SAD - Sjedinjene Američke Države

Sjedinjene Američke Države — skraćeno SAD (engl. United States of America — USA),
ponekad kratko Sjedinjene Države — SD (engl. United States — US) ili
samo Amerika (engl. America), federalna je ustavna republika koju čini pedeset država i jedan
federalni okrug. Država se uglavnom prostire u centralnom delu Severne Amerike,[8] gde se,
između Tihog i Atlantskog okeana, nalazi četrdeset osam saveznih država i federalni okrug sa
glavnim gradom Vašingtonom. Ovaj kontinentalni deo se na severu graniči sa Kanadom, a na
jugu s Meksikom. Savezna država Aljaska nalazi se na severozapadu kontinenta i graniči se sa
Kanadom na istoku i Ruskom Federacijom na zapadu, preko Beringovog moreuza, dok se
savezna država Havaji nalazi u Tihom okeanu. Sjedinjenim Državama takođe pripada nekoliko
ostrvskih teritorija raštrkanih širom Kariba i Pacifika.
Sa 9,83 miliona km² i preko 300 miliona stanovnika, Sjedinjene Države su treća najveća zemlja
na svetu po ukupnoj površini, a treća po veličini kopna i broju stanovnika. Sjedinjene Države su
jedna od etnički najraznovrsnijih zemalja na svetu, što je posledica masovne imigracije iz
mnogih zemalja. Američka privreda je najveća nacionalna privreda u svetu, sa nominalnim bruto
domaćim proizvodom od 13 triliona dolara u 2006. godini (preko 25,5% ukupnog svetskog bruto
proizvoda).
Naciju je osnovalo 13 bivših kolonija Velike Britanije koje su se prostirale duž atlantske obale.
Proglasivši se „državama“ 4. jula 1776. godine usvojile su Deklaraciju nezavisnosti.
Pobunjeničke države pobedile su Veliku Britaniju u Američkom ratu za nezavisnost, što je bio
prvi uspešni rat neke kolonije za nezavisnost. Federalna konvencija je 17. septembra 1787.
godine usvojila danas važeći Ustav Sjedinjenih Država, a ratifikujući ga naredne godine, države
su postale delovi jedinstvene republike. Povelja o pravima, sastavljena od deset ustavnih
amandmana, ratifikovana je 1791. godine.
U devetnaestom veku, SAD su prisvojile teritorije koje su pripadale Francuskoj, Španiji, Velikoj
Britaniji, Meksiku i Ruskoj Imperiji, a izvršile aneksiju Teksaške republike i Republike Havaji.
Sporovi između agrarnog juga i industrijskog severa povodom prava država i
ekspanzije ropstva, doveli su do Američkog građanskog rata tokom šezdesetih godina 19. veka.
Pobedom Severa sprečena je trajna podela zemlje, a potom i ukinuto ropstvo. Špansko-
američki rat i Prvi svetski rat potvrdili su položaj Amerike kao vojne sile. 1945. godine Sjedinjene
Države su izašle iz Drugog svetskog rata kao prva zemlja sa nuklearnim oružjem, stalni
član Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija, i osnivač NATO pakta. Završetkom Hladnog rata i
raspadom Sovjetskog Saveza, SAD su ostale jedina supersila, koja dominira u ekonomiji,
politici, kulturi i vojnoj sili, a samo za odbranu troši preko 50% svetskih ulaganja u oblast.