Usa na katu-ig ang nilabay apan mao ra man og
kagahapon lang.
Ako si Eleuteria Duhaylungsod. Wala pa gayud ko
maanad pero Eleuteria Kirschbaum na diay ang akong
ngalan karon. Ang akong istorya didto nagsugod sa
barangay Guindulman sa Bohol. Unya nasumpayan
kini sa Mactan International Airport.
Sa dihang nilanding ang eroplano nga akong
gisakyan didto sa Kota Kinabalu sa Malaysia, hapit
muboto ang akong kasing-kasing sa kahadlok. Kay sa
tibuok nakong kinabuhi wala pa gyud ko naka-angkas
og eroplano. Karon pa gayud.
Maayo gani kay beinte minutos ra mi sa Kota
Kinabalu busa dili na kinahanglan mobiya pa ko sa
akong lingkuranan. Pastilan! Dili pa gyud ra ba ko
hanas motangtang sa akong seatbelt. Hapit ko
malisang
niadtong higayona pagdayon og lupad sa eroplano.
Kay
wala man pod koy hanaw sa pagtaud sa maong
seatbelt.
Maayo galing kay gitabangan ko sa akong tupad nga
Amerikano. Labihan nakong ulawa sa dihang gitudlo-
an ko niya pagpasok og pagbira aning sinturon nga
gama sa kabilya.
Pastilan! Mag-unsa na lang ko og dili makasugat si
Hans sa ako pag-abot nako sa Germany. Nagsige na
lang baya ko og pamastilan niini.
Si Hans mao ang akong pamanhunon nga Aleman.
Tiaw tiaw ra baya tong ako sa akong ig-agaw nga si
Merle dihang niuli siya sa Guindolman. Paglabay sa
tulo ka tuig gikan naminyo siya sa iyang penpal.
“Tagai
sab ko ug Amerikano nga pamanhunon aron
makaanak
sab ko og bata nga pareha sa imong anak, gwapo
kaayo!” Akong gikantyawan si Merle “O! sige
pangitaan ta ka og bana aron naa na unya koy
paryente nga masangpit didto sa Germany” kanayon
pa
ni Merle.
Wala kadto nako gihunahuna nga matinuod. Apan
sa dihang nakadawat na ko og sulat gikan kang Hans,
niusbong baya usab ang akong damgo. Ang hulagway
niya nga iyang gipadala sa ako kuyog sa iyang sulat,
gitipigan gyud nako og maayo.
Og pagkahuman sa unom ka buwan nga sinulatay,
iya nang gipaareglar ang akong bisa. Ambot og kapila
ko nagbalik-balik sa Sugbu para sa akong passport?
Puerteng lisura! Unsa man pod tong akong birth
certificate nga wala na man hikit-i sa munisipyo.
Gikitkit man siguro to sa ilaga o sa anay ba kaha?
Og sa dihang nilusot na ang akong passport, ang
akong fiancée visa na usab ang problema. Dili gyud
lalim ning magpa-interbyu didto sa German embassy
sa
Manila. Maayo na lang gani kay gikuyogan ko adtong
taga travel agency nga maoy naghikay sa akong mga
papeles.
Og nakalakra man siguro sa akong palad si Hans.
Kay sa wala damha, na-aprubahan man ang akong
bisa. Hapit na gyud siguro nako makab-ot ang akong
damgo. Nga usab makatabang sa akong ginikanan og
mga igsoon nga nagpuyo sa kapait sa ka-pobrehon sa
Pilipinas.
Kaanindot gayud kong ang akong mga igsoon
makahuman sa College. Og sila pud ni Nanay ug
Tatay,
makapuyo na sa balay nga walay buslot ang atop.
Pareho sa bag-ong panimalay sa mga ginikanan ni
Merle. Unya makakaon sab intawon sila og karne
matag adlaw.
“Fasten your seatbelts please” Ingon pa sa gwapa
nga stewardess nga naglakawlakaw sa eroplano.
Niining higayona, wala na kaayo ko nakulba-an kay
nakasabot na man ko sa iya.
Sa wala nagdugay nibalik na usab ang maong
stewardess “Would you like fish in curry sauce and
rice
or beef rouladen with mashed potatoes Ma’am?”
“Fish,
Ma’am” maoy akong nadali-dali og tubag. Kay wala
man ko kaila adtong iyang giyawit tanan. “How about
wine, juice, coffe or tea?” “Cokes, Ma’am” tubag pa
nako. Maayo gali kay wala na siya’y pangutana pa
nga
lain kay ang usyuserong Amerikano sa akong tupad
naminaw baya sa amo.
Pagkahuman nako og kaon, gitan-aw nako kung
wala ba maibot ang lingin nga sticker sa akong asul
nga blusa. Kay pagcheck-in nako didto sa syudad ni
Lapu-lapu, gipapilit kini sa babaye sa ako didto sa
counter.
“Paghulat lang sa mando sa stewardess aron dili ka
mabiyaan sa imong connecting flight” matod pa sa
maong babaye.
Sa pagkatinuod, gikuyawan gyud kaayo ko nga
mapadpad ko sa laing espidno. “Hesus, Maria
kalawaton, mag-unsa na lang?” pulong nako sa akong
kaugalingon.
Sa wala magdugay, niabot na mi sa Kuala
Lumpur. Ang stewardess niduol sa ako og ingon pa
niya” Please stay in your seat until I come back for
you”
samtang nagtan-aw siya sa sticker sa akong blusa.
Maoy hinungdan nga nagpabilin ko sa eroplano.
Hangtod nga hapit wala nay nabilin nga pasahero.
Tulo
na lang mi kabuok unya puros mi Pilipina nga pers
taym pa nakasakay sa eroplano. Og usab
nakatungtong
sa langyaw nga nasod.
Si Vangie og si Nerissa padulong usab sila sa
Frankfurt, Germany. Pareha sa ako, nanimpalad sab
sila nga moasenso ang kinabuhi pinaagi sa pagminyo
sa
usa ka langyaw. Nalipay kaayo ko nga naa na koy
kuyog. Og nahuwasan gamay ang kalabog sa akong
kasing-kasing.
Sama sa mga masinundanon nga karnero,
gitultulan mi sa stewardess sa Gate 47 diin modunggo
ang eroplano nga magdala kanamo sa Germany.
Unom
ka oras ang among stop-over sa Kuala Lumpur. Mao
kadto nga nakalugar mi sa pakighimamat sa usag-usa
“Ang akong pamanhunon nga si Peter, saisenta anyos
na og ako magbeinte-dos pa lang sa sunod tuig, pero
kinahanglan praktikal na karon” matud pa ni Vangie.
“Napulo ka tuig ang biya namo ni Markus apan
nagkahigug-maay pod mi, oy, bisan og sa e-mail og
sa telepono lang” subay usab ni Nerissa.
Wala ko mosabat sa maong istorya. Kay sa
pagkatinuod, dili man pod gugma ang rason nga
makigminyo ko kang Hans. Gipul-an na lang gyud ko
sa kalisod sa Pilipinas.
Si Hans maoy akong salbasyon ning kinabuhi nga
way kapaingnan- kalisod lang gihapon. Si Tatay
walay
klarong trabaho unya palahubog pa gyud. Si Nanay
sige og pusta sa masiao unya nagsige pod og
kamabdos.
Dose na mi kabuok og ako ang kamaguwangan.
Nigraduate na ko sa Guindolman Public High School
unya sa edad nga beinte-tres, kinahanglan na kong
motabang sa akong pamilya. Wala gyud koy plano
nga
maminyo kang Kardo nga maag-uuma. O dili ba kaha
kang Nestong nga traysikol drayber. Kay sigurado
gyud
ko nga dili moasenso ang akong kinabuhi kuyog nila.
Ayaw na lang, intawon!
Maayo lang unta og suertehon ko ani kang Hans.
Ang flight gikan sa Kuala Lumpur padulong sa
Frankfurt, nikabat og mga walo ka oras. Unya ang
kulba sa akong dughan nagpadayon gihapon. Dili na
tungod sa kahadlok nga masa-ag ko. Apan tungod sa
kalisang niining bag-ong kinabuhi nga akong
giatubang
karon. Ang lalaki nga akong minyoan, usa ka
estranghero. Wala pa man gani mi nagkita sa personal.
Sus! Kung mahimo pa lang moambak sa eroplano
og molupad balik sa Pilipinas.
Apan dako ang paglaom ni Nanay ug Tatay kanako.
Nanghambog na man gani to sila sa among silingan
nga
tsismosa. Nga sa dili madugay, mapalitan na nako sila
og karaoke. Mao man siguro kadto ang nakahatag
nako
sa kaisog sa pagsagubang niining walay undang nga
kulba sa akong kahiladman.
Ensaktong alas siete kuarenta’y singko sa buntag
pag-abot nako sa Frankfurt. Wala koy tarong nga
tulog
kay nag-alingasa man ang akong utok. Di sab ko
kahibalo mopa-andar sa gamay nga telebisyon sa
atubangan sa akong lingkuranan. Busa nagsige na lang
og tuyok-tuyok ang akong panumduman. Wala sab
koy
makaistorya. Si Vangie ug Nerissa, layo man sila sa
akong gilingkuran. Og ang akong tupad wala man
motagad sa akoa. Pagkabinhod ra ba sa akong natulog
nga paa.
Pareho sa nahitabo sa Kuala Lumpur, giguyod na
usab kami sa stewardess. Iya ming gitultulan sa
bintana
sa immigration officer unya gitugonan mi kung
unsaon
pagtultol sa kuhaanan sa among maleta.
Wala na gyud kaantos ang akong mga nerbyosa
nga tuhod. Nikurog kini ug taman sa dihang ako nang
torno sa maong bintana. “Passport please. How long
are
you staying in Germany? Where are you going to
stay?”
Ang ratatat nga pangutana sa pulis nga nagpasundayag
sa bintana.
Wala ra siguroy sayop kadtong papel nga akong
gitubagan didto sa eroplano. Pagkahuman sa
nagkayuring nakong tubag sa iyang mga pangutana,
gihatag man niya ug balik ang akong passport. Sama
sa
usa ka kriminal, nagdali ko sa paglakaw pahilayo
kaniya.
“Maayo unta og duol ra ang atong puy-anan dinhi”
matud pa ni Vangie “kay aron magkita lang gihapon
ta” “Bitaw”sugyot pa ni Nerissa. Samtang igo lang
kong
nitando, sa dihang naghulat kami sa among mga
bagahe. Og gikuot nako sa akong pitaka ang hulagway
ni Hans. Hinaot pa unta nga naghulat siya kanako
niadtong tungura.
Pagkadako sa paluparan sa Frankfurt. Limpyo
kaayo ang palibot. Galing ang hangin nga nihikap sa
akong nawong, presko usab kaayo. Unya bisan sa
kadaghan sa mga tawo dinhi, hilom man kaayo ang
lugar. Humot usab og langyaw. Pareho sa kahumot sa
bag nga pasalubong ni Merle kanako pag balikbayan man mi magkasinabot sa inahan ni Hans kay wala
niya sa niaging tuig didto sa Guindolman. man
Sa wala madugay, adunay tawo nga nagkaway sa usab siyay iningles. Maglikay na lang ko sa iya.
ako. Og mao na kadto ang primerong pagkita nako sa Ambot og ngano nga bisan sa kadaghan sa mga
akong pamanhonon. panimalay og mga awto dinhi, hilum man kaayo ang
Tambok man diay kaayo si Hans. Dili man gud akong palibot. Usahay mao ra man og ako na lang ang
kinatibuk-ang lawas ang hulagway nga gipadala niya tawo nga nahibilin sa tibuok kalibutan.
sa Siguro naggikan kini sa rason nga hangtod karon
ako sa Pilipinas. Apan susama sa langgam nga gipreso dili gihapon ko hanas mag-german . Wala gayud koy
sa hawla, nagpakasal lang gihapon ko sa iya. tarong nga kaistorya dinhi.
Dili sab siya maayo mag-iningles. Unya wala usab Naunsa na kaha to si Vangie og si Nerissa karon?
siya’y tarong nga trabaho. Maayo galing kay nagpuyo Wala man sab mi naghatagay og among mga numero
mi sa balay sa iyang inahan. Busa wala ra mi gasto sa sa
abang, koryente og pagkaon. telepono kay gapareho ra man ming tulo. Walay mga
Apan ang iyang madawat nga welfare compensation hanaw. Mahal usab kaayo dinhi kung magsige ka og
gikan sa ilang gobyerno, igo lang pod igasto sa iyang gamit sa telepono. Kada istorya namo dinhi sa
bisyo. Kada adlaw lima ka kahang sigarilyo og napulo telepono, mao ra usab kini og dunay metro pareho sa
ka botelyang Bitburger beer gayud ang iyang mahurot. taksi. Paspas kaayo ang patak.
Unya magsige usab siya og laag kuyog sa iyang O dili ba kaha ang hinungdan sa pagtingkagol
barkada niining akong dughan tungod kay usa ka tuig na ang
nga magsakay sa ilang mga dagko nga motorsiklo. milabay og wala lang gihapon ko nakapalit ug
Mahal ra ba kaayo ang gasolina dinhi. Kung karaoke para kang Nanay ug Tatay.
kwentahon
kini nako sa kwarta sa Pilipinas, mokabat na kini sa
dos
sientos kapin kada litro.
Ang akong pinuy-anan dinhi sa Hundsangen gama
sa semento. Susama kini sa balay og dato didto sa
Guindolman. Ang akong pagkaon, lamian usab.
Ikomparar sa talbos sa kamote og mais nga maoy
madali-dali ni Nanay. Matuk-an man gali ko usahay
iniglamoy nako sa brotchen ug bratwurst kung
makahinumdom ko sa kawad-on sa lamesa sa akong
mga igsoon.
Aduna usab kami awto nga magamit sa pagsuroy-
suroy. Didto sa luag nga autobahn inigbisita namo
panagsa sa ila ni Merle og sa iyang istrikto nga
bana. Busa, dili ako angay nga magmasulob-on dinhi.
Apan ngano man nga bug-at man kaayo ang
akong kasing-kasing? Tingali tungod kini kay wala pa
gyud ko mobati og gugma kang Hans. Basin usab og
ang hinungdan niini mao ang higante nga kamingaw
nga akong gibati sa kada adlaw.
Pagkalami gyud subayon sa akong damgo, ang
dagat didto sa Guindolman. Magtiniil samtang
maligo sa grasya sa init nga adlaw og sa parat nga
hangin. Nahidlaw pod ko sa hilaw nga saging nga
gilung-ag. Unya ginudnod sa ginamos- tugnos nga
maoy
among bitbiton didto sa baybayon matag Domingo.
Possible usab nga gipul-an na ko nga mao ra man
og ako ra ang nagtikawtikaw dinhi sa among balay.
Dili