne kang pinipik |
umatur sawontênipun |
tuwin daganganira |
kang dinolan ingaturan warninipun |
Sèh Mongraga angandika |
ywa susah darbèkirèki ||

53. Rika dolla tanah liya |

kang sirapti kewala ingsun-wèhi |
apa sakarêpirèku |
rêtna rukmi myang wastra |
sakêlare pamoting palwanirèku |
nora amangêni ingwang |
sasukanta angusungi ||

54. Nangkodèka nêmbah-nêmbah |

nuwun-nuwun tur gya anggusti-gusti |
ngirit pawong rewangipun |
angusungi barana |
sakarêpe kang kinira dinol untung |
wastra rukmi lan sasotya |
kang anèh-anèh ingambil ||

55. Wus dinuga moting palwa |

samya pamit nangkoda atur bêkti |
sungsun-sungsun sêmbahipun |
kalangkung bungahira |
tarik jangkar babar layar mêsat mamprung |
lêstari tan pancabaya |
kang alun gêng angêndhani ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 405 >

56. Mangkana nulya kawêntar |
ing sasaminira malim jêladri |
kèh palwa layar mariku |
marang ing pulo Waja |
pan wus gampang ingambah sagara kidul |
tan pae pambilanira |
angamèt tan anukoni ||

Jilid 11 - Kaca : 295

57. Amung nunuwun kewala |
marang ingkang palinggih Amongragi |
sinêngaja kabèhipun |
tan nana winangênan |
marma sêlup layar kèh prapta ing ngriku |
mintir angusungi brana |
baita agêng lan alit ||

58. Kathah pinangkaning janma |

pra nangkoda saking Johor lan Ngacih |
ing Banjar Riyo ing Lampung |
Kangeyan ing Sêmbawa |
ing Trênate Makasar miwah ing Wangsul |
samya alayar mrih prapta |
mring Watingkup pulo Wêsi ||

59. Jong sêlup jungkung rêmbaya |

asêluran tan lowong siyang ratri |
layar ing samodra kidul |
samya kêtêmbèn ngambah |
sabêne tan kêna tinêrak pêrau |
ing mangkya paran kang mawa |
sagara kidul agampil ||

60. Ingambah dening jong-layar |

samya nêrka yèn janma pulo Wêsi |
anggampangakên ing laku |
kang dana donya brana |
yata palwa liwêran kadya susulung |
pan anggili lunga têka |
palwa kothong mulih isi ||

61. Tinub ing jong tan petungan |

jalu èstri suka sakèhing janmi |
prapta nêmbah anunuwun |
barana inganthukan |
kumarubut angambil donya brana gung |
bilik-bilik apêpanthan |
(ng)gyanning donya pai-pai ||

62. Kinancap lir ranu toya |

datan angèl ngamèke kang pinilih |
ana amèk toya arum |
winadhah gugucènan |
sarta ngalap barêkah pangadinipun |
ywa tuna ing kauntungan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 406 >

 sêlamêt lampah jaladri ||

63. Kang rukmi gragal lir padhas |

pawêdhènan mas ore myang sotyadi |
minangka karikilipun |
kang wus dadya dandanan |
anèng gêdhong wêsi kori tan tinutup |
winêngakakên kewala |
gêdhong-gêdhong sadayèki ||

64. Punapa saisinira |

nungge datan caruban sawarnèki |
aneka-neka di luhung |
kang pupus mapupusan |
sutra trênwe sêtin mantol-tol bêludru |
murle jagrim ginirènda |
myang wastra kêling-makêling ||

Jilid 11 - Kaca : 296

65. Sêmbagi klèmat-maklèmat |
anèh-anèh corake adi-adi |
angluwihi sadayèku |
tanah ing kana-kana |
datan kadi kang saking pulo Balitung |
nutug sasukane ngalap |
samya narima pupuji ||

66. Mulyanya kang asung dana |

wau ta sang Sèh Adi Amongragi |
eca dènnira alungguh |
pandhapa made kêmbang |
Nikèn Selabrangta ciptanirèng kalbu |
wus kadya nèng dalêm swarga |
pan wus lali ing donyèki ||

67. Jênêk karamatan kikmah |

datan èngêt ing yayah renanèki |
miwah kadaring donyèku |
tyas wus nora pêpeka |
mung sukur ing laki wakiling Hyang Agung |
tansah rêsmining layapan |
kèjêping asmara jati ||

68. Nêngna kang andon nugraha |

nawur brana nèng pulo Purasani |
yata gantya kang winuwus |
rêke wontên pandhita |
saking tanah ing Sumatra Bangkaulu |
tunggil antero Palembang |
pandhita kasub sinêkti ||

69. Midêr angêlaya nusa |

apêparab Ke Datuk Ragagunting |
sabatira wolungpuluh |
kyèh pinangkaning janma |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 407 >

 sing kadohan kumuk pandhita linuhung |
ing mangkya padhangkanira |
apan anèng pulo Rakit ||

70. Pan maksih laut Sumatra |

kilèn Bangkaulu ing pulo Rakit |
yata wau Kae Datuk |
Ragagunting samana |
pan alungguh anèng pakampunganipun |
tinarap pra sabatira |
wong wolungpuluh nèng ngarsi ||

71. Ki Ragagunting lingira |

marang sabatira ran Wagajuni |
Ragajuma Ragajulus |
kapate Ragajulah |
Ragajungkung kalima sabat pêngayun |
hèh kêpala sabatingwang |
paran sira ngrungu warti ||

72. Pandhita adana donya |

mring wong dagang barang panjaluknèki |
kèh kêdhik sayêkti sinung |
tan ana kang baliya |
laut kidul wetan kene prênahipun |
kiduling pulo Kalapa |
muara Watingkup nênggih ||

Jilid 11 - Kaca : 297

73. Ujung Bantên nungsa Jawa |
tanah anyar ingaran pulo Wêsi |
tan nana kang mau-mau |
lagyèki cukul nungsa |
anèng kono ênggone pandhita iku |
sabat kalima turira |
inggih kawula miyarsi ||

74. Kadi kang paduka pajar |

pandhita kang anèng ing pulo Wêsi |
kalangkung kuwasanipun |
tutruka tanpa rowang |
mung pawèstri sajuga pangèndhangipun |
lampahe adana brana |
mring wong dagang layar sami ||

75. Tan wontên kang winangênan |

kang angêmis brana ngambil pribadi |
winot ing baitanipun |
sakêbaking baita |
ingkang prapta sami kothong palwanipun |
mantuk sarat ini brana |
tan nampik sangakaning janmi ||

76. Sumawana ingkang pêdhak |

tiyang Bantên kang parêk lan pasisir |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 408 >

 kidul pan sami mariku |
ing Cikarang Cirongkang |
Cikuraka Cimandri lawan Cianjur |
Cibaron miwah Cidhamar |
Cilarung Cibun ningkassi ||

77. Ragarunting alon mojar |

lah ya kabèh sira padha sun-tari |
kapriye karêpirèku |
apa ya pinaranan |
Ragajuni Ragajuma Ragajulus |
Ragajungkung Ragajulah |
matur ring kyainirèki ||

78. Lamun sarêng karsa-tuwan |

langkung saking prayogi dèn-dhatêngi |
marang ing pulo Balitung |
milya amupu donya |
dipun-yêktosakên ujaring wartèku |
dora lawan yakimira |
pandhita ing pulo Wêsi ||

79. Momod brana ing baita |

lon dènnya-jar Ke Datuk Ragarunting |
digawe apa amupu |
kamalaning sasama |
tan prayoga kabèh brahala puniku |
aja sira mupu donya |
dèn-titipi sira iki ||

80. Atuwas sira kabotan |

besuk anèng kanane sira sisik |
siksa bot kang sira panggul |
wong kêdanan kamalan |
yèn kang mungguh arahku iku ing besuk |
kapanggiha lan kang dana |
sun-jawab rabine benjing ||

Jilid 11 - Kaca : 298

81. Yèn awèh manira alap |
yêktinya-a yèn pandhita pratoin |
lamun tan awèh ngong-jaluk |
pandhita grèg-ogrègan |
durung nyata iku mêksih (ng)gênthong umus |
pandhita mêrak cinancang |
pandhita anglalêr wilis ||

82. Tan pindha wrêksa candhana |

tinêgora pan misih angsung wangi |
mangkono pandhita luhung |
wa sêmono dinadar |
sun cacake bojone manira-jaluk |
awèh orane karuwan |
nèng kono pratandhanèki ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 409 >

83. Kang pra sabat samya suka |
angrungokkên ombake gurunèki |
Ragarunting malih muwus |
lah wis payo umangkat |
maring pulo Wêsi apa warnanipun |
pandhita kang dana brana |
dene ta kaluwih-luwih ||

84. Dandana samêktèng paran |

kitabira kabèh aja na kari |
padha wotna ing pêrau |
lan sadandananira |
lah mèluwa kabèh sabat wolungpuluh |
sarta padha samêkta-a |
gêgaman sikêping jurit ||

85. Enggar sabat wolungdasa |

(n)dan umangkat numpak palwa miranti |
gya andhaut jangkaripun |
andhayung babar layar |
pan kumitir layare motha kumêndhung |
sandhang angin palayaran |
palwa lêpas lir jêmparing ||

86. Nêmbiring mring nungsa Jawa |

laut kidul ujunging Bantên nênggih |
pan muara ing Watingkup |
layaran kalih dina |
kalih dalu têkèng muara Watingkup |
têpining pulo Kalapa |
pulo Wêsi wus kaèksi ||

87. Sèh Mongraga wus waskitha |

lamun ana pandhita sabrang prapti |
tan rahayu sêdyanipun |
ngartika jroning nala |
nora suci atine pandhita iku |
ala-alane priyangga |
apa sasêdyanirèki ||

88. Kang ala anêmu ala |

kang bêcik sayêkti nêmu bêcik |
mangsa lyanna kang amangguh |
yêkti pribadinira |
yata ingkang lagya mara anèng laut |
kasabêt ing pancabaya |
angin putêran (n)dhatêngi ||

Jilid 11 - Kaca : 299

89. Samodra rob ambêlabar |
alun pasang gumulung kadi wukir |
mawalikan sru gumuntur |
bêntur kumbak goraya |
mawrês adrês udan angin mawa lesus |
kêngkang kumbul ngambal-ambal |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 410 >

 lir kinêbur kang jaladri ||

90. Palwa mibêr lir kitiran |

pêcah ambyuk sumyur kadya sinuwir |
dadya tatal ambalêdug |
wong wolungdasa lima |
ting kurambang gulagêpan anèng laut |
layar kêmudhine ilang |
Ragarunting kawlasasih ||

91. Andharidhit sêbutira |

sabate tan pisah anèng jaladri |
muwêr kèdêr lir pinusus |
komêt ubêng-ubêngan |
ting barêngok sambat mati amimisuh |
Ki Ragarunting miyarsa |
nauri sarwi ngririntih ||

92. Aja na mimisuh sira |

malah mandar padha dhikira sami |
nora ilok wong mimisuh |
lagi cobaning Suksma |
salawase durung cobaning Hyang Agung |
tyasmu padha nêlangsa-a |
sabate sami prihatin ||

93. Ragarunting wus rumangsa |

tyasnya salah yèn kadudonirèki |
ananêdha ing Hyang Agung |
ing kaluputanira |
sru tobate cipta nuliya kêpangguh |
lan pandhita kang kuwasa |
ingkang anèng pulo Wêsi ||

94. Langkung pênalangsanira |

Ragarunting lawan sabatirèki |
anut salèmbaking alun |
mêndha robing sagara |
pan wus kadya sabên ombaknya kang alun |
samya nangis sadayanya |
kèh-akèh sambatirèki ||

95. Yata na juragan prapta |

mulat ana janma kèh curnèng tasik |
juragan awas andulu |
anulya pinarêkan |
Ragarunting lan sabate wolungpuluh |
pating caraèk sasambat |
minta tulunging aurip ||

96. Agupuh Kae juragan |

nuduh rowang kinèn nguncali tali |
ingkang tinuduh agupuh |
samya (m)buncangkên tambang |
sigra nyandhak kabèh sabat wolungpuluh |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 411 >

 sinarudhah ing baita |
kabèh wuda lir cicindhil ||

97. Ki juragan wirang mulat |

sigra sinungan sinjang sadayèki |
salirang wong loro têlu |
sarwi alon tatanya |
lah ki sanak ing pundi (n)dika puniku |
bilai anèng sagara |
kongsi wuda sadayèki ||

Jilid 11 - Kaca : 300

98. Lan pundi kang (n)dika-sêdya |
anauri alon Ki Ragarunting |
manira ing Bangkaulu |
pandhita kang kuncara |
ngupaya-a mangsa ana-a têtêlu |
ing saluwak nungsa-nungsa |
kadi Datuk Ragarunting ||

99. Dene kang manira sêdya |

yun papangguh pandhita pulo Wêsi |
de kasub langkung linuhung |
marma manira arsa |
têkèng kene kabancana palwa rêmuk |
kitab ngong sapirang-pirang |
sirna sadaya tan kari ||

100. Manira kapiutangan |

mring nak-bagus tutulung marang mami |
ki juragan lon amuwus |
(ng)gih Kyai padha-padha |
bêja-(n)dika pribadi kang mêksih untung |
dèrèng (n)dungkap ing pasthinya |
dumadak wontên nulungi ||

101. Utama kang (n)dika-sêdya |

yun kapanggya pandhita pulo Wêsi |
sayêkti lamun linuhung |
mêsthi mangke andika |
nêmu mulya wuda mantuk nandhang luhung |
lan pinaring rajabrana |
sakarêp-(n)dika dèn-sungi ||

102. Busana myang rajabrana |

marma kathah baita ingkang prapti |
sabêne sagara kidul |
datan kêna ingambah |
mangkya kenging inggih saking sawabipun |
pra nangkuda samya tuman |
anggambuh mring pulo Wêsi ||

680 Gambuh
1. Sabat wong wolungpuluh |
samya bingar myarsa tuturipun |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 412 >

 cipta olih sêmbulih luwar prihatin |
wau ta Kiyai Datuk |
Ragarunting mojar alon ||

2. Yèn sêmbada nak bagus |

aywa tanggung untapna katèngsun |
sadungkapan praptane ing pulo Wêsi |
juragan nauri saguh |
sigra nglayarakên gupoh ||

Jilid 11 - Kaca : 301

3. Prapta ing ujungipun |
labuh jangkar pakandhasanipun |
pan wus ana palwa pasrudhahan janmi |
ki juragan ris amuwus |
lah (n)dawêg (n)dika-marono ||

4. Mêntasèng lêsta ngriku |

numpak palwa pasrudhahanipun |
Ragarunting mulat mring sabatirèki |
kèh lara mutah ampêru |
kami kêkêsên (n)dharodhog ||

5. Ragarunting wlas (n)dulu |

mring sabate kang kèh lara murus |
ki juragan aris dènnya mituturi |
asambada (n)jaluk tulung |
mring sang panthita kinaot ||

6. Yèn antuk sawabipun |

nulya sadaya osiking kalbu |
aprasambat nuwun mulya ing sang yogi |
kang nora bisa cêlathu |
kewala sajroning batos ||

7. Pra sabat wolungpuluh |

samya mulya tan ana kang angluh |
pra juragan ingkang lunga têka sami |
angsung sinjang sadaya wus |
kabèh waras amêrabot ||

8. Ki juragan gumuyu |
tênta lamun wontên sawabipun |
jêr pranyata punika janma linuwih |
mangke yèn (n)dika katêmu |
ingkang ragi ngatos-atos ||

9. Kalangkung wingitipun |
janma kang alul-dana puniku |
datan kêna sumambrana lair batin |
sing sayêktine pan sampun |
angraga-sukma minanon ||

10. Wusnya dènnya pitutur |

Ki Ragarunting nauri wuwus |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 413 >

 (ng)gih nak-bagus apan wus kasêdyèng ati |
atêmu kang apalungguh |
wus padha kalawan ingong ||

11. Ki Ragarunting gupuh |

mudhun saking pasrudhahan prau |
pan ingiring ing sabat sadaya sami |
Kae Ragarunting Datuk |
dènnira anganggo-anggo ||

12. Srêban sultani patut |

jubahira pêthak galar konus |
sêbe wulung sarung kapuranta Bugis |
atêkên pênjalin wulung |
canela suku kinaot ||

Jilid 11 - Kaca : 302

13. Saking pawèwèhipun |
juragan wau ingkang tutulung |
wus tumêkèng ing ngalêsta pulo Wêsi |
pasang rakit patutipun |
tuhu kalamun kinaot ||

14. Undhak-undhakanipun |
gilang waja sanglingang sinangub |
angunguwung têlêng ngujwala awilis |
undhakan tundha rongatus |
sapênginggil amêncorong ||

15. Pulo inggil anggunung |

myang asrining banjaran linuhung |
sangkêp sawarnining kitri adi-adi |
sasamining taru-taru |
lan kang lumrah yêkti kaot ||

16. Kawuryan adi luhung |

anglir pendah kaswargan anurun |
sawarnining kitri-kitri tuwin rukmi |
godhong myang sêkar-mas luru |
isining woh-woh sayêktos ||

17. Myang kang wit karang-watu |

pulas-pulas tuturutan nguwung |
gilap nuluh angrênyêp pating parêlik |
abra markata umancur |
kaendahaning pandulon ||

18. Tan nana èmbanipun |

sajroning donya ingkang kadulu |
apan amung sasiki ing pulo Wêsi |
tanêmaning jalma luhung |
karamatirèng wali-hos ||

19. Yata ingkang lumaku |

Ki Ragarunting lan sabatipun |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 414 >

 wolungpuluh lima samyèram ningali |
bunga-bungah jroning kalbu |
bakal olèh donya kaot ||

20. Ragarunting ngling kalbu |

ya ta lah acukul pulo luhung |
pan bêjane kang nutugakên ing benjing |
pantês para ratu-ratu |
kang darbe iku santero ||

21. Layak bae kadyèku |

duwe laku loma mumah-mumuh |
paradhah bèr dana dunya kèhe janmi |
tan ngrasa kelangan untung |
wong cukul dhewe mêngkono ||

22. Wau ta lampahipun |

Ragarunting wus prapta ing pintu |
sabat wolungpuluh agawok ningali |
maring wong ngambil donyèku |
tuwa anom lanang wadon ||

23. Lunga têka asêlur |

jêjêl uyêl mèt sasênêngipun |
ingkang malih wastra kêling mori-mori |
kang tan lumrah alusipun |
myang ngambil rêtna sotya byor ||

Jilid 11 - Kaca : 303

24. Sabate wolungpuluh |
mulat donya-brana ngundhung-undhung |
Ragarunting karênan mulat donyèki |
tan nyana karamatipun |
sang Sèh Adi Amongkaot ||

25. Mèksi gêdhong tan tutup |

mara ngambil busana di luhung |
amêmatut panganggo Ki Ragarunting |
kulambi budhidhar tatur |
anyamping kêling talêpok ||

26. Srêban sultani mungguh |

nulya sabatira wolungpuluh |
payo batur padha mupu donya singgih |
samya salin sinjangipun |
ambyuk ngambil kumaroyok ||

27. Milih sasênêngipun |

katutugan ing sakarêpipun |
bungah-bungah ana kang ngibing mênyanyi |
sami ngalumpukkên wau |
donya brana kang di-kaot ||

28. Arah ginawa mantuk |

sotya rukmi wastra saliripun |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 415 >

 Ragarunting kèlu ring sabatirèki |
pan kalindhih imanipun |
karêm ing barana katon ||

29. Arahira ing wau |

Ki Runting ahlinira ing ngèlmu |
ing pangarah ing akerat asli muslim |
ing mangkya tyasira kurut |
prantandha tan têkèng batos ||

30. Awon sasêdyanipun |

sampun kinawruh angliring kalbu |
Sèh Mongraga alinggih kalawan rabi |
wau ta ing karsanipun |
cipta nênêdhèng Hyang Manon ||

31. Aningit ing pandulu |

tinarimèng Hyang saciptanipun |
pratandha wus ngalap kajumbuhan tunggil |
wus tan malat ing pandulu |
yata kang sêdya mradhayoh ||

32. Prapta ing pandhapa gung |

kang darbe wisma datan kadulu |
Ragarunting angling mring sabatirèki |
dene ki kapanggih suwung |
kang duwe wisma tan katon ||

33. Rêke kewala samun |

wisma di wus sirna tejanipun |
sabatira lima aturira ririh |
yèn pandhita kang palungguh |
kados wus angraga Manon ||

34. Langkung sinêktinipun |

Ki Ragarunting malih amuwus |
payo padha golèkana dèn-kapanggih |
sabat kang liningan gupuh |
angulati tan kapanggoh ||

Jilid 11 - Kaca : 304

35. Ki Dhatuk cêlak-cêluk |
lah ta êndi kang duwe wismèku |
babo dene nora nana anêmoni |
jarene suka ing tamu |
nora nampik sakèhing wong ||

36. Mongraga eca lungguh |

nèng paningrat lawan garwanipun |
myat ring tamu têka mèsêm jroning galih |
Ki Runting anginguk-inguk |
watuk dhaham-dhaham atos ||

37. Dènnya mrih amumungu |

pinurih gya tumuliya mantuk |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 416 >

 suka bungah Ki Runting sajroning ati |
dening wuryaning wisma gung |
upamakna ing pandulon ||

38. Baya swarga tumurun |

kaendahan donya tan kadyèku |
adiaèng mêngkene cukul pribadi |
mêngkana ciptaning kalbu |
dhaham suprih kaparungon ||

39. Sang tapa mèsêm (n)dulu |

marang tamu kang sêdya papangguh |
dadya sang Sèh Adi Mongraga nabda ris |
bageya kang lagya rawuh |
lah (n)dawêg andika lunggoh ||

40. Yèn sudi ngambil kawruh |

lan manira têtêpungan ngilmu |
eman-eman wong sêdya têmu tan panggih |
Ki Ragarunting anjumbul |
pundirangan amalèngok ||

41. Kumêsar manahipun |

kakêtêgira arêbut dhucung |
Dhatuk Ragarunting wus angrasa ajrih |
nêbut astapirolahu |
nguwuh mring sabat wong-uwong ||

42. Padha mreneya gupuh |

iki apa swara kang karungu |
têka gawe mêmêdèni marang mami |
Sèh Mongraga malih muwus |
ki sanak jwa salah sênggoh ||

43. Ngriku dèn-enak lungguh |

rèyang nèng ngriki ênggih alungguh |
dèn-abêcik aywa salah tampi yayi |
rèh rika pandhita jêglug |
mangsa amblabak kakaol ||

681 Balabak
1. Kae Dhatuk Ragarunting manahira |
ajèngkèl |
ngling mring sabat lah ta êndi swara iki |
prênahe |
lah ya sabat kabèh padha gagapana |
ênggonne ||

Jilid 11 - Kaca : 305

2. Yèn tan nana sayêkti kumara bae |
abane |
sabat wolungpuluh sigra anggagapi |
prênahe |
(ng)gonning swara dèn-mèk-mèki nora nana |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 417 >

 êmêge ||

3. Samya mojar lho ing kene lho ing kene |

banène |
para sabat solahe lir gogo iwak |
tangane |
kabèh padha mèk-mèkan pating karêmèk |
(n)jêbèbèh ||

4. Ting cêlulu miwah Kae Dhatuk Raga |

-runtinge |
ayak-yakan lir lare samya sèruban |
polahe |
(ng)gagap lir wong padha (n)jogèd Pêtung-wulung |
(n)jêgègèh ||

5. Grayah-grayah andhodhok bokong anyênthing |

andêngkèk |
sang Sèh Adi Mongraga mèsêm tumingal |
polahe |
mring wong akèh kang samya kinèn (ng)golèki |
tingkahe ||

6. Ting jarêngkit bokonge pating kaluyur |

lakune |
winêratan pandhapa pênirat wisma |
kabèhe |
ing jêrambah pagêdhongan tan tinêmu |
titine ||

7. Sakabèhe kang sami kinèn (ng)golèki |

kawêlèh |
nora pijêr (ng)golèki katungkul mulat |
endahe |
jroning wisma kumêndhung-kêndhung lir swarga |
adalèh ||

8. Sajêg-jêge samya tan tumon tan wêruh |

katêmbèn |
wruhing adi luwih kaendahanira |
lawase |
amêlongok matane kumêdhèp têsmak |
gawoke ||

9. Wus antara dangu dènnira ngulati |

wong akèh |
Sèh Mongraga aris dènnira wacana |
wuwuse |
lah ki sanak kapati (ng)gonning ngulati |
marang ke ||

10. Rika lir wong tanpa netra dene rèyang |

nèng kene |
sira Kae Dhatuk Ragarunting alon |
wuwuse |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 418 >

 manirèki tan rêna lamun tan uning |
yêktine ||

11. Apêkewuh ing lungguh tan kalawanan |

panggihe |
mangkya rêna manira yèn pakênira |
angèdhèng |
sang Sèh Adi Mongraga aris ngandika |
dêlinge ||

12. Yèn sira yun wêruh muga wruha marang |

sun kiye |
nulya mêdhar amênyahakên sarira |
iksane |
Kae Dhatuk Ragarunting kagyat ngucap |
lah kuwe ||

Jilid 11 - Kaca : 306

13. Cahya wênês sumunu kadya sasangka |
bangune |
nulya samya lênggah anèng pandhapèka |
dhêpêke |
wus miranti gêgêlaran kasah rukmi |
ginèpèng ||

14. Sèh Mongraga alênggah lan garwanira |

nèng lante |
sabat wolungpuluh andongong anjomblong |
(n)dulune |
tan kuwasa mulat sanginggiling tênggak |
kabèhe ||

15. Kae Dhatuk Ragarunting jawat tangan |

ge-age |
Sèh Mongraga tan arsa sarya ngandika |
wadine |
dene lir wong mukmin watak jawat tangan |
salame ||

16. Grago rangu tyase Dhatuk Ragarunting |

kadhone |
Sèh Mongraga ris tanya mring Ragarunting |
têmbunge |
rikèng pundi wismèng wingking sapa sintên |
parabe ||

17. Ragarunting nauri tan pati krama |

ujare |
ketang dènnya jawat tangan tan linawan |
sêrike |
para tanya sasana mara ing wuri |
asline ||

18. Bangkaulu antero pulo Sumatra |

jung kilèn |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 419 >

 de panêngran Dhatuk Ragarunting ingsun |
ngong kiye |
sarwi ombak bandha sumitra anggunggung |
awake ||

19. Manira kang dinatuk-datuk pra raja |

sabrange |
myang wong gêdhe-gêdhe kèh padha ambapa |
anggêpe |
wus kawêntar manira liyan nagara |
kontape ||

20. Miwah janma liyan wus akèh kang prapta |

mring dhèwèk |
samya sêm-sumungkêm (ng)guguru maringwang |
sênênge |
samangke ki ngong ngijak ing pulo Rakit |
pan angrèh ||

21. Sakèhing pra pandhita kang agung-agung |

kalindhèh |
sarwi mêncar tingal mring Ni Tambangraras |
ulate |
langkung dènnya kagêbang brangta ing nala |
nêmênne ||

22. Saujare sapolahe dèn-kagawe |

aèdhèg |
Nikèn Tambangraras tan kadêrêng mulat |
tingale |
Dhatuk Ragarunting tanya mring Mongraga |
ujare ||

Jilid 11 - Kaca : 307

23. Para rêke paran kang linakokake |
ngèlmune |
sapa sintên kang sinambat lan ing ngêndi |
asline |
Sèh Mongraga wacana rèyang puniki |
tan angrèh ||

24. Sakarêpta (ng)gonnira ngaranni basa |

jênênge |
sun-tarima sakadarira kewala |
kêsdune |
asliningsun anèng pangarêpanira |
nèng kene ||

25. Sidhêp ujar jana kaluluning basa |

nyatane |
sarwi nolèh mring garwa kinèn angrukti |
suguhe |
rèhning lagya dhatêngan murih satata |
-kramane ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 420 >

26. Garwa bisik tan darbe samukawisnya |
sasêpèn |
Sèh Mongraga mèsêm nanêdha Hyang Suksma |
murahe |
nyipta suguh sakadar nulya tinêkan |
tan suwe ||

27. Dudu kang sêmono iku kaking Allah |

yêktine |
titahing Hyang kang donya cukup pribadi |
nèng kene |
susah paran dènupaya wus katingal |
blêgêre ||

28. Apan dede makatên kang kula driya |

êbabe |
paran sabab para tan purun salaman |
marmane |
lah puniku ngèlmu kang panggih punapa |
kukume ||

29. Apan tataning sarengat tan dèn-(ng)gonni |

dhèwèke |
tan pakolèh kang para alul agama |
yêktine |
sang Sèh Adi Mongraga mèsêm nauri |
têmbunge ||

30. Rika iku uga ingujar dèrèng wruh |

jatine |
yèku lampahing wong ngalulkên surambi |
patrape |
rêke dudu lampahe wong alul iman |
tekade ||

31. Wong anjawat tangan iku lah punapa |

têgêse |
yèn tan wruha tuwan wungkuk nora dadi |
sêlame |
sasalaman paran kang riki cêkêli |
apane ||

32. Lan punapi kang katon ing sapatêmon |

karone |
yèn ta lamun ki sanak datan wêruha |
jatine |
wêdhus kêndhit saba rawa tanpa gawe |
sabane ||

Jilid 11 - Kaca : 308

33. Ragan-ragan sirahe ambijig watu |
gêgodrès |
pati-pati tumbuk bêntus tuwas apa |
atètèr |
gampang wong kang jawat tangan yèn wêruha |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 421 >

 artine ||

34. Kang sun-dêlêng sapapadhane agama |

Islame |
jênênge (n)Jêng Nabi duta wus tan katon |
samangke |
nênggih mawa ganjaran barkah sarengat |
Rasule ||

35. Mongraga ngling yèku misih bangsa lair |

sunate |
aywa tungkul angitung sawab bênêran |
barkate |
masih anut basane papan lan tulis |
anggêpe ||

36. Dluwang mangsi apan gagaweyaning wong |

maune |
tanpa kusur sasar-susur anut tutur |
ngèlmune |
sastra iku aling-aling angalingi |
têmahe ||

37. Masih gebang-gebange kêrana donya |

gingsire |
dadya luput panggayuhe lalawora |
êngame |
tangèh lamun tumêkane kawruh jati |
amgênne ||

38. Karanane warana ingkang ngalingi |

kajatèn |
ywa katungkul ngêkul-êkul lir wong gêcul |
ucule |
Ragarunting alêgêg tan kêna angling |
mrêngute ||

39. Pan kèwuhan dènnyarsa ambêbantasi |

ujare |
Sèh Mongraga karya prèjènging kajatèn |
wuwuse |
pan tinêmbing ing kawruh Ki Ragarunting |
ngèlmune ||

40. Lah jawabên ki sanak ingkang patitis |

samangke |
ingsun iki apa tuwa lan apa nom |
yêktine |
mojar para tatakon nom tuwanira |
mring dhèwèk ||

41. Nom tuwanta sayêkti anèng manira |

ênggonne |
de nom tuwanira iku anèng sira |
ênggonne |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 422 >

 nora nana bisa ngaranni pribadi |
dhèwèke ||

42. Mongraga ngling yèku durung rêna mami |

jawabe |
apan iku basa ujar bakal bae |
boronge |
paran têgêse tuwa kalawan anom |
ta rêke ||

Jilid 11 - Kaca : 309

43. Ragarunting angling de kang aran tuwa |
lan nomme |
ranning tuwa ya kang tuduh mulih marang |
jatène |
maring ênom tuwane amalih rupa |
baguse ||

44. Mung puniku kawruh-para gêgêthêkan |

ethoke |
Sèh Mongraga mèsêm anauri aris |
têmbunge |
misih tangèh (n)dungkaping marang kajatin |
yêktine ||

45. Kalakuwan lan laku kalawan ngèlmu |

jatine |
Ragarunting nauri mungguhing laku |
kawruhe |
nênggih ngèlmu kang bênêr nora sulaya |
tekade ||

46. Ingkang aran tuwa ya satuwanira |

têmênne |
ingkang ênom lah iya ênomme dhewe |
tan wanèh |
Mongraga ngling sun tan rêna lah kêpriye |
undhake ||

47. Runting angling wong tuwa kang sampun nyata |

êkake |
tuwa kang wus tumêka marang Hyang Widdhi |
dhèwèke |
sang Sèh tanya paran rupane Hyang Widdhi |
wujude ||

48. Anèng ngêndi ananing Hyang ingkang pasthi |

wujude |
Ragarunting mojar e lah nora kêna |
ginawe |
apan ora kantha wêrna ambu rasa |
tan kênèng ||

49. Winujudkên kalawan akal tan kêna |

angèdhèng |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 423 >

 Mongraga ngling wus têtela rika iku |
apèndhèk |
luwih sasar ingaranan wong duraka |
padhane ||

50. Ragarunting nauri sêngak asêngol |

wuwuse |
yèn mêngkono para iku ingong buru |
têmêne |
lah kêpriye karêp-para anganèhi |
ewuhi ||

51. Sang Sèh Adi Mongraga nauri aris |

têmbunge |
kaya apa karêp-para na-a ujar |
mêngkene |
êndi Allah anane padha samêngko |
nyatane ||

52. Lah ucapna ki sanak yèn rika wus wruh |

jatine |
Ragarunting ambêkès brangas apanas |
atine |
para iku paksa iya ngluluwihi |
ambêke ||

53. Tanya jatining Allah tan warna rupa |

aibe |
wus katutup linarangan ing agama |
Rasule |
sing sapa kang tatanya nyatakkên Allah |
wujude ||

Jilid 11 - Kaca : 310

54. Pasthi kukum patut kinisas ing pati |
dosane |
wênang lamun rinuwat padha samêngko |
yèn matèk |
Sèh Mongraga gumuyu sarya wacana |
saure ||

55. Nyata têmên ujarira yèn wong alul |

kukume |
yèku lungguhing wong kang alul sarengat |
lumrahe |
wong yèn alul kajatèn mangsa ajriha |
pinatèn ||

56. Tan dêrana Ragarunting sigra ngatag |

santrine |
kinèn samya anyêkêl Sèh Amongraga |
sabate |
lah êbyukên ing wong akèh iku sami |
dèn-age ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 424 >

57. Yèku wong kang kêna kukum dosa gêdhe |
yêktine |
lah labuhên ing sagara dimèn sirna |
anggane |
ing wong murang sarak patut dèn-pupurak |
kukume ||

58. Kang ingatag kabèh sigra arsa nubruk |

wanine |
apan lagya anjangkah kalumah |
tibane |
kang kajungkêl krungkêp kongsêp anggulinting |
kabèhe ||

59. Apralina pra samya kêna ing walat |

-sarike |
Ragarunting anggulinting kalosodan |
lempohe |
paringisan pelo tan cêtha calathu |
amèwèk ||

60. Sèh Mongraga umèsêm lan garwanira |

kalihe |
dening padha mati kabèh datan urip |
anglèsèt |
Ragarunting-paringisan mèlèt-mèlèt |
lambene ||

61. Sêdyanira sasambat ilate alot |

amele |
sambat batin kewala langkung ngrêrêpa |
tobate |
ah-uh ah-uh agêduwul sêdyanira |
atine ||

62. Asru dènnya nalangsa minta apura |

batinne |
mring Mongraga malah lali Pangerane |
suhude |
Sèh Mongraga jroning driya wus udani |
sosike ||

63. Ragarunting asru-asru dènnya minta |

mulyane |
nulya (n)donga waluyane Ragarunting |
pinorèh |
supayane ing mêngko bisa anjuru |
-dêmunge ||

Jilid 11 - Kaca : 311

682 Jurudêmung
1. Nastijab pandonganira |
sakala dènnya mrih ayu |
alon pangandikanipun |
lah sanak kang sêdya harja |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 425 >

 paran sakarêpirèku |
sêdyanira minta mulya |
muga mulya-a sirèku ||

2. Ragarunting tan antara |

wus mulya lir waunipun |
patobatira kalangkung |
tan purun malih-maliya |
anging ingkang kula suwun |
uripna santri kawula |
kawlasarsa sami lampus ||

3. Sintên kang rencang kawula |

yèn awèt kiyanatipun |
Sèh Mongraga lingira rum |
lah iya sakarêpira |
waras lan pribadinipun |
sakala santri kabèhnya |
mulya urip sadaya wus ||

4. Pungun-pungun pangrasanya |
lir nêmbe atangi turu |
Ki Ragarunting andulu |
langkung bungah manahira |
santrinya urip sadarum |
sru sokurirèng Hyang Suksma |
lali panêlangsanipun ||

5. Angot èngêt sru kasmaran |

mring Tambangraras dènnya kung |
Ragarunting wuwusipun |
tan amawi subasita |
hèh Mongraga ngong minta yun |
lah sun-jaluk rabinira |
manira sênêng kalangkung ||

6. Dèn alila manahira |

sun tan-(n)jaluk donya luhung |
mung (n)jaluk pawèstri iku |
sun-rabèni bojonira |
Sèh Mongraga lon amuwus |
iku tan anèng manira |
yêkti nèng pribadinipun ||

7. Lêwih kang aduwe jiwa |

Ragarunting mèsêm muwus |
dados lila ingkang kalbu |
anjurung sakarêpingwang |
yèn makatên lungna gupuh |
rabinta manira-gawa |
Sèh Mongraga ngandika rum ||

8. Marang Nikèn Tambangraras |

lah paran yayi sirèku |
jinaluk mring pandhitèku |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 426 >

 pan kinarya rabinira |
Ni Selabrangta aminggu |
kèwuhan sajroning nala |
cipta cobaning Hyang Agung ||

9. Dèn ningkên raosing driya |

jrih wangkot karsaning kakung |
kumambèng wisesanipun |
mopo jrih durakèng priya |
Nikèn alon aturipun |
punapa ing karsa tuwan |
darmi anglampahi tuduh ||

Jilid 11 - Kaca : 312

10. Witne mugi ywa kadyèka |
bênggang anèng pada ulun |
dèn kongsi lêbur aluluh |
pyasah sandhaping padanta |
Sèh Mongraga ngandika rum |
iki tan arsa ing sira |
Ki Runting nauri wuwus ||

11. Ika pan wisesa-para |

darma punapèstri wau |
tulusna dananirèku |
Sèh Mongraga angandika |
nora sêdya dana ingsun |
(n)danakkên nèng rabi-rèyang |
mung dana donya brana gung ||

12. Apan ya sakarêpira |

lèhira ngambil brana gung |
wus sokur lila katèngsun |
pan ingsun tan milih janma |
Ki Runting ngangsêg amuwus |
êndi yêktine jarira |
adana lila ing kalbu ||

13. Sakèhing padana-para |

Sèh Mongraga amuwus |
lah ta yayi sira iku |
idhêpên pituturingwang |
ywa nikêlkên ing atuduh |
lagya ganjaraning Suksma |
sira miluwa jinaluk ||

14. Marang pandhita ginawa |

mring sabrang kamulanipun |
Tambangraras amuwus |
sang ayu mijilkên waspa |
kumocor lantaran bau |
ajrih lamun lênggana-a |
bênduning Hyang kang kaetung ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 427 >

15. Wasana angrês turira |
sumanggèng karsa sakayun |
sanadyan tumêkèng lampus |
tan nêdya lêngganèng nala |
Sèh Mongraga ngrês andulu |
aris pangandikanira |
tingalana sih Hyang Agung ||

16. Yayi sira (n)jênêngêna |

ing tapanira kang mujud |
sihing Hyang Ingkang Maha Gung |
pira-bara ingapura |
lantar panrimaning kalbu |
wus miluwa yayi sira |
mring pandhita kang dahat hyun ||

17. Aywa wot yayi tyasira |

lakinta pandhita luhung |
idhêpên pituturingsun |
sira Nikèn Tambangraras |
tur sêmbah anguswa suku |
lumèngsèr sarta udrasa |
tansah andulu mring kakung ||

18. Nolih-nolih lampahira |

Sèh Mongraga sung pandulu |
mring rabi sinuksmèng kalbu |
tumintak tinut ing tingal |
samya sih pangiksanipun |
Ragarunting sigra mentar |
Ni Tambangraras nèng ngayun ||

Jilid 11 - Kaca : 313

19. Ki Dhatuk nèng wurinira |
pan ingiring santrinipun |
sadaya wong wolungpuluh |
gumêrah abingah-bingah |
gurune olèh dyah ayu |
samya anggunggung digdaya |
ambahak somahan purun ||

20. Bojone tan anukarta |

lila lêgawa pinundhut |
mangkana ing lampahipun |
yata Ki Sèh Amongraga |
angatêr lampah nèng pungkur |
sarwi bibisik pra janma |
kang samya mèt brana agung ||

21. Ki sanak kang mupu brana |

lah tuturana sadarum |
yèn uwis pangambilipun |
nutug sarasaning karsa |
kewala dèn-barêng mantuk |
aywa na kèri sajuga |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 428 >

 lèhira momot pêrau ||

22. Kang liningan tur sandika |

tinuturan sadaya wus |
yata lampahe Ki Dhatuk |
praptèng têpining samodra |
kèndêl tan ana pêrau |
kabèh kang para juragan |
kang momot donya brana gung ||

23. Sarêngan panumpakira |

ing palwa layar sadarum |
bêrsih tan nana pêrahu |
kabèh kang para juragan |
Ragarunting lan santrinya |
kang kari tan duwe prahu |
Ki Ragarunting angucap |
hèh sabat lima sirèku ||

24. Ragajuni Ragajuma |

Ragagaluh Ragajungkung |
Ragajulus ingong tuduh |
kêcapa marang pandhita |
manira (n)jaluk pêrahu |
sun (ng)go layar marang sabrang |
aywa tanggung (ng)gyan tutulung ||

25. Sabat lima wangsul sigra |

Mongraga mapaggên laku |
kang panca sabat wus pangguh |
lan Mongraga duta mojar |
kawula rêke tinuduh |
mundhut palwa ing panduka |
binêkta layar umantuk ||

26. Mring Bangkaulu Sumatra |

ing pitulung aywa tanggung |
Sèh Mongraga ngandika rum |
ya wus sira aywa susah |
ing kana wus ana prahu |
nulya nulak kang dinuta |
santri kèh wong wolungpuluh ||

Jilid 11 - Kaca : 314

27. Samya ngalap rajabrana |
wastra di rukmi sotya gung |
samya winot ing pêrahu |
samêkta sadayanira |
asuka-suka kalangkung |
daut jangkar babar layar |
kundur mring pulo Balitung ||

683 Durma
1. Dyan kabajra palwa mawan ing samodra |
lumêpas lir jêmparing |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 429 >

 kêmudhi ngrèh parah |
ngarah ngirat maruta |
pinarastha ngiras laris |
sèrèng sisiran |
rèrèh panjoring riris ||

2. Amêr-amêr sahawan pidaking pada |

Ki Dhatuk Ragarunting |
wus rèrèh palwanya |
suka-suka bujana |
lan santrinya sadayèki |
pan abubungah |
de kauntungan sami ||

3. Samya (ng)gunggung pra santri mring gurunira |

miwah kang amênyanyi |
sinambi nyamikan |
manah lir punagiya |
aramyan-ramyan samargi |
ngetung kontungan |
antuk donyèstri adi ||

4. Yata ingkang kantun Ki Sèh Amongraga |

amusthi ing pangaksi |
anyipta tan ana |
sirnaning pandêlêngan |
ngulihkên kamulanèki |
wus kalanggatan |
sasêdyanira dadi ||

5. Janma tama panuksma kajatènira |

tanpa antara nênggih |
nungsa pulo Jawa |
sirna tan kawistara |
dhukuh banjaran musna nis |
tanpa tuduhan |
mulih dadi jaladri ||

6. Mulung maring rabènira wus binêkta |

ing ngasrama awingit |
jaman kanyênyêtan |
yata ingkang kocapa |
Kyai Dhatuk Ragarunting |
dènnya alayar |
anèng madyèng jêladri ||

7. Kagyat mulat Ni Tambangraras tan ana |

gupuh kinèn ngulati |
sajêrone palwa |
longkanging pasênthongan |
paslêmbon sadaya sêpi |
narka wus ilang |
Ki Dhatuk Ragarunting ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 430 >

8. Samya gègèr pra santri sajroning palwa |
tan ngarti ring pakarti |
yata sanalika |
dènnira alêlayar |
katêmpuh angin gung prapti |
amawa gora |
rob pasanging jaladri ||

9. Gumaludhug angin ombak mawalikan |

kombul mawukir-wukir |
toyaning sagara |
kapêcuting panjara |
pancawara angayuti |
têdhuh ruara |
gêtêr-patêr rawati ||

Jilid 11 - Kaca : 315

10. Lir kinêbur jumêgur angambak-ambak |
bakal ambêbayani |
pan kabina-bina |
gumuntur magênturan |
Kyai Dhatuk Ragarunting |
sarowangira |
tan nana duwe budi ||

11. Lir anggane ing pati têkèng sakarat |

tan ana lyan pinikir |
myang lyan kang winulat |
mung marganing pralaya |
angadhêp keblating pati |
palwa putêran |
mungsêr kadya kabikir ||

12. Mubêng kèngêr komêt mêdêd tan panon rat |

katiyup dening angin |
sruning bayu bajra |
palwa mêsat ing tawang |
wutah kabuncang wiyati |
baita musna |
mulih ajaling wingit ||

13. Kamulane cipta wus tan na karana |

kang kapususing angin |
Kyai Dhatuk Raga |
-runting sarowangira |
wong wolungpuluh anênggih |
samya pralena |
singunên tan na urip ||

14. Kabur samya ginimêr undur-unduran |

munyêt anèng wiyati |
wus pinusthèng cipta |
maring Sèh Amongraga |
linêpas akalawan angin |
supayanira |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 431 >

 tibèng dhangkanirèki ||

15. Bangkaulu antero tanah Sumatra |

muara sabrangnèki |
pakampunganira |
anèng pulo Cilinan |
patrukaning pulo Rakit |
yata pra samya |
ngalêntang sing wiyati ||

16. Kadya buah rontog saking uwitira |

tiba tan nana eling |
lamak panonira |
sumaput anèng tawang |
dangu antaranirèki |
pangliririra |
lêngêr-lêngêr tan eling ||

17. Tan kèlingan duk wau katubing barat |

prabawaning awingit |
toyaning samodra |
saputing bayu bajra |
gurnita sru ruara (n)jrit |
kaelokannya |
Kyai Sèh Amongragi ||

18. Darajate oliya janma utama |

jinurung ing Hyang Widdhi |
mêtokkên wêwêlak |
milalati karamat |
lir Ki Dhatuk Ragarunting |
akarya cacah |
-cucahing janma luwih ||

19. Têmah olih kêparat kêna musibat |

katulah ing sasakit |
malarat kasrakat |
lan pawong santrènira |
lir duk katubing jaladri |
samya têlanjang |
tan nana nandhang jarik ||

20. Ragarunting kalangkung pangungunira |

mulat angganirèki |
myang miyat rowangnya |
kabèh samya wuwuda |
rumangsa sisipirèki |
asalah karya |
mring kawulaning Widdhi ||

Jilid 11 - Kaca : 316

21. Nulya Ragarunting lan santrine samya |
mulih pating calili |
maring wismanira |
priyangga sami sinjang |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 432 >

 pan guyu-ginuyu angling |
lah iya ta lah |
katanggor ing bilai ||

22. Ragarunting lungguh pakampunganira |

tinanggap mring pra santri |
Kyai Dhatuk Raga |
-runting alon wuwusnya |
kabèh santri-santri mami |
padha myarsakna |
tutur-ngong mring sirèki ||

23. Aja susah kêna ingkang pancabaya |

pupusên ingkang bêcik |
padha narima-a |
lagi cobaning Suksma |
(ng)gyaningong nyatakkên iki |
ingkang kaucap |
ngulama kang linuwih ||

24. Nyata yèn wus sasolahe waliyolah |

karya loking pangaksi |
kang mangkana ika |
tan kêna tiniruwa |
wus tan mikir bangsa lair |
ananging bisa |
akarya krana lair ||

25. Dene mungguh ing ngèlmu pan nora beda |

lawan ingong sirèki |
iya padha uga |
pamèting ngèlmu rasa |
dadine marang kajatin |
ing dalêm êkak |
woring kawula Gusti ||

26. Nora liyan ya kaya pamburinira |

anging bedanirèki |
anggêpe ing tekad |
tan ngopèni sarengat |
ing pangupa-jiwa lair |
wus nora sêdya |
misiling sandhang bukti ||

27. Amung muhung usulira mring Hyang Suksma |

atilar tadhah guling |
kang mangkono ika |
tan kêna yèn tinuta |
wis sinung palal pribadi |
lambar santosa |
anuragèng kajatin ||

28. Nora sêdhêng inganggo sawiyah janma |

kang aral owah gingsir |
bêcik sira padha |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 433 >

 nêtêpana sarengat |
ing kukum saraking Nabi |
ing upajiwa |
untunging sandhang bukti ||

29. Santrinira andhêku myarsa lingira |

Ki Dhatuk Ragarunting |
yata kang kocapa |
sira Kae Mongraga |
lan kang garwa Selabrangti |
sêdya lalana |
kinanthi maring laki ||

684 Kinanthi
1. Lir ngambara lampahipun |
sang Sèh Adi Amongragi |
napak madyèng ngawang-awang |
kadya rasaning pangimpin |
apan dulur dènêngawan |
lir Hyang Wisnu lan Dèwi Sri ||

22 (Nikèn Tambangraras sampun kêmpal Sèh Amongraga malih)

Nikèn Tambangraras sampun kêmpal Sèh Amongraga malih, lajêng ndhèrèk
lêlana midêr-midêr dumugi ing Guwa Langse pasisir kidul, kadhatêngan
tiyang nama Ki Darmèngbudi. Ki Darmèngbudi kadhawuhan nggêbyur
sagantên, rumaosipun ngadhêp Sèh Amongraga winêjang saliring ngèlmu
kajatèn, nuntên mlêsat dhawah ing mêsjid Palembang ingkang sawêg wontên
pagêblug, wêkasan pagêblug dados lan sirêpipun.
Kaca 317 – 321

Jilid 11 - Kaca : 317

2. Mahawan mahawang turun |
kadyarsa nukma anitip |
ing janma di wirutama |
mamanon amiminihi |
wau Nikèn Selabrangta |
mawan sarta matur aris ||

3. Datan anyana sarambut |

amba yèn papanggih malih |
lawan tuwan kang minulya |
Sèh Mongraga angandika ris |
darma ingsun sihing Suksma |
kang kaya ku rênaning sih ||

4. Allah yayi umawan hyun |

ngrasakkên kang panas pêrih |
tirakat pidak bantala |
utama nglarani dhiri |
papa pan karya lampahan |
supaya sinor ing janmi ||

5. Kang garwa tan lêngganèng hyun |

nut sakarsanirèng laki |
tumurun sing antariksa |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 434 >

 pracina mahawèng siti |
jor lêbaknikèng pundhungan |
mahas ing wana sunya writ ||

6. Parah lyah rikuh ingangkuh |

lumangkah ing curi ringih |
têlatah katêtêracah |
cihna lampahira ririh |
rarah paranging atiksna |
amêlah padanta rujit ||

7. Lan sarampading arunggut |

anrang kawêlèring ron ri |
citra rajahning pagêlang |
tar lana lêlanèng tawing |
wêwêng pangungaran jurang |
parang rong miring kapering ||

8. Paparung lir tiksnaning hru |

minarah ririh sêlaning |
lêlana sêloting lampah |
rêkasa dènnya mara ris |
sinrang prabaning karaba |
swanita drês angêbêsi ||

9. Kiswaning angga maruntus |

tumurusing wastranèki |
tar kasongan ing kèrana |
kasrangan ing Hyang Syandagni |
sang waela Selabrangta |
tinumuntur ing Mongragi ||

10. Mangênu ing siyang dalu |

ngidul mangetan nut wukir |
pidak gronging pangunguran |
tan ketang durgamèng margi |
sêdya parahing Tunjungbang |
mawan wus kalihdasa ri ||

11. Nèng Guwa Langse dinunung |

Sèh Mongraga lan kang rabi |
jênêk tulus mangun tapa |
lir sawênyahing sujanmi |
karing ring Parangkusuma |
sênêt nèng Parangtaritis ||

Jilid 11 - Kaca : 318

12. Yata wontên kang winuwus |
sujanma alul martapi |
nèng kananing Parangwedang |
guwaning Parangtaritis |
lami wus sawidak warsa |
awasta Ki Darmèngbudi ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 435 >

13. Rikalanira pitêkur |
kagyat paningalirèki |
ana murub sartambara |
dèn-sêngguh kancana adi |
Sèh Mongraga pan wus wikan |
mring kang sênêt amartapi ||

14. Angartika jroning kalbu |

wong iki wus wanèng pati |
tapane pan wus tumêka |
alon dènnya marêpêki |
Sèh Mongraga angsung salam |
Darmèngbudi anauri ||

15. Ngalaekum-musalamu |
satata angancarani |
rêke kang tan katambêtan |
ulun anêdha Kiyai |
sih pêndonga pakênira |
manira nunuwun ugi ||

16. Sang Sèh Adi Amongluhung |

nauri wacana aris |
ênggèh kisanak mitrèngwang |
para anjawab ing kami |
pira-barane yèn ana |
sih palalira Hyang Widdhi ||

17. Luwih paran para sêngguh |

mariki para yun panggih |
yata lênggah Sèh Mongraga |
mijilkên pangunahnèki |
sanalikanya kang guwa |
praptane Sèh Mongragi ||

18. Saemba kadya kadhatun |

kawuryan sèsinira sri |
kumêndhung kadya kaswargan |
praba gung jinêmira mrik |
langkung ing kaendahannya |
lulungsir wastra di-adi ||

19. Myang babanjaran anglajur |

andhatulaya inaksi |
babatur atundha-tundha |
tata matanêming kitri |
sangkêp saliring pra kirna |
woh muwah kang sari-sari ||

20. Wijiling tirta umancur |

awêning mawa ganda mrik |
Darmèngbudi ciptèng driya |
wong iki sêmono sêkti |
katara darajatira |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 436 >

 karya eloking pandêling ||

21. Sanyata wong wis linuhung |

jajanturane andadi |
tandhane janma kuwasa |
mawa tejane dumêling |
rumangsa yèn antuk tunggal |
ring sira Pangeran-jati ||

Jilid 11 - Kaca : 319

22. Kadadyan sasêdyanipun |
wong iki winong ing Widdhi |
kang guwa dadi paseban |
mangkana (ng)locitèng ati |
baya ana sihing Suksma |
kadhatêngan wong linuwih ||

23. Baya mêngko raganingsun |

antuk guru kang sayêkti |
nyangking sampurnaning raga |
kasucianing dunya kir |
sumêdya angèstu pada |
tan kêdhap angèksa kapti ||

24. Wau ta Sèh Amongluhung |

wus wruh saciptanirèki |
Darmèngbudi anrap jiwa |
sumungku acadhang kapti |
cinupan wus têkèng mangsa |
lirira wus ambalègi ||

25. (n)Dungkap ing biraènipun |

angayun-ayun pribadi |
katitisan ing surasa |
wani gati êtoh pati |
lir kaywa king wus katara |
ayun ingagar mêtyagni ||

26. Mongraga wacana muwus |

asih marang Darmèngbudi |
Kae jêbèng mara tanya |
sapa sintên kang mastani |
umatur ingkang liningan |
Darmèngbudi kang mastani ||

27. Mongraga ngêcupi wuwus |

paran yêkti sira yayi |
para (ng)guguru mring mara |
pan kasasar tan-tuk yêkti |
kalurung kadya cithoan |
purwa tanpa wasanèki ||

28. Ki Darmèngbudi ngling kalbu |

pranyata janma linuwih |
uning saosiking driya |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 437 >

 nuksma ahli bangsa ati |
janma di wus jiwa Suksma |
wasana umatur aris ||

29. Singgih tuwan atur-ulun |

nadyan sasar kawulapti |
angèstu pada ing tuwan |
Sèh Mongraga ngandika ris |
yèn para tuhu wong kêcap |
mijila sing guwa ngriki ||

30. Ambyura ing samodra gung |

lamun uga para wani |
pratandha para sanyata |
angguguru ing sayêkti |
puniku dadalan swarga |
yèn para yun wruhing jati ||

31. Ki Darmèngbudi umatur |

sandika darmi nglampahi |
sigra mijil saking guwa |
wêdalnya sing guwa wingit |
sung cipta mring Darmèngbudya |
lah ta mijila tumuli ||

32. Lah Ki jêbèng anakingsun |

tampanana sihing Widdhi |
ing marga kalih prakara |
bêgja cilaka dèn-kèksi |
ywa parêk iman bangsa ngam |
kalêbêt iman kawasi ||

Jilid 11 - Kaca : 320

33. Nèng ngriki pambagenipun |
kaluputan mung kadadin |
wurung tampa sida tampa |
anèng pribadinirèki |
puniku sakèthèngira |
ganjaran ala lan bêcik ||

34. Mangkana kang sinung wuwus |

tan drana Ki Darmèngbudi |
sigra ambyur ing sagara |
tan ana parak kaliling |
asokur ing panarima |
maring Hyang Kang Maha Sukci ||

35. Katampan têlêbing kayun |

wus kabongbong ing jaladri |
kalèmbak kambang-kambangan |
pralena kasrah ing warih |
pendah samaning kunarpa |
(n)dungkap kaênêngannèki ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 438 >

36. Malap angganira luyut |
kasingêp wus tan kaèksi |
purna sanalikanira |
nèng jaman wilayat nênggih |
têgêse jagad walikan |
walaka ana kaèksi ||

37. Paèksan sajroning luyut |

sira Kae DArmèngbudi |
lir alinggih anèng têpas |
myat kang kaendahan luwih |
sunar sarwa bramarkata |
nir tang rasane sak sêrik ||

38. Mung sokur panrimanipun |

kikmah nikmat tanpa bukti |
karamatan ing pangiksan |
bungah tan bidêngah mèksi |
tan pae saciptanira |
lir surasaning pangimpin ||

39. Sèh Mongraga mèsêm (n)dulu |

(n)dungkape Ki Darmèngbudi |
ingawe wahananira |
prapta sanalikanèki |
ing ngarsa atur pranata |
Sèh Mongraga ngandika ris ||

40. Babo bagya anakingsun |

wus luwara (ng)gyanta nêpi |
muliya maring ing praja |
Darmèngbudi matur aris |
amba pan langkung lênggana |
yèn amba tuwan kèn nulih ||

41. Singgih amba tan ta dunung |

tan raos sasana nênggih |
ajênêk anèng sih tuwan |
tan mèngèng wèngwèng ing kapti |
Sèh Mongraga ris ngandika |
nakingsun Ki Darmèngbudi ||

42. Lah jêbèng karsanta uwus |

mirarèn (ng)gyanta awingit |
lungguh satataning praja |
prandene sira lan mami |
tinunggil rêke dening Hyang |
ywa sira apindho kardi ||

43. Mapaning laku puniku |

karsèng Hyang asih ing dasih |
wus luwih kautamannya |
têkèng purnanèng sajati |
Darmèngbudi matur nêmbah |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 439 >

 mugi tuwan angindhaki ||

Jilid 11 - Kaca : 321

44. Sèh Amongraga nabda rum |
nakingsun Ki Darmèngbudi |
dèn-wikan paranning tingal |
aywa samar ing pandêling |
ananing Hyang Maha Mulya |
ora beda lan sirèki ||

45. Tunggale ananirèku |

ya uga Hyang Suksma jati |
bedane pan wawayangan |
kita lan Hyang Suksma luwih |
nyata yèn upamakêna |
ing manah kalawan mosik ||

46. Pan suhuling sih Hyang Agung |

sadrah tan ana bedaning |
lir suruh lumah kurêpnya |
dinulu seje kang warni |
ginigit tunggal rasanya |
tunggal sajati sadhiri ||

47. Wus sinêjang surasèng hyun |

mangkana Ki Darmèngbudi |
tan antara sigra muksa |
sing ngarsane gurunèki |
amalêtik tanpa suthang |
mabur tanpa êlar singgih ||

48. Tandhaning wong wus winahyu |

atanggap kapti sajati |
luwih sihe gurunira |
wikan sakarsanirèki |
kuwasa ngambah gagana |
jlêg prapta sasêdyanèki ||

49. Ing Palembang kang dinunung |

nèng mêsjid gung dènnya linggih |
sapraptanya ing gagana |
gègèr kang wong jalu èstri |
padha kagawokan mulat |
cahyane kang wau prapti ||

50. Nagri nêdhêng lagya rêtu |

rusak kambah ing pagêring |
papati tanpa pêgatan |
sapraptane Darmèngbudi |
praja nulya lir tinamban |
nulak wawêlaking nagri ||

51. Katumbal ing jalma luhung |

gring sore esuk basuki |
gring sore esok waluya |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 440 >

 samya suka tyasing janmi |
yèku margane prajarja |
olya amupangati ||

52. Mangkya gantiya kang winuwus |

wontên janmèng tanah Jawi |
ngulama trang alul lampah |
wasta Kyai Ragarêsmi |
mendra anjalak paningal |
nglêlana ngêntèni pati ||

53. Tansah ngayun-ayun lampus |

sokur nuli praptèng pati |
kabosên nèng ngalam dunya |
tan ayun amor ring janmi |
tan nana liyan kacipta |
mung (n)jajah andèrah pati ||

23 (wasta Ki Ragarêsmi lêlana ngudi sampurnaning pêjah)

Ulama ahli lampah wasta Ki Ragarêsmi lêlana ngudi sampurnaning pêjah,
kapanggih Sèh Amongraga sakalihan, lajêng anggêguru. Winêjang dening
Nikèn Tambangraras bab sajatining Allah lan sih panguwaosipun ingkang
tanpa timbang dumugi ngèlmu kasampurnan. Sasampunipun kawêjang lan
dados muridipun, lajêng ndhèrèk tindakipun Sèh Amongraga sakalihan
dhatêng Wanataka.
Kaca 322 – 337

Jilid 11 - Kaca : 322

684 Kinanthi
54. Têgêse lakune lampus |
andêlajah ing asêpi |
tan ketang durgamèng marga |
sura lêgawa ing pati |
asêtya tuhu ing lampah |
tan kandhêg ing papan tulis ||

55. Langkung dènnya namur laku |

lumuh ing panggawe sirik |
sawênèh wong alul lampah |
cêgah mangan ngênor dhiri |
dèn-èbèrkên lakonira |
mrih kuncara ing sasami ||

56. Abungah lamun ginunggung |

kabire angobar-abir |
sêmune angungal-ungal |
lho aku iki wong adi |
sumur lumaku tinimba |
ana pindhaning yèn wêning ||

57. Wè (m)bladhêr mlaku dèn-inum |

bolu lumaku pinêthik |
mêngkono kaprahing kathah |
malarat angaku sugih |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 441 >

 dume kumudu katona |
dimèn dèn-èram-èrami ||

58. Akèh kang kapêksa punjul |

ngungaskên ngèlmunirèki |
anganggo tambal-tinambal |
kulambi mayit dèn-irip |
tan wêruh lamun duraka |
aling-alinge sumuci ||

59. Tan kaya wong ahli luhung |

sakadar lumuh kaèksi |
tan sokur ginunggung ing lyan |
anyuda tangating Widdhi |
yata Kae Ragasmara |
ing wanci surya tumiling ||

60. Lumampah kaparan ing hyun |

mangidul arahira ris |
sêdya marang Pamantingan |
wana ing Gambirawati |
ing Guwa Langse Tunjungbang |
pagêbyuganing jaladri ||

61. Sêdya sumungku ing ngriku |

ing Guwa Langse mimidik |
kadya na kang asung cipta |
anrang mahas ing wanadri |
tan watak kampir ing desa |
kapapag sumimpang têbih ||

62. Mawèng tawinging lulungur |

tumurun ing jurang trêbis |
raina wêngi lumampah |
kèndêl yèn wêktu ngabêkti |
rosa sunating ngatangat |
lumaku lawan adhikir ||

63. Yata wau kang cinatur |

kang malanèng guwa wingit |
sira Ki Sèh Amongraga |
lan garwa Ki Selabrangti |
kang bangsa lus nuksma nusa |
wadhage sampun kawuri ||

Jilid 11 - Kaca : 323

64. Nir tang siwuhirèng kalbu |
kabul kaciptaning dadi |
tar mamang mring samar-samar |
marma sang Sèh Amongragi |
alukan sanggya waèla |
nis praya têgêsirèki ||

65. Amêge kamuksan luhur |

tan pisah lan rabinnèki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 442 >

 rèh wus tinunggil jatinya |
ro katungge ing Hyang Widdhi |
widagda ing cipta marga |
mayèng winayang Suksma di ||

66. Mangkana sang Amongluhung |

ngandika marang ing rabi |
payo yayi anrah paran |
salêngkaning wana wukir |
mendra rèh rêkasèng angga |
rasèng papa ing ngapipin ||

67. Kang garwa tan lêngganèng hyun |

tumuntur karsaning laki |
(n)dan mara mijil sing Guwa |
Langse nut têpining tasik |
manjat gênêng sela-cala |
arga ing Gambirawati ||

68. Anguntara lampahipun |

nganjor jurang nètèr ardi |
mahas ing wana wulusan |
tar wang-wang sinrang ing rawi |
mrêgil dhidhikil wanarga |
asahên soring sulastri ||

69. Non janma ngênêr ing ênu |

tanpa kanthi kawlasasih |
kêdhap-kêdhap kawistara |
Ragasmara dènnya laris |
parêk sananing saênan |
Ragasmara kagyat mèksi ||

70. Gingsiring surya mèh surup |

anon teja anêlahi |
murub sacakrèng-gilingan |
Ragasmara ciptèng kapti |
anarka dede manungsa |
mijile teja rêspati ||

685 Mijil
1. Yata awas dènnira ningali |
prênahe teja non |
ana janma roro pandulune |
yata kang lagya mangantya linggih |
Kae Sèh Mongragi |
alon lingira rum ||

2. Sira maherastutiya yayi |

ana janma anom |
kang satata agêntyan bêcike |
ywa ngênêgi winulat ing janmi |
supaya ngrêsêpi |
kiswa ywa maruwun ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 443 >

3. Tambangraras sinajatèng laki |
tan lêngganèng pakon |
lèngsèr sing ngarsa mring pakucure |
asosotya tapwastra ngowahi |
kasêmêkanèki |
amaoni pinjung ||

Jilid 11 - Kaca : 324

4. Ukêl kiswa mèt lungsèn tinitih |
silih puspita non |
prayojana usana sayanggè |
têgêsira mahayun susumping |
jalamprang kinitir |
ron tutuping gêlung ||

5. Sèngêh pangayun wijang awiwing |

tuhu yèn kinaot |
wusnya dènnira karasikane |
dyan umarêk sakèringing laki |
rumêksa ing kapti |
manawa têkabur ||

6. Tambangraras sayêkti janma di |

winong ing Hyang Manon |
saking lakinira pangêntase |
(n)dungkapira maring ing kajatin |
purnaning kadadin |
wali wanudya nung ||

7. Yata kang sêdya mahayun panggih |

wau sapandulon |
Ragasmara cêngêng pandulune |
têka ngartika sajroning galih |
baya sapa iki |
jalma kang alungguh ||

8. Mawa teja sajêg durung mèksi |

prabawa mangkono |
saya kawangwang ingkang agawe |
Ragaasmara amuwus aris |
lah tuwan ing pundi |
ngayun miwah pungkur ||

9. Sapa sintên tuwan kang pinuji |

saking têmbe tumon |
Sèh Mongraga alon andikane |
lamun para katambêtan mèksi |
rèyang tan papanti |
ngiwung tan nut lurung ||

10. Sakayun mara ngalaya bumi |

tan wrin parêk adoh |
para tanya marang reyang rêke |
Amongraga yèn ana ngaranni |
akèh kang nambuhi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 444 >

 tan kondhang ing tuwuh ||

11. Balik para paran kang dêrapi |

angênêr patêmon |
sapa sintên ta pasambatane |
de marang Ke angliru pandêling |
têsawuring budi |
dudu kang dera yun ||

12. Mring duksina parahirèng ati |

ing Tunjungbang langon |
apan datan wontên punapine |
para wus lawas tan cawuh jalmi |
owêling pangaksi |
mira kasaliru ||

13. Kagyat tyasira Ki Ragarêsmi |

kajatan ing batos |
saosike kacupan tan wênèh |
anglocipta sajronirèng kapti |
baya ki kang dadi |
pageyonganingsun ||

Jilid 11 - Kaca : 325

14. Amêkasi saraosing kapti |
bêkjaningong maksoh |
sira Pangeran kang asung ing rèh |
sêmune wong iki wus linuwih |
angragasukma di |
aoliya luhung ||

15. Sun sumêdya anguguru yêkti |

maring sang Kinaot |
Sèh Mongraga mèsêm andikane |
mara iku de mênêng tan angling |
cêgahing apanggih |
tan awawan wuwus ||

16. Yêkti abot wong (ng)guguru yayi |

tan kêna ingangkoh |
lamun durung waspada tingale |
tiwase guru badan tan kari |
sa(ng)gonne kacangking |
karam katut ing hyun ||

17. Cêgahing wong angguguru yayi |

yèn durung sayêktos |
kang ginunggung lan kang (ng)gunggung rêke |
lamun tan jati salah sawiji |
yèku ngumpêt yayi |
panggawe rahayu ||

18. Ragaasmara sangsaya dêling |

tyasnya kapanujon |
datan kumalasar samêndhange |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 445 >

 cipta labuh jiwangga toh pati |
wasana turnya ris |
tan sagêd umatur ||

19. Sampun kacupan raosing galih |

tan wontên kinaot |
mangsa borong amba paduka rèh |
Sèh Mongraga angandika aris |
kang mangkono yayi |
agampang rinêngkuh ||

20. Lamun para iya bisa angling |

luwih ora ewoh |
Ragaasmara panggraitane |
baya pinrih aku pinarsa ngling |
bêcik sun-lakoni |
lèjême pamuwus ||

21. Ragasmara mèsêm anyêlori |

aturira alon |
adêg-sura winor paguyyane |
lah Kae sang Alus tapa-tapi |
sun tatanya singgih |
kadipundinipun ||

22. Pawèstri kang mêsês anèng wuri |

mêsês dènnya timpoh |
asta sarya sêduwèng wêntise |
sumping jalamprang kinitir ron tri |
sêmune awadi |
sura sabdèng ngilmu ||

23. Sèh Mongraga mèsêm anauri |

sira atatakon |
wong wadon kang nèng kanan ngong rêke |
rabi-mara rowang kawlasasih |
ambêntar myang atis |
saparan tan kantun ||

24. Samarga-marga ngong uring-uring |

tansah angêrêmpong |
mara-bêkta lêlana lawase |
pilang-pilang têgên atut-wuri |
tan wangwang ing rungsit |
ing marga kang ewuh ||

Jilid 11 - Kaca : 326

25. (n)Jajah mendra pasir wana wukir |
ing guwa ingkang grong |
apan mundhak dadi bandha bae |
marmanya tansah sun uring-uring |
Ragasmara angling |
kawula angrungu ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 446 >

26. Papantêse rêke wong lumaris |
parêk mutawatos |
lamun kondhang pawèstri mitrane |
apan kalih prakawis winarni |
wontên ingkang dadi |
narik duraka gung ||

27. Pilih pawèstri kang dadya swargi |

kèh kunduring lakon |
saking dening èstri panarike |
ambatalkên rèh karana suci |
ambuburêng êning |
-ira ing Hyang Agung ||

28. Nyatane nraka jahnam donyèki |

badaning wong wadon |
têbih saking Hyang Suksma langgate |
maring janma kang kulinèng èstri |
tiwasing dumadi |
jor kapirannipun ||

29. Trusing basa kang kalih prakawis |

pênêt lawan wadon |
sayêktine jalu lan èstrine |
pan minangka swarga narakèki |
mung sugih myang miskin |
sami dunungipun ||

30. Mukmin lanang kang tinitah sugih |

mlarat mukmin wadon |
lamun kèrup salah sawijine |
yèn malarat nuksma ing asugih |
tan labêt yumani |
kaluluhan luhung ||

31. Lamun sugih sumurup ing miskin |

nir utamaning (n)don |
têmah nistha papa saèsthine |
kadi-kadi lir paduka singgih |
wèh sumêlang ati |
kadhoning pandulu ||

32. Mungguh ing ngèlmu datan anapi |

tekat kang mêngkono |
elok pangilonirèng kajatèn |
Amongraga mèsêm anauri |
atiksna dèra ngling |
kuciwa andungul ||

33. Utamine wong rarasan ngèlmi |

ana ingkang kinon |
angadhêpi sarta lan agnine |
paujudan pawohan lan panti |
Ragarêsmi angling |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 447 >

 anjawi ing dhukuh ||

34. Ingkang janma ingkang ahli bukti |

paran kang tinakon |
sarwa wontên kewala pinurèh |
kawula tan patyahli desèki |
sumanggèng karsèki |
Mongraga gumuyu ||

35. Karsa (ng)glarakên mangunahnèki |

winong ing Hyang Manon |
kaduluran karsa sakadare |
aoliya saciptane dadi |
tan pantaranèki |
sanalikanipun ||

Jilid 11 - Kaca : 327

36. Wontên babanjaran kang wisma di |
endah ing pandulon |
kang kinarsan-wau wontên rêke |
nèng madyane pandhapa sumaji |
padudan lan agni |
pakinanganipun ||

37. Wiwijikan tanpa sangkanèki |

ana kang tinakon |
woh-wohan myang olah-olahane |
Ragasmara mangu dènnya mèksi |
èsmu angebati |
ing netya sinipun ||

38. Pan kaliling purbaning Hyang Widdhi |

susah kang mêngkono |
baya janma iku wus kinacèk |
nyata yèn wus abadan-sukmèki |
Mongraga ngling aris |
payo padha lungguh ||

39. Awon tingale nèng latar yayi |

prayoga kang manggon |
anèng pandhapa wus pinarantèn |
Ragasmara anjêngêr tan angling |
sakêdhap lir ngimpi |
angganya marlêsu ||

40. Yata wus tata dènnira linggih |

Amongraga alon |
angsung salam paran yayi kiye |
arannana dèn-pratela singgih |
ing kawruhirèki |
aywa sêlang-surup ||

41. Ragasmara aturira aris |

paran winiraos |
Sèh Mongraga alon andikane |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 448 >

 iya paran kang anèng pandhapi |
lah dene ta iki |
ana kang kadulu ||

42. Samakawis kabèh anyêkapi |

rêke paran raos |
Ragasmara mangsuli dêlinge |
pangaksama tuwan yèn asisip |
paran ta puniki |
kodrating Hyang Agung ||

43. Pratandhane sih nugrahèng Widdhi |

kang gumantung ing wong |
alul iman kang tumêka rêke |
kasucian waspada ing dhiri |
-nira kang pribadi |
ing pasuhulipun ||

44. Kadipundi karsanta punapi |

dèrèng kapanujon |
Mongraga ngling atut sojar lire |
lan ing ngêndi (ng)gonne Asma-jati |
Allah iku êndi |
wujude satuhu ||

45. Lah jawabên iku kang patitis |

aywa salah sênggoh |
Ragasmara angapti ature |
(ng)gyanning Allah nèng gêdhong rêtna di |
rêtna jatinèki |
tri prakara nêngguh ||

Jilid 11 - Kaca : 328

46. Pan kadyèka ing pamyarsa-mami |
Mongraga nabda lon |
êndi kang aran gêdhong rêtnane |
pantogêna banjuring sabda ngling |
kang tri prakarèki |
Ragasmara matur ||

47. Sun miyarsa ing pitutur nguni |

lir katiga rêke |
pan ênggonne pan sisimpênane |
karsaning Hyang Kang Amaha Sukci |
minangka mêmanik |
ing bumi sawêgung ||

48. Pan punika kalbine kang suci |

gêdhong rêtna rêko |
pan ênggonne papan simpênane |
karsaning Hyang Kang Kang Amaha Sukci |
minangka mêmanik |
ing bumi sawêgung ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 449 >

49. Ingaranan sosotya di luwih |
kinarsèng Hyang Manon |
kinarya kêkêmbang jagad kabèh |
wênang tinunggil badan Hyang Widdhi |
ing dalêm pribadi |
ka-alusanipun ||

50. Sèh Mongraga langkung sukèng kapti |

ing tyas kasarêjon |
kapêthukan ing sapajawabe |
ngling puniku pan lalarangan-mami |
dalan laku iki |
pilih ingkang wêruh ||

51. Sira padha lanang lawan mami |

êndi kang tuwa nom |
paran para apa mara rêke |
lah ucapna ingkang apatitis |
myang jinisirèki |
lawan tartipipun ||

52. Ragaasmara umatur aris |

patanyanta rêko |
paduka lan kawula tan pae |
nèm sêpuhe apan sami ugi |
duk purnane dadi |
manungsa puniku ||

53. Anandhang martabat sapta singgih |

tan na bedaning wong |
lanang wadon ratu lan kèkèrè |
kadadyaning manungsa puniki |
kang tinitah urip |
lir tirta lan ranu ||

54. Bedanipun ing dalêm ngaurip |

duryat sih Hyang Manon |
bêgja cilaka kathah kêdhike |
panjang cêlak lali lawan eling |
untung ala bêcik |
saking duryatipun ||

55. Takdir kirang sêdhêng lawan luwih |

luhur lawan asor |
wijiling karsa Hyang Agung rêke |
lantaran wiwinih duryat nênggih |
paduka lan mami |
sami jatènipun ||

56. Lamun pinèt ing lair rahsèki |

sayêkti yèn kaot |
wus muayan ing dalêm wênyahe |
sêpuh paduka kalawan mami |
dede timbangnèki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 450 >

 kathah kaotipun ||

Jilid 11 - Kaca : 329

57. Mongraga ngling patut ujar iki |
wontên malih kaol |
mungguh ngèlmu lan kawruh bedane |
Ragasmara aturira ririh |
ngèlmu jatinèki |
wrananing Hyang Agung ||

58. Sasat ugi wujuding Hyang Widdhi |

wênang silih sênggoh |
Hyang kang bijaksana kèh juluke |
istingarah pinèt ing anasir |
yêkti angakoni |
tuhuning jujuluk ||

59. Kawruh iku pan kalbining mukmin |

tingal kas dan pêdhot |
mring Hyang Agung maha sukcèkake |
sajatining kawruh apan ngèlmi |
sajatining ngèlmi |
wujuding Hyang Agung ||

60. Pralambènipun jatining ngèlmi |

upami bêsaos |
sêkul kang pinangan sadinane |
kawruh kang (n)duwèni pangan nênggih |
sayêkti tan kenging |
sah sasananipun ||

61. Amongraga kacundhuking kapti |

langkung sihira non |
angling atut ujarira rêke |
wus utama kawruhira yayi |
kuciwa sathithik |
kèngêr keblatipun ||

62. Ragasmara kêlangkung sung brangti |

mring sang lêlanèng (n)don |
tur pranata sarta prasêtyane |
sêdya (ng)lêbur tapak risang yogi |
cipta tan kêna wis |
tumuntur tan kantun ||

63. Sèh Mongraga rèh wus ngudanèni |

angandika alon |
para paran sayêkti kajate |
angguguru tan ulap pandêling |
sira apa wani |
lumêbèng agni gung ||

64. Lamun sira wani anglêboni |

agni murup marang |
yêkti tuhu sojarira rêke |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 451 >

 lamun tan wani tanpa gunèki |
sira Ragarêsmi |
sandika turipun ||

65. Gya Sèh Mongraga musus kaywa king |

ngagar nulya dados |
samya linggar saking (ng)gyan katrine |
musna banjaran datan kaèksi |
mulih wahananing |
wana duking dangu ||

66. Agni agaran ngobar wanadri |

(m)branang alas kobong |
kabaranang wrêksa gêng alite |
murub ngarab-arab anglangkungi |
kadya wukir agni |
swara sru gumrubug ||

67. Mulat-mulat pawaka ngajrihi |

katêmpuh ing bajro |
tanpa sesa sining alas kabèh |
balêdhosan kadya ruging wukir |
angebat-ebati |
kang wana tinunu ||

Jilid 11 - Kaca : 330

68. Tampêging kukus ngayuh wiyati |
lir mêndhung mageyong |
Sèh Mongraga alon andikane |
paran sèstu sura sira yayi |
malêbu ing agni |
murub gêng puniku ||

69. Ragasmara anon punang agni |

tar wawang tumonton |
datan mawi umatur nulya ge |
malbèng agni murub tan awigih |
tumamèng (n)jro api |
sing sabdaning guru ||

70. Rasaning panas datan kalingling |

amblês ing tutunon |
Ragaasmara duk nalikane |
anèng sajroning dahana basmi |
luyuting pandêling |
kadêlahanipun ||

71. Nimpah pangiksanirèng kajatin |

kaananira non |
datan mulat kataring batine |
ana kawistara maligya-di |
lèn banjaran sari |
sariranya dunung ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 452 >

72. Anèng wangun têpas kang linuwih |
kaêning pandulon |
tanpa sesa kikmah kang tinungge |
anèng jaman nikmat sihing Widdhi |
nir sukêr sak-sêrik |
suka rêna sokur ||

73. Kadya wus lawas salamènèki |

dènnira amanggon |
sasanèng jagad wawalikane |
kang katêmbèn mèksi kang di-adi |
tan rumangsa yèn ing |
lagya wêktunipun ||

74. Mangka sang Sèh Adi Amongragi |

kalanira anon |
marang Ragasmara wus antuk rèh |
(n)dungkaping paningal têkèng jati |
ingawe kaping tri |
Ragasmara gupuh ||

75. Marêk ing ngarsane gurunèki |

nêmbah makidhupoh |
Sèh Mongraga aris andikane |
wus luwara yayi Ragarêsmi |
antuk sihing Widdhi |
sampurnaning wuyung ||

76. Sira wus tan beda lawan mami |

kupu ing (n)dalêm (n)don |
Ragasmara ngabêkti ature |
sakalangkung sih tuwan kapundhi |
lami ngendra pati |
amba angêlangut ||

77. Dèrèng manggih lir tuwan puniki |

kawula sêdya toh |
-jiwa ngèstupada dêlamake |
datan darbe pangkiksan lyan saking |
paduka sang yogi |
amba atut pungkur ||

78. Ywa kêna sah sanalika mami |

tumutur têkèng (n)don |
dipun-kongsi têkèng dêlahane |
Sèh Mongraga angandika aris |
paran sasêdyaki |
pan muga jinurung ||

Jilid 11 - Kaca : 331

79. Pan kuciwa yayahing alinggih |
sira lawan ingong |
ulihêna lir wau têpase |
lawan manira ayun abukti |
akarya-a yayi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 453 >

 sasaji kang luhung ||

80. Rèhning samya muji ring Hyang Widdhi |

abuktiya rêko |
sarating agêsang lan panganne |
dimèn kuwat pangibadahnèki |
sêpatute wajib |
lawan mangan turu ||

81. Ragasmara matur angabêkti |

pundi janma kaot |
(ng)gonning aoliya samangkene |
langkung dahat kawula yun bukti |
Mongraga ngling aris |
iya sira iku ||

82. Ragasmara matur tan kuwawi |

botên ketang ingong |
cipta dèrèng tumêkèng aluwe |
Amongraga mèsêm ngandika ris |
lah kaya-a yayi |
dadaring aluhung ||

83. Wus tan pae sira lawan mami |

aywa walangatos |
angucapa kadarira rêke |
murwèng kayun langgat sihing Widdhi |
Ragasmara tampi |
sih idining guru ||

84. Ngucap subkanalah nasran ngajij |

kang muga Hyang Manon |
aparinga sih kamurahane |
janma langip minta ayun bukti |
ana-a saiki |
sisinoming ngayun ||

686 Sinom
1. Yata sanalikanira |
mijil mangunahirèki |
saciptanira katêkan |
minta têpas sèsinèki |
jinurung ing Hyang Widdhi |
kalawan idining guru |
jlêg ana kang sasana |
wangun bêbanjaran sari |
lir sawarga-di mulya sru kaindahan ||

2. Apan ta tanpa pinangka |

purwane ana inaksi |
lunggyèng madya made panjang |
dhadharan sangkêp sumaji |
ingajang piring rukmi |
miwah sêkul munggèng sumbul |
lam-ulaman mawarna |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 454 >

 Sèh Mongraga ngandika ris |
lah wus yayi payo padha kêmbul nadhah ||

3. Kamurahaning Pangeran |
sung pangan bêcik binukti |
dudu pawèwèhing janma |
rijêki Allah marêngi |
aywa awigih yayi |
rêke kewala akêmbul |
ingkang liningan nulya |
akêmbul nadhah wong katri |
langkung nikmat kadi datanpa tuwuka ||

Jilid 11 - Kaca : 332

4. Têmbe surasaning pangan |
durung-durung anutugi |
mangkya wus walya talatap |
lirnya panadhahing latip |
dudu pangan sayêkti |
pangan rasaning alêmbut |
amung rahmat kewala |
anglir rasaning pangimpin |
wus antara luwaran dènnira nadhah ||

5. Sira Nikèn Selabrangta |

mirèkkên ambêng ing ngarsi |
gantya dhadharan sinajya |
kang pinire isi malih |
tan ewuh kadi nguni |
sêkul lam-ulamanipun |
kêndhi pratola rêtna |
tan awèh kêbêking warih |
wus samyeca kang jaman nèng karahmatan ||

6. Sèh Mongraga ris ngandika |

yayi pasêmoning Widdhi |
aja sira kajahatan |
ing solah muna lan muni |
ywa kongsi kasaliring |
rupaning jagad sawêgung |
tan kêna winilanga |
rupa-rupaning dumadi |
apan padha kewala sadayanira ||

7. Tan liyan sawiji rupa |

anging ing Hyang Maha Sukci |
praseje lawan karijah |
dabah myang sakèhing jirim |
miwah jêrmi kang mukmin |
kang mojud kabèh ran makluk |
karijiyah ing karsa |
kinarya lawan pribadi |
tak kasêlan sang nala dadining ana ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 455 >

8. Sakala donya pan anyar |
mung Asya kang dèn èmpêri |
tan kêna ingaran anyar |
kadim sajatinirèki |
karana Asya iki |
kang wus man marang Hyang Agung |
kinarya gantya rêtna |
wawadhah kang luwih adi |
mot purwane ngèlmune sira Pangeran ||

9. Kadi purbaning Hyang Suksma |

sujanma kang mrasèjèni |
pan kinarya kanyatahan |
saliring karsa Hyang Widdhi |
kadas kang nêmbadani |
budi kang maring Hyang Agung |
linanggat ing nurbuwah |
tinunggal anungge ciri |
upamane lir banyu kalawan toya ||

10. Sira Kae Ragasmara |

tyasira dèn-palimpingi |
tatap panggraitanira |
umatur saha wotsari |
lah ta tuwan kang pundi |
Allah ing prasèjènipun |
lawan kang bangsa anyar |
mugi tuwan sung pandêling |
lawan Asya kang wus man marang Hyang Suksma ||

Jilid 11 - Kaca : 333

11. Sèh Mongraga lon ngandika |
marang rubiyahirèki |
yayi Nikèn Selabrangta |
sira saurana yayi |
patanyan kang sêdya mrih |
têkèng kajatèyanipun |
ywa sira sêlan tampa |
krana Lah dipun patitis |
jatènana iku yayi arinira ||

12. Wau Nikèn Selabrangta |

dinuking tingal mring laki |
pasaja tyas tan lênggana |
nauri patanyanèki |
yayi prasèjènèki |
Hyang Suksma Ingkang Maha Gung |
prasèjè lan kang anyar |
Dating Hyang Kang Maha Sukci |
pasthi kêna tan kêna kinarya apa ||

13. Kahananing angling Asma |

tan warna rupaning Widdhi |
tan kantha myang ambu rasa |
tan arah ênggoning Widdhi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 456 >

 pasthi ananirèki |
tan kadulu ing pandulu |
nyana tan ginraita |
glèthèkan pinêthik dening |
kira-kira karana tanpa tuduhan ||

14. Marma Hyang Kang Maha Mulya |

aêlit kalih prakawis |
ngumum ngèlmune Pangeran |
ginusthi ing para mukmin |
lit ing kalih prakawis |
napi lan isbat puniku |
liring napi tan ana |
suwung tan kêni winarni |
wuwus karam kapir kang aran (n)di ana ||

15. Liring isbat iku ana |

pasthi ananing Hyang Widdhi |
lawan bala kasat mata |
tan kasèpa ing supami |
ana-ananing urip |
[---] |
langgêng tan beda |
kang napi ananing pati |
urip iki kapurba solahing pêjah ||

16. Iku jatining larangan |

tan kêna cap ing wong mukmin |
rèh tan kêna ginagampang |
lakuning urip mring pati |
sapa wonge sawiji |
mati jroning uripipun |
jatining kanyatahan |
rip lèjêm wujuding pati |
dungkapêna yayi roroning atunggal ||

17. Sasolahe wong wus Suksma |

wali ananing Hyang Widdhi |
datan kêna karusakan |
kang wus apana ing pati |
Ragarêsmi turnya ris |
kakang (m)bok dènnya sung tuduh |
amba kalangkung rahmat |
kaidayat ing pandêling |
kakang êmbok kawula malih têtanya ||

18. Atur kawula ing kakang |

prêlu punika kang pundi |
lèjême ingkang sajatya |
sang waela Selabrangti |
aris dènnya nauri |
manira darma amuwus |
saking sabdèng (n)Jêng Tuwan |
karane sarengat iki |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 457 >

 pinangeran santosa kalawan salat ||

Jilid 11 - Kaca : 334

19. Lampah kang samar punika |
agung paedahirèki |
kang têka ing têgêsira |
yèku wite lampah yayi |
marma na ganjaran sih |
wusing têkèng têgêsipun |
laku jatining salat |
sadurunge nêtês yayi |
lampah iki nora nana hukum sawab ||

20. De kang parlu têgêsira |

marga kalanggêngan yayi |
ananira iku iya |
yèn wus têkèng paran singgih |
ing laku kang utami |
tandhantuk sawab sih agung |
sinung trang kawaspadan |
jatining lampah donya kir |
turnya kasinggihan kang (m)bok sojarira ||

21. Apadhang raosing driya |

kawula malih sinung ling |
kang parlu kalawan sunat |
punapa kêniya tunggil |
tuwin botên manawi |
Selabrangta aris muwus |
dening apa yèn uga |
yayi kang sampun sêjati |
sayêktine pasthi kêna tunggalêna ||

22. Yèn sampun nêlaskên lampah |

lampahing wong sampun luwih |
datan aetang wêktunya |
tansah tinunggil Hyang Widdhi |
nèng pangayunan nênggih |
tan etang ing sunat parlu |
kawruhe tan pèpèka |
tan kandhêg daluwang mangsi |
dene wêktu punika rêke wus nunggal ||

23. Tansah karon papasihan |

Ragasmara muwus aris |
de ayu têmên si kakang |
Sèh Mongraga gumuyu ngling |
dening adaya yayi |
(m)bakayunta dera-(ng)gunggung |
lah yayi Ragasmara |
tutugêna aprang ngèlmi |
dèn arêbut aywa yayi taha-taha ||

24. Dèn suala ing surasa |

ywa kêna kurang salirning |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 458 >

 Ni waela Selabrangta |
linilan awawan angling |
wasana ngandika ris |
yayi paran karsanipun |
ana kêcap mangkana |
sapa arannira yayi |
lah jawabên dèn-patitis Ragaasmara ||

25. Ki Ragarêsmi turira |

kakang kawula miyarsi |
kanugrahan araningwang |
Selabrangta anauri |
paran liripun yayi |
kanugrahanirèki |
matur marma punika |
kanugrahan sing Widdhi |
sajatine wawayanganing Hyang Suksma ||

26. Wayangan puniku Asma |

kanyatahaning Hyang Widdhi |
lah paran karsanta kakang |
Nikèn Selabrangta angling |
pamane tandha yayi |
pan maksih kurang sauntu |
(n)dungkape ing kayaktyan |
dènnira tatakèn malih |
sajatining wadon sajatining lanang ||

Jilid 11 - Kaca : 335

27. Jroning wadon ana lanang |
jroning lanang ana èstri |
yayi ucapna kang nyata |
Ragarêsmi matur aris |
inggih pamyarsa mami |
jatining lanang puniku |
ananing roh kang murba |
misesa jisim puniki |
roh ilapi puniku pan roh wanudya ||

28. Andhêdhêr sajroning lanang |

dene sajatining èstri |
apan karsaning Pangeran |
ananing roh kudus nênggih |
dene arannirèki |
punika apan roh kudus |
tumanêm ing wanudya |
marma lanang tyasirapti |
mring wanudya-wanudya kayunning priya ||

29. Wanudya paworing priya |

sajatine sami èstri |
kang satuhu ingaranan |
lanang ananing Hyang Widdhi |
de tan anamur budi |
maring Hyang Kang Maha Luhur |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 459 >

 lan paran karsa kakang |
Ni waela Selabrangti |
angling atut têmên yayi ujarira ||

30. Nging maksih sarwa kuciwa |

kurang sadungkapan yayi |
Ragasmara aturira |
kang mugi kakang sun dêling |
anjatèkkên ing angling |
mênggah ing sampurnanipun |
Selabrangta ris nabda |
pan kaya durung (n)dungkapi |
ing wêktuning rasa surasaning sabda ||

31. Manawi sasangat dina |

Ragasmara matur aris |
dhuh dene angêmu rasa |
wadining ngèlmu asangkrip |
kawula matur singgih |
tatanya ingkang satuhu |
lah sapa sintên kakang |
Pangeran-(n)dika sajati |
ucapêna jawabe ingkang pratela ||

32. Padha samêngko kewala |

ywa mawi tètèbèng nyai |
Ni waela Selabrangta |
nauri patanya gati |
lah iya ingsun iki |
Pangeran sajatinipun |
sun sira tan prabeda |
jatine nora kakalih |
iya sira iya ingsun iki Suksma ||

33. Karam ngucapna kawula |

kawula sampun kawuri |
Ki Ragasmara nor jiwa |
ing tyas wus tan mindho kardi |
lêsu sarira kadi |
dèn-lolosi tulangipun |
Sèh Adi Amongraga |
suka têmên ingsun iki |
anênonton prangira padha jayanya ||

Jilid 11 - Kaca : 336

34. Lah yayi bêdhaggên pisan |
arinira Ragarêsmi |
dimèn lir wong sisinggahan |
alatah Ki Ragarêsmi |
mèsêm Ni Selabrangti |
Sèh Mongraga sru gumuyu |
sarya ris angandika |
wus yayi padha basuki |
paran mara wus nunggal padha salaya ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 460 >

35. Nugraha jatining tampa |
wus man ing dalêm kajatin |
kabèh iki pan Pangeran |
yèn tan langgênga kadyèki |
akayun ing kadadin |
tingkahe andadar laku |
pasthi atêmah sasar |
kewala kengang puniki |
kaluputan saking juwêting pandadar ||

36. Kasiku ing pribadinya |

mungguhing Hyang Maha Suci |
tan kengang winêyah karsa |
batal kawaleyanèki |
[---] |
dèn akunci pamintèng hyun |
rèhning wus kanyatahan |
kang liningan narimèng ngling |
Sèh Mongraga karsa anampi ing driya ||

37. Yata kabèh ing pangiksan |

suh sirna tan ana kèksi |
mulih kamulaning wana |
tan na ing Gambirawati |
Sèh Mongraga ngling aris |
marang ing pamitranipun |
lah yayi Ragasmara |
sira wus antuk sih Widdhi |
luwar saking papa (n)dungkap ing kasidan ||

38. Ywa walangati ing cipta |

mring rakanta Selabrangti |
sung wuwus ing kauwusan |
jalar ngêningkên pandêling |
Ragasmara ngabêkti |
anguswa pada ing guru |
miwah mring Tambangraras |
ngabêkti umatur aris |
dhuh sang Adiluhung kang sipat Pangeran ||

39. Kawula datan kumêdhap |

ing sakarsa anut kapti |
ywa sah sanalika tuwan |
tan sêdya mangsuli angling |
Mongraga ngandika ris |
aywa susah dera wuwus |
cêgah anglairêna |
sun wus rêna tyasirèki |
yèn sêmbada payo yayi lumaksana ||

40. Marang dhukuh Wanantaka |

titinjo kakangirèki |
kang padha kukuwèng desa |
jênêk nèng palanggatnèki |
payo pinarah yayi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 461 >

 sêdya mring rasaning laku |
lawan janma wèntèyan |
ngalam (ng)ganning limang bêkti |
kudu angibadah tan kêna pot salat ||

Jilid 11 - Kaca : 337

41. Mangkana Ki Ragasmara |
nir tan walang ciptèng ati |
marang guru kalihira |
sang waela Selabrangti |
suhudira anggusti |
ambêg wus ambapa-biyung |
mangkana dènnirarsa |
umangkat saking (ng)gyannèki |
sêdya ngalèr ngetan pan anduduk lampah ||

687 Mêgatruh
1. Tandya mawan linggar sing sasananipun |
lunguring Gambirawati |
kalawan rubiyahipun |
tri sang siswa Ragarêsmi |
anganjor ing jurang ajro ||

2. Pajar sidik sumirat Hyang Arunèsuk |

angênani wana wukir |
kalamukan dening pêdhut |
marêmêng mandakarani |
sunaring surya ya silo ||

3. Asrang swaraning rês-rês wrêjit wana gung |

jongkang jangkrik bring ngangrangi |
barung sabawaning manuk |
tilêm pang nama mêlingi |
akitêran samyandon woh ||

4. Sêmpyoking pang siyutan ro kang katiyup |

ing angin pan aninipis |
bêntar baskara narawung |
mangkana dènnira laris |
parah tirahning (ng)gyan sigrong ||

5. Nganjat panètèran lêlêngkaning gunung |

ngandhap lampahira dening |
kang garwa dènnya lumaku |
Ni waela Selabrangti |
samarga-marga rèrèndhon ||

6. Amapalat ing dhusun pan datan ayun |

lamun kampirèng desèki |
kewala laju andarung |
raryan kalamun ngabêkti |
tansèng wana yèn kadalon ||

7. Nêngna wau kang sêdya andon lumaku |

gantya kang kocapa malih |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 462 >

 nênggih Wanantaka dhusun |
Jayèngrêsmi Jayèngragi |
acikal-bakal nèng kono ||

8. Dènnya samya ambubak babakan samun |

sêdhêng tumrunaning kitri |
cinatur ing laminipun |
pan sampun panca warsèki |
akêtêl wilis sri tinon ||

24 (Jayèngrêsmi tuwin Jayèngraga mantuk dhatêng Wanamarta)

IX. Jayèngrêsmi tuwin Jayèngraga sasemahipun mantuk dhatêng Wanamarta
Ing Wanataka, anggènipun bêbadra Jayèngrêsmi lan Jayèngraga sampun
wujud dhusun kalih, lèr lan kidul kinêmbar. Têtanêmanipun palakirna lan tiris
sampun mancung, ngamalipun sampun kathah. Sanak sadhèrèkipun saking
Wanamarta sampun kathah ingkang tuwi. Putra Wanamarta kêkalih wau sami
kangên rama ibu ingkang miturut pawartos sami nandhang gêrah. Sèh
Amongraga sakalihan rawuh kadhèrèkakên Ki Ragarêm paring dhawuh
supados Jayèngrêsmi lan Jayèngraga mantuk dhatêng Wanamarta, kaêtêrakên
dening Sèh Mangunarsa lan Sèh Anggungrimang. Ni Rancangkapti kêlayu,
kaparêngakên dhèrèk. Sadaya bidhal dhatêng Wanamarta. Lampahipun
dumugi sêndhang Balara kapanggih Basariman, pangulu ing Ngardipala,
lajêng kairid sowan Ki Malangkarsa, kapanggih sami suka rêna manahipun.
Kaca 338 – 357

Jilid 11 - Kaca : 338

687 Mêgatruh
9. Pan rinakit pataman tanêmanipun |
sangkêp pra-kirna myang kitri |
akarya toya tinutus |
saking sela tuk kumriwik |
anglaleyan ing lêlangon ||

10. Tirta irat mijil ing mangunahipun |

sira Kae Jayèngrêsmi |
nèng wana sana dinunung |
muslin tyasira sinukci |
ngulama trang ing pandulon ||

11. Masjidira tan pati agêng amunggul |

kaiksan saking atêbih |
kalangkung asrinirèku |
pala-pala amarnani |
tan na lêbar mangsaning woh ||

12. Salatira tan akèh amung tatêlu |

Iman-sêca Iman-suci |
Iman-bakin katrinipun |
kang samya wisma tutwuri |
ingkang angglidhigi dhukoh ||

13. Datan arsa tinut wong kathah dhêdhukuh |

manawa angraramèni |
sakadar sumêdya namun |
nêtêpi dènnya nênêpi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 463 >

 angêningakên pandulon ||

14. Tan prabeda Jayèngraga dènnya dhukuh |

nèng Wanatawang amêncil |
sabatira namung têlu |
Jati-jiwa Jati-sêmi |
Jati-ngarang katrining wong ||

15. Pasang rakiting dhukuh sakaliripun |

tan pae rêrekanèki |
kirihing toya pinêcut |
sawiyah-wiyah ing kitri |
kang beda padha sri tinon ||

16. Lir kinêmbar warnane dhukuhanipun |

tur têbih antaranèki |
brang lèr kalawan brang kidul |
samya têpining wanadri |
lêt Jujurang Jangkung rêko ||

17. Salaminya dènnira sami dhudhukuh |

nèng tanah Wanantakèki |
pra kulawangsanirèki |
saanak myang magêrsari |
ing Wanamarta kèh tinjo ||

18. Sumawana para paman-pamanipun |

Suwarjo Wiradhusthèki |
Panukma lawan Panamur |
miwah Ki Kulawiryèki |
Luwaran lawan Malangbong ||

Jilid 11 - Kaca : 339

19. Atanapi para kaponakanipun |
miwah kalangênanèki |
duk anèng Wanamartèku |
Sinung Surat duk ing nguni |
kang cinara ronggèng wadon ||

20. Ingkang samya sêdya prapta sadayèku |

tan lami gya kinèn mulih |
kang sadalu kalih dalu |
tri dalu laminirèki |
tan patya tuwuk papanggoh ||

21. Kang pra paman marang putra kalihipun |

samya angaturi mulih |
anging kang putra tan ayun |
sumados kewala benjing |
ing tyasira sêdhêng bombong ||

22. Yata Jayèngraga lan rubiyahipun |

lawan sabate sawiji |
Jati-ngarang kang tut-pungkur |
mangalèr mring Wanasêpi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 464 >

 dènnyarsa Jumungah mêngko ||

23. Marang ing Wanantaka kampir dhukuh |

dhukuhe Ki Jayèngrêsmi |
Wanasonya yata wau |
nalikanira alinggih |
lan garwanira nèng suro ||

24. Jayèngrêsmi mangkana wau andulu |

kang rayi prapta sarimbit |
ingawe majêng sing ngayun |
kang rayi kalih agipih |
rumèpèh lampahira lon ||

25. Atur sêmbah salamira kang alungguh |

Turida lan Rarasati |
wus anunggil anèng pungkur |
Jayèngrêsmi ngandika ris |
wus pira lawase mêngko ||

26. Anèng kene (ng)gyannira padha dhudhukuh |

kang rayi umatur aris |
kadi sampun gangsal usum |
sisidik dhukuh ing ngriki |
de sampun sarwa andados ||

27. Jayèngrêsmi aris pangandikanipun |

paman kang wus padha mulih |
Suwarja Wiradhusthèku |
Panukma Panamar tuwin |
Kulawirya lan Malangbong ||

28. Paran uwus prapta Wanamarta dhukuh |

matur kadya sampun prapti |
ing krajan Wanamartèku |
lamun kêncêng ing lumaris |
anjawi ing lampah rèndhon ||

29. Sawêg sapêkên dènnya sami mantuk |

yèn rêmbên anèng ing margi |
kados dèrèng sagêd rawuh |
yèn botên (m)bènnipun prapti |
lamun kabêtah nèng jawoh ||

Jilid 11 - Kaca : 340

30. Jayèngrêsmi alon dènnira amuwus |
patut ujarira iki |
yèn durung prapta ing dhukuh |
ewuh-ayaning lumaris |
kudu mrih ecaning lakon ||

31. Pitêmbunge paman-paman sadayèku |

manira lawan sirèki |
padha tinimbalan mantuk |
marang (n)Jêng bapa Kiyai |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 465 >

 ana gêrahe ing mêngko ||

32. Jayèngraga matur inggih marmanipun |

paman ta sangêt turnèki |
paduka ngaturan kundur |
saking gêrahe (n)Jêng Kyai |
mung pra putra kang dadya wot ||

33. Ingkang asring-asring tinakèkkên wau |

myang ibu kalangkung kingkin |
myat (n)Jêng Kyai gêrahipun |
tan miyat sawiji-wiji |
Jayèngrêsmi ngandika lon ||

34. Paran mungguh yayi ing prayoginipun |

kang rayi matur manawi |
parênging karsa umantuk |
marang ing Wanamartèki |
ingkang punika supados ||

35. Manggih sênggang (n)Jêng Kyai ing gêrahipun |

tumingal ing para siwi |
yèn paduka dèrèng ayun |
priksa paduka tutuwi |
Jayèngrêsmi lingira lon ||

36. Pan manira durung kabuka ing kalbu |

ciptaning tyas yun papanggih |
lan kakang Sèh Amongluhung |
gumantung tyas ngarsi-arsi |
gampang yèn sun wus kapanggoh ||

37. Lawan kakangira sang Adi Mongluhung |

karya manira akapti |
mulih mring Wanamartèku |
lamun durung ngong papanggih |
ngong durung darbe sasagoh ||

38. Jayèngraga tumungkul sumanggèng kayun |

Jayèngrêsmi angling malih |
payo padha mring masjid gung |
bar-Jumungah mupung enjing |
kang rayi sandika karo ||

39. Nulya maring Wanantaka kalihipun |

rubiyah samya tan kari |
ingari santrinya têlu |
lumampah dulur nèng margi |
antarèng lampahnya rawoh ||

Jilid 11 - Kaca : 341

40. Jajar lawan Anggungrimang wurènipun |
nulya sasalaman sami |
lan Sèh Mangunarsa gupuh |
myang kang cêlak-cêlak linggih |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 466 >

 samya tur salam kumroyok ||

41. Ni Turida lan Rarasati wus kumpul |

anunggil sami pawèstri |
wus samya sunat tahyatul |
wului tuwin masjidi |
pra santri lajêng gumuroh ||

42. Langkung kathah kang salat ing masjid agung |

santri pujiyan myang ngaji |
tuwa nom akèh amuhung |
kang maksih prapta anggili |
lir ana wong awon-awon ||

43. Datan sêsêg janma manjing masjid agung |

kang (ng)graita anarkani |
lir kudu sabaènipun |
bayak-bayake saiki |
kang sami salat walios ||

44. Wanci surya têngah bêdhug tinabuh |

yata sang Sèh Amongragi |
kalawan rubiyahipun |
Ni waela Selabrangti |
katri siswanta tan adoh ||

45. Praptanira masjid janma tan nana wruh |

yèn Kae Sèh Amongragi |
dènnya bar-Jumungah makmum |
kabèh tan ana nyanani |
lamun yèn Sèh Mongraga rawoh ||

46. Anèng salèring mimbar wêkasanipun |

lan siswa Ki Ragarêsmi |
kang parêk tan nana wêruh |
de waela Selabrangti |
wor wadon tan nana kang wroh ||

47. Bêdhugira nulya sinalahan suwuk |

rêrêp kabèh tan ana ngling |
nulya pra kulawangsèku |
adan yat-ayatan sami |
abarung sru tumalawong ||

48. Wusing adan sunat sadaya ta uwus |

jalwèstri tan nana kèri |
anulya Kae Piturun |
mangasiran angalang-cis |
swara rum bêning sumrowong ||

49. Têkèng ansi wa asmangu wa atingu |

arakimi kusulahi |
Ki Sèh Anggungrimang gupuh |
minggah kutbah slawat ping tri |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 467 >

 gya ngidêl Islamu gupoh ||

50. Ingaminan ing santri kathah gumuruh |

wusnya gya kang kutbah wiwit |
kutbah mudabiril landhung |
swaranira rum amanis |
karya lam-laming rurungon ||

Jilid 11 - Kaca : 342

51. Wus antara kutbah têkèng akiripun |
gya (n)donga Tulak-bilai |
amine ambata-rubuh |
sigra kinamatan nuli |
samya ngadêg sakèhing wong ||

52. Ki Sèh Mangunarsa ngamini nèng ngayun |

trap anjênêngkên sawiji |
sêmbah bar-Jumungahipun |
angêlus niyat tubadil |
kramikrat munajat maksoh ||

53. Purna êning takbiratul ikramipun |

lir glap anambêng ngênani |
istilah wajahira lus |
wus Patekah kang dan-amil |
Inna anjalna winaos ||

54. Rêkangat akhir wusing Patekahipun |

apan kang surat Watini |
satanginira arukuk |
adêge dipun-Kunuti |
sujud antara sujud ro ||

55. Tahyat akir têkèng bakda salamipun |

angrahabakên pupuji |
dikir maca donganipun |
santri gantya anasibi |
kang ngamin barung gumuroh ||

56. Wus paragat maca salawat sadarum |

ngadêg sasalaman sami |
midêr warata tan kantun |
Amongraga angarèni |
wus mudhun sakèh pra wong-wong ||

57. Sèh Mongraga amênyahakên pandulu |

mêdhar sarira angaksi |
santri wus samya umantuk |
tuwa anom jalu èstri |
para ri sarkara anon ||

688 Dhandhanggula
1. Sèh Mangunarsa kagyat ningali |
Anggungrimang miwah Jayasmara |
Jayèngraga lan rabine |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 468 >

 samya katêmbèn (n)dulu |
mring kang lagya arsa papanggih |
Kae Sèh Mangunarsa |
nulya marêk ngayun |
anêmbah angaras pada |
tuwin maring Ni waela Selabrangti |
samya asêsalaman ||

Jilid 11 - Kaca : 343

2. Gantya Anggungrimang angabêkti |
ngaras pada miwah mring rubiyah |
ngabêkti atur salame |
Jayasmara mangayun |
atur bêkti ngaras padèki |
miwah mring Tambangraras |
nêmbah ngaras suku |
Rancangkapti lan Turida |
Rarasati gantya samya atur bêkti |
lan maring Tambangraras ||

3. Saha atur pêmbagya pra sami |

winangsulan rahayuning sabda |
samya nor palungguhane |
Sèh Mongraga nglingnya rum |
iki yayi wruhanirèki |
pan iya mitraningwang |
tan pae ing kalbu |
wus kupu kalawan sira |
bangsa nujba Ragasmara rannirèki |
trêsna ing subrangtanya ||

4. Ingsun angsung kadang ing sirèki |

aywa sêla asih ing kasihan |
sêdya nut mara marang ke |
têtêmu lan sirèku |
tan aninangkên ingannèki |
siswanta Ni waela |
Selabrangta iku |
marma jor datan salaya |
ing satudingira Nikèn Selabrangti |
siswane kakangira ||

5. Ingkang samya liningan agipih |

rahab gantya-gantya sasalaman |
marang Ragasmara rêke |
sarta pambagyanipun |
amangsuli sabda basuki |
wus tan taha-tinaha |
akupu samya lul |
Ki Anggungrimang acipta |
mring kang garwa kinèn angrukti sasaji |
Rancangkapti atampa ||

6. Nuding mring Santri Monthèl Cênthini |

gupuh mring wisma nampa rampadan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 469 >

 laju tinata ngarsane |
Mangunarsa ris muwus |
lah suwawi ing ngriku yayi |
angalapa sunggata |
sumapalanipun |
Ki Ragasmara nor-raga |
sarya nabda inggih sakalangkung dening |
kasuhun sih paduka ||

7. Sèh Mongraga angandika aris |

yayi Jayèngrêsmi Jayèngraga |
sêdhêng nèng ngriki lamine |
kirna tiris wus mancung |
pala-pala nuwak-nuwuki |
utawi ngamal driya |
ngamalakên ngèlmu |
kang salèh agama sarak |
wus tan mutawatir babaring kajatin |
kasidaning wêkasan ||

8. Prayogi yayi mantuka sami |

mring dhukuh karajan Wanamarta |
dadya pangarêp-arêpe |
(n)Jêng Kyai gêng wulangun |
lawan dènnya trêsna mring siwi |
sun têrka Kyai mangkya |
wontên gêrahipun |
bobot tan witta myat putra |
marmanipun yayi mantuka tumuli |
kurmate wong atuwa ||

Jilid 11 - Kaca : 344

9. Jayèngrêsmi aturira aris |
inggih kasinggihan sabda tuwan |
kala pamanta marang ke |
Swarja Wiradhusthèku |
Panuksma myang Panamar tuwin |
wuragil Kulawirya |
sami têmbungipun |
kawula kinèn mantuka |
yèn ing mangke wontên gêrahe (n)Jêng Kyai |
anggung atanya putra ||

10. Amba taksih lênggana tan apti |

yèn ta dèrèng panggih lan paduka |
ing tyas pan amung (n)dhêdhèrèk |
tuduh tuwan pukulun |
kumambang rèh drêmi (ng)lampahi |
tan nêdya wawan karsa |
nut parahing tuduh |
sang Sèh Adi Amongraga |
angandika langkung sukur yayi kalih |
rumahab rèh utama ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 470 >

11. Lamun parêng dhanganing tyas yayi |
rêke kewala ing benjang-enjang |
umangkat rêbat rikate |
Jayèngrêsmi umatur |
inggih dhatêng sumangga ugi |
punapa rèh paduka |
tan lêngganèng kayun |
Sèh Mangunarsa ris nabda |
kang punika yèn sambada yayi kalih |
kula yun tumutura ||

12. Marang dhukuh ing Wanamartèki |

yun uninga tanah pangareyan |
tuwin parlu yun papanggèh |
mênggah ing gêrahipun |
ramanta (n)Jêng Kiyai Bayi |
manira wus ubaya |
Kyai duk ing dangu |
sun marang ing Wanamarta |
atirakat lamun pinuju ing kapti |
yèn ing ingkasing marga ||

13. Sèh Anggungrimang nambung nglingnya ris |

yayi Jayasmara hèh manira |
ayun tumutur lampahe |
marang Wanamartèku |
tuwi ring ramanta (n)Jêng Kyai |
panuju paparêngan |
mangsa-kalanipun |
Ni Rancangkapti milya jar |
maring lakènira Anggungrimang ririh |
sun mèlu lumaksana ||

14. Yêkti lumuh yèn kawula kèri |

langkung dening kawula yun panggya |
mring ibu wulangun rêke |
Ki Anggungrimang muwus |
lah ya payo yèn milu yayi |
Monthèl Cênthini mojar |
kawula (ng)gih tumut |
saparan mring Wanamarta |
langkung arsa panggih lan Nyai Malarsih |
sarta mring kulawangsa ||

Jilid 11 - Kaca : 345

15. Sèh Mongraga angandika aris |
iku bêcik padha sabipraya |
mupung ana jalarane |
(n)Jêng Kyai gêrahipun |
kadya dadi tambaning agring |
karya mulyaning lara |
pra putra kadulu |
manira lan kakangira |
Ni waela Selabrangti iya ugi |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 471 >

 marang ing Wanamarta ||

16. Langkung sokur langkung rêna sami |

antara dangu dènnya arasan |
sinambi nyanyamikane |
manjinging Asar wêktu |
Sèh Mongraga angandika aris |
sêdhêng padha sêmbahyang |
Ngasar manjing wêktu |
arahap ingkang liningan |
samya mudhun mring pahèran naastuti |
sami asalat Ngasar ||

17. Sèh Mongraga wau kang ngimami |

wus andadèkakên ing asalat |
purna tan na kuciwane |
mungguh utamanipun |
kajateyanira ngênèni |
wus tan bangsa kawula |
wimbuhing Hyang Agung |
salate wujuding Suksma |
saking dening santosa ekram tubadil |
mikrat munajatira ||

18. Mulyaning salat wujuding Widdhi |

wus antara ing kawan rêkangat |
paragat bakda salate |
puji dikir donga wus |
asêlawat salaman sami |
wangsul (ng)gyanning lênggahan |
Sèh Mongraga muwus |
tutugna (ng)gyanning lungguhan |
manirarsa marang Palanggatan mami |
Jurang Jangkung ngasrama ||

19. Samya tumungkul ingkang sinung ngling |

nulya tumurun Sèh Amongraga |
lan garwa saking masjide |
siswanira tan kantun |
kang pra ari sami ngudhuni |
têkèng ing Kalampeyan |
dènnira tumutur |
wus kinèn wangsul mring wisma |
Sèh Mongraga ngênêr mring Palanggatnèki |
pulo Jurang Jangkungan ||

20. Yata kang mulih marang wismèki |

Ki Sèh Mangunarsa Anggungrimang |
Jèngrêsmi Jayèngragane |
lan pra rubiyahipun |
nèng paningrat sami alinggih |
Anggungrimang ris nabda |
kang puniku wau |
janma pinajar siswanya |
rakanta sang de waela Selabrangti |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 472 >

 bêgja antuk nugraha ||

21. Reyang pundi kawijilanèki |

Sèh Mangunarsa nauri sabda |
si adhi apindho gawe |
mijil saking anggêntur |
brangtanira maring Hyang Widdhi |
tokiting kanyatahan |
ahli kak sinungku |
suhule wus tan pepeka |
amung sokur suka rênanira ngaksi |
ing wujude Hyang Suksma ||

Jilid 11 - Kaca : 346

22. Yèn ta janma ambabar kajatin |
wus tan mumèh yogyaning asudra |
nistha papa pinangkane |
wus kawuri soripun |
ingkang wus man kinarsèng Widdhi |
pangkat bangsa nugraha |
kaidayat wahyu |
tan kêna cinatur sèhnya |
Anggungrimang umatur inggih o inggih |
sabdanta kasinggihan ||

23. Jayèngrêsmi awacana aris |

lah kakang Kae Sèh Mangunarsa |
lamun sêmbada karsane |
ing bakda Ngisanipun |
pênêt sami miminta manggih |
mring raka Sèh Mongraga |
anèng Jurang Jangkung |
Sèh Mangunarsa lingira |
singgih yayi ing mangkya samya nênêpi |
nèng pulo Palanggatan ||

24. Prayogi kewala sapuniki |

maring Jurang Jangkung Palanggatan |
awêktu ing ngrika rêke |
kasinggihan ing rêmbug |
nulya samya kapat lumaris |
mring pulo Palanggatan |
madyèng Jurang Jangkung |
kalima Santri Monthèlnya |
wanci Hyang Karaba nitih tirah wukir |
andulur kang lumampah ||

25. Praptèng Palanggatan Jurang Miling |

tumurun nabrang mèrastukadas |
samya ing wêktu Mahribe |
nèng soring rêjasa gung |
sêdyèng sela gigilang langking |
Kae Sèh Mangunarsa |
angimami wêktu |
ing Mahrib wus têkèng Ngisa |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 473 >

 wus paragat sunat puji dikirnèki |
bakda asêsalaman ||

26. Samya tata dènnira alinggih |

Sèh Mongraga wus kapanggih lênggah |
nèng sela sumayanane |
kang garwa tansèng pungkur |
lan siswanya Ki Ragarêsmi |
sêdhêng wulan purnama |
trang sênên sumunu |
kênyare kadya raina |
kang para ri tumungkul samya jrih mèksi |
Sèh Mongraga ris nabda ||

27. Yayi wuwusingsun ing sirèki |

ingkang samya sokur ing satitah |
ywa mèri maro titahe |
panggrantêsirèng kalbu |
yèku yayi ambêbakali |
wiwale tekad tama |
kang uwus kawêngku |
pan sêsandhanganing têkad |
ing ngagêsang saking silih salah kapti |
kurang waspadèng driya ||

Jilid 11 - Kaca : 347

28. Utamakna ingkang wus awajib |
wajib iku ahline agama |
mêngku agung paedahe |
yayi utama iku |
ngibadah wus dipun-lampahi |
sayogya tinekadna |
kasucyaning laku |
dadya pangajab karamat |
pan ngibadah sasat wujuding Hyang Widdhi |
tan kêna apepeka ||

29. Sujanma kang wus man ing Hyang Widdhi |

angêgungkên panarimanya |
sarta brangta ing ahline |
paran kang dadya ahlul |
dèn-utamakakên sung brangti |
tan lèmèr ing ahli lyan |
sungku sokuripun |
mring ahlinira priyangga |
kang puniku yayi têtêsing kadadin |
bangsa amangaripat ||

30. Ingkang amurugakên kadadin |

saking sak-sêrik panggrantêsing tyas |
mêngani duka ciptane |
ya dyan ngèlmu wus luhung |
apil kitab Kur'an angaji |
sêmbahyang dèn kongsiya |
bênjut bathukipun |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 474 >

 tan wontên kadadyanira |
dènnya ngaji sêmbahyang duk masih alit |
tumêkèng tuwa bangka ||

31. Datan ana babaring kajatin |

sabab ngêrèhakên sak-sêriknya |
suka mêtu têkabure |
laranganing ngaluhung |
datan kengang ngambah sak-sêrik |
bidêngah cipta rusak |
yèn tan kêna iku |
karana iku minangka |
patukoning sajatinirèng kadadin |
kalis ing sak-sêriknya ||

32. Miwah têkabur tan anglabêti |

mungkur saking bidêngah sumêngah |
mung Hyang Suksma tinon rêke |
pangolahirèng kalbu |
angêmpakkên kang bangsa ati |
angêkêr bangsa lèsan |
badan kewala nut |
pangrèhing kalbu lan lèsan |
datan mèngèng ing ari kalawan ratri |
pinardi osikira ||

33. Kang ingaran kas kita puniki |

apan badan manut kalbunira |
mulyaning kalbu êngane |
kêni saosikipun |
suhulira Hyang Suksma jati |
sêjatining panunggal |
kahananing wujud |
wujude jasad Hyang Suksma |
kang kinêkêr pampit rungsit bangsa gaib |
tan kêna kawanguran ||

Jilid 11 - Kaca : 348

34. Tadhah nendra rajah tamah kunci |
cêgah ngêkèh-kèhkên ing wicara |
tan sokur mingsil donyane |
dening mulyaning wuwus |
antêng darus-dêrês sinangling |
sring micara lêlahan |
winor guyu-guyu |
paguywan nacad sasama |
tyas katungkul ing suka tan wruh ing jati |
kaprana ing prênèsan ||

35. Apatitis micara mrih sisib |

maring sami-samining tumitah |
rêbut misil donya rêke |
puniku êngamipun |
tan andungkap maring kajatin |
pama wijining kacang |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 475 >

 ginosong ing tunu |
amokal thukuling wêka |
yêkti pae lan wiji katanêm siti |
asrêp mawur kawogan ||

36. Marma yayi dèn waspadèng kapti |

aja ninang sidiking wicara |
sarta lawan panrimane |
wuse ahlulirèku |
mring sarengat saraking Nabi |
tyas dèn musthi maring kak |
kajateyanipun |
angrêksa sucining niyat |
ingkang mukik mustakik marang Hyang Widdhi |
ywa sinang ing konêngan ||

37. Samya tumungkul konjêm ing siti |

kaluhuran sabdaning kang raka |
tanggap wah tata driyane |
samya lon aturipun |
maring raka saha wotsari |
singgih bêrkah paduka |
kang mugi saèstu |
babaring sih sabda tuwan |
Sèh Mongraga pangandikanira aris |
atut ujar raharja ||

38. Wus antara dangu dènnira ngling |

wanci mratêlu ratri bangunnya |
Sèh Mongraga ris wuwuse |
sêdhêng sarapan turu |
enjang yayi mangkat lumaris |
salam taklim manira |
atur nèng ramèbu |
ngumume salammanira |
maring kulawangsa ing Wanamartèki |
tuwa nom samadaya ||

39. Matur sandika Ki Jayèngrêsmi |

wanudya waela Selabrangta |
lon ngandika mring arine |
yayi kalih sirèku |
sêmbah rêke kewala mami |
atur nèng ibu rama |
sarta salamingsun |
[---] |
Jayèngrêsmi Jayèngraga sinung angling |
sandika kalihira ||

40. Sèh Mongraga angandika aris |

lah wus payo yayi aluwaran |
para ri sandika ture |
nulya lèngsèr sing ngayun |
atur sêmbah salamirèki |
Mangunarsa Gungrimang |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 476 >

 myang Jayasmarèku |
kalawan Ki Jayèngraga |
miwah Monthèl tumurun marang lyah kali |
mulih mring Wanantaka ||

Jilid 11 - Kaca : 349

41. Kandhêg nèng Kalampeyan panêpin |
wanci pajar gidib samya kadas |
ring sêndhang Kalampeyane |
samya asalat Subuh |
wus antara bakdanirèki |
laju mring wismanira |
Sèh Mangunarsèku |
tata lênggah ing paningrat |
waela tri Turida lan Larasati |
miwah Ni Rancangkaptya ||

42. Pan wus samya angrukti sasaji |

sêkul angêt lalawuhanira |
sarta lan nyênyamikane |
Mangunarsa ris muwus |
sapa kabèh ingkang tut-wuri |
padha sira dandana |
dèn-samêkta gupuh |
Ki Anggungrimang ris nabda |
marang kulawangsa kang pinatah kari |
ana ingkang ginawa ||

43. Kakang Martaduta Palakêrti |

Ki Piturun lawan Darmadana |
Prakosa mèluwa mangke |
de kang ngong tuduh kantun |
Kang Saloka kewala kalih |
Salodha ingong-patah |
atungguwèng pungkur |
ya mangsa bodhowa kakang |
karêksane bar-Jumungah angimami |
miwah kêndhurinipun ||

44. Manira tan anggawa pra santri |

pan amung wong lilima sun-gawa |
kanêm kalawan si Monthèl |
tan nana liyanipun |
kang nandhangi karya ing margi |
kang liningan sandika |
tan lêngganèng tuduh |
Sèh Mangunarsa ris nabda |
payo padha sêsèmèkan mupung enjing |
gêpah ingkang liningan ||

45. Jalu èstri samya kêmbul bukti |

wus antara dangu dènnya nadhah |
luwaran linorodake |
marang pamburinipun |
kulawangsa Monthèl Cênthini |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 477 >

 tuwuk sadayanira |
samya samêkta wus |
gagawane alêlungan |
tan na kurang samêktanira ring margi |
kapucung ing wardaya ||

689 Pocung
1. Yata wau kang samya arsa lumaku |
Sèh Mangunarsojar |
paran wus samêkta sami |
samya matur pan inggih sampun samêkta ||

Jilid 11 - Kaca : 350

2. Alon muwus Jèngrêsmi mring Monthèl wau |
kakang Monthèl rika |
ênggonana dhukuh mami |
ya ing Wanasunya ngong-wènèhkên sira ||

3. Kang anguwuh wonge santri anak putu |

sira gêmahêna |
dhukuh wus wajibirèki |
pan manira darma babakal kewala ||

4. Lah ta iku tutugna gêmahing dhusun |

Santri Monthèl turnya |
andhêku (n)dêkung nuwun sih |
sakalangkung-anuwun inggih sandika ||

5. Sira wau Ki Jayèngraga amuwus |

lah andika kakang |
Piturun ingong pasrahi |
patilasan manira ing Wanatawang ||

6. Manira wus datan (n)darbèni dhêdhukuh |

mangkya pakênira |
sayogya ingkang (n)duwèni |
Ki Piturun ature nuwun sandika ||

7. Kang puniku kawula darmi tatunggu |

anyapu kaliyang |
rêsike adhari kitri |
sung rijêki mring janma salaminira ||

8. Mèsêm (n)dulu Sèh Mangunarsa lingnya rum |

puniku utama |
jariyah ngamaling kitri |
sung rijêki mring janma salaminira ||

9. Malih muwus Mangunarsa mring rinipun |

suwawi Bismillah |
sami mangkat mupung enjing |
Martaduta kang anggrêmanana marga ||

10. Kang tinuduh apan sandika turipun |

(n)dan samya lumampah |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 478 >

 Kae Sèh Mangunarsèki |
Anggungrimang Jayèngrêsmi Jayèngraga ||

11. Èstri catur kang para rubiyahipun |

Nikèn Rancangkaptya |
Turida lan Rarasati |
Ni Cênthini lawan Monthèl kulawangsa ||

12. Ki Piturun Darmadana Prakosèku |

Palakêrti samya |
wong papat kang anèng wuri |
Mrêtaduta nèng ngayun grêmaning lampah ||

13. Kang lumaku wus mijil sing dhadhahipun |

napak pasabinan |
wanci Hyang Aruna mijil |
nipat wawayangan odode wus panjang ||

14. Ruruntung duluring pagalênganipun |

kèh wong pitakènan |
ramya kang janma makardi |
samya kèndêl sadaya tan nyandhak karya ||

Jilid 11 - Kaca : 351

15. Amilalu andudulu kang lumaku |
kabèh ciptèng driya |
Kae Sèh Mangunarsèki |
dene kabèh rine padha milu lunga ||

16. Parannipun marang ngêndi kang tinangguh |

apa ta lawasa |
apa ya anuli mulih |
kang wus ngrungu warta angling mring rowangnya ||

17. Kang pinurug marang ing Wanamartèku |

miyang wismanira |
Kae Bayi Panurtèki |
pan bapakne Jayèngrêsmi Jayèngraga ||

18. Manthuk-manthuk kang tinuturan angungun |

wênèh kang kapapag |
parlu angaruh-aruhi |
badhe karsa ing pundi ingkang pinarah ||

19. Naur wuwus tirakat kono ing ngayun |

tan wrin lumajuwa |
parêke kalawan têbih |
matur (n)dhèrèkakên basukining lampah ||

20. Lon sumaur lah iya andum rahayu |

laju lampahira |
adulur anèng ing margi |
sri swarane paksi manyar munèng tawang ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 479 >

21. Myang drêkuku anèng pang brêkutut manggung |
kadhasih prit jowan |
yèn jalma samya ngaruhi |
Kae Mangunarsa mênyang ngêndi baya ||

22. Yêkti suwung ing dhukuh Wanatakèku |

tan na Mangunarsa |
sapa ingkang angimami |
bar-jumangah tan patut ing Mangunarsa ||

23. Lir kadyèku kang pêksi ing aturipun |

yata lampahira |
anglintangi têgil sabin |
napak pinggir kêtêp wana tarataban ||

24. Lampahipun ngalèr ngetan anut lungur |

pra rubiyah ngarsa |
Mrêtaduta anggrêmani |
milih marga kang gampang datan kasurang ||

25. Anut lurung tumurun jurang aparung |

nganjat panètèran |
wana kalar têlêngnèki |
langkung pêtêng wana gêng-agêng kayoman ||

26. Kèh karungu swaraning pêksi wana gung |

bubut buntit podhang |
kukuwong lawan barênggi |
lir nambrama astuti atur waluya ||

27. Lampahipun malumi rubiyahipun |

ngonjot-onjot lampah |
raryan sadhela lumaris |
nalikanya ing wêktu Lohor asalat ||

Jilid 11 - Kaca : 352

28. Bakda Lohor raryan ing sela trênggulu |
samya mumucangan |
Sèh Mangunarsa nglingnya ris |
Mrêtaduta êndi kang marga simpangan ||

29. Ingkang laju maring Ngardipala dhukuh |

yun kampira ingwang |
pangguh lan Malangkarsèki |
narèhakên tiba ing sapanginêpan ||

30. Alon matur pan inggih mangke ing ngayun |

ing sela pangulan |
tilas patunon wanadri |
pan ing ngriku margi ngêrat mara-tiga ||

31. Simpangipun kang mangilèn purugipun |

anjog Ngardipala |
simpangan kang ngetan nênggih |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 480 >

 mring Magiri miwah mring Kalangbrèt rawa ||

32. Manggènipun kang ngalèr ngetan puniku |

maring Pagêrwaja |
anjog ing Wirasabèki |
Jayèngrêsmi alon umatur ring raka ||

33. Panduka yun kampir ing Ngardipalèku |

panggya lan rakanta |
Kae Sèh Malangkarsèki |
duk rumiyin kawula inggih winêkas ||

34. Lamun mantuk saking pangumbaran ulun |

kinèn umampira |
mring dhukuh Ngardipalèki |
kasinggihan paduka karsa kampira ||

35. Langkung sokur Sèh Mangunarsa amuwus |

inggih paparêngan |
samya sumêdya akampir |
ing wismane Malangkarsa Ngardipala ||

36. Malih muwus lah payo padha lumaku |

sêmana anêrang |
lamun katanggungan margi |
ya sadaya-daya prapta-a ing paran ||

37. Nulya pangguh dyan umangkat lampahipun |

amalapat karang |
padesan tan karsa kampir |
napak wana pangrêngan myang pagrumbulan ||

38. Pan andarung wus lêpas dènnya lumaku |

anrang parah paran |
raryan tan dangu lumaris |
têkèng kang tinutur margèng sisimpangan ||

39. Kang nèng ngayun Martaduta ingkang tinut |

sumimpang ing marga |
mangalèr-ngilèn lumaris |
tumuntur ring jurang nètèr palunguran ||

Jilid 11 - Kaca : 353

40. Lampahipun tatas katap ing wana gung |
mangkas pagrumbulan |
wanci wêktu Asar akir |
raryan têpining sêndhang samya asalat ||

41. Bakda wêktu umangkat anut lulungur |

napak têrataban |
patunon tugaran têgil |
katon munggul dhukuhe ing Ngardipala ||

42. Sri dinulu gaga pasabinanipun |

toyanya angliran |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 481 >

 roking tulakan kumriwik |
kabarangun kalurak lawan talucak ||

43. Sranging ranu dhawah gêndhing lir pinalu |

ana-njor ing wangan |
jrihing wè ing parang-curi |
amalêtuk kadya sotya pasuluhan ||

44. Pêksi pingul anjoprah saba ing ranu |

lir mênur sumêbar |
mèt mangsa wêca ing warih |
pêksi êmprit gulathik pêking atêban ||

45. Niyup kabur ginusah angalor ngidul |

ramya akukukan |
anggonjèng tali sasawi |
sarya (n)jojor lire (n)jojor têlurungan ||

46. Mamrih manuk jinojorkên aji kukuk |

dadya lêlawuhan |
samya kèh kang ngolah pêksi |
suka-suka anjojor jurudêmungan ||

690 Jurudêmung
1. Yata kang samya lumampah |
suka dènnira andulu |
wong wadon kang (n)jojor manuk |
andingkik turut galêngan |
parigêl sasolahipun |
yèn nuju êmprit anêba |
binarêng lan jojoripun ||

2. Jayèngraga ris ngandika |

wong yèn wus kabisanipun |
sasolahe nora kidhung |
nalorong êmprit anêba |
ya ta lah kèlinganingsun |
unine layang wawacan |
inggih paribasanipun ||

3. Gêlare Dipati Tuban |

pan (m)prit-nêba pasangipun |
apane dèn-èmpêr iku |
dene kang ayang-uyungan |
dèn-pamèkkên baris agung |
dospundi kakang Gungrimang |
basa (m)pritnêba puniku ||

4. Sèh Gungrimang ris wacana |

mangsa borong yayi ngriku |
(ng)gyannipun murati wuwus |
pangraos kula priyangga |
pan inggih mung kumpulipun |
kadosta pêksi atusan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 482 >

 botên bênjar pilah purug ||

Jilid 11 - Kaca : 354

5. Angidul ngetan ngilènna |
rêmpêg ibêr sabiyantu |
èsroge lan kaburipun |
sadaya sarêng kewala |
inggih manawi puniku |
pinèt glaring pabarisan |
wa-punika sumanggèng yun ||

6. Jayèngraga ris wacana |

inggih kados yèn kadyèku |
kang pinêndhêt mung (m)byukipun |
kang rarasan turut marga |
wanci suryandhap tumundhuk |
ri tuntung arga lumarap |
anapak anèng marga gung ||

7. Kathah papangan ing janma |

kang lampah ngalèr angidul |
kang lagya mangkat lumaku |
saking parèrènanipun |
ing sêndhang Balara ngriku |
myang janma kang patanènan |
mêntas ing patalonipun ||

8. Kukuk mulih sowang-sowang |

marang padhukuhanipun |
urut galêngan andulur |
saking lor kidul mangetan |
wong kang mêntas undhuh-undhuh |
pala-kasimpar mring têgal |
myang pala-pêndhêm dhinudhuk ||

9. Miwah mêntas adêrêpan |

ginendhong miwah pinikul |
kathah wong mandhêg andulu |
marang kang samya lumampah |
wênèh padha ciptèng kalbu |
angèmpêr-èmpêr kèlingan |
dhadhayohira rumuhun ||

10. Ran Jèngrêsmi Jayèngraga |

kang bagus narêbang bêsus |
swarane ngruntuhkên kalbu |
sasolahe gawe rimang |
wênèh ana bisik wuwus |
jêge kae biyèn ika |
dhayohe Malangkarsèku ||

11. Kinedanan pra wanodya |

Jayèngraga kang angrangkung |
rowange nauri wuwus |
ya iya ingong kèlingan |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 483 >

 Jèngraga ingkang kaumuk |
baguse nora kajamak |
nanging saiki akuru ||

12. Kabèh mèsêm-mèsêm mulat |

wau kang samya lumaku |
raryan soring rêjasa gung |
têpining sêndhang Balara |
sêdya wêktu anèng ngriku |
lênggah nèng sela rimbagan |
maksih kèh wong kang lumaku ||

13. Pan samya mire sumimpang |

jalwèstri kang samya ngangsu |
ana wulanjar ngindhit jun |
abêsus pangindhitira |
êjunne maglik nèng lambung |
andêngkèng nyênthing cêthiknya |
dhadhane mungal amunyung ||

Jilid 11 - Kaca : 355

14. Anglèngèk ngodod gulunya |
kêmbên kabêthêng ing êjun |
(m)lorot sisih kêmbênipun |
manthêlèt melot mênthiknya |
gathuk pipit wunganipun |
kèngis rong nyari ajênar |
lir pupus binêthot pingul ||

15. Dhasar sêmana mêjana |

wulanjar boboting dhusun |
ing Wuluhsari rumuhun |
duk adus anèng ing sêndhang |
pagut liringan pandulu |
kalawan Ki Jayèngraga |
ing mangkya parêng panuju ||

16. Kapanggih malih nèng sêndhang |

Ni Lanjar amathêt laku |
tindake amagêr timun |
randhat nora pati kêbat |
liringe pasang dol ayu |
gêlung sah saking lungsènnya |
tan lukar maksih nyêkênuk ||

17. Binênakkên asta kanan |

mêngkap cêcangklakanipun |
poking payudaranira |
mênthêk maya kawistara |
ambêngkle kengis dinulu |
Jayèngraga mèsêm mulat |
Rarasati wruh ing sêmu ||

18. Guting èsêming raka |

kang raka anamun-namun |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 484 >

 kaliringaning angarum |
Jèngraga micarèng nala |
mendah wruha waunipun |
si bojo mêsthi anjothak |
sapasar tan aruh-aruh ||

19. Wau ta ingkang araryan |

Sèh Mangunarsa lingnya rum |
yayi suwawi awêktu |
pra ari matur sandika |
nulya samya mahèrastu |
kados sawusnya sosotya |
wangsul (ng)gyan samya awêktu ||

20. Ambabar sêbe musala |

nèng sela sumayana lus |
wusnya (n)dan gya sunatipun |
angamal puji-pujiyan |
yata Basariman wau |
Pangulu ing Ngardipala |
angrungu wartaning tutur ||

21. Yèn ana janma lumampah |

dinugarsa amratamu |
mring Kae Malangkarsèku |
ing mangkya raryan ing sêndhang |
anulya Kae Pangulu |
mudhun mring sêndhang Balara |
yun wêruh kang dadya tutur ||

22. Tan dangu anulya prapta |

Ki Basariman andulu |
marang kang samya awêktu |
lagya kewala asunat |
pan dèrèng angangkat parlu |
nging wus tan arsa ngandika |
binatalakên amuwus ||

Jilid 11 - Kaca : 356

23. Ki Pangulu Basariman |
tan kilap lamun sang bagus |
pan samya waspadanipun |
wruh lamun tan kêna nabda |
Basariman nulya makmum |
manjing wêktu kinamatan |
sadaya angangkat parlu ||

24. Pan Kae Sèh Mangunarsa |

mangayun ngimami wêktu |
wus antara dangunipun |
bakda Mahrib praptèng Ngisa |
paragat susunatipun |
arahab samya salaman |
Jayèngrêsmi lon amuwus ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 485 >

25. Sung bagya mring Basariman |
kang liningan nuwun-nuwun |
Jayèngrêsmi malih muwus |
kakang Kae Malangkarsa |
punapi wontên alungguh |
Ki Basariman turira |
(ng)gih wontên ing wismanipun ||

26. (m)Bok payo rika untapna |

yèn kakang Mangunarsèki |
lawan para arinipun |
Anggungrimang lan manira |
tanapi Jayèngragèku |
katri sarubiyahira |
miwah sakulawangsèku ||

27. Umatur Ki Basariman |

inggih sumangga ing kayun |
nulya kèrit lampahipun |
minggah maring Ngardipala |
sêdhêng purnama sitèngsu |
ratri wanci bakda Ngisa |
tutundhan undhakanipun ||

28. Kumriwik toya kiriyan |

angapit marga pinatut |
sabin pangunggahanipun |
gêntha-gathita jinantra |
kumêlèng sinrang ing ranu |
ris mara akên liningan |
kanan kering sapandhuwur ||

29. Angrarandhat lampahira |

ascarya dènnya angrungu |
pasang reka rakitipun |
akarya srining desarya |
sêmpyoking siti katiyup |
ing angin kadya nambrama |
tur pambagya isthanipun ||

30. Kinira têpining marga |

pucaking kayon amunggul |
manadukara ing tamu |
lir tanduking wong kaduga |
sokur dènnirarsa pangguh |
langkung kasinggihanira |
samya sujanma linuhung ||

31. Wau kang samya aranjat |

wus (n)dungkap panginggilipun |
malbèng kori (n)jawenipun |
Ki Basariman turira |
paduka kèndêl rumuhun |
pan kawula apratela |

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 486 >

 marang Sèh Malangkarsèku ||

Jilid 11 - Kaca : 357

32. Jayêngrêsmi lon ngandika |
lah yèngsun kantun nèng pintu |
Ki Basariman agupuh |
umatur wontên dhatêngan |
arinta kakalihipun |
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
lawan Sèh Mangunarsèku ||

33. Anggungrimang nêm sabatnya |

sakawan rubiyahipun |
ing mangkya kèndêl nèng pintu |
kagyat Kae Malangkarsa |
ngandika mring garwanipun |
Malangrêsmi samêkta-a |
lah-olahan dèn-agupuh ||

34. Kang garwa matur sandika |

nulya Ki Malangkarsèku |
mêthuk kang amratamu |
sarya ngling mring Basariman |
sira timbalana gupuh |
iya marang mitraningwang |
ingong kadhatêngan tamu ||

35. Sira dèn-rumat ing wisma |

gagêlara klasa alus |
myang jêrambah lampitipun |
ingkang liningan sandika |
gya lumampah maring pintu |
kalangkung dènnya kasmaran |
Malangkarsa mring tatamu ||

< Serat Centhini Jilid 11 - Halaman : 487 >

 1 (Kidang Wiracapa ing Lêmbuasta ngurmati Jayèngrêsmi)
Kidang Wiracapa ing Lêmbuasta ngurmati tamunipun Jayèngrêsmi,
Jayèngraga tuwin Kulawirya kanthi nanggap bagor. Prawirancana ing
Trênggalèkwulan dhatêng kalihan para rayi jalêr gangsal, semah dalah
putranipun èstri Rara Widuri ingkang ayu endah. Jayèngraga dalah Rara
Widuri sami lan kasmaranipun. Nalika Jayèngraga ambêksa Rara Widuri
lumêbêt wani ing pandhapi nubruk Jayèngraga. Dados gègèr, tujunipun
kasapih tening dhatêngipun Rêtna Ginubah.
Kidang Wiracapa sampun siyaga anggènipun badhe ngurmati tamunipun
têtiga kanthi nanggap bagor, lampahan Panji Narawangsa. Tamu-tamu
sampun sami dhatêng, kalêbêt Dêmang Prawirancana ing Trênggalèkwulan,
kanthi sadhèrèkipun jalêr gangsal: Mancanaputra, Wiryabancana, Wirancana,
Wiranjana tuwin Mangunjana. Semahipun nganthi putranipun èstri Rara
Widuri ingkang ayu endah. Para tamu katêpangakên kalihan tamu têtiga
ingkang kinurmatan. Panduking liring Jayèngraga kalihan Rara Widuri
sanalika sami-sami kataman asmara.
Kaca 01 - 05

Jilid 10 - Kaca : 1

SÊRAT CÊNTHINI X

600 Maskumambang
1. Mèsêm angling sira Nikèn Widaryati |
marang Wirabajra |
wong pira bagor kang prapti |
matur inggih salawe prah ||

2. Gya anuduh marang ing rewangirèki |

angambil busana |
wastradi kang kêling-kêling |
miwah sêkar konyohira ||

3. Oncèn-oncèn krang mêlok gambir mêlathi |

pan gangsal panampan |
sinungkên marang kang rayi |
wus tinampan sadayanya ||

4. Wus ginawa sinungkên mring Nayakênthi |

panampan tinampan |
cinacahakên kèhnèki |
wus sangkêp saramudira ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 1 >

5. Yata wau kang bakda salat nèng mêsjid |
mudhun saking langgar |
mangsuk ing wismanirèki |
lênggah anèng pajrambahan ||

6. Sinaosan wedang dhadharanirèki |

nèng piring lancaran |
andhèr nèng ngarsa mawarni |
wowohan lan lah-olahan ||

7. Kae Kidang Wiracapa ngancarani |

mring putra rinira |
won kèndêl sami binukti |
pasunggatane bibinta ||

8. Kang liningan sami anuwun turnèki |

nulya samya ngalap |
sasênêngira nyanyamik |
Jayèngrêsmi Jayèngraga ||

9. Katri lawan Ki Ragil Kulawiryèki |

samya linging nala |
tan mamak kabuwan iki |
ala nganggure kewala ||

10. Kongsi kaya mangkene rakêting kardi |

lir wong mantu rowa |
ukur dadakan kadyèki |
mendah yèn aduwe karya ||

11. Baya patang mene oleh ngêluwihi |

pasamuwanira |
barkate ambêg priyayi |
sakarsanira tan cuwa ||

12. Kang mangkara linging driya ngawirya tri |

yata ingkang prapta |
sa-anak rabinirèki |
Ngabèi ing Galèk-wulan ||

13. Wasta Kae Mas Dêmang Wirancanèki |

lan sakadangira |
ingiring wong magêrsari |
saupacaraning dêmang ||

Jilid 10 - Kaca : 2
14. Pra niyaga wus pranti yèn tamu prapti |
muni laladrangan |
anguyu-uyu ngrarangin |
agupuh Ki Wirabajra ||

15. Tur uninga mring raka Kyai Ngabèi |

yèn kang putra prapta |
Mas Dêmang enggal ngGalèk-sasi |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 2 >

 ngling Ke Kidang Wiracapa ||

16. Aturana laju kewala mariki |

lan rowange sapa |
umatur Wirabajrèki |
inggih kadange sadaya ||

17. Gangsal pisan putra sampeyan kang prapti |

Mas Mancanapura |
Singabancana lan malih |
Wirancana Wiranjana ||

18. Mangunjana kanêm putranta Ngabèi |

lah ta Wirabajra |
anakmu bae si-bèi |
aturana malbèng wisma ||

19. Tur sandika Wirabajra angaturi |

mring Kae Mas Dêmang |
ingkang ingacaran linggih |
ngling Ke Kidang Wiracapa ||

20. Lah ing ngriki cêlakan sami alinggih |

Mas Prawirancana |
agêpah dènnya wor linggih |
kanthi garwa putranira ||

601 Kinanthi
1. Èstri maksih kênya ayu |
sutane Wirancanèki |
sajuga dinama-dama |
namane Rara Widuri |
ajênar suluh wadana |
sêdhêng mêpêking birai ||

2. Asêhdêng pawakanipun |
asengêh pêngajêngnèki |
netrane balerah muncar |
angganthêng maèmba lungit |
amêmak sêsinomira |
micis rimbag angrênuki ||

3. Wang winangwang nangkal putung |

thi-athi angudhup-turi |
lathine manggis-karêngat |
larapan nyèla cêndhani |
gêrana rungih araras |
idêp tumênggèng wiyati ||

4. Pilingan napaking palu |

linamat ing otot wilis |
jangga nglung gawung alaras |
siduwa gandhewa gadhing |
busananira sarwèndah |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 3 >

 barkat sutaning priyayi ||

5. Ingugung sakayun-kayun |
sira Ni Rara Widuri |
asinjang cangkring kapanjyan |
kêmbên solok turun-tangis |
kulambi sêmbagi seta |
corak marutu sakêthi ||

Jilid 10 - Kaca : 3
6. Kancinge sanga sisih rus |
kalpika intên mirah brit |
sampir kumbaya kusta bang |
agêlung sèntêg sundari |
titih cêpaka lan ronnya |
anunggal linggih samyèstri ||

7. Alon dènnira amuwus |

Ke Kidang Wiracapèki |
mring Kae Mas Wirancana |
puniki têtamu-mami |
sutane Mas Arundaya |
Kae Bayi Panurtèki ||

8. Ngulama ginuru-guru |
pradikan Wirasabèki |
ing karajan Wanamarta |
keh ngulama ngalap ngèlmi |
maring Ki Bayi Panurta |
nadyan bupati pasisir ||

9. Anêcêp sami (ng)guguru |

mring Ki Bayi Panurtèki |
niki putrane kalihnya |
wasta Kae Jayèngrêsmi |
kang taruna Jayèngraga |
dene Ki Kulawiryèki ||

10. Punika wuragilipun |

samya lalana nis kampir |
mariki dadya ngong nadar |
sawawrat dhêsêl desèki |
prayoga samya rahaban |
Ki Wirancana turnya ris ||

11. Kawula turi awanuh |

-akên sarèhning kêpanggih |
lamun sudi ananampar |
mring anistha dama miskin |
kang sinambrama nor-raga |
mangsuli wacana manis ||

12. Tan sagêd mangsuli atur |

rèhning bangsa dama santri |
asintru tan wrin ing krama |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 4 >

 andhèdhèpè ing asinggih |
kang agung maklum andika |
pangaksamanirèng kami ||

13. Wirancana lingira rum |

kang botên-botên ingangling |
sangêt kumêdah kawula |
sampurna tekading kapti |
kang mugi dadya jalaran |
lulusa wit apapanggih ||

14. Samya sêsambèn anginum |

wedang dhadharanirèki |
jalwèstri anyanyamikan |
Jèngraga tansah nglud liring |
sadhengah sabên dhinahar |
nyarêngi Rara Widuri ||

15. Yèn nginum milya anginum |

sabarang (m)barêngi ngambil |
sarwi liringe iriban |
pagut manising pangèksi |
Jayèngraga kaguguran |
ring kênya Rara Widuri ||

16. Pyuh kalihe ing pandulu |

Ni Rara rongèh alinggih |
kalêsêdan krêp aliyan |
kêbut saptangan ngring-aring |
gêrahuyang angganira |
kabajong ujungan liring ||

Jilid 10 - Kaca : 4
17. Adangu mangun pandulu |
yata tatamu kèh prapti |
pra umbul bubundhêl desa |
bêkêl pandhisil patinggi |
gaco gêbrag okrak-okrak |
parapat manca-limèki ||

18. Saluwak taboning dhusun |

ing Trênggalèk têpis wiring |
dalah kang tan sinuruhan |
akathah kang sami prapti |
nênonton mring Lêmbuasta |
dènnya kasukaning ratri ||

19. Pra tamu kapang alungguh |

jèjèr pinggiring pandhapi |
dhapur sapanganggenira |
rupa-rupa kèh warnèki |
jadhug-jadhuging wong desa |
analangguk andik-andik ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 5 >

20. Tan dhèmês kidhung amringkung |
sajake cara priyayi |
samakta gagamanira |
akêtêp pênuh ing wuri |
para ri ing Lêmbuasta |
ingkang manggihi pra tani ||

21. Kang lungguh atêpung dhêngkul |

longkang piranti (ng)gènnèki |
kang raka Kae Mas Kidang |
Wiracapa lan têtami |
ing mangkya maksih nèng wisma |
dèrèng lênggah ing pandhapi ||

22. Kang lagya samyèca lungguh |

Ke Kidang Wiracapèki |
lan Kae Mas Wirancana |
Jayèngrêsmi Jayèngragi |
myang Ki Ragil Kulawirya |
Sradênta Ripin nèng wuri ||

23. Mèsêm dènnira andulu |

Ke Kidang Wiracapèki |
pra tamu kang nèng pandhapa |
wong ambagor wus miranti |
busana awida sêkar |
kang andhalang Nayakênthi ||

24. Wus atap sadayanipun |

nging durung lêkas angrawit |
anganti dhawuhing karsa |
Ke Kidang Wiracapa ngling |
Sasmitane widadatan |
lah inggih ta lah dhi Ragil ||

25. Sami-sami wong atapuk |

tan kadi tapuk pasisir |
pra prigêlaning babêksan |
tan kadi dhalang pasisir |
ing Sidayu Surapringga |
paguroning wong angrawit ||

26. Pantês-pantêse wong bagus |

anakmas Ki Jayèngragi |
dhi Ragil sun-pêthèk wignya |
mor ambagor ukêl rangin |
Ki Wirya gumuyu latah |
alêpat kakang Ngabèi ||

27. Kawula pinêthèk gambuh |

yêkti tan sagêd angrangin |
kajawi putranta nakmas |
ingkang asarwa rêspati |
Jèngraga gumujêng suka |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 6 >

 salah-gawe paman niki ||

Jilid 10 - Kaca : 5
28. Kula wong langkung mogèl-kul |
botên nate nika-niki |
sadaya gumuyu suka |
sira si Rara Widuri |
tansah paguting paningal |
ajuwêd marang Jèngragi ||

29. Sinêmbadan liringipun |

candhak kacundhuk ing manik |
lir wêsi bang pinalu kras |
sumyur muncrating pangèksi |
sang anom gambirèng driya |
ningêt tingalira mamrih ||

602 Sinom
1. Kae Kidang Wiracapa |
ing karsa wus andungkapi |
alon wijiling wacana |
dhi Ragil Kulawiryèki |
ywa taha-tahèng galih |
kewala pasajanipun |
manira yun uninga |
pangigêle dhi Wuragil |
yèn pinarêng lan anakmas Yajèngraga ||

2. Supayane tiniruwa |
rangine marang wong riki |
paedah marang wiraga |
wong abagor juru-rangin |
bisa ukêl pasisir |
wignya wèh wignya kang busuk |
Ki Ragil myang anakmas |
myarsa linge Ki Ngabèi |
maksiyate tan tilar ngulamanira ||

3. Rampung rampinge ngagama |

ngulama bangsa priyayi |
tan ewuh muradi basa |
anglêjarkên ing akingkin |
Jèngrêsmi mèsêm mèksi |
mring Jèngraga linging kalbu |
ya ta lah Jayèngraga |
lir bêndung wus mêmbik-mêmbik |
binobol brol jêbol lajêre gumantar ||

4. Tyase banjir anggaladhag |

mrih angalap rara kèntir |
datan kêna sinayutan |
gumêrjêg kudu angibing |
Jèngraga Ki Wuragil |
samya sasmita ing guyu |
Kulawirya ris mojar |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 7 >

 prayogi kumambang tuding |
ywa riringa ing walang-ati ilangna ||

5. Kaparentah kang aomah |

dhasar winantah tan kêlir |
kapindho pangrêngkuhira |
tan kuciwa nglêgawani |
winêngku suta sami |
memalês ing sih tinurut |
Jèngraga lon wacana |
matur-ing paman Ngabèi |
inggih mangke kawula anglènggèr wayang ||

6. Kang paman Kae Mas Kidang |

Wiracapa sukèng galih |
sinandikan karsanira |
ngling mring putra Ki Ngabèi |
Wirancana aniling |
punika rinta nak-bagus |
winahyu ing kabisan |
sakalir sarwa winasis |
trange ngèlmu wruhing lair batinira ||

2 (Kulawirya ambêksa dados ratu ing Jênggala)

Kulawirya minangkani panêdhanipun Kidang Wiracapa ambêksa dados ratu
ing Jênggala, Jayèngraga dados Panji Inu Kêrtapati. Kasaru dhatêngipun
Rêtna Ginubah anakipun èstri Kidang Wiracapa ingkang wiwit alit tansah
ngasrama ing wana.
Katêpangakên kalihan tamu têtiga, pitakèn wigatosing lampah anggènipun
sami prihatos, kawangsulan sami ngupadosi linggaripun Sèh Amongraga.
Rêtna Ginubah anggambarakên dêdêg-piadêgipun Sèh Amongraga dalah
pandhèrèkipun santri kalih. Kadhêsêg samangke wontên ing pundi
dunungipun Sèh Amongraga, wangsulanipun dèrèng kenging winêdhar
jalaran sinêngkêr dening ratu ing Tunjungbang
Kaca 06 – 09

Jilid 10 - Kaca : 6
602 Sinom
7. Punika rinta ing benjang |
kadi-kadi angungkuli |
anung angungkuli bapa |
Kae Bayi Panurtèki |
Wirancana Ngabèi |
nor lungguh sarwa umatur |
inggih kados kadyèka |
pasang sêmu nora wingit |
tyas ngulama wangun rimbaging nagara ||

8. Angusuma sêmunira |
kawula karênan mèksi |
wawrat samya ka-anyaran |
lir wus pundhuh nguni-uni |
Kidang Wiracapa ngling |
mring Widaryati anuduh |
kinèn ngambil busana |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 8 >

 kampuh prantining aringgit |
kang liningan sigra angambil busana ||

9. Tan adangu praptèng ngarsa |

anèng panampan sumaji |
sarwa kêling sadayanya |
sarta sêkar burat-wangi |
angling Kae Ngabèi |
sumangga anakmas-bagus |
ngong ngaturi busana |
lan pamanta adhi Ragil |
kang liningan amatur datan lênggana ||

10. Eca imbalan wacana |

kasaru wau kang prapti |
Ni Rara Rêtna Ginubah |
sing pangumbaran wanadri |
kagèt kang nèng pandhapi |
anarka ni rara rawuh |
praptanè palataran |
maksih manggung nèng turanggi |
prajuritan nyangking panguthik cancingan ||

11. Towok sinalondhok kanan |

srênggalanira sasiki |
kêpuh ing ngarsa winotan |
sirahing sangsam kakalih |
kang wuri sirah jawi |
samya ranggah singatipun |
praptèng tarub sih nunggang |
jaran gya kang paman katri |
gupuh nyandhak marang ing turangganira ||

12. Agêpah kang anèng wisma |

rama ibu amêrpêki |
ngawirya tri maksih lênggah |
nolèh kewala umèksi |
Rêtna Ginubah aglis |
mêdhun sing turangganipun |
sarwi angling ring paman |
iku tampanana aglis |
ala nganggur sapele ngong olèh jangan ||

13. Nulya kang ngiring ambêkta |

gêmbunging sangsam lan jawi |
anèng wurine Ni Rara |
agupuh kang paman katri |
samya nampèni daging |
Ni Rara sal-angsalipun |
Wirabajra anyandhak |
turangga pinire aglis |
Wirancana Wirangkara ngrumat ulam ||

Jilid 10 - Kaca : 7

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 9 >

14. Sawusira rinumatan |
kang (ng)gawa mulih tan pamit |
sayêktine kang anggawa |
samya gadhungan wanadri |
sawuse samya mulih |
Rara Ginubah amuwus |
lah mara sun-tatanya |
mring sira iki ing wingi |
ana apa dene amamajang wulan ||

15. Ibune alon saurnya |

ya Rara wruhanirèki |
ramanira kadhayohan |
ngawirya katêlu saking |
krajan Wanamartèki |
jare putrane Ki Guru |
Kae Bayi Panurta |
ramanira langkung asih |
mring dhadhayoh kang mêntas andon lalana ||

16. Ngling Rara Rêtna Ginubah |

kang êndi dhayohmu sami |
kang rama aris saurnya |
iyèku kang lungguh katri |
payo padha-a linggih |
sun-tuturi wruhanamu |
nulya manjing ing wisma |
atata dènnira linggih |
angandika Kae Kidang Wiracapa ||

17. Iku karo kakangira |

kang siji pamanirèki |
wuragile uwakira |
Kae Bayi Panurtèki |
kakangira Jèngrêsmi |
Jayèngraga arinipun |
putrane uwakira |
kakang Rundaya ing nguni |
apan dadi sadulurku mulaningwang ||

18. Tunggal guru panêcêpan |

sabaya saeka-kapti |
tan ana rasa rumangsa |
donya ngakerat anunggil |
praptèng siwi sisiwi |
wong tuwa awu-ingawu |
lah iya sira rara |
bagyakna kakangirèki |
kawlas-ayun mêntas saking andon lampah ||

19. Lampah pokoning sudarma |

kon lêlana angulati |
Sadulur Sèh Mongraga |
jodhone bakyunirèki |
Tambangraras makingkin |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 10 >

 marma rakanta anglangut |
angruruh kadang tuwa |
saparan tan (n)tuk pawarti |
mèsêm angling sang Rara Rêtna Ginubah ||

20. Lah kakangmas karo pisan |

bageya padha basuki |
kowe bageya mas Wirya |
têkane kang padha mampir |
anèng Lêmbuastèki |
kaslamêtan ing lakumu |
Ke Kidang Wiracapa |
nambungi wacana aris |
lah puniku rinta Ni Rara Ginubah ||

21. Dêksura tan bisa basa |

sabên wong tan dèn-basani |
rêmên yèn ngoko kewala |
dèn-koko tan walang-ati |
pan wus karêmanèki |
kasami tan kramèng wuwus |
maklumipun anakmas |
sampun tina-a ing galih |
saking wana rinta Ni Rara Ginugah ||

22. Jayèngrêsmi Jayèngraga |

katri Ki Kulawiryèki |
samya gumuyu nor-raga |
mangsuli wacana aris |
mring kang nambramèng aris |
ya yayi palakramamu |
kang tumêka manira |
wus bangêt tarima-mami |
kapêtêking jaja lumèbèr papangkyan ||

Jilid 10 - Kaca : 8
23. Kacadhang anèng ing asta |
kacancang kulunging ati |
wangsul palakramaningwang |
karaharjanira yayi |
Ni Rara angling aris |
lah iya kakang rahayu |
pra ngawirya katrinya |
samya angungun ningali |
marang sira Ni Rara Rêtna Ginubah ||

24. Tan lumrah marang wong kathah |

sasolah tingkahing èstri |
sikêpe lir wong wawanan |
prajuritan siyang ratri |
lancingan panji-panji |
klambi singsêt kuthung wulung |
sinukup sinap-tangan |
panguthêk cinèngklèk kering |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 11 >

 towokira tinumpang gigir srênggala ||

25. Ki Wuragil Kulawirya |

mèsêm wuwusira aris |
ya ta lah yayimas Rêtna |
karêm (m)babêdhag wanadri |
tan rêna nèng wismèki |
kuwu jênêk nèng wana gung |
sapa kang asung tadhah |
mring sira ing siyang ratri |
dene nora duwe bagondhal sajuga ||

26. Wong lanang tan mangkonoa |

kang padha karêm ninitik |
sagrêma-grêma naneya |
mangsa kongsiya kadyèki |
panganggomu nganèhi |
salukup akudhung kacu |
lir wong usuk-usuk ika |
sun tan nyana yèn sirèstri |
sadakira sarigak kaya wong lanang ||

27. Mèsêm sang Rara Ginubah |

nauri wacana manis |
hèh kalingane ya Mas Wirya |
agawok marang ing kami |
wruhanamu ngong iki |
wus luwih muktyèng wana gung |
salasih sining wana |
dagingan kang dadya bukti |
nadyan nyandhang kadhang walulanging kewan ||

28. Sajêg manira tumitah |

tan wruh rasane woh dami |
kinukus mung lah-olahan |
mung pala kang matêng ing wit |
iku kang ingong-bukti |
tan yun kang sarwa kinukus |
pan namung dadagingan |
iku kêlawan ginêni |
tarkadhangan sataun mangan sapisan ||

29. Baya wus bagining titah |

Mas Wirya kang kaya mami |
lan malih manira tanya |
mring sira ingkang sayêkti |
ingkang dadya rudatin |
rèhira padha ngêlangut |
Jèngrêsmi lon lingira |
iya kawruhana yayi |
anglalaya saparan ngulati kadang ||

Jilid 10 - Kaca : 9
30. Ipe aran Sèh Mongraga |
mêntar nis kalaning ratri |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 12 >

 ngong ruruh angayam-alas |
ing sakèhing guwa ardi |
tan antuk lacak warti |
ing patanyan kadung-kadung |
andungkap ing kayantyan |
kongsi pangguh sira yayi |
mèsêm angling sira Ni Rara Ginubah ||

31. Patute kang sira paya |

dêdêge (n)dêdêling aking |
panganggone sarwa seta |
panakawane kêkalih |
panganggo sarwa langking |
rada tèngèng gulunipun |
bathuk sawijinira |
gumuyu ngawirya katri |
Jayèngrêsmi alon dènnira ngandika ||

32. Dene yêkti pojarira |

paran wus wruh sira yayi |
Ki Wuragil Kulawirya |
nambungi wacana manis |
nanging gèsèh sakêdhik |
nganggo tèngèng gulunipun |
angling Rêtna Ginubah |
êmbuh yèn ancaran ciri |
iya lagi ngong-duga-duga kewala ||

33. Jèngraga mèsêm ngandika |

aja katanggungan yayi |
jênêke Sèh Amongraga |
saiki anèng ing ngêndi |
tuduhêna saiki |
paedah sira tutulung |
marang wong kawlasarsa |
Rêtna Ginubah ngling aris |
durung kêna winêdhar (ng)gonne Mongraga ||

34. Sinêngkêr ratu Tunjungbang |

jinurung sakarsanèki |
jinurung sasêdyanira |
anggigirang anèng Giri |
gagaring anèng Giri |
pasangarane ngalimut |
maladkung ing maladan |
manganti sêlor sor pati |
pandungkape pangèksi nèng Ngèksiganda ||

35. Kadya pamupusing jala |

ampyaking tampang ngingkudi |
ing kuping mataning jala |
si tampang tan kêna kari |
karikil amandhisil |
minane bubar larut byur |
siji tan kêna jala |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 13 >

 lir wong ambêdhol carang pring |
saka pucuk karangkut kèh kang karangkat ||

36. Iku lire Sèh Mongraga |

graitanên ujar-mami |
iku Mas Wirya lan kakang |
Jayèngrêsmi Jayèngragi |
tan kêna kok-ganali |
kudu linêmbut kinêmput |
ngalamate ngalêmbut |
arêmpit lungit awingit |
pra ngawirya katri tan bisa wacana ||

37. Akêthul graitanira |

pêgat tan ana maguti |
adhêlêg Ki Kulawirya |
tyasira tan andungkapi |
mêne sakala dèning |
pamuwusira sang Ayu |
Nuripin ararasan |
lan Asradênta aririh |
lan (ng)gih ta lah wakane Asra-asmara ||

38. Bandara kula kasoran |

tyase jêblog anjêbimblik |
niku Ni Rara Ginubah |
yèn mojar mring Ki Wuragil |
basane anyêngkiwing |
sakêna-kênane wuwus |
Asradênta anjola |
sok ngêlih jênêng arani |
Asradènta ingelih Asra-asmara ||

3 (Rêtna Ginubah nata tumindaking bagoran)

Rêtna Ginubah nata tumindaking bagoran. Ni Widuri kadhawuhan mborèhi
Jayèngraga, ronggèng Ni Gèpèt amborèhana Kulawirya. Dhalang ringgit Ki
Nayakênthi. Pangulu Asradênta lan Nuripin sami dados Bancak Dhoyok,
sakalangkung lucu. Jayèngrêsmi sumingkir dhatêng ing masjid.
Kaca 10 - 17

Jilid 10 - Kaca : 10
602 Sinom
39. (m)Boten ilok sasêmbrangan |
Nuripin (ng)galigik ririh |
ngangkah punapa kang Asra |
tan ala lah inggih bêcik |
kang ginuyon ngegosi |
malêruk tan pati rêmbug |
Ki Wuragil miyarsa |
dènnya guguyon Nuripin |
guyunira maro sinamun wacana ||

40. Kapriye kono anakmas |

abuntu têmên tyas-mami |
linge lingira sang Rêtna |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 14 >

 Rara Ginubah awadi |
dene pating talênik |
tan ngêrti sakuku-wulu |
Jèngrêsmi Jayèngraga |
mèsêm anauri aris |
kula inggih dèrèng atampi ing driya ||

41. Paliringaning putranta |

Ni Rara Rêtna Rinujit |
kadya wuwusing supêna |
cat-cutan tampining kapti |
mèsêm sang Rara angling |
ya wus yèn durung sumurup |
larangan yèn binuka |
budinên bae ing ati |
angling malih Ni Rara Rêtna Ginubah ||

42. Lah ibu ing karsa sira |

nganggo tatanggapan ringgit |
wong abagor durung lêkas |
samana kawêngèn thithik |
bok wis kinèn awiwit |
paran lalakon jinaluk |
nyukup mataning bocah |
wong kang kudu niningali |
kang rama ngling ya bênêr tumuli lêkas ||

43. Ngling malih sira Ni Rara |

marang ramanira aris |
lah iki wastra rong nampan |
sapa kang dèn-busanani |
kang rama anauri |
saosane kakangamu |
Kae Mas Jayèngraga |
lan pamanmu dhi Wuragil |
sun-papêksa ambagor manawa bisa ||

44. Mèsêm sang Rara ngandika |

lah ya sokur luwih bêcik |
arahab suka pasaja |
tan riringa nora rêgi |
Rara ngling mring Jèngragi |
apa wêtone dhêmênmu |
Jayèngraga lingira |
ya yayi rèhning tinuding |
kinèn nglènggèr wêton Kalana yèn bisa ||

45. Sadhela sarat sandika |

lan paman padha angrangin |
angling lah ya busana-a |
kang prayoga lan Mas Ragil |
nulya amire ngering |
Jèngraga Kulawiryèku |
sawusira busana |
wangsul dènnira alinggih |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 15 >

 Ni Rêtna ngling sapa kang (m)borèhi sira ||

46. Nauri borèh priyangga |

ah mêngko ngong anunuding |
kang (m)borèhi marang sira |
[---] |
si Widuri sirèki |
borèhana kakangamu |
Jayèngraga dèn-agya |
ingkang liningan awigih |
sêmu isin pinêksa marang Ni Rara ||

Jilid 10 - Kaca : 11
47. Sarya ngling kang Wirancana |
anakmu sun-kon-(m)borèhi |
aywa sumêlang tyasira |
Ki Wirancana Ngabèi |
ngling sakarsanta yayi |
manira tan wancak-kalbu |
Ni Widuri agêpah |
amajêng kinèn (m)burati |
mring Jèngraga pagut manising paningal ||

603 Dhandhanggula
1. Atandhingan limputing pangèksi |
kadya gêdhah-kantha panginuman |
singsal sing ngasta sanane |
tiba sela rêngkulu |
kumêpyuring tyas angranuhi |
lir pendah ru rinurah |
runah durung wanuh |
manahira haruhara |
ka-awêran ing kakung rang mawa kingkin |
ngênani ing wardaya ||

2. Dadya gragapan panggarapnèki |

asta darijinira Jèngraga |
sinangga èpèk-èpèke |
sang Rara amburat rum |
panuduh sring kapênêd jênthik |
juwêt sasmitèng prana |
Ni Rara kumêpyur |
kêtêk rêbut-dhucung muntab |
angaringêt kumrangsang panas srumiwing |
mêtu ngirung kumrangsang ||

3. Wus dènnira ambuburat wangi |

Ni Widuri wangsul unggyannira |
iriban sangkrip batine |
nanging wus muntup-muntup |
kari brênge cênthoting ati |
ngrukêti Jayèngraga |
tatokoning kalbu |
kadya tan kêna ingampah |
lir (ng)garbini mèh lair kang jabang bayi |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 16 >

 kantun ngêntèni sangat ||

4. Ni Rêtna Ginubah angling malih |

sapa kang amborèhi Mas Wirya |
e bênêr ronggèng si Grèpèt |
age mreneya thuyul |
borèhana Mas Wirya aglis |
gupuh kang sinung ujar |
Ni Rara gya mundhut |
camara marang dhadhalang |
Nayakênthi ngong mundhut têkês kakalih |
katur sinungkên sigra ||

5. Nulya ingangge mring Jayèngragi |

lawan kang paman Ki Kulawirya |
pinasang krang-mêlok oncèn |
miwah gagombyok dhuwung |
wus mangkana kang busanadi |
angling Rara Ginubah |
marang pamanipun |
wus mara mêtua (n)jaba |
mring pandhapa sing nopèng konên awiwit |
lakone Narawangsa ||

6. Lan manira iki ayun mulih |

mring asramaningsun ing wanarga |
ngong wus padha apapanggoh |
kang rama ris amuwus |
Rara sira nora anganti |
jêjêre wong topèngan |
Ni Rara lingnya rum |
nora kêna tinamtua |
kadhang mêngko yèn dhangan ngong bali malih |
pra ngawirya samyojar ||

Jilid 10 - Kaca : 12
7. Ing bêcike yayi aja mulih |
durung tutug (ng)goningsun papanggya |
ring sira tumulya mulèh |
sesuk bae riningsun |
mulih mring ngasramanirèki |
mangsa sabên dina-a |
mupung apapangguh |
Ni Rara Rêtna Ginubah |
muwus aris ya kakang mêngko ngong bali |
ingsun mulih sadhela ||

8. Angling malih mring pamanirèki |

hèh man Wirabajra jaraningwang |
dèn-age ajokna kene |
Wirabajra agupuh |
anyêdhakkên turangganèki |
Ni Rara nyèngklak kuda |
nèng ngarêping pintu |
towok pinapan nèng kanan |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 17 >

 (n)dan umangkat srênggalanira tan kari |
lulang sasak dalir bang ||

9. Kewala laju têngah pandhapi |

mire kang jagong gawok umiyat |
mring Ni Rêtna pang-Gubahe |
tan taha ing pangangkuh |
ing akathah ginalih usring |
wus kadhanyang kasmara |
bumi ing wana gung |
gya Ke Kidang Wiracapa |
ngancarani mring putra ri samya mijil |
lênggaha nèng pandhapa ||

10. Wus tata dènnira alinggih |

kae Rangga Kidang Wiracapa |
binagyan kabèh dhayohe |
lah bageya sadarum |
anak putu kang padha linggih |
umatur sadayanya |
samya saur-manuk |
barêngan gêdêr gumêrah |
matur nuwun inggih-inggih ingkaringgih |
mangsuli kalujêngan ||

11. Kae Kidang Wiracapa nuding |

kinèn ngêdalakên kang sugata |
Ki Wirabajra nulya ge |
nuduh sinomanipun |
wus miranti angladèni |
suguh wedang panganan |
rata sadaya wus |
miwah dhaharan nèng ngarsa |
linadènan parèstri saking ing wingking |
sêlire Kae Rangga ||

12. Kae Wiracapa ngancarani |

sadaya sami kinèn wantingan |
nulya samya gupuh kabèh |
ngalap nyamikanipun |
wedang pangan samya kinêmil |
Ke Kidang Wiracapa |
lon dènnira muwus |
wis Nayakênthi lêkasa |
lalakone Narawangsa bae bêcik |
jêjêr ratu Jênggala ||

Jilid 10 - Kaca : 13
13. Dhalang bagor sandika turnèki |
nulya niyaga tukang krawitan |
sêsêg ricik pangricike |
umyung pangrangin arum |
pra wong bagor samya miranti |
rolas ingkang samêkta |
samya ngrasuk tapuk |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 18 >

 dadya kang putra kang seba |
angalènggèr ing kalèngkrak samya ngrangin |
minangka kang kadeyan ||

14. Saubêngan dènnira amiwir |

anglayang trapsila ngapurancang |
akapang pasewakane |
sakèh wong kang andulu |
èyêg uyêl rêbat (ng)gènnèki |
linggih jegang ajêgan |
jêjêl sêsêg sukup |
gumêdêr rare cêngèkan |
ting jalêrit rarya lit nangis kapipit |
dene wèng tumpak langak ||

15. Kang parèstri kumpul samya èstri |

anèng kampung paningrat niningal |
kang nèng wisma panontone |
para (m)bokmas nèng pintu |
lan (m)bakajêng lan nyai-nyai |
atap nèng jrambah (ng)gènnya |
anênonton tapuk |
mangkana kang bêbagoran |
dhalang Nayakênthi ngêrêpakên gêndhing |
sru kothak cinampala ||

16. Dènirarsa tanjak-turing ringgit |

sru sabawa rêp data pitana |
anênggih wau ta mangke |
kocapa kang cinatur |
wau sira rêkyana-patih Jênggala kang pinurwa |
dasa namanipun |
Ki Patih Kudanawarsa |
wicaksana bangkit tan ana madhani |
tadhah karsaning nata ||

17. Dêdêg pidêksa pamulu manis |

lêpasing tyas waskitha wasistha |
amawas wadyanirojèng |
gabug aosing kalbu |
kawistara marang ki patih |
tyasing wadya sapraja |
winêngku kawêngku |
kaombèraning tyasira |
gêng alit wus kadum jinuming pakarti |
saking kêrtartanira ||

18. Pamudya mrih arjaning nagari |

ambêg santa budi martotama |
andhap tan asor kulane |
luhure tan kalungsur |
pringganirèng wiyat kaèksi |
mudhari ing amudha |
anjêjêli wuruk |
nuwuki karya pirêna |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 19 >

 rumêksèng-rat kobètingrat tan pinilih |
anglar jajahan rowang ||

19. Ngingkut jajahaning mungsuh kèksi |

kèh nungkul tanpa pinungkuling prang |
sumawita ing ratune |
tur bulu-bêktinipun |
saking kaprawiraning patih |
among para atmaja |
-nira sang aprabu |
pra rarya satus-slawe prah |
datan ana rinêngat binuja-krami |
sinaosan sakarsa ||

Jilid 10 - Kaca : 14
20. Mukti ingugung marang ki patih |
patih brastha tyasira pra putra |
katrapan roh parimane |
mila Jênggala kukut |
parangmuka tan wani sêbit |
punggawa para putra |
rêmpêgsabiyantu |
anggêpe pan sumawita |
mring kang rama Prabu Jênggala samya jrih |
tan mantra-mantra putra ||

21. Saking dening pangrèhirèng patih |

myang wadya gung alit tan suwala |
malah toh ing jiwanggane |
sumungkêm ambêg lampus |
cadhang nadhah karyaning aji |
kumurêb ing ayahan |
ayahaning ratu |
kacipta lalabuh lena |
tan prabeda gêng alit lulute sami |
rumêksa mrih prajarja ||

22. Saking sudibyanira ki patih |

Kudanawarsa dêdêg pidêksa |
abêcik katuranggane |
pêthikaning pamulu |
-nira patih Kudanawarsi |
salêkêring wadana |
methok sarwa patut |
watake tadhah ing karya |
nora ingan ing pakarti angrampungi |
tan watak samudana ||

23. Rema mêmak-sêngsêm ing utami |

tingal andik tajêm liringira |
andhodong arang kêdhèpe |
maya tlapukanipun |
lêng-lêng kandêl puputih ngarsi |
watak datan lèmèran |
bêtah lèking dulu |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 20 >

 alis mêlês ningat-sangsam |
watakira apanggah sabarang kardi |
mathis lathi arêta ||

24. Tipis ombèr pranajanirèki |

watak bêtah micara kabisan |
untu bêlah kawatone |
watak tutuk pamuwus |
nadyan duka ngenaki ati |
atètèh ujar wantah |
rinêngon tan sêngu |
janggud mêmêt ngikis yatra |
watak tuhu tan ngakèhakên upami |
uwang pangluking sangkal ||

25. Watak apik tan-pati angêmil |

tan saradan idu sisi riyak |
jangga nangsam-katapane |
abêcik swaranipun |
pamidhangan lèsèh apingwin |
watak sangkêping karya |
rikat tan kasusu |
sêsalang wêlar awijang |
jaja mungal sumengêh wêwêg agilig |
watake bèr paradhah ||

26. Wani kelangan ngudankên wangi |

pamêthike mrih arjaning praja |
pra jalma pinrih lulute |
lambung lambang ngalandhung |
watake mêksa solahing ngling |
bokong tèpos wataknya |
bêtah yèn alungguh |
pupu anggangsir akakas |
watak rosa jêjêg olahing pakarti |
kèmpol kiyal ngêmanak ||

Jilid 10 - Kaca : 15
27. Watak pandak ing gawe tan srênti |
dhêngkul cèkèh de kang watakira |
abêcik babasahane |
alêga jangkahipun |
tindak tungkak cumancêp siti |
watak jro panuduknya |
pidêksa pamulu |
sèbêtan pasagi pasang |
wanda endah mardawa andarèh wèni |
arêtna musthikèngrat ||

28. Kang nèng kanan keringe ki patih |

sira Ki Tumênggung Pangancanan |
Ngabèi Wirancanane |
Wiramantri atêpung |
Pangalasan Rangga Ngabèi |
myang Arya Putranata |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 21 >

 andhèr kapang têpung |
satriya Panji ing ngarsa |
Panji-sutra Sutrana Panji Kumitir |
Panji Sutradiwangga ||

29. Panji-wulung jajare para ri |

Radèn Kudapitana Pandhapa |
Risikan lan Simpangane |
Pambêrêg lan Pamêcut |
dyan Lambangan Layaran tuwin |
Jajahan Balajahan |
Pamêgat Pamutung |
Cawangan lawan Lautan |
Radèn Kudapanurat lawan Panulis |
Panonjok lan Panantang ||

30. Jayèng-antaka lan Jayèng-gati |

Panjala myang Sandhatan Maringan |
Pangoyodan Pangarite |
Pamapag lan Pamêthuk |
dyan Pantaka lawan Kintèki |
Gadhingan lan Ingulan |
Kumutuk Kumukus |
Panakan miwah Panatas |
Sintanu lan Sêntanan Kadhapan-rangin |
Pangêrap lan Pandêngan ||

31. Kathah namane para putra ji |

samya anganti marang apatya |
dèrèng prapta sadangune |
pasewakan asamun |
kadya kitri angêmbang wohi |
tuwin nora pradapa |
saupaminipun |
tan antara katingalan |
king ing ngarsa arsa risang adipanji |
Ino ing kasatriyan ||

32. Datan pati kathah ingkang ngiring |

katarèng wingitira lir pendah |
pradapa sinêmpal sore |
angalêntrèh kadulu |
tanpa paès èsmu makingkin |
asongsong tan winêgar |
mingkup anèng pungkur |
wus tutug panjanturira |
Nayakênthi nyêmpala kothak dhog muni |
sru suluk gêndhing niba ||

33. Nulya Kae Bagus Jayèngragi |

Ki Nuripin sigra pinarbotan |
kinarsan dadya kêdhoke |
Ki Ngabèi gumuyu |
myat Nuripin suka sarya ngling |
e lah ya bênêr sira |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 22 >

 wasisan pangulu |
Asradênta angregol-a |
lan Nuripin nulya binusanan aglis |
dinododan srombongan ||

Jilid 10 - Kaca : 16
34. Tan adangu wus samêkta sami |
kinèn anglènggèr anunjèng raga |
Ke Kidang Wiracapane |
angling sumanggèng kayun |
Jèngraga tar lêngganèng kapti |
gya maring pakothakan |
gya asru atapuk |
angrakit Panji gêng branta |
aririmong midêr sondhère winiwir |
cindhe wilis pinrada ||

35. Jayèngraga kalangkung rêspati |

(m)bêksa nêmbang Panji-among-branta |
wuri kadang kadeyane |
Panji-anom lan Wirun |
Kalanggada lan Benggol kaki |
Nuripin Asradênta |
dadya Dhoyokipun |
Nuripin Sadugawèlnya |
sakèhing wong anênonton rêbut ngarsi |
amêndêr ing Jèngraga ||

36. Jalu èstri anandhang pangèksi |

samya rarasan ririh lan rowang |
e e kuwe dhadhayohe |
bilah dene abagus |
sigid bisa abêksa Panji |
apa dhasare dhalang |
myang wong bagor tapuk |
kang ngangsong-jar sinauran |
jare ajar-wawasi baut angringgit |
kampir ing Lêmbuasta ||

37. Kèh rowange rarasan nauri |

sesuk yèn mulih marang ing arga |
ngong cêgat nèng dalan bae |
sun-jak mring wismaningsun |
pan kumrêsêg nauri sami |
e ah yèn kadhisikan |
mêngko yèn wus ucul |
sun-gondhèlane kewala |
mèn aja na ingkang bisa andhisiki |
rêbutan têmah tukar ||

38. Kang nèng wisma gya mêdal nèng kori |

samya mapan ana ing paningrat |
amrih tawang pandulune |
Ni Widuri saya gung |
rimangira mring Jayèngragi |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 23 >

 miyarsa kang rarasan |
ngoso ririh muwus |
sapa wonge kang angomyang |
lah ta ora wani ngrêbut wong jêlanthir |
eman duwèkku dhawak ||

39. Tan wus ucapên kang wawan-angling |

pangibingira Ki Jayèngraga |
angraras ukêl malinggèh |
mire byak kang andulu |
dyan Apanji tunggal apatih |
kapara ragi ngarsa |
mung kaot sadhêngkul |
dyan No ing kasatriyan |
maksih rimong sondhèr pamêdharing kingkin |
nising Candrakirana ||

Jilid 10 - Kaca : 17
40. Gya Ki Wuragil Kulawiryèki |
sangkêp dhapuk rêraton Jênggala |
amiwir sondhèr anglènggèr |
wuri parêkanipun |
angasigêg jêjêring ringgit |
antara tigang gongan |
laras tanjak lungguh |
winalangkêrik ngadhangkrang |
kinêbuting parêkan ing kanan kering |
lir pendah nèng dhadhampar ||

41. Pan anêsêg anibani gêndhing |

sinulukan pra bagor barungan |
yata kang samya alinggèh |
Jèngrêsmi amitêmbung |
arsa ningit marang ing masjid |
animpar ing pasilan |
nèng susuro tajug |
Ke Kidang Wiracapa gya |
pan rumojong ing karsanira kang siwi |
nuduh ing Wirabajra ||

42. Kinèn mundhut pagêlaran lêmpir |

sarta sasaosan dhaharan |
kinèn rukti sêdayane |
Wirabajra agupuh |
angrumati saliring tuding |
wus ramut sadayanya |
gya umatur sampun |
Kae Kidang Wiracapa |
alon muwus anakmas kula-aturi |
animpar maring langgar ||

43. Jayèngrêsmi nimpar maring masjid |

pra kadang tri samya atut-wuntat |
praptèng langgar pinarantèn |
Jayèngrêsmi lon muwus |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 24 >

 paman katri wangsuling ngriki |
kawula kajênêkan |
nèng tajug pikantuk |
sasambèn sunat palilah |
kang paman tri nulya wangsul ing pandhapi |
nuduh ingkang rumêksa ||

44. Wong Kauman ingkang tuwa sami |

kinèn angladèni anèng langgar |
wus sami apakêmite |
yata ingkang anyêngkung |
dhalang bagor Ki Nayakênthi |
nglangak leyangan kothak |
kinêprakan suwuk |
jumênggung sêg asêndhonan |
sinulukan pathêt nêm angrêspatèni |
jêjêring rêratonan ||

45. Nutug pocapanirèng aringgit |

Prabu Jênggala wusirèng tanya |
marang Kudanawarsane |
mangsa myang lamènipun |
murcanira putri Kêdhiri |
patih Kudanawarsa |
sawarsa turipun |
akire mangsa kasapta |
linging nata mring putra sang Adipanji |
dhuh kulup dhawuhingwang ||

46. Aywa mangarang ruditèng ati |

mangantu-antu ngantiyèng garwa |
kang murca pagulingane |
wus tan kêna kinayun |
sun-pikramèkakên sirèki |
nis wiryaning satriya |
nal brangti dyah ayu |
karsaningsun marang sira |
adhaupa lan rinta putrane yayi |
yayi Ji ing Ngurawan ||

4 (Wukir tuwin Laba, bêksa-èstri dados Panji Narawangsa)

Lare jalêr Wukir tuwin Laba, putu tuwin kapenakanipun Nayakênthi bêksa-
èstri dados Panji Narawangsa (malihanipun Sêkartaji) tuwin dèwi Onêngan.
Jayèngraga angêtog bêksanipun. Sapolah-tingkahipun sakalangkung
ngrêsêpakên adamêl kedananipun para ningali jalêr tuwin èstri.
Kaca 18 – 24

Jilid 10 - Kaca : 18
603 Dhandhanggula
47. Tan prabeda kalawan kang anis |
Sêkartaji Ni Candrakirana |
malah kaparèndah mangke |
yèn wus mong krama lulut |
sumiliha kaprabon-mami |
jemênênga narendra |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 25 >

 nèng Jênggala mêngku |
wadya kadang kadeyanta |
jênêngingsun magawan among sirèki |
anèng Cintakapura ||

48. Aturira wau sang Apanji |

rêndhêt kalangkung dènnya lênggana |
tan kumambang ing karsane |
Dewaji Sang Pukulun |
pun Apanji tan miyat lyaning |
namung Candrakirana |
kang karya gêng wuyung |
suka tumêkèng pralaya |
yèn tan panggih lan putranta Sêkartaji |
kusuma ing Mamênang ||

49. Angupaya sêdya setra-candhi |

Prabu Dewakusuma èmêng tyas |
myarsa ture putra mangke |
sang nata wus andulu |
dhuh atmajaningsun Apanji |
paran wasananira |
awèta gung wuyung |
kya patih Kudanawarsa |
angrarapu mring sang wira Adipanji |
anggarap ngêmu waspa ||

50. Myang kang para Panji anangisi |

mring rajaputra kang pinangeran |
arubung kanan keringe |
umatur arawat luh |
dhuh turutên ramanta aji |
sirarya Brajanata |
tansah angrarangkul |
mring ki putra kasatriyan |
sarwi waspa dhuh yayi turutên mami |
tuduhe sudarmendra ||

51. Kumaroyok èsthane nangisi |

sakèhing wong nonton samya wêlas |
mulat kang dadi Panjine |
karagan mèh satuhu |
malah akèh kang mèlu nangis |
dhasar wus kagrimisan |
mring Jèngraga dangu |
wong wadon tuwa myang bocah |
ting salênggruk wênèh nangis tanpa kawis |
ela-èlu kewala ||

52. Wus mangkana bubaran kang nangkil |

kang jinêjêrakên angêdhatyan |
pra bagor samya anglènggèr |
pinangka samya mundur |
mulih sowang-sowanganèki |
tan wusning ucapêna |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 26 >

 patopènganipun |
saurut lalakonira |
Jayèngraga yèn nuju wawêton Panji |
tan liyan kang ing nglaras ||

53. Samya karênan lêlakonnèki |

myat solahe Sarag praptanira |
katrima guna dhêsthine |
kèdhêp sawuwusipun |
sang Apanji wus kèngguh ing sih |
mila Prabu Jênggala |
mangke karsanipun |
ing karsa mangun wiwaha |
rajaputra lan putri binayangkari |
rinêngga pinangantyan ||

Jilid 10 - Kaca : 19
54. Sabên wêton Panji Jayèngragi |
dene kang paman Ki Kulawirya |
kang dadi Gunungsarine |
abêsus olèh guyu |
ngakak rênyah gêtan nyêlori |
angècèr babantêran |
wong kèh kang kayungyun |
Nuripin Sadugawèlnya |
Ki Pangulu Asradênta Dhoyoknèki |
pantês wong ro sambada ||

55. Sabobote pangulu lan santri |

karya banyol cucutira dahat |
Sadugawèle angomèl |
hèh Dhoyok kawruhanmu |
sun-tuturi duk nom sun nguni |
bot-bote wong kasrakat |
angingoni gulu |
nglêmbara (m)bêbarang maca |
layangku mung sakêbet ringkês ngong linting |
daya yèn tinulisa ||

56. Tulisane mung satugêl larik |

bola-bali ing pamacaningwang |
ingong bacutake dhewe |
bêrkat bêcik swaraku |
mrana-mrana tinanggap mami |
kongsi cupêt sadina |
kalarisan payu |
Dhoyok angling layang apa |
Sadugawèl nauri layang pêrmati |
mêngkono uninira ||

57. Sêmut irêng anak-anak sapi |

êng êng êng êng mung iku uninya |
nora nana manèh-manèh |
Ki Dhoyok ling hus buntung |
têka dene bisane laris |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 27 >

 nauri laris pisan |
kang nanggap kumrubut |
jêr wong ora nganggo opah |
ukur akon bae kosêngguh ngopahi |
tulus tan ana opah ||

58. Sadina bênthang kalanlih ngêlih |

nuli olèh sêmbulih wakingwang |
mring padesan panujune |
Dhoyok ngong pinèt mantu |
kedanan mring swaraku apik |
rinewang bukak kawah |
nganggo nguyu-uyu |
nêmbêlèh kêbo sapasang |
wong sadesa kabèh padha kêmul jarik |
tan ana ngliga awak ||

59. Basa têmu maratuwa mami |

akon amuni gamêlanira |
kumrawak kodhok-ngorèke |
nora na bedanipun |
calathune gamêlanèki |
padha nyêngkarak erak |
gêrok angêndhuruk |
basa têmu nèng pajangan |
padha mangan bojoku ingong-kêpêli |
kagêdhèn kêpêlingwang ||

60. Pitung kêpêl êntèk dèn-puluki |

kari sakêpêl pangêlêdira |
kasêrêtên gèdhèg-gèdhèg |
nglumpuk kêpêlan pitu |
nora kolu mandhêg nèng mênjing |
aglis manira nyandhak |
gulune bojoku |
malêmbung sawaluh dandang |
panyanaku kêpêlan kang mandhêg iki |
tan wruh yèn gondhokira ||

Jilid 10 - Kaca : 20
61. Nguli-uli bojoku anjêrit |
gupuh sanake padha bramantya |
barêng ngêbyuki ngong kabèh |
kang (n)jêjêg kang anjagur |
kang ngawêlas ana mênthungi |
dèn-aranni wong edan |
Dhoyok raganingsun |
srupaning kang mala mring wang |
kabèh padha gondhok-gondhok sun-tingali |
ngêtèmbol sagèmbolan ||

62. Kadèkêna calathune sami |

nora beda padha bêbagoran |
glêrêg lir têkèk gowoke |
sabab gondhok sadarum |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 28 >

 gondhok dalah gamêlanèki |
kabèh sadesa pisan |
wong gondhok ngalumpuk |
ting garèndhol gondhokira |
kucing kirik gondhok miwah kêbo sapi |
gondhok-gondhok sadaya ||

63. Lamun nora gondhok jare wêdi |

yèn kinêrah marang wong sadesa |
Ki Sandilumur anjêngèk |
mojar ngagagi jagur |
ngudubilah sètanirajim |
punapa bêbanyolan |
anyêmoni mring sun |
Nuripin gumuyu latah |
kang Sradênta ngong datan nyêman-nyêmoni |
sablakane kewala ||

64. Gêr ginuyu wong ing kono sami |

Dêmang Wirancana Wiracapa |
lan pra kadang sadayane |
langkung suka andulu |
mring banyole santri Nuripin |
dudu wuwusing wayang |
wus calathu lugu |
Ki Pangulu Asradênta |
kang ginuyu nganggo nyêbut cara santri |
gèsèh ing patopèngan ||

65. Langkung sukanira kang ningali |

bagor lalakone Narawangsa |
kèh kasmaran panontone |
wêruh ingkang anggambuh |
Jayèngraga Kulawiryèki |
tan kuciwa sabarang |
cèplêsira mungguh |
malah pra bagor manelad |
pamiwire tatikêlane ngarangin |
kang kadya Jayèngraga ||

66. Ana putune Ki Nayakênthi |

lawan ponakane maksih bocah |
sêmamar mèlu anopèng |
rêsik rupane suluh |
rumucuhe pawakan èstri |
ran Wukir lan si Laba |
karone wus gambuh |
Wukir dadi Narawangsa |
pan si Laba putune Ki Nayakênthi |
si Wukir kaponakan ||

Jilid 10 - Kaca : 21
67. Laba kang dadi Onênganèki |
Jayèngraga suka maring bocah |
ro Laba lawan Wukire |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 29 >

 wiyungyun jroning kalbu |
dhasar komuk wong sadesèki |
si Wukir lan si Laba |
di têmbunging kidung |
yèn anopèng Wukir Laba |
wong kang nonton akèh samya amèwèhi |
kêmbang kinang busana ||

68. Miwah arta sinungkên mring Wukir |

myang si Laba ing sasênêngira |
yata kang samya anopèng |
urut salakonipun |
Sêkartaji putri Kêdhiri |
sinêndhalmayang Dewa |
pinulung dinunung |
nèng wana-gunge Sêmara |
-sèwu nêgês ing Bathara Odipati |
tinurunan Jawata ||

69. Jinurungan sasêdyanirèki |

Sêkartaji pan wus dadi priya |
sinungan Narawangsane |
tinuduh mring praja gung |
ing Jênggala amangun-kardi |
lumampah kawlas-arsa |
wong nonton kayungyun |
mring kang dadi Narawangsa |
wus kapêthuk Sadugawèl gya ingirid |
ingambil karya patah ||

70. Wus apanggih lawan sang Apanji |

langkung anyênyêt pamoyokira |
mring Sarag kasatriyane |
anggulêt ing kalulut |
Narawangsa lawan Apanji |
wong nonton ragan-ragan |
pinindha kadyèku |
anutug lalakonira |
nuju Panji akarya lalangên ringgit |
Narawangsa andhalang ||

71. Pra ngigêl pangikêling cêmpurit |

(m)branyak sarwi aleyangan kothak |
dyan Panji tansèng wurine |
miluta sojaripun |
ngungkih Sêkartaji sajati |
wêdhare Kirananya |
kang pinurwa sêmu |
wasi Kuda-narawangsa |
kaduk wuwus pangokonira akikip |
aguyêg ing paguywan ||

72. Yèn sun-cawuk lambemu angisis |

sun-colok ing ngêlêng-ngêlêngira |
macothot manikmu molèr |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 30 >

 têmah mêlêngmu bawur |
tan idhêp ring bojonirèki |
malolokakên mata |
si abuh malêmpuh |
têmbako pangusap waja |
susar-susur loke araning garingsing |
sira gung kacomplongan ||

73. Ancur-banon pataranganing prit |

lêbur atimu uwus karuhan |
dèn-abyag ing bajul bèbèk |
katêluh ing kalinthuh |
myang babêthuh angungunthuhi |
rambutan isi pacar |
elinga wong bingung |
liwung ngiwung edan ngomyang |
angêlamuk kalinthunging linthung kênthing |
thèthèkan ngothak-othak ||

Jilid 10 - Kaca : 22
74. Langkung suka kang sami ningali |
saking nyênyêde carêmêdira |
Jèngraga lan si Wukire |
atine wong awuyung |
brangti marang Jèngraga-Wukir |
katêlu mring si Laba |
kèh mring Jèngragèku |
mangkana sadangunira |
Narawangsa kinasiyan Jayèngrêsmi |
wus wêdhar ing kêkêran ||

75. Sarag-ira wus kinèn nêlasi |

Wadal-wêrdi wus nèng pamagahan |
pinulung ing Batharane |
dadya sang Panji gandrung |
marang Kae pindha-wawasi |
sajatine Kirana |
mangkya karya gandrung |
angarah kang malih warna |
ri sang Adipanji Inokartapati |
gandrung samarga-marga ||

76. Kadeyan pitu kawolu èstri |

sira rara Onêngan kasanga |
kang para wadon cacahe |
tutwuri ri sang gandrung |
datan kêna barang kaèksi |
kang myarsa têbah-jaja |
mara gandrung-gandrung |
parênjak nèng kayu teja |
rinarêpa rinungrum ingarih-arih |
cinipta putri Daha ||

77. Ragil-kuning tansah anangisi |

kang raka cinènèng paningsêtnya |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 31 >

 kakang aja anêlame |
têka agandrung-gandrung |
kapirangu ing prênjak muni |
dudu Candrakirana |
pinarêpa gandrung |
gandrungmu asalah cipta |
iku manuk parênjak rong jodho muni |
(ng)gantêr nèng kayu teja ||

78. Anauri iku dudu pêksi |

kakangira kusumèng Mamênang |
duduka marang sun mangke |
mêjên tyas anggung gandrung |
kapirangu rêngu ing mami |
mimikaning kusuma |
mawèh mepu gandrung |
gandrung manira tan nyana |
yayi Wasi putri adi ing Kadhiri |
ran Kuda-narawangsa ||

79. Radèn Panji Ino Kartapati |

tansah kantaka samarga-marga |
rinubung pra kadang kabèh |
nangisi ri sang gandrung |
samya mêngkul suku anangis |
wong nonton sadayanya |
samya sênggruk-sênggruk |
tan raga-raga ringgitan |
kadya sawantahe rasane kang ati |
tapis rantas katrawas ||

Jilid 10 - Kaca : 23
80. Jalu èstri netra datan arip |
saking dènnira suka tontonan |
kalulut lakoning topèng |
kèlu kawêlas-ayun |
sira nimas Rara Widuri |
kadurus rudatin tyas |
anglês lir winuluh |
myating bagus Jayèngraga |
Ni Widuri mèh-mèh bae kurang thithik |
ngrasuk têngah kalangan ||

81. Tan wus ucapên solahing jalmi |

kang anonton kadi lênglêng brangta |
ya ta lah lakoning topèng |
ing wanci lingsir dalu |
sigêgên ing caritanèki |
Ki Nayakênthi kêprak |
pangucapira sru |
anênggih ingkang kocapa |
ingkang anèng Kalidhawung sanga Aji |
Kalana Sewandana ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 32 >

82. Lir ginala-gothang kang anangkil |
sigra tanggap ki niyaga buka |
gumrêmbrêng sêsêg gêndhinge |
pra bagor ngrasuk tapuk |
ting jalikrah gidrah angibing |
warna bala-bacingah |
kawêng tali-wangsul |
Ki Wuragil Kulawirya |
pan dadya panyare Rangga Thana-thani |
sisih Ujung-sambata ||

83. Bataura lan pra raja nangkil |

ing Madhêndha Manila Manggada |
kang kapara ngarêp dhewe |
jèjèrira alungguh |
Rangga Thona-thani lan malih |
Arya Ujung-sambata |
Bataura nêngguh |
nutug jajanturanira |
Gala-gothang nulya anibani gêndhing |
miyos Prabu Kalana ||

84. Kêprak sarta kêplok angrangin |

Jayèngraga ngowahi busana |
sondhère pinorah-parèh |
ingulur kuncanipun |
kêpuh mulu-pêksi salisik |
mêdhok wiwironira |
sri angayu-apu |
pamêkak têrtib binabar |
alancingan panji-panji cindhe wilis |
corak kisut parada ||

85. Jayèngraga ngrasuk tapuk-adi |

Klana kancanan binabar anyar |
sawuse anangkêp topèng |
nulya ukêl agambuh |
jêngkêr jêngkêng ingkang jariji |
jêjêre talak mata |
nging bêksa binêsus |
akênaptining pangraras |
nguras reka sandi lungiding pangibing |
sinuntak tumplak lawak ||

86. Dhalang Nayakênthi angêthaki |

anjanturi Kalana kasmaran |
rêrêp ririh janturane |
nutug janturanipun |
Sri Kalana wuyung mangun-gring |
putri-adi Ngurawan |
paranning alinglung |
gêndhingira sinasmitan |
kêprak nêsêg ambyung sarancak arawit |
wiraga Jayèngraga ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 33 >

 Jilid 10 - Kaca : 24
87. Mêdêd mêngêd dènnira angibing |
nêlasakên rarasing kalangyan |
lir kajiman pangrangine |
jariji kêjêr ngrayung |
ngigêl ukêl parigêl ngrangin |
manggal Manggalagita |
tatapêngan nanduk |
kipat amidak irama |
dhêngkul angglong cingklok cêthik uklak aklik |
pacak-jangga èglègan ||

88. Mênthang asta andhêngklang ngêtibing |

têtêbêngan usab kêlèmètan |
ilo-ilo alêlathèn |
maju bandhil anurung |
amêdidang |
alênggak langak-langak |
kiprah gêdrug-gêdrug |
angêsrug mêdhi-kèngsêran |
èpèk-èpèk ambuntut bèbèk kêkiris |
kèrogan salênthikan ||

89. Ririgêgan laga tan karigit |

kipat-kipatan nonang-aningan |
lero kêncèt anêrècèt |
ridhong ayam nêladhung |
kasigêgan tanjak macaki |
akiprah runjah-runjah |
jarahan jujungut |
juwête lorèng sêngèran |
Jayèngraga wiraganira angênting |
berag anèng kalangan ||

90. Sakathahe wong kang aningali |

jalu èstri acipta kedanan |
mring Jèngraga pangibinge |
mêjên binglêng anglinglung |
wlanjar randha somahan kêncing |
tan beda brantanira |
(n)dêlêng sang abagus |
Jayèngraga pinurwèndah |
sadayane pawèstri tan ana aking |
ngêmbêr nyunyungannira ||

91. Yata wau Ni Rara Widuri |

kadya wong kêna guna-wisaya |
arongèh tambuh angêne |
batinira baliwur |
lir ginatêl karêpirèki |
tan kêna sumêneya |
wringut ing pandulu |
ni rara ing Galèk-wulan |
wulangune wus tan kêna dèn-sayuti |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 34 >

 onênging tekadira ||

92. Ngènirakên sangkribirèng èstri |

wus mantêp karsa mikir priyangga |
katgada sanalikane |
nimas rara nyat gupuh |
lumayu tan wangwang ing jalmi |
mimiyak wong jagongan |
nulya ngrasuk purun |
mring anggane Jayèngraga |
rinukêtan tan bênggang lir pulut-kêlit |
krakêt sarwi karuna ||

5 (Tiyang kathah sami kapiluyu dhatêng Jayèngraga)

Rara Widuri ingkang wontên ing dalêm wingking, manahipun sakalangkung
gorèh nyumêrêpi tiyang kathah sami kapiluyu dhatêng Jayèngraga,
karaosakên kados badhe ngrêbat Jayèngraga saking tanganipun, wêkasan
nêmpuh byat lumajêng miyak para tamu laju dhatêng pandhapi nubruk
Jayèngraga rinukêt botên sagêd kabênggang. Sanalika gègèr puyêngan. Para
pamanipun Rara Widuri rumaos lingsêm nanging sami siyaga ing kewuh bilih
wontên dukanipun para kadang ing Lêmbuasta. Kulawirya ngaglah
ngampingi Jayèngraga. Jayèngrêsmi ing masjid kagèt mirêng gègèr ing
pandhapi. Kae Kidang Wiracapa dhawuh dhatêng para abdinipun, sampun
ngantos sami pancakara. Para ningali gumuruh gègèr puyêngan, kasaru
dhatêngipun Rêtna Ginubah numpak kuda kairing sagawonipun, wasana
sagêd nyigêg kawontênan ingkang mutawatosi.
Kaca 25 - 26

Jilid 10 - Kaca : 25
603 Dhandhanggula
93. Jayèngraga kagèt dèn-kêkêti |
mring Ni Rara Widuri keringnya |
Jèngraga anglukar topèng |
pra bagor miwal tapuk |
gamêlan cêp tan ana muni |
gègèr sak-panontonan |
samya ngaruh-aruh |
kang jagong mlêngak alêngak |
sutanira Wirancana Ni Widuri |
ngêbruki Jayèngraga ||

94. Kimas Wirancana Angabèi |

lawan kadangira kang lêlima |
Kimas Mancanapurane |
lan Singabancanèku |
Wisanjana Wiranjanèki |
mangunjana pra samya |
ambêg sura rêngu |
cipta lingsêm ing sasama |
de pulunanira Ni Rara Widuri |
anumbuk nunjang-nunjang ||

95. Samya bramantya angingêr kêris |

wong lêlima sarêng adêgira |
dadya samya ngadêg kabèh |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 35 >

 Wiranjana sru muwus |
e e bilah kapriye iki |
lah mangke ta mangke ta |
sampun wontên rusuh |
gumêdêr wong sakalangan |
Ki Wuragil Kulawirya malangkêrik |
ngangglah ngampingi putra ||

96. Sarwi angling mring putra Jèngragi |

bocahe iku sira rangkula |
ywa wèhi bênggang rakête |
wus aja mèlu-mèlu |
kurdakanesanake sami |
sun ijènpriyangga |
kang asoroh-amuk |
sanajan kinarubuta |
wong samene mangsa nêdya sun-unduri |
suka matyèng kalangan ||

97. Yata ingkang anèng masjid alit |

Jayèngrêsmi wusnya bakda tangat |
kagyat sabawaning rame |
jalwèstri sru gumuruh |
kapyak ingkang gagaman kèksi |
wus narka yèn babaya |
ingkang paman wau |
sigra têdhak saking langgar |
mring pandhapa wus panggih lawan kang rayi |
myang paman Kulawirya ||

98. Mas Wirancana tan bisa angling |

gêtêm-gêtêm manahe kèwuhan |
suwe-suwe bot wirange |
supe kramaning lungguh |
wus supêkêt lan kadangnèki |
myang pra santananira |
nêdya ngrurah rusuh |
anglêbur ing Lêmbuasta |
Kae Kidang Wiracapa asru angling |
mring kadangira tiga ||

Jilid 10 - Kaca : 26
99. Hèh Wiranjana Wirancanèki |
Wirabajra aja kakêrisan |
niyat ambêg tatu bae |
sabilai pakewuh |
yèn tan kêna ingsun-tuturi |
êmbuh kêdadènira |
ya nêngna bae wus |
gègère ing pakalangan |
tanpa rungyan gègère pating jarêlih |
mapanakên gagaman ||

100. Tan antara dangu ingkang prapti |

wau sira Ni Rara Ginubah |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 36 >

 anêrak wong sami mire |
laju mring pandhapa gung |
taksih manggung nitih turanggi |
srênggalanya wayungyang |
tan têbih nèng ngayun |
Ni Rêtna asru lingira |
iki ana apa prakaranirèki |
gègère ing kalangan ||

101. Kidang Wiracapa marêpêki |

mring putranira Rara Ginubah |
sarwi alon pamuwuse |
lah mudhuna karuhun |
mêngko sira ngong-pituturi |
ni rara gya tumêdhak |
sing turangganipun |
rêrêp tan ana wong mojar |
Kae Kidang Wiracapa mituturi |
purwa madya wasana ||

102. Wus ngartika ni rara nulya ngling |

wis-wis aja na padha adêgan |
sadaya pra samya linggèh |
babêkêl bundhêl umbul |
namung Wirancana Ngabèi |
sakadangira lima |
myang santananipun |
mire nèng pojok pandhapa |
maksih ngadêg kumpul tan ana kang linggih |
Ni Rêtna sru ngandika ||

103. Hèh-hèh Wirancana kang Ngabèi |

dene arakit sakadangira |
dêlênge kaya agawe |
kaya bocah sirèku |
ing prakara tan nganggo pikir |
tur ta mangsa bejosa |
kabèh dhi-adhimu |
iku si Mancanapura |
sakadange padha bêthatha-bêthithi |
kumaki mongsèthora ||

104. Yèn sira nora lungguh tumuli |

pa kongsi sun srêgakên srênggala |
githokmu wong lima kuwe |
kêndhak ingkang sinêndhu |
nulya samya atata linggih |
Jèngrêsmi Jayèngraga |
Ke Kulawiryèku |
lênggah anèng pakothakan |
kapat lawan sira Ni Rara Widuri |
ambondhèt Jayèngraga ||

105. Maksih mingsêg-mingsêg dènnya nangis |

yata Ni Rara Rêtna Ginubah |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 37 >

 lan kang rama myang ibune |
mêrpêki (ng)gyanning lungguh |
Kae Wirancana Ngabèi |
sarya lon wuwusira |
kang Bèi sirèku |
idhêpên pituturingwang |
aprakara anakmu Rara Widuri |
pupusên driyanira ||

6 (Dhatêngipun Rêtna Ginubah damêl sigêg gègèr ing pandhapi)

II. Dhatêngipun Rêtna Ginubah sagêd damêl sigêg gègèr ing pandhapi.
Sadaya lajêng sami lumêbêt ing dalêm wingking. Wosing rêmbag, Ni Widuri
kajodhokakên kalihan Jayèngraga. Kaningkahakên anut limrahing ngakathah,
sarta kapanggihakên manut tatacara. Sadaya wau katata jangkêp dening Rêtna
Ginubah. Dhauping pangantèn kawiwaha wontên ing Lêmbuasta.
Dhatêngipun Rêtna Ginubah nyapih kawontênan ingkang mutawatosi. Saking
pitêdahipun sang Rêtna, Rara Widuri kajodhokakên kalihan Jayèngraga.
Sanalika Rêtna Ginubah nata paningkahipun têmantèn, panggihipun ngantos
dumugi sajèn tuwin tata-cara lan kêndhuri botên wontên ingkang
kalangkungan. Sadaya tiyang sami ngungun dene Rêtna Ginubah sagêd nata
samudayanipun tanpa cèwèt, ngantos kadosdene sampun nate murba gadhah
damêl mantu, ing mangka gêsangipun tansah wontên ing wana.
Sasampunipun rampung paningkahipun têmantèn, Rêtna Ginubah wangsul
dhatêng asramanipun, kacandhêt botên purun. Bêksan bagoran kalajêngakên,
pinangantèn sakalihan kadhawuhan manjing pasareyan andumugèkakên karsa
salulut, dumugi Subuh sawêg luwaran.
Kaca 27 – 36

Jilid 10 - Kaca : 27
603 Dhandhanggula
106. Bageya wus pinasthi Hyang Widdhi |
ya wus aja kèh-akèh rinasa |
mungguh ing karêpku dhewe |
ya si Widuri iku |
sun-panggihkên lan Jayèngragi |
apan iku wus padha |
karêpe kadyèku |
ingsun pasaja kewala |
lamun sira tan miturut jênêng-mami |
apa sakarêpira ||

107. Yèn budiya ingsun sêmbadani |

yêkti sun-gawe pakan gadhungan |
mangsa wurunga ing mangke |
dene yèn sira nurut |
yêkti bêcik dadine benjing |
malah sira kang bêgja |
lèhmu duwe mantu |
ngulama bagus tur nyata |
sarwa wasis cacalon jalma linuwih |
lagi karêm ngarucah ||

108. Kidang Wiracapa nambungi ling |

anakmas Dêmang Prawirancana |
prayogi pinikir sarèh |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 38 >

 pinrih ing tamanipun |
pênêt ngangge geyongan ngèlmi |
lêrês ujare rinta |
kang kadya puniku |
Kae Dêmang Wirancana |
wijiling ngling sêrêt amangsuli aris |
mring Ni Rêtna Ginubah ||

109. Manira wus anut ing sirèki |

iya yayi paran sakarsanta |
tan lênggana saliring rèh |
kewala ingsun anut |
marang sira tan swalèng ati |
mangsa bodhoa sira |
pulunanirèku |
si Widuri ingsun pasrah |
lah sumangga karsane paman kang yêkti |
rêmbuge kang kinarsan ||

110. Ni Rêtna Ginubah angling malih |

pan wus sira sumarah maring wang |
rinêmbug wong tuwa kabèh |
payo padha alungguh |
anèng wisma lan kyai-kyai |
rêrêmbugan kang dadya |
ya êndi kang mungguh |
nulya sami maring wisma |
para tuwa Ni Rara Ginubah angling |
mring Kae Jayèngraga ||

111. Hèh man Wirya lan kakang Jèngragi |

payo lênggah ing jarambah wisma |
padha rêmbugan bêcike |
lan kakang Jèngrêsmiku |
ywa sumêlang driyanirèki |
lêstarining prakara |
ingsun kang ananggung |
tutute kang duwe sanak |
sêtun pamrih ingsun sakarone sami |
lulusing kabêcikan ||

112. Lah wis payo mring wisma alinggih |

si Widuri iku ywa kêna sah |
mêngko pikirên bêcike |
anulya kèrid masuk |
nunggil tata dènnira linggih |
nèng ngarsaning tilaman |
akêpang akêpung |
Kae Kidang Wiracapa |
Dêmang Wirancana Mancanapurèki |
lawan Singa-bancana ||

Jilid 10 - Kaca : 28
113. Wisancana Wirancana nênggih |
Mangunjaya nunggil Wiranjaya |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 39 >

 sang Wirangkara twin manèh |
Wirabajra atêpung |
Ki Wuragil Kulawiryèki |
Jayèngrêsmi acêlak |
kalawan sang ayu |
Ni Rara Rêtna Ginubah |
Jayèngraga kalawan Rara Widuri |
nèng pungkure sang Rêtna ||

114. Sang Retna Ginubah angling aris |

paran kang dadya rêmbuge samya |
manawa na malang mangke |
aja na dèn-dhong wuwus |
ngucirani ing rêmbug dadi |
sadaya tan suwala |
jumurunging kayun |
sang Rara maturing rama |
yèn sambada putumu Rara Widuri |
lan kakang Jayèngraga ||

115. Sun-dhaupkên ing sawêngi iki |

paningkahe saiki kewala |
lah ibu rumatên age |
abon lan suruh-ayu |
Kae Kidang Wiracapèki |
mojaring garwanira |
rubiyah dèn-gupuh |
ngrakita praboting ningkah |
lan dèn-enggal dadakan bae saiki |
karêpe sutanira ||

116. Ingkang garwa Nikèn Widaryati |

tur sandika lèngsèr saking ngarsa |
angrukti nuduh parêke |
parèstri sigra ramut |
bon-abone sasanggèn kawin |
tan dangu wus samakta |
katur anèng ngayun |
Ni Rara Rêtna Ginubah |
angandika tatanên nèng têngah aglis |
hèh Pangulu Sradênta ||

117. Lan Nuripin majua ing ngarsi |

lan ngundanga manèh roro êngkas |
kaum kang dadi sêksine |
Asradênta agupuh |
ngundang papat kancane modin |
tan dangu nulya prapta |
sang Rêtna amuwus |
kang Dêmang Prawirancana |
walènana sutanira Ni Widuri |
ing kene mangarsa-a ||

118. Nunggala lan kakang Jayèngrêsmi |

sigra Wirancana nulya mapan |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 40 >

 Ke Kidang Wiracapane |
atata dènnya lungguh |
ki pangulu sampun miranti |
maksih samya basahan |
lan Nuripin wau |
ni rara alon ngandika |
kakang Jayèngraga majua ing ngarsi |
gupuh ingkang liningan ||

Jilid 10 - Kaca : 29
119. Angling malih Ni Rara Rinujit |
ibu iku putumu Ni Rara |
rêsikana sapatute |
wèhna ibune (m)bakyu |
Wirancana kèn (m)busanani |
kêrik alise sarat |
brêkat sih akudhup |
kang ibu nulya angalap |
mring Ni Rara Widuri kèn-(m)busanani |
dadakan pinaèsan ||

120. Ni Rara Rêtna Ginubah angling |

lah wus kakang Bèi Wirancana |
têmbunga lan pangulune |
kang liningan agupuh |
Wirancana nulya majibi |
alon ing wuwusira |
hèh kyai pangulu |
kula ngrêsaya jêngdika |
(n)dika ningkahakên nak-kula Widuri |
lawan Ki Jayèngraga ||

121. Maskawine pan salaka putih |

wrat satail Ki pangulu sigra |
angabulkên paningkahe |
sigra maca tangawut |
ngusikumi badlal wa-napsi |
wabi takkuwa Allah |
-hi Allah wa-ngidun |
wa-bin-tilani wa-minta |
bima haribadi ki pangulu angling |
pakênira ngucapa ||

122. Anarima kawula puniki |

paningkahe Ni Widuri lawan |
kawula lan maskawine |
salaka putih nêngguh |
wrat satail dadosa mangkin |
utang-kula ing donya |
ing ngakeratipun |
wus tinurut saujarnya |
nulya maca sabadlakal-lahubari |
ngaliyil ngalimina ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 41 >

123. Ngaleka-hèr-wabi dalihihi |
Allahuma alibbena huma |
bi-rahmattiyar mukrime |
têrus salajêngipun |
dènnya donga awanti-wanti |
anulya saksinira |
Nuripin tumanduk |
mèsêm jrih sajroning nala |
sarwi nêkêm jêmpole Ki Jayèngragi |
pan sarwi jinanjènan ||

124. (n)Dika tampi jangji-dalêm mangkin |

lamun nora yèn anuronana |
ngomahi ngayani mangke |
sah tanpa talakipun |
sung maskawin marang ing rabi |
lan malih yèn nambanga |
ing rabinirèku |
pitung sasi ing dharatan |
rong taune lautan saliyanèki |
gawe-dalêm ayahan ||

125. Tan trimane rabinira benjing |

runtuh talakira kang satunggal |
tinagih ing maskawine |
Jèngraga ngling wus saguh |
nulya modin Ki Nurjuwahir |
nambungi maca donga |
Salamêt anutug |
sawusira ingaminan |
Jayèngraga salaman ngabêkti maring |
Ke Kidang Wiracapa ||

Jilid 10 - Kaca : 30
126. Lan mring Wirancana mratuwèki |
samya rarakêtan parimarma |
miwah mring kadange kabèh |
anor pangrêpanipun |
ingalatira pra sami |
minta alalbahalal |
wus maklum-minaklum |
warata pasalamira |
mring pangulu Asradênta myang Nuripin |
myang modin sinalaman ||

127. Angabêkti mring raka Jèngrêsmi |

miwah mring kang paman Kulawirya |
sung salam Ni Rara Nikèn |
kang rayi datan ayun |
lan wus aywa awalang-ati |
anggêpok raganingwang |
tan kêna anyukup |
priya marang raganingwang |
mangsa kalirua kakang sihing ati |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 42 >

 kang tumêka tyasing wang ||

128. Mèsêm Jayèngrêsmi Jayèngragi |

kaluhuran wingiting wacana |
saya mawantu trêsnane |
mring Ni Rara Rinêmpu |
kang ngasramèng ing wana rungsit |
yata aboning ningkah |
sarah abonipun |
tinampan ing Asradênta |
sinungakên muadin kinèn ambagi |
sabokor mring Asradênta ||

129. Pinaro lawan santri Nuripin |

kang sabokor dinum santri kathah |
tindhihe rong reyal sisèh |
wus rampung pandumipun |
angling malih Rêtna Rinujit |
lah iku putunira |
si Widuri mau |
paran wus dènnya busana |
sakadare dadakan rêbut ing wanci |
daya-daya têmu-a ||

130. Bokmas Wirancana anauri |

sarwi waspa muwus samêktèng dyah |
sompok sarupa-rupane |
Rêtna Ginubah muwus |
ngarah apa wus bêgjanèki |
mêngko bae wasisan |
kêndhuri majêmuk |
rêbut têmuning pangantyan |
Jayèngraga pinatut pangaggenèki |
akuluk kanigara ||

131. Ni Rêtna Ginubah angling malih |

pangantène dyah nuli wêtokna |
mas Wirabajra dèn-age |
gamêlane kon nabuh |
Kêbogiro Wirabajra glis |
parentah ring niyaga |
muni gamêlan sru |
ngrarantêg ngrangin araras |
pangantèn dyah sira Ni Rara Widuri |
mijil sing pamirèyan ||

Jilid 10 - Kaca : 31
604 Mijil
1. Ni Widuri binusanan asri |
tuhu ya kinaot |
datan mantra yèn dadakan trape |
kongsi karya lêlatha thi-athi |
mathinira nitis |
cacithak cacênthung ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 43 >

2. Kinaroning ngiring bubahnèki |
kanan kering ngroyom |
para (m)bokajêng sabêndhoyote |
myang nini-nini milyanjênêngi |
panggihing pangantin |
mangkana pra kakung ||

3. Sadayanya samya angadêgi |

tan ana kang lunggoh |
sira Rêtna Panggubah pan age |
nyandhak astanira Ni Widuri |
paguting pangantin |
gagantalan gupuh ||

4. Horêg ingkang ningali ing (n)jawi |

jêjêl rêbut ênggon |
lan kang (n)jaba sami ngadêg kabèh |
myang pra bagor tan ana kang linggih |
panontone ngalih |
mring wisma sadarum ||

5. Ni Rara Ginubah angling malih |

tumpêr kayu kelor |
kon-nyêkêli si-lanang tumpêre |
si Widuri kang anyiram warih |
sarat dhudha panggih |
lawan prawan kêncur ||

6. Lan tigannya tinibakkên aglis |

mring jrambah kumêprok |
toyèng bokor sêkar sêtamane |
tinètèskên ing êmbun kaping tri |
ni rara ngling aris |
nêmbaha sireku ||

7. Mring lakimu anuruha warih |

mring padanira ro |
Ni Widuri anêmbah sira ge |
nguswa suku nguswa padèng laki |
sang Rêtna ngling aris |
pondhongên bojomu ||

8. Jayèngraga ngalap Ni Widuri |

sang rêtna pinondhong |
prapta madya ing tilam ngarsane |
ibu Widaryati kang nêngahi |
ing kering Widuri |
sang Rêtna Rinamu ||

9. Jajar lan (m)bokmas Wirancanèki |

myang mratuwa wadon |
kananira Ki Jayèngragane |
Kae Mas Dêmang Wiracapèki |
nulya Jayèngrêsmi |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 44 >

 Ki Kulawiryèku ||

Jilid 10 - Kaca : 32
10. Gya Mas Dêmang Prawirancanèki |
sauruting lunggoh |
para kadangira sadayane |
Wirancana myang Wirakarèki |
Wirabajra nuli |
Mancanapurèku ||

11. Singabancana arinirèki |

sauruting lunggoh |
Wiryanjana lan Mangunjanane |
Ki Pangulu Sradênta Nuripin |
pra mantên lan modin |
têpungira lungguh ||

12. Ni Rara Ginubah angling malih |

mring kang paman gupoh |
hèh Mas Wirabajra sira age |
kandhurine wêtokna dèn-aglis |
kang sinung ngling nuli |
nuduh rewangipun ||

13. Kasinoman samya ngêladèni |

salawe ambêng bot |
kang nèng panjang gêng pan kêndhurine |
anèng wisma pininta jalwèstri |
pitung ambêng ngarsi |
kang wolulas nêngguh ||

14. Ambêng layah agêng anèng ngarsi |

pinètak pra wong-wong |
Ni Rêtna ngling hèh pangulu age |
donganana kajate kiyai |
kirim donga Muklis |
dongane majêmuk ||

15. Ki Pangulu Asradênta nuli |

(n)dongani agupoh |
ingaminan sru swaraning akèh |
sawusira dènnira (n)dongani |
sang Rêtna ngling aris |
mara ta dèn-gupuh ||

16. Padha sira kêpunga kêndhuri |

kabèh lanang wadon |
sun anunggal pangantène bae |
ibu lan (m)bakyu Wirancanèki |
sarêng samya wanting |
sarêng nadhah kêmbul ||

17. Ni Rêtna Ginubah angling aris |

mring Jèngraga alon |
kêpêlana bojomu tri bae |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 45 >

 aywa kagêdhèn (ng)gonmu ngêpêli |
Jèngraga ngèsêmi |
sarwi ngêpêl sêkul ||

18. Kulawirya mêne mulat siwi |

sarwi ngandika lon |
nora jamak ngèram-ngèramake |
sira iku Ni Rêtna awasis |
lir wus anglakoni |
kêdahe wong mantu ||

19. Iba wong tuwa samene iki |

lir busuk anjomblong |
kêndhak kabèh tan ana kumlawe |
amung sira dhewe angugêri |
apa sira nini |
dhasare wus tau ||

20. Dene parigêl sabarang kardi |

parentah marang wong |
iya dene ta lah sira Nikèn |
apatitis nuduh liring kardi |
ni rara nauri |
mèsêm sarwi (n)dulu ||

Jilid 10 - Kaca : 33
21. Kalingane ngumpak sira iki |
mas Wirya maring ngong |
Ki Wuragil anjola guyune |
nora ngumpak satêmêne nini |
Kae Angabèi |
nambung wuwus (ng)guyu ||

22. Kadipundi punika dhi Ragil |

putranta si Dhenok |
wingi kula tutur sadayane |
uning tiyang mantu kadipundi |
sajêge aurip |
tar wruh kukus-kukus ||

23. Sira Nikèn Widaryati angling |

dènnira miraos |
pan karaos pangrêsirèng tyase |
myating karya lir mantu pribadi |
lamine tan uning |
rasaning mamantu ||

24. Ngêmbêng waspa sinamun abukti |

ngênês ing tyas kepon |
sang lir Rêtna Ginubah sêmune |
kang tinadhah mung paru sacuwil |
tan antara sami |
kang nadhah anutug ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 46 >

25. Aluwaran kang samya abukti |
sadaya tuturoh |
ambêng dinum binêrkatan kabèh |
jalu èstri ing jro lan ing (n)jawi |
tan ana kang kari |
ing pambêrkatipun ||

26. Nulya Ni Rara Rêtna Rinujit |

wijiling sabda lon |
padha kariya sun arsa mulèh |
tutugêna kasukanirèki |
kakang Jayèngrêsmi |
man Kulawiryèku ||

27. Ingsun mulih mring asrama mami |

akariya lunggoh |
Jayèngrêsmi alon andikane |
tanggung têmên yayi sira mulih |
tatasên saratri |
sesuk bae mantuk ||

28. Yèn kêna bêcike anganti |

ing saulih-ingong |
têka sesuk kêlawan êmbènne |
Rêtna Ginubah nauri aris |
kakang Jayèngrêsmi |
sru panrimaningsun ||

29. Sun-tuturi kakang kawruhanèki |

iya raganingong |
nora bêtah têmu suwe-suwe |
ing wong akèh sadumêlah mami |
durung anglakoni |
kadyèki papangguh ||

30. Dene kakang lamun sira mulih |

aja walang-atos |
pakewuhe nèng marga watire |
iya aku ingkang mêmanuki |
sira Jayèngrêsmi |
rumojrong sakayun ||

Jilid 10 - Kaca : 34
31. Angling malih kakang Jayèngragi |
kariya karongron |
Jayèngraga alon pamuwuse |
iya yayi pangèstunirèki |
sang dyah nulya pamit |
marang rama ibu ||

32. Mojar hèh man Wirabraja iki |

êndi jaraningong |
si Limutan ajokna marene |
dyan lumampah anyèngklak turanggi |
srênggala tan kari |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 47 >

 ngijig anèng ngayun ||

33. Kewala laju têngah pandhapi |

Ni Rêtna wus andon |
de kang kantun anèng padhapane |
Ke Kidang Wiracapa Ngabèi |
angandika aris |
mring kang samya lungguh ||

34. Pênêt anèng ing paningrat (n)jawi |

aningali bagor |
samya matur sumangga karsane |
nulya nuduh marang ingkang rayi |
hèh Wirabajrèki |
ngambila kang salu ||

35. Kang rada ombèr ruktinên aglis |

nèng paningrat kono |
Wirabajra sigra ngambil age |
bale agêng tinrap amiranti |
wus samya miranti |
sasaosanipun ||

36. Kae Kidang Wiracapa angling |

mring Jèngraga gupoh |
lah anakmas bagus pinangantèn |
tumama-a alayap tilam-rik |
Jèngraga turnya ris |
sakalangkung nuwun ||

37. Pasihane kakang Angabèi |

kawula rinojong |
kinèn kulinèng patilamane |
Kae Kidang Wiracapa angling |
ywa sumêlang galih |
sumangga ing kayun ||

38. Tan rumangsa andarbèni panti |

salir sun-katêmpoh |
Jayèngrêsmi lan Kulawiryane |
apan samya micara jro ngati |
anon ring Ngabèi |
maksih labêtipun ||

39. Mangunahe ngulama katawis |

lêkêting pasêmon |
dènnya rakit ing pasunggatane |
mawi kêmbarmayang mawut asri |
tutuwuhan kitri |
lir wong amamantu ||

40. Mangke têmahe Ki Jayèngragi |

kang kinarya manton |
kadya wus tan ninang graitane |
Kae Kidang Wiracapa Bèi |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 48 >

 angandika aris |
wawi andudulu ||

41. Pênêt samya nèng paningrat linggih |

nonton wong ambagor |
Nayakênthi kinèn nutugake |
lêlakone topèng dèrèng salin |
kang liningan aglis |
sandika turipun ||

Jilid 10 - Kaca : 35
42. Nulya sadaya samya umijil |
nèng paningrat lunggoh |
wusnya tata kabèh palungguhe |
Kae Kidang Wiracapa angling |
marang Nayakênthi |
tutugna lakonmu ||

43. Kang sinung ling sandika turnèki |

nulya kêprak gupoh |
kang niyaga buka gamêlane |
yata kang nèng wisma Jayèngragi |
lan Nikèn Widuri |
êmban lawan ibu ||

44. Sinambrama mring Ni Widaryati |

myang putra pra wadon |
kinèn minggah mring pasareane |
Ni Widuri wus tinarik guling |
mring ibunirèki |
wus tinarik turu ||

45. Nulya mire sadaya pawèstri |

anon kang ambagor |
Jayèngraga wus tumamèng langse |
tumangkêping kasingkaping samir |
sinamuring (n)jawi |
tapuking atamu ||

46. Jayèngraga tumamèng tilamrik |

kulinèng karongron |
lawan Rara Widuri pinaès |
Jayèngraga agyarsa murwani |
de kang sêkar kincip |
wêdharing mabangun ||

47. Amêpêki Jayèngraga ririh |

Ni Widuri alon |
angalêt wariju ginape |
binaudan ing srênggara manis |
amrih lunturing sih |
brêmara marang rum ||

48. Nguswa angudi maduning sari |

ni rara rinêmpon |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 49 >

 sompok supêk pinapan ujure |
pinriyêmbada pinongah pangih |
angungkih kang tapih |
timpahing ngapupu ||

49. Wus kawingkis akengis kang wêntis |

lir pupus binêthot |
andrawila adênta padane |
sang kakung mrih ngingsêp ingkang sari |
warastra nanduki |
prananirèng kudhup ||

50. Rinabasa papan maksih kunci |

kapêlak kabunton |
dhêdhêl kèngêl kongkal pupungule |
Jayèngraga adrêng dènnira mrih |
Ni Rara Widuri |
katêtêsaning hyun ||

51. Kadya tan nêdya kakung ngluwari |

saking byatning raos |
Ni Widuri kênthêng salugune |
pinolahing kakung langkung wasis |
pangêsêsira mrih |
lir tan nêdya uwus ||

Jilid 10 - Kaca : 36
52. Yata kang marambah andon rêsmi |
wanci akir Suboh |
luwaran mring pahèran kaliye |
Jayèngraga gya mèt toyastuti |
mring masjid ngarèni |
dènnya salat Subuh ||

53. Ni Rara Widuri wus sung suci |

wangsul ing kakobong |
kadya tan kêna bênggang anggane |
tinilar Subuh tyas lir tan nganti |
saking byating kang sih |
wirangrong amingkur ||

605 Wirangrong
1. Yata kang salat nèng masjid |
wus bakda dènnira Suboh |
kang raka kalawan pamanipun |
Ki Kulawiryèki |
Ke Kidang Wiracapa |
wus lungguh anèng pandhapa ||

2. Jayèngrêsmi ngandika ris |

marang pamanira alon |
inggih ta kang lampah sakalangkung |
sulaya ing kardi |
ngupaya kang lêlana |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 50 >

 anjajah guwa wanarga ||

3. Sring kacangkol ing pangampir |

dadya ing lampah bêdhandho |
angrandhati lampah anèng purug |
paman kadipundi |
pinikir kang sakeca |
sutanta Ki Jayèngraga ||

4. Mangkya jênênging arabi |

tan kênang ginupoh-gupoh |
anèng Lêmbuasta apêsipun |
sapasar tan mulih |
yèn kongsi kalampahan |
kewala nèng Lêmbuasta ||

5. Tan cakup tirakatnèki |

têmah angambrêng lêlakon |
kang paman ris nabda iya èstu |
lir wuwusirèki |
sumangga sakarsanta |
ingong rèh anut kewala ||

6. Kang katêmu pikir-mami |

kajaba karsanireko |
namung maklumira kang sinuwun |
wus ganjaranèki |
nèng paran ababrayan |
anakmas kang sinung coba ||

7. Mokal kalêmpit ing galih |

lah ewadene samono |
manira tan malangi sakayun |
-nira ngong tutwuri |
Jèngrêsmi lon ngandika |
mring rayi sang Jayèngraga ||

8. Priye karêpira mangkin |

rèhning kacangkoling wadon |
paran sira-gawa iya mantuk |
wartanana mami |
apa ta sira tilar |
kang rayi anor turira ||

7 (Jayèngrêsmi rêraosan kalihan Kulawirya)

Bakda salat Subuh, Jayèngrêsmi rêraosan kalihan Kulawirya kadospundi dene
ngupadosi kadang dèrèng kapanggih, tansah kagiwang ing pangampiran
malah ngantos kalampahan Jayèngraga rabi. Jayèngraga katantun ambêkta
mantuk Rara Widuri, ajrih kadukan dening ramanipun. Pêpuntoning rêmbag,
semah katilar lan badhe nglajêngakên lampah. Jayèngraga anyagahi ing têmbe
badhe amboyong semahipun.
Kaca 37 – 38

Jilid 10 - Kaca : 37
605 Wirangrong

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 51 >

9. Sumanggèng karsa kang mugi |
nuwun anut ing papakon |
jrih apti priyangga langkung nuwun |
darmi anglampahi |
Jèngrêsmi lon ngandika |
iya bênêr aturira ||

10. Nanging tan mangkono yayi |

mungguh babing wong jêjodhon |
datan kêna liyaning angrêmbug |
kêncênge pribadi |
kang nyandhing lan kang nyandhang |
yêktine anèng ing sira ||

11. Kang rayi umatur aris |

inggih katilar kemawon |
yèn parêng paduka inggih luhung |
tumuntên lumaris |
umangkat benjing-enjing |
kawula datan sumêlang ||

12. Kang raka ngandika aris |

iku ta ora mangkono |
lèh pratingkah rucah nora wurung |
sinêbut tan bêcik |
bêcike sinarèhna |
têka ing sapêndhak dina ||

13. Yèn ana karêpirèki |

wong tuwane lanang wadon |
nyalamêti anak amajêmuk |
lan anake sami |
dimèn padha katêkan |
nutug sawataranira ||

14. Yèn duga tyas-ngong pribadi |

pupusên rèh wus katêmpoh |
pan wus wajibira aywa kantun |
gawanên amulih |
marang ing Wanamarta |
sarwa ora-a kuciwa ||

15. Dhasar rupane prayogi |

bèbèt bobote atabon |
abandha santana-santana gung |
trah-trahing priyayi |
santana Pranagara |
bêndhèyoting (ng)Galèk-wulan ||

16. Kalawan paman Ngabèi |

Kidang Wiracapa dhompol |
maksih nunggal êmbah krabatipun |
Pranagara sami |
padha turun Bathara |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 52 >

 wijil-wijiling awirya ||

17. Mulane ingsun ngrêmbugi |

manawa ginawa ngalor |
kadipundi paman alon muwus |
Ki Kulawiryèki |
iya langkung prayoga |
yèn kasambadan arinta ||

18. Priye anakmas Jèngragi |

karsanira kang sayêktos |
kang putra turira yêktinipun |
pakèwêd ing ati |
manawi dados dardah |
putranta kang anèng wisma ||

19. Katur rakanta (n)Jêng Kyai |

kawula têmah binêndon |
tan wande ingaran wèng-wèng tuduh |
sangêt kawula jrih |
latah Ki Kulawirya |
adhuh ya sun wis kaduga ||

Jilid 10 - Kaca : 38
20. Mangkene bae ing pikir |
yèn arsa mangkat kemawon |
sira pitêmbunga mring kang sêpuh |
asanggupa bali |
pinapak kang prayoga |
caraning ngundhuh pangantyan ||

21. Jèngrêsmi nambungi aris |

kawula datan rumojong |
sabab karya dora kang satuhu |
galating pa angling |
dede caraning tama |
akarya cidrèng sasama ||

22. Kang kapanggih rêmbugnèki |

jênggan pasaja kemawon |
andugèkkên ing lampah inggih lamun |
pinarênging takdir |
mugi-mugi wagêda |
umampir panggih putranta ||

23. Yèn tan pinarêng ing takdir |

inggih sumendhe Hyang Manon |
dèrèng kaparêngan untungipun |
samya mujèng Widdhi |
arjanira ing lampah |
mugi dumugi ing karsa ||

24. Wus dadya rêmbaging pikir |

Ki Jayèngraga wus sagoh |
Wirabajra prapta alon matur |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 53 >

 pra ngawirya katri |
paduka ingaturan |
mring pamanta nèng pandhapa ||

25. Wus kèrid ing lampahnèki |

maksih wong ingkang ambagor |
pupute tanggungan tutugipun |
yata kang alinggih |
Jèngraga Kulawirya |
mèh karsa jurudêmungan ||

606 Jurudêmung
1. Kae Kidang Wiracapa |
nèng paningrat dènnya lungguh |
lan kadang sawarganipun |
myang besan Mas Wirancana |
sakadang sêntananipun |
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
lawan Ki Kulawiryèku ||

2. Parèstri anèng jarambah |

Ni Widaryati anuduh |
naoskên dhaharipun |
ladosan enjing-enjingan |
ulam rampadan myang bucu |
saput prantining adhahar |
myang jajanan kang winungkus ||

3. Samakta anèng jarambah |

Widaryati anèng ngayun |
matur ing raka yèn sampun |
ing pundi ingkang kinarsan |
adhahar panggènannipun |
ngling Ke Kidang Wiracapa |
ing jro bae bêcikipun ||

8 (Jayèngrêsmi rêraosan kalihan Kulawirya)

III. Pahargyan ngundhuh têmantèn.
Dêmang Prawirancana gadhah niyat ngundhuh têmantèn dhatêng
Trênggalèkwulan. Jayèngrêsmi nyuwun, supados pahargyan wontên ing
Lêmbuasta kemawon. Sêdaya sami rujuk. Ngundhuh têmantèn ing Lêmbuasta
kanthi ngaturi pirsa priyayi ing Panaraga tuwin sanak sadhèrèkipun
Prawirancana, mila sakêlangkung rowa. Sadaya ubarampening pahargyan
kadhatêngakên saking Trênggalèkwulan. Bagoran kasambêt wayangan
Krucil, dhalang Ki Mênthak. Kidang Wiracapa nêrangakên bedaning raosipun
ringgit Krucil lan ringgit Purwa cundhukipun kalihan ngèlmu kakekat lan
makripat.
Para tamu katêtêpakên papan panyipênganipun. Kidang Wiracapa
nglajêngakên ambabar ngèlmu dhatêng Kulawirya ngantos dumugi bab
carêmêdan kacundhukipun kalihan ngèlmu.
Kocap Rara Widuri sakêlangkung rakêt-rumakêt kalihan Jayèngraga ngantos
mèh botên kenging pisah. Napsunipun salulut anglangkungi, bêtèkipun
prawan sampun radi lungse. Makatên wau ngantos damêl kirang panujuipun
Jayèngraga.
Kaca 39 – 62

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 54 >

 Jilid 10 - Kaca : 39
606 Jurudêmung
4. Nèng (n)jaba sompok cawingah |
tan bêcik bukti kadalu |
kang garwa alon umatur |
sumangga punapa karsa |
paran sadaya wus ramut |
Ke Kidang Wiracapa jar |
nyarani sadayanipun ||

5. Suwawi sami malèmbang |

maring wisma pênèdipun |
kang samya sinung ling matur |
sumangga punapa karsa |
kèrid mring wisma sadarum |
Jèngrapa sang pinangantyan |
lan kang garwa jajaripun ||

6. Ke Kidang lon angandika |

lah Widaryati sirèku |
kêmbula lan nakirèku |
(m)bok Bèi Prawirancana |
lan pra wadon dhi-adhimu |
kabèh nakmu (ng)Galèkwulan |
kêmbula sami akêpung ||

7. Kang liningan tan lênggana |

sadaya sami tuturuh |
gya lêkas nadhah sadarum |
Ni Widuri lan kang raka |
Jayèngraga dènnya kêmbul |
kadya mimi lan mintuna |
samya sih siniyanipun ||

8. Pan kantun panadhahira |

Ke Kidang Wiracapèku |
ngandika mring arinipun |
e e ya bênêr kèlingan |
Nuripin lan kang Pangulu |
Asradênta timbalana |
jak mangan kene dèn-gupuh ||

9. Ki Wirabajra gya prentah |

kinèn nimbali pangulu |
tan antara praptanipun |
Nuripin lan Asradênta |
Ki Dêmang angling gumuyu |
mara banjura kewala |
wisuh abacuta kêmbul ||

10. Agupuh ingkang liningan |

Nuripin mangan athêkul |
kêpêle gêdhe krêp muluk |
ginuyu ring Kulawirya |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 55 >

 caplag-caplug nora runtuh |
ngling hêng niki prandènnira |
taksih sangêt kawonipun ||

11. Lan kang Ngulu Asradênta |

puluk pintên kathahipun |
ing mangke kantênanipun |
Ki Wirya aris amojar |
wus nekat bae sirèku |
sadaya kang sami myarsa |
mring Nuripin angguguyu ||

12. Guyune nora ngartika |

mung gumuyu dènnya muluk |
calêputan lir wong ngêrbut |
yata kang samya anadhah |
pikantuk antara tutug |
samya wanting wiwijikan |
luwar dènnira akêmbul ||

13. Ki Pangulu Asradênta |

wuse luwaran sadarum |
dhuwêt prigêl anjupuk |
kacune amba binabar |
dèn-amrih ambêrkat sêkul |
Asradênta kadumêlan |
sarwi ulate malêruk ||

Jilid 10 - Kaca : 40
14. Ambakna mangan tan kaprah |
iwake kang enak gêmpur |
apa tan (n)dalinding murus |
wêtênge iku kaya pa |
Nuripin nauri nyamuk |
sarwi ngêmil (ng)gadho iwak |
lah apa ta kang pangulu ||

15. Jarku apa-dene nyata |

ngêlar jajahaning kacu |
ngrupak jajahaning bumbu |
Sradênta angoso mojar |
kèh têmên parikanipun |
kongsi tan dhêngêr satuma |
nora kaop wong abusuk ||

16. Ingong wong tan talatènan |

mulya ambundhêli kacu |
gêr ginuyu wong sadarum |
pangulu mulih ambêkta |
bêrkate sakacu munjung |
santri Nuripin alatah |
kang pangulu jarene busuk ||

17. Wong pintêre kalintêran |

angingkut rampadan bucu |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 56 >

 saya rame kang gumuyu |
Kae Kidang Wiracapa |
kalangkung suka tyasipun |
myating Ripin Asradênta |
ginujêng winoran wuwus ||

18. Ya ta lah si Asradênta |

lèh tandhing dènnya kakancuh |
têmua padha pangulu |
Basarodin iba-iba |
condhonge paguywanipun |
sun-mulat si Asradênta |
eling kancane si Bawuk ||

19. Kèngêtan kakang Rundaya |

têkone bisa mèt kalbu |
èsêman tan watak rêngu |
kabuka lungiding driya |
sinojar rowangnya dangu |
kaladuk maksih nonoman |
kanthinira angguguru ||

607 Kinanthi
1. Wusira samya tuturuh |
kang samya kêkêmbul bukti |
ambêngnya wus cinarikan |
sinungkên marang pamburi |
waradin jalwèstri ngandhap |
nulya dhadharan mangarsi ||

2. Sangkêpnya nyamikanipun |
wowohan kang adi-adi |
miwah kang olah-olahan |
mawarna-warna mênuhi |
Kae Kidang Wiracapa |
nyarakkên dhaharanèki ||

3. Wawi dhaharan wong nganggur |

sasambèn pangusap amis |
ingkang liningan nor-raga |
angalap sasênêngnèki |
Kidang Wiracapa mojar |
mring Dêmang Wirancanèki ||

Jilid 10 - Kaca : 41
4. Ing mangke sutanirèku |
wayah kula ni Widuri |
wus panggih lan Jayèngraga |
tan ana winalang-galih |
atut dènnya palakrama |
punapa sakadarnèki ||

5. Yèn arsa angunduh mantu |

yèn wontên panadarnèki |
sakarsanta nakmas dêmang |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 57 >

 kula jumurung ing kapti |
Wirancana aturira |
marang kang paman Ngabei ||

6. Lamun pinarêng ing kayun |

putranta kalihe sami |
kaundhuh mring (ng)Galèk-wulan |
sakadar kula nglujêngi |
supaya samya uninga |
sanakipun agêng alit ||

7. Manawi sagêd anuduh |

sung uning ing Pranaragi |
kilap kathah kêdhikira |
manawi wontên kang prapti |
inggih ing dalêm sapasar |
pangundhuh kula pangantin ||

8. Ke Kidang Wiracapèku |
ngling mring putra Jayèngrêsmi |
anak puniku karsanya |
rakanta Wirancanèki |
sakadare milu nadar |
sakadare rèhning siwi ||

9. Jèngrêsmi alon umatur |

inggih kadipundi malih |
wratipun rèh ing susuta |
sawiji amangun krami |
botên maibên ing karsa |
nging atur kawula kêdhik ||

10. Sarèhning lampah kawlas-yun |

nglampahi têdah sudarmi |
ngalaya wana wulusan |
ngupaya kadang lana nis |
kasrakat samarga-marga |
labêt kingkining sudarmi ||

11. Ing mangkya têmahanipun |

putranta Ki Jayèngragi |
sumêne nèng Lêmbuasta |
paguting among akrami |
saking gung bêrkah paduka |
datan sagêd amangsuli ||

12. Panuwun-kula anêngguh |

krana lah-ipun kang ngèlmi |
lamun nêlaskên ing karsa |
tan ana têlasirèki |
nuwun pupusên narima |
kawula tanta mêndhiri ||

13. Karya wèng-wèng ing pituduh |

manawi kita amanggih |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 58 >

 halade sudarma ngarang |
dadya tan minulyèng dhiri |
pintên banggènipun benjang |
kawula nêlaskên kapti ||

14. Ing mangke kawula nuwun |

yèn parêng kakang Ngabèi |
putranta sakaliyan |
ywa kongsi lèngsèr sing ngriki |
wontêna karsaning kakang |
Ngabèi Wirancanèki ||

Jilid 10 - Kaca : 42
15. Sumangga sakarsanipun |
ngriki kewala prayogi |
cêkap sakadare kakang |
pikantuk kalih prakawis |
asimpên dhatêng kawula |
kajad sidêkah dumugi ||

16. Ke Kidang Wiracapèku |

Mas Dêmang Wirancanèki |
kèndêl ka-awêran sabda |
Ke Kidang Wiracapa ngling |
punika anakmas Dêmang |
karsane anak Jèngragi ||

17. Yèn kongsia sugun-sugun |

angundhuh mantunirèki |
binêkta mring (ng)Galèk wulan |
tan parêng amungna ugi |
sidhangsiring mrih paedah |
sami cêkapipun ugi ||

18. Pinikir sapênêdipun |

ywa suwala ing panggalih |
karsane rinta anakmas |
sakèdah tan amangêni |
kewala nèng Lêmbuasta |
sakayun anak Ngabèi ||

19. Mas Wirancana umatur |

inggih kalangkung prayogi |
sakarsa-karsa yayimas |
kawula sampun dumêling |
saraosing pangandika |
-nipun yayi Jayèngrêsmi ||

20. Yèn makatên pênêdipun |

kawula anuwun pamit |
lajêng badhudhak kewala |
anèng ing Lêmbuastèki |
tan mantuk ing (ng)Galèk wulan |
sami ing Lêmbuastèki ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 59 >

21. Ke Kidang Wiracapèku |
gumujêng awuwus aris |
asukur anakmas Dêmang |
ing galih suka basuki |
tan pae ing (ng)Galèk wulan |
lawan ing Lêmbuastèki ||

22. Punapa sakarsanipun |

ramèn sasêmbèn pan dadi |
kawula lumah sumarah |
sumangga anak Ngabèi |
yèn karsa mangun kasukan |
nèng Lêmbuasta prayogi ||

23. Mas Dêmang Wirancanèku |

gumuyu turira aris |
lamun kawula kalilan |
sakayun-kayun ing ngriki |
anyipta sami kewala |
ing ngrika lawan ing ngriki ||

24. Anulya nolèh ing pungkur |

mring kadang miwah para ri |
sarwi alon angandika |
sira Mancanapurèki |
kalawan Singabancana |
Wisancana Wiryanjani ||

25. Lan Mangunjana sirèku |

padha muliya mring (ng)Galik |
ruktia rumating karya |
pawong sanak batur-mami |
saluwaking (ng)Galèk wulan |
mangsa-bodhoa sirèki ||

Jilid 10 - Kaca : 43
26. Galondhong pangarêngipun |
apa sangkuling pakarti |
têkakna ing Lêmbuasta |
manirarsa mangun-kardi |
ya ing dalêm pitung dina |
ywa kongsi kantu ing kardi ||

27. Lan sira angsunga wêruh |

marang kitha Pranaragi |
sanak-sanak kang nom tuwa |
manawa arsa udani |
gawene palunanira |
anèng ing Lêmbuastaki ||

28. Nuduha bae kang mungguh |

mring wong kutha angsung tulis |
ywa cotho karyanta matah |
pangrèhmu barang wong cilik |
lamun wus samya samakta |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 60 >

 angkatna marene nuli ||

29. Srahna mring pamanirèku |

Wirabajra sadayèki |
tuwin ring (m)bakayunira |
patute kang maring èstri |
gawanên gamêlaning-wang |
pelog lawan carabali ||

30. Iya sawiyaganipun |

yèn ana kalalèn mami |
rampunga ing sira padha |
umatur kang para ari |
inggih anuwun sandika |
kula kaangkah pribadi ||

31. Sigra samya nêmbah mundur |

(m)bok Wirancana ngling aris |
mêngko ta Mancanapura |
mrenea ingsun mamêling |
patanènne pulunanta |
saisine sadayayèki ||

32. Duwèke pribadinipun |

anakira Ni Widuri |
usungên mrene sadaya |
anèng pêthi bae aglis |
pêthiku kalima giwang |
lan prabot pawon ywa kari ||

33. Wong lanang wadon sadarum |

kang bakal anambut-kardi |
lan kang kari tunggu wisma |
gilira ing sabên-ari |
dene kang bisa lah-olah |
kon tugur ana ing ngriki ||

34. Yèn ana kuranganaku |

mangsa bodhoa sirèki |
amatur Mancanapura |
inggih sampun walang-galih |
punapa sampun rampunga |
(m)bakayu pitungkasnèki ||

35. (m)Bokmas Wirancana muwus |

pènjèn barsiyan ywa kari |
karana ngêring wisma |
lan apa manèh kang kari |
lah ya wis sira mangkata |
sigra lèngsèr saking ngarsi ||

36. Samya kakapalan mamprung |

kang sami lancaran mulih |
yata kang kari alênggah |
Ke Kidang Wiracapèki |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 61 >

 ngandika mring Wirabajra |
wong abagor iku mèh wis ||

Jilid 10 - Kaca : 44
37. Hèh Wirabajra sirèku |
ngundanga dhalang kalithik |
si Mênthak apa nèng wisma |
kang rayi amatur aris |
inggih wontên pagamêlan |
tumut nabuh dangunèki ||

38. Lah konên mundhut dèn-gupuh |

kothak gawangane nuli |
mêngko bubaring topèngan |
banjur trêp gawanganèki |
ywa kasuwèn kantunira |
enggal lêkasa ngalithik ||

39. Ingkang liningan agupuh |

gya panggih dhalang kalithik |
dhinawuhan kinèn mayang |
Mênthak tur sandika nuli |
ngambil pakothakanira |
tan adangu nulya prapti ||

40. Wau kang ambagor tapuk |

praptèng wawêkasanèki |
gêndhing manyura Prit-cowang |
Ki Nayakênthi ngêthaki |
suwuk gya muni kêrêpan |
wong nonton bubaran mulih ||

41. Ing wanci surya sadhawuh |

nuli trap gawangan ringgit |
tinilam sri sinampiran |
ing wastra kêling mawarni |
cindhe tigasan sabunan |
lan polos solok palangi ||

42. Samboja kalawan pêlung |

mbutan limur caculin |
wus rumat amajang-giwang |
dhalang gya amanggung ringgit |
pra bagor pasrah busana |
Wirabajra kang nampèni ||

43. Tiniti jangkêping etung |

ngaturkên ing Widaryati |
tinampan sadayanira |
sigra kinèn angisisi |
Kae Kidang Wiracapa |
nimbali Ki Nayakênthi ||

44. Kang tinimbalan agupuh |

mrih cêdhake ngambil picis |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 62 >

 tan dangu katuring ngarsa |
pinundhut marang ngabèi |
lah wang iki Wirabajra |
paringna si Nayakênthi ||

45. Nulya pinaringkên gupuh |

matur nuwun Nayakênthi |
Jèngraga nambung wacana |
hèh sira Ki Nayakênthi |
si Wukir lawan si Laba |
yèn wus aso olèh guling ||

46. Nuli kon bali malêbu |

umatur Ki Nayakênthi |
sandika lèngsèring ngarsa |
dhinawuhan kang tinuding |
kalihe matur sandika |
nulya pinaringan bukti ||

47. Lawan saniyaganipun |

ingingonan sadayeki |
warata tan ana kurang |
warêg-warêg malah luwih |
akathah ingkang binarkat |
luwaran kabèh kang bukti ||

Jilid 10 - Kaca : 45
48. Pra bagor luwaran mêtu |
kang ngirit Ki Nayakênthi |
myang kang nonton mèlu bubar |
samya ngrubung Laba Wukir |
wong tuwa randha wulanjar |
parawan myang rare alit ||

49. Si biyang tumut ngarubung |

ngurung-urung Laba Wukir |
baya bangêt sira sayah |
ting carêluk Laba Wukir |
kanan kering wuri ngarsa |
hèh si Laba hèh si Wukir ||

50. Kèh wèwèh kambi lumaku |

mring Laba lawan si Wukir |
ting jarawil sêm-èsêman |
mrih ngalap Laba lan Wukir |
kongsi linut marang wisma |
yata kang amanggung ringgit ||

51. Gya talu kêrêpan cêngkung |

anggantêr kêmpulirèki |
wus antara talunira |
kêndhange ngaplak nyalahi |
wus suwuk patalunira |
Ke Kidang Wiracapèki ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 63 >

52. Alon dènnira amuwus |
hèh sira Wirabajrèki |
dhalange cothèk si Mênthak |
nuli kon lêkas ngalithik |
lêlakone Damarwulan |
nulya dhinawuhan aglis ||

53. Umatur sandika gupuh |

Ki Mênthak nulya ngêthaki |
gêndhing Kabor kang minulya |
pangarêp gêndèr lan suling |
nora nganggo gambang rêbab |
wus carane wong ngarucil ||

54. Kalangkung asri dinulu |

tontonane kang muryani |
adi-adining tanggapan |
tan kadya wayang Karucil |
tinimbang lan wayang Purwa |
maksih alangên karucil ||

55. Jêjêre ingkang cinatur |

Prabu-kênya Majapahit |
Ki Mênthak lungguh andhangak |
leyangan kothak ngêthêki |
angêrêpakên gamêlan |
amungguh panjaturnèki ||

56. Carita jêjêring ratu |

karta-kartining nagari |
myang panjang-punjunganira |
tan wus ujaring Kalithik |
Kae Kidang Wiracapa |
ngandika mring Jayèngrêsmi ||

57. Lan maring Kulawiryèku |

anakmas Ki Jayèngragi |
sami-sami tatanggapan |
yèn pinrih raosing ringgit |
kaot lawan ringgit crêma |
lilaban raosing ngèlmi ||

58. Miwah jawi lêbêtipun |

nging tan ilang namanèki |
wayang lawan wawayangan |
pulas lan têgêsing ringgit |
tan kadi wayang conthèkan |
Krucil binêcik agampil ||

Jilid 10 - Kaca : 46
59. Jèngrêsmi mèsêm tumungkul |
Ki Kulawirya ngangsêgi |
sadaya samya nor-raga |
Asradênta lan Nuripin |
myang Ke Dêmang Wirancana |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 64 >

 anêsêg dènnira linggih ||

60. Jayèngrêsmi lon umatur |

liripun kadi-punêndi |
Ki Wuragil nambung sabda |
inggih paduka jarwani |
Ke Kidang Wiracapa jar |
lah ênggèh adhi Wuragil ||

61. Kang kinarya wayang-kayu |

mila ran wayang karucil |
têgêse cêthèk ngalela |
bangsa karucil pan cilik |
dene tanggaping wibawa |
tanggaping kawula alit ||

62. Krana tan mawi sisiku |

wisma tan ana winingit |
malah lumaku katona |
duwèke jroning wismeki |
sabab amêdhar kêkêran |
tan warana aling-aling ||

63. Yèn mungguh dhauping ngèlmu |

kakekat makripat nênggih |
angegla pangèglèhira |
tan pae (n)jaba jronèki |
pangulataning Hyang Suksma |
angganya angayu-aking ||

64. Ngalithik wayang awuyung |

tan kêlir saraking Nabi |
akêlir jagad gumawang |
nora liyangan pra siddhi |
angêkakakên priyangga |
tan anggayuh Maha Sukci ||

65. Nucèkkên ing dhawakipun |

panglelanira Hyang Widdhi |
tan papeka ing pangegla |
sêmune kayu ngrakêti |
sipate kayu tulbêla |
rokin pikadimbi bakin ||

66. Puniku pasêmonipun |

kakekat kang muslim suci |
Ki Kulawirya alatah |
nora jamak kang ngabèi |
wus nora kewuhan murat |
barkat ngulama priyayi ||

67. Nuripin sru nêngan muwus |

kang Sradênta wontên angling |
bab ningali wong andhalang |
pan ilang amalirèki |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 65 >

 kawandasa ri lamanya |
ujare kang sami modin ||

68. Nak dhalang lan anak kaum |

nak dhalang dèn popoyoki |
tutur mring bapakne dhalang |
ki dhalang ayun pinanggih |
apan kang aduwe ujar |
anulya samya papanggih ||

69. Ki dhalang lawan ki kaum |

kaume adrêng ngaranni |
sadhengah wong nonton wayang |
nir ngamale patpuluh ri |
ki dhalang nauri ujar |
witning wong tan nonton ringgit ||

Jilid 10 - Kaca : 47
70. Nir ngamale sajêgipun |
tan ana wangênanèki |
puniku kang Asradênta |
liripun kadipunêndi |
ki Asradênta anjola |
ngling wikana tan udani ||

71. Dandanan pancèn wong cubluk |

kang botên-botên ingangling |
Kae Kidang Wiracapa |
ngling paron ko(k) wuwus Ripin |
Ki Nuripin wuwusira |
gumuyu Kulawiryèki ||

72. Hi hi Nuripin umatur |

calak cêmplak anyunyulik |
madêr pèthèk mudhik dhawak |
Ki Kidang Wiracapa ngling |
pan sarwi gumujêng suka |
dhi Ragil lêrês pun Ripin ||

73. Botên wontên sikunipun |

tiyang takabuling ngèlmi |
barkat santri Wanamarta |
gumêgêg rasaning ati |
ambakna jar balasaran |
anggathok pilih kang uning ||

74. Tan anèng (ng)gonning pangulu |

kang sira takokke Ripin |
ênggonne nèng santri moyang |
kang wuyung marang Hyang Widdhi |
manira duga kewala |
kang sira ucap Nuripin ||

75. Wong anom wajib (ng)guguru |

ing ngèlmu kang lukak-lukik |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 66 >

 mrih mustakiking Pangeran |
mangkene kiraku Ripin |
wong anyêgah nonton wayang |
nir imane sajêgnèki ||

76. Tanpa dadi ngamalipun |

sabab imane wus ênting |
bêtèke anonton wayang |
kêdah wruh cêrma lan cêrmin |
Ki kulawirya alatah |
myarsa mojare ngabèi ||

77. Kang myat sadaya andhêku |

Ke Kidang Wiracapa ngling |
puniku dhi Kulawirya |
sasurupane kang ngèlmi |
pêrlune anonton wayang |
kêdah wruh cêrma lan cêrmin ||

78. Cêrmin sucining Hyang Agung |

gaib langgênge pribadi |
lambar jatining manungsa |
sarupa lan rupanèki |
hakiki tigang prakara |
Allah Rasul Muhamadi ||

79. Tri prakara pan wus suhul |

dhadhalang myang Maha Sukci |
Rasul kang anonton wayang |
Mukhamad kang anèng kêlir |
solah bawaning ki dhalang |
suhuling dhalang Mah Sukci ||

Jilid 10 - Kaca : 48
80. Suhule ingkang andulu |
mring dhadhalang saha ringgit |
ki dhalang karya kaulan |
ing dalêm sawiji ringgit |
tinimbuh saking pangaksa |
mulyane ringgit ing nèksi ||

81. Mulyane Jêng Mukhamaddun |

kalawan rasullilahi |
wus tan kêna pinaeka |
sabitah wabin kabinil |
sawêg awagan kewala |
langkung manjade pribadi ||

82. Lungiding graitèng kalbu |

kabuka kabuling ngèlmi |
bedane wong nonton wayang |
nir ngamal patpuluh ari |
punika gagapan kula |
dhi Ragil Kulawiryèki ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 67 >

83. Yèn datan pisan andalu |
ing cêrmin wayang mahsukci |
dadya nimpanging graita |
tan manjad maring kajatin |
andêlêng cêrma walulang |
gudèl gudhig kang pinilih ||

84. Kinarya wayang binagus |

pinarada cinampurit |
carita Buda kinandha |
marono paraning ati |
iya patangpuluh dina |
ngamale kang nora dadi ||

85. Puniku ingkang andalu |

makatên halading Kadis |
kang tan kudu dêlêng wayang |
Mukhamad Rasullolahi |
yêkti cêpak imanira |
ing donya prapta ing akir ||

86. Ke Kidang sarwi gumuyu |

apa mangkono Nuripin |
umatur ingkang liningan |
duga dalêm tan udani |
Kae Kidang angandika |
ya gajêg mangkono Ripin ||

87. Tuturing si Genjongwaru |

-dhoyong kang tutur ing kami |
Ki Kulawirya alatah |
gêr ginuyu sadayeki |
ngling malih dhi Kulawirya |
mungguh panglêpasing budi ||

88. Tan kenging kinaryèng kayun |

yumananing ati sukci |
dhaupe kalawan mangsa |
palêthèk wijiling wiji |
alambar lawan nugraha |
mijil kalawan pribadi ||

89. Nanging ta datan tartamtu |

kang bisa marang kajatin |
namung kewala surupa |
tinimbang lan tan udani |
sadaya-daya canthèla |
tan cuthêl kawruhing ngèlmi ||

Jilid 10 - Kaca : 49
90. Tan wontên kang bisa matur |
wau Ni Rara Widuri |
dangu kang sami rarasan |
datan pinirsa samênir |
tansah sasmita ing priya |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 68 >

 iriban liringan liring ||

91. Jênthik nguthik-uthik pupu |

pupule nèng tilamsari |
amajijing sêkar sêdhah |
sarta ngombe andalidir |
netra rêmu kaca-kaca |
mêjên dènnya wulangan sih ||

92. Jèngraga patute kidhung |

tan pati tanggaping liring |
Kae Kidang Wiracapa |
uning kasuwênging pikir |
mèsêm sinamun wacana |
lan kang putra Jayèngrêsmi ||

93. Prayogi samiya maklum |

mring arinta Jayèngragi |
radi kasupèn ing mangsa |
kaecan kojahe Ripin |
kabèh mèsêm linèjêman |
Kidang Wiracapa angling ||

94. Lah suwawi anakbagus |

kalihe sang pinangantin |
rèrèh anèng pagulingan |
mèsêm umatur Jèngragi |
lah inggih mangke kewala |
sawêg myarsa mirat ngèlmi ||

95. Ki Wiracapa gumuyu |

angling sarat mangke malih |
kula sadaya alinggar |
marang ing paningrat linggih |
Ni Widuri sumarawang |
tuntung lungiding abranti ||

96. Jèngraga mèsêm ngalap hyun |

Rara Widuri kinanthi |
tumama ring pagêbêran |
pêdhak èstri nangkêp samir |
kang kulinèng pakasutan |
samya sêdhêngiing mangun-sih ||

97. Kang rayi nulya sinambut |

rinungrum ingarih-arih |
lir bramara nguswa sêkar |
mangungsir maduning sari |
mring sêkar tangkêping padma |
kakung mrih adrênging rêsmi ||

98. Dyah mèsêm wastra kalungsur |

ngalela wêntise kalih |
andrawila maya-maya |
ingawêran otot wilis |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 69 >

 kadya gadhing rinampêlas |
kakunge sangsaya ngudi ||

99. Ni rara kamêndir ing hyun |

(ng)garonjal nêngkah jaja ngling |
angêsah-êsah sêsambat |
tênagane nyanyamari |
kawula dèrèng kuwawa |
kang antèr kewala ugi ||

100. Jèngraga mèsêm lêbda rum |

tan bisa sarèh ngong yayi |
saking byat mulat warnanta |
tan saranta ing pangamrih |
lir tan wruh sarasaning dyah |
kaswaswa sruning sirèki ||

Jilid 10 - Kaca : 50
101. Dene manisira masku |
gawe baliwur tar ririh |
pan sarwi amriyêmbada |
pinolah apongah-pangih |
komêt binaut asmara |
marapuhira maripih ||

102. Tan kapalang pulanging hyun |

tinimpang tan têping titih |
tètèh pinatuh ing priya |
anggrus surasaning ati |
lir pendah dhêmpo kinumba |
parêng puk-pyurira kalih ||

103. Antara rapuhira wus |

luwaran kang andon rêsmi |
kang rayi binêkta marang |
pahèran samya susuci |
nuli maring pagêdhongan |
busana salin wastra di ||

104. Pinantês panganggenipun |

wau Ni Rara Widuri |
ing sinjang cindhe puspita |
tigas sabuk dhasar wilis |
kasmêkan nglungjiwa bang |
pinrêmas Kumudawati ||

105. Gêlung sêdhêng pinapatut |

lulungsèn madya tinitih |
capaka lawan ronnira |
kalpika intên mirah brit |
Jèngraga nyamping berawan |
paningsêt cindhe bara sri ||

106. Sarta agêgombyok dhuwung |

kalpika rukmi galigin |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 70 >

 wida jênar gagêbêgan |
Ni Widuri kang ngladèni |
sawuse samya busana |
Jèngraga arsa mring (n)jawi ||

107. Rara Widuri tan payun |

ambondhèt marang ing laki |
tan kawasa sah saknatya |
drêng lumêkêting tilamrik |
Jèngraga datan lênggana |
kinanthi Rara Widuri ||

108. Tumama maring tilam-rum |

anutug pasiyaning sih |
kalihe nora kuciwa |
dhasare Rara Widuri |
kênya birai katuwan |
katêmbèn rarasing rêsmi ||

109. Ni rara upaminipun |

lir lapa amanggih bukti |
purwaning karsa angangah |
tan êngah mahyun ngarêsmi |
mring ratri rinambah siyang |
tan wus andudukwuluhi ||

608 Mêgatruh
1. Tan winuwus kang andon asmara lulut |
nêlaskên langêning rêsmi |
yata kang samya alungguh |
Ke Kidang Wiracapèki |
wibawanira katongton ||

Jilid 10 - Kaca : 51
2. Pan tinarap sakathahing anak putu |
santana myang magêrsari |
Ke Kidang Wiracapèku |
talêre tuwa pribadi |
kabèh wong Trênggalèk kono ||

3. Awu ngakang tuwa maman ngaki buyut |

mila sadaya samya jrih |
ambêg ambandara guru |
Ke Kidang Wiracapèki |
angling mring Wirabajra lon ||

4. Sanak-sanak kang jagong paran sih lungguh |

atata wus padha mulih |
Ki Wirabajra umatur |
inggih dèrèng wontên mulih |
samya rèrèh ngaso-aso ||

5. Kae Kidang Wiracapa lon amuwus |

nak Wirancana Ngabèi |
sun-parnah panggènannipun |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 71 >

 nèng gandhok wetan prayogi |
manira nèng gandhok kulon ||

6. Kang liningan tan lênggana matur nuwun |

ngling malih mring Jayèngragi |
lamun pinarêng ing kayun |
anakmas lan adhi Ragil |
anèng wisma gung kemawon ||

7. Panggêdhongan kilèn wus miranti iku |

kang putra umatur aris |
amba kewala nèng tajug |
ajênêk tan mutawatir |
kawula nuwun nèng suro ||

8. Lah dhi Ragil bae nènga (n)dalêm agung |

nèng gêdhong kilèn (n)dhèwèki |
Ki Kulawirya gumuyu |
yèn parêng kakang Ngabèi |
nèng (n)jawi wisma kemawon ||

9. Panggêdhongan kilèn wisma griya kampung |

kakang kang kula ênggènni |
Ke Ngabèi alon muwus |
inggih sumangga dhi Ragil |
nulya kang rayi tinudoh ||

10. Wirabajra omahe gamêl kang kidul |

rêsikana kang abêcik |
wèhana pandhapa kampung |
patutên kang sarwa rêsik |
gêbêrên kobong paturon ||

11. Dèn-samêkta uwisna bakdane Luhur |

kang liningan sandika glis |
nuduh mring wong baturipun |
nora kèthèr traping kardi |
tan ucapkên nulya dados ||

Jilid 10 - Kaca : 52
12. Kae Kidang Wiracapa alon muwus |
dhi Ragil Kulawiryèki |
mungguh ngagêsang puniku |
ganjaran titahing urip |
rong prakara pênêd awon ||

13. Kamurahanira Hyang Kang Maha Luhur |

ginanjarkên manungsèki |
dhi Ragil sasaminipun |
topèng sakêpêk lirèki |
linênggorke wong sawiyos ||

14. Awon pênêd wasesa pamilihipun |

kêdhok bapang miwah panji |
yêkti beda solahipun |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 72 >

 jogède sawiji-wiji |
ana ruruh ana lonyo ||

15. Apan anut tatapuk panjogèdipun |

jogèd-jogèding aurip |
ati kang minangka tapuk |
punapi karêping ati |
yèn ati kudu angêdhok ||

16. Pasthi sarwa awon solahing tumuwuh |

yèn têlatèn têkèng pati |
sabab dhêmêne ginuyu |
wus tan duwe malih-malih |
wus karêmane angregol ||

17. Lan malihe tapuk Panji kang abagus |

jogède angrêspatèni |
saprabotira linuhung |
akèh kasmaran kapengin |
mring kang manji bagus anom ||

18. Kang puniku kabênêr pamilihipun |

abagus putusing budi |
wêkasane dadi ratu |
beda budine ngacumbrik |
dhêmênane dadi kêdhok ||

19. Kulawirya alatah dènnya gumuyu |

nora jamak kang ngabèi |
(ng)gledhahi rasa winuwus |
tan ana lirwa samênir |
kabênêran kabèh mencok ||

20. Jayèngrêsmi umèsêm anor tumungkul |

kaduga raosing ngèlmi |
tan sulaya surupipun |
Ki Kulawirya ngling malih |
kakang kawula tatakon ||

21. Nuwun maklum bangsa crêmêd bangsa saru |

wontên kaol mutawatir |
yèn wontên tiyang andalu |
marang prêjining pawèstri |
mupangat utawi anon ||

22. Pan sinami sawiji tangat ing dalu |

malah-malah anglangkungi |
paedah ganjaranipun |
wong kang aningali prêji |
asor wong donga andongo ||

Jilid 10 - Kaca : 53
23. Kadipundi liripun basa puniku |
anuwun jarwa sayêkti |
Ke Kidang Wiracapèku |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 73 >

 kang punika adhi Ragil |
solahing wong kang kinaot ||

24. Inggih yêkti gêng pedahe kang puniku |

yèn sagêd aningkêp budi |
ngilangakên melikipun |
ahlining wong wus otati(?) |
lamun aningali gêmbok ||

25. Tênangsubbe blas lawan suruping ngèlmu |

ningali rupaning pêrji |
asli bangsa jaman iku |
arupa kulit lan daging |
kaelokaning Hyang Manon ||

26. Kita punika tan liyan saking ngriku |

pintên longgaring kang kori |
tan mantra-mantra yèn mungguh |
dadi dadalaning jalmi |
dene ta kaya mangkono ||

27. Panrimaning cipta ngundhaki têpakur |

-rira maring ing Hyang Widdhi |
malah titahing Aluhung |
ngupaya wong ayu kining |
ingkang bêsus mèngdrong-mèndrong ||

28. Yèn katêmu dhewe anujoni turu |

kapati dènnira guling |
liningkap tapihirèku |
dèn-kongsi nglela kaèksi |
winêngkang pupune karo ||

29. Amrih lêga bisa ngênani kadalu |

(n)jaba jro sawêngkonèki |
supaya tamat dinulu |
anulya dipun-dhodhoki |
kakung anglukar wastra lon ||

30. Warastrane cinêlakkên mrih tumanduk |

nging datan anggêpok pêrji |
antarane patang nyantun |
kongsi kangêtèn bêtèking |
kasumukaning gagêmbok ||

31. Suprandene warastranira anglèlur |

tanpa krêkat anglawani |
wong lanang dènnya angadu |
duwèke kalawan pêrji |
kewala mungkrêt anglèntroh ||

32. Sabab dene amuntu murwaning kalbu |

kabuka kabuling budi |
tan sakuthu maring kuthuh |
angèsthi trusthaning ati |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 74 >

 cinoba nora kèledhon ||

33. Angênêngkên pungkur tapakuring kalbu |

dènnya myat pêrjining èstri |
padha lawan kayu watu |
gatraning prana kaèksi |
kadya lènging orong-orong ||

Jilid 10 - Kaca : 54
34. Namung pangêlênging budi marang ngèlmu |
kang rungsit wingit awêrit |
angèl-angèling pandulu |
datan kadi dalan Dalil |
luput tanggape katlangson ||

35. Yèn katlangso murungakên barang jinum |

puniku kang tan ngobêri |
narik kèksining pandalu |
ing dalêm donya puniki |
cinipta nora kinaot ||

36. Kang makatên dhi Ragil kandhanganipun |

tekade ahli otadi |
sing samba ing tumuwuh |
kang sarwa lon dèn-karêmi |
kang wus tibambêg mangkono ||

37. Paedahe sami lan tangat ing dalu |

ngibadah elok pangèksi |
batal karam sinakuthu |
amangeran kupur kapir |
suci sajroning carobo ||

38. Tan sêdya wong winongwong nora angingus |

pan wus ajamak pribadi |
yèn wontên tiyang kadyèku |
kang dika catur anênggih |
puniku kiyase kaos ||

39. Kulawirya agèdhèg sarwi gumuyu |

anandhês têmên kang bèi |
tan ana nimpang satêngu |
sarwi sasmita Jèngrêsmi |
kang putra mèsêm nor lunggoh ||

40. Anauri paman pan inggih saèstu |

tan wontên kuciwèng ngèlmi |
sampurnaning pasang surup |
pamuwuse Jêng Kiyai |
putus salire pakewoh ||

41. Datan wontên kang ribêt murading ngèlmu |

sarwa jayar ngalêjari |
ing manah mêndhak atungtum |
kapèncut sagêd nglampahi |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 75 >

 kang kadya kang elok-elok ||

42. Anauri Ki Ragil Kulawiryèku |

ya ta lah kakang ngabèi |
amadhangkên ing balilu |
pamudhare murêd gampil |
pamucunge nora elok ||

609 Pocung
1. Ya ta wau kang sami gunêman ngèlmu |
siyang wancinira |
têngange mèh bêdhug nênggih |
kae Kidang Wiracapa lon ngandika ||

Jilid 10 - Kaca : 55
2. Hèh sirèku Wirabajra dènnya gupuh |
sêdhêng mamadhangan |
barênga ngingon-ingoni |
sanak-sanak dhadhayoh sadayanira ||

3. Hèh pangulu matura marang nyaimu |

amundhuta dhahar |
manira iki wus ngêlih |
kang liningan samya mundur gagancangan ||

4. Ki pangulu maring ing wisma umatur |

amundhut saosan |
marang Nikèn Widaryati |
nulya ingkang dinuk anuduh pawongan ||

5. Wus tinuduh anampa rampadanipun |

angirit ing ngarsa |
sira Nikèn Widaryati |
ingkang putra (m)bokmas Dêmang Wirancana ||

6. Sêliripun pipitu samya yu-ayu |

sinami prabotnya |
anyamping garingsing ringgit |
sami kêmbên kêmbangan panji krurungan ||

7. Praptèng ngayun dhaharan kinèn anglungsur |

sinungakên marang |
Asradênta lan Nuripin |
miwah modin mintên pratuwa sadaya ||

8. Kang bubucu sinaosakên ing ngayun |

nèng panjang giri bang |
sêkul golong pêcêl-pitik |
kinatêmbing rampadan ulam mawarna ||

9. Dhèndhèng gêpuk gorèngan êmpal puk duduh |

kalêpon sêrêgan |
age sujènan kêkisi |
dhèndhèng ati kêlawan dhèndhèng alidhah ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 76 >

10. Abon rêmus ragi rêmpah srundèng krupuk |
sambêlgorèng jrohan |
lombok kêncêng lawan pêtis |
pindhang antêp barongkos ayêm manjangan ||

11. Jangan bubus padhamara lawan mangut |

sambêl liwêt miwah |
pêcêl pitik jangan mênir |
lambang lêbêt opor bèbèk lawan banyak ||

12. Bècèk wêdhus basêngèk gorèngan manuk |

sangkêp kang lalaban |
sadayanya wus sumaji |
angandika Kae Kidang Wiracapa ||

Jilid 10 - Kaca : 56
13. Abênêr sun kèlingan marang sutamu |
bagus Jayèngraga |
pangantyan aturana glis |
Nikèn Widaryati umatur ing raka ||

14. Ragi rikuh sih wontên lêbêt tilamrum |

lamun ka-alipan |
lan wayah-dalêm samya rip |
mapan sampun kula caosi priyangga ||

15. Lingira rum lah iya uwis ta sokur |

rinukti priyangga |
ngling malih angacarani |
lah suwawi ing ngriki sami wijikan ||

16. Sira iku kêmbula lawan adhimu |

Wirancana pisan |
Asradênta lan Nuripin |
donganana dhisik salamêt sabrayat ||

17. Ki pangulu gupuh andongani Rajuk |

wusnya ingaminan |
Ke Kidang Wiracapa ngling |
Wirabajra ing pandhapa pa wus rêma ||

18. Matur sampun lah uwis payo awisuh |

gupuh kang liningan |
tuturuh (n)dan lêkas bukti |
pan warata kang lungguh parêng anadhah ||

19. Apikantuk dènnya royom akêkêmbul |

nutug andharannya |
dènnira adhahar sami |
Kae Kidang Wiracapa turuh asta ||

20. Gya sadarum kakobok sarêng awisuh |

ambêng cinarikan |
kinèn maringkên pamburi |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 77 >

 para mantên pra modin tuwa sadaya ||

21. Wus ingundur sadaya rampadanipun |

rêsik tinêbahan |
nulya dhadharan mangarsi |
wowohan kang adi-adi myang olahan ||

22. Alon muwus Ke Kidang Wiracapèku |

wawi ta punika |
nyamikan pangusap amis |
kang liningan matur nuwun anor-raga ||

23. Sarwi mundhut nyamikan sasênêngipun |

wowohan myang jadah |
sinambi sawangan angling |
Ki Wuragil Kulawirya pon lingira ||

24. Kulanuwun wontèn kaol awon nganggur |

kadya bobocahan |
sruwang-sruwêng wontên angling |
kang tinakèkakên pan ratuning gampang ||

25. Lawan ratu-ratuning angèl puniku |

kula kadhêdhêlan |
tinanya tan angrampungi |
Kae Kidang Wiracapa mèsêm mojar ||

Jilid 10 - Kaca : 57
26. Dene wuwusing jalma ingkang kadyèku |
nanging kaol kêndhang |
tan wontên ingkang ngrampungi |
sabên-sabên takèn ingurugan ujar ||

27. Sarwa dudu sakèhing panjawabipun |

kang takon tan trima |
dèrèng kapacangan budi |
yèn ing kula piyambak Ki Kulawirya ||

28. Wuwus ratu-ratuning gampang puniku |

anunutuh ujar |
kang nacad kang mamaoni |
sabên jalma bisa nutuh ananacad ||

29. Mring lyannipun tan wontên pangkalanipun |

agampang kewala |
tan kalawan dèn-niyati |
wong anutuh maoni gampang-agamblang ||

30. Sababipun tan mawi bandha pakewuh |

pan anglêr kewala |
tan rubêt ing ika-iki |
Kulawirya alatah gumuyu suka ||

31. Sarwi matur kang satunggalipun wau |

ingkang winastanan |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 78 >

 ratuning angèl puniki |
kadipundi kakang ngabèi artinya ||

32. Alon muwus Ke Kidang Wiracapèku |

adhi Kulawirya |
ratuning angèl sayêkti |
inggih wong kang nutuh maoni nanacad ||

33. Kang winaun kang cinacad kang tinutuh |

de kang winaonan |
maoni pribadi nèki |
anacada nutuh sarira priyangga ||

34. Ananutuh nacad marang liyanipun |

mêmoyok saminya |
marang ing sasami-sami |
dadya anjalomprong mring ratuning gampang ||

35. Angèlipun mamoyok maoni nutuh |

marang sariranya |
kang punika adhi Ragil |
tan wontên kang sagêd nacad dhawakira ||

36. Dadya ratu ratuning angèl puniku |

wong anutuh jiwa |
nacad sarira pribadi |
yèn wontêna bisa-a nacad sarira ||

37. (ng)Gih puniku kandhangane jalmu luhung |

calon pinardika |
ginantungan mulyèng dhiri |
beda wong kang mêmoyok marang sasama ||

38. amamaun ngala-ala angguguyu |

wasis ananacad |
moyok nutuh mamaoni |
suwe-suwe kêna wawalêsan cacad ||

Jilid 10 - Kaca : 58
39. Têmahipun sarirannya nora cukup |
kaniran sabarang |
kècèr copèt uripnèki |
pan wus nora bisa anjangkah mardika ||

40. Yèn kablusuk ucul pan dadi wong gêcul |

amancal agama |
agamane ngisin-isin |
nora bisa kalèpètan ing tyas tama ||

41. Nora kètung kadung sandhange garumpung |

wus kadya kamuktyan |
dènnira amêmaoni |
marang liyan tur ta awake angambak ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 79 >

42. Nganyuk-anyuk moyok prandene nanutuh |
mring wong kasisipan |
ingkang makatên dhi Ragil |
kêdah yun wruh gampang angèle nanacad ||

43. Sru gumuyu Ki Kulawirya angguguk |

gèwèk kagawokan |
gumuyu Ki Jayèngrêsmi |
guyunira ingampêt èsmu kaduga ||

44. Cathêtipun ing wardaya langkung surup |

kapasuking driya |
sangsaya angênir kapti |
sarwi nonton santosane tekadira ||

45. Ya ta wau ing wanci siyang wus bêdhug |

pra tamu parapat |
mêlingkên Wirabajrèki |
samya nelakakên tur pamit sadaya ||

46. Wusnya katur kang pra tamu pamitipun |

sayahing jagongan |
Ke Kidang Wiracapèki |
angandika mring ari Wirabang Wirabajra ||

47. Sadayèku sanak-sanak kang yun mundur |

kabèh tuturana |
ing dalêm sapuluh wêngi |
konên bali anjagong dalu kewala ||

48. Esukipun ywa susah pamit umantuk |

kang liningan sigra |
sadayanya dèn-dhawuhi |
samya saur-manuk umatur sandika ||

49. Kang pra tamu samya bubaran sadarum |

mulih sowang-sowang |
Ke Kidang Wiracapèki |
angling malih anakmas dhi Kulawirya ||

50. Sêdhêngipun manjing wêktu salat Luhur |

umatur agêpah |
inggih prayogi suwawi |
owêl lamun kakirên awêktu salat ||

51. Nulya gupuh Ke Kidang Wiracapèku |

Jayèngrêsmi lawan |
Ki Ragil Kulawiryèki |
Ki Nuripin Asradênta modinira ||

Jilid 10 - Kaca : 59
52. Marang tajug samya salat wêktu Luhur |
kang kèri alênggah |
Mas Wirancana Ngabèi |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 80 >

 lan kang paman Wiranjana Wirangkara ||

53. Katrinipun Wirabajra samya lungguh |

tan na ahli salat |
Mas Wirancana ngling aris |
kadipundi paman parigêling karya ||

54. Samya matur inggih pasaja tinurut |

karsane ramanta |
angrojongi karsanèki |
punapa saraosing tyas dhinatêngan ||

55. Naur wuwus lah inggih kantênanipun |

nanging wêling-kula |
dhumatêng ing paman katri |
lamun kula nêdhakkên sukaning driya ||

56. Paminipun sadhèrèk wontên kang rawuh |

sanak bangsa praja |
wuwuron sukaning galih |
ing pratingkah kilap punapa pun paman ||

57. Kang puniku manawi karêngon siku |

mangsa borong paman |
(ng)gènnira mamrih basuki |
saking dene kadhar ngalujêngi suta ||

58. Ngong andulu mring putra andika bagus |

tambuh raosing tyas |
sadarbe kula wong miskin |
sawontêne kula tan rumaos gadhah ||

59. Sakalangkung trêsna-kula marang mantu |

inggih ta lah paman |
puniku putranta kalih |
ingkang sêpuh Jayèngrêsmi Jayèngraga ||

60. Sami sunu ing ulama sampun mashur |

karêmênanira |
kang sêpuh ngulama yêkti |
ingkang anèm ragi sêngsêm kaberagan ||

61. Lèjêmipun lan kula anunggil kayun |

kang paman samya jar |
kados-kados inggih nunggil |
yèn solahe Jèngraga solah nor-raga ||

62. Sru gumuyu Mas Wirancana lingnya rum |

inggih kasinggihan |
mantu-andika Jèngragi |
datan pati mèmpêr yèn putrèng ulama ||

63. Pantêsipun dadi mantuning tumênggung |

wasis wiryèng praja |
mèsi langêning kamuktin |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 81 >

 yèn anggambuh tan mambu trahing ulama ||

Jilid 10 - Kaca : 60
610 Gambuh
1. Dangu dènnya amuwus |
yata ingkang anèng ing tilam rum |
Jayèngraga lawan Ni Rara Widuri |
kang tansah apulang-lulut |
nutug larasing langên-(n)don ||

2. Tan paja muga tuwuk |

têp-antêpan ing asmara nutug |
ing latri wus kaping tri dènnya pulangsih |
ing siyang mangkya mawantu |
ping tri têkan wêktu Luhor ||

3. Jèngraga ngandika rum |

atangia anggèr mirahingsan |
ing wêktu Luhur wus andungkap akir |
ni rara maksih wulangun |
saking katêmbènirandon ||

4. Ni rara srênging kalbu |

prawan tuwa akir mangsanipun |
kawêwahan panggêlaking budi sisip |
katurutan karsanipun |
mulane amot ambèngkot ||

5. Tan ana dharan ketung |

mung cumbana lêlambaning kayun |
kala-kala aja sah ing siyang ratri |
manggunga bae salulut |
karêm kamoran anglamong ||

6. Ni rara rinangrungrum |
ingarih-arih patanginipun |
rinarêpa ni rara wus anuruti |
kinuswa-kuswa ing kakung |
luwaran dènnya karongron ||

7. Wau ta kalihipun |
mijil saking pagêbêranipun |
dyan kinanthi marang patirtanirèki |
linadèn parêkanipun |
wusira susuci karo ||

8. Mring pagêdhonganipun |
apasatan wastra di kang mungguh |
Ni Widuri awasis ngladèni laki |
kang ibu myang êmbahipun |
myat ingkang mantu rurukon ||

9. Kalangkung sukèng kalbu |

pasiyanira rukun aruntut |
Nikèn Widaryati angandika aris |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 82 >

 (m)bok Wirancana agupuh |
tata-a dhahar ing kono ||

10. Kang liningan agupuh |

nuduh angrukti rampadanipun |
sarwa eca ulam-ulaman mawarni |
sadaya lumadyèng ngayun |
Widaryati ngandika lon ||

11. Aturana anakmu |

nulya nuduh mring ponakanipun |
sigra matur mring sang ro kinèn amijil |
kang ingaturan kerit wus |
praptèng ngarsa tata lunggoh ||

Jilid 10 - Kaca : 61
12. Widaryati amuwus |
anakmas Dêmang Wirancanèku |
lah ing ngriki kakêmbulan lan putrèki |
kang liningan matur nuwun |
sumangga ngriku kemawon ||

13. Nulya malih amuwus |

wawi anakmas sami tuturuh |
Jayèngraga agêpah dènnira wijik |
dhahar kêmbulan katêlu |
Widuri tan purun royom ||

14. Jèngraga mèsêm muwus |

payo yayi wasisan akêmbul |
ingkang ibu lan kang êmbah ngatak bukti |
aywa sumêlanging kayun |
marang bojomu kang akon ||

15. Ni Widuri arikuh |

tansah sasmitèng riri mring kakung |
Jayèngraga nulya ngalap ambêng piring |
sinaoskên sêkul gupuh |
sinungkên mring kang garwa lon ||

16. Wusnya samya tuturuh |

adan lêkas anadhah pikantuk |
wong katêlu papat Ni Rara Widuri |
tan pati pamulukipun |
ukur bae ngojot-onjot ||

17. Sinamun andudulu |

wayang krucil nuju lakonipun |
Anjasmara duk nusul mring Damarsasi |
angayam-ayam wana-gung |
samarga-marga rèrèndhon ||

18. Udrasa kawlas-ayun |

kacanthèling ri bandhil sing sirung |
gya kapanggih lan lakine Damarsasi |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 83 >

 kawistara ing pandulu |
Anjasmara gya pinondhong ||

19. Mèsêm suka andulu |

dhasar dhalange nyênyêt atutuk |
karya rarasing rum wong akèh kapengin |
si Laba Wukir nèng ngriku |
wong roro anabuh saron ||

20. Ni Widuri andulu |

marang Laba Wukir mèlu nabuh |
jawil wêntis sarwi matur abibisik |
pun Laba Wukir puniku |
anèng wawayangan karo ||

21. Wau paduka nuduh |

animbali lare ro kèn-nusul |
lah punika manawi karsa nimbali |
Jèngraga mèsêm lingnya rum |
iya karêbèn nèng kono ||

22. Mêngko yèn wus angundur |

luwaring dhahar carikanipun |
paringana kewala lorodan bukti |
wus antara dangunipun |
nutug luwaran tuturoh ||

Jilid 10 - Kaca : 62
23. Gya cinarikan mundur |
linorodakên lorodanipun |
Laba Wukir pan wus pinaringan bukti |
rare ro ature nuwun |
yata kang anèng susuro ||

24. Kang samya wêktu Luhur |

wus bakda bêdhug prapta sing tajug |
wangsul maring paningrat tata alinggih |
Jèngraga gya maring tajug |
kakirên dènnya a-Luhor ||

25. Wau ingkang alungguh |

Mas Wiracapa alon amuwus |
Wirabajra tarup tatuwuhanèki |
êndi kang wus padha alum |
salinana ingkang ijo ||

26. Ingkang liningan matur |

sandika ing rèhira tinuduh |
tan adangu dènnira imbalan angling |
Kemas Mancanapurèku |
prapta ngirid pikulan bot ||

27. Jêjodhangan adulur |

lan wong wadon nom tuwa gumrudug |
lan sêlire Mas Wirancana Ngabèi |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 84 >

 kinêrig tan ana kantun |
kinèn laju marang gandhok ||

28. Kabèh warnining pikul |

pêtani gêng rinayap ingusung |
kawal kajangsirah myang kasur guguling |
lan kandhaga karangulu |
kêpèk pêthilan garobag ||

29. Miwah brag-gabragipun |

winot ing cikar sadayanipun |
Mas Mancanapura masrahakên salir |
wus tinampan sadayèku |
nulya mangarsa alunggoh ||

30. Nulya samya alunggoh |

Singabancana ngirit pipikul |
mamêntahan kang pala-kasimpar tuwin |
kêbo sapi lawan wêdhus |
bèbèk ayam abon-abon ||

31. Pinasrahakên gupuh |

marang (m)bokmas Wirabancanèku |
rajakaya sadaya kinèn nancangi |
gya mangarsa nunggil lungguh |
yata wau ingkang rawoh ||

32. Mas Wirancana gupuh |

ngirit pipikul wong wolungpuluh |
bêras godhong kayu kang pinikul sami |
sinrahkên sadayanipun |
gya mangarsa nunggil lunggoh ||

33. Wiryancana sumusul |

ngirit pipikul mung wolungpuluh |
kang pinikul gula kalapa kêmiri |
wowohan pala-gumantung |
kacang kêdhêle binagor ||

9 (Mawarni-warni ubarampenipun tiyang ngundhuh têmantèn)

Saking Trênggalèkwulan dhatêng watawis 200 pêpikul ambêkta mawarni-
warni ubarampenipun tiyang ngundhuh têmantèn wujud: jêjanganan, wos,
gêndhis, kêmiri, wowohan lan sanès-sanèsipun, dumugi pangangge sêmbêt
tuwin êmas barleyan. Siyaganing damêl ing pawon umyung rame
swantênipun tiyang olah-olah. Sêgahan dhêdhaharan dumugi inuman wuron
pêpak botên badhe nguciwani. Sambèn kalênengan, Kulawirya tuwin
Jayèngraga tumut nabuh sakalangkung wasisipun, dipun sindhèni ronggèng
Ni Grèpèt, ingkang nggêndèr Ni Asêmsore langkung ing kasagêdanipun.
Kaca 63 – 74

Jilid 10 - Kaca : 63
610 Gambuh
34. Katungka prapta wau |
Mas Mangunjana ngirit pipikul |
pan wong patangpuluh kang pinikul sami |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 85 >

 lênga myang arak nèng buyung |
miwah mikul arta bolong ||

35. Sinrahkên kang (m)bokayu |

wus tinampan ing sadayanipun |
Wiryanjana Mangunjana gya mangarsi |
wus tata anunggal lungguh |
Ki Kulawirya ngling batos ||

36. Dene santosa tuhu |

nora jamak kasaguhanipun |
sadulure Mas Wirancana Ngabèi |
padha angirit pipikul |
sêsêmutan praptaning wong ||

37. Bobote ngunjal laku |

saking Galèk mring Lêmbuastèku |
iba ngêbrok ana ing kana pribadi |
baya patang mene langkung |
sangkule kasaguhing wong ||

38. Mas Wirancana muwus |

mring pra ari paran sadaya wus |
samya matur sawêg samantên kang prapti |
gampil kakiranganipun |
ing wingking kawula rêtos ||

39. Eman nora lêstantun |

dènnya rabi Ki Jayèngragèku |
rada bêgja rada singgih tur asugih |
ajarot bandha-abandhu |
sanake asagoh-sagoh ||

40. Inggih sarampungipun |

Mas Wirancana alon umatur |
kang punika kawula sampun anuding |
punapa sarèhing tuduh |
kawula dhatêng lumados ||

41. Dados botên arikuh |

Ke Kidang Wiracapa amuwus |
kang punika botên anakmas ngabèi |
malah andika anuduh |
mring paman anut sapakon ||

42. Mangsa winot ing bau |

andhadhani nakmas karsanipun |
kula pan wus pasrah tan ngrasa darbèni |
papan pawisma sadarum |
sumangga ing rèh kemawon ||

43. Wirancana umatur |

inggih sandika anuwun maklum |
Kae Kidang Wiracapa anêngahi |
mas dêmang malih amuwus |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 86 >

 mring kadangira lima lon ||

44. Wus tandangana gupuh |

iya mangsa bodhoa sirèku |
wus kalilan sadaya karêpirèki |
pra kadang samya umatur |
sandika (n)dum karya gupoh ||

Jilid 10 - Kaca : 64
45. Gya lèngsèr saking ngayun |
Mas Mancanapura mring wisma gung |
angirit wong undhagi pasang patani |
siningsun kewala ngayun |
pinatut rakiting krobong ||

46. Sangkêp saisinipun |

angungkuli patani kang dangu |
nuduh karya kang kêmbar-mayang sarakit |
Mas Singabancana nyangkul |
anjêjêgi karyèng pawon ||

47. Tapuking gawe umung |

abusêkan jalwèstri abikut |
swaraning wong (ng)gêlêpung mêcah kêrambil |
kang bêlandhong nyigar kayu |
mupuh ulam ting garaplok ||

48. Srènging gorèngan asru |

pangupuhing wong nyêluk jinaluk |
tanpa rungyan arungan anambut-kardi |
yata kang lagya awêktu |
Jèngraga wus bakda Luhor ||

49. Anèng surambi nuduh |

maring santri kèn-nimbali gupuh |
mring si Laba Wukir tan dangu gya prapti |
Jèngraga ngandika arum |
Laba Wukir sira karo ||

50. Aja mulih sirèku |

sakalane sun maksih nèng Lêmbu |
-asta tugura raina-wêngi |
ywa lunga-lunga sirèku |
ana-a paningrat kono ||

51. Kang liningan umatur |

sandika ing rèh kinarsan tugur |
Jayèngraga nulya mring paningrat linggih |
Laba Wukir datan kantun |
nèng wuri tan kêna adoh ||

52. Mingsêr ingkang alungguh |

pinapantês anèng kananipun |
Kae Kidang Wiracapa ngandika ris |
wawi sasêmbèn ing ngriku |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 87 >

 punapa ingkang ginayoh ||

53. Matur sadaya nuwun |

ngambil nyamikan sasênêngipun |
Jayèngrêsmi Jèngraga Kulawiryèki |
samya ngling sajroning kalbu |
myat patraping sakèhing wong ||

54. Dinadak prandènipun |

tan ana kèthèr sadayanipun |
nora ana lyaning wong ing Galèk sasi |
sadaya santananipun |
angrampungi cèkoh-cèkoh ||

55. Dadya kraosing kalbu |

èngêt nèng krajan Wanamartèku |
duk panggihe Tamabangraras lan Mongragi |
putra santana anyangkul |
karya dènnira mamanton ||

Jilid 10 - Kaca : 65
56. Ngawirya tri ngêmu luh |
sinambi mucang sarwi (n)dudulu |
solahing wong kang samya anambut-kardi |
miwah amangun mamantu |
lir pangantèn dèrèng panggoh ||

57. Sadaya kang alungguh |

angaring tamu samya ngêmu luh |
wus kadugi samya karaosing galih |
tan wikan wadining sêmu |
Dêmang Wirancana ngling lon ||

58. Mojar ing arinipun |

mêngko yèn wus mayang gambyong Sêngul |
samangsane Ki Mênthak wus angalithik |
wong wiyaga konên talu |
gêndhing barang bae Rimong ||

59. Dadya anguyu-uyu |

gamêlaku si Sêpêtmadu |
asauran lan salendro Si Bèrmanis |
para ri samya umatur |
pan inggih sampun mirantos ||

60. Tuwin panggènannipun |

lamun wontên èstu kang pra tamu |
para rayi-rayi paduka nagari |
kilap kathah kêdhikipun |
kang punika mangsa borong ||

61. Alon dènnira muwus |

anakmas dêmang hya mêlang kalbu |
hèh ya Bajra salu prantine wong cilik |
sèwangên suwunge iku |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 88 >

 karya pondhokaning dhayoh ||

62. Wirabajra umatur |

inggih sandika punapa tuduh |
Wirancana sumambung umatur aris |
lah paman Wirabajrèku |
prayogi nuding kemawon ||

63. Lah inggih anak sokur |

suwawi lèngsèr saking ing ngayun |
kula prênahakên wisma kang asêpi |
sigra mundur kalihipun |
Ke Kidang ngandika alon ||

64. Mring Mas Wirancanèku |

sadhèrèk nagari lamun èstu |
sami dhatêng kang (n)dika ulêm-ulêmi |
anak ramèn adu-adu |
sawung kêmiri myang puyoh ||

65. Wuron kasukanipun |

Mas Wirancana mèsêm umatur |
inggih kilap punapa andika mangkin |
santana sampeyan wau |
sêpuh anèm datan sèyos ||

66. Makatên rêmênipun |

Ke Kidang Wiracapa amuwus |
nakmas Jayèngrêsmi miwah adhi Ragil |
sampun kakirangan maklum |
pangguh tamu ingkang rawoh ||

Jilid 10 - Kaca : 66
67. Kang para ri umatur |
sumanggèng karsa kang kinayun |
ringgit Purwa myang talèdhèkipun mangkin |
pan sami prayoginipun |
karya tingalaning uwong ||

68. Wirabajra sumambung |

yèn kula pyambak botên kadyèku |
mêntas ramèn luhung nimbalana santri |
salawat dhikir Maulud |
mupung dèrèng sangêt wuron ||

69. Ngalap mapangatipun |

Ke Kidang Wiracapa gumuyu |
iya bênêr karêpe adhimu bêcik |
kadingarèn kaya kaum |
nganyar-anyari mancono ||

70. Wirabajra tumungkul |

ginuyu ing sadaya kang lungguh |
Kae Kidang Wiracapa ngandika ris |
lah iya sira pangulu |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 89 >

 golèka santri kèh kono ||

71. Padha dhikir Maulud |

utamane ana-a wong satus |
Ki Pangulu Asradênta matur aris |
kalêrêsan tujonipun |
wontên santri ingkang mondhok ||

72. Nêmbung nèng masjid agung |

kathahipun tiyang sèkêt-wolu |
kados wontên pitungdasa santri ngriki |
sadayanya satus langkung |
lamun samantên kemawon ||

73. Wirabajra gumuyu |

nyata santri kèh rêjêkinipun |
andang pira akèh santri padha mampir |
Ki Kulawirya amuwus |
Kang Wirabajra ambanyol ||

74. Kang myarsa sukèng kalbu |

angling malih lah ya wis pangulu |
kumpulêna kabèh saolèhe santri |
agupuh kae pangulu |
umatur sandika sagoh ||

75. Mangkana wancinipun |

waktu Ngasar Ke Kidang amuwus |
lah suwawi anakmas wêktu Ngasêri |
kang ingancaran agupuh |
samya salat maring suro ||

76. Yata kang kari lungguh |

Mas Wirancana lingira arum |
hèh sagunge sanak-sanakingsun sami |
rèh wus wanci padha kukud |
dadya kèndêlan mungêl gong ||

77. Ingkang wayang wus nutug |

lêlakone Damarwulanipun |
wus panggih lan Prabu-kênya Majapahit |
kacrita wêkasanipun |
Damarwulan madêg katong ||

Jilid 10 - Kaca : 67
78. Karyèn-buh dhalangipun |
Ki Mênthak nyandhak golèkanipun |
ginambyongkên golèkan ringgit Kalithik |
thêngule nglêboni gandrung |
kongsi wuda dènnya tombok ||

79. Wus bêdhol kayon tutug |

kang nonton bubar sadayanipun |
angandika Mas Wirancana Ngabèi |
wong wiyaga konên talu |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 90 >

 matur sandika gya naboh ||

80. Muni gamêlanipun |

pelog rarase nyamlêng nêmipun |
nama gêndhing Rimong rêmpêg angrarangin |
wus sababak Sêpêtmadu |
gantya Bèrmanis salendro ||

611 Dhandhanggula
1. Wusnya muni cumêngkling amanis |
raras miring antêp barang lima |
sumèntêg nyamlêng sêrênge |
karya gagaling kalbu |
anduling gong Nyêkar-gadhungi |
kênonge ngula-lanang |
kêthuke angêngkuk |
ricik sarancaknya lumak |
panabuhe jêjêg angapinjal Pathi |
imbale atilêpan ||

2. Tan kasêron ririh ukur (n)jawil |

sêsènggolan kabèh tan sulaya |
Bèr-manis kêling arume |
rêbab gambang suling sru |
sing angrungu maring Bèr-manis |
samya ngowahi solah |
berag ambabêsus |
gêndhinge lagu prayoga |
mèsêm-mèsêm Mas Wirancana Ngabèi |
angling mring para kadang ||

3. Iya ta lah si Bèr-manis iki |

yèn muni têka tanpa tandhingan |
sakèhe salèndro kabèh |
nora ana kadyèku |
nadyan kutha tan anamadhani |
para ri aturira |
pan inggih saèstu |
kawula dèrèng tumingal |
ungêlipun ing salendro lir Bèr-manis |
nyamlêng suruping raras ||

4. Panabuhira ukur anjawil |

ting karênyit lir gamêlan dhanyang |
pinirsa langkung manise |
Wirancana gumuyu |
angling iya bênêr sirèki |
yèn mangkono dhawuhna |
niyaga kon-nabuh |
marang ing gamêlaningwang |
Sêpêtmadu panabuhe konên ririh |
lir Bèr-manis mangkana ||

Jilid 10 - Kaca : 68

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 91 >

5. Mas Mancanapura matur aris |
sampun prayogi tinabuh sora |
kalamun tinabuh rirèh |
tan pikantuk srêngipun |
kêdah sêru panabuhnèki |
sabab kathah wawratnya |
kandêl wilahinipun |
kêdah antêping panatap |
robing ungêl pun Sêpêtmadu ngarangin |
ecaning katêbihan ||

6. Kalih dening saunining gêndhing |

kang pelog sru sora gantya-gantya |
salendro kang ririh bae |
kapanggih ecanipun |
raosing tyas amêratani |
mara ing kono padha |
jêg bênêr aturmu |
kang pininton samya mojar |
inggih lêrês prayogi ingkang kadyèki |
nutug raosing manah ||

7. Wirabajra anauri angling |

inggih kasinggihan atur (n)dika |
sami pikantuk kalihe |
srining panguyu-uyu |
Wirancana mèsêm dènnya gnling |
inggih Mas Wirabajra |
kula langkung tumut |
lah ta wis Mancanapura |
konên dèn-sru anabuh gamêlan-mami |
dimèn nuntung sêrêngnya ||

8. Dhinawuhan ingkang nabuh sami |

yata ingkang salat nèng ngalanggar |
wus bakda wêktu Ngasare |
mudhun saking ing tajug |
myarsa ungêl rarasing gêndhing |
Jèngraga sasolahnya |
kèluning pandulu |
kadya bêksa salewanya |
kawigaran pangunyu-uyuning gêndhing |
kawistara ing tingkah ||

9. Praptèng paningrat Kae Ngabèi |

Jayèngrêsmi miwah Jayèngraga |
Kulawirya Nuripine |
Asradênta Pangulu |
pra putra ri gupuh ngudhuni |
anulya tata lênggah |
anèng bale agung |
sadaya wangsul (ng)gyannira |
Kae Kidang Wiracapa ngandika ris |
maring Mas Wirancana ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 92 >

10. Langkung asri gamêlan kang muni |
Sêpêtmadu lan Bèr-manis timbang |
salèndro lawan peloge |
bisa mrênah kang nabuh |
wusnya sora tinampan ririh |
gangsa pelog punika |
pancèn tinabuh sru |
alêga arum swaranya |
yèn salendro kudu tinabuh kang ririh |
sakeca piniyarsa ||

11. Mas Wirancana umatur inggih |

kasinggihan ingkang pangandika |
gangsa sami prayogine |
Ke Kidang malih muwus |
tanah padhusunan dhi Ragil |
tan wontên ingkang mimba |
gangsa ro puniku |
adho sanadyan ing kitha |
datan wontên anjawi ingkang (n)darbèni |
kitha ing Pranaraga ||

Jilid 10 - Kaca : 69
12. Kulawirya aturira aris |
inggih lêrês tan ana kang mèmba |
punapa (ng)gyan yasa dhewe |
gangsa kalih puniku |
Kae Kidang Wiracapa ngling |
daya dèyè sagêda |
yasa kang kadyèku |
punika sami bituwah |
kang pelog sing êmbah-buyut duking uni |
pun eyang Purbancana ||

13. Kang (n)darbèni ing Galèk pribadi |

ingkang yasa gamêlan punika |
nanging têdhak-dalêm gonge |
gong padha yaning dangu |
pinaringkên eyang ing Galik |
kang salendro punika |
sih wêtah sadarum |
swargi eyang jêngandika |
Radèn Patih Wirabrata Pranaragi |
tumêrah ing kawula ||

14. Dalah kêcèripun tan nyulami |

tuwin kula tan ngewahi raras |
pan maksih wêtah balènyèn |
Ki Wuragil gumuyu |
asasmita marang Jèngragi |
bibisik mring kang putra |
iya pangrasaku |
duwèke mratuwanira |
durung timbang lawan si Alun-jaladri |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 93 >

 kajaba salendronya ||

15. Sanyata tan ana kang nimbangi |

kang putra mèsêm sinamun mucang |
inggih makatên gajêge |
Ke Kidang alon muwus |
punapi dhi Ragil ingangling |
matur Ke Kulawirya |
kang pelog puniku |
lan kagungane putranta |
Jayèngraga inggih pelog sami ugi |
timbang lawan punika ||

16. Rarasipun nême kaot kêdhik |

gêng ngriku kaot sasigar wilah |
kang ngêrobi sangêt gonge |
ngriki sangêt gongipun |
nyamlêng saplak lan riciknèki |
sarwa sèbêt sadaya |
sumbang rarasipun |
anjawi gangsa-paduka |
pun Bèr-manis sêdhêng saulonirèki |
raras anglokananta ||

17. Kae Wiracapa gumuywa ngling |

kadipundi basa nglokananta |
kula dèrèng surup lire |
prèhpun dhi Ragil ngriku |
Ki Wuragil gumuyu angling |
kawularsa tatanya |
ing kakang liripun |
ih dhi Ragil ardalepa |
wong tinakon (n)dadak malês anakoni |
rame dadya paguywan ||

18. Niyaga dhalang ingkang ngalithik |

apan samya lagya ingingonan |
panggêndêr walanjar mêndêr |
tan mèlu mangan kêmbul |
isih tansah pinêndir liring |
marang Ki Kulawirya |
balangan pandulu |
apan wus sakesuk mula |
ting kathuwêt iriban balangan liring |
marang Ki Kulawirya ||

Jilid 10 - Kaca : 70
19. Kula punika kakang ngabèi |
mirêngakên gamêlan sarancak |
mung rêmên myarsakkên gêndèr |
nadyan klênènganipun |
piniyarsa kalangkung asri |
tinimbang gambang rêbab |
pênêt gêndèripun |
sami-sami piyambakan |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 94 >

 Kae Kidang Wiracapa mèsêm angling |
lêrês Ki Kulawirya ||

20. Kojah niyaga sêpuh pribadi |

gêndèr dadya bibitaning gangsa |
sarancak kang ugêr gêndèr |
sami sadayanipun |
gêndèr mawa tangguh pribadi |
Majapahit myang Tuban |
lan tangguh Sêdayu |
nènèman tangguh Mataram |
gêndèr apik dhasar kang anabuh wasis |
sakeca piniyarsa ||

21. Ki Kulawirya gumuyu angling |

anolèh myat kang tan mèlu mangan |
kados puniku tyang (ng)gêndèr |
sampun kawilang baut |
ngapinjalnya jêjêl tarampil |
gumuyu Kae Kidang |
Wiracapa muwus |
dhasar komuk panggêndèrnya |
botên wontên ing ngriki ingkang nyamèni |
sring kula kèn gêndèran ||

22. Kalênèngan piyambak nèng jawi |

sabên dintên awis anèng wisma |
punika pun Asêm-sore |
Ki Wuragil gumuyu |
athik Asêm-sore namèki |
mara sira mrenea |
dèn-kaparèng ngayun |
nèng kene sira (ng)gêndèra |
Kang Ngabèi ngling Asêm-sore sirèki |
tinimbalan mangarsa ||

23. Kang liningan agupuh mangarsi |

angling malih hèh wong aniyaga |
gêndère Bèr-manis kuwe |
saosêna ing ngayun |
gêndèr nulya sumaos ngarsi |
keringe Kulawirya |
ni Sêm-sore laju |
antara suwuk pelognya |
Kae Kidang Wiracapa mèsêm angling |
prayogine punika ||

24. Nakmas Jayèngraga kang ngrêbabi |

dhi Wuragil Kulawirya kêndhang |
kula nabuh kêtipunge |
sapa sing gambang iku |
lah majua lawan kang nyuling |
rêbab kêndhang aturna |
marang bêndaramu |
ingkang liningan agêpah |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 95 >

 pan wus katur kang gambang suling mangarsi |
Kang Ngabèi lingira ||

Jilid 10 - Kaca : 71
25. Sumangga sinênggrèng rêbabnèki |
sêndhon pathêt manyura kewala |
Jèngraga nênthêng kawate |
wus pakolih nèmipun |
gya sasêndhon manyura wasis |
jariji anglir kala |
-jêngking masang ngantup |
tutup gêtêr mawiwilan |
lir wigaring ukêl pakis kang jariji |
kèsoke muput lamba ||

26. Yèn rangkêp rikat kari lêstari |

wilêting tutup angêmbat kawat |
ngêlong surup pangêluse |
ngik-ingike angêntup |
lir pangrêrihing dyah kapilis |
katrêsan ing asmara |
panjritnya tan asru |
pangringiking pêgat-pêgat |
pan mangkana sarênging bêsus kaèksi |
yakmanyaring pangrêbab ||

27. Biniyantu rêbab gêndèr suling |

amêlingi lir nglinging kumara |
wilêt barung rum-manise |
sakèhe kang angrungu |
samya mêne lalu niniling |
mruntus kakêdhokira |
awuyungan kalbu |
pawèstri kang samya nyanak |
panglintinge kuwalik ênjêd nèng jawi |
anon mèsêm binuwang ||

28. Wau sira Ni Rara Widuri |

uningèng raka sagêd angrêbab |
agorèh dènnira linggèh |
wau pangrasanipun |
sah sakêdhap kadya sêsasi |
apungan jroning nala |
dènnya gêng wulangun |
lapake pangantèn anyar |
ngunyêr trêsnanya tan kêna sah ing laki |
uyang bênggang sadhela ||

29. Kang sasêndhon nundhung awawasis |

nutug praptèng liyu-liyanira |
Sarayuda sabêmane |
papathêtanira wus |
Mas Prawirancana Ngabèi |
katêmbèn mring Jèngraga |
kalangkung angungun |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 96 >

 ambungah marwata-suta |
myating mantu wasis pangolahing gêndhing |
ngasorkên pra niyaga ||

30. Miwah pra kadang sasêntananèki |

mulat mring Jèngraga suka-rêna |
sarwasis bagus warnane |
langkung panggung-gungipun |
Kae Kidang Wiracapa ngling |
wawi mungêl gêndhingan |
pênêt Kuwung-kuwung |
ya bênêr hèh Wukir Laba |
anggambanga si Wukir ingkang anyuling |
sigra ingkang liningan ||

Jilid 10 - Kaca : 72
31. Jayèngraga mèsêm ambukani |
myat rare ro tarampil anggambang |
lan abêcik panyulinge |
anganyut Kuwung-kuwung |
sasènggolan ricik kur (n)jawil |
landhung iramanira |
rangkêping panabuh |
raras bancanging maruta |
maratani karanan tyasing kang myarsi |
puthis maring gamêlan ||

32. Kae Kidang Wiracapa angling |

owêl têmên nora ginêndhèngan |
mara sindhènana Grèpèt |
ronggèng nulya nglik ngungkung |
wuwuh wilêt ulêting gêndhing |
ginêndhèngan adhamang |
paparikanipun |
gununge wong Kalisara |
sun-talawu lawan kang asikil gadhing |
anampar anèng paron ||

33. Cangak luwak kae dhandang-wiring |

bayêm gatêl iya nora kalap |
bot-ènthèng sun-sandhang dhewe |
dhuh lae jênang-watu |
papathine toyèng jaladri |
kawula sampun sayah |
Ki Wirya gumuyu |
wong jèh tangèh têka sayah |
sarwi nolèh mring panggêndèr gya mring ringgit |
gumuyu kang tumingal ||

34. Ni Widuri lir sata mèmèti |

lunga sadhela lungguh tan jênak |
lèjême ngundang kakunge |
kang kinêdhèp durung wruh |
maksih (ng)gêndhing nêlaskên wasis |
Kuwung-kuwung gya niba |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 97 >

 kêndhange angguguk |
kosèkan raras ciblonan |
gêdhug magak bêm rêbah kêmpyang ngêpipir |
mênjat ngêgèh irama ||

35. Wus antara dènnira anggêndhing |

sêsêg gya ngandhêlong sêsalahan |
nulya suwuk gamêlane |
laju sêndhon nglêg arum |
nutug liyu-liyanirèki |
Sarayuda sabêman |
Ki Wirya amuwus |
tambuh kang sun-piyarsakna |
gajêg rêbab gajêg sindhèn rêbab suling |
abingung kang kapenak ||

36. Bok Asêm-sore tansah ngèsêmi |

dhasar Ki Kulawirya wus pasang |
ngon iriban sasuwene |
iya ing wancinipun |
sore surya anuntung wukir |
Ke Kidang Wiracapa |
alon dènnya muwus |
ing bêcike Wirabajra |
mupung awal padha mamadhangan dhisik |
tan kasusu Mahribnya ||

37. Mangunjana mundur sigra nuding |

kasinoman pawèstri pinatah |
saosan jaba jêrone |
pra samya sêliripun |
myang santana samya ngladèni |
pinatut panganggenya |
samya nyar yu-ayu |
sêlir santana pan beda |
panganggone bokmas kang mamantês sami |
tapih kakêmbênira ||

Jilid 10 - Kaca : 73
38. Pasinoman pawèstri angrukti |
ingkang ngladèni marang paningrat |
kang ngladèni jro wismane |
nyamikannya ingundur |
rarampadan lumadyèng ngarsi |
lancaran wus tinata |
andhèr anèng ngayun |
wus mundur wong kasinoman |
kari ingkang nyambêl kalawan ngêbuti |
ngajokkên kang kinarsan ||

39. Jayèngraga ingaturan maring |

wisma nadhah lawan ingkang garwa |
lan ibu lawan êmbahe |
Jèngraga gya umangsuk |
marang wisma nunggal alinggih |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 98 >

 Ke Kidang Wiracapa |
ngancarani turuh |
agêpah ingkang liningan |
sami wijik gamêlan pelog kang muni |
Bujangga-nom lirihan ||

40. Ronggèng si Grèpèt ingkang nyindhèni |

apan samya kêmbul sami nadhah |
miwah kang anèng wismane |
samya bukti tan kantun |
Ni Widuri angling ngalêsik |
punika lam-ulaman |
jêjawat sadarum |
kang raka angling geneya |
matur kados kadangon botên ingambil |
sarwi akaca-kaca ||

41. Jayèngraga mèsêm aningali |

mring kang garwa sasmita walaka |
saking sangêt wulangune |
ingkang raka gumuyu |
sarya ngliling sinawung bukti |
kang nadhah ing paningrat |
pikantuk anutug |
Ke Kidang Wiracapa jar |
mêne kêpêl inggih ta lah adhi Ragil |
badhe sampun mupakat ||

42. Tiyang anèng ing pamanton sami |

lumrahipun ngungsèkakên awak |
kuwatir lamun kaluwèn |
tuwin panganggènipun |
awon-awon kêdaha rêsik |
kang darbe sarwa mubyar |
mrih dinêlêng patut |
niku wong ngungsèkkên awak |
yèn pangantèn amung ngungsèkakên ati |
tan watir prabot pangan ||

43. Lamun tilik pangantèn yèn ratri |

sugih antuk angobe barisan |
lamun wus lunga dhayohe |
pan nora ngontak-ngantuk |
nora ongab-angob sawêngi |
kang samya myarsa kandha |
sadaya gumuyu |
Ki Kulawirya alatah |
angling malih tiyang sami anglampahi |
saya dadya paguywan ||

Jilid 10 - Kaca : 74
44. Ki Wuragil suka gumuywa ngling |
de kobèt têmên murade kakang |
sadhengah kajaring kabèh |
datan ana kang wudhu |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 99 >

 wus kagarap kabèh kaèksi |
ngling botên ta anggarap |
mungguh liding ngèlmu |
tanajulira ing murad |
milanipun pangantèn ngungsèkkên ati |
sabab jêjêring rohyad ||

45. Awiwinih ingkang bangsa ati |

tumurune rohyad amartabat |
tumêkèng insaniyahe |
maujud duking dangu |
apan lesan panjanging bukti |
pangungsène ing lesan |
pangan kang wus tamtu |
yèn sampun mangsa diwasa |
pan ihtiyar sasandhangan kang utami |
pangungsène ing badan ||

46. Yèn tirkine kang wus kaki-kaki |

apan maksih tuwa rare jabang |
jabang kungkulan tuwane |
tuwa widhunganipun |
gêr gumuyu kang sadayèki |
Jèngrêsmi mèsêm suka |
aririh gumuyu |
Ki Wuragil Kulawirya |
sru angguguk ngling tan nyana yèn kadyèki |
dene nunjêm rasanya ||

47. Dhasar mêdèni kakang ngabèi |

kongsi tan wruh rasane kang tadhah |
miwah gamêlan sêdene |
sanalika tan ngrungu |
anauri kang samya linggih |
kula inggih kadyèka |
lepyan rasèng puluk |
Kae Kidang Wiracapa |
asasambèn bukti awacana aris |
dhi Ragil Kulawirya ||

48. Ingkang sinung bisa anindaki |

pamancade pananing panêmbah |
kang makatên pêr-èmpêre |
luyuding kang kadulu |
dadalan kang marang kajatin |
pan namung sanalika |
tingkahing pandulu |
amiwalakên Asya-a |
lêlèjêming ikral mirat munajati |
tubadil tan warana ||

49. Nanging alantaran lawan puji |

ingkang sampun suhuling Hyang Suksma |
puniku linangkahake |
sakêdhik lothung-lothung |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 100 >

 ginantêr lan talatènèki |
prayoga ginraita |
lir puniku wau |
pinasah anèng ibadah |
paedahe sampurnaning sêmbah puji |
kang numpaking walikan ||

50. Ingkang samya myarsa anor-ragi |

sami ngantu luwaring panadhah |
dangu pangonjot-onjote |
antara wus anutug |
turuh asta sadayanèki |
ambênge cinarikan |
mring sinoman mundur |
sawusira aluwaran |
akukurah wedang myang mangsêgannèki |
ing wanci suryancala ||

10 (Ngèlmu bab panêmbah tuwin sampurnaning panêmbah)

Sêsambèning dhahar kêmbul, Kidang Wiracapa ambèbèrakên ngèlmu bab
panêmbah tuwin sampurnaning panêmbah. Bakda Mahrib kawontênakên
dhikiran Maulud kanthi singiran dening santri watawis satus, kalajêngakên
kêndhuri kakêpung radin sami nêdha tuwin bêrkatan. Jayèngrêsmi maos rawi,
Jayèngraga sêsingiran swantên arum, damêl kayungyunipun para èstri.
Wasana kêpungan kêndhuri.
Kaca 75 – 82

Jilid 10 - Kaca : 75
611 Dhandhanggula
51. Ingancaran salat wêktu Mahrib |
Jayèngrêsmi sadaya mring langgar |
Jèngraga ngling mring garwane |
dhuh kariya wong ayu |
ingsun salat Mahrib mring masjid |
Widuri sêndhêt turnya |
sampun dangu-dangu |
pan kawula tan sagêd sah |
lah bok sampun sêmbahyang kala-ne mangkin |
benjing malih kewala ||

52. Jayèngraga mèsêm angling malih |

sêmu ewa myarsa turing garwa |
cah iki luwih bêrète |
lir (m)Bok Sêmbada Pulung |
nora lajêr labêt utami |
tan pantês kinohana |
angajak baliwur |
mangkana osiking driya |
samudana wuwuse angarih-arih |
iya yayi sadhela ||

53. Nulya nusul salat maring masjid |

wusnya kadas kantum sarêkangat |
anututi ing makmume |
antara bakdanipun |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 101 >

 Mahrib praptèng Ngisanirèki |
paragat wêktunira |
wusnya asusuhul |
rahap salawat salaman |
rampung salat nulya mudhun saking mêsjid |
wangsul lunggyèng paningrat ||

54. Kang putra ri samya angudhuni |

ingancaran tata wangsul lênggah |
akapang têpung dhêngkule |
ladèn sumadyèng ngayun |
nyanyamikan mawarni asri |
Ke Kidang Wiracapa |
alon dènnya muwus |
lah (n)di santrimu Sradênta |
Ki Pangulu matur inggih mangke kêdhik |
sawêg dandos kang nuskah ||

55. Tan antara santri sami prapti |

ambrubul lir salaba brubulan |
Ki Asradênta nulya ge |
amapanakên lungguh |
saurute kang gêdhe cilik |
sadaya cacahira |
satus wolungpuluh |
pinarnah kang para lurah |
Kae Kidang Wiracapa angling malih |
wawi lênggah pandhapa ||

56. Kang liningan tar sawala kapti |

nulya samya lênggah ing pandhapa |
pinggir lèr wetan mangilèn |
mangunjana anuduh |
hèh wong kasinoman dèn-aglis |
sasaosan dhaharan |
ladèkna ing ngayun |
agupuh wong kasinoman |
nyaosakên dhaharan asri mawarni |
wowohan lah olahan ||

Jilid 10 - Kaca : 76
57. Dhah pateyan gembolan tap-sirih |
wis samêkta mundur ingkang nampa |
Ke Kidang Wiracapane |
ngling marang ki pangulu |
hèh Sradênta sapa kang dadi |
pambatak salawatan |
pangulu umatur |
puniku Gus Kaplil-iman |
lurah santri sing Kalangbrèt alim dhikir |
Maulud salawatan ||

58. Angling malih lah inggih Gus Santri |

kajat manira angalap barkah |
nuskah ruwira singire |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 102 >

 slawatan dhikir Molud |
wus Bismilah ngriku awiwit |
Gus Kaplil-iman turnya |
ngumumakên wuwus |
mring sadaya santri kathah |
saur manuk samya nginggihi ngèstrèni |
Gus Kaplil-iman nulya ||

59. Maca tangawudira ingapti |

ambuka nuskah wiwit salawat |
sinauran ing wong akèh |
langkung ramya gumuruh |
kadya gêrah swaraning santri |
rêmpêg tan na salaya |
sru anganyut-anyut |
wus antara dangunira |
praptèng akir tamat salawat kang singir |
salallahu ngaleya ||

60. Gya Gus Kaplil-iman maca rawi |

kir'at sêdhêng-sêdhêng pasèkatnya |
wusnya katam ruwiyane |
tinampan salallahu |
kaping tri lan wong akèh sami |
lurah Gus kapliliman |
nuduh santrinipun |
santri katri kinèn bawa |
kang tinuding angêlik singir Bêsahri |
swara sri abarungan ||

61. Ababêsus sajake kinardi |

pangrasane tan na nimbangana |
ciptanira bêcik dhewe |
wong têlu rêbut unggul |
gya tinampan sauranèki |
gumêrah santri tathah |
ramene kalangkung |
wus akir tamat singirnya |
suwuk mawa salalahu ngalaihi |
lan wong kèh kaping tiga ||

62. Jayèngrêsmi kinèn maca rawi |

sajak Yahman pemulan biyolah |
titis kir'at pasêkate |
ing mat lan kasaripun |
tan kaladuk lajim lan jais |
tratil mikrajwang sastra |
swara manis arum |
pra santri kang samya myarsa |
pamacane rawi bagus Jayèngrêsmi |
tan nyana yèn ngulama ||

63. Miris rumaos boya kadugi |

angèmpèri sajak kang mangkana |
dadya wêlu sakabèhe |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 103 >

 Kidang Wiracapèku |
mèsêm anon mring Jayèngrêsmi |
miwah Mas Wirancana |
sadaya angungun |
lir tuwan wêdalan Ngarab |
pamacane ruwiya angluwihi kadi |
tan ana mangkana-a ||

Jilid 10 - Kaca : 77
64. Santri kabèh tan ana cêmuwit |
rasan watu sêgu wae nora |
sangking kayungyun sajake |
tamat pamaosipun |
maca lan wong akèh kaping tri |
Ke Kidang Wiracapa |
mèsêm alon muwus |
wawi anak Jayèngraga |
prayogine andika kang bawa singir |
kang putra tan lênggana ||

65. Mundhut kancuh santri têlu singir |

wus samakta santri pipilihan |
gya wiwit rawi singire |
singir tanga linuhung |
ngêlik ngungkung anglangkungi |
paribasan kang swara |
turut usuk-usuk |
buntas ulêm angumandhang |
muluk rêmak gêtas rênyah rum amanis |
ulone Jayèngraga ||

66. Santri têlu bêcu tan (m)barêngi |

kèthèr puthêr ras-arasên mênga |
cangkêm tulus mênêng bae |
mlêngak sadayanipun |
myarsa swaranira Jèngragi |
praptèng ayating sik-ra |
tinampèn gumuruh |
sinauran ing akathah |
samya erak angantêp suwaranèki |
sangsaya sru wurahan ||

67. Nora etung erak gondhangnèki |

saking suka myarsa kang abawa |
bungah-bungah sadayane |
dene swara kang luhung |
lamun gantya tampaning singir |
si Wukir lan si Laba |
kinèn barung niru |
nut landhung like kewala |
Laba Wukir sabab nora tau nyantri |
namung anurut swara ||

68. Suwe-suwe surup ukêlnèki |

dadya tuntum saplak swaranira |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 104 >

 saukêl paprigêlane |
wêwah manisira rum |
Jayèngraga angêtog wasis |
ulone bêning mêmbat |
ulêm ngêntul-êntul |
gèdhèg Kidang Wiracapa |
langkung suka myarsa swarane Jèngragi |
anglangkungi akathah ||

69. Miwah kang martamu angabèi |

Mas Wirancana sakadangira |
kalangkung ngalêmbanane |
akagum sarwa baut |
gêndhing bêksa alim angaji |
wong nonton èstri priya |
samya brangta wuyung |
wong pawon kang olah-olah |
gumarubyuk tinggal gawe aningali |
kang bawa salawatan ||

Jilid 10 - Kaca : 78
70. Kang lah-olèh tan kongsi (m)bumboni |
lali kasusu panontonira |
padha kasuwèn anjêngglang |
gosong gorènganipun |
yèn santri kèh anaurani |
wangsul mring pawon sigra |
kèh gosong gagêtun |
parèstri kang anèng wisma |
arêg-rêgan tambuh rasane kang ati |
cipta sami kedanan ||

71. Nyunyungnya pan calumak-calumik |

tan na aking samya kabanjiran |
ngandhap nguwêt kakowoke |
cêblokan (ng)guyu-(ng)guyu |
ting kalêsik ngalêm Jèngragi |
rarasan iya ta lah |
Ni Widuri ontung |
bênêr lèhe nunjang-palang |
nora etang gungan olèh wong jêlanthir |
jênthara sarwa bisa ||

72. Mara ta dhèk wong samene iki |

jinawila marang Jayèngraga |
iba banjur ngèthèh-èthèh |
samya jorogan guyu |
tan wus solahirèng pawèstri |
kang lungguh nèng paningrat |
pra bokmas sadarum |
Ni Kèn Widaryati lawan |
(m)bokmas Wirancana lan Rara Widuri |
ki pinangantyan anyar ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 105 >

73. Sakèh wanodya suka miyarsi |
marang swaranira Jayèngraga |
langkung pangalêmbanane |
Ni Widuri gung wuyung |
tambuh solahira alinggih |
ngêrêng ngunjal ambêgan |
krêkuwan arikuh |
tan bêtah pisah sadina |
kadya jêbol igane êdêning ati |
mêjên sadina-dina ||

74. Wus antara dangu ingkang singir |

praptèng akir suwuk kang slawatan |
tinampan salam wong akèh |
gumuruh salallahu |
ngalahi wasalam kaping tri |
sigra Mas Mangunjana |
angabani gupuh |
marang wonge kasinoman |
kinèn mêdalakên nyamikaning santri |
gembol wedang panganan ||

75. Kang tinuding sigra sami ngrukti |

mêdalakên ing laladènira |
panganan nèng ngancak gêdhe |
wedang srêbat sadarum |
wus pinêtak royomanèki |
lulurah lan arahan |
wus ramut gya mundur |
Kae Kidang Wiracapa |
ngancarakên wawi kanca santri-santri |
padha nyanyamikan anyanyamikan ||

76. Kang liningan sigra sami ngambil |

wedang panganan sasênêngira |
ting krêpyêk rame swarane |
yata ingkang alungguh |
nèng paningrat kang para èstri |
Widaryati uninga |
kang wayah wulangun |
angling mring pawonganira |
kinèn matur mring kang raka Ke Ngabèi |
Jayèngraga taruna ||

Jilid 10 - Kaca : 79
77. Maring wisma layap mring tilamrik |
gupuh kang tinuding mring pandhapa |
wus umatur kang kinèngkèn |
wangsul mundur (ng)gyannipun |
Kae Kidang Wiracapa ngling |
anakmas Jayèngraga |
ingaturan kondur |
mring wisma ibu-andika |
kang liningan Jèngraga umatur inggih |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 106 >

 rêndhêt tan pati dhangan ||

78. Suwe dènnya salawatan dhikir |

sinasmitan mring Ki Kulawirya |
lan kang raka pangliringe |
Jèngraga sigra mundur |
nèng paningrat alon alinggih |
kinèn nadhah dhaharan |
samya amumundhut |
nyamikan sakarsanira |
Ni Kèn Widaryati angandika aris |
ring kang wayah pangantyan ||

79. Lah wus sira turuwa Widuri |

marang tilam manawa karipan |
nèng (n)jaba ywa suwe-suwe |
prayoga nèng jinêmrum |
Widuri tan lêngganèng tuding |
dhasar wus sore mula |
tyasira yang-uyung |
mangkya pan kinèn alayap |
nulya lèngsèr kathuwêtan (n)jawil wêntis |
tumamèng pagêbêran ||

80. Kang sinasmitan wa ing galih |

kalancangan lêlangêning karsa |
dadya asêmpug dhangane |
winatara wus dangu |
Ni Kèn Widaryati ngling aris |
anakmas Jayèngraga |
sareya wus dalu |
nèng jinêmrum lan garwanta |
Jayèngraga liningan lèngsèr sing ngarsi |
marang ing pasarean ||

81. Karongron lan Ni rara Widuri |

myating raka praptèng pasarean |
tar sangkrip sru panggulêde |
karuna mrih cinatu |
ing asmara rarasing gati |
acipta ge-ageya |
pinurwakèng lulut |
Jèngraga ciptaning driya |
amung anêmbadani ngecani kapti |
batine wus sarwèwa ||

82. Saparone driya sudaning sih |

prandene Widuri tan uninga |
saking sangêt wulangune |
tan ana kang kaetung |
namung nêlêng rarasing rêsmi |
kang raka anambrama |
panggawe kur-ukur |
Widuri saya amêksa |
panggujêge tan kêlir sangkribing èstri |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 107 >

 minta pulang-asmara ||

Jilid 10 - Kaca : 80
83. Wus anglukar wastra Ni Widuri |
Jayèngraga ngunandikèng driya |
wong iki dudu baene |
mêrêm bae ngêthiwul |
yèn ta aja anak priyayi |
patut wong kabêdhalan |
saênggone bêngkung |
akathah sandeyanira |
Jayèngraga anamudana ing rabi |
kinuswa wirangrongan ||

612 Wirangrong
1. Ginulingakên kang rayi |
pan pinelahakên ing (n)don |
priyanya lir pendah botoh sawung |
anantang toh wani |
angêpak ing kalangan |
bae unggul tinadhahan ||

2. Awantêr kewala nanging |

jagone angucir keyok |
tan dadi tarungan nora dangu |
mung botohe wani |
mangkana pamènira |
warastra datan gulawat ||

3. Amung pangungruming rabi |

ing rara ingkang wirangrong |
Ni Widuri kadya sata ayun |
nunucuk tan olih |
solahe lir kekeyan |
dènnya mring cadhang asmara ||

4. Warastra tansah inguli |

-uli mêksa angalèntroh |
tan gulawat pisan ni rara sru |
dènnira kêpingin |
Ni Widuri karuna |
warastra kang tinangisan ||

5. Matur punika dospundi |

anggung makatên kemawon |
tan wande kawula têkèng lampus |
lamun tan sinung sih |
adhuh lae bêndara |
mugi sung asih maring wang ||

6. Jèngraga mulat ing rabi |

èsmu wêlas ing pandulon |
angupayèng driya kinarya sung |
marang kang mumurih |
lir cintaka angêrak |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 108 >

 minta rirising ngawiyat ||

7. Kakunge karsa murwèng sih |

kang garwa nulya linêson |
tinumamèng prana ing alulut |
langêning arêsmi |
pinolah wardêng tingkah |
Widuri pongah-pangihan ||

8. Sinêmbadan ing pulang sih |

kang binot dening kalangon |
Widuri ciptanya rarasing hyun |
kadya tan kêna wis |
nutug raosing driya |
tan wus kang andon asmara ||

Jilid 10 - Kaca : 81
9. Tan ana lir Jayèngragi |
myang lêmbananing wong nonton |
samya kêmba miyat tan liyan wus |
Jèngraga asingir |
ngenani tyasing kathah |
kanyut dening swaranira ||

10. Wus tutug kang lagon dhikir |

tamating nuskah ingaos |
salawat atasing Nabi Rasul |
sakulawarganing |
alêlagon wêkasan |
katam kang donga salawat ||

11. Nulya donga katam singir |

dhikir Molud kang kinaot |
kang amaca donga Ki Pangulu |
Asradênta nênggih |
aplalu numpa donga |
ingkang nasib gantya-gantya ||

12. Santri kèh sarêng dènnya min |

barung gumêrah swara wong |
tamat (ng)gènnya donga Ki Pangulu |
myang pra santri-santri |
wus salaman sadaya |
Kae Kidang Wiracapa ||

13. Nak Mangunjana dèn-aglis |

ambênganira dèn-gupuh poh |
sigra kang liningan nuding gupuh |
mring sinomanèki |
ingkang tinuduh sigra |
amêdalakên asahan ||

14. Gotong-pat ingkang kêndhuri |

salawe ambêng bot-abot |
miwah lêladosan kang nèng ngayun |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 109 >

 ambêng panjang giri |
rampadan lam-ulaman |
samakta sadayanira ||

15. Nyamikan binarkat sami |

Ke Kidang wasana alon |
lah wus kamadana kajadipun |
anakmas ngabèi |
majêmuk kirim donga |
sung dhahar (n)Jêng Nabiyolah ||

16. Lan salamêting pangantin |

tulusing oyod ngarondhon |
lah wus donganana gya pandulu |
santak andongani |
tinampan ing wong kathah |
amine ambata-rêbah ||

17. Nutug dènnya andongani |

Ke Kidang Wiracapa lon |
ngling suwawi samya tuturuh |
hèh ngulu apa wis |
bênêr kêpunganira |
yèn wis warata Bismilah ||

18. Matur sampun sadayèki |

sadaya sami tuturoh |
(n)dan samya lêkas nadhah pikantuk |
raosing pambukti |
dhasar mêntas singiran |
angêlih rosa amangan ||

19. Arame swaraning santri |

kang kokoh jangan asèrob |
ting krêcap kumrapyak ting kariyuk |
kaecan abukti |
tan cuwa lawuh kathah |
anyamlêng panganira ||

Jilid 10 - Kaca : 82
20. Tan pae para priyayi |
katêmbèn kêmbul sakèh wong |
dadya amirasa sakalangkung |
pikantuk abukti |
tutug dènnira nadhah |
luwaran samya wijikan ||

21. Ambêng wus kinèn anyarik |

pra kasinoman agupoh |
ngundurakên caosan sadaya wus |
mundur kang ngladèni |
ambêng kêndhuri samya |
binarkat kèh pandumannya ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 110 >

22. Gêdhe cilik wus waradin |
binuntêl anèng karoso |
sawusnya samêkta para kaum |
sadaya tur pamit |
linilan sigra bubar |
kumriyêg mulih barêngan ||

23. Gumrêdêg lampahing santri |

nocol barêkat bareyot |
wus kêmput sadaya wancinipun |
pan wus lingsir wêngi |
Ke Kidang Wiracapa |
ngandika marang kang putra ||

24. Mas Wirancana Ngabèi |

sêdhênge sami lêlêson |
aripan ing benjang-enjang lamun |
wontên tamu prapti |
pênêt sami bubaran |
samya umatur sumangga ||

25. Ke Kidang Wiracapèki |

kundur marang gandhok kulon |
Mas Prawairancana mring (ng)gyannipun |
gandhok wetan nênggih |
Jèngrêsmi maring langgar |
Ki Wuragil Kulawirya ||

26. Ring pondhok kang pinaranti |

lawan Nuripin tan adoh |
kang kantun lênggah para kadang nung |
maksih nèng pandhapi |
samya tan ana nendra |
mojar Mas Mancanapura ||

27. Niku wong niyaga sami |

yèn wus padha mangan kang wong |
lah akonên lêkas gamêlanmu |
unèkna dèn-aglis |
kang eca piniyarsa |
anguyu jurudêmungan ||

613 Jurudêmung
1. Ki Wuragil Kulawirya |
amiranti pondhokipun |
saji dhadaharan tan uwus |
Nuripin barkatira |
laju pinangan ngathêkul |
Ki Kulawirya ris mojar |
dudu wong Nuripin iku ||

11 (Ki Kulawirya katrajang sêsakit rajasinga)

IV. Ki Kulawirya katrajang sêsakit rajasinga sakalangkung (ng)grantês
ngantos supêna angsal pitêdahipun Jamal Jamil bab sarananipun sagêd waras
kanthi lampah ingkang botên limrah, ewadene inggih katindakakên, wêkasan

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 111 >

 sagêd mayar lan mantun saking sakêdhik.
Ing pondhokanipun Ki Kulawirya nimbali Ni Asêmsore lajêng salulut,
sakalangkung marêmipun, ngantos marambah-rambah. Sarampunging
sarêsmi wêkdal tuntasing kama, Ki Kulawirya ngraosakên sakit, karaos
sumêngkrang kumramyas dumugi ing walakang lan sakala abuh, wasana
gêrêng-gêrêng gêgêtun. Ki Kulawirya kacandhak ing sakit rajasinga. Nuripin
kadhawuhan damêl kêthokan dêling kapêndhêt lapis lêbêtipun ingkang tipis
minangka lapising pajalêranipun ingkang ngilu.
Kaca 83 – 86

Jilid 10 - Kaca : 83
2. Sira suwene amangan |
ukur mingkêt juju-juju |
dene tan ana warêgmu |
umatur sêmbari mangan |
mupung wontên rêjêki gung |
yèn lumampah ngalas |
sadintên tan gugut-gugut ||

3. Niki wontên winarêgan |

parandene datan tuku |
Ki Wuragil mèsêm muwus |
dèn-age (ng)gènnira mangan |
arsa sun-kongkon sirèku |
matur yèn sampun anêdha |
ngling saiki bae uwus ||

4. Kasuwèn lèhmu anggaglag |

mêngko yèn wus gawemu |
mangana manèh sirèku |
matur kautus punapa |
nauri undangan gupuh |
si Asêm-sore rannipun ||

5. Nuripin lèrèn amangan |

sarya angrundêl gumuyu |
wong lagi mangan dèn-utus |
tan mikir ora ilokan |
wus praptèng panggènanipun |
angling (n)dika tinimbalan |
ing bêndara dènnya gupuh ||

6. Kang tinimbalan gra mentar |

wus kerit prapta ing ngayun |
Ki Kulawirya amuwus |
mareneya dèn-mangarsa |
Ni Asêm-sore mangayun |
Ki Wuragil mèsêm nabda |
pijêtana sukuningsun ||

7. Nuripin ngalih mring (n)jaba |

barkate ginawa mêtu |
nutugkên pamanganipun |
Ki Wuragil Kulawirya |
sisiwo nêkakkên kayun |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 112 >

 dhasar watak tan saranta |
anggarap wong kang kinayun ||

8. Anutug sapolah tingkah |

sadhengah malang maegung |
nêlaskên sasukanipun |
sadalu tan kêna bênggang |
anjêntol tan kêna mudhun |
kalangkung dening mirasa |
rinasa salamènipun ||

9. Anjajah wong pira-pira |

tan ana ingkang kadyèku |
ing ngrasa pangrasanipun |
Sêm-sore onjo priyangga |
mila anutug sakayun |
cipta pinèt bojo pisan |
niyat ginawa ing besuk ||

10. Sêm-ssore dhasar nom nawang |

wulanjar rupane ayu |
pinanggih surasanipun |
mulane Ki Kulawirya |
anutug tan etung-etung |
saking karênaning rasa |
sadalu dènnira undhung ||

11. Tan mêne panggêlakira |

lingsir kongsi wêktu Subuh |
dupi praptèng rasaning pyuh |
anggadêdêr kalihira |
bingung tambuh solahipun |
kang wadon abuntangan |
Ki Wirya kagèt anjumbul ||

Jilid 10 - Kaca : 84
12. Tuntasing kama wêkasan |
sru sumêngkrang kraosipun |
kumramyas panas kalangkung |
ge-age pangluwarira |
wadonne tinundhung mêtu |
Ki Kulawirya jinabad |
angungun sangêt gêgêtun ||

13. Kaborang dening walakang |

kapupuh sakala abuh |
mêrkotok pating palêmpuh |
gêrêng-gêrêng karêngkêngan |
nèng wisma kewala Subuh |
karipan tan antuk nendra |
dene guthul badhe pruthul ||

14. Ki Kulawirya ris mojar |

Ripin mareneya gupuh |
kang tinimbalan mangayun |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 113 >

 umatur wontên punapa |
angling kablaèn wak-ingsun |
lara palananganingwang |
anggrèwèl wong kae mau ||

15. Pan banjur abuh bêngkayang |

kiye dêlêngên laraku |
Nuripin sigra andulu |
ngling u u apa ta apa |
jarku apa yèn kadyèku |
akowak dening kowèkan |
jèh sampeyan awon nganggur ||

16. Lah kajêgur ing jêmbêran |

têmahe bêngang abingung |
yèn angsung irung garuwung |
pundi kang katrajang ilang |
yèn dhatêng ing suku kuthung |
garumpung yèn dhatêng tangan |
yèn dhatêng guthul paruthul ||

17. Lah niku sampun katara |

konthol guthul ting palêngthung |
sakite kados pinênthung |
kalunthang angathang-athang |
waune jêg lothung-lothung |
kabungahên mênthang suthang |
kacanthêng sakiting cênthung ||

18. Puniku badhe sakênthang |

kênthang gêdhê plêntungipun |
Ki Kulawirya ambêkuh |
tus tus wong kapara edan |
(n)dakdak criwis nguwus-uwus |
wong dikon (n)dêlêng kewala |
anggigilani rinungu ||

19. Nuripin akacêmutan |

Ki Wirya amuwus |
Nuripin priye budimu |
apa kang ginawe tamba |
abuhe saya gêng mêtu |
larane nora kêjamak |
ting pakênêng ting sarênut ||

20. Ki Nuripin aturira |

kawula tan pati juntrung |
sakit makatên punika |
dèrèng nate kabêngangan |
duga-dalêm jampènipun |
kajawi kang damêl lara |
kinèn nambani yèn purun ||

Jilid 10 - Kaca : 85

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 114 >

21. Tinêmpahkên jampènana |
aran sakit saking ngriku |
ajêng botên (ng)gih punika |
Sêm-sore kang angusada |
dimèn mantun sakitipun |
lah ya undangên sadhela |
nanging yèn ingsun andulu ||

22. Marang kang anggawe lara |

kudu tumiba tanganku |
o lah puniku ta sampun |
sakit mênawi prakara |
toge sampeyan kang luput |
pênêt pinupus kewala |
sawêg ganjaran tinêmu ||

23. Ki Nuripin nulya mèntar |

ngulati Sêm-sore gupuh |
tan nyana kene wis mantuk |
gya umatur tan kapanggya |
angling wis aja kêruruh |
mêngko yèn ana timbalan |
mangarsa manggihi tamu ||

24. Ingong pêksane kewala |

ning sira hya tutur-tutur |
marang wong utawa matur |
Nuripin mèsêm turira |
inggih botên botênipun |
mangkana enjang wus siyang |
pêpak kang samya alungguh ||

25. Nulya Wirabajra prapta |

mring (ng)gyanning Kulawiryèku |
ngirit patadhahan munjung |
matur ing Ki Kulawirya |
kula punika ingutus |
paduka ngaturan lênggah |
manawi wontên têtamu ||

26. Lawan wastra sapanampan |

Kulawirya aris muwus |
inggih dhi Wirabajrèku |
andika matur sandika |
mangke kula maring ngayun |
Wirabajra sigra mentar |
nulya wong sinomanipun ||

27. Mring ngarsane Kulawirya |

nyaoskên pateyanipun |
Ki Kulawirya agupuh |
adandan arsa mangarsa |
ngandika mring santrinipun |
Nuripin sira gaweya |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 115 >

 bumbung ingkang tipis alus ||

28. Ngong gawe lapis planangan |

supaya bisa lumaku |
nulya ginawèkkên bumbung |
tipis kongsi miyar-miyar |
ing jro lapisaning pupus |
pupus pisang gya pinasang |
kinêluh kalawan lambung ||

Jilid 10 - Kaca : 86
29. Wus mayar raosing lara |
dandan dhêsthar nyamping sabuk |
wus prayoga pamèripun |
lah payo Ripin mangarsa |
kang liningan atut pungkur |
mathênthêng Ki Kulawirya ||

614 Sinom
1. Yata kang anèng pandhapa |
Kè Kidang Wiracapèki |
Mas Demang Prawirancana |
Jayèngraga Jayèngrêsmi |
lan Ki Kulawiryèki |
pra ari katri sumambung |
Pranjara Wirangkara |
waruju Wirabajrèki |
tinêpungan para ri ing Galèk-wulan ||

2. Kae Mas Mancanapura |

Singabancana lan malih |
Wirancana Wiranjana |
Mas Mangunjana pamuncik |
atarap anèng ngarsi |
Ke Kidang Wiracapèku |
katongton wibawanya |
saupacaraning mantri |
anaroja ing puri samaktanira ||

3. Tumbak tulup tamèng pêdhang |

sanjata panuwak kêrbin |
towok wargu winêgigan |
datan pae Mas Ngabèi |
Wirancana kadyèki |
muktine kadya tumênggung |
nèng Galèk tanpa sama |
samining desa ngabèi |
lir Ke Kidang Wiracapa Wirancana ||

4. Suyude kadang santana |

pawonge myang magêrsari |
sumungkême abandara |
tan ana marêngkang siji |
yèn nuju darbe kardi |
aguyup panrayapipun |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 116 >

 acakut barang-karya |
lir sêmut anêmu manis |
sêdya pèndèng tan ana lumuhing karya ||

5. Mas Dêmang Prawirancana |

dènnira amangun-kardi |
nèng karajan Lêmbuasta |
tan kapalang sakarsèki |
gamêlan siyang ratri |
rong rancak anguyu-uyu |
dhayohira sêluran |
wong cilik jalu lan èstri |
magêrsari parapat kalang sudagar ||

6. Praptane samya nyunyumbang |

pangiring jodhangan asri |
mèt warnane papanganan |
wênèh lawan kêbo sapi |
miwah manjangan kambing |
bèbèk ayam lan ulam-luh |
sarta lan jodhangira |
samya nganggo-anggo sami |
apameran saduwèke wong andesa ||

12 (Ing pandhapi Kidang Wiracapa tuwin Prawirancana sakadang)

Ing pandhapi Kidang Wiracapa tuwin Prawirancana sakadang kadeyanipun
sami jangkêp saupacaraning priyayi: tumbak, tamèng, panuwak, kêrbin lss.
Kasusul dhatêngipun têtiyang ingkang sami nyumbang mawarni-warni: kêbo,
sapi, mênjangan, menda, bèbèk, ayam lss. sakêlangkung kathah, dhaharan
jêjodhangan. Para tamu sami mangangge kêtogan. Sadaya wau sakêlangkung
anggumunakên Kulawirya lan Jayèngrêsmi. Miturut tatacara sêgahanipun
mawi inuman arak waragang lss. ngantos kathah ingkang wuru. Kidang
Wiracapa pitakèn têka Ki Kulawirya katingal sakit, wangsulanipun sakit
wudunên, padatan mawi bêntèr tis, mila lajêng kaparêngakên mundur,
kairingakên Nuripin. Kasusul Jayèngraga, wêlas ningali pamanipun. Nuripin
kadhawuhan ngrambang pajalêranipun Kulawirya, lajêng pinarêman makjun,
sagêd radi mêndha sakitipun.
Kaca 87 – 91

Jilid 10 - Kaca : 87
614 Sinom
7. Anggili wong lunga têka |
wong lanang marang pandhapi |
angaturkên susumbang |
Mas Mangunjana nampèni |
miwah susuguhnèki |
wus rinukti adatipun |
parèstri manjing wisma |
katur ing Bokmas Ngabèi |
Wirancana sarwi nyandhing pêti giwang ||

8. Busêkan solahing janma |

kang nyumbang kang nglaladèni |
sugata gagawannira |
sêkul panganan lan sampil |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 117 >

 kakalak lumrahnèki |
kang samya ginawa mantuk |
bêdhile sajêdhotan |
tandhane kang nyumbang prapti |
sinauran sanjata têngêranira ||

9. Ing tanah Trênggalèk lumrah |

carane wong duwe kardi |
wong numbang yèn praptèng dhadhah |
samya ngungêlakên bêdhil |
jajaran tumbak siji |
kang kuwat puluh rongpuluh |
iring jojolèn jodhang |
jinanur kuning rinujit |
nora ketang wong siji jolèn sajuga ||

10. Tumbak siji jajarannya |

angrimong jarite kêling |
lanang wadon salendhangan |
saduwèk-duwèke sami |
ingkang samoa sami |
kêndhang gong kênong myang kêmpul |
tinabuh turut marga |
sing wetan lor kulon tuwin |
kidul samya ting carêngkung saruninya ||

11. Ngiringakên jolèn jodhang |

rajakaya kang ingiring |
kêbo sapi kinalungan |
tumbak binorèyan kuning |
pan kinêndhitan sami |
ing bênang abang sagêmuh |
kang nyumbang anèng ngarsa |
gêlung ginombyong ing kanthil |
nadyan tuwa anom mangkono caranya ||

12. Nadyan wong lanang kang nyumbang |

samya sumping kêmbang kanthil |
kang bèrag angore rikma |
kinêbakan kêmbang kanthil |
kang sudagar myang tani |
kang sugih-sugih kadyèku |
dadya tontonan marga |
praptèng sawah bêdhil muni |
dupi prapta mangkana pitêmbungira ||

13. Lampah kawula satindak |

ambêgan kula sadêmi |
adhapur asung pasumbang |
sapele tandhanipun sih |
tempe dulang raryalit |
lan rajakaya sayuyu |
wulaning bèbèk ayam |
nuli samya anguculi |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 118 >

 bubundhêlan picis ing kandhutannira ||

Jilid 10 - Kaca : 88
14. Puniku amung sayatra |
kula-aturi midèni |
gya winilang patang uwang |
ya bangêt tarima-mami |
sawuse dèn-tampèni |
binagèkkên lujêngipun |
anulya sinunggata |
gagawan kalak rinukti |
pan mangkana wong sugih-sugih sadaya ||

15. Kang samya jolèn jodhangan |

bèbèk ayam kêbo sapi |
sumbange suwang rong uwang |
patang wang kèh-akèhnèki |
dene kang joli siji |
dhuwitan sumbanganipun |
têlung kênthang pat kênthang |
wolung kênthang kèh-kèhnèki |
pan wus lumrah mangkono caraning desa ||

16. Tan pae lawan wong lanang |

pitêmbunganira sami |
kaot sinêntoring arak |
kèh mêndêm mulih tan eling |
ana banjur angibing |
wênèh akon nantang satru |
lumaku ingadu prang |
kang supe kèn amatèni |
rinampoga lamun leleda ing karya ||

17. Kèh solahe bêbèngkrakan |

jalma nyumbang kang dèn-(n)dêmmi |
ênting pirang lodhong dènnya |
kinarya anyunyuguhi |
mangkana Jayèngrêsmi |
Jèngraga Kulawiryèku |
ngungun dènnya tumingal |
samya amicarèng ati |
nora jamak sajake amamantonan ||

18. Tanah desa mawa cara |

carane wong numbang sami |
lanang wadon pang mangkana |
gagamêlan bêdhil muni |
sami suka ningali |
Ki Kulawirya gumuyu |
tumingal wong anyumbang |
adhêmên nora kepengin |
susumbange mung ukur suwang rong uwang ||

19. Ngling ririh mring Jayèngraga |

ya ta lah wong kene iki |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 119 >

 pan beda ing aku kana |
Wanamarta tan kadyèki |
tatane wong punapi |
suwang rong wang sumbangipun |
tan padha lan wong kana |
kang kuwat-kuwat samyanggris |
Jayèngraga sumaur nauri sabda ||

20. Aririh marang kang paman |

kantênan sanès desèki |
bumi pae paekannya |
ing ngrika kalawan ngriki |
ambakna sumbang kêdhik |
yèn tinêkdir dulunipun |
kathah ngriki anumbang |
babêktanipun kang mawi |
bèbèk ayam kêbo sapi lawan menda ||

Jilid 10 - Kaca : 89
21. Kalamun dèn-rêganana |
liyane nyamikannèki |
wontên pintên ta punika |
kang paman nauri aris |
iya bênêr sirèki |
yèn rinêgan sumbangipun |
Ke Kidang Wiracapa |
mèsêm angandika aris |
lah puniki adhi ragil Kulawirya ||

22. Warnaning tataning jalma |

sadhèrèk-andika ngriki |
êntrage yèn wontên karya |
mamanton panumbangnèki |
sampun adat naluri |
tatane kang wau-wau |
wikana ta ing benjang |
yèn ewah tataning jalmi |
yèn samangke kêdah makatên limrahnya ||

23. Ki Kulawirya turira |

sarwi krêp aliyan linggih |
katêmbèn kula punika |
sumêrêp sadhèrèk ngriki |
dangune ngong-raosi |
lan putranta Jèngragèku |
sadhèrèk kang anyumbang |
sêmune ngrêsêpkên ati |
kagèt kula sumbangan mung suwang rong wang ||

24. Samantên punika tiyang |

kawilang kang sugih-sugih |
kang miskin mung dhudhuwitan |
kasaguhane tan kira |
andhandhang bantên kardi |
angandhêmi lêbur luluh |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 120 >

 wuwus tan mawi krama |
angoko-kinoko sami |
Kae Kidang Wiracapa mèsêm lingnya ||

25. Inggih punika caranya |

gêng alit tiyang ing ngriki |
yèn sampun ngoko basanya |
tinuwêka dèn-lampahi |
datan angeman pati |
wus mangkana pandumipun |
tanah ngriki sadaya |
dumugi ing Pranaragi |
sapangalor mangidul Jipang Magêtan ||

26. Nanging mawi waragangan |

sanggupe amatês pati |
mila ingkang tidha-tidha |
anyantri sambi mriyayi |
nuli tan krasan nyantri |
pangrasane santri sintru |
kathah tingkah kacêgah |
awigih wêgah nglampahi |
amila hur têkabur êbèr bawera ||

27. Prawirane kaprawara |

(m)badhidhig ingaran julig |
abungah-bungah bêdêngah |
tan kudu anyontra-nyantri |
anyuntrut tan prayogi |
angur mriyayi rahayu |
kari kajèn karêgan |
sasolah tan cêgah-cêgih |
dadya jugar srengate samya maksiyat ||

28. Kapenak tan mawi sarak |

sakarêp-karêp dumugi |
Ki Kulawirya alatah |
latahe sru uga ririh |
karaos sakitnèki |
Ke Kidang Wiracapèku |
mèsêm sarwi ngandika |
kadingarène dhi Ragil |
botên têtêp adhi (n)gyannipun alênggah ||

Jilid 10 - Kaca : 90
29. Ki Wirya nauri sabda |
asakit kula puniki |
wudunên wêlakang-ingwang |
kados sawêg ambarèhi |
agêng prênah (ng)gènnèki |
kalangkung ing sakitipun |
yèn sampuna jrih kakang |
tan patos têgêl alinggih |
angandika Kae Kidang Wiracapa ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 121 >

30. O yèn wudun trus sakitnya |
adat mawi angatisi |
kula-turi mring pondhokan |
rêrêp sakalane sakit |
Ki Ragil matur inggih |
prasabên anulya mundur |
Nuripin atut wuntat |
Jayèngrêsmi Jayèngragi |
samya mèsêm aningali ingkang paman ||

31. Binêtahkên lampahira |

supaya tan ngatawisi |
sapraptanirèng pondhokan |
anjôgôr (n)dhodhok nèng siti |
pulintiran anangis |
ngulat-ngulêt ngodhah-ngaduh |
gêrêng-gêrêng sasambat |
adhuh priye kiyi Ripin |
ngur matiya larane nora kuwawa ||

32. Nuripin wêlas kalintang |

marêpêki mring Ki Ragil |
lon umatur bok punika |
bumbunge dèn-ulapi |
ya karêpmu Nuripin |
kang alon bae anjupuk |
gya tali ingwudharan |
bumbunge ingambil ririh |
lagya (ng)gêpok ing bumbung krasa sumêngkrang ||

33. Ki Kulawirya anjola |

mucicil ngagaki bithi |
hus trayoli kêna sèbat |
sru têmên cokormu ngambil |
sun-arahe pribadi |
ywa (m)bêgogok anèng ngayun |
Nuripin lon umentar |
sarwi garundêlan ririh |
wong diupagawe (n)dadak arêp mala ||

34. Wus karêpmu kono dhawak |

awak-awakmu pribadi |
ah hêng hèh nora sambada |
andèkna pringas-puringis |
Ki Wuragil ambêkis |
(n)dadak grundêlan su-buntung |
aja lunga wong edan |
mreneya anunên iki |
Ki Nuripin wêdi mèsêm-mèsêm mara ||

35. Bumbunge dèn-arah-arah |

ririh dèn-ambil wus kêni |
anggubêl bak dening jitah |
kêlumut nanah wis mijil |
Nuripin kirak-kirik |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 122 >

 sarwi anampani bumbung |
pupuse amêlendrah |
lir linèmpèng upil-upil |
Kulawirya sumlêngêrên dènnya mulat ||

36. Yata wau Jayèngraga |

prapta mêngakakên kori |
kagyat kang paman tumingal |
lamun ingkang putra prapti |
Jèngraga amarpêgi |
marang kang paman andulu |
o paman katiwasan |
lah punika kadi pundi |
Ki Wuragil anauri kaca-kaca ||

Jilid 10 - Kaca : 91
37. Sapuluh-puluh anakmas |
iya ngong kudu bilai |
nora amilih jalaran |
ganjaran bênduning Widi |
awite anuroni |
si Asêm diblêgo-ngalu |
basa wêtuning rahsa |
mèh (n)tèk sumêngkrang sakit |
tyas-ngong kagèt ge-age manira lukar ||

38. Wonge brabat nuli lunga |

sakala banjur ngabuhi |
suwene sun nèng pandhapa |
sun-bêtah-bêtahkên linggih |
kinèn mundur kang bèi |
nuli bumbung ingong jabut |
iki rupaning lara |
gabrès jitah nanah wuk-brit |
nora bêtah larane tan lumrah-lumrah ||

39. Kang putra wlas mèsêm mojar |

nyanaku wudun sayêkti |
tan nyana wudun wadonan |
ngacêmut mèsêm Nuripin |
puniku kadipundi |
inggih paman mangkenipun |
prapta ing tamu kathah |
paman tan sagêd manggihi |
(n)dadak lara beka ana saba paran ||

40. Paman nabda sarwi waspa |

yèn kadarus lara mami |
sun-têtêdha ing Hyang Sukma |
aywa kongsi bisa mulih |
suka matya nèng riki |
jisim-sun aywa ko(k)kubur |
luwangên raganingwang |
saking wirang-sun amulih |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 123 >

 Jayèngraga myarsa linge ingkang paman ||

41. Kalangkung awlas tumingal |

ngandika marang Nuripin |
iku buwangên sukêrnya |
priye akalira iki |
rambangên nèng toya tis |
dimèn luntur ingkang guluh |
sigra rinambang toya |
lintur ing ngirih-irih |
pinarêman ing tamba makjun cuciyan ||

42. Supaya bisa amêndha |

sakite saking sakêdhik |
nyampingira wus cinêngkal |
kang putra ngandika aris |
paman kula-aturi |
sasareyan anèng kasur |
supaya rêrêm sênggang |
kang paman jinagan aris |
rêngkêng-rêngkêng mèkèh-mèkèh lon lampahnya ||

43. (ng)Ngalèyèh nèng pakasuran |

ragi mêndha ingkang sakit |
ing wanci têngange surya |
wontên utusan pawèstri |
matur mring Jèngragi |
paduka ngaturan kondur |
ing rama-jêngandika |
ngling paman kula mangarsi |
anauri ya mangsa bodhoa sira ||

44. Agupuh Ki Jayèngraga |

akondur marang pandhapi |
parèstri kang olah-olah |
mêne tamate ningali |
pating karècêm sami |
rarasan dene abagus |
kang aran Jayèngraga |
mantune Mas Dêmang (ng)Galik |
layak bae rara Widuri nubruka ||

13 (Wanci lingsir kilèn tamu saking Pranaragi dhatêng)

Wanci lingsir kilèn tamu saking Pranaragi dhatêng i.p.: Ngabèi Wijakangka,
kasusul Ngabèi Wiranjaya lan ingkang saking Kalangbrèt, Rawa, sadaya
kinurmatan ungêling bêdhil. Jayèngrêsmi lan Jayèngraga katêpangakên para
tamu, ing batos para tamu sami ngalêmbana para putra ing Wanamarta wau.
Para tamu sami nyumbang sarwi pangaos, wasana lajêng kaaturan ngaso ing
pondhok ingkang sampun sumadhiya.
Kaca 92 – 99

Jilid 10 - Kaca : 92
614 Sinom
45. Lajêng lênggah mring paningrat |
nor lampahe Jayèngragi |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 124 >

 wus andhèr kang tata dhahar |
anganti Ki Jayèngragi |
lênggah nunggil Jèngrêsmi |
kang rama ngandika arum |
kadospundi kang paman |
punapa siyos ngatisi |
Ke Ngabèi jroning tyas sampun anduga ||

46. Sinamun pangungunira |

Jèngraga umatur aris |
inggih wontên sangêtira |
rayinta paman Wuragil |
ngling malih ngancarani |
andika kewala laju |
ngaturan ing ibunta |
manjing ing wisma abukti |
Jayèngraga lumèngsèr mangsuk ing wisma ||

47. Alênggah tunggil ing garwa |

nulya ingancaran bukti |
Kae Kidang Wiracapa |
tunggil ambêng lan Jèngrêsmi |
Wirancana Ngabèi |
pra kadang sarêng akêmbul |
miwah laladènira |
(ng)gyanning Ki Kulawiryèki |
Ke Ngabèi ngancarani turuh asta ||

48. Agupuh ingkang liningan |

(n)dan lêkas sami abukti |
gamêlan munya rum raras |
La-êla lon-lon angrangin |
gêndhinge dèn-gêndhèngi |
Bèr-manis manise nuntung |
sarênge angumara |
sarancak nyalupak sami |
pênabuhe imbal ngapinjal sènggolan ||

49. Kang myarsa Bèr-manis munya |

tyasira kudu angibing |
saking sakecaning raras |
panabuhe ukur (n)jawil |
angênut-ênut ati |
sinambi dhahar pikantuk |
o enak tan kasêlak |
angantêg-antêg kang bukti |
Kae Kidang Wiracapa lon ngandika ||

50. Ing agêsang yèn sagêda |

among momot ing sakalir |
bawa solahing agêsang |
tan ana dèn-sakuthoni |
myang kang dèn-prasèjèni |
lire basa kang kadyèku |
tapakur marang Sukma |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 125 >

 kang ngidhêp tan angidhêpi |
myang sakalir mung sukur dandananira ||

51. Sokur wis tan suka bingah |

lawan wus tan êsak sêrik |
mring sarupaning agêsang |
jalma sato miwah pêksi |
myang rês-rês ing sabumi |
sami titahing Hyang Agung |
tan karêp lan siniya |
puniku kang dèn-wastani |
among amot amung muhung dhawakira ||

Jilid 10 - Kaca : 93
52. Puniku tandha ngalamat |
dadalan dadi udadi |
wus prasèjèning Asya-a |
pancade wong ahli luwih |
Jayèngrêsmi nor-ragi |
kêpêle ing ngantu-antu |
tanpantuk nadhah kathah |
tuwuk myarsa rasaning ngling |
wêwah ajêm kajatmikaning ngulama ||

53. Wus tutug dènnira dhahar |

luwaran dènnira bukti |
ambêng nulya cinarikan |
nyamikan lumadyèng ngarsi |
Ke Kidang ngancarani |
wawi sinambi ing ngriku |
pisang sigêging manadhah |
kang putra nuwun turnèki |
pra putra ri samya ngalap sasênêngnya ||

54. Antara dènnya lênggahan |

kang surya gumiwang lingsir |
angatag salat ing langgar |
adhangan Ki Jayèngrêsmi |
pangulu modin santri |
Ki Jayèngraga anusul |
kadas makmum sêmbahyang |
praptèng bakda Luhurnèki |
wusnya pragat nulya wangsul mring paningrat ||

55. Lingsir kulon wancinira |

wontên wong ngaturi uning |
kalamun wontên dhatêngan |
prayantun saking nagari |
Mas Mangunjana gipih |
mring kori amêthuk tamu |
têngara ajêdhotan |
jaba jro kang bêdhil muni |
wusnya tundhuk ngaturan lajyèng pandhapa ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 126 >

56. Dyan Ngabèi Wijakangka |
punggawa ing Pranaragi |
abagus aprajuritan |
anyuriga dhuwung katri |
kering suduk rinukmi |
apêpêthêt tudhung basu |
-nandha jinamang renda |
lumampah srigak mantêsi |
gamêlannya munya Ladrangan barungan ||

57. Praptèng tritising pandhapa |

Ke Kidang Wiracapèki |
myang Mas Dêmang Wirancana |
samya gupuh ngancarani |
nulya dyan angabèi |
amapan dènnira lungguh |
tinut pra rencangira |
binagya wilujêngnèki |
amangsuli samya raharjaning krama ||

58. Mas Dêmang Prawirancana |

angling mring Wirancanèki |
ruktinên prayogakêna |
rumate Kimas sirèki |
kang liningan nulya glis |
sugata pateyanipun |
myang pamondhokanira |
nulya atêngara malih |
Mangunjana nulya mêthuk maring lawang ||

Jilid 10 - Kaca : 94
59. Dyan Bèi Wiryawijaya |
lan Dyan Wiryadipurèki |
kalih wus kèrit ing lampah |
saupacaraning mantri |
gamêlan anêsêgi |
barungan pating jalênggur |
wus prapta ing pandhapa |
ingancaran samya linggih |
binagèkkên wilujêng ing kalihira ||

60. Nulya na malih têngara |

Mas Mangunjana nulya glis |
amêthuk tamu kang prapta |
sakawan saking nagari |
Mas Bèi Wirapati |
Wangsapati malihipun |
Dyan Dêmang Malangdewa |
Mas Puspalaya Ngabèi |
prawira-pat kèrit-ing Mas Mangunjana ||

61. Bêdhile abêrondongan |

têngarane tamu prapti |
umyung gamêlan barungan |
pangliking ronggèng kakalih |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 127 >

 praptèng tarup taritis |
ingaturan samya lungguh |
nulya atata lênggah |
gya malih têngara muni |
ting jarêdhot Mas Mangunjana agêpah ||

62. Pipitu priyayi têka |

lan garwa nitih turanggi |
Dyan Ngabèi Mangunbrata |
Dyan Bratawangsa Ngabèi |
Ngabèi Jayapati |
Mas Dêmang Jayabilaru |
Mas Dêmang Sandipura |
Dyan Sumajaya Ngabèi |
lawan Radèn Puspagati maksih magang ||

63. Krakêt lan kang darbe kutha |

keringan asor ngabèi |
wus kèrit ing lampahira |
prapta ingacaran linggih |
nulya têngara malih |
Mas Mangunjana agupuh |
mêthuk tamu kang prapta |
saking Kalangbrèt myang Rawi |
Dêmang Ranujaya Dêmang Setajaya ||

64. Lan Dêmang Ranumênggala |

tuwin Dêmang Ranupati |
Dyan Dêmang Ranudipura |
Dêmang Ranudikarèki |
Ki Dêmang Ekamantri |
lawan Dêmang Ranukewuh |
Ngabèi Ranubaya |
sasanga wus tundhuk kèrit |
gumarudug prapta ingancaran lênggah ||

65. Binagya sabda wijaya |

umatur mangsuli krami |
wus tata palungguhira |
alalante sadayèki |
nulya Mangunjanèki |
angatag sinomanipun |
mêdalkên pasugatan |
panginuman arak api |
pirang goci lan cangkire anèng talam ||

66. Ing inuman wus warata |

mundur ingkang angladèni |
nulya pateyan mangarsa |
miwah pamucanganèki |
pra tamu matur aris |
mring Mas Dêmang kalihipun |
lêrêsipun punika |
besanan angsal ing pundi |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 128 >

 anauri Kae Kidang Wiracapa ||

Jilid 10 - Kaca : 95
67. Lêrêse botên besanan |
sakalanipun ing mangkin |
inggih wikana ing benjang |
têpange sami sisiwi |
sapuniki nujoni |
putrane (n)Jêng Kyai Guru |
pradikan Wirasaba |
dhusune Wanamartèki |
kang awasta (n)Jêng Kyai Bayi Panurta ||

68. Duk nènèmane dhèk kula |

Ki Bayi kalawan mami |
apan tunggil panêcêpan |
saeka sabaya-pati |
kang sami golong budi |
wong sasanga tunggil guru |
sami-samining mitra |
mring kula kalangkung asih |
kang kinanthi kinathik ing dalu siyang ||

615 Kinanthi
1. Lah puniku putranipun |
kang kalih pinuju kampir |
saking tirakat lalana |
awasta Ki Jayèngrêsmi |
kang taruna Jayèngraga |
lagya pinarêng ing takdir ||

2. Nèng ngriki ingambil mantu |

jodhone Rara Widuri |
dhaup lan Ki Jayèngraga |
lan wontên malih satunggil |
kang paman ran Kulawirya |
kadang wragile kiyai ||

3. Ing mangke pamondhokipun |

lagya kapambêngan sakit |
pra tamu ngungun sadaya |
tumingal mring Jayèngrêsmi |
miwah maring Jayèngraga |
rêspati sêmu priyayi ||

4. Kang tuwa jatmika ruruh |

pasêmone cahya wingit |
kapèncut ngambil mantuwa |
kalawan Ki Jayèngrêsmi |
kabèh osike mangkana |
kang samya myat Jayèngrêsmi ||

5. Lan kang anom rêbut mangun |

karone rêbut pinilih |
Jèngraga pasêmon muncar |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 129 >

 lungite amriyayèni |
emane tan jênêng rangga |
amêngku para ngabèi ||

6. Dyan Mangkubrata ris muwus |

kèngêtan kula ing nguni |
inggih (n)Jêng Pangeran Kutha |
ngandika marang dyan patih |
Wiryabrata kang timbalan |
ingsun angrungu pawarti ||

7. Lèr tanah Wirasabèku |

ana ngulama sawiji |
pagunungan Wanamarta |
durung cêtha arannèki |
pan ana kasupèn-ingwang |
jênênge ngong eling-eling ||

8. Iku wartane linuhung |

ginuron pra ngulama lim |
marono padha pruwita |
nadyan bupati pasisir |
kèh nêcêp mring Wanamarta |
sampurnane lair batin ||

Jilid 10 - Kaca : 96
9. Wancine maksih nom bagus |
ginuron ing kaki-kaki |
tuwa nom angalap bêrkah |
ngulama miwah priyayi |
malah kasêbut uliya |
wus mêtu mangunahnèki ||

10. Kramate jalma linuhung |

lagi rasane tyas-mami |
kaya-kaya sun têmuwa |
marang kang sinêbut luwih |
kaya ngapa sun têmuwa |
priye budinira patih ||

11. Paman patih aturipun |

inggih katitik rumiyin |
gethang yêkti kawistara |
nuntên sumêne (n)Jêng Gusti |
dening ature dyan patya |
kilap wasananing mangkin ||

12. Punika kula nunuwun |

paduka kang sampun dêling |
inggih ing bab Wanamarta |
dados kawula nujoni |
sagêd umatur sung warta |
mring paman katur ing Gusti ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 130 >

13. Pun uwa sampun adunung |
Kè Kidang Wiracapèki |
puniku rada balêjad |
tan pati tuntuming warti |
yèn kula gotèk duk kuna |
maksih jajaka duk ngaji ||

14. Apisah kalane dangu |

wus datan panggih-pinanggih |
kongsi samantên putranya |
kapanggih lagya samangkin |
lawan putrane kewala |
sasat wus sami kapanggih ||

15. Lan kaka (n)Jêng Kyai Guru |

puniku arinta kalih |
pênêd sami awanuhan |
kang pinarlokakên prapti |
umatur inggih sadaya |
nulya sami nêmbramani ||

16. Mring kalihe sang abagus |

tur pambage ganti-ganti |
winangsulan karaharjan |
pakramèng basa mênuhi |
Dyan Ngabèi Mangunbrata |
wijiling wacana aris ||

17. Kapasang ing yoginipun |

kadipunêndi kang yêkti |
kang kawuwus wau nika |
ninilang titising warti |
Jèngrêsmi nauri sabda |
inggih kakang kang sayêkti ||

18. Kang sami angalap ngèlmu |

ngulama lan pra priyayi |
bupati pasisir ingkang |
kadugi angalap ngèlmi |
mring karajan Wanamarta |
angguguru ngalap janji ||

Jilid 10 - Kaca : 97
19. Nanging wontên ninangipun |
manawi salayèng warti |
kang inangling (n)Jêng Pangeran |
wancine taksih taruni |
ing mangke kawula kilap |
tan surup rujuking warti ||

20. Kang tatanya mêne ngungun |

anggunggung sajroning ati |
dhuh layak bae ta uga |
kang kawêntara ngalêwih |
barkat sudaning pawarta |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 131 >

 kabar nom yêkti kang siwi ||

21. Iya ing kapandugèng-sun |

Dyan Mangunbrata jrih asih |
Jèngrêsmi micarèng driya |
kasaliringan atampi |
patute sinêngguh ingwang |
baya kangmas Amongragi ||

22. Kang andon lalampah nglangut |

tinitising kabar yakin |
kajala kêna ing warta |
(n)Jêng Rama lan Amongragi |
durung patitising warta |
dadya salaya ing mangkin ||

23. Têka mèsêm jroning kalbu |

Jèngraga lan Jayèngrêsmi |
tan pae graitèng nala |
nalika tinanyan angling |
kabar ngawag kabênêran |
nanging ro sinêngguh siji ||

24. Mangkana danguning lungguh |

ing wanci Ngasar wus akir |
Kae Kidang Wiracapa |
ngandika ris mring têtami |
yèn wus sami aso ing tyas |
kula-turi ring mapantin ||

25. Rèrèh ring pondhok karuhun |

manira yun maring masjid |
pra tamu matur nor-raga |
inggih punapa rèh tuding |
Kae Kidang Wiracapa |
mring masjid lan Jayèngrêsmi ||

26. Jayèngraga datan kantun |

Asradênta lan Nuripin |
modin mantên samya salat |
mring masjid makmum Ngasêri |
tan cinatur rêkangatnya |
kang mupit ana ing masjid ||

27. Yata wau ingkang lungguh |

Mas Dêmang Wirancanèki |
wacana ararakêtan |
mring tamu tuwa nom sami |
punika mantu-andika |
kang taruna Jayèngragi ||

28. Sadaya mèsêm amuwus |

kalangkung bêgja amanggih |
mantu ngulama prawira |
wandane angrêspatèni |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 132 >

 pantês ingugung sakarsa |
wus bêgjane Ni Widuri ||

29. Kang sagêd amomong mantu |

kawula anjujurungi |
Dyan Ngabèi Mangunbrata |
lan Wijakangka Ngabèi |
samya ngulungkên pasumbang |
dhuwung saput ranti-rukmi ||

Jilid 10 - Kaca : 98
30. Puniku dhi kula angsung |
padinan mantunirèki |
Mas Dêmang Prawirancana |
anuwun aturirèki |
adarmi tampi kewala |
putranta ingkang (n)darbèni ||

31. Kabèh pra mantri trilikur |

samya sung pasumbangnèki |
kaprênah nom miwah tuwa |
mangarsa aganti-ganti |
kang asung pêdhang kalewang |
sanjata tumbak lan kêris ||

32. Pawèwèh ingkang amungguh |

prayoga parabotnèki |
wontên kang asung turangga |
myang busana sarwa kêling |
maesa lêmbu miwah kang |
angsung èpèk bangkol rukmi ||

33. Kang asung sêngkang panunggul |

turi rukmi ali-ali |
mangkana sadayanira |
ngangsungkên pawèwèhnèki |
kang salat Ngasar wangsul (ng)gyan |
-nira ing paningrat malih ||

34. Ke Kidang Wiracapèku |

ningali santana mantri |
angumbuk pisungsungira |
prayogi langsung di-adi |
punika pambungahira |
panadare atutuwi ||

35. Sokur sakêthi jumurung |

kang samya (n)dhatêngkên kang sih |
kang ingujar anor-raga |
samya umatur minta sih |
pan inggih barkah-paduka |
sagêd sapala ngaturi ||

36. Padintên tan pati mungguh |

sadaya punggawa mantri |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 133 >

 mring Ke Kidang Wiracapa |
kalangkung samya jrih asih |
sabab sêpuh awunira |
uwa maman ngakang ngaki ||

37. Mas Dêmang Wirancanèku |

ngandika marang kang rayi |
hèh sira Mancanapura |
lan adhinira dèn-aglis |
pisungsung atur nèng wisma |
marang bakyunirèki ||

38. Kang para ri ngambil gupuh |

pisungsung kang anèng ngarsi |
wong lilima maksih ngunjal |
Ki Jayèngrêsmi ngling ati |
ki besan tabon sêntana |
paradhah watak priyayi ||

39. Kuciwa nora panuju |

ing mangsa purwaning pikir |
lagya madyaning apapa |
kasaru kasru wong krami |
bêgjane Ki Jayèngraga |
kabancana ing dunyèstri ||

Jilid 10 - Kaca : 99
40. Mangkana têmbayanipun |
Jèngrêsmi sajroning galih |
mangkana kang sami lênggah |
sakèhe para ngabèi |
nuwun rèrèh ing pondhokan |
linilan mundur sing ngarsi ||

41. Kaprênah panggenanipun |

sadaya kang para ari |
kang nèng jroning paregolan |
miwah sajabaning kori |
ramut gênah pondhokannya |
rêrêbe samantri-mantri ||

42. Sinusulan ing susuguh |

dhahar-dhaharan sumaji |
myang suguh sukêt(?) tan kirang |
miwah ingone pra jalmi |
balêbah sêkul panganan |
sadaya warêg waradin ||

43. Yata kang maksih alungguh |

Ke Kidang Wiracapèki |
ngandika mring putranira |
punapa kinarsan mangkin |
ing dalu tanggapanira |
Mas Wirancana turnya ris ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 134 >

44. Sumanggèng karsa kinayun |
pênêde tanggapanèki |
prayogine wayang Purwa |
matur inggih sadayèki |
ngling mring Wirabajra sira |
ngundanga mring dhalang ringgit ||

45. Si Gunawangsa bae wus |

matur sandika kang rayi |
nulya luwaran alênggah |
samya siram mring pawingking |
Jayèngrêsmi maring langgar |
Jèngraga maring wismèki ||

46. Wau Ki Kulawiryèku |

kang lagya sangêt asakit |
kalangkung watir tyasira |
sawungunira aguling |
kagagas supênanira |
wijiling sabda kang kèsthi ||

616 Mijil
1. Animbali santri hèh Nuripin |
mareneya gupoh |
kang inguwuh-uwuh mara age |
praptèng ngarsa Ki Wirya ngling aris |
ngong tuturi Ripin |
mau wayah Luhur ||

2. Turu saliyêpan sun angimpi |

iya ingkang katon |
katêmu lan Jamal Jamil mrene |
kaya patute lakune kampir |
têtela dènnya ngling |
pitutur maring-sun ||

3. Lah anutuh-nutuh pokal-mami |

wèng-wènging lêlakon |
pan mangkene Jamil ing tuture |
sakit-(n)dika punika nyamari |
namung sisip têmbir |
botên sagêd mantun ||

14 (Kulawirya nimbali Nuripin, nyariyosakên supênanipun)

Kulawirya nimbali Nuripin, nyariyosakên supênanipun, dipun dhatêngi Jamal
Jamil lan dipun aturi pitêdah jampining sakit rajasinga, i.p. kêdah sanggama
kalihan prawan kêncur utawi wanita ingkang luwas rah. Botênipun kalihan
kapal. Nadyan kamanah anèh, ewadene Nuripin mrayogèkakên kalihan kapal
kemawon, mênawi kalihan prawan utawi wanita luwas-rah nênambahi dosa,
jalaran mêsthi badhe katularan. Kulawirya pasrah dhatêng Nuripin
kalampahipun sarananing usaha. Saking akalipun Nuripin sagêd kalaksanan
kanthi cara ingkang botên limrah, wasana sakitipun Kulawirya sagêd kathah
mayaripun, lajêng dhatêng pandhapi ngêmpal para tamu ing pahargyan.
Kaca 100 – 113

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 135 >

 Jilid 10 - Kaca : 100
616 Mijil
4. Rajasinga puniku niwasi |
nêlaskên kang wutoh |
nanging wontên punika sarate |
lamun têgêl Kenthol anglampahi |
sa-Allah yèn mari |
sakit-(n)dika niku ||

5. Binalotongakên kapal èstri |

yiniyatan godhong |
wora-wari-bang sundêl-malême |
pinipis kang lêmbut pinêrêsi |
sinaringa nuli |
binorèhkên guthul ||

6. Dimèn lênya supaya hya sakit |

katanggoring adon |
dèn-kongsi mêdalakên manine |
lamun pan mêkatên tiyang èstri |
kang wus luwas gêtih |
ginarapkên ngriku ||

7. Yèn botêna lare prawan kêncing |

dèrèng uning raos |
nanging botên ilok pakantuke |
sabab sakit ngalih dhatêng èstri |
adamêl pênyakit |
pênêd kapalipun ||

8. Sawusing mangkono nuli tangi |

gya manira lunggoh |
iku priye Nuripin bêcike |
apa wong tuwa apa raywa lit |
bocah winitawis |
yèn wus kêlar êjun ||

9. Angur êndi wong kang luwas gêtih |

lawan jaran wadon |
Ki Nuripin macucu ature |
kados wontên ing Wanamartèki |
Ki Nuripin Macucu ature |
kados wontên ing Wanamartèki |
sintên dèn-karsani |
tan kapalèng kayun ||

10. Anèng ngriki lagya lagi-lagi |

karsa rèyah-rèyòh |
langkung sangêt punika sarune |
lamun purun yèn botên dospundi |
adamêl prakawis |
mindhak wuwuh imbuh ||

11. Prayogine kewala kang gampil |

bok kapal bêsaos |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 136 >

 prandenipun kapal èstri dhècèh |
ingkang botên susah nora-nari |
suwawi ing mangkin |
dalu luru-luru ||

12. Kapal kang cinancang anèng (n)jawi |

satungal binêdhog |
ning niwakên dèn-sêlang sêdene |
Ki Wuragil mèsêm ngling ambêkis |
hus ah ingong suthik |
êmoh jaran kuru ||

13. Golèka kang lêmu akalimis |

bokonge kang popor |
iku mênèk yèn ngapenginake |
dimèn têgêl tyasingsun ngramuhi |
yèn ora kadyèki |
gajêg nora maju ||

Jilid 10 - Kaca : 101

14. Matur bok sampun mawi amilih |
ingkang popor-popor |
jampi ngotên bok sakapanggihe |
inggih mangke ngupados yèn olih |
ingkang mênis-mênis |
Ki Wirya amuwus ||

15. Kapindhone priye yèn turanggi |

panggarape mêngko |
nora bisa ngodor satêmêne |
lamun tan nganggo panggalak èstri |
supaya kapengin |
bisane tumanduk ||

16. Ronggèng bae undangên sun-wèhi |

opahe sakêton |
iya amung sun-wudani bae |
dimèn guthulku bisa atangi |
puluh isin-isin |
mulya ta bae wus ||

17. Ki Nuripin mèncêp matur aris |

mangke dalon-dalon |
kados pundi inggih karaose |
punapa taksih sangêt kang sakit |
anauri maksih |
matongtong saya buh ||

18. Yèn larane rada penak thithik |

nora cêkat-cêkot |
mau kae bilah buh rasane |
larane wus nglumpuk dadi siji |
lir dèn-iris-iris |
ting slêngkrang ting srênut ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 137 >

19. Nuli nakmas Jèngraga nambani |
godhongan maring ngong |
rada suda sathithik rasane |
bisa turu dhat-dhatan wak-mami |
wusing ngimpi iki |
atiku tan (n)jêkut ||

20. Saya dhangan mari ting salêngkring |

nanging saya aboh |
Ki Nuripin mèsêm myat bêncolèng |
o lah niku badhe amèdosi |
ethok mawi sakit |
darapon katungkul ||

21. Kirang sadalu êngkas puniki |

ngagyatakên cêplok |
ngêthok dalah konthole mak grèwèl |
awis-awis tiyang sagêd urip |
Ki Wirya ambêkis |
wis wong edan taun ||

22. Lagi mangkene (n)dadak mêdèni |

si Dipangan-potho |
matur gujêngan mung saenggane |
yata ing wanci waktu Mahêrib |
Ki Kulawiryèki |
rêngkêng-rêngkêng wêktu ||

23. Ki Nuripin tan salat mring masjid |

salat anèng pondhok |
Mangunjana lan Mangunbrajane |
tata kêlirira wong angringgit |
anèng kori lêmpit |
kinajang barukut ||

24. Gamêlannya Bèr-manis kinardi |

wawayangan mangko |
dhalang Gunawangsa wus rinuktèn |
nulya maju saniyaganèki |
mirit linggyanèki |
wayange pinanggung ||

Jilid 10 - Kaca : 102

25. Bakda Ngisa ing wancinirèki |
para ri agupoh |
tata pagêlaran linggihane |
wus dinuga uruting palinggih |
kang para ngabèi |
agêng alitipun ||

26. Miwah badhe saosan miranti |

tan ana kasompok |
pinurwèndah ing pandam sewune |
ting daluwang puputêran ringgit |
sri kinêmbang ngrawit |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 138 >

 ing ijo bang biru ||

27. Tharik amyang ubênging pandhapi |

kalangkung sri tinon |
tutuwuhan tan kêna lum kabèh |
sinalinan kang awilis-wilis |
tan anguciwani |
nir kang saru-saru ||

28. Yata kang salat ana ing masjid |

sabakdanya gupoh |
samya mudhun saking palanggare |
sira Ke Kidang Wiracapèki |
Jèngrêsmi Jèngragi |
pangulu pra sêpuh ||

29. Jalu lênggah ana ing pandhapi |

lir saban ana lor |
lawan Jayèngrêsmi nèng kilènne |
Jayèngraga pra ari nêpungi |
nulya Mas Ngabèi |
Wirancana lungguh ||

30. Sapangetan sakadangirèki |

jèjèr tan ana doh |
Mangunjana kang tan kênèng linggèh |
pangruktinira sabarang-kardi |
sira Jayèngragi |
ingaturan kondur ||

31. Marang dalêm gya lèngsèr sing ngarsi |

prapta lênggah alon |
Nikèn Widaryati lon dêlinge |
lah Widuri ya bojonirèki |
turana mangering |
ring pagêdhonganmu ||

32. Ladènana busana sarwa-di |

yun nêmoni dhayoh |
lah suwawi anakmas dèn-age |
andika busana kang prayogi |
sakadar dèsèki |
amanggihi tamu ||

33. Aywa risak wandane pangantin |

tinonton pra wong-wong |
Jayèngraga tan lênggana ing rèh |
nulya maring pamireyan aglis |
lan garwa tan kari |
angladèni kakung ||

34. Anèng pagêdhongan Ni Widuri |

nutup kori rêko |
Ni Widuri dahat wulangune |
marang kakung anggubêl minta sih |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 139 >

 sih luluting rêsmi |
dahat sangêting kung ||

35. Jayèngraga mèsêm angewani |

de tan kênèng anggop |
kandhih adrêngira asmara rèh |
dadya kadho-kadho tyasira mrih |
linging tyas wong iki |
bangêt tanpa kusur ||

Jilid 10 - Kaca : 103

36. Nora angon wêktuning aguling |
dêstun têmên uwong |
tan kaopan panane ngamêne |
manawine tan paja mênuhi |
dudu sabaèki |
kêrêpe ambêrung ||

37. Jayèngraga ginubêl ing rabi |

sakêdhap netra-ndon |
langkung pamurihirèng karêsmèn |
Jayèngraga ngaya-aya kapti |
kang rayi ginuling |
-ngakên tanpa kasur ||

38. Karsaning kakung amung nyarati |

mring kang nora anggop |
gagêlakan wus praptèng gatine |
kaluwaran Widuri ngukuhi |
maksih angrêrêngih |
dèrèng onjotipun ||

39. Ingkang raka mèsêm sêmu runtik |

tan salumrahing wong |
kewala mèh kawijil dukane |
aluwaran kang ara sarêsmi |
Ni Rara Widuri |
sangêt cuwanipun ||

40. Wusnya kalihe samya susuci |

tinadhahan bokor |
Jèngraga gya abusana pamèr |
ngagêm nyamping prang-rusak kalithik |
paningsêt cindhe jring |
abara jênar byur ||

41. Arasukan bêlah-Bantên putih |

kancing mirah kaot |
arja kuluk kinanigarane |
akris tinatah kinaturanggi |
landheyan sinêmi |
agagombyok dhuwung ||

42. Akakacu kumbaya kusta brit |

sumping ron pinraos |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 140 >

 akalpika tajug myang galigèn |
jinêbadan ing garwanirèki |
samya busana-di |
wus samya linuhung ||

43. Ni Widuri mulat marang laki |

jawil-jawil nyêthot |
asasmita mumurèh kayun rèh |
pamandênge lir sotyaning gangsir |
tar kawawa mèksi |
marang kakungipun ||

44. Jayèngraga mèsêm angarasi |

sarwi ngandika lon |
payo rara mijil wus kasuwèn |
Ni Widuri nêdhêng anyênêngi |
èsmu tan wèh gingsir |
Jèngraga gumuyu ||

45. Guyunira nêbut jroning ati |

setan andrêwolo |
karêpanê apa dèn-plok bae |
ambakna wong bêlisên tan eling |
andimêr ngiyêri |
ngêcut angêthiwul ||

46. Nulya samya mijil Jayèngragi |

alinggih karongron |
nèng jarambah ngarsèng bu kalihe |
Bokmas Wirancana Widaryati |
angungun ningali |
marang mantunipun ||

Jilid 10 - Kaca : 104

47. Pra èstri myang bojoning ngabèi |
tuwa nom andongong |
mulat marang Jèngraga baguse |
ya ta ingkang lênggah nèng pandhapi |
tan adangu prapti |
para tamu-tamu ||

48. Sadayane kang para priyayi |

samya têpung lunggoh |
nèng pandhapa jèjèr saurute |
tuwa anom agêng alit sami |
busana di-adi |
papamèranipun ||

49. Mèrèt mubru sacaraning nagri |

dènnya nganggo-anggo |
tan ana ri pêpak sadayane |
dhalangnya wus wiwit dènnya ngringgit |
jêjêr Ngastina Ji |
lakon Sèmar mantu ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 141 >

50. Mangunjana rakit sugatèki |
parentah marang wong |
kasinoman kinèn naosake |
pamuncangan myang pateyanèki |
ramut sadayèki |
ing saurutipun ||

51. Jayèngraga mijil sing wismèki |

cingak sakèhing wong |
lir bupati solah prabawane |
tunggil kang raka dènnira linggih |
pra paman ngingsêri |
angombèri lungguh ||

52. Obah sadaya kang samya linggih |

samya gawok tumon |
marang Jayèngraga ing baguse |
kadya Pangeran ing Pranaragi |
lir Wirun tinulis |
tuhu yèn binagus ||

53. Para pamèr ingkang ambêsusi |

wiragane êntong |
kabajonging Jèngraga baguse |
miwah jroning wisma kang parèstri |
samya ting karintip |
myating sang binagus ||

54. Wus mangkana dènnira alinggih |

rarakiting jagong |
pra ngabèi kangsèn kasukane |
atandangan sapundhuhanèki |
ingkang suka pèi |
kècèk kêrtu dhadhu ||

55. Cina kaja sakarsane sami |

sagolong sareyom |
kang tan pundhuh pan caturan bae |
ana mênêng kewala alinggih |
kan sêm amamacit |
kathah warnanipun ||

56. Tan wus winuwusên ing pandhapi |

yata kang nèng pondhok |
Kulawirya angusadakake |
Ki Nuripin sasontên angrukti |
angambil kudèstri |
pinarantèn sampun ||

57. Tuwin nimbali ronggèng wus prapti |

jinatèn ing wados |
dènsisiwoni ronggèng Ni Grèpèt |
dhasar kuning kalukaran tapih |
ngalela kaèksi |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 142 >

 nyunyunge arungkud ||

Jilid 10 - Kaca : 105

58. Winiwir-wiwir kang angrongkobi |
gatraning puputhon |
katêlahan ing pandam cêthane |
wela-wela walakang malêngki |
kapipit kalêmpit |
popoking apupu ||

59. Ronggèng tan polah ing ngolag galig |

Ki Kulawirya non |
marang ronggèng atutug ginape |
karasèng tyasira asarêsmi |
kang ngêndhorok tangi |
eling gawenipun ||

60. Nuli binêkta ronggèng mring jawi |

maksih ambolojod |
praptèng gyanning jaran pinarantèn |
angandika mring santri Nuripin |
paran wus miranti |
pitaya kinayun ||

61. Matur sarwi ngaturakên yiyit |

kang kinarya nglunyon |
payo sira mèluwa marene |
matur botên kawula nèng ngriki |
sampeyan pribadi |
kaliyan bokayu ||

62. Lah wong pêtêng ngarah apa Ripin |

payo ta marono |
manawa na kuciwa prantine |
blakan bae aja isan-isin |
malah ya sirèki |
kang minangka dhukun ||

63. Sasat sira ingkang ngusadani |

iya laraningong |
matur sandika kapêksa dene |
atut pungkur mring gyanning kudèstri |
karsane Ki Ragil |
ambalabak kayun ||

617 Balabak
1. Kulawirya wus prapti ing pamipitan |
ênggonne |
wus akukuh kudêstri tan bisa obah |
jaranne |
Ki Wuragil mathòngkròng nèng bokong jaran |
prênahe ||

2. Ingêndhukkên ing gêmbok jaran ngêlèntroh |

guthule |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 143 >

 talèdhèke gya rinangkul ingambungan |
pipine |
pan kinarya panggalak amrih tanginya |
cêluse ||

3. Nguyêl-uyêl susu sarwi ngêlus-êlus |

gêmboke |
dèn-sisilak pan sarwi cinènêng-cênêng |
gambrênge |
dènnya ngothah-othah pan sadhengah-dengah |
pamriye ||

4. Dimèn sangêt manahe dènnya kapengin |

pindhane |
nulya ambêdêdêng tangi mangut-mangut |
dhogole |
gya tinamakakên marang gêmbok jaran |
mak blêse ||

Jilid 10 - Kaca : 106

5. Angling ririh iki Ripin gocèkana |
buntute |
dèn-akukuh yèn ucul ambabit guthul |
tan wande |
wuwuhing larane dakarku kang mupung |
ngodore ||

6. Nuripin pan kukuh anyêkêli buntut |

bobate |
bisa (ng)gêlur wus lunyu dening têtamba |
mayare |
nora krasa kinolonging lambe gêmbok |
dakare ||

7. Panggalake talèdhèk tan kêna bênggang |

si Grèpèt |
pipi susu ciniwo aginogohan |
nyunyunge |
ngêsês-êsês ronggènge mèlu kepingin |
wangune ||

8. Angling ririh dhuh Kenthol bok dhatêng kula |

sênggane |
kêdhap mawon kula pengin kagungane |
rasane |
dimèn suwe pangodhore mindhak wuwuh |
ecane ||

9. Kae Kulawirya ngling apa mangkono |

enake |
matur inggih makaten wawi cinoba |
ginêntèn |
Ki Nuripin umatur lo lo puniku |
angalèh ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 144 >

10. Wis kantênan mêlêng-mêlêng eca pisan |
si Grèpèt |
yèn sampeyan mindhak wêwah babarpisan |
blaine |
niku botên prasasat lading panyukur |
landhêpe ||

11. Ngling ah nora tau ambêngang-bêngani |

sabêne |
nisthakake yèn cinacad ambêngangi |
(m)bok jèjèl |
ngling aêm biyang lae gèk mangsa iyaa |
sanggupe ||

12. Wus unine dadine (n)jêlomprongake |

mangkene |
lo lo sampun-sampun kula sung pêpemut |
yêktine |
gluwah-gluwèh anggrèwèl mangsa sandeya |
kablaèn ||

13. Ki Wuragil saya rèpèh dakarira |

tancêbe |
gya ginêlak banène akalukukan |
gêlure |
nulya mêmpêng mrakinding makênêng mêtu |
kamane ||

14. Mung sabrolan kewala tan ngudhal-udhal |

wêtune |
gya linukar dakare mungkrêt lir lintah |
klumpruke |
ilang ting prakinting mung kari pêrih |
jêrone ||

15. Tanganira Ki Kulawirya kang kiwa |

pan maksèh |
anggogohi nyunyunge ronggèng kalêproh |
agabrès |
matur ah (m)pun mangke ta tiyang asakit |
raose ||

Jilid 10 - Kaca : 107

16. Inginggatan tangane galaprut ayit |
ilêre |
tan wèh lunga ronggènge anèng ngiringan |
ênggone |
Ki Wirya ngling lah Ripin uwis uculna |
buntute ||

17. Gumuywa ngling ngong-wastani dèrèng rampung |

ngègrège |
dèn-uculkên buntute akirig-kirig |
jaranne |
hèh Nuripin sira angambila banyu |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 145 >

 dèn-age ||

18. Nulya naosakên toya nèng pangaron |

ngarsane |
Kulawirya wong roro lawan si Grèpèt |
lèdhèke |
samyandhodhok lah Ripin dimrene sira |
dèn-age ||

19. Tangane kang kalêprèh rada rêkasa |

gatêle |
pan kinarya malirit ilining guthul |
tanganne |
linothokkên marang irunge Nuripin |
mak-leno ||

20. Ki Nuripin anjêngat niki punapa |

mak-lèdrèg |
lah yaiku idune guthul lan nyunyung |
-nge Grèpèt |
de tanganku rada gatêlên sathithik |
rasane ||

21. Ki Nuripin ambêkuh u u arusuh |

polahe |
pan sakala gatêl irunge kinukur |
sag-èsèg |
Ki Wuragil angumbah guguthulira |
barêsèh ||

22. Ki Nuripin angumbah ing irungira |

ge-age |
Kulawirya gupuh wangsul (ng)gène jaran |
karsane |
tanganira dèn-asab ing gêmbok jaran |
nulya ge ||

23. Tanganira dèn-asabkên gêmbok jaran |

marine |
hèh Nuripin mreneya iki lo tamba |
marine |
lah irungmu ampêlna ing turuk jaran |
bêcike ||

24. Dimèn mari irungmu nora mêrkotok |

ningane |
lamun nora mangkono blotongên bae |
lo kiye |
sarwi nguculi tatali ingkang wuri |
palange ||

25. Ki Nuripin jinorogên garêjêgan |

arame |
pan pinêksa jinoroggên marang bokong |
-nging jaran |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 146 >

 pan katanggor ing buntut sigra pinêngkal |
dhêngkule ||

26. Sru mak-gapruk (n)jêlèh sambat adhuh-biyung |

sambate |
bilah setan lara têmên kok mangkono |
guyonne |
mêngko uga sun sobyang-sobyangkên marang |
wong akèh ||

Jilid 10 - Kaca : 108

27. Ki Wirya ngling lah iya-iya jajalên |
sobyangke |
dak-pênthungi cocotmu kang kongsi ngalèh |
janggude |
Ki Nuripin grundêlan sok anglarani |
guyonne ||

28. Ki Wuragil Kulawirya angling malih |

wuwuse |
lah wis Ripin uculna jaranne iku |
dèn-age |
ya olèhmu ambêdhog mau ing ngêndi |
jaranne ||

29. Mèsêm matur inggih pangulu Sradênta |

kang darbe |
wau akèn ngupados kapal kang lêma |
turene |
pan puniku inggih kapal lêlampahan |
anggènne ||

30. Kula mêndhêt nèng kandhang tan wontên uning |

tujune |
Ki Sradênta wontên ngajêngan kewala |
tan mulèh |
lah kapriye olèhmu angulihake |
mêngkone ||

31. Inggih dipun-culakên kewala ngriku |

latare |
ya wis mara tuntunên lah ulihêna |
dèn-age |
Ki Nuripin sigra dènnya nuntun jaran |
lampahe ||

32. Gobar-gabèr tan mênêng-mênêng kikirig |

jaranne |
Kulawirya karasa dhanganing lara |
sênggange |
malbèng wisma lan ronggèng maksih winuda |
blêjêde ||

33. Ki Wuragil rêmên ningali nyunyunge |

mathise |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 147 >

 sarwi tanya apa sira durung manak |
de kuwe |
maksih sarwa salêkak tan ana rênggang |
kupênge ||

34. Mung grumbule kêkêncêng kaya kukuncung |

anggawès |
lêluntare isih anyigar panjalin |
ingkême |
Grèpèt matur msêm dèrèng anglampahi |
bablêngèh ||

35. Mila sabên tiyang angalêm nglangkungi |

raose |
Kulawirya tyase sumênut kapengin |
mring Grèpèt |
ronggèng matur lah cobi inggih sakêdhik |
raose ||

36. Gumuywa ngling ah ora yèn lara manèh |

mêngkone |
lagi mari tatomba angrasa waras |
sakiye |
nulya Ki Nuripin sêgu-sêgu prapta |
banènne ||

37. Ki Wirya ngling Grèpèt marêpa ing lawang |

bênêre |
ya sêmbari ngadêga bae bèn katon |
sing kene |
cinolokan ing dadamar mrih tetela |
nglelane ||

Jilid 10 - Kaca : 109

38. Tinimbalan Nuripin sira mreneya |
dèn-age |
nulya mêngakakên ing lawang Nuripin |
rêgèdèg |
myat wong wuda nyunyunge kêtara gambrêng |
jêmbrunge ||

39. Mak-cêngkelak anêbut dubilah setan |

mênthule |
Ki Wuragil alatah anon Nuripin |
sêbute |
wêkasaning panêbut nganggo amênthul |
basane ||

40. Nulya kinèn tatapiyan ronggèngira |

gya tapèh |
Ki Nuripin tinimbalan malbèng wisma |
nulya ge |
praptèng ngarsa Ki Wirya maksih gumuyu |
kêkêle ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 148 >

41. Ki Nuripin kacêmutan sêmu isin |
ulate |
angandika Ki Wuragil Kulawirya |
wuwuse |
hèh Garèpèt sun atakon marang sira |
yêktine ||

42. Kaya wong kang (m)bêngangi iku kang apa |

mawane |
lah manira tuturana kang balaka |
yêktine |
mêngko sira sun-ganjar wang limang suku |
kathahe ||

43. Ronggèng Grèpèt matur mèsêm aprasaja |

wadine |
lamun tiyang sampun watak anyakiti |
sabêne |
kathah mawon walêre lamun ginarap |
jalêre ||

44. Botên kenging sarêngan mêdaling mani |

campuhe |
yêkti ambêngangi inggih lir sampeyan |
sakite |
lawan sampun anggarap yèn tangi tilêm |
sakite ||

45. Yèn pinarêng sakite ngruntuhkên watu |

adade |
sampun mêksa tiyang ingkang botên purun |
ing nganjèn |
lamun sakit malênthing kadya sulêdên |
malênyèh ||

46. Lamun (ng)garap sampun rêmên myating gêmbok |

binênjèng |
lamun nuju sakite bêngang amunjuk |
sabênne |
lan hya ngathah-athahakên tingkah polah |
kasuwèn ||

47. Nêlasakên rekane sadhengah-dhengah |

bungahe |
lamun sakit rajasinganên mring badan |
kudhise |
lawan malih (ng)garap aywa dèn-dhêngakkên |
guthule ||

48. Pratingkahe jèngkèng ngêboti ing ngandhap |

bongkote |
pucuk guthul andêdêl bathuk kêkêmpung |
prênahe |
lir katanggor-tanggor tulang palanakan |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 149 >

 pangglure ||

Jilid 10 - Kaca : 110

49. Kang puniku yèn pinuju sakit kathah |
bêngange |
guthul konthol mêtu yèn waras tinamban |
angalèh |
marang mata irung samya buh (m)bêrarang |
sakite ||

50. Lamun waras tinamban bêngange ngalèh |

abuhe |
planjêr (n)duduk myang sadhengah abuhipun |
ênggonne |
mantun-mantun angalèh yèn sampun tiwas |
cacade ||

51. Kadhang tiyang nuju pêsthi apês pêjah |

umure |
Ki Nuripin anjola gèdhèg anêbut |
(n)dharindhil |
e e tobat aja katêma-katêmu |
lir kuwe ||

52. Ki Wuragil mèsêm gagêtun angungun |

driyane |
sarwi muwus wong wiwitan bêngang iku |
kapriye |
Grèpèt matur awis-awis kang tan bêngang |
brancahe ||

53. Kajawi kang wus uning paekanira |

sarate |
kang walikan ingkang tunggil tilêm mulya |
lan lonthe |
sumimpange wawalêr wau punika |
rinêktèn ||

54. Yèn anggarap ywa mrih sakecaning ngèstri |

garape |
yèn èstrine amada botên sakeca |
raose |
kang makatên tamtu botên ambêngangi |
adate ||

55. Sampun kêkathahên polah mênthang nyunggar |

sirige |
kêdah dipun-sajojorakên kewala |
pupune |
guthulipun sagêlêm-gêlême dhawak |
tancêbe ||

56. Kang kapara mangisor konjêm tan kandhas |

jêrone |
lan kang botên karaos katanggor-tanggor |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 150 >

 guthule |
nadyan dangu sampun ngantos mêdal mani |
kajênge ||

57. Kang makatên asring lujêng botên sakit |

bêngange |
sabab èstri sampun ngrasa tan sakeca |
kêmbane |
kajawi kang mawi sarat sakarsane |
angègrèg ||

58. Samya mèsêm Ki Wuragil lan Nuripin |

guyune |
angling malih yèku kang ginawe apa |
sarate |
myarsakakên kandhane ronggèng si Grèpèt |
crêmêde ||

59. Grèpèt matur uning kula inggih gampil |

tan angèl |
saratipun ulêr turi brambang jlantah |
kinècèk |
ingusapkên guthule ingkang waradin |
konthole ||

Jilid 10 - Kaca : 111

60. Lamun tamban damêl sarat (ng)gih makatên |
prantine |
winastanan lisah cèlèng (ng)gih punika |
yêktine |
sawabipun ing sarat awis ing sakit |
bêngange ||

61. Kruma tan tumama mangan guthulira |

angêlèng |
yèn kasusu jlantah kewala alothung |
blonyohe |
Ki Wuragil manthuk-manthuk pan anyathêt |
ing gotèk ||

62. Ki Nuripin mèsêm e yah olèh gawe |

kyaine |
mandah apa wus wruh sarat ngiwut-iwut |
peyore |
Ki Wirya ngling yèn amuwusi mêngkonok |
kobêre ||

63. Baya besuk modar ilang sêmbranane |

Di-lèngèng |
atatanya malih mring ronggèng si Grèpèt |
gêmête |
kang (m)bêngangi iku maune kêpriye |
mawane ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 151 >

64. Kaya ngapa wiwite wong ambêngangi |
maune |
lah tutura Grèpèt kabèh sarandune |
blakane |
matur lamun kêrêp jinajah wong akèh |
kang ngègrèg ||

65. Anom tuwa myang jajaka dèrèng pasah |

anjèjèl |
kêdhikipun yèn wus kambah wong salawe |
watêse |
inggih sampun kadhang ginarap nyakiti |
bêngange ||

66. Sabab campuhipun kamane wong akèh |

kuthuhe |
barkat kêrêp tiningkah sakerah-kerah |
jojoge |
dados uwêlipun ing nglêbêt agudhig |
-wêsine ||

67. Nèng jajambu tulang talanakan nginggil |

ênggone |
yèn ginojog sangêt lir gudhig kinukur |
gatêle |
dangu-dangu gudhige amêtu ilu |
nêrècès ||

68. Tumamane ngêntèni wêtuning kama |

karone |
ilu campur ing kamane jalu èstri |
nulya ge |
kang mangsuking dakar dados sakit bêngang |
wastane ||

69. Ingkang mangsup dhatêng ngèstri dados gudhig |

tunggile |
tiyang èstri awon yèn sampun anggudhig |
tigang (ng)gèn |
kang rumiyin manggèn jajambu kang nginggil tlanake ||

70. Kaping kalih anèng uwêl kanan kering |

gudhige |
uwêl ngandhap ingkang datan gudhig-gudhig |
dangune |
kang winastan landhêp tan kêna ingambah |
ampuhe ||

Jilid 10 - Kaca : 112

71. Lamun sampun makatên ênggènne gudhig |
ampuhe |
nèh yêktosi tiyang satêngah ginarap |
tinakèn |
kaya priye rasane kowèkan blotong |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 152 >

 kapriye ||

72. Lamun matur ujêre akêri gatêl |

raose |
kang puniku utêre wong ambêngangi |
adate |
Ki Wuragil suka ing suruping atur |
driyane ||

73. Ki Nuripin gawok malêngak miyarsa |

juntrunge |
lingnya êng wong uwis alim-alim guru |
bakyune |
nora nana wong wadon kaya bok Grèpèt |
rèntèse ||

74. Wus mangkana Ki Wuragil mundhut arta |

kathahe |
limang suku pinaringakên mring ronggèng |
si Grèpèt |
kang sinungan nêmbah-nêmbah langkung nuwun |
ature ||

75. Nulya kinèn wangsul mring panggonannira |

waune |
wus tur pamit rinilan anulya kesah |
ronggènge |
Ki Wuragil wus tingkas tan na karasa |
larane ||

76. Wus rumangsa bisa mulih saking paran |

mangkene |
dene kanang lêlara waluya jati |
ing tyase |
suka bungah datan sah andhandhanggula |
mulyane ||

618 Dhandhanggula
1. Lir punagi driyanira kadi |
mina kasatan kalaban toya |
gambiraya pasabane |
nir kang prihatinipun |
angandika marang Nuripin |
ya ta lah tanpa nyana |
yèn bisa gumuyu |
nastitijab impening tamba |
lawan barkahing luluhur kang ngwonèni |
manulak pancabaya ||

2. Matur inggih Alkamdulilahi |

punapa sampun asênggang pisan |
dene cêsplêng tan ming-kalèh |
Ki Kulawirya muwus |
iya uwis larane mari |
namung ijih-(n)darawas |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 153 >

 tan pati kur-ukur |
cêkêle wus kadya saban |
pandungèng-wang wus kêna kinarya linggih |
jagongan mring pandhapa ||

Jilid 10 - Kaca : 113

3. Manirèki karasa yun bukti |
sira munthuta bucu sadhela |
mring anak Mangunjanane |
Ki Nuripin agupuh |
mentar mundhut saosan bukti |
Mas Mangunjana sigra |
nuduh pawongipun |
anaosakên rampadan |
nuli kèrit mring Nuripin praptèng ngarsi |
nadhah Ki Kulawirya ||

4. Lalawuhan tan ana dinimik |

namung dhèndhèng gêpuk lan bakaran |
lan paru tan ana manèh |
dènnya nadhah pikantuk |
nutug nulya luwaran wijik |
ambêng wus cinarikan |
sinungakên sampun |
mring Nuripin gya amangan |
lam-ulaman maksih wutuh dèn-ijèni |
tanganne lir bonangan ||

5. Nora nana kaliwatan siji |

ulam ladèn para tutumpêsan |
padha bae pamamahe |
kabèh kari kur-ukur |
Kulawirya gumuyu angling |
iki apa gilingan |
apa bagor untu |
wong amamah ora lumrah |
kaya gunting pilang-pilang ora ail |
sêmpal wange mamangan ||

6. Dêlah nyawane lumayu ngênthir |

giris ragane lamun mamangan |
yèn wis mangan bali manèh |
nyawane wilang cumbu |
lagi têka anggêndring maning |
wong kasinoman samya |
myarsa agumuyu |
Nuripin ririh grundêlan |
êndêlêna yèn gêgarap mêmoyoki |
anyandra wong mêmangan ||

7. Wisuh sarwi kèn-ngundurkên aglis |

gya ingundur marang kasinoman |
tangane mêksih angranggèh |
nyambi panggadhonipun |
Ki Wirya ngling e e Nuripin |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 154 >

 setan-alas idêran |
sèwotên wong iku |
lir tan kaopan jêjêlag |
satingkahe wong edan ngisin-isini |
dhulang jabloggên pisan ||

8. Ki Nuripin mèsêm dèn-dukani |

matur kalong sapintên punika |
maksih akathah tunggile |
ingkang sami kinrubut |
mêntah matêng kang maksih urip |
jaganipun punika |
kêndhuri sadarum |
tan milih kang cicik cucak |
Ki Wirya ngling wong gêmblung bisa madoni |
ambêrung nora tata ||

9. Matur sarwi gumuyu Nuripin |

botên sampun limrahing akathah |
gadhah lêrês dhewe-dhewe |
saya samya gumuyu |
kang ngaldèni mulat Nuripin |
wus mundur kang rampadan |
gya dhadharan maju |
sarta sapateyanira |
sinaoskên mring ngarsa tinata nuli |
Ki Ragil Kulawirya ||

15 (Pahargyan sakalangkung ngedab-edabi)

V. Pahargyan sakalangkung ngedab-edabi. Abên-abên sawung tuwin gêmak
kasambêt tayuban.
Kidang Wiracapa nêpangakên Puspagati kaprênah wayahipun ingkang wuta-
sastra, nanging kathah kasagêdanipun: bêksa, karawitan, ukir-ukiran, anam-
anam lss. botên wontên padamêlan ingkang botên sagêd, mila
pangawulanipun ing Pranaraga sakalangkung kinasihan dening Kangjêng
Bupati. Ing sarambi mêsjid Kidang Wiracapa anggêlarakên pokokipun
ngèlmu kakekat dumunung ing panrima kanthi katrangan miradipun, sarta
conto-contoning agêsang têbih saking panarima lan suka nampi pawèwèh.
Lajêng sami mandhap dhatêng pandhapi, tamu pêpak andhèr. Sêgahan mêdal
ambanyu mili kalêbêt arak waragang. Siyangipun kawontênakên lêlangên
abên sawung, abên gêmak. Sadaya mawi toh-tohan sakêlangkung ing
ramenipun. Para botoh ngatingalakên kawêgiganipun murih sawungipun
mênang. Totohan têtêmpilan andadosakên rame, wontên ingkang pasulayan.
Kasaru dhatêngipun tiyang/mbarang Panglir, wontên tiyang sawidak lajêng
katanggap sarta kadhawuhan wiwit, têtandhingan tiyang mawi sanjata.
Kasêling dhahar kêmbul, Kidang Wiracapa rêraosan kalihan Kulawirya bab
purwaning agêsang kadidene tiyang salat maos takdir murih wilujêng dumugi
ing akhiripun. Sontên sami bibaran, sami marêm manahipun ingkang gadhah
damêl.
Kaca 114 – 139

Jilid 10 - Kaca : 114

618 Dhandhanggula
10. Abusana sarwa pinrayogi |
nyamping kawung-gêng bratayuda |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 155 >

 adhêstar parang-rusake |
sabuk cindhe bang mungguh |
arasukan sêmbagi putih |
mèpèt kadya jajaka |
ing wanci wus dalu |
Ki Wuragil Kulawirya |
wus busana ngandika marang Nuripin |
payo marang pandhapa ||

11. Nulya lumampah lawan Nuripin |

praptèng pandhapa anunggil lênggah |
lan putra kang pinangantèn |
cingak kabèh kang tamu |
mulat marang Kulawiryèki |
Jèngrêsmi Jayèngraga |
mèsêm dènnya (n)dulu |
Kae Kidang Wiracapa |
langkung suka ningali marang Ki Ragil |
alon dènnya ngandika ||

12. Punapa sampun sênggang dhi Ragil |

sokur tan kalajêng gêrahira |
Ki Kulawirya ature |
barkah paduka nêngguh |
anyawabi lêjaring sakit |
gumuyu Kaè Kidang |
Wiracapa muwus |
mring sakèhing tamunira |
(ng)gih punika kang kula-pajar duk wingi |
pênêd samya wanuha ||

13. Matur inggih sakèhing têtami |

samya nambrama pambagyanira |
ing patêmon wilujênge |
winangsulan kramèng yun |
wiluyaning sih binasuki |
susila ing pasoran |
rahaping ngapagut |
pra tamu micarèng nala |
nora jamak santri sajake mriyayi |
padha awanda-wanda ||

14. Kang sawiji iku nora pati |

karsa nganggo kang sarwa nyar-anyar |
nging cahyane sêmu dhewe |
tan kadya roro iku |
wus abagus paramèng kawi |
solahe awiraga |
amangun tumênggung |
Jèngraga sang pinangantyan |
mangkana ing pangalêmbananirèki |
marang Ki Jayèngraga ||

15. Yata ing wanci wus têngah wêngi |

Mas Mangunjana sigra parentah |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 156 >

 marang wong kasinomane |
kinèn mêdalkên gupuh |
pangruktine saosan bukti |
jinodhangan rinampa |
linadèkkên sêlur |
wus pininta kêmbulira |
nyamikane cinarik sinung pêmburi |
tinadhah pawong rencang ||

16. Wusnya ramut mundur kang ngladèni |

Ke Kidang Wiracapa ngandika |
nak Mangunjana pênêde |
dhalange kinèn suwuk |
dimèn rèrèn ênèh ngingoni |
sadhela ngong angalang |
niyagane niku |
kèn-muni gêndhing La-êla |
lawan gêndhingira kinèn anggêndhèngi |
enak padha arasa ||

Jilid 10 - Kaca : 115

17. Tur sandika kang liningan aglis |
dhawah niyaga wus rinumatan |
sigra muni gamêlane |
lan ronggèng sindhèn ngungkung |
Kaè Kidang Wiracapa ngling |
suwawi wiwijikan |
kang liningan gupuh |
adan lêkas samya nadhah |
Mangunjana parigêl ngidêrkên larih |
arak-tape waragang ||

18. Wus dinuga dawêg ing ngalarih |

madyaning atadhah ing inuman |
winantu-wantu larihe |
mi suka tadhah nginum |
pra ngabèi pikantuk bukti |
karasa winaragang |
samyènggaring kalbu |
rongèhing lalungguhira |
ingkang cêthèk amurwaka purwakanthi |
tur ta tar wruh ing kitha ||

19. Puspagati gambira dera ngling |

adhi Mangunjana eman-eman |
nginum arak nora èrèk |
tan na kuciwanipun |
gêndhingane wus dèn-gêndhèngi |
kakondhanging wong lanang |
nèng kalangan agung |
anunggang ronggèng rinêngga |
(ng)gih makatên dhi Mangunjana kang bêcik |
gêr ginuyu ing kathah ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 157 >

20. Kè Dêmang Kidang Wiracapa ngling |
nunggil sa-ambêng lan ingkang putra |
Jèngrêsmi Jayèngragane |
katri Kulawiryèku |
sadayane samya ngalihi |
Mas Dêmang Wirancana |
pakêmbulanipun |
dyan Ngabèri Mangunbrata |
lawan Radèn Wijangkangka Angabèi |
cêlak lan ingkang uwa ||

21. Kaè Kidang Wiracapa angling |

puniku dhi Ragil Kulawirya |
kaelokaning Hyang lire |
Puspagati puniku |
prênah putu-misan lan mami |
kalangkung kinasihan |
ing pamagangipun |
marang (n)Jêng Pangeran Kutha |
sabab sarwa sagêd sabarang pakarti |
atatas ing wicara ||

22. Tur ta datan sagêd maca ngaji |

nanging sabarang layange bisa |
paham satêmbung-têmbunge |
yèn muwus lir wong putus |
tur tan wruh ing aksara siji |
mulane kinasihan |
kèh pagunanipun |
ngundhagi mandhe ngêmasan |
andondomi mangun ukiran angukir |
anggêndhing bisa bêksa ||

Jilid 10 - Kaca : 116

23. Andhalang purwa gêdhog karucil |
nganam-anam karya suri jungkat |
myang bathik anênun ngantèh |
karya jala ambubut |
amarangi miwah angundhi |
tuwin nanêgar kuda |
katurangganipun |
sabarang pakaryan bisa |
pinaringan pangan binlanja ing Gusti |
miwah sandhanganira ||

24. Samajade puniku asugih |

suprandene tan bisa bêbêdan |
sugih gawe tanpa gawe |
tur niku tani yutun |
tan botohan datan madadi |
ngamungakên num-inuman |
ing sawawratipun |
duk anèm tumêkèng tuwa |
dènnya magang inggih Radèn Puspagati |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 158 >

 kalintang musakatnya ||

25. Kang sinung-ling samya anor-ragi |

sarwi ngantu-antu ing atadhah |
dadya sami ngene-ene |
wus sabên adatipun |
lamun bukti sinambi angling |
pinrih kêdhik antara |
-nira atatuwuk |
wus tutug dènnira nadhah |
aluwaran ambêng cinarikan sami |
sinungkên pawong rencang ||

26. Gantya dhaharan lumadyèng ngarsi |

samya sasambèn sasênêngira |
myang larih tan na anggo pe |
Jayèngrêsmi umatur |
ing liripun kadi-punêndi |
kaelokaning majad |
kang wau puniku |
kang rama alon ngandika |
wikan lêrês lêpate pamanggih-mami |
ingkang kadya punika ||

27. Kasugiyaning Kang Maha Sukci |

jinaiskên marang kita sama |
kawan prakara dununge |
ingkang kinarsan sinung |
kasugiyan dera Hyang Widdi |
kang dhingin kasugiyan |
ngèlmuning Hyang Agung |
sinungkên mring kang kinarsan |
kaping kalih kasugiyan Hyang Malêwih |
kang muslim ing atapa ||

28. Sinungkên mring kang kinarsèng Widdi |

kaping tiga kasugiyaning Hyang |
kal-donya rajabranane |
sinungkên kang kinayun |
ping pat kasugiyaning Widdi |
kabisaning pakaryan |
sinungkên kang kinayun |
tan pae sihing Hyang Sukma |
ngèlmu tapa donya kabisan pan sami |
sinungkên kang kinarsan ||

29. Lamun ta maksih kita puniki |

sinung kasugiyan sapanduman |
saking salah sawijine |
sokur marang Hyang Agung |
maksih sinung pratandhaning sih |
pintên banggi dhaupe |
kasugiyanipun |
Jèngrêsmi alon turira |
dhaupipun kawula nyuwun jinarwi |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 159 >

 Kè Kidang Wiracapa ||

Jilid 10 - Kaca : 117

30. Angling (ng)gih dhaupirèng kadadin |
kasugiyan kang kawan prakara |
ngèlmi dhaup lan tapane |
lir antiganing sawung |
antigan kang upami ngèlmi |
ingangrêm lawan tapa |
amrih têtêsipun |
kasidan marang kamulyan |
mêngku rahmad karamad mangsa utadi |
adi-adining titah ||

31. Kang punika titising ngaluwih |

lir pamore têmbaga lawan mas |
tan kenging lamun pinae |
dadya suwasa mancur |
tunggal sorot tunggal galigin |
wusing saparipurna |
-nira ing ajumbuh |
saking kadhaupanira |
wus tan ngaran tapa tan ngaranni ngèlmi |
wus jumênêng karamat ||

32. Ngudi atur saprakawis malih |

Kè Kidang Wiracapa lingira |
kang saprakawis dhaupe |
kal-dunya yèn wus dhaup |
angling agni dèn-babayuni |
agni pama kal-dunya |
kabisan lir bayu |
tuntume guna sarasa |
satètèsan tumamèng pupuk kaywaking |
ngobarakên wanarga ||

33. Tan ana kang kaduga mamati |

pan dadine brama ingididan |
baywagni pangupayane |
ambrastha ing sawêgung |
purna pari warèng wanadri |
ngêningkên ing pinangka |
kalih-kalihipun |
wus tan ran guna sarana |
kasidane si sikara kang sisiwi |
santosa mêngku praja ||

34. Lamun datan makatên dhi Ragil |

kang wus kawistarèng kanyata-an |
kawula ing ngambagine |
kang tapa datan ngèlmu |
ing ngèlmu datan dèn-tapani |
dadya karo kuciwa |
lamban kalihipun |
myang kang sarana tan guna |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 160 >

 kang aguna tan duwe dunya sadêmi |
wus ngamarat ing dunya ||

35. Tinimbang lan wong kang tan binagi |

kasugiyan kang kawan prakara |
malarat tanpa ngèlmune |
lan tanpa tapanipun |
tanpa dunya tanpa gunèki |
angur kang binagiyan |
wontên lothungipun |
yèn sampun tan binagiyan |
kasugiyan ing dalêm salah sawiji |
sasat dèn wising Sukma ||

36. Jayèngrêsmi gumujêng aririh |

miwah ingkang rayi Jayèngraga |
Ki Ragil latah guyune |
samya kapatuk kalbu |
saking sukanira myarsa ngling |
Kè Kidang Wiracapa |
ragya sru anguwuh |
maring kang mêntas rinasan |
e lah putu-putu Radèn Puspagati |
punapa ing samangkya ||

Jilid 10 - Kaca : 118

37. Kang ginarap karsaning ing Gusti |
kang liningan santak aturira |
pun êmbah andangu mangke |
pakaryan kula wau |
karsanipun (n)jêngira Gusti |
mangkya karsa gamêlan |
salendro pinatut |
mêndhêt nêmipun Paradhah |
pelog lawan salendro nême sinami |
kula kinèn anglaras ||

38. Lan andikakakên mangun ngukir |

landheyan gêng katrap ing curigan |
lan kinèn ngrapèhkên badhe |
titiyan saking Kêdhu |
pun Erawan dhawuk gêng inggil |
kalangkung kinasiyan |
ginêdhog nèng ngayun |
tinêdhakan dalu siyang |
dhawuhipun kinèn anggêlak tumuli |
kinarya miyos watang ||

39. Liyanipun sasambening kardi |

êmbah inggih kathah kewala |
Kè Kidang mèsêm dêlinge |
punika babaripun |
ingkang putra umèsêm mèksi |
Ki Wuragil guyunya |
bisik-bisik muwus |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 161 >

 mring kang putra Jayèngraga |
yèku ingkang aran Radèn Puspagati |
tuwompong basa êmbah ||

40. Mring kang Dêmang Jèngraga nauri |

sadasa tiyang wus awunira |
ya ta lah mulane kuwe |
dangu dènnira muwus |
wontên pawong èstri turnya ris |
ngaturi Jayèngraga |
kondur ing dalêm gung |
anulya lèngsèr sing ngarsa |
praptèng wisma Nikèn Widaryati angling |
marang Ki Jayèngraga ||

41. Lah punika rayinta Widuri |

wontên sakite tan sagêd lênggah |
kula kèn-guling marmane |
karaos sakitipun |
sakitira Nikèn Widuri |
prayogi pinariksa |
anakmas sumusul |
myat ari nèng pagulingan |
Jayèngraga api gêpah matur inggih |
batine mèncêp ewa ||

42. Gupuh lèngsèr maring jinêm-wangi |

praptanira ing pagulingan |
sinandhing kewala sare |
Widuri taksih ngukruk |
pangukruke atos kang ati |
dangu tan panggyèng raka |
tambuh raosipun |
abêbêg rêmêk tyasira |
kadya lara sèwu mêtêk anêkani |
wiyang puyang-payingan ||

Jilid 10 - Kaca : 119

43. Dupi kang raka prapta aguling |
Ni Widuri lir wong kabêndana |
luwar saking pusarane |
cumêplong sukèng kalbu |
gumaregah ngrangkul ing laki |
kadhuwêtan gya-agya |
alukar pipinjung |
anggujêg minta asmara |
Jayèngraga mèsêm ewa ngliring rabi |
lah apa jêrku apa ||

44. Lara kaèmêngan (ng)gigilani |

polahe lir wong kêna ing dalan |
andèlamèh nora lèrèh |
lir kucing nêmu tikus |
cêk-wêl bae tan wigah-wigih |
Ni Widuri ngrêrêpa |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 162 >

 paworing ngalulut |
Jèngraga jêlèh tumingal |
anggung gawe ginujêg raina wêngi |
ngorot-orot pinêksa ||

45. Kêthêmplèng-kêthêmplong anuruti |

Jayèngraga salulut lan garwa |
nutug sapolah-tingkahe |
marambahi langkung yun |
tan cinatur kang andon rêsmi |
yata kang nèng pandhapa |
eca dènnya lungguh |
nginum sinambi kasukan |
miwah ingkang sasêrètan kèh winarni |
Kè Kidang Wiracapa ||

46. Ngliring sakèhe kang sami linggih |

nak-putu-ngong tan mangêni karsa |
punapa ing sakarsane |
punapa sami mundur |
kula-turi lalangyan arip |
manira yun mawisma |
wêktuning aturu |
ingkang liningan turira |
pan sumangga ing prayoginira mangkin |
tan wontên kang sumêlang ||

47. Jayèngrêsmi lan Kulawiryèki |

aprasabên mring pondhokanira |
rinojong lumèngsèr age |
Kidang Wiracapèku |
lan Mas Dêmang Wirancanèki |
samya mèlêbêng wisma |
miwah kang pra tamu |
kundur marang ing pondhokan |
salong maksih sinambi botohan sami |
anêningali wayang ||

48. Tan winuwus tatasing aratri |

bêdhol kayon wisan kang awayang |
wus rinuktèn saopahe |
kang para ri agupuh |
nuding pawong rencangirèki |
mamangun ing pandhapa |
anyulami sapu |
latar nulya rinêsikan |
miwah kasah kang rêgêd dipun-salini |
lampit kalasanira ||

49. Ramut sadaya dènnya mrayogi |

pulungguhan tan ana kuciwa |
Mas Dêmang Wirancanane |
anèng sabênne lungguh |
ingkang bakda salat pra sami |
anèng ing palanggaran |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 163 >

 pan eca alungguh |
Kè Kidang Wiracapa jar |
marang ingkang putra kalih malimpingi |
masalahing ngagêsang ||

Jilid 10 - Kaca : 120

50. Kang cinatur gunêming aluwih |
kalêpasaning tyas mring kasidan |
poking ngèlmu kakekate |
anakmas kang binagus |
ing ngagêsang kêdah nunggèni |
angluluri kang wus man |
purwakaning dangu |
amung dununging panrima |
ingkang dadya têlêng lautira budi |
mèt marta parinpurna ||

51. Jayêngrêsmi umatur angudi |

kadipundi inggih miradira |
liring panarima mangke |
kawula anunuwun |
ing wuwulang (n)Jêngira Kyai |
Kè Kidang Wiracapa |
alon dènnya muwus |
dununge ing panarima |
namung budi tinokitakên kang suci |
tan cambor ing Asya-a ||

52. Wus anungge marang ing sawiji |

wijiling trang anggana musthika |
ngèsthi waskithèng papêsthèn |
kang pêtha kang tinêrus |
tan rambatan èndha upami |
tan minta tan pininta |
tan ayun-kinayun |
datan kanthi tan priyangga |
lire tanpa kanthi talêmpik tan milih |
tan angêntèni papan ||

53. Liripun tan priyangga puniki |

tan mangeran marang niyatira |
amênampêg kaanane |
ènthèng kalawan wahyu |
tan piniyat kumambanging sih |
kang wus tanpa karana |
kawisisèng wahyu |
ingkang aran panarima |
inggih wahyu dyatmika kananing kadim |
asimpên ing kadadyan ||

54. Jayèngrêsmi apagutan kapti |

ciptanya ge-age adungkapa |
ing makaming panrimane |
lir dhèdhère sinawung |
parèpèyan dèn-mamacaki |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 164 >

 miwah Ki Jayèngraga |
kapasèng tyas ngungun |
ngunandika jroning nala |
kapan baya têkèng panarima mami |
mimikaning pandaya ||

55. Jayèngraga lir parawan sunthi |

anatmatèng ing crêmin winangwang |
branti myat wawayangane |
panggagasirèng kalbu |
kadya gèya praptèng birai |
Ki Wuragil tyasira |
kewala angungun |
tangèh (n)dungkap ing atampa |
lon turira punapi wontên bedaning |
trima lan panarima ||

Jilid 10 - Kaca : 121

56. Kae Kidang Wiracapa angling |
tan pae ananging kinerata |
nanging beda bênikane |
mangisor lan mandhuwur |
panarima maring panginggil |
inggil wêkasanira |
kalamun panuju |
tarima maring mangandhap |
kandhap wêkasane yèn pinujunèki |
lire basa punika ||

57. Kang wus kalampah limrahing janni |

winèwèyan sandhang lawan pangan |
kalangkung gêdhe trimane |
ciptane wus bêgjèku |
muga ana kang wèwèh malih |
dak-trima kongsi ngayang |
lêganing atiku |
makatên kaprahing janma |
kados kula ngarsa-arsa siyang ratri |
pawèwèhing sasama ||

58. Lir wong cilik ngawula ing Gusti |

ngarsa-arsa mugi ginanjara |
arta sandhang lan pangane |
kang tanpa krana iku |
cipta tansah bruwun ing Gusti |
ngalamat wong cilaka |
pangawulanipun |
utawa kongsi matura |
nadyan canthèl atur anuwun paparing |
saking karepotannya ||

59. Pangrasane wêlas gya sinung sih |

ing Gustine katon kinasihan |
têmah muwuhi repote |
nadyan pikantuk sinung |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 165 >

 gusti kucêm ewa ing galih |
kawangwang sajêgira |
kaêjising kalbu |
dinok sor-soring kawula |
panganggêpe Gusti lir ulêr (m)bungkêri |
tumingal wong mangkana ||

60. Yèn kaplantrang tiwasing aurip |

wêkasane dadya pèndhèk tangan |
saking apês ihtiyare |
lothung têmahan kathung |
amba bathok ngathung nèng margi |
trima picis dawiran |
sak-êlêdan puluk |
sasuwèk sandhang momohan |
kacuthêlan mupus cipta canthing jali |
cibukna ing sagara ||

61. Ya mung olèh saisining jali |

kang puniku dhi Ragil wong nrima |
jalar karêm ing pawèwèh |
bungah trimah yèn sinung |
yèn tan sinung tan wande ngêmis |
malarat salaminya |
tan têma-tinêmu |
prasèjèn tanpa narima |
datan arsa minta pawèwèh sasami |
wawadul karèpotan ||

62. Kaplantrange ing panarimèki |

lamun darbe melik nambut-karya |
lamun winèhan awèwèh |
tan ngilang-ilang surup |
datan labêt watak nunani |
lamun ana pawèhan |
rob pamalêsipun |
lumuh kamalan lan cidra |
lalu wèwèh ngamal pinrih jaring tinggi |
tan arsa pèndhèk tangan ||

Jilid 10 - Kaca : 122

63. Tiwasing panarima kadyèki |
maksih prawira traping agêsang |
patine plês abuburoh |
pinilalah mimikul |
lalu lampus tan sudi ngêmis |
muringis nèng ngarêp lawang |
yèn suwung balurut |
Ki Kalawirya alatah |
Jayèngrêsmi Jèngraga gumujêng wadi |
kawangwang marèng titah ||

64. Kidang Wiracapa angling malih |

puniku dhi Ragil Kulawirya |
trima panrima dununge |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 166 >

 apan datan tartamtu |
dene gêdhe kalawan cilik |
lagi kang manirojar |
wawadhaganipun |
yèn wus watak pèndhèk tangan |
wong acilik dubruwun ngêmis ngêndhih sih |
yèn wus sinungan lunga ||

65. Datan wontên trimaning sadêmi |

mring kang asung kang akarya pangan |
Pangeraning alam kabèh |
mung sok olèh aluwung |
kang mêkatên sukêring janmi |
rucah bangsa ibadah |
sanadyan wong agung |
karêm mundhut darbèk wadya |
saturute priyayi sêring mêndhêti |
darbèke pawong rencang ||

66. Wus kabangsa lan jalma kang nisthilp |

ywan wong agung olah pèndhèk asta |
narik ing ka-apêsane |
tan na ngêmbani wahyu |
raga mukti ati sor juti |
kang watak sirlinapgang(?) |
puniku tan arus |
tinggal jênênging utama |
tan tinêmu eman sinêbut priyayi |
budine andêdilat ||

67. Kang ngong-tuturkên kula pribadi |

datan wajat polèh ring utama |
mung-mung rèh rèmèh gêndhingkrèh |
batèh nêmpêg gêrèh wruh |
têlung glintir dèn-dhèh-dhèh kêni |
Ki Wirya saya latah |
myarsa banyolipun |
asor cucuting adhalang |
sarwi angling lo nyanggup Kenthol Nuripin |
gawemu milang lawang ||

68. Iya inêndur-undurên thithik |

matur kantênane yèn tinimbang |
ngling timbang priye bacute |
matur kêsupèn wau |
sarwi mèsêm ulat nyêlori |
samya ginuyu kathah |
dènnya ngampêt atur |
Kae Kidang Wiracapa |
gujêngira sarya ngling angancarani |
lênggah marang pandhapa ||

69. Samya kering mudhun saking masjid |

mring pandhapa tamu wus mèh prapta |
pan sadaya mudhun age |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 167 >

 ngancaran kinèn lungguh |
sigra wangsul mring (ng)gènnirèki |
tata samya alênggah |
pêpak sadaya wus |
wacinjang pênthèring surya |
Kae Kidang Wiracapa ngandika ris |
marang Mas Mangunjana ||

Jilid 10 - Kaca : 123

70. Pênêde yèn wus ana miranti |
eca madhangan sarapan enjang |
kang sarwa ngêt anyarane |
Mas Mangunjana matur |
inggih sampun rimat sasaji |
kinèn angêdalêna |
Mangunjana gupuh |
anuduh wong kasinoman |
kang tinuding sigra naosakên aglis |
rampadan marang ngarsa ||

71. Tan kalèru pangetangirèki |

langkung asri ulame mawarna |
samya angêt sadayane |
wus mundur kang mangayun |
Kae Kidang Wiracapa ngling |
suwawi wawantingan |
kang liningan gupuh |
adan lêkas samya nadhah |
datan ewah lir sabên kêmbulanèki |
pikantuking panadhah ||

72. Gamêlanira munya ngrarangin |

gantya munya ngroras gongan sèwang |
salendro lawan peloge |
ronggèng Grèpèt lan Mênur |
kang (ng)gêndhèngi ladrangan ganti |
kang nabuh lêlirihan |
kalênyêt anganyut |
ing raras padha karasa |
karya imbuh kamyatan ingkang abukti |
tanak nora kasêlak ||

73. Mangunjana tansah angidêri |

anglarihakên warak waragang |
mawantu-wantu larihe |
tan kêndhat idêripun |
Jayèngrêsmi lan Jayèngragi |
katri Ki Kulawirya |
salang gumun (n)dulu |
myat bangsa ing Panaragan |
doyan arak larih dèn-padhakkên warih |
tan wuru wurukanya ||

74. Wus kinarya lalabing ngabukti |

arak api tampo lan waragang |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 168 >

 ginênti lawan ulame |
gantya wuwusira sru |
ana ingkang katlangso angling |
dyan Puspagati mojar |
kula kamipurun |
sumarwo nyuwun aksama |
dhumatêng ing Kae Mas Kulawiryèki |
(m)bok suwawi lariha ||

75. Kewala sapindhah pratondhèng sih |

Ki Wuragil anjola sinabda |
Jèngraga mèsêm myarsane |
Jèngraga agumuyu |
winor angling sarwi anjawil |
tiwas blai (n)jêng paman |
dèn-jak uyup-uyup |
sami sasruputan edhang |
Ki Wuragil gumuyu gupuh nauri |
inggih putu ngong trima ||

Jilid 10 - Kaca : 124

76. Pasihane kang dhatêng pun kaki |
kula amung tatênèh talangan |
nginum mring pun putu dhewe |
kang sainum pun putu |
kang sainum sumurup mami |
duduh kalih inuman |
sisan ngriku putu |
gêr ginuyu ing akathah |
Kae Kidang Wiracapa gumuywa ngling |
bisa nanduki basa ||

77. Kang punika nak-mas Jayèngrêsmi |

pratingkahe wong kang mêndêm arak |
tan ringa suba-sitane |
wus nir kawatiripun |
manah wantah tan sangga-runggi |
kêndêl bae tan mamang |
barang kang winuwus |
tan ketang thêl tinugêla |
tan was-uwas saking wanèh wanuh wani |
tyase wong mêndêm wragang ||

78. Ewêd lan anèng êndême dhikir |

kaot wong tidha-tidha dhikiran |
tulus gèla-gèlo bae |
tan tumêkèng (n)dêmipun |
kang têkèng (n)dêm êmoh sathithik |
kudu akèh kêtha-a |
ing pandhikiripun |
mêndêm arak (ng)gih kadyèka |
tan yun kêdhik kêdah kèh panginumnèki |
jatine (n)dêm panikram ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 169 >

79. Putra kalih myarsa anor-ragi |
antara nutug kang samya nadhah |
wus samya turuh astane |
luwaran sadaya wus |
cinarikan ambêngira glis |
sinungkên pawong rencang |
-ngira kabèhipun |
wrata warêg malah (m)brêkat |
ting kalêncar mulih pondhok nganti gusis |
pyayi ye tanpa rowang ||

80. Nulya dhadharan lumadyèng ngarsi |

wus samakta andhèr sri sarwa na |
sangkêp kang tinakokake |
cinarakkên ing tamu |
samya ngalap sasênêngnèki |
Kè Kidang Wiracapa |
alon dènnya muwus |
nakmas Dêmang Wirancana |
punapi kang kinarsan tanggapanèki |
sugatèng tamu mangkya ||

81. Matur putranta pun adhi-adhi |

nanggap uju sabên siyangira |
dalu nayub prayogine |
sarwi nolih amuwus |
mring pra ari tanya kang ringgit |
sapa kang sira undang |
ronggènge kang mungguh |
matur Mas Mancanapura |
rinta Wirancaka wus utusan wingi |
ngundang ronggèng pun Gêndra ||

82. Nèng Kalangbrèt lan utusan malih |

ngundang Madu nèng Pulung-lumba |
mung ro punika kang sae |
dyan Wiryabrata muwus |
sarwi mèsêm marang kang rayi |
adhi Mancanapura |
sun tutur sirèku |
pa kira dyan Puspagatya |
iya sangu talèdhèke apêrmati |
pun Teki wastanira ||

Jilid 10 - Kaca : 125

83. Yèn aja-a pun anak Puspagati |
kang anggawa yêkti ora kêna |
rada katêngên gawene |
mara takokna gambuh |
Mas Mancanapura nulya ngling |
inggih nak Puspagatya |
sangu jontrot gupuh |
kang liningan gumuyojar |
inggih (m)bêkta awon-awon inggih Darmi |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 170 >

 Kyaine Wiryabrata ||

84. Kang ngèbêki kula namung ngampil |

Kidang Wiracapa nambung sabda |
kewala mung padha duwe |
pênêd sami thok êmbul |
pan gumuyu sadayanèki |
ngling malih paran samya |
(m)bêkta sawung puyuh |
upami sami ambêkta |
sami ngirapakên lan nènèman mami |
ngong dèrèng wruh damêlnya ||

85. Saur-manuk sadayanirèki |

inggih sami won-awon binêkta |
wawinèh pêndhêt marike |
kang kinèn samya gupuh |
nuduh rencang pating taruding |
tan dangu sami prapta |
puyuh lawan sawung |
Kè Kidang Wiracapa jar |
ngêndi unggyan kalangane kang prayogi |
matur Mas Wirancana ||

86. Anjawi nèng tarub ingkang ngarsi |

sampeyan pinarak nèng undhakan |
sami nuduh pra arine |
lah tatanên dèn-gupuh |
kalangane glarana lampit |
para ri tur sandika |
tan dangu wus ramut |
Kae Kidang Wiracapa |
ngling suwawi anak-kula pra ngabèi |
angalih lilinggihan ||

87. Kang liningan sigra mudhun sami |

amapan lungguh kêpung kalangan |
kang pra ari age-age |
anggêlar kalasa lus |
palênggahanira (n)Jêng Kyai |
anulya lènggar ing (ng)gyan |
-nira amangayun |
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
Kulawirya sami tan lênggana rèhning |
nut kang ngadarbe wisma ||

88. Narah rinèh tan lêngganing kapti |

wus samya lênggah papan kalangan |
Ke Kidang Wiracapane |
alon dènnira muwus |
Wirabajra pundhutên aglis |
jagowanku si Modang |
lan Gêmak di Balud |
lan kowe padha amèka |
jago gêmak mung dimèn padha ditandhing |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 171 >

 nèng kono ing kalangan ||

Jilid 10 - Kaca : 126

89. Tur sandika Wirabajra aglis |
samya nuduh amêndhêt bombongan |
Wirabajra tan asuwe |
kang puyuh sawung katur |
ngling lah niku sami tinandhing |
sapa kang (m)botohana |
angadêg ingadu |
dyan Wiryabrata turira |
rencang-kula piyambak pun Amad Supi |
kang pitados anggarap ||

90. Lan pun Alim-drêma kang prayogi |

rencangipun dhimas Wijakangka |
kalih punika jênggèse |
tan wontên liyanipun |
namung tiyang kalih puniki |
Mat Supi liyan Dêrma |
ingkang sampun komuk |
anjênggèsi ing kalangan |
Kae Kidang Wiracapa gumuywa ngling |
ya wus padha nêngaha ||

91. Wong kalih kang liningan mangarsi |

anandhing sawung datan kuciwa |
prigêl nêkêm pambobote |
kinarya nandhing mathuk |
liring mathuk datan ngêboti |
tan kadhih ing sausap |
otot balungipun |
myang gring-warase tan inang |
pangiringing napas tan iwir mèlèdi |
wus anèng têkêmira ||

92. Angling Dêrma lan Ki Amat Supi |

panandhingirèng sata satata |
mêdharakên pigunane |
panglamakira rampung |
sinaoskên mring pra priyayi |
tan wus sama ababag |
rinamèkkên sampun |
botoh kakalih turira |
kang punika sampun (ng)gèn-kawula nandhing |
sawung-dalêm pun Modang ||

93. Lan sawungnya putranta Dyan Bèi |

Wiryabrata kang abrit pun Gramang |
kang samya dinadosake |
Ke Kidang mèsêm muwus |
si Lim Dêrma bae (m)botohi |
mring jagoku si Modang |
ya wus pitayèng sun |
nak Dyan Bèi Wiryabrata |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 172 >

 kêkêdhikan kewala pangajêngnèki |
sapantêsing kasukan ||

94. Dyan Ngabèi aturira inggih |

amung gangsal èwu pangajêngnya |
ngling kathah têmên niku dèn |
umatur adatipun |
pan salêksa pangajêngnèki |
Dyan Bèi Wijakangka |
anambungi wuwus |
lah inggih kakang salêksa |
inggih adhi salêksa punapa malih |
mojar Mas Wirancana ||

95. Inggih kalih-lêksa angladosi |

inggih adhi dados kalih-lêksa |
gya samya rinayap ngakèh |
kang sèwu kalih-ewu |
pan sadaya tan ana kari |
sami atêtêmpilan |
kang satus rongatus |
Kae Kidang Wiracapa |
gumuywa ngling lah ya satus bae mami |
mangsa bodhowèng kathah ||

Jilid 10 - Kaca : 127

96. Babotohe abae pribadi |
limang èwu kèh pangarêpira |
Ki Kulawirya andowèh |
ngungun asru umatur |
inggih kalih lêksa punapi |
nauri kang tinanya |
dhi Ragil puniku |
inggih kalih lêksa kênthang |
lah puniki giyare sadhèrèk ngriki |
limrah rêmên totohan ||

97. Matur inggih ta lah kang Ngabèi |

kados botoh kakalih punika |
tan sêmbada lan wujude |
purun toh gangsal èwu |
panganggone tan na majaji |
mèsêm angling Ki Kidang |
pan wus lagèhipun |
botohan lumuh totohan |
sarya nuduh mring Lim Dêrma lan Mat Supi |
lah wus mara kirapna ||

98. Sigra sawung ingabarkên aglis |

patang abaran sami tinoya |
sawung pinakan karone |
kinèndhèrakên sampun |
ya kakirap kluruk salisik |
gya ingadu antara |
wus gulêt cul playu |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 173 >

 aloke asumyak-sumyak |
samya ajon-ajon bae Modang tuwin |
bae mèlu si Gramang ||

99. Samya prêp-pinrêp gantya amilis |

Modang Gramang jago lig-uligan |
kêtanggor padha bêcike |
katotohan yang-uyung |
asor unggul amolak-malik |
sigra manangkal wadhak |
sru pamêrêpipun |
mabrêg si Modang (n)jêrbabah |
gêr gumuruh surake samya lok mati |
cinandhak dinandanan ||

100. Samya binanyu jagonirèki |

mung sakêbêsing kopoh kewala |
rampung cukupan banyune |
beda botoh kur-ukur |
yèn ambanyu satimba ênting |
tan kadya Alim Dêrma |
lan Mad Supi punjul |
jajègèsè wong ing kitha |
bisa gawe tandhing kang tambuh pinilih |
(m)bingungkên wong botohan ||

101. Wus tinêngga jagonira sami |

gumêtêr wonge tohira |
ngêtohake sor unggule |
bancang roro têtêlu |
ingkang dhompo pating karêkis |
sawung wusnya tinênggar |
nulya cul ingadu |
karone kanggonan polah |
Modang Gramang padha pangayêre miwir |
garot pêcroh kalihnya ||

102. Pulêt pêluk gulu Modang pipil |

Gramang kêna bênggang gya sinangga |
mak-bêg kêna pok kupinge |
lajêng anjêngat ambruk |
sêg gulinting sinurak angrik |
alok yèn babar pisan |
sèmpal ngalih wangmu |
si Gramang sigra cinandhak |
dinandanan nulya samyating toyèki |
kinirap gêloyoran ||

Jilid 10 - Kaca : 128

103. Kang totohan kumruwuk ting tuding |
gênti ngênêm molu anyadasa |
jênggèse nadhahi bae |
jago unggul aunggul |
yèn jagone asor dèn-sori |
Mad Supi Alim Dêrma |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 174 >

 karome kadyèku |
angrampêt wong sakalangan |
tan nampik toh sami tan nêdya ambalik |
tohira tan petungan ||

104. Jayèngrêsmi miwah Jayèngragi |

kadya wong nora bisa pinêksa |
buntu tan kabuka tyase |
myat botoh ngadu sawung |
kewala mung ngecani kapti |
narah mring kang aomah |
tan katarèng sêmu |
kang tohan tantang-tinantang |
jagonira wus takat ingêdu sami |
sampun rêmpu kalihnya ||

105. Datan pati agitik-ginitik |

kothal kathèl têlas pêrêpira |
mung kari aloke bae |
surak asru gumuruh |
ting jarêlih wong ngucap sami |
mara ta age Modang |
elinga gawemu |
bangêtana sapisan kas |
bae nuli mak cêlulu ambalêjis |
loking mungsuh tan beda ||

106. Mara Gramang kurang sathithik |

mungsuhmu iku wus arêp minggat |
bok sing sru pêrêpmu kuwe |
babotohe aibut |
dènnya (n)damu sarwi nêtêgi |
cawukên bae Modang |
mungsuhmu mèh mlayu |
Mad Supi ngling bilih Gramang |
tanggung têmên samplukên dimène posit |
mungsuhmu mèh rêp moda[---] ||

107. Pan wus bucêg jagonira sami |

ukur sami gronjal pêrêpira |
tan bisa munggah sikile |
karone samya (n)jagur |
bênthuk cucuk tan ana gitik |
ngalêntruk tan (ng)galawat |
samya lok pupuk-pur |
Mat Supi anyipat tangan |
Alim Dêrma korèke binuwang siti |
samya jar nora nana ||

108. Sadaya agêgêtun tan sipi |

Amad Supi lan Ki Alim Dêrma |
samya angundur jagone |
Dyan Wiryabrata ngungun |
ketang sawungira kaswasih |
Kè Kidang Wiracapa |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 175 >

 angling sru gumuyu |
o bakal nora wêkasan |
jago tarung yèn ijèh dèn-bobotohi |
Mad Supi Alim Dêrma ||

Jilid 10 - Kaca : 129

109. Tan ana kang mênêng salah siji |
sabab kapintêran botohira |
botohe babotoh jênggès |
mundhuk nglêburi sawung |
tan ana kalah salah sawiji |
botoh padha jênggèsnya |
wus komuk pinunjul |
mara ta ing kowe padha |
atandhinga babusukan bae bêcik |
anulya tatandhingan ||

110. Samya tandhing gya ingabèn aglis |

sakêmbaran aloke wurahan |
ramya kang toh sor unggule |
molak-maliking unggul |
Alim Dêrma lan Amad Supi |
nadhahi toh anyarah |
ing sor unggul purun |
nanging wong sapakalangan |
nora ana praduli nauri siji |
tinambuhan ing kathah ||

111. Ana bocah sawiji kumaki |

ran si Blungkang andrêgil totohan |
ngêncring picis nèng kanthonge |
toh asor ngalor ngidul |
amrih ora kalah ing dhuwit |
singa jago kang mênang |
salah siji ngukup |
acalak ngabyak totohan |
nora kêna wong nantang toh dèn-sauri |
kang gêlêm kang tan arsa ||

112. Dudu polahe kang bocah cilik |

kumarêcêg aba nora sora |
dak-apite dak-apite |
lah lima loro unggul |
dak têlune si Wiringkuning |
asor rong cèt di-patta |
ya kapatte unggul |
apan sinauran dhawak |
kasamuring kathah kang pating jalêrit |
tantangan tanpa rungyan ||

113. Jagone Dyan Bèi Wangsapati |

si Racun lan jagone Rahadyan |
Wijangkangka pan si Sampe |
samya ingadu jalu |
sabêtane padha patitis |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 176 >

 si Sampe kèh polahnya |
mrapal bayar mundur |
nusup grit gumaywang ngampar |
Racun nganyêr marang cucuk ngêlap mipil |
bangêt nyundha gitiknya ||

114. Yèn kacandhak si Sampe tan eling |

Racun kangèlan pan dinêrêsan |
tan kêna tutut suwene |
karone wus kèh tatu |
suwe-suwe si Sampe nikih |
Racun kêna ginampar |
bêt matane rênyuh |
si Racun lumayu kalah |
sru sinurak gumrah lir bêdhah dèsèki |
babotohè ambapang ||

Jilid 10 - Kaca : 130

115. Sabab jagone krêp asornèki |
nora nyana yèn tumuli mênang |
gêdhigrahan kèh polahe |
suka sakèh kang mèlu |
surak banting ikêt angibing |
sumbar wênèh angucap |
mèh bae abrundhul |
kalahe nora dadiyan |
lèhku tohan malah bakal tombok jarit |
mèh bae mulih wuda ||

116. Dak-pêng têmên nora molak-malik |

tomboka bojo kae kapakna |
jangji yèn tarung si Sampe |
kang balik unggul gêtun |
mojar jêbul kalah ngong iki |
aku mau geneya |
(n)dadak malik unggul |
yèn aja-a balik mênang |
Radèn Puspagati ngukup angêsoki |
bolak-balikanira ||

117. Dèn-bêgajog mring bocah tinagih |

pundi bayarane pikawon-(n)dika |
wau angêpat limang cèt |
Puspagati nêntak sru |
hus dhèk kapan tan ngrasa mami |
nora pêrduli sira |
bocah edan taun |
amêksa panggujêgira |
nanging kait padha bocah anêksèni |
nganggo mêncir wong tuwa ||

118. Ramya padu Radèn Puspagati |

bêngak binêngok padu lan bocah |
ngudêr nagih pundi Radèn |
kawon-dika dhèk wau |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 177 >

 pringas-pringis sarwi anangis |
bocah kalima tuwa |
barêng ngling gumuruh |
(ng)gih dèn wau (n)dika ngêpat |
kula ninga (n)dika ngêpat lan cah niki |
limang cèt (n)dika ngêpat ||

119. Mêksa tan ngaku Dyan Puspagati |

gumêdêr padu anèng kalangan |
Ke Kidang Wiracapane |
ngandika sru gumuyu |
iku sapa bocah kang bêngkrik |
padu lawan wong tuwa |
ana kang umatur |
inggih lare pun Balungkang |
kang apabên anggujêg pamênangnèki |
gangsal cèt dipun êpat ||

120. Dèn Puspagati datan ngakêni |

mila gumêdêr dèrèng wêkasan |
ngling bênêrana ing akèh |
pra ngabèi umatur |
lêrêsipun Dèn Puspagati |
kang kawon pabênira |
mring rare kang mrusul |
akanthi saking andiyat |
angling malih lah putu toh nèh kalahi |
ywa pabèn lawan bocah ||

121. Matur inggih mandhêkêl kang ati |

nuli dèn-soki sapuluh uwang |
sarwi ngoso pambayare |
lah nya wis kiye asu |
bocah edan gêlabro nagih |
yèn ta nèng Pranaraga |
tak-pêrung kupingmu |
gêr ginuyu ing akathah |
kongsi kamisosolên Dyan Puspagati |
Ki Wirya latah-latah ||

Jilid 10 - Kaca : 131

122. Mulat Puspagati dènnya bêngkrik |
kaduwêlan padu lawan bocah |
têmahe kinalahake |
Jayèngrêsmi gumuyu |
langkung ngungun ewa ing galih |
myat tingkahing maksiyat |
wirang jroning kalbu |
marang Hyang Kang Maha Mulya |
datan urup tan arus lir Puspagati |
cipta siniksèng donya ||

123. Nora pati nom-tuwaning wanci |

wus cirine caraning ngarucah |
cacak tuwa kadi rare |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 178 >

 repot uripe korup |
karêp marang budi sarani |
mangkana osiking tyas |
sira sru têpakur |
tuwakup nalangsanira |
kawawang carêmin ing Ki Puspagati |
tuladha jalma tidha ||

124. Kae Kidang Wiracapa angling |

têndhinga bancang têlung kêmbaran |
dimène glis tarung kabèh |
binandhung lawan puyuh |
têka têlung tulang ya bêcik |
mundhak ramyèng kalangan |
nutug sukanipun |
pundi rêmêne kinarsan |
sawung puyuh niki nèh Balut tandhingi |
yèn Lamak tandhingira ||

125. Kêkêdhikan kewala tohnèki |

kang liningan gêpah tatandhingan |
sawung myang tandhing puyuhe |
Dyan Wiryabrata mundhut |
puyuhira aran si Sawit |
matur punika Lamak |
kalawan pun Balut |
ngling puyuh-kula anyêngka |
botên Lamak pan inggih agêng pun Sawit |
matur Lamak sangêtnya ||

126. Inggih agêng nanging kaot inggil |

anggêr Lamak sangêtnya kewala |
dhengah ron gêlas inggile |
wus Lamak tandhingipun |
lah (ng)gih dawêg kêdhikan sami |
sapa nêmpil maring wang |
pra ari biyantu |
Wirancana sakadangnya |
Dyan Bèi Wijangkangka myang Wangsapati |
tumut Balut tohira ||

127. Mangunjana Wiryawijayèki |

Mangunpura tumut Sawit tohnya |
dadya limang lêksa kabèh |
miwah papanthanipun |
puyuh sawung wus samya tandhing |
Ke Kidang Wiracapa |
angêculkên puyuh |
sigra tarung anèng tulang |
rame gulêt si Balut lawan si Sawit |
luwês kadya kitiran ||

Jilid 10 - Kaca : 132

128. Jajah anunjêl notog si Sawit |
Balut mundur malanthong andhèyang |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 179 >

 sinaut Balut andhêngklèk |
tan pati olèh gulung |
yèn ginulungakên nglangkahi |
samya bangêt singsêt |
cacakotanipun |
Balut kinukuhan wangnya |
Sawit sinupit kinukuh anèng nginggil |
dangu tan wiwal-wiwal ||

129. Tanpa rungyan gumuruh tulyasri |

loking janma dangu babandhungan |
lok gêmak lan lok jagone |
kalah sinurak umyung |
kanan kering wus salin tandhing |
Sawit Balut sih ramya |
sami atulipun |
tan ana asor unggulnya |
maksih bae-bae tohe kang ngajoni |
gênti ngêpat tinantang ||

130. Yata wong (m)barang pangleran prapti |

Mangunjana umatur ing raka |
yèn wontên wong (m)barang teter |
Ke Kidang nambung wuwus |
wong pira kang ambarang panglir |
matur tiyang sawidak |
dados nigangpuluh |
lah (ng)gih anak Mangunjana |
binacutkên kewala kèn nuli wiwit |
kang ujung papanglèran ||

131. Wirancana ngling lah wus dèn-aglis |

kêkêndhênga ing nglatar kang jêmbar |
Mas Mangunjana nulya ge |
nuduh kèn-ngênthêng sampun |
pinarantos samêktanèki |
nulya kinèn alêkas |
kang samya laujung |
bêksa penjalin kinênthang |
rong gêlanthe tatandhingan loro sisih |
asiring wêdhung pêdhang ||

132. Samya ngrênggêp panjalin tinimbis |

kiwa kinèdhè panangkisannya |
sigra talu gamêlane |
kêndhang ro kênong kêmpul |
angklung gêntha sampyong gêng alit |
anulya wit malandang |
kang asiring wêdhung |
bêksa ngagar sisiringan |
ngèndha-èndha kadi kêndhêla cacawik |
maju mundur egêgan ||

133. Lêt sadhêpa wêdhung nèng panjalin |

dadya patang wêdhung sakêcangnya |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 180 >

 wang-wêng mèh thithik kupinge |
kenging landhêping wêdhung |
parandene tan mutawatir |
nulya gamêlan santak |
surake gumuruh |
lor kidul agantya-gantya |
samya alok ce-ce-bu-ce sadayèki |
asiring sasabêtan ||

134. Rikat malumpat kalih (ng)gyanneki |

ngetan ngulon liron siringira |
sabêt-asabêt arame |
tan ngênani ing pupuh |
samya katadhahan ing tangkis |
kêndhange dhungdhah-dhungdhah |
klungcir mong-jur mong-jur |
surake asasauran |
barung lan suraking wong adu gora-tri |
wurahan sumyak-sumyak ||

Jilid 10 - Kaca : 133

135. Ingkang kêna kasabêting pêndir |
pêcah matane rênyêk irungnya |
kadhang kang dawir kupinge |
yèn umênang amupuh |
sor kacurnan salah sawiji |
ingundur sinalinan |
rambahe kang maju |
tan prabeda lan waunya |
tandhingira lor kidul limalas rakit |
lamun tan ana curna ||

136. Patang ajon sabêtan tan kêni |

nulya gantya sinalinan rambah |
dadya limalas rambahe |
ana kang kongsi tatu |
kang salamêt rambahing panglir |
duk enjang praptèng siyang |
wus warata kukut |
Mas Mangunjana ambayar |
ingkang kalih suwang patukoning jampi |
kang mênang limang kênthang ||

137. Wus samya mulih barêng pra panglir |

kang ngadu-adu jago lan gêmak |
kalangkung rame aloke |
bandhung-pat sawung puyuh |
kalah mênang salin-sumalin |
surake kang amênang |
gêr-gêran gumuruh |
ana jago rèmèh mênang |
patohane wus dèn-sadhuwit-satali |
arang wani asorra ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 181 >

138. Kang unggul mlayu kalih anggitik |
botohe umbak bapang susumbar |
mangsa nangga-a si Gênje |
mara baliya munyuk |
(m)banting ikêt ngibing malêdhing |
kang mênang kèh polahnya |
ngece-ece cucut |
bocah si Balungkang mênang |
asor sakcèt pan sadhuwit di sêtali |
anjogèd cacêngkrongan ||

139. Moyok ngisin-isin ngiwi-iwi |

mring jago kang kalah jêrku apa |
jago jaga binasêngèk |
ranne bae si Ruyung |
jêbul bingung mlayu mak clili |
mudani wong totohan |
brundhul kalah unggul |
baliya Ruyung dak-pindhang |
jêr ulatmu padhang jingglang ora isi |
mulane tinggal glanggang ||

140. Ambalêjês nglêburakên picis |

samya ginuyu rowange mênang |
kang kalah sangêt isinne |
nêpsu asru amuwus |
nake sapa bocah kumaki |
samangsa dak-bêntura |
malopor polomu |
mênang nora tulus mênang |
calangkrakan nèng kalangan manas-ati |
bocah edan kêparat ||

Jilid 10 - Kaca : 134

141. Kang samya kalah mèlu ngaruhi |
si Blungkang iku lunga ing kana |
aja anèng kalangane |
mêngko blai sirèku |
dèn-taboki wong akèh sami |
hèh taboki sapa-a |
wong wus lumrahipun |
sanajan (n)dika yèn mênang |
(ng)gih makatên brayang ngur kula sathithik |
wong padha nèng kalangan ||

142. Nulya ngalih marang kulonèki |

cêdhak (ng)gonne Puspagati mojar |
bocah sing sok gabru kae |
lo sanak sadayèku |
ngong tan tohan kalih cah niki |
aja sandhing lan ingwang |
bilai sirèku |
lunga sarwi garundêlan |
wong padha nèng kalangan sasênêngnèki |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 182 >

 (n)dadak anyingkang-nyingkang ||

143. Gya ngalih (ng)gon lagya mujurnèki |

sasuwene nora kalah-kalah |
kanthongan kêbak dhuwite |
mênang rong reyal langkung |
pawitane mung pitung dhuwit |
ingandêl totohan |
babotoh kumrubut |
satantange linadènan |
ingkang tarung si Badhut lawan si Gêndir |
Gêndir asor kewala ||

144. Tan bisa malês sadangunèki |

kongsi têlung banyon gitikannya |
si Blungkang toh unggul bae |
mitu molu nyapuluh |
akèh wani samya ngêsori |
si Gêndir dangunira |
sor tansah sinambut |
botohe kêsêl anyandhak |
andadamu lah wis (m)bok malêsa Gêndir |
awakmu kongsi lara ||

145. Gya si Gêndir mipil gombèl iring |

nangga adu arêp bêt (n)jêrbabah |
si Badhut putung gulune |
tangi gloyoran mlayu |
tinututan pinêrêp aglis |
jinujur gigirira |
mak-brug sru kumauk |
si Badhut kang unggul kalah |
jago asor nora kongsi molak-malik |
amalês laju mênang ||

146. Kèh polahe si Blungkang amringis |

kêna sêbat jago nora pakra |
diwalêsa pisan mak-brèl |
sarya sok kalahipun |
tokoh loro anggabro nagih |
êndi kalahmu Blungkang |
ko(k) mau nyapuluh |
wong ro anggujêg barêngan |
aku suwang iki suwang ta êndi glis |
kalahmu rongpuluh wang ||

Jilid 10 - Kaca : 135

147. Si Blungkang sru sumaur ambêkis |
dhèk napa kula tohan lan (n)dika |
wong kèh mojar nutuh kabèh |
dhasar bocah kêpaung |
mau gabrah saiki mukir |
kinalahakên kathah |
si Blungkang macucu |
asok sarwi parêmbeyan |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 183 >

 wong tan tohan andadak dèn-dakwa wani |
aja salamêt mana ||

148. Wus dèn-soki nulya kang sayêkti |

mênang samya nagih mring si Blungkang |
dèn-sokkên têlas picise |
apan maksih wong têlu |
dèn-sapuluh dèrèng dèn-soki |
ginujêg bayarira |
tan bisa sumaur |
rêmbuge wong sakalangan |
ginêbugan bae si Blungkang anangis |
dene arsa pinala ||

149. Nuju ana kang wêlas nêbusi |

Mas Dêmang Ranubaya ing Ngrawa |
kang ngêsoki sakalahe |
anyapuluh wong têlu |
nêlungpuluh dènnya ngêsori |
dadya sangangpuluh wang |
dènnya kalah unggul |
sawusira binayaran |
binêdêran wong akèh Blungkang ingambil |
mujang mring Dêmang Prawa ||

150. Wus têngange surya wancinèki |

Ke Kidang Wiracapa andika |
mundhut saosan dhahare |
Mas Mangunjana gupuh |
nuduh mring kasinomanèki |
tan dangu wus samêkta |
tinata nèng ngayun |
ngancaran kèndêl sadaya |
pra ngabèi samya nadhah nèng pandhapi |
tansah midêr larihnya ||

151. Puyuh kang tarung Balut lan Sawit |

maksih gulêt tan ana kasoran |
toh anggung bae suwene |
sadaya eram dulu |
ing bobote Balut lan Sawit |
barêngane akathah |
tandhing roro têlu |
Balut Sawit maksih ramya |
dènnya tarung dadya lêlawuhing bukti |
mulat gêmak tarungan ||

152. Kae Kidang Wiracapa angling |

sasambèn nadhah dhi Kulawirya |
ing agêsang tartamtune |
sesa purwakanipun |
lamun pênêt wiwitanèki |
rahayu wêkasannya |
pênêt kang tinêmu |
pramilane wong asalat |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 184 >

 kêdah ingati-ati ing dalêm takbir |
betul ihkram pan ika ||

Jilid 10 - Kaca : 136

153. Pinrih pana cêngênge ing takbir |
tibadil mirat munajad ekram |
kang parêng mukaranahe |
praptèng pandulu luhung |
pangikising nugrahèng Widdhi |
rahmat tanpa same-ka |
makatèn kang uwus |
yèn awon wiwitanira |
wêkasannya yêkti awon kang pinanggih |
sangsara sinikara ||

154. Sabab nimpang saking Dating Widdhi |

titah satata lan satokewan |
janma kang tan pênêt wite |
papa pawingkingipun |
apan tikêl sadasa kingkin |
kadi ta si Balungkang |
bisa anggêgatru |
winalês ginabruhing lyan |
mênang satus kênthang nuli sinambulih |
sangangatus pinêksa ||

155. Wit mula amblilu kaki-kaki |

mênang satak tombok awak mujang |
lire puniku warnane |
karya won purwanipun |
kang liningan samya nor-ragi |
kadi ta wong totohan |
kakandhanganipun |
lacut-lacute maksiyat |
pangambile melik sarupa lan maling |
anjujugil culika ||

156. Barang tinon angêmpakkên silib |

wisa-wisaya akal pitênah |
tan ngêmpakkên sablakane |
tan ana kang kinalbu |
pêcat budinya kang utami |
tan duwe pangulatan |
rahayuning tuwuh |
budine mung rong prakara |
lamun mênang bungah tuman tohan malih |
mung katon nèng kalangan ||

157. Lamun kalah tyase nginggit-inggit |

kudu buburu duwèk kang kalah |
tan mêndha bobotohane |
rinewang colong jupuk |
lamun gontor ati amêsthi |
cukule tyas culika |
cilaka tinêmu |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 185 >

 tumungkul kang ingujaran |
dadya ondhe-ondhene tyas lir tinangi |
antara dangunira ||

158. Aluwaran dènnira abukti |

cinarikan sampun sadayanya |
sinungkên pawong bature |
waradin tan na kantun |
gya dhaharan lumadyèng ngarsi |
samya cinaran ngalap |
kang liningan gupuh |
anyamik sasênêngira |
sarwi mulat tarunge Balut lan Sawit |
kalangkung atulira ||

159. Samya (n)jêtung ngungun pra ngabèi |

myat si Balut Sawit tarungira |
tan kalah salah sijine |
dadya samya angrubung |
tinggal jago kang dèn-êtohi |
sami ngampir totohan |
asor miwah unggul |
si Sawit asor apitan |
munggah bae unggul pati tibanèki |
angêt plikêt sautnya ||

Jilid 10 - Kaca : 137

160. Yèn majahan si Sawit dèn-apit |
kari dhuwur si Balut andhèyang |
malanthong nyètèsi bae |
dangu-dangunya tarung |
kamlikikên pangrangsangnèki |
si Sawit saya sayah |
lumayu ambulus |
nora tahan pinètèsan |
Sawit (n)dhêkêm cucuk tumancêp ing siti |
sinupak kalihira ||

161. Gya ingundur si Sawit tumuli |

bêthêm abuh sangêt bocokira |
kang myat wêlas sadayane |
Dyan Wiryabrata gupuh |
ambayari pikawonnèki |
limang-lêksa sadaya |
pan pangajêngipun |
kajawi jon-ajonnira |
apan kathah kawonne Radèn Ngabèi |
miwah kang samya kalah ||

162. Pan dinum katêmpilannèki |

Ke Kidang Wiracapa ngandika |
puyuhe saking pundi Dèn |
kalangkung atulipun |
dèn-pilalah (n)dhêkêm (m)bêg pati |
nyata gêmak santosa |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 186 >

 nora gêlêm mêpluk |
Dyan Ngabèi Wiryabrata |
matur inggih puyuh (ng)gèn kula mêmêyi |
piyambak sing pulutan ||

163. Kang rame ngling pun Balut puniki |

waune unthul wus wande gêmak |
nanging apênêt tanahe |
ayu sarwi pinangguh |
cacangkoke puyuh arêgi |
kula ngandêl pêthèk-pêthèknya |
milane ngong-ingu |
mangke kapênêt têmênan |
matur dhasaripun pun Balut prayogi |
yèn tumrap kula ngrika ||

164. Ajêng ngurupi mèsa kabiri |

gangsal rakit rêgi ngênêm reyal |
Ke Kidang gumuyu linge |
yèn Dèn Bèi rêmên yun |
mring pun Balut kula-aturi |
mundhut andika bêkta |
sasêngkêranipun |
kula jumurung sumangga |
Dyan Ngabèi andhêku nuwun turnèki |
kalangkung sukèng driya ||

165. Ciptanira tan sok-sokan picis |

saking dene lêga bungahira |
si Balut panaringake |
ing wanci wusing bêdhug |
Kae Kidang Wiracapèki |
ingkang sami sadaya |
kasukan anutug |
kula so ing palinggihan |
saur-manuk sadaya umatur inggih |
sumangga ing sakarsa ||

Jilid 10 - Kaca : 138

166. Nulya linggar ing langgarirèki |
Jayèngrêsmi miwah Jayèngraga |
katri Ki Kulawiryane |
samya awêktu Luhur |
sabakdanya Ki Jayèngragi |
ngaturan marang wisma |
dening garwanipun |
kang mêjên sadina-dina |
nora kêna longkang sadina panas-tis |
ngising tai mangkêlang ||

167. Yèn kondur sing jawi mring jinêm-rik |

Ni Widuri tan kêna bêngganga |
athêmêl lir gula lèdèng |
tarlèn ingkang kaetung |
mung guthule Ki Jayèngragi |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 187 >

 Jèngraga kongsi (ng)gêrsah |
katêmbèn kinayun |
winasèng dyah ing asmara |
Jayèngraga tangèh misasèng ngrèh èstri |
jêlanah nampik ngêpah ||

168. Datan ana kang nisani kapti |

sabên rakêt tyasira gung ewa |
nging Widuri nyrutu bae |
lir among rare dhawuh |
age-age panyandhaknèki |
tan wruh rênguning driya |
Jèngraga tyasipun |
gèsèh lan warastranira |
ati kêthul guthul tan kêna kajawil |
têngèn tan ngon iriban ||

169. Rinasèng tyas gumuywa ngling kapti |

guthul bandhil tan anuting manah |
anganggo karêpe dhewe |
yèn ati kêndho wêlu |
jamak wêlu mèlu lir ati |
si kènèk iki nora |
sok calak cumungul |
andhangah tanpa parentah |
ngotot bêrot drêng kumudu dèn turuti |
ya mara karêpira ||

170. Nulya samya karon pulang-rêsmi |

nging tyasira satêngu tan rêna |
mung nuruti guthul bae |
rambah-arambah tinut |
tan cinatur ingkang sarêsmi |
ingkang sami kasukan |
ngabên puyuh sawung |
lingsir kulon abubaran |
samya rèrèh ngaso mring panggenannèki |
sayah mêndêm kasukan ||

171. Bakda Asar andhap wancinèki |

Mas Dêmang Wirancana alênggah |
nèng pandhapa lir sabênne |
pra paman ri nèng ngayun |
angandika Wirancana ris |
lah sira Wirancaka |
kongkonanirèku |
ngundang ronggèng pa wus têka |
matur sampun nèng wismane Nayakênthi |
pun Madu lan pun Gêndra ||

Jilid 10 - Kaca : 139

172. Dadi têlu ta lèdhèkirèki |
matur inggih tiga saking kitha |
pun Tèki talèdhèk adèn |
duka-dalêm puniku |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 188 >

 mangke lamun têmpuking ratri |
bandhung lan Madu Gêndra |
dèn-adèning gunung |
sami gagambèn katrinya |
Wirabraja samambung nauri aris |
nakmas Mancanapura ||

173. Ragi bêgja jroning karya iki |

barang pinilala pan prayoga |
satunggil tan duwe kosèk |
pênêt sadayanipun |
Mancanapura anauri |
inggih lêrês sampeyan |
dumadak sarwantuk |
Mas Wirancana lingira |
dhayoh iki sesuk dènnira yun mulih |
mulane dèn-samêkta ||

174. Sakèh ladèn aywa nguciwani |

kang para ri umatur sandika |
kados tan anglingsêmake |
angrukti sadaya wus |
kono priye Mangunjanèki |
sira kang juru mriksa |
matur inggih sampun |
tan wontên ingkang kuciwa |
sadèrènge kinèn wus kula-ruktèni |
tan cinatur dangunya ||

175. Bakda Ngisa wayahe kang wêngi |

Jayèngraga ngaturan busana |
kang samakta prayogine |
apan busana luhung |
Ni Widuri anglaladèni |
anyamping kawung branta |
-yuda agêng nêngguh |
paningsêt cindhe jo bara |
corak jlamprang linud ing parada adi |
èpèk rukmi wiwiran ||

176. Sinungan pèdhi intên mirah brit |

kuluk kanigara wawêngkonan |
sumping ron pinrada adèn |
cundhuk mêntul intên byur |
pinalangkan suri rinukmi |
kalpika galigèn mas |
kalinglingan tajug |
gêgombyok dhuwung oncènan |
akakacu kumbaya kusta lus abrit |
wus dènnira busana ||

177. Ni Widuri tumingaling laki |

mandêng tumênggong kamêdhèp têsmak |
lir durung tumon sajêge |
andulu wong abagus |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 189 >

 ingèsêman anubruk wêntis |
sarwi nêmbung asmara |
sakêdhap tan dangu |
mendah saraosing driya |
tamban-tamban kewala lir winginèki |
kadar pintên sadhela ||

178. Jayèngraga samun rêngunèki |

mêngko bae yèn wis saking (n)jaba |
sun-tutugi ing karêsmèn |
lah wus payo amêtu |
ngong-nêmoni dhayoh priyayi |
èsmu rêndhêt ni rara |
wus kèring nèng ayun |
lunggwèng jrambah ngarsèng tilam |
kanan ingkang ibu Nikèn Widaryati |
lan ibu maratuwa ||

16 (Tayuban ngundang ronggèng pilihan)

Dalunipun tayuban ngundang ronggèng pilihan. Ni Gêndra, Ni Têki lan Ni
Madu. Jayèngraga mêdal saking dalêm agêng kairing ronggèng têtiga,
panganggenipun sarwi mompyor èdi pèni. Ronggèng anggambyong gêntos-
gêntos. Saking mupakatipun para sêpuh lan para tamu Jayèngraga ambukani
bêksa, dipun larihi ronggèng têtiga, sinambuting kêplok mawurahan.
Jayèngraga angêtog pangibingipun, binarung pangêliking ronggèng.
Ronggèng têtiga ugi kêtogan panggambyongipun, wasana têtiga wau tèplêg
tumamèng wêntisipun Jayèngraga sigra kinêmulan sondhèr. Kocapa Rara
Widuri sumêrap kakungipun ginapyuking waranggana tiga, sanalika duka
yayah sinipi, nyangking bata lumêbêt ing pandhapi amukuli waranggana.
Gègèr apuyêngan. Para kadang Trênggalèkwulan nyandhak Rara Widuri,
gronjalan sarwi nangis. Dêmang Prawirancana sangêt dukanipun. Kulawirya
lan Jayèngraga sami ambêbolèhi para waranggana. Sasampunipun kaparingan
arta para ronggèng sami mundur. Têtiyang ningali sami bibaran.
Kaca 140 – 153

Jilid 10 - Kaca : 140

618 Dhandhanggula
179. Miwah garwane para priyayi |
sami kagawokan dènnya mulat |
mring Jayèngraga baguse |
babag kèh èmpêripun |
lan Pangeran ing Pranaragi |
kang wus nitèni lawas |
pamuluning wangun |
kaot ngrangkung Jayèngraga |
bagus dhèmês aluwês mêntês-mantêsi |
awayang winawangwang ||

180. Wênèh ngucap sènggane wak-mami |

yèn duweya bojo kang mangkana |
baya sun-simpêni bae |
nora wèh mêtu-mêtu |
yèn kajambar kèh kang mèliki |
nora kêna kumrengkang |
tinêmu pèk clêmut |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 190 >

 ginawa lumayu lunga |
kowang-kowang kelangan bojo jêlanthir |
kèh bawane parojar ||

181. Yata wau kang pra tamu prapti |

samya busana kêling samoa |
pinapatut sasênênge |
kinêtog pamèripun |
kuluk kanigara mawarni |
baludru langking rêta |
wilis wungu biru |
miwah mathak myang udhêngan |
kêling sutra jingga mèpèt pinalipit |
asusumping puspita ||

182. Ingkang dhêsthar cêlêpan myang bathik |

parang-rusak modang sêmu-kirang |
kang sawit udan-ririse |
akathah warnanipun |
jor-jinoran panganggenèki |
samana bèi dêmang |
kang samya alungguh |
Dyan Ngabèi Wiryabrata |
Bratawangsa Wangsapati Wirapati |
Dyan Bèi Wijakangka ||

183. Lawan Dyan Bèi Wijayapati |

Radèn Angabèi Malangdewa |
Dyan Bèi Puspalayane |
Dêmang Jayabilaru |
myang Mas Dêmang Nandipurèki |
Dyan Dêmang Mangunpura |
Mangunrana nêngguh |
Mas Dêmang Jayasantika |
Dêmang Ekalaya Radèn Puspagati |
tuwin Dêmang ing Rawa ||

184. Dêmang Ranubaya Ranupati |

Dêmang Ranutirta Ranudênta |
Dêmang Ranumanggalane |
myang Dêmang Ranukèwuh |
Dêmang Ekamantri dan malih |
Dêmang Ranudikara |
wus pêpak nèng ngayun |
tan klèru lungguhanira |
Kae Kidang Wiracapa lir bupati |
nuju dina grêbêgan ||

Jilid 10 - Kaca : 141

185. Mas Wirancana sakadangnèki |
Mancanapura Singabancana |
Sancana Wiryajanane |
Mangunjana waruju |
samya kampuh sindur papali |
Ke Kidang Wiracapa |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 191 >

 tan busana mabru |
nganggo kur rêsik padinan |
apra abdi kang putra Ki Jayèngrêsmi |
tan arsa liya wastra ||

186. Namung pra kadangira Ngabèi |

Wirancana lawan Wirangkara |
miwah Ki Wirabajrane |
nganggo sapantêsipun |
Ki Wuragil Kulawiryèki |
anyamping parang-rusak |
lan sadhêstharipun |
paningsêt cindhe barendan |
agagombyok dhuwung sumping krang mêlathi |
borèh kuning barutan ||

187. Lir jajaka birai apêkik |

Ki Nuripin tansèng wurinira |
lan wong nonton sapraptane |
jalu èstri asêlur |
wong parapat manca-limèki |
myang têbih sami prapta |
nonton ing atayub |
mring karajan Lêmbuasta |
sakalangkung jêjêl supênuh sujanmi |
angsukup yêl-uyêlan ||

188. Jayèngraga kang lagya umijil |

saking dalêm agêng mring pandhapa |
ingiring ronggèng katrine |
Gêndra Tèki myang Madu |
miwah Bala Wukir tan kèri |
binusanan lir putra |
karo binabagus |
kasêlak katranging pandam |
lir jawata widadara widadari |
kaendran kawistara ||

189. Cingak sakèhe wong kang niningali |

mulat marang Kae Jayèngraga |
kang kadya dewa-dharate |
mangkana nulya lungguh |
nèng keringe Ki Jayèngrêsmi |
kang lênggah sadayobah |
mitênggêng andulu |
marang kabagusanira |
Jayèngraga kang ngêpak langêning sigid |
tan ana tumandhinga ||

190. Ronggèng si Gêndra lan Madu Tèki |

anèng ngarsanira Jayèngraga |
asasêlèn busanane |
Gêndra asinjang kawung |
sari kêmbên gadhung mêlathi |
tinêpèn renda jênar |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 192 >

 kawêng adu mancung |
agêlung malang sinêkar |
paningsêtan sutra mandhalagiri brit |
kacu kumbaya kusta ||

191. Si Madu sinjang garingsing ringgit |

kêmbên jingga-mangsa pinarada |
pinatut adu-mancunge |
gêlung nêdhêng rinarum |
dhêt sutra jo mandhalagiri |
Tèki sinjang prangrusak |
kêmbên tulakbangun |
atatêpèn para rèndan |
apamêkak tumpal seta mandhalardi |
gêlung sèntêg sinêkar ||

Jilid 10 - Kaca : 142

192. Ronggèng katri abusana adi |
sami awiwir rukmi tinatrap |
tinrètès intên byur bèjèn |
kalpika mirah tajug |
glung pinlangkan ing suri rukmi |
cundhuk-mêntul tamèngan |
kalangkung linuhung |
tan cara talèdhèk desa |
pan cinara dalêman sarimpi adi |
sangsaya wimbuh endah ||

193. Mas Ayu Wiryabrata kang wasis |

tate maèsi pangantèn kitha |
dalêman myang pra putrane |
tan liyan mung Mas Ayu |
Wiryabrata ingkang maèsi |
pilalaning santana |
ingkang samya mantu |
mangkana wusnya samakta |
Kae Kidang Wiracapa ngandika ris |
mring ari Wirabajra ||

194. Wong niyaga kiwa têngên sami |

konên munggah na munggèng pandhapa |
ricik sacukupe bae |
ingkang liningan gupuh |
Wirabajra Mangunjanèki |
tan dangu wus samêkta |
gamêlan mangayun |
Ki Wuragil Kulawirya |
bisik-bisik mring kang putra Jayèngragi |
bilah dene aeram ||

195. Apik-apik ronggèng kene iki |

beda ing ronggèng kana-kana |
ana ayu ayu manèh |
ronggèng ing ngêndi iku |
Jayèngraga mèsêm nauri |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 193 >

 lo paman kakilapan |
paran yakti tan wruh |
punapa botên pun Gêndra |
inggih mranggi sampeyan piyambak nguni |
nyarungakên dawala ||

196. De kang kilèn pun Madu kariyin |

duk sampeyan manglar nèng karandhan |
Ki Kulawirya anjêngèk |
gumuywa ngling amuwus |
iki dene panglingên mami |
bilah dene sayèndah |
yune ngundhung-undhung |
dhèk biyèn nora kadyèka |
kang putra ngling satunggalipun pun Tèki |
ronggèng Dalêman kitha ||

197. Ki Wiryo-jar bubur ati-mami |

moyang-moyang bilah setan beka |
tlèdhèk nyêmpalkên kathèklèk |
Jayèngraga gumuyu |
myat kang paman wuyung kapati |
mangkana Kae Kidang |
Wiracapa muwus |
sapa kang wiwit janggrunga |
Dyan Ngabèi Wirabrata matur aris |
prayogi (ng)gih pun Gêndra ||

Jilid 10 - Kaca : 143

198. Gya pun Madu anuntên pun Tèki |
ngling pênêt lah pan para niyaga |
paran gêndhing purwakaning |
sandika kang tinuduh |
nulya talu Kabor kang gêndhing |
adan lêkas Ni Gêndra |
anênggak anjanggrung |
nutug pangikaling guna |
gêndhing niba gya ronggèng mungsêr sisirig |
ngalètèr nèng kalangan ||

199. Imbal kêplok badhute nyênggaki |

gêndhing laju turun muni Bondhan |
Ni Gêndra nuli anggêndhèng |
anuntung manis arum |
enggar kabèh tyase kang myarsi |
obah sapannontonan |
samya rêbut aju |
Ni Gêndra yèn wus ambondhan |
tuwa anom bocah myat guthule tangi |
ambadêdêng sadaya ||

200. Panggambyonge lir prênjak tinaji |

parêpêtan sisiring klintingan |
ambondhan ngêtog solahe |
angglintir gagang payung |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 194 >

 munyêt pinalangkaning wêntis |
anglèyèk dhèyang-dhèyang |
mundur muntup-muntup |
singa myat winèhan ulat |
ting galêmbor gumêrah wong angukuki |
ngawêt nêkên guthulnya ||

201. Wus anutug panggambyongirèki |

anulya suwuk gêndhinganira |
Gêndra wangsul (ng)gyannya linggèh |
gantya Madu anjanggrung |
gêndhing munya Jungkang angrangin |
si Madu ngrimong wastra |
nênênggak anjanggrung |
masang kêmayan sumbaga |
pisalining pandalu gingsiring ati |
mring Madu nèng kalangan ||

202. Wusnya mamati niba kang gêndhing |

lêkas anggambyong anumpak raras |
gya laju Gondrong gêndhinge |
antokon Gondrongipun |
dyan anggêndhèng ngêlik gumlindhing |
plêng binglêng wong kang myarsa |
sindhène si Madu |
Gondrong niba Lela-lela |
nyandhak payung mêgar sinumpah pinêthit |
minuwêr ingidêran ||

203. Lir sikatan dinamu akêsit |

kêkicatan kesit tan katingal |
cat anglela kakèmpole |
sampêlah kang andulu |
dolongèhe kaduli-duli |
si Madu nulya ngikal |
manthêng mênthang payung |
pinutêr bantêr nèng asta |
nurung sindur mêrpêt wèh ulat wong ngaksi |
barêng surak kukukan ||

Jilid 10 - Kaca : 144

204. Copot ikêt sabuk miwah kêris |
tinawakkên mring bok Madu ika |
nya kiye Madu nya kiye |
tèk-golèk luru-luru |
mung wèhana ulat wakmami |
batur Dêmang èpoknya |
dèn-tawakkên Madu |
anutug panggambyongira |
ronggèng nêmbah kèsodan wangsul (ng)gènnèki |
suwuk gêndhinganira ||

205. Nulya gantya Ni Tèki kang kèri |

rawitira gêndhing Taliwangsa |
padha krasa panabuhe |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 195 >

 angalêp nganyut-anyut |
apan lêkas ngayêr si Tèki |
ngrimong cindhe jalamprang |
anênggak payung yun |
amatak sêmbaga gêndam |
limuting tyas tinuntun manjinging kingkin |
kinon jroning kanêngran ||

206. Hongilahèng nayang ganur lathi |

tharinga jarinira pinupa |
mêdhar cahya hongilahèng |
sakèh ingkang andulu |
gêdhe cilik tuwa nom tuwin |
lanang wadon tumingal |
mring badan sliraku |
pan katon asmara-tura |
rongèh gorèh têka wêlas têka asih |
lulut onèng maring wang ||

207. Pan mangkana kamayanirèki |

tar antara Taliwangsa niba |
gya Tèki raras sarimpèn |
tumpak saliring gambyung |
kakêjêr lir branjangan paksi |
sasirig anyênyêtan |
awasis sauyun |
sèdhêt pêthêting tanaga |
panibane lajêng ladrang Lara-nangis |
Tèki ngangkat ambondhan ||

208. Nulya nyandhak payung Tèki manis |

pinanthêng-panthêng bau andhingklang |
pinalangkan ginalèntèr |
mêmêt madyaning pupu |
payungira pineyang-paying |
lir paningkising sara |
parampinganipun |
angêlik sora rum rara |
gêtas rênyah mêthit mêrit wuluh rujit |
rujat tyase kang myarsa ||

209. Papas rantas rontog rontang-ranting |

atining wong angrungu sindhènnya |
amlas asih lantikane |
cipta mèlu kalayu |
jalu èstri abranta kingkin |
Tèki mêdhar tanaga |
-nira dènnya (ng)gambyung |
akêsit nindur wèh ulat |
mring wong nonton singa kang kinincang alis |
samya lok sumyak-sumyak ||

Jilid 10 - Kaca : 145

210. Barang kang cinandhak kang cinangking |
ting karopyag anggêbugi cagak |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 196 >

 sarya sru surak-surake |
kadya ngêpung simagung |
kang sinênggrang surak gora tri |
mangkana antaranya |
pambondhanira wus |
mêndhak nêmbah wangsul (ng)gyannya |
jèjèr wayang nèng ngarsane Jayèngragi |
suwuk gamêlanira ||

211. Mas Mangunjana gupuh angrukti |

nuduh mring wong kasinomannira |
mêdalkên pasugatane |
wedang pangananipun |
tan dangu wus lumadyèng ngarsi |
sarta lariyannira |
midêr kang aminum |
Kae Kidang Wiracapa |
angandika (m)bok bacutan bae bêcik |
aja tanggung ing raras ||

212. Lamun nora kongsi maratani |

ngantu-antu kang padha ngombe rak |
prayoga nuli lêlangèn |
Ki Wuragil gumuyu |
sarwi nangkut kang ronggèng katri |
dèn-eling wong lulumban |
anglali nèng banyu |
iki anglangi nèng jogan |
Jèngraga ngling nora jamak paman iki |
mundhak pasangon ulat ||

213. Samya gumujêng suka ing galih |

ronggèng Ni Tèki Madu lan Gêndra |
kang ngèsêmi mring kalihe |
Wiryabrata umatur |
mring Ke Kidang Wiracapèki |
kasinggihan sabdanya |
pênêt nuntênipun |
ngling malih sintên kang bêksa |
matur prayoginipun kang ngrumiyini |
putranta pinangantyan ||

214. Angandika nakmas Jayèngragi |

kula-aturi angraras bêksa |
kang putra nuwun ature |
kewala mangke pungkur |
luhung kang putra tamu rumiyin |
kang rama mèsêm nabda |
ing prayoginipun |
nakmas Dêmang Wirancana |
(n)dhinginana katêmpuh kang darbe kardi |
dadya panuting kathah ||

215. Mas Prawirancana Angabèi |

tan lênggana ing karsa nut sabda |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 197 >

 Lung-gadhung pamundhutane |
para niyaga gupuh |
sigra lêkas ngunèkkên gêndhing |
ronggèng tri sigra tandhak |
barung gêndhèng arum |
Mas Dêmang Prawirancana |
nulya bêksa pasaja datan (m)bèragi |
marasêmu kewala ||

216. Para rencangira angêploki |

lan sanjatanira barondongan |
antara patang gongane |
pangibingira sampun |
ronggèng raryan suwuk kang gêndhing |
Ke Kidang Wiracapa |
alon dènnya muwus |
nakmas Radèn Wiryabrata |
ingkang dadya wawaton wiwit angibing |
nuntên saurutira ||

Jilid 10 - Kaca : 146

217. Wiryabrata tan lêngganèng tuding |
nulya mundhut gêndhing Onang-onang |
ronggèng anggêndhèng katrine |
Dyan Wiryabrata gupuh |
angadêgi wusnya angibing |
pra ri ing (ng)Galèk-wulan |
bêksa larihipun |
samya lok wong (ng)Galèk-wulan |
kêplok atri bêdhil barondongan muni |
suka sakèh tumingal ||

218. Wiryabrata dasar wignya ngibing |

ababêsus dènnira ambêksa |
bêksa kêmbang pangukêle |
ronggèng tri parêng nindur |
sarêng wiwalira ningkapi |
sisirig (ng)gyannya mara |
nindur maju mundur |
ronggèng tri kangsèn kalangan |
wus antara rolas gongan dènnya ngibing |
pan wus dènnya ambêksa ||

219. Nulya gantya saurutirèki |

Rahadyan Ngabèi Bratawangsa |
nulya Dyan Wirapatine |
Wijakangka wusipun |
Wangsapati gya Jayapati |
nuntên Dyan Malangdewa |
gya Jayatilaru |
nulya Radèn Puspalaya |
ganti Sandipura Mangunpura nuli |
Mangunrana abêksa ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 198 >

220. Mas Dêmang Jayasantika tuwin |
nulya Radèn Dêmang Ekalaya |
gya Radèn Puspagatine |
pangibingira baut |
tuwa-tuwa maksih (m)bêsusi |
dhasare tukang bêksa |
asring amumuruk |
pra anom-anom ing kutha |
kang (ng)guguru marang Radèn Puspagati |
mila kèh wignya bêksa ||

221. Radèn Puspagati dènnya ngibing |

saplak lan ronggèng pangukêlira |
ronggèng ganti panindure |
lèngèk linglingan (n)dulu |
kadi dara angloloh piyik |
pra kadang (ng)Galèk-wulan |
kang nglarihi minum |
mring bangsa ing Pranaragan |
sadangunya ganti-ganti kang pra ari |
nglarihi ingkang bêksa ||

222. Wus antara pangonjoting ngibing |

nulya raryan wangsul ing (ng)gyannira |
pan wus suwuk gamêlane |
Ke Kidang ngandika rum |
lagya pintên kang samya ngibing |
matur Mas Wirancana |
ingih kintênipun |
sawêg sapalih kang bêksa |
sadaya wus bangsa Pranaragan ngibing |
kantun pra Dêmang Ngrawa ||

223. Manirarsa nyêlani nêngahi |

prayogine bagus pinangantyan |
aywa yèn kongsi kalungsèn |
pra ngabèi umatur |
inggih sakalangkung prayogi |
ngandika mring kang putra |
Jèngraga umatur |
manawi parênging karsa |
lamun sampun arinta paman Wuragil |
inggih nuntên kawula ||

Jilid 10 - Kaca : 147

224. Kang rama mèsêm ngandika aris |
lah dhi Ragil kula-turi bêksa |
punapi gagêndhingane |
matur sumangga kayun |
sun-patute inggih dhi Ragil |
mojar marang niyaga |
nabuh pelogipun |
lah unèkna kênong pisan |
pathêt barang iya gêndhing Gunungsari |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 199 >

 sigra gamêlan munya ||

225. Pelog pelak Gunungsari asri |

nulya ronggèng Madu Tèki Gêndra |
parêng (ng)gambyong rêng gêndhènge |
Ki Kulawirya gupuh |
angadêggi kalangan ngibing |
surak umung gumêrah |
bêdhilan (n)dharudhul |
abêksa rangin araras |
mênthang asta mathênthêng lir Bima-kunthing |
manthuk thêg pacak jangga ||

226. Langkung gulêtira ing pangibing |

ronggèng tri parêng panindurira |
sarta barang panggêndhènge |
aruntut manis arum |
lir sundari katiyup ngangin |
samya nanêngkah madya |
ngugêr nèng pandulu |
sakèh suka kang tumingal |
Mas Mancanapura tan purun nglarihi |
dene bangsa ngulama ||

227. Wus parentah ririh kêploknèki |

mring sakèhe wong (ng)Galèk-wulan |
myang bêdhil kèh têngarane |
kalangkung rêmênipun |
wus antara dènnira ngibing |
wangsul lênggah (ng)gyannira |
gamêlannya suwuk |
Jèngraga nuduh mring Laba |
myang si Wukir rare ro kinèn angibing |
Lompong-kèli gêndhingnya ||

228. Nulya lêkas gêndhing gêndhèng muni |

Laba Wukir barêng dènnya bêksa |
lir bambang kêmbar bêksane |
ronggèng gantya anindur |
sami bautira angibing |
dhasar rare mêjana |
pajarane bagus |
karêngga dening busana |
wuwuh sigid anjêlanthir Laba Wukir |
ngalètèr nèng kalangan ||

229. Langkung suka sakèh kang ningali |

pra wadonan kumrêsêg bawanya |
dhêmên mring Laba Wukire |
rarasan ngaruh-aruh |
karo sapa Laba lan Wukir |
gaibe bêksanira |
karo bagus-bagus |
parawan walanjar randha |
anggalêgês mangèngès andapès ngisis |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 200 >

 cariwis kaèprèsan ||

Jilid 10 - Kaca : 148

230. Kang dèn-uprès mung si Laba Wukir |
kang malipar mungsêr nèng kalangan |
kinatêlon marang ronggèng |
kang tumingal kayungyun |
mring rare ro si Laba Wukir |
wus dènnira antara |
tutug dènnya (ng)gambyung |
marêk suwuk gamêlannya |
Kae Kidang Wiracapa ngandika ris |
marang sang Jayèngraga ||

231. Lah suwawi nakmas Jayèngragi |

kula turi wiragèng kalangan |
punapa gagêndhingane |
matur sumanggèng kayun |
ngling (ng)gih papantêsing kang gêndhing |
Gènjong-goling aniba |
ginonjing umangguh |
lah mara gè wong niyaga |
si Bèr-manis bae sigra kang tinuding |
ngunèkkên gêndhingira ||

232. Ronggèngira Madu Gêndra Tèki |

samya tandhak cadhang nèng kalangan |
Ki Jayèngraga nulya ge |
mundhut sondhèr wus sinung |
pan jumênêng lêkas amiwir |
horêg sapanontonan |
samya rêbut aju |
ting gadhêgês yêl-uyêlan |
datan etang caruk wor jalu lan èstri |
rusuh adat wong kathah ||

233. Cêlêr-cinêlêr sakênanèki |

kèh kelangan tan ora rinasa |
lalu pêrlu pandulune |
kang (m)bêsur analusur |
susu ingmèk saking ing wuri |
myang gagap gêmbokira |
sisilak sing pungkur |
sakatêke dêg-adêgan |
kang ginarap nora èrèp dèn-karêpi |
malah ekar sukunya ||

234. Kang tan tau arêp (n)jêlih isin |

mupus mênêng prandene sakeca |
apan wucapêning akèh |
Kidang Wiracapèku |
langkung sukanira ing galih |
akêplok astanira |
dadya sêdayèku |
samya akêplok sênggakan |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 201 >

 miwah Jayèngrêsmi mèlu angêploki |
angrahapi kang rama ||

235. Mas Wirancana sakadangnèki |

angêploki sênggak sumyak-sumyak |
suka bungah myat mantune |
sakèhe pawong batur |
samya surak gumuruh atri |
bêdhil drèl barongdongan |
myang kalataka sru |
mawantu-wantu larihnya |
mring sakèhe priyayi kang sami linggih |
tansah kêplok sênggakan ||

236. Datan ana ingkang mênêng siji |

samya kurmat bungah sukèng manah |
kang martuwa sakadange |
tambuh raosing kalbu |
sajêgipun tan kadya mangkin |
asuka pari-suka |
ngênting kalangên hyun |
Jèngraga dènnya angraras |
bêksa Panji-anèm Madura rêspati |
pacak pasang kusuma ||

Jilid 10 - Kaca : 149

237. Pangadêge andoran-tinangi |
jaja mungal anjunjung widhangan |
kawiwilan darijine |
wiwir sondhèr angrajung |
angêpipir sondhèr kumitir |
mingsêd wêdhi-kèngsêran |
jangga nglunging gadhung |
jarijwa gêng têkêplêran |
mênthang asta andhêngklang gandhewa gadhing |
tatanjak kêbo-mênggah ||

238. Ngikal nampir sondhèr anaricik |

nyidhang nurung lumarap nêdhikan |
anguntap pacak-janggane |
pamagêle gol-lambung |
alimbangan ula ngêlangi |
raras ngundur ramagang |
angglong ing dhadhêngkul |
tungkak ambengkat tumapak |
tanjak pacak jangga pêksi angên napsi |
rinambah bêksa kêmbang ||

239. Jayèngraga angêtog angibing |

tanpa mèmba langêning kalangan |
eram kang tumonton kabèh |
kang durung bêksa kantun |
cipta ora arêp angibing |
puthêr puthês bèragnya |
sanadyan kang uwus |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 202 >

 tan kaduga ming kalihnya |
tanpa wasis bêsuse gusis tan mingis |
kapapasing Jèngraga ||

240. Kang jalanthir anganjir pribadi |

ngêpak samoaning pra wiraga |
Jayèngraga pangibinge |
ronggèng tri angarubut |
marang Jayèngraga ngunduri |
Ni Tèki Madu Gêndra |
barung kang gêndhèng wus |
kadya suling tinêrusan |
cumalinthing cumliring bêning gumrining |
lir wuluh apipitan ||

241. Ulon nyamlêng kêplêng tan sarênti |

katri lir pèndah êmprit ingundha |
kakêjêr kalangan kangsèn |
nindur paniyupipun |
mencok pinalangkan ing wêntis |
anêngkah-nêngkah madya |
kanan keringipun |
nglinglingan kongah-kangèhan |
kadya Juna mangrurumi Rarasati |
Srikandhi Drêsanala ||

242. Warga pilut kapaliring ing ngling |

ngingling rayung susumping raditya |
dadi lara kawulane |
yèn tan tinurut ing hyun |
kisma rengat tidhêming sasi |
bêndara sunlaela |
kasuruping dalu |
pêtêng apan wus pitaya |
pintêr guling gambar anèng kêrtas adi |
yèn adoh kapinendra ||

243. Lamun pêdhak amamanas ati |

gya ronggèng tri miwal sing palangkan |
anglir pêksi madal pange |
prêpêt kadi amabur |
bêr-ubêran mungsèr sêsirig |
ngandhuyuk atikingan |
mingsêr mêdhi lungsur |
anyambi nyikut wèh ulat |
mring wong akèh barêng surak angukuki |
ting braok galêmboran ||

Jilid 10 - Kaca : 150

244. Bêlah setan kêblak thèthèk pidhir |
nora jamak nyoplokake mata |
dipandêng mataku molèr |
dhuh biyung aku mênthung |
anèng lurung bêncèt mlècèti |
olèha cowèk gombal |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 203 >

 sun-sungkên katêlu |
mring si Tèki Madu Gêndra |
nora wêdi tombok umur sun-lakoni |
mung èsêmana ingwang ||

245. Apa sing ko(k)-jaluk ngong-têkani |

tadhahmu pira aku sing nyangga |
omahku urupna tikè |
kèh swarane aumuk |
kang abêksa samya pêrmati |
Jayèngraga kawuryan |
kabagusanipun |
ronggèng tri samya kasmaran |
mring Jèngraga dènnya wèh ulat mumurih |
supaya dèn-anggeya ||

246. Sakèh wong tumingal jalu èstri |

samya karênan panontonira |
ronggèng ngêtog panggambyonge |
sarêng tèplêg anindur |
katri pinalangkan ing wêntis |
tan kagol pambêksanya |
pacak-jangga manglung |
parigêl ukêling asta |
ronggèng têlu kinêmulan sondhèrnèki |
golang-galing ling lingan ||

247. Ulêt wilêtira angluluti |

lumêkêting lathi lir cêcêpan |
ngayuh gantyan sing wajane |
apanjêran pandulu |
ronggèng katri ginanti-ganti |
liniling malêngèyan |
èsême mra-sêmu |
kêplok sênggake tan kêndhat |
myang têngara bêdhil drèl mawanti-wanti |
sarênti ajêdhotan ||

248. Yata kang anèng wisma parèstri |

samya suka tumingal Jèngraga |
awiraga ngayut ronggèng |
sadaya angguguyu |
nanging sira Rara Widuri |
pan wus sasore mula |
atinira (n)jêblug |
lir (m)balêdhos iganira |
saking katêk ajujul pêgêling galih |
rungsang kadya ginangsa ||

249. Anarêthêg gathik wajanèki |

mondar-mandir netyanya awangwa |
anggaluga ngatirahe |
anggigit sadak luput |
nguntar-untar panasing ati |
tumingal kang pèl-pèlan |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 204 >

 lan kang raka dangu |
krêp idu tan têkèng lêmah |
tibèng sinjang wrata lir sinêmbur abrit |
saking sangêt aruntik ||

Jilid 10 - Kaca : 151

250. Panglanggare sêdya anêkani |
(m)bêsot marang panggêdhongan dandan |
bêngkung ningsêti kêmbêne |
sawusira babêngkung |
wangsul ing (ng)gyannira linggih |
ningali ring pandhapa |
ronggèng sih kinêmul |
pangrasane ingarasan |
malah-malah kinarsan agênti-gênti |
ingaras nèng kalangan ||

251. Tan saranta ngadêg nyat Widuri |

sarwi anyangkring bata sarimbag |
tan wangwang dening wong akèh |
nyampe lantak ingunus |
sanjata kang ngampil ing wuri |
Widuri gya narajang |
ronggèng sru binêntur |
mojar pêcah (n)dhasmu pisan |
tan andungkap liyan sikute Jèngragi |
bata sumyur (ng)galêpang ||

252. Ni Widuri sigra anggitiki |

ronggèng kêna tatu gigirira |
Jèngraga nampèl lantake |
Widuri ngrangsang gupuh |
nyandhak gêlung angulêng wani |
ronggènge tiba lênggah |
kang roro lumayu |
gègèr wong sapakalangan |
lêng-ulêngan parèstri pating jalêrit |
arungan tanpa rungyan ||

253. Para ri ing (ng)Galèk-wulan aglis |

nyandhak marang kaponakanira |
Widuri ingundurake |
gronjalan maksih nêpsu |
mosra-masru sarwi anangis |
mêngko paman uculna |
ngur matiya ingsun |
barênga lan si Dilabrag |
angarêbut bojo-bojoku pribadi |
dipatung ngajak rangkat ||

254. Sinêntak-sêntak mring pamannèki |

sira Mas Dêmang Prawirancana |
kalangkung sangêt dukane |
marang sutanirèku |
bocah kapanjingan ing eblis |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 205 >

 patènana wa pisan |
urip durung tutug |
gawe wirang wong atuwa |
sun tan-etang anak dadaman sawiji |
bêcik angur padhêma ||

255. Ki Kulawirya lan Jayèngragi |

anyandhangi ronggèng kang lumajar |
si Gêndra Madu Tèkine |
Ki Wuragil amuwus |
payo marang pondhokan-mami |
ywa lungguh nèng pandhapa |
anglingsêmi dhapur |
nulya linggar sing pandhapa |
ronggèng Gêndra Madu Tèki Laba Wukir |
Nuripin tan kêna sah ||

256. Praptèng wisma papondhokannèki |

Jayèngraga alon angandika |
Nuripin turana age |
paman Mangunjanèku |
Ki Nuripin sigra ngaturi |
tan dangu nulya prapta |
kang putra lingnya rum |
paman andika matura |
marang kyai ing dalu kula nèng ngriki |
datan mantuk mring wisma ||

Jilid 10 - Kaca : 152

257. Mangunjana aturira inggih |
Ki Kulawirya anambung sabda |
puniki adhi prabote |
Ni Tèki Gêndra Madu |
suwawi andika widèni |
slêpè kalpita sêngkang |
lawan cundhuk-mêntul |
cundhuk kang sawiji cuplak |
pangarake pèlot labêt kênèng gitik |
mung rong podhi kang ilang ||

258. Wus tinampan parabot sadyèki |

Gêndra Madu Tèki aturira |
kula dospundi Kêmase |
arta potombok wau |
anèng bokor sintên kang ngambil |
sakite awak-kula |
pinupuh kèh abuh |
kawula anuwun priksa |
anauri Mangunjana mring ronggèng tri |
ya wus aja na susah ||

259. Picis ing bokor wus dèn-rumati |

mèntar sing ngarsa marang ngayunan |
ngaturkên parabot ronggèng |
wus rinukti liripun |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 206 >

 Mangunjana ingkang ngrampungi |
tan matur marang raka |
bicaraning blèdru |
tan dangu wangsul praptanya |
angling mojar maring ronggèng lah ta iki |
picis patombokira ||

260. Lawan sira pinaringan picis |

pan nêm reyal ngêrong reyal edhang |
sêwêk kang ko(k)anggo kuwe |
udhêt tapih kêmbênmu |
pinaringkên marang sirèki |
ronggèng tri aturira |
inggih langkung nuwun |
nulya lèngsèr saking ngarsa |
Mangunjana andadak dhawuh (n)dandani |
pandhapa binrukutan ||

261. Gêdhèg pajang lêlêmpitanèki |

jaba jro mah kakobong gêbêran |
wus dangu aramut kabèh |
nulya kinèn amundhut |
pasareyan kasur guguling |
pajêgan pinapajang |
wus prayoga mungguh |
Ki Wuragil Kulawirya |
mulating Mas Mangunjana langkung asih |
sajroning driyanira ||

262. Bisa ngrêrapu angalap ati |

marang mantunira Jayèngraga |
mrih tan kalantur rêngune |
alon dènnira matur |
puniki (ng)gyan kawula ngrukti |
nistha dama sasama |
sompok sumpêkipun |
Ki Kulawirya lingira |
inggih sangêt panrimah-kula ingkang sih |
tan sagêd mangsulêna ||

263. Jayèngraga angandika aris |

langkung anuwun ingkang sih marma |
kang paman nuwun ature |
lah inggih paman sampun |
kula-turi dhatêng mangarsi |
amaklumipun paman |
kathah damêlipun |
Mas Mangunjana mit mèntar |
Mas Wirya ngling priye ronggèng têlu iki |
mangsa bodhoèng sira ||

Jilid 10 - Kaca : 153

264. Matur kanjêngipun wontên ngriki |
tiga pisan ngladosi pun paman |
manah-kula taksih rongèh |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 207 >

 kaetang mingut-mingut |
mangsa borong paman pribadi |
kawularsa rêrêman |
kewala nèng ngriku |
ing kampung pandhapa ngarsa |
kula mijil nèng pandhapa kampung alit |
tinilam pinajang ||

265. Ing pandhapa gêng bubaran sami |

nora tutug dènnira kasukan |
cuwa kadung dening ronggèng |
wong nonton bubar mantuk |
ingkang kari anèng pandhapi |
[---] |
sungkawa angungun |
cipta tan bisa widada |
palakine sira Ni Rara Widuri |
kaewan satingkahnya ||

266. Rètna Widuri lara anangis |

rinapu-rapu dening wong kathah |
miwah ing sasêntanane |
kang ibu êmbahipun |
anunutuh amituturi |
lupute tingkahira |
angladèni kakung |
akarya runtiking driya |
Ni Widuri tan etang rumangsa sisip |
mung brangtanirèng driya ||

267. Kudu-kudu mêtu Ni Widuri |

mring (ng)gyaning raka anèng pondhokan |
ingampah dening wong akèh |
dadya tan kêna surup |
kaptinira Rara Widuri |
yata Ki Kulawirya |
nèng pondhokanipun |
ngompot lan ronggèng titiga |
ingoncèkan ginarap aganti-ganti |
nutug sakarêpira ||

268. Babonangan susu manglus pipi |

malu pêncutu cimplungan capang |
tênggar tugar têlu talèn |
akulin lintu-lintu |
lincak gagak anglalantaki |
nunumpak tumpak lawak |
lèwag-lèwêg ngluwung |
katêmbèn tingkah mangkana |
anutugi ngêtog rasaning kamuktin |
mumpung gampang anumpang ||

269. Jayèngraga agolongan guling |

Laba Wukir amêtêki pada |
nyêthuti jênthik sukune |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 208 >

 sasiki sowang mangku |
Jayèngraga gumuyu angling |
lah sira Wukir Laba |
turonna hya lungguh |
kang liningan tan lênggana |
samya turon maksih sinambi mêtêki |
kang gatêl ginêtêlan ||

17 (Jayèngraga botên wangsul dhatêng dalêm agêng)

Jayèngraga botên wangsul dhatêng dalêm agêng, tilêman ing paningrat dipun
pêtêki Wukir tuwin Laba, wêkasan nandukakên sanggama sami priya. Ing
pondhokan Kulawirya andon asmara kalihan ronggèng têtiga ngantos sami
kêrinan. Enjingipun para tamu bidhalan. Kadang kadeyan Trênggalèkwulan
nyumbang Jayèngraga mawarni-warni; kuda, pangangge, dhuwung lss.
sadaya kalantarakên dhatêng Rara Widuri. Wasana tamu têtiga sami pamit
nglajêngakên lampah mantuk dhatêng Wanamarta. Kidang Wiracapa paring
piwulang ngèlmu wahyaning wahyu, anuting takdiripun Hyang Widdhi.
Sadaya piwulangipun anut mupakating para ngulama saha Dalil Kadis.
Kaca 154 – 165

Jilid 10 - Kaca : 154

618 Dhandhanggula
270. Jèngraga ngling dimanjuluk thithik |
padha angêkêpa lambung-ingwang |
ywa wêdi sun-wênangake |
nulya sami manjuluk |
ngêkêp lambung Laba lan Wukir |
si Wukir tinimpahan |
kapêlak-apêluk |
kagyat ngunduri wus nyana |
yèn warasta Jèngraga mèsêm ngling ririh |
sing ko(k) unduri apa ||

271. Matur punika ingkang mêlagir |

nulya tangane kinèn nyakêpa |
gya grayang mangang cakêpe |
apa ta gêdhe iku |
matur inggih agêng nglangkungi |
rare ro kinèn (ng)grayang |
ing kagunganipun |
Laba Wukir galêgêsan |
angandika apa ta padha kepingin |
matur pengin punapa ||

272. Iya kiye yèn arêp ngong-wèhi |

matur ah kula botên kaduga |
ya gene apa mulane |
matur sintên kang purun |
kêsangêten anggigilani |
kongsi botên cakêpa |
pan sakilan langkung |
baya modar pandêlikan |
ngling ngong tanya padha bêlaka-a yêkti |
sapa kang (ng)garap sira ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 209 >

273. Padha matur anggaligik ririh |
inggih asring kula kinedanan |
kadya mring èstri wuyunge |
para Kemase Lêmbu |
myang pra radèn ing (ng)Galèk sami |
nuju nêngkung lènggèran |
kathah pawèhipun |
tansah dadya parêbatan |
kula lan pun Laba kang dèn-ungsir-ungsir |
manah kongsi anggêrsah ||

274. Angling gêdhe êndi lawan iki |

matur o ah mangsa sêmantènna |
gêng panjange dede-dede |
Jayèngraga gumuyu |
sarwi niwêl lambe lan pipi |
sarwi narik layangan |
-nira pinanjuluk |
Wukir pinungkur linukar |
wastranira warastra trap andungkapi |
nyungap pang pangingkêpan ||

275. Sabab nora cukup angêkêpi |

pinêksa winawasa rêkasa |
makênêng nglut tumanduke |
kagyat (ng)gronjal angrajug |
mak hêg (n)dêngkèng angolang-aling |
pulintiran lir sarpa |
katindhihan watu |
prêmbeyan ngêsah sêsambat |
nuwun sampun kawula datan kuwawi |
ingkang antèr kewala ||

276. Jayèngraga kapadhaning kapti |

Wukir ngasorkên langêning kênya |
dangu rapuhira rapèh |
nutug langgêning lulut |
pan ginanti Laba lan Wukir |
awrataning panangga |
lêsah kalihipun |
samya kawêdharan rahsa |
murwasmara madyaning ratri kongsèngnjing |
luwaran mring patirtan ||

Jilid 10 - Kaca : 155

277. Laba Wukir lir sawung kajiling |
arêrêngkêng tan kongan kêmrèngkang |
kalengkangan babokonge |
bokong bangkèkanipun |
mèyèk-mèyèk lakunirèki |
samya mring pawariyan |
siram sadaya wus |
sawusira papasatan |
Jayèngraga myarsa adan Subuh nuli |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 210 >

 lumampah marang langgar ||

278. Kulawirya Gêndra Madu Tèki |

samya katuron lapaking sayah |
wah dhinudhah sasuwene |
sami karipanipun |
Ki Wuragil Kulawiryèki |
katuron maksih numpang |
guthul sih silulup |
mathingkruk anèng si Gêndra |
maksih kêkêt grana tumumpanging pipi |
pupu pupul timpahan ||

279. Nora kongsi kêkêmul jajarit |

ting galimpo lir bligo blêjêdan |
kongsi kêrinan tangine |
Tèki tangi alungguh |
nulya Madu ngalilir tangi |
tumingal kang tumpukan |
pan samya gumuyu |
samya dandan tatapiyan |
gumuywa ngling de anggalès têmên iki |
kukuh lir kancing lawang ||

280. Gêndra anglilir gumuyu isin |

Kulawirya byar mêlèk wis krinan |
dadya pot wêktu Subuhe |
sangêt gêtun amuwus |
kacanthèla salah sawiji |
katanggungan wasisan |
tinutukkên sêngkut |
unine apalêthêtan |
Madu Tèki waspada langkung kêpingen |
anjinge tancêpira ||

281. Pating galigik Madu dan Tèki |

malah nungkuli amrih pratela |
tingkah sakerah-kerahe |
antara dangunipun |
parêng ngangkatira kang gati |
angrajuk kalihira |
kêrot gêgêt untu |
nyangkêrung agêdêdêran |
Madu Tèki ting glêgês angling nudingi |
amêrêm karo pisan ||

282. Kongsi dhipêt tan wruh ika-iki |

gigire kang lanang ngulêr kilan |
kantèk alèpèk bokonge |
wus tuntas wijiling puh |
gumaledhag gumrèwèl gampil |
clèwère duleweran |
guthul mungkrêt klumut |
Madu Tèki kikidiyan |
wus luwaran dènnira apulangrêsmi |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 211 >

 sarêng sami agirah ||

Jilid 10 - Kaca : 156

283. Sawusira kapat asusuci |
Ki Kulawirya nèng salu lênggah |
ronggèng tri nèng sor ngarsane |
Tèki alon umatur |
kula nuwun dalêm lilani |
mantuk dhatêng pondhokan |
wingi wartosipun |
dintên puniku bidhalan |
sami kondur dhatêng kitha Pranaragi |
sadaya sasarêngan ||

284. Kawula jrih yèn kantun nèng ngriki |

wus rinilan sarta sinangonan |
ngrong reyal nuwun ature |
Tèki lèngsèr sing ngayun |
nulya Mangunjana kang prapti |
ngling paduka katuran |
mring rakanta gupuh |
Ki Kulawirya agêpah |
kerit maring Mangunjana pratèng ngarsi |
lênggah panggènannira ||

285. Kang pra tamu dêmang lan ngabèi |

wus samakta dènnira budhalan |
samya pamit sadayane |
marang kang uwa wau |
tuwin mring Mas Wirancanèki |
Dyan Bèi Wiryabrata |
pitêmbungira rum |
kawula anuwun lilah |
mantuk rêbat wanci amumpung sih enjing |
katan rêkasèng lampah ||

286. Ke Kidang Wiracapa ngling aris |

prayogine nakmas Wirabrata |
(m)bok kantos ing sapêkêne |
tanggêl pangrungkêpipun |
maksih cuwa raosing galih |
Dyan Bèi aturira |
inggih rêbat cukup |
manawi wontên parentah |
mutawatos tilar damêlan nagari |
kalamèn èwêd-aya ||

287. Dyan Wirabrata majêng ngabêki |

atur salam marang ingkang uwa |
tuwin mring Jayèngrêsmine |
Jayèngraga gantya wus |
salam mring Ki Kulawiryèki |
nulya sadayanira |
tur bêkti salam wus |
rinilan pamitira |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 212 >

 gya pra rabi mring pandhapa atur pamit |
anêmbah nguswapada ||

288. Inastuti sadaya jalwèstri |

budhal lèngsèr saking ngarsanira |
kumrubut sarêng wêdale |
gamêlan barung umyung |
pelog slendro lan carabali |
sarunèn cacêngkungan |
bêdhil brondongan sru |
gar gêr mêbus kalantaka |
angurmati budhale para priyayi |
kang mulih marang kitha ||

289. Tan cinatur kang samya mit mulih |

nuju ing sapêkêning pangantyan |
kinandurèn salamête |
sasampunira rampung |
sadhêkahe anyapasari |
Ke Kidang Wiracapa |
ingaturan kondur |
mring Mas Dêmang Wirancana |
lan kang putra Jayèngrêsmi Jayèngragi |
miwah Ki Kulawirya ||

Jilid 10 - Kaca : 157

290. Samya lênggah sajroning wismèki |
Mas Dêmang Wirancana lan garwa |
ngrukti badhe gagawane |
sarta busana luhung |
sapraboting priya sarywadi |
raja-kaputrèn miwah |
raja-kaputran wus |
andhèr tinata jarambah |
Kemas Dêmang Wirancana matur aris |
mring Kidang Wiracapa ||

291. Ingkang punika warnanirèki |

pranata kawula sumapala |
sarèhning dama miskine |
namung supadosipun |
dados pratandhaning pawajib |
pangarêping akrama |
ing sawontênipun |
katura marang putranta |
pan rumaos amba tan sagêd nyaputi |
marang Ki Jayèngraga ||

292. Ke Kidang Wiracapa ngling aris |

mring Jèngrêsmi lah nakmas punika |
kang pisungsung pranatane |
dhatêng rinta sang bagus |
Jayèngraga babêktanèki |
sakadar ing panadar |
-rira bundhêl dhusun |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 213 >

 Jayèngrêsmi aturira |
inggih sakalangkung dening aprayogi |
pamulèning sih-marma ||

293. Sung pawitan rèhipun mong-siwi |

mratandhani ing suka pirêna |
kusung-kusung katrêsnane |
sawiting among sunu |
kasinggihan gênging kang sih |
kawula sukur ing Hyang |
kalangkung jumurung |
ngandika mring Jayèngraga |
lah ya yèku timbalane (n)Jêng kiyai |
gagawaning akrama ||

294. Jayèngraga aturira aris |

inggih kalangkung nuwun kawula |
kang dhumawah pasihane |
marang kawula nuwun |
datan sagêd amangsuli |
gênging sih parimarma |
tanpa samènipun |
nanging tyase Jayèngraga |
datan gingsir pangêbang-êbang sirèki |
pangwèhing maratuwa ||

295. Tur ta akèh pangajinirèki |

tinapsira prabot samadaya |
pangaji rong-èwu luwèh |
ciptaning tyas tan kudu |
melik donyabrana di-adi |
malih ing aturira |
mring Wirancanèku |
paparing paduka brana |
inggih sakalangkung nuwun wajib-mami |
anèng purbaning garwa ||

Jilid 10 - Kaca : 158

296. Sung akêna putranta Widuri |
ing pamèlik ingkang kuwajiban |
tan liya garwa wajibe |
nadyan badan sakojur |
tiyang jalêr mèliking èstri |
Mas Dêmang Wirancana |
saha garwanipun |
cumêplong lêga tyasira |
pisungsunge tinampan panrimanèki |
nabda mring putranira ||

297. Lah wus dhenok tampanana iki |

kang brana mèliking lakinira |
siniungkên sira wajibe |
anggêmatèni tuhu |
rawatana ingkang nastiti |
Widuri sarya waspa |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 214 >

 nampani brana gung |
tan lêga nampani brana |
pawaspane kaetang brangtaning laki |
sadalu nora panggya ||

298. Pan wus samya kaduga ing ati |

para sêpuh jalwèstri sadaya |
miwah kadang sêntanane |
wus cipta tan sêmpulur |
palakine Rara Widuri |
karêngon maring raka |
kawistarèng sêmu |
bubuka duk paronggèngan |
ingkang dadya tyasirèki Jayèngragi |
tan dhangan maring garwa ||

299. Wus pêdhot thêl trêsnanirèng rabi |

namung ketang papa anèng paran |
inganti pitung dinane |
lir gya mawaning ngênu |
angênani tyasnya mawêrdi |
(ng)gagas wèng-wènging lampah |
tikêling ngatuduh |
duhkita katarèng nala |
wingitira sanetya Ki Jayèngragi |
sinamun kramèng basa ||

300. Para paman ing Trênggalèk-sasi |

Kae Mas Mancanapura uga |
anêkakkên pamulene |
alon têmbungira rum |
mring kang putra Ki Jayèngragi |
kula-naosi kuda |
lan sakambilipun |
lamun karsa atetêgar |
tan sumêlang ing lampah sampun akenging |
tangkêp matuh sakeca ||

301. Winangsulan panarimaning sih |

nulya paman Mas Wirabancana |
kawula naosi anggèn |
turangga ulês gêmpung |
lamun karsa têdhak wanadri |
tan susah rinèh tambang |
wus uningèng kewuh |
manguthik towok wêgigan |
lan sanjata Rara Kawudan sarakit |
atitih kampuh srêpan ||

302. Anauri panrimanirèki |

Mas Wirancana matur ing putra |
kawula naosi badhe |
turangga ulês giyu |
wanci kantun satunggal sisih |
sawêg kenging congklangnya |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 215 >

 manahipun manggut |
samangga dipun-pêthila |
êntragipun saèstu tumuntên kenging |
anjujur marêp mara ||

Jilid 10 - Kaca : 159

303. Inginggihan gya kang paman malih |
Mas Wiryancana atur turangga |
ulês prada-papêlême |
sukunya pancal panggung |
buntut mudal mêdal sênggami |
aprayogi kagêma |
arosa rahayu |
wus anjilma nukmèng kata |
saprabotnya lan pistul alit sarakit |
miwah waos sanjata ||

304. Gya Mas Mangunjana matur aris |

kula inggih anyaosi kuda |
ulês pêthak sabuk-tinggèn |
sarwa kenging wus matuh |
langkung rikat adheyanèki |
wêdalan Pacêt wetan |
kêtêp patutipun |
lan jêragêm blarak-pancal |
sawêg mèdêm-mèdêm kenging sapuniki |
badhe bakah tangkêbnya ||

305. Lan dhuwung sarasah saput-ranti |

dhapur Panji-sêkar ganja sanga |
sarungan sêmbur kêndhite |
Jèngraga lingira rum |
ing sih sangêt panrimah-mami |
sihipun paman-paman |
mring kawula nuwun |
tan sagêd amangsulana |
pasihane pun paman dhatêng ing kami |
anjorogi barana ||

306. Wus mangkana kang samya nadar-sih |

wanci wus siyang surya gumiwang |
Ke Kidang Wiracapane |
angancarani wêktu |
salat marang ing masjid alit |
Jèngrêsmi Jayèngraga |
Ki Kulawiryèku |
myang Nuripin Asradênta |
modin marbot samya nut salat tan kari |
sawusing bakda salat ||

307. Ke Kidang Wiracapa ngling aris |

adhi Ragil mungguh ing agêsang |
kalih prakawis geyonge |
dhingin geyonganipun |
ing kaldunya sandhang lan bukti |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 216 >

 tan kêna kukurangan |
sarat kamuktyan nung |
kadya ulam ing sagara |
pan uripe mina saking hèr jaladri |
jalma kalawan dunya ||

308. Kadya-a mina kasatan warih |

pama janma pan kasatan dunya |
bilai dunya repote |
tan yogi uripipun |
gampil lamun winisayèki |
malarat praptèng kerat |
purêt kang ginayuh |
kaya pan nora purêta |
si iwak-loh anjarag pisah lan warih |
amilar nora nalar ||

Jilid 10 - Kaca : 160

309. Kal nèng dunya kadyèka upami |
de geyonganing ahli akerat |
singsal saking kal dunyane |
tan (m)buru sandhang puluk |
tan gêgêtun marang kamuktin |
muktining sasandhangan |
wus nora kaingus |
kadya pêksi anèng wiyat |
wus tan kêna cinarup samaning pêksi |
juwata muktyèng tawang ||

310. Yèn papeka apa sêbabnèki |

yêkti si pêksi nora widada |
dadalan dudu tingkahe |
mina titahing ranu |
pêksi titah ing ngawiyati |
singa kang dhèdhèpèya |
rusak têmahipun |
kêdah anungge ing titah |
titah dunya lan titah ahli kerati |
tan kêna pepeka-a ||

311. Samya norraga ngawirya katri |

myarsa jarre Kidang Wiracapa |
wali-wali paprèjènge |
sawusira amuwus |
bubar mudhun saking ing masjid |
Ke Kidang Wiracapa |
malbèng dalêm agung |
Jayèngraga Kulawirya |
mring pondhokanira Ki santri Nuripin |
Jèngrêsmi anèng langgar ||

312. Tan cinatur solahirèng ngari |

Jayèngraga lan Ki Kulawirya |
anèng pondhok anggung gawe |
ngompot nèng Gêndra Madu |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 217 >

 anutugi karêpirèki |
miwah Ki Jayèngraga |
kewala kukuwu |
nèng pondhoke Kulawirya |
tansah among kulina lan Laba wukir |
kakantil kakintêlan ||

313. Kae Mas Wirancana Ngabèi |

dènnya amangun mangku ing karya |
ana ing Lêmbuastane |
kongsi ing pitung dalu |
pan tan kêndhat kang numbang sami |
miwah jagonganira |
maksih sabên dalu |
myang panguyu-uyunira |
ajêngguran pelog slendro angrarangin |
kadya lagya wit nabah ||

314. Yata sawusira pitung latri |

Ni Rara Widuri dènnya ngarang |
branta kingkin ring kakunge |
tan nadhah lan tan turu |
myang tan kêna dipun-pêraki |
mring kula sêntananya |
manggung mosra-masru |
kalangkung gêng nêpsunira |
Ni Widuri anèng dalêm andalêming |
lir guywan lan kang raka ||

315. Ibu ramanira aprihatin |

myat putranira rara dènnira |
ewah tan kaya sabênne |
tansah amujung jingkrung |
nora kêna pawèstri kèksi |
linempar kinèn lunga |
dadya tanpa batur |
ni lara-lara kasandhang |
ibunira lan kang êmbah Widaryati |
samya èmêng tyasira ||

Jilid 10 - Kaca : 161

316. Matur marang (n)Jêngira Kiyai |
bokmas Wirancana sarwi waspa |
Ke Kidang Wiracapane |
alon dènnira muwus |
ya ta lah putuku Widuri |
yèn uga kabanjura |
larane gung wuyung |
lah iya mêngko manawa |
têmu lan nakira kaki Jayèngragi |
ngong bolèh kang pramana ||

317. Supaya ywa kabanjur tyasnèki |

mring putuningsun kawêlasarsa |
saking gêng trêsnèng kakunge |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 218 >

 kang sami gunêm rêmbug |
Bok mas Wirancana jalwèstri |
ing siyang tan winarna |
wuwusên ing dalu |
ing sakbadanira Ngisa |
apan samya adadalon anèng masjid |
alit palanggarira ||

318. Jayèngrêsmi lawan Jayèngragi |

katri Ki Wuragil Kulawirya |
Ke Kidang Wiracapane |
Jèngrêsmi lon umatur |
lamun parêng karsa (n)Jêng Kyai |
kawula benjang-enjang |
nuwun lilah laju |
umantuk mring Wanamarta |
yèn dados tyasipun rakanta (n)Jêng Kyai |
kalamèn anèng paran ||

319. Ke Kidang Wiracapa ngling aris |

inggih anakmas sumanggèng karsa |
nanging tyas-manira wode |
acipta dèrèng tuwuk |
maksih agung mawantu ring sih |
yèn parêng malah mandar |
kongsiya satèngsu |
nèng karajan Lêmbuasta |
wontên marême ibunta Widaryati |
wiyadi ring andika ||

320. Jayèngrêsmi turira nuwun sih |

langkung pamundhi ingkang sih marma |
pintên banggènipun têmbe |
sagêd wangsul tumundhuk |
mring karajan Lêmbuastèki |
Ke Kidang Wiracapa |
alon dènnya muwus |
mring Pangulu Asradênta |
lah undangên nyainira Widaryati |
sigra Ki Asradênta ||

321. Angaturi Nikèn Widaryati |

datan dangu wau praptanira |
sarwi ngirit rampatane |
wedang pangananipun |
sri tinata ana ing ngarsi |
ngling yèku sutanira |
mêngko bakda Subuh |
umangkat mahawèng marga |
laju mulih marang ing Wanamartèki |
watir lami nèng paran ||

Jilid 10 - Kaca : 162

322. Lamun dadya pangarsa-arsèki |
kakangira Ki Bayi Panurta |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 219 >

 marma nakira pamite |
Kèn Widayrati matur |
nambung wuwus mring Jayèngrêsmi |
dene agêlacutan |
ge-age akundur |
kalangkung gêlaning driya |
dèrèng tuwuk tyas-kula rênaning mèksi |
inggih dhatêng andika ||

323. Pênêt rêrêma sing tigang sasi |

nutug sarèha nèng Lêmbuasta |
kang putra anor ature |
inggih kalangkung nuwun |
pasihane ibu kapundhi |
kang ibu aris nabda |
kadospundinipun |
rayinta Ki Jayèngraga |
mungguh rabinira Ni Rara Widuri |
kadospundi ing karsa ||

324. Jayèngrêsmi nolèh mring kang rayi |

sarya ngling piye Ki Jayèngraga |
mungguh rabinira kuwe |
paran karêpirèku |
Jayèngraga umatur manis |
ing manah tan kabuka |
yèn kabêkta mantuk |
duka sampeyan ing benjang |
lamun wontên karsanipun (n)Jêng Kiyai |
yèn sampun kauningan ||

325. Nikèn Widaryati tan kêna ngling |

karaos wêlas marang kang wayah |
Ni Widuri katuwone |
miwah sadayanipun |
Kae Kidang Wiracapa ngling |
ya pinupus kewala |
pan wus bêgjanipun |
kayata umur upama |
tan kêna pinasthi dawa cêndhaknèki |
jodho lawas enggalnya ||

326. Yèn amikir liwat kawlas-asih |

lamun pinupus ing pasthinira |
ing ganjaran dhewe-dhewe |
Widaryati umatur |
inggih lêrês dhawuh (n)Jêng Kyai |
wus samya lêjaring tyas |
pinupusing kalbu |
Jayèngrêsmi aturira |
kula nuwun wuwulang jatining ngèlmi |
wêkasaning kasidan ||

327. Mupung sagêd maksih apapanggih |

Ke Kidang Wiracapa ris mojar |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 220 >

 mungguh ngèlmu sajatine |
datan kenging winuwus |
liripun tan kêna ing angling |
sabab wus nèng nugraha |
tataboning wahyu |
kang wahyu wêktuning mangsa |
yèn wus mangsa yêkti pêsthining Hyang Widdhi |
bisa tanpa karana ||

328. Mangsa takdir tan kêna kinardi |

iman tokit lan makripat Islam |
puniku pan tuntum dhewe |
kuwat santosanipun |
dene kuwate kita iki |
dede santosa kita |
kuwating Hyang Agung |
santosanipun Hyang Sukma |
kita iki wus kapurba tan duwèni |
sirik lamun ngakuwa ||

Jilid 10 - Kaca : 163

329. Wujuding ngèlmu puniku muni |
jatining muni tan munasika |
nênge tan dèn-ucapake |
tan anèng warah wuruk |
datan ana pituduh wisik |
tan anèng pangkongkonan |
lan tan anèng guru |
tan anèng nala mupakat |
wus tan kêna tinakokkên ing sasami |
anèng pribadining Hyang ||

330. Lamun maksih arambatan ngèlmi |

tuwin mituhu ing wuruk warah |
durung tumêkèng jatine |
patine ngèlmu suwung |
lir sakarat dungkaping pati |
makatên malih uga |
pan (n)dungkaping ngèlmu |
angancik jagad walikan |
pan wus coplok singsal saking samèng jalmi |
wus nunjêm ing Hyang Sukma ||

331. Puniku anakmas Jayèngrêsmi |

wus mupakat gunêming ngulama |
mung bisa jêjèrèh bae |
tan tumêka ngaluhung |
mung rasane mulating Dalil |
tan nangsube ing nalar |
Dalil kadisipun |
nanging ta mangsa luputa |
pangikêting nala kang saking kajatin |
sidik datan nalimpang ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 221 >

332. Namung makatên bageyanèki |
wus tan bisa akarya nugraha |
nênging dalêm sawijine |
kawulaning Hyang Agung |
kang kinarsan nugrahèng Widdhi |
(n)dungkaping auliya |
Allah Kang Maha Gung |
mangsa bodhoa kang tampa |
ing kasidan tampa kang adurung tampi |
nugrahanirèng Sukma ||

333. Langkung panganggêpira pribadi |

wus tan kenging pinae-pae ka |
nungge anèng pribadine |
ing kadadyan puniku |
ing pamurihira ing budi |
dhaupe lawan badan |
tan salayèng surup |
badan budi sunêmbadan |
lawan wahyu punika jatining ngèlmi |
pandungkaping kasidan ||

334. Jayèngrêsmi miwah Jayèngragi |

anor katêgor raosing driya |
amiyarsa sasojare |
wus ngumum ing pamuwus |
pra ngulama kang para ahli |
rimbag tan ana siwah |
wahananing tuduh |
Ki Wuragil Kulawirya |
tan kabuka baliwur tyasira aming |
kelingan Madu Gêndra ||

Jilid 10 - Kaca : 164

335. Tan cinatur solahirèng latri |
wanci bangun wêktuning ijabah |
Ke Kidang Wiracapane |
ngling mring garwa tinuduh |
lah mundhuta saosan bukti |
Ni Widaryati sigra |
mundur saking ngayun |
anuduh pawonganira |
tan adangu bubucu rampadan kerit |
sinaoskên ing ngarsa ||

336. Ingancaran samya awawanting |

pra ngawirya adan lêkas nadhah |
kêmbul samya pakantuke |
dènnya bukti anutug |
aluwaran ambêng cinarik |
sinungkên Asradênta |
lan Nuripin kêmbul |
wus nutug dènnya amangan |
miwah mamangsêgan tinuwukan sami |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 222 >

 luwaran sadayanya ||

337. Wanci pajar gidib awalnèki |

samya mudhun ngambil toya kadas |
Nuripin adan Subuhe |
wus sunat ngangkat parlu |
Jayèngrêsmi kinèn ngimami |
surating wus Patekah |
Sujud awalipun |
adêgira sinujudan |
wawacane wusing Patekah kang akhir |
surat Al Kasar tuminah ||

338. Ni Nikèn Widaryati makmum wingking |

rahab mantêp myarsa pamacanya |
wus Kinunutan adêge |
praptèng tahyatkiripun |
salam bakda laju pupuji |
dhikir amaca donga |
paragating wêktu |
salawat asasalaman |
wusnya lajêng wangsul mring (ng)gyannira linggih |
Jayèngrêsmi turira ||

339. Lamun parêng ing karsa (n)Jêng Kyai |

kawula nuwun amit mahawan |
umangkat sanalikane |
mupung maksih adalu |
ing pangestu-dalêm (n)Jêng Kyai |
Ke Kidang Wiracapa |
rum wijiling wuwus |
lah inggih sumanggèng karsa |
anjurungkên pangastutining lumaris |
raharjaning alampah ||

340. Lawan namung salam bêkti-mami |

mugi ka-atura ing ramanta |
Kae Bayi Panurtane |
Jèngrêsmi aturipun |
atur salam ngaras-padèki |
anulya bêkti marang |
salam mring kang ibu |
sigra majêng gantya-gantya |
Jayèngrêsmi Jèngraga Kulawiryèki |
ngabêkti sasalaman ||

Jilid 10 - Kaca : 165

341. Widaryati tyasnya lir kapatin |
langkung cuwa maêma-êmanya |
mring kang putra sadayane |
langkung gêng trêsnanipun |
kadya siwi (ng)gyannya angukir |
astuti ngêmu waspa |
rêndhêting pamuwus |
lah inggih (ng)gèr sakaliyan |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 223 >

 kula amung anjurungakên basuki |
myang adhi Kulawirya ||

342. Pangabêkti kawula kang mugi |

katura ing rama andika |
Kae Bayi Panurtane |
mugi sagêda têmu |
ramandika kalayan rayi |
Jèngrêsmi aturira |
mugi Hyang Maha Gung |
marêngna sagêd papanggya |
(n)jêng rama lan paduka Kangjêng Kiyai |
margane sih-siniyan ||

343. Sawusira sinabdaning kang sih |

wusira linilan pamitira |
nulya lèngsèr sing ngarsane |
madal pasilanipun |
mangkat saking kewala masjid |
Ke Kidang Wiracapa |
saha garwa mudhun |
saking palanggaranira |
nguntap lampahing putra kang sêdya mulih |
mas tumimbuling toya ||

619 Maskumambang
1. Bakda Subuh maksih rêmêng pajar gidib |
sira Kae Kidang |
Wiracapa Widaryati |
kèndêl lawang paregolan ||

2. Dènnya ngatêr lampahe ngawirya katri |

pangulu Sradênta |
kinèn anuduh ing margi |
kang nguntap kundur ing wisma ||

3. Bangbang wetan ing purwaka pajar sidik |

rêpêt saput kisma |
mèh raina anêrangi |
kênyare Hyang Arunènjang ||

4. Angêrgancang kang ima malang malêngki |

lêngkaning palangkan |
langkung langêning wiyati |
wèh wiyoga kang mahawan ||

5. Jayèngrêsmi Jèngraga Kulawiryèki |

Nuripin Sradênta |
pacalang panuduh margi |
dulur margèng pagalêngan ||

6. Mandhadhar byar pracima ing mamadhangi |

lir rarasing wastra |
lulungsiran sri sumampir |
seta rêta dadu pita ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 224 >

 18 (Ngayati lampah badhe mantuk dhatêng Wanamarta)
VI. Jayèngrêsmi, Jayèngraga lan Kulawirya ngayati lampah badhe mantuk
dhatêng Wanamarta. Asradênta anêdahakên margi. Ing Lêmbuasta Rara
Widuri kalajêng dados lan ewahipun, anjalari èmênging para sêpuh. Rêtna
Ginubah dhatêng paring sarana lan usada saengga Rara Widuri waras.
Prawirancana sakadang kadeyanipun lajêng sami boyong wangsul dhatêng
Trênggalèkwulan.
Sabidhalipun Jayèngrêsmi, Jayèngraga tuwin Kulawirya, ing Lêmbuasta Rara
Widuri saya angranuhi. Solah tingkahipun botên siwah kalihan tiyang ewah.
Para sêpuh sakalangkung prihatos, sarat sarana saking dhukun-dhukun tansah
cabar. Dumadakan Rêtna Ginubah dhatêng, lajêng asung sarana lan usada,
warni-warni jêjantoning usaha. Rara Widuri katêgakakên ginarujug toya
kaping-kaping. Sasampunipun makatên dipun takèni dening Rêtna Ginubah,
wangsulanipun Rara Widuri, raosing manah, botên karaos satata palakrama
kanthi mirunggan. Raosipun namung kados supêna. Sanalika waras Rara
Widuri. Demang Prawirancana saanak semah lan kadang kadeyanipun lajêng
sami boyong mantuk dhatêng Trênggalèkwulan.
Kaca 166 – 174

Jilid 10 - Kaca : 166

7. Apupulas tuturutan kang makingkin |
kaujulaning kang |
Hyang Kalandararsa mijil |
antara angawistara ||

8. Bang sumunar majênar ngêningkên ratri |

ngênani kanangrat |
mahyas sing sèsining bumi |
citraning patra katrapan ||

9. Rarambatan rumbut rurumput mahèr tis |

tilas katêlêsan |
liruntuning grana rungih |
dyah katrêsan nêng-asmara ||

10. Ngidul wetan lampahe ngawirya katri |

gya anjog ing marga |
gêng taruntunan desaki |
kadhang bulak pasabinan ||

11. Yata ingkang kèri Ni Rara Widuri |

mangaranging priya |
kamisasat sangêt agring |
dadya gring edan kedanan ||

12. Andalêming gumuyu tumulya nangis |

kakangmas wawi ta |
mêngke ta uculna mami |
êndi lèhku kêlan mangan ||

13. Ladèkêna angur matiya wak-mami |

wirang jruk Pacitan |
kang dangu sampun glis-aglis |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 225 >

 barênga lan si Dilabrak ||

14. Botên sagêd kula pisah sawatawis |

pêcah dhasmu pisan |
bojo-bojoku pribadi |
punika burat lan sêkar ||

15. Manggis duryan (m)bok mangke manggihi tami |

(ng)gih ayêm manjangan |
gêmanda-rasa kêpruki |
wong tri matur ngajak rangkat ||

16. Ni Widuri nyat-nyatan arsa lumaris |

yèn ngadêg Ni Rara |
angkag-angkug bokongnèki |
ginrêdêg parèstri kathah ||

17. Ta hês ta hês kang kêrêp aywa glis mijil |

sarêngan kewala |
lan kula wêdaling mani |
(m)bok sing dangu punapa-a ||

18. Dene beda sêngkute kalih dhèk wingi |

kalangkung akêlang |
guthule kêncêng amêsi |
ambakna bandha mamala ||

19. Dhuh dhokole cêlèk gobèr blotong sathim |

satutup nêt mangang |
rasane andubilahi |
yang iyang dene sakeca ||

20. Sarta pakèkèyan Ni Rara Widuri |

anglulukar sinjang |
kudu wuda nora tapih |
rinêjêng sanake kathah ||

21. Pan mangkana dènnya ngame andalêming |

wus gumyah ing kathah |
ewahe Rara Widuri |
rama ibune sungkawa ||

Jilid 10 - Kaca : 167

22. Tumingal ing suta Ni Rara Widuri |
dhêngglêng mring Jèngraga |
wus kaocap sakathahing |
wong jalu èstri mangkana ||

23. Ingkang rama Mas Dêmang Wirancanèki |

tan bisa umulat |
ring suta Rara Widuri |
ingkang linglung kalanglangan ||

24. Dhinukunkên ganti-ganti nora mari |

sira Kemas Dêmang |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 226 >

 Wirancana langkung runtik |
nèng pandhapa sakadangnya ||

25. Gangsul sêndhu matur ring paman (n)Jèng Kyai |

Kidang Wiracapa |
dospundi paman Kiyai |
prakawis wayah-andika ||

26. Sakalangkung sangêt kawirangan mami |

Kae Jayèngraga |
adamêl tiwasing urip |
tate lagyannya majana ||

27. Tan katon wong Wirancana katon pitik |

wau duk miyarsa |
Ke Kidang Wiracapèki |
kalangkung pangungunnira ||

28. Lon lingira kula tan sagêd nauri |

kewala sumangga |
gadarenane pamikir |
sabab bêgjane priyangga ||

29. Inggih dipun usadakna ingkang bêcik |

rèhning anak-anak |
anandhang sakit kadyèki |
wong tuwa abudidaya ||

30. Kras umatur yèn makatên Man Ngabèi |

lilah jêngandiaka |
kula pikire pribadi |
sigra mojar mring renira ||

31. Hèh lah sira Mancanapura dèn-aglis |

lan Singabancana |
Wisancaka Wiryanjani |
kalawan Si Mangunjana ||

32. Lah susulên dhadhayoh kang minggat mulih |

Jèngrêsmi Jèngraga |
kabèh padha konên bali |
yèn tan gêlêm uwisana ||

33. Lamun gêlêm iya sun-kon anambani |

marang putraningwang |
ngong-têmpuhkên mring Jèngragi |
amulya datan mulya-a ||

34. Lamun durung mulya tan ngong wèhi mulih |

yèn tumêkèng pêjah |
Jèngraga ingsun-patèni |
kabèh wong samana ika ||

35. Dene lamun murina paman sru runtik |

wus manira tekad |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 227 >

 paman congkrah lawan mami |
kudu dahuru lan sanak ||

Jilid 10 - Kaca : 168

36. Kae Kidang Wiracapa tan kêna ngling |
sadhakêp kewala |
pra kadang ing Galèk-sasi |
sigra samya tur sandika ||

37. Sarêng mundur dandan prajurittan sami |

matah pawong rencang |
kang tate nguwisi kardi |
olèh wong anglima endhang ||

38. Wusnya samya dènnira ngrakit prajurit |

mara marang ngarsa |
anêrang têranging tuding |
punapa sampun rampunga ||

39. Timbalanta kinèn nyêgat kang lumaris |

kang raka sru mojar |
lah iya uwis dèn-aglis |
tan dangu imbal-wacana ||

40. Pan kasaru wau ingkang nêdya prapti |

Ni Rêtna Ginudah |
samakta nitih turanggi |
lan srênggalanya wayungyang ||

41. Manggung kuda prapta tritising pandhapi |

para paman sigra |
Wirabajra nyandhak wajik |
Ni Rêtna mudhun sing kuda ||

42. Alon andikanira Rara Rinujit |

yèki paran baya |
dulune padha aruntik |
kang rama aris ngandika ||

43. Ing purwane madya wasananirèki |

hèh Wirancana |
wontên punapi puniki |
dene ta kadawa-dawa ||

44. Kakang Wirancana sira sun-tuturi |

ya wêruhanira |
Jayèngrêsmi Jayèngragi |
katri paman Kulawirya ||

45. Nora kêna ko(k) krokos ambêbayani |

dupèh sira rosa |
sugih kadang andêl jurit |
ko(k) kira tan gandra pira ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 228 >

46. Nadyan budiya kae wong têlung glintir |
iku yêkti datan |
kêna sira mêjanani |
wong winongwong ing Hyang Sukma ||

47. Lagi jitus bae kinarubut jurit |

mangsa kasorana |
maksih mênang kang sawiji |
tan watak giris ing baya ||

620 Girisa
1. Jayèngrêsmi Jayèngraga |
katri lawan Kulawirya |
kapat lawan santrinira |
duk maksih ana ing paran |
kawêngèn nginêp ing desa |
Têgarèn omah durjana |
watara wong karo-bêlah |
anukup sêdya miala ||

Jilid 10 - Kaca : 169

2. Wong karo-bêlah tan panggah |
dèn-ijèn mring Kulawirya |
daya yèn karo gêgaman |
linawan kalawan tangan |
suprandene nora nangga |
wong karo-bêlah pan kalah |
lumayu asalang-tunjang |
siji tan ana anglawan ||

3. Turne padha wong dhug-dhèngan |

wudhu jadhug wanèng baya |
sakèhing jênggêr durjana |
kang dêmang sakadangira |
mangsa ta amadhanana |
wong dur Têgarèn digdaya |
prakosa benggol kabèhnya |
prandene mawur sarsaran ||

4. Ingsun pemut marang sira |

pituhunên jar-manira |
nora wurung pindho papa |
wirang wuwuh katiwasan |
nuruti budi ruhara |
yèn sira nora pitaya |
mara coba ayonana |
mupung durung lêpas paran ||

5. Maksih nèng wetaning Bendha |

têka nora mulih aran |
nora wurung sira lola |
yèn labuh sira palastra |
Kemas Dêmang Wirancana |
kalangkung pakèwuhira |
asêndhêt dènnira nabda |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 229 >

 priye yayi karsanira ||

6. Rèhning ngong wrating susuta |

larane ngomyang mangarang |
tangane uga rayangan |
linglung marang ingkang lanang |
manira tan bisa nyawang |
Rêtna Ginubah lingira |
lah iya wus aja susah |
ing larane sutanira ||

7. Ingsun kang angsung usada |

mulyane si Widuri ka |
aja sira walangdriya |
Wirancana saurira |
yèn mangkono karêpira |
kewala ngong nuting sira |
yayi apa sakarsanta |
mulyane pulunanira ||

8. Ni Widuri kawlasarsa |
Wirancana sakadangnya |
wus lêjar tan ana susah |
anganta mring Jayèngraga |
myang Ke Kidang Wiracapa |
lêga tyasira tumingal |
marang kang arsa bramantya |
ing mangke wus tan dadya tyas ||

9. Pinapas marang Ni Rêtna |

Ginubah kang kinajrihan |
Ni Rêtna aris ngandika |
lah payo kang Wirancana |
ngêndi (n)gonne anakira |
Ni Widuri ingkang lara |
mangarang marang kang lanang |
nulya samya malbèng wisma ||

10. Nèng (ng)gonne Ni Widuri ka |

anèng pagêdhongan wetan |
kinêkêp mring ibunira |
jinagan pawong sanaknya |
parèstri rubung tan têbah |
angadhêp mring kang alara |
nulya Ni Rêtna Ginubah |
praptèng jroning pagêdhongan ||

Jilid 10 - Kaca : 170

11. Ni Widuri ingusadan |
marang Ni Rêtna Ginubah |
alon dènnira ngandika |
lah mêngko (m)bakyu mireya |
sigra mire kang liningan |
kang (m)bakyu lan ibunira |
lukar bênggang pangêkêpnya |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 230 >

 sigra Ni Rêtna Ginubah ||

12. Anyandhak marang Ni Rara |

ingudhar gêlunganira |
Widuri mèsêm saryojar |
adhuh kangmas Jayèngraga |
yèn mêdal dhatêng ing (n)jaba |
ywa dangu-dangu kewala |
nuli kundura ring wisma |
wêlasana dasihira ||

13. Kawula tan sagêd pisah |

inggih kangmas inggih kangmas |
kang ibu êmbah duk myarsa |
Ni Rara pangomyangira |
kang ibu angling karuna |
adhuh anggèr sutaningwang |
katuwone sira rara |
têka mangkono laranta ||

14. Rêtna Ginubah lingira |

wus-wus aywa na karuna |
ingsun kang angsung usada |
sira nudinga kon-ngalap |
sêmanggi gunung sayotnya |
kara lan kêmbang karandhang |
(m)bokmas Wirancana sigra |
anuding ngambil kang tamba ||

15. Tan adangu nulya prapta |

sinungkên pan wus tinampan |
Mas Wirancana lingira |
ya mangsa bodhowa sira |
warase pulunanira |
nauri Rara Ginubah |
ya wus aja sira susah |
ing mulyane sutanira ||

16. Ni Rêtna Ginubah sigra |

angambil jantuning tamba |
saking gagêlunganira |
ingkang sêkar gambir seta |
winênyêtan sêkar krandhang |
sêmanggi kinên nglawêta |
pinuh pan pinêt toyanya |
wus winor lan wawênyêtan ||

17. Sêkar krandhang gambir-seta |

dèn têngakakên sirahnya |
sru pinuntir rambutira |
pucuking rambut kinarya |
lantaran anuruh pudya |
gya binènjèng netranira |
tinuruh ing pupuh tamba |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 231 >

 saking sapucuking rema ||

18. Ing ngêlèk-lèk netranira |

kumêtèp pêdhês rasanya |
Ni Rara agêronjalan |
ngêrêng-ngêrêng ngêsah-êsah |
dangu-dangu gya Ni Rara |
Widuri anjrit karuna |
sigra Ni Rêtna Ginubah |
nuding kinèn mêndhêt toya ||

Jilid 10 - Kaca : 171

19. Sak jun kinèn anggrujuga |
ingkang tinuduh agêpah |
(ng)grujug mukanya Ni Rara |
Widuri agulagêpan |
sarya sru dènnya karuna |
asasambat ibu rama |
pêgat-pêgat mêlararsa |
mulya nulya linuwaran ||

20. Ni Rara Widuri mulya |

sabdaning Rêtna Ginubah |
arum wijiling wacana |
lah uwus kang Wirancana |
nakira pan wus waluya |
tan ana labêting lara |
ramèbu lêga tyasira |
kang putra mulya ngusadan ||

21. Myang Ke Kidang Wiracapa |

Widaryati sukèng driya |
myat kang wayah wus waluya |
tan ana kang dadya manah |
Ni Rara malih ngandika |
lah ta wis Widuri sira |
apapasatana wastra |
Widuri matur anêmbah ||

22. Lèngsèr saking ngarsanira |

rinangkul mring ibunira |
gya kang putra pinasatan |
wus angêjum remanira |
kang ibu marwatasuta |
ketang putranya waluya |
wus pinasat ingukêlan |
nulya umarêk ing ngarsa ||

23. Ni Rara Ginubah Rêtna |

arum wijiling wacana |
Widuri ingsun tatanya |
priye rasane tyasira |
sajroning karya rinêngga |
ing satata palakrama |
kang putra alon turira |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 232 >

 tan wontên raosing driya ||

24. Kados tinangi anendra |

dènnira apalakrama |
ing solah kadya supêna |
wus mangkana aturira |
Rêtna Ginubah lingira |
lah kakang Prawirancana |
ing mangkya wus linampahan |
ing mulyaning sutanira ||

25. Ing mêngko priye ta sira |

aran wus lêbaring karya |
Kae Mas Prawirancana |
wacana mring arinira |
Ni Rara Rêtna Ginubah |
yèn parêng ramanta paman |
manira yun-kalènggaran |
mêmocung mring Galèkwulan ||

621 Pocung
1. Lingira rum |
Ni Rara Rêtna rinêmpu |
lah ya sokur kakang |
tan ana kang dadi pikir |
pira bara ana sêmbulihe benjang ||

Jilid 10 - Kaca : 172

2. Duwe mantu |
kang bagus priyayi lugu |
kang prawirèng praja |
manira numbang titilik |
aywa susah sun-rewang-rewangi sira ||

3. Alon muwus |
Mas Dêmang Wirancanèku |
ya yayi Mas Rara |
abangêt tarima-mami |
sapa kang sun-arsa-arsa lyaning sira ||

4. Sadaya wus |
kalangkung ing sukanipun |
tan ana woding tyas |
Ke Kidang Wiracapèki |
lon ling marang kang putra Mas Wirancana ||

5. Lamun munggguh |
ing karsa prayoginipun |
luwaring sungkawa |
karya sasabing akingkin |
ing sadalu mangke pênêde kasukan ||

6. Ana nayub |
lan sanak-sanak saumbul |
kang trêsna tumêka |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 233 >

 madhayoh sajroning kardi |
dèrèng kongsi tinayubakên kasukan ||

7. Lawan sampun |
katingal ewahing wuyung |
cipta kawistara |
kucêma wangun priyayi |
pênêd kang suka-suka namur sungkawa ||

8. Alon matur |
Mas Dêmang Wirancanèku |
pan inggih sumangga |
tar lênggana ing satuding |
yèn makatên luhung lajênga kewala ||

9. Sami nayub |
sadintên lawan sadalu |
kang paman ris nabda |
inggih kalangkung prayogi |
nambung wuwus Ni Rara Rêtna Ginubah ||

10. Lah ya sokur |

kakang kasukana nutug |
lan sanak pra mitra |
prapat bubundhêl desèki |
lah wus kakang yèn padha raharjèng nala ||

11. Manira yun |

mulih mring asramaningsun |
Wirancana miwah |
ramèbu samya (n)jurungi |
Wirabajra gupuh naoskên turangga ||

12. Sang Rêtna yu |

anitih turangganipun |
sigra lumaksana |
srênggala ngijig nèng ngarsi |
pan ingênêr ing wana kayanganira ||

13. Ingkang kantun |

sami pagunêman rêmbug |
sira Kae Kidang |
Wiracapa Widaryati |
Wirancana sagarwa sakadangira ||

Jilid 10 - Kaca : 173

14. Kang samya yun |
mangun kasukan anayub |
bokmas Wirancana |
mring kang raka matur ririh |
lamun parêng (ng)gonnira karsa kasukan ||

15. Luhung dipun |

wandèkakên marmanipun |
manawi putranta |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 234 >

 nênggih Ni Rara Widuri |
(m)bokmanawi angot kèngêtan kang lanang ||

16. Lagya tungtum |

manahnya sênggang mong wuyung |
uga kalakona |
sakit malih andalêming |
datan wande dados wode tyas-kawula ||

17. Lingira rum |

Ke Kidang Wiracapèku |
gajêg bênêr sira |
rêmbug manawa manawi |
rèhne mutawatir pangêmonging putra ||

18. Ambiyantu |
Nikèn Widaryati muwus |
bênêr rêmbugira |
yèn putuku Ni Widuri |
myat wong nayub babêksan agêgambyongan ||

19. Abot wuyung |

pindho papa têmahipun |
angur winurungna |
pirabara ari malih |
yèn wus rapih pisan tan ana labêtnya ||

20. Datan ewuh |

karya sukèng anak putu |
Dêmang Wirancana |
ngalulun kewala ngèli |
ing rêmbuge rabinira kang mangkana ||

21. Alon matur |

mring Kidang Wiracapèku |
kawula punika |
sumanggêng karsa sarèhning |
tan lênggana darmi kumambang kewala ||

22. Rêmbagipun |
putranta wande anayub |
lamun parêng paman |
kawula dalêm-lilani |
sapunika mantuk maring Galèk wulan ||

23. Mapan sampun |

tan ana ingkang kinalbu |
ngaringakên karya |
manawi benjing (m)bèn malih |
angandika Kae Kidang Wiracapa ||

24. Sumanggèng yun |

yèn karsa budhalan kundur |
Kemas Wirancana |
anuduh kang para ari |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 235 >

 hèh Mancanapura padha parentaha ||

25. Mring wong batur |

kabèh konên usung-usung |
payo abubaran |
mulih marang Galèk-sasi |
budhalêna kabèh pawong baturira ||

Jilid 10 - Kaca : 174

26. Pra ri gupuh |
sandika samêktèng tuduh |
lèngsèr saking ngarsa |
angrukti barang pakarti |
kathah angsale dènnya anambut karya ||

27. Yata wau Mas Dêmang Wirancanèku |

pamit mring kang paman |
myang kang ibu Widaryati |
nuwun madal ing pasilan sanalika ||

28. Linilan wus nêmbah lèngsèr saking ngayun |

sagarwa saputra |
kang karsa kundur rumiyin |
gumarudug jalwèstri ngiring bidhalan ||

29. Ingkang kantun |

pra ari sadayanipun |
angirit gotongan |
bubuhan lir prapta nguni |
tan cinatur kang samya labêt kasmaran ||

622 Asmaradana
1. Yata kang mahawèng margi |
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
katri Ki Kulawiryane |
Ki Nuripin Asradênta |
ing wanci wisan-karya |
rararyan sandhap asêm agung |
palegungan pinggir desa ||

2. Dhusun ing Karang-kêlampis |

Ki Kulawirya ris mojar |
Nuripin ngupaya-a we |
dawêgan saking sajuga |
sigra Ki Asradênta |
muwus mangke ngong lumaku |
kang dhawuh wong ing padesan ||

3. Nulya lumampah tumuli |

tan adangu nulya prapta |
Asradênta ing ngarsane |
ing ngawirya aturira |
naoskên we dawêgan |
ngawirya katri anginum |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 236 >

 dawêgan sawiji sèwang ||

4. Asradênta lan Nuripin |

wus samya ngombe dawêgan |
pinalathokan dêgane |
winawar samya pinangan |
Jayènmgrêsmi ngandika |
man Asradênta Pangulu |
nulaka ngriki kewala ||

5. Sêdhêng doh untaping margi |

lan malih manira tanya |
gunung ingkang katon kuwe |
bêcik patute inèksan |
Asradênta turira |
alit sangêt angkêripun |
tan wontên janma kang ngucak ||

6. Wasta ardi Rajêgwêsi |

rumpil (n)dêdêr dêging ngarsa |
lan ana lungur kang rèpèh |
sêtun yèn janma tirakat |
praptèng kêndhit kewala |
tan dumugi puncakipun |
langkung nênggèking pancadan ||

19 (Dumugi ing margi tumuju Kalangbrèt)

Kocap lampahipun para andon lêlana têtiga kadhèrèkakên santri Nuripin lan
Asradênta. Dumugi ing margi tumuju Kalangbrèt, Asradênta pamit wangsul
kanthi sêsalaman ndhèrèkakên basukining lampah. Lampahipun para andon
lêlana tumuju dhatêng rêdi Rajêgwêsi ingkang inggil andêdêr. Ingkang sagêd
minggah dumugi puncak namung Jayèngrêsmi lan Jayèngraga. Enjingipun
sami mandhap kapanggih Kulawirya lan Nuripin sêsarêngan nglajêngakên
lampahipun.
Kaca 175 -181

Jilid 10 - Kaca : 175

622 Asmaradana
7. Lamun kinêncêng sing ngriki |
dede margine kang padha |
kajawi saking Kalangbrèt |
margi gêng kèh trusanira |
wong grami myang pêwanan |
Jayèngrêsmi lingira rum |
ênggèh ngong tanya kewala ||

8. Lah uwus andum basuki |

namung salam bêktiningwang |
kalawan malih bêktine |
ri kaaturêna marang |
Ke Kidang Wiracapa |
[---] |
nulya samya sasalaman ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 237 >

9. Miwah marang Jayèngragi |
Kulawirya sinalaman |
pan wus linilan pamite |
Asradênta lèngsèr sigra |
mulih mring Lêmbuasta |
pra ngawirya katri laju |
mring Kalangbrèt kang sinêdya ||

10. Lêpas lampahirêng margi |

ngambah wana tarataban |
alèrèn pinggiring lèpèn |
katoran sami asiram |
ing wanci lingsir surya |
samya salat wêktu Luhur |
nèng têpi lambaran sela ||

11. Wus bakda dènnira mupit |

Jayèngrêsmi lon ngandika |
lamun kaparêng ing mangke |
suwawi amurang marga |
mring mara kang kaèksan |
kawula ragi kayungyun |
kêdah andhatêngi lampah ||

12. Marang arga Rajêgwêsi |

dadosa misiling lampah |
ing tirakat kangelane |
inggih paman mrih supaya |
panggirahing kirapat |
ngrusuki maksiyatipun |
bidêngah ngêndhih ngibadah ||

13. Winasuh kalawan budi |

pinèpètkên ring apapa |
walêsira sakamuktèn |
dadya panaure suka |
sukêre sumuruda |
pami bêndho wêdhung kêthul |
yèn sagêd lirip ing lampah ||

14. Tumungkul Ki Jayèngragi |

karangsèng tyas kaluputan |
wong tingkah wèngwèng balèndhèng |
laminya lana (n)don paran |
akêlming ingkang raka |
nuding budi arubiru |
anggung kabèdhunging bedhang ||

15. Ing mangkya ciptaning kapti |

dènnya sring nalar (m)balasar |
wus kinikis tanpa gawe |
pan sumêdya minarènan |
solah kang wus kalakyan |
badhe nut raka salir hyun |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 238 >

 nasoka sajroning nala ||

Jilid 10 - Kaca : 176

16. Ki Kulawirya ngling aris |
mungguh binobot binabag |
iya ing lêlakon kiye |
agèsèh lamun rinasa |
tan sêmbada ing lampah |
lagi cilakaning laku |
tirakat ati rakotan ||

17. Ambênêr karêpirèki |

bêcik sinêmbulih lara |
pinarakakên pakewoh |
pinasah lawan kangèlan |
pirabara yèn kaya |
Jaka-slèwah critanipun |
amoyang mêmati-raga ||

18. Nanging Kulawirya nênggih |

amung bayari wacana |
batinne wêgah tan sagoh |
pan maksih karasa lara |
guthule andrêwawas |
sruwal ngêmbêr denning ilu |
akêkat kadi wawulang ||

19. Ki Wirya ngling mring Nuripin |

lah kapriye kono sira |
rêmbug-rêmbuge wong akèh |
Nuripin sêgu turira |
e kajawi ta amba |
dhatêng pundi purugipun |
dhatênga ing awang-awang ||

20. Malah sampun mampar-mampir |

mêdala ngarsa kewala |
kalangkung rêmit rumpile |
puniku yèn atur-kula |
dhangan dhèngèn kewala |
datan wontên ribêdipun |
yèn ta sampuna kapalang ||

21. Dene sakit-kula kuping |

tan kenging damêl lumampah |
sawêg kopokên (n)dalèwèr |
blêbêgên myarsa gêndhèngan |
bêng-bêng sakit talingan |
yèn kenging kêdah midhukun |
sabên dhusun linèrènan ||

22. Ki Kulawirya ambêkis |

wong edan cangkême ngomyang |
yèn lêkas muwus Di-lèngèng |
kêmêndara-kêmêndara |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 239 >

 marang sêmu sasmita |
(ng)gutuk êlor kêna kidul |
(ng)gutuk watu lèh (n)dhasira ||

23. Binalang watu Nuripin |

mak sruwêng Nuripin endha |
ngling i i biyang mèh bae |
liyana (n)dhas priye mana |
tan nganggo kira-kira |
yèn aja-a èndha buncur |
binalang watu samaja ||

24. Jèngrêsmi mèsêm ningali |

Jèngraga gumuyu nabda |
saiki Nuripin kiye |
atandho sugih paitan |
wêwadi kang winada |
nora kêna ngêntut sêru |
mangsa wurunga ginarap ||

25. Nuripin ing dina iki |

budine ambêg wibawa |
bobote sugih kamuktèn |
duwe pangamêng-amêngan |
Ki Kulawirya nabda |
mulane sun-kudu mênthung |
mring ngong sok kêmèwat-kèwat ||

Jilid 10 - Kaca : 177

26. Anggêgarap nyênyêmoni |
ulate kêmêpak-kêpak |
lir wong prênjana wuwuse |
awignya mamangun wanda |
wong dhapure lir kura |
suprandene kumalungkung |
si Di-pênthung alu lima ||

27. Samya agumujêng myarsi |

marang kang samya paguywan |
Jèngrêsmi ngandika alon |
sumangga paman lumampah |
alon-lonan kewala |
gliyak sapikantukipun |
nauri ya payo uga ||

28. Gya mangkat Ngawirya katri |

marang Rajêgwêsi ngarga |
nusup angayam-alase |
praptèng sukuning ancala |
nèng sêndhang salat Ngasar |
bakdane salat gya laju |
sumêngkèng ngarga gambuhan ||

623 Gambuh

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 240 >

1. Kêlangkung writing gunung |
saking panjadan (m)balêgêr watu |
caruk curi paparang parung arumpil |
watu kumalasa lunyu |
lumut lamêdan anglèmot ||

2. Nênggêl sasêngkanipun |
praptèng pênggik têngahaning gunung |
anèng watu damar samya ngaring-aring |
watu damar patutipun |
lir êndhog satugêl mongol ||

3. Gênge patang pêrangkul |

sakêmbaran sami alusipun |
kadya wêsi waja sinangup sinangling |
kasoroting surya gêmpung |
mêlêng-mêlêng amêncorong ||

4. Gumilat kadya murub |

kaujwalan nadyan siyang dalu |
tiningalan kilêng-kilêng lir madhangi |
minangka sakèthèngipun |
pangandhêg wong sêdya layon ||

5. Ngawirya katrinipun |
kandhêg nèng watu damar ing ngriku |
datan bisa amucak bunciting wukir |
pênggiking arga anggulu |
tumiyung mayungnya godhong ||

6. Jayèngraga angungun |
ngupaya marga kang mring mêndhuwur |
ingulatan kanan kering lambung wukir |
wontên sakêdhik dinulu |
marga kêlangkung pakewoh ||

Jilid 10 - Kaca : 178

7. Angracak krikil watu |
agêng alit alur ting pêndhukul |
nulya Jayèngrêsmi lawan Jayèngragi |
Nuripin Kulawiryèku |
kang samya arsa angonjot ||

8. Anêngka inggahipun |
mangkat gocèkan watu mêndhukul |
Jayèngrêsmi lan kang rayi wus lastari |
dilalah bisa anuntung |
anganjat marga pakewoh ||

9. Ki Kulawirya wau |
lan Nuripin tan bisa tut-pungkur |
dènnya munggah anggriguh manah kuwatir |
gujêngan watu mandhukul |
marucut ambyuk malorot ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 241 >

10. Nuripin mèlu katut |
katundhung arêp tiba kaglundhung |
pan wus têlung landheyan inggilirèki |
krakal watu mèlu luntur |
rêgudug lorot mangisor ||

11. Samya andhèprok timpuh |

wong ro kang kalorot ting karênguk |
Kulawirya ngungun angling mring Nuripin |
priye iki raganingsun |
rada kawaon kabêndon ||

12. Majade rêmak rêmpu |

wong kaplorot katanggor ing watu |
kalunturan ing lungka wêdhi karikil |
nora nyana nêmu wutuh |
êndhasmu nora mêlopor ||

13. Nuripin angêcêmut |

berkatipun mantuning pangulu |
donganipun Ki Asradênta kang mawi |
Ki Kulawirya asêndhu |
edan kobêre mêmoyok ||

14. Priye kiye karêpmu |

apa munggah manèh mèlu nusul |
apa uwis nèng kene bae Nuripin |
kang liningan aturipun |
bok sampun ngriki kemawon ||

15. Mangsi sagêda nuntung |

maring pucak punika mèh surup |
candhikala dhasar margine arumpil |
tan wande mangke kaglundhung |
mindhak repot têmah poso ||

16. Yèn kula sampun mopo |

kirang priksa yèn sampeyan ayun |
Ki Wirya ngling nusula dhewe sirèki |
yèn wus munggah rada dhuwur |
sun-bandhêmi teka ngisor ||

17. Ki Nuripin malêruk |

o ah dede pabênan puniku |
yata wau Jayèngrêsmi Jayèngragi |
kang nuntung puncaking gunung |
ing wêktu sêmada rikoh ||

Jilid 10 - Kaca : 179

18. Apan tan ana ranu |
dadya kewala amèt tayamum |
lêbu sawusnya ngangkat salat Mahêrib |
nèng sela kumalasa lus |
kayoman ing kayu winong ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 242 >

19. Gêng-agêng kayonipun |
kusambi trênggulun walikukun |
baga bibis têkik kroya jaha jati |
jêmpina lan sana sênu |
pêtêng ayom arongrongkop ||

20. Ingkang samya awêktu |

praptèng bakda Ngisa Witiripun |
langkung dènnya angrahabi puji dhikir |
paragat pamupitipun |
luwar dènnya tata lunggoh ||

21. Anèng soring trênggulun |

lambar sela kumalasa alus |
Jayèngrêsmi angandika mring kang rayi |
de paman Kulawiryèku |
Nuripin tan ana katon ||

22. Paran tan mèlu nuntung |

Jayèngraga alon dènnya matur |
dugi-kula apan tan sagêd tutwuri |
karantên pan marginipun |
kalangkung nênggêl pakewoh ||

23. Rumpil karakal watu |

kawula tan nyana sagêd nuntung |
ingkang raka mèsêm angandika aris |
layak iya yèn kadyèku |
sru sokur-sun mring Hyang Manon ||

24. Rumangsa-a sirèku |

kinacèk pangrêksanira Hyang Agung |
pira-pira ginampangakên arumpil |
kudu anyêntor têpakur |
marang ing Hyang Maha Manon ||

25. Mungguh ngaurip iku |

tinitah ing dalêm dènnya nêngguh |
upamane lir kitri tinandur pinrèh |
wohe kêna-a ingundhuh |
marang kang nandur mrih tuwoh ||

26. Ana pamalêsipun |

si kitri mau marang kang nandur |
nora ngilangkên baune ki tani |
aja kaya kayu sêrut |
tinandur tan bisa awoh ||

27. Ki tani tunanipun |

kang tinandur tan kolur wohipun |
ya wong nora bisa anêmbah ing Widdhi |
pinamakkên kayu sêrut |
sêtun gawene tinêgor ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 243 >

28. Tiwas têmên tinuwuh |
nora wêruh marang kang anuwuh |
sira iku wus sêdhênge mêmarèni |
ing galat kang wus kabanjur |
sigêgên aja kêblaso ||

Jilid 10 - Kaca : 180

29. Tanpa gawe dinarus |
wah mangkono ta kêna ing ngaru |
nora kêna ing urut dèn-bobolèhi |
ingalah kalawan wuruk |
lwih anggêpe anggon-anggon ||

30. Jayèngraga tumungkul |

karaos tyasira kang wus luput |
lir ginirah jrênihira awiwinih |
barêsih galih tan guluh |
sinuluha wêktu êloh ||

31. Ing wanci têngah dalu |

samya mapanakên anunungku |
kawiridanira salsilahing dhikir |
amupit marang Hyang Agung |
arahab dikir sinêntor ||

32. Kongsi ing wanci bangun |

pajar gidib laju wêktu Subuh |
bakda salat pupuji kongsi byar enjing |
sunat Luka sawusipun |
Jayèngrêsmi ngandika lon ||

33. Lah wus payo amudhun |

matur kang rayi sumanggèng kayun |
gya tumurun saking pupucuking wukir |
alon agujêngan watu |
lêstari mudhun praptèng sor ||

34. Asasalaman gupuh |

lan kang paman Ki Kulawiryèku |
myang Nuripin salaman gupuh ngabêkti |
samya bagyanan rahayu |
Ki Jayèngrêsmi nabda lon ||

35. Suwawi paman laju |

ngupaya kang anjok margi agung |
satibane kewala anuting margi |
Ki Kulawirya jumurung |
anjurudêmung saking (ng)gon ||

624 Jurudêmung
1. Yata laju alêlampah |
anapak lêbak pupundhung |
anêtêr lunguring gunung |
anasak wana wulusan |
marga kèh dèrèyanipun |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 244 >

 tambuh kang tinut simpangan |
asring kalurung kapaung ||

2. Katundhuk wong dhadhampalan |

jalwèstri mèt godhong kayu |
tumingal ring kang lêlaku |
anarka lamun kasasar |
dudu paraning dêlanggung |
wong dhadhampalan sru mojar |
baguse (n)dika puniku ||

Jilid 10 - Kaca : 181

3. Jêng têng pundi pinaranan |
Ki Kulawirya amuwus |
ki sanak rika tutuduh |
manira tan pati dhamang |
dalan kang anjog marga gung |
mangetan ingkang ngabanar |
kang kambah kèh wong lumaku ||

4. Kang tinanya saurira |

(n)dika bali malih ngidul |
joge kang dhatêng marga gung |
[---] |
[---] |
ngetan mring Kalangbrèt rawa |
ngawirya tri sarèng muwus ||

5. Lah (ng)gèh kisanak manira |

katulung tuduh dêlanggung |
kalangkung tarimanipun |
wus paman andum waluya |
ngong wangsul ngênêring Kêpuh |
jinurung gya nulak lampah |
satêngah onjod dohipun ||

6. Praptèng Kêpuh joging marga |

samya lêjar tyasira wus |
manggih marga gêng lastantun |
mangetan lampahira gya |
sring papaganing lêlaku |
kaoran bêntèring surya |
non dhusun pêdhak marga gung ||

7. Nimpang raryyan soring nangka |

angèrêkkên suku rapuh |
ana wong mikul waluku |
mulat ring kang lagya raryyan |
amire sèlèh waluku |
mundhuk-mundhuk marêk ngarsa |
sarwi ngusap-usap bau ||

8. Nêmbrama dalêm katuran |

ngawirya katri sumaur |
ênggèh sami-saminipun |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 245 >

 lah paman manira tanya |
kang pundi prênahipun |
krajaning Kalangbrèt rawa |
ingkang tinanya sumaur ||

9. Inggih punika kewala |

ngalèr-ngetan jêbulipun |
Kalangbrèt karajan agung |
ananging kula pitêdah |
ing lampah prayoginipun |
kampir dhatêng padhêkahan |
kang winastan dhusun Gubug ||

10. Padardi ngungkang bêngawan |

ardi Purwa namanipun |
pan wontên pandhitanipun |
èdi wruh dèrèng winarah |
Sèk Ekawêrdi rannipun |
pan dadya patakonan |
punapa sasêdyanipun ||

11. Barang kang tinakèkêna |

jalwèstri tan ana wangsul |
wong pundi-pundi mariku |
Jèngrêsmi mèsêm andika |
sun-trima tuturirèku |
dhasar manira ngupaya |
pandhita ingkang linangkung ||

20 (Anglangkungi ardi Purwa dumugi dhusun Gubug)

Angsal pitêdah lampahipun tumuju Kalangbrèt, anglangkungi ardi Purwa
dumugi dhusun Gubug. Nuripin kautus ngupadosi dalêmipun Sèh Ekawêrdi,
mitranipun Ki Bayi Panurta. Para tamu katampi Ki Sèh Ekawêrdi dalah
semah lan anakipun èstri, Rara Muryati. Liringing netya, Rara Muryati
kapranan dhatêng Jayèngraga, makatên ugi Jayèngraga. Dalunipun Sèk
Ekawêrdi paring wêjangan, bilih ing ngagêsang pêrlu sumêrap keblat murih
kamulyan ing dunya lan kamulyan ing swarga i.p. kanthi ngawula ing nata lan
ngawula manahipun piyambak. Ngawula manahipun piyambak, jalaran
awakipun prasasat jêjêring Gusti. Kalajêngakên wêjangan bab tatacara lan
tata-susilaning ngawula ratu, gampil angèling angabdi sakêlangkung kathah,
jangkêp botên wontên ingkang cèwèt. Dumugi Subuh sami solat, lajêng
dhahar kêmbul. Jayèngrêsmi pamit badhe nglajêngakên lampah.
Kaca 182 – 199

Jilid 10 - Kaca : 182

624 Jurudêmung
12. Sarwi sasmita ring paman |
pandhita ingkang tinutur |
panuju ing wastanipun |
kalêbu cacahing mitra |
-nira kang-rama ing dangu |
mangkana malih ngandika |
wus paman ingsun mit laju ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 246 >

13. Anulya mangkat lumampah |
mangetan anut marga gung |
anggênggêng ra-ara luhur |
bêbangkan wana trataban |
tinugar têgal tinunggu |
tumuruning kakêndhêngan |
lingsir surya wêktu Luhur ||

14. Mararyyan anèng ing sêndhang |

samya kadas salat Luhur |
sabakdanira awêktu |
gya umangkat alon-lonan |
rèrèdhon rapuhing laku |
tan pati rêncang ing manah |
wancyarsa raryyan awêktu ||

15. Bakda salat gya lumampah |

wus katon ing desa Gubug |
angungkang pagêr kali gung |
têmpur lan bênawi Rawa |
plabuhan ro sirahipun |
rêbut sirah lawan nujang |
sirahe plabuhan agung ||

16. Ngandhap Ngasar wayahira |

mararyyan sor mandera gung |
mumucang ngawirya têlu |
Jèngrêsmi aris ngandika |
Nuripin sira sun-tuduh |
mangsuka maring padesan |
takona ing wismanipun ||

17. Sèk Ekawêrdi rannira |

Ki Nuripin mèntar gupuh |
malbèng padesan ing Gubug |
têtakon mring wong padesan |
kang tinakèn sauripun |
Kae Sèk tan ana wisma |
taruka nèng Purwa gunung ||

18. Lamine pan wus rong candra |

Ki Ekawêrdi nèng gunung |
nèng ngrika panêpènipun |
yèn wontên sêdya prapta |
kewala nusul ing gunung |
sawusira tinuturan |
Nuripin anulya wangsul ||

19. Umatur sasêjarira |

Jèngrêsmi aris amuwus |
yèn mangkono turirèki |
lah ya payo pinaranan |
ênggonne patrukanipun |
mangkat saking parèrènan |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 247 >

 nut padhadhahing dhusun ||

20. Angalèr-ngilèn lampahnya |

asri patêgalanipun |
pagêr rinisig ing wuluh |
ngêmohi kang pala-simpar |
sangkêp jajangananipun |
mawarna akakêdhokan |
ambanjêng pagudhènipun ||

Jilid 10 - Kaca : 183

21. Anêtêr manjating arga |
alit ardi purwa patut |
wus cêlak pawismanipun |
kang sêdya prapta mararyyan |
samya mucang soring nyamplung |
Jayèngrêsmi ris ngandika |
Nuripin sira sun-tuduh ||

22. Têmuwa marang ki tuwa |

manira ayun papangguh |
santri Nuripin agupuh |
minggah mring pawismanira |
tan adangu nulya têmu |
umatur talètèhira |
ing samula-bukanipun ||

23. Kang myarsa jar suka nabda |

kinèn angaturi gupuh |
Ki Nuripin sigra wangsul |
matur mring bêndaranira |
ingaturan kinèn laju |
kang ingaturan agêpah |
kadya kinanthi tyasipun ||

625 Kinanthi
1. Amanjat pagagan gunung |
pèpèrèng tinêgal asri |
pinatut abêbanjaran |
sêdhêng trumrunaning kitri |
ngêmohi sadayanira |
kèh sabate samya dhangir ||

2. Ki Sèk Ekawêrdi lungguh |

nèng srambine suro alit |
awilis winêlit anyar |
pinaningrat gumarining |
pan ginêlaran kalasa |
pandhan pacar bangka putih ||

3. Amanggil pra sabatipun |

kinèn awèh wêruh maring |
rubiyah lan putunira |
sawiji èstri yu kuning |
ingugung sakarêpira |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 248 >

 wasta Ni Rara Muryati ||

4. Kinèn samêkta susuguh |

kang liningan mèntar aglis |
mring desa awèh pratela |
yata kang sêdya mêrtami |
praptèng kori babêthèkan |
Ki Sèk mulat ngawirya tri ||

5. Ki Sèk Ekawêrdi gupuh |

angudhuni ing palinggih |
kang mratamu uluksalam |
sinauran salamnèki |
ngancaran lênggah paningrat |
ing surambi suro asri ||

6. Rahap sasalaman gupuh |

ngawirya tri ganti-ganti |
binagyan ing karaharjan |
winangsulan kramaning sih |
rèh patêmbèning pagutan |
Sèk Ekawêrdi lingnya ris ||

Jilid 10 - Kaca : 184

7. Tabêt paguting pandulu |
ing pundi sasanèng wingking |
ing ngayun ingkang sinêdya |
lan sapa sintên pinuji |
ing paparab katrinira |
kang sudi sumêdya kampir ||

8. Jayèngrêsmi lingira rum |

têtanya pawingkingmami |
tanah ing pawintên sowan |
pradikan dhusun sawiji |
ing karajan Wanamarta |
lampah-kawula puniki ||

9. Ingutus sudarma nêngguh |

inggih kinèn angulati |
kadang tuwa alêlana |
nis kalane madya ratri |
awasta Sèh Amongraga |
tanwrin (ng)gyannya sanèngnèki ||

10. Ngong-ulati angalangut |

angayam-alas wanardi |
kang sudi mastani aran |
apanêngran Jayèngrêsmi |
ri-kula ran Jayèngraga |
lan paman Kulawiryèki ||

11. Pan inggih wuragilipun |

(n)Jêng rama kiyai Bayi |
Panurta ing Wanamarta |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 249 >

 pradikan Wirasabèki |
wangsul palakramèng sêbda |
sintên kang sinambat wangi ||

12. Kae Sèk lêgawèng wuwus |

bagus tatanya ring mami |
kang sudi mastani reyang |
Ki Sèk Datuk Ekawêrdi |
nakmas mangke ta mangke ta |
ingsun myarsa jarirèki ||

13. Èngêt manira ing dangu |

Kae Bayi Panurtèki |
dhêdhukuh ing Wanamarta |
duk maksih nènèman sami |
mitra-manira sabaya |
-pati golongan angaji ||

14. Kae Bayi Panurtèku |

kala maksihe taruni |
arane Mas Arundaya |
dadya pambataking santri |
santri kèh bapa ambiyang |
mring kakang Arundayèki ||

15. Anakmas kalinganipun |

putrane kakang Kiyai |
Bayi Panurta Rundaya |
nukuli asigid-sigid |
manira angawu krama |
marang si kakang Wuragil ||

16. botên anyana sarambut |

kalamun sami pinanggih |
anakmas kalawan kakang |
Wuragil Kulawiryèki |
kang sinambrama sukèng tyas |
Kulawirya gumuywa ngling ||

17. Inggih sami bêgjanipun |

Dhêdhatuk Sèk Ekawêrdi |
pinarêngkên ing Hyang Suksma |
panggih putranta lan mami |
ris nauri inggih ta lah |
datan nyana tan andhipi ||

Jilid 10 - Kaca : 185

18. Sarya ngling mring sabatipun |
kinèn ngènggalakên aglis |
sugata maring padesan |
kapêthuk tan dangu prapti |
Rubiyah lan putunira |
Ni Rara Muryati nênggih ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 250 >

19. Angirit jodhang susuguh |
rinukti ing wismanèki |
nulya kinèn nyaosêna |
pawohan myang wedang kopi |
lawan ingkang sasêgêran |
sira Ni Rara Muryati ||

20. Angadi-adi rupa yu |

asinjang limar kêtangi |
kêkêmbên gadhung cêlêpan |
pinrada kumudawati |
walêr tasik lêlamatan |
asêngkang panunggul siji ||

21. Kalpika mirah lan tajug |

awida kalêmbak-minging |
agêlung pare-karantas |
sasolahira kinardi |
asèdhêt wanguning kênya |
liringe anjait ati ||

22. Naoskên pawohanipun |

Jèngraga kabrêbêt liring |
sumênut tyasira kontrag |
kadaut manising lungit |
samya kumêpyuring driya |
paguting netra mranani ||

23. Jèngraga raosing kalbu |

kagropak amokak-makik |
(n)jêjêgi ganjêl tuwêkal |
wêkêle akuwal-kuwil |
kongkêl wêlakaning wingwal |
kinawal sabiling galih ||

24. Ni Rara Muryati rikuh |

kabajong ciptaning liring |
lir anon gawar larangan |
tyas kuwatir kêtir-kêtir |
kèngêl kabêntusing tingal |
kungsul graitaning galih ||

25. Wusnya naoskên sang ayu |

mundur gupuh anunuding |
mring rowang ngangkat rampadan |
sira Ni Rara Muryati |
anangga kêndhi pratola |
sasolahe karya brangti ||

26. Sêmbada pasêmonipun |

sapantêg sèdhêt mantêsi |
amanis suluh wadana |
sêdhêng amêpêg birai |
misih sangkrip ningit tingal |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 251 >

 tan pati paguting liring ||

27. Sapraptanira ing ngayun |

wau Ni Rara Muryati |
naoskên dhahar rampadan |
andharik piring sinaji |
(n)jongok siduwa andhêngklang |
gêlung lukar mêmak wilis ||

28. Ngêlowong lungsèning gêlung |

gêlung maksih ngukêl asri |
angulêr-jêdhung kawiwal |
ana puspitaning wèni |
mêlathi wigar rarasah |
kasangsang rema sawiji ||

Jilid 10 - Kaca : 186

29. Gêtêr-gêtêr lir mèh runtuh |
malathi akanthil-kanthil |
Jayèngraga kagigalan |
tyasira kèngguh kagimir |
myat malathi kang kasangsang |
ing rema saêlêr kanthil ||

30. Asêbêl sabiling kalbu |

mulat ring Rara Muryati |
kang sêdhêng rêspatinira |
awèh wigênaning ati |
Jèngraga micarèng nala |
dudu rasane raryyèki ||

31. Wangune karya wulangun |

abêncah rasaning ati |
larang liringe pasaja |
asingit lungiding wadi |
kawadakaning sasmita |
asêmu kukuh ngangkuhi ||

32. Mangkana dènnya tata wus |

mundur kapaguting liring |
tyas lir panjang putra tiba |
pacangkinganing kabanting |
ing sela rêngkulu ambyar |
kumêpyur kalihe sami ||

33. Rara Muryati wus mundur |

karikuhan lampahnèki |
kakrubyukan dening sinjang |
dadya magêr-timun ririh |
saparan tinuting tingal |
marang Kae Jayèngragi ||

34. Wus andhèr saosanipun |

Ki Dhatuk Sèk Ekawêrdi |
nyarakkên ing tamunira |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 252 >

 sumangga sami wêwanting |
agêpah ingkang ngaturan |
tuturuh (n)dan lêkas bukti ||

35. Kang nadhah sami pikantuk |

dhasare lampah kalantih |
mirasa raosing nadhah |
anutug dènnya abukti |
wus mangkana aluwaran |
Ni Muryati angladèni ||

36. Bubucu tinarik mundur |

sinungkên marang pamburi |
Nuripin pan winarêgan |
nulya dhadharan mangarsi |
wowohan myang lah-olahan |
ngancaran nyanyamik sami ||

37. Angalap sasênêngipun |

ing wanci wus tunggang wukir |
ngaturan sami akadas |
sêdhênge wêktu Mahêrib |
para ngawirya agêpah |
marang pawariyan aglis ||

38. Samya ngambil toya wulu |

Jèngraga nulya ngadani |
ing kapti sêmu pinasang |
angungkung swara rum manis |
angalêp lêpas kumandhang |
kêrkêling ngukêl kinardi ||

39. Supayanira rinungu |

marang Ni Rara Muryati |
dènnira adan maro tyas |
linandhung kalimah titis |
maknane tan asub Allah |
swara ning mring Ni Muryati ||

Jilid 10 - Kaca : 187

40. Muryati nora ngrurungu |
swarane adan kal sih |
mêntuling swara nyêntug tyas |
lir sari pinurwèng warih |
gagasing driyasmu brangta |
-nira Ni Rara Muryati ||

41. Solahe sinamur-samur |

samar kauningan isin |
katêmbèn pinurwèng tingal |
ring priya winawèng kingkin |
tyasira awirangrongan |
mangarang mring Jayèngragi ||

626 Wirangrong

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 253 >

1. Tan cinatur solahnèki |
Muryati dènnya wirangrong |
ingkang samya salat sawusipun |
adan sunat sami |
wus sunat kinèn kamat |
nulya rangkat prelunira ||

2. Ki Datuk Sèk Ekawêrdi |

nabda ngancarani alon |
suwawi anakmas ingkang sêpuh |
andika ngimami |
ingancaran mangarsa |
Jèngrêsmi mopo pinêksa ||

3. Anulya Ki Jayèngrêsmi |
majêng angimami gupoh |
nulya traping niyat sakalangkung |
pasêkatirèki |
[---] |
mat kasare tan sumêlang ||

4. Kalimah sakathahnèki |
miratje tan na winaot |
sêmbada swaranya manis arum |
Ki Sèh Ekawêrdi |
micarèng jroning nala |
sanyata lamun ngulama ||

5. Nutug praptèng bakda Mahrib |

laju wêktu Ngisa rêko |
têkèng bakda wasananira wus |
mung sunatnya Witir |
sawusira paragat |
salawat asasalaman ||

6. Nulya wangsul (ng)gyannya malih |

mring surambi tata lunggoh |
pan wus rinumatan suguhipun |
dhadharan mawarni |
ingancaran nyamikan |
angalap sasênêngira ||

Jilid 10 - Kaca : 188

7. Jayèngrêsmi ngandika ris |
mring Sèk Ekawêrdi alon |
kawula angalap bêrkahipun |
wuwulang ing mami |
masalah ing agêsang |
pratikêle kang utama ||

8. Sèk Ekawêrdi nauri |

dhuh anak wong bagus anom |
dene lir sasawat (m)balang kayu |
atanya ring kami |
tur anakmas wus wus-man |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 254 >

 mangsa niliba ing rasa ||

9. Sarèhning mupung kapanggih |

sarta katêmpuh ing dhaplok |
wikan kalêrêsan ing pitutur |
namung lothung ugi |
dongènge wong atuwa |
lamun piniriting nala ||

10. Ing dalêm gêsang puniki |

wajib tyas keblat anggeyong |
maring kadadeyan kang linuhung |
kamulyane urip |
lan kamulyaning pêjah |
kang bisa ahli sawarga ||

11. Dene gêgèyongan inggih |

keblate budi kang manggon |
mungguh pangawula kang wus sinung |
ing kalih prakawis |
ngawula ing narendra |
lan ngawulèng tyas priyangga ||

12. Lire ngawula ing ati |

prasasat pangawak Manon |
wong ngawulèng driya tansing minggun(?) |
pakarti liyaning |
aja anungku-nungge jiwa |
kewala ing dhèwèkira ||

13. Kang dungkap pratomèng kapti |

osiking tyas kang linakon |
tan sumêdya cidra rèhning kalbu |
tan pilih tan wigih |
angratu mring budinya |
nadyan tumêkèng apapa ||

14. Datan pati dèn-singgahi |

tan ketang pringga pakewoh |
wus nikmat priyangga datan keguh |
marang ika iki |
mung badan tinuhonan |
pangawulanirèng driya ||

15. Wus mutakik badan budi |

beda lan salumrahing wong |
tan kêna minajat ing tumuwuh |
kawulaning Widdhi |
panggayuhing kasidan |
ihtiyar ngajab jalaran ||

16. Samya ngudi ing kadadin |

mrih babaran kang kinaot |
Kae Kulawirya alon muwus |
mring Sèk Ekowêrdi |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 255 >

 kadi-punêndi lirnya |
ngèlmu ngawulèng narendra ||

17. Ki Datuk Sèk Ekawêrdi |

lon dènnira miraos |
kang wus linampahan anak-putu |
kang samya sêdyabti |
ngawula ing narendra |
myang bupati rangga dêmang ||

Jilid 10 - Kaca : 189

18. Tan prabeda ngèlminèki |
tatakramaning sila-ndon |
sakathahe mitra pra nèm-sêpuh |
wruh witing nagari |
janma garba sumandha |
ulah ngèlmi praptèng praja ||

19. Kang nèm-nèm ngong-pituturi |

jarwèng nganom maksih cotho |
liring cotho tuna sarwa kadung |
durung kèh luwangi |
tujêming duga-duga |
beda kang wus sêpuh lirnya ||

20. Liring sêpuh anyêpuhi |

kenging ingêpuh wong anom |
nyawabi sadaya milanipun |
wong tuwa puniki |
ingkang atawêkal |
tawa-tawa pantêsira ||

21. Kakêna tinuwi-tuwi |

mring anak putu sêdya-non |
lamun lan mangkana datan mungguh |
jênêng wong tuwa tuwèking |
apan dadi tutuhan |
tinutuh tan bisa warah ||

22. Ngandêlkên kèh dinanèki |

tuwa dhaplok mègok-mègok |
iku tuwa ampas kêmpus-kêmpus |
wus luwasing kardi |
mangka ing jro suwunga |
iku wong cupêt budinya ||

23. Duk anom tan purun ngaji |

ngandêlkên awake bèndhot |
tan mikir satuma ulah ngèlmu |
batin tan praduli |
amung eca amangan |
tan etang wêkasing gêsang ||

24. Namung ngetung sapucuking |

ilat sapucuking dhogol |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 256 >

 tan nêdya elinga jroning kalbu |
rip wêkasan mati |
nèng donya lir sasanjan |
tan bêstu anom myang tuwa ||

627 Sinom
1. Ki Kulawirya alatah |
suka Jèngraga Jèngrêsmi |
mirsa banyoling wirayat |
Ki Wuragil angling aris |
mangke ta sun-miyarsi |
ing kaol satêngahipun |
bab ngèlmi pupucukan |
wontên ingkang amêstani |
apan dadya gêgèyonganing gêsang ||

Jilid 10 - Kaca : 190

2. Pucuk guthul pucuk ilat |
yèn wus bisa anyukupi |
puniku utamèng titah |
marêngi pucuk kakalih |
kang pundi bedanèki |
myang kang pundi saminipun |
kang cêgah kang lêguta |
sarèhning kaol kakalih |
kula dèrèng sumurup mirading basa ||

3. Ki Sèk Ekawêrdi nabda |

puniku kakang Wuragil |
ingkang mastani utama |
inggih lêrês toging ngèlmi |
wêkasaning kadadin |
kasidan kang bangsa ratu |
palal nikmat kamulyan |
ing dalêm donya puniki |
ratu têtêp dadi musthikaning donya ||

4. Pandhita kang wus utama |

têtêp dadi musthikaning |
ngakerat pan pinardika |
nikmat kamulyan swarga-kir |
tan kenging dèn-ucapi |
puniku babaring kayun |
kang maksih janma mudha |
bakal pugêl mring utami |
mila kêdah winulang lalambar tapa ||

5. Suprandene supayanya |
kacanthèl saking sacuwil |
prayayi amandhita-a |
surupa pratikêlnèki |
miwah ngèlminirèki |
kalih prakawis puniku |
Ki Kulawirya mojar |
dospundi lajênge malih |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 257 >

 ingkang ngèlmi pratikêl suwitèng nala ||

6. Ki Datuk Sèk Ekawêrdya |

nauri wacana aris |
pamulang-sun ring pra-mudha |
ywa pêgat tatanya maring |
sujanma kang linuwih |
kang nêdya kèh gurunipun |
(ng)gugulanga kawignyan |
sabarang kabisan janmi |
ana dhewe-dhewe rurumahanira ||

7. Andhap-asor dhêdhasarnya |
pan iya tan kêna lali |
angajiya ngawula-a |
andhap-asor tan kêna lali |
prabot gênging utami |
andhap-sor wêkasan luhur |
Jayèngrêsmi ris nabda |
liripun kadi-punêndi |
andhap-asor dadya luhur wêkasannya ||

8. Inggih ingkang ingaranan |

andhap-asor ingkang pundi |
Ekawêrdi ris wacana |
lirnya andhap-asor nênggih |
angêsorakên dhiri |
nisthaning pangan myang turu |
sapala tan mirasa |
tan drêmba boga sakalir |
solah muna-muni pan sinumapala ||

9. Sapala sawiji sandhang |

sapala sawiji guling |
sapala sawiji pangan |
sapala sawiji angling |
sapala tan ngêkèhi |
ngênês rajah-tamahipun |
de janma ahli praja |
suwita marang narpati |
andhap-asor rèhning srawungan wong kathah ||

Jilid 10 - Kaca : 191

10. Jatmikaning sila-krama |
jatmikaning sabda-krami |
jatmikaning surèng karyya |
jatmikaning karya bukti |
liring jatmika ugi |
ywa umbak angumbar sanggup |
marang sasama-sama |
myang mring jênênging bupati |
sumawana ing panjênêngan narendra ||

11. Watak kang ngarsa sojaran |

amurungakên kamuktin |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 258 >

 yèn wus andhap-asorira |
wêkasan dadya gunèki |
guna yèn tan tabêri |
sih kuciwa tunanipun |
lan malih wêkasingwang |
graita gulangên kaki |
wruha lungit ing sêmu bêcik lan ala ||

12. Ing sêmu lèjêm upama |

lir angadu pucuking ri |
dèn-wasis ahlul sasmita |
(ng)gulang nganam manut kaki |
dèn-bisa wêrdi budi |
langlang panglinging panguwuh |
wèh wahya waraning tyas |
(m)bengkas nambung ganal alit |
lukita hèng wong wus sinêbut sujana ||

13. Liring kang bangsa sujana |

sujanma ingkang linuwih |
putusing sandi-kirana |
sastra wicitra ginati |
wiweka winigati |
yya wirang pruwitèng wuruk |
wong wirang têmah nganggrang |
liring nganggrang iku sêpi |
liring sêpi sirnanting istiyarira ||

14. Dadi wus wong tanpa karya |

yèn anom ana pinurih |
mukul amêmikul rosa |
kinongkon kêbat lumaris |
lamun wus tuwa kaki |
kaya priye kang tinêmu |
têpo cape raganya |
jompo ati sêpa sêpi |
tanpa rasa dumadi wong tuwa bangka ||

15. Bangsa bangka têgêsira |

kumlêkêrên tanpa asil |
krana bêcik angugulang |
mupung padha sih taruni |
sakèh wignyaning janmi |
Ki Kulawirya amuwus |
lah dospundi dhi Eka |
lajênge wulang pèhnèki |
anauri (ng)gih kang Ragil Kulawirya ||

16. Angèl traping wong ngawula |

nanging luwih gampil ugi |
puniku ewuh pinyarsa |
liring ewuh durung ngrêti |
liring basa mangarti |
ngawruhi sadayanipun |
barang karsaning nata |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 259 >

 yèku panêngran janma-di |
tan lêleda wus widagdèng ciptamaya ||

Jilid 10 - Kaca : 192

17. Liring maya kawistara |
ulat kabayaning ati |
kapti-marta kapti-duka |
nèng netra susumuknèki |
lèjêm sasmita liring |
laire darma lumaku |
laire utusaning tyas |
angsal yèn sampun kadugi |
ing-angèle yèn dèrèng mangarti krama ||

18. Nanging wontên bedanira |

ngawula marang narpati |
prabu sêpuh wus pramarta |
lan satriya sih taruni |
sabarang karsanèki |
yèn satriya nom puniku |
pêrlu kalawan sunat |
sami patrapipun ugi |
dipun popo sinami siyasatira ||

19. Sarat wruh pasanging karsa |

wontên pamêpêre kêdhik |
kang adoh ing sêmu tatag |
sabarang karsaning gusti |
dèn-kêbat cukat trampil |
kang parigêl barang sangkul |
dèn-sarwa ngarti karya |
trêngginas mêdhêsi kardi |
dèn-abêtah lapa cêgah turu mangan ||

20. Sumêdya atarak-brata |

ing puja lawan sêmèdi |
amrih dhanganing sakarsa |
yèn gusti anuju runtik |
poma dèn-ngati-ati |
ngawula ji taruna nung |
ngadhêpi gustinira |
yèn gusti anuju runtik |
dèn prayitna prihên lêjaring duduka ||

21. Karana yèn gusti lagya |

bêndu lir mubaling agni |
angobar tahên suh sirna |
tan ana ingkang nulaki |
miwah gênging kang banjir |
-bandhang sing katrajang larut |
balikan dèn-angrêpa |
atur kang aris patitis |
têtêsêna amrih lipuring duduka ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 260 >

22. Aja amapas ing karsa |
têmah amuwuhi runtik |
malah sangsaya andadra |
bêndune ambêbayani |
aywatambuh anênggih |
kabubuh kasabêt bêndu |
wus kocap ing saloka |
satriya nom ambêg wêrit |
barang karya sring anggampangakên mangsa ||

23. Wus kaocap ing wirayat |

satriya taruna nênggih |
basa taruna artinya |
taru godhong ênom tuding |
ing caraka-basèki |
liring tuduh barang laku |
kandêl tipising karya |
prêlu lan kang nora gati |
gampang angèl apan pinadha kewala ||

24. Basa taruna artinira |

kayata godhong upami |
yèn lagi ana gawenya |
kalangkung ajinirèki |
tan etang ing pangaji |
nglimang-sukoni tinêmpuh |
tur ta namung sadhela |
sêtun sadina karyadi |
yèn wus lawas dadi larahing pawuhan ||

Jilid 10 - Kaca : 193

25. Yèku warnining taruna |
beda lan prabu-tuwèki |
liring tuwa tuwuk nalar |
basa nalar tan supe wit |
wit ala lawan bêcik |
kapirsa sadayanipun |
ngragoni jênêng tuwa |
liring jênêng anjênêngi |
beda lawan ngawula satriya mudha ||

26. Liring nom sih nganam-anam |

sabarang kabisanèki |
kèh karsane kang mirungga |
kang anèh-anèh kinapti |
kang angèl pinrih gampil |
lamun wus kapanggih sêpuh |
nuli bisa animbang |
karya ala lawan bêcik |
tan kalêmpit duduga lawan watara ||

27. Beda lawan prabu tuwa |

kalangkung wingit awêrit |
wong kang ngucap sapa bisa |
wong iku ngrangkani kudhi |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 261 >

 arang bisa ngladèni |
angabdiya prabu timur |
kèh wong kang tidha-tidha |
tan tulatèn cupêt budi |
beda lan kang wus bisa ngawulèng mudha ||

28. Barang karsa kinawruhan |

tinujon pangrèhing gusti |
lir angêmban lare mular |
lamun bisa ngarih-arih |
anglela nyinyindhèni |
lare rèrèh lajêng turu |
nglilir dèn-êma-êma |
boja langên dèn-sandhangi |
kêkêmbangan kuning-bang myang papanganan ||

29. Lare lèngèh-lèngèh bungah |

mari mular dènnya budi |
agampil kêna pinolah |
asal bisa angladèni |
mring sang prabu taruni |
arikat dêrajadipun |
mulane wong ngawula |
angèl-angèle angabdi |
sinaua angabdi prabu taruna ||

30. Tandha ngalamat prawira |

wit angèl wêkasan gampil |
gampile yèn wus kacopan |
tan sita-sita angsung sih |
tandha sujanma wêgig |
ngawula ing prabu timur |
mukti alambar tapa |
muktine dene antuk sih |
tapanira nyata anglarani raga ||

31. Wus adat satriya mudha |

yèn lagya nêdhêng karsèki |
tan etang ing wayah mangsa |
mung suka lêganing galih |
puniku kang kinapti |
mulane ywa kongsi tungkul |
yitnanana sadaya |
ing tata kalawan titi |
duga-duga watara kira prayoga ||

32. Liring tatapa linggihan |

saêngokkan dèn-kaliling |
ywa liru gêng alitira |
liring titi angawruhi |
traping sawiji-wiji |
mring sasami myang sor luhur |
liring kira miminta |
basa kramaning gêng alit |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 262 >

 dèn-watara myang riringa ing sareka ||

Jilid 10 - Kaca : 194

33. Liring ringa kang ajrihan |
barang-karya tan ngaduki |
kang gampang pinèt angèlnya |
lir pugal boboting kardi |
karya gêng lan karya lit |
tan tumpang-so garapipun |
lira basa prayoga |
pinrih sasêdhêngirèki |
datan kurang tan kaduk sangkuling karya ||

34. Surup ingkang aduduga |

mobahe karyaning ati |
prayoga yèku pangucap |
yèn wus kaduga prayogi |
reka dadining ati |
laire darma lumaku |
titising pamicara |
yèn wus têpung lawan pikir |
surupipun riringa puniku netra ||

35. Andulu bêcik lan ala |

barang kudu nguningani |
kang patut lawan kang nora |
surupe watara kuping |
agati ing pakarti |
tanggaping tangguh pitutur |
suruping tata tangan |
terampil candhaking kardi |
basa titi suruping sikil lumampah ||

36. Acadhang sabarang karya |

kudu aglis anglakoni |
wong ngawula ing narendra |
kudu wruh ing nêm prakawis |
supaya tan amanggih |
ing kadudoning sisiku |
kawadakèng narendra |
malincur ciliking kardi |
dadya gusti datan arêmpêng sihira ||

37. Owêl sung sih wong leleda |

malah-malah anyirèni |
sajêge tan pinitayan |
wong ngucira barang kardi |
mila kang ngati-ati |
katona sumungkêmipun |
marang karyaning nata |
minta sih rambatan kardi |
kadi ugi tan manggih cêla cilaka ||

38. Rahayu sajênêngira |

kang wus matêng nêm prakawis |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 263 >

 dadya wawatoning praja |
pinitayaning narpati |
mêngkoni ring wadya ji |
wong kang sêm sumungkêmipun |
sumêdya ngèstu praja |
atutup kalih prakawis |
mawasing tyas suka-duka winaskitha ||

39. Wit suka anêmu duka |

wit duka suka pinanggih |
sadurunge kinawruhan |
anêdya ambêg prihatin |
yyambêg suka kapati |
yêkti duka kang tinêmu |
kang kadya nayakèngrat |
(n)jêng Nabi Rasullulahi |
angirangi suka mung mèsêm kewala ||

40. Iya ajrih dhêndhaning Hyang |

yèn wong suka iku manggih |
duduka ingkang tumêka |
sadurunge dèn-kawruhi |
prayitna rèh ing batin |
lawan pambêgannya alus |
tan yun mojar lalahan |
yèn angling amupangati |
asih marang mitra kang ambêg agama ||

Jilid 10 - Kaca : 195

41. Aja kaya wong punggungan |
yèn suka kacaryan angling |
dèn-isis kabèh gusinya |
cukakakan gumuywa ngling |
eblis amblês ing lathi |
saya (n)darung-kadalurung |
dènnya asuka-suka |
tan eling wirayat ngèlmi |
angangrusak panrima saking sêmbrana ||

42. Kêna pangarading setan |

eblise nora ngoncati |
tan pilih margining beka |
wus nunjêm sajroning ati |
lamun eblis ngoncati |
gêgêtun kapanggih pungkur |
èngête kakasèpan |
kaduwung yèn wus bilai |
kaya priye yèn dadiya janma-tama ||

43. Karantên nak-putu samya |

mrihnya utamaning urip |
ayya pêgat anastapa |
ing siyang kalawan ratri |
aja mèngèng ing kapti |
tingalira ing Hyang Agung |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 264 >

 watêke wong nastapa |
tinêkan sakadarnèki |
lantar dening nastijab pandonganira ||

44. Jayèngrêsmi Jayèngraga |

katri Ki Kulawiryèki |
karênan miyarsa kojah |
-ira Ki Sèk Ekawêrdi |
Ki Wuragil ling aris |
nora jamak adhi Dhatuk |
layak yèn linukita |
mring wong anom kang sêdyati |
wus anjurudêmung pamulanging jalma ||

628 Jurudêmung
1. Ki Sèk Ekawêrdi nabda |
inggih katêmpuh ing sêpuh |
sawontên-wontêning kawruh |
nyukupi nak-putu mudha |
pangiwa panêngênipun |
kang sênêng jaya sampurna |
katambêlan têguh timbul ||

2. Miwah ngaji ngèlmu rasa |

sewaka ngawulèng ratu |
kathah lire kang tinêmbung |
nak-putu ingkang sinêdya |
datan wontên sêpênipun |
kang têbih-têbih kèh prapta |
angalap jangjine ngèlmu ||

Jilid 10 - Kaca : 196

3. Pra ngawirya tri samyojar |
inggih kados yèn kadyèku |
bêrkate katêmpuh sêpuh |
pinandhita tuwanggana |
mêrdika pinunjung-punjung |
barang tinakon sarwa na |
nyukupi sakèhing wuruk ||

4. Ki Ekawêrdi ris nabda |

suwawi sasambèn ngriku |
sawontênipun wong nganggur |
agêmah ingkang liningan |
angambil nyamikanipun |
sinambi awirayatan |
apan anutug sadalu ||

5. Ing wanci wus bangun enjang |

Ki Sèk Ekawêrdi muwus |
suwawi sami awêktu |
awêktu mupung sih awal |
ingkang liningan agupuh |
samya mring pahèran kadas |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 265 >

 sawusnya mèt toya wulu ||

6. Jèngraga dènnira adan |

swaranira nganyut arum |
anggandhang ngêmandhang landhung |
wusnya adan nulya sunat |
kinamatan ngangkat parlu |
Jayèngrêsmi ingacaran |
majêng angimami wêktu ||

7. Pinêksa nulya mangarsa |

pasekat usalinipun |
sadaya angangkat parlu |
wawacan wusing Patekah |
surat Sujada asujud |
rêkangat akir suratnya |
sawuse Patekahipun ||

8. Surat Kasar kinunutan |

praptèng tayat akiripun |
wus bakda dènnya awêktu |
sêlawat asêsalaman |
pan samya atata lungguh |
Jayèngrêsmi lon wacana |
paman Sèk yèn parêng kalbu ||

9. Kawula yun papamitan |

alaju lampah umantuk |
mugi wontên lilahipun |
paman Dhatuk Ekawêrdya |
pan namung pandonganipun |
supaya manggih raharja |
Ki Sèk Ekawêrdi muwus ||

10. Dene ta agêlacutan |

tyas-kula kalangkung kadung |
tan kongsi tuwuk andulu |
lamun pinarênging karsa |
kongsiya sadasa dalu |
nutug tan cuwa ing manah |
pra ngawirya ris amuwus ||

11. Sangêt panrima kawula |

(ng)gih sadèrèng-dèrèngipun |
kawula gêng suka sokur |
rèhning kalamèn nèng paran |
yèn dadya pangayun-ayun |
raka paduka ing wuntat |
têmah amêwahi wuyung ||

Jilid 10 - Kaca : 197

12. Ki Sèk Ekawêrdi sigra |
amanggil rubiyahipun |
nulya prapta maring ngayun |
Ki Sèk nuding mring rabinya |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 266 >

 kinèn angratêngi gupuh |
babêkthaka kang samêkta |
ni rubiyah lon turipun ||

13. Inggih wus rumat sadaya |

won-awon sawontênipun |
lah ya wêtokna dèn-gupuh |
kang liningan sigra mentar |
anuduh mring putunipun |
Ni Rara Muryati gêpah |
angirid rampadanipun ||

14. Sasolahira rinêngga |

pantês salêlewanipun |
prapta angladèni ngayun |
rampadanira tinata |
wus ramut sadayanipun |
rampadan tinatèng ngarsa |
ni rara mire alungguh ||

15. Sumangga awawantinga |

prayoga sasèmèk bucu |
sarèhning arsa lêlaku |
sawontêne sumapala |
kang para ngawirya gupuh |
sami atêturuh asta |
pan lêkas bukti akêmbul ||

16. Pikantuk dènnira nadhah |

kathah lam-ulamanipun |
Jayèngraga tanpa-yantuk |
nadhah pijêr lêliringan |
tan pêgat pagut pandulu |
lan Muryati pinurwèng tyas |
gumantung tuntunging kalbu ||

17. Muryati apasang cipta |

lir puspita sêkar kudhup |
sinambramèng nêmbrama rum |
angêjêri mara-mentar |
juwêt jawating pandulu |
ni rara lan Jayèngraga |
kadrêng kidhung kadung-kadung ||

18. Anutug dènnira nadhah |

ingancaran samya turuh |
ambêng cinarikan gupuh |
sinungkên mring pamong rencang |
Nuripin tinuwukan wus |
anêmên pamanganira |
dangune angantu-antu ||

19. Ing bakda Subuh kongsi byar |

Ki Kulawirya ris (m)bêkus |
jêlèh bosên asu buntung |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 267 >

 yèn lêga rak ngakak-akak |
ambakna wong ngaji pupung |
kaya wong nora kaopan |
(m)bêbadhog tan unggah-ungguh ||

20. Nuripin agarundêlan |

andêlna yèn nguwus-uwus |
nora anglumuhi batur |
wong arêp pangkat tangkatan |
kudu marêgi puluk |
watir gênjot nèng dêdalan |
apêsing wong alêlaku ||

Jilid 10 - Kaca : 198

21. Nulya wisan dènnya mangan |
ênting lan salawuhipun |
wus ngombe atop jumêglug |
Ki Wirya anjola mojar |
bilah dene kaya bêdhug |
atope wong edan buyan |
(m)bok-sisan ajange iku ||

22. Lah iya untalên pisan |

dimèn êntèk aja tanggung |
lothung dadiya gagajul |
Nuripin apalêrukan |
kang myarsa samya gumuyu |
mangkana para ngawirya |
amumucung ing pamuwus ||

629 Pocung
1. Gya mangayun |
Jèngrêsmi alon umatur |
pamit anor-raga |
mring Ki Datuk Ekawêrdi |
sarwi gupuh rahab samya sasalaman ||

2. Alon muwus |
Ki Sèk Ekawêrdi nêngguh |
pitungkas kawula |
namung salam sêmbah-mami |
ka-aturna marang rama jêng-andika ||

3. Kakang ulun |
Kae Bayi Panutrèku |
tuwin ring ibunta |
(m)bok-ayu Nikèn Malarsih |
Jayèngrêsmi alon nuwun aturira ||

4. Sawusipun |
salaman gantya mangayun |
Kae Jayèngraga |
lawan Ki Kulawiryèki |
andhèrèkkên kawirêjaning alampah ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 268 >

5. Naur wuwus |
kalangkung panrimanipun |
yata pra ngawirya |
madal pasilanirèki |
(n)dan umangkat saking palanggatanira ||

6. Kae Datuk Sèk Ekawêrdi tumutur |

marang tamunira |
andonga raharjèng margi |
ngawirya tri anolak pangatèrira ||

7. Gya tumurun |
ngampat lulungur gugunung |
saking padhepokan |
wanci wêdharing suryènjing |
ngidul-ngetan mawan tirah pagalêngan ||

8. Kèh kadulu |
srining patêgilanipun |
tatapa sabênan |
atulus sarwi ngêmohi |
miwah jalma mêgawe akukuduran ||

9. Kang maluku |
anggaru namping mamacul |
amopok galêngan |
watêse rinopoh ing ri |
ingkang lagya anglèr ambêdhah tulakan ||

Jilid 10 - Kaca : 199

10. Ngambil ranu |
sawênèh anglèr wus tandur |
kang gumun dha mapak |
maratak kumêmping kuning |
miwah ingkang lagya rame papanenan ||

11. Lirnya kang wus |

myang lagya angundhuh-undhuh |
patêgilanira |
jalu èstri myang raryya lit |
kapinikul ginèndhong sinunggi samya ||

12. Yata wau kang lumampah (n)jog marga gung |

pan laju mangetan |
turut padhusunan asri |
asêluran papagan janma papasar ||

13. Wancinipun |
wisan-gawe dènnya laku |
nêrak têngah pasar |
pasar Sarèn dhusun asri |
dhusun Sarèn agêng laladan ing Rawa ||

14. Lêngkung agung |

dhusun ing Sarèn puniku |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 269 >

 Lêgi pasarannya |
ngadêg pajarananèki |
pasar Sarèn timbang lan pasar nagara ||

15. Samya umyung tumawon mêmpêngira gung |

nampang ing pagagan |
randhat dènnira lumaris |
saking sangêt kêbêge jalma papasar ||

16. Lampahipun |
para ngawirya katêlu |
anaratas pasar |
kêmput kikis pagêrnèki |
mire ngaso anèng sandhaping karoya ||

17. Raryyan lungguh nèng ngandhaping karoya gung |

Ki Kulawiryojar |
marang ing santri Nuripin |
hèh Nuripin baliya atutukuwa ||

18. Apa kang prayoga butuhing ngalurung |

ing sasênêngira |
mupung sarwa ana iki |
iya mangsa bodhowa Nuripin sira ||

19. Nulya gupuh matur sandika tinuduh |

tutuku nèng pasar |
barang kang butuh nèng margi |
miwah ingkang badhe binukti sakala ||

20. Tan adangu Nuripin prapta ngêndhuyuk |

(ng)gendhong patumbasan |
katur ing bêndarnnèki |
Ki Wuragil tanya sing ko(k) borong apa ||

21. Alon matur inggih saprayoginipun |

kang kawula tumbas |
sampun kawula dudugi |
kilap kalêrêsan ingkang dados karsa ||

21 (Lampahipun para andon lêlana mêdal luguring rêdi)

Lampahipun para andon lêlana mêdal luguring rêdi nglangkungi sabin
ingkang nêdhêngipun rame tiyang anggaru maluku. Ing wanci wisan-gawe
dumugi ing dhusun Sarèn wêkdal pêkênan. Nuripin kadhawuhan têtumbas
angsal ênjêt lan asêm-kawak sarwi kathah. Nêrusakên lampah dumugi ardi
Wajak, ardi Bundhêl lan ardi Tèngèng, dhusun Wajak Watu-urip, nyabrang
bênawi Rawa, ningali sêndhang Wajak Patimbulan, sadalu wontên ing ngriku,
lumêbêt ing guwa Menak.
Bakda Subuh, Nuripin damêl dhêdhaharan saking ênjêt, asêm-kawak lan
kêtan dados lêmêng kêtan ingkang murakabi sangêt. Lajêngipun lampah
ngidul ngetan dumugi dhusun Bopong. Angsal pitêdah ngênêr ngalèr ngetan
dumugi dhusun Wunut ing wana Wratsari anjog dhusun Sarêngat lajêng
ngalèr nglangkungi rêdi Pêgat, rêdi alit-alit Bagêndhul ing wana Salêmbut.
Kantun sadintên malih badhe dumugi ing Wirasaba, punika prasasat sampun
dumugi ing Wanamarta.

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 270 >

 Kaca 200 – 211

Jilid 10 - Kaca : 200

629 Pocung
22. Mèsêm (n)dulu Ki Kulawirya amuwus |
ya wus kabênêran |
(ng)gonnira tutuku Ripin |
nyanyamikan bubucu lan lawuh pisan ||

23. Lawan aduning kinang kang sira tuku |

ya lah iki apa |
rong buntêl dhe-gêdhe sami |
matur inggih apu lawan asêm kawak ||

24. Sru amuwus Ki Kulawirya asêndhu |

ih ko(k)-gawe apa |
kêparat edan gigingsir |
tuku ênjêt lan asêm sapirang-pirang ||

25. Lir wong gêmblung dhêngglêng apa sira bingung |

nora kira kira |
tutuku kang tanpa kardi |
iya jêjêlêna ing cocotmu dhawak ||

26. Mèsêm matur (ng)gih ta lah kula gêgêtun |

(ng)gèn-kula tutumbas |
asêm suwang (n)jêt nêm dhuwit |
dene sangêt mirah mila kula tumbas ||

27. Ngling gumuyu akale wong edan taun |

liwat murah pisan |
samantên nêmbêlas dhuwit |
Jayèngrêsmi Jèngraga mèsêm tumingal ||

28. Lah ya uwus gêbacut (ng)gonnira tuku |

nora dadi ngapa |
Ki Kulawirya ngling aris |
patukonmu bucu nyamikan caosna ||

29. Nulya gupuh Nuripin nyaoskên ngayun |

kang sêkul myang ulam |
papanganan wus nèng ngarsi |
Ki Nuripin mèntar ngupaya lantingan ||

30. Marang dhusun lan tuku dhawêganipun |

tan adangu prapta |
anulya sami wawanting |
dènnya nadhah ampingan witing karoya ||

31. Wusnya tutug bubucu linorod sampun |

samya wiwijikan |
santri Nuripin abukti |
wus luwaran dènnya nadhah mamangsêgan ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 271 >

32. Sawusipun rêrêm dènnya so nèng ngriku |
Jayèngrêsmi nabda |
lah paman kadi-punêndi |
ing lampah punapa-a laju kewala ||

33. Inggih mantuk wangsul margining kang wau |

paran andugèkna |
tirakat angampir-ampir |
ing rêrêdèn manawi antuk pawarta ||

Jilid 10 - Kaca : 201

34. Saur wuwus paran sakarsanirèki |
ngong anut kewala |
saparan pan sun-tutwuri |
Jayèngraga nambung aris aturira ||

35. Pênêdipun ing lampah wasisanipun |

alajuning tikat |
uning jajahan ing têbih |
mupung sagêd dadya tatanggêling lampah ||

36. Lingira rum ya bênêr rêmbugirèku |

yèn makatên paman |
suwawi nimpang ing margi |
mring ngardi kang katingalan kidul-wetan ||

37. Patutipun lir sungsun-sungsun dinulu |

angrêsêpkên manah |
owêling lampah tan kampir |
baya pundi rannipun wukir punika ||

38. Naur wuwus kang paman ya êmbuh iku |

kajaba ta tanya |
nulya katingal wong siji |
gya ingawe-awe mring Ki Kulawirya ||

39. Praptèng ngayun |

tinanya wong (n)di sirèku |
matur kang liningan |
pan inggih ing Sarèn ngriki |
awon-awon lêbe ing Sarèn kawula ||

40. Ngêndika rum |

Jèngrêsmi marang Ki Kaum |
êndi arannira |
gunung kang katon puniki |
iya dene munggul patute sèbêtan ||

41. Lon umatur |

ranning ardi kang kadulu |
kang ngandhap punika |
ardi Wajak de kang nginggil |
ardi Budhêl lan ardi Tèngèng wastanya ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 272 >

42. Dhusunipun |
Wajak-watuurip nêngguh |
kalalading krajan |
Bantal-padhomasanèki |
angling malih pundi margane mring arga ||

43. Aris matur |

inggih kewala punika |
margi pasimpangan |
maring Wajak-watuurip |
kêncêng ngidul anabrang bênawi Rawa ||

44. Lajêng ngidul |

margi mangetan mangidul |
kang anjog ing Wajak |
margi kang ngetan puniki |
margi agêng kang anjog karajan Rawa ||

45. Wusnya matur Jèngrêsmi malih lingnya rum |

ya wus sun-tarima |
paman pituduhirèki |
(n)dan umangkat katrine anduduk lampah ||

Jilid 10 - Kaca : 202

630 Mêgatruh
1. Lampahira angidul anut pituduh |
ing wanci surya nêngahi |
pan tumampêg panasipun |
margèng bubulak atêbih |
tan ana kayon kang ngayom ||

2. Ara-ara bêbangkak têla-têlanggung |

siti lincat ngrakal curi |
Nuripin agigah-giguh |
(ng)grêsah garundêlan angling |
bilah murungakên uwong ||

3. Ngisor dhuwur ambutuhkên wong lumaku |

dhuwur panas ngisor krikil |
nora na kayon gêng ngaub |
sasat dèn-pilara mami |
dhasar onjotane adoh ||

4. Iki ara-ara arannipun |

ambane kapati-pati |
nora mambu singkal pacul |
bêbangkan sajêg-jêgnèki |
lêmah nora wawoh uwong ||

5. Ki Wuragil Kulawirya sru amuwus |

gagabêre andalêming |
êmbuh-êmbuh kang dèn-tutuh |
ngodhal-adhil bumi langit |
tan idhêping nora ilok ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 273 >

6. Jayèngrêsmi angling marang santrinipun |
yèn kêpanasên Nuripin |
panase anèng sirèku |
tawêkalna tyasirèki |
aywa ngrêsula ing batos ||

7. Yèn wus ana sira raosing suryèku |

panase nora nêkani |
katulak ayêming kalbu |
ya kaya mangkono ugi |
caritane ngakerat donya ||

8. Wong pinangan ing api naraka besuk |

wong kang tanpa ngamal nênggih |
kêkêl-kêkêl nèng nraka gung |
matêng pinanganing gêni |
myang saliyaning siksa bot ||

9. Beda lan wong kang duwe ngamal saèstu |

rahayu saking yumani |
api narakane linu |
datan tumama namèngi |
ngamale panulak jakom ||

10. Ati suci panrima amal linuhung |

kang sukur marang Hyang Widhi |
suruding siksa linuhung |
lantar panrimaning ati |
kiyasing Kadis mangkono ||

Jilid 10 - Kaca : 203

11. Kauripan ya ing dalêm dunya iku |
utama sarèh ing budi |
têgêl panarimanipun |
kang ala tinampan têcik |
yêkti bêcike pinanggoh ||

12. Kaya kiye panas nglarani sakojur |

yèn sira sukuring ati |
titi kawuryaning ayu |
yuwana nikmat pinanggih |
kaya mangkono uga wong ||

13. Manthuk-manthuk Nuripin aris umatur |

baya lêrês kang wirayit |
ujaring Kadis puniku |
mungguh panrimaning ati |
tinarima ing Hyang Manon ||

14. Mung dilalah badan-kawula satuhu |

kang apês kêpati-pati |
tan wantala panasipun |
ing surya miwah kang bumi |
beda kang wus utamèng (n)don ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 274 >

15. Bokmanawi mantune Kyai Pangulu |
ing Lêmbuasta sinandi |
datan kawêkèning kalbu |
antuk sawabe kang ngèlmi |
Kulawirya krasèng batos ||

16. Yèn sinêmon Nuripin ingkang pamuwus |

gya animpang ngukup curi |
sinawurakên agupuh |
(ng)graita Nuripin aglis |
animpang sarwi malerok ||

17. Ngudubilah opène wong namur wuwus |

wau ujare Nuripin |
sarwi mungkur andêkukul |
kinarutug padhas curi |
gigire pating talèdhok ||

18. Bêkah-bêkuh ulate rangu asêngut |

Ki Ragil ngacungi bithi |
sarwi mojar manis arum |
lah mareneya Nuripin |
sun-ganjar sangu sihingngong ||

19. Luwih gêdhe lalabuhanira ing dangu |

sapa baya mitulungi |
mung sira kakasih-ingsun |
kang labuh lara lan pati |
anèng sajroning pakewoh ||

20. Jayèngraga (ng)graita mèsêm ngacêmut |

nanging datan nambung angling |
ajrih ing raka kang sêmu |
kadi anawung rudatin |
dadya amung amalèrok ||

21. Jayèngrêsmi tan sambung ingkang sinêmu |

wit tan wikan ing sasandi |
yèn kang paman darbe laku |
mangka usadaning sakit |
angramuhi kuda wadon ||

Jilid 10 - Kaca : 204

22. Dadya angling malih kang mangka pêpemut |
hèh Ripin ujaring Kadis |
piyarsakna dèn-kalêbu |
sarasaning rapal iki |
manawa bisa amanggon ||

23. Amung lowung kinarya panamur laku |

mangkono jarwanirèki |
sing sapa arsa nunuwun |
nikmat manpangating Widdhi |
dèn-bêtah rakasèng batos ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 275 >

24. Kang sinandhang panas pêrih badanipun |
iku mung panggawe lair |
lamun winêngku ing kalbu |
sabar tawêkaling ati |
abêr tan karasèng batos ||

25. Yèn tyasira narima ing bêgjanipun |

apa kang sinandhang iki |
ketang bêkti mring Maha Gung |
ing wuri iku sayêkti |
winalês ganjaran kaot ||

26. (n)Tuk pitulung rasa kang nikmat satuhu |

dèn-pracaya ing Hyang Widdhi |
dene dahat asihipun |
marang titahe puniki |
datan mawi apilih wong ||

27. Ala ayu rinêksa maring Hyang Agung |

tan kongsi kurang rijêki |
pinrih ing rahayunipun |
ing awal praptaning akir |
rinêksa dening Hyang Manon ||

28. Ki Nuripin mung macucu datan muwus |

lumaku agrigah-grigih |
saking panas ngandhap luhur |
karikil padhas acuri |
Kulawirya angling alon ||

29. Lagi iki sun-wikan antênging wêdhus |

jojogedan kadi kambing |
kacitan gimbal kang wulu |
abusana kadya janmi |
mung yèn muni gêmbar-gêmbor ||

30. Lah nèng ngêndi sasamatira ing mau |

apa wus kêntèkan Ripin |
tekadira kang marusul |
dharêsêlan kadya anjing |
Nuripin tambuh malerok ||

631 Gambuh
1. Wanci Asar prapta wus |
anèng Wajak-watuurip dhusun |
pan kapapag ana wong mijil sawiji |
ngancarani pinrih maju |
katuran malêbèng dhukoh ||

Jilid 10 - Kaca : 205

2. Wus samya tata lungguh |
anèng salu jawi kering pintu |
anambrama wau ingkang darbe panti |
kapênêdan lampahipun |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 276 >

 paduka praptaning ngêndon ||

3. Ing pundi kang kapungkur |

miwah karsa kang sinêdyèng kayun |
myang pinuji paduka prapta ing ngriki |
baya têbih sangkanipun |
kalarat ingkang pasêmon ||

4. Paran sinêdyèng kayun |

baya karsa tirakat ing gunung |
(ng)gih kawula mangka kuncining kang ardi |
pangiriding lampahipun |
sagung kang arsa tumonton ||

5. Jèngrêsmi lingira rum |

rika paman tatanya maring sun |
santri papa angumbara turut ardi |
tirakat mung pamrihipun |
karya ihtikating batos ||

6. Lamun rika panuju |

ngatêr lampah sumêngka ing gunung |
Kyai Kunci graita sêmune sandi |
lamun ngawirya nanamur |
dadya amung matur alon ||

7. Yèn kaparêng sang bagus |

pan pun bapa arsa asusugun |
sawontêne kadaripun tiyang ardi |
Jèngrêsmi ngandika arum |
tan susah paman susugoh ||

8. Sun-arsa munggah laju |

yèn kasêlak Hyang Arka asurup |
(ng)gih sumangga kawula ngatêring laris |
mangkana sarêng manuntung |
wong lima sarêng abodhol ||

9. Babondhot kayu taun |

warna-warna wulusan arungkut |
tan antara anon bêbêganing warih |
malêmbung toya kumucur |
sumrèwèh mili malorot ||

10. Watuurip jumujug |

sêndhang Wajak iku wastanipun |
sawabipun dadya patimbulan yêkti |
(ng)Gra Kasih Jumuwahipun |
muruh anglênga mancorong ||

11. Kang ngalap sami nginum |

yèn katrima ana tandhanipun |
sirah buthak malinthas rambut barindhil |
prapta nyêng-unyênganipun |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 277 >

 dadya têguh kadya paldhot ||

12. Anulya sami wulu |

salat Ngasar praptèng bakdanipun |
waktu rada kakirên ing salatnèki |
Ki Kunci nulya mit wangsul |
aris lampahe malorot ||

Jilid 10 - Kaca : 206

13. Wau ta kang nèng gunung |
ngawirya tri lawan santrinipun |
wanci surup anulya mèt toyastuti |
salat sunat Mahrib laju |
Ngisa bakda samya golong ||

14. Dhikir palilahipun |

pan sadalu tawakup ing ngriku |
enjingira anjajah pucuking wukir |
pakarêmaning cêmpurung |
garumbul kayu angayom ||

15. Katon pucak anjêmbul |

kayu taun marnani arunggud |
winastanan watu Dalêm pan awingit |
êtuking tirta kumucur |
kang mring Watuurip anjog ||

16. Sadalu anèng ngriku |

dènnya nimpar asuhul tawakup |
eningira anètèr mandhap sing wukir |
manjing guwa Menak laju |
alêrêm anèng ing kono ||

17. Kongsi dalu tawakup |

ngawirya tri lawan santrinipun |
guwa Menak dadya patimbulan ugi |
yèn katrima tandhanipun |
tèngèng sirahe anggèlo ||

18. Praptèng (n)jang bakda Subuh |

pra ngawirya nèng jro guwanipun |
Kulawirya ngandika ris mring Nuripin |
lagi samêngko sun-wêruh |
ilang unine si Daplok ||

19. Apa baya sirèku |

kajudhêgan ing nala alimut |
antènana yèn nginêp sawêngi maning |
panyaure duk ing dangu |
nèng Lêmbuasta ambadhog ||

20. Nuripin mèsêm matur |

pangandika sampeyan puniku |
sangêt lêbêtipun karirih karakih |
kuru dalah swaranipun |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 278 >

 sabênne kothot abèndhot ||

21. Ngawirya ro gumuyu |

Ki Kulawirya mojar ambêkus |
ih wong edan (n)dadak wani mêmoyoki |
rikih pisan wong tan saur |
têlung dina angêlowong ||

22. Dubilah ta sirèku |

warêg banyu ngombe lir kaluwung |
wêwadhukmu nyêmpli kaya impês isi |
Jayèngrêsmi Jèngragèku |
suka myat ingkang guguyon ||

23. Nuripin mentar mundur |

wêlas mulat ing bandaranipun |
nulya gita karya nyanyamikan bukti |
asêm-kawak dènnya tuku |
ingulêt lan apu gupoh ||

Jilid 10 - Kaca : 207

24. Dangu pangulêtipun |
asêm-kawak cinampuran apu |
pan wus piniliyan kalungsunirèki |
ingêmplêng limang plêng sampun |
binuntêling godhong wowo ||

25. Gya tinindhiyan watu |

linêrêmakên Nuripin gupuh |
angupaya kêmbang tulupan gya ulih |
sangune bras kêtan wau |
pinususan ingkang uwos ||

26. Dèn-isèkakên wau |

ring kêmbange tulupan tinangsul |
Ki Nuripin gupuh dènnya dadèk gêni |
lêmêng kêtan kêmbang tulus |
binênêm ing mawa marong ||

27. Antaranira uwus |

matêng binênêm lêmênganipun |
nulya angupaya kêmbang tapak-èsthi |
pinèt sarine binubuk |
lan kêmbang mênyawun winor ||

28. Myang kêmbang têmpuh-wuyung |

lan kêmbang rara-wunan puniku |
cinaruban asêm-kawak winêtawis |
winungkus ing godhong têmu |
pinè sak-aluming godhong ||

29. Rampung sadayanipun |

yata kang samya kalêson lungguh |
Ki Wirya ngling êndi mau si Nuripin |
asuwe nora kadulu |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 279 >

 tan adangu nulya katon ||

30. Mèsêm prapta ing ngayun |

Jayèngraga angandika arum |
iku apa kang sira-gawa Nuripin |
kang tinanya lon umatur |
inggih won-nganggur sasaos ||

31. Cara rare karyèku |

duga-dalêm eca botênipun |
akalipun raryyangon sadaya sami |
nyanyamikan awon-nganggur |
namung lothung tambêl-butoh ||

32. Sinaoskên ing ngayun |

Ki Kulawirya latah gumuyu |
si Dicêplok mêtu akale pratoin |
anulya samya amundhut |
lêmêngan kêtan rinaos ||

33. Samya mèsêm gumuyu |

Ki Wirya ngling bilah de cumêthul |
angluwihi lêmêngan kêtan bumbung pring |
plèng-plèng-asêm-(n)jêd ya-enul |
cumêthul lir jênang dodol ||

34. Lah iki kang dèn-wungkus |

wis blêgtape rasane amadu |
kêna sibat bisa lah-olah si Padhil |
kang putra samya gumuyu |
angalêmbana ing raos ||

Jilid 10 - Kaca : 208

35. Dènnira bukti tuwuk |
sisa sinungkên mring santrinipun |
wus mangkana nutug ing sawêngi malih |
ing sadalu enjingipun |
Ki Kunci prapta ngarsèng (n)don ||

36. Jèngrêsmi lingira rum |

paman Kunci sirèku anusul |
matur inggih yèn sampun luwaring kardi |
kula turi raryyan dhukuh |
kawula sampun sasaos ||

37. Jèngrêsmi ngandika rum |

ênggèh sun-tarima sihirèku |
manirarsa kewala laju alaris |
êndi margane kang mungguh |
(ng)gwan kang wus kambah maring wong ||

38. Saenake lumaku |

tirakat satibane ing ngayun |
lon umatur Ki Kunci mring Jayèngrêsmi |
lamun paduka kadyèku |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 280 >

 kula sumangga kemawon ||

39. Jèngrêsmi ngandika rum |

paman Kunci samya (n)dum rahayu |
nulya sasalaman sadayanirèki |
sawusira gya tumurun |
angraras driya maring sor ||

632 Mijil
1. Mijil margèng ngidul-ngetan ardi |
lulungur jurang jro |
dadya randhat mangu-pangundhune |
aluk-lukan lulukik kang têmbing |
pèrèng lêsah miring |
parang-rong aparung ||

2. Apan lêpas dènnira lumaris |

adulure rondhon |
praptèng ngampar sing panètèrane |
ngambah wana tipisan tan wêrit |
dhèng-èdhènging ardi |
tarataban grumbul ||

3. Nampak tatêrusan ingkang margi |

kang kaambah ing wong |
tan kepêthuk janma sasikine |
wanci surya tumawang manasi |
sira ngawirya tri |
laju lampahipun ||

4. Ngalèr-ngetan narutut dèsèki |

padhadhahan ayom |
anon ing sêndhang pinggir margane |
pan kauban ing wrêksa gayamprit |
rau baga bibis |
karoya ngrêguyung ||

Jilid 10 - Kaca : 209

5. Samya raryyan nèng sêndhang we wêning |
padesane Bopong |
eca siram labêt grahuyange |
wusnya angum ngambil hèr-astuti |
mimilih (ng)gyan suci |
samya wêktu Luhur ||

6. Kajênêkan gyan bêkti Hyang Widdhi |

rêrêm amohansoh |
sabakdanira salat Luhure |
samya mucang poh ingaring-aring |
Nuripin tinuding |
atukuwa bucu ||

7. Gupuh lampahira Ki Nuripin |

mring dhukuhan Bopong |
panggya amitêmbung lan lêbene |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 281 >

 kang liningan gupuh anaosi |
woh-tiris tan kari |
wus samakta gupuh ||

8. Ki Lêbe nutwuri mring Nuripin |

praptèng ngarsa alon |
tur pambagya mring kang lagya rèrèn |
sarwi naoskên sugatanèki |
tinarima ing ling |
Jèngrêsmi tanya rum ||

9. Rika iku punapi patinggi |

apa ta pamogok |
kang tinanya alon ing ature |
awon-awon kula lêbe-puri |
Ki Kulawirya ngling |
sarwa sru gumuyu ||

10. Lah kapriye ya basanirèki |

lêbe-puri mono |
matur nglêbe muni kêndhu bae |
rika bisa parikan Ki Modin |
Jèngraga Jèngrêsmi |
amèsêm gumuyu ||

11. Nulya samya awawanting bukti |

kakêmbulan royom |
apikantuk lapake kalantèh |
pan kapasuk panrimaning bukti |
antaranira wis |
cinarikan mundur ||

12. Ki Nuripin srigak dènnya bukti |

nora nganti wisoh |
wus nêngahi têtanya mring lêbe |
wawang kang lêbe sami abukti |
puluk tan ngèndhani |
mathêngkul tumungkul ||

13. Ki Kulawirya angling a(m)bêkik |

Nuripin dudu wong |
ambakna wong gajêlag bacote |
tawa mangan nora (n)dêlêng rai |
gawe-gawe angling |
nyambat ukur-ukur ||

14. Ing batine sokur ora apti |

tutugga ambadhog |
sisan dhulange untalên age |
yèn ngalontor wus dèn-tohi pati |
kapanjingan eblis |
murka ngulu-ulu ||

Jilid 10 - Kaca : 210

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 282 >

15. Tan angetung pangidhêping isin |
sok anggêra nocor |
Ki Nuripin macucu lambene |
nuli wisuh êntèk kang binukti |
sêga lawuhnèki |
tan ana kang kantun ||

16. Aluwaran kang anadhah sami |

nyamikan rinaos |
wus antara nutug parèrène |
Jayèngrêsmi angandika aris |
wus tarima-mami |
paman sunggatamu ||

17. Lan maninge sun-tanyèng sirèki |

marga ingkang anjog |
maring Wirasaba ing bênêre |
kang tinanya anauri aris |
pan inggih puniki |
margine pinagung ||

18. Ngalèr-ngetan kewala kang margi |

prayogi tan watos |
palabuhan kang nginggil sabrange |
dhusun Wunut wana ing Wrat-sari |
ngalèr nabrang kali |
mêdal ing wod rajut ||

19. Anjog ing Sarengat ingkang margi |

lajêngipun ngalor |
ardi Pêgat wana ing truntume |
pangêndhênge ardi alit-alit |
Bagêndhul mantêsi |
lan wana Salêmbur ||

20. Wana Panguncang pangalèrneki |

ing Kantha dêmomol |
tarutuning desa wawanane |
tatasing wana ing Jêramwangi |
mung kantun sa-ari |
Wirasabanipun ||

21. Malah tan kongsi suruping rawi |

lancaring lêlakon |
wus tan ngambah wana grêng wêrite |
namung tarataban wana nipis |
pangrèyan desèki |
sapêngaloripun ||

22. Jayèngrêsmi alon lingira ris |

paman yèn mangkono |
manira mit andum basukine |
wus abangêt panarima-mami |
rika awèh uning |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 283 >

 marga kang saèstu ||

23. Muga samya basukiyèng wuri |

sasalaman gupoh |
Kae Lêbe nuwun-nuwun ture |
nulya asung salam sadayèki |
dan umangkat aris |
anarimèng tuduh ||

24. Kang ingèngêt-èngêt ing samargi |

tuding kang tinuhon |
tan mirungga nimpang ing lampahe |
datan arsa kampira dèsèki |
milalu lumaris |
tansah ing wana gung ||

25. Asru pangrêksanirèng abakti |

ing waktu tan towong |
sampun lêpas wau ing lampahe |
tan cinatur solahirèng margi |
gantya kang winarni |
ing Wanamartèku ||

Jilid 10 - Kaca : 211

26. (n)Jêng Kiyai Bayi Panurtèki |
gring tyasira giyoh |
dening putra karo lan arine |
nis tan pracayèng sudarmi |
têmah dadya woding |
driyaning ramèbu ||

27. Duk samana Bayi Panurtèki |

kalanira lunggoh |
nèng surambi sakulawargane |
miwah para lurah-lurah santri |
sakbakdanirèki |
jumungahan kondur ||

28. (n)Jêng Kiyai Bayi Panurtèki |

èmêng tyasnya kepon |
tanpatyantuk nadhah lawan sare |
kang kaetang pangungunirèki |
kang samya tan pamit |
ri putra lan mantu ||

29. (n)Jêng Kiyai Bayi Panurtèki |

kucêming pasêmon |
tan na sojar lêlahan lamine |
nadyan mulang tan lir sabênnèki |
tyasira lagya gring |
onêng maring sunu ||

30. (n)Jêng Kiyai Bayi Panurtèki |

angandika alon |
mring pra ari wis pira lawase |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 284 >

 sutanira ro lan rinirèki |
Swarja matur aris |
wus tridasa dalu ||

31. (n)Jêng Kiyai Bayi Panurtèki |

lingira ngêmu loh |
ya ta lah de tan ana tuture |
mung bojone kang padha diwangsit |
ujare nis sami |
tirakat sadalu ||

32. Nora pajar kang dèn-paparani |

êmbuh ngetan ngulon |
mung mangkono tuture bojone |
kang liningan samya anor-ragi |
lan malih manawi |
sira antuk tutur ||

33. Sutanira lan arinirèki |

mring ngêndi linakon |
paran nusul ngupaya ipene |
apa dhasar tirakat pribadi |
dene kongsi lami |
sasasi tan mantuk ||

34. Pêndhak tanggal kaping pitu iki |

dènnya lunga (m)bolos |
priye karêpira ing bêcike |
têka bangêt dhêdhêle tyas-mami |
têmah amuwuhi |
kasusahan iku ||

35. Pra ri Swarja lan Wiradhusthèki |

Panukma Panamor |
samya matur tadhah dudukane |
sring pitakèn-takèn bokmanawi |
wontên ingkang uning |
(ng)gyanning-kang jinujug ||

36. Sami datan wontên kang udani |

dènnya lalana (n)don |
Kae Bayi gèdhèg-gèdhèg linge |
ya wus padha dodonga ing Widi |
kang padha lumaris |
salamêting laku ||

22 (Kyai lan Nyai Bayi Panurta sungkawa dene kesahipun para putra)
VII. Ing Wanamarta Kyai lan Nyai Bayi Panurta sungkawa dene kesahipun
para putra tuwin adhi tanpa wontên pawartos. Nikèn Tambangraras siyaga
ngawontênakên kêndhuri mêmule Kangjêng Nabi Rasul murih wilujêng
sadayanipun. Wêkdal punika Jayèngrêsmi, Jayèngraga lan Kulawirya sami
dhatêng. Kadangu, ngaturakên lêlampahanipun kabar tanpa angsal kabar bab
dunungipun Sèh Amongraga.
Kyai Bayi Panurta lan Nyi Malarsih sakalangkung sungkawa jalaran
kesahipun putra kêkalih tuwin adhi tanpa wontên pawartosipun, Bakda Luhur

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 285 >

 Kyai lan Nyai tindak dhatêng griyanipun Nikèn Tambangraras.
Kawontênanipun sangêt mêmêlas, tansah mangangge sarwa pêthak botên nate
gantos labêt saking sêdhihipun tinilar ing kakung. Wêkdal samantên sawêg
siyaga kêndhuri mêmule Kangjêng Nabi Rasul murih wilujêng sêdyanipun.
Bakda Isa Pangulu Basarodin dhatêng angiringi Jayèngrêsmi, Jayèngraga
ingkang nêmbe dhatêng, sami sarimbit, ugi kalihan Kulawirya kadhèrèkakên
Nuripin. Sami kabagèkakên Kyai ingkang ngêmbêng waspa. Saparipurnaning
kêndhuri Ki Bayi andangu para putra. Aturipun, ing lampah tansah têtakèn
dhatêng para ngulama ing padhepokan pundi-pundi bab linggaripun Sèh
Amongraga, nanging botên angsal titik ingkang kenging kaajêng-ajêng. Ki
Bayi tuwin Nyai ngungun sangêt sangsaya sungkawa. Mirêng aturipun para
rayi, Nikèn Tambangraras sangêt karanta-ranta manahipun. Ciptanipun
punapa Sèh Jayèngraga botên karênan dhatêng awakipun. Wêkasan sadaya
santri bibaran.
Kaca 212 – 218

Jilid 10 - Kaca : 212

632 Mijil
37. Sadaya tumungkul matur inggih |
maksih ngandika lon |
payo padha abubaran mulèh |
sarwi ngadêg geyongan têkên cis |
sigra santri Luci |
nyandhak slêpènipun ||

38. Samya bubaran sadayanèki |

jalwèstri tuwa nom |
samya ngiring marang (n)Jêng Kyaine |
praptèng paregolan kandhêg sami |
nulak laju mulih |
mring pawismanipun ||

39. Sowang-sowang simpangan ing margi |

sakèhe para wong |
para ari miwah pangulune |
(n)Jêng Kiyai Bayi Panurtèki |
uluk-salam nuli |
sinauran umyung ||

40. Praptèng wisma (n)Jêng Kiyai Bayi |

sawusira Lohor |
gya mangetan myang garwa karsane |
maring wismanira ingkang siwi |
Tambangraras nênggih |
kang lagya monging kung ||

41. Salaminya tinilar ing laki |

anandhang wirangrong |
Nikèn tan arsa lungsur wastrane |
nunggèng sinjang kakêmbênanèki |
rukuh tan asalin |
ing salaminipun ||

42. Sarwa seta sauyun tar lyaning |

rupa kang inganggo |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 286 >

 busananira duk pangantyane |
citraning jalêngut pinrêmasi |
buncanging praja-di |
nglalamat alimut ||

43. Kasaban ing lêbu anglungsêti |

martistang giniyon |
ring mastatur sawat pangrêmite |
rêngga pangun dayaning panuli |
sabaking ngawasis |
labête mangun-kung ||

44. Duk amulat maring yayah wibi |

praptane kaloron |
angurmati Nikèn ing lênggahe |
wus satata nèng paningrat wingking |
mangkana Ki Bayi |
angandika arum ||

45. Adhuh-adhuh sutaningsun Nini |

nyawaningsun yêktos |
dèn-tawêkal Nini ing-cobane |
ing Hyang Suksma sadaya puniki |
baya ta ing wuri |
pan ayu pinangguh ||

46. Nikèn Tambangraras datan angling |

waspanggung drês miyos |
kadadaut karasa driyane |
ketang ingkang wus anis ing ratri |
Malarsih nambungi |
kang mangka pangrapu ||

Jilid 10 - Kaca : 213

47. Adhuh Nini ywa daya kinapti |
pasrahna Hyang Manon |
gung lalakon iki sakabèhe |
nglaksanani karsaning Hyang Widdhi |
tan bisa sumingkir |
papasthèn Hyang Agung ||

48. Ingkang putra tan pisan nauri |

ginêgêt ing batos |
mung tumungkul lan sêgu lênggahe |
dadya linggar wau (n)Jêng Kiyai |
wangsul maring panti |
sa-rubiyahipun ||

49. Gantya ingkang cinaturing kawi |

kang gung lalana (n)don |
Jayèngrêsmi lan Jayèngragane |
Kulawirya kalawan Nuripin |
samana wus manjing |
Wanamarta dhusun ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 287 >

50. Wanci Asar jumujug ing panti |
wau katri manggon |
wus prasabên ing bakda Isane |
dènnya arsa umarêg (n)Jêng Kyai |
wus gilig kang jangji |
Nuripin tan kantun ||

633 Pangkur
1. Nahan wanci bakda Isa |
wau (n)Jêng Panurta Kyai Bayi |
mangetan lan nyainipun |
Ni Malarsih tut-wuntat |
Ni Sumbaling Ni Daya tansèng ing pungkur |
sapraptaning wisma wetan |
mulat Tambangraras lagi ||

2. Anata ambênganira |
dènnya kajad arsa mumule maring |
nênggih Kangjêng Nabi Rasul |
sadasa kang ambêngan |
dhudhulange isi ingkang sêkul wuduk |
ayam sadasa lêmbaran |
ing ingkung sadaya sami ||

3. Anèng ngêncèh dinuduhan |

aglar mungging pandhapa ambanjêngi |
Kyai Bayi duk andulu |
sumambrana wuwusnya |
lah bêgjane ingsun tutuwi panuju |
pamumalèn sukaningwang |
baya amungkasi kardi ||

4. Dhuh êbèng paraning karsa |

de mumule makêndhung angêbêki |
sumêmbah putra turipun |
angsung dhahar kawula |
mring (n)Jêng Nabi Mustapa ingkang linuhung |
minta basuking samya |
kang anggung lalana anis ||

Jilid 10 - Kaca : 214

5. Ki Bayi malih ngandika |
apa sira wus nuduh nyunyuruhi |
pamanira lan pangulu |
kula-wangsa sadaya |
aturira Ni Tambangraras (ng)gih sampun |
tan antara sami prapta |
pra kadangira Ki Bayi ||

6. Paparêngan praptanira |
Jayèngrêsmi Jayèngraga sarimbit |
Kulawirya parêngipun |
Nuripin anèng wuntat |
Basarodin ingiring santrinipun |
samya angsung salamira |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 288 >

 wau ingkang lagya prapti ||

7. Suka mulat asmu waspa |

Kae Bayi Panurta sarwi angling |
lah bageya satêkamu |
huwalahu-tangala |
dene laku karya sumêlanging kalbu |
ingkang sinungan pambagya |
mung andhêku tanpa angling ||

8. Aris malih andikannya |

Kae Bayi Panurta lah ta aglis |
donganana Ki Pangulu |
kajatipun Ni Rara |
angsung dhahar Mustapa panutanipun |
pininta ing barkahira |
rahayune kang samya nis ||

9. Basarodin tanggap sigra |

kang winaca tilapat minta amin |
sawusing tangawutipun |
salam (n)Jêng Nabi duta |
nulya maca donga swara rum anggalur |
aiyêg kang aminira |
kadya guyub anahidi ||

10. Anêmênakên kang donga |

kèh paminta dadya nunggal panggusthi |
wus sampat donga tinutup |
lan Salamêt kabula |
gya ngidêran ambêng lan wawantingipun |
ngancaran samya lêkas-a |
(n)dan nadhah sarêng abukti ||

11. Basarodin kokohira |

anèng dhuwok pinggan putih ngêbêki |
mêmblêg ingkang sêkul wuduk |
pinukang ingkungira |
saparo bêt rinucah daging angumbruk |
nèng godhong lalambarira |
Kulawirya mèsêm angling ||

12. Nêmu bêgja raganingwang |

lagi prapta amarêngi kêndhuri |
parandene nora kaul |
beda kang Basar ika |
tandangira sabên ari ngaji pupung |
kêthaha wit cilik mula |
wimbuh tuwa angêpêngi ||

Jilid 10 - Kaca : 215

13. Kinayang-kayang puluknya |
kacombaran kokohira umili |
puluke datanpa kantun |
tan kêna kinêpêla |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 289 >

 têmah buyar dening akakehan duduh |
kadya ingoning kambangan |
kuciwa kang Basarondin ||

14. Tan wasis nocor lir banyak |

bok-wis nuli dèn-uyub bae gêlis |
apa kakang minta bantu |
ingsun arsa ngilinga |
Basarrodin malerok sih nyamuk-nyamuk |
jenggode tètès drèwèsan |
lubèring duduh naritis ||

15. Sadaya kang sami mulat |

angèsêmi solahira Ki Rodin |
rada kanggêg asmu gigu |
tètèsaning tumiba |
wênèh jaja wênèh pangkon miwah tuwung |
tinututan pulukira |
lir gogo ucêng kang kêsit ||

16. Tanduk imbuh ingêbyakan |

sêkul wuduk silêm duduh kang kanil |
nulya astanya angêbur |
nèng tuwung kacopakan |
saya sêngkut tandangira Ki Pangulu |
sadaya wus tutug samya |
rahab dènnya sami bukti ||

17. Kukucur cuwo wantingan |

ambêngannya cinarikan mring wuri |
linorod pra-santri pungkur |
gya maju nyanyamikan |
pisang raja sadasa tangkêp susuluh |
pilihan kang tadhah udan |
sadaya wus ngalap sami ||

18. Wau ta Ki Bayi nulya |

atatanya mring putra Jayèngrêsmi |
dhuh babo ta sutaningsun |
paran pawartanira |
sira lunga atêlu anis ngalangut |
tan mawa angsung pawarta |
maring raganingsun nguni ||

19. Karya wimbuhing sungkawa |

dènnira nis kewala tanpa pamit |
bêgja praptanta rahayu |
lah kulup popojara |
kadiparan entarira angaluru |
marang ipenira ingkang |
lalana andon ngasêpi ||

20. Tidhêm sadaya pra kadang |

kang nèng ngarsa bela arsa miyarsi |
wartane kang angêlangut |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 290 >

 mangkana kang tinanya |
Jayèngrêsmi manêmbah sarwi tumungkul |
aris mangkana turira |
ngalim paduka (n)Jêng Kyai ||

Jilid 10 - Kaca : 216

21. Tuhu kawula kalepyan |
datan pamit maring paduka nguni |
saking kadêrênging kalbu |
ketang wêlasing kadang |
mung sajuga wanudya kataman wuyung |
nêdhêngira papasihan |
nulya kapisah ing laki ||

22. Samana nuju rarasan |

tiyang katri gya kênthêl kang panggusthi |
denira arsa angluru |
maring Ki Amongraga |
mung dinadak sadalu agya lumaku |
angampiri mring Pagutan |
Nuripin ingkang kinanthi ||

634 Kinanthi
1. Lampah kawula ing dangu |
tan ana tinujwèng kapti |
amung osiking wardaya |
nglalana aturut sêpi |
wana arga sinalasah |
tan etang pringganing margi ||

2. Kalamun nuju kapranggul |

padhepokaning pra ngalim |
kampir amrih tatanya |
manawi bangkit anuding |
ingkang linuru ing lampah |
putranta kang nis ing wêngi ||

3. Sinambi mèt warah wuruk |

saparan-paran inaling |
nanging ta lampah kawula |
kadya kinuncang ing Widdhi |
ngaladuk tan antuk warta |
unggyane kang dèn-ulari ||

4. Mangidul pasisir jêdhug |

mangilèn prapta nagari |
ing Trênggalèk wangsulira |
kathah mitranta kapanggih |
ingkang anèng Lêmbuasta |
Wiracapa Ki Ngabèi ||

5. Miwah ingkang anèng gunung |

purwa aran Tekawêrdi |
karantan maring andika |
ketang kumpul duk samya lit |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 291 >

 kathah ing wawarahira |
dhatêng ing kawula sami ||

6. Sangsaraning lampah ulun |

titiga sami mêpêki |
nanging bêgjane sadaya |
dene rahayu pinanggih |
kongsi bangkit praptèng wisma |
umarêg paduka Kyai ||

Jilid 10 - Kaca : 217

7. Kongsi sacandra ing laku |
mêksa datan antuk warti |
dununge nênggih putranta |
kang anis Sèh Amongragi |
kalangkung sungkawa-amba |
ketang kadang yayah wibi ||

8. Marmanta anulya wangsul |

ngrasa jêdhuging panggusthi |
bok-manawa dèrèng mangsa |
karsane Sang Amongbrangti |
maksih sinamar unggyannya |
marmanira tan pinanggih ||

9. Mangkana Ki Bayi ngrungu |

aturing putra tanapi |
garwa miwah kadang samya |
tarlèn sagung para santri |
kalangkung pangungunira |
kang waspa sami umijil ||

10. Tambangraras duk angrungu |

aturing ri Jayèngrêsmi |
kararantaning wardaya |
karasa locitèng galih |
kadya mangkata priyangga |
nêmpuh ngulari mring laki ||

11. Osiking driya ngalangut |

kararantan jroning ati |
mangkana locitanira |
katuwoning raga-mami |
tinitah dadya wanodya |
datan sinarjon ing laki ||

12. Saking gêng cedaning kalbu |

tan layak ngong angabêkti |
maring priya kang utama |
kuciwa angaku luwih |
kumudu-kudu ngakênna |
rabining janma ngulami ||

13. Dhuh kakang pupujaningsun |

apa ta tan tulus ing sih |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 292 >

 maring cèthinta kasmala |
apapa gung nandhang kingkin |
paran mendra tanpa warta |
rabine tinilar anis ||

14. Baya tan sarju maring-sun |

luhung pulungên wak-mami |
kadadawa larasmara |
adangu manggung wiyadi |
dhuh gustiningsun priyangga |
lunasên ragèng puniki ||

15. Tambangraras marêbêl luh |

tan kêna dipun-sayuti |
angêbêsi jajanira |
awlas kang samya umèksi |
Ki Bayi sagarwanira |
angrês mulat marang siwi ||

16. Dadya ris andikanipun |

dhuh nini aywa kalantih |
anggugu limuting driya |
mangsa ta têmbe tan panggih |
kalawan ing lakinira |
manawa sampun pinasthi ||

17. Saking karsaning Hyang Agung |

lagya cinoba sirèki |
tiniti kasêtyanira |
tan wurung bakal mangsuli |
lakinta tuhu utama |
mangsa niaya ing rabi ||

Jilid 10 - Kaca : 218

18. Anging wataking aluhung |
tan kèrêm wibawa mukti |
sêngsêm anèng kahênêngan |
kulina sabèng asêpi |
lamun wus jumbuh ing karsa |
yêkti sira dèn-balèni ||

19. Mangkana sang Mangonêng-kung |

Nikèn Tambangraras myarsi |
pangrapuning ramanira |
wontên lêjaring panggalih |
katon bingaring kang naya |
sumèndhè karsaning Widdhi ||

20. Mangkana wus têngah dalu |

Ki Bayi dènnya nuguri |
nèng wismanira Ni Rara |
anèng lêrêm sawatawis |
anulya sami bubaran |
Ki Bayi kondur lan swami ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 293 >

21. Para kadang miwah sunu |
miwah sagung para santri |
sadaya bubaran samya |
sewang-sewang maring panti |
nahên ta ing Wanamarta |
gantya kang andon pasisir ||

22. Wau Ki Sèh Amongluhung |

anèng Mataram nagari |
Ardi-kidul kang jinajah |
angungkang urut pasisir |
dadya pangèdhêpanira |
sagung janma ing pasisir ||

23. Anèng Kanigara dhusun |

dadya gununganing janmi |
gêng luhur ing masjidira |
kêbak ingkang para santri |
nanging tan tulus santrinya |
sarengate bosah-basih ||

24. Tanpa tata salatipun |

saking kayungyun ningali |
kaelokan sukanira |
pakartine Jamal-Jamil |
akarya pangeram-eram |
dadya pangunguning janmi ||

25. Atilar salating waktu |

sagunging wong tanpa budi |
kadya ginêndam ing kêmat |
bilulungan sabên-ari |
jalu kalawan wanita |
tanpa tata laki-rabi ||

26. Lir sato pipindhanipun |

mangkana Ki Jamal-Jamil |
inguja sasolahira |
dene ri sang Amongragi |
langkung manungku ing puja |
tawakup marang Hyang Widdhi ||

27. Amapan anèng ing tajug |

tan êsah ing siyang ratri |
cêgah nadhah lawan nendra |
ingkang ginusthi ing galih |
amung purnaning sarira |
sarana manjing utadi ||

23 (Sèh Amongraga sampun wontên Ardi Kidul talatah Mataram)

VIII. Kocap Sèh Amongraga sampun wontên Ardi Kidul talatah Mataram.
Jamal Jamil tansah ngebarakên ngèlmu sikiripun saengga tiyang jalêr èstri
tilar padamêlan lan suba-sita. Pawartos makatên katur Sinuhun Sultan Agung,
lajêng utusan Tumênggung Wiraguna bêkta prajurit kinèn ngrampungi Sèh
Amongraga. Kalampahan Sèh Amongraga kapidana, kabronjong

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 294 >

 kacêmplungakên sagantên kidul. Jamal Jamil lumajêng dhatêng Wanamarta.
Sèh Amongraga sampun sawatawis dumunung ing dhusun Sêmanu Ardi
Kidul talatah Mataram. Sang Luhung tansah mêmpên manêkung ing
krobongan salêbêting masjid. Jamal Jamil ngirup tiyang maèwu-èwu kanthi
pangeram-eramipun ngèlmu sikir. Wêkasan kapirêng dening abdidalêm katur
ing panjênênganipun nata. Kangjêng Sultan Agung animbali Tumênggung
Wiraguna lan Tumênggung Wirajamba kadhawuhan ngrampungi wontênipun
Sèh Amongraga, kaparêng nganthi prajurit sacêkapipun. Sèh Amongraga
ngadhêp mabukuh ing ngarsanipun sang Tumênggung, botên suwala kapidana
ing ratu. Sariranipun lajêng kabronjong, kabuncang ing alun, wêkasan
wangsul ing dharatan tanpa isi. Ing ngantariksa kapyarsa uluk salam sarta
suwantên: "Dhuh Kyai Wiraguna, aturna bêkti kawula dhatêng Kangjêng
Sultan Agung. Sampun kalêksanan karsanipun, kawula uwal saking ing
dunya'.
Kaca 219 – 225

Jilid 10 - Kaca : 219

634 Kinanthi
28. Kèsthi sêrikirèng kalbu |
bêdhahing Giri ing nguni |
kasoring sudarmanira |
Sunan Giri ing ajurit |
binêdhah saking Mataram |
Pangran Pêkik kang nindhihi ||

29. Dadya tyasira kalamun |

jinurung marang ing Widdhi |
arsa tandhing amalêsna |
mèranging rama ing nguni |
nênggih maring Kangjêng Sultan |
Agung ing nagri Mantawis ||

30. Mangkana Sang Among Luhung |

kadya wus rucating dhiri |
alingga sarira Suksma |
anjajah panimparaning |
(n)Jêng Sultan nagri Mataram |
datan kasamaran yêkti ||

31. Guwa Langse kang tinuju |

Song-pati têpining tasik |
miwah kawahing aldaka |
nênggih pucaking Mêrapi |
saparan wus kadhinginan |
dening Sultan ing Mantawis ||

32. Atilar tatabêtipun |

dudubang nêmbe kawijil |
asru mèranging wardaya |
wau risang Amongraga |
dadya gung manungku puja |
anèng jro tajug tarêtib ||

33. Tan liyan ingkang sinungku |

bangkita dènnya ngungkuli |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 295 >

 wahyunira Kangjêng Sultan |
nênggih nagari Mantawis |
kawuwusa duk samana |
wus mangsa dèn-asmarani ||

635 Asmaradana
1. Kadya pamêkaring sari |
gandanya mêrbuk rum ngambar |
kasilir samiranane |
mangkana wahyuning janma |
ingkang wus tinarbuka |
kuncaranira manguntur |
kaswarèng sajagad raya ||

2. Wau risang Amongragi |

nurbuwahira kabuka |
jinurung ing sakarsane |
ginugu saujarira |
saciptanira têka |
ana sagung kang kinayun |
mangkana kaswarèng praja ||

3. Gumyahing kanang pawarti |

lidhah sinambung ing karna |
ujaring wong pasarane |
tumêka pangulu praja |
ingkang ngrêksa agama |
sarak andikaning Rasul |
winênang dening sang nata ||

Jilid 10 - Kaca : 220

4. Wus tetela kang kapyarsa |
pangimpunira kang warta |
pangulu umarêg age |
atur wikan Sri Narendra |
Sultan Nyakrakusuma |
ing Mataram sang aprabu |
mangkana ing aturira ||

5. Pukulun (n)jêng Narapati |

patikbra atur uninga |
kalamun ing wêktu mangke |
Ardi-kidul anèng janma |
ngaku santri utama |
mung kalih sasabatipun |
Jamal Jamil wastanira ||

6. Saking wetan dènnya prapti |

sang wiku paparahira |
Amongraga wau Ki Sèh |
inguyun-uyun pra janma |
urut pasisir samya |
sirna kamanungsanipun |
tilar sarak (n)Jêng Mustapa ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 296 >

7. Ambuka kijab ri-ratri |
ilmu sikir kang binabar |
rinêngkuh kanyatan kabèh |
salah-tonne sakèh janma |
kaelokaning Suksma |
tan ana kang singgun-singgun |
ngrasa praptèng kang sunyata ||

8. Maèwu-èwu kang janmi |

wus katungkul pangidhêpnya |
tan mawi wirang isine |
jalu kalawan wanita |
lare miwah kang wrêddha |
lir sato upamanipun |
tan ana kang tatakrama ||

9. Lumuh ing pakaryan nagri |

wus tilar kang bale-griya |
tan ngrasa marang ragane |
busana sakèh momohan |
rinobyong gêgêdhongan |
pangrasane sarwa luhung |
wus dunung sunyatanira ||

10. Duk myarsa wau sang aji |

maring sakèh aturira |
pangulu lan ngulamane |
sigra nimbali sang pata |
tumênggung Wiraguna |
ingkang tinuju lumaku |
lan Ngabèi Wirajamba ||

11. Kalih wus sumiwèng ngarsi |

aris pangandika nata |
wruhanta sira karone |
ingsun nampani turira |
iki para ngulama |
yèn mangke pasisir Kidul |
ana santri saka wetan ||

12. Sèh Amongraga wêwangi |

sabate mung kalih samya |
karênan nguja sikire |
dadya sinungsung ing janma |
maèwu samya prapta |
murang-tata solahipun |
lali kamanungsanira ||

13. Sira karo ingsun-tuding |

mulat ing kaananira |
kang nèng pasisir dununge |
kalamun nyata mangkana |
panggiha Amongraga |
karana pa kamipurun |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 297 >

 mangrurah tataning sarak ||

14. Lamun datan angukiri |

nglênggana ing dosanira |
aywa tanggung sira age |
rampungana ing kukumnya |
linarung ing samodra |
nèng bronjong ywa bisa mêtu |
paripurnaning pidana ||

Jilid 10 - Kaca : 221

15. Lakunira sun-kanthèni |
ngulama ing sawatara |
manawa ana ujare |
angrasa pamurung sarak |
adunên wuwusira |
lan ngulama ingkang mèlu |
lakunira anèng paran ||

16. Têlas wijiling sabda ji |

Ki Tumênggung Wiraguna |
nêmbah sandika ature |
kalilan mijil sadaya |
lèngsèr saking ing ngarsa |
Ki Tumênggung lan pangulu |
sadaya sakanthinira ||

17. Sapraptanira ing jawi |

nulya sanega ing lampah |
samapta lan panêkare |
mantrinira kawandasa |
samya sikêp ing yuda |
sadasa ngulamanipun |
pinilih ngèntasi karya ||

18. Dupi wus samapta sami |

Ki Tumênggung Wiraguna |
anulya wau lampahe |
mangidul sabalanira |
datan winarnèng marga |
samana dènnira rawuh |
ing masjid agung rineka ||

19. Anuju suruping rawi |

kapyarsa bêdhug tinatap |
kadi têngara mahribe |
dadya kèndêl lampahira |
anèng jawi wiwara |
pra ngulama ingkang laju |
anglugas busananira ||

20. Mawor sakèhing kang janmi |

salat anèng masjidira |
sasêlingan ing lungguhe |
lan sakèhe santri desa |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 298 >

 mung ana sawatara |
kang sami salat awaktu |
anèng jroning masjidira ||

21. Watara mung kawandèsi |

kang akèh nèng ara-ara |
miwah masjid ing natare |
jalu lawan wanita |
tan ana subasita |
samya undhung ganti tanduk |
lir raryya lit suka-suka ||

22. Busana datan pinikir |

satêngah wuda kang kathah |
sarwa gêgombal jarike |
Ki Tumênggung Wiraguna |
lawan pra santrinira |
kalangkung pangungunipun |
mulat solahe kèh janma ||

23. Kadi tan katon pra-mantri |

sakèh janma (n)dulurira |
tan siwah patraping sato |
mangkana sabubarira |
ing wanci bakda Isa |
Jamal Jamil kang kadulu |
pra ngulama mijil samya ||

24. Ngumpul lawan para mantri |

singit tan mulad sing jaba |
mamrih waspada dulune |
sasolah sagung janma |
ingkang anèng jro sura |
pandhapaning masjid agung |
Jamal Jamil gya angatak ||

25. Kinèn mijilna kêndhuri |

kumrubut janma lampahnya |
malbèng jro masjid agunge |
bali wus ngusung ambêngan |
gotongan pira-pira |
tumpêng janganan supênuh |
wak-iwakan rupa-rupa ||

Jilid 10 - Kaca : 222

26. Kinêpung sagunging janmi |
warata sami anadhah |
jalu èstri apa dene |
pikun miwah kang sih raryya |
dinuman wus warata |
nutug dènnira akêmbul |
kadya pinasthi tèkira ||

27. Wawadhah binuwang sami |

marang latar tanpa tata |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 299 >

 anulya surut arame |
Ki Tumênggung Wiraguna |
miwah sakancanira |
kalangkung ngunguning kalbu |
umulat sasolahira ||

28. Tandya gumarubyug manjing |

maring masjid uluk-salam |
Jamal Jamil wangsulane |
kang salam pandulunira |
dahat ngunguning nala |
anduga yèn ingkang rawuh |
carakane Sri Narendra ||

29. Dadya lumayu umanjing |

atur uninga bandara |
marang Sèh Amongragane |
kang anggung mupit kewala |
samana ingaturan |
kalamun ana priyagung |
kang rawuh saka ing praja ||

30. Saksana dènnira mijil |

marang surambi atata |
ngancaran lênggah kabèhe |
nor-raga ing patrapira |
saryya tur manêmbrama |
wong praja dupi andulu |
wadananing Amongraga ||

31. Ing netya lir naraputi |

mèh tan kawawa micara |
Ki Tumênggung ing driyane |
èngêt lamun ta dinuta |
dening (n)Jêng Sri Narendra |
sanalika srênging kalbu |
amêdharkên pangandika ||

32. Gya umênyat anèng ngarsi |

arum manis wuwusira |
hèh rêngên ta sira mangke |
sabdane Sri Naranata |
dhumawuh pêkênira |
mangkana sang Amongluhung |
andhodhok lan ngapurancang ||

33. Sarwi aturira aris |

lah nêdha mugi dhawuhna |
(n)Jêng Pamase ing sabdane |
gya Tumênggung Wiraguna |
andhawuhakên sabda |
yèku andikaning prabu |
salam mring sira tampa-a ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 300 >

34. Tur-nuwun Sèh Amongragi |
kalingga murda kang salam |
saking sabda (n)Jêng Pamase |
anambung Ki Wiraguna |
dhawuhakên sabda nata |
mangkana dhawuhing prabu |
maring pakênira nyata ||

35. Andangu paraning kapti |

pakênira kumawawa |
mangrurah tata-sarake |
miwah kurang tatapraja |
datan atur uninga |
anèng ngriki adudunung |
ngadêgakên masjidira ||

Jilid 10 - Kaca : 223

36. Karya pêsantrèn baribin |
pangeram-eraming jana |
kayuyun kabèh limute |
kawasesa sikirira |
tan ngrasa lamun janma |
winêngku dening sang prabu |
ilang rurukuning desa ||

37. Sang Nata arsa udani |

paran èsthining tyasira |
karya gêndra nagarane |
apa baya datan wikan |
jumênêngira Nata |
Sultan Kalipatullahu |
tuhu wakiling Pangeran ||

38. Amêngku kukuming bumi |

warata jajahanira |
wijang-wijang ing kukume |
lah ta mara umatura |
kang kêna sun-piyarsa |
Wiraguna wangsul lungguh |
mangkana Sèh Amongraga ||

39. Satata sila nèng ngarsi |

ngapurancang lênggahira |
sarwi tumungkul ature |
dhuh Kyai atur kawula |
datan adawa-dawa |
sadaya sampun kadulu |
andika pirsa priyangga ||

40. Labêting kawula alit |

langkung cubluk balilunya |
tan wikan anggêr-anggêre |
tumanduk wus dadya dosa |
marang ing angga-amba |
ingkang atumpuk angundhung |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 301 >

 awrate among wong kathah ||

41. Parandene ing samangkin |

Kiyai badan-kawula |
amung sumarah karsane |
anglampahi kukum praja |
tan mingsêt ing sarema |
jumurung karsa sang Prabu |
tumadhah ingkang pidana ||

42. Nulya angandika malih |

Ki Tumênggung Wiraguna |
punapa andika mangke |
wus tan lênggana parentah |
dhawuhira Narendra |
kang manira êmban tuhu |
nindaki kukuming praja ||

43. Mongraga aturira ris |

tuhu tan ana kawawa |
mring Nata malang karsane |
aprasasat ambalak-a |
dhawuhirèng Pangeran |
sintên ta ingkang sumaguh |
suminggah anggêring praja ||

44. Wiraguna nolih wuri |

tanggap para mantrinira |
ngajokake baronjonge |
samana wus praptèng ngarsa |
Tumênggung Wiraguna |
lah ta andika lumêbu |
dhawuh kukume Narendra ||

45. Tan sêgu sang Amongragi |

nulya umanjing bronjongnya |
mangkana pra santri kabèh |
dupi umulat mangkana |
gurune pinidana |
bubar sadaya lumayu |
salang-tunjang padha rowang ||

Jilid 10 - Kaca : 224

46. Jamal Jamil ingkang kari |
arsa wikan wêkasannya |
sru sêtya maring gurune |
mangkana Ki Wiraguna |
wus prentah mêpêtana |
beronjongira tinutup |
nulya ginotong saksana ||

47. Mangidul lampahe sami |

maring pasisir samudra |
ing Tunjungbang tinujune |
lalampah dalu duk prapta |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 302 >

 anèng têpi samudra |
ing wancine gagad bangun |
kang surya tinawêng ima ||

48. Tis-tis diwangkara kingkin |

tidhêm sagunging dumadya |
sirêp tan ana bawane |
samodra lêrêp tan molah |
kang tirta anglir-gêdhah |
ngantariksa angêndhanu |
sirêm-sirêming Hyang Arka ||

49. Ramyang-ramyang anyênêni |

kadya jumurung sungkawa |
kang arsa linarung mangke |
sèlèh wau bronjongira |
nèng gigisik asigra |
asru muwus Ki Tumênggung |
lah ing mêngko wêkasannya ||

50. Pidananing Narapati |

tumanduk mring pêkênira |
sandhangên lêgawèng tyase |
bokmanawa pêkênira |
bisa munggah suwarga |
saking pambantuning Prabu |
amunah druhakanira ||

51. Amongraga amangsuli |

dhuh Kyai sampun sandeya |
sampun kadhadha ing mangke |
kathahing dosa-manira |
anandhang kang pidana |
kawêngku adiling ratu |
dadya kamulyaning Suksma ||

52. Tan antara andhatêngi |

robing alun sing samudra |
kadya prabata inggile |
manaut ing gisikira |
bronjong katarik sigra |
manêngah samudra silum |
wus musna tan kawistara ||

53. Langkung gawok kang ningali |

Ki Tumênggung Wiraguna |
dadya ririh pangucape |
lah sun-sêngguh iku baya |
wus uliya sanyata |
de lêgawa nandhang kukum |
lir Pangran Panggung ing kuna ||

54. Lêgawa alêbu gêni |

nanging tan bisa tumama |
rahayu jro pawaka-ne |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 303 >

 sinambi angarang sêt |
Suluk Malang-sumirang |
dene Mongraga puniku |
mina katubing samudra ||

Jilid 10 - Kaca : 225

55. Tan antara kapiyarsi |
uluk salam ngantariksa |
dhuh salam-malaekume |
Ki Tumênggung Wiraguna |
gugup mangsuli sigra |
wasalamu alaekum |
mangkana ujaring swara ||

56. Dhuh Wiraguna Kiyai |

aturna bêkti-kawula |
maring (n)Jêng Sultan ing mangke |
karsane Nata sadaya |
wus sami kalaksanan |
kasambadan karsaningsun |
waluwa saking ing dunya ||

57. Eram sagung kang miyarsi |

èsmu atis ing wardaya |
dadya wangsul age-age |
katungka ing tibanira |
bronjong kothong binuwang |
maring kisma dening alun |
tuhu wus gambuhing janma ||

636 Gambuh
1. Mangkana kang cinatur |
Jamal Jamil dènnira tutpungkur |
sisingitan lampahira praptèng gisik |
wikan sakèh kang tinutur |
dupi mêsat ingkang bronjong ||

2. Kumêlap manahipun |
ingkang bronjong mangidul ngalangut |
nèng têlênging samudra datan kaèksi |
gidhuh ing tyas tanpa sêgu |
wong ro anggung dhêlog-dhêlog ||

3. Dupi caraka mungkur |

pagisikan asêpi asamun |
mung swaraning tirta samudra kumrisik |
miwah ngin-angin krumusuk |
tan ana sabawaning wong ||

4. Jamal Jamil ing kalbu |

jrih wangsula mring masjiding dangu |
ciptanira arsa sung wikan Ki Bayi |
Panurta lan garwanipun |
Ni Tambangraras sang sinom ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 304 >

5. Sigra dènnya lumaku |
nasak wana mangaler wus laju |
sisiliban anut palunguran ardi |
datan anurut marga gung |
wus anjog desa Badhoyo ||

24 (Jamal Jamil nyumêrêpi sadaya lêlampahan)

Jamal Jamil nyumêrêpi sadaya lêlampahan wau jalaran sami ngumpêt pêrlu
badhe nyumêrêpi babaring lêlampahan. Sasampunipun cêtha kadi kasbut ing
nginggil, lajêng sami lumajar tumuju Wanamarta. Sadhatêngipun Jamal Jamil
Kyai Bayi Panurta lajêng nimbali para putra putrinipun. Sadaya sami
mirêngakên cariyosipun Jamal Jamil wiwitan dumugi wêkasan. Sanalika
Nikèn Tambangraras kantu dados bayangan. Jamal Jamil botên purun
kacandhêt, wangsul dhatêng tanah asalipun ing Karang tanah Bantên.
Kaca 226 – 228
Jilid 10 - Kaca : 226
636 Gambuh
6. Mangetan lampahipun |
anaratas Kidang-layang gunung |
tanpa lèrèh ing siyang ratri lumaris |
datan kawarna ing ngênu |
Wanamarta krajan anjog ||

7. Sapasar lampahipun |
dupi panggih (n)Jêng Kiyainipun |
Kyai Bayi Panurta anuju linggih |
kalawan rubiyahipun |
anèng paningrat amanggon ||

8. Ing wanci bakda Luhur |

praptanira Jamal Jamil gupuh |
santri Luci ingkang angirit mring wuri |
kagyat (n)Jêng Kiyai (n)dangu |
sumêdhot raosing batos ||

9. Jamal Jamil agupuh |

asadhêpêg lênggahirèng ngayun |
parêmbèyan umatur pan sarwi tangis |
magêp-magêp wuwusipun |
tan cêtha tansah (ng)galolo ||

10. Ki Bayi aris muwus |

lah sarèhna kariyin ywa tutur |
tan tetela mundhak angrêrantan ati |
nangisa dèn-kongsi tutug |
tutura dipun-cumêplong ||

11. Ki Bayi sigra nuduh |

animbali para kadangipun |
putra jalu kalawan ingkang pawèstri |
sadaya wus prapta gupuh |
nèng ngarsa sarwi cumadhong ||

12. (n)Jêng Kyai ngandika rum |

lah ta kabèh rêngênta ing tutur |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 305 >

 lamun iki Jamal Jamil lagya prapti |
dènnira nis atut pungkur |
marang Ki Sèh angaloyong ||

13. Durung kongsi atutur |

ing pawarta sadaya maring-sun |
de-kasaru tangisira andarwili |
tan cêtha ing wuwusipun |
sun-atag dimèn akatog ||

14. Ing mêngko baya uwus |

tangisira tutura sirèku |
Jamal Jamil anêmbah anuli angling |
dhuh Ki Bayi amba matur |
kawula umiring manggon ||

15. Nèng Mataram jinujug |

Ardi-kidul ing Sêmanu dhusun |
putrandika dadya panguyuning janmi |
angadêgên masjid agung |
gangsal plênèng dènnya mandhok ||

16. Anulya tampi bêndu |

ing (n)Jêng Gusti anduta tinuduh |
anyêpênga putrandika wus lumirig |
winot baronjong linarung |
nèng Tunjungbang samudra rob ||

Jilid 10 - Kaca : 227

17. Wus sirna anèng ranu |
putrandika tan wangsul kadulu |
wangsulira kang duta maring nagari |
kawula kalih alaju |
mariki arsa tur wartos ||

18. Samana kang rumungu |

ing pawartos wau sirnanipun |
Seh Mongraga linarung têlênging tasik |
sadaya mawêtu êluh |
Tambangraras andarodos ||

19. Sadaya tanpa muwus |

lêg ing driya rinasa kadaut |
sru sungkawa ing nala anggung matistis |
lir sinambêr gêlap luput |
tinêbak tuna dening mong ||

20. Antara dangunipun |

Kyai Bayi nulya ngandika rum |
lah ta uwis datan kadawa pinikir |
ing wuri bae rinêmbug |
sumarah karsaning Manon ||

21. Mungguh ing titah tuhu |

datan bisa suminggah ing tamtu |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 306 >

 papasthèning Hyang ingkang kinanthèkna nguni |
tinulis ing Lohkil-makpul |
mung sadarma solahing wong ||

22. Pra kadang miwah sunu |

tan ana ngling sadaya tumungkul |
datan bisa ing wuwus yèn angluwihi |
nanging sru wêlasing kalbu |
maring putra kadang wadon ||

23. Kadaut rasanipun |

têpa-têpa rasanirèng kalbu |
mungguh èstri ingkang nêdhênge papasih |
lan lakine dadya guru |
kang wus sinêtyaning batos ||

24. Ing mêngko dadak pugud |

kang sinêtyan tan ana kadulu |
dadya wau sagung ingkang amiyarsi |
mung Nikèn paraning kalbu |
sru wêlas rasaning batos ||

25. Lir murcatma satuhu |

Tambangraras tan kêna amuwus |
pêt kasaput kapêtêking nala atis |
anggêblag dènnira lungguh |
tan èngêt maring kang katon ||

26. Sakala dadya kantu |

Ni Malarsih ingkang cakêt lungguh |
langkung gugup sadaya gita nyakêti |
sinotyan wadananipun |
dangu datan bisa anon ||

Jilid 10 - Kaca : 228

27. Pinêtik karnanipun |
ingkang kering dening ingkang ibu |
dangu-dangu èngêt nulya angalilir |
aririh ngucap tangawut |
angudubilah saeton ||

28. Wus kinèn ngunjuk ranu |

radi lêrêm ing panggalihipun |
gya ingatêr kondur ring rama ring panti |
mangetan ing wismanipun |
para tuwa gung ngaroyom ||

29. Ni Daya Sumbaling ku |

kang wawarah sakèhing pangrapu |
winursita Kae Bayi lan pra ari |
miwah kalih ingkang sunu |
kang anggung mangun wiraos ||

30. Mring putranira wadu |

dènnya mamrih utamaning laku |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 307 >

 para ari tansah anglipur panggalih |
dhuh Kiyai kang saèstu |
mênggah ingkang putra wadon ||

31. Tan ceda warnanipun |

lan utama ngalim maring ngèlmu |
datan kurang ing wuri kang angajêngi |
anganti lêrêming kalbu |
putrandika kang sayêktos ||

32. Jamal Jamil sumambung |

dhuh Kiyai kalilana ulun |
arsa pamit wangsul maring Karang nagri |
ing ngriki datan sakantuk |
sanès asal-amba yêktos ||

33. Kiyai ngandika rum |

lamun kêna rika ywa kasusu |
mentar saking Wanamarta dipun aring |
nging Jamal Jamil andarung |
kumêdah anuli bodhol ||

34. Ki Bayi dadya asung |

sarananing lampah mangka sangu |
kalihdasa sêmat kang salaka putih |
wus tinampan kalihipun |
gya pamit anuli bodhol ||

35. Datan kawarnèng ngênu |

Jamal Jamil mangkya lampahipun |
Wanamarta ingkang gung nahên rudatin |
nahên ta ingkang winuwus |
ingkang amucung lalakon ||

637 Pocung
1. Kang cinatur carakanira sang Prabu |
ing nagri Mataram |
pinrih mariksa ngukumi |
solahira kang aran Sèh Amongraga ||

25 (Tumênggung Wiraguna ngaturakên sarèhing dinuta)

Ing Kraton Mataram Tumênggung Wiraguna ngaturakên sarèhing dinuta. Sèh
Amongraga sampun kasampurnakakên. Kraton Mataram tata-titi-têntrêm.
Kaca 228 - 230

Jilid 10 - Kaca : 229

2. Ardi-kidul |
kukuwu desa Sêmanu |
dadya pangulunan |
sakèh wong urut pasisir |
mulang-sarak ilang pranataning janma ||

3. Ki Tumênggung |
Wiraguna kang tinuduh |
lawan Wirajamba |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 308 >

 mangka kondhanging tinuding |
sapanêkar mantrinira kawandasa ||

4. Kanthinipun |
ngulama sadasa sampun |
prapta ing dunungnya |
Amongraga lan pra santri |
nèng Sêmanu masjide gung Kanigara ||

5. Wus kapikut |
Amongraga dadya anut |
binronjong saksana |
binêkta marang ing gisik |
nèng Tunjungbang linarung marang samodra ||

6. Wus sinaut |
ing alun sagara kidul |
sirna nèng samodra |
kari bronjong nulya bali |
tibèng gisik undure sagunging duta ||

7. Lampahipun |
samarga-marga cinatur |
pangunguning driya |
sirnane Sèh Amongragi |
nèng sagara nyabawa datanpa rupa ||

8. Baya iku |
tetela wus mulya tuhu |
manjing waliolah |
sarira Suksma tan kèksi |
wus tinêkan gagayuhaning ngulama ||

9. Para kaum |
ngulama kang samyandulu |
kaanan mangkana |
ketang lamlaming kang ati |
mung Tumênggung Wiraguna tanpa ngrasa ||

10. Sigra laju lampahira tan cinatur |

praptaning Mataram |
marêngi suruping rawi |
samya mulih sadaya asosowangan ||

11. Enjingipun |
wangsul angumpul sadarum |
anèng pagêlaran |
marêngi Nata tinangkil |
tinimbalan sadaya mring ngarsa Nata ||

12. Praptèng ngayun |

sang Nata nulya andangu |
paripurnanira |
dènnira samya tinuding |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 309 >

 Ki Tumênggung Wiraguna awot-sêkar ||

13. Dadya matur |

sasolahira tinuduh |
wiwitan wêkasan |
sadaya katur sang Aji |
langkung ngungun sadaya ingkang miyarsa ||

14. Mung sang Prabu |

ingkang mèsêm jroning kalbu |
aris andikanya |
marang kang samya sumiwi |
wruhanira yèn ingsun tan ngukumana ||

Jilid 10 - Kaca : 230

15. Kang kadyèku |
awit ana aturipun |
gugating ngulama |
ngrasa cinamah ing janmi |
murang sarak agama ingkang minulya ||

16. Jatinipun |
Amongraga kang satuhu |
marma nèng Mataram |
ngubalakên ngèlmu sikir |
mèt dhadhakan sampurnaning raganira ||

17. Amung ratu |

kang wênang nampurna iku |
tutuging kasêdya |
ingsun amung anuruti |
pamintane kang wus dadi lakunira ||

18. Iya iku |

laku kang manggon satuhu |
wêkasaning janma |
ingkang wus (ng)gayuh utami |
nora dosa dudu kukuming nagara ||

19. Marmanipun |
Amongraga duking dangu |
sasirnaning raga |
kabuncang sajroning warih |
angalela sarira-Sukma nyabawa ||

20. Darbe atur |

marang panjênênganingsun |
ngaturakên salam |
tanapi narima yêkti |
de sanyata kasêmbadaning parasdya ||

21. Kang rumungu dhawuhira sang Aprabu |

wimbuh sukarêna |
pangungunira tan sipi |

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 310 >

 wus kalilan undure para caraka ||

22. Tan adangu jêngkarira sang Aprabu |

kang niwa bubaran |
gung alit samya umulih |
sowang-sowang maring wismane priyangga ||

23. Tan winuwus |

malih nagri ing Matarum |
jênêngira Nata |
(n)Jêng Sultan Nyakramartani |
tata têntrêm kanthi sêmbadaning karsa ||

< Serat Centhini Jilid 10 - Halaman : 311 >

 1 (Tayuban ing dhusun Pulung)
Tayuban ing dhusun Pulung
Ing griyanipun mbok randha Sêmbada kawontênakên tayuban, ngurmati
tamunipun, Ki Kulawirya tuwin Jayèngraga. Mbok randha wontên ing
pandhapa ingkang kabladhah kadosdene gadhah damêl mantu. Ronggèng Nyi
Madu dhatêng, kasusul para tamu lurah, dêmang, pêtinggi, bundhêl ing
dhusun sakiwa-têngênipun sami mangangge warni-warni dipun kêtog
sagadhahipun. Ing langgar Ki Kulawirya tuwin Jayèngraga kasusul Nyi Kacêr
supados enggal lumêbêt ing griya, dipun sêdhiyani santun pangangge ingkang
pilihan. Ki pangulu Jabalodin ugi dhatêng sakalihan semahipun.
Gamêlan wiwit kaungêlakên. Tiyang ningali sakalangkung kathah, sami
pating jalêrit, suk-sukan sakajêng-kajêngipun, kapara wontên ingkang
tumindak rêsah. Jayèngraga dados pangalêman bagusipun. Kaum Duljaya
dados pangagênging sinoman, Nuripin tumut ngladosi tamu.
Kaca 01 - 06.

Jilid 9 - Kaca : 1
SÊRAT CÊNTHINI IX

507 Jurudêmung
1. Wis Madu mêlbèng wisma |
dandanna kang sarwa luhung |
ayu-ayunên warnamu |
sasênêngira busana |
pilihana ingkang mungguh |
ronggèng (m)Bok Madu turira |
inggih anulya umangsuk ||

2. Yata kang pra tamu prapta |

pra pêtinggi bundhêl umbul |
pamèran panganggenipun |
saduwèk-duwèke samya |
mêtu pasimpênanipun |
berag sajak pêsamowan |
mèrèt-mèrèt saguh-saguh ||

3. Bobote wong pêgunungan |

kathah kang prapta mrêtamu |
Ki Umbul Wiradikewuh |
Suradipa Suradrana |
Suradrêpa Surantanu |
Surakêrta Surarata |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 1 >

 Surantaka Suranêmpuh ||

4. Jatruna Jayadirana |
Wirakarta Mêrga-ewuh |
Ja-mêrjaya Anggaranu |
Wangsapati Wirasraya |
Jagabaya Jagasatru |
Drêpajaya Bayuyuda |
Srang-mênggala Kalamêrcu ||

5. Dhapur pêpêk rupa-rupa |

lêncir dhêdhamplak kang dhuwur |
ingkang untir gagah janggrung |
kang mêthêkêl bèkèl antar |
tan tinggal siguge kidhung |
kang kalung pêdhang myang klewang |
kalung bêstrong kêrbin masru ||

6. Miwah dèn-irit talêmpak |

myang tamèng towok ing pungkur |
suligi granggang pring ampuh |
kang ngikal bandhol liligan |
prapticir pêndhapa lungguh |
asrigrak cara wong kutha |
samya berag langguk-langguk ||

7. Tarap lilinggihanira |
ing saundha usukipun |
akapang pêndhapa têpung |
ni randha gapyak pêmbagyan |
kang liningan saur-manuk |
mangsuli ing kalujêngan |
dêmang pra pêtinggi umbul ||

8. Sêdaya punika samya |

kang uwus cicipanipun |
ni randha pindho ping têlu |
ora-orane nyapisan |
warta tan ana kantun |
Ki Suradikewuh tanya |
wontên punapa têtarub ||

Jilid 9 - Kaca : 2
9. Lir mêmantu traping karya |
ni randha nauri wuwus |
pan kula (m)botên mêmantu |
ngundang-ngundang mêngangguran |
namung ngormati têtamu |
prayayi namur tirakat |
cature putraning guru ||

10. Prêdikan ing Wirasaba |

kang komuk ginuru-guru |
mring pra ngulama sêdarum |
miwah priyayi sudagar |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 2 >

 angalap janji mêriki |
Ki Gêdhe Bayu Panurta |
ing Wanamarta krajan gung ||

11. Kang liningan amangrêngak |

ting garunêng samya muwus |
ingkang wus padha kêrungu |
durung wruh warnaning warta |
kadi putrane ki guru |
dene tan ana kêtingal |
ana ling yèn durung rawuh ||

12. Wus pêpak kang ingulêman |

inganti tan ana kantun |
ni randha alon amuwus |
paran wus prapta sêdaya |
Duljaya matur (ng)gih sampun |
(ng)ling malih marang Duljaya |
mara wêtokna gembolmu ||

13. Kang liningan ngrukti gêpah |

ngêtokkên pawohanipun |
gembolan sirih bokor wus |
wêrata kang linadènan |
ni randha (ng)ling mring sêdarum |
samya kantun jagongan |
kula mring wismarsa ewuh ||

14. Sêdaya matur sumangga |

ni randha mundur umasuk |
samya (ng)ling mring rencangipun |
hèh Biyang Kacêr turana |
kang nèng langgar kenthol bagus |
gus Jèngraga Kulawirya |
karone turana kundur ||

15. Kang liningan sigra mentar |

praptèng langgar aturipun |
paduka ngaturan masuk |
marang wisma sêkaliyan |
Jayèngraga lon amuwus |
dene lan aku dèn-undang |
Kacêr matur inggih pêrlu ||

16. Kulawirya ngandikanya |

lah payo bêcik tinurut |
ngawirya karo gya mudhun |
mring wismèng pungkur wus prapta |
lênggah ing klasa lus |
ni randha lon aturira |
lah sumangga sang abagus ||

17. Prayogi salin busana |

punapi sakêrsanipun |
sawontênipun nèng gunung |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 3 >

 mangke yèn sampun busana |
paduka manggihi tamu |
nèng pandhapa dadya sêkar |
sêkare kang samya lungguh ||

18. Wus cinaosan busana |

rong pêtadhahan amunjung |
Ki Kulawirya amuwus |
payo ta kana anakmas |
ni randha pakurmatipun |
sungkusunge pamulenya |
punapa ana kinayun ||

Jilid 9 - Kaca : 3
19. Kang putra alon ngandika |
makatên kewala sampun |
paman piyambak ing ngriku |
pênêt busana kang mobyar |
kang tutuk sakêrsanipun |
namung kula ngambil sinjang |
sêkaran kang jingga madu ||

20. Kula-angge ririmongan |

gampil yèn mangke kula yun |
inggih pintên dangunipun |
kang paman mèsêm ris mojar |
ya ta sakêrsanirèki |
randha suka tumingal |
mring kang ngrimong jingga madu ||

21. Mandah yèn kêrsa-a dandan |

baya lir mati kêpuyuh |
ni randha tan tanak lungguh |
(m)lêbu mêtu mring pêndhapa |
nuduh mring niyaganipun |
kinèn muni kang gêndhingan |
ing sadhengah talunipun ||

22. Yata kang anèng Kauman |

Jayèngrêsmi lan pangulu |
Ki Jamaloddin lon matur |
kawula lamun kalilan |
parêng karsane sang bagus |
jasad kula ingulêman |
kinèn ajagong mêriku ||

23. Mêngetan dhatêng kêrandhan |

Jayèngrêsmi lingira rum |
(ng)gih paman (n)dika mêriku |
ywa susah dening manira |
matur inggih nuwun maklum |
sarat angecani manah |
tiyang rumaos kêduwung ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 4 >

24. Wus linilan nulya mentar |
lan nyaine datan kantun |
anake prawan tan tumut |
yata kang anèng pandhapa |
ni randha agandhang muwus |
dene pêngulu tan sranta |
ingkang rinasan mêncungul ||

25. Ni randha (ng)ling pijêr apa |

suwe tan têka alungguh |
matur èwêd kêdhik pêrlu |
ni randha gumuyu mojar |
kèh têmên pawadanipun |
padune tan kêna pisah |
kanthètan lan bojonipun ||

508 Kinanthi
1. Yata wau sang abagus |
Jèngraga Kulawiryèki |
kang samya lagya busana |
Ni Kacêr kang (ng)lêladèni |
marang kenthol Kulawirya |
nyamping kawung kêmplong mori ||

Jilid 9 - Kaca : 4
2. Paningsêt cindhe jalinut |
ing prada bara rinawis |
dhêsthi cawat cêmukirang |
wiron têpèn tinap apik |
wida jênar gêgarutan |
dhadhan-dhadhan tapung manis ||

3. Asumping krang mêlok mênur |

ron pacar tri pinrada sri |
kris tinatah gajah-singa |
kang warangka ladrang kêndhat |
kandêlan bunton mas-tuwa |
wawrat gangsal reyal ngunir ||

4. Asêsêkar gombyok dhuwung |

Kulawirya anjêlandhir |
mèsêm kang putra sarya jar |
dubilah paman nêmêni |
pacak mangune amutra |
priye Cêr apa ya sigid ||

5. Kang liningan mèsêm matur |

inggih malèpès ambênthing |
bêsuse jêjaka kalah |
Kulawirya gumuyu (ng)ling) |
mèlèpês mono kaya-pa |
Ni Kacêr matur wor liring ||

6. Inggih sampun limrahipun |

bêbasane tiyang ngriki |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 5 >

 (m)lèpès mèrèt kêt-ikêtan |
(m)lirit kêrakêt ing kulit |
du-mancung mèpèt binêndha |
alatah Ki Jayèngragi ||

7. Bisa parikan si Cêmput |

cèplês lan kang dèn-aranni |
gumuyu Ki Kulawirya |
guyune angumbar liring |
kang putra sangsaya latah |
e paran dene pikolih ||

8. Adu liring lan si Madu |

kang lagya apêpaès alis |
kang paman mèsêm kacupan |
dènnira aningid liring |
yata Ni Randha Sambada |
malbèng wisma ngancarani ||

9. Mring tamune kalihipun |

Ki Kulawirya (ng)ling aris |
payo anakmas umêdal |
kinèn nêmoni têtamu |
kang putra angling sumangga |
ni randha nguwuh Nuripin ||

10. Lah ya Nuripin sirèku |

(ng)ladènana bae bêcik |
dadya lurahing sinoman |
sira kang dadya pangarsi |
lêladènana priyangga |
bêndaranira kêkalih ||

11. Iki kulambi lan sabuk |

sêmbagi cindhe-raras brit |
anggonên iku bur-buran |
pèkên wus aja kuwatir |
ikêtmu bêbêt sêruwal |
prandèn iku mêksih bêcik ||

12. Pawèwèh tinampan sampun |

ambêgènggèng Ki Nuripin |
yata wau Kulawirya |
lan kang putra Jayèngragi |
mijil mring pêndhapa lênggah |
nèng klasa alus aputih ||

Jilid 9 - Kaca : 5
13. Mingsêr kang sami alungguh |
cingak sadaya ningali |
lir pêngantyan tinêmbayan |
abagus sêmu mriyayi |
Jayèngraga ngrimong jingga |
pasêmone ngusumani ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 6 >

14. Tur ukur kewala kêmul |
suprandene angungkuli |
mring sakèh ingkang pameran |
wong nonton ujêl-apipit |
rarywa lit acêrèngèkan |
kadhêsêg pating jalêrit ||

15. Gumêdêr arêbut aju |

tuwa ênom jalu èstri |
kang wus mapan arêrasan |
anggunggung mring Jayèngragi |
e kae kang kêmul jingga |
madu dene langkung sigid ||

16. Abagus jadmika ruruh |

pêsaja andhêdhèwèki |
pasang lêkêre wêdana |
atopèng winulon rawis |
kadya gambar wêwangunan |
lir Andaga anèng kêlir ||

17. Mendah yèn busana luhung |

iba baguse ngêbêki |
yata kang samya lungguhan |
tanya sarêng nêmbramani |
marang awirya kalihnya |
gumrêmêng atur pêmbagi ||

18. Winangsulan sadaya wus |

Jèngraga suka ningali |
sajake wong pêgunungan |
andhèblèng ambêbanthèngi |
bênthung sigug kiwa kiwa |
anjêdhig sêmu (m)bêdhidhig ||

19. Ki Jayèngraga amuwus |

lah unèkna Gènjong-goling |
niyaga sigra abuka |
gamêlan munya ngêrangin |
ronggèng wus dènnira dandan |
Ni Madu mijil ing jawi ||

20. Wong nonton umrês kêmrusuk |

samya gumêdêr ngaruhi |
ting balêkèr pra jêjaka |
kuku angakak kêkêlik |
bêlik alok bilah-bilah |
Ni Madu lir widadari ||

21. Ronggèng wor dènnira lungguh |

nèng panggonan amiranti |
anèng ngarêping niyaga |
sigra kinèn anyindhèni |
ngêlik Gènjong-goling laras |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 7 >

 lir mrak nguwuh nyangungongi ||

509 Sinom
1. Yata kang ngrukti sugata |
Duljaya lawan Nuripin |
ngatak kasinomanira |
kinèn mêdalkên tumuli |
rampadan maring ngarsi |
miwah wêwantinganipun |
pratula wêr cêcêp-mas |
myang gogok Palembang Pathi |
kêndhi lênggèk gêronggol langking Jêpara ||

Jilid 9 - Kaca : 6
2. Kawingking angering-nganan |
rampadan samya ngalihi |
wêtara tan ana malang |
sarêng ambuka tup saji |
kang ngulêg sambêl sami |
pan sarêng panyêpêngipun |
lêg-ulêg sinampyêngan |
sing kalindhing sêdayèki |
mangu ngantu-antu nganti ingabanan ||

3. Nulya wau Ki Duljaya |

kêplok tangan saking jawi |
sigra kang ngulêg barêngan |
sampyong klinthing barêng muni |
tan arungwan mêlingi |
kumrumpyung samya ginuyu |
wor thuthuking (n)dhog kamal |
wuwuh ramyanya kapyarsi |
wus antara kinêplok kancêp sadaya ||

4. Samya linadèkkên ngarsi |

wusnya samya mundur sami |
Kulawirya ngling sumangga |
ing ngriku samya awijik |
gupuh kang sinungan ngling |
sêdaya sami awisuh |
Jayèngraga ngandika |
lah payo muniya gêndhing |
Êla-êla kang alon padha kêrasa ||

5. Niyaga matur sandika |

buka rêbab wiwit ngêlik |
kosok ngingkik cara desa |
nga nga ngi ngi dèn-barêngi |
parêng gong ricik muni |
imbal ngapinjal sêdarum |
sêdhêng sru ririhira |
ronggèng anututi ngêlik |
manis arum nganyut-anyut gêtas rênyah ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 8 >

6. Ngrês kêrkêl gêtêring swara |
mêthit mêrit mulut rujit |
rêmêk tyase kang miyarsa |
kalèlèran (m)bêlèr ati |
yata kang lêkas bukti |
mêtênggêng sêmbari muluk |
mêngèngès sarwi mamah |
kabèh nolèh aningali |
mring Ni Madu kang mêdèni wong amangan ||

7. Tan akaur mamah upa |

kècèr rêbatan pamikir |
kang kêcakot ilatira |
pinêlalah (m)brêbês-mili |
tan rinasa kang sakit |
lalu andulu Ni Madu |
Ki Kulawirya nabda |
marang pra umbul prêtinggi |
kakang Wiradikewuh kula têtanya ||

8. Dhasar pênêt sindhènira |

Ni Madu amêmêdèni |
sêmbada lan warnanira |
sarwi sêdhêng aprak-ati |
Wiradikewuh angling |
pan inggih sayêktosipun |
ngriki tan wontên memba |
wangkit lampahan sa-ari |
mung punika pun Madu onjo piyambak ||

2 (Gêndhing mungêl binarung swantêning waranggana)

Gêndhing mungêl binarung swantêning waranggana, tiyang ningali sangsaya
nêsêg. Ladosan unjukan, pakinangan lan panganan mawarni-warni.
Duljaya ngêdalakên inuman arak. Ki Kulawirya botên kêrsa nginum. Sadaya
tamu radin-radin sami anginum. Duljana miwiti nginum sagêlas kêbak, lajêng
nyandra lêlageanipun tiyang nginum arak. Wiwit ngombe sagêlas cinandra:
'eka padma-sari' dumugi sadasa gêlas, candranipun: 'dasa buta mati''. Tamu-
tamu rame umyung poyok-pinoyok ngatingalakên kêkêndêlanipun nginum,
wasana wontên ingkang mêndêm balokekan.
Talèdhèk wiwit ngibing, Kulawirya miwiti bêksa, lajêng kasusul sanès-
sanèsipun, sami tombok arta dhatêng ronggèng. Jayèngraga botên purun
bêksa, namung tumut nabuh gamêlan, Kacêr ingkang sampun macak
ronggèng ugi lajêng bêksa.
Tingkahipun para nayub katingal rêsah, tombokipun arta kasêsêlakên
salêbêting kêmbên kalihan malintir payudara. Warni-warni solahipun tamu
para nayub, sadaya ngumbar kêkajêngan amargi sampun sami kêkathahên
nginum arak. Kathah tamu ingkang ngantos brindhil têlas-têlasan.
Nyi Randha lajêng lumêbêt, pêrlu ndumugèkakên nafsu sanggamanipun.
Sasampunipun angsal tiyang tiga, lajêng wangsul dhatêng pandhapi
Kaca 07 - 21.

Jilid 9 - Kaca : 7
509 Sinom
9. Wontêna kang bag-ginêbag |
dhusun Kêmplêng nanging têbih |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 9 >

 lêlampahan tigang dina |
pun Gêndra wastaning ringgit |
rêbat sênêng amilih |
pun Gêndra lawan Ni Madu |
dhengah kaot sausap |
gumuyu Kulawiryèki |
Jayèngraga gumujêng sasmitèng paman ||

10. Ngling bibisik sarwi nadhah |

tan jamak yêkti nglangkungi |
pun Gêndra dènnya kuncara |
lêlampahan tigang ari |
iba komuking ringgit |
tanah ngriki kongsi nyatur |
kang paman mèsêm lingnya |
ya layak jêr dhasar bêcik |
lan si Madu ya êmbuh durung karuhan ||

11. Kang paman malih ngandika |

(m)Bok Madu majuwèng ngarsa |
wong akèh nundha angundang |
lho Madu kinèn mangarsi |
kang liningan mangarsi |
mèsêm anyangkut pêndulu |
wus prapta ngarsanira |
Jèngraga ngandika aris |
lah dèn-cêdhak lungguh lan man Kulawirya ||

12. Nulya ngangsêg linggihira |

Ki Kulawirya anolih |
maspadakkên warnanira |
Ni Madu mèsêm angliring |
Kulawirya ngênêngi |
dènnya mamah kêpêl gantung |
anjingglêng mandêng muka |
-nira ni Madu mantêsi |
Kulawirya kongsi ngintip kêpêlira ||

13. Jayèngraga galêgêsan |

paman dhahar lawuh liring |
dene tangkêp kamuktyannya |
kang paman kagyat ngèsêmi |
kongsi antara bukti |
adangu sêdaya tuwuk |
Ki Kulawirya gêpah |
mundhut lancaran kêkalih |
cinaoskên sêkul lan saulamira ||

14. Sinungkên mring ronggèng sigra |

mangana (m)Bok Madu dhingin |
tinampan anulya nadhah |
tan pati kakèhan bukti |
Kulawirya mèsêm ling |
dene cicik pêmanganmu |
Ni Madu aturira |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 10 >

 pan inggih sampun dumugi |
Kulawirya angling mring sêdayanira ||

15. Yèn sampun sami dumugya |

prayogi sami awijik |
matur kabèh kang liningan |
inggih suwawi umiring |
anulya sêdayèki |
luwaran samya tuturuh |
rampadan cinarikan |
mring wong kasinomanèki |
wus barêsih ingkang rêgêd tinêbahan ||

16. Nulya wedange mangarsa |

wêrata samya ngalihi |
miwah pakinanganira |
myang pêpanganan mangarsi |
samya mangsêgan nyamik |
ni randha anulya mêtu |
alinggih wetanira |
Kulawirya angingsêdi |
sawarnine obah kabèh kang jagongan ||

Jilid 9 - Kaca : 8
17. Mompyor ni randha Sêmbada |
lir lara-bonyo kapêncil |
tan wang wang moring akathah |
agandhang dènnira angling |
si anu mau êndi |
Duljaya mreneya gupuh |
kang inguwuh gya prapta |
balênthot kothot mêdèni |
kalung drêbos nyuriga kris nganggar pêdhang ||

18. Nyangking sampluk anjungkelang |

panguthik asabuk bandhil |
sarigak mandhi talêmpak |
brêngose ranggah pinidih |
jènggotira pinuntir |
pinêlawang ngawêng gulu |
untu putih tan nginang |
bêbêt sarung cancut inggil |
egah cèkèh sruwal panjang sangkal abang ||

19. Kadhêmêg sila nèng ngarsi |

gumuyu Kulawiryèki |
bilah ri sang Ngabduljaya |
lir wong usung-usung ngalih |
dhasar nyata mêdèni |
amêmpêng kongsi ambrangkut |
gumujêng Jayèngraga |
kèngêtan kadya Nuripin |
ngling bibisik paman punika Duljaya ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 11 >

20. Ngêjori srigake paman |
dèn-kayang mêksa mêdèni |
lir wong mêntas mulih ngrayah |
jadhug-jadhuge wong ngriki |
kaum dhapur lir wêri |
wontên wangune ambêrung |
wandane kiwa-kawak |
(n)dhagêl tan ana kapilih |
mung kêpilih guthule kangge ing randha ||

21. Kang paman gumuyu latah |

kêjaba-a dudu dharik |
sèjèn prêkaranning wanda |
gumuyu ujungan liring |
lan Ni Madu wong kalih |
yata ni randha amuwus |
lah ya sira Duljaya |
mêngko yèn ronggèng anjongkit |
sira ingkang aglis ngunèkna têngara ||

22. Duljaya saguh asantak |

tampi parentahe nyai |
ni randha malih wuwusnya |
Duljaya sêdhênge iki |
lah wêtokna kang larih |
panginumaning anayub |
arak tampo wêragang |
sira dadiya pangirit |
nuli lêkas salin gagrak Lonthang-lonthang ||

510 Lonthang
1. Ki Duljaya anggagrak dhadhag (m)bêdhadhag |
sigra mundur parentah ing kasinoman |
pinilihan kang mèbrèt-mèbrèt kewala ||

Jilid 9 - Kaca : 9
2. Pra jêjaka kang wire kang antar-antar |
wus antuk wong anom wolu pilihan |
ingkang samya mèthèk mathênthêng dhèblèngan ||

3. Ingkang sami abêbêt sarung lurik bang |

acancutan sruwal panji-panji pèthak |
samya ayon borèh pêthak gêgarutan ||

4. Sêsumpingan krang mêlok asajak-sajak |

kang (m)bêkta gêlas nèng bèri myang kopinya |
kang cangkir nèng dhulang goci pangiringnya ||

5. Wus samêkta ingatag majêng mangarsi |

Duljaya kang dadya pangirid sinoman |
anyaosi marang ing tamu kalihnya ||

6. Kênthol Kulawirya ngling marang Duljaya |

manira tan nginum lajêngna kewala |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 12 >

 ingong durung wêruh rasaning inuman ||

7. Aywa susah sadèrènge wus sun-trima |

ngling malih Nuripin dene tan-ana |
tinimbalan tan dangu prapta ing ngarsi ||

8. Sira iku dene tan ngladèni ngarsa |

matur inggih ragi pakèwêt ing manah |
tingkah kidhung amawi arak-èrèkan ||

9. Ki Wirya ngling lah ora têka mèluwa |

ngarah apa wong ngêladèni kewala |
ya sok aja mèlu-mèlu ngombe arak ||

10. Sira dadya rakitane Ki Duljaya |

wis ta mara gawanên gêndul si arak |
ngêcurana kewala anglarihana ||

11. Ki Nuripin pinêksa mring Kulawirya |

nulya nyandhak gêndul si arak wêragang |
Ki Duljaya têlas papat anèng talam ||

12. Nora padha dhepok sikil gêlasira |

ni randha ngling banjurna bae Duljaya |
mring si Surakewuh ing sa-urutira ||

13. Kang liningan anglarih angèring-nganan |

ingkang sami nginum berag ambabrag |
kang larih wus ambuwêng atêpung-gêlang ||

14. Ni Randha ngling lan Duljaya mareneya |

prapta ngarsi mara Duljaya ngombeya |
ngarèni sagêlas kang sêmada kêbak ||

15. Lawan sira nyandra-a wong num-inuman |

kang liningan saguh nulya nyandhak gêlas |
sarwi ngidung mêngkana pangidungira ||

16. Eka padma sari eka mring satunggal |

padma kêmbang sari ambu pamaneka |
yèn wong ngombe arak olèh sadhêdhasar ||

Jilid 9 - Kaca : 10
17. Lir kêmbang mêkar cahyane ambêngangang |
wusnya ngidung samya kêplok sarwi surak |
ni randha suka mojar marang niyaga ||

18. Èh niyaga yèn wis nyandra ge muniya |

antara rolas gongan lan tibanira |
nuli suwuk ganti nayub kang anyandra ||

19. Ladrang bae ingkang gêlis gong-gongannya |

Lara-nangis awya salin-salin ladrang |
nanging sabên candra gêndhingan mênênga ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 13 >

20. Samangsane kêplok muni kang gamêlan |
lan si Madu ywa kèri anyindhènana |
ririh bae gêndhinge kang Dhandhanggula ||

511 Dhandhanggula
1. Wong niyaga liningan nulya glis |
muni ladrang Rara-nangis raras |
sêdhêng gêndhing sru lirihe |
kang sindhèn anganyut-anyut |
Jayèngraga ngrasakkên gêndhing |
wong gêndhing awilêtan |
ngêse muthês kalbu |
mêndhêkêl karasèng nala |
kaèngêtan anèng Wanamarta nguni |
panggihe kakangira ||

2. Wibawane kaugung minukti |

sakêrsanira nora kêpalang |
mangkya angruruh kadange |
kumêmbêng angêmu luh |
lir winuluh raosing galih |
kadya ginaledhahan |
sêngkêle sinamun |
wuwuh wingite pêsaja |
sumaringah kasêngkut ing gêndhing-gêndhing |
ambêbêsus polatan ||

3. Wus antara rolas gongan larih |

Ki Duljaya ngirit kasinoman |
lir wau têpung gêlange |
kaum ngarèni nginum |
sarwi ngidung duwi martani |
duwi loro lirira |
martani pitutur |
wong nginum olih rong dhasar |
cêtha wuwusira rukêt ngêtrap krami |
liya ingakên kadang ||

4. Wus gya kêplok prêk surak pra sami |

binarêngan Rara-nangis ladrang |
sarta ronggèng pangêlike |
wus rolas gonganipun |
nulya maju kang punang larih |
mubêng atêmu gêlang |
sigra kang angidung |
kang tri kawula-busana |
tri têtêlu kawula wus angarani |
busana kang panganggya ||

Jilid 9 - Kaca : 11
5. Kaya ta wong anginginum awis |
yèn lagya olèh têlung dhêdhasar |
tan wang-wang dening pêngangge |
amoh kêlawan wutuh |
ingkang ngangge kêling sarwa-di |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 14 >

 kêlawan ingkang gombal |
samya jagragipun |
pêngirane nora beda |
wusnya ngidung nginum ciyu glênggêng nuli |
kêplok prêk samya surak ||

6. Gya gamêlan ladrang Rara-nangis |

myang pangliking ronggèng awilêtan |
antara rolas gongane |
kang larih ciyu gupuh |
angayêngi larih wêradin |
samya asuka bungah |
nulya kang angidung |
catur wanara rukêm-nya |
catur papat wênara kêthèk akonyit |
rukêm kang pêpanganan ||

7. Yèn wong nginum ciyu lagya olih |

patang dhasar lir-pendah wênara |
rêbut pangan wre aranne |
pating caruwèt ibut |
tinggah rucah ngènthèng-ènthèngi |
pêpeka pêpoyokan |
yakmakaning wuwus |
wus ngidung kêplok sinurak |
barung gêndhing-gêndhing sarêng dènnya ngêlik |
wor aloking asurak ||

8. Rolas gongan suwuk gya kang larih |

midêr tan ana kêna nampika |
wus wêrata sêdayane |
wau ingkang angidung |
ngathungakên gêlas kang isi |
bak panca surapanggah |
lire kang pangidung |
kang basa panca lilima |
sura wani panggah tangguh mantêp pati |
tan ana kinajrihan ||

9. Nora wêgah sakèhing piranti |

nadyan nyêngka gêdhe dhuwur rosa |
nora eram wani bae |
têkèng lampus-linampus |
ngadhêp sura lêgawèng pati |
wus ngidung kinêplokan |
gya surak gêr umyung |
kang ngidung anginum arak |
barung cêngkling gêndhing-gêndhing Lara-nangis |
anguyu rolas gongan ||

10. Suwuk cêp nulya midêr kang larih |

kang angidung sad guna wêweka |
sad nêm guna bangkitane |
weka graitanipun |
salokane wong nginum awis |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 15 >

 yèn lagya (n)tuk nêm dhasar |
graitanya mancur |
wong sajroning panayuban |
ginraita kang rêrasan ririh bangkit |
manah asalah tampa ||

11. Wusnya kêplok sinurak gora ngrik |

myang gamêlan ngrêrangin araras |
rolas gongan gya kang larèh |
warata samya nginum |
ingkang ngidung sru dènnya rawi |
sapta kukila wrêsa |
kang sapta pipitu |
kukila pêksi ocèhan |
wrêsa udan yèn wong nginum pitung larih |
lir pêksi karirisan ||

Jilid 9 - Kaca : 12
12. Angathêthêr kawratan ing warih |
tanpantuk andon mangsèng wowohan |
mung swara mêksih angècèk |
kêplok sinurak umung |
myang gamêlan angrantêg muni |
antara rolas gongan |
nulya larih maju |
inginuman sadayanya |
wus wêrata sigra kang ngidung angawi |
astha kêcara-cara ||

13. Astha wolu kêcara lirnèki |

polah tingkah ngling sawiyah-wiyah |
nora dadi ngapa kabèh |
nadyan pisuh-pinisuh |
wus tan ana kang miyatani |
sandhang wus samya owah |
bra-ebro tan dhapur |
wusnya nulya kêplok surak |
barung gêndhing gêndhèng rolas gongan larih |
midêr nginum kabèhnya ||

14. Ingkang ngidung samya piniyarsi |

nawa wagra lapa têgêsira |
nawa sêsanga etunge |
wagra pan têksaka gung |
lupa lêsu wong nginum awis |
olèh sangang dhêdhasar |
sarwa cape lêsu |
lir sarpa mêntas mêmangsa |
barang karêp ras-arasên ika-iki |
enake mung ngalèmprak ||

15. Kinêplokan surak lawan gêndhing |

rolas gongan nulya kang larihan |
wus mubêng warata kabèh |
wau ta kang angidung |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 16 >

 dasa buta mati anênggih |
wêkasan panginuman |
dasa pan sapuluh |
buta harda galak lirnya |
ngajrih-ajrihi basa mati ngaranni |
yèn wong anginum arak ||

16. Olih sêpuluh dhasar puniki |

pilih kang tahan ujaring candra |
yèn ginêlak panginume |
yata kang samya nginum |
para umbul bundhêl pêtinggi |
kèh kang samya kêrasa |
linggihane rusuh |
timpuh jegang sila-tumpang |
myang wuwuse ting barêngok tanpa kering |
ambèngkrak cêlangkrakan ||

17. Sumbar-sinumbar ngajak gênti kris |

siji sru mojar mara nyuduka |
blêdhèh ngêplèk-plèk wêtênge |
sinapih rowang lungguh |
Duljaya ngling sarwi nudingi |
apa mêndêm ta sira |
nauri sru muwus |
e biyang punapa cêcak |
botên mêndêm ontêna sagênthong malih |
mêksih do huèk mutah ||

Jilid 9 - Kaca : 13
18. Jinaganan rowangira linggih |
pinijêt cêngêle balêkèkan |
ni randha ngling sapa kuwe |
e Ki Ja-mêrjayèku |
(n)dadak mêndêm wurung angibing |
de adate wêntala |
iku nuli ambruk |
nauri sih mutah-mutah |
èh ih biyang botên mêndêm kula nyai |
sawêg pintên tomboknya ||

19. Nisthakake angisin-isini |

(m)bok aja jênêng Jaya-mêrjaya |
kari tombok lan wong akèh |
ênya kiye tombokku |
rong wang picis anyar milihi |
nya Madu tampanana |
sinêbar ing ngayun |
(ng)lêgèyèh sêsèndhèn cagak |
picis pinèt ing badhut sawênèh angling |
jangjèn sêtya supata ||

20. Yèn sudi ngakên sudara-wèdi |

ngisor galêng dhuwur galêng kakang |
mangsa mlèsèda adhine |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 17 >

 kathah solahing wuwus |
ayo manèh arake êndi |
èh larih kang Duljaya |
kêsuwèn tan nginum |
ting barêngok carèwètan |
lah kang ngucap nyai têlèdhèke pundi |
sêdaya wirangrongan ||

512 Wirangrong
1. Ni Randha nauri aris |
(ng)gih lêrês sêdhênge gambyong |
midêr Ni Sêmbada matur |
mring tamunirèki |
sumangga ing sakarsa |
luware nadar-kawula ||

2. Prayogi paduka ngibing |

supaya tinut punang wong |
sintên papantêsnya kang rumuhun |
suwawi dèn-aglis |
Ki Kulawirya nabda |
lah payo kono anakmas ||

3. Sumangga kêrsanirèki |
manira anut kemawon |
wau Jayèngraga alon wuwus |
sinamun aririh |
inggih sumangga paman |
kula ras-arasên (m)bêksa ||

4. Mangke yèn kêpengin gampil |

paduka ngibing kang kinon |
kendhol Kulawirya wuwusipun |
mring ni randha aris |
kula mangke kewala |
yèn sampun para suruhan ||

Jilid 9 - Kaca : 14
5. Sintên kang angibing kriyin |
nakmas Jèngraga ayun wruh |
pangibinge sanak-sanak tamu |
yèn wis sami ngibing |
têlungane kang emah |
têngah-têngahan kewala ||

6. Ni randha nauri aris |

mangke uga têmah goroh |
ngling Ki Kulawirya botênipun |
(ng)gih mangke ngong ngibing |
sakêrsane Jèngraga |
pênêt tinurut kewala ||

7. Ni randha wuwuse nguni |

yèn mangkya (n)dika anggambyong |
kula badhe bêksa ambêdhudhuk |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 18 >

 ngong sagêd angibing |
Ki Kulawirya latah |
punapa bibi wong Kalang ||

8. Mawi bêdhudhuk angringgit |

ni randha mèsêm turnya lon |
(ng)gih uga kawula yêktosipun |
cêr Kalang sayêkti |
manthuk-manthuk Ki Wirya |
bibisik lon Jayèngraga ||

9. Tan nyana iku si bibi |

jarwane wong Kalang kamplong |
layak dêrbala-a bandhanipun |
sasat duwe cicir |
sapolahe tan lumrah |
Kalang kalèng kêlanglangan ||

10. Jèngraga angglêgês angling |

(ng)gih mangke man kula-dêngok |
ni randha dènnira ambêdhudhuk |
wong ro ting guligik |
alon dènnya ngandika |
Kulawirya mring ni randha ||

11. Kêdangon inganti-anti |

mring sanak kang samya (n)jagong |
kula lan anakmas lah nèh tanggung |
kari-karèn ngibing |
gya Ni randha Sêmbada |
ngling ris mring tamu pangarsa ||

12. Wawi pundi kang rumiyin |

angibing kêlawan gambyong |
kang liningan mojar pênêdipun |
sang abagus kalih |
kang angrumiyinana |
nuntên kula saurutnya ||

13. Ki Kulawirya nambung ngling |

botên kang Wiradikewuh |
kakang rumiyina dadya ngayun |
sampun walang-ati |
kadho dening manira |
mangke kewala manira ||

14. Kang liningan anuruti |

ni randha anuduh gupoh |
mring ronggèng lan panjak lah wis Madu |
ngadêga awiwit |
gêndhing Kabor janturan |
wus kêsusu ywa badhudan ||

15. Mung jêjêr janturing ringgit |

yèn wis Kabor nuli Gondrong |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 19 >

 tibane ambondhan kang kayungyun |
togên ingkang apik |
lah wus mara niyaga |
buka-a Kabor kang raras ||

Jilid 9 - Kaca : 15
16. Niyaga nulya angrawit |
tan rêbab gambang tan kromong |
riciknya lirihan kang pêngayun |
gêndèr lawan suling |
kêthuk kênong binêngkak |
kêndhang gêdhug bêm sêbahan ||

17. Kêcèr ngêcêk angêcicir |

gong anggandhul ukur nyenggol |
pênêrus dèn-imbal lagunipun |
kadêmung kur jawil |
babag pênabuhira |
anganyut-anyut rum raras ||

18. Nyênyêt yakmakaning gêndhing |

ronggèng jèngklèk aririmong |
tumênga rêm netra asta ngrajung |
kêjêr kang jariji |
kanan mênthang andhêngklang |
jari gêtêr mawiwilan ||

19. Ngalênggak nênggah mamati |

tan mingsêt lamun tan êgong |
pamujaning tandhak angêngayuh |
mring kang mara-bumi |
sami anêkanana |
mêmanis waris larisan ||

20. Kumêlun kutuk mawangi |

badhude anyabêt gupoh |
pênjalin ing klasa wit anjantur |
asru pangwuhnèki |
swuh rêp data pitana |
anênggih wau kocapa ||

21. Kusuma rêtnaning bumi |

coplok ngêmbanan ngalih (ng)gon |
tibèng ngarcapada kawlas-ayun |
sakèh widadari |
anjujurungi sabda |
sakèh di-adining rupa ||

22. Winongwong jawata adi |

angsung wimbuh ing kêlangon |
Ni Umi Ni Uma pahum-pahum |
thiri-thiri guthi |
hong hong ilahèng hong hyang |
nêkakkên sarining gampang ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 20 >

23. Sakèhe kang aningali |
tuwa ênom lanang wadon |
runtuh trêsnanira têka kerut |
padha wêlas asih |
pan sinihan bêthara |
marang ing asmara tura ||

24. Singa mara lulut asih |

cak byak pêk hêm hong hong manon |
gya badhut sasmita sabêtipun |
jêblès gitik lampit |
gêndhingira aniba |
sêsêg anjuru-dêmung ||

Jilid 9 - Kaca : 16
513 Jurudêmung
1. Ronggèng lêkas mingsêr (ng)gènnya |
larap nilap kadya kupu |
sisirig mêdêd Ni Madu |
sakala asalin rupa |
kêdhanyangan imbuh ayu |
ambabar mayang mêrdapa |
sêmi sêmune rumucuh ||

2. Kang tumingal gèdhèg mulat |

mring (m)Bok Madu dudu-dudu |
kang nonton usrêg gumuruh |
samya ngangsêg ing kalangan |
uyêl rêbut aju sukup |
papan jêmbar têmah rupak |
rarya-lit ting srêngèk umyung ||

3. Wong nonton tan etang sêsak |

wor winor èstri myang jalu |
bungah kang olah calimut |
anyêlêr nyêbrot amilah |
tungkul-tinungkul arusuh |
kang kêna krise winilah |
kur alok nolèh gya muwus ||

4. Kang konangan têtabokan |

jagur-jinagur tan tutuk |
saking dhêdhêsêkanipun |
pipit tan bisa alihan |
èstri kang kêna rinawuk |
anjrit karuna kewala |
tulung-tulung tan rinungu ||

5. Kang kelangan slendhang sêngkang |

kroncong miwah gêlang kalung |
kathah tan krasa jinumput |
kang wruh mung lok am lah tiwas |
mupus tan bisa amburu |
mung ukur alok sêpisan |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 21 >

 milalu (n)dulu Ni Madu ||

6. Mangkana Ni Madu (ng)gènnya |

narimpi bêdhayan nutug |
Kabor ngandhêlong gya suwuk |
ngaring-aring pra niyaga |
sinrudhah panganan sêkul |
lèrèn ngacêmil mêmangan |
kang nyêrèt nginang audud ||

7. Lumrah wong sapêjagongan |

samya nyêrèt ting prêkungkung |
wusnya aso para cêngkung |
ni randha lon wuwusira |
yèn wus aso payo talu |
unèkna Gondrong kang raras |
lah payo kono (m)Bok Madu ||

8. Agêpah ingkang liningan |

abuka gambang kumlunthung |
lan kêndhang gêdhug angguguk |
tinampan tibaning gongan |
umyung risik imbal barung |
saron bêbanggèn ngêpinjal |
rampak tan ana (m)barênjul ||

Jilid 9 - Kaca : 17
9. Kang nabuh padha kêrasa |
sajanturing dhalang manggung |
sêdhêng sru lirih ambyantu |
rêbab ngèng ngèng nga nga ngi nga |
gambang klong-klong rik-thur rik-thur |
suling mêlingi thuthitan |
gêndèrnya myêng kumarumpyung ||

10. Badhude wus lêlerongan |

êgonge lêkas anggambyung |
sarêng gong anggêndhèng ngungkung |
kinipat ing kêpêtira |
swara mêndat mêmbat mêntul |
lir pênjalin ingongotan |
mêthit mêrit manis arum ||

11. Têtêlon sulingan rêbab |

wilêt ulêt nganyut-anyut |
lir winênyêd tyas kang ngrungu |
pêthot thêl gigal anganal |
kikinthil marang Ni Madu |
mêndhane anèng kalangan |
bisa ngirup karya ling-lung ||

12. Rong gong pacake acikat |

kêsit mêsat mêsês bêsus |
sirig tungtungan anuntung |
parigêl ukêl cênthungan |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 22 >

 lêlathènan loilo jangkung |
ambakar kêpêt kampita |
nêngklèk nampèl-nampèl pupu ||

13. Anilap larap wèh ulat |

kang sinung ulat gumuruh |
ting galêmbor samya kukuk |
(m)bêkik ngêrik dhèhèm jawat |
pra jajaka ngaju-aju |
yèn wus winèwèhan ulat |
atine tan ana kantun ||

14. Tan ana duwèk tinisnan |

kudu sinungkên (m)Bok Madu |
liringe nangèkkên purus |
wong lanang yèn kinawêtan |
ambadêdêng guthulipun |
kathah ambrawuk sandhingnya |
wong èstri dinudul-dudul ||

15. Gadul bokonge anjola |

ana nosotakên pisuh |
tangane nyêblèk anggarut |
kang wus tau nincing sinjang |
anjêngking siduwèng dhêngkul |
juwêt kèndêl uga ngangkat |
sabisane anunungkul ||

16. Wênèh nlusur payudara |

pengin sami ngilêripun |
myang ngambung ling-aling undhuk |
ana têkêm-tinêkêman |
ngayuh siji nyênêng dudul |
kèh tingkahe wong rucahan |
pinindha lawan Ni Madu ||

Jilid 9 - Kaca : 18
17. Kang mêdêd nèng ing kalangan |
ukêl sasrimpèn anutug |
nulya sêsêg gêndhingipun |
Gondrong niba Lela-lela |
Ni Madu anyandhak payung |
sinumpah mungsêr nèng têngah |
tangan (ng)glintir gagang payung ||

18. Munyêt payung ingubêngan |

kêkicatan kêncètipun |
sarwi mingkis-mingkis sinjang |
kempol cingklok akêlaban |
anggonjang wijanganipun |
oyêg payudaranira |
angincang alis narutus ||

19. Kang kêsangkut liringira |

samya angrik surak barung |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 23 >

 sami nglungkên darbèkipun |
ngêcring-cring arta gêgêman |
myang ngulungkên kêris sabuk |
wênèh kulambi ikêtnya |
kang ngêlungkên bêbêtipun ||

20. Kari sruwal dhogol (n)dhêngal |

dèn-mêg tinawakkên Madu |
sarwi samya sru gumuyu |
latah-latah anjêjawat |
nya kiye Madu tombokku |
mangsa ta silih kuranga |
êntèk golèk ing dêlanggung ||

21. Yèn ijih grêmis pêtêngan |

ngong-rêwangi anjangkrik gung |
nora kudu mèlik utang |
èsêmana bae trima |
Jèngraga suka gumuyu |
(ng)ling punika lan pun Gêndra |
pan kantun kanthèt pun Madu ||

514 Kinanthi
1. Kang pamam mêthênthêng (ng)guguk |
ya iya bênêr sirèki |
kari sausap kabèhnya |
si Gêndra kang sarwa kari |
pasang tandange apacak |
panggambyonge baut iki ||

2. Swarane manis si Madu |

wangune mêncês mantêsi |
pawakane mêntêr Ni Kilang |
sarwa lus kêngkêng aramping |
lan nom si Madu sausap |
Gêndra sabarange kari ||

3. Ah dhasar bêcik si Madu |

kang putra gumuyu angling |
bilah nora jamak paman |
pêngpêngan pêngalêmnèki |
nauri Ki Kulawirya |
tan (ng)gunggung dhasar sayêkti ||

Jilid 9 - Kaca : 19
4. Lah mara kae si Madu |
dulunên olèhe srisig |
kaya tan angambah lêmah |
bêlisèn thèthèkan cicir |
o layak Madu komuk-a |
nyata yèn ronggèng prêmati ||

5. Kang ambondhan ngikal payung |

munyêt pinêlangkan wêntis |
sarta sindhène angalap |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 24 >

 kalulutan ing pangèksi |
ngêlêtêr mubêng kalangan |
ngêndhuyuk nyêk-nyêk sêrisik ||

6. Mênthang payung mêgar mingkup |

nguntup-untup ngujiwati |
singa kang liniring giyak |
kumrusuk pating barêkik |
kukuk ngakak sumyak-sumyak |
samya kèdanan ningali ||

7. Dènnya anggondrong Ni Madu |

ngêtog cêlor mrih mêmengin |
ambondhan lagon lampahan |
badhude kalih tut-wuri |
sênggake abêbanggènan |
badhude ingkang sawiji ||

8. Kang minangka bapakipun |

ruruntungan atutwuri |
kang anggambyong riringgêkan |
sindhène kaya gulampit |
tindak bakul karainan |
mèh têkan gongan ing gêndhing ||

9. Ngêlayang (n)dheprok sêluku |

sarêng gong cêp suwuk gêndhing |
ronggèng angêlik priyangga |
sêndhon Lasêm lir anangis |
mêngkana sasambatira |
bapa payo têrna mami ||

10. Mring Tandhês nusul si biyung |

numpal-kèli sun-lakoni |
nèng kene nora kêrasan |
tan nyandhang tan bêras pari |
bapa-bapa payo lunga |
marang ing Tandhês Garêsik ||

11. Bapakne anjêlih ngadhuh |

adhuh dhenok anak-mami |
ya payo saparannira |
kewala ingong tut wuri |
nulya (ng)gêndhing Lela-lela |
gya ricik sarêng gong muni ||

12. Ni ` mêdêd anggambyung |

kêsit lir prênjak tinaji |
sindhèn kadya cala-pita |
ronggèng andheprok alinggih |
cêp mênêng gamêlanira |
ronggèng angêlik pribadi ||

13. Sindhèn Lasêm tangisipun |

sambat ngêlih têmên mami |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 25 >

 tukokna ` janganan |
bapa tukokna dèn-aglis |
bapakne ngling dhuh nak-ingwang |
sêdawir tan duwe picis ||

14. Kêjaba payungmu iku |

urupna manawa olih |
iya tak urupne bapa |
gêndhèng Lela-lela ngêlik |
tibèng ` gamêlan munya |
Ni Madu mungsêr sêsirig ||

Jilid 9 - Kaca : 20
15. Sabên rong gongan sêluku |
nangis sêndhon sambat ngêlih |
èsthane sêdalan-dalan |
sabên warung dèn-ampiri |
anangis anjaluk sêga |
sêlendhang kêmbênne kari ||

16. Têlas ingurupkên sêkul |

bêrkate lampahan têbih |
tapih liru sami sinjang |
lèh ciyut luwas paduni |
ingangge ubêt pinjungan |
kêkêmbên ngiras têtapih ||

17. Jinggrang sadhuwuring dhêngkul |

butuhan tan ambrukuti |
sambat adoh têmên bapa |
lawas tan têkan ing Grêsik |
ya mung kari sadungkapan |
lah payo mangkat tumuli ||

18. Anulya (ng)gêndhèng Ni Madu |

ngêlik Lela-lela nuli |
tinampan gêndhing araras |
Ni Madu ngadêg angibing |
kempol pupune anglela |
kuning lir gadhing kinêrik ||

19. Poking payudaranipun |

mênthêg malèthèt pinidih |
ing pinjung kadya nyu wulan |
kèsisan tapas sêpalih |
miwah yèn mêngkang cangklaknya |
pangêsuke tingal kèksi ||

20. Kang myat samya gêdrug-gêdrug |

kairup tyas wlas ningali |
kang nguncali kêmbên sinjang |
sêlendhang miwah kulambi |
wênèh sap-tangan kumbaya |
lan têlkême isi picis ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 26 >

21. Pra bundhêl pêtinggi umbul |
jor-jinoran pawèhnèki |
kang cucul sabuk binucal |
myang bêbêt kongkonan mulih |
kon ngambil duwèking ngomah |
angungun ngawirya kalih ||

22. Myat pigunane Ni Madu |

mèsêm sira Jayèngragi |
Ki Kulawirya anabda |
mring Wiryadikewuh aris |
punapa wus adatira |
Ni Madu lamun angringgit ||

23. Matur Ki Wiradikewuh |

inggih sampun sabênèki |
lamun anggondrong kewala |
yèn tan gondrong tan kadyèki |
manahe wong kang tumingal |
dhuh wikana ingkang mawi ||

24. Tan gêtun têmah bêrundhul |

anak rabi tan tinolih |
bobolèhing bapa biyang |
tan rinèwès dèn-gêbrèsi |
kang sugih tan eman-eman |
kudu andudukwuluhi ||

Jilid 9 - Kaca : 21
515 Mêgatruh
1. Ni (m)Bok Madu andadak kadya duk wau |
sinambi kalih angibing |
pra sinjang pawèwèhipun |
wong nonton kang samya asih |
ginendhong sarya anggambyong ||

2. Mangkul payung anglèngèk lir bakul untung |

ngrêgiyêg anggendhong jarit |
badhut ro bungah tut pungkur |
lir buruh lêgèn kikinthil |
sênggak bêbanggèn akêplok ||

3. Wus anutug dènnya anggondrong Ni Madu |

sasmita suwuking gêndhing |
anêsêg gamêlanipun |
ricike rikat têrampil |
kêndhang bêm (ng)gandhul ngêndhêlong ||

4. Nulya suwuk gêndhinge Ni Madu lungguh |

ni randha suka ningali |
angling mring niyaganipun |
padha mêmangana macit |
kêsêl sasuwene naboh ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 27 >

5. Myang nyarakên dhadharan marang pra tamu |
sadaya samya nginggihi |
ngling malih marang Ni Madu |
dandana manèh kang bêcik |
lawan miliha pênganggo ||

6. Matur inggih nulya ni randha umasuk |

mring wisma laju mring wingking |
kêmul kubut anênamun |
ana wong lanang sawiji |
mêntas nonton ngiwa nguyoh ||

7. Thuring nguyuh kumrowok asru adangu |

ni randha mandhêg anolih |
ciptèng tyas sapa kang nguyuh |
abantêr thure kapyarsi |
bangêt unine kumrowok ||

8. Adat gêdhe duwèke tandha yèn nguyuh |

kang nguyuh gya dèn-parani |
sapa kang ngrêgêmêng iku |
kagyat ngadêg kang sinung-ling |
nauri ngong tiyang dhukoh ||

9. Nonton gambyong dènnya anggondrong Ni Madu |

mring kêbon mariki sêni |
ni randha anyandhak sabuk |
wong lanang wus wruh yèn nyai |
anggrayang prênahe dhogol ||

10. Gênyol gêdhe nulya mèh cinêkêl kukuh |

ngling payo anunên mami |
ginèndèng marang kang lindhuk |
kur alingan gêdhèg siji |
gujêngan wit gêdhang jongok ||

11. Dêg-adêgan ting karêsês kalihipun |

ginêjêg ni randha angling |
lo lo aja sêru-sêru |
mêngko barêng bae bêcik |
kang lanang kasêlak jêbrol ||

3 (Anakipun Ki pêngulu wasta Sangidah gandrung dhatêng Jayèngrêsmi)

Ing pêngulon, anakipun Ki pêngulu wasta Sangidah gandrung dhatêng
Jayèngrêsmi, nekad nusul tilêm Jayèngrêsmi. Jayèngrêsmi kêkah botên
anglanggati. Benjing kemawon badhe dipun ampiri sawangsulipun ngupadi
sadhèrèkipun sêpuh. Sangidah botên mangsuli, lajêng kesah ngajak Ni Gritu
ningali gambyong. Ing kalangan tayuban sangsaya rame. Para dêmang,
pêtinggi, bundhêl sami jor-joran nginum, tombok lan ngibing. Ki pêngulu
Jabalodin pinêksa-pêksa ngibing lan nginum, tombok ngantos têlas-têlasan,
kantun sruwal koloran. Nyi randha akên tiyang ing njawi, supados mlêbêt
tumut nayub, mila sangsaya rame.
Ing satêngahipun tiyang ningali wontên wulanjar nama Tarijah ingkang
tansah pasang ulat dhatêng Jayèngraga. Nuripin kautus Jayèngraga ingkang
ngêrsakakên ni wulanjar, katampi kanthi bingahing manah.

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 28 >

 Kulawirya tuwin ronggèng kalih mangangge sarwi gumêbyar, Nyi randha
Sêmbada mangangge jalêr sarwi mompyor, adamêl cingakipun para ningali.
Kêkalihipun sami ngibing, kinurmatan ungêling drèl. Ronggèng kalih ngibing
ngebarakên kasagêdanipun, sadaya ngungun dene ronggèng wau kadosdene
santun rupi ayu sangêt.
Kaca 22 - 33.

Jilid 9 - Kaca : 22
515 Mêgatruh
12. Nora kêna dèn-ampêt mêrkungkung mêtu |
ni randha amuring-muring |
o biyang wong apa iku |
wong lanange dèn-gablogi |
luwar dènnira pepeyor ||

13. Samya kesah ni randha marang ing tarub |

luru wong lanang milihi |
tan etang gêng alitipun |
anggêr purun-angramuhi |
tan pilih saênggon-ênggon ||

14. Angsal tiyang kalih tiga nulya wangsul |

linggih marang ing pêndhapi |
mêngkana sadangunipun |
sabên wong kang dèn-gagapi |
kèh mungkrêt ana mêtotong ||

15. Cag-cêg mag-mêg ana suka ana jêpluk |

tan tau kang watak tani |
kang purun sami angrubut |
mring ni randha gênti-gênti |
kang ginarap ènca-ènco ||

16. Yata wau anake kyai pêngulu |

si Sangidah ingkang kari |
nèng wisma sasontênipun |
mêsês dènnya arêrêsik |
tan milalu anênonton ||

17. Tan ana kang ka-etang raosing kalbu |

mung sang bagus Jayèngrèsmi |
kang tansah anèng ing tajug |
kari dhewe gêlik-gêlik |
ni rara manahe nêmpoh ||

18. Datan ana sangkribe saking gêng wuyung |

tyas mêmpêng tan widak-widik |
sênthot mêdal maring tajug |
anuju Ki Jayèngrêsmi |
nèng suro eca lêlêson ||

19. Ni (m)bok rara ngêngakkên lawange tajug |

masuk kori dèn-kancingi |
mêndhak laku bokong maju |
lêgoso mèlu aguling |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 29 >

 sing pungkur angêkêp boyok ||

20. Jayèngrêsmi kagyat myat ni rara ngrangkul |

winêngkang-wêngkang tan kêni |
sang abagus tyasnya rikuh |
samudana angling ririh |
sirèku anusul turon ||

21. Matur inggih mangsa boronga sang bagus |

awak-kawula puniki |
tan kuwawa wiwal kayun |
mugi paringa jêjampi |
kuwur ing tyas dèrèng gamboh ||

Jilid 9 - Kaca : 23
516 Gambuh
1. Jèngrêsmi ngandika rum |
lah (m)bok rara payo padha lungguh |
priye karêpira sun-arsa udani |
ni rara datan sumaur |
mung mênêng nyênêng kemawon ||

2. Ing sêmu wus kadulu |

pan kumêdah kinarsan pulang hyun |
ngandika tyas Jèngrêsmi lah priye iki |
godhaning setan anêmpuh |
gawe pakewuh ing lakon ||

3. Apa wus tanjêkipun |

desa ing Pulung ulah pulang hyun |
padha ruruh rucah tan ana kang tani |
cacak prawan anak kaum |
tan sangkrib kudu ambêrot ||

4. Wusana ris amuwus |

bêcik padha alungguh karuhun |
nadyan darbe kayun kang rèrèh kariyin |
ni rara nulya anurut |
samya tangi tata lunggoh ||

5. Lon pangandikanipun |
sun-tuturi kang bêcik sirèku |
iya nora beda sira lawan mami |
padha bae darbe kayun |
nanging mujadah dèn-alon ||

6. Bêcik kêlawan rêmbug |

mring wong tuwa sarana tinêmbung |
aja tingkah jinah têmah nora bêcik |
duraka gêdhe ing ngèlmu |
nglakoni polah tan ilok ||

7. Eman rupamu ayu |

durung mangsa kadhinginan tuwuh |
sumênèkna rara atinira dhingin |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 30 >

 kang jamak ngajiya ngèlmu |
sêmbahyang utamèng wadon ||

8. Yèn kêparêng bêgjamu |

besuk yèn uwus têtug lakuku |
sun-ampiri yèn padha mêksih lêstari |
ngong-têmbunge wong tuwamu |
gampang ewuh datan awon ||

9. Ni rara duk angrungu |

gêla manahe cuwa kêlangkung |
micarèng tyas ya talah tan nyana mami |
ngong sêngguh gêlêm maringsun |
tuwas nora nonton Gondrong ||

10. Ni Sangidah tan wuwus |

rêngu mundur mijil saking tajug |
praptèng wisma angling mring rowangrirèki |
lah payo nini Gêritu |
mring kêrandhan nonton gambyong ||

Jilid 9 - Kaca : 24
11. Nauri kang ling nguwuh |
nontona dhewe ingong tan mèlu |
biyang Kêdah gugahên jakên ningali |
gya ginugah tutur ngêlu |
yèn aja lara ya nonton ||

12. Sangidah mangsra-mangsru |

myarsa jumêdhot swara gumuruh |
payo nini Gritu lah nonton dèn-aglis |
pinêksa ni Gritu tumut |
mêngetan anonton gambyong ||

13. Wau ta kang anayub |

kang wiwit ngibing Ki Wiradikewuh |
gêndhing Onang-onang ronggèng ngalik-alik |
bature alok gumuruh |
ni randha nglarihi gupoh ||

14. Galênggêng barêng nginum |

Ki Kulawirya gèdhèg andulu |
mring polahe ni randha nginum tan wigih |
salang gumun ana muwus |
hèh Kalang gêrang dudu wong ||

15. Dènnya (m)bêksa anutug |

ngadêg tombok sinuwêlkên susu |
jênggung suwuk wus mundur tata alinggih |
nulya Surawijayèku |
ni randha marani lunggoh ||

16. Ambêkta gêlas gêndul |

sêg nèng pangkon rêp-arêpan lungguh |
samya nginum sagêlas edhang randha ngling |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 31 >

 mara ngombeyan inginum |
kabèh sanak-sanakingong ||

17. Paran gêndhinganipun |

Surawijaya angling Lung-gadhung |
lo lah mara muniya Lung-gadhung aglis |
sigra buka rêbabipun |
ngak ingik ngêng bêm nulya gong ||

18. Ronggèng anggêndhèng ngungkung |

randha ngadêg ngajak nyènèng guthul |
nulya ngadêg Surajaya gumujwa ngling |
biyung êmpun sêru-sêru |
kêbanjur yèn sakit nguyoh ||

19. Ucul panyènèngipun |

ronggèng ngêlik prêpêt maju mundur |
tombok sinuwêlkên kêmbên ngampir-ampir |
sarêng nuju ganganipun |
kluwêng pacak-gulu gelo ||

20. Ni randha ngawe gupuh |

mring Duljaya kèn ngunèkkên drêbus |
kang tinuduh sigra angunèkkên bêdhil |
gêr gya surake gumuruh |
nutug mundur jênggung kang gong ||

21. Nulya saurutipun |

ni randha lungguh anjaluk pangku |
tan prabeda lir wau dènnya alarih |
sagêlas edhang anginum |
(n)jaluk pangku nyènèng dhogol ||

Jilid 9 - Kaca : 25
22. Wus wêrata sadarum |
samya sangêt mêndêm ting galuyur |
kari siji Ki pêngulu Jabalodin |
ni randha anjaluk pangku |
ki pêngulu rengkat-rengkot ||

23. Payo pêngulu nginum |

sagêlas êdhang ya lawan aku |
ki pêngulu kipa-kipa dèn larihi |
pinêksa dèn-ajak nginum |
ki pêngulu bêkah-bêkoh ||

24. Ngling payo padha nginum |

apa dudu tik-mêlik wong Pulung |
nora gêlêm ngombe arak ngong cêcênggring |
sagêlas thil bae nginum |
mêmucung kalawan ingong ||

517 Pocung
1. Ki pêngulu pinêksa-pêksa anginum |
ginujêg rinasa |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 32 >

 yèn kêpatèn sumbêrnèki |
nulya nekat nuruti nginum sagêlas ||

2. Sarwi muwus pisan niki mawon sampun |

biyang dene sêngak |
sumêgrok rasane pait |
botên ajêng malih-malih nginum arak ||

3. Sru gumuyu ni randha mring ki pêngulu |

pan kari sêpisan |
nadar-kula nèh lakoni |
ngalêboni têlèdhèk (n)dika ambêkan ||

4. Ngling puniku kula mopo rèh tan patut |

prèhpun pocapannya |
jênêng pêngulu anjongkit |
botên ilok nglampahi pratingkah karam ||

5. Suka muwus botên lan (n)dika anggambyung |

Ki Duljaya mojar |
kathah-kathah kang dèn-pikir |
(m)bok linakon kewala anulya luwar ||

6. Dandanan wus kapuwung pênêt anurut |

lir pêngulu kutha |
kathah prabote anyirik |
kaum desa dosane sêdasa siksa ||

7. Wawi sampun punapa gêndhinganipun |

ngling mangsa boronga |
e lah pênêd Talabodin |
gya ingawe niyaga muni gêndhingan ||

8. Sru gumuyu Jèngraga Kulawiryèku |

o lah katiwasan |
ki pêngulu Jabalodin |
sasat kadya omah kobong kêsaladan ||

9. Wong sêdhusun wus (n)dilalah padha kuwur |

kapir nut ing randha |
maksiyat andurakani |
wus katara tan doyan mamah kalimah ||

10. Dhêmên mêncul gêcul kumpul ngulig guthul |

Jèngraga ris nabda |
mring kang paman (ng)guguyoni |
mung kenginga dongane kewala kalal ||

Jilid 9 - Kaca : 26
11. Adhuh sampun kathah mikir mindhak wurung |
turene mèt sarat |
ngakali darbèkirèki |
tinarima lothung tombok kêmlaratan ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 33 >

12. Mèsêm muwus e la yan-yanane iku |
mulane anekat |
kucing-kucing ngong-raupi |
iya kuwe sun prih donyane kewala ||

13. Yata wau kang pinêksa ngadêg gambyung |

ginèndèng dhogolnya |
ki pêngulu pringas-pringis |
ngorot-orot mring têngah ngadêg kalangan ||

14. Gya sinindur angêlungkên tombokipun |

ginêgêm rong uwang |
tinampan sarwi ngèsêmi |
ki pêngulu mèlu mèsêm pêpandêngan ||

15. Gêr ginuyu sakèhe kang samya (n)dulu |

ni randha alatah |
dene padha waninèki |
gya ni randha ngrangkul gulune kalihnya ||

16. Wus ginêpyuk ki pêngulu lan Ni Madu |

adu bathuk mêndhak |
wong têlu randha bibisik |
yèn barêng gong Madu ngong rika ngambunga ||

17. Gya gong jênggur ki pêngulu sengok ngambung |

sinurak ing kathah |
Duljaya ngunèkkên bêdhil |
Kulawirya Jèngraga gumuyu latah ||

18. Ki pêngulu kaduwêlan mingkang-mingkung |

sajak emprak tanak |
rambah-rambah tomboknèki |
êntèk suku imbuh golok kulambinya ||

19. Bêbêdipun dèn-dhèdhèl marang Ni Madu |

sabuk kari sruwal |
saya nêmên dènnya ngibing |
li-aline soca watu guwa kêna ||

20. Usus-ususing sruwal bêbandhulipun |

rong wang picis kêndhang |
binêthot cathut wus kêni |
sinindhêtan sus-usus cupêt tan kêna ||

21. Koloripun tinêkêm gya jênggung mundur |

ginuyu ing kathah |
ki pêngulu laju mulih |
ingkang jagong salong ming kalih ambêkan ||

22. Pan rinangkul mring ni randha kalihipun |

kinèn angambunga |
yèn wus ngambung mundur gênti |
gênti maju lawan sruwalan kewala ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 34 >

23. Kèh kang brundhul wus mêndêm tan etang-etung |
gya lungguh ni randha |
matur mring Kulawiryèki |
sumangga paduka anjurudêmunga ||

Jilid 9 - Kaca : 27
518 Jurudêmung
1. Ki Kulawirya ngandika |
lah kula bibi (m)bok sampun |
ni randha angudi atur |
ngaturan malêbèng wisma |
jinawil mring putranipun |
umangsuk kering ni randha |
praptèng panti samya lungguh ||

2. Ni randha suka tyasira |

sasaos sing prabot luhung |
anorog pêthi giwang wus |
ambil pêrabot kuna |
jamang sumping kêlat bau |
anting-anting gêlang kuna |
pamêkak mas akêkalung ||

3. Lur-ulur naga karangsang |

Byang Kêcèr nampani gupuh |
anèng panampan pinanggul |
sinaosakên ing ngarsi |
ni randha aris umatur |
sumangga abusana-a |
cara kina kang abagus ||

4. Ki Kulawirya duk mulat |

pêngangge rukmi linuhung |
pinuji ing hèr bang wungu |
micarèng tyas e ya nyata |
wong Kalang sugih kalangkung |
layak kaloka ing kathah |
bandhane wus ngumbruk-umbruk ||

5. Yata kang anèng pandhapa |

kang samya (n)jogêd anayub |
ni randha mêdal anuduh |
wong (n)jaba anglêbonana |
gêndhing Sêkar-gadhung landhung |
iya banjuran kewala |
kang liningan suka gupuh ||

6. Tan susah (n)jaluk gêndhingan |

badhude ngling mara sarsur |
ni randha wusnya gya masuk |
mulat marang kang adandan |
Kulawirya winalungsung |
Jèngraga anèng pandhapa |
suka tumingal wong gambyung ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 35 >

7. Wontên wulanjar satunggal |
amèncès rupane ayu |
akuning bobonyo arum |
mêsês bêsuse ngayangan |
akèwês pantês dol ayu |
dhasar moncol warnanira |
(m)bok Tarijah namanipun ||

8. Kêkêmbên jingga wêlaka |

sinjang bathik cêplok rimbung |
kalung kumbaya kusta lus |
gêlangan pare kêrantan |
ragi cêlak dènnya lungguh |
kêlawan Ki Jayèngraga |
salirikan ing pandulu ||

9. (m)Bok Tarijah sontên mila |

kêpara ngarêp (ng)gonnipun |
nadhah liringe sang bagus |
lèjême asêsangkutan |
ting kêdhuwêt adu sêmu |
Jèngraga juwêt tumingal |
mring ni lanjar namur kêmu ||

10. Pinêndir sadangunira |

sêmangsa lamun dinulu |
ni lanjar gorèh alungguh |
kinang têlung poros têlas |
mêksih ngèngèhakên suruh |
racikan sêmprit mèngkolan |
saosan yèn kêrsa mundhut ||

Jilid 9 - Kaca : 28
11. Lininting anèng sap-tangan |
ingudhar uga ginulung |
jinarag amrih dinulu |
Jayèngraga kaguguran |
wulanjar kang jujur kayun |
mulat Jèngraga abagus |
sêmbadèng busana wangun ||

12. Ni (m)bok wulanjar Tarijah |

krêp aliyan dènnya lungguh |
Ni Sangidah sandhingipun |
samya gêguyon samuran |
karone kèdanan (n)dulu |
mring kang ngrimong jingga mangsa |
Sangidah tutur wus wêruh ||

13. Duking sêlagine prapta |

sakêdhap ing wanci surup |
kang sawiji mêksih kantun |
nèng tajugku tanpa rewang |
malah abagus kang kantun |
nging tan rêmên balèndèran |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 36 >

 mogêl kul antêng arêgu ||

14. Ngrangkung kuwe rada ladak |

bêtah ningali wong lungguh |
samya jorogan gumuyu |
ni lanjar lan (m)bok pêrawan |
sami sasmitèng pandulu |
mara ta gêlungku wudhar |
bangêtên si lanjar iku ||

15. Gêguyon nglêburkên kêmbang |

ni lanjar mojar gumuyu |
ngarah apa bibi iku |
wus ta kae lo wong bêksa |
man Jadrana nganggo ngambung |
ni lanjar ngling cik ora-a |
Jèngraga mèsêm andulu ||

16. Wong ro sabên dinulu-a |

ting jakêthêt awakipun |
Jèngraga angling jro kalbu |
wong iku lêgêde pasang |
nora kêna wong dudulu |
karone adhêkêsan |
nanging kang dadya tyas-ingsun ||

17. Mung mring ni lanjar Tarijah |

kang balerah netranipun |
alindri liringe mamprung |
Jèngraga tyas darbe karsa |
nulya animbali gupuh |
mring Nuripin praptèng ngarsa |
lah payo Nuripin mêtu ||

18. Ngong arsa sêne sêdhela |

kang santri Nuripin gupuh |
umiring bêndaranipun |
Jèngraga (ng)gênnira mêdal |
parèstri anglud andulu |
kabèh lir mèlu-mèlu-a |
mring saparanne sang bagus ||

19. Kang aturas tinuruhan |

Jèngraga ngandika arum |
sapa kae wong (n)dudulu |
lèjême padha mêmasang |
Nuripin alon umatur |
kang lir prawan pun Sangidah |
lanjar Tarijah kang kidul ||

Jilid 9 - Kaca : 29
20. Ambibi mring pun Sangidah |
anakipun ki pêngulu |
Ki Jamalodin puniku |
ngling dene sumurup sira |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 37 >

 inggih sumêrêp duk wau |
(m)bok pêrawan wirangrongan |
mring rakanta kang nèng tajug ||

519 Wirangrong
1. Jèngraga ngandika aris |
dhasar ngong tan pati anon |
mung kidule ika kang ko(k)-tutur |
(ng)grêgêdake ati |
sènggane ngong karêpna |
saiki ing ngêndi (ng)gyannya ||

2. Matur gumuyu Nuripin |

inggih mangga dipun-angkah |
ing mangke kewala lingsir dalu |
nèng wismanirèki |
wulanjar ragi kuwat |
agêng wismane prayoga ||

3. Jèngraga mèsêm mangsiti |

iya rah-arahên mêngko |
sandhinga ni lanjar lèhmu lungguh |
bisikana wadi |
yèn kêduga ngong sanja |
mring dhèwèke ngong wèh raras ||

4. Matur sandika Nuripin |

Jèngraga wangsul ing ngênggon |
wong myat mire piyak (ng)guyu-(ng)guyu |
ngèsêmi kang sigid |
wus lênggah ing pêndhapa |
Ripin nèng wuri kilènnya ||

5. Ni wulanjar ngowahi |
gêlung kêmbêne kang kêndho |
pan sandhanganira yèn dinulu |
amaguti liring |
Nuripin namur nabda |
anjaluk gambir bisikan ||

6. Ni wulanjar dèn-jarwani |
bab rêpit guthit wêwados |
ni lanjar trataban ngêlêd idu |
gêgondhange salit |
ambêgane kumrangsang |
sêrêt mêrkutuk swaranya ||

7. Ngalêsik nauri ririh |

inggih sumangga kemawon |
nulya ingulungan dènnya nêmbung |
anjêjaluk gambir |
sarwi lan kang racikan |
kinèn ngaturkên Jèngraga ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 38 >

8. Wus tinampan mring Nuripin |
pan angon iriban kang wong |
ingaturkên marang sang abagus |
kang mèngkolan sêmprit |
Jèngraga kawigaran |
miyat adining racikan ||

9. Tyas truh kasêmprot ing sêmprit |

Ki Jayèngraga katujon |
pan lajêng ginantyan asmu (ng)guyu |
tansah angliliring |
mring ni lanjar Tarijah |
ing sêmu samya karênan ||

Jilid 9 - Kaca : 30
10. Kang samya banjuran ngibing |
bancar ro tan ana rusoh |
kathah warnanira tombokipun |
pêngangge myang picis |
kèh brundhul kari sruwal |
prandene bungah akiprah ||

11. Ambêkta arak pribadi |

gêndul gopi guci lodhong |
linangga adêgan ting sêritu |
cêlonasan angling |
cêciyon cowa-cowa |
tingkah rucah dan-edanan ||

12. Yata kang lagya ngrurukti |

ni randha kalawan kenthol |
karone busana sarwa luhung |
ajamang susumping |
kêkalung kêbo mênggah |
lur-ulur naga karangrang ||

13. Gêlang kêlat-bau anting-anting |

pamêkak mas marong |
rapèk pêlung tumpal têlpoh wungu |
akokonca kalih |
amblarah lir manyura |
awida jênar gêbêgan ||

14. Kris tinatah wrangka kêndhit |

pêndhok bunton ngunir bosok |
akace kumbaya kusta alus |
uncal rante rukmi |
alanggat tutup rasa |
tinarètès intên mirah ||

15. Ni randha busana rukmi |

angrakit ingkang pênganggo |
jamang mas gugrudhan cara kakung |
gêlang anting-anting |
auncal tutup rasa |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 39 >

 arapèk kris rangka ladrang ||

16. Kewala kaot kulambi |

kotang renda bêludrijo |
sasabing wanita namur kakung |
wus tan kêtarèstri |
sarigak kadya priya |
ni randha lan Kulawirya ||

17. Ni Kacêr dèn-busanani |

kinêmbar kêlawan gambyong |
pinadha kewala lan Ni Madu |
kêpara ngungkuli |
wusnya sami busana |
gya mijil marang pandhapa ||

18. Kagyat kang samya ningali |

mring sang ro katèlu wadon |
jalwèstri gumêrah ngaruh-aruhi |
we bilah si nyai |
dene akayang rambat |
amalih warna ni randha ||

19. Lir dewa lan satriya di |

nganthi widadari kaot |
Biyang Kêcêr ika dhasar ayu |
binusanan ringgit |
manglingi si dipênthang |
yu pendah sêpirang-pirang ||

Jilid 9 - Kaca : 31
20. Pating kêlacêr samya ngling |
kae pa mêngko anggambyong |
durung tumon bisa bêksa gambyong |
ana kang nauri |
(n)dahneya nora bisa |
mulane kinèn ya bisa ||

21. Wus lungguh anèng pêndhapi |

mingsêr kabèh kang ajagong |
samya eram-eram dènnya (n)dulu |
mring rekane nyai |
randha acara lanang |
giris tamune rinêngga ||

520 Girisa
1. Jayèngraga mèsêm mulat |
dènnya mêrabot kang paman |
lir kinarya pakaulan |
micarèng sajroning nala |
sarwi mêndha dènnya ewa |
mring randha gawok tumingal |
panggihe bandha drêbala |
pradhah bèr mutahkên dunya ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 40 >

2. Tan ana kang mêngkono-a |
sajake wong sugih donya |
anêrka wus kalulutan |
ni randha dening donyanya |
wau ni randha Sêmbada |
matur marang Kulawirya |
sumangga sampun punika |
sakêrsa inggih punapa ||

3. Gêndhingan ingkang kinêrsan |

Kulawirya mèsêm nabda |
mring kang putra Jayèngraga |
kêpriye kono anakmas |
mangsa bodho-a ngong drêma |
kang putra gumujêng suka |
(ng)gih kêjawi gêndhing adat |
Pêtung-wulung ladrangannya ||

4. Nuntên Genjung-goling minggah |

Ginonjing wêton kêlana |
angglêgês berag kang paman |
ngling mring ni randha Sêmbada |
niku turene anakmas |
gêndhing Genjung-goling minggah |
Ginonjing pathêt manyura |
ni randha gumuyu mojar ||

5. Mring pra jadhug kang jagongan |

kabèh sanak-sanakingwang |
mangke yèn manira (m)bêksa |
lawan kemas Kulawirya |
kang rame dèn-suka bungah |
sami ngadêga sadaya |
surak kêploke kang rampak |
kang sami (m)bêkta sanjata ||

6. Drèl barêng cara wong kutha |

ngong (n)jaluk lêgane sanak |
kang padha samêkta suka |
kang sinung ujar gêmbira |
sadaya saur kukila |
punapa sakêrsa (n)dika |
kawula jumurung suka |
ni randha malih lingira ||

Jilid 9 - Kaca : 32
7. Lah mara sanak niyaga |
sêndhone pathêt manyura |
yèn uwis nuli lêkasa |
Genjung-goling tibakêna |
Ginonjing kang sarwa berag |
nabuh kang apik atata |
kang liningan tur sandika |
nulya sêsêndhon araras ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 41 >

8. Nutug lih-ulihanira |
laju rêbabe abuka |
Genjung-goling gya tinampan |
ing ricik ngrarangan rampak |
têlèdhèk lêkas atandhak |
Kacêr lan Ni Madu rimbag |
lir Ratih lan Drêsanala |
winahyèng kêlir kêwangwang ||

9. Sarêng gêndhing ngêlik saplak |

anganyut mêthit wilêtan |
manis arum gêtas rênyah |
bêning gumrining ngêmandhang |
rêbut uluk panglikira |
barung swarèng suling rêbab |
lir sundari lan sawangan |
nèng tawang ngangkang kapwanan ||

10. Tungtum ngês mêmanisira |

karya rujading pêngrasa |
jalwèstri kènyut kang nala |
nalika myarsa sindhènnya |
malah mêdal rahsanira |
ngêmu rêndhêng tan ana sat |
Yèn ta kabèh ginagapa |
kêlêpèh kêpoh anoya ||

11. Ronggèng ro ukêl bêdhayan |

sêsirimpèn tan sulaya |
Ni Kêcêr wasis sêkala |
tan mantra-mantra dadakan |
kadya wus gambuh waunya |
sêdaya gawok tan nyana |
wong lanang marong brangtanya |
sawênèh ngucap mêngkana ||

12. Biyang Kacêr yèn banjura |

dadi gambyong iba-iba |
larise akèh kang nanggap |
malah dadi pakaulan |
akèh kang nauri layak |
wong wis mêngkono entragnya |
kêmanon padha sadhela |
layak pancèn dadi tandhak ||

13. Jèngraga suka tumingal |

myat kang gambyong kalihira |
Ni Madu Kacêr tan beda |
ngling ririh marang kang paman |
gêtun ngong punika paman |
Biyang Kacêr dènnya tandhak |
paprigêlane apacak |
sèdhêt kathêt tanjêgira ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 42 >

14. Rêbat sênêng piniliha |
kaot wêwajaranira |
pênêd pun Madu warninya |
nanging jêg pêngambyongira |
pênêd pun Kacêr angkatnya |
prêpête pêksi madal pang |
mamprung lumarap arikat |
pun Madu kasoran pacak ||

Jilid 9 - Kaca : 33
15. Kacêr kasor wajarannya |
kang paman nauri nabda |
ya bênêr lèhira sojar |
si Kacêr lir kêdhanyangan |
barêng gambyong salin rupa |
amêsthi luwês solahnya |
nadyan rupane prayoga |
mung irunge kang kuciwa ||

16. Irung sunthi rada mungal |

nyuda ati wajarannya |
rupane kabèh prayoga |
yèn ta aja asunthi-a |
lan si Madu bag-ginêbag |
lan anglotèng anggonira |
bisa ngêndhih ing atingkah |
kang putra gumujêng suka ||

17. Kang uwis ngrasakkên paman |

bubuk olèh lèng ngalêmnya |
Ki Kulawirya ris nabda |
wong satêmêne kewala |
nora ngompak dhasar nyata |
ni randha ngalêm cèthinya |
si Di-bênthèt nora jamak |
bisa gambyong baut pelag ||

18. Iku apa kasurupan |

de dadakan bisa tandhak |
lan si Madu nora siwah |
lir dèn-gawèkkên kêmbaran |
Biyang Kacêr si Di-panthi |
anggambyong padha sadhela |
eman tan dadiya tandhak |
si Di-bênjèng salin rupa ||

19. Bakale patut palilan |

bisa amênthung lanangan |
mandhah ting gêlêthêg mana |
jêjakan dhudhan somahan |
ni randha mèsêm turira |
mring awirya kalihira |
pun Biyang Kacêr punika |
kula dadosakên tandhak ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 43 >

20. Kaidèna ing paduka |
sintên pantêse namanya |
paduka paringi nama |
gumuyu Ki Kulawirya |
ngandika mring Jayèngraga |
sapa aranne pantêsnya |
Kacêr dadi gambyong anyar |
kang putra mèsêm ngandika ||

21. Yèn kula amêstanana |

pun Gêndam pêpantêsira |
kang paman gumujêng mojar |
mring randha puniku nakmas |
asung pêparap pun Gêndam |
ni randha suka tyasira |
nulya siniratkên kathah |
yèn Byang Kêcêr ran Ni Gêndam ||

22. Nauri pra bundhêl desa |

sakèh ingkang nèng pêndhapa |
saur manuk suka bungah |
gêmbira asurak-surak |
sumyah bêngkrak ngumbe arak |
rame bungah latah-latah |
myang kang nonton sru gumêrah |
wong anom samya gêmbira ||

4 (Jayèngraga mituruti panyuwunipun nyi randha, lajêng bêksa Panji)

Jayèngraga mituruti panyuwunipun nyi randha, lajêng bêksa Panji. Ngalela
bagusing warni lan endahing bêksanipun, kinurmatan ungêling drèl dening
para tamu ingkang sami mbêkta bêdhil. Nyi randha ugi bêksa lan nginum.
Kulawirya ugi lajêng bêksa linarihan para ronggèng. Duljaya ewa ningali
Kulawirya, lajêng binalang sela, kenging bathukipun saengga bênjut.
Jayèngraga nyasmitani wulanjar Tarijah supados ngrumiyini mantuk, lajêng
kasusul. Ing griyanipun Nyi Tarijah. Jayèngraga nêdhêngipun karon sih
katungka dhatêngipun Janawang bedhangipun Tarijah. Sukunipun Jayèngraga
katarik lajêng katilar lumajêng kanthi sêsumbar. Jayèngraga sakalangkung
kuciwa manahipun, nguman-uman ni wulanjar. Rasukan lan lopak-lopokipun
mas kantun, manjing bêgjanipun Ni Tarijah.
Kaca 34 - 45.

Jilid 9 - Kaca : 34
521 Sinom
1. Wau ni randha Sêmbada |
matur mring Kulawiryèki |
punika sampun sumangga |
kawula aturi ngibing |
radi kêdangon kêdhik |
Jèngraga anjawil dhêngkul |
wawi ta ingaturan |
jumênêng paduka ngibing |
ingkang paman sigra ngadêg ing kalangan ||

2. Sêdaya ingkang linggihan |

samya ngadêg anjênêngi |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 44 >

 jumênêng Ki Jayèngraga |
angrimong jingga rêspati |
anulya lêkas ngibing |
anyanguk thêk pacak-gulu |
bêksa rangin araras |
mêthènthèng lir Bima-kunthing |
pan katongton baguse kadya jajaka ||

3. Mênthang asta anêmbirang |

ronggèng ro nindur mangarsi |
tumèplok ing wêntis malang |
barêng ngêlik Genjung-goling |
lir wulung ro kapipit |
mêrit anjêlirit runtut |
angêlik lêlantikan |
mêrit mêthêt mêthêt ati |
anêratas lir tinutus tyas kang myarsa ||

4. Ni randha myat bêksanira |

pacake langkung rêspati |
sigra angrakiti pasang |
miwir sondhère kumitir |
tindak irama sami |
samêkta sasolahipun |
ababag kadi bang-bang |
Pujadewa Pujasêkti |
para umbul bubundhêl pêtinggi desa ||

5. Sinasmitan ing randha |

sarêng surake gora ngrik |
(m)bêkik kukuk akakakan |
alon huse-huse sami |
kêploke wanti-wanti |
bêdhil brondongan kadya rug |
sapanti ajêdhotan |
ting barêngok pra pêtinggi |
nginum arak sasukane dêg-adêgan ||

6. Myang kang larih mring ni randha |

atur pasihan agênti |
sarya sru dènnya samya jar |
dubilah dene rêspati |
pênêt kang tanah ngibing |
pinuput dèn-kongsi esuk |
pra jadhug sêdayanya |
tan ana dhapur dhong sami |
kèh kathokan anjêbobog reyab-reyab ||

7. Kang udhêng-udhêng kewala |

ana mung ngangge kulambi |
kang sabuk-sabuk kewala |
kotang bae tanpa bênik |
kêt kacu kêtat gambir |
(m)bopong bêbêt kalung sarung |
amoh labêt têlêsan |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 45 >

 tinombokkên maring ringgit |
suprandene abungah tan etang wuda ||

Jilid 9 - Kaca : 35
8. Dhapure wus lir lêlaran |
dèn-wêdalakên winilis |
ting gêluyur alan-alan |
kèh solah kèh swaranèki |
barêng surak ngrik-angrik |
kêplok sru bêdhil (n)dharudhul |
ni randha dènnya-mbêksa |
kêtara pacake èstri |
nanging bisa niru bêksa tan sêlaya ||

9. Ronggèng ro apêpasangan |
kêsit lir prênjak tinaji |
sisirig tapèn ting-tingan |
ngênyêg mêdhi-kèngsêr ngringgit |
mênthang udhêt (n)dhêdhêti |
liru (ng)gon sarêng anindur |
mrêpêt kupu-tarungan |
sarwi ngêlik kumalinthing |
larap tèplêk nêngah lambung alilingan ||

10. Lèngèh-lèngèh dalongèhan |

mêjang ngincang-ingcang alis |
ahebat kluwêng kumlepat |
ngêsot-ngêsut asêsirig |
nglêtêr pêncar aminggir |
kakunge mêgêg abêsus |
antara dangunira |
ngrantêg gêndhing Genjung-goling |
nulya niba Ginonjing sêsêg asantak ||

11. Kêndhang kêmpyange angaplak |

anguguk gêdhug magaki |
bêm sêbah rara siblonan |
kosèkan ambêbanggèni |
saron imbal mincati |
bonangane ngênut-ênut |
gambang caruk walikan |
rêbab ngêcêk cêngkèngèng ngik |
kêcèr ngopyok kênong sungsun kêthuk ngêmprang ||

12. Ambyantu panabuhira |

salin sajak kang angibing |
mirong kunca ing midhangan |
bêksa kêlana tinangkil |
aluwês dhèmês wasis |
oklak-oklikan sakojur |
nêlasakên rekanya |
lulungidaning pangibing |
nyai randha randhat tan pati anyandhak ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 46 >

13. Ka-agag ing êndêmira |
kêconggah niru tan wigih |
sangsaya ramening surak |
sumyak-sumyak mènêngkêri |
kêplok tan kongsi sami |
grêjêgan otêr gumuruh |
miwah drèling sanjata |
lir gêrah myang ting jalêrit |
alok saking suka parisukanira ||

14. Rare jalwèstri tan beda |

barung surakira atri |
ni randha ngênting sukanya |
salamine tan kadyèku |
nutug raosing kapti |
mêngkana wau sang bagus |
juwêt mêdal ing jaba |
milih nyenggoli pawèstri |
kang sinènggol megol jêbol rahsanira ||

15. Nyuwêl nguyêl payudara |

mipil pipi ingkang kuning |
tan ana ingkang marêngkak |
malah ciptanira maning |
antara dangunèki |
dènnira ngibing anutug |
kumringêt babakannya |
nulya samya wus kang ngibing |
tinututan jênggung suwuk kang gamêlan ||

Jilid 9 - Kaca : 36
16. Nulya samya lêlênggahan |
wêwedangan ngaring-aring |
sakêdhap nulya ni randha |
matur mring Kulawiryèki |
punika ingkang mugi |
putra-paduka sang bagus |
prayogi abêksa-a |
langkung kapanuwun-mami |
tan ketang jumênêng ambêksa sagongan ||

17. Kulawirya mèsêm nabda |

mring kang putra abibisik |
iku anakmas ni randha |
kêpengin wruh sira ngibing |
kang muga tinuruti |
ketang sagongan bae wus |
kang putra aturira |
tan patos dhangan ing kapti |
adho ora têka bêksa-a sadhela ||

18. Mandah kang para bênthètan |

pêthot kêkêndhite sami |
saking mêjêne tumingal |
marang anakmas dèn-aglis |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 47 >

 kang putra andhangani |
Ki Kulawirya gumuyu |
lah gêndhingane apa |
inggih paman ingkang gampil |
ya kêjaba Lompong-kèli ingkang gampang ||

19. Inggih sumangga sakêdhap |

kang paman sasmitèng nyai |
randha mojar mring niyaga |
payo muni Lompong-kèli |
niyaga sigra muni |
ronggèng ro samya anggambyung |
jumênêng Jayèngraga |
sarwi ngrimong jingga manis |
ingkang jagong samya ngadêg sadayanya ||

20. Ni randha lan Kulawirya |

wong ro nyêpêng coloknèki |
sarwi prentah kêplok surak |
Jayèngraga bêksa Panji |
jêjêr sajak rêspati |
sègêg pacak-gulu manglung |
mênthang asta andhêngklang |
jariji kêjêr kumitir |
wêntis malang tindak amidak irama ||

21. Ahebat naga wangsulan |

ronggèng ro sarêng angêlik |
larap nindur angujiwat |
anglèlèngèk pongah-pangih |
sakèh wong jalu èstri |
cêp-rêp tan ana gumuruh |
kang kêplok tanganira |
maksih gathung tan nangkêpi |
ingkang surak cangkême mlongo kewala ||

22. Kang ngungêlakên sanjata |

wus muni mlayu ningali |
kang tan kongsi muni sigra |
milalu samya ningali |
anjomblong tan cumuwit |
myang wong wadon sêdayèki |
samya cipta kedanan |
lir kênèng guna pêngasih |
mring Jèngraga kaya anubruk-nubruka ||

23. Ngondhok-ondhok manahira |

(m)barêbêl luh myat wlasasih |
mring sang bagus Jayèngraga |
mêndhêkêl abuh kang ati |
kèh mingsêg-mingsêg nangis |
myang kang ngrimong jingga madu |
bêksa lir dewa (n)dharat |
patut nguyuni pawèstri |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 48 >

 Jayèngraga antara wus rolas gongan ||

Jilid 9 - Kaca : 37
24. Aluwar dènnira (m)bêksa |
cuwa sakèh kang ningali |
pangrasa mung têlung gongan |
eman-eman nuli uwis |
nulya gumêdêr malih |
samya tata lênggah sampun |
wus aso sawêtara |
ni randha ngling mring niyagi |
unèkêna Pêtung-wulung sabêlabak ||

522 Balabak
1. Nyai randha Sêmbada alon umatur |
wuwuse |
lah suwawi paduka angibing malih |
pênêde ||

2. Owêl gêndhing Pêtung-wulungipun mêmbat |

rarase |
Kulawirya sigra umadêg ambêksa |
mathènthèng ||

3. Ngadêg malih kang anjagong angurmati |

sakèhe |
surak kêplok barung lawan bêdhil muni |
arame ||

4. Kulawirya ni randha ngrakiti ngibing |

jèngklèke |
kapat samya ngênjot-ênjot jogèdira |
sajake ||

5. Ting kêrangkung tangan lir gogo mèk-mèkan |

njêbèbèh |
Kulawirya ni randha myang Madu Gêndam |
kapate ||

6. Samya ngêtog cengkok cacahe ambêksa |

ronggènge |
ilo-ilo lêlathèn atêtasikan |
rekane ||

7. Sêdhakêpan sangga wang (n)dhodhok cewokan |

kèpète |
luru-luru pipindèn atêtênunan |
pamane ||

8. Asiluku dhidhisan antih-antihan |

tangane |
kêkiraban ukêl gêlung cêcênthungan |
ukêle ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 49 >

9. Gêndhingira yèn kantun sakênong nuli |
êgonge |
ambarêngi kênong jinênggung ping sanga |
gongane ||

10. Kulawirya anut gong pacak-gulunya |

jêglige |
gulêt-gulêt ronggèng ro padha wasise |
sindhène ||

11. Kulawirya acapang dhêngkul unggahan |

tadhahe |
tinêrancag ing ronggèng nulya sinangga |
lambunge ||

Jilid 9 - Kaca : 38
12. Ronggèng gambyong ngayang-ayang anèng wêntis |
anggêndhèng |
mung sagongan mudhun jog mungsêr sisirig |
anglètèr ||

13. Wusnya Madu nulya Ni Gêndam narincig |

rikate |
mancat dhêngkul anggambyong anèng ing wêntis |
nglayange ||

14. Sarwi pinêgolan ing asta sawiji |

boyoke |
sagongan gya mudhun sisirig ngêndhuyuk |
nyig-nyige ||

15. Sabên kênong kagyat lir bahak anjingklak |

kruwêle |
loro larap lir bêdhès tinimbas tuna |
indhane ||

16. Kikicatan ting salêndhuk angkêl-angkêl |

sikute |
Kulawirya sinêmbadan nèng kalangan |
lan ronggèng ||

17. Gantya-gantya ronggèng ro dènnya naricig |

tinampèn |
nyai randha mèlu naricig ing wêntis |
lir ronggèng ||

18. Madu Gêndam ni randha katri naricig |

gêgêntèn |
Kulawirya apanggah dèn-krubut têlu |
pupune ||

19. Jayèngraga ningali kang sami (m)bêksa |

dangune |
pan dinuga laju sawêngi anatas |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 50 >

 esuke ||

20. Asasmita mring Ni wulanjar Tarijah |

sêmune |
tinudingan kinèn (n)dhisikana mulih |
omahe ||

21. Ni wulanjar ing manah sampun kaduga |

kêrsane |
sigra mêdal solahe datan kêtara |
wadine ||

22. Tan antara Jayèngraga namur mêdal |

asêne |
lan Nuripin laju kinèn nuduhêna |
omahe ||

23. Ni wulanjar wus tata paturonira |

cawise |
Jayèngraga prapta pinapag ing latar |
panggihe ||

24. Ki Nuripin kinèn wangsul mring pêndhapa |

kalihe |
gya tumamèng wisma lawan Ni Wulanjar |
gulête ||

25. Santrinira sigra wangsul mring pêndhapa |

kalihe |
gya tumamèng wisma lawan Ni Wulanjar |
gulête ||

26. Santrinira sigra awangsul mengetan |

praptane |
nèng pêndhapa andulu kang samyambêksa |
gambyonge ||

27. Datan ana bosênne ingkang ningali |

bungahe |
sêdayane tan ana lir Kulawirya |
jogède ||

Jilid 9 - Kaca : 39
28. Kêplok surak huse bêdhil bêbrondongan |
jêdhète |
nginum arak aloke dèn suwak-suwak |
crawake ||

29. Lingsir dalu wayahe kêpara bangun |

dangune |
pan kêdangon dènnira sami ambêksa |
gambyonge ||

30. Ki Duljaya ewa myat mring Kulawirya |

atine |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 51 >

 nguntug-untug sasore mula agêthing |
polahe ||

31. Ngling ing ati lèh kang jênêng konthol bêlang |

angkuhe |
kaya dêmang ngêdhangkrang kulambi abang |
ladake ||

32. Wong nênêka mêrusul brundhul angunthul |

lakune |
dadak kudu rinêngga rinêngkuh bojo |
anggêpe ||

33. Ki Duljaya panas ati muring-muring |

nêpsune |
golèk watu sakêpêl binalangake |
anglimpe ||

34. Sêr kumaplok kêbênêran ingkang kêna |

bathuke |
Kenthol Kulawirya kagyat kênèng balang |
jumbule ||

35. Walêr jamang kêbrabat pèsèk amèncèng |

ancêpe |
nyai randha anjêlih nêpsu mimisuh |
dilojèh ||

36. Dadya kèndêl gamêlan ronggèng asuwuk |

unine |
berak-berak ni randha akon nggolèki |
uwonge ||

37. Gumarubyuk ing kalangan lêng-ulêngan |

gêgêre |
samya ngubrês kang wani-wani ambalang |
tiyange ||

38. Nyai randha sru mojar marang Duljaya |

ge-age |
pijêr ana sira tan wêruh kang (m)balang |
maune ||

39. Ki Duljaya pi-api abriga-brigi |

gugupe |
sapa wonge kang ladak agawe rusak |
dilèngèng ||

40. Karuhana bae dak-pêdhang dak-bêdhil |

wêtênge |
ni randha glis umatur mring Kulawirya |
wuwuse ||

41. Punapinggih mêdal rahipun kang kenging |

balange |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 52 >

 Kulawirya mojar tan dadi ngapa-a |
rasane ||

42. Ukur-ukur kewala wus datan lara |

sakiye |
samya tata malih lilinggihanira |
wong akèh ||

43. Kawistara bathuke Ki Kulawirya |

bênjute |
amênyongnyong sagêgêm bêrêm abiru |
abuhe ||

Jilid 9 - Kaca : 40
44. Ingaturan Ki Wirya malêbèng wisma |
ginandhèng |
mring ni randha wus kèring Ki Kulawirya |
undure ||

45. Mêdal malih ni randha apêparentah |

sakèhe |
kinèn nutugkên ing sêdalu-a pisan |
banjure ||

46. Ting galêmbor matur inggih bungah-bungah |

manahe |
gya ni randha mring wisma arsa asmara |
têmbunge ||

523 Asmaradana
1. Yata Ki Kulawiryèki |
cucul dènnira busana |
lawan ni randha tan pae |
samya asalin busana |
lir saban sarwa anyar |
parabot sinimpênan wus |
nèng pêthi giwang (n)jêro mah ||

2. Ki Kulawirya ngling aris |

manira bibi pamitan |
aran wus sami kalakon |
kuwatir lamun dinukan |
mring anakmas kang tuwa |
kang kari nèng wismanipun |
pêngulu ing Pakauman ||

3. Popoyan amung sawêngi |

têmahan dadi rong dina |
punika sampun (m)bêlèndhèng |
pan dadya antèn-antènan |
yèn karya saking driya |
manira jrih ing sang bagus |
Jèngrêsmi kang nèng Kauman ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 53 >

4. Randha mèsêm atur aris |
inggih kang paduka pajar |
de mêksih wontên tunggile |
bok inggih pênêd ngaturan |
mêriki ngong yun wikan |
Ki Wirya ngling amêcucu |
e biyang mangsa kêrsa-a ||

5. Mêndhita ambêge wingit |

mundhak amuwuhi dosa |
mring kula rayi sêdène |
anom wus sun-anggêp tuwa |
ni randha malih turnya |
punika pan mêksih dalu |
pênêd byar enjing kewala ||

6. Mangke kawula-aturi |
pêsangon rimat ing marga |
kalih-wêtas reyal mawon |
lan dhuwung sapêrantinya |
busana sakêrsanta |
kêling bathik lurikipun |
pundi kinêrsan sumangga ||

7. Nanging atur-kula mugi |

lamun wus prapta ing paran |
wangsula kampiran malèh |
sampun tan botên jwa dora |
angling Ki Kulawirya |
kasaguhane abrubuk |
supata dobol sa-ancak ||

8. Ni randha matur angungkih |

wawi ta Kenthol sakêdhap |
ngong nuwun tilaran kenthol |
lami tan pulang-asmara |
Ki Wirya mèsêm (n)jola |
dene wau sontên sampun |
jare lawas tan mut-mutan ||

Jilid 9 - Kaca : 41
9. Pan durung longkang sawêngi |
ni randha gumuyu turnya |
sontên jêr sapriki dèrèng |
gèdhèg mèsêm Kulawirya |
ambakna tan kaopan |
inggih mangke kula-jidhul |
nanging ta kêrsa-manira ||

10. Nadare bibi nyangoni |

mring manira rolas reyal |
sungna sapêniki bae |
bibi lêgane tyas-ingwang |
panêdha kula arta |
kang sadasa reyal wutuh |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 54 >

 picise bolong rong reyal ||

11. Ni randha umatur inggih |

nulya mundhut arta rolas |
ingkang rong reyal bolonge |
ngaturkên mring tamunira |
arta gya tinampanan |
kinèn ngundang rencangipun |
Nuripin prapta ing wisma ||

12. Angling gawanên Nuripin |

dhuwit rong reyal jaganya |
tuku banyu nèng dalanne |
Nuripin nampani arta |
matur maring ni randha |
(m)bok-ajêng kawula nyuwun |
pêsangon kula piyambak ||

13. Iya ywa susah Nuripin |

iki mung têlung puluh wang |
tan duwe cêpakan manèh |
ênya Ki Nuripin gêpah |
nampèni artanira |
inggih nuwun nyai nuwun |
Nuripin wis kinèn mêdal ||

14. Ni randha atur jêjampi |

kang bênjut gya pinarêman |
o o bangêt mênyonyonge |
ni randha ngungun wlas marma |
sawusnya pinarêman |
gupuh dènnya ngajak turu |
Ki Wirya nurut kewala ||

15. Lajêng ulah pulang untir |

mandhak tan mawi sinopak |
tanak malak ing melike |
pinolah sadhengah-dhengah |
andêlajahi tingkah |
ting karêsês kalihipun |
golag-golig karêkuhan ||

16. Kèh banènne ting kalêsik |

ngling bi paran kapenak ta |
kadi punaraose |
umatur inggih sakeca |
raose tan kantênan |
ting kalêlêr nyêr sakojur |
lir gatêl kinukur anggang ||

17. Anggayêr kalihe sami |

tan wus kang lagya tumpukan |
yata kang samya anggambyong |
sangsaya ramening kathah |
katêmbèn ronggèng anyar |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 55 >

 kèh kang wongsal-wangsul mantuk |
mèt duwèk tomboking tandhak ||

18. Yata ana wong sawiji |

bedhange lanjar Tarijah |
wus sêmayan duk sorene |
dhudha kêmbang ran Janawang |
sanggupe (m)bok wulanjar |
yèn wus nonton ngajak mantuk |
inganti tan ana ngajak ||

19. Ingungak-ungak tan kèksi |

dinuga mulih ni lanjar |
nulya nusul mring ngomahe |
wau ta kang anèng wisma |
Jèngraga lan ni lanjar |
apênêd paturonipun |
kang kêkobong ginêbêran ||

Jilid 9 - Kaca : 42
20. Kêkawal kasur gêng guling |
bantal êncit bang ngulêsan |
ni lanjar caos bobonyo |
Jèngraga ngulungkên asta |
kang kanan kinonyohan |
astane satunggilipun |
angudhar-udhar sêmêkan ||

21. Ni wulanjar analibi |

rêjêngan lukar sinasab |
mêg payudara pinêlot |
malênthèt mênthêg ngêmanak |
jinêmpol pinêlangkan |
mundri tan pati mêndhukul |
mêntêr kuning anyu-dênta ||

22. Kang pinidih gorèh linggih |

puringisan kajuwêtan |
ginarêgêd panguyêge |
matur hês mangke mangke ta |
asta lagi winida |
punika mangke tan tutug |
konyoh tan wradin sarira ||

23. Mèsêm ngandika Jèngragi |

hêng sapuluh mêngkono-a |
jro bêngkêrmu mêksih atos |
kadya tan kambah ing tangan |
asêdhêngan tur jênar |
lir mundhon gadhing binubut |
andêmênakakên manah ||

24. Umatur apasang liring |

e mbakna angandika |
botên tate kambah-kèmbèh |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 56 >

 sajêg kawula dumilah |
dèrèng nglampahi raras |
lanjar pangantèn tan atut |
kêlajêng pêgatan pêjah ||

25. Gumujêng Ki Jayèngragi |

sasat sih bocah wêlaka |
pan kinayuh lungayane |
sinasmitèng pagalingan |
kulinèng pakasutan |
lêlêson jujur ing kasur |
kasor ni lanjar kumêsar ||

26. Sarwi kinèn anêkêmi |

ing dêdêlêg kang amêlag |
kêngkêng dinuwatan bèngkong |
cinakêp satutup mangang |
api wigih ni lanjar |
batine mathêm ngatêplu |
mring kang nglênggarang gêng panjang ||

27. Jèngraga anglingkap nyamping |

anglela kang titih antar |
ni lanjar mêjên karêpe |
ingêmbat-êmbat tan mêmbat |
myat kang lawung samoa |
narêthêg mênthêkan ayun |
bangêt pengine ni lanjar ||

28. Akukuh panyêkêlnèki |

tan rênggang pangêmêngira |
ngênêt-nêt bongkot pucuke |
tan na sangkribe ni lanjar |
saking sangêt tyas dahat |
katêmbèn wruh gêng apêngkuh |
birawa abrêngga rowa ||

29. Dèn-ukur lan lêngênnèki |

gumuyu cès ilêrira |
cipta ge ya tumamane |
panêkême sinungkêman |
ingambung asengokan |
cinêcêp mangang ingamut |
-amut pucuke kewala ||

Jilid 9 - Kaca : 43
30. Ambathok thothoke ngêjring |
kilong mêlêng-mêlêng kelang |
lir paron parung guthok thèh |
yèn ginêpuk ananggulang |
wadal sêtangkêp pêcah |
mara rolas rêmuk sumyur |
atos wêwayang (m)bêngkayang ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 57 >

31. Jèngraga ngling jroning galih |
mulat ni lanjar rêgêpnya |
wong iki gèsèh sanggupe |
jare tan kambah ing lanang |
dene ku polahira |
têka ninisani kayun |
kaya wus lanjah alanyah ||

32. Mèsêm ngandika Jèngragi |

apa ya gêdhe iku ta |
ni lanjar gumuyu ture |
punika lan lêngên kula |
mêksih agêng kètênnya |
panjang cangklak dugi sikut |
gumujêng Ki Jayèngraga ||

33. Ni Lanjar nulya ginoling |

-akên ing kasur tinimpah |
linukar kêmbên sinjange |
ngalela lir lêlantakan |
gêgêmuking punton mas |
ingigarkên pupunipun |
sêg pinapan tinamama ||

34. Sêndhêt ragi mangang kêdhik |

nanging mêrga wus kalênyan |
pananduk nêd pandêdêle |
makênêng blêng blês anjola |
suku ro garonjalan |
sinêrot lêrug mênjuluk |
bêbantal kawale kontal ||

35. Jugrug ngalih ujurnèki |

ni lanjar apulintiran |
ah èh ah èh sêsambate |
adhuh pêjah gus kawula |
ingkang alon kewala |
ês ês sampun sêru-sêru |
tan kawawa mawalana ||

36. Wlakang ngongkong dèn-ganjêli |

ing bantal kunthing satunggal |
anglela ngêglèh pakolèh |
wus rapèh juwèh ngêcapah |
ing gêgêlur lar-luran |
rêm-rêm liyêr lir wong ngantuk |
angantak-antak kêpenak ||

37. Manjur warastra mangungkih |

kèh rekane ing pratingkah |
kang kinakahan tadhah bèh |
malah molahakên awak |
nglawèhi sasolahnya |
sinêngkut ni lanjar baut |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 58 >

 ngêkêti ngingkêt amadal ||

38. Ngêtimang panggêgêtnya mrih |

misra rasaning asmara |
nuju ajuning jon-ajon |
jinajah nut ajonjitan |
akêjêt jakêkêtan |
Jèngraga karênaning hyun |
ni lanjar anjurung kêrsa ||

Jilid 9 - Kaca : 44
39. Samya ulah mrih pakolih |
kalihe akajênêkan |
ingampêt wêdharing raos |
nêlaskên tyas parisuka |
sumalin tingkah runcah |
tanpa cacah angrurucah |
swaranya kèh banènneka ||

40. Tan wus nêlaskên kang kapti |

bedhange lanjar Janawang |
kang nusul prapta ngomahe |
laju maring taritikan |
lampahe adingkikan |
prênahe paturonipun |
nêthêk gêdhèg yun anggugah ||

41. Ngrungu swara ting kalêsik |

antol ambèn agêrètan |
lan banènne crak-crok kak-kok |
Janawang kumêpyur nyana |
yèn kalêbon wong lanang |
prêmpêng atine lir (n)jêblug |
panas muntap nguntar-untar ||

42. Pringutên tan wêdi mati |

toh gêtih rêbut bênthètan |
tan bêtah ngrungu swarane |
sigra nêmpuh malbèng lawang |
lawang tan kinancingan |
gêradag ngêngakkên pintu |
wruh kang lagya tutumpukan ||

43. Kêtanggungan nyêr-nyêr mijil |

satêngahing rasa gatya |
Janawang nêrajang age |
nyandhak sukune Jèngraga |
ginèrèt sru sinêndhal |
uwal timpal kang aundhung |
mêksih ngagêr tibèng jogan ||

44. Mak blêg anggronjal Jèngragi |

tangi saking pangkosêban |
bramantya sru pandhupake |
kontal krèngkangan Janawang |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 59 >

 kaot gêng Jayèngraga |
Jênawang lajêng lumayu |
tinututan tan kacandhak ||

45. Susumbar sarwi lumaris |

mêtuwa yèn sira lanang |
nututana padha ijèn |
Jayèngraga tan saranta |
binujung kang susumbar |
nilap nalimpêt lumayu |
Jayèngraga wangsul ing wisma ||

46. Sangêt duka muring-muring |

ni wulanjar binothokan |
edan taun sundêl lanjèn |
tan tutur duwe lodokan |
(n)dadak agawe beka |
prandene cangkême umuk |
thok-ethok kênthang-kênthingan ||

47. (m)Bok aja ngaku kumêncing |

têmah agawe prêkara |
awèh satru si Di-gowok |
mara bedhangmu kumpulna |
kon ngayoni maring wang |
kêna sibat nora patut |
tan tutur duwe gaglagan ||

48. Ni lanjar ambrêbês-mili |

binêndon mring Jayèngraga |
matur jrih inggih kasupèn |
saking manah tan kantênan |
Jèngraga mêksih duka |
kasupèn priye jawamu |
dhasar wong edan-edanan ||

Jilid 9 - Kaca : 45
49. Rinasa mèsêm jro ati |
kèngêtan lagya satêngah |
durung tuntas gya linorod |
blêge duk dhawah jêrambah |
kang (ng)gèrèt wani-angas |
ginuyu sariranipun |
piyambak ing kêbatinan ||

50. Sinamun duka mawêngis |

mara sira bêlaka-a |
pira èmbèlmu kabèhe |
matur jrih kumbi mung tiga |
Jèngraga ewa mojar |
dèh têlu ya têlung-puluh |
sarwi ni lanjar dhinupak ||

51. Sigra mentar Jayèngragi |

maksih garunêngan duka |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 60 >

 tan kèngêtan kagungane |
kulambi lan lopak-lopak |
kantun datan binêkta |
saking sangêt tyase rêngu |
lajêng kewala mring sêndhang ||

52. Ni lanjar wruh lamun kèri |

kulambi lopak-lopak mas |
gumuyu iki bêgjèngong |
ingambil binêkta lunga |
singidan mring têtangga |
yata kang lagya aundhung |
ni randha lan Kulawirya ||

53. Kathah tingkahing auntir |

cipta ge-ageya ludhang |
anutug ing sakarêpe |
tinut ing sapênjalukira |
miring (n)jêngking lumumah |
amungkur mêngkrêng sidhêkus |
ngagir ingkungan sinunggar ||

54. Pinangku (n)dhodhok alinggih |

ngingkrang mênthang nganja-anja |
anyongok linakokake |
agantya tumpang-tinumpang |
rêh-rinèh ing pratingkah |
gêmêt ulêt tan na kantun |
tèk solah sadhengah-dhengah ||

55. Singsêt ni randha ngêkêpi |

sru mênêtkên ing kodhokan |
dhêdhêngkul amulêt jingklok |
kempol dêlamakan nampar |
pupu amanggang ayam |
kang lanang ambalung kungsul |
ula-ula ngulêr kilan ||

56. Sikute anyikil dhingklik |

tangan pèk-èpèk kukupan |
mêtêkên bun-êmbunane |
dhadha amidak pinasang |
wêtêng lampin dinoman |
bobokong nyalang binandul |
warastra rara anggêntang ||

57. Samya pakolihe kalih |

sarêng kat-angkating rasa |
samya kêsar-kumênyare |
anggêgêt untu kêrotan |
ginêlak panrêgira |
anggatêr kadi pêlatuk |
(ng)gêdêdêr pêpagutan ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 61 >

58. Èh èh êng dèngkèng ngênggêngi |
ni randha ngrajêg anjola |
pyuh ing rasa byat ambêngok |
adhuh biyung lah e bilah |
rasane nora lumrah |
ngêsês ngêrot (ng)gêgêt untu |
yung yung yung yung bilah enak ||

5 (Ki Kulawirya mituruti Nyi randha Sêmbada apulangraras)

Ki Kulawirya mituruti Nyi randha Sêmbada apulangraras. Tingkahipun
sakêlangkung rêsah. Sasampunipun rampung Ki Kulawirya pamit, dipun
sangoni arta tuwin pangangge. Wêkdal andungkap Subuh Kulawirya adus
jinabad ing sêndhang, kapanggih Nuripin lan Jayèngraga, sami nyariyosakên
lêlampahanipun piyambak-piyambak.
Nuripin ngrumiyini lampah dhatêng Kauman. Jayèngrêsmi pamit ki pêngulu,
kacandhêt botên kêrsa jalaran kaêntosan dening paman lan rayinipun.
Kaca 46 - 48.

Jilid 9 - Kaca : 46
523 Asmaradana
59. Ngêdên ngêrêng-êrêng sami |
tungtas dènnya puh-pinuhan |
aglimpang (ng)gledhag nglênggèke |
lir lintah tinêmbakonan |
asayah tan bisa bah |
ni randha nulya alungguh |
ningali mring Kulawirya ||

60. Mèsêm-mèsêm ngajak malih |

wawi Thol sakêdhap êngkas |
Ki Kulawirya amèwèk |
gumregah lênggah anggrêsah |
nêlangsa saurira |
o niki mawon wus kêmput |
akêtog punjèn brêsihan ||

61. Nèh sêpuntên kula bibi |

wus tan kuwat anggulawat |
ni randha angglêgês ture |
lah bok mawi dipun sopak |
Ki Wirya (m)bêkuh (n)jola |
hêm ah biyang ngong yèn sampun |
dèn-sopaka setan kowak ||

62. Myat widadari lir mêri |

wong wus bêlas babar-pisan |
sing dèn-jogake napane |
ni randha gumuyu suka |
myat mring Ki Kulawirya |
nityane kongsi anggêrus |
lir wong tinagih tan ponya ||

63. Ki Kulawirya ngling aris |

lah wus bibi ngong pamitan |
kasêlak ing wêktu Suboh |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 62 >

 ni randha matur sumangga |
punapa kang kinêrsan |
sasênêng paduka mundhut |
sinjang klambi sabuk dhêsthar ||

64. Bathik lurik miwah kêling |

nulya sinaos pênampan |
pan sarwi alon ature |
punika atur kawula |
lamun parêng ing kêrsa |
nyampinge kawula-suwun |
jampi wulangun tinilar ||

65. Ki Kulawirya mèsêm ngling |

lah inggih bibi sumangga |
mung nyamping sabuk kemawon |
kulambi kalawan dhêsthar |
punika tan ngong-tilar |
ngong rangkêp klambi têtêlu |
yèn kasrêpên anèng dalan ||

66. Ni randha sumanggèng galih |

Ki Wirya anulya dandan |
wus samêkta pênggawane |
lopak-lopake sêlaka |
bênthèt ingisèn masak |
dinok kanthong sruwalipun |
ngling lim dalêm bibi randha ||

67. Randha Sêmbada nginggihi |

matur nèh tilari kula |
nuwun sih andika Kenthol |
ambung sasengog kewala |
Ki Kulawirya latah |
ni randha nulya ingambung |
sengog-sengog ping slawe prah ||

Jilid 9 - Kaca : 47
68. Gantyambung-ambungan sami |
ni randha ngêmês aturnya |
lah bok inggih malih Kenthol |
gangsal blêsêgan kewala |
wawi ta Thol sakêdhap |
Ki Wirya nglênggak mêcucu |
o sablêsêgananeya ||

69. Kang dèn-blêsêgên punapi |

wong kari brênge kewala |
kang mungkrêt wus ewuh (ng)gone |
kobêre têmên angajak |
pamit sigra umangkat |
Ki Nuripin pamitan wus |
kang kèri ngundang wong lanang ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 63 >

70. Têtêlu kinèn (n)jibusi |
brat-brêt kapat Ki Duljaya |
tan winuwus sasolahe |
wau ta Ki Kulawirya |
laju marang ing sêndhang |
cucul busana nulya dus |
sawusira dus jinabad ||

71. Dandan angrasuk kulambi |

samya ngambil toya kadas |
lan Nuripin salat Suboh |
sawusira bakda salat |
Ki Kulawirya nabda |
anakmas apa ya kantun |
lah balènana sadhela ||

72. Adhèhèm Ki Jayèngragi |

Ki Kulawirya latah |
dene kuwe anèng kono |
(n)dadak ling-alingan gayam |
payo padha rêmbugan |
Jèngraga marani gupuh |
tan pati lêgawèng manah ||

73. Kang paman wruh lèjêmnèki |

ngling paran kang dadi nala |
dene tan pati anggape |
Jèngraga mèsêm ngandika |
gêng alit kajantakan |
yèn kalêrêsan têrtamtu |
dados bayangan nèng marga ||

74. Kêtunggak ing alis lungit |

rasukan lan lopak-lopak |
kasêsa kantun kêsupèn |
tinutur sêdayanira |
wite têkèng pungkasan |
kang paman langkung gêgêtun |
kang putra mung ngagêm kotang ||

75. Mèsêm jro tyas ngandika ris |

anêbut astagapirolah |
tujune manira nganggo |
kulambi rangkêp titiga |
sarwi cucul rasukan |
lah êndi kang sira pundhut |
agêmên kono sumangga ||

76. Kang putra ngandika aris |

jobahe paman piyambak |
ingulungkên gya ingangge |
sarya ngling mring santrinira |
Nuripin balènana |
Wirya ngling lah ya dèn-gupuh |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 64 >

 jalukên bae ywa tanya ||

77. Nuripin sigra marani |

prapta wismane ni lanjar |
suwung lawang minêp bae |
wangsul matur bêndaranya |
yèn wulanjare minggat |
kalihe samya angungun |
ngling malih Ki Kulawirya ||

Jilid 9 - Kaca : 48
78. Hèh Pin lumakuwa aglis |
marang Kauman sadhela |
matura nakmas yèn ingong |
nuwun maklum ing duduka |
aturêna umangkat |
ngong anti têpining ranu |
ing sêndhang lir mas-kumambang ||

524 Maskumambang
1. Tur sandika sigra mentar Ki Nuripin |
tan adangu prapta |
nèng tajug Ki Jayèngrêsmi |
lagya angimami salat ||

2. Jamallodin makmum lan santrinirèki |

tan adangu bakda |
pêragat salaman sami |
Jayèngrêsmi duk tumingal ||

3. Ki Nuripin tinimbalan praptèng ngarsi |

alon aturira |
kawula ingutus dening |
rinta paman jêngandika ||

4. Ingêntosan nèng sêndhang amurih enjing |

yèn parêng paduka |
ngaturan tumuntên ugi |
Jayèngrêsmi wruh ing cipta ||

5. Ngandika lon ya wus sun-rêmbug Nuripin |

aris dènnira jar |
mring pêngulu Jamallodin |
paman manira mit mentar ||

6. Nutugakên ing sêparan angulati |

marang kadang tuwa |
ing lampah mêruput enjing |
ki pêngulu aturira ||

7. Lamun parêng bok mangke tarèncèng kêdhik |

anganti bibinta |
sêdhêng sampun ngrêratêngi |
Jèngrêsmi nauri sabda ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 65 >

8. Inggih sampun paman sangêt trima-mami |
aywa susah-susah |
rêbat rikating lumaris |
yèn siyang rêkasèng marga ||

9. Ki pêngulu andhêku sumanggèng kapti |

nulya sêsalaman |
wus paman manira pamit |
andum rahayu kewala ||

10. Matur inggih andhèrèkakên basuki |

wus samya pamitan |
ki pêngulu angudhuni |
umangkat maca sêlawat ||

11. Pan wus kèring ing lampah lawan Nuripin |

sapraptaning sêndhang |
wus panggih lawan kang rayi |
mring paman asêsalaman ||

6 (Jayèngrêsmi dalah paman, rayi lan santri Nuripin dumugi guwa Padhali)
II. Jayèngrêsmi dalah paman, rayi lan santri Nuripin dumugi guwa Padhali.
Wontên kaelokan i.p. wit wringin, kelor, sawo lan sêmboja sami awoh
nangka.
Bakda Subuh para andon-lampah nglajêngakên lampahipun tumuju dhatêng
Lêmbuasta, padununganipun mitranipun Ki Bayi Panurta. Dumugi ing guwa
Padhali Jayèngrêsmi lan Jayèngraga sumêrêp kaelokan, i.p. wit wringin,
kelor, sawo lan sêmboja sami awoh nangka, eca katêdha. Kulawirya lan
Nuripin botên sami sumêrap kaelokan wau. Dalunipun sami nyipêng ing
guwa Padhali.
Jayèngrêsmi rêraosan bab lampahing gêsang ingkang botên sasar ngantos bab
hikmahing ngèlmu sarengat. Bangun enjang sabakdanipun salat Subuh,
kadhatêngan tiyang satêngah sêpuh ingkang ngampirakên ing griyanipun.
Kaca 49 - 62.

Jilid 9 - Kaca : 49
524 Maskumambang
12. Jayèngraga amajêng ngujung ngabêkti |
kang raka anabda |
kalihe liring samya jrih |
rumaos galat ing tingkah ||

13. Jayèngrêsmi pangandikanira aris |

lah sêwawi paman |
mêruput mupung sih ratri |
ngangkah byar anèng ing marga ||

14. Gya umangkat ngawirya tri lawan santri |

Nuripin tan têbah |
nut margi agêng lumaris |
mêngilèn lêrês lampahnya ||

15. Sirat mabang nêrancang ing pajar sidik |

wana têratahan |
bubakan bangkan winalik |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 66 >

 sami tinêgal ginaga ||

16. Pêdhut mabun rumput kasrampat ngêbêsi |

Hyang Aruna (m)babar |
silo bêlolokên dening |
katampêg ing ampak-ampak ||

17. Angêtirah lir netra rapuh pinilis |

kawêngan ing ima |
malang alang-alang langkung |
tan sirat soroting surya ||

18. Kang maruta midid narik tampêkani |

pêdhut kang mangampak |
mirut rapêt ing atis-tis |
ngisis pênthèr Hyang Aruna ||

19. Anêlahi sèsining ngrat trang arêsmi |

wuryaning bawana |
katrapan ujwalèng rawi |
kadya gring mulyèngusadan ||

20. Pahyas-hyasing langêning kanang murwani |

walêr andrawêla |
citra cawining asari |
sarênti tang mêkar wigar ||

21. Orok-orok kalurak kalak kêlucik |

kêtèpèng pulutan |
lawatan sikatan busit |
sosotan prabu-sètmata ||

22. Puspanyidra kacubung pêlasa sênting |

panjrah ruwèng kisma |
kamarutan têkang sami |
ruru myang ron kêtawuran ||

23. Kêtêring puspita kasiliring angin |

lir mukaning kênya |
rêbut myat mring kang lumaris |
pêksi gêntêr mawurahan ||

24. Kadya gêdrahing aningal angrasani |

mring kang andon mawan |
kae ngawirya kang siku |
kasayom sêlayèng kêrsa ||

25. Kang ro kae kait karênanirèki |

Jèngrêsmi kêbancang |
bèncèng kabuncang tan cangcing |
kêcancang cacading marga ||

26. Pêksi podhang acilu kadya maoni |

ywa (n)darung kalunta |
luhung wus wangsulèng ngriki |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 67 >

 tuwas rêkasèng ing lampah ||

27. Kang pinurih ing sih tan bisa kêpanggih |

mêngkana èsthanya |
rarywan nèng sela Jèngrêsmi |
angandika lwir sarkara ||

Jilid 9 - Kaca : 50
525 Dhandhanggula
1. Kadipundi paman kang prayogi |
punapa lajêng napa wangsula |
kang paman alon wuwuse |
sumangga manira nut |
laju wangsul ingong umiring |
priye kono anakmas |
rêmbuge jinujug |
Jèngraga anor ing raka |
jrih umatur Jayèngrêsmi angèsêmi |
mring ari Jayèngraga ||

2. Kadingarèn sêndhêt sira yayi |

paran wadine kusud netyanta |
tan pati dhangan rêmbuge |
kang rayi lon umatur |
mring raka jrih lamun akumbi |
dadya matur pêsaja |
wit wêkasanipun |
kang raka gumujêng nabda |
dening gêntèn lan paman Kulawiryèki |
anggondhèl kadhèdhèlan ||

3. Kadèkna kêt-ikêt kacêp alis |

lir kêt-ikêtane Widiguna |
bêksa Kêlana andhèglèg |
kang paman sru gumuyu |
kalingane angêmu wadi |
Jayèngraga alatah |
namur-namur (ng)guyu |
Jèngraga ngling pagujêngan |
paman tan jamak dudu-dudu saiki |
anjênthar anjênthara ||

4. Untung mênthung andhuyung mring nyai |

lir mancing nèng kêndhil olèh jambal |
dhudha dhedhe olèh cindhe |
angantuk nêmu kêthuk |
lir lunga mlêng dipun-sangoni |
nglêmbarah anèng paran |
sobrah lurung-lurung |
olèh nglêlarangi randha |
randha rèndhè doyan bale angêmuli |
mulya kang kinêrêkan ||

5. Anggalêgês Ki Kulawiryèki |
Jayèngrêsmi mèsêm myat kang paman |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 68 >

 lir wong nêgara prabote |
Ki Jayèngraga muwus |
mring kang paman angguguyoni |
wontên pintên sadaya |
sapêngaosipun |
angling layake ya ana |
ing pêngaji pitungpuluh para luwih |
lyan sangu rolas reyal ||

6. Jayèngraga gumuyu sarya ngling |

ingkang pundi alim-dika paman |
kularsa uning dhuwunge |
punapa dhapuripun |
kang paman gya ngulungkên kêris |
gupuh tinampan sigra |
tinarik kang dhuwung |
dhapur parung nagasasra |
pan sêrasah ganja sanga langkung titih |
dhuwung kinêmarogan ||

7. Kang putra ngling gèdhèg-gèdhèg mèksi |

uwe bilah eram ngong tumingal |
kêris kang mêngkene kiye |
tuwa tangguh awutuh |
pantês kagungane bupati |
dhuwungipun kewala |
pantês rêgi satus |
kêris dhe-gus tan kuciwa |
kang raka ngling êndi ngong milu ningali |
mubyar têmên srasahnya ||

Jilid 9 - Kaca : 51
8. Ingaturkên kang raka nampèni |
angandika iya bênêr sira |
berawa dhèmês wangune |
odhol sèngoh lukipun |
sarta kabênêran mêpêki |
wêsi alus awaja |
pamor putih ngrambut |
rukmining naga tan rusak |
ganja methok mêkar sabit luntar mathis |
bêntêt traping patra mas ||

9. Dhasar pancèn arêga kris iki |

yèn ta wus kalambunging awirya |
pêngaji kèh patut bae |
luwês sèdhêt asêmu |
mênyang ngêndi tangguhe iki |
kang paman ngling kêjaba |
Supasaning Sêdayu |
(ng)gih lêrês mangsa nimpanga |
sinungakên gya sinarungakên aririh |
Jèngraga ngliring nabda ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 69 >

10. Mudha taru têmên ya Nuripin |
matur inggih paman jêngandika |
kêlangkung dening aèjèt |
samya sarêng gumuyu |
Kulawirya ngawêd nudingi |
sugih parikan anyar |
moyok wong si Cêblung |
calak sêmplak nora pacak |
kathik mlêpês wuwuh èjèt mêngko iki |
èjèt mono priye ta ||

11. Matur criyose bêbasan ngriki |

èjèt mêkatên turene saras |
sampeyan saras samangke |
amubru sagêd bratu |
angsal prabot pêpak sarwa di |
kur kelangan lêgênyar |
untung winalungsung |
kris pêndhok timang reyalnya |
mase tuwa pan rêgi sèkêt sêtail |
bangkol mas wastra endah ||

12. Lêkas angsal pupulih nyugihi |

gêntos niba lan putranta mangkya |
kemase kang krangsèng-krangsèng |
paduka ingkang unggul |
mantun kêthur nyêngkèrèk ngusir |
Jèngraga Kulawirya |
samya sru gumuyu |
wong ro anyawuri lêmah |
kêpyur-kêpyur mingkar-mingkar Ki Nuripin |
Jèngrêsmi mèsêm nabda ||

13. Gênti niba kêpriye Nuripin |

matur sarwi gumuyu mêlapat |
rinta kapidhara mangke |
rêntah kagunganipun |
pan kasisil marang dudungik |
canthur mêndèr mangundar |
-undar masang wuwu |
nèng wuwungan angsal jambal |
gumalêbog ri-dalêm malungsungi |
têmahan anglêgêna ||

Jilid 9 - Kaca : 52
14. Ki Kulawirya latah sarya ngling |
gajêg ngong tumon kang sira pajar |
sing kêmala yuda kae |
inggih kang lêcèn bêsus |
mêsês lalêr mencok têkên cis |
Ki Wirya saya latah |
Jèngraga gumuyu |
Nuripin rêrainira |
ingidonan gêdubang prot lir sinungging |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 70 >

 ingusapan rata bang ||

15. Samya ginujêng ngawirya katri |

Jèngraga tumingal suka-suka |
ywa ko(k)-ulapi karpèknèn |
umatur (ng)guyu-(ng)guyu |
kados topèng kang rai abrit |
Jayèngrêsmi tyas lêjar |
dening rèsmu rêngu |
mèsêm alon angandika |
talah inggih paman ing gêsang puniki |
solah dadya sasmita ||

16. sasmitaning akerat ngèmpêri |

awon pênêd lêrêse punika |
sungut prêdapaning têmbe |
tan têbih lèjêmipun |
mila ingkang sampun linêwih |
wirang yèn katitika |
dhusthaning Hyang Agung |
sadurung wus ka-adilan |
Islam kapiripun kita pan puniki |
sadrah tan wontên inang ||

17. Mila kêdah kita taki-taki |

anèng donya wajib mrih kal tama |
kêtêmua supayane |
tuwah pituwasipun |
ing ngagêsang lir wiji sêmi |
kathah warnining wêka |
wak-awaking besuk |
gabug aos praptèng kerat |
miwah awon pênêde ahlinirèki |
ginêdhong ing dêlahan ||

18. Kados mêkatên wirayatnèki |

putrandika kangmas Sèh Mongraga |
dènnya mêmulang sêsambèn |
kang paman nor ing sêmu |
iya talah wong wus kêdugi |
sêkadare arasa |
prayoga linampu |
ngalap murading utama |
ingkang putra Jayèngrêsmi ngandika ris |
paman rumiyin pajar ||

19. Mitranipun rakanta jêng kyai |

warti paduka tanah ing Liman |
ing pundi mangke dhusune |
kang paman lon amuwus |
sruwa bae tan pati gati |
jênênge tan kèlingan |
mung desane emut |
gajêge ing Lêmbuasta |
lan ing Mêngkir rewange ngaji jêng kyai |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 71 >

 ya duk mêksih nonoman ||

20. Ngong durung wruh ngêndi tanahnèki |

kêjaba sinambi tanya-tanya |
lamun katêmu desane |
kang putra ngandika rum |
wawi paman lajêng lumaris |
ngidul ngilèn punika |
mêrgine anggalur |
ya payo sakêrsanira |
lah wis mara sira dandana Nuripin |
gawanmu [gawan---]
[---mu] gendhongana ||

Jilid 9 - Kaca : 53
21. Sigra Nuripin dandan sarya ngling |
bilah dene dadi sagendhongan |
lir wong arsa nopèng lènggèr |
Ki Wirya ngling gumuyu |
lah ya iku apa sirèki |
wong wis nganggo tapuk bang |
amèngèh rupamu |
Ki Ripin ngêsud dubangnya |
Jayèngraga angling lho aja Nuripin |
bêcik raimu abang ||

22. Laju lampahe ngawirya katri |

tumurun ngambah wana gêrotan |
kêrakal watu padhase |
kawuhan kleyang runtuh |
kêpidak kumrepak ron aking |
wor krisiking cêmara |
kanginan kumrusuk |
kadya suraking baris prang |
nulya ngambah pagangan kawuryan asri |
tan ana pinagêran ||

23. Têgal jêjanganan amêpêki |

pala kapêndhêm kasimpar muwah |
ingundhuhan mring kang duwe |
angidul (n)dhudhuk kimpul |
miwah ngundhuh kara kêcipir |
rare jalwèstri tuwa |
bungah samya ngundhuh |
ura-ura sisindhènan |
ting dhêrukir kêpanasên kudhung jarik |
wayah têngange surya ||

24. Anèng pinggir mêrgi kang (n)dhudhuk wi |

Ki Nuripin alon atêtanya |
sanak pundi niku ênggèh |
kang tinanyan sumaur |
inggih dhusun ing Tajug têbih |
angling malih (ng)gih talah |
têgal-dika niku |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 72 >

 tan wontên kang pinagêran |
myang kokorak sêsawe goprak tan mawi |
sêlamêt datan rusak ||

25. Anauri lamun dèn-pagêri |

nir tan kari salênjêr-lênjêra |
tan uman dening gus gontèng |
mangsa pijêra thukul |
yèn amawi korak sêsawi |
inggih mangsa umana |
ing pêksi angêbyuk |
sanès lan tanah ngareyan |
pan wus tanjêkipun yèn kula ingriki |
kêdah tan pinagêran ||

26. Ki Kulawirya ngling hèh Nuripin |

ngilènana sak-ananing têgal |
sadhengah karêpmu bae |
Ki Nuripin agupuh |
(m)borong talês uwi gêmbili |
kara kêcipir kacang |
jagung tela timun |
tumbasan rêgi rong uwang |
angsal pirang-pirang tumpuk dèn-undhungi |
Ki Nuripin amlêngak ||

27. Dhêlêg-dhêlêg kêduwung sarya ngling |

dene kèh têmên niku ki sanak |
nauri pan wus rêgine |
ngawirya katri ngantu |
Kulawirya mojar dèn-aglis |
matur ah tiyang wêgah |
kathah têmên niku |
mangsi kwawiya ngong-(m)bêkta |
lah sapa akon tutuku tan dudugi |
ya gawanên sêdaya ||

Jilid 9 - Kaca : 54
28. Matur sintên tiyange kuwawi |
wawi ta kalih sampeyan (m)bêkta |
sêtun kabêkta sêpalèh |
Kulawirya gumuyu |
sakêlarmu bae Nuripin |
sigra wus winêratan |
nèng bagor pinanggul |
ambreyot ragi ngrêsula |
(ng)gendhong jarit ngêndhukur amangkul kandhi |
gêdhe isi borongan ||

29. Ngrêngkuk urut mrêgi pringas-pringis |

ginaguyu ngling Ki Kulawirya |
Nuripin wus blêg wong ètèr |
kang ginuyu mêcucu |
yata laju nampak wana writ |
bondhot pêngalang-alang |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 73 >

 myak gêlagah rayung |
(n)jog lèpèn wêning toyanya |
pinggir kali kang kidul munggul kaèksi |
guwa anjru-dêmungan ||

526 Jurudêmung
1. Jayèngrêsmi Jayèngraga |
katri Ki Kulawiryèku |
raryan ing kali samya dus |
katoran dènnya lampah |
wanci lingsir wêktu Luhur |
samya yêm dènnira siram |
rungsang kasêgêran ranu ||

2. Nuripin sèlèh gendhongan |

ge-age ambyur ing ranu |
silulup kajêglug watu |
bathuke bênjut sakluwak |
dèn-têkêm ngêsês marêngut |
mênyonyong dèn-usap-usap |
Ki Kulawirya amuwus ||

3. Nyêmoni wong si kêparat |

dak-banggal pisan raimu |
Nuripin matur malêruk |
kabèh biyang ambakna duka |
salang surupe angrawus |
durung takon (n)dadak duka |
tiyang bathuk kula bênjut ||

4. Silulup kêtanggor sela |

puniki napa kang bênjut |
durung-durung (n)dadak bêndu |
Ki Kulawirya tumingal |
Nuripin bathuke bênjut |
Ki Wirya latah-alatah |
Jayèngrêsmi gumuywandulu ||

5. Sasmitèng paman rinira |

samya sukanirèng guyu |
Nuripin kèpingkêl asru |
Jèngrêsmi ngling yèku paran |
Nuripin kang dera-guyu |
matur pan inggih punika |
bathuk tri tan wontên mulus ||

Jilid 9 - Kaca : 55
6. Kadya dèn-girik tinêngran |
ting pênyonyong bathuk abuh |
sami kêdhahar ing watu |
punapa dhêmit ing paran |
nêngêri tiyang lumaku |
mung sêtunggil ingkang lêpat |
tan kenging beya ing pintu ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 74 >

7. Jèngrêsmi gumujêng myarsa |
Jèngraga Kulawiryèku |
samya angapyuki banyu |
Ki Nuripin gulagêpan |
matur kapok biyung biyung |
lumayu mêntas wuwuda |
ginuyu sasolahipun ||

8. Ki Kulawirya ngling latah |

hih bokonge minal-minul |
mawa konthole lir waluh |
kênthi tilas wadhah lênga |
culêse nyuplêg angathur |
kapit ing kêmpung konthol |
mênthik cilik kaya susur ||

9. Binalang-balang tan kêna |

Nuripin endha ambêkuh |
biyang Thol leyan konthol gus |
Ki Wirya ngling parat edan |
madhakkên konthol si Cêmput |
tan wun kang samya paguywan |
nulya mêntas adus ||

10. Dandan nyamping katrinira |

samya ngambil toya wulu |
tan kantun lan santrinipun |
nulya minggah maring guwa |
guwa Pêdhali asingup |
pêlataran sri andong bang |
puring noja sêmbon andul ||

11. Wali-kadhêp winong nangka |

patra mênggala trikancu |
kelor sawo pêlêm madu |
kang wetan wrêksa gêng gurda |
sulur wok nambi ngêrampung |
natar-sik lir sinaponan |
kang guwa ngêngrêng dinulu ||

12. Ngawirya tri gya tumama |

ing guwa wingit malat kung |
madalêm tidhêm makuwung |
wiyar jrambah tan kêsrambah |
lyan kang ngulati sêdya yun |
winêtaran ing ngênggyanan |
mot santrinya kapra langkung ||

13. Wau kang sami tumama |

laju salat wêktu Luhur |
Jèngrêsmi ngimami ngayun |
wus antara bakda salat |
pêragat sunatira wus |
laju ngidêri jro guwa |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 75 >

 wontên pagrongan kêdulu ||

14. Ingkang mangetan wiwara |

sumruwêng pêtêng alimut |
wiwara malih kang kidul |
asingêb mangêb limêngan |
wontên malih kang kadulu |
wetan wiwaraning guwa |
ngêlangab kadya dêlanggung ||

15. Kêmput midêr têpung-gêlang |

wiwara gêng agêngipun |
ngalèr-ngilèn kêdhik ngayun |
kêpara ngilèn keblatnya |
wus mêngkana samya lungguh |
ngawirya tri myang santrinya |
nèng pipi kilèning pintu ||

Jilid 9 - Kaca : 56
16. Jayèngrêsmi lon ngandika |
guwa punika kêlangkung |
rahmat raosing kalbu |
kadya tan anèng ing guwa |
lir pendah nèng wisma pangguh |
lan rayat ayêm ing driya |
kang paman nauri wuwus ||

17. Kasinggihan lèhira jar |

wikan iki mawènipun |
atêntrêm suka sumungku |
katri samya ngalêmbana |
Ki Kulawirya andulu |
Nuripin sira ngagara |
gêni anggodhoga kimpul ||

18. Agupuh ingkang liningan |

karya dhingkêl urub-urub |
ambênêm katela jagung |
matêng sinaoskên ngarsa |
linambaran roning sêmpu |
Jèngraga Ki Kulawirya |
nêdha bêbakaranipun ||

19. Jèngrêsmi tan pati kêrsa |

amipil jagung kur-ukur |
lagyantuk rong larik sampun |
sinungkên mring santrinira |
kang paman nyamik asêngkut |
myang Nuripin athêkulan |
Jèngraga tan pati antuk ||

20. Gêmbili kêdhik tan têlas |

kang paman kêlangkung tuwuk |
lajêng anggêloso turu |
kuwarêgên sarta sayah |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 76 >

 glis ngorok asênggur-sênggur |
alèmèk sinjang sakêbar |
bantal pêndhukuling watu ||

21. Nuripin wusnya mêmangan |

ngaringkêl (ng)galinting turu |
ngorok sêngguran sru |
Jèngraga gumuyu miyat |
bilah lir tidhur lan tambur |
Ripin lan man Kulawirya |
dene ta ambarung umyung ||

22. Kang raka aris ngandika |

ya kaya wis bunuhipun |
wong warêg rosa tuturu |
kang rayi dhêku nor-raga |
Jèngrêsmi malih amuwus |
lah payo ninis mring jaba |
gya sang ro wirangrong mêtu ||

527 Wirangrong
1. Yata wau Jayèngrêsmi |
wanci akir lingsir kulon |
awal wêktu Ngasar bêntèr seyub |
sêdhêng ngaring-aring |
lan rayi Jayèngraga |
ngangin-angin soring gurda ||

2. Jayèngrêsmi Jayèngraga |
sanalika samya anon |
wringin awoh nangka alit agung |
kêtèwèl myang gori |
babal madu kocingan |
kang mêtêng agêng-agêng kathah ||

Jilid 9 - Kaca : 57
3. Jèngrêsmi gawok ningali |
wringin woh nangka ting grendhol |
sasmitèng Jèngraga wruh ing sêmu |
mulat ing waringin |
woh nangka gori babal |
madu kucing matêng ngambar ||

4. Kang raka ngandika aris |

paran purwane wringin woh |
têka awoh nangka elok tuhu |
priye wahnanèki |
Jayèngraga nor-raga |
inggih manawi sasmita ||

5. Jayèngrêsmi ngandika ris |

apa ya kena dèn-undhoh |
lah mara Jèngraga payo ngundhuh |
kang matêng saiki |
anulya samya ngalap |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 77 >

 uwoh nangka kang nèng gurda ||

6. Kalihe samya angambil |

gampil pinêthik kemawon |
Jayèngraga sigra mundhut wêdhung |
mring (ng)gonne Nuripin |
samya mêksih anendra |
wangsul sangandhaping gurda ||

7. Pinêcok nangka jinuring |

tanpa dami nyamplungan thok |
akandêl sacêngkang mawa madu |
barêsih akuning |
Jèngrêsmi Jayèngraga |
sukèng tyas kêlangkung kêrsa ||

8. Sinuwir cur madu warih |

nyamplungan tan mawi bêton |
anulya dhinahar manis arum |
raose nglangkungi |
kalihe kanikmatan |
satunggil sewang atêlas ||

9. Tan kirang tuwuk (m)bukti |

sêdhêng tan pae karo |
kang raka ris nabda yèn sun durung |
myat nangka kadyèki |
tan mantun manisira |
nikmat sumrah ing sarira ||

10. Anèh lan nangka sakèhing |

lumrah nyamplung nganggo bêton |
kiye nora nana bêtonipun |
pa wus adatnèki |
waringin awoh nangka |
mung ing Pêdhali kewala ||

11. Kang rayi umatur aris |

duka-dalêm mangsa-borong |
amba tan gêdugya yêktosipun |
adat lan botêning |
pakèwêt graitamba |
kang raka malih ngandika ||

12. Lah payo mring guwa malih |

paman paran mêksih ngorok |
gya wangsulèng praptèng ngayun |
nataran ningali |
kelor sawo sêmboja |
tri kancu patramênggala ||

13. Wali-kadhêp pêlêm manis |

nangka sawit ambyut woh |
sadaya woh nangka katrinipun |
tan ana kang kari |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 78 >

 Jèngrêsmi ya Jèngraga |
samya angungun tumingal ||

Jilid 9 - Kaca : 58
14. Jèngrêsmi nyathêt ing galih |
sèstu sasmitèng Hyang Manon |
tyas lêjar sumringah sukur |
eloking pangèksi |
gya minggah malbèng guwa |
kang pamanira ginugah ||

15. Ki Kulawirya gya tangi |

myang Nuripin gregah lunggoh |
Jèngrêsmi ngling paman wawi wulu |
ing wêktu mèh akir |
nulya samya mring jurang |
siram ing kali akadas ||

16. Wangsul mring jro guwa malih |

Ki Kulawirya tan anon |
kelokaning tingal kang andulu |
mung kang putra kalih |
Jèngrêsmi Jayèngraga |
myat kitri samya woh nangka ||

17. Wus malêbèng guwa wingit |

Ki Nuripin adan alon |
sarêng dènnya sunat ngangkat pêrlu |
Ngasar antarèki |
bakda salir pêragat |
akir surya mahacala ||

18. Tan adangu manjing Mahrib |

Jèngraga adan tumlawong |
Ki Wirya kang dadi imamipun |
sabakdaning Mahrib |
laju ing wêktu Ngisa |
Jèngraga gantya dadi mam ||

19. Wus pêragat bakda witir |

adhikir têpakur mansoh |
samya kajênêkan dènnya kasud |
sawuse kadyèki |
Jèngrêsmi lon ngandika |
Nuripin urub-uruba ||

20. Ingkang liningan agipih |

dados gêni obor-obor |
padhang jroning guwa sambènipun |
ambênêm kimpul wi |
jagung lawan kêtela |
pan sarwi anggodhog wedang ||

21. Kênthi sinapit ing êpring |

kleyang kêmadhoh ginowok |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 79 >

 bumbung kinêrêt ingot alus |
kang minangka cangkir |
Nuripin tyase rêna |
arêngêng-rêngêng gurisa ||

528 Girisa
1. Sawusnya dènnya (m)bêbakar |
sinaosakên ing ngarsa |
linambaran ron war-awar |
miwah wedang tanpa gula |
cangkir bumbung sinisikan |
Jèngrêsmi mèsêm ngandika |
dene akal têmên sira |
kêndhi sinapit minangka ||

Jilid 9 - Kaca : 59
2. Cèrèt cangkire bumbungan |
ajange godhong wêwanan |
arum mat nora kuciwa |
yèn aja amèlu sira |
arikuh samêrga-mêrga |
kang paman aris wacana |
ya ana kang dadi Sêmar |
tan samar yèn katlihatan ||

3. Ana kang dèn-dol nèng dalan |

butuhan payu wolung wang |
Nuripin anglirik mojar |
(ng)gih (ng)gihipun pajêng pisan |
nêmbêlas wang lan sampeyan |
Ki Wirya ambêkus mulat |
êndang munthuk si Kêparat |
wani-wani mada mring wang ||

4. Nuripin mringis turira |

inggih akados kewala |
jêr mangke sampun prêkosa |
debès jingkêngan anjanjras |
Ki Kulawirya alatah |
sarwi adhahar bênêman |
kimpul lagya minambah ||

linêpèh kinarya (m)balang ||

5. Nuripin rêrainira |
gêluprut kêna binalang |
matane dening mamahan |
angrajuk nêntak ah biyang |
Kenthol sok amara-asta |
sakêcandhake kewala |
sadhengah dèn-(ng)go anglèmpar |
kêmba yèn tan mara-tangan ||

6. Sami ginaguyu suka |

Ki Kulawirya wuwusnya |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 80 >

 cangkêmmu cok paribasan |
gêndhêng anggarap maring wang |
tambamu kowe rasakna |
Nuripin dadya paguywan |
Jayèngrêsmi lon ngandika |
mring paman lan arinira ||

7. Sêsambèn samya rêrasan |

paduka punika paman |
tuwin sira Jayèngraga |
sêdhênge ngalap mujadah |
paedah pratingkah tama |
ywa kalunta kalulun tyas |
maksiyat têmahan siya |
mring badan kita priyangga ||

8. Mênggah ngagêsang punika |

wajib ka-budi iktiyar |
milih nalar kang tan sasar |
soring-asor wong tan swarga |
liring swarga ku raharja |
arjèng budi wruh wêkasan |
wêkasaning kawaspadan |
mawa mlampah ing ngagêsang ||

9. Won pênêd lêrês lan lêpat |

kang winawas dalu siyang |
pandomanira tabiyat |
keblate manah punika |
lêpat lêrês anèng keblat |
tan wande tibèng tabiyat |
tabiyat ingkang utama |
kadhang tibèng tabyat nistha ||

Jilid 9 - Kaca : 60
10. Tabiyat ro wus pacangan |
ing awon pênêde kita |
tadhaning anèng tabiyat |
pênarikan mring swarga |
pênarikan maring nraka |
tan wus pêsthi tibanira |
ing salah sawijinira |
tan kenging botên ngagêsang ||

11. Kêdah ngangkah-angkah keblat |

mrih tiba tabiyat tama |
mapan sampun winalêran |
lan Jêng Nabi Rasulullah |
sarengat lawan tarekat |
kakekat lawan makripat |
puniku keblat tabiyat |
kang utama linampahan ||

12. Mupakat para pêndhita |

ngluhurkên ngèlmu sarengat |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 81 >

 linuri utamanira |
mila putranta kakangmas |
Sèh Mongraga kang wus keblat |
tabiyat mring kaluhuran |
mring ingkang tan kêgêlantang |
wus man ing dunya akerat ||

13. Inggih ta mangsa wontêna |

kang kadya putranta kangmas |
susungut wahyu uliya |
rèhning kita rumaos ngam |
sapikantuk ngèmba-èmba |
kang paman lan arinira |
tumungkul samya norraga |
wusana alon lingira ||

14. Ya talah sun-rasa-rasa |

pratingkah kang nora layak |
kêduwung kang wus kêlakyan |
tan yun sêmênir-mênira |
rong pêmbandhil dohing manah |
bênêr têmên kangmasira |
dènnya akarya wirayat |
lah payo ngalih tênagan(?) ||

15. Bêcik padha salin ada |

binuwang kang wus linakwan |
Jèngraga mèsêm nor jiwa |
Nuripin dhèhèm carita |
sèbêt byar wau ta ingkang |
lagya asalin dhadhakan |
dhasar jadhug warnanira |
karêngga dening busana ||

16. Na ing kono apa nyata |

Ki Kulawirya anjola |
ambêkuh brah parat edan |
bandholên cangkême ngomyang |
nyandhak wi gêmbili mêntah |
Ki Nuripin binalangan |
blag blêg lumayu alatah |
samya ginuyu tingkahnya ||

17. Jèngrêsmi aris ngandika |

inggih Nuripin punika |
lothung sangêt anèng paran |
nyarasakên lampah sayah |
sinambi guyon tan susah |
Ki Wirya kadho ambalang |
nauri ngling mring kang putra |
pèkne mêngkonone iya ||

Jilid 9 - Kaca : 61
18. Ing wanci wus sirêp janma |
amapan dènnya lênggahan |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 82 >

 samya dhikir rêratiban |
karahab tuwajuh ing tyas |
antara dhikir salêksa |
dènnira ngonjot kalimah |
kongsi lingsir dalu dahat |
tyas samya kadya ginirah ||

19. Sawusira rêratiban |

kèndêl tan ana rêrasan |
Ki Kulawirya anendra |
Nuripin sasore mula |
turu ngorok sasênggoran |
Jèngrêsmi lan Jayèngraga |
samya tan pikantuk nendra |
mêksih anjungkung wiridan ||

20. Nutug dènnya suhul ing Hyang |

wayahing pajar gidiban |
luwaran dènnira bengat |
kang raka alon ngandika |
wungunên man Kulawirya |
wus sêdhênge wêktu salat |
Subuh utama kang awal |
kang paman lan santrinira ||

21. Samya tangi ting garegah |

angling lah suwawi paman |
mring kali samya akadas |
gya tumurun ing jujurang |
wus ngambil toyastutinya |
samya minggah maring guwa |
nulya adan lajêng sunat |
Jèngrêsmi kang dadya imam ||

22. Sawusnya pêrlu pêragat |

Jayèngrêsmi Jayèngraga |
samya trap dhikir salsilah |
sinêntorkên wiridira |
praptèng byar enjing Hyang Surya |
pênthèr rumangsang dennira |
bakda dhikir kang wiridan |
luwar panjuming kanthenan ||

529 Kinanthi
1. Ki Jayèngrêsmi asêgu |
mring paman ngandika aris |
kadipundi ingkang kêrsa |
ing rêmbag paduka mangkin |
punapa inggih lajênga |
tuwin wangsula ingriki ||

2. Kang paman nauri wuwus |

mangsa-bodhoa sirèki |
manira anut kewala |
paran sakêrsanirèki |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 83 >

 lah priye kono anakmas |
Ki Jayèngraga turnya ris ||

3. Inggih sumangga ingriku |

yèn mênggah kula pribadi |
anjawi kêrsanta kangmas |
prayogi ingkang dumugi |
ngupaya ngiras tirakat |
pikantuk kalih prakawis ||

Jilid 9 - Kaca : 62
4. Kang raka aris amuwus |
abênêr yayi Jèngragi |
satutuging paran iya |
manawa antuk pawarti |
pandhita myang ajar-ajar |
jêjanggan lawan wêwasi ||

5. Wau ta sêdangunipun |
nèng jroning guwa Pêdhali |
pirêmbag dènnira mentar |
yata wontên janma prapti |
satêngah kapara tuwa |
mêndhita lantaran êcis ||

6. Mara sarwi mundhuk-mundhuk |

momori dènnira linggih |
pinapan samya ngingsêran |
sêsalaman gênti-gênti |
Jèngrêsmi alon ngandika |
punêndi paman ing wingking ||

7. Sintên ingkang sinambat ing hyun |

umatur kang sinungan ling |
ing Tajug pawisman amba |
dhukuh sanginggiling dhingkil |
kang sudi mastani aran |
pun Sinduraga ran-mami ||

8. Wangsul kang para binagus |

paran kang sinêdyèng kapti |
ing pundi sêsanèng wuntat |
lan ingkang sinambat wangi |
Jèngrêsmi nauri sabda |
manirèki samya santri ||

9. Dene sêsanèngong pungkur |

wêngkon tanah Kabulêngkir |
anglampahi kawlasarsa |
ngupaya kadang tuwa nis |
ran Jèngrêsmi Jayèngraga |
katri Ki Kulawiryèki ||

10. Ki Sinduraga andulu |

rêsêp ing awirya katri |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 84 >

 Jèngrêsmi aris ngandika |
punapi wontên kang gati |
paman panggih lan manira |
Ki Sinduraga turnya ris ||

11. Mila kawula agupuh |

tuwi mring guwa Pêdhali |
wingi wanci surup surya |
kawula ningali pêksi |
sêkawan asêsambêran |
pan sampun adatirèki ||

12. Wus dados pratandhanipun |

yèn wontên tiyang nênêpi |
anèng ing Pêdhali guwa |
yèn kathah-kathah kang paksi |
yèn kêdhik ingkang tirakat |
pêksi mring Pêdhali kêdhik ||

13. Yèn sêpên pan inggih samun |

tan wontên pêksi satunggil |
tyas kawula kêdah dhangan |
enjing punika mariki |
kêlamun parêng ing kêrsa |
paduka kawula turi ||

14. Pinarak ing dhusun Tajug |

rèrèh wismamba prayogi |
nadyan wangsul marang guwa |
ing mangke inggih utami |
ngawirya parêng ing karsa |
mring dhusun Tajug miranti ||

7 (Kaelokan wringin lan sanès-sanèsipun sami awoh nangka)

Mampir ing griyanipun Ki Sinduraga angsal katrangan, bilih kaelokan
wringin lan sanès-sanèsipun sami awoh nangka punika pratandha pikantuk
idayat.
Ki Wisma nyariyosakên bab dhusun Wêngkêr ingkang ugi kasêbut pura
Katongan, punika ing nguni kadhatonipun Bathara Katong, kajlèntrèhakên sil-
silahipun Bathara Katong ngantos dados adipati ing Pranaraga lan sumare ing
ngriku.
Ki Sinduraga nyariyosakên lêlampahanipun nalika jêjaka, gadhah mitra wolu,
sanga piyambakipun sami tunggil tekad, kalêbêt Ki Bayi Panurta. Mila lajêng
sami akrab.
Ki Wisma lan tamunipun sami salat Luhur ing masjid Tajug, punika
yasanipun Kyai Tajug ngulama saking Giri. Salajêngipun sami rêrêmbagan
bab babaring kasidan ing dalêm iktikad, kasing salat, tataran mukmin dumugi
mukmin mukib (tataran 9). Bakda Ngisa kasêgah nêdha, ingkang ngladosi
anakipun Ki Sinduraga kalih: 1. wulanjar Ni Wasita; 2. adhinipun, prawan
Warsiti. Kêkalihipun sami gadhah krêntêg dhatêng Jayèngraga nanging
kapêpêr jalaran sampun kasadhèrèkakên dening bapakipun. Dalunipun sami
akrab têrbangan singiran.
Kaca 63 - 83.

Jilid 9 - Kaca : 63

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 85 >

 529 Kinanthi
15. Mangkana samya atêmu |
saking ing guwa Pêdhali |
Sinduraga anèng ngarsa |
nuduhkên marginirèki |
nabrang kali nètèr jurang |
ngampat pèpèrènging kali ||

16. Tan adangu lampahipun |

nampak têrataban kêdhik |
praptèng Tajug punthuk arga |
Sinduraga glis nudingi |
mring rabi nak-putunira |
kinèn ngrukti suguhnèki ||

17. Ngaturan lajêng mring salu |

mêngkana tata alinggih |
kapang nèng bale-watangan |
Ki Sinduraga anuding |
anak karoro wanodya |
prawan wêlanjar sawiji ||

18. Sêmune mêsês abêsus |

kang prawan mêpêg birai |
dhasar karone sêmbada |
katêngên rupane rêsik |
lanjar wastane Wasita |
kang rara aran Warsiti ||

19. (n)Dha-usuk nom tuwanipun |

kang dèrèng wruh tan kêtawis |
katon pêrawan kalihnya |
busana sinjang sarwa-di |
tasik wida lêlamatan |
gêlung sinêkar ganda mrik ||

20. Kang tuwa kêkêmbên pêlung |

sinjang jambe copot mori |
ni Warsiti kêmbên jingga |
tapih anyar tambal miring |
samya naoskên pawohan |
mring tamu amêgat liring ||

530 Mêgatruh
1. Ni Wasita tapsirih kuningan sampun |
sinaoskên Jayèngrêsmi |
mundur gya Warsiti maju |
tapsirih mring Jayèngragi |
dènnya ngajokkên kesêron ||

2. Kumarompyang tapsirih ambênthuk dhêngkul |

dhêngkule Ki Jayèngragi |
maksih babak duk rinawud |
tanggor lingiring tapsirih |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 86 >

 sakit dhêngkule kêraos ||

3. Kagyat ngêsês samya mêsêm kalihipun |

kawistarèng ing alinggih |
sinamun pasêmonipun |
ni rara mundur glis-aglis |
pêlayune srèmpang srèmpong ||

4. Ni Warsiti ginuyu mring bakyunipun |

jorogan angisin-isin |
ni rara angling gumuyu |
lèhku anyuguh tapsirih |
ambênthuk dhêngkuling dhayoh ||

Jilid 9 - Kaca : 64
5. Patute bae rada lara anjumbul |
mak pyur tyasku wêdi isin |
mandêng mring ngong sun gya mundur |
têrataban ati-mami |
samya cêthotan gêguyon ||

6. Apan pacok-pinacokkên mring têtamu |

ya patut sira Warsiti |
kae bojomu angrangkung |
ingong kang ora (n)duwèni |
ni rara mèncêp malerok ||

7. Ih sa-ugèk akèwês têmên ujarmu |

kae bojomu kang sigid |
patut padha antêngipun |
ni Wasita gumuywa ngling |
sijine kae kang jagong ||

8. Kang (n)duwèni bojo pantêse sirèku |

Warsiti ngoso dènnya ngling |
lah (m)bok kowe dhewe patut |
olèh wong tuwa kêmaki |
wangunane rada bancol ||

9. Ingaruhan kang guyon mring biyangipun |

(m)bok aja pating guligik |
kadulu ing dhayoh saru |
jamak kang antêng abêcik |
malah padha nganggo-anggo ||

10. Mêngko lamun manèh ngladèni mring ngayun |

kang rada mriyayi thithik |
ywa kaya anaking jagul |
bapamu dèn-kyai-kyai |
mring wong pirang-pirang dhukoh ||

11. Kang sinêndhu samya jrih mring biyangipun |

nulya ngadi-adi warni |
awake pinatut-patut |
anggêmpung waja kinêsik |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 87 >

 karone salin panganggo ||

12. Ni Wasita asinjang rambutan wungu |

kêkêmbên pêlangi wilis |
pupur tipis tan rinêmbung |
awiwida buratsari |
pantês agêlung kêkêndhon ||

13. Ni Warsiti sinjang kêling tuluh-watu |

tinêlpok Banyumas kuning |
rininggit tutumpalipun |
akêmbên jingga tinêpi |
agêlung sinêkar methok ||

14. Wida jênar tipis gêbêgan arêmu |

pupur rinêmbug arêsik |
biyange mèsêm andulu |
marang anake kêkalih |
ngling ya jamake mêngkono ||

15. Ana dhayuh ingkang prayogi dinulu |

sêmune padha priyayi |
ati-atinên mangayun |
mantrap-silamu bêcik |
ywa sira sêmbrana karo ||

Jilid 9 - Kaca : 65
16. Sutarnira manut pituturing biyung |
yata kang sami alinggih |
anèng ing pêndhapanipun |
sami rênaning apanggih |
Ki Sinduraga anudoh ||

17. Kinèn mêdalakên pasugatanipun |

sigra nyaine angirid |
sutanya kakalih samya yu |
miwah rencange pawèstri |
rampadan bucu sumaos ||

18. Anèng ngarsa wus tinata piringipun |

Wasita lawan Warsiti |
tumiyung gulune manglung |
anjongkok siduwa siji |
susune sasisih pèthot ||

19. Amênjutu kêduwèng siduwanipun |

poke wonga-wonga pipit |
dadya siji sewang (ng)gandhul |
Jèngraga Kulawiryèki |
mandêng tan liyan jinênthot ||

20. Mung brêngkêring kang mintêr samya dinulu |

lir woh binarongsong kengis |
Ripin wruh paraning dulu |
ngampêt watuk kêpêntut thit |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 88 >

 ngawirya ro kagyat mengo ||

21. Sru gumuyu Kulawirya ngling hus buntung |

Nuripin anggigil mijil |
mêksih kêpêntut (n)dharudhut |
sadaya (ng)guguyu sami |
Wasita Warsiti anon ||

22. Kacêmutan karone angampêt guyu |

wusnya dènnira ngladèni |
samya (ng)guyu jroning kalbu |
mundur glis pating kulikik |
kapucungan ing dhêdhayoh ||

531 Pocung
1. Alon matur Ki Sinduraga mring tamu |
sumangga punika |
kawula turi wêwanting |
maklum dalêm nênaosi sumapala ||

2. Samya gupuh pra tamu samya tuturuh |

(n)dan lêkas anadhah |
pikantuk dènnira bukti |
wus antara dangu luwar wiwijikan ||

Jilid 9 - Kaca : 66
3. Gya mangayun kang angladèni angundur |
cinarik mangandhap |
tinimbalan Ki Nuripin |
praptèng ngarsa samêkta kinèn anadhah ||

4. Langkung tuwuk matêngkuk muluk athêkul |

kinèhan tan kirang |
ajange tipis kalimis |
Kulawirya gumuyu sasêmon ujar ||

5. Bisa ngukur lèmpèr panjang piring lurung |

lir bathuk pêngantyan |
barêsih amincih-mincih |
andêlêna yèn mênang kêlawan ajang ||

6. Kang ginuyu nak-enak angob ak-èk-uk |

gumoh ingêlêdan |
cukil untu sêbal-sêbil |
ingkang têbèng ing lêmah malih pinamah ||

7. Grundêl muwus nora kêna mangan tuwuk |

ingurah-urahan |
sarta srêngên mêmoyoki |
milu-miluwa dhèwèke wong bêndara ||

8. Maring batur tan nglumuhi balung usus |

Ki Wirya tumingal |
gumuyu anon Nuripin |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 89 >

 ih ih bilah Ripin angkuhe lir dêmang ||

9. Munyung-munyung marang wong nora angingus |

yèn wis mamah-mamah |
warêg wadhuke malênthi |
kaya kundhi kêlarisan adol grabah ||

10. Lo dang bêrung nora andêlok maring sun |

Ki Nuripin obah |
mèsêm nolih mring Ki Ragil |
mak kêcêmut Ki Kulawirya alatah ||

11. Oh si Cêmput kur obah janggude iku |

lir wong kêsurupan |
mêngko ngong-sêmbur ing kêndhi |
Ki Nuripin kumrengkang mêdal ing jaba ||

12. Pan ginuyu marang kang samya alungguh |

Ki Sinduraga gya |
ngatak marang kang ngladèni |
kinèn mêdalakên nyamikan dhadharan ||

13. Anakipun karo pangirid ing ngayun |

tinata ing ngarsa |
tompa brêm anyaran manis |
têtêl antêp kêtan uran lawan kilang ||

14. Pisang gabu nangka wi gêmbili kimpul |

gêdhang raja-tawa |
gula rèn lêgèn sumaji |
sabun putih bêrondong sêle kêtela ||

15. Alon mundur Wasita Warsiti runtung |

solahe kinarya |
samya brangti mring têtami |
Sinduraga anyarakkên pasugata ||

Jilid 9 - Kaca : 67
16. Lah punika mêmangsêg sawontênipun |
nanging sumapala |
namung sarating kêlantih |
kang cinaran ngling inggih ngangkah punapa ||

17. Samya mundhut nyamikan sasênêngipun |

aroyom karênan |
Jayèngrêsmi ngandika ris |
minggah guwa Pêdhali puniku paman ||

18. Sajronipun wontên malih guwa têlu |

kang wetan satunggal |
kidul myang kilèn sawiji |
langkung nyurêng sumingêb pêtêng tiningal ||

19. Alon matur inggih kang ngalor puniku |

kang ngidul lajêngnya |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 90 >

 trus ing guwa Bayang-kaki |
ingkang wetan trus guwardi Padhangeyan ||

20. Kang ngilèn trus guwa ardi Wijil nêngguh |

tanah ing Pepedan |
yèn wontên ingkang nglampahi |
têmtu inggih ing ngriku têrusanira ||

21. Pan puniku dadya ing pangungsènipun |

yèn wontên pêrkara |
gègèr wong kutha angili |
mring Pêdhali sapintên kamot kewala ||

22. Pandugèngsun dumugi sêlaminipun |

ing Pêdhali guwa |
mupangat guwa Pêdhali |
samya rêsêp sang anom myarsa kandhanya ||

532 Sinom
1. Jayèngrêsmi lon ngandika |
paman ngong têtanya malih |
punapa wus adatira |
guwa Pêdhali puniki |
waringin woh gori |
babal madu kucing arum |
manira ngalap nangka |
lan Jèngraga angsal niji |
ingong bubak nangka kandêle sacêngkang ||

2. Barêsih kêsêd ajênar |

tanpa bêton tanpa dami |
pipit nyamplungan kewala |
kumocor madu sinuwir |
raose langkung manis |
tan mantug atuntung arum |
têlas sawiji sowang |
manira lan Jayèngragi |
gawok mulat waringin têka woh nangka ||

Jilid 9 - Kaca : 68
3. Datan ngêmungakên gurda |
dalah sarupaning kitri |
pan sadaya awoh nangka |
sêdene kang nangka yêkti |
Sinduraga turnya ris |
kêlangkung prayoginipun |
punika pan idayat |
sakadaripun dumugi |
pan wus adatipun ing Pêdhali guwa ||

4. Jayèngrêsmi Jayèngraga |
lêjar tyasira jinarwi |
marang Kae Sinduraga |
Jèngraga têtanya aris |
pundi kang dèn-wastani |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 91 >

 dhusun ing Wêngkêr puniku |
kang liningan turira |
inggih ing Kêdhaton lami |
sapunika karan Katongan kewala ||

5. Mangkya dadya pamakaman |

pêsareyanipun gusti |
Bathara Katong minulya |
gotèkipun duk ing nguni |
jaman Dipati Panji |
Pranaraga puranipun |
pura Wêngkêr namanya |
pangayaping para putri |
yèn wus maring Wêngkêr mantuk sowang-sowang ||

6. Tumêkèng alama-lama |
[---] |
pura Wêngkêr ing Pranaraga |
ing Pawêngkêr adipati |
tan wontên kang nêlani |
dipati sêlajêngipun |
dipati Wêngkêr pura |
tumuntên wontên kang judhi |
inggih Gusti Bêthara Katong ambêdhah ||

7. Pinopor prêp pinrêsing prang |

dipati Wêngkêr pinatin |
putri Wêngkêr binarêkan |
Bêthara Katong mandhiri |
misèsêng Pranaragi |
punggawandêl wus sumuyut |
puniku icalira |
namaning pura Wêngkêr wit |
saking gusti Bêthara Katong punika ||

8. Pan aran pura Katongan |

ing alami gusti lalis |
sinêkar sajroning pura |
dadya astana miwiti |
putra wayahirèki |
gumantya kamuktyanipun |
Jayèngrêsmi ngandika |
Bêthara Katong puniki |
saking pundi kawijilane waunya ||

9. Ki Sinduraga turira |
Bêthara sêjarahnèki |
saking nêgari Bintara |
warti putrane sang aji |
dhukuh nèng lèpèn Tangi |
ing Katong wastaning dhusun |
kawit alit binucal |
mring sultan nèng lèpèn Tangi |
inggih asring Bêthara mring Pranaraga ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 92 >

10. Mimitra mring Kyagêng Mirah |
Ki Agêng Mirah puniki |
kang miwiti gama Islam |
santrinipun misih kêdhik |
Bêthara Katong kait |
lan Kyagêng Mirah ing dangu |
arsa angrisak kitha |
nalini agamanèki |
Pranaraga mêksih gama Buda kawak ||

11. Wus piadrêng kêrsanira |

Kyagêng Mirah anjurungi |
katrimu pêndonganira |
bêdhahipun Pranaragi |
kados wau puniki |
mêkatên gogotèkipun |
Ki Kulawirya lingnya |
mêngkono jawane iki |
lah kêpriye kêpatèn lacaking warta ||

Jilid 9 - Kaca : 69
12. Kang putra kêkalih nabda |
pan inggih botên kêpanggih |
Sinduraga aturira |
punapa kang sinamya ngling |
Ki Wirya anauri |
e bab ngupaya kêkaruh |
karuhipun kang rama |
ngawirya kalih puniki |
inggih kakang kula kang sêpuh piyambak ||

13. Jêng Kyai Bayi Panurta |

guru gêng tan ana nyami |
madhêkah ing Wanamarta |
minardikakakên dening |
Wirasaba dipati |
masuk guru amumunjung |
sapadhukuhanira |
minuktèkkên ing jêng kyai |
datan kêna sêkêdhik karyaning praja ||

14. Ginuron para ngulama |

miwah bupati pêsisir |
langkung gêng mamulanira |
kang samya angalap janji |
priyayi myang wong sugih |
cêlak têbih samya mriku |
kang wau angandika |
maring ngong lan putra kalih |
awêwarti Jêng Kyai Bayi Panurta ||

15. Anutur duk mêksih jaka |

kalane ngêlaya ngaji |
pinajar kèh mitranira |
kang sami saeka-kapti |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 93 >

 jêng kyai duk ing nguni |
Mas Arundaya rannipun |
gadhah mitra satunggal |
ing Wêngkêr sangêt wong kapti |
nanging kula kêsupèn lêng namanira ||

16. Lan malih ing Lêmbuasta |

samya kêsupèn rannèki |
mêngkana Ki Sinduraga |
gêgêtun èngêt ing galih |
dènnira tutur mawi |
Mas Arundaya puniku |
Sinduraga lon mojar |
inggih kalingane ugi |
Mas Rundaya wasta Ki Bayu Panurta ||

17. Kadya wus kêrsaning Allah |

sêsambungane pinanggih |
kawula botên nyupêna |
paduka pajar puniki |
tamiyan kang siniwi |
wong tan nyana yèn sang bagus |
putrane Mas Rundaya |
kongsi gêng prapta mêriki |
inggih kula mitrane Mas Arundaya ||

18. Agupuh pangrangkulira |

anggrathul wuwusira sih |
katongton rumakêtira |
gapyuk-gapyak dènnira ngling |
datan nyana sayêkti |
adhuh mas sutèngsun bagus |
putrane Kang Rundaya |
dene padha sigid-sigid |
wiratama susila anitikrama ||

19. Tata dènnira lênggahan |

pêpajar Ki Sinduragi |
duk maksih sami jêjaka |
kang sami saeka-kapti |
lawan ramanta nguni |
èngêt-kawula ing dangu |
kasanga rama-ndika |
kasupèn ingkang kêkalih |
èngêt jula Carik-Sutra Carik-mudha ||

Jilid 9 - Kaca : 70
20. Lan pun Kidangwiracapa |
Wargasastra Arsèng-budi |
kawula ran Malarsipta |
kang tansah sapurug tunggil |
kang Rundaya rumiyin |
gadhah santri ran pun Bawuk |
angêsèd yèn dinuta |
ing mangke punapa têksih |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 94 >

 ngawirya tri asuka gambuh ing driya ||

533 Gambuh
1. Sarêng dènnya gumuyu |
Ki Kulawirya latah amuwus |
jêbulane kang pêngulu Basarrodin |
kang putra samya gumuyu |
wuwuh tyasira cumêplong ||

2. Ngawirya katrinipun |
sêkala samya pênganggêpipun |
asrêping tyas lir dhatêng (n)Jêng Kyai Bayi |
mring Ki Sinduraga ing hyun |
ambapa-bapa sayêktos ||

3. Ki Kulawirya muwus |
botên nyana kêlamun kang Sindu |
yêkti mitranipun kakang (n)Jêng Kiyai |
acêtha mawi pun Bawuk |
inggih mêksih ambêgogok ||

4. Mangke dados pêngulu |

mêngkoni sakèh ngibadahipun |
dhusun kang kêbawah rakanta (n)Jêng Kyai |
pan inggih sêwawratipun |
cukup tan susah rinaos ||

5. Kinulit-daging tuhu |
tan beda lan sêdhêrêk sêdarum |
sinung aran pun pêngulu Basarodin |
èngêt (ng)gyannipun pitutur |
(n)Jêng Kyai tan wontên sèyos ||

6. Malarsipta sang Sindu |

êngêt mèmpêr Malarsih bok-ayu |
ibunipun puniki anak mas kalih |
Sinduraga manthuk-manthuk |
karênan myat ing dhêdhayoh ||

7. Ki Wirya malih muwus |

ing Lêmbuasta sintên kang Sindu |
namanipun lan dhusunipun ing pundi |
ngling inggih pnika wau |
Kidangwiracapa kang wong ||

8. Akêndêl ing pakewuh |

ing prakara tinuduh glis rampung |
ingkang dadya wat-wate sakèhing santri |
mung Kidangwiracapèku |
priyangga ingkang pitados ||

9. Nglêmbuasta puniku |
tanah ing Kalangbrèt dhusunipun |
Jayèngrêsmi anambung wuwusira ris |
Ki Wargasastra puniku |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 95 >

 ing pundi sananing dhukoh ||

Jilid 9 - Kaca : 71
10. Ki Sinduraga matur |
inggih tunggil sami ngrikinipun |
tiyang Wêngkêr ingkang adhepok nèng ardi |
Padhangeyan pucakipun |
sing ngriki tan pati adoh ||

11. Ing mangke namanipun |

pan anama Ke Sèk Sidalaku |
ginuron mring Pangeran Rangga Pranaragi |
bab sastra prama-kawèku |
kasujanan kang kinaot ||

12. Kalêrêsan ing kalbu |

lulungiding trus sujana nung |
pratisthaning sastra bijaksanèng budi |
sudibya prawirèng wuwus |
wasis rampunging wiraos ||

13. Langkung kulinanipun |

Pangeran Rangga sasêntananipun |
ingkang samya mêmasah ing prama-kawit |
kawi rêjaning sastra gung |
kasusilan utamèng don ||

14. Jayèngrêsmi kayungyun |

myang kang rayi Jayèngraga nêngguh |
langkung rêsêp pitutur tumulya angling |
yèn parêng samya mêriku |
mring Padhangeyan patêmon ||

15. Paman untapna laku |

Ki Sinduraga mèsêm umatur |
inggih sêlotipun pênêd benjing-enjing |
sarèh nèng ngriki sêdalu |
dèrèng marêm tyas-ngong anon ||

16. Samya rèrèh ing kalbu |

sinambi dhêdharan anèng ngayun |
wus siyang Hyang Surya lingsir wancinèki |
pan amanjing wêktu Luhur |
Ki Sinduraga nabda lon ||

17. Suwawi samya wêktu |

maring mêsjid sêdhêng salat Luhur |
tan antara sadaya prapta ing mêsjid |
sarêng ngambil toya wulu |
Nuripin gya adan gupoh ||

18. Samya sunat sêdarum |

wusnya sunat kamat ngangkat parlu |
Sinduraga nyarakkên akèn ngimami |
ngawirya samya tan purun |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 96 >

 Sinduraga majêng gupoh ||

19. Angimami ing ngayun |

wus antara bakda salatipun |
pragat pupujiyan dhikir donganèki |
sêsalamèn sunat rampung |
kasmaran nèng masjid manggon ||

Jilid 9 - Kaca : 72
534 Asmaradana
1. Eca dènnira alinggih |
nèng masjid pucaking arga |
isis awangwang wangune |
Jayèngrêsmi angandika |
(ng)gih paman Sinduraga |
sintên kang yasa duk wau |
mêsjid ing Tajug punika ||

2. Acèkli nèng pucak wukir |

wukir pupunthuk sêdhêngan |
kang wisma nèng gunung kabèh |
wêwah pênêda ngadesa |
Ki Sinduraga turnya |
kang karya tilas ing Tajug |
(ng)gih Kyagêng Tajug kang yasa ||

3. Ngulama saking trah Giri |

nèng ngriki lajêng pruwita |
nging Kyagêng tan darbe tuwoh |
musabat kang kulawarga |
pinitaya rèh makam |
inggih luwure wong Tajug |
atangkar dadya sadesa ||

4. Kula puniki nèng ngriki |

inggih mambêt brayat kadang |
katut wong tuwa kêtêmpoh |
kula kang tinuwa-tuwa |
kang wontên marsudia |
angalap raosing ngilmu |
srengat tarekat kakekat ||

5. Makripat walhu-alami |
kadhang Jêng Pangeran Rangga |
asring tinimbalan ingong |
sihipun rahab ambapa |
andangu babing kitab |
Pangran Rangga tyas linuhung |
ngèlmu Jawa-Rab ginulang ||

6. Priyayi gêng langkung lantip |

graitaning kaluhuran |
asih mring pêkir miskine |
mardikakakên ngulama |
nêtêpakên ngibadah |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 97 >

 kurmat ing agama Rasul |
mrih tangkar ngèlmi sarengat ||

7. Jayèngrêsmi ngandika ris |

ngong tanya man Sinduraga |
mênggah ingagêsang mangke |
wêkasaning ing kasidan |
lantaran saking punapa |
kang liningan lon umatur |
sumanggèng kêrsa anakmas ||

8. Paningaling kula ngriki |

kados sang bagus wus tama |
tan kalêmpit liring raos |
wus tan kenging sinarêman |
yèn mênggaha bêngawan |
sampun nyungab samodra gung |
kalaban nugrahaning Hyang ||

9. Bisa mor tawa mring asin |

mangsa si tawa wangsula |
mring kali murih tawane |
kawistara raosing tyas |
sindhêt kaol kawula |
Jayèngrêsmi mèsêm muwus |
mindhak wèh têkabur mring wang ||

10. Tiyang mêkatên tan kenging |

kathah mênthèking pêthèkan |
apês mupangat ing kaol |
kawula tanya pêsaja |
saking rumaos ngaral |
supaya indhaking kawruh |
rèhning ngam kêdah ihtiar ||

Jilid 9 - Kaca : 73
11. Ki Sinduraga ngling aris |
ingkang kêpanggih tyas-kula |
babaring kasidan rêke |
wontên ing dalêm iktekat |
ingkang êkas ing salat |
tangat sunat lawan parlu |
panarikaning uliya ||

12. Rêrambatan saking mukmin |

mukmin ngam kang bangsa riyah |
salate ngaral kemawon |
mêksih nganggo jamak kala |
lawan ingkang pinangan |
mêksih kalabêtan mêkruh |
punika mukmin bangsa ngam ||

13. Inggihipun mukmin ngabid |

anucèkkên kang pinangan |
kang kalal makruh karame |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 98 >

 wong kang karya kathah-kathah |
nglampahi pêrlu sunat |
munggah mukmin salih nêngguh |
wong karya pakêrti tama ||

14. Bênêr patut anglakoni |

wajib parlu lawan sunat |
sêdaya yèn wus kêlakon |
gya munggah mukmin jahada |
têgêse ahli tapa |
yèn wus kêlampahanipun |
ing wajib pêrlu lan sunat ||

15. Nulya munggah mukmin salik |

têgêse wong kang lumampah |
dêdalan maring Hyang Manon |
pon wajib pêrlu lan sunat |
anulya malih minggah |
mukmin supi wastanipun |
wong kang wêning manahira ||

16. Laku sunat pêrlu wajib |

minggah mukmin ngarip ika |
wong kang amandêng tingale |
marang ing Allah bêlaka |
pon wajib pêrlu sunat |
nulya malih minggahipun |
mukmin ngasik wastanira ||

17. Wong kang brangti ing Hyang Widi |

kewala namung Pangeran |
ing Allah bêlaka dene |
wus tan mangro kanikmatan |
anulya inggahira |
mukmin mukib wastanipun |
muhung asih maring Allah ||

18. Bêlaka datan upami |

sih-sinihan ing Hyang Suksma |
rambah ping sanga urute |
minggah aoliya Allah |
sèstu ingkang kinêrsan |
kula punika sang bagus |
sagêd miraos kewala ||

19. Dèrèng sagêd anglampahi |

pan amung awirayatan |
yèn wontên ingkang kêcangkol |
Jèngrêsmi karênan ing tyas |
myarsa wirayatira |
Jèngrêsmi nauri wuwus |
pangkating mukmin punika ||

20. Kados tan kenging kinardi |

kêdah kêlawan idayat |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 99 >

 yèn tan winahyu titahe |
tan kenging ingangas-angas |
nanging kêdah ihtiyar |
manawi parêng winahyu |
mungayan pra bangsa ngaral ||

Jilid 9 - Kaca : 74
21. Ki Sinduraga nauri |
inggih nakmas kasinggihan |
ing sêmu sami kêraos |
tan susah winêdhar basa |
sami sampun muk-ulam |
sêdangunira Ki Sindu |
-raga pan sami karênan ||

22. Têkèng wanci Ngasar iki |

dènnira sami rêrasan |
nulya Ki Sinduraga-ne |
angajak marang patirtan |
sêndhang kang binalumbang |
binotrawi lining banyu |
kêlangkung wêning toyanya ||

23. Wusnya ngambil toyastuti |

samya salat wêktu Ngasar |
antara bakda pêrlune |
pêragat puji dhikirnya |
nulya asêsalaman |
tata malih dènnya lungguh |
Ki Sinduraga lingira ||

24. Ngandika kantun alinggih |

kawula mantuk sakêdhap |
ngawirya sumangga ture |
sapraptanira ing wisma |
anuduh rabinira |
ngrakita suguh kang mungguh |
dhayohmu padha ngulama ||

25. Kang èstri nauri inggih |

Ki Sindu mring pêkarangan |
angundhuh têtandurane |
ana tinuduh mring têgal |
miwah kinèn mèt ulam |
yata kang sami alungguh |
nèng masjid arêrasanan ||

26. Jayèngrêsmi ngandika ris |

ora-orane wong tuwa |
mêtu pituture gambèn |
kênyamipun ngangkah-angkah |
gêlar sucining sarak |
urut-urute tinutur |
pangkat angkating mukmin kas ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 100 >

27. Kang rayi umatur aris |
inggih paman Sinduraga |
kados yèn lamun ginuron |
eca pinikir wong tuwa |
tekat sarak utama |
mituhu sarengat Rasul |
dèrèng mèngèng saking kitab ||

28. Ki Kulawirya nauri |

iya bênêr sojarira |
pêsaja kèh prasèndene |
bêrkate wong rada kuna |
akathah kawruhira |
patute rada mêdhukun |
kêtara prèjènganira ||

29. Yata ing wanci wus Mahrib |

samya ngambil toya kadas |
Nuripin gya adan age |
asunat sêdayanira |
angamal pupujiyan |
samya ngêntyani Ki Sindu |
-raga gya prapta asunat ||

30. Wusnya nulya dèn-kamati |

Jèngrêsmi kinèn dadi man |
majêng angangkat pêrlune |
antara Mahrib bakdanya |
laju manjing ing Isa |
Jèngrêsmi wêwacanipun |
dèn apti pasekatira ||

Jilid 9 - Kaca : 75
31. Sawuse Patekah-nèki |
surat Jumungah awalnya |
surat Munapèk akire |
antara Ngisa abakda |
pêragat witira |
sawusnya ngaturan mudhun |
mring wisma angraras-driya ||

535 Mijil
1. Sadaya wus mudhun saking masjid |
(n)dulur lampahnya lon |
praptèng wisma salu pinêrantèn |
ginêlaran kêlasa-lus putih |
wus samya alinggih |
tata anèng salu ||

2. Sutanira kalih angladèni |

naosakên gembol |
saya mêsês bêsus andêlèrèng |
Ni Wasita Warsiti angliring |
siji sewang mêndir |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 101 >

 anancang pandulu ||

3. Ni Wasita lan nimbok Warsiti |

sarêng mundur alon |
Ki Sinduraga nuduh siwine |
dhenok karo sira dèn-agêlis |
ladèkêna nini |
sêgamu sênanjung ||

4. Lèhira ngliwêt sidhat apa wis |

wêtokêna dhenok |
ni rara ro mêndhak mèsêm ture |
lumaku ting garubyug kang tapih |
lampahira ririh |
mipit magêr-timun ||

5. Usap susur tangane kang siji |

ngrêmêt-ngrêmêt suroh |
praptèng wisma wingking nuduh age |
mring baturirèstri angladèni |
wus samêkta sami |
gya ingirit mêtu ||

6. Biyungira lêgèh anèng ngarsi |

sutanira karo |
nampa kêndhi patula cêcêpe |
kang nèng wuri sêga pulên putih |
anèng panjang lintrik |
kêlawan bubucu ||

7. Liwêt sidhat mêncir gajih biri |

kinyih-kinyih tinon |
kadya kêna pinêrês lêngane |
myang rampadan nèng dhulang tup sari |
ulamnya mawarni |
wus sumadyèng ngayun ||

8. Ni Wasita kêlawan Warsiti |

tata rampadan lon |
lam-ulaman ngandhèrkên rasane |
opor bèbèk lawan bêsngèk pitik |
anjenan lumungsir |
age pal-puk duduh ||

Jilid 9 - Kaca : 76
9. Srêgan babad limpa lawan ati |
dhèndhèng-ragi abon |
sambêl miri rajangan lalabe |
ayêm tuwa pinêdhês rinawis |
ing jruk pêcêl kulit |
rêmpah lan kêrupuk ||

10. Ni Warsiti dènnira ngladèni |

siduwa anjongok |
kawistara salêkok lêkêre |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 102 >

 Jayèngraga tyase ragi mikir |
watuk ngampêt ririh |
ni rara kumênyut ||

11. Têrataban tyase sênag-sênig |

lêngên andhêrodhog |
amaruntus kringêtên githoke |
ngêlêd-êlêd idu gondhang salit |
sora napasnèki |
ngorong mêtu ngirung ||

12. Ingangsêgên piring gumalêthik |

gêmpil prêl kêtanggor |
biyangnya ngling (m)bok dèn-alon bae |
Ni Warsiti angacêmut isin |
wus tata mundur ris |
Ki Sindu umatur ||

13. Sumangga paduka samya wanting |

krana Lah kemawon |
nuwun maklum sawontên-wontêne |
kang ingancaran samya wiwijik |
sarya ngling lah bibi |
wasisan akêmbul ||

14. Nyai Sindu nuwun aturnèki |

Ki Sindu nglingnya lon |
kajêngipun kewala ing mangke |
adan lêkas dènnya samya bukti |
suka rênèng galih |
anadhah pikantuk ||

15. Ayêm tuwa kang samya kinapti |

malah lali lawoh |
amung ayêm mênjangane bae |
Jayèngraga nyarub mêratani |
adhokoh tan wigih |
kaecan anutug ||

16. Aluwaran wus samya wêwanting |

ambêng gya linorod |
mring Nuripin kinepan kabèhe |
kadhuwêtan dènnira nguculi |
sabukanirèki |
kinêndhon rumuhun ||

17. Ambêgêgêg saguh dènnya linggih |

pêmangane cekoh |
pupuk gêng mangap mele ilate |
mata mablak kêlip angêdhapi |
dhêluk uga tangi |
tumênga tumungkul ||

18. Ki Kulawirya gumuyu angling |

Ripin lè(h) ambadhog |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 103 >

 kathik mele mangap lan matane |
sabên muluk bokong nganggo njondhil |
lir endha binandhil |
tandhane aibut ||

19. Wusnya têtêbah ingkang ngladèni |

nyamikan sinaos |
woh-wohan nyang olah-olahane |
Ki Sinduraga angancarani |
suwawi won kèksi |
tinadhah ingriku ||

Jilid 9 - Kaca : 77
20. Samya nyamik sasênêngirèki |
sinambi miraos |
Sinduraga atutur waune |
kala nème ramanta duk nguni |
tirakatan sami |
mring ardi Sêmèru ||

21. Anèng guwa Dhasar pitung ari |

siyam angêlowong |
wong nêm samya ambungkah pasane |
namung ramanta kuwat pribadi |
nglowong pati-gêni |
bêtah pitung dalu ||

22. Nèng sajroning guwa Dhasar wingit |

kaidayat kaot |
mas Rundaya nèng riku angsale |
wahyu-tama nèng Sêmèru wukir |
baya wus pinasthi |
dadine ngaluhung ||

23. Jèngrêsmi lan kang rayi Jèngragi |

Ki Kulawirya non |
samya ngungun karênan pajare |
Sinduraga ngundang siwi kalih |
prapta kang dèn-sèngi |
pra samya nèng ngayun ||

24. Ngling punika rayinta samyèstri |

ywa wigih pangangkoh |
wajib manjing sêdulur yêktine |
kang liningan amangsuli inggih |
kêlangkung utami |
sami ngawu-ngawu ||

25. Jayèngraga angling jroning galih |

o ah kang mêngkono |
dene gêla têmên tyas ngong mangke |
kurang thithik bae mêngko lingsir |
ing wêngi amêsthi |
karone kêbrawuk ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 104 >

26. Têka dèn-srahakên ing atunggil |
cuwa têmên ingong |
tan prabeda ni rara batine |
kogêl sinêdulurkên ing tami |
liyan têmah dadi |
asanak sêdulur ||

27. Yata Sinduraga ngling mring siwi |

lah rara dèn-gupoh |
pundhutên ge trêbangku si Garèng |
padha slawatan dhèwèkan sami |
lan kakangirèki |
lèk-lèkan wong nganggur ||

28. Ni Warsiti gupuh dènnya ngambil |

tarêbang sawiyos |
prapta ingaturkên tarêbange |
wawi anakmas gêgêntènan singir |
lan gêntyan nêrbangi |
kula lan nak bagus ||

29. Kang sinung ling samya anglêgani |

rumahab ing pakon |
nulya sinêntak wau trêbange |
ginêmbrang kumrampyang têrbangnèki |
Ki Sindu ngling aris |
mring ro anakingsun ||

30. Miluwa ambyong sauran singir |

ngarah apa dhenok |
lah wong lawan kakangira dhewe |
tan ana lyan aja wigah-wigih |
suta ro ngèsêmi |
tan lêngganèng kayun ||

Jilid 9 - Kaca : 78
31. Nulya abawa kataman Nabi |
Rasululloh rêko |
kataman Nabi iya Muhamade |
ngajam Ngarbi wa Rasulullahi |
kataman nabiyi |
swarane Ki Sindu ||

32. Mèmpêr swarane Ki Bayi |

karêkêling ulon |
datan pati asora swarane |
grathul-grathul magak angunani |
mulut rêmên manis |
êmpuk ngêntal-êntul ||

33. Sinauran kapat Ki Nuripin |

kanêm ni rara ro |
rêmpêg asring tan srênti sajake |
lir saron barung dèn-panêrusi |
raras anyundari |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 105 >

 ngalêp nganyut-anyut ||

34. Singir pakam-lahu pi-ayatin |

mashuratin rêko |
nasal kitabu bi hagadane |
mashura lajêng bawa nampèni |
swara rum jalwèstri |
asari rinungu ||

35. Wong kang cêlak-cêlak samya tangi |

mêriku anonton |
ting gêrobyak mêngakkên-lawange |
tarap nèng jogan dènnya ningali |
Ki Sindu akapti |
slawatan lan tamu ||

36. Sinduraga panrêbangirèki |

lêlamban kemawon |
pangiwane ngêpipir kêmpyange |
têtampèlan lan gêmbrungirèki |
gagliwangan goling |
pinangku ing dhêngkul ||

37. Dèn-ngêr-ingêr têrbange dèn-lingling |

sinru uga alon |
manut lagon sangêt lan lirihe |
mêksih labêting baut kêtawis |
ping pêk tong gring tong ting |
pong bêng pong bêng pong brung ||

38. Langkung rahab tamunira sami |

bantu dènnyambyong |
samya micarèng jro wêrdayane |
dene swara mèmpêr sadayèki |
kêlawan jêng kyai |
layak tunggal guru ||

39. Wus antara nutug dènnya singir |

tamat suwuk alon |
maca sêlawat sêsaurane |
Jayèngrêsmi nulya maca rawi |
kir-ate patitis |
swara manis arum ||

536 Dhandhanggula
1. Sinduraga ngalêm jroning ati |
myarsa dènnira maca ruwiya |
tan nilip kandêl tipise |
ngling sumangga nak bagus |
asêsambèn angaring-aring |
dhahara nyênyamikan |
sapikantukipun |
yèn wus aso gêgêntènan |
anarêbang ingriku aganti-ganti |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 106 >

 kawula yun uninga ||

Jilid 9 - Kaca : 79
2. Kang liningan samya anginggihi |
sarwi sêsambèn dhahar nyamikan |
royoman kêmbulan bae |
suta ro sinadulur |
(n)dulurakên marang têtami |
samya rahab nyamikan |
Ni Warsiti lamun |
mangan sinambi liringan |
lan Jèngraga sisinglon iriban liring |
samur nyakot panganan ||

3. Ingkêmira ngiras angèsêmi |

Jayèngraga angling jroning nala |
gampang mana bocah kuwe |
kaya untu mèh runtuh |
tênagane wus gowal-gawil |
sêmangsa ginêpoka |
ngatut lir dinudut |
wusnya aso sawêtara |
Sinduraga ngulungkên têrbangirèki |
mring Jayèngrêsmi sigra ||

4. Wawi anakmas andika singir |

kang liningan anampani têrbang |
nulya maca sêlawate |
sajak Yaman Allahu |
Allahu Allahu ya rabi |
Muhamad Rasullulah |
sinauran barung |
têrbange tiniru lamban |
singir ngêlik tanakaltu biaslapi |
arbadi sahodadya ||

5. Kadas sampung pingli abrahatin |

tanakalu mêntul swaranira |
mêksih dèn-unthêt ulone |
ulêm angglêndêm êmpuk |
Ni Wasita sat-ingsêt linggih |
apasang-pasang tingal |
tan kêsamèng dulu |
tyase iya uga ora |
Ni Warsiti olèh paguting pangèksi |
asêsangkutan ulat ||

6. Lamun ngêlik iriban mêndêlik |

elok lèjême nora kêjamak |
galak anglarak lirihe |
ting kadhuwêt pikantuk |
bapane wus wruhing pangèksi |
inguja jêjawatan |
juwêtan rinêngu |
mêngkana sadangunira |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 107 >

 dènnya samya rahab sêlawatan singir |
gantya-gantya narêbang ||

7. Lamun Jayèngraga nrêbang singir |

Ni Warsiti tambuh solahira |
angêtarani pamrihe |
saking kadrênging wuyung |
yèn ta sampun sompok kèh mèksi |
kaya nubruk-nubruka |
anglêthuk angrêmus |
mring baguse Jayèngraga |
ingkang dhe-gus alus bêsus mêsês sigid |
gut-gutên ni-mbok lara ||

Jilid 9 - Kaca : 80
8. Wus wêrata dènnya ganti-ganti |
narêbang singir maca ruwiya |
wanci wus bangun akire |
Sinduraga amuwus |
marang anakira kêkalih |
dhenok sira liwêtna |
sêdhela kakangmu |
manawa laju lêlampah |
dimèn karya asarapan mupung enjing |
prayoga ngêt-angêtan ||

9. Ni Wasita Warsiti nulya glis |

mundur mring pawon samya lah-olah |
Ki Sinduraga lon ture |
wus dawêgipun wêktu |
Subuh mupung awal utami |
gêpah dera ngaturan |
sêdaya umêt |
mring sêndhang kang binalumbang |
Ki Nuripin anggembol panganirèki |
amèk sisênêngira ||

10. Wusnya samya ngambil toyastuti |

minggah mring masjid Jèngraga adan |
tumlawong landhung swarane |
asalatu kaerun |
minanomi sampunirèki |
sêdaya sampun sunat |
pupujiyanipun |
lêlagon amal-amalan |
manjing wêktu ing pajar gidib mèh sidik |
anulya kinamatan ||

11. Jayèngrêsmi kinèn angimami |

gupuh ngangkat pêrlu niyatira |
usali praptèng takbire |
wusing Patekahipun |
apan surat Sujada nênggih |
andhêge sinujudan |
rêkangat liripun |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 108 >

 surat sawusing Patekah |
surat Kasar wêwacan rêkangat akir |
adêge kinunutan ||

12. Praptèng ayat salam bakda nuli |

pupujiyan dhikire asantak |
paragad donga wêktune |
sêsalaman kumrubut |
sarwa lagon sêlawat Nabi |
sêsampunipun purna |
Ki Sinduragèku |
ngaturi kundur mring wisma |
Jayèngrêsmi angling andika rumiyin |
kula mangke sakêdhap ||

13. Sinduraga mudhun ngrumiyini |

angrukti sugata sêsèmèkan |
kang lah-olah kinèn age |
ramut sêdayanipun |
yata ingkang wontên ing masjid |
Nuripin ngudhar-udhar |
bubuntêlanipun |
Ki Wirya ngling iku apa |
matur inggih ambêrkat nyamikan kêdhik |
puniki gajêg eca ||

Jilid 9 - Kaca : 81
14. Kulawirya gumuyu ambêkis |
apa kapiran sira tan mangan |
durung wruh rasane kuwe |
kang dablog sapa mau |
dene cangkême kaya gunting |
tan pijêr sêlawatan |
pêrlu ngulu-ulu |
samangsa sun-tolèh mangan |
mung mangan thok tan ana banènne muni |
lèrèn ngantuk lan mamah ||

15. Cangkême isih anyokot pipis |

cokore (ng)gêgêm juwadah jênang |
sejene anèng pangkone |
prandene jugug umuk |
nora pisan olèh ngacêmik |
samangsa sun-dhudhaha |
wêtêngmu bok munjung |
Nuripin gumuyu mangan |
èh hêm milu miluwa thim sing priyayi |
rencang angsale napa ||

16. Legèk arêp ngêmplok durung (ng)gigit |

(ng)gèn-ningali ngawêti maring wang |
sarwi (n)damoni bithine |
têmahan wande muluk |
ajêng kula sikokênêna jrih |
têmah lir wong bedhangan |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 109 >

 muluk yèn kêtungkul |
Ki Kulawirya alatah |
jèh kêrêpên pêmbadhogmu aku sêngit |
tan mênêng mamah-mamah ||

17. Suka gumuyu kang putra kalih |

Jayèngraga angling sarwi latah |
gajêge padha bênêre |
Ki Nuripin umatur |
kêparêg pèh kêpopoh pinrih |
mring kang apês parannya |
kêtibanan dhênggung |
wontên wangsiting sasmita |
ting kêduwêt akoyok bêburon liring |
kêsit abalêdigan ||

18. Kang sêtunggal kêcopètan liring |

kêthul bêngkul tan kêsamèng nala |
sêlèk sinangkut karone |
ramya bênturan sêmu |
sruwang-sruwêng srawungan lungit |
gulêt balangan ulat |
wontên kang tan payu |
têmahe akarya tiban |
kintênipun kados winada kêripik |
kirang pêrkis piliyan ||

19. Kulawirya latah nyandhak gitik |

Nuripin lumayu karèngkangan |
tan tinolih panganane |
juwadah jênang kimpul |
linemparkên marang Nuripin |
ênting kinarya (m)balang |
sing kêna gêlaprut |
ing pipis kêlawan bikang |
Jayèngraga ngling modar kowe Nuripin |
tambamu wong sêmbrana ||

20. Jayèngrêsmi mèsêm dènnira ngling |

jêr sok salah gawe popoyokan |
tan kongsi lèh pêmangane |
yata antara dangu |
Ni Warsiti prapta turnya ris |
paduka ingaturan |
mring wisma sadarum |
Jèngrêsmyangling lah ya rara |
rumiyinna manira mêngko ing wuri |
Ni Warsiti gya mentar ||

Jilid 9 - Kaca : 82
21. Nulya samya mudhun saking masjid |
praptèng wisma Sinduraga gêpah |
amêrnahakên lungguhe |
wus tata anèng salu |
Sinduraga nuduh mring siwi |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 110 >

 lah wus ge wêtokêna |
sêgamu senanjung |
sutane roro agêpah |
mêdalakên sêkul rampadan ing ngarsi |
ni rara salasiran ||

537 Salisir
1. Ki Sinduraga turira |
sumangga sami wantingan |
kang ingancaran agêpah |
parêng atuturuh asta ||

2. Adan lêkas kêmbul nadhah |

pikantuk samya kaecan |
ulam-ulaman mawarna |
ingolah sarwa anyaran ||

3. Antara dangu dènnira |

anadhah gya aluwaran |
nulya-mbênge cinarikan |
Nuripin tan kinurangan ||

4. Anutug tuwuk tan turah |

sêdaya wus linorodan |
ing ngarsa wus tinêbahan |
gantya dhêdharan mangarsa ||

5. Olahan ènjing-ènjingan |
cinarakakên sumangga |
punika kang mêmangsêgan |
nulya samya nyênyamikan ||

6. Ukur sapikantukira |
sawab wus wrat sasarapan |
mêne dhêdharan amucang |
êsês kêlobot minênyan ||

7. Nuripin wus linadènan |

panganan sarwa prok-prokan |
tan kaot lan kang rinampad |
prandene gêmpur mèh têlas ||

8. Mung kari kang anggrah-anggrah |

wus samya mêmangsêgan |
Jayèngrêsmi alon nabda |
lah ta paman Sinduraga ||

9. Puniki wus kêlampahan |

mrih mulane mring apapa |
sangêt panrima-kawula |
tan sagêd amangsulana ||

10. Aprêsasat sihing bapa |

kang ayoga tan prabeda |
lamun parêng kawularsa |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 111 >

 apamit madal pasilan ||

11. Laju marang Padhangeyan |

kang (n)dika pajar punika |
mitrane rakanta rama |
kang wasta Ki Wargasastra ||

Jilid 9 - Kaca : 83
12. Kawula sêdya angrarah |
labêt mitrane jêng bapa |
angirasi takon warta |
sananya Sèh Amongraga ||

13. Mênawi kawula prapta |

ing karajan Wanamarta |
yèn wontên tanyaning rama |
wontên sun-karya sal-angsal ||

14. Wau ta Ki Sinduraga |

myarsa prasabêning sabda |
lir suta gring mèh prêlaya |
ngrês tyas cipta kapugutan ||

15. Èsmu rêndhêt dènnira jar |

kêlangkung cuwa pun bapa |
pêpanggih mung satilapan |
tan jênêk (ng)gyan-sun tumingal ||

16. Langkung kêraosing driya |

mulat ing andika samya |
kèngêtan mring kang pêputra |
ramanta kang Arundaya ||

17. Ing dangu akêkandhangan |

tan wontên rasa-rinasa |
kula mèksi ing anakmas |
sasat panggya kang Rundaya ||

18. Lamun parêng sêdayanya |

rêrêba saking sêpasar |
wontên marême tyas-kula |
ngawirya samya nor-raga ||

19. Langkung lênggana minarma |

ngling malih Ki Sinduraga |
mênggah anakmas ngupaya |
kadange ingkang lêlana ||

20. Kang wasta Sèh Amongraga |

tan kêna ginalaling tyas |
wus tan samèng janma jamak |
anèng jaman kahênêngan ||

21. Yèn sirnane botên sirna |

kados sampun kinêwasa |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 112 >

 wus praptèng piyambêkira |
namung punika anakmas ||

22. Dede pêthèk dede gati |

grunêging manah kewala |
mênawi mèmpêr ing benjang |
tinitèn won pêngangguran ||

23. Jèngrêsmi lon angandika |

yèn parêng Ki Sinduraga |
wontêna pitulungira |
sawiji anguntapêna ||

24. Maring dhepok Padhangeyan |

Ki Sindu langkung lêgawa |
anuduh magêr-sarinya |
kang aran Ki Wanalela ||

25. Jayèngrêsmi asung salam |

Ki Sinduraga agêpah |
arêgêp ing patêkêman |
sarya lon pamuwusira ||

26. Wêling ingong mring anakmas |

mung salam bêkti-kawula |
katura rama-andika |
Jêng Kyai Bayi Panurta ||

27. Sun-umiringkên raharja |

mugi panggya kang sinêdya |
Jèngrêsmi langkung nor-raga |
gya Jèngraga Kulawirya ||

8 (Bidhal dhatêng rêdi Padhangeyan)

Enjingipun sasampunipun kêmbul sarapan, para tamu bidhal dhatêng rêdi
Padhangeyan kanthi panêdah margi Ki Wanalela, mêdal dhusun Seladhakon
dumugi Astana (Sêtana) Pakuncèn, pasareyanipun Bathara Katong,
pêpundhèning Pranaraga. Pangulunipun Amadiman nyêgah dawêgan lan
ngaturi pisang, kabêkta Nuripin.
Dumugi ing Jênangan kasêgah dening pêtinggi Narakosa, nyariyosakên bilih
sela ingkang dhapur towok ing ngriku, punika ing nguni towokipun satriya
Panji dalah sêntananipun ingkang sami mbêbêdhag ing wana Padhangeyan.
Kaca 84 - 91.

Jilid 9 - Kaca : 84
537 Salisir
28. Gantya samya sêsalaman |
dêlah Nuripin sung salam |
sauwusira mêngkana |
Ki Sinduraga lingira ||

29. Lah sira (n)dhuk ngabêktiya |

karo marang kakangira |
Ni Warsiti lan Wasita |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 113 >

 nêmbah ngujung mring ngawirya ||

30. Jèngrêsmi ngling ya wus sira |

rara kariya raharja |
muga cêpaka ing bêgja |
nulya nêmbah mring Jèngraga ||

31. Ni Wasita ngaras pada |

Jèngraga nêkêm wêntisnya |
tumumpang ing tanganira |
Wasita pèk-èpèkira ||

32. Cinènèng jarijinira |

kang cinènèng malês sipta |
wus mundur gantya ni rara |
Warsiti nêmbah ngraspada ||

33. Agupuh Ki Jayèngraga |

anêkêm dhêdhêngkulira |
sarwi pipine ni rara |
cinuwil wawal akiyal ||

34. Warsityanggitêl wêntisnya |

anjiwit jêmpoling asta |
mèh kêdangon dènnya riban |
ni rara ro anêmbrama ||

35. Atur rahayuning lampah |

wus samya sinaman sabda |
pra ngawirya pêpamitan |
uluk-salam sinauran ||

36. Wa ngalaekumu salam |

Jayèngrêsmi Jayèngraga |
kêlawan Ki Kulawirya |
adan umangkat saksana ||

37. Ki Sinduraga agêpah |

tumutur ing natarira |
lan sutanira ni rara |
samya akanthèn asta ||

538 Kinanthi
1. Jayèngrêsmi aris muwus |
kewala wangsulèng ngriki |
Ki Sinduraga lingira |
pun bapa (n)jurung basuki |
nulya laju lampahira |
kang tinilar brangta kingkin ||

2. Ni rara karo kêduwung |

mêksih anglut ing pangliring |
lir nganal milu-miluwa |
Ki Sinduraga anuli |
malêbèng ing wismanira |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 114 >

 ni rara marang ing kori ||

3. Samya mangu nganguk-anguk |

sing lawang dhadhahirèki |
yata kang magawèng marga |
wus ka-ampingan tan kèksi |
ing wanci surya rumangsang |
gumatêl pantoging enjing ||

Jilid 9 - Kaca : 85
4. Kêpungkur dhusun ing Tajug |
tumurun marganirèki |
ra-ara dhukut kruwudan |
srut kêtèpèng lan kulampis |
tanjong sasang pung cukilan |
pêlasa usit widuri ||

5. Mêrgi tikungan tumurun |

ing Seladhakon marêgil |
mlatar sela kumalasa |
rêca lit mawarni-warni |
sêkêdhap samya mêmucang |
Jèngrêsmi ngandika aris ||

6. Mring Wanalela lingnya rum |

ing ngêndi aranne iki |
ra-ara watu mêlatar |
akèh rêcane mawarni |
Ki Wanalela turira |
punika bêbangkan lami ||

7. Ing Seladhakon rannipun |

anambung wuwus Nuripin |
punapi dupèh punika |
watu lêkok bundêr dharik |
jèjèr kadya dhêdhakonan |
Ki Wanalela nauri ||

8. Apan wus salaminipun |

ngluri linging bapa kaki |
wikana wau-waunya |
tan wruh gotèkipun nguni |
Jèngrêsmi malih ngandika |
sira lumakuwèng ngarsi ||

9. Ki Wanalela agupuh |
datan lênggana ing budi |
anulya samya lumampah |
Ki Lela lumakwèng ngarsi |
tuduh marga ngaler ngetan |
ing Seladhakon kawingking ||

10. Mêrgèng galêngan aruntung |

lulungur lorog sinabin |
asri lagya amêrkatak |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 115 >

 miwah ingkang mêmping kuning |
korak sêsawi ngarêncang |
ramya rare têngga sabin ||

11. Ting calêrèk anèng gubug |

anggonjèng tali sêsawi |
pêksi kèh samya têtêban |
bondhol gulathik prit pêking |
sinurakan kukuk giyak |
nèng ranggon pating jarêlih ||

12. Kêndhangan gambangan calung |

mêlang-mêlung amêlingi |
bungah rame sinênggakan |
mirungu mring kang lumaris |
Nuripin nolih saryojar |
dilèngeng padha mêmengin ||

13. Ngayêm-ayêm anèng gubug |

layak wong parine bêcik |
atulus landhung wulinya |
ka-èsèlan (ng)gyan têtanin |
napinggih kang Wanalela |
wus date tanah ing ngriki ||

14. Wêtuning pantun atulus |

nauri limrahing ngriki |
niku malah rada antang |
tan pati moncèr kang wuli |
Nuripin apêlongokan |
(ng)gih talah tanah ingriki ||

Jilid 9 - Kaca : 86
15. Yata kang mahawèng ngênu |
nabrang lèpèn jênês alit |
laju nampak patêgalan |
cêlak desa ing Lêgundhi |
mêngetan malipir dhadhah |
anjog dhusun ing Pakuncin ||

16. Ing wanci siyang mèh bêdhug |

rarywan soring ngasêm sami |
Jayèngrêsmi lon ngandika |
mring Ki Wanalela aris |
ing ngêndi aranning desa |
umatur kang sinungan ling ||

17. Punika wastaning dhusun |

inggih ngastana Pakuncin |
apan siti pamêthakan |
pupundhèn ing Pranaragi |
makaming Gusti Bathara |
rinêksèng dhusun nêgari ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 116 >

18. Ki Kulawirya amuwus |
Nuripin mênyanga aglis |
mring desa angilènana |
dawêgan têka lima glis |
Ki Wanalela turira |
dhuh mangke kula pribadi ||

19. Tan susah mawi atuku |

nuli Ki Wanalela glis |
marang ing dhusun Sêtana |
panggih lan pangulunêki |
wasta Ki Amaddiman |
Ki Wanalela ajarwi ||

20. Ki Amaddiman agupuh |

nuduh kèn-amènèk tiris |
dawêgan wangèn sêdasa |
sadaya wus dèn-parasi |
Ki Amaddiman parentah |
mring rabine kinèn ngrukti ||

21. Sugata panganan sêkul |

Maddiman arsa pêpanggih |
tut wuri ing lampahira |
Wanalela lan Nuripin |
prapta ngarsaning ngawirya |
katur Maddiman nèng wuri ||

22. Kinèn maju ki pêngulu |

nuli amarêk mangarsi |
mundhuk-mundhuk atur salam |
sêdaya dèn-wêratani |
sarya tur pêmbage harja |
sinauran sami-sami ||

23. Ki Amaddiman umatur |

punikamba nênaosi |
we nyu sêcêrêt supaya |
pangaso apor nèng mêrgi |
Jayèngrêsmi ris anabda |
abangêt tarima-mami ||

24. Anulya dawêganipun |

sêdaya wus dèn-pacoki |
ingaturkên sang ngawirya |
samya anginum we tiris |
anuntas sawiji sewang |
sêgêr angganira sami ||

25. Wêradin samya anginum |

Nuripin dêgan nênêm (n)ting |
sêdaya pinêlathokan |
winacal dipun-wawari |
kumêruk rada kêtuwan |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 117 >

 ingaturkên tan inapti ||

Jilid 9 - Kaca : 87
26. Sinungkên Nuripin gupuh |
rosa pêmanganirèki |
dawêgan sadasa bebas |
angêruki gêgêmêti |
Ki Kulawirya malengak |
angling dudu wong Nuripin ||

27. Cokore jèh kêrak-kêruk |

e tanggung têmên Nuripin |
(m)bok têkan blungkange pisan |
untalên bèn mari ngêlih |
Nuripin ngalih (ng)gonnira |
ngacêmut grundêlan ririh ||

28. Ki Amaddiman umatur |

mring awirya Jayèngrêsmi |
kêlamun parênging karsa |
paduka amba-aturi |
sarèh ing wisma-kawula |
sampun amba sêsaosi ||

29. Inggih ing sawontênipun |

kang mugi paduka kampir |
Jèngrêsmi nauri sojar |
ênggèh wus tarima-mami |
manira taksih raos wrat |
datan wagêd anadhahi ||

30. Kewala sun arsa laju |

wus paman manira amit |
umatur mangke sakêdhap |
nulya Maddiman mulih glis |
ngambil pisang raja kusta |
lan raja talun gêng kuning ||

31. Rong tangkêb binopong ngayun |

sinungkên dhatêng Nuripin |
puniki dhi (n)dika bêkta |
lowung dhinamik nèng margi |
gêdhang nulya tinampanan |
ngling Allah niki utami ||

32. Jèngrêsmi aris amuwus |

paman Maddiman ngong pamit |
anulya sami salaman |
sadaya sarêng dènnya ngling |
umatur sarya nor-raga |
amba andhèrèk basuki ||

33. Ki Nuripin ambarêngkut |

anggendhong gêdhang lan jarik |
lir bakul apêpasaran |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 118 >

 sêsalaman sarwi pamit |
Maddiman kantuna karya |
kula mirangrong umiring ||

539 Wirangrong
1. Adan umangkat lumaris |
mangetan menggok mêngalèr |
mêrga minggir dhadhahing ngadhusun |
Sêtana pakuncin |
nikung mudhun mangetan |
nampak têbu patêgalan ||

Jilid 9 - Kaca : 88
2. Katêb tinanêman wijin |
yèn dinulu asri tinon |
banjêngan saba kêsumba kudhung |
lampahe lêstari |
Wanalela nèng ngarsa |
Nuripin nèng wuri têbah ||

3. Krêp lèrèn samargi-margi |

mangan gêdhang sabên aso |
lamun tinudingan ngèjèg mlayu |
nututi lumaris |
wus cêlak arèndhonan |
sadangunira lumampah ||

4. Gêdhang rong rangkêb wus ênting |

pinangan dhewe mal-êmol |
wus andheyang atob hak-huk |
wus tan ngari-ari |
ing lampah lagya nabrang |
aran ing lèpèn Katêgan ||

5. Palèstrèn pinggiring kali |

kacang cipir lombok terong |
kimpul lan kêtela lawan jagung |
jêwawut kêrai |
wus langkung ing Katêgan |
kewala ngêncêng mêngètan ||

6. Bêbangkan lunguring wukir |

trataban gêrumbul bondhot |
pangalang-alangan glagah rayung |
pacing (n)jalin cacing |
lumakèng jurang sêngkan |
bêbanaran ara wiyar ||

7. Ing wanci tumiling lingsir |

kulon manjing wêktu Lohor |
tan na papan salat dadya laju |
rêkasa ing mêrgi |
Nuripin kêkicatan |
nampak kêtampêk ing panas ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 119 >

8. Sumuk grahuyang ngayêngi |
tan ana kayon kang ayom |
angambah bêbêran têbih dhusun |
andarung ing margi |
sinampyong lampahira |
anglangkahi lulunguran ||

9. Nulya dhusun gêng kaèksi |

kêroya gêng angarongkob |
antaraning lampah praptèng ngriku |
joging kali Udi |
araryan samya siram |
kêdhung awêning toyanya ||

10. Wuse dènnya siram sami |

wulu nulya salat Lohor |
sabakdanya salat nulya laju |
minggah pèrèng kali |
mêrgi têgal patoman |
aso nèng pêkên Jênangan ||

11. Anèng sandhaping waringin |

lênggah anèng watu towok |
kêraos sayahnya suku rapuh |
karênan sumêni |
Kulawirya ris mojar |
Nuripin gêgawanira ||

Jilid 9 - Kaca : 89
12. Gêdhang raja èsêl kuning |
Nuripin èsême cêlom |
matur sampun têlas nèng dêlanggung |
kawula sêsambi |
bêrkate cêlak (ng)gènnya |
inggih sêdanguning lampah ||

13. Won nganggur kula cacêmil |

pisang rong tangkêb bêrondhol |
wah rikat lumampah sagêd mlayu |
tan kantun ing wuri |
Jayèngraga alatah |
Jayèngrêsmi mèsêm tumingal ||

14. Kulawirya ngling mucicil |

bangêt lèhmu dudu uwong |
gêdhang raja dhamplak lêmu-lêmu |
mêntêr kuning-kuning |
nora duwe duduga |
patut pinangan lan ora ||

15. Katon têmên lèhmu baring |

Jayèngrêsmi ngandika lon |
Nuripin mêntara marang dhusun |
lan Wanalela glis |
ngilènana sadhengah |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 120 >

 ya saanane kewala ||

16. Kang liningan mentar aglis |

mring pêdhusunan wong loro |
wus malêbèng desa kang jinujug |
wismaning pêtinggi |
aran Ki Narakosa |
Ki Wanalela ajarwa ||

17. Samya yun ngilèn-ilèni |

susuguh ingkang munggoh |
gya Ki Narakosa amuwus |
lah inggih prayogi |
sampun susah tinumbas |
dhasar katuju sarwa na ||

18. Pênêde bok dipun-turi |

Ki Wanalela lingnya lon |
èh mangsa kêrsa-a pênêdipun |
dèn saoskên ngarsi |
sigra Ki Narakosa |
parentah mring rabinira ||

19. Kèn-ngrukti pasugatèki |

sêkul panganan mirantos |
dadya têlung dhulang nulya gupuh |
dèn-irit mangarsi |
pêtinggi gêpah-gêpah |
Ki Wanalela turira ||

20. Pan punika pun pêtinggi |

umarêg ngaturkên sugoh |
Jèngrêsmi tumingal aris muwus |
dèn-kêparêng ngarsi |
nulya majêng ing ngarsa |
sarya nor lon aturira ||

21. Punikamba nênaosi |

kang rêm-arêm ing kalêson |
namung sumapala datan mungguh |
angaturi bukti |
kunjuka ing paduka |
Jèngrêsmi lon angandika ||

22. (ng)Gèh langkung têrima-mami |

man pêtinggi suka sugoh |
dawêgan kinêrsan nulya gupuh |
sinaoskên ngarsi |
pan uwus binolongan |
samya angunjuk sêdhêngan ||

Jilid 9 - Kaca : 90
23. Sêkul rampadan mangarsi |
ngawirya samya tuturoh |
sarêng dènnya nadhah apikantuk |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 121 >

 dènnira abukti |
wus nutug aluwaran |
wanting ambêng cinarikan ||

24. Sinungkên marang Nuripin |

dhulang dhêdharan sumaos |
dhahar pêpanganan krêtan têbu |
pisang raja kuning |
lawan rujak dawêgan |
myang tomba brêm sinantênan ||

25. Nangka dhuwêt jambu isi |

cimplung gabu kêtan komoh |
tan salah juwadah lawan madu |
pikantuk binukti |
pan samya winêratan |
Ki Kulawirya ris mojar ||

26. Dene saji kang pêtinggi |

kang liningan matur alon |
inggih pinarêngan badhe sungsung |
sanak darbe kardi |
botên susah andadak |
ngling sukur Alkamdulillah ||

27. Wus nutug dhahar mêmanis |

dhêdharan nulya linorod |
pinaringkên marang santrinipun |
wong rolas Nuripin |
tuwuk sadayanira |
Jèngragi ngling atêtanya ||

28. Sintên rannya man pêtinggi |

umatur inggih won-awon |
pan pun Narakosa ngling (ng)gih langkung |
pênrimane sami |
dènnya sung sih prayoga |
matur tan rumaos gadhah ||

29. Ki Wirya nambung ngling aris |

puniki watu lir towok |
prèhipun waunya kandhanipun |
matur ki pratinggi |
gotèking tiyang sêpah |
criyos towokipun Kalang ||

30. Kalanipun duk sang Panji |

ya kêlangênan gêrogol |
lan kadeyan Kalang Daga-Wirun |
myang pra Panji-Panji |
kuwon anèng Jênangan |
grogol ing wana Dhageyan ||

31. Pun sela towok puniki |

wong tan wontên purun lunggoh |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 122 >

 yèn wontên kang maha purun lungguh |
kawula awisi |
pan kabuyutanira |
tiyang sadhusun Jênangan ||

32. Nuripin ngling saking wuri |

punapi niku sayêktos |
towokipun sela (ng)gih puniku |
dede waja wêsi |
iba landheyanira |
towok ambane pat pêcak ||

33. Ki pêtinggi nolèh angling |

wikana sawêg cariyos |
sami tan uninga towok wau |
wêsi lan wajèki |
mung angluri kewala |
brêkat criyose wong kuna ||

Jilid 9 - Kaca : 91
34. Ki Wirya lingira aris |
kadèk ujare wong-uwong |
towok yèn oleya anggonipun |
wong ahli wanadri |
gaweyan ing Jênangan |
jawane kiye kang mawa ||

35. (ng)Gih mêkotên kang pêtinggi |

Narakosa matur kados |
Jèngrêsmi lon nabda lah ta sampun |
man manira amit |
sami andum waluya |
ngong mangkat mring Padageyan ||

36. Linampahan saking riki |

punapi botên kêdalon |
matur Narakosa botênipun |
kêdalon ing mêrgi |
apan sampun acêlak |
punika ingkang kêtingal ||

37. Lan ênggèh paman pêtinggi |

manira laju kemawon |
umatur sumangga kula nuwun |
andhèrèk basuki |
sêdaya wus pamitan |
anuding gambuh ing marga ||

540 Gambuh
1. Laju ing lampahipun |
nètèr mêngetan nut iring lurung |
wana Wirun trataban samya tinêgil |
tinunggar sêlaning grumbul |
grumbul rinambatan bondhot ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 123 >

2. Lêpas dènnya andarung |
mêrgi gêgênêng minggah tumurun |
tumurun mring jurang Payaman atêrbis |
karas pakêdhunganipun |
mêncêp toyane anyarong ||

3. Jèngrêsmi mulat ranu |

wanci manjing Asar wêktunipun |
samya raryan anèng satêpining warih |
rêsik kanan kèrinipun |
madhas amêlatar atos ||

4. Nulya samya awulu |

wusnya kadas sunat ngangkat pêrlu |
Ngasar Jayèngrêsmi ingkang angimami |
antara dènnira wêktu |
bakda sêsalaman gupoh ||

5. Ki Nuripin abikut |
anguculi gêgendhonganipun |
amêmangan juwadah jênang ngacêmil |
gêdhang myang jambu kêluthuk |
tela-gantung kêtan komoh ||

9 (Jayèngrêsmi dalah kanthinipun ngadhêp Ki Sèh Sidalaku)

III. Jayèngrêsmi dalah kanthinipun ngadhêp Ki Sèh Sidalaku ing rêdi
Padhangeyan, katêdahakên guwa Sêntor pasênêtanipun Nyai Agêng Jênangan
(Dèwi Kilisuci). Lajêng sami kawêjang bab kawruh warni-warni kalêbêt
isinipun Sêrat Panitisastra.
Saking watu towok, Jayèngrêsmi sakanthinipun nglajêngakên lampah
kadhèrèkakên Ki Wanalela. Wanci sêrap surya dumugi ing padhepokanipun
Ki Sèh Sidalaku inggih Ki Wargasastra ugi mitranipun Ki Bayi Panurta.
Jayèngrêsmi ngaturakên wigatosing lampah ngupadi Sèh Amongraga.
Ngandikanipun Ki Sèh Sidalaku, Sèh Amongraga taksih nglajêngakên
tekadipun, ing wêkasan badhe kababar ing Tunjungbang, prasasat nyawiji
kalihan Sultan Agung. Dalunipun nêdhêng wulan purnama, Ki Sèh Sidalaku
kadhèrèkakên Jayèngrêsmi sakanthinipun pêrlu nitik pêrtapan. Mangalèr
dumugi ing guwa Sêntor, ing salêbêtipun wontên sela-sela mawarni-warni.
Punika têrusanipun guwa Pedhali. Mêdal saking ngriku anjajah sakiwa-
têngênipun. Katêrangakên bilih guwa Sêntor punika patilasanipun Nyi Agêng
Jênêngan (Dèwi Kilusici paramparanipun para rayi-nata ing Kêdhiri lss.
Kasambêt cariyosipun Panji mênang pêrang mêngsah Bali. Jayaning prang
wau awit saking anggènipun sami têtèki ing Padhangeyan, mila ing laladan
ngriku kathah patilasaning pêrtapan. Nadyan jaya ing jurit, Panji
Asmarabangun tansah manungku puja mrih widadaning wêkasan.
Lampahipun anut kabudan.
Ki Sidalaku nêrangakên dhaupipun lampah kabudan kalihan saraking agami
Islam, kasambêt bab ajaran (pitêdah) mawarni-warni, bab kawicaksanan lair
batos ngantos bab utamining kawêkasan kasbut ing Sêrat Panitisastra,
kasambêt bab Sandisastra lan Sandi-kirana i.p. gêgêbênganipun aksara Jawi
ingkang mêngku pralambang lan pitêdah warni-warni.
Kaca 92 - 124.

Jilid 9 - Kaca : 92
540 Gambuh

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 124 >

6. Ngling sarwi nyamuk-nyamuk |
wawi kang Wanalela won nganggur |
punapi ta kakang kang (n)dika karêpi |
nauri suwawi ngriku |
sampun mawi walang-atos ||

7. Ki Kulawirya (n)dulu |
mring Nuripin asru dènnya muwus |
ambakna wong kongsi angudubilahi |
dêstun wong tan nganggo nêbut |
mêrêm bae andrêwolo ||

8. Pilang-pilang untumu |
nora rampal kanggo gugut-gugut |
gulu wêtêng tan ana ciyute kêdhik |
wis kaya bagor auntu |
atine murka (m)bêdadhog ||

9. Tan etung patut saru |

mung sok olèha jabloganipun |
Ki Nuripin enak-enak angucêmil |
dinukan nora rinungu |
sarwi mlengos thêmal-thêmil ||

10. Grundêlan ririh muwus |

adat têmên bêtah agumrumung |
rina wêngi tan ana luwasing gêtih |
kêmba duka ala nganggur |
thuk mênênga bae ingong ||

11. E nora kègah-kèguh |

ngenak-enak dènnira amuluk |
yèn tumrapa layangan sinthinge bot-sih |
mèncèng tali gocinipun |
oling wang-wêng kudu asrog ||

12. Jèngrêsmi ngandika rum |

pira-pira ana kang pinuluk |
dadya kuwat lakune tan kari-kari |
Nuripin lêga tyas ngrungu |
mênêng pêmamahe aso ||

13. Prandene brêkatipun |

kalong sêparo pangananipun |
Jayèngrêsmi dènnira wêcana aris |
lah suwawi paman laju |
watos mênawi kêdalon ||

14. Kang paman lon amuwus |

lah ya payo sinêngka ing laku |
nulya samya umangkat sêdayanèki |
mêngetan atut lulungur |
tumurun ing lèpèn anjog ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 125 >

15. Embag sabinan ngalur |
mêmbal-mêmbal êmbêle amêmbut |
ingaranan êmbêl Dhaga kang sinabin |
nampak ing galêngan ulur |
mêmbut galêngan mêndhêlong ||

Jilid 9 - Kaca : 93
16. Wanalela nèng ngayun |
Jayèngrêsmi Jayèngraga ing pungkur |
runtung Kulawirya Nuripin nèng buri |
galêngane mêndul-mêndul |
Nuripin gumuyu anon ||

17. Amuwus (ng)guyu-(ng)guyu |

priye kiye dene mêmbat-mêmbut |
ngulêr-kilan galêngan cinikan sikil |
datan pitaya lumaku |
bilah tyasku grago-grago ||

18. Kulawirya gumuyu |

mandhêg anjongok dènnya lumaku |
Ki Nuripin tan wruh lamun dèn-adhangi |
numbuk bêg bêbokongipun |
Ki Kulawirya agupoh ||

19. Ih lho wong apa iku |

lumaku nèng êmbêl numbuk-numbuk |
jinorogên Nuripin kasingsal saking |
galêngan tiba kêblusuk |
ing êmbêl blês kalêlêb jro ||

20. Gendhongane rinêbut |

mring Ki Kulawirya wus karêbut |
Ki Nuripin kêmbêl tês cangklakanèki |
tangane gêndholan kukuh |
ing galêngan bêngak-bêngok ||

21. Samya age lumaku |

tan kêna dèn-nêngi galênganipun |
gêgancangan nulya praptèng dhahas aglis |
ngawirya myat agêgêtun |
Ki Nuripin gêmbar-gêmbor ||

22. Ki Wanalela gupuh |

nulungi mring Nuripin kêcêmplung |
anèng ngêmbêl anangis tan bisa osik |
tinarik tanganira sru |
anyêkèkal lir mêncolot ||

23. Ngancik galênganipun |

kalumut awake gêlaprut (n)dhut |
kinèn gancang lumakwèng galêngan aglis |
ngathêthêr wrat badanipun |
(m)brêbêl luh ulate cêlom ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 126 >

24. Jèngrêsmi wlas andulu |
Jayèngraga asuka gumuyu |
Kulawirya alatah-latah sarya ngling |
Nuripin dene abagus |
lir kucingan jênang dodol ||

25. Ulate kaya dhadhu |

koproh mèmpêr jago disêpuluh |
Ki Nuripin mèwèk-mèwèk maleroki |
Ki Wirya saya gumuyu |
uwe cangkême amelot ||

26. Jèngraga angling muwus |

paran ta jêro êmbêle mau |
matur inggih lêbêtipun anglangkungi |
tan paja kandhas ing suku |
thawe-thawe mêksih ngongkong ||

Jilid 9 - Kaca : 94
27. Wanalela gumuyu |
yèn êmbagpun Taga (ng)gih puniku |
sajêge tan ginarap kêbo sapi |
inggih saking lêbêtipun |
yèn ngocal rinawut bandhol ||

28. Yèn dêrêp nunggang lêsung |

cènèng-cinènèng lan rowangipun |
nanging pênêd pantunipun anglangkungi |
tulus èsèl muncèr landhung |
pun êmbag Taga kinaot ||

29. Jèngrêsmi ngandika rum |

têlatèn tan ana wigihipun |
iya dening rêbut pakolihing melik |
lan êndi ta ana ranu |
Nuripin bèn mari glaprot ||

30. Wanalela umatur |

inggih mangke ing ngajêng puniku |
wontên lèpèn-lèpèn dênta langkung wêning |
ing Gaga-kalang lèripun |
wus cêlak tan pati adoh ||

31. Anulya sami laju |

Wanalela kinèn (ng)gendhong munjung |
lumangkah ing gêgênêng tumurun iring |
Ki Nuripin lampahipun |
anggadibêl boting blêthok ||

32. Ki Wirya ngling dèn-gupuh |

borèh blêthok bae adol bagus |
(n)dadak lêntrêng-lêntrêng lir pêngantèn prapti |
Nuripin mlerok gumuyu |
ih ing dhasar pyayi bancol ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 127 >

33. Wong saking boting ngêndhut |
dèn-ranni lêntrêng-lêntrêng dol bagus |
yata kang lumampah dungkap wana napis |
Gaga-kalang wastanipun |
ing Gaga-kalang mêngalor ||

34. Pèrèng kali tumurun |

Jèngrêsmi ngling Nuripin sirèku |
lah adusa sadhela ingong êntèni |
kang liningan sigra adus |
jarite sigra winasoh ||

35. Rênik pangumbahipun |

pinuntiran mrih glis akingipun |
sruwal bêbêd sabuk kulambinirèki |
malêm nulya salin gupuh |
mung malêm klambi inganggo ||

36. Alaju lampahipun |

wanci andhap surya nawang lambung |
kawistara ron kitri sèsining wukir |
amuyêg brambanganipun |
sri kityardi tumrun ayom ||

Jilid 9 - Kaca : 95
541 Sinom
1. Yata wau kang lumampah |
Jayèngrêsmi Jayèngragi |
katri lawan Kulawirya |
lan santrinira kêkalih |
nètèr nêngka ring wukir |
kathah srining kang dinulu |
wêwalêran gugulan |
pala-kasimpar ngêmohi |
pinggir marga pinarikan têbu krêsna ||

2. Pinadha dhapuranira |
anggamêng lir rajêg-wêsi |
lonjorane nyêlawe prah |
arêsik kêlangkung langking |
ambanjêng kanan kering |
binèngkètan ron kinayut |
rampak lir kêmbang mayang |
kinalèn turut pipinggir |
pinagêran prumpung inganam risigan ||

3. Simparan kang pisang raja |

sêpêt kidang mas bêcici |
saba kusta garaita |
byok pulut ambon lan jambi |
kaluthuk sukun bêsi |
raja pandhak lawan gabu |
byar misah maraseba |
sêdaya mêpêg mawarni |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 128 >

 jêjanganan tuwin ingkang sêsêkaran ||

4. Samya rinakit tinata |

tan wowor sabilik-bilik |
sabat samya wismèng ngarga |
kêkampungan alit-alit |
yata kang amartapi |
sira Ki Sèh Sidalaku |
akèn ngrukti gêlaran |
wruh badhe têtamu prapti |
kinèn rakit sugata sêkul panganan ||

5. Pra ngawirya gya tumama |

ring pêlataranirèki |
agupuh Ki Wanalela |
umarêg marang sang yogi |
pinêthuk sabat kalih |
Pakuraga arannipun |
kalawan Pakujiwa |
andika wontên punapi |
Wanalela mojar lah rika matura ||

6. Sarwi ajarwa mulanya |

kang sinung-ling wus mangêrti |
Pakujiwa Pakuraga |
umatur ingkang palinggih |
punika wontên janmi |
pajujugan saking Tajug |
inggih pun Wanalela |
kang nguntapakên mariki |
sira Ki Sèh Sidalaku lon lingira ||

7. Lah aturana dèn-enggal |

Ki Pakujiwa glis mijil |
kang martamu ingaturan |
Wanalela anèng ngarsi |
wus kèrit sêdayèki |
sigra Ki Sèh Sidalaku |
angancarani lênggah |
suwawi andika linggih |
sarwi winor ing guyu mêmanis sabda ||

8. Agêpah ingkang cinaran |

alênggah ing salu pranti |
Jèngrêsmi nulya sung salam |
linawan agênti-gênti |
sawuse tata sami |
Ki Sidalaku amuwus |
saking tambêt pun bapa |
ing pundi sêsanèng wingking |
lawan sintên ingkang pinuja ing krama ||

Jilid 9 - Kaca : 96
9. Ing pundi kasêdyèng karsa |
Jayèngrêsmi nor wêcana ris |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 129 >

 kiyai tanyèng kawula |
ing krajan Wanamartèki |
pinarab Jayèngrêsmi |
apan (n)Jêng Kiyai Guru |
Bayi Panurta ingkang |
ayoga marang ing mami |
de puniki ri-kula ran Jayèngraga ||

10. Satunggilipun pun paman |

wragilipun (n)jêng kiyai |
lampah musakat tirakat |
apan sêdya angulati |
sêdhèrèk lêlana nis |
sananing nis dèrèng têmtu |
mila samya angrarah |
umahas ing wana wukir |
lamun antuk titik anèng pasimparan ||

11. Ki Sidalaku tumêrang |

myarsa kêdale Jèngrêsmi |
anuduh mring sabatira |
kinèn nugatèng têtami |
gupuh ingkang tinuding |
mijilkên pawohanipun |
tumpêr kalobot mênyan |
dawêgan myang wedang jai |
cinarakkên punika jampi katoran ||

12. Jayèngrêsmi Jayèngraga |

katri Ki Kulawiryèki |
pra samya nginum dawêgan |
myang wedang jae gula rin |
anginang udud linting |
Ki Sèh Sidalaku muwus |
jawènipun anakmas |
putrane Ki Guru Bayi |
Panurta kang kêrajan ing Wanamarta ||

13. Kêlangkung kèngêtan ing tyas |

ramandika duk ing nguni |
duk anom golongan-ingwang |
wong sêsanga sèka kapti |
samya mulana ngaji |
ramandika parabipun |
duk nèm Mas Arundaya |
Carik-sutra Arsèng-budi |
Carik-mudha manira ran Wargasastra ||

14. Kanêm Kidang Wiracapa |

Malarsipta Ekawardi |
sanga Datuk Danumaya |
ing mangkya mêncar atêbih |
samya nakdi pribadi |
tan wontên têmu tinêmu |
wus maklum ingajaran |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 130 >

 ing mangke dipun-wakili |
putrane lan sêdhèrèke Mas Rundaya ||

15. Ngong langkung sukur ing Suksma |

suka rênaning tyas-mami |
tan pae pangguh alawan |
kakang Rundaya mitra sih |
marang andika sami |
adya pae ing pangrêngkuh |
kawula lan ramanta |
wong nunggil saliring kapti |
ing panganggêp mring sun ywa bineda-beda ||

16. Samya tumungkul nor-raga |

kang liningan ngawirya tri |
nadesêm èsmu lêjar tyas |
kados botên pati-pati |
lan rakanta (n)jêng kyai |
sami ugi ing pasukur |
ingalaping pamulang |
paduka maring ing mami |
Ki Sèh Sidalaku rêsê ing driyanya ||

Jilid 9 - Kaca : 97
17. Alon dènnya awêcana |
sêlot-sêlote ring ratri |
(ng)gih sami awirayatan |
arêbat wêktu kariyin |
sêdhêng asalat Mahrib |
lah sêwawi maring tajug |
nulya samya umêdal |
samya ngambil toyastuti |
manjing surup sêdaya sami asalat ||

18. Ing Mahrib praptaning Ngisa |

ing wisma sampun sêsaji |
kang pasunggata sangkêpan |
sêkul panganan mawarni |
anèng salu miranti |
yata kang salat bakda wus |
mudhun saking ing langgar |
praptèng wisma tata linggih |
Pakujiwa naosakên pasugata ||

19. Samya lanangan sadaya |

kang ngladèni tan na èstri |
wus samêkta anèng ngarsa |
Ki Sèh Sidalaku angling |
wawi sami wêwanting |
sawontêne anèng gunung |
maklumipun anakmas |
sarèhning sêpi tan èstri |
tan parigêl pangulahing pasugata ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 131 >

20. Ambungkuk ingkang liningan |
sarêng dènnira wiwijik |
adan lêkas samya nadhah |
Ki Sèh datan kêmbul bukti |
namung sairis uwi |
lêgi pala kang pinuluk |
ingkang samya anadhah |
rampadan ulam mawarni |
parandene gêrago panadhahira ||

21. Datan antara dènnira |

anutug dènnira bukti |
samya atuturuh asta |
ambêng linorod cinarik |
pinaringkên Nuripin |
lan Wanalela sêdarum |
Ki Nuripin ajênak |
mangan enak iwak pitik |
mêksih wutuh tan pati kèh kalongira ||

22. Pan wus samya aluwaran |

ingundur mring kang ngladèni |
mangsêgan tinatèng ngarsa |
pisang gêng nangka kuwèni |
dhuwêt lan duryan manggis |
sêmangka kêrai timun |
sêmak têbu kêrêtan |
talês myang uwi gêmbili |
grit ampo brêm sinantên juwadah kilang ||

23. Ki Sidalaku ris nabda |

sumangga pamangsêg bukti |
simambi lan rêraosan |
kang ingancaran nuwun sih |
arum wijiling angling |
adhuh babo wong abagus |
kêna ciptaning jana |
tirakat angèl winardi |
kêdah nglingling sawirasaning karosan ||

24. Nadyan pratisthèng asimpar |

yèn tan wruh sawadyakaning |
ngasêpi yèku supaya |
waluya satêmahnèki |
mahawèng wana wukir |
kèh crita drigamèng ngênu |
linalin têkèng lena |
linabahan ing kêrsèki |
sang inastu tita tan antara mangsa ||

Jilid 9 - Kaca : 98
25. Puniku kêdah kadriya |
owêl lampah kang kawuri |
anta wus pratambèng thika |
citrastra Jawa Rab ramping |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 132 >

 lir sêlaba kasilib |
tinilib tumamèng apyu |
ring mitra tan susesa |
yoga imiriba yêkti |
nugrahanta akupu Sèh Amongraga ||

26. Angganira wus nugraha |

yèn wèh tilasing nagari |
rinêksa ing Widi dhustha |
mamrih usaping kêdadin |
Ngèksiganda dènnya wit |
akarya wêkasanipun |
pralambanging ngagêsang |
dening padudon (m)bawani |
ing sabumi-bumi saha rêbat basa ||

27. Amiwal sêmune padha |

pandhita pandhingan dhiri |
kang anèng wana Wulusan |
lyan takang anèng prajèki |
Kae Sèh Amongragi |
kasara saru sinêru |
trêtangtu patêmbaya |
-nira (n)Jêng Sultan Mêntawis |
kawistara pêlayaran ing Tunjung-bang ||

28. Saeka sarane kana |

sarkara rupa lan manis |
tan kingang pinisahêna |
tunggal jatining êning nis |
lir trênggana lan sasi |
ing jaman kêjatinipun |
puniku pipingitan |
tan kenging winardêngangling |
sabab kang wus mustabik ing kêlanggêngan ||

29. Wau kang para ngawirya |

karênan tyasira rujit |
jatmika tan paja muga |
wing wing ramping pinalimping |
micarèng jroning ngati |
sênyata Ki Sidalaku |
pranjana mardi basa |
lukita praciptèng wangsit |
sasmitanya anjuru-dêmung ing sastra ||

542 Jurudêmung
1. Mêngkana ciptaning nala |
nalika winangwèng wuwus |
marang Ki Sèh Sidalaku |
kathah kêcathêt ing driya |
tan inang lêlèjêmipun |
ing wanci wus sirêp janma |
Ki Sidalaku amuwus ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 133 >

2. Lamun pinarêng ing kêrsa |
prayogi ninis umêtu |
mring jawi ngayêng (n)dudulu |
sêdhêng purnama trang wulan |
wukir lit sawawratipun |
kathah tilasing pratapan |
kang wau duk kinanipun ||

Jilid 9 - Kaca : 99
3. Têksih dêlasan samangkya |
pan prêtapan kathahipun |
pitung-dasa langkung pitu |
nèng Pandhangeyan sêdaya |
kang sinamuda nèng wuwus |
kêlangkung dhangan tyasira |
(n)dan samya mijil tumutur ||

4. Jayèngrêsmi Jayèngraga |
katri Kulawiryèku |
kapat Ki Sèh Sidalaku |
Nuripin lan Wanalela |
anèng wisma samya kantun |
yata kang nitik pêtapan |
ngalèr mring guwa tumurun ||

5. Guwa Sêntor namanira |

tumêdhak prapta ing ngriku |
wontên gigilang sela lus |
kêkalih sami warninya |
jèjèr ngalèr ujuripun |
lambe guwa aundhakan |
ngampat jro nunjêm anyumur ||

6. Antara jro satirisan |

kathah guguthêganipun |
anjêrambah ombèr samun |
cêlowokan jojromahan |
apêpagan sungsun-sungsun |
Ki Pakuwirya tumujwa |
sumusul ambêkta sumbu ||

7. Prapta sajronirèng guwa |

sêdaya samya kêdulu |
pasang rakit ronganipun |
kang kilèn lawan kang wetan |
rolas sisih tigang sungsun |
sêtundha patang paguwan |
pan sêlawe prah sêdarum ||

8. Salu sela warna-warna |

kang langking pita bang sambur |
miwah kang seta kang dadu |
saênggènne beda-beda |
aluring guwa sih laju |
Ki Sidalaku anabda |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 134 >

 punika têrusanipun ||

9. Guwa Pêdhali ing ngrika |

aluring guwa lir kêluh |
ngawirya tri andudulu |
pangro kadya patilaman |
lawang pipi pinatra lung |
tan sami mawarna-warna |
cêplokan myang patra gêmpur ||

10. Kang sinimbar wis walêran |

anulya Ki Sidalaku |
dinuga wus samya nutug |
dènnya myat rakit pêtaman |
Ki Sèh alon dènnya muwus |
suwawi samya umêdal |
kang liningan atut pungkur ||

11. Angayêng mring Pasimparan |

lêlêmpèng lêngkonging gunung |
kèh titilasing panungku |
tan pati doh antaranya |
prêtapan sawijinipun |
beda-beda ujurira |
kang malang uloning gunung ||

12. Kang angègos kang sumungsang |

kang kêdhok miwah mêndhukul |
kang karang curi pêparung |
ingkang miring miwah lêmpar |
pan akathah warninipun |
tinaman kabèh jinajah |
anulya samya umantuk ||

Jilid 9 - Kaca : 100

13. Mring wisma alêlênggahan |
mêksih sinaji ing salu |
nyamikan sangkêp nèng ngayun |
Ki Sèh Sidalaku nabda |
suwawi nakmas ing ngriku |
sayah ngayêngi pêtapan |
agupuh kang sinung wuwus ||

14. Samya sambèn nyênyamikan |

angambil sasênêngipun |
Jèngrêsmi pêtanyanipun |
kawula nyuwun pêpajar |
ingkang patilasan wau |
sapa sintên kang atilas |
Ki Sèh Sidalaku muwus ||

15. Guwa pun Sêntor punika |

inggih pasênêtanipun |
nyai gêng Jênangan nêngguh |
sang Raja-pandhita Rara |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 135 >

 Kilisuci kadang prabu |
lamun nêgês pamêlêngan |
ing ngriku pratandhanipun ||

16. Ing Sêntor minangka wisma |

dene paninisanipun |
punika pupucak gunung |
namung kalih (ng)gèn punika |
dhepoke sang Kili wiku |
tan usah mawi ngaturan |
mring Gêgêlang sang aprabu ||

17. Lamun wontên kêrsa raja |

pêndhita rara sampun wruh |
sakêdhap praptèng kêdhatun |
Jayèngrêsmi malih tanya |
ingkang sêdaya puniku |
punapinggih tunggilira |
angling Ki Sèh Sidalaku ||

18. De prêtapan sêdayanya |

kêladuk jaman Tumênggung |
Klanajaya-kusumèku |
mangun prang arsa ambêdhah |
marang nêgari ing Wangsul |
sêkadang kadeyanira |
samya nunungku sadarum ||

19. Nèng ngrikyardi Padhangeyan |

denèng sang adi tumênggung |
nèng guwa Sêntor sumungku |
lan kadang kang pinitayan |
pêndhita rara kukuwu |
anèng jro purèng Gêgêlang |
amucung lawan sang prabu ||

543 Pocung
1. Sakêlangkung nêkung sang adi tumênggung |
anèng Sêntor guwa |
mrih pungkas mamrêping jurit |
sêgotra bipraya sêkadeyanira ||

2. Anjêjungkung nèng Padhangeyan puniku |

nênêdhèng Hyang Suksma |
soripun ni prabwèng Bali |
iyêg sabiyantu pra prawira tapa ||

Jilid 9 - Kaca : 101

3. Anèng gunung jinurung ing Bêthara gung |
pamintaning kêrsa |
sang Kêlana-adi Panji |
aprang lêmbut winaskithèng astha-brata ||

4. Wasistha nung nanggulang nungkul ing mungsuh |

pakarti sampeka |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 136 >

 pramodèng rèh marasandi |
amigêna prang rêpit mangendrajala ||

5. Kilating syu satru kala mêjêng ripu |

winug ing pêlagan |
lêgawèng pagut sasiki |
suka pahêming pahuman tumamama ||

6. Lan sang prabu ing Bali adi tumênggung |

pajiwa jatawa(?) |
ningit lukiting pangaksi |
ri sang adi Kêlana Jayakusuma ||

7. Ing pandulu tar liput lêbêting Galuh |

winarga piluta |
luntur nor angganira ris |
nir prabawaning Prabu Jayalêngkara ||

8. Tanpa kiwul kêpapal kawal anungkul |

puput sumawita |
bêdhahe nêgara Bali |
balilaning bêlaka balèng Gêgêlang ||

9. Ki tumênggung agung gêganjaranipun |

nampani sih nata |
punika gogotèknèki |
jayaning prang dhêdhepok nèng Padhangeyan ||

10. Milanipun kathah prêtapan ing ngriku |

Ki Putra Jênggala |
winongwong ing Bêthara di |
binayantu rêmpêg ing para kadeyan ||

11. Satriya nung sang Dipati Marabangun |

prawira ring laga |
tan ngandêlakên kawanin |
tuwin gunging prajurit sêntananira ||

12. Prandenipun taksih angangge manêkung |

pangèsthining pudya |
sêdya wus lawan pribadi |
tur puniku tabiyat agama Buda ||

13. Tan têkabur prasendhe ihtiyaripun |

tinarimèng Suksma |
rampunga pakartèng kalbi |
tyasnya purna anèng guwa Padhangeyan ||

14. Alon matur Jayèngrêsmi mring sang wiku |

(ng)gih ta lah punika |
dhaupe kadi punêndi |
lawan ngèlmi sarak lan agama Buda ||

15. Lingira rum sira Ki Sèh Sidalaku |

dhaupe punika |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 137 >

 lan sarak Rasulullahi |
kêdah nokitkên Kadising pra ambiya ||

16. Tekadipun munajad marang Hyang Agung |

pêmapaning ikram |
mikrad munajad tubadin |
pratanda lantaran wêktuning mukjijad ||

17. Wus têrtêmtu manungsa kang bangsa luhur |

punjul ing tumitah |
wontên antaraning budi |
pênggayuhing marêk pangayunaning Hyang ||

Jilid 9 - Kaca : 102

18. Anrang kalbu nuksma mor pênêgêsipun |
mènèti kêlarat |
ulah pambukaning takdir |
tan ngopèni jangkah pratingkahe badan ||

19. Mung anjangkung jangkaning Hyang Kang Maha Gung |

pae lan bangsandhap |
tan ketang utamèng budi |
namung jangkah ngangkah kêconggahing manah ||

20. Tan angetung jangka sasmitaning wahyu |

pangayudaning Hyang |
bangsa (n)dhap tan wruh ing takdir |
tar wrèng budi namung badan kinawruhan ||

21. Kawruhipun tar wor ingkang bangsa luhur |

têlênging tyas tama |
tumama maring kêdadin |
kang utama tansah brangtanirèng Suksma ||

544 Asmaradana
1. Wong kang prawirèng ing budi |
tan mèngèng paningalira |
sura lêgawèng patine |
saking kumandêling Suksma |
wus amisesa badan |
kang budi widadya lubung |
nunggal kêrsaning Hyang Suksma ||

2. Kawimbuhan ing Hyang Widi |

pêpêsthèn kang winaskitha |
tan jumangkah lamun dèrèng |
tumindak têkdiring jangka |
dadya wruh ing wêkasan |
mangsaning sèstu lan uwuk |
kang winawas sajroning tyas ||

3. Babagan kalih prakawis |

kang luhur kêlawan andhap |
pandum budi lan badanne |
wus pae paekanira |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 138 >

 kabubruh anrang cipta |
kang bangsa badan akudu |
sarat takiyar prantinya ||

4. Punika dhauping ngèlmi |

agami Buda lan sarak |
tandha ahli kaluhure |
munajad lawan mumuja |
sami bangsa Pangeran |
tan kêna sor kulanipun |
wus wasis ing kawaspadan ||

5. Kêrana sang adi Panji |

kêrtarta Ino Koripan |
tan rêkasèng rèh palugon |
anthang pamrêp mring soring prang |
wijayèng surèng rana |
angimpun ngincum para rum |
rampas rarasing asmara ||

Jilid 9 - Kaca : 103

6. Katêmbèn têmbayaning sih |
kênya kênyaring karsikan |
katrêsan suh sutrêsnane |
kumambêg nor manoara |
juwêt mangajab-ajab |
hyan ring sang adi tumênggung |
mèsi pahyasing wanita ||

7. Tan pae lan kang wus mukik |

mustakik mungguhing Allah |
oliya gosul ngalame |
kinadar wayasirlika |
amrih mahdud ngudatan |
bili sami la yap kabu |
paholanasran ngajijan ||

8. Tan wontên pakèwêdnèki |

palaling pênggawenira |
wus tan ana bubundhêle |
sinung gampang ing pangucap |
datan ming-kalih sabda |
pitulung kamulyanipun |
karaton jaman akirat ||

9. Misèsèng rahmating akir |

mêngko pintên-pintên nikmat |
datan wontên tontondhene |
anjawi ingkang kadyèka |
kang sinung ramhat Allah |
puniku sèstu linuhung |
kang abangsa kêluhuran ||

10. Sujana lan ngulama di |

ratu kalawan pandhita |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 139 >

 apan tunggil babagane |
ratu rahmating bawana |
marsi rahmat akerat |
rahmating ratu yèn èstu |
têmtu tumêkèng akerat ||

11. Rahmat pandhita yèn yêkti |

têmtu tumêrah ing dunya |
kang ro puniku tan pae |
kabir sahir kabibolah |
kalipan bakdallulah |
ratu sinung kuwasèku |
akarya mulyaning bala ||

12. Rêsi sinung kuwasèki |

karya sampurna ing sabat |
sabat kang sampun sinung sèh |
Hyang Suksma akarya titah |
pan kinarya kalipah |
ratu pangadilanipun |
sakèhing kaulyaning Hyang ||

13. Pandhita ngapalkên ngèlmi |

kang sulih mulang supaya |
eling yèn kinarya Manon |
urip wêkasan pêjah |
mila kita punika |
anguluri kang wus luhur |
supaya tunggil babagan ||

14. Jayèngrêsmi Jayèngragi |

katri lan Ki Kulawirya |
karênan miyarsa linge |
ramping patitising sabda |
sira Ki Wargasastra |
kang parap Sèh Sidalaku |
aprama-kawi ngulama ||

15. Pantês linêkêt ing asih |

mring wong agung wiryèng praja |
kang lukita ring sastra rèh |
tan akuciwèng wacana |
salirning bangsa bantas |
Ki Kulawirya amuwus |
alon mring Ki Wargasastra ||

Jilid 9 - Kaca : 104

16. Ngong tanya kakang Kiyai |
mênggah srat Paniti-sastra |
inggih punapa pedahe |
nauri Ki Wargasastra |
puniku panêngêran |
ing ngèlmi ingkang kadulu |
dora lan sêmbadanira ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 140 >

17. Agamêl thika ginusthi |
mètnirèng kata tang wuryan |
kirtya ring pustakeng jarwe |
dhan têkang purwakèng lêkas |
yan janma ta tar wikan |
nêngguh ring subasitèku |
yeka mudha punggung rannya ||

18. Lwirning mudha bodho yêkti |

têgêsing punggung pan punggal |
wong kang asor pêmilihe |
lir sêlusup ing pawuhan |
solahe têmah nistha |
amêrusul dhawul-dhawul |
dadya paguywaning janma ||

19. Tangèh lukita ing bangkit |

kalulut ing ina papa |
kêrasan dadya cêmporèt |
Ki Kulawirya alatah |
myang putra kalihira |
karênan suka gumuyu |
liringan sasmitèng prana ||

20. Ki Wirya malih tanya ris |

lajêngipun ingkang murat |
Ki Wargasastra wuwuse |
murate kang subasita |
kang dhingin sila-krama |
tar wang basa krama nêngguh |
sila lungguh kang prayoga ||

21. Krama wuwus ingkang manis |

lir palungguhan |
dèn-pênêd mungguh tatane |
kadi ta wong ambêndara |
lawan wong ambaturan |
miwah sapêpadhanipun |
sor luhur sayêkti beda ||

22. Krama jênênging nrêpati |

akarya titining bala |
bala tan winênang kabèh |
anêrak nitining nata |
kang sampun winalêran |
wêwalêr sor lawan luhur |
patrap pangulahing praja ||

23. Saurutira kadyèki |

praja desa myang urakan |
tan kêna carup salire |
yèn ing jaman tan wikan |
subasita prêsasat |
ingaran nora wêruh |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 141 >

 arasa kang nêm prakara ||

24. Kêcut pait pêdhês asin |

sêpêd manis kang sad-rasa |
lir wong tan nginang pamine |
nèng palungguhan ing kathah |
kucêm seta lathinya |
ingkang mêkatên puniku |
yèn wontên rêrasan sastra ||

25. Arsa ngucap nora bangkit |

mênêng mukanira kadya |
lènging guwa pêlongone |
lêgêg-lêgêg lir gupala |
mêmêdèni sinawang |
mulêlêng angunggut-unggut |
awêsana butêng ing tyas ||

Jilid 9 - Kaca : 105

26. Samya gumuyu miyarsi |
tamu tri rêsêp ing driya |
Ki Wargasastra sojare |
mêkatên malih bab wisa |
wisane wong anêmbah |
ngabêkti marang Hyang Agung |
rinewang crobo tyasira ||

27. Kêthu nêlutuh ing kapti |

dadya rêgêd tanpa iman |
pan ilang pangabêktine |
yêkti datan katarima |
pujine lir talutak |
kêkorak salaminipun |
sêsawi wawêdi sawah ||

28. Jèngrêsmi suka miyarsi |

murading Paniti-sastra |
Jèngraga Kulawiryane |
sarêng gumujêng alatah |
guyune ngaya-aya |
ragi kêraos ing kalbu |
sinamun suka miyarsa ||

29. Dènnya gumuyu Nuripin |

angênthêt-ênthêt kêduga |
Jèngraga mèsêm anolèh |
Ki Wirya gumuyu mojar |
e e Ripin guyunya |
dudu guyu mèlu payu |
kaya guyu sèjè ada ||

30. Mèsêm ngacêmut Nuripin |

(n)jêng kyai dènnya ngandika |
mawi lir sawi sawahe |
Ki Wirya ngling o ah ora |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 142 >

 yèn kaya ujarira |
inggih ing sayêktosipun |
kèngêtan duk kêmlaratan ||

31. Ki Kulawirya nudingi |

ya ya Nuripin sidakna |
sarwi anêcêg mangwane |
rokok kêlobot minênyan |
sinamur gugujêngan |
dèn-slênthik bêr mawanipun |
tibèng pangkon tan nglêgewa ||

32. Nuripin anolih-nolih |

ngiwa nêngên wuri ngarsi |
mambu nyamu bêkas-bêkès |
tumingal kukus kêbulan |
mawa amblês bêbêdnya |
nètèsi konthol anjêpluk |
ngadêg kikirap kumrèngkang ||

33. Ingusêg gêni wus mati |

jinèrèng bêbêd klambinya |
ting cêromplong samya bolong |
Ki Nuripin gêrundêlan |
gumuyu kang tumingal |
Ki Kulawirya ris matur |
dos-pundi lajênge kakang ||

34. Ki Wargasastra ngling aris |

janma kang tan darbe arta |
tuna bae saujare |
saguh têmên têmah cidra |
tan ana kêdadeyan |
dadya wisa badanipun |
dènnya saking tan katêkan ||

35. Barang karêpe tan dadi |

kadi ta ingkang pêrawan |
kang dadya wisa awake |
yèn kongsi kraraban uwan |
yêkti kang samya mulat |
sêdaya ewa andulu |
tan ana rêsêping manah ||

36. Yèn ta angalapa krama |

kèh lumuh kalungsèng mangsa |
nora suwawi karêpe |
dèn kang aran janmadika |
ingkang ngrêsêpi manah |
mring sarowangira lungguh |
datan ka-êntèn wacana ||

Jilid 9 - Kaca : 106

37. Kang tansah dènnya dudugi |
marang sanityaning janma |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 143 >

 tan pinurikan dening wong |
tan susah kasrambèng rucah |
angrêsi tyas sujana |
kêlawan bisa mêmungu |
ing kuwanènaning janma ||

38. Ing rèh pangulahing jurit |

mumpuni ambêning ujar |
tan ana rêngat tyasing wong |
sakèhing janma karênan |
samya angalêmbana |
lan malih sayogyanipun |
kakung yèn parêk wanodya ||

39. Garwa atanapi sêlir |

anggung ngrasanana raras |
rum-ruming pamrêmaning don |
sabda lus kang manoara |
mrih luntur tan alpèng tyas |
ywan lunggyan lèn pandhita nung |
yogya yun patanya tama ||

40. Sojaring kasinggihan sih |

trusing kawruh ka-awêran |
ring panêmbah kêjatène |
lamun wêktune pêprangan |
micara ing kawadyan |
prihên suranya mring mungsuh |
anduduk digdayaning prang ||

545 Mêgatruh
1. Mungguh galaking sarpa lan mandinipun |
kêna ilang wisanèki |
saking japa-mantra nêngguh |
galaking macan pan kenging |
ilang dening japaning wong ||

2. Gajah mêta yêkti rubuh dening angkus |

bênduning ratu pan kenging |
lilih dening turing wadu |
atur ingkang mupangati |
atamsil lamun kêledhok ||

3. Dadya lêjar sang ratu pan mari bêndu |

têmah mijil sih mring dasih |
pan amung nêpsuning mungsuh |
mari-mari yèn wus mati |
lan nêpsuning durjana-ndon ||

4. Nginggit-nginggit tan mari pangincimipun |

dening japa lan mantrèki |
sasat nyandhing ula dumung |
sranduning dadya wisèki |
luput nyêmbur tan wun-nyakot ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 144 >

5. Jayèngrêsmi Jèngraga Kulawiryèku |
ngalênggêr dènnya yêktèni |
saking kêsinggihanipun |
tamsile wong ulah juti |
kadi tan ana (m)bêrojol ||

Jilid 9 - Kaca : 107

6. Wus kacupan janma sapangulahipun |
Paniti-sastra patitis |
ngagêsang pratandhanipun |
cihnane ala lan bêcik |
Ki Wargasastra lingnya lon ||

7. Panêngraning wong bêcik awas nèng ngriku |

ing pratingkah wijiling ngling |
sêntosa sêmune ruruh |
nastiti alus tur ririh |
tan bêrabah ing wiraos ||

8. Ran pandhita sastra (ng)gènnya ing liripun |

tan ngandhêg patanyèng janmi |
janma kang susastra luhung |
linadèn lan angenaki |
ngalap hyun lamun miraos ||

9. Nuduhakên ring patanya mudha punggung |

amadhangi tyas asêdhih |
wruh wiramaning sastra gung |
tan karya saking sêsami |
anggung ngrêsêpkên tyasing wong ||

10. Ran pêndhita sastra (ng)gènnya kang puniku |

lan malih janma kang sugih |
arta kêncana sotyèku |
nanging pênganggènirèki |
busana tan pênêd tinon ||

11. Myang pangane tanpa rasa kang ingulu |

tan wèwèh ing pêndhita di |
wong kang mêkotên tan wêruh |
nyana panjang tuwuhnèki |
kêlawan malih wontên wong ||

12. Wus limpat ing sastra tur ta sampun wêruh |

ing sa-kramaning negari |
mangka lakune têka nut |
mring durjana dadinèki |
padha lan kang nora wêroh ||

13. Dènnya tanpa karya ing kabisanipun |

sami lan kang nora bangkit |
wontên wong wus tuwa pikun |
tur dawa ngumurirèki |
tan karêp ing bêcik kang wong ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 145 >

14. Kasudarman kasusastran nora ngingus |
janma nistha ranirèki |
tanpa karya uripipun |
tan sami samaning janmi |
sami lawan buron sato ||

15. Kang kalal enak pinangan dagingipun |

padhaning wong kang kadyèki |
de kang kaonang ing wuwus |
cêndhala kawan prakawis |
gadarba yèn ing buburon ||

16. Pêksi ingkang cêndhala dhandhang lan puyuh |

lamun ta mungguh ing budi |
ingkang kocap cêndhala dur |
tan karêp pênggawe bêcik |
tinggal bêkti ing Hyang Manon ||

Jilid 9 - Kaca : 108

17. Nguciwani mring pawong sanakirèku |
angungkuli cêndhalèki |
pêcat budine rahayu |
tunggal babaganirèki |
lan kang nistha sor pra awon ||

18. Wong miskin pan akèh-akèh bawanipun |

mrih pakolih pangan pokil |
lan mêngkanang malihipun |
wong kang ala rupanèki |
kèh tênagane mrih katon ||

19. Ing baguse yen wadon mrih katon ayu |

lan janma tan anut maring |
sawirasaning sastra gung |
saujare sugal sêngkil |
kawijilaning wong gopok ||

546 Mijil
1. Pra ngawirya karênan miyarsi |
raosing wiraos |
pancèning janma dèn-ucapake |
tuwin sato pêksi salir kèksi |
sadaya kayêkti |
wuryaning pamuwus ||

2. Ki Kulawirya amuwus aris |

mêkatên liring wong |
dene tètès tan wontên gothange |
kadipundi lajêngipun malih |
Ki Wargasastrèki |
alon dènnya muwus ||

3. Janma pawong-mitra aywa kadi |

singa lan wana (n)don |
samya rêksa-rinêksa dangune |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 146 >

 lama-lama bêbangkèlan kapti |
tan tulus ing kapti |
sima wuwusipun ||

4. Alas yèn ta tan ana-a mami |

dadi apa mêngko |
tan urung yèn linêbur grumbule |
andhang ngrêsula kanggonan mami |
sang wana dènnya ngling |
si sima puniku ||

5. Yèn ta aja sun-aling-alingi |

kêtongton dening wong |
mangsa wurunga rinujak mangke |
sang singa gya tinggal sêsanèki |
wana kang pêtêng writ |
mring bêbanar laku ||

6. Anulya rinujak dening janmi |

sang singa matyèng-(ng)gon |
sapêjahe sang singa alase |
binabad dening manungsèki |
wrêksa sima ênting |
tinunggar tinunu ||

Jilid 9 - Kaca : 109

7. Dadya rusak sêkarone sami |
lirnya kudon-kudon |
alaning wong bangkolan karone |
ing ngagêsang kêdah andarbèni |
sarya kang utami |
pawong-mitra tuhu ||

8. Ingkang katon kaluwihanèki |

kang tanggon katêmpoh |
ati rowa duk sang naga gêdhe |
binuru mring sang garudha pêksi |
naga pinalêcit |
dumadak katêmu ||

9. Lan Bathara Sramba lingira aris |

èh naga sirèko |
kapiyandêm lumayu marang ke |
matur kularsa minangsa dening |
sang akagapati |
marmamba pukulun ||

10. Ulun lumajêng langkung dahat jrih |

mring garudha anon |
yang Bathara Sramba lon dêlinge |
sirèku ta paran arsa urip |
ingsun kang nulungi |
sang naga umatur ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 147 >

11. Inggih amba minta tulung mamrih |
gêsang karahayon |
ngling Bathara Sramba lah sira ge |
kumalunga jangga-ulun iki |
naga gya mulêd ing |
têngggêking dewa wus ||

12. Gya prapta sang garudha non maring |

sang naga amanggon |
nèng angganing sang wignya dewa-ngrèh |
garudha nir krodhanira mêksih |
arsa mangênjali |
myat ring naga granggu ||

13. Yun tan nêmbah jrih ing bathara di |

ila-ila ring sot |
kewala nêmbah sing luhur bae |
riwusnya nêmbah sang kaga-pati |
mêsat sing ngarsaning |
dewa kang palungguh ||

14. Kang puniku palupining janmi |

saryotamèng tanggon |
Jèngrêsmi mèsêm sasmitèng rine |
miwah marang kang paman sarya ngling |
jawènipun ugi |
ngagêsang puniku ||

15. Wus cinupan ing sastra ngingkêti |

pênêd lawan awon |
tan bodho pra janma pênganggite |
tan pai lan ngalim kang musanip |
anêgêsi Dalil |
Kadis minulya nung ||

16. Kang paman ngling kojahe kiyai |

Wargasastra mèncok |
mungguh lakwèng kauripan kiye |
wus ginaris bênêr lawan sisip |
ondhe mêlimpingi |
janma di lan kumprung ||

17. Kadipundi malih kakang kyai |

bab kang winiraos |
Kae Wargasastra lon wuwuse |
inggih wontên malih ondhenèki |
kang kocap ing jilid |
jawi jarwanipun ||

Jilid 9 - Kaca : 110

18. Tingkahing anak yogya manut ing |
wong tuwane karo |
lir ta bulus yèn ngêndhog mangsane |
pinêndhêm tinilar aprandening |
yèn wus nêtês sami |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 148 >

 tiru ingkang sêpuh ||

19. Rupanira sadoyananèki |

tiru bapa êmbok |
sêsamine ulam pêksi kabèh |
samya tiru wong tuwanirèki |
sapari-bawèki |
sadaya kadyèku ||

20. Yèn manungsa pan datan kadyèki |

inganakkên wong ro |
dinulang ing krama sêprandene |
yèn wus tuwa tinggal solah-bawi |
awiji pribadi |
arang ingkang tiru ||

21. Anaking durjana kadhang dadi |

pêndhita kinaot |
kadhang anaking pêndhita gêdhe |
dadya durjana julig ajuti |
dene ta tan kadi |
wong atuwanipun ||

22. Kang pêndhita aywa sah sêmadi |

lawan dèn-akukoh |
tapa-brangtanira kang pakolèh |
mulyakkên ing nêgara sèstuning |
tuhu pêndhita di |
manuh ing sastra gung ||

23. Sawêlinging sastra dèn-kukuhi |

budi karahayon |
mungguh wong agung kautamane |
ri kang arta busana lan rukmi |
pèni-pèni tuwin |
sêkul ulamipun ||

24. Yogya dinanakna maring dasih |

palanya pyuh kèpon |
angandhêmi ing saparentahe |
rumêksèng praja kukuh ngabêkti |
têkèng têpis-iring |
mashur dana luhung ||

25. Mungguh wanodya kêlamun laki |

palanyah antuk ndon |
anak lanang kang kêndêl wruh ing rèh |
aywa kadya singa asisiwi |
namung nyêpisani |
mungguh busana nung ||

26. Kang linuwihakên ing janma di |

apan amung dodod |
lamun pangan kang linuwihake |
ing brêmana pan puhaning sapi |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 149 >

 tan amangan daging |
alit milanipun ||

27. Sapi kang pinangan puhanèki |

pan ingakên êmbok |
mungguh sujana ingkang pinilèh |
saringaning sabda kang linuwih |
-akên mungguh èstri |
gêmuhing pêmbayun ||

28. Yèn ing sastra kang minangka titih |

tan lyan kang kinaot |
wrêdining sang pêndhita wulange |
krana sang pêndhita pakartèki |
ingkang dèn-guyoni |
anggulang sastra gung ||

Jilid 9 - Kaca : 111

29. Pituduhing sastra kang ginati |
pan mênggal linakon |
yèn mungguhing arta utamine |
arta saking kaskaya pribadi |
dadyaning artèki |
saking yayahipun ||

30. Nisthaning arta yèn saking bibi |

nistha-nisthaning sor |
arta saking anak myang rabine |
gêgawaning maratuwanèki |
tamaning utami |
yèn angsal arta gung ||

31. Jêjarahan saking mênang jurit |

mrêp ripu amboyong |
kasêbut digdaya mêsuwure |
yèn mangun-prang ngangge pat prakawis |
kang upaya sandi |
maring madyanipun ||

32. Dhêndha pariksa apura tuwin |

dana utamèng don |
pangadêging prang lawan danane |
yèn wus kêna ing upaya-sandi |
kèngsêr mungsuhnèki |
suraning balambyuk ||

33. Tingkahing prang ngatingalkên dening |

wêwêdining mungsoh |
tan kenging katon jrihira dhewe |
kawruhan ing mungsuh myang wadyèki |
têmah angêkêsi |
mring rowang kang purun ||

34. Acawisa sabarang kang dadi |

nangèkkên rowang wong |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 150 >

 mamrih galak mring mungsuh pamrêpe |
ywa nênantang amêmanas jurit |
kang prayitnèng wèsthi |
amawas ing mungsuh ||

35. Anganggeya mamedaning agni |

sing kêparag gosong |
mangguh pawong sanak mimitrane |
kang linêwihakên ujar manis |
andhèh rumakêt sih |
tan sêlayèng kahyun ||

36. Yèn ing satru tan ana ngluwihi |

rêgêding tyasing wong |
ingkang dadya satruning uripe |
yèn ing sêktining sêjagad iki |
datan angluwihi |
pra jawata luhung ||

37. Yèn ing pêksi kang linuwih bêcik |

namung pêksi beyo |
bisa ngucap tur bagus rupane |
munggyèstri kang linuwihkên sami |
kang bêcik warnèki |
kêpati-brata yu ||

38. Yèn lakine mati milu mati |

pan asuduk laboh |
myang kukuwu anèng pasetrane |
praptèng pati datan arsèng laki |
sasat mèlu mati |
sumungku tyas tuhu ||

39. Punika kang ingaranan èstri |

kêpati brata-ndhon |
sêdya anut praptèng dêlahane |
wus têrtamtu kang para prayogi |
ngukuhi sojaring |
sastra tyas kang luhur ||

Jilid 9 - Kaca : 112

40. Angungkuli sêkathahing janmi |
kang tanpa sastra wong |
marmane ta mêngkono sakèhe |
sèsining rat kawistara dening |
sastra amalêri |
gurisaning tuwuh ||

547 Girisa
1. Jayèngrêsmi Jayèngraga |
kêpapaèsan tyasira |
tan ana nginang samêndhang |
wuwuse Ki Wargasastra |
Jèngrêsmi ngling mring rinira |
wus tan kêna ingundhakan |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 151 >

 murading Paniti-sastra |
matur inggih kasinggihan ||

2. Ki Kulawirya lon mojar |

turira mring Wargasastra |
kadi-pundi wau kakang |
kang mawi dunya punika |
nistha madya lan utama |
nistha saking anak garwa |
madya pawèhing sudarma |
mênggah donya saking randha ||

3. Punapinggih kalêbêta |
dènnya mênang prang jarahan |
Ki Warsgasastra ris nabda |
kadi-pundi awitira |
Ki Kulawirya asojar |
inggih duk anèng ing marga |
kula kabegal ing randha |
rong dalu nèng pasipêngan ||

4. Randha pradhah sugih donya |

kêlangkung kula ingêma |
-êma ing randha punika |
akathah pawèwèhira |
pêrabot kêlawan arta |
wawratipun dede kadang |
awèwèh tan eman-eman |
yèn ta lamun tinêksira ||

5. Pan pêngaos satus malah |

malah kapara langkunga |
mèsêm ngling Ki Wargasastra |
wus uning lêlèjêmira |
punika kang (n)dika pajar |
tan pati mungguh dinawa |
sumangga rinaos ing tyas |
namung ta sakêdhik wênang ||

6. Tulak kalurating paran |

dede pangkating utama |
kang putra mèsêm kalihnya |
Nuripin watuk kinarya |
anolih Ki Kulawirya |
ngling mèsêm mulêlêng mojar |
iki bawaning wong apa |
jêg watuk anyar-anyaran ||

7. Nuripin watir tyasira |

kumrèngkang mêdal ing jaba |
gumuyu sêdayanira |
samya manggut paliringan |
Ki Wuragil malih nabda |
dhuh kakang Ki Wargasastra |
dos-pundi lajênge kakang |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 152 >

 wirayat Paniti-sastra ||

Jilid 9 - Kaca : 113

8. Kang tinanya ris ngandika |
mawanti wêlinge sastra |
angeman jaman taruna |
kang bagus-bagus rupanya |
owêl yèn tan wruh ing sastra |
lire tan bisa mêmaca |
nadyan bagus warnanira |
kathah-a garwa artanya ||

9. Saroja-a kulawangsa |
nadyan wasis ing gamêlan |
janma kang mêngkana ika |
surêm tan ana cahyanya |
akucêm nèng pasamuwan |
lir kêmbang têpus mêrbabang |
nanging sêpi tanpa ganda |
kadi ta kang janma tama ||

10. Kang dadya panêngranira |

ing sêmu lantaping basa |
alêping pasêmonira |
sayêkti pênêd punika |
kadya ta janma micara |
ngaku krêp mangan sadina |
tandha yèn lêmu badannya |
yèn kuru sayêkti dora ||

11. Panêngraning sang pandhita |

tandha nèng pangabêktinya |
panggah ing sêmbah maring Hyang |
lamun yèn mungguh kêlabang |
wisane nèng sirahira |
pan kenging lamun tinawa |
kalajêngking wisanira |
nèng buntut kening ngulapan ||

12. Wisaning sarpa siyungnya |

ilang kêlawan tinawa |
kang sami mandi-mandi ka |
karuhan prênahing wisa |
pan amung tiyang durjana |
tan karuhan (ng)gyanning wisa |
kêbêg sranduning badannya |
tur datan kêna tinawa ||

13. Pan uwus pêngawak wisa |

mungguh kasêktin winarna |
sêktine rara yèn pêpak |
yayah-rena kulawarga |
raryanggung ngadi-adinya |
nangis tinulung ngarihan |
rinêksa ingêma-êma |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 153 >

 sinungan sapênjaluknya ||

14. Sêktining ulam loh yèn ta |

ajêmbar jro toyanira |
sêktining pêksi yèn pêpak |
êlare kuwat (ng)gêlawat |
sêktining ratu kêlawan |
pêpak wadyabalanira |
anjênêngkên mantri-muka |
sèstuning narendra dibya ||

15. Sang sujana aja mangan |

wolung prakara lirira |
têkèk bunglon kodhok ula |
ulêr lalêr wraha sona |
dadya nglarani sarira |
ywa maido mring pandhita |
dumadakan nêmu papa |
aywa maido mring sastra ||

Jilid 9 - Kaca : 114

16. Dumadak manggih cintraka |
ywa maido mring gurunta |
dumadak cêpak patinya |
lir panjang-putra tumiba |
ring sela rêngkulu ambyar |
datan kenging pinulihna |
mêkatên mungguh pêndhita |
tinggal rahayuning dina ||

17. Pot bêktinira ing Suksma |

yêkti pêcat daulatnya |
têmahan cêla cilaka |
sang ratu yèn tan pariksa |
myang lir palamartanira |
yêkti katilar ing bala |
lir têgal tan na sukêtnya |
tan kambah ing sato kewan ||

18. Bêngawan kalamun asat |

tan sinabèng pêksi rawa |
wong kang sugih arta garwa |
lamun mati tan ginawa |
kantun nèng wisma udrasa |
atiti waha têgêsnya |
lir mèlu mati sêkala |
dene datan prihatinnya ||

19. Wus mêngkana arta garwa |

akathah ing parannira |
kalingane ing ngagêsang |
ywa tungkul ulah susila |
aniti-krama ing titah |
arta mrih dadya sarana |
wêragading karaharjan |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 154 >

 sêlamêt donya dêlahan ||

20. Ing anom wêkasan tuwa |

urip awêkasan pêjah |
kang tuwuh mungguhing janma |
kang abagus warnanira |
sarta prayogi kulanya |
pinilih marang narendra |
utami ingkang susastra |
ing pasêmon tan katiwang ||

21. Lawan kang para sujana |

limpad sawêrdining sastra |
ngrêsêpi tyas kang siniwa |
bisa mung kêrsa mrayoga |
pariksaning ratu tama |
marang wadya tantranira |
patang prakara lirira |
dhihin trap susilanira ||

22. Ping ro ing kagunanira |

kaping tri pakaryanira |
kaping catur kêwanènnya |
yèn mungguhing rukmi mangka |
tri pariksa pan dinadar |
ping ro ingobong dahana |
ping tri tinugêl pinacal |
sandining ratu yèn arsa ||

23. Ngêdohkên mêpakkên dadya |

catur prakawis lirira |
artèstri sura kabisan |
cinobèstri anguciwa |
cinoba kêwanènnira |
tyas barèsèt angucira |
cinobèng karya tan dadya |
cinobarta anggigisan ||

Jilid 9 - Kaca : 115

24. Yèn sampun catur pariksa |
tan sayoga winor lawan |
pra janma kang pinitayan |
yèn trahing sujana sêtya |
tan mungguh mènggal binuwang |
inganti catur pariksa |
kang dhihin dhinêndha wada |
kaping ro dhinêndha arta ||

25. Kaping trinira linaran |

ping pat katrap patinira |
pamariksaning wêkasan |
de kang lirnya suka-duka |
wong kang utang kapiutang |
akakan-kakan yayènan |
rikalanira autang |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 155 >

 têmbe tinagih sêmaya ||

26. Têmahe abêngbangkèlan |

crah dènnya apawong-sanak |
kadya ta wong sih-sinihan |
tan inang sêdina-dina |
sru rêmên asuka-suka |
tan wun nêmu duka-cipta |
tan lana awèt sukanta |
kadya èstri sinanggama ||

27. Suka pari-sukanira |

(ng)garbini mangsa lèkira |
duka larane kaliwat |
tan kawus prandene rambah |
mêngkana sapêpadhaneka |
kadya ta marta lirira |
kang mangkenakakên badan |
yèn marta awor lan wisa ||

28. Sarat binuwang wisanya |

kewala ngambil mêrtanya |
upami rukmi mor tinja |
ingambil mase kinumbah |
tan beda lan buditama |
nadyan nèng wong ina papa |
yèn darbe kawruh prayoga |
yogya pantên pinilala ||

29. Pinèt sabdanira karya |

kadyèstri ayu warnanya |
prayogi kinarya graha |
nadyan anaking wong sudra |
yèn yu warna budi tama |
tan ana labêting nistha |
dening wrat-wrating sêjagad |
datan wontên kadya arta ||

30. Kêrantên wontên utama |

sêpêning catur prakara |
janma sabagusaneya |
tan nginang sêpi tejanya |
ping ro janma tan susuta |
jalwèstri gabug majêra |
samya sêpi tejanira |
ping tri teja tan na mukya ||

31. Kêdhik mantri punggawanya |

sêpi tejaning nêgara |
sêsêpi kang tri prakara |
kasor dening sawiji ka |
namung janma tanpa arta |
sêpi priyangga tejanya |
sarwa kucêm anguciwa |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 156 >

 kathah kuthuhe angiwa ||

Jilid 9 - Kaca : 116

32. Uripe datan kêwawa |
yèn kêlunta kongsi tuwa |
singa mulat sama ewa |
nyênyêngit lir uwa-uwa |
tan patut kinèn (ng)gêgawa |
lamun katungkul anglewa |
ambêge dêmewa-dewa |
têmahe cuwa kêdawa ||

33. Jayèngrêsmi Jayèngraga |

sarêng gumujêng asuka |
Ki Wirya alatah-latah |
kabanton sêdayanira |
Nuripin gumuyu mojar |
bilah uwa bêbarisan |
singa mêskin sugih uwa |
uwane akiwa-kiwa ||

34. Adawa lir ula sawa |

anolih Ki Kulawirya |
angling hus hus lho wong edan |
calak tan angon duduga |
Nuripin akacêmutan |
Ki Wargasastra lingira |
lêrês puniku mêningan |
tanduk sêsambunging basa ||

35. Ki Kulawirya ris nabda |

mring kang putra kalihira |
jawane wong tanpa arta |
tiwas kauripanira |
tan rinakêt ing sasama |
arang nimpang mring tyas tama |
tahan tuman maring ala |
mulane saya kêtula ||

36. Kang putra nauri sabda |

inggih saèstu kadyèka |
paman wus nèng pênganggêran |
cêthaning Paniti-sastra |
tan bodho para sujana |
dènnya ngrèh wêrdining kata |
Ki Wargasastra lingira |
punika Ki Kulawirya ||

37. Pangikête ngèlmi Jawa |

anjarwakkên wirya papa |
kang amrih utamèng budya |
pinêsu lawan pênrima |
kang dadya panulak nistha |
sumungku ring tyas raharja |
tan pèpèka ing kahardan |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 157 >

 nistha têmah dadya tama ||

38. Jayèngraga nambung sabda |

marang Ki Sèh Wargasastra |
mugi paman sung wêrdinya |
mênggah kang srat Sandi-sutra |
kêlawan Sandi-kirana |
kadi punêndi lampahnya |
Ki Wargasastra lingira |
puniku wêrdining sastra ||

39. Jalma kang ahli nunurat |

tuwin ngikêt karya gita |
yogya sami ngawruhana |
janma kang pratamèng sastra |
sandinya koningakêna |
sutrane sajuga-juga |
yèka sapanunggalannya |
wêrdi gêrba wargaksara ||

Jilid 9 - Kaca : 117

40. Ywa cawuh prênahing sastra |
ngalungguhkên ing aksara |
wruhakêna ing ywanjana |
mwang-swara yeka yêktinya |
têgêsing sastra ywanjana |
jèjèring sastra dwidasa |
kang dèrèng tinrap sandhangan |
suku wulu layar sagnyan ||

41. Cakra talingan tarungan |

punika warninya swara |
sastra guru sapta swara |
kang dinèngêtkên yêktinya |
rê le o u e i lan a |
yèn sastra tan sasandhangan |
yeka têtalènnya mung a |
tan kenging linggih ing wuntat ||

42. Tanapi linunggwèng têngah |

de kang sastra sapta swara |
yèn nèng wurining ywanjana |
pan dadya maha sandhangan |
yêktinya wa i nar u ywan |
ing têgêsipun winuryan |
ha u ya i ka e lirnya |
osike yèku têgêsnya ||

43. Yeka ran Sandi-kirana |

ananging ywan karyaksara |
sandi ingangge sandhangan |
dyanyaktingnya dadya basa |
ma e wa lèh na ing ga o |
sta i pan mewêhning gusthi |
samanya akathah lirnya |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 158 >

 tan sapta swara punika ||

44. Maranya sajuga-juga |

yeka akara ekara |
ikara lawan ukara |
ukara miwah lêkara |
rêkara yeka mangaran |
pakriya Sandi-kirana |
sutranya warga swaranwa |
dyan lirnya tang maka wênang ||

45. E-kara dadya ikara |

o-kara dadya u-kara |
yèku saking sutra awan |
ekara tuwin lêkara |
yeka wênang yèn dadya ya |
okara mewah ukara |
yeka wênang yèn dadya wa |
lêkara wênang dadya la ||

46. Rêkara wênang dadya ra |

yyan mahan swara lwirnira |
kadya ta basa a i dan |
dan yaka ing têgêsira |
a i-dan edan têgêsnya |
a i -am ayam artinya |
ma-u-ab muyab lirira |
a-i -al kiyal têgêsnya ||

47. Pam-ba-un pan pambayun |

ba u an buyan lirira |
samanya akathah lwirna |
yeka kadya tata-basa |
ka-e-u kayu têgêsnya |
ba-re-ong barong artinya |
ka-re-ung karung lirira |
ka-rê-lêng kêrêng punika ||

Jilid 9 - Kaca : 118

48. Kunang panunggaling sastra |
yeka warnanya yêktinya |
dan lwir nyastamya myang da |
kadya ta basa sadpada |
kêlawan yêka sat padha |
ngadpada lawan ngatpada |
nyaktinya dha samya myang tha |
kadya kang basa kumêndhêng ||

49. Lan kumênthêng yeka samya |

adhuh adhuh yêka padha |
apan akathah lirira |
yêktinya ja samya myang ca |
kadya ta basa kajarjan |
kêlawan kascarjan samya |
kacuman kajurnan padha |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 159 >

 kacirèn kajirèn samya ||

50. Kaciryan kajiryan tunggal |

yêktinya pa samya myang ba |
kadya basa sipta sibta |
pêkik bêkik yeka samya |
yêktinya wa samya myang ba |
kadya wuaya buwaya |
prawata prabata tunggal |
tuwin kawuhan kabuhan ||

51. Kathah lirnya yeka samya |

yêktinya ca samya myang ta |
kadya soca lawan sotya |
sêcabrata sêtyabrata |
yeka samya kathah lirnya |
yêktinya ta samya myang ja |
kadya sajjana satjana |
sêtjati sêjati samya ||

52. Nyaktinya dha samya myang ja |

kadya sumêdya sumêja |
jatmika dyatmika samya |
yêktinya dha samya myang ra |
kadya dhuhur ruhur samya |
yêktinya ta samya myang tha |
kang prijata lan prijatha |
suryakantha suryakanta ||

53. Tustha thusta yeka samya |

kapusta kapustha samya |
kunang ingkang wargaksara |
aywa tar kèngêtakêna |
kyèhnya sêlawe tang warga |
nyaktinya ka Ka ga Ga nga |
kêlawan ca cac ja jaj nya |
mèwêh tang tat ta dad da na ||

54. Kêlawan that tha dhadh dha na |

mèwèh tang pa PA ba BA ma |
yêkastra sêlawe warga |
kang pinanca wali muka |
nihan kang ran Anta-swara |
dyanyaktinya ya ra la wa |
sa Sa sa myang rê ha |
yeka Anta-swara rannya ||

Jilid 9 - Kaca : 119

55. Kunang angkên ingaranan |
dyanyaktinya kang nung swara |
mangrahe kang sastra dirga |
dirga mêndud suku (ng)gyannya |
dirga mêlik ulu (ng)gyannya |
dirga mure ring talingan |
dirga mutêk ring ywanjana |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 160 >

 sastrawan dening nung swara ||

56. Kang aksara mawi cêcak |

dyanyatinya kadya basa |
tumênggung ganggêng gung gawe |
cangèh pangguh tangkul tangkil |
akèh lwirnya tang nung swara |
sêpadhanya kang acêcak |
yèn ngajêngkên aksara ka |
utawa kang aksara ga ||

57. Mêngkana kramanya juga |

nihan kang ingaran rêpa |
ywa wontên sastra alayar |
ngajêng sastra susun rupa |
nyaktinya yeka warnanya |
ati arti kanni karni |
syagga swarga matta marta |
mucca murca mudda murda ||

58. Muti murti akwèh lirnya |

nihan angèstu rakêna |
samate kang wignyaksara |
de sang para juru citra |
ywan ta ma-ulah siriran |
myang mangulah tang rakêtan |
yogya anggêngakên kirtya |
lan sawêrdining kirana ||

59. Yèn trus wêrdining purunggu |

dadya cawuh sastra-neka |
tur samun lêngkaning sastra |
wuryan de sang parotama |
tang wignyaksa dyanyaktinya |
ingaranan ka marta |
èh èh ih ir or ur ungang |
sastra kang tan kengang sandhang ||

60. Yeka rupanya amung A |

tan kengang wuri myang têngah |
yeka ingaran rasya di |
kunang yèn amajjya sastra |
yèn wus kamêng sastra pêjah |
yeka warnanya tan pgat |
tgoran wrang gdhogan |
tdhas mnur bcik ptak ||

61. Sêsamanya kathah lirnya |

kunang yèn ing wontên sastra |
na mati kagêntyan ing dha |
[---] |
yeka yêktinya na prana |
kadya ta basa pandhita |
tandha pandhu dhêndha mandha |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 161 >

 dyanyaktinya gêntyaning da ||

62. Kadya basa mandra-mandra |

mindhaka windu kwèh lirnya |
kunang yyaning wontên sastra |
nya mati kagêntyan ing ja |
miwah kang kagêntèn ing ca |
yeka nyaktinya ywanjana |
panjara pandya sanjata |
yèkyaktinya gêntyaning ca ||

Jilid 9 - Kaca : 120

63. Kadya ta basa pancaka |
rêncana manca-ancala |
pêncar mancur akyèh limya |
kunang yaning wontên astra |
wêkasanirèng wasita |
yèn ngalêrêsi sastra pa |
atawa na tanapi ga |
yeka nyaktinya karaNA ||

64. SaraNA guNA satdaNA |

kunang swarga myang kandhaGA |
talaGA mêrNA ginaGA |
kunang mêrluPA kalaPA |
kadarPA mewah samePA |
kunang inaran siriran |
kadyangganing basa kawi |
ning lulungid kang mardawa ||

65. Murcitèng don andulwêng ra- |

bka dinggo pura sandhinge |
sang hyang si langêning raga |
mrik pudhak sumimpêning ga |
-nda age asmara yeka |
akathah lwirnya siriyan |
kunang inaran nrakêtan |
kadya linging kawi lungid ||

66. Mamintaksamandulwendah |
lindhinikang lilidhanduk |
mandhanismara kawêha |
nrumêngêta rumangde murt |
catma morèng langê yeka |
akathah lwirnya rakêtan |
kunang inaran Dwi-mantra |
dyanyêktinya kadya ta tyas ||

67. Pyuh pyur byok byur akèh lwirnya |

kunang inaran tri-mantra |
yèkyaktinya kadya ta kyan |
yrangkat yeka akèh lwirnya |
kunang kang inaran denda |
mèwah tekang ka ga prana |
dyan teka panunggalannya |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 162 >

 aksara mêdal ing untu ||

68. Yeka dênta mangarannya |

aksara mêdal ing lambe |
murda tala wa ngarannya |
aksara mêdal ing srira |
yeka mudapa ngarannya |
aksara mêdal jiwangga |
yaka kang ga prana rannya |
aksara mêdal ing jaja ||

69. Yeka Mahaprana rannya |

yèkyaktinya kadya mahyun |
sang hyang tang wrin krèh mahyakkên |
hyang pahyas kahyun matêmhyun |
dyan nyaktinya tang nung swara |
nèng dirga mutêg umure |
myang nèng dirga mêlik mêndud |
awèng swara amardawa ||

Jilid 9 - Kaca : 121

70. Nihan lwih saking nung swara |
yeka ngaran Titi-pala |
nèng sastra tênggêg nung syara |
yogya andhawahakêna |
patyaning kang Sandi-sutra |
kang samya paramèng sastra |
atêmbung têmbang ginantya |
pra jana winuri wuryan ||

548 Pangkur
1. Jayèngrêsmi Jayèngraga |
Kulawirya tan ana nauri angling |
saha kagunturan wuwus |
tatas ing Nitisastra |
Ki Wuragil Kulawirya lon amuwus |
(ng)gih ta lah kang Wargasastra |
tan wontên bêrojol kêdhik ||

2. Ing solah sêbarang tingkah |

sêdayanya cukupan kacupan dening |
nèng srat Paniti-sastrèku |
mêngku tan ana ninang |
anauri sira Ki Sèh Sidalaku |
pan inggih botên prabeda |
lan kitab samya mrih bêcik ||

3. Nuduhkên mêrga raharja |

tutur nalar pratingkah ala bêcik |
cêgah pakon kang winuwus |
musanip kang alim kas |
mèngêti supaya ywa kêdalwèng dudu |
nuta dalan Dalil-olah |
rahayu ing donya akir ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 163 >

4. Jayèngrêsmi nambung sabda |
kêlangkung kasinggihanipun ugi |
kang sastra pêpeling luhung |
linimbang raosing tyas |
tan asambung ing manah lawan kang ngilmu |
lir ningali palwa layar |
tan mantra sagêd nututi ||

5. Rumaos gung lêpat kita |

tan ngandhêmi sapêpelinging ngilmi |
yèn sagêda amituhu |
sawirasning sastra |
mèsêm ngungun muwus Ki Sèh Sidalaku |
botên kadosa anakmas |
puniku tandhaning dadi ||

6. Lan tandhaning kauwukan |

anèng ngriku pelinging Dalil Kadis |
nanging ta dhêdhasar ngèlmu |
yèn tan sinung idayat |
tan kêduga andungkap raosing ngèlmu |
malah-malah pêndalihnya |
kitab mono dluwang mangsi ||

Jilid 9 - Kaca : 122

7. Tri samya mèsêm nor-raga |
yata wanci ing ratri bangun enjing |
pangwuhing sawung kêluruk |
Ki Sèh alon lingira |
lah suwawi sami salat wêktu Subuh |
kang liningan samya gêpah |
tumutur mêdal mring masjid ||

8. Sawusira samya kadas |

Ki Nuripin gya adan ngalik-alik |
wusing sunat kamat pêrlu |
Jèngrêsmi ingancaran |
angimami kang liningan gya mêngayun |
ngangkat usali parêlan |
Subêki rêkangatèni ||

9. Ada-an imaman lila |

-hi tangala Allahu-akbar nuli |
ibtitah lan wajahipun |
imam maca Patekah |
kiratipun kêlangkung pasehatipun |
wêwacan wusing Patekah |
surat Sujada ingapil ||

10. Parênging lapal yasjuda |

adêge kang rêkangat dèn-sujudi |
de rêkangat akiripun |
sawusirèng Patekah |
apan surat Kasan antaranya dangu |
rukuk bêge kinunutan |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 164 >

 asujud ro tahyat akir ||

11. Wus mêngkana bakda salam |

pupujiyan sêlajunira dhikir |
rahab kalimah tri atus |
purna amaca donga |
atêratil rajuk rasul limang wêktu |
anumpa donga panlangsa |
pragat wêktuning ngabêkti ||

12. Sêlawat asêsalaman |

myang tawangsul sasampunira nuli |
mantuk maring wismanipun |
rampadan wus tinata |
bucu angêt mawarna ulamanipun |
Ki Sèh Wargasastra nabda |
sumangga sami wêwanting ||

13. Parêng dènnya wêwijikan |

dan alêkas samya kêmbulan bukti |
pikantuk nadhah anutug |
antara dangunira |
aluwaran ambêng cinarikan mundur |
sêkul ulam pêpanganan |
sinungkên marang Nuripin ||

14. Wong papat rewangnya mangan |

tuwuk kongsi tan têlas dènnya bukti |
luwaran wus sami wisuh |
Ki Pakujiwa lingnya |
pênêdipun dhi Nuripin sangu bucu |
ulam lan pangananira |
kinroso ing janur kuning ||

Jilid 9 - Kaca : 123

15. Lothung tinadhah nèng dalan |
lamun èstu bêndara-(n)dika laris |
apan wus pangruktinipun |
Nuripin saurira |
e lah inggih bênêr akal (n)dika niku |
kintêne ta alulungan |
duga-dugane prayogi ||

16. Wruh bakal kêlantih pangan |

anauri (ng)gih inggihane adhi |
wus brukut buntêlanipun |
yata tamu katrinya |
Jayèngrêsmi alon têmbungipun arum |
marang Ki Sèh Wargasastra |
lamun parêng sang palinggih ||

17. Kularsa mêdal pasilan |

mugi paman nuduh lêrêsing margi |
mêrgi mring Lêmbu-astèku |
tanah Kalangbrèt rawa |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 165 >

 anauri sira Ki Sèh Sidalaku |
punapa laju anakmas |
yèn sami parêng akapti ||

18. Asarèh saking tri dina |

samya kadumugèn raosing galih |
Ki Jayèngrêsmi nor lungguh |
kumêdah laju lampah |
Ki Sèh Wargasastra alon malih muwus |
lah inggih sumanggêng karsa |
namung pangabêkti-mami ||

19. Katur ing ramanta kaka |

mas Rundaya samya nglanggêngakên puji |
Jèngrêsmi ature nuwun |
Ki Sèh anuduh sigra |
mring sabatnya hèh Pakuwirya sirèku |
tumutura ring anakmas |
anggrêmanana ing margi ||

20. Lah wus dandana dèn-agya |

Pakuwirya sêndika wus miranti |
Jayèngrêsmi angalap hyun |
ngabêkti sêsalaman |
Ki Sèh Wargasastra rahab salamipun |
sarya ngling inggih anakmas |
mênira nutkên basuki ||

21. Ki Jayèngrêsmi nor-raga |

sarwi mingsêr anulya kang mangarsi |
Jèngraga Kulawiryèku |
gantya ngabêkti salam |
ngawirya tri wus samya pamit jinurung |
adan umangkat saksana |
Ki Sèh sigra angudhuni ||

22. Anèng panataranira |

andodonga raharja tadhah amin |
sauwusira jumurung |
myang santri wus pamitan |
nahan kang mahawan tumurun ing gunung |
wanci mêksinjing Hyang Surya |
mijil nipat pucak wukir ||

Jilid 9 - Kaca : 124

23. Lir tirahirèng pêngantyan |
mutyara bra-markata amranani |
cucundhuk panitih gêlung |
murwaning langêning rat |
kawistara citrèng patra tinut ing bun |
kadya puruntusing grana |
-ning dyah wrat katrêsaning sih ||

24. Kang samya tumurun arga |

praptèng pèrèng palèstrèn lèpèn Dênti |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 166 >

 gya sinabrangan mangidul |
kèndêl ing Majapilang |
sisimpanganing mêrgi sidhatanipun |
Jèngrêsmi aris ngandika |
wus Wanalela sirèki ||

25. Wangsulèng kene kewala |

kur-ungkuran samya adum basuki |
rika muliha ring Tajug |
matur Ki Wanalela |
apan inggih sumangga kêrsa sang bagus |
kawula-njurung raharja |
sinauran sami-sami ||

26. Wus samya asisimpangan |

Jayèngrêsmi sing Gaga-kalang laris |
ngidul ngetan lampahipun |
ngambah wana rungkudan |
têtêbakan bêbangkan kêdhanggrang grumbul |
minggah tumurun lunguran |
lumampah tugaran têgil ||

27. Wanci wisan-gawe rarywan |

soring kamal cêlak dhusun ing Patik |
kinèn angupaya we nyu |
marang ing padhusunan |
sigra Pakujiwa mring dhusun anêmbung |
dawêgan wus sinarasan |
katur ing ngawirya katri ||

28. Samya nginum we dawêgan |

sawusira mucang nulya lumaris |
laju lampahira ngidul |
ngambah wana ing Kramat |
mêrga alit têtêrusan wana rungkud |
lêpas lampahnya mararyan |
nêng kali Kramat awêning ||

29. Wanci wus bêdhug gumiwang |

rêrêb samya asalat anèng kali |
wusing bakda salat laju |
panas tumiling surya |
angrêrêpak ron-ron aking kumarusuk |
kapidak rênyak kumrasak |
kêmput wana grêng kang wêrit ||

30. Kêtêb wana têrataban |

tinugaran sari samya tinêgil |
lulungur truntunan dhusun |
langkung rêkasèng lampah |
kêndêl anèng soring kayu apèk siyub |
Jèngrêsmi alon ngandika |
marang Ki Pakuwiryèki ||

10 (Nglajêngakên lampahipun dumugi ing rêdi Bajangkaki)

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 167 >

 IV. Para andon lampah nglajêngakên lampahipun dumugi ing rêdi
Bajangkaki, kapanggih Ki Dhatuk, kawêjang bab liring kadonyan lan akerat.
Bakda Subuh para andon lampah nglajêngakên lampah kadhèrèkakên Ki
Pakuwaja. Miturut Ki Pakuwaja rêdi Bajangkaki punika wingit, ndadak
Nuripin nyênyamah wujudipun rêdi wau kados kaki-kaki wungkuk watuk-
watuk.
Sanalika sami kataman pancabaya, pêtêng ndhêdhêt kasusul jawah dêrês
campur prahara, blêdhèg sêsambêran. Sadaya botên sagêd minggah ing rêdi,
sami kaplorot ngantos dhawah kuwalik-walik. Nuripin kacêpit ing kayu-urip.
Jayèngrêsmi lan Jayèngraga sami mêsu-budi nyuwun pitulunging Pangeran,
wasana pancabaya sirêp saking sakêdhik; sadaya lajêng kèndêl
sangandhaping wit, katungka dhatêngipun tiyang sêpuh ingkang mangangge
sarwi lungsêt, punika Ki Dhatuk, ngampirakên dhatêng griyanipun ing
dhusun Prantèn, sami kasêgah nêdha. Lajêng mangkat ngêtutakên Ki Dhatuk,
kèndêl ing guwa Sangsangan, kalajêngakên andêdêr dumugi papaning andha
dêling kangge minggah rêdi. Dumugi ing nginggil lêrêm sawatawis, katungka
dhatêngipun sabatipun Ki Dhatuk sami ambêkta clupak tuwin sêgahan.
Sasampunipun sami nêdha, Ki Dhatuk sawêg andangu para andon lampah
wau, nama, pinangka lan sêdyanipun. Sadaya matur barès saengga Ki Dhatuk
(Danumaya) sakalangkung kapranan kapanggih putra lan adhining mitranipun
duk nèm-nèmanipun. Mas Arundaya, inggih Ki Bayi Panurta.
Ki Dhatuk paring wêjangan bab sampurnaning iman ing kasidan.
Dhawuhipun, Sèh Amongraga botên sagêd ginêlak sagêdipun kêpanggih
kêjawi ngêntosi saatipun. Lajêng mêjang bab kêkêraning dunya lan akerat,
sarta bab tokit sampun ngantos salah wèwèng. Sinambêt wawan rêmbag bab
ngèlmi, muyêg, gayêng lan nêngsêmakên.
Kaca 125 - 143.

Jilid 9 - Kaca : 125

548 Pangkur
31. Wukir iku kang katingal |
gunung apa aranne dene bêcik |
pucake mêngkêluk manglung |
matur Ki Pakuwirya |
inggih ardi Banyankaki wastanipun |
sanadyan alit botêna |
pan ragi wingit pribadi ||

32. Tanah ing Sawo punika |

Ki Nuripin ngling gumuyu nudingi |
inggih mathêngkuk lir puthut |
ngangge kêthu patutnya |
Banyakkaki kaya kaki wungkuk |
Ki Pakuwirya tan rêna |
èh sampun sêmbrana adhi ||

33. Ki Wirya gumuyu suka |

ngling ya bênêr lir ujarmu Nuripin |
wis plêg kaki-kaki watuk |
mathêngkuk kêmul sinjang |
Ki Nuripin kêpingkêl-pingkêl gumuyu |
tumingal mring ardi Bayang |
wus rêrêm dènnya so sami ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 168 >

34. Nulya samyarsa umangkat |
Ripin matur mring Ki Kulawiryèki |
puniki datan pinundhut |
uncit lawan nyamikan |
punapa tan kinêrsan kantênanipun |
Ki Wirya ngling kêtanggungan |
mêngkowasisan yèn prapti ||

35. Anulya mangkat saksana |

kang sinêdya mring ardi Banyakkaki |
tan karsa kampir ing dhusun |
apan laju kewala |
sing lèr-kilèn ing Mêlaran inggil inggahipun |
praptèng kêndhiting Marantyan |
laju umanjat mênginggil ||

36. Sêdya mring pucaking arga |

tan antara panca-baya (n)dhatêngi |
marêpêt sakala mêndhung |
ngêrak mangsa kêtiga |
ambathêthêt tirêp tidhêm angêndhanu |
kang carat-taun giyungan |
tan kondur ingkang nganjati ||

549 Durma
1. Pêtêng dhêdhêt limutan kang gara-gara |
ing giri Banyakkaki |
tan kêna cinamah |
-camah cinampah-campah |
bêdhat pêrbawaning ardi |
mêngkana sigra |
udan drês tanpa grimis ||

2. Sru têlthoke tumulup gêng saklêmaka |

kumêplok amêdhêsi |
barat maputêran |
sumiyut asêt-sêtan |
ngasut lir mêsat kang laris |
kêras manuras |
saking puncaking ardi ||

Jilid 9 - Kaca : 126

3. Syuh manampêg prahara mring kang mahanjat |
tan bisa angajoni |
maju mundur ngundhar |
-undhar tar bisa mawan |
saya drês jawah wor angin |
giri gag-gêgan |
dhêg dhèr gêdhor mawêrdi ||

4. Balêdhagan balêdhèg bungkah kumupak |

lir cêpol poking wukir |
sru angkrak-angkrikan |
lêbak kêbêk lêlaban |
kumêlap angilat thathit |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 169 >

 gumlêdhêg gora |
godha kadya ing wukir ||

5. Tan kêwawa ingkang mahanjat ing ngarga |

Jèngrêsmi Jayèngragi |
tri Ki Kulawirya |
Nuripin Pakujiwa |
samya andhoko ing siti |
kêkah gèndholan |
rumput mrakan pinidih ||

6. bayu braja lesus mêsês asêsêran |

anêntor ngungkih-ungkih |
ngungkil kol ngrêrantan |
kongkal kawiwal kuntal |
jêbol sukêt dèn-gondhèli |
samya lorodan |
Jèngrêsmi Jayèngragi ||

7. Kêtampêk ing prahara tru aru-ara |

kêwangsul mring sor malih |
pinarag ampuhan |
sira Ki Kulawirya |
pan tansah dhawuh ing siti |
myang santrinira |
Nuripin kajumpalik ||

8. Bag-bêg tiba rumangkang ngagir lumumah |

kaglundhung niba tangi |
nangis bêraokan |
sambate Allah Allah |
ya Allah dhuh-biyung Gusti |
nêdha apura |
nêdha luwar ing sarik ||

9. Praptèng dhusun ing Prantèn dènnya kêlaran |

Jèngrêsmi Jayèngragi |
tri Ki Kulawirya |
kêpagolan ing wrêksa |
samya nèng tambining bilis |
Ki Pakuwirya |
amping-ampingan tambi ||

10. Ki Nuripin sumêlap nèng ing pêdhadhah |

kêjêpit ing kayu-rip |
rumbuting papringan |
langkung dènnya sangsaya |
Jayèngrêsmi Jayèngragi |
sumpêg ing driya |
têwakub ing Hyang Widi ||

11. Sanalika kêkalihnya panaul pana |

ngikis jaman pribadi |
beda lawan saban |
liyêping pêlayapan |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 170 >

 kadya panunggaking pati |
Ki Kulawirya |
pucat tan duwe kapti ||

12. Wus mêngkana kang gra-godha pancabaya |

prêbawèng Banyakkaki |
antara ruhara |
pracandha bayu-bajra |
rèrèh riris sampun aris |
têrang sruh sirna |
tan ana ingkang kari ||

Jilid 9 - Kaca : 127

13. Sira Jayèngrêsmi lawan Jayèngraga |
luwar dènnira mupid |
angungun tumingal |
asruning gora-godha |
surya pênthêr Ngasar akir |
samya sungkawa |
busana tan ana king ||

14. Apan susah musakat dènnira salat |

Jèngrêsmi ngandika ris |
mring Ki Pakujiwa |
lah priye mêngkeneya |
mêlarat kêpati-pati |
nandhang bêbaya |
Nuripin anèng ngêndi ||

15. Mêsakake payo padha ginolèkan |

anulya tan Asari |
samya kêwatir tyas |
lamun kêbanjur sirna |
Pakujiwa ngling ririntih |
pan wau mila |
kula sru anggêrêngi ||

16. Dènnya angguguyu marang wukir Bayang |

-kaki têmah kadyèki |
kenging panca-baya |
wau ta pra ngawirya |
sangsaya wêwah akingkin |
kêgagas wêlas |
marang santri Nuripin ||

17. Kêrsa wangsul manawa kantun nèng arga |

Nuripin gya kaèksi |
muntêl anèng dhadhah |
ngaringkêl tan bisa bah |
sêdaya samya sru angling |
dene kêpanggya |
Ki Wirya gumunywa-ngling ||

18. Si Di-cêprot nèng kono lir wêrangutan |

Nuripin matur nangis |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 171 >

 dospundi bêndara |
kawula tan bisa bah |
kêjêpit dhadhah puniki |
gya tinulungan |
samya ngambil Nuripin ||

19. Nèng kayu-rip pagêr suruh ing papringan |

Ki Paku ambabadi |
kang mipit pinokah |
wit suru pinêcokan |
tangane Ripin tinarik |
wus bisa mêntas |
mêksih prêmbèh anangis ||

20. Kulawirya ngling ih si Di-pothol edan |

dadi gawene si Baring |
ngangèlkên wong kathah |
(n)dadak nganggo didhudhah |
kang pilênggah ing kayu-rip |
lir wêrgul modar |
prandene si Kêpadhil ||

21. Adol bagus enak-enak nèng papringan |

lumaku dèn-paranni |
hèh agawe susah |
nora nguwisi dhawak |
Ripin (ng)guyu-(ng)guyu nangis |
agêrundêlan |
kobêr têmên (n)dukani ||

Jilid 9 - Kaca : 128

22. Sampeyan kang botên nglampahi kadye ka |
kawula kang bilai |
kang dados wêwadal |
tujune tan bêndara |
ngêmungkên kula pribadi |
ingkang kêblabak |
nèng ardi Banyakkaki ||

550 Balabak
1. Pra ngawirya samya (ng)guguyu Nuripin |
tingkahe |
Jayèngraga ngling sun tan nyana sirèku |
yèn ijèh ||

2. Ngong aranni sira mati tan karuwan |

bangkene |
kuwatir yèn sira kajablog ing lesus |
sirnane ||

3. Jayèngrêsmi alon dènnira ngandika |

wuwuse |
sokur-sokur sirèku bisa katêmu |
nèng kene ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 172 >

4. Lah payo mring soring bibis kang rêsik |
papanne |
nulya samya umiring sami wiwisuh |
mring kalèn ||

5. Wus barêsih wangsul mring sandhaping wrêksa |

arèrèh |
dènnya lênggah nèng tambi oyoding bibis |
kabèhe ||

6. Sungkawèng tyas rikuh dènnya saha salat |

Ngasare |
sarwa têlês panggenan tan ana dhahas |
papanne ||

7. Jayèngrêsmi arum wijiling wêcana |

ngungune |
amênuhi pancabaya udan angin |
dangune ||

8. Sadurunge wêktu Ngasar kongsi akir |

wayahe |
ingkang rayi umatur inggih kêlangkung |
sangête ||

9. Ki Kulawirya muwus marang Nuripin |

sojare |
e ya ta lah manira wêlas andulu |
mring kowe ||

10. Gendhonganmu mêksih ora ucul-ucul |

suwene |
pilang-pilang têgêl (ng)gêgawa sirèku |
têmêne ||

11. Ki Nuripin umatur dene prêtohin |

dingarèn |
angandika wêlas marang kawulane |
kenthole ||

12. (ng)Gih saking jrih mring kagungane bêndara |

yêktose |
Kulawirya nauri aris ih iyan |
yanane ||

Jilid 9 - Kaca : 129

13. Paran mêksih sangumu lah ungkabana |
yèn ijèh |
Ki Nuripin sigra nguculi gendhongan |
ge-age ||

14. Wus binuka kang sêkul ulam tan ana |

kabèhe |
namung gêdhang kang maksih sami pêrèthèl |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 173 >

 malèthèt ||

15. Matur o lah tiwas wus têlas sêdaya |

sêkule |
dalah ulam nyamikan juwadah jênang |
tunggile ||

16. Jinèrèngan jarite gubras gêluprat |

turuhe |
wor balêthok lir binèlèt kèh kang bêdhah |
jarite ||

17. Kang kinarya anggendhong pating saluwir |

suwèke |
ngling o o lah baya ta iki kang mawa |
mrojole ||

18. Kadospundi punika thol warninipun |

sinjange |
Ki Wirya ngling lho êmbuh aku tan wêruh |
surupe ||

19. Kêjaba-a duwèkmu dhewe kang bêdhah |

kêprèknèn |
yèn duwèkku kang rusak ya têmpuhana |
kabèhe ||

20. Sarèhne nèng kene ya ngong-maklumi |

sakiye |
besuk yèn wus tutug ing wisma kewala |
têmpuhe ||

21. Dadya kêbo sapimu ya manira-rêp |

lirune |
aran sira dhewe kang agawe pokal |
rusake ||

22. Jarit kêling bêsêm tan kêna inganggo |

lungsête |
sunat (n)jaluk liru kêbo sapi bae |
bêcike ||

23. Ki Nuripin ngêcêmut apêlongokan |

ature |
andang pira ngalêm wong thithik nulyarsa |
mèt gudèl ||

24. Lah (m)bok mundhut têmpuh ardi Banyakkaki |

lêrêse |
saking ngriku kang gadhah pokal punika |
jalare ||

25. Mapan sami tiwasipun kadipundi |

marmane |
pra ngawirya kadya mas timbul ing warih |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 174 >

 kingkine ||

551 Maskumambang
1. Yata wontên janma sawiji kang prapti |
pan kapara tuwa |
kêmul bêbêd lungsêd putih |
udhêng kulu-kulu sogan ||

Jilid 9 - Kaca : 130

2. Têkên kayu wani tan sêmbur lus apti |
sinopal sêlaka |
tinunjung wêlingèn wêsi |
mêthukan sinrasah giwang ||

3. Angêthuyuk gumapula jènggodnèki |

sêmune amarma |
alon dènnira mor linggih |
aris dènnya uluk-salam ||

4. Jayèngrêsmi agupuh dènnya nauri |

ngalèkummusalam |
samya têkêman astèki |
gya Jèngraga Kulawirya ||

5. Wusnya salam kang mara prapti tanya ris |

anak bagus ingkang |
sami musakat nèng ngriki |
punapi darunanira ||

6. Jayèngrêsmi sêndhêt dènnira nauri |

kawula punika |
kêparag ing udan angin |
kabrêkan ing panca-baya ||

7. Rumahing tyas ing wêktu Ngasar wus akir |

mêlarat ing papan |
tanpantuk bêktiyèng Widi |
kang mara prapta lingira ||

8. Yèn kadyèka sumangga nak bagus sami |

mring pawisman-kula |
panggenan-panggenan rêsik |
tan watir lalurat papan ||

9. Dhêkah ing Prantèn gumuk alit puniku |

ingkang ingancaran |
tut-pungkur mring kang sêdyapti |
tan antara dangu prapta ||

10. Ing wismanya gupuh mêrnahkên (ng)gènnèki |

lênggah nèng paningrat |
samya sinungan pisalin |
bathik myang lurik prayoga ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 175 >

11. Wus warata dalah santrinira sami |
sinjang ginirahan |
mring sabat samya ingisis |
langkung pênarimanira ||

12. Suka sukur gya samya mring masjid alit |

ngambil toya kadas |
nulya laju salat Ngasri |
sak bakdanira asalat ||

13. Wangsul mring paningrat tata dènnya linggih |

gantya sasalaman |
sigra pasugata mijil |
ulam rampadan mawarna ||

14. Ingancaran sêdaya samya wêwanting |

Ki Dhatuk tan arsa |
mung nginum wedang sêruni |
pra ngawirya samya nadhah ||

15. Kadho-kadho kang bukti tan dèn-kêmbuli |

tur ta kasêrakat |
prandene tanpantuk bukti |
antara samya luwaran ||

16. Ambêngira laju sinungkên Nuripin |

tan ana linongan |
anêmên pamangannèki |
wong ro lan Ki Pakujiwa ||

17. Samya tuwuk tan têlas dènnira bukti |

wusira luwaran |
nyamikan lumadyèng ngarsi |
cinaran nadhah dhêdharan ||

Jilid 9 - Kaca : 131

18. Anak bagus puniku mangsêganèki |
sêmbèn sawontênnya |
kang liningan anor-ragi |
sarwi angalap nyamikan ||

19. Alon nabda Ki Dhatuk marang ing tami |

nak bagus sun tanya |
ing kêrsa kadi punêndi |
punapi minggah ing arga ||

20. Punapinggih kewala têntrêm nèng ngriki |

ngong nyarah kewala |
pundi kang dipun kêrsani |
sumangga prayogèng kêrsa ||

21. Jayèngrêsmi aris dènnira nauri |

pan inggih punika |
yèn parêng kawula apti |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 176 >

 minggah pucak ardi Bayang ||

22. Kang kawula sampun kasêdya ing kapti |

pucaking ancala |
puniku ing Banyakkaki |
Kae Dhatuk lon ngandika ||

23. Inggih sukur ing kêrsa langkung prayogi |

reyang nguntap lampah |
reyang riki tan ngêboti |
marang anak bagus samya ||

24. Jèngrêsmyangling sukur pitulung kiyai |

ing kawêlasarsa |
sung paedah ing ngalangip |
kawula kumambèng kêrsa ||

25. Kae Dhatuk aris dènnira ngaturi |

sumangga anyêngka |
mumpung kang surya umêsih |
yèn sompok wêktuning salat ||

26. (n)Dan umangkat kang samya sêdya mawukir |

nut ing padhadhahan |
laju umanjat mênginggil |
saking Pêrantèn anjatnya ||

27. Dan andêdêr praptèng Sela-dhêku nginggil |

Nuripin ris mojar |
mring Pakujiwa aririh |
lah niki nggènning kang baya ||

28. Èh andika niku tan marèn-marèni |

wong wontên sing jrihan |
êmpun sok mawa bilai |
Ki Ragil sêndhu liringnya ||

29. Wus ngliwati ing Sela-dhêku mênginggil |

apan kang minangka |
paragoling Banyakkaki |
mendra mêngetan luk-lukan ||

30. Kawit Sela-dhêku malinthas tan kitri |

sela blêg sadaya |
sukêt lang-alang tan mawi |
namung lumut lan katèpan ||

31. Kang lumampah kèndêl trêmbukuning wukir |

nèng guwa Sangsangan |
guwa lit (ng)gyan tiyang nêpi |
anèng ngriku ing Sangsangan ||

Jilid 9 - Kaca : 132

32. Wontên trêbangira gumandhul sasiki |
lambunging paguwan |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 177 >

 patukan toya ngrêmbêsi |
tandho nèng clowok bêlikan ||

33. Kae Dhatuk ngling samya mèt toyastuti |

wusnya samya kadas |
mênginggil mêrginya rumpil |
ngêrakal cucuri rangah ||

34. Praptèng ing panglungan mêlatar arêsik |

kadya sinaponan |
godhaging platar arêsik |
kadya na pêcak rong-dasa ||

35. Pêpangolan tumiyung pupucak wukir |

antara inggilnya |
saking pêlatar arêsik |
ingandhanan sangang dhêpa ||

36. Andha bambu ori muput sapênginggil |

marang guwa-guwa |
wus prantine dèn-andhani |
guwa tuwa pucak arga ||

37. Nulya samya mahawèng andha mênginggil |

Ki Dhatuk nèng ngarsa |
sêdaya minggah tut-wuri |
wus prapta ing guwa-guwa ||

38. Samya masuk amapan dènnira linggih |

Ki Dhatuk lingira |
sumangga wêktu Mahribi |
kang liningan langkung dhangan ||

39. Sigra mapan ing sela wungkal lus putih |

Ki Nuripin adan |
sunat sêdaya pupuji |
laju kinèn kamat sigra ||

40. Jayèngrêsmi cinaran majêng ngimami |

agupuh mangarsa |
usali praptaning takbir |
pasekat Patekahira ||

41. Surat Kulya-yu wusing Patekahnèki |

surat Idaja-a |
wêwacan rêkangat akir |
patitis mikrat (n)jing sastra ||

42. Kae Dhatuk anggunggung sajroning ngati |

tan ana kuciwa |
antara wus ayat akir |
bakda Mahrib laju Ngisa ||

43. Sangsaya pik wêwacan surat patitis |

pan Surat Jumungah |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 178 >

 Surat Munapèk kang akir |
bakda pragad wêktu Ngisa ||

44. Wusnya sêsalaman tata dènnya linggih |

Ki Dhatuk lingira |
bagus (m)bok angagar gêni |
Kulawirya nambung mojar ||

45. Lah ya mara Nuripin gaweya gêni |

kang liningan turnya |
anithik mêkotên gampil |
tan mêndhêt kajêng uruban ||

46. Ya mudhuna sadhela ngambil kaywa king |

Nuripin turira |
kawula botên kadugi |
yèn kêprucut wontên ngandha ||

47. (ng)Gèn kawula minggah wau tan ningali |

amêrêm kewala |
yèn mêlèk têntu bilai |
jorongên sêmaput gigal ||

Jilid 9 - Kaca : 133

48. Kulawirya gumuyu sarwi nauri |
ya manèh mêrêma |
umatur o nuwun ajrih |
mudhun dalu-dalu samar ||

49. Tan antara wontên sabatira prapti |

wong tiga ambêkta |
obor dhulang tinup saji |
aisi wedang dhêdharan ||

50. Samya mènèk ing andha prapta ing nginggil |

tinata ing ngarsa |
pandam calupak miranti |
kêlangkung tustha ning guwa ||

51. Pra ngawirya katri suka rênèng galih |

myat ing guwa-guwa |
ki tuwa ngandika aris |
sumangga sambèn dhaharan ||

52. Samya matur inggih kêlangkung nuwun sih |

bêrkah kang mapangat |
Ki Dhatuk malih glis aris |
anak bagus sayêktinya ||

53. Pan ing pundi sêsananipun ing wingking |

kang kasêdyèng ngarsa |
kang walèh pêsajanèki |
aywa ningit samudana ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 179 >

54. Sapa sintên ingkang punuja ing krami |
bagus sêdayanya |
alon nambung wijiling ngling |
kae tanya sêsanamba ||

55. Inggih saking kêrajan Wanamartèki |

ing lampah kawula |
pinutus marang sudarmi |
angupaya kadang tuwa ||

56. Ki Sèh Amongraga kang (n)don lêlana nis |

tar pantuk tuduhan |
tan pêcak wêcana mêksih |
dene pêparab inaran ||

57. Ingkang sudi mastani pun Jayèngrêsmi |

punika riningwang |
winastan pun Jayèngragi |
lawan paman Kulawirya ||

58. Sudarmamba (n)jêng Kiyai Panurtèki |

wangsul palakrama |
maklum sinambat ing wangi |
saking kêtambêtan amba ||

59. Sru gumuyu ingkang winangsulan angling |

e kalinganeya |
anak putranirèki |
ki guru ing Wanamarta ||

60. Kang kuncara tanah jaman ing pasisir |

manca ing ngadesa |
anêbut Ki guru Bayi |
Panurta ing Wanamarta ||

61. Pangungsène para ngulama ing ngèlmi |

Jèngrêsmi nor-raga |
pan inggih saèstu ugi |
ngling aris Alkamdulilah ||

62. Lah suwawi dhêdharan dipun-sêsambi |

kang lining nor-raga |
ki tuwa ngandika malih |
lah mangke reyang pepajar ||

63. Ngong puniki mitrane ramanirèki |

duk mêksih jêjaka |
seka kapti samya ngaji |
tirakat guwa wanarga ||

Jilid 9 - Kaca : 134

64. Ing sapurug wong sêsanga satu budi |
rewang baya-pêjah |
ramanira duk ing nguni |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 180 >

 wastane Mas Arundaya ||

65. Sêdayanya Carik-sutra Arsèng-budi |

lawan Malarsipta |
Carik-mudha Eka-wardi |
sapta Kidang Wiracapa ||

66. Wargasastra kasanganipun wak-mami |

mangran Danumaya |
tan pati wontên ngaranni |
karan Ki Dhatuk kewala ||

67. Palaling Hyang tan jêjêg nèng dhukuh lami |

lamun wus amangsa |
kêmudhèh tilar (ng)gyan malih |
ngong nèng ngriki mèh samangsa ||

68. Manawi wus lêbar wah ngupaya malih |

dene asli reyang |
saking panêgari Bangil |
tinilar ing yayah-rena ||

69. Dadya ngulandara nut têkdining Widi |

rêna kêkayalan |
mêlancong dêlasan mangkin |
lir pêksi pêksa ngêlawat ||

552 Dhandhanggula
1. Jayèngrêsmi miwah ingkang rayi |
Jayèngraga lan Ki Kulawirya |
samya kumênyut driyane |
myarsa pamuwusipun |
Kae Dhatuk Danumayèki |
pra ngawirya tyasira |
tan anyana pangguh |
lan kêkaruhe kang rama |
(n)Jêng Kiyai Bayi pangidinirèki |
raharjaning alampah ||

2. Sadèrènge mêdhar saliring ngling |

wus kacêsan sêraosing driya |
samya kêlangkung sukure |
Jèngrêsmi lon umatur |
kadi mina amanggih warih |
srêping manah tumingal |
mring paduka nêngguh |
Ki Dhatuk gumuyu nabda |
ênggèh anak bagus tan wontên bedaning |
ramanta lawan reyang ||

3. Reyang iki tinuwa pribadi |

samya ngakang kramane maring wang |
wong sêmanga kalulute |
mring ramanta sumuyut |
ngêtub sarèrèhanirèki |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 181 >

 sêdaya winêtara |
santri kawan-atus |
apan wus rumiyin mila |
ramandika kinalulutan ing santri |
antèr bisa mong janma ||

4. Wawi ngriku dhêdharanirèki |

awon kèndêl sami nyênyamikan |
mêksih apanjang dalune |
ingkang liningan gupuh |
asêsambèn sasênêngnèki |
tyas samyènggar tan wangwang |
marang Kae Dhatuk |
Jèngrêsmi anor turira |
inggih uwa Dhatuk sampun tanggêl ugi |
mumulang ing kawula ||

Jilid 9 - Kaca : 135

5. Ing pratingkah ngagêsang puniki |
sampurnaning iman ing kasidan |
kupuning gosul ngalame |
kêlawan malihipun |
ingkang sêdya kula-ulati |
Kae Sèh Amongraga |
lunga (n)don anglangut |
nis tan èstuning sêsana |
amba nuwun pitêdah ingkang sayêkti |
jênêke Sèh Amongraga ||

6. Kae Dhatuk Danumaya angling |

pan puniku kang dera upaya |
tan kenging winêdhar ing rèh |
sabab wis ahli luhung |
ing pandugi reyang mênawi |
tan kêni dèn-ginêlak |
ing lampah mrih têmu |
wus kêkêr nèng jaman nujba |
tan bayinat tan sirna punika mêksih |
laya nimpar sêsana ||

7. Ningit ahlinira krana lair |

ing batine wus jaman priyangga |
yèn tumrapa kali gêdhe |
wus nyungab samodra gung |
nanging lagya ambêbêg warih |
angêmbêng ing sawangan |
ambêbanjir ranu |
kadya angêntèni sangat |
mêncêp-mêncêp kantun sabawang sumilir |
manjur laut wilayat ||

8. Pan ingriku purnaning kêjatin |

pamoring tawa lan asinnira |
tan tawa tan asin rêke |
tawa asin wus jumbuh |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 182 >

 datan kenging pinae budi |
wus sêmèntên kewala |
pêprèjènganipun |
namung kang sami (ng)graita |
tur ta anak bagus wus dèn-cêcawangi |
cêcaloning ahotad ||

9. Puniku yèn pinarêng ing têkdir |

aywa wèng-wèng sumungkuwèng tekad |
mring utama jalarane |
titigasaning kawruh |
lamun ahli dadya tan kenging |
wèng-wèng kêrana dunya |
kêdah kang sumungku |
anokitakên ing dunya |
dunya pinrih kinarya sampurnèng pati |
pinangkaning kamulan ||

10. Kaluhuran rahayu dunya-kir |

lamun kang ahli bangsa akerat |
aywa wèngwèng akerate |
kumêdah kang sumungku |
nokitakên akeratnèki |
akerat kang kinarya |
purwaning tumuwuh |
pinangkaning kamulyanya |
kaluhuran rahayu karatonèki |
ing dunya ing akerat ||

Jilid 9 - Kaca : 136

11. Ingkang kasêbut ing Dalil Kadis |
Kadariyah lan Kajabariyah |
kang tekad puniku lire |
tunggil babaganipun |
nanging datan kenging wor tokit |
kusninira nalirah |
anèng ing têwajuh |
katitah kêdah tinetah |
ing wijajah supaya tumêkèng kusni |
muhamil kang sampurna ||

12. Aywa tungkul kang kêkêl ing tokid |

tinekadkên kang tuwajuh ing tyas |
dadya tan kebere-bere |
lamun maksih kêburu |
ring têkabur kang niniwasi |
tan awas ing kasidan |
sida dadya kumprung |
pêcad pratandhaning iman |
datan ngeman ing badan budinirèki |
raganya nistha papa ||

13. Jayèngrêsmi kêpasuk tyasnèki |

sangsaya lir landhêp sinêpuhan |
gumêgês atrap driyane |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 183 >

 Ki Kulawirya muwus |
yèn mêkatên kakang kiyai |
lampah puniki datan |
pangguh kang linuruh |
Dhatuk Danumaya ngling gya |
pan walahu'alam puniku dhi Ragil |
langkung kêrsane Sukma ||

14. Yèn pinanggihakên ing Hyang Widhi |

pan kêpanggih ingkang ingulatan |
yèn dèrèng kinêrsan dèrèng |
datan kenging binastu |
sawêg lagya kinêrsèng Widi |
anging wajib ihtiyar |
mênawa kêpangguh |
rèhning sami dêdarahan |
lawan botên anikêlakên ing tuding |
sudarma pariminta ||

15. Jayèngrêsmi miwah Jayèngragi |

anor-raga Kulawirya mojar |
dene anggawok kêrsane |
kojahe kakang Dhatuk |
Danumaya dene amêncit |
datan kêna dinuga |
pêkewuh ing tangguh |
yèn kados mêkotên kakang |
kula nuwun palingringanipun kêdhik |
(ng)gyannipun Sèh Mongraga ||

16. Lawan malihipun kakang kyai |

mênggah ingkang kal-dunya punika |
narik mring nêrakèng têmbe |
tan prayogi linulut |
apan dadya rubedèng pati |
duraka ing ngakerat |
anèng nêraka gung |
mêlarat sêkaratira |
kakang Dhatuk puniku kadi punêndi |
kawula tuduhêna ||

17. Lamun wagêd kita anglampahi |

rèhning sampun ngumum ing wirayat |
para ngulama sakèhe |
tarekat kang cinatur |
kakekat myang makripat dening |
wêwalêr nyêgah dunya |
tan arus tinêmu |
tan bisa ahli suwarga |
sabab dening dunya punika kang mawi |
anggigisakên swarga ||

Jilid 9 - Kaca : 137

18. Kae Dhatuk gumuyu sarya ngling |
ênggèh lêrês patakwan-andika |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 184 >

 nanging ewuh wangsulane |
sami kewala jumbuh |
kang takèn lan kang dèn-takèni |
pan dèrèng tau pêjah |
kalih-kalihipun |
dudugi awag-awagan |
tuna dungkap pêpajar sajroning pati |
lir lampah kamban jangkah ||

19. Kaplêngkang-plêngkang wêlakangnèki |

rinasa pêgêl tan sidèng lampah |
mundur tan binacutake |
lir takon mring wong bingung |
apan sami dening tan uning |
Ki Kulawirya latah |
samya sru gumuyu |
Jayèngrêsmi laminira |
apan dèrèng kadyèku guyunirèki |
myang Jèngraga angakak ||

20. Katrinira sami anuwuki |

dènnya gumuyu asuka-suka |
saking jatine banyole |
wus lumrah pra linuhung |
banyolane ngèlmu kakiki |
sor cucut wong andhalang |
tapuk la luludruk |
Kae Dhatuk Danumaya |
pangucape kang puniku adhi Ragil |
pakèwêding agêsang ||

21. Upamane janma luwih sugih |

sandhang pangan datan kêkurangan |
malah kongsi luwih akèh |
suprandene puniku |
kang sinandhang ingkang binukti |
linampu utang-utang |
ninilih bubruwun |
tan bisa anandhang pangan |
yèn tan angsal utang nilih kang binukti |
pan pinêlalah lupa ||

22. Wus kadyèka ngagêsang puniki |

sarwa wus darbe sêkalirira |
sinung kawruh mêrtabate |
wus wruh ing ala ayu |
suprandene tan dèn-kawruhi |
yèn ta tinokitêna |
kewala wus rampung |
kalurung dènnya têtanya |
wus têtakon takon malih saya sisip |
bingung êndi ginêga ||

23. Kang tinakon saguhe wus mêsthi |

wani ananggung Dating Hyang Sukma |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 185 >

 kang sanyata gêlèthèke |
wujude kang salugu |
balêgêre ingkang sayêkti |
miwah nyataning kerat |
nutur jroning lampus |
wruh rasaning jroning pêjah |
saguh wani katêmpuhing dunya akir |
kang luput ing nêraka ||

Jilid 9 - Kaca : 138

24. Gèsèh wong kang amuwus kadyèki |
kadya wong wus anglampahi pêjah |
myang piniji ing Hyang dhewe |
wong kang mêkotên niku |
pan kêsusu mrih olih pokil |
setan badan manungsa |
nganggêp ngaku-aku |
lumaku ginuronnana |
kang mêkotên sor-soring titahing Widi |
binabag lawan kawan ||

25. Bangsa urakan tan sinung luwih |

Ki Kulawirya nyanthêng sarya jar |
dene gumriyêng kandhane |
sampun tanggêl kang Dhatuk |
ing liripan kadi-punêndi |
jarwane kang sanyata |
kaop tiyang busuk |
samya ginuywan kang putra |
kae Dhatuk Danumaya angling aris |
dhi Ragil Kulawirya ||

26. Ing ngagêsang pangulahing ngilmi |

lir ngubak-ubak toya ing dhadha |
tan liyan saking dhèwèke |
nêgês kalawan uwuk |
asor luhur ala lan bêcik |
sami nyandhang martabat |
sangkêp tan na kantun |
wisesa ihtiyarira |
pamilihe nalar wurung lawan dadi |
dêdalan Dalilolah ||

27. Bênêr luputing kita puniki |

anèng sajroning Kajabariyah |
lan anèng Kadariyahe |
kêdah botên ingriku |
awon pênêd lare lan sisip |
rong prakara nalirah |
tan pisah tan carup |
sami ugi prayoginya |
tan pae-pinae kêdadeyanèki |
dunya kêlawan akerat ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 186 >

28. Lamun ahli-dunya dèn-abrangti |
marang dunya dèn-runtuh sihira |
kêrana dunya jatine |
kasidaning tumuwuh |
datan liyan saking donyèki |
kamurahaning Allah |
Kadariyah nêngguh |
gêng-agênge kang nugraha |
palaling Hyang ing dalêm dunya puniki |
paedahing ngagêsang ||

29. Sinung sidik sampurnaning pati |

miwah kamulyanirèng ngakerat |
dunya brana pangatêre |
puniku imam-ratu |
sakèhing wong ahli donyèki |
yèn brana wus angrêda |
nir tan ana catur |
kasaru sawiyah-wiyah |
pan rinêksa kamulyanira dunya-kir |
minule ing sêsama ||

30. Lamun ahli-akerat dèn-brangti |

marang Dalil akerat dèn-gigal |
sihing tyasira sungkême |
kêrana jatinipun |
ing kasidan sihing Hyang Widi |
anglimputi kal-dunya |
sihing Hyang Maha Gung |
kang wus man Kajabariyah |
gêgêdhèning nugraha ing dalêm akir |
paedah ing dêlahan ||

Jilid 9 - Kaca : 139

31. Sinung ilham sidik ing dumadi |
tuwin manpangat ing dalêm dunya |
Dalil akerat asline |
imam pêndhita luhung |
sakèh wong kang ahli kèrati |
kang wus mukmin ing dunya |
nir tan ana wuwus |
pangina-inaning janma |
pan rinêksa pancabaya ing dunya-kir |
sinihan ing sêsama ||

32. Kalihe tan wontên prabedanèki |

Kadariyah lan Kajabariyah |
kewala sami kusnine |
puniku dhaupipun |
kadya siyang kalawan ratri |
dangune tan prabeda |
namung kaotipun |
apêtêng kalawan padhang |
samya saking nuring rahman lawan rakim |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 187 >

 wilayating Pangeran ||

33. Wong kang tuna ing kalih prakawis |

tan Kadariyah tan Kajabariyah |
kapir sabab nora tèyèng |
kathah durakanipun |
manggung gajêg-gajêg tyasnèki |
têmahan nora pisan |
mandhok manahipun |
tan duwe tabiyat iman |
mung tabiyat kumprung wurung maring bêcik |
têmahe nistha papa ||

34. Tênèh ngambah ing kalih prakawis |

Kadariyah lan Kajabariyah |
angaku uga prasèndhè |
ngalap ro pêksa lubung |
pikir kapir amonyar-manyir |
carup nora nalirah |
kawruhira bingung |
tan duwe tabiyat iman |
têmahannya sudra papa sor ing budi |
beda lan kang aiman ||

35. Jayèngrêsmi miwah Jayèngragi |

myarsa linging Dhatuk Danumaya |
sangsaya têrang driyane |
kêluhuran ing wuwus |
wêwatêsing ahlining tokit |
tan sagêd mangsulana |
sarèh ing pamuwus |
katri lan Ki Kulawirya |
samya ngungun kalêrêsan tyasirèki |
samya awirangrongan ||

553 Wirangrong
1. Kadya tuwuk tanpa bukti |
myarsa saliring wiraos |
tan ana suma mar kaolipun |
amranani kapti |
tan ana bedanira |
lan kang samya wus man ing tyas ||

Jilid 9 - Kaca : 140

2. Ki Wuragil mèsêm angling |
sasmita ring putra karo |
de langkung nyata pun kakang Dhatuk |
Danumaya iki |
padhang têmên tyasingwang |
myarsa riwayat pratela ||

3. Kakang Dhatuk Danumayèki |

kaole dene gumacos |
anglêjarkên manah muradipun |
sêdhêngan pêsagi |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 188 >

 tan ewuh surupannya |
tan inang padhang agampang ||

4. Bêbêgjan bisa nglampahi |

nanging ing manah sumrowong |
kang putra ro nabda inggih sèstu |
tan sumêlang kapti |
Ki Dhatuk Danumaya |
aris dènnira anabda ||

5. Kang puniku adhi Ragil |

sawêg sêlamba kemawon |
pan dèrèng kantênan têmtunipun |
sabab têksih sami |
reyang riki lan rika |
dèrèng wus man ring utama ||

6. Nanging ta namung mênawi |

kêdugi samya linakon |
ywa age anggege ing pitutur |
rinasa kariyin |
kêlamun wus kadriya |
dadya tan kêtêlanjukan ||

7. Yèn ta kadyèka dhi Ragil |

anggunggung marang kang omong |
puniku sangsaya wêwah luput |
tan surub ing ilmi |
apan tuna ing tampa |
tur ta kang tutur tan bisa ||

8. Mathêm ginunggung (n)jêngginik |

guru geroh nora ènjoh |
sira pra ngawirya sru gumuyu |
myarsa dènnira ngling |
Ki Kulawirya latah |
ngling bilah saya tan jamak ||

9. Ngawruhi kang lukak-lukik |

saking padhange nêrontong |
amudhoni rasa tan katlisud |
kalêthêking ngati |
tan ana kang kadyèka |
lir Ki Dhatuk Danumaya ||

10. Kang rinasan mèsêm angling |

lah apa andhang mêngkono |
wau wis anduga yèn kadyèku |
Ki Kulawirya ngling |
krana lahe kewala |
tan anggungung ing paduka ||

11. Tan pati sambèn nyênyamik |

Ki Dhatuk lingira alon |
paran ing kêrsanta anak bagus |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 189 >

 kêrsaning ing mangkin |
yèn pinarêng ing kêrsa |
rêrêm ing sêpasar êngkas ||

Jilid 9 - Kaca : 141

12. Jèngrêsmi turira aris |
maklum paduka kemawon |
wus lami nèng paran yèn panuju |
kawula pa-amit |
sapikantuk nèng mêrga |
tirakat lawan pitêdah ||

13. Sudarma kinèn ngulati |

kadang tuwa kang lunga-ndon |
mênawi kapadhêk anèng purug |
Ki Dhatuk lingnya ris |
inggih langkung prayoga |
lamun sêmbada ing lampah ||

14. Luhung lajênga mring Rawi |

kalamun angsal pawartos |
ing kiwa têngênnya tanah ngriku |
ing Kalangbrèt tuwin |
Trênggalèk Lêmbuasta |
(ng)gyanning Kidang Wiracapa ||

15. Wartine dadi priyayi |

nèng Lêmbuasta bêndhoyot |
wiyar polatannya aywa tanggung |
patirakatnèki |
Ki Kidang Wiracapa |
tan prabeda lawan reyang ||

16. Mitrane ramanirèki |

kang reyang pajar duk anom |
pra ngawirya suka myarsèng wuwus |
samya matur aris |
inggih sèstu punika |
malaju mring Lêmbuasta ||

17. Ki Dhatuk Danumaya ngling |

suwawi sami a-Suboh |
luhung mupung awal wêktu Subuh |
nulya samya mijil |
akadas mring kucuran |
sawusnya wulu sêdaya ||

18. Ki Ragil Kulawiryèki |

dènnya adan tumêlawong |
wuse samya sunat Kae Dhatuk |
ngling mring Jayèngrêsmi |
ingancaran mangarsa |
angimami ing asalat ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 190 >

19. Kang liningan gya mangarsi |
ngangkat usalinira lon |
praptèng takbirira sêdaya wus |
niyat praptèng têkbir |
ibtitah laju wajah |
wus wajah maos Patekah ||

20. Langkung pasèkatirèki |

kir'ate patitis aos |
sawusing Patekah suratipun |
Sujada inapti |
nuju lapal Yasjuda |
adêgira sinujudan ||

21. Wangsul adêgira malih |

rêkangat akir wiraos |
sawusèng Patekah suratipun |
Kasar sarèh apik |
dangu rêkangatira |
adêgira Kinunutan ||

Jilid 9 - Kaca : 142

22. Wus prapta tahyatira-kir |
salam bakda salat Suboh |
nutuk pupujiyan dhikiripun |
pêndonganirèki |
Ki Dhatuk Danumaya |
kêlangkung panggunggungira ||

23. Cadhangan aolia di |

aotad bangsa kinaot |
Ki Dhatuk tan samar ing susungut |
sêmining aluwih |
ngawirya ro ngalamat |
nujba aotad kutuban ||

24. Jèngrêsmi lan Jayèngragi |

kadi-kadi tan kêladhok |
wusira pêragat wêktunipun |
sêsalaman sami |
gya kundur maring wisma |
mèh anjurudêmung enjang ||

554 Jurudêmung
1. Lênggah ing bale watangan |
bubucu wus anèng ngayun |
angêt-angêtan sêdarum |
Kae Dhatuk Danumaya |
angancarani tuturuh |
suwawi samya anadhah |
ngêt-angêtan mupung esuk ||

2. Agupuh ingkang liningan |

dènnya nadhah Kae Dhatuk |
intip kang ginugut-gugut |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 191 >

 tan pati ngambil lawuhan |
namung anyarati kalbu |
antara dangu dènnira |
bukti gya samya tuturuh ||

3. Ambêng nulya cinarikan |

pinaringkên santrinipun |
wong roro lawan Ki Paku |
wong roro samya amangan |
anutug sakarêpipun |
warêg kongsi nora têlas |
luwaran linorod mundur ||

4. Sampun dènnya samya nadhah |

Ki Kulawirya turipun |
ing lampah prayoginipun |
wontên grêmaning lampah |
pitulungipun kang Dhatuk |
kang kadya Ki Padhangeyan |
sira Ki Sèh Sidalaku ||

5. Inggih kae Wargasastra |

sung tuduh mring santrinipun |
punika santri kang tumut |
mariki atêdah marga |
Ki Dhatuk mèsêm amuwus |
puniku kirang utama |
nglong-nglongi kangèlanipun ||

6. Suda pèdahing tirakat |

yèn mawi wontên kang tuduh |
kaecan ing lampahipun |
pênêd kang asring kêsasar |
-sasar kêparung kêlurung |
prayogi ingkang kêsrakat |
dadya kathah susahipun ||

Jilid 9 - Kaca : 143

7. Tirakat ingkang manpangat |
kang ngêmu kuwatir kalbu |
rêkasèng lupa milalu |
puniku ingkang utama |
samya asuka gumuyu |
Ki Kulawirya alatah |
bilah dene sarwa unggul ||

8. Ngluhuri kojahing lampah |

ngong tan bisa nusul wuwus |
kang putra samya gumuyu |
inggih sèstu kasinggihan |
lir uwa pamuwusipun |
lah inggih suwawi paman |
apamit sêdhênge laju ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 192 >

9. Amaruput mupung enjang |
dèrèng wêdharing surya-suk |
wus samya magud pandulu |
Jayèngrêsmi ris manabda |
mring Dhatuk Danumayèku |
lamun parêng ingkang kêrsa |
kawula nuwun pangèstu ||

10. Kae Dhatuk Danumaya |

aruruh dènnira muwus |
inggih sumangga ing kayun |
benjang yèn prapta kêrajan |
Wanamarta pêmbagyèngsun |
salam reyang ing ramanta |
yayi Bayi Panurtèku ||

11. Myang mring kulawarganira |

Jèngrêsmi turira nuwun |
sarwi naos salamipun |
Ki Dhatuk gupuh asalam |
sarta abibisik muwus |
wêkas-reyang ing anakmas |
aywa wèngwèng ing pandulu ||

12. Benjang andika kinêrsan |

maring Hyang Ingkang Maha Gung |
lan rinta Jayèngragèku |
ing solah pratingkah rucah |
nanging wus takdir tar wurung |
kewala ugungên rinta |
yèn mangsa nalikanipun ||

13. Benjang ywaning Wanantaka |

ingriku babarirèku |
mênawa lamun saèstu |
ing panarike kakanta |
Sèh Mongraga kang linuhung |
malah mêksiha gagatra |
kang samya pinulung luhung ||

14. Wêdharing bangsa oliya |

dede saking tapa ngèlmu |
pan saking sêntosèng kalbu |
êninge cipta bêlaka |
kang puniku anak bagus |
pèdahe pangguh lan reyang |
reyang pintên bangginipun ||

15. Yèn sagêd kapuwèng tama |

rèhning tuwa apitutur |
supaya ywa wèngwèng kalbu |
wuse poma wêwêkas-reyang |
Ki Jayèngrêsmi adhingkluk |
asanggêm liring pitungkas |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 193 >

 dangu têkêman astèku ||

16. Luwar têtangkêbing asta |

nêmbah anuwun pangèstu |
nulya Jèngraga mangayun |
atur salam rinaharja |
anuwun wus nulya mundur |
Ki Kulawirya mangarsa |
salam-sinalaman gupuh ||

17. Wus samya asêsalaman |

myang santrinira angujung |
ngawirya tri samya matur |
pamit mêdal pasilan |
Ki Dhatuk Danumayèku |
arum wijiling wêcana |
lah inggih anakmas bagus ||

11 (Pamit dhatêng ing Kalangbrèt, Trênggalèk lan Lêmbuasta)

Bakda Subuh para andon lampah pamit, kaprayogèkakên dhatêng ing
Kalangbrèt, Trênggalèk lan Lêmbuasta panggenanipun Kidang Wiracapa, ugi
mitranipun Ki Bayi Panurta.
Ing têngah margi ki Pakujiwa kadhawuhan wangsul, lajêng pêpisahan.
Lajênging lampah rêkaos jalaran marginipun bêntèr ngênthak-ênthak, lajêng
ngaso ing ngandhaping wit kosambi. Mangkat malih, wanci sêrap
ngajêngakên Mahrib ngênêr padhusunan.
Kaca 144 - 151.

Jilid 9 - Kaca : 144

554 Jurudêmung
18. Reyang umiring raharja |
mugi basukiyèng purug |
kêdhatêngana ing kayun |
wusnya samya kinalilan |
sarêng dènnira amundur |
Ki Dhatuk gupuh tumêdhak |
nguntap ing pêlataripun ||

19. Ngawirya matur nor-raga |

ingriki kewala sampun |
Ki Dhatuk lingira rum |
laju tumurun mêngandhap |
ngidul-ngetan nut lulungur |
(n)jog dhusun ing Dringo ngandhap |
kathah kanthining lêlaku ||

555 Kinanthi
1. Kang liningan lon umatur |
nuwun umangkat lumaris |
pan anut pitudingira |
Ki Dhatuk Danumayèki |
saking Parantèn mêngandhap |
lêlêngkèh tunggangan kêndhit ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 194 >

2. Lulungur wasta ing Griguh |
sela wêlaka amagir |
kêwilis ing katèpan |
walêd nampu kajar angkrik |
lulumut lunyu kêbunan |
ngacêm ing padanira tis ||

3. Rêpêt saput-lêmah pêdhut |

limut lumalating enjing |
mijang kang mawèng sêsela |
silo ampak anampêki |
tar kawistara tang mêrga |
gêrago garap maririh ||

4. Ruruntungan rangu-rangu |
karêngon rêmêng mêksènjing |
ima masinjang bangun bang |
lulusiran ngawiyati |
sumirat pajar sidik byar |
ambabar nêrantang wukir ||

5. Mèh rahinèsmu mabangun |

Hyang Aruna duk umingib |
-mingib ing udayèng ngarga |
lir laraping dyah ma-èksi |
andhingkik têkèng mahawan |
awawan mimilih mêrgi ||

6. Swabawèng pêksi narawung |

ngocèh kacakswuh kapyarsi |
sata-wana pêpêtukan |
kêluruk ramyèng pang garing |
mrak nyêngungong ing abahan |
beyo bayan lawan nori ||

7. Prêkutut anduduk layu |

manggung cumêngklung sênggani |
asri swaranira rungwan |
kumringsing jangkrik bêbêring |
kungkung kongkang ing pangrongan |
ngumandhang ing jurang trêbis ||

Jilid 9 - Kaca : 145

8. Kasulak silak tan siluk |
kasirat kênyaring rawi |
drawela Hyang Andakara |
mrabani sèsining bumi |
acitra kawining patra |
katrapan dipèng suryènjing ||

9. Kadya wadining asinglu |

ningid kacacadanèki |
jrih kawistarèng narendra |
andhar pangungsèn ri ratri |
wusana wus kacênthikan |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 195 >

 pangadilaning nrêpati ||

10. Tan kenging ngumpêt sawêgung |

tang roning kitri duk ratri |
mangsènjing katrangan ingkang |
Hyang Raditya ngujwalani |
mêngkana umapanèka |
rêsmining langêning wukir ||

11. Yata wau lampahipun |

Jayèngrêsmi Jayèngragi |
katri lan Ki Kulawirya |
Pakujiwa lan Nuripin |
Ki Paku lumakèng ngarsa |
ing Griguh malipir tambing ||

12. Tumurun saking lulungur |

mêrgi ngêrakal arumpil |
asingub silak luk-lukan |
jurang parang ngrong kapering |
anètèr ing pangungangan |
nêrampat rumput ngêbêsi ||

13. Ing lampah sêngkan tumurun |

pèpèrèng sukuning wukir |
tugaran tinêgal gaga |
gaganing wong ing Balimbing |
pinagêr wuluh risigan |
lanjaran kacang kêcipir ||

14. Kêkara kêrai timun |

kêtela katès gêmbili |
lombok terong jarak kapas |
jagung ontong canthèl jali |
suwêg gadhung walur kacang |
têgal têtêbakan sami ||

15. Banjêngan tanêmanipun |

sasukanira mijèni |
kang lumampah anut dhadhah |
mudhun nabrang lèpèn alit |
minggah tètèring cêlangap |
nampak pasabinan radin ||

16. Mêlipir pinggiring dhusun |

ing sawo asri kaèksi |
raryan sor bulu mêmucang |
Jèngrêsmi ngandika aris |
lah wus paman Pakujiwa |
kewala nimpang nèng riki ||

17. Nulya sinalaman gupuh |

Ki Pakujiwa amundhi |
nuwun-nuwun aturira |
liningan andum basuki |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 196 >

 salam pangabêktiningwang |
rika aturna kiyai ||

18. Dhangeyan Sèh Sidalaku |

Ki Pakujiwa turnya ris |
amba andhèrèk raharja |
sinauran sami-sami |
gantya wus samya salaman |
Pakujiwa lèngsèr ngarsi ||

Jilid 9 - Kaca : 146

19. Gupuh kang lumampah mantuk |
umangkat ngawirya katri |
laju mêrgèng pagalêngan |
mêngidul dènnya lumaris |
ing dhusun Pakêm pangkalan |
ngidul ngetan lorog sabin ||

20. Ing lampah anjog mêrga gung |

amanjat gêgênêng inggil |
sumêngka sangêt anênggak |
ing Bubuk wastanirèki |
wana bubulak tar wrêksa |
lungur gêng mênggêr amagir ||

21. Anggênggêng galagah rayung |

situn ri tanjang kêlampis |
sisir usit sêrut maja |
rurumbut gêrumbul kingking |
kêlangkung rêkasèng lampah |
anduduk nênggêl mênginggil ||

556 Mêgatruh
1. Yata ingkang mahanjat mêrgi ing Bubuk |
kabêntèr surya tumiling |
kêlangkung rêkasèng laku |
tan ana payomanèki |
Nuripin agrigah-grigoh ||

2. Gêrundêlan dêlanggung apa kêlangkung |

anênggak dene atêbih |
sapa kang gawe dêlanggung |
niaya mring wong lumaris |
(m)bok menggok sing êndhèk kono ||

3. Ki Wirya ngling lho Nuripin lêkas muwus |

anutuh wong gawe mêrgi |
lah (m)bok aywa rêp lumaku |
bêcik nimpanga pribadi |
sasênêngira amenggok ||

4. Ki Nuripin akesotan sarwi muwus |

(ng)gènnipun menggok mring pundi |
jurangipun nyamut-nyamut |
kanan kering samya trêbis |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 197 >

 Ki Wirya muwus lho êmbuh ||

5. Anêmplunga ing kono jurang kang trêjung |

pilihên sadhengahnèki |
apa êlor apa kidul |
lèhmu angglundhung nimpangi |
iya mrih bisane aso ||

6. Lon umatur dede pabênan puniku |

aso-aso apan posit |
mangsi umura sabêdhug |
ngling jabakna positnèki |
nanging pêsthi bisa aso ||

7. Ginaguyu mring kang putra kalihipun |

anamur rêkasèng mêrgi |
sakêdhap tansah ngrêrapuh |
kèndêl ing lampah tan linggih |
jumênêng kewala ngaso ||

Jilid 9 - Kaca : 147

8. Ngantak-antak dènnira samya lêlaku |
panasing surya nêngahi |
mêksih anêngka mêndhuwur |
sinampyêng pamanjatnèki |
santri Nuripin angrèmpong ||

9. Lingsir kulon campêde inggahanipun |

praptèng tutungganganèki |
mênggêr agiring lalungur |
wontên wrêksa gung sawiji |
kusambi ngêrongkob ayom ||

10. Samya kang katoran anèng ngriku |

munggul kaididan angin |
kang rèrèh rasa pikantuk |
sêgêr kemarutan isis |
lêlêson sêsèndhèn kayon ||

11. Ki Nuripin anggloso sarwi amuwus |

e lah olèh gawe iki |
kangian anèng sêsèdhum |
dudu rasaning kang mêrgi |
esuk kongsi lingsir kulon ||

12. Nora wêruh rasane kayèn kang seyup |

lagyèki nêmua aring |
aras-arasên lumaku |
kongsiya sêpasar bêcik |
nèng kene kêpenak aso ||

13. Kae Kulawirya gumujêng amuwus |

iya kariya pribadi |
mêngko kariya sirèku |
ing kono witing kusambi |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 198 >

 dimène pinangan potho ||

14. Ki Nuripin sarwi turon mungkur matur |

kados tiyang dosa pati |
dene mawi dipun-êrut |
puniku ta botên jangji |
tiyang ngraosakên aso ||

15. Pan sanès pêrkawis dede sambungipun |

sawêg sakeca aisis |
garundêlan ririh muwus |
ingong bae dèn-wanèni |
bok karo putrane keyok ||

16. Kulawirya gumuyu asru amuwus |

lho dene edan Nuripin |
cêlathu sêmbari mungkur |
nora ngrèmèsi wong angling |
jawane madhakkên bokong ||

17. Samangsa dèn-bandhêma cêngêle ngrajuk |

Nuripin nolih atangi |
gumuyu sila umatur |
bangêtên bêndara kyai |
wong kêsêl-kêsêl binêndon ||

Jilid 9 - Kaca : 148

18. Anèng wana (m)bok inggiha ingkang maklum |
Ki Wirya gumuyu angling |
lah ya wus turonna bagus |
matur ah botên ajrih jim |
yèn dosa malih awêdos ||

19. Lho bandhole Nuripin angot ambêrung |

lèhmu ngewuhake ati |
mêngko tak lempar lambemu |
yèn dèn-kon kaya dèn-pênging |
yèn pinênging kaya dèn-kon ||

20. Glela-glele Nuripin tyase pakewuh |

jêg nora jêg dèn-lakoni |
Ki Wirya kèngêtan lamun |
gêgilanane Nuripin |
tumingal ana têmbêlong ||

21. Dèn-uncalkên ing wêtêngira kumapluk |

kandhêg nèng kandhutanèki |
Nuripin (m)bêngok anjêpluk |
biyung bêlah setan-rojim |
aniba blêg sru mimisoh ||

22. Kêna sibat têmên dudu wong si Jidu |

sarwi mundêlik tan eling |
kêjot gumêtêr sakojur |
mata dhipêt (m)brêbês-mili |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 199 >

 ngawirya ro kagyat gupoh ||

23. Anulungi mring Nuripin kang tan emut |

têmbêlong binuwang aglis |
Jèngrêsmi wêlas andulu |
ngusapi luhe Nuripin |
Jèngraga anguwoh-uwoh ||

24. Jroning driya Jèngraga angampêt guyu |

dènnya (n)jangkar mring ki Ragil |
Ki Kulawirya gêgêtun |
dinalih tan klêngêr yêkti |
jro tyas gumuyu wlas anon ||

25. Pan ginugah-gugah mring Jèngraga dangu |

dènnya kêlêngêr Nuripin |
nulya-ling gragapan gugup |
lir wong tindhihên dènnya ngling |
hèh hèh hèh hèh angruruntoh ||

26. Jayèngrêsmi pa wus waras sira iku |

sarwi tinangèkkên aglis |
matur inggih sampun emut |
mêksih mèwèk (m)brêbês-mili |
lir pinucung dhêlog-dhêlog ||

557 Pocung
1. Ginaguyu Nuripin alêngar-lêngur |
Jèngraga ngling latah |
mêtu pamère Nuripin |
anggêgancar sêjarah duk jan-munijan ||

Jilid 9 - Kaca : 149

2. Sru gumuyu Ki Kulawirya amuwus |
ambakna wong gila |
têmbêlong kang dèn-wêdèni |
tan matèni nglaranana bae nora ||

3. Kêjabèku jrih mring ula macan patut |

yèn dèn-gilanana |
sababe ambilaèni |
nora patut wruh têmbêlong bae gila ||

4. Sêtun-sêtun mring ulêr nglarani bidhur |

patut winêdènan |
luwih gêdhe bae wêdi |
Ki Nuripin mêksih ngoso aturira ||

5. (n)Dika niku mring cindhil kewala kagum |

dospundi wawi ta |
cindhil nglarani punapi |
Jayèngrêsmi Jèngraga gumuyu suka ||

6. Mèsêm muwus Ki Wirya sarwi gumuyu |

jêr ngong wruh rupanya |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 200 >

 kinyir-kinyir (ng)gigilani |
Ki Nuripin ngêcêmut matur plorokan ||

7. Prandenipun tan têpa-têpa puniku |

èh e (m)bok paduka |
dèn-uncalana lir mami |
Ki Wirya ngling (m)bok jajalên uncalana ||

8. Pêsthi nêmu bilai sira sun-pênthung |

cêngêlmu bèn modar |
Nuripin grundêlan angling |
andêlêna mring wong bae waninira ||

9. Dèn-wus-uwus ngawirya ro sru gumuyu |

myat mring kang paguywan |
wus tata alênggah sami |
Kulawirya angling marang putranira ||

10. Lah ya iku wong gila-gila andulu |

paran kang amawa |
dene sabên wong tan sami |
lah apane kang amawa mêngkonowa ||

11. Mèsêm muwus Jèngrêsmi inggih puniku |

pêngraos kawula |
pan ing ngagêsang puniki |
wus pininta linging Kadis Rasulolah ||

12. Wong puniku pinanjingan wus têrtamtu |

apan ginantungan |
ing wolung prêkawis pêsthi |
kêndêl jrih asih lan sêngit punika ||

13. Pintêr blilu tan kenging botên puniku |

sipat janma gêsang |
têmtu kang kalih prêkawis |
ingkang dèn-karêmi lan sinêngitan ||

14. Apan uwus ing dalêm titah puniku |

pan tan ketang pêcat |
kang tinampik kang pinilih |
kang mawi puniku panjingane titah ||

15. Kang puniku kenging tinarik lan wuruk |

saking ginaluta |
yèn pinrih saking sakêdhik |
dintên têkèng saban-saban tahan tuman ||

16. Nambung wuwus Jèngraga mring pamanipun |

yèn kadyèka paman |
paduka gila mring cindhil |
ginulanga lami-lami mantun gila ||

Jilid 9 - Kaca : 150

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 201 >

17. Mèsêm muwus lah iya iku ta êmbuh |
pêngraos-manira |
kaya nora bisa mari |
matur inggih sawêg prangaos-paduka ||

18. Sru gumuyu priye ing kono sirèku |

Nuripin ya padha |
duwe gigilan lir mami |
paran bisa ginulang mrih mari gila ||

19. Aturipun ah kula pilalah lampus |

pinurih puruna |
mring têmbêlong langkung ajrih |
(ng)gih sêdasa-dasa tiyang kêdah gila ||

20. Lingira rum Jayèngrêsmi iya iku |

saking atinira |
tan kudu (ng)gugulang wani |
pênggulangmu namung maring dhandhanggula ||

558 Dhandhanggula
1. Yata wau ingkang ngaring-aring |
mêngnginggiling lulungur tunggangan |
ing Bubuk langkung kasêngne(?) |
Jèngrêsmi lon amuwus |
wawi paman umangkat aglis |
mutawatir ing wayah |
poting wêktu Luhur |
yèn kalularatan toya |
Ki Wirya ngling ya bêbêgjan bae mangkin |
yèn êpot mêngko jamak ||

2. Ngalap wênang jamak anèng mêrgi |

nulya umangkat saking agiran |
ngetan tumurun lungure |
andêrojog ngêlantur |
angêrakal mêrginya rumpil |
kêrikil awiwalan |
kêsandhung ing suku |
Ki Nuripin gêriguhan |
gêrundêlan dêlanggung êmbuh pinilih |
kang mudhun lan kang manjat ||

3. Sarwa nora kuwagah nglampahi |

dening rasane laraning ngawak |
dêlanggung padha kêsuwèn |
anglulu wong lumaku |
boyok cingklak polok lir pêthil |
tungkak kadya cêpola |
kapancal ing watu |
Nuripin sangêt dènnira |
angrêrêmpong kantun nèng wuri atêbih |
bot thukul bubulira ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 202 >

4. Bubul mundul grigah-griguh wigih |
kagriyul kêrikil anjêngat |
andheprok asru larane |
kadhiglagan lumaku |
parêmbèhan ambrêbês-mili |
datan nututi lampah |
angantun sang bagus |
rêrèndhonan lampahira |
praptèng jurang sampun wontên lèpèn alit |
kali Sêmpu wastannya ||

Jilid 9 - Kaca : 151

5. Dangu-dangu anganti Nuripin |
nulya prapta linggih sila-tumpang |
anguwik-uwik bubule |
sarwi dinamu-damu |
pan kinukur-kukur ing pinggir |
ngêdên ngrasakkên lara |
nyêdhak dènnya lungguh |
lah Ki Ragil Kulawirya |
lagya turon rêm-rêm ayam ngaring-aring |
Ki Wirya kagyat mulat ||

6. Mojar e e bandholên Nuripin |

apa dhasare sira ko(k) jarag |
dene abênêr prênahe |
irungku lan tungkakmu |
cêdhak têmên lèhira-linggih |
nèng ulon-uloningwang |
bangêt dêgsuramu |
Nuripin mèsêm ngrêrêpa |
inggih nuwun apuntên (n)dara kiyai |
rèhning sakit kêsêsa ||

7. Angot bubulên duk wingi ratri |

sarêng tumurun wau punika |
kang bubul mundhak malênte |
asring kagriyul-griyul |
ing kêrikil (n)dheprok ing mêrgi |
mila kantun atêbah |
repot dening bubul |
Ki Wirya mèsêm lingira |
yèn mêngkono têgêse manira iki |
kon ngambung bubulira ||

8. Nuripin mêngkêrêt gulunèki |

matur nuwun lah botên amokal |
lamun mêkotên artine |
sêlak botên kadyèku |
kala panggih pintên prakawis |
Ki Kulawirya mojar |
êmbuh jarmu iku |
dhasar wus wong sira-jarag |
cocokormu kaungkulkên rai-mami |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 203 >

 nora idhêp ing tata ||

9. Sarwi binalang bubulirêki |

Ki Nuripin anjêlèh kumrengkang |
bilah bangêtên kenthole |
ngalih (ng)gon dènnya lungguh |
(ng)gêrêng ngêsês (m)barêbês-mili |
Ki Wirya latah-latah |
mojar karêpamu |
tambane wong cêlangkrakan |
jêr (m)bêdadhok durèn nora nganggo eling |
kêponggene dèn-untal ||

10. Jayèngrêsmi mèsêm ngandika ris |

iya ta lah e Nuripin sira |
nèng paran repot sikile |
mêsakakên sirèku |
apa ingkang kinarya jampi |
Jayèngraga lingira |
(m)bok lir man pêngulu |
kinojahan Jamil Jamal |
biyèn kae apa ora wus mangêrti |
tambaning bubul bêlak ||

11. Matur inggih kèngêtan kang jampi |

Ki Kulawirya gumuyu mojar |
tamba bubul mono kae |
nora kaya bêluluk |
dèn-bênêm kang panas anuli |
pinidak nèng bubulnya |
dèn-kongsi asêru |
yèn kadi iku wêsi bang |
linodokkên Ki Nuripin kirig-kirig |
mêlorok gêrundêlan ||

12 (Lampahipun dumugi ing dhusun Têgarèn)

V. Lampahipun dumugi ing dhusun Têgarèn, sipêng ing griyanipun pêtinggi
nama Candragêni. Jêbulipun punika benggoling durjana. Para andon lampah
kakroyok nanging Ki Kulawirya kuwawa nanggulangi.
Dumugi ing dhusun Têgarèn, sipêng ing griyanipun pêtinggi nama
Candragêni. Pêtinggi punika saèstunipun benggoling durjana. Wanci têngah
dalu kancanipun para durjana sami dhatêng, sami nyêrèt, suka-suka,
gêgujêngan, umuk-umukan bab ngèlmu durjana, kanuragan lss. Botên maelu
wontênipun tamu. Kalirik, katingal para tamu sami mrabot, dhuwungipun sae,
dados kamanah buntêlan ingkang kabêkta rancangipun punika mêsthi bandha
ingkang pangaos.
Namaning durjana mawarni-warni, tingkahipun sarwi murang-tata. Ingkang
karêmbag bab-bab petangan apês lan jayaning pandung sarta sami mandung,
mbegal, ngrampok lss. Angajrih-ajrihi. Ing wanci lingsir dalu Candragêni
suka sasmita, para durjana lajêng tumindak badhe mêrjaya para tamu pêrlu
ngrêbat barang bêktanipun. Dilah kapêjahan, para tamu dipun kroyok.
Jayèngrêsmi lan mire, Nuripin umpêtan ing ngandhap ambèn kaidak-idak
kangge ajang tawur. Namung Ki Kulawirya piyambak ingkang lumawan
kanthi trampil têguh wêntala. Para durjana ngroyok kanthi sanjata klewang,
berang, tumbak, towok, granggang, ewadene Ki Kulawirya lumawan tanpa

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 204 >

 sanjata. Saking wêgig lan trampilipun sanjataning durjana tinêrjang, tinangkis
sami dhawah, tiyangipun tinêrjang, jinotos, dhinupak, sinikut, tinapuk,
tinêmpiling dhawah kasulayah. Wêkasan para durjana sami lumajêng bibar
sarsaran. Dumadakan kapirêng suwantênipun Nuripin ngrêrintih sambat sakit
ing sangandhaping ambèn, lajêng sami dipun pitulungi.
Para andon lampah oncat saking dhusun Têgarèn, nglajêngakên lampah
dumugi ing dhusun Longsor. Pêtingginipun nama Raga-mênggala, modinipun
Nurbayin.
Kaca 152 - 193.

Jilid 9 - Kaca : 152

558 Dhandhanggula
12. Ingkang sarwa nglarani dènnya ngling |
sok nora têpa-têpa sarira |
dumèh yèn dudu dhèwèke |
Jayèngrêsmi lon muwus |
wawi paman Luhur wis akir |
anulya samya salat |
antara bakda wus |
umangkat dènnya lêlampah |
ngidul-ngetan tumurun lon-lonan dening |
nganti Nuripin randhat ||

13. Dadya nanggung kongsi Asar akir |

arèrèndhon praptèng Selalawang |
kampir ing dhusun Têgarèn |
anon sêndhang ingriku |
samya siram mèt toyastuti |
asalat wêktu Ngasar |
jênêk dènnya kasud |
sawusira bakda salat |
Jayèngrêsmi ling lah Nuripin sirèki |
nêmbunga panginêpan ||

14. Maring desa ing kene dèn-aglis |

gajêg rada desa gêdhe mana |
kang liningan mentar age |
kadhingklangan lumaku |
praptèng desa panggih pêtinggi |
anutur mula-buka |
nirandon ngêlangut |
sarwi nêmbung pasipêngan |
anauri ki pêtinggi lah ya bêcik |
Nuripin wangsul agya ||

15. Kacingkragan tan rikat lumaris |

prapta ngarsa anèng Selalawang |
umatur ing bêndarane |
katur sêdayanipun |
Kulawirya ngling èh Nuripin |
sun-dulu lakunira |
krêp mandhêg tumungkul |
lir têmu lawan bêndara |
sapa kang nakoni sira anèng margi |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 205 >

 lèhmu (n)dhodhok agêpah ||

16. Asedhokan sêmbahmu Nuripin |

satêmêne bae bêlaka-a |
atiku bangêt kagète |
sing kok sêmbah dhèk mau |
èh e sapa matur Nuripin |
umatur kutawèlan |
(ng)gèn-kula lumaku |
tan wontên punapa-napa |
kula botên (n)dhodhok-(n)dhodhok awak mami |
winastan nêmbah-nêmbah ||

17. Botên nyêmbah-nyêmbah kêlah-kêlih |

tiyang (n)dheprok sring kêgriyul krakal |
myang kacêkrok ing drêjêge |
lir gograg raosipun |
dêlah mangke taksih asakit |
Ki Wirya wuwusira |
dhasar tukang umuk |
kapan lèhmu tau gograg |
ting palêsat balung kêjaba wong mati |
lawas gugrag balungnya ||

18. Isih waras-wiris amêringis |

tutur gograg durung tau gograg |
Nuripin mlerok lirike |
èh e sampeyan niku |
tiyang matur dèn mimiciki |
punapa botên (ng)giha |
limrah tiyang muwus |
Ki Wirya ngling hus mênênga |
(n)dadak crèwèt lir mêrkara kêbosapi |
mau priye dinuta ||

Jilid 9 - Kaca : 153

19. Umatur ya talah ngewuhkên ati |
ngêsês-ngêsês ngrasakakên lara |
Ki Wirya ngling lo edane |
hakkang dèn-plaur bubul |
matur mring wang asêlang-sêling |
uga bubul rinêpa |
gya cêlathu mring sun |
matur hêm inggih sumangga |
Jayèngrêsmi ngandika priye Nuripin |
apa olèh inêpan ||

20. Matur angsal wismaning pêtinggi |

nêmbung nunukêri pasipêngan |
pêtinggi sumangga ture |
ingaturan umangsul |
maring dhusun paduka aglis |
Jèngrêsmi aris nabda |
[---] |
kang prayoga langgarira |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 206 >

 Ki Nuripin umatur amba tan mèksi |
duka-dalêm ing têngah ||

21. Ya wis payo yèn kasusu Mahrib |

nulya lumampah mring padhusunan |
tan dangu praptèng Têgarèn |
pangguh lan kang tinêmbung |
bubundhêle benggol wêwêri |
brêngos crapang rinênggah |
nyêkunthêng lir sungu |
ngancarani ingkang prapta |
Jayèngrêsmi samya tumamèng ing panti |
tan pati ginêpahan ||

22. Mêksih sabêne gêlaranèki |

ki prêtinggi nêmbramèng pambagya |
sami wilujêng baguse |
ing pundi wismanipun |
sapa sintên sinambat wangi |
Jèngrêsmi ris manabda |
inggih paman têngsun |
santri tirakat bêlaka |
ran-manira kewala karan gus santri |
asli ing Rintên-sowan ||

23. Kang puniki ri kula Jèngraga |

kang satunggal paman Kulawirya |
katri kawlas-ayun mangke |
wangsul paman kang mungguh |
sapa sintên pêparab nami |
nauri kang liningan |
inggih manira gus |
tanya ing pêparab-ingwang |
Candragêni kados tan wontên kêkalih |
saluwaking bang-wetan ||

24. Kang misesèng mêrga wana wukir |

myang sajroning ratri kaèdêgan |
ing Candragêni Têgarèn |
mêrgèng Bubuk puniku |
gawatipun ngong kang ngawêri |
inggih dhug-dhèng kawula |
sablakaning wuwus |
tan wontên sura lumampah |
kathah kêdhik sun-gêpuk ngong-balèjèdi |
mawur giris sar-saran ||

Jilid 9 - Kaca : 154

559 Girisa
1. Jayèngrêsmi ling ing driya |
ya talah cobaning Suksma |
ingkang nêkani maring wang |
muga kinuwat-nèng coba |
sarta rahayuning mêrga |
luputa ing pancabaya |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 207 >

 jawane kêloloh lampah |
têmah nêlalah ing manah ||

2. Wusana aris ngandika |

paman punapa wontêna |
langgar tuwin pakauman |
Candragêni wuwusira |
ingriki pan botên tatan |
amawi kaham-kauman |
wong sumuci-suci dhawak |
wong kabèh klêbu nêraka ||

3. Aku dhewe munggah swarga |

klakuane nglêbur sêga |
mring bras pari kadi ama |
sor glathik pêking nèng gaga |
jalukan nora wèwèhan |
sungkan doyanan dêlapan |
tan nyupèkkên tekadira |
santri satru kênèng lara ||

4. Lir kuwuk nglêburkên ayam |

mèsêm kang para ngawirya |
[---] ||
tanpantuk kang pasipêngan |
mêngkana kèmêngan ing tyas |
dènyarsa awêktu salat |
sung wuwus mêdal ing jaba |
inginggihan sigra mêdal ||

5. Nuripin nambut wantining |

titiga kang kêbak toya |
cinangking binêkta mêdal |
maring ing kêbon kang simpar |
alèmèk ronning pisang |
pra ngawirya samya kadas |
tinuruhan ing wantingan |
wusing kadas lajêng kamad ||

6. Rêbat parlu wêktunira |

aririh dènnira salat |
bakda Mahribira pragad |
wusing sunat wabin bengat |
akasud pêndonganira |
wus purna angangkat Ngisa |
antara patang rêkangat |
bakda salat myang witirnya ||

7. Sawusnya saliring purna |

Jayèngrêsmi lon ngandika |
bibisik marang kang paman |
puniki paman ing lampah |
sakêdhik ragi kêplanggrang |
anèng wismaning durjana |
pandugi kula sêdaya |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 208 >

 sêdhusun sami durjana ||

8. Kang paman nauri sabda |

nora basa sathithike |
dhasar kêlorob bêlaka |
kêpriye kono anakmas |
Jayèngraga karêpira |
matur kewala sumangga |
Nuripin matur rênggosan |
lamun pinarêng ing kêrsa ||

Jilid 9 - Kaca : 155

9. Sêwawi wangsul kewala |
tirakat nèng Sela-lawang |
nèng ngriki tyas tan sakeca |
kawula botên anyana |
lamun wismaning durjana |
Ki Wirya ngling hus mênênga |
sira nglêbokkên loroban |
marma nèng kene kêsasar ||

10. Mêrgane têka ing sira |

manira ngalih inêpan |
sira karia priyangga |
nèng kene dimènne sira |
dèn-pênthungi wong sadesa |
Nuripin maras tyasira |
Jayèngrêsmi ris ngandika |
punika man Kulawirya ||

11. Ing lampah lamun wangsula |

sangsaya botên prayoga |
dadya gagaping durjana |
sami pinupus kewala |
pan tinekatakên ing tyas |
ganjaraning Hyang dhumawah |
adhapur coba rêncana |
pêparing Hyang Maha Mulya ||

12. Amanggiha papa wirya |

wirang lamun sun-manggiha |
wus sukur suka pirêna |
nadhahi ganjaraning Hyang |
sêwawi wangsul ing wisma |
kêdangon anèng ing jaba |
sêlak ginraitanan |
kathah-kathah kang rinasa ||

13. Gya samya masuk ing wisma |

(ng)gyanning wau dènnya lênggah |
ing salu bale-watangan |
tan ewah gêlaranira |
Ki Candragêni wuwusnya |
anuduh mring baturira |
undangên sapa kang ana |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 209 >

 kang tinuding sigra mentar ||

14. Angundang têtangganira |

tan adangu samya prapta |
anyangking bêdudanira |
tan ana nyandhang prayoga |
kêmul bêbêd kèh kang cotha |
ambrubul srênti kang prapta |
têpung du-dhêngkul akapang |
dhapure akiwa-kiwa ||

15. Mêksih bêlêg ingkang prapta |

sêsêg tan kêduman papan |
samya wangsul nèng pêndhapa |
kathah namaning durjana |
wasta Ki Braja-lamatan |
Mêrak-jamprong lan Jarangas |
Candrakolik Bênce-lidhah |
Brênggi-rowa Gagak-setra ||

16. Kuwuk-kiwul Kawuk-nasak |

Cèlèng-bèlèk Sêndhang-asat |
Lalêr-wilis Kombang-mêngêng |
Citra-mêngêng Lalêr-mêngêng |
Barong-kècèr Brajag-ambyar |
Simbar-taji Braja-lintang |
Tumbak-lêdhu Maju-jaja |
Samba-ngèrèng Sambang-dalan ||

17. Sabuk-alu Lêsung-bêngkah |

Bonjor-pêtung Jalu-mampang |
Banthèng-warèng Gêmblang-serang |
Kêndhil-wêsi Kala-kêthèk ||

Lingsang-tukung Giling-wajra |
Têkèk-sumpil Kidang-tlangkas |
Gathing-gayar Nila-sraba |
Prêti-yuyu Sawit-wana ||

Jilid 9 - Kaca : 156

18. Gula-lèthèh Cabe-guna |
Prêti-bèyès Baya-ngablak |
Bênce-watu Satru-tapa |
Macan-gaèng Kêbo-udhag |
Baru-klinthing Gagak-sipat |
Rajuk-kêling Kawul-rangah |
Molot-mèlèr Megantara |
Dhandhang-wiring Branjang-kawat ||

19. Macan-gêlut Tapêl-jlarang |

Bajing-kirig Watu-kura |
Sapu-angin Trênggiling-bang |
Gathok-rase Udan-gêlap |
Cèlèng-bolot Maducrêma |
Gêntèng-ngèrèng Tali-wawar |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 210 >

 Glinggang-jati Jati-ngarang |
Lutung-mènglèng Kêthèk-mingkar ||

20. Dlèrèng-mèmrèng Sandhang-rowang |

Jalak-linglung Braja-kalpa |
Trênggiling-kêndhit Sanggabol |
Jêbug-aking Dhuplak-kawat |
Sambêr-nyawa Sêmbur-adas |
Opor-wewe Jati-wawar |
Sandhang-lawe Gancang-awas |
Sabêt-mèyèk Jrungkah-waja ||

21. Kathah warnining durjana |

kang linggih salu sêdaya |
barungan (m)bagèkkên samya |
basane tan pati krama |
winangsulan kêlujêngan |
Candragêni wuwusira |
mring rowang kang samya prapta |
lah sapa kang olèh paran ||

22. Rêramban jamur janganan |

nauri Braja-lamatan |
janganan kang cêlak-cêlak |
mêksih sami pupunthêsan |
wikan ing têbih tinêba |
ingkang dèrèng dipun-asag |
pangadhanganing dêdalan |
ing Bubuk lan pati mingsra ||

23. Wontêna kang langkung mêrga |

sèkêt satus têrkadhangan |
lêt sawulan kalih wulan |
sêmantêna rêrêbatan |
ukur dados sarèwèsan |
prayogi dipun-pêpara |
mring tanah mrika têbahan |
kathah ronning lêmbayungan ||

560 Sinom
1. Sêdangunira mêngkana |
cêcaturaning alinggih |
dènnira ngampak ambegal |
mêmaling nutur tan ering |
satingkahing ajuti |
kang samya suka winuwus |
jabèng jro tan prabeda |
kang cinatur dènnya maling |
mlêbu mêtu dêlajigan tanpa krama ||

Jilid 9 - Kaca : 157

2. Sore kongsi sirêp bocah |
tan ana suguh mêtoni |
kinang klobot bae ora |
saya rusuh kang alinggih |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 211 >

 asila tumpang sikil |
sangga bêdudan ing janggud |
Gêmblang-serang angucap |
mungguh lumakwèng mêrgi |
prèhpun ngriku candrane wong kang lumampah ||

3. Lamun wong siji lumampah |

lêlampah tiyang kêkalih |
tuwin wong tiga sêkawan |
miwah gangsal wong lumaris |
Cèlèng-bèlèk nauri |
wong siji bathang lêlaku |
wong ro bathang cap-ucap |
wong têtêlu gotong-mayit |
yèn wong papat wus angêt lima pêndhawa ||

4. Jarangas sumambung mojar |

mungguh yèn kula ngaranni |
lamun wong siji lumampah |
candu lêlaku pinacit |
yèn wong loro lumaris |
puniku tike lêlaku |
wong tri apyun lêlampah |
wong papat kutuk anggajih |
yèn wong lima jambal mijah matêng mara ||

5. Samya gumuyu asumyak |

sêsamur nglirik têtami |
akèh samya bibisikan |
ngrasani ngawirya katri |
Samba-ngèrèng ngling ririh |
kêlawan Ki Prêti-yuyu |
iku dhayoh wong apa |
apa iku sanaknèki |
lan Ki Candragêni myang kêkaruhira ||

6. Nênanggung lakune samar |

tan nyantri dora mriyayi |
tirakat anggawa bandha |
pêndhoke êmas angunir |
lopak-lopak lan mawi |
tlêkêm cêthut sogok untu |
sami sêlaka pêthak |
patute wong liya mampir |
yèn sanake pêsthi rahab tinamuan ||

7. Wong iku lir wong têbihan |

tan wruh cêcaraning ngriki |
kêjaba iku dèn-rujag |
sinêrèk kang wonge bêcik |
lumrah sêdayanèki |
mêngkono bibisikipun |
Nuripin kadhêkisan |
linggih jrih tan wani têbih |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 212 >

 pan kêbêlêt nguyuh dèn-ampêt tan kêna ||

8. Nincing bêbêd tan kêtara |

ambênggang lampit kinuwik |
dèn-lon-lon thure uyuhnya |
kêsamur gumêdêr angling |
uyuh mili nêlêsi |
Kulawirya nyampingipun |
myang boconge Jèngraga |
kailèn têlêsing nyamping |
samya kagyat ririh ngêkêr kajatmikan ||

Jilid 9 - Kaca : 158

9. Ki Wirya bibisik tanya |
banyu apa iki Ripin |
matur ngalêsik punika |
kawula ngompol sathithik |
kula-ampêt tan kêni |
kêmpung mênthêng kêdah nguyuh |
Jèngraga mèsêm myarsa |
Ki Wirya ambêkis ririh |
dudu uwong Nuripin kêparat edan ||

10. Dèn cêkuthi pupunira |

pêngkêrêdan ajrih angling |
mênawa salah graita |
durjana kang sami linggih |
Jèngraga abibisik |
inggih paman pênêdipun |
tumbas apyun supaya |
wênang angenaki ati |
wajib nuting tabiyate gadhah griya ||

11. Ngong lirik para durjana |

bêdudan manggung kinisik |
lir sêsêmon (n)jaluk madad |
kêlamun datan kadyèki |
pêsthi angincim-incim |
mring dhayoh akarya dudu |
dene yèn wus winoran |
kêdah adamêl tan bêcik |
inggih mupus nandhang cobaning Pangeran ||

12. Ing rêmbag katur ing raka |

Jayèngrêsmi amarêngi |
Ki Kulawirya ris mojar |
ngong takon kang Candragêni |
ngriki inggih punapi |
wontên tiyang sade apyun |
Candragêni ris mojar |
o inggih dhi wontên ugi |
Kulawirya ngulungkên arta sareyal ||

13. Punika kang sumapala |

Candragêni anampèni |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 213 >

 nulya nuding rencangira |
tênggarèng tyase kang linggih |
kang tinuding gya prapti |
Prêti-bèyès tumbas apyun |
apyun rêgi sareyal |
apan angsal wrat sêtail |
nulya kinèn angothok pinara tiga ||

14. Kinothok ngambèn kewala |

kang saênggèn kinèn ngapti |
kang ngothok Ki Braja-lintang |
wawrat sareyal pribadi |
ginodhog umob malih |
nulya kinêcêran jêruk |
ilang rêgêd sumilak |
rêsik gêlabade minggir |
gya ingêntas sinaring mori kinarya ||

15. Wus pinuh pamêrêsira |

rêsike anggêtih pitik |
bathokira ingarêngan |
ginêbêg mêncorong asri |
lir suwasa sinangling |
krên binuwang awunipun |
wus rêsik ginênènan |
kayu wilah malêm aking |
bathok sumalêngêt sampun ingêntasan ||

16. Pan alon pangrèwèsira |

kumètès sru rinungwasri |
dêmodol wus mata ula |
tinanak palênthung siji |
dinuga sêdhêngnèki |
urubing gêni ingundur |
nyandu bathok ingêntas |
linèr ngulêg ing jariji |
wus ngêlancêng binakalan yah uyahan ||

Jilid 9 - Kaca : 159

17. Cinukit anèng panglèran |
amèlèr mêlês giniling |
kang madad wus kinabulan |
macupak sêrate aglis |
ngaturakên ing ngarsi |
Candragêni lon amuwus |
ing kono saosêna |
baguse ingkang anuding |
ingaturkên pra ngawirya datan karsa ||

18. Kang ngothok wus samya dadya |

ingaturkên ngawirya tri |
angling sampun susah-susah |
andika êsês pribadi |
samya suka ing ati |
ginèlèngan madadipun |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 214 >

 dinum sêgèlèng adhang |
pan dene ora wêradin |
sagèlènge sinêrèt atêtogogan ||

19. Ramya sami sêsêrètan |

asuka pating sarênthit |
Candragêni lon lingira |
(m)bok budi-daya pêpacit |
dadak bae aglis |
wong wus sayah têngah dalu |
kang kinèn sigra mentar |
wong rolas ngupaya pacit |
tan antara ting garobyag samya prapta ||

20. Olèh nangka wuwutuhan |

gêdhang tundhun suluh kuning |
kêtela pêndhêm kucingan |
sêmangka timun kêrai |
ginembol ing jêjarit |
têbu lonjoran pinanggul |
dènnya ngambil rikatan |
kang duwe sadhenggaknèki |
nyênyamikan winadhahan anèng panjang ||

21. Rinumat sakênanira |

sinaosakên ing ngarsi |
cinarakkên sinauran |
sêlot-sêloting ing mangkin |
myang suguhe pribadi |
juwadah jênang ing ngayun |
pinangan ting kucapah |
sêdaya samya têtawi |
nanging para ngawirya tan arsa nadhah ||

22. Ngambil kewala asarat |

sinèlèhkên ngarsanèki |
supaya katon nanadhah |
jatine tan rahab bukti |
kang nyêrèt ting sarêlit |
sarta kandhane kumrusuk |
kang ngetang rêbat sangat |
Raja-muka lawan Bincil |
Kala-mudhêng ginambuh gigising donya ||

561 Gambuh
1. Gêmblang-serang amuwus |
bibincilan Kala-mudhêng iku |
lawan derah Raja-muka kukuh êndi |
Yèn ngong Raja muka |
Gagak-sêtra nambung wuwus |
yèn ngong Raja-muka kukoh ||

2. Cabe-guna sumambung |
Raja-muka niku rupa têlu |
kang sawiji derah wowolu winilis |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 215 >

 satêngah derah sêpuluh |
myang derah rolas anganggo ||

Jilid 9 - Kaca : 160

3. Nauri Sabuk-alu |
ingkang kula angge derah wolu |
nambung angling mathênthêng Ki Jêbug-aking |
tan karya derah sêpuluh |
wus sêm ing tyas ngong pitados ||

4. Têkèk-sumpêl amuwus |
tan madhani derah rolas ampuh |
durung madal tatale yèn niniwasi |
êndi kang sun-gêpuk tumpur |
gampang tan tau kêcangkol ||

5. Bênce-lidhah sumambung |
dangu-dangu ngong yêktèni tuhu |
Rajamuka yèn rujuk kêlawan Binci |
inggih Kala-mudhêng-ipun |
yèn nêrajang pacak pangot ||

6. De wontên warnanipun |
pun Jarangas wus ngampak ing Pulung |
(m)bêkta kanca wong tigangdasa sasiki |
wong nênêm pêngarêpipun |
Jarangas kang dadi benggol ||

7. Pangrasane tan luput |

dhasar randha sugine kêlangkung |
kang Jarangas sorene ngong ruh-aruhi |
dènnya nulup têngah dalu |
anêrajang pacak abot ||

8. Bêndho kang mara rêmuk |

kang tatu nêm kang mati têtêlu |
duk patine Bajingbang Trênggiling-munir |
katêlu Ki Cabak-bisu |
Duljaya ingkang ambêstrong ||

9. Tan kêna sinung pemut |

ngandêl Rajamukane mathêm wus |
wakne dhewe Jarangas dipun-balêdig |
kinuya-kuya binuru |
mèh kurang thithik mêcethot ||

10. Lah ora ta kadyèku |

Jarangas gumuyu manthuk-manthuk |
katujune nora kêcandhak wak-mami |
yèn aja ageya (ng)glundhung |
ing jujurang pêsthi lodong ||

11. Jèngraga mèsêm guyu |

lèjêm sasmita mring pamanipun |
myarsa kang cinatur (ng)gèn durjananèki |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 216 >

 duk pangampake ing Pulung |
kaum Duljaya kang jarot ||

12. Sami guyu ginuyu |

sarwi nyêrèt jegang miwah timpuh |
sila tumpang angêthèngkrang turon miring |
myang pacitan sêptanipun |
têbu miwah rujak crobo ||

13. Ana pacitan cimplung |

kang pacitan ayêm myang kêkêcut |
kang pacitan sabun sinantênan tuwin |
sêsêpêt pacitan sêndul |
Candragêni lingnya alon ||

Jilid 9 - Kaca : 161

14. Prayoginipun bagus |
kula-turi tilêm sampun dalu |
anèng griya ing ambèn agêng abêrtib |
Jèngrêsmi nauri wuwus |
gampil ing mangke kemawon ||

15. Candragêni malih wuwus |

ingkang pitados andika bagus |
inggih-gihan Ki Candragêni pan sarwi |
anyêrèt pacitan candu |
bêdudan ponthang mas kaot ||

16. Wênèh bêdudanipun |

pring kuda pat kilan panjangipun |
myang pring pêtung jêjalêran kang pring lêgi |
pring lutung tutul wulung |
lumrah kang cêndhak inganggo ||

17. Dhapure lêbus-lêbus |

tingkah gêcul diksura ing wuwus |
wus tan awor lan dhapurane wong bêcik |
êndhèk dhuwur lêmu kuru |
ulate anjênggod-jênggod ||

18. Mata ngatal anglamuk |

surat abang lambe biru-biru |
ulat cêlom lutih-lutih wani gêtih |
manggan mripati tan gigu |
pra durjana setan katon ||

19. Candragêni amuwus |

tutugna lèhmu caturan mau |
ti-atinên aywa ta kurang piranti |
karana paitan umur |
mênawa tiwas kêtanggor ||

20. Cabe-guna agupuh |

majar nuduh marang Bênce-watu |
mara bincilana krikil dèn-nastiti |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 217 >

 aywa na kodhêng kêliru |
mijilkên bincile manggon ||

562 Mijil
1. Candragêni wuwusira aris |
lah mara ing kono |
bincilana ingong unènane |
sun-wiwiti iya Akat Lêgi |
sami gangsalnèki |
kêtêmu sêpuluh ||

2. Dèn-aranni Aras-pêpêt nênggih |

ingècèran andhok |
wayah sore nèng têngah lakune |
wetan suwung kidul Pacak-wêsi |
ingkang kilèn Êsri |
miwah lèr Srinipun ||

Jilid 9 - Kaca : 162

3. Lajêng têngah wênginipun nênggih |
kang laku nèng êlor |
têngah suwung wetan Kala-ngantèn |
kidul suwung kilèn (ng)gonning Êsri |
[---] |
nèng lèr lakunipun ||

4. Têngah suwung kilèn ingkang Êsri |

wetan apan towong |
kidul pacak pan wus sêdalune |
nulya Akat Paing dèn-ècèri |
lima lan sangèki |
pan patbêlas têmu ||

5. Lakuning wulan kang andarbèni |

bincilane andhok |
ing sorene nèng têngah lakune |
wetan suwung kidul Kalang-ngantin |
ingkang têngah Êsri |
kilèn Kala nyamur ||

6. Wanci têngah wêngi lajêngnèki |

yèku têngah mandhok |
wetan suwung kidul suwung dene |
kang lèr Kala-momor kilèn Êsri |
bangun lajêngnèki |
wetan lampahipun ||

7. Kidul suwung ingkang kilèn Êsri |

kang lèr Kala-momor |
têngah Êsri pan wus sêdalune |
nulya Akat Êpon dèn-ècèri |
lima pitu nênggih |
ê-rolas pinanggih ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 218 >

8. Ing lakuning lintang kang (n)darbèni |
bincilane andhok |
ing sorene anèng lor lakune |
têngah suwung wetan Kala-ngantin |
ingkang kilèn Êsri |
kidul Kala-nyamur ||

9. Lajêng wanci têngahipun wêngi |

laku anèng kulon |
lèr suwung têngah Kala-pêngantin |
wetan suwung ingkang kidul Êsri |
laju bangun enjing |
ingkang têngah suwung ||

10. Kilèn lampah ingkang kidul Êsri |

ingkang êlèr towong |
wetan pacak pan wus sêdalune |
nulya Sênèn Êpon dèn-ècèri |
papat lan saptèki |
sawêlas patêmon ||

11. Aras-kêmbang apan dèn-ècèri |

ing sorene andhok |
êlèr lampah nèng wetan pacake |
kidul Kala-momor kilèn Êsri |
têngah suwung nênggih |
pan uwus sêdalu ||

12. Lajêng wanci têngahipun wêngi |

kang lèr Kala-momor |
wetan laku kilèn Kala-ngantin |
kidul suwung têngah Kala-mori |
bangunipun enjing |
kidul ingkang suwung ||

13. Wetan lampah ingkang têngah Êsri |

kidul ingkang towong |
kilèn suwung pan wus sêdalune |
nulya Sênèn Wage dèn-ècèri |
sami papatnèki |
pan kêtêmu wolu ||

Jilid 9 - Kaca : 163

14. Ingaranan pan lakuning gêni |
ingècèran andhok |
ing sorene nèng kulon lakune |
têngah Pacak wetan Kala-ngantin |
ingkang kidul Êsri |
êlor iku suwung ||

15. Lajêng têngah wêngi ècèraning |

wetan Kala-momor |
têngah suwung lèr Kala-pangantèn |
kilèn suwung kidul lampahnèki |
bangunipun enjing |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 219 >

 kilèn ingkang suwung ||

16. Kidul lampah wetan ingkang Êsri |

têngah Pacak abot |
kang lèr suwung pan wus sêdalune |
nulya Sênèn Kaliwon binincil |
pat lan wolu nênggih |
têmu rolas iku ||

17. Ingaranan Aras-kêmbang nuli |

ingècèran andhok |
sorene kilèn Kala-pangantèn |
kidul suwung lèr Kala-momori |
ingkang têngah Êsri |
lajêng têngah dalu ||

18. Wetan laku kidul suwung lèr Sri |

têngah Kala-momor |
kilèn suwung lajêng ing bangunne |
kidul lampah kilèn suwung lèr Sri |
wetan Kala-mori |
têngah blabak suwung ||

563 Balabak
1. Gantya dintên Sêlasa Lêgi wanilis |
bincile |
têlu lima kêtêmu wolu lakuning |
gênine ||

2. Ingècèran nulyandhok sorene wetan |

suwunge |
têngah lampah kidul Pacak kang lèr Êsri |
ênggonne ||

3. Kilèn Kala-pêngantèn gya têngah wêngi |

wancine |
wetan Kala-pêngantèn kang kilèn Kala |
-momore ||

4. Kang lèr lampah têngah suwung anèng kidul |

Pacake |
lajêng bangunnipun-enjing ingkang têngah |
suwunge ||

5. Wetan suwung kidul Pacak kilèn Êsri |

ênggonne |
kang lèr lampah apan wus praptèng sêdalu |
etange ||

6. Nulya Slasa Paing têlu lan sêsanga |

nêptune |
pan kêtêmu rolas iya Aran-kêmbung |
aranne ||

Jilid 9 - Kaca : 164

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 220 >

7. Ingècèran Kala-mudhênge nulyandhok |
sorene |
kilèn lampah lèr suwung kang wetan Kala |
-pêngantèn ||

8. Wetan Kala-momor ingkang kidul Êsri |

ênggonne |
binanjurkên ècèraning Kala-mudhêng |
tutuge ||

9. Têngah wênginipun apan anèng kilèn |

lampahe |
têngah suwung lèr suwung kang kidul Kala |
-momore ||

10. Kilèn lampah wetan Êsri lajêngira |

bangunne |
têngah suwung kidul suwung wetan Êsri |
ênggonne ||

11. Ingkang kilèn Kala-momor kang lèr laku |

prênahe |
nulya Slasa Pon pipitu lan têtêlu |
nêptune ||

12. Pan kêtêmu sêpuluh kang Aran-pêpêt |

aranne |
têngah Êsri wetan sri kang kidul lampah |
sorene ||

13. Kilèn suwung lèr Pacak gya têngah wêngi |

etange |
wetan lampah kidul suwung kilèn Kala |
-pêngantèn ||

14. Têngah Êsri lèr suwung ing wanci enjing |

bangunne |
kidul lampah kilèn suwung wetan Kala |
-pêngantèn ||

15. Têngah Êsri lèr Pacak nulya Sêlasa |

Wagene |
têlu papat kêtêmu pitu kang bumi |
lakune ||

16. Kilèn lampah têngah Pacak wetan Pacak |

sorene |
kidul Êsri lèr suwung gya têngah wêngi |
bincile ||

17. Kidul lampah kilèn suwung kang lèr suwung |

karone |
têngah Pacak wetan Sri nulya Sêlasa |
-Kliwonne ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 221 >

18. Têtêlu lan wolu kêtêmu sawêlas |
nêptune |
Aras-tading wastanya gya ingècèran |
sorene ||

19. Wetan lampah kidul suwung kilèn Pacak |

-wêsine |
kang lèr Kala-momor ing têngah pan Êsri |
ênggone ||

20. Lajêng têngah wêngi lèr suwung kang kilèn |

lampahe |
wetan Kala-momor ing têngah Kala |
-pêngantèn ||

21. Bangun enjang kilèn lampah wetan Kala |

-momore |
têngah suwung lèr suwung kang kidul Êsri |
ênggonne ||

Jilid 9 - Kaca : 165

22. Nulya gantya ing dintên Rêbo Lêginya |
wiwite |
lima pitu kêtêmu rolasan Aran |
-kêmbange ||

23. Ingècèran nulyandhok kang kidul lampah |

sorene |
kilèn suwung wetan Sri kang têngah Kala |
-momore ||

24. Kang lèr Kala-pêngantèn gya têngah wêngi |

binjile |
kidul lampah kilèn suwung wetan Kala |
-momore ||

25. Têngah Êsri lèr suwung anuntên bangun |

enjinge |
kilèn lampah lèr suwung ing wetan Kala |
-momore ||

26. Têngah suwung kidul Sri anulya Rêbo |

Painge |
pitu lan sêsanga katêmu nêmbêlas |
nêptune ||

27. Pan lakuning banyu ingècèran andhok |

sorene |
têngah lampah wetan suwung kilèn Kala |
-momore ||

28. Kidul Pacak lèr Sri lajêng têngah wêngi |

wayahe |
kang lèr lampah têngah suwung wetan Kala |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 222 >

 -pêngantèn ||

29. Kidul suwung kilèn Sri lajênge bangun |

enjinge |
kang lèr lampah têngah suwung kilèn Kala |
-momore ||

30. Kidul Pacak wetan suwung nulya Rêbo |

Êpone |
sami pitu apan katêmu pathêlas |
nêptune ||

31. Pan lakuning wulan ingècèran andhok |

sorene |
wetan lampah kidul suwung kilèn Kala |
-pêngantèn ||

32. Têngah Sri lèr Kala-momor lajêng têngah |

wêngine |
wetan lampah kidul suwung kilèn Kala |
-pêngantèn ||

33. Têngah Sri lèr Kala-momor lajêng wanci |

bangune |
wetan lampah kidul suwung kilèn suwung |
lèr Sri-ne ||

34. Têngah Kala-momor bangunnipun enjing |

lèr Sri-ne |
kidul laku kilèn suwung têngah Kala |
-pêngantèn ||

35. Wetan Kala-momor nulya Rêbo Wage |

etange |
papat lan pipitu kêtêmu sawêlas |
nêptune ||

36. Ingranan Aras-tuding ingècèran |

andhoke |
ing sorene têngah laku kilèn Kala |
-momore ||

37. wetan suwung kidul Pacak kang lèr Êsri |

ênggone |
têngah dalu kidul laku kang lèr Kala |
-pêngantèn ||

Jilid 9 - Kaca : 166

38. Kilèn suwung têngah Kala-momor nênggah |
ênggonne |
wetan Pacak-wêsi lajêng bangun enjing |
wancine ||

39. Kidul laku kilèn suwung têngah Êsri |

prênahe |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 223 >

 wetan Pacak nulya ing Rêbo Kaliwon |
dinane ||

40. Pipitu lan wolu kêtêmu limalas |

nêptune |
lakuning surya ingècèran nulyandhok |
sorene ||

41. Kilèn laku lèr suwung kang wetan Kala |

-momore |
têngah Pacak kidul Sri gya têngah wêngi |
bincile ||

42. Kidul laku kilèn suwung kang lèr Kala |

-pêngantèn |
têngah suwung wetan Sri gya bangun enjing |
wancine ||

43. Kidul laku kilèn suwung wetan Kala |

-momore |
têngah Pacak lèr suwung kadya asmaran |
danane ||

564 Asmaradana
1. Gantya dintên Kêmis Lêgi |
pancastha pangguh têlulas |
lakuning lintang aranne |
ngècèran andhok sorenya |
wetan Sri kidul lampah |
kilèn suwung têngah suwung |
ingkang lèr Kala-pêngantèn ||

2. Lajêngipun têngah wêngi |

kidul laku têngah Pacak |
ingkang wetan Kala-momor |
kilèn sonya kang lèr sonya |
bangunne kidul lampah |
kilèn suwung kang lèr suwung |
têngah suwung kilèn Sri-nya ||

3. Nulya Kêmisipun Paing |

nawastha têmu pitulas |
lakuning bumi aranne |
bincilan (n)dhok sorenya |
kilèn Sri têngah lampah |
ing wetan apan suwung |
kidul Kala-momor (ng)gènnya ||

4. Kang nèng lèr Kala-pêngantin |

lajêng têngah wênginira |
lèr laku têngah sonyane |
kidul so kilèn Srinya |
Pacak wetan bangunnya |
wetan laku kidul suwung |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 224 >

 ing têngah Kala-pêngantyan ||

5. Lèr suwung kang kilèn Êsri |

anulya Kêmis Ponira |
pitu lan wolu nêptune |
apan kêtêmu limalas |
lakuning banyu rannya |
ingècèran andhokipun |
sorene wetan lakunya ||

Jilid 9 - Kaca : 167

6. Kidul suwung têngah Êsri |
ingkang kilèn pacakira |
anèng lèr kang Kala-momor |
lajêng têngah wênginira |
lèr Êsri têngah lampah |
kilèn suwung wetan suwung |
kang kidul Kala-pêngantyan ||

7. Lajêng bangunipun enjing |

têngah lampah wetan sonya |
ingkang lèr pan Kala-momor |
kidul suwung kilèn Pacak |
nulya Kêmis Wagenya |
papat kêlawan wowolu |
têmu rolas Aras-kêmbang ||

8. Bincilan dhok sorenèki |

têngah lampah wetan sonya |
kang kidul Kala-pêngantèn |
kilèn Kala-momor Srinya |
lajêng têngah dalunya |
têngah lampah wetan suwung |
kilèn Sri kang kidul sonya ||

9. Lajêng bangunipun enjing |

wetan lampah kidul sonya |
ing têngah pan Kala-momor |
kilèn Sri ingkang lèr sonya |
gya Kêmis Kaliwonnya |
apan sami wolu wolu |
nêmbêlas lakuning toya ||

10. Ingècèran soranèki |

wetan laku kidul sonya |
kang kilèn Kala-pêngantèn |
ingkang lèr Kala-momoran |
têngah Kala-pêngantyan |
lajêng têngahipun dalu |
wetan lampah kidul sonya ||

11. Kilèn sonya kang lèr Êsri |

têngah Kala-momorira |
lajêng ing bangun enjinge |
kilèn lampah kang lèr sonya |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 225 >

 Êsri ing kilèn dhawah |
têngah Kala-momoripun |
jangkêping Kêmis pasaran ||

12. Gantya ing Jumungah Lêgi |

lima nêm têmu sawêlas |
ingaran Aras-tudinge |
ngècèran sora andhoknya |
kidul laku lèr Pacak |
wetan Sri kang kilèn suwung |
têngah Kala-momorira ||

13. Lajêng têngahipun wêngi |

lèr lampah kang têngah sonya |
ingkang kidul Kala-momor |
kilèn Pacak-wêsi ika |
wetan Kala-pêngantèn |
lajêng bangunnipun esuk |
kang lèr laku têngah sonya ||

14. Kidul Pacak kang kilèn Sri |

ingkang wetan apan sonya |
wus sadintên sadalune |
nulya malih bincilan |
Jumungah Paingira |
nênêm lan sanga kêtêmu |
limalas lakuning surya ||

15. Ingècèran soranèki |

têngah lampah wetan sonya |
lèr Sri kilèn Kala-momor |
kidul Pacak lajêngira |
têngah dalu lèr lampah |
têngah suwung kidul suwung |
kang wetan Kala-pêngantyan ||

16. Kilèn Sri gya bangun enjing |

lèr lampah kang têngah sonya |
ingkang kilèn Kala-momor |
kidul Pecak wetan sonya |
gya Jumungah Ponira |
nênêm pitu pan kêtêmu |
têlulas lakuning lintang ||

17. Binincilan sorenèki |

têngah lampah wetan sonya |
lèr Sri kilèn Kala-momor |
kang kidul ênggènning Pacak |
lajêng têngah wênginya |
lèr lampah kang têngah suwung |
kilèn Sri kang kidul sonya ||

Jilid 9 - Kaca : 168

18. Kang wetan Kala-pêngantin |
lajêng bangunnipun enjang |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 226 >

 lèr lampah têngah sonyane |
kang kilèn Kala-rakêtan |
ingkang kidul pan Pacak |
wetan sonya wus sadalu |
nulya Jumungah Wagenya ||

19. Pat nêm kêtêmu sêdasèki |

ingaran Aras-pêpêtnya |
gya ingècèran sorenya |
kilèn laku kang lèr sonya |
têngah Pacak Sri wetan |
kidul Sri gya wanci bêdhug |
kidul laku kilèn sonya ||

20. Ingkang lèr Kala-pêngantin |

têngah sonya wetan Kala |
lajêng ing bangun enjinge |
kidul laku kilèn sonya |
lèr sonya têngah Pacak |
wetan Sri pan wus sêdalu |
gya Jumungah Kaliwonnya ||

21. Nênêm lan wolu pinanggih |

patbêlas lakuning wulan |
binincilandhok sorene |
kilèn laku kang lèr sonya |
têngah Kala-pêngantyan |
wetan kala momoripun |
ingkang kidul Sri ênggènnya ||

22. Lajêng têngahipun wêngi |

kilèn laku kang lèr sonya |
ingkang kidul Kala-momor |
wetan Sri kang têngah sonya |
lajêng bangun èngjingnya |
lèr lampah kang têngah suwung |
kidul pan Kala-pêngantyan ||

23. Kilèn Kala-momor nênggih |

kang wetan Êsri ênggènnya |
anulya ingkang gumantos |
ing dintên Sêtu Lêginya |
na lima lan sêsanga |
têmu patbêlas pan laku |
-ning wulan awirangrongan ||

565 Wirangrong
1. Ingècèran sorenèki |
kidul (ng)gonne Kala-momor |
kilèn Sri lèr lampah têngah suwung |
wetan Kala-ngantin |
lajêng têngah dalunya |
lèr lampah kang têngah sonya ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 227 >

2. Wetan sonya kidul Êsri |
kilèn (ng)gènning Kala-momor |
bangunnipun enjing têngah laku |
wetanipun sêpi |
kidul Pacak-wêsinya |
ingkang lèr Kala-momoran ||

3. Kilèn pan Kala-pêngantin |

nulya Sêptu Paing mêngko |
sanga samya sanga pan kêtêmu |
lan lakuning gêni |
pan nulya ingècèran |
sorene kang kidul lampah ||

Jilid 9 - Kaca : 169

4. Ingkang têngah Pacak-wêsi |
wetan (ng)gonne Kala-momor |
ingkang êlèr Pacak kilèn suwung |
lajêng têngah wêngi |
kilèn laku lèr sonya |
têngah Kala-momor (ng)gènnya ||

5. Kidul Pacak wetan Êsri |

bangun enjing laku nèng lor |
kang kilèn Êsrinya têngah suwung |
kidul Kala-mori |
wetan Kala-pêngantyan |
nulya Sêptu ing Ponira ||

6. Sanga lan pitu pinanggih |

nêmbêlas pan banyu rêko |
ngècèran sorenya kang lèr laku |
wetan Kala-ngantin |
têngah pan sonya |
kang kilèn Kala-Êsrinya ||

7. Kidul pan Kala-momori |

lajêng têngah wêngi rêko |
ingkang êlèr lampah têngah suwung |
ingkang kidul Êsri |
kilèn Kala-momoran |
ingkang wetanipun sonya ||

8. Lajêng bangunnipun ênjing |

ingkang kilèn Kala-momor |
nèng wetan lampahnya kidul suwung |
ingkang têngah Êsri |
êlèripun pan sonya |
nulya Sêptu Wagenya ||

9. Papat lan sanga pinanggih |

têlulas lintang kang lakon |
ngècèran sorenya wetan laku |
kidul suwung nênggih |
kang kilèn (ng)gènning Pacak |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 228 >

 têngah Sri lèr Kala-momornya ||

10. Nulya têngahipun wêngi |

têngah lampah wetan lowong |
kidul Kala-ngantyan kilèn suwung |
ingkang êlèr Êsri |
lajêng bangunne enjang |
têngah lampah wetan sonya ||

11. Ingkang kilèn Pacak-wêsi |

anèng lor kang Kala-momor |
ingkang kidul sonya wus sêdalu |
nulya Sêptunèki |
Kliwon wolu lan sanga |
apan kêtêmu pitulas ||

12. Ingaran lakuning bumi |

sorene ngècèran andhok |
ingkang wetan lampah kidul suwung |
kilèn Kala-ngantin |
lèr Kala-momor ika |
kang têngah Êsri nggènira ||

13. Lajêng têngahipun wêngi |

lèr Sri têngah Kala-momor |
ingkang wetan lampah kidul suwung |
lajêng bangun enjing |
lèr lampah têngah sonya |
kang wetan Kala-momoran ||

Jilid 9 - Kaca : 170

14. Ingkang kidul Pacak-wêsi |
kang kilèn pan Kala-momor |
wus têlas sêdaya dina pitu |
lan pasaranèki |
Candragêni lingira |
iku padha imanêna ||

15. Nadyan wus pintêr ngècèri |

yèn atine tan tuwajoh |
tanggung pangandêlnya nora ampuh |
Kalamudhêngnèki |
dadya kodhêng tyasira |
dene yèn ngandêl pitaya ||

16. Salakunira asêkti |

apan bisa nora katon |
krana lakunira dolan umur |
yèn sisip bilai |
ati kurang pracaya |
marang Kalamudhêngira ||

17. Ilmuning wong mara bêngi |

Kalamudhêng iku anggon |
lawan rajamuka datan kantun |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 229 >

 kang sun-karêmêni |
pan iya derah rolas |
tanggal pisan jaba mênang ||

18. Kang jro apês jayanèki |

tanggal ping ro jro kang jarot |
kang nèng jaba rusak tanggal têlu |
sami jayanèki |
yèn rusak samya rusak |
raharja sami raharja ||

19. Tanggal ping pat jaya jawi |

tanggal ping lima jaya jro |
tanggal ping nêm ramya kaping pitu |
jaya kang nèng jawi |
ping wolu jro kang jaya |
tanggal kaping sanga ramya ||

20. Ping sêpuluh jayèng jawi |

ping sawêlas jaya kang jro |
kaping rolas ramya tlulasipun |
kang jaya ing jawi |
pathêlas jro kang jaya |
tanggal ping limalas ramya ||

21. Nêmbêlas kang jayèng jawi |

pitulas kang jaya nèng jro |
wolulas ramya lajêngipun |
sangalas kang jawi |
kalihdasa jro jaya |
tanggal ping sêlikur ramya ||

22. Dwilikur kang jaya jawi |

tigalikur kang jayèng jro |
kawanlikur ramya limalikur |
kang jaya nèng jawi |
nêmlikur jro kang jaya |
tanggal pitulikur ramya ||

23. Wolulikur jaya jawi |

sangalikur kang jaya jro |
tigangdasa ramya lah wus puput |
pangetangirèki |
Kala-mudhêng lan Raja |
-muka kanthine tan pisah ||

Jilid 9 - Kaca : 171

566 Kinanthi
1. Yata ngawirya kêtêlu |
minggu tan ana kêrsa ngling |
tan jumbuh raosing driya |
gèsèh tan condhong ing kapti |
arsa muwus mênggah-mênggah |
tan pati kasdu ing galih ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 230 >

2. Jèngrêsmi micarèng kalbu |
kèngêtan wuwusirèki |
ki tuwa ing Padhangeyan |
Wargasastra dènnira ngling |
jarwaning Panitisastra |
sêrambut datan anilib ||

3. Kayêktin lêlèjêmipun |
sêdaya kang sami linggih |
tan ambêthèk kawistara |
sêmune angincim-incim |
mêncurêng lir kucing mulat |
ulam kang tan dèn-sasabi ||

4. Jèngraga Kulawiryèku |
kêpagol pêgêl kang galih |
liriking para durjana |
tan ana kang wruh ing bêcik |
cipta yèn acak prakara |
ing mêngko mrih angalani ||

5. Dadya sumuk netya rêngu |

tan beda Kulawiryèki |
kalêkêde wus kadhadha |
mapan ing tyas sêmu runtik |
tinekatkên suranira |
datan nêdya angoncati ||

6. Marêngut netyanya sêndhu |

Nuripin tyasira sêdhih |
mulat ing para durjana |
gunêman pating barisik |
sinamur sinambi sêrètan |
kang guywan myang kang bibincil ||

7. Nuripin ngêrês ing kalbu |

pyang-pyangan tan duwe ati |
kêlangkung ajrih kumrêngkang |
rêp nguyuh tan wani mijil |
kêmpunge mêkênêng lara |
kêbêlêt nguyuh tan sipi ||

8. Mèngkat-mèngkot dènnya lungguh |

muring-muring jroning ngati |
bilah uyuh iki beka |
sabêne nora kadyèki |
de tan warêg dening toya |
kudu nguyuh bae iki ||

9. Yèn nuju kêsamur wuwus |

Nuripin anggêgês lampit |
galar winêngkang supaya |
bisa nguyuh ing (ng)gonnèki |
yèn kala tan ana mojar |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 231 >

 ingampêt uyuhirèki ||

10. Lamun gumêdêr angguyu |

gya nguyuh kumrocok pêsing |
Ki Wirya nolih lon mojar |
dudu wong setan Nuripin |
ambakna nguyuh gêndhila |
mêngko ga nyikut wong mami ||

Jilid 9 - Kaca : 172

11. Nora mênêng-mênêng nguyuh |
kêparat edan Nuripin |
sêsore nguyuh ping sanga |
kêjaba kang tan wruh mami |
samangsa yèn dak tapuka |
cocotmu njêngat anjondhil ||

12. Nuripin abêkah-bêkuh |

jrih umatur dèn-dukani |
Jèngraga mèsêm tumingal |
mring paman ambêkis ririh |
Ki Candragêni lon mojar |
mring ngawirya kèn aguling ||

13. Kang ngaturan datan ayun |

mêksih sêkeca alinggih |
Candragêni malih mojar |
mring rowange durjanèki |
lan lakuning Naga-dina |
têlu iku aywa lali ||

14. Dhingin Kala-mudhêng-ipun |

ping ro Rajamuka iki |
katêlu lan Naga-dina |
rujukna parênging bêcik |
yèn wus padha bêcikira |
tri prêkara iku pêsthi ||

15. Tan ana kuwatiripun |

sasat mêthik wohing ranti |
luput ing guna sarana |
pekan pêndhêman piranti |
tulak tumbal japa-mantra |
miwah Sastra pinêdhati ||

16. Naga-dina lampahipun |

witing dina Akat nênggih |
iku marêp ngalor-ngetan |
yèn dina Sênèn marêngi |
marêp ngetan bênêr (ng)gènnya |
yèn dina Sêlasa-nèki ||

17. Ngidul-ngetan arêpipun |

lamun dina Rêbo nênggih |
marêp ngidul bênêr (ng)gènnya |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 232 >

 kêlamun ing dina Kêmis |
marêp ngidul-ngetan Naga |
yèn dina Jumungah-nèki ||

18. Ngalor-ngulon arêpipun |

lamun dina Sêtu nênggih |
marêp ngalor bênêr (ng)gènnya |
wus jangkêp Naga winilis |
poma-poma sira padha |
anggonên kang tri prakawis ||

19. Lan malih prantining laku |

kang nganggo wong dadi tindhih |
dèn-aranni Nujum-jaya |
apês ungguling pakêrti |
sarat gaweya pangarsa |
sulih pacalèng pakêrti ||

20. Prang nadyan totohan iku |

myang padu rêbat prakawis |
kalamun dina Jumungah |
wong lêkêr wêdananèki |
andik tingale dikdaya |
anèng lor yajanirèki ||

21. Kalahane wong kang mêsum |

kidul somahanirèki |
yèn dina Sêptu kang jaya |
wong kang mêsum talup lutih |
nèng kidul pomahanira |
kang kalah wong tipis rai ||

Jilid 9 - Kaca : 173

22. Ingkang lèr pomahanipun |
yèn dina Akat wong tipis |
wêdanane kang ajaya |
lor kilèn pomahanèki |
kalahane wong dhêdhêmpak |
lèr-kilèn pomahanèki ||

23. Yèn ing dina Sênènipun |

wong dhêdhêmpak kang jaya-di |
lor kulon pomahanira |
wong ngrangkung kalahanèki |
kidul-kulon pomahannya |
yèn dina Sêlasa nênggih ||

24. Kang dikdaya wong angrangkung |

kidul-kilèn (ng)gyannirèki |
wong edhor pêngawak Sêmar |
puniku kalahanèki |
kilèn lêrês wismanira |
nulya dina Rêbonèki ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 233 >

25. Wong edhor kang dikdayèku |
lor-kulon pomahanèki |
puniku ingkang ajaya |
kalahane wong dêdêling |
kidul wetan pomahannya |
kêlamun ing dina Kêmis ||

26. Wong kang adêdêling lurus |

kang dikdaya ing pakêrti |
kidul-wetan pomahannya |
wong lêkêr kalahanèki |
lor bênêr pomahanira |
lan ana kancane malih ||

27. Ing dina Jumungah mau |

wong kang lêkêr ulat andik |
dikdayane akanthiya |
wong edhor pawak Nyêmari |
iku kang anjungjung jaya |
prayoga kinarya kanthi ||

28. Kêlamun ing dina Sêptu |

wong kang mêsum talup lutih |
kang dikdaya akanthiya |
wong kang lurus adêdêling |
dadya pênjunjunging jaya |
sêlamêt ginawe kanthi ||

29. Yèn ing dina Nga-atipun |

wong tipis wêdananèki |
dikdayane akanthiya |
wong lêkêr tingale andik |
yèku kang anjunjung jaya |
sêntosa dènnira kanthi ||

30. Yèn ing dina Sênènipun |

wong ingkang dhêdhampak nênggih |
dikdayane akanthiya |
wong kang talup lutih-lutih |
prakosa anjunjung jaya |
prayogane kang kinanthi ||

31. Yèn dina Sêlasanipun |

wong kang ngrangkung kang linuwih |
dikdayanya akanthiya |
wong kang wêdanane tipis |
kang mawa anjunjung jaya |
rahayu kêlawan kanthi ||

32. Yèn ing dina Rêbonipun |

wong edhor pawak Sêmari |
dikdayane akanthiya |
wong dhêdhampak kang pinilih |
sayêkti anjunjung jaya |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 234 >

 tan larang kinarya kanthi ||

Jilid 9 - Kaca : 174

33. Yèn ing dina Kêmisipun |
wong lurus ingkang dêdêling |
aywa pisah akanthiya |
wong kang angrangkung puniki |
saèstu anjunjung jaya |
sarate ingkang kinanthi ||

34. Tamat kang Nujum-jayèku |

lakuning wong dadi tindhih |
yèku lamun sira padha |
ngrèh wong akèh ing karyèki |
tan kêna ra amiliha |
wong anom ingkang nujoni ||

567 Sinom
1. Candragêni malih mojar |
pituhunên iku bêcik |
yèn laku gêdhe kewala |
Nujum-jaya aja lali |
dene yèn laku cilik |
tri kae mau wus cukup |
Kala-mudhêng lan Raja |
-muka Naga-dinanèki |
tan kuwatir yèn sira tumêmên nganggya ||

2. Saur-manuk pra durjana |

inggih kadospundi malih |
kêlamun tan mituhu-a |
ing ngèlmi ingkang pinusthi |
suprih lujênging kardi |
wong sampun dèn-tohi umur |
yèn ta tan ngimanêna |
angangkah wilujêngnèki |
datan gadhah umur pamèr lan pêdinan ||

3. Ginuyu rowange samya |

Ki Lutung-mènglèng (ng)guyoni |
yèn mojar si Kêthèk-mingkar |
angguyokkake wong linggih |
paribasan wong angling |
bisa mati kaping pitu |
rinampog tinugêla |
apan bisa urip malih |
iku priye apa ra umur pamèran ||

4. Patine umur padinan |

umur pamèr urip malih |
mara ta yèku rasakna |
kèhing wong ana kang sêkti |
Kêthèk-mingkar nauri |
e lah ya iku ta êmbuh |
mung ngrungu ing pocapan |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 235 >

 kang mati bisa rip malih |
aji Pancasona mawa bisa gêsang ||

5. Pèkne mêngkonone ingwang |

maune iya wus ngaji |
jaya aji Pancasona |
pan akèh wêjani mami |
kêlasa-bantal abrit |
lan lawan sakêbar rurub |
myang jambe suruh pisang |
tindhihe wutuh rong anggris |
kang amuruk Ki Gagang-aking Magêtan ||

6. Wus cakêp padha sadhela |

nanging lakune ngluwihi |
bot arang wong kaduga |
mutih patang puluh ari |
pati-gêni saptari |
sartane karo ambisu |
malêbu ing kuburan |
gêrowong kang dèn-ênggonni |
datan mêtu yèn tan wusing pitung dina ||

Jilid 9 - Kaca : 175

7. Ngalakoni tapanira |
durung tutug wangênnèki |
kasêlak ingong anyuntak |
sun-angkati wali-wali |
lawan lawasing sasi |
ambungkah batal tan tutug |
kongsi saprene iya |
nora tutug-tutug mutih |
durung ngandêl tyas-ngong aji Pancasona ||

8. Ginuyu kiwa têngênnya |

latah Lutung-mènglèng angling |
bênêr lèhmu tan pitaya |
tapamu nora dumugi |
kabèh kadya sirèki |
ngaji Pancasona iku |
nanging arang kang kuwat |
yèn kuwat mêsthi sayêkti |
Mêrak-jamprong gumuyu sumambung mojar ||

9. Lèhira angaji Panca |

-sona mring Ki Gagang-aking |
sakuloning Bubuk ika |
ing Mênggah ancala cilik |
Lutung-mènglèng nauri |
lan Kêthèk-mingkar sumaur |
inggih mangsa wontêna |
Ki Gagang-aking kêkalih |
namung ngriku Ki Gagang-aking ing Mênggah ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 236 >

10. Lèhmu ngaji Pancasona |
têka seje lawan mami |
tapanipun yèn manira |
turu patangpuluh ari |
sadina lan sawêngi |
apan tangi kaping pitu |
apan mangan kaliyang |
wus datan ngangge jêjarit |
iya sarta ambisu yèn dhèhèm batal ||

11. Mêngkono yèn mungguh ingwang |

(ng)gyanningong ngaji duk uni |
Ki Limut ing Panarukan |
ing Cêpidhas wukir cilik |
akèh ingkang (ng)guroni |
wong Bali Madura mriku |
sumawana wong Jawa |
kang samya ulah kasêktin |
akèh bae kang kêtrima jayanira ||

12. Mara priye ucapêna |

ajimu Pancasonèki |
yèn gèsèh kêlawan ingwang |
wuruke Ki Gagang-aking |
Lutung-mènglèng ngling ririh |
mathênthêng ngapalkên ngèlmu |
ajiku Pancasona |
ana wiyat jroning bumi |
surya murub ing bantala bumi sapta ||

13. Anêlahi sabuwana |

raina tan kêna wêngi |
urip tan kênaning pêjah |
sun pêngawak jagad iki |
amati nora mati |
tlêncêng gêni tanpa kukus |
clêng-culêng clêng-culênga |
kasangga ibu prêtiwi |
tangi dhewe urip dhewe anèng jagad ||

14. Musthika lananging jaya |

jayane Rawana aji |
hêm aku si Pancasona |
ratuning nyawa sêkalir |
Mêrak-jamprong ngèsêmi |
sarya-lon dènnira muwus |
apa mung sagêndhaga |
tan ana lanjare malih |
Lutung-mènglèng ngling inggih mung sagêndhaga ||

15. Kêthèk-mingkar nambung sabda |

kakang Mrak-jamprong dospundi |
aji (n)dika Pancasona |
Mrak-jamprong nauri aris |
dene ing aji mami |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 237 >

 pan mêngkene ing mèlipun |
sang aji Abisana |
makutha-raja sinêkti |
jati-maya mrub sacakraning gilingan ||

Jilid 9 - Kaca : 176

16. Manêngjud-jatining Suksma |
Suksma wasesa sêjati |
Sukma jatining manungsa |
yèn sung kang badan Sukmadi |
tan ana angloroni |
mung ingsun ratuning umur |
urip tan kênèng pêjah |
langgêng uripku pribadi |
risik putih tangiya nulya wisesa ||

17. Sun sang aji Abisana |

sabwana tan ana urip |
hêm hêm turaba turaba |
pan sarwi anatab bumi |
tan ambêgan kaping tri |
jroning gawe nora idu |
kang samya gunêm jaya |
bêdhêdhêg tan ana ering |
ngiras umbag kaprawiraning durjana ||

18. Candragêni mèsêm mojar |

sarwi nyêrèt turon miring |
liyangan têkukan bantal |
pacitane rujak-ati |
maring ing kono bêcik |
padha ngapalêna ilmu |
ngiras pêpagêr awak |
ing wêngi ngapalkên aji |
têka-bêla kêmayan sisirêp jaya ||

19. Dadya tan ana riringa |

dènnira ngapalkên aji |
Ki Kuwuk-mingkar rêrasan |
kêlawan Ki Kêndhil-wêsi |
sisirêpmu ingkang priye |
kang Kêndhil-wêsi |
nauri e èh iya |
mêngkene sisirêp mami |
si jêgod karubuhan gunung prakêmpa ||

20. Mati (n)dhase rip buntutnya |

wong sakêthi padha mati |
wong salêksa padha wuta |
wong sèwu turu kêpati |
pan ora tangi-tangi |
yèn tan sun-nangèkkên iku |
nulya sawur kêmaya |
yèn sawur tan tibèng siti |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 238 >

 pêsthi tan ana nglêsêd kang duwe omah ||

21. Sira piye sirêpira |

Ki Kawuk-nasak nauri |
ajiku si Begananda |
têdhuh dhipêt kapulut ing |
Naga-pasa tan osik |
jublêg mênêng kaya watu |
hêm wuta-wuta-wuta |
cat cabak satêngah mati |
aja obah molah bancèt ana ula ||

22. Nulya asawur kêmayan |

anjêthèt gêdhèg ping siji |
yèn adhêm gêdhège tandha |
kang duwe omah lir mati |
kèh linge durjanèki |
kang samya ngapalkên èlmu |
jêjapa jaya-jaya |
kadikdayan ing kasêktin |
pan sajuru jurudêmunge kang jaya ||

Jilid 9 - Kaca : 177

568 Jurudêmung
1. Ki Cèlèng bèlèk lon mojar |
dospundi kang Dhadhung-awuk |
Lêmbu-sakilan puniku |
êmèle Lêmbusakilan |
nauri mêngkene yèn sun |
ajiku Lêmbusakilan |
nèng jroning wayanganipun ||

2. Brajamara magak-magak |
mêndhak puwêr dadi banyu |
sun wruh ing jijilahamu |
hêm aku si teyang-maya |
anjêjak lêmah ping têlu |
mêgêng napas tan kumêdhap |
mêkotên wuruking guru ||

3. Lan (n)dika punapa beda |

nauri Ki Dhadhung-awuk |
yèn kula niki mèlipun |
jiku si Lêmbu-sêkilan |
tanpa kadang braja kadung |
liwang-liwung dhat clêng gêmplang |
tanpa lawan sabda ayu ||

4. Ayu-ayu tanpa kara |

-kara hêm aku si Badhur |
nylênthik pênuduh ping têlu |
sumambung Ki Bênce-lidhah |
yèn aku datan kadyèku |
ajiku si Bandung-banda |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 239 >

 -wasa lênga Bima cupu ||

5. Pahêm-hêm aku si Jongkot |

anake Jangêt-katêlun |
gumêtêr sunsapu lêbu |
Braja pupak tanpa sesa |
lêbur sumyur dadi banyu |
ajaling banyu turaban |
tauran sat anggalêpung ||

6. Pan sarwi amêrês tangan |

ingusapan ing sikut |
datan ambêgan ping têlu |
sumrewo Ki Watukura |
yèn sun mêngkene ajiku |
si Badhor Blabag-antolan |
mêndad kiwul braja kêthul ||

7. Kompal-kampul nora têka |

klewa-klewa hèm ya aku |
si Têgêng sarwi aidu |
ping tri ing ngèpèk-èpèknya |
dèn-usapakên ing bau |
ki Samba-ngèrèng ris mojar |
yèn pamêpêsaning bayu ||

8. Sun matêk jiku si Macan |

si Barong ingiring aku |
sang Kala-sri ngarêpku |
pinayungan Kala-cakra |
kang andulu maring aku |
pêcat biyas lêsu lupa |
limprêg-limprêg tanpa bayu ||

9. Hèh tanpa bayu si Jabang |

ki Kala-kêthèk amuwus |
niki krosan kuwat junjung |
Pênthung ruyung sandhang pucang |
rèng rêncêg sêsarah kayu |
-aking ampang têka ampang |
hêm aku si Kala-rêngu ||

10. Ki Gêmblang-serang ris mojar |

iki lêlamporanaku |
pacêl lêkêl pathok tanggul |
kancang-kancing karincingan |
atali wêsi-balitung |
tangkêbe gapura mênga |
bêdrèg gègrèg kancing runtuh ||

Jilid 9 - Kaca : 178

11. Tanpa awêr kupat-luwar |
luwar saking pangidhêpku |
Ki Prêtiyuyu amuwus |
gêgambènku Wêlut-pêthak |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 240 >

 iki êmèle ajiku |
Wêlut-putih winadhaban |
ing godhong lumbu alunyu ||

12. Cot-pêrocot (m)bêsot uyah |

kinumbah ing banyu luyut |
-luyut hêm iku si Jungut |
sumambung Ki Gagak-setra |
kang sun-puputhi ismuku |
pan iya amung limunan |
wewe bang ngêmbani aku ||

13. Angaub ing kayu muna |

-muni ngalêng lap mun-amun |
ilang blas hêm laku samun |
Ki Tambak-ladhu angucap |
mung Brajamusthi ilmuku |
(ng)gêmpurkên barang tinêbak |
tangan lir gandhèn awulu ||

14. Mêngkene êmèling jaya |

tirab-tirab ing dhadhaku |
pukul-wêsi pèk-èpèkku |
kêpêlaku watu buta |
kaya gêrah suwaraku |
èh èh èh aku si Braja |
-musthi ngras tangan ping têlu ||

15. Macan-gaèng nambung sabda |

mung pêngèdhêpan agêmku |
mêngkene êmèling ismu |
ajiku suraking Kala |
angoyag jagad gumulung |
gonjid sêbit sabda idhêp |
kèdhêp marang sêbawaku ||

16. Mojar Ki Braja-lamatan |

pangagêmaningong ismu |
pan mêngkene êmèlipun |
ajiku Kidang-kêncana |
amata kumala mancur |
arikat kadya kikilat |
kêsit lir thathit hêm aku ||

17. Si Kidang-kêncana mulya |

si Bandhang-rowang amuwus |
yèn aku iki ajiku |
si Dhali-putih anyampar |
paran lêpas majat cat-cut |
trincing-cincing tinjo-maya |
dhat clêng dhat clêng dhat clêng dhat cut ||

18. Mancêlut gêlis tumêka |

ngusap dlamakan ping têlu |
Ki Branjang-kawat amuwus |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 241 >

 ismu gêgambèn manira |
tan ana pangirub kalbu |
ajiku Si Setan-kobêr |
sun-panahkên gunung jugrug ||

19. Sun-panahkên langit bêdhah |

sun-panahkên bumi amblong |
sun panahkên ing alas gung |
liwang-liwung sirna gêmpang |
sun panahkên mêndhung larut |
sun-panahkên sêgara sat |
sun-panah tine si Anu ||

20. Cabak mati kapisanan |

pêthot thêl gigal atimu |
kèrut kakukup kairup |
kodhêng dhêngglêng tanpa ngucap |
pangucapmu amung ayo |
iya ayo iya ayo |
iya yo cup indha-indhul ||

Jilid 9 - Kaca : 179

21. Ki Barèng-kècèr ris mojar |
yèn ngong mêngkene ismuku |
ajiku setan Waringut |
kêri-grisi gêrah-uyang |
srita-sritu kudu milu |
mring aku pasrah dandanan |
wising mêngkono mêgatruh ||

569 Mêgatruh
1. Pra ngawirya katri tyasnya sangêt rikuh |
diksurane durjanèki |
sêmu langar lêngguk-lêngguk |
ambêg umbak ambêdhidhig |
sapolah tingkahe rusoh ||

2. Jayèngraga jroning tyas kêlangkung rêngu |

ewa myat ing durjanèki |
Kulawirya mingat-mingut |
mring sakèhing durjanèki |
yèn dèn-wiwitana awon ||

3. Tan têlangke wus rinukti jroning kalbu |

datan nêdya angoncati |
mung nganti bubukanipun |
Nuripin dhêdkêt nèng wuri |
turu ngantuk mêksih lunggoh ||

4. Asênggoran Nuripin acêklak-cêkluk |

anjêglug sarira wingking |
Ki Wirya nolih amuwus |
hus setan alas Nuripin |
têka bisane angorok ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 242 >

5. Sasuwene (m)bijig gigir jêglag-jêglug |
gêndhila bangêt si Baring |
tita têmên nora urus |
wus tan bisa ngampêt arib |
kudu tisna ing ciciplos ||

6. Ki Nuripin anggalêrêg sêgu matur |

inggih punika dospundi |
kewala kêdah angantuk |
ragi sangêt kraos sakit |
tan bêtah kula anjagong ||

7. Sêpuntên-dalêm kiyai nuwun maklum |

Ki Kulawirya ambêkis |
dhasar rada edan taun |
ambêgan ngêmpus Nuripin |
sêdhih atine ngêndhorok ||

8. Dadya gêring ngênês kêthêr atinipun |

myat sacaraning dur-juti |
samar tyase kêpyar-kêpyur |
tan duwe ati samênir |
mulês wêtênge kêraos ||

Jilid 9 - Kaca : 180

9. Pulintiran makênêng kêkêmpungipun |
kêbêlêt nguyuh angising |
Nuripin angling ing kalbu |
lah kêpriye mono iki |
tan mênêng kêbêlêt nguyoh ||

10. Lan kêbêlêt ngising amulês wêtêngku |

yèn mêtuwa aku wêdi |
lamun tan mêtu pakewuh |
bangêt têmên sira tai |
lan sang uyoh gawe rikoh ||

11. Datan kêna ingampêt dènnira murus |

nekat Nuripin angising |
kêsamur gêdêring wuwus |
sruwal bêbêde cinincing |
ngêbrok ngompol kambi lunggoh ||

12. Pra durjana tingkahe sangsaya rusuh |

guguyon myang kang bibisik |
kang èbèr-èbèran ngilmu |
ana ingkang lèngsèr mijil |
kang catur-cinatur ngomong ||

13. Dhandhang-wiring mojar mêngkene èsmuku |

ajiku si Sêmar-kuning |
akuncung kumala murub |
nalêcêr sundhul wiyati |
cahyaku maya mêncorong ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 243 >

14. Angunguwung kilat thathit ing kêdhèpku |
sun-linggih têngahing bumi |
sakèhing wong kang andulu |
maring aku gêdhe cilik |
tuwa anom lanang wadon ||

15. Têka wêlas asih (n)dulu sariraku |

watêke sêlamêt bêcik |
sênadyan wis tinalikung |
kongsiya arêp pinatin |
dumadakan wêlas tumon ||

16. Kadho-kadho têmahan wurung linampus |

nauri Ki Lalêr-wilis |
kula rumaos tan luhung |
sapikantuk balung pêking |
èsmu-ngong Bunglon-rêraton ||

17. Glèca-glece seje rupa sun-amulut |

matane lare apidhir |
pilong pangling marang aku |
nora nyana nora dimpe |
pan sun tan kêna tinanggoh ||

18. Watêkipun ngutil nyêlêr nyolong jupuk |

gêgabro ngapus-apusi |
lamun lumayu binuru |
nalimpêt katêmu pangling |
tan ana ngaranni ingong ||

19. Lalêr-mêngêng ngling ajiku Bila-bilu |

ngrampêlu wong kaya ngimpi |
wong ajaman padha bilu |
aku dhewe kang mintêri |
kabèh dhênglêng dhêlog-dhêlog ||

Jilid 9 - Kaca : 181

20. Lêngêr-lêngêr nora dhêngêr sakarêpku |
rêp-sirêp tan ana wani |
ya aku si Bila-bilu |
ambilu sakèhing janmi |
niku yèn kula mocung wong ||

570 Pocung
1. Pamrihipun lamun kêtrima lêstantun |
sakathahing janma |
samya kadya rare alit |
dèn-bêlojodana rinêbuta gampang ||

2. Bênce-watu mojar èh dene sirèku |

biyèn kae apa |
dèn-blêdig akêmpis-kêmpis |
lêhmu apa ginêbugan ing wong kathah ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 244 >

3. Gêr ginuyu samya rowangira lungguh |
Lalêr-mêngêng mojar |
dandanan wong mono lagi |
kêna ing cilaka dumadak kêcandhak ||

4. Kaya iku si Prêti-bèyès rumuhun |

anayab kêcandhak |
mèh mêcèthot dèn-gêbugi |
nyêlêr sruwal tur amoh pinè ing latar ||

5. Kèh kang (m)buru ana wong rong puluh langkung |

gumêdêr angoyak |
saplayune dèn-cêgati |
ya bah pira wong siji binut ing kathah ||

6. Yu-ginuyu gar-gêr lir wong adu sawung |

wau pra ngawirya |
sangsayewa jroning galih |
Ki Nuripin ngampêt guyu kacêmutan ||

7. Mèsêm muwus Candragêni nanging iku |

yèn mêntas kêcandhak |
nuli sok nêmu sêmbulih |
sakadare olèh gawe kajurungan ||

8. Iya êmbuh kang mawa samêrgènipun |

têka sinung gampang |
kêtrima sasolahnèki |
Prêti-bèyès njêngêngèk mêthênthêng kandha ||

9. Dhasar sèstu lir wuwuse kyai niku |

wong sawise tiwas |
dumadakan awak-mami |
mring padesan anuju omahing dêmang ||

10. Nuju suwung ngêblak mênga lawangipun |

sêtugêl tan ana |
janma kang tunggu wismèki |
dêmange jêg krêngkètan anèng jêro mah ||

11. Mlêbu-mêtu manira kongsi ping têlu |

tita tan na janma |
kèh prabot jarit sumampir |
ngong-rayuki sasênêngku mèt dandanan ||

12. Amba rêngkut kongsi mèh tan kêlar manggul |

kèh olèh manira |
liwat ing latar lêstari |
têtanggane siji tan ana uninga ||

Jilid 9 - Kaca : 182

13. Nambung wuwus Ki Lalêr-mêngêng yaiku |
bênêr ujarira |
tan beda kêlawan mami |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 245 >

 sauwise kêtiwasan awak-ingwang ||

14. Nuli untung nora mênêng-mênêng nyandhung |

bêgja kêslamêtan |
lir jupuk duwèk pribadi |
pra dur tutug dènnira kandha-kinandha ||

15. Wancinipun lingsir dalu gagad bangun |

nglaras kang nglarasan |
sawise pating burisik |
angunusi lar-lêr mêtu maring jaba ||

16. Rêmbagipun angêprès têtamunipun |

kang mrabot pêndhokan |
ingincim kang dadi melik |
myang gêdhongan ngêndhukur sinandhing lênggah ||

17. Pan sinêngguh isi kèh pêngaijinipun |

wong dagang ètèran |
nyamur laku ngaku santri |
pan sêsore rinêmbug mêksih griganca ||

18. Kang tan rêmbug nanging kèh kang samya rêmbug |

anukup dhayohnya |
prabote kang dèn-mêliki |
kang wus anèng jaba kukuk abraokan ||

19. Kang alungguh ngaruh-aruhi ambêkuh |

èh cangkême padha |
ting barêngok si Kêpadhil |
ana apa kae cocode dèn-umbar ||

20. Ana wuwus ya wong akèh mono iku |

sasênênge dhawak |
cangkêm cangkême pribadi |
layak tanggung turu mulane braokan ||

21. Pan gumuyu Ki Candragêni amuwus |

marang tamunira |
wali-wali kon-aguling |
samya anauri pan wus kêtanggungan ||

22. Kang alungguh kèjêpan dadining rêmbug |

tumuntêning karya |
Candragêni angèsêmi |
mêksih sinamur nyêrèt liyangan bantal ||

23. Ing jaba sru dènnira abarung kukuk |

lir angitêr sima |
sauran pating jarêlih |
kang (m)bing kilèn lan êlor kidul myang wetan ||

24. Ngawirya wus anyana badhe tinukup |

tan wurung blarutan |
Jèngrêsmi anênggak budi |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 246 >

 mapanakên plêng cêngêng sapalungguhan ||

25. Tyas sumungku cipta rahayuning laku |

muga kinuwatna |
ing coba pancabayaning |
durjana kang sêdya mrih cidra piala ||

26. Yata wau durjana kang mêksih lungguh |

Ki Braja-lamatan |
Braja-lintang Kêndhil-wêsi |
Ki Bêndha-sat Kêndhang-gumulung Jarangas ||

Jilid 9 - Kaca : 183

27. Tambak-ladhu Gêmblang-serang Dhadhung-awuk |
miwah Gagak-setra |
Kuwuk-nasak Lutung-mèngling |
Gêrèng-èntèng Sambangèrèng Sandhang-rowang ||

28. Namung kantun wong limalas ingkang lungguh |

nêmbêlas Ki Candra |
-gêni benggol durjanèki |
Ki Braja-lamatan muwus paliringan ||

29. Alas grumbul kae jêge wana sêpuh |

(m)bok padha binukak |
lowung yèn mêtu misrani |
Candragêni wus wruh lèjêm kêjèpira ||

30. Tangi lungguh dènnira nyêrèt asaguh |

mung kari sacupak |
sinêrèt plês diyan mati |
Braja-lintang tanggap wêwangsitanira ||

31. Santak muwus marang ing têtamunipun |

bagus punapa-a |
tan purun ngaturan guling |
kadipundi têgêse tan purun nendra ||

32. Botên ngingus mring jagongan sami lungguh |

myang kang duwe wisma |
kèh wuwus tan dèn-prêduli |
Jayèngrêsmi alon anauri sabda ||

33. Nêdha maklum saking ngong rêmên angrungu |

kang rêrasan jaya |
Braja-lintang angling malih |
lah baguse kang ngagêm warangka ladrang ||

34. Langkung luhung kalêrêsan kêndhitipun |

kêncêng lir sinipat |
lim-dalêm kula ningali |
Kulawirya acêngak nauri sabda ||

35. E lah niku botên suka yèn-dinulu |

anèng saba paran |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 247 >

 ewuh ayatan prayogi |
wontên tiyang sawiji ngupaya doran ||

36. Longanipun ginagapan paculipun |

mulêg mambu tinja |
lan uyuh langkung amoni |
priye kiye o ah arusuh ki sanak ||

37. Sarwi (n)dulu diniyanan paculipun |

pan gêlaprut tinja |
kang duwe akidih kidih |
jêligrahan kudu andurma sakala ||

Jilid 9 - Kaca : 184

571 Durma
1. Asru mojar sira Ki Braja-lamatan |
jawane (n)dika niki |
ladak ngagak-agak |
mênêng-mênêng mênyunyang |
wontên lungan dèn-isingi |
mung tata (n)dika |
tan kongang mêtu ngising ||

2. Braja-lintang sumambung lah ulungêna |

kêrismu dèn-agêlis |
kalêbu nglarangan |
gawe sawênang-wênang |
tingkahmu kaya dipati |
ing Panaraga |
ngising ngakon nadhahi ||

3. Lah (m)bok sisan dèn-dulangakên maring wang |

Ki Sandhang-rowang angling |
dhasar wong gêndhila |
ingkang edan-edanan |
Gêmblang-serang ngling (m)bok uwis |
sêdhêng rinêncak |
bah pira wong tri glintir ||

4. Samba-ngèrèng ngling wus ayo dhinèdhèlan |

sumambung Kêndhil-wêsi |
wong kêparat edan |
mêjanani ing kathah |
lah wis payo dèn-taboki |
tai jêjêlna |
ing cocote si anjing ||

5. Sru bramantya Ki Wuragil Kulawirya |

mojar mawinga wêngis |
e dubilah setan |
alit tumêkèng wayah |
durung tau dèn-abani |
sawiyah-wiyah |
ayonana wak-mami ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 248 >

6. Tan kudu sun-tibani krisku si Randha |
dak-tangan bae uwis |
sigra pra durjana |
ambyuk parêng nêrajang |
ting sarêdhèt ngunus kêris |
Ki Kulawirya |
Jèngraga Jayèngrêsmi ||

7. Sarêng ngadêg gya rinêmpak pinêrjaya |

Kulawirya Jèngragi |
kinarubut kathah |
sinudukan tan-pasah |
kang mêdhang ngêlewang nitir |
sakèhing braja |
kang ana kang nêdhasi ||

8. Ting barêkuh pukêt rupêg drêg-udrêgan |

braja katangan tangkis |
tambuh mungsuh rowang |
rog caruk cinarukan |
samya rowange pribadi |
ana kêdhotan |
kang gunyèh gubrès gêtih ||

9. Durjana kèh ing jawi myarsa kêrêngan |

parêng surak gora tri |
mangrik akukukan |
angabyag parêng mara |
masuk jêjêl rêbut dhingin |
datanpa rungwan |
wor panjriting pawèstri ||

Jilid 9 - Kaca : 185

10. Ki Nuripin arsa lumayu tan bisa |
kapêpêtan ing janmi |
amblusuk ing longan |
awêdi yèn kêpêdhang |
gluthêkan wor tugêlan pring |
tan bisa ngucap |
ambêgan kêmpas-kêmpis ||

11. Pra durjana agidrah ulêng ulêngan |

jogan bêg dening janmi |
myang ambèn kèdhèkan |
ginarêjêg ing kathah |
dêlika tugêl dèn-ciki |
pêdhot antholnya |
anindhihi Nuripin ||

12. Bêngok-bêngok dèn-idêg-idêg ing kathah |

Nuripin tan bisosik |
jêrat-jêrit sambat |
marang bêndaranira |
sangsaya ramening jurit |
granggang talêmpak |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 249 >

 pênthung towok suligi ||

13. Ting carêngkling katangkis sami gêgaman |

caruk rog silih ungkih |
ambacok bat-bêtan |
tan ana kang tumama |
mêlèsèt liyan pribadi |
myang rowangira |
priyangga kèh kang kanin ||

14. Jayèngraga raosing prang tan rêkasa |

lir sinawuran sari |
tumamèng ing ngangga |
tanpa eling kang paman |
raosing sarira kadi |
grayanging randha |
kalane (m)boborèhi ||

15. Jayèngrêsmi lan ingkang rayi Jèngraga |

ngeca-eca tan osik |
jumênêng kewala |
nambung Ki Kulawirya |
anggrêgut ngiwung tan wigih |
pan ora kêrsa |
narik kêrisirèki ||

16. Kewala mung tumandang kêlawan asta |

kang tinêpak jungkêlit |
pisêk irungira |
kang dinugang jrêkakang |
kang tinabok tibèng siti |
tan ana tahan |
kêtiban tanganèki ||

17. Pra durjana akathah ingkang kacurnan |

cangkêm gugubrah gêtih |
gogrog untunira |
myang pêcah matanira |
kèh kang kalêngêr tan eling |
bêrkat wong kathah |
mêksih parêng ngêbyuki ||

18. Angrêrêjêng tan sêla dènnya marjaya |

Kulawirya tan gingsir |
rinêbut ing kathah |
iringan wingking ngarsa |
myang Jèngrêsmi Jayèngraga |
angeca-eca |
rinampog kêhing janmi ||

19. Kulawirya sangsaya (m)bêg kasudiran |

angrampêt tumbak kêris |
granggang pêdhang klewang |
berang myang arit bapang |
pêpênthung lawan suligi |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 250 >

 rêmak tinêmpak |
kèh gigol tibèng siti ||

Jilid 9 - Kaca : 186

20. Pra durjana tan tahan linawan tangan |
tinapuk tinêmpiling |
jinêjak dhinupak |
tinapuk tinabokan |
kang sinikut sinalênthik |
irunge timpal |
kuning manguwir-uwir ||

21. Giris giras lumayu asalang tunjang |

tan kongsi mêdal kori |
gêdhèg brol tinêbak |
rêbah katunjang kathah |
swarane gumrêdêg atri |
lir wrêksa rêbah |
sol singsal dening angin ||

22. Sirna larut sakèhing para durjana |

samya lumayu (ng)gêndring |
kang ambruk rumangkang |
rêngkêng-rêngkêng lumajar |
pêthut benggol tan na kèri |
gusis sar-saran |
siji tan ana kèri ||

23. Ki Wuragil Kulawirya sru susumbar |

baliya aywa (ng)gêndring |
eman kokokira |
jêjadhuging durjana |
abêrèt pating sarênthit |
liyangan bantal |
tan sêmbada si Baring ||

24. Ki Nuripin angririntih anèng longan |

sambat bêndaranèki |
dhuh lae bêndara |
nuwun tulung kawula |
tan bêtah raosing sakit |
kaidak-idak |
ing wong kathah wak-mami ||

25. Jayèngrêsmi Jayèngraga Kulawirya |

kagyat dènnya miyarsi |
sambate santrinya |
Nuripin biyang-biyang |
Kulawirya gya mring jawi |
tinon tan ana |
mirêng nèng jro wismèki ||

26. Malbèng wisma angling nèng ngêndi (ng)gonnira |

santri matur nèng ngriki |
sigra Kulawirya |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 251 >

 murugi ing (ng)gyannira |
nèng longan santri Nuripin |
nulya ingêngkap |
ambène kang nindhihi ||

27. Wus kabronggang Nuripin tan bisa obah |

tinarik kinèn tangi |
Nuripin sêsambat |
ingkang alon kewala |
kawula tan bisa tangi |
langkung sakitnya |
samya gupuh nulungi ||

28. Wus mêngkana ing wanci anggagat enjang |

Jèngrêsmi ngandika ris |
kadipundi paman |
punapa lajêng lampah |
punapa rèrèh ngêntosi |
kang darbe wisma |
Ki Kulawirya tangi ||

29. Mangsa borong manira manut kewala |

Jèngraga matur aris |
yèn parêng paduka |
luhung laju kewala |
pan wus luwar ing prakawis |
tanpa damêla |
akèndêl anèng ngriki ||

30. Jayèngrêsmi ngêndika ya bênêr sira |

payo mangkat tumuli |
lah ta priye sira |
Nuripin apa bisa |
lumaku mangkat saiki |
alon turira |
lir pêksi srêngkara ris ||

Jilid 9 - Kaca : 187

572 Dhandhanggula
1. Inggih bêndara kula umiring |
nanging maklum dalêm rêrandhatan |
lumampah sapikantuke |
Jayèngrêsmi lingnya rum |
ya lon-lonan bae Nuripin |
sarwi tumingal wisma |
-nira durjanèki |
rusak kêtunjang ing kathah |
kadya binêladhah tutug kanan kering |
rêbah pating julêmpah ||

2. Nulya umangkat ngawirya katri |

janma gusis mung kari dandanan |
kang gumêlar ing wismane |
laju ing lampahipun |
wancinira ing pajar sidik |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 252 >

 mêdal jawining dhadhah |
pêkaranganipun |
lumampah angidul-ngetan |
nut galêngan kang pêksi asri munyènjing |
cucuwiyun branjangan ||

3. Dhècu lan srigunting cingcing-goling |

nulya anon sêndhang pinggir marga |
kayoman ing pilang pule |
arèrèn anèng ngriku |
samya ngambil kang hèr astuti |
lajêng awêktu salat |
a-Subuh bakda wus |
pêragat pêndonganira |
samya mucang Jayèngrêsmi ngandika ris |
lah paman Kulawirya ||

4. Inggih ta lah ing lampah puniki |

sêmunipun kenging pênagihan |
kasêngka lan rubedane |
manggih pancabaya gung |
cobaning Hyang bêncanèng pati |
yèn ta tan rinêksa-a |
mring Hyang Kang Murba Gung |
sayêkti samya pralaya |
nèng Têgarèn curês cariyosirèki |
tan wontên kang wêwarta ||

5. Langkung ngungun ingkang sinung angling |

ingkang paman mèsêm lon lingira |
iya ta lah katujune |
nora tumêkèng lampus |
ana pangrêksanya Hyang Widi |
brêkahe wong ngatuwa |
sawabing luluhur |
yèn ta padha nêdhasana |
pêsthi bae jidèng wong sêmene iki |
tan kangsi sakrêmêsan ||

6. Jayèngraga gumujêng dènnya ngling |

ngong tumingal mring paduka paman |
lir Samba pêrang tandange |
anèng Ngastina linut |
dening sata Kurawa sami |
malêdug Samba sumbar |
iki Samba bagus |
pêpradan têkan uyuhnya |
sore Samba bêdhug bangun Samba mijil |
bocah sanga wilangan ||

Jilid 9 - Kaca : 188

7. Tiba jêndhul nèng Ngastina nganjir |
pan anglera tan ana mêmadha |
nang wèk gus wèk jêlanthir wèk |
samya asru gumuyu |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 253 >

 Jayèngrêsmi mèsêm lon angling |
andêlna yèn angrêngga |
cèplês amêmangun |
pamane dèn-emba Samba |
Ki Wirya gumuywangling nora kadyèki |
nging satêmêne ingwang ||

8. Ngêndi ana wong pinrêp ing jurit |

têka mundhak ilang nêpsuningwang |
padha myat lan bocah èthèng |
tan mantra-mantra nêpsu |
ngong tan nêdya anjêmalani |
nangkis-nangkis kewala |
gêgaman kang nêmpuh |
tan ngrasa kêtiban braja |
mulane tan bisa bramantya tyas mami |
lir awor rare dolan ||

9. Yèn ta ana-a ingkang nglarani |

kaya mêtu nêpsuku tekadan |
kang putra saya guyune |
Nuripin sru ngling (ng)guguk |
bilah dene saya anjinggring |
winangun mring kang putra |
lir Samba prang pupuh |
nèng Ngastina ngendralaya |
Samba putra ing Dwarawati asêkti |
pantês kang pinaraban ||

10. Botên kados Sambane wong ngriki |

punika wau tiyang durjana |
namanipun Samba-ngèrèng |
tan tèyèng jrih prang pupuh |
tan lir Samba ing Dwarawati |
kêjaba kae nayab |
sêtun ambêlurut |
dhapure wus kaya setan |
nora kaya hêndaraku Ki Wuragil |
bagus ngèntasi karya ||

11. Jayèngraga gumujêng sarya ngling |

kêjaba-a tan kêna rinasa |
Samba-ngèrèng wong grès-ugrès |
Samba wêlulang asu |
tan tinatah mung dèn-irisi |
isih wulune ngiras |
pulase bang biru |
samya ginaguyu suka |
Ki Wuragil gumuyu nolih Nuripin |
nudingi sarwi mojar ||

12. Lêkas muwus kênthol bagus Ripin |

gêring sêprandene anggêgarap |
lir wong prênjana wuwuse |
priye basamu mau |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 254 >

 endrajala mono kang êndi |
jawane kang (n)drajala |
Nuripin umatur |
kula ragi kirang priksa |
namung ilok-ilok myarsa dhalang ringgit |
mawi angendrajala ||

13. Botên sêrêp ngajêng wingkingnèki |

ngling malih jêg nganggo mau ika |
bangsa jinggring mono priye |
aku tan pati surup |
Ki Nuripin matur ngèsêmi |
e botên piyambakan |
pan kêsupèn wau |
Ki Wirya ngling jêg angumpak |
anggêgarap siya-siya mring wak-mami |
dèn-padhakakên saka ||

Jilid 9 - Kaca : 189

14. Sangsaya suka paguywan sami |
Jayèngrêsmi mèsêm ngandikanya |
suwawi umangkat age |
mupung enjing mêruput |
ingkang paman nauri aris |
iya payo prayoga |
mangkat mupung esuk |
anulya samya lumampah |
Ki Nuripin samêkta gêgendhong jarit |
lumaku kariyêgan ||

15. Kulawirya gumuyu ngling bêcik |

dene lêntrêng-lêntrêng lakunira |
dol bagus kaya pêngantèn |
ngong apa nut sirèku |
apa sira angiring mami |
Nuripin aturira |
andang pira iku |
ngong mêksih satêngah lara |
suprandene lêkas wiwit dèn-dukani |
pyayi tan têpa-têpa ||

16. Ki Wirya ngling dene ngong tan sakit |

matur e lah kêjawi punika |
wus kantênan sanès-sanès |
Jayêngraga gumuyu |
sêprandene biso madoni |
Jèngrêsmi lon lingira |
ya bêcik kadyèku |
nèng paran namur paguywan |
supaya mrih bêgarêng ati ngundhaki |
ing kêsêl miwah lara ||

17. Lothung marahi kuwat sathithik |

darapon rada têngèrèng manah |
anggliyak sapêkolèhe |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 255 >

 Nuripin matur nuwun |
nulya laju lampahira ris |
nut lorog pêgalêngan |
anjog ing mêrga gung |
tumurun ngidul-angetan |
byar raina sumirat soroting rawi |
sumunaring pracina ||

18. Andipani saliring dumadi |

sèsining rat katrapèng ujwala |
-nirèng surywa pamurbane |
nipat rum-rum sawêgung |
kasilaking Hyang Bagaspati |
mrabang lir netraning Hyang |
Kala ngrura ngejur |
marêrêng bintulu juga |
panrawunging urub bang ngidhêp-idhêpi |
tumênggi ing kanangrat ||

19. Angododi undhuking sakalir |

ngulur tang wêwayangan apanjang |
Arunènjang panipate |
ron-ron rurumput mabun |
maruntusing pupus akikis |
kadi pinarênjêman |
kacrita ring lèr bun |
mêmadu prêdapèng patra |
pakis-aji lunge ngukêl ngulêr guling |
ngarêmbyung pakis-jangan ||

Jilid 9 - Kaca : 190

20. Dhukut kalamênta lawan grinting |
tatêmbagan mêrakan lamuran |
kasrampak rumput mawa we |
ngêbêsi kang lumaku |
mawèng pagalêngan ing sabin |
bêbêran tinêgalan |
jagung myang jêwawut |
pulung asumba asinang |
papêncaran pala kasimpar ngêmohi |
janganan angayangan ||

21. Lombok terong kara lan kêcipir |

linanjaran ambiyêt wohira |
sêmangka krai têmune |
sri pinagêran wuluh |
ririsigan dèn-ropohi ri |
ana kang wus rinêmbang |
wênèh lagya rabuk |
ngiwung nugar patêgalan |
pinggir wana têrataban gêrumbuli |
sinugat ingawugan ||

22. Kang bêrujul kêbo lawan sapi |

ingaba bo ho hir kiya-kiya |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 256 >

 pating sarêlèt pêcute |
miwah kang anèng gubug |
gêgambangan kêndhangan asri |
sarwi nyawèni gaga |
angukuki manuk |
Nuripin anolih mojar |
nora jamak wong kae ngayêm-yêm ati |
tunggu kambi gambangan ||

23. Sumêkèhan gagane andadi |

baya wong ngêndi kang samya gaga |
anggênggêng pinggir ginudhe |
wau ta kang lumaku |
ring pêgagan wu kang kawuri |
nampak wana kêtêban |
pêjatèn wrêksa gung |
kèh pêksi munya wurahan |
pêngêlinging ulung kalangan mêlingi |
anjurudêmung raras ||

573 Jurudêmung
1. Cangak bêbayakan miwah |
manol darès jaka-wuru |
bidho dunsaka kakab rambu |
bahak bêduak gêrindan |
bango manawang mangiwung |
tumiling akêkalangan |
myang pêniyuping ngun-angun ||

2. Srigunting angungsir kaga |

kèkèt kabundhal angasut |
kèkèt ninilap sinaut |
ngênèni pêksi lap-alap |
wingwrin pinêndir lumayu |
lap-alap nilap mêngandhap |
nibani dara kêtanggul ||

Jilid 9 - Kaca : 191

3. Dara kèh ambyar sar-saran |
sasiki kêna rinawuk |
pratistha pêksi ngun-angun |
lumayu olèh mêmangsan |
pra ngawirya sukèng kalbu |
kèndêl dènnira lumampah |
myat pêksi ngasusut sinut ||

4. Samya gumujêng asuka |

labêt luwar ing pakewuh |
wèh langêning kang kadulu |
pra pêksi lir ambubungah |
Nuripin angling gumuyu |
lèh gawe si alap-alap |
kaburu anêmu candu ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 257 >

5. Hih hih lo si alap-alap |
solahe amrih kadulu |
daleya nyangkêrêm manuk |
darane ginawe dolan |
cinulkên uga sinaut |
bok uwis digawa lunga |
mènglang-mènglèng adol bagus ||

6. Lap-alap lir wruh ing basa |

mêsat niyup ing gurda gung |
kang akèndêl gya lumaku |
umanjing wana gêrotan |
pêjatèn mêksih tumurun |
lêlêmpar angidul-ngetan |
pasitèn wêwêdhèn mawur ||

7. Lon-lonan dènnya lumampah |

maklum marang santrinipun |
Nuripin kang mêksih ngukruk |
Jèngraga alon ngandika |
sêsambèn sarya lumaku |
si Ripin iku sih lalara |
rêmus awake sakojur ||

8. Wuwuse kaya wong waras |

ukur wong lara cêlathu |
Nuripin alon umatur |
o inggih lêrês bêndara |
badan-kawula sêdarum |
bêbalung rêmêk sadaya |
Ki Kulawirya amuwus ||

9. E e biyang nora jamak |

Nuripin (n)dang pira munthuk |
dene mêmêla ulatmu |
ngalêndrêg kêmlara-lara |
kaya wong gêring sawindu |
ugungan ingeman-eman |
dak-cawuk nyênthak janggutmu ||

10. Nuripin agarundêlan |

andêlna yèn srêngên batur |
matur wong sakit sêtuhu |
dèn-ranni kêmlara-lara |
Ki Kulawirya sru muwus |
ngêndi ana wong gring bisa |
lumaku juwèh cêlathu ||

11. Samya ginuyu kang putra |

awêlas mring santrinipun |
lumakyèng wana mèh kêmput |
wisan-gawe wancinira |
rarywan pinggiring dêlanggung |
parêrêbaning alampah |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 258 >

 nèng soring wit trênggulun gung ||

12. Aseyub samya amucang |

Jayèngrêsmi ngandika rum |
Nuripin sira ngong dulu |
awakmu dene sangsara |
wong ribug wuwuh kabubuh |
matur o inggih punika |
dados bêbantêning kewuh ||

Jilid 9 - Kaca : 192

13. Cilaka kêtula-tula |
saking sruning manah bingung |
myating durjana angiwung |
dadya ngungsi marang longan |
têmah kêblabag ambèn gung |
kaidak-idak wong kathah |
sasat karêbahan gunung ||

14. Tan anyana manggih gêsang |

raosing badan sêkojur |
pan kados kinêpruk-kêpruk |
pisêking antol dêlika |
nindhihi badan sêdarum |
ya talah Nuripin sira |
awêlas têmên ngong (n)dulu ||

15. Umatur nuwun nor-raga |

Ki Wirya mêncêp amuwus |
èh êngdene saya mumblug |
jêjèrèh wong (n)dongèng kalah |
sirike nanging ya patut |
dèn-dak-idak lir rinêncak |
jêr sira nasarkên laku ||

16. Wong dèn-pakakkên durjana |

tujune ènthèng sinangkul |
ya iku Ripin tambamu |
wong gêndhila kêlèmêngan |
tan kongang kumringkang nguyuh |
gêdhidhak dadi prakara |
mèh thithik sira ngong-bubuh ||

17. Nuripin tan bisa mojar |

Jèngrêsmi mèsêm amuwus |
lah sêwawi paman laju |
wus nipis wana kang kambah |
mênawi mangke ing ngayun |
yèn amanggih padhusunan |
kewala ananggêl laku ||

18. Maklum mring santri kang lara |

mêlarat anèng ing purug |
kang paman alon amuwus |
paran ing sakêrsanira |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 259 >

 manira kewala anut |
wus mêngkana gya umangkat |
alon-lonan lampahira ||

19. Pungkas wana pêjatènan |

nampak têrataban grumbul |
mêrga lêmpar wêdhèn mawug |
sarwi dulu têtanêman |
kèh dhuwêt jambu kêluthuk |
têrag tan nuju mangsa wah |
mung jali jarakcina gung ||

20. Wus cêlak ing padhusunan |

kitrine katon ngarêmbyung |
akêtêb ijo kadulu |
anapak têgal papagan |
neka-neka palanipun |
kacaryan ingkang lumampah |
wirangrongan andudulu ||

574 Wirangrong
1. Wanci Hyang Kalandaragni |
nêngah panase angobob |
tumapuk jiwangga lir tinunu |
roron lum mêrkitik |
kêtênggêl ing Hyang Surya |
saliring rat kalêsahan ||

Jilid 9 - Kaca : 193

2. Tumumpêr lir anggêsêngi |
Nuripin ngrêsula kagok |
bilah nora jamak panasipun |
gumamplêng (ng)gêdhêgi |
tan ana ub-auban |
lêmah tinapak apanas ||

3. Lêbu wêdhèn kang amawi |

lir amênyak wedang umob |
Nuripin lampahnya agêriguh |
saking panasnèki |
kêkicatan tan bêtah |
ngalincak lèrèn sêdhela ||

4. Sinampyêng lampahirèki |
dènyarsa kampir ing dhukoh |
praptèng pinggir dhadhah nèng sor bulu |
samya rarywan linggih |
Jèngrêsmi lon ngandika |
lan Ripin sira mèntara ||

5. Mring pomahan dèn-agêlis |

anêmbung lèrènan kono |
Ki Kulawirya jar lo iku gus |
ywa kaya kang uwis |
yèn kongsi ko(k)pindho-a |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 260 >

 amêsthi bilai sira ||

6. Jèngraga gumuyu angling |

ya nèk manèh sira ngompol |
Ki Nuripin sigra maring dhusun |
angulat-ulati |
janma ingkang prayoga |
supaya ywa mêlang ing tyas ||

7. Takèn pakaumanèki |
marang wong ingkang kaprêgok |
yèn (n)dika têtanya kaumipun |
niku Ki Nurbayin |
tan wontên pangulunya |
nging Ki Nurbayin punika ||

8. Pitutuwaning desa ki |
dhik-kêdhik ragi ginuron |
maring ingakathah sami mriku |
barang kang kinapti |
Nuripin sukèng driya |
nulya marang wismanira ||

9. Tinudingan wismanèki |
Ki Nuripin mara gupoh |
praptèng wismanira amitêmbung |
nêdya nunukêri |
angandhar mula buka |
ing salampah rèh dinuta ||

10. Anauri Ki Nurbayin |

inggih prayogi kemawon |
nging ngong tan kêwasa pênêdipun |
maring (ng)gèn pêtinggi |
barang rèh tan kuciwa |
lan pênêd watêkanira ||

11. Nanging (ng)gih (n)dika-aturi |

mêriki kularsa tumon |
Ki Nuripin sigra gupuh wangsul |
praptanirèng ngarsi |
Nuripin aturira |
paduka sami ngaturan ||

12. Sami pitados tan watir |

botên kadya kang kêlakon |
punika prayogi wismanira |
nênggih Ki Nurbayin |
ingkang tinuwa-tuwa |
ragi ginuron ing kathah ||

13 (Dumugi ing dhuwun)

VI. Dumugi ing dhuwun
Longsor, para andon lampah sipêng ing griyanipun Kaum Ki Nurbayin
ingkang gadhah anak tiga, prawan kasèp, sumêngka ing asmara sami nubruk

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 261 >

 Jayèngraga.
Dumugi ing dhusun Longsor, para andon lampah sipêng ing griyanipun Kaum
Nurbayin. Dhusun Longsor punika kineringan dening sakiwa-têngênipun
jalaran pêtingginipun nama Raga-mênggala sagêd srawung ing ngakathah,
manahipun sae, budinipun santosa.
Dalunipun kasêgah nêdha dipun ladosi Nyi Nurbayin lan anakipun têtiga
prawan kasèp, rupinipun kuciwa, nama Banêm, Banikêm lan Baniyah. Solah-
tingkahipun dinamêl-damêl murih kinasihana. Pêtinggi Raga-mênggala
kalihan tiyang sawatawis sami dhatêng pêrlu ngurmati tamunipun Ki
Nurbayin. Para tamu dipun aturi lêrêm ing griyanipun pêtinggi, nanging sami
milih ing griyanipun Nurbayin. Ki pêtinggi atur pasêgah sakalangkung pêpak.
Jayèngrêsmi nyariyosakên anggènipun kêsasar, sipêng ing griyanipun
benggoling durjana, sami dipun kroyok, nanging wilujêng.
Mirêng cariyos wau, ki pêtinggi lajêng kèngêtan bilih ing ngriku wontên
tiyang tiga saking Têgarèn, lajêng sami dipun takèni. Aturipun, para durjana
sami anukup têtamu awit saking pangajakipun Brajalamatan, Brajalintang lan
Dhadhungawuk. Sanèsipun namung tumut kemawon. Tiyang tiga wau sami
nandhang tatu, mila sakalangkung ajrihipun. Kulawirya paring arta tigang
reyal dhatêng para durjana ingkang sami nandhang tatu kangge tumbas jampi.
Ki pêtinggi atur katrangan bilih dhusun Longsor punika kalêbêt talatah
Trênggalèk Lêmbuasta. Mila tindakipun para andon lampah badhe
kadhèrèkakên ki pêtinggi piyambak. Lajêng rêrêmbagan bab têtanèn mawi
petang tuwin sarat sarana wiwit panggaraping sabin murih wilujêng kalis ing
ama. Sadaya wau miturut tuntunanipun Ki Nurbayin.
Kaca 194 - 214.

Jilid 9 - Kaca : 194

574 Wirangrong
13. Lêga tyasira Jèngrêsmi |
sarwi angandika alon |
lah sumangga paman maring dhusun |
kang paman nauri |
lah ya payo prayoga |
anulya samya lumampah ||

14. Lon-lonan malbèng desa-ki |

mring wismanya kang tinanggoh |
tan na dangu prapta gupuh-gupuh |
kang duwe wisma wismèki |
sarya ris aturira |
sumangga tumamèng wisma ||

15. Kang ngaturan nulya aglis |

mangsuk ing wisma sinaos |
kêlasa sarya-nyar tata lungguh |
umatur Nurbayin |
karaharjaning lampah |
sarta têmbening pagutan ||

16. Sinauran sami-sami |

sarwi pajar purwaning (n)don |
Nurbayin nor-raga sakêlangkung |
dennya jrih mring tami |
sabab wus miyarsa warta |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 262 >

 ki guru ing Wanamarta ||

17. Mangkya kang putra martami |

kampir dènnya ngêlana (n)don |
sru sokur ing nala sugun-sugun |
mundur saking ngarsi |
akèn angrukti sêgah |
myang kinên mènèk dawêgan ||

18. Dadakan nêmbêlèh pitik |

têtêlu kang dhara babon |
binasêngèk samya tan adangu |
dènnya ngrêratêngi |
wus ramut sêdayanya |
anuding mring rayatira ||

19. Miwah mring anake èstri |

têtêlu nging awon-awon |
kinèn nyaosêna maring ngayun |
sigra kang tinuding |
naoskên sugata |
Nurbayin (m)bêkta dawêgan ||

20. Nèng ngarsa ngirit kang èstri |

kêlawan anake wadon |
praptèng palungguhan suguhipun |
sumaos ing ngarsi |
Nurbayin lon aturira |
sumangga ingkang punika ||

21. Sumapala anaosi |

namung sarate kalêson |
wening nyu sacrêtan mugi katur |
ring paduka sami |
Jèngrêsmi rum ngandika |
ênggèh sru pênrimaningwang ||

22. Pan sarwi samya angambil |

dawêgan sampun binolong |
nginum we sêdhêngan apikantuk |
sêgêr angganèki |
rêrêm dènnya katoran |
lorot sinungkên mangandhap ||

Jilid 9 - Kaca : 195

23. Tinêlaskên mring Nuripin |
dêgan lajêng pinêlathok |
pan wus binêlungkang dêgan têlu |
wus têlas binukti |
Jèngrêsmi lon ngandika |
kalungsèn ing katambêtan ||

24. Sintên paman ranirèki |

lan ing pundi raning dhukoh |
matur kang liningan nggih sang bagus |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 263 >

 kang sotah mastani |
pun Nurbayin kawula |
nèng ngriki katêmpah sêpah ||

25. Momong nak putu gêng alit |

mung kula kang dèn-dhêdhaplok |
myang nak-putu prapat dhusun-dhusun |
kang sami mêrsudi |
samya dhatêng mring kawula |
anggêpe sami ambapa ||

26. Dene kang dhusun puniki |

winastan dhusun ing Longsor |
pan ragi keringan dening kècu |
tan purun ngrêsahi |
Jèngrêsmi ris ngandika |
(ng)gih sokur Alkamdulilah ||

27. Ki Nurbayin matur malih |

sumanggamba turi turoh |
gya ingkang ingancaran aturuh |
sarwi ngandika ris |
lah suwawi wasisan |
sami anadhah kêmbulan ||

28. Nurbayin nuwun turnèki |

paduka nadhah sang anom |
kula wus luwaran duking wau |
yata kang abukti |
pikantuk dènnya nadhah |
nutug nulya aluwaran ||

29. Cinarik sinungkên maring |

Nuripin nadhah adhokoh |
kongsi tan bisa bah langkung tuwuk |
akêdhik kang kari |
pan wus dènnya amangan |
sininggahkên ajangira ||

30. Ki Wirya gumuyu angling |

lo Ripin olè (m)bêbadhog) |
jarene kêlaran gêring ngukruk |
pêmangane bêlis |
asor yèn kêwarasan |
agawok giris tumingal ||

575 Girisa
1. Jayèngrêsmi lon ngandika |
kadipundi wau paman |
mawine dhusun kèringan |
puniku sabab punapa |
Nurbayin alon turira |
duga-dalêm ingkang mawa |
kêdah kèringan kewala |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 264 >

 (ng)gih wontên kêdhik kang mawa ||

Jilid 9 - Kaca : 196

2. Kang dados pêtinggi desa |
ing Longsor ragi keringan |
sagêd ngêmori ing kathah |
dhasar pênêd manahira |
yèn kêtêmpuh ing prêkara |
dhasar sêntosa bêlaka |
bêbanthèng ing pêgunungan |
wastane Raga-mênggala ||

3. (ng)Gih anak-anakan kula |

mêksih kêpenakan misan |
mila yèn parêng ing karsa |
mangke prayogi mangetan |
angêt datan sumêlang tyas |
inggih pun Raga-mênggala |
kêlangkung rêmên tamuwan |
wong sae ginêmatènan ||

4. Utawi tamu prayoga |

mendahipun bungahira |
punapa kang kinarsakna |
kados tan cuwa ing karsa |
lah sumangga yinêktosan |
Jayèngrêsmi ris ngandika |
(ng)gih sokur paman utama |
nging dhêdhême tyas manira ||

5. Kêdah nèng ngriki kewala |

nukêri wismane paman |
sêdalu lawan sêsiyang |
anêdha-lila andika |
Ki Nurbayin lon turira |
inggih sumangga kewala |
namung ngaturi prayoga |
kang pitados ing panggenan ||

6. Jèngrêsmi nauri sabda |

inggih sapênêde paman |
mêngkana ing wancinira |
wus akir wêktu Luhurnya |
paman manira yun salat |
umatur inggih sumangga |
nulya samya marang langgar |
Nurbayin kinèn dadi man ||

7. Matur mopo mum kewala |

Jèngrêsmi ngimami salat |
antara wêktu wus bakda |
tan kundur laju nèng langgar |
Ki Nurbayin maring wisma |
nuduh kèn saos dhaharan |
mring nak rabinya mring langgar |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 265 >

 samya naoskên nyamikan ||

8. Cinaran dhahar nyamikan |

ngawirya samya dhaharan |
wowohan myang lah-olahan |
wus antara dangunira |
ing wêktu wus manjing Asar |
sêdaya sarêng akadas |
samya salat wêktu Ngasar |
wus pêragad bakda salat ||

Jilid 9 - Kaca : 197

9. Mêksèca lênggah nèng langgar |
Ki Nurbayin marang wisma |
akèn nyaoskên dhaharan |
rabinya lan sutanira |
gupuh sêsaji mring langgar |
wus tinata anèng ngarsa |
samya mundur maring wisma |
Nurbayin nuding rowangnya ||

10. Kinèn ngaturi pra tuwa |

manggihi têtamunira |
miwah ki pêtinggi lurah |
lurah bubundhêling desa |
sarta angrukti sugata |
-nira kang badhe jagongan |
wus nyêmbêlèh bèbèk ayam |
myang angolah pêpanganan ||

11. Wus rumat dènnya parentah |

nulya Nurbayin myang langgar |
tundhuk lan para ngawirya |
saha nyarakkên dhaharan |
ingkang sinêmbrama samya |
adhahar sasênêngira |
wowohan myang lah-olahan |
nyamik sapikantukira ||

12. Nurbayin alon turira |

sang bagus amba punika |
rumaos kêlangkung bêgja |
inggih tamiyan paduka |
pêndugi-kula ing manah |
andika sampun utama |
ing ngèlmi ingkang sampurna |
pun bapa angalap bêrkah ||

13. Kula tuwa-tuwa bangka |

kakèhan taun kewala |
tan (n)dungkab babing sampurna |
ing dalêm titah ngagêsang |
kêtungkul ngèlmi nènèman |
tan dugèng ngèlmi kang tuwa |
inggih sanguning apêjah |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 266 >

 mugi sang bagus asunga ||

14. Pitêdah ingkang sanyata |

Jayèngrêsmi lon ngandika |
mêne dènnya nyênyamikan |
mêksih angasta pisang mas |
saulêr sarwi anabda |
mèsêm wor ing panêmbrama |
kêlangkung atêbih paman |
pêmbatanging mring manira ||

15. Lir ngincup antuping kombang |

cêpak lupute pêthèknya |
tangèh kêlêrêsaneka |
manira santri wêlaka |
mêksih winulang sudarma |
dèrèng wruh ngèlmu nèm tuwa |
yèn ngèlmi santri tan endah |
namung ngèlmi sêmbahyangan ||

16. Linulud dalu lan siyang |

gumuyu Ki Kulawirya |
i bilah dene agawat |
kang Nurbayin pitakonnya |
dene kadi wohing nanas |
mawi pinilih nom tuwa |
puniku dospundi kakang |
Ki Nurbayin mèsêm nabda ||

Jilid 9 - Kaca : 198

17. Inggih mangsa-borong samya |
ing ngriku panuwun-kula |
angalap bêrkah wuwulang |
mila ngong atur pêtanyan |
saking balilêt kawula |
dununging ngèlmi nèm tuwa |
sêsangu ginawa pêjah |
Ki Wirya sangssaya latah ||

18. Sarya ngling kaya wong lungan |

mikir sangu kang ginawa |
Jèngraga mèsêm ngandika |
lêrês man Nurbayin (ng)gènnya |
tanya ngèlmu nom tuwanya |
kang nyata pêtanyanira |
wajibing gêsang ihtiyar |
puniku apan utama ||

19. Ki Wirya malih ngandika |

(ng)gih gampil puniku kakang |
Nurbayin pêtanyan-dika |
tan susah matur anakmas |
sêkalihan miwah mring wang |
gampile andika tanya |
marang Nuripin kewala |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 267 >

 uningèng ngèlmi nom tuwa ||

20. Yèn kula ngèlmi punika |

kang ginawa sangu pêjah |
pênêde sangu bêrambang |
kinandhut ywa ical-ical |
niku kakang kang utama |
tinandur anèng ing dunya |
suprih thukul ing akerat |
mêkotên pêsêmonira ||

21. Kudu-kuduning agêsang |

kang tan pêgat pujinira |
lir bêrambang ingoncèkan |
tan têlas kuliting brambang |
sap-sapaning ngèlmu rasa |
Nurbayin mèsêm anjola |
matur tan pati surupan |
anyathêti kanthètira ||

576 Kinanthi
1. Ki Kulawirya amuwus |
yèn andika kang Nurbayin |
arsa wruh ingkang têtela |
(ng)gih ngriku maring Nuripin |
kang wus tinanilan mulang |
mring murid ingkang sêdyapti ||

2. Ambakna niku nyêkukruk |

tan kêna dèn-mêjanani |
Ki Nurbayin ngungak-ungak |
sarya ngling marang Nuripin |
kadospundi ngriku anak |
lajênge mungguhing ngèlmi ||

Jilid 9 - Kaca : 199

3. Nuripin nauri saguh |
(ng)gih mangke kewala gampil |
mêksih apanjang onjodnya |
tiyang wus anèng ingriki |
tan susah kasêsa-sêsa |
dêdalon kewala bêcik ||

4. Mêngkana ing wancinipun |

ancala wus tunggang wukir |
samya mudhun saking langgar |
arêbat wêktu Mahêrip |
Jèngraga kinèn dadi man |
wêwacanira dèn-apti ||

5. Nurbayin ngalêm jro kalbu |

sangsaya dènnya jrih asih |
wus bakda wêktu Mahribnya |
nuju sunatira wabin |
gya manjing angangkat Ngisa |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 268 >

 Jèngraga mêksih ngimami ||

6. Antaranira bakda wus |

pêragat sunat lan witir |
samya ngaturan mring wisma |
nulya sêdaya umiring |
wus prapta tata alênggah |
ginêlaran sarwa suci ||

7. Ki Nurbayin sigra nuduh |

mring rabi lan anaknèki |
ingkang liningan ngêpah |
êmboke nuduh mring siwi |
padha sira rêrêsika |
ngladèni dhayoh priyayi ||

8. Ing sêkadare wong dhusun |

aja nisthakakên kèksi |
anake samya agêpah |
nulya bêbraèn arêsik |
Banêm Banikêm Baniyah |
ting gadhuwêt salin jarik ||

9. Banêm tapih tuluh watu |

grusan tigas dèn-anyari |
kêmbên solok turun waspa |
gêlung munjung dèn-sêkari |
usit tanjung lan kênanga |
acucundhuk sêkar kanthil ||

10. Boborèh sari apupur |

Banikêm tapih garingsing |
mayang mêksyanyar bang-bangan |
kêkêmbên pêlangi wilis |
apupur wêdhak lamatan |
gêlung (n)dhog kagênêm jindhil ||

11. Baniyah tapih têruntum |

kêkêmbên pêlangi abrit |
ubêd kêkêndhon sumangga |
singsêt ngarêp nglokro buri |
gêgêlungan canthèl pisang |
anggondhèl nèng githoknèki ||

12. Tanpa sekar mung cucundhuk |

kanthilan ronne sêmlêmpit |
[---] |
pupur walêr borèh kuning |
ni rara katêlu pisan |
mèh kêlungsên ing wêwanci ||

Jilid 9 - Kaca : 200

13. Prawan tuwa ting salêbug |
gadrug-gadrug durung laki |
wangun wagu kiwa-kiwa |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 269 >

 ambêbêsus mêsês linthis |
nyongar-nyongor tiru bapa |
mung Baniyah dhamis kêdhik ||

14. Samya irêng rada suluh |

ngungkuli sarwa sêthithik |
sawuse samya adandan |
biyange mèsêm sarya ngling |
lah ya mêngkono nakingwang |
patut kadêlêng priyayi ||

15. Wis ta mara dèn-agupuh |

ladèkna suguhmu aglis |
kang sinung ling sigra nyandhak |
pasugata maring ngarsi |
Banêm Banikêm Baniyah |
(m)bêkta bucu dhulang kêndhi ||

16. Sinaoskên marang ngayun |

Baniyah majêng ing ngarsi |
anjongok sarwi kandhêgan |
tangan têngên nata piring |
kiwa kuwaga siduwa |
liringe amêratani ||

17. Kêmbên kakosèr ing sikut |

marucut lukar sanisih |
bluju mêthuthuk mênthêkan |
lir wudun ngabuh-abuhi |
mêntholos ngênthos angegla |
anjingkat ni rara isin ||

18. Bênakkên kêmbên kêsusu |

tangan sih nyêkêli piring |
isi ragi srundèng kacang |
byuk wutah mawut mratani |
arèngkodan solahira |
angimpun kêmbên sasisih ||

19. Têngên brukut kiwa mrucut |

gênti mênthongol kaèksi |
pra tamu nênamur tingal |
bapakne (m)bêkus ngaruhi |
hih bocah tan ngarah-arah |
Banêm Banikêm ngèsêmi ||

20. Baniyah srèwotan mundur |

mipit kêmbên kang ngêndhoni |
bug-bug lumayu mring wisma |
mêksih sarwi bêkta piring |
ni Baniyah langkung merang |
kakang wus mundur sing ngarsi ||

21. Biyange mèsêm asêndhu |

bocah apa sira iki |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 270 >

 polahe sêmbèr lèwèran |
têmah angisin-isini |
samya anutuh sêdaya |
biyange lan kakangnèki ||

22. Biyange ngungun andulu |

marang sutanira katri |
samya brangta mring tamunya |
kêtara pasanging liring |
dhasar sami prawan kawak |
mêjên mulat ing têtami ||

23. Wau kang sami alungguh |

Ki Nurbayin ngancarani |
sumangga awêwantinga |
kula turi sami bukti |
prayogi mriku piyambak |
sumapala nênaosi ||

Jilid 9 - Kaca : 201

24. Anuwun sêpuntênipun |
pasugata tan prayogi |
pra ngawirya ris ngandika |
ênggèh wus têrima-mami |
tan sagêd amangsulana |
sih andika sung kêndhuri ||

25. Pan samya sarwi têturuh |

(n)dan lêkas sarêng abukti |
pikantuk dènnya anadhah |
antara dangunirèki |
anutuk dènnya kobokan |
majêng ingkang nglêladèni ||

26. Biyange ngoso amuwus |

lo uga manèh mêndhêlis |
(m)bok sing singsêt kêkêmbênan |
Baniyah sigra ngowahi |
sih kêndho dhadhandhêmira |
tan kêna dèn-ruh-aruhi ||

27. Kêmbênan angglathik-mungub |

ngêndhog sêtugêl kang kèngis |
bêngkêr mrih mundul kinarya |
ngegla wonga-wonganèki |
Banêm Banikêm myat ewa |
rêbut dol ayu mring tami ||

28. Ni rara têlu mangayun |

sami ulate mumurih |
sarêng praptanirèng ngarsa |
Jèngraga Kulawiryèki |
ewa mèncêp ngling ing driya |
andruwêng têmên wong iki ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 271 >

29. Wong padha lir bugêl sêmpu |
dol ayu tan dulu dhiri |
pangrasane yu-ayuwa |
nuliya dèn-dhêdhêmêni |
dhapure kaya bêdhigal |
tan na ngrasa ulah liring ||

30. Ni rara têlu agupuh |

anyarik ambêngirèki |
lajêng sinungkên mêngandhap |
kabèh mring santri Nuripin |
adhacah rampadan tarap |
Nuripin glis muluk nasik ||

31. Kêsusu tan kongsi wisuh |

lapake kêpengin bukti |
Ki Wirya anolih mojar |
lo cêkothonge Nuripin |
lir sorok tlethong gêdhogan |
ambêlabak olèh kardi ||

577 Balabak
1. Ki Nuripin athêkul dènnira bukti |
puluke |
nora kongsi angêpêl ukur nyêkêdhung |
tangane ||

2. Bluwa-bluwo lap-lêp tan kanthi dèn-mamah |

sêgane |
themal-thèmêl mangan iwak nora anggop |
cupake ||

Jilid 9 - Kaca : 202

3. Kae Kulawirya myat marang Nuripin |
tandange |
ngling ambêkus dubilah Nuripin kumat |
edane ||

4. Ambakna wong (m)bêbadhog lir tan kaupan |

dilèngèng |
nora jamak mamah-mumuh mangan iwak |
cuwake ||

5. Ngaji pupung ngijèni tan na ngregoni |

jêbloge |
pamuluke akêrêp lir asu gancèt |
ngingkige ||

6. Nora kongsi tugêl upane pinamah |

ge-age |
pilang-pilang gondhange bisa ngêlêdi |
kêrêpe ||

7. Ki Nuripin ambêkuh mêksih amangan |

grundêle |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 272 >

 èh êng jêlèh andêlna dahwène opèn |
panastèn ||

8. Saya nêmên pêmangane mundhak sêngkut |

cêkohe |
Ki Wirya ngling lo malah druwowo bae |
edane ||

9. Matur e e lae angangkah punapa |

pamine |
yèn mundura mangsa siyosa amangan |
warêge ||

10. Wus mêngkana anutug dènnya amangan |

dangune |
ingundurkên ajange marang ni rara |
katrine ||

11. Samya mèsêm ni rara atutup lambe |

anggane |
wusnya mundur nulya naoskên dhaharan |
ge-age ||

12. Wowohan lan olah-olahan mêpêki |

kabèhe |
Ni Baniyah tansah ngalang-ngalang liring |
lirike ||

13. Tan kêsaman dènnira anyangkut tingal |

sêbêle |
lir tambahing timba sinurupkên lèng dom |
pamane ||

14. Tangèh panjingira paguting pasêmon |

lèjême |
kadya sawêr dènyarsa anglèng kêbunton |
pêpête ||

15. Wusnya naoskên dhêdhaharan ni rara |

nulya ge |
samya mundur mring wisma sêmune cuwa |
atine ||

16. Ki Nurbayin matur sumangga punika |

sêsambèn |
sawontêne mamangsêgan sumapala |
nisthane ||

17. Tamunira nauri inggih ngong-trima |

ing sihe |
mapan sampun ingadhêpakên ing ngarsi |
sêlote ||

Jilid 9 - Kaca : 203

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 273 >

18. Tan antara kang samya êca alênggah |
dangune |
gya prapti ki pêtinggi Raga-mênggala |
alinggèh ||

19. Tur pêmbagya marang pra tamu katrinya |

rahabe |
winangsulan wilujênge sami-sami |
wuwuse ||

20. Wontên malih kang prapta pra tuwa-tuwa |

tanggane |
wong pipitu pan Ki Soma Wanadrêpa |
lan malèh ||

21. Tanujaya Wrêgajaya Upagati |

Ki Moglèng |
Ki Miruda samya tinuwa ing desa |
kabèhe ||

22. Gantya-gantya atur wilujêng mring tamu |

pambêge |
winangsulan pênarimanira sami |
sojare ||

23. Samya dongong aningali mring têtamu |

baguse |
ing pasêmon mriyayi anjêtmikani |
sênênne ||

24. Samya (n)duga lamun putrane Jêng Kyai |

yêktine |
kang kêkalih kêlangkung abagus anom |
warnane ||

578 Sinom
1. Umatur Raga-mênggala |
mring sang bagus Jayèngrêsmi |
lamun pinarêng ing karsa |
paduka kula-aturi |
sarèh nèng wisma-mami |
ragi wontên ombèripun |
nèng ngriki karipêkan |
duk siyang kawula wêling |
mugi sang bagus kêrsa-a mring wismamba ||

2. Jayèngrêsmi rum ngandika |

lah ênggèh kakang prêtinggi |
asru pênarimaningwang |
tan sagêd ngong mangsuli sih |
ngriki kemawon mami |
nunukêri wismanipun |
angrêrêmakên lampah |
krana Lah ngangkah punapi |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 274 >

 anèng ngriki sasat nèng wismane kakang ||

3. Andhêku Raga-mênggala |
cuwa dènyarsa ngaturi |
langkung sêngsêmirèng driya |
marang sang atamu katri |
katrapan ing pangèksi |
tyasira akusung-kusung |
wus angrukti sugata |
sêkul pangananirèki |
Ki pêtinggi Raga-mênggala parentah ||

Jilid 9 - Kaca : 204

4. Mring batur kinèn ngambila |
saosan kang wus miranti |
agêpah ingkang liningan |
amundhut pasugatèki |
tan dangu nulya prapti |
rong jodhang rampadanipun |
sêkul lawan panganan |
tinampan ni rara katri |
ki pêtinggi ngling êndhuk banjur ladèkna ||

5. Banêm Banikêm Baniyah |

solahe samya kinardi |
mêsês lir ayu-ayuwa |
dol ayu dlèrènging liring |
mêjên kêjêng ningali |
tênagane mring têtamu |
ambêdhog ngadhang ulat |
anyêgat ulat pakolih |
samya ngringêt ting pêruntus irungira ||

6. Sigra naoskên rampadan |

bubucu angêt barêsih |
sinaosakên ing ngarsa |
ni rara tri nata piring |
kabèh piring gumlêthik |
wèng-wèng tansah myat ing tamu |
mèsêm Raga-mênggala |
ngling dèn-alon nglêladèni |
ni rara tri samya mèsêm ingaruhan ||

7. Sarwi mulat ing tamunya |

lirike amêratani |
Jèngraga ewa tyasira |
ngling ing driya bocah iki |
anggigilani ati |
kêmlakarên ing pandulu |
kaya tan kolu mangan |
ngênês gêring dening liring |
wong lir gênjik jêginik kêmêdah endah ||

8. Wusnya gya mundur ni rara |

ki pêtinggi ngancarani |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 275 >

 sumangga ingkang punika |
kawula naosi bukti |
sêpala tan prayogi |
namung pêmancaling kêmul |
inggih maklum paduka |
kawula turi wêwanting |
Jayèngrêsmi alon wijiling wêcana ||

9. Kêlangkung pênrimaningwang |
pasihaning kang prêtinggi |
tan sagêd amangsulana |
pinagut amanggih bukti |
sarya ngling jroning ati |
kêmurahaning Hyang Agung |
dene mêntas luwaran |
mawantu ana asung sih |
kaya-kaya tan kêwawa nadhahana ||

10. Nulya wêwanting sarya jar |

lah suwawi kang prêtinggi |
myang pra sêpuh sêdayanya |
samya akêmbulan bukti |
têmbene sih pêpanggih |
kewala krana Lah-ipun |
sêdaya aturira |
paduka sami abukti |
botên susah anggalih ingkang omahan ||

11. Pinêksa kêmbulan nadhah |

gupuh mojar ki pêtinggi |
èh sapa kuwe kang ana |
sira mêngetana aglis |
mundhuta bucu malih |
roro sarampadanipun |
kang tinuding gya mentar |
tan dangu anulya prapti |
sinaoskên tata nèng bale-watangan ||

Jilid 9 - Kaca : 205

12. Ingancaran ngangsêk kapang |
Nuripin kinèn alinggih |
ing salu royom anadhah |
tan ayun Jèngraga angling |
nuruta mèlu linggih |
konjalan kono ing salu |
Nuripin sigra minggah |
mring salu nêpungi linggih |
adan lêkas samya kêmbulan anadhah ||

13. Jayèngrêsmi Jayèngraga |

katri Ki Kulawiryèki |
samya micarèng ing nala |
owêl rahabing pêtinggi |
kêpalang kaduk bukti |
namung animbangi tanduk |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 276 >

 dangu dènnira nadhah |
pikantuk anutuk bukti |
aluwaran samya wijik turuh asta ||

14. Ambêngira cinarikan |

abikut ni rara katri |
Banêm Banikêm Baniyah |
samya angundurkên piring |
Baniyah sikutnèki |
pan anjarag ngêsuk dhêngkul |
dhêngkule Jayèngraga |
Jèngraga mêncêrêng galih |
hêng hêng dene andruwêng tênaganira ||

15. Ni rara bungah jro nala |

munyung-munyung ambêdhidhig |
mandah si yèn linawana |
kêbêg atine glis mati |
sêmono bae dening |
tyase lir ambêdhah lambung |
mêngkana sawusira |
ambêng linorod ing wuri |
namung kantun saênggèn kang ingantosan ||

16. Nuripin dènnira mangan |

nênggih dangu angarèni |
rewange kêmbulan mojar |
wawi gus ywa isin-isin |
prayogi kang dumugi |
Nuripin ngling (ng)gih-(ng)gihipun |
mangsi dadak isina |
pan wus griya ngong pribadi |
samya muwus lah inggih lêrês punika ||

17. Jayèngraga mèsêm mulat |

Ki Wirya gumuyu angling |
hi hi bilah nora jamak |
kèh jujuluke Nuripin |
omah kobong lan malih |
ajujuluk kartêk rubuh |
murade nora beda |
sêsaka kari sawiji |
matur tanggêl kantun sakêdhap wasisan ||

18. Wus lêpas sêkul ing ajang |

ngling kula sampun dumugi |
ginuyu rowangnya mangan |
mènthèk-mènthèk Ki Nuripin |
Ki Wirya ngling nudingi |
wis kaya bagor auntu |
ambêng wus ingunduran |
gumanti dhêdharan ngarsi |
pan cinarakakên mêmangsêganira ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 277 >

19. Jèngrêsmi mèsêm ngêndika |
alon marang ki pêtinggi |
punapi sun-walêsêna |
mring kakang myang man Nurbayin |
dene ta ginêmatin |
tan mantra têmbene tundhuk |
langkung rahab maring wang |
sêmune tan wigih-wigih |
ki pêtinggi gumuyu anor turira ||

Jilid 9 - Kaca : 206

20. Kang botên-botên sinabda |
tan rumaos katrimèng sih |
kêtang kumêdah kawula |
ngalap bêrkah wit kêpanggih |
wus têtela kang warti |
yèn paduka putranipun |
guru ing Wanamarta |
komuk ngulama linuwih |
tan wontên lir (n)Jêng Kyai Bayi Panurta ||

21. Ginuron para ngulama |

tuwin bupati pêsisir |
masuk nêcêp samya nyabat |
mring ramanta (n)jêng kiyai |
kawula tumut mundhi |
-mundi ing barêkahipun |
ing mangkaya (n)jêng paduka |
sumasar kêrsanta kampir |
sakêlangkung kawula asuka rêna ||

22. Lamun kêparêng ing karsa |

paduka kula-aturi |
rèrèh nèng ngriki sêpasar |
sakêrsanta ngong-ladosi |
kados tan walang kapti |
Jayèngrêsmi lingira rum |
kêlangkung pênrimèngwang |
sih mulane kang pêtinggi |
angrahabi mring wong mêntas kabêncana ||

23. Nanging tan dadya punapa |

rinêksa dera Hyang Widi |
atanggap Raga-mênggala |
umatur mring Jayèngrêsmi |
kabêncana dospundi |
kawula nuwun sumurup |
Jèngrêsmi kaduwung tyas |
pitutur kang wus kawuri |
tanpa misil anênangi têkaburan ||

24. Anolih mring arinira |

Jèngraga sumambung angling |
mêkatên lire kang Raga |
ing lampah duk winginèki |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 278 >

 kampir dhusun Têgarin |
sasar nèng wismaning pêthut |
kèh wastaning durjana |
benggole ran Candragêni |
samya kumpul wêtara wong satus ana ||

25. Ing dalu niyat misesa |

angècu ngrêpês ing mami |
ingêbyuk durjana kathah |
anocog gêgaman wani |
kakang-mas lawan mami |
anjêjêr kewala (n)jêtung |
mung paman Kulawirya |
kang ngrampungi ing prêkawis |
dur balêdug linawan tangan kewala ||

26. Katuju rinêksèng Suksma |

kang ngècu gusis tan kèri |
byar enjing nulya umangkat |
nênanggung kampir ing ngriki |
wus rahayu lêstari |
kang myarsa samya angungun |
nyênthe Raga-mênggala |
ngling dhasar (ng)gonnê wong baring |
wong Têgarèn gambuhane gêgêmblungan ||

Jilid 9 - Kaca : 207

579 Gambuh
1. Raga-mênggala matur |
ambêg umbak prawiraning wuwus |
yèn cêcêmplon Têgarèn sami kêpadhil |
ancog-ancogên sêdarum |
sêdhusun pisan wong bandhol ||

2. Dursila gêcul kumpul |

wus damêle mêjahi dêlanggung |
ki pêtinggi anjêngèngèk angling malih |
jêgge manira andulu |
wong Têgarèn anèng kono ||

3. Sapa jênênge mau |

gupuh bature asru umatur |
wong titiga kang mriki duk wau enjing |
Jarangas lan Prêti-yuyu |
kalawan pun Mêrak-jamprong ||

4. Raga-mênggala wuwus |
lah undangên marene dèn-gupuh |
gya ingundang tan dangu wong tiga prapti |
kêmul bêbêd ting bêdhêgus |
Raga-mênggala têtakon ||

5. Sira jare anukup |

santri anginêp anèng desamu |
kang tinakon wus mangêrti langkung ajrih |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 279 >

 kang lênggah singgun-suminggun |
kèlingan prawiraning (n)don ||

6. Matur sarwi tumungkul |

botên nêdya kawula anukup |
akalipun Braja-lamatan tyang kalih |
Braja-lintang Dhadhung-awuk |
kawula katut kemawon ||

7. Botên tumut angrubut |

kula kewala lajêng lumayu |
mila tan kêdrawasan tiga puniki |
sêdaya pating garuruh |
kèh kacurnan kèh kang pekoh ||

8. Dede sêwadosipun |
kados-kados kang winastan ji-tus |
mirêng kula sambate kang sami kanin |
sajêg tan kadya puniku |
lagi puniki kêtanggor ||

9. Raga-mênggala muwus |
yèn ta sira mèlua angêbyuk |
nora wurung sira ngong bubuh saiki |
iku kaya pêngrasamu |
ko(k) kira-kira wong rèncog ||

10. Tuju sira tan mèlu |

yèn mèlua yêkti pêcah (n)dhasmu |
kang liningan kêlangkung dènnira ajrih |
Ki Kulawirya gumuyu |
sarwi mulat ing Mrak-jamprong ||

11. Kang dinulu tumungkul |

Mrak-jamprong Jarangas Prêti-yuyu |
kalimputan lir tikus pagut lan kucing |
tan kêwawa salang dulu |
Ki Kulawirya ngling alon ||

Jilid 9 - Kaca : 208

12. (ng)Gih ta lah yèn sun-gugu |
dhi pêtinggi ngong duk winginipun |
datan nêdya amêrjaya ing-ajurit |
mung nangkis braja tumêmpuh |
anjorogakên sakèh wong ||

13. Kècu asru anggrêgud |

riwut blarut tambuh rowang mungsuh |
pênthung-pinênthung lan rowange pribadi |
kêjagur tapuk-tinapuk |
ting kalêpruk kèh mêlopor ||

14. Dadya tyasingong kondur |

tan bramantya dening salang gumun |
wong kang udrêg-udrêgan lan rowangnèki |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 280 >

 tan wontên ngênani ring sun |
Raga-mênggala anjomblong ||

15. Myang sakèh kang alungguh |

gawok myarsa sèstu janma luhung |
dhasar warti putraning guru linuwih |
mangkya mêntas anrang kewuh |
atatas prawira tanggon ||

16. Sangsaya jrih kêlangkung |

kang samya myat mring sang katrinipun |
Ki Nuripin sumambung kandha duk nguni |
sarwi anggaruti jagung |
sinambi lan jênang dodol ||

17. Wuwuse nyamuk-nyamuk |

kula yèn kèngêtan wingi dalu |
duk bêndara kenthol rinêbut ing jurit |
sore tyas kula wus pyar-pyur |
myat wong kongsi wêdi nguyoh ||

18. Myarsakkên kang cinatur |

dènnya ngampak ambegal mêmandung |
linggih têpung sor jagongan duwe bayi |
tan ana liyan cinatur |
namung dènnya bêndhog nyolong ||

19. Ngapalkên jaya èsmu |

ting barisik guthite anukup |
têndho wanci lingsir wêngi ngêprès wani |
wong sadesa sarêng ambyuk |
tujune bêndara jarot ||

20. Lir ngidak-idak tandur |

lêbur tumpur kang ngrêbut byur mawur |
satêngahing gawe ngong tan duwe ati |
ngungsi mring longan amblusuk |
ngambèn dèn-grêjak sakèh wong ||

21. Dêlika antol (n)jêpluk |

ambèn ambyuk nindhihi maring sun |
lir linakar amipit ing awak-mami |
tan bisa obah sakojur |
ngong sêsambat gêmbar-gêmbor ||

Jilid 9 - Kaca : 209

22. Tujun glis balêdug |
binirat mring bêndara gya mawut |
datan ana siji ingkang mangga-pulih |
kula tinimbalan gupuh |
ngong matur sru bêngak-bêngok ||

23. Nulya bêndara gupuh |

abrengkal galar dêlikanipun |
kinèn tangi manira tan bisa osik |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 281 >

 kewala tinarik asru |
ngong gya rêngkêng-rêngkêng lunggoh ||

24. Sêkojur badan rapuh |

kongsi sêpriki ing sakitipun |
angrêmpiyêg ting garêgês raosnèki |
kang myarsa samya gumuyu |
anduduk dadi guguyon ||

580 Mêgatruh
1. Ki pêtinggi Raga-mênggala gêgêtun |
myarsa kandhane Nuripin |
dènnya amanggih pêkewuh |
anèng dhusun ing Têgarin |
rahayu prawiraning (n)don ||

2. Myang sakèhe kang jagongan samya ngungun |

micarèng sajroning ati |
tan wingwang putraning guru |
putra kadange linuwih |
sabdaning rama kinaot ||

3. Apan iku kaote trahing aluhung |

sèjèn pancène wong gombrik |
yèn kêtêmpuh tombok umur |
saking apêse tan yuni |
wong awon nora winongwong ||

4. Kang mêngkana osike pra sêpuh-sêpuh |

pupuji sokur ing ati |
wah jrih asihirandulu |
Ki Wirya mèsêm dènnya ngling |
atêtanya mring Mrak-jamprong ||

5. Hèh kisanak ngong tanya marang sirèku |

rika ngaku aywa kumbi |
duk sira padha anukup |
apamu kang tiwas kanin |
wong tri tutura maring ngong ||

6. Samya matur wong têlu inggih sang bagus |

yêktose kula puniki |
tiyang tiga sami tatu |
kang sirah sami anggêtih |
kados kenging pênthung bandhol ||

7. Ki Nuripin mêtênggêng sarwi amuwus |

dene kathik têdhas wêsi |
lah aji-(n)dika si Lêmbu |
-sêkilan kadi-punêndi |
kongsi anandhang kêtaton ||

Jilid 9 - Kaca : 210

8. Nauri dandosan mêkatên puniku |
tan kenging kêdah bilai |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 282 >

 kawula wus niyat mantun |
tobat-kula yèn nglampahi |
inggih ing pêndamêl awon ||

9. Ki Nuripin nauri sarwi gumuyu |

layak yèn (n)dika marèni |
marine mari kabutuh |
tuju-tujune marèni |
wong wus kapêngkok kêpokoh ||

10. Gêr gumuyu sêdaya rowangnya lungguh |

Kulawirya mèsêm angling |
(ng)gêguyu mring ulatipun |
wong têtêlu pucat isin |
Ki Kulawirya agupoh ||

11. Ngrogoh kanthong mundhut têlung reyal wutuh |

lo niki (n)dika tampani |
nyêreyal edhang wong têlu |
ngong asung patiba jampi |
rika marèni kemawon ||

12. Polah pala-cidra dursila cêlimut |

Mrak-jamprong sigra nampèni |
sarwi matur nuwun-nuwun |
sêdaya ingkang alinggih |
dènnya andêlêng malongo ||

13. Jayèngrêsmi Jèngraga mèsêm andulu |

samya sokur tyasirèki |
mring paman asung sih maklum |
Nuripin ngaruh-aruhi |
lo mêngko uga angglèmbos ||

14. Ethok-ethok marèni durjananipun |

kêjaba andika salin |
jêjênêng rika punika |
tan lumrah nganèh-anèhi |
lan jênêng salumrahing wong ||

15. Jênêng Mrak-jamprong Jarangas Prêti-yuyu |

apa jênêng Kêndhil-wêsi |
Lutung-mènglèng Tumbak-ladhu |
Sambang-ngèrèng Candra-gêni |
Kêthèk-mingkar Klunthung-waloh ||

16. Jêjênêngan kabèh kang mêngkono iku |

bangsa brêkasakan bêlis |
thèthèkan setan lêlêmbut |
(m)bok jênêng sing lumrah janmi |
ywa rika jênêng mêngkono ||

17. Nauri wong tri o o inggih kêlangkung |

sêndika angalih nami |
jênênging tani kang patut |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 283 >

 Nuripin angling (ng)gih bêcik |
lan malih bênêre nganggo ||

18. Pituwase surup dadya arta ngusur |

têlung wang edhang wong katri |
sababe aku ya mèlu |
lara babaganing kanin |
ngong kêtindhihan ambèn bot ||

Jilid 9 - Kaca : 211

19. Kang miyarsa sêdaya sami gumuyu |
Ki Wirya ambêkus angling |
kakèhan amèt si Cêblung |
wong ngêmis (n)dadak andruwis |
ya mara wis ta ing kono ||

20. Ki Ripin amung wus pundi ta ing riku |

abêgja rika pinaring |
wong têlu mèsêm sumaur |
inggih (m)bok sampun akawi |
mundhut ujuran kemawon ||

21. Inggih kula sami ngaturi nyêtangsul |

anggrisipun dinol dhingin |
benjing-enjing pênêdipun |
Nuripin anolih angling |
lo niku (n)dika pun goroh ||

22. Sinaguhan wong têlu Nuripin manthuk |

ginuyu sakèh kang mèksi |
Ki Kulawirya amuwus |
dhusun niki dhi pêtinggi |
kêbawah pundi ing Longsor ||

23. Desa gêdhe wiyar pêsabinanipun |

Raga-mênggala turnya ris |
ing Longsor cacah sangang jung |
pan inggih tumut nêgari |
Tabon Panaragi katong ||

24. Nging kalêbak wukir mring Trênggalèk ngriku |

Trênggalèk-wulan ngabèi |
apan cacah kalih-atus |
dèn-dêgi dêmang kêkalih |
Trênggalèk-wulan sawiyos ||

25. Ing Trênggalèk Lêmbuasta wastanipun |

ngabèine kang sawiji |
sami dêmang lênggah nyatus |
mas dêmang ingkang sawiji |
Kidang Wiracapa jarot ||

26. Sisih lan mas dêmang Wiracana nêngguh |

sêntana ing Pranaragi |
pan sami sêntosanipun |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 284 >

 wontên kaote sakêdhik |
bèr Wiracapa maring wong ||

27. Esmu kagyat Kulawirya myarsa wuwus |

angling sêsambèn ing kapti |
puniki mungguh ing laku |
rayinta anakmas kalih |
tinuding sudarma karo ||

28. Inggih kaka kawula (n)jêng kyai guru |

kon ngulati kang (n)don anis |
Sèh Amongraga linuhung |
ran dèrèng parêng pinanggih |
samêrga kalungsèn wêrtos ||

29. Lan angluruh karuhe (n)jêng kyai guru |

salong ingkang wus pinanggih |
mung kantun kang (n)dika tutur |
ran Kidang Wiracapèki |
manira ayun pêpanggoh ||

Jilid 9 - Kaca : 212

30. Yèn sêmbada si adhi mugi tutulung |
yèn èstu anakmas kalih |
umangkat ing besuk-besuk |
ngong nêdha rencang sawiji |
nuduh mring Lêmbyasta mêngko ||

31. Jayèngrêsmi Jayèngraga nunggil wuwus |

lah inggih kakang pêtinggi |
prayoga asung pitulung |
Raga-mênggala turnya ris |
inggih sêndika kemawon ||

32. Pan kawula priyangga kang atut pungkur |

marang ing Lêmbuastèki |
mangsa ngong wratna ing laku |
pra ngawirya suka myarsi |
mring Raga-mênggala sagoh ||

33. Ki Wuragil Kulawirya malih muwus |

lah sokur adhi pêtinggi |
kalawan sanès cinatur |
pênêd bab ngrasani tani |
sami pucungan angomong ||

581 Pocung
1. Tanêm-tuwuh ngilmune barang tinandur |
mrih tulusing sawah |
sêlamêt dadining wiji |
wong tani kang tinêmu tanêmanira ||

2. Wawi ngriku paman-paman para sêpuh |

wong nganggur jagongan |
pênêd caturan kang misil |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 285 >

 supayane anarik budi raharja ||

3. Alon matur Raga-mênggala pra sêpuh |

nuwun jasad kula |
sêdaya yèn tiyang ngriki |
datan wontên kang nalar mung mrih lèlèran ||

4. Babing ngilmu gugunêman sami busuk |

myang kang tuwa-tuwa |
samya bodho sadayèki |
barang kêdah tansah têtakèn kewala ||

5. Mring puniku Ki Nurbayin kang mumuruk |

sêkathahe ingkang |
pitakèn marang Nurbayin |
pan sêdhêngan kewala tinakokêna ||

6. Ananêmbur pitutur miwah nênandur |

sami atêtanya |
Ki Nurbayin mituturi |
inggih mangsa borong ing ngriku kewala ||

7. Sêmu (ng)guyu Ki Kulawirya amuwus |

kalingane kakang |
Nurbyin tunggul desèki |
kang dadya pêngangson ing nak-putu kathah ||

Jilid 9 - Kaca : 213

8. Mèsêm matur ing botên pantês kawuwus |
namung tambêl-bêtah |
kêtêmpuh sêpuh pribadi |
ilmi awèl-awèl prandene ginêga ||

9. Lingira rum Ki Wirya sami ginuyu |

sêkadar wong tuwa |
kados pundinipun malih |
inggih pantês kêjibah rèh kêwajiban ||

10. Babing kawruh maesa won pênêdipun |

ingkang pinilala |
myang mangsa tanduring wiji |
saking pundi titike ingkang prayoga ||

11. Ris umatur yèn maesa titikipun |

ingkang pancal-buntal |
wulu pandhês kang anunggu |
ingkang kêngkêng kawête bang gantangannya ||

12. Gêgêr wusu kang kiyat bubuntutipun |

kandêl lêng-lêngira |
kuping kang jamur krêna brit |
kang tan kalung kang mêmêl andhêmanira ||

13. Kulit alus kang ngêmbêr bubunguripun |

kang manggak pathaknya |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 286 >

 ilat kang mobit nêlasih |
wadhuk bandhur kang ngupih landhung iganya ||

14. Tracak sungu kang mêlês utawa dhungkul |

punika winastan |
dhoyok sinom raja pèni |
kalis ngama asrêp lacake tulusan ||

15. Lingira rum Ki Wirya sami gumuyu |

lah niku prayoga |
kêduga têmên tyas-mami |
pênêd linajêngkên kang Raga-mênggala ||

16. Saratipun têtanèn utaminipun |

supaya ywa ana |
Raga-mênggala turnya ris |
kang kêlampah tanah ing riki saratnya ||

17. Yèn ta lamun taun Alip wit mêluku |

ing dina Jumungah |
saking kidul-wetan wiwit |
pêmlukune winêkasana ing têngah ||

18. Nêbaripun ing wiji tancêbing tandur |

kalêrês ing dina |
apênêd Jumungah Lêgi |
amanipun punika apan bang-bangan ||

19. Saratipun ampo lawan jêruk gulung |

pinêndhêm tulakan |
lamun taun Ehe wiwit |
mluku dintên Arbo saking lèr lêkasnya ||

20. Wêkasan wus ingkang lèr-kilèn puniku |

nêbar ing winihnya |
tancêbing tandur marêngi |
dintên Rêbo amane pêksi anêba ||

21. Saratipun apan pisang saba nêngguh |

pinêndhêm tulakan |
yèn Jumawal wiwitnèki |
mluku dintên Sêptu winiwitan têngah ||

22. Nêbaripun myang tancêbing wiji tandur |

Sêptu ama bugang |
lêri bungkak sambêl cabe |
jangan mênis sinajèkkên ing tulakan ||

Jilid 9 - Kaca : 214

23. Lamun taun Je dènnya wiwit mêluku |
Kêmis ing lèr-wetan |
wêkasan kidul-kilèn wis |
nêbar winih tancêbing tandur Kêmisnya ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 287 >

24. Amanipun cèlèng kang angungsir tandur |
sarat uncêt wadhang |
kêlawan têrasi abrit |
jagung saontong pinêndhêm ing tulakan ||

25. Lamun taun Dal Nga-at wiwit mêluku |

kidul lêrês dènnya |
wêkasan lèr lêrês nênggih |
nêbar winih tandur nênggih dina Nga-at ||

26. Amanipun ulêr sarat lutung |

timah budhêng apan |
pinêndhêm tulakanèki |
yèn taun Be wit mluku dintên Sênèn-nya ||

27. Lêkasipun sing wetan wêkasanipun |

lèr kilèn yèn nêbar |
winih tandur Isnèn ugi |
amane sundêp pan saratènja jaran ||

28. Pinêndhêm tulakan lamun taun Wawu |

wit mluku Sêlasa |
saking kidul-wetan nênggih |
wêkas kidul kilèn yèn nêbar Sêlasa ||

29. Amanipun walang sarat lênga-taun |

pinêndhêm tulakan |
kêlamun taun Jimakir |
amêluku wiwit ing dintên Jumungah ||

30. Saking kidul-wetan wêkasan têngah wus |

nêbar wiwinihan |
tandur ing Jumungah ugi |
amanipun tikus bêrit sarat jênang ||

31. Baro-baro lan pêngaji sigar abu |

botên kênging nganyang |
lan salêmbar ronning wringin |
binuntêl ing ronning pisang pêronggolan ||

32. Pan tinangsul lawe wênang ubêt têlu |

tamat gotèk sarat |
têtanèn angolah sabin |
Jayèngrêsmi mèsêm aris angandika ||

33. Brêkatipun kaole kêtêmpuh sêpuh |

puniku manira |
nulat sarating têtanin |
eca lamun tinurua lir swarkara ||

582 Dhandhanggula
1. Jayèngraga nambung mring raka ris |
inggih sèstu prayogi tinulad |
kang sarat ngilmi têtanèn |
tanah paduka dangu |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 288 >

 ing kêrajan Wanamartèki |
dèrèng mangêrti sarat |
mluku nêbar tandur |
kang paman sumambung mojar |
iya bênêr tan ana lir kang Nurbayin |
ilmu sarating sawah ||

14 (Têngah dalu sami bibaran, Jayèngrêsmi ngaso ing langgar)

Têngah dalu sami bibaran, Jayèngrêsmi ngaso ing langgar, Kulawirya lan
Nuripin ing paningrat. Namung Jayèngraga ingkang tilêm ing griya. Ki
Nurbayin lan semahipun lumêbêt ing sênthong têrus tilêm.
Anak-anakipun Ki Nurbayin prawan têtiga sami gêgujêngan. Ingkang
karêmbag anggènipun sami nginjên bapak-êmbokipun sami salulut.
Saking adrêngipun manah kêpengin pulang asmara, mila lajêng nêmpuh byat
gêntos-gêntos paripaksa nusul tilêm Jayèngraga. Kalampahan sami andon
asmara kanthi solah-tingkah niru bapak-êmbokipun.
Enjingipun bakda Subuh, para andon lampah mangkat dhatêng Trênggalèk
Lêmbuasta, kadhèrèkakên pêtinggi Raga-mênggala.
Kaca 215 - 231.

Jilid 9 - Kaca : 215

582 Dhandhanggula
2. Jayèngrêsmi anauri aris |
inggih paman prayogi ginantya |
ilmine sarat têtanèn |
utami yèn tiniru |
kojah mring sêlamête pingil |
kasab kasiling sawah |
sangêt lothungipun |
benjing yèn prapta ing wisma |
wong ing Wanamarta kang samyolah sabin |
winulangan supaya ||

3. Kawêdalan dènnira sêsabin |

kang paman manthuk mèsêm ngandika |
iya yèn besuk wus mulèh |
wong ing kana winuruk |
yata wau wancining ratri |
lingsir wêngi anggagat |
mra-têlu wit bangun |
Jayèngrêsmi lon ngandika |
kakang Raga-mênggala lan man Nurbayin |
prayogi ta luwaran ||

4. Kula nêdha sarèh anèng mêsjid |

sèmèk lêlayapan munggwing langgar |
Nurbayin lan pêtinggine |
samya lon nor umatur |
yèn sêwawi kewala ngriki |
ing jrambah pasênthongan |
kawula atunggu |
nèng jawi samya lèk-lèkan |
Jèngrêsmyang-ngling mugi sami amaklumi |
mring wang katoran lampah ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 289 >

5. Raga Mênggala lawan Nurbayin |
samya umatur sumanggèng kêrsa |
gupuh ngrakit gêlarane |
Jayèngrêsmi umêtu |
mudhun bubar kang samya linggih |
amulih sowang-sowang |
wau sang abagus |
laju tangat anèng langgar |
Kulawirya nèng paningrat lan Nuripin |
sinaosan gêlaran ||

6. Tuwin pêsareyannya Jèngragi |

anèng wisma priyangga pimrênah |
nèng salu alit (m)bing kilèn |
Ki Nurbayin wus masuk |
mring jêro mah lan rayatnèki |
lajêng samya anendra |
mêngkana kang sunu |
Banêm Banikêm Baniyah |
wong têtêlu nèng salu sami alinggih |
rêrasan guligikan ||

7. Guguyon ririh pating barisik |

saking dahat mêpêk birainya |
malah sêmada kêlungsèn |
sami pêrawan jêbug |
ting gadêbug durung alaki |
dèrèng wruh rasèng priya |
nanging sring andulu |
bapane yèn gêgarapan |
lan biyange lêt rong bêngi têlung bêngi |
anginjên ing bapanya ||

8. Dènnya pulangyun kalaning ratri |

ni rara tri pan ajak-ajakan |
rêbutan sami anginte |
sabên-sabên andulu |
mring biyunge kang anèng nginggil |
bapane lininggihan |
ngêthêngkrêng amangku |
jumbul-jumbul kêtingalan |
mring anake kang anginjên gênti-gênti |
nyanane wus lumrahnya ||

Jilid 9 - Kaca : 216

9. Wong wadone ingkang anèng nginggil |
wong lanange ingkang ngadhag-adhag |
mêngkana ing pênyanane |
saking dèrèng sumurup |
brêkating wong durung nglakoni |
tan wêruh ingkang mawa |
bapane wus sêpuh |
tan pati gurnan ngêrengkang |
plaur mlumah kang tan sasah kongkah-kangkih |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 290 >

 kang uthi nyainira ||

10. Wong wus tuwa repot Ki Nurbayin |

bojonira pan mêksih nom berag |
dadya biyung kawalonne |
marang ni rara têlu |
sabên wêruh dènnya anginte |
anuju kabênêran |
biyunge nèng luhur |
bapane ingkang malumah |
lamun nuju salumrahe wong sênggami |
ni rara tan uninga ||

11. Yata ni rara katêlu sami |

ting gadhêgês sami galênikan |
nèng ngambèn sami bêbraèn |
sami kalêthêkipun |
pêngarahe mring Jayèngragi |
bisa-a sacumbana |
ni rara katêlu |
ni Banêm lon wuwusnya |
mèsêm-mèsêm mring rine ni rara kalih |
aririh bibisikan ||

12. Sainggane dhêdhayohmu iki |

ya kemase bagus Jayèngraga |
apa gêlêma kirane |
jinak sapulanging hyun |
lir sibiyung kalane ratri |
anumpang mring si rama |
apa ta ya ayun |
priye Banikêm Baniyah |
tyasku iki nora kêna dèn-sayuti |
sru brangta mring Jèngraga ||

13. Ni rara ro anauri ririh |

iya êmbuh kono (m)bok cinoba |
gêlêm ora kêruane |
kiraku bae ayun |
wong kêpêncil tan ana janmi |
diyane pinatènan |
pêtêng nora na wruh |
sarasane atinira |
padha nora beda wong têtêlu iki |
kedanan mring Jèngraga ||

14. Mêdhar wadi tan ana sin-isin |

saking padha karêpe ni rara |
jaragan tunggal karêpe |
ni Banêm lon amuwus |
lah (m)bok sira Banikêm dhisik |
salah siji sadhengah |
-neya wong ro iku |
Banikêm Baniyah mojar |
kowe bae kang Banêm dhisika bêcik |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 291 >

 prayogane wong tuwa ||

15. Banêm jiniyat kinèn (n)dhisiki |

nglêsêd anguh kêtêge dhêg-dhêgan |
angorong salit gondhange |
clêgukan ngulu idu |
gajêg mara gajêge suthik |
pinêksa mring rinira |
rara kalihipun |
gage ta payo sadhela |
ngarah apa nora nana wong liyaning |
wong wis padha kewala ||

Jilid 9 - Kaca : 217

16. Nulya mangkat Banêm wadhag-widhig |
maring gyanning kenthol Jayèngraga |
Jèngraga pan dèrèng sare |
sapolahira wêruh |
ni rara tri dènnya ting klêsik |
Banêm mara Jèngraga |
api-api turu |
diyane wus pinatènan |
praptèng gyannya sêg kêdhêkês mèlu guling |
angêkêp lambungira ||

17. Jayèngraga pi kagyat ngling aris |

sapa iki ngêkêti maring wang |
ni Banêm alon ature |
dhuh kawula sang bagus |
sangêt wiyang moyang tyas mami |
rongèh tan pandak lênggah |
saking byat tyas wuyung |
nunuwun jampyaning brangta |
mugi sang abagus paringa jêjampi |
bêndara mring kawula ||

18. Kadya pêjah sakala puniki |

yèn tanpa-sung kêrsa ring kawula |
dhuh kadipundi kemase |
wawi ta sang abagus |
kadipundi kula puniki |
èstu-èstu bêndara |
sakêdhap nuwun sung |
raose kados punapa |
saking dèrèng kawula nate nglampahi |
anunan lan wong lanang ||

19. Jayèngraga gumujêng jro galih |

ngunandika e lah iki beka |
anukup wong turu ijèn |
têmbunge dene aku |
mêndhalungan tan wasis ing ling |
kêburu karêpira |
layak durung tau |
linge gêrok pêgat-pêgat |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 292 >

 nglêd-lêd idu rênggosan ambêganèki |
mêtu ngirung kumrangsang ||

20. Pênggujêge jag-jagan agujih |

mêtu ngirèng kumrangsang |
cêlathune bêlaka tan pakra |
rupane tan menginake |
têmbung lawunge kidhung |
datan ana ingkang prak-ati |
pêrawan kongsi tuwa |
nora na angingus |
lah priye mono kiye ta |
yèn sun lawanana wong tan angrênani |
yèn tan ayun niaya ||

21. Alon muwus sira Jayèngragi |

apa sira adrêng karêpira |
ni rara inggih ature |
Jèngraga ris amuwus |
lah ya wis juputên pribadi |
sira kang wèha akal |
ya wus sêkarêpmu |
ni rara wusnya liningan |
têrataban atine anulya tangi |
alungguh gurayangan ||

22. Amimiyak nyamping mêk nêkêmi |

gêng antar ngêlekar bêlotira |
ukur-ukur madêdênge |
ni rara kagyat matur |
kula niki kadipunêndi |
Jayèngraga lingira |
lo iku ta êmbuh |
sakarêp-karêpmu dhawak |
iya kono mangsa bodhoa sirèki |
kang duwe karêp ngajak ||

Jilid 9 - Kaca : 218

23. Rara Banêm kèngêtan ing ati |
niru biyunge yèn gêgarapan |
gupuh aninding tapihe |
srèwat-srèwot arikuh |
ingunggahan Ki Jayèngragi |
sêg sru gumèrêng awrat |
dhêngkule sidhêkus |
makèngkèng lir nunggang gajah |
ambênêri bibire nèng gigir sathim |
sathime kaangêtan ||

24. Nêng-nêng manggut-manggut saya wani |

anglêgarang kêngkêng nèng wêlakang |
lir ginanjêl gêganjile |
Banêm ngrarêngih matur |
kadospundi bagus Jèngragi |
nikine ambêlasar |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 293 >

 maring pungkur nat-nut |
Jêngraga ngêdên saurnya |
kêbangêtên sirèku lèhmu nindhihi |
abote nora lumrah ||

25. Bokongmu iku junjungên kêdhik |

bèn bisa mêsat kang sira arah |
yata mara kono age |
ni rara sigra (n)junjung |
pan angongkang mêkongkong nyênthing |
tangan jongok siduwa |
ambêgane ngangsur |
andharêdêg karêngkuhan |
matur lah bagus kadospundi puniki |
nulya dhogol andhêngal ||

26. Kadya sènggot kapêdhotan tali |

Jèngraga angling kono bênakna |
wong akal-akalmu dhewe |
Banêm adrêng ing kayun |
guthul mêsi kêpara ngarsi |
winuntatkên akêbat |
binênak mak bluru |
jêbul ing wuri nglêgarang |
tholang-tholang thothok githok gigir alis |
kaidwan kailêran ||

27. Banêm tansah matur kadospundi |

Jèngraga ngling ya têlatènana |
yèn kabênêran ênggonne |
Jayèngraga tyasipun |
kaangêtan dening nyêmimik |
angaji ngarah apa |
lothung ala nganggur |
duk guthul mlotro amblasar |
lêr kumêsar Jayèngraga ragi apti |
anrêka yèn sih prawan ||

28. Nanging pupu wêntise Jèngragi |

sru katindhih sat-ingsêt kawratan |
ni rara rikuh dènnya mrèh |
apan sêdangunipun |
binênakkên wus amatitis |
pinênêt pakênêngan |
amlere mak bluju |
mrucut mring ngarêp andhêngal |
binalèkkên ing bênêre bola-bali |
mêksa tan kabênêran ||

29. Plèsat-plèsèt marang ngarsa wuri |

kêsêl angungsêlakên ing wokan |
andrêrèwès kaprès umès |
tansah nêrècès ngilu |
angyiyiti guthul wêradin |
prandene tan lèthèh gupak |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 294 >

 saking gênging guthul |
kur-ukur malêm kewala |
dangu tan tumama nadyan tuwa sunthi |
mêksih dèrèng antara ||

Jilid 9 - Kaca : 219

30. Jayèngraga èsmu wlas ing ati |
mring ni rara sangêt kêthêkêran |
tan bisa ambênakake |
sang bagus ling ing kalbu |
mêsakake dene ngêthikir |
sunat ajrih utama |
muruki wong busuk |
lan tan bêtah abotira |
Jayèngraga anglawe astanya kalih |
anjêjêgakên dakar ||

31. Ingkang kanan agujêngan cêthik |

guthul ingungsêlakên ing prana |
sarwi alon andikane |
mara ta wus dèn-gupuh |
pêtêlêna aja ko[k]wahi |
ngong numbang repotira |
bangêt kangèlanmu |
lan aku sêlak kabotan |
wus ta gage sêlak mlêthêt ko[k] tindhihi |
ni rara nulya ngangkat ||

32. Cêcêthike pan wus dèn-gujêngi |

cêmèmèke uwus kaungsêlan |
Jèngraga malih dêlinge |
ngrewangana tanganmu |
kiwa têngên panthêngên iki |
dimên tan pêrucutan |
ni rara ngupuh |
tan lêngganèng saparentah |
nulya mêtêlakên madal ngandhap nginggil |
makênêng barêbêtan ||

33. Lagya nêsêl ni rara ngrongèni |

mak sut plere lêr nurut wêlakang |
Jèngraga ngling èh jêr rongèh |
wong dikon sing agupuh |
Banêm matur ragi asakit |
bok sampun punapa-a |
nauri lo durung |
lah sing akon mau sapa |
wis mêngkene tanggung arêp ngajak uwis |
mara ta balèkêna ||

34. Ngong bênakne payo ta dèn-aglis |

matur inggih malih ingangkatan |
pinapankên lir waune |
Jèngraga ngêmbong idu |
cinêkothok ing tangan kalih |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 295 >

 kinalumutkên dakar |
supaya mrih lunyu |
wus bênêr anèng bundêran |
nulya tanganira kalih Jayèngragi |
anyakub boyokira ||

35. Sarya ngling wis mara-ta dèn-aglis |

angsêgêna bokongmu ywa owah |
mêngko ga mak plere manèh |
ni rara ngangsêg gupuh |
mêtêl sarwi dipun-jagani |
ring tangan nging Jèngraga |
pitaya akukuh |
dhogol dhêkêt nèng cêlangap |
pan angêkêp angape nora ngakêpi |
pinêksa pinênêtan ||

36. Amandhêlong dhêkok nganan ngering |

pesok kêsompok pêmadalira |
mêkênêng buwêng wêkane |
grêgêl blês blotong anglud |
ni rara sru pênjumbulnèki |
bêntayangan asambat |
yung-yung adhuh biyung |
ah ês êh ês lah êmpun mas |
dene sakit têmên raose puniki |
yung tan bêtah sakitnya ||

Jilid 9 - Kaca : 220

37. Jayèngraga astanya ngukuhi |
tinêtêpkên ancêpe camplêngan |
gronjalan pinêksa bae |
pinênêt nganjung ganjung |
pinrih rapih mêndhaning pêrih |
lir nyêlumbat kêlapa |
piyake sêpêt sru |
kapêksa winasa-wasa |
kadya kandhi ingisèn kathahên isi |
nyênyêng pinggiranira ||

38. Gudabigan ni rara ngajak wis |

Jèngraga nauri lo mêngko ta |
yèn wus suwe penak bae |
titènana ujurku |
lara thithik bêtahna dhisik |
liwatan lara pisan |
wong lagèk bêlusuk |
mara ko bêdhêk kapenak |
Banêm sih ngrêsah-êsah kêrasa sakit |
ngêdên-ngêdên prêmbèhan ||

39. Antara rada suwe sathithik |

linaweyan ancang ancêpira |
winuruk nurut prigêle |
mayar raosing pyuh-pyuh |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 296 >

 saya padhang dêlênganèki |
ngilir liru rasa |
seje ada mahyun |
lar-lêre rada kaecan |
Banêm sêngkut pêngangsêgira têrampil |
agampil tan kêpangkal ||

40. Mêngkul sikut Banêm mring Jèngraga |

tan sêmbada lan wiwitanira |
mêringis mangke mêrèngès |
ngrasa pakolih ing yun |
wus tan mawi dipun-jagani |
anglawèhi priyangga |
Jèngraga amuwus |
lèhmu ngancangi kêrosan |
nèk mak plere manèh dadi gawe mangkin |
sing kêrêp lon kewala ||

41. Ya mêngkono wis sêdhêngan iki |

karo rasakna ngêsês-ngêsêsa |
apa ra penak ta kiye |
Banêm gumuyu matur |
ihi ês (ng)gih keca sakniki |
lah ya sinèh mara ta |
kono sing krêp baut |
ni rara Banêm glis bisa |
don-adone lèthèh cêthat-thêthêt muni |
klêcêkan kalicikan ||

42. Jayèngraga sinêntor pakolih |

kaogêk rongèh ing tingkah |
anggadhêdhêr sakojure |
guthul (m)badênêng kaku |
tan sêranta rasanya mijil |
angglêgêg ngudal-udal |
yiyit lubèr wangsul |
dlèwèr mring rawis landhungan |
Jayèngraga gêrêng-gêrêng angling ririh |
lah uwis glis mudhuna ||

Jilid 9 - Kaca : 221

43. Matur taksih ajêng kula niki |
mangke mawon kula gèk pakènak |
kula raose kang suwe |
Jèngraga ngling ambêkus |
èh anggayêr nora rêp uwis |
kowe sing tan bêngkayang |
mêngkono ujarmu |
mung tadhah hèh bae sira |
ngong adate yèn wis mêtu iya uwis |
ngur mêngko manèh ngangkat ||

44. Matur mêtu montên kados pundi |

nauri èh wong dhêglo mono ta |
iya ning mêlopor kuwe |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 297 >

 Banêm malih umatur |
lo de kêndho niki dospundi |
nauri kêndho pisan |
wong wis mukok mêtu |
ni rara ingsad-ingsêdan |
kokodhoke ngangkak ngangkêk anjêrindhit |
dhêt-dhêtan raosira ||

45. Nora dhêngêr lamun mêtu mani |

sru kumêsar mêrkiding mêngkarag |
anjingkat sru pangêsêse |
mêrkurung niba ambruk |
ngêdên mak hêk dènnya ngrungkêbi |
gumrèwèl guthulira |
gêmbok mring kêkêmpung |
kêmpunge Jèngraga gubras |
lèthèh kêprèh kêyiyidan amratani |
Jèngraga kêsukêran ||

46. Bêkah-bêkuh sêdhih angling (m)bêkis |

èh èh i biyang wong wis kabotan |
(n)dadak ngêbruki Di-lèngèng |
ta wis mêngko dèn-gupuh |
aja kono ngêbot-êboti |
dèn-glimpangkên gumlebag |
awake sih kaku |
ngêdêr-êdêr pangkêrêdan |
sabab dèrèng tate kawêdalan mani |
tanbuh-tanbuh rasanya ||

47. Durung dhêngêr yèn nganggo mêtoni |

namung kèn mêngkarag anjêgrak |
wulu mêrinding anyabe |
mêksih dhêt-dhêtan mêtu |
wusnya tungtas pyuh badanèki |
kêmpus unjal-ambêgan |
theklok tulang kêju |
anggarêsan lungkrah payah |
Jèngraga ngling hus banjur dhêrok wong iki |
lah kiye usapana ||

48. Kang mêlèdrak nèng kêmpungku iki |

gage kêsutên ing jaritira |
ni rara ngusapi age |
ayit plikêt lir ancur |
dèn-kêsuti ing kêmbênèki |
kêmpung rawis landhungan |
wêlakang myang pupu |
guthul kang klumut kinêsat |
wus samya king kêkêmbên lir dèn-sêkuli |
Banêm mathêm abungah ||

49. Nêkêm guthul tansah dèn-ambungi |

ni rara Banikêm Baniyah |
sasuwene ngrungokake |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 298 >

 swarane ting balêkuk |
myang krêngkiting ambèn ngramèni |
samya ngilêr cas-cèsan |
ngilu ngisor(n)dhuwur |
Banikêm ngling èh Baniyah |
dene mênêng swarane kang klêcat-klêcit |
pa wis apa durunga ||

Jilid 9 - Kaca : 222

50. Yo Baniyah padha dèn-paranni |
layak gêlêm dèn-jak non-anonan |
lir mangan kêcap ramene |
nauri ya yo gupuh |
sêlak yèn (n)tèk dèn-dhèdhèwèki |
anulya samya mara |
rarih barêng nguwuh |
kang Banêm priye kowe ta |
aku mèlu warahana wong ro iki |
to kang Banêm priye ta ||

51. Banêm nauri asêntak ririh |

lo lo hus èh ja mrene tan kêrsa |
dèn-dukani mring kemase |
adhine karo muwus |
ih saugêk nganggo dukani |
sirèku dene nora |
bêcik bae iku |
dhasare wong rada-rada |
ês ta mara priye maune sirèki |
ta priye ta priye ta ||

52. Ngling (m)buh mau wiwitane lali |

bingung tan eling nora karuwan |
êm biyang kathik kêlalèn |
ngong mêngko mundhak nêsu |
Jayèngraga mèsêm ing ati |
myarsa kang rêrêbatan |
angling jroning kalbu |
e lah rada kabêncanan |
dèn-abyag ing prawan arsa andhodhosi |
dhoso-dhoso tingkahnya ||

53. Prawan jêbug ting gêdêbug iki |

gêdhêm-gêdhêm arahe angarah |
Jèngraga kèngêtan tyase |
yèn mêksih sami kêncur |
ragi dhangan melik kumêncing |
mêksih rêkasèng mêrga |
Jèngraga amuwus |
iki kang dèn-padu apa |
wong wis êntèk tan kêna pinikir malih |
wa-mêngkono mara ta ||

54. Grayangên yèn sih kêna pinikir |

ni rara ro samya ngling gligikan |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 299 >

 kathik êntèk iku priye |
kakang Banêm tanganmu |
iku apa sing ko[k] cêkêli |
tak lênge êndi kakang |
angling hèh aja thuh |
tangan winêngkang tan kêna |
rêrêjêngan kakange dèn-krubut kalih |
rêbutan guthul nglèmprak ||

55. Jayèngraga ngling gêligik ririh |

hus sing tuwa iku (m)bok ya ngalah |
kêdheha kudu rêp dhewe |
ta gêntèn lan adhimu |
sêdaya-daya krêbèn uwis |
sakarêpmu priyangga |
kono ala nganggur |
kang liningan bungah-bungah |
mojar e lah dhèkku kemase nglilani |
ta mêngko sun sêdhela ||

Jilid 9 - Kaca : 223

56. Banikêm Baniyah rêbut dhingin |
Banêm mojar Banikêm dhisika |
Baniyah nom mêngko bae |
sêdhêng ngêrti adhimu |
lan wus Nikêm munggaha aglis |
cincingên tapihira |
konokan dhêngkulmu |
gèk anune ampêlêna |
nèng bênêre undêamu dèn-amidih |
pênêtana dèn-kêna ||

57. Nulya angêthêngkrêng anèng nginggil |

aniru lir kakange waunya |
dènnya ngakahi mêkèkèh |
guthul mêksih ngêlelur |
dèn-adêgkên mêksih ngêndhoni |
bênêr prênahing prana |
pênjathoke mupuk |
ka-angêtan ing cèwèknya |
sêntuk-sêntuk ambêbêdêng kêngkêng malih |
anunggak lir sêlumbat ||

58. Anyundhul dhêl kombul kang nindhihi |

kadya êmpyak kacuwak ing cagak |
angling e lo priye kiye |
nyêngkal têmên lir kayu |
kathik pêgêl rasane iki |
Jèngraga lon lingira |
lah Banêm adhimu |
durung tau bênêrêna |
aja kongsi mêlèrè mindho-gawèni |
mumpung bisa bêngkayang ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 300 >

59. Mangsa bodho sira kang nuwani |
sarwi niwêl-niwêl payudara |
mring wong ro kiwa têngêne |
kakag sih kiyal gêmuh |
mangkah sengah ta panti mundri |
dadi jalar pênggagas |
ring tyasira ayun |
kang cinêthot pêngkêrêdan |
ngêmu kringêt sumuk panas awaknèki |
Jèngraga sukèng driya ||

60. Dèn-têtangi guthul saya mêsi |

mêdhok bulêde lir paron gangsa |
tinumpangan cêpuk sêlèn |
ngrêrêngih kang mrih ing yun |
wus tan mèngèng bênêring puki |
tangane Jayèngraga |
mêtêlkên pok pupu |
Banêm mênêt bokongira |
sarwi mojar lah wis tangan asru aglis |
têtêpêna priyangga ||

61. Nulya mênêt sarwi dèn-jagani |

boyok pupu pinêtêl rêkasa |
pinêksa ancêp anjinge |
guthul nyundhul pêpênthul |
amêkênêng brêbêt mêrkinting |
Banikêm ngrengang ngêsah |
sambat athuh yung yung |
kang Banêm dene ku lara |
ah yang uwis wis aja kang Banêm wis wis |
lara têmên tan bêtah ||

Jilid 9 - Kaca : 224

62. Pinêksa sru grêgêl blês anjondhil |
anggronjal-gronjal pan kinukuhan |
Banêm ngling bêtahna bae |
lumrah lagèk lara sru |
mêngko suwe thithik ya mari |
mara ko rasakêna |
dhèk penak trèmbèlmu |
nauri sing tutur sapa |
dene kiye larane kêpati-pati |
ah wis ah wis ta aja ||

63. Ginêlurkên alon pinêkolih |

rada rapih lar-lur lakêtêpan |
ting palêthèt cêthat-cêthèt |
Banêm ngling guyu-guyu |
lah dang pira dene ta iki |
unine acêthitan |
wis nora lara sru |
(m)badhèk rasane kapenak |
Banikêm nauri êng èh penak thithik |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 301 >

 ijèh kur-ukur lara ||

64. Wis kang aku aja ko[k] jagani |

tanganmu karo wis lungakêna |
ya tak arah-arah dhewe |
Banêm ngling èh hus kêpruk |
ngrasakake pênak wong iki |
andhene mau (n)dadak |
dol ayu si Dhatuk |
Banikêm mangkag gagêgan |
sêlot krasan ras-arasên lumuh uwis |
krêkêsan nyêrot napas ||

65. Saya lèthèh drês ilêrirèki |

lir wong lumaku nèng balêthokan |
bisa mrênahkên rorongèh |
Jèngraga siking kalbu |
yèn tutugêna wong iki |
kaya sawêngi bêtah |
bae nora uwus |
lamun kongsi ngong wêtokna |
kuwi mêngko sijine anggujêg wani |
kene ta nora kongang ||

66. Dèn-kêkêndho ethok mijil mani |

anggêdêdêr lir amêtu rasa |
binangêtkên panêtêpe |
nulya guthul gêlèlur |
ingangkêgan nora ngêncêngi |
ikut ngatut kewala |
Banikêm amuwus |
lo lah priye kiye kakang |
dene seje dhèk mau karo saiki |
têka êmpuk kewala ||

67. Banêm nauri nèkne wis mijil |

kowe priye apa wis mêtu ta |
ngling mêtu mono ta priye |
ya apane kang mêtu |
ngling tan dhèngêr mono ya uwis |
iki kêtaranira |
wus êmpuk ngêlumpruk |
Jayèngraga mèsêm myarsa |
dènnya rasan balilu durung mangêrti |
yêkti kênya wêlaka ||

Jilid 9 - Kaca : 225

68. Guthul rada nut-nut arêp tangi |
saking dènnya rêrasan cêrmêdan |
kêdut mogèl bêbogèle |
Banikêm ngling gumuyu |
e kang Banêm lo dene iki |
kènèke nganggo obah |
Jèngraga amuwus |
wus ta digage mudhuna |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 302 >

 ni Banikêm mudhun sangêt cuwanèki |
bibisik mring kakangnya ||

69. De si biyung kae yèn kadyèki |

suwe lèhe nunggangi si bapa |
kiyi sadhela ya gene |
angling ih dêlahamu |
seje wonge ko[k] ranni sami |
Baniyah nambung ujar |
aku priye iku |
kang Banêm aku ta mara |
lah dèn-age sêlak penginku kêpati |
his ta kang wurukana ||

70. Banêm angling e biyang wong iki |

tênagane kèrogan lir jarau |
cangkême kumrêsêg bae |
wis ta mara dèn-gupuh |
munggah sarya cincinga tapih |
Baniyah sigra nyèngklak |
dhêngkule sidhêkus |
mak srêg linggih nora tata |
Jayèngraga kagyat abot dèn-tindhihi |
sarya nglinggi i biyang ||

71. Bocah kiye guthul dèn-tindhihi |

Banêm adhimu iki bênêrna |
wong têtêlu abot dhewe |
Banêm Banikêm gupuh |
ting guligik wong roro sami |
(m)bênêrkên adhinira |
adhine kêsusu |
kidhung solahe krikuhan |
tapihira kêbêthêng ing dhêngkulnèki |
rêkètèk tapih suwak ||

72. Ginuyu mring kakangnya kêkalih |

kang duwe tapih ora anyana |
suwèk sakilan tapihe |
Baniyah pupunipun |
jinaganan ing kanan kèri |
Jèngraga ngadhag-ngadhag |
kinarubut têlu |
guthule kang katindhihan |
wus binênggang bokonge jinunjung inggil |
dhogole tinêkêman ||

73. Dinumuk-dumukkên ing cêmimik |

karugêtan sumuke wêlakang |
ambêdhêdhêg guguthule |
akadung gondhal-gandhul |
ing prênahe undêranèki |
ngêt lir toya sumawah |
tap-têp maring guthul |
guthule andhêngal cêngkal |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 303 >

 tinêkêm rong têkêm langkung thothoknèki |
pinapankên ing wokan ||

Jilid 9 - Kaca : 226

74. Jayèngraga mèsêm jroning ati |
kandêl mêmêle lêlawehira |
sirku rada onjo dhewe |
durung bris mêksih alus |
beda lawan kakange kalih |
wus jumêbêng kuwêlan |
angrêrangka rungkud |
pêndugaku si Baniyah |
kaya bangêt ramening tingkahe pimrih |
mêksih wangkal kêkawal ||

75. Dadya mêmpêng tyase Jayèngragi |

Baniyah arsa winalik dadah |
kinurêban ing mêngkone |
alon dènnira muwus |
lah ati-atinên kang bêcik |
ywa kongsi kasisipan |
bênêring prananduk |
Banêm Banikêm atanggap |
(m)bênakake bokong sikile sarya ngling |
tanganmu karo pisan ||

76. Panthêngên kang sru ing kanan keri |

mara tak bênêrne kang mapan |
wus rinêjêng amêkèkèh |
tangane karo ngayut |
bibir kanan kering pinêndir |
amrih dhangan pinapan |
wawênganing pintu |
Banêm Banikêm anulya |
anjagani jêjêging guthul mring comris |
mupuk tan ka-angapan ||

77. Nanging wus bênêr nora anilib |

nulya tinêtêpakên boyoknya |
Baniyah tan solah dhewe |
sarwi mrêmbèh amuwus |
e e lo lo mêngko ta dhisik |
rasane kathik lara |
pêdhês pêgêl asru |
kang Banêm Nikêm mêngko ah |
ora sida wis aja kok pêksa mami |
ah wis kang aja aja ||

78. Kakange karo nauri ririh |

hus cangkême cêrèwèt gêmporan |
iki ya dèn-lon-lon bae |
mênênga bae busuk |
mêngko apa norandang mari |
mara ta titènana |
mêngko bêdhok êdhul |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 304 >

 kêliwatan lara pisan |
durung manjing kalêbu lagèk sathithik |
bêtahêna sadhela ||

79. Aku mau ya kaya sirèki |

kongsi mêndêlik mêlirik kera |
kari-kari eca-ece |
Baniyah dhoso muwus |
(m)buh lah êmbuh aja cêriwis |
sing tutur penak sapa |
de kiye dhuh biyung |
larane tan lumrah-lumrah |
lo lo wis lo aja kok pêtêlkên mami |
wong tan sêdhêng pinêksa ||

80. Aku wus tan kêduga nglakoni |

wong gêdhene saêndhoging banyak |
salêngênku myang dawane |
paran mêrgane mangsuk |
pênyanaku nora kadyèki |
dhuh wis nora kêconggah |
wis ta(ng)ko tak-mudhun |
ta kang tanganmu lapana |
lah sidakna nono sing kaduddi sami |
aku nora kêduga ||

Jilid 9 - Kaca : 227

81. La gèk mêngkene lara kêpati |
mandah si kongsiya babar-pisan |
baya modar aku mêngke |
lir kêtunggak anuku |
kantèk lêkok wlakangku iki |
sih durung paja-paja |
sêdhênga mring nyunyung |
wis wis ta aja ko[k] pêksa |
lara-lara mundhak kowe tak-pisuhi |
maring wong siya-siya ||

82. Jayèngraga saya drênging kapti |

ing crêmêde mamrih ing paprêman |
dadya pênggalaking gobèr |
guthul mênthêng mêthunthung |
mêdhok thothokira angêjring |
kêngkêng kêlang bêngkayang |
kaya pênthung ruyung |
Jèngraga awèh sasmita |
mring ni rara ro kinèn ngancêp tumuli |
ni rara wruh ing cipta ||

83. Nulya ingangkah lajunirèki |

Banêm Banikêm kiwa têngênnya |
Baniyah akongah-kangèh |
anulya pinêksa sru |
pathênthêngan guthul mêngkuhi |
makênêng barêbêtan |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 305 >

 nyènyèng nyunyungipun |
malêthok rèh pinalêkah |
angaluwing buwêng wêwêngkoning pinggir |
rêkasa winisesa ||

84. Kadya wakul pêsat jêjêtnèki |

wêlar wêngkune anam nêrancang |
kaya yèn cêpak jêbole |
dhogol garêgêl anglud |
sêrêt mak brêt rada kêtêmbing |
ngurêd-urêd blês tuk pok |
Baniyah anjêpluk |
sêsambat dhuh yung lah tobat |
sru anglumba gêronjal niba ngrubuhi |
ring kakange kalihnya ||

85. Tan sita-sita dènnya ngoncati |

saking tan bêtah rasaning lara |
samya kagèt pêngrajuge |
guthul cêpot cumêpluk |
dènnya niba blêg sigra tangi |
lumayu karêngkêngan |
biyung numbuk-numbuk |
ambèn dèn-aranni lawang |
wêwatone ginèndèng sinêngguh kori |
lumayu golèk lawang ||

86. Sarwi sambat dhuh yung aku mati |

Banêm Banikêm sat-sêt angundang |
e lo bocah apa kuwe |
Niyah mreneya kêpruk |
nglubuk kaya pitik digêdhig |
Jèngraga mèsêm mojar |
lo priye adhimu |
dene nganggo nunjang-nunjang |
mêsakake maningan wong lagi-lagi |
dèn-grêjêg winisesa ||

Jilid 9 - Kaca : 228

87. Undangên ge sigra kinèn bali |
Baniyah ge dèn-mêngakakên lawang |
bug-bug mlayu mring tanggane |
kakang roro gumuyu |
kênèng sibat dadak alari |
Jèngraga kadung ing tyas |
alon dènnya muwus |
layak dhimu yèn jêpata |
kae mau rada kêsusu sirèki |
ajune kasisipan ||

88. Wong anêmbe kêpêlak anêmbing |

tujune tan klêngêr pira-pira |
kêdêdêl dudu bênêre |
lah priye mono iku |
dene cuwa rasaning ati |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 306 >

 arêp dak walik dadah |
(n)dadak kawus mlayu |
Banêm Banikêm turira |
walik dadah mêkatên kadi punêndi |
ngling sing lanang nungganga ||

89. Samya matur bok inggih suwawi |

kawula niki nèk walik dadah |
sarwi nêkêm guguthule |
wong ro arêbut pucuk |
dhogol mêksih jonggol amêsi |
Jèngragane adhangan |
dhêp-idhêp la nganggur |
angling lah ya wis mara ta |
kono padha wuda-a aja na tapih |
sing jèjèr dhadhêkêtan ||

90. Gya ni rara ro acucul tapih |

ambalêjêd mlumah ngadhag-adhag |
Jèngraga tangi nulya ge |
andhêkêtkên kang mujur |
dhêdhêsêkan wus adu cêthik |
Jayèngraga asinggah |
mapanakên pupu |
jèngkèng tandange agagah |
pupune Banêm tumumpang poking wêntis |
patute nyuthang walang ||

91. Tangan mêngakakên kanan kèring |

wus samêkta rakiting atadhah |
gya tumanduk ring wokane |
mêksih dêdêl kadudul |
blusuk pantog manjing tan luwih |
Banêm mêksih gêronjal |
labête akudhup |
kinêsut pangêlurira |
Banêm (m)bêkuh ngling bah biyang sundhul ati |
mundhak gêdhe adawa ||

92. Wus saonjot cinopot angalih |

mring Banikêm winêngkang sinunggar |
blêbêg blês sru pênggronjale |
guthul mêksih alumut |
datan pati gêmbok nyêrêti |
mangang-mangang pinêksa |
pêngakêpe kukuh |
(m)bêthêthêng tan ana gonggang |
pan ginêlur ginêjêg lar-lur pêkolih |
Banikêm karêkêtan ||

Jilid 9 - Kaca : 229

93. Jayèngraga wiraga prayogi |
prawira kinaro maring rara |
lincak gagak pamlèmbange |
suka bonangan susu |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 307 >

 irung gosok rêbaban pipi |
kêthuk wudêl dhêkêtan |
kêcèr slèng-wèr gupruk |
sêkala kalangkung suka |
yèn malembang ginondhèlan tan wèh ngalih |
wong ro arêbut enak ||

94. Kang tuwa wus ngêrti pratingkahing |

kat-angkatane wêtuning rasa |
panuju anèng dhèwèke |
wau sêdangunipun |
ngaping pitu edhang ginanti |
Jèngraga rêna marang |
Banêm ingkang sêpuh |
awèt kêncênge ginarap |
sinrêg kêrêp Banêm nimbangi nglawèhi |
kêkèjèk lir kêpinjal ||

95. Samya anggantêr kalihe sami |

pêngkêrêdan kumêsar |
gringgingên balung sumsume |
solahira samya sru |
mèh cumêprol wijiling gati |
nulya adhine nyandhak |
mring Jèngraga gupuh |
kêsuwèn pêngrasanira |
lagya ngangkah ngacêcêng sinêndhal wani |
brol mukok sok nèng (n)jaba ||

96. Andêlèwèr kècèr ngocar-acir |

pupu papat kêcipratan kama |
samya mêtu dhewe-dhewe |
kalihe ting barêkuh |
hi hi hu hêm lah priye iki |
blaèran anèng (n)jaba |
yung sukêr akêthuh |
Banikêm iku wong apa |
durung idhêp ing tata grewal nunggangi |
dadi padha kapiran ||

97. Banêm mrasa-masru murang-muring |

sarwi ngêsês ngrasakkên yêr-yêrnya |
kênèng sibat si-dilojèh |
ngrusuhi si di-kêpruk |
lagèk penak ngêgol-êgoli |
cuwa têmên tyas-ingwang |
(n)dadak dludar dludur |
Banikêm nauri ujar |
gene mau aku ya kok sêndhal wani |
kathik srêngên geneya ||

98. Wong wus padha dene anglakoni |

sasuwene ya gêntèn kewala |
Jèngraga mèsêm wuwuse |
lah wis aja na padu |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 308 >

 wong wus nora nana (n)duwèni |
aku dhewe sing tuna |
(n)tèk kabèh wutah byuk |
tan kêna kagarap pisan |
si Banikêm matur kawula dos-pundi |
wawi ta maring kula ||

99. Lêrêsipun kula kang ngantuni |

tibanipun wisan anèng kula |
kawon toh kathah-kêdhike |
Jayèngraga amuwus |
mau mula ingong-tuturi |
wis êntong babar-pisan |
lo kiye anglêlur |
Banikêm nangis prêmbèyan |
yata wanci ing ratri wus bangun enjing |
Jèngraga nulya mêdal ||

Jilid 9 - Kaca : 230

100. Maring sêndhang sêdyanya anganti |
jinabad laju ing wêktu salat |
jênêk nèng sêndhang pupujèn |
kang tinilar sru wuyung |
taksih padha pating barêkis |
yata kang anèng langgar |
dènnya nendra wungu |
laju ngambil toya kadas |
Kulawirya Nuripin wus samya tangi |
laju marang paheran ||

101. Ngambil toya wulu myang Nurbayin |

wusnya kadas Ki Nuripin adan |
wusnya sunat pupujine |
anulya ngangkat pêrlu |
Jayèngrêsmi ingkang ngimami |
surat wusing Patekah |
Sujada asujud |
rêkangat lir surat Kasar |
iktidale abêngal wus dèn-Kunuti |
antara nulya bakda ||

102. Pragat pupujiyanira sami |

sêsalaman Jèngrêsmi ris nabda |
paman Nurbayin ngong mangke |
arsa laju lêlaku |
rêbut mangkat mupung aenjing |
mung kang Raga-mênggala |
punapi saèstu |
tumuturing lakuningwang |
Ki Nurbayin umatur lamun marêngi |
mangke kêdhik yèn siyang ||

103. Kawularsa saos sarap ènjing |

Jayèngrêsmi aris saurira |
paman wus sun têdha sihe |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 309 >

 Jèngrêsmi dugèng kalbu |
wruh lêgêde ri Jayèngragi |
malih andikanira |
paman lamun sèstu |
putranta Raga-mênggala |
tumut ring sun lah sêngganana dèn-aglis |
Ki Nurbayin asigra ||

104. Andhatêngkên marang ki pêtinggi |

Raga-mênggala anulya gêpah |
marêk prapta ing ngarsane |
Jèngrêsmi ris amuwus |
kakang Raga-mênggala mangkin |
kularsa lumajuwa |
mring Lêmbuastèku |
mênawa dhangan kang Raga |
manira yun umangkat mupung sih enjing |
Raga-mênggala turnya ||

105. Punapinggih botêna ngêntosi |

pasugata sêsèmèkan enjang |
Jayèngrêsmi lon dêlinge |
baya kang mupung esuk |
langkung bêgja mangke ing margi |
matur inggih sakêdhap |
ngong mantuk karuhun |
lèngsèr prapta wismanira |
angrêrukti bubucu wus amiranti |
sinarang tapak-dara ||

Jilid 9 - Kaca : 231

106. Dandan mrabot wanan kotang silir |
sruwal kombor bêbêd jijigrangan |
bênting sarwa lingsêt kabèh |
kalung klewang abênthu |
srigak kokok jadhug (n)dèsèki |
wus rumat sêdayanya |
nuduh wong têtêlu |
ambêkta sêsangunira |
kang sawiji mandhi talêmpakirèki |
nulya marêk ing ngarsa ||

107. Maksih rêmêng-rêmêng saput siti |

Jayèngrêsmi myat Raga-mênggala |
tan mèngèng kasaguhane |
ngalêmbanèng jro kalbu |
angandika marang Nurbayin |
wus man ngong madal pasilan |
pasilan lumaju |
andum basuki kewala |
nulya sêsalaman Nurbayin turnya ris |
andhèrèkkên raharja ||

108. Jayèngrêsmi Ki Kulawiryèki |

sawusira samya sêsalaman |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 310 >

 adan umangkat lampahe |
Raga-mênggala gupuh |
amêncalang anèng ing ngarsi |
kang tinilar sungkawa |
cuwa manahipun |
yata kang samya lumampah |
turut dhadhah wau ta Ki Jayèngragi |
nèng sêndhang maskumambang ||

583 Maskumambang
1. Mêthuk marga wus tundhuk lampahira ris |
nut ing pagalêngan |
asri kang pêksi munyènjing |
cingcing-goling branjangannya ||

2. Myang pangwuhing sawung kêluruk kapyarsi |

kang mêthoki kêndhang |
banène rarywa ngon tangi |
wênèh kang masang rakitan ||

3. Mèh raina Hyang Aruna mamêdhari |

sumirat bang wetan |
ima mawêr anglulungsir |
pulas pulasing awiyat ||

4. Lir manjêthi raras kumitir sumampir |

tirah tuturutan |
seta rêkta pita wilis |
dadu paul kapuranta ||

5. Byar Hyang Andakara ujwala marmani |

sèsining kanangrat |
mulêlêng kadi netraning |
Hyang Kala-bintulu raja ||

15 (Lampah tumuju dhatêng Lêmbuasta, nglangkungi kêdhung Bagong)

VII. Para andon lampah tumuju dhatêng Lêmbuasta, nglangkungi kêdhung
Bagong. Ing Lêmbuasta katampi Ki Kidang Wiracapa kanthi sukarêna,
kawêjang bab filsafatipun topèng, gangsa, gêndhing, wayang tuwin dhalang.
Lampahipun Jayèngrêsmi sakanthinipun kadhèrèkakên ki pêtinggi Raga-
mênggala tumuju dhatêng Lêmbuasta. Nglangkungi pasabinan sarta dhusun,
lare-lare angèn ing dhusun Padakan sami rêbat pangenan kalihan lare-lare ing
dhusun Munggur, wasana sami campuh kanthi balang-balangan sela, bandhil
lss. Malah têtiyang sêpuh ugi lajêng campuh sami tiyang sêpuh kanthi sanjata
sarta pênthung saengga wontên ingkang tatu lan dumugi ing tiwas. Dhusun
kêkalih wau wiwit rumiyinipun tansah mêmêngsahan kadi satru bêbuyutan.
Lampahipun dumugi ing kêdhung Bagong ingkang kathah sangêt ulamipun,
nanging sakalangkung wingit. Ing ngriku asring kapirêng swantêning gangsa,
manguyu-uyu, swantêning tiyang ngringgit lss.
Ki Raga-mênggala kengkenan murugi Ki Wijakêrti ing Trênggalèk-wulan. Ki
Jakêrti dhatêng ambêkta pasêgah pêpak. Miturut Ki Jakêrti kêdhung Bagong
punika rumiyin nama têlaga Sasi, papan lêlangênipun rajaputra Singasari,
Banyak-wulan ngantos Menak Sopal ingkang akiripun muksa, musna ing
têlaga wau. Sadalu sami sipêng ing kêdhung Bagong.
Kaca 232 - 252.

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 311 >

 Jilid 9 - Kaca : 232
583 Maskumambang
6. Kêdran mega kasorot kadya ngidhêpi |
tumênggi kasunar |
nirkên lamuking sêkalir |
pêdhut mirut kamarutan ||

7. Pan anglela rênggêding patra kinardi |

lawaking lêlêbak |
rêngating kisma maèksi |
rurumput kêbês kêbunan ||

8. Kasêrampat ing pada dadya ngêbêsi |

jangkrik bêring jongkang |
angêrik ramya angiring |
sari rurungwaning enjang ||

9. Myang sêlèting pêcut mêgawe ngabani |

mesa lêmbunira |
asantak (m)bêkisirèki |
hir bo ho ho iya kiya ||

10. Datan ana anglêbar mangsaning sabin |

gaga myang sorotan |
patêgalan palanya sri |
srênti mangsèng pasabinan ||

11. Kang (m)bêrujul anggaru bubak anamping |

kang nêbar rumêgag |
gumundha myang mêmping kuning |
mêrkatak kang pêpanènan ||

12. Miwah kang nèng gubug anggobyak sêsawi |

karak ginoprakan |
asêntak panggusah pêksi |
prit-aking gêlathik nêba ||

13. Akukukan sarêntèn pating jalêrit |

anggonjèng kêncangan |
wênèh nèng gubug miranti |
rêbaban kêndhang gambangan ||

14. Gêndhot gêndhing Onang-onang dèn-sindhèni |

sarwi sinênggakan |
gubug kiwa têngênèki |
ting balêrèk bêbêkikan ||

15. Ki pêtinggi Raga-mênggala ngaruhi |

hus-hus oyah-oyah |
polahane tunggu pari |
(n)dadak nganggo gagêndhotan ||

16. Nora ilok nèk bogang parimu joprit |

bocah gal-ugalan |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 312 >

 cêblung ngêndi tunggu pari |
padha mêncul popocolan ||

17. Jêge bocah Cangkal sapa kae lali |

nauri baturnya |
pun Gronang lawan pun Kucir |
pun Santa lawan pun Lundha ||

18. Gêndhotipun pun Cêpèr rare ing Sênting |

gagêncèhanira |
mring rare sêkawan sami |
tan kêna sah dalu siyang ||

19. Ki pêtinggi gumuyu sarwi nauri |

lonthene cah edan |
cilik kuwat dèn-kapati |
pilang-pilang nora jêbat ||

20. Samya suka gumuyu sêdayanèki |

Kulawirya latah |
angling marang Ki Nuripin |
kae Pin kalimanana ||

21. Nèkne awèh wong ika ingkang mapati |

mara ta mronoa |
mèsêm matur maleroki |
prayoganipun paduka ||

Jilid 9 - Kaca : 233

22. Kang kèringan lan pantês ingkang jêlanthir |
kula tan keringan |
ajrih yèn dipun-kapati |
athuk lumampah sêkeca ||

23. Ginaguyu sêdaya pating guligik |

Nuripin samêrga |
tansah nolih angaruhi |
hih enak têmên pinirsa ||

24. Krasa têmên atiku mêngkene iki |

rasa tumindaka |
kudu lèrèn tan lumaris |
krungu gêndhing ginêndhèngan ||

25. Jayêngraga msêm nolih mring Nuripin |

sarwi ris ngandika |
cêdhak têmên ujar iki |
Nuripin masang kabisan ||

26. Nuripin mêngngès nyakot ilatnèki |

ngungkrêd gulunira |
Ki Wirya ngagagi bithi |
Ki Ripin mingkar glêgêsan ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 313 >

27. Angaruhi wong gambangan lyan (ng)gonnèki |
e lo kae sapa |
sing (ng)gambang ngêjor-êjori |
sing jamak kaya mêngkana ||

28. Nora ethor anggambang kudu anggêndhing |

ande bêtah (ng)gambang |
Jèngraga Kulawiryèki |
gumujêng sarwi ngandika ||

29. Kaya e wong (ng)gambang kêpriye Nuripin |

tan enak piniyarsa |
gêndhing apa kae Ripin |
puniki lamun pokro-a ||

30. Pan Lung-gadhung nanging Lung-gadhung pênyakit |

limrahe wong (ng)gambang |
lêt sêkawan gêmbyangnèki |
nika lêt tiga tiniga ||

31. Sêdangune mêkatên tan salin-salin |

nukêri talingan |
pêngrasane wus ngluwihi |
tan bisa kudu anggambang ||

32. Ki Kulawirya latah sarwi nudingi |

Jèngrêsmi Jèngraga |
gumujêng dènnya myarsa ngling |
ya bênêr bleroning gambang ||

33. Dene sira pintêr anitèni uni |

lir tau anggambang |
Ki Kulawirya nambungi |
dhasar wus sok (m)barang gambang ||

34. Angacêmut matur duk napa nglampahi |

sadhêglo aneya |
inggih sagêd anitèni |
panabuhe lêd sakawan ||

35. Jayèngrêsmi angling ya bênêr Nuripin |

angugêmi adad |
pêkolèh rasaning angling |
salirning adad tan owah ||

36. Yata kang samya mahawèng ngêmu enjing |

kathah tiningalan |
wus tan ngambah wana wukir |
naruntun kanthining desa ||

Jilid 9 - Kaca : 234

584 Kinanthi
1. Wus lêpas ing lampahipun |
ngidul ngetan urut mêrgi |
wanci wus wisaning karya |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 314 >

 nampak palêstrèning kali |
kali Longsor urutira |
ing ngandhap kang dèn-sabrangi ||

2. Nètèr ing palêstrèn laju |

kewala dènnya lumaris |
ararywan pinggiring sêndhang |
kayoman pinggiring mêrgi |
ing wanci têngahe surya |
rarywan anèng sor waringin ||

3. Papane kêlangkung seyub |

gayam pilang asêm têkik |
sèngon wani lan mandera |
mêlatar kêlangkung rêsik |
sêndhang Baga wastanira |
palêrênan wong lumaris ||

4. Nèng ngriku pan sami adus |

pikantuk angaring-aring |
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
katri Ki Kulawiryèki |
samya siram anèng sêndhang |
sêdaya ingkang umiring ||

5. Kasêgêran dènnya adus |

nèng sêndhang Baga awêning |
sawusnya dènnya asiram |
lajêng ngambil toyastuti |
samya wêktu anèng sêla |
kumalasa lus arêsik ||

6. Kang lagya awêktu Luhur |

Jayèngrêsmi Jayèngragi |
Kulawirya lan santrinya |
Raga-mênggala pêtinggi |
angrukti sêsangunira |
bucu dhêdharan sinaji ||

7. Kang wêktu Luhur bakda wus |

tata dènnira alinggih |
nèng tlacaring oyot wrêksa |
numpang padhas atos rêsik |
Ki Raga-mênggala gêpah |
nyaoskên saosanèki ||

8. Ki pêtinggi sigra nuduh |

mring desa ngambil woh tiris |
lan lantingan kang prayoga |
sokur lan bêkêle prapti |
kang tinuduh sigra mentar |
marang dhusun Wanasari ||

9. Tan antara praptanipun |

dawêgan katur lan kêndhi |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 315 >

 Raga-mênggala ris sojar |
dene ku gocone prapti |
lah Wiranangga muliha |
sa-ananê turêna glis ||

10. Kang tinuduh gupuh-gupuh |

ngambil susuguhirèki |
nyamikan kang pala-pala |
tan antara praptèng ngarsi |
Raga-mênggala turira |
sumangga paduka bukti ||

Jilid 9 - Kaca : 235

11. Kang ngaturan gya tuturuh |
Ki Wirya mèsêm sarya ngling |
gaco mêkatên punapa |
matur wus caranya ngriki |
gaco inggih bêkêl desa |
Nuripin gumuyu angling ||

12. Tèsèke kang pundi niku |

punapa bendha kêmiri |
bisa agawe bêbasan |
sanak-sanak kene iki |
Raga-mênggala saurnya |
wus tatane tiyang ngriki ||

13. Yata kang samya tuturuh |

pikantuk dènnira bukti |
èsmu kadi kêlantihan |
enjing praptèng surya lingsir |
samya tan ana riringa |
nèng satêpining we wêning ||

14. Wus antaranira nutug |

luwaran dènnira bukti |
Raga-mênggala agêpah |
nyarik sinungkêm pamburi |
dhêdharan lumadyèng ngarsa |
wowohan kang manis-manis ||

15. Ginawe nyamikanipun |

pêmangsêg pangusap amis |
lorodan samya tinadhah |
royoman mangan pênyarik |
pêtinggi sarowangira |
tanapi santri Nuripin ||

16. Ting kucapah rêbut puluk |

sêmada kêncot kalingsir |
nutug warêg dènnya mangan |
wisan Nuripin ngèrèni |
sêkul ulame bêbasan |
Nuripin mêksih (ng)gêmêti ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 316 >

17. Upa nèmpèl kang nèng janur |
pinuluk labêting ragi |
Kulawirya ngling anêntak |
hus hus bêgêjil Nuripin |
sêmangsane yèn amangan |
lèhmu dudu wong kêpati ||

18. Lir su bunting nglêthak balung |

wis tan mikir isan-isin |
ana ngalas ana ngomah |
nora dèn-marèn-marèni |
nisthakake pêtingkahnya |
ngong myat kudu sok anggêdhig ||

19. Wasisan janure iku |

mamahên aja na kèri |
Ki Nuripin kumarèngkang |
ngacêmut grunêngan angling |
nora kêna wong mêmangan |
apora sawarêgnèki ||

20. Mangan karèn kari balung |

kur ijèn klapruting daging |
batur pangane sêpira |
gung gawe sok dèn-dukani |
samya ginuyu ing kathah |
Ripin binêndon tan ajrih ||

21. Jayèngrêsmi ngandika rum |

kadipundi kang pêtinggi |
ingkang pinaran ing lampah |
punapi mêksih atêbih |
ing kêrajan Lêmbuasta |
paran wus cêlak sing riki ||

Jilid 9 - Kaca : 236

22. Ki Raga-mênggala matur |
inggih sadintên dumugi |
lamun lampah sinampyênga |
tan kantos suruping rawi |
sumangga kêrsaning lampah |
kawula dhatêng umiring ||

23. Jèngrêsmi malih amuwus |

sèngganipun kang pêtinggi |
lampah nêmanggung kewala |
pundi pênganpirannèki |
ki pêtinggi aturira |
yèn mêkatên kêrsanèki ||

24. Inggih wontên ingkang mungguh |

prayogi yèn dèn-ampiri |
ngrika ing Trênggalèk-wulan |
kêdhunging lèpèn Kêlampih |
kêdhung Bagong wastanira |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 317 >

 ulamipun anglangkungi ||

25. Kathah gêng-agêng kadulu |

ulam nèng kêdhung jro kèksi |
Jèngrêsmi kêlangkung suka |
angling lah inggih prayogi |
anulya laju umangkat |
anjurudêmung ing margi ||

585 Jurudêmung
1. Lingsir kulon wayahira |
dènnira samya ruruntung |
anèng pêgalêngan (n)dulur |
turut pagêr patimunan |
nulya (n)jog tirah mêrga gung |
kathah dhusun kang kamêrgan |
desa sri langên kadulu ||

2. Kanan kering pêsabinan |

têgal pagagan atulus |
ing wanci wus rara ngucul |
samya ngon mring ara-ara |
anunggang maesa lêmbu |
pêcute asêsêlètan |
gêdrah bungah anglilindhung ||

3. Sêsindhèn mêlang-mêlungan |
gêng alit rare akumpul |
pating jarêlèh akukuk |
golongan ajak-ajakan |
kumpulan sarowangipun |
samya arêbut pangonan |
bandhilan surung-sinurung ||

4. Rarywa-ngon samya pêrangan |

aramya balangan watu |
ana kang kêtuju buncur |
surake asru gêr-gêran |
bocah prangan dangu-dangu |
saya kèh dadi wong tuwa |
tulung mring nak putunipun ||

5. Aramya gacar-ginacar |
sikêp gêgaman prang pupuh |
granggang towok sligi pênthung |
talêmpak pêdhang kalewang |
kêrbin pistul myang darêbus |
saya sru surake gumyah |
kang curna ginawa mundur ||

Jilid 9 - Kaca : 237

6. Kang samya mahawèng mêrga |
randhat ngrêrangu andulu |
mring wong prangan ramya umyung |
rog-rinog anèng pangonan |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 318 >

 Raga-mênggala amuwus |
andêlna wong ing Pandakan |
wis mungsuhe lan wong Munggur ||

7. Wong padha sok dhêmên prangan |

têkan bocah isih kuncup |
gêsau bandhilan watu |
sok prangan wiwitan bocah |
Ki Kulawirya amuwus |
(ng)gih ta-lah niku wong prangan |
punapi ingkang rinêbut ||

8. Rinèwang godrès ludira |

Raga-mênggala umatur |
duka-dalêm mawenipun |
mung isin kasoran êdak |
datan lêt satêngah taun |
mèh tan wontên wulan bêlang |
asring prang busur binusur ||

9. Pêpêjah pating jalèmpah |

prandene tan kawus-kawus |
dhasare sami kapaung |
uh mara ta kowe modar |
sapa kae kang kaburu |
jêg wong Padhakan sing kalah |
nauri rowange muwus ||

10. Yèn mêksih Ki Malangrana |

Malangjaya Ki Mêrdadu |
wong Pandhakan tan sor pupuh |
mila gantya ramya gacar |
de jêjadhuging wong Munggur |
kêmase Jayawirota |
Wirataka Matang ganjur ||

11. Wus tandhing duk maksih jabang |

wong Pandhakan lan wong Munggur |
bubar-bubar prang yèn surup |
bature pating galobrah |
samya tatu kadhang lampus |
wit bandhilan jarak cina |
samya bocah nulya sêpuh ||

12. Mati muspra tanpa kara |

Nuripin gumuyu muwus |
lah inggih niku prèhipun |
dèn-rewangi kraya-raya |
tan etung ing lara lampus |
pêribasan kae ana |
kumriwik dadi gumrujug ||

13. E e kae kêpriye ta |

wong siji dèn-krubut pitu |
sinosog baya jur mumur |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 319 >

 o lah sida katiwasan |
pêsthi kae banjur lampus |
bilah saya rame ika |
tan ana kêdhotan têguh ||

14. Kêjaba kae nyambata |

marang (n)dara kenthol bagus |
Wuragil Kulawiryèku |
iba kaya apa mana |
Ki Wirya mèsêm amuwus |
Pin kowe bae nampunga |
têngahana ing prang pupuh ||

Jilid 9 - Kaca : 238

15. Tantangên kabèh wong ika |
sêdhengah dadi mungsuhmu |
Nuripin mlongo mêcucu |
sarya ngling we uwe bilah |
dede pèbênan puniku |
(m)bok sampun susah kèn mrika |
ngriki kemawon (ng)gih êmpun ||

16. Pinênthung sêg tan kêlawan |

alêstari lulus mujung |
botên ngathahi pêkèwuh |
yèn mawi mrika dah-neya |
iba-iba raosipun |
gêgaman ingkang tumiba |
ting wikana sakitipun ||

17. Pêjah botên têka pêjah |

ing pêjahe kintênipun |
ngèwèg-èwèg raosipun |
samya ginuyu ing kathah |
Jèngraga mèsêm amuwus |
mati thithik yèn sêmoa |
kacèk nganggo titir umyung ||

18. Rinayap marang wong kathah |

Nuripin marèngès matur |
(m)botên kêpengin alampus |
kadhang bau suku ical |
ting cêruwil salong kantun |
adho sêmua punapa |
sêmuane ajur mumur ||

19. Sangsaya dadya paguywan |

Jèngrêsmi mèsêm amuwus |
Nuripin bisa sumaur |
mati bae-bae sungkan |
apa ya Ripin kadyèku |
umatur langkung nor-raga |
o inggih-inggih saèstu ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 320 >

20. Yata laju lampahira |
turut tirahing mêrga gung |
kang paprangan wus kêpungkur |
kalingan ing desa-desa |
parandene mêksih kêpêthuk |
samya anonton paprangan |
rare wong tuwa andulur ||

21. Praptèng ing Trênggalèk-wulan |

turut pêdhadhahanipun |
nikung mawèng ngetan laju |
nampak ing têgal pêgagan |
kali Kêlampih (n)jogipun |
ing kêdhung Bagong wus prapta |
samya rarywan amumucung ||

586 Pocung
1. Wancinipun ing wêktu Ngasar wus edhum |
nèng pinggir narmada |
turuting kali Kêlampis |
samya sukarêna dènnira araryan ||

2. Apikantuk anèng sandhaping wrêksa gung |

trênggulun mandira |
têkik pilang lan kêsambi |
amêlatar rêsik kadya sinaponan ||

3. Pinggir kêdhung Bagong watu kumlasa lus |

langkung sri kawuryan |
Jayèngrêsmi Jayèngragi |
katri lawan Ki Wuragil Kulawirya ||

Jilid 9 - Kaca : 239

4. Samya (n)dulu ulam saisining kêdhung |
gêng-gêng akathah |
tan carub golonganèki |
tambra pulung rêng-arêng papar parêmas ||

5. Gênti munggut abêbayakan ruruntung |

kang oyak-oyakan |
sêtatane kadya janmi |
samya ngambang pamèran amrih kêtingal ||

6. Èsthinipun kadi nêmbrama mring tamu |

ingkang lagya prapta |
katêmbèn dènnya ningali |
yèn jalma-a samyarsa atur pêmbagya ||

7. Ting kêjubug tandhikan milar asêlur |

molah wiyah-wiyah |
abyakan sabilik-bilik |
pra ngawirya suka dènnira tumingal ||

8. Solahipun ulam kang nèng jroning kêdhung |

lir ingon majanma |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 321 >

 Jayèngrêsmi ngandika ris |
iya bênêr tuture Raga-mênggala ||

9. Yèn ing kêdhung Bagong ulame kêlangkung |

gêng-agêng akathah |
iwak lanangan lan èstri |
sakèh iwak tan ana kang mangkonoa ||

10. Gêng-gêngipun lan lêmu-lêmune iku |

lir ingon rinêksa |
pinakan ing sabên ari |
dospundi puniku kang Raga-mênggala ||

11. Punapiku tan pinèt sêlaminipun |

de langkung akathah |
Raga-mênggala turnya ris |
inggih botên wontên kang purun mundhuta ||

12. Yèn ing kêdhung Bagong agung ulamipun |

wus kuna-makuna |
minane sêdaya wingit |
tan kenging pinêndhêt sadhengahing janma ||

13. Inggih sampun mêkatên la-ilanipun |

angkêre kêliwat |
ing kêdhung Bagong puniki |
dêlah ucêng saimêt tan kêna ngalap ||

14. Gotèkipun pra sêpuh kang wau-wau |

lèpèn (ng)Galèk-wulan |
ing kêdhung Bagong puniki |
warti ingon-ingonipun Menak Sopal ||

15. Milanipun dêlasan mangke kêlangkung |

gêng-agêng akathah |
tan purun sami mêndhêti |
yèn pinêndhêt mêlarati tan kuwawa ||

16. Pan ginanggu kang mara-bumi ing kêdhung |

gring laju pralaya |
padha sakala tan urip |
wênèh wontên kang mêndhêt edan angomyang ||

Jilid 9 - Kaca : 240

17. Manahipun kêdah anyêmplung ing kêdhung |
kêlêm tan kumambang |
pêjah buthuk anêng kali |
apan lajêng minangga ing ulam kathah ||

18. Botên dangu têlas tan wontên kang kantun |

giris kang miyarsa |
katêlah dêlasan mangkin |
tiyang têbah sumawana ingkang cêlak ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 322 >

19. Lingira rum Jèngrêsmi mring arinipun |
miwah ingkang paman |
lêrês ujare pralami |
watak ciri bumi desa mawa cara ||

20. Nêgara gung mawa tata wus saèstu |

e mêkotên paman |
kadosta kadhung puniki |
wus labêting kabuyutan ila-ila ||

21. Tiyangipun sami musthi amituhu |

mring kandha kang wus mau |
mantêping têp angluluri |
dadya angkêring papan rèh sininggahan ||

22. Anor wuwus kang paman myang arinipun |

malih angandika |
ênggèh layak kang pêtinggi |
tan maido ingong ring pitutur (n)dika ||

23. Lon umatur inggih sawêg wartosipun |

umum ing akathah |
duka-dalêm yêktinèki |
pan mêkatên gotèkipun kang kawêntar ||

24. Myat ing batur ki pêtinggi nulya muwus |

e lah ngong kèlingan |
ya bênêr undhangêna glis |
kaki Wijakêrti ya ing Galèk-wulan ||

25. Kang tinuduh sigra-sigra mentar gupuh |

Jèngrêsmi kacaryan |
mulat mina nèng we wêning |
lir wirangrong ulame saking pangrongan ||

587 Wirangrong
1. Langkung sukanirèng galih |
myat mina nèng kêdhung Bagong |
Ki Kulawirya jar yèn sun-gugu |
kang padha dera ngling |
iwak angkêr mêngkana |
gotèke Rangga-mênggala ||

Jilid 9 - Kaca : 241

2. Jaman jèdhèking duk nguni |
Menak Sopal kang ngon-ingon |
ijab laminira prang taun |
mêksih anglabêti |
bêtèking kawingitan |
tan ana wani anyamah ||

3. Linge kangmasmu Jèngrêsmi |

gèsèh lan graitaningong |
suwene rêrasan kang sun-dulu |
ulate si Ripin |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 323 >

 lir kucing myat jinada |
andêlêng ulam ngêlobak ||

4. Thêk-thêkan kudu amancing |

atine kêcangkol-cangkol |
jrih ujare kojah lamun iku |
iwak mawa wingit |
yèn aja-a anakmas |
ingkang nambungi wirayat ||

5. Gèbès bae dèn-kandhani |

watak pas ngandêl ujar wong |
katênta kalunta wus kêpatuh |
gawene sok mancing |
kongsi lali sêmbahyang |
arang-arang Luhur Ngasar ||

6. Kang dèn-pêrlokkên mung mancing |

karêm adhêm kèrêm gathok |
ing besuk yèn modar dadi wrêgul |
lingsêng krandhahnèki |
dhapure wus kêtara |
wis mèmpêr blêg wrêgul lingsang ||

7. Gumujêng kang putra kalih |

myang gurunya sêdayèng wong |
Nuripin anjola amalêruk |
kêdumêlan angling |
ah ah lae ya talah |
wong kapanja sabên dina ||

8. Jèngraga ngêndika ris |

Ripin apa ya mêngkono |
lir sojare paman dhêmênamu |
karêm amêmancing |
Nuripin aturira |
rêmên-kula timur mila ||

9. Nêntak Ki Kulawiryèki |
e e si Dipangan-potho |
dene awikrama cêlathumu |
angrêrêngga dhiri |
dèn-ajèni priyangga |
dèn-timur-timurkên dhawah ||

10. Kacêmut mèsêm Nuripin |

umatur marang sang anom |
alêrês ramanta yêktosipun |
kawula ningali |
ulam kêdhung punika |
owêl yèn tan pinancingan ||

11. Yèn sampuna kawula jrih |

ing kojah mlarati yêktos |
Ni Wirya ris mojar wawi ngriku |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 324 >

 kenthol Bagus Ripin |
gogoa kono sira |
ing kêdhung Bagong kèh iwak ||

Jilid 9 - Kaca : 242

12. Nora susah moncang-mancing |
cêkêlana bae kono |
Nuripin anglungsar pinggir kêdhung |
ngula-ula ngagir |
sikile kêthawêlan |
nguling-uling tungkakira ||

13. Sarwi kêdumêlan ririh |

wong dèn-akon nyêmplung gogo |
(m)bok dhèwèke dhawak asilulup |
bèn pinangan dhêmit |
lah iku mari ladak |
Ki Wirya gumuyu mojar ||

14. Apa kang kok-wuwus hèh Pin |

cêlumikan kathik mencos |
lir wong kasurupan amêcucu |
ngagir pinggir kali |
Nuripin aturira |
e botên thol piyambakan ||

15. Sawêg rêmên aningali |

ulam kang nèng kêdhung Bagong |
agêng dhugal-dhugal ting kêcubuk |
yèn tiyange kadi |
Ki Kulawirya mojar |
kadi priye kadi sapa ||

16. Bacute kêpriye Ripin |

lir sampeyan pa mêngkono |
Nuripin turira sanèsipun |
pan botên kadyèki |
kadi anu ih klepyan |
kaya-pa ing mau ika ||

17. Ki Kulawirya ambêkis |

dhasar bandholên dudu wong |
sida kêpanjingan dhêmit kêdhung |
sing padha nyurupi |
cêlathune kandhuan |
de mina ngran dhugal-dhugal ||

18. Matur lah niku lamnèki |

kang sami bancol mêncolot |
wong ulam têmênan anèng kêdhung |
dèn-sêngguh nyêmoni |
mrih sisip wong kewala |
dhasar andhahari duka ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 325 >

19. Hêng e dhasar wong kêpadhil |
êndi ana wong mêngkono |
wong dèn-ranni dhugalan sirèku |
iya (n)dhugal êndi |
wong caturan lan ingwang |
sêmbari ngagir angula ||

20. Cokore dèn-uling-uling |

kêthawèan numpang bokong |
bangêt le gêndhila edan taun |
dêksura si Joprit |
sarwi ngambil kêrakal |
watu sêpongge kinarya ||

21. Ambalang marang Nuripin |

kêni poloke mak kêplok |
Nuripin anglumba tangi lungguh |
andamoni sikil |
matane kaca-kaca |
Ki Kulawirya alatah ||

22. I bêcik têmên si Ripin |

lir kirik kêtiban banon |
ngrajug kêlèngkèngan muwêr bingung |
mak kringkêl le apik |
dhêmên têmên ngong mulat |
kang putra suka kalihnya ||

Jilid 9 - Kaca : 243

23. Sêdaya gumuyu mèksi |
Ki Kulawirya ngling alon |
sakake mêningan lah apamu |
kang kêna ing krikil |
dene kongsi sêmuwa |
blêg kaya wong arêp modar ||

24. Ki Ripin guyu-guyu ngis |

matur ih tan wêlas mring ngong |
wong watu sakluwak banggalipun |
jare sakêrikil |
lah puniki watunya |
mak gamplêng polok kawula ||

25. Kêmiri lêrês kang kêni |

biru èrêm amênyonyong |
sakit tan jamak kantos bingung |
mak pêt konang mijil |
pêtêng tan priksa tiyang |
wong kulit balung kewala ||

26. (ng)Gènning tipis botên daging |

tan wande ing lampah bèjog |
sampeyan punika damêl butuh |
guyon sok nglarani |
Jayèngrêsmi wlas mulat |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 326 >

 sinamun kasmarèng ulam ||

588 Asmaradana
1. Karênan dènnya ningali |
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
nèng têmbinge kêdhung Bagong |
ulam gêng-agêng liwêran |
lumarap têlèrèpan |
bayakan atutut-tutut |
tandhikan awijah-wijah ||

2. Jayèngrêsmi ngandika ris |

punika paman kaecan |
myat ulam nèng kêdhung Bagong |
mèh kakirên wêktu Ngasar |
pijêr mojar lêlahan |
suwawi paman awêktu |
gupuh kang samya liningan ||

3. Samya ngambil toyastuti |

mêngandhap ing pakêdhungan |
pèrènging bang-bing kang èpèh |
sawusnya dènnira kadas |
samya awêktu Ngasar |
antara dangu bakda wus |
pêragat praboting sunat ||

4. Kang tinuding wau prapti |

Jakêrti ing Galèk-wulan |
sarta sutanira gaco |
ambêkta samêktèng sêgah |
myang tumpêng pakan iwak |
rong jodhang pisuguhipun |
rampadan ulam dhêdharan ||

5. Raga-mênggala agipih |
anguwuh kinèn mangarsa |
Ki Wijakêrti wor lunggoh |
kêpara lungse ing tuwa |
pênganggone gênêngan |
cara kuna sarwa kusud |
mung têkên tanpa gêgaman ||

Jilid 9 - Kaca : 244

6. Jayèngrêsmi ngancarani |
kang kinèn kêparêng ngarsa |
lan ingong kang cêlak bae |
Ki Wijakêrti agêpah |
anyakap sêsalaman |
Jèngraga Kulawiryèku |
wèh salam mring kae tuwa ||

7. Umatur atur pêmbagi |

raharjaning pêngampiran |
nimpar anèng kêdhung Bagong |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 327 >

 wontên kang pinujèng basa |
ing wingking kawiryanta |
ingkang kasêdya ing kayun |
pun kaki nuwun sinabda ||

8. Lan pun kaki nênaosi |

sêkul lawuh sumapala |
mung parêrêming kalantih |
sêtètès wening dawêgan |
myang upakramèng ulam |
puniku sumangga katur |
dêlape pun kaki nistha ||

9. Jayèngrêsmi ngandika ris |

ênggèh kaki ngong-têrima |
kusunging sih pamulene |
mring wong tirakat kêsrakat |
ran gus santri kewala |
dene sasanèng-ngong pungkur |
ing kêrajan Wanamarta ||

10. Lêlana sêja ngulati |

saking patudinging bapa |
kinèn ngupaya jênêke |
kadang tuwa nimpar paran |
maha nis tan bayinat |
dadya ing lampah kêlantur |
sêjèngsun mring Lêmbuasta ||

11. Mantuk sêmbèn ngampir-ampir |

mrih kêkaruh anèng paran |
supaya kathah sunate |
Ki Wijakêrti duk myarsa |
tyas marma lon turira |
lamun parêng sang abagus |
mugi rèrèh ing wismamba ||

12. Jayèngrêsmi ngandika ris |

kaki aywa susah-susah |
sun-tarimèng sadèrènge |
wus kasêdya ing driyarsa |
wruha wrananing ulam |
ing kêdhung Bagong kêlangkung |
gêng-agêng ulame kathah ||

13. Sarta tan kêna ingêpik |

kaki punapi marmanya |
mênawi wontên gotèke |
ki pêtinggi nambung basa |
kaki rika matura |
(n)dika bêrkat tiyang sêpuh |
kandhane kang kina-kina ||

14. Ki Jakêrti matur aris |

inggih kandhane punika |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 328 >

 ulame ing kêdhung Bagong |
mila angkêre kêlintang |
tan kenging dan-alappa |
kêdhung Bagong duking dangu |
kina-kinane têlaga ||

15. Winastan têlaga Sasi |

pêtamanan sri kawuryan |
lêlangêning putra katong |
ing Singasari narendra |
Harya di Banyakwulan |
tumêrah sêlaminipun |
têkèng Harya Menak Sopal ||

Jilid 9 - Kaca : 245

16. Jênêk nèng têlaga Sasi |
sêsanèng taman mêrtapa |
sih mring ngon-ingon ulam loh |
tambra bancèr wira soca |
rêng-arêng lan giligan |
papar cakul bèkèl palang |
tanapi ulam lanangan ||

17. Harya Menak Sopal nênggih |

tinêka dènnya mêrtapa |
barang kang kinêrsan dados |
kali Kêlampih pinudya |
anjog maring têlaga |
lajêng dados sirahipun |
kang bênawi pêlabuhan ||

18. Satêngah wontên mastani |

sirah plabuhan punika |
sing ardi Jalêr clèrènge |
wetaning Kêdhiri praja |
tuture lèpèn Ujang |
angubêngi ardi Kêlut |
prênah salèr-kilènnira ||

19. Duka-dalêm kang sayêkti |

lèpèn Kêlampih lan Ujang |
rêbat yêkti panêrkane |
Ki Kulawirya ris mojar |
ing mangke punapa-a |
kêdhung Bagong namanipun |
kadi-punêndi marmanya ||

20. Ki Wijakêrti turnya ris |

inggih sawêg kula pajar |
duk Menak Sopal waune |
kukuwu anèng têlaga |
Sasi ngalama-lama |
nis marang dêlahanipun |
mèngkrat sampurnèng têlaga ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 329 >

21. Musna lan salangênnèki |
ngumara anèng têlaga |
tan ewah kadya sabêne |
kluruking sawung abênan |
sênguk mêlunging gêmak |
swarèng gamêlan anguyu-uyu |
ngrangin pan piniyarsa ||

22. Cêngkunging kêmpul yèn ratri |

swabawaning wong amayang |
kadhang lir suka rêramèn |
pangliking sindhèn sinênggak |
sênjata barondongan |
myang surake tri gumuruh |
kadya nalikane karya ||

23. Mêkatên sêlaminèki |

wartining kang kina-kina |
sadaya tiyang Trênggalèk |
yèn wontên kang darbe karya |
mêmantu rowan-rowan |
anambut gamêlan sinung |
sêrancak rong rancak angsal ||

24. Miwah praboting patani |

wastra kêling sêsampiran |
asêsaji ing sontêne |
enjing pinaran samêkta |
nèng pinggiring narmada |
binêkta sêkaliripun |
myang dhalang anilih wayang ||

25. Tan wontên susahing janmi |

mêmantu nyilih gamêlan |
samya mriki pangungsène |
sadhengah kang siniliha |
apan antuk kewala |
raja-putrèn pan sinung |
kewala tan kacupêtan ||

26. Milane dipun-wastani |

têlaga Sasi punika |
winastanan kêdhung Bagong |
dadya panêbaning gangsa |
myang sinung ulam kathah |
kèh-kèhing tiyang sênambut |
wontên kang mêlik culika ||

Jilid 9 - Kaca : 246

27. Pinêndhêt barang sinilih |
kang culika tutumpêsan |
katêlah dêlasan mangke |
tan wontên wong pinitayan |
mutung wus cinukêngan |
mring kang mara-bumi kêdhung |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 330 >

 sêpriki tan kadya kina ||

28. Mêkatên gêgotèknèki |

duk jênênge Menak Sopal |
inggih kala jaman cothèk |
ngluluri ka-angkêrannya |
ing mangkya (ng)gih têrkadhang |
tiyang kang kalilan sinung |
amêndhêt ulam punika ||

29. Yèn tan sinung datan kenging |

nêrajang apêsing badan |
kathah kang janma wurung wong |
Jèngrêsmi suka ing driya |
Jèngraga Kulawirya |
myarsa andharing pitutur |
agênah pênggotèkira ||

30. Ki Kulawirya ngling aris |

lah kaki saèngganira |
mèt iwak sawiji bae |
punapi tan dadi bahya |
Ki Wijakêrti turnya |
duka-dalêm kang puniku |
sumanggèng kêrsa kewala ||

31. Jayèngraga lon dènnya ngling |

manira ngalap yuwana |
iwake ing kêdhung Bagong |
cinoba lamun sinungan |
lah mara Ripin sira |
ngambila iwak dèn-gupuh |
Ki Wirya nambungi sabda ||

32. Ya bênêr Ripin dèn-aglis |

santri Nuripin aturnya |
kadospundi pamêndhête |
cinêpêng mangsi kenginga |
damêl pancing punapa |
coba pinakan karuhan |
manawi kenging cinandhak ||

33. Yèn wontên ulam kang minggir |

mangka ginêdhig kewala |
ingkang gampil masalahe |
Jèngrêsmi alon ngandika |
kakang Raga-mênggala |
rika pakane dèn gupuh |
ingkang liningan asigra ||

34. Amakan ulame warih |

amrutah tumpêng sêkawan |
ngawirya tri nulya ge |
samya amakani ulam |
suka dènnira tumingal |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 331 >

 gêmbira ulam sakêdhung |
samya rêrêbut ing pakan ||

35. Koyol yêl-uyêlan tandhik |

amijah milar ngêlobak |
byah kabèh mêtu saking rong |
carub mor marupa-rupa |
gêng alit tanpa wilang |
tan kongsi kandhas kang sêkul |
pinangan ing ulam kathah ||

36. Pan wontên ulam kêkalih |

amindu tan obah-obah |
sarupa nora anggape |
antêng wadêr wira soca |
[. . . ]|
Jèngrêsmi mèsêm andulu |
ring wadêr ingkang dyatmika ||

Jilid 9 - Kaca : 247

37. Angandika rum amanis |
kaki Jakêrti marmanya |
kang wadêr wira soca ro |
beda lawan ulam kathah |
antêng tan obah-obah |
sadaya samya andulu |
marang wadêr wira soca ||

38. Dangu-dangu dèn-tingali |

kang wadêr ro wira soca |
sêkala salin warnane |
badhèr bang sisik kêncana |
mêncorong tiningalan |
sêdaya samya angungun |
kadya angêmu wahana ||

39. Nulya ngambang wadêr kalih |

alon lêr awak tan obah |
antara musna tan katon |
sêdaya gawok tumingal |
nis-e kang wira soca |
Ki Kulawirya amuwus |
dospundi kaki punika ||

40. Umatur Ki Wijakêrti |

inggih prayogi punika |
kados wontên wahanane |
kang lir sasmitaning ulam |
sawêg dugi-kawula |
langkung-langkung bêgjanipun |
enggal lamining kêpanggya ||

41. Apan pênêd kang pinanggih |

kang samya andon tirakat |
idayat nèng kêdhung Bagong |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 332 >

 sukur angsal kanugrahan |
samya alon ngandika |
kaki pandonganirèku |
kang muga manggya raharja ||

42. Jèngrêsmi mèsêm ngling aris |

Nuripin ngambila ulam |
ing kêdhung mênawa olèh |
iwak padha dhêdhawêtan |
Ki Wirya nambung sabda |
lah mara ta dèn-agupuh |
kinèn amèt minèng toya ||

43. Apa gogo apa mancing |

sakarêpmu dèn-sêngaja |
prayoga nyêmplunga bae |
Nuripin sêmu kèwuhan |
rada jrih angkêrira |
dadya tingkah ala nganggur |
mancing pancinge cêngkolak ||

44. Pinakanan ing wak pitik |

cinêmplungakên ing toya |
Ki Wirya sêndhu wuwuse |
edan Nuripin gêndhila |
têka (n)dadak sêmbrana |
dêdolanan ala nganggur |
sun banggal cocotmu nyênthak ||

45. Nuripin kumrengkang ajrih |

pancinge cinaplok mina |
ing palung kêlangkung gêdhe |
Ki Nuripin gugup sigrak |
sinêndhal mak cakèkal |
sru alok hah olèh palung |
gêdhe tênèh mak gudêbag ||

46. Samya gumuyu ningali |

iwak pinancing ing wilah |
gawok de têka kênane |
Ki Wirya gumuyu latah |
bilah dene digdaya |
kenthol Nuripin sirèku |
saiki mari gêndhila ||

47. Jayèngrêsmi Jayèngragi |

suka tyasira tumingal |
tan nyana kêlamun olèh |
palung pinancing ing wilah |
Ki Kulawirya sigra |
muwus lah pancingmu iku |
kêbangêtên nora pakra ||

Jilid 9 - Kaca : 248

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 333 >

48. Dak-dandanane sing bêcik |
pancinge nora prayoga |
kênure bêcik di-oyod |
bèn aja pêdhot sinêndhal |
wus dadya dinandanan |
ênya Pin iki wis kukuh |
cobanên manèh yèn angsal ||

49. Nuripin mringis nampani |

pakane nulya pinasang |
cinêmplungakên pancinge |
laju sinarap ing mina |
sinêndhal gumalebag |
mêngkana sêdangunipun |
jêkak-jêkèk angsal mina ||

50. Tan kongsi nyêndhal ping kalih |

sabên nibakkên sinarap |
pêpak olèh sawêrnane |
sisikan miwah lanangan |
Jèngrêsmi lon lingira |
uwis Nuripin ywa banjur |
wus akèh kang sira alap ||

51. Nuripin mêksih amancing |

dèn-prênah-prênah ing mina |
sawiji tan ana nyenggol |
angalih minggir mantêngah |
Ki Wirya mojar nêntak |
hus wong edan (n)dadak (m)bêrung |
su buntung kêparat edan ||

52. Dinukan tan idhêp wêdi |

andimêr wangkal apugal |
mrêrêm katon iwak bae |
Jayèngraga mèsêm nabda |
nyata dhêmên mèt iwak |
layake pusak sirèku |
dene srêpan amèk mina ||

53. Kang paman aris nauri |

wus karuhan iku pusak |
malah kakèhan pusake |
alis idêpe ya pusak |
alis dhe-sih sisihan |
jenggote muwêr lir jêmbut |
jumêbêng pating salewar ||

54. Iya kenthol bagus Ripin |

mulane jênêng si Pusak |
dene kèh bêng-ubêngane |
gêr ginuyu ing kathah |
Ki Nuripin anjola |
jinangkar jênênganipun |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 334 >

 angêcêmut palèrokan ||

55. Ki Kulawirya ngling malih |

hèh Ripin dhèk biyèn ika |
kowe dèn-lolohi lele |
marang (n)jêng kyai genea |
Nuripin aturira |
o inggih kala rumuhun |
kawula duk mêksih bocah ||

56. Kêlawan Ki Basarodin |

kala dèrèng dados ibah |
mêksih nama Dulrajak-e |
dados lurah athak-athak |
lurah botên mumulang |
rèhning kasihan ing guru |
kêrênge botên kêjamak ||

57. Mung mêthès santri kon ngêmis |

sadintên sontên yèn prapta |
kinumpulkên sal-angsale |
tinêdha sadayanira |
kadhang santri tan uman |
myang santri kinèn nênawu |
suwakan ngayap misaya ||

58. Kula sring kinèn amancing |

mring lèpèn miwah bêlumbang |
lamun angsal janji paron |
tan kaur ngaji sêmbahyang |
pijêr amêndhêt ulam |
pêngulu tan milu-milu |
mung nênggani anèng wuntat ||

Jilid 9 - Kaca : 249

59. (n)Jêng Kyai rêmênèki |
ngingu lam dene Ki Basar |
doyananipun iwak loh |
kula sring kinèn mancinga |
bêlumbang linarangan |
marang (n)Jêng Kiyai guru |
bêlumbang masjid punika ||

60. Kathah angsal-kula mancing |

sabên kula tinimbalan |
datan kêpanggah-kêpanggèh |
puniku nuju konangan |
(n)Jêng Kyai langkung duka |
kaya tèngkèk bocah iku |
nglêburi iwak bêlumbang ||

61. Dulrajak lumayu gêndring |

(n)Jêng Kyai nuduh mring kanca |
kinèn nyêpêng mring kula ge |
tinubruk tiyang sêkawan |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 335 >

 (n)Jêng Kyai angandika |
lèhe iwak lele iku |
jujokna cangkême pisan ||

62. Tan ngaji kêtungkul mancing |

gya kanca santri angrêncak |
sêkawan samya angêbyok |
tan nyana lamun têmênan |
kula sêngguh gethokan |
kawula ginrêjêg purun |
linolohan lele mêntah ||

63. Bancolipun kanca santri |

(n)dadak nglolohi têmênan |
lelene amatil tênggok |
camêprut kula anjêngat |
butul maring gorokan |
sru ambêngok biyang-biyung |
(n)Jêng Kyai wêlas tumingal ||

64. Gupuh-gupuh kèn-ngulapi |

lelene kang anèng têlak |
kongsi butul matil tênggok |
lajêng rinogoh kewala |
lele miring nèng têlak |
dinudut patil kang butul |
sisihipun cêngkrok têlak ||

65. Anyênthak kula anjêlih |

lelene enggal sinêndhal |
ilat cêthak sami kèkrèk |
gogodrès ngêmu ludira |
(n)Jêng Kyai timbalannya |
modar kowe karêpamu |
bocah (m)bêlêr kaya lingsang ||

66. Mila katêlah samangkin |

gèthèke tênggok kawula |
kang myarsa gumuyu kabèh |
Jayèngrêsmi lon ngandika |
Nuripin iwakira |
iya lèhmu mancing iku |
bakarên bae lawaran ||

67. Raga-mênggala agipih |

lan gaco ing Galèk-wulan |
gupuh dhodhok sabature |
dadèk gêni manggang ulam |
sadaya binakaran |
wus matêng sêdayanipun |
Ki Wijakêrti turira ||

Jilid 9 - Kaca : 250

68. Sumangga amba-aturi |
anadhah kang sumapala |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 336 >

 kang ingaturan nulya ge |
samya wanting wiwijikan |
anadhah pasugata |
kêmbul bukti katrinipun |
ulam anyaran dhinahar ||

69. Kêlangkung pikantuk bukti |

raosing ulam kêbina |
anyir wus kadya binumbon |
mèh têlas satugêl sèwang |
saking ing raosira |
antara samya anutug |
luwaran dènnya anadhah ||

70. Raga-mênggala Nuripin |

sami anyarik pisêgah |
sêdaya linorodake |
sinung pra pawingkingan |
kupêng nadhah lorodan |
dadya kalih (ng)gon akêmbul |
dènnya mangan ting kucapah ||

71. Anêmên pêmanganèki |

kabèh ngrasakkên ing iwak |
sinambi mangan angomong |
ya talah nora kêjamak |
rasane luwih enak |
lan sakèhing kang iwak luh |
kali kalèn kana-kana ||

72. Gurihe lir dèn-bumboni |

ambakna ngong Galèk-wulan |
lagya ku wêruh rasane |
ing kêdhung Bagong iwaknya |
enake tanpa timbang |
kaya mokahêna untu |
samya gumuyu kang mangan ||

73. Wong rolas samya ngijèni |

lali lawuh saking desa |
anungge ulam loh bae |
anutug dènnira mangan |
warêg kongsi tan têlas |
samya kuwarêgên nyêmpluk |
wadhuke kang padha mangan ||

74. Nuripin mêksih nêmêni |

sisane kang sami mangan |
sêga myang kêlaprutane |
krowot rinakut pinangan |
carup srundèng lan upa |
ramut ri ngalêthak balung |
Ki Kulawirya sru mojar ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 337 >

75. Hus kêblak cicir Nuripin |
thèthèkan nglêthêg thèthèlan |
wis pancène nisthakake |
lir sajêge tan kaopan |
anggêmêti rèwètan |
bacot ngiras dadi kêlut |
rêsiki upa kang gêdrah ||

76. Gumuyu kang samya myarsi |

Ki Wijakêrti ris mojar |
(ng)gih pênêd tinêlasake |
tanggêl owêl dados sisa |
sampun isin nèng têba |
wong warêg watêpuk kètu |
arosa lumakwèng paran ||

77. Nauri (ng)gihipun inggih |

yèn ta sampun drawoloa |
jrih dinukan mêsthi ngêlèh |
niku kenthol Kulawirya |
sok (n)dukani wong mangan |
nora nglumuhi batur |
balung usus otot ilat ||

78. Ki Wirya gumuyu angling |

pa wis gêmês lèhmu (n)dilat |
lan apa enak iwake |
umatur pan inggih eca |
anyir tanpa sêsama |
sajêg ngong nêdha ulam luh |
tan lir punika raosnya ||

Jilid 9 - Kaca : 251

79. Ki Kulawirya nauri |
ya wong mono kowe setan |
wong wong-wongan dudu uwong |
sêdaya gumuyu suka |
Nuripin ginaguywan |
Jèngrêsmi ngandika arum |
paman suwawi asalat ||

80. Sampun manjing wêktu Mahrib |

anulya samya akadas |
Nuripin adan tumlawong |
wusnya sunat nulya kamad |
antara pêrlunira |
bakda wabin lajêng wêktu |
Ngisa antara wus bakda ||

81. Atota dènnira linggih |

nyamikan lumadyèng ngarsa |
samya ngalap sasênênge |
pinurutah marang wong kathah |
karya cagak lèk-lèkan |
mêngkana sêdangunipun |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 338 >

 wus dalu samya karipan ||

82. Atata pating gulinting |

Jayèngrêsmi Jayèngraga |
katri Ki Kulawiryane |
adhikir kêlangkung rahab |
Nuripin sore mula |
dènnira turu anglugur |
ngalindur bêngok gêmboran ||

83. Kang turu kagyat atangi |

ting jêngèlèk samya tanya |
niku napa-a baguse |
ingoyog ginugah-gugah |
gya tangi guragapan |
Ki Wirya gumuyu muwus |
Ripin iku katon apa ||

84. Umatur inggih kaèksi |

tiyang gêng alit kèh prapta |
briga-brigi yun ambêlèh |
kang arsa mênthung anjambak |
ngagag (m)bithi anêkak |
manah kula kagum-kagum |
nêdha tulung tan bisobah ||

85. Ki Kulawirya ngling (m)bêkis |

wong jêblog tan kira-kira |
mundhak bêtah (n)dhêkok ngorok |
wis ta mêlèka kewala |
matur (ng)gih pun tilêman |
ngêliyêp malih anglindur |
angrêruntuh bêraokan ||

86. Ginugah nulya nauri |

mêksih mêlêlêng anendra |
Ki Kulawirya têtakon |
krêp tindhihên ana apa |
Nuripin aturira |
kêtingal tiyang gumuyu |
gêng alit sêpirang-pirang ||

87. Ngajak guyon ngilik-ilik |

lajêng bêngka badan-kula |
mripat kula mêlak-mêlèk |
e lah sirèku bakalan |
kalap kapundhut danyang |
kèndêl sadhela anglindur |
gêro-gêro gêragapan ||

88. Ki Wirya gumuyu (m)bêkis |

hus Cêblung kêparat edan |
ambakna nglindur anglênyèh |
ijèh nyêngoh amêncangah |
têkan nglindur tan lumrah |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 339 >

 lumrahe wong nglindur turu |
iku wong mêlèk warasan ||

89. Tindhihên sru angrêrintih |

umatur inggih wikana |
akathah têmên kang katon |
mêngkana sawêngi pisan |
nèng sela kumalasa |
tan lêt sadhela anglindur |
Nuripin kaku tyasira ||

Jilid 9 - Kaca : 252

90. Kêrêpên dènnya kathindhih |
tan milih mêlèk turua |
Ki Ripin nangis (ng)gêlolo |
angalih panggonan mêksa |
kêtindhihên kewala |
akêbut nêbut (n)dharudhut |
tindhihên adêg-adêgan ||

91. Sêdaya tan antuk guling |

(ng)guguyu mring Ripin dènnya |
tindhihên tan ana lête |
samya (ng)guyu-guyu samar |
mênawa kêbanjura |
anglamong kêna ing kêdhung |
Bagong angganggu wong anyar ||

92. Ing wanci wus bangun enjing |

Jayèngrêsmi lon ngandika |
suwawi paman a-Suboh |
utami mupung sih awal |
lan Nuripin supaya |
mêndha dènnira anglindur |
kêlangkung kawêlas-arsa ||

93. Kang paman miwah kang rayi |

samya trangginas akadas |
wus ngambil hèr astutine |
mêngkana kang cinarita |
Nuripin wusnya kadas |
matane mari bariwut |
nulya adan angalikan ||

94. Kang sunat gya angamati |

angangkat pêrluning salat |
Subuh antara bakdane |
anutug puji dhikirnya |
pêragad numpa donga |
sêlawat sêsalaman wus |
Jayèngrêsmi angandika ||

95. Lah wus kaki Wijakêrti |

lawan kang Raga-mênggala |
kewala wangsulèng kene |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 340 >

 manira yun lumaksana |
marang ing Lêmbuasta |
kang liningan lon umatur |
lir kukila andon wohan ||

589 Dhandhanggula
1. Lamun parêng kawula umiring |
ing saparan kêdah atumuta |
marang ing Lêmbuastane |
Jèngrêsmi lon amuwus |
pan wus sangêt têrima-mami |
mungguh laku tirakat |
prayogi kang samun |
tan sigug rasaning lampah |
panguntape lampah wus têrima mami |
sakèhing kang sih-marma ||

2. Lan wus pêdhak kang kasêdyèng kapti |

ingkang liningan sumanggèng kêrsa |
tan lênggana sapakone |
Jèngrêsmi malih muwus |
kang pêtinggi kaki Jakêrti |
sami andum waluya |
kewala ngong laju |
nulya samya sêsalaman |
gantya-gantya wusnya (n)dan mangkat tumuli |
sah saking pakêdhungan ||

16 (Pêpisahan kalihan Ki Raga-mênggala tuwin Ki Jakêrti)

Enjingipun pêpisahan kalihan Ki Raga-mênggala tuwin Ki Jakêrti, lajêng
sami nglajêngakên lampah dhatêng Lêmbuasta. Sowan Ki Dêmang Ngabèi
Kidang Wiracapa, katampi saha semah, Ni Widaryati lan rayi-rayinipun
Wirabancana, Wirangkara tuwin Wirabraja. Kidang Wiracapa nyariyosakên
lêlampahanipun nalika nem-neman sêsarêngan Ki Bayi Panurta engga dados
dêmang anut lampahing kapriyayèn. Anggènipun jêjodhoan kaparingan putra
èstri satunggal nama Rêtna Ginubah, nanging botên salimrahing tiyang.
Tansah saba ing wana, namung kala-kala kemawon mantuk. Katingal
nggrantêsing manahipun Ni Wadaryati, mila kasigêg. Jayèngrêsmi ngaturakên
kawontênan ing Wanamarta ngantos dumugi linggaripun Sèh Amongraga
ingkang kaluru. Minangka pakurmatan dhatêng tamunipun, kawontênakên
kalênengan.
Gangsa, niaga saubarampenipun mila sampun sumadhiya awit saking
bêrkahing gêsang dados priyayi. Jayèngrêsmi sarayi lan pamanipun
kadhawuhan tumut nabuh.
Kidang Wiracapa ngandharakên kuwajibanipun tiyang dados priyayi, nanging
botên kêdah tilar agami, jêr ing ngagêsang wajib ngudi jumbuhing donya lan
akerat. Katranganipun têrkadhang nyrèmpèt-nyrèmpèt carêmêdan.
Kaca 253 - 278.

Jilid 9 - Kaca : 253

589 Dhandhanggula
3. Mèh rahina wanci pajar sidik |
mabang silaking Hyang Arunèngjang |
masinjang ima awênge |
lulungsiran kadulu |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 341 >

 dadu pita rêkta arangdhi |
marêngga tuturutan |
mêrêm rêmu-rêmu |
lir tasiking dyah tipisan |
mega malang nêrantang ganthêng ngênthèngi |
angrêmuk ima krêsna ||

4. Tap masungsung amêrdapèng wèni |

lir sisinoming dyah mincis anjrah |
linuding pipidih adèn |
kasilakan asuluh |
silih solah kasilo dening |
Hyang Suryarsa mamadhar |
duk amungup-mungup |
ngatirah praba majingga |
andhêpani salire sèsining bumi |
katrapèng adakara ||

5. Sumaringah kabèh pra kirnaning |

kadya kagringan manggih usada |
duk ratri praptèng arine |
kakaywan yag lir mahyun |
suka kèngêl katubing angin |
antara kawistara |
baskara ring esuk |
tan wun langêning akirna |
kang mahawan anabrang kali Kêlampah |
ngidul-ngetan mèt mêrga ||

6. Wus kêpungkur kang sêdya umiring |

nèng kêdhung Bagong wus asowangan |
samya mulih dhewe-dhewe |
yata ingkang lumaku |
padhadhahan dhusun ing Wadi |
anampak patêgalan |
pala sri dinulu |
gumantung pêndhêm kêsimpar |
kacang gudhe kêcipir kara kêrai |
timun lawan sêmangka ||

7. Jagung jêwawut kêtela linjik |

lombok terong dhuku jarak kapas |
tompulu kasumba wijèn |
samya tulus tinandur |
pêsabinan tan anglêbari |
gaga miwah tadhahan |
sorotan tan uwun |
tan mangsa tigas ing gagang |
ana panèn mêrkatak amêmping kuning |
mapak mlêncut gumundha ||

8. Ingkang lagya tandur myang anglilir |

nyêbar angurit kang lagya mêka |
nênampingi miwah anglèr |
ingkang (ng)garu mêluku |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 342 >

 malik ningkal lêbaring dami |
kêbone rupa-rupa |
kêbo jamur lamus |
dhari ngantih dhungkul ranggah |
ting balêkèr anggantêr pêcut ngabani |
bo o o hêr kya kiya ||

Jilid 9 - Kaca : 254

9. Akanthêngan gêgalêng tinamping |
ngêmbong tulakan liraping toya |
sri kasêrêng ing srêngenge |
silaking ombak banyu |
de didan ing angin maringin |
nampèl galêng kaplikan |
ngapyuk ing lèng yuyu |
yuyune yayah asuka |
nèng panglèngan ayêm lir mangun kamuktin |
dening gyan kabêngbêngan ||

10. Kaboloting rurumbut kang minggir |

ingadhêgan bango pêcak cangak |
balêkok kuntul trinile |
angrakêt anèng ranu |
kadya puspa mênur mênuhi |
panjrah nèng patilêman |
sumawur ing kasur |
tustha kang pêksi putihan |
mamrih mangsa ambêncèt bêncèt malêcit |
cat kêna kadhang tuna ||

11. Pêcak caruk rêbut mucuk cacing |

sulambêran mencok pagalêngan |
miwah angacob ing warèh |
ngangsir canthuka cundhuk |
Ki Nuripin mèsêm ngaruhi |
kanca ing pacangakan |
bisa anênangguh |
yèn lagi wong anglèr sawah |
glis anjêproh sikuntul putih asuci |
anisil prêcil kongkang ||

12. Tan sêmbada pasêmone putih |

Ki Wuragil Kulawirya mojar |
lo lah milua dèn-age |
sira bangsaning kuntul |
namung putih wulunirèki |
sira mung jènggodira |
kêlawan jênêngmu |
Nuripin jênêng putihan |
badhoganmu tan kêna balung kêmlithik |
mêntah-mêntah pinangan ||

13. Tan etung mung (m)buru warêgnèki |

mungguh pasang sêmu santri kombang |
gêsêng lir matêng jabane |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 343 >

 jêrone mêntah lugu |
durung kambon gêni sapêlik |
mêntah sêkojur pisan |
iku yèn candramu |
Nuripin mlèngèh turira |
dene ngaya yèn kados kuntul nèng sabin |
sasat sagêd angingkrang ||

14. Nèng pêpalang palon kandhang sapi |

Ki Kulawirya ambêkuh mojar |
hi bilah Ripin dilèngèng |
bangêt lèh edan taun |
anggêgarap wong si Pênyakit |
jinorogakên ing sawah |
mak jêgug gêlaprut |
Nuripin tibèng lèlèran |
mèh kêpacul doranne lagi ambabit |
marêngi gacrokira ||

Jilid 9 - Kaca : 255

15. Kang macul kagèt sarya sru angling |
hi mèh bae kurang sêthithik kêna |
prèhipun niku baguse |
Ki Wirya sru gumuyu |
(ng)gih raine niku Nuripin |
kèn nampingi têng (n)dika |
rêgêd dimèn alus |
sing alus kaya galêngan |
tinampingan turene niku kêpengin |
lamun (n)dika pacula ||

16. Kang macul (ng)guguyu mring Nuripin |

mlerok mèsêm Nuripin lon mojar |
ya talah awakku dhewe |
lah maha ngaru biru |
jare wong dènranni kêpengin |
tan kaprah ing wong kathah |
wong dhêmên dipacul |
sarwi mêntas mring galêngan |
Jayèngrêsmi Jèngraga gumujêng mèksi |
Ki Kulawirya latah ||

17. Ngling hi Ripin lir wong-wongan glali |

jêg loro-boyo gawe kucingan |
gêlaprut êndhut janggude |
wis ta adusa gêmblung |
Ripin ngagag ngrangkul Ki Ragil |
Ki Wirya ngling ya iya |
tak-parung lambemu |
sêdaya suka tumingal |
ingkang dadi paguywan samêrgi-mêrgi |
Nuripin masuh sinjang ||

18. Pine ngiras nganggo ing lumaris |

nut mêrga gung ngetan sring papagan |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 344 >

 wong sêpasaran mring (ng)Galèk |
jalu èstri asêlur |
ngawirya tri kêrasèng ati |
kèngêtan ing kêrajan |
ing Wanamartèku |
kêlangkung arjaning desa |
ing Trênggalèk dhusun dhêkêt adu sabin |
pêpasar kèh pinangka ||

19. Wisan-gawe wayahirèng ari |

Ki Nuripin kinèn atêtanya |
dhusun ing Lêmbuastane |
kang liningan agupuh |
ngandhêg laku janma ing mêrgi |
têtanya pundi ingkang |
dhusun prênahipun |
kang winastan Lêmbuasta |
kang tinakèn nauri kidul puniki |
lêt rong dhusun kewala ||

20. Kajêng rau agêng kang anganjir |

Ki Nuripin wus narimèng warah |
umatur mring bêndarane |
Ki Kulawirya muwus |
lah dhingina ngidul Nuripin |
sira atêtakona |
ing pawismanipun |
Kae Kidang Wiracapa |
iya mangsa-bodhoa sira Nuripin |
bêlabaka bêlaka ||

Jilid 9 - Kaca : 256

590 Balabak
1. Kang liningan Nuripin matur sêndika |
nulya ge |
andhingini ing lampah kinèn têtakon |
wismane ||

2. Mas Dêmang Kidang Wiracapa ing Lêmbu |

-astane |
Ki Nuripin wus prapta ing pêdhadhahan |
dhusune ||

3. Langkung agêng anggênggêng karang kitrine |

kirnane |
kinubêngan ing pring ori têpung gêlang |
dhadhahe ||

4. Mujur ngulon kêrajane Lêmbuasta |

banjênge |
tinuruting jagang jro wiyar atêpung |
-gêlange ||

5. Ingkang prênah pêlawangane dèn-wodi |

jagange |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 345 >

 mêrgi agêng ngubêngi jagang mring kori |
jujuge ||

6. Ki Nuripin praptèng lawang paregolan |

kandhêge |
ngadhang janma wêtu saking jro sawiji |
tinakèn ||

7. Aturira kula jrih matur mas dêmang |

têmêne |
wontên malih tinanyan sami kewala |
saure ||

8. Kang sawiji malih tinakèn mrayoga |

saure |
yèn prêkara mêkotên (n)dika kêpangguh |
lan lêbe ||

9. Mring Kauman Ki Pêngulu Asradênta |

adate |
nika kang wus pinitayan mring mas dêmang |
sabêne ||

10. Ki Nuripin manthuk-manthuk anauri |

arise |
lah kang pundi wismane Ki Asradênta |
prênahe ||

11. Tinudingan la nika cêlaking mêsjid |

êlore |
nauri yèn mêkotên pênêd ngong panggih |
lan lêbe ||

12. La (ng)gèh sampun ki sanak ngong têmonane |

kaume |
ingginggihan Nuripin nulya lumampah |
ge-age ||

13. Tan antara prapta wismane pêngulu |

kêpanggih |
sêsalaman Nuripin lan Asradênta |
nèng ngèmpèr ||

14. Rogok-rogok asradênta gêdhe dhuwur |

dêdêge |
gumapula kapara akèh kang putèh |
rambute ||

Jilid 9 - Kaca : 257

15. Jenggot jêmrpok agabrès bruwès atêpung |
godhège |
netra kêdhop aloyop milulu lambe |
amdumble ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 346 >

16. Awak irêng kurang daging kadhuwurên |
dêdêge |
gondhokira (ng)gendhol sagembol |
gêdhene ||

17. Ki Nuripin mèsêm ngling sajroning ngati |

wong kuwe |
iba-iba bêndara lamun wêruha |
mring kowe ||

18. Mendah (ng)gonne amoyok Ki Kulawirya |

(n)tèk amèk |
wong mêngkono (n)dadak ginawe pêngulu |
ya gene ||

19. Amit têmbung Nuripin mring ki pêngulu |

sojare |
anjêjêrèh (n)jarwani kang mula-buka |
jatine ||

20. Mugi kyai pêngulu anglarapêna |

kature |
mring bêndara mas-bèi ing Lêmbuasta |
nuntêne ||

21. Ki Pêngulu Asradênta anaguhi |

têmbunge |
(ng)gèh nak-bagus yèn mekatên kula matur |
pênêde ||

22. Lah suwawi lumêbêt kula kang ngirid |

lampahe |
Ki Nuripin nyauri inggih sumangga |
andhèrèk ||

23. Nulya samya lumampah Nuripin wuri |

(ng)garêndhèl |
kacumêtan (ng)guguyu mring Asradênta |
batine ||

24. gêdhe dhuwur andhoyok ngêthimil rindhik |

lakune |
tan antara praptèng jro kae pêngulu |
kêpanggèh ||

25. Nèng pêndhapa Kidang Wiracapa tanya |

wuwuse |
ana paran Sradênta sira agati |
dêlênge ||

26. Alon matur têlètèh katur sêdaya |

bukane |
manthuk-manthuk ki dêmang rada kèlingan |
dangune ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 347 >

27. Alon mojar ki dêmang mring Ki Pêngulu |
wuwuse |
anèng ngêndi samêngko kang sira pojar |
ênggonne ||

28. Asradênta anolih marang Nuripin |

tanggape |
Ki Nuripin umatur mêksih nèng wuri |
arèrèn ||

29. Sangandhaping wrêksa gêng ranu anganjir |

katrine |
angling malihe hèh Asradênta sirèki |
dèn-age ||

30. Aturana prayogi kang andon-langip |

lakune |
kang liningan lèngsèr Nuripin tan kari |
undure ||

31. Angaturi marang kang sêdya mêrdhatêng |

gupuhe |
anèng ngarsa Nuripin ngirid pêngulu |
lakune ||

Jilid 9 - Kaca : 258

32. Jayèngrêsmi Jayèngraga Kulawirya |
katrine |
dènnya rarywan anganti ingkang tinuduh |
wangsule ||

33. Gya kêtingal Nuripin pan tinutwuri |

lakune |
ragi pêdhak Ki Kulawirya andulu |
karone ||

34. Sapa kae rowange dene adhuwur |

dêdêge |
kêdhuwurên ngarêp kêndhèkên kêpara |
kêpère ||

35. Hi hi gondhok agêdhe lambe andoblèh |

andomble |
kaya apa dene iku mêmêdèni |
dhapure ||

36. Gêdhe têmên godhèke sak krungan gêmak |

gêdhene |
lir gantangan mlêngkung kabotên kurungan |
nyêngklunge ||

37. Ingkang putra gumujêng myarsa kang paman |

wuwuse |
tan adangu Nuripin prapta ing ngarsa |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 348 >

 karone ||

38. Asradênta ngadhêpêg matur angglêrêg |

swarane |
gêdhe nglokor gumrênggêng kadya barênggi |
grênggênge ||

39. Punapinggih paduka ingkang mêrtamu |

badhene |
Ki Wuragil nauri ênggih mêkotên |
kyaine ||

40. Inggih kula punika kinèn ngaturi |

lajênge |
maring rama ijêngandika bêndara |
kêrsane ||

41. Lah sumangga sang bagus kula umiring |

ngiride |
Jayèngrêsmi alon dènnira ngandika |
mring lêbe ||

42. Rika niku punapi ênggèh pêtinggi |

lungguhe |
utawa yèn mambu sêntananira mring |
dêmange ||

43. Asradênta umatur kula punika |

yêktose |
awon-awon inggih dinamêl pêngulu |
ing mangke ||

44. Jayèngrêsmi mèsêm angandika aris |

mring lêbe |
lah (n)dawêg ingriki sami sêsalaman |
ki lêbe ||

45. Ki pêngulu gupuh nyakup astanipun |

salame |
nulya Jayèngraga Kulawirya gantya |
rahabe ||

46. Ki Wuragil Kulawirya mèsêm (n)dulu |

mring lêbe |
sasmita ring kang putra myang mring Nuripin |
liringe ||

47. Jayèngrêsmi ngandika suwawi pamun |

lumade |
nulya samya tyasira angraras driya |
katrine ||

Jilid 9 - Kaca : 259

591 Mijil

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 349 >

1. Pra ngawirya katri wus kairid |
lampahira alon |
Asradênta lumakyèng ngarsane |
Kulawirya tansah abibisik |
marang Jayèngragi |
samya angguguyu ||

2. Mring pêngulu Asradênta dening |

dhuwur kuru gondhok |
iya ta lah ki pêngulu kuwe |
wong mêngkono dèn-gawe mêngkoni |
pêngulu lir pêksi |
pêcuk gondhok susuh ||

3. Jayèngraga mèsêm tutup lathi |

kang pinoyok munggoh |
Nuripin mèlêt-mèlêt èncêpe |
jêr iku apa bênêr pêthèk-mami |
kadya wong madadi |
nêmu tike candu ||

4. Ki Wirya ngling apa kang dera ngling |

Nuripin acêlor |
inggih piyambakan anêlame |
tan antara lampahira prapti |
paregolanèki |
kèndêl samya ngantu ||

5. Asradênta matur dalêm nganti |

nèng ngriki kemawon |
kula matur mring bêndara mangke |
ênggèh paman manira anganti |
sakêdhap nèng ngriki |
sigra ki pêngulu ||

6. Tur uning mring bêndaranirèki |

Ki Wirya duk anon |
ngling ya ta lah pênguluning kene |
apa saking alime ing ngèlmi |
wong kaya mêmêdi |
digawe pêngulu ||

7. Wong irêng blêng jenggod kèh kang putih |

angrongkop ing gondhok |
nurut uwang têpung ing godhège |
kaya kêndhil kêdlèwèran tajin |
lan êndhasirèki |
gêdhe gondhokipun ||

8. Tan sêmbada dhuwure kru aking |

balung ting pêndhosol |
layak kabotan dening gondhoke |
gondhok mêdhok angingkuti daging |
nglumpuk dadi siji |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 350 >

 mring gondhok milulu ||

9. Miyut-miyut lakune tênganging |

kabandhulan gondhok |
ginuyu mring kang putra kalihe |
Ki Nuripin angglêgês sarya ngling |
andêlna (n)Jêng Kyai |
kenthol yèn amangun ||

Jilid 9 - Kaca : 260

10. Walah mêksih kurang papanèki |
isih luwih poyok |
Asradênta kang atur uninga |
kae Kidang Wiracapa angling |
(ng)gêgêlara aglis |
lampit kêlasa lus ||

11. Sigra rinumatan wus miranti |

palinggihan dhayoh |
lon dènnya ngling lah turana age |
Asradênta gupuh angaturi |
marang sang tamu tri |
kang angantu ing pintu ||

12. Turira ris paduka ngaturi |

mring ramanta gupoh |
kang ingaturan kerid lampahe |
Jayèngrêsmi lawan Jayèngragi |
Ki Kulawiryèki |
Nuripin tan kantun ||

13. Kae Kidang Wiracapa mungging |

pêndhapa tambing lor |
ingadhêp dening kulawangsane |
sêntana kêlawan magêrsari |
tarap anèng wuri |
samya saguh-saguh ||

14. Sangkêp supacaraning ngabèi |

epok lan paidon |
anèng lante lan pawong rencange |
samyambêkta pêdhang miwah tamsir |
têlêmpak myang bêdhil |
panguthik lan suduk ||

15. Arinira katri anèng ngarsi |

(n)dêl-andêling kewoh |
Wiranjara lan Wirangjarane |
wuragile Ki Wirabrajèki |
samya angayumi |
bawah tabonipun ||

16. Lêbak-wukir ing Lêmbuastèki |

anyapara-têlon |
pra kenthol tri dadya wat-awate |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 351 >

 kang raka wus angudanèni |
rampung rinira tri |
kinarya bêbau ||

17. Yata wau ingkang amêrtami |

lampahira alon |
praptèng natar tritis pêndhapane |
Kidang Wiracapa duk ningali |
mring kang wau prapti |
sênênne sumunu ||

18. Gupuh-gupuh mêthuk angadêgi |

sarya lingira lon |
lah sumangga anakmas alinggèh |
matur inggih nulya angabêki |
Wiracapa linggih |
lan pra arinipun ||

19. Jayèngrêsmi Jèngraga Ki Ragil |

samya tata lunggoh |
Jèngrêsmi mangarsa tur salame |
Kae Kidang Wiracapa aglis |
pasalam ngrahabi |
wa barakal-lahu ||

20. Sarwi anêmbrama ing pambagi |

karaharjèng lakon |
mangsuli basukiyèng kramine |
wusnya nulya manjing ganti-ganti |
sêsalaman sami |
gya mring pra rinipun ||

Jilid 9 - Kaca : 261

21. Samya rahabira tundhuking sih |
-ira têmbe tumon |
wusnya sêsalaman sêdayane |
amrayogi dènnya samya linggih |
langkung among krami |
kajatmikanipun ||

22. Kidang Wiracapa angabèi |

wijiling sabda lon |
punapinggih anakmas putrane |
kakang Kae Bayipanurtèki |
wastane ing nguni |
mas Arundayèku ||

23. Ingkang pundi pêmbayuning siwi |

kang tuwa kang anom |
pintên sêdaya panunggilane |
sapa sintên kang sinambat ing sih |
anak-ingong katri |
pundi ingkang sêpuh ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 352 >

24. Jayèngrêsmi aturira aris |
paduka tannèngko |
rakanta (n)Jêng Kyai susunune |
namung titiga pambayun èstri |
kang jalu kêkalih |
kawula kang sêpuh ||

25. Ingkang anèm punika kang adhi |

wondene kang wadon |
Tambangraras (m)bok-ayu wastane |
kula sinungan pun Jayèngrêsmi |
punika ri mami |
Jèngraga rannipun ||

26. Satunggil paman Kulawiryèki |

kang wuragil anom |
gangsal sêdaya panunggilane |
ingkang sêpuh rakanta (n)Jêng Kyai |
tumuntên rinèki |
Suwarja pêngulu ||

27. Wiradhustha pêndhadhanirèki |

gya Panuksma rêke |
Panamar lan Ki Kulawiryane |
inggih punika kang muragili |
sêdhèrèk nêm nunggil |
sayayah saibu ||

28. Kidang Wiracapa duk miyarsi |

nauri sabda lon |
yèn mêkotên anakmas kalihe |
putranipun (n)Jêng kakang Kiyai |
Ki Kulawiryèki |
wragile Ki Guru ||

29. Inggih sokur alkamdulilahi |

karsaning Hyang Manon |
nakmas pêpanggih ing ingong rêke |
tuwin pun adhi Kulawiryèki |
prayogi dhi ragil |
kang kêparêng ngayun ||

30. Cêcêlakan lan arinta katri |

supaya mrih pundhoh |
kang liningan lèngsèr gya nulya ge |
têpung dhêngkul lan Wirabrajèki |
pra kadang ngingsêri |
samya sukèng kalbu ||

31. Kae Kidang Wiracapa angling |

pundhuha padha nom |
manira biyèn duk maksih anèm |
lan Ki Guru ing Wanamartèki |
wus saeka kapti |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 353 >

 tan sêlayèng kayun ||

Jilid 9 - Kaca : 262

32. Arinira katri anor-ragi |
malih ngandika lon |
lah undangên rubiyah-ngong Nikèn |
Widaryati Asradênta aglis |
ngaturi (n)Jêng Nyai |
Widaryati gupuh ||

33. Praptèng ngarsa kang raka ngling aris |

wruhanira rêko |
sira kêdhayohan ya sutane |
Kae Guru Bayi Panurtèki |
kang ro iku siwi |
siji ku sêdulur ||

34. Kang sring ngong-tuturkên ing sirèki |

duk mêksih samya nom |
wong sêsanga iya panunggale |
mas Rundaya lawan |
miwah Ekawêrdi |
lan Wargasastrèku ||

35. Malarsipta Carikputra tuwin |

Carikmudha kang wong |
Danumaya kêsangane dhèwèk |
mêngko tan ana panggih pinanggih |
bagèkna tumuli |
dhimu myang alomu ||

36. Nikèn Widaryati nêmbramani |

arjaning apanggoh |
ingkang putra kalih nor-ragane |
myang kang Wuragil Kulawiryèki |
wêcananira ris |
amangsuli nuwun ||

37. Kidang Wiracapa angling malih |

ing nguni ngong anon |
santrine mas Arundaya biyèn |
sawiji tan kêna sah kikinthil |
si Bawuk rannèki |
wus amulucumbu ||

38. Jayèngrêsmi mèsêm matur aris |

sèstuning patakon |
inggih mêksih pun Bawuk ing mangke |
kinarya pêngulu angibahi |
ing Wanamartèki |
sawawêngkonipun ||

39. Wasta Ki Pêngulu Basarodin |

gênging sih kinaot |
lan kang para kadang sêdayane |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 354 >

 Kidang Wiracapa gumuywangling |
mring Asradêntaki |
kancamu si Bawuk ||

40. Jênênge saiki Basarodin |

mêngko ibahing wong |
Asradênta mêlongo winartèn |
angling malih niku adhi Ragil |
Asradênta niki |
ngong karya pêngulu ||

41. Bêrkat milu lara lapa kinthil |

lit milya milyèng ngong |
baya wus binage ing takdire |
wusanèngsun tinitah ngabèi |
sêkadar malês sih |
mring Asradêntèku ||

42. Sami lan pun Bawuk Basarodin |

niku ran si Dhogol |
gêr ginuyu marang sêdayane |
Kulawirya latah duk miyarsi |
mojar olèh tandhing |
kang Pêngulu Bawuk ||

Jilid 9 - Kaca : 263

43. Lan kang Asradênta (m)buh pinilih |
kari angêtombol |
sangsaya gêr-gêran ing guyune |
Kulawirya tan wangwang maliring |
watak (m)bibisani |
yèn anjurudêmung ||

592 Jurudêmung
1. Kae Kidang Wiracapa |
pangandikanira arum |
marang ing rubiyahipun |
Widaryati arakita |
pasugatane tamumu |
mumulenên sutanira |
saiki mupung apangguh ||

2. Uwus manira tan bisa |

têtêmu lan ramanipun |
sutanta bae lan rimu |
prêsasat kakang Rundaya |
mêrene sinihan pangguh |
marêm dene pulunanta |
Nikèn Widaryati gupuh ||

3. Alon lèngsèr maring wisma |

nuduh pawong rencangipun |
pawohan wedang panganan |
kinèn nyaoskên mangayun |
kang nênampa ngadi-warna |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 355 >

 sapênganggone pinatut ||

4. Nikèn Widaryati agya |

ngirid pagulan mangayun |
kêpering raka alungguh |
sugata sumajèng ngarsa |
wusnya ngladèni gya mundur |
tap laku kadya wong kutha |
parigêl sasolahipun ||

5. Kae Kidang Wiracapa |

nyarakkên sugatanipun |
sumanggèng kêrsa ing riki |
sami anadhah nyamikan |
ywa taha-taha ing kalbu |
utami kêrana Allah |
tan wêrana siku-siku ||

6. Sarwi nyandhak pacawanan |

wedang ron balimbing-wuluh |
gula sakar arèn luhung |
mara ta ing kono sira |
Wiranjara lan adhimu |
Wirangkara Brajawira |
angrahabana sirèku ||

7. Alomu manawa ringa |

kang liningan samya gupuh |
nêmbrama manis ing wuwus |
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
katri Ki Kulawiryèku |
samya ngalap nginum wedang |
kang wedang balimbing-wuluh ||

8. Lalabe gula-rèn sakar |

adhahar nyamikanipun |
sasênêngira amundhut |
wowohan myang lah-olahan |
Ki Wiracapa amuwus |
lamun kêparêng ring driya |
dhi Ragil nakmas puniku ||

9. Prayogi kèndêl sêpasar |

supaya ing sih tyas nutug |
marêma marma andulu |
marang sang bagus katrinya |
Jèngrêsmi alon turipun |
pangandikanta kang dhawah |
inggih kêlangkung kasuhun ||

Jilid 9 - Kaca : 264

10. Ingkang sih-marma paduka |
asangêt kawula nuwun |
sumanggèng kêrsa lumuntur |
marmanipun tur-kawula |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 356 >

 ri-paduka yêktosipun |
ing lampah katri punika |
dhapur ingutus angruruh ||

11. Mring Kae Sèh Amongraga |

sah nis ing sêsaminipun |
jênaka dèrèng saèstu |
swami Nikèn Tambangraras |
kêlangkung kawêlas-ayun |
karya runah yayah rena |
myang kulawangsanipun ||

12. Mila ing lampah-kawula |

kalunta andon anglangut |
aniti nitik tan antuk |
mahas wana pawukiran |
ing mangkya prapta ing ngayun |
kawula panggoh paduka |
pan punika wiyosipun ||

13. Kae Kidang Wiracapa |

duk miyarsa aturipun |
kang putra angrês tyasipun |
kêgagas wlas sêmu waspa |
Widaryati nut wêtu luh |
myarsa ature kang putra |
anutur sêduluripun ||

14. Angarang tinilar priya |

ing têpa sariranipun |
Kae Wiracapa muwus |
(ng)gih Allah kang pinapajar |
dene kabèh kawlas-ayun |
manira lawan bibinta |
puwara tumutur wuyung ||

15. Saking kandhêhan miyarsa |

lapake datan susunu |
puniku bibinirèku |
myat mring anakmas kalihnya |
lir tan kêna sah andulu |
kula puniki anakmas |
pati branakan tuwuh ||

16. Susuta èstri sajuga |

tankaprah limrah ing sunu |
Jayèngrêsmi lon umatur |
liripun kadya punapa |
de mawi tan limrahipun |
Ki Wiracapa lingira |
rinta wit duk jêbèng pinjung ||

17. Tan kêna rinrèh ing karya |

akarêm saba wana gung |
sêpisan pindho ping têlu |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 357 >

 sabên lunga ginolèkan |
ibune milu angluruh |
kêpanggih têngahing wana |
tan jênêk nèng wismanipun ||

18. Tita ing ngalama-lama |

pan dadi pêrawan jêbug |
wancine wayah mêmantu |
kêdurus tan karsa krama |
namung karêm ambuburu |
anundhung kidang mênjangan |
andaka jawi andanu ||

19. Sumawana ngitêr sima |

solah bawane lir kakung |
sikêp prajuritanipun |
tan pisah turangganira |
parigêl angêmbat lawung |
kukuwu ing dalu siyang |
nèng wana tan mantuk mantuk ||

20. Yèn purun mantuk mring wisma |

sring angsal ambêkta lawuh |
winot ing turangganipun |
nuwuki sampè sawulan |
bagine wus takdiripun |
kadhanyangan ing wanarga |
dadya grêma tuwalauru ||

Jilid 9 - Kaca : 265

21. Ni rara kêtnaginubah |
karya ran pribadinipun |
ngong bibinta tan wèh juluk |
wikan ingkang asung aran |
ngung wus narimèng tyas muwus |
bibinta myat ring anakmas |
prawirèng krama abagus ||

22. Kêlangkung kêpenginira |

yèn bisa darbe susunu |
lamine panggih kramèngsun |
babêle namung sapisan |
sutrèstri punika wau |
prêsasat datan sêsuta |
tan kêwasa mêngku sunu ||

23. Puniki wus pêndhak dina |

rinta tan kêdulu mantuk |
ênggèh tan kêna binastu |
ni rara Rêtna Ginubah |
wus kuwu nèng sêsananira |
wit anom tumêkèng sêpuh ||

593 Sinom

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 358 >

1. Sêdangunira rêrasan |
Ki Kidang Wiracapèki |
sasmita ngungun mring garwa |
sira Nikèn Widaryati |
kêrasa inanèki |
tiwas tan na tuwasipun |
ngêmbêng waspa marwayan |
sinamun lêbu ngalilip |
tyas kepengin puputra lir tamunira ||

2. Kae Kidang Wiracapa |

ngling mring garwa Widaryati |
wis aja kèh kang rinasa |
sêpuluh lagi pinasthi |
darbe suta sawiji |
tan kêna tinêkêm ucul |
kamanon anèng wana |
pinulung kang marabumi |
ya nakira ni rara Rêtna Ginubah ||

3. Jayèngrêsmi Jayèngraga |
katri Ki Kulawiryèki |
myat maring kang darbe wisma |
sêmu sungkawa myang rabi |
sih-marma mring têtami |
katri samya nor tumungkul |
ngungun ring sojarira |
sutane èstri kadyèki |
sira Kae Dêmang Kidang Wiracapa ||

4. Ngling aris mring garwanira |

lah wus sira Widaryati |
tata-tata-a madhangan |
sêdhênge têngange ari |
baya katoran mêrgi |
kêlantih pulunanamu |
Widaryati agêpah |
mring wisma nuduh parèstri |
kang rêrakit rampadan kinèn prayoga ||

5. Kae Kidang Wiracapa |

ningali tamunira tri |
ragi sêlayèng wahana |
ing wangun pasêmonèki |
pan-samya amrayayi |
sawiji sêntosèng ngèlmu |
tyas mêrtyambêg ngumala |
kang kalih lugu mriyayi |
tyas ngumalambêg rêmên langêning praja ||

Jilid 9 - Kaca : 266

6. Aris dènnira ngandika |
won nganggur inggih dhi Ragil |
pakurmat sunat lêlahan |
kêjibah bumi priyayi |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 359 >

 sacaraning nêgari |
pênêd wontên gong cumêngkung |
anglang gama sarak |
sêkêdhik cara priyayi |
kang liningan samya umatur sumangga ||

7. Ngling malih mring arinira |

lah Wirabraja dèn-aglis |
pêpêkên niyaganira |
wêtokna gamêlan-mami |
sêlendro si Bèr-manis |
ing kono bae (m)burimu |
Wirabraja agêpah |
manggil niyaga kèn ngambil |
gamêlan si Bèr-manis tinatèng ngarsa ||

8. Tan antara pra niyaga |

rumat sêkala miranti |
Kae Dêmang mèsêm mojar |
Camaya ngrêbaba bêcik |
sing anggambang si Prawit |
si Cakrêma kêndhangipun |
si Caguna ngromonga |
si Cawèya kang anyuling |
si Calêngki prayoga angêndèrana ||

9. Iya bênêr Wirabraja |

(m)bok ngundang têlèdhèk siji |
kang abêcik swaranira |
ing Bèndha si Grèpèt bêcik |
undangên sêdhela glis |
Ki Wirabraja anuduh |
ngundang ronggèng mring Bèndha |
Ki Wiracapa ngling aris |
wis sênggrèngên rêbabmu pathêt sêsanga ||

10. Nuli lêkas unèkêna |

Rondhon kang sêmada ririh |
agupuh ingkang liningan |
sêmênggrèng ngèg wus pêkolih |
nême sasêndhon apti |
akêjêr tutupanipun |
samya sajak nêgara |
pêthikan ing Pranaragi |
kang sasêndhon pathêt sanga rum araras ||

11. Nutug lih-ulihanira |

gya laju talu anggêndhing |
munya Rondhon sèsènggolan |
pênabuhe ukur (n)jawil |
satangkêping aringgit |
kalanya durung anjantur |
rampak imbal ngêpinjal |
ngêmanak bêkakanèki |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 360 >

 nganyut-anyut Bèr-manis arum araras ||

12. Sêdhêng lêganing irama |

Jèngraga mèsêm miyarsi |
asasmita ring kang paman |
Kulawirya amangguti |
tansah nolih ningali |
mring niyaga kang nênabuh |
cèngkoke tan sêlnya |
Bèrmanis ngrantêg ngrêrangin |
srining dhusun kadêmangan Lêmbuasta ||

13. Ni Widaryati mangarsa |

matur ing rakanirèki |
paduka kèn-angruktiya |
sêsaji sugata tami |
kang raka ngling ko thithik |
sêdhêng têka ronggèngipun |
Jèngraga Kulawirya |
mèsêm kêduga ing ati |
wus antara kang (ng)gêndhing Rondhon aminggah ||

Jilid 9 - Kaca : 267

14. Yata wau kang ingundang |
têlèdhèk si Grèpèt prapti |
anèng ngarêping niyaga |
anêsêg unggahing gêndhing |
ngêndhêlong dèn-salahi |
asuwuk gamêlanipun |
Ke Kidang Wiracapa |
ngandika mring garwanèki |
lah wus mara ladèkna lêladènira ||

15. Kang garwa lèngsèr sing ngarsi |

anuduh padhêke èstri |
agupuh kang inujaran |
nampambêng dhulang tup-saji |
kobokan lan kêndhi |
pinere dhêdharanipun |
sêkul ulam rampadan |
akupêng tinatèng ngarsi |
ing ambêngan kabèh priyangga-priyangga ||

16. Ngling wawi ngriku anakmas |

prayogi sami wêwanting |
gupuh kang sami cinaran |
tuturuh sarya ngling malih |
mring niyaganirèki |
unèkna gamêlanamu |
La-êla lon kewala |
padha krasa ukur (n)jawil |
gupuh para niyaga anulya buka ||

17. Cumêngkling arum araras |

rarase angraras ati |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 361 >

 angapti panabuhira |
baud rêbut mrih kaèksi |
adan lêkas abukti |
kang sami nadhah pikantuk |
kasumyar ing gamêlan |
La-êla alon angêlik |
binarungan ingkang gêndhing ginêndhèngan ||

18. Mêthit mêrit muluh rêmak |

pupunton rêbab lan suling |
tungtung ngês lan wilêtira |
rêbut yakmakaning gêndhing |
ambyantu ririh ricik |
munya rum anganyut-anyut |
Jèngraga Kulawirya |
rongèh sring alihan linggih |
Kidang Wiracapa mèsêm langkung suka ||

19. Tumingal mring tamunira |

Jèngraga Kulawiryèki |
ki dêmang aris wêcana |
mring kang putra Jayèngrêsmi |
(ng)gih anakmas puniki |
pakurmatan warninipun |
sajaking maksiyatan |
tan mupangat ing agami |
sêdaya wus tatanira alyèng praja ||

20. Kula kêlawan ramanta |

bagi wus ganjaranèki |
kakang Rundaya tinitah |
ngulamèng ngilmu linêwih |
sun tinitah ngabèi |
pan beda ganjaranipun |
maklumipun anakmas |
sarèhning sukur ing kapti |
tan nyupêna anakmas panggih pun bapa ||

21. Myang dhi Ragil Kulawirya |

tumungkul kang sinung angling |
wus antara dènnya nadhah |
luwaran samya wêwanting |
ambêng nulya cinarik |
sinungkên pêmburinipun |
Nuripin Asradênta |
wong roro samya abukti |
angrêrantêg gêndhing La-êla aniba ||

Jilid 9 - Kaca : 268

22. Rêbut bêsus sêdayanya |
ngungalkên ngês wilêtnèki |
antara babakanira |
ngêndhêlong suwuk kang gêndhing |
nulya sinungan bukti |
niyaga kapang atêpung |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 362 >

 amangan ting kucapah |
Asradênta lan Nuripin |
Asradênta wus dangu pangantinira ||

23. Andulu pêmulukira |

nut nênga tumungkul mèksi |
Nuripin mêksih amangan |
Ki Kulawirya anolih |
sarwi muwus ambêkis |
tawêkal têmên si Buntung |
dhèk gêndhing durung niba |
kongsi suwuk mêksih ngêmil |
olèh gawe tirah lambe anèng paran ||

24. Ambêrung lir wêdhus saba |

ing pakacangan ngrêmusi |
nora miris binênturan |
ya kêjaba dipênthungi |
sing muncrat polonèki |
ingkang kaya uwong iku |
gumuyu Asradênta |
anglêrêg lir têkèk muni |
anèng gawok anggogok sru agêrokan ||

25. Nuripin jrih nulya wisan |

takêre lagi nêngahi |
cuwa tan tutug amangan |
wêdi dinukan Ki Ragil |
wusnya wisuh Ki Ripin |
Ki Asradênta agupuh |
sisane sêkul ulam |
rampadan misih kèh kèri |
binrêkatan mring Asradênta sêdaya ||

26. Binuntêl kacune amba |

anuli ginawa mulih |
ambêntoyong (ng)gawa brêkat |
lajêng sininggahkên aglis |
anjêngèk Ki Nuripin |
gêrundêlan amarêngguk |
pêngulu kênèng lara |
wruha yèn dibrêkat mulih |
tak êntèkna mau tur warêg amangan ||

27. Ki Wirya mèsêm têtanya |

ririh anolih mring wingking |
apa Pin dene grundêlan |
Nuripin umatur ririh |
sawêg cilaka mami |
puniku kyai pêngulu |
tan nyana lamun (m)brêkat |
sêdaya binêkta mulih |
binuntêlan ing kacu wiyar plipitan ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 363 >

28. Ambêntoyong gulunira |
(m)bêntoyong tanganirèki |
uninga yèn mêkatêna |
ngong têlaskên sêdayèki |
jêr (n)dadak dèn-dukani |
wong amangan durung tutug |
lêrês (ng)gèn-kula nyêngka |
inggih dêlênge acicik |
Asradênta pêmbrêkate dadi drêmba ||

29. Wong nadhah sawêg satêngah |

sêlak sampeyan-dukani |
Ki Kulawirya asuka |
anggligik gumuyu ririh |
sarwi atuding-tuding |
Jèngraga mèsêm andulu |
mêngkana wus luwaran |
nyamikan sumadyèng ngarsi |
Kae Dêmang Wiracapa nulya mojar ||

Jilid 9 - Kaca : 269

30. Prayogi sêsangat salat |
wancine wêktu umanjing |
Jèngrêsmi gêpah turira |
nulya samya maring masjid |
Kidang Wiracapèki |
mring pahèran samya wulu |
sawusira akadas |
ki dêmang kang angimami |
wus antara ing wêktu Luhur bakdanya ||

31. Pragat puji dhikirira |

sêlawat salaman sami |
mudhun saking pêlanggaran |
kang putra ari ingirid |
langkung dening ngrêsêpi |
Ki Kidang Wiracapèku |
tamu kêtiga pisan |
wangsul mring pêndhapa malih |
wus satata dènnira alêlênggahan ||

32. Dhadharan asri nèng ngarsa |

ki dêmang angancarani |
sumanggèng riku anakmas |
won kèndêl sêsambèn bukti |
paran kang dèn-kêrsani |
kang putra samya tur nuwun |
malih alon wêcana |
kula puniki dhi Ragil |
mung kêcanthèl wêktu tan pitaya tilar ||

33. Sinambi mêngku parentah |

cèwèng caraning agami |
baya wus ganjaraning Hyang |
mungguh ahlining ulami |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 364 >

 bibar sêdaya kêndhih |
dening langêning acêngkung |
kêburu kêbèragan |
sapraboting kaprayayin |
ragi bênggang cacêgah pakoning Allah ||

34. Wrating wong lumakyèng karya |

sêdasa-dasa dospundi |
brêkate mêngku wong kathah |
akathah ingkang pinikir |
Jèngraga lan Ki Ragil |
umatur sarwi gumuyu |
punika kasinggihan |
inggih kadospundi malih |
tiyang dados priyayi mêngku prakara ||

35. Myang langên tataning praja |

ngangge sêcaraning nagri |
solah-bawaning kamuktyan |
wus sasat bangsa priyayi |
ki dêmang anganthuki |
inggih mêkatên dhi Wruju |
inggih botên ambucal |
ing sarak sarengat Nabi |
inggih burêt katimpah tingkah maksiyat ||

36. Wahyu cathêting wardaya |

gampilanipun dhi Ragil |
ngèlmi gêgeyonganing tyas |
mungguh ngagêsang puniki |
[. . . ]|
anggêr pênêd batosipun |
lamun pênêd nèng donya |
(ng)gih pênêt akeratnèki |
ing agêsang mung ambujêng kapênêdan ||

37. Ki wuragil Kulawirya |

anêsêg dènnya alinggih |
myang kang putra sakalihnya |
sukèng driya miyarsa ngling |
Ki Ragil nambung aris |
inggih kadospundi wau |
mênggah pênêd punika |
liripun kadi-punêndi |
basa pênêd apênêd dhatêng punapa ||

Jilid 9 - Kaca : 270

38. Kae Kidang Wiracapa |
gumuyu anggêdhêg wêntis |
dhi Wuragil Kulawirya |
mung pênêd kalih prakawis |
mênêdi sapucuking |
ilat lan pucuking guthul |
Ki Kulawirya latah |
gêr gumuyu sêdayèki |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 365 >

 Jayèngrêsmi tumungkul Jèngraga suka ||

39. Kae dêmang malih mojar |

bangsa punika dhi Ragil |
kêlangkung dening dêksura |
balêjêd ngisin-isini |
nanging puniku wiji |
wijiling ilmi binrukut |
lêring nalar tar wêntar |
minangka urating ilmi |
milanipun dakar ingaranan urat ||

40. Pasênêtanning duryat |

ayat martabating jinis |
janase sampun kaênas |
tamjis lan najis pan jais |
kadi ta lapal kadis |
dhikir lan dakar puniku |
mungguh makna tan beda |
sami kasuciyanèki |
pon kang sipat ajali abadi tunggal ||

41. Mungguh murat cara jawa |

têpunging lapal lan jawi |
dakar ingaranan kalam |
kalam maknanipun angling |
kêlawan ilat tratil |
puniku paworing pucuk |
pucuking kalam dakar |
lan pucuking kalam uni |
namung ngriku gêgeyonganing ngagêsang ||

42. Anèng enak lan pakenak |

enake nandhang abukti |
pakenak layaping nendra |
lan ruruning rasa jati |
yèn sampun anyukupi |
kalih prakawis puniku |
tan kirang sandhang tadhah |
tan kirang rahabing rabi |
(ng)gih puniku kang wus prayogi ing titah ||

43. Sampurnaning dalêm dunya |

sampurna ing dalêm akir |
punapa pulasing dunya |
inggih pupulasing akir |
dunya wit nganamnami |
ngakerat dadining wakul |
tumbu tampah tampira |
puniku ingkang supami |
malah tikêl sêdasa tikêl atusan ||

44. Barang tabyate nèng donya |

tabyat ala tabyat bêcik |
sarwa tikêl samadaya |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 366 >

 nut dhorènge nèng donyèki |
lamun nèng donya miskin |
tikêl satus miskinipun |
yèn sarwa sarwi donya |
tikêl satus sarwa-sarwi |
pêrtandhaning bab pênêd wontên sêksinya ||

45. Sêksine pênêd punika |

dhi Ragil tigang prakawis |
bênêr wuwuse tan gothang |
pêrcaya datan kêwatir |
angandêlan ngèmêngi |
nirnakkên tri pêrkarèku |
tan labêt dora-cara |
tan pitênah ing sêsami |
datan ngumpêt mêpêt panggawe raharja ||

46. Arjanèng wong ahli donya |

angèsthi kalih prakawis |
kalam dhikir kalam dakar |
wus sampurna uripnèki |
wah mêkatên dhi Ragil |
kaelokaning Hyang Agung |
kang tan kêrana donya |
anrangbaya ing arungsit |
tan kaduli ing sandhang kalawan pangan ||

Jilid 9 - Kaca : 271

47. Tan sotah ing rajah tamah |
puniku ahli otadi |
tan pae lan ahli donya |
lir têlêng lawan jêladri |
alun ahli donyèki |
têlêng ahli akiripun |
tan beda jatinira |
alun lan têlêng jêladri |
ahli donya ahli akerat wus timbang ||

48. Ahli donya ya wus bisa |

nyamuti dhirinirèki |
ing enak lawan pakenak |
kang ahli akerut yèn wis |
enak datan abukti |
pakenak datan aturu |
lir kudhuping puspita |
tan ana gatraning rujit |
saking dening wungkule pinguling dênta ||

49. Kang ahli donya upama |

puspa wigar angganda mrik |
saking ambabar ihtiyar |
mêkar angambar tulya-sri |
kang puniku dhi Ragil |
sadhengah ingkang pinupu |
gampil angèle datan |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 367 >

 prabeda lamun inapti |
Jayèngrêsmi Jayèngraga Kulawirya ||

50. Kajuming driya wiyoga |

kaparas rasan hakiki |
kikise nora kikiban |
sami micarèng ing kapti |
labêt randhan ngulami |
muradi basa kang saru |
tan ana rubedanya |
nora sêmbada witnèki |
wêkasannya murade awirangrongan ||

594 Wirangrong
1. Ki Ragil Kulawiryèki |
raosing tyasira condhong |
liningane gampang gathak-gathuk |
galêthêking ngilmi |
tan ngêkahkên upama |
apêsaja cara Jawa ||

2. Ke Kidang Wiracapèki |
gumuyu sarya ngling alon |
adhi Kulawirya kintênipun |
badhèk wignyèng gêndhing |
Ki Wirya ris turira |
sarwi gumuyu alatah ||

3. Anjawi putranya niki |

anakmas kang sampun gamboh |
tan kèwêdan raras ing kêlangun |
anggêndhing rêspati |
mèsêm ingkang liningan |
tan pati sagêd turira ||

4. Ki dêmang suka ing galih |

lir punagi tyasnya tumon |
ngling mring arinira kang wêruju |
hèh Wirabrajèki |
ngundanga têtanggapan |
kang êndi prayoganira ||

Jilid 9 - Kaca : 272

5. Têtanggapan mêngko bêngi |
apa wayang apa gambyong |
apa bêbagoran têlu iku |
êndi kang prayogi |
salah siji sêdhengah |
Ki Wirabraja turira ||

6. Inggih sumangga (n)Jêng Kyai |

kêrsa kang pundi siniyos |
kang raka linigira mungguh aku |
bagor bae bêcik |
lakonne Narawangsa |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 368 >

 yèn ora Jayakusuma ||

7. Dha-padha wong kene iki |

dhêmênane kang tinonton |
amung totopèngan kèh wong (n)dulu |
tinimbang lan ringgit |
tlèdhèk karucil purwa |
topèng gêdhening tontonan ||

8. Dospundi ngriku dhi Ragil |

kêrsane ingkang tinonton |
Ki Wirya turira sumanggèng yun |
kang dipun-kêrsani |
Ke Kidang Wiracapa |
nuduh mring ari katrinya ||

9. Lah Wiranjara sirèki |

ngong patah gawening wadon |
sira tuturana (m)bok-ayumu |
lah-olahan ngratêngi |
kudur kudu wadonan |
dadakan bae kang rumat ||

10. Ya sira kang ngêpalani |

sakèh pênggawening wadon |
de si Wirangkara ya sun-tuduh |
mêragata sapi |
gudèl kêlawan menda |
samawana bèbèk ayam ||

11. Mangsa bodhoa sirèki |

cukup kurange ing mêngko |
de sira Wirabraja pakaryamu |
ngong-tuduh sirèki |
angulêm-ulêmana |
nakmu dêmang Wirancana ||

12. Ing (ng)Galèk kulon dèn-brêsih |

manca-pat kidul wetan lor |
para bundhêl desa goco umbul |
jêjênggul pêtinggi |
bêkêl pandhêsêl gêbrag |
konên rakit pêsamowan ||

13. Undangên si Nayakênthi |

lan sarowange pra bagor |
pêpakên sêdaya wong atapuk |
aywa na kang kèri |
sigra ingkang liningan |
para kêtiga pisan ||

14. Jayèngrêsmi Jayèngragi |

katri Kulawirya non |
marang Kae Dêmang krasèng kalbu |
samya ngling ing galih |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 369 >

 kèngêtan ingkang rama |
jêng kyai Bayi Panurta ||

15. Duk-kala wit darbe kardi |

mêmatah kadang tuwa nom |
kumênyut tyasira duk ing dangu |
panggihe rakèstri |
(m)bok Nikèn Tambangraras |
lawan Ki Sèh Amongraga ||

Jilid 9 - Kaca : 273

16. Puwara nis sah lan swami |
ing mangke dadya lêlakon |
pangupayèng paran angrururuh |
rèh kapugutan sih |
kumêmbêng ngêmu waspa |
sinamun iribanira ||

17. Ke Kidang Wiracapèki |

mulat mring kang putra karo |
sêmune sungkawa wus kawêngku |
saraosing galih |
nglêlêjar wuwusira |
dhi Wuragil Kulawirya ||

18. (m)Bok swawi adhi anggêndhing |

lan anakmas ingkang anom |
punapa winignyan langênipun |
Ki Kulawiryèki |
gumuyu naur sabda |
prayogi lawan paduka ||

19. Lan jêngandika jarwani |

sampurnaning wong angêngong |
sabab wontên kojah kaolipun |
sami amastani |
makruh gêng malah karam |
tunggal babagan lan wayang ||

20. Liripun kadi-punêndi |

kawula angalap kawroh |
ki dêmang anjola sru gumuyu |
hi bilah dhi Ragil |
angêgol anggêrewal |
ngajak barak bèbèrèkan ||

21. Latah Ki Kulawiryèki |

botên ta mêkatên ngêgol |
ngong ngalap barêkah ingkang mungguh |
botên muta-watir |
galate wong lêlahan |
ngling Ke Kidang Wiracapa ||

22. (ng)Gih-inggih mangke dhi Ragil |

kula jarwani kang gathok |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 370 >

 sampurnaning cêgah karamipun |
wong gêndhèngan gêndhing |
sarat kêdah cinoba |
jarwa purwa-kanthinira ||

595 Kinanthi
1. Wiwita sami anabuh |
mangkya dhi kula jarwani |
Ki Kulawirya anggagrag |
ngling mèsêm mring Jayèngragi |
lah ta wis payo nak-êmas |
ngrêbaba ingong kêndhangi ||

2. Kae dêmang sru gumuyu |

mring niyaga ngandika ris |
êndi rêbabmu Camaya |
turnèng anakmas Jèngragi |
kêndhangmu Cakrêma turna |
mring adhi Kulawiryèki ||

3. Êndi mrènèkna dêmungmu |

manira mèlu anggêndhing |
dêmunge imbal lêlamban |
barung panrus imbal Pathi |
agupuh ingkang liningan |
tur rêbab kêndhangirèki ||

Jilid 9 - Kaca : 274

4. Nulya tinampanan sampun |
Jèngraga Kulawiryèki |
Ki Kidang Wiracapojar |
wawi anakmas anggêndhing |
dimèn tinelad niyaga |
wilêting Jêpara Pathi ||

5. Ki Jayèngraga agupuh |
anggamêl rêbab rêspati |
rêbabe langkung prayoga |
watangan pinonthang gadhing |
kosok pinatra pinrada |
bathok jamangan balênggin ||

6. Kawat tinênthêng nêmipun |

sinênggrèng ngèk wus pêkolih |
lan nêming gêndèr myang gambang |
ênêming suling nyamlêngi |
Jèngraga miranggèng rêbab |
pacêt jatmika amanjing ||

7. Angangkang kinosèr muput |

santêne akarya uni |
kêngkêng wêwangkisanira |
sêdayanipun sarwa-pik |
gya sasêndhon pathêt sanga |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 371 >

 jarinya gêtêr awiwil ||

8. Lir kêtonggèng masang antup |

tumèmbèl tutupanèki |
angingat angêmbat kawat |
mèt wilêt cengkok pinipil |
angêntul pangêlusira |
mègo raras ngrês mrih manis ||

9. Anglela pênunggulipun |
pênuduh amupus pakis |
jênthik nyikiling gang-anggang |
klilinganira têrampil |
kosok muput anglêr lomba |
yèn rangkêp alus lêstari ||

10. Ngêcêg ngikik ngêlik ngungkung |

barung gêndèr gambang suling |
tapis rarasing yakmaka |
wilête anglulut ati |
tutupe awiwilahan |
acêtha rata amathis ||

11. Ingapti pangrêbabipun |

amêsês bêsus awasis |
wêntise akalêsêdan |
sad-ingsêd saradanèki |
lamining tan lir punika |
tinungtungakên angênting ||

12. Êntong atine kang nabuh |

sitong tan ana maoni |
anjomblong para niyaga |
mlompong mulat ing Jèngragi |
andongong pan kêgawokan |
ngêtonggong mitênggêng mèksi ||

13. Dènnira sêsêndhon nutug |

wali lih-ulihanèki |
gya Sarayuda sabêman |
êgong nglêgakakên ati |
Sawusira pêpathêtan |
rêbabe dèn-ling-ilingi ||

Jilid 9 - Kaca : 275

14. Ki Kidang Wiracapèku |
suka gumuyu sarya ngling |
dubilah dene kêpenak |
amarasakên wong gêring |
wong sêmene mêjên mulat |
mring anakmas Jayèngragi ||

15. Kang inunjaran nor lungguh |

Ki Kulawirya ngèsêmi |
Kae Kidang Wiracapa |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 372 >

 nolih mring niyaga angling |
jamak mêngkono Camaya |
wong ngrêbab enak pinyarsi ||

16. Mara ta tirunên iku |

tutupe kosokanèki |
arêsik nora sêlaya |
wiwilahane amêsthi |
camplêng tan salir samêndhang |
cènthênge tutup pakolih ||

17. Wiwilêtane asurup |

dadi ngês kabèh amanis |
pra niyaga nor turira |
inggih kêlangkung dènnyawig |
niyaga tan mêkotêna |
kadya putranta awasis ||

18. Lah iya tirunên busuk |

samya tumungkul sinung ling |
ngling malih mring Kulawirya |
mungguh surasaning gêndhing |
wus têlas nèng pêpathêtan |
sêsêndhon yakmakèng gêndhing ||

19. Widayakaning atêmbung |

têmbung têmbinging agêndhing |
gandhang gêdhuging kokondhang |
sêsêndhon kang mawa wingit |
pantês langêning kusuma |
mêmangun langên kamuktin ||

20. Umatur inggih saèstu |

makètên kakang ngabèi |
kang kadi pangrêbabira |
putranta Ki Jayèngragi |
anglêjarakên tyas susah |
anggagas kamuktyan singgih ||

21. Adi-adining langên rum |

tan wontên liyaning gêndhing |
sumêrêp lan ginêndhèngan |
Ke Kidang Wiracapèki |
gumuyu suka sarya jar |
wawi anakmas anggêndhing ||

22. Wawi anakmas kang sêpuh |

prayogi kêrsa anggêndhing |
matur tan patos wagêdan |
tan kados yayi Jèngragi |
kawula dêmung kewala |
anurut gênhing kang gampil ||

23. Jroning tyas tan pati kudu |

namung sarat angecani |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 373 >

 rèhning tamu kawisesa |
maring kang darbe wismèki |
lamun datan mêngkonoa |
kuciwa tan bisa mor-sih ||

24. Kae dêmang sukèng kalbu |

naoskên kêdêmungnèki |
ngandika marang niyaga |
êndi gêndèrmu Calêngki |
anggriming mênawa bisa |
gêndèr ingaturkên aglis ||

Jilid 9 - Kaca : 276

25. Nulya Ki Jayèngragèku |
anyênggrèng rêbabira glis |
angapti sêndhon pathêtan |
laju buka Gambirsawit |
tibaning nêm dhêming kêndhang |
tibaning lima dèn-gongi ||

26. Gya ricik ambyong biyantu |

rêmpêg panabuhe ririh |
sajanturaning awayang |
ukur (n)jawil angrêrangin |
nulya gêndhing ronggèngira |
anjêririt muluh rujit ||

27. Soring sêrêng barung arum |

pupunton gêndhèng lan gêndhing |
tan ana sêlayèng raras |
awilêtan ing amanis |
atungtum padha rêkasa |
rarase ngrês-rêsi ati ||

28. Angêlulut nganyut-nganyut |

sêmbada parikanèki |
puspa citra munggèng wastra |
ambabagi ing abranti |
kêdhung alit panuratan |
angot moyang wong kêkalih ||

29. Baskara kang mêdhar dalu |

mung (n)dika sun-kawulani |
patêmbayan manggis jênar |
aja mêleca ing janji |
balung jagung kakang lurah |
namung (n)dika kang (n)janggêli ||

30. Kathok widhe wong abagus |

kêna-a ngong pèk-êpèki |
kang sela pênglawêt ganda |
nunuwun sêpisan iki |
pitik bontit bantal dawa |
guguling sun wolak-walik ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 374 >

31. Mamrih pintêr cêngkir wungu |
sun sinau amawali |
kawuk citra pêlêm ganda |
sarira sapa (n)duwèni |
busana rinênggèng basa |
wong bagus angadi-adi ||

32. Mêjên kang samya nênabuh |

kècan myarsa gêndhing gêndhing |
atangkêb mulêt wilêtnya |
lumakêt iramèng gêndhing |
kêndhang kinosèk walikan |
aniba risik nêsêgi ||

33. Sangsaya angikal bêsus |

olah yakmakaning gêndhing |
wong nonton asalang tunjang |
jalwèstri myang rare alit |
wong pawon kang olah-olah |
ting (n)dêdongok tilar kardi ||

Jilid 9 - Kaca : 277

34. Kèh gosong gorènganipun |
katungkul myat kang anggêndhing |
wong akèh mung Jayèngraga |
kang samya dèn-titingali |
abagus bisa angrêbab |
ngik-ingik anganyut ati ||

35. Singa kang liniring wuyung |

ngowahi kêmbênirèki |
ulate gègèr tan gênah |
manike akocak-kacik |
pêngrasane wus sêmayan |
lan sang bagus Jayèngragi ||

36. Ing antaranira dangu |

ntutug pangolahing gêndhing |
wilêting sindhèn nut rêbab |
cengkoking rêbab ngênthêngi |
misah ngumpuling irama |
kosok kêsit tutup trampil ||

37. Kêkêndhangane angguguk |

bêm sêbah kêmpyang ngêpipik |
kosèkan raras ciblonan |
akipyah dènnya ngêndhangi |
ke dêmang panggêndèrira |
gêmbyangan tan pati wasis ||

38. Nanging wus rêmênanipun |

anggêndèr sabên anggêndhing |
Ki Jayèngrêsmi dènnira |
ngadêmung lêlamban ririh |
wus antara dangunira |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 375 >

 gya nêsêg iramanèki ||

39. Kinandhêlongakên suwuk |

laju sêsêndhon angêlik |
nutuk lih-ulihanira |
Sarayuda sabêman wis |
Kae Dêmang Wiracapa |
gumuyu anggêdhêg wêntis ||

40. Ya telah têmênan bagus |

nyata prênjana ing gêndhing |
wasis lungiting yatmaka |
ngênorkên wong juru-gêndhing |
tan mambu putrèng ngulama |
wignya langêning pakêrti ||

41. Nanging dhi Ragil puniku |

mungguh wong kang olah rawit |
dadya cêgah ing agama |
ing têmah amêmalati |
mêlarat donya akerat |
tanpa iman ing agami ||

42. Sabab wong gêndhing puniku |

atine mangeran gêndhing |
tan ana liyan kacipta |
namung rasaning ing gêndhing |
sinungku sajroning nala |
nalika lakuning gêndhing ||

43. Kodhêng andhêndhêng gumêndhêng |

kang dèn-dhêng-êdhêng mung gêndhing |
sarta ginêndhèngan gandhang |
tinondheya tanpa tandhing |
tan duwe eling samêndhang |
kang sinandhang kang sinandhing ||

44. Mung gêndhing dèn-undhung-undhung |

kêkandhangan nora dhong-dhing |
raina wêngi angadhang |
-adhang wong anangap gêndhing |
mring agama nora dhangan |
katêndhang tundhunging gêndhing ||

Jilid 9 - Kaca : 278

45. Lir duwe kumêndhung-kêndhung |
yèn nuju lagi anggêndhing |
puniku dhi Kulawirya |
halate wong olah gêndhing |
tan eling marang Pangeran |
kang karya pati lan urip ||

46. Angganjar aniksa iku |

ing dunya prapta ing akir |
mulane para niyaga |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 376 >

 dadya sor-soring pakêrti |
sêdaya wong nambut-karya |
kasabe lawan prihatin ||

47. Nanêdha maring Hyang Agung |

untunge anambut-kardi |
sinêntor lawan ngibadah |
mumuji marang Hyang Widhi |
mayare saking kangèlan |
ngupaya sandhang lan bukti ||

48. Yèn niyaga tan kadyèku |

angêgungkên maring gêndhing |
dadya kandhuhan gêndhila |
anggêgondhèl ngodhal-adhil |
luludrug gêndhèng lan dhalang |
andhulêng mêlênging gêndhing ||

49. Puniku pangkating lacut |

mêrucut maring agami |
gumampang animpang sarak |
kêsarik tan wruh ing bêcik |
bacêg-bacêg tan utama |
mung mumucung-mucung gêndhing ||

596 Pocung
1. Kang puniku dhi Ragil Kulawiryèku |
mungguh gêgêndhingan |
mrih sampurnaning awaril |
kêdah (n)dunungakên ing ngilmu rasanya ||

2. Ungêlipun gamêlan srancak puniku |

pan unining gangsa |
tan dadya wrêdining ngèlmi |
mung gêndhinge dhi Ragil kang dadya rasa ||

3. Yèn tinabuh siji kewala tan patut |

gong êgong kewala |
kênong kewala tan bêcik |
miwah saron sawilah datan prayoga ||

4. Myang sêdarum makatên sêsaminipun |

dèrèng kapanjingan |
kaklimahaning kang gêndhing |
gêndhing yèn wus manjing ricik wiwilahan ||

17 (Nêrangakên dunungipun ngèlmu rasa anut surasaning gêndhing)

Kidang Wiracapa nêrangakên dunungipun ngèlmu rasa anut surasaning
gêndhing. Ki Kulawirya dalah para putra sakalangkung kapranan dhatêng
katranganipun Kidang Wiracapa. Lajêng sami salat dhatêng ing langgar.
Kasambêt Kidang Wiracapa nêrangakên filsafatipun topèng, gangsa,
gêndhing, wayang tuwin dhalang cundhukipun kalihan panêmbah dhatêng
Kang Maha Kawasa. Sasampunipun salat Mahrib dumugi Ngisa, lajêng
wangsul dhatêng griya, sadaya sampun samapta badhe wontênipun bêbagoran
minangka pakurmatan dhatêng para tamu.

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 377 >

 Kaca 279 - 294.

Jilid 9 - Kaca : 253

589 Dhandhanggula
3. Mèh rahina wanci pajar sidik |
mabang silaking Hyang Arunèngjang |
masinjang ima awênge |
lulungsiran kadulu |
dadu pita rêkta arangdhi |
marêngga tuturutan |
mêrêm rêmu-rêmu |
lir tasiking dyah tipisan |
mega malang nêrantang ganthêng ngênthèngi |
angrêmuk ima krêsna ||

4. Tap masungsung amêrdapèng wèni |

lir sisinoming dyah mincis anjrah |
linuding pipidih adèn |
kasilakan asuluh |
silih solah kasilo dening |
Hyang Suryarsa mamadhar |
duk amungup-mungup |
ngatirah praba majingga |
andhêpani salire sèsining bumi |
katrapèng adakara ||

5. Sumaringah kabèh pra kirnaning |

kadya kagringan manggih usada |
duk ratri praptèng arine |
kakaywan yag lir mahyun |
suka kèngêl katubing angin |
antara kawistara |
baskara ring esuk |
tan wun langêning akirna |
kang mahawan anabrang kali Kêlampah |
ngidul-ngetan mèt mêrga ||

6. Wus kêpungkur kang sêdya umiring |

nèng kêdhung Bagong wus asowangan |
samya mulih dhewe-dhewe |
yata ingkang lumaku |
padhadhahan dhusun ing Wadi |
anampak patêgalan |
pala sri dinulu |
gumantung pêndhêm kêsimpar |
kacang gudhe kêcipir kara kêrai |
timun lawan sêmangka ||

7. Jagung jêwawut kêtela linjik |

lombok terong dhuku jarak kapas |
tompulu kasumba wijèn |
samya tulus tinandur |
pêsabinan tan anglêbari |
gaga miwah tadhahan |
sorotan tan uwun |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 378 >

 tan mangsa tigas ing gagang |
ana panèn mêrkatak amêmping kuning |
mapak mlêncut gumundha ||

8. Ingkang lagya tandur myang anglilir |

nyêbar angurit kang lagya mêka |
nênampingi miwah anglèr |
ingkang (ng)garu mêluku |
malik ningkal lêbaring dami |
kêbone rupa-rupa |
kêbo jamur lamus |
dhari ngantih dhungkul ranggah |
ting balêkèr anggantêr pêcut ngabani |
bo o o hêr kya kiya ||

Jilid 9 - Kaca : 254

9. Akanthêngan gêgalêng tinamping |
ngêmbong tulakan liraping toya |
sri kasêrêng ing srêngenge |
silaking ombak banyu |
de didan ing angin maringin |
nampèl galêng kaplikan |
ngapyuk ing lèng yuyu |
yuyune yayah asuka |
nèng panglèngan ayêm lir mangun kamuktin |
dening gyan kabêngbêngan ||

10. Kaboloting rurumbut kang minggir |

ingadhêgan bango pêcak cangak |
balêkok kuntul trinile |
angrakêt anèng ranu |
kadya puspa mênur mênuhi |
panjrah nèng patilêman |
sumawur ing kasur |
tustha kang pêksi putihan |
mamrih mangsa ambêncèt bêncèt malêcit |
cat kêna kadhang tuna ||

11. Pêcak caruk rêbut mucuk cacing |

sulambêran mencok pagalêngan |
miwah angacob ing warèh |
ngangsir canthuka cundhuk |
Ki Nuripin mèsêm ngaruhi |
kanca ing pacangakan |
bisa anênangguh |
yèn lagi wong anglèr sawah |
glis anjêproh sikuntul putih asuci |
anisil prêcil kongkang ||

12. Tan sêmbada pasêmone putih |

Ki Wuragil Kulawirya mojar |
lo lah milua dèn-age |
sira bangsaning kuntul |
namung putih wulunirèki |
sira mung jènggodira |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 379 >

 kêlawan jênêngmu |
Nuripin jênêng putihan |
badhoganmu tan kêna balung kêmlithik |
mêntah-mêntah pinangan ||

13. Tan etung mung (m)buru warêgnèki |

mungguh pasang sêmu santri kombang |
gêsêng lir matêng jabane |
jêrone mêntah lugu |
durung kambon gêni sapêlik |
mêntah sêkojur pisan |
iku yèn candramu |
Nuripin mlèngèh turira |
dene ngaya yèn kados kuntul nèng sabin |
sasat sagêd angingkrang ||

14. Nèng pêpalang palon kandhang sapi |

Ki Kulawirya ambêkuh mojar |
hi bilah Ripin dilèngèng |
bangêt lèh edan taun |
anggêgarap wong si Pênyakit |
jinorogakên ing sawah |
mak jêgug gêlaprut |
Nuripin tibèng lèlèran |
mèh kêpacul doranne lagi ambabit |
marêngi gacrokira ||

Jilid 9 - Kaca : 255

15. Kang macul kagèt sarya sru angling |
hi mèh bae kurang sêthithik kêna |
prèhipun niku baguse |
Ki Wirya sru gumuyu |
(ng)gih raine niku Nuripin |
kèn nampingi têng (n)dika |
rêgêd dimèn alus |
sing alus kaya galêngan |
tinampingan turene niku kêpengin |
lamun (n)dika pacula ||

16. Kang macul (ng)guguyu mring Nuripin |

mlerok mèsêm Nuripin lon mojar |
ya talah awakku dhewe |
lah maha ngaru biru |
jare wong dènranni kêpengin |
tan kaprah ing wong kathah |
wong dhêmên dipacul |
sarwi mêntas mring galêngan |
Jayèngrêsmi Jèngraga gumujêng mèksi |
Ki Kulawirya latah ||

17. Ngling hi Ripin lir wong-wongan glali |

jêg loro-boyo gawe kucingan |
gêlaprut êndhut janggude |
wis ta adusa gêmblung |
Ripin ngagag ngrangkul Ki Ragil |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 380 >

 Ki Wirya ngling ya iya |
tak-parung lambemu |
sêdaya suka tumingal |
ingkang dadi paguywan samêrgi-mêrgi |
Nuripin masuh sinjang ||

18. Pine ngiras nganggo ing lumaris |

nut mêrga gung ngetan sring papagan |
wong sêpasaran mring (ng)Galèk |
jalu èstri asêlur |
ngawirya tri kêrasèng ati |
kèngêtan ing kêrajan |
ing Wanamartèku |
kêlangkung arjaning desa |
ing Trênggalèk dhusun dhêkêt adu sabin |
pêpasar kèh pinangka ||

19. Wisan-gawe wayahirèng ari |

Ki Nuripin kinèn atêtanya |
dhusun ing Lêmbuastane |
kang liningan agupuh |
ngandhêg laku janma ing mêrgi |
têtanya pundi ingkang |
dhusun prênahipun |
kang winastan Lêmbuasta |
kang tinakèn nauri kidul puniki |
lêt rong dhusun kewala ||

20. Kajêng rau agêng kang anganjir |

Ki Nuripin wus narimèng warah |
umatur mring bêndarane |
Ki Kulawirya muwus |
lah dhingina ngidul Nuripin |
sira atêtakona |
ing pawismanipun |
Kae Kidang Wiracapa |
iya mangsa-bodhoa sira Nuripin |
bêlabaka bêlaka ||

Jilid 9 - Kaca : 256

590 Balabak
1. Kang liningan Nuripin matur sêndika |
nulya ge |
andhingini ing lampah kinèn têtakon |
wismane ||

2. Mas Dêmang Kidang Wiracapa ing Lêmbu |

-astane |
Ki Nuripin wus prapta ing pêdhadhahan |
dhusune ||

3. Langkung agêng anggênggêng karang kitrine |

kirnane |
kinubêngan ing pring ori têpung gêlang |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 381 >

 dhadhahe ||

4. Mujur ngulon kêrajane Lêmbuasta |

banjênge |
tinuruting jagang jro wiyar atêpung |
-gêlange ||

5. Ingkang prênah pêlawangane dèn-wodi |

jagange |
mêrgi agêng ngubêngi jagang mring kori |
jujuge ||

6. Ki Nuripin praptèng lawang paregolan |

kandhêge |
ngadhang janma wêtu saking jro sawiji |
tinakèn ||

7. Aturira kula jrih matur mas dêmang |

têmêne |
wontên malih tinanyan sami kewala |
saure ||

8. Kang sawiji malih tinakèn mrayoga |

saure |
yèn prêkara mêkotên (n)dika kêpangguh |
lan lêbe ||

9. Mring Kauman Ki Pêngulu Asradênta |

adate |
nika kang wus pinitayan mring mas dêmang |
sabêne ||

10. Ki Nuripin manthuk-manthuk anauri |

arise |
lah kang pundi wismane Ki Asradênta |
prênahe ||

11. Tinudingan la nika cêlaking mêsjid |

êlore |
nauri yèn mêkotên pênêd ngong panggih |
lan lêbe ||

12. La (ng)gèh sampun ki sanak ngong têmonane |

kaume |
ingginggihan Nuripin nulya lumampah |
ge-age ||

13. Tan antara prapta wismane pêngulu |

kêpanggih |
sêsalaman Nuripin lan Asradênta |
nèng ngèmpèr ||

14. Rogok-rogok asradênta gêdhe dhuwur |

dêdêge |
gumapula kapara akèh kang putèh |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 382 >

 rambute ||

Jilid 9 - Kaca : 257

15. Jenggot jêmrpok agabrès bruwès atêpung |
godhège |
netra kêdhop aloyop milulu lambe |
amdumble ||

16. Awak irêng kurang daging kadhuwurên |

dêdêge |
gondhokira (ng)gendhol sagembol |
gêdhene ||

17. Ki Nuripin mèsêm ngling sajroning ngati |

wong kuwe |
iba-iba bêndara lamun wêruha |
mring kowe ||

18. Mendah (ng)gonne amoyok Ki Kulawirya |

(n)tèk amèk |
wong mêngkono (n)dadak ginawe pêngulu |
ya gene ||

19. Amit têmbung Nuripin mring ki pêngulu |

sojare |
anjêjêrèh (n)jarwani kang mula-buka |
jatine ||

20. Mugi kyai pêngulu anglarapêna |

kature |
mring bêndara mas-bèi ing Lêmbuasta |
nuntêne ||

21. Ki Pêngulu Asradênta anaguhi |

têmbunge |
(ng)gèh nak-bagus yèn mekatên kula matur |
pênêde ||

22. Lah suwawi lumêbêt kula kang ngirid |

lampahe |
Ki Nuripin nyauri inggih sumangga |
andhèrèk ||

23. Nulya samya lumampah Nuripin wuri |

(ng)garêndhèl |
kacumêtan (ng)guguyu mring Asradênta |
batine ||

24. gêdhe dhuwur andhoyok ngêthimil rindhik |

lakune |
tan antara praptèng jro kae pêngulu |
kêpanggèh ||

25. Nèng pêndhapa Kidang Wiracapa tanya |

wuwuse |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 383 >

 ana paran Sradênta sira agati |
dêlênge ||

26. Alon matur têlètèh katur sêdaya |

bukane |
manthuk-manthuk ki dêmang rada kèlingan |
dangune ||

27. Alon mojar ki dêmang mring Ki Pêngulu |

wuwuse |
anèng ngêndi samêngko kang sira pojar |
ênggonne ||

28. Asradênta anolih marang Nuripin |

tanggape |
Ki Nuripin umatur mêksih nèng wuri |
arèrèn ||

29. Sangandhaping wrêksa gêng ranu anganjir |

katrine |
angling malihe hèh Asradênta sirèki |
dèn-age ||

30. Aturana prayogi kang andon-langip |

lakune |
kang liningan lèngsèr Nuripin tan kari |
undure ||

31. Angaturi marang kang sêdya mêrdhatêng |

gupuhe |
anèng ngarsa Nuripin ngirid pêngulu |
lakune ||

Jilid 9 - Kaca : 258

32. Jayèngrêsmi Jayèngraga Kulawirya |
katrine |
dènnya rarywan anganti ingkang tinuduh |
wangsule ||

33. Gya kêtingal Nuripin pan tinutwuri |

lakune |
ragi pêdhak Ki Kulawirya andulu |
karone ||

34. Sapa kae rowange dene adhuwur |

dêdêge |
kêdhuwurên ngarêp kêndhèkên kêpara |
kêpère ||

35. Hi hi gondhok agêdhe lambe andoblèh |

andomble |
kaya apa dene iku mêmêdèni |
dhapure ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 384 >

36. Gêdhe têmên godhèke sak krungan gêmak |
gêdhene |
lir gantangan mlêngkung kabotên kurungan |
nyêngklunge ||

37. Ingkang putra gumujêng myarsa kang paman |

wuwuse |
tan adangu Nuripin prapta ing ngarsa |
karone ||

38. Asradênta ngadhêpêg matur angglêrêg |

swarane |
gêdhe nglokor gumrênggêng kadya barênggi |
grênggênge ||

39. Punapinggih paduka ingkang mêrtamu |

badhene |
Ki Wuragil nauri ênggih mêkotên |
kyaine ||

40. Inggih kula punika kinèn ngaturi |

lajênge |
maring rama ijêngandika bêndara |
kêrsane ||

41. Lah sumangga sang bagus kula umiring |

ngiride |
Jayèngrêsmi alon dènnira ngandika |
mring lêbe ||

42. Rika niku punapi ênggèh pêtinggi |

lungguhe |
utawa yèn mambu sêntananira mring |
dêmange ||

43. Asradênta umatur kula punika |

yêktose |
awon-awon inggih dinamêl pêngulu |
ing mangke ||

44. Jayèngrêsmi mèsêm angandika aris |

mring lêbe |
lah (n)dawêg ingriki sami sêsalaman |
ki lêbe ||

45. Ki pêngulu gupuh nyakup astanipun |

salame |
nulya Jayèngraga Kulawirya gantya |
rahabe ||

46. Ki Wuragil Kulawirya mèsêm (n)dulu |

mring lêbe |
sasmita ring kang putra myang mring Nuripin |
liringe ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 385 >

47. Jayèngrêsmi ngandika suwawi pamun |
lumade |
nulya samya tyasira angraras driya |
katrine ||

Jilid 9 - Kaca : 259

591 Mijil
1. Pra ngawirya katri wus kairid |
lampahira alon |
Asradênta lumakyèng ngarsane |
Kulawirya tansah abibisik |
marang Jayèngragi |
samya angguguyu ||

2. Mring pêngulu Asradênta dening |

dhuwur kuru gondhok |
iya ta lah ki pêngulu kuwe |
wong mêngkono dèn-gawe mêngkoni |
pêngulu lir pêksi |
pêcuk gondhok susuh ||

3. Jayèngraga mèsêm tutup lathi |

kang pinoyok munggoh |
Nuripin mèlêt-mèlêt èncêpe |
jêr iku apa bênêr pêthèk-mami |
kadya wong madadi |
nêmu tike candu ||

4. Ki Wirya ngling apa kang dera ngling |

Nuripin acêlor |
inggih piyambakan anêlame |
tan antara lampahira prapti |
paregolanèki |
kèndêl samya ngantu ||

5. Asradênta matur dalêm nganti |

nèng ngriki kemawon |
kula matur mring bêndara mangke |
ênggèh paman manira anganti |
sakêdhap nèng ngriki |
sigra ki pêngulu ||

6. Tur uning mring bêndaranirèki |

Ki Wirya duk anon |
ngling ya ta lah pênguluning kene |
apa saking alime ing ngèlmi |
wong kaya mêmêdi |
digawe pêngulu ||

7. Wong irêng blêng jenggod kèh kang putih |

angrongkop ing gondhok |
nurut uwang têpung ing godhège |
kaya kêndhil kêdlèwèran tajin |
lan êndhasirèki |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 386 >

 gêdhe gondhokipun ||

8. Tan sêmbada dhuwure kru aking |

balung ting pêndhosol |
layak kabotan dening gondhoke |
gondhok mêdhok angingkuti daging |
nglumpuk dadi siji |
mring gondhok milulu ||

9. Miyut-miyut lakune tênganging |

kabandhulan gondhok |
ginuyu mring kang putra kalihe |
Ki Nuripin angglêgês sarya ngling |
andêlna (n)Jêng Kyai |
kenthol yèn amangun ||

Jilid 9 - Kaca : 260

10. Walah mêksih kurang papanèki |
isih luwih poyok |
Asradênta kang atur uninga |
kae Kidang Wiracapa angling |
(ng)gêgêlara aglis |
lampit kêlasa lus ||

11. Sigra rinumatan wus miranti |

palinggihan dhayoh |
lon dènnya ngling lah turana age |
Asradênta gupuh angaturi |
marang sang tamu tri |
kang angantu ing pintu ||

12. Turira ris paduka ngaturi |

mring ramanta gupoh |
kang ingaturan kerid lampahe |
Jayèngrêsmi lawan Jayèngragi |
Ki Kulawiryèki |
Nuripin tan kantun ||

13. Kae Kidang Wiracapa mungging |

pêndhapa tambing lor |
ingadhêp dening kulawangsane |
sêntana kêlawan magêrsari |
tarap anèng wuri |
samya saguh-saguh ||

14. Sangkêp supacaraning ngabèi |

epok lan paidon |
anèng lante lan pawong rencange |
samyambêkta pêdhang miwah tamsir |
têlêmpak myang bêdhil |
panguthik lan suduk ||

15. Arinira katri anèng ngarsi |

(n)dêl-andêling kewoh |
Wiranjara lan Wirangjarane |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 387 >

 wuragile Ki Wirabrajèki |
samya angayumi |
bawah tabonipun ||

16. Lêbak-wukir ing Lêmbuastèki |

anyapara-têlon |
pra kenthol tri dadya wat-awate |
kang raka wus angudanèni |
rampung rinira tri |
kinarya bêbau ||

17. Yata wau ingkang amêrtami |

lampahira alon |
praptèng natar tritis pêndhapane |
Kidang Wiracapa duk ningali |
mring kang wau prapti |
sênênne sumunu ||

18. Gupuh-gupuh mêthuk angadêgi |

sarya lingira lon |
lah sumangga anakmas alinggèh |
matur inggih nulya angabêki |
Wiracapa linggih |
lan pra arinipun ||

19. Jayèngrêsmi Jèngraga Ki Ragil |

samya tata lunggoh |
Jèngrêsmi mangarsa tur salame |
Kae Kidang Wiracapa aglis |
pasalam ngrahabi |
wa barakal-lahu ||

20. Sarwi anêmbrama ing pambagi |

karaharjèng lakon |
mangsuli basukiyèng kramine |
wusnya nulya manjing ganti-ganti |
sêsalaman sami |
gya mring pra rinipun ||

Jilid 9 - Kaca : 261

21. Samya rahabira tundhuking sih |
-ira têmbe tumon |
wusnya sêsalaman sêdayane |
amrayogi dènnya samya linggih |
langkung among krami |
kajatmikanipun ||

22. Kidang Wiracapa angabèi |

wijiling sabda lon |
punapinggih anakmas putrane |
kakang Kae Bayipanurtèki |
wastane ing nguni |
mas Arundayèku ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 388 >

23. Ingkang pundi pêmbayuning siwi |
kang tuwa kang anom |
pintên sêdaya panunggilane |
sapa sintên kang sinambat ing sih |
anak-ingong katri |
pundi ingkang sêpuh ||

24. Jayèngrêsmi aturira aris |

paduka tannèngko |
rakanta (n)Jêng Kyai susunune |
namung titiga pambayun èstri |
kang jalu kêkalih |
kawula kang sêpuh ||

25. Ingkang anèm punika kang adhi |

wondene kang wadon |
Tambangraras (m)bok-ayu wastane |
kula sinungan pun Jayèngrêsmi |
punika ri mami |
Jèngraga rannipun ||

26. Satunggil paman Kulawiryèki |

kang wuragil anom |
gangsal sêdaya panunggilane |
ingkang sêpuh rakanta (n)Jêng Kyai |
tumuntên rinèki |
Suwarja pêngulu ||

27. Wiradhustha pêndhadhanirèki |

gya Panuksma rêke |
Panamar lan Ki Kulawiryane |
inggih punika kang muragili |
sêdhèrèk nêm nunggil |
sayayah saibu ||

28. Kidang Wiracapa duk miyarsi |

nauri sabda lon |
yèn mêkotên anakmas kalihe |
putranipun (n)Jêng kakang Kiyai |
Ki Kulawiryèki |
wragile Ki Guru ||

29. Inggih sokur alkamdulilahi |

karsaning Hyang Manon |
nakmas pêpanggih ing ingong rêke |
tuwin pun adhi Kulawiryèki |
prayogi dhi ragil |
kang kêparêng ngayun ||

30. Cêcêlakan lan arinta katri |

supaya mrih pundhoh |
kang liningan lèngsèr gya nulya ge |
têpung dhêngkul lan Wirabrajèki |
pra kadang ngingsêri |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 389 >

 samya sukèng kalbu ||

31. Kae Kidang Wiracapa angling |

pundhuha padha nom |
manira biyèn duk maksih anèm |
lan Ki Guru ing Wanamartèki |
wus saeka kapti |
tan sêlayèng kayun ||

Jilid 9 - Kaca : 262

32. Arinira katri anor-ragi |
malih ngandika lon |
lah undangên rubiyah-ngong Nikèn |
Widaryati Asradênta aglis |
ngaturi (n)Jêng Nyai |
Widaryati gupuh ||

33. Praptèng ngarsa kang raka ngling aris |

wruhanira rêko |
sira kêdhayohan ya sutane |
Kae Guru Bayi Panurtèki |
kang ro iku siwi |
siji ku sêdulur ||

34. Kang sring ngong-tuturkên ing sirèki |

duk mêksih samya nom |
wong sêsanga iya panunggale |
mas Rundaya lawan |
miwah Ekawêrdi |
lan Wargasastrèku ||

35. Malarsipta Carikputra tuwin |

Carikmudha kang wong |
Danumaya kêsangane dhèwèk |
mêngko tan ana panggih pinanggih |
bagèkna tumuli |
dhimu myang alomu ||

36. Nikèn Widaryati nêmbramani |

arjaning apanggoh |
ingkang putra kalih nor-ragane |
myang kang Wuragil Kulawiryèki |
wêcananira ris |
amangsuli nuwun ||

37. Kidang Wiracapa angling malih |

ing nguni ngong anon |
santrine mas Arundaya biyèn |
sawiji tan kêna sah kikinthil |
si Bawuk rannèki |
wus amulucumbu ||

38. Jayèngrêsmi mèsêm matur aris |

sèstuning patakon |
inggih mêksih pun Bawuk ing mangke |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 390 >

 kinarya pêngulu angibahi |
ing Wanamartèki |
sawawêngkonipun ||

39. Wasta Ki Pêngulu Basarodin |

gênging sih kinaot |
lan kang para kadang sêdayane |
Kidang Wiracapa gumuywangling |
mring Asradêntaki |
kancamu si Bawuk ||

40. Jênênge saiki Basarodin |

mêngko ibahing wong |
Asradênta mêlongo winartèn |
angling malih niku adhi Ragil |
Asradênta niki |
ngong karya pêngulu ||

41. Bêrkat milu lara lapa kinthil |

lit milya milyèng ngong |
baya wus binage ing takdire |
wusanèngsun tinitah ngabèi |
sêkadar malês sih |
mring Asradêntèku ||

42. Sami lan pun Bawuk Basarodin |

niku ran si Dhogol |
gêr ginuyu marang sêdayane |
Kulawirya latah duk miyarsi |
mojar olèh tandhing |
kang Pêngulu Bawuk ||

Jilid 9 - Kaca : 263

43. Lan kang Asradênta (m)buh pinilih |
kari angêtombol |
sangsaya gêr-gêran ing guyune |
Kulawirya tan wangwang maliring |
watak (m)bibisani |
yèn anjurudêmung ||

592 Jurudêmung
1. Kae Kidang Wiracapa |
pangandikanira arum |
marang ing rubiyahipun |
Widaryati arakita |
pasugatane tamumu |
mumulenên sutanira |
saiki mupung apangguh ||

2. Uwus manira tan bisa |

têtêmu lan ramanipun |
sutanta bae lan rimu |
prêsasat kakang Rundaya |
mêrene sinihan pangguh |
marêm dene pulunanta |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 391 >

 Nikèn Widaryati gupuh ||

3. Alon lèngsèr maring wisma |

nuduh pawong rencangipun |
pawohan wedang panganan |
kinèn nyaoskên mangayun |
kang nênampa ngadi-warna |
sapênganggone pinatut ||

4. Nikèn Widaryati agya |

ngirid pagulan mangayun |
kêpering raka alungguh |
sugata sumajèng ngarsa |
wusnya ngladèni gya mundur |
tap laku kadya wong kutha |
parigêl sasolahipun ||

5. Kae Kidang Wiracapa |

nyarakkên sugatanipun |
sumanggèng kêrsa ing riki |
sami anadhah nyamikan |
ywa taha-taha ing kalbu |
utami kêrana Allah |
tan wêrana siku-siku ||

6. Sarwi nyandhak pacawanan |

wedang ron balimbing-wuluh |
gula sakar arèn luhung |
mara ta ing kono sira |
Wiranjara lan adhimu |
Wirangkara Brajawira |
angrahabana sirèku ||

7. Alomu manawa ringa |

kang liningan samya gupuh |
nêmbrama manis ing wuwus |
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
katri Ki Kulawiryèku |
samya ngalap nginum wedang |
kang wedang balimbing-wuluh ||

8. Lalabe gula-rèn sakar |

adhahar nyamikanipun |
sasênêngira amundhut |
wowohan myang lah-olahan |
Ki Wiracapa amuwus |
lamun kêparêng ring driya |
dhi Ragil nakmas puniku ||

9. Prayogi kèndêl sêpasar |

supaya ing sih tyas nutug |
marêma marma andulu |
marang sang bagus katrinya |
Jèngrêsmi alon turipun |
pangandikanta kang dhawah |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 392 >

 inggih kêlangkung kasuhun ||

Jilid 9 - Kaca : 264

10. Ingkang sih-marma paduka |
asangêt kawula nuwun |
sumanggèng kêrsa lumuntur |
marmanipun tur-kawula |
ri-paduka yêktosipun |
ing lampah katri punika |
dhapur ingutus angruruh ||

11. Mring Kae Sèh Amongraga |

sah nis ing sêsaminipun |
jênaka dèrèng saèstu |
swami Nikèn Tambangraras |
kêlangkung kawêlas-ayun |
karya runah yayah rena |
myang kulawangsanipun ||

12. Mila ing lampah-kawula |

kalunta andon anglangut |
aniti nitik tan antuk |
mahas wana pawukiran |
ing mangkya prapta ing ngayun |
kawula panggoh paduka |
pan punika wiyosipun ||

13. Kae Kidang Wiracapa |

duk miyarsa aturipun |
kang putra angrês tyasipun |
kêgagas wlas sêmu waspa |
Widaryati nut wêtu luh |
myarsa ature kang putra |
anutur sêduluripun ||

14. Angarang tinilar priya |

ing têpa sariranipun |
Kae Wiracapa muwus |
(ng)gih Allah kang pinapajar |
dene kabèh kawlas-ayun |
manira lawan bibinta |
puwara tumutur wuyung ||

15. Saking kandhêhan miyarsa |

lapake datan susunu |
puniku bibinirèku |
myat mring anakmas kalihnya |
lir tan kêna sah andulu |
kula puniki anakmas |
pati branakan tuwuh ||

16. Susuta èstri sajuga |

tankaprah limrah ing sunu |
Jayèngrêsmi lon umatur |
liripun kadya punapa |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 393 >

 de mawi tan limrahipun |
Ki Wiracapa lingira |
rinta wit duk jêbèng pinjung ||

17. Tan kêna rinrèh ing karya |

akarêm saba wana gung |
sêpisan pindho ping têlu |
sabên lunga ginolèkan |
ibune milu angluruh |
kêpanggih têngahing wana |
tan jênêk nèng wismanipun ||

18. Tita ing ngalama-lama |

pan dadi pêrawan jêbug |
wancine wayah mêmantu |
kêdurus tan karsa krama |
namung karêm ambuburu |
anundhung kidang mênjangan |
andaka jawi andanu ||

19. Sumawana ngitêr sima |

solah bawane lir kakung |
sikêp prajuritanipun |
tan pisah turangganira |
parigêl angêmbat lawung |
kukuwu ing dalu siyang |
nèng wana tan mantuk mantuk ||

20. Yèn purun mantuk mring wisma |

sring angsal ambêkta lawuh |
winot ing turangganipun |
nuwuki sampè sawulan |
bagine wus takdiripun |
kadhanyangan ing wanarga |
dadya grêma tuwalauru ||

Jilid 9 - Kaca : 265

21. Ni rara kêtnaginubah |
karya ran pribadinipun |
ngong bibinta tan wèh juluk |
wikan ingkang asung aran |
ngung wus narimèng tyas muwus |
bibinta myat ring anakmas |
prawirèng krama abagus ||

22. Kêlangkung kêpenginira |

yèn bisa darbe susunu |
lamine panggih kramèngsun |
babêle namung sapisan |
sutrèstri punika wau |
prêsasat datan sêsuta |
tan kêwasa mêngku sunu ||

23. Puniki wus pêndhak dina |

rinta tan kêdulu mantuk |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 394 >

 ênggèh tan kêna binastu |
ni rara Rêtna Ginubah |
wus kuwu nèng sêsananira |
wit anom tumêkèng sêpuh ||

593 Sinom
1. Sêdangunira rêrasan |
Ki Kidang Wiracapèki |
sasmita ngungun mring garwa |
sira Nikèn Widaryati |
kêrasa inanèki |
tiwas tan na tuwasipun |
ngêmbêng waspa marwayan |
sinamun lêbu ngalilip |
tyas kepengin puputra lir tamunira ||

2. Kae Kidang Wiracapa |

ngling mring garwa Widaryati |
wis aja kèh kang rinasa |
sêpuluh lagi pinasthi |
darbe suta sawiji |
tan kêna tinêkêm ucul |
kamanon anèng wana |
pinulung kang marabumi |
ya nakira ni rara Rêtna Ginubah ||

3. Jayèngrêsmi Jayèngraga |
katri Ki Kulawiryèki |
myat maring kang darbe wisma |
sêmu sungkawa myang rabi |
sih-marma mring têtami |
katri samya nor tumungkul |
ngungun ring sojarira |
sutane èstri kadyèki |
sira Kae Dêmang Kidang Wiracapa ||

4. Ngling aris mring garwanira |

lah wus sira Widaryati |
tata-tata-a madhangan |
sêdhênge têngange ari |
baya katoran mêrgi |
kêlantih pulunanamu |
Widaryati agêpah |
mring wisma nuduh parèstri |
kang rêrakit rampadan kinèn prayoga ||

5. Kae Kidang Wiracapa |

ningali tamunira tri |
ragi sêlayèng wahana |
ing wangun pasêmonèki |
pan-samya amrayayi |
sawiji sêntosèng ngèlmu |
tyas mêrtyambêg ngumala |
kang kalih lugu mriyayi |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 395 >

 tyas ngumalambêg rêmên langêning praja ||

Jilid 9 - Kaca : 266

6. Aris dènnira ngandika |
won nganggur inggih dhi Ragil |
pakurmat sunat lêlahan |
kêjibah bumi priyayi |
sacaraning nêgari |
pênêd wontên gong cumêngkung |
anglang gama sarak |
sêkêdhik cara priyayi |
kang liningan samya umatur sumangga ||

7. Ngling malih mring arinira |

lah Wirabraja dèn-aglis |
pêpêkên niyaganira |
wêtokna gamêlan-mami |
sêlendro si Bèr-manis |
ing kono bae (m)burimu |
Wirabraja agêpah |
manggil niyaga kèn ngambil |
gamêlan si Bèr-manis tinatèng ngarsa ||

8. Tan antara pra niyaga |

rumat sêkala miranti |
Kae Dêmang mèsêm mojar |
Camaya ngrêbaba bêcik |
sing anggambang si Prawit |
si Cakrêma kêndhangipun |
si Caguna ngromonga |
si Cawèya kang anyuling |
si Calêngki prayoga angêndèrana ||

9. Iya bênêr Wirabraja |

(m)bok ngundang têlèdhèk siji |
kang abêcik swaranira |
ing Bèndha si Grèpèt bêcik |
undangên sêdhela glis |
Ki Wirabraja anuduh |
ngundang ronggèng mring Bèndha |
Ki Wiracapa ngling aris |
wis sênggrèngên rêbabmu pathêt sêsanga ||

10. Nuli lêkas unèkêna |

Rondhon kang sêmada ririh |
agupuh ingkang liningan |
sêmênggrèng ngèg wus pêkolih |
nême sasêndhon apti |
akêjêr tutupanipun |
samya sajak nêgara |
pêthikan ing Pranaragi |
kang sasêndhon pathêt sanga rum araras ||

11. Nutug lih-ulihanira |

gya laju talu anggêndhing |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 396 >

 munya Rondhon sèsènggolan |
pênabuhe ukur (n)jawil |
satangkêping aringgit |
kalanya durung anjantur |
rampak imbal ngêpinjal |
ngêmanak bêkakanèki |
nganyut-anyut Bèr-manis arum araras ||

12. Sêdhêng lêganing irama |

Jèngraga mèsêm miyarsi |
asasmita ring kang paman |
Kulawirya amangguti |
tansah nolih ningali |
mring niyaga kang nênabuh |
cèngkoke tan sêlnya |
Bèrmanis ngrantêg ngrêrangin |
srining dhusun kadêmangan Lêmbuasta ||

13. Ni Widaryati mangarsa |

matur ing rakanirèki |
paduka kèn-angruktiya |
sêsaji sugata tami |
kang raka ngling ko thithik |
sêdhêng têka ronggèngipun |
Jèngraga Kulawirya |
mèsêm kêduga ing ati |
wus antara kang (ng)gêndhing Rondhon aminggah ||

Jilid 9 - Kaca : 267

14. Yata wau kang ingundang |
têlèdhèk si Grèpèt prapti |
anèng ngarêping niyaga |
anêsêg unggahing gêndhing |
ngêndhêlong dèn-salahi |
asuwuk gamêlanipun |
Ke Kidang Wiracapa |
ngandika mring garwanèki |
lah wus mara ladèkna lêladènira ||

15. Kang garwa lèngsèr sing ngarsi |

anuduh padhêke èstri |
agupuh kang inujaran |
nampambêng dhulang tup-saji |
kobokan lan kêndhi |
pinere dhêdharanipun |
sêkul ulam rampadan |
akupêng tinatèng ngarsi |
ing ambêngan kabèh priyangga-priyangga ||

16. Ngling wawi ngriku anakmas |

prayogi sami wêwanting |
gupuh kang sami cinaran |
tuturuh sarya ngling malih |
mring niyaganirèki |
unèkna gamêlanamu |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 397 >

 La-êla lon kewala |
padha krasa ukur (n)jawil |
gupuh para niyaga anulya buka ||

17. Cumêngkling arum araras |

rarase angraras ati |
angapti panabuhira |
baud rêbut mrih kaèksi |
adan lêkas abukti |
kang sami nadhah pikantuk |
kasumyar ing gamêlan |
La-êla alon angêlik |
binarungan ingkang gêndhing ginêndhèngan ||

18. Mêthit mêrit muluh rêmak |

pupunton rêbab lan suling |
tungtung ngês lan wilêtira |
rêbut yakmakaning gêndhing |
ambyantu ririh ricik |
munya rum anganyut-anyut |
Jèngraga Kulawirya |
rongèh sring alihan linggih |
Kidang Wiracapa mèsêm langkung suka ||

19. Tumingal mring tamunira |

Jèngraga Kulawiryèki |
ki dêmang aris wêcana |
mring kang putra Jayèngrêsmi |
(ng)gih anakmas puniki |
pakurmatan warninipun |
sajaking maksiyatan |
tan mupangat ing agami |
sêdaya wus tatanira alyèng praja ||

20. Kula kêlawan ramanta |

bagi wus ganjaranèki |
kakang Rundaya tinitah |
ngulamèng ngilmu linêwih |
sun tinitah ngabèi |
pan beda ganjaranipun |
maklumipun anakmas |
sarèhning sukur ing kapti |
tan nyupêna anakmas panggih pun bapa ||

21. Myang dhi Ragil Kulawirya |

tumungkul kang sinung angling |
wus antara dènnya nadhah |
luwaran samya wêwanting |
ambêng nulya cinarik |
sinungkên pêmburinipun |
Nuripin Asradênta |
wong roro samya abukti |
angrêrantêg gêndhing La-êla aniba ||

Jilid 9 - Kaca : 268

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 398 >

22. Rêbut bêsus sêdayanya |
ngungalkên ngês wilêtnèki |
antara babakanira |
ngêndhêlong suwuk kang gêndhing |
nulya sinungan bukti |
niyaga kapang atêpung |
amangan ting kucapah |
Asradênta lan Nuripin |
Asradênta wus dangu pangantinira ||

23. Andulu pêmulukira |

nut nênga tumungkul mèksi |
Nuripin mêksih amangan |
Ki Kulawirya anolih |
sarwi muwus ambêkis |
tawêkal têmên si Buntung |
dhèk gêndhing durung niba |
kongsi suwuk mêksih ngêmil |
olèh gawe tirah lambe anèng paran ||

24. Ambêrung lir wêdhus saba |

ing pakacangan ngrêmusi |
nora miris binênturan |
ya kêjaba dipênthungi |
sing muncrat polonèki |
ingkang kaya uwong iku |
gumuyu Asradênta |
anglêrêg lir têkèk muni |
anèng gawok anggogok sru agêrokan ||

25. Nuripin jrih nulya wisan |

takêre lagi nêngahi |
cuwa tan tutug amangan |
wêdi dinukan Ki Ragil |
wusnya wisuh Ki Ripin |
Ki Asradênta agupuh |
sisane sêkul ulam |
rampadan misih kèh kèri |
binrêkatan mring Asradênta sêdaya ||

26. Binuntêl kacune amba |

anuli ginawa mulih |
ambêntoyong (ng)gawa brêkat |
lajêng sininggahkên aglis |
anjêngèk Ki Nuripin |
gêrundêlan amarêngguk |
pêngulu kênèng lara |
wruha yèn dibrêkat mulih |
tak êntèkna mau tur warêg amangan ||

27. Ki Wirya mèsêm têtanya |

ririh anolih mring wingking |
apa Pin dene grundêlan |
Nuripin umatur ririh |
sawêg cilaka mami |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 399 >

 puniku kyai pêngulu |
tan nyana lamun (m)brêkat |
sêdaya binêkta mulih |
binuntêlan ing kacu wiyar plipitan ||

28. Ambêntoyong gulunira |

(m)bêntoyong tanganirèki |
uninga yèn mêkatêna |
ngong têlaskên sêdayèki |
jêr (n)dadak dèn-dukani |
wong amangan durung tutug |
lêrês (ng)gèn-kula nyêngka |
inggih dêlênge acicik |
Asradênta pêmbrêkate dadi drêmba ||

29. Wong nadhah sawêg satêngah |

sêlak sampeyan-dukani |
Ki Kulawirya asuka |
anggligik gumuyu ririh |
sarwi atuding-tuding |
Jèngraga mèsêm andulu |
mêngkana wus luwaran |
nyamikan sumadyèng ngarsi |
Kae Dêmang Wiracapa nulya mojar ||

Jilid 9 - Kaca : 269

30. Prayogi sêsangat salat |
wancine wêktu umanjing |
Jèngrêsmi gêpah turira |
nulya samya maring masjid |
Kidang Wiracapèki |
mring pahèran samya wulu |
sawusira akadas |
ki dêmang kang angimami |
wus antara ing wêktu Luhur bakdanya ||

31. Pragat puji dhikirira |

sêlawat salaman sami |
mudhun saking pêlanggaran |
kang putra ari ingirid |
langkung dening ngrêsêpi |
Ki Kidang Wiracapèku |
tamu kêtiga pisan |
wangsul mring pêndhapa malih |
wus satata dènnira alêlênggahan ||

32. Dhadharan asri nèng ngarsa |

ki dêmang angancarani |
sumanggèng riku anakmas |
won kèndêl sêsambèn bukti |
paran kang dèn-kêrsani |
kang putra samya tur nuwun |
malih alon wêcana |
kula puniki dhi Ragil |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 400 >

 mung kêcanthèl wêktu tan pitaya tilar ||

33. Sinambi mêngku parentah |

cèwèng caraning agami |
baya wus ganjaraning Hyang |
mungguh ahlining ulami |
bibar sêdaya kêndhih |
dening langêning acêngkung |
kêburu kêbèragan |
sapraboting kaprayayin |
ragi bênggang cacêgah pakoning Allah ||

34. Wrating wong lumakyèng karya |

sêdasa-dasa dospundi |
brêkate mêngku wong kathah |
akathah ingkang pinikir |
Jèngraga lan Ki Ragil |
umatur sarwi gumuyu |
punika kasinggihan |
inggih kadospundi malih |
tiyang dados priyayi mêngku prakara ||

35. Myang langên tataning praja |

ngangge sêcaraning nagri |
solah-bawaning kamuktyan |
wus sasat bangsa priyayi |
ki dêmang anganthuki |
inggih mêkatên dhi Wruju |
inggih botên ambucal |
ing sarak sarengat Nabi |
inggih burêt katimpah tingkah maksiyat ||

36. Wahyu cathêting wardaya |

gampilanipun dhi Ragil |
ngèlmi gêgeyonganing tyas |
mungguh ngagêsang puniki |
[. . . ]|
anggêr pênêd batosipun |
lamun pênêd nèng donya |
(ng)gih pênêt akeratnèki |
ing agêsang mung ambujêng kapênêdan ||

37. Ki wuragil Kulawirya |

anêsêg dènnya alinggih |
myang kang putra sakalihnya |
sukèng driya miyarsa ngling |
Ki Ragil nambung aris |
inggih kadospundi wau |
mênggah pênêd punika |
liripun kadi-punêndi |
basa pênêd apênêd dhatêng punapa ||

Jilid 9 - Kaca : 270

38. Kae Kidang Wiracapa |
gumuyu anggêdhêg wêntis |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 401 >

 dhi Wuragil Kulawirya |
mung pênêd kalih prakawis |
mênêdi sapucuking |
ilat lan pucuking guthul |
Ki Kulawirya latah |
gêr gumuyu sêdayèki |
Jayèngrêsmi tumungkul Jèngraga suka ||

39. Kae dêmang malih mojar |

bangsa punika dhi Ragil |
kêlangkung dening dêksura |
balêjêd ngisin-isini |
nanging puniku wiji |
wijiling ilmi binrukut |
lêring nalar tar wêntar |
minangka urating ilmi |
milanipun dakar ingaranan urat ||

40. Pasênêtanning duryat |

ayat martabating jinis |
janase sampun kaênas |
tamjis lan najis pan jais |
kadi ta lapal kadis |
dhikir lan dakar puniku |
mungguh makna tan beda |
sami kasuciyanèki |
pon kang sipat ajali abadi tunggal ||

41. Mungguh murat cara jawa |

têpunging lapal lan jawi |
dakar ingaranan kalam |
kalam maknanipun angling |
kêlawan ilat tratil |
puniku paworing pucuk |
pucuking kalam dakar |
lan pucuking kalam uni |
namung ngriku gêgeyonganing ngagêsang ||

42. Anèng enak lan pakenak |

enake nandhang abukti |
pakenak layaping nendra |
lan ruruning rasa jati |
yèn sampun anyukupi |
kalih prakawis puniku |
tan kirang sandhang tadhah |
tan kirang rahabing rabi |
(ng)gih puniku kang wus prayogi ing titah ||

43. Sampurnaning dalêm dunya |

sampurna ing dalêm akir |
punapa pulasing dunya |
inggih pupulasing akir |
dunya wit nganamnami |
ngakerat dadining wakul |
tumbu tampah tampira |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 402 >

 puniku ingkang supami |
malah tikêl sêdasa tikêl atusan ||

44. Barang tabyate nèng donya |

tabyat ala tabyat bêcik |
sarwa tikêl samadaya |
nut dhorènge nèng donyèki |
lamun nèng donya miskin |
tikêl satus miskinipun |
yèn sarwa sarwi donya |
tikêl satus sarwa-sarwi |
pêrtandhaning bab pênêd wontên sêksinya ||

45. Sêksine pênêd punika |

dhi Ragil tigang prakawis |
bênêr wuwuse tan gothang |
pêrcaya datan kêwatir |
angandêlan ngèmêngi |
nirnakkên tri pêrkarèku |
tan labêt dora-cara |
tan pitênah ing sêsami |
datan ngumpêt mêpêt panggawe raharja ||

46. Arjanèng wong ahli donya |

angèsthi kalih prakawis |
kalam dhikir kalam dakar |
wus sampurna uripnèki |
wah mêkatên dhi Ragil |
kaelokaning Hyang Agung |
kang tan kêrana donya |
anrangbaya ing arungsit |
tan kaduli ing sandhang kalawan pangan ||

Jilid 9 - Kaca : 271

47. Tan sotah ing rajah tamah |
puniku ahli otadi |
tan pae lan ahli donya |
lir têlêng lawan jêladri |
alun ahli donyèki |
têlêng ahli akiripun |
tan beda jatinira |
alun lan têlêng jêladri |
ahli donya ahli akerat wus timbang ||

48. Ahli donya ya wus bisa |

nyamuti dhirinirèki |
ing enak lawan pakenak |
kang ahli akerut yèn wis |
enak datan abukti |
pakenak datan aturu |
lir kudhuping puspita |
tan ana gatraning rujit |
saking dening wungkule pinguling dênta ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 403 >

49. Kang ahli donya upama |
puspa wigar angganda mrik |
saking ambabar ihtiyar |
mêkar angambar tulya-sri |
kang puniku dhi Ragil |
sadhengah ingkang pinupu |
gampil angèle datan |
prabeda lamun inapti |
Jayèngrêsmi Jayèngraga Kulawirya ||

50. Kajuming driya wiyoga |

kaparas rasan hakiki |
kikise nora kikiban |
sami micarèng ing kapti |
labêt randhan ngulami |
muradi basa kang saru |
tan ana rubedanya |
nora sêmbada witnèki |
wêkasannya murade awirangrongan ||

594 Wirangrong
1. Ki Ragil Kulawiryèki |
raosing tyasira condhong |
liningane gampang gathak-gathuk |
galêthêking ngilmi |
tan ngêkahkên upama |
apêsaja cara Jawa ||

2. Ke Kidang Wiracapèki |
gumuyu sarya ngling alon |
adhi Kulawirya kintênipun |
badhèk wignyèng gêndhing |
Ki Wirya ris turira |
sarwi gumuyu alatah ||

3. Anjawi putranya niki |

anakmas kang sampun gamboh |
tan kèwêdan raras ing kêlangun |
anggêndhing rêspati |
mèsêm ingkang liningan |
tan pati sagêd turira ||

4. Ki dêmang suka ing galih |

lir punagi tyasnya tumon |
ngling mring arinira kang wêruju |
hèh Wirabrajèki |
ngundanga têtanggapan |
kang êndi prayoganira ||

Jilid 9 - Kaca : 272

5. Têtanggapan mêngko bêngi |
apa wayang apa gambyong |
apa bêbagoran têlu iku |
êndi kang prayogi |
salah siji sêdhengah |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 404 >

 Ki Wirabraja turira ||

6. Inggih sumangga (n)Jêng Kyai |

kêrsa kang pundi siniyos |
kang raka linigira mungguh aku |
bagor bae bêcik |
lakonne Narawangsa |
yèn ora Jayakusuma ||

7. Dha-padha wong kene iki |

dhêmênane kang tinonton |
amung totopèngan kèh wong (n)dulu |
tinimbang lan ringgit |
tlèdhèk karucil purwa |
topèng gêdhening tontonan ||

8. Dospundi ngriku dhi Ragil |

kêrsane ingkang tinonton |
Ki Wirya turira sumanggèng yun |
kang dipun-kêrsani |
Ke Kidang Wiracapa |
nuduh mring ari katrinya ||

9. Lah Wiranjara sirèki |

ngong patah gawening wadon |
sira tuturana (m)bok-ayumu |
lah-olahan ngratêngi |
kudur kudu wadonan |
dadakan bae kang rumat ||

10. Ya sira kang ngêpalani |

sakèh pênggawening wadon |
de si Wirangkara ya sun-tuduh |
mêragata sapi |
gudèl kêlawan menda |
samawana bèbèk ayam ||

11. Mangsa bodhoa sirèki |

cukup kurange ing mêngko |
de sira Wirabraja pakaryamu |
ngong-tuduh sirèki |
angulêm-ulêmana |
nakmu dêmang Wirancana ||

12. Ing (ng)Galèk kulon dèn-brêsih |

manca-pat kidul wetan lor |
para bundhêl desa goco umbul |
jêjênggul pêtinggi |
bêkêl pandhêsêl gêbrag |
konên rakit pêsamowan ||

13. Undangên si Nayakênthi |

lan sarowange pra bagor |
pêpakên sêdaya wong atapuk |
aywa na kang kèri |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 405 >

 sigra ingkang liningan |
para kêtiga pisan ||

14. Jayèngrêsmi Jayèngragi |

katri Kulawirya non |
marang Kae Dêmang krasèng kalbu |
samya ngling ing galih |
kèngêtan ingkang rama |
jêng kyai Bayi Panurta ||

15. Duk-kala wit darbe kardi |

mêmatah kadang tuwa nom |
kumênyut tyasira duk ing dangu |
panggihe rakèstri |
(m)bok Nikèn Tambangraras |
lawan Ki Sèh Amongraga ||

Jilid 9 - Kaca : 273

16. Puwara nis sah lan swami |
ing mangke dadya lêlakon |
pangupayèng paran angrururuh |
rèh kapugutan sih |
kumêmbêng ngêmu waspa |
sinamun iribanira ||

17. Ke Kidang Wiracapèki |

mulat mring kang putra karo |
sêmune sungkawa wus kawêngku |
saraosing galih |
nglêlêjar wuwusira |
dhi Wuragil Kulawirya ||

18. (m)Bok swawi adhi anggêndhing |

lan anakmas ingkang anom |
punapa winignyan langênipun |
Ki Kulawiryèki |
gumuyu naur sabda |
prayogi lawan paduka ||

19. Lan jêngandika jarwani |

sampurnaning wong angêngong |
sabab wontên kojah kaolipun |
sami amastani |
makruh gêng malah karam |
tunggal babagan lan wayang ||

20. Liripun kadi-punêndi |

kawula angalap kawroh |
ki dêmang anjola sru gumuyu |
hi bilah dhi Ragil |
angêgol anggêrewal |
ngajak barak bèbèrèkan ||

21. Latah Ki Kulawiryèki |

botên ta mêkatên ngêgol |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 406 >

 ngong ngalap barêkah ingkang mungguh |
botên muta-watir |
galate wong lêlahan |
ngling Ke Kidang Wiracapa ||

22. (ng)Gih-inggih mangke dhi Ragil |

kula jarwani kang gathok |
sampurnaning cêgah karamipun |
wong gêndhèngan gêndhing |
sarat kêdah cinoba |
jarwa purwa-kanthinira ||

595 Kinanthi
1. Wiwita sami anabuh |
mangkya dhi kula jarwani |
Ki Kulawirya anggagrag |
ngling mèsêm mring Jayèngragi |
lah ta wis payo nak-êmas |
ngrêbaba ingong kêndhangi ||

2. Kae dêmang sru gumuyu |

mring niyaga ngandika ris |
êndi rêbabmu Camaya |
turnèng anakmas Jèngragi |
kêndhangmu Cakrêma turna |
mring adhi Kulawiryèki ||

3. Êndi mrènèkna dêmungmu |

manira mèlu anggêndhing |
dêmunge imbal lêlamban |
barung panrus imbal Pathi |
agupuh ingkang liningan |
tur rêbab kêndhangirèki ||

Jilid 9 - Kaca : 274

4. Nulya tinampanan sampun |
Jèngraga Kulawiryèki |
Ki Kidang Wiracapojar |
wawi anakmas anggêndhing |
dimèn tinelad niyaga |
wilêting Jêpara Pathi ||

5. Ki Jayèngraga agupuh |
anggamêl rêbab rêspati |
rêbabe langkung prayoga |
watangan pinonthang gadhing |
kosok pinatra pinrada |
bathok jamangan balênggin ||

6. Kawat tinênthêng nêmipun |

sinênggrèng ngèk wus pêkolih |
lan nêming gêndèr myang gambang |
ênêming suling nyamlêngi |
Jèngraga miranggèng rêbab |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 407 >

 pacêt jatmika amanjing ||

7. Angangkang kinosèr muput |

santêne akarya uni |
kêngkêng wêwangkisanira |
sêdayanipun sarwa-pik |
gya sasêndhon pathêt sanga |
jarinya gêtêr awiwil ||

8. Lir kêtonggèng masang antup |

tumèmbèl tutupanèki |
angingat angêmbat kawat |
mèt wilêt cengkok pinipil |
angêntul pangêlusira |
mègo raras ngrês mrih manis ||

9. Anglela pênunggulipun |
pênuduh amupus pakis |
jênthik nyikiling gang-anggang |
klilinganira têrampil |
kosok muput anglêr lomba |
yèn rangkêp alus lêstari ||

10. Ngêcêg ngikik ngêlik ngungkung |

barung gêndèr gambang suling |
tapis rarasing yakmaka |
wilête anglulut ati |
tutupe awiwilahan |
acêtha rata amathis ||

11. Ingapti pangrêbabipun |

amêsês bêsus awasis |
wêntise akalêsêdan |
sad-ingsêd saradanèki |
lamining tan lir punika |
tinungtungakên angênting ||

12. Êntong atine kang nabuh |

sitong tan ana maoni |
anjomblong para niyaga |
mlompong mulat ing Jèngragi |
andongong pan kêgawokan |
ngêtonggong mitênggêng mèksi ||

13. Dènnira sêsêndhon nutug |

wali lih-ulihanèki |
gya Sarayuda sabêman |
êgong nglêgakakên ati |
Sawusira pêpathêtan |
rêbabe dèn-ling-ilingi ||

Jilid 9 - Kaca : 275

14. Ki Kidang Wiracapèku |
suka gumuyu sarya ngling |
dubilah dene kêpenak |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 408 >

 amarasakên wong gêring |
wong sêmene mêjên mulat |
mring anakmas Jayèngragi ||

15. Kang inunjaran nor lungguh |

Ki Kulawirya ngèsêmi |
Kae Kidang Wiracapa |
nolih mring niyaga angling |
jamak mêngkono Camaya |
wong ngrêbab enak pinyarsi ||

16. Mara ta tirunên iku |

tutupe kosokanèki |
arêsik nora sêlaya |
wiwilahane amêsthi |
camplêng tan salir samêndhang |
cènthênge tutup pakolih ||

17. Wiwilêtane asurup |

dadi ngês kabèh amanis |
pra niyaga nor turira |
inggih kêlangkung dènnyawig |
niyaga tan mêkotêna |
kadya putranta awasis ||

18. Lah iya tirunên busuk |

samya tumungkul sinung ling |
ngling malih mring Kulawirya |
mungguh surasaning gêndhing |
wus têlas nèng pêpathêtan |
sêsêndhon yakmakèng gêndhing ||

19. Widayakaning atêmbung |

têmbung têmbinging agêndhing |
gandhang gêdhuging kokondhang |
sêsêndhon kang mawa wingit |
pantês langêning kusuma |
mêmangun langên kamuktin ||

20. Umatur inggih saèstu |

makètên kakang ngabèi |
kang kadi pangrêbabira |
putranta Ki Jayèngragi |
anglêjarakên tyas susah |
anggagas kamuktyan singgih ||

21. Adi-adining langên rum |

tan wontên liyaning gêndhing |
sumêrêp lan ginêndhèngan |
Ke Kidang Wiracapèki |
gumuyu suka sarya jar |
wawi anakmas anggêndhing ||

22. Wawi anakmas kang sêpuh |

prayogi kêrsa anggêndhing |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 409 >

 matur tan patos wagêdan |
tan kados yayi Jèngragi |
kawula dêmung kewala |
anurut gênhing kang gampil ||

23. Jroning tyas tan pati kudu |

namung sarat angecani |
rèhning tamu kawisesa |
maring kang darbe wismèki |
lamun datan mêngkonoa |
kuciwa tan bisa mor-sih ||

24. Kae dêmang sukèng kalbu |

naoskên kêdêmungnèki |
ngandika marang niyaga |
êndi gêndèrmu Calêngki |
anggriming mênawa bisa |
gêndèr ingaturkên aglis ||

Jilid 9 - Kaca : 276

25. Nulya Ki Jayèngragèku |
anyênggrèng rêbabira glis |
angapti sêndhon pathêtan |
laju buka Gambirsawit |
tibaning nêm dhêming kêndhang |
tibaning lima dèn-gongi ||

26. Gya ricik ambyong biyantu |

rêmpêg panabuhe ririh |
sajanturaning awayang |
ukur (n)jawil angrêrangin |
nulya gêndhing ronggèngira |
anjêririt muluh rujit ||

27. Soring sêrêng barung arum |

pupunton gêndhèng lan gêndhing |
tan ana sêlayèng raras |
awilêtan ing amanis |
atungtum padha rêkasa |
rarase ngrês-rêsi ati ||

28. Angêlulut nganyut-nganyut |

sêmbada parikanèki |
puspa citra munggèng wastra |
ambabagi ing abranti |
kêdhung alit panuratan |
angot moyang wong kêkalih ||

29. Baskara kang mêdhar dalu |

mung (n)dika sun-kawulani |
patêmbayan manggis jênar |
aja mêleca ing janji |
balung jagung kakang lurah |
namung (n)dika kang (n)janggêli ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 410 >

30. Kathok widhe wong abagus |
kêna-a ngong pèk-êpèki |
kang sela pênglawêt ganda |
nunuwun sêpisan iki |
pitik bontit bantal dawa |
guguling sun wolak-walik ||

31. Mamrih pintêr cêngkir wungu |

sun sinau amawali |
kawuk citra pêlêm ganda |
sarira sapa (n)duwèni |
busana rinênggèng basa |
wong bagus angadi-adi ||

32. Mêjên kang samya nênabuh |

kècan myarsa gêndhing gêndhing |
atangkêb mulêt wilêtnya |
lumakêt iramèng gêndhing |
kêndhang kinosèk walikan |
aniba risik nêsêgi ||

33. Sangsaya angikal bêsus |

olah yakmakaning gêndhing |
wong nonton asalang tunjang |
jalwèstri myang rare alit |
wong pawon kang olah-olah |
ting (n)dêdongok tilar kardi ||

Jilid 9 - Kaca : 277

34. Kèh gosong gorènganipun |
katungkul myat kang anggêndhing |
wong akèh mung Jayèngraga |
kang samya dèn-titingali |
abagus bisa angrêbab |
ngik-ingik anganyut ati ||

35. Singa kang liniring wuyung |

ngowahi kêmbênirèki |
ulate gègèr tan gênah |
manike akocak-kacik |
pêngrasane wus sêmayan |
lan sang bagus Jayèngragi ||

36. Ing antaranira dangu |

ntutug pangolahing gêndhing |
wilêting sindhèn nut rêbab |
cengkoking rêbab ngênthêngi |
misah ngumpuling irama |
kosok kêsit tutup trampil ||

37. Kêkêndhangane angguguk |

bêm sêbah kêmpyang ngêpipik |
kosèkan raras ciblonan |
akipyah dènnya ngêndhangi |
ke dêmang panggêndèrira |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 411 >

 gêmbyangan tan pati wasis ||

38. Nanging wus rêmênanipun |

anggêndèr sabên anggêndhing |
Ki Jayèngrêsmi dènnira |
ngadêmung lêlamban ririh |
wus antara dangunira |
gya nêsêg iramanèki ||

39. Kinandhêlongakên suwuk |

laju sêsêndhon angêlik |
nutuk lih-ulihanira |
Sarayuda sabêman wis |
Kae Dêmang Wiracapa |
gumuyu anggêdhêg wêntis ||

40. Ya telah têmênan bagus |

nyata prênjana ing gêndhing |
wasis lungiting yatmaka |
ngênorkên wong juru-gêndhing |
tan mambu putrèng ngulama |
wignya langêning pakêrti ||

41. Nanging dhi Ragil puniku |

mungguh wong kang olah rawit |
dadya cêgah ing agama |
ing têmah amêmalati |
mêlarat donya akerat |
tanpa iman ing agami ||

42. Sabab wong gêndhing puniku |

atine mangeran gêndhing |
tan ana liyan kacipta |
namung rasaning ing gêndhing |
sinungku sajroning nala |
nalika lakuning gêndhing ||

43. Kodhêng andhêndhêng gumêndhêng |

kang dèn-dhêng-êdhêng mung gêndhing |
sarta ginêndhèngan gandhang |
tinondheya tanpa tandhing |
tan duwe eling samêndhang |
kang sinandhang kang sinandhing ||

44. Mung gêndhing dèn-undhung-undhung |

kêkandhangan nora dhong-dhing |
raina wêngi angadhang |
-adhang wong anangap gêndhing |
mring agama nora dhangan |
katêndhang tundhunging gêndhing ||

Jilid 9 - Kaca : 278

45. Lir duwe kumêndhung-kêndhung |
yèn nuju lagi anggêndhing |
puniku dhi Kulawirya |

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 412 >

 halate wong olah gêndhing |
tan eling marang Pangeran |
kang karya pati lan urip ||

46. Angganjar aniksa iku |

ing dunya prapta ing akir |
mulane para niyaga |
dadya sor-soring pakêrti |
sêdaya wong nambut-karya |
kasabe lawan prihatin ||

47. Nanêdha maring Hyang Agung |

untunge anambut-kardi |
sinêntor lawan ngibadah |
mumuji marang Hyang Widhi |
mayare saking kangèlan |
ngupaya sandhang lan bukti ||

48. Yèn niyaga tan kadyèku |

angêgungkên maring gêndhing |
dadya kandhuhan gêndhila |
anggêgondhèl ngodhal-adhil |
luludrug gêndhèng lan dhalang |
andhulêng mêlênging gêndhing ||

49. Puniku pangkating lacut |

mêrucut maring agami |
gumampang animpang sarak |
kêsarik tan wruh ing bêcik |
bacêg-bacêg tan utama |
mung mumucung-mucung gêndhing ||

596 Pocung
1. Kang puniku dhi Ragil Kulawiryèku |
mungguh gêgêndhingan |
mrih sampurnaning awaril |
kêdah (n)dunungakên ing ngilmu rasanya ||

2. Ungêlipun gamêlan srancak puniku |

pan unining gangsa |
tan dadya wrêdining ngèlmi |
mung gêndhinge dhi Ragil kang dadya rasa ||

3. Yèn tinabuh siji kewala tan patut |

gong êgong kewala |
kênong kewala tan bêcik |
miwah saron sawilah datan prayoga ||

4. Myang sêdarum makatên sêsaminipun |

dèrèng kapanjingan |
kaklimahaning kang gêndhing |
gêndhing yèn wus manjing ricik wiwilahan ||

< Serat Centhini Jilid 09 - Halaman : 413 >

 1 (Ki Arisbaya nglajêngakên dongèngipun kadhaton Kabarehan)
Ki Arisbaya nglajêngakên dongèngipun kadhaton Kabarehan. Sèh
Amongraga kairid manjing prênahing swantên anggêgirisi, gumuruh pating
jalêrit kados lampahipun tiyang boyongan angili. Sèh Amongraga 4 dalu
wontên ing ngriku manungku puja.
Lampahipun kalajêngakên, andarung nurut ardi Sakêthi (gunung Sèwu),
ngambah rêdi Bungkak, Bau, Lèrèk, Kunci, Patak, Tekong lss. Dumugi ing
guwa Kalak, kapanggih Ki Lokasraya. Ing ngriku lêrêm 21 dintên, adus ing
patukan toya, lajêng tumurun dhatêng jêrambah badhe lumêbêt ing Song-
putri. Arêpit rakiting guwa, pintu guwa kados ruji karang mêncorong.
Manjing Song-putri sumêrap langêning song, sangkêp kadi raja kaputrèn
endah, wontên ingkang kados pasareyan, sumbul lan pratula, kasur, bantal,
guling, pêponcèn lan pêthi. Mangandhap katingal kados langêning kaputrèn
amêpêksi.
Ki Lokasraya pratela bilih margi ing Song-putri rungsit sangêt, botên sagêd
mlêbêt kajawi ingkang katarimah.
Kaca 01 - 13

Jilid 8 - Kaca : 1

SÊRAT CÊNTHINI VIII

404 Wirangrong
1. Sèh Mongraga ngandika ris |
marang Ki Arisbaya lon |
yèn mangkono paman anira yun |
pan arsa udani |
têlênging Kabarèhan |
ayo paman Arisbaya ||

2. Muga tuduhna wak-mami |

marang prênahê kêdhaton |
Risbaya turira sandika wus |
tumindak lumaris |
mring wana Kabarèhan |
tan kari Ki Jamal Jamil ||

3. Mangalèr malipir wukir |

lêmpat-lêmpiting lêlêmpong |
prapta kayangan têlêngipun |
Kabarèhan wingit |
kèh têluh taragnyana |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 1 >

 sawulu-wuluning wana ||

4. Pan dadi setan myang bêlis |

rumab sambang lêlês jorong |
tuwêg jajanggitan blêg-kêthêkur |
thong-thongsot pipindhir |
lêlêmbut jajalanat |
menje kêlunthung thèthèkan ||

5. Bajangkêrèk olang-aling |
anja-anja lan bêbêthoh |
cicir myang kêmamang ilu-ilu |
kêblak banas-pati |
tulah gêladrang lekrang |
antu grêgês tulah-braja ||

6. Mangkana Sèh Amongragi |

nèng paseban rawa rumpot |
lire pawêrangkan rawa rumbut |
nulya ngalèr malih |
wana ing kêrabyakan |
tambak calêrong bêbêgan ||

7. Rawa Pakuwon awingit |

lêrês têlênging kêdhaton |
langkung wingitira lêbêtipun |
kêdhaton kang wus nis |
wontên saka satunggal |
agêng nèng têngahing rawa ||

8. Kinubêng wit cangkring-cangkring |

myang druju gabus lan mendhong |
sobrah dukut rawa ganggêng tunjung |
biru putih kuning |
toyanya wêning maya |
-maya nyarong kadya kaca ||

Jilid 8 - Kaca : 2
9. Sèh Mongraga kawan ratri |
nèng Kuwon têlêng kêdhaton |
wana Kêbarèhan lamun surup |
swara lir yaksa ngrik |
myang sima agêluran |
kadya surak mawurahan ||

10. Umyung swara gora tri |

muring lêmut lawan jingklong |
golongan pêpanthan agrêgunuk |
salumbung gêngnèki |
lumampah awêwêngan |
jêjagowan kêkêbowan ||

11. Kumêrab amyang tinggi |

pacêt lingsêng rês-êrêspoh |
bêlatung kêpinjal sêmut-latu |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 2 >

 caplak lalêr wilis |
mabyungan tanpa rungwang |
sawêr ulêr ting sêlasar ||

12. Kêtonggèng myang kalajêngking |

kêlabang dan babak-salo |
tuma tumpa-tumpa uyêl timbun |
angrèp ngêsèt ngintip |
gumrêmêt pal-êmpalan |
wêl-wêlan sabodhag-bodhag ||

13. Jamal Jamil kirig-kirig |

cêbrik sarwi atêtakon |
marang Arisbaya marmanipun |
kèh kang (ng)gêgilani |
dêdulon nora kaprah |
sukêr jênês jêjêmbêgan ||

14. Arisbaya anauri |

sarwi bisik-bisik alon |
têlêng Kabarèhan (ng)gih puniku |
wus adat kadyèki |
kabèh pan brêkasakan |
rupa sawiyahing rupa ||

15. Rawa ing Pakuwon nguni |

tilas kêdhaton ajêmblong |
sang ratu Mahraja Sasrabau |
katêlah samangkin |
malah angkêr kaliwat |
tan kenging kambah ing janma ||

16. Yèn ta sampuna wong èdi |

bêndara-(n)dika nèng kono |
amêsthi yèn gagrag kari balung |
kewala ngalithik |
(n)dika mangsa suweya |
sakêdhap netranting sirna ||

17. Gêtih dagingira gusis |

pinangan ing porang potho |
tan kari samêrang dalah sungsum |
balung kari aking |
kang sato nora pêjah |
jilma mara jilma pêjah ||

18. Dhêlêg-dhêlêg Jamal Jamil |

anjonblong ulate cêlom |
karo pandirangan myarsa tutur |
tyasnya samya miris |
yata Sèh Amongraga |
nèng Pakuwon pakarêman ||

19. Kèh swarane sabên ratri |

pating jlêrit kadya uwong |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 3 >

 jalwèstri nom tuwa sru gumuruh |
lir wong ngalih-alih |
usung-usung dandanan |
durung gambuh panggenannya ||

Jilid 8 - Kaca : 3
405 Gambuh
1. Samya gègèr gumuruh |
setan mêmêdi lawan lêlêmbut |
kêblak anggas têluh tulah-braja cicir |
janggitan lan ilu-ilu |
thèthèkan thong-thongsot gonggo ||

2. Bêbêthuh blêg-kêthuthur |
gidrah-gêladrah ludrêg kalunthung |
wèl-wèl lêthêg kulekah lêngkrah pipidhir |
budhur bênglêng lêngêr saput |
rumab anja-anja jorong ||

3. Mangkana swaranipun |
payo kabèh padha lunga gupuh |
ngungsi paran awêdi têmên nèng ngriki |
ana tumbal kang linuhung |
lah payo gage ambolos ||

4. Tan bêtah akukuwu |

anèng kene awak rêmak-rêmpu |
nora kuwat bêbalung lir dènlolosi |
ting jarêlih nguwuh-uwuh |
payo padha ngalih ênggon ||

5. Gumêdêr swaranipun |
sawusira praptèng kawan dalu |
Sèh Mongraga nabda mring Arisbayèki |
êndi malih kang dinulu |
kang angkêr-angkêr ing kono ||

6. Arisbaya umatur |
datan wontên malih mung puniku |
ing Pakuwon tilasing têlênging puri |
wingit pribadi kalangkung |
Sèh Mongraga lajêng menggok ||

7. Mangetan marang gunung |

gunung Watulakar wastanipun |
punthuk alit anèng pipinggiring rawi |
praptèng nginggil wontên watu |
lir blandar lagya cinathok ||

8. Sadalu anèng ngriku |

samya bubar-bubar dhêmitipun |
ingkang saking Pakuwon akesah malih |
samya jrih marang kang rawuh |
sadaya anglês alolos ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 4 >

9. Sèh Mongraga amuwus |
payo paman Arisbaya mudhun |
lan kang êndi margane ingkang abêcik |
karsèngsun kewala laju |
dalane ingkang mangulon ||

10. Mring guwa Kalak tèngsun |

Ki Arisbaya alon umatur |
inggih ardi Sèdhèng punika ing mangkin |
mangidul (n)jok ing Selakarung |
nuntên mangilèn kemawon ||

Jilid 8 - Kaca : 4
11. Risbaya wusnya matur |
Sèh Mongraga anulya tumurun |
lèngsèr saking wana Kabarèhan nênggih |
ardi Sèdhèng menggok ngidul |
praptèng Selakarung ngaso ||

12. Pan punthuk Selakarung |

apan guwa Sraboja ing riku |
Sèh Mongraga alon dènnya ngandika ris |
paman Arisbaya uwus |
wangsulèng-ngriku kemawon ||

13. Paman manirarsa laju |

maring Kalak mung tuduhna tèngsun |
Arisbaya umatur sarwi nor-ragi |
lamun parêng sang abagus |
saparan tan nêdya adoh ||

14. Sèh Mongraga amuwus |

ya wus bangêt paman tarimèngsun |
samya andum salamêt lunga kang kari |
Arisbaya lon umatur |
inggih kawula rumojong ||

15. Nulya salaman gupuh |

Arisbaya anungkul (n)dhêkukul |
gantya asêsalaman Ki Jamal Jamil |
wus samya andum rahayu |
Arisbaya kantun ing (ng)gon ||

16. Laju ing lampahipun |

saking Selakarung (n)jujur gunung |
lêlêmpitan jurang pèrèng lêmah miring |
nusup rêngkêding wanagung |
mangalèr anungsun sunglon ||

17. Sungloning samodra gung |

ngêlojok sabêngawan gêngipun |
lir narmada tukung kêlangkung jronèki |
kadhang sinabrangan prau |
kadhang nut kewala menggok ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 5 >

18. Ing klathak wastanipun |
ngalèr-ngilèn lampahe andarung |
tan ana dirgamèng wanadri kaèsthi |
anasak galagah rayung |
kang ruwêd ing wana bondhot ||

19. Prapta ing ardi Puthut |

tanah wana Sidakêrsa nêngguh |
kalih ratri dènnya rêrêm anênêpi |
sawusnya nulyènjing laju |
lampahe anduduk-wuloh ||

406 Mêgatruh
1. Sèh Mongraga andarung lampah lêstantun |
nut tirah ardi Sakêthi |
ardi Bungkak ardi Bau |
ardi Lèrèg ardi Kunci |
ardi Papak ardi Tekong ||

Jilid 8 - Kaca : 5
2. Ardi Patra ardi Gita ardi Bêruk |
ardi Kèrèn ardi Cawik |
ardi Dhandhang ardi Srumpung |
ardi Lunjar ardi Dadi |
ardi Sanga ardi Terong ||

3. Ardi Anggamaya ardi Karangulu |

ardi Bodhèh ardi Mrunggi |
mêrga nut ngidêri gunung |
prapta ing Kalak Mongragi |
tumamèng guwa amanggon ||

4. Langkung sangêt karênan dènnya andulu |

pasang rakiting guwa sri |
lir paseban singupipun |
guwa Kalak tinon wingit |
majêng ngetan mujur ngalor ||

5. Wiyaripun pangalore pêcak satus |

wiyare pangilènnèki |
apan pêcak pitungpuluh |
pinggir lir langse ngalêngkin |
angayu-apu wiwiron ||

6. Langiting paseban pan inggilipun |

sangang dhêpa winatawis |
wiwarane wiyaripun |
pêcak kawandasa nênggih |
têngah kori watu togog ||

7. Ing paseban rakite lir wong mêmantu |

lir gubah ngalèmbrèh asri |
tuwuhan pisang lan têbu |
cêngkir samya karangputih |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 6 >

 gatra tumèmplok anggêbyog ||

8. Karang putih barêsih lir gulabatu |

pêthak sumilak gumrining |
sadaya rurupanipun |
kang lir ulam jrohan daging |
sangkêp saulaming kêbo ||

9. Kang sumêlap kang cumanthèl myang gumantung |

warna-warna lir sayêkti |
ambêngan pênak bubucu |
panggang sumêlap atharik |
myang asahan lir sêsugoh ||

10. Samya watu-karang pêthak sadayèku |

yata Ki Sèh Amongragi |
sakêlangkung sukèng kalbu |
ningali rekaning rakit |
rakit lir lagya mêmanton ||

11. Nèng gigilang sela langking dènnya lungguh |

pinggir pisan lèr gyannèki |
ing dhampèng rong anyakêdhung |
wus rêrêm Sèh Amongragi |
nulya tumamèng marang jro ||

Jilid 8 - Kaca : 6
12. Jroning guwa kèh kèsi-kèsi kadulu |
wiyaripun winatawis |
apan pêcak kawanatus |
kilèn sapêngetannèki |
godhange mujur mangulon ||

13. Pangidule pêcak satus-pitungpuluh |

rolas dhêpa inggilnèki |
Prabadalêm wastanipun |
ingapit pagêr kakêlir |
kiwa têngên mujur ngalor ||

14. Kang sagodhag kilèn pêtamanan agung |

kang godhag wetan Song-putri |
Prabadalêm têngahipun |
dene sakilèning kori |
jêmbangan carat mancorong ||

15. Isi toya kêbak apan tundha têlu |

satundha jêmbangan katri |
nyalodhok ngubêngi lumbung |
kang satundha malih katri |
dadya pitu gêng sawiyos ||

16. Sèh Mongragi siram nèng jêmbangan agung |

tan labêt têlêsing warih |
asêgêr sariranipun |
nging tan têlês dening warih |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 7 >

 srêp ayêm angganya raos ||

17. Langkung rahmat raose sariranipun |

pirêna nikmating kapti |
Jamal Jamil datan adus |
awak kêbês dening warih |
têlês rambute kumocor ||

18. Suprandene gêrah-uyang raosipun |

panas rungsang angganèki |
Mongraga mèsêm andulu |
mring wong roro Jamal Jamil |
ing sasmita wus karaos ||

19. Nulya mring taman kilèn asri dinulu |

reka-rekane lir kitri |
samya jinêmbangan nglajur |
kang lir gagarmayang rakit |
ana kang kadya paidon ||

20. Kang lir pendah kursi lawan payung-agung |

kang kadya gênthong kalênthing |
miwah kadya sumbul wakul |
ana lir kurungan paksi |
ana kang kadya garêbong ||

21. Samya sela pêthak maya-maya mancur |

ingajêngan sadayèki |
sangkêp sining taman-santun |
gumilap pating parêlik |
samya ngrêrênyêp amompyor ||

22. Miwah kang lir gangsa sarancakanipun |

kathah kang kadya tup saji |
tuwin lir palangkan payung |
nulya Ki Sèh Amongragi |
mucung lampahe mangulon ||

Jilid 8 - Kaca : 7
407 Pocung
1. Yata wau nyabrang kali mili ngidul |
pan sapênggêlangan |
jrone kang lêlèpèn alit |
wiyarira apan amung salumpatan ||

2. Nulya (n)dulu rakite wisma lir tajug |

ingapit balumbang |
alit pêsagi bot-rawi |
ingubêngan kakêmbangan jinêmbangan ||

3. Pan ing ngayun wrana gapura palêngkung |

lir rinênggèng patra |
patrapan anut ing pinggir |
winastanan punika ing Pasanggaran ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 8 >

4. Anèng ngriku Sèh Mongraga wolung dalu |
atangat palilah |
ing dalu tahjut lan têsbih |
amunajat salat mualat kiparat ||

5. Pan sumungku kalangan dènnira sêkung |

anèng Pasanggaran |
tokit mansuh ing Hyang Widdhi |
anêlaskên suhulira mring Hyang Suksma ||

6. Sawusipun anutug dènnya sumungku |

Ki Sèh Amongraga |
nulya angayêngi malih |
wontên ingkang kapyarsa lir muni gêntha ||

7. Tinarutus ing lèr-wetan prênahipun |

nut têpi laleyan |
tigang tikung pan kêpanggih |
apan tètèsing tirta kang tibèng toya ||

8. Saking luhur tumètès clêrènging ranu |

cumêngkling lir gêntha |
mèsêm Ki Sèh Amongraga |
Jamal Jamil ngucap jawane ngumandhang ||

9. Tètèsipun kang muni lir gêntha tuhu |

Ki Sèh Amongraga |
anapis taman tulya sri |
kang sêngkêran kabèh mancorong lir gêdhah ||

10. Nulya wangsul mring têngah jarambahipun |

wontên karang saka |
kadya tambining kang wringin |
agêngira cinakêpan gangsal dhêpa ||

11. Kang (m)bing kidul karang gêng-agêng kadulu |

ingkang kadya kothak |
gêrobog kêmbu myang pêthi |
ting janggêlêg mèpèt ing pinggir atata ||

12. Nginggilipun kamar agêng tilam arum |

apan inggilira |
saking jêrambah watawis |
kawan dhêpa yèn minggah mêdal ing andha ||

13. Andhapipun agilig kadya galugu |

sendhe pojok wêtah |
tar mawi tataran kêdhik |
lus kewala mompyor lir galugu gêdhah ||

14. Duk andulu Mongraga ciptaning kalbu |

kalangkung sukèng tyas |
dangu tumênga manginggil |
iku paran baya panggonanning apa ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 9 >

 Jilid 8 - Kaca : 8
15. Lawang luhur ingapit lir payung-agung |
mancur amarkata |
rênyêp lir gêdhah sinuji |
têka ngêndi margane bisa amunggah ||

16. Baya iku kang sumendhe lir galugu |

nèng pojok ing wetan |
dene tan tutug mênginggil |
kadung kurang sadêdêg têka ing lawang ||

17. Yata wau Sèh Mongraga karsanipun |

amanjat ing andha |
wus puput ing andha nginggil |
kadung kirang inggilipun salunjakan ||

18. Astanipun gagap-gagap kang mêndhukul |

myang kêrowok ingkang |
kinarya gondhèlan nginggil |
nulya antuk cêlowokan ingayatan ||

19. Kang mêndhukul ginujêngan mancad gupuh |

Mongraga wus munggah |
praptèng satêpining kori |
myang rakiting anjurudêmung tyasira ||

408 Jurudêmung
1. Yata wau Sèh Mongraga |
karênan dènnya andulu |
guwa nginggil lir tilam-rum |
tumamèng jro patilaman |
rêngggane kumêndhung-kêdhung |
lir pinajang lèk murwèndah |
samya gumêbyar umancur ||

2. Ingapit ing gagar-mayang |

kalangkung asri dinulu |
karang mancorong lir murub |
awor gêbyaring sêsaka |
sangkêp rêngganing jinêm rum |
sumbul kang kêndhi pratula |
kasur guguling krang ulu ||

3. Lêlangitan ingkang têngah |

tulyèndah lir payung-agung |
wiwiron tundha tri luhung |
myang kang anèng kering kanan |
kêndhaga lante tutunggul |
sangkêp ingkang upacara |
samya gumêbyar sadarum ||

4. Mangilèn ujuring kamar |

jêrambah kang pinggir kidul |
karang mundri kadya gênuk |
drês katètèsan ing toya |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 10 >

 saking nginggil tuking ranu |
kêbês rêmbês umês toya |
katandha ilining ranu ||

5. Ambêlik anèng jêrambah |

Sèh Mongraga sukèng kalbu |
cipta jênak anèng ngriku |
tumingal langêning kamar |
ngunandika jroning kalbu |
baya ingkang karya tilam |
sujanma ingkang linuhung ||

Jilid 8 - Kaca : 9
6. Punjul sêsamining guwa |
guwa tan ana kadyèku |
karya langêning pandulu |
wau Ki Sèh Amongraga |
nèng kamar dènnya sumungku |
priyangga ngêningkên tingal |
tan kacambor ing pandulu ||

7. Anungge maring Hyang Suksma |

anjamak kasraning wêktu |
dadya neka wêktu-wêktu |
ing dalêm sêlikur dina |
mupid wiridira mansuh |
tanjèhing wêktu ijabah |
wus tan aroro pandulu ||

8. Layap cêngêng kalêngêngan |

kang cipta rasa wus luyut |
wilayat gaibul guyub |
kumplang plêng tan kumalêndhang |
mulyèng wang-wang wung-uwung |
tan wawêngkon datan tuwang |
judhêg cunthêl thok-thêl munthu ||

9. Tan kêjêp liyêp tan kêdhap |

ewuh murading asuhul |
tan kêna dinugèng kalbu |
yèku jaman ing kahnêngan |
mênêng sakalir tan mujud |
tan sirna tan kawistara |
mung Hyang Suksma kang Maha Gung ||

10. Anèng jaman kaelokan |

kewala pribadinipun |
wus langgêng nora sakuthu |
mangkana Sèh Amongraga |
jênêk dènnira manêkung |
lepya wus tan kawêranan |
angga lir kayu katunu ||

11. Santri ro Ki Jamal Jamil Jamal |

tan sagêd minggah mandhuwur |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 11 >

 anèng sor kewala mupus |
pan sasuka-sukanira |
kalamun karasa lêsu |
mêdal mring jawi ngupaya |
wohwohan katela gantung ||

12. Tan pati ana nyamikan |

ing Gunung Kalak pan suwung |
mung pring pirang-pirang dhapur |
tan ana lyaning wit-witan |
namung sawiji pring apus |
ardi ingkang kering kanan |
akathah nyamikanipun ||

13. Ardi Lawa ardi Buntal |

ardi Kêmbang ardi Pagut |
ardi Wire ardi Brayut |
ardi Bunar ardi Pada |
ardi Sanggar ardi Têruh |
ardi Wênang ardi Simbar |
ardi Candha ardi Puguh ||

14. Anjajah Ki Jamil Jamal |

tulatèn angundhuh-unduh |
nangka kuwèni kêlayu |
nanas bendha pisang kidang |
suwêg uwi gadhung walur |
gowok kêtos lan widara |
lo wilada têbu sawur ||

15. Apan kongsi patang dina |

angubêngi gunung-gunung |
ngambil wowohan ingundhuh |
kang matêng-matêng pinangan |
karone suka ing kalbu |
tan eling tunggu bêndara |
Ki Jamal alon amuwus ||

Jilid 8 - Kaca : 10
16. Jamil payo maring guwa |
lamun bêndara andulu |
ring manira lan sirèku |
manawa winastan minggat |
sumaur ya payo wangsul |
mring guwa ngadhêp bêndara |
kang mirongrong amung kayun ||

409 Wirangrong
1. Yata wau sang Mongragi |
nèng guwa Kalak amanggon |
wus salikur dina anèng ngriku |
luwaran Mongragi |
asiram nèng patukan |
sêgêr angga mari lupa ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 12 >

2. Sawusnya siram anuli |
Mongraga tumurun alon |
prapta ing jêrambah karsanipun |
malbèng ing Songputri |
gogodhag ingkang wetan |
mêdal saking lor marginya ||

3. Ngandika mring Jamal Jamil |

lah payo malbèng marono |
samya tur sandika sigra laju |
marang ing Songputri |
tumama ing wiwara |
arêpit rakiting guwa ||

4. Lawang ing guwa lir ruji |

ruji karang amêncorong |
tan sêdhêng dinuga langkung ciut |
korining Song-putri |
mangkana Sèh Mongraga |
umangsuk sêdhêng kewala ||

5. Ki Jamal Jamil tan kenging |

masuk samya sêsak karo |
tan kêna pinêksa dadya kantun |
wong roro nèng (n)jawi |
pan anganti kewala |
yata Ki Sèh Amongraga ||

6. Myat langênipun guwa putri |

sangkêp saliring perabot |
raja kaputrèndah rekanipun |
kang kadya tilam mrik |
angapit kêmbar-mayang |
sumbul kawalan pratala ||

7. Parsikan kasur-guguling |
reka gatrane lir yêktos |
kêndhaga kêkawal karangulu |
poponjèn lan pêthi |
nginggil têngahing tilam |
lir sagung agung sajuga ||

8. Sumilak putih nêlahi |

kabèh mancorong sri tinon |
sira Sèh Mongraga nulyandulu |
wontên kori malih |
malang lawanging guwa |
patute kadya salêpa ||

9. Nulya linêbêtan aglis |

sumusup sarwi angesot |
pan kalih landheyan têbihipun |
butule kang kori |
apan anjog mangandhap |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 13 >

 wiyar godhaging gêdhongan ||

10. Tan pae ingkang kaèksi |

rakiting tilam kinaot |
sangsaya murwèndah kaputrèn mêpêki |
nulya na malih lawang |
arêpit pipit lêmpitan ||

Jilid 8 - Kaca : 11
11. Kadya gubahan lêlêngkin |
sigra linêbêtan ing jro |
nut wironing karang siluk-siluk |
têkukaning margi |
anjok malih mangandhap |
wiyar godhaging jarambah ||

12. Tan prabeda rakitnèki |

tilam sangsaya di kaot |
mubyaring parêngga sri dinulu |
lir maniking warih |
sabên sawiji tilam |
lir payung agung kêmbaran ||

13. Wontên karang anaritis |

ing luhur pinggir kang kulon |
kumucur toyanya tètèsipun |
tibèng sor lir grimis |
kirih ngalèn lir talang |
cêlowok dadya bêbêngan ||

14. Balumbang alit ambêlik |

Sèh Mongraga duk sira non |
tirta ing antara sukèng kalbu |
ngambil toyastuti |
salat nèng karang kamar |
ambengatkên tangatira ||

15. Pan tigang ari tri ratri |

dènnya nênêpi ing kono |
tan na katingalan jroning nêkung |
ing sasmita tunggil |
tan ewah kadya saban |
têrate tuwuhing tawang ||

16. Anungge langgêng tan gingsir |

ing sasmita wus anggathok |
ing cipta tan mamang trusing kalbu |
mangkana Mongragi |
sawusira tri dina |
luwar saking pajungkungan ||

17. Asiram pêrês nèng bèji |

toya tilasing rêraos |
sawusnya siram karsanipun trus |
tumulya umijil |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 14 >

 cipta laju kewala |
tan giris andarung lampah ||

410 Girisa
1. Yata Ki Sèh Amongraga |
wus mijil saking jro guwa |
prapta ing (n)jawi kêpanggya |
mring santri ro Jamil Jamal |
Mongraga alon ngandika |
lah payo laju kewala |
ngalor nut paraning karsa |
santri ro matur sandika ||

2. Nulya wontên janma prapta |

satêngah kapara tuwa |
saking dhukuh Wanasêkar |
Sèh Mongraga lon ngandika |
ki sanak ngêndi wismanya |
lawan sapa arannira |
umatur ingkang liningan |
kawula pun Lokasraya ||

Jilid 8 - Kaca : 12
3. Marêk kula ing paduka |
(n)tuk punapa anèng guwa |
alon dènnya angandika |
manira santri ngumbara |
moyang ing saparan-paran |
Jamal Jamil nambung sabda |
kula sojar ingandika |
(ng)gih wakane Lokasraya ||

4. Apan wus salikur dina |

(ng)gubêk jroning guwa Kalak |
rèh pun adate ing Kalak |
pundi kang dadya mampangat |
Lokasraya naur sabda |
adate kang kalampahan |
sadaya dadi pratandha |
uwuk lan angsaling karya ||

5. Yèn masuk sajroning guwa |

apadhang tan mawi pandam |
barang rurupan katingal |
tandha lamun kinalilan |
luwar tyase kang asusah |
yèn tiyang tan angsal karya |
guwa pêtênge kaliwat |
obor kadhang asring pêjah ||

6. Dene kang angkêr priyangga |

pêpundhèn ing guwa Kalak |
apan sêkawan panggenan |
kang dhingin Jêmbangan carat |
ping kalih ing Pasanggaran |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 15 >

 ping tiga ing Kamar-dalêm |
ing Song-putri sêkawannya |
pan samya dadya ngalamat ||

7. Yèn Jêmbangan gêng akêbak |

adus utawa kêramas |
barang kajate glis prapta |
lan malih ing Pasanggaran |
kucur balumbang bak toya |
kaline mili bantaran |
tamtu enggal kang sinêdya |
yèn tan manggih bêgja asat ||

8. Pucêt sakèhing rurupan |

lan malih ing Kamar-dalêm |
yèn tiyang kang bisa munggah |
yêkti gêng nugrahanira |
kèh tiba lajêng pralaya |
ingkang tan sinungan bêgja |
dene ing Êsong-putri ka |
kang sêdhêng utawa longgar ||

9. Lujêng sasêdyane têka |

yèn tiyang datan kalilan |
pêsthi sêsak sariranya |
lêngêne mangsa sêdhênga |
de lampah (n)dika punika |
kalangkung angsal nugraha |
Mongraga mèsêm ngandika |
paman donga pakênira ||

10. Manira iki supaya |

olèh sawabing sasmita |
wus paman rika kariya |
andum waluya kewala |
manirarsa alêlana |
nuruti paranning karsa |
tan wruh wêkasaning lampah |
umatur ingkang liningan ||

Jilid 8 - Kaca : 13
11. Lamun parêng ingkang karsa |
ngong-aturi mring wismamba |
kawula atur sugata |
angling ya wis sun-tarima |
gya pinaring sêsalaman |
myang Jamal Jamil salaman |
Lokasraya myat Mongraga |
lir mas tumimbaling toya ||

411 Maskumambang
1. Gya umangkat wau Ki Sèh Amongragi |
pan angalor-ngetan |
nut awan ardi Sakêthi |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 16 >

 Lokasraya tuduh marga ||

2. Tigang èdhèng dènnira atuduh margi |

nèng ardi Salumbat |
rarywan Mongraga lingnya ris |
wus paman rika baliya ||

3. Anèng kene kewala pan wus utami |

rika tuduh marga |
Lokasraya matur aris |
inggih kang margi punika ||

4. Lamun wontên margi sisimpangan ngarsi |

nyidhat ngilèn ngiwa |
sampun paduka margèni |
kang têngên kewala ngetan ||

5. Anjog ardi Bêlah ngêncêng ngalèr mangkin |

margi gêng kang kambah |
tiyang papasaran sami |
Sèh Mongraga angandika ||

6. Bangêt trimèngsun mring pakênirèki |

saksana umangkat |
lan santri ro Jamal Jamil |
kapungkur ingkang tinilar ||

7. Sèh Mongraga mahawan ing wana wukir |

nabrang kali Kêrta |
nut tirah-tirahing wukir |
jujurang sêngkan sinêngkan ||

8. Ardi Curak ardi Purak ardi Mangir |

ardi Surawana |
ardi Jaya ardi Lusi |
ardi Burat ardi Dara ||

9. Ardi Singgat ardi Putat ardi Kili |

ardi Watukapa |
ardi Susur ardi Putri |
ardi Bêrèk ardi Setra ||

10. Ardi Rapang ardi Borang ardi Cicil |

ardi Sukadana |
ardi Kamal ardi Jubris |
ardi Kawat ardi Sarang ||

11. Pan andarung lampahe Sèh Amongragi |

pan samarga-marga |
guwardi kèh dènampiri |
guwa Prècèt guwa Wawal ||

12. Guwa Karas guwa Kakar guwa Riris |

myang guwa Saroja |
guwa Gonjak guwa Têlik |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 17 >

 guwa Tasik guwa Sulang ||

13. Guwa Kolor guwa Sumbêr guwa Titis |

guwa Padhangbulan |
guwa Tèlèng guwa Kingkin |
guwa Traya guwa Gatra ||

2 (Laju ngalèr-ngetan turut rêdi Sakêthi, ngambah rêdi Salumbat)

Laju ngalèr-ngetan turut rêdi Sakêthi, ngambah rêdi Salumbat, Curak, Purak,
Bêlah, nyabrang lèpèn Bêndha, manjat malih dhatêng Sênggami ningali Tlaga
Madirda, pangombening kuda sêmbrani. Nuntên minggah dhatêng pratapan
Andong-dhadhapan ing wukir Rêtawu. Wontên ng ngriku sêkawan dalu.
Kaca 14 – 15.

Jilid 8 - Kaca : 14
411 Maskumambang
14. Praptèng ardi Bêlah Ki Sèh Amongragi |
aso samya rarywan |
byar enjang umangkat malih |
lampahe lir pêksi nila ||

412 Dhandhanggula
1. Prabaning Hyang Surya duk umijil |
mabang ngujwala sumirat ing rat |
andipani ron rumêmbe |
prêdapa lung mabangun |
sumaringah katrangan dening |
Hyang Aruna sumunar |
narawung sawêgung |
kèsi-kèsining kanangrat |
gambiraya lir wadya pinatuk ing sih |
kabênang ing narendra ||

2. Parintising bun tumamèng sari |

-sari ruru sinrang ing sadpada |
panjrah têtêp nèng têpi we |
sêndhang lwah-lwahing parung |
tirta wêning maya mêlangit |
alangan tiningalan |
myang pêksi munyarum |
jêgigèring sata-wana |
mrak manguwuh nyangungong nèng êpang garing |
dêruk munya sauran ||

3. Kapyarsa sri swarèng pêksi-pêksi |

mawurahan lir samya nêmbrama |
mring sang mahawan marang ke |
pupujèng harjèng laku |
miwah sato kewan wanadri |
kabrasat asak-sakan |
mangsit rowangipun |
aywa na wani nukarta |
mring janma di kang lagya lêlana anis |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 18 >

 nastapa brangtêng Suksma ||

4. Sèh Mongraga ing lampah lêstari |

anabrang ing lèpèn Kalibêndha |
ardi Bayangan sukune |
manjat malih ing ngayun |
praptèng puncak ardi Sênggami |
nginggil wontên têlaga |
Madirda rannipun |
bungase watu pêlatar |
tuwin watu canthèng watu kênthèng langking |
pèrèng jurang lorodan ||

5. Kiwa têngên ing ardi Sênggami |

kinubênging ardi lit-alitan |
lêt jujurang èrèng-èrèng |
ardi Gêdhong ardi Puh |
ardi Ambên ardi Cêmêthi |
nulya ardi tataban |
ardi Palon nêngguh |
kandhane kang kuna-kuna |
pratapane Arjuna ardi Sênggami |
padhepok ing Andong-bang ||

6. Sèh Mongraga karênan umèksi |

ing têpining talaga Mandirda |
anyarong wêning toyane |
wontên gigilang agung |
anèng ranu kapering pinggir |
kalembakaning toya |
koplak-kaplikan sru |
lir kêploking tandhak raras |
ingayoman wrêksa gêng trênggulun bibis |
ngarongkop sagayuhan ||

Jilid 8 - Kaca : 15
7. Sèh Mongraga nèng gilang tri ratri |
samya anglangi angiras siram |
enggal nglanting busanane |
sawusnya anèng ngriku |
Sèh Mongraga ngidêri têpi |
-ning têlaga Madirda |
kalangkung kayungyun |
nulya minggah mring pratapan |
ing Andong-bang anèng sapucaking wukir |
Rêtawu kang asrama ||

8. Sela kumalasa gêng amagir |

sri kinubêng ing sêkar sêtaman |
mirir mrik arum gandane |
kathah swaraning manuk |
samya rêbut wowohan sami |
prêkutut acêngklungan |
manggung ukung langu |
Sèh Mongraga nèng Andong-bang |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 19 >

 kawan dalu sumungku suhuling Widdhi |
anêrang-nêrang cipta ||

9. Wusnya kawan (n)dalu anèng wukir |

nulya tumurun saking pratapan |
laju kewala lampahe |
ngalèr ngetan nut gunung |
wus kapungkur gunung Sênggami |
praptèng dhusun Wiraka |
wontên wong mêmacul |
Ki Jamal Jamil tatanya |
lah kang pundi prênahe ardi Dalêpih |
sinauran kêdhatwan ||

10. Datan kenging ngriki ginagampil |

sasat angoko tan mawi krama |
sampun (n)dika gluwah-gluwèh |
Ki Jamal mèsêm manthuk |
(ng)gih apuntên (n)dika kiyai |
kang pundi ing kêdhatyan |
manirarsa (n)jujug |
nauri inggih punika |
nanging ingkang ngatos-atos yèn kêsarik |
owêl maksih taruna ||

413 Sinom
1. Sira Ki Sèh Amongraga |
laju lampahira aris |
saking ing dhusun Wiraka |
ngidul ngetan mring Dalêpih |
wana ing Pilangputih |
anarêcêl rêdinipun |
margi sungil silukan |
lêlêmpong sukuning ardi |
ardi Gawar ardi Rêngu ardi Tantra ||

2. Ardi Cuwak ardi Girang |

ardi Cênthung ardi Upih |
ardi Kopyah ardi Growah |
ingkang cêlak ing Dalêpih |
cêlangaping bênawi |
ing Dalêpih sirahipun |
kêdhung Grunggung sibêkan |
gugulune kang bênawi |
pan ingapit ardi Jalak ardi Pasah ||

3 (Tumuju rêdi Dalêpih pinanggih tiyang macul suka pemut supados ngatos-
atos)
Lajêng tumuju rêdi Dalêpih pinanggih tiyang macul ingkang suka pemut
supados ngatos-atos. Ngambah dhusun Wiraka (têlatah Wanagiri), lajêng
ngidul-ngetan dhatêng Dalêpih. Marginipun rumpil sangêt. Sakèthènging
Dalêpih kasêbut wana Tirêban. Lampahipun nurut Bêngawan dumugi Dalêpih
ingkang kinubêng ing rêdi alit-alit. Katingal kewan-kewan agêng-agêng
kathah sangêt. Sèh Amongraga lajêng manungku puja, wêkasan sagung
ingkang katingal sirna. Ingkang kapirêng kantun swantêning lurah lêlêmbut.

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 20 >

 Saluwaring manungku puja, Sèh Amongraga angsal sasmita sumêrap sêkar
sumringah ing Calêrèng. Toyanipun bêning sangêt, ing lêbêtipun katingal
krikil manca-warna mawi cahya, lajêng dumugi ing guwa Sela-munggul,
katingal kados danawa agêng. Ing lêbêtipun katingal sela langking kadosdene
rakiting patilêman. Wontên guwa nama Jatha-ratu Kênyapuri. Miturut
dêdongengan Dalêpih punika kêdhatonipun ratu Widanangga, ip. putranipun
ratu Kidul ing Tunjungbang (sêgantên Kidul) patutan saking Prabu Angin-
angin. Sang Ratu Kidul anggêntosi dados ratu ing sagantên Kidul, lajêng
kagarwa dening Panêmbahan Senapati. Putranipun, ratu Widanangga ugi
kagarwa Panêmbahan Senapati, ibu lan putra dados maru. Sakalih-kalihipun
anjagi wahyuning kraton Mataram. Ratu Widanangga ing dharatan, Ratu
Kidul ing samodra.
Kaca 16 - 19

Jilid 8 - Kaca : 16
413 Sinom
3. Arumpil karang kêrakal |
cucuri rangah angêri |
ardi Jamak kang pinangka |
sakèthènge ing Dalêpih |
wus langkung ardi kalih |
ing Tirêban wananipun |
nut têpining bêngawan |
kang kilèn dènnya manginggil |
prapta ing Calêrèng Dêlpih Sèh Mongraga ||

4. Kinubêng ing ardi Anak |

ardi Gajah ardi Kuning |
ardi Tundha ardi Rujak |
ardi Babal ardi Putri |
ardi Kêkêp ardi Brit |
ardi Dhandhang ardi Gêlung |
praptèng pakêming arga |
Sèh Mongraga aningali |
buron wana watara ngêbêki arga ||

5. Sato gêng jibêg kumêrap |

buron alit pênuh pipit |
sungsun timbun nèng kêkaywan |
sangkêp sèsining wanadri |
kêkayon tan rupa wit |
gêbèl dening kêthêk lutung |
wahu wa warangutan |
luwak trênggulung trênggiling |
wrêgul rase kuwuk garangan jêlarang ||

6. Apêpanthan tan caruban |

myang kidang mênjangan kancil |
kikik mawar ajag yungyang |
mesa lawung danu nunggil |
macan bêlacan sing-sing |
gogor sênggrut samya ngumpul |
wirog wraha lan landhak |
bajing cirurut myang pithi |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 21 >

 jêjêl jibêg supênuh swara ruhara ||

7. Tan kèksi siti kèbêkan |

ing sato kewan wanadri |
mangkana Sèh Amongraga |
rêgu tyasira tan wingwrin |
myat godhaning pangèksi |
laju tumama mring ranu |
anèng sela gigilang |
Jamal Jamil tansèng wuri |
samya marêp ngidul-ngilèn dènnya lênggah ||

8. Sêkala ardi swabawa |

jumêglug gumlêgêr ping tri |
sigra buron wana sigra |
lir Hyang Kaladurga angrik |
buron kang alit-alit |
angabyag ambyur ing ranu |
samya anyirab tirta |
sarta swaranya gora ngrik |
lir udan drês sinêmèni mawurahan ||

9. Sakwèh kênas buron wana |

mrih goda anggigilani |
sêjatine brêkasakan |
awarni sato gêng alit |
yata Sèh Amongraga |
angipatakên ru-biru |
mêgêng napas sêsangat |
ngusap walikate kering |
nir syuh sirna tan ana labêting godha ||

10. Nora na kari samêndhang |

pulih lir duk wingi uni |
Jamal Jamil arêrasan |
bênêr jare kang nuturi |
luwih amamêdèni |
ing Dlêpih prabawanipun |
baya dhanyang lulurah |
marentah sakèhing pidhir |
bêthur dhuruk kèh (ng)gêgodha mring wong brangta ||

Jilid 8 - Kaca : 17
414 Asmaradana
1. Wau Ki Sèh Amongragi |
nênggak anêngan nèng sela |
gigilang têngah Calêrèng |
cêngêng sawêngi rong dina |
dènnya angikis driya |
luwar dènnira têpakur |
sukur ing Hyang Mahamulya ||

2. Wontên sasmita kaèksi |

têrate sêkar sumringah |
anèng têngahing Calêrèng |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 22 >

 maya-maya kawistara |
tyas nuksma ing sasmita |
tawakup narimèng kalbu |
luyut paningal mawantah ||

3. Mangkana Sah Amongragi |

rêsêp dènnira tumingal |
ing Dlêpih botrawining we |
kêlangkung wêninging toya |
lir tan ana kang toya |
têlêsing udaling ranu |
katiyungan ing selarga ||

4. Nyakêdhung singub ngaubi |

maring sapalihing sêndhang |
sumingêp atis toyane |
ulam gêng-agêng liwêran |
sangkêp warnining ulam |
myang ulam ing samodra gung |
samya gantya manjing mêdal ||

5. Ki Jamal Jamil ningali |

kêrikil sadhasar toya |
awarna-warna tulise |
krêsna seta pita rêta |
dadu myang kapuranta |
ijo biru miwah wungu |
tuwin ingkang manca-warna ||

6. Mancur kaujwalèng warih |

sêndhang krikile sêsotya |
gêng alit samya mêncorong |
wong roro angum ing toya |
krikile samya lumayu |
gogo karikil sotya |
kêsit tan kêna cinandhak ||

7. Kang anèng pêntasan pinggir |

jinumput mring Jamil Jamal |
milar mancolot krikile |
mring Calêrèng mor ing kathah |
ginagap datan kêna |
wong roro samya gumuyu |
sarwi mojar garundêlan ||

8. Bilah ngakokakên ati |

iki apane kang mawa |
lir urip ana matane |
wêruh yèn arsa cinandhak |
kumalepat akêbat |
kongsi (ng)gêbibir tan antuk |
ah payo wus padha mêntas ||

9. Gya ngrasuk bêbêd kulambi |

Sèh Mongraga mèsêm mulat |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 23 >

 mring wong roro lon dêlinge |
lah payo mangkat mahawan |
midêr-midêr ngasrama |
santri ro ngandika gupuh |
umangkat Sèh Amongraga ||

10. Ngajênging ardi Dalêpih |

pan tanah wana ing Pilang |
-putih Dlêpih têlatahe |
salêbak sukuning arga |
sangkêp kang sêkar-sêkar |
sumrik mirir gandanya rum |
rumêsêp angraras driya ||

Jilid 8 - Kaca : 18
415 Mijil
1. Sang wingit myat asrining kang wukir |
kèh kitri nêdhêng woh |
pisang sinang suluh ing uwite |
isthanira lir cadhang binukti |
tuduh raos manis |
marang sang marlêsu ||

2. supayane rêrêm tyas mangun sih |

labêting kawahyon |
lir mangkana pra wowoh isthane |
nanging Ki Sèh Mongraga tan ngèsthi |
mring raos angikis |
kalising pênyatu ||

3. Namung Jamal Jamil kang ngucêmil |

tansah ngundhoh-undhoh |
woh-wohan kang matêng-matêng pinèt |
laju dènnya ngayêng Sèh Mongragi |
yata aningali |
guwa gêng asingup ||

4. Lêlêmpènging ing ardi Dalêpih |

ingkang kidul kulon |
kadya cangkêming buta patute |
sela kêbo pan sundhul ing nginggil |
jèjèr nêm angapit |
kadya untunipun ||

5. Kanan kiri balêdhuging ardi |

lir pipi yèn tinon |
nginggil guwa sela munggul gêdhe |
magir kadya irunging rasêksi |
gumuk sela putih |
kiwa têngênipun ||

6. Kadi netrane Hyang Kala runtik |

anguyap jagad wor |
tarulata rawudan dhukute |
simbar pakis wisa-marta wiring |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 24 >

 jêjalèn pênjalin |
lir wok bris anjêmbrung ||

7. Sèh Mongraga mèsêm myat ing ardi |

rakite mangkono |
lir ringgiting dhalang buta gêdhe |
Kumbakarna mêndhêm ing pratiwi |
pupucaking ardi |
lir makuthanipun ||

8. Gya tumamèng jro guwa Mongragi |

karênan tumonton |
kadya cêthak têlak sayêktine |
kanan kering sela gêng atharik |
kadya bam sayêkti |
pasang patutipun ||

9. jrambah sela kasap têngah margi |

mulu ngetan ngulon |
kadya ilat madal bam rakite |
ing lak-lakan wontên kang kaèksi |
sela-lus amundri |
satilam gêngipun ||

10. rakit langse tilase lalangking |

lir gubah sinerong |
sela êmbam ambêlik toyane |
guwa jatha ratu kênyapuri |
Dalêpih kinanthi |
marang Ratu Kidul ||

Jilid 8 - Kaca : 19
416 Kinanthi
1. Sajarah ratu lêlêmbut |
ratu Wida-nangga Dlêpih |
ngadhaton ing guwa Jatha |
Ratu Kidul kang sisiwi |
ngadhaton anèng ing Tunjungbang |
sami ratuning dhêdhêmit ||

2. Putra dadya marunipun |

Ratu Kidul Ratu Dlêpih |
puniku patutannira |
lêlêmbut Prabu Ngin-angin |
kinarya sirna dening Hyang |
Ratu Kidul gumantya Ji ||

3. Kramantuk ratu linuhung |

Panêmbahan Senapati |
ing alaga Ngèksiganda |
mulyakkên agama Nabi |
winahyu sura jayèngprang |
kang sinêmbah ing Matawis ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 25 >

4. Ratu Dlêpih Ratu Kidul |
kagarwa (n)Jêng Senapati |
dadya bu maru lan putra |
rumêksa wahyuning aji |
tah-têlatah nungsa Jawa |
ing dharatan Ratu Dlêpih ||

5. Ing samodra Ratu Kidul |

samya rumêksèng narpati |
Senapati ing alaga |
awayuh prayangan pêri |
ratu-ratuning lêlêmbut |
ing dharatan ing jêladri ||

6. Apan wus ubayanipun |

prapta ingaluri-luri |
narendra ing tanah Jawi |
satrahe (n)Jêng Senapati |
maksih dadya garwanira |
tan pae pangrêksanèki ||

7. Mangsuli caritanipun |
yata Ki Sèh Amongragi |
nèng sajroning guwa Jatha |
dènnya nênêpi nêm ratri |
nênêgês ngêningkên cipta |
prapta ing wêkasan jati ||

8. Luwaran dènnya manêkung |

ngandika mring Jamal Jamil |
lah payo laju kewala |
matur sandika umiring |
wus linggar saking ing guwa |
ngalor-ngetan anut wukir ||

9. Ardi Suwêng ardi Sêrung |

ardi Burêng ardi Bêdhil |
ardi Ngok ardi warangan |
ardi Ponjèn ardi Cangkring |
ardi Rob ardi Pangantyan |
ardi Kitha ardi Bathil ||

10. Ardi Grabah ardi Kêthu |

ardi Wangsa ardi Kaki |
ing Cêmpurung ardi Gêdhang |
ardi Krêsna ardi Abrit |
mudhun ardi Sêkarjingga |
kapungkur ardi lit-alit ||

4 (Anjajah rêdi Lawu, kacariyos punika pakayanganipun para dewa)

II. Sèh Amongraga minggah lan anjajah rêdi Lawu, kacariyos punika
pakayanganipun para dewa ing cariyos ringgit purwa.
Sèh Amongraga dalah pandhèrèkipun nglajêngakên lampah ngalèr-ngetan
dumugi ing rêdi Lawu, langkung wot-watu (andha sela) dumugi Pangaribaya,
manjat dumugi ing Marcukundha, watu (cakra) Srêngenge, kèndêl wontên ing

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 26 >

 Pakêlêngan, nuntên wontên prabawa, kapirêng suwantên jumêgur, pêtêng
ndhêdhêt anglimputi, raos kêkês asrêp anglangkungi, sarta kapirêng kados
suwantênipun tiyang surak-surak ing têngahing paprangan.
Lampahipun kalajêngakên minggah dhatêng Arga-dalêm nglangkungi Prêpat-
kapanasan, dumugi Arga Diyèng, Sèh Amongraga lêrêm ing Arga-dalêm 3
dalu, lajêng nêrusakên lampah dhatêng Arga-dumilah dumugi Pakayangan
ing puncak sela binatur sinangga ing kajêng tajug. Dumadakan sumêrap jalak
gadhing (jêne) sajodho niyup rêbut dhucung, ing pratingkah têdah margi.
Sanalika jalak kaêtutakên arahipun saengga kadosdene sumêrêp ingkang
kêdah katuju. Lampahipun anjog ing kawah Candradimuka. Salajêngipun
tansah manut aburipun jalak gadhing. Ing ngriku lajêng lênggah ing sela
Mandragini; ing dêdongengan punika papan panyiksan. Lampahipun lajêng
dumugi ing Karang-kawidadarèn, têrus dhatêng Sanggar-gung lan rêdi Pêtha-
pralaya, laju ngidul-ngetan dumugi Tinjomaya, têrus dhatêng Cêmara-sèwu,
mandhap anjog Têlaga-pasir, têrus dumugi ing Têlaga-sandi, Jalak gadhing
tansah pitêdah margi.
Lajêng manjat malih saking dhusun Gandasuli, nuntên dumugi ing Sela-
banthèng, Cêmara-lawang, guwa padhas. Kacariyos sabên Wuku Galungan,
ingriku kathah sima ingkang anggêrogoti padhas lajêng kinêmah-kêmah,
dhatêngipun sima ingriku andulur kathah. Lampah katêrusakên tumuju Arga-
dalêm. Dumugi ing Jati Jêmpina ing puncak rêdi Tiling pakarêman ingkang
wingit sangêt, janma mara janma mati; punika pakayanganipun Sanghyang
Giri-nata. Botên wontên tiyang ingkang ngambah ing ngriku kajawi ingkang
sampun linangkung, botên giris manahipun. Ing ngriku Sèh Amongraga,
botên giris manahipun, lajêng manêkung, katarimah.
Kaca 20 - 31

Jilid 8 - Kaca : 20
417 Pangkur
1. Praptèng tunggangan balumbang |
ing bêlumbang kêndhiting Pringgadani |
tanah Pancot lurahipun |
ing Gandasuli wetan |
mangkat sing bêlumbang manjat ardi Lawu |
mêdal ing Cêmarawayang |
ing Bukur pêngarip-arip ||

2. (n)Dêdêr ing jurang mangungang |

watu goling lire wot ugal-agil |
Jamal-Jamil gringgah-grungguh |
kidih-kidih anapak |
gagrunêngan bilah priye kiye iku |
jurang jro tan lumrah-lumrah |
wot dènciki golang-galing ||

3. Mandah apa kacêmplunga |

Jamal (m)bêkuh (m)buh-êmbuh kang dera ngling |
wus kêlangkung ing wot wau |
praptèng Pangaribaya |
manjat malih ing Marcukundha mandhuwur |
ing watu srêngenge prapta |
jangkêp tundha pitu kori ||

4. Kèndêl anèng Pakêlêngan |

wusnya raywan arsa nêtêr manginggil |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 27 >

 gya prabawa ardi Lawu |
sirêp sidhêm sakala |
pan jumêgur swabawane ardi Lawu |
baskara tan kawistara |
pêtêng (n)dhêdhêt anglimputi ||

5. Laban thathit aliwêran |

gumaludhug dhêg-dhèr wawar wor riris |
mêsês bayu bajra lesus |
angidit maputêran |
nêmpuh parang jurang jro sigrong gumrunggung |
sumruwung asru srang-srangan |
sumiyut pancawora writ ||

6. Gênjot jêt-jêt bumi kontrag |

lindhu pêtak rag-rêg arga grak-grik |
rêg gung agra guntur kêtuk |
pêpangon sela gêmpal |
sol wrêksa pang sêmpal kapêrapal pupul |
sru kasrêg ing angin gora |
gara-gara rèh kagiri ||

7. Gêlap kumupak mabungkak |

ngakak anglir panjriting nagagini |
pêcut pracalita lacut |
pracandha mawalikan |
pan kumocak muncat talaga jumêgur |
mahagni ing palirangan |
kumukus mulêg nampêki ||

Jilid 8 - Kaca : 21
8. Gandarum sangêt sumêngak |
suwat-suwut balêdhèg ambrêbêgi |
dhêg dhèr gêdhor mawa lindhu |
lêlèdhèk anggêladhag |
tanpa rungyan gora-godha syuh gumuruh |
pêpêdhut mangampak-ampak |
têdhuh dhèdhèt irawati ||

9. Kumêrut kang rungkat larat |

lon swara sru lir janma surak jurit |
kulon lor wetan myang kidul |
gumêrah anêrambah |
barung ruging arga gogrog sru gumêbruk |
brag-brêg orêg anggrêg-grêgan |
bumi gonjit gonjang-ganjing ||

10. Kadya cêpol gumalimpang |

ron-ron rontog mambrak anjrah ing siti |
ardi Lawu lir sinêrtu |
binirat ing Hyang Kala |
ngamah-amah ing rat arga wera ngêjur |
Sèh Mongraga tyas tan wang-wang |
wawêngkon durmaning ardi ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 28 >

 418 Durma
1. Sangsaya sru tatêruhing pancabaya |
sakêdhap tan ngêndhani |
swara byung barungan |
jumêbrèt abrèt-brètan |
sumêlèt gumrêbêg angrik |
sindhung prakêmpa |
kampita tang pratiwi ||

2. Lir tinawu talagardi makêburan |

watu kol kumba têmbis |
mètyagni makantar |
lon paloning parbata |
pucak thêl bêntur samyardi |
byaha ru-ara |
pok wukir moglak-maglik ||

3. Bumi bêlah watu cêplok sing bantala |

kajêblèsing wiyati |
lir gêlap sayuta |
malêdug anggalêpang |
lirna kang kayu-kayu wit |
jadhêl kabungkah |
rungkat kèrit ing angin ||

4. Siwat-siwut sumêbut kadya sêsawat |

sabêtan samya sêbit |
bat-bêt ababitan |
bongkoting wit tan bangkat |
bangêt kabuncang ing angin |
datanpa rungyan |
bantala ngawiyati ||

5. Ing akasa balêdhèg galudhug gêlap |

bubungkak tan ngêgopi |
ring pratala arga |
gograg barubuh |
kasrambah prahara tarik |
angantariksa |
lir pangriking rasêksi ||

Jilid 8 - Kaca : 22
6. Mèwu-èwu barêng gro sakêthi yuta |
gumlêgêr manêngkêri |
ngêbêki bawana |
ngumandhang anèng tawang |
mina sato wana pêksi |
brusah bur buwah |
kabrasat mêsat posit ||

7. Kumarutug nyêblok saking ngawang-awang |

sato kewan wanadri |
lir udan mangambak |
sungsun atumpa-tumpa |
myang udan sela karikil |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 29 >

 udan wrêksa swal |
barung adrês dan riris ||

8. Miwah jawah wêlirang murub kantaran |

tumpêr wangwa kaywa king |
yayah lir kiyamat |
kairub angin topan |
barat pangruwat sakalir |
bajra pênjara |
ngasut ngebat-ebati ||

9. Makêtêring buwana kabina-bina |

Jamal Jamil (n)drêmimil |
gumêtêr plok-plokan |
sira Ki Jamil Jamal |
rumasa tan manggih urip |
Sèh Amongraga |
ngikis tyasira wingit ||

10. Luyut lêngut tan kêjêp dènnira layap |

sang monêng tyasnya wêning |
kongsi tigang sangat |
danguning gora godha |
tan antara riris-aris |
sirna byuh ilang |
anggambuh lir winuni ||

419 Gambuh
1. Tan ana labêtipun |
sakêdhik kang ron mirungga runtuh |
miwah ewah-ewahe sadayanèki |
tan ana singsal salêmut |
bumi kayu watu wutoh ||

2. Mongraga luwar ing kung |

Jamal Jamil bingar ulatipun |
alon angandika marang santri kalih |
lah payo manjat mandhuwur |
maring arga Dalêm kono ||

3. Sandika aturipun |
nulya mangkat lon-lonan wong têlu |
langkung arga Rêpat-kêpanasan nênggih |
arga Dièng gya manguntur |
praptèng arga Dalêm manggon ||

4. Pan kongsi tigang dalu |

anèng arga Dalêm pan sumungku |
bakda Subuh umangkat manjat manginggil |
ngidul ngilèn inggahipun |
mring arga Dumilah kaot ||

5. Korinya sungsun têlu |

ing bantal têngên ping kalihipun |
satru tapa lan kawi-rêja kang kori |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 30 >

 praptèng pêkayanganipun |
arga Dumilah minaon ||

Jilid 8 - Kaca : 23
6. Pucak sela binatur |
sinanggar ing wrêksa têkang tajug |
anèng riku Sèh Mongraga kalih ratri |
karsanira laju-laju |
angayêngi kang wawêngkon ||

7. Ing pawukiranipun |
lêbak punthuke ing ardi Lawu |
wus mangkana umangkat lampahira ris |
nulya na pêci kadulu |
jalak gadhing niup mencok ||

8. Colot-colot nèng ngayan |

pan sajodho mibêr rêbut dhucung |
lamun têbih jalak gadhing angêntèni |
isthanya lir tuduh-tuduh |
marga simpangan kang menggok ||

9. Yata wau tinurut |

jalak gadhing wruh paranning laku |
datan têbih tan cêlak kang jalak gadhing |
munggah tinurun tinurut |
cipta tan watir katlangso ||

10. Karsanira ing kalbu |

mring kawah Candradimuka nêngguh |
saking arga Dumilah kang jalak gadhing |
saparan kewala tinut |
amêgat margi mangisor ||

420 Mêgatruh
1. Praptèng kawah Candradimuka alungguh |
anèng sela Mandragini |
ing kuna pirantinipun |
duk masih jaman Dewarsi |
ênggèn pasiksan ing kono ||

2. Yèn wus santi makidhupuh anèng ngriku |

anèng sela Mandragini |
sigra cinêmplungkên gupuh |
mring kawah kang molak-malik |
lêbur tanpa dadi tinon ||

3. Sèh Mongraga dènnya nênêpi tri dalu |

sawusnya gya mangkat malih |
umanjat ngetan mandhuwur |
masih jalak gadhing prapti |
anggrêmani lampahnya lon ||

Jilid 8 - Kaca : 24

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 31 >

4. Sêdya mring Karang-kawidadarèn nêngguh |
ardi Mayang dènayêngi |
kawah Candradimuka gung |
atêpung sukuning ardi |
Dumilah kang kidul-kulon ||

5. Saubênge arga Mayang sadayèku |

ing Pawidadarèn wingit |
sakèhing kang dhukut kruwut |
samya angambar mrik wangi |
tan ana ganda kang awon ||

6. Sukêt-sukêt lang-alang galagah rayung |

kaywan gêng alit mawangi |
lir tilam ingukupan rum |
kasilir maruta milir |
lir jêjêbadan marbuk wor ||

7. Prapta ingkang wêkas kilèn wastanipun |

ing Cakrakêmbang tulyasri |
sangkêp sawarnining santun |
nagasari widasari |
puring patramênggala gong ||

8. Parijatha manis rêja-rêja sagung |

atata marik maripit |
ngubêngi sela sanggar gung |
sanggar Ginêng ranirèki |
Mongraga nèng kono manggon ||

9. Anèng Sanggar Gênêng amung kalih dalu |

bakda Subuh lajêng malih |
ingkang sinêdya ing kalbu |
ing Pêthaprêlaya ardi |
mucung jalak gadhing katon ||

421 Pocung
1. Anèng ngayun jalak tuduh marga ayu |
Jamal Jamil ing tyas |
lir jalma si jalak gadhing |
yèn wus tutug si jalak anuli ilang ||

2. Lampahipun nulya prapta kang jinujug |

ing Pêthapralaya |
nèng ngriku namung saratri |
laju ngidul ngetan marang Tinjomaya ||

3. Mung sadalu laju mring Cêmarasèwu |

mudhun malih ngetan |
maring ing têlaga pasir |
sadalu gya mring tlaga Sandi sadina ||

4. Jalak pingul tansah tuduh margèng ngayun |

wangsul malih manjat |
saking dhukuh Gandasuli |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 32 >

 gya ing Selabanthèng ing Cêmaralawang ||

Jilid 8 - Kaca : 25
5. Lampahipun menggok ngilèn margi ciyut |
rumpil mung satapak |
trêjunging jurang ambambing |
sêdyanira mring guwa Sagala-gala ||

6. Nèng margèwuh pipitan kang watu-watu |

pangol ginocèkan |
nulya non (n)dhampèng andhêmping |
padhas putih sela gêlur wastanira ||

7. Jamal Jamil wong roro kandhêg ing laku |

ningali pragalba |
wêkasan samya (ng)garoti |
mamah padhas nèng dhampèng pating kalemprak ||

8. Ciptèng kalbu iku paran marmanipun |

macan doyan padhas |
athèmol lir mangan daging |
sami kagyat mulat ing janma manungsa ||

9. Asru gugup pakewuh palayunipun |

tan ana simpangan |
sor jurang jro nginggil ardi |
dadya mèpèt muringis ngisis siyungnya ||

10. Sèh Amongkung tar wangwang mahawan laju |

sima tan nukarta |
mung gêrêng-gêrêng muringis |
Jamal Jamil tyase pyang-pyang maskumambang ||

422 Maskumambang
1. Wus kalangkung (ng)gyanning sima kang (ng)gêroti |
kang Sidadya guwa |
yèn nuju wuku sawiji |
Galungan parase sima ||

2. Jamal Jamil lumampah sarwi anolih |

aningali sima |
lumaku ngetan nut margi |
lunga prapta gênti mara ||

3. (n)Dulur lima (n)dulur nêm anggênti margi |

marang Selapasah |
ing arga Gêlur (ng)garoti |
padhas kang kinêmah-kêmah ||

4. Lamun ora Galungan têrkadhang kadhing |

marang Selapasah |
siji loro datan pati |
kaya yèn wuku Galungan ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 33 >

5. Yata Amongraga lampahira ririh |
wus ombèr kang marga |
luk-lukan manjat sakêdhik |
tantara anulya prapta ||

Jilid 8 - Kaca : 26
6. Anèng guwa Sêgala-gala Mongragi |
wiwaraning guwa |
abuwêng lir lènging bêdhil |
winatara kawan dhêpa ||

7. Majêng ngidul-ngetan ngongkang jurang trêbis |

ngarsèng kori guwa |
sela gêng-agêng namung tri |
sela Kandhêm sela Gajah ||

8. Sela Pakan minangka tutup ngalingi |

kang pama wêrana |
jèjèr sumbul lan sela tri |
kang kêkaywan pakis gêlar ||

9. Arèn majêr tan owah amung sauwit |

sira Sèh Mongraga |
tumama mring guwa wingit |
jro kêncêng datan (n)jlêgodhah ||

10. Datan pati kaot wiyare lan kori |

lir lènging sanjata |
lêbêtira winatawis |
saonjotan wirangrongan ||

423 Wirangrong
1. Alêmpêng sumingêp wingit |
jrone mujur ngalor ngulon |
pan sela kewala sadayèku |
sela blêg lan siti |
ing kanan kering kathah |
gêng alit têrusan guwa ||

2. Kang samipa wiyarnèki |

tan petungan ting palongo |
Ki Sèh Amongraga anèng ngriku |
apan pitung ratri |
angandhas nèng pantongan |
lawange katon sabendha ||

3. Tan ana toya saprintis |

sumuk panas lir dèn-obong |
Ki Sèh Amongraga sru sumungku |
sukurirèng Widdhi |
nikmat tyas kajênêkan |
nèng guwa Sagala-gala ||

4. Agorèh Ki Jamal Jamil |

tan tahan grah lir ginodhog |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 34 >

 tansah manjing mêdal sadayèku |
angupaya warih |
tan antuk mung wowohan |
manis-rêja parijatha ||

5. Tan patya kèh angsalnèki |

sawusnya ngundhuh-undhuh woh |
masuk jroning guwa cêlak pintu |
ingkang radi isis |
yèn kajêron tan kuwat |
panas grah kadya pinanggang ||

Jilid 8 - Kaca : 27
6. Mangkana wus pitung ratri |
Mongraga dènnira manggon |
luwar sing gwannira arsa mêtu |
pangguh santrinèki |
aris dènnya ngandika |
lah payo laju lêlampah ||

7. Samya matur sandika glis |

mijil lampahira alon |
wangsul marginira pinggir trêjung |
jurang jro ambambing |
prapta ing Selapasah |
wetaning song wontên singa ||

8. Pipitu ulur ing margi |

tumingal jalma kaprêgok |
kandhêg lampahira sima nêkuk |
wangsul ngetan malih |
wus ombèr asar-saran |
laju lampahe Mongraga ||

9. Wangsul arga Dalêm malih |

dènnya minggah ngonjot-onjot |
sarira kalêswan karsanipun |
ngaso ngaring-aring |
anèng sela Pundhutan |
sagênuk pitu tumpukan ||

10. Bundêr sela alus langking |

nèng kumlasa mujur ngulon |
sumendhe Mongraga akrang ulu |
ing sela kang mundri |
jrambah sor sumayana |
undhakan sela balabak ||

424 Balabak
1. Sèh Mongraga layap nèng sela Pundhutan |
ênggonne |
Jamal Jamil wruh bêndarane kuwayon |
anggane ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 35 >

2. Jamil mojar Jamal kariya sadhela |
nèng kene |
manira yun ngambil wowohan kang matêng |
yèn olèh ||

3. Rika dhewe tungguwa kang lagya nendra |

bêcike |
Jamal manthuk pan sarwi amêmêtêki |
padane ||

4. Tan adangu sakêdhap dènnira layap |

nulya-ge |
angandika si Jamil mau nèng ngêndi |
paranne ||

5. Alon matur pun Jamil kesah ngupaya |

sêdyane |
ngambil woh-woh kang matêng mênawi angsal |
ing mangke ||

6. Dangu dènnya anganti maring Ki Jamil |

suwene |
kang inganti-anti tan antara prapta |
lampahe ||

Jilid 8 - Kaca : 28
7. Angsal wohing parijatha manis-rêja |
kan pange |
Sèh Mongraga mèsêm ningali Ki Jamil |
gupuhe ||

8. Ki Jamil matur punika woh manis-rêja |

tunggile |
parijatha kang matêng kang lagya nyadham |
sêgêre ||

9. Sèh Mongraga narima lampahing santri |

gugupe |
wohing manis-rêja kang dhinahar kêdhik |
sarate ||

10. Wusnya dhahar santrinya kinèn amangan |

karone |
samya sêgêr sarira bisa anjuru |
-dêmunge ||

425 Jurudêmung
1. Yata wau Sèh Mongraga |
karsanya kewala laju |
santri ro tansah ing pungkur |
ing Arga-dalêm wus prapta |
rarywan sakêdhap awêktu |
bakda salat gya umangkat |
mangalor ing puncakipun ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 36 >

2. Arga Tiling kang sinêdya |
ing arga Dalêm tumurun |
praptèng lalêngkèhing gunung |
pan langkung ing arga Pasar |
nulya wit manjat mandhuwur |
arêsik tan ana wrêksa |
mung lang-alang glagah rayung ||

3. Kèndêl anèng sela Canggah |

kawit andêdêr mandhuwur |
rumambat watu susulur |
kongyarga Tiling titiga |
sela Canggah sela Lumur |
ing sela Gêsêng kantrinya |
saya nênggêl sêngkanipun ||

4. Kèndêl nèng ngriku Mongraga |

kêparag gêng Prabawagung |
panasing surya kêlangkung |
cêlak saking pucak arga |
sadungkapan inggilipun |
sumuk bangêt ambêrandang |
sor panasing agni murub ||

5. Jamal Jamil datan kuwat |

nèng sela Gêsêng samyambruk |
tan bisa manjat mandhuwur |
Sèh Mongraga wlas tumingal |
gya (n)dêdonga ing Hyang Agung |
mèt toya mum gya istika |
katrima pandonganipun ||

6. Santrinya sakala saras |

datan panas raosipun |
gya jalak gadhing kadulu |
wus samya lêga tyasira |
andulu mring jalak pinggul |
angling suwe datan prapta |
gus jalak gadhing wus rawuh ||

Jilid 8 - Kaca : 29
7. Sanalika gya katingal |
margane manjat mandhuwur |
pêpangol (ng)gujêngi watu |
nètèr anggujêngi pucak |
kèndêl anèng sela lungguh |
watêsanipun ing pucak |
saisinya wus kadulu ||

8. Sela itêm blêg sadaya |

wutuh alus anglulumut |
tan kêna tinapak lunyu |
jalak gadhing lincak-lincak |
asung marga kang tan lunyu |
tinurut pêrêt marganya |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 37 >

 prapta têtaraking gunung ||

9. kêkaywan pucaking arga |

jati jêmpina lan kêpuh |
kusambi tolak trênggulun |
pan arga Tiling punika |
nênggih pêkayanganipun |
Hyang Pramêsthi Girinata |
marma angkêre kêlangkung ||

10. Arga Tiling pakarêman |

jalma mara jalma lampus |
sato mara sato lampus |
pan tan kêna ingambaha |
kajawi kang wus linuhung |
wawênang munggah ing arga |
katrantang giris tyasipun ||

426 Girisa
1. Mangkana Sèh Amongraga |
nèng arga Tiling nêm dina |
ngêning tyas kang kawawas |
wusanane sanalika |
nulya na sasmitaning Hyang |
jagad komplang tan katingal |
sêgarardi sèsiningrat |
surya sasi pon tan ana ||

2. Mung padhang tan kumalêndhang |

aningali dhawakira |
lan garwa ni Tambangraras |
tingaling dalêm sasmita |
sarju roroning atunggal |
nèng tirahing tarate-bang |
wusnya pagut byar wèntèhan |
Sèh Mongraga sukur ing Hyang ||

3. Nulya ngling mring Jamil Jamal |

payo tumurun sing arga |
santri ro matur sandika |
nulya umangkat lon-lonan |
nut paraning jalak dênta |
tumurun lêngkèh kang wetan |
manjat malih maring arga |
Pamênang saratri siyang ||

4. Nulya mêdhun saking arga |

arga Bayu inganjatan |
praptèng pucak sêdalu gya |
tumurun malih sumêngka |
mring pucak arga Sadewa |
sadintên sadalu sigra |
mangandhap pan ngalèr-ngetan |
ing lêlêngkèh malih minggah ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 38 >

 Jilid 8 - Kaca : 30
5. Pucak arga Candhirêngga |
tri ratri nulya mahawan |
tumurun kêndhit tênggangan |
laju tumurun sumêngka |
arga Rimbi pucakira |
sadalu nulya umangkat |
tumurun lajêng sumêngka |
arga Kalithi pucaknya ||

6. Tri ratri sigra mangandhap |

sumêngka malih mring arga |
arga Aji kalih dina |
tumurun lêngkèh sumêngka |
arga Bintulu sadina |
pan wus kajajah sadaya |
nulya tumurun Mongraga |
ngilèn nut lêngkèhing arga ||

7. Arga Tiling sukunira |

têmbing kawah palirangan |
tumurun mring gunung Anak |
mring ardi Sukuh myang Tambak |
kèh brahala rêca-rêca |
rakit-rakite lir pura |
tilas talêsing kêliran |
labêt cêpuri kadhatyan ||

8. Pilaring kori pinatra |

wiwindon ukir-ukiran |
kèh rineka samya sela |
blumbang binotrawi patra |
gapura rinaja wêtha |
ingukir bintulu praba |
caritane puranira |
sang Aprabu Brajadênta ||

9. Brajamusthi gunung Tambak |

dening Pringgadani pura |
kadhatonnya Sri Arimba |
lan ari ran Prabakesa |
kadang pan sami rasêksa |
sawiji Arimbi kenya |
yata wau Sèh Mongraga |
kalih ratri gya umangkat ||

10. Mangidul mring ardi Tambak |

samya kathah ardinira |
lan Sukuh tan pati beda |
sadintên sadalu sigra |
ngidul-ngetan jurang sêngkan |
mring Pringgadani sinêdya |
praptèng puncaking aldaka |
arêrêp mung kalih dintên ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 39 >

11. Têmbing kidul langkung arga |
sela gêng lir gunung-anak |
ing sela Rimbag wastanya |
munggul nginggiling jujurang |
têngah malêkah lir bêngkah |
angudal jurang toyanya |
gumrajag sru kumêrangsang |
kali Bandhul sirahira ||

12. Byar enjing laju kewala |

sêdya wangsul mring balumbang |
tumurun pèrènging jurang |
rarywan nèng lorog cêlangap |
nèng sela Brajamusthi ka |
langkung gêng mèh jujul jurang |
ing kuna kêpêlanira |
sira sang Prabu Tutuka ||

Jilid 8 - Kaca : 31
13. Lir gajah andhêkêm jurang |
kakalih mèh sami gêngnya |
ran sela Parabakesa |
Sèh Mongnêng mulat kacaryan |
sèyub katawingan jurang |
ajênak dènnira lênggah |
Sèh Mongraga ngling prayoga |
santri matur lir kukila ||

427 Dhandhanggula
1. Lon ngandika Ki Sèh Amongragi |
paran wus tapis arga sadaya |
ing gunung Lawu pucake |
Jamal Jamil umatur |
kados sampun tan wontên kari |
pupunthuk pawukiran |
pucak ardi Lawu |
lêlêngkèh lêmpong lêlêbak |
kaidêran waradin bubucu wukir |
kidul sapêngalèrnya ||

2. Yata wontên wong sawiji prapti |

saking kidul tumurun ing jurang |
angênêr gati lampahe |
murugi ing (ng)gwannipun |
ingkang lagya eca alinggih |
dèn-adhêp santrinira |
nèng ngandhap tumungkul |
kang sêdya mara gya prapta |
anut lungguh sêmune adingkik-dingkik |
asandi abipraya ||

3. Anèng sela Prabakesa linggih |

sarwi amangku kudhi têrantang |
polèng kênthing pênganggone |
ing wayah têngah tuwuh |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 40 >

 pan kêpara lingsir sakêdhik |
kêthu sinjang puntiran |
ngaluwêr lir unthuk |
-ing cacing nyakot kiyongan |
athi-athi marênthil gimbal ing sumping |
jenggot mèh ngangkat gimbal ||

4. Sabuk talidhatu tasbèh kranthing |

mawi kathok kayu tutup rasa |
nging maksih nganggo jarite |
wayah sêdhêng agêntur |
mangkya dèrèng lagya anitik |
dhepok samangsa-mangsa |
dènnira anggêntur |
anggrit kêlèng nèng pakuman |
Sèh Mongraga tatajêm jatmika wingit |
Jamal Jamil duk mulat ||

5. Marang ingkang lagya prapta linggih |

sarwi bisik-bisik arêrasan |
wong iku pego wangune |
yèn ta aja akêthu |
patut wor lan Widigunèki |
bagor ing Wanamarta |
mendah dening bêsus |
mara bêdhèk iku ajar |
suprandene rada tuwa ambêsusi |
susumping iku apa ||

5 (Ngambah rêdi-rêdi, kadosta: Arga Pawênang, Arga Bayu, Arga Sadewa)

Salajêngipun ngambah rêdi-rêdi, kadosta: Arga Pawênang, Arga Bayu, Arga
Sadewa, Arga Candhirêngga, Arga Rimbi, Arga Kalithi, Arga Aji, Arga
Bintulu, Arga Sukuh, sarta Arga Tambak. Ing ngriku kathah brahala lan rêca-
rêca. Tata-rakitipun kadosdene pura, tilas cêpuri kadhaton. Kacariyos punika
kratonipun Brajamusthi. Dene Arimba ing Pringgadani, makatên ugi
rayinipun nama Prabakesa lan Dèwi Arimbi, sadaya wontên ing Pringgadani.
Wontên ing balumbang kèndêl lênggah ing sela Brajanusthi ingkang agêng
sangêt mèh jujul jurang. Wontên ing ngriku pinanggih ingkang rumêksa ing
rêdi, nama Ki Wrêgasana. Ajar punika nyariyosakên pucaking rêdi Lawu
sadaya wontên 15, ing sisih kidul 7 lan ing sisih lèr 8.
Kaca 32

Jilid 8 - Kaca : 32
427 Dhandhanggula
6. Jamal gumuyu (ng)giligik lirih |
dudu sumping iku rambut gimbal |
nadyan mangkonoa kae |
rada gawe dol bagus |
sor kang sumping gajah angoling |
mendah duk nonomannya |
pêthèkku ambêsur |
Mongraga mèsêm sasmita |
ingkang lagya prapta rumakêt umèksi |
alon dènnya manabda ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 41 >

7. Anambrama kawih ngasih-asih |
tigas kawuryan rèh katambêtan |
atur raharjêng pagute |
saking têmbe andulu |
sapa sintên sinambat ing sih |
wingking pundi sananta |
kang sinêdyèng ayun |
Sèh Mongraga rum ngandika |
manirèki tan pinangka tan wruh ngarsi |
lir kinjêng tanpa sotya ||

8. Mêndhang kabarat tanpa siring |

apanêngran gus santri kewala |
kaulane Hyang kèh lire |
balik paman sirèku |
ngêndi padhukuhaning wingking |
sapa sintên sinambat |
paman parabipun |
kang liningan aturira |
manawi wontên kang sudi amastani |
pun Wasi Wrêgasana ||

9. Kang misesa Totor wana wukir |

ing ardi Lawu paragocara |
ajar ingkang ajur-ajèr |
janggan galuntung puthut |
ing Talwiring pangèndhang mami |
Ki Jamal nambung sabda |
ih kalinganipun |
andika punika ajar |
sinauran Wrêgsana anganthuki |
ênggèh mêkatên uga ||

10. Atêtanya Jamal Jamil |

pintên kathahe pucaking arga |
Wrêgasana lon saure |
punapi dèrèng mriku |
anginggahi pucaking ardi |
Lawu sadayanira |
nauri (ng)gih sampun |
nanging dèrèng wruh namanya |
Wrêgasana nauri pucaking ardi |
cacahe gangsalwêlas ||

11. Ingkang kidul sarta pucaknèki |

arga Dalêm lan arga Dumilah |
arga Pêthapralayane |
arga Mayang patipun |
arga Cakrakêmbang lan malih |
ing arga Tinjomaya |
de kapitunipun |
arga Rêpatkêpanasan |
pucak ingkang lèr wowolu kèhirèki |
liyaning ardi Anak ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 42 >

12. Pêkarêman agêng arga Tiling |
arga Sadewa arga Pamênang |
myang arga Candhi rênggane |
sêkawan arga Bayu |
arga Rimbi arga Kalithi |
arga Aji pitunya |
lan arga Bintulu |
dene kang agêng priyangga |
lan pipitu kidul titiga kang inggil |
arga Dalêm Dumilah ||

6 (Lampahing Kabudan tuwin petangan Pawukon lan sanès-sanèsipun)

III. Bab lampahing Kabudan tuwin petangan Pawukon lan sanès-sanèsipun.
Ajar Wrêgasana ngrasuk agami Islam, lajêng puruita lan ndhèrèk lampahipun
Sèh Amongraga sêsarêngan Jamal Jamil.
Ajar Wrêgasana ing rêdi Lawu ingkang agaminipun Buda nêrangakên
lampahing Kabudan: botên nêdha ulam lan wohing dami. Lajêng
anggêlarakên petangan Pawukon, Pranata-mangsa. Padewan, Padangon,
Panca-suda, Sêngkan-turunan, Taliwangke, Samparwangke dalah têtulaking
Paringkêlan (pangapêsan). Kasambêt bab: budi wadinipun tiyang agami
Buda, pakêming maharsi, nugrahaning ngagêsang, gêntur tapaning maharsi
lan lampahing kalêpasan sarta panitisan.
Sèh Amongraga ambatang lampahing panitisan ingkang sampurna, sadaya
kapanggih lêrês, Ajar Wrêgasana rumaos kawon ngèlmunipun sarta kalêgan
manahipun, wêkasan nyuwun puruita kanthi ngrasuk agami Islam.
Namanipun dipun gantos dening Sèh Amongraga dados: Wrêgajati, sarta
lajêng dhèrèk lêlanabrata.
Kaca 33 – 65

Jilid 8 - Kaca : 33
427 Dhandhanggula
13. Arga Pêthapralaya jangkêp tri |
ingkang têmbing lêngkèh lèr sêkawan |
arga Tiling inggil dhewe |
kalawan arga Bayu |
arga Rimbi arga Kalithi |
pupucak gangsalwêlas |
sami angkêripun |
sakèhe wasi jêjanggan |
sami karêm pucak pribadi-pribadi |
wangsite pinakêman ||

14. Jamal Jamil andrêmimil malih |

kang dipun-pakêm punika napa |
pra ajar janggan wasine |
cantrik gocara cêthut |
kawruh ingkang dipun-bathithil |
punapa beda-beda |
miwah saminipun |
Ki Wawasi Wrêgasana |
anauri kantênan beda sayêkti |
wukir desa nagara ||

15. Bangsa ardi pakarêmanèki |

kamuktène tata nèng panggritan |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 43 >

 pala poga kang ginape |
tan kadya wong prajèku |
abojana sarwa binukti |
sakèhing dêdagingan |
woh dami kinukus |
Sèh Mongraga angandika |
kadipundi kawruhe wong ahli ardi |
manira yun wikana ||

16. Wasi Wrêgasana matur aris |

mila tan wruh rasaning dagingan |
miwah ulam sadayane |
wohing dami kinukus |
dèn-olaha sadhengahnèki |
tata ardi tan kengang |
pala kang pinuluk |
pêndhêm gumantung kasimpar |
sawontêne liyanipun wohing dami |
tuwin ulam-ulaman ||

17. Rêsi ingkang wus samya linuwih |

tranging cipta sidiking paningal |
uning sadèrèng winalèh |
uningèng jawata gung |
kang tumurun ing siyang ratri |
alêlantaran dina |
wuku kang lumaku |
Jamal Jamil nambung sabda |
kadipundi pawukon pinuthi-puthi |
kadya mring kitab Kur'an ||

18. Wasi Wrêgasana lon nauri |

niku lantaraning kawaspadan |
ngaurip awon pênêde |
wit wuku têlungpuluh |
pêndhak Dite wuku satunggil |
Ngat Paing wuku Sinta |
godhonge nèng ngayun |
Dewane Yamadipatya |
suku kobok toya umbul-umbul ngarsi |
gagak wit kêndhayakan ||

Jilid 8 - Kaca : 34
19. Dite Wage wuku Landhêp nênggih |
Hyang Mahdewa kayu kêndhayakan |
nori gêdhong nèng ngarsane |
suku kêkobok ranu |
Dite Manis kang wuku Wukir |
Mahayêkti dewanya |
gêdhonge nèng ngayun |
suku wingking kobok toya |
manukipun manyar kayu nagasari |
Dite Pon kang gumantya ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 44 >

20. Wuku Kurantil Anggara Kasih |
Bathara Langsur gêdhong lumumah |
kayu ingas ing ngarsane |
umbul-umbul nèng ngayun |
kobok toya sukune wingking |
manuke sulindhitan |
Dite kliwonipun |
wuku Tolu kang atampa |
Sang Hyang Bayu kokobok sukune wingking |
(m)bul-umbul gêdhong ngarsa ||

21. Kayu trênggulun branjangan pêksi |

Dite Paing Gumbrêg Sang Hyang Cakra |
gêdhong minêp ing wurine |
kobok toya ing ngayun |
kayu gurda yam-alas pêksi |
Dite Wage Wariga |
Hyang Asmara luhung |
sulastri pêksi kêpodhang |
Dite Manis Wriga-gung Hyang Pancarêsi |
gêdhong bèthèt cêmara ||

22. Ditè Êpon ing Anggara-Kasih |

Julungwangi Hyang Sambu dewanya |
umbul-umbul ing ngarsane |
toya jêmbangan ngayun |
wit cêpaka kuthilang paksi |
Ditè Kaliwon Sungsang |
gêdhong mlumah ngayun |
dewane Bathara Gana |
umbul-umbul ngarsa suku kobok warih |
nori kayunya tangan ||

23. Dite Paing Galungan gumanti |

Hyang Kamajaya anyangga toya |
umbul-umbul nèng ngarsane |
kayu tangan puniku |
manuk bidho nulya aganti |
Dite Wage Kuningan |
Batharèndra nêngguh |
kayunya jayakusuma |
pêksi urang-urangan gêdhong nèng wuri |
umbul-umbul nèng ngarsa ||

24. Dite Manis ingkang wuku Langkir |

Bathara Kala kayunya ingas |
cêmara sol satunggile |
pan gêmak pêksinipun |
Dite Êpon Anggara Kasih |
kang wuku Mandhasiya |
Brama dewanipun |
gêdhonge anèng ing ngarsa |
kayu asêm pêlatuk-bawang kang pêksi |
gya Dite Kaliwon-nya ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 45 >

25. Julungpujud Hyang Guritna nênggih |
ngarêpkên ardi pêksi pritbawang |
pan rumbayut kêkayone |
gya Dite Paing-ipun |
wuku Pahang Hyang Tantra nênggih |
amandhi kris liligan |
kobok toyèng pungkur |
cocok kayu kêndhayakan |
Dite Kliwon Kruwêlut Hyang Wisnumurti |
astanya ngagêm cakra ||

Jilid 8 - Kaca : 35
26. Toya ing jêmbangan anèng ngarsi |
sêsêpahan kayu parijatha |
Dite Paing wuku Mrakèh |
amunggul gêdhongipun |
umbul-umbulira ambalik |
tigaron kayunira |
nora duwe manuk |
Dite Pon (ng)Gara-Kasihan |
wuku Tambir Hyang Siwah gêdhong nèng nginggil |
parênjak kayu upas ||

27. Dite Kliwon Mêdhangkungan tampi |

Hyang Basuki kayune pêlasa |
gêdhong nèng nginggil pungkure |
we wuri pêksi pêlung |
Dite Paing Maktal gumanti |
dewane Sang Hyang Cakra |
umbul-umbul ngayun |
gêdhonge anèng ing ngarsa |
manuk ayam-alas kayu nagasari |
Ngat Wage Wuye tampa ||

28. Hyang Kuwera gêdhong lumah ngarsi |

kayu êtal manuke kêpodhang |
kris liligan ing ngarsane |
gya Dite manis-ipun |
Citragatra wuku Manail |
mangku tumbak liligan |
toyèng bokor pungkur |
tigaron pêksi sêpahan |
Dite Êpon Prangbakat Anggara Kasih |
dewane Sang Hyang Bisma ||

29. Suku ngarsa akobok ing warih |

wit tirisan pêksi rang-urangan |
Dita Kaliwon Bala-ne |
Bathari Durga rêngu |
gêdhongira anèng ing ngarsi |
manuke ayam-alas |
cêmara kang kayu |
Dite Paing wukutampa |
Sang Hyang Singajalma gêdhonge nèng wingking |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 46 >

 wuni pêksi kêpodhang ||

30. Dite Wage wuku Wayang tampi |

Dèwi Êsri lungguh gêdhongira |
toyèng jêmbangan ngarsane |
kayu cêpaka arum |
paksirinara yam-alas nuli |
Dite Manis kang tampa |
kang wuku Kêlawu |
Hyang Saddhana kayu êtal |
pêksi nori tumbak liligan nèng wingking |
gêdhonge anèng ngarsa ||

31. Toya ing jêmbangan anèng wuri |

Dite Êpon Anggara Kasih-an |
Dhukut Hyang Sakri dewane |
kris ligan anèng pungkur |
sarwi manggul gêdhong winuri |
pandhan pêksi yam-alas |
Dite Kliwonipun |
selardi Hyang Antaboga |
lawan Nagagini ngarêpakên candhi |
wit Wijayakusuma ||

Jilid 8 - Kaca : 36
32. Paksinipun punika pan gogik |
sampun jangkêp wuku tigangdasa |
wuku nêm Anggara Kasih |
Kurantil Julung-arum |
Mandhasiya kalawan Tambir |
Prang-bakat Dhukut nêmnya |
Dite Pon sadarum |
ingetang rumêksèng mangsa |
lawan bêncèt lawan dhêstha ing Kurantil |
sad sadha Julung-ngambar ||

33. Kasa sapta ing Mandhasiyèki |

duwi astha ing Tambir lampahnya |
tri nawa ing Prangbakate |
caturdasa ing Dhukut |
jangkêp nênêm wuku (ng)Gra Kasih |
etang taun pasaran |
pintên Paing-ipun |
kalih warsa Pon sawarsa |
Wage kalih warsa Kliwon ugi kalih |
Manis-ipun sawarsa ||

34. Pangayuhing taun lan mangsèki |

awit sèrèn eka sad Ponira |
sèrèn dwi sapta ing Wage |
anulya sèrènipun |
ing tri astha Kaliwonèki |
sarèhning mangsa marang |
pêpêkananipun |
ing catur nawa Manis-nya |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 47 >

 asêsèrèn kang mangka pasaranèki |
panca-windu Paing-nya ||

35. Kumpuling etang lan dintênèki |

taun Dal Dite Gumbrêk Paing-nya |
kalih warsa gya taun Be |
Galungan wukunipun |
Sukra Paing jangkêp rong warsi |
Je Buda Pon sawarsa |
wuku Julung-pujud |
Jimawal tumpak Wage-nya |
Julungwangi nulya Ehe ing Kurantil |
Soma Wage jangkêpnya ||

36. Kalih warsa nulya taun Alip |

Kêmis Kaliwon wuku Langkirnya |
Jimakir Tumpak Kliwone |
Pon Wuye wukunipun |
jangkêpipun ing kalih warsi |
nulya malih gumantya |
ingkang taun Wawu |
ing wuku Landêp punika |
ing Anggara Manis jangkêpe sawarsi |
etang mangsane warsa ||

37. Kanêm kapitu sadha kasèki |

patangpuluh-siji dinanira |
dhêstha karo tri-likure |
kalimaning kawolu |
ngênêm-likur dina winilis |
kapat lawan kasanga |
sami lima-likur |
kasapuluh lan katiga |
apan sami patlikur dina winilis |
tumbuk kawolu kapat ||

38. Pan pinetang wuku lan mangsèki |

Jamal Jamil nambung atêtanya |
dospundi bab Taliwangke |
ngong dèrèng patos surup |
warigapak lan warigamis |
dene mawi prabeda |
kang samyètang wuku |
kula dèrèng pati cêtha |
sira Wasi Wrêgasana anauri |
ngriki kang wus kêlampah ||

Jilid 8 - Kaca : 37
39. Taliwangke wuku nêm kèhnèki |
kawit Landêp Warigalit ika |
Kuningan Kuruwêlute |
Wayang jangkêp nêmipun |
sami Dite Wage puniki |
lan rangkêpe ingetang |
dina pasaripun |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 48 >

 ing Paing Budandêpira |
Kaliwone Warigapak kang winilis |
ing Wage Sukra ningan ||

40. Pon ing Rêspati Lute marêngi |

ing Kliwon-sumaye punika |
ing Manis Anggara Yange |
jangkêp nênêm ingetung |
Jamal Jamil nambungi angling |
yèn tanah kula ngrika |
pangetunge wuku |
Warigamis Tumpak-Lutnya |
dene sanès lan etang dina ing ngriki |
etange Warigapak ||

41. Manira tanya malih ki wasi |

pintên wuku ingkang Ringkêl jalma |
Wrêgasana lon ature |
lilima kathahipun |
Wuku Sinta ingkang rumiyin |
Soma Pon ringkêl jalma |
Warigalitipun |
Soma Kliwon ringkêl jalma |
wuku Langkir Soma Paing ringkêl jalma |
wuku Tambir ingetang ||

42. Anèng Soma Wage ringkêl jalmi |

Bala Soma Manis ringkêl jalma |
jangkêp gangsal paringkêle |
sabên Soma yèn nuju |
dina Aryang ringkêlejalmi |
ringkêl panunggilannya |
nênêm kathahipun |
Aryang Wrukung Paningronnya |
Uwas Mawulu Tungle jangkêpnèki |
Ariyang ringkêl jalma ||

43. Pan Wurukung ringkêl sato nênggih |

Paningron ringkêl pêksi punika |
Uwas kang Ringkêl iwake |
Mawulu ringkêl wuku |
Tungle Ringkêl godhong (n)jangkêpi |
ringkêl si wa la ta ba |
(ng)gih puniku wau |
Sinta Warigalitira |
Langkir Tambir Bala jangkêp nênêmnèki |
Soma Aryang sadaya ||

44. Wrukung ringkêl sato wukunèki |

kang wuku gangsal wu ju ju ma wa |
Wukir lan Julung-wangine |
kalawan Julung-pujud |
Maktal Wayang jangkêpirèki |
Dite Wrungkung sadaya |
gya Paningronipun |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 49 >

 ringkêl paksi wuku gangsal |
kang ingetang ku su pa wu ku anênggih |
Kurantil Sungsangira ||

Jilid 8 - Kaca : 38
45. Pahang Wuye Klawu gangsalnèki |
Paningron nèng Tumpak sadayana |
gantya Was ringkêl manuke |
apan la wa ma ma wu |
Landêp Warigungirèki |
Mandhasiya kalawan |
Mandhangkungan Wugu |
nèng Budha Uwas sadaya |
nulya gantya Mawulu kang ringkêl wiji |
ta ga ku ma dhu gangsal ||

46. Wuku Tolu lan Galunganèki |

Kuruwêlut Makail Dhukut |
jangkêp lilima wukune |
kabèh Soma Mawulu |
nulya Tungle ringkêl ronnèki |
gu ku ma lawan prang wa |
Gumbrêg kang rumuhun |
Kuningan Mrakèh Prangbakat |
Watugunung jangkêpe gangsal winilis |
Soma Tungle sadaya ||

47. Sampun jangkêp ringkêl nêm prakawis |

apan wontên malih kang ingetang |
ingaranan Kaladite |
nèng wuku tri wa ku wu |
Warigagung ing Dite Manis |
nuju Aryang Jagurnya |
lawan Kuruwêlut |
Dite Wage Was Jagurnya |
Wugu Dite Paing Aryang Jagur nênggih |
jangkêp wuku titiga ||

48. Walêr-sangkêr malih saprakawis |

wuku satunggil nuju Galungan |
nênggih Dhungulan wastane |
tigang dintên puniku |
Dite Soma Anggara-nèki |
dewa Kala tri dina |
ringkêl gung puniku |
ringkêling para jawata |
lamun nuju Galungan ing tigang ratri |
minggu tan ana obah ||

49. Sakèhing jawatèng ngawiyati |

miwah para jawatèng bantala |
jawatèng samodra dene |
dewaning kutu-kutu |
walang-taga tan ana kari |
ing dalêm tigang dina |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 50 >

 sumêne aminggu |
ingaran Dhandhan-kukudan |
barang karya tan bêcik kêna ing sarik |
pangapêsing jawata ||

50. Apan kêna soting jawata-di |

kasabêting ila-ila dina |
papa mala cintrakane |
sapu dhêndhanira gung |
sami walêr-sangkêr puniki |
apan sangêt priyangga |
iku sangar agung |
tinimbang lan ringkêl jalma |
Taliwangke Kaladite datan sami |
maksih angkêr Dhungulan ||

Jilid 8 - Kaca : 39
51. Sangêt Dhêndhan-kukudan puniki |
inggih yèn nuju wuku Galungan |
Dite Soma Anggara-ne |
dewa Kala Adhungul |
datan kenging dipun gagampil |
Sèh Mongraga sukèng tyas |
myarsetanging wuku |
sêsorah pakêming ajar |
kabudayaning Kabudan kang pinustha |
papasthèn winaskitha ||

52. Jamal Jamil atêtanya malih |

kadipundi bab Lampahing lintang |
Wuluh lawan Waluku-ne |
kang parêng mangsanipun |
bêncèt lawan wukunirèki |
punapa manut surya |
punapa nut wuku |
Ki Wawasi Wrêgasana |
anauri lampahing lintang kêkalih |
Wuluh Waluku-nira ||

53. Tanggalipun myang surupirèki |

anèng dintên sawiji tan owah |
sabên ing Soma Manis-e |
tanggal myang surupipun |
sami angsal wuku mangsèki |
lampahe ring-iringan |
Wuluh lan Waluku |
lintang Wuluh dènnya tanggal |
Soma Manis ing mangsa karo marêngi |
dwi astha ing Tambirnya ||

54. Soma Manis Mêdhangkunganèki |

nulya pêndhak Soma Manis-ira |
lintang Waluku tanggale |
nuju katiganipun |
ing tri-nawa Prangbakatnèki |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 51 >

 Soma Manis-ing Bala |
dene surupipun |
lintang Wuluh nuju mangsa |
ing ka-siji ka-sapta Mandhasiyèki |
Soma Manis wukunya ||

55. Julungpujud pêndhak Soma Manis |

lintang Waluku ing surupira |
anuju mangsa karone |
barêng mangsaning wuku |
duwiastha ing Tambir nênggih |
Waluku surupira |
ing tanggaling Wuluh |
puniku pan sasarêngan |
sontên lintang Wluku surup bêdhugnèki |
lintang Wuluh atanggal ||

56. Sèh Mongraga angandika aris |

rika tutugêna apêpajar |
ujare pawukon kabèh |
Wrêgasana asaguh |
sêmu langguk ciptaning galih |
dinuga puruita |
marang dhawakipun |
Jamal Jamil samya mojar |
kakang ajar kula andika jarwani |
Padangon Padewannya ||

57. Miwah sêngkan-turunaning Êsri |

lawan candranya ywa kaliwatan |
sadaya nèh jarwakake |
Wrêgasana amuwus |
inggih sampun andika watir |
dewa ingkang lumampah |
wolu gantya laku |
Êsri Endra Guru Yama |
Lodra Brama Kala Uma jangkêpnèki |
Sri rêjêki wardinya ||

Jilid 8 - Kaca : 40
58. Endra samar Guru karêp nênggih |
Yama singlu loroning atunggal |
Lodra gêtih pasêmone |
Brama gêni liripun |
Kalamurka Uma pawèstri |
dewa Kala punika |
yèn nuju lumaku |
marêngi wuku Galungan |
inggih sabên Galungan ing tigang ari |
Dite Soma Anggara ||

59. Anèng ngriku Dhungule tri ari |

kang kula-ucap wau punika |
mila dhungul supayane |
dewa Sri mantukipun |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 52 >

 maring Sinta Dite-ne Paing |
Padangon sasanganya |
kawit saking Dangu |
Jagur Gigis lan Kerangan |
Nohan Wogan Tulus Wurung lawan Dadi |
pan wus jangkêp sasanga ||

60. Dangu watu Jagur macan nênggih |

Gigis bumi pan Kerangan surya |
Nohan rêmbulan wêrdine |
Wogan ulêr puniku |
Tulus banyu Wurung pan gêni |
Dadi kayu punika |
jangkêp kang ingetung |
sadaya amawa watak |
Jamil tanya lampahe ta kadipundi |
Wrêgasana wuwusnya ||

61. Inggih mangke pinetang rumiyin |

Sêngkan-turunan puniku gangsal |
kang rumiyin Srigatine |
Sami gumarangipun |
nulya Cèlèng-têmbalung nênggih |
tumuntên Kuthila-pas |
gya Suajagipun |
jangkêp gangsal kang ingêtang |
nulya Jabung-wuku yèn kula ingriki |
sanès lan kapujanggan ||

62. Yèn pujangga dènnya amastani |

Kalajaya-bumi petangira |
wuku tigang-dasa kabèh |
pan pinara sapuluh |
nêlu-nêlu sadumanèki |
siang dalu rumêksa |
ing jayaning wuku |
pitung dintên gênti mara |
sabên-sabên wuku kang lumaku nênggih |
punika petangira ||

Jilid 8 - Kaca : 41
63. Jabung-wuku Kalajaya-bumi |
kang rumêksa ing jagad purwèngrat |
wetan bênêr wuku trine |
pan Mêdhangkungan-ipun |
Sungsang Sêla-ardi (n)jangkêpi |
Bathara Mahadewa |
Mahadèwi puniku |
pasar Lêgi kutha perak |
langse seta kuntul santên kang jêladri |
sastra ha na ca ra ka ||

64. Jabung wuku Kalajaya-bumi |

kang rumêksa ing jagad duksina |
kidul bênêr wuku trine |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 53 >

 Gumbrêg Pahang lan Wugu |
Sang Hyang Sambu Swagnyana dèwi |
Paing pasaranira |
swasa kuthanipun |
pan ulung bang paksinira |
langse rêkta ludira punang jaladri |
sastra da ta sa wa la ||

65. Jabung wuku Kalajaya-bumi |

ingkang rumêksa anèng pracima |
kulon bênêr wuku trine |
Landêp Kuninganipun |
Wuye Kamajaya lan Ratih |
Êpon pasaranira |
êmas kuthanipun |
pan kêpodhang pêksinira |
langse pita madu pan jaladrinèki |
sastra pa dha ja ya nya ||

66. Jabung-wuku Kalajaya-bumi |

kang rumêksa ing jagad utara |
ing lor bênêr wuku trine |
Mrakèh Klawu Wrigagung |
Sang Hyang Wisnu Bathari Êsri |
Wage pasaranira |
wêsi kuthanipun |
pêksi dhandhang pêksinira |
langse wulung nila kang punang jaladri |
sastra ma ga ba tha nga ||

67. Jabung-wuku Kalajaya-bumi |

kang rumêksa jagad madyantara |
têngah ngandhap wuku trine |
Krantil Prangbakatipun |
Mandhasiya Hyang Bayu Umi |
Kaliwon pasarannya |
prunggu kuthanipun |
apan gogik pêksinira |
langse mancawarna wedang kang jêladri |
sastra ji ro lu pat ma ||

68. Jabung-wuku Kalajaya-bumi |

kang rumêksa jagad ngantariksa |
nginggil bênêr wuku trine |
Kruwêlut Wayang-ipun |
Wriga surya Suranggana-di |
sastra e la pa ya o |
(lang) nêngguh jabung wuku |
Kalajaya-bumi ingkang |
rumêksèngrat kidul-wetan kang wuku tri |
wuku Wukir kalawan ||

69. Wuku Langkir lan wuku Manail |

Hyang Kuwera sastra narasonya |
nèng kidul-wetan prênahe |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 54 >

 gantya kang jabung-wuku |
Kalajaya-bumi anênggih |
ingkang rumêksa jagad |
kidul kilènipun |
wuku tri Julungwanginya |
Tambir Dhukut Sang Bathara Mahayêkti |
sastranipun galdheya ||

Jilid 8 - Kaca : 42
70. Jabung wuku Kalajaya-bumi |
kang rumêksa jagad lor-kilènnya |
apan titiga wukune |
Tolu lan Bala nêngguh |
Julungpuyud Hyang Siwah nênggih |
nurwitri sastranira |
gantya jabung wuku |
Kalajaya-bumi ingkang |
rumêksa ring jagad êlor-wetanèki |
apan wuku titiga ||

71. Sinta Maktal Galungan puniki |

Hyang Prit-anjala sastranya bya bya |
tamat sadaya kuthane |
ingkang samya ingetung |
jabung Kalajaya ing bumi |
yèn wus waspadèng etang |
wuku têlungpuluh |
sadayane kinawruhan |
dadya ruwat mala cintrakaning urip |
kêdah paham angetang ||

72. Langkir Wukir lan wuku Manail |

kidul-wetan jagad ênggènnira |
wuku Gumbrêg lan Pahange |
kidul bênêr (ng)gènnipun |
Julung-wangi Tambir Dhukuti |
kang kidul-kilènira |
Wuye Landêpipun |
Kuningan Tolu lan Bala |
kilèn bênêr Julung-pujud anênggani |
lor-kulon prênahira ||

73. Warigagung lan wuku Marakih |

lan Kulawu lor bênêr (ng)gonnira |
Sinta Maktal Galungane |
lor wetan prênahipun |
Madhangkungan lan Sela-ardi |
Sungsang wetan (n)gonnira |
Kurantil lan wuku |
Prangbakat Mandhasiya-nya |
nèng pratala Kuruwêlut Wayang nênggih |
Warigalit ing tawang ||

74. Jangkêp etang wuku tri-dasèki |

dinum nyadasa aniga-niga |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 55 >

 anênggani ing prênahe |
watêking jabung wuku |
ing prang apês ungguling jurit |
nêrak apês jayanya |
kang ngênggèni unggul |
punika etanging lampah |
wuku ingkang katurunan ing Srigati |
pipitu kathahira ||

75. Wuku Tolu lawan Julungwangi |

Wukir Marakèh lan Wuye ika |
Wugu lan Watugunung-e |
jangkêp pitu ingetung |
gya arêsan ingkang winilis |
apan wuku lilima |
nênggih kang rumuhun |
Gumbrêg-an lawan Julung-an |
Mandhasiyan Galungan Dhukut anênggih |
jangkêp gangsal ingetang ||

Jilid 8 - Kaca : 43
76. Nulya Wrêgagêmêt-e winilis |
awit Dite Paing wuku Sinta |
dewa Sri Tungle Dangune |
Sinta Soma Pon-ipun |
Endra Aryang Dangu marêngi |
Soma Pon ringkêl jalma |
Mulya Sinta-nipun |
Anggara Wage punika |
Dewa Guru Wrukung Dangu Sinta nênggih |
Buda Kaliwon-ira ||

77. Kala Paningron Dangu ngêkêli |

Sinta ing Rêspati Manis-ira |
Lodra Uwas ing Jagure |
Sinta ing Sukranipun |
Paing Brama Mawalu Gigis |
sêngkaning Asu-ajag |
Sinta Tumpak-ipun |
Pon Kala Tungle Kerangan |
tuturipun Sapi-gumarang anênggih |
jabung ing wuku Sinta ||

78. Jayabumi nèng lor-wetan nênggih |

majêng ngidul-ngilèn pitung dina |
sampun nêrak kala gêdhe |
gantya ing Landêpipun |
Dite Wage Uma marêngi |
Aryang nuju Anohan |
Landêp Soma Kliwun |
dewa Sri wurukung Wogan |
anulya wuku Landêp ingkang Amanis |
Dewèndra Paningronnya ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 56 >

79. Tulus nulya Landêp Buda Paing |
Dewa Guru Uwas Wurung ika |
apan nuju Taliwangke |
Landêp Rêspatinipun |
Êpon Uma Mawulu Dadi |
Landêp Sukra Wagenya |
Lodra Tungle Dangu |
Cèlèng-têmbalung sumêngka |
Landêp Tumpuk Kaliwon dewanirèki |
Brama Aryang Jagurnya ||

80. Turunning Kuthila-pas mring bumi |

jabung wuku Landêp kilèn (ng)gènnya |
marêp mangetan bênêre |
ing petung dintên sampun |
anêrajang kala tan bêcik |
gantya wuku Wukir-nya |
Dite Manis-ipun |
dewa Kala Wurukungnya |
apan Gigis nuju sêngkaning Srigati |
Wukir Soma Paing-nya ||

81. Uma Paningron Kerangan nênggih |

Wukir ing Anggara Pon punika |
dewi Sri Uwas Nohan-e |
Wukir Budawanèku |
Endra Wogan Mawulunèki |
Wukir ing Rêspatinya |
Kliwon dewa Guru |
anuju Tungle Tulusnya |
nulya wuku Wukir ingkang Sukra Manis |
Yama Aryang Wurungnya ||

82. Nulya Wukir ing ri Tumpak Paing |

dewa Endra Wurukung Dadi-nya |
turunning Asu-ajage |
jabung waktu anêngguh |
Kalajaya-bumi ing Wukir |
wontên ing kidul-wetan |
pitung dintên sampun |
purun amurugi kala |
gantya wuku Kurantil Dite Pon nênggih |
anuju dewa Brama ||

Jilid 8 - Kaca : 44
83. Paningron Dangu Sêngkan-irèki |
Sapi-gumarang mêsat mring wiyat |
[…] |
[…] |
Kurantil ing Anggara Kasih |
anuju dewa Uma |
mula Gigisipun |
Karantil Buda Manis-nya |
dewa Êsri Tungle Kerangan anuli |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 57 >

 Krantil Kêmis Paing-nya ||

84. Dewa Endra Aryang Nohan nênggih |

Kurantil-ing Sukra Pon punika |
Guru Wurukung Wogan-e |
Krantil Tumpak Wage-ku |
dewa Yama Paningronèki |
Tulus tumurunnira |
ing Cèlèng-têmbalung |
jabung wuku Kurantil-nya |
anèng ngandhap majêng nginggil pitung ari |
sampun murugi kala ||

85. Gantya Tolu Dite Kliwon nênggih |

dewa Lodra Uwas Wurung ika |
sêngkaning Kuthila-pas-e |
Tolu ing Soma Madu |
dewa Brama Mawulu Dadi |
sang Srigati tumêndhak |
pawon dènnya nurun |
Tolu Anggara Paing-nya |
dewa Kala nuju Tungle Dangu nênggih |
Tolu Buda Pon-nira ||

86. Dewa Uma Aryang Jagurnèki |

Tolu ing Rêspati Wage-nira |
dewa Sri Wrukung Gigise |
Tolu Sukra Kaliwun |
Endra Ningron Keranganèki |
Tolu Tumpak Manis-nya |
nuju dewa Guru |
marêngi Uwasing Nohan |
Jabung-wuku Tolu lèr-kilèn (ng)gènnèki |
pan majêng ngidul-ngetan ||

87. Pitung dintên pitung dalu nênggih |

sampun purun amurugi kala |
gantya gya wuku Gumbrêg-e |
ing Dite Paing-ipun |
Yama Mawulu Wogan-èki |
Sêngkaning Asu-ajag |
Gumbrêg Soma-nipun |
Lodra Pon Tungle Tulus-nya |
turunnipun Sapi-gumarang mring bumi |
Gumbrêg (ng)Gara Wage-nya ||

88. Dewa Brama Aryang Wurung nênggih |

Gumbrêg Buda Kliwon dewa Kala |
Warukung nuju Dadi-ne |
Gumbrêg Rêspati Madu |
Uma Paningron Dangunèki |
Gumbrêg Sukra Paing-nya |
ing Sri Uwas Jagur |
Gumbrêg tumpak dewa Endra |
amarêngi Mawulu anuju Gigis |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 58 >

 Jabung-wuku Gumbrêg-nya ||

89. Anèng kidul bênêr (ng)gonnirèki |

pitung dina ywa murugi kala |
gantya wuku Wrigalite |
ing Dite Wage Guru |
nuju Tungle Kerangan nênggih |
Sêngkan Cèlèng mring wiyat |
Warigalitipun |
Soma Kliwon dewa Yama |
Aryang Nohan marêngi kang ringkêl jalmi |
turuning Kuthila-pas ||

Jilid 8 - Kaca : 45
90. Warigalit ing Anggara Manis |
dewa Lodra ing Wurukung Wogan |
nuju Sêngkan Srigati-ne |
ing Warigalitipun |
Buda Paing Brama marêngi |
Paningron Tulusira |
Warigalitipun |
Rêspati Pon dewa Kala |
Uwas Wurung nuju Taliwangke nênggih |
Warigalit ing Sukra ||

91. Wage Uma ing Mawulu Dadi |

Warigalit Tumpak Kaliwon-nya |
dewa Sri Tungle Dangu-ne |
nênggih kang Jabung wuku |
Warigalit anèng ing nginggil |
ing pitung ditên aywa |
murugi kala gung |
gantya wuku Wrigagungnya |
Dite Manis Endra Aryang Jagur nênggih |
Kala-dite punika ||

92. Wuku Warigagung Soma Paing |

dewa Guru Wurukung Gigis-nya |
turuning Asu-ajag-e |
ing Warigagung-ipun |
Anggara Pon Yama marêngi |
ing Paningron Kerangan |
nuju Sêngkannipun |
Sapi-gumarang mring wiyat |
Warigagung ing Buda Wage marêngi |
Lodra ing Uwas Nohan ||

93. Wrigagung Rêspati Kliwon-èki |

dewa Brama ing Mawulu Nohan |
Wrigagung Sukra Manis-e |
Kala ing Tungle Tulus |
Warigagung ing Tumpak Paing |
Uma Aryang Wurung-nya |
ingkang Jabung-wuku |
Wrigagung nèng lèr (ng)gènnira |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 59 >

 majêng ngidul pitung dina pitung ratri |
aywa murugi kala ||

94. Gantya ingkang wuku Julungwangi |

Dite Êpon Sri Wrukung Dadinya |
Julungwangi Soma Wage |
Endra Paningron Dangu |
turunnipun Cèlèng mring bumi |
Julungwangi Anggara |
Kasih dewa Guru |
Uwas Jagur sêngkanira |
ing Kuthila-êpas mêsat maring langit |
wuku Julungwangi-nya ||

95. Buda Manis dewa Yama nênggih |

amarêngi Mawulu Gigisnya |
tumurunning Srigati-ne |
ing paturon (ng)gènnipun |
Julungwangi Rêspati Paing |
Lodra Tungle Kerangan |
Julungwangi-nipun |
ing Sukra Pon dewa Brama |
Aryang Nohan ingkang wuku Julungwangi |
ing Tumpak Wage-nira ||

Jilid 8 - Kaca : 46
96. Dewa Kala Wrukung Wogan nênggih |
Jabung-wuku Julungwangi-nira |
apan anèng kidul-kilèn |
majêng lèr-wetanipun |
pitung dintên ing pitung ratri |
sampun murugi kala |
tan pênêt tinêmu |
gantya ingkang wuku Sungsang |
Dite Kliwon Uma Ningron Tulus nênggih |
Sungsang Soma Manis-nya ||

97. Dewa Êsri Uwas Wurung nênggih |

wuku Sungsang Anggara Paing-nya |
Endra Mawulu Dadi ne |
Su-ajag Sêngkannipun |
Sungsang Buda Êpon marêngi |
Guru Tungle Dangu-nya |
Gumarang tumurun |
Sungsang Rêspati Wage-nya |
dewa Yama Aryang nuju Jagur nênggih |
Sungsang Sukra Kliwon nya ||

98. Dewa Lodra ing Wurukung Gigis |

wuku Susang ing Tumpak Manis-nya |
Brama Ningron Kerangan-e |
anênggih Jabung-wuku |
Sungsang wetan ênggonnirèki |
ing dalêm pitung dina |
sampun purun-purun |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 60 >

 nrajang kala tan prayoga |
gantya wuku Galungan ingkang gumanti |
ing Dite Paingira ||

99. Dewa Kala Uwas Nohan-èki |

Galungan ing Soma Pon punika |
Kala Mawulu Wogan-e |
wuku Galunganipun |
ing Anggara Wage nirèki |
Kala Tungle Tulusnya |
Sêngkaning Têmbalung |
puniku Dhungulanira |
dewa Kala tigang dintên Andhunguli |
Dite Soma Anggara ||

100. Galunganing Buda Kliwon nênggih |

dewa Uma Aryang Wurung ika |
turuning Kuthila-pas-e |
Galungan Kêmis Madu |
dewa Êsri Wurukung Dadi |
Sêngkan ing Srigatinya |
ing Galunganipun |
Sukra Paing dewa Endra |
Ningron Dangu Galungan Tumpak Ponèki |
Guru Uwas Jagurnya ||

101. Jabung wuku ing Galungan nênggih |

nèng lor wetan ngidul ngilèn rêpnya |
aywa murugi kalane |
gantya Kuningan-ipun |
Dite Wage Yama marêngi |
Mawulu Gigisira |
ing Kuninganipun |
ing Soma Kaliwon-ira |
dewa Lodra ing Tungle Kerangan-èki |
Ningan (ng)Gara Manis-nya ||

102. Dewa Brama Aryang Nohan nênggih |

Kuningan ing Buda Paingira |
Kala Wurukung Wogane |
Asu-ajag tumurun |
Kuningan Rêspati Pon nênggih |
marêngi dewa Uma |
ing Paningron Tulus |
Sêngkaning Sapi-gumarang |
Kuningan ing Sukra Wage dewanèki |
Êsri Uwas Wurung-nya ||

Jilid 8 - Kaca : 47
103. Apan nuju Taliwangke nênggih |
Kuningan ing Tumpak kaliwonnya |
Endra Mawulu Dadine |
pan Jabung-wukunipun |
Kuningan nèng kilèn (ng)gènnèki |
apan majêng mangetan |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 61 >

 pitung dintên sampun |
purun amurugi kala |
gantya wuku Langkir ingkang Dite Manis |
Guru Tungle Dangu-nya ||

104. Ingkang wuku Langkir Soma Paing |

dewa Yama Aryang Jagurira |
anuju ringkêl jalmane |
Langkir (ng)Gra Pon-ipun |
dewa Lodra Wurukung Gigis |
Langkir Buda Wagenya |
dewa Brama nuju |
Paningron Keranganira |
turunnipun Cèlèng-têmbalung mring siti |
Langkir Kêmis Kliwon-nya ||

105. Dewa Kala Uwas Nohan-nèki |

nuju sêngkaning Kuthila-êpas |
Langkir ing Sukra Manis-e |
dewa Uma Mawulu |
Wogan turunnipun Srigati |
tumurun padaringan |
wuku Langkir-ipun |
ing Tumpak Paing punika |
dewa Êsri Tungle nuju Tulusnèki |
jabung-wuku Langkirnya ||

106. Anèng kidul-wetan (ng)gyannirèki |

majêng ngalèr-ngilèn pitung dina |
sampun murugi kala-ne |
gantya Mandhasiyèku |
Dite Êpon Endra marêngi |
nuju Aryang Wurungnya |
Mandhasiyanipun |
ing Soma Wage Guru-nya |
amarêngi ing Wurukung nuju dadi |
Madhasiyèng Anggara ||

107. Kaliwone apan (ng)Gara Kasih |

dewa Yama Paningron Dangunya |
Mandhasya Buda Manis-e |
dewa Lodra Was Jagur |
Mandhasiya Rêspati Paing |
Brama Mawulu-nira |
Gigis Sêngkanipun |
kang Asu-ajag mring tawang |
Mandhasiya ing Sukra Pon Kala nênggih |
Tungle nuju Kerangan ||

108. Turun Sapi-gumarang mring siti |

Mandhasiya ing Tumpak Wage-nya |
Uma Ariyang Nohan-e |
nênggih kang Jabung-wuku |
anèng ngandhap majêng manginggil |
ing pitung dintên aywa |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 62 >

 murugi kala gung |
gantya Julungpujud-ira |
Dite Kliwon Êsri Wrukung Wogan-èki |
Julungpujud ing Soma ||

Jilid 8 - Kaca : 48
109. Manis Endra Ningron Tulus nênggih |
Julungpujud Anggara Paing-nya |
dewa Guru Was Wurunge |
kang wuku Julungpujud |
ing Buda Pon Yama marêngi |
ing Mawulu Dadi-nya |
wuku Julung-pujud |
ing Rêspati Wage Lodra |
Tungle Dangu Cèlèng sumêngka mring langit |
Julungpujud ing Sukra ||

110. Kliwon Brama Aryang Jagurnèki |

turunipun ing Kuthila-êpas |
mring siti Julungpujud-e |
ing Tumpak Manis-ipun |
dewa Kala Wurukung Gigis |
Sêngkanning Srigati ka |
nênggih Jabung-wuku |
Julung-pujud ênggènnira |
nèng lèr-kilèn majêng ngidul-ngetan nênggih |
Guru Tungle Tulusnya ||

111. Aywa nêrak ing kala tan bêcik |

gantya Pahang Dite Paing tampa |
Uma Ningron Kerangane |
kang wuku Pahangipun |
ing Soma Pon dewanya Êsri |
marêngi Uwas Nohan |
wuku Pahangipun |
Anggara Wage Dewèndra |
Mulu Wogan Pahang Buda Kliwon nênggih |
Guru Tungle Tulusnya ||

112. Wuku Pahang ing Rêspati Manis |

dewa Yama Aryang Wurungira |
Pahang ing Sukra Painge |
dewa Lodra Wurukung |
Dadi nuju turunirèki |
Su-ajag mring bantala |
wuku Pahangipun |
Tumpak Êpon dewa Brama |
Ningron Dangu Gumarang mêsat mring langit |
Jabung ing wuku Pahang ||

113. Anèng kidul marêp ngalor nênggih |

pitung dintên ywa murugi kala |
gantya wuku Kruwêlut-e |
ing Dite Wagenipun |
Kala Uwas Jagur marêngi |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 63 >

 Kala-dite punika |
wuku Kuruwêlut |
ing Soma Kaliwon-ira |
dewa Uma Mawulu anuju Gigis |
wuku Kuruwêlut-nya ||

114. Ingkang (ng)Gara Manis dewa Êsri |

amarêngi ing Tungle Kerangan |
Kruwêlut Buda Paing-e |
Dewèndra Aryang Jagur |
Nohan Kuruwêlut Rêspati |
Pon Guru Wrukung Wogan |
wuku Kuruwêlut |
Sukra Wage dewa Yama |
Ningron Tulus Cèlèng tumurun mring siti |
wuku Kuruwêlut-nya ||

115. Ing Tumpak Kaliwon amarêngi |

dewa Lodra Uwas Wurung ika |
Sêngkan ing Kuthila-pas-e |
Jabung-wuku Kruwêlut |
anèng nginggil lêrês (ng)gènnèki |
apan majêng mangandhap |
pitung dintên sampun |
purun amurugi kala |
gantya wuku Marakèh ing Dite Manis |
Brama Mawulu Dadya ||

Jilid 8 - Kaca : 49
116. Tumuruning Srigati mring bumi |
tumêdhakira anèng ing taman |
Marakèh Soma Paing-e |
Kala ing Tungle Dangu |
Marakèh Anggara Pon-èki |
marêngi dewa Uma |
Aryang nuju Jagur |
Marakèh Buda Wage-nya |
dewa Êsri marêngi Wurukung Gigis |
kang wuku Marakèh-nya ||

117. Ing Rêspati Kaliwon-irèki |

dewa Endra Paningron Kerangan |
Marakèh Sukra Manis-e |
Guru Was Nohan-ipun |
wuku Mrakèh ing Tumpak Paing |
Yama Mawulu Wogan |
Su-ajag mêndhuwur |
Jabung-wuku Marakèhnya |
nèng lor lêrês majêng ngidul pitung ari |
aywa murugi kala ||

118. Gantya ingkang wuku Tambir tampi |

Dite Pon Lodra Tungle Tulusnya |
Turun Sapi-gumarang-e |
Tambir Soma Wage-ku |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 64 >

 Brama Aryang Wurung marêngi |
ringkêl jalma punika |
wuku Tambiripun |
ing Anggara Kasih-ira |
dewa Kala Wurukung anuju Dadi |
Buda Manis Tambir-nya ||

119. Uma ing Paningron Dangu nênggih |

Tambir ing Rêspati Paingira |
Sri Uwas nuju Jagure |
Tambir Sukra Pon-ipun |
dewa Lodra Mawulu Gigis |
Tambir Tumpak Wage-nya |
nuju dewa Guru |
Tungle Kêkerangan-ira |
Sasêngkaning Cèlèng-têmbalung mring langit |
jabung wuku Tambirnya ||

120. Anèng kidul kilèn (ng)gènnirèki |

majêng ngalèr ngetan pitung dina |
aywa nêrak kala gêdhe |
awon ingkang tinêmu |
gantya Mêndhangkungan-irèki |
Dite Kaliwon Yama |
Aryang Nohanipun |
turuning Kuthila-êpas |
kang wuku Mêndhangkungan ing Soma Manis |
Lodra Wurukung Wogan ||

121. Nuju Sêngkanira ing Srigati |

Mêndhangkungan Anggara Paingnya |
Brama Paningron tuluse |
ing Mêdhangkungan ipun |
Buda Êpon Kala marêngi |
Uwas nuju Wurungnya |
Mêdhangkungan-ipun |
ing Rêspati Wagenira |
dewa Uma Mawulu anuju Dadi |
kang wuku Mêndhangkungan ||

122. Ing Sukra Kaliwon dewi Êsri |

Tungle dangu wuku Mêndhangkungan |
nuju ing Tumpak Manis-e |
Endra Ariyang Jagur |
Jabung-wuku Mêndhangkunganing |
nèng wetan lêrês (ng)gènnya |
majêng ngilèn nêngguh |
pitung dintên ywa nêrajang |
kala gêdhe gantya Maktal Dite Paing |
Guru Wrukung Gigisnya ||

Jilid 8 - Kaca : 50
123. Turunipun Su-ajag mring siti |
wuku Maktal ing Soma Pon-ira |
dewa Yama Paningron-e |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 65 >

 Kerangan Sêngkanipun |
kang Sapi-gumarang mring langit |
wuku Maktal Anggara |
Wage dewanipun |
Lodra nuju Uwas Nohan |
wuku Maktal ing Buda Kaliwon-èki |
Brama Mawulu Nogan ||

124. Wuku Maktal ing Rêspati Manis |

dewa Kala Tungle Tulis-ira |
Maktal ing Sukra Paing-e |
Uma Ariyang Wurung |
wuku Maktal Tumpak Pon-èki |
Sri Wurukung Dadi-nya |
nênggih Jabung-wuku |
nèng lèr-wetan ênggènnira |
majêng ngidul ngilèn pan ing pitung ari |
sampun murugi kala ||

125. Gantya ingkang wuku Wuye tampi |

Dite Wage nuju dewa Endra |
Paningron Dangu turunne |
ingkang Cèlèng-têmbalung |
Wuye Soma Kaliwon-èki |
Guru Uwas Jagurnya |
kuthila mandhuwur |
nuju Taliwangkenira |
Wuye Gara Manis Brama Wulu Gigis |
turunning Srigati ka ||

126. Tumêdhak nèng kandhang dèn-ênggèni |

wuku Wuye Buda Paing-ira |
Lodra Tungle Kerangane |
kang wuku Wuye-nipun |
ing Rêspati Êpon marêngi |
Brama Ariyang Nohan |
Wuye Sukra-nipun |
Wage Kala Wrukung Wogan |
Wuye Tumpak Kaliwon lima marêngi |
Paningron Tulus-ira ||

127. Jabung wuku Wuye (ng)gènnirèki |

wontên kilèn lêrês majêng ngetan |
sapta-ri sapta-ratrine |
ywa nêrak kala agung |
gantya ingkang wuku Manail |
ing Dite Manis-ira |
Êsri Uwas Wurung |
Manail Soma Paingnya |
dewa Endra Mawulu Dadi marêngi |
Sêngkaning Asu-ajag ||

128. Manail ing Anggara Pon-èki |

dewa Guru Tungle Dangu-nira |
turun Sapi-gumarang-e |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 66 >

 wuku Manailipun |
Buda Wage Yama marêngi |
Ariyang Jagurira |
kang Manailipun |
Rêspati Kaliwonira |
dewa Lodra Wurukung anuju Gigis |
ing wuku Manailnya ||

129. Amarêngi ing Sukra-nya Manis |

dewa Brama Paningron Kerangan |
Manail Tumpak Paing-e |
kalawan Nohan-ipun |
pan jabunge wuku Manail |
nèng kidul wetan (ng)gènnya |
pitung dintên sampun |
purun amurugi kala |
gantya wuku Prangbakat Dite Pon nênggih |
Uma Mawulu Wogan ||

Jilid 8 - Kaca : 51
130. Prangbakat-e Soma Wage-nèki |
dewa Êsri ing Tungle Tulus-nya |
Sêngkan Cèlèng-têmbalunge |
wuku Prangbakatipun |
amarêngi Anggara Kasih |
Endra Aryang Wurungnya |
nuju turunnipun |
Kuthila-pas mring bantala |
Prangbakat ing Buda Manis Guru nênggih |
ing Wurukung Dadi-nya ||

131. Sêngkanning Srigati maring langit |

Prangbakat ing Rêspati Paingnya |
Yama Paningron Dangune |
wuku Prangbakatipun |
amarêngi Sukra Pon nênggih |
Lodra Uwas Jagurnya |
ing Prangbakat-ipun |
Tumpak Wage dewa Brama |
amarêngi Mawulu anuju Gigis |
Jabung wuku Prangbakat ||

132. Anèng ing ngandhap nuju manginggil |

pitung dintên ywa murugi kala |
kalawan aywa mêmênèk |
agantya ingkang wuku |
Bala Dite Kaliwon-èki |
Kala Tungle Kerangan |
Bala Soma Madu |
dewa Uma Aryang Nohan |
wuku Bala nalika Anggara Paing |
dewa Sri Wrukung Wogan ||

133. Tumuruning Asu-ajag nênggih |

wuku Bala ing Buda Pon-ira |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 67 >

 Endra Paningron Tuluse |
anuju Sêngkannipun |
ing Sapi-gumarang mring langit |
Bala ing Rêspatinya |
Wage dewa Guru |
marêngi Uwas Wurungnya |
Wuku Bala ing Sukra Kaliwon-èki |
Yama Mawulu Dadya ||

134. Kang wuku Bala ing Tumpak Manis |

dewa Lodra ing Tungle Dangu-nya |
Jabung ing wuku Balane |
nèng lèr-kilèn (ng)gènnipun |
pitung ari ing pitung ratri |
aywa murugi kala |
tan bêcik tinêmu |
gantya kang wuku Wugunya |
Dite Paing Brama Aryang Jagur nênggih |
Kala-dite punika ||

135. Wuku Wugu ing Soma Ponèki |

dewa Kala Wrukung Gigisira |
wuku ingkang (ng)Gara Wage |
Dewa Uma anuju |
ing Paningron Kerangan-èki |
marêngi turunnira |
kang Cèlèng-têmbalung |
Wugu Buda Kaliwon-nya |
Dewa Êsri Nohan Uwas amarêngi |
sêngkaning Kuthila-pas ||

Jilid 8 - Kaca : 52
136. Wuku Wugu ing Rêspati Manis |
dewa Endra ing Mawulu Wogan |
tumurunning Srigatine |
tumêdhak anèng lumbung |
wuku Wugu ing Sukra Paing |
Guru Tungle Tulus-nya |
Wugu Tumpakipun |
Pon Yama Wurung Aryangnya |
Jabung-wuku Wugu nèng kidul sapta-ri |
gantya kang wuku Wayang ||

137. Dite Wage Lodra Wrungkung Dadi |

wuku Wayang Soma Kliwon-èki |
Brama Paningron Dangun-e |
Wayang Anggara Madu |
Kala Uwas Jagur marêngi |
Taliwangke punika |
wuku Wayangipun |
pan ing Buda Paing-ira |
dewa Uma anuju Mawulu Gigis |
Sêngkaning Asu-ajag ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 68 >

138. Wuku Wayang Rêspati Pon-èki |
Dewa Êsri ing Tungle Kerangan |
turun Sapi-gumarang-e |
ing wuku Wayangipun |
Sukra Wage Endra marêngi |
Ariyang Nohanira |
Wayang Tumpak Kliwun |
Guru ing Wurukung Wogan |
ingkang Jabung-wuku Wayang anèng nginggil |
apan majêng mangandhap ||

139. Apan pitung dina pitung ratri |

sampun purun amurugi kala |
gantya wuku Kulawune |
Dite Manis anuju |
Dewa Yama Paningronèki |
Tulus ing Kulawu-nya |
Soma Paing-ipun |
Lodra Uwas ing Wurung-nya |
wuku Kulawu Anggara Pon-èki |
Brama Mawulu Dadya ||

140. Kulawu ing Buda Wage-nèki |

Dewa Kala Tungle ing Dangu-nya |
Sêngkan Cèlèng-têmbalung-e |
ingkang wuku Kulawu |
ing Rêspati Kaliwonèki |
Uma Aryang Jagurnya |
nuju turunnipun |
Kuthila-pas ing bantala |
ingkang wuku Kulawu ing Sukra Manis |
Sri Wurukung Gigisnya ||

141. Amarêngi Sêngkaning Srigati |

ing Kulawu Tumpak Paing-ira |
dewa Endra Paningron-e |
Kerangan Jabung-wuku |
Kulawu nèng êlèr (ng)gènnèki |
majêng ngidul lêrêsnya |
pitung dintên sampun |
purun amurugi kala |
gantya wuku Dhukut Dite Pon-irèki |
dewa Guru Was Nohan ||

Jilid 8 - Kaca : 53
142. Wuku Dhukut ing Soma Wage-ki |
dewa Yama ing Mawulu Wogan |
Dhukut Anggara Kasih-e |
Lodra ing Tungle Tulus |
wuku Dhukut ing Buda Manis |
Brama Aryang Wurung-nya |
ingkang wuku Dhukut |
ing Rêspati Paing-ira |
dewa Kala Wurukung anuju Dadi |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 69 >

 turunning Asu-ajag ||

143. Wuku Dhukut Sukra Pon-irèki |

dewa Endra Paningron Dangunya |
Sêngkan Sapi-gumarang-e |
Dhukut Tumpak Wage-ku |
Êsri Uwas Jagurirèki |
Jabung-wuku Dhukutnya |
kidul-kilènipun |
apan majêng ngalèr-ngetan |
pitung dintên sampun purun amurugi |
kala yèn kasêngkala ||

144. Gantya wuku Watugunung nênggih |

Dite Kaliwon-nya dewa Endra |
Mawulu nuju Gigis-e |
ing wuku Watugunung |
dina Soma Manis marêngi |
Guru Tungle Kerangan |
ingkang Watugunung |
ing Anggara Paing-ira |
dewa Yama nuju Aryang Nohan nênggih |
wuku Watugunung-nya ||

145. Ing Buda Pon Dewa Lodra-nèki |

anuju Wurukung Wogan-ira |
kang wuku Watugunung-e |
Rêspati Wage-nipun |
dewa Brama Paningronèki |
tulus tumurunnira |
kang Cèlèng-têmbalung |
Selardi Sukra Kliwon-nya |
dewa Kala ing Uwas Wurung marêngi |
Sêngkanning Kuthila-pas ||

146. Wuku Watugunung Tumpak Manis |

dewanira Endra kang lumampah |
nuju Mawulu Dadine |
marêngi turunnipun |
kang Srigati marang ing bumi |
anèng lêsung tumêdhak |
nênggih Jabung-wuku |
Watugunung anèng wetan |
majêng ngilèn pitung dintên pitung ratri |
sampun murugi kala ||

147. Sampun jangkêp wuku tridasèki |

lampahing wuku Wrêgagêmètnya |
inganggêrakên lampahe |
Jamal-Jamil gumuyu |
sarwi angling angumpak dhiri |
nora jamak kang ajar |
ujare ambubruk |
prasasat dhalang awayang |
paham kabèh boya wus luput ing lali |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 70 >

 dhasar pintêr kang ajar ||

Jilid 8 - Kaca : 54
148. Wasi Wrêgasana ambêdhidhig |
mathêm munthuk mèsêm sarwi mojar |
inggih kados pundi malèh |
tiyang wus damêlipun |
anèng wukir wuku pinikir |
lamun tan makatêna |
tan sagêd anggêntur |
tanpa damêl anèng arga |
yèn tan wruha pangulah lampahing budi |
kabudayan Kabudan ||

149. Panglêpase tyas marang Hyang Widdhi |

kamulyaning marcapadèng dibya |
sampurna ing dêlahane |
pratistha ing panggayuh |
tang tar giyuh marang pangaksi |
waskitha ing kasidan |
sasêdyaning kayun |
têtêsing panitisan |
Jamal Jamil anjawil têtanya malih |
mring Wasi Wrêgasana ||

150. Manira tanya kakang wawasi |

mungguh candranya ing Paringkêlan |
wuku tigangdasa kabèh |
nèh jarwakên sadarum |
tumbuk Sangar lan tumbuking Sri |
sampun tanggêl pêpajar |
kang gêmêt sadarum |
Ki Wêwasi Wrêgasana |
anauri lah inggih punika gampil |
patanyandika mringwang ||

151. Wuku Sinta patine wong awig |

sêmunira lintang karainan |
watêke sarèh budine |
sabarang tyase lêsu |
têngah tuwuh manggih bilai |
ruwate gêdhang sanga |
kang suluh satundhun |
sakèhe arês-arêsan |
saliyane dagingan lan wohing dami |
pêndhêm gumantung simpar ||

152. Sêlawate pan salikur picis |

wuku Landêp minapringga pêjah |
surating raditya lire |
atêrang manahipun |
amadhangi sasami-sami |
bilai karubuhan |
ing wrêksa puniku |
jalaranipun tan drêman |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 71 >

 ruwatipun maja têlungpuluh iji |
lawan arès-arèsan ||

153. Sêlawate patang kèthèng nênggih |

candraning wuku wukir ringkêlnya |
lêsu wana-sata lire |
gunung asri kadulu |
pinaranan ambêbayani |
adigung-adiguna |
angèl budinipun |
bilai kêna niaya |
ruwatipun kalapa satabonèki |
pat gluntung lan arèsan ||

154. Sêlawate apan limang picis |

wuku Kurantil dhandhang angurag |
nuju ewahan sêmune |
tan lana budinipun |
amêmènèk bilainèki |
jalaran kèh cidranya |
pangruwatanipun |
nanas sakuncunge sapta |
lan arèsan tindhih pitung kèthèng nênggih |
wuku Tolu candranya ||

Jilid 8 - Kaca : 55
155. Pasareyan sakèh wuku nênggih |
lêngkawa kukuwung sêmunira |
apan kagêdhèn angkuhe |
bilaine kasiyung |
jalarane ajaga ati |
pangruwate sêmangka |
wutuhan pipitu |
rês-arèsan pinêpêkan |
wuku Gumbrêg patining wrêksa anênggih |
gêtêr-patêr sêmunya ||

156. Watak wong tinuku abanèki |

lumaku ingajèn wicaranya |
kabêlabak bilaine |
jalarane kumingsun |
ruwate bênêman gêmbili |
sapuluh lan arèsan |
pan sêlawatipun |
kawan kèthèng aywa kirang |
wugu Warigalit apan jalma mati |
tan kêndhat sandhang pangan ||

157. Sêmune kèh sandhang panganèki |

bilainira apan kahambat |
jalaran murka karone |
apan pangruwatipun |
nênggih pisang graita kuning |
satundhun lan arèsan |
apan tindhihipun |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 72 >

 patang kèthèng ingkang anyar |
wuku Warigagung mina lodan mati |
kêtuk lindhu sêmunya ||

158. Apan abot sêsangganirèki |

bilainira apan kabanda |
sumangkeyan jalarane |
dene pangruwatipun |
pan puniku dang-dangan uwi |
ingêdang wuwutuhan |
arèsan tan kantun |
limang kèthèng ingkang anyar |
Julungwangi lumpuhing banthèng anênggih |
sarwa rum bar-abirnya ||

159. Kèh kang asih kèh ngalamatnèki |

bilaine tinêbak ing macan |
jalaran lumuh asihe |
dene pangruwatipun |
apan durèn pitung galinting |
lawan arès-arèsan |
kucing tindhihipun |
Sungsang jaka wuru tiba |
mega mêndhung sêmune sêtêngah ati |
kawêsèn bilainya ||

160. Jalarane wrêngkêng ruwatnèki |

jagung ontong patpuluh arèsan |
sapuluh kèthèng tindhine |
Galungan lata pruthul |
andhap-asor kalulun budi |
bilaine tukaran |
cêla jalaripun |
ruwate jêram gêng papat |
lan arèsan sangang kèthèng tindhihnèki |
ingkang wuku Kuningan ||

Jilid 8 - Kaca : 56
161. Pring anggagar nuju teja nênggih |
sêmunira sêlamêt budinya |
apan kamuk bilaine |
jalaran gêminipun |
apan nênggih ruwatirèki |
satundhun pisang êmas |
lan arèsanipun |
salawat nêm picis kênthang |
nulya wuku Langkir lare andawani |
urip sarya oyodan ||

162. Sêmunira wangkot budinèki |

bilaine apan tutukaran |
jalaran kadurjanane |
dene pangruwatipun |
apan bêndha nênêm galintir |
nêm kèthèng lan arèsan |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 73 >

 kang pêpak sadarum |
ingkang wuku Mandhasiya |
apan ringkêl mina tinilar ing warih |
kayu agung sêmunya ||

163. Dadi pangaubaning sêsami |

nora kêna atut lan sêsanak |
anadene bilaine |
apan kêna ing siyung |
jalarane cengkre ing budi |
dene pangruwatira |
jambu kluthuk satus |
kalawan arès-arèsan |
sêlawate satak kèthèng datan luwih |
wuku Julungpujudnya ||

164. Kathah lara sambang rimbung nênggih |

mega jodhog lêngkawa sêmunya |
watêke bêrèt (m)bêlêre |
bilaine katêluh |
jalarane apan gumampil |
pangruwatipun pisang |
bêcici satundhun |
kang sinang lawan arèsan |
sêlawate nêm kèthèng wuku anênggih |
Pahang kèh manuk Kêna ||

165. Sêmunira pan anuju ati |

watêkipun pan panas-atènan |
ana dene bilaine |
kênnaniayèng satru |
jalarane asalah kardi |
dene ruruwatira |
jambu klampok satus |
pitung kèthèng lan arèsan |
nulya wuku Kuruwêlut kapas agring |
toya wêning jêmbangan ||

166. Sêmunira wong sêlamêt ati |

bilaine kêna ing sanjata |
jalaran pintêr budine |
ruwatanipun têbu |
irêng patang lonjor nêm picis |
sawarnining arêsan |
wuku Mrakèhipun |
ringkêle baron asêmpal |
ing liwawar damar agung amêrapit |
padhang-atèn elingan ||

167. Kabêlabak bilainirèki |

kêpara ngarêp jalaranira |
ana-dene pangruwate |
apan kêmiri satus |
lan arèsan (ng)gih satus picis |
ingkang wuku Tambirnya |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 74 >

 upas lawan racun |
lêsu lupa sariranya |
têgêsipun tan sarju budinirèki |
blai kenging pasangan ||

Jilid 8 - Kaca : 57
168. Jalaran kèdhêp ujarirèki |
ana-dene ruruwatanira |
pan timun-watang sêlawe |
tindhihipun dom satus |
lawan pangot waja sarakit |
kang wuku Mandhangkungan |
baya ngurag nêngguh |
nèn-unèn barung sakatya |
sêmunira adêrês sora yèn angling |
bilai kasudukan ||

169. Jalarane kudu-kudu nênggih |

ruwatane kêlayu satampah |
kang pêpak arèsanane |
tindhih picis sapuluh |
nulya malih wuku gumanti |
Maktal macan alupa |
apan lesus agung |
awor angin pancawora |
têgêsipun wantêr angên-angênèki |
bilaine atukar ||

170. Kagêdhèn akal jalaranèki |

ruwatane manggis tigangdasa |
nêm kèthèng lan arèsane |
Wuye pasangan manuk |
gêtih tinyuh ing ruman nênggih |
wor kukusing sundawa |
ing pasêmonipun |
cugêtan-ati punika |
jalarane saking pakèwuhirèki |
dene pangruwatira ||

171. Apan kacang dhung-dhungan anênggih |

ênêm têkêm lan arès-arèsan |
ana-dene titindhihe |
pitung kèthèng punika |
gantya ingkang wuku Manail |
apan wiji kêpapas |
lawan lintang agung |
awor mungsuh sêmunira |
tansah jaga-ajaga atinirèki |
dene bilainira ||

172. Apan kawêsèn punika nênggih |

ingkang dadya jêjalaranira |
kadhuwurên panggayuhe |
pangruwate kapundhung |
satampah lan arèsannèki |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 75 >

 sangang kèthèng Prangbakat |
kaya wringin iku |
sêmpal dening aliwawar |
pasêmone wêsi katon purasani |
kakon-atèn wataknya ||

173. Bilaine pan mêmènèk nênggih |

jalaran tyas ngadi-adi ika |
pan rambutan pangruwate |
lawan arèsanipun |
sêlawate wêsi giligin |
wuku Bala pandhita |
angluwe punika |
sarwa tibèng kala mangsa |
asring karya gora-godha watêknèki |
katêluh kênèng upas ||

Jilid 8 - Kaca : 58
174. Jalar kagêdhèn nêpsu tan bêcik |
pangruwatipun kara satampah |
lan arèsan pitung kèthèng |
nulya kang wuku Wugu |
pan kêluyu kêrahan nênggih |
patine padha rowang |
akasa wang-uwung |
sêmu jêmbar budinira |
bilaine kacuwik jalaranèki |
pan saking lêngusira ||

175. Pangruwatipun kimpul satambir |

lan arèsan sadasa kèthèngnya |
dene kang wuku Wayange |
ringkêl pasêmonipun |
patining andaka wanadri |
praptanggapati ika |
mega kang lumaku |
watak jêmbar budinira |
bilaine pan kêna cidra puniki |
mênga daulatira ||

176. Pangruwatipun pêlêm satambir |

ingkang manis-manis lan arèsan |
sêlawate wolung kèthèng |
ingkang wuku Kulawu |
apan inggih rabiya malih |
wèt dening wêwayuhan |
pêksi dewata gung |
kumpuling bun tibèng sêndhang |
apan srêpan ing rêmbug kumpuling bêcik |
blai kênèng wisaya ||

177. Jalaranipun sring arêpanèki |

ruwate waluh loro ingêdang |
jro ginulan myang rosane |
pat kèthèng tindhihipun |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 76 >

 wuku Dhukut ringkêl candraning |
apan kitri tinata |
ingkang sukêt unggul |
asri larangan dipatya |
pasêmone akamot bêbudènèki |
blai kuthah ludira ||

178. Anèng rana têngahing ajurit |

jalarane cukêng puguhira |
ruwat ing pare-wêlute |
wuwutuhan kinulup |
satampir lan arèsanèki |
nêm kèthèng tindhihira |
wuku Watugunung |
patining wrêksa narendra |
apagêra jaga gêrah uripnèki |
blai kêna niaya ||

179. Jalarane kawigaran budi |

pangruwate apan pisang raja |
satundhun kang suluh jêne |
kêlawan pisang gabu |
sêtundhun lan mundhu kang kuning |
miwah arès-arèsan |
kang pêpak sadarum |
pêndhêm gumantung kasimpar |
sêlawate picis kênthang satak sawi |
ruwate citrakanya ||

180. Sampun jangkêp wuku tigangdèsi |

Jamal Jamil gawok dènaya mulat |
mring Ki Wêwasi pahame |
têrang pawukonipun |
Jamal nambung sabda mring wasi |
kula kalangkung eram |
paham (n)dika wuku |
nging kêdhik taksih sumêlang |
babing Taliwangke etang(n)dika sisip |
Wrigapak (n)dika lêpat ||

Jilid 8 - Kaca : 59
181. Kula miyarsa Kyai Sêbagi |
ing Wanamarta ragi pujangga |
alim arêsik etange |
sami sêdayanipun |
Taliwangke ing Warigamis |
pan wus pinalanggêran |
Taliwangke-nipun |
pan ana ing dina Uwas |
wasing Wrigalit nèng Rêspati Pon nênggih |
Kruwêlut Kliwon Tumpak ||

182. Pan mêkatên wuruke kiyai |

Sêbagi mring kula wus mupakat |
pra majusi ujum kabèh |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 77 >

 kang sami muthi wuku |
sampun limrah yèn Warigamis |
Ki Wasi Wrêgasana |
sêmu rada milu |
mring kawruhe Jamil Jamal |
Ki Wawasi Wrêgasana sêmu ering |
mring kang ahlul tirakat ||

183. Sèh Mongraga angandika aris |

kae wasi ngong tanya ing (n)dika |
mungguh palêpasaning rèh |
kang muhung mring Maha Gung |
wasisthaning pratisthèng wèsthi |
asthagina ginagap |
panganggêping kalbu |
budi wadining wong Buda |
kabudayan kang patitis ing panitis |
tusthaning kawaskithan ||

184. Kang kinantha-kantha ing ngaurip |

ayun sumurup ing kêdadeyan |
jarwa-a kajatènane |
ginêng-ginênging gunung |
dunungêna panuksmèng jati |
Ki Wasi Wrêgasana |
tyasira katuju |
ing sêmu pagut kêrasa |
mêdhar jarwa Ki Ajar ing Pringgadani |
mijilkên sabda-tama ||

Jilid 8 - Kaca : 60
428 Mijil
1. Datan wangwang dènnira ajarwi |
tatasing wiraos |
Wasi Wrêgasana lon dêlinge |
yèn paduka tanya ngudi-udi |
pakêming maharsi |
kang sampun linuhung ||

2. Kang winulang jatining aguling |

anggêgêr-grit totor |
kang ginusthi anggusthi papasthèn |
kamulyane ing dalêm sawiji |
nèng sajroning pati |
patitising laku ||

3. Kang tinalip ngariloka benjing |

wor jawata manggon |
tunggal laku tunggal panuksmane |
tunggal paribawa lan dewa di |
kang kadya cakraning |
gilingan lumintu ||

4. Ing dêlahan ing marcapadèki |

pamilihing ênggon |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 78 >

 ing bantala ngakasa tan pae |
ingkang botên inang panuksmaning |
Hyang Soman manjanmi |
manising mring ratu ||

5. Mila ratu punika linuwih |

punjul sakèhing wong |
sêbab jiwa jawata wèntèhe |
jawata pan atmaning maharsi |
wiwinih barêsih |
sukêre wus tunu ||

6. Suksmaning rêsi dadya badaning |

ratu kang kinaot |
suksmaning ratu Hyang Soman mêne |
Narayana ya Hyang Wisnumurti |
Janardhana nitis |
suksma pulung luhung ||

7. Maring ratu dadya nugrahaning |

jawata winongwong |
Hyang Manon mring ratu panjanmane |
ratu ingkang wus badan suksmarsi |
langgêng salamining |
saturut kadyèku ||

8. Wus lir satu lan rimbaganèki |

rêsik lan Hyang Manon |
tan lyan marang ratu panuksmane |
mila maharsi agêntur tapi |
mumuja sêmadi |
benjang muksanipun ||

9. Supaya tan milih ing panitis |

têtêse mring sang katong |
adhingini dwija panusupe |
jawata di nitik ing maharsi |
maharsi anitik |
panuksmaning ratu ||

10. yèn rêsi tan wagêd nèng narpati |

luput ing panggayoh |
Hyang Manon tan arsa nukma dhewe |
yèn tan lambaran lawan maharsi |
kalihe tan dadi |
nuksmane mring ratu ||

11. Marma gêntur ing samadi êning |

pan tan kenging bengkong |
ing panêkung jinungkung pujane |
datan bunar angênêr narpati |
ing pati patitis |
panitising ratu ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 79 >

12. Dadya tan kêna ingaran mati |
kewala ngalih (ng)gon |
mila aran kadhaton samine |
lawan wana wilisan kang wingit |
tan kenging ginampil |
janma mring kadhatun ||

13. Liya kang wus winênang narpati |

ngambah ing kadhaton |
sami lan ngambah wana wukire |
karatone maharsi ing wukir |
wukir sup anitis |
kadhatoning ratu ||

14. Dening panitis isining wukir |

angkêre kemawon |
ingkang nuksma mring kadhaton rajèng |
saisining nagri sining wukir |
tan ana anilip |
sadaya mariku ||

Jilid 8 - Kaca : 61
15. Kerut maring panuksmaning rêsi |
tan têlangke mawor |
manon-manon ing lêbak pundhunge |
masup dadya kagungan narpati |
nyawaning maharsi |
dadya badan ratu ||

16. Pan punika gêgathekanèki |

kang pra gêntur totor |
tan pepeka tan nimpang pahume |
Sèh Mongraga mèsêm ngandika ris |
yèn mêngkono ugi |
kawruhe wong gunung ||

17. Luwih dening rêkasa binudi |

wêkasane dhompo |
tan maoni sun saking kèh-kèhe |
kawulaning Hyang kang Maha Suci |
asnapun mawarni |
titahing Hyang Agung ||

18. Nora kaya agama (n)Jêng Nabi |

dutaning Hyang Manon |
nucèkake rahmating kapatèn |
Nabi Muhammad Rasulullahi |
tan mawi mimilih |
wus pêpancèn sinung ||

19. Ing ganjaran nut ahli tinaksir |

kang ènthèng kang abot |
datan kêna selak nampik milèh |
ingkang kêdhik kathah anèng adil |
kang akèh dosèki |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 80 >

 agêng siksanipun ||

20. Ingkang bêcik gaganjaranèki |

anèng swarga manggon |
tanpa kira-kira tanpa tondhe |
nugrahaning pitung donya iki |
maksih luwih ngakir |
kang sinung swarga gung ||

21. Nikmat bae langgêng ing kamuktin |

tan kêcangkol-cangkol |
tan rêkasa salawas-lawase |
luput sukur luput ing sak-sêrik |
barang kang kaèksi |
tan ana kang saru ||

22. Kang kapyarsa aririh dumêling |

tan (m)blêbêgi rungon |
kang binukti tan ana paite |
kang ginanda tan ana mis-bacin |
kèh rasa tan risi |
tan kêpalang kayun ||

23. Warêg bae salaminirèki |

nir tan walang-atos |
yèn wus luhung amal jariyahe |
kaote lan wong ahli ing ardi |
manggilingan nitis |
susah nusup-nusup ||

24. Yèn mungguha ngèlmu sarak Nabi |

ambêg kang mangkono |
luwih saking sasar pangidhêpe |
owêl tapanira ingkang uwis |
mungguha kaywaking |
mung kari anunu ||

25. Iba-iba wruha Pangeran ing |

-kang amurbeng tuwoh |
baya-baya luwih utamane |
kawruhira iku Ki Wawasi |
lamun sisip sêmbir |
mati kaping pitu ||

Jilid 8 - Kaca : 62
26. Krana ngèlmu ajar sun kawruhi |
kamuksan praptèng don |
kaya nora kalêmpit ngong rêke |
ingkang dadi ugêring kadadin |
duk lagi angikis |
ing panggênturipun ||

27. Cabar tiwas bênêr lawan sisip |

anèng gêntur kono |
nora kêna bêngkung salilahe |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 81 >

 jroning gêntur amusthi sawiji |
lir ulêr upami |
lagya ambubuntu ||

28. Ungkêrira pinipit apipit |

angin tan marojol |
saking sangêt si ulêr sêdyane |
bosên dadi ulêr ambêg pati |
kêpati kêpengin |
salin dadya kupu ||

29. Pan anyuthêl pangan nyuthêl budi |

anyuthêl lêlakon |
dadya mungkêr saulêr nalare |
nora mingsêr ngêningkên sakalir |
lagya madya sasi |
gatra dadi ênthung ||

30. Prapta ing satêngah sasi malih |

pêndhak tanggal dados |
ulêr mijil saking pangênthunge |
pêpak busana sungut larnèki |
ambabar wus dadi |
kukupu abagus ||

31. Yèn tan rapêt pamêpêtirèki |

ungkêre sumrowong |
tanpa dadi ulêr pangênthunge |
sabab masih kapanjingan angin |
têmah kanin posit |
nora dadi kupu ||

32. Kadya mangkono uga rêsyardi |

tan beda lan gêndhon |
yèn ta luput iku panggênture |
yèn tan sura lêgawa ing pati |
anguk ulêr bêcik |
bisa dadi kupu ||

33. Lamun ijih ajar ajijirih |

nora wani obong |
ajar nora manjing ajur-ajèr |
tan mituhu ujaring kajatin |
jatining panitis |
têtêsing panggayuh ||

34. Ingkang lumrah pra ajar ing ardi |

dènnya samya obong |
sauwise padhêm pangobonge |
amêmêkas duk masihe urip |
yèn benjing sun mati |
tununên ragèngsun ||

35. Sapatine gêni awunèki |

titikên ing kono |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 82 >

 yèn awu iku ana tapake |
tapak bayi arêpe mring êndi |
yèku pêsthi mami |
manitis ing ratu ||

36. Lamun tapak janma iku mami |

pan panitisingong |
maring patih mantri bêr-abêre |
dene lamun liya tapak janmi |
tanpa sato pêksi |
tununên dèn-gupuh ||

37. Lamun maksih ya tununên malih |

ping pitu angobong |
yèn tan ilang ya uwis pêsthine |
ulatana yèn sira sêdyapti |
nut tapak kang kèksi |
tandha manuksmêngsun ||

Jilid 8 - Kaca : 63
38. Ya mangkono punapi tan sisip |
kang kadya lingingong |
Ki Wêwasi Wrêgasana sumèh |
matur inggih sêstu ya kadyèki |
sarya (ng)ling jro galih |
ah èdi wong iku ||

39. Surup tata sabasaning ardi |

anjantu lêlakon |
sasuwene ujar tan acèwèng |
Wrêgasana ewah dènnya linggih |
marêpêk sêmu jrih |
pagut tanpandulu ||

40. Nundha atur mring Sèh Amongragi |

kang mugi sang anom |
kula nyuwun lajêngipun malèh |
supaya trang tyas kawula myarsi |
Sèh Mongraga angling |
ujar kang puniku ||

41. Pratingkahe kang samya ambêsmi |

kaliru le obong |
tuna dungkap jênggan panitise |
nora antuk pangupaya yêkti |
karahayon yêkti |
tuwas dadi awu ||

42. Atma sasar wiwinih anisir |

sire tiba asor |
sabab luput saking paobonge |
atma dadi wuta nora titis |
tapak molah-malih |
tan kêna binêstu ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 83 >

43. Pratandhane tan bênêr kaèksi |
yêktine kablaso |
kêkandhane iku yèn tiwase |
nandhang mati kaping pitu pasthi |
rêkasaning pati |
têmah bliwar-bliwur ||

44. Yèn wis mati kaping pitu nuli |

nitis maring uwong |
wong ing gunung dadya tapa manèh |
anggêgêntur pratingkahing nguni |
dene kang sun-angling |
pati kae mau ||

45. Rupaning pati ping pitu iki |

dadi kewan sato |
paksi nuli dadi sadhengahe |
lalêr ulêr myang rês-rêsing bumi |
salin rupa yèn wis |
jangkêp kaping pitu ||

46. Yèku cakraning gilingan pati |

pati kang mangkono |
kangsi praptèng salawas-lawase |
lamun tan kabênêran ing pati |
mubêng bola-bali |
kadya iku mau ||

47. Ana ingkang manggilingan bêcik |

manggilingan awon |
nora kêna binêstu bêcike |
krana saking abote cinangking |
wêgah anglakoni |
ras-arasên nyangkul ||

48. Wus mangkono prabawaning bêcik |

sru suguhe linyok |
kaya iya-iya-a niyate |
nuli mangkene bae ya uwis |
arang kang nuhoni |
mila sasar-susur ||

Jilid 8 - Kaca : 64
49. Beda lan kang maharsi linuwih |
tan ana pakewoh |
ambêg sura lêgawèng patine |
pangugêre anggêntur pangèksi |
waskitha ring pati |
tan inang sêrambut ||

50. Yèn wus munthuk ing dina sawiji |

tahên gya tinotor |
pinauman gêtnha kakêlènge |
puthut manguyu gocara cantrik |
endhang angèndhangi |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 84 >

 rabuk ratus arum ||

51. Wus rinukti sakèh cantrik-cantrik |

piranti kaobong |
sarta samya angastuti kabèh |
samya santi thiri-thiriguthi |
hong ilahèng ahing |
hêm-hêm paum-paum ||

52. Sêdhêng andadi urubing gêni |

akatar tang totor |
nir tang kukus urube anungge |
sang maharsi nulya marêpêki |
mring agni sêmadi |
ngêningkên pandulu ||

53. Tan antara ana kang kaèksi |

nèng sajrone totor |
janma cahya awor lan urube |
kawistara narpati mandhiri |
nèng sajroning gêni |
sakaprabonipun ||

54. Kaèksi wantah lir prabu tinangkil |

maharsi duk anon |
ingkang dadya dêlinge ciptane |
tan têlangke umaksanèng agni |
murub anguladi |
angganya maha-pyu ||

55. Yèku (ng)gwaning panukmanira ring |

ratu kang kinnot |
wus pancaka tan ana labête |
nora nganggo tapak kang tinitik |
sanalika wus nir |
sampurna ing riku ||

56. Nora kumalêndhang wus anunggil |

panuksmaning katong |
dadya nora samar panitise |
maring ratu kang minulyèng bumi |
manikingrat yêkti |
panjênêngan ratu ||

57. Kang mangkono maharsi sêjati |

wasis wruh tumuwoh |
Wasi Wrêgasana nalikane |
myarsa sabdaning Sèh Amongragi |
gigal tyasirèki |
kaluhuran wuwus ||

58. Ngunandika jroning tyas Ki Wasi |

sayêkti kinnot |
kaya trahing maharsi kang gêdhe |
tatas maring sabdanira nênggih |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 85 >

 sun durung miyarsi |
kawruh kang linuhung ||

59. Sira Wasi Wrêgasana aglis |

linggih amalorot |
tunggil lungguh lan Jamal Jamil-e |
saha sêmbah atur patiurip |
panggusthining kapti |
mrih Sèh Amongluhung ||

Jilid 8 - Kaca : 65
60. Aturira sarwi ngasih-asih |
dhuh geyonganingong |
mulyakêna jiwamba ing mangke |
sumanggèng karsa tuwan asung sih |
ing wong kawlasasih |
tumutur sakayun ||

61. Kawula nut rèh paduka yêkti |

sumarah kemawon |
anêtêpna amêcata dene |
pan kawula darmi anglampahi |
ingkang mugi-mugi |
angsunga pituduh ||

62. Sèh Mongraga mêsêm lingira ris |

mring Ki Wasi alon |
yèn mangkono karêpira kuwe |
asalina ing agama suci |
sarengating Nabi |
duta kang linuhung ||

63. Anêbuta ya kalimah kalih |

Ki Wasi wus sagoh |
gya winuruk agama Islame |
wus mangkana Islam Ki Wawasi |
Sèh Mongraga angling |
ngaliha aranmu ||

64. Sun-arani sira Wrêgajati |

wus pantês mangkono |
Wrêgasana sandika ature |
pan sêkenjing dènnira papanggih |
kangsi Asar ngakir |
Sèh Mongraga wêktu ||

65. Wrêgajati umantuk sung warti |

mring nak rakyat kang wong |
pan wus samya mangêrti tuture |
sigra kinèn angrukti sêsaji |
arèsan mawarni |
palaboga agung ||

66. Kalih jodhang dènnira miranti |

rencange anggotong |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 86 >

 praptèng sela Prabakesa (ng)gonne |
Sèh Mongraga ingaturan bukti |
namung angenaki |
sarat kusung-kusung ||

67. Suruping surya asalat Mahrib |

Jamal Jamil wong ro |
amuruki salat pratingkahe |
maring Wrêgajati wus ginati |
pan manut ing ngarsi |
enggak-enggok lumbu ||

68. Kunêng dalu kawarna-a enjing |

bakda wêktu Suboh |
Sèh Mongraga alon ngandikane |
wus kariya sira Wrêgajati |
sun arsa lunga nis |
anutukkên kayun ||

69. Wrêgajati aturira aris |

nuwun yêkti lumoh |
datan nêdya kantun saparanne |
amba sampun dhumatêng kang sakit |
nadyan praptèng pati |
kawula tumutur ||

70. Sèh Mongraga suka myarsa turing |

Wrêgajati sagoh |
têka tilar marang sasanane |
adan mangkat saking Pringgadani |
ingiring santri tri |
amirangrong laku ||

7 (Jamal Jamil madêg dados guru ngèlmu, ngebarakên ngèlmu ojrat)

IV. Jamal Jamil madêg dados guru ngèlmu, ngebarakên ngèlmu ojrat (ngèlmu
karang) damêl pengeram-eram. Pamrihipun milut tiyang kathah angguru
anyungga-nyungga Sèh Amongraga. Sadaya lajêng lumampah ngênêr nyêlaki
talatah Mataram.
Sèh Amongraga sapandhèrèkipun nglajêngakên lampah nyabrang Kali Sara,
ngilèn dumugi rêdi Adêg, lajêng tirakat ing pucaking rêdi Bangun watawis
satêngah wulan.
Kaca 66 - 68

Jilid 8 - Kaca : 66
429 Wirangrong
1. Mahawan sandhaping wukir |
andulur nurut lalêmpong |
munggah pèrèng jurang ing rurungkud |
anêtêr ing bangbang |
Wrêgajati nèng ngarsa |
atuduh marga têrusan ||

2. Prapta ing balumbang margi |

mudhun mangilèn mring Poncot |
marganya abanar kèh kadulu |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 87 >

 ing pagagan asri |
janma ing pagunungan |
mêruput magawe samya ||

3. Mabang Hyang Aruna mijil |

mingip saparo mancorot |
ngênani kanangrat nir tang têdhuh |
kaujwalèng rawi |
kakaywan kaididan |
ing angin sadaya mobah ||

4. Kèngêl kadya angindhani |

tiyunging pang kêtêling ron |
lir enggar gêmbira kayu-kayu |
kang katubing angin |
surya pênthèr wèh raras |
janma kèh samya kunduran ||

5. Mêluku pangirit sapi |

myang kang tugar amêmencong |
kang babad trataban glagah rayung |
binubak pinurih |
dadya pangupajiwa |
amanja têgal pagagan ||

6. Kang lagya angluru wiji |

juwawut myang lombok terong |
pan aneka-neka boga jagung |
tiningalan asri |
bêrambang ing ingalêran |
sapandêlêng bêbanjêngan ||

7. Ingarug pinggir arêsik |

risig pinagêran waloh |
kinalèn tusan buncang ranu |
kinirih mring têmbing |
sumrambah ing pakisan |
rêna kang duwe brambangan ||

8. Amarik muyêk awilis |

pinalisir jagung ontong |
sangkêp jêjanganan kacang wulung |
kara lan kêcipir |
linanjaran ing carang (m)biyêt ngêmohi wohira ||

9. Kang duwe bungah ngundhuhi |

bocah lan wong lanang wadon |
ramya samya (m)bêkta cêthing wakul |
tumbu sênik rinjing |
ngundhuh-undhuh kumrayap |
asuka ngrêmbang têgalan ||

10. Akathah kang dèntingali |

palêstrèn pèrèng sri tinon |
lêstari lumampah nèng marga gung |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 88 >

 kèh pagaganèki |
kang samya pêpasaran |
andulur iring-iringan ||

Jilid 8 - Kaca : 67
11. Yata Ki Sèh Amongragi |
asêngsêm lampahira lon |
kathah kang kapyarsa kang kadulu |
langêning samargi |
myang têgal pasawahan |
pêpèrèng ing ngare desa ||

12. Swarane ngabani sapi |

kang maluku anggêgaron |
kang tamping tulakan amamacul |
tan ana mangsèki |
tandur malêcut mapak |
sawênèh lagya gumundha ||

13. Kang mrêkatak mêmping kuning |

miwah kang wus panèn kang wong |
kang lagya têba lan wênèh mupuk |
myang wus lêbar dami |
tan wus dèn ucapêna |
langgêng mahawan mawarna ||

14. Kêpungkur pèrènging wukir |

wus langkung ing pasar Pancot |
nabrang kali Sara laju ngidul |
-ngilèn anut margi |
sukuning ardi Kandha |
mrih marga cêlak padesan ||

15. Tan kêrsa sup ing wanadri |

mahwan têgalan kemawon |
kang wukir alitan ardi Bangun |
nèng riku Mongragi |
kakênthung pucak ngarga |
tan ana kêkayonira ||

16. Antara satêngah sasi |

dènnira nimpar nèng kono |
pucaking arga de santrinipun |
tan tumut nèng nginggil |
nèng dhusun ing Lêmahbang |
ngobalakên ngèlmi joprat ||

17. Supaya ngupaya bukti |

ngiras muruk Wrêgajatos |
sarak gama Islam pan wus pundhuh |
bisa-a nglakoni |
sasurasèng sarengat |
mêngkana wong desa-desa ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 89 >

18. Kathah ingkang sami prapti |
samya (ng)guguru marono |
kèh mumulènira kêndhuri gung |
angrasakkên sami |
sêkul wuduk lêmbaran |
myang woh-wrohan kang prayoga ||

19. Gêdhang rambutan lan manggis |

pêlêm kuwèni lan sawo |
kokosan srikaya myang kêpundhung |
tan towang bên ari |
siyang dalu sêdhêkah |
wibawa Ki Jamil Jamal ||

20. Kathah kang samya angaji |

ojrat lanang miwah wadon |
kang samya winulang elminipun |
pan kalimah kalih |
masalah sala silah |
ojrat samya linakonan ||

Jilid 8 - Kaca : 68
21. Sêlawatan dèn-empraki |
lan têrbang gong alit loro |
kalangkung ramya wong kang (n)dudulu |
akathah kang prapti |
sarta janma uninga |
mring Ki Wasi Wrêgasana ||

22. Mangke ngalih Wrêgajati |

sangsaya kèh suyud kang wong |
samya masuk ojrat yata wau |
sira Jamal Jamil |
mamèrkên pangeraman |
gêgabus antêp-antêpan ||

23. Mangunah ingkang ripangi |

wong desa katêmbèn tumon |
raryalit wong tuwa anggêgabus |
sanadyan pawèstri |
samyèmprak têp-antêpan |
kang pasah ana wêntala ||

24. Kang mati bisa rip malih |

kang wêntala tan kêraos |
kèh patinggi desa samya kerut |
umasuk birai |
asèlèh kabêkêlan |
milalu ojrat mul-mulan ||

25. Jamal Jamil Wrêgajati |

lir kakaul mumah-mumoh |
wus kasêbut kathah kyai guru |
sira Jamal Jamil |
minule mring pra sabat |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 90 >

 samya mumucung punjungan ||

430 Pocung
1. Sakêlangkung dènnira mukti wong têlu |
ing dalêm sapasar |
kabèh kang masuk birai |
lamun siyang winulang ing sala silah ||

2. Lamun dalu lêlagon ripanginipun |

samya sisingiran |
sêlawatan dèn-empraki |
jalu èstri wor-winor tan winangênan ||

3. Sabatipun wus ngêrti yèn kyai guru |

agadhah bêndara |
awasta Sèh Amongragi |
anèng pucak ardi Bangun tirakatnya ||

4. Kyai guru pan iku sakabatipun |

mring Sèh Amongraga |
kang guru samya ngêntèni |
pan sinambi mumulang anèng Lêmahbang ||

5. Saya wuwuh pra sabat ing sungkêmipun |

maring Jamil Jamal |
samya tumut nganti-anti |
mandah apa saktinya bêndaranira ||

6. Yata wau kang anèng ing arga Bangun |

Ki Sèh Amongraga |
wus sapta ri sapta ratri |
dènnya jamak krasan tan batal wulunya ||

7. dènnya nêkung sumungku ing siyang dalu |

angungkih wêkasan |
mulyane sajroning pati |
jalarane manjanma jaman walikan ||

8 (Ngèlmu karang kanthi malik paningalipun tiyang (sulap))

2. Jamal Jamil ngebarakên ngèlmu ojrat i.p. ngèlmu karang kanthi malik
paningalipun tiyang (sulap). Têtiyang dhusun ngungun sarta kayungyun
dhatêng ngèlmu tuwin mangunahipun Jamal Jamil. Pramila dipun-akêni
dados kyai guru, sinugun-sugun dipun-mêmule.
Sèh Amongraga kapanggih lurah dhusun Lêmahbang, wasta Sutagati, punika
rèh-rèhanipun Pangeran Jayaraga. Jamal Jamil mapag Sèh Amongraga,
kairing santri kathah sangêt. Kadhawuhan yasa masjid, sagêd enggal dados
lan dipun-anyari. Jamal Jamil sabên dalu damêl pangeram-eram. Têtingalan
emprak kanthi pêpujian slawatan damêl têtiyang pênthung-pênthungan, malah
pêjah-pinêjahan, nanging wasana sagêd waluya, pulih kados wingi uni.
Tiyang jêjêl uyêl-uyêlan ningali kaelokan damêlan. Sèh Amongraga anggung
jênêk ing pangimaman ing mêsjid, tansah wontên ing salêbêting krobongan.
Jamal Jamil nata santri-santrinipun kapantha-pantha dados sangang pantha,
sabên pantha katêtêpakên lurahipun piyambak-piyambak.
Kaca 69 – 70

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 91 >

 Jilid 8 - Kaca : 69
430 Pocung
8. Wali kutup kang katiban wahyu luhung |
linuriyèng driya |
mêngkana Sèh Amongragi |
sanalika wontên sasmitaning Suksma ||

9. Pan andulu tunjung pêsat saking ranu |

tumuwuh ing tawang |
têrate sinurêng-pati |
uripira kang tunjung tanpa têlaga ||

10. Bakda Subuh sajroning bengat tapakur |

poting kaênêngan |
mêdhar panguswaning galih |
nora gêlah-gêlah sêmoning sasmita ||

11. Kêrsanipun tumurun saking ing gunung |

lon-lonan dènnira |
tikungan lampahira ris |
pan amiyak gêlagah ruyung kewala ||

12. Ardi Bangun alit numpêng patutipun |

andêdêr dêgira |
tinênggêl lampah kang kenging |
munggah mudhun ing lampah kêdah luk-lukan ||

13. dènnya mudhun praptèng ngandhap ardi Bangun |

Ki Sèh Amongraga |
raryan soring kayu wungli |
wrêksa gêng kang wetan wrêksa kalampeyan ||

14. Tan adangu wontên wong sawiji mriku |

ningali sujanma |
nèng sak-(n)dhaping kayu wungli |
wus dinuga ing tyas yèn Sèh Amongraga ||

15. Sêmunipun kêmayon sarira lêsu |

gya wangsul cêngkelak |
gupuh prentah rabinèki |
kinèn angêliwêt sakêdhik rikatan ||

16. Karo rabuk uyah gorèng bae uwus |

lan dhèndhèng bakaran |
loro gêpukan kang garing |
nulya nuding ing bocah mènèk dawêgan ||

17. Tan adangu dènnira angrukti sampun |

binakta priyangga |
nèng panjang-ilang tup saji |
sêkul anèng piring alit sinucènan ||

18. Mundhuk-mundhuk prapta sila anèng ngayun |

umatur punika |
kawula nyaosi kêdhik |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 92 >

 dhahar sêkul tanpa ulam sumapala ||

19. Nulya gupuh binuka tup sajinipun |

kang lagya kalêswan |
dènnira ngandika aris |
iya bangêt tarimèng-ngong marang sira ||

20. Dene parlu sih rika akusung-kusung |

suguh ring manira |
ing êndi wismanirèki |
lan maninge iya sapa arannira ||

21. Alon matur kawula inggih ing riku |

dhusun ing Lêmahbang |
santri kasêntanan nagri |
milêt marang ing Pangeran Jayaraga ||

Jilid 8 - Kaca : 70
22. Apan macung piyambak kagunganipun |
dèntèn ran kawula |
winastan pun Sutagati |
awon-awon pêtinggi dhusun Lêmahbang ||

23. Lingira rum iya paman bage sukur |

sih-rika maring wang |
muga winalêsing wingking |
tiningalan cangkingan sugatanira ||

24. Kêndhi sêkul ulam dawêgan nèng ngriku |

lan pisang salirang |
suluh têlung ulêr kuning |
Sèh Mongraga ragi dhangan karsanira ||

25. Sêkulipun angêt lawan dhèndhèng gêpuk |

rabuk yah gorèngan |
pikantuk dènnira bukti |
namung rabuk sarêm gorèng kang dhinahar ||

26. Tan adangu bukti sangang puluk tuwuk |

aturuh lantingan |
nginum toyanya sakêdhik |
pisang raja satugêl ulêr tan têlas ||

27. Kaduk tuwuk atobe kaping sapuluh |

alon angandika |
paman pa wruh santri mami |
wong têtêlu Wrêgajati Jamil Jamal ||

28. Alon matur inggih uninga nèng dhusun |

-kula ing Lêmahbang |
sawêg amumulang ngèlmi |
amba nyabat ing ki guru Jamil Jamal ||

29. Anak putu akathah ingkang (ng)guguru |

ojrat sala-silah |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 93 >

 inggih sampurnaning pati |
jalu èstri sêpuh anom sami nyabat ||

30. Mring ki guru Jamal Jamil pan sumuyut |

wus dêling pawarta |
paduka nèng pucak wukir |
samya sangêt ngarsa-arsa jêng paduka ||

31. Yèn panuju ing karsa paduka nênggih |

katuran mring wisma |
Sèh Mongraga ngandika ris |
manira tan arsa nèng kene kewula ||

32. Mung sirèku muliha bae mring dhusun |

Sutagati sigra |
anyarik dhadharan aglis |
lèngsèr saking ngarsanira Amongraga ||

33. Praptanipun ing wisma nulya umatur |

mring guru Ki Jamal |
wus katur sadayanèki |
Jamil Jamal agambuh lêga tyasira ||

431 Gambuh
1. Alon dènnira muwus |
yèn mangkono iku sang linuhung |
wus luwaran dènnya sênêt anrang kapti |
nèng pucaking ardi Bangun |
wus pitung dina samengko ||

9 (Sèh Amongraga kêrsa linggar dhatêng talatah Mataram)

Sèh Amongraga kêrsa linggar dhatêng talatah Mataram. Lampahipun mêdal
Jatisaba, wana tarataban alit, rêdi Sarêmbat (Sapikul), Kabasèng, nyabrang
lèpèn Oya, mangidul lêrês dumugi wana Jakêrta anjog ing rêdi Pagutan, rêdi
Sakêthi, laju mangidul dumugi rêdi Jimbaran, lêrêm ing rêdi Sambiradin
(Sambirata). Lampahipun ginarubyug ing santri ngantos cacah 760 jiwa.
Kaca 71 – 90

Jilid 8 - Kaca : 71
431 Gambuh
2. Lah payo padha nusul |
apanjatan marang ardi Bangun |
gya lumampah Jamal Jamil Wrêgajati |
tan adangu praptèng ngayun |
Sèh Mongraga mèsèm tumon ||

3. Alon andikanipun |
sira lagya pa anèng ing dhusun |
Jamal Jamil umatur kawula inggih |
amumulang awon nganggur |
kang sami rêmên angaos ||

4. Ing birai ojrat dul |

ngalap barkah ing paduka nêngguh |
jalu èstri kang samya masuk birai |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 94 >

 pan sangêt sumuyutipun |
Sèh Mongraga lingira lon ||

5. Lah iya sakarêpmu |

wong kang padha kajat ngaji ngèlmu |
sala silah birai ojrat ripangi |
banjurna (ng)gwanmu mumuruk |
ing ngèlmu mring sakèhing wong ||

6. Manira arsa wêruh |

kumpulêna kabèh pra sabatmu |
gêdhe cilik manira arsa udani |
Jamal Jamil nuding gupuh |
tinimbalan sadaya wong ||

7. Tan dangu prapta gupuh |

tuwa anom lanang wadon sampun |
pêpak anèng ngarsane Sèh Amongragi |
langkung bingah manahipun |
Sèh Mangraga ngandika lon ||

8. Hèh Jamil karsaningsun |

ingong arsa yasa masjid agung |
kang supaya rahaba sakèhing santri |
ya kabèh para sabatmu |
iku kang wus padha mansoh ||

9. Iya maring ngèlmu dul |

ing sala silah ripangi iku |
Jamal Jamil parentah sigra nandangi |
karya masjid apan sampun |
pagêr myang batur binanon ||

10. Tan lami dadosipun |

saengga pupujan masjid wau |
sing katri-manira Ki Sèh Amongragi |
dinarbo lajêng binatur |
ing dintên Kêmis pinayon ||

11. Pagêr balumbangipun |

ingilènan toya wêning sampun |
datan ana labête anyar kinardi |
kadya wus dadya sêtahun |
Sèh Mongraga nulya manggon ||

12. Malêm Jumungahipun |

inganyaran salawatan agung |
wus kawarta ngakathah yèn Sèh Mongragi |
amumuja masjid agung |
ing sami sadintên dados ||

Jilid 8 - Kaca : 72
13. Mangkana dalunipun |
kathah kang prapta samya andulu |
dhusun kiwa têngên urut ing Matesih |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 95 >

 mring Lêmahbang dalu-dalu |
pêtêng samya (m)bêkta obor ||

14. Ing sontên wancinipun |

bakda Ngisa wus samya ngalumpuk |
santrinira sadaya kang jalu èstri |
nèng masjid sadayanipun |
apan kalihatus jodho ||

15. Atarap kalang têpung |

ingkang anèng pangimamanipun |
Sèh Mongraga kinarya pupundhènèki |
apan kang linuhur-luhur |
kadya rinatu dening wong ||

16. Langkung jrih sungkêmipun |

sadayanya wus samya akêbut |
pan Ki Agêng Amongraga ing Sitibrit |
dadya panêmbahanipun |
ing tanah Matesih kono ||

17. Jamal Jamil amuwus |

lah mara wong majua ring ngayun |
ambuka-a bengidira ing ripangi |
nèng têngah sabojonipun |
kang tinuding lanang wadon ||

18. Nulya majêng ing ngayun |

nêrbang nèng têngah sila sidhupuk |
nulya winèwèhan jimat rajah sami |
tinutupkên netranipun |
rajah pambukaning raos ||

19. Sigra lêkas sadarum |

adhikiran kang lagonnya landhung |
sawusira lêlagon dhikirirèki |
arêmpêk swaranira sru |
gya santak anduduk-wuloh ||

432 Mêgatruh
1. Langkung ing panggêjêgipun rapal tuhu |
amêgêng napasirèki |
sauni-uninya rusuh |
tan sarêng samya sarênti |
ak - ak ik - ik uk - uk ok - ok ||

2. Asru-sinru anêlaskên napasipun |

têlasing swara kang muni |
kari gobag-gabigipun |
gya blag-blêg samya gumlinting |
tindhih-tumindhih carub wor ||

Jilid 8 - Kaca : 73
3. Ujurira tan karuwan undhungipun |
pating karingkêl jalwèstri |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 96 >

 wong nêm kang binuka wau |
samya sru pamuwusnèki |
minta ngapura dosèngong ||

4. Sakathahing dosa ingkang uwus-uwus |

barang kang wus dèn-lakoni |
ngomèl lir mêndêm kêcubung |
dènnya bandrèk begal maling |
miwah dènnira nyênyolong ||

5. Kêdhik kathah awone pandamêlipun |

sawuse têlas dènnya ngling |
nulya nangis ting salênggruk |
ningali Sèh Amongrogi |
munggwing dhampar mutyara byor ||

6. Pan ingayap pra widadari yu-ayu |

myang janma nom adi-adi |
sarwi ngandika dhêdhawuh |
pangapura sadosèki |
mring wong kang ambuka raos ||

7. Sarta nuduhakên ing ganjaranipun |

swarga mring kang buka dhikir |
katon sanalikanipun |
mila sru nangis kapengin |
tumêka-a swarga kono ||

8. Tan antara santri jalwèstri sadarum |

kang samya pana ing dhikir |
kang tangi kang maksih kantu |
sadaya sampun anglilir |
rumasa sampurnèng batos ||

9. Wong nênêm kang tinutupan netranipun |

rajah nèng dluwang rong nyari |
pan sakilan panjangipun |
tinutup prapta ing kuping |
sauwusira ing kono ||

10. Ingulapan kang rajah mring Jamal sampun |

wong nênêm maksih anangis |
katonton ingkang kadulu |
anèng sajroning adhikir |
Sèh Mongraga ingkang katon ||

11. Wusnya aris dènnya birai asuhul |

kyai guru Jamal Jamil |
amundhut têrbang pipitu |
angklung nênêm kêndhang kalih |
tan dangu prapta sumaos ||

12. Wus sinêntak têrbang tinatab gumêmbrung |

kêndhang ro wus dèn-kêncêngi |
wus katêmu gêdhugipun |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 97 >

 adan lêkas Jamal Jamil |
narêbang lawan wong wadon ||

13. Wus miranti kang nêrbang ngêndhang lan ngangklung |

lima kang nêrbang pawèstri |
kapitu lan kyai guru |
bawa singir Jamal Jamil |
wis maca sêlawat alon ||

Jilid 8 - Kaca : 74
14. Adan lêkas swara jalwèstri (m)barung rum |
lêlagon landhung mlas-asih |
lir kadêmung lan panêrus |
nganyut-anyut (n)dudut ati |
aris rarase nyalendro ||

15. Singirira ojrat mêrambat ing kayun |

ya hu Allah ya Ilahi |
ngulatana ngèlmu luhung |
pusakaning ing ngaurip |
ya hu Allah sauran wong ||

16. Nyai-nyai wong wus tuwa aja tungkul |

golèka ngèlmu sêjati |
ya hu Allah ya Ilahu |
salawase ya Ilahi |
anèng donya rewa-rewo ||

17. Kang dêlanggung roro paranning tan wurung |

siji marang ing swarga di |
siji marang naraka gung |
ya hu Allah ya Ilahi |
babadên ing ngèlmu raos ||

18. Ngèlmu rasa kang karasa ing sirèku |

rasakêna kang hakiki |
wong ngaurip ya Ilahu |
badan roh-nyawa suksma di |
angilo-a ing pasêmon ||

19. Allah Allah ya hu Allah ya Ilahu |

gudhe pandhak jannur kuning |
pandam têlas urubipun |
pupuse sajroning pati |
datan ana kang karaos ||

20. Siti lumêng surya kêmbar wadanèku |

kali tan kalaban warih |
kasatmata ing swarga gung |
ya hu Allah ya Ilahi |
aramya sauran ing wong ||

21. Panêrbange imbal lêlamban ajêgur |

kêndhang ro ambêbanggèni |
tampèlan kêmpyang lan gêdhug |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 98 >

 angklungnya gojogan ngênthir |
anjurudêmung sri tinon ||

433 Jurudêmung
1. Kang nonton uyêl-uyêlan |
samya karênan andulu |
kapengin mèlu masuk dul |
jare ngilangkên duraka |
olèh ganjaran swarga-gung |
saikine katingalan |
sajroning dhikir ing riku ||

2. Mêngkana dènnya samyojrat |

nutuk sababakan suwuk |
angaring-aring sadarum |
nulya ngêdalkên ambêngan |
kêndhuri rolas ngêndhukur |
miwah wedang pêpanganan |
nulya dinongan Majêmuk ||

Jilid 8 - Kaca : 75
3. Kyai guru kang andonga |
amine ambata-rubuh |
sawusnya donga ki guru |
parentah mring santrinira |
lah mara padha-a kêpung |
ambêngan kono Bismilah |
ywa etung èstri lan jalu ||

4. Lanang wadon tan prabeda |

ya lanang ya wadon iku |
aran padha tunggal ngèlmu |
kang liningan langkung bungah |
anggêpe samya nyadulur |
tan ana sumêlanging tyas |
nutug royoman akêmbul ||

5. Sawusnya samya anadhah |

ambêngan nulya ingêdum |
warata sadayanipun |
mung kari wedang panganan |
jaga nyanyamikan kantun |
mung sêkul kang binêrkatan |
wus samya wangsul (ng)gènnipun ||

6. Kyai guru Jamil Jamal |

lêkas salawatanipun |
lagu gêndhing Sêkar-gadhung |
berag santrine sadaya |
samya angantêp swara sru |
arêmpêk gêng alit sora |
la ilaha i-lêlahu ||

7. Muhamad Rasullolah |
rampak tan ana (m)barênjul |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 99 >

 gumêr gora sru gumuruh |
wor têrbang pitu gênturan |
abarung kêndhang lan angklung |
tung ting tung pyêk byang prung prung brang |
pêp pêp bah bah bah gur bah gur ||

8. Tung plêk tung plêk dhêng dhung dhung brang |

plak blang plak blang klur klu thir thur |
nampani singir wong pitu jalu kalih èstri gangsal |
kang sami narêbang bêsusu |
swarèstri gêtas arênyah |
anglik mêrit manis arum ||

9. Lir panêrus binarungan |

anggêndèr lawan kadêmung |
pating salênthuk angguguk |
ngapipir tangane kiprah |
kang emprak nêm somah maju |
liru rakit bojonira |
pan samya anyêpêng sumbu ||

10. Arame dènira emprak |

sajodho sumbu-sinumbu |
sajodho têb-têban watu |
sajodho agêgabusan |
sajodho pênthung-pinênthung |
sajodho urêk kris pêdhang |
sajodho awake murub ||

11. Sakathahe kang tumingal |

suka gêgêtun agumun |
kagawokaning pandulu |
sajêge tan wruh tontonan |
kang èdi-èdi kadyèku |
eram sakèh kang umiyat |
sadaya samya kayungyun ||

12. Wus dangu antaranira |

nulya salin sajakipun |
sêsêg têrbang kêndhang angklung |
myang kang emprak salin sajak |
carub wor dènnira (m)barung |
tan etang kancahanira |
arusuh mungsuh minungsuh ||

Jilid 8 - Kaca : 76
13. Kang ningali giris mulat |
tan mantra yèn karya guyu |
wus lir prang sayêktinipun |
sura sru samya bramantya |
sawiji èstri sinuduk |
jaja trus marang walikat |
niba blêg rahnya sumêmbur ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 100 >

14. Siji wong lanang pinêdhang |
mring èstri gulunya rampung |
tugêl bêt pisah lan gêmbung |
kêpalane galundhungan |
gêladrahan gêmbungipun |
sasomah kang kêkêprukan |
ing lilinggis wêsi sampyuh ||

15. Kumêpruk polone muncrat |

rênyêk babathuke sumyur |
jur mumur gêtih sumêmbur |
sasomah bakar-binakar |
gosong awake sakujur |
ambune sangit kêliwat |
kumronyos umob akumyus ||

16. Wong myat kèh kalêngêr niba |

kami-rurusên andulu |
wênèh kang nangis gumrumung |
myang kang mambu sanakira |
ana kang ambêngok asru |
e e e e Allah Allah |
biyang biyang priye iki ||

17. Wênèh lumayu umpêtan |

tan tahan ningali marus |
samya jrih gila andulu |
tyase samya têrataban |
tan duwe ati salugud |
sadaya ulate biyas |
samya micarèng jro kalbu ||

18. Sabêne nora kadyèku |

kangsi samya têkèng lampus |
dahad padha têguh timbul |
tan ana braja tumama |
ih nora dhêngêr satêngu |
têka mangkono akalnya |
tan ana bisa cêlathu ||

19. Kami-tênggêngên sadaya |

dalah têrbang kêndhang angklung |
suwuk cêp nora tinabuh |
tan ana walang sisikan |
mêngkana kiyai guru |
nuduh pawèstri sajuga |
kinèn ngidêri atêpung ||

20. Sarta singir nabuh têrbang |

lan wong lanang siji tumut |
nèng pungkur anabuh angklung |
kang liningan sigra mentar |
angêlik swara mrik arum |
têrbang nibani irama |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 101 >

 angklung lamba ngêthur-êthur ||

21. Mêngkana sisingirira |

ana tangis layung-layung |
tangise wong wêdi lampus |
ya hu Allah gêdhongana |
kuncènana dèn-akukuh |
ing pati mangsa wurunga |
santri kèh nauri barung ||

22. Landhung rêmpêg swaranya |

hu Allah ya hu Allahu |
gya singir anganyut-anyut |
ya Nabi salawatulah |
ing sakate ya Illahu |
karamate Waliolah |
jalma luwih mêrga ayu ||

Jilid 8 - Kaca : 77
23. Ayu-ayu ya hu Allah |
mangkana sisingiripun |
ngubêngi kang samya lampus |
têpung gêlang kaping tiga |
anulya kiyai guru |
amundhut padupanira |
kang mênyan ingobor murub ||

24. Urube akantar-kantar |

sangsaya gêng urubipun |
gumrêbêg sundhul masjid gung |
nunu bangke ing kalangan |
swaranya pating jarêblug |
angimpun urubing brama |
pan wus antaranya dangu ||

25. Bêbangke mulya sêdaya |

lalu sirêp urubipun |
kang emprak pulih lir wau |
malah wuwuh rupanira |
barêsih lir mêntas adus |
gya têrbang brung brung barungan |
sauranira gumuruh ||

26. Kang nonton abungah-bungah |

alatah-latah gumuyu |
ya talah ih sukur-sukur |
pênyanaku banjur modar |
nyata èdi kyai iku |
bisa gawe salah endah |
mandah (n)jêng ki agêngipun ||

27. Ing saktine baya ana |

pitung guru wolung guru |
gumêdêr nauri atur |
e lah mêsthi ta karuwan |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 102 >

 yèn ngluwihi kyai guru |
sumaur hêng êh karuwan |
wong sabate mono iku ||

28. Yata wau wayahira |

wus lingsir mèh tabuh têlu |
samya bubaran sadarum |
kang nonton mulih sowangan |
salong lajêng nginêp kantun |
ingkang mêntas sêlawatan |
laju dhikiran sêdalu ||

29. Kang mulih ya dhidhikiran |

ting karo-lah ting karê-hu |
kang mangalor wismanipun |
kang ngulon mangidul ngetan |
dhikiran turut dêlanggung |
kongsi praptèng wismanira |
mênêng tan dhikir yèn turu ||

30. Pan mangkana lumrahira |

adhikir ing siyang dalu |
sanadyan (ng)garu maluku |
yèn tan pêgat dhidhikiran |
mangkana salaminipun |
wong kathah dènnya dhikiran |
samya wirangrongan ngèlmu ||

434 Wirangrong
1. Yata Kyagêng Sèh Mongraga |
anèng pangimanan manggon |
pan kinarobongan alus |
rinangkêp gubah brit |
jênêg nèng pangimanan |
sinaji dhahar dhaharan ||

Jilid 8 - Kaca : 78
2. Sabên wayahe abukti |
awis dhinahar tan kalong |
lêt rong dina kadhang sêkulipun |
kalong sa-kêmiri |
tan rêmpid rampadannya |
ulam dhadharan mung pisang ||

3. Satugêl ulêr binukti |

tilas lir sisaning codhot |
tan arsa umêdal lamun ayun |
ngandika mring santri |
kewala nèng krobongan |
matur sawijining gubah ||

4. Ing nalikanira enjing |

Jamal Jamil ingayap wong |
anèng plataran sandhapipun |
ingkang kayu wungli |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 103 >

 Jamal Jamil paprentah |
mring sakèhing santrinira ||

5. Pan samya dipun aranni |

Jatiraga sawênèh wong |
Ragajati miwah Jatiwuyung |
wênèh Darmajati |
Têlêngjati kalawan |
Ragasuksma Suksmaraga ||

6. Langgêngjati Tuturjati |
Mintajati Jatilewo |
Ragalewo lawan Jatitupu |
miwah Dulêngjati |
kang kinarya lulurah |
dinum sarèh-rèhanira ||

7. Sabat kawanatus nênggih |

pinara sangalas rêko |
lurah lèrèhannya anyèlikur |
langkung wong sawiji |
koyuping lurah ngarsa |
sadaya nuwun sandika ||

8. Kang winênangakên sami |

ambuka ing dhikir raos |
amulang ing sabat ngayut-ayut |
mrih masuk birai |
mangka ki guru Jamal |
Jamil Wrêgajati samya ||

9. yèn dalu ojrat ripangi |

yèn rina akarya gawok |
pangeraman sulap sarat masrut |
singluning pangèksi |
amêdhar ngèlmu karang |
kabuyutan kang kinarya ||

10. Wong tani bêntil (m)bêtitil |

ing rêpit rikoh tan wêroh |
mung macul kewala (ng)garu-mluku |
kapintêranèki |
ing ngèlmu tan kabuka |
manut margèng kagawokan ||

11. Wau ta ki guru kalih |

akarsa karya guguyon |
anuding bocah ro samya gundhul |
umur limang warsi |
thèsèl pancèn kêpalang |
ingundang praptèng ing ngarsa ||

12. Mathêkêl awake kusi |

ran si Thêngul lan Sêntolo |
kang rare kalihnya rada mrusul |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 104 >

 kinèn mangan sami |
kang sêga ramês pindhang |
ngathêkul rare ro mangan ||

Jilid 8 - Kaca : 79
13. Binênturan blag-blêg kêni |
bathuk rai wêtêng bokong |
tan obah tan (n)jingkat eca nyamuk |
-nyamuk nyangga takir |
watu bata myang padhas |
samya mundur tan karasa ||

14. Ana ngunus tumbak kêris |

pêdhang kalewang myang bandhol |
sigra barêng mara sami nyuduk |
pêdhang ngênglewangi |
kang rare samya latah |
kapingkêl gumuyu suka ||

15. Kêri lir dèn-ilik-ilik |

alêkèk-lêkèk mêrongos |
cape tanganira kang ambêntur |
dhengah wong (m)bênturi |
watu lir dhêmpo kumba |
sumyur pêcah anggalêpang ||

16. Rare loro kinèn ngambil |

ambrengkal watu sagênthong |
sigra binarengkal wus kajunjung |
gya têb-têban sami |
kadya kapuk salamba |
watu ingumbulkên tawang ||

17. Muluk angungkuli krambil |

tinadhah gigir bokong |
miwah tinadhah ing gundhul |
myang sinikut bali |
kinarya gagathèngan |
kang watu sagênthong ampang ||

18. Tinonton sakèhing janmi |

dhengah mulat gawok-gawok |
tan dangu gègèran kêbo ngamuk |
kèh curnan binijig |
sinundhang ing maesa |
usus mrodhol kulawèran ||

19. Wong akèh pating jalêrit |

sru gumuruh lanang wadon |
ki guru angatag lah dèn-gupuh |
bocah ro sirèki |
papagên kêbo gidrah |
anglêburakên wong kathah ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 105 >

20. Gya tandang rare ro nuli |
mapag abijig lan kêbo |
ingêlokkên kathah sru gumuruh |
kang jêblès abijig |
binut ro kang maesa |
kang siji (ng)gujêngi kêkah ||

21. Sikiling kêbo kang wingking |

tan bisa (ng)gronjal si kêbo |
ngarêp binijigan mring si Thêngul |
dhag-dhêg dèn jêblèsi |
sunguning kêbo pokah |
gigal karo tibèng lêmah ||

22. Kêbo ambruk (n)jrum ing siti |

pêcah êndhase malopor |
polone maesa lajêng lampus |
andêladak gêtih |
(n)dhas ajur lir ginêcak |
bathang kêbo gya binuwang ||

23. Jinunjung sikile (m)buri |

sinawatakên tibèng doh |
mêlongok kang mulat gya kang tatu |
anyuwun jêjampi |
apan tiyang sêkawan |
tatu tri pêjah satunggal ||

Jilid 8 - Kaca : 80
24. Ingaturkên guru kalih |
sarwi tinangisan kang wong |
sigra tinambanan wong kang tatu |
marang Jamal Jamil |
mênyêt indrênging pisang |
ingusapakên minantran ||

25. Kang kinèn mulya lir nguni |

kang mati ginudag kêbo |
nulya ingusadan gya sinêbul |
bun-êmbunanèki |
rinaupan ing toya |
ginugah nulya gumregah ||

26. Mulya kadya duk winuni |

kang umiyat kabèh (n)jomblong |
kagawokan marang kyai guru |
nguripkên wong mati |
misuwur ing ngakathah |
èdi sêktine gurunya ||

27. Sanake bungah kêpati |

mulya saking guru karo |
mangkana karsanya kyai guru |
mundhut walulang glis |
dhadhalang kinèn natah |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 106 >

 jaran mawi lar kang kathah ||

28. Mangkana kabèh wus dadi |

jaran walulang rong puluh |
pinaringakên lurah sadaya wus |
kinèn anunggangi |
jaran walulang sigra |
ginêtak pan kinêplokan ||

29. Gya mabur bêr ngawiyati |

têgar pucaking kêkayon |
sadaya kang nunggang raosipun |
pan jaran sêmbrani |
ulêt ijo mawi lar |
pakanne prêdapa kêmbang ||

30. Tutug sakarsanirèki |

mayêng-mayêng mibêr adoh |
kitêr nèng kêkaywan sabatipun |
gèdhèg-gèdhèg sami |
gawok eram mulat |
agiris mring gurunira ||

435 Girisa
1. Yata kang sami têtêgar |
mring awang-awang polatan |
wus dangu antaranira |
samya maniup mangandhap |
prapta anèng ngarsanira |
ing guru santri sadaya |
mudhun saking panunggangan |
wus mulih jaran walulang ||

2. Uwus kawêntar ing desa |

kang doh-adoh sami prapta |
pan anyabat masuk ojrat |
kapengin sampurnèng titah |
tinêkan sakajatira |
kang linuwih ing ngakathah |
saking tuwajuh angalap |
saking wau bêrkahira ||

Jilid 8 - Kaca : 81
3. Kang minulya ing Lêmahbang |
Ki Agêng Sèh Amongraga |
ki guru kinarya lantar |
wakil winênang mumulang |
kyagêng ngidèni kewala |
mangkana ki guru Jamal |
Jamil akarssa sasawah |
loroging Lêmahbang (ng)gènnya ||

4. Maluku tanpa maesa |

wêluku brujul priyangga |
singkal mingêr bêlundhusan |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 107 >

 macule sami gacrokan |
amalik nampingi bubak |
sadina dadi lèlèran |
sadina ngurid sumingkal |
sadina dhaut banjaran ||

5. Sadina kudur tanêman |

sadina ngilir gumundha |
sadina gumadhung mapak |
sadina mlèncut uraban |
sadina angêmping jênar |
sangang dinane panènan |
sabên-sabên dènnya sawah |
sangang dina pêpanènan ||

6. Dadya bungahing ngakathah |

sabarang kang tinandura |
pitung dina bae genjah |
mêdal woh tulus andadya |
nanêm jagung patang dina |
miwah tanêm terong kacang |
janganan nèng patêgalan |
kang terong rong dina awah ||

7. Kabèh para lurah-lurah |

kang wus samya kinalilan |
sami kewala sasawah |
genjah amung sangang dina |
lawase nêmbèlas dina |
anulya mêtu wohira |
tuwuk kang sami tinêdha |
sarwi ngêmohi sêdaya ||

8. Wong desa asuka rêna |

karya tan pati rêkasa |
mung manggung dhikir kewala |
tan pêgat dalu lan siyang |
mênêng-mênêng lamun nendra |
tan pati angupajiwa |
barang kang cinipta dadya |
nadyan nanêm anèng jogan ||

9. Wohe genjah anèng têgal |

wus gumyah mangunahira |
sawahe (n)Jêng Kyai Agêng |
kang ngangsu mring sêndhang-sêndhang |
jalu èstri miwah bocah |
toyanira sinundukan |
myang ngangsu pikulan banyu |
miwah kathah pangeraman ||

10. Wong wadon kêkêmbênira |

kinarya anggorèng kacang |
ana satêngah akêlan |
banyu ginembol ing sinjang |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 108 >

 wus matêng jangan pinangan |
wus lumrah kabudayannya |
mangkono wong pirang desa |
kiwa têngêning Lêmahbang ||

Jilid 8 - Kaca : 82
11. Uruting Matesih samya |
katutugan sakadarnya |
kang mêncul agêgêmblungan |
panjawile pênthung pêdhang |
panyêluke bandhil balang |
jalwèstri lan bocah-bocah |
tansah anêbut kalimah |
lumrah omah anèng sawah ||

12. Tan ewah kang sala-silah |

satêngahe mamah-mamah |
katêlah ulah kalimah |
amrih gênahing mangunah |
bungah luwih ing ngakathah |
tan ana kang solah-salah |
tan susah dènnira sawah |
agenjah pêndhak Jumuwah ||

13. Atuwah wohnya akathah |

tanah desa ing Lêmahbang |
agêmah ripah wong kathah |
santrine sangsaya wêwah |
pengin nyabat masuk ojrat |
mêngkana sêdina-dina |
gumyah wong sawah tan susah |
yèn dalu samya slawatan ||

14. yèn raina bubungahan |

kyai guru Jamil Jamal |
tan marentah mring sabatnya |
sadhengah kinongkon dadya |
uncêg pangot bae mara |
nadyan kêbo bèbèk ayam |
kenging kinongkon sadaya |
dalah kayu watu lêmah ||

15. Kewala kenging dinuta |

ki guru ingayap sabat |
pra lurah-lurah sadaya |
ki guru lon ngandika |
hèh ani-ani ta sira |
sun-kongkon têgorên enggal |
kabèh nangka kayu kawak |
dèn-kêbat ywa kêlayatan ||

16. Ani-ani sigra mentar |

opang-aping lampahira |
ki guru asru lingira |
hus-hus ni-ani baliya |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 109 >

 (m)bok aja nganggo pan-apan |
gumagus akêteyongan |
tinggalên pan-apanira |
ngrubêdi nora cancingan ||

17. Copotên pan-apanira |

lah wis dèn-kêbat mangkata |
ni-ani santiyêng mlêsat |
tinutakên mring wong kathah |
ni-ani anêgor nangka |
rinubung sakèhing janma |
ni-ani anggêgês nangka |
rong prangkul gênge wit nangka ||

18. Blas-blês bisa nêbal tatal |

ginuyu marang wong kathah |
ngêsorkên wadung nêmbêlas |
tatale sami malêsat |
anyiprati kang niningal |
wus mênggik panêrêsira |
amubêng panggêgêsira |
kumrètèk dhoyong kang wrêksa ||

19. Gumêbrug rêbah ngrêbatang |

ni-ani tumumpang nglekar |
sawusnya rêbah kayunya |
kyai guru sigra prapta |
gupuh piyak sabatira |
kiyai guru ngandika |
aranmu ni-ani ala |
tan duwe pangrasa pisan ||

Jilid 8 - Kaca : 83
20. Jamak pang-êpange ika |
padha dèn-tutuhi samya |
nora nguwis dinuta |
ni-ani ajrih kadukan |
sigra nutuhi pang-êpang |
gêng alit rampung sadaya |
ngling malih iku wasisan |
dêlêge sira tugêla ||

21. Sadhêpa bae kang papak |

ni-ani (ng)gêgêsi sigra |
wrêksa tugêl sakala |
sadaya gumuyu latah |
majad ni-ani tan bisa |
anêgor kayu wit nangka |
ki guru nulya ngandika |
mring wong nini-nini tuwa ||

22. Kêmpong untune wis gêmpang |

ki guru aris ngandika |
e la sira nini tuwa |
kayu iki garotana |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 110 >

 bakal sun karya klowongan |
bêdhuge masjid gêng ika |
dadiya padha sadhela |
mêngko kanggo-a Jumungah ||

23. Sigra nini-nini tuwa |

anggaroti kayu nangka |
themal-themol apilaran |
myang tatale akêmahan |
anênêm nyakoti wrêksa |
tan dangu dadya klowongan |
tabêt alus lir pinasah |
datan mantra cinakotan ||

24. Sampun dadya kalowongan |

kyai guru ngambil bocah |
cilik maksih sinusonan |
nulya prapta lan biyangnya |
ki guru alon lingira |
lah bocah bayi ta sira |
wangkisên bêdhug sadhela |
anuli kanggo dèn-kêbat ||

25. Bocah ingkang sinusonan |

tangi saking pangojongan |
mudhun mring lêmah lumampah |
lumaku mêsat sakêdhap |
tan dangu anulya prapta |
ngirit bocah bayi kathah |
sami pasuson slawe prah |
pating carêngèk swaranya ||

26. Kang (ng)gawa bèji walulang |

binayang ing rare bajang |
siji nora na (m)bêrangkang |
mangkis bêdhug kalowongan |
sumriwêd gidrah grêjêgan |
akale asor wong gêrang |
walulang jinèrèng kathah |
binèjèn sagadukira ||

27. Bèji manjing ginandhènan |

ingubêngakên supaya |
êndhèk dènnya nambut-karya |
ting garêthok thag thêg samya |
acêngèkan bayi kathah |
kongkon tuding-tinudingan |
èsthane atag-ingatag |
sêngkut dènnya nambut karya ||

28. Tan dangu anulya dadya |

wangkisan singsêt (m)bêngkayang |
wus garing sami sakala |
bêdhug cinoba tinêmbang |
jumêglung kadya gong monggang |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 111 >

 janma kèh ngling biyang-biyang |
nora jamak uninira |
nulya laju kinèn (m)bêkta ||

Jilid 8 - Kaca : 84
29. Sigra bayi salawe prah |
bêdhug ingangkat ing kathah |
para bayi jabang-jabang |
sinunggi binayang-bayang |
ampang lir (ng)gawa daluwang |
pra jabang lakune gancang |
sêlang-tunjang tan sumêlang |
lajêng pinasang anganggrang ||

30. Sadaya abungah-bungah |

sakèhe sabat kang anyar |
gèdhèg nêbut tobat-tobat |
eram gumun gawok mulat |
samya (ng)gunggung gurunira |
èdi saktine kaliwat |
cipta krasan nèng Lêmahbang |
kêpengin gampang pinangan ||

31. Kang bêdhug wuse pinasang |

santri kèh a-Jumungahan |
kumêrut kabèh santrinya |
jalwèstri rare nom-tuwa |
ring masjid a-Jumungahan |
agêng alit winatara |
kalih-bêlah èwu ana |
srambi èstri kering-kanan ||

32. Supênuh masjid malapar |

kêbak dalah pêlataran |
Ki Agêng Sèh Amongraga |
ngimami nèng pangimaman |
pan maksih kinarobongan |
guru Jamal mengasiral |
guru Jamil ingkang kutbah |
prapta kir bakda Jumungah ||

33. Kênduri kalangkung kathah |

godhong ancak kadya sarah |
(m)bêlabar sêkul lam-ulam |
waradin warêg ambrêkat |
mudhun bubar bar Jumungah |
sami mulih sowang-sowang |
sêmbari andhidhikiran |
nut panjang wêtuning napas ||

34. Wênèh dhikir nut tindaknya |

myang lagon sasênêngira |
wus lumrah wong pirang-pirang |
gumrêmêng dalu lan siyang |
satêngahing nambut-karya |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 112 >

 santri èstri kang wus bisa |
samya karya pangeraman |
èstri barang karyanira ||

35. Anutu adang akêlan |

namung tinunggu kewala |
sarwa dhikir Allah Allah |
kang nutu asangga-uwang |
alune gêjug priyangga |
tampah napèni kêpyakan |
yèn wus rêsik anèng wadhah |
miwah ingkang olah-olah ||

36. Ajêngglu (n)jangur kewala |

mung nyalumik dhidhikiran |
kang la Ilaha Ilallah |
ana Ilalah Ilalah |
myang kang dhikir Allah Allah |
miwah hu hu dhikirira |
kang angi enthonge bisa |
anglêr sêga baludhusan ||

Jilid 8 - Kaca : 85
37. Ilirnya kopat-kapitan |
irus solèt munthunira |
samya kluthukan priyangga |
myang kayu sumuguh dhawak |
kabèh tan susah anggrayang |
rampung dhewe pirantinya |
kang dadya kasukanira |
kang santri-santri sadaya ||

38. Saluran-saluranira |
ngadu-adu pangeraman |
cêmpe bijig lan maesa |
myang kancil kalawan macan |
gêmbar-gêmbor sima kalah |
kodhok ingabên lan ula |
ula dèn-êmplok inguntal |
kodhok (m)badhudhug sablungkang ||

39. Kyai guru Jamil-Jamal |

nuding raryalit satunggal |
ingacêng-acêng dakarnya |
pêlinya bocah amêkar |
ambêdhêdhêg mulur dawa |
malêmbung padha sadhela |
dinêlêng katon undhaknya |
pakênêng-pakênêng mêkar ||

40. Dawa kangsi limang dhêpa |

dêdêlêge gêng sakêndhang |
mung pawakane kewala |
kajaba gêgalêngira |
amêdhok rah-irahira |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 113 >

 jalèbère bulêdira |
sapayung bèbèk bawera |
kêngkèng atos ambêngkayang ||

41. Manggut-manggut ablag-blêgan |

janggute sumèlèh lêmah |
dadi rubungane kathah |
samya myat ing poting bocah |
ki guru Jamil ngandika |
lah mara padha nungganga |
ing guthule mot wong pira |
pra lurah gumuyu latah ||

42. Sandika sigra anunggang |

sag-sêg samya jèjèr wayang |
raose walakang mangang |
mot wong salawe boncèngan |
pan maksih kapara longkang |
ingsat-ingsêting lungguhan |
watês gathoking lingiran |
ki guru Jamil lingira ||

43. Lah mara dhêngal-dhêngalna |

bandhamu kang limang dhêpa |
matur inggih sami latah |
nulya potinge anjêngat |
ngadêg têlung gêgantar |
wong sêlawe kudhampêlan |
ngêthapêl dhogoling mêta |
kang lungguh cêngêle guthul ||

44. Gendholan ikut akêkah |

sarwi jêlih-jêlih samar |
awang-awangên yèn tiba |
pating barêngok sadaya |
kêsêl ngemplok ing guthulnya |
ki guru alon lingira |
tiyungna bêncolèngira |
nulya tinungkulkên sigra ||

45. Sumiyut wong slawe maras |

kuwatir manawa tiba |
lah wis concongên kewala |
dhêngalna ing sawêtara |
dimèn kang nunggang sakeca |
lumakua sisirigan |
tur sandika bocah mentar |
kinèn mubêng pakarangan ||

Jilid 8 - Kaca : 86
46. Ingaggut-anggut guthulnya |
sêdhêng dènnya dhêngal-dhêngal |
wong sêlawe cikrak-cikrak |
enak-ênuk nunggang guthul |
dèn iring ing santri kathah |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 114 >

 lir wong angarak pangantyan |
gar-gêr samya gumyak-gumyak |
nèng lurung ngubêngi desa ||

47. Kêpapag kêbo bayakan |

kêbo sapi bubar-bubar |
wor sinurak ing ngakathah |
saya lumayu ambêdhal |
giras anêlasak dhawah |
wêdi mring guthul tan lumrah |
kang angarak bungah-bungah |
gumêrah ngêbêgi sawah ||

48. Tan adangu nulya jawah |

guthule saya sumringah |
mêngangah kaya kinumbah |
wong kathah alatah-latah |
kang nonton sangsaya gidrah |
nora mundur drêsing jawah |
potinge ngadêg andhêngal |
samya nguthapêl kang nunggang ||

49. Lir bencok rèmbèl ing papah |

nèng githok tênggoking dakar |
ngaubi thothok kang mêkar |
wong sêlawe tan kodanan |
lir ngangge payung kambangan |
wong akèh ngaup rêbutan |
nèng bongkot adhêdhêsêgan |
midêr-midêr turut dhadhah ||

50. Dhogol ngadêg sring kapêlak |

ing papringan palêthosan |
wangsul praptèng ngarsanira |
ki guru aris ngandika |
wus trang guthulmu tungkulna |
sigra potinge anglayang |
alon sumèlèh ing lêmah |
mudhun sadaya kang nunggang ||

51. Pan sarwi gumuyu suka |

ki guru malih ngandika |
potingmu guyangên kana |
ing kali Bandhul kang bêna |
wong sêlawe ngosokana |
guthule dimèn sêmbrana |
bisa bigar mrana-mrana |
wong sêlawe tan lênggana ||

52. Sandika mangkat saksana |

potinge ngadêg anulya |
sampun mentar saking marga |
pang-pang sêmpal wohnya gigal |
kêpranggal guthul andhêngal |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 115 >

 kumrutug kadya bêrangkal ||

53. Praptèng kali Bandhul enggal |

ginuyang wong sêlawe prah |
kinosokan ing gêlagah |
dhongole arunjah-runjah |
sêlulup kêdhung mêntêngah |
satêngah padhang abêtah |
tangi niba nêbah-nêbah |
lir bocah arunjah-runjah ||

54. Guthul sru dènnira polah |

lir kinêbur muncrat wutah |
kêbajong dhogol (n)jalêmpah |
toya gung sakêdhung bubrah |
poting ngolang-aling rêbah |
yèn janma-a kiprah-kiprah |
anglumba-nglumba gêgidrah |
ngalobak sapolah-polah ||

Jilid 8 - Kaca : 87
55. Bocah poting nangis susah |
agila ginawa solah |
si bocah langkung (ng)garêsah |
jêrit-jêrit mêksa tansah |
potinge sigra gumregah |
angodor adrêng mring dhadhah |
kêpapak ing kêbo ranggah |
sinondhol kalumah-lumah ||

56. Dhogole gêgabul lêmah |

sinurak-surak ing kathah |
jalwèstri nonton gumêrah |
poting mring wong wadon ngangkah |
dèn sundhul kalumah-lumah |
polahe guthul tan lumrah |
agawe sadhengah-dhengah |
gobag-gabig mutah nanah ||

57. Ambêlasak maring ngomah |

kang ambabah bubrah-bubrah |
abudi tan kêna ngampah |
kang duwe omah malêpah |
mupus tan rumasa gadhah |
pratingkah saking parentah |
ciptane samya sumarah |
ing manah sampun dalelah ||

58. Potinge tan têyah-sayah |

kang andulu samya wêgah |
mring poting adhadhah-dhadhah |
wong kathah gêdrah gumêrah |
guthul bisa ngarah-arah |
mangkana ki guru Jamal |
potinge binalang sêpah |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 116 >

 poting mungkrêt kadya lintah ||

59. Mulih sauruting bocah |

gêgêtun gumun sadaya |
mangunahe gurunira |
ginugu sadina-dina |
tan dangu ki guru Jamal |
santrine matur gurunya |
paduka pan tinimbalan |
gupuh ki guru lumampah ||

60. Yata Kiyagêng Sèh Mongraga |

kang tinuding praptèng ngarsa |
ngandika nèng jro krobongan |
hèh Jamal manira tanya |
wus pirang dina samangkya |
nèng ardi Bangun Lêmahbang |
Jamal Jamil aturira |
èngêt kawula angetang ||

61. Sampun kawandasa dina |

kapriye saiki padha |
sabat-sabatmu pêpakna |
sun arsa nutukkên lampah |
linggar saking ing Lêmahbang |
kabèh padha poyanana |
kang liningan tur sandika |
gya amêpak sabatira ||

62. Kang samya lurah sangalas |

tan dangu prapta sadaya |
mring masjid lir Jumungahan |
dhinawuhan sadayanya |
yèn Kangjêng Kyagêng samangkya |
karsa linggar sing Lêmahbang |
nulya Kyagêng (m)bantu karsa |
kabèh santri-santri sira ||

Jilid 8 - Kaca : 88
63. Lah uwis padha kariya |
sun-arsa andon lêlana |
nutukkên paraning karsa |
andum salamêt kewala |
ingkang liningan sadaya |
kèndêl tumungkul tan nabda |
ki guru nambungi nabda |
mring pra sabat kang liningan ||

64. Lah mara padha matura |

maring Kangjêng Kiagêng samya |
mangkana kang para sabat |
samya umatur prasêtya |
ature samya lênggana |
kawula tan purun tilar |
kêdah tumutur ing tuwan |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 117 >

 manggiha lara lan pêjah ||

65. Tan nêdya amba suminggah |

sanadyan tan linilanan |
kawula mêksa tut-wuntat |
mangkana aturnya samya |
yata Kyagêng Sèh Mongraga |
ngandika mring Jamil Jamal |
hèh santri ro karsaning wang |
mring tanah nagri Mataram ||

66. Wus mangkono têlênging tyas |

takonna mring sabatira |
yèn ana kang wus angambah |
ing tanah Sampar-paliyan |
pasisir sapangulonnya |
Ki Jamal nulya tatanya |
mring sabatira sadaya |
samya matur tan uninga ||

67. Ki Wrêgajati amojar |

manira biyèn wus ninga |
Sèh Mongraga lon ngandika |
iya lakon pirang dina |
têka ing kene Lêmahbang |
Wrêgajati aturira |
apan tigang dalu marga |
manawi lampah lancaran ||

68. Saking nagri Ngèksiganda |

pan sadalu margi prapta |
Sèh Mongraga angandika |
yèn mangkono Jamil Jamal |
mêngko ing latri kewala |
sun-linggar saking Lêmahbang |
dene sabat-sabatira |
ya sakadare priyangga ||

69. Sêthithik sanadyan kathah |

jalwèstri anom myang tuwa |
kon dandan saiki padha |
ing mêngko ratri umangkat |
kang liningan tur sandika |
sobat samya lêngur sigra |
mulih dandan sowang-sowang |
tan etang ingkang tinilar ||

70. Pomahan tandurannira |

kang kuwat kêbo sapinya |
namung sangu kang ginawa |
bumbu bêras lawan arta |
samya-yêg sadayanira |
Sèh Mongraga angandika |
sira pinaring dening Hyang |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 118 >

 sabat dadya kanthinira ||

Jilid 8 - Kaca : 89
436 Kinanthi
1. Yata wau wayahipun |
bakda ngisa para santri |
sampun samapta sadaya |
santrinya jalu lan èstri |
kang para lurah sangalas |
tan ana kang nêdya kari ||

2. namung sabat-sabatipun |
kang tumut wontên kang kari |
kathah kang samya nut lampah |
mring Kyagêng Sèh Amongragi |
kathahira winatara |
tigangatus jalu èstri ||

3. Mangkana Sèh Amongluhung |

anglela dènnira linggih |
mijil saking karobongan |
ingayap santri jalwèsri |
sadaya gawok tumingal |
ing cahyanya Amongragi ||

4. Awênês jatmika ruruh |

sumilak pasêmon wingit |
jalwèstri tyasnya kakênan |
sumungkêm samya jrih-asih |
toh jiwambêk lara pêjah |
kukuh rêngkuhe anggusti ||

5. Sèh Mongraga ngandika rum |

mring Ki guru Jamal Jamil |
paran wus samya samapta |
kabèh sanak-sanak santri |
kang padha brangtèng Pangeran |
mrih utamaning ngaurip ||

6. Ki Jamal Jamil umatur |

katiga Ki Wrêgajati |
punika sampun sadaya |
sakathahing para santri |
angantos karsa-paduka |
umiring tan nêdya kari ||

7. Ki Agêng malih amuwus |

mring lurah santri sawiji |
hèh Ki Tisnaraga sira |
kariya aywa umiring |
rêksanên patilas-ingwang |
ngimanana santri-santri ||

8. Jumungah ing masjid agung |

supaya kang kari-kari |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 119 >

 padha sêngsêm ing agama |
lan saturunnira benjing |
ajênêng nganggowa rana |
nak-putumu ing Lêmahbrit ||

9. Kamituwaning ing Bangun |

poma aja walang-ati |
kang liningan saha sêmbah |
mring guru ingkang ginusti |
mênggah-mênggah Tisnaraga |
sêdyamba tan nêdya kari ||

10. Pan ajrih wêwalêripun |

Ki Agêng Sèh Amongragi |
umatur salurahira |
yèn parêng dalêm lilani |
tumutur saparan tuwan |
pêjah gêsang atut-wuri ||

Jilid 8 - Kaca : 90
11. Sèh Mongraga alon muwus |
ya wus suntrima sirèki |
lamun ana kajatira |
nusula kewala bêcik |
yèn wus tamtu ing (ng)gwaningwang |
prapta-a ing Wanagiri ||

12. Kang sinung ngling nêmbah matur |

sandika tan walang-ati |
ngling malih mring Jamil Jamal |
katri lan Ki Wrêgajati |
lah mara payo Bismilah |
umangkat kang nglalana nis ||

13. Sapa kang wus wruhing laku |

anggrêmanana ing margi |
sigra nuduh Jamil Jamal |
marang santrine kêkalih |
Ragajati Jatiraga |
pinatah lumakwèng ngarsi ||

14. Adan mangkat Sèh Mongluhung |

saking dhusun ing Lêmahbrit |
ingiring santrinya kathah |
margi nut kêndhiting ardi |
(n)dulur lampah sêsêmutan |
sadaya sami adhikir ||

15. Tan rêmpêg sakadaripun |

dhikir sasênênge muni |
ririh bawane wong kathah |
gumêr lir gêdhor kang siti |
antara pitung pambalang |
ulure ingkang lumaris ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 120 >

16. Wus kapungkur ardi Bangun |
tidhêm kayon samya tis-tis |
tan ana angin sumrabat |
anjêgrêg dalan kasisir |
kadya gêgêtun sungkawa |
wêwêngkon wukir Bangun gring ||

17. Nir kêkênyêpira samun |

ardi Bangun lir ngêmasi |
kanisan suksma sakala |
singsal sasananing urip |
lir dyah kapugutan trêsna |
anjêtung sèsining wukir ||

18. Kadya bela atumutur |

mring sang andon lêlana nis |
kup-angkupan munyêng wrêksa |
lir panjriting kang rarya lit |
kêlayu nguwuh sudarma |
sinauran ing kêdhasih ||

19. Angalik-alik mlas-ayun |

lir dyah angoso ing siwi |
wis cêp mênênga ywa beka |
tan kêna sira-klayoni |
sêpuluh milu-milu-a |
wus tan sira tan tinolih ||

20. Dolana bikiran tandhu |

lir sunu kang saya nangis |
têkèk nèng gawok sru munya |
lir mêdèni lare budi |
bangkong munya nèng pangrongan |
kadya kakine ngaruhi ||

21. Enêng-nêngana anakmu |

budi kêlaywèng sudarmi |
bapakmu lagya lêlana |
nora lawas nuli bali |
yèn janma-a èsthanira |
sadaya mengarang kingkin ||

10 (Lumampah anyakêti Mataram, ginarubyug ingkang dados muridipun)

Sèh Amongraga kadhèrèkakên para santri lumampah anyakêti Mataram,
ginarubyug têtiyang ingkang sami dados muridipun. Sabên kèndêl tansah
sami ojrat ngèlmu karang. Dumugi ing rêdi Celor, lajêng ngalèr-ngetan
nyabrang lèpèn Oya sisih kidul, têbing lambenipun ngungkuli toya, ing
ngandhapipun guwa. Lumêbêt ing guwa wau, Sèh Amongraga sumêrêp
gêdubang tuwin susur sata alus tilasipun tiyang nginang dèrèng dangu. Punika
tilasipun Panêmbahan Senapati têtèki ing guwa Song-pati. Mêdal saking
guwa nêrusakên lampah ngalèr-ngilèn dumugi Maladan, kapanggih tiyang
nama Baulapa suka sumêrap wontênipun sela-undhi, sintên ingkang kiyat
ngangkat lan manggul sela wau ngubêngi wit-witan agêng, yêkti kadumugèn
panuwunipun. Maladan punika papanipun Panêmbahan Senapati matiraga.
Lampah kalajêngakên dumugi pasisir, kèndêl ing rêdi Bungas cêlak lèpèn

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 121 >

 Kelor, wontên grojogan toya ing ngandhapipun guwa Song-pati. Punika
papanipun Panêmbahan Senapati tapa asêsilih Sèh Bêngkung. Ing ngriku Sèh
Amongraga tirakat tigang dintên, têrus lumêbêt mangandhap. Para
pandhèrèkipun botên sagêd lumêbêt. Ing ngriku sêlawe dintên. Jamal Jamil
têrus ojrat emprak, lajêng yasa mêsjid.
Kaca 91 – 139

Jilid 8 - Kaca : 91
436 Kinanthi
22. Tan wus ucapên ing gunung |
kang karya upamèng kawi |
yata kang lagya mahawan |
ing ardi Bangun Lêmahbrit |
lêlêngkèhing pangareyan |
margi gêng anjog Matesih ||

23. Samya kumpul lampahipun |

adulur lumakwèng wuri |
tanapi nèng kering kanan |
Jatiraga Ragajati |
pêcalang lumakwèng ngarsa |
kang dadya gêrmaning margi ||

24. Lêpas lampahe andarung |

adhikir samargi-margi |
praptèng dhusun Sugat-salam |
angidul-ngilèn lêstari |
rêrêb wana Jati-saba |
wanci gagat bangun ratri ||

25. Mondhok anèng bana-lindu |

pra santri dènnya miranti |
anèng ra-ara bêbangkan |
supênuh jalu lan èstri |
kunêng dènnya majêmukan |
adhikir ojrat ripangi ||

26. Ting garêlo guyêng junun |

sadaya buka pribadi |
jalwèstri atutup muka |
ing jarit putih rong nyari |
sinêrat ing rajah muka |
pambukaning roh ilapi ||

27. Samya sru pangguyêripun |

wang-wêng gèdhèg gubag-gubig |
manthuk krêp narêthêk nyêngka |
napas winotan ing dhikir |
sèwu kalimah sanapas |
kèh unèn-unènne ing dhikir ||

28. Laila ha Illalahu |

ha ilalah Illalahi |
wênèh Allah Allah Allah |
kang hu hu hu hi hi hi hi |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 122 >

 eeiiuuaa|
la la la la hak hik hak hik ||

29. Sarêng panarima junun |

ting karingkêl anggulinting |
saujur-ujare niba |
wor-winor jalu lan èstri |
aundhung bantal-binantal |
tan ana walang alisik ||

30. Sêsangat dènnira kantu |

dènnya kalêngêr tan eling |
wus dangu antaranira |
kang samya padha birai |
tangi saking pajununan |
salong maksih anggulinting ||

31. Sidhêkus miwah sijujur |

kang wus tangi samya nangis |
kang katon sajroning pana |
gurune ingkang ginusti |
Ki Agêng Sèh Amongraga |
lênggah ing dhêdhampar rukmi ||

32. Sarwi kinêbutan babut |

ingayap pra widadari |
andum nuduhkên sawarga |
cacadhanganira benjing |
ing pati manjing sawarga |
janma kang ambuka dhikir ||

Jilid 8 - Kaca : 92
33. Saban-saban kang kadulu |
datan ewah ing pangèksi |
tan kirang sêcacahira |
maksih kadya wingi uni |
wuse nglilir sadayanya |
pra santri jalu lan èstri ||

34. Samya nangis ting salênggruk |

wau Kyagêng Amongragi |
karya wêkasaning lampah |
amiwal sarengat Nabi |
sarate tan kawanguran |
limang wêktunira aib ||

35. Karya ampinganing ngèlmu |

ngungaskên karana lahir |
suprih kawêntar supaya |
winahon ing hukum-aji |
numpak ing antara mangsa |
mèsi pungkasing kadadin ||

36. Dadya tan ngibadah wêktu |

namung anggung guyêng dhikir |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 123 >

 amutahakên mangunah |
tan lyan ciptane sang yogi |
sayoga nèng Ngèksiganda |
kamulyane katon gaib ||

37. Yata wau Sèh Mongluhung |

ngandika mring para santri |
rêrêp nèng kene kewala |
kang jênêk rèrèn sa-ari |
ing ratri bae lumampah |
padha agaweya bukti ||

38. Saanane kang tinêmu |

sakèhe iku rêjêki |
lah padha kukus-kukusa |
sêmbari bengat adhikir |
Kyai Guru Jamil mojar |
payo kono santri-santri ||

39. Lah-olaha sakadarmu |

sêga jangan kang miranti |
santri kang tan sangu bêras |
sukêt-sukêt bae dadi |
sêga panganên ya enak |
tan beda lan bêras pari ||

40. Gya santri pawèstri gupuh |

pasang dhingkêl ngrêratêngi |
kang sangu bêras dèn-êdang |
akêlan ngaliwêt sami |
ngêlandêng akêkêbula |
kang mêlarat santri miskin ||

41. Angliwêt lang-alang rumput |

bathok blungkang dadi kêndhil |
myang dadi kuali wajan |
godhong dadi iyan ilir |
toya kang minangka lênga |
pan dadya lisah sayêkti ||

42. Kiwa têngêne andulu |

mring tingkahe santri miskin |
matênge nora prabeda |
lan bêras kang dèn-pususi |
sadaya ciptaning driya |
bêrkahe kyagêng linuwih ||

43. Samya kapengin kadyèku |

kaduwung sangu bras pari |
anulya sami anadhah |
anutug dènnira bukti |
kyai guru kang dhinahar |
punjunganing para santri ||

Jilid 8 - Kaca : 93

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 124 >

44. Wus luwaran samya tuwuk |
nulya trap majêmuk dhikir |
akupêng kêpung kalangan |
amasang tutup pangèksi |
ing jarit miwah daluwang |
Pambukaning dhikir supi ||

45. Angguyêr dhikiranipun |

kèh warnane solahnèki |
angêdên nênggak asêntak |
myang uninya warna-warni |
pan kongsi sadina bênthang |
dènnya guyêng ahli dhikir ||

46. Ingkang wus kalêngêr dangu |

tangi nangis dhikir malih |
pating jakêkêng kang pana |
wênèh masih gobag-gabig |
kèh warnane solahira |
sakèh santri jalu èstri ||

47. Wusing Asar surya sèyub |

samya so angaring-aring |
adhikir lir saban-saban |
kang tan kêna pot amuni |
kajawi waktu ambuka |
ambatêg dhikir ripangi ||

48. Samya ngayêm-ayêm kayun |

mentar mijil sing wanadri |
anunggang jaran walulang |
miwah nunggang jaran ilir |
wênèh nunggang jaran tampah |
kayu-kayu wilah dadi ||

49. Tinunggangan bisa mabur |

anapak kaywan wanadri |
pêngrasanira sêdaya |
anunggang jaran sêmbrani |
têtêgar muluk ing tawang |
kadulu langêning bumi ||

50. Kang bêblês mring mega biru |

wêruh saisining langit |
limrah kêkayon lir teja |
ngunguwung prêdapa-sari |
jarane mangan prêdapa |
-ning kayu teja ngramêsi ||

51. Saciptanira pan tutuk |

arikat lir kilat thathit |
kang endah-endah ajangkah |
pra santri jalu lan èstri |
tinimbang lan swarganira |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 125 >

 bêcik swargane pribadi ||

52. Wus lumrah pangrasanipun |

tan ana gèsèh kadyèki |
tur ta punika jatinya |
pratingkahing santri-santri |
anunggang jaran walulang |
wilah ilir tampah tampir ||

53. Mubêng kewala lumaku |

nèng ara-arèng wanadri |
lir wong nêgara Sêtonan |
têpung gêlang wira-wiri |
kaluyuran bêng-ubêngan |
salin pandêlênganèki ||

54. Pangrasane bisa mabur |

mumbul maring ngawiyati |
lamun mundur lampahira |
pangrasa mêsat mring langit |
yèn maju dènnya lumampah |
pangrasa niyub mring siti ||

Jilid 8 - Kaca : 94
55. Mangkana wanci mèh surup |
pra santri sadayanèki |
mudhun sing turangganira |
kabèh jarane wus mulih |
jaran walulang bêlaka |
ingkang ilir mulih ilir ||

56. Wilah kayu mulih kayu |

tampah tampir mulih sami |
trêkadhang wong padhusunan |
uning wong ahli birai |
dhasar wus ngrungu pawarta |
samya kèlu masuk murid ||

57. Wong papat lima nêm pitu |

anyabat malbu birai |
kapencut mangunahira |
kasêbut jalma linuwih |
sarwa dadi kang sinêdya |
tuwa anom-anom prapti ||

437 Sinom
1. Yata Kyagêng Sèh Mongraga |
dènnya rêrêp nèng wanadri |
bêbangkan ing Jatisabu |
wanalit trataban kêdhik |
bakda Ngisa kang wanci |
Sèh Mongraga lon amudhun |
lah payo Jamil Jamal |
umangkat mumpung wus ratri |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 126 >

 kang liningan matur sandika sumangga ||

2. Adan samya lumaksana |

ingiring sakèhing santri |
ngidul-ngilèn lampahira |
anyabrang ing kali Samin |
angidul ngêncêng margi |
ngidul-ngilèn malih laju |
angambah pasawahan |
adulur lampahing santri |
atikungan lir taksaka gêng lumampah ||

3. Samya dhikir lilirihan |

gumêr gumalêgêr kadi |
pangakaknya naga lanang |
anglud mamangsan tan kenging |
yata nabrang bênawi |
gya prapta ardi Sapikul |
ing wanci bangun enjang |
rêrêb sakathahing santri |
nèng pucaking pupunthuk ardi Sarêmbat ||

4. Samya dhikir (m)buka rasa |

majmuk kupêng jalu èstri |
ramya angabên kang swara |
sru gumuruh manêngkêri |
wukir lir mogak-magik |
ginora wong têlung-atus |
kalangkung rahabira |
dènnya bubuka ripangi |
war-wêr mungsêr angguyêr kêpalanira ||

5. Wus kaduk pêndhadhakira |

blag-blêg tiba anggulinting |
kang kaglundhung ing pèrèngan |
tibèng sor maksih tan eling |
kathah ingkang kadyèki |
myang kang ngundhung sungsun timbun |
angglasah lir babadan |
saujur-ujurirèki |
mati atap kadya bangke nèng paprangan ||

Jilid 8 - Kaca : 95
6. Mung Ki Agêng Sèh Mongraga |
Jamal Jamil Wrêgajati |
kang maksih lênggah tan rêbah |
ajênak dènnira dhikir |
sakèhing para santri |
kang samya kalêngêr dangu |
antara wus sasangat |
pra santri samya ngalilir |
ting salênggruk lir saban panangisira ||

7. Kang samya kaglundhung jurang |

ngarèkèl ngumpul manginggil |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 127 >

 wus pêpak somah-somahan |
samya ngrêratêngi bukti |
waradin jalu èstri |
samya ngukus ting karêlun |
samya abungah-bungah |
sadhengah kang dèn-olahi |
datan susah bêras ingkang pinususan ||

8. Sukêt galagah lang-alang |

kinuwêl dipun-liwêti |
sapraboting olah-olah |
sabarang cinipta dadi |
tan pae lan bras pari |
mindhak wangèn raosipun |
miwah boja nyamikan |
barangkal cinipta gêndhis |
dadi gêndhis godhong ciyut dadi amba ||

9. Miwah wingka kang cinipta |

dadi ajang panjang piring |
sawusnya kinarya nadhah |
mulih dadi asalnèki |
sabên-sabên kadyèki |
sabat anyar kang andulu |
kalangkung kagawokan |
sangsaya suyud amurid |
tan sumêlang kandhêm kèrêm anyênyabat ||

10. Mangkana ing wanci siyang |

sadintên bangkêlêng dhikir |
yèn wus samya abubuka |
wus ing wanci Asar akir |
samya angaring-aring |
dodolan mabur mandhuwur |
nunggang jaran walulang |
ilir tebok tampah-tampir |
kayu wilah-wilah papah tinunggangan ||

11. Kumêrap jaran-jaranan |

sawiji tan ana kari |
jênak dêlênge kêpenak |
lènggak-lènggak malang-kêrik |
obah dhadha sêsirig |
bêng-ubêngan maju mundur |
tan owah pangrasanya |
lir saban nitih turanggi |
wit sawising Asar kongsi surup surya ||

12. Mudhun saking panunggangan |

pra santri samya alinggih |
tansah amaca kalimah |
ririh ukur angalêsik |
Kyagêng Sèh Amongragi |
pangandikanira arum |
lah payo Jamal Jamil |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 128 >

 umangkat sêdhêng wus ratri |
kang liningan samya umatur sandika ||

13. Adan umangkat saksana |

sira Kyagêng Sèh Mongragi |
ingiring santrinya kathah |
lir sabên dènnya lumaris |
mangilèn urut margi |
ing Kabasêng menggok ngidul |
manjat ardi Pyah-ilang |
kêndhêng ardi kidul nênggih |
lêngkèh ardi Gajahmungkur kilènira ||

Jilid 8 - Kaca : 96
14. Ngidul ngilèn lampahira |
lulukikan jurang ardi |
apan sarwi dhidhikiran |
swara sru gora ing ratri |
buron wana kèh wingwrin |
kêbrasat samya lumayu |
banthèng kidang mênjangan |
sak-sakan kagyat anggêndring |
jrih miyarsa swaraning santri dhikiran ||

15. Myang sima tinggal mêmangsan |

anggro sru lir ambarungi |
malumpat tinggal glagahan |
lutung gègèr gorèh ajrih |
gumrah wurahan wingwrin |
anuntung êpange kayu |
swarane agegokan |
ramya lir (m)bantoni dhikir |
mêrak ngakak mabur angalih pèncokan ||

16. Wau Kyagêng Sèh Mongraga |

ingkang mahawan ing ratri |
anusup wana wulusan |
randhat dening margi rumpil |
asiluk-siluk sungil |
pêtêng mangêp dening singub |
pandam wulan ping sanga |
rêmu-rêmênging pangèksi |
ngulap-ulap ing marga miyat lang-alang ||

17. Margi rupak mung sapêcak |

ulur tan kêna wong kalih |
ulur siji sêsêmutan |
ing ngarsa lan wingking têbih |
têtikungan watawis |
dohira sangang panyêluk |
tan ana pêdhotira |
tuntunan jalu lan èstri |
kang bubulên grigah-griguh napak krakal ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 129 >

18. Suprandene tan ngrêsula |
saking maksude birai |
abungah nêbut kalimah |
tan ana sangsayèng margi |
purun tunggangan ardi |
tumurun suku kang kidul |
angambah pangèmpèhan |
angidul-ngilèn lastari |
nabrang Oya ngidul praptèng dhusun Sampak ||

19. Maksih ngidul malbèng wana |

wana Jatigonjèng anênggih |
wontên bêbangkak awiyar |
têngahing wana miranti |
sêndhangira umili |
kinubêng wit gayam agung |
Kyagêng Sèh Amongraga |
raryan nèng ra-ara radin |
bêbangkaning wana Jatigonjèng (ng)gènnya ||

20. Ing wanci bangun raina |

dènnya rêrêb wus miranti |
majêmukan kêpung-kapang |
nulya trap ambuka dhikir |
langkung ramenirèki |
lir makêtêr wukir rigung |
kagyat wong mrapat desa |
samya prapta aninitik |
ingkang dadya gumêrah têngahing wana ||

Jilid 8 - Kaca : 97
21. Yata kang samya bubuka |
matyatap susun atindhih |
adangu kalêngêrira |
wor sayah dènnya lumaris |
kongsi siyang ngalilir |
kanikmatên dènnya kantu |
wus tangi sadayanya |
nguculi tutup pangèksi |
nulya samya olah-olah sêga jangan ||

22. Abusêkan kadya saban |

barang kang cinipta dadi |
sangkêp ulam rêrampadan |
myang mamangsêg warni-warni |
wowohan samya prapti |
pribadi pating galundhung |
pra samya winadhahan |
ing dhulang myang panjang piring |
sing lèr-wetan kidul-kilèn prapta dhawak ||

23. Wong desa-desa kang samya |

anonton santri birai |
sami agawok tumingal |
waune tan kêlah-kêlih |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 130 >

 sakala rumat sami |
ajang panjang piring tuwung |
prabot pawon tan susah |
sadhengah cinipta dadi |
datan susah kang pinangan santri kathah ||

24. Sami kenyut manahira |

tuwa nom jalu lan èstri |
samyambyuk umasuk sabat |
mring ki guru kang sinêkti |
samya tan ana mulih |
malah mulih ngait batur |
sabrayat masuk ojrat |
awon mimikul lan ngarit |
ngur masuk dul kang tan susah ngupajiwa ||

25. Mangkana sangsaya kathah |

wong kang malêbu birai |
kawarta sakèh padesan |
akathah kang sami prapti |
wong rusak dadya sêkti |
barang saciptanya sinung |
mulya donya akerat |
amukti tan nambut-kardi |
pan mangkana wartane kang dadya ojrat ||

26. Yata Kyagêng Sèh Mongraga |

nèng Jatigonjèng miranti |
dènnira rêrêp tri dina |
sangsaya-kèh santrinèki |
kathah pinangkanèki |
sauruting Ardi-Kidul |
samya kerut anyabat |
mring Ki Guru Jamal Jamil |
wus pinatah winuwuhkên ing lulurah ||

27. Matangpuluh salurahnya |

gunggung santri sadayèki |
pan pitung-atus-sawidak |
kang sami masuk birai |
lajêng kewala dhikir |
ing Jatigonjèng supênuh |
sadaya wus sinungan |
rajah pambukaning dhikir |
tutup mata ing sinjang rong nyari pêthak ||

28. Sawênèh ingkang daluwang |

rajah tutuping pangèksi |
janma nyar nora bêbakal |
laju kang sinêdya dadi |
tan pae lan kang lami |
samya wruh sawarganipun |
cêcadhangane benjang |
katon sadurunging pati |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 131 >

 saikine barang kang sinêdya dadya ||

Jilid 8 - Kaca : 98
29. Lami tan ana sumêlang |
sumungkêm ing lair batin |
mathêm gêgeyonganira |
yata Kyagêng Sèh Mongragi |
angling mring Jamal Jamil |
sun-dulu santrimu wuwuh |
kang liningan turira |
inggih kathah ingkang prapti |
gunggungipun pan pitungatus-sawidak ||

30. Maksih wontên ingkang prapta |

lirna kang satunggal kalih |
kang dèrèng kawula-petung |
kyagêng angandika malih |
yèn mangkono inganti |
titane kang padha rawuh |
têka rong dina êngkas |
sêdhêng rêrêm para santri |
anèng Jatigonjèng bêbangkane wiyar ||

31. Araryan ing patang dina |

lan kurang pira sing ngriki |
ing tanah Sampar-paliyan |
umatur Ki Wrêgajati |
kirang sêdalu mêrgi |
lamun lancaran ing laku |
yèn kadya lampah tuwan |
kados tigang dintên prapti |
yèn mangkono payo nyêngka sawêtara ||

32. yèn wus ing rong dina êngkas |

mêndhane santri kang prapti |
umatur inggih sumangga |
ing karsa amba umiring |
mangkana para santri |
kalamun ing wanci bangun |
kabèh samya bêbuka |
bakdanya kongsi byar enjing |
laju samya olah-olah kang tinêdha ||

33. Tan owah lir sabênira |

dhêmênên sakèhing santri |
dadi kalawan cinipta |
sawarnane kang binukti |
datan cuwa ing ati |
enak tur anutug tuwuk |
yèn wus samya amangan |
dhikir sru kongsi sa-ari |
tan kêrasa panas anèng ara-ara ||

34. Prapta wanci bakda Ngasar |

samya têgar ngawiyati |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 132 >

 anunggang jaran walulang |
sadengah kang dèn-tunggangi |
pangrasanira dadi |
jaran sêmbrani linuhung |
ulês ijo mawi lar |
mabur bêblês maring langit |
busananèndah ngujwala ambra markata ||

35. Pan wêruh saliring paran |

adi-adining pangèksi |
bayakan abêbarêngan |
ngêmbara mring awiyati |
tan ana angling lining |
kewala sadaya minggu |
lir tingkah jroning nendra |
tumonton nêdya ngaruhi |
jroning pangrasa têkan ingkang pinaranan ||

36. Sayektine badanira |

tan lunga-lunganèng siti |
mubêng-ubêngan kewala |
ing ara-ara aradin |
ingkang laju lumaris |
ana kang lumaku mundur |
samya jaran-jaranan |
wit nyemplo paningal salin |
wus mêngkono trape wong ojrat dul-dulan ||

Jilid 8 - Kaca : 99
37. Yèn wanci suruping arka |
rèrèn sadaya alinggih |
pan sami pangrasanira |
mudhun jog prapta ing siti |
tungganganira mulih |
maring dhapure kang wau |
lulang mulih wêlulang |
sadaya lir wingi-uni |
lamun dalu ojrat emprak gêgabusan ||

38. Têb-têban bakar-binakar |

tan ana kang miyatani |
kadhang kang gamoh kewala |
pinêdhang sinuduk mati |
binakar gêsêng posit |
kang kinêpruk ajur lampus |
gêtih adêladagan |
wus mati bisa rip malih |
pan tan ana sumêlang tumêkèng tiwas ||

39. Mangkana Sèh Amongraga |

sawusnya ing kawan ari |
anèng bêbangkaning wana |
ing Jatigonjèng miranti |
angling mring Jamal Jamil |
payo sêdhênge lumaku |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 133 >

 iki wus bakda Nigsa |
mupung sih sore lumaris |
samya matur sandika nulya parentah ||

40. Lah dèn-age lurah-lurah |

tatanên kancamu santri |
kang dhudha randha bènèhna |
lan kang sosomahan sami |
aywa wor ing lumaris |
sandika ingkang tinuduh |
sampun samya samêkta |
sakathahing santri-santri |
(n)dan umangkat wau Kyagêng Sèh Mongraga ||

41. Angidul bênêr lampahnya |

asêlur kang santri-santri |
ing ngarsa têbih lampahnya |
kang wingking taksih alinggih |
kêmputira lumaris |
saonjotane wong mikul |
gumrêmêng galêgêran |
santri kang lumampah dhikir |
gumarêdêg kadya prahara manampak ||

42. Panjatan wana Jakêrta |

terataban wana alit |
prapta ing ardi Pagutan |
wit tanah ardi Sêkati |
nurut tikungan ardi |
laju lampahe mangidul |
ardi kang kaliwatan |
ardi Lêndrêg ardi Kiping |
ardi Munthil ardi Bawak ardi Bungkak ||

43. Ardi Mathak ardi Bangak |

[---] |
ardi Lok ardi Jimbaran |
ardi Sangkal ardi Bangir |
yata lampahirèki |
prapta ing ardi Kamadhu |
mangidul malih manjat |
rêrêp ardi Sambiradin |
amêlapar kuwu anèng Sambirata ||

44. Ing wanci bangun raina |

sami bubuka pra santri |
sangsaya sru swaranira |
kang samya ambuka dhikir |
uning mangsa pribadi |
sabên wayahipun wêktu |
pan sami trap priyangga |
tan kongsi dèn-parentahi |
para santri arahab dènnya bubuka ||

Jilid 8 - Kaca : 100

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 134 >

45. Sawusnya samya lah-olah |
sasênêngira ngratêngi |
ayêm atêntrêm tyasira |
sakathahing para santri |
Kyagêng Sèh Amongragi |
nèng Sambirata tri dalu |
kathah kang sami prapta |
wong desa ing kanan kering |
saurute wong pawukiran kèh prapta ||

46. Samya masuk nyabat ojrat |

nora kêna dèn-sayuti |
lakon saonjotan prapta |
jèlwèstri mring Sambiradin |
wêwahira winilis |
têlungatus pitungpuluh |
gunggung sadayanira |
lan santrinira kang lami |
apan sèwu langkung satus-tigangdasa ||

47. Mangkana Sèh Amongraga |

dènnya rêrêp kalih ratri |
anèng ardi Sambirata |
kathah wêwahe kang santri |
andikanira aris |
marang santrinira têlu |
payo sêdhêng umangkat |
kurang lakon pirang ari |
pan umatur kirang kalih dintên prapta ||

48. Wrêgajati aturira |

ing lampah lamun marêngi |
prayogi siyang kewala |
paduka maklum ing santri |
luhung rêrêping ratri |
bêrkate ngambah wanagung |
dadya randhat ing lampah |
manawa lumampah ratri |
santri èstri lan rarya-lit kang musakat ||

49. Sèh Mongraga lon ngandika |

bênêr ture Wrêgajati |
ing wêngi nadyan padhanga |
amamar ngupayèng margi |
matur Ki Jamal Jamil |
inggih lêrês aturipun |
mindhak dhanganing manah |
kang badhe tuwan-kêrsani |
(ng)gènning santri supaya krasan kasmaran ||

438 Asmaradana
1. Yata Kyagêng Sèh Mongragi |
lêga tyasira ngaturan |
wusana ngandika alon |
ya mêngko bangun kewala |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 135 >

 sawuse padha buka |
ilmu rasaning-pandulu |
lan padha dimèn sêsarap ||

2. Lah wus tatanên kang bêcik |

santrimu salurah-lurah |
pandumên sarèrèhane |
samya umatur sandika |
mundur samya memetak |
santri ing salurahipun |
anglimang-puluh-sasanga ||

3. Nalikanira ing latri |

samya ojrat lêlagonan |
anêlasakên sukane |
kang emprak èstri lan priya |
samya agêgabusan |
têb-têban sumbu-sinumbu |
sasuka-sukane dadya ||

Jilid 8 - Kaca : 101

4. Ingkang mati urip malih |
kang wêntala tan karasa |
barang tumamèng anggane |
kabudayan pangeraman |
tan ana susahing tyas |
amangan lan luru-luru |
pan wontên sami sakala ||

5. Sabarang pratingkahnèki |
tan bêbakal amilala |
dadi saking cipta bae |
tur ta sayêktine padha |
bêbêthak olah-olah |
sangu bêras (ng)gendhong mikul |
kimpul wi jagung kêtela ||

6. Tan ngrasa pratingkahnèki |

ngrasa yèn dhikir kewala |
wus matêng karêpe dhewe |
mila sêdaya kêrasan |
rinasa tan rêkasa |
kerup manahe kaincup |
mring Ki Guru Jamil Jamal ||

7. Ing wanci wus pajar gidib |

yata Kyagêng Sèh Mongraga |
angling mring Jamal Jamil-e |
lah payo padha umangkat |
kang liningan sandika |
sigra ingundhangan sampun |
Sèh Mongraga (n)dan umangkat ||

8. Ingiring sakèhing santri |

adulur gêdab rantaban |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 136 >

 sêsêg tan ana pêdhote |
lir sêlaba abubulan |
gumrêmêng adhikiran |
ing wingking pan dèrèng kêmput |
maksih eca abêbêthak ||

9. Gumriwis lampahing santri |

gumrêdêg santri sahasra |
pan wus kêmput sadayane |
lampahira têtikungan |
kumrap ngêbêgi marga |
sumêngka minggah tumurun |
tan pêgat samya dhikiran ||

10. Luk-lukan lêngkèhing ardi |

tinut lampahing akathah |
asri tinon sêdayane |
lir nagaraja mahawan |
(ng)gubêdi pawukiran |
swara gumalêgêr asru |
kadya rug lampor wanarga ||

11. Wus lêpas lampahirèki |

mangilèn manjing ing wana |
pêjatèn dhusun ing Bogor |
punthuk kang wus kaliwatan |
Sakêthi pawukiran |
ardi Bugêl ardi Cumpung |
ardi Andha ardi Duta ||

12. Ardi Kêndhit ardi Suling |

ardi Galur ardi Tuwa |
ardi Tênggak ardi Monglèng |
ardi Bara ardi Gambang |
ardi Wrat ardi Lancar |
ardi Jênu ardi Rungrung |
ardi Crême ardi Wayang ||

13. Yata Ki Sèh Amongragi |

rêrêp nèng ardi Magora |
kadya pinapar puncake |
wiyar mot santri sanambang |
asimpar papan rata |
pêtêng pangayomanipun |
trênggulun kêsambi baga ||

Jilid 8 - Kaca : 102

14. Jati bêndha lawan bibis |
gêng-agêng kêkayon tuwa |
suka dènnya samya rèrèn |
ing wanci wus ngandhap Ngasar |
santri-santri sadaya |
ambubungah tyasira yun |
angayêm-ayêm têtêgar ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 137 >

15. Kêbut tan ana kang kari |
pan samya jaran-jaranan |
wêlulang tampah tampire |
lir kayu wilah papah |
sadhengah tinunggangan |
iris solèd enthong munthu |
cinèngklak katon turangga ||

16. Samya bêng-ubêngan sami |

anèng ing ardi Magora |
dhasar awiyar papane |
jalwèstri rare nom-tuwa |
anètèr sisirigan |
kang maju kang samya mundur |
angalênggak langak-langak ||

17. Amathèngkrèng malang-kêrik |

manggut-manggut obah dhadha |
lir obah bêsus mêthethe |
pangrasanira anunggang |
jaran sêmbrani samya |
praboting turangga murub |
busanane dhewe mumpyar ||

18. Kabungahanira ngênting |

bisa mumbul ing gêgana |
awor lawan mega bule |
myang mring mega biru pisah |
akèh kang tiningalan |
kitri manguwung linuhung |
katon dalane mring swarga ||

19. Nutugi karêpirèki |

angosak-asik ing tawang |
kang dadya kabungahane |
wêruh saisining tawang |
katêmbèn dènnya mulat |
tan inang pangrasanipun |
mila mantêp masuk ojrat ||

20. Wus antara surup rawi |

kang samya jaran-jaranan |
niyup mêdhun pangrasane |
anglêr lir kontul anglayang |
mencok maring dharatan |
sadaya lampahe maju |
samya ngunyur saubêngan ||

21. Nulya kèndêl para santri |

mudhun saking panunggangan |
byar wêlaka paningale |
wus tata linggihanira |
nèng ngarsane gurunya |
jaran mulih asalipun |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 138 >

 sadhengah mulih sadhengah ||

22. Nulya samya ngrêratêngi |

panganan sêkul lan ulam |
padha olah-olah kabèh |
wus matêng samya pinangan |
arame ting kucapah |
sangêt suka rênanipun |
santri jalu èstrinira ||

23. Mangkana Sèh Amongragi |

dènnya nèng ardi Magora |
tanah Sampar-paliyane |
dènnira rêrêp rong dina |
akathah ingkang prapta |
ing Ponjong Sima Sêmanu |
prapta ing Sampar-paliyan ||

24. Samya umasuk birai |

ojrat kang kaliwat-liwat |
èdi asêkti gurune |
bisa nguripkên wong pêjah |
yèn pêjah munggah swarga |
tan susah adang anutu |
sêgane matêng priyangga ||

Jilid 8 - Kaca : 103

25. Barang saciptane dadi |
bisa mibêr ngawang-awang |
mangkono gumyah wartane |
mila wong turut gunungan |
ambyuk samya anyabat |
tan ana ingkang kaetang |
kudu mring ardi Magora ||

26. Kathahira winatawis |

kawanatus pitung dasa |
sèwu wolungatus kabèh |
yata Kyagêng Sèh Mongraga |
sawusing kalih dina |
ngandika mring santrinipun |
Wrêgajati Jamil Jamal ||

27. Hèh Wrêgajati sirèki |

iki wus prapta ing Sampar |
-paliyan iya tanahe |
[---] |
kadohên lan samodra |
kang dadya jênak tyasingsun |
kang parêk têpi samodra ||

28. Umatur Ki Wrêgajati |

yèn ta sampuna kuciwa |
ing karsa taksih amilèh |
ingriki langkung prayoga |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 139 >

 pikantuk papan ngarga |
padhusunan agung-agung |
tan susah toya tumumpang ||

29. Anambung atur Ki Jamil |

punika sabat kawula |
pun Jiwayuda wastane |
lamun paduka karsa-a |
ngupaya liyan tanah |
punika kang sampun wêruh |
nitik milih-milih tanah ||

30. Sèh Mongraga ngandika ris |

êndi sabatmu kang warta |
kang wus wruh jajahan kene |
konên umatur maringwang |
Ki Jamil sigra ngatag |
mara majuwa umatur |
mring Ki Agêng kang pratela ||

31. Kang liningan majêng ngarsi |

umatur Ki Jiwayuda |
sarwi sedhokan sêmbahe |
pukulun andangu tanah |
urut Sampar-paliyan |
inggih sapêngilènipun |
kang cêlak pinggir samodra ||

32. Lamun parêng sang ayogi |

tanah ing Giring bungas-nya |
kang wêkas kidul parêdèn |
angongkang pinggir samodra |
dhusun ing Kanigara |
kathah pasênêtanipun |
guwa kang kêr-angkêr samya ||

33. Titiga guwa kang wingit |

guwa Mawanti wastanya |
kalawan pun guwa Cêlor |
guwa Songpati katrinya |
pan ngokop ing samodra |
ing wana Giring puniku |
akathah tilas pratapan ||

34. Punika ingkang prayogi |

pan ing dhusun Kanigara |
tan cuwa ing sabarang rèh |
ewamakatên sumangga |
tuwan ingkang kinarsan |
pangraos-kula amung |
inggih dhusun Kanigara ||

35. Sèh Mongraga ngandika ris |

yèn mangkono Jiwayuda |
sun sênêng aturmu kuwe |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 140 >

 ya desa ing Kanigara |
duwe guwa prayoga |
pira doh-cêdhake iku |
lan kutha ing Ngèksiganda ||

Jilid 8 - Kaca : 104

36. Matur lampahan sê-ari |
sing riki inggih sadina |
kaot sakeca margine |
Magora mring Kanigara |
lawan dhatêng nagara |
rumpil lêmpitaning gunung |
kêpara têbih mring kitha ||

37. Malih angandika aris |

ya wus prayoga turira |
ing Kanigara kinuwon |
sêdhêng dohe lan nêgara |
olèh sêmada kiwa |
Jamal Jamil nambung atur |
inggih langkung kasinggihan ||

38. Sumangga karsa sang yogi |

kang dados parênging karsa |
Sèh Mongraga andikane |
sarèhna ing pêndhak dina |
ana karsa-manira |
arsa karya masjid agung |
sukuning ardi Magora ||

39. Lan Jiwayuda sirèki |

sira sunwènèhi aran |
ya si Gorajati bae |
lan sira undhang-undhanga |
kabèh nak-putunira |
papaning masjid desamu |
ing Magora pan prayoga ||

40. Jiwayuda kang sinung-sih |

nuwun-nuwun aturira |
asêsedhokan sêmbahe |
nulya malih angandika |
mring guru Jamil Jamal |
lah mara kabèh santrimu |
padha konên nêgor wrêksa ||

41. Kang gêdhe dadiya mêsjid |

kang rumat sadayanira |
ngadêga sapasar kiye |
Jamal Jamil tur sandika |
ngundangi santrinira |
sadaya sandika gupuh |
wus samya mundur sing ngarsa ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 141 >

42. Anêgori kayu jati |
agêng-agêng rinêbahan |
rinayap ing santri akèh |
ing karya nora rêkasa |
sinambi dhidhikiran |
ènthèng kang sarwa jinunjung |
êmpuk kang sarwa pinêrang ||

43. Agampang dènnya nyathoki |

lir kayu randhu kewala |
bonggol gadêbog pamane |
ngadoni anjing-anjingan |
rapêt tan ana rênggang |
rong dina rinagang sampun |
tan ana ingkang kuciwa ||

44. Laju ingadêgên aglis |

sêrambi myang gandhokira |
bêrukut lan balumbange |
miwah bêdhuge wus dadya |
santrine gawok mulat |
tan nyana glis dadosipun |
majade tan bisa dadya ||

45. Tan mantra yèn mêntas dadi |

labête anyar kinarya |
lir wus têtaunan windon |
nuju ing dina Jumungah |
masjide inganyaran |
supènuh pra santrinipun |
ambèr marang palataran ||

46. Mangkana Ki Guru Jamil |

Jamal ingkang mangasiral |
Jamil kang kutbah mimbare |
Kyagêng ngimami Jumungah |
praptèng akiring salat |
wus bakda Jumungahipun |
akathah kêndhurinira ||

Jilid 8 - Kaca : 105

47. Kinêpung ing santri-santri |
rame dènnira amangan |
wus dinum barêkate |
santri kèh wus bubar mêdal |
mring (ng)gonning sowang-sowang |
kari kang pra pinisêpuh |
kang maksih sami nèng ngarsa ||

48. Yata Kyagêng Amongragi |

ngandika mring Jamil Jamal |
katri mring Wrêgajati-ne |
pilihana sabatira |
padha wèhana aran |
Jamil Jamal ngandika wus |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 142 >

 sabate sinungan aran ||

49. Mintaraga Mintajati |

Mulyajati Jatimulya |
Sênêngjati Jatimêne |
Awasjati Jatipura |
Sukajati kalawan |
Rênukjati Jatiliwung |
Dewajati Jatijiwa ||

50. Kang sami dipun-aranni |

sawêlas pinatah lurah |
wus mangkana ing karsane |
ngandika mring Jamil Jamal |
lah payo padha mangkat |
ananggung bae ing laku |
satutuge anèng marga ||

51. Dene sira Gorajati |

yèn wus praptèng Kanigara |
sira anulaka bae |
muliha marang Magoro |
rêksanên tilasingwang |
têtêpa jumungahipun |
yèku ywa kongsi muadah ||

52. Sun silih lakunirèki |

nuduhkên ing Kanigara |
kang liningan tur sêmbahe |
lamun parêng kinarilan |
kawula tan nêdya sah |
lumados ing siyang dalu |
ya wus bênêr sun-tarima ||

53. Rêbut pêrlu kang utami |

Gorajati tur sandika |
ngling malih mring santri karo |
lah payo Ki Jamil Jamal |
nanggung bae lumampah |
Gorajati kon nèng ngayun |
adan umangkat saksana ||

54. Adulur sêlur samargi |

wus matuh samya dhikiran |
wong sèwu wolungatus ke |
kadya wong ngili gègèran |
santri kèh warna-warna |
ana (ng)gêgèndhong myang mikul |
ting karuwêg ngêmban anak ||

55. Ana ingkang nyangking kêndhil |

kudhung jarik myang capingan |
payung kang kudhung bêbêde |
têkên dholog nocol kisa |
wênèh kêmbu kêranjang |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 143 >

 isi cowèk lèmpèr irus |
sadangdananing bêbêthak ||

56. Jarite pating bathithil |

buntêlan bêras lan karag |
ana kalung bêbêd lêgèh |
kang wuta tuntuntunan |
kang ribug bubul bêlak |
lakune pating gariyuh |
para repot rerendhonan ||

Jilid 8 - Kaca : 106

57. Suprandene eca dhikir |
tan etang lara sinêngka |
saking kadêrêng karêpe |
batine kaya-koyo-a |
wus luput ing duraka |
olèh gegeyongan guru |
bisa nuduhkên sawarga ||

58. Mila sakathahing janmi |

sêdya andhêm karêm nyabat |
tan wruh sinulap kawruhe |
cinathok pangrasanira |
gunane Jamil Jamal |
ngêmpakakên ngèlmu Canthung |
wong desa asalang-tunjang ||

59. Wus lêpas lampahirèki |

rêrêp kadalon sakêdhap |
anganti wulan (n)dadare |
anèng lêlêngkèh tunggangan |
ing ardi Jakatuwa |
santri sèwu-wolungatus |
anggêbèl ngêbêki paran ||

60. Samya babêthak ngratêngi |

wus matêng samya mêmangan |
sapundhuhe dhompolane |
tan ana kang kaliwatan |
sawusira mangkana |
samya bubuka sadarum |
rahab anggayêr kêpala ||

61. Sawusnya mangkana sami |

antara wijiling wulan |
sigra umangkat lampahe |
ngidul-ngilèn ngambah wana |
pêjatèn grêng rungkudan |
wana Giring sapêngidul |
sapêngalor pêngulonnya ||

62. Tandhês wukir Imagiri |

parêng sukuning kang wetan |
ardi Sakêthi pungkase |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 144 >

 Imagiri wêkasannya |
yata ingkang lumampah |
santri kwèh gumêr-gumuruh |
wor gora alun samodra ||

63. Wus mêdal saking wana writ |

ngambah alas tarataban |
bêbangkan gumuk parêdèn |
alas grengseng garêmbêlan |
liwat desa ing Mula |
myang desa ing Gunung-puyuh |
ing Panitèn Jati-wêkas ||

64. Ing Sêmamar Wanasari |

ing Taruka Kêlampeyan |
rêrêp anèng ardi Cêlor |
ing wanci pajar sidik byar |
santrinira malatar |
lajêng abubuka junun |
war-wêr angguyêr kêpala |
angèl margine mring guwa ||

65. Samya kalêngêr (ng)gulinting |

gêlasran lir binabadan |
blag-blêg saujur-ujure |
wus dangu antaranira |
kang samya nênggak napas |
nulya tangi ting badhêngul |
laju samya abêbêthak ||

Jilid 8 - Kaca : 107

66. Yata Ki Sèh Amongragi |
alon dènnira ngandika |
Gorajati sun-têtakon |
iki ing ngêndi arannya |
umatur kang liningan |
ardi Cêlor namanipun |
guwane kang kidul-wetan ||

67. yèn mangkono Gorajati |

aywa mulih myang Magora |
sarèhna dhingin nèng kene |
manira ayun anjajah |
patilasing pratapan |
Wrêgajati lan sirèku |
si Jamal Jamil kariya ||

68. Momong sabat santri-santri |

manira ayun tirakat |
samya sandika ature |
dyan umangkat piyambakan |
anjajah patilasan |
santrinira kang tut-pungkur |
kêkalih tan kêna pisah ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 145 >

69. Wrêgajati Gorajati |
karsanira Sèh Mongraga |
lumêbêt ing guwa Cêlor |
sadintên-sadalu dènnya |
anèng sajroning guwa |
langkung rêpit silukipun |
nulya mêdal saking guwa ||

70. Laju ngalor mring wanadri |

guwa Manganti pinaran |
ardi alit pinggir lèpèn |
èpèn Oya ingongkangan |
lêlawanganing guwa |
majêng ngalèr-ngilèn sintru |
kêtalib pangoling sela ||

71. Lêgok longkanganing kali |

kali Oya cêlangapnya |
kang kidul têmbing bambinge |
tumawing ngungkuli toya |
ngisoring lawang guwa |
ulêkan toya anêkung |
angèl margine mring guwa ||

72. Maripit anurut bambing |

kang pinanjat ginujêngan |
wau ingkang mongol-mongol |
yata Ki Sèh Amongraga |
tan wang-wang sungiling lwah |
anjurang trêjungnya kêdhung |
lon-lonan dènnya tumama ||

73. Angayut oyod inapti |

wus prapta lawanging guwa |
ningali pasang rakite |
pantês dadya pasênêtan |
dinulu alimutan |
Sèh Mongraga sigra laju |
santri loro ruruncungan ||

439 Pocung
1. Yata wau Sèh Mongraga dènnya masuk |
lawan santrinira |
anèng ing guwa Manganti |
jroning guwa mulêg ganda rum angambar ||

2. Sèh Mongluhung sasmita mring santrinira |

samya anoraga |
ing sêmu sampun andugi |
limutira ing guwa sêmada padhang ||

Jilid 8 - Kaca : 108

3. Rakitipun sajroning guwa apatut |
sela blêg kewala |
gogodhagane pêsagi |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 146 >

 pan sisinggêt ing têngah kori sajuga ||

4. Wiyaripun mung sasêta sapandhuwur |

nulya linêbonan |
langkung pêtêng anglimputi |
pan sêsangat wus antara saya padhang ||

5. Pan kadulu jroning guwa wênganipun |

ingkang kidul-wetan |
wontên toya anaritis |
sanginggiling kumênclèng tibèng bêlikan ||

6. Kilènipun wontên sela-gilang alus |

kandêle sa-asta |
rong dhepu panjangirèki |
wiyaripun sabêlah kang sela-gilang ||

7. Yata wau Sèh Mongraga duk andulu |

tilasing gêdubang |
maksih têlês durung aking |
nèng jêrambah larasan sêmprit rong lêmbar ||

8. Lawan susur sajêbug têmbako alus |

myang têgêsan sadak |
anjrah pugutan lir sari |
kadya dèrèng kang mucang nis ing sasana ||

9. Gandanipun saya mulêg marbuk arum |

anduk jêjêbadan |
sumrêbêt ratus kasturi |
Sèh Mongraga ririh dènnira ngandika ||

10. Lah ya iku ana tilasing ngaluhung |

sirating pamucang |
mêksih mukêt sun-tingali |
santrinira mêlongok matur norraga ||

11. Alon matur bisik-bisik wartinipun |

ing guwa punika |
sring-asring dipun-têdhaki |
inggih marang ing kangjêng sinuhun sultan ||

12. Milanipun ing guwa Manganti nêngguh |

tan kambah ing janma |
kang dhingin dhasare wingit |
kaping kalih linarangan mring kang ngrêksa ||

13. Sababipun pan inggih mênika wau |

asring tinêdhakan |
marang kang darbe nêgari |
lamun botên punika marêngi têdhak ||

14. Tandhanipun kêtawis ganda marbuk rum |

apa mangkonoa |
kawula dugi mênawi |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 147 >

 nadhan ya-a manira angalap bêrkah ||

15. Pan rong dalu Sèh Mongraga anèng ngriku |

tan susah we kadas |
nèng sela-gilang amupit |
pamaguting rasa têlênging kamulyan ||

16. Tyas pinutu ing tanajul-tarki-nipun |

marang kajumbuhan |
dhauping kêdhap pinusthi |
ing pangaksi sisikuning Ngèksiganda ||

17. Supaya sung wêwaton jalaring rampung |

pungkasing kasidan |
mêngkana abuntu budi |
budi tungtum nyamplêng tan karasa-rasa ||

18. Angganipun mitênggèng antêng lir watu |

pan antaranira |
rong dina tan obah osik |
Wrêgajati Gorajati nora têbah ||

Jilid 8 - Kaca : 109

19. Anèng pungkur ngadhêp kang lagya manêkung |
sawusnya mangkana |
wanci bakda Subuh enjing |
Sèh Mongraga ririh maca salam bakda ||

20. Lingira rum Mongraga mring santrinipun |

lah payo umêdal |
saking ing guwa Manganti |
santrinira karo amatur sandika ||

21. Nulya mêtu saking kori têngah wau |

santri nolèh wuntat |
pêtêng malih anglimputi |
namung kori jawi katon mêlong padhang ||

22. Yata wau Sèh Mongraga praptèng pintu |

wus mijil sing guwa |
malipir pipining bambing |
lampahnya lon (n)dulur anjurudêmungan ||

440 Jurudêmung
1. Yata wau Sèh Mongraga |
laju ngalèr lampahipun |
nabrang Oya karsanipun |
ngalèr-ngilèn mring Maladan |
wisan-gawe praptanipun |
wontên watu itêm gêngnya |
kêkalih bundêr sagênuk ||

2. Nangsang kadya sinalangan |

ing oyot mandira agung |
sela-lus kadya parunggu |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 148 >

 ngandhap sitinya mêlatar |
sumilak rêsik kêlangkung |
lir kambah janma andina |
kayoman ing wrêksa agung ||

3. Tan ana kaleyangira |

winêtara agêngipun |
witing wrêksa rolas prangkul |
rakit tambining mandira |
lir kêkobong tilam-arum |
têngah sela sumayana |
alus kadya akik wulung ||

4. Kanan kiri anjêrambah |

pêtêng kinubêng ing sulur |
tataning tambing barukut |
awiwara kadya guwa |
tambining oyot nyakêdhung |
ngêthuwêng têpung nyêlangap |
sitinya angêtuk ranu ||

5. Tambi lir windoning sêndhang |

awêning toyanya agung |
kalangkung asri asingup |
Sèh Mongraga myat karênan |
ing Maladan rakitipun |
nulya tumamèng (ng)gigilang |
sênêt sadintên sadalu ||

6. Enjing mijil sing (ng)gigilang |

nèng oyod tumpang alungguh |
ana wong sawiji rawuh |
ngêthuyuk kêpara tuwa |
saking dhusun ing Parumpung |
Baulapa namanira |
mrêpêki amundhuk-mundhuk ||

Jilid 8 - Kaca : 110

7. Prapta trapsila mangarsa |
Mongraga ngandika arum |
paman ing ngêndi sirèku |
lawan sapa arannira |
ingkang liningan umatur |
kawula pun Baulapa |
dhusun kawula ing Ngrumpung ||

8. Kang têtangga ing Maladan |

won-awon jru-kuncinipun |
pundhèn Maladan puniku |
Sèh Mongraga angandika |
manira tanya yun wêruh |
critanira ing kuna |
ing Maladan adatipun ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 149 >

9. Umatur Ki Baulapa |
lamun paduka andangu |
ing Maladan adatipun |
sela undhi sayêmbara |
sintên kang kuwat anjunjung |
kang sela nèng pasalangan |
manggul ngubêngi wrêksa gung ||

10. Dèn-kongsiya têpung-gêlang |

utawi mubêng ping têlu |
winangsulakên ing (ng)gwannipun |
tinêkan barang sinêdya |
lamun tan kuwat anjunjung |
pan lêpat ingkang sinêdya |
yèn kuwat tuhu anggambuh ||

441 Gambuh
1. Mangkana adatipun |
tiyang tirakat ngriki puniku |
kêdah sayêmbara pratiknya (n)janjèni |
punapa sadyanipun |
tatanèn dagang buburoh ||

2. Kang sêdya sugih ngèlmu |

sugih donya miwah waris wayuh |
sugih sunu kang sêdya dadi priyayi |
kang amrih mênang prang pupuh |
kang sêdya durjana kang wong ||

3. Sanadyan ambuburu |
sato pêksi barang kang kinayun |
anggêr kuwat anjunjung kang watu undhi |
sampun makatên puniku |
wus luluri praptèng mêngko ||

4. Dene kang watu wau |

duka dalêm pan sampun kadyèku |
dadya sayêmbara ingkang watu undhi |
katrima sasêdyanipun |
tan ana ingkang malendo ||

5. Kawula kang têtunggu |

anaidi wong kang darbe kayun |
lamun wontên inggih kêdhik kalih kêdhik |
sêkadar wêjananipun |
panêbase jambe suroh ||

Jilid 8 - Kaca : 111

6. Pun bapa criyosipun |
duk jênate pun kaki rumuhun |
angladosi Jêng Panêmbahan Mêtawis |
Senapati dènnya nêkung |
nèng ngriki Maladan manggon ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 150 >

7. Anèng gigilang ngriku |
dènnya sumungku pan tigang dalu |
pun kaki ingkang ngladosi dupa-mrik |
tanpa kanthi sang aulun |
kèh tan nyana lamun katong ||

8. Mongraga ngandika rum |

yèn mangkono Maladan puniku |
tilasnya Jêng Panêmbahan Senapati |
aran kang sinuhun-suhun |
wong ngalap bêrkah kemawon ||

9. Sawabe kang linuhung |

lah paman Baulapa sirèku |
wus kariya sun laju anutkên kapti |
Ki Baulapa umatur |
punapa sampun ambopong ||

10. Sela undhi puniku |

Ki Sèh Amongraga mèsêm muwus |
nora susah anjunjung kang watu undhi |
ngalap bae bêrkahipun |
kang karya tilas kinaot ||

11. Panrimèngsun wus cukup |

Baulapa sumangga turipun |
sawusira kariya andum basuki |
sun arsa nutukkên laku |
amêgat sih Sèh Mongkaot ||

442 Mêgatruh
1. Kang liningan tumungkul alon umatur |
lamun parêng sang apêkik |
kawula sumêdya tumut |
Sèh Mongraga ngandika ris |
ya paman sokur kemawon ||

2. Nulya mangkat Sèh Mongraga laju ngidul |

dadya têtêlu kang ngiring |
Baulapa anèng ngayun |
sêdya kampir ing Drêkaki |
kêdhunging Oya anyarong ||

3. Ingudhunan pinggiring kali tumurun |

kathah ulame kaèksi |
tan liyan tambra lit agung |
liwêran kèh tanpa wilis |
ambubul mêdal saking rong ||

4. Sèh Mongraga ngandika mring santrinipun |

anèh têmên kêdhung iki |
banyune ngisor lan dhuwur |
padha buthak banyu putih |
mung sakêdhung bae nyarong ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 151 >

 Jilid 8 - Kaca : 112
5. Baulapa iki paran marmanipun |
kali Oya ing Drêkaki |
dene tan buthak kang ranu |
beda kang ngisor myang nginggil |
Baulapa matur alon ||

6. Duka dalêm mapan wus kang wau-wau |

kêdhung Drêkaki awingit |
tan ana kang purun-purun |
tan ketang wadêr sanyari |
sintên kang mêndhêt wurung wong ||

7. Lajêng edan têrkadhang kang apês lampus |

mila tan wontên kang wani |
anjawi kangjêng sang ulun |
inggih kang darbe nêgari |
yèn karsa mundhut ulam-loh ||

8. Gih puniku ing Drêkaki ulamipun |

mundhut kalih wontên kalih |
mundhut pitu wontên pitu |
mundhut kathah wontên inggih |
kathah ulame kang katon ||

9. Liya saking pundhutan dalêm puniku |

tan kenging tiyang ngêpik-pik |
apan angkêre kêlangkung |
inggih pun kêdhung Drêkaki |
langêning ratu kinaot ||

10. Pan puniku prênah pinarakanipun |

nanging tan wontên udani |
tinarka wong awon nganggur |
sêring klampeyan sauwit |
Sèh Mongraga ngandika lon ||

11. Manira yun payo marono alungguh |

ngalap bêrkah sang winingit |
gya minggah ing bambing wangsul |
santri titiga tan kari |
anèng sandhaping kakayon ||

12. Pan sadintên-sadalu dènnya nèng ngriku |

byar enjing umangkat aglis |
nabrang Oya lajêng ngidul |
ngambah wana jurang ardi |
nut agiraning lêlêmpong ||

13. Pawukiran alit-alit ting pacucu |

lêstari lampahira ris |
laju mring pasisir kidul |
santrinira tansèng wuri |
kang kinanthi lêlana ndon ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 152 >

 443 Kinanthi
1. Yata wau lampahipun |
Mongraga praptèng pasisir |
ardi Bungas pagêbyugan |
pawukiran alit-alit |
raryan anèng ardi Bungas |
pagêbyuganing jêladri ||

Jilid 8 - Kaca : 113

2. Ardi Putri wastanipun |
watu-karang parang-curi |
bintara lawan kucila |
tan ana liyane kang wit |
lambunging ardi gumrajag |
umili nêmpur mring kali ||

3. Kali Kolor tan patya gung |

alit anjog ing jêladri |
sami grajagan sing arga |
nut lêmpitan suku ardi |
kêpagol pongoling sela |
gumarujug (n)jog jêladri ||

4. Sandhaping grojogan ranu |

wiwara guwa awingit |
kagêbyug alun sêgara |
dadya guwa tan kaèksi |
lamun yèn alun nuju rat |
katon guwane sing nginggil ||

5. Ki Baulapa umatur |
punika wontên guwa writ |
tan kenging kambahing janma |
winastan guwa Songpati |
saking èwêding kang marga |
kapêpêtan ngandhap nginggil ||

6. Ngandhap alun samodra gung |

ing nginggil grojogan kali |
punika ingkang sênêtan |
Ki Agêng ing Bêngkung nênggih |
tan wontên tiyang kang bisa |
mariki marang Songpati ||

7. Pan amung Ki Agêng Bêngkung |

Sèh Mongraga ngandika ris |
Ki Agêng kang sira pajar |
ing ngêndi sasananèki |
ana wong amara-tapa |
pira wayahe kang janmi ||

8. Kang liningan lon umatur |

Ki Agêng Bêngkung puniki |
inggih sujanma martapa |
anèng ardi Imagiri |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 153 >

 sêjatinipun punika |
Kangjêng Sultan ing Matawis ||

9. Jêng Sinuhun Sultan Agung |

puruitèng Imagiri |
yèn wus dènnya siniwaka |
kukuwu nèng Imagiri |
asênêt nèng kasamunan |
wana ing Bêngkung Magiri ||

10. Anama Ki Agêng Bêngkung |

tanpa kanthi dènnya nêpi |
anungge nêkung priyangga |
tan ana ingkang udani |
kadhang tiyang padhusununan |
kang uning satunggil kalih ||

11. Tan wruh yèn puniku ratu |

Sultan Agung ing Mêntawis |
tan mantra-mantra narendra |
pêngagêm tuwin kang warni |
lir saluguning pandhita |
kêpara sêpuh akaki ||

12. Sanès dede kaotipun |

lawan yèn miyos tinangkil |
bagus tan kêna ing tuwa |
taruna cahya nêlahi |
(n)Jêng Sultan ing Ngèksiganda |
kalangkung sakti awingit ||

Jilid 8 - Kaca : 114

13. Sèh Mongraga ris amuwus |
abdine kangjêng sang aji |
paran tan ana uninga |
mring ahline sri bupati |
Baulapa aturira |
inggih tan wontên udani ||

14. Wontên satunggal rannipun |

Tumênggung Wiragunèki |
kang asring-asring umarak |
mring Kyagêng Bêngkung Magiri |
yèn dhangan karyaning nata |
lajêng mring Bêngkung pribadi ||

15. Tanpa rewang praptanipun |

marêk marang sang palinggih |
pan winulang rèhing praja |
patrap ngawulèng narpati |
Ki Ageng Bêngkung sihira |
sring binêkta mring Songpati ||

16. Tuwin maring liyanipun |

pêtilasan sadayèki |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 154 >

 pasisir wukir wanarga |
sakèh kang wêrit awingit |
Ki Tumênggung Wiraguna |
kikinthil datan mangêrti ||

17. Marang Ki Agêng ing Bêngkung |

puniku yèn narapati |
Sèh Mongraga lon ngandika |
saking wingitirèng aji |
ratu agung Waliyullah |
anggêlar kêramat aib ||

18. Pan iku ana satuhu |

paribasaning pralambi |
sêrati tan wruh dipangga |
kêmasan tan wruhing rukmi |
kang dadya Ki Wiraguna |
tan wêruh ratu kininthil ||

19. Mangkana malih amuwus |

payo masuk ing Songpati |
ing di margane mring guwa |
guwa kasaban ing warih |
mangke kalamun alun rat |
kêdah rikat lampahnèki ||

20. Nanging ta manawi dipun |

guwa punika abisi |
angling nadyan mangkonoa |
narah marang sang linuwih |
manira angalap bêrkah |
witne sukur wah utami ||

21. Sigra masuk Sèh Mongluhung |

lan santrnira tan kari |
wus prapta sajroning guwa |
sumringèh ketampêg warih |
alun ngêsuk ing jro guwa |
rakiting guwa writ wingit ||

22. Pan sela itêm sauyun |

apêtêng dalêm nglimputi |
tan pati wiyar godhagnya |
antara dangu sakêdhik |
ngrêrêmêng sêmada padhang |
wontên kori kang kaèksi ||

23. Ting palongo samya pintu |

kanan kiri miwah nginggil |
patuting kori akathah |
kang benjo bundêr pêsagi |
têludhag undhak-undhakan |
sakilan wiyaring kori ||

Jilid 8 - Kaca : 115

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 155 >

24. Lus-lusan apatut-patut |
dinuga tan sêdhêng janmi |
lan wontên satunggal lawang |
anèng sor marêp manginggil |
patute kadya kaluwat |
ngêluwêng angraras-ati ||

Jilid 8 - Kaca : 116

444 Mijil
1. Sèh Mongraga nèng guwa Songpati |
jênêk tyasira non |
lir tan nyipta umijil sing (ng)gonne |
linging driya layak (n)jêng sang aji |
jênêk nèng Songpati |
patilasanipun ||

2. Angandika mring santrinirèki |

lah cobanên kono |
lêbonana lawang guwa kabèh |
paran cêthèk lawan jêronèki |
Wrêgajati aglis |
Gorajati masuk ||

3. Nora sêdhêng awak dèn-ring-ngiring |

ganti-ganti wong ro |
pinêksa-pêksa tan sêdhêng kabèh |
winaratan kori kanan-kering |
myang kang ngisor dening |
sangêt sêsakipun ||

4. Sèh Mongraga sigra anglêboni |

kori kang mangisor |
apan sêdhêng kewala anggane |
pan kêpara logro wus lêstari |
glis wus tan kaèksi |
amblês ing asamun ||

5. Santrinira katri anututi |

tan ana sêdhêng wong |
saya mingkup lawang pangrasane |
Baulapa lawan Wrêgajati |
miwah Gorajati |
dadya samya tunggu ||

6. Sèh Mongraga dènnira umanjing |

jro guwa mangisor |
tri ari tan ana wêkasane |
ngampat nètèr nunjêm marang bumi |
nut pangol sela-lit |
kang samya mandhukul ||

7. Wusnya tigang dalu tigang ratri |

Mongraga anèng jro |
wontên pangol sela lus agêdhe |
kandhêg rarywan nèng riku alinggih |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 156 >

 angaringkên kapti |
tapakur pitêkur ||

8. Asru pêtêngira anglimputi |

angganya tan katon |
pampêt ilang sirna waranane |
datan ana lilabing pangèksi |
sira Sèh Mongragi |
ngikis raosing hyun ||

9. Mathêt kaênêngannya tan mosik |

swuh tyasira mansoh |
nir tan ana labêt saciptane |
camplêng komplang angganya ngalithik |
wus datanpa kardi |
kantun ing alimut ||

10. Tigang Subuh layaping awingit |

ngêningkên pandulon |
ing antara sajroning panane |
ana sabda tanpa swara (n)dêling |
waliya ywa lari |
dudu jalaripun ||

11. Narendra gung Ngèksiganda pasthi |

karya jalaraning (n)don |
nir tang ing rèhira wus barêsêh |
pan sêsangat sangêting mèmèti |
ngangrêm ing Songpati |
mèh panêtêsipun ||

12. Sèh Mongraga dènnira tarêki |

tanajulira lon |
wus mangkana nisirèng amêne |
angalêsêd dènnira alinggih |
micorèng jro galih |
ki apa tan uwus ||

13. Mèksi amblêng kang luwêng Songpati |

anunjêm maring sor |
sapa ingkang bisa ngandhasake |
baya namung (n)Jêng Sultan Matawis |
ingkang wus linêwih |
wasis ing rèh samun ||

14. Pan mêngkana Ki Sèh Amongragi |

dènnira nèng kono |
dadya nêm ari rêke lawase |
tyasira wus tuntas ing pangaksi |
gya wangsul manginggil |
nut watu mandhukul ||

15. Pamanjatira dadya tri ratri |

mijile saking jro |
prapta panggya kalawan santrine |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 157 >

 Baulapa lawan Wrêgajati |
Gorajati sami |
sukanirèng kalbu ||

16. Baulapa aturira aris |

amba gung kuwatos |
kantos sangang dintên ing lamine |
(ng)gèn-paduka sênêt nèng jro bumi |
mangke sampun mijil |
langkung sukur-sukur ||

17. Ambakipun amba tiyang ngriki |

yêktinipun tan wroh |
ing Songpati pan dèrèng marang ke |
suwêg lawan paduka puniki |
lamun nguni-uni |
ing pawartosipun ||

18. Sèh Mongraga angandika aris |

pan iku luwih jro |
lakon têlung dina mudhun bae |
durung kandhas maksih anglèng bumi |
sun rêsêp tri ratri |
gya manira wangsul ||

19. Manjat têlung dina prapta iki |

wong têlu anjomblong |
myarsa Sèh Mongraga andikane |
angling malih lah wus payo mijil |
sing guwa Songpati |
kang liningan gupuh ||

20. Pan umiring ing Sèh Amongragi |

wus mêdal saking jro |
ngantya rading alun samodrane |
glis lumaris napak parang curi |
nèng parung pasisir |
sang anom nèng ngayun ||

Jilid 8 - Kaca : 117

445 Sinom
1. Yata Ki Sèh Amongraga |
ingadhêp santrinya katri |
nèng sandhaping wit kucila |
mêmêntèr sumuking rawi |
andhikanira aris |
ing êndi malih kang samun |
guwardi pêtilasan |
kang liningan matur aris |
inggih kathah kewala kang tilas-tilas ||

2. Lajêngipun sapangetan |
kang samya wêrit awingit |
mapan akathah punika |
guwardi ing wana Giring |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 158 >

 datan wontên kang nglangkungi |
kadi kang paduka jujug |
Manganti ing Maladan |
pun Cêlor lawan Songpati |
mung punika guwa kang gawat kaliwat ||

3. Yata malih angandika |

hèh Baulapa sirèki |
wus sun-trima lakunira |
tuduh tumutur ing kami |
nuli andum basuki |
sun-arsa laju lumaku |
marang ing Kanigara |
Baulapa matur aris |
pan kawula kêdah andhêdhèrèk lampah ||

4. Tan nêdya mantuk mring wisma |

kawula adrêng tut-wuri |
Sèh Mongraga lon ngandika |
lah ya wus sokur sirèki |
anut wong kawlas-asih |
lan sira sun-lih aranmu |
Darmajati prayoga |
matur nuwun kang sinung sih |
dan umangkat mring Cêlor pondhokanira ||

5. Kyai Guru Jamil Jamal |

nèng Cêlor ingkang winarni |
sêlawe dina dènnira |
tinilar ing Sèh Mongragi |
saya wêwah kang santri |
akarya têtarub agung |
ambanjêng langkung wiyar |
kang ara-ara aradin |
ing lalêngkèh ardi Cêlor kaèbêkan ||

6. Têratag tarub bêlarak |

angêndhêng sing grêng toya sri |
wiyarira winatara |
têlung pambêdhil pêsagi |
santrinya jalu èstri |
apan wolulikur-atus |
têngah wisma gonjongan |
pan joglo agêng winêlit |
kang minangka masjid lamun Jumungahan ||

7. Kalangkung mukti wibawa |

Kyai Guru Jamal Jamil |
sinêmbah ing santri kathah |
kêndhurinya sabên ari |
ratri ojrat kêndhuri |
alêlagon sru gumuruh |
emprak agêgabusan |
pangeram-eram angênting |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 159 >

 sadaya wong desa-desa kagawokan ||

8. Byar enjing sami bubuka |

ramya dènnya mênggak dhikir |
kalêngêr pating sulayah |
saujure tumpang tindhih |
jalu kalawan èstri |
wor-winor carub matimbun |
kang katon jroning pana |
tan ana wênèh kaèksi |
mung Sèh Amongraga nèng dhampar ingayap ||

Jilid 8 - Kaca : 118

9. Kinêbutan kering kanan |
andum nuduhkên swargadi |
ngapura donya akerat |
mring kang samya buka dhikir |
satangine anangis |
kêpengin kalangkung ngungun |
nuli munggah ing swarga |
swarga gadhanganirèki |
amêsthèkkên uripe luput duraka ||

10. yèn sore samya jaranan |

wêlulang myang tampah tampir |
kayu miwah wilah panah |
solèt irus enthong ilir |
kang samya dèntunggangi |
bêng-ubêngan jroning tarub |
sirigan congklangan |
obah dhadha malang-kêrik |
lênggut-lênggut angalênggak langak-langak ||

11. liyêr-liyêr netranira |

ambêcu tan ana angling |
tingale salin pangrasa |
lir wong anglilir angimpi |
pangrasane nunggangi |
jaran sêmbrani umabur |
ngayêngi awang-awang |
andulu sawarga adi |
patamanan samya ngunguwung sarwendah ||

12. Kitri-kitri amangkawa |

prêdapa ambalêrêngi |
samya rinamês ing jaran |
sêmbrani kang mêmangani |
santri bungah kêpati |
pangrasane lir satuhu |
yèn wus tutug mangawang |
samya niyup mudhun sami |
dheyang-dheyang mudhune anglêr kapenak ||

13. Lamun jog praptèng bantala |

byar pandêlêngannya salin |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 160 >

 mulih pandêlêngan saban |
turangga mulih lir nguni |
samya lungguh mangarsi |
asila kapang atêpung |
nèng ngarsane gurunya |
Jamal Jamil kang siniwi |
tan winuwus yata wau ingkang prapta ||

14. Ki Ageng Sèh Amongraga |

lawan santrinira katri |
Ki Wrêgajati kalawan |
Gorajati Damarjati |
Wrêgajati wèh uning |
lamun Sèh Mongraga rawuh |
gupuh kang dhinawuhan |
amêthuk kang lagya prapti |
para lurah santri samya tumut mapag ||

15. Wus tundhuk andhodhok nyêmbah |

uluk salam Sèh Mongragi |
sinauran santri kathah |
gumuruh samya nauri |
Darmajati duk mèksi |
mring santri kathah angungun |
wêwah jrih sungkêmira |
sêdyandhêm kèrêm ing gusti |
santri kabèh (n)dhodhok mire ngering-nganan ||

Jilid 8 - Kaca : 119

16. Sèh Mongraga gya tumama |
nèng tarub agung miranti |
nèng wisma joglo gonjongan |
linangse ing sinjang putih |
sadaya apupuji |
wulangun myat gustinipun |
cahyane kilah-kilah |
sumilak wênês awingit |
ingkang sabên katon anèng pasuhulan ||

17. Mangkana Sèh Amongraga |

ngandika mring Jamal Jamil |
saiki apa wus dhangan |
santrimu kang (n)don birai |
wuwuh pira kang prapti |
wong padesan urut gunung |
kang liningan turira |
inggih pangèstu sang yogi |
kalihèwu wolung atus kathahira ||

18. Akarya tarub punika |

ngling malih mring Jamal Jamil |
lan desa ing Kanigara |
paran kêna dèn-ênggoni |
lêgane kang (n)duwèni |
bêbêkêl Kanigarèku |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 161 >

 desane saupama |
dadiya ênggonne santri |
Jamil Jamal umatur samya anêmbah ||

19. (n)Jêng tuwan adhawuh sabda |

asung panggenaning santri |
ing Kanigara kinarsan |
kawula sampun anitik |
inggih langkung prayogi |
pan punika bêkêlipun |
wasta Wanamênggala |
akathah krandhahirèki |
ragi kapuwara urut pawukiran ||

20. Kang (n)dombani paparentah |

karya tatarub puniki |
Sèh Mongraga angandika |
kon maju kêparèng ngarsi |
Ki Jamal sigra nuding |
mara majua umatur |
sigra ingkang liningan |
majêng tumungkul ngabêkti |
Sèh Mongraga ngandika lir guladrawa ||

446 Dhandhanggula
1. Ingong tanya marang ing sirèki |
Wanamênggala pomahanira |
ing Kanigara bêcike |
para santri sêdarum |
dimèn kumpul asalu pranti |
nèng desa Kanigara |
supaya mundhak gung |
arjaning karajan desa |
nêmbah Wanamênggala umatur sari |
inggih dhatêng sumangga ||

2. Tan sumêlang ing karsa sang yogi |

lamun taksih pun Wanamênggala |
kados tan cuwa karsangrèh |
Sèh Mongraga amuwus |
iya bangêt tarima-mami |
utama sêtyanira |
sumarah karsèng-sun |
lan sira sun wèhi aran |
ajênênga ya sira Atuhujati |
kang sinungsih anêmbah ||

Jilid 8 - Kaca : 120

3. Angandika malih mring Ki Jamil |
lurah santri kabèh dhawuhana |
kon nêgor kayu kang gêdhe |
sun-karya masjid agung |
dadya pêndhak ing dina iki |
dêgna ing Kanigara |
lah wis ta dèn-guruh |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 162 >

 Jamil Jamal gya parentah |
marang para lurah-lurah sadayèki |
samya matur sandika ||

4. Sigra lèngsèr sakathahing santri |

maring wana anêgori wrêksa |
samêkta sagêgamane |
rit-bapang pêthèl wadung |
pasah tatah samya miranti |
santri lanang sadaya |
anêgori kayu |
agêng-agêng rinêbahan |
kumêbras lir gudêbog kewala sami |
êmpuk datan rêkasa ||

5. Miwah panggawene tan ngawrati |

ampang lir nyangking kapuk sakranjang |
samya gumun sadayane |
adat lan majadipun |
adat atos awrat ingambil |
mangka mangke mêngkana |
tan rêkasèng bau |
wêwatêsing ingukuran |
tinêtêsan lêlanjon cathokan dhamis |
rapêt tan ana rênggang ||

6. Sirah gada kêbênthung kinancing |

dudur pangêncêng usuk pêngarak |
dêlurung adoh takire |
blandar pangiwanipun |
pamidhangan kang sunduk-kili |
danyang lambang pênanggap |
goco saka-guru |
myang rawa cèlèng talundhak |
jênêng pangimaman mimbarnya pinipil |
inêb gêbyog ngêplukan ||

7. Kalowongan bêdhug gya winingkis |

sêrambi myang gandhokira kanan |
miwah pasrambèn parèstrèn |
ramut sadayanipun |
wus rinagang tan ana kèri |
rinayap santri kathah |
têlung dina rampung |
laju kinèn ngadêgêna |
anèng dhusun Kanigara wus rinakit |
ancêre inganjêran ||

8. Nulya binodhol rancangan masjid |

andalidir sêlur sêsêmutan |
kewala laju adêge |
sami sadintên rampung |
srambi ngayun lan kanan kering |
pagêr gêbyog korinya |
kampung sadaya wus |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 163 >

 pinayu sadintên dadya |
balumbangnya ingilènan toya kali |
langkung asri dêgira ||

9. Pêlataran ngarsaning surambi |

rêng-rêng tinaruban ing bêlarak |
sapêlambang panglajure |
para santri andulu |
langkung eram sakèhing jalmi |
tan mantra mêntas dadya |
tèn na labêtipun |
kadya wus lami taunan |
kyai guru nulya mring Cêlor tur-uning |
ingiring santri kathah ||

Jilid 8 - Kaca : 121

10. Prapta ngarsanira Sèh Mongragi |
nêmbah umatur sampun kawula |
paduka duta wiyose |
akarya masjid agung |
dadosipun ing pêndhak ratri |
punika sampun dadya |
pitung dintên rampung |
tan wontên ingkang kuciwa |
saking sabda tuwan kêlangkung rêspati |
Sèh Mongraga ngandika ||

11. Ya wus sokur Alkamdulilahi |

panggrayape santrimu sadaya |
wus sun-tarima sakèhe |
sesuk Jumungahipun |
anganyari masjid kang dadi |
dene panggonaningwang |
lir sabên katèngsun |
iya anèng pangimaman |
lêlangsenên kadya mimbar ywa kaèksi |
Jamil Jamal tur sêmbah ||

12. Inggih sampun prayogi miranti |

yata ing wanci akiring Asar |
Sèh Amongraga karsane |
pindhah mring masjid gung |
(n)dan umangkat Sèh Amongragi |
ingiring santri kathah |
sêlawatan umyung |
lêlagon landhung lon-lonan |
ngayat-ayut rampak tan ana sarênti |
gumêr arum swaranya ||

13. Singirira pan kalimah kalih |

ingurung-urung ing kering-kanan |
santri pangarsa lampahe |
wus prapta masjid agung |
Sèh Mongraga lagya lumaris |
ingiring para lurah |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 164 >

 kering-kanan pungkur |
kadya pêngantyan ingarak |
Sèh Mongraga ing mêrga pan sampun prapti |
masjid gung Kanigara ||

14. Tumamèng pangimaman Mongragi |

tinangkêban langse tundha tiga |
rinangkêp gubah langsene |
santri samya umangsuk |
maksih samya lêlagon singir |
lungguh têpung akapang |
myang surambi pênuh |
dilah ing tarub malatar |
nulya suwuk kang samya sêlawat singir |
gya kinèn jêjaranan ||

15. Ting caremplo anyengklak turanggi |

jaran walulang myang ilir tampah |
wilah papan irus solèt |
bugêl kayu lan munthu |
pan sadhengah dipun tunggangi |
jalu èstri lan bocah |
nunggang kêlut sapu |
pra samya jaran-jaranan |
tan karuwan lurah santri jalu èstri |
kadya êmprit anêba ||

16. Bêng-ubêngan gumrêdêg swara tri |

nulya mêdal kambu abubulan |
ngetan mring Cêlor paranne |
[---] |
kèh èmbane nongklang anirig |
mêndhapan ajojogan |
adheyan kang mamprung |
angêterang nongklang mêdhar |
kèh solahe santri berag ambêsusi |
solah murwèng turangga ||

Jilid 8 - Kaca : 122

17. Obah dhadha srêg anumpang-kèli |
amêthèngkrèng miring taricigan |
kaluyuran amèlètèr |
anyunyuk lênguk-lênguk |
wiragane anèng turanggi |
andhangak langak-langak |
wênèh manthuk-manthuk |
ayab-yaban ting kareyab |
para santri praptèng Cêlor lêngkèh ardi |
têtarup ngara-ara ||

18. Dêr-idêran sakathahing santri |

samya (m)becu tan ana angucap |
netrane ngêringin kabèh |
namung kasruging suku |
gumarêdêg kadya rug ardi |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 165 >

 anglarug bêng-ubêngan |
jroning tarub agung |
atata tan salang-tunjang |
rêke sami kewala pangrasanèki |
têledhang marang tawang ||

19. Mêratani kang markata ngrêmik |

kadya kitri munggèng pêtamanan |
ngêndhêng ngunguwung pagêre |
gumilap abra murup |
ana kumalêndhang lir lungsir |
manjêthi raras pita |
awilis bang wungu |
jalada ujwala maya |
maya-maya andrawêla angawêngi |
tumeja majang wulan ||

20. Kèh kaèksi saisining langit |

ambêlêrêng obar-abir endah |
nêmbe myat mega rumêmbe |
sadaya pan kadyèku |
sami salin pangrasanèki |
pan kokonanging mata |
kang dadi pandulu |
neka-nekaning paningal |
katon taman-taman adining pangèksi |
kaya iya-iya a ||

21. Wanci tunggang-gunung Sang hyang Rawi |

samnya niyup saking ing gêgana |
liyêr anglêr pangrasane |
kêmput sadaya mantuk |
saking Cêlor maring ing mêsjid |
praptèng natar taruban |
ajêjêl supênuh |
mudhun saking patunggangan |
ting cakekal byar pulih sawèntèhnèki |
pandêlêngira saban ||

22. Jaran mulih lir ajale nguni |

para santri wus tata angayap |
nèng masjid srambi tarube |
nulya sami akukus |
olah-olah akarya bukti |
wus matêng amamangan |
miwah kyai guru |
akathah punjunganira |
saking dhusun-dhusun ingkang têbih-têbih |
rampadan jodhang regang ||

Jilid 8 - Kaca : 123

23. Kèh kang atur-atur pan anggili |
(m)balêbah sêkul ulam panganan |
ki guru langkung muktine |
pra santri mamah-mumuh |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 166 >

 anggalêmbus warêg kênduri |
malênthi manthag-manthag |
kèh (m)balêndhing nyêmpluk |
wêtênge pra santri kathah |
ambêdhèdhèh kêmpung lêmpènge anjêmbling |
labête krêp mêmangan ||

24. Wanci bakda Ngisa akirnèki |

yata Kyai Guru Jamil Jamal |
ngumpulkên para santrine |
kêrsa dhikir Maulud |
selawatan ojrat ripangi |
rahab malêm Jumungah |
anèng masjid agung |
Ki Guru mundhut tarêbang |
sêlawe prah lan kêndhang pipitu tuwin |
angklungira sawidak ||

25. Pinilihan lurah santri-santri |

kang samya bisa narêbang ngêndhang |
wus samya miranti kabèh |
trêbang kêndhang myang angklung |
sampun sami samêktèng ngarsi |
Ki Guru Jamil Jamal |
alon dènnya muwus |
sarwi anyêntak tarêbang |
lah payo padhojrat lagon ripangi |
pra santri tur sandika ||

26. Kyai Guru ambawani dhikir |

ngêlik sajak Karang-kabuyutan |
kalimah loro bawane |
lagonne Sêkar Gadhung |
swara kalih sora agilig |
kadi swara satunggal |
saking mor abarung |
ulone rada mêjana |
lêmpêng saru ngêlik angêbêki masjid |
lailaha Ilallah ||

27. Nulya santri kabèh naurani |

sru gumuruh lir pangriking kala |
gêdhor sakane sinèndhèn |
barung trêbang patlikur |
kêndhang pitu angguguk nitir |
gumêr angklung sawidak |
wor swara gumuntur |
ngêmandhang ngêbêki tawang |
ajêguran lir blendrong grahana sami |
arame gogobyogan ||

28. Tanpa rungyan sru swaraning santri |

wor lan gêbyuring alun samodra |
dènnya talu sadinane |
santri rahab kêlangkung |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 167 >

 cipta datan kêsêl (n)jrit-anjrit |
mangkana wus antara |
dangu nulya suwuk |
aso samya sesambenan |
nginang udud wênèh santri ngêbayani |
ngrukti wedang panganan ||

29. Wedang têmu pan kinadhuk lêgi |

cèrèt lan cangkir namung rong dhulang |
sadhulang mring guru dhewe |
miwah pangananipun |
kalih wadhah isi mêpêki |
maring guru sawadhah |
kang sawadhahipun |
mring santri sadayanira |
cèrèt wedang panganan ki guru angling |
payo ing kene padha ||

Jilid 8 - Kaca : 124

30. Ngoyag-oyag janggut ngêlus gusi |
santri sadaya èwêd saurnya |
wedang panganan sapele |
tar ana kang umatur |
angling aris Ki Jamal Jamil |
dhulang mara midêra |
ladènana gupuh |
santri kabèh kang warata |
aja kongsi dadi gawening pra santri |
ubêngêna priyangga ||

31. Sigra dhulang cèrèt lawan cangkir |

angayêngi sakèhing santrinya |
cèrèt angêcuri dhewe |
yèn kasuwèn tan nginum |
irungira dipun-êcuri |
ing wedang gêragapan |
gya ngombe calêguk |
miwah dhulang pêpanganan |
midêr dhewe santri ganti anjupuki |
sasênênge priyangga ||

32. Wedang panganan lari pribadi |

maksih wutuh tan kalong pinangan |
ijih bae ijih bae |
santri warêg sadarum |
datan ana kurang nyanyamik |
samya gawok sêdaya |
mring kawignyanipun |
Kyai Guru Jamil Jamal |
tuhu lamun kawasa èdi sayêkti |
ngluwihi guru kathah ||

33. Yata Kyai Guru Jamal Jamil |

yèn wis aso payo padha lêkas |
pra santri sandika ture |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 168 >

 adan lêkas bawa sru |
wong sêlawe bawa asingir |
Bismilahi amina |
lilahi amanu |
tinampanan santri kathah |
Bismilahi hi amana Bismilahi |
amana mana lilah ||

34. Sarta têrbang kêndhang angklung |

samya angantêb panabuhira |
lir bêdhah brah tarêbange |
pong ping pêg dhêng dhung brang brung |
plak plak plak blang kêtong ting tong gring |
thung plêk thung plêk dhong dhung brang |
plak plak klir klur thir thur |
krak clung krak clung blang prung prung brang |
grug ngug grug ngug pyak byang pak byang dhang thung thung gring |
pêp pêp bah dhung brang dhung brang ||

35. Rame gumuruh gumêdêr atri |

tan etang rak sru sinuwak-suwak |
jalwèstri rare sêdène |
tan ana santri minggu |
samya suka bingah kêpati |
samyèmprak gêgabusan |
myang sumbu-sinumbu |
agèsrèk udêr-udêran |
sasênênge pêpênthungan linggis wêsi |
kang ajur kang wêntala ||

36. Kêkancuhan ora pilih tandhing |

èstri mungsuh lare miwah lanang |
mungsuh lawan èstri lare |
ana sababagipun |
padha tuwa lan padha cilik |
wadon samya wadonan |
samyèmprak gêgabus |
patèn-pinatèn tan beda |
ingkang rênyêk ajur mumur rontang-ranting |
gêtihe dêladagan ||

Jilid 8 - Kaca : 125

37. Ingkang gosong binakar ing gêni |
pating jalêmpah bathang kang emprak |
tuwa nom pikun myang rare |
ana kewala tatu |
gêrêng-gêrêng sambat ngririntih |
glasaran kalèsèdan |
nangis kawlas-ayun |
wong nonton gawok tumingal |
pratingkahe santri angidap-idapi |
kwèh (n)jêngêr myang karuna ||

38. Salang gumun tan ana mangêrti |

ana dhêlêg-dhêlêg gêtun mulat |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 169 >

 nora na cumuwit kabèh |
mangkana kyai guru |
nuduh santrinira pawèstri |
kinèn angidêrana |
kabèh ingkang lampus |
sarwi anggawa tarêbang |
Kyai Guru nabuh angklung anèng wuri |
nyênggaki kang ngaojrat ||

39. Sarta santri-santri wus winangsit |

pratingkahe soroge kapiyat |
ojrat linakon sabêne |
iruping pangrasa wus |
wus katampan mring santri èstri |
mangkana singirira |
ulung sambêr ulung |
yamale yahu maola |
si ulung mati ngêlayung mole rokin |
pidayakun mangkana ||

40. Swara kênya mêthit anjalêrit |

gêtas rênyah êngêse wilêdan |
ambêlèr ati rarase |
anganyut manis arum |
angrês raras amuntir ati |
lir ulung kapipitan |
kang miyarsa linglung |
kumêsar manah dhêg-dhêgan |
ngondhok-ondhok kang singir kadya nangisi |
mring kang samya kêbranan ||

41. Sêmbada lah kang kadya nangisi |

wong ro saplak ulone tan gonjing |
nyamlêng lan pêparikane |
na tangis layung-layung |
ing tangise wong wêdi mati |
anangis ngaru-ara |
wêdi lara lampus |
gêdhongana kuncènana |
yèn wus pasthi ya hualah ya ilahi |
mangsa wurunga pêjah ||

42. Aja sira turu-turu lali |

bangun bêdhug têlu atangiya |
mujia ing Pangerane |
sucèkêna badanmu |
lah dusana banyu rabani |
jasmani bilasana |
gêragatulahu |
banyu saraban tahuran |
sukma-jati eling sajatining urip |
mulya jati wasesa ||

43. Sampurna mulya têmahan jati |

jati têmahan sampurna mulya |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 170 >

 wong donya baliya manèh |
mring donya kamulyanmu |
tolihên kêkasihirèki |
hêm hêm hêm lah tangiya |
ayu ayu ayu |
mangkana pangojratira |
èstri roro ngapit guru Jamal Jamil |
sawusnya têmu-gêlang ||

Jilid 8 - Kaca : 126

44. Ingkang samya pêjah miwah kanin |
sampun sami mulya sadayanya |
purna lir wingi-unine |
samya emprak abikut |
têrbang magênturan sru muni |
kêndhang ciblon tatabannya |
bêbanggèn kang angklung |
kang emprak akiprah-kiprah |
wanèh ting cêlolo ngêlithu athi |
anjêngkit jingkat-jingkat ||

45. Suka-suka sakèh kang ningali |

wong desa-desa katêmbèn mulat |
durung wruh sajêg ngumure |
kabèh tan ana mantuk |
cipta rèmèh masuk birai |
urut wong pagunungan |
jalwèstri kumêrut |
tan ana rate sadina |
saya wêwah mawêwah kèh masuk santri |
mring krajan Kanigara ||

46. Wus antara dènnira ripangi |

lingsir dalu wanci bêdhug tiga |
agupruk nêsêg lagonne |
ngêndhêlong nulya suwuk |
langkung ngatêk babakanèki |
santri aso sadaya |
mêntas lagon dangu |
samya ngaring-aring napas |
lurah santri ana ingkang ngêbayani |
mêdalakên ambêngan ||

47. Rolas ambêng mêjana gêngnèki |

lan ambêng panganan rolas dhulang |
kinêpung ing santri kabèh |
rongèwu-wolungatus |
kyai guru ingkang (n)dongani |
amine (m)bal-ambalan |
ramyambata rubuh |
sawusira dinonganan |
Kyai Jamal Jamil ngling anuding |
wis bagènên kewala ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 171 >

48. Yèn kêmbula angêpung kêndhuri |
sêsak tanganmu nora kacakan |
bêcik ngur bagènên bae |
agampang nora ewuh |
tur wêrata padha ngijènni |
anyêtampah-nyêtampah |
sapangananipun |
sigra para lurah-lurah |
nuding ngambil kêndhuri aganti-ganti |
ambêng tan têlas-têlas ||

49. Wus warata sadayaning santri |

cukup myang rare samya nyêtampah |
camplêng datan kurang luwèh |
kabèh wong padha gumun |
kasêktène ki guru kalih |
yata nulya bubaran |
arip sami turu |
kang nonton mulih sowangan |
sêdyanira mulih ngambil bêras pari |
bumbu myang arta sinjang ||

Jilid 8 - Kaca : 127

50. Sêdya wangsul umasuk birai |
samya kêpengin gampang sinêdya |
dadya sabarang ciptane |
ing dalu tan cinatur |
byar enjang gya bubuka sami |
angguyêr kêpalanya |
niba ting gadêbug |
lapake anênggak napas |
anggêlasah asungsun timbun matindhih |
lir babadaning pisang ||

51. Wor-winor lan jalu miwah èstri |

sadhengahneya kang kêtindhihan |
kang kawudan bêcik bae |
tan ana hukumipun |
wus tatane wong dul-birai |
singa mênang suwalnya |
sala-silahipun |
santri kang kasor ngèlmunya |
asrah jiwa raga myang bojonirèki |
katur sumanggèng karsa ||

52. Yèn ta ana karêpe ki santri |

amêngarah èstri sadhengahnya |
tan ana walêr-sangkêre |
kenging kewala wor hyun |
wus mangkono tabiyatnèki |
anggêr luhur kawruhnya |
kang kasor sumungku |
angguru ngakên panutan |
tan rumangsa malang sakarsanirèki |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 172 >

 badan datan suwala ||

53. Antara wus dangu dènnya mati |

kongsi gumatêl-gatêl kang surya |
lingsir wetan panglilire |
tangi pating badhêngul |
dhêlêg-dhêlêg (m)barêbês-mili |
kêsotan ngunjal napas |
aso ngangsur-angsur |
myat swargane saya cêdhak |
samya cipta ge-age manjing ing swargi |
mila tan etang (ng)gombal ||

54. Nadyan ngrabèt anèng donya ngriki |

wus bingah myat badhe minggah swarga |
iya besuk ing kanane |
ing sandhang nora ngingus |
mila sami pating saluwir |
kêmul bêbêd narima |
amoh-amoh cukup |
sawusnya samya bubuka |
para santri samya adus maring kali |
kali Kelor kèbêkan ||

55. Ting kacêbur ciblon sarwi dhikir |

gela-gelo lêlagon abungah |
wor-suh tan ana sisigèn |
saking krana-lahipun |
nadyan siwo-siniwo kenging |
pan kosok-kinosokan |
èstri lawan jalu |
guguyon bèbèk-bèbèkan |
asêsamur siratan banyu pra santri |
(n)jron banyu gêgarapan ||

56. Egal-egol gobag-gabig dhikir |

rada tilase wong mamênculan |
brêkat wong lanang wadone |
dhasar datan sinartu |
kulinanya jalu lan èstri |
tan ana winangênan |
nir tan ana kukum |
mila ing pratingkah lumrah |
kang mangkono mangkene tan dèn-wangêni |
tatane wong dul-dulan ||

Jilid 8 - Kaca : 128

57. Wusnya tutug dênnya dus pra santri |
samya mêntas ngambil toya kadas |
ana ingkang banjur bae |
tan nganggo toya wulu |
dènnya mangkat salat mring masjid |
nora-na ragan-ragan |
mèmèrètan bêsus |
kêmul bêbêd bae dadya |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 173 >

 santri kalihèwu-wolungatus luwih |
sandhangnya ting kêrumpal ||

58. Nora nana kang marênèng siji |

saking suka-rênaning panrima |
tur saking nora gablêge |
rupane sêbut-sêbut |
kêrêp mangan tan dadi daging |
kuwat-kuwate nyandhang |
ukur bae wutuh |
kèh ngangge tambal-tinambal |
suprandene atine kaya wong sugih |
abungah suka-rêna ||

59. Yata sakathahe santri-santri |

kang mring masjid salat Jumungahan |
supênuh jaba-jêrone |
awit kang salat wulu |
namung lajêng kewala dhikir |
gumrêmêng tanpa rungwan |
tan antara bêdhug |
(n)dhêrandhang wus samya pêrak |
sinalahan bêdhug cêp tan ana muni |
gya Jamal mangasiral ||

60. Amêthènthèng angalangkên êcis |

praptèng akir dènnya mangasiral |
donga lingindhil Islame |
aminira gumuruh |
Kyai Guru Jamil ngajoni |
munggah kutbah ing mimbar |
ingadanan sampun |
apan kutbah wali-sana |
swara agêng êmpuk gumrêmêng amanis |
dangu dènnira kutbah ||

61. Wusnya akir lajêng donganèki |

rame amine ambata-rêbah |
sawusnya tamat dongane |
Ki Guru Jamil gupuh |
kamat sigra sakèhing santri |
ngadêg pêrlu Jumungah |
muballahe asru |
(n)Jêng linuhung Sèh Mongraga |
angimani nulya angangkat usali |
paralal Jumuwatan ||

62. Raka-atil imaman lilahi |

tangala Alahu-akbar nulya |
muballah asru takbire |
sadaya ngangkat parlu |
jawi lêbêt wus sami takbir |
kang nora bisa samya |
enggok-enggok lumbu |
tumut rubuh-rubuh gêdhang |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 174 >

 nora nganggo êmèl sapraboting takbir |
milu awak kewala ||

Jilid 8 - Kaca : 129

63. Ngadêg rukuk sujud miwah linggih |
tiru-tiniru kiwa têngênnya |
tan bisa sarêng polahe |
bêrkate wong la-ilu |
kang dèn-aji amung birai |
ngucap dhikir kalimah |
salat dèrèng surup |
anut ing ngarêp kewala |
kang tan pêgat dhikir andrêmimil ririh |
bedane asêmbahyang ||

64. Sèh Mongraga dènnira ngimami |

sawusing Patekah suratira |
Inna-anjalna awale |
waniti akiripun |
adêgira dipun-kunuti |
tahyat anulya salam |
bakda salatipun |
arahab puji dhikirnya |
wus paragat lajêng sêsalaman sami |
angadêg bêng-ubêngan ||

65. Amongraga tan bisa ngoncati |

astanira anggantung kewala |
rinêbut salam wong akèh |
jalu èstri ngarubut |
sawusira salaman sami |
kang bisa nulya sunat |
bakdiyatanipun |
sampunira bar Jumungah |
gya kêndhurinira apêm winaradin |
-akên ing santri kathah ||

66. Ngênêm tangkêp wong sawijinèki |

tampelanganing godhong akêkah |
apêm mabur mara dhewe |
warata sadaya wus |
jalu èstri myang rare alit |
tan susah andum barkat |
prapta dhewe sampun |
bubar mring panggenanira |
wancinira rare ngucul para santri |
samya berag-beragan ||

67. Kyau Guru karsa mring jaladri |

kumêbul santri ngiring sadaya |
jalwèstri marang gurune |
kambu mring samodragung |
pan kumêrap lampahing santri |
antara saonjotan |
saking pondhokipun |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 175 >

 praptèng têpining samodra |
karsanira Kyai Guru Jamal Jamil |
ngêrumbah amèt mina ||

68. Alon muwus ki guru mring santri |

kabèh lan payo padha ngurêmbah |
mèt mina manawa olèh |
ki guru karya prau |
janur kuning kang dèn-tunggangi |
nuding santri sadaya |
kinèn amêrau |
ngêrumbah maring samodra |
sigra samya mêrau kèh warnanèki |
kang mrau godhong dhadhap ||

69. sawênèh kang mrau godhong wringin |

miwah wilah papah tatal rontal |
godhong nangka lan godhong prèh |
kang mrau sêpah têbu |
godhong suruh miwah calumpring |
santri sadaya nira |
wus samya anyêmplung |
kang mêrau wulu êlar |
wus manêngah kang samya ngêrumbah mancing |
jêkak-jêkèk nyêkekal ||

Jilid 8 - Kaca : 130

70. Samya bungah-bungah olèh mancing |
angêlangut nèng têngah lautan |
nutug saparan-paranne |
silêm dharatanipun |
kang katingal toya lan langit |
katêmbèn pratingkahnya |
wruh têngahing laut |
ngênting suka-bungahira |
wruh sakèhing iwak sagara sêkalir |
gêng-alit warna-warna ||

71. Gêng sagajah saomah sakonthing |

aliwêran sagunung anakan |
gawok mulat pangrasane |
tan mamang lir satuhu |
sajatine anèng gigisik |
mangkag-mungkug wus kadya |
amêlahi prau |
awake tan lunga-lunga |
lungguh bae moyag-mayêg egol gigir |
netrane rêm-rêm ayam ||

72. Kang mangkono pratingkahing santri |

pan gunane guru Jamil Jamal |
ngirup sakèh pangrasane |
kang dèn-irup tan surup |
ing cinthunge Ki Jamal Jamil |
susulap ngèlmu karang |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 176 >

 mrih mangunahipun |
kèdhêp sapadhaning janma |
ingkang andon-cipta pangrasane minggir |
saking têngah sêgara ||

73. Angsale ulam dènnira mancing |

wus pinangan nèng têngah lautan |
têlung dina pangrasane |
warêg tan mangan sêkul |
amung ulam sabên binukti |
warêg iwak samodra |
ing pangrasanipun |
wus samya praptèng pinggiran |
samya mêntas nut alun anèng gigisik |
byar pandêlêngan saban ||

74. Kyai Guru parentah mring santri |

malah samya kinèn jêjaranan |
kadya sabên pratingkahe |
myang nunggang ambèn lêsung |
gêdhèg galar pêngaron kêndhi |
miwah anunggang lincak |
myang lawang (m)pyakipun |
ambodhol omah satunggal |
omahe wong gawe uyah ing pasisir |
rinêncak tinunggangan ||

75. Pan kumêrap sakathahing santri |

gumarêdêg kang jaran-jaranan |
samya mabuk pangrasane |
ngungkuli samodra gung |
angayêngi ing ngawiyati |
myat ngawiyat sêgara |
saparan anglangut |
wruh wiyarre ing samodra |
myang jêmbaring langit pangrasanirèki |
wruh surya manjing mêdal ||

Jilid 8 - Kaca : 131

76. Mayêng-mayêng langlang marang langit |
nusup alas sasêlaning lintang |
taman-taman adi aèng |
anunggang ambèn lêsung |
pangrasane jêmpana joli |
êmpyak katon wimana |
myang puspaka murub |
miwah paraboting jaran |
abra murub dalah jaranne sêmbrani |
kumêlap kadya kilat ||

77. Kabèh mancorong ambêlêrêngi |

tur ta iku angrèrèwèng êmpyak |
ambèn lincak lawan gêdhèg |
lumpang alu myang lêsung |
iyan lan lawang lan patang aring |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 177 >

 kang samya dèn-dhêdhabyang |
wong loro têtêlu |
miwah wong nêm wong sêsanga |
anggêgèwèng sadaya ginawa mulih |
mring dhusun Kanigara ||

78. Ting kêreyap gumrêdêg lumaris |

samya ambêcu tan ana ngucap |
lir wong anglindur sajake |
lumaku ting kaluyur |
cangkêm mingkêm netra maringin |
wus wruh adat wayahnya |
dènnira tumurun |
sabêh tungganging ancala |
pangrasane mudhun saking ngawiyati |
cumlorot lêr kêpenak ||

79. Para santri wus prapta ing masjid |

sarêng dènnira mudhun tunggangan |
byar mulih dêlêngan wèntèh |
kang lêsung mulih lêsung |
kabèh mulih ajale nguni |
sawusira mangkana |
pan samya angukus |
lah-olah kang sêga jangan |
wusnya matêng mêmangsan pra santri-santri |
wong kathah ting kucapah ||

80. Bakda Ngisa wayahe kang wêngi |

Sèh Mongraga mijil sing krobongan |
kyagêng anglela lênggahe |
pangandikanira rum |
marang Kyai Guru kêkalih |
mêngko padha singiran |
pêpakna santrimu |
kang rahab dènnira ojrat |
manira yun wruh solahing santri-santri |
kang padha tarêbangan ||

81. Guru Jamal Jamil matur aris |

nuwun sandika sumanggèng karsa |
sigra anuduh santrine |
ngumpul nèng masjid agung |
ing surambi têtarub jawi |
santri akèh akapang |
têlung (ng)gon alungguh |
kinèn angumpul sadaya |
nèng sajroning masjid wus tata miranti |
têpung salurah-lurah ||

82. Pandam sèwu amyang amêrapit |

sabên kang saka satunggal-tunggal |
diyan sèwu sadayane |
Ki Guru Jamil muwus |
rada sompok (ng)gonmu alinggih |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 178 >

 pagêr gêbyog ing ngarsa |
beladhahên gupuh |
tawingêna kering-kanan |
sigra para santri ambêladhah aglis |
rampung sami sakala ||

Jilid 8 - Kaca : 132

83. Pan wus ombèr kang sami alinggih |
masjid têpung ing srambi akapang |
ki guru pangandikane |
mundhuta têrbang satus |
lawan kêndhang sèkêt dèn-aglis |
lan malih amundhuta |
angklung têlung-atus |
kang liningan para lurah |
gupuh nuding mring santri sigra lumaris |
tan dangu praptèng ngarsa ||

84. Katur kang têrbang mring guru kalih |

wus pininta santri kang narêbang |
sèkêt santri èstri bae |
sèkêt kang santri jalu |
lawan sèkêt ingkang ngêndhangi |
kang angklung kathahira |
santri têlungatus |
nulya lêkas salawatan |
Bismilahi hi amana Bismilahi |
amana manalilah ||

85. Sinauran gêr swaraning santri |

tri gumuruh gumlêgêr lir gêrah |
kadya rug prabata lèngsèr |
barung tarêbang satus |
kêndhang sèkêt angklung sru angrik |
kumruwuk tanpa rungwan |
gumrah pong bur pong bur |
plak blang plak blang brung brang brung brang |
tung plêk tung plêk klur klur thir thur dhêng dhung dhung brang |
pyak pyak byang pyung byang pyung byang ||

86. Wong padesan akèh samya pranti |

lakon sonjotan kalih onjotan |
samya ngrungu gumuruhe |
ingkang lakon sabêdhug |
kang sadina angêlon-loni |
prapta lajêng anyabat |
awis wangsul mantuk |
mangkana dènnira ojrat |
santri têlungèwu-patangatus nênggih |
kang nonton langkung kathah ||

87. Lêkas rambah-rambah dèn-empraki |

maju satus-satus kang angemprak |
rarywalit jalu èstrine |
karyèraming pandulu |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 179 >

 gêgabusan têb-têban sami |
samya bakar-binakar |
kang suduk-sinuduk |
kang gonyèh myang kang wêntala |
datan ana labête angganirèki |
kang ajur rênyêk pêjah ||

88. Kang tinêngkêr-têngkêr gêmbungnèki |

gêtih nêmbur-nêmbur dêladagan |
ingkang kinêthok êndhase |
ususe ngandhul-andhul |
kuleweran anggêgilani |
kêpruk-kinêpruk samya |
buncur tan kapupu |
kinumpulkên bangkenira |
ingkang mênang mundur rèrèn samya linggih |
ki guru sigra ngatag ||

Jilid 8 - Kaca : 133

89. Kinèn numpuk kayu lawan wêlit |
sigra rinukti sami sakala |
sinulêt ing obor age |
ingobong bangkenipun |
gêni mulad-mulad andadi |
sundhul molo gêninya |
urube gumrubug |
wong nonton kuwatir mulat |
nyana lamun lajêng kobar kang surambi |
saking gênging dahana ||

90. Kyai guru nuduh santri èstri |

sêkawan kang bêcik swaranira |
lilima santri lanange |
kang papat nabuh angklung |
santri ingkang siji ngêndhangi |
kang kinèn sigra mara |
angubêngi latu |
nulya samya kinêthokan |
gulunira tugêl bêt (n)dhas tibèng siti |
asindhèn galundhungan ||

91. Rahnya lurah-lurah anyêmburi |

sirah galenteran lir kekeyan |
samya ngubêngi gênine |
asingir nganyut-anyut |
runtut barung datan sarênti |
sirah sindhèn tan ewah |
gêmbunge lumaku |
kang narêbang maksih nêrbang |
miwah ingkang ngêndhang ngangklung maksih ngênthir |
midêr gêmbung kewala ||

92. Gêmbung narêbang kipyah ngêpipir |

sabêbanggèn sêlaning irama |
kêndhang anduduk gêdhuge |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 180 >

 angklung imbal kumlunthur |
gêtih maksih dêrawas mili |
dhadha gigir ngadidang |
jarit kêbês marus |
sumlêngêrên kang tumingal |
ulatira pucêt tan ana cumuwit |
mêngkarag kamigilan ||

93. Nêmbe tumon angebat-ebati |

gêmbung maksih lumaku kapenak |
êndhas galundhungan sindhèn |
ngubêngi gêni murub |
ngalik-alik swararum manis |
lir sambating lêlara |
nangisi kang lampus |
wong nonton samya ngrês mulat |
ting salênggruk wênèh anjrit lir kêpatin |
kèh kang karasa wêlas ||

94. Sêmbada lawan swaraning singir |

kadya suling barung rinêbaban |
abêning gumrining ènthèng |
wilête nganyut-anyut |
nadyan sami santri kèh nangis |
singirira mangkana |
ana gêni murub |
urube gêni nêraka |
kang anglêbur dosane kang buka dhikir |
ngilangakên duraka ||

95. Talêcêr jati urubing gêni |

rênuk jati kukusing pawaka |
karêngês jati arênge |
kayu badan suksma-gung |
jati mulya langgêng ing urip |
urip tan kêna rusak |
ayu ayu ayu |
mulya têmahan sampurna |
byah cêndhala tiba lir mani kang kari |
Suksma langgêng wisesa ||

Jilid 8 - Kaca : 134

96. Wusnya singir santri kang ngubêngi |
gêmbung sirah ambyur ing dahana |
mrêkotok krunyus banène |
êndhasnya sami (n)jêblug |
kang ningali njêlih ih ih ih |
Allah Bismilah setan |
priye kuwe iku |
mêngko dadine kayapa |
wusnya nêbut klakêp tan ana cumuwit |
andongong kagawokan ||

97. sami sêdhakêp gumun ningali |

dahana murup pan dèrèng kêndhat |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 181 >

 gumrubug kalangkung mèntèr |
yata ingkang tinunu |
bangke santri kang sami mati |
mêtu saking dahana |
urip ting jarêdhul |
dèn-lokakên ing ngakathah |
o we o we bilah padha urip maning |
surak asumyak-sumyak ||

98. Myang têrbang kêndhang angklung sru muni |

ginobyokan nduduk magênturan |
lir grah gumuruh gora rèh |
tanpa runyan saking syuh |
wor aloke kang nonton sami |
suka abungah-bungah |
myat pratingkahipun |
sadaya micarèng nala |
nora jamak ki guru sêkti aèdi |
akarya pangebatan ||

99. Kang angemprak angubêngi gêni |

wus antara dènnya bêng-ubêngan |
nulya sami kinèn mêne |
gêni gêng maksih murub |
kang narêbang sampun winangsit |
cinadhuk ing tarêbang |
gêni urubipun |
angandhang jroning tarêbang |
têrbang papat mêlong-mêlong padhang kèksi |
gya mati anèng têrbang ||

100. Nulya sami linggih ngaring-aring |

anyamikan wedang lan panganan |
cangkir piring mara dhewe |
santrine têlung èwu |
kawêratan cèrèt sawiji |
wedang tan têlas-têlas |
myang pangananipun |
Kyai Guru Jamil Jamal |
(m)buwang blarak lan kulit sêmangka dadi |
macan kalawan ula ||

101. Sima kêrah gidrah wolung rakit |

lawan ula lanang nêm kêmbaran |
mulêt sabêtan pêthite |
santri myang kang andulu |
samya bubar lumayu ajrih |
sima krah sami sima |
gêjag grut-ginarut |
sukuning wingking wak-wakan |
rame gêbêg-ginêbêg sru anggro ngêrik |
mangkrak akêkêrahan ||

102. Ula lanang sadêbok gêngnèki |

kakruwêlan pulêt lêt-ulêtan |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 182 >

 kang nonton angadoh bae |
samya gila andulu |
ing tontonan ngedab-edabi |
sardula mangkikikan |
krura naut-naut |
kang sima minangsèng sarpa |
sru gro-gêro ting galêbor dèn-sauti |
sima inguntal sarpa ||

Jilid 8 - Kaca : 135

103. Mangsa sima lag-lêg angijènni |
samya malênthi wadhuking ula |
maksih kurang mèlèt-mèlèt |
siwo sabêtan buntut |
mulêt saka guru ing masjid |
masjid oyag-ayigan |
lir kalindhon eyung |
ula ulêt tatarikan |
kang narêbang myang santri kèh samya minggir |
amèpèt pagêr tarap ||

104. Dangu-dangu kang samya ningali |

têntrêm manahe abungah-bungah |
anonton ula lêlakèn |
mangkana Kyai Guru |
Jamal Jamil nulya akardi |
nguncalakên balungkang |
dadi kungkang agung |
sarpa tumon ing canthoka |
nganta-anta lir anglih amanggih mukti |
sarpa anut canthoka ||

105. Kodhok mangap andhêlak pan wani |

apan caplok-cinaplok arannya |
ula cinaplok êndhase |
êlêg-êlêg ingulu |
wus kauntal ula binukti |
amêkongkong mathèthah |
maksih dèrèng tuwuk |
ula kang sawiji ngancap |
naut tinadhahan ing kongkang krah sami |
ramya acêcakotan ||

106. Ula naut cangkêm dèn-ingkêmi |

marang kodhok sarpa wus kauntal |
kang nonton asru aloke |
samya suka andulu |
kang narêbang cêp datan muni |
pan pijêr latah-latah |
myat sawêr atarung |
lan bangkong kalah ularnya |
nulya sarpa gênti mara ingkang kari |
angrubut ing canthoka ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 183 >

107. Bangkong panggah prayitna tan wigih |
kodhok ika andheprok amapan |
sarpa asru panaute |
tinadhahan ing tutuk |
(n)dhasing ula nêt dèningkêmi |
ulane palintiran |
ngaruwêl mulêt sru |
dèn ulu-ulu ulanya |
sarpa gênti mara têlas dènuntali |
kabèh ula nêmbêlas ||

108. Sabên tambah nguntal ula siji |

wadhuking kodhok saya gêng mêlar |
ambêdhadhag mènthèh-mènthèh |
sakala anjênggunuk |
apan sundhul pangrêt srambi |
ngêbêki lampit kasah |
kang samya andulu |
kongkang gênge têlung lawang |
nulya wau Kyai Guru Jamal Jamil |
ambuwang gagang sêdhah ||

Jilid 8 - Kaca : 136

109. Dadi cacing-kalung gêng sawiji |
sigra bangkong kang cacing minangsa |
cacing cangkême anjêbèr |
kalangkung wiyaripun |
kungkang naut cangkêming cacing |
kodhoke lêg dèn-untal |
mring cacing wus kolu |
cacing mulur pangkêrêtan |
kang ningali sukêr gila kirig-kirig |
iluning cacing mêdal ||

110. Amis asêngir ambuning cacing |

kang myat umor wênèh mutah-mutah |
agila gigu atine |
ki guru sigra nuduh |
rare alit anguntal cacing |
kang rare sigra mangan |
cacing gya dèn-ulu |
tan suwe pangêlêdira |
dangu-dangu kolu lêgêndêr kang cacing |
dêlênganê aenak ||

111. Kêcap-kêcap takèn cacing malih |

kang ningali nyêbut kamigilan |
amumuji ing gunane |
gurunira kang luhung |
sigra rare kinèn asisi |
gya sisi asêmprètan |
mêtu cèlèng (m)brubul |
lan asu sapirang-pirang |
sru (n)jujugug samya amburu si gênjik |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 184 >

 cèlèng tarung srênggala ||

112. Kabungahan rare dènnya sisi |

mêtu kalong lawa walang-kapa |
ambêrubul sing irunge |
sisi brol mêtu manuk |
ting salêbar awarni-warni |
brol mêtu sato-kewan |
gêng alit gumrubyug |
pêpak saisining wana |
abuburon kang kêrah ana kang aring |
lir anèng palegungan ||

113. Kyai guru ngling mring santri-santri |

yèn ana kang arsa angambila |
nyêkêl kidang lan kancile |
bêlèhên (ng)gonên lawuh |
lamun sira padha kapengin |
nulya santri kèh sigra |
gupuh ambuburu |
wong nonton mèlu angrêbat |
marang kidang mênjangan sasênêngnèki |
cag-cêg satunggal-tunggal ||

114. Jalu èstri miwah lare alit |

kabungahên ngambil sato-wana |
tutur lir ngambil ingone |
ingkang mikir dèn-ingu |
wênèh banjur dèn-pêragati |
ulam lajêng binakar |
anèng ing (ng)gènnipun |
kang binumbon kang kinalak |
apan samya kewala lajêng binukti |
aloke enak-enak ||

115. Wus warata sakathahing santri |

lir binage ingkang sato-kewan |
rêbut sênêng pamilihe |
kang milih anèm sêpuh |
kewan têlas samya dèn-ambil |
kantun kang karam-karam |
tan ana rinêbut |
mangkana Ki Guru Jamal |
rare ingkang sisi wau kinèn malih |
nyêkêli sato-kewan ||

Jilid 8 - Kaca : 137

116. Kinèn ambacuki sadayèki |
rare gya cinêkêlan kalewang |
sigra pinêcokan kabèh |
buron wadidangipun |
sapi sima ajag myang gênjik |
wus rêbah anggulasah |
tapis sadaya wus |
gêtihira nyiprat-nyiprat |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 185 >

 sinêmbêlèh kabèh tan ana kang kari |
kinèn lajêng amangan ||

117. Sato-kewan kang dèn sêmbêlèhi |

lajêng pinurak pan kinêletan |
dèn-alir-alir daginge |
rare wus dadèk latu |
daging kinêropok ing gêni |
pinangan athemolan |
cèlèng miwah asu |
macan kuwuk rase luwak |
datan kongsi matêng dènnya (m)bakar daging |
mêntah-mêntah pinangan ||

118. Têlas daginge sato binukti |

nulya balunge kinêmah-kêmah |
ngrasa kurang maksih ngêlèh |
kabèh gawok andulu |
samya nêbut ngaruh-aruhi |
bilah setan tan jamak |
bocah apa iku |
doyan mangan cèlèng macan |
miwah asu myang luwak garangan cacing |
iku anake sapa ||

119. Kaya buta nora nampik daging |

têkan polo-polone dèn-gaglag |
ngrêmus kang balung-balunge |
dudu bocah bayèku |
karanjingan budi sêrani |
rarene galêgêsan |
cangkêm kopah marus |
kang tumingal kamigilan |
yata wau ing wanci wus bangun enjing |
nulya kinèn bubaran ||

120. Samya kukut sakathahing santri |

miwah kang nonton sami bibaran |
nanging datan ana mulèh |
tanggung wanci wus esuk |
padha mire awor lan santri |
kang duwe pêsanakan |
Kanigara ngriku |
akèh mondhok maring desa |
sami (m)bêkta dènnya (m)bêrkat kêbo sapi |
wêdhus kidang mênjangan ||

121. Ana kang cipta ginawa mulih |

nyoba ngingu patangpuluh dina |
kênane lawan orane |
yèn malah-malèhipun |
pan mêngkana sakèhing janmi |
para santri sêdaya |
kêsêl samya turu |
tan cinatur solahira |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 186 >

 dènnya nendra byar enjing samya atangi |
lajêng atrap bubuka ||

122. Tutup netra daluwang sanyari |

miwah sinjang pêthak kang kinarya |
janur kuning myang kropake |
wus omah guyêripun |
nênggak napas gya blag-blêg mati |
niba pating jalêmpah |
timpah tinimpah wus |
ting karingkêl yêl-uyêlan |
janma kathah kang durung masuk birai |
myat tingkahe abuka ||

Jilid 8 - Kaca : 138

123. Samya gumun andongong kapengin |
masuk ojrat wor-winor kewala |
tan ana siku kukume |
kang timpah dhadha pupu |
kalukaran sinjang jalwèstri |
datan amuna-sika |
saking sru tan emut |
aundhung bêcik kewala |
yata wau kang samya bubuka dhikir |
wus dangu antaranya ||

124. Nulya tangi ting badhêgul sami |

lêgog-lêgog nangis salênggrukan |
swarga lir kêna rinanggèh |
saya cêlak dinulu |
datan wênèh lir sabênèki |
sawusira mangkana |
wau kyai guru |
lungguh nèng srambi tinarap |
para santri ki guru karsanirèki |
tansah karya tongtonan ||

125. Nuduh rare alit kinèn mancing |

anèng kêndhi cêkak-cêkèk angsal |
dêlêg wadêr lawan lele |
miwah palung kalarung |
santri ubyug sami ningali |
jêjêl supênuh ingkang |
samya andudulu |
rare mancing angsal mina |
cêkekalan ting gadêbug kêna pancing |
anèng kêndhi kewala ||

126. Kinèn ngambil sakathahing santri |

pan kamrubut rinêbat ing kathah |
ganyta-gantya pangambile |
cukup santri rongèwu |
amèt mina kang kêna pancing |
ulam-kali rêrawa |
iwak samodra gung |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 187 >

 alam wadonan lanangan |
pan sabantal rong bantal kêna ing pancing |
ingambil santri kathah ||

127. Kinaropok pan lajêng binukti |

kinarya lawuh dènnira mangan |
miwah kang ginadho bae |
warêg tan mawi sêkul |
sami suka sakèhing santri |
kang rare mancing angsal |
baya gêng salêsung |
pancinge walêsan sada |
kênur bobat baya kewala kang kêni |
gêng-agêng ting bêrangkang ||

128. Santri kang cukup bubar lumaris |

samya ajrih aningali baya |
galak arsa naut bae |
nulya krah samya tarung |
bat-bêt udrêg sabêtan pêthit |
ting galêthuk cakotan |
pan wasuh-winasuh |
agêndra samya kêrêkan |
anêrajang santri lumayu angisis |
katunjang baya kêrah ||

129. Ingêlokkên gumuruh pra santri |

baya wolung rakit ingkang kêrah |
wurahan sarta kêploke |
otêr lir wukir guntur |
tan karuwan kang dèn-iloni |
rupa lan gênge padha |
gêng sabêdhug-bêdhug |
mêngkana Ki Guru Jamal |
anguncali sêpah lan têgêsan linting |
dadi têkèk lan cêcak ||

Jilid 8 - Kaca : 139

130. Cêp mênêng kang gumêdêr ningali |
têkèk lan cêcak anèng kalangan |
kapriye mêngko dadine |
kang têkèk munya asru |
sarwi maju buntut kumitir |
wani kêlawan baya |
kang baya sinaut |
mangap luwih cangkêm baya |
têkèk sigra nyaplok (n)dhasing baya kalih |
inguntal lêg kauntal ||

131. Baya wolung rakit dèn-untali |

lag-lêg têlas kang baya nêmbêlas |
têkèk nyêmplu gêng wêtênge |
baya pating panjêlut |
nèng wêtênge têkèk kêtawis |
têkèke manthak-manthak |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 188 >

 wadhuke anjêmbluk |
têkèk gênge sagêdhogan |
sru munya gêng thog-ênthog têkèk ngajrihi |
wor suraking akathah ||

132. Alon gumuyu sakèhing santri |

samya sêlang gumun alok miyat |
bilah têkèk apa kuwe |
dene gêdhe kêlangkung |
asor baya lèhe mêdèni |
nulya cêcak cak-cikan |
(n)dhrêdhêt bungkak purun |
buntute gêtêr angacar |
têkèk pasang gumlêdhêg thog-othog muni |
cêcak angêcêk munya ||

133. Cêcak sigra nandêr naut pêthit |

buntute têkèk cinakot cêcak |
garonjalan sru kak-êngkèk |
ingulu saking buntut |
gudabigan aniba-tangi |
sinurak santri kathah |
swara sru gumuruh |
lagya satugêl kauntal |
têkèk ènggak-ènggok nora bisa budi |
lêgêndêr wus kauntal ||

134. Sanalika cêcak gêng nglangkungi |

sangsayèram sakèh kang tumingal |
cêcak abungkak unine |
rare kang mancing wau |
cêcakira dipun sabêti |
ing walêsan pancinge |
sêlat-sêlèt asru |
cêcake sigra lumajar |
abyak-byukan nunjang pagêr lawan kitri |
rusak kêtrajang cêtak ||

135. Age lumayu ambyur ing kali |

asru jumêgur ing swaranira |
samya-lok e kae sinèh |
banène sru gumêbyur |
kongsi krungu ambalêbêgi |
kêdhung kiraku asat |
kêbajong kang ambyur |
santri kèh angungun samya |
ngalêm marang guru kang èdi asêkti |
wong kèh kêpingin nyabat ||

136. Tan cinatur solahirèng santri |

gantya ingkang wau kawuwusa |
ing Wanamarta kandhane |
para kyai sadhusun |
amarêngi dina sawiji |
sawuse bar Jumungah |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 189 >

 Ki Bayi tan kondur |
miwah ingkang para tuwa |
nèng sêrambi ngiras angêpung kêndhuri |
mijilakên ambêngan ||

11 (Sungkawanipun kulawarga Ki Bayi Panurta)

V. Kacariyos ing krajan Wanamarta, salolosipun Sèh Amongraga,
andadosakên sakalangkung sungkawanipun kulawarga Ki Bayi Panurta.
Nikèn Tambangraras supe nêdha lan tilêm, tansah sêmbahyang, ngaos Kur'an
tuwin sêdhêkah kêndhuri wilujêngan.
Ki Bayi Panurta lan kulawarga sami lênggah ing sêrambi, takèn wartos bab
kesahipun Sèh Amongraga. Warni-warni aturipun para putra tuwin
kadangwarga, sadaya botên wontên ingkang gumathok. Ki Sêbagi ingkang
ahli petang ngaturakên petangipun dhawah awon. Ki Bayi Panurta
nêrangakên pasupênanipun rontog waja (untu)-nipun tiga, nanging sarêng
dipun-etang, dados nêm iji. Miturut Ki Sêbagi pasupênan wau ugi dhawah
awon.
Kèn Tambangraras tata pangaosan para èstri, kêndhuri lan wilujêngan.
Ramanipun angêngimur sampun ngantos sangêt-sangêt anggènipun Nikèn
Tambangraras sungkawa ngantos supe adus tuwin dandan salimrahipun.
Kaca 140 – 150

Jilid 8 - Kaca : 140

447 Mijil
1. Sawusira hajat dèn-dongani |
binage para wong |
apêm rolas ambêng myang wuduke |
golong punar tumpêng mêganèki |
sadaya waradin |
santri èstri jalu ||

2. Sawusira dènnya dum kêndhuri |

waradin sakèh wong |
Kyai Bayi alon ngandikane |
mring pra putra miwah para ari |
kapriye saiki |
Ki Sèh Amongluhung ||

3. Apa ana kabare sêmangkin |

ngêndi (ng)gonne manggon |
apa banjur paran datan mulih |
lah ênggonne bae ana ngêndi |
kapriye sirèki |
ing duga-dugamu ||

4. Lamun ana kabare kang santri |

asring kang lunga (n)don |
miwah wong kang dagang lunga èbèr |
salah sawiji kang olèh pawarti |
-nira Sèh Mongragi |
anèng ing (ng)gyannipun ||

5. Putra kalih samya matur aris |

mring rama mabukoh |
kawula tan pikantuk kabare |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 190 >

 saking sabar namung kawulapti |
pan manusul anis |
marang kang nglêlangut ||

6. Cadhong karsa paduka anuding |

mring amba ngupados |
dhangan kewala kawula mangke |
Kyai Bayi angandika aris |
durung karêp-mami |
kang kaya aturmu ||

7. Angling marang ingkang para ari |

priye kowe kono |
sadhengahe kang olèh wartane |
mangetane lan mangulonnèki |
kang rayi turnya ris |
pan dèrèng pikantuk ||

8. Jaba si Wirya priye sirèki |

adate sok sumbon |
Kulawirya kagyat lon ature |
ragi sêpên sapunikanèki |
datan angsal warti |
ing kabar kang tamtu ||

9. Inggih wontên sruwang-sruwêng kêdhik |

tan pantês ginatos |
warti pêpêkênan gèsèh-gèsèh |
wontên warti taksih nèng Kêdhiri |
wontên mring Mêntaris |
maring Kawis mantuk ||

Jilid 8 - Kaca : 141

10. Botên têlêng mathênthêng kang warti |
tiyang anyalêmong |
dadya datan sagêd ngraosake |
mila atur kula mring (n)jêng kyai |
botên angsal warti |
Ki Bayi amuwus ||

11. Pira lawase dalasan mangkin |

nakmu kang lunga-ndon |
ingkang rayi samya matur kabèh |
sampun patbêlas wulan puniki |
pêndhak Madilakir |
Ruwah langkungipun ||

12. Angling malih rasaning tyas-mami |

lir tinilar layon |
gajêg nora karsa bali mulih |
nanging datan wulangun sun iki |
kacuwaning ati |
kadung momong mantu ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 191 >

13. Kyai Bayi sangsaya wèh wingit |
tyasira karaos |
marang indhang putra sêkalihe |
kang para tuwa miwah putra ri |
samya tyas makingkin |
rêp tan ana wuwus ||

14. Kyai Bayi angandika aris |

kaya priye kono |
wong kapêdhotan trêsna rasane |
tan pakolih turu lawan bukti |
matur sadayinggih |
mila-mila sèstu ||

15. Kyai Bayi ngling manira ngimpi |

pan untuku rigol |
mung têtêlu jêbul nênêm kèhe |
siji ngarêp kang roro pangapit |
runtuh gênti-gênti |
dadi nêm sun-dulu ||

16. Kyai Bayi tatanya para ri |

têrbukanên kono |
Ki Suwarjo mupus priye kuwe |
untu têlu kang rêntah sayêkti |
têka nênêm kèksi |
elok têmên iku ||

17. Kyai Bayi ngling bênêr kadyèki |

salang gumun ingong |
sadayanya samya ngraosake |
Kulawirya mring raka turnya ris |
wêwadhaganèki |
pan awon puniku ||

18. Kyai Bayi sangêt ngungunèki |

Sêbagi nabda lon |
mring Jumêna Jêmpina rewange |
myang Lawatan Malangbong ngling ririh |
para sêpuh sami |
apan ting karanthuk ||

19. Kyai Bayi muwus kadipundi |

nèh jarwan kang mêlok |
yèn awona dospundi wêrdine |
pintên banggi panggih pênêdnèki |
dhengah narbukani |
impèn-kula niku ||

20. Kyai Bayi angudi dera ngling |

Ki Sêbagi alon |
inggih sami kula-raosake |
(ng)gih sumpêna paduka kiyai |
lêrês aturnèki |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 192 >

 Kulawirya niku ||

Jilid 8 - Kaca : 142

21. Kyai Bayi ngling kadi-punêndi |
tarbukaning raos |
matur inggih têpung satuhune |
miwah kalih awit kesahnèki |
ing petanganèki |
sarwa-won ingetung ||

22. Kyai Bayi muwus duk punapi |

kesahe sang Among |
matur èngêt kula Tumpak-Pone |
Pancasuda Lêbu-katyup-angin |
Galungan Lodrèki |
uwas nuju Jagur ||

23. Kyai Bayi sojar prèpun malih |

matur sangsaya won |
tanggal ping sêlawe nangas gêdhe |
yèn tumrapa darbèk icalnèki |
amlêng malah taksih |
wontên tunggilipun ||

24. Kyai Bayi tyasira rudatin |

Ki Wirya lingnya lon |
inggih lêrês punapa pêthèke |
kados nêtês tan inang samênir |
kawula yêktosi |
wontên èmpêripun ||

25. Kyai Bayi ngling layak kadyèki |

pêthèke amencok |
biniyanton pra kadang lêrêse |
Ki Sêbagi mathêm èsêmnèki |
mathèthèr sarya ngling |
yèn kula nanangguh ||

26. Mangsa nuli lêpate sakêdhik |

tan (m)botêne goroh |
ting gulethak kewala tatale |
siyèn mila wus kula-petangi |
sangêt awonèki |
Kalamudhêng-ipun ||

27. Ècèranipun pênêd sakêdhik |

kabêkta ing awon |
Kalamudhêngnya sangêt awone |
utawi awon ècèranèki |
puniku amêsthi |
kang wus adatipun ||

28. Botên ngamohkên kalasa siji |

pan pêjah sawiyos |
wangsul-wangsul tiyang kula pêthèk |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 193 >

 botên wontên kang ninang satunggil |
yèn bab laki-rabi |
sangêt angkêripun ||

29. Pasatuan awon pênêdnèki |

nêmahi sayêktos |
tan kenging pinaibên têmtune |
kang sami purna lan Ki Sêbagi |
sami anginggihi |
tètès pêthèkipun ||

30. Kulawirya nambung wuwus aris |

kula tan maido |
sampun lêrês pun uwa pêthèke |
namung kêdhik ngong tanya tinêmpil |
nisani ing takdir |
pan ragi takabur ||

31. Lamun pasatuwan dèn-ugêmi |

mendahipun kang wong |
datan etang dugi prayogine |
anggêr pênêd pêsatuwanèki |
punika muwuhi |
ing têkaburipun ||

Jilid 8 - Kaca : 143

32. Baya botên sisah nambut-kardi |
sanadyan anjoto |
lamun sampun pênêd pasthi sugèh |
mandah tiyang tan ana kang miskin |
Ki Sêbagi angling |
sênênganing kawruh ||

33. Inggih tiyang (m)bêbalung upami |

trêkadhang kumêplok |
Ki Kulawirya gumuyu linge |
lah mêkatên (ng)gih uwa Sêbagi |
pênêd sabuk bandhil |
(m)balang paminipun ||

34. Gêr ginuyu kang samya alinggih |

kang umuk kêpagol |
Ki Lawatan amathêt guyune |
arêrasan lan Malambong ririh |
niku kang Sêbagi |
kojahe kajêglug ||

35. Kandha lagi olèh angin thithik |

tali-goci pêdhot |
mak jêgagig tan bisa mêthènthèng |
yèn ta aja kêtanggor Ki Ragil |
iba dènnya (m)bêkis |
ngrawus masra-masru ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 194 >

36. Barêng gumuyunira wong kalih |
Lawatan Malongbong |
Ki Nuripin milu sru guyune |
pan kêpingkêl kêkêl anêloni |
kangsi (m)brêbês-mili |
êntute andhrudhut ||

37. Pan mangrêti ing catur Ki Ripin |

cêlak dènnya lunggoh |
nèng burine Ki Lawatan (ng)gonne |
jajar lawan lurah-lurah santri |
(ng)guguyu Nuripin |
le kapentut-pentut ||

38. Ki Sêbagi kagyat aningali |

sarwi atêtakon |
iku sapa kang gumuyu kuwe |
abêbanggèn muni ngarêp-buri |
matur pun Nuripin |
kang kêkêl gumuyu ||

39. Ambakna wong gumuyu si Padhil |

nora angon tinon |
Cêblung sêngkan kumrutug guyune |
tan riringa kaya kyai-kyai |
Kulawirya angling |
dhasar wong kêtutuh ||

40. Hèh Nuripin sira sun-takoni |

parentah pawartos |
ingkang têlêng myang sruwang-sruwange |
bandaranira Sèh Amongragi |
saiki nèng êndi |
Nuripin umatur ||

41. Datan angsal pawarti sakêdhik |

tan wontên cariyos |
sangêt sêpênipun salamine |
Kulawirya nyêntak mring Nuripin |
bênêre sirèki |
prihatina patut ||

42. Kawitane Ki Sèh Amongragi |

wit saking sireko |
kang jinujug praptane marene |
sira kang dadi jalaran ngirid |
siralèh sih kyai |
kinarya babêndhul ||

Jilid 8 - Kaca : 144

43. Pêtinggine wong desa Pêmburi |
nêkêm sakèh dhukoh |
sun-takoni tan olèh wartane |
pira-bara sira atut-wuri |
tan mikir prihatin |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 195 >

 dêlah kabar gabug ||

44. yèn mangkono sun-dhêndha sirèki |

êntêbèn cikal-ngong |
krambil gadhing (m)buri roro kae |
lihên marang ngarsa kang kepering |
bing kulon kang bêcik |
ngapit-apit tajug ||

45. Kyai Bayi mèsêm ngandika ris |

kêrambilmu karo |
krambil kêrak mingkak-mengkok wite |
mênggik nora na wani mènèki |
yèn pokah kêwatir |
uwite krambilmu ||

46. Nora ewuh maningan ingalih |

glugu mengkang-mengkong |
kadhuwurên ewuh pangêtêbe |
tuwas kangelan tan wurung mati |
wis aja Nuripin |
sakake baturmu ||

47. Yata Jayèngrêsmi Jayèngragi |

minggu tan miraos |
kèngêtan mring raka satilare |
anglêlana tan dunung dènnya nis |
karaosing galih |
samya kumêmbêng luh ||

48. Micarêng tyas ya talah kang sami |

padha cacêlathon |
dene kadya rare sêdayane |
nora nana mupangatirèki |
têmah anuwuhi |
susahing tyasingsun ||

49. Yèn ana-a kakang Amongragi |

baya tan mêngkono |
lan sawiyah-wiyah caturane |
pan mangkana rêntênge tyasnèki |
Ki Bayi ningali |
putra kalihipun ||

50. Datan kêna ngartika ing galih |

Ki Bayi lingnya lon |
ya wus padha (n)dêdongo-a bae |
pira-bara ana sihing Widdhi |
kang lunga nis prapti |
bisa luwar ing kung ||

51. Yata wanci wêktu Ngasar manjing |

marêbot anaboh |
ing bêdhuge nulya santri akèh |
samya wulu salat Ngasar sami |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 196 >

 sira Kyai Bayi |
angimami waktu ||

52. Wusnya bakda wau Kyai Bayi |

salaman kumroyok |
laju kewala tan mawi linggèh |
pan inggiring putra lan para ri |
wangsul anèng kori |
lajêng samya mantuk ||

53. Kyai Bayi Panurta wus prapti |

pêlataran menggok |
ngetan marang wismane putrane |
Tambangraras ingkang gung prihatin |
sarira kru aking |
najin mangan turu ||

Jilid 8 - Kaca : 145

54. Tan anggape sabarang pakarti |
sadayane lumoh |
liya saking ibadah sungkême |
bakda salat kewala angaji |
Kur'an siyang ratri |
ngaoskên mring kakung ||

55. Datan mèngèng ciptane mring laki |

pamujèng Hyang Manon |
muga sinung palal sakajate |
rahayuning donya praptèng akir |
angganya sadarmi |
dadya bantênipun ||

56. Wus pratignya manthêng jroning galih |

tan gêla ing batos |
tan lyan cipta namung panusule |
lan anganti pote kal donyèki |
kinarya kêndhuri |
sêdhêng titanipun ||

57. Salaminya tinilar ing laki |

kajate sinêntor |
tan ngopèni lêlahan panggawe |
miwah wuwus winatêsan angling |
linge nêmbah muji |
lan Kur'an kang agung ||

58. Miwah lamun tinakèn sudarmi |

punika miraos |
mung tri pangkat kawijil wuwuse |
lamun nuding mring cèthi Cênthini |
sinasmitan wus ning |
Cênthini wruh sêmu ||

59. Angruktèni sabarang karyèki |

tan salayèng pakon |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 197 >

 rumat ing kêndhuri salêbone |
myang liyane tan kongsi tinuding |
rampung de Cênthini |
kewala sadarum ||

60. Tambangraras barang kang inapti |

ramèbu rumojong |
tan pinalang sakadar-kadare |
ingkang putra tulus dènnya mupid |
nèng jro mah tan mijil |
gêdhong kilèn nêngguh ||

61. Ingkang ibu nèng jêrambah linggih |

Ni (n)Daya tan adoh |
agruktèni kêndhuri badhene |
tilawatan samyèstri ing ratri |
Ni Malarsih drêmi |
tumandang karyèku ||

62. Saking parentahira Cênthini |

kang surup ing pakon |
Ni Malarsih Daya Sumbalinge |
samya ngrukti ambêngan kêndhuri |
ramèbu (m)bên ratri |
tugur anèng ngriku ||

63. Salaminya putra nandhang brangti |

tan kondur mangulon |
têrkadhangan kewala karsane |
saking datan kêna sah lan siwi |
yata Kyai Bayi |
ingkang lagya rawuh ||

64. Ingiring santri Luci Nuripin |

myang bêkêle dhukoh |
praptèng wisma lênggah lan garwane |
angandika sutanta nèng êndi |
gupuh Ni Mularsih |
nimbali kang sunu ||

Jilid 8 - Kaca : 146

65. Sira inguwuh ramanirèki |
Tambangraras gupoh |
mijil sarwi atilar rukuhe |
rasukan lungsêd sêmbagi kuning |
sinjangira putih |
sêmêkan gadhung byur ||

66. Praptèng ngarsaning rama sêmu jrih |

tumungkul sang sinom |
Kyai Bayi myat marang putrane |
sakêlangkung dènnya wlas ningali |
kang rama ngling aris |
dhuh Nikèn sutèngsun ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 198 >

67. Kari sacakup angganirèki |
kongsi kokot-bolot |
lir thukul tinanduran kacange |
labêt nora kobêr kambon warih |
liya toyastuti |
de rusak anggamu ||

68. Aywa bangêt-bangêt amêmati |

ing raga tan ilok |
ya wus tama tarakira Nikèn |
nanging ywa ta sira sah rêrêsik |
pawèstri tan wajib |
kulinèng rum-arum ||

69. Parêk malaekatira asih |

mring wong nganggo-anggo |
yèn tan rêsik doh malaekate |
pan anarik ngabêr-abêr puji |
wong nyêrtu wêwangi |
tan tama tinêmu ||

70. Ingkang ibu nambung (m)bobolèhi |

ywa sugal ing pakon |
turutên kewala pituture |
ramanira mulang rèh prayogi |
aywa sira wani |
nikêl ing pituduh ||

71. Sasat nikêlakên maring ngèlmi |

wangkotira dhenok |
mokal kalêmpita sira anggèr |
ngong tan maoni tarakmu brangti |
raganira kongsi |
aluluh sun-dulu ||

72. Keswanira tan kajuming suri |

mèh gimbal lir susoh |
asarwi ginêrayang putrane |
sangêt gonggongira angêlithik |
mung wêdananèki |
sênênne sumunu ||

73. Tambangraras kumêmbêng luh mijil |

sarwi matur alon |
inggih amba tadhah dêdukane |
sakêlangkung (ng)gèn-kawula apti |
ambuburat minging |
angêlalar bau ||

74. Tuwin angêjum rema ing suri |

gêgêlung kang methok |
nanging ragi wontên ngawarile |
sariramba cinging mring wêwangi |
lamun mambêt amrik |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 199 >

 raosipun ngêlu ||

75. Nuwun ugungan kewala mangkin |

lagya dèrèng bombong |
kang ramaèsmu mèsêm pangungune |
wit duk masih alit tan birai |
pan kongsi saiki |
ya talah sirèku ||

Jilid 8 - Kaca : 147

76. Lan apa kang padha sira rukti |
Malarsih turnya lon |
inggih badhe angrukti ambênge |
parentahe pun cèthi Cênthini |
kataman samyèstri |
apan mangke dalu ||

77. Kyai Bayi Panurta nganthuki |

Kamdulilah ingong |
pilihana kang wus kêna bae |
panggêdhene lurah-lurah santri |
sêntana kang ngaji |
kataman aplalu ||

78. Manirèki apa ya kêbincil |

milu cacah wadon |
karo priye Cênthini ngong kiye |
apan inggih tumut cacah èstri |
yèn mangkono mami |
dadi mêncir satu ||

79. Anulya ing wanci wêktu Mahrib |

nèng dalêm kemawon |
Kyai Bayi kang dadya imame |
nèng jarambah kang makmum parèstri |
sabakdaning Mahrib |
lajêng Ngisa-nipun ||

80. Praptèng salam bakda Ngisa nuli |

pupujiyan alon |
tan sarênti arêmpêg sajake |
swara èstri rênyah rum amanis |
lir suling nyundari |
asri nganyut-nganyut ||

81. Wusnya pupujiyan nulya dhikir |

alon alêlagon |
samya rahab sawuse tri tasbèh |
lajeng (n)donga Rujuk Kyai Bayi |
pragat puji dhikir |
salaman kumrubut ||

82. Aluwaran sunat bakda dhikir |

Ki Bayi lingnya lon |
payo kawit padha têpung linggèh |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 200 >

 ingkang kari krêbèn anêpungi |
tan adangu prapti |
parèstri kumêbul ||

83. Prapta masuk ing wisma alinggih |

saurute kang wong |
Kyai Bayi kang nèng ing lor dhewe |
kanan ingkang garwa Ni Malarsih |
Ni Daya anuli |
Ni Pangulu catur ||

84. Gya pra ipe Sumbaling anuli |

saurute kang wong |
keringipun putranira Nikèn |
Tambangraras nulya rayi kalih |
Turida anuli |
Rarasati lungguh ||

85. Ni Cênthini gya saurutnèki |

kubêng têpung lunggoh |
Kyai Bayi mundhut musakape |
bantal rekal wus mubêng waradin |
Ki Bayi miwiti |
takabal-lalahu ||

86. Min kummina wa minkum ya karim |

gumêrah swara wong |
surat Ngama Ki Bayi tamate |
Walarsih surat Wanajingati |
tamat Ni Dayèki |
Ngabasa gya puput ||

Jilid 8 - Kaca : 148

87. Ni Pangulu tuwa suratnèki |
Ida-samsu rêko |
Ni Pangulu tênggok ing surate |
Ida-samaun patarat nuli |
Pangulu têngah glis |
nênggih suratipun ||

88. Welul muntapipin tamatnèki |

Ni Pangulu anom |
surat Ida-samaun sakate |
Ni Sharjo Wa sama'i buruji |
Ni Wiradhusthèki |
Sama'i tariku ||

89. Ni Panukma pan surat Sabikis |

Ni Panamar gupoh |
surat Hal ataka satamate |
Ni Wuragil Kulawirya nuli |
pan surat Walpajri |
kang nêm surat La-uk ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 201 >

90. Lajêng mring rabining lurah santri |
surat kang ingaos |
Wa-samsi Wa-luka anulya ge |
wangsul malih ingarsa wit kering |
Tambangraras aris |
nênggih suratipun ||

91. Pan walèli idayagsa nuli |

Turida angaos |
surat Waluka amulya Nikèn |
Rarasati surut kang ingaji |
Alam-nasrah nuli |
cèthi Cênthini wus ||

92. Kang ingaos pun surat Watini |

Ni Sêbagi ngaos |
surat Ikrak gya Ni Jumênana-ne |
surat Inna-anjalna nulya glis |
gumanti kang ngaji |
ing saurutipun ||

93. Ni Lawatan surat Lamyakunil |

gya Nyai Malangbong |
surat Idajul nulya tinampèn |
mring santri surat Wal ngadijati |
laju dèntampèni |
pan Alkaringatu ||

94. Nulya surat Alhakumut nênggih |

gya tinampah gupoh |
ingkang surat Wal-ngasri nulya ge |
nulya surat Wallulikuli |
surat Lamtara glis |
Li-ila puniku ||

Jilid 8 - Kaca : 149

95. Nulya surat Araetaladi |
surat kang gumanios |
Ina aktaena nulya |
Kulya-ayu surat lajêngnèki |
Ida ja-a nênggih |
nulya surat Kulhu ||

96. Barungan lan wong akèh kaping tri |

arahab pra wadon |
nulya kang surat Palak Binas-e |
lajêng Patekah wêkasanèki |
lajêng durus ratib |
swarèstri ramya rum ||

97. Samya apil sadaya ing ratib |

tan ana kang bodho |
wusnya ratib pan laju dhikire |
alêlagon asri anyundari |
angèrèng rum manis |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 202 >

 rêmpêg rarasipun ||

98. Wusnya nutug dènnya samya dhikir |

sêlawat linagon |
turun-turun rampung salawate |
bakda sêlawat salaman sami |
marang Kyai Bayi |
Panurta angrubut ||

99. Ulur barêng mara gênti-gênti |

samya laku bokong |
wus waradin dènnya tur salame |
wangsul atata dènnira linggih |
Ki Bayi ngling aris |
mring kang sêpuh-sêpuh ||

100. Sapa bênêre ingkang (n)dongani |

Malarsih turnyalon |
prayogi paduka utamine |
iku ora aja dumèh mami |
prayoga samyèstri |
kang andonga iku ||

101. Bêcik Ni Pangulu nom (n)dongani |

acêtha lèh ulon |
wis Cênthini ekrala hajate |
gya Cênthini alon angijabi |
lah punika nyai |
kajate sang ayu ||

102. Apan ngrasulakên kurmat Nabi |

Mustapa kinaot |
lan mêmule marang lêluhure |
saking jalêr tuwin saking èstri |
lawan lujêngnèki |
Ki Sèh Amongluhung ||

103. Miwah lujênge sabrayatnèki |

kabèh lanang-wadon |
Ni Pangulu nom gya ngabulake |
punika kang sami anaiti |
kajate utami |
mugyantuk pitulung ||

Jilid 8 - Kaca : 150

104. Sadayanya umatur naiti |
ramya swaraning wong |
wus mangkana Ni Pangulu age |
atangawut lan Patekah ririh |
gya santak (n)dongani |
wit barakallahu ||

105. Santri gumuruh barungan amin |

sru ambata ruboh |
rahab samya nasibi gêgêntèn |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 203 >

 wusnya nutug dènnya andongani |
Ki Bayi ngling aris |
tatanên ambêngmu ||

106. Mara kono etungên mirani |

uruting tuwa-nom |
nulya samya ngangsêg pangêpunge |
wus prayoga bagining kêndhuri |
Luci lan Nuripin |
angladèni bikut ||

107. Nulya samya sarêng awêwanting |

wijik turuh wisoh |
lah wis payo Bismillah sêdhênge |
matur inggih dan lêkas abukti |
sakèhe santrèstri |
kaecan pikantuk ||

108. Wus antara nutug dènnya bukti |

aluwaran wisoh |
nulya samya binagi ambênge |
wus warata dènnya (n)dum kêndhuri |
miwah kang nèng jawi |
winarisan sampun ||

109. Sigra pra santri-santri pawèstri |

samya pamit bodhol |
kinalilan nulya mundur kabèh |
wus bubaran kang samya angaji |
loyop sayah kadi |
prêdapaning gadhung ||

448 Sinom
1. Tan cinatur solahira |
kang samya mapan ing ratri |
ratrine malih winarna |
yata wau Jayèngrêsmi |
wit wingitnya duk wingi |
bakdaning Jumungahipun |
pangungunira dahat |
mring raka Sèh Amongragi |
karsanira kêncêng kêdah angupaya ||

2. Wanci wusing bakda Ngisa |

kondur saking masjid alit |
prapta ing wisma alênggah |
lawan kang garwa sinaji |
dhêdharan sri mawarni |
pateyannya tansèng ngayun |
sira Nikèn Turida |
myat ing raka èstu wingit |
alon matur mring raka sarwi ngrêrêpa ||

3. Punapa ingkang dadya tyas |

de tan pati karsa angling |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 204 >

 tuwin tan kulina nadhah |
pan wus kalih ari mangkin |
manawi andukani |
mring amba tadhah bêbêndu |
kang raka rum lingira |
kang ora-ora dera ngling |
lagya nora arsa wacana kewala ||

12 (Jayèngrêsmi, Jayèngraga tuwin Kulawirya badhe ngupadosi Sèh

Amongraga)
VI. Pêpuntoning rêmbag Jayèngrêsmi, Jayèngraga tuwin Kulawirya badhe
kesah tirakat ngiras-pantês ngupadosi Sèh Amongraga. Lampahipun
katanggor-tanggor ing salah wèwèng maksiyatan.
Jayèngrêsmi, Jayèngraga tuwin Kulawirya kadhèrèkakên Nuripin ing
sadèrèngipun Subuh lumampah mangidul, salat ing margi, sêrap surya kampir
ing dhusun Kêplêng, sipêng ing griyanipun patinggi nama Suradigdaya,
anakipun pêtinggi satunggal èstri taksih prawan sunthi nama Matiyah
kaparaban pun Êndhuk, kapenakanipun wulanjar, sakalih-kalihipun sami
ngladosi tamu.
Santri-santri ing dhusun Kêplêng sami gêcul, rêmênipun têtabuhan lan
maksiyatan. Kulawirya ngajak têtabuhan wasana dados tayuban.
Talèdhèkipun nama Gêndra. Jayèngrêsmi sumingkir dhatêng tajug.
Jayèngraga anggrumut Matiyah, nanging botên pakolih, wasana kalampahan
kalihan pun wulanjar. Kulawirya kalihan pun Gêndra.
Kaca 151 – 177

Jilid 8 - Kaca : 151

448 Sinom
4. Manirarsa asêsanjan |
mring arimu Jayèngragi |
ana rêmbuge maring wang |
durung pasaja mring mami |
êmbuh kang dadi pikir |
mulane sun arsa têmu |
marang Ki Jayèngraga |
mung lopak-lopakku cilik |
kêdhawungan suwasa glis isènana ||

5. Kang kêbak ngisèni kinang |

Turida gupuh angrukti |
mèsêm sarwi aturira |
dingarèn nganyar-anyari |
mrono bae tan têbih |
(n)dadak sangu masak pênuh |
sabêne datan karsa |
mundhut gantèn kang ngêbêki |
sêtun kêrsa sakênyèh kewala mentar ||

6. Wus katur kang pamasakan |

tinampan lajêng kinêmpit |
alon dènnira lumampah |
mring wismane Jayèngragi |
kang rayi lagya linggih |
nèng wisma lan garwanipun |
sinaji dhêdhaharan |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 205 >

 pateyan sangkêp nèng ngarsi |
Jayèngraga arsa sowan mring kang raka ||

7. Wus dadya rêmbug dhèk siyang |

nanging tyas mangke sakêdhik |
lagyarsa siwo asmara |
mring kang garwa Rarasati |
Jayèngraga ngling aris |
sun-arsa sêsanjan dalu |
ngulon marang kakangmas |
lopak-lopakku mas cilik |
isènana masakan sangkèt sadhela ||

8. Kang garwa mèsêm turira |

mring raka amagut liring |
bok benjing-enjing kewala |
kawula wus burat-wangi |
Jèngraga gumuywa-ngling |
sarwi narik astanipun |
niyung lungayanira |
kêbangêtên sira yayi |
wong ge-age jare besok (m)bèn kewala ||

9. Kang garwa sarwi ingaras |

linunggyèngakên ing wêntis |
ingadhêp pra sêlirira |
nulya ingkang raka prapti |
amêngakakên kori |
Jayèngraga kagyat gugup |
kang garwa arèngkodan |
ngling ah mau mula suthik |
mêksa bae ambakna wong tan kaopan ||

10. Jayèngraga latah-latah |

bilah gêlis têmên malih |
kang raka gumujêng nabda |
kobêr têmên sira iki |
sore èntèh adhingdhing |
sêlire samya gumuyu |
Rarasati anêntak |
mring sêlir kang guguyoni |
si Di-êblong (n)dadak guguyu maring wang ||

11. Kang raka alon ngandika |

mring rayi Ki Jayèngragi |
payo sasanjan sadhela |
mring paman Kulawiryèki |
kang rayi wus atampi |
mring raka dadinya rêmbug |
gya mundhut pêmasakan |
sinaosan mring kang rayi |
(n)dan umangkat Jayèngrêsmi Jayèngraga ||

Jilid 8 - Kaca : 152

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 206 >

12. Mring wismane Kulawirya |
tan adangu mulya prapti |
Kulawirya wus samêkta |
cadhong karsane putrèki |
praptane putra kalih |
kang paman mingsêr kang lungguh |
wus tata dènnya lênggah |
Jayèngrêsmi matur aris |
prayogine wanci punapa umangkat ||

13. Kulawirya wuwusira |

sukarsane ngong umiring |
sanajan saiki iya |
mangsa rubêda ing ati |
kang putra matur aris |
inggih paman pênêdipun |
ing mangke bêdhug tiga |
kewala Subuh ing margi |
kêbyarana nèng wana Cangkring ingrika ||

14. Iya sêdhêng byare-rina |

tan kawruhan ing wong ngriki |
Jayèngraga nambung sabda |
punika lamun kapyarsi |
dinangu mring jêng kyai |
inggih kados pundinipun |
sintên ingkang pratela |
kang paman aris nauri |
iya bibinira bae kang winarah ||

15. Mring ngêndi ta kang sêmbada |

pêndhak dina bae mulih |
kajaba awat tirakat |
lah inggih sampun prayogi |
sadalu tan aguling |
ing wanci wus bêdhug têlu |
kang samyarsa tirakat |
rabine samya winêling |
dyah umangkat ing wêngi panguwuh sata ||

449 Pangkur
1. Laju ngidul lampahira |
mudhun raryan aSubuh anèng kali |
wus bakda dènnira wêktu |
Jayèngraga aturira |
paminipun pun paman Nuripin tumut |
yèn parêng bok ingampiran |
sakêdhap ngajak Nuripin ||

2. Kamêrgèn dèn-wuh kewala |

Kulawirya nauri iya bêcik |
abênêr karsanirèku |
mungguh ing wong lulungan |
dadi sarat parigêle nèng dêlanggung |
bêcike katêlu ana |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 207 >

 kapat ala salah siji ||

3. Ki Jayèngrêsmi turira |
inggih lêrês paman (ng)gèn ngiratani |
wontên kang ngawoni laku |
lamun gragoning lampah |
inggih wawi paman ingampiran gupuh |
tan dangu lampahe prapta |
sigra Ki Kulawiryèki ||

Jilid 8 - Kaca : 153

4. Anguwuh saking ing marga |
hèh Nuripin apa wus sira tangi |
digage mreneya Cêblung |
kang èstri aturira |
inggih sawêg kêtanggêlan salat Subuh |
Kulawirya ngling enggalna |
Nuripin myarsa nulya glis ||

5. Tan kongsi puji-pujian |

gupuh-gupuh lumayu langkung ajrih |
wus prapta mandhêg nèng ngayun |
Kulawirya nglingira |
payo banjur andhèrèka bêndaramu |
aku marene sadhela |
matur sandika Nuripin ||

6. Nulya laju lampahira |

Kulawirya Jèngrêsmi Jayèngragi |
kapat Nuripin tut-pungkur |
praptèng wana trataban |
wana Cangkring bondhot rêgêd ing garumbul |
swaraning pêksi sikatan |
cuwiyun lawan srigunting ||

7. Jêgigèring sata-wana |
mawurahan langkung asri kapyarsi |
wanci pajar akir Subuh |
mèh raina sêmu bang |
Hyang Haruna lir rapuh ing tingal bangun |
kêwayoning pagulingan |
ngatirah mêntas kapilis ||

8. Sumirat kang ima mabang |

lir tumênginira dyah duk ma-èksi |
ujwalèng surya maruput |
mranani kang bawana |
lwah-lwah pangol kasilakan ing suryèsuk |
rujit marêmit ing kisma |
cawèn citraning ron kèksi ||

9. Katri katrangan dipèngrat |

tejaning prêdapa mêmungu mirir |
sakêtêr katyup kang bayu |
kadya kênyaring langwan |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 208 >

 inaèsan oya gwèng-kang ing pang katub |
ingangin ron tuwa wiwal |
ngaleyang marugwèng siti ||

10. Mimba layoning puspita |

kang tan kasingsêtan ing kèswa midih |
sari sah sesaning gêlung |
ninang anèng pungkurun |
kang kêrantan kirabing pangukêlipun |
tiyunging pang kapawanan |
lir pandhêngklange sêrimpi ||

11. Tan wus langêning mahawan |

Jayèngrêsmi raryan soring kusambi |
tambining oyod alungguh |
samya mucang katrinya |
Ki Nuripin ririh gêrunêngan muwus |
Ki Kulawirya lingira |
paran ko(k) wuwus Nuripin ||

Jilid 8 - Kaca : 154

12. Ki Nuripin lon turira |
inggih ta lah tan nyana lamun têbih |
tiwas tan kongsi sêsangu |
hardana miwah karag |
pan lumajêng kewala kalih kêkêmul |
sêdhah salêmbar tan (ng)gawa |
dalah kacu tan kêpikir ||

13. Jare kur mrono kewala |

uninga-a yèn karsa lampah têbih |
kêdhik-kêdhik mikir sangu |
nabda Ki Kulawirya |
sira iku jawane nyêrêg maringsun |
lah iya wis aja susah |
tan sêsangu anèng margi ||

14. Tan kurang rêjêki Allah |

sukêt akèh uwuh akèh kang kèksi |
sadhêngah panganên tuwuk |
kali mili gumladhag |
nora nana bedane anggêre tuwuk |
Nurupin agêrundêlan |
èh nyanaku dèn-paringi ||

15. Enak apa wuh godhongan |

banyu kali dèn-tawakkên mami |
Ki Kulawirya gumuyu |
Jayèngrêsmi wuwusnya |
lah suwawi paman mangkat mupung esuk |
anulya samya umangkat |
kang paman kang dadya kanthi ||

450 Kinanthi

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 209 >

1. Yata wau lampahipun |
Jayèngrêsmi Jayèngragi |
katiga Ki Kulawirya |
kapate santri Nuripin |
angambah wana gênêngan |
raryan wêktu anèng margi ||

2. Sawusira bakda Luhur |

laju kewala lumaris |
kadhang dhusun kang kamêrgan |
kêrsa mundhut wohing tiris |
duwêgan dening katoran |
Nuripin ingkang (n)juroni ||

3. Barang kêrsa nèng mêrga gung |

kewala namung Nuripin |
tutumbas kang tan tinumbas |
lêstari lampahira ris |
arêrêp kadalon marga |
nèng dhusun Kêplêng sawêngi ||

4. Ki Nuripan amitêmbung |
panginêpan mring pêtinggi |
aran Ki Suradigdaya |
umbuling para pêtinggi |
Nuripin sojar gêgênah |
kadang siwine (n)jêng kyai ||

5. Tirakatan karsanipun |
ki pêtinggi wus mangêrti |
pinajar yèn putranira |
satunggil sadhèrèknèki |
ki guru ing Wanamarta |
nanging dèrèng wruh ing warni ||

Jilid 8 - Kaca : 155

6. Nuripin jawab klasa lus |
gya sinungkên ing pêtinggi |
wus tinampan sigra mentar |
nulya ingaturkên aglis |
wus ginêlar anèng langgar |
langgare alit bak wêlit ||

7. Kur longkang sêdhêng wong têlu |

tan ana padasannèki |
Nuripin mundhut lantingan |
têtêlu olèh wus prapti |
pan sarwi agarundêlan |
jênênge bae ngêbêgi ||

8. Kêtara têmên yèn kupur |

tan doyan kalimah kalih |
tajuge cilik tan pakra |
kêbak tutumpukan wêlit |
kêtungkul ngothok sêrètan |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 210 >

 katri gumujêng miyarsi ||

9. Anulya gantya awulu |

Nuripin ingkang nuruhi |
wusnya gya minggah ing langgar |
dènnira asalat Mahrib |
wong papat adhêdhêsêkan |
rêbut wêktuning ngabêkti ||

10. Mahrib lajêng Ngisanipun |

wus pêragat bakda witir |
Nurpin sigra sung wikan |
mring Suradigdaya aglis |
ambèn-gêng wus ginêlaran |
kêlasa kang sarwi rêsik ||

11. Ki pêtinggi sigra mêthuk |

ing latar akèn ngaturi |
Jayèngrêsmi Jayèngraga |
katri samya malbèng panti |
pandhapa binale-watang |
sampun ingancaran linggih ||

12. Ki Suaradigdaya gupuh |

trapsila atur pêmbagi |
winangsul rahabing krama |
wus tata dènnira linggih |
nulya ki pêtinggi gêpah |
nudingi kang nglêladèni ||

13. Mijilkên sunggatanipun |

sêkul rampadan mawarni |
sangkêp sakèh lêlawuhan |
sampun ingancaran bukti |
punika kang sumapala |
supaya lêjar kêlantih ||

14. Sumangga paduka suruh |

Jayèngrêsmi ngandika ris |
lah paman Suradigdaya |
suwawi wasisan bukti |
kang liningan sru lênggana |
nulya samya alêlanting ||

15. dènnira bukti pikantuk |

nutug dènnya nadhah sami |
awijik nulya luwaran |
linorod marang Nuripin |
thêkul sêmbari siduwa |
wêtênge malang (ng)gambuhi ||

Jilid 8 - Kaca : 156

451 Gambuh
1. Ki Nuripin pikantuk |
nêmên dènnya nadhah amathêngkuk |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 211 >

 anyarêmpêng dèn-êpêng tan nolih-nolih |
lêmpènge lêmpêng lir limpung |
adhokoh kokoh acekoh ||

2. Dhasar rada kêlantur |

sayah sêdina dènnya lêlaku |
nêmu suguh sarwènak ulam mêpêki |
kongsi (m)bèthêm bitha-bithu |
pêmuluke (n)junjung bokong ||

3. Sêkul sapanjang munjung |

têlas tan ana korèdanipun |
Kulawirya gumuyu angling nudingi |
lah ati-atinên bagus |
wêtêngmu manawa jêbol ||

4. Ki Nuripin asêgu |
gya wus dènnya mangan nulya wisuh |
mèthèk-mèthèk kadya bagor dèn-isèni |
mudal karingête kumyus |
kandhêg nèng lêmpèng ngacêmbong ||

5. Kulawirya saya sru |

suka gumuyu mring santrinipun |
hèh Nuripin kiye wayah apa mangkin |
matur maksih sontênipun |
mangsi bingunga ing panon ||

6. Kulawirya amuwus |
mênèk kok-aranni bêdhug têlu |
kang miyarsa samya (ng)gêguyu Nuripin |
anjêgèg tumungkul wêdhung |
ambêgane kêmpas-kêmpos ||

7. Ajange wus ingundur |

ki pêtinggi myat ing tamunipun |
tan riringa sajake samya mriyayi |
nulya malbèng wismanipun |
paparentah mring kang wadon ||

8. Kinèn (m)bagèkkên tamu |

saha lan pawohan ingkang mungguh |
sêgah nyênyamikan kang sarwa di-adi |
ingkang ngladosi mangayun |
kewala sadaya wadon ||

9. dènnya parentah sampun |

nulya mêdal malih mring (ng)gyannipun |
tan adangu wus angrukti nulya mijil |
angirid nak-putunipun |
ni pêtinggi (m)bêkta gembol ||

10. Sumaos anèng ngayun |

mundur gantya kang ngladèni laju |
kanêm rare tanggungan ragi têrampil |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 212 >

 dhasar cêcawangan alus |
akuning wêdana suloh ||

Jilid 8 - Kaca : 157

11. (m)Balerah netranipun |
alit mêthit angganthêng angimpun |
lathi mathis idêpnya raras tumênggi |
athi-athine angundhup |
-ing turi ruruh pasêmon ||

12. Jêbên kêmbên sih pinjung |

kadhang cêtha sabukwala patut |
rare desa kogung sakadarirèki |
satunggil wulanjar bêsus |
amêsês mulat dhêdayoh ||

13. dènnya ngladèni kisruh |

piring kang dèn-ajokkên gumluthuk |
apan pijêr salah wèngwèng anglêlirik |
gêgrimingan tanganipun |
(m)bênakkên kêmbêne kêndho ||

14. Wusnya angrukti mundur |

nèng wurine ni pêtinggi lungguh |
alon matur mring têtamu tur pêmbagi |
kang sinêmbraman lingnya rum |
(ng)gih bibi sangêt trimèng ngong ||

15. Kang paman (n)jawil pupu |

mring Jayèngraga bibisik muwus |
iku bêlo pêthèke cêcalon dadi |
pada wadana katêmu |
lagi sêmamar wus katon ||

16. Jayèngraga anjumbul |

bisik-bisik anauri wuwus |
sarwi gumuyu inggih paman mèh thithik |
kula wicantênkên niku |
kasêlak paman miraos ||

17. Inggih sayêktosipun |

pancèn pilalan kanggo wong agung |
alis ngadêg atajêm nyanyundêp ati |
pantêse rare kaugung |
si kuncung agawe lamong ||

452 Pocung
1. Wayahipun kuciwane maksih tanggung |
kirang rong taun kas |
liringe sagêd nglawani |
dèn-gêgêlak kaya kêna kinambilan ||

2. Naur wuwus malah tan kongsi rong taun |

sêtaun kewala |
ya uwis kêna dèn-êmping |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 213 >

 wong ngrarapih ngur kêpara durung mangsa ||

3. Ing-alulut akèh wilêting pakewuh |

mirungga marwasa |
rêkasaning sari kincip |
kawêdhêngên kodhêng pangudining karsa ||

4. Ngoyog pupu Jayèngraga sru gumuyu |

winor bibisikan |
ah paman (n)dadak dèn-angling |
têmah gawe prakara anggugah kala ||

5. Alon muwus Kulawirya bêdhèk iku |

bandhamu (m)bêngkayang |
dèn-ngati-ati mênawi |
mênèk nyêmbur ambeyani dus jinabat ||

Jilid 8 - Kaca : 158

6. Wong ro barung gumuyu samya dinulu |
Jayèngrêsmi mulat |
mring kang paman lan kang rayi |
Jayèngraga sêmu jrih liniring raka ||

7. Samya minggu datan gugujêgan muwus |

ni pêtinggi turnya |
punika anggèr binukti |
awon kèndêl sawêntène sumapala ||

8. Kawlas-ayun sadintên lumampah rapuh |

katri wuwusira |
(ng)gih sêlot-sêlote bibi |
tiyang sampun nèng riki mangsa ringga-a ||

9. Sawusipun sami mucang katrinipun |

saking pamasakan |
mêncorong suwasa rukmi |
ki pêtinggi tumingal wêwah jrihira ||

10. Kang têtamu samya sêsambèn amundhut |

nyamikan sêgêran |
ni pêtinggi ngatag aglis |
mring anake kae piringmu ajokna ||

11. Gupuh maju nêsêgakên piringipun |

Jèngraga ngandika |
iku anak (n)dika bibi |
pintên kabèh tunggale niku (m)bok-rara ||

12. Alon matur datan wontên tunggilipun |

ingkang sami gêsang |
nêm sadaya sami mati |
namung gêsang satunggil èstri dêdaman ||

13. Sangêt cubluk mêlulu kêcambah watu |

ambêsur ugungan |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 214 >

 dene kang agêng punika |
apan kapenakan kawula wulanjar ||

14. Malihipun punika kaprênah putu |

mangke dados randha |
ingkang titiga puniki |
awon-awon dados ampile pun paman ||

15. Pan gumuyu Jêngraga alon amuwus |

Mas Suradigdaya |
kuwat wayuh kapat padmi |
ki patinggi matur nuwun ingkang barkah ||

16. Malih muwus putranta sintên rannipun |

matur kang liningan |
kakèkipun kang marabi |
pun Watiyah nging karan Endhuk kewala ||

17. Inggih patut putranta aran si Endhuk |

Mas Suradigdaya |
kula milu ngêmpèk siwi |
lamun benjing ing têmbe akhir mah-imah ||

18. Lamun kêsdu paman nèh pelokkên têmu |

marang Wanamarta |
yèn kula sagêd mèwèhi |
ki patinggi jalwèstri matur sumangga ||

19. Nulya mundur parèstri saking ing ngayun |

samya malbèng wisma |
Jayèngraga anglud liring |
ni wulanjar angêcêr ulat sêdhatan ||

20. Lakunipun luwês (m)barêngi (m)bok Endhuk |

Jèngraga rêngu tyas |
blêgo ngaling-alingi |
edan taun pêngrasane kinêsmaran ||

Jilid 8 - Kaca : 159

453 Asmaradana
1. Jayèngrêsmi wus andugi |
kalêthêke Jayèngraga |
asabil sajroning tyase |
ya talah Ki Jayèngraga |
dene tan nêbut pisan |
bocah durung bisa idu |
dèn-pikir kaya matiya ||

2. Yèn kongsiya têlung ratri |

nèng kene agawe beka |
kaya mêngkono akale |
sinamun-samun dhêdharan |
datan katarèng netya |
wasana ngandika arum |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 215 >

 lah paman Suradigdaya ||

3. Padesan ing Kêplêng niki |

bobote desa wêwanan |
anglangkungi ing gêdhene |
kuciwa kurang agama |
pintên bara ngadêga |
mungguh ing Jumungahipun |
namung ta ênggèn kawula ||

4. Kang pênêd jêmbar sakêdhik |

sêmbada nora ngibadah |
kalamun bêcik langgare |
manawi kandhêg kampiran |
mring santri wah utama |
patinggi matur gumuyu |
alêrês kang pangandika ||

5. Duka-dalêm ingkang mawi |

tiyang ing ngriki punika |
ancog-ancogên manahe |
kalangkung (ng)gèn-kula prentah |
wêwarah kèn ngibadah |
kêdah dên-pilalu gêcul |
tan wontên rêmên sêmbahyang ||

6. Namung rêmên asêsabin |

tan kobêr atugar wana |
mila tan wontên kaume |
kaume bêrah kewala |
lêbe angiras lurah |
yèn mêntas (ng)garu maluku |
nuntên sêrètan gambangan ||

7. Kang paman lan Jayèngragi |

sarêng guyune alatah |
asuka nambung wuwuse |
dadi mêkatên man Sura |
sanak ngriki karêmnya |
gambangan sêrètan guyub |
pundi tukange kang (ng)gambang ||

8. Pênêd nèh undang mariki |

wong nganggur kèn kalênèngan |
sokur yèn wontên gêndhole |
ginawa tamba lèk-lèkan |
saniyagane pisan |
Suradigdaya gumuyu |
pan inggih wontên kewala ||

9. Sigra nuding rêncangnèki |

undangên si Citraguna |
kae bêcik panggambange |
karo banjura mring Gêbang |
timbalana si Gêndra |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 216 >

 badhute si Nayagêcul |
Bêndhul-jaya sapanjaknya ||

10. Sigra mentar kang tinuding |

Ki Kulawirya ngandika |
punapa pênèd tlèdhèke |
dene jênênge si Gêndra |
punapa sababira |
matur (ng)gih sawawratipun |
dene sring pyambak tinanggap ||

Jilid 8 - Kaca : 160

11. Pangraose kang ngrêmêni |
wangkit lampahan sadina |
tan wontên kados pyambake |
milane nama pun Gêndra |
sring dados rêrêbatan |
rare kang nèm-nèm puniku |
dados gêndra ing kalangan ||

12. Dalah tiyang sêpuh inggih |

kaki-kaki kakêrêngan |
apêthès patèn-pinatèn |
inggih rêbatan pun Gêndra |
mèh sabên agegeran |
tan wontên kang ngetang patut |
kabuntut dhatêng pun Gêndra ||

13. Samya sru guyunirèki |

Jèngrêsmi mèsêm ngandika |
si paman bisa anggotèk |
Ki Kulawirya Jêngraga |
gumuyu sambung nabda |
man Sura bisa wèh guyu |
pundhuh lan man Kulawirya ||

14. Ki Kulawirya nganthuki |

kaduga têmên manira |
kang Suradigdaya kuwe |
bubudèn mangsa gèsèha |
kêtara kênyamira |
wong pasaja gothak-gathuk |
anglêgakakên ing manah ||

15. Ki pêtinggi ambêdhidhig |

ginunggung winoran umpak |
tan riringa rumakête |
tan dangu kang kinèn ngundang |
ronggèng anulya prapta |
wus katur patinggi gupuh |
nguwuh mareneya Gêndra ||

16. Pra majuwa ngalor thithik |

lah ya ing kono kang padhang |
aja sok nèng ngundhuk bae |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 217 >

 doyan têmên undhuk diyan |
marahi bocah lanang |
mêngko suwe-suwe rusuh |
sok marahi dadi gêndra ||

17. Kulawirya Jayèngragi |

saya gumuyu alatah |
dhasar mas pêtinggi kuwe |
atutuk lamun micara |
bisa gawe bêbasan |
nora (m)bosêni yèn muwus |
Ki Wirya ngling dhasar iya ||

18. Ki pêtinggi matur aris |

lah puniku warnanira |
pun Dèwi Tragnyana ngèdhèng |
Ki Kulawirya anjola |
e e kowe jawanya |
rupane kang dadya riwuk |
nyata yèn anduduk manah ||

454 Mêgatruh
1. Kulawirya krêp aliyan dènnya lungguh |
punapa-a kang pêtinggi |
mawi ngêlèh naminipun |
umatur mila puniki |
ran Dèwi Taragnyana katon ||

Jilid 8 - Kaca : 161

2. Tiyang ingkang sami kerut mring (m)bokayu |
sasat katêluh ing dhêmit |
awis ingkang sagêd mantuk |
yèn botên sampun barindhil |
dèn-undang-undanga ngepon ||

3. Jayèngraga angling lah paman dèn-gupuh |

niyaga kèn-lêkas muni |
sadhengahe gêndhingipun |
coba ronggêng kèn nyindhèni |
Ki Kulawirya ngling alon ||

4. Kang pêtinggi mara bêdhèk bisa nabuh |

matur inggih kêdhik-kêdhik |
Ki Jayèngraga gumuyu |
punapa kang dèn-bisani |
ing ngrêbab awon-awonan ||

5. Kulawirya ngling lah apa ta ujarku |

lah (n)dawêg kang dèn-rêbabi |
Ki Suradigdaya gupuh |
rêbab pinatut nêmnèki |
lan gambang klèng klèng klong klong klong ||

6. Jayèngraga angling lah suwawi talu |

Nang-onang kewala bêcik |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 218 >

 wusnya pathêt nulya talu |
nga nga ngi ngi nga nga ngi ngi |
cêngkèngèng cêngèngèng ngèngngong ||

7. Kulawirya Jèngraga samya gumuyu |

mring pacake ki pêtinggi |
ibut badane sakojur |
wilêde sahambêsusi |
tutuping tangan sêjojor ||

8. Pangrêbabe sarwi (m)bêgènggèng abêsus |

sikute ngêmbyak nut gêndhing |
yèn ngêlik gulu tumungkul |
yèn mring agêng gulu tangi |
awake mèlu (ng)gak-enggok ||

9. Kang anggambang ngorèk wawalik abêsus |

klang klèng klang klèng rik-thur rik-thir |
kakêndhange angguguk |
kêmpyang ngaplak ambagèni |
kokosèkan rara ciblon ||

10. Nulya ronggèng ngêlik mêthit manis arum |

gêtah rênyah muluk rujit |
kalih rongèh dènnya lungguh |
Kulawirya Jayèngragi |
tyasira samya katujon ||

11. Wusnya nutug dènnra gêndhingan talu |

nulya suwuk gêndhingnèki |
Ki Kulawirya amuwus |
iya tan kaya pawèstri |
lan wong lanang bêcik wadon ||

Jilid 8 - Kaca : 162

12. Kari amblas ngêsing swara wilêtipun |
Jèngraga nauri aris |
gih-gihane paman niku |
kantun sampun anggènèki |
anyamlêng uloning wadon ||

13. Dènnya samya arêrasan langkung pundhuh |

kêtiga lan ki pêtinggi |
Jayèngrêsmi duk kadulu |
mring kang paman lan kang rayi |
tyas sigug kalangkung rikoh ||

14. Tan kadugi ngunandika jroning kalbu |

dhasar wong tan pati mikir |
si paman ngubungi kayun |
lalu lamun anênêpi |
ngupaya kang lunga andon ||

15. Jayèngrêsmi alon dènnira amuwus |

manira paman pêtinggi |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 219 >

 arsa singit maring tajug |
sun ragi puyêng sakêdhik |
yayi tutugna anjagong ||

16. Lawan paman Kulawirya pênêd kantun |

kula mring tajug pribadi |
kang liningan samyandhêku |
ing karsa sampun andugi |
ki pêtinggi gupoh-gupoh ||

17. Ngling mring rabi asaos gêlaran alus |

kang kinèn gupuh nyaosi |
Jayèngrêsmi lon amuwus |
ngriku kewala Nuripin |
tata kalasa paturon ||

18. Gya cinandhak mring Nuripin klasanipun |

wus ginêlar anèng masjid |
Jèngrêsmi tumamèng tajug |
Nuripin kinèn mêtêki |
sinaji dhêdharan nèng (ng)gon ||

19. Yata ingkang nèng pandhapa kang cacengkung |

Jayèngraga angling aris |
kyaine tan pati rêmbug |
Kulawirya anauri |
layake iya mangkono ||

20. Ki pêtinggi matur kados botênipun |

maklum ingkang sami linggih |
Ki Wirya angling gumuyu |
dhasar pintêr ki pêtinggi |
anjrudêmung kang kawiyos ||

Jilid 8 - Kaca : 163

455 Jurudêmung
1. Ki Jayèngraga ngandika |
suwawi paman ywa tanggung |
sami sasêmbèn wong nganggur |
Kulawirya nambung sabda |
ingon-ingone puniku |
sènggane bok pinupuran |
dandan pêsajan kang mungguh ||

2. Si Gêndra krêbèn drawela |

Suradigdaya gumuyu |
lah age sira bokayu |
malbuwèng wisma sadhela |
ngayu-ayuwa warnamu |
dèn-kongsi dubilah setan |
bèn padha mêjên andulu ||

3. Ronggèng nulya manjing wisma |

wong nonton arêbut dhucung |
samya masuk pandhapa gung |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 220 >

 ngrungu gêndhènge si Gêndra |
jalwèstri tan ana kantun |
sêsêg jêjêl yêl-uyêlan |
sabab tan nyana yèn nyêngkung ||

4. Jayèngraga lon lingira |

dawêg paman malih talu |
matur nanging rêbabipun |
tan pati sagêd nganggeya |
kêlayan gamêlanipun |
kirang nglêgakakên manah |
Ki Kulawirya amuwus ||

5. Punapa malih kinarya |

tan wontên saliyanipun |
puniku kewala sampun |
kajawi wakane gadhah |
Suradigdaya umatur |
awon-awon inggih gadhah |
Jayèngraga sru gumuyu ||

6. Sarwi muwus dene paman |

puniku gadhah gangsa gung |
suwawi nèh kèn-amundhut |
Ki Suradigdaya sigra |
kèngkèn mring wong baturipun |
kang kinèn sigra mring wisma |
amêndhêt gamêlanipun ||

7. Nulya tinatèng pêndhapa |

rêbabe punthang abagus |
ki pêtinggi nyandhak gupuh |
laju pinatut nêmira |
lan gambang sampun pikantuk |
ki pêtinggi wuwusira |
glis padha wangana gupuh ||

8. Si Citraguna majuwa |
panjake mèluwa nabuh |
ki pêtinggi tan sumurup |
yèn tamune sarwa bisa |
ing gêndhing barêng tinabuh |
gya pathêtan cara desa |
nulya ronggèng praptèng ngayun ||

9. Ki Kulawirya duk mulat |

mring ronggèng si Gêndra bêsus |
e e bilah nyata ayu |
jowal-jawil mring Jèngraga |
sarya ngling yo padha nabuh |
ngrêbaba kang apik mana |
karbèn eram kang andulu ||

Jilid 8 - Kaca : 164

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 221 >

10. Kang putra mêsêm ngandika |
inggih mangke kula nabuh |
lan paman prayoginipun |
tanya mring Suradigdaya |
paman kang (ng)gambang puniku |
rikat kêciwa carukan |
matur sadhèrèk Madiyun ||

11. Rumiyin lurah niyaga |

tan pati kangsalan kayun |
nèng ngriki krasan dêdunung |
Jèngraga amundhut rêbab |
coba ngong milu anabuh |
angrêbab manawa bisa |
pêtinggi ngaturkên gupuh ||

12. Rêbabe nulya tinampan |

sinênggrèng ngèk nêm wus patut |
Jèngraga mèsêm amuwus |
lambanên bae anggambang |
Citraguna sandika wus |
gya sasêndhon pathêt sanga |
kosok lamba lus amuput ||

13. Jarijinya nyêkênthung raras |

lir kalajêngking angêntup |
ngêmbat kawat ngêntul-êntul |
gêtêre miwil angapag |
tumèmbêl tutupanipun |
pacake nyètra Mêdura |
kang ningali samya wuyung ||

14. Mring dhayoh kang bisa ngrêbab |

ni pêtinggi dènnya (n)dulu |
kêlawan nak putunipun |
nèng lawang wisma winêngan |
bok lanjar mèsêm abêsus |
tingkahe amrih kêtara |
krêp idu krêp malbu mêtu ||

15. Kedanan mring Jayèngraga |

angrêbab bêsus abagus |
ni lanjar kèh polahipun |
kedanan nora kêlawan |
Jèngraga ewa andulu |
kang dadya paraning tingal |
mring bok rara (n)Dhuk kayungyun ||

16. Mêksih jêbên kêtanggungan |

ni rara wayah rumucuh |
suluh mukanya sumunu |
lir sudama miyak ima |
Suradigdaya malengak |
ningali mring tamunipun ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 222 >

17. Niyaga (n)jomblong sadaya |
mring kang ngrêbab wilêtipun |
sor pra niyaga sêdarum |
ki pêtinggi suka-suka |
kasmaran marang sang bagus |
matur sumangga gêndhingan |
kawula ngaos ngêsipun ||

18. Ki Jayèngraga lingira |

lah paman sêwawi ngriku |
prayogi sami nênabuh |
pun paman ingkang angêndhang |
Ki Kulawirya amuwus |
ya mara coba ngong-ngêndhang |
Ki Jayèngraga agupuh ||

Jilid 8 - Kaca : 165

19. Anyênggrèng rêbab gya buka |
Gambirsawit gêndhingipun |
tinampan kêndhang gongipun |
sêrancak munya araras |
kinèn ririh kang anabuh |
cinara ing Wanamarta |
nulya aririh kang nabuh ||

20. Sêdhêngan iramanira |

ririh sru kapara landhung |
rêmpêk ricike ambyantu |
sêjanturing pêwayangan |
ki pêtinggi sakêlangkung |
dènnira asuka-suka |
mring tamu sangêt angugung ||

21. Jèngraga ngliring mring Gêndra |

ki pêtinggi wruh ing sêmu |
ngling wus mara ta dèn-gupuh |
sarya ngêjèpi Jèngraga |
gya gêndhèng ngêlik mrit arum |
swarane kanthi sêmbaga |
dhêsthi pèlèt cinthung dhuyung ||

22. Ulate atitilapan |

Ki Kulawirya kêsangkut |
ing mêmanising pandulu |
kerut ing sumbaga gêndam |
dènnira ngêndhang agathung |
busuk tyasira sêkala |
sakênong tangannya kêju ||

23. (n)Jêbèbèk nganggur tan ngêndhang |

akodhêng iramanipun |
Jêngraga mèsêm andulu |
ki pêtinggi latah-latah |
Kulawirya dhat anjumbul |
saryangling mara ngadêga |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 223 >

 pêtinggi gupuh anuduh ||

24. Lah wus (m)bok Gêndra ngibinga |

kang liningan dyan anggambyung |
ngarigêg jêjêran alus |
Gambirsawite aniba |
nêsêg sêdhêng ambiyantu |
ronggèng nalètèr kalangan |
sirig tingtingan ngêdhuyuk ||

25. Sarwa wèh ulat sêdhètan |

longah-langèh nampèl pupu |
ngujiwat ngècèr pandulu |
wong nonton kenging ngèsêman |
pating galêmbor akukuk |
samya (m)bêkik sumyak-sumyak |
kacinthung atine bingung ||

26. yèn gambyong ronggèng si Gêndra |

anangèkakên babêndhul |
anocong kadi tinangkur |
(m)bêngkayang padha sadhela |
kabèh padha kudu ngrangkul |
grêgêtên anganta-anta |
sawênèh ana kang (m)bêsur ||

27. Gramèh wong wadon dhêsêkan |

cêg guwêg anyuwol susu |
ngengokkên janggut angambung |
sru (n)jêlih biyang dilabrag |
dikrocok uwong angambung |
wonge glis dènnya umpêtan |
brêkate wong akèh rusuh ||

Jilid 8 - Kaca : 166

28. Turut gêdhèg yêl-uyêlan |
carup wor èstri lan jalu |
cêlêr-cinêlèr calimut |
ana salendhange ilang |
jariting bocah rinawuk |
pêndhok myang kêris dèn-wilah |
gègèr sadhela gya tungtum ||

29. Mangkana kang talèdhèkan |

gêndhingira nulya suwuk |
Kulawirya gung gumuyu |
muwus mring Suradigdaya |
kèn-minggah ngambèn puniku |
bok Gêndra ngong yun waspada |
Suradigdaya agupuh ||

30. Angatag minggah bok Gêndra |

kang liningan sigra lungguh |
kêdhêkês asila panggung |
Ki Kulawirya aberag |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 224 >

 supe pranataning laku |
ragi katêmbèn tanggapan |
krajane dhewe tan laku ||

31. Bisik-bisik mring Jèngraga |

sènggane talèdhèk iku |
binêdhong sadhela yèn wus |
Jèngraga ngling kenging uga |
kawula tan pati kudu |
namung kang dadya tyas-kula |
niku sang rare rumucuh ||

32. Kadya sun pêksa-pêksa-a |

si Êndhuk kang maksih tanggung |
dos-pundi mring kengingipun |
cêdhaka turu kewala |
marêm tyas-kula tan riwut |
Ki Kalawirya anabda |
ya iku rada pakewuh ||

33. Wa-mono mêngko yèn ana |

jalaraning rêmbug patut |
Jèngraga lêga tyasipun |
gya Ki Kulawirya mojar |
kang pêtinggi sèngganipun |
prayogi kakang ambêksa |
amrih rakêting apangguh ||

34. Suradigdaya abèngkrak |

inggih sumangga ing kayun |
nging wontên kuciwanipun |
prayoga mawi lodhongan |
Ki Kulawirya gumuyu |
lodhongan prèhipun kakang |
matur yèn ngriki anginum ||

35. Arak brêm tape wêragang |

owêl gêndhing-gêndhingipun |
angibing sarwi anginum |
Jayèngraga Kulawirya |
anjurung sakayunipun |
samya gumujêng lah paman |
punapa gêndhinganipun ||

36. Matur ki pêtinggi latah |

kajawi pun Pêtung-wulung |
Kulawirya sru gumuyu |
lah niku inggih prayogi |
sêwawi anakmas talu |
Jayèngraga nyandhak rêbab |
sigra buka Pêtung-wulung ||

37. Tinampan kêndhang gongira |

rucik barung umyang arum |
Ki Suradigdaya gupuh |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 225 >

 mundhut sondhèr plangi abang |
wus mêndhêt arak nèng buyung |
ngundang sanak-sanakira |
kèn nyêlak dènnira lungguh ||

38. Wus kapang nèng ngisorira |

samya rak-arakan nginum |
glis rame brabah gumuruh |
ngombe ciyu ciya-ciya |
glênggang-glênggêng cara banyu |
Jayèngraga Kulawirya |
giris myat kang sami nginum ||

Jilid 8 - Kaca : 167

456 Girisa
1. Ki pêtinggi wuwusira |
mêngko yèn manira bêksa |
kang rame padha kêploka |
samya sumaur agiyak |
têlèdhèk wus ngadêg tandhak |
Kulawirya wuwusira |
lah kakang Suradigdaya |
wawi sêdhênge malandang ||

2. Kang liningan sigra tandhak |

(m)balêdhèh wêtêng (m)balêndhang |
kêkêrisane singkuran |
ikêt du-mancung dhèblèngan |
kacu bathik talêkêman |
sabendha salaka lusan |
ngêlèwèr sumampir pundhak |
brêngose pinidih ranggah ||

3. Capang godhèg pèlawangan |

simbar dhadha ambêlabar |
marang wêtêng wudêlira |
sêmbada pawakanira |
(m)balênthot lêngèn kucingan |
mathêkêl otot byuk kiyal |
têpak pundhake gandhikan |
ambêdhudhag dhadha jêmbar ||

4. Sêmbada lan bêksanira |

kêthuwêl gluwêr kêbatnya |
andhasar tangan mèk-mèkan |
lir gogo iwak jron toya |
angêntrog awak (n)jot-njotan |
anyangkrung-nyangkrung incêngan |
ulêt lir manuk lolohan |
pacak gulune êlêdan ||

5. Pinondhong têlèdhèkira |
sinurak wong kusêntanan |
kêploke abêbendrongan |
wor gumyake janma kathah |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 226 >

 gumêrah sru mawurahan |
samya gumuyu gêr-gêran |
têlèdhèk anèng pondhongan |
sarya gambyung ngayang-ayang ||

6. Têlèdhèk ngêlik araras |

gumrining anggêtas rênyah |
lir suling ngêlong tutupan |
aliyu-liyu liyêpan |
sêmbada parikanira |
cêcak gombèl macan galar |
ambêlarat dhasar mlèrèt |
pêtinggining wong ing Kêplêng ||

7. Buta marta dwijawara |

dênawa panglêbur jagad |
dadi ati kawulane |
kalane nora dhèwèkan |
puspa laya ing gêlungan |
pari majêr anggêlagah |
layonana-layonana |
si Gêndra anèng kalangan ||

8. Kang nonton samya gumêrah |

kêplokira nora tata |
saking sangêt bungahira |
mangkana ingkang ambêksa |
ingudhunkên talèdhèknya |
akathah ing rekanira |
ronggèng nandêr anêrancag |
ing pupu gya pinagolan ||

Jilid 8 - Kaca : 168

9. Cêthik lambung cinakêpan |
tan kêndhat pangibingira |
anutug dènnira suka |
mudhun kalepat klêtêran |
wus dangu antaranira |
ki pêtinggi tombokira |
patang wang ginêgêm tangan |
sinuwêlkên jro kêmbênnya ||

10. Kumrincing ngêsokkên arta |

tangan nguyêg payudara |
grêgêtên pamidihira |
asangêt panggêlintirnya |
mumundri kaya pêcaha |
ni Gêndra abêntayangan |
sarya anyablèki tangan |
pan sarya ngêsês sêsambat ||

11. Ah biyang tan kira-kira |

kantèk pêdhês rasanira |
ambakna wong tan sêmanak |
gêr ginuyu ing akathah |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 227 >

 Jèngraga gumujêng suka |
Kulawirya latah-latah |
gya suwuk gêndhingira |
ronggèng niyaga araryan ||

12. Gêndra maksih paringisan |

Kulawirya mèsêm nabda |
geneya iku bok Gêndra |
dene dêlênge ngrêsula |
kono ing ambèn lungguha |
si Gêndra alon turira |
dèn-rêmêt sru anu-kula |
pêdhês lir pêdhot-pêdhota ||

13. Suradigdaya alatah |

tak pindho manèh mêngko ga |
si Gêndra malêruk ngucap |
èh èlah ora-ra-a |
Ki Wirya gumuyu suka |
saryangling marang si Gêndra |
anu mono iku apa |
Gêndra mèsêm angujiwat ||

14. Kulawirya lir kêpinjal |

mêndêm mring gêndaming Gendra |
tyasira sangêt kêrkuhan |
dènyarsa nêmpuh bok Gêndra |
amrih singluning pêningal |
pêkewuh panggonannira |
ing wanci mèh bêdhug tiga |
Jèngraga alon ngandika ||

15. Lah paman sami bubaran |

asangêt panrima-kula |
kusung-kusunge pun paman |
kularsa lêson kewala |
dinugèkakên priyangga |
sanak-sanak kang samyarsa |
wong nganggur lêlangên jogan |
ki pêtinggi aturira ||

16. Sumangga sakarsaneka |

nulya kèn saos gêlaran |
kajang sirah sêmbagi bang |
sumaos anèng pungkuran |
Jayèngraga gya sareyan |
Ki Kulawirya anulya |
bisik mring Suradigdaya |
puniku mungguh manira ||

Jilid 8 - Kaca : 169

17. Putrandika Jayèngraga |
sampun kongsi kêtanggêlan |
(ng)gènnipun rumaket kakang |
aprayogi kinurmatan |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 228 >

 ngaturan têmon jro wisma |
supaya pikantuk nendra |
punika watêkanira |
yèn wontên kang dadya manah ||

18. Kalangkung bère pêradhah |

ngêmpuni kang kêtangêlan |
sami-sami putranira |
(n)Jêng Kyai Bayi Panurta |
kaugung alit milanya |
puniku yèn anèng ngrika |
asor putraning dipatya |
sakêrsa tan purun malang ||

19. Lamun parêng tyase kakang |

putrandika nimbok rara |
kèn ngadhêp ngarsa kewala |
mangsi ngangkaha punapa |
darapon tulus (ng)gènnira |
angakên milu susuta |
dadya pun kakang katingal |
pasrahe manah lêgawa ||

20. Kula suprih têmbenipun |

tulusipun pawong-mitra |
yèn lajêng langkung suka |
gumuyu angling pêsaja |
o inggih dhatêng sumangga |
kalangkung dening prayoga |
datan rumaos sumêlang ||

21. Dèn bêdhèla brak kawula |

botên anggrantês satuma |
karsa nampar tiyang nistha |
amundhut ing anak kula |
nulya Ki Suradigdaya |
malbèng wisma lon lingira |
mring rabi wis tinuturan |
kang wadon datan lênggana ||

22. Gya rinukti panggenannya |

wus samêkta nulya mêdal |
matur mring Ki Kulawirya |
sampun miranti ing wisma |
nulya winungu kang putra |
ngaturan layap jro wisma |
nauri ngriki kewala |
Suradigdaya turira ||

23. Prayogi nèng jroning wisma |

nulya wungu Jayèngraga |
tumama mring pasareyan |
ni pêtinggi wuwusira |
sutane kinèn amarak |
nèng ngarsane Jayèngraga |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 229 >

 ingatêrkên nulya prapta |
angling wus sira kariya ||

24. Ladènana ramanira |

yèn mêmundhut aturana |
aja wêdi-wêdi sira |
iku ramanira dhawak |
nulya tinilar sutanya |
ni pêtinggi mring pandhapa |
nèng ngambèn cilik ngarêpan |
yata Ki Suradigdaya ||

Jilid 8 - Kaca : 170

25. Undhang mring nak putunira |
kinèn (m)bêksa talèdhèkan |
nutug samya suka-suka |
wau kang anèng ing wisma |
Jayèngraga sêsarêngan |
tumingal marang bok rara |
kalangkung sukaning driya |
tyasira awirangrongan ||

Jilid 8 - Kaca : 171

457 Wirangrong
1. Yata wau Jayèngragi |
lêga tyasira duk tumon |
aris wuwusira lan bok Êndhuk |
dèn-parêg lan mami |
pêtêkên wêntisingwang |
sadhela nggèr sun-anendra ||

2. Kang liningan gya têrampil |

datan riringa sak êsog |
mêtêki wêntisnya nyêt-nyêt suku |
mangandhap manginggil |
Jayèngraga ris mojar |
wus Êndhuk (ng)gèr tuturona ||

3. Sun-kêmuli lawan mami |

sirèku karipan loyop |
tinarik baunya datan ayun |
mung ah ah turnèki |
tansah ngarih-arihan |
ni rara ajrih kewala ||

4. Atine nora mangêrti |

mung jrih saking dèrèng pundhoh |
pinêksa tan arsa lênggat-lênggut |
amêrèngès suthik |
Jayèngraga thêk-thêkan |
kêpalang sih dèrèng mangsa ||

5. Sakêdhik tan anglawani |

krêkuhan tyasira makewoh |
tan kêna winangsa linging kalbu |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 230 >

 kêpriye ta iki |
gêlême bae nendra |
mung sun-kêkêpe kewala ||

6. Paran (ng)gon-ngakali |
uga kabacut ambèngkot |
sêkala kèngêtan mbêkta sangu |
arta rolas anggris |
pinundhut saking ngêsak |
rong reyal ginêgêm asta ||

7. Pangandikanira aris |
arta ingulungkên alon |
nya ki karyanên jajan sesuk |
lah iki rong anggris |
ni rara duk tumingal |
bungah gya arta tinampan ||

8. Anggris dèn-iling-ilingi |
dèn thinthing reyale karo |
sangêt bungahira gya kinandhut |
uga dèn-tingali |
pan ginêgêm akêkah |
Jayèngraga lon-wuwusira ||

9. Mreneya anggèr wong kuning |

turuwèng kene lan ingong |
ingikal astanya ni rarandhuk |
tan rêndhêt tyasnèki |
nurut sakêrsanira |
anggaloso sinikêpan ||

10. Angling dèn-manjuluk thithik |

tan ilok turu anèng sor |
nulya gêpah minggah wus mênjuluk |
watos jangga ngarsi |
kinapithing bok-rara |
ingênggèr-ênggèr lir suta ||

11. Kêsamur gêdêring jawi |

dhasar tas tinunggon ing wong |
bok rara tan polah kinuswa sru |
pipinya pinidih |
sarya lon wuwusira |
sesuk sun-wuhi wangira ||

12. Ni rara umatur inggih |

Jèngraga tyas kudu nêmpoh |
ni rara tinimpah tanganipun |
kinèn angêkêpi |
ni rara nut kewala |
dhinêkêtakên angganya ||

13. Tan darana Jayèngragi |

nimbok-rara wus kapêngkok |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 231 >

 winingkis kang sinjanging apinjung |
tunjung wungkul kêksi |
lir munggaring mancungan |
rêngat pinarwasèng mangsa ||

14. Wêntis wus tinambang titih |

kengis lir purus binêthot |
lingkab wastranira warastra sru |
makasnya amêsi |
lêrês paguting gatra |
suk sumêntêg kakêbêkan ||

15. Bok rara kagyat ngunduri |

lambung pinagolan kukoh |
angongkrong kawêngkang lir kawêngku |
cêthik methok nyênthing |
kapuntêng binêthêngan |
ni rara tan anggraita ||

16. Saking durung wruh ing gati |

dèn-nyana tingkah guguyon |
tyas rare sih bungah pawèhipun |
kang arta rong anggris |
bisa tuk winuwuhan |
tutut bungah dening arta ||

17. Bok rara rinêmih-rêmih |

makas maksih jethok nèng (ng)gon |
tan pikantuk mapan namung mupuk |
kabunton ing rêpit |
kincip tangèh ing mangsa |
sinêrot pandêdêlira ||

18. Mak rêt katut kang pinidih |

singsal saking kasur wong ro |
sih kêkêtan gunggang wangsul kasur |
tan tumama mamrih |
gatranya winatgata |
tan mantra-mantra kawêngan ||

19. Ni rara amuwus ririh |

mring Jayèngraga atakèn |
(n)dika niku ramak andhosok sru |
dèn-apakkên mami |
pêgêl wêlakang kula |
ampun dèn-kotênkên ingwang ||

20. tangane (n)dika ulapi |

dadak kathik (ng)gêgêm gêmbok |
ah mangke ta ramak dèn-mêriku |
lêngêne ambithi |
Jayèngraga lingira |
ya wis ta mênênga rara ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 232 >

21. Ngunandika jroning galih |
biyang priye kiye mêngko |
lamun sun-pêksa-a mênawa sru |
panjriting kêpilis |
têmah dadi prakara |
tan tutug apawong mitra ||

Jilid 8 - Kaca : 172

22. Nulya ingunduran aris |
warastranira nêlosor |
linumahkên sigra rara Êndhuk |
Jèngraga ngêpithing |
ni Êndhuk tan swala |
warastrèng wêntis tumumpung ||

23. Asta kèrinira maksih |

(ng)gêgêm ngêlus-êlus gêmbok |
astanira kanan ngarang-ulu |
sarya angarasi |
pipi myang wonga-wonga |
nyunyunge ingusap-usap ||

24. Murinding amakenaki |

bok rara angucap alon |
lah puniku ramak raosipun |
kêpenak kêpati |
pangrasa sadina-a |
rong wêngi sukak kewala ||

25. Jèngraga suka ngêkêti |

sarya awêcana alon |
ya anggèr mas ingwang sira Êndhuk |
wong ayu mrakati |
bisa wèh larasmara |
rara aja susah sira ||

26. Boboconge dèn-lawani |

ing lêmpir kunthingan alon |
kagungan anglela katon muncu |
rêngate amanis |
mêmanas tyas priya |
pangusape Jayèngraga ||

27. Rada masa-masa ririh |

bok rara murinding angot |
ngulèt pan angrasa rêsminipun |
ni Êndhuk ngrakêti |
ngrangkul jangga sêsambat |
ramak konokna kewala ||

28. Jayèngraga duk miyarsi |

sambat pangucape wadon |
tyasira karênan kusung-kusung |
ingiringkên nuli |
wêlakange winêngkang |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 233 >

 sinlan pupu rêp-arêpan ||

29. Warastra ginathuk nuli |

têngah rêngating don-adon |
prana tan animpang prênahipun |
kêbêg angêlêbi |
warastranira sigra |
dinêdêlakên ing gatra ||

30. Sêg-sêg warastra tan mingip |

gathuke ing adon-adon |
sinêrot pinêlak winasa sru |
kontal singsal saking |
kasur kajang sirah |
rêg mênjuluk Êndhuk ngucap ||

31. (n)Dadak dèn konokkên malih |

iki wêlakangku angloh |
mangu Jayèngraga tyas baliwur |
wangsul kasur sari |
mênggah-mênggah ing driya |
kagagas raosing gatya ||

32. Ingagag kewala ririh |

tan inang nèng adon-adon |
(m)batêk warastranya kapit pupu |
kêngkêng lir kaywa-king |
kumêsar limputing tyas |
kontrak rarasing asmara ||

Jilid 8 - Kaca : 173

33. Wus tan kêna dèn-sayuti |
adrêng warastra mêcothot |
mak brol galêgêkan ngathur-athur |
drawas anggubrasi |
wêntis wêlakangira |
nyunyuge gêluprut kama ||

34. Kêlangkung kathah dènnya mijil |

dèrèng tuntas mêksih kêjot |
lagya ngarang-arang ingaluntur |
Jèngraga tan osik |
kakêjon sariranya |
mêksih marêp ring iringan ||

35. Grana kêrakêt ing pipi |

angganya sakojur rapoh |
ros-rosaning tulang samya kêju |
kadya dèn-lolosi |
kêndho panggawenira |
ni rara kagyat anjola ||

36. Dening têlês-ingkang wêntis |

lêr-êlêran (n)dalèwèr kêproh |
sêngguh kaompolan duk ing wau |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 234 >

 pandhêsêking wêntis |
nyana lêngên kewala |
sag-sêg jorog angambal-ambal ||

37. Bok-rara tanpa akidih |

niki napa kang mêlopor |
jêmèk nèng wêlakang napa uyuh |
têka mawi ayit |
ês biyang dene wrata |
lan ramak niki punapa ||

38. Jèngraga sumaur ririh |

udun matêng makênêng brol |
mêcah dalèwèran lah wis Êndhuk |
susuciya anglis |
gya turuh anèng jogan |
Jayèngraga sigra mêdal ||

39. Wit sore mula mèmèti |

bok wulanjar gung wirangrong |
bêsus mêdêd anggung pasang sêmu |
angadhang mring tami |
salah siji ywa gagal |
yèn ana kang nglanggatana ||

40. Nglêlewa angècèr liring |

wira-wiri maring gandhok |
nuju Ki Wirya umijil nguyuh |
si lanjar nututi |
nèng natar wetan ngongak |
Ki Ragil tanggap anyandhak ||

41. Rinangkul sru kinapithing |

kinêkêp kêmbên rinogoh |
maksih mêmêl payudara mêmbut |
ni lanjar ambêkis |
ah niki ajêng napa |
têka (n)dadak gêrayangan ||

42. Ah pun kula ajêng bali |

lho lho mundhak nêkêm gêmbok |
nging batinne asru ngayun-ayun |
Ki Wirya bibisik |
yo nyang lêsung kewala |
tinuntun sarwi kinuswa ||

43. Nglayang mlerok (m)bêkis ririh |

praptèng lêsung lungguh karo |
sêpi kiwa papanne alindhuk |
juwêd mingkis jarik |
napase sru kumrangsang |
pinangku du-arêp lumpang ||

Jilid 8 - Kaca : 174

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 235 >

44. Bok wulanjar anggrêgêti |
murinding wulu mêngkorog |
wus anjathok bathuk ngisor (n)dhuwur |
guthul mangkas nêmik |
pinapan nèng bêdhahan |
mênuk (m)bêngkayang darawas ||

45. Sinêrêg boyok tinarik |

manjing blês kagyat angamplok |
napas ngangsur ngrangkul gulu ganul |
payudara kalih |
rapêt jaja ki Wirya |
gya ngobahkên bokongira ||

46. Aju undure sarênti |

anggêlur lir kêthèk momong |
kalênyêtan ni lanjar wus dangu |
patagihan ganjing |
tinêkan angga liyan |
kasaru ana wong prapta ||

47. Ni lanjar merang gya lari |

Ki Ragil cuwa agupoh |
nylimpêt ampingan saka kandhang wus |
guthulnya (n)jêdhindhil |
dèrèng prapta ing gatya |
saya mungkug mangkêl jangga ||

48. Mung ingungsêg sruwal garing |

Nuripin nilap gya manggon |
ling alingan goco sisihipun |
langkung jrih (ng)gagari |
dènnya bundhêl Ki Wirya |
mangkyarsa ngadhang si Gêndra ||

49. Bok lanjar mêntas sêsuci |

arsa wangsul maring gandhok |
nèng wuri mah sêpi papag gapruk |
lan Jèngraga jêglik |
tan samar kalih mèksi |
ni Lanjar maksih kasmaran ||

50. Labêt kacuwaning rêsmi |

Jèngraga cuwa karongron |
mèt pupulih nrima nêmu lothung |
gya cinandhak gipih |
pinithing ngêmak-êmak |
mring pawon ana balenya ||

51. Kang duwe turon nèng jawi |

myat tayuban rame gobyog |
ginaledhag ni lanjar pan anut |
rewa-rewa wigih |
niki ajêng têng napa |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 236 >

 mangke kularsa mring wisma ||

52. Batinne suka kêpati |

winingkis wastra amêlok |
suluh jênar payudara mênuk |
ingêmbut (m)but ririh |
Jèngraga grêgêt sigra |
wêntis binênggang pinapan ||

53. (m)Bêngkayang guthul nunuli |

pinarnah bêlahing gêmbok |
sinêrêg prêt labêt kênêng banyu |
rada mangang thithik |
brêbêd ni lanjar njola |
ngungun gênge sêmu dhangan ||

54. Ginêlar saya murkinthing |

lar-lur glis ngacêpak kêproh |
wus tan nyêngka madhêt nanging lunyu |
ing rasa ngluwihi |
ni lanjar palintiran |
ngêsês-êsês rêm-rêm ayam ||

Jilid 8 - Kaca : 175

55. Sinunggar dhêngkul kinêmpit |
mathongkrong lir kucing anjlog |
kalênyêtan nyang-nyêng turut ndhuwur |
anyuwara cak-cik |
lanjar katrêsan raras |
bêtah tan nêdya uwisa ||

56. Galêgêg pyah têmpuh mani |

sarêng angêjot sakloron |
tuntas nglumpruk dinudut lir wêlut |
ni lanjar mêngkirig |
anungka balabaran |
Jèngraga gita umentar ||

57. Ni lanjar kari gumuling |

maksih malumah kalêson |
alam-lamên kadi sih ginêlur |
ngèthèh-èthèh cincing |
èngêt susuci nulya |
mring pandhapa myat tayuban ||

58. Talèdhèk tan bisa linggih |

tan kobêr dènnira (ng)gambyong |
kathah angsalira tombokipun |
kang samya angibing |
mèh bangun wancinira |
sayah nulya abubaran ||

59. Sangêt mêndêm ki pêtinggi |

wong sêntanan ting gêloyor |
mutah bulaèran kang tinuntun |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 237 >

 mring bojone mulih |
Jèngraga sigra mêdal |
ambarêngi wong bubaran ||

60. Wêdalira tan kêtawis |

laju mring kali agupoh |
Kyai Kulawirya sawusipun |
bubaran kang ringgit |
Kulawirya kêjèpan |
mring ronggèng Gêndra kèn mêdal ||

61. Gupuh sêsarêngan mijil |

ing wanci wus bêdhug Suboh |
nanging sih pêtêngan gya rinangkul |
Gêndra kinapithing |
binaktèng palindhukan |
nèng kandhang sor taritikan ||

62. Ni Gêndra pinongah-pangih |

kêsusu tyasira sompok |
saking kadêrêngira nekad nêmpuh |
mring ronggèng rinêsmi |
tan kongsi ngupayèng (ng)gyan |
mingkis sinjang rêp-arêpan ||

63. Ronggèng wus pasang ing kapti |

sêngadi suthik thok-ethok |
atangkis rengkodan sarwi matur |
mbok mangke kang ririh |
tan kongsi tatan-tatan |
pakèwêd cuwa dhêg-dhêgan ||

64. Ngrika griyane kang Cindhil |

randha sêpên tan ana wong |
nauri hêm biyang wong kêsusu |
sêlak krinan iki |
lah wis payo gage ta |
dèn-gagah bae sadhela ||

65. Gêndra ngrangkul lambungnèki |

ing sabuk wontên mêndhosol |
ginagap yèn arta gya jinimput |
sadaya nêm anggris |
wus kinandhut sêmatnya |
nalusur malih tangannya ||

Jilid 8 - Kaca : 176

66. Wontên kanthonging kulambi |
(n)garênjêl sida dèn-rogoh |
lopak-lopak slaka wis jinupuk |
bungah angling ririh |
mangke ta kula nginang |
Kulawirya tan darana ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 238 >

67. Kêsusu tingkah sarya ngling |
nginang-nginèng têmên mêngko |
sarwi kathêkêran uthi bikut |
mêngkang pupu mamrih |
nulya wus linaweyan |
sêmada ngingkrang pinapan ||

68. Wus bênêr anjathok mathis |

ngêlayang sêsèndhèn palon |
gya nganjat pinadal nêd grêgêl sru |
anglut blês poknèki |
Gêndra api (ng)garonjal |
batin kur lothung kewala ||

69. Tan kongsi gêlur ping kalih |

(m)bêdêdêng banjur brol mukok |
angglêgêg kêjotan amrêkungkung |
ngêdên tan kêna ngling |
pan wus sêsontên mila |
dènnya noncong mêsi mangkas ||

70. Mila glis mijil raswèki |

tan kongsi angonjot-onjot |
sawusira tuntas angêlumpruk |
gumrèwèl angampil |
luwar dènnya cawèlan |
Ki Kulawirya asigra ||

71. Laju kewala anggêndring |

mangidul mring kali gupoh |
apan tan kèngêtan darbèkipun |
lopak-lopak kari |
kêsusu tan kêrinan |
dèn-lumayu aingkang ||

72. Kaprêgokan Jayèngragi |

nèng kali wus dènnya Suboh |
kang paman tan nyana yèn kang sunu |
andhêrok nèng kali |
Ki Wirya gya jinabad |
Ki Jayèngraga agiyak ||

73. Kang paman nauri bêlik |

ya padha wus jumboh |
sawusnya jinabad nulya Subuh |
bakdanya gya panggih |
sami apopoyokan |
kang paman anjumbul mojar ||

74. E lah katiwasan mami |

lopak-lopakku kalolos |
rada kadhèdhèlan lêbur tumpur |
dhuwitku nêm anggris |
tan sêsangu (n)tèk-êntèkan |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 239 >

 wus mangsa bodhoweng marga ||

75. Titip badanku sadêmi |

rumangsa nèng paran repot |
Jèngraga alatah paman ngringkus |
pasrah pati urip |
Kulawirya wuwusnya |
bêcike bali mring wisma ||

76. Katêmu lan kang pêtinggi |

Jèngraga nauri mopo |
o ah botên paman lamun wangsul |
kula ragi isin |
yèn wontên cêcaturan |
alêrês pajare paman ||

Jilid 8 - Kaca : 177

77. Sangêt rêkasaning rêsmi |
arêpit sangêt kabunton |
tangèh ingalukar sakêlangkung |
pakèwêd ingudi |
kajudhêgan ing lampah |
luwar jêjawèn kewala ||

78. Langkung wrat prabawanèki |

badan sakojur lir theklok |
Ki Wirya alatah o lah tanggung |
nora kongsi muntir |
kang lilikasan mana |
wor prêmbêh-prêmbèh anggronjal ||

79. Kêpêtêk thithik anjêmpling |

ki Jayèngraga anjorog |
sarya ngling alatah (ng)gih puniku |
kang kula wigihi |
tan wande agêmporan |
mendah dukane kakangmas ||

80. Sêmèntên niki kuwatir |

rumaos lêpat kemawon |
kang paman wuwusnya sun ya gêtun |
èh tuwas barindhil |
tan ana rong grêg-grêgan |
basa blêng banjur brol mêdal ||

81. Sing dèn-anu nora gati |

enak-enak nginang nyah-nyoh |
Jayèngraga latah ro gumuyu |
yata ki pêtinggi |
kang mêndêm angathang-athang |
anèng pandhapa ginugah ||

82. Mring bojone kinèn tangi |

nulya tangi muntah sak-sok |
sarwi rinaupan gya kakêmu |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 240 >

 bojone nglingnya ris |
dèn-age têmonana |
dhayohmu kang anèng langgar ||

83. Sigra dangdan amarani |

ikête maksih bra-ebro |
ing pênyananira dhayuhipun |
ngalumpuk ing masjid |
nulya prapta (ng)gyannira |
Jayèngrêsmi lon ngandika ||

84. Man pêtinggi manira mit |

samyandum lujêng kemawon |
sun-arsa umangkat mumpung esuk |
pêtinggi turnya ris |
inggih sumanggèng karsa |
nuwun apuntên paduka ||

85. Saking kêkirangan mami |

maklum paduka kemawon |
Jayèngrêsmi marma lan amuwus |
inggih sami-sami |
umatur malih tanya |
rinta lan paman-paduka ||

86. Dene tan wontên ing pundi |

Jèngrêsmi nauri alon |
ngrumiyini lampah ngiras Subuh |
rèrèn anèng kali |
lamun ngêntèni paman |
mênawi yèn kasiyangan ||

87. Ki pêtinggi matur inggih |

andhèrèk lujêng kemawon |
(ng)gih paman sun-trima nulya gupuh |
umangkat Jayèngrêsmi |
Nuripin wus pamitan |
ingiring mring maskumambang ||

13 (Nglajêngakên lampah mêdal dhadhahing dhusun, laju lumêbêt wana

Sêlambur)
Enjingipun sami nglajêngakên lampah mêdal dhadhahing dhusun, laju
lumêbêt wana Sêlambur, nglangkungi wana Bagêndhul, kèndêl ing ngandhap
wit kusambi. Jayèngrêsmi mêdharakên bab kiparat lan nikmat.
Lajêngipun lampah dumugi dhusun Palêmahan, têrus dhatêng dhusun
Mamênang, nuntên dhatêng Kêdhung Bayangan. Ing têpining kêdhung sami
bawa-raos bab tekad tirakatan tuwin wahya dyatmika. Katêrusakên
lampahipun dhatêng ing rêdi Klothok. Ing dhusun Pakuncèn, sêsêpuhing
dhusun nama Ki Wanatawa, kapurih ngêtêrakên minggah ing rêdi Klothok.
Jayèngrêsmi pitakèn dhatêng Ki Wanatawa punapa nate kêpanggih tiyang
tirakat wasta Sèh Amongraga kanthi santrinipun kalih.
Winangsulan botên, wasana ing dalunipun sami sipêng ing guwa
Selamanglèng, ing nguni pandhepokanipun Dèwi Kilisuci, pandhita putri.
Kaca 178 – 201

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 241 >

 Jilid 8 - Kaca : 178
458 Maskumambang
1. Yata laju lampahe Ki Jayèngrêsmi |
Nuripin tan têbah |
margi nut pemahan mripit |
wus mêdal jawining dhadhah ||

2. Mudhun pèrèng palêstrèn pinggiring kali |

kang anèng ing sela |
Kulawirya Jayèngragi |
sêmu rikuh kalimputan ||

3. Jayèngrêsmi mèsêm angandika aris |

lah sêwawi paman |
umangkat mumpung aenjing |
payo yayi Jayèngraga ||

4. Wa-mêngkono sira yèn mikir angèri |

nèng Kêplêng kewala |
besuk bae sun-ampiri |
kang rayi gumujêng latah ||

5. Ki Nuripin nambung atur mring Jèngragi |

prayogi kantuna |
nèng dhusun langkung utami |
apan benjing ingampiran ||

6. Jayèngraga nauri gumuyu angling |

lo mèlu mêmada |
si dilêlèngèng Nuripin |
taksêbrak jenggotmu (n)jêngat ||

7. Ki Nuripin ngêlècêm sarwi anglirik |

mring Ki Kulawirya |
sarya sêgu andhêkêmi |
Ki Kulawirya alatah ||

8. Ih si Cêblung lirike (n)dadak mratani |

mring ngong amêmada |
matur sintên kang madani |
lah gene (n)dêlêng maringwang ||

9. (ng)Gih punapa tan kenging tiyang ningali |

angangkah punapa |
mangsi ngicalêna anggris |
lan lopak-lopak sêlaka ||

10. Gêr ginuyu marang ingkang putra kalih |

kang paman alatah |
sarwi nyirati Nuripin |
mukane kêbês lumajar ||

11. Sru gumuyu garundêlan ah niwasi |

lah kêbês apa ta |
esuk-esuk anyirati |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 242 >

 adhêmê nora kêjamak ||

12. Jèngraga ngling apa wruh sira Nuripin |

matur inggih priksa |
kawula lir anênggani |
kula sêne dhatêng kandhang ||

13. Yun lumajar kula jrih yèn (n)jêjaruhi |

lêrês nèng sor palang |
(ndhodhok nèng palon tan osik |
apênêd lir tiyang tanjak ||

14. Mawi kêprak sapindhah tan malih-malih |

nuntên sami bubar |
sarêngan palajêngnèki |
lir pèyor kucing gundhikan ||

15. Kulawirya sigra amburu Nuripin |

kang binuru kêbat |
ngêmpêt sarwi dèn-bandhêmi |
wang-wêng endha datan kêna ||

16. Kulawirya ngling sru guyu-guyu runtik |

si Dicêprot edan |
(n)dadak mêlèhkên wong isin |
wangsul ginuyu kang putra ||

Jilid 8 - Kaca : 179

17. Nulya samya laju dènnira lumaris |
nabrang kali Kanta |
tan ajro toya tês cêthik |
ngêbyak praptèng brang kidulan ||

18. Jayèngrêsmi nguwuh-uwuh mring Nuripin |

dèn-aglis nabranga |
Nuripin mlajar nututi |
ge-age cincing angêbyak ||

19. Pra ngawirya wus munggah pèpèrèng kali |

Nuripin sih ngêbyak |
Kulawirya aningali |
Nuripin nèng têngah toya ||

20. Dèn-bêbajong ing watu saking inginggil |

kiwa têngênira |
Nuripin ajêlih-jêlih |
(ng)gih sampun kapok kawula ||

21. Samar-samar pyar-pyur atine Nuripin |

yèn kêna (n)dhasira |
kapak-kapok aturnèki |
sêpindhah niki kewala ||

22. Byar raina soroting surya mranani |

kirnaning kanang rat |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 243 >

 kêpraban ujwalèng rawi |
ruwêting patra katrapan ||

23. Dening hèr bun lir pruntusing grana rungih |

karongèh katrêsan |
ron kitri kêdarus ngangin |
lir tangkis-tangkising ngasta ||

24. Panêngkahing wanita pinrêping rêsmi |

sunguting prêdapa |
kadya dyah angrêrangoni |
akathah langêning awan ||

25. Yata wau lêstari dènnya lumaris |

tan-arsa nut marga |
agêng pinggiring bênawi |
nusup ing wana wulusan ||

26. Grêng bondhotan kadhang manggih margi alit |

yèn judhêg gya nasak |
wana bagênjul langkung writ |
pra kirna sangkêp sarwana ||

27. Jayèngrêsmi raryan sasoring kusambi |

samya eca mucang |
aring kasiriring angin |
Ki Jayèngrêsmi ngandika ||

28. Inggih paman sami raraosan ngèlmi |

mênggahing ngagêsang |
dununging kawan prakawis |
marganing nikmat kiparat ||

29. Rahmat lawan musibat punika pundi |

paman Kulawirya |
sêwawi rèh mumuradi |
kang tan inang sayêktinya ||

30. Kulawirya alon dènnira nauri |

ya mangsa bodhowa |
angêmpêk kewala mami |
Jayèngrêsmi lon lingira ||

31. Marginipun kiparat pan anggêgampil |

mring kukuming sarak |
ngêbot-bot pênggawe tipis |
têmahan kenging kiparat ||

32. Dene marginipun ing nikmat puniki |

kang rasa cacêgah |
ing rasa ingkang binukti |
supaya pinrih lupa-a ||

Jilid 8 - Kaca : 180

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 244 >

33. Angsal ngêlèh pikantuk ingkang binukti |
tan ketang sapala |
tamtu yèn nikmat sayêkti |
dene margining musibat ||

34. Pan amaha nêrak laranganing ngèlmi |

ngaramkên kang kalal |
ngalalkên kang karam najis |
wus wruh sajangjining sarak ||

35. Nora busuk nora pêngung nora lali |

kudu nêmpuh maha |
puniku kang dèn-aranni |
musibat nut jajillanat ||

36. Marginipun ing rahmat puniku asih |

asih ing lèkira |
nyêrtu turu siyang ratri |
pinrih asru ari pira ||

37. Ing ngalayap lêse sadurunge ngimpi |

punika babagan |
ing layap kawan prakawis |
kang dhihin layaping nendra ||

38. Kaping kalih layaping sahwat ing gati |

ping tri layapira |
ing asalat ingkang muslim |
kang têkèng sêjatinira ||

39. Ping sakawan layaping sakaratnèki |

kang kêlawan iman |
sami prasanaking pati |
sadaya lèjêming pêjah ||

40. Datan wontên sakêdhik kang dèn-antèni |

myang tan milih papan |
sanggonne tibaning takdir |
datan antara ing mangsa ||

41. Lir makatên ugi brangti mring pawèstri |

drênging karsasmara |
tan kongsi nèng kasur-sari |
kang samya kayungyunira ||

42. Wontên sanggèh-ênggèn dènnira pulangsih |

tan ngêntèni papan |
tan pae lawan wong bukti |
yèn sangêt pangêlihira ||

43. Datan kongsi ngêntèni ajang kang bêcik |

tan kanti angolah |
ulam-ulaman kang adi |
lawuh siji thil wus eca ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 245 >

44. Kulawirya noraga angrasa sisip |
miwah Jayèngraga |
tumungkul angrasa ajrih |
rumaos yèn kalêpatan ||

45. Mila kêdah ing dalêm gêsang puniki |

nungge ing apêngal |
kipayah kêlawan ngèlmi |
yèn kalamun maro karya ||

46. Ing kalbunya lan kalarate wus bagi |

kinalih tan kenging |
pênggawe kalih prêkawis |
tan kenging yèn pepeka-a ||

47. Pan ambubarakên ing ganjaranèki |

yèn apngal kal dunya |
kang sumungku ing pakarti |
tan melik apngal ngakerat ||

48. Kulawirya èsmu merang ngraos sisip |

miwah Jayèngraga |
sakêlangkung jrihirèki |
Nuripin watuk ampêtan ||

Jilid 8 - Kaca : 181

49. Kulawirya tanggap watuke Nuripin |
Nuripin binalang |
ing susur têlês kang mandi |
tèplêk kêna matanira ||

50. Ki Nuripin anjola mire (ng)gonnèki |

sarwi garundêlan |
gugujêngan sok nglarani |
dhuh biyung pêdhês matèngwang ||

51. Susur têlês idu têmbakone mandi |

Kulawirya latah |
ngling (ng)gone (nd)dadak matuki |
Nuripin gumuyu suka ||

52. Kêkêl ucêg-ucêg mata sarwi angling |

ih ambakna lantap |
landhêp ing pasêmon osik |
tan kêna kêmrêki obah ||

53. Iya ta lah awak mono yèn ta lagi |

mêtu cilakanya |
kudu kèh mênganing sisip |
watuk bae dadi dosa ||

54. Kêdumêlan rada (ng)guyu-(ng)guyu nangis |

mata bang mêrbabak |
kumocor ambrêbês-mili |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 246 >

 Jayèngraga angandika ||

55. Ênjêt bae Nuripin lethoknya bêcik |

Nurpin plêrukan |
ka dene iku sawiji |
ngling lah botên mindhak lara ||

56. Jayèngraga suka gumuyu sarya ngling |

iya yèn sing lara |
sisihe kang nora sakit |
matur oh dede pabênan ||

57. Jayèngrêsmi mèsêm ningali Nuripin |

sarwi angandika |
yèku (ng)ko yèn mari sakit |
rasane matamu padhang ||

58. Bêtahêna bae mêngko nuli mari |

lah suwawi paman |
mangkat sêdhênge wus aring |
anulya sami lumampah ||

59. Nurut pinggiring têlahar murang margi |

angsal saonjotan |
ngidul ngilèn lampahnèki |
ngambah bêbangkaning wana ||

60. Têrataban bêbondhot gêmbêlan alit |

kèh buburonira |
banthèng kênthus lan jêjawi |
kancil myang kidang mênjangan ||

61. Wana ing sêlambur kathah isèn-isènnèki |

lutung wêrangutan |
wa-uwa bajing trênggiling |
kuwuk landhak lan andhapan ||

62. Rase lingsang garangan buron kasturi |

kikik ajag yungyang |
gogor bêngkos blacan sing-sing |
singo gembong tutul kombang ||

63. Sawêr aliwêran puspa-kajang konyit |

sima agêluran |
myang pêksi sangkêp munya sri |
wèh rarasing kang lumampah ||

Jilid 8 - Kaca : 182

64. Wêktu luhur yata wau Jayèngrêsmi |
raryan arsa salat |
luhur datan ana warih |
Jèngrêsmi alon ngandika ||

65. Èh Nuripin sira ngupaya-a warih |

kang kêna kinarya |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 247 >

 mèt toya wulu kang suci |
sêmbahyang lalorat toya ||

66. Ki Nuripin umatur kawula dugi |

ingriki punika |
dhasar dhatan wontên warih |
sadangunipun lumampah ||

67. Tan mrangguli toya lèpèn sêndhang bêlik |

sangêt awis toya |
Ki Kulawirya nudingi |
sarya nging iku wong apa ||

68. Wong kinongkon durung lumaku madoni |

nora kabênêran |
mara mênyanga aglis |
matur (ng)gih tuwas kangèlan ||

69. Lamun dangu (ng)gèn-kula ngupados warih |

dados (n)tos-antosan |
têmah pot waktu wus akir |
luhung tayamum kewala ||

70. Kulawirya ambêkuh ngagagi bithi |

Ki Nuripin mingkar |
angling kandhuhan si Padhil |
dèn-kongkon malês parêntah ||

71. Ki Nuripin utamatur sayêktosnèki |

ajrih kathah sima |
sawor ting slosor gêng alit |
tan pitados tyas kawula ||

72. Jayèngrêsmi gumujêng myang Jayèngragi |

guyune alatah |
kalingane si Nuripin |
kadèkna mubêng kewala ||

73. E mangkono jawane atine wêdi |

alas kèh macannya |
Ki Kulawirya ngawiti |
sarwi amêksa kèn mentar ||

74. Ki Nuripin ajrih Ki Kulawiryèki |

wrat-wratên lumampah |
wus mentar santri Nuripin |
ngupaya we kering kanan ||

75. Sapêmbalang dohe dènnya golèk warih |

sigra Kulawirya |
andingkik lakunirèki |
Nuripin angungak-ungak ||

76. Nora kêna kumrêsêk Nuripin (n)jondhil |

ulate abiyas |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 248 >

 angrungu guwiking gênjik |
tinêbak ing mong minangsa ||

77. Gêrêng-gêrêng swaraning sima sih têbih |

gya Ki Kulawirya |
nyandhak tugêlan kaywaking |
bugêl gêng kinarya (m)balang ||

78. Tibèng grumbul kumrosak bêg sandhingnèki |

Nuripin aniba |
ambêngok lumayu (ng)gêndring |
alok biyung katiwasan ||

79. Kulawirya lumajyu glis prapta linggih |

Nuripin rênggosan |
prapta gugup matur blai |
kawula tiwas mèh pêjah ||

Jilid 8 - Kaca : 183

80. Dipun-tubruk ing sima agêng nglangkungi |
apan alit kapal |
sirahe satumbu isi |
yèn ta sampuna akêbat ||

81. (n)Gèn-kawula lumajêng aniba-tangi |

bilah dadi apa |
biyung-biyung mèh bilai |
samya gumujêng sadaya ||

82. Kulawirya angampêt guyunirèki |

sarwi angandika |
wong moro nora ngêdohi |
dhapurmu kaya kaluwak ||

459 Pocung
1. Nora urus ambakna jirih kêlangkung |
tan kêna kumrosak |
lumayu aniba-tangi |
kur sun-balang bugêl bae katon macan ||

2. Sru gumuyu Nuripin sarwi umatur |

sampeyan punika |
adamêl guguping ati |
sakit dhadha-kula kongsi babak-bundhas ||

3. Inggih sampun malih-malih kadya kang wus |

anggugupi manah |
tan ilok ngêgèt-êgèti |
ah si Cêblung andadak dhawuh parentah ||

4. Ginaguyu marang putra kalihipun |

Jèngrêsmi ngandika |
inggih ta lah kadipundi |
wong angalih pangraos puniku paman ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 249 >

5. Sababipun saking punapa witipun |
kang paman lon nabda |
mangsa bodho (ng)gyan muradi |
apan durung anêmu murad manira ||

6. Alon muwus Jèngrêsmi inggih puniku |

kapêcatan iman |
wit kagèt iblis nganjingi |
nut asihe dènnya adamêl pangrasa ||

7. Milanipun Nuripin puniku wau |

bugêl katon macan |
dhasar osike kadyèki |
sadangune dènnya jrih ngên-angên sima ||

8. Manthuk-manthuk kang paman sarwi amuwus |

layak ya mangkana |
wong jêrih kandhih ing eblis |
sêbab nora duwe dhêdhasar tawêkal ||

9. Alon muwus Jèngrêsmi inggih saèstu |

milanipun paman |
mênggah ngagêsang puniki |
kêdah sura lêgawa sabarang karsa ||

10. Lon matur Jèngraga mring rakanipun |

mênggah ing atitah |
kêndhêl lawan kang jêjirih |
kados mbotên kenging alilinton watak ||

11. Lon amuwus ya bênêr kaolmu iku |

yèn wus titahira |
kêndêl jêjirih wus takdir |
nanging kêna uga kalawan ihtiyar ||

Jilid 8 - Kaca : 184

12. Yèn wong iku apa gugulanganipun |
pan dadi wuruknya |
bodho pintêr kêndêl jirih |
iya wuruk kang dèn-aranni ikhtiyar ||

13. Dèn-têtau iku pangudining tuwuh |

pangalihing watak |
busuk praptèng pintêrnèki |
kang jêjirih prapta ing kêkêndêlira ||

14. Wus tartamtu saguna satata tau |

tuhu tahan tuman |
saban-saban wanuh wani |
wana wanèh wiwinihing anggugulang ||

15. Pan wus wuwuh-wuwuh atine tuwajuh |

nèng wana wulusan |
barang yèn durung nglakoni |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 250 >

 kèh ringgane was-was malah tan kadugi ||

16. Saking durung bae kalakon puniku |

yèn wus ta kalakyan |
nora nana kêlah-kêlih |
ingkang dadi pakewuh nora kewuhan ||

17. Alon muwus kang paman iya saèstu |

kadya muradira |
Jayèngrêsmi angling malih |
(ng)gih suwawi paman angupaya toya ||

18. Karya wulu Ki Kulawirya amuwus |

wis aywa asusah |
manira dhewe ngulati |
sigra mentar Ki Kulawirya ngupaya ||

19. Tan adangu Ki Kulawirya andulu |

kang gênthong gêng sela |
tiningalan isi warih |
nulya wangsul amojar mring putranira ||

20. Samya gupuh amurugi gênthong watu |

ngambil toya kadas |
nyawuk sarwi ancik-ancik |
wusnya jurudêmung nulya samya salat ||

460 Jurudêmung
1. Ragi akir wêktunira |
lajêng kamat rêbat pêrlu |
sabakdanya wêktu Luhur |
lajêng wêktu salat Ngasar |
wus antara bakdanipun |
Jèngrêsmi alon lingira |
lah suwawi paman laju ||

2. Anulya samya umangkat |

ngidul-ngilèn lampahipun |
ngambah taratab ngêlangut |
(n)jog dhusun ing Palêmahan |
tan arsa kampir ing dhusun |
masak wana garumbulan |
praptèng dhusun ing Sêmambung ||

3. Raryan sajawining dhadhah |

ka-anggongan arsa nginum |
wêning nyu kumêruk buntut |
Nuripin marang padesan |
ngilèni dawêganipun |
sakawan wus pinarasan |
katur ing bandaranipun ||

Jilid 8 - Kaca : 185

4. Wusnya nginum we dawêgan |
mucang nulya mangkat gupuh |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 251 >

 sêdhêngan tinilar kantun |
pan lêstari lampahira |
nabrang lèpèn namanipun |
Kêndhorog wus sinabrangan |
lêncêng kewala mangidul ||

5. Praptèng dhusun ing Mamênang |

dhadhahe asri dinulu |
raryan ing wêlahar watu |
pinggir marga patêgalan |
Jèngrêsmi alon amuwus |
paran karsane pun paman |
punapa rèrèh ing dhusun ||

6. Punapa lajêng kewala |

wanci surya mèh sumurup |
kang paman nauri wuwus |
iya ta sakarêpira |
kewala manira anut |
mampir sanadyan banjura |
paran saprayoganipun ||

7. Kang putra alon turira |

prayogi kewala laju |
tan susah ngupaya ranu |
ngupaya gigisik padhas |
ing atirakat pikantuk |
pinggir lèpèn pêlabuhan |
kang paman wus samya rêmbug ||

8. Nulya lon samya lumampah |

satêngah onjot dohipun |
praptèng gisik platar watu |
pinggiring kêdhung wayangan |
toyanya lêmpêr amuruh |
platar pranti padhedheyan |
yèn enjing sakèhing bajul ||

9. Wit kusambi gêng lan ingas |

asingêr ngrêrongkob singub |
wanci surya tunggang gunung |
Jèngrêsmi alon ngandika |
punika paman pikantuk |
kêkadhar pinggir narmada |
ing dalu têrang asamun ||

10. Angikis driya priyangga |

tyas bombong samêktèng samun |
kang paman nauri wuwus |
iya pakolih utama |
Ki Nuripin angacêmut |
muwus ririh garunêngan |
èh rada tuna thithik sun ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 252 >

11. Tirakat maksih kuciwa |
Ki Jayèngraga amuwus |
apa Nuripin ko(k) wuwus |
matur ngungkrêt ulatira |
inggih piyambakan muwus |
mênggah lampah tirakatan |
pan kirang utaminipun ||

12. Prayogi nèng padhusunan |

pangraos kula pikantuk |
tirakat ing rakêtipun |
Kulawirya wruh ing cipta |
nyat ngadêg sarwi amuwus |
si Dicêprot anggêragap |
patut dèn-cêmplungkên kêdhung ||

13. Dèn candhak cêg gulunira |

jinorog-jorogên kêdhung |
Nuripin anjumbul-jumbul |
sarwi bêngak-bêngok sambat |
dhuh bêndara kyai sampun |
mangke kêcêmplung têmênan |
ing kêdhung kèh bajulipun ||

Jilid 8 - Kaca : 186

14. Nuripin mêthakêl kêkah |
dènnira angrangkul lambung |
asru sambat biyang-biyung |
dèn-wêngkang-wêngkang tan kêna |
grêjêgan kringête kumyus |
Jèngrêsmi mèsêm tumingal |
Jèngraga suka gumuyu ||

15. Kulawirya latah-latah |

sarya sru dènnira muwus |
wis ta aja sru anggêlut |
cokore ngêthapêl awak |
mêngko ga padha kacêmplung |
gya lukar kang jêg-ujêgan |
Ki Kulawirya alungguh ||

16. Nuripin nyakêti lênggah |

Kulawirya ngling gumuyu |
bok di-mrono (ng)gonmu lungguh |
kandhuhan de sunantara |
Nuripin sangsaya maju |
lo lo dhasar rada buyan |
tumutur ah botên purun ||

17. yèn têbih tyas tan pitaya |

aluhung cêlaka lungguh |
wontên rewange kacêmplung |
dimèn kêdhahar ing baya |
lo punika ting padhêngul |
angambang mundhut sampeyan |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 253 >

 Ki Kulawirya anjumbul ||

18. Si Cêblung kapara edan |

wong dèn-tawakakên bajul |
bêcik (n)dhasmu pakan bajul |
umatur dede pabênan |
kang putra samya gumuyu |
Jèngrêsmi lan wuwusira |
punika istilahipun ||

19. Ing dalêm gêsang punika |

kang wus purun ing pakewuh |
wruh godha rêncanèng lampus |
tan wigih marang bêbaya |
puniku mênganing luhung |
yèn wus wanuh wanèng baya |
kalis saliring coba gung ||

20. Thikil sêmining mangunah |

kang sura lêgawêng lampus |
sami ugi paminipun |
Nuripin ajrih ing baya |
kadêrêng-dêrêng tan purun |
nyana bilai kewala |
tan winahyu kanthinipun ||

461 Kinanthi
1. Beda lan kang sampun wanuh |
ing coba kang bêbayani |
tan wruh yèn sajroning baya |
dadya marganing ngaluwih |
pratandha pratisthèng godha |
rêncana tan dèn-singgahi ||

2. Kang paman alon amuwus |

bênêr anakmas dera ngling |
tangèh yèn wong sumurupa |
arang kang bisa nglakoni |
liya ingkang kaidayat |
tawêkal marang bilai ||

Jilid 8 - Kaca : 187

3. Mangkana Hyang Surya surup |
wus manjing wêktu Mahêgrib |
samya ngambil toya kadas |
Nuripin ingkang ngadani |
nulya sunat kabliyatan |
ngapal-apalakên puji ||

4. Nulya kamat ngangkat parlu |

Jayèngrêsmi angimami |
sarêng dènnira aniyat |
usali tibaning takbir |
surat sawusing Patekah |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 254 >

 Kulya-ayu awalnèki ||

5. Idaja-a akiripun |
wus prapta tahyat kang akir |
bakda salat pupujian |
laju angatak kang dhikir |
anggantêr kalangkung rahab |
tri-atus kèndêl kang dhikir ||

6. Nulya (n)donga limang waktu |

laju samya surat Wabin |
wus paragat sunatira |
lajêng wêktu Ngisa-nèki |
wus antara salatira |
bakda praptèng sunat Witir ||

7. Sampune dènnira wêktu |

atata dènnira linggih |
kadhar ing sela palatar |
nèng tambi soring kusambi |
Jayèngrêsmi lon ngandika |
mring kang paman myang kang rayi ||

8. Mênggah lampahing wong luhung |

suka cinacad ing wadi |
sanès lan kang maksih bakal |
wong anom kang tan wrin wèsthi |
tan kengang winikalpa-a |
pangucap myang salah linggih ||

9. Ambêsur kaduk (n)dêlarung |

nurut pikire pribadi |
badan budine dêdaman |
andêdawa ulah sisip |
sêpala pamilihira |
malah lumuh ing kêjatin ||

10. Milane lêrês kang wuwus |

putranta Sèh Amongragi |
angibaratkên maklumat |
ingaranan ngadam mumkin |
saking ora maring ana |
marma maklumat puniki ||

11. Ingaran ngadam mumkinu |

aluwiyah wastanèki |
dene kang ingakên rupa |
lan rupane takdir gaib |
matêngah kaol maklumat |
hakekat ingkang asya-i ||

12. Sakèh asya-a puniku |

saking maklumat kang dadi |
marmanipun kang maklumat |
ingakên rupa sajati |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 255 >

 lire rupa ingaranan |
akyan sabitah puniki ||

13. Ngalam padhang wastanipun |

saking cahya sipat kalih |
ingkang sipat jamal jalal |
marma maklumat puniki |
dadya alam uluwiyah |
nênggih rupa kang kariyin ||

Jilid 8 - Kaca : 188

14. Kasuluhan rupanipun |
ing sipat jalaling Widhi |
mêncurat kang cahya padhang |
saking sangêting birai |
cahya ingakên paèsan |
amuhung rupa kang jati ||

15. Nyata eloking Hyang Agung |

nênggih Dat Sipat puniki |
Sipat punika ngarahan |
pratingkahing Dat puniki |
wujudnya tan ing Dat Sipat |
paèsan kawan prakawis ||

16. Kang kocap karihin wau |

ingaran paèsan jati |
jatine paèsan jagad |
manusa isinirèki |
de kang paèsan manungsa |
apan ati isinèki ||

17. Paèsan ati puniku |

rohani isinirèki |
paèsan rohani ika |
pan Datullah isinèki |
ati minangka kurungan |
êroh kang minangka pêksi ||

18. Sir minangka krunganipun |

idhêp kang minangka pêksi |
têtêp rahsa wastanira |
dados manusa puniki |
lamun akurungan jasat |
kalbuning mukmin puniki ||

19. Minangka paèsanipun |

sintên ngulati Hyang Widdhi |
têbih lan sariranira |
kaliwat kawruhe nilib |
karana jisim punika |
têtêp mot kalih prêkawis ||

20. Wahya-jatmika puniku |

wahya pasênêtan pati |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 256 >

 jatmika kang pasênêtan |
rohani ingkang minihi |
puniku awis waspada |
lyan kang wus gambuh ing ngèlmi ||

462 Gambuh
1. Jayèngraga tumungkul |
kang paman anjêgrêg lon amuwus |
iya nora maoni mungguhing Dalil |
yèn mênggah rêrasan ngèlmu |
ngrasa luputing tumuwoh ||

2. Lamun eling ing ngèlmu |

barang pratingkah ngalam puniku |
kaya-kaya nora na kang mumpangati |
kandhêg dening aru-biru |
kaduwung kang wus kalakon ||

Jilid 8 - Kaca : 189

3. Jayèngrêsmi amuwus |
suwawi paman dhikir anungku |
utamane ing ratri tungtuming budi |
kang paman atanggap saguh |
miwah Jèngraga rumojong ||

4. Madhêp ing keblatipun |

rêmpêg wong papat samya tuwajuh |
nelakakên suhule kalimah kalih |
napi isbate tanajul |
anggantêr nora lêlagon ||

5. dènnya dhikir adangu |

satus tasbih ing antawisipun |
Ki Nuripin tan ambangkat (m)batêk dhikir |
sinambi rènggotan ngantuk |
nulyambruk turu (ng)galoso ||

6. Prapta ing têngah dalu |

dènnya tawakup ing dhikiripun |
wusnya jangkêp sadasa èwu tinêsbih |
nulya sakêlimah landhung |
winot ing sanapas amot ||

7. Sasampunira rampung |
sumungku ing pangkon atêpakur |
Jayèngrêsmi anggrus ngrês karasèng galih |
inane jiwangganipun |
nalangsa sarya mêtu loh ||

8. Pangikisira wimbuh |
pagut lan tis-tis nyênyêting dulu |
kasêrawung ing khêdasih munyèng ratri |
kadya tangising kawlas-hyun |
kèh sêbawèng tidhêm kayon ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 257 >

9. Kokolik lan tutuhu |
bênce cangak cabak cucuwiyun |
uwêg têkèk gêmak bêranjangan bintit |
gurindan mêliwis bubut |
othe-othe lan thongthongsot ||

10. Muwuhi tis-tising kung |

mangkana kang sami apitêkur |
luwar saking tuwakupaning Hyang Widdhi |
Ki Jayèngrêsmi asêgu |
wus samya mapan alunggoh ||

11. Kulawirya andulu |

mring Nuripin angling ih si Bêthuh |
panyanaku saking panane adhikir |
jawane banjur anggugur |
si Di-guguwok andhêkok ||

12. Angorok sênggur-sênggur |

kaya kêbo disêmbêlèh esuk |
samya mèsêm putra kalih myat Nuripin |
Jayèngrêsmi ngandika rum |
inggih punika kang ngorok ||

13. Nuripin (ng)gih puniku |

nênelakkên caritaning ngèlmu |
pangkatipun titah agêng lawan alit |
apan sampun bunuhipun |
wong cilik kêdah andhêkok ||

Jilid 8 - Kaca : 190

14. Paman tiyang puniku |
titah apan wontên tandhanipun |
titah alit mung tilêm kang dèn-karêmi |
yèn mêdala tapanipun |
mung cêgah pangan kemawon ||

15. Tan sagêd cêgah turu |

sababipun dede pandumipun |
lamun janma tinitah luhuring budi |
kêdah karêm bukti tuwuk |
tawêkal tan guling wangon ||

16. Cêgah turu tan ayun |

tan kaduga cêgah buktinipun |
ingkang dadya ngamalipun mêlèk ratri |
punika panêngranipun |
lamat luhur lawan asor ||

17. Pan titahing tumuwuh |

ing agêsang tuna untungipun |
yèn wong datan takat cêgah nadhah guling |
siyang dalu mumah-mumuh |
marêgi pangan angorok ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 258 >

18. Siyang dalu amuput |
anjêjêli notol mangan turu |
nora duwe pangulatan lyaning bukti |
tiyang makatên puniku |
tuna uripe tur bobrok ||

19. De kang alamat luhur |

tawêkal cêgah mangan lan turu |
apan datan sawiyah-wiyah binukti |
anjungkung mêlèk ing dalu |
sinung luhur tan kêna sor ||

20. Puniku pancènipun |

bangsa luhur tan karêm aturu |
pan kabuka barêng sêdyane agampil |
asidik graitanipun |
andana warih mulyèng (n)don ||

463 Asmaradana
1. Ki Kulawirya ngling aris |
abênêr riwayatira |
wong mono yèn wus palale |
kudu takdir bangsa andhap |
mrih luhur nora bisa |
yèn wus titah bangsa luhur |
panggayuhe mring utama ||

2. Bêcik kauripanèki |
Jèngraga nambungi sabda |
upami sami-samine |
tan nadhah lawan tan nendra |
kang turu datan mangan |
ingkang mangan datan turu |
punapa kaote paman ||

3. Ki Kulawirya nauri |
lagi duduga-manira |
karone pan padha bae |
kaya bêcik wong tan nendra |
wadhagane kewala |
jroning wêngi kèh kêrungu |
karana mêlèk tan nendra ||

Jilid 8 - Kaca : 191

4. Wa-mono wong siji-siji |
ingkang kaduga tan nendra |
ana kang kaduga ngêlih |
êmbuh ta pakolèhira |
Jayèngrêsmi ngandika |
Jayèngraga pitakonmu |
bênêr andikane paman ||

5. Nanging ta wong iku thithik |

sarèhning abangsa êngam |
amrih ing sidhang-siringe |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 259 >

 pinèt dhangane kewala |
prayoga linampahan |
aywa nyidrani ing dalu |
ywa nyidrani ing raina ||

6. Ywa nyidrani ing sasami |

ywa nyidrahi dhawakira |
ya patang prakara kuwe |
padha sipating Pangeran |
kuwasa wèh duraka |
yèku prasasat satuhu |
Hyang Suksma ingkang satmata ||

7. Kang rayi umatur aris |

kang pundi liripun cidra |
Jayèngrêsmi lon wuwuse |
ingkang dhihin cidra marang |
ing rina lamun nendra |
kaping kalih cidranipun |
ing dalu lamun mêmangan ||

8. Ping tri cidraning sêsami |

barang wuwuse tan nyata |
ping pat cidra mring dhèwèke |
mumurung cipta kang tama |
kudu mrih tumêmênnya |
mring patang prakara iku |
dene tumêmên mring rina ||

9. Anadhah nging aywa guling |

tumêmênning mring ratrinya |
nendra ning cêgah mangane |
tumêmêning mring sêsama |
nêkani pasanggupan |
tumêmên mring dhawakipun |
nyiptakkên cipta raharja ||

10. Iku prêdapaning urip |

sêmi narik kaluhuran |
yèn kaya mangkono trape |
kang rayi sasmitèng paman |
sarya winor guyunya |
Ki Kulawirya gumuyu |
sarwi alon angandika ||

11. Dudu basan sidhang-siring |

dudu pangkate ngam-ngaman |
pan iku bot-boting abot |
dudu cocomprèngan |
pan tapa têtêmênan |
pira-bara kabèhipun |
bisa-a salah sajuga ||

12. Wus kalêbu wong utami |

yèn kongsi sajêg (ng)gènnira |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 260 >

 wong putut kêna linakon |
Jèngrêsmi alon ngandika |
inggih mêkatên paman |
anjawi kang wis winahyu |
yuning dhangan tan pinalang ||

13. Lamun pancèning acilik |

tan kadugi pisan-pisan |
mung ngrêbut turu pangane |
puniku panêngranira |
sanadyan bangsa andhap |
bêtah angantêpi ilmu |
kawan prakawis punika ||

Jilid 8 - Kaca : 192

14. Tandha tabiyat miwiti |
kaluhuran sakadarnya |
wiwinih bangsa kamuktèn |
tan dumèh trahing ngawirya |
kalamun tan kadyèka |
anggung wag-wêg mangan turu |
yêkti nut tabiyat kumpra ||

15. Upami godhonging kitri |

tan jênêg nèng sêsananya |
(nd)dêlalahe kêdah rontog |
asingsal saking kawiryan |
ngêlarah anèng lêmah |
tan turuh rêmbêsing madu |
wiji wijiling ngatapa ||

16. Kang paman nauri aris |

iya bênêr mojarira |
lakuning wong urip kiye |
nanging arang ingkang kêlar |
kang kadya derahira |
kêjaba kaetang guru |
kakangira Sèh Mongraga ||

17. Ingkang bisa anglakoni |

wirayat patang prakara |
malah ngoncori bangête |
marang ing kono anakmas |
Jèngraga nambung sabda |
pan inggih sayêktosipun |
tan wontên kadya kakangmas ||

18. Jayèngrêsmi ngandika ris |

wus tan kêna winicara |
yèn kakangmas kang lungandon |
sun-rasa saya kêgagas |
mring kangmas Sèh Mongraga |
dadya mêne kang cinatur |
angungun mring Amongraga ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 261 >

19. Samya sayah mangsa arip |
ing wanci lingsir anggagat |
bangun nyênyêt sidhêm kayon |
aririh dènnya rêrasan |
angganya kasayahan |
rêrasan sarwi angantuk |
Kulawirya Jayèngraga ||

20. Rènggotan gênti ngantuki |

Jayèngrêsmi layap-layap |
samya karaos aripe |
caturan sarya dhat-dhatan |
nauri liru ada |
kagyat Nuripin anglindur |
katon binêlabak toya ||

464 Balabak
1. Jêlih-jêlih Nuripin lir dèn-patèni |
sambate |
adhuh biyung tulung-tulung sarwi asru |
tangise ||

2. Kulawirya Jayèngrêsmi Jayèngragi |

karine |
samya kagyat sadaya nyana bilai |
gugupe ||

3. Kulawirya Jèngraga ngadêg sarigak |

tandange |
sru tatanya iku geneya Nuripin |
mulane ||

Jilid 8 - Kaca : 193

4. Ki Nuripin angrantuh mêksih anangis |
ature |
apan kagum inggih (ng)gèn-kawula ngimpi |
yêktose ||

5. Pan katingal kawula dèn-êmplok bajul |

gèwêle |
pan binêktèng toya mangandhap mênginggil |
puruge ||

6. (ng)Gèn-kawula gêmbar-gêmbor jro pangimpèn |

yêktose |
datan wontên ingkang nulungi satunggil |
wêlase ||

7. Kulawirya gumuyu sarwi anyandhak |

githoke |
dèn-ngêl-ingêl Nuripin dèn-gêgêblogi |
awake ||

8. Sarwi muwus ih ambakna wong andhêkok |

polahe |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 262 >

 (n)-jêpluk-(n)jêpluk anggêmbor ngagèt-agèti |
dilèngèng ||

9. Nulya lênggah Ki Kulawirya alatah |

guyune |
Ki Nuripin marak sarwi garundêlan |
wuwuse ||

10. Anèh têmên wong angimpi dèn-dukani |

ladake |
anèng krajan nèng alas tan dèn-marèni |
kêrênge ||

11. Suwe-suwe grunênge sangsaya ririh |

klêsike |
wusnya mênêng ngalêsik lajêng angantuk |
cêkluke ||

12. Jayèngrêsmi angandika lan Nuripin |

bêcike |
anithika gêni (n)dadèkkên bêdhiyan |
dèn-age ||

13. Tan nauri Nuripin eca angantuk |

rènggote |
Kulawirya anêntak marang Nuripin |
wuwuse ||

14. Apa dhêngkêk dene (n)dablêg nora gati |

kinèngkèn |
Ki Nuripin gragapan matur èh kula |
napane ||

15. Samya sru gumuyu miyarsa Ki Nuripin |

ature |
Kulawirya angling angling e e Nuripin ngantuk |
jawane ||

16. Kèn-anithik dadèk gêni urub-urub |

gawene |
Ki Nuripin authi sigra anithik |
gênine ||

17. Amèt rumbut angupaya ipil-ipil |

kayune |
wus andadi dènnira adadèn gêni |
urube ||

18. Kantar-kantar padha nèng kêdhung Bayangan |

pinggire |
katrinira kêmanjon tan antuk guling |
aripe ||

19. Samya angêlinting têmbako lan mênyan |

udude |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 263 >

 Kulawirya ngling èh Nuripin sirèku |
mêngkone ||

Jilid 8 - Kaca : 194

20. Sun-lintingkên Nuripin matur (ng)gih-inggih |
bungahe |
nulya karya pangrokoke dèn-dodoki |
jêmbute ||

21. Wusnya dadya sinungkên marang Nuripin |

ge age |
tinampanan sarwi matur nuwun-nuwun |
lèh gawe ||

22. Ingêmpakkên ngêmpar krêngês sêng-sêng sangit |

ambune |
apan katur lintingan wulu kasêrot |
jêmbute ||

23. Pan kasêlak-sêlak malêbu ing têlak |

watuke |
Nuripin rokoke dèn-iling-ilingi |
suwene ||

24. Sarwi muwus iki apane kang sangit |

rasane |
lilintinge anulya dipun-udhari |
wuwuse ||

25. Iki apa Ki Kulawirya nauri |

lah kuwe |
bako kêmpung simbaring kawêt landhungan |
ya kuwe ||

26. Ki Nuripin ngrêti yèn dudu têmbako |

rupane |
mungkag-mungkug ênêk kudu arêp mutah |
umore ||

27. Kaprès jêmbut Nuripin anggabêr-gabêr |

lambene |
garundêlan Nuripin sarwi alatah |
guyune ||

28. Akèh têmên parikane bok wis jêmbut |

cêkake |
padha ngêrti mangkono bae ya uwis |
blakane ||

29. Kathik simbar kathik kêmpung kathik landhung |

kawête |
Kulawirya gumuyu sarwi ngidoni |
cah-cohe ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 264 >

30. Ki Nuripin mingkar-mingkur ngling ih biyang |
ladake |
idu montên punapa botên asukêr |
amise ||

31. Kênèng idu bathuk irung dèn-usapi |

bêbêde |
Kulawirya amuwus èh Si Nuripin |
bêcike ||

32. Andongènga sapintêr-pintêrmu bae |

dèn-age |
matur botên sagêd lamun (n)dongèng-(n)dongèng |
bodhone ||

33. Kulawirnya nyêntak Nuripin pinêksa |

dongènge |
Ki Nuripin dhêlêg-dhêlêg ngeling-eling |
omonge ||

34. Lah dèn-gupuh sadhengahneya gotèkmu |

pamrihe |
tamba êlèk yèn turuwa kêtanggungan |
wayahe ||

35. Ki Nuripin adhèhèm watuk asêgu |

(m)bêgènggèng |
Ki Wirya ngling si Dhêplok lir wong rêp maca |
dhèhème ||

Jilid 8 - Kaca : 195

36. Nulya wiwit ngomong wau Ki Nuripin |
andongèng |
wontên randha lan dhudha cêlakan linggih |
nèng ambèn ||

37. Ni randha ngling ki dhudha payo badheyan |

ngong duwe |
kanthong cilik tan ana bisa (n)jajagi |
kandhase ||

38. Ki dhudha ngling êndi kaya pa kanthonge |

rupane |
lan sêpira jêmbar rupêge kanthongmu |
dawane ||

39. Anauri namung sanyari rong nyari |

kabèhe |
sun-isèni raja-brana nora kêbak |
lawase ||

40. Anèng jawi gya ki dhudha randha mijil |

karone |
anèng kandhang angangkrang lir suthang walang |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 265 >

 dhêngkule ||

41. Pan ki dhudha andhosok tan etung ilang |

anggrise |
dalah lopak-lopak sêlakane imbuh |
ilange ||

42. Kulawirya muwus lo jêg kaya aku |

gajêge |
nyandhak tumpêr sinawatkên Ki Nuripin |
lupute ||

43. Angindhani krèngkangan ngêbutkên bêbêd |

gênine |
kêbut-kêbut salong kobong dèn-usêki |
bêbêde ||

44. Gêrundêlan adat têmên sok-niwasi |

guyune |
enèm mula nora dèn-marèn-marèni |
ladake ||

465 Sinom
1. Yata kang samya gaguywan |
sadalu tan antuk guling |
ing wanci bangun anggagat |
palilahing pajar gidib |
sumilaking kang langit |
mancur lintang panjêr-esuk |
gumuruh swarèng rijal |
myang kluruk sawung mêlingi |
jêgigèring sata-wana mawurahan ||

2. Kongkang ngungkung nèng pangrongan |

srigunting lan cingcing-goling |
mrak nguwuh nyêngungong ngakak |
angkuban barung kêdhasih |
branjang kêjêr munya sri |
bênce cangak cucuwiyun |
têkak cabak cêkroan |
tuwu kokolik angikik |
kang brêkutut anduduk lêlayu raras ||

3. kathah swabawaning mangsa |

mangididing maruta tis |
ima mawêr kawistara |
rumêmbe sri ngawiyati |
suluh sumilak putih |
ujwalèng wintang awêlu |
akucêm ewa marang |
kênyaring rat amurwani |
pangikaling têdhuh birate kasunar ||

Jilid 8 - Kaca : 196

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 266 >

4. Kandih dening prabaningkang |
Hyang Harunarsa amijil |
karya langêning ngawiyat |
lir pendah rinênggèng sungging |
mega malang malêngki |
sêmu bang drawêla sungsun |
ima-rêngga mawarna |
angrênuk tung-tung arangdi |
wênèh ima sap-sapan anisik mina ||

5. Kang lir kabuling wusonan |

mega bang lan mega putih |
kadya pulas tinurutan |
kapuranta dadu wilis |
paul rêmu arêmik |
wungu lamuk mega biru |
lir tilam kêpandaman |
pajanging wiyat muryani |
ima maya kadya wastra ing sampiran ||

6. Mimba rêmbêting diwangga |

manjêthi raras kumitir |
lir lungsir rangrangan sutra |
alilirangan tulya sri |
tan wun wuryaning kawi |
pajar gidib waktu Subuh |
Jayèngrêsmi ngandika |
paman sêdhênge ngastuti |
wêktu Subuh utami kang mêksih awal ||

7. Ki Kulawirya anabda |
iya sêdhênganing wanci |
lah payo padha akadas |
gya samya mèt toyastuti |
Kulawirya sêsêni |
nguwuh mring Nuripin nuduh |
sira ngambila toya |
ing bathok ngong karya cawik |
Ki Nuripin sigra mèt toya bêlungkang ||

8. Angucap èh iya ta lah |

bok nguyuh sisan ing kali |
pêrlu (n)dadak kongkon mring wang |
tan nganggurakên wong linggih |
nulya katur kang warih |
Ki Kulawirya amuwus |
kene sun cewokana |
Nuripin maju sarya ngling |
kêbangêtên prentahe mring wong tan lumrah ||

9. Wuwuse acalumikan |
tan kongang cewok pribadi |
guthule gya tinuruhan |
tangane kiwa ngosoki |
(n)jingkat tangan nginggati |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 267 >

 bêthuran santêring uyuh |
Kulawirya lingira |
lo aja lunga Nuripin |
èh wong durung nguyuh (n)dadak cinewokan ||

10. Sarwi pundhake cinandhak |

tiniyung tan kêna têbih |
Nuripin nora nglêgewa |
bêbêd kêbês dèn-uyuhi |
(m)bêrabas sikilnèki |
Nuripin anjumbul mundur |
sarwi njêlèh ah biyang |
bêbêd-bêbêd dèn-uyuhi |
kabangêtên (n)dara kyai sêmbrananya ||

Jilid 8 - Kaca : 197

11. Kulawirya latah-latah |
modar kowe sun-uyuhi |
jêr lèhmu nuruhi calak |
durung nguyuh dèn-cewoki |
Nuripin kidih-kidih |
anguconi bêbêdipun |
gumrênêng garundhêlan |
nora têpa-têpa pikir |
bok dhèke dèn-kènèkêna mandahneya ||

12. Mênthungi uwong sakala |

tan ana maklume thithik |
mèh sêparo jaritingwang |
têlêse kang dèn-uyuhi |
Ki Kulawirya angling |
grundêlan apa ko(k) wuwus |
sarwi nyirati toya |
Nuripin malês nyirati |
sacawukan sigra lumajêng akêbat ||

13. Kulawirya ngling ya iya |

rasakna mêngko Nuripin |
nulya ngambil toya kadas |
wusnya adan Jayèngragi |
sunat ngamal pupuji |
Ki Kulawirya sunat wus |
kang paman ingancaran |
majêng kinèn angimami |
nulya majêng ngimami Ki Kulawirya ||

14. Ngangkat usali parêlan |

Subêki rêkangatèni |
ada-an imaman lilah |
-i tangala lajêng takbir |
wêwacan suratnèki |
sawuse Patekahipun |
sunat Inna anjalna |
akire surat Watini |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 268 >

 rêkangat kang akir dêge kinunutan ||

15. Wus tartib kalih rêkangat |

pupujian lajêng dhikir |
sawuse dhikir andonga |
pêragat dènnya ngabêkti |
Jayèngrêsmi nglingira ris |
wawi mumpung enjing laju |
kang paman lon lingira |
prayoga sarèhna dhingin |
kêrana kali tan kêna sinabrangan ||

16. Anganti wijiling surya |

sêdhêng prapta kang nambangi |
lan iki nuju pasaran |
Mamênang pasare Paing |
yata sami anganti |
Hyang Haruna wijilipun |
sumirat mèh raina |
sêmu bang ima ngawêngi |
kasorotan ujwalaning andakara ||

17. Anrang-rangi ing akasa |

Hyang Surya malêthèk mingip |
sêparo kadya iriban |
sangkribing wanita nitik |
mukaning dyah sêpalih |
nèng wêngan duk mungup-mungup |
sumilak kawistara |
tantara mêdhar nêlahi |
angalela lilir lêkêring wadana ||

18. Haruna rungrung rumangsang |

ngênani tang wana wukir |
kali lumarab anglirab |
bayanya kèh ngambang minggir |
anggabag mudhik milir |
miwah kang samya mancungul |
pênuh kêdhung Bayangan |
baya bayak anèng warih |
èsthanira kadya samya anêmbrama ||

Jilid 8 - Kaca : 198

19. Marang kang samya tirakat |
yèn ngucapa mituruti |
priyayi ngupaya kaka |
lêhêng abaliyèng ngriki |
kadi tan bisa panggih |
kakanta tan nêdya mantuk |
yèn etunga ing lampah |
tuwas kangelan nèng margi |
kang mangkana miyangga lamun ngucapa ||

20. Ki Wuragil Kulawirya |

muwus sasmitèng Nuripin |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 269 >

 nudingi buaya ngambang |
Nuripin mèlu nudingi |
ika apa Nuripin |
bajul ngêlih arsa naut |
anguntal marang sira |
Nuripin nirokkên angling |
dèn-gigiris Nuripin niru kewala ||

466 Girisa
1. Jayèngrêsmi lon ngandika |
suwawi paman mahawan |
payo yayi Jayèngraga |
kang liningan kalihira |
agêpah adan umangkat |
saking ing kêdhung Bayangan |
nginggil prênahing sabrangan |
angidul limang pêmbalang ||

2. Numpak baita taripan |

wong papat samya anabrang |
sarêngan wong apêpasar |
wus nabrang ing pêlabuhan |
laju kewala nut marga |
galêng têpining pagagan |
pala srining patêgalan |
kasimpar kapêndhêm miwah ||

3. Sawarnining jêjanganan |
pinagêr wuluh risigan |
têgale wong Majarata |
kalangkung asri kawuryan |
gaga anggênggêng rumagang |
du galêng têgal pêgagan |
pinggir sinalisir gawar |
mêripit carang lanjaran ||

4. Kêcipir kacang dhung-dhungan |

kara kêrai sêmangka |
jêwawut jagung kimpulan |
lombok terong wijèn jarak |
têmbako tompulu kapas |
têgal wiyar bêbanjêngan |
pinggir kinirihan toya |
kumriwik atutulakan ||

5. Yata kang samya lêlampah |

andarung ra-ara wiyar |
wus siyang tumiling surya |
ngambah wana têrataban |
musakat rêkasèng lampah |
panasing Hyang Andakara |
gumamplêng mêmpêng apanas |
tumapak lêbune panas ||

Jilid 8 - Kaca : 199

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 270 >

6. Tan wontên toya katingal |
nasak pêngalang-alangan |
nampêg sumuke apanas |
samyanggong gêrah katoran |
ing ngarsa tumingal desa |
ragi kapering ing mêrga |
kasèyuban ing karoya |
sinêngka glis sadêdêlan ||

7. Anyidhang nyimpang ing marga |

Nuripin abêntayangan |
ngrêsula sêsambat panas |
bilah panase tan lumrah |
dingarèn panasing surya |
ngisor panas dhuwur panas |
tan ana manuk bri nglayang |
bok sèdhum têka sadhela ||

8. Jèngrêsmi mèsêm ngandika |

Nuripin sira ngrêsula |
tan bêtah rasaning panas |
jare ujare wirayat |
caritaning pra ngulama |
kêlawan panas ngakirat |
tikêl pitung mene panas |
maksih panas ing akerat ||

9. Kulawirya nambung nabda |

ya Nuripin wruhanira |
lèhmu ngrasakkên panas |
lagi manjêre kewala |
durung sok-sokaning kerat |
besuk yèn sira nèng kerat |
kepanasên (n)dhasmu pêcah |
anjêblug utêkmu mili ||

10. Kabèh abêcik kewala |

mung sira dèn-panas dhawak |
sajège tan sinung luwar |
malah sêlèt bangêt panas |
Nuripin matur plêrukan |
ngandika asiya-siya |
punapa namung kawula |
ingkang duraka priyangga ||

11. Thok thil namung jasat-kala |

Kulawirya ngling lah iya |
Nuripin matur (n)dah puna |
bara-bara ngur kawula |
tinimbang kalawan ingkang |
angingkrang anèng pêpalang |
Kulawirya kagyat miyat |
sarwi anggêrèwal lêmah ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 271 >

12. Nuripin lumayu gancang |
binalang akêdhungsangan |
wangsul praptèng ing dêdalan |
Jèngraga gumuyu mojar |
Nuripin rada cilaka |
arêp glis nèng pangauban |
wêkasan kasuwèn panas |
yata kang sami mahawan ||

13. Wus prapta kang pinaranan |

ngisoring kaywagung gurda |
raryan sêndhang pinggir desa |
ing Pakudèn cêlak wana |
samya nèng ngandhap karoya |
samya so ayêm gya siram |
karaos rahmating badan |
wus samya lajêng akadas ||

Jilid 8 - Kaca : 200

14. Nuripin prapta gya-agya |
cucul byur ambyur ing sêndhang |
wusnya dus angambil kadas |
sadaya samya sêmbayang |
sabakdanira asalat |
Jayèngraga ris ngandika |
Nuripin sira mentara |
mring desa angupaya-a ||

15. Bubucu manawa ana |

lan dawêgan kang sêdhêngan |
ngilènana kang prayoga |
Nuripin matur sandika |
gya mentar mring padhusunan |
nêmbung lan patingginira |
agupuh ingkang liningan |
tan susah mawi tinumbas ||

16. Samêkta kadya sugata |

bubucu saulamira |
dawêgan pat pêparasan |
anèng dhulang panjang ilang |
gupuh prapta ngarsanira |
kadhêpêk kidhung trapsila |
ngusap-usap baunira |
sarwi bukuh aturira ||

17. Punika kang sumapala |

sêkul sananjung katura |
toya kumringêt satèsan |
supaya aring katoran |
sumangga jêngira lurah |
Jayèngrêsmi ris ngandika |
kang pêtinggi sugatanta |
(ng)gèh bangêt tarima mara ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 272 >

18. Samire godhong binuka |
kang paman lan arinira |
samya ingancaran nadhah |
gupuh samya wiwijikan |
adan lêkas kêmbul nadhah |
sêmu kalantih ing mangsa |
pikantuk dènnira samya |
abukti kang pasugatan ||

19. Wusnya nutug cinarikan |

Nuripin nadhah lorodan |
pan ibut pamanganira |
acakut dhokoh agagah |
dhasar sakesuk tan mangan |
kêlalèn nora têtawa |
têlas tan kari saupa |
lawuh myang dawêgan bebas ||

20. Kulawirya gumuyu jar |

Pin paran wus wruh maring wang |
Ki Ripin (m)bêkuh turira |
mriksa malih tiyang cêlak |
pratela sapolah tingkah |
Kulawirya ngling kêparat |
andadak kobêr anggarap |
sarwi ambalang balungkang ||

21. Kêna dhêngkule anjola |

Jèngrêsmi mèsêm ngandika |
èh kakang pêtinggi desa |
wus sangêt tarimaningwang |
dènnira dana bojana |
kang liningan nuwun turnya |
lah wis manira mit mentar |
manirarsa ngraras driya ||

Jilid 8 - Kaca : 201

467 Mijil
1. Ki patinggi (n)dhêku turira ris |
sumanggèng karsèng don |
inggih (n)dhèrèk wilujêng lampahe |
angling malih tuduhna kang êndi |
margane kang bêcik |
jujuge kang gunung ||

2. Matur inggih kang margi puniki |

ngêncêng mring Kêlothok |
ardi Klothok guwa Selamanglèng |
yèn wus ngidul-ngilèn punang mêrgi |
sisimpanganèki |
mangilèn kang anut ||

3. Botên wontên margi malih-malih |

jujuge mring Klothok |
mung simpangan satunggil mangilèn |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 273 >

 Jayèngrêsmi angandika aris |
padha (n)dum basuki |
ki pêtinggi muwus ||

4. Katri sojar mit-amitan sami |

(n)dan umangkat gupoh |
pan tinurut pêtinggi tuduhe |
wus kapungkur Pakudhon desaki |
wanci lingsir rawi |
panase tumapuk ||

5. Lêpas lampahira kang sêdyapti |

mring ardi Kêlothok |
prapta simpanganira mangilèn |
aningali bêlik wenya wêning |
cêlak saking margi |
rarywan samya waktu ||

6. Salat Ngasar sabakdanirèki |

laju mawan gupoh |
kawit manjat ing ardi anètèr |
dadya randhat lampahirèng margi |
angatêk sa-ari |
suku samya rapuh ||

7. Sinêngkakkên lampahira nanging |

tansah ngonjot-onjot |
nulya prapta dhusun ing Pakuncèn |
kang lumampah samya sêdya kampir |
tan ana patinggi |
namung kamisêpuh ||

8. Kyai Wanatawa ranirèki |

ki Nuripin gupoh |
amanggihi sarwi atêlètèh |
gupuh Wanatawa praptèng ngarsi |
sarwi ngancarani |
kinèn lênggah salu ||

9. Angandika aywa susah iki |

ing kene kemawon |
ngong ayun mring guwa Selamanglèng |
yèn sambada lan kasdune kaki |
untapna wakmami |
kaki maring gunung ||

10. Kyai Wanatawa matur inggih |

sampun walangatos |
pan wus damêl kula ngatêrake |
Jayèngraga Kulawirya angling |
lah ya sokur kaki |
jurukuncinipun ||

14 (Kapanggih Sèh Ragayuni ingkang adhêdhepok ing rêdi Kalênglêngan)

Enjingipun sami kadhèrèkakên dhatêng Pakarêman kapanggih Sèh Ragayuni

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 274 >

 ingkang adhêdhepok ing rêdi Kalênglêngan, ijèn tanpa kanthi. Para tamu
sinunggata asal mangunahipun sang pinandhita. Bab dunungipun Sèh
Amongraga, namung paring sasmita: kadosdene sata (ayam) mèmèti
ngupados patarangan. Samangke sampun wontên ing prênah kidul-kilèn
nanging botên pêrlu dipun-susul, ing têmbe badhe sami kapanggih.
Sèh Ragayuni paring wêjangan bab: pralambang pamoring kawula Gusti,
sarta pralambang ngagêsang kados tiyang kakesahan kampir ing margi, sarta
panunggiling rasa kajatèn, têlênging salat, panganggêp dhatêng Pangeran,
pangidhêping sawiji-waji, tokid jatining kasidan. Wasana Sèh Ragayuni
paring katrangan dunungipun Sèh Amongraga têmbenipun ing Wanataka. Ing
têmbe sadaya badhe sagêd kapanggih ing ngrika. Enjingipun sami pamitan
kanthi sêsalaman. Ing wêkdal sadaya sami/rumaos salaman, sanalika Sèh
Ragayuni musna botên katingal. Sadaya sami ngungun.
Kaca 202 - 218

Jilid 8 - Kaca : 202

467 Mijil
11. Kang liningan gupuh nulya rakit |
sangu karag gêmblong |
wus sinungkên Nuripin tinampèn |
myang dawêgan parasan cinangking |
umatur suwawi |
yèn kadalon laku ||

12. Nulya samya umangkat tumuli |

suku maksih apor |
ngantak-antak ing marga lampahe |
wus antara dangu nulya prapti |
wiwarèng guwa writ |
Selamanglèng luhung ||

13. Kathah rênggane sela ingukir |

Jèngrêsmi duk anon |
langkung ngungun angling jro driyane |
yèki patilasan Kilisuci |
caritane dhingin |
dhêdhalang anjantur ||

14. Sananing pandhita rara suci |

kadang kênya katong |
maha dhepok anèng Selamanglèng |
maksih walèh labêting ngaluwih |
gawok dènnya mêksi |
kang watu tinatu ||

15. Pilaring kori pinatra rêmit |

rapêt adon-adon |
cècèlèng têlundhag pipinggire |
pinangada dhêdhêkan lus linis |
pinipil lir rimpil |
sêsêmpilanipun ||

16. Ginapura teplok ngukêl pakis |

sinimbar tumpang ron |
pangubêding lung-lungan kanthète |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 275 >

 muwêr kadya panglêkêring luwing |
awingwing anggawing |
lir rêmêk dinumuk ||

17. Kèndêl anèng pacrabakan jobin |

dening sela kosok |
kalumutan lêgêtan wilise |
sumarambah mêlatar wêradin |
êmpuk lir linapis |
ing wastra sinungsun ||

18. Ingkang samya eca dènnya linggih |

sawusira aso |
myat pusparsa mayêng ngupayane |
lumaksana sadaya umiring |
maring taman wukir |
sangkêp liring santun ||

19. Anduk gandanira amrik minging |

kèh brêmara awor |
kariruru kawigaran dene |
ring sadpada myang kukupu mamrih |
nrawung warnèng sari |
bêlonthang bang wungu ||

468 Lonthang
1. Yata kang ngupaya tirta tan kapêdhak |
Jayèngrêsmi ngling maring Ki Wanatawa |
paran iki kaki de tan ana tirta ||

Jilid 8 - Kaca : 203

2. Matur inggih pabèjèn prênahira |
wah mêkatên langkung ing bêgja paduka |
pan punika trêkadhang tan katingalan ||

3. Jayèngrêsmi sumpêg kuwatir tyasira |

lalurating kadas dènnira sêmbahyang |
angandika kaki na ngêndi prênahnya ||

4. Ing pabèjèn age payo pinaranan |

nulya mudhun sakêdhik angalor-ngetan |
tan adangu kang ingulatan kapêdhak ||

5. Ranu nèng kulah sela pinatra ngrêmit |

patute sêgaran lêlawèh nglambe dang |
ingukir rintikan wêwêngkon lis-lisan ||

6. Kinubêngan sangkêp saliring sêkaran |

mêncêp wenya wêning nèng kulah akilah |
Jayèngrêsmi anon kacaryan umulat ||

7. Endahing patirtan nulya sama kadas |

wanci Hyang Arka wus nitih ing ancala |
nulya agya wangsul malih marang guwa ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 276 >

8. Laju tumama maring sajroning guwa |
tambêning wiwara kang kidul rineka |
rêca naga manglung lir mijil saking rong ||

9. Jêrambahing guwa sela kumalasa |

rakite lir wisma watês winêtara |
tan patya wiyar watara nêm dhêpa ||

10. Sela lus sêdaya pinipil pêpatran |

myang nginggil langitanira pipilan |
ingukêl ngaluwêr ingunthuk cacingan ||

11. Myang pagêr kring kanan pênuh kir-ukiran |

rurujit angrawit bintulu mapraba |
tan ana sêlanya tinatu tinatal ||

12. Tetela lir kêmbang sêlaga gagangan |

guwa ing Selamanglèng asisinggêtan |
kang kidul singgêtnya kathah mawi lawang ||

13. Jêrambah jro-mahan antara rong dhêpa |

dene kang êlèr singgêtnya mawi lawang |
jêrambah antara jêmbare pat dhêpa ||

14. Kang pinggir kilèn wontên bale watangan |

sela lus lis-lisan amuput jêrambah |
gêngira sadhêpa lèr malih singgêtan ||

15. Têngahipun lawang jêrambah jro-mahan |

tri dhêpa wiyarnya pêsagi tulyèndah |
guwa Selamanglèng jrambahnya sêkawan ||

16. Lawang jro titiga lawang kang mring jaba |

kêkalih ingkang wetan lawang mring jaba |
yata kang samya salat anèng jêrambah ||

17. Wêktu Mahrib Jèngrêsmi kang dadya imam |

bakda salat Mahrib lajêng salat Ngisa |
sabên waktu samya gantya dadya imam ||

Jilid 8 - Kaca : 204

18. Bakda Ngisa wus pêragat sunatira |
nulya samya tata dènnya lilinggihan |
Nuripin anithik karya gêni diyan ||

19. Samya lêjar tyasira nèng guwa pandam |

Jèngrêsmi ngandika mring Ki Wanatawa |
kaki ngong têtanya punapi wontêna ||

20. Janma kang tirakat marene wong tiga |

ngawirya pêparab Ki Sèh Amongraga |
sabate kêkalih aran Jamil Jamal ||

21. Praptèng nèng guwa Selamanglèng manawa |

aturira kawula datan tumingal |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 277 >

 manawi ta saking tan uning kawula ||

22. Ingkang kadya pajar andika punika |

wontêna kawula matur pan bêlaka |
kang ana Sèh Mongraga kanthi sabatnya ||

469 Kinanthi
1. Yata kang samya alungguh |
nèng guwa dènnya nênêpi |
apan namung kalih dina |
anèng Selamanglèng nênggih |
Jèngrêsmi alon lingira |
marang ki Wanatawèki ||

2. Kaki sun-tanya sirèku |

kene saluwaking ardi |
ana kang amaratapa |
pandhita ingkang linuwih |
Ki Wanatara turira |
pan inggih wontên satunggil ||

3. Anèng sapucaking gunung |

pucaking ardi puniki |
ardi Klothok pêkarêman |
sêpên tan kambah ing janmi |
awis ingkang uninga-a |
kadhang yèn wontên kêpanggih ||

4. Tan sagêd asalang muwus |

bisu kewala tan angling |
yèn wontên kang inujaran |
sêpakonipun pinanggih |
etangipun angsal bêgja |
yèn panggih kongsi sinung ling ||

5. Wastanipun kang palungguh |

Ki Dhepok Sèh Ragayuni |
manggyan pucak palêlêngan |
Jayèngrêsmi duk miyarsi |
mring ature Wanatawa |
sukèng tyas arsa pêpanggih ||

Jilid 8 - Kaca : 205

6. Wusana alon amuwus |
payo ta tuduhna kaki |
iya maring Kalênglêngan |
manira sêdya pêpanggih |
Ki Winatawa turira |
sumangga amba umiring ||

7. Dyan umangkat sing (n)gyannipun |

mudhun ngalèr-ngetan iring |
anikung ngilèn amanjat |
nut jagir lingiring wukir |
wanci gumatêl kang surya |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 278 >

 andharat sumêngkèng ardi ||

8. Amiyak gêlagah rayung |

nêrampat lang-alang aking |
ngatêk-atêk dènnya lampah |
ing margi kalangkung sungil |
sakêdhap rèrèn kaporan |
sanggon-(ng)gon dènnira linggih ||

9. Anênggêl sasêngkanipun |
lêlêmpong alêmpat-lêmpit |
ngambah wana pêjarakan |
jarak-cina angêbêki |
manjat arambatan jarak |
yèn raryan jarak ngayomi ||

10. Andungkap panjatanipun |

tênggêre pucaking wukir |
têlas kang wana kêkaywan |
kêkêndhit pucaking ardi |
ngasrama ing Kalênglêngan |
dadya babuyutan wingit ||

11. Kang samya lampah ngrêrantun |

kêsayahên anèng margi |
rêm-rêm samya mumucangan |
nèng sor kêkaywan kêlampis |
watês kêkêtêbing wana |
rêsik padhang sapênginggil ||

12. Gya manjat (n)dêdêr mandhuwur |

anênggèk sumêngkanèki |
anjambak sukêt mêrakan |
kêlangkung rêkasèng margi |
surup wanci wisan karya |
sumalêngêt panasnèki ||

13. Dhukut tinampakan lunyu |

sring kêplorot Ki Nuripin |
dadya gaguywan samarga |
mêrga lakune Nuripin |
gondhelan sacandhakira |
yèn jêbol kêplorot têbih ||

14. Yata wau kang palungguh |

ing dhepok Sèh Ragayuni |
tanpa sabat tanpa endhang |
namung pribadinirèki |
tanpa wisma kêkampungan |
anèng ing sanggar sasiki ||

15. Tan pati agêng kang tajug |

pêcak nêmbêlas pêsagi |
payonne êduk kakaban |
pagêr galondhong pring langking |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 279 >

 sinunduk pan ginêndèran |
jèjèr adu rapêt pipit ||

16. Lawang lèr lèrèganipun |

sami wutuhan pring langking |
tanpa bale palupuhan |
tiningalan saking jawi |
tan katingal pagêrira |
rinambatan ing pong-pongging ||

Jilid 8 - Kaca : 206

17. Papasan galing lung gadhung |
(n)jên-injênan sangga langit |
lêt-ulêtan kêsèmbukan |
adal-adal lan wêdani |
ngrêmbuyung ngêbêki sanggar |
dinulu muyêg awilis ||

18. Lir pangol sela ngalumut |

tan mungguh lamun nyanani |
yèn dadya sêsanèng janma |
saking sintruning awingit |
kang nèng sanggar pamisikan |
Ki Dhepok Sèh Ragayuni ||

19. Arakit palungguhipun |

ngadhêp dhadharan mawarni |
kanan kirine jilidan |
satumpuk jilidan Jawi |
satumpuk jilidan kitab |
angapit ing kanan kering ||

20. Tan mawi kêlasa lungguh |

palupuh kewala apik |
kalimis labêt wus kawak |
yata kang sumêdya prapti |
pucak arga Kalênglêngan |
wus dènnya anduduk margi ||

470 Mêgatruh
1. Nulya prapta Jayèngrêsmi lampahipun |
lan kang paman myang kang rayi |
Ki Wanatawa nèng ngayun |
kang dadya grêmaning margi |
pitêdah prênahing dhepok ||

2. Matur lah punika inggih dhepokipun |

napak palataranèki |
rêsik tan na rumputipun |
sela kumalasa radin |
kadya pakêkêsaning wong ||

3. Anglulumut lêgêdan wilis dinulu |

kêlapa gadhing kêkalih |
kang minangka kèrinipun |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 280 >

 rumput mrakan ngrêmbyung nginggil |
kêkêtêb sêkar rêgulo ||

4. Gya tumama Jayèngrêsmi duk kadulu |

marang ing sang apalinggih |
uluk salamu ngalèkum |
nabda ngalekum salami |
rêrakêtan tangan gupoh ||

5. Gantya-gantya sêsalaman kang martamu |

Wanatawa myang Nuripin |
sêdaya wus kinèn lungguh |
santri wus prênah nèng wuri |
binagyan ingkang duk rawoh ||

6. Amangsuli pambagya panambramèng rum |

wau ta sang apalinggih |
jatmika tan kêna muwus |
samya ngartikèng jro kapti |
lungit pasanging pasêmon ||

Jilid 8 - Kaca : 207

7. Cup-cinupan sang tapa hardayanipun |
uninga lamating gaib |
cacalon mukmin kas luhung |
ing mangkya lagya nglêlari |
mring kadang ipe lungandon ||

8. Dhadhêmpalan rèhning tinuding ing laku |

mring sudarmanira kalih |
onêngira trêsnèng mantu |
myang sagotra sama asih |
mring kang sêdya utamèng don ||

9. Sanalika mêne tan sarawung wuwus |

Ki Dhepok Sèh Ragayuni |
ragi kathah èsêmipun |
makung kajatmikan wingit |
dadya tan ana miraos ||

10. Jayèngrêsmi Jèngraga Kulawiryèku |

samya micorèng jro galih |
sêmada gawat wong iku |
karya gawoking têtami |
kitabe sinandhing lunggoh ||

11. Lawan ingkang dèn-adhêp samaptèng suguh |

nyamikan sangkêp mawarni |
dudu carane wong gunung |
pasugatane di-adi |
cèrèt pinanggung nèng anglo ||

12. Dêgan pêparasan myang kêndhi bak ranu |

tan rewang jalu lan èstri |
bisa arakit sasuguh |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 281 >

 woh-wohan kang manis-manis |
myang lah-olahan sumaos ||

13. Jayèngrêsmi tumingal mring sang palungguh |

kêraos kakanirèki |
wusana kumêmbêng kang luh |
sira Ki Sèh Ragayuni |
myating têtamu ngêmu loh ||

14. Anêmbrama nênamur sungkawèng tamu |

nojarkên pasugatèki |
sumangga sawontênipun |
sumapala palèng wukir |
supaya ring ing kalêson ||

15. We nyu wilis tuwin sakarsa amundhut |

samya mangsuli lingaris |
inggih ing sasêlotipun |
Jèngrêsmi rêsêping galih |
myat marang ingkang dhêdhepok ||

16. Pan inganti-anti dangu tan amuwus |

kêlangkung akung ing wadi |
mêngkana alon amuwus |
Jèngrêsmi mring sang palinggih |
marma kawula praptèng don ||

17. Wiyosipun kawula nuwun pituduh |

mugi paduka sung tuding |
inggih ing panggenannipun |
kadang sêpuh kawlas asih |
nglalana nis nir tang wartos ||

Jilid 8 - Kaca : 208

18. Karya kingkinipun ingkang kantun-kantun |
ramèbu myang garwanèki |
langkung sangêt kawlasayun |
kula kêlawan pun adhi |
myang paman samya ngupados ||

19. Lamun sampun praptèng mariki kang wau |

kadang kawula Mongragi |
ing mangkya pundi gyannipun |
yèn tan marêk yêkti mami |
nuwun pêthèk kang cumêplong ||

20. Sang palinggih Sèh Ragayuni lingnya rum |

inggih mangke bok-mênawi |
sagêd amangsuli atur |
kilap lêrês lawan sisip |
anakmas dènnya mirangrong ||

471 Wirangrong
1. Prayogi sêsambèn dhingin |
supaya mari kalêson |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 282 >

 punapa kinêrsan we-ning kang nyu |
kang liningan aglis |
samya ngalap dawêgan |
inginum manis anikmat ||

2. Nulya sinung Ki Nuripin |

amundhut nyamikan alon |
sasukanya ngalap apikantuk |
kang samya binukti |
Sèh Ragayuni ngalap |
manggis ginêgêm kewala ||

3. Wusnya dhêdhaharan sami |

Sèh Ragayuni lingnya lon |
anakmas tatanya kadangipun |
ingkang lêlana nis |
kawula tan pagutan |
dèrèng wruh suwarnanira ||

4. Kang wasta Sèh Amongragi |

nanging wus wor tunggal kawroh |
jomblah nèng kanêngan lan ragèngsun |
tan kuciwèng ngèlmi |
tar samar sinamaran |
sami dèrènge pêpanggya ||

5. Tan tingal-tiningal lair |

wus cup-cinupan ing batos |
Ki Sèh Amongraga tyas wus kupu |
lan kawula yêkti |
ing pandugi kawula |
rakanta Sèh Amongraga ||

6. Laju ngêlalu lana nis |

wus tan nêdya atatêmon |
marang yayah rena tan lyan (n)dulu |
mring Hyang Purbajati |
jatmikaning kanêngan |
nênênga sihing Hyang Suksma ||

7. Lir sata lagya mèmèti |

pantuk patarangan manggon |
lagya drês anigan nulya nungku |
mangrêmi pangèksi |
mrih tètèsing kasidan |
tanggaling sih kêwaleyan ||

Jilid 8 - Kaca : 209

8. Wa-mêkatên niku sirik |
anyênthok aibing Manon |
pan lagya kinarsan de Hyang Agung |
tan kêna pinêthik |
walahu alam benjang |
yèn karilan ing Hyang Suksma ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 283 >

9. Dene (ng)gènnipun samangkin |
nèng mêdangab kidul-kulon |
tan kenging cinêtha ing palungguh |
lamun dèn-ulati |
pan dèrèng mangsanira |
kêpanggiha ingulatan ||

10. Kakanta Sèh Amongragi |

lagya kinarya lêlakon |
puniku ing benjang garwanipun |
tumutur ing laki |
nèng jaman pamimikan |
kathah roncening rancangan ||

11. Lagya samantên ling-mami |

tan kêna wêdharing raos |
Jèngrêsmi duk miyarsa langkung ngungun |
katrinira sami |
Jèngraga Kulawirya |
bisik-bisik arêrasan ||

12. Paman wong puniku èdi |

tunggal pasanging pasêmon |
lan putranta kangmas saliripun |
wuwuse patitis |
tan wontên kang sumêlang |
kadya sidik kang wêcana ||

13. Ki Kulawirya nauri |

layake iya mangkono |
wus waspadèng cipta ngong sirèku |
thithik rada blai |
polahira nèng marga |
padha nyalèwèng maksiyat ||

14. Mangsa wurunga kêtawis |

pêsthi kacupan ing batos |
mèsêm Jayèngraga bari suntrut |
anutuh kang uwis |
Sèh Ragayuni lingnya |
nyamun nyarakkên dhadharan ||

15. Dawêg anggèr kang dumugi |

sami krana lah kemawon |
punika kinêdhap sarbat arum |
sawontêning wukir |
karênan kang liningan |
samya rahab dhêdhaharan ||

16. Katri karênan ing kapti |

dene sêsambèn aroyom |
Sèh Raga angandika lah puniku |
wedang mupangati |
ron kêmadhuh kaleyang |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 284 >

 lan gula rèn sawatara ||

17. Ngrês linu pêgêling daging |

ngilangkên ing ngapor ngêthok |
tali wulu waras otot purus |
kêsêl aglis mari |
yèn kaur linêguta |
primbon nyatur dadi sarat ||

18. Katri mèsêm anginggihi |

kadosta lamun sayêktos |
puniku kaliyanging kêmadhuh |
paedah utami gya samya nginum wedang |
Jèngraga anggunggung rasa ||

Jilid 8 - Kaca : 210

19. Paman datan nyana mami |
lamun kleyanging kêmadhuh |
yèn mawi mupangat raosipun |
gurih tungtung wangi |
kula lagi punika |
mriksa raose kang wedang ||

20. Karênan Ki Jayèngrêsmi |

cipta jênêk anèng dhepok |
tyas sêdya ambapa mring sang wiku |
Ki Sèh Ragayuni |
uning kèjêping netra |
amêdhar jurudêmungan ||

472 Jurudêmung
1. Wancining surya gumiwang |
Sèh Ragayuni lingnya rum |
suwawi sami awêktu |
marang (ng)gonne we akadas |
samya mêdal saking tajug |
maring sêndhang pabêlikan |
margi anglèngkong tumurun ||

2. Praptèng sêndhang pabêlikan |

sêndhang Prawati rannipun |
ngandhaping sela gêng mangul |
sêndhangnya mila andrawas |
marang sor (n)jog jurang parung |
yata kang samya akadas |
sawusnya dènnira wulu ||

3. Wangsul minggah praptèng langgar |

samya wêktu salat Luhur |
Sèh Raga ngimami ngayun |
pêragat dènnya asalat |
samya tata malih lungguh |
wus samya cipta wor driya |
tan wangwang osiking wuwus ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 285 >

4. Jayèngrêsmi rum tatanya |
mring Sèh Ragayuni luhung |
kawula kyai nunuwun |
rèh bodho tanpa tuduhan |
mugi paduka sung tuduh |
praptèng padhanging tyas-kula |
ngagêsang geyonganipun ||

5. Ki Sèh Ragayuni nabda |

winor èsême asêmu |
dhuh anakmas sang binagus |
dene amila bêbakal |
wus tandur milir maluku |
dhasar wijine wangênan |
nging kêdhik kuciwanipun ||

6. Ragi katêndhangan jawah |

sêmune sêmada alum |
kêndhat tulakan tan turun |
nanging tan dados punapa |
pan kêdah istikèng jawuh |
supaya winih waluya |
ngalilir kawanton ranu ||

7. Wiwinih sampun prayogi |

mung kantun pangolahipun |
kêdah anuwuki pacul |
mrih dhaup winih lan tanah |
dadyarja kang tanêm tuwuh |
kang darbe sabin sih marma |
myat tandurane woh landhung ||

Jilid 8 - Kaca : 211

8. Kontrak tyasnya kang liningan |
pan rumaos inanipun |
Ki Jayèngraga umatur |
bibisik mring kang raka |
prayogi angudi wuwus |
supados kususing driya |
ing nalar manawi rujuk ||

9. Jèngrêsmi nganthuki rêmbag |

wusana alon umatur |
marang sang maha palungguh |
kawula nunuwun mirat |
pangandikanta kang wau |
dhauping winih lan tanah |
kadya punapi liripun ||

10. Sèh Ragayuni lingira |

de wuwus-kula puniki |
kathah panunggilanipun |
pan inggih gangsal prakara |
ingkang dhingin dhaupipun |
Gusti kalawan kawula |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 286 >

 kumpula sir kang sêjati ||

11. Lantaran uni uninga |

kaping kalih dhaupipun |
ngagêsang kalawan lampus |
kumpuling èngêt lan lipya |
lantaran nugraha wahyu |
kaping tiga dhaupira |
suksma lan jiwangganipun ||

12. Kumpuling napas lan cahya |

lantaran rasaning tuwuh |
dene ping sakawanipun |
dhauping ilmu lan iman |
kumpuling tokid lan kawruh |
lantaran lila lan tapa |
dene kaping gangsalipun ||

13. Kang winih kalawan tanah |

kumpuling sêmu lan êmpuk |
lantaran kalawan ranu |
puniku pralambangira |
kewala sêsamanipun |
kang dadi paugêran |
langkung pangolahirèku ||

14. yèn ta wêwadhah kuciwa |

têmah rusak isènipun |
tan saplak lir surya tèngsu |
yèn surya tanpa wêngi ka |
baya baskara tan murub |
ilang padhanging raina |
puniku upaminipun ||

15. Lan tunggil malih pralambang |

kadya ta sanepa dhusun |
kêrajan sajroning dhukuh |
dhukuh nèng jroning kêrajan |
kêdah wruh sakumpulipun |
yèn inang salah sajuga |
têmah copèt kalihipun ||

16. Owêl dènnira bêbakal |

tan tulus cêbloking turus |
yèn kêdrawasan kadarus |
mila kang wus man tan arsa |
karegonan raganipun |
kêdah anungge jiwangga |
sumungku ring dhawakipun ||

17. Kang samya myarsa karênan |

Ki Kulawirya umatur |
sanès kang kawula wuwus |
kawula duk samya prapta |
(n)jujug ing guwa linuhung |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 287 >

 ing Selamanglèng punika |
sela lus rinêngga tatu ||

18. Pinatra gêmpur angrêmat |

pipining lawang kang kidul |
pan rêca taksaka manglung |
manawi wontên jarwanya |
Ki Sèh Ragayuni muwus |
di-bagus lamun atanya |
artining guwa puniku ||

Jilid 8 - Kaca : 212

19. Sasanèng pandhita rara |
Ki lisuci kang kukuwu |
ingkang sadhèrèk pambayun |
prabu Jênggala Ngurawan |
ing Kêdhiri Singasantun |
tansah dadya rêrêbatan |
anulya sang pandhita yu ||

20. Ambêncah warna sakawan |

anungku ring arinipun |
wêradin kadangnya catur |
Nyi gêng Têgalpucangan |
anèng ing Jênggala prabu |
dene Ni-agêng ing Sabu |
pan anèng Ngurawan prabu ||

21. Ni-gêng Selamanglèng Daha |

ing Jênangan Singasantun |
sipat pat sami warnèku |
dene cirining wiwara |
apan ing sangkalanipun |
ginraita ungêlira |
naga manglèng-sela iku ||

22. Ingabên lan sapênika |

trus rasa gatining sunu |
sumangga andika etung |
sampun pintên laminira |
Kulawirya lon amuwus |
mring kang putra Jayèngraga |
kono anakmas nèh etung ||

23. Jêngraga mèsêm turira |

mangsa boronga ingriku |
Sèh Ragayuni lingnya rum |
etung-kula kang sêngkala |
lagya tigangatus taun |
lan pitungdasa satunggal |
taun swarkaraning laku ||

473 Dhandhanggula
1. Yata ingkang sami mardwèng wangsit |
wanci wus akiring wêktu Ngasar |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 288 >

 surya mèh nglêlaras sore |
nulya sami tuturuh |
tumurun mring sêndhang Mrawati |
sapungkurira kadas |
pasugatanipun |
pan mêdal saking mangunah |
sêkul ulam panganan sangkêp sumaji |
kadya tinatèng janma ||

Jilid 8 - Kaca : 213

2. Parik nganan ngeri anèng pinggir |
têngah longkang kinarya sêmbahyang |
kang samya kadas prapta ge |
lajêng sami awêktu |
Ngasar bakda lajêng Mahêrib |
Sèh Ragayuni ingkang |
angimami wêktu |
sawusira kinamatan |
ngangkat niyat usali praptaning takbir |
wêwacanira ilhar ||

3. Rêkangat kang awal suratnèki |

wusing Patekah Kulya-ayu hal |
dene rêkangat akire |
wusing Patekahipun |
Idaja-a nasrullullahi |
praptèng akiring tahyat |
asalam bakda wus |
samya pêpuji arahab |
laju dhikir tri-atus myang donganèki |
Rajugna wus pêragat ||

4. Samya angadêgi salat wabin |

nêm rêkangat têlung salam purna |
gya manjing wêktu Ngisane |
Jèngrêsmi kinèn ngayun |
angimami nulya mangarsi |
surat wus kinamatan |
ngangkat niyat pêrlu |
usalinira pasêkat |
takbirira patitis parênging kapti |
kalawan isi molah ||

5. Mikradjing kir'at Patekah-nèki |

kasar made jais lajimira |
kang sa-alip rong alipe |
myang kandêl tipisipun |
idambila onah isami |
sawusira Patekah |
pan wêwacanipun |
apale surat Jumuwah |
rêkangat kang akir wêwacanirèki |
sawuse ing Patekah ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 289 >

6. Surat Munapèk kir'ate wasis |
praptèng tahyat awal akirira |
nulya asalam bakdane |
laju pujianipun |
swara sawêtara aririh |
alandhung tumaninah |
sarèh ngayat-ayut |
laju lêlagon dhikirnya |
ngangsêg rahab triatus suhuling dhikir |
wuse nulya andonga ||

7. Anampa donga amrih utami |

wus pêragat sadaya myang surat |
amansohkên tapakure |
sawusira ing dangu |
nulya tata samya alinggih |
pandam wus angalêncar |
lir samêktèng wau |
sugata mijil mangunah |
saosanipun kinèn ngambil mangarsi |
Nuripin Wanatawa ||

8. Ingkang samya kinèn angladèni |

sinaoskên kang sêkul rampadan |
ramut lan sawantingane |
Sèh Ragayuni muwus |
lah suwawi sami wêwanting |
kang liningan agêpah |
samya atuturuh |
Ki Sèh Ragayuni nadhah |
ukur-ukur sarat ngecani têtami |
sarya lon angandika ||

Jilid 8 - Kaca : 214

9. Sampun cawêngah sumêlang kapti |
ingkang samya pikantuk anadhah |
rêjêkilah sawontêne |
kang maklum maring ulun |
datan pati lawan abukti |
kang dumugi priyangga |
mupung sih kêpangguh |
mungtabangat anèng dunya |
kang liningan samya sukarênèng kapti |
pikantuk dènnya nadhah ||

10. Langkung nikmat raosing pambukti |

wus antara luwar wiwijikan |
cinarik mring pamburine |
sami pikantuk tuwuk |
têlas ulam sêkulirèki |
panjang piring lancaran |
sininggahkên sampun |
tinumpuk anèng dhudhulang |
siningkirkên ing pinggir sampun miranti |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 290 >

 dhadharan majêng ngarsa ||

11. Ingancaran asêsambèn sami |

kang liningan nuwun aturira |
kang tamu panggraitane |
sayêkti yèn linuhung |
Kyagêng Dhepok Sèh Ragayuni |
wus nglairkên kêramat |
eloking pasuguh |
tan majat lairaira |
dene tanpa rewang kang janma sasiki |
sugatane samoa ||

12. Jayèngrêsmi pan umatur aris |

mênggah traping ngagêsang punika |
ingkang dadya geyongane |
kasidaning tumuwuh |
muga amba tuwan jarwani |
mardikaning ngatitah |
kados-pundinipun |
Sèh Ragayuni lingira |
inggih mangke anakmas kula-jarwani |
manawi kalêrêsan ||

13. Gêgeyongan ngagêsang puniki |

inggih budi kang minulyèng titah |
ingkang minangka maligèn |
-ning Sang Hyang Kang Maha Gung |
pacampuwan Nabi lan Wali |
sujanmi ingkang wus man |
sakèh pra linuhung |
pasênêtan gêng punika |
pan wus mashur kang samya ahli ing budi |
binudi kang budiman ||

14. Ingkang dadya têlênging ngarêpit |

kang pinurih-purih ing kadadyan |
nèng budi siyos wurunge |
milane wontên ngilmu |
kang sarengat tarekatnèki |
kakekat myang makripat |
panggayuhing wahyu |
Hyang Agung kang sipat rahmat |
wujuding Dat wal kayatan billarokin |
uripe tanpa nyawa ||

15. Wujud tanpa kaanan puniki |

ing dalêm kak sajati lantaran |
inggih budi lantarane |
sarupa wujuding hu |
pan jumênêng Muhamad latip |
mustakiking Hyang Suksma |
kanyataanipun |
budi wujuding Hyang Suksma |
inggih budi inggih Hyang kang Maha Suci |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 291 >

 budi têtabonira ||

Jilid 8 - Kaca : 215

16. Pan upaminipun wohing tiris |
banyu kêlapa bathok sêpêtnya |
puniku saupamine |
toyanya budinipun |
klapa ati kang sanubari |
bêbathok napsunira |
sêpêt badanipun |
toya budi dhatêng sukma |
budi kapanjingan Dat sipating Widdhi |
lawan apêngaling Hyang ||

17. Puniku woring kawula Gusti |

tunggil adat lawan tunggil sipat |
lawan tunggal apêngale |
dene antaranipun |
bedaning budi lan Hyang Widdhi |
budi tan kapanjingan |
Asmaning Hyang Agung |
Dat Sipat Asma Apêngal |
namung Asmaning Hyang kang tan manjing budi |
nanging umanjing uga ||

18. Panjinging Asma pan rêpit malih |

datan kêni winadhag ing rasa |
tuwin tan kenging ngumume |
anèng jatining samun |
ingkang tan kasaman ing janmi |
ngênirkên tan bayinat |
namung dhawakipun |
kumambang marang Hyang Suksma |
Hyang Suksma-di kunambang marang pribadi |
pribadi dhawakira ||

19. Kang liningan kapagutan kapti |

Jayèngrêsmi nyathêt ing wardaya |
myarsa Sèh Raga wuwuse |
datan siwah sarambut |
tunggal pancêr rasaning jati |
lawan Sèh Amongraga |
kajateyanipun |
Jayèngrêsmi-aturira |
kadospundi pungkasipun kang sajati |
Sèh Raga wuwusira ||

20. Inggih sêlotipun mangke ratri |

dinugèkkên dènnya nyênyamikan |
ingriku sapikantuke |
dene punika wau |
ingkang budi dhatêng Hyang Widdhi |
tan pae paekanya |
kang sampun sumurup |
ajali abadining Hyang |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 292 >

 ingkang sampun linuhung datan ngromèsi |
wus mungkur ahli dunya ||

474 Pangkur
1. Pralambanging ngagêsang |
lir kesahan têbah kampir ing margi |
sêtun dangu mung sêdalu |
kadhang sakêdhap mangkat |
wus gumantung ing lampah sêdyanya mantuk |
marang wismane priyangga |
tan pepeka anèng margi ||

Jilid 8 - Kaca : 216

2. Puniku kang sampun tama |
datan arsa ing lampah ngampir-ampir |
kacangkol marang donyèku |
kuwatirira dahat |
tan cipta lyan pan amung mring jodhonipun |
mustakik roning ngatunggal |
jalu kalawan pawèstri ||

3. Kita punika upama |

janma èstri kesah tutuwi têbih |
mangkat miwah mantukipun |
sangêt samar nèng marga |
pêngampire dadya rubedaning laku |
kathah mutawatirira |
awis ingkang bisa mulih ||

4. Kathah kandhêm anèng marga |

sabab saking apêsipun janmèstri |
kabegal baya-pakewuh |
kathah liring rêncana |
mrih ngilangkên wisma laki darbèkipun |
korup papa anèng paran |
tan èngêt wasananèki ||

5. Pae lan kang sampun kawas |

ngawruhi kang dadya bancanèng margi |
nèng pangampiran puniku |
pangkalan kahidhupnya |
datan arsa pepeka anèng marga gung |
kinawalan lan tawêkal |
cipta ge praptèng wismèki ||

6. Wismanipun minangka Hyang |

apan sami pangajêng-ajêngnèki |
kang nèng paran lan kang kantun |
samya pagutan cipta |
tan sêlaya mêkatên supaminipun |
Gusti kêlawan kawula |
tunggil karsa ing kajatin ||

7. Mênggah lantaring tumêka |

maring rahsa rasaning kang sajati |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 293 >

 salat-jati kang kêdah wruh |
salat tundha titiga |
tur ta sêmbah adi-adi kang puniku |
lir tirta saking ancala |
umili marang jêladri ||

8. Kathah kandhêg ing sawangan |

salat-jati ing têlêng prênahnèki |
pilih ingkang prapta ngriku |
jroning salat punika |
kadya ngobak toyèng dandang paminipun |
sawêg samantên kewala |
pinêthêt sêmuning rêpit ||

9. Langkung lungiting graita |

ing kajatin lir kukus saking agni |
myang siti kalawan ranu |
lir oyod mêdal tirta |
badan kita Sukma dharat dèn-kadulu |
lir lêbu kalawan kisma |
pêsate ngamun-amuni ||

Jilid 8 - Kaca : 217

10. Lèn kadya nyut tibèng toya |
saking agranirèng patra maringih |
wilaja lan marbukipun |
paeling tinggal raga |
kadya sating tirta ing bantala luyut |
anglir padhêming dahana |
kantun wangwa nèng kaywa king ||

11. Kayu pami kang rêraga |

apan budi wujudipun kang gêni |
panasing gêni Hyang Agung |
puniku têlêng salat |
kêdah ingkang waspada panasing latu |
tuwin kêdah wruh ing pisah |
kumpule roroning tunggil ||

12. Myang padhange kinawruhan |

maring pêtêng wus pêde dèn-kaliling |
kados puniku wus cukup |
kang kèh wêwêd kita |
têmah dadya sura lêgawa nrang kewuh |
pan wruh sajatining kira |
-kira tan mangeran dhiri ||

13. Tan mangeran tawang-tuwang |

tan mangeran ing papan kang tinulis |
tan mangeran swara wuwus |
tan mangeran kaanan |
tan maangeran kang ora tan mangeran wruh |
tan mangeran riricikan |
tan mangeran agal rêpit ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 294 >

14. Tan mangeran ing Hyang Suksma |
tan mangeran ing nabi miwah wali |
tan mangeran guru ratu |
tan mangeran sasama |
tan mangeran mring pribadi dhawakipun |
tan mangeran barang titah |
tan mangeran rame sêpi ||

15. Namung sirnaning têlêng tyas |

kang tan labêt sadrahing angin-angin |
luyut karone tan mujud |
pan datan kawimbuhan |
datan amimbuhi mring lawananipun |
pan datan angraga-sukma |
suksma tanpa raga-jati ||

16. Komplang roroning ngatunggal |

sampurnaning kawula lawan Gusti |
puh sirna byuh ilang jumbuh |
wus tan kenging ingucap |
apan maksih nênggih andungkap ing wuwus |
ing dalêm kauwusannya |
mawi sarat mangsa kalih ||

17. Ing riku jatining pungkas |

Jayêngrêsmi tyasira lir sarêsmi |
nalikanira mèh turun |
kang rasa adi mulya |
panggagading tyas sariranira gathuk |
miwah sira Jayèngraga |
kapranan angunap kapti ||

Jilid 8 - Kaca : 218

18. Lingsir dalu wayahira |
Ki Sèh Ragayuni lingira ris |
prayogi wus sêdhêngipun |
sami asêsareyan |
nulya ngambil kêlasa lan lêmpiripun |
ngalap saking pangimaman |
satunggil sewang wus tampi ||

19. Nulya samya alêlêswan |

Kulawirya nglêgèyèh lajêng guling |
Nuripin Wanatawa wus |
dangu sami anendra |
Jayèngrêsmi Jayèngraga maksih lungguh |
lan Sèh Ragayuni ika |
adêdalon anrang ngèlmi ||

20. Sidhêm kayon sanalika |

swabawaning ratri tan amêlingi |
tan muni mêne manawung |
nganyut ing kanyênyêtan |
angin-angin tan angenu ingabangun |
sanalikaning amangsa |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 295 >

 sira Ki Sèh Ragayuni ||

21. Amêdhar jatining wahya |

kalamangsa katri ing sabda gati |
Ki Sèh Raga lingira rum |
anakmas sakaliyan |
ingkang mugi mituhu narimèng wahyu |
titigasaning kasidan |
têlêng sajatining ngèlmi ||

22. Samya aniyung mustaka |

Jayèngrêsmi Jèngraga Ragayuni |
Ragayuni lon amuwus |
wiwisiking pamêdhar |
anakmas ro sajati-jatining ngèlmu |
adate Hyang adat kita |
Sipat Hyang sipatirèki ||

23. Asmaning Hyang asma kita |

Apêngal Hyang apêngal kita pêsthi |
sakathahing bangsa lêmbut |
malekat bêlis laknat |
inggih kita sakathahing kang maujud |
ing akasa bumi pala |
sapêngisor sapênginggil ||

24. Langgênging Hyang langgêng kita |

murahing Hyang murahing kita yêkti |
sihing Hyang sih kita tuhu |
dunya pan inggih kita |
dede besuk siksa lan ganjaranipun |
swarga nêraka (ng)gih kita |
sadaya inggih kitèki ||

25. Rampung cukup wus nèng kita |

suhul jumbuh kita lan dhatêng Widdhi |
Datu wajibulwujudu |
sami kaananira |
kadya banyu lan toya supaminipun |
mung sanès basa kewala |
napining Hyang napi kami ||

26. Sama tan kenging kinira |

paminipun suwung kalawan sêpi |
tan pae mung sanès wuwus |
tigas cuthêling rasa |
(ng)dungkapipun nèng têlapakaning ngèlmu |
tokid jatining kasidan |
poma sampun analisir ||

15 (Jayèngrêsmi sipêng ing griyanipun pangulu Jabalodin)

VII. Dumugi ing dhusun Pulung, Jayèngrêsmi sipêng ing griyanipun pangulu
Jabalodin. Jayèngraga lan Kulawirya ing griyanipun nyai randha Sêmbada
kanthi maksiyatan sakalangkung rêsah.
Lampahipun Jayèngrêsmi, Jayèngraga lan Kulawirya kadhèrèkakên Nuripin

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 296 >

 dumugi ing dhusun Pulung, njujug ing griyanipun pangulu Jabalodin.
Kapirêng ungêling gangsa, têtabuhan ing griyanipun randha Sêmbada,
Jayèngraga tuwin Kulawirya ingkang sakalangkung rêmên gêgêndhingan
nyalimpêt, lajêng kengkenan Nuripin dhatêng bok randha sangadi ngupados
pasipêngan, tinampèn kanthi suka rêna.
Ing salêbêtipun Jayèngraga lan Kulawirya wontên ing karandhan,
Jayèngrêsmi rêrêmbagan kalihan pangulu Jabalodin bab absahing jakat lan
pitrah.
Kaca 219 - 231

Jilid 8 - Kaca : 219

475 Salisir
1. Jayèngrêsmi Jayèngraga |
tyasnya pangkas sanalika |
tan ana kang kumalêndhang |
padhang nêrawang tan inang ||

2. Kadyandon asmarèng tilam |

gatining rasa kang mulya |
karangkat rêngkêting driya |
kalimput rahmating prana ||

3. Rêmpu kataman asmara |

Jèngkrêsmi micarèng nala |
sanyata tunggal kupunya |
lan kakang Sèh Amongraga ||

4. Apa ta manira bisa |

tunggal sasananing tingkah |
akupu lawan kakangmas |
anèng jaman kaênêngan ||

5. Jayèngraga pan kadyèka |

tunggil pamuwusing driya |
pupuji angalêmbana |
Sèh Raga mèsêm ngandika ||

6. Nauri kang samya cipta |

anakmas ywa wancak-driya |
wulangun sagotra lawan |
kakanta sujanma tama ||

7. Benjang ing jaman kanêngan |

tunggal tan tunggal sasana |
yèn ta kaprècèt ing tingkah |
tata titiking satata ||

8. Tinitik dhaupanira |
banon lan pangobongira |
yèn tan kêmanjon gêninya |
ilang namaning bantala ||

9. Wus duwe jênêng priyangga |

lamun mogol pangobongnya |
sirna namane kalihnya |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 297 >

 tan bata datan bantala ||

10. Jèngrêsmi lan Jayèngraga |

sangsaya pyuh nayanira |
saosikira kacupan |
ngling tyas sinauran basa ||

11. Asangêt pangungunira |

nora jamak Ki Sèh Raga |
bisa nauri osik tyas |
kaya ngluwihi Mongraga ||

12. Sèh Ragayuni lingira |

puniku sêmada cêgah |
dede watêke mukmin kas |
anggunggung samèng tumitah ||

13. Ngêlongi panggunggunging Hyang |

sami lan nacad sasama |
sasat nênacad ing Suksma |
puniku watak kang andhap ||

Jilid 8 - Kaca : 220

14. Wong kang wis tumêkèng tekad |
tan ngopèni (ng)gunggung nacad |
asor apêse ing tekad |
amèn anggunggung anacad ||

15. Kulawirya wungu nendra |

kukurah raup wêdana |
asêgu alon wawusnya |
anêbut astagapirolah ||

16. Kêturon tan nêdya nendra |

nora kêna sinayutan |
Jèngraga nauri sabda |
limrah yèn tiyang karipan ||

17. Sèh Ragayuni wuwusnya |

puniku rahmat ing dunya |
kalih prakawis rahmatnya |
alayap lawan sahuwat ||

18. Dene rahmating akerat |

salat lawan sêkaratnya |
yèn wus palal ahli dunya |
sukure nendra asahwat ||

19. Yèn palal ahli akerat |

sukure salat sêkarat |
tan kenging sêlangsurupan |
malintir kandhang karipan ||

20. Ki Kulawirya ling nala |

tuhu yèn pratamèng jarwa |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 298 >

 Ki Sèh Ragayuni tama |
angluwihi Sèh Mongraga ||

21. Yèn ta pinarêngan uga |

mênawa Sèh Amongraga |
kêdarus dènnya lêlana |
tan kêpangguh ingulatan ||

22. Randhane Ni Tambangraras |

pantês dadya jodhonira |
dhaupa lan Ki Sèh Raga |
rêbut êmbuh kang utama ||

23. Kalawan Sèh Amongraga |

malah luhur Ki Sèh Raga |
Sèh Ragayuni anabda |
nauri kang micarèng tyas ||

24. Puniku kalangkung langka |

panggraita lan prayoga |
narik rucating utama |
andika maca istigpar ||

25. Tilase sukêring driya |

Ki Kulawirya anjola |
gumuyu sarwi noraga |
gèdhèg-gèdhèg kagawokan ||

26. Ki Sèh Raga malih nabda |

patêmbayaning amangsa |
anèng jaman kasucian |
akulêm mustakik ing kak ||

27. Kakanta Sèh Amongraga |

mèh praptèng jaman walikan |
puniku anak dèn-awas |
aywa sêlaya ing driya ||

28. Agotra pakupunira |

jumungahanèng oliya |
kêramat nèng dina nikmat |
padhukuhan Wanataka ||

Jilid 8 - Kaca : 221

29. Ing riku manira benjang |
patêmoning kang hakika |
lan anakmas sakaliyan |
jalaran ngasramèng arga ||

30. Sawetaning Wanataka |

pakuwoning karungsitan |
pasêmon gaibing Suksma |
tan kêna winêdhar sabda ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 299 >

31. Tanpa têmbayan ing wêkas |
manira poma anakmas |
pupungkasan manirojar |
sêdhêng samantên kewala ||

32. Ing wanci bangun anggagas |

pajar gidib wêktunira |
Sèh Raga malih ngandika |
sêwawi sami akadas ||

33. Subuh tama maksih awal |

santri kalih ginugahan |
Nuripin lan Wanatawa |
samya angladosi kadas ||

34. Tuturuh toyèng lantingan |

sawuse dènnira kadas |
nulya Jayèngraga adan |
sawusira samya sunat ||

35. Sampunira kinamatan |

laju ngangkat parlunira |
Jêngraga kinèn dadiman |
dèn-apti wawancanira ||

36. Wusing takbiratal-ikram |

surat sawusing Patekah |
surat Jumuwah awalnya |
kalangkung pasêkatira ||

37. Surat Munapik akirnya |

dening akir kinunutan |
tahyat laju sabakda |
pragat pupajiyanira ||

38. Bakdaning Subuh sih awal |

ing wanci pajar gidiban |
nulya sarya tata-lênggah |
Sèh Ragayuni lon nabda ||

39. Samyandum sih kawirêjan |

mara ngriki pêpamitan |
iktikap mring pasamaran |
pawitra sutrêsnèng sunya ||

40. Adan wau Ki Sèh Raga |

-yuni yuwananing karsa |
asung salam jawat-tangan |
mring tamu katiga pisang ||

41. Kang sinung salam agêpah |

nyakup astane sang yoga |
apan ta tan gantya-gantya |
sarêng samya sanalika ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 300 >

42. Satêngahing patêkêman |
Ki Sèh Ragayuni musna |
ngikis nis ing pêjagongan |
samya mêksih astanira ||

43. Angathung pèk-èpèkira |

apan maksih têtangkêpan |
tamu ing ulukan-salam |
agêpah samya anjawat ||

Jilid 8 - Kaca : 222

44. Nauri ngalèkum salam |
luwar pangathung tangan |
kalangkung pangungunira |
samya amaca istigpar ||

45. Kagagas pituturira |

Sèh Ragayuni minulya |
anèlakakên oliya |
nyaloni wali taruna ||

476 Sinom
1. Yata kang kantun nèng langgar |
Jayèngrêsmi Jayèngragi |
katri lan Ki Kulawirya |
anjêtung tan ana angling |
kadya kanisan pati |
ing swami utawa sunu |
Ki Kulawirya nabda |
ya talah Ki Ragayuni |
pênyanaku wong ethok-ethok mandhita ||

2. Tan nyana lamun oliya |

katunan sun (n)dadak guling |
mung anakmas sakaliyan |
kang olèh gawening ratri |
gêgambèn kang pratohin(?) |
rasa surasa kang luhung |
Jayèngraga angandika |
ngong tumingal paman guling |
arsa kawula wungu manawi kagyat ||

3. Kang paman nauri putra |

pèkne mêngkonone mami |
lèhira gunêman rasa |
lawan Ki Sèh Ragayuni |
sruwang-sruwang miyarsi |
nganggo cuthêl nganggo suwung |
jêg nganggo hanantaka |
dhat-dhatan sêmbari ngimpi |
nora gênah impènku dadi ngêlampra ||

4. Wanantaka iku apa |

pasêmone apa ngèlmi |
kasambungan impèningwang |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 301 >

 katon nèng Wanamartèki |
jagongan lan si Jamil |
kaya anakmas wus rawuh |
nanging sun tan tumingal |
marang Ki Sèh Amongragi |
namung têmu lan Jamal Jamil akandha ||

5. Caturan bab sarat-sarat |

katonne ngong dèn-wènèhi |
sarating kuwat anendra |
dèn-ulungkên ngong-tampani |
jarene ampêruning |
tikus pithi putih mulus |
kinluku karya sipat |
sun gya ngrungu lèhmu angling |
nganggo langit nuli dhat manèh supêna ||

6. Katon kagungane dara |

ramanira jêng kiyai |
dara putih ran si Tawang |
sinambêr lap-alap putih |
binêkta maring langit |
wong sadesa samya (n)dulu |
jêng kyai bentayangan |
nguwuh-uwuh maring mami |
priya Wirya kae daraku si Tawang ||

Jilid 8 - Kaca : 223

7. Agugup bangêt manira |
matur o inggih o inggih |
e lah priye kono ika |
kagungane jêng kiyai |
nuli si Jamal Jamil |
wong loro barêng cêlathu |
bok kèndêlkên kewala |
dara mring paguponnèki |
ngong sumaur ah mendahneya amokal ||

8. Ngêndi ana lir jarira |

pagupon anèng ing langit |
iku sêlak nora lumrah |
si Jamal saure inggih |
sêwawi ngong-têdhaki |
prênahe paguponipun |
nuli manira mara |
lagi lumaku byar tangi |
kagyat pangoroke Nuripin sêngguran ||

9. Jayèngrêsmi mèsêm mulat |

Jèngraga gumuyu angling |
paman punika katênta |
de kathah têmên kang putih |
wit tikus pithi putih |
dara putih myang kang naut |
lap-alap puputihan |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 302 >

 mirêng langit milu langit |
Wanantaka dèn-sambungi Wanamarta ||

10. Ki Kulawirya anabda |

ya aranne wong angimpi |
sambung-sambunge aura |
kèlu ngêmpêlu kang kèksi |
gêtune ngong tan sipi |
tan mêningi gunêm luhung |
kaya ta wong osik tyas |
anauri wuwus lair |
têka bisa ngêcupi grunêking driya ||

11. Manira gawok têmênan |

èdine Sèh Ragayuni |
sajêgku durung tumingal |
agawe hebating ati |
ngungkuli Sèh Mongragi |
wah-samono iku êmbuh |
Jayèngrêsmi anabda |
inggih tan kenging winijil |
sampun sami kewala madu lan kilang ||

12. Punika kaote paman |

sih badhe lan kang wus dadi |
calon kathah cacalanya |
dangu praptaning kakadin |
datan wontên kang ngawir |
sêpên babaganing saru |
wus têkdir tan kuciwa |
mupti mustakaning gaib |
tan kalêmpit ambukak kang samar-samar ||

13. Kula tan pae lan paman |

winêdhar osiking galih |
kacupan lir wong rêrasan |
kasidikaning pangaksi |
tan wontên sêlaya ngling |
yata kang samya angungun |
nèng sanggar pamêlêngan |
wanci gagad pajar sidik |
katon biru arga rêngrêng kapajaran ||

14. Rêgêding kayu myang ragas |

lir sinom dyah pinangantin |
pêdhut ngêndêng pawukiran |
ambalêbêt lambung wukir |
lir pasêmêkannèki |
kêndho rumimong ing bau |
mega putih lumarap |
ing tirah-tirahing wukir |
kadya tasik tan rinêmbug wêwalêran ||

Jilid 8 - Kaca : 224

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 303 >

15. Kêsorot sirating surya |
kumênyar langêning bumi |
ascarya erêm ngujwala |
kawênganing mangsa enjing |
lwah-lwah lêlêmpong wukir |
ron-ron karuron ing êbun |
bilolok lèkira Hyang |
Haruna kêtaman dening |
imamawan mahandhap nêrampat kisma ||

16. Silo silake katulak |

pêpêdhut kang anglimputi |
kang anduwa dipanira |
jalada arêbut titih |
ngêrêm Hyang Jaladragni |
giyuh kawimbuh ing têdhuh |
kadya atmaja raja |
duk misih taruna alit |
kandhah dening winawasing cèthinira ||

17. Hyang Andakara rumangsang |

amranani ing sakalir |
(m)bengkas kang awêr wêrata |
ngalela kaywan warnadi |
lamuk kabuncang angin |
mawrat lir kapuk winusu |
rêmbêting pawukiran |
kawuwu lon lir binodri |
sumaringah kadya gring manggih usada ||

18. Kaprabawan ing baskara |

nahyani langên dumadi |
ramya swaraning kokila |
andon mangsa woh anèng wit |
myang kewan ing wanadri |
enggar nèng pasabanipun |
Jayèngrêsmi ngandika |
mring ki Wanatawa aris |
ingkang êndi margane maring Gêgêlang ||

19. Wanatawa aturira |

punika pan maksih têbih |
lampahan tri dalu marga |
anglangkungi ardi Wilis |
dhunipun saking ngriki |
pan wangsul malih anikung |
mangalèr turut pada |
angilèn ngubêngi ardi |
wukir Selabale margi kang prayoga ||

20. Jayèngrêsmi lon wuwusnya |

ya wus manira mit kaki |
kewala laju lampahnya |
ngupaya kadang kaswasih |
ywan manawa kapanggih |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 304 >

 wus kaki andum rahayu |
anulya sinung salam |
Wanatawa matur inggih |
samya salaman agantya gêgambuhan ||

477 Gambuh
1. Adan umangkat laju |
Jèngrêsmi lan kang paman rinipun |
Ki Nuripin nèng ngarsa gêrmaning margi |
tumurun margi kang wau |
ing Selabale mangalor ||

Jilid 8 - Kaca : 225

2. Marga nut suku gunung |
jurang sêngkan ing pèpèrèng trêjung |
pagrumbulan bês-êmbês lulumut limit |
anglêlamat margi lunyu |
tan lanyah kambah ing uwong ||

3. Napak rumput ngarêmbyung |

sarampadan kang rurumput mabun |
angêbêsi samargi sêdhêngirènjing |
wong papat (n)dulur lumaku |
(n)jok margi menggok mangulon ||

4. Laju ngambah wanagung |

lêpas lampahira pan andarung |
sakèh guwa pawukiran dèn-ampiri |
tan ana ingkang panuju |
tilas kabarè tan manggon ||

5. Mangkana lampahipun |
mahas ngayam-alas kawlas-ayun |
kadhang asring kapapag wong laku grami |
miwah priyayi asêlur |
mantri manca amêrabot ||

6. Tan ana aru-biru |

wus nyana yèn wong tirakat nglangut |
Jayèngrêsmi laju tan aso ing margi |
ing nalika manggih ranu |
ngriku raryan salat Lohor ||

7. Sabakdanira wêktu |
sarèh sakêdhap anulya laju |
alêlampah tumurun jurang arumpil |
samêngkang pèrèng lulungur |
wana ing Pulung grêng rongkob ||

8. Nusup gêlagah rayung |

wana Pulung kathah lêbakipun |
sadêdêlan ambanjêng wana pring ori |
sadêdêlan pajatên gung |
sadêdêlan malih bondhot ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 305 >

9. Sadêdêl kulampis pung |
sadêdêlan jarak jambu kluthuk |
wanci wêktu Ngasar raryan salat Ngasri |
wus bakda nulya lumaku |
datan kêpranggul dening wong ||

10. Kang samya alêlaku |

samya kêraosing sayahipun |
datan pati anêrod dènnya lumaris |
samya ngluh kang suku rapuh |
dadya samarga rèrèndhon ||

11. Sakêdhap rèrèh lungguh |

anèng sela nulya mangkat laju |
sadangunya tan ana desa kaèksi |
sadintên tan bukti nginum |
sampambalang raryan ngaso ||

12. Kulawirya amuwus |

payo mrene Nuripin dèn-gupuh |
matur lah puniku inggih dhatêng pundi |
Kulawirya asru muwus |
dèn-undang (n)dadak ambèngkot ||

Jilid 8 - Kaca : 226

13. Nuripin mara gupuh |
tut-wuri mring Ki Kulawiryèku |
sapêmbalang dohe Ki Kulawirya ngling |
ngambila ranu dèn-gupuh |
manira arsa anguyoh ||

14. Ki Nuripin macucu |

garundêlan malêruk umatur |
lah mbok wau punapa duk wontên warih |
wau-wau datan nguyuh |
nèng ngriki damel pakewoh ||

15. Lah pundi wontên ranu |

wana grêng mung kêbak kayu watu |
lah bok pèpèr kewala ngarah punapi |
Ki Kulawirya sru muwus |
(n)dadak madoni kinongkon ||

16. Nora têka lumaku |

apa kongsi (ng)ko ngong balang watu |
sarwi ngagagi balange tininggil |
Nuripin jrih glis lumayu |
garundêlan ngondhok-ondhok ||

17. Sun iki bae tumut |

besuk manèh nora agêgêtun |
atut pungkur lulungan nganggo kiyai |
tan kudu-kuduwa mèlu |
wong ladak kaworan bancol ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 306 >

18. Angungak jurang parung |
tan kaduga angupaya ranu |
Kulawirya myat Nuripin tan kaèksi |
nulya tinilar ing laku |
prapta (ng)gyanning putra karo ||

19. Jayèngrêsmi lon umatur |

suwawi paman wus aso laju |
pun Nuripin wau kantun anèng pundi |
nauri lagya bêbanyu |
dimèn nusul lah wis payo ||

20. Nulya samya lumaku |

ngambah wana tan adangu kêmput |
ngancik wana tarataban bulak radin |
Nuripin wangsul (ng)gènnipun |
wus tinilar tan ingantos ||

21. Nuripin sru kumêpyur |

gupuh-gupuh dènnira anusul |
nguwuh-uwuh sarwi mèwak-mèwèk nangis |
akukuk tan ana nyêluk |
Ki Nuripin gêmbar-gêmbor ||

Jilid 8 - Kaca : 227

22. Niayanya kalangkung |
wong kinèngkèn tan dèn-(n)tèni iku |
yata kang lumampah samya angantèni |
nèng soring kayu trênggulun |
Nuripin andon ingantos ||

478 Asmaradana
1. Yata kang inganti-anti |
tan dangu nulya katingal |
Nuripin ingawe-awe |
lumayu akêdhêmpalan |
wus praptèng ngarsanira |
Nuripin samya ginuyu |
kang ginuyu parêmbèhan ||

2. Ki Kulawirya sru angling |

sirèku pakèwuh apa |
dene suwe sira monyèt |
lumaku bambang-bambangan |
mungkur lèmbèhan dawa |
anèng alas adol bagus |
(n)dadak dadyantèn-êntènan ||

3. Nuripin gumuyu nangis |

ya ta-lah nora kaya-a |
ya dene wau kinèngkèn |
ngambil toya paturasan |
Kulawirya lingira |
nora nguyah nora nguyuh |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 307 >

 Nuripin apalerokan ||

4. Inggih sampun inggih-inggih |

angsal mênang kêdah numpang |
tiyang kawon dados guyon |
Jèngrêsmi marma tumingal |
aris dènnya ngandika |
aywa mangkono tampamu |
wus lumrah wong durung tahan ||

5. Sadhengah iya kadyèki |

lamun ta wus saban-saban |
nora ana kuwatire |
Nuripin nuwun turira |
mangkana wancinira |
Ngasar akir panas eyup |
kang samya rèrèn ing marga ||

6. Kasilir maruta kèsis |

myarsa rarasing gamêlan |
salendro ngalêp saking doh |
niniling Ki Jayèngraga |
angling kawula paman |
myarsa gamêlan munya rum |
kados cêlak padhusunan ||

7. Kang paman nauri aris |

layak ya wus cêlak desa |
lamat-lamat rum swarane |
Jêngraga matur ing paman |
inggih gêndhing punapa |
kang paman alon amuwus |
gajêge gêndhingan Candra ||

8. Mirêng-kula Gambir-sawit |
nanging gêndhing sampun niba |
nauri ya êmbuh kae |
Jayèngrêsmi lon turira |
lah kados pundi paman |
punapa kampir ing dhusun |
punapa laju kewala ||

9. Ki Kulawirya nauri |
prayoga kampir ing desa |
ing laku rada kalantèh |
ngilèni bukti atanak |
nyarèhkên badan sayah |
Jèngraga nambungi rêmbug |
prayogi mring padhusunan ||

10. Lah mara priye Nuripin |

lamun laju ketanggungan |
Nuripin alon ature |
inggih sumangga kewala |
ajrih lamun matura |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 308 >

 Ki Wirya (m)bêkuh gumuyu |
bilah Nuripin pamèran ||

Jilid 8 - Kaca : 228

11. Lir mrakara rajapati |
kathik ajrih yèn matura |
amêngku wadi adile |
wong rêrasan salêbaran |
andadak konthol bêlang |
Nuripin (ng)garundêl muwus |
apa ta ujarku apa ||

12. Tan ana luwasing gêtih |

bênêra kae ya duka |
tan kabênêran sêdene |
dhasar rêmêne dêduka |
Ki Kulawirya latah |
srêngênku manut wangunmu |
sawangun-wangunmu kithal ||

13. Wong wangunmu pantês sisip |

nora patut kabênêran |
mulane kudu anggandhèn |
ah kajawi ta punika |
dhasar rêmên tiyangnya |
Jèngrêsmi gumujêng muwus |
iku pan mêngku paedah ||

14. Wong lulungan ing atêbih |

sarat guguyon ing marga |
tan pati krasa kêsêle |
ingkang samya sinasmitan |
pan sami suka rêna |
Jèngrêsmi malih amuwus |
suwawi paman umangkat ||

15. Wus aso samya lumaris |

buntas wana têrataban |
amublak patêgalane |
katon dhukuhe kawuryan |
anggênggêng kitrinira |
ing Pulung pan dhusun agung |
kasorot ngarka lumarap ||

16. Antara dangu gya prapti |

anèng dhadhah pêkarangan |
ing Kêpulung desa gêdhe |
Nuripin gya malbèng desa |
tanya ing pakauman |
(n)jujug wismaning pangulu |
anjèjèrèh dènnya pajar ||

17. Ki pangulu Jabalodin |

asuka kinèn ngaturan |
Nuripin wangsul ge-age |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 309 >

 matur mring bêndaranira |
laju kang ingaturan |
ki pangulu gupuh-gupuh |
(ng)gêlar kalasa ing langgar ||

18. Ngaturan lênggah surambi |

katri samya sêsalaman |
Jabalodin tur pambage |
Jèngrêsmi angling pêsaja |
anutur mula-buka |
pangulu andhêku-dhêku |
wus pratela ing pawarta ||

19. Sarwi kèn-mundhut tap-sirih |

klobot têmbako ududan |
sarta kèn-amèk dêganne |
tan dangu prapta ing ngarsa |
dawêgan pinarasan |
sinunggatakakên sampun |
kêduduk ing wêktu salat ||

479 Mêgatruh
1. Sawusira samya nginum we-ning kang nyu |
wanci surup ngawal Mahrib |
gya mudhun mèk toya wulu |
wusnya kadas Ki Nuripin |
nulya adan tumalawong ||

Jilid 8 - Kaca : 229

2. Lajêng sunat kabliyatan sadaya wus |
pangulu angancarani |
lah suwawi sang abagus |
kula ngalap barkah ugi |
andika ngimami gupoh ||

3. Jayèngrêsmi pinaksa anulya maju |

Kulawirya kang ngamati |
nulya imam ngangkat parlu |
usali praptaning takbir |
Patekah ingkang winaos ||

4. Sawusnya Patekah surat Kulya-ayu |

Idaja-a akirnèki |
kalangkung pasêkatipun |
dhasar swara ning gumrining |
pangulu eram ing batos ||

5. Sabakdaning Mahrib nulya sunatipun |

wabin tigang salam nuli |
manjing wêktu Ngisa-nipun |
Jayèngraga angadani |
lajêng sunat asêrantos ||

6. Wusnya sunat kinamatan ngangkat pêrlu |

sawusing Patekah-nèki |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 310 >

 surat Jumngah awalipun |
akire wêwacanèki |
surat Munapèk winaos ||

7. Praptèng matang rêkangat tahyat salam wus |

sabakdaning sunat Witir |
laju samya tata lungguh |
ki pangulu Jabalodin |
mring wisma kèn ngrukti sugoh ||

8. Gya winêdalakên pasugatanipun |

sêkul ulame mênuhi |
Ki Jabalodin amuwus |
sumangga kawula turi |
paduka sami têturoh ||

9. Sumapala maklumipun sang abagus |

sawontêne anèng ngardi |
kang cinaran lingira rum |
sarwi sarêng awiwijik |
ênggèh sangêt tarimèng-ngong ||

10. Wangsul ingsun karya susah man pangulu |

anukêri salu pranti |
namung sampun kirang maklum |
pangulu mangsuli aris |
kang botên-botên rinaos ||

11. Adan lêkas kang samya bukti pikantuk |

sêmada ragi kêlantih |
pan sampun antara dangu |
samya luwaran awijik |
lajêng linorot maring sor ||

12. Ki Nuripin pamanganipun athêkul |

lorodan têlas tan kèri |
ingimbuhan sêkul lawuh |
kokoh lir wiwitanèki |
Kulawirya ngling dèn-alon ||

Jilid 8 - Kaca : 230

13. Klêbu nyêngka lalakon iki anglarug |
tan etang parang arumpil |
Nuripin ririh ngling (m)bêkuh |
milu-miluwa priyayi |
andulu baguse anom ||

14. Wawratipun rencang mêkatên (ng)gih sampun |

pêngulu ngling mring Nuripin |
nèh tutugakên kang tuwuk |
Nuripin ngling (ng)gih-(ng)gih-nèki |
mangsi angangkaha wêdos ||

15. Sarwi (ng)gadho ulam têlas sêkulipun |

sadaya sampun balindhis |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 311 >

 sininggahkên ajangipun |
wus wisuh ngombe Nuripin |
galègèkên dènnya atob ||

16. Yata wau kang samya tata alungguh |

winêdalan suguh malih |
nyamikan wowohan gunung |
pangulu angancarani |
suwawi masêgan uwoh ||

17. Kang cinaran inggih paman sêlotipun |

sêsambèn sêmbari linggih |
sih-andika wus nèng ngayun |
nulya sasênênge ngambil |
nangka pisang raja ambon ||

18. Wi gêmbili talês kimpul tela-gantung |

mangkana ana kapyarsi |
gamêlan talu cumêngkung |
gêndhingane Titi-pati |
sêmada rêmpêg panaboh ||

19. Jayèngraga Kulawirya sarêng (n)jumbul |

nilingkên gamêlan muni |
sami sasmitèng pandulu |
arongèh dènnira linggih |
Jèngraga têtanya alon ||

20. Man pêngulu sintên kang natab gangsa gung |

sêdhêng rarase nyundari |
punapa tiyang mêmantu |
punapa kyai patinggi |
ingkang amocung salendro ||

480 Pocung
1. Alon matur puniku dudu wong mantu |
kang natab gamêlan |
pan dede kyai patinggi |
inggih Nyai Sêmbada tur ta arandha ||

2. Owêl sêpuh sugihe kêlangkung-langkung |

ing riki tan ana |
kang nyamèni sugihnèki |
pangungsène tiyang urut pagunungan ||

3. Mila sampun inggih rêrêmênanipun |

anatab gamêlan |
tan towong ing siyang ratri |
langkung asih mring tiyang sagêd gêndhingan ||

Jilid 8 - Kaca : 231

4. Pan gumuyu Jèngraga Kulawiryèku |
samya jêjawilan |
lèjême angajak mijil |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 312 >

 apan sami garunêke karsanira ||

5. Wusnya têpung ing sêmu samya tumurun |

sayadan totoya |
Nuripin jinawil aglis |
Jayèngrêsmi myating paman lan rinira ||

6. Linging kalbu wus datan kêna sinamur |

sih ing pakarêman |
nuruti panggawe sirik |
dene uwus sumurup pitutur tama ||

7. yèn angrungu gamêlan tan etang-etung |

lir uwus tan arsa |
kêlèpètan ing agami |
padha dene tuwa anom kaya bocah ||

8. Ingkang ngungun pinupus kalbu wus sokur |

pangulu turira |
punika wau mring pundi |
lan kaprênah punapa lawan paduka ||

9. Alon muwus pan ariningong waruju |

siji pamaningwang |
manira duga tan bali |
kalih pisan padha dhêmêne gamêlan ||

10. Pandugèngsun tan wurung yèn kongsi esuk |

maklume pun paman |
pangulu umatur inggih |
pan sumangga sakêrsanipun kewala ||

11. Kula nuwun ngalap bêrkah mring sang bagus |

sangêt kikirangan |
satêmah ngisin-isini |
sring sinual kang ngèl-angèl mring kawula ||

12. Langkung cêguk balilu dadya pangulu |

panuwun-kawula |
bab pitrah myang (m)bêlèh pitik |
inggih sampurnanipun kadi punapa ||

13. Alon muwus Jayèngrêsmi mring pangulu |

mungguh sucinira |
ngamal jariyah puniki |
mungguh pitrah pan pinara têlung duman ||

14. (ng)Gih puniku wontên kaole têtêlu |

kang saduman kalal |
kang saduman mêkruh yêkti |
kang saduman sêmada puniku karam ||

15. Ing liripun kang têlung prakara niku |

dene ingkang kalal |
rêjêki ingkang wus wajib |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 313 >

 mring pangulu rêjêki suci pinangan ||

16. Malihipun kang saduman ngaram mêkruh |

gantungan sidhêkah |
malêm Mulud myang mumule |
mring (n)Jêng Nabi Wali Mukmin kang wus swarga ||

17. De kang têlung prakara ran karamipun |

kinarya gantungan |
pawèwèh wong pêkir miskin |
ingkang samya angêmum kalularatan ||

16 (Nyi Randha Sêmbada sakalangkung rêmêning manah angsal tamu

Jayèngraga)
Nyi Randha Sêmbada sakalangkung rêmêning manah angsal tamu Jayèngraga
lan Kulawirya, sakalih-kalihipun bagus rupinipun. Sanalika sang randha
kasmaran kapengin ngladosi kalih-kalihipun.
Randha Sêmbada punika sugih sangêt saking padamêlipun gadhe, ngijo lss.
Anggènipun dados warandha wiwit ênèm watawis pantêsipun gadhah anak
satunggal, nanging botên gadhah anak, wiwit alit kêdhi (botên anggarap-sari).
Samangke umuripun sampun satêngah sêpuh, nanging sakalangkung drêmba
ing tiyang jalêr. Siang dalu tansah ngawontênakên têtabuhan kalênengan ing
griyanipun. Sadaya ingkang sami nabuh, malah sadaya tiyang jalêr ing
dhusunipun sampun kacakan nyai randha. Ingkang kinasih kaum nama
Duljaya jalaran sagêd suka pamarêm sang warandha, siang dalu tansah andon
lulut, racak sabên siyang tiyang tiga, dalu tiyang tiga.
Kulawirya rumaos kabêtah, mila ngladosi nyi randha ing samarêmipun. Ing
wêkdal kirang napsu, kabiyantu dening panggalak Biyang Kacêr ingkang
tansah siyaga mituruti sadaya dhawuhipun sang nyai. Tumindaking
maksiyatan sakalangkung rêsah. Kulawirya kacêkap bêtahipun, angsal
pituwas sinjang, dhêsthar, dhuwun lss. Jayèngraga ndhumugèkakên
anggènipun gêgêndhingan. Botên kadugi minangkani kajêngipun nyi randha,
nanging nuruti napsunipun dhatêng Nyi Kacêr.
Saking sangêting kapenginipun dhatêng Jayèngraga, nyi randha pasaja
dhatêng Kulawirya borong pangudinipun waton Jayèngraga purun nglanggati,
sadaya kabêtahanipun Kulawirya dipun sagahi. Kulawirya nêrangakên
kasênênganipun Jayèngraga botên sanès kajawi gêgêndhingan. Pramila nyi
randha lajêng gadhah niyat badhe ngawontênakên tayuban ing dalunipun.
Kaca 232 – 266

Jilid 8 - Kaca : 232

480 Pocung
18. Kang rong pandum pitrah puniku gumantung |
driyah lan sidhêkah |
dede wajibe ki kali |
yèn pinangan ing pangulu dadi riba ||

19. yèn ta purun pepeka ingkang rong pandum |

sapêpadhaneka |
dadya suci kang binukti |
yèn pepeka ngalumpuk nandho duraka ||

20. Langkung gêtun ki pangulu alon matur |

e lah ta punika |
dèrèng tate amara tri |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 314 >

 kula sêngguh kabèh dadya wajib-kula ||

21. Tan sumurup yèn mawi pinara têlu |

kalal makruh karam |
sumêrêp sawêg samangkin |
kula dèrèng kanthi kitab kang santosa ||

481 Kinanthi
1. Yata kang samya umêtu |
Jèngraga Kulawiryèki |
Nuripin sih ginujêngan |
baune mring Jayèngragi |
kinèn nêmbung panginêpan |
mring wismane randha sugih ||

2. Sigra Nuripin lumaku |

Jèngraga nganti nèng kori |
Nuripin praptèng pandhapa |
tunggil lan niyaga linggih |
bibisik wus tinakonan |
ni randha Sêmbada mèksi ||

3. Ngling tanya marang kang nabuh |

ku sapa rowangmu angling |
niyaga matur ni randha |
wontên utusan priyayi |
nulya kinèn majêng ngarsa |
Nuripin umatur aris ||

4. Inggih kawula ingutus |

bêndara-kula kêkalih |
tinalètèhkên sadaya |
wit lawan wêkasanèki |
karênan myarsa gamêlan |
kêdah sumipêng ing riki ||

5. Ni randha Sêmbada muwus |

lah inggih (n)dika aturi |
Nuripin mintar sing ngarsa |
matur mring bêndaranèki |
inggih paduka ngaturan |
lêga tyase Jayèngragi ||

6. Nulya kairit malêbu |

Jèngraga Kulawiryèki |
nulya prapta ing pandhapa |
gêlaran sampun rinakit |
anèng ing bale watangan |
kang kêlasa alus putih ||

7. Ni randha duk sirandulu |

marang tamune kêkalih |
kumênyat rêsêp tumingal |
alon dènnya ngancarani |
suwawi dalêm pinarak |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 315 >

 ing riki ing salu pranti ||

Jilid 8 - Kaca : 233

8. Kang ingancaran alungguh |
ing bale watangan sami |
nêmbrama atur pambagya |
winangsulan sami-sami |
ni randha malih turira |
lah inggih ta ingkang pundi ||

9. Arinya (n)jêng kyai guru |

ing Wanamarta pinundhi |
kang kalok ing rika-ngrika |
ginuron pra guru sami |
kêkalih pundi kang putra |
Kulawirya anauri ||

10. Bibi pan inggih puniku |

putrane kakang (n)jêng kyai |
kula punika arinya |
kadang nèm kula wuragil |
sampun kirang pangaksama |
kula nêdya nunukêri ||

11. Salu prantine sadalu |

ni randha nauri aris |
inggih sumangga kewala |
tan rumaos darbe panti |
yèn sudi tiyang maksiyat |
wontên gèsèhe sakêdhik ||

12. Ingriki tan ahli kaum |

sami mêmanculan kapti |
royoman para neneman |
sawancine siyang ratri |
sapurune kalênengan |
anggêr maklumipun sami ||

13. Ki Kulawirya amuwus |

mila wus kasêdya bibi |
Jayèngraga nulya mucang |
saking pamasakanèki |
lopak-lopake lus-lusan |
mas tuwa gilap sinangling ||

14. Ni randha micarèng kalbu |

yêkti priyayi wong iki |
mendah nong karajanira |
ngalumpuk baguse sigid |
yèn ta kaparênga uga |
nginêpa têkan nêm ratri ||

15. amuwus mring rewangipun |

mundhuta pawohan anglis |
ni randha malêbèng wisma |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 316 >

 gupuh nunuding angrukti |
prayogining pasugata |
-nira mring tamu priyayi ||

16. Ni randha manahe wuyung |

marang tamune kêkalih |
tan èngèt lamun wus tuwa |
mêksih lir mêndhère nguni |
nulya ni randha Sêmbada |
ngangge-angge ambêsusi ||

17. Asinjang cêlari wungu |

kêmbên plangèn têlon asri |
anyar kêmbangan Madura |
gêlung methok rambut thithik |
marêngkêl kadya kêpêlan |
asingsêt linthis lir bithi ||

18. Kêsusu dènnira pupur |

rinêmbug sok kandêl tipis |
untune wus kèh kang rompang |
nging rambute mêksih langking |
kang malêtuk binubutan |
ngalêsir kari sathithik ||

Jilid 8 - Kaca : 234

19. Acundhuk taluki wungu |
sinêling argulo putih |
winatês sêkar cêpaka |
akalpika kalih sisih |
konyoh jênar gêgêbêgan |
mêsês lir kênya birai ||

20. Tilase wong bêrèt bêsus |

tuwa-tuwa mêskih licit |
kang wau dènnira randha |
wanci darbe anak siji |
ing mangkya wus luwas ing rah |
dhasare kêdhi ing nguni ||

21. Durung wruh rasèng susunu |

mila wèt kulit kalimis |
wusnya dènnira busana |
pasugatan wus rinukti |
nulya ingirid kang nampa |
sugata anjrudêmungi ||

482 Jurudêmung
1. Sira ni randha Sambada |
mijilkên sugata sêkul |
rampadan kèh ulamipun |
ni randha tata priyangga |
piring mega mêndhung |
sadaya datan salewah |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 317 >

 nèng panjang gêng tumpêngipun ||

2. Sêduwa bau andhêngklang |

sarwi nata piring ngayun |
sasolahira dol ayu |
Jayèngraga Kulawirya |
kêlangkung ewa andulu |
samya micarèng tyasira |
tan amambu wong wus pikun ||

3. Polahe salah kêdadyan |

dêstun wong kang nganggo nêbut |
nora pikir angon tuwuh |
wong kaya gogosèk kawak |
ngèwak-èwakkên kalbu |
wong wus gêrang nunjang-nunjang |
lêlewane lir kumêncur ||

4. Lo prandene angujiwat |
amêmêdeni wong ngantuk |
nora ngon kosok wong iku |
ni randha wus dènnya tata |
umatur mring tamunipun |
kawula saos sugata |
sumapala tiyang gunung ||

5. Katur sumangga ing karsa |

inggih paduka tuturuh |
kang ingancaran agupuh |
kalihnya awiwijikan |
Ki Kulawirya amuwus |
sêwawi bibi wasisan |
ni randha ature nuwun ||

6. Adan lêkas samya nadhah |

sêmune sêmada tuwuk |
duk bukti wismèng pangulu |
adêdangon pangêpêlnya |
wus antara dangu tuwuk |
karone samya luwaran |
ambêng cinarik sampun ||

Jilid 8 - Kaca : 235

7. Linorod marang ing ngandhap |
Nuripin pamanganipun |
arosa nêmên asêngkut |
kadya rong dina tan mangan |
kêpêle gêdhe krêp muluk |
Ki Kulawirya lingira |
dèn-alon yèn sêmpal wangmu ||

8. Nauri sarwi amangan |

êng tiyang makatên mupung |
wontên rêjêki kang sinung |
bok kajêng sidhêkahira |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 318 >

 ni randha suka gumuyu |
bagus tutugna kang tanak |
Nuripin ngling (ng)gih-(ng)gihipun ||

9. Kang sêkul sapanjang têlas |

ulame kêdhik kang kantun |
mung kari bêbalungipun |
pan uwis dènnira mangan |
ingundurkên ajangipun |
nulya dhadharan mangarsa |
wowohan simpar gumantung ||

10. Miwah kang olah-olahan |

asangkêp sumajèng ngayun |
sarya tur sumanggèng kayun |
Jayèngraga Kulawirya |
mangsuli panrimanipun |
lèjême sarwa (n)jêjawat |
winor ngancarani wuwus ||

11. Ki Kulawirya lingira |

marang niyaga amundhut |
rêbab lawan kêndhangipun |
gupuh ingaturkên ngarsa |
sanak niyaga sadarum |
sintên kang bêcik anggambang |
samya dèn-kaparèng ngayun ||

12. Agêpah para niyaga |

Jayèngraga nyandhak gupuh |
rêbab sinênggrèng pinagut |
thêng thêng wus olèh nêmira |
sêndhon pathêt sanga bêsus |
jariji gêtêr lir pendah |
cêcak pêthit buntutipun ||

13. Angikêl ngêlik mring barang |

ngês wilêtê awèh lulut |
nutug lih-ulihanipun |
nulya buka onang-onang |
niyaga nulya biyantu |
Ki Kulawirya angêndhang |
kosèkan banggèn angguguk ||

14. Rara-ciblon asibêkan |

niyaga kang samya nabuh |
pênabuhe datan asru |
saking gawoke tumingal |
Jèngraga pangrêbabipun |
miwah ing pangêndhangira |
karone apik abêsus ||

15. Sira ni randha Sêmbada |

rongèh dènnira alungguh |
tambuh-tambuh manahipun |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 319 >

 branta mring têtamunira |
maro paraning ngawuyung |
sêduwa andhangsor gawang |
timpuh uga sila panggung ||

16. Solahe nora jatmika |

ni randha micarèng kalbu |
dhadhayohku roro iku |
yèn ta datan kalakona |
salah sawiji wor lulut |
baya edan turut dalan |
sokur karo pisan ayun ||

Jilid 8 - Kaca : 236

17. Mendah lêganing tyas-ingwang |
suka rêna kinarubut |
roro-kongsiya sadalu |
sanadyan têlunga dina |
tinutugna karsanipun |
baguse ingkang angrêbab |
lan bagus kang ngêndhang iku ||

18. Ragèngong mangsa oncata |

binut ro ing siyang dalu |
mring sang bagus kang mratamu |
sok uga kresaa mring wang |
salulut kalaning dalu |
manira tadhah sumarah |
apa bae kang pinundhut ||

19. Kariya pinjung ngong têmah |

lae-lae wong abagus |
muga na-a karsanipun |
mêngkono ciptaning nala |
ni randha gung brangta wuyung |
wau kang samya gêndhingan |
wus niba anulya suwuk ||

20. Ngaturan dhahar dhadharan |

myang niyaga pangananipun |
samya sêsambèn anyamuk |
ni randha malêbèng wisma |
sakêdhap anulya mêtu |
mlêbu mêtu tanpa karya |
kudhandbangan kadya bingung ||

483 Dhandhanggula
1. Nyai randha tambuh polahnèki |
bêntayangan sangêt brangtanira |
mring kang mrêtamu karone |
ngundang randha-nomipun |
ingkang asring dadya pênangi |
-ning wong ingkang anggarap |
saluluting dalu |
malêndèk sinopak randha |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 320 >

 supayane bancolèng bisa-a tangi |
ngalih mring ni Sêmbada ||

2. Randha Sêmbada wus karêmnèki |

andêlajah wong lanang nom tuwa |
tan pilih agêng alite |
anggêr kewala purun |
nanging arang ingkang nêdhasi |
yèn tan pancèn acêngan |
cuwa kalihipun |
mila sinopak ing randha |
mudha mêndèr ginarap jinajar guling |
amrih dadya pênggalak ||

3. yèn tan mangkono tan bisa ngingkig |

êgag sabab dening sarwa bubar |
badan sakojur wus lungse |
tan ana kang kêpupu |
daging-daging têka satêmplik |
kari balung ngalêthak |
kulite ngêlulun |
untune wis kèh kang gigal |
susune lir pêpao kothong anglêmpir |
wus kêjabèng paprêman ||

Jilid 8 - Kaca : 237

4. Nyai randha Sêmbada ngling aris |
biyang Kacêr priye karêpira |
rasane atiku kiye |
wulangunku mring tamu |
karo pisan pan dadi ati |
sawêngi ki supaya |
bisa-a salulut |
karo kang ngrêbab kang ngêndhang |
nora kêna sinayutan karêp-mami |
muga mêngko bisa-a ||

5. Kang liningan inggih kados-pundi |

pandugi-kula purun kewala |
pinapanakên kang adèn |
ni randha lon amuwus |
lah tatanên paturon-mami |
wangunên kang prayoga |
ingkang sarwa arum |
kalawan sira dangdana |
kadya sabên mangsa bodhoa sirèki |
mêngko yèn wus diwayah ||

6. Wusnya ngling ni randha nulya mijil |

marêg lênggah mring bale watangan |
wau kang sami sêsambèn |
Kulawirya amuwus |
owêl nora na kang nyindhèni |
ni randha ngling punapa |
kang paduka dangu |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 321 >

 (ng)gih bibi owêl gêndhingnya |
lamun datan gêndhing ginandhèngan èstri |
tan ulêt wilêtira ||

7. Nyai randha mèsêm matur aris |

inggih wontên nanging bêbêtahan |
sagêd sindhèn dede ronggêng |
punika tiyangipun |
Biyang Kacêr asring nyindhèni |
sami agogonjakan |
lan kang sami nabuh |
bêrkat asring dalu siyang |
inggih sagêd kêdhik-kêdhik anyindhèni |
kang gampil gêndhingira ||

8. Kulawirya gumujêng nauri |

inggih bibi lah bok dipun-coba |
Biyang Kacêr kinèn sindhèn |
nyai randha agupuh |
lah ya mêngko yèn muni gêndhing |
kinèn nyindhèni sora |
kang liningan saguh |
Ki Kulawirya ambranyak |
alon muwus payo muni Gambir-sawit |
Jèngraga mèsêm sigra ||

9. Nyênggrèng ngèk wus pakolih nêmnèki |

nulya asasêndhon pathêt sanga |
anutug lih-ulihane |
lajêng agêndhing talu |
Gambir-sawit raras ngrarangin |
samya pakolihira |
wilête nênabuh |
arêmpêg padha kêrasa |
Biyang Kacêr kumêcêr sindhène ngêlik |
mamêthêt-mêthêt driya ||

10. Bêning mêrit lir suling wrat sari |

mukêt wilête barungan rêbab |
apupunton ngês manise |
samya angungas bêsus |
lir pênjalin sinigar palih |
swara mot jroning kawat |
rêbab lan sindhen rum |
atungtum lungiding raras |
yatmakaning gêndhing gêndhèng (m)bêlèr ati |
rongèh Ki Kulawirya ||

Jilid 8 - Kaca : 238

11. Ngêndhang bêsus latah sarwi angling |
nora jamak jare bubutuhan |
de iku mêtu mon-mone |
asor ronggèng kang komuk |
Biyang Kacêr ngêcêr lir cicir |
kang dadi ronggèng tandhak |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 322 >

 mangsa ta kadyèku |
mangkana dènnya kasukan |
rambah-rambah praptèng wanci têngah wêngi |
ni randha lon turira ||

12. Sang abagus sakaliyan mugi |

sampun dalu prayogi lêlêswan |
nèng jro wisma sakalihe |
Ki Kulawirya muwus |
inggih sangêt panrima-mami |
bibi apalimarma |
prênahing alêsu |
mênawi dugi karipan |
pênêt ngriki kewala kêmit ing jawi |
ngiras myarsa gêndhingan ||

13. Nyai randha mangsuk wismèng wingking |

Biyang Kacêr kinêjêpan sigra |
tut-wuri marang nyaine |
ni Sêmbada amuwus |
aturana kang tamu kalih |
malêbèng pasareyan |
ro pisan yèn ayun |
ya mangsa bodhowa sira |
yèn tan kêrsa sang ro mung salah sawiji |
poma aja tan ora ||

14. Ngong nèng gêbêr andhisiki guling |

kang liningan mijil mring pandhapa |
ngaturi ngawirya age |
samya ngaturan masuk |
marang panti munggèng gêbêr mrik |
Kulawirya anabda |
[---] |
anakmas karêpirèki |
Jayèngraga anabda ||

15. Puniku paman wontên punapi |

dene anggantêr kaya parênjak |
tan na ngêrti kadhuwête |
Ki Kulawirya muwus |
gampangane linakon bêcik |
kaprentah kang ngaomah |
ya payo tinurut |
ala bêcike karuwan |
Jayèngraga mèsêm nauri suwawi |
wong ro gya malbèng wisma ||

16. Prapta jroning wisma linggih malih |

Kulawirya Biyang Kacêr ngandhap |
Ki Kulawirya wuwuse |
êndi kang ngundang mau |
dene ora katon alinggih |
Biyang Kacêr aturnya |
guguthitanipun |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 323 >

 brangtanira Ni Sêmbada |
datan kêna sinayutan drênging kapti |
yèn pinopo tan kêna ||

Jilid 8 - Kaca : 239

17. Têmahipun ambeda prakawis |
anyênyangkol ing lampah-paduka |
yèn tan tinêkan kayune |
lamun parênging kalbu |
luhung linampahan prayogi |
pan sampun adatira |
ni randha puniku |
drêmba mring langêning priya |
datan kenging katowangan siyang ratri |
mung anggung gêgêcikan ||

18. Lamun towong kewala sa-ari |

mèncrèt mêlinding turut bêdidang |
ngêlumpruk tan sagêd (n)jènggèl |
tiyang nèm-nèm puniku |
ingkang sami anabuh gêndhing |
giliran dalu siyang |
kalih tiga tan wun |
nanging inggih sinaludhah |
bêrkatipun tiyang sugih anyukupi |
dunya dadya sarana ||

19. yèn tan sampun asugih pun nyai |

mangsa wontêna kang purun (ng)garap |
saking lungse sêdayane |
yèn wontên ingkang ambruk |
angêlumpruk têngahing kardi |
sring kula kinèn nyopak |
kang dados panuntun |
yèn sampun kêngkêng malèmbang |
mring ni randha yèn kêndho mring kula malih |
sawanci-wancinira ||

20. Ririh aturira mring têtamu |

Biyang Kacêr ature bêlaka |
tan riringa carêmête |
Kulawirya gêgêtun |
Jayèngraga sidhakêp sêdhih |
pan dèn guguyu susah |
bisik-bisik muwus |
(ng)gih ta lah man Kulawirya |
ingkang lampah puniki sêmu bilai |
wirangronge ni randha ||

484 Wirangrong
1. Ki Kulawirya anjondhil |
mèsêm anjêkêtêt (n)joto |
Jèngraga wuwusnya pan puniku |
kula tan kadugi |
lamun anglakonana |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 324 >

 mangsa boronga pun paman ||

2. Kawula datan kadugi |

dhapure wus kaya bunglon |
dhuh ngong botên mêmpan langkung gigu |
dèn-apakkên mami |
kewala srah gêbugan |
kawula titik ragèngwang ||

Jilid 8 - Kaca : 240

3. Kula paman nèh alimi |
ing riku dhuh mangsa borong |
kula amit mêdal arsa nabuh |
ngong-têngga nèng jawi |
mung puniku yèn dhangan |
Biyang Kacêr kula-bêkta ||

4. Mring jawi kinèn nyindhèni |

kula angrêbab kemawon |
payo Cêr mring jaba alon matur |
paduka rumiyin |
Jayèngraga alon mentar |
mring pandhapa agamêlan ||

5. Mangkana kang nèng wismèki |

Ki Kulawirya andongong |
tyasira dhêg-dhêgan lêngur-lêngur |
Bok Kacêr turnya ris |
sêwawi dèn enggal |
mring tilam rum pamêrêman ||

6. Kadangon sêlak inganti |

sadaya-daya kalakon |
sira Kulawirya linging kalbu |
biyang priye iki |
yèn ora linakonan |
jarene asring ambeka ||

7. Tumama mring gêbêr ririh |

Ki Kulawirya (ng)galoso |
ni randha gumregah gupuh-gupuh |
angrangkul tan wigih |
angririntih turira |
dhuh lae gus Kulawirya ||

8. Mugi wêlasa mring mami |

tyas ngarang sangêt wirangrong |
bok inggiha uga ngong nunuwun |
paringa jêjampi |
tan sagêd nahên brangta |
mugya sung raosing karsa ||

9. Kapencut rarasing kang sih |

adhuh lae-lae kenthol |
ya karsa-a sakêdhap ing lulut |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 325 >

 mring wong kawlas-asih |
sira Ki Kulawirya |
langkung rikuh manahira ||

10. Tyase jêg têgêg jêg wigih |

enggal dangu kadho-kadho |
ni randha Sêmbada (ng)guntur muwus |
mring Kulawiryèki |
sarta pamulêtira |
kathah pangrêrêngihira ||

11. Ki Kulawirya lir èstri |

ginuntur srênggara wirong |
Ki Wirya sêmpêlah jroning kalbu |
mupus dèn-tekadi |
engêt kalularatan |
melik sugihe mring randha ||

12. Olèha dèn-jajaluki |

arta lan sandhang panganggo |
nulya tinandangan gigu-gigu |
kêburu ing melik |
Kulawirya tumumpang |
amêngkang wok tinrap mapan ||

13. Anjathok bênêr tan nilip |

ingangsêgakên malendo |
tan tumamèng prana angêlumpruk |
pinêksa tan kenging |
nyai randha wawusira |
Biyang Kacêr priye mana ||

Jilid 8 - Kaca : 241

14. Byang Kacêr gya marêpêki |
kinèn (n)dandani kang nglèntroh |
agupuh cinandhak kang ngêlelur |
pan ingulig-ulig |
inganggang tinêkêman |
guthule Ki Kulawirya ||

15. Cinakêpan dèn nêd-nêdi |

kangêtan nulya (m)bêdodong |
kêng-kêng mêdhok mangkas gêng lir gabus |
ambêdhêdhêg gilig |
pinapankên ing wokan |
pinêtêlakên boyoknya ||

16. Amblês sru panggêlurnèki |

lir ngrogoh lele anèng rong |
ni randha wuwusnya Kacêr uwus |
mêtuwa mring jawi |
kalamun parêng dhangan |
turana gus Jayèngraga ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 326 >

17. Biyang Kacêr sigra mijil |
kang kantun anèng paturon |
ni randha kêpadhan ing alulut |
kêkèjèk malintir |
boyok egol-egolan |
anglawani solahira ||

18. Arongèh amrih pakolih |

tan gonggang ingadon-adon |
tan kêndhat ni randha dhasar baut |
linukitèng gati |
angingkêt sru mêmadal |
mubêt ngogèk lir kekeyan ||

19. Ki Kulawirya tan (n)dimpe |

pinolah sêmada gawok |
ciptanirèng driya (ng)guyu-guyu |
sêmada kêdugi |
pinolah mring ni randha |
jinêjêl kadya kêpinjal ||

20. Dangu dènnira agati |

parêng karone mêngkorog |
kumêsar kalihnya amrêkungkung |
mrêkèngkong kang èstri |
angêsês ngulèt sambat |
dhuh kenthol Ki Kulawirya ||

21. Ês prèhipun kula niki |

Ki Kulawirya ngêcêcêr |
anggêrêng mirasa ingapagut |
samya limputnèki |
antara dangunira |
wus tuntas wijiling rasa ||

485 Mijil
1. Aluwaran kang samya aguling |
kalihe kalêson |
Kulawirya maring patirtane |
ni randha Sêmbada anggondhèli |
sarwi ngêdhih-êdhih |
dhuh-dhuh sampun mêtu ||

Jilid 8 - Kaca : 242

2. Sêrareyan kewala lan mami |
amba tan sagêd doh |
Kulawirya (n)jêgrêg lon wuwuse |
e lah priye mêne kiye iki |
kasukêrên mami |
pupuku gêluprut ||

3. Dudu-dudu gubrase mratani |

jarit ting dalêmok |
Nyai randha Sêmbada ature |
inggih kewala dipun kêsudi |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 327 >

 ing sinjang kang maksih |
aking karya kêsud ||

4. Mangsa kiranga sinjang pêsalin |

kang kêbês winasoh |
sarwi ngêsut kang pating dalèwèr |
wêlakange pupu kontholnèki |
kayidan (ng)gêbibir |
mangkêrêd (n)jangkêrut ||

5. Kinêsudan ing jarit barêsih |

ni randha adhokoh |
kinêsatan miwah guguthule |
ingkang (n)dhêpèl ing rawis wus rêsik |
kalihe wus aking |
kang ngêmbêr kinêsut ||

6. Kulawirya maksih wuda sarwi |

andhodhok mêkongkong |
anèng kasur wangi ginêmatèn |
nyai randha tansah ngarih-arih |
sarwi ngampil nyamping |
dhêsthar lawan sabuk ||

7. Nèng pênampan ingaturan aris |

lah punika kenthol |
pundi ingkang kinarsan sinjange |
bathik lurik tuwin ingkang kêling |
pundi kang prayogi |
rêrêmênanipun ||

8. Sadaya tan ngraos andarbèni |

sumangga kemawon |
mung sok uga nuruti ngong purèh |
srêgêp nggarap kalangêning rêsmi |
tan etang barindhil |
kenthol kula lampu ||

9. Kulawirya têka anuruti |

tan lêngganèng pakon |
melik marga dening panyrudhahe |
dhasar rada doyanan cak èstri |
gya salin nganyari |
dhêsthar nyamping sabuk ||

10. Wusnya mèrèt sinawang asigit |

ni randha agupoh |
ngrangkul mring Kulawirya lambunge |
sarwi angrogoh guthul pinidih |
dèn-wêg-wêg nglilinthing |
dhogol sih ngêlelur ||

11. Ingwêd-uwêd dèn-ambung-ambungi |

asru sengak-sengok |
sarwi niyungakên ing lambunge |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 328 >

 ginêledhagakên jinak guling |
Ki Kulawiryèki |
kewala anurut ||

12. Dèn-olag-olig badanirèki |

winudan bêlojod |
ngathang-athang (n)jêpapang kakunge |
kang nglêlumpruk ngêlèmprak nglênggirik |
ingulig tan osik |
pan ingêlus-êlus ||

Jilid 8 - Kaca : 243

13. Sarwi ngundang Biyang Kacêr aris |
kinèn malbèng kobong |
Biyang Kacêr ngêlik maksih sindhèn |
sigra jinawil rowange èstri |
matur mring Jèngragi |
inganthukan mundur ||

14. Praptèng jroning gêbêr kinèn aglis |

anggêgotho dhogol |
rada cilik nanging kêncêng bae |
Biyang Kacêr angumpak mêmengin |
tur kapara alit |
ginunggung gêngipun ||

15. Mrih gêmbirane kang anduwèni |

ngalêm ethok-ethok |
sarwi nêkêm crêmêdan (n)drêmèmèl |
mungguh rosane kang gêdhe cilik |
panjang cêndhaknèki |
miwah kang mucuk bung ||

16. Kaya bandha kang sêmene iki |

njêbolakên bokong |
mendahneya anggiyêr rasane |
baya lir andhêplok rujak-wuni |
yèn lirêgan margi |
lir nyêprot galêpung ||

17. Dhasar olèh pancèn wonge wasis |

lir lele anèng rong |
iba swarane klukuk-klukuke |
kang inguwêl krugêt-krugêt tangi |
(m)bêdêdêng (n)jêbibir |
mêdhok thothokipun ||

18. Kulawirya malêngèh ngling aris |

akale mêngkono |
(n)dadak crêmêd ih ngêpenginake |
ni randha Sêmbada anggêligik |
sarwi angambungi |
gunthul manggut-manggut ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 329 >

19. Sarwi angrêrintih ngêdhih-edhih |
adhuh lae kenthol |
wawi malih kenthol enak donne |
ingangsêgagên boyokirèki |
gumlebak nuruti |
tumumpang ing pupu ||

20. Nyai randha amapan sarya ngling |

Biyang Kacêr kono |
lantaran jaganana kiye |
aja nganggo kêmbên miwah tapih |
wuda-a lir mami |
bèn pengin kentholmu ||

21. Tinamakkên amblês sru swarèki |

kakothekan gêjog |
dhasar datan binanyu waune |
mila sangêt swabawaning rêsmi |
sinêrêg ing gati |
ni randha anutug ||

22. Ngêsês-ngêsês ngulèt ngolang-aling |

rêm-rêm melat-melot |
kêtutugan ni randha karêpe |
matur jêngandika sunggar mami |
Ki Kulawirya glis |
mapanakên pupu ||

23. Dèn-sidhêkusakên ingkang èstri |

dhêngkule pinakol |
cingklêk nyangkol ing sikut karone |
amênthèngkrèng mèndhak gamblang-nèki |
tan rubêd ing titih |
nutug pantogipun ||

Jilid 8 - Kaca : 244

24. Ngêsak-êsak kang èstri pakolih |
ngêdên bêkah-bêkoh |
sarwi nawang dhogol panggêlure |
Kulawirya suka myating èstri |
Ni Kacêr pinidih |
-pidih susunipun ||

25. Kêpengine mring Ni Kacêr dening |

mêksih mèntèr anom |
dadya mangkas bangkat sadangune |
sarêng mamprihirèng rasa gati |
ginêlak solahing |
parêng kalihipun ||

26. Kagèt ngulèt ni randha anjêlih |

saking pyuhing raos |
angrêrêngih kiyêr ngrasakake |
Kulawirya ambêkuh dènnya wis |
gumaledhag guling |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 330 >

 lir kambang tumimbul ||

486 Maskumambang
1. Aluwaran dènnya pulang untir |
ni randha ris nabda |
lah Biyang Kacêr dèn-aglis |
ngambila toyèng kobokan ||

2. Kang tinuding tan adangu nulya prapti |

ni randha anyandhak |
dhogol tinuruh ing kêndhi |
kinumbah nglemprak lir lintah ||

3. Pan kinumbah ing bokor kontholirèki |

nglelur tan (ng)gulawat |
ngalumpruk akolor-kalir |
Ni Kacêr milu anggrayang ||

4. Dèn-(ng)gang-anggang guthule krasa gumriming |

kangêtaning tangan |
krugêt-krugêt rada tangi |
ni randha mèsêm turira ||

5. E lah dalah dhuh kenthol nak-lune malih |

dene niji ngajak |
gugulêtan nantang wani |
Ki Kulawirya alatah ||

6. Ethok-ethok bae manthuk-manthuk wani |

tur mangsa bejosa |
durung têkan lumpuh margi |
lah kiendang pira modar ||

7. Payo bibi guling kewala ngong arip |

ni randha agêpah |
matur lah inggih suwawi |
nulya sarêng gumaledhag ||

8. Kêkêp-kinêkêp timpah-tinimpah wêntis |

lajêng samya nendra |
Biyang Kacêr sigra mijil |
saryambêkta pasareyan ||

9. Tinata ing bale watangan pandhapi |

kang nabuh gamêlan |
sadaya pan sami arip |
ngiras tunggu ing gamêlan ||

Jilid 8 - Kaca : 245

10. Jayèngraga ngaturan sare ing lêmpir |
sigra sasareyan |
dhêdharan pinire aglis |
pinaringakên santrinnya ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 331 >

11. Ki Nuripin turu ngêkêp panjang piring |
ngringkêl sore mula |
Jêngraga dènnira guling |
alingan ngundhuk ing pandam ||

12. Biyang Kacêr sigra kinèn amêtêki |

amèpèt nèng dagan |
jêmpol jênthik dèn-jêthuti |
pinangku suku kalihnya ||

13. Susunya cinêthot jêjêmpol sikil |

kêmbên linukaran |
agêmuh maksih ngatosi |
sukunira Jayèngraga ||

14. Kang sawiji jinojohakên ing tapih |

praptêng pok wêlakang |
suku sawiji niwêli |
midih-midih payudara ||

15. Puringisan Biyang Kacêr matur sakit |

kêbês nyunyungira |
lapake sangêt abrangti |
kedanan mring Jayèngraga ||

16. Biyang Kacêr mêrambat dènnya mijêti |

tan saranta nyandhak |
ing guthul kang lagi mêsi |
dèn-gelo ingogak-ogak ||

17. Sarwi ngêsês kalangkung dènnya kapengin |

lamun kinarsakna |
mèngkat-mèngkot bokongnèki |
gêmboke kang ginogohan ||

18. Nyunyung susu dangu dèn-ucêl ing sikil |

Ni Kacêr lambungnya |
ginaledhagakên guling |
Byang Kacêr suka tyasira ||

19. Tinimpahan Ni Kacêr kinèn ngêkêpi |

nyakêpi dhogolnya |
tangan ro dènnya nyakêpi |
dhogol sarya ingambungan ||

20. Jayèngraga bisik-bisik ngandika ris |

manira tatanya |
duwèkingong gêdhe êndi |
lan si paman Kulawirya ||

21. Biyang Kacêr matur sarwi anggêligik |

sarwi ngogak-ogak |
dede amput-amputnèki |
mung sapalihe punika ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 332 >

22. Nanging inggih wontên têngènne sakêdhik |
mangsi mêkotêna |
tan limrah anglêlangkungi |
ambêjadakên pungkuran ||

487 Pangkur
1. Gumujêng Ki Jèngraga |
carêmêde angalêm guthulnèki |
bungah tyasira ginunggung |
madhidhig ragi dhangan |
asih marang Biyang Kacêr crêmêdipun |
pinathakol lambungira |
kinêkêtakên ing wêntis ||

Jilid 8 - Kaca : 246

2. Tan ucul panêkêmira |
tênggok thothok pan maksih dèn-têkêmi |
bathuk tumèmpèl ing kêmpung |
sarwi alon turira |
dhuh bêndara kenthol amba sangêt wuyung |
mugi paringa punika |
ta ês ta ês bok suwawi ||

3. Sangêt kêpengin kawula |

lir punapa raose (ng)gih puniki |
bok inggiha sang abagus |
sablêsêkan kewala |
Jayèngraga alon dènnira amuwus |
lah ya ing mêngko kewala |
ambungana bae dhisik ||

4. Biyang Kacêr marêm tyasnya |

sinanggupan ing mangkya dèn-karsani |
sakêlangkung bungahipun |
ngambungi asêngokan |
sarwi nêcêp ngêmut nucup ngamut-amut |
pinêt-nêt ing pipinira |
guthule saya amêsi ||

5. Tan bênggang nèng irungira |

panêkême grêgêtên dèn-nêt-nêti |
anggêlur mring bongkot pucuk |
ingucêl sadangunya |
kêsangêtên karaos mêrkindingipun |
pan kumêsar angganira |
tandha mèh mrojol kang mani ||

6. Sukunira Jayèngraga |
ingkang kanan jêmpole anggogohi |
ing gêmboke ngêmplok suku |
anggêrêng Jayèngraga |
ambadêdêng kadêdêr badan sakojur |
dhogole sru akêjotan |
mêcothot nyoroti rai ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 333 >

7. Galêgêkan ngudal-udal |
kêkênthêlan gubras ngêbêki rai |
irung netrane gêlaprut |
kêbês kopoh ing kama |
mata karo alis irung lir dèn-ancur |
kêbês kêmèl dening kama |
wus tungtas wêdalirèki ||

8. Kang sare tangi gumregah |

Jayèngraga gumujêng angling ririh |
o lah priye kowe iku |
raraimu gêluprut |
ujêr kêbangêtên têmên panêkêmmu |
anggêlur gelo angogak |
kasêlak jêbrol tan kongsi ||

9. Anggarap marang ing sira |

Biyang Kacêr tangane kang sawiji |
ngucêk-ucêk netranipun |
kang têngên maksih nyandhak |
anêkêmi guthule ingkang ngalelur |
ingulig-ulig ngalèmprak |
sarwi ngoso matur ririh ||

Jilid 8 - Kaca : 247

10. Dhasar akumet paduka |
bok inggiha wêlas mring wong ngrêrintih |
pancèn lècèt maninipun |
kur tinêkêm kewala |
mukok bulaeran pirang-pirang duduh |
nampêki netra kawula |
tan sagêd mêlèk puniki ||

11. Jayèngraga angandika |

ya wus bênêr nging bisa krêp ngunggahi |
ah wis ta tanganmu iku |
uculna dèn-aenggal |
pan winêngkang umatur bok kajêngipun |
mêngkono ing wancinira |
bêdhug têlu bangun enjing ||

12. Tuwu kolik sisikatan |

myang pangwuhing sata gumêrah asri |
Jayèngraga gupuh-gupuh |
pan arsa dus jinabad |
Niyang Kacêr nuduh ing patirtanipun |
Jèngraga siram nèng kulah |
Ni Kacêr malbèng wismèki ||

13. Anggugah mring nyai randha |

pan wus tangi nging maksih nguli-uli |
anggêgotho dhogolipun |
go kêncêng uga nglèmprak |
myarsa Biyang Kacêr (ng)gugah nguwuh-uwuh |
sokur mreneya sêdhela |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 334 >

 kiye dadimène tangi ||

14. Malbèng jroning pagêbêran |

Biyang Kacêr winudan tanpa jarit |
wong têtêlu ting baringkung |
samya wuda nèng tilam |
biyang Kacêr anggrayang guthul ngalelur |
lagya cêg nulya andhêngal |
ni randha suka kêpati ||

15. Wawi kenthol Kulawirya |

eca lu pat ma nêm tu-nipun malih |
kang jinalukan gumuyu |
gèdhèg mêlongo nabda |
uwo èh ta tan (m)badêdêng mêngkonèku |
mêdhêdhêg ogrèk-ogrèkan |
mung thuh-thuh thok-ethok tangi ||

16. Gumuyu randha Sêmbada |

adhuh lae-lae kenthol wong sigit |
suwawi malih pulang hyun |
inggih sapisan êngkas |
botên kêdah dangu mung satuwukipun |
gumuyu Ki Kulawirya |
angling o biyang si nyai ||

17. Niki wayah wus tanggungan |

yèn pot wêktu kewala mangke malih |
kula tuwuki sakayun |
ngling ta kenthol sakêdhap |
ni randha Sêmbada sru panggujêngipun |
angrêringih aturira |
coba ingriku rumiyin ||

Jilid 8 - Kaca : 248

18. Mring Biyang Kacêr supaya |
sagêd kêngkêng anuntên dhatêng mami |
wawi kenthol wong abagus |
yata Ki Kulawirya |
pan kêpopoh bote wong adarbe kayun |
mrih gampang sapênjaluknya |
nulya kêthèngkrèng anitih ||

19. Adhangan dening nomira |

nora pati longgar kaot ngangêti |
angigig panggêluripun |
ni randha bêntayangan |
ngêsas-ngêsês acès-cèsan ilêripun |
myat ing Byang Kacêr sinunggar |
kalangkung dènnya kapengin ||

20. Ês kenthol wawi mring kula |

dèn-aenggal kula sêlak kêpengin |
kang jinalukan anurut |
gumalempang malembang |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 335 >

 mring ni randha tinamakakên ngalèlur |
moprok malênthèt nèng wokan |
mupuk kewala nèng jawi ||

21. Jinêjêlkên grèwèl mêdal |

nulya kinèn mring Biyang Kacêr malih |
singra malih manggung-manggung |
kêncêng amblês lur-luran |
Ni Sêmbada lir kekeyan akèn wangsul |
anyêdhak jèjèr malumah |
dhadhêsêkan adu cêthik ||

22. Ingungkil Ki Kulawirya |

gumaledhag gumlebag angurêpi |
tindak tumanduk nglêmpuruk |
ngalentroh kadi lintah |
jinongkongakên ngalih mring Byang Kacêr sêngkut |
kyèh swarane balêkukan |
ni randha prêmbyeyan nangis ||

23. Sabên ngalih mring ni randha |

datan bisa tumanduk angayati |
mung mring Biyang Kacêr sêngkut |
ajênak nèng pênggalak |
[---] |
gya rinêbut rasa |
sami nyangkêrunging kalih ||

24. Mukok nèng Byang Kacêr (ng)gènnya |

Ni Sêmbada amuwus sarwi nangis |
e lah priye mêne iku |
ngong tan kaduman pisan |
kêbangêtên kenthol Kulawirya iku |
maring ngong nora tumama |
mung Byang Kacêr dèn-acungi ||

488 Pocung
1. Yata wau luwar dènnira aundhung |
Ni randha Sêmbada |
maksih mèwèk mêrbês-mili |
Kulawirya sêmu (ng)guyu-guyu wêlas ||

Jilid 8 - Kaca : 249

2. Alon muwus lah bibi aywa wulangun |
kêtrucut manira |
ngong ampêt-ampêt tan kêni |
(ng)gih ngapuntên dika bibi mring ragèngwang ||

3. Randha muwus dhasar dèn-jarag mariku |

nulya Kulawirya |
ni randha angarih-arih |
ingarasan pinindha-nom rekanira ||

4. Alon matur ni randha inggih wong bagus |

panuwun kawula |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 336 >

 kèndêla ing tigang ari |
anèng ngriki maksih cuwa tyas-kawula ||

5. Inggih lamun paringa tur kawulèku |

punapa kinêrsan |
kawula anyanyaosi |
lamun datan parêng kawula lênggana ||

6. Duk ingrungu wuwusing randha kadyèku |

abêbêk manahnya |
alon dènnira nauri |
lah (ng)gih bibi mangke manira rêmbugan ||

7. Niki sampun ing wêktu Subuh kêsusu |

bibi alim dika |
pundi patirtanirèki |
nyai randha matur punika ing kulah ||

8. Lamun sampun anuntên paduka wangsul |

sabakdaning salat |
sokur yèn tan salat enjing |
ngong-ladosi kewala anèng ing wisma ||

9. Ngling gumuyu Ki Kulawirya amuwus |

o lah puniku ta |
datan kêna dèn-gagampil |
poting salat jangjinya niku duraka ||

10. Nambung matur de kaum ngriki puniku |

namane Duljaya |
santri jadhug têdhas ngèlmi |
Subuh Luhur Asar tan mawi sêmbahyang ||

11. Inggih namung sabên Mahrib salatipun |

turene Duljaya |
yèn santri taksih nglampahi |
limang wêktu salate santri gorèkan ||

12. Taksih kumprung dèrèng têdhas ngèlminipun |

(n)jêngèk Kulawirya |
(ng)gih mangke kula manggihi |
mring kaum-dika kang gadhah pangrêmêkan ||

13. Rada gêcul kintêne kaum puniku |

nulya mring patirtan |
adus jinabad wus suci |
laju marang pandhapa panggih Jèngraga ||

14. Dhèhèm sêgu Jayèngraga mèsêm muwus |

paman nora jamak |
angêtok kongsi sawêngi |
Kulawirya ngling ih wong dèn-gawe wadal ||

15. Lah sirèku dene atêlês rambutmu |

rowangira sapa |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 337 >

 kuwêlan dhèk mau bêngi |
Jayèngraga gumujêng mung gêbrojolan ||

Jilid 8 - Kaca : 250

16. Mila adus jinabad prujil manipun |
kang paman ris mojar |
payo Subuh maring masjid |
lah Nuripin gugahên kaum Duljaya ||

17. Sru gumuyu Jèngraga dene kadyèku |

kaum ran Duljaya |
slewang-slèwèng jênêngnèki |
Kulawirya ngling arakna kaum Buda ||

18. Payo uwus sêmbahyang Subuh mring tajug |

nulya samya salat |
Duljaya ginugah tangi |
wusnya sami wulu Ki Nuripin adan ||

19. Kaumipun tan nyarakkên lajêng maju |

ngimami kang salat |
Duljaya ngangkat usali |
usaline tan bênêr unining lapal ||

20. Ingkang makmum pasekat usalinipun |

tan makmum niyatnya |
usali parlam Subêki |
rakangatin ada-an imaman lilah ||

21. hi tangala Allahu akbar wusipun |

Ki kaum Duljaya |
kayoman kèthèr kang ati |
nulya mudhar ambatalkên ronning-kamal ||

489 Sinom
1. Nolih sarwi angrêngrêpa |
suwawi dalêm imami |
kawula makmum kewala |
kang sinabdan tan nauri |
Duljaya nèng wuri |
usaline ekral makmum |
Jayèngraga asora |
santak pamacanirèki |
wusing Patekah surat Anjal-na ||

2. Akire wusing Patekah |

wêwacan surat Watini |
rêkangat kir kinunutan |
wus sujud ro tahyat akir |
gya salam bakda nuli |
pupuji gya dhikiripun |
nulya amaca donga |
pêragat dènnira bêkti |
gya sêlawat nulya samya sêsalaman ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 338 >

3. Sawusira bakda salat |
Ki Kulawirya ningali |
mring kaum ran Ki Duljaya |
bisik-bisik mring Jèngragi |
lah iku ingkang warni |
kaum kang ginunggung jadhug |
dhapure lir bêdhigal |
tan mèmpêr dhapuring santri |
balênthote kokothot matèni dalan ||

4. Kacatur ngèlmune têdhas |

sêmbahyange sabên Mahrib |
Mahrib iku tarkadhangan |
duwe pengrêmêkan ngèlmi |
Subuh Luhur Ngasar-i |
[---] |
Jêngraga mèsêm nabda |
kados tan pantês pinikir |
Kulawirya ris wuwuse mring Duljaya ||

Jilid 8 - Kaca : 251

5. Anu rika ingkang aran |
Dulprawira-wijayèki |
kang liningan nor turira |
botên mawi prawirèki |
Duljaya mawon ugi |
Ki Kulawirya gumuyu |
Jayèngraga alatah |
myat mring kang dèn-têtakèni |
kang ginuyu biyas pucêt ulatira ||

6. Ngling malih sirèku paran |

kang dadya kaum mring ngriki |
tan doyan ngaji sêmbahyang |
apa nora (n)durakani |
Duljaya matur ajrih |
inggih ing sayêktosipun |
kula kaum papêksan |
saking karsanipun nyai |
tan sagêd ngaos namung apal-apalan ||

7. Donga pan amung Rajukna |

lan donga nambêlèh pitik |
liyane puniku datan |
wontên kang kula-sagêdi |
mèncêp Kulawiryèki |
sira iku dadi kaum |
mung kaum bêbêlèhan |
wis sira tan bisa ngaji |
jênêng kaum wani-wani tan sêmbahyang ||

8. Dadi ngong srêngên mring sira |

duraka jangjining akir |
lagi jênêngmu Duljaya |
gèsèh dudu jênêng santri |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 339 >

 ingkang mawa punapi |
sira nora wêktu-wêktu |
Duljaya tur bêlaka |
yêktosipun jasad-mami |
walèh-walèh punapa saking jrih kula ||

9. Lêbura dosa kawula |

sapalih saprêtêloning |
inggih kawula punika |
asring-asring kèn nilêmi |
kajiyat (n)dara nyai |
randha Sêmbada kêlangkung |
drêmbane mring wong lanang |
tan towang ing siyang ratri |
dados kula tan kobêr-kobêr jinabad ||

10. Ngawirya ro sru guyunya |

e lah layak yèn kadyèki |
pangulu pakaning randha |
kadèkna wêdi ing masjid |
umatur kang sinung ling |
inggih saking wrat-wratipun |
tiyang angungsi têdha |
mikantukkên anak rabi |
Jayèngraga angglêgês myat ingkang paman ||

11. Sarwi bibisik wuwusnya |

dene ana kang ngrakiti |
ki kaum kalawan paman |
tinandhing (m)buh kang pinilih |
kêtanggor gèn dukani |
dhumpyuk kasut padha kasut |
nora dadi abahan |
kang paman anamur liring |
angling malih Kulawirya mring Duljaya ||

12. Manira tanya mring rika |

de kanggo dhewe sirèki |
êndi bandhamu kayapa |
Duljaya anjumbul wigih |
o nuwun tan prayoga |
sangêt awon warninipun |
pinêksa pinaripêksa |
Duljaya jrih sêmu isin |
gya liningkap katon nglênggirik ngalèmprak ||

Jilid 8 - Kaca : 252

13. Samya kagyat kalihira |
Jèngraga Kulawiryèki |
gumuyu alatah-latah |
we-o-we anggigilani |
nyata ala sayêkti |
kan gigire kêbak wulu |
lir tikus wirog kawak |
layak kangge mring si njai |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 340 >

 iba yèn mêtotong gêdhene sapira ||

14. Nulya enggal sinasaban |

ginuyu pating cêkikik |
ya wis nulya Duljaya |
manawa nuli pinanggih |
mring gayêranmu nyai |
kang liningan sigra mundur |
Ki Kulawirya nabda |
mring putra Ki Jayèng ragi |
iki ana rêmbug pakewuh ing manah ||

15. Karêpane nyai randha |

anggondhèli laku iki |
rêrêm nèng kene tri dina |
kapriye rêmbugirèki |
mangsa bodhowa nanging |
thithik lagyana karsèngsun |
golèk tulak mêlarat |
mupung olèh babah mami |
rada wênang (n)jarag karam anèng paran ||

16. Jèngraga gumuyu nabda |

paman pamine puniki |
ing lampah kawula tilar |
paman kantuna nèng ngriki |
Kulawirya nauri |
tan (n)tuk dene jaluk rêmbug |
yèn aja-a kèlingan |
tut wuri marang Jèngrêsmi |
gêlêm bae manira yèn sira tinggal ||

17. Têtekadan rêbut paran |

bot-boting langip nèng margi |
tambah kêmlarataningwang |
Jayèngraga angling aris |
kêlamèn anèng ngriki |
sêtun sadintên sadalu |
ingangkah rampungira |
barang karsa kang dumugi |
yèn matura mring kangmas mangsa kenginga ||

18. Kulawirya ris wuwusnya |

mêsthi bae lamun runtik |
singa pisan iki ngalang |
sawêngi êngkas nulya wis |
aywa mbèncèngi pikir |
padha nganggo gêcul kumpul |
nèk mêngkonone uga |
sêdhêng mari kêsêlnèki |
Jayèngraga angalêgês wuwusira ||

19. Inggih botên ta lah paman |

(n)dadak ngangge dèn-praboti |
tiyang dhasar sampun niyat |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 341 >

 asipêng malih sawêngi |
suwawi ngong-labuhi |
supaya paman pikantuk |
kadugèn ing sakarsa |
mugi sagêda nglampahi |
kang badhe anjuru-dêmungi ni randha ||

490 Jurudêmung
1. Yata ni randha Sêmbada |
sawusira dènnya adus |
adandan bêsus kumayu |
mêsês kèwês lir pêrawan |
anganggo pinatut-patut |
sarwa kêling pênganggenya |
ngore rambut acucundhuk ||

Jilid 8 - Kaca : 253

2. Suri têtanggalaning mas |
tinêngahan sêkar mênur |
widatal ginêbêg alus |
pupur kuning gugunungan |
Ni Kacêr ngladèni ibut |
kinèn atata dhaharan |
sasaosan sèmèk esuk ||

3. Andhèr ing bale watangan |

ni randha dènnira lungguh |
anèng pandhapa amubru |
ngling mring Biyang Kacêr tanya |
priye Cêr duk mau dalu |
tuturên ingkang bêlaka |
lèhmu peyor lan sang bagus ||

4. Bêgja têmên kêmayangan |

kinarsan marang wong bagus |
matur dene daya lamun |
kinokohan ing asmara |
namung kinèn ngêngkuk-êngkuk |
agênge tan lumrah-lumrah |
apanjang dêdêlêgipun ||

5. Tan kongsi ambubak kawah |

sêlak bulaèran nêmbur |
mring rai kula sadarum |
Ni Kacêr dènnya crêmêdan |
bisa amuwuhi umuk |
ni randha kalêsêdan |
kapi-antan kêrêp idu ||

6. Lah priye Cêr budinira |

tyas ngong sangêt kêpenginku |
miyarsa tuturirèku |
kaya pa raose baya |
kang tan lumrah-lumrah iku |
kirane apa bisa-a |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 342 >

 ngong pikir ing mêngko dalu ||

7. Umatur inggih mênawa |

wontên karsane tinêmbung |
lah ya wus arahên iku |
amrih kêrsane maring wang |
sira mêngko ngong wêlungsung |
sok uga Cêr kalakona |
wus aturana dèn-gupuh ||

8. Iya kenthol sakaliyan |

aturana sami kondur |
Ni Kacêr gya lampahipun |
praptèng tajug aturira |
kawula kenthol ingutus |
paduka sami ngaturan |
marang ing wisma sang bagus ||

9. Apan sampun sinaosan |

dhadharan sêsèmèk esuk |
ingantos-antosan dangu |
anulya kang ingaturan |
samya mudhun saking tajug |
praptèng pandhapa alênggah |
Ki Jayèngraga andulu ||

10. Mring randha inyor tumingal |

tanpa ngrasa wong kêpaung |
wus dhaplok ngêpluk kumayu |
mung jaga pakan kaluwak |
arahe kaya kumêncur |
têka mangkono osik tyas |
ni randha aris umatur ||

11. Mring kakalih tamunira |

suwawi kenthol sang bagus |
adhahara mumpung esuk |
ngawirya kalih ris mojar |
(ng)gih nyai sangêt trimèngsun |
Ki Kulawirya liringan |
jêjawatan kalihipun ||

Jilid 8 - Kaca : 254

12. Uningèng sêmu Jèngraga |
mèsêm ririh wuwusipun |
jawane bot wong kêbutuh |
turangga cinancang pucang |
blarak kang cêdhak tinubruk |
katon sukêt kalamênta |
kayata paman puniku ||

13. Lir ngêlih sangêt katliyah |

amamah papah tinêmpuh |
kang paman kêkêl gumuyu |
ni randha saya aberag |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 343 >

 pangrasane dhawakipun |
kang rinasanan ing suka |
tuwa-tuwa maksih ayu ||

14. Ngêsorkên prawan wulanjar |

maksih ayu nimbok iku |
mangkono pangrasanipun |
sarwi mundur saking ngarsa |
malêbèng wisma gêng pungkur |
lorod ulate kinarya |
Jèngraga tansah gumuyu ||

15. Yata kang tamu ro samya |

sarêng dènnira tuturuh |
dan lêkas bukti pikantuk |
anutug antaranira |
luwaran cinarik sampun |
pinaringkên santrinira |
Nuripin tinuwuk-tuwuk ||

16. Katutugan panganira |

sawêngi ngising ping wolu |
mêngkana ni randha wau |
saos sinjang nèng panampan |
sami sapêngadêgipun |
gya Biyang Kacêr ingundang |
iki aturna kentholmu ||

17. Dene kang sapêtadhahan |

aturana bae masuk |
gus kenthol Kulawiryèku |
kang liningan sigra mêdal |
ambêkta pênampanipun |
praptèng ngarsa lon turira |
punika tur-aturipun ||

18. Nyai nyaosi pasatan |

katura dhatêng sang bagus |
Jayèngraga lingira rum |
lah iya Ni Kacêr tutura |
mring nini randha trimèngsun |
yèn ana karsa manira |
têmtu manira anjaluk ||

19. Ni Kacêr malih turira |

gus kenthol Kulawiryèku |
paduka ngaturan masuk |
marang pun nyai sakêdhap |
Jèngraga angatag gupuh |
awawi ta enggal paman |
pinanggil marang dyah ayu ||

20. Kusuma sêsakaningrat |

kang pindha bunglon ginatung |
anggundamakên wong turu |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 344 >

 kang karya ewaning manah |
èsême ngêdohkên kayuh |
lan sampun kêdangon paman |
kang wirangrong ngayun-ayun ||

Jilid 8 - Kaca : 255

491 Wirangrong
1. Gumuyu Kulawiryèki |
sadangune dèn-pêpoyok |
anulya mring wisma (ng)guyu-(ng)guyu |
sapraptaning panti |
panggih lawan ni randha |
sampun ingaturan lênggah ||

2. Ni randha turira ris |

sumangga punika kenthol |
salinna busana ingkang patut |
pundi dèn-kêrsani |
Ki Kulawirya sigra |
acucul salin busana ||

3. Nyamping kêmbang jarak mori |

dhêstar modang sabuk gêdhog |
sarwi binorèhan pinapatut |
mêthènthèng andhandhing |
Ki Kulawirya mojar |
yèn sêmbada bibi randha ||

4. Santri kula pun Nuripin |

(ng)gih wenèhana panganggo |
ing salila (n)dika anggêr wutuh |
dhengah bathik lurik |
mêsakakên mêningan |
tut-wuri tan kêna têbah ||

5. Ni randha suka turnya ris |

inggih sampun walangatos |
thole santri paduka gih-gihipun |
kula kang nyukupi |
lah Kacêr timbalana |
Nuripin malêbèng wisma ||

6. Kang ingundang nulya prapti |

nèng jogan linggih andheprok |
ni randha lingira sarwi mundhut |
sapêngadêg jarit |
èh Nuripin salinna bêbêd sabuk ikêtira ||

7. Kulambi kalawan kêris |

iya rangkêpên lan golok |
Nuripin agêpah nuwun-nuwun |
aturira aris |
lamun parênging karsa |
kawula nuwun berang ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 345 >

8. Berang panguthik kang apik |
nèng margi yèn wontên bondhot |
bondhot binabadan tiyang anut |
pungkuring priyayi |
ayahan ewuh-aya |
kêdah agêgaman berang ||

9. Kulawirya gumuywangling |
èh sampun lir omah kobong |
(n)dadak mraman-mraman ngaji pupung |
tumungkul Nuripin |
sarwi akacêmutan |
ni randha gumuyu nabda ||

10. Iya ywa susah Nuripin |

ngong duwe bur-buran bêndho |
duwèke mas dêmang kang wis nganggur |
panguthike bêcik |
lah ênya kiye apa |
landhêp rangkane prayoga ||

Jilid 8 - Kaca : 256

11. Gupuh nampani Nuripin |
bungah maloto malongok |
lah dalah utama dene bagus |
olah agêm pyayi |
ngiras gawe bêlehan Ki Kulawirya alatah ||

12. Sarwi mojar èh Nuripin |

kabêgjan sinung panganggo |
lah iku wasisan panguthikmu |
sêngkêlitên bêcik |
wis ta sira mêtuwa |
Nuripin matur sandika ||

13. Ni randha gupuh dènnya ngling |

ah Biyang Kacêr sun-kongkon |
sira tutukuwa bumbu-bumbu |
lan midheya daging |
myang panganan wowohan |
dahdharan olah-olahan ||

14. Iya Cêr sadina iki |

ngundanga wong lanang wadon |
kon-nênambut karya dèn-arampung |
lan (n)jupuka dhuwit |
layak ta sanga-têngah |
ya wus kiranên cukupnya ||

15. Mangsa bodhowa sirèki |

manira uwus pitados |
Biyang Kacêr sigra gupuh-gupuh |
amêmatah kardi |
ni randha ringas turira |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 346 >

 marang kenthol Kulawirya ||

16. Putrandika gus Jèngragi |

inggih punapa kang dados |
mênggah kalangênan rêmênipun |
sabêne punapa |
Ki Kulawirya mojar |
yèn kemase Jayèngraga ||

17. Ingkang dipun karêmêni |

mung gêndhing-gêndhing kemawon |
asangêt ugungan dhasar kogung |
bêrkate priyayi |
wong sarwa kasêmbadan |
tuwin wruha yèn ambêksa ||

18. Abagus sarwa winasis |

parèstri pating tareplok |
ngunggahi kedanan ambarubul |
sêlur lunga prapti |
samya laju mawongan |
sandhang pangan mèt priyangga ||

19. Mila kenthol Jayèngragi |

bature lanang mung loro |
wadonne kumreyab ayu-ayu |
randha wlanjar kêncing |
lagèk tindhik kêdanan |
kang wus brai nunjang-nunjang ||

20. Dalah somah kèh kêkinthil |

samya (m)bêrung tinggal bojo |
(ng)gih ta yèn sampun putrèng guru |
kèh wani mrakawis |
dêlalahe tan ana |
pan malih lila sinêlang ||

21. Langkung sagêde pun bibi |

nyaosi kang kapanujon |
pêngarêp ronggèngan mangke dalu |
ni randha matur ris |
inggih mangsa boronga |
mijilkên sabda mring putra ||

Jilid 8 - Kaca : 257

492 Mijil
1. Kula matur pêsaja sayekkti |
sangêt wirong-ingong |
kawuyungan sangêt mring kimase |
Jayèngraga priyayi (n)jêlanthir |
inggih lir punapi |
kenthol raosipun ||

2. Kulawirya sêmu wlas ningali |

mring randha kang wirong |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 347 >

 ngling (ng)gih bibi kula rah-arahe |
bokmanawa kalakon dospundi |
punapi punagi |
bibi mring ragèngsun ||

3. Ni randha matur punagi-mami |

sumangga kemawon |
punapa kang dipun-kêrsakake |
tan rumaos gêgadhahan-mami |
Ki Kulawiryèki |
mathêt sukèng kalbu ||

4. Wus katêmu nême marganing sih |

gugon (ng)gêgêm gacon |
Ki Kulawirya alon wuwuse |
bibi kularsa mêdal manggihi |
kemase Jènggragi |
ni randha umatur ||

5. Mangke kewala mêdal ing jawi |

wawi guling kenthol |
sangêt wulangun ngong mring dhèwèke |
mugi wlasa mring wong kawlasasih |
dhuh kenthol sêwawi |
datan kêdah dalu ||

6. Jajal sajêntolan nuli mijil |

sakêdhap kemawon |
Ki Kulawirya alon dêlinge |
taksih kènjingên gèsèh ing wanci |
mangke siyang bibi |
guling yèn wus bêdhug ||

7. Ni randha ngling mangke bêdhug malih |

samya akakêlon |
sapunika kewala dèn-age |
sêlak pengin miyat baguse kadi |
Jênaka asigit |
dhuh dene abagus ||

8. Dèn (n)dhih-êndhih Ki Kulawiryèki |

manahe rumaos |
binêcikan sinaludhah dene |
dadya kêrsa sarat anuruti |
sumarah mring nyai |
tan lêngganèng kayun ||

9. Pan cinandhak cêg landhunganèki |

jênak mring paturon |
Ki Kulawirya amèkèh-mèkèh |
angling dhuh kang alon mawon bibi |
yèn têmah tan osik |
kasêron pandudut ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 348 >

10. Cinulakên gya lambung tinarik |
minggah ing paturon |
nulya tinangkêbakên gêbêre |
sarêng lukar sinjangira kalih |
bêlindhis mêndhilis |
karo ting baringkung ||

Jilid 8 - Kaca : 258

11. Nibèng kasur samya ting gulinting |
sigra lajêng gathok |
nyai randha solahe kêkèjèk |
ngulêr-kilan (n)dêngkèng anglawani |
ngulèt amalilit |
amumulêt pupu ||

12. Datan wiwal pêngrangkulirèki |

mêtêl-mêtêl boyok |
ngêsês-ngêsês ngelêd-lêd idune |
kiyêr kincêr mulirik mundêlik |
sirah golag-galig |
ngawêt ngathuh-athuh ||

13. Matur lah andika-sunggar mami |

kenthol kang mêthongkrong |
kang kadya mring Biyang Kacêr kae |
gya sinunggar nyangkuk nimba upih |
tan ana ngèwêgi |
sinru ing panggêlur ||

14. Lir kekeyan ujur ngolah-ngalih |

ni randha mêcoco |
pangkêrêdan mungkrêd gigithoke |
kêmpung slekak pinantog ing titih |
pêngrasa ngindhaki |
gêng panjang lir jujul ||

15. Ngêsah-êsah lir panggrêsahing sih |

saking toging raos |
dhuh bêndara kenthol ywa ge-age |
Ki Kulawirya sêngkut mèh gati |
ni randha wruh wadi |
anyêngkah kêkêmpung ||

16. Dhuh-dhuh mangke-mangke sampun mijil |

thol mangke kemawon |
lêhêng kula kang rumiyinake |
sampun jêngandika rumiyini |
wawi sarêng mijil |
lakên raosipun ||

17. Dangu dènnira apulang untir |

agrasakkên raos |
yata Nuripin praptèng jawine |
Jayèngraga kagyat aningali |
ngling bilah Nuripin |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 349 >

 dene mubra-mubru ||

18. Panganggomu apa dèn-wènèhi |

paran nyêlang nganggo |
sapangadêgira iku kabèh |
matur inggih (ng)gènnipun nyukani |
ni randha prak-ati |
tuwa-tuwa sêmu ||

19. Paman-dika lir jaka (n)jêlanthir |

mêmèrètan mompyor |
mulih anèm birai mathènthèng |
Jayèngraga gumujêng galigik |
aturana aglis |
manirarsa têmu ||

20. Kang liningan mentar praptèng panti |

sajawining kobong |
ingulatan tan ana kenthole |
jroning gêbêr banène kapyarsi |
pyak-pyok dèn-aranni |
ewuh amêmasuh ||

21. Nulya mêdal matur ing Jèngragi |

pamanta tan katon |
mung jroning gêbêr wontên banène |
pyar-pyak crak-crok kadya masuh jarit |
latah Jayèngragi |
mamasuh raimu ||

Jilid 8 - Kaca : 259

22. Iya masuh nanging masuh bajing |
bajing gêndhu mukok |
matur oh kêtawis sru banène |
cak-cok kadya ngêcêk-êcêk jarit |
yèn (n)guyanga bajing |
sintên kanthinipun ||

493 Kinanthi
1. Jèngraga saya gumuyu |
nora kaya-a Nuripin |
atimu landhêp dhudhulang |
undangên bae dèn-aglis |
Ki Nuripin sigra-sigra |
malbèng wisma sru dènnya ngling ||

2. Kênthowol Kulawiryèku |
de tan ana anèng ngêndi |
kang lagya apulang tingkah |
kêsusu kalihe sami |
ni randha anggêlak rasa |
akèn nêrod mrih glis gati ||

3. Ni randha kumêsar bingung |

ngêsês anggonne markinding |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 350 >

 wawi dèn-sangêt dèn-rikat |
Kulawirya angantêpi |
kêdangon panêrêgira |
inguwuh wuh mring Nuripin ||

4. Sinauran asru hus-hus |

setan thethekan Nuripin |
wor pangrêngihe ni randha |
Ki Ripin kagyat wus dêling |
anèng jroning pagêbêran |
dinukan panguwuhnèki ||

5. Nuripin sigra lumayu |

mring jawi panggih Jèngragi |
umatur sasolahira |
latah-latah Jayèngragi |
yata kang nèng pagêbêran |
ni randha ngling lah dènaglis ||

6. Ki Kulawirya wus kêju |

kêdangon tan awèh mijil |
tan kongsi rêntahing rasa |
guthul puthêr mungkrêd cilik |
ni randha nuju brol mêdal |
jingkat-jingkat ngolang-ngaling ||

7. Narêthêk anggêgêt untu |

dhogol kasingsal anjêbling |
satêngah mêtu thêr-thêran |
tinilar kumrèwèl mijil |
anjêlih ririh ni randha |
biyang priye kenthol iki ||

8. Lagi mangkene ngalelur |

gêla têmên ati-mami |
anggêrêng Ki Kulawirya |
guthul mopok anèng jawi |
jinêjêlakên tan kêna |
tutug wêtuning rasèki ||

9. Gumlebag tiba ing kasur |

tan (ng)gulawat angganèki |
lungkrah angunjal ambêkan |
ni randha malerok (ng)liling |
mèsêm-mèsêm Kulawirya |
pan sarwi dènciciwêli ||

Jilid 8 - Kaca : 260

10. Gumuyu sarwi amuwus |
mangke ta ngong tutur nyai |
yèn (n)dika lamun wêruha |
mring bêncolènge Nuripin |
bangêt gêdhene adawa |
yèn matotong kadya poting ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 351 >

11. Lan ngong dede amputipun |
wontên patang mèntên niki |
tinandhing lawan Duljaya |
gêng brag-abrage Nuripin |
amêsthi yèn (n)dika sukak |
thothoke sabathok krambil ||

12. Ni randha suka gumuyu |

punapa inggih sayêkti |
Kulawirya (ng)ling (ng)gih nyata |
ni randha umatur malih |
sumangga nèh tinimbalan |
Ki Kulawirya naguhi ||

13. Wusnya dangdan nulya mêtu |

saking pagêbêranêki |
ingungak-ungak pandhapa |
santri Nuripin kaèksi |
ingawe mring Kulawirya |
Nuripin sigra mangarsi ||

14. Panggih lan Kulawiryèku |

linggih nèng salu (ng)ling aris |
Nuripin sira wus bungah |
sandhangamu sarwa bêcik |
kang liningan suka ing tyas |
ya sokur sira sinung sih ||

15. Jupukên kae kêrisku |

jroning gêbêr mring si nyai |
Ki Nuripin sigra mara |
malbèng jroning kobong angling |
ngong kinèn mundhut wangkingan |
ni randha mèsêm ling aris ||

16. Ênya tampanana gupuh |

dèn-marene ananggapi |
nulya Nuripin mêrangkang |
cinandhak tanganirèki |
ginujêg dènajak nendra |
Nuripin ilang tyasnèki ||

17. Muwus ta ah niki prèpun |

nyai kula tan mangêrti |
lah niku ajêng punapa |
dene tangan dèncêkêli |
ngling nora têka nuruta |
sadhela payo aguling ||

18. Lah payo atunggal turu |

jare bandhamu ngluwihi |
mara jajalna maring wang |
kaya pa rasane Ripin |
yèn uwis sapatilêman |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 352 >

 mêngko ngong wènèhi malih ||

19. Ki Nuripin bêkah-bêkuh |

ah botên ah botên nyai |
(n)dika culkên tangan-kula |
botên tate nika-niki |
ngong tiyang santri bêlaka |
tani bêntil konthal-kanthil ||

20. Pinêksa-pêksa tan purun |

Nuripin ajêlah-jêlih |
adhuh biyung nyai tobat |
alah-alah priye iki |
ya Allah astag-pirolah |
têka (m)buh-êmbuh si nyai ||

Jilid 8 - Kaca : 261

494 Gambuh
1. Ah mangke nyai sampun |
botên ilok mêksa wong tan purun |
nyai randha ngling èh Nuripin sirèki |
tan purun nurut karêpku |
tak dêlênge bae gupoh ||

2. Ta êndi brag-abragmu |
yèn tan awèh bilai sirèku |
Nuripin ngling o ah arusuh si nyai |
pan rinangkus bêbêdipun |
Nuripin amèngkak-mèngkok ||

3. Biniyak jaritipun |
garêjêgan pinêksa dinulu |
pathênthêngan ni randha mêksa angungkih |
wus liningkap bêbêdipun |
têtali kathok binêthot ||

4. Suwèk kokoloripun |
tali sinêndhal pêdhot cumêthut |
binanjurkên sinuwèk brèk o lah blai |
nyai botên dosa tèngsun |
sarwi nangis anggêlolo ||

5. Nyai randha amuwus |

tan dènkapak-kapakkên sirèku |
ngong dêlênge bae ngarah apa èh Pin |
nulya katon kang dinulu |
acilik mungkrêt lir gêndhon ||

6. Tanana awakipun |
ukur gêthêg kabuntêl ing jêmbut |
kadya jamur wuku thukul mung siji thil |
gêdhene sajênang grêndhul |
èmpêre lir wudêl bodong ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 353 >

7. Nyai randha gumuyu |
kêkêl kêpingkêl-pingkêl gagêtun |
sarwi muwus hêm priye kiye Nuripin |
sêpele têmên duwèkmu |
cêndhak cuplêk kaya cèbong ||

8. Awake tan kadulu |

pa wus dhasar nora nganggo gêmbung |
kaya gêlêm ora-ora ukur kathik |
gatra bae ala nganggur |
ngur aja nganggo mangkonok ||

9. Mawa konthol mêlulu |

anjêngkêrut lir ampês bak wulu |
wis nora kêna pisan-pisan pinikir |
ya ta-lah Ripin bandhamu |
lir papon tumumpang gembol ||

10. Nuripin angruruntuh |

o bok sampun nyai sampun |
Ni Sêmbada nêntak sarwi anasabi |
sapa kang doyan bandhamu |
dèn-rewangi gêmbar-gêmbor ||

11. Wis aywa dadi tyasmu |

ngong lironi sêbite kathokmu |
lah nya iki sruwal buran sêngklat abrit |
Nuripun ature nuwun |
gya mêdal saking kêkobong ||

Jilid 8 - Kaca : 262

12. Kulawirya angguguk |
sadangune myarsa sru gumuyu |
myat Nuripin (m)bêkta sruwal sangklat abrit |
ingawe prapta ing ngayun |
Kulawirya atêtakon ||

13. Priye Ripin dhèk mau |

dene olèh opah sruwal bagus |
inggih opahipun kula kèn-nilêmi |
dèn-alêm sadangunipun |
arêna mring darbèkingong ||

14. Kulawirya gumuyu |

(ng)ling nudingi lo goroh si Cêmpud |
pêngrasamu ngong kok-arani tan uning |
grêjêgan lir wong dèn-pênthung |
thok-ethok ngaku angamplok ||

15. Mendah doyan bandhamu |

mung saiprêt mangkêrêt tan patut |
jaba kontholira yèn bisa umanjing |
kur lèh melik bae umuk |
Nuripin ngacêmut cêlom ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 354 >

16. Wis ta (ng)gonên sruwalmu |
panji-panji sing cèkèh tandangmu |
payo mêtu mring jaba panggung Jèngragi |
gya inganggo nulya mêtu |
Jèngraga kagyat duk anon ||

17. Dhèhèm sarwi gumuyu |

bilah ana garwa-dalêm mêtu |
padmi lan pipingitan kajambar mijil |
Kulawirya mèsêm muwus |
hêm dandanan ya wong mono ||

18. Sok lèha bae lothung |

ana kang ginawe têkên lunyu |
tinimbang lan nora nana kang mêlasi |
Jayèngraga ngling gumuyu |
(ng)gih lêrês mumpung pêpayon ||

19. Ki Kulawirya muwus |

payo nakmas padha ala nganggur |
gêgamêlan kang enak gêndhinganèki |
kang putra sumanggèng kayun |
angling mring niyaga gupoh ||

20. Êndi kabèh kancamu |

undangên ngalumpuk mupung esuk |
kang liningan sigra mentar angundangi |
tan dangu pêpak sadarum |
Jèngraga nabuh kêromong ||

21. Kang paman kêndhangipun |

wus kawongan kabèh ricikipun |
Jèngraga gya buka Lara-nangis gêndhing |
niyaga sarêng biyantu |
padha êmbate nênaboh ||

22. Muni gamêlan arum |

wèh asmara mring sakèh kang ngrungu |
sêdhêng pênabuhe srune lirihnèki |
sawasis-wasising dhusun |
tangkêbe dènnya nênaboh ||

Jilid 8 - Kaca : 263

23. Rêbab suling anganyut |
panuthuking bonang ngênut-ênut |
kêndhang jêjêdan mingkêd iramanèki |
saron pêpinjalan runtut |
surup lima gong lan kênong ||

24. Yata ni randha wau |

cuwa manahe tan kongsi tutug |
nuding rencang rarywalit kèn-manggil aglis |
mring kaume Duljayèku |
badhe kèn andudukwuloh ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 355 >

 495 Mêgatruh
1. Kinèn mêtu kêbon aja na kang wêruh |
tan adangu nulya prapti |
ni randha mèsêm amuwus |
lah sokur Dul sira prapti |
payo turonana ingong ||

2. Matur dene lagèk sapênika sampun |

nauri jabakna kang wis |
wong lawan sirèku durung |
age Dul payo aguling |
e lah yèn mêkatên kados ||

3. Inggih wawi nyai lamun dèrèng tuwuk |

kula ladosi sakapti |
andika mapan ingriku |
sigra sami lukar jarit |
Duljaya ngêthèngkrang nyemplo ||

4. Sangsaya sru swarane pating balêkuk |

asor banène kang dhingin |
warni-warni uninipun |
dhasar têtandhêgan maksih |
kadya wong bajong-binajong ||

5. Kêtutugan nyai randha karêpipun |

Duljaya bisa nuruti |
kon-suwe kon-sadhela nut |
salin solah tingkah ngênting |
bêtah (ng)gayêr binalotong ||

6. Wus mangkana luwaran dènnira undhung |

nyai randha mêmpis-mêmpis |
sayah pinolah ngêlumpruk |
kaume ngling wawi malih |
saure êng êh (ng)ko mêngko ||

7. Ki Duljaya ni randha sarêng gumuyu |

yata kang sami anggêndhing |
arambah sami nêngipun |
Jêngraga nabuh mratani |
ngrêbab uga (ng)gambang ngromong ||

Jilid 8 - Kaca : 264

8. Biyang kacêr sadhela-dhela tinuduh |
salêgane kèn-nyindhèni |
antuk sagêndhingan wangsul |
mring pawon mêmatah kardi |
myang ngladèni asêsaos ||

9. Anèng ngayun wedang pêpangananipun |

gembol wêr sri suruh rawis |
tan kuciwa cawisipun |
nuju suwuk dènnya (ng)gêndhing |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 356 >

 ngawirya ro ngling guguyon ||

10. Mring niyaga crêmêdan patakonipun |

Jèngraga gumuyu angling |
ngong tanya sayêktosipun |
iya wong samene iki |
sapa kang wus dadi lêbon ||

11. Mring ni randha Sêmbada kang tunggal ujur |

sapa kang kanggo pribadi |
niyaga samya tumungkul |
pating galêgês mu liring |
èsême sami malengos ||

12. Kang sawiji tan wigih bêlaka matur |

yêktose sampun nglampahi |
sadaya kanca kang nabuh |
tan wontên dèrèng satunggil |
nanging sami tambêl-butoh ||

13. Gilir gêntos tiga-tiga siyang dalu |

Duljaya sakawanèki |
sabên-sabên rintên dalu |
Duljaya kinèn ngèrèni |
namung punika kang kanggo ||

14. Mila kuwat piyambak ambakna kaum |

tan kirangan nyandhang bukti |
sagêd nêbas sabin sajung |
sarta nglampahakên picis |
pangungsènnya wong kabutoh ||

15. Jayèngraga lan kang paman sru gumuyu |

sarwi sasmita ngling aris |
jawane Duljaya iku |
iya ingkang anglurahi |
sakèhe kang para dhogol ||

16. Inggih ta lah paman tan majad lan èlmu |

randha Sêmbada puniki |
tan ngangge nêbut salêmud |
prandene sinungan sugih |
têka tan boros bêrobos ||

17. Pra niyaga samya matur mring sang bagus |

inggih saèstu nglangkungi |
tan têlas-têlas sinambut |
komuk ing sadèsi-dèsi |
nadyan tiyang kitha rawoh ||

Jilid 8 - Kaca : 265

18. Mantri-mantri umbul dêmang samya nambut |
arta dandosan mring nyai |
salong botên sagêd nyaur |
anggêr malupuh nuruti |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 357 >

 ambabagol naur dhogol ||

19. Inggih tiyang samantên kajawinipun |

kathah kiwa têngên têbih |
kang samya kinèn malangkruk |
lyan kang giliran wus siti(?) |
kapat Ki Duljaya benggol ||

20. Tiyang ngriki sadhusun radin sadarum |

sami-mêrgi dèn-wèwèhi |
dêlah ki pangulu sampun |
modin miwah santri-santri |
anggêr butoh samya ngrogoh ||

21. Têrkadhang siyang wong dalu tiyang wolu |

satutugnya gênti-gênti |
kasanga Duljaya kaum |
Jèngraga latah miyarsi |
kang mumucung gêntos-gêntos ||

496 Pocung
1. Sru gumuyu Jèngraga Kulawiryèku |
inggih ta lah paman |
pratingkah angluluwihi |
randha Sêmbada dadya ni Drêmba moha ||

2. Alon muwus kang paman marang sang bagus |

lah payo ngrêbaba |
pathêt sanga Gambir-sawit |
gya Jèngraga ngrêbab sêndhon pathêt sanga ||

3. Gêtêripun ngêmbat kawat ngêntul-êntul |

kosok muput lamba |
yèn rangkêp rikat lêstari |
cêkuthênge jariji nyikil kêmangga ||

4. Anyêngkênuk ngêlus-lus kawat ngêsipun |

gambang kaluturan |
mêgat irama ngulêti |
gêndèr gumrining sêpange anyêlupak ||

5. Sêndhonipun nutug lih-ulihanipun |

Srayuda sabêman |
datan têlangke anggêndhing |
lajêng buka Gambir-sawit rum araras ||

6. Nganyut-anyut wilête srancak ambyantu |

pan padha kêrasa |
Ni Kacêr kinèn nyindhèni |
rêbut silêp lan rêbab ngês wilêtira ||

7. Sarêng pitung gongan minggah gêndhingipun |

kêndhange kosèkan |
kang nabuh samya birai |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 358 >

 tan sarênti nabuh imbal pêpinjalan ||

Jilid 8 - Kaca : 266

8. Wusnya dangu irama ngandhêlong suwuk |
Jèngraga ris nabda |
lowung Biyang Kacêr iki |
ronggèng tèmbèr-tèmbèr datan nyamènana ||

9. Lan puniku Ni Kacêr prigêl ing têmbung |

krêkêle arênyah |
kumêsar ambêlèr ati |
Kulawirya mèsêm manthuk-manthuk mojar ||

10. Iya tuhu nora paribasan lowung |

lugune kêpenak |
swarane pintêr nut gêndhing |
lan rupane rada prakati ulatnya ||

11. Mèsêm muwus Jèngraga mring pamanipun |

inggih lêrês paman |
kalih-dene saupami |
bok ngupaya ronggèng ingkang têtêmênan ||

12. Malihipun inggih ngupaya-a wuluh |

saêros kewala |
asêdhêng kinarya suling |
ragi cuwa ing raras tan sinulingan ||

13. Asru muwus Ki Kulawirya anuduh |

marang wong niyaga |
ngundang ronggèng kang prayogi |
lawan wuluh tan antara dangu prapta ||

14. Ronggèngipun kêkalih lan wuluh katur |

Jèngraga anyandhak |
wuluh kinarya sêsuling |
ingunyêran dèn-èncokakên nêmira ||

15. Tan adangu suling wus dadya tiniyup |

anyamlêng rarasnya |
ngling sapa kang bisa nyuling |
matur inggih wontên satunggil pun Eka ||

16. Dan agupuh Jayèngraga ngrêbab bêsus |

sêndhon pathêt sanga |
ngik-ingik angêcêk ngêlik |
tutupane cumènthêng nyamlêng araras ||

17. Wuwuh nganyut sinulingan sêndhonipun |

mèsêm Jayèngraga |
nutug lih-ulihanèki |
gya lajêng pathêt Sarayuda sabêman ||

18. Alus muwus Jèngraga mring wong nênabuh |

nya kiye ngrêbaba |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 359 >

 sapa sabêne ngrêbabi |
banjur bae unèkêna Onang-onang ||

19. Kang tinuduh anampani rêbab gupuh |

èngèk-èngèk buka |
nga-nga ngi-nga nga-nga ngi-ngi |
ngèk ngèk ngèk ngèng sênggrèng rang-rong cara desa ||

17 (Ing pakauman ki pangulu lêlênggahan kalihan Jayèngrêsmi)

Ing pakauman ki pangulu lêlênggahan kalihan Jayèngrêsmi. Nuripin sowan,
kadangu bab Jayèngraga lan Kulawirya, matur pasaja sadaya kawontênanipun
ing karandhan. Jayèngrêsmi botên patos kadugi, namung maklum.
Dhatêng ki pangulu Jayèngrêsmi suka pitêdah jêjêging pangulu nêtêpana suci
badan, suci lesan lan suci manah. Awrat tiyang dados pangulu katêmpuhing
batal makruh, walêr sangkêr makmumipun. Ki pangulu parentah dhatêng
rabinipun atur pasugata dhahar. Anakipun èstri satunggal nama Sangidah
angladosi, katingal kasmaran dhatêng Jayèngrêsmi, nanging Jayèngrêsmi
botên nanggapi jalaran ingkang cinipta botên sanès kajawi Sèh Amongraga
ingkang dipun-upadosi. Lorodan katêlasakên Nuripin ngantos kuwarêgên
ngêbrok, wêkasan kaparingan santun bêbêd dening ki pangulu. Jayèngrêsmi
nglajêngakên pitêdahipun dhatêng ki pangulu bab: Misil, riba lan rêjêki
karam. Rêjêki karam nanging taksih samar, upaminipun maesa satunggan
ingkang karam wontên 6 bab, i.p. : utak, balung, rah, pringsilan, lêmpong lan
wulu. Ingkang kalal namung daging. Balung ênèm kalêbêt karam, iso ênèm
mutawatosi, krupuk-rambak sagêd katutan wulu. Ugi kaparingan kêtêrangan
bab: 1. Ngawruhi wajibing Rasul: sidik, amanat, tabligh, Mokaling Rasul:
gidib, kiyanat, kitman. Sêdaya katêrangakên pêprincènipun. Katambah bab
rukunipun wudu lan salat, sarta batal karamipun nênêdha sarta lampahing
tobat saking lampah maksiyat. Ki pangulu badhe ngèstokakên, jalaran
sampun rumaos dosa nate nuruti pangajakipun Randha Sêmbada awit saking
kapèpètipun bêtah arta.
Kaca 267 - 277

Jilid 8 - Kaca : 267

497 Wirangrong
1. Sêjajar tutuping driji |
pangosoke lir gêgorok |
santên kinêthèran kêcèr asru |
kadya banyak ngak-ngik |
sikute anut ngêmbyak |
cêktêngèng kelang-kêlingang ||

2. Gambangane nganal nil-nil |

pipincangan klang-klèng klang klong |
korèke walikan rik-thur rik-thur |
sulinge anjêmprit |
ricik sarancak rampak |
kêndhang angaplak kosèkan ||

3. Ronggèng ro sarêng angêlik |

rêbut unggul sruning ulon |
ngês wilêtanira adol ayu |
pan kumayu sami |
Jèngraga Kulawirya |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 360 >

 asêsambèn nyêyamikan ||

4. Samya myarsakkên kang ngêlik |

nimbang gêndhènge ronggèng ro |
Jèngraga lingira man puniku |
tan pati pakolih |
angêrik raosira |
ambalêbêg piniyarsa ||

5. Ngandika mring ronggèng kalih |

sindhèn gantiya nêlung gong |
samya gêgêntènan wusnya dangu |
anggêndhèngi gêndhing |
ngandika mring kang paman |
sakeca Kacêr sindènnya ||

6. Kang paman nauri aris |

têmêne iya mangkono |
ambakna blèkènan dudu gambyung |
angungkuli pra jungkit |
ya mêngko kon-ngupaya |
yèn sida jare nayuban ||

7. Talèdhèk ingkang ngluwihi |

kang wus komuk ing wong uwong |
Jèngraga ngandika sira iku |
padha ronggèng ngêndi |
kang liningan turira |
inggih ing ngriki kewala ||

8. Jayèngraga mèsêm angling |

lah payo unèkna Montro |
gupuh pra niyaga buka talu |
arêmpêg kang gêndhing |
tan winuwus kang lagya |
anggêndhing kang sinindhènan ||

9. Nuripin mundur sing ngarsi |

arsa mring Kauman Kulon |
rumasa dinukan tan kadulu |
sêdalu tan panggih |
lawan bêndaranira |
Jèngrêsmi kang anèng langgar ||

10. Nuripin sarwi acincing |

ngatokkên sruwal bang marong |
mêrgi turut latar ginaguyu |
bocah kèh nudingi |
lir prajurit grêbêgan |
miwah wong kang tuwa-tuwa ||

Jilid 8 - Kaca : 268

11. Pating galêgês ngaruhi |
dene janma anyar-katon |
uruting pomahan tan adangu |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 361 >

 Ki Nuripin prapti |
langgaring Pakauman |
ki pangulu tajugira ||

12. Jèngrêsmi lagya alinggih |

anèng surambining suro |
kagyat duk tumingal praptanipun |
Ki santri Nuripin |
ingawe sigra gêpah |
asila mêpês nèng langgar ||

13. Jèngrêsmi ngandika aris |

bilah dene adang onggok |
lèh gawe anyandhang mubra-mubru |
iku lèhmu ngêndi |
Nuripin aturira |
inggih ni randha Sêmbada ||

14. Punika ingkang nyukani |

kêlangkung pêradhah ing wong |
witning ta pamanta winalungsung |
busana sarwadi |
rayi dalêm Jèngraga |
ngaturan salin busana ||

15. Nanging rayinta tan apti |

namung pamanta kemawon |
kang salin busana miwah dhuwung |
inggih saput pranti |
Jèngrêsmi mèsêm nabda |
sokur ana kang sih marma ||

16. Ya pira-pira Nuripin |

ana kang awèh pênganggo |
paran marganira dene sinung |
sapangadêg sami |
Nuripin aturira |
mèsêm-mèsêm kacêmutan ||

17. Jayèngrêsmi angling aris |

lo dene angêmu wados |
matura bêlaka marmanipun |
paman lan Jayèngraga |
lah mara caritakna |
andhèrên priye nèng kana ||

18. Nuripin umatur aglis |

inggih blakanipun yêktos |
kalihe nèng rika pan simunun |
sugun anglangkungi |
mring ni randha Sêmbada |
lungse sêpuhe satêngah ||

19. Sêmunipun ragi brangti |

mring rayi pamanta kenthol |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 362 >

 ni randha wis tuwa prandènipun |
kumêncur sumunthi |
kêmrawan-kêmêprawan |
kang lagya birai sandhang ||

20. Linggèh rongèh kontrang-kantring |

wus rompang pipine kêmpong |
mèndèse kèwêsan adol ayu |
kumayu wus nini |
kedanan ingawirya |
kalangkung angêmas-êmas ||

Jilid 8 - Kaca : 269

498 Maskumambang
1. Jayèngrêsmi mèsêm ngungun angling aris |
lah priye banjurna |
matur prasaja Nuripin |
pamanta Ki Kulawirya ||

2. Anglanggati marang kènyute pun nyai |

sêdalu tandhakan |
kongsènjing tan kenging mijil |
nutug dènnya pepeyoran ||

3. Rayi-dalêm Jayèngraga datan apti |

sangêt dènnya ewa |
kewala namung nuruti |
mring kang paman karsanira ||

4. Supayane gampila ingkang pinurih |

kawula punika |
dèn-kandhakakên mring nyai |
yèn kawula sring gêlêman ||

5. Kenthol Kulawirya ingkang (ng)gêgorohi |

mring randha supaya |
gadhah karsa maring mami |
nulya kula tinimbalan ||

6. Dèn-apusi mring kenthol Kulawiryèki |

kèn-mundhut wangkingan |
nèng jroning gêbêr winangi |
ni randha anèng jro tilam ||

7. Dipun-cêpêng cêg tangan-kula tinarik |

marang nyai randha |
pinêksa ingajak guling |
kawula nangis gêmboran ||

8. Dipun-grêjêg gujêngan ingungkil-ungkil |

ical-tyas-kawula |
sruwal kula kongsi sêbit |
duk pirsa murat kawula ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 363 >

9. Sru gumuyu randha sarwi anggablogi |
gya kinèn umêdal |
sinung sruwal sangklat abrit |
kang kula-angge punika ||

10. Sangêt gila kawula mulat pun nyai |

drêmba mring wong lanang |
tan towang ing siyang ratri |
tadhah siyang tiga-tiga ||

11. Jayèngrêsmi mirêng tan pati kêdugi |

alon angandika |
mring pangulu Jamalodin |
lêrês pembatang-manira ||

12. Wontên ngrika-ngriki wus pêkarêmnèki |

gêndhingan gêndhengan |
Jèngraga Kulawiryèki |
gompalane golongannya ||

13. Paman Kulawirya adhi Jayèngraga |

ingugung mring rama |
sapolahe dèn-ubungi |
sajêg tan sinungan rêngat ||

14. Mila sampun kirang maklum mring wong kalih |

alim pakênira |
umatur Ki Jamalodin |
kang botên-botên sinabda ||

Jilid 8 - Kaca : 270

15. Langkung bagja amba paduka kèndêli |
kawula prêsasat |
binarsihan ingaurip |
jêjêging pangulu imam ||

16. Kang punika sang bagus mugi paring sih |

sampurnaning imam |
andadèkkên pêrlunèki |
kang makmum-makmum sadaya ||

17. Jayèngrêsmi pangandikanira aris |

wruhanira paman |
sampurnane tri prêkawis |
kang suci tigang prakara ||

18. Ingkang dhingin kudu suci badanèki |

kapindho lesannya |
ping tri kudu suci ati |
lire kang suci badannya ||

19. Sujud rukuk kang tetela ywa gumampil |

iktidal kang nyata |
sujud loro dèn-kêtawis |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 364 >

 ywa susu dèn-tumaninah ||

20. Kaping kalih kang suci lisannirèki |

kang sêca ikralnya |
maca Patekah kang titis |
mad kasar kandêl tipisnya ||

21. Kaping tiga sucine kang bangsa ati |

lawan mukaranah |
maknane aywa sarênti |
kang jurudêmung ing lapal ||

499 Jurudêmung
1. Mung puniku insya Allah |
kang paham tumanêm kalbu |
dèn-kawangwang siyang dalu |
sucine kang tri prakara |
yèku pikuling pangulu |
tan kêna wèng-wèng salilab |
marganing praptaning ngèlmu ||

2. Mulyaning dunya akerat |

purna jênênging pangulu |
sah pananggunge ing parlu |
maring kang makmum sadaya |
wus kuwat apêsing makmum |
sêbab sêpangating imam |
suci badan lesan landhung ||

3. Yèn durung sah tri prakara |

abot wong dadi pangulu |
katêmpuh ing batal makruh |
sukêr walêr sangkêrira |
kang makmum mring imamipun |
salat galate sadaya |
wong akèh marang pangulu ||

Jilid 8 - Kaca : 271

4. Ki Jamalodin duk myarsa |
mring wirayating sang bagus |
kalangkung padhang tyasipun |
ki pangulu anggêpira |
sumungkêm cipta (ng)guguru |
sangêt sukur suka-rêna |
angsal ngèlmuning pangulu ||

5. Mêngkana ing wayahira |

surya têngahe mèh bêdhug |
anolih mring rabinipun |
kang wadon wruh sêmunira |
kèn-mêdalakên susuguh |
apan wus sakenjing mila |
dènnya lah-olah abikut ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 365 >

6. Di-adining pagunungan |
ajêjangan bècèk wêdhus |
anuding nak putunipun |
kinên mêdalkên sugata |
ni pangulu anèng ngayun |
wurine nakira prawan |
Ni Sangidah wastanipun ||

7. Cangkring kêpanjing sinjangnya |

akêkêmbên solok madu |
borèh sari pupur rêmbug |
acundhuk sêkar cêpaka |
gêlunge methok abêsus |
amêpêg birainira |
sapolah tingkahe kogung ||

8. (m)Bêkta kêndhi cêcêp slaka |

praptèng sêrambining tajug |
ni pangulu ngatak sunu |
Ni Sangidah gya mangarsa |
anata susunguhipun |
sila anjongok siduwa |
rada kêndho kêmbênipun ||

9. Gêmuh payudaranira |
gumantung nglela pokipun |
wonga-wongane kadulu |
angegla mèntèr adênta |
pêthot kapidih ing bau |
(ng)gandhul kasanggèng sêmêkan |
sasolahe mrih kadulu ||

10. Sêmune sangêt abrangta |

mring tamu paraning wuyung |
masang paguting pandulu |
Jayèngrêsmi wruhing cipta |
mring solahe kang kêmayu |
nanging Jayèngrêsmi tyasira |
mung ketang ingkang rinuruh ||

11. Wusnya anata rinira |

mundur mèpèt dènnya lungguh |
ki pangulu aturipun |
punika sampun sumangga |
kula aturi tuturuh |
sêdhêng wancine andhah |
Jayèngrêsmi nginggihi wuwus ||

12. Pangulu ngatak mring suta |

mara ta Sangidah gupuh |
ladènana (n)gyannya wisuh |
kobok saosna ing ngarsa |
nulya ni rara mangayun |
anyandhak nuruhi asta |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 366 >

 ngampêt napas kang kêsusu ||

13. Gumrangsang mêdal ing grana |

gondhang salit ngêlêt idu |
kèring nyangga bokoripun |
kanan anyêpêng lantingan |
kasêron panyêkêlipun |
guluning kêndhi thêl gigal |
Jèngrêsmi mèsêm andulu ||

Jilid 8 - Kaca : 272

14. Ni rara akacêmutan |
èsmu isin tiwasipun |
ramèbu gumuyu muwus |
ngambila manèh pratala |
sijine kae dèn-gupuh |
nulya mundur marang wisma |
solahe mêsês abêsus ||

15. Ki pangulu aturira |

sumangga punika katur |
kang cinaran lon amuwus |
wawi man lan bibi samya |
nadhah sasarêngan kumpul |
kewala sami krana lah |
kang liningan ture nuwun ||

16. Paduka nadhah priyangga |

kajat kawula tur suhud |
asaos sêkul sananjung |
ki pangulu pan pinêksa |
ingajak nadhah akêmbul |
anulya nut karsanira |
supaya nadhah pikantuk ||

17. Ki pangulu lan rabinya |

ngiras ngaladosi tamu |
ingkang (n)jangan cècèk wêdhus |
nèng takir gadêbog pisang |
kluthuk mrih tan amis prêngus |
ni rara ngadhêp nèng ngarsa |
kang sami nadhah pakantuk ||

18. Nutuk dènnira anadhah |

luwaran samya wiwisuh |
cinarik sadaya uwus |
pinaringkên santrinira |
Nuripin rampadanipun |
kinên mangan tanpa rewang |
amapan gagah asaguh ||

19. Jangan bècèk kinokohan |

nèng takir gadêbog munjung |
cekoh serop nêsêp duduh |
nyêkodhong tangane rêkah |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 367 >

 kang kiwa nguculi sabuk |
kêrêp pamuluk rosa |
kringête nètès akumyus ||

20. Wal-wêl cuwak mangan iwak |

athêkul tumungkul wêdhung |
(m)balêndhug wadhug malêmbung |
atob hak-hèk maksih mangan |
pêdhot sus-usus jêmêprut |
barêng lan ngêntut gadidak |
alok hêm èh maksih muluk ||

21. Pangulu gumuyu mulat |

ngling punapa kang jumêthut |
nauri tangsul sus-sus |
pêdhot lawan kêbrojolan |
mêdal kèdêdêl ing sêkul |
(n)dika lèrèni sakêdhap |
ngling (ng)gih mangke niki tanggung ||

22. Namung kantun nêm pulukan |

kang tumingal sru gumuyu |
ni rara guyune namun |
mancêr liring mring tamunya |
cadhang paguting pandulu |
ciptaning tyas kinanthiya |
sihira ing siyang dalu ||

Jilid 8 - Kaca : 273

500 Kinanthi
1. Luwaran kang nadhah tuwuk |
rampadan ingundur aglis |
Nuripin amayag-mayag |
kêmlêkarên tan bisa sik |
Ki Jabalodin alatah |
(n)dika cewok dhi Nuripin ||

2. Nauri (ng)glêrêg amuwus |

(ng)gih kang ngulu magke kêdhik |
sih cêgèh ambêgan-kula |
tan sagêd kumrengkang tangi |
anulya ingayag-ayag |
dèn-agak-agak gyan dhiri ||

3. (n)Jongok mêdal tanganipun |

kêmpusan ambênganèki |
anjongok mukok amutah |
wingking kêpesing (n)dêlindhing |
ting salêmprot wingking ngarsa |
bali kabèh dènnya bukti ||

4. Kang myat sru kêkêl gumuyu |

Jayèngrêsmi mèsèm angling |
lah wis dèn-aglis adusa |
kana ing sumur kang brêsih |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 368 >

 gya kumrèngkang mekah-mekah |
mring nglêbuh nutugkên ngising ||

5. Ki pangulu wlas gêgêtun |

mojar mring rabinirèki |
jupuka jarit dèn-inggal |
karêbèn ginawe salin |
rabine glis maring wisma |
jarit sinungkên Nuripin ||

6. Bêbêde nulya winasuh |

yata kang lênggah nèng mêsjid |
ki pangulu aturira |
mring sang bagus Jayèngrêsmi |
kawula nuwun barêkah |
paduka bab ngèlmi ||

7. Winastan riba puniku |

kawula dèrèng andêling |
Jayèngrêsmi lon lingira |
eling manira ing Pêkih |
kadi wong urup-urupan |
bêras tinuku ing pari ||

8. Sapêpadhane puniku |
lan kasap kang mutawatir |
myang nêbas pari adêgan |
atuku ngijo ing sabin |
nganakakên arta petang |
amrih undhake kang picis ||

9. Lir wong gadhe lan bêratu |

sami margining sêtori |
nêbas bêlanjaning Amat |
kang durung ka-ana misil |
rinampungan ing bicara |
mêstèkkên kang durung yêkti ||

10. Myang totohan ngadu-adu |

jago gêmak lan kêmiri |
sapadhaning bêbotohan |
puniku riba kang misil |
malah-malah dadya karam |
kasil tan sukci binukti ||

11. Pêngulu gêtun angungun |

myarsa linge Jayèngrêsmi |
rumaos kèh lêpatira |
umatur kadi punêndi |
kang prayoga linampahan |
kang botên riba binukti ||

Jilid 8 - Kaca : 274

12. Jayèngrêsmi lon amuwus |
kasab misile kang sukci |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 369 >

 mung tuku kang nuju mangsa |
punapa limrahing rêgi |
tinandho inganti mangsa |
benjing samangsaning wiji ||

13. Bab rêgi wus anèng ngriku |

amawa rêgi pribadi |
dadya tan akarya rêga |
asarèh suci ing ngèlmi |
niku kewala rinosan |
kasab utama kang watir ||

14. Ki pangulu suka sukur |

winulang tekad prayogi |
umatur malih bab karam |
mugi sang bagus sung jarwi |
Jayèngrêsmi wuwusira |
kêjawi kang wus kêtawis ||

15. Ingkang tan pati kadulu |

kayata kêbo sawiji |
karane ulam kang kalal |
ulame kêbo sawiji |
apan nênêm ingkang karam |
utak balung lawan gêtih ||

16. Ringsilan têlpong lan wulu |

kang kalal pan amung daging |
liyaning daging pan karam |
thithik kêdah ngati-ati |
balung-nom babagan karam |
lan iso-nom mutawatir ||

17. Sabab têlpong asalipun |

kang wiwit tan purun bukti |
lan malih kêrupuk rambak |
kadhang têksih wulunèki |
puniku kang mawi karam |
lir wong puwasa saari ||

18. Kèh batal tan ngrasa iku |

saking sathithiking bukti |
cukil untu (ng)gugut tuma |
myang lingsa batal sayêkti |
tan beda kadya mêngkana |
karam kang amutawatir ||

19. Puniku wajib pangulu |

ngawruhi sarak kang rêsik |
wajibing Rasul têtiga |
kang sidik amanat tablig |
sidik bênêr ing pangucap |
amanat kang pracayèki ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 370 >

20. Tablèg kang ngandêl sawêgung |
mokale tigang prêkawis |
kang gidib kiyamat kitman |
gidib goroh têgêsnèki |
cêgah pakoning sarengat |
puniku wajib nêtêpi ||

21. Kiyanat pala-cidrèku |

kitman angumpêt lirnèki |
niku paman kinawruhan |
pangulu kinarya wakil |
Rasul imaming agama |
kang giris ajrih ing jangji ||

Jilid 8 - Kaca : 275

501 Girisa
1. Ki pangulu langkung suka |
winulang mring tamunira |
asru ngrêrêpa nor-raga |
Jayèngrêsmi angandika |
parluning wulu lan salat |
puniku dipun-karêksa |
tan kêna yèn dèn-gêgampang |
kang dadya praboting imam ||

2. Pêrluning wulu nêm kèhnya |

ingkang dhihine aniyat |
kapindho masuh rainya |
ping tiga amasuh tangan |
ping pat kuping kalihira |
ping lima masuh sukunya |
kang kaping nêm têrtibira |
sunate puniku lima ||

3. Kang dhihin masuh bun-bunan |

lan ngisêp toya sing grana |
ping tri masuh githokira |
ping pat kêmu kurah waja |
ping lima ngumbah uratnya |
lire kang tartib punika |
angluwihi watêsira |
ing sikut myang dhêdhêngkulnya ||

4. Batale wulu lilima |

kang dhingin anggêpok urat |
lan kêtiban najisira |
ping tri mêtokkên sukêrnya |
lan nggêpok dede mukrimnya |
ping lima wuru kang lêpya |
niku man pangulu Jabal |
kang kaliling dalu siyang ||

5. Pêrluning salat wolulas |

kang dhihin puniku niyat |
kaping kalih takbirira |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 371 >

 ping tri amaca Patekah |
kaping sêkawan rukuknya |
iktidal lan tumaninah |
ping nêm sujud antaranya |
kang sujud ro tumaninah ||

6. Lungguh sarta tumaninah |

lawan tahyat akirira |
kalawan tumaninahnya |
kaping sanga salam bakda |
kalawan ing tartibira |
jangkêp pêrluning asalat |
sabatale kinawruhan |
sawêlas kang dhihin wuda ||

7. Lan mêndêm gumuyu dhèhèm |

amumukul lan tumindak |
wacana lawan karuna |
jangkêp bataling asalat |
niku paman dèn-kawangwang |
lamun datan binêningna |
dadya pêngulu karasan |
sêtata kêlawan kewan ||

8. Tinikêl durakanira |
lan durakaning maksiyat |
abot pêngulu siksanya |
kang ngati-ati têtanya |
sarengat saraking imam |
pama kadya wong nêgara |
parabote wong aseba |
minangka wêdhung kampuhnya ||

Jilid 8 - Kaca : 276

9. Yèn tan rumat basahannya |
tan tumêkèng panangkilan |
nèng pangayunaning nata |
pêngulu lêga tyasira |
kêduwung kang wus kêlakwan |
kathah kang tan kalêrêsan |
kaworan budi maksiyat |
dhêlêg-dhêlêg lon turira ||

10. Kadipundi purnanira |

labêt anandhang maksiyat |
nglampahi panggawe dosa |
Jayèngrêsmi lon ngandika |
punapa jare rinasa |
ki pêngulu aturira |
kawula pajar bêlaka |
awalèh-walèh punapa ||

11. Mèsêm ririh aturira |

duraka kula punika |
kenging panggodhaning randha |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 372 >

 nuju kêtowongan blanja |
tan wontên kawula têdha |
kèwêdan nilih tan angsal |
rayat-kula gadhah rêmbag |
anggadhèkkên golok sinjang ||

12. Marang ni randha Sêmbada |

kêdah kawula ingundang |
sarêng panggih lan bok randha |
sojaripun mring kawula |
sampun (n)dika susah-susah |
(ng)gadhèkakên golok sinjang |
sok uga (n)dika gêlêma |
anuroni mring kawula ||

13. Ngong wèhi sabutuh (n)dika |

picis satak kula sukak |
bathi sanak ngajak tanak |
wrating bêtah kula têmpah |
kêlampahan tampi opah |
ngong trimah ni randha bungah |
mèh wêwah tan awèh kesah |
tinimpah anèng djêro-mah ||

14. Wus tutug raosing manah |

kawula pamit agêpah |
dalah punika têtêmah |
batos-kula anggarêsah |
yèn ta kula ladènana |
kêkarêpane ni randha |
pêngajake sabên dina |
dos-pundi ingkang punika ||

15. Jayèngrêsmi duk miyarsa |

mring linge pangulu Jabal |
mojar mèsêm èsmu ewa |
(ng)gih kenging yèn têmên sêdya |
ambirat tingkah maksiyat |
sarate tobat Hyang Sukma |
kang tan sêdya mangsulana |
pratingkah kang wus kalakwan ||

16. Yèn tobat kongsi angambah |

pindho ping têlu kaping pat |
tobate muwuhi dosa |
kudu sapisan kewala |
kanggo salawase gêsang |
yèn (n)dika bisa ambirat |
pratingkahe kasalahan |
dilalah angsal hidayat ||

17. Yèn tan sagêd ing atobat |

mêlarat donya ngakerat |
ki pêngulu kalêsêdan |
sakêlangkung ajrihira |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 373 >

 mituhu wuwulangira |
Jayèngrêsmi kang kadriya |
alon ature ngrêrêpa |
mugyamba antuka bêrkah ||

Jilid 8 - Kaca : 277

18. Ki Nuripin sawusira |
amasuh gya marang langgar |
marêk mring bêndaharanira |
Jayèngrêsmi lon ngandika |
lah uwis Nuripin sira |
mangetana mring karandhan |
lamun sira tinakonan |
manira maklum mring paman ||

19. Nadyan kongsiya sapasar |

kewala manira antya |
supaya tutuk karsanya |
sabarang aywa kêpalang |
Nuripin matur sandika |
pangulu mèsêm anabda |
(ng)gih dhi Nuripin prayoga |
ngladosi bêndara-(n)dika ||

20. Kula mindhak suka-rêna |

angsal gêgeyongan tama |
winulang ngèlmi kang mulya |
pintên-pintên rinahaban |
prêsasat pun nyai randha |
lan ngawirya kalihira |
angsung bêgja mring kawula |
manggih gambuhing wêwulang ||

502 Gambuh
1. Nuripin sigra mundur |
sinjang ingulihkên mring pangulu |
ki pêngulu ngling tan susah dhi Nuripin |
(n)dika pêndhêt wasisan wus |
sampun mawi walangatos ||

2. Ki Nuripin amuwus |
o lah botên punapa dèn-suwun |
ngangge bêbêd rangkêp rubêd tan pakolih |
satunggil mawon (ng)gih êmpun |
kakang mêkatên kemawon ||

3. Ki pêngulu amuwus |
adhi botên lajêng (n)dika-pundhut |
kula sidhêkahakên dhatêng pun adhi |
andika gawe kêkêmul |
pantês mawi rimong-rimong ||

4. Ki Nuripin gumuyu |
hêng mêkotên wakane puniku |
inggih sangêt tarima-kula sinung sih |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 374 >

 iba ganjarane besuk |
ing akerat ambêtoyong ||

18 (Nutip wangsul dhatêng karandhan)

Nutip wangsul dhatêng karandhan, kadangu ngaturakên bilih Jayèngrêsmi
maklum dhatêng ingkang paman. Sasampunipun sami nêdha, cêpak-cêpak
badhe salat Luhur. Ki Kutawirya adus jinabat ing blumbang, dumadakan
dipun-susul nyi randha kalihan Kacêr, ginujêg pinêksa untir ing salêbêting
toya, nanging botên sagêd damêl marêmipun nyi randha. Kulawirya
sasampunipun wudu enggal dhatêng langgar badhe salat kalihan ingkang
putra tuwin Nuripin. Sasampunipun salat lajêng lênggahan, wasana kasusul
dening Kacêr kasuwun wangsul dhatêng wisma. Botên sanès namung supados
ngladosi salulut kalihan nyi randha ngantos sarampungipun. Ki Kulawirya
badhe dipun-caosi punapa ingkang dipun-pundhut, nanging kasumênèkakên.
Ki Kulawirya wangsul dhatêng langgar pêrlu salat Ngasar, têka katingal têlês
kêbês awit saking kasêsanipun, dados gêgujênganipun Jayèngraga lan
Nuripin.
Kaca 278 - 284

Jilid 8 - Kaca : 278

502 Gambuh
5. Ki pêngulu ngacêmut |
(ng)gih dhi Nuripin puniki sabuk |
gringsing wayang ngong milala ing nêgari |
wus masêm nging rada alus |
(n)dawêg ing riku nèh anggo ||

6. Ki Nuripin agupuh |
anampani sabuk sarwi muwus |
dhuh lah-dalah nyata utami si kyai |
o pira-pira ing besuk |
ganjarane wuwah-wuwoh ||

7. (ng)Gih sami-saminipun |
donga-dinongakkên akiripun |
Ki Nuripin pamit kinalilan aglis |
langkung ing latar nêrutus |
samêrgi cincing angrimong ||

8. Tan dangu lampahipun |

mangetan mring kêrandhan prapta wus |
ing pandhapa nuju ngawirya kalih |
satêngah nadhah andulu |
Nuripin nganthukan gupoh ||

9. Wus prapta anèng ngayun |

antara kang bukti samya nutug |
Jayèngraga Kulawirya sarêng wijik |
ambêng cinarikan dinum |
Nuripin myang wong pêngisor ||

10. Ki Kulawirya muwus |

dene suwe anggotèk sirèku |
baya ana dukane Ki Jayèngrêsmi |
pêsthi sira adul-adul |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 375 >

 ngomong ing sapolahingong ||

11. Kathik wuwuh jaritmu |

sapa kang awèh dene amênthung |
Ki Nuripin matur mèsêm-mèsêm ajrih |
inggih kawula dinangu |
kula pêsaja kemawon ||

12. Tan dados dukanipun |

malah-malah sangêt maklumipun |
kados sampun kauningan klêthêknèki |
Ki Wirya mèsêm atutup |
lathi loro dhêngkul megos ||

13. Sasmitèng putranipun |

angèsêmi ing pasêmonipun |
matur malih dene kang sinjang puniki |
(ng)gènnya nyukani pêngulu |
pêsalin (ng)gèn-kula ngêbrok ||

14. Lajêng sinungkên ulun |

kados saking bungahe lir kaul |
sabab dipun-wulang mring putranta ngèlmi |
kêlangkung asugun-sugun |
lan wontên anake wadon ||

Jilid 8 - Kaca : 279

15. Pêrawan ragi ayu |
mêsês sêdhêng mêpêk brainipun |
sêsolahe ginawe-gawe mranani |
kalebate sangêt wuyung |
marang putranta sang anom ||

16. Nanging datan sininggun |

kalèncère angècèr kêmayu |
ayak-yakan lir dhêdhara amèmèti |
tan kepadhan dhêmênipun |
sang bagus tan rêna anon ||

17. Jayèngraga gumuyu |

apa nyata tuturira iku |
bok manira bae tawakna Nuripin |
kirane apa ta payu |
Nuripin umatur kados ||

18. Arame tandhingipun |

apan kêdhik ragi kawon sêpuh |
nging kasanggi mêmpêng sadhengah nèng nginggil |
Jayèngraga sru gumuyu |
dicêprat bisa ambanyol ||

19. Lah wis mangana gupuh |

sigra Nuripin mapan asuguh |
sakathahing jangan winor dadi siji |
limang cowok dènnya imbuh |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 376 >

 akokoh mêncêp sacuwo ||

20. Pamuluke a-ibut |

serap-serop nêsêp-nêsêp duduh |
cuwak mangan iwak mal-mol mêratani |
Ki Kulawirya amuwus |
jêk ngrungu ana wong ngêbrok ||

21. Umatur sami nyamuk |

ênggih kula kang ngêbrok gèk wau |
ngiki bokêng pêngêg mawong sampun mayi |
Kulawirya ngling gumuyu |
cangkêm bak amblabak ngomong ||

503 Balabak
1. Ki Nuripin saya sêngkut amangan |
puluke |
Kulawirya anggêguyu mring Nuripin |
tandhange ||

2. Bok sing tamban bae pamulukirèki |

dilèngèng |
susu-susu kaya wong dèn-buru bajag |
polahe ||

3. Iya-iya yèn kongsi ngêbrok sirèku |

mêngkone |
nora wurung ngong wudani babar pisan |
gêmbunge ||

Jilid 8 - Kaca : 280

4. Ki Nuripin malêruk kêdhèp narithil |
ulate |
ah uwis thim yèn kêbrojolan têmênan |
têmahe ||

5. Dadi gawe mundhak muwuhi prêkara |

têmahe |
mêngko bae tak mangan manèh kang warêg |
enake ||

6. Tan dèn-êntèkakên pan kantun sakêdhik |

sisane |
Kulawirya ngling dingarèn nora êntèk |
sêgane ||

7. Matur mèncêp ah botên sampun atuwuk |

wêtênge |
yèn têlasa tan wande angsal sêngkala |
adate ||

8. Kulawirya gumuyu sarwi nudingi |

wuwuse |
landhêp têmên Nuripin wêruh sinêmon |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 377 >

 si Pothèt ||

9. Kang liningan rèngkod mengo sarwi wisuh |

tangane |
gya sininggahakên ajange sêdaya |
piringe ||

10. Wus luwaran kang samya mangan lorodan |

kabèhe |
Jayèngraga ngandika marang kang paman |
wuwuse ||

11. Lah suwawi paman sami salat Lohor |

sêdhênge |
ingkang paman nauri lah iya sêdhêng |
wêktune ||

12. Jayèngraga mèsêm-mèsêm mring kang paman |

wuwuse |
wawi bêdhèk kasupèn dèrèng jinabad |
yêktine ||

13. Ki Wirya ngling anjumbul o o lah iya |

kêlalèn |
ya ngong adus sadhela mêngko ngong-nusul |
mêngkone ||

14. Sigra gepak mring bêlumbang pambêbêngan |

iline |
sêrèwèhan saking dhawuhan sinidhat |
toyane ||

15. Ingkang samya pinara-para tirtanya |

sêmrèwèh |
(n)jog ing blumbang pambêtêgane awiyar |
ombère ||

16. Pan ing riku pa-adusane ni randha |

sabêne |
kasukane sring asring bèbèk-bèbèkan |
adate ||

17. Asisiwo lan wong lanang nèng balumbang |

arame |
sabên adus wor-winor lanang lan wadon |
rusuhe ||

Jilid 8 - Kaca : 281

18. Têlung dhèmpèl patang dhèmpèl limang dhèmpèl |
dhangkoke |
apan dadi kabungahane ni randha |
karêpe ||

19. Kalawirya nulya dus anèng bêbêngan |

kungkume |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 378 >

 nyai randha nèng pawon gêrah arsa dus |
ge-age ||

20. Dasar wontên kang tutur yèn kenthol adus |

samangke |
bungah-bungah nguwuh payo Cêr mreneya |
dèn-age ||

21. Kang liningan gupuh nututi ni randha |

guyune |
kêlikikan dènyarsa adon asmara |
anèng we ||

504 Asmaradana
1. Ki Kulawirya tan uning |
mring ni randha praptanira |
lan Biyang Kacêr ge-age |
cucul tapih sarêng wuda |
(m)balêjêd bubukungan |
karone barêngan ambyur |
ring toya Ki Wirya kagyat ||

2. Sêdhadha jêrone warih |

ngabyag rêbatan anyandhak |
siji cêg guthul mêk konthol |
kenthol Kulawirya latah |
cinènèng ngering nganan |
rada (ng)guyu-(ng)guyu rêngu |
ing batine kami-gilan ||

3. Namur guyu ngling jro ati |

o Allah iki wong apa |
kaya mangkono polahe |
wong padha dubilah setan |
jawane ngong kêsasar |
ing laku rada kêpaung |
kalurung kalbèng loropan ||

4. Sêkala èngêt ing melik |

gampile ingkang tinêdha |
tyas binêtah-bêtahake |
ginujêg jinak gonjakan |
ni randha nyènèng ngarsa |
dinudut puthêr ngalelur |
sabab srêp kakum jro toya ||

5. Ni randha andhêdhêkati |
dèn-pakak-pakakkên wokan |
ingusêlakên ngalèlèh |
kur dumuk-dumuk kewala |
kewuhan tan kêlawan |
Ni Kacêr ngrangkul nèng pungkur |
susu nyunyunge gêpokan ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 379 >

6. Kanal-kanol anèng wuri |
Kulawirya tanganira |
mring wuri cêg nêkêm gêmbok |
(m)bêdêdêng tangi guthulnya |
ni randha bungah-bungah |
i kenthol guthule mulur |
wawi sablêsan kewala ||

Jilid 8 - Kaca : 282

7. Dêg-adêgan nèng jro warih |
bokong boyoke Ki Wirya |
rinakêtan pêmapane |
ni randha ngrêngih turira |
sampun lêrês wawi ta |
nulya pinadal nêd blusuk |
kèpêrêdan dening toya ||

8. Lagya nêm angkrêgan mari |

mungkrêd nglalêntroh lir lintah |
ngling ah êmpun mangke malèh |
misih slulub sibublungan |
ni randha langkung cuwa |
andadak wus dènnya adus |
ngasut nyamping sabuk dhêsthar ||

9. Laju ngambil toyastuti |

nulya gupuh maring langgar |
kang putra ngangkat parlune |
kang paman laju sêmbahyang |
makmum marang kang putra |
wus paragat dènnya wêktu |
sêsalaman tata lênggah ||

10. Jayèngraga mèsêm angling |

dene tan cancingan paman |
kawalêdan ngorod-orod |
punapa sababe paman |
Ki Kulawirya nabda |
sêpuluh wong wus kêbacut |
ya mangsa sasèn-sasèna ||

11. Yèn rinasakkên wong iki |

kèh têmên durakanira |
yèn ta aja-a kapêngkok |
nora gêtun sêsandhingan |
marang wong kêsurupan |
durung tumon wong kadyèku |
ngangah-angah kênèng tulah ||

12. Jèngraga gumuyu angling |

êng biyang puniku napa |
dangdanan sampun kêlakon |
inggih tinêmah kewala |
bok sampun samudana |
kang paman kluhuran wuwus |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 380 >

 mèsêm wêkasan alatah ||

13. Ya satêmêne kadyèki |

nanging rasane tyasingwang |
tan kuwat rong dina manèh |
munga sawêngi kewala |
binêtahkên pinêksa |
sesuk byar bae gya mundur |
minggat ywa nganggo pamitan ||

14. Kiye bakal mêngko bêngi |

jarene nganggo nayuban |
nêkak-nêkakên dhayoh |
manira tan pati rêna |
Jèngraga ris wuwusnya |
lah bok inggih kajêngipun |
kêdah-kêdahe piyambak ||

15. Ki Kulawirya nauri |

yèn ngandikan ring rakanta |
winastan ambandhang berod |
Jayèngraga mèsêm paman |
[---] |
mindhak (m)bêdhandho ing kalbu |
têkading rèh kêtanggungan ||

16. Tiyang sampun dèn-maklumi |

marang putranta kakangmas |
punapa ingkang rinaos |
Ki Kulawirya wus lêjar |
myarsa rêmbaging putra |
lah ya yèn mêngkono sokur |
yata kang anèng pandhapa ||

Jilid 8 - Kaca : 283

17. Ni randha mêmatah kardi |
parentah ring kaumira |
èh Duljaya dèn-agupoh |
sakèhe wong lanang-lanang |
mangsa bodhowa sira |
wong kang sêsambatan kudur |
kon-tarub (m)bladhah pandhapa ||

18. Nyuruhana pra pêtinggi |

umbul bundhêl miwah dêmang |
manira nayuban gêdhèn |
padha aturana têka |
mêrene pra pêrapat |
sagêdhugane atimu |
lah wis andadaka karya ||

19. Kang liningan sigra rakit |

Duljaya pandheganira |
wong sêsambatan kumroyok |
têtarub (m)bladhah pêndhapa |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 381 >

 ngirat pring ngambil blarak |
karya cagak pelagipun |
miwah wong ingkang dinuta ||

20. Tan dangu sêkala dadi |

bêrkat rinayap wong kathah |
agupruk lir wong mêmanton |
wong wadon kang olah-olah |
pan samya sêsambatan |
ni randha kawasanipun |
bisa andadak wong kathah ||

21. Bêrkat-bêrkate wong sugih |

sabarang karêpe dadya |
tan gêbutuh gawening wong |
ni randha ngling mring Duljaya |
mêngko sira nuduha |
undangên ronggèng si Madu |
kang sring dadya wirangrongan ||

505 Wirangrong
1. Duljaya ature inggih |
barang parentah linakon |
tan ana kuciwa sarwa rampung |
lir minangka patih |
pinitaya ing karya |
rinêngkuh wus kadya rayat ||

2. Ni randha lingira aris |

lah biyang Kacêr dèn-gupoh |
maringa ing langgar konên kondur |
kentholmu dèn-aglis |
ni Kacêr sigra mentar |
praptèng langgar aturira ||

3. Dhuh kenthol Kulawiryèki |

paduka ngaturan gupoh |
kang ngaturan mojar mring kang sunu |
lah payo dèn-aglis |
pinanggil marang wisma |
Jayèngraga mèsêm mojar ||

4. Kewala kula nèng ngriki |

prayogi paman kemawon |
mangke bakda Ngasar kula nusul |
Ki Wirya gya kering |
prapta anèng pandhapa |
ni randha Sêmbada turnya ||

5. Putra-(n)dika Jayèngragi |
punapa sagêd anggambyong |
Ki Wirya anabda e lah temtu |
sagêd napa malih |
rêmêne ambêksa |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 382 >

 (ng)gih mangke kantênanira ||

Jilid 8 - Kaca : 284

6. Yèn kemase lêkas ngibing |
moh èstri bokonge kêproh |
wong sarwa sêmbada dhasar de-gus |
bêsus aprak-ati |
nèng krajan Wanamarta |
sakêrsane tan kêpalang ||

7. Ni randha dèn-kêkandhani |
cas-cès ilêre narocos |
wahing agêbrèsan ngêlêd idu |
anyabe mrêkinding |
sisi angop klakêpan |
Ki Wirya gumuyu suka ||

8. Wicarèng tyas baya iki |

uwong nanging dudu uwong |
ambakna doyanan nora nyêbut |
kêranjingan iblis |
wus gêrang kêna ngènjang |
lanate ginawa modar ||

9. Tagihan lir wong madadi |

ngilêr brêbês-mili angop |
ni randha ris mojar kenthol bagus |
suwawi aguling |
kawula yèn tumingal |
mring kenthol tan betah towang ||

10. Mumpung kenthol sudi mampir |

mangsa yèn kêrsa-a andon |
wawi ta wawi ta kula bagus |
mêjên sangêt dening |
anuwun kakangênan |
Ki Wirya mèsêm ngandika ||

11. Dene wau la gèk uwis |

biyang bok darapon aso |
ni randha amêksa ngajak turu |
Ki Wirya anuruti |
gya masuk marang wisma |
tumamèng kobong kalihnya ||

12. Tan kongsi tata alinggih |

samya wuda srewat-srewot |
ni randha cêg nyandhak guthulipun |
singok dèn-ambungi |
biyang Kacêr ingundang |
prapta lajêng winudanan ||

13. Tumut nguwêl nguli-uli |

ginêrayang alon-alon |
griming mrih (b)bêngkayang dèn-ciciyum |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 383 >

 nêd (m)bêdêdêng tangi |
ni randha bungah-bungah |
gya mêlumah amêkakah ||

14. Tiniyung kinèn ngakahi |

linantarakên ingothong |
Ki Wirya tyasira ragi sêngkut |
myat kang wuda sami |
manahira gambira |
tinamakakên blês ing wokan ||

15. Angathak ngêpok tan kari |

mêncêp cêp-cêp adu cocor |
nêlas polah tingkah yèn ngêlegur |
amalembang maring |
Biyang Kacêr sinunggar |
anutuk sadhengah-dhengah ||

16. Wus dangu dènnira untir |

eca nyèmplo dèn-kêrubut ro |
luwaran dènnira sami undhung |
Ki Kulawiryèki |
anggêledhag ngalèmprak |
lêsu tanpa bayu sayah ||

19 ( Nyi randha Sêmbada parentah dhatêng Duljaya badhe ngawontênakên

tayuban)
Nyi randha Sêmbada ing siyangipun sampun parentah dhatêng Duljaya
supados siyaga badhe ngawontênakên tayuban ing dalunipun. Kadhawuhan
ambladhah pandhapi, ngundang ronggèng sarta ngaturi para lurah pêtinggi
dêmang sakiwa-têngên ing Pulung. Sadaya sampun kalêksanan amargi
katindakakên dening tiyang kathah.
Ing dalunipun Nyi Randha Sêmbada ngadi busana enggal, sinjang kêling
golang-galing, kêmbên solok madukara tigas, sêngkang nata-brangta
panunggul intên satunggal, gêlung munthil rinêngga sêkar rêroncèn, cundhuk
cêpaka sakronipun, driji sadasa mawi sêsupe sadaya mripat intên mirah
musthika sêtya ludira, kalung kacu kumbaya kusta, linggih ing gêlaran alus
ngadhêp gêmbol mas, ngêntosi rawuhipun kenthol Jayèngraga tuwin
Kulawirya sarta tamu ingkang dipun aturi.
Kaca 285 - 286

Jilid 8 - Kaca : 285

505 Wirangrong
17. Ing wanci Ngasar wus akir |
èngêt waktu tangi gupoh |
ni randha abungah-bungah muwus |
wawi kenthol malih |
Ki Kulawirya (ng)grêsah |
niki sampun ngaya-aya ||

18. Lah wus namungna puniki |

kula wis êmbèk amopo |
ngling mèsêm ni randha o lah nuwun |
amêsthi yèn malih |
malah mangke gêjigan |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 384 >

 wêkas-wêkasan tinilar ||

19. Mangke kawula aturi |

sakêrsanta ing pêsangon |
Ki Wirya kewuhan wus pinupus |
sakarêp nuruti |
alon ing wuwusira |
(ng)gih mangke kantênanira ||

20. Saniki kularsa mijil |

wus akir kuwatir yèn pot |
sigra mring balumbang dènnya adus |
wus nulya mring masjid |
Jayèngraga wus bakda |
dènnya mocung wêktu Ngasar ||

506 Pocung
1. Nulya wêktu Ki Kulawirya kang kantun |
salat wêktu Ngasar |
rema kêbês dèn-udhêngi |
Jayèngraga gumuyu myat mring kang paman ||

2. Mêntas adus kêsusu dènnira wêktu |

toya sih dêrawas |
dèrèng atus angêbêsi |
wus antara pêragat dènnira salat ||

3. Tata lungguh Ki Wirya alon amuwus |

winor guyunira |
rada karirên sun iki |
Ki Nuripin mèsêm-mèsêm aturira ||

4. Kula wau makmum salat sarêng rukuk |

gigir kêtrocohan |
botên jawah anêlêsi |
Ki Wirya ngling ah Cêmpud (n)dadak anggarap ||

5. Sru gumuyu Jèngraga sarwi amuwus |

laha dene paman |
bok dèn-pasati rumiyin |
dados botên kathah ingkang katêlêsan ||

6. Naur wuwus ya bênêr nanging kêsusu |

nulya cucul dhêsthar |
pinêrês kinirap aglis |
jinungkatan ingêpuh malêm remanya ||

7. Mèsêm (ng)guyu Jèngraga angling gumuyu |

èh Ripin si paman |
mundhak nom sawanganèki |
patut lamun dèn-kedani ing warandha ||

8. Alon matur inggih saèstu binagus |

Jèngandika paman |
kaot lawan wingi-wingi |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 385 >

 ngore rema kadya Bambang Aswatama ||

9. Kang ginunggung anjumbul gumuyu sêndhu |

(n)dadak ngompak-ompak |
milu anggêdhêg si Baring |
yun sinabêt ing galar Nuripin mingkar ||

Jilid 8 - Kaca : 286

10. Sarwi muwus ah aku bae dèn-bubuh |
mandah pinoyoka |
maring wong kêpati-pati |
wong ginunggung prandene amara-tangan ||

11. Yata wau ing wanci wus surya surup |

wawi sêdhêng paman |
wus manjing wêktu Mahêrib |
samya wulu wuse gya Nuripin adan ||

12. Sawusipun sunat nulya ngangkat parlu |

ingkang dadya imam |
putranira Jayèngragi |
tan cinatur ing wêktu kang sami salat ||

13. Yata wau ni randha kang anèng tarub |

busana sarwa nyar |
sinjang kêling golang-galing |
akêkêmbên solok madukara tigas ||

14. Awida rum jênar gêbêgan amubru |

sêngkan nata-brangta |
apanunggul intên siji |
gêlung munthil rinèmbyong sêkar roncenan ||

15. Acucundhuk cêmpaka lawan ronnipun |

jariji sadasa |
kêbak dening ali-ali |
intên mirah musthika sêtya-ludira ||

16. Tikêl balung sêsêr lang-alang sêkarung |

amyang tanganira |
ni randha dènnya alinggih |
nèng klasa lus ngadhêp gembol lêr cêpuk mas ||

17. Kalung kacu kumbaya kusta lus wungu |

tinon sasrapatan |
ni randha mêndèr andungik |
ngling gumêndhèng gumêmbrang agandhang-gandhang ||

18. Èh sira Duljaya lèhira anuduh |

marang ing Bakungan |
ngundang si Madu apa wis |
matur inggih sampun wau sinusulan ||

19. Rare pitu nundha-nundha kang lumaku |

kang ngulêm-ngulêman |

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 386 >

 samya saguh sadayèki |
lêrêsipun pun Madu wanci wus têka ||

20. Tan adangu ronggèng lan sapanjakipun |

krompyang-krompyang prapta |
Dul angling lah dene prapti |
ngriki-ngriki bokayu Madu cêlakan ||

21. Alon muwus ni randha iya dèn-maju |

gupuh kang liningan |
lungguh nèng ngarsane nyai |
angling (n)dadak susah anggawa gamêlan ||

22. Mung sirèku bae lawan niyagamu |

kene wong wus ana |
gamêlan gêdhe abêcik |
sakarêpmu tutug anjurudêmunga ||

< Serat Centhini Jilid 08 - Halaman : 387 >

 1 (Pangantèn Sèh Amongraga kalihan Nikèn Tambangraras kaundhuh)
Pangantèn Sèh Amongraga kalihan Nikèn Tambangraras kaundhuh dening
para putra lan rayinipun Ki Bayi Panurta. Ki Pangulu Basarodin ugi angsal
giliran ngundhuh pangantèn.
Ing griyanipun Jayèngsari, Sèh Amongraga nglajêngakên katranganipun bab
Pawukon, bab dintên-dintên naas, kasambêt bab panggenaning rijalolah sarta
saratipun tiyang kêkesahan ingkang nêrjang panggenanipun rijalolah. Wanci
jam 10 Ki Bayi ngajak bibaran, para santana sami mantuk. Pangantèn
sakalihan dhatêng langgar namung kalawan Ni Cênthini. Lajêng mêmulang
garwa tuwin para ipe bab: jatining pandulu lan pamuwus; bab kajatèning
ngèlmi dumugi bab wahya jatmika, rasa, hêning, sampurnaning panunggal.
Wanci têngah dalu Sèh Amongraga atangat lawan garwa wontên ing tajug
alit, sabakdaning palilah, pangantèn maring tilam adi, anggung mêmulang
mring garwa bab jatining puji ngantos byar enjing, lajêng manjing masjid
angimami salat Subuh.
Kaca 01 - 18.

Jilid 7 - Kaca : 1

SÊRAT CÊNTHINI VII

373 Lonthang
1. Nulya kang gumanti ing taun Jimawal |
tanggalipun sasi Sura dintên Tumpak |
Wage wuku Julungwangi nulya wulan ||

2. Sapar tanggal Sênèn Wage Mandhasiya |

wulan Mulud tanggal Slasa Pon Marakèh |
nulya wulan Rabingulakir tanggal ||

3. Kêmis Êpon wuku Wuye nulya wulan |

ing Jumadilawal tanggale Jumuwah |
Paing kang awuku Wugu sarêng tanggal ||

4. Wulan Jumadilakir tanggale Akat |

Paing wuku Sinta nulya wulan Rajab |
tanggal Sênèn Lêgi wuku Tolu tampa ||

5. Wulan Ruwah Rêbo Lêgi tanggalira |

wuku Julungwangi gya wulan Ramêlan |
tanggal Kêmis Kaliwon wuku Langkirnya ||

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 1 >

6. Wulan Sawal Sêptu Kaliwon tanggal |
wuku Kuruwêlut wulan Dulkangidah |
tanggal Akat Wage wuku Wuye ika ||

7. Wulan Bêsar Salasa Wage tanggalnya |

wuku Wugu wus tamat sataunira |
nulya kang gumantya taun Je kang tampa ||

8. Tanggalnya ing Sura Rêbo Pon punika |

wuku Watugunung nulya wulan Sapar |
tanggal Jumungah Pon Kurantil wukunya ||

9. Wulan Mulud Saptu Paing tanggalira |

wuku Warigagung anulya kang wulan |
Rabingulakir tanggal Sênèn Paingnya ||

10. Wuku Langkir gya wulan Jumadilawal |

tanggal Sênèn Kaliwon Kruwêlut wukunya |
Jumadilakir Kêmis Lêgi tanggalnya ||

11. Maktal Rêjêb Jumungah Kliwon tanggal |

wuku Bala nulya wulan Sakban tanggal |
Akat Kaliwon wuku Watugunungnya ||

Jilid 7 - Kaca : 2
12. Wulan Ramêlan Sênèn Wage tanggal |
wuku Kurantil nulya ing wulan Sawal |
tanggal Rêbo Wage Wrigagung wukunya ||

13. Wulan Dulkangidah Kêmis Pon tanggal |

wuku Kuningan nulya ing wulan Bêsar |
tanggal Sêptu Êpon wukunipun Pahang ||

14. Gumanti taun Dal tanggale ing Sura |

apan Akat Paing wukunipun Maktal |
sasi Sapar Salasa Paing tanggal ||

15. Wuku Bala nulya wulan Muludira |

tanggal Rêbo lêgi Dhukut wukunira |
sasi Rabingulakir tanggal Jumungah ||

16. Lêgi wuku Wukir anulya kang wulan |

Jumadilawal Sêptu Kliwon tanggalnya |
wuku Warigalit anuntên kang wulan ||

17. Jumadilakir Sênèn Kliwon tanggal |

kang wuku Kuningan nulya sasi Rajab |
tanggal Sêlasa Wage kang wuku Pahang ||

18. Sasi Sura Kêmis Wage tanggalira |

wuku Madhangkungan gya wulan Ramêlan |
tanggal Jumungah Êpon wuku Prangbakat ||

19. Wulan Sawal Akat Êpon tanggalira |

wuku Dhukut nulya wulan Dulkangidah |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 2 >

 tanggal Sênèn Paing wuku Wukirira ||

20. Sasi Bêsar Rêbo Paing tanggalira |

wuku Warigalit tamat sêtaun |
wondene nênggih ing taunipun ngarsa ||

21. Gantya taun ehe tanggale ing Sura |

pan Jumungah Paing wukunya Galungan |
sasi Sapar Akat Paing tanggalira ||

22. Wuku Pahang nulya sasi Muludira |

tanggal Sênèn Lêgi wuku Madhangkungan |
anulya kang wulan Rabingulakirnya ||

23. Tanggalnya Rêbo Lêgi wuku Prangbakat |

sasi Madilawal Kêmis Kliwon tanggal |
wuku Landêp anulya ing wulan Rajab ||

24. Tanggal Akat Wage Wrigalit wukunya |

sasi Ruwah Salasa Wage tanggal |
wuku Galungan anulya wulan Ramêlan ||

25. Tanggal Rêbo Pon Julungpujud wukunya |

sasi Sawal Jumungah Pon tanggalira |
wuku Tambir nulya wulan Dulkangidah ||

26. Tanggal Saptu Paing Manahil wukunya |

sasi Bêsar Sênèn Paing tanggalira |
wuku Kulawu tamat sataunira ||

27. Gantya taun Wawu tanggale ing Sura |

tanggal Salasa Lêgi Landêp wukunya |
sasi Sapar Kêmis Lêgi tanggalnya ||

Jilid 7 - Kaca : 3
28. Wuku Gumbrêg gya wulan Rabingulawal |
tanggal Jumungah Kêliwon wuku Sungsang |
Rabingulakir Akat Kêliwon tanggal ||

29. Wuku Julungpujud sasi Madilawal |

tanggal Sênèn Wage Tambir wukunira |
Jumadilakir Rêbo Wage tanggal ||

30. Wuku Manahil nulya ing wulan Rajab |

tanggal Kêmis Êpon wukunira Wayang |
Ruwah tanggal Saptu Êpon wuku Sinta ||

31. Sasi Pasa Akat Paing tanggalira |

wuku Gumbrêg anulya ing wulan Sawal |
tanggalnya Salasa Paing wuku Sungsang ||

32. Dulkangidah Rêbo Lêgi tanggalira |

wuku Mandhasiya nulya wulan Bêsar |
tanggal Jumungah Lêgi Marakèh wukunya ||

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 3 >

33. Gantya taun Jimakir tanggaling Sura |
Saptu Kliwon wuku Wuye sasi Sapar |
tanggalnya Sênèn Kaliwon wuku Wayang ||

34. Sasi Mulud Salasa Wage tanggal |

wuku Sinta nulya Rabingulakirnya |
tanggal Kêmis Wage Tolu wukunira ||

35. Jumadilawal Jumungah Pon tanggal |

wuku Julungwangi anulya kang wulan |
Jumadilakir Akat Pon tanggalira ||

36. Wuku Mandhasiya nulya wulan Rajab |

tanggal Sênèn Paing Marakèh wukunya |
nulya Ruwah Rêbo Paing tanggalira ||

37. Wuku Wuye nulya ing wulan Ramêlan |

tanggal Kêmis Lêgi Wugu wukunya |
nulya Sawal Saptu Lêgi tanggalira ||

38. Wuku Watugunung nulya Dulkangidah |

tanggal Akat Kaliwon Tolu wukunya |
nulya wulan Bêsar tanggalnya Sêlasa ||

39. Kêliwon Julungwangi nulya wukunya |

wus jangkêp sawindu dintên kang nèng tanggal |
sabên taun Alip anggêr taunira ||

40. Kêmis Kliwon sarêng tanggal sasi Sura |

wuku kalih kang lumampah gantya-gantya |
Alip wuku Kulawu Alip Langkirnya ||

41. Taun ehe Sênèn Wage tanggal Sura |

wuku Tambir lan Kurantil ganti mara |
taun Jimawal Saptu Wage ing Sura ||

42. Wuku kalih Mandhasiya lan Prangbakat |

taun Je Rêbo Pon sarêng tanggal Sura |
Watugunung Julungpujud gênti mara ||

43. Taun Dal Akat paing tanggaling Sura |

wuku Maktal Gumbrêg samya gênti mara |
taun Be Jumungah Paing tanggal ||

Jilid 7 - Kaca : 4
44. Wuku kalih Galungan Wugu pan gantya |
taun Wawu Slasa Lêgi tanggal Sura |
wuku kalih Landêp Kuruwêlut gantya ||

45. Taun Jimakir Saptu Kliwon ing Sura |

wuku kalih Wuye Warigalit gantya |
sampun tamat kalih kang linampah ||

46. Dene windu kathahipun mung sakawan |

windu Kunthara windu Adi kalihnya |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 4 >

 Sancaya tri kapate windu Sêngara ||

47. Pan punika lampahe tapriking tanggal |

kawan Kurup kadhang sami nuntên slaya |
ingkang kêncêng namung Kurup Ngarbangiyah ||

48. Mênggah babing wulan Siyam mêgêngan |

wa mêkatên ngulama satunggal-tunggal |
apan kêdah nyindikkên timbuling tanggal ||

374 Maskumambang
1. Kyai Bayi Panurta têrang tyasnèki |
myarsa wuwusira |
kang putra Sèh Amongragi |
nuli malih atêtanya ||

2. Mênggah nangasing tanggal punika pundi |

kang putra turira |
nangasing wulan satunggil |
apan sapisan sawulan ||

3. Apan sangêt piyambak nangasing sasi |

sabarang pakaryan |
lamun anêrak tan bêcik |
cilaka tur miskin paman ||

4. Karananya ing dintên punika lagi |

nênging rijallolah |
pan nangas agêng pribadi |
tan kenging maha anêrak ||

5. Wiwit wulan Sura naas gung sa-ari |

pan tanggal wolulas |
wulan Sapar naasnèki |
apan tanggal ping sadasa ||

6. Wulan Mulud tanggal ping pat naasnèki |

Rabyalakir naas |
tanggal tigawêlas nênggih |
kang sasi Jumadilawal ||

7. Tanggal kaping tiga naasing gêng nênggih |

Jumadilakirnya |
tanggal kaping tiga nênggih |
anulya ing wulan Rajab ||

8. Tanggal kaping wolulikur naasnèki |

wulan Sakban samya |
wolulikur naasnèki |
nulya ing wulan Ramêlan ||

Jilid 7 - Kaca : 5
9. Tanggal pisan naasipun agêng nênggih |
dene wulan Sawal |
tanggal pindho naasnèki |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 5 >

 ingkang sasi Dulkangidah ||

10. Tanggal kaping tigawêlas naasnèki |

de kang wulan Bêsar |
tanggal kaping wolu nênggih |
jangkêp nangas gunging wulan ||

11. Kyai Bayi Panurta têtanya malih |

anakmas manira |
tyas taksih cuwa sakêdhik |
dunungipun rijallolah ||

12. Ki Sèh Amongraga aturira aris |

mênggah prênahira |
ingkang rijallolah aib |
manut ing dintên ênggènnya ||

13. Lamun dintên Akat rijallolah aib |

kidul bênêr (ng)gènnya |
Sênèn rijallolah aib |
anèng wetan lêrês (ng)gènnya ||

14. lamun dintên Slasa rijallolah aib |

nèng lor wetan (ng)gènnya |
Rêbo rijallolah aib |
anèng langit ênggènira ||

15. Namung dintên Kêmis rijallolah gaib |

nèng lor bênêr (ng)gènnya |
Jumngah rijallolah gaib |
anèng kulon bênêr nggènnya ||

16. Namung dintên Saptu rijallolah gaib |

kidul kilèn (n)gènnya |
jangkêp rijallolah gaib |
punika ngèlmi kapiyat ||

17. Ihtiyaring kawulèng Hyang ngam puniki |

lamun manggih karya |
mêdal (ng)gyan rijallolahi |
nadyan tiyang kêkesahan ||

18. Kang ngèlmi kapiyat kêdah dèn-sarati |

manawi kasêlan |
sarat tumêngèng wiyati |
watara ing pitung dina ||

19. Manawi mangkat ing dintên Sênèn nênggih |

pan sarat amangan |
tigang pulukan abukti |
yèn mangkat dintên Sêlasa ||

20. Sarat nikêl kayu lamun mangkat malih |

ing dintên Rêbonya |
sarat (n)jêjak lêmah ping tri |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 6 >

 kalamun mangkat lulungan ||

21. dintên Kêmis manggang tangan saratnèki |

yèn mangkat Jumungah |
sarat akêkêmu warih |
lamun mangkat dintên Tumpak ||

22. Sarat tigang dintên akêkudhung jarit |

Akat susumpinga |
yèn kesah têbih ywa lali |
utawi yèn anglurug prang ||

Jilid 7 - Kaca : 6
23. Pinandêng prênahing rijallolah aib |
ingulukan-salam |
ngalekum rahmatulahi |
wakalara rijallulah ||

24. Sarta angênggèni keblat prênahnèki |

ingkang rijallolah |
lamun wontên lèr (ng)gènnèki |
sarat ngêngidul lakunya ||

25. Lamun rijallolah gaib anèng langit |

mudhun ing jog-jogan |
nèng kidul mêngalèr lari |
lamun nèng kilèn mangetan ||

26. Lamun anèng wetan mêngilèn lumaris |

namung nèng lèr wetan |
mêngidul-ngilèn lumaris |
kidul kilèn ngalèr wetan ||

27. Tamat lampahipun rijallolah gaib |

Ki Bayi asuka |
kalangkung lêga tyasnèki |
ningali kang mantu tama ||

28. Sakèhing kang myarsa sadaya pupuji |

mring Sèh Amongraga |
miwah kang ibu Malarsih |
rumaos rahmat tyasira ||

29. Wiradhustha Jayèngwèsthi Jayèngragi |

Panukma Panamar |
Kulawirya Basarodin |
cipta (ng)guguru sadaya ||

30. Samya padha tyas tan sumêlang samênir |

kaluhuran sabda |
dening sang anom kakiki |
kang tuwa majaji samya ||

31. Tan kumlamar dènnya nganggêp guru yêkti |

mring Sèh Amongraga |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 7 >

 sumungkêm toh lahir batin |
suka anjurudêmungnya ||

375 Jurudêmung
1. Ing wanci pukul sadasa |
Ki Bayi Panurta muwus |
sêdhênge bubaran lungguh |
maklum kang aduwe karya |
karipan manawa ngantuk |
kang rayi matur sandika |
Ki Bayi sung salam gupuh ||

2. Kang putra Sèh Amongraga |

ngaturkên asta andhêku |
wusnya gya pra pamanipun |
gantya-gantya atur salam |
Wiradhustha Panukmèku |
Panamar myang Kulawirya |
anulya Kyai Pangulu ||

Jilid 7 - Kaca : 7
3. Atur salam miwah marang |
Jayèngwèsthi Jayèngragèku |
wus waradin salamipun |
sigra Ki Bayi Panurta |
lan kang garwa samya kondur |
para ri ngiring sadaya |
wangsul paregolanipun ||

4. Samya mantuk sowang-sowang |

yata wau ingkang kantun |
Mongraga lan garwanipun |
malbèng wisma lajêng marang |
tajug panêpèn ing pungkur |
linangse masjide seta |
awingit simpar asamun ||

5. Sang ro wus tumamèng sanggar |

cèthi Cênthini tan kantun |
Ki Jayèngraga wus mangsuk |
ing wisma lan ingkang garwa |
wau ta kang anèng tajug |
Mongraga lan Tambangraras |
dhadharan sumaos ngayun ||

6. Cênthini nata ing ngarsa |

Sèh Mongraga ngandika rum |
yayi dèn-kaparèng ngayun |
pan iki ana wirayat |
ing waliulah linuhung |
yogya iku kawruhana |
ing ngèlmu rasaning wuwus ||

7. Anulya kang rayi prapta |

Jèngraga lan garwanipun |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 8 >

 samya mrih cacadhang wuruk |
saking masud wong kalihnya |
prapta aririh nèng ngayun |
kang raka mèsêm ngandika |
punapa botên kawayun ||

8. Kang rayi ro aturira |

tan ngraoskên ambaliyut |
Sèh Mongraga lingira rum |
mring kang rayi Jayèngraga |
alkamdulilah aplalu |
inggih kang cêlak kewala |
sami ngraosakên ngèlmu ||

9. Kawula sawêg anabda |

ing (m)bakyu andika sang rum |
umatur sarwi tumungkul |
kawula maklum kewala |
ing wuwulang mring (m)bokayu |
mapangat dhatêng kawula |
ri paduka ngayun-ayun ||

10. Sèh Mongraga lon lingira |

mring garwa lon madu juruh |
yayi pamuwusku mau |
mungguh sasmitaning gêsang |
wajib kang ahli ing surup |
wus jamaking waliulah |
ingkang angyêktèni kawruh ||

11. Iki yayi kawruhana |

mulya jatining pamuwus |
Hyang sêdya Suksma kang wimbuh |
parêking Hyang sasolahnya |
lir atma nèng angganipun |
dènnira among ing karsa |
tan pantara ing sakayun ||

Jilid 7 - Kaca : 8
12. Paesan wahya jatmika |
ingakên rasa Hyang Agung |
rasaning Hyang purbandulu |
andulu piyambakira |
lir anopèng paminipun |
solahing rasa kawangwang |
adohing tingal kadulu ||

13. Ilapat punika tingal |

tingalira mring Hyang Agung |
sarêgêp dulu-dinulu |
dènnya molah mong-winongan |
winong ing pribadinipun |
kadya wahya lan dyatmika |
kadya mangkana liripun ||

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 9 >

14. Kang liring-liniring tingal |
lingling-linglingan pandulu |
nglingliningan ing pamuwus |
têmah ilang tanpa nora |
tunggal samudananipun |
solah ing jati kawangwang |
kang andulu kang dinulu ||

15. Datan lulunturan tingal |

lir dhêg-êndhêg lan mun-amun |
pisah kumpule tan ngantu |
dening kang durung waspada |
panganggêpe kadung-kadung |
pan anggayuh-gayuh tuna |
tuna liwat kèh sinêngguh ||

16. Saking tan wruh jatineka |

jatine tanpa srirèku |
sariranirèku dudu |
jatining Hyang sêdya Suksma |
among jiwa jatinipun |
jiwangga tan na sarira |
sopana pipindhanipun ||

17. Gatha rêtna madu raswa |

kêtarèng coba dinulu |
saciptanira ing kawruh |
lan graita lan sasmita |
alpèng wangsit awas (n)dulu |
kalawan tampining driya |
dèn-akatrêm anèng kalbu ||

18. Kadya sêkar toyèng kentar |

tan sêlaya sarirèku |
apan sarêng solahipun |
lir sêrati nunggang liman |
têkèng lampah èsthinipun |
kasariran solah kita |
yayi kaya ta wong punggung ||

19. Tan wruh yèn anèng sarira |

anggung dènulati ngênu |
ingulatan tan kapangguh |
datansah angaya-apa |
lir pandung kalane dalu |
antya rêgêpa sirêpan |
(ng)gurayang tan wruh (ng)gènnipun ||

20. Pangling tan kêna ngulatan |

ciptane kadya nênêmu |
balolokên ing pandulu |
kapêtêngan ing asuka |
yèku wong tan wruh ing kawruh |
têmah papa siya-siya |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 10 >

 yayi kang dadya puniku ||

Jilid 7 - Kaca : 9
21. Pijêr angas ing Pangeran |
amêsthèkkên ingkang durung |
tyas kêdarung kadya lurung |
kêlurung ngambah larangan |
tan owêl uripe lurung |
tan wruh rasaning angarang |
kang kasurang-surang wurung ||

22. Kang wus tan samar ing marga |

mangkana ponang andulu |
topèng kang anopèng iku |
tan ana lyaning paningal |
srênggaranya asung lulut |
dènnya nungsung guyunira |
guyune ingkang andulu ||

23. Kênèng lungiding sasmita |

mèh-mèh lir milu angludruk |
kang (m)bêsur kêkêl angguyu |
kapêjêng-pêjêng alatah |
kabyaktan wangsiting ludrug |
kapênêdan ing paningal |
arda sèdhêt wuryaningrum ||

24. Kadi kilat pamaneka |

mung sakêdhap padhangipun |
tan jênêk kêkêl punang wruh |
pan paliwara kewala |
sakèhing ingkang andulu |
banyole ki Gambuh lêbda |
singa dèn-banyolkên patut ||

25. Sapa wruha araningwang |

lamun tan pribadinipun |
ngaranana dhèwèk iku |
yèn sung gambuh ingkang wignya |
yayi ywa kêliru surup |
kang myat dêrma ngèstokêna |
sampurnane ing pandulu ||

26. Si rupa kang rinumpaka |

tan ana kari kêdulu |
katon kang angrumpaka yun |
sêktine amisesèngrat |
ana ora ing sirèku |
wus mangkono karsaning Hyang |
lulutira onêng wuyung ||

27. Anjatèni jinatènan |

asung wruh ing sira tan wruh |
mangke mapan sun-angetung |
saking sira marganira |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 11 >

 kadya pamisiking kalbu |
rungonên bae manira |
nyananingong pangudangmu ||

28. Andananingkung ing nala |

kagugu ing siyang dalu |
tan wun kêsambat sirèku |
tan arah yuktining lampah |
yayi yèn sira wus surup |
tutupana ing sarengat |
tarekatira dèn-brukut ||

Jilid 7 - Kaca : 10
29. Lan kakekate kang santosa |
makripat ingkang aluhur |
Tambangraras tyasnya sukur |
karenan wulanging raka |
toh tyas syuh sêdya tumutur |
tar pae Ki Jayèngraga |
lan garwa ngartati tutur ||

376 Dhandhanggula
1. Yata wau ingkang lagya prapti |
Jayèngwèsthi lawan ingkang garwa |
lajêng tumamèng ngarsane |
Jèngraga mingsêr lungguh |
Sèh Mongraga mingsêt sarya ngling |
yayi sawêg kularsa |
-arsa nuntên rawuh |
Jayèngwèsthi aturira |
sakalangkung kawula cuwa duk enjing |
tan katon angsal wulang ||

2. Amongraga angandika malih |

marang ingkang garwa Tambangraras |
miwah mring kang rayi dene |
yayi ujar kang iku |
mêtu têka ing Kitab Jawi |
kidungane uliya |
waliyulah luhung |
lambang lêlèjêming rasa |
kang kaliling ing siyang kêlawan ratri |
surasaning ngagêsang ||

3. Rinasanan kêlawan pribadi |

mungguh wêkasaning kêdadeyan |
ngèlmu sarengat jatine |
apan iku pitutur |
tur utama ran kabar yakin |
tarekat jatineka |
anglilimbang catur |
caturing para suhada |
dalil kadis kususe kalawan yakin |
dene ngèlmu kakekat ||

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 12 >

4. Sajatine kêdah angyêtèni |
kabar ingkang wus kusus muktamat |
ayun wruh ing sayêktine |
makripat jatinipun |
yun waspada marang kêdadin |
dadine kang sampurna |
purwakaning kawruh |
wêruh akasatmataa |
iku yayi tan kêna kalawan saksi |
namung thok dhawakira ||

5. Nora kêna apêpeka pikir |

iku sêmune wahya jatmika |
jatining wahya budine |
jatmika jatinipun |
apan badan kita puniki |
aran kang bangsa êrah |
kulit daging balung |
sungsum sêngsêming jatmika |
mikanana ing pati sajroning urip |
kêlawan ênêngira ||

Jilid 7 - Kaca : 11
6. Ênêng iku yayi ingkang hêning |
hêning punika tan paja muga |
mungguh kita kumambange |
akêlêm ing asamun |
pasêmone kasaman jati |
jati kang tan tumitah |
muhung ing Hyang Agung |
kewala jatining wênang |
wênang amisesèngrat birat ngrakêti |
tan ana napi isbat ||

7. Iku yayi sajatining hêning |

yèku ingkang nêng sajroning gêsang |
gêsang ing ati tatrape |
milane kang wus luhung |
bisa mati sajroning ngurip |
urip tan kênèng pêjah |
matitis ing kawruh |
tan kawruhan ing akathah |
wus kukutha waskitha papêsthèn gaib |
mangkono kang wus tama ||

8. Gunung katon têgal katon yayi |

ewuh katone wahya jatimika |
yèn tan lawan paesane |
paesan iku ngèlmu |
upamane wong ngilo yayi |
kudu ngupaya kaca |
kang wêning sumunu |
lamun goroh kacanira |
ingkang ngilo gèsèh rupa jroning crêmin |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 13 >

 gèsèhe saking kaca ||

9. Milane parlu talabul ngèlmi |

ngèlmi papat puniku paesan |
sarengat lan taretake |
hakekat makripatu |
kudu ngêningakên kang ngèlmi |
yèn luput tampanira |
yayi maring ngèlmu |
iku kaca gorohannya |
wahya jatmika wisesa ing carêmin |
gorohe lan yaktinya ||

10. Kêdah ngati-ati ing ngaurip |

arêp wêruh rasaning sarira |
ana Suksma ing awake |
tan sêpi parêkipun |
nanging arang ingkang ngawruhi |
dahat dene asamar |
tan kêna dinunung |
ananing Hyang tan dunungan |
anon tinon marmane tan aningali |
alingan ing paningal ||

11. Lamun sira yayi angabêkti |

kang tumêka sampurnaning tunggal |
tunggalêna ing karone |
haywa kèh kang kadulu |
(n)dulu tunggal iku kang jati |
pan sampurnaning tunggal |
tan dulu-dinulu |
andulu ing dhawakira |
tan anunggal-tinunggalan ing liyaning |
têgêse liya ika ||

12. Nora kawoworan pikir kalih |

utawa yèn kasiwo ing kathah |
ethethekle panêmbahe |
yayi sira yèn yun wruh |
sampurnaning panêmbah jati |
iku marganing sunya |
nugraha kang wêruh |
marang sajatining ora |
nora kêna rewa-rewa anggêgampil |
papalên ing papastha ||

Jilid 7 - Kaca : 12
13. Padhêm kayon yayi pangabêkti |
pan tan ana ingkang katingalan |
anging ananira dhewe |
pan siji jatinipun |
datan ana kawula Gusti |
cêp tan kêna kinêcap |
liyêting ngaluyut |
pangangrêmaning nugraha |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 14 >

 pamêdharing sih datan kêna dinalih |
tan wiwitan wêkasan ||

14. Upamane yayi raga iki |

kadi pandam kurung pacakannya |
roh ilapi lir urube |
kang ngèlmu anglir kukus |
dat mutêlak panasirèki |
puniku kawruhana |
pisah kumpulipun |
urub lan panase ika |
wruh apisah kumpuling panas lan gêni |
pan tan kêna pinisah ||

15. Aywa ngaku yayi angabêkti |

rungsit trape mungguh panarima |
lara kang tan wruh jatine |
mapan tan kênèng mundur |
lamun kundur aja agingsir |
nistha lamun kundura |
awèt ginaguyu |
alara rêke ing tiba |
lamun kundur ing tiba tan kêna tangi |
nistha tanpa puwara ||

16. Inkang sura lêgawa ing pati |

sopanèng (n)don mungguh ananing Hyang |
tan dinadèkakên dene |
datan dulu-dinulu |
nora sêbut-sinêbut yayi |
utawa nguripana |
sêsêg jagad iku |
jail yèn amatènana |
ananing Hyang Maha Sukci gaib yayi |
langgêng tanpa karana ||

17. Tan kajaba tan kajêro yayi |

datan kering kanan ananira |
pasthi langgêng pribadine |
tan rame tan nèng samun |
amung kang wus kinarsèng Widi |
nurbuwahing sarira |
angganira wimbuh |
ta alamun yèn sonya-a |
ananing Hyang anèng kuna awal-akhir |
nèng sadurunge awal ||

18. Anèng sauwise akir yayi |

poma dèn-tumanêm ing wardaya |
sadaya napi isbate |
ingkang garwa sumungku |
saha sêmbah umatur aris |
ingkang bêrkah (n)jêng tuwan |
sung idayat wahyu |
jasat-kawula prasasat |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 15 >

 wus kaêntas saking sasanèng yomani |
luwar saking nêraka ||

Jilid 7 - Kaca : 13
19. Amongraga sasmitèng ri kalih |
Jayèngwèsthi Jayèngraga lawan |
Turida Rarasatine |
samya nêmbah tumungkul |
aturira anor ngalap sih |
kalangkung dening rahmat |
wulang-paduka wus |
dadya pamusthining manah |
datan mèngèng sadrah pinara sakêthi |
kapusthi ing wardaya ||

20. Sèh Mongraga ningali para ri |

kalih pisan saha ingkang garwa |
Turida Rarasatine |
miwah mring sang lir madu |
kanêm marang cèthi Cênthini |
tranging tyas wus pitaya |
kaidayat ngilmu |
Sèh Mongraga tan sumêlang |
pamulange ring garwa ri miwah cèthi |
Cênthini wus kawilang ||

21. Samya cêcalon nugrahèng ngèlmi |

sajroning desa ing Wanamarta |
wowolu mukmin êkèhe |
èstri gangsal tinuwuh |
Tambangraras laman Malarsih |
Rarasati Turida |
Cênthini kucumbu |
priya Ki Bayi Panurta |
lawan sira Jayèngwèsthi Jayèngraga |
cêcawang ran uliya ||

22. Mila dhusun ing Manamartèki |

langkung harjanira pinardika |
tan samèng desa kabèhe |
saking mangunahipun |
jalma luwih wolu winali |
isining kang desarja |
ing Wanamartèku |
kasanga Sèh Amongraga |
mukmin êkas sinidhikarèng desaji |
karajan Wanamarta ||

23. Yata wus siyang bêdhug kang wanci |

Nikèn Turida matur ing raka |
myang Rarasati ature |
mring kang raka sang galuh |
kawularsa saos abukti |
wanci wus têngah siyang |
Sèh Mongraga nambung |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 16 >

 yayi paran dera sabda |
Ni Turida Rarasati matur aris |
kawula saos dhahar ||

24. Amongraga angandika aris |

apuranipun yayi kalihnya |
tan kuwawa nandhang sihe |
wa mêkotên ing ngriku |
raka (n)dika yayi kêkalih |
Jèngwèsthi Jayèngraga |
aturipun nuwun |
pan taksih tuwuk duk enjing |
kang raka ngling yayi mas lamun tan bukti |
dawêg wêktu kewala ||

Jilid 7 - Kaca : 14
25. Gupuh dènnya matur nyêndikani |
nulya kang raka mring pakadasan |
angambil toyastutine |
sadaya sigra wulu |
mring patirtan sawusnya suci |
samya aminggah salat |
kang pra ari makmum |
ing raka Sèh Amongraga |
langkung jênêg rahab dènnira abêkti |
maring Hyang murbèng jagad ||

26. Wus antara praptèng salamnèki |

dumugi pupujianira sah |
dhikir rêmpêg ririh rèrèh |
atasing kalihatus |
wusnya nulya donga utami |
limang wêktu kataman |
sukur mring Hyang Agung |
lajêng sunat bakdiyatan |
bakda sunat atarap wirit akiki |
mutlak kaking panêmbah ||

27. Tan sulaya dènnira trap wirit |

birainya brangta ing Pangeran |
pan sami pasang rakite |
pangguyêrira wuru |
wiwarane wêrana napi |
lir kuda ngrap pandêngan |
sanalika luyut |
layap ing pasênêtannya |
mancad saking kusta daim ismu ngalim |
ngalimput ahli pana ||

28. Rêntah saking palinggihan sami |

tanpa kèblat labêde kalaban |
purbaning sih nugrahane |
dadya saujuripun |
apan tanpa papan pon papin |
tan pae paekanya |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 17 >

 dènnya samya suhul |
padhêm anèng padhêmitan |
guyêngira angayêngi jroning gaib |
ka-êbab kabibullah ||

29. Dangu dènnira pralinèng ngèlmi |

sang kapitu mênêng kaênêngan |
kang anênga ing dhèwèke |
saobah osikipun |
apan dadya sêmbah lan puji |
puji minangka tilam |
ingkang amrik arum |
aworing èstri lan priya |
nalikane campuh tibaning raswèki |
wus jumbuh tan prabeda ||

30. Patêmune kawula lan Gusti |

nèng sajroning puji jinêmira |
rasa lir sujud karone |
tan ana kaotipun |
nir tan ana puji-pinuji |
rasa-rinasa datan |
asêbut-sinêbut |
sêmbah-sinêmbah wus nora |
lire ilang tan ana kawula Gusti |
sêbab jênêng tan beda ||

Jilid 7 - Kaca : 15
31. Êlidipun pan puji-pinuji |
samya rasa-rinasa bêlaka |
sêmbah-sinêmbah tan pae |
apan sêbut-sinêbut |
sabab dening roroning tunggil |
lamun datan kêlawan |
sakarone bukung |
cuthêl tan ana kang ana |
nahan wau kang lagya jênak kang mupid |
nèng jaman kanyênyêtan ||

32. Sira Ki Sèh Imam Amongragi |

luwar dènnira suhul ing Suksma |
sèwu napas antarane |
wus wantah ing palungguh |
atêpakur sukur ing Widi |
miwah kanêm awirya |
pan lajêng têpakur |
nalangsèng tyas ing Pangeran |
wus paragad dènnira sami awirit |
sêgu Sèh Amongraga ||

33. Sarya sêsalaman sadayèki |

wangsul (ng)yannira wau alênggah |
Amongraga lon dêlinge |
(n)dawêg yayi ing ngriku |
awon kèndêl samya nyênyamik |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 18 >

 rarayapan kewala |
krana Lah ing ngèlmu |
kang rayi matur sandika |
nulya sami sapikantuk anyênyamik |
nutug dènnya dhêdharan ||

34. Wau ingkang rayi Jayèngwèsthi |

lawan kang garwa Nikèn Turida |
nêmbah matur pamit lèngsèr |
linilan ing raka wus |
samya mundur lan Jayèngragi |
manêmbah wus linilan |
lawan garwanipun |
lèngsèr lajêng malbèng wisma |
maring tilam kawayon ing ratri arip |
nendra tan winursita ||

35. Yata wau ingkang tatakrami |

Ki Suharja kang mêmajang wisma |
rinayap kulawangsane |
dèn-nyarsa ngundhuh mantu |
pupulunanira Mongragi |
rinowa kurmatira |
dadya amêmantu |
tri ari dènnya trap karya |
ing sawêngi pan mawi midadarèni |
asêlur wong nunumbang ||

36. Jalu èstri samya busana sri |

sadintên tan kandhêg ingkang prapta |
kang numbang lajêng tan mulèh |
badhe samya amêthuk |
ing pangantèn sang Amongragi |
yata sampun ngalêmpak |
bodhol èstri jalu |
aprapta ing Kajèngragan |
wus samêkta myang Pêngulu Basarodin |
Jèngwèsthi Jayèngraga ||

37. Wusnya pêpak nulya tan asari |

bodhol umangkat sang pinangantyan |
gumrêdêg kang ngiringake |
[. . . ]|
santri tinon lampah ing margi |
jêjêl wong kang niningal |
tan ana gopipun |
wis prapta ing wismanira |
Ki Suharja gupuh manggihi têtami |
anèng pêndhapanira ||

Jilid 7 - Kaca : 16
38. Sang ro tama nèng pajangan mamrik |
ingayap ing para èstri kathah |
kang anèng pandhapa rame |
têpung gêlang alungguh |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 19 >

 sinugata pawohan sami |
patehan wus warata |
cinaran sadarum |
samya nginang nginum medang |
nulya ambêng kêndhuri majêng ing ngarsi |
wus cukup ambêngira ||

39. Jawi lêbêt waradin tan kari |

jalu èstri nutug dènnya nadhah |
wus binage kêndhurine |
sêkul pangananipun |
samya kathah barêkatnèki |
Ki Suharja lingira |
sanakngong sadarum |
mêngko wanci bakda Ngisa |
prayogine samya wangsula mariki |
samya dhikir Muludan ||

40. Kang liningan sadaya nanggahi |

wanci mèh surup samya mit bubar |
rêbat parlu ing Mahribe |
jalwèstri bubar mantuk |
wênèh ana ingkang tan mulih |
santri samya lajêngan |
kewala ing ngriku |
waktu Mahrib samya salat |
kang ngimami Ki Pangulu Basarodin |
kang makmum santri kathah ||

41. Sêsaking masjid natar pandhapi |

Sèh Mongraga asalat nèng wisma |
ngimami parèstri kabèh |
gandhok kilèn (ng)gyannipun |
samya rahab lêlagon puji |
wus praptèng bakda Ngisa |
sadaya kang wêktu |
tata wangsul ing pandhapa |
miwah ingkang wau mantuk sami prapti |
Jèngwèsthi Jayèngraga ||

42. Lan sagarwanira datan kari |

lan pra ari sakawan wus prapta |
myang pra santri sadayane |
wus pêpakan sadarum |
santri (m)bêkta nuskah pribadi |
adan lêkas salawat |
singir dhikir Mulud |
datan mawi tarêbangan |
nulya ingkang raka (n)Jêng Kiyai Bayi |
Panurta ingkang prapta ||

43. Wusnya panggih lan putra Mongragi |

sakêdhap nulya mêdal ing jaba |
kang alênggah samya mire |
nulya lajêng anutug |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 20 >

 dènnya samya dhikir Muludi |
lik-êlikan jor-jinoran ||
samya arêbut sru |
wong nonton arêbut papan |
datan ana mêndha bosênne ningali |
andon rêna niningal ||

44. Tan wun ucapên kang suka singir |

kurmat nabi kita kang mustapa |
nutug saruktining gawe |
yata sang Amongngingkung |
sawusira bakda tangati |
atêsbèh ing palilah |
lan tangat tahajud |
saking langgar pasamuan |
tajug alit asimpar rêsik awingit |
kundur Sèh Amongraga ||

Jilid 7 - Kaca : 17
45. Malbèng wisma lawan ingkang rayi |
Tambangraras lan kucumbunira |
Cênthini tansèng wurine |
miyat ing pandhapa wus |
samya bubar sêlawat dhikir |
samya mantuk sadaya |
kang rama wus kundur |
kantun ingkang darbe wisma |
Ki Suharja nèng pandhapa lawan santri |
miwah rèh-rèhanira ||

46. Amongraga lajêng mring tilamrik |

lan kang garwa Nikèn Tambangraras |
sampun tumangkêb samire |
Cênthini tansèng ngayun |
mèpèt anèng waton patani |
sang ro datan anêndra |
mêksih mulang ngèlmu |
marang garwa Tambangraras |
Sèh Mongraga pangandikanira aris |
yayi Nikèn wruhanta ||

47. Lamun sira anêmbah amuji |

sajatining puji kawruhana |
iku parlu makripate |
yèn durung wruh ing ngriku |
maksih tiron bae kang puji |
puji tan paja-paja |
sampurnaning kawruh |
kang garwa matur nor raga |
inggih mugi amba paduka jatèni |
ing puji kang sampurna ||

48. Wruhanira sajatining puji |

dudu lapal kang muni ing lesan |
swara lawan kumandhange |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 21 >

 pan unèn-unèn dudu |
dene puji sajatinèki |
pan iya harêpira |
kang suci sumunu |
pangidhangsing kirsa juga |
ingkang datan kajêg-kajêg iku yayi |
yèn kajêg iku aral ||

49. Samangsane aral iku yayi |

unine sami lan swara kewan |
puji gugumyahan bae |
mandhak ngèlmu têkabur |
tiwas êrak gondhange salit |
pujine tan sampurna |
malah saya luput |
lupute kang ahli tama |
nora sêdya gêmbar-gêmbor amumuji |
ngur turut tan kangèlan ||

50. Kang mangkono puji tanpa kardi |

tan manpangat ing donya ngakerat |
sabab puji awèl-awèl |
iku yayi dènemut |
sucèkêna karêpirèki |
karêp mring kaluhuran |
mardikaning tuwuh |
iku sênêting uliya |
kang minangka kang jêmparing pasopati |
puji kang wus muslim kak ||

Jilid 7 - Kaca : 18
51. Iya karêpira ingkang suci |
iya maha suci jatineka |
tunggal wujud ing dununge |
puguting tingal luhung |
anèng kono suhuling Widi |
wadhaganing agêsang |
yèn durung sumurup |
ing sajatining puji ka |
kadya nora asih ing uripirèki |
awèt dadya paguywan ||

52. Tambangraras sumungkêm ngabêkti |

ing pada dêlamakaning priya |
wus kêsanggêm jroning tyase |
tan ana kang kalimput |
malah maksih kirang kang wiji |
tyas maksih ombèr longgar |
saking gênging wahyu |
tinitah wali wanita |
Tambangraras rêrasan ngilmi winilis |
sasmitaning uliya ||

53. Pajar gidib wayahe kang wêngi |

putêr bênggala munya sauran |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 22 >

 kêluruk ayam arame |
burung swarèng pakswa rum |
mrak jag-jagan nèng payon muni |
èsthane lir anggugah |
marang santri Subuh |
katampèn sasmitaning mrak |
santri samya agya ngambil toyastuti |
adan ayat-ayatan ||

54. Miwah sakwèh tajug masjid-masjid |

kanan kering cêlak radi têbah |
samya sarênti adane |
angalik-alik arum |
anênangi langêning wêngi |
tan ewah lawan saban |
saban wêktu Subuh |
mangkana Sèh Amongraga |
dènnya Subuh angimami para èstri |
nèng gandhok kilèn (ng)gènnya ||

55. Praptèng byar enjing bakdanirèki |

samya bubar kang makmum sadaya |
samya trap sasaosane |
Sèh Mongraga sih jungkung |
tangat Luka nêm salam nênggih |
sawusira pêragad |
dènnira akusud |
kundur lênggah ing jêrambah |
sinaosan wedang dhêdharan mawarni |
Suharja nèng pandhapa ||

56. Pan ingadhêp para lurah santri |

rare cilik nèng latar paguywan |
dolan sakarêp-karêpe |
tamburan kumarusuk |
bênthik bengkat myang cirak umbris |
gendhongan miwah jajan |
sêga ramês pincuk |
ingkang nglawatakên dara |
kinêplokan myang kêkêplok gumruh atri |
wus lumrah wong sadesa ||

2 (Bab riba warni tiga: 1. riba badan, 3. riba lesan, lan 3. riba manah)
Ing pandhapa sami dhahar sarapan, sinambi rêmbagan bab riba warni tiga: 1.
riba badan, 3. riba lesan, lan 3. riba manah.
Dalunipun Sèh Amongraga mulang garwa bab ngamaling agêsang 4 prakawis
inggih punika:
1. ngamaling sarengat, iman mrih bêkti;
2. ngamaling tarekat, iman amuji ing Pangeran;
3. ngamaling hakekat iman suhul ing Hyang Widhi; 4. ngamaling makripat
angujlat maring Pangeran.
Kaca 19 - 26.

Jilid 7 - Kaca : 19
376 Dhandhanggula

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 23 >

57. Ingkang dadi kabungahan ati |
suka samya nglawatakên dara |
sinawangan ngang-ngang ngèng-ngèng |
wus adat sabên esuk |
myang wong tuwa samya ngêploki |
samya toh gêgêthikan |
ingkang bêblês muluk |
kang bêtah anglawat mênang |
kang glis mudhun darane kalah ginêthik |
samya atêtandhingan ||

58. Sabên esuk kumruwuk ngêploki |

jalu èstri miwah lare samya |
samya ngêploki darane |
kêplok-kêplok kumruwuk |
barung bendrong kothèkan atri |
kêkênthong agêjagan |
kang mêntas anutu |
kang mutêr sru agêritan |
karya lênga angathok myang kang amipit |
wor ramening asurak ||

59. Ki Suharja angandika aris |

èh gus Menot daraku si Tawang |
apa wus kok lawatake |
gus Menot matur sampun |
ilon nglawat kalih pun Kanji |
pan ibêripun ewah |
tan pati amuluk |
Ki Suharja mudhun nglatar |
angêploki darane uningèng wangsit |
andêdêl ing ngawiyat ||

60. Yata wau ingkang raka prapti |

Kyai Bayi Panurta lan putra |
Jèngwèsthi Jayèngragane |
saha sagarwanipun |
samya (m)bêkta dhadharan enjing |
Ki Bayi lon ngandika |
apa sira iku |
lagi angêploki dara |
Ki Suharja kagyat gêpah aningali |
yèn ingkang raka prapta ||

61. Lan putra Jèngwèsthi lan Jèngragi |

nulya ngaturan lênggah pandhapa |
klasa lampit pinêrantèn |
Sèh Mongraga andulu |
yèn kang rama lan ibu prapti |
gupuh mijil umarak |
lan kang garwa wau |
praptèng ngarsa sêsalaman |
nulya Nyai Suharja gupuh nyaosi |
dhêdharan jing-enjingan ||

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 24 >

62. Ni Cênthini ingkang nglêladèni |
wêwah dhêdharan babêktanira |
lajêng tinatèng ngarsane |
wus aglar anèng ngayun |
nulya Ki Pangulu kang prapti |
ingiring modinira |
nèng pandhapa lungguh |
lajêng atur sêsalaman |
nulya Ki Panukma Panamar kang prapti |
lawan Ki Kulawirya ||

63. Sagarwa bêkta dhadharan sami |

praptèng pandhapa lajêng salaman |
dhêdharan tinata age |
kêlangkung rukunipun |
among-winong dènnya samya sih |
sajêg tan ana rêngat |
rakiting sadulur |
tulus dènnira kakadang |
nadyan maring santana kulawargèki |
tan ana kang kuciwa ||

Jilid 7 - Kaca : 20
64. Sadaya wong ing Wanamartèki |
tan ana rêbut kastori congkrah |
lulus pangupajiwane |
sarta ngibadahipun |
wus mangkono ahlinirèki |
samya olah kamuktyan |
rahayuning kalbu |
pan saking mangunahira |
(n)Jêng Kiyai Bayi Panurta kang mawi |
numusi harjèng desa ||

65. Yata wau kang anèng pandhapi |

jalu èstri royom lalênggahan |
Ki Bayi lon ngandikane |
marang sadayanipun |
payo padha sèmèkan enjing |
kang liningan agêpah |
samya nadhah kêmbul |
jalu èstri karoyokan |
nutug dènnya anadhah ing wanci enjing |
kinèn andum barêkat ||

66. Jalu èstri tan prabeda sami |

barêkatan wus samya luwaran |
kang adhahar sadayane |
Ki Bayi ngandika rum |
èh Pangulu Ki Basarodin |
mungguh rêrasanira |
êndi bakunipun |
Ki Pangulu aturira |
mangsa borong paduka kula umiring |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 25 >

 nulya ngling mring kang putra ||

67. Inggih anakmas Sèh Amongragi |

kados punapa lampahing riba |
kang putra alon ature |
wondene bakunipun |
rapal riba punika nunggil |
babaganipun karam |
sami cêgahipun |
pan inggih tigang prakara |
kang rumiyin karam bangsa badan nênggih |
lan karam bangsa lesan ||

68. Kaping tiga karam bangsa ati |

dene karam ingkang bangsa badan |
lamun kathah maksiyate |
purun nganggeya tiru |
tiru panganggene wong kapir |
sasolah panganggenya |
kapir kang tiniru |
punika ribaning badan |
kaping kalih asring karsa ngalap bukti |
kang mêkruh miwah karam ||

69. Têgêg tunggal mangan lan wong kapir |

sêpta aniru olah-olahan |
tuwin ngèmpêr agamane |
pangupajiwanipun |
angundhakkên artanirèki |
undhake lan bicara |
tanpa dol tinuku |
nadyan tuku yèn babagan |
ingkang bêras tinumbas kalawan pari |
sêkul tinumbas ing bras ||

70. Apan riba punika samining |

ribaning lesan ingkang kadyèka |
kaping tiganipun malih |
ribaning tyas puniku |
tyas kêsusu kêdah glis-aglis |
amêsthèkkên bicara |
ingkang dèrèng mojud |
dènnya ngambil kauntungan |
pinrih mêtu saking bicaraning jangji |
pamèting tyas pitênah ||

Jilid 7 - Kaca : 21
71. Dènnya mèt untung amêlarati |
tuwin kang maha atilar wawrat |
nêrak kang wawrat jangjine |
totohan saminipun |
dènnya ngambil kasil tan misil |
apan rusak-rinusak |
papa têmahipun |
amêsthèkkên untungira |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 26 >

 ingkang dèrèng kantênan kinarya mêsthi |
melik ing kauntungan ||

72. Amèt papan tan satitahnèki |

tan nêdya yu ing sasama-sama |
riba tyas dening murkane |
wa-makatên punika |
pêpangkatan kalih prêkawis |
ahli dalil akerat |
lan ahli donyèku |
ye kang ahli donya wênang |
anglampahkên tingkah riba ing pakarti |
kuwatir ing kapêsan ||

73. Ingkang ahli dalil akerati |

riba cêgah malah têkèng karam |
tan kenging riba kasabe |
duraka ing Hyang Agung |
datan antuk ganjaran akir |
tan bisa ahli swarga |
ngulamane wurung |
malah ginantungan siksa |
yèn wong karêm mangan riba ing donyèki |
pan dede palalira ||

74. Ratu pandhita wus bagi-bagi |

ahli donya lan ahli akerat |
tingkah pae paekane |
pan sanès dalilipun |
ratu murba pandhita sidik |
punika pan sumangga |
mênggah kukusipun |
Ki Bayi alon ngandika |
yèn mangkono riba iku Basarodin |
pasal manut ing titah ||

75. Mungguh titah sira lawan mami |

nora kêna katèmpèlan riba |
murungakên ing kêdadèn |
beda lan maksiyat wus |
titah donya melik donyèki |
titah kerat melika |
ing akeratipun |
jawane saking wutanya |
e ya Allah astagapirulah halngalim |
kumêmbêng waspanira ||

76. Saking kêpasuk kêrasèng galih |

dadya angumpah nutuh sarira |
saiprêt kacipratane |
riba rèmèh kur-ukur |
kaplêtikan sukêr sathithik |
pinapas tyas wus kipa |
-kipa nora gêtun |
katèmpèl satêngu riba |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 27 >

 pan ingangkah pangati-atining ngarsi |
kang durung kalampahan ||

Jilid 7 - Kaca : 22
77. Sadayanya ningali Ki Bayi |
gumun ngungun nglulu ulatnya |
Ki Basarodin andomble |
kraos kèh kuthuhipun |
kèh mangane riba pinanggih |
nabda Ki Kulawirya |
kang Pêngulu niku |
rayat (n)dika bakyu têngah |
kèn marèni angsale preyalan mêrgi |
sok amakêm wilangan ||

78. Ngong angrungu wong kang adol anggris |

wus lumrahe pan nêmlikur uwang |
punjul patang dhuwit kèhe |
winilang wongsal-wangsul |
pan wus ganêp rêganing anggris |
samangsa tutug ngomah |
jêbul kurang ditung |
kurang krotèng kurang suwang |
ra-orane pêsthi kurang pitung dhuwit |
pêmakême bok Basar ||

79. Basarodin anauri aris |

dede kula ingkang gadhah pokal |
apan tiyang èstri dhewe |
(ng)gih niku (n)dika wuruk |
narik marang riba binukti |
Ki Suharja lon mojar |
mring Sèh Mongragèku |
mênggah sucining pa-jiwa |
ingkang pundi kasab kang tan mutawatir |
kang mampangati nêdha ||

80. Sèh Mongraga aturira aris |

inggih wontên mapan ingkang wênang |
linampahan utamine |
tandha barang tinuku |
manut mangsa mirah lan awis |
rêgi (m)bêkta piyambak |
sabab mangsanipun |
kados titiyang anguyang |
pantun samêt punapa mupakatnèki |
rêgane tigas gagang ||

81. Tinandho prapta ing mangsa winih |

dinol salimrahipun ing rêga |
wontên piyambak rêgine |
anèng mangsa ing ngriku |
dados botên adamêl rêgi |
ngruba gini gunika |
ribaning pamuwus |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 28 >

 wuwus yèn kèh ribanira |
anumusi kang sinandhang kang binukti |
dadya riba sadaya ||

82. Kang myarsakkên padhang tyasnya mami |

angsal murat sucining akasab |
utama linampahake |
Ki Bayi manthuk-manthuk |
kaluhuran sabdaning siwi |
rinasa pan utama |
lampahing tumuwuh |
rèhning ngupaya pa-jiwa |
Kyai Bayi Panurta ngandika aris |
mring pra ari sêdaya ||

Jilid 7 - Kaca : 23
83. Miwah maring putranira kalih |
Jayèngwèsthi lawan Jayèngraga |
iku prayogane kabèh |
lakonana murat iku |
wong sadesa Wanamartèki |
kabèh parentahana |
sarèh-rèhanamu |
aywa na kasab kang riba |
ingkang padha suci lèhe nambut-kardi |
aja na dora-cara ||

84. Sadaya matur sandika sami |

katujoning manah sarjunira |
ngumum ing wong desa kabèh |
Ki Bayi malih muwus |
payo padha bubaran mulih |
anulya sêsalaman |
sadaya wus mundur |
samya mantuk sowang-sowang |
tan cinatur yata kang amangun kardi |
wau Ki Wiradhustha ||

85. Amêmajang wisma wus miranti |

ambêladhah tarub tutuwuhan |
rinayap sarèh-rèhane |
kabèh kang buka warung |
samya tugur anambut kardi |
rumat ing tigang dina |
karya ngundhuh mantu |
siyang dalu abusêkan |
kèh kang numbang sami ngangge-angge adi |
adi-adining desa ||

86. Sadalu mawi midadarèni |

samya jagongan langkung sêmoa |
tan ana kuciwèng gawe |
yata ing siyangipun |
jalu èstri kang samya prapti |
mêrabot sadayanya |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 29 >

 kang badhe amêthuk |
ing pangantyan ngandhap Ngasar |
wusnya pêpak sadaya kang jalu èstri |
bodhol mapag pangantyan ||

87. Ing Suharjan tamu wus miranti |

Jayèngwèsthi Jèngraga sagarwa |
Pangulu Kulawiryane |
prapta kang samya mêthuk |
Panukma Panamar pangarsi |
wus tata ing pandhapa |
kabèh wus sinuguh |
kêndhuri samya kondangan |
wus luwaran kêndhuri nulya binagi |
wrata samya ambêrkat ||

88. Nulya Ki Panukma matur aris |

amitêmbung rèhipun dinuta |
nuwun sang ro pinangantèn |
wusnya mangkana wau |
sigra bodhol ngarak pêngantin |
ngarsa santri slawatan |
lampah sri dinulu |
suka sakèh wong nêningal |
jêjêl uyêl tan antara anèng margi |
praptèng Kawiradhusthan ||

Jilid 7 - Kaca : 24
89. Nèng pandhapa wus tata alinggih |
sinuguhan miwah kêndhurinya |
rinumatan sadayane |
jaba jro datan kantun |
ramya eca samya abukti |
nutug tuwuk kondangan |
luwar nulya dinum |
kabèh samya ambarêkat |
sawusira sami pamit pan sinêling |
wangsul ing bakda Ngisa ||

90. Budhal sadaya jalu lan èstri |

rêbat wêktu ing Mahrib asalat |
mungêl bêdhug dhêng Mahribe |
santri sadaya wêktu |
samya adan ramya sarênti |
kanan kering araras |
adat sabên wêktu |
praptèng wanci bakda Ngisa |
ingkang samya ingancaran sami prapti |
santri badhe Muludan ||

91. Nutug dènnya salawatan dhikir |

Kyai Bayi Panurta pinarak |
tan cinatur sadangune |
ramening dhikir Mulud |
tuwin ingkang gênging kêndhuri |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 30 >

 sawusnya samya nadhah |
bubaran sadarum |
yata Ki Sèh Amongraga |
sawusira bakda layap tangatnèki |
têsbèh tahayudira ||

92. Kundur marang ing wisma jinêmrik |

lan kang garwa Nikèn Tambangraras |
Cênthini nèng jawi langse |
tumangkêp samiripun |
ni bok Wiradhustha wus mijil |
wor nendra lan kang raka |
nèng pandhapanipun |
dinuga sang pinangantyan |
anèng tilam sacarêm karsikan ring tis |
kang cêlak ginusahan ||

93. Namung kantun sawiji Cênthini |

kori jêrambah wus tinutupan |
maklum sasmitèng pangantèn |
kang anèng tilam arum |
Tambangraras lan Amongragi |
datan adat anendra |
dèrèng wêktunipun |
kang raka aris ngandika |
pyarsakêna mungguh ngamale ngaurip |
apan patang prakara ||

94. Patang prakara puniku mijil |

iya ing dalêm sawiji iman |
kawruhana satuhune |
wal ngamal karijatun |
wabil sarengati imani |
yayi karya-a sira |
ngamale kang parlu |
ngamal sarengating iman |
ing lakune salat sujud rukuk yayi |
jakate pan sidhêkah ||

95. Tapane sarengat iku yayi |

pan puasa ing wulan Ramêlan |
dene yayi kapindhone |
kang lapal wal ngamalu |
karijatun bil tarekati |
imani akarya-a |
ngamal kang wajibu |
ngamal tarekat ing iman |
ing lakune amuji maring Hyang Widi |
jakate jrih ing Allah ||

Jilid 7 - Kaca : 25
96. Tapane tarekat iku yayi |
pan têpakur ing dalu lan siyang |
de yayi kaping têlune |
wal ngamal karijatun |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 31 >

 wabil hakekati imani |
yayi karya-angamal |
kang utamèng tuwuh |
ngamal hakekating iman |
lakunipun asih suhul ing Hyang Widi |
jakate tan pepeka ||

97. Tapane hakekat nora milih |

ping pat wal ngamalu karijatun |
bil makripati imane |
akarya-a sirèku |
ngamal ingkang sampurnèng ngurip |
ngamal makripat iman |
dene lampahipun |
angujilat maring Pangeran |
kajatipun pan sokur maring Hyang Widi |
tapa tan ngroro tingal ||

98. Yèku yayi ngamale kang silih |

karanane yèku kêkandhangan |
ing waliolah makame |
poma kang titis kalbu |
aywa mamang sirèng pangaksi |
yèn tyasira wus nyungap |
kang sarèh ywa susu |
supaya yayi wahyunta |
lan panglawêdira marang rasa jati |
jatining kanyataan ||

99. Ingkang garwa wus pratamèng tampi |

anampèni sasmitaning raka |
tan cawêngah saciptane |
lir galêpung jinuruh |
pan ingolah ngalamat manis |
mung kurang sadungkapan |
pan dèrèng kinukus |
matêng lawan ginênènan |
Tambangraras rarase wus ngrêspatèni |
tinunggu gama mulya ||

100. Wus mêrtêlu wayahe kang wêngi |

pêksi sikatan munya susitan |
sabawèng bêkisar kate |
tutuhu ngantu-antu |
asauran lan pêksi kolik |
sêmune lir anggugah |
tangiya wis bangun |
padha ngabêktiya ing Hyang |
barung munya pêksingon lir angrêmbugi |
panggugahing sêmbahyang ||

101. Tumulya na sabawaning santri |

ragi têbih adan lamat-lamat |
landhung lir suling swarane |
anganyut nganyut-anyut |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 32 >

 wontên malih adan nauri |
siji loro anulya tri |
lir sawung kaluruk |
wus adat ing Wanamarta |
sabên wêktu Mahrib Subuh ting karêlik |
dadya srining desarja ||

102. Tan wus ucapên wêktuning santri |

pajar gidib gya pajar sidik byar |
bakdane Subuh sakèhe |
pan kathah langênipun |
adat enjing kamuktènèki |
sira Sèh Amongraga |
tangatira kasud |
sawusira bakda Luka |
pan wus linggar saking langgar lan garwèki |
kundur malbèng ing wisma ||

Jilid 7 - Kaca : 26
103. Wiradhustha lênggah nèng pêndhapi |
wus miranti saos palinggihan |
uningèng sabên rakite |
miwah saosanipun |
papateyan myang wedang kopi |
dhêdharan (n)jing-enjingan |
acêcadhang tamu |
nulya ingkang rayi prapta |
Ki Panukma Panamar Kulawiryèki |
sagarwa bêkta dharan ||

104. Nulya Ki Pangulu Basarodin |

sarêng prapta lawan Ki Suharja |
sarayat ngirit dhulange |
praptèng pandhapa lingguh |
ni-bok Wiradhustha nampèni |
lajêng tinatèng ngarsa |
aglar mawarna wus |
tan dangu Kyai prapta |
garwa putra Jayèngwèsthi Jayèngragi |
samya (m)bêktèng dhulangan ||

105. Mudhun sadaya ingkang alinggih |

Amongraga mijil lan kang garwa |
marêk ing rama praptane |
wus kinèn sami lungguh |
gupruk ingkang kinèn alinggih |
samya asasalaman |
sadaya tap ngayun |
Ki Bayi alon ngandika |
payo padha bêbacutan bae bukti |
abancakan kewala ||

106. Kaya sabên barêng jalu èstri |

Cênthini lan Sumbaling wasisan |
kabèh kono lan bok-ipe |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 33 >

 bêcik padha akêmbul |
kowe sisan pra lurah santri |
Luci Nuripin sira |
ing kono kang têpung |
têpunge lan Jamil Jamal |
pan aenak padha krana Lah abukti |
payo lêkas Bismilah ||

107. Kang liningan gupuh samya wanting |

adan lêkas sasarêngan nadhah |
royom samya pakolihe |
parèstri sukèng kalbu |
nêmbe wor lan jalu abukti |
kalangkung amirasa |
pan sami pikantuk |
anutug dènnira nadhah |
samya buruh ngumbah tangan awêwanting |
ambêng kinèn dum bêrkat ||

108. Wus waradin didum jalu èstri |

nulya dhêdharan lumadyèng ngarsa |
pamangsêg sapikantuke |
anyênyamikan tuwuk |
wusnya nutug kinèn ambagi |
pan waradin sadaya |
sami pandumipun |
Ki Bayi alon ngandika |
(m)buh kang mawa wong tuwa baya iki |
esuk kudu amangan ||

3 (Bab sahipun siyam ing wulan Ramêlan)

Enjingipun Ki Bayi sagarwa kadang putra lan Pangulu kêmbul sarapan
sinambi bawaraos bab sahipun siyam ing wulan Ramêlan, pangkat tiga inggih
punika: mukmin: ngam, kas, kawas. Katêrangakên: batal-makruhipun.
Ing wanci dalu Sèh Amongraga mulang garwa bab utamaning Islam; sawêlas
daimira, inggih punika: 1. pêrlu daim, 2. niyat daim, 3. sahadat daim, 4.
ngèlmu daim, 5. salat daim, 6. makripat daim, 7. tokid daim, 8. iman daim, 9.
junun daim, 10. sakarat daim, lan 11. pati daim.
Kaca 27 - 30.

Jilid 7 - Kaca : 27
376 Dhandhanggula
109. Wuwuh royoman mundhak pakolih |
kacèk lan takêrku saban-saban |
Ki Pangulu nambung ture |
inggih sayêktosipun |
tiyang sêpuh tan bêtah ngêlih |
sanès duk sih nènèman |
sangêt kaotipun |
Ki Bayi angling ya talah |
kang wus lumrah yèn sira tan pati salin |
adrêmba biyèn mula ||

110. Gêr gumuyu sarêng jalu èstri |

Ki Kulawirya ngling latah-latah |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 34 >

 kang Pangulu katujune |
sêdyane arêp umuk |
dhèk ênome bêtah tan bukti |
pati-gêni rong wulan |
ambisu sataun |
nuli kèh prawan kedanan |
teplak-teplok Ki Bayi gumujêng angling |
lah ya iku dhèk kapan ||

111. Bobote pasa prêlu sasasi |

durung nutug sadina-dina-a |
sok pasa Ngasar sajêge |
ing saiki ta êmbuh |
mênèk bisa nutug saari |
matur mênawi kula |
sampun pancènipun |
myat tiyang bêtah ing lapa |
apan inggih sangêt (ng)gènkula kapengin |
nanging tan kadurusan ||

112. Kenthol Kulawirya amêstani |

bêtah pati-gêni kalih wulan |
lah punapa botên jidhèt |
tan mangan kalih têngsu |
ginaguyu kang sami linggih |
Ki Bayi lon ngandika |
kadospundinipun |
anak mas Sèh Amongraga |
mênggah tiyang siyam Ramêlan puniki |
sahipun kang punapa ||

113. Amongraga aturira aris |

babing siyam tan kenging winastan |
tri prakawis ing Kadise |
kang dhihin siyamipun |
mukmin êngam liripun nênggih |
siyamipun makruhan |
purun udud susur |
adus wuwung kadhang nginang |
kêmu tilêm sumawana êsak sêrik |
dèntên (ng)gènnipun buka ||

114. Sasurupe srêngenge abukti |

lamun saur purun wêktu pajar |
yèn dèrèng mêdal srêngenge |
pan maksih purun saur |
limrahipun mukmin ngam sami |
siyamipun kadyèka |
kaping kalihipun |
mukmin kas dènnya asiyam |
datan arsa kalêbêtan kang makruhi |
binatalkên sadaya ||

115. Sinucèkkên siyame saari |

udud susur nginang apan batal |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 35 >

 adus tilêm kêkêmune |
nadyan ngising anguyuh |
sumawana ingkang sak sêrik |
mimikul mukul batal |
marma ngising nguyuh |
cewoke kang mawa batal |
sabab toya manjinge marang jopnèki |
punika batalira ||

Jilid 7 - Kaca : 28
116. Lamun buka yèn ta dèrèng manjing |
wêktu Ngisa icale sirat bang |
tan purun buka myang ngombe |
maksih siyang kumipun |
barang mêkruh dipun-kawruhi |
kados ta yèn wontêna |
tiyang cukil untu |
sogok untu kinêcapan |
lan anggugud lingsaning tuma sawiji |
sami lan mangan sêga ||

117. Lamun saur wanci maro ratri |

têngah dalu yèn wus babêdhugan |
tan purun saur sababe |
wus siyang kukumipun |
dènnya siyam duk maksih ratri |
wus limrah pra mukmin kas |
siyame kadyèku |
kaping tiga mukmin kawas |
dènnya siyam tan batal tan mêkruh tuwin |
tan buka saur pisan ||

118. Siyam ing dalêm tridasa ari |

buka ing tanggal sapisan Sawal |
pan makatên ing siyame |
mukmin kawas linuhung |
pan sumanggèng kêrsa (n)Jêng Kyai |
pundi ingkang tinelat |
-akên siyamipun |
Ki Bayi padhang tyasira |
amyarsakkên kang putra dènnya muradi |
sucine ing Ramêlan ||

119. Kyai Bayi Panurta ngling aris |

padha rasakêna kono sira |
pira-bara ing kawase |
lagi kas lan ngamipun |
sidhang-siring kewala pinrih |
samya sumanggèng karsa |
kawula tumutur |
angandika mring kang putra |
Sèh Mongraga matur punika manawi |
kadugi linampahan ||

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 36 >

120. Supaya mrih êkas sawatawis |
siyamipun ing dalêm sasiyang |
ingatos-atos êkase |
aywa purun ing mêkruh |
sasamine kang mutawatir |
kandhangan badhe batal |
sabab maha mêkruh |
ingkang ngam ngamal kewala |
mila kêdah êkas puwasa saari |
mung siyange kewala ||

121. Dene dalunipun tan mangêni |

anganggeya tabiyate êngam |
yèn buka surup srêngenge |
yèn ta puruna saur |
wanci enjing ing pajar gidib |
dèrèng mêdal kang surya |
taksih kenging saur |
ing dalu botên rinaksa |
namung siyangipun dipun ati-ati |
supaya dadya êkas ||

Jilid 7 - Kaca : 29
122. Samya padhang sadaya tyasnèki |
Kyai Bayi Panurta lingira |
murad iku samajade |
kuwat sêdya pinêsu |
anucèkkên siyamirèki |
dadya tan bèrèt beya |
wus kangèlan wurung |
emanên rêkasanira |
kang liningan suka sukur anglampahi |
pinrih agama mulya ||

123. Tuwin parèstri kang samya myarsi |

sinatmatan mring pra priyanira |
pirêna tan nêdya mèngèng |
sêdya manut ing kakung |
Ki Panurta ngandika malih |
payo sêdhêng bubaran |
ing rêmbug wus kusus |
padha sêdya-a tumandang |
pan utama tokit maring Dalil Kadis |
anulya sasalaman ||

124. Sawusira wau Kyai Bayi |

lajêng kundur mulih sowang-sowang |
tan winuwus ing solahe |
yata kang ngundhuh mantu |
Ki Panukma amangun kardi |
tan pae lan kang raka |
dènnya pasang tarub |
kèh kang numbang myang rèrèyan |
ing wong jagal lang sakèhe ingkang prapti |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 37 >

 badhe mapag pangantyan ||

125. Wusnya pêpak bodhol sadayèki |

jalu èstri prapta Wiradhusthan |
wus miranti lir sabêne |
umangkat tan asantun |
pan ingarak asri nèng margi |
prapta ing wismanira |
Panukma asugun |
sugatan wus rinumatan |
wusnya rampung dènnira ngingon-ingoni |
mèh Mahrib abubaran ||

126. Samya rêbut ing wêktu Mahêrib |

santri adan santri ing sadesa |
kalangkung asri swarane |
praptèng bakda Ngisa wus |
ingkang sami kinèn abali |
samya dhatêng sadaya |
lir sabên kang rawuh |
(n)Jêng Kyai Bayi Panurta |
wus nèng ngriki lan garwa myang putra kalih |
arahab sêlawatan ||

127. Nutug dènnya sukur kurmatnèki |

samuwaning kêndhuri wus pragat |
lingsir dalu ing bubare |
yata ingkang nèng tajug |
Sèh Mongraga garwa kucumbi |
sabakdanirèng tangat |
têsbèh lan tahajud |
lajêng kundur maring wisma |
lan kang garwa Tambangraras tumamèng ing |
tilamsari nginêban ||

128. Sang ro langkung asihirèng krami |

Sèh Mongraga tansah mulang garwa |
manis arum andikane |
yayi ki ana kawruh |
ing aurip parlu ngawruhi |
panjinge agamèslam |
pan sawêlas wuwus |
parlu daim saprakara |
ping ro niyat daim ping tri sahdat daim |
ngèlmu daim kaping pat ||

Jilid 7 - Kaca : 30
129. Kaping lima yayi salat daim |
kaping ênêm makripat daimnya |
tokid daim kapitune |
iman daim ping wolu |
junun daim ping sanganèki |
sêkarat daim dasa |
pati daim uwus |
jangkêp sawêlas prakara |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 38 >

 lire basa daim pêrlu iku yayi |
kang tansah elingira ||

130. Mring Hyang Agung dene niyat daim |

ingkang tansah asihira mring Hyang |
kang salat daim têgêse |
ingkang tansah angêgung |
mring Hyang dene kang ngèlmu daim |
kang tansah maklumira |
mring Hyang Kang Maha Gung |
sadad daim têgêsira |
ingkang tansah paworira mring Hyang Widi |
makripat daim lirnya ||

131. Ingkang tansah pandêngirèng Widi |

tokid daim têgêse kang tansah |
antêpira mring Hyang dene |
iman daim liripun |
ingkang tansah madhêp Hyang Widi |
junun daim têgênya |
kang tansah cêngêngmu |
maring Hyang Kang Maha Mulya |
lsakarat daim kang tansah panrimèki |
sira maring Hyang Suksma ||

132. Pati daim têgêsipun yayi |

ingkang tansah nikmatira marang |
Hyang Agung kang karya kabèh |
poma yayi puniku |
prabot gêdhong mutyara adi |
malige pasênêtan |
-nira Hyang Maha Gung |
sira Nikèn Tambangraras |
atur sêmbah maring raka anuwun sih |
kaikêt kakekat tyas ||

133. Wanci bangun sêdhêng angin ngidid |

pajar gidib asri kang swabawa |
pêksi wana lan ingonne |
sabên esuk wit bangun |
wong sadesa dènnira tangi |
kathah kang kapiyarsa |
santri adan Subuh |
ting karêlik tanpa rungwan |
Sèh Mongraga Subuh ngimami parèstri |
pinarnah kadya saban ||

134. Anèng gandhok kilèn pinaranti |

praptèng bakda Subuh byar atangat |
sawusing bakda Lukane |
milu lan garwanipun |
nèng pandhapa lan paman linggih |
angrukti bok Panukma |
sêsaosanipun |
dhêdharan enjing-enjingan |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 39 >

 gya Pangulu Ki Bayi Panurta prapti |
para ri garwa putra ||

4 (Pangantèn sarimbit kaundhuh dhatêng griyanipun Ki Kulawirya)

Sang pangantèn sarimbit kaundhuh dhatêng griyanipun Ki Kulawirya. Wisma
pinajang asri, tamu kathah, rêrêng gayêng pahargyaning ngundhuh pangantèn.
Dalunipun Sèh Amongraga mulang garwanipun bab: patitising layaping dat,
sipat, apngal.
Pamawasing asma wajibul wujud, wruh jatining tunggal, wruh jatining
suwung. Jatining layap kalih prakawis inggih punika jaman adhakan lan
jaman kaelokan. Layaping nendra lan layaping pana.
Kaca 30 - 39.

Jilid 7 - Kaca : 31
376 Dhandhanggula
135. Samyambêkta kadi sabanèki |
bucu kupat lêgandha dhêdharan |
wus tata palungguhane |
dharan tinatèng ngayun |
Kyai Bayi ngandika aris |
sarwi nyarakkên wedang |
myang dhêdharanipun |
nulya samya nyênyamikan |
jalu èstri nulya angandika malih |
anakmas Sèh Mongraga ||

136. Mênggah rukuning Islam puniki |

kadi punapa utamanira |
linampahan supayane |
ywa galat ing tumuwuh |
Sèh Mongraga umatur aris |
utaminipun ingkang |
Islam rukunipun |
liripun gangsal prakara |
sadat salat jakat apuwasa kaji |
apan parlu sadaya ||

137. Kang rumiyin ngagêsang puniki |

parlu angucap kalimah sadad |
kawan prakawis parlune |
sidik lan takrimipun |
kurmat lawan tilawat nênggih |
sidik ngawruhi marang |
Pangeran Kang Agung |
kang (n)dadèkkên sadayanta |
lan naksèni Jêng Nabi kita puniki |
têtêp utusaning Hyang ||

138. Takrim tumêmên maring Hyang Widi |

tan nêdya mungkir ing dalilulah |
kurmat maha-sucèkake |
maring Hyang Maha Luhur |
tilawat mumule Hyang Widi |
ping kalih parlu salat |
ngagêsang puniku |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 40 >

 kêdah nêmbah ing Hyang Suksma |
kang rumangsa tinitah kita puniki |
kinarya badallolah ||

139. Kaping tiga pêrlu jakat nênggih |

sung sidhêkah mring pêkir kasiyan |
pitrah sarta lan jakate |
kang manjing ngisabipun |
lamun jêne wawrat satail |
ngisabipun ing jakat |
wrat kawan sêkèku |
dadya pangumbahing kasab |
samya suci kang sinandhang kang binukti |
tan wontên kang sumêlang ||

140. Ping pat pêrlu ngaurip puniki |

siyam ing dalêm wulan Ramêlan |
ingkang amuklis siyame |
tan batal datan makruh |
mêrtandhani utamèng urip |
pangrusake kang hawa |
luamah ati dur |
mila pinrih asiyamnya |
kaping gangsal apan pêrlu minggah kaji |
mring Mêkah kang kuwasa ||

141. Gangsal pêrkara kuwasanèki |

kang dhingin wus kêncêng niyatira |
ping ro kuwasa sangune |
sangu binakta laku |
wontên sinungakên ing rabi |
ping tiganipun angsal |
idining sang ratu |
ping pat idining gurunya |
kaping gangsal wèh têrang talak mring rabi |
lila palakinira ||

Jilid 7 - Kaca : 32
142. Tan anambang mring rabinirèki |
pan punika rukunipun Islam |
gendhong-ginindhong lakune |
sadaya sukèng kalbu |
Kyai Bayi gumujêng angling |
ngèlmu rukuning Islam |
tan wuwus-winuwus |
nanging durung padhang pisan |
lagi kiye murad datan sumêlangi |
utama sinantosan ||

143. Lah wis payo padha sèmèk bukti |

kaya sabên bae karoyokan |
nulya tinata ambênge |
pinire dharanipun |
wus akêpung golonganèki |
lah wus mara bismillah |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 41 >

 sigra sami wisuh |
adan lêkas samya nadhah |
nutug sami pikantuk dènnira bukti |
sawusnya cinarikan ||

144. Mamangsêgan dhêdharan binagi |

waradin jalu èstri ambrêkat |
Ki Bayi lon ngandikane |
sêdhêng bubaran mundur |
sêsalaman wus samya mulih |
tan ucapên solahnya |
yata kang winuwus |
kang lagya amangku karya |
Ki Panamar rinayap rèrèyanèki |
wong tandha tugur karya ||

145. Kèh kang numbang prapta jalu èstri |

tan prabeda lan kang raka-raka |
dènyarsa ngundhuh mantune |
nalika wus ngalumpuk |
ingkang badhe mapag pêngantin |
ing wanci bakda Ngasar |
dènnya samya mêthuk |
nulya prapta ing Panukman |
wus miranti têtamu kadang myang siwi |
têpung penuh pandhapa ||

146. Wusnya sinugatan sadayèki |

rampung ing kêndhuri binrêkatan |
sigra bodhol sadayane |
rame slawatanipun |
langkung langên dinulwèng margi |
prapta ing Panamaran |
busêkan abikut |
tamu wus tata alênggah |
sinugata pawohan wedang waradin |
sarta kêndhurinira ||

147. Rame dènnira nadhah pra santri |

nutug nulya ambêng binrêkatan |
jaba jro wus rumat kabèh |
nulya bubaran mantuk |
pan kasusu surup mèh Mahrib |
kang pandam sinumêtan |
abra ting pêlancur |
santri nulya minggah salat |
wêktu Mahrib kèh kang adan ngalik-alik |
ramya sri dènnya salat ||

Jilid 7 - Kaca : 33
148. Wusing bakda Ngisa para santri |
kang winêling wangsul sadayanya |
tan ewah kadya sabênne |
samya dhikir Maulud |
langkung rahab akurmatnèki |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 42 >

 nutug dènnya singiran |
myang kêndhurinipun |
wus prapta singir sêlawat |
gya rinumat pikantuk dènnira bukti |
luwaran binrêkatan ||

149. Sawusira nulya bubar mulih |

ingkang kantun mung rèh-rèhanira |
angrêksa ing dandanane |
yata kang anèng tajug |
sawusira tangat ing ratri |
têsbèh tahajudira |
kundur mring wismèku |
lajêng tumamèng jro tilam |
lan kang garwa myang Cênthini datan kari |
nèng sajawining gobah ||

150. Sèh Mongraga angandika aris |

marang garwa Nikèn Tambangraras |
yayi kawruhana kiye |
ingkang garwa umatur |
pan sumangga tuwan paring sih |
ya yayi pirsakêna |
kang tumanêm kalbu |
karana kang ahli rasa |
ing rêrasan ngilmu kalangkung arungsit |
tan kêna kêcorok tyas ||

151. Sampurnane sêmbah lawan puji |

tan andulu mungguh ananing Hyang |
tan dinulu ing anane |
papan tulis wus lêbur |
sipating ro tan ana kari |
mung mantêp ananira |
apa kang dèndulu |
pan nora na paran-paran |
iya iku yogya kawruhana yayi |
sampurnaning panêmbah ||

152. Lamun maksih anêmbah amuji |

kawruh iku pan lagya satêngah |
durung tumêka kawruhe |
aywa gupuh gumuyu |
lamun dèrèng wêruh ing jati |
aja rêna winêjang |
ing warah lan wuruk |
pan iki maksih rêrasan |
sajatine kang mari nêmbah amuji |
lawan kêdaling lesan ||

153. Namung ênêngira ingkang dadi |

lire ênêng ywa dadi tuladan |
mring Dalil Kadis kuduse |
miwah tuturing guru |
guru iku mung mumucuki |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 43 >

 tan nguwisi lalakyan |
sabab iku dudu |
ingkang ingaranan dhalang |
dede dhalang anguwisi ing sajati |
thok thil ing dhawakira ||

Jilid 7 - Kaca : 34
154. Inkang gawe lêlakon pribadi |
pocapane luruh lan dugangan |
lan jalwèstri ya dhèwèke |
dhalang lan ringgitipun |
apan mêksih tarik-tinarik |
wayang manut ing dhalang |
solah bawanipun |
dhêdhalang manut ing wayang |
prantandhane buta tan muni Srikandhi |
maksih roroning tunggal ||

155. Durung sampurnaning sêmbah puji |

sabab maksih korup swara rupa |
dadya kadho mring karone |
saiki apa iku |
keron budi ing isbat napi |
isbat upama wayang |
nadhi dhalangipun |
yèku sih kuwasaning Hyang |
durung jati kang sajati-jatinèki |
tan ana jatineka ||

156. Iku luwih bangêt gawatnèki |

ing rêrasan tan kênèng rinasa |
tan kêna ginurokake |
yèku yayi dèn rampung |
ênêng ênêngira kang êning |
sungapaning lautan |
tanpa têpinipun |
pêlayaran ing kasidan |
anèng sira dhewe tan lyan iku yayi |
ênêng êning wardaya ||

157. Tambangraras ngaras padèng laki |

saha sêmbah umatur ing raka |
mugyantuka pangèstune |
sih tuwan kang kasuhun |
kang tumanêm ing iman mupti |
sêngsêm sumungkêm ing tyas |
kawula tuwajuh |
ing donya praptèng akerat |
datan mèngèng kang dasih tur pati urip |
lêbura nèng padanta ||

158. Payo yayi ngambil toyastuti |

myarsa wangsiting putêr bênggala |
wus akir bangun wayahe |
sêdhêng awêktu Subuh |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 44 >

 mupung awal amrih utami |
wau ta sang ro nulya |
mijil lan kucumbu |
mring patirtan samya kadas |
lajêng maring gandhok adan angimami |
parèstri sadayanya ||

159. Nulya kathah sabawaning santri |

ingkang sami adan ngalik-alik |
miwah sadesa langêne |
kapyarsa mawèh rungrum |
datan ewah srining desadi |
Subuh praptèng bakda byar |
mangkana sang bagus |
sawusira bakda Luka |
lajêng mijil mring pandhapa lan kang rayi |
lênggah lawan kang mapan ||

160. Ni (m)bok Panamar gupuh nyaosi |

patèyan myang dharan jing-enjingan |
Cênthini kang ngladèkake |
tan dangu ingkang rawuh |
para kadang lan Kyai Bayi |
Pangulu lan pra putra |
sarêng praptanipun |
sadaya wus sasalaman |
tata lênggah sagotra jalu lan èstri |
Ki Bayi angandika ||

Jilid 7 - Kaca : 35
161. Mring kang putra kalih myang pra ari |
priye kono padha rinasakna |
Daliling Kur'an lapale |
kulu sèin wad-hahu |
durung olih murat kang ramping |
putra ri sadayanya |
tumungkul mabukuh |
sumangga karsa paduka |
pan kawula dèrèng kadugi muradi |
manawi kasêlayan ||

162. Ngandika ris ring putra Mongragi |

prayogi minuradan anakmas |
Sèh Mongraga lon ature |
punika miradipun |
kulu sèin wad-hahu nênggih |
ing pangandikaning Hyang |
kang wus tinartamtu |
têtêping Hyang pinardika |
datan singgan-singgun sakèhing dumadi |
tan karya pêjah gêsang ||

163. Tan kêrsa (m)bagi ingkang dumadi |

tan angganjar nugraha lan siksa |
datan ngowahi sakèhe |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 45 >

 ing dalêm pancènipun |
tan ngêlongi datan muwuhi |
wus rampung ing sapisan |
tan kapindho kang wus |
tan sakuthu ing asya-a |
yèn ta lamun ing papêsthèn ngaping kalih |
tan têrang tuwajehan ||

164. Sabab Dalil lapal kulu sèin |

wajêhahu têntrêm ing babagan |
ing dalêm nèng papêsthène |
sêkuthu tan sêkuthu |
ing kawula kalawan Gusti |
tan kumpul datan pisah |
sigêg nalaripun |
wontên ing raos piyambak |
nalirahe paworing kawula Gusti |
wontên piyambakira ||

165. Samya ngalulun tyasira wêning |

myarsakakên ing Dalil muratnya |
suka sukur têrang tyase |
Ki Bayi lon amuwus |
durung ana murad kang ramping |
pra ngulama rêrasan |
kaya durung tutug |
saiki wus manggih padhang |
ing murade kakangira Amongragi |
samya nuwun sadaya ||

166. Angling malih payo padha bukti |

sêsèmèkan ran wus manggih murad |
kang samya liningan age |
nulya sarêng tuturuh |
adan lêkas kêmbul abukti |
nutug dènnya anadhah |
wus luwaran dinum |
tinundha bukti mangsêgan |
sapikantuk nyênyamikan gya binagi |
wusnya nulya bubaran ||

Jilid 7 - Kaca : 36
376 Dhandhanggula
167. Tan cinatur kang samya amulih |
yata ingkang lagya majang wisma |
kang badhe ngundhuh mantune |
jor-jinor rakitipun |
apan tonjok-tinonjok sami |
ingkang numbang akathah |
ing tiyang sadhusun |
nadyan pêrapating desa |
ingulêman kanan kering samya prapti |
martamu samya numbang ||

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 46 >

168. Anglangkungi ing raka ing kardi |
rakiting tarub panjang tuwuhan |
rinayap sarèhrèhane |
wong tandha kang atugur |
apan samya wong sugih-sugih |
dhasar Ki Kulawirya |
pêradhah bèr kalbu |
anutug rêrekanira |
dènnya mantu mèh mirib raka (n)Jêng Kyai |
traping wong nambut-karya ||

169. Myang pra tamu ingkang samya prapti |

samya berag mêrabot asinang |
nganggo-anggo saduwèke |
samya amubra-mubru |
duk ing ratri midadarèni |
akathah ingkang prapta |
Jèngraga martamu |
mawi gamêlan lirihan |
ginêndhengan Sênu Surat dènnya linggih |
wurine Jayèngraga ||

170. Sagêndhingan edhang gênti-gênti |

gus Suratin gêndhing pathêt sanga |
Gambirsawit lan Ladrange |
Lompong-kèli kalulun |
sinung gêndhing manyura wasis |
Genjong-goling aniba |
Ginonjing ngajab kung |
swara rum mrit muluh rêmak |
apupunton lan swaraning rêbab mulih |
nganyut-anyut mêdhot tyas ||

171. Kulawirya bisa trap kamuktin |

karya wiraga mring wong jagongan |
myang santri samya brêgènggèng |
myarsa gamêlan arum |
wong pangliking gêndhing amanis |
sambada rekanira |
alangên dinulu |
kayungyun kang wong ningali |
myat rakiting pajangan tulyendah asri |
myang sinang ing pandhapa ||

172. Pandam sèwu warananing kori |

pinalêngkung binakan calupak |
pandhapa kanan keringe |
sabên sasakanipun |
tutuwuhan pandam arapit |
myang pandaming daluwang |
rinujit bang wungu |
samya winayang putêran |
anèng tarub mrapit ngubêngi pandhapi |
tan wun ingucapêna ||

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 47 >

173. Sakenjing mila kathah kang prapti |
samya numbang pan lajêng ngalêmpak |
kang badhe mapag pangantèn |
dangu pan wus ngalumpuk |
jalu èstri pan sampun mranti |
ing wanci ngandhap Asar |
kinèn umangkat wus |
jalu èstri sadayanya |
praptèng Panamaran tamu wus mêpêki |
tata anèng pandhapa ||

Jilid 7 - Kaca : 37
174. Sinunggata sadaya waradin |
sawusira ambêng binrêkatan |
anulya sang pinangantèn |
umangkat kang sadarum |
arantapan asrining margi |
santri kang salawatan |
lumampah asêlur |
myang kang bêkta kêmbar-mayang |
nulya prapta ing Kulawiryan arakit |
kurmate sinamoha ||

175. Saking jêrambah dumugi koni |

ginêlaran kêlasa lus pêthak |
sinawur sêkar campure |
Kulawirya amêthuk |
anèng kori ngirit pangantin |
lajêng tumamèng wisma |
sadaya wus lungguh |
atêpung anèng pandhapa |
sinugatan pawohan patèyanèki |
samya awêwedangan ||

176. Nulya kêndhuri lumadyèng ngarsi |

wradin jalu èstri myang urakan |
wus cinaran sadayane |
nutug pênadhahipun |
santri cilik rêbat kêndhuri |
sabên-sabên mangkana |
santri bocah rusuh |
wus luwaran ambêngira |
binrêkatan kabèh samya nuli pamit |
mantuk rêbat wêktunya ||

177. Wus winêling bakda Ngisa bali |

antara prapta bakda Ngisanya |
samya prapta sadayane |
wus samya tata lungguh |
Kyai Bayi Panurta prapti |
Jèngwèsthi Jayèngraga |
myang Kyai Pangulu |
pêpakan kang para kadang |
nulya lêkas ramya sêlawatan dhikir |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 48 >

 Maulud langkung rahab ||

178. Nutug dènnira akurmat Nabi |

antara praptèng singir sêlawat |
wus rinumat kêndhurine |
anadhah sadaya wus |
ambêngan gêng nulya binagi |
pêragat samya brêkat |
samya bubar mantuk |
yata Ki Sèh Amongraga |
sawusira bakda tangat tahjud tasbih |
nèng langgar panêpènan ||

179. Kundur maring wisma lan kang rayi |

lajêng tumamèng ing tilam raras |
Cênthini nèng jawi langse |
tumangkêp samiripun |
kang parèstri mijil mring jawi |
samya maklum pangantyan |
manawa mong lulut |
dinuga wus kacarêman |
tan wruh lamun dèrèng kêtarasan ing sih |
mêksih jêjaka kênya ||

Jilid 7 - Kaca : 38
180. Sèh Mongraga nêng jroning tilamrik |
lan kang garwa Nikèn Tambangraras |
Sèh mongraga lon dêlinge |
yayi pyarsaknèng wuwus |
patitising layape wirid |
apan tigang prakara |
yayi kang karuhun |
layaping dat lawan sipat |
de layaping apngal jangkêp tri prakawis |
dene laping kang Êdat ||

181. Datan ana ing ananirèki |

tan ngrasa darbe solah priyangga |
tansah kapurbèng solahe |
solahe sang Maha Gung |
tan sêkuthu marang pribadi |
dene layaping sipat |
tan ana ripipun |
uripe tansah ing Suksma |
tan ana kang kuwat urip puniki |
namung kalawan ing Hyang ||

182. Napon layaping apêngal yayi |

tan rumangsa ing panggawenira |
kula tan na ihtiyare |
tan wun pamilihipun |
pan tan ana osik sirnèki |
kumambang ing priyangga |
mung Hyang Kang Murba Gung |
yayi ing têlung prakara |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 49 >

 iku ingkang rampung sanalikanèki |
purnanên blas sakala ||

183. Ngandikane Waliulah mupti |

sapa wonge anêmbah ing asma |
tan dèn kawruhi maknane |
dadi kapir puniku |
lamun tan wruh ing maknanèki |
makna iku kang nyata |
musamaranipun |
kang nêmbah ya kang sinêmbah |
wong kang nêmbah ing makna tan dèn kawruhi |
mring asma iku kopar ||

184. Sabab nora wruh kang dèn aranni |

krana asma iku sajatinya |
asma wajibul-wujude |
kang nyata maknanipun |
dadi wajib kita ngawruhi |
lair batin ya batal |
batale yèn lumuh |
wus tan kêna tininggala |
asma lawan maknane tan kêna kari |
sing sapa wruh ing makna ||

185. Lawan asma kang kak dèn kawruhi |

iku mukmin êkas kang sampurna |
ngawruhi lair batine |
jênênge êning iku |
ati suci tan ngaro pikir |
jênênge lair ika |
sucining pamuwus |
yèku ran iman sahadad |
wong kang wus wruh ing asma lan makna yayi |
mukmin ngarip kang kusna ||

Jilid 7 - Kaca : 39
186. Panglêburan ing papan lan tulis |
bisa amrat tulis anèng papan |
bisa nganggo sakarone |
myang salah sijinipun |
bisa nirnakakên ing kalih |
wruh sajatining tunggal |
wruh jatining suwung |
êsir pan jatining tunggal |
sajatining suwung pêsthi ananèki |
anane tan kinarya ||

187. Tan wiwitan tan wêkasan pasthi |

datan mamak datan kasatmata |
pan ana anane dhewe |
anèng ênêngirèku |
ênêng ingkang mardika suci |
dene jatining tunggal |
sirna kalihipun |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 50 >

 kula Gusti tan kawêdhar |
datan kêna dinuga kalawan ati |
tan kêna kinaya-pa ||

188. Roro iku sira lan sirèki |

ing atunggal muhung dhawakira |
iku patitis layape |
yayi layap puniku |
rong prakara jamaning nênggih |
dhingin jaman adhakan |
kaping kalihipun |
layap jaman kaelokan |
ingkang layap jaman adhakan puniki |
alayap wong anendra ||

189. Lagya lêse kala durung ngimpi |

ping ro layap jaman kaelokan |
layape wong pana salèh |
kalanira asuhul |
kudu turu pra sanak pati |
iku tunggal babagan |
sami nikmatipun |
yèku yayi dènkadriya |
Tambangraras cumêplong tyasira wêning |
winêjang ingkang raka ||

190. Miwah cèthi Cênthini adêling |

kacathêtan panjuming wardaya |
dènnya myarsakkên anungge |
yata wus gagat bangun |
sinasmitan sikatan muni |
mijil mring pawarihan |
ngambil toya wulu |
lan garwa kucumbunira |
wusnya suci Sèh Mongraga angimami |
nèng gandhok pra wanudya ||

191. Barung santri samya dan sarênti |

agalikan umyang ing sadesa |
asri ing sabên Subuhe |
Mongraga dènnya wêktu |
sabên Subuh wêwacannèki |
wusing Pakekah surat |
Sujada asujud |
kang akir pan surat Kasar |
dangu dêgge parèstri kang makmum sami |
karênan tyasnya rahab ||

192. Kang rêkangat mawi dènsujudi |

samya cipta anèh lan pra imam |
sadaya tan kadya kiye |
rasa-rasa yèn uwus |
kanikmatan kang makmum sami |
swara ngalêp ngumandhang |
ulêm manis arum |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 51 >

 miwah ing tawajuhing tyas |
kang parèstri sadaya awêdi asih |
mring Mongraga ngulama ||

5 (Bab: sunat apngal 6 warni)

Enjingipun Ki Bayi sagarwa rawuh, lêlênggahan, abawararas bab: sunat
apngal 6 warni, inggih punika: 1. sunating salat, tartib kabliyatan bakdiyatan;
2. sunat wabin (ênêm rakangat tiga salam), i.p. wabin kapdil iman, wabin ista-
takarati lan wabin apêngal; 3. sunat minal-witri tuwin tal-witri (tigang
rakangat kalih salam); Tahajud (kalihwêlas rêkangat ênêm salam); 5. sunat
Luka (kalih rakangat salam); 6. Salat parlu Jumungah.
Kaca 40 - 41.

Jilid 7 - Kaca : 40
376 Dhandhanggula
193. Bakda Subuh sidik ing byar enjing |
bubar kang makmum nyandhak pakaryan |
Mongraga lajêng lakune |
sawusira akasud |
mijil mring pandhapa sarimbit |
alênggah lan kang paman |
kang bibi abikut |
saos dhêdharan enjingan |
lan Cênthini angladèni anèng ngarsi |
dharan asri mawarna ||

194. Nulya para kadang ingkang prapti |

Ki Suharja lawan Wiradhustha |
Panukma lan Panamar-e |
sarêng dènira rawuh |
pan sêrayat lir sabênnèki |
samya (m)bêkta dhêdharan |
myang kupat bubucu |
praptèng pandhapa salaman |
lan Mongraga sadaya kang bibi-bibi |
samya asêsalamaman ||

195. Ni-(m)bok Kulawirya anampèni |

dhêdharan lajêng tinatèng ngarsa |
wus samya tata lungguhe |
nulya (n)Jêng Kyai rawuh |
sarêng lan kang putra kêkalih |
saha garwa ambêkta |
dhêdharan pakintun |
samya mudhun sing pandhapa |
Kyai Bayi gupuh ngancarani siwi |
suwawi sami lênggah ||

196. Nulya sampun tata lênggah sami |

matumpa tumpêng anèng ing ngarsa |
Ki Baywa lon andikane |
payo kono wedangmu |
sarapan angêt mumpung enjing |
anulya wontên prapta |
wau Nyai Jambul |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 52 >

 ngirit dhêdharan rong jodhang |
sêkul ulam myang papanganan mawarni |
sadaya anêmbrama ||

197. Ki Baywa ngling lah ngriku Nyai-nCik |

praptèng ngarsa nêmbah sêsalaman |
miwah salam sadayane |
dingarèn Nyai Jambul |
matur mila marêk ing ngarsi |
tutuwi ing putranta |
sang pinangantyan rum |
saha ngaturkên dhêdharan |
sumapala sêkul ulam pangabêkti |
katura ing paduka ||

198. Ni Malarsih sigra anampani |

lajêng winantu tinatèng ngarsa |
rampadan nèng lancarane |
Ki Bayi lon amuwus |
lah anakmas Sèh Amongragi |
mênggah sunat apêngal |
kados pundinipun |
Sèh Mongraga aturira |
ingkang sunat apêngal puniku nênggih |
tan kenging yèn tinilar ||

Jilid 7 - Kaca : 41
199. Nêm prakawis dhihin sunat tartip |
kabliatan lawan bakdiyatan |
ping kalih sunat wabin-e |
nêm rêkangat puniku |
tigang salam tan kenging kari |
kang dhingin wabin pakat |
kaping kalihipun |
awabinakaplil iman |
kaping tri awabina istakarati |
jangkêp wabil apêngal ||

200. Kaping tiga sunat minal witri |

rakangatal witri pan apêngal |
tri rêkangat ro salame |
ping pat sunat tahajud |
kalih wêlas rêkangat mênggih |
nêm salam pan abêngal |
niyate gumulung |
kaping gangsal sunat Luka |
namung kalih rêkangat sêsalam nênggih |
kaping nêm parlu Jumngah ||

201. Pan abêngal Jumungah puniki |

sunat abêngal pan inggih wênang |
niyat parlan usali-ne |
Jumungah kang wus têmtu |
tinêtêpkên parlu linuri |
kalawan malih wênang |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 53 >

 anggugurkên Luhur |
manawi botên muadah |
Jumungahe lamun muadah tan kenging |
pan maksih Linohoran ||

202. Ingkang sampun êkas ing agami |

usali-ne ing sunat abêngal |
sadaya pinarlokake |
sunat nênêm puniku |
kang wus mashur namung satunggil |
Jumungah ingkang milya |
ing pra iman agung |
ngêgungkên kadising Jumngah |
carita sli saking kitab Markum mupti |
nutur sunat abêngal ||

203. Kyai Bayi Panurta nganthuki |

asasmita putra ri sadaya |
sarya nor pangandikane |
priye kono sirèku |
rasakêna ingkang amupit |
santosaning ibadah |
manawa winahyu |
kuwat mêrlokkên abêngal |
ingkang putra myang pra ari matur aris |
mugi pinalalêna ||

204. Lah ya Alkamdulilah pinikir |

sarèhning misil luwih utama |
matur nuwun sadayane |
anulya malih muwus |
lah wis payo padha abukti |
akêmbul bêbancakan |
kadi sabênnipun |
gupuh wijik kang liningan |
adan lêkas pikantuk dènnira bukti |
samya nadhah royoman ||

6 (Bab sajatining Pangeran lan maknanipun Sipat – 20)

Pangantèn kaboyong dhatêng griyanipun Ki Pangulu Basarodin, botên kirang
ing pamiwahanipun.
Ing dalu Sèh Amongraga mêjang garwanipun bab sajatining Pangeran lan
maknanipun Sipat - 20, sarta kandhunganipun salat 5 wêkdal, sunat minal
witri saha tal-witri.
Kaca 42 – 46.

Jilid 7 - Kaca : 42
376 Dhandhanggula
205. Wus antara luwaran kang bukti |
kêndhuri sêkul ulam panganan |
cinarikan dinum age |
wêradin èstri jalu |
miwah lurah rèh-rèhanèki |
tuwin santri panuwa |
kang anèng ing ngayun |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 54 >

 kang nèng sor wus winêratan |
Ki Baywa ngling payo wus bubaran mulih |
nulya samya bubaran ||

206. Tan cinatur gantya kang winarni |

Ki Pangulu Basarodin ingkang |
lagya mêmajang wismane |
dènyarsa ngundhuh mantu |
pan rinowa kurmating kardi |
rinaja tinuguran |
sarèh-rèhanipun |
sakèhing wong Pakauman |
miwah santri magêrsari kang kêdaging |
kang binubuhan karya ||

207. Gêng-agêngan dènnya nambut-kardi |

anêrêg tarup tutuwuhannya |
pan wus uning lêlajone |
kang para ngundhuh mantu |
pan rumaos Ki Basarodin |
kawula kawêraga |
wus binalung-sungsum |
rahmat pinaringan nikah |
Ki Pangulu sêbobotipun ing cilik |
muktya nèng Wanamarta ||

208. Gêng bawahe ngungkuli para ri |

saking sihe Ki Bayi Panurta |
kacumbu alit milane |
kikinthil datan kantun |
kinêrêngan sangêt tan gingsir |
mila gêng trêsnanira |
Ki Bayi mring Bawuk |
kaetang mung puguhira |
lami-lami wus balèg dèn-tarimani |
angsal santana misan ||

209. Pinaringan nama Basarodin |

dadya Pangulu ing Wanamarta |
wus cukup sandhang-pangane |
ing mangke Ki Pangulu |
manahira anglir punagi |
dènnira mangku karya |
ing dalêm tri dalu |
anonjok murwat pinatah |
pan asêlur myang dènnya ngulêm-ulêmi |
ing prapat mancalima ||

210. Kathah prapta kang numbang anggili |

jalu èstri wong ing Wanamarta |
sangang dintên panumbange |
myang dènnya mubra-mubru |
ngangge-angge adia-dining |
desa datan rêkasa |
namung bungahipun |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 55 >

 Ki Pangulu karsanira |
kalih dalu dènnira midadarèni |
pênuh ingkang jagongan ||

211. Dènnya nambut-damêl tigang ari |

mragat maesa têlas limalas |
kajawi bèbèk ayame |
pan agung tamunipun |
pan sadintên kang numbang mintir |
lajêng sami ngalêmpak |
jalu èstrinipun |
ing wanci wus bakda Ngasar |
kinèn mapag kang badhe mapag pangantin |
lan (m)bêkta kêmbar-mayang ||

Jilid 7 - Kaca : 43
212. Ki Pangulu piyambak angirit |
lan rayate Ni Pangulu tuwa |
kang ngirit pra wadonane |
lumampah sadaya wus |
praptèng Kulawiryan miranti |
têpang tatèng pandhapa |
supênuh asukup |
nulya samya sinugatan |
pawohan lan paleyan sampun waradin |
nulya kêndhurinira ||

213. Wus pininta saambêngirèki |

ingancaran kang samya kondangan |
nulya samya nadhah kabèh |
sadaya pan pikantuk |
nutug dènnya sami abukti |
luwaran cinarikan |
kêndhuri wus dinum |
wêradin miwah wong rucah |
wusnya nulya Ki Pangulu Basarodin |
nabda mring Kulawirya ||

214. Gati prapta kawula ing ngarsi |

nuwun sang ro Pinangantyan tama |
mugi parênga samangke |
panuwun kula ngundhuh |
mantu dalêm ing wisma mami |
Kulawirya lingira |
(ng)gih sumanggèng kayun |
tan beda pitêmbungira |
Ki Pangulu wuwuse marang kang èstri |
nêmbung nuwun pangantyan ||

215. Wusnya parêng gya budhal parèstri |

pra priya anèng pandhapa mangkat |
wus miranti sadayane |
santri slawatan umyung |
sinauran kang sadayèki |
dadya dudulwèng marga |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 56 >

 kang nonton atimbul |
tan antara nulya prapta |
Pakauman Ki Pangulu Basarodin |
rumiyin lan rayinta ||

216. Lumayu ingkang Ki Basarodin |

arsa parentah wus ginêlaran |
klasa prapta ing korine |
dhatêng jêrambahipun |
sinawuran ing bungah ramping |
gêlaran rinangkêpan |
srêbèt putih alus |
Ki Pangulu nèng pandhapa |
amiranti dènnya amanggihi têmantin |
nulya pangantyan prapta ||

217. lajêng tumamèng jro wismanèki |

kang ngarak wus tata samya lênggah |
kêpung akapang pipite |
nulya pawohanipun |
myang patèyan sampun waradin |
nulya kêndhuri mêdal |
wus pininta cukup |
jaba jro miwah urakan |
datan ana ingkang kaliwatan siji |
ngajêng ngancaran nadhah ||

Jilid 7 - Kaca : 44
218. Langkung samoa ambêngirèki |
opor bêtutu bêsngèk bêkakak |
ulam-ulaman sarwa kèh |
nulya kabèh tuturuh |
ramya pating karêpyêk bukti |
antara cinarikan |
binarêkatan wus |
sawisira abubaran |
jalu èstri sadaya wus samya mulih |
pan sampun winêlingan ||

219. Samya rêbat wêktunira Mahrib |

sawusira wanci bakda Ngisa |
samya wangsul sadayane |
apan tiyang sadhusun |
sêdagaran lan magêrsari |
miwah pêrapat desa |
kang winêling wangsul |
sami tata nèng pandhapa |
tan kaliru sagolong-golongirèki |
banjêng têpung akapang ||

220. Pêpak sadaya tan ana kari |

tuwin Kiyai Bayi Panurta |
rawuh lawan pra arine |
pêpakan anèng ngriku |
miwah ingkang putra kakalih |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 57 >

 Jèngwèsthi Jayèngraga |
myang santri sadarum |
wus tata anèng pandhapa |
sinugatan pawohan patèyan sami |
adan lêkas sêlawat ||

221. Langkung ramya sêlawatan dhikir |

tan ana ingkang nganggur satunggal |
samya muni sadayane |
anutug singiripun |
turun-turun sajakirèki |
tan wun ucap ramenya |
dènnya dhikir Mulud |
praptèng dhikir katam ramya |
Ki Pangulu andonga kataman dhikir |
santri anasib ramya ||

222. Bakda dhikir kêndhuri sumaji |

agêng samoa sarta akathah |
Ki Pangulu sidhêkahe |
wus dinongan Rasul |
nulya samya eca abukti |
nutug sasukanira |
wus antara dangu |
luwaran gya cinarikan |
apan dinum barêkat sampun waradin |
sêsalaman bubaran ||

223. Tan cinatur ingkang samya mulih |

yata kang bakda tangat palilah |
tasbèh tahajud sawuse |
Ki Sèh Mongraga nêngguh |
kundur saking panêpènèki |
laju tumamèng wisma |
lan garwa kucumbu |
wus jênêk anèng jro tilam |
kang parèstri sadaya sami sumingkir |
ringga cêlaking tilam ||

224. Ingkang lênggah nèng jro jinêm amrik |

sira Ki Sèh Mongraga ngandika |
yayi kawruhana kiye |
mungguh sajatinipun |
sipating Hyang ingkang sajati |
kang purna anèng kita |
tanpa wangênipun |
Tambangraras aturira |
inggih ingkang mugi aparinga dêling |
kang raka angandika ||

Jilid 7 - Kaca : 45
225. Iya yayi myarsakna sayêkti |
sipat rongpuluh sajatinira |
kang nèng lapal kalipahe |
muptandhane ing ngriku |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 58 >

 la illaha illalah nênggih |
kang manjing lapal êla |
lalima kèhipun |
wujud kidam lawan baka |
miwah mukalapatullil kawadisi |
kyamu binapsi ika ||

226. Ingkang manjing illala puniki |

apan nênêm samak basar kalam |
samingan basiran rêke |
mutakaliman-ipun |
ingkang manjing nèng illa nênggih |
sipating Hyang sakawan |
kodrat iradatu |
ngèlmi kayat jangkêpira |
kang nèng lapal Allah lilima sayêkti |
kadiran lan muridan ||

227. Ngaliman kayan wahdaniati |

dene kayat kayun têgêsira |
jasad jijimira dhewe |
rupa kalawan makluk |
ingaranan ya angarani |
lah malih ingkang sipat |
ngèlmu lan ngalimun |
iku ati lan kalbunta |
apan cipta cinipta rêrasan ati |
rêrasan lan Pangeran ||

228. Sipat kodrat kadiran puniki |

têgêse tangan karo lungguhnya |
obah osik tan talangke |
kalawan Hyang Maha Gung |
de iradat muridan yayi |
yèku nyawa lan suksma |
parèng karsanipun |
karêpe ingkang kinarsan |
ingkang sipat samak samingan lirnèki |
talingan lan pamyarsa ||

229. Sipat basar lan basirun nênggih |

têgêsipun netra lan paningal |
dulu-dinulu tan pae |
kalam mutakalimun |
têgêsipun ilat lan uni |
pangucap lan suwara |
pan uwus winuwus |
kumpul nèng sipat sakawan |
ingkang dhingin sipat salbiyah mangani |
kalawan maknawiyah ||

230. Lawan yayi kawruhana malih |

mungguh salat wêktu Subuh uga |
tuduhe rehulah rêke |
(m)bun-bunan wêdalipun |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 59 >

 warna abang lintange ugi |
kamare kang minangka |
turuning wahyeku |
salating kêkêtêk dhadha |
Nabi Adam rêkangat kalih puniki |
witing kumpul roh jasad ||

Jilid 7 - Kaca : 46
231. Ing wêktu Luhur tuduhe nênggih |
pan ing utêg wêdaling talingan |
akuning ika rupane |
pan johar lintangipun |
Nabi Brahim ingkang (n)darbèni |
salatipun punika |
kêtêge atimu |
rêkangat papat punika |
nyatanipun nèng makripat kalih iki |
lawan talingan uga ||

232. Wêktu Ngasar pan tuduhe ugi |

ing lilimpa wêdale kang grana |
aputih ika rupane |
pan lintangipun Samsu |
Nabi Yunus ingkang (n)darbèni |
salatipun punika |
kêtêg pusêripun |
rêkangat papat punika |
nyatanipun ing dhadha kalawan gigir |
lambung kiwa têngênnya ||

233. Ing wêktu Mahrib tuduhe nênggih |

pan ing nyawa wêdaling punika |
têgêse ing awak kabèh |
pan ijo warnanipun |
apan lagi asipat urip |
lintange Mutakarab |
salate puniku |
ing kêtêg gulu puniku |
Nabi Ngisa rêkangat têtêlu yayi |
nyatèng tutuk lan grana ||

234. Ingkang wêktu Ngisa tuduhnèki |

ngula-ula wêdale punika |
saking ora dadyanane |
pan irêng warnanipun |
lintangipun Juhra ta yayi |
nyatane anèng kiyal |
salate puniku |
anèng kêkêtêg lêlatha |
Nabi Musa rêkangat papat puniki |
tangat ro lan sukunya ||

235. Minalwitri pan kêkalih yayi |

rêkangate tuduhe punika |
ananing kula Gustine |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 60 >

 lintangipun puniku |
johar awal punika yayi |
nabine Nabi kita |
Muhamad (n)Jêng Rasul |
ulah ngalèhi wasalam |
kang (n)darbèni rêkangat kalih puniki |
anèng dubur lan dakar ||

236. Rakangatal apan iku yayi |

rêkangate sêsalam punika |
tuduhe tan ana manèh |
anging Allah kang Agung |
kang misesa raina wêngi |
salatipun punika |
ing kêkêtêg wimbuh |
nyata ing gigithok uga |
yèku yayi ywa kêlêmpit sêmbah puji |
dèn-awas ing panêmbah ||

7 (Bab: kal donya tuwin kal akerat)

Enjingipun sami lêlênggahan sinambi ngrêmbag bab: kal donya tuwin kal
akerat.
Kal donya 5 prakawis: 1. karya bêt sasana, 2. nampurnakên mayit, 3.
tumuntên angemah-emahakên anak èstri, 4. nrapkên kukum kang wus sisip, 5.
enggal nyaur sambutan.
Dene kal akerat wontên gangsal prakawis ugi, inggih punika: 1. talabul ing
sêkawan ngèlmi; sarengat, tarekat, hakekat, makripat; 2. Angibadah salat
gangsal wêkdal; 3. Kipayah dusing mayit, anyalatakên pisan; 4. Sabar
tawêkal tan gingsir, tan opèn ing liyan; 5. Tapa têpa tanpantuk bukti.
Kaca 47 - 51.

Jilid 7 - Kaca : 47
376 Dhandhanggula
237. Ingkang garwa umatur nuwun sih |
yata ing wanci pajar gidiban |
asri bêkisar pangwuhe |
nulya mijil tuturuh |
lan kucumbu cèthi Cênthini |
sawusnya sami kadas |
mring gandhok kilèn wus |
Sèh Mongraga dènnya adan |
nganyut-anyut landhung swara rum amanis |
myang pra santri kèh adan ||

238. Tampan-tinampan angalik-alik |

apan ramya sabawaning desa |
myang pêksi-pêksi munya kèh |
praptèng bakda byar esuk |
kèh solahe jalma jalwèstri |
raryalit rêbut paran |
ing swaranya umyang |
yata Ki Sèh Amongraga |
sabakdaning sunat Luka nulya mijil |
sarimbit lan kang garwa ||

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 61 >

239. Ki Pangulu mudhun ing pandhapi |
gupuh mapag mudhun atur salam |
wong wus kinèn lungguh age |
kapering dènnya lungguh |
Ni Pangulu anglêladèni |
papat pisan anata |
sêsaosanipun |
dhêdharan enjing-enjingan |
nulya Kyai Bayi Panurta kang prapti |
lan putra kalihira ||

240. Saha garwa sarta apangirit |

pakintun sêkul ulam panganan |
jing-enjingan lir sabênne |
sadaya sami mudhun |
ingkang rama gupuh nyarani |
nulya samya alênggah |
asêsalaman wus |
tan adangu para kadang |
Ki Suharja Wiradhudtha Panukmèki |
Panamar Kulawirya ||

241. Lan sêrayat tan ewah lir wingi |

lan Nyai Jambul sarêngan prapta |
rong jodhang bot gêgawane |
samya marêk ing ngayun |
atur bêkti salaman sami |
Nyai Pangulu mapag |
nampèni pamunjung |
lajêng tinata ing ngarsa |
samohandhèr rampadan awarni-warni |
sêkul ulam panganan ||

242. Kyai Bayi angandika aris |

bok wis payo padha sêsèmèkan |
mumpunga esuk enake |
mara ta kono wisuh |
kaya sabên bae abêcik |
sigra ingkang liningan |
samya atuturuh |
adan lêkas samya nadhah |
jalu èstri pikantuk kêmbul lan bukti |
tan ana ringaning tyas ||

243. Sira Ki Pangulu Basarodin |

tunggil sa-ambêng lan Jamil Jamal |
tinuluskên punagine |
wong têlu samya thêkul |
Kulawirya sêsambèn angling |
lah kang Pangulu Basar |
(n)dika niku kaul |
punapa wus (n)dika coba |
ing kojahe têtamba Ki Jamal Jamil |
Basarodin turira ||

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 62 >

 Jilid 7 - Kaca : 48
244. Kula coba pan inggih sayêkti |
suku kula wus mantun tan lara |
Kulawirya ngling kadèke |
wingi bisa lumayu |
ngêmpêt bangêt pan kêbat mèri |
ingkang dene rêkasa |
ukur mingkug-mingkug |
wakne kang wadon akêbat |
gèsèh têmên kang Pangulu Basarodin |
kang wadon lan kang lanang ||

245. Ingkang wadon bangêt kuru aking |

ingkang lanang bangêtên lêmunya |
kang myarsa gumuyu kabèh |
Ki Pangulu umatur |
kula timbang lan waunèki |
tan sagêd mlajêng pisan |
suku kula ribug |
kêdhik-kêdhik lêhêng mangkya |
botên grigah-griguh wah sagêd lumaris |
saking dhi Jamil Jamal ||

246. E lah layake yèn punagèni |

Jamil Jamal marasakên lara |
mêksih kuciwa kaule |
iwake kèh kang wayu |
êmpal bawuk dèn sungkên Jamil |
pan sêrampadan pisan |
kabèh padha bawuk |
Jamil Jamal aturira |
botên wontên kang bawak-bawuk satunggil |
Ki Pangulu anjola ||

247. Sarwi kadumêlan angling ririh |

(n)dawêg nêdha mawon ywa pinirsa |
Jamil mangêrti sêmune |
jênênge Ki Pangulu |
Basarodin Bawuk dhèk cilik |
kêtarèng guyunira |
sêdaya aguyub |
Kulawirya malih nabda |
niki kang Pangulu opor bêsngèk pitik |
kang botên bawuk mangkak ||

248. Ki Pangulu mêlerok nauri |

botên ilok nyêmoni anjangkar |
tan marèni sêmbranane |
Kulawirya gumuyu |
kang Pangulu kula rumiyin |
kèn-damêl bawak (n)dika |
mangke punapampun |
Ki Pangulu saurira |
punapa takèn têmênan bawak yêkti |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 63 >

 manawi sasêmonan ||

249. Yèn sayêktos dèrèng dados mangkin |

kantun ngalus doranne kewala |
lawan ancêpe tandhinge |
Ki Kulawirya muwus |
bok dèn-êmpunakên tumuli |
niku gaganti lawas |
bawak kongsi bawuk |
Pangulu ngling lah apa ta |
jarku apa dhasar wong arêp moyoki |
samya ginuywèng kathah ||

Jilid 7 - Kaca : 49
250. Saya kaecan dènnira bukti |
sinambi samya apagujêngan |
Mongraga mèsêm myat dene |
kang samya (m)banyol wuwus |
pan sinamur tanpantuk bukti |
pamulukira arang |
alit kêpêlipun |
sapêntil tanjung karêngga |
ginêlintir kongsi atos ngintip aking |
gutuk kêpêl atosnya ||

251. Sêdhêku sikut tumungkul bukti |

pêmamahe tan kêtarèng waja |
pinamah kaping salawe |
antara kongsi lêmbut |
kêcap pisan pêlêlêdnèki |
tan pati dhahar ulam |
sêcuwil mung paru |
sinêlan lawan lalaban |
cokol laos têmu poh lêmpuyang kunci |
tan kathah sawatara ||

252. Sadangunira dènnira bukti |

anyêngka angsal sangang pulukan |
samya micarèng jro tyase |
adat têmên sang Mong kung |
wus tan nêdya sêsambèn bukti |
salaminya anadhah |
royoman kadyèku |
lagyèki kèh-kèhing buktya |
wus tatela uliya Sèh Amongraga |
tan lumrah lan wong kathah ||

253. Têka mangkana tyase jalwèstri |

wus antara dangu dènnya nadhah |
anti-inganti uwise |
nulya samya tuturuh |
ngumbah tangan awijik wanting |
ambênge cinarikan |
dinum bêrêkat wus |
waradin sadayanira |

< Serat Centhini Jilid 07 - Halaman : 64 >

 jalu èstri lurah santri magêrsari |
kang samya nèng pandhapa ||

254. Dalah pawong-wong tan ana kari |

nulya mangsêgan lumadyèng ngarsa |
nyamikan sapikantuke |
sadaya sami nutug |
nulya luwar dharan binagi |
brêkat kèh enak-enak |
sami pandumipun |
jalwèstri ciptanya rahmat |
sabab sajêgipun dèrèng anglampahi |
royoman kang kadyèka ||

255. Kyai Bayi angandika aris |

kadipundi anak mas Mongraga |
mungguh kal donya parlune |
lan kal akeratipun |
parlunipun kadi punêndi |
Sèh Mongraga turira |
lon mring ramanipun |
ingkang kal donya parlunya |
apan gangsal prakawis ingkang rumiyin |
karya bèt sêsananya ||

256. Kaping kalih nampurnakkên mayit |

kaping tiga anglakèkkên anak |
èstri pilih tumuntêne |
kaping pat nrapakên kukum |
ingkang sampun katrap ing sisip |
ping gangsal nyaur utang |
parlu rik