Misubishi

Noäi dung
CHÖÔNG 1 SÖÏ HAØI LOØNG CUÛA KHAÙC HAØNG

1. SÖÏ HAØI LOØNG CUÛA KHAÙC HAØNG LAØ GÌ ? ...................................................................................1-1
(1) Thöông hieäu MITSUBISHI ......................................................................................................1-1
(2) Trieát lyù vì söï haøi loøng khaùch haøng ôû Xöôûng Dòch vuï ...............................................................1-1
(3) Nhöõng caâu hoûi daønh cho khaùch haøng .....................................................................................1-2
2. ÑIEÀU CHUÙNG TA COÙ THEÅ THÖÏC HIEÄN ........................................................................................1-3
CHÖÔNG 2 AN TOAØN / 3S
1. THOÂNG TIN CHUNG ......................................................................................................................2-1
2. SÖÛ DUÏNG DUÏNG CUÏ .....................................................................................................................2-1
3. THÖÏC HIEÄN 3S............................................................................................................................... 2-3
CHÖÔNG 3 CÔ BAÛN VEÀ ÑIEÄN VAØ ÑIEÄN TÖÛ

1. ÑIEÄN AÙP, DOØNG ÑIEÄN VAØ ÑIEÄN TRÔÛ ...........................................................................................3-1
(1) Ñieän theá vaø ñieän aùp ................................................................................................................3-1
(2) Ñònh luaät Ohm .........................................................................................................................3-1
(3) Coâng cuûa doøng ñieän (Ñònh luaät Watt) .....................................................................................3-2
2. CAÙCH ÑO ÑIEÄN AÙP, DOØNG ÑIEÄN VAØ ÑIEÄN TRÔÛ .........................................................................3-3
(1) Ñieän aùp so vôùi Doøng ñieän .......................................................................................................3-3
(2) Ñieän aùp so vôùi Doøng ñieän .......................................................................................................3-3
(3) Caùch söû duïng ñoàng hoà ña naêng .............................................................................................3-4
3. TUÏ ÑIEÄN .........................................................................................................................................3-7
4. CUOÄN DAÂY .....................................................................................................................................3-8
5. CHAÁT BAÙN DAÃN ............................................................................................................................3-9
(1) Diode .......................................................................................................................................3-9
(2) Transistor ..............................................................................................................................3-10
CHÖÔNG 4 KIEÅM TRA TRÖÔÙC KHI GIAO XE / BAÛO DÖÔÕNG ÑÒNH KYØ
1. PDI = Kieåm tra tröôùc khi giao xe ..................................................................................................4-1
(1) Muïc ñích cuûa PDI ....................................................................................................................4-1
(2) Caùch thöïc hieän PDI .................................................................................................................4-1
(3) Caùc muïc kieåm tra ....................................................................................................................4-1
2. BAÛO DÖÔÕNG ÑÒNH KYØ ..................................................................................................................4-3
(1) Dòch vuï baûo döôõng ..................................................................................................................4-3
(2) Thôøi gian bieåu baûo döôõng xe ñònh kyø ......................................................................................4-3
(3) Nhöõng löu yù khi baûo döôõng .....................................................................................................4-5
(4) Caùc phöông phaùp keùo xe ........................................................................................................4-7
CHÖÔNG 5 DUÏNG CUÏ / THIEÁT BÒ

1. TOÅNG QUAÙT VEÀ DUÏNG CUÏ ...........................................................................................................5-1
(1) Chìa khoùa / Côø leâ ....................................................................................................................5-1
(2) Keàm ........................................................................................................................................5-8
(3) Vít ..........................................................................................................................................5-10
(4) Buùa .......................................................................................................................................5-11
(5) Ñuïc .......................................................................................................................................5-12
(6) Baøn ren vaø Ta-roâ ...................................................................................................................5-14
(7) Baøn keïp (eâ-toâ) .......................................................................................................................5-15
(8) Bôm chaân khoâng .....................................................................................................................5-16
(9) Suùng khí neùn ...........................................................................................................................5-16
(10) Caûo / Vam .............................................................................................................................5-17
(11) Baøn eùp thuûy löïc .................................................................................................................... 5-18
-1-
(12) Maùy maøi ................................................................................................................................5-18
(13) Maùy khoan ............................................................................................................................5-19
(14) Con ñoäi vaø daøn naâng ............................................................................................................5-19
(15) Ñeá ñôõ ....................................................................................................................................5-21
(16) Caåu thuûy löïc .........................................................................................................................5-21
(17) Maùy neùn khí ..........................................................................................................................5-22
2. Duïng cuï chuyeân duøng .................................................................................................................. 5-23
(1) Muïc ñích cuûa duïng cuï chuyeân duøng (SST) ............................................................................5-23
CHÖÔNG 6 CAÙC DUÏNG CUÏ ÑO

1. Thöôùc keïp ....................................................................................................................................... 6-1
2. Thöôùc pan-me ................................................................................................................................. 6-2
3. Ñoàng hoà so ...................................................................................................................................... 6-4
4. Ñoàng hoà ño xy lanh ........................................................................................................................ 6-5
5. Caàn sieát löïc ..................................................................................................................................... 6-6
6. Thöôùc laù .......................................................................................................................................... 6-8
CHÖÔNG 7 CAÙC CHI TIEÁT CÔ KHÍ

1. BU-LOÂNG, VÍT VAØ ÑAI OÁC .............................................................................................................. 7-1
2. REN .................................................................................................................................................. 7-2
3. ÑOÄ BEÀN BU-LOÂNG VAØ ÑAI OÁC ....................................................................................................... 7-2
4. Voøng ñeäm, choát vaø then ................................................................................................................. 7-6
5. Baùnh raêng ....................................................................................................................................... 7-7
6. OÅ ñôõ ................................................................................................................................................. 7-8
CHÖÔNG 8 CHAÁT BOÂI TRÔN, LÖU CHAÁT...

1. MÔÕ BOÂI TRÔN ................................................................................................................................. 8-1
(1) Phaân loaïi daàu vaø chaát boâi trôn .................................................................................................8-1
(2) Muïc ñích cuûa chaát boâi trôn .......................................................................................................8-1
(3) Daàu boâi trôn ñoäng cô ................................................................................................................8-1
(4) Daàu boâi trôn baùnh raêng ............................................................................................................8-3
(5) ATF ...........................................................................................................................................8-3
(6) Môõ boâi trôn ...............................................................................................................................8-4
(7) Daàu phanh ................................................................................................................................8-4
(8) Nöôùc laøm maùt ...........................................................................................................................8-4
CHÖÔNG 9 ÑOÄNG CÔ
1. ÑOÄNG CÔ XAÊNG ............................................................................................................................. 9-1
(1) Ñoäng cô ñoát trong .....................................................................................................................9-1
(2) Phaân loaïi ñoäng cô ....................................................................................................................9-1
(3) Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô 4 kyø ....................................................................................9-2
(4) Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô 2 kyø ....................................................................................9-3
2. THOÂNG SOÁ ÑOÄNG CÔ ..................................................................................................................... 9-3
(1) Ñöôøng kính xy lanh vaø Haønh trình pít-toâng ...............................................................................9-3
(2) Dung tích ñoäng cô ....................................................................................................................9-3
(3) Tyû soá neùn .................................................................................................................................9-4
(4) Ñoà thò coâng suaát ñoäng cô .........................................................................................................9-4
(5) Buoàng ñoát cuûa ñoäng cô xaêng ...................................................................................................9-5
(6) Hieän töôïng noå baát thöôøng .........................................................................................................9-5
3. ÑOÄNG CÔ DIESEL ........................................................................................................................... 9-6
(1) Hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô diesel 4 kyø ..........................................................................................9-7
(2) So saùnh vôùi ñoäng cô xaêng ........................................................................................................9-7
4. CAÁU TAÏO VAØ CHÖÙC NAÊNG CUÛA ÑOÄNG CÔ .................................................................................. 9-8
(1) Caáu taïo cuûa ñoäng cô ................................................................................................................9-8
-2-
(2) Chi tieát cuûa ñoäng cô ................................................................................................................. 9-9
5. CAÙC HEÄ THOÁNG CUÛA ÑOÄNG CÔ ..................................................................................................9-14
(1) Heä thoáng naïp vaø nhieân lieäu cuûa ñoäng cô xaêng ...................................................................... 9-14
(2) Heä thoáng ECI (Phun xaêng ñieàu khieån ñieän töû) ....................................................................... 9-16
(3) Heä thoáng naïp vaø nhieân lieäu cuûa ñoäng cô diesel .................................................................... 9-17
(4) Heä thoáng kieåm soaùt khí thaûi ................................................................................................... 9-19
(5) Heä thoáng laøm maùt .................................................................................................................. 9-21
(6) Heä thoáng boâi trôn ................................................................................................................... 9-23
(7) Heä thoáng ñieän ñoäng cô .......................................................................................................... 9-24
(8) Heä thoáng xoâng ñoäng cô diesel ............................................................................................... 9-27
6. BAÛO DÖÔÕNG ÑOÄNG CÔ ................................................................................................................9-27
(1) Kieåm tra daây cu-roa ............................................................................................................... 9-27
(2) Kieåm tra heä thoáng laøm maùt .................................................................................................... 9-30
(3) Boä loïc gioù ............................................................................................................................... 9-31
(4) Ñieàu chænh khe hôû xu-paùp ...................................................................................................... 9-32
(5) Heä thoáng ñaùnh löûa ................................................................................................................. 9-33
(6) Kieåm tra vaø ñieàu chænh thôøi ñieåm ñaùnh löûa ............................................................................ 9-35
(7) Ñieàu chænh toác ñoä caàm chöøng ................................................................................................ 9-36
CHÖÔNG 10 TRUYEÀN ÑOÄNG VAØ KHUNG GAÀM

1. Teân cuûa caùc boä phaän ....................................................................................................................10-1
2. Boá trí truyeàn ñoäng .........................................................................................................................10-1
(1) FWD (ñoäng cô ñaët tröôùc, baùnh tröôùc daãn ñoäng) .................................................................... 10-1
(2) RWD (ñoäng cô ñaët tröôùc, baùnh sau daãn ñoäng) ...................................................................... 10-1
(3) 4WD (4 baùnh daãn ñoäng) ........................................................................................................ 10-2
(4) MR (ñoäng cô ñaët giöõa, baùnh sau daãn ñoäng) .......................................................................... 10-2
(5) RR (ñoäng cô ñaët sau, baùnh sau daãn ñoäng) ............................................................................ 10-2
CHÖÔNG 11 LY HÔÏP
1. Höôùng daãn .....................................................................................................................................11-1
2. Caáu taïo vaø hoaït ñoäng ...................................................................................................................11-1
3. Heä thoáng ñieàu khieån ly hôïp ..........................................................................................................11-3
4. Kieåm tra vaø ñieàu chænh .................................................................................................................11-4
CHÖÔNG 12 HOÄP SOÁ SAØN

1. Höôùng daãn .....................................................................................................................................12-1
(1) Phaân loaïi hoäp soá .................................................................................................................... 12-1
(2) Caáu taïo .................................................................................................................................. 12-1
2. Vai troø vaø Nguyeân lyù hoaït ñoäng ...................................................................................................12-2
3. Caáu taïo cô baûn ..............................................................................................................................12-4
(1) Söï saép xeáp caùc truïc vaø baùnh raêng ........................................................................................ 12-4
(2) Cô caáu ñoàng toác .................................................................................................................... 12-4
4. Kieåm tra vaø thay daàu hoäp soá ........................................................................................................12-5
CHÖÔNG 13 HOÄP SOÁ TÖÏ ÑOÄNG

1. Ñaëc ñieåm ........................................................................................................................................13-1
2. Caáu taïo vaø Hoaït ñoäng ...................................................................................................................13-2
(1) Phaân loaïi hoäp soá töï ñoäng ....................................................................................................... 13-2
(2) Caùc boä phaän chính ................................................................................................................. 13-4
3. Kieåm tra vaø thay daàu hoäp soá töï ñoäng (ATF) ................................................................................13-5
CHÖÔNG 14 CAÀU TRÖÔÙC

1. Caáu taïo ..........................................................................................................................................14-1
2. Caáu taïo caàu tröôùc ..........................................................................................................................14-1
-3-
(1) Xe daãn ñoäng baùnh tröôùc .........................................................................................................14-1
(2) Xe daãn ñoäng baùnh sau ...........................................................................................................14-1
(3) Truïc truyeàn ñoäng vaø Khôùp ñoàng toác .......................................................................................14-2
(4) OÅ bi baùnh xe ...........................................................................................................................14-3
3. Baûo döôõng caàu tröôùc .................................................................................................................... 14-4
CHÖÔNG 15 CAÀU SAU

1. Caáu taïo .......................................................................................................................................... 15-1
2. Caáu taïo caàu sau ............................................................................................................................ 15-1
(1) Xe daãn ñoäng baùnh sau ...........................................................................................................15-1
(2) Xe daãn ñoäng baùnh tröôùc .........................................................................................................15-1
(3) Truïc truyeàn ñoäng vaø Khôùp ñoàng toác .......................................................................................15-2
(4) Baùn truïc ..................................................................................................................................15-2
(5) OÅ bi baùnh xe ...........................................................................................................................15-2
3. Baùnh raêng vi sai ........................................................................................................................... 15-2
(1) Baùnh raêng truyeàn cuoái ............................................................................................................15-2
(2) Boä vi sai ..................................................................................................................................15-3
(3) Vi sai choáng tröôït (LSD) .........................................................................................................15-4
4. Baûo döôõng caàu sau ...................................................................................................................... 15-5
CHÖÔNG 16 HEÄ THOÁNG TREO

1. Ñaëc ñieåm ....................................................................................................................................... 16-1
2. Phaân loaïi vaø Caáu taïo cuûa heä thoáng treo ..................................................................................... 16-2
(1) Heä thoáng treo tröôùc ................................................................................................................16-2
(2) Heä thoáng treo sau ...................................................................................................................16-4
3. Kieåm tra heä thoáng treo ................................................................................................................. 16-7
CHÖÔNG 17 GOÙC ÑAËT BAÙNH XE

1. Ñaëc ñieåm ....................................................................................................................................... 17-1
2. Caùc thaønh phaàn cuûa goùc ñaët baùnh xe ......................................................................................... 17-1
(1) Ñoä chuïm .................................................................................................................................17-1
(2) Goùc Camber ...........................................................................................................................17-2
(3) Goùc Caster .............................................................................................................................17-3
(4) Goùc nghieâng Kingpin ..............................................................................................................17-4
3. Kieåm tra vaø ñieàu chænh ................................................................................................................. 17-4
CHÖÔNG 18 HEÄ THOÁNG LAÙI

1. Ñaëc ñieåm ....................................................................................................................................... 18-1
2. Phaân loaïi heä thoáng laùi .................................................................................................................. 18-2
(1) Loaïi thanh raêng – baùnh raêng ..................................................................................................18-2
(2) Loaïi loõi bi ................................................................................................................................18-2
3. Heä thoáng trôï löïc laùi ...................................................................................................................... 18-3
4. Baûo döôõng ..................................................................................................................................... 18-4
CHÖÔNG 19 LOÁP XE VAØ BAÙNH XE

1. Phaân loaïi theo caáu hình ............................................................................................................... 19-1
(1) Loáp boá cheùo ...........................................................................................................................19-1
(2) Loáp boá troøn .............................................................................................................................19-1
(3) Kích thöôùc thieát keá cuûa loáp .....................................................................................................19-2
2. Baûo döôõng ..................................................................................................................................... 19-2
CHÖÔNG 20 HEÄ THOÁNG PHANH

1. Nguyeân lyù phanh .......................................................................................................................... 20-1
-4-
2. Caùc chi tieát cuûa heä thoáng phanh .................................................................................................20-1
(1) Phanh tang troáng ................................................................................................................... 20-1
(2) Phanh ñóa ............................................................................................................................... 20-2
(3) Xy lanh chính ......................................................................................................................... 20-4
(4) Boä trôï löïc phanh .................................................................................................................... 20-5
(5) Daàu phanh ............................................................................................................................. 20-5
3. ABS (Heä thoáng choáng boù cöùng phanh) .......................................................................................20-7
4. Baûo döôõng heä thoáng phanh .........................................................................................................20-7
CHÖÔNG 21 THAÂN XE
1. Ñaëc ñieåm caáu taïo thaân xe .............................................................................................................21-1
(1) Thaân xe lieàn khoái ................................................................................................................... 21-1
(2) Thaân xe khung rôøi .................................................................................................................. 21-1
2. Ñieàu chænh thaân xe ........................................................................................................................21-2
CHÖÔNG 22 HEÄ THOÁNG ÑIEÀU HOØA

1. Kieán thöùc cô baûn cuûa nguyeân lyù laøm laïnh ..................................................................................22-1
(1) Cô baûn cuûa söï laøm laïnh ......................................................................................................... 22-1
(2) Doøng di chuyeån moâi chaát laïnh ............................................................................................... 22-1
(3) Vai troø cuûa caùc boä phaän chính ............................................................................................... 22-2
2. Moâi chaát laïnh .................................................................................................................................22-3
-5-
CHÖÔNG 1
SÖÏ HAØI LOØNG CUÛA KHAÙCH HAØNG
1. SÖÏ HAØI LOØNG CUÛA KHAÙCH HAØNG LAØ GÌ?

(1) Thöông hieäu MITSUBISHI
Ñöôïc hoã trôï bôûi nhöõng coâng ngheä kyõ thuaät cao, Mitsubishi Motors laø moät coâng ty chuyeân saûn xuaát ra
nhöõng chieác xe coù coâng suaát cao, theo ñoù, coâng ty khoâng nhöõng noåi tieáng ñoái vôùi ngöôøi tieâu duøng maø
coøn noåi tieáng trong laøng theå thao theá giôùi. “Truyeàn thoáng” naøy ñaõ ñöôïc xaây döïng qua moät thôøi gian daøi
lao ñoäng mieät maøi cuûa ñoäi nguõ caùc nhaân vieân vaø caùc chi nhaùnh cuûa Mitsubishi Motors. Noùi caùch khaùc,
ñoù chính laø “hình aûnh thöông hieäu”.
Ngaøy nay, söï caïnh tranh khoác lieät ñeå toàn taïi ñang dieãn ra giöõa caùc coâng ty, ñaëc bieät laø trong neàn coâng
nghieäp oâ toâ. Trong tình hình naøy, chuùng ta phaûi chuù troïng ñeán vieäc cuûng coá “hình aûnh thöông hieäu”,
chuùng ta coù theå naâng cao soá löôïng khaùch haøng trung thaønh vaø baùn ra nhieàu saûn phaåm cuûa Mitsubishi,
nhôø ñoù coâng ty seõ luoân phaùt trieån phoàn thònh. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy thì toaøn theå nhaân vieân cuûa
Mitsubishi, töø nhaân vieân cheá taïo phuï tuøng, nhaân vieân baùn haøng cho ñeán nhaân vieân dòch vuï, phaûi cuøng
coá gaéng vaø laøm vieäc theo cuøng moät muïc tieâu.
Muïc tieâu ñoù chính laø “naâng cao söï haøi loøng cuûa khaùch haøng”.
(2) Trieát lyù vì söï haøi loøng khaùch haøng taïi Xöôûng Dòch vuï
YÙ töôûng “Chieác xe thöù hai seõ ñöôïc baùn bôûi boä

phaän dòch vuï” ñaõ ñöôïc thöøa nhaän trong lónh vöïc oâ
toâ. Chieác xe Mitsubishi ñaàu tieân ñöôïc baùn vôùi
phong caùch toát, coâng suaát cao, xe beàn vaø nhaân
vieân baùn haøng deã chòu. Nhöng khi khaùch haøng
muoán mua xe môùi, nhöõng tieâu chuaån ñeå tieáp tuïc
mua xe Mitsubishi cuûa hoï laø gì? Dó nhieân thöông
hieäu vöôït troäi chæ laø moät tieâu chuaån, caùi coøn laïi laø
“chaát löôïng, dòch vuï cuûa caùc ñaïi lyù”.
Thöïc teá, khaûo saùt CHÆ SOÁ ÑAÙNH GIAÙ SÖÏ HAØI LOØNG KHAÙCH HAØNG (Customer Satisfaction Index) chæ
ra raèng lyù do chung maø khaùch haøng tieáp tuïc mua saûn phaåm laø “vì dòch vuï toát vaø ñaùng tin caäy”. Noùi caùch
khaùc, khi khaùch haøng noùi raèng “dòch vuï toát”, coù nghóa laø hoï haøi loøng vôùi coâng vieäc vaø caùc hoaït ñoäng
cuûa chuùng ta. Chuùng ta phaûi laøm nhö theá naøo ñeå ñem ñeán dòch vuï maø khaùch haøng tin töôûng? Chuùng ta
phaûi suy nghó töø quan ñieåm cuûa khaùch haøng veà coâng vieäc maø chuùng ta ñang thöïc hieän.
-1-
CHÖÔNG 1
(3) Nhöõng caâu hoûi daønh cho khaùch haøng

Khaûo saùt CSI ñöa ra raát nhieàu caâu hoûi veà nhieàu lónh vöïc cuûa caùc hoaït ñoäng dòch vuï ñoái vôùi khaùch
haøng. Nhöõng caâu hoûi ñaëc tröng ñeå kieåm tra chaát löôïng dòch vuï cuûa ñaïi lyù ñöôïc giôùi thieäu sau ñaây ñeå
tham khaûo.
; Nhaân vieân tieáp nhaän thaân thieän vaø nhaõ nhaën
; Ñöa ra thôøi gian söûa chöõa vaø hoaøn thaønh ñuùng thôøi
haïn
; Ñöa ra chi phí döï tính ñuùng.
; Söûa chöõa chính xaùc (khoâng xaûy ra hö hoûng töông

töï).
-2-
CHÖÔNG 1
; Ñoàng phuïc kyõ thuaät vieân saïch seõ goïn gaøng.
2. ÑIEÀU CHUÙNG TA COÙ THEÅ THÖÏC HIEÄN

(1) Caùc taám che baûo veä xe
Tröôùc khi baét ñaàu coâng vieäc, neân phuû veø xe, gheá,
vaønh tay laùi, loùt saøn...
Vieäc naøy seõ baûo veä xe khoûi caùc veát baån, daàu nhôùt
vaø caùc veát xöôùc do va chaïm giöõa thaân xe vaø caùc
duïng cuï.
Xöôûng phaûi coù moät heä thoáng ñeå nhöõng coâng vieäc
naøy ñöôïc hoaøn taát tröôùc söï quan saùt cuûa khaùch
haøng.
(2) Chaát löôïng coâng vieäc

Thôøi gian laø tieàn baïc. Tuy nhieân khoâng theå hy sinh
chaát löôïng coâng vieäc ngay caû khi baïn khoâng coù
ñuû thôøi gian thöïc hieän noù. Moät khi ñaõ kinh nghieäm
hôn, baïn seõ laøm vieäc vôùi nhöõng tình huoáng ñoøi hoûi
nhöõng chaån ñoaùn phöùc taïp trong moät khoaûng thôøi
gian coù haïn.
Hieän taïi, baïn laø ngöôøi môùi vaøo ngheà vaø taát caû
nhöõng gì baïn quan taâm laø baïn phaûi laøm ñuùng
coâng vieäc cuûa mình.
-3-
CHÖÔNG 2
AN TOAØN / 3S
1. THOÂNG TIN CHUNG

Coù raát nhieàu nguy hieåm trong xöôûng laøm vieäc nhö caùc maùy moùc, trang thieát bò, duïng cuï söû duïng ñieän
hoaëc maùy neùn khí.
Khi thao vôùi xe to lôùn, laøm vieäc vôùi caùc boä phaän trôn öôùt, raát noùng, hoaëc caùc chi tieát quay.
Ñieàu quan troïng laø chuùng ta phaûi tuaân theo caùc nguyeân taéc trong xöôûng ñeå taïo moät moâi tröôøng laøm
vieäc an toaøn, tuy nhieân phaûi luoân ghi nhôù raèng khoâng ai coù theå baûo veä chuùng ta traùnh khoûi nguy hieåm
ngoaøi chính baûn thaân moãi chuùng ta.
Sau ñaây chuùng ta hoïc veà sö an toaøn khi laøm vieäc trong xöôûng.
2. SÖÛ DUÏNG DUÏNG CUÏ

; Luoân söû duïng ñuùng kích thöôùc duïng cuï cho Bu-
loâng/Ñai oác.
; Khi sieát, keùo chìa khoùa veà phía baïn, neáu ñaåy, chìa
khoùa bò tröôït seõ raát nguy hieåm.
; Khoâng ñöôïc duøng oáng ñeå noái daøi chìa khoùa.
-1-
CHÖÔNG 2
AN TOAØN / 3S
NGUYEÂN NHAÂN GAÂY TAI NAÏN

Baát kyø tai naïn naøo cuõng coù nguyeân nhaân. Noùi chung, caùc nguyeân nhaân coù theå xeáp vaøo 2 daïng sau.
• Sai soùt cuûa con ngöôøi
Maát kieåm soaùt caùc maùy moùc hoaëc duïng cuï/ Maëc trang phuïc khoâng phuø hôïp/ Baát caån cuûa ngöôøi
söû duïng …
• Hö hoûng cô khí
Hö hoûng cuûa maùy moùc hoaëc duïng cuï / Moâi tröôøng laøm vieäc / Hoûng caùc thieát bò an toaøn…
Nguyeân nhaân khoâng theå loaïi boû

(Hö hoûng cô khí…)
TAI NAÏN
LAO ÑOÄNG
Thaùi ñoä nguy hieåm
• Sai soùt
• Caåu thaû
• Khoâng theo trình töï
-2-
CHÖÔNG 2
AN TOAØN / 3S
3. THÖÏC HIEÄN 3S
3S laø gi?
LAØM VIEÄC THEO NHOÙM
3S laø moät chöông trình hoaëc hoaït ñoäng giöõ cho
nôi laøm vieäc saïch seõ, goïn gaøng, an toaøn vaø deã
laøm vieäc, theo ñoù chuùng ta höôùng ñeán vieäc naâng
cao naêng suaát vaø hieäu quaû laøm vieäc.
Hoaït ñoäng naøy khôûi nguoàn töø Nhaät Baûn vaø ñöôïc
giôùi thieäu ñeán nhieàu nöôùc coâng nghieäp treân theá
giôùi cuõng gioáng nhö hoaït ñoäng Kieåm soaùt chaát
löôïng (QC).
SEIRI: Ngaên naép

Phaân loaïi caùc muïc caàn thieát vaø khoâng caàn thieát.
SEITON: Goïn gaøng
Boá trí duïng cuï ñeå deã daøng vaø an toaøn söû duïng.
SEISO: Saïch seõ
Luoân luoân lau saïch duïng cuï vaø nôi laøm vieäc.
-3-
CHÖÔNG 3
CÔ BAÛN VEÀ ÑIEÄN VAØ ÑIEÄN TÖÛ
1. ÑIEÄN AÙP, DOØNG ÑIEÄN VAØ ÑIEÄN TRÔÛ

Ñieän thöôøng ñöôïc so saùnh vôùi nöôùc. Ñeå baïn coù theå
hieåu roõ veà ñieän chuùng toâi seõ coá gaéng giaûi thích moät
ÑIEÄN TRÔÛ caùch töông öùng baèng nhöõng thöù töông töï doøng ñieän,
ñieän aùp vaø ñieän trôû nhö doøng nöôùc, aùp suaát nöôùc vaø
söï taéc ngheõn cuûa doøng nöôùc trong oáng nöôùc.
Hình beân traùi moâ taû Ñieän aùp, Doøng ñieän vaø Ñieän trôû
gioáng 3 ngöôøi ñang laøm vieäc khaùc nhau. Anh Doøng
ÑIEÄN AÙP DOØNG ÑIEÄN
ñieän chính laø löôïng ñieän chaïy trong vaät daãn (oáng). Töø
phía sau anh Ñieän aùp ñaåy anh Doøng ñieän tieán veà
tröôùc, anh Doøng ñieän di chuyeån vôùi soá löôïng nhieàu
hay ít tuøy thuoäc vaøo löïc ñaåy cuûa anh Ñieän aùp.
Anh Ñieän trôû xuaát hieän, anh naøy xaáu tính vì anh ta ñeø
anh Doøng ñieän töø beân treân cuõng nhö ñang coá gaéng
ÑIEÄN AÙP V hoaëc E ngaên anh tieán leân phía tröôùc. Anh ñieän trôû ñaåy caøng
DOØNG maïnh thì ñöôøng oáng caøng heïp. Do ñoù doøng ñieän vaø
ÑIEÄN ñieän trôû tyû leä nghòch vôùi nhau.
(1) Ñieän theá vaø Ñieän aùp

Hình beân laø bình chöùa coù nöôùc chaûy vaøo vaø ra qua 2
voøi nöôùc, coù theå thaáy ñöôïc söï khaùc nhau giöõa chuùng
laø do khoaûng caùch cuûa caùc voøi ñeán maët nöôùc. Noùi
AÙP SUAÁT THAÁP caùch khaùc, möùc nöôùc cao hôn nghóa laø vò trí saâu hôn
Möùc nöôùc seõ taïo ra aùp löïc nöôùc lôùn hôn, ñaåy nhieàu nöôùc ra
ngoaøi hôn.
AÙP SUAÁT CAO
(2) Ñònh luaät Ohm

Löïc ñaåy doøng ñieän (A) ñi qua maïch coù ñieän trôû ñöôïc
<Ñònh Luaät Ohm>
goïi laø ñieän aùp (V). Ñònh luaät theå hieän moái quan heä
giöõa ñieän aùp, doøng ñieän vaø ñieän trôû ñöôïc goïi laø Ñònh
ÑIEÄN AÙP (V) luaät Ohm.
DOØNG ÑIEÄN (A) Ñònh luaät naøy laø moät trong nhöõng coâng thöùc cô baûn
ÑIEÄN TRÔÛ (Ω) nhaát cuûa maïch ñieän.
-1-
CHÖÔNG 3
TAÛI ÑIEÄN
(3) Coâng cuûa doøng ñieän (Ñònh luaät Watt)

Trong hình beân traùi, baùnh xe quay khi doøng
nöôùc chaûy, naêng löôïng baùnh xe nhaän ñöôïc
caøng lôùn thì noù quay caøng nhanh. Löôïng naêng
löôïng naøy tuøy thuoäc vaøo söï cheânh leäch chieàu
cao giöõa caùc bình chöùa vaø löôïng nöôùc chaûy
qua oáng.
Trong lónh vöïc ñieän hoïc thì naêng löôïng naøy
ñöôïc goïi laø coâng cuûa doøng ñieän vaø vieát taét laø
Baùnh xe W.
Ñieän aùp V trong maïch nhaân vôùi doøng ñieän chaïy
trong maïch ñoù sinh ra coâng suaát cuûa doøng
ñieän, ñôn vò laø Watt ([W])
Phaàn töû tieâu thuï coâng cuûa doøng ñieän ñöôïc goïi
laø taûi, vaø coâng ñöôïc tieâu thuï bôûi taûi ñöôïc goïi laø
Coâng suaát tieâu thuï.
-2-
CHÖÔNG 3
2. CAÙCH ÑO ÑIEÄN AÙP, DOØNG ÑIEÄN VAØ ÑIEÄN TRÔÛ

(1) Ñieän aùp so vôùi Doøng ñieän
So saùnh ñoä saùng cuûa boùng ñeøn khi coù 1 cuïc pin vôùi
khi coù 2 cuïc pin, Ñieän aùp vaø Doøng ñieän ñöôïc ño baèng
ñoàng hoà.
(2) Ñieän trôû so vôùi Doøng ñieän

Moät caây buùt chì daøi ñöôïc noái vôùi 1 cuïc pin vaø moät caây
buùt chì ngaén ñöôïc noái vôùi 1 cuïc pin khaùc, doøng ñieän
vaø ñieän trôû trong töøng maïch ñöôïc ño baèng ñoàng hoà,
cuøng luùc ñoù cuõng ño ñöôïc ñieän aùp cung caáp cho töøng
caây buùt vaø doøng ñieän trong moãi maïch ñöôïc xaùc ñònh
bôûi coâng thöùc cuûa ñònh luaät Ohm töø giaù trò ñieän trôû ño
ñöôïc cuûa buùt chì. So saùnh giaù trò tính toaùn vaø giaù trò
thöïc teá cuûa doøng ñieän.
-3-
CHÖÔNG 3
(3) Caùch söû duïng ñoàng hoà ña naêng

Ñoàng hoà ña naêng coù theå ño ñieän aùp, doøng ñieän vaø
ñieän trôû baèng caùch choïn thang ño.
Hieän nay ñoàng hoà ña naêng hieån thò soá ñang trôû neân
phoå bieán vì coù theå deã daøng ñoïc giaù trò ño moät caùch
chính xaùc.
Tuy nhieân ñoàng hoà kim vaãn coøn höõu duïng vì noù cho ta
thaáy söï lieân tuïc cuûa giaù trò thay ñoåi.
Que ño (Ñoû vaø Ñen)
a. Söï chuaån bò tröôùc khi söû duïng

<Ñieàu chænh veà soá 0>
Xoay vít ñieàu chænh ñeå kim truøng vôùi vaïch soá 0 ngoaøi
cuøng beân traùi.
<Kieåm tra söï thoâng maïch cuûa que ño>

Choïn thang ño ñieän trôû, chaïm 2 que ño vôùi nhau vaø
kieåm tra xem kim coù di chuyeån sang phaûi khoâng.
Neáu kim khoâng di chuyeån hoaëc di chuyeån khoâng oån
ñònh thì phaûi kieåm tra que ño.
-4-
CHÖÔNG 3
b. Giaù trò ño
<Caùch ño ñieän aùp 1 chieàu>
• Ñaët thang ño ôû vò trí DCV.
• Noái que ño maøu ñoû vaøo phía döông cuûa maïch.
• Noái que ño maøu ñen vaøo phía aâm cuûa maïch.
<Caùch ño doøng ñieän 1 chieàu>

• Ñaët thang ño ôû vò trí DCmA.
• Taùch maïch vaø noái que ño maøu ñoû vaøo phía döông
cuûa maïch.
• Ñoàng hoà phaûi ñöôïc maéc noái tieáp vôùi maïch.
• Noái que ño maøu ñen vaøo phía aâm cuûa maïch.
Löu yù: Khoâng ñöôïc kieåm tra doøng ñieän vöôït quaù giôùi
haïn ño cuûa ñoàng hoà.
<Caùch ño ñieän trôû [Ω]>

• Ñaët nuùm choïn ôû Ohm [Ω]
• Ñieàu chænh veà soá 0
• Xoay nuùm ñieàu chænh ñeå kim truøng vôùi vaïch 0 khi 2 que ño chaïm nhau.
• Thaùo boùng ñeøn ra khoûi maïch vaø ñöa que ño töông öùng vaøo caùc cöïc cuûa boùng ñeøn.
Nuùm xoay
Ñieàu chænh veà 0
c. Nhöõng chuù yù tröôùc khi söû duïng ñoàng hoà ña naêng

• Tröôùc khi söû duïng phaûi ñaûm baûo kim ôû vò trí 0, neáu khoâng thì phaûi ñieàu chænh veà 0.
• Khi ñoïc kim ño thì phaûi nhìn thaúng goùc töø treân xuoáng.
• Khi ño ñieän trôû lôùn thì khoâng ñöôïc chaïm vaøo que ño, ñieàu naøy seõ laøm sai leäch lôùn keát quaû ño.
• Khi ño ñieän aùp•chöa bieát, ñaàu tieân phaûi choïn thang ño ñieän aùp lôùn nhaát ñeå bieát giaù trò xaáp xæ roài
xoay nuùm choïn ñeán thang ño phuø hôïp ñeå ñoïc chính xaùc.
• Khi thay ñoåi vò trí nuùm choïn phaûi ngaét moät que ño ra khoûi maïch. Phaûi chuù yù ñieåm naøy ñaëc bieät laø
khi ño doøng ñieän trong maïch.
• Ñaët nuùm choïn ôû vò trí khaùc thang ño Ohm khi khoâng söû duïng ñoàng hoà.
-5-
CHÖÔNG 3
d. Ño ñoä phaân cöïc cuûa Diode

kieåm tra ñoä phaân cöïa cuûa diode baèng ñoàng hoà ña
Ñoû Ñen naêng.
Ñaàu tieân noái que ño maøu ñoû vaø ñen nhö hình minh
hoïa beân traùi vaø xem kim di chuyeån nhö theá naøo roài
thay ñoåi que ño vaø xem kim di chuyeån ra sao.
Tham khaûo
Söï phaân cöïc cuûa ñoàng hoà ña naêng

Hình 1 laø ví duï sô ñoà maïch noäi vi cuûa ñoàng hoà, coù theå thaáy 1 cuïc pin (3) trong maïch ño ñieän trôû, phaûi
quan saùt caån thaän söï phaân cöïc cuûa que ño. Que (+) (maøu ñoû) (4) ôû phía cöïc aâm cuûa pin vaø que (-)
(maøu ñen) (5) ôû phía cöïc döông. Vì vaäy phaûi ghi nhôù khi choïn thang ño Ohm, que ñen laø cöïc döông vaø
que ñoû laø cöïc aâm.
Ñoàng hoà ña naêng
Hình 1
Thoâng maïch
Ñoû Ñen Ñoû
Ñoàng hoà ño ñieän trôû
-6-
CHÖÔNG 3
3. TUÏ ÑIEÄN
Tuï ñieän coù ñaëc tính tích ñieän, trong vaøi tröôøng hôïp noù ñöôïc duøng ñeå haáp thu söï nhieãu ñieän trong maïch
gioáng nhö boä giaûm xoùc haáp thu chaán ñoäng cô khí.
Giaáy tích ñieän
Lôùp ñieän cöïc
Tuï ñieän bao goàm 2 lôùp kim loaïi moûng laøm baèng
nhoâm hoaëc thieác, giöõa chuùng coù nhöõng lôùp giaáy
caùch ñieän gioáng nhö caùc ñieän cöïc vaø ñöôïc cuoän
troøn nhö hình veõ. Tuï ñieän coù ñaëc tính laø khi noái vôùi
nguoàn ñieän 1 chieàu, beân trong tuï, ñieän tích döông
vaø aâm huùt laãn nhau, ñieän ñöôïc giöõ laïi giöõa caùc
ñieän cöïc. Chöùc naêng cuûa tuï ñieän laø löu ñieän trong
caùc maïch ñieän 1 chieàu.
Tham khaûo
Ñôn vò ñieän dung cuûa tuï ñieän laø Farad (F). Tuy
ÑÔN VÒ ÑIEÄN DUNG CUÛA TUÏ ÑIEÄN
nhieân, ñôn vò ñöôïc söû duïng nhieàu nhaát laø micro
Farad (μF = 10-6F) hoaëc pico Farad (pF = 10-
12F) thöôøng ñöôïc goïi laø micro-micro Farad.
-7-
CHÖÔNG 3
4. CUOÄN DAÂY
Doøng chuyeån dôøi cuûa doøng ñieän trong vaät daãn laøm
Doøng ñieän taêng löïc töø, sinh ra töø tröôøng. Cuoän daây ñöôïc taïo ra
Boät saét ñeå öùng duïng hieän töôïng naøy cuûa vaät daãn. Cuoän daây
bao goàm daây daãn ñöôïc quaán nhieàu voøng gioáng nhau
theo daïng xoaén oác ñeå taêng löïc töø.
Raát nhieàu chi tieát vaø boä phaän cuûa xe nhö Moâ-tô khôûi
ñoäng, maùy phaùt, cuoän daây ñaùnh löûa, boä chôùp ñeøn baùo
Daây daãn
reõ vaø rôø-le öùng duïng hieän töôïng naøy.
(a) Chieàu doøng ñieän
Cöïc thöù caáp

Cöïc sô caáp
Loõi saét
Cuoän sô caáp
Cuoän thöù caáp
Lôùp caùch ñieän
Cuoän daây ñaùnh löûa
-8-
CHÖÔNG 3
5. CHAÁT BAÙN DAÃN

Trong thôøi gian gaàn ñaây, ta coù theå thaáy vieäc gia taêng
caùc thieát bò ñieàu khieån ñieän töû treân xe. Nhieàu chaát baùn
CHAÁT CAÙCH ÑIEÄN daãn ñöôïc söû duïng trong caùc heä thoáng ñieän, quan
CHAÁT BAÙN DAÃN
CHAÁT DAÃN ÑIEÄN
troïng nhaát vaø ñöôïc duøng nhieàu nhaát laø diode vaø
Ñieän trôû [Ω cm]
transistor. Chöùc naêng cô baûn cuûa diode vaø transistor
seõ ñöôïc moâ taû sau ñaây.
Baïc, Ñoàng
Baïch kim, Thieác, Chì
Niken-croâm, Thuûy ngaân
Ñieän cöïc than (than chì)

Pi-rít saét (FeS2)
Ñoàng oâxít
Si-li-coân
Nöôùc caát
Nhöïa toång hôïp
Nhöïa mi-ca
Söù, Kim cöông
Pa-ra-phin, Cao su thieân
nhieân, Nhöïa si-li-coân
Poâ-ly EÂ-ty-len
Thaïch anh, Teâ-tra Flo-ric
EÂ-ty-len
(1) Diode
Diode ñöôïc hôïp thaønh bôûi chaát baùn daãn loaïi P vaø N,
chöùc naêng cô baûn cuûa noù laø chæ cho doøng ñieän ñi qua
theo moät chieàu.
Caùc diode nhö Zener diode, diode phaùt quang (LED)
vaø photo diode coù theâm vaøi chöùc naêng ngoaøi chöùc
naêng cô baûn treân.
MOÄT CHIEÀU
Doøng ñieän Doøng ñieän
-9-
CHÖÔNG 3
(2) Transistor
Transistor coù 2 loaïi NPN vaø PNP. Khi nhìn vaøo sô ñoà maïch ñieän cuûa xe, ta coù theå thaáy nhieàu NPN
transistor ñöôïc söû duïng.
Transistor coù 3 cöïc, chuùng laø cöïc phaùt (emitter), cöïc goùp (collector) vaø cöïc goác (base).
Chöùc naêng cô baûn cuûa transistor bao goàm: ñoùng-ngaét vaø khueách ñaïi. Nhìn chung caùc transistor ñöôïc
duøng trong maïch ñieän cuûa xe ñeå ñoùng-ngaét.
Chöùc naêng ñoùng-ngaét cuûa transistor töông ñöông vôùi rôø-le vì caû 2 ñeàu söû duïng doøng ñieän nhoû ñeå ñieàu
khieån moät doøng ñieän lôùn hôn raát nhieàu.
Tieáp
ñieåm
Taûi ñieän Taûi ñieän
Nhaán
Coâng taéc
Coâng taéc
Transitor ñuùc Transitor coâng suaát lôùn
- 10 -
CHÖÔNG 4
KIEÅM TRA TRÖÔÙC KHI GIAO XE / BAÛO DÖÔÕNG ÑÒNH KYØ
1. PDI = Kieåm tra tröôùc khi giao xe (Pre-Delivery Inspection)

(1) Muïc ñích cuûa PDI
Nhöõng chieác xe ñöôïc laép raùp taïi coâng ty Mitsubishi
Motors ñaõ traûi qua khaâu kieåm tra cuoái cuøng vaø ñöôïc
chuyeån ñeán nôi phaân phoái. Nhöõng chieác xe naøy ñöôïc
chuaån bò cho vieäc vaän chuyeån baèng ñöôøng bieån cuõng
nhö löu kho baõi trong moät thôøi gian daøi, maëc duø töø nhaø
maùy chuùng chöa ñeán tröïc tieáp vôùi khaùch haøng nhöng
vaãn phaûi ñöôïc kieåm tra vaø hieäu chænh. Coâng vieäc naøy
goïi laø PDI (Kieåm tra tröôùc khi giao xe).
Ví duï: caàu chì ñöôïc ngaét ñeå traùnh vieäc heát aéc-qui phaûi
ñöôïc laép vaøo laïi. Saùp hoaëc maøng baûo veä beà maët sôn vaø
ngoaïi thaát phaûi ñöôïc laøm saïch theo phöông phaùp ñaëc
bieät ñöôïc moâ taû trong Taøi lieäu PDI.
(2) Caùch thöïc hieän PDI

Taøi lieäu “Kieåm tra tröôùc khi giao xe vaø Baûo
döôõng ñònh kyø” ñaõ ñöôïc cung caáp ñeán caùc ñaïi
lyù ñeå tieán haønh PDI moät caùch chính xaùc. Taøi
lieäu naøy bao goàm caùc trình töï kieåm tra, caùc
thoâng soá baûo döôõng, löïc sieát… vaø ñoøi hoûi kyõ
thuaät vieân phaûi tham khaûo nhöõng noäi dung coù
lieân quan trong Taøi lieäu Höôùng daãn söûa chöõa.
(3) Caùc muïc kieåm tra

Vieäc kieåm tra phaûi ñöôïc thöïc hieän theo trình töï ñöôïc moâ taû trong BAÛNG KIEÅM TRA TRÖÔÙC KHI
GIAO XE (TABLE OF PRE-DELIVERY INSPECTION) trong taøi lieäu PDI. Vieäc kieåm tra caùc muïc toång
quaùt ñöôïc moâ taû ôû trang tieáp theo.
-1-
CHÖÔNG 4
TRÌNH TÖÏ KIEÅM TRA
Böôùc ñaàu tieân

1. Noái caàu chì choáng roø
Thaân xe
2. Röûa xe
3. Ngoaïi thaát
4. Hoaït ñoäng cuûa heä thoáng khoùa cöûa vaø caùc baûn leà cöûa
5. Hoaït ñoäng cuûa caùc göông cöûa, cöûa soå vaø cöûa soå traàn
Khoang ñoäng cô
6. Möùc daàu boâi trôn ñoäng cô
7. Möùc daàu phanh
8. Möùc daàu ly hôïp
9. Möùc nöôùc röûa kính
10. Tình traïng vaø keát noái cuûa aéc-qui
11. Möùc daàu trôï löïc
12. Ñöôøng daây ñieän
Gaàm xe
13. AÙp suaát loáp vaø loáp döï phoøng
14. Heä thoáng treo
15. Khôùp laùi vaø caùc choát an toaøn
16. Phaàn thaân döôùi
Tröôùc khi chaïy thöû
17. Cô caáu ñieàu chænh gheá vaø löng gheá
18. Heä thoáng ñoùng böôùm ga vaø coâng taéc caàn sang soá
19. Nuùm ñieàu chænh caàm chöøng
20. Baûng ñieàu khieån trung taâm
21. Caùc ñoàng hoà, ñeøn caûnh baùo vaø ñeøn hieån thò
22. Heä thoáng ñieàu hoøa, söôûi vaø saáy
23. Gaït nöôùc vaø röûa kính
24. Hoaït ñoäng cuûa phanh vaø phanh tay
25 Hoaït ñoäng cuûa ly hôïp
26. Hoaït ñoäng cuûa daây ñai an toaøn vaø boä ruùt daây ñai
Chaïy thöû
27. Coâng suaát ñoäng cô vaø khí thaûi
28. Hoäp soá ôû moïi tay soá
29. Phanh
30. Kieåm soaùt laùi
31. Rung vaø giaät
32. Trang bò ñieän
33. Moay-ô gaøi caàu
Sau khi chaïy thöû
34. Toác ñoä caàm chöøng
35. Thôøi ñieåm ñaùnh löûa
36. Möùc nöôùc laøm maùt
37. Caùc ñöôøng oáng vaø khôùp noái trong khoang ñoäng cô
38. Möùc daàu hoäp soá saøn
39. Möùc daàu hoäp soá töï ñoäng
40. Söï roø ræ cuûa ñoäng cô, hoäp soá, thöôùc tay laùi vaø boä vi sai
41. Möùc daàu boä vi sai tröôùc vaø sau
42. Caùc ñöôøng oáng vaø khôùp noái döôùi gaàm xe
Böôùc sau cuøng
43. Chænh tia saùng ñeøn tröôùc
44. Trang thieát bò
45. Noäi thaát vaø ngoaïi thaát
46. Caùc höôùng daãn daønh cho ngöôøi söû duïng
-2-
CHÖÔNG 4
2. BAÛO DÖÔÕNG ÑÒNH KYØ

(1) Dòch vuï baûo döôõng xe
Dòch vuï ñöôïc chia thaønh 2 loaïi. Moät laø baûo döôõng
ñònh kyø vaø hai laø baûo döôõng hö hoûng. Baûo döôõng
hö hoûng bao goàm söûa chöõa caùc truïc traëc veà caáu
taïo, caùc boä phaän, hoaëc söûa chöõa nhöõng hö hoûng
nghieâm troïng veà tính naêng. Ngöôïc laïi, baûo döôõng
ngaên ngöøa chuû yeáu laø kieåm tra vaø baûo döôõng
ñònh kyøø ñeå ngaên ngöøa caùc hö hoûng veà caáu taïo vaø
chöùc naêng cuõng nhö traùnh söï suy giaûm tính
naêng.
Thay maët khaùch haøng, coâng ty Mitsubishi Motors

cung caáp Soå tay baûo döôõng ñeå löu laïi vieäc kieåm
tra vaø baûo döôõng ñònh kyø. Theo ñoù, Mitsubishi
Motors ñöa ra moät thôøi gian bieåu chaêm soùc xe
hoaøn chænh cho vieäc kieåm tra vaø baûo döôõng ñònh
kyø bao goàm caû dòch vuï mieãn phí daønh cho xe
môùi, caùc dòch vuï sau baùn haøng nhö thöïc hieän
kieåm tra ñònh kyø, baûo döôõng vaø thay phuï tuøng
caên cöù theo thôøi gian vaø quaõng ñöôøng söû duïng.
(2) Thôøi gian bieåu baûo döôõng xe

MMC khuyeán khích khaùch haøng thöïc hieän caùc dòch vuï baûo döôõng ñònh kyø taïi caùc ñaïi lyù ñöôïc uûy
quyeàn cuûa mình theo baûng thôøi gian vaø quaõng ñöôøng söû duïng. Thôøi gian bieåu naøy ñaõ coù saün trong Soå
tay baûo haønh ñöôïc cung caáp theo xe cuûa khaùch haøng cuøng vôùi Soå tay Kieåm tra tröôùc khi giao xe vaø
Baûo döôõng ñònh kyø.
-3-
CHÖÔNG 4
(3) Nhöõng löu yù khi baûo döôõng

Caàn phaûi löu yù tröôùc khi baét ñaàu baûo döôõng xe, thao taùc sai coù theå laøm hö hoûng caùc boä phaän coøn toát
cuûa xe. Caùc vò trí keùo vaø naâng xe laø muïc quan troïng trong caùc löu yù, laø caùc ñieåm then choát khi laøm
vieäc vôùi xe cuûa khaùch haøng.
Haõy cuøng nhau tìm hieåu vaán ñeà naøy.
a. Baûo veä xe
-4-
CHÖÔNG 4
b. Söû duïng duïng cuï chuyeân duøng
c. Saép xeáp caùc phuï tuøng caàn thay
d. Caùc chi tieát khoâng duøng laïi caàn ñöôïc thay
e. Söû duïng phuï tuøng chính haõng MITSUBISHI
-5-
CHÖÔNG 4
f. Söû duïng caàn sieát löïc
g. Thaùo cöïc aâm bình aéc-quy
h. Traùnh ñeå chi tieát cao su tieáp xuùc vôùi daàu nhôùt
I. Khoâng ñöôïc ñeå daàu phanh tieáp xuùc beà maët sôn
-6-
CHÖÔNG 4
(4) Caùc phöông phaùp keùo xe

a. Tuaân theo luaät giao thoâng
Xe coù theå ñöôïc keùo baèng daây bôûi moät xe khaùc hoaëc
bôûi xe chuyeân duøng.
Caùc quy ñònh lieân quan ñeán vieäc keùo xe coù theå khaùc
nhau ôû moãi nöôùc vaø treân heát laø phaûi tuaân thuû nhöõng
quy ñònh naøy.
Tuy nhieân, nhìn töø goùc ñoä kyõ thuaät, thì coù nhöõng ñieàu
ñöôïc vaø khoâng ñöôïc thöïc hieän khi keùo xe.
Phöông phaùp keùo lyù töôûng
b. Nhöõng löu yù
Vò trí tay soá: Soá 0 (caû hoäp soá töï ñoäng vaø hoäp soá saøn)
Vaän toác: 50 km/h (30 mph)
Quaõng ñöôøng: 50 km (30 daëm)
LÖU YÙ
• Phaûi thaän troïng khi keùo xe hoäp soá töï ñoäng, vì bôm daàu boâi trôn khoâng laøm vieäc daãn ñeán vieäc
boâi trôn keùm.
• Neáu xe daãn ñoäng 2 caàu toaøn thôøi gian (full time 4WD) chæ ñöôïc keùo baèng caàu tröôùc hoaëc caàu
sau thì xe coù theå choàm leân vì 4 baùnh xe quay ñoàng thôøi.
Caùc moùc coá ñònh duøng ñeå coá ñònh xe khi vaän
chuyeån.
Phaûi duøng moùc keùo khi keùo xe.
Phía sau xe 1 caàu Caùc trình töï chi tieát, tham khaûo Saùch höôùng daãn söû
duïng xe cho töøng loaïi xe cuï theå.
Moùc coá ñònh
Moùc keùo
-7-
CHÖÔNG 5
DUÏNG CUÏ / THIEÁT BÒ
1. Toång quaùt veà duïng cuï

Vieäc choïn duïng cuï phuø hôïp vôùi noäi dung coâng vieäc khoâng chæ traùnh gaây hö hoûng caùc chi tieát maø coøn
aûnh höôûng raát lôùn ñeán an toaøn vaø hieäu quaû cuûa ngöôøi thôï. Theâm vaøo ñoù, nôi laøm vieäc phaûi ñöôïc giöõ
ngaên naép haèng ngaøy do ñoù caùc duïng cuï caàn thieát luoân ñöôïc saün saøng khi caàn duøng ñeán.
Noäi dung
Chöông naøy moâ taû caùc duïng cuï phoå bieán sau.
Chìa khoùa / Côø leâ (Wrench) 5-1
Ñaàu tuyùp (Socket wrench) 5-1
Khoùa voøng (Box wrench) 5-4
Khoùa mieäng (Open end wrench) 5-5
Moû leát (Adjustable wrench) 5-6
Khoùa luïc giaùc (Allen head wrench) 5-7
Khoùa luïc giaùc boâng (TORX wrench) 5-7
Keàm (Pliers) 5-8
Vít (Screwdriver) 5-10
Buùa (Hammer) 5-11
Ñuïc (Punch & Chisel) 5-12
Taroâ vaø Baøn ren (Tap & Dice) 5-14
Baøn keïp / EÂ-toâ (Vice) 5-15
Bôm chaân khoâng (Vacuum pump) 5-16
Duïng cuï khí neùn (Air Tools) 5-16
Suùng khí neùn (Impact wrench) 5-16
Caûo / Vam (Puller) 5-17
Baøn eùp thuûy löïc (Hydraulic press) 5-18
Maùy maøi (Grinder) 5-18
Maùy khoan (Driller) 5-19
Con ñoäi vaø daøn naâng (Jack & Lift) 5-19
Ñeá ñôõ (Safety stand / Rigid rack) 5-21
Caåu thuûy löïc (Hydraulic crane) 5-21
Maùy neùn khí (Air compressor) 5-22
(1) Chìa khoùa / Côø leâ (Wrench)

Ñeå ñaûm baûo an toaøn khi söû duïng chìa khoùa,
phaûi taùc duïng löïc baèng caùch keùo tay chìa veà
phía baïn. Neáu khoâng theå keùo do khoâng gian
laøm vieäc chaät choäi thì duøng baøn tay nhaán duïng
cuï vaø xoay noù thaät chaäm.
a. Ñaàu tuyùp (Socket wrench)

Duïng cuï naøy ñöôïc söû duïng haàu heát trong coâng vieäc baûo döôõng. Ñieåm ñaëc bieät cuûa noù laø khaû naêng öùng
duïng roäng raõi thoâng qua söï keát hôïp vôùi caùc ñaàu noái vaø caàn tuyùp.
Ñaàu tuyùp coù nhieàu hình daïng khaùc nhau ñeå phuø hôïp vôùi caùc kích côõ vaø muïc ñích khaùc nhau nhöng
chuùng coù theå ñöôïc phaân loaïi theo caùc ñaëc ñieåm sau.
-1-
CHÖÔNG 5
Chieàu roäng tieát dieän ngang

(i) Ñaàu tuyùp
Coù 2 loaïi ñaàu tuyùp.
Loaïi 12 ñænh ñöôïc söû duïng roäng raõi vaø thích hôïp cho
khoâng gian chaät heïp.
Loaïi 6 ñænh coù beà maët tieáp xuùc vôùi ñænh bu-loâng hoaëc
ñai oác roäng hôn. Do ñoù, chuùng thích hôïp cho bu-loâng
vaø/hoaëc ñai oác caàn löïc sieát lôùn nhö loaïi laøm baèng kim
loaïi meàm hay bò moøn caïnh.
12 ñænh 6 ñænh
(ii) Loã laép caàn tuyùp

Nhìn chung coù 3 côõ loã ñeå laép caàn tuyùp:
6.3 mm (1/4 in.), 9.5 mm (3/8 in.), and 12.7 mm (1/2
in.).
(iii) Ñoä saâu cuûa tuyùp (chieàu daøi)

Coù 2 loaïi: tieâu chuaån vaø daøi.
Löu yù
Söû duïng tuyùp chuyeân duøng ñeå thaùo bu-gi, tuyùp loaïi
naøy coù 3 loaïi tuøy thuoäc vaøo kích thöôùc cuûa bu-gi.
Ñaàu tuyùp daøi
b. Caàn tuyùp (Socket handle)

Caàn tuyùp ñöôïc söû duïng vôùi ñaàu tuyùp.
(i) Caàn tuyùp xoay
Ñaàu caàn tuyùp laø moät khôùp baûn leà cho pheùp thay ñoåi
goùc xoay cuûa caàn moät caùch töï do.
Loaïi caàn naøy ñöôïc duøng khi caàn löïc sieát lôùn.
Tuy nhieân noù laïi khoâng phuø hôïp khi duøng trong khoâng
gian chaät heïp.
-2-
CHÖÔNG 5
(ii) Caàn tuyùp tröôït

Tay tröôït chöõ thaäp cho pheùp caàn tuyùp ñöôïc duøng ñoàng
thôøi nhö caàn tuyùp chöõ T vaø chöõ L.
(iii) Caàn tuyùp töï ñoäng

Ñaàu truyeàn ñoäng
Baèng caùch thay ñoåi caàn ñieàu chænh, löïc sieát chæ taùc
Baùnh
raêng
duïng theo moät chieàu, chính ñieàu naøy laøm cho vieäc sieát
bu-loâng vaø ñai oác trôû neân nhanh choùng vaø phuø hôïp
Choát chaën
trong khoâng gian chaät heïp.
CHUÙ YÙ:
Loø xo Cô caáu baùnh coùc coù theå bò hoûng neáu chòu löïc taùc
Traùi Phaûi duïng quaù lôùn.
Caàn gaït
(iv) Caàn tuyùp toác ñoä

Loaïi caàn tuyùp naøy cho pheùp xoay bu-loâng vaø ñai oác moät
caùch nhanh choùng.
c. Laép ñaàu tuyùp

(i) Thanh noái
Thanh noái duøng ñeå ñieàu chænh khoaûng caùch giöõa ñaàu
tuyùp vaø caàn tuyùp.
Thanh noái
-3-
CHÖÔNG 5
(ii) Khôùp chöõ thaäp/ caùc ñaêng

Khôùp caùc ñaêng cho pheùp thay ñoåi goùc giöõa ñaàu tuyùp vaø
caàn tuyùp moät caùch töï do, ñieàu naøy phuø hôïp khi laøm vieäc
trong khoâng gian chaät heïp.
Tay caàm (iii) Ñaàu noái

Duïng cuï naøy duøng ñeå noái ñaàu tuyùp vôùi caàn tuyùp coù kích
thöôùc loã laép khaùc bieät nhau.
Ñaàu noái
d. Khoùa voøng (Box wrench)

Khoùa ñöôïc duøng khi laøm vieäc ôû nôi chaät heïp vaø khoâng theå xoay bu-loâng hoaëc ñai oác baèng ñaàu tuyùp.
Maët khaùc, khi kieåm tra tình traïng löïc sieát cuûa bu-loâng hoaëc ñai oác thì khoùa voøng ñöôïc söû duïng phoå bieán
hôn so vôùi ñaàu tuyùp.
Töông töï nhö ñaàu tuyùp, khoùa mieäng coù khaû naêng taùc
duïng moät löïc sieát lôùn vì noù kheùp kín 6 maët cuûa bu-loâng
hoaëc ñai oác.
Trong vaøi tröôøng hôïp, khoùa voøng coøn coù theâm cô caáu
baùnh coùc.
CHUÙ YÙ:
Khoâng ñöôïc duøng oáng hoaëc caùc vaät töông töï ñeå laøm
taêng chieàu daøi cuûa khoùa voøng.
-4-
CHÖÔNG 5
Coù nhieàu loaïi khoùa voøng, moãi loaïi coù goùc leäch giöõa tay
caàm vaø voøng khoùa khaùc nhau, chuùng bao goàm loaïi 00
(loaïi thaúng), 150, 300 vaø 450 ñöôïc duøng trong nhieàu
khoâng gian laøm vieäc khaùc nhau.
e. Khoùa mieäng (Open end wrench hoaëc Spanner)

Khoùa mieäng ñöôïc duøng khi khoâng theå söû duïng ñaàu tuyùp hay khoùa voøng do khoâng gian laøm vieäc chaät
hep vaø do caáu taïo cuûa chi tieát (nhö ñai oác noái oáng daàu phanh).
Khoùa mieäng 2 ñaàu ñöôïc duøng vôùi nhöõng chi tieát maø khi
sieát moät beân seõ laøm cho beân coøn laïi xoay, ví duï nhö khi
ñieàu chænh ñoä rô cuûa daây ga vaø khi sieát oáng nhieân lieäu.
CHUÙ YÙ:
• Beà maët tieáp xuùc giöõa khoùa mieäng vôùi bu-loâng
hoaëc ñai oác nhoû neân chuùng coù theå bò hoûng khi
sieát. Do ñoù, khoâng ñöôïc duøng khoùa mieäng ñeå sieát
cöùng.
-5-
CHÖÔNG 5
• Laép khoùa mieäng chaéc chaén tröôùc khi vaën ñeå

khoâng taïo khe hôû giöõa vôùi bu-loâng hoaëc ñai oác.
• Khoâng ñöôïc duøng oáng hoaëc caùc vaät töông töï ñeå
taêng chieàu daøi khoùa mieäng vì löïc sieát quaù lôùn seõ
laøm hoûng bu-loâng hoaëc ñai oác vaø coù theå laøm
ngoaùc mieäng khoùa.
f. Moû leát (Adjustable wrench)

Moû leát ñöôïc ñaëc tröng baèng moät vít ñieàu chænh coù theå
xoay ñeå thay ñoåi ñoä môû cuûa mieäng khoùa. Moû leát coù theå
duøng thay nhieàu loaïi khoùa mieäng. Tuy nhieân, vì coù kích
thöôùc phaàn ñaàu lôùn hôn so vôùi khoùa mieäng neân moû leát
khoâng phuø hôïp vôùi khoâng gian laøm vieäc chaät heïp.
Vít ñieàu chænh
• Caùch söû duïng moû leát

Vôùi moû leát thì löïc sieát chæ coù theå taùc duïng theo moät
chieàu. Vì phaàn mieäng ñieàu chænh yeáu, neáu taùc duïng löïc
theo chieàu ngöôïc laïi coù theå laøm hoûng moû leát.
-6-
CHÖÔNG 5
g. Khoùa luïc giaùc (Allen head wrench)

Khoùa luïc giaùc ñöôïc duøng ñeå vaën caùc ñai oác luïc giaùc.
Nhìn chung, hình daïng phoå bieán cuûa khoùa luïc giaùc laø
moät thanh 6 caïnh ñöôïc uoán thanh hình chöõ L, cuõng coù
Khoùa luïc giaùc nhieàu khoùa coù moät ñaàu troøn cho pheùp noù xoay ôû goùc
nhoû hôn.
Chieàu roäng tieát dieän ngang
LÖU YÙ
Ñai oác ñaàu luïc giaùc
Kích thöôùc cuûa khoùa luïc giaùc ñöôïc moâ taû theo
chieàu roäng cuûa maët caét vuoâng goùc.
Maët khaùc, nhieàu khoùa luïc giaùc cuõng coù hình ñaàu tuyùp
vaø vít.
h. Khoùa luïc giaùc boâng (TORX wrench)

Töông töï nhö khoùa luïc giaùc, khoùa luïc giaùc boâng bao
goàm thanh luïc giaùc uoán thaønh hình chöõ L, ñaàu tuyùp vaø
vít.
LÖU YÙ
Kích thöôùc khoùa luïc giaùc boâng hieån thò khoûang caùch
giöõa caùc ñieåm cuûa hình ngoâi sao.
Coù loaïi vít luïc giaùc ñænh loài vaø loõm, loaïi vít loài ñöôïc goïi
laø loaïi E vaø vít loõm ñöôïc goïi laø loaïi T.
LÖU YÙ
Kích thöôùc cuûa vít luïc giaùc hieån thò nhö sau “E10”
(nghóa laø bu-loâng loaïi E, kích thöôùc 10mm),
hoaëc “T12” (nghóa laø bu-loâng loaïi T, kích thöôùc
12mm).
-7-
CHÖÔNG 5
Loaïi E
Loaïi T
(2) Keàm (Pliers)

a. Keàm
Ñaàu keàm duøng ñeå keïp, giöõ vaø keùo caùc vaät theå, hôn
nöõa caùc daây ñieän nhoû coù theå bò caét rôøi bôûi phaàn chi tieát
gaàn mieäng keàm. Baèng caùch thay ñoåi vò trí loã cuûa truïc
baûn leà thì coù theå thay ñoåi ñöôïc ñoä môû cuûa ñaàu keàm.
b. Keàm caét (Cutting plier)

Loaïi keàm naøy ñöôïc duøng ñeå giöõ vaø caét daây ñieän gioáng
nhö keàm thoâng thöôøng.
Chuùng thöôøng ñöôïc duøng chuû yeáu ñeå caét hoaëc uoán
caùc sôïi daây ñoàng hoaëc saét.
c. Keàm muõi nhoïn (Round nose plier)

Ñaàu keàm daøi vaø vaùt troøn neân keàm muõi nhoïn phuø hôïp
vôùi nhöõng coâng vieäc nheï nhaøng.
Chuùng ñöôïc duøng trong khoâng gian chaät heïp vaø giöõ
caùc chi tieát nhoû.
-8-
CHÖÔNG 5
d. Keàm caét caïnh (Diagonal plier)

Loaïi keàm naøy duøng ñeå caét daây ñieän nhoû.
e. Keàm boùp voøng haõm (Snap ring plier)

Duïng cuï naøy duøng ñeå boùp voøng haõm khi thaùo hoaëc laép
chuùng, ñöa caùc muõi keàm vaøo caùc loã treân voøng haõm roài
boùp keàm sao cho caùc muõi khoâng bò tröôït, boùp vaø thaùo
voøng haõm ra.
f. Keàm bung voøng haõm (Snap ring expander)

Duïng cuï naøy duøng ñeå bung voøng haõm khi thaùo hoaëc
laép chuùng, ñöa caùc muõi keàm vaøo caùc loã treân voøng haõm
roài boùp keàm sao cho caùc muõi khoâng bò tröôït, bung vaø
thaùo voøng haõm ra.
-9-
CHÖÔNG 5
Vít ñieàu chænh

g. Keàm baám (Locking plier)
Duïng cuï naøy ñöôïc duøng khi coá ñònh caùc chi tieát nhoû
hoaëc oáng khi ñang giöõ chuùng.
• Caùch söû duïng keàm baám
Giöõ chi tieát roài xoay bu-loâng ñieàu chænh sao cho ñaàu
keàm chaïm nheï, sau ñoù laáy chi tieát ra vaø xoay nheï bu-
Caàn nhaû loâng ñeå giaûm ñoä môû cuûa ñaàu keàm. Giöõ chi tieát vaø boùp
chaët tay caàm cho ñeán khi coù tieáng “caùch”, ñieàu chænh
bu-loâng neáu caàn thieát. Ñeå thaùo keàm, boùp caàn nhaû ñeå
nhaû khoùa.
(3) Vít (Screwdriver)

a. Vít
Coù 2 loaïi vít: daáu tröø vaø daáu coäng.
Vít daáu tröø thì coù muõi deït vaø vít daáu coäng thì coù muõi
chöõ thaäp.
CHUÙ YÙ:
Khi duøng buùa ñoùng vaøo ñeå thaùo vít bò keït thì phaûi
duøng loaïi vít coù truïc daøi ñeán heát caùn vít.
Truïc daøi
- 10 -
CHÖÔNG 5
b. Vít ngaén (Stubby screwdriver)

Vít ngaén duøng ñeå thaùo vaø laép caùc vít trong khoâng gian
chaät heïp, caùn vít daøy cho pheùp chòu ñöôïc taùc duïng
lôùn.
c. Vít ñoùng (Impact screwdriver)

Vít ñoùng ñöôïc söû duïng khi khoâng theå thaùo vít bò keït
baèng vít thoâng thöôøng. Vít ñoùng ñöôïc thieát keá ñeå löôõi
vít xoay khi duøng buùa ñoùng vaøo ñænh caùn vít, löôõi vít
xoay ñoät ngoät seõ laøm loûng vít bò keït.
CHUÙ YÙ:
• Chieàu quay löôõi vít (sieát / thaùo) cuûa vít ñoùng coù theå thay ñoåi. Kieåm tra chieàu quay tröôùc khi söû
duïng.
• Khi duøng buùa ñoùng thì phaûi ñoùng moät löïc ñuû lôùn, neáu löïc ñoùng yeáu thì seõ laøm moøn raõnh cuûa
ñaàu vít.
• Khi söû duïng vít ñoùng caàn kieåm tra chi tieát ñaûm baûo noù khoâng bò hoûng do va chaïm khi ñoùng. (vít
ñoùng khoâng phuø hôïp vôùi caùc vít coá ñònh caùc chi tieát nhöïa vaø taám kim loaïi moûng.)
(4) Buùa (Hammer)

a. Buùa
Duïng cuï naøy coù ñaàu baèng saét vaø duøng ñeå ñoùng, noù
duøng ñeå ñoùng choát vaø caùc chi tieát töông töï, ñoùng ñeå
taùch voû hoäp soá, ñoùng tröïc tieáp ñeå thaùo truïc hoaëc oå ñôõ
bò keït.
CHUÙ YÙ:
Khi ñoùng chi tieát laøm baèng vaät lieäu meàm thì phaûi
duøng thanh nhöïa, buùa nhöïa hoaëc duïng cuï töông töï.
- 11 -
CHÖÔNG 5
b. Buùa nhöïa (Plastic hammer)

Loaïi buùa naøy coù ñaàu baèng nhöïa vaø duøng ñeå ñoùng caùc
chi tieát kaøm baèng vaät lieäu meàm, traùnh traày xöôùc beà
maët ñoùng.
c. Buùa kieåm tra (Test hammer)

Loaïi buùa naøy coù ñaàu nhoû vaø thaân daøi, noù duøng ñeå
kieåm tra söï rô loûng cuûa bu-loâng vaø ñai oác thoâng qua
tieáng keâu vaø caûm giaùc khi ñoùng.
(5) Ñuïc (Punch & Chisel)

a. Ñuïc troøn (Center punch)
duïng cuï naøy duøng ñeå ñaùnh daáu khi thaùo raõ caùc chi tieát
vaø taïo loã khi khoan, muõi ñuïc ñaõ ñöôïc toâi cöùng.
CHUÙ YÙ:
Duïng cuï naøy khoâng duøng ñeå bít kín hoaëc caét caùc
chi tieát.
b. Ñuïc daøi (Pin punch)

Duïng cuï naøy duøng ñeå ñoùng choát ñònh vò hoaëc caùc chi
tieát töông töï. Coù nhieàu loaïi ñuïc daøi tuøy thuoäc vaøo ñoä
daøy khaùc nhau cuûa choát.
- 12 -
CHÖÔNG 5
c. Ñuïc deït (Chisel)

Duïng cuï naøy duøng ñeå bít kín hoaëc caét chi tieát, muõi ñuïc
ñaõ ñöôïc toâi cöùng.
d. Dao caïo (Scraper)

Duïng cuï naøy duøng ñeå laøm saïch gioaêng hoaëc chaát laøm
kín. Coù nhieàu hình daïng löôõi dao caïo khaùc nhau tuøy
thuoäc vaøo muïc ñích söû duïng.
CHUÙ YÙ:
Khi dao caïo coù löôõi phaúng phaûi caån thaän vôùi chieàu
quay maët dao.
• Neáu maët dao nhö hình minh hoïa phía treân beân traùi
thì gioaêng seõ ñöôïc laøm saïch deã daøng, tuy nhieân
beà maët caïo bò traày xöôùc.
• Neáu maët dao•nhö hình minh hoïa phía döôùi beân
traùi thì beà maët caïo seõ ít bò traày xöôùc.
Gioaêng
- 13 -
CHÖÔNG 5
(6) Taroâ vaø baøn ren (Tap & Dice)

a. Taroâ (Tap)
Taroâ ñöôïc duøng ñeå söûa laïi ren cuûa ñai oác hoaëc taïo ren
Löôõi thoâ
môùi trong chi tieát kim loaïi.
Moät boä goàm 3 löôõi taroâ.
Löôõi vöøa
Löôõi tinh
Caùch duøng Taroâ

Baøn ren
Khoan 1 loã treân chi tieát.
Ñaët löôõi taroâ soá 1 vaøo loã treân chi tieát, trong khi duøng 2
ngoùn tay caùi nhaán löôõi ta roâ xuoáng, chaàm chaäm xoay
noù vaøo loã 2 hoaëc 3 voøng ren cuûa löôõi, khi söû duïng
traùnh laøm nghieâng löôõi ta roâ.
Boâi daàu vaøo chi tieát, taïo moät löïc baèng nhau ñoái vôùi tay
traùi vaø tay phaûi, xoay löôõi taroâ moät voøng roài traû laïi nöûa
voøng ñeå phoi thoaùt ra. Laëp laïi caùc böôùc, khoâng neân
duøng löïc quaù möùc.
Traû veà nöûa voøng Quay 1 voøng Ñeå taïo ren, tuaàn töï duøng löôõi taroâ soá 1, soá 2 vaø soá 3.
CHUÙ YÙ:
• Khi söûa ren, phaûi duøng löôõi taroâ coù ñöôøng kính
vaø böôùc ren phuø hôïp.
• Sau khi taroâ, duøng suùng khí neùn hoaëc duïng cuï
khaùc laøm saïch phoi.
Phoi caét
b. Baøn ren (Dice)

Baøn ren ñöôïc duøng ñeå söûa ren cuûa bu-loâng.
Moät voøng baøn ren coù töø 2 ñeán 3 ren caét ñeå giöõ phoâi
thuaän tieän hôn.
• Caùch söû duïng baøn ren
Laép baøn ren vaøo ñeá giöõ, quay phía maët caét cuûa baøn
ren xuoáng.
Boâi daàu vaøo phoâi, xoay baøn ren 1 voøng traû laïi nöûa
voøng. Laëp laïi caùc böôùc, khoâng neân duøng löïc quaù möùc.
- 14 -
CHÖÔNG 5
(7) Baøn keïp / EÂ-toâ (Vice)

Xoay tay quay ñeå ñieàu chænh chieàu roäng ngaøm keïp vaø
keïp chi tieát.
CHUÙ YÙ:
• Keïp chi tieát ôû giöõa 2 ngaøm, neáu chi tieát chæ coù
theå keïp ôû 1 beân cuûa ngaøm thì ñaët 1 khuùc goã coù
Goã chieàu daøy töông ñöông ôû beân coøn laïi ñeå traùnh
Chi tieát cheøn ngaøm bò vaën xoaén, thöïc hieän khoâng ñuùng coù theå
laøm hoûng baøn keïp.
- 15 -
CHÖÔNG 5
• Khi keïp chi tieát laøm baèng vaät lieäu meàm, theâm
mieáng loùt hoaëc vaûi vaøo ngaøm ñeå traùnh laøm hoûng
chi tieát.
• Khi khoâng söû duïng baøn keïp, phaûi sieát baøn keïp
ñeán khi 2 ngaøm chaïm nhau vaø ñeå tay quay
höôùng xuoáng, thöïc hieän sai coù theå voâ yù laøm keït
tay hoaëc caùc vaät khaùc.
(8) Bôm chaân khoâng (Vacuum pump)

Bôm chaân khoâng caàm tay ñöôïc duøng ñeå taïo aùp suaát
aâm cho heä thoáng chaân khoâng khi ñieàu chuûnh caùc thieát
bò.
Chaân khoâng ñöôïc taïo khi boùp tay caàm.
(9) Duïng cuï khí neùn (Air tools)

a. Suùng khí neùn (Impact wrench)
Suùng khí neùn söû duïng khí neùn töø maùy neùn, noù ñöôïc
duøng ñeå thaùo hoaëc sieát caùc bu-loâng hay ñai oác.
Ñaàu ly hôïp
Van ñoåi chieàu
Ñaàu noái oáng
Nuùm chænh aùp
- 16 -
CHÖÔNG 5
CHUÙ YÙ:
• Phaûi ñaûm baûo aùp suaát khí cuûa maùy neùn naèm trong khoaûng tieâu chuaån (xaáp xæ 7kg/cm2).
• Phaûi giöõ suùng khí neùn thaät chaéc chaén khi laép oáng khí neùn, neáu khoâng suùng coù theå bò rôi do aùp
suaát cuûa khí.
• Söû duïng ñaàu tuyùp chuyeân duøng, neáu duøng ñaàu tuyùp thoâng thöôøng coù theå laøm hoûng duïng cuï do
va chaïm maïnh.
• Ngöøng quay tröôùc khi bu-loâng hoaëc ñai oác ñöôïc thaùo hoaøn toaøn, neáu khoâng löïc quay seõ laøm
chuùng bò vaêng ra.
• Khi sieát bu-loâng hoaëc ñai oác, ñaàu tieân phaûi vaën baèng tay vaø sieát vaøi voøng tröôùc khi duøng suùng
khí neùn, neáu söû duïng suùng ngay luùc ban ñaàu thì coù theå laøm hoûng caùc böôùc ren. Khoâng ñöôïc
sieát quaù löïc, sau khi sieát phaûi duøng caàn sieát löïc ñeå kieåm tra laïi.
• Caùch söû duïng suùng khí neùn
Sau khi kieåm tra nguoàn hôi neùn, ñieàu chænh löïc sieát baèng nuùm ñieàu aùp.
Kieåm tra chieàu quay cuûa duïng cuï.
(10) Caûo / Vam (Puller)

a. Caûo baùnh raêng (Gear puller)
Caûo baùnh raêng ñöôïc duøng ñeå thaùo baùnh raêng, pu-li… ra
Caûo baùnh raêng khoûi truïc.
• Caùch söû duïng caûo baùnh raêng
Ñaët caùc moùc caûo leân vaønh ngoaøi cuûa chi tieát (baùnh raêng
hoaëc pu-li).
Ñònh vò ñaàu cuûa bu-loâng trung taâm ñoái dieän vôùi taâm cuûa
truïc vaø sieát bu-loâng, baùnh raêng hoaëc pu-li seõ tröôït ra
khoûi truïc.
b. Caûo oå bi (Bearing puller)

Caûo oå bi ñöôïc duøng ñeå thaùo oå bi ra khoûi truïc hoaëc voû.
CHUÙ YÙ:
Caûo oå bi söû duïng töông töï nhö caûo baùnh raêng.
Khoâng ñöôïc ñaët moùc caûo leân voøng ngoaøi cuûa oå bi,
phaûi ñaët chuùng leân voøng trong cuûa oå bi tröôùc khi
caûo. Neáu taùc duïng löïc caûo quaù lôùn leân voøng ngoaøi thì
seõ laøm hoûng oå bi.
Caûo
Voøng ngoaøi
oå bi
Voøng trong
oå bi
- 17 -
CHÖÔNG 5
(11) Baøn eùp thuûy löïc (Hydraulic press)

Baøn eùp thuûy löïc ñöôïc duøng khi laép eùp vaø thaùo caùc chi
Caàn bôm
tieát nhö oå bi, oáng cao su loùt. Söû duïng tay ñoäi ñeå taïo ra
aùp löïc lôùn.
Caùn truïc
Daây theùp
Truïc
Khung ñôõ
Choát coá ñònh
Tay quay
Caàn bôm • Caùch söû duïng baøn eùp thuûy löïc

Ñoàng hoà aùp löïc Ñieàu chænh beä ñôõ cuûa baøn eùp thuûy löïc tuøy thuoäc vaøo
kích thöôùc cuûa chi tieát.
Giöõ beä ñôõ baèng caùc choát.
Khi laép eùp, söû duïng tay ñoäi caån thaän ñoàng thôøi quan
saùt ñoàng hoà aùp löïc cuûa baøn eùp.
Khung
ñôõ
Choát coá ñònh
CHUÙ YÙ:
• Caàn chuù yù ñoàng hoà aùp löïc ñeå traùnh vieäc taùc
duïng quaù löïc, coù theå laøm hoûng chi tieát hoaëc baøn
eùp.
• Caån thaän khi laép eùp chi tieát ñeå traùnh eùp
nghieâng.
• Khoâng ñöôïc vaën nuùm xaû aùp löïc khi tay ñoäi•ñöôïc
naâng, neáu khoâng tay ñoäi seõ rôi ñoät ngoät gaây
chaán thöông.
(12) Maùy maøi (Grinder)

Moâ-tô Maùy maøi ñöôïc duøng ñeå laøm saïch gôø nhaùm cuûa caùc
Kính baûo veä
chi tieát vaø maøi duõa.
CHUÙ YÙ:
Naép che
• Khoâng ñöôïc duøng maùy maøi ñeå maøi tinh.
• Khoâng ñöôïc chaïm vaøo ñaù maøi khi maùy ñang
Coâng taéc
hoaït ñoäng, caån thaän khoâng ñeå quaàn aùo cuoán
vaøo maùy.
• Khoâng ñöôïc duøng maùy neáu coù tieáng keâu hoaëc
rung giaät khi maùy ñang hoaït ñoäng.
- 18 -
CHÖÔNG 5
(13) Maùy khoan (Driller)

Maùy khoan tay ñöôïc duøng khi taïo loã treân chi tieát.
CHUÙ YÙ:
• Khoan tay ñöôïc duøng chuû yeáu ñeå taïo loã Ø13
(mm) hoaëc nhoû hôn. Khoâng ñöôïc duøng khoan
tay ñeå taïo loã lôùn hoaëc taïo loã treân nhöõng vaät lieäu
cöùng.
• Tröôùc khi khoan kieåm tra xem muõi khoan ñaõ
ñöôïc laép chaén chaén vaøo baøn caëp chöa.
• Ñeo kính baûo veä ñeå traùnh caùc maûnh caét bay vaøo
maét.
(14) Con ñoäi vaø Caàu naâng (Jack & Lift)

Khi naâng xe baèng con ñoäi caù saáu thì phaûi ñaët ñeäm ñoäi ôû nhöõng vò trí phuø hôïp nhö hình minh hoïa trong
Taøi lieäu höôùng daãn söûa chöõa.
<Xem chöông “Vò trí ñôõ cuûa caàu naâng vaø con ñoäi” trong Taøi lieäu höôùng daãn söûa chöõa PHAÀN 00>
Caùc ñieåm ñoäi xe (Ví duï)
Tröôùc Sau
Vò trí ñoäi
- 19 -
CHÖÔNG 5
Caàn nhaû a. Ñoäi caù saáu (Garage jack)

ñoäi
Duøng tay ñoäi taïo aùp suaát thuûy löïc ñeå naâng xe.
Caàn ñoäi
CHUÙ YÙ:
• Kieåm tra troïng löôïng naâng toái ña cuûa ñoäi.
Tay ñoøn
• Khi xaû aùp suaát thuûy löïc, xoay nuùm xaû töø töø
Baøn ñaïp
vaø chuù yù ñeán chuyeå ñoäng cuûa xe, neáu xoay
quaù nhanh xe seõ bò rôi xuoáng.
• Khi chæ duøng ñoäi ñeå naâng xe thì khoâng ñöôïc
ñeå tay hoaëc maët phía döôùi gaàm xe, phaûi söû
duïng ñeá ñôõ.
b. Con ñoäi hoäp soá

Con ñoäi hoäp soá ñöôïc duøng khi thaùo vaø laép ly hôïp, hoäp soá, vi sai, cao su ñôõ maùy…
CHUÙ YÙ:
• Khoâng ñöôïc naâng xe baèng con ñoäi hoäp soá.
• Khoâng ñöôïc haï xe khi ñang söû duïng ñoäi hoäp soá.
• Phaûi coá ñònh hoäp soá chaéc chaén•treân ñoäi trong khi thaùo / laép.
Tay ñoäi
Taám ñôõ
Bu-loâng xaû gioù

Ñeá
Bu-loâng chaâm daàu
Nuùm xaû ñoäi
Khung
c. Daøn naâng töï ñoäng (Automatic lift)

Daøn naâng töï ñoäng ñöôïc duøng ñeå kieåm tra gaàm xe
hoaëc thaùo vaø laép hoäp soá, chi tieát beân döôùi…
Coù nhieàu loaïi daøn naâng, tieâu bieåu laø loaïi 1 truï, 2
truï vaø 4 truï.
CHUÙ YÙ:
• Khoâng ñöôïc vöôït quaù troïng löôïng naâng toái
ña cuûa daøn naâng.
• Khi naâng xe baèng daøn naâng töï ñoäng, phaûi
ñöa caùc tay naâng vaøo vò trí phuø hôïp cuûa xe.
<Xem chöông “Vò trí ñôõ cuûa caàu naâng vaø
con ñoäi” trong Taøi lieäu höôùng daãn söûa chöõa
PHAÀN 00>
• Khi naâng phaûi xem xeùt vò trí troïng taâm cuûa
xe.
• Khi thaùo caùc chi tieát naëng caàn chuù yù ñeán söï
thay ñoåi vò trí troïng taâm sau khi thaùo, neáu
caàn thieát thì theâm vaät naëng tröôùc khi baét
- 20 -
CHÖÔNG 5
ñaàu coâng vieäc.

• Khoâng ñöôïc ñeå xe naâng khi ngöøng coâng
vieäc, neùu buoäc phaûi ngöøng duø chæ laø taïm
thôøi cuõng phaûi haï daøn naâng xuoáng.
(15) Ñeá ñôõ (Safety stand hoaëc Rigid rack)

Ñeá ñôõ ñöôïc ñaët beân döôùi xe khi naâng baèng con
ñoäi caù saáu.
CHUÙ YÙ:
Khi söû duïng ñeá ñôõ caàn chuù yù caùc ñieåm sau.
• Phaûi ñaët 4 ñeá ñôõ ôû caùc vò trí ñaëc bieät nhö
hình trong Taøi llieäu söûa chöõa.
• Ñieàu chænh chieàu cao cuûa caùc ñeá ñôõ sao
cho baèng nhau, ñoàng thôøi xe phaûi ñöôïc
naâng song song maët ñaát.
(16) Caåu thuûy löïc (Hydraulic crane)

Thieát bò naøy söû duïng aùp suaát thuûy löïc ñeå naâng ñoäng cô, hoäp soá hoaëc caùc chi tieát naëng khaùc.
CHUÙ YÙ:
• Neáu coù roø ræ phôùt laøm kín daàu hoaëc van thuûy löïc chöa ñoùng hoaøn toaøn thì troïng löôïng cuûa vaät
seõ laøm tay naâng haï xuoáng.
• Caån thaän khoâng naâng vaät coù troïng löôïng vöôït quaù troïng löôïng naâng cho pheùp. Khoâng ñöôïc
vaøo khu vöïc coù vaät naâng vaø khoâng ñöôïc thao taùc vôùi vaät ñang naâng.
• Giöõ khoaûng caùch di chuyeån vaät naâng sao cho nhoû nhaát.
- 21 -
CHÖÔNG 5
(17) Maùy neùn khí (Air compressor)

Daây ñai Thieát bò naøy ñöôïc söû duïng nhö nguoàn hoaït ñoäng
Moâ-tô
Maùy neùn
cuûa caùc duïng cuï khí neùn nhö khoan tay vaø suùng
Van giaûm khí neùn.
aùp Maùy neùn khí bao goàm maùy neùn vaø bình chöùa khí.
Van an Söû duïng ñoàng hoà ñeå kieåm tra aùp suaát khí trong
toaøn
bình chöùa.
Coâng taéc
aùp suaát
Maùy neùn khí coù nhieàu thieát bò an toaøn nhö caùc
Ñoàng hoà
aùp suaát coâng taéc aùp suaát, van xaû vaø van an toaøn.
Khi aùp suaát trong bình chöùa taêng ñeán möùc nhaát
Van 1 chieàu ñònh thì coâng taéc aùp suaát seõ ngaét vaø maùy neùn
ngöøng hoaït ñoäng, luùc ñoù khí coøn laïi trong xy-lanh
Bình chöùa
maùy neùn seõ ñöôïc xaû ra thoâng qua van thoaùt. Neáu
vì baát kyø lyù do gì khieán cho aùp suaát bình chöùa taêng
quaù möùc thì khí seõ ñöôïc xaû ra qua van an toaøn.
CHUÙ YÙ:
• Tröôùc khi baét ñaàu coâng vieäc phaûi kieåm tra
aùp suaát trong bình chöùa naèm trong giaù trò
tieâu chuaån.
• Khi keát thuùc coâng vieäc, môû voøi xaû treân bình
chöùa vaø xaû nöôùc tích tuï beân trong, neáu khí
trong bình coù chöùa hôi aåm thì noù seõ laøm
hoûng duïng cuï khí neùn.
2. Duïng Cuï Chuyeân Duøng (Special Tools)

(1) Muïc ñích cuûa Duïng Cuï Chuyeân Duøng (SST)
Khi caùc duïng cuï saûn suaát ñaïi traø khoâng theå söû duïng ñeå thöïc hieän coâng vieäc moät caùch phuø hôïp thì
duïng cuï chuyeân duøng ñöôïc thieát keá vaø cung caáp bôûi nhaø saûn suaát ñeå thöïc hieän coâng vieäc chuyeân bieät.
Caùc chuù yù khi söû duïng duïng cuï chuyeân duøng:
• Duïng cuï chuyeân duøng ñöôïc cung caáp rieâng bieät cho töøng loaïi xe vaø doøng xe, phaûi söû duïng duïng
cuï phuø hôïp vôùi töøng doøng xe, neáu duøng duïng cuï khaùc thì khoâng theå thöïc hieän ñuùng coâng vieäc
(ngay caû khi hình daïng cuûa duïng cuï ñoù gioáng vôùi duïng cuï chuyeân duøng).
• Duïng cuï chuyeân duøng phaûi ñöôïc duøng ñuùng chöùc naêng moâ taû trong Taøi lieäu söûa chöõa, thöïc hieän
sai seõ gaây nguy hieåm cho coâng vieäc vaø coù theå laøm hoûng caùc chi tieát. Duøng duïng cuï chuyeân duøng
khoâng ñuùng seõ laøm giaûm hieäu quaû coâng vieäc vaø vöôït quaù thôøi gian ñöôïc neâu trong Taøi lieäu tra cöùu
giôø coâng (Flat Rate Manual).
• Khoâng ñöôïc söû duïng•duïng cuï chuyeân duøng cho baát kyø muïc ñích naøo khaùc ngoaøi muïc ñích ban
ñaàu.
• Tham khaûo DANH SAÙCH DUÏNG CUÏ CHUYEÂN DUØNG ñöôïc lieät keâ trong Taøi lieäu söûa chöõa ñeå bieát
theâm thoâng tin veà duïng cuï ñang duøng.
Danh saùch duïng cuï chuyeân duøng (ví duï)

<Xem danh saùch duïng cuï chuyeân duøng yeâu caàu trong Taøi lieäu söûa chöõa>
- 22 -
CHÖÔNG 5
- 23 -
CHÖÔNG 6
DUÏNG CUÏ ÑO
(1) Thöôùc keïp (Vernier caliper)

Maù caëp trong Vít giöõ thöôùc keïp
Que ño ñoä saâu
Thang chia chính

Thang chia phuï
Maù caëp ngoaøi
Söû duïng thöôùc keïp khi ño caùc muïc sau.

• Ñöôøng kính ngoaøi
• Ñöôøng kính trong
• Ñoä saâu
a. Ñoïc thang ño
X = vò trí truøng nhau giöõa thang chia chính vaø

thang chia phuï
Khi ño chi tieát thì thang ño ñöôïc moâ taû nhö treân, trong tröôøng hôïp naøy giaù trò ñöôïc ñoïc theo thang chia
chính tính baèng milimeùt vaø phaàn giaù trò truøng nhau giöõa thang chia chính vaø thang chia phuï.
Trong hình, giaù trò treân thang chính laø 22 vaø treân thang phuï laø 5, ôû ñaây 5 coù nghóa laø 0.5 mm, do ñoù keát quaû
sau cuøng laø 22 mm + 0.5 mm = 22.5. Neáu thang chia phuï ñöôïc chia thaønh 20 phaàn thì tìm giaù trò baèng
caùch nhaân 0.05 vôùi giaù trò cuûa vaïch truøng nhau treân thang chia phuï.
b. Nhöõng ñieåm chuù yù

Phaûi laøm saïch caùc beà maët ño cuûa thöôùc keïp vaø caùc beà maët caàn ño.
Kieåm tra söï maøi moøn beà maët ño cuûa thöôùc keïp.
Söû duïng caùc caïnh maûnh hôn cuûa meùp ño ñeå ño beà maët heïp nhö raõnh vít hoaëc raõnh trong, söû duïng caïnh
chính ñeå ño thoâng thöôøng.
Hình minh hoïa döôùi ñaây seõ chæ ra caùc ví duï ñuùng vaø sai veà caùch ño ñöôøng kính ngoaøi, ñöôøng ính trong vaø
ñoä saâu.
-1-
CHÖÔNG 6
DUÏNG CUÏ ÑO
Maù caëp thang chia phuï
Chi tieát caàn ño
Ño sai
Maù caëp thang chia chính
Ño ñuùng
Thang chia chính
Chi tieát caàn

ño
Que ño ñoä saâu
(2) Thöôùc pan-me (Micrometer)

Truïc chính
OÁng trong Ñai oác coân
Cöõ chaën Khoùa
Con coùc
OÁng ngoaøi OÁng loùt
Khung
-2-
CHÖÔNG 6
DUÏNG CUÏ ÑO
a. Ñaëc ñieåm chính

Bu-loâng
Ñai oác Thöôùc pan-me ñöôïc duøng ñeå cho chính xaùc ñöôøng
kính ngoaøi vaø ñöôøng kính trong.
b. Nguyeân lyù ño
Thöôùc pan-me laø söï keát hôïp giöõa ñai oác vaø bu-loâng
nhö hình beân traùi.
Tæ leä giöõa vaïch chia treân tay xoay vaø löôïng di
chuyeån truïc vít theo phöông X (mm).
Böôùc ren = 0.5mm
Khung
c. Trình töï ño
• Ñaët ñaàu ño vuoâng goùc vôùi beà maët caàn ño.
• Xoay tay xoay ñeå di chuyeån truïc vít ñeán gaàn vôùi
beà maët caàn ño.
• Xoay baùnh coùc ñeå di chuyeån truïc vít cho ñeán khi
truïc chaïm•vaøo beà maët caàn ño.
• Sau khi baùnh coùc xoay töï do 2 hoaëc 3 voøng thì
ñoïc thang ño, ñeå ñoïc ñuùng thì phaûi laëp laïi caùc
böôùc ño 2 hoaëc 3 laàn.
d. Ñoïc thang ño
[ví duï]
Ñoïc thang ño trong hình minh hoïa beân traùi.
Hieåu moät caùch ñaïi theå thì giaù trò lôùn hôn 7.50 vì vaïch
cuûa truïc xoay naèm trong vuøng ñoù.
Soá ño treân truïc xoay laø 15 nghóa laø 0.15 mm, do ñoù
giaù trò ño laø: 7.50 +0.15 = 7.65 (mm)
-3-
CHÖÔNG 6
DUÏNG CUÏ ÑO
(3) Ñoàng hoà so (Dial Indicator)

a. Ñaëc ñieåm chính
Kim daøi Vaønh ngoaøi Ñoàng hoà ñöôïc caáu taïo sao cho moät chuyeån ñoäng nhoû
Vaønh
trong cuõng seõ ñöôïc khueách ñaïi bôûi moät caàn hay baùnh raêng ñeå
hieån thò söï dòch chuyeån baèng moät kim ngaén vaø kim daøi.
Moùc sau
Thaân
Truïc
chính
Ñaàu ño
b. Ñoïc thang ño
Khi boä phaän ño di chuyeån leân hoaëc xuoáng 1.00 mm thì
Kim daøi
kim seõ quay 1 voøng (360o) trong khi kim ngaén quay 1
vaïch.
[ví duï]
Hình beân traùi cho thaáy kim daøi quay theo chieàu kim ñoàng
hoà ñeán vaïch 15, theo ñoù boä phaän ño di chuyeån leân 0.15
Kim ngaén mm. Kim ngaén chæ di chuyeån raát ít, chöa ñeán moät vaïch.
c. Söû duïng
Phaàn sieát cöùng
Laép ñoàng hoà ño leân ñeá nam chaâm thì coù theå ño caùc muïc
sau.
Ñoàng hoà so
Ñoä cong hay ñoä ñaûo truïc
Ñoä song song
Ñoä phaúng
Truïc ñöùng
Ñoä rô doïc truïc
Caàn gaït
Ñeá nam chaâm
-4-
CHÖÔNG 6
DUÏNG CUÏ ÑO
[Ví duï] [Ví duï]

Ño ñoä ñaûo Ño ñoä cong
(4) Ñoàng hoà ño xy lanh (Cylinder gauge)

a. Ñaëc ñieåm
Ñoïc thang ño ñoàng hoà ño xy lanh töông töï nhö caùch ñoïc ñoàng hoà ño
Ñoàng hoà so
Ñaàu noái
Thanh ño Voøng ñeäm
Tay caàm
Thanh ño
Taám daãn
höôùng
b. Söû duïng
Vôùi thöôùc pan-me laøm chuaån, ñoàng hoà ño xy lanh coù theå duøng ñeå ño caùc muïc sau.
• Ño ñoä moøn cuûa xy lanh ñoäng cô
• Ño ñöôøng kính trong
-5-
CHÖÔNG 6
DUÏNG CUÏ ÑO
c. Trình töï ño
• Ño taïm ñöôøng kính trong caàn ño baèng thöôùc keïp.
• Choïn boä phaän ño vaø voøng ñeäm phuø hôïp vôùi kích thöôùc
ñoù.
• Ñaët thöôùc pan-me cuøng kích thöôùc vôùi ñöôøng kính
trong.
• Ñöa ñoàng hoà xy lanh veà vaïch 0.
LÖU YÙ
Kieåm tra vò trí cuûa kim ngaén.
• Ño kích thöôùc cuûa ñöôøng kính trong caàn ño.
[ví duï]
Ño ñöôøng kính trong cuûa xy lanh ñoäng cô.
Laéc nheï tay caàm veà tröôùc vaø sau, traùi vaø phaûi ñeå tìm
khoaûng nhoû nhaát maø kim hieån thò, ñoù laø kích thöôùc ñuùng.
(5) Caàn sieát löïc (Torque wrench)

Ñaàu Kim Baûng thang chia a. Ñaëc ñieåm
Caàn sieát löïc laø duïng cuï duøng ñeå sieát bu-loâng hoaëc
Ñaàu tuyùp
ñai oác ñoàng thôøi ño ñoä lôùn cuûa löïc trong khi sieát. Söû
Thanh chænh
duïng ñaàu tuyùp cuøng vôùi caàn sieát löïc.
Truïc Goái töïa
Kim
Loaïi baûng
-6-
CHÖÔNG 6
DUÏNG CUÏ ÑO
Thang chia phuï b. Caùc loaïi caàn sieát löïc

Ñaàu Thang chia chính
Caàn khoùa
CAÀN SIEÁT LÖÏC LOAÏI BAÛNG ñöôïc laøm töø moät loø xo
daïng taám. Khi sieát moät bu-loâng hay ñai oác, loø xo naøy
ñaøn hoài. Baèng caùch söû duïng söï ñaøn hoài naøy, löïc sieát
ñöôïc hieån thò ôû vò trí gaàn tay caàm, thuaän tieän cho vieäc
ño moâmen quay truïc hoaëc taûi troïng ñaët tröôùc.
Caàn gaït
CAÀN SIEÁT LÖÏC LOAÏI ÑIEÀU CHÆNH TRÖÔÙC ñöôïc
Loaïi ñieàu chænh tröôùc thieát keá ñeå xaùc ñònh tröôùc löïc sieát baèng caùch xoay
oáng ôû phaàn ñuoâi tay caàm ñeán löïc sieát mong muoán.
Vieäc ñaït ñeán löïc sieát ñaõ xaùc ñònh coù theå deã daøng
nhaän bieát bôûi tieáng caùch vaø caûm nhaän cuûa tay.
CAÀN SIEÁT LÖÏC LOAÏI MOÛ LEÁT phuø hôïp cho vieäc sieát
ñai oác caàn moät löïc chính xaùc nhö caùc ñai oác cuûa oáng
coân trong heä thoáng ñieàu hoøa.
Loaïi moû leát
c. Söû duïng
Phaûi kieåm tra ñeå ñaûm baûo kim ôû vò trí 0 vaø khoâng tieáp
xuùc vôùi•baûng thang ño.
Khi taùc duïng löïc vaøo caàn sieát thì phaûi ñaûm baûo löïc ñi
qua taâm cuûa phaàn choát tay caàm.
Ñoä lôùn cuûa löïc ñöôïc hieån thò bôûi vò trí kim treân thang
ño.
Goái töïa Choát
Phaûi ñaûm baûo caïnh cuûa tay caàm khoâng tieáp

xuùc vôùi phaàn goái töïa
Phaûi ñaûm baûo chuùng khoâng tieáp xuùc vôùi nhau
-7-
CHÖÔNG 6
DUÏNG CUÏ ÑO
(6) Thöôùc laù (Thickness gauge)

a. Ñaëc ñieåm
Thöôùc laù chuû yeáu duøng ñeå kieåm tra khe hôû, thöôøng duøng
ñeå ño caùc khe hôû sau.
• Khe hôû xuù-pap
• Khe hôû doïc truïc
• Nhieàu loaïi khe hôû khaùc
SÔÏI NHÖÏA (Plastic gauge)

Ño beà roäng cuûa sôïi nhöïa bò beïp ôû vò trí roäng nhaát baèng
thang ño in treân voû cuûa noù.
“SÔÏI NHÖÏA” laø nhaõn hieäu cuûa saûn phaåm.
b. Trình töï ño
Cheøn thöôùc laù vaøo khe hôû caàn ño, neáu coù theå laáy thöôùc ra
vôùi moät löïc khoaûng 500 – 600g thì khe hôû töông ñöông
vôùi thöôùc laù, giaù trò ñoù ñöôïc ñoùng treân thöôùc.
Ñieàu chænh khe hôû xu-paùp
-8-
CHÖÔNG 6
DUÏNG CUÏ ÑO
c. Thöôùc ño khe hôû bu-gi (Plug gap gauge)

Thöôùc ñöôïc duøng ñeå kieåm tra vaø ñieàu chænh khe hôû bu-gi.
Kieåm tra khe hôû bu-gi
d. Thöôùc thaúng (Straight edge)

Thöôùc thaúng duøng ñeå kieåm tra söï bieán daïng hoaëc cong veânh cuûa maët phaúng, chuû yeáu laø duøng trong baûo
döôõng oâ toâ ñeå kieåm tra ñoä phaúng cuûa beà maët naép qui-laùt sau khi bò hieän töôïng quaù nhieät.
Thöôùc thaúng
Kieåm tra ñoä phaúng maët ñænh cuûa loác maùy
-9-
CHÖÔNG 7
CAÙC CHI TIEÁT CÔ KHÍ
1. BU-LOÂNG, VÍT VAØ ÑAI OÁC (BOLT, SCREW & NUT)

(1) Caùc loaïi bu-loâng (Bolt)
Bu-loâng xuyeân Bu-loâng nuùt Bu-loâng caáy
(2) Caùc loaïi ñai oác (Nut)
Saùu caïnh Saùu caïnh Coù raõnh Ñaàu troøn Hình vuoâng
xeû raõnh
Voøng ñeäm
Töï khoùa Töï khoùa Chaën Ñai oác haõm
(3) Caùc loaïi ñaàu vít (Screw head)
Ñaàu saùu Ñaàu luïc Ñaàu xeû raõnh Ñaàu daáu Ñaàu troøn Ñaàu phaúng Ñaàu nhoâ Ñaàu oâ van
caïnh giaùc coäng
-1-
CHÖÔNG 7
2. REN (THREAD)
Böôùc ren p
Bu-loâng (ren ngoaøi) Ñai oác (ren trong)
(2) Kích thöôùc cuûa bu-loâng vaø ñai oác

[Ví duï]
Böôùc ren
Kích thöôùc danh ñònh: D

Tính theo heä meùt
VÍ DUÏ: KÍCH THÖÔÙC BU-LOÂNG

Ñöôøng kính ñònh möùc Ñöôøng kính A Böôùc ren Chieàu roäng ñænh B
Ñôn vò [mm]
M5 5 0.8 8
M6 6 1.0 10
M8 8 1.25 12
M10 10 1.25 14
1.5
M12 12 1.25 17
1.75
M14 14 1.5 22
2.0
3. ÑOÄ BEÀN BU-LOÂNG VAØ ÑAI OÁC

(1) Chæ soá ñoä beàn
Söùc beàn gaõy 4T 6T 7T 8T
2
Kg/mm 40 hoaëc lôùn hôn 60 hoaëc lôùn hôn 70 hoaëc lôùn hôn 80 hoaëc lôùn hôn
-2-
CHÖÔNG 7
• Mitsubishi söû duïng 3 loaïi bu-loâng coù söùc beàn: 4T,

Daáu nhaän daïng
7T vaø 8T. Loaïi bu-loâng 4T khoâng coù daáu nhaän
daïng theo quy taéc, tuy nhieân moät soá bo-loâng 4T
vaãn coù daáu nhaän daïng treân ñænh.
• Loaïi bu-loâng 7T vaø 8T coù daáu nhaän daïng treân ñænh.
• 2 loaïi ñai oác laø 4T vaø 6T ñaõ ñöôïc söû duïng, loaïi 4T
khoâng coù daáu nhaän daïng, loaïi 6T ñöôïc nhaän daïng
nhö hình minh hoïa beân traùi.
Daáu nhaän daïng treân bu-loâng
Kyù hieäu Kyù hieäu

baèng soá baèng khía
Daáu nhaän daïng treân ñai oác
(2) Löïc sieát bu-loâng vaø ñai oác tieâu chuaån

Kích thöôùc ren Löïc sieát N.m
Ñöôøng kính ñònh Böôùc ren (mm) Kí hieäu ñænh “4” Kí hieäu ñænh “7” Kí hieäu ñænh “8”
möùc (mm)
M6 1.0 4-6 7-11 8-12
M8 1.25 10-14 18-26 21-29
M10 1.25 20-28 34-54 46-60
M12 1.25 33-49 71-95 76-110
M14 1.5 61-85 120-160 130-180
LÖU YÙ
Bu-loâng vaø ñai oác coù maët töïa ñöôïc cheá taïo bôûi vaät
lieäu coù söùc beàn cao hôn loaïi tieâu chuaån, do ñoù chuùng
coù theå ñöôïc sieát ñeán löïc sieát cao hôn khoaûng 10%.
Bu-loâng vaø ñai oác coù maët bích
-3-
CHÖÔNG 7
Tham khaûo
LÖÏC
Troïng löïc taùc duïng leân vaät theå naëng 1kg ñöôïc goïi laø 1 kg.f
Trong heä ñôn vò môùi, 1 kg.f ñöôïc quy ñoåi thaønh 9.8 N (Newton) khi gia toác ñoäng löïc hoïc taùc duïng leân
vaät theå naëng 1kg.
1 kg (khoái löôïng)
1 kg.f hoaëc 9.8 N

(Tröôøng hôïp naøy laø löïc)
1 kg.f hoaëc 9.8 N
(Troïng löôïng hoaëc löïc)
Löïc sieát
1 kg.f x 1m = 1 kgm ....... Heä ñôn vò ban ñaàu
9.8 N x 1m = 9.8 N·m ....... Heä ñôn vò môùi
Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, löïc sieát ñöôïc hieån thò baèng ñôn vò chính thöùc N.m trong vaên baûn vaø caùc taøi
lieäu höôùng daãn söûa chöõa, do ñoù giaù trò löïc ñöôïc bieåu thò theo N·m (Newton meter). Tyû leä chuyeån ñoåi
nhö sau:
1kg.m = 9.8 N.m
Khi coù nhieàu chi tieát ñöôïc laép baèng bu-loâng vaø
ñai oác thì vieäc sieát chuùng ñeán löïc chính xaùc laø
ñieàu quan troïng. Ñeå ño löïc sieát naøy thì phaûi duøng
caàn sieát löïc.
-4-
CHÖÔNG 7
(3) Böôùc söûa chöõa khi sieát hoûng

a. Caùch thaùo bu-loâng gaõy 1
Ñuïc Trong tröôøng hôïp bu-loâng gaõy ñöôïc sieát ñeán giaù trò löïc
sieát nhoû hoaëc noù coù ñöôøng kính ngoaøi lôùn.
b. Caùch thaùo bu-loâng gaõy 2

Trong tröôøng hôïp bu-loâng gaõy nhoâ ra ngoaøi (bu-loâng
Moû leát raêng gaõy ngay döôùi phaàn ñænh)
c. Caùch thaùo bu-loâng gaõy 3

Trong tröôøng hôïp bu-loâng gaõy naèm laïi trong ren.
Duïng cuï thaùo vít
Duïng cuï thaùo bu-loâng
-5-
CHÖÔNG 7
(4) Voøng ñeäm, choát vaø then

a. Voøng ñeäm
Voøng ñeäm ñöôïc duøng ñeå ngaên ngöøa hö hoûng beà maët tieáp xuùc cuûa bu-loâng hoaëc ñai oác khi sieát vaø ñoàng
thôøi ngaên ngöøa söï rô loûng do rung ñoäng…
Phaúng Khoùa xieân Khoùa ngoaøi Khoùa trong Voøng ñeäm

khoùa
b. Choát
Choát ñöôïc duøng trong baùn truïc, hoäp soá, vi sai… cuûa xe ñeå ngaên ngöøa söï xoay hoaëc tröôït.
Choát coân Choát thaúng
Choát cheû Choát raõnh
-6-
CHÖÔNG 7
c. Then
Truïc vaø moay-ô thöôøng ñöôïc coá ñònh vôùi nhau baèng then gaøi.
Then vuoâng Then chöõ nhaät Then baùn nguyeät
(5) Baùnh raêng

Baùnh raêng laø chi tieát truyeàn chính xaùc chieàu quay, toác ñoä vaø coâng suaát, ñöôïc söû duïng trong hoäp soá, vi
sai vaø raát nhieàu caùc boä phaän quay khaùc.
Veát raêng
Truïc
(1) Baùnh raêng truï thaúng (2) Baùnh raêng truï nghieâng (3) Baùnh raêng nghieâng
Truïc vít
Baùnh nhoâng
Baùnh vít
Thanh raêng
(4) Thanh raêng - baùnh raêng (5) Baùnh raêng truï aên khôùp trong (6) Baùnh raêng vít
(7) Baùnh raêng coân raêng thaúng (8) Baùnh raêng coân raêng xoaén (9) Baùnh raêng hy-poâ-it
-7-
CHÖÔNG 7
(6) OÅ ñôõ
a. Caùc loaïi oå ñôõ
OÅ ñôõ laø chi tieát ñôõ truïc chuyeån ñoäng quay hoaëc thaúng,
coù theå phaân loaïi oå ñôõ theo caáu taïo thaønh “baïc loùt” vaø
“oå bi”. Chuùng cuõng ñöôïc chia thaønh “oå ñôõ höôùng taâm”
vaø “oå ñôõ doïc truïc” tuøy thuoäc vaøo taûi troïng taùc duïng. OÅ
ñôõ chòu taûi troïng ñaët leân theo höôùng truïc laø oå ñôõ doïc
OÅ bi troøn OÅ bi ñuõa truïc, ngöôïc laïi, oå ñôõ chòu taûi troïng ñaët leân theo höôùng
vuoâng goùc vôùi truïc laø oå ñôõ höôùng taâm. Tuøy theo caáu
taïo, oå bi coù theå chia thaønh oå bi troøn, oå bi laên, oå bi
ñuõa…
1 Baïc loùt truïc
2 Baïc loùt doïc

truïc
Baïc loùt (kim loaïi)
b. OÅ bi troøn
OÅ bi troøn 1 daõy OÅ bi chaën OÅ bi ñôõ chaën OÅ bi töï ñieàu chænh
c. OÅ bi laên
OÅ bi truï OÅ bi truï deûo OÅ bi ñuõa OÅ bi coân OÅ bi caàu OÅ bi laên doïc

truïc
-8-
CHÖÔNG 7
VÍ DUÏ: Baùn truïc tröôùc (oå ñôõ moay-ô)

• Caáu taïo
Voøng trong Loaïi oå ñôõ moay-ô baùn truïc tröôùc phoå bieán ñöôïc
Voøng ngoaøi moå taû nhö sau.
OÅ bi ngoaøi
OÅ bi trong
-9-
CHÖÔNG 8
CHAÁT BOÂI TRÔN, LÖU CHAÁT…
1. MÔÕ BOÂI TRÔN

Khi daàu vaø môõ boâi trôn ñöôïc theâm vaøo hoaëc thay, söû duïng loaïi khoâng ñuùng chuaån seõ gaây hö hoûng
nghieâm troïng. Haõy ñoïc chöông naøy ñeå hieåu veà daàu vaø caùc chaát boâi trôn khaùc ñeå thöïc hieän coâng vieäc
haèng ngaøy cho phuø hôïp.
(1) Phaân loaïi daàu vaø chaát boâi trôn
Caùc loaïi daàu vaø chaát boâi trôn sau ñöôïc söû duïng phoå bieán treân xe.
Daàu boâi trôn / Chaát loûng Môõ boâi trôn
• Daàu boâi trôn ñoäng cô • Môõ boâi trôn khung gaàm
• Daàu boâi trôn baùnh raêng • Môõ boâi trôn oå ñôõ
• ATF * • Môõ boâi trôn bôm nöôùc
• Daàu phanh • Môõ boâi trôn phanh
* (Daàu boâi trôn hoäp soá töï ñoäng) • Môõ boâi trôn ña duïng
Caùc chaát boâi trôn raén

• Graphite
• Molybdenum dioxide
(Hoøa vôùi môõ hoaëc chaát boâi trôn khi söû
duïng)
(2) Muïc ñích cuûa chaát boâi trôn

• Boâi trôn
• Laøm maùt
• Laøm saïch
• Truyeàn coâng suaát
• Laøm kín
(3) Daàu boâi trôn ñoäng cô

a. Vai troø cuûa daàu boâi trôn ñoäng cô
• Giaûm maøi moøn caùc chi tieát
• Taûn nhieät sinh ra bôûi caùc oå ñôõ
• Ngaên caùc khí töø buoàng ñoát thoaùt ra qua khe hôû giöõa baïc pít-toâng vaø xy lanh.
• Laøm saïch muoäi than trong ñoäng cô
• Ngaên ngöøa ræ seùt trong ñoäng cô do axít sun-phu-rít ñöôïc sinh ra töø khí vaø nöôùc töø buoàng ñoát.
b. Choïn daàu boâi trôn ñoäng cô
Keå töø khi daàu boâi trôn ñoäng cô ñöôïc söû duïng roäng raõi ôû nhieàu khoaûng nhieät ñoä thì 2 yeáu toá sau ñöôïc
xem xeùt khi söï khuyeán caùo ñoái vôùi daàu boâi trôn ñöôïc ñieàu chænh.
Ñoä nhôùt
Phaân loaïi ñoä nhôùt theo SAE*
*Hieäp hoäi kyõ sö oâ toâ Hoa Kyø
Ví duï 1: Daàu ñôn caáp SAE30
Ví duï 2: Daàu ña caáp SAE10W-50
Ñieàu kieän söû duïng
Vuøn
Vuø ng
g khí
laïnh
haäu laïnh
Ñoä nhôùt ôû nhieät ñoä cao
(98.9o C)
Muøa ñoâng Loaïi duøng muøa ñoâng
Tieâu chuaån
Ñoä nhôùt ôû nhieät ñoä thaáp
(-17o C)
Muøa heø
Vuøng khí haäu noùng
-1-
CHÖÔNG 8
CHOÏN DAÀU BOÂI TRÔN ÑOÄNG CÔ
Nhieät ñoä moâi tröôøng
Phaân loaïi theo API* (* Vieän nghieân cöùu xaêng daàu Hoa Kyø)
• Ñoái vôùi ñoäng cô xaêng: SC SD SE SF SG SH . . . . . . . . .
• Ñoái vôùi ñoäng cô diesel: CC CD CE CF CG CH . . . . . . . .
c. Phaân loaïi theo API

CAÁP S (Chuû yeáu duøng cho ñoäng cô xaêng)
Kyù hieäu Moâ taû
SC Coù khaû naêng choáng keát tuûa ôû nhieät ñoä cao vaø thaáp, choáng maøi moøn, choáng ræ seùt vaø choáng
aên moøn.
SD Ñaëc tính cao hôn nhoùm SC töø caùc khaû naêng choáng keát tuûa ñeán choáng aên moøn.
Coù theå duøng cho nhoùm SC.
SE Ñaëc tính cao hôn nhoùm SD vaø SC veà khaû naêng choáng oâ-xi hoùa, keát tuûa ôû nhieät ñoä cao, ræ seùt
vaø aên moøn.
SF Ñaëc tính cao hôn nhoùm SE veà khaû naêng caân baèng oâ-xi hoùa vaø choáng maøi moøn.
SG Daàu boâi trôn SG yeâu caàu phaûi coù ñaëc tính cao hôn raát nhieàu so vôùi caùc nhoùm tröôùc veà khaû
naêng ngaên ngöøa keát tuûa, oâ-xi hoùa, maøi moøn, ræ seùt vaø aên moøn, bao goàm caû nhoùm CC (duøng
cho ñoäng cô diesel) trong phaân loaïi theo API.
CAÁP C (Chuû yeáu duøng cho ñoäng cô diesel)

Kyù hieäu Moâ taû
CB Daønh cho ñoäng cô diesel coù ñieàu kieän hoaït ñoäng nheï vaø trung bình söû duïng nhieân lieäu chaát
löôïng thaáp, CB phaûi coù khaû naêng ngaên ngöøa maøi moøn vaø keát tuûa. Khi söû duïng nhieân lieäu coù
noàng ñoä löu huyønh cao thì noù phaûi coù khaû naêng choáng aên moøn caùc oå ñôõ vaø keát tuûa ôû nhieät
ñoä cao.
CC Daønh cho ñoäng cô diesel sieâu naïp nhoû coù ñieàu kieän hoaït ñoäng töø trung bình ñeán ngaët
ngheøo, CC cuõng söû duïng cho ñoäng cô xaêng taûi troïng lôùn. Trong ñoäng cô diesel sieâu naïp
nhoû thì yeâu caàu phaûi coù khaû naêng ngaên ngöøa keát tuûa ôû nhieät ñoä cao.
CD Daønh cho ñoäng cô diesel sieâu naïp ñoøi hoûi coù khaû naêng choáng maøi moøn vaø keát tuûa cao do
toác ño vaø coâng suaát vaän haønh cao. CD ñöôïc ñoøi hoûi phaûi coù khaû naêng ngaên ngöøa aên moøn oå
ñôõ vaø keát tuûa ôû nhieät ñoä cao ñeå thoûa maõn ñoäng cô diesel sieâu naïp söû duïng nhieân lieäu ña
daïng.
CE Daønh cho ñoäng cô diesel sieâu naïp coâng suaát lôùn ñöôïc saûn xuaát sau naêm 1983. Söû duïng
cho caùc ñoäng cô vaän haønh thaáp toác taûi naëng vaø cao toác taûi naëng, coù ñaëc tính cao hôn nhoùm
CD veà hieäu suaát tieâu hao daàu boâi trôn, choáng keát tuûa vaø khueách taùn caën baån.
-2-
CHÖÔNG 8
(4) Daàu boâi trôn baùnh raêng

Choïn faàu boâi trôn baùnh raêng phuï thuoác vaøo loaïi baùnh raêng, taûi troïng, nhieät ñoä vaän haønh toái ña, toác ñoä
quay, nhieät ñoä moâi tröôøng…
Daàu boâi trôn baùnh raêng oâ toâ ñöôïc chuaån hoùa theo ñoä nhôùt vaø phaân loaïi theo API nhö sau.
a. Caáp ñoä nhôùt theo SAE

VÍ DUÏ: Daàu boâi trôn baùnh raêng cho xe Pajero = SAE 80W hoaëc SAE 75W-85
b. Phaân loaïi theo API

GL-1, GL-2, GL-3 . . . . . . . .
VÍ DUÏ: SAE 90
Ñoä Nhôùt
GL-4
Phaân loaïi theo API
Phaân loaïi theo API Moâ taû

GL-1 Daønh cho baùnh raêng noùn raêng xoaén, truïc vít vaø hoäp soá cô khí ñeå hoaït ñoäng ôû toác
ñoä thaáp vaø chòu taûi nôi söû duïng caùc beå chöùa daàu khoaùng.
GL-2 Daønh cho truïc vít hoaït ñoäng trong ñieàu kieän chòu taûi nhö nhieät ñoä, vaø caùc ñieàu
kieän tröôït maø GL-1 khoâng theå ñaùp öùng.
GL-3 Daønh cho hoäp soá cô khí vaø truïc baùnh raêng noùn raêng xoaén vaän haønh ôû toác ñoä
trung bình vaø chòu taûi. Cao caáp hôn GL-1 vaø thaáp caáp hôn GL-4 veà khaû naêng
choáng taûi.
GL-4 Daønh cho baùnh raêng xe du lòch vaø caùc xe khaùc ñaëc bieät laø caùc baùnh raêng vít hoaït
ñoäng ôû toác ñoä cao, moâmen xoaén thaáp, vaø toác ñoä thaáp, moâmen xoaén cao.
GL-5 Daønh cho baùnh raêng xe du lòch vaø caùc xe khaùc ñaëc bieät laø caùc baùnh raêng vít hoaït
ñoäng chòu taûi va ñaäp toác ñoä cao, toác ñoä cao, moâmen xoaén thaáp vaø toác ñoä thaáp,
moâmen xoaén cao.
(5) ATF
ATF (Daàu boâi trôn hoäp soá töï ñoäng) tham khaûo chaát loûng thuûy löïc söû duïng trong hoäp soá töï ñoäng cuûa
xe. ATF cuõng ñöôïc duøng cho heä thoáng trôï löïc laùi.
a. Muïc ñích cuûa ATF
• Truyeàn naêng löôïng•(Boä bieán moâ)
• Boâi trôn (Caùc baùnh raêng vaø oå ñôõ)
• Ñaëc tính ma saùt (Ly hôïp öôùt, ñai haõm)
• Ñieàu khieån hoaït ñoäng thuûy löïc (Caùc van vaø boä tích aùp)
b. Phaân loaïi ATF

• Dexron hoaëc Dexron II (Daàu trôï löïc laùi daønh cho xe Mitsubishi)
• DIA QUEEN ATF SP-III (Daàu hoäp soá töï ñoäng daønh cho xe Mitsubishi)
-3-
CHÖÔNG 8
(6) Môõ boâi trôn

Môõ boâi trôn laø chaát boâi trôn daïng seät ñöôïc taïo thaønh do hoøa troän giöõa daàu khoaùng vôùi nhieàu loaïi xaø
phoøng kim loaïi khaùc nhau.
c. Môõ boâi trôn oâ toâ

• Môõ boâi trôn khung gaàm
• Môõ boâi trôn oå ñôõ
• Môõ boâi trôn ña duïng
d. Nhöõng löu yù khi söû duïng môõ boâi trôn

• Khoâng ñöôïc troän laãn môõ vôùi caùc chaát khaùc.
• Traùnh troän laãn caùc loaïi môõ khaùc nhau.
• Traùnh söû duïng quaù nhieàu môõ.
(7) Daàu phanh

Daàu phanh laø dung moâi truyeàn aùp löïc sinh ra töø xy lanh phanh chính (toång phanh) ñeán töøng xy lanh
phuï hoaëc caøng phanh.
NHÖÕNG LÖU YÙ KHI SÖÛ DUÏNG DAÀU PHANH

• Giöõ daàu phanh trong bình kín.
• Traùnh troän laãn nhieàu loaïi daàu phanh khaùc nhau.
Ñaëc bieät löu yù traùnh troän laãn daàu phanh DOT3 hoaëc 4 vôùi daàu silicon daïng loûng (DOT5), vì söï
phaân taùch coù theå gaây ra söï hình thaønh ræ seùt treân caùc chi tieát kim loaïi.
• Traùnh xaøi laãn loän vôùi caùc loaïi daàu khaùc daàu phanh.
• Söû duïng caån thaän traùnh ñeå tieáp xuùc vôùi maét hoaëc mieäng.
• Neáu daàu phanh baén toùe treân beà maët sôn thì phaûi lau saïch ngay vì noù seõ laøm hoûng beà maët trong
thôøi gian ngaén.
(8) Nöôùc laøm maùt

NÖÔÙC LAØM MAÙT ÑOÄNG CÔ
Loaïi nöôùc laøm maùt Ñaëc tính
Nöôùc töï nhieân [Öu ñieåm]
Nöôùc töï nhieân coù söï truyeàn nhieät toát töø noùng sang laïnh.
[Nhöôïc ñieåm]
• Ñieåm soâi laø 100o C, chöa ñuû cao
• Nhieät ñoä ñoâng laø 0o C, chöa ñuû thaáp
• Nöôùc töï nhieân coù chöùa caùc taïp chaát•aên moøn kim loaïi sinh ra ræ seùt vaø laøm
heïp ñöôøng oáng cuûa aùo nöôùc laøm maùt.
Nöôùc laøm maùt ñoäng cô Choáng ñoâng Cung caáp khaû naêng choáng ñoâng vaø choáng ræ seùt. Chæ söû duïng
trong thôøi tieát muøa ñoâng.
Choáng ræ seùt Chæ cung caáp khaû naêng choáng ræ seùt. Söû duïng trong thôøi gian
keùt nöôùc khoâng caàn duøng chaát choáng ñoâng.
Long Life Cung caáp khaû naêng choáng ñoâng vaø choáng ræ seùt. Ngaøy nay,
Coolant caùc xe Mitsubishi ñeàu ñöôïc chaâm chaát naøy taïi nhaø maùy.
Neân thay chaát naøy moãi 2 hoaëc 3 naêm.
-4-
CHÖÔNG 8
Tham khaûo

Nöôùc = AÙp suaát vaø ñieåm soâi
Ñieåm soâi cuûa nöôùc taêng khi aùp suaát nöôùc taêng
nhö hình beân traùi.
Trong ñoäng cô hoaït ñoäng döôùi ñieàu kieän bình
thöôøng thì nhieät ñoä nöôùc laøm maùt cao hoaëc thaáp
hôn 100o C. Tuy nhieân, nöôùc laøm maùt khoâng soâi
vì aùp suaát trong heä thoáng laøm maùt ñöôïc duy trì
bôûi chöùc naêng cuûa naép keùt nöôùc.
(Long Life Coolant coù öu ñieåm vì coù ñieåm soâi cao
hôn 100o C döôùi aùp suaát khí quyeån do ñaõ hoøa
troän caùc chaát phuï gia.)
-5-
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
1. ÑOÄNG CÔ XAÊNG
(1) Ñoäng cô ñoát trong
Ñoäng cô laø nguoàn phaùt ñoäng cuûa xe, chuyeån hoùa naêng löôïng cuûa nhieân lieäu thaønh cô naêng.
Chaúng haïn trong ñoäng cô xaêng, hoãn hôïp xaêng vaø khoâng khí ñöôïc ñöa vaøo buoàng ñoát, sau ñoù ñöôïc neùn
vaø ñaùnh löûa ñeå sinh ra nhieät naêng coù nhieät ñoä vaø aùp suaát cao. Nhieät naêng sinh ra ñöôïc duøng ñeå taùc
duïng leân pít-toâng bieán ñoåi thaønh chuyeån ñoäng cô naêng. Loaïi ñoäng cô naøy goïi laø Ñoäng Cô Ñoát Trong.
Maët caét ñoäng cô 4G6
(2) Phaân loaïi ñoäng cô

Do söï saép xeáp hoaëc boá trí cuûa caùc pít-toâng vaø xy lanh neân ñoäng cô ñöôïc phaân thaønh nhieàu loaïi.
4 loaïi ñoäng cô chính ñöôïc moâ taû sau ñaây, haõy thaûo luaän veà öu ñieåm cuûa töøng loaïi ñoäng cô vaø noù phuø
hôïp vôùi loaïi khung gaàm naøo.
• 4 xy lanh thaúng haøng
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
• Chöõ V
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
-1-
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
• Ñoái ñænh naèm ngang

________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
• Naèm ngang
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
________________________________________
(3) Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô 4 kyø
Kyø naïp Kyø neùn Kyø noå Kyø thaûi
c Kyø naïp Khi pít-toâng ñi xuoáng vôùi van naïp môû thì hoãn
hôïp khoâng khí – nhieân lieäu ñöôïc huùt vaøo
buoàng ñoát.
d Kyø neùn Caû 2 van naïp vaø thaûi ñeàu ñoùng, hoãn hôïp
khoâng khí – nhieân lieäu bò neùn khi pít-toâng ñi
leân.
e Kyø noå Hoãn hôïp neùn chaùy khi ñöôïc kích noå bôûi doøng
ñieän sinh ra töø bu-gi. AÙp suaát cuûa khí chaùy
ñaåy pít-toâng ñi xuoáng laøm quay truïc khuyûu.
f Kyø thaûi Khi pít-toâng ñi leân, khí chaùy ñöôïc ñaåy ra ngoaøi
qua van thaûi. Moät chu kyø hoaït ñoäng keát thuùc
khi pít-toâng ñeán Ñieåm Cheát Treân.
-2-
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
(4) Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô 2 kyø

Moät chu kyø hoaït ñoäng (naïp/queùt khí thaûi, neùn, noå
vaø thaûi) ñöôïc thöïc hieän trong 2 kyø cuûa pít-toâng
(360o). Theo ñoù, hoãn hôïp khoâng khí – nhieân lieäu
môùi ñöôïc huùt vaøo caùc-te trong suoát kyø neùn cuûa
pít-toâng vaø hoãn hôïp ñöôïc neùn trong caùc-te naøy seõ
ñi vaøo xy lanh thoâng qua coång phuï bôûi chuyeån
ñoäng ñi xuoáng cuûa pít-toâng vaø tieán haønh queùt khí
chaùy.
Naïp / queùt Neùn Noå Thaûi
2. THOÂNG SOÁ ÑOÄNG CÔ

(1) Ñöôøng kính xy lanh vaø Haønh trình pít-toâng
Ñöôøng
kính
Haønh trình
• Ñoäng cô haønh trình daøi

Thieát keá xy lanh coù chieàu daøi haønh trình pít-toâng lôùn hôn ñöôøng kính cuûa xy lanh, noù ñöôïc bieát ñeán
roäng raõi nhôø cung caáp coâng suaát lôùn vôùi soá voøng quay nhoû.
• Ñoäng cô haønh trình ngaén

Töø “vuoâng” coù nghóa laø ñöôøng kính xy lanh baèng vôùi chieàu daøi haønh trình pít-toâng. Ñoäng cô coù ñöôøng
kính xy lanh lôùn hôn haønh trình pít-toâng ñöôïc goïi laø “chöõ nhaät” hoaëc “haønh trình ngaén”. Haønh trình ngaén
coù theå bieåu thò ñaëc ñieåm ñoäng cô bôûi “toác ñoä cao, coâng suaát cao” vì toác ñoä pít-toâng vaãn töông ñoái chaäm
so vôùi ñoäng cô haønh trình daøi coù cuøng toác ñoä.
(2) Dung tích ñoäng cô

Dung tích moät xy lanh
1) Dung tích 1 xy lanh (V)
= Dieän tích xy lanh X haønh trình pít-toâng (L)
V = π/4 x D2 x L
-3-
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
(3) Tyû soá neùn
Tyû soá neùn
Theå tích buoàng Theå tích xy lanh

ñoát (V1) (V1)
Theå tích buoàng

ñoát (V1)
Tham khaûo
XAÊNG KHOÂNG CHÌ COÙ CHÆ SOÁ OÁC-TAN CAO

Xaêng coù chæ soá oác-tan ñònh möùc töø 95 ñeán 100 khoâng chöùa thaønh phaàn choáng kích noå (chì tetraethyl)
voán ñöôïc duøng ñeå taêng chæ soá choáng kích noå. Noù cung caáp thuoäc tính choáng kích noå toát hôn so vôùi
xaêng khoâng chì thoâng thöôøng (chæ soá oác-tan töø 91 ñeán 94).
CHÆ SOÁ OÁC-TAN

Chæ soá bieåu thò chaát löôïng choáng kích noå cuûa xaêng, chæ soá oác-tan cuûa xaêng ñöôïc xaùc ñònh baèng caùc
kieåm tra tieâu chuaån vaø noù ñöôïc so saùnh vôùi xaêng tieâu chuaån, noù laø hoãn hôïp cuûa iso octane (coù chæ soá
oác-tan 100) vaø heptane thoâng thöôøng (coù chæ soá oác-tan 0).
(4) Ñoà thò coâng suaát ñoäng cô

Ñoà thò coâng suaát ñoäng cô theå hieän coâng suaát
Moâmen ñaàu ra
(HP), moâmen xoaén (Nm) vaø tyû leä suaát tieâu hao
nhieân lieäu (g/HP.h) taïi soá voøng quay töông öùng
Moâmen
trong quaù trình taêng toác. Trong ñoà thò thì truïc
ñaàu ra
naèm ngang hieån thò toác ñoä ñoäng cô vaø truïc
Coâng suaát ñoäng cô (HP)
(Nm)
ñöùng hieån thò coâng suaát ñaàu ra, moâmen xoaén
vaø tyû leä suaát tieâu hao nhieân lieäu.
Suaát tieâu hao
nhieân lieäu
(g/HP.h)
Toác ñoä ñoäng cô (rpm)
-4-
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
Tham khaûo
Moâmen xoaén vaø Maõ löïc cuûa ñoäng cô

Moâmen xoaén laø khaû naêng laøm quay vaät, ví duï nhö löïc
quay. Khi sieát bu-loâng baèng côø-leâ, côø-leâ caøng daøi thì löïc
sieát caøng nhoû. Moâmen xoaén ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch
nhaân chieàu daøi côø-leâ vôùi löïc sieát.
Moâmen xoaén (T) = Löïc x Khoaûng caùch = F (kg) x r (m)
Coâng suaát laø khoái löôïng coâng vieäc vaø toác ñoä yeâu caàu ñeå
thöïc hieän coâng vieäc ñoù, noù laø khoái löôïng coâng vieäc
trong 1 ñôn vò thôøi gian. Ñoái vôùi ñoäng cô thì ñôn vò ñöôïc
dieãn ñaït baèng maõ löïc. 1 maõ löïc laø ñònh möùc cuûa vieäc di
chuyeån 1 meùt trong 1 giaây vôùi 1 löïc 75 kg, noù ñöôïc ñoåi
sang kW töông öùng vôùi ñôn vò cuûa heä ño löôøng quoác teá 1 maõ löïc (HP)
1m
1 HP = 0.7355 kw.
1 giaây
(5) Buoàng ñoát cuûa ñoäng cô xaêng

TYÛ LEÄ XAÊNG – KHOÂNG KHÍ
Tyû leä hoãn hôïp xaêng vaø khoâng khí caàn thieát cho söï chaùy ñöôïc
14.7 Kg goïi laø tyû leä xaêng – khoâng khí vaø ñöôïc bieåu dieãn bôûi phaàn traêm
KHOÂNG khoái löôïng, khoâng phaûi laø phaàn traêm theå tích.
KHÍ
1 Kg
Khoái löôïng khoâng khí (g)
XAÊNG Tyû leä xaêng – khoâng khí =
Xaêng (g)
Veà lyù thuyeát, ñeå ñoát chaùy hoaøn toaøn 1 kg xaêng thì caàn 14.7 kg
khoâng khí. Tyû leä xaêng – khoâng khí trong tröôøng hôïp naøy ñöôïc
goïi laø tyû leä lyù töôûng hay tyû leä hoãn hôïp löôïng phaùp.
(6) Hieän töôïng noå baát thöôøng

KÍCH NOÅ
Khi ñoäng cô xaêng chòu taûi quaù lôùn, thænh thoaûng ñoäng cô phaùt ra tieáng ñoäng nhö theå coù ngöôøi duøng buùa
nhoû goõ vaøo thaønh xy lanh. Ñeå chaám döùt hieän töôïng naøy thì phaûi thöïc hieän caùc böôùc sau.
• Laøm saïch muoäi than tích luõy trong buoàng ñoát
• Söû duïng xaêng coù chæ soá oác-tan cao
• Ñieàu chænh thôøi ñieåm ñaùnh löûa (treã)
-5-
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
Nguoàn nhieät
Kích noå
(Ñaùnh löûa) (Baét ñaàu kyø noå) (Nhieät ñoä vaø aùp suaát taêng
laøm cho nhieân lieäu chöa chaùy
bò chaùy döõ doäi)
NOÅ NGÖÔÏC
Hieän töôïng noå dieãn ra trong boä cheá hoøa khí xaûy ra khi thôøi ñieåm ñaùnh löûa ñöôïc ñieàu chænh sai.
CHAÙY SOÙT
Hieän töôïng chaùy dieãn ra trong boä tieâu aâm hoaëc töï chaùy xaûy ra sau khi taét coâng taéc khôûi ñoäng. Ñieàu naøy
xuaát hieän khi nhieân lieäu chöa ñoát trong khí thaûi chaùy do tieáp xuùc vôùi khoâng khí.
TÖÏ CHAÙY
Tröôøng hôïp ñoäng cô tieáp tuïc noå sau khi taét coâng taéc khôûi ñoäng coøn ñöôïc goïi laø “diesel hoùa”. Hieän
töôïng naøy xuaát hieän khi ñaët thôøi ñieåm ñaùnh löûa sai hoaëc khi ñoäng cô bò quaù nhieät.
3. ÑOÄNG CÔ DIESEL
Trong ñoäng cô diesel, khoâng khí ñöôïc saáy noùng do neùn vaø hôi nhieân lieäu ñöôïc phun vaøo buoàng ñoát gaây
ra hieän töôïng töï chaùy do nhieät ñoä cuûa khoâng khí. Pít-toâng nhaän aùp suaát sinh ra laøm quay truïc khuyûu
thoâng qua thanh truyeàn ñeå cung caáp coâng daãn ñoäng.
Buoàng ñoát xoaùy loác
Ly hôïp
Khôùp thuûy löïc
Truïc caân baèng
Ly hôïp quaï t laøm maùt
Bôm cao aùp
-6-
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
(1) Hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô diesel 4 kyø
Naïp Neùn Noå Thaûi
Kyø naïp
Ñoäng cô xaêng huùt hoãn hôïp xaêng - khoâng khí vaøo xy lanh nhöng vôùi ñoäng cô diesel thì chæ coù khoâng khí
ñi vaøo xy lanh.
Kyø neùn
Trong ñoäng cô diesel thì nhieät ñoä cuûa khoâng khí neùn seõ laøm chaùy nhieân lieäu, do ñoù khoâng khí phaûi
ñöôïc neùn sao cho nhieät ñoä cuûa noù taêng ñeán nhieät ñoä chaùy cuûa nhieân lieäu. Nhìn chung, nhieät ñoä naøy töø
400 ñeán 500o C. Trong ñoäng cô diesel, tyû soá neùn cao hôn 2 hoaëc 3 laàn so vôùi ñoäng cô xaêng.
Kyø noå
Phöông phaùp ñoát chaùy cuûa ñoäng cô diesel khaùc so vôùi ñoäng cô xaêng. Ñoäng cô xaêng söû duïng bu-gi ñeå
ñaùnh löûa hoãn hôïp xaêng – khoâng. Tuy nhieân, trong ñoäng cô diesel thì nhieân lieäu töø voøi phun ñöôïc phun
vaøo ôû cuoái kyø neùn, nhieät ñoä cao cuûa khoâng khí neùn seõ laøm chaùy nhieân lieäu.
Kyø thaûi
Khí chaùy ñöôïc thaûi ra thoâng qua van thaûi töông töï nhö ñoäng cô xaêng, do ñoù löôïng nhieân lieäu phuø hôïp
ñöôïc phun vaøo xy lanh taïi thôøi ñieåm chính xaùc laø raát quan troïng, vieäc naøy raát khoù trong thôøi gian ñaàu
phaùt trieån cuûa ñoäng cô diesel. Bôm cao aùp ñöôïc phaùt minh vaøo naêm 1927 ñaõ giaûi quyeát vaán ñeà naøy vaø
keå töø ñoù ñoäng cô diesel ñöôïc söû duïng roäng raõi.
(2) So saùnh vôùi ñoäng cô xaêng

MUÏC ÑOÄNG CÔ DIESEL ÑOÄNG CÔ XAÊNG
Tyû soá neùn 15 - 22 8 - 12
AÙp suaát neùn Cao Thaáp
Hình daïng buoàng ñoát Phöùc taïp Ñôn giaûn
Phöông phaùp ñoát chaùy Neùn Ñaùnh löûa
Phöông phaùp kieåm soaùt coâng Löôïng nhieân lieäu ñöôïc phun Hoãn hôïp xaêng - khoâng khí
suaát baèng böôùm ga
Tieáng oàn vaø rung ñoäng Lôùn hôn ñoäng cô xaêng Nhoû
-7-
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
4. CAÁU TAÏO VAØ CHÖÙC NAÊNG CUÛA ÑOÄNG CÔ

(1) Caáu taïo cuûa ñoäng cô
Ñoäng cô Rieâng bieät veà ñoäng cô Loác maùy, qui-laùt
Pít-toâng, thanh truyeàn
Truïc khuyûu, baùnh ñaø
Truïc cam, cô caáu phaân phoái khí
Heä thoáng phuï Heä thoáng boâi trôn
Heä thoáng laøm maùt
Heä thoáng nhieân lieäu
Heä thoáng naïp / thaûi
Heä thoáng ñieän ñoäng cô
Heä thoáng kieåm soaùt khí thaûi
-8-
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
(2) Chi tieát cuûa ñoäng cô

XY LANH VAØ LOÁC MAÙY
Hình minh hoïa laø ví duï ñoäng cô 4 kyø, 4 xy lanh thaúng
haøng, truïc cam naèm phía treân. Rieâng veà ñoäng cô bao
goàm qui-laùt, loác maùy, pít-toâng, thanh truyeàn, truïc
khuyûu, truïc cam, baùnh ñaø… Theâm vaøo ñoù, ñoäng cô
coøn coù daàu boâi trôn, nöôùc laøm maùt, caùc ñöôøng naïp vaø
thaûi… töông öùng vôùi töøng trang bò phuï ñöôïc laép vaøo.
Baïc loùt
(treân)
Truïc khuyûu
Naép coå khuyûu
Bu-loâng
Baïc loùt
(döôùi)
NAÉP QUI -LAÙT

Naép qui-laùt ñöôïc laép ôû maët treân cuûa loác maùy, cuøng vôùi pít-toâng taïo thaønh buoàng ñoát. Caáu taïo naép qui-
laùt thay ñoåi döïa vaøo hình daùng cuûa buoàng ñoát, vò trí truïc cam… Ngaøy nay, naép qui-laùt cuûa haàu heát xe
ñoäng cô xaêng nhoû ñöôïc laøm töø nhoâm ñuùc nheï vaø coù tính daãn nhieät cao.
PÍT-TOÂNG
Pít-toâng laø chi tieát chuyeån ñoäng tònh tieán trong xy lanh.
AÙp suaát kyø noå
Nhaän aùp suaát cao cuûa khí chaùy ôû kyø noå, pít-toâng laøm
quay truïc khuyûu thoâng qua thanh truyeàn.
Pít-toâng
Thanh truyeàn
Truïc khuyûu
-9-
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
Tham khaûo
GIAÕN NÔÛ NHIEÄT CUÛA PÍT-TOÂNG

• Khi ñoäng cô hoaït ñoäng, ñænh pít-toâng tieáp xuùc
Ñænh pít-toâng
tröïc tieáp vôùi nhieät ñoä raát cao cuûa kyø noå.
• Do ñoù, ñænh pít-toâng giaõn nôû vaø ñöôøng kính cuûa
Raõnh pít-toâng
noù trôû neân lôùn hôn. Maët khaùc, vaùy pít-toâng
khoâng tieáp xuùc vôùi nhieät ñoä cao neân söï giaõn nôû
nhoû hôn ñænh pít-toâng. Ñeå buø laïi söï khaùc bieät do
Vaùy pít-toâng giaõn nôû nhieät thì ñöôøng kính ñænh pít-toâng ñöôïc
cheá taïo nhoû hôn ñöôøng kính vaùy pít-toâng.
• Thaønh pít-toâng theo höôùng choát thì daøy hôn theo
höôùng•caïnh.
• Vì lyù do naøy, söï giaõn nôû nhieät cuûa pít-toâng theo
höôùng choát lôùn hôn. Ñeå buø ñaép laïi thì pít-toâng
ñöôïc thieát keá coù daïng oval vôùi ñöôøng kính theo
Vaáu choát Höôùng aùp löïc
pít-toâng chính höôùng choát nhoû hôn.
Tröôùc Lôùn
Nhoû
BAÏC PÍT-TOÂNG
Nhö chuùng ta ñaõ bieát veà söï giaõn nôû nhieät cuûa pít-toâng, yeâu caàu phaûi coù 1 khe hôû nhoû giöõa pít-toâng vaø
thaønh xy lanh. Baïc neùn ngaên ngöøa söï roø ræ khi pít-toâng chuyeån ñoäng leân vaø xuoáng.
Khí chaùy
Pít-toâng
Xy lanh
(A) Loaïi phaúng
Ñöôøng kính baïc
Ñoä daøy höôùng

Caïnh
Chieàu roäng
Beà maët
Khe noái
- 10 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
Baïc daàu kieåm soaùt daàu boâi trôn (ñoä daøy cuûa maøng
daàu) treân thaønh xy lanh. Moät chöùc naêng quan troïng
khaùc cuûa baïc naøy laø laøm maùt pít-toâng baèng caùch taûn
nhieät ra thaønh xy lanh. Theo ñoù, baïc pít-toâng phaûi vöøa
Khôùp bung khít vôùi thaønh xy lanh vaø ñöôïc thieát keá ñeå giaõn nôû ra
phía ngoaøi.
Caïnh beân
Baïc daàu loaïi keát hôïp
GIOAÊNG NAÉP QUI-LAÙT

Gioaêng naép qui-laùt ñöôïc duøng nhö voøng ñeäm kín ñeå
Daáu nhaän daïng
taïo söï kín khí vaø kín nöôùc giöõa loác maùy vaø naép qui-laùt.
Phía baùnh raêng truïc Cam
Taïi sao gioaêng naép qui-laùt khoâng theå laép ngöôïc?

_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
TRUÏC KHUYÛU
Ñoái troïng
Truïc khuyûu nhaän coâng chuyeån ñoäng thaúng cuûa pít-
Choát khuyûu
toâng vaø bieán ñoåi noù thaønh chuyeån ñoäng quay thoâng
Maù khuyûu qua thanh truyeàn. Trong ñoäng cô 4 kyø, truïc khuyûu
quay 2 voøng ñeå hoaøn taát 1 chu kyø. Trong ñoäng cô 4 xy
lanh, kyø noå cuûa töøng xy lanh xaûy ra moãi khi truïc khuyûu
quay 2 voøng (720o). Noùi caùch khaùc thì kyø noå xaûy ra cöù
moãi 180o goùc quay truïc khuyûu.
Coå khuyûu
Teân caùc chi tieát cuûa truïc khuyûu
- 11 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
Caùc oå ñôõ cuûa choát khuyûu tieáp nhaän chuyeån ñoäng cuûa
pít-toâng thoâng qua caùc thanh truyeàn, ñöôïc boâi trôn
baèng daàu boâi trôn ñoäng cô ñöôïc caáp thoâng qua caùc loã
treân truïc khuyûu.
Ñöôøng daàu cuõng ñoàng thôøi cung caáp daàu cho thaønh xy
lanh baèng nhöõng loã nhoû treân thanh truyeàn.
Nhìn chung caùc oå ñôõ ñöôïc cheá taïo töø kim loaïi traéng
Loã daàu (hôïp kim thieác - antimon), kelmet (hôïp kim ñoàng - chì),
hoaëc caùc kim loaïi khaùc.
Caùc loã daàu cuûa truïc khuyûu Khe hôû daàu giöõa coå khuyûu•/ choát khuyûu vôùi oå ñôõ laø
quan troïng. Neáu khe hôû quaù nhoû thì truïc khuyûu coù theå
bò boù keït. Ngöôïc laïi, neáu khe hôû quaù lôùn thì söï rung
ñoäng vaø tieáng oàn cuûa ñoäng cô coù theå taêng hoaëc aùp
suaát giaûm vaø laøm hö hoûng ñoäng cô do thieáu söï boâi
trôn.
BAÙNH ÑAØ
Baùnh ñaø ñöôïc duøng ñeå tích tröõ naêng löôïng quay ôû kyø
Voøng raêng
noå cuûa ñoäng cô vaø taïo ra söï quay nheï nhaøng ôû kyø neùn
(hoaëc caùc kyø khaùc), do ñoù, ñoäng cô coù theå quay moät
caùch eâm dòu. Vai troø quan troïng khaùc cuûa baùnh ñaø laø
cuøng vôùi taám theùp vaø ñóa ly hôïp taïo thaønh cuïm ly hôïp.
Baùnh ñaø
TRUÏC CAM VAØ CÔ CAÀU PHAÂN PHOÁI KHÍ

Truïc cam laø moät daõy caùc vaáu cam ñöôïc saép xeáp ñeå môû vaø ñoùng caùc van naïp vaø thaûi. Trong ñoäng ôc 4
kyø, truïc cam quay baèng moät nöûa toác ñoä truïc khuyûu. Vò trí ruïc cam trong ñoäng cô thöôøng ñöôïc duøng ñeå
bieåu thò cho loaïi ñoäng cô nhö OHC (truïc cam maèm phía treân).
a. Cô caáu daãn ñoäng truïc cam
Ñoäng cô OHC coù 1 truïc cam naèm treân naép qui-laùt
ñöôïc goïi laø ñoäng cô coù truïc cam ñôn naèm phía treân
hay SOHC. Neáu coù 2 truïc cam thì ñoäng cô ñöôïc goïi
laø cam ñoâi naèm phía treân hay DOHC. Thoâng thöôøng
truïc cam ñöôïc daãn ñoäng bôûi truïc khuyûu thoâng qua
xích hoaëc daây cu-roa cam (coù raêng).
Ngaøy nay, coù theå thaáy daây cu-roa trong nhieàu ñoäng
cô nhöng xích daãn ñoäng truïc cam thì chæ trang bò cho
nhöõng ñoäng cô sau cuøng nhaát nhö ñoäng cô ZM. Daây
cu-roa coù tuoåi thoï neân phaûi ñöôïc thay moãi
100,000km.
- 12 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
b. ÖÙng duïng daây cua-roa cam

Daáu caân Cam
öùng duïng thöïc teá cuûa daây cu-roa cam treân ñoäng cô
4G9 ñöôïc moâ taû trong hình minh hoïa beân traùi.
Khi laép daây cu-roa cam, phaûi chuù yù ñeå löïc caêng cuûa
daây ñaït giaù trò chuaån. Ñoä chuøng quaù möùc coù theå gaây
hö hoûng ñoäng cô hoaëc daây cu-roa.
Baùnh raêng Pu-li ñeäm
truïc Cam
Pu-li caêng
daây cu-roa
Daáu caân Cam

Pu-li bôm
nöôùc
Baùnh raêng
truïc khuyûu
c. Cô caàu phaân phoái khí

Hình minh hoïa sau hieån thò söï boá trí ñaëc tröng cuûa ñoäng cô SOHC vaø DOHC.
Naép coø moå
Coø moå
Truïc coø moå
Truïc Cam
Coång naïp
Truïc Cam ñôn Naép qui-laùt

Truïc Cam ñoâi
d. Loø xo xu-paùp
Loø xo xu-paùp taïo löïc eùp theo höôùng ñoùng xu-paùp, noù
Roäng
ñöôïc duøng ñeå duy trì söï ñoùng kín, ngaên ngöøa roø khí.
Khoaûng caùch böôùc loø xo thay ñoåi vaø loø xo keùp ñöôïc
söû duïng ñeå traùnh söï dao ñoäng cuûa xu-paùp.
Heïp
Böôùc loø xo bieán thieân
e. Phaân phoái khí

Tham khaûo sô ñoà phaân phoái khí, töøng xu-paùp naïp vaø thaûi ñöôïc môû vaø ñoùng khi truïc khuyûu ñoäng cô
quay. Caùc xu-paùp môû vaø ñoùng do chuyeån ñoäng quay truïc cam ñöôïc daãn ñoäng bôûi truïc khuyûu thoâng
qua daây cu-roa cam hoaëc daây xích.
Phaân phoái khí ñaëc tröng cho ñoäng cô xe ñua töø toác ñoä cao coâng suaát cao ñeán söï hoaït ñoäng eâm dòu,
moâmen xoaén cao vaø suaát tieâu hao nhieân lieäu cao ñöôïc thieát keá töông öùng vôùi caùc boä phaän chính
khaùc.
- 13 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
Tham khaûo
TRUÏC CAÂN BAÈNG

Daây cu-roa Cam Söï dao ñoäng xuaát hieän trong ñoäng cô (caùc
löïc theo phöông thaúng ñöùng vaø phöông
quay) coù theå ñöôïc trieät tieâu nhôø taùc duïng dao
ñoäng coù cuøng cöôøng ñoä theo höôùng ngöôïc
laïi, töông töï nhö vieäc caân baèng loáp xe theo
Cuïm baùnh raêng
ñoù vaät naëng ñöôïc ñaët vaøo phía ñoái dieän vôùi
Daây ñai truïc caân baèng
phía maát caân baèng ñeå loaïi tröø söï maát caân
Truïc caân baèng
beân phaûi
baèng baèng löïc ly taâm theâm vaøo cuûa vaät naëng.
Trong tröôøng hôïp ñoäng cô coù truïc caân baèng
thì söï maát caân baèng naøy laø dao ñoäng thöù caáp
Truïc caân baèng
ñöôïc chuû ñoäng taïo ra bôûi truïc ñeå ñoái troïng
Truïc caân baèng beân traùi Baùnh raêng bôm cao aùp vôùi dao ñoäng thöù caáp cuûa ñoäng cô vaø laøm
giaûm dao ñoäng ñoù.
Giaûm dao ñoäng thöù caáp
Giaûm dao ñoäng quay
theo phöông ñöùng
Truïc caân baèng
Chieàu quay
5. CAÙC HEÄ THOÁNG CUÛA ÑOÄNG CÔ

(1) Heä thoáng naïp vaø nhieân lieäu cuûa ñoäng cô xaêng
Heä thoáng nhieân lieäu ñöôïc thieát keá ñeå cung caáp hoãn hôïp khoâng khí – nhieân lieäu chính xaùc ñeán ñöôøng
oáng naïp ñeå vaän haønh ñoäng cô.
NGUYEÂN LYÙ CUÛA BOÄ CHEÁ HOØA KHÍ

Khi khoâng khí ñöôïc thoåi töø 1 ñaàu oáng thoåi thì vaän
toác khí thoåi taêng khi noù ñi qua oáng ñöôïc vaùt vaø
thoaùt ra ñaàu coøn laïi cuûa oáng. Khi vaän toác taêng thì
aùp suaát moâi tröôøng xung quanh giaûm tyû leä vôùi
OÁng thoåi
vaän toác. Theo ñoù, aùp suaát aâm toàn taïi phía cuoái
ñöôøng oáng vaø sinh ra löïc huùt, huùt nöôùc töø bình
chöùa thoâng qua phaàn treân cuûa oáng. Nöôùc ñöôïc
Phaân töû phun söông bôûi doøng khí.
nöôùc
- 14 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
Ñoái vôùi ñoäng cô thì aùp suaát aâm ñöôïc sinh ra

trong xy lanh khi pít-toâng ñi xuoáng, huùt khí ñi vaøo
xy lanh. Vaän toác doøng khí taêng ôû ñoaïn oáng heïp
(goïi laø hoïng khueách taùn) cuûa hoïng huùt boä cheá
hoøa khí, aùp suaát aâm taêng vaø xaêng ñöôïc huùt vaøo.
Vaän toác doøng khí caøng nhanh thì ñoä cheânh aùp
suaát caøng lôùn vaø löôïng xaêng huùt vaøo caøng
nhieàu. Xaêng ñöôïc laøm tôi thaønh caùc haït nhoû bôûi
vaän toác vaø aùp suaát cuûa doøng khí.
Xu-paùp naïp
OÁng khueách taùn
Xu-paùp thaûi
Khoâng khí
Böôùm ga
Phao xaêng
Xaêng
CHÖÙC NAÊNG CUÛA BOÄ CHEÁ HOØA KHÍ

Chöùc naêng cuûa boä cheá hoøa khí coù theå lieät keâ ngaén goïn nhö sau:
• Taïo ra hoãn hôïp
Boä cheá hoøa khí ño löôïng nhieân lieäu töông öùng vôùi toác ñoä doøng khí, laøm tôi nhieân lieäu vaø taïo ra hoãn
hôïp nhieân lieäu – khoâng khí caàn thieát.
• Kieåm soaùt coâng suaát ñoäng cô
Boä cheá hoøa khí kieåm soaùt theå tích cuûa doøng hoãn hôïp ñi vaøo ñoäng cô töông öùng vôùi coâng suaát yeâu
caàu.
- 15 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
CAÁU TAÏO CÔ BAÛN CUÛA BOÄ CHEÁ HOØA KHÍ (Loaïi coù hoïng khueách taùn coá ñònh)
Loaïi naøy ñöôïc söû duïng roäng raõi vaø huùt chuû yeáu theo chieàu ñi xuoáng, noù ñöôïc taïo thaønh baèng caùch
giaûm chu vi cuûa hoïng huùt ñöùng ñeå taïo thaønh hoïng khueách taùn, ñöôïc tích hôïp beân trong noù laø moät hoïng
khueách taùn khaùc. Vaän toác khoâng khí ñöôïc huùt vaøo ñoäng cô taêng nhôø hoïng khueách taùn gaây ra doøng
phun töø voøi phun do söï cheânh aùp giöõa aùp suaát aâm taïo bôûi caùc hoïng khueách taùn vaø aùp suaát trong
buoàng phao, xaêng ñöôïc laøm tôi bôûi khoâng khí toác ñoä cao, ñöôïc ñöa vaøo xy lanh döôùi daïng hoãn hôïp
xaêng – khoâng khí.
Böôùm ga ñöôïc noái vôùi baøn ñaïp ga kieåm soaùt doøng khí naïp. Böôùm gioù taêng aùp suaát aâm taùc duïng leân
ñaàu voøi phun ñeå huùt xaêng ra khoûi voøi khi khôûi ñoäng ñoäng cô. Buoàng phao tröõ xaêng taïm thôøi vaø cung
caáp ñeán oáng xaêng cuûa boä cheá hoøa khí. Phao xaêng töï di chuyeån leân xuoáng nhôø söùc noåi cuûa chính noù vaø
kieåm soaùt löôïng xaêng ñi vaøo buoàng phao.
Hoïng huùt gioù
Van chaën
Voøi phun chính Xaêng
(töø bôm xaêng)
OÁng caáp gioù
Ñöôøng xaêng
Cöûa gioù
taêng toác
Phao xaêng
Buoàng phao xaêng
Hoïng khueách taùn nhoû
Hoïng khueách taùn lôùn
Khôùp bôm taêng

Bôm taêng toác
toác
Gíc-lô chính
Hoïng chính Ñöôøng xaêng toác ñoä thaáp

Vít caàm chöøng
Böôùm ga Ñöôøng xaêng caàm
chöøng
Ñeán ñoäng cô
(2) Heä thoáng ECI (Phun xaêng ñieàu khieån ñieän töû)
a. Nguyeân lyù cuûa heä thoáng ECI
Tín hieäu
ñieän töû
Kim phun
KIM PHUN, BU-GI

ÑAÙNH LÖÛA …
CAÙC CAÛM BIEÁN BOÄ XÖÛ LYÙ BOÄ PHAÄN COÂNG TAÙC
- 16 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
b. Öu ñieåm cuûa heä thoáng ECI

• Ñieàu chænh chính xaùc tyû leä xaêng/ khoâng khí ôû moïi toác ñoä
• Phaân phoái toát hoãn hôïp xaêng / khoâng khí ñeán töøng xy lanh
• Deã daøng hieäu chænh tyû leä xaêng / khoâng khí
• Phaûn öùng nhanh
• Hieäu suaát naïp cao
• Khoâng coù buoàng phao, cuõng nhö khoâng chòu aûnh höôûng cuûa löïc ly taâm vaø quaùn tính
• Haïn cheá toái ña söï ñoâng cöùng, ngheõn hôi vaø thaåm thaáu nhieân lieäu
c. Caùc chi tieát cuûa heä thoáng

Thuøng xaêng
Boä baùo xaêng
Cöïc daãn ñoäng bôm xaêng
Bôm xaêng (ñieän töû)
Boä loïc xaêng
Thieát bò ñieàu khieån ñieän töû
Boä than hoaït tính
Van 2 chieàu
Kim phun
Loïc xaêng trong thuøng
OÁng caáp xaêng OÁng hôi xaêng
Boä ñieàu aùp
(3) Heä thoáng naïp vaø nhieân lieäu cuûa ñoäng cô Diesel
HEÄ THOÁNG NHIEÂN LIEÄU
Bôm cao aùp Kim phun Loïc nhieân

lieäu
Thuøng nhieân
lieäu
- 17 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
BÔM CAO AÙP

Boä giaûm chaán
Bôm cao aùp cung caáp moät löôïng chính xaùc
Vít ñieàu chænh caàm chöøng nhieân lieäu aùp suaát cao ñeán töøng kim phun taïi
ñuùng thôøi ñieåm.
Caàn taêng toác
Vít ñieàu chænh caàm chöøng nhanh
KIM PHUN
Muïc ñích chính cuûa kim phun laø daãn höôùng vaø
Ngoõ vaøo Ñöôøng hoài
Ñai oác nhieân lieäu phun tôi löôïng nhieân lieäu ñaõ tính toaùn vaøo buoàng
Loø xo aùp löïc ñoát.
Voøng ñeäm
Ñeá giöõ ñoùt kim
Ñöôøng nhieân lieäu

Van kim
Ñoùt kim Buoàng aùp löïc
LOÏC NHIEÂN LIEÄU

Loïc nhieân lieäu cho ñoäng cô diesel ñöôïc duøng cho
Caàu chì nhieät Boä saáy nhieân lieäu caùc muïc ñích sau:
• Taùch nöôùc coù trong nhieân lieäu
• Chöùc naêng bôm tay ñeå xaû gioù
Coâng taéc nhieät
• Loïc nhieân lieäu
Kim phun ñöôïc duøng thay cho boä cheá hoøa khí
trong ñoäng cô xaêng, chæ moät haït buïi nhoû cuõng coù
Loõi loïc nhieân lieäu Coâng taéc löôõi gaø
theå laøm bít ñaàu kim phun, do ñoù laø saïch buïi baån
ra khoûi nhieân lieäu laø raát quan troïng.
Caûm bieán möùc nöôùc
Khoang chöùa caën
Bu-loâng xaû
- 18 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
(4) Heä thoáng kieåm soaùt khi thaûi

Sau ñaây laø 3 loaïi khí ñoäc haïi thaûi ra töø oâ toâ:
Khí töø thuøng nhieân lieäu
CO (Carbon Monoxide)
HC (Hydrocarbon)
NOx (Oxide cuûa Nitrogen)
Hình beân traùi moâ taû vò trí thaûi vaø tyû leä cuûa chuùng.
Khí thaûi
Khí thoaùt
Khí thaûi Khí thoaùt Khí bay hôi töø thuøng nhieân lieäu
Carbon monoxide 100% Hydrocarbon 25% Hydrocarbon 20%
Oxide cuûa nitrogen 100%
Hôïp chaát chì 100%
Hydrocarbon 55%
•
• Caùc loaïi khí ñoäc haïi thaûi ra töø oâ toâ vaø vò trí thaûi ñöôïc moâ taû ôû treân.
• Nhö ñaõ moâ taû ôû treân, ví duï 55% khí hydrocarbon ñöôïc thaûi ra döôùi daïng khí thaûi, 20% bay hôi töø
thuøng nhieân lieäu vaø 25% roø ra ngoaøi döôùi daïng khí thoaùt töø ñoäng cô.
CAÙC THIEÁT BÒ KIEÅM SOAÙT KHÍ THAÛI

Voû a. Boä xuùc taùc
Khung ñôõ lôùp xuùc taùc Thieát bò choáng oâ nhieãm naøy ñöôïc laép treân heä
thoáng thaûi.
Hieän nay, haàu heát caùc thieát bò naøy söû duïng chaát
xuùc taùc platinum-iridium ñeå oâ-xi hoùa chaát thaûi vaø
carbon monoxide, carbon dioxide vaø nöôùc.
Lôùp xuùc
Boä xuùc taùc daïng khoái ñöôïc moâ taû trong hình.
taùc
Ngoõ vaøo ñöôøng thaûi
XAÊNG KHOÂNG CHÌ

Neáu söû duïng xaêng pha chì thì phaûn öùng hoùa hoïc xaûy ra seõ laøm hoûng boä xuùc taùc. Do ñoù, boä xuùc taùc
khoâng ñöôïc trang bò treân nhöõng xe ñöôïc nhaäp ñeán caùc quoác gia khoâng coù xaêng khoâng chì.
Hôïp chaát chì cuõng laø chaát coù haïi cho söùc khoûe con ngöôøi.
- 19 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
b. Khí thoaùt töø buoàng ñoát

Hoãn hôïp neùn khoâng khí / nhieân lieäu
hoaëc khí chaùy trong buoàng ñoát thoaùt ra
Khi taûi naëng
thoâng qua baïc pít-toâng vaø ñi vaøo caùc-
te.
Hieän taïi, taát caû caùc xe ñöôïc yeâu caàu
phaûi coù heä thoáng thoâng hôi caùc-te,
Van PCV nhôø ñoù khí thoaùt laïi ñöôïc huùt vaøo
buoàng ñoát ñeå chaùy tieáp.
Hình treân moâ taû heä thoáng thoâng hôi
caùc-te kheùp kín vaø 1 van PCV (thoâng
Khí thoaùt hôi caùc-te) khi ñoäng cô hoaït ñoäng vôùi
Khí saïch taûi naëng.
c. Heä thoáng tuaàn hoaøn khí thaûi (EGR)

Tuaàn hoaøn khí thaûi laø moät trong nhöõng phöông
Coång EGR phaùp laøm giaûm löôïng khí NOx trong khí thaûi.
Cheá hoøa khí Van ñieàu khieån EGR Döôùi nhieät ñoä raát cao cuûa buoàng ñoát, khí ni-tô
trong khoâng khí keát hôïp vôùi oâ-xy taïo thaønh
Böôùm ga
NOx. Theo ñoù, laøm giaûm nhieät ñoä buoàng ñoát laø
Coå goùp naïp
Van EGR 1 caùch hieäu quaû ñeå giaûm löôïng NOx. Heä thoáng
tuaàn hoaøn khí thaûi daãn 1 phaàn khí chaùy trong
Coå goùp thaûi
khí thaûi vaøo laïi buoàng ñoát hoøa troän cuøng vôùi hoãn
hôïp xaêng / khoâng khí. Ñieàu naøy goùp phaàn laøm
Khí thaûi giaûm toác ñoä chaùy, theo ñoù giaûm nhieät ñoä chaùy
cöïc haïn vaø giaûm noàng ñoä NOx trong khí thaûi.
d. Boä loïc hôi nhieân lieäu

Boä phaän ñöôïc duøng trong heä thoáng kieåm soaùt hôi
Ñeán loïc gioù nhieân lieäu ñeå giöõ hôi nhieân lieäu (chuû yeáu laø khí HC) töø
thuøng chöùa. Boä loïc chöùa ñaày than hoaït tính ñeå huùt
Van 1 chieàu
hôi nhieân lieäu khi ñoäng cô khoâng hoaït ñoäng. Khi ñoäng
Than hoaït tính cô ñöôïc khôûi ñoäng thì hôi nhieân lieäu rôøi khoûi boä loïc khi
döôùi daïng khí ñi qua boä loïc gioù vaø ñöôïc huùt vaøo
buoàng ñoát.
Ñöôøng hôi
Ñöôøng khoâng khí
Ñeán oáng hôi
- 20 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
(5) Heä thoáng laøm maùt

a. Heä thoáng laøm maùt kieåm soaùt ñaàu vaøo
Van haèng nhieät loaïi haït parafin ñöôïc duøng ôû coå nöôùc vaøo. Van haèng nhieät laøm cho ñöôøng daãn vaøo keùt
nöôùc ñoùng kín khi ñoäng cô nguoäi vaø ñoàng thôøi laøm cho ñöôøng nöôùc phuï trong coå nöôùc môû ra chæ cho
pheùp nöôùc laøm maùt tuaàn hoaøn trong ñoäng cô, nhôø ñoù thuaän tieän cho vieäc laøm noùng ñoäng cô. Khi ñoäng
cô ñöôïc laøm noùng ñeán nhieät ñoä nhaát ñònh thì van haèng nhieät môû vaø ñoàng thôøi ñoùng ñöôøng nöôùc phuï khi
nöôùc laøm maùt ñeán.
Boä söôûi
Van haèng nhieät
Keùt nöôùc
Quaït laøm maùt Bôm nöôùc
Khi nguoäi Khi noùng
b. Van haèng nhieät

Van haèng nhieät laø 1 van töï hoaït ñoäng theo nhieät
Voû Truïc ñoä nöôùc laøm maùt, noù ñöôïc laép giöõa loác maùy vaø keùt
nöôùc.
Khi nhieät ñoä thaáp, nöôùc laøm maùt tuaàn hoaøn trong
ñoäng cô. Khi nhieät ñoä cao,nöôùc laøm maùt tuaàn
hoaøn trong ñoäng cô vaø keùt nöôùc.
Haït nhoû Loø xo
c. Quaït laøm maùt

Pu-li bôm nöôùc Quaït laøm maùt keùt nöôùc ñöôïc yeâu caàu phaûi laøm
Quaït vieäc khi ñoäng cô hoaït ñoäng ôû toác ñoä thaáp vaø gioù
khoâng ñuû laøm maùt.
Ly hôïp quaït nhaän bieát nhieät ñoä khoâng khí sau keùt
nöôùc vaø ñieàu khieån toác ñoä cöïc ñaïi ñeå quaït khoâng
quay nhanh quaù möùc caàn thieát. Ñieàu naøy cuõng
Bôm nöôùc
giuùp laøm giaûm tieáng oàn cuûa quaït.
Ly hôïp quaït (khôùp loûng)
- 21 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
d. Keùt nöôùc
Caáu taïo cuûa keùt nöôùc nhö hình minh hoïa beân
Naép keùt nöôùc
Thuøng treân traùi. Nöôùc noùng trong ñoäng cô ñi vaøo loõi cuûa keùt
nöôùc. Loõi coù raát nhieàu laù taûn nhieät ñeå khoâng khí
laáy nhieät moät caùch deã daøng. Hieän nay, loõi vaø laù
taûn nhieät baèng nhoâm ñöôïc söû duïng phoå bieán.
Bình nöôùc phuï

Loõi laøm maùt
Thuøng döôùi
OÁc xaû nöôùc
e. Naép keùt nöôùc

Naép keùt nöôùc coù 1 van aùp suaát vaø 1 van chaân khoâng.
Nöôùc laøm maùt soâi vaø bay hôi ôû 1000 C. Naép keùt nöôùc naâng ñieåm soâi cuûa nöôùc laøm maùt baèng caùch taêng
aùp suaát beân trong keùt nöôùc, nhôø ñoù taêng giôùi haïn nhieät ñoä cuûa noù vaø caûi thieän hieäu quaû laøm maùt.
Naép keùt nöôùc

Loø xo van
Ñeán bình nöôùc phuï
Thuøng treân
Van aùp suaát Van chaân khoâng
Khi van aùp suaát ñoùng Khi van chaân khoâng môû
Tham khaûo

1. Chaát choáng ñoâng
Chaát choáng ñoâng coù theå phaân thaønh 2 loaïi: goác coàn vaø goác ethylene glycol. Nhìn chung, goác ethylene
glycol ñöôïc duøng phoå bieán hôn vì hieäu quaû cuûa loaïi goác coàn chæ toàn taïi trong thôøi gian ngaén, coøn loaïi
goác ethylene glycol thì toàn taïi laâu hôn neân noù coøn ñöôïc goïi laø Nöôùc laøm maùt tuoåi thoï cao (Long Life
Coolant) (LLC).
2. LLC (Long Life Coolant)
Muïc ñích cuûa vieäc söû duïng LLC ñeå laøm maùt ñoäng cô laø ngoaøi vieäc choáng ñoâng, ñeå ngaên ngöøa ræ seùt
trong ñoäng cô, boâi trôn bôm nöôùc, naâng cao ñieåm soâi cuûa nöôùc laøm maùt… Hieäu quaû cuûa LLC thay ñoåi
tuøy thuoäc vaøo quaõng ñöôøng, thôøi gian söû duïng, loaïi ñoäng cô…
- 22 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
(6) Heä thoáng boâi trôn
a. Muïc ñích cuûa heä thoáng boâi trôn

• Boâi trôn caùc chi tieát chuyeån ñoäng ñeå laøm giaûm söï maøi moøn
• Boâi trôn caùc chi tieát chuyeån ñoäng ñeå laøm giaûm söï tieâu hao coâng suaát do ma saùt
• Laáy nhieät töø caùc chi tieát cuûa ñoäng cô nhö chaát laøm maùt
• Taïo chaát laøm kín toát giöõa baïc pít-toâng vaø thaønh xy lanh
• Haáp thu chaán ñoäng giöõa oå ñôõ vaø caùc chi tieát khaùc cuûa ñoäng cô, nhôø ñoù giaûm tieáng oàn vaø keùo
daøi tuoåi thoï cuûa ñoäng cô
b. Bôm daàu boâi trôn

BÔM BAÙNH RAÊNG AÊN KHÔÙP NGOAØI
Cöûa thoaùt
2 baùnh raêng coù cuøng ñöôøng kính aên khôùp vôùi nhau, moät
baùnh raêng ñöôïc daãn ñoäng bôûi truïc cam hoaëc truïc
khuyûu. Vì 2 baùnh raêng naøy quay ngöôïc chieàu nhau neân
daàu bò keït giöõa vaáu raêng vaø ñöôïc xaû ra döôùi aùp löïc.
Voû
Cöûa huùt
Bôm baùnh raêng aên khôùp ngoaøi
- 23 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
BÔM BAÙNH RAÊNG AÊN KHÔÙP TRONG (BÔM ROØNG

Baùnh raêng ngoaøi Baùnh raêng trong ROÏC)
Loaïi bôm baùnh raêng aên khôùp trong ñöôïc duøng roäng raõi
nhaát trong heä thoáng boâi trôn cuûa oâ toâ, noù coøn ñöôïc goïi
laø loaïi bôm quay. Loaïi bôm naøy ñaëc tröng bôûi 1 caáu truùc
nhoû vôùi löôïng daàu cung caáp nhieàu vaø aùp löïc cao hôn.
Baùnh raêng beân trong ñöôïc laép leân truïc daãn ñoäng, khi noù
quay thì baùnh raêng ngoaøi cuõng quay theo, chuyeån ñoäng
quay cuûa chuùng laøm cho daàu bò keït vaø ñöôïc xaû ra.
Cöûa huùt
Cöûa thoaùt
Bôm baùnh raêng kieåu roøng roïc
c. Loïc daàu boâi trôn

Loïc daàu giuùp giöõ cho daàu saïch vaø ngaên caùc taïp chaát
Loõi loïc
ñi vaøo ñoäng cô, vì chuùng coù theå laøm hoûng caùc oå ñôõ
Voøng ñeäm
Van giaûm aùp
hoaëc caùc chi tieát khaùc cuûa ñoäng cô.
Loïc tinh coù 1 van loø xo giaûm aùp ñeå ngaên ngöøa söï
thieáu daàu trong tröôøng hôïp loïc bò taéc do caùc taïp chaát.
Thaân
(7) Heä thoáng ñieän ñoäng cô

a. Sô löôïc veà heä thoáng ñieän ñoäng cô
Heä thoáng ñieän ñoäng cô AÉc-qui
Heä thoáng khôûi ñoäng Moâ-tô khôûi ñoäng
Heä thoáng ñaùnh löûa Cuoän daây ñaùnh löûa
Boä chia ñieän
Daây cao aùp
Bu-gi
Heä thoáng xoâng Bu-gi xoâng
Boä ñieàu khieån xoâng
Heä thoáng naïp ñieän Maùy phaùt
Boä ñieàu aùp
- 24 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
b. Heä thoáng khôûi ñoäng

Khi khôûi ñoäng ñoäng cô, moâ-tô khôûi ñoäng ñöôïc
Cöïc S Coâng taéc töø
daãn ñoäng ñeå quay truïc khuyûu baèng nguoàn aéc-
qui, do ñoù ñoøi hoûi moâ-tô khôûi ñoäng phaûi coù
Cöïc B
Ñoøn baåy moâmen quay cao. Moâ-tô khôûi ñoäng ñöôïc trang
bò cuøng vôùi cô caáu chæ truyeàn coâng quay ñeán
Ly hôïp 1
Baùnh raêng giaûm toác truïc khuyûu khi ñoäng cô ñöôïc khôûi ñoäng.
chieàu
Choåi than
Baùnh nhoâng
Cuoän töø Phaàn öùng Baùnh nhoâng daãn ñoäng
Hình beân traùi theå hieän sô ñoà maïch ñieän cuûa heä
Coâng taéc töø
thoáng khôûi ñoäng.
Cuoän
Coâng taéc
huùt
Moâ-tô khôûi ñoäng
Cuoän AÉc-qui
giöõ
Coâng taéc
caàn soá
c. Heä thoáng ñaùnh löûa

Cam quay
Vít löûa
Roâ-to
Vít löûa
Tuï ñieän Voû
(khöû nhieãu)
Tuï ñieän
Truïc
Cuïm ñieàu chænh
Naép
Boä ñieàu khieån chaân khoâng
- 25 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
Hình treân moâ taû caáu truùc cuûa boä chia ñieän loaïi tieáp
Bu-gi ñaùnh löûa
ñieåm.
Coâng taéc khôûi ñoäng Ñoäng cô MPI khoâng coøn söû duïng loaïi boä chia ñieän
naøy nöõa vì noù duøng heä thoáng ñaùnh löûa ñieàu khieån
ñieän töû.
Hình beân traùi moâ taû sô ñoà maïch ñieän cuûa heä
thoáng ñaùnh löûa coù boä chia ñieän loaïi tieáp ñieåm.
AÉc-qui
Boä chia ñieän

Cuoän daây ñaùnh löûa
d. Heä thoáng naïp ñieän

Heä thoáng naïp ñieän laø 1 phaàn cuûa heä thoáng nguoàn ñieän oâ toâ vaø coâng suaát ñaàu ra tuøy thuoäc vaøo töøng
ñieàu kieän hoaït ñoäng. Coâng suaát ñaàu ra töø maùy phaùt thaáp töông öùng vôùi toác ñoä ñoäng cô thaáp, khi nguoàn
ñieän yeâu caàu vöôït quaù coâng suaát cuûa maùy phaùt thì nguoàn seõ ñöôïc boå sung töø aéc-qui. ÔÛ toác ñoä töø trung
bình ñeán cao, coâng suaát ñaàu ra töø maùy phaùt taêng ñeán möùc ñuû ñeå doøng ñieän thöøa ñöôïc naïp laïi vaøo aéc-
qui.
Phaàn tónh Hình beân traùi moâ taû caáu taïo cuûa maùy phaùt.
Naép tröôùc
Phaàn ñoäng
Diode
Pu-li
OÅ bi
Voøng tröôït
Choåi than
OÅ bi IC ñieàu aùp
Bu-loâng daøi Naép sau
- 26 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
(8) Heä thoáng xoâng ñoäng cô diesel

Heä thoáng xoâng laø thieát bò laøm noùng buoàng ñoát baèng bu-gi xoâng vaø laøm cho vieäc khôûi ñoäng ñoäng cô
diesel deã daøng hôn.
Boä ñieàu khieån xoâng

Rôø-le xoâng
Ñeøn baùo xoâng
Caûm bieán nhieät ñoä Ñeøn baùo naïp

nöôùc laøm maùt
Bu-gi xoâng
Coâng taéc khôûi ñoäng
Moâ-tô khôûi ñoäng

Maùy phaùt
AÉc-qui
6. BAÛO DÖÔÕNG ÑOÄNG CÔ

(1) Kieåm tra daây cu-roa (PDI*/PI**)
a. Daây cu-roa ñoäng cô
Cao su maët löng chai cöùng.
Nhaün, khoâng ñaøn hoài vaø beà maët raát cöùng, khoâng
theå taïo daáu ngay caû khi duøng moùng tay caøo xöôùc.
- 27 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
Cao su maët löng bò nöùt

• Nöùt hoaëc ñöùt phaàn sôïi vaûi
Nöùt • Nöùt chaân raêng
• Nöùt caïnh beân
Bong troùc
Nöùt
Nöùt
Caïnh beân moøn baát thöôøng.

Moøn caïnh Töa sôïi nhö hình minh hoïa.
Moøn baát thöôøng

(töa sôïi)
Moøn baát thöôøng hoaëc hoûng beà maët raêng ôû phía

caêng.
Bong phaàn cao su LÖU YÙ

Daây cu-roa laø 1 chi tieát baûo döôõng neân noù
Maát raêng vaø
phaûi ñöôïc thay môùi sau 1 quaõng ñöôøng nhaát
bong sôïi vaûi
ñònh. Tham khaûo Taøi lieäu höôùng daãn söûa
chöõa ñeå bieát theâm chi tieát.
- 28 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
b. Löïc caêng daây cu-roa chöõ V

Löïc caêng daây cu-roa phaûi naèm trong giaù trò tieâu
chuaån.
NEÁU QUAÙ CAÊNG

Taïo ra ma saùt quaù lôùn, gaây moøn khoâng ñeàu vaø ñöùt
daây cu-roa.
NEÁU QUAÙ CHUØNG

Daây cu-roa tröôït treân pu-li vaø maùy phaùt khoâng naïp
ñieän aéc-qui daãn ñeán aéc-qui heát ñieän.
ÑIEÀU CHÆNH LÖÏC CAÊNG DAÂY CU-ROA

Bu-loâng thanh giaèng <Loaïi bu-loâng thanh giaèng>
1. Nôùi loûng bu-loâng ñôõ.
2. Nôùi loûng bu-loâng thanh giaèng vaø ñieàu chænh vò trí
cuûa maùy phaùt ñeå löïc caêng ñuùng.
3. Sieát caùc bu-loâng.
Bu-loâng ñôõ
<Loaïi bu-loâng ñieàu chænh>

1. Nôùi loûng bu-loâng khoùa
2. Ñieàu chænh bu-loâng ñieàu chænh ñeán khi ñaït ñöôïc
Bu-loâng ñieàu löïc caêng phuø hôïp.
chænh
3. Sieát caùc bu-loâng.
Bu-loâng khoùa
- 29 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
(2) Kieåm tra heä thoáng laøm maùt

a. OÁng keùt nöôùc
Cuùp oáng
Vuoâng goùc vôùi thaân
Ñeäm cao su
OÁng cao su Phoàng to
OÁng kim loaïi

Thaân khung
OÁng kim loaïi OÁng cao su

OÁng cao su
Maát ñeäm cao su
OÁng hoaëc daây caùp khaùc
TIEÁP XUÙC VAØ MA SAÙT
OÁng cao su CAÏNH LAØM HOÛNG OÁNG

CAO SU
KIEÅM TRA OÁNG KEÙT NÖÔÙC

• Roø ræ hoaëc bieán daïng ñöôøng oáng xung quanh choã keïp oáng
• Hö hoûng treân oáng do tieáp xuùc vôùi caùc chi tieát hoaëc boä phaän kim loaïi khaùc
• Gaáp khuùc hoaëc tieáp xuùc do sai oáng hoaëc laép chöa ñuùng
• Kieåm tra voøng ñeäm cao su ñaõ ñöôïc laép ñuùng hay chöa
b. Kieåm tra nöôùc laøm maùt trong bình chöùa phuï

Möùc nöôùc laøm maùt neân ôû giöõa vaïch FULL vaø LOW.
Khi möùc nöôùc thaáp hôn vaïch LOW, ñaàu tieân phaûi kieåm
tra söï roø ræ.
Neáu roø ræ beân trong ñoäng cô thì chaéc chaén nöôùc laøm
maùt hoøa vôùi daàu boâi trôn vaø coù theå phaân bieät ñöôïc do
maøu saéc cuûa daàu bò thay ñoåi.
- 30 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
c. Kieåm tra roø ræ nöôùc laøm maùt

Phaûi ñaûm baûo nöôùc laøm maùt ñaày ñeán coå keùt nöôùc.
Laép duïng cuï kieåm tra naép keùt nöôùc vaø taïo aùp löïc
160kPa roài kieåm tra söï roø ræ caùc ñöôøng oáng vaø choã
Naép noái noái.
Naép keùt nöôùc cuõng coù theå ñöôïc kieåm tra vôùi duïng cuï
ñoù.
OÁng noái
d. Thay nöôùc laøm maùt ñoäng cô

SUÙC RÖÛA
1. Xaû nöôùc laøm maùt baèng caùch thaùo bu-loâng xaû cuûa keùt nöôùc vaø ôû naép keùt nöôùc.
2. Sau khi xaû, laép bu-loâng xaû vaø ñoå chaát taåy röûa heä thoáng laøm maùt vaøo ñaày keùt nöôùc.
3. Khôûi ñoäng ñoäng cô vaø laøm noùng cho ñeán khi van haèng nhieät môû, nhaán ga nhieàu laàn vaø taét ñoäng cô.
4. Laøm nguoäi ñoäng cô vaø xaû heát nöôùc laøm maùt trong heä thoáng, khoâng chæ thaùo bu-loâng xaû cuûa keùt
nöôùc maø coøn cuûa loác maùy.
CHAÂM ÑAÀY
1. Phaûi ñaûm baûo nöôùc laøm maùt seõ chaâm vaøo coù tyû leä noàng ñoä phuø hôïp vôùi khu vöïc.
2. Boâi chaát laøm kín tieâu chuaån leân ren cuûa bu-loâng xaû cuûa loác maùy vaø sieát ñeán löïc sieát tieâu chuaån.
3. Sieát chaët bu-loâng xaû cuûa keùt nöôùc.
4. Laép bình chöùa phuï.
5. Nheï nhaøng chaâm nöôùc laøm maùt vaøo keùt nöôùc ñeå traùnh khoâng khí laãn vaøo heä thoáng laøm maùt.
(3) Boä loïc gioù

a. Vai troø cuûa boä loïc gioù
• Neáu khoâng coù boä loïc thì buïi vaø chaát baån seõ ñi vaøo xy lanh ñoäng cô, gaây moøn thaønh xy lanh vaø
baïc pít-toâng.
• Neáu boä loïc khoâng ñöôïc laøm saïch trong thôøi gian daøi thì loõi loïc seõ bò taéc, daãn ñeán hieäu suaát naïp
thaáp vaø laøm giaûm coâng suaát ñoäng cô.
- 31 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
b. Caùch laøm saïch loõi boä loïc gioù

1. Kieåm tra hö hoûng hoaëc taéc ngheõn loõi loïc.
2. Thoåi loõi loïc baèng khí neùn töø trong ra ngoaøi.
3. Laøm saïch buïi baån trong thaân boä loïc gioù.
CHUÙ YÙ:
Laép loõi loïc theo chieàu sao cho phaàn bò dính
daàu cuûa noù höôùng veà vò trí cuûa coång huùt khí
Phaàn nhieãm thoaùt ñeå traùnh vieäc dính daàu lan roäng.
baån
Loã khí
thoaùt
(4) Ñieàu chænh khe hôû xu-paùp

a. Ñaëc ñieåm
Hình beân traùi moâ taû caáu taïo ñaëc tröng cuûa cô caáu
daãn ñoäng xu-paùp.
Khe hôû xu-paùp ñöôïc ñöa ra ñeå ngaên ngöøa vieäc hoaït
ñoäng sai chöùc naêng cuûa xu-paùp ñaëc bieät khi ñoäng
cô noùng vaø vaät lieäu cuûa xu-paùp vaø coø moå giaõn nôû
nhieät.
Khe hôû
xu-paùp
b. Trình töï ñieàu chænh khe hôû xu-paùp

Vaïch caân löûa Laøm noùng ñoäng cô ñeán nhieät ñoä hoaït ñoäng thoâng
thöôøng.
Thaùo heát bu-gi ñeå deã thöïc hieän.
Thaùo naép coø moå.
Quay truïc khuyûu theo chieàu kim ñoàng hoà ñeå ñaët pít-
toâng soá 1 ôû ÑIEÅM CHEÁT TREÂN vaøo kyø neùn.
- 32 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
Duøng tay di chuyeån coø moå cuûa xu-paùp naïp vaø thaûi
cuûa pít-toâng soá 1 ñeå chaéc chaén laø pít-toâng ñang ôû
ÑIEÅM CHEÁT TREÂN.
Kieåm tra khe hôû xu-paùp vaø coù theå thöïc hieän vieäc
ñieàu chænh ñoái vôùi nhöõng xu-paùp ñöôïc hieån thò baèng
muõi teân maøu ñen khi pít-toâng soá 1 ôû ÑIEÅM CHEÁT
TREÂN. Coù theà kieåm tra vaø ñieàu chænh nhöõng xu-paùp
hieån thò bôûi muõi teân maøu traéng khi pít-toâng soá 4 ôû
ÑIEÅM CHEÁT TREÂN.
Ño khe hôû, neáu giaù trò naèm ngoaøi tieâu chuaån thì nôùi
loûng ñai oác khoùa vaø xoay vít ñieàu chænh trong khi
duøng thöôùc laù caûm nhaän khe hôû. Khi ñaët ñuùng khe
Soá 1 Soá 2 Soá 3 Soá 4 hôû, duøng tuoác-nô-vít giöõ chaët vít vaø khoùa cöùng ñai
oác ñeán löïc sieát tieâu chuaån.
Tham khaûo Taøi lieäu höôùng daãn söûa chöõa cuûa töøng
doøng xe ñeå bieát theâm chi tieát vaø giaù trò thöïc teá.
(5) Heä thoáng ñaùnh löûa

a. Daây cao aùp
GIAÙN TIEÁP TRÖÏC TIEÁP
Kieåm tra caùc veát nöùt cuûa daây cao aùp do hoaït ñoäng
khoâng oån ñònh cuûa ñoäng cô. Ño ñieän trôû cuûa daây cao
aùp ñeå xaùc nhaän giaù trò naèm trong khoaûng tieâu chuaån.
Khi ruùt daây cao aùp khoûi bu-gi, phaûi luoân luoân naém
phaàn naép chuïp daây, khoâng ñöôïc naém daây.
- 33 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
b. Bu-gi
Thaùo bu-gi baèng duïng cuï phuø hôïp.
Kieåm tra hö hoûng ñieän cöïc hoaëc söù caùch ñieän.
Thöôùc ño khe hôû bu-gi
Laøm saïch muoäi than baèng baøn chaûi saét hoaëc duïng cuï
laøm saïch. (Ñoái vôùi bu-gi baïch kim, khoâng ñöôïc chaûi
saïch ñaàu bu-gi)
Chieàu ño Söû duïng thöôùc ño khe hôû ñeå kieåm tra khe hôû bu-gi
naèm trong giaù trò tieâu chuaån.
Khi laép bu-gi vaøo naép qui-laùt, phaûi ñaûm baûo ren bu-gi
aên saâu vôùi ren cuûa naép qui-laùt. Khoâng ñöôïc duøng löïc
ñeå sieát.
Khe hôû bu-gi ñoái vôùi ñoäng cô GDI (Phun xaêng tröïc
tieáp) ñöôïc moâ taû nhö hình beân traùi.
c. Cô caáu ñieàu chænh goùc ñaùnh löûa sôùm cuûa boä chia ñieän
Khi ñoäng cô hoaït ñoäng ôû toác ñoä cao, vieäc ñaùnh löûa phaûi xaûy ra sôùm hôn ñeå hoaøn thaønh kyø noå ñuùng
thôøi ñieåm. Do ñoù, ñieàu chænh sôùm thôøi ñieåm ñaùnh löûa vôùi söï gia taêng cuûa toác ñoä ñoäng cô laø caàn thieát.
CÔ CAÁU LY TAÂM
Khi ñoäng cô caàm chöøng, ñoä chaân khoâng cuûa ñöôøng
oáng naïp cao vaø hoãn hôïp xaêng / khoâng khí trôû neân giaøu
Loø xo cuïm ñieàu chænh
gaây ra noå maïnh. Do ñoù caàn phaûi chænh sôùm goùc ñaùnh
Quaû vaêng cuïm
ñieàu chænh löûa.
Loø xo cuïm
ñieàu chænh
- 34 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
CÔ CAÁU CHAÂN KHOÂNG

Khi ñoäng cô hoaït ñoäng vôùi taûi naëng, böôùm ga môû lôùn,
do ñoù hieäu suaát naïp taêng vaø aùp suaát chaân khoâng
Bôm chaân khoâng giaûm, thôøi gian caàn thieát giöõa thôøi ñieåm ñaùnh löûa vaø
ñaït aùp suaát cöïc ñaïi bò ruùt ngaén. Ngöôïc laïi, khi ñoäng cô
chòu taûi nheï, ñoä môû böôùm ga nhoû, hoãn hôïp xaêng /
nhieân lieäu giaøu, theo ñoù thôøi ñieåm ñaùnh löûa phaûi ñöôïc
laøm sôùm.
Ñeå kieåm tra cô caáu laøm sôùm chaân khoâng thì taïo aùp
suaát aâm leân maøng vaø xaùc ñònh hoaït ñoäng cuûa cô caáu.
Boä ñieàu khieån chaân khoâng
(6) Kieåm tra vaø ñieàu chænh thôøi ñieåm ñaùnh löûa
NHÖÕNG ÑIEÅM LÖU YÙÙ
Tröôùc khi kieåm tra vaø ñieàu chænh thôøi ñieåm ñaùnh löûa, phaûi ñöa ñoäng cô veà caùc ñieàu kieän nhö sau:
Nöôùc laøm maùt ñoäng cô ôû nhieät ñoä hoaït ñoäng
Söû duïng ñoàng hoà toác ñoä ñoäng cô ñeå ñieàu chænh toác ñoä veà giaù trò tieâu chuaån
Caàn phaûi chuù yù, vì ñoäng cô ñang hoaït ñoäng, caån thaän tay vaø daây cuûa duïng cuï.
a. Ñoái vôùi boä chia ñieän thoâng thöôøng
1. Kieåm tra thôøi ñieåm ñaùnh löûa baèng ñeøn caân löûa.
Ñeøn caân löûa
2. Ñieàu chænh thôøi ñieåm mong muoán baèng caùch xoay

boä chia ñieän sang traùi hoaëc phaûi.
Ñai oác laép boä chia ñieän
Treã
Sôùm
- 35 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
b. Caùc loaïi boä chia ñieän khaùc

Hình beân traùi moâ taû boä chia ñieän ñöôïc trang bò treân
ñoäng cô MPI.
Treã
Sôùm
LÖU YÙ
Caùc trình töï vaø phöông phaùp kieåm tra vaø ñieàu chænh thôøi ñieåm ñaùnh löûa tuøy thuoäc vaøo loaïi
ñoäng cô. Vì vaäy, baát kyø khi naøo thöïc hieän baûo döôõng, phaûi tham khaûo taøi lieäu söûa chöõa phuø
hôïp vaø tuaân theo caùc chæ daãn.
(7) Ñieàu chænh toác ñoä caàm chöøng

a. Ñieàu chænh noàng ñoä CO
Kieåm soaùt khí thaûi ñöôïc duy trì ôû nhieàu quoác gia nôi
noàng ñoä CO phaûi ñöôïc giöõ ôû döôùi möùc tieâu chuaån. Khi
xe ñöôïc vaän chuyeån töø nhaø maùy, noàng ñoä CO ñöôïc
ñieàu chænh ñeán möùc tieâu chuaån. Caùc xe phuø hôïp vôùi
quy ñònh khí thaûi ñöôïc cheá taïo ñeå phaûi söû duïng duïng
cuï chuyeân duøng MAS (Vít ñieàu chænh hoãn hôïp) ñieàu
chænh noàng ñoä % khí CO.
MAS: Vít ñieàu chænh hoã hôïp

Vít duøng ñeå ñieàu chænh tyû leä hoãn hôïp. Laép ñoàng hoà ño
noàng ñoä, kieåm tra noàng ñoä % khí CO khi ñieàu chænh.
Naép giôùi haïn caàm
Neáu khoâng coù ñoàng hoà thì thöïc hieän nhö sau:
chöøng loaïi oâ van
1. Nôùi loûng MAS ñeå laøm giaøu hoãn hôïp vaø taêng toác ñoä
ñoäng cô.
2. Nôùi MAS ñeán möùc nhaát ñònh thì toác ñoä ñoäng cô
khoâng taêng nöõa.
3. Xoay MAS theo chieàu kim ñoàng hoà ñeå laøm ngheøo
hoãn hôïp.
4. Haõy tìm ra vò trí maø toác ñoä ñoäng cô baét ñaàu giaûm
vaø maát oån ñònh.
5. Xoay theâm nöûa voøng töø vò trí naøy thì ñaït ñöôïc hoãn
hôïp xaêng / nhieân lieäu muïc tieâu.
- 36 -
CHÖÔNG 9
ÑOÄNG CÔ
MAS SAS 1
(coù naép giôùi haïn caàm chöøng)
SAS: Vít ñieàu chænh toác ñoä

Vít ñöôïc duøng ñeå ñieàu chænh toác ñoä caàm chöøng baèng caùch taêng hay giaûm löôïng khoâng khí. sau khi ñieàu
chænh tyû leä hoãn hôïp xaêng / khoâng khí baèng MAS, thì ñieàu chænh toác ñoä ñoäng cô ñeán giaù trò chuaån baèng
SAS.
- 37 -
CHÖÔNG 10
TRUYEÀN ÑOÄNG VAØ KHUNG GAÀM
1. Teân cuûa caùc boä phaän

Chuùng ta hoïc nhöõng caáu taïo cô baûn vaø chöùc naêng cuûa heä thoáng truyeàn ñoäng, laùi, phanh, treo… Maëc duø
heä thoáng truyeàn ñoäng vaø khung gaàm bao goàm nhieàu boä phaän nhöng baïn coù theå hieåu toaøn boä cô caáu
cuûa heä thoáng baèng caùch hoïc caùc chöùc naêng cuûa töøng boä phaän rieâng leû.
Laùi
Treo
Ñoäng cô Ly hôïp Hoäp soá

Baùnh chuû ñoäng
Phanh
2. Boá trí truyeàn ñoäng

Heä thoáng truyeàn ñoäng ñöôïc duøng ñeå truyeàn coâng suaát ñoäng cô ñeán caùc baùnh xe. Söï boá trí thöôøng
ñöôïc phaân loaïi nhö moâ taû sau ñaây tuøy thuoäc vaøo vò trí laép ñoäng cô / vò trí baùnh daãn ñoäng.
(1) FWD (Ñoäng cô ñaët tröôùc, baùnh tröôùc daãn ñoäng)

Ñoäng cô ñöôïc ñaët phía tröôùc xe vaø coâng suaát ñöôïc
cung caáp cho caùc baùnh tröôùc.
Theo ñoù söï boá trí naøy khoâng caàn truïc laùp truyeàn
ñoäng, saøn khoang haønh khaùch coù daïng phaúng,
taêng khoaûng khoâng gian beân trong khoang vaø xe
ñöôïc saûn suaát ra nheï hôn.
Hôn nöõa, khi baùnh tröôùc daãn ñoäng cung caáp coâng
suaát “keùo” khung gaàm thì khaû naêng oån ñònh thaúng
cuûa xe ñöôïc caûi thieän.
(2) RWD (Ñoäng cô ñaët tröôùc, baùnh sau daãn ñoäng)

Ñoäng cô ñöôïc ñaët phía tröôùc xe vaø coâng suaát ñöôïc
cung caáp cho caùc baùnh sau.
Vôùi söï boá trí naøy caùc baùnh tröôùc chæ coù chöùc naêng
daãn höôùng trong khi caùc baùnh sau coù nhieäm vuï
daãn ñoäng. vì vaäy, khi so saùnh vôùi boá trí daãn ñoäng
baùnh tröôùc thì caáu truùc naøy ñôn giaûn hôn.
-1-
CHÖÔNG 10
TRUYEÀN ÑOÄNG VAØ KHUNG GAÀM
(3) 4WD (4 baùnh daãn ñoäng)

Coâng suaát ñoäng cô ñöôïc cung caáp ñeán caùc baùnh
tröôùc vaø sau.
Heä thoáng daãn ñoäng coù theå laø loaïi 4 baùnh daãn ñoäng
Toaøn thôøi gian hoaëc Baùn thôøi gian.
Vôùi loaïi daãn ñoäng Toaøn thôøi gian thì löïc daãn ñoäng
ñöôïc cung caáp lieân tuïc ñeán taát caû caùc baùnh xe. Söï
phaân phoái löïc daãn ñoäng ñeán caùc baùnh tröôùc vaø sau
ñöôïc kieåm soaùt bôûi vi sai trung taâm. Caáu truùc naøy
thöôøng ñöôïc duøng ñeå taêng söï vaän haønh oån ñònh.
Vôùi loaïi daãn ñoäng Baùn thôøi gian thì ngöôøi laùi
chuyeån ñoåi giöõa daãn ñoäng 2 baùnh vaø 4 baùnh baèng
caùch söû duïng 1 caàn chuyeån ñoåi heä thoáng daãn
ñoäng. caáu truùc naøy thöôøng ñöôïc duøng ñeå taêng
coâng suaát treân ñöôøng xaáu vaø taêng löïc daãn ñoäng.
(4) MR (Ñoäng cô ñaët giöõa, baùnh sau daãn ñoäng)

Ñoäng cô ñöôïc ñaët giöõa baùn truïc tröôùc vaø sau, coâng
suaát ñöôïc cung caáp ñeán caùc baùnh sau.
Vôùi caáu truùc naøy, ñoäng cô ñöôïc ñaët gaàn trung taâm
cuûa khung xe (troïng taâm xe). ñieàu naøy laøm taêng
khaû naêng quay voøng vaø ñaït ñöôïc coâng suaát phuø
hôïp cho xe theå thao.
(5) RR (Ñoäng cô ñaët sau, baùnh sau daãn ñoäng)

Ñoäng cô ñöôïc ñaët phía sau xe vaø coâng suaát ñöôïc
cung caáp cho caùc baùnh sau.
Vì caáu truùc naøy ñaûm baûo caùc chi tieát naëng nhö
ñoäng cô ñöôïc ñaët treân baùn truïc sau neân xe deã
daøng nhaän ñöôïc löïc keùo khi taêng toác.
-2-
CHÖÔNG 11
LY HÔÏP
1. Höôùng daãn
Heä thoáng ly hôïp bao goàm loaïi ma saùt cung caáp coâng suaát moät caùch cô khí baèng caùch söû duïng ñóa ly
hôïp vaø loaïi khôùp thuûy löïc cung caáp coâng suaát thoâng qua daàu hoäp soá.
Loaïi khôùp khuûy löïc chuû yeáu ñöôïc duøng trong xe hoäp soá töï ñoäng vaø thöôøng söû duïng 1 boä bieán moâ bao
goàm 1 boä khueách ñaïi moâmen ñoäng cô (stator) ñöôïc laép beân trong khôùp thuûy löïc.
Heä thoáng ly hôïp naøy bao goàm 1 ñóa ly hôïp, 1
Ñóa eùp
ñóa eùp, 1 maøng lo xo vaø 1 naép ñaäy ly hôïp. Vaø
loaïi ly hôïp “khoâ” naøy coù beà maët ñóa ly hôïp khoâ
raùo.
Ñóa ly
hôïp Maâm eùp
Löu yù:
Loaïi ly hôïp ma saùt laø cô caáu cung caáp coâng
suaát ñoäng cô baèng löïc ma saùt sinh ra giöõa ñóa
ly hôïp vaø baùnh ñaø ñoäng cô. Do vaäy, caùc chi
tieát ly hôïp bò moøn khi söû duïng neân chuùng phaûi
ñöôïc kieåm tra vaø thay theá ñònh kyø.
Maøng loø xo
2. Caáu taïo vaø hoaït ñoäng

Coâng suaát ñoäng cô ñöôïc truyeàn ñeán hoäp soá thoâng qua heä thoáng ly hôïp.
Vai troø cuûa ly hôïp laø ñoùng / ngaét söï keát noái giöõa truïc ñaàu ra cuûa ñoäng cô (truïc khuyûu) vôùi truïc sô caáp
cuûa hoäp soá (truïc chính), laøm cho ñoäng cô coù theå hoaït ñoäng (caàm chöøng) khi xe khoâng chuyeån ñoäng.
Ñoàng thôøi noù cuõng ngaét löïc daãn ñoäng töø ñoäng cô khi chuyeån soá, giaûm ma saùt trong hoäp soá, laøm eâm dòu
thao taùc sang soá vaø ngaên ngöøa hö hoûng hoäp soá.
(1) Caáu taïo
Baøn ñaïp ly hôïp

Ñoäng cô
Baùnh raêng vi sai
Truïc truyeàn ñoäng
Khôùp caùc-ñaêng
Ly hôïp Hoäp soá

Baùnh raêng truyeàn
cuoái
Baùnh xe daãn ñoäng
-1-
CHÖÔNG 11
LY HÔÏP
(2) Hoaït ñoäng

a. Ñoùng ly hôïp
Maâm eùp Heä thoáng ly hôïp bao goàm baùnh ñaø, ñóa ly hôïp
Ñóa eùp vaø naép ñaäy ly hôïp.
Ñóa ly hôïp
Maâm eùp ly hôïp laø 1 cuïm chi tieát bao goàm 1
Choát hình truï
ñóa eùp, 2 choát hình truï vaø 1 maøng loø xo. Khi
Baùnh ñaø Maøng loø xo
heä thoáng ly hôïp ñoùng (nhaû baøn ñaïp ly hôïp)
OÅ bi ly hôïp
thì ñóa ly hôïp ñöôïc aên khôùp vôùi baùnh ñaø do
löïc eùp cuûa maøng loø xo. Nhôø ñoù, coâng suaát
ñoäng cô ñöôïc truyeàn ñeán hoäp soá.
Caøng ly hôïp
Loø xo hoài
b. Ngaét ly hôïp
Maâm eùp Khi ñaïp baøn ñaïp ly hôïp, heä thoáng ly hôïp hoaït
ñoäng nhö sau:
Choát hình truï a. Caøng nhaû ly hôïp tröôït veà beân traùi.
b. Caøng nhaû ly hôïp eùp leân maøng loø xo thoâng
Maøng loø xo qua oå bi ly hôïp.
c. Maøng loø xo di chuyeån vôùi ñieåm töïa laø choát
hình truï vaø nhaác ñóa eùp veà beân phaûi.
d. Löïc eùp leân ñóa ly hôïp giaûm laøm cho ñóa
quay töï do.
Caøng ly hôïp
OÅ bi ly hôïp
(3) Ñóa ly hôïp

Nhö hình minh hoïa, beà maët ly hôïp ＊1 ñöôïc taùn ñinh
Maët ly hôïp
leân caû 2 phía cuûa ñóa ly hôïp. Moay-ô (then daãn
Ñóa ñeäm
höôùng) cuûa ly hôïp ñöôïc laép ôû trung taâm vaø lieân keát
Ñóa ly hôïp vôùi truïc sô caáp cuûa hoäp soá. Ñoàng thôøi, loø xo giaûm
Then daãn höôùng
chaán (loø xo cuoän hoaëc loø xo cao su) vaø ñóa ñeäm
ñöôïc duøng ñeå ñaûm baûo ly hôïp ñoùng nheï nhaøng,
ngaên ngöøa söï bieán daïng cuûa ñóa ly hôïp.
Loø xo giaûm chaán
-2-
CHÖÔNG 11
LY HÔÏP
＊1 Beà maët ly hôïp:

Ñóa ñeäm
Beà maët ly hôïp phaûi coù heä soá ma saùt phuø hôïp, khoâng
Ñóa ly hôïp thay ñoåi ñaùng keå theo söï thay ñoåi cuûa nhieät ñoä.
Thoâng thöôøng beà maët nhöïa ñuùc hoaëc boá ñuùc ñöôïc
söû duïng. Xu höôùng hieän ñaïi cuûa coâng ngheä höôùng
ñeán vieäc söû duïng beà maët ly hôïp söù – kim loaïi ñöôïc
laøm cô baûn töø hôïp kim ñoàng theâm vaøo chaát boâi trôn
Loø xo giaûm chaán
(graphite, chì) vaø caùc chaát ñieàu chænh söï ma saùt
(alumina, silica).
Ly hôïp phaûi thoûa maõn nhöõng ñaëc tính yeâu caàu sau:
• Khi ngaét, ly hôïp phaûi ngaét nhanh vaø chính xaùc.
• Khi ñoùng, ly hôïp phaûi truyeàn coâng suaát daàn daàn trong khi tröôït.•Sau khi ñoùng ly hôïp, coâng suaát
phaûi ñöôïc truyeàn tuyeät ñoái maø khoâng bò tröôït.
• Chi tieát quay cuûa ly hôïp phaûi ñöôïc caân baèng toát vaø quaùn tính quay nhoû.
• Ly hôïp phaûi coù ñaëc tính taûn nhieät toát (khoâng ñöôïc quaù nhieät khi söû duïng thoâng thöôøng)
• Caáu taïo cuûa ly hôïp phaûi ñôn giaûn ñeå coù theå ñieàu khieån deã daøng, khaû naêng hö hoûng ñöôïc haïn
cheá toái ña.
(4) Naép ñaäy ly hôïp

Naép ñaäy ly hôïp coù 1 maøng loø xo＊2, 2 choát hình truï vaø 1 ñóa eùp.
Khi ñaïp baøn ñaïp ly hôïp, oå bi ly hôïp eùp leân maøng loø
Ñóa eùp Maøng Maâm eùp xo. Luùc naøy maøng loø xo, duøng choát hình truï laøm ñieåm
loø xo
töïa, bieán daïng theo nguyeân lyù ñoøn baåy vaø nhaác ñóa
eùp.
＊2 Maøng loø xo:
Maøng loø xo coù hình daïng nhö 1 caùi ñóa vôùi nhieàu
phieán hình neâm höôùng taâm. Noù laø 1 taám loø xo theùp
ñöôïc daäp vaø nhieät luyeän. Vôùi thieát keá ñôn giaûn, noù
Choát hình truï taïo aùp löïc theo chu vi ngoaïi bieân vaø khoâng laøm bieán
daïng ñóa eùp. Hôn nöõa, noù ñaûm baûo söï ñoùng / ngaét
eâm dòu vaø khoâng maát khaû naêng ñaøn hoài ngay caû khi
beà maët ly hôïp bò moøn heát.
3. Heä thoáng ñieàu khieån ly hôïp

Coù 2 loaïi heä thoáng ñieàu khieån ly hôïp: loaïi cô khí (daây caùp) vaø loaïi thuûy löïc.
(1) Ñieàu khieån cô khí (daây caùp)
Moät phía cuûa daây caùp ñieàu khieån ly hôïp (daây theùp)
Cô caáu ly hôïp loaïi daây caùp
ñöôïc noái vôùi baøn ñaïp ly hôïp, phía coøn laïi noái vôùi
Loø xo Maâm eùp caøng nhaû ly hôïp ñöôïc coá ñònh treân voû ly hôïp. Khi
hoài veà
OÅ bi ly ñaïp baøn ñaïp, caøng nhaû ly hôïp ñöôïc keùo vaø di
hôïp
chuyeån thoâng qua daây caùp. Vì 1 ñaàu cuûa caøng
Caøng ly
Baøn ñaïp ñöôïc voá ñònh treân voû neân noù hoaït ñoäng nhö 1 caùi
ly hôïp hôïp
caàn ñaåy oå bi ly hôïp, nhôø ñoù nhaû ly hôïp.
Heä thoáng ly hôïp loaïi ñieàu khieån cô khí (daây caùp) coù
nhöõng ñaëc ñieåm sau:
Daây caùp ly hôïp
• Caáu taïo ñôn giaûn
• Deã kieåm tra / baûo döôõng
-3-
CHÖÔNG 11
LY HÔÏP
(2) Ñieàu khieån thuûy löïc

Xy lanh ly hôïp chính noái vôùi baøn ñaïp ly hôïp vaø taïo
ra aùp löïc thuûy löïc khi ñaïp baøn ñaïp. AÙp löïc naøy ñi
Xy lanh ly hôïp chính qua caùc ñöôøng oáng trong khoang ñoäng cô vaø ñeán
xy lanh nhaû ly hôïp ñöôïc coá ñònh treân voû ly hôïp.
Nhaän ñöôïc aùp löïc, xy lanh eùp caøng nhaû ly hôïp.
Heä thoáng ly hôïp loaïi ñieàu khieån thuûy löïc coù nhöõng
ñaëc ñieåm sau:
OÁng daàu ly hôïp Loø xo hoài • Vì ma saùt ôû caùc chi tieát nhoû neân coù theå ñaïp
veà nheï nhaøng baøn ñaïp ly hôïp.
• Vì daàu ly hôïp truyeàn aùp löïc nhanh neân ly hôïp
OÁng daàu ly hôïp coù theå ñoùng / ngaét nhanh choùng.
• Söï boá trí ñieàu khieån ly hôïp coù theå ñöôïc thieát keá
Caøng ly hôïp theo mong muoán.
Baøn ñaïp ly hôïp
OÅ bi ly hôïp
Xy lanh nhaû ly hôïp

Thanh ñaåy
4. Kieåm tra / Ñieàu chænh

(1) Ñieàu khieån cô khí (daây caùp)
a. Kieåm tra
(i) Chieàu cao baøn ñaïp
Baøn ñaïp Ño khoaûng caùch giöõa beà maët baøn ñaïp ly hôïp vaø saøn
ly hôïp xe khi baøn ñaïp ñöôïc nhaû.
Neáu chieàu cao khoâng naèm trong khoaûng tieâu chuaån thì
phaûi ñieàu chænh ñeå traùnh xaûy ra truïc traëc.
• Neáu chieàu cao nhoû hôn khoaûng tieâu chuaån thì haønh
trình cuûa baøn ñaïp khoâng ñuû gaây khoù khaên khi nhaû
ly hôïp.
• Neáu chieàu cao vöôït quaù khoaûng tieâu chuaån thì khoù
ñaët chaân leân baøn ñaïp.
Saøn xe
-4-
CHÖÔNG 11
LY HÔÏP
(ii) Ñoä rô (haønh trình töï do) cuûa baøn ñaïp

Baøn ñaïp ly Ño ñoä rô cuûa baøn ñaïp. Neáu ñoä rô khoâng naèm trong
hôïp
khoaûng tieâu chuaån thì phaûi ñieàu chænh ñeå traùnh xaûy ra
truïc traëc.
• Neáu haønh trình töï do nhoû hôn khoaûng tieâu chuaån
thì ñoä rô baøn ñaïp ly hôïp khoâng ñuû gaây ra söï tröôït
baát thöôøng cuûa ly hôïp.
• Neáu ñoä rô vöôït quaù khoaûng tieâu chuaån thì ly hôïp
khoâng theå ngaét chính xaùc (gaây ra aâm thanh baát
thöôøng khi ngöôøi laùi söû duïng caàn soá).
Saøn xe
Löu yù:
Khi ñóa ly hôïp moøn, ñoä rô cuûa baøn ñaïp ly hôïp giaûm. Khi ñoä rô nhoû hôn khoaûng tieâu chuaån thì ly hôïp seõ
khoâng aên ñoùng hoaøn toaøn vaø ñóa seõ bò moøn baát thöôøng.
(iii) Khoaûng caùch baøn ñaïp
Baøn ñaïp ly Ño khoaûng caùch giöõa baøn ñaïp ly hôïp vaø thaûm loùt saøn
hôïp (hoaëc choát haõm) khi ñaïp baøn ñaïp. Neáu khoaûng caùch
khoâng naèm trong khoaûng tieâu chuaån thì phaûi ñieàu
chænh ñeå traùnh xaûy ra truïc traëc.
• Neáu khoaûng caùch nhoû hôn khoaûng tieâu chuaån thì ly
hôïp khoâng theå ngaét chính xaùc (gaây ra tieáng keâu baát
Saøn xe
b. Ñieàu chænh
Tham khaûo “BAÛO DÖÔÕNG TREÂN XE” - PHAÀN 21 LY HÔÏP - Chassis trong Taøi lieäu höôùng daãn söûa
chöõa ñeå bieát theâm trình töï ñieàu chænh vaø laøm vieäc.
(2) Ñieàu khieån thuûy löïc

a. Kieåm tra
(i) Chieàu cao baøn ñaïp
Ñeå kieåm tra chieàu cao baøn ñaïp ly hôïp, tham khaûo “(1) Ñieàu khieån cô khí (daây caùp) / a. Kieåm tra” trong
chöông naøy.
-5-
CHÖÔNG 11
LY HÔÏP
(ii) Ñoä rô choát chöõ U

Ño ñoä rô choát chöõ U cuûa baøn ñaïp ly hôïp, neáu ñoä rô
khoâng naèm trong khoaûng tieâu chuaån thì phaûi ñieàu
OÁc ñieàu chænh chænh ñeå traùnh xaûy ra truïc traëc.
• Khi ñoä rô cuûa choát chöõ U khoâng naèm trong
khoaûng tieâu chuaån thì ly hôïp seõ khoâng ñoùng
Choát chöõ hoaøn toaøn. Ñieàu naøy laøm cho ñóa ly hôïp moøn baát
U thöôøng vaø laøm hoûng xy lanh chính.
(iii) Ñoä rô baøn ñaïp

Ño ñoä rô cuûa baøn ñaïp ly hôïp, neáu ñoä rô khoâng naèm trong khoaûng tieâu chuaån thì coù theå laø keát quaû cuûa
hieän töôïng coù khoâng khí trong heä thoáng thuûy löïc hoaëc hoûng xy lanh chính, xy lanh nhaû ly hôïp vaø/hoaëc
caùc chi tieát ly hôïp.
• Neáu ñoä rô nhoû hôn khoaûng tieâu chuaån thì ñoä rô baøn ñaïp ly hôïp khoâng ñuû laøm ly hôïp tröôït baát
thöôøng.•
• Neáu ñoä rô vöôït quaù khoaûng tieâu chuaån thì ly hôïp khoâng theå ngaét hoaøn toaøn (gaây ra tieáng keâu baát
(iv) Khoaûng caùch baøn ñaïp

Ño khoaûng caùch giöõa baøn ñaïp ly hôïp vaø thaûm loùt saøn (hoaëc choát haõm) khi ngaét ly hôïp. Neáu khoaûng
caùch khoâng naèm trong khoaûng tieâu chuaån thì coù theå laø keát quaû cuûa hieän töôïng coù khoâng khí trong heä
thoáng thuûy löïc hoaëc hoûng xy lanh chính, xy lanh nhaû ly hôïp vaø/hoaëc caùc chi tieát ly hôïp.
• Neáu khoaûng caùch nhoû hôn khoaûng tieâu chuaån thì ly hôïp khoâng theå ngaét hoaøn toaøn (gaây ra tieáng keâu
baát thöôøng khi ngöôøi laùi söû duïng caàn soá).
b. Ñieàu chænh
Tham khaûo “BAÛO DÖÔÕNG TREÂN XE” - PHAÀN 21 LY HÔÏP - Chassis trong Taøi lieäu höôùng daãn söûa
chöõa ñeå bieát theâm trình töï ñieàu chænh vaø laøm vieäc.
c. Xaû gioù
Ñoái vôùi heä thoáng thuûy löïc, khoâng khí phaûi ñöôïc xaû saïch khi thay daàu ly hôïp vaø khi baûo döôõng heä thoáng
ly hôïp. Neáu khoâng khí ñi vaøo heä thoáng vaø ñaïp baøn ñaïp ly hôïp thì khoâng khí trong ñöôøng oáng bò neùn vaø
laøm thay ñoåi theå tích, ñieàu naøy laøm giaûm aùp löïc daàu sinh ra, daãn ñeán heä thoáng ly hôïp khoâng ngaét chính
xaùc, theo ñoù, khoâng theå sang soá vaø hoäp soá coù theå bò hoûng.
Tham khaûo “BAÛO DÖÔÕNG TREÂN XE” - PHAÀN 21
LY HÔÏP - Chassis trong Taøi lieäu höôùng daãn söûa
chöõa ñeå bieát theâm chi tieát.
Löu yù:
• Daàu ly hôïp tieâu chuaàn: Daàu phanh DOT3 hoaëc
DOT4.
• Chæ söû duïng daàu tieâu chuaån, neáu duøng sai
hoaëc hoøa troän daàu tieâu chuaån vôùi loaïi khoâng
tieâu chuaån thì heä thoáng ly hôïp coù theå bò hoûng.
-6-
CHÖÔNG 12
HOÄP SOÁ SAØN (HOÄP SOÁ CÔ KHÍ)
1. Höôùng daãn
(1) Phaân loaïi hoäp soá
Hoäp soá saøn (cô khí) coù theå phaân loaïi thaønh 2 loaïi ñöôïc moâ taû nhö sau.
• Loaïi hoäp soá saøn thoâng thöôøng ñöôïc duøng treân xe RWD (FR) vaø xe 4WD boá trí RWD (FR)
(PAJERO/MONTERO...)
Loaïi hoäp soá naøy ñöôïc laép phía sau ñoäng cô ñaët
doïc trong khoang ñoäng cô. Coâng suaát ñoäng cô
Ñoäng cô Ly hôïp Hoäp soá caáp ñeán hoäp soá thoâng qua ly hôïp. Löïc daãn
ñoäng ñöôïc giaûm toác trong hoäp soá vaø caáp ñeán vi
sai sau thoâng qua truïc truyeàn ñoäng (truïc laùp).
Boä chuyeån caàu ñöôïc laép phía sau hoäp soá treân
xe 4WD, phaân phoái löïc daãn ñoäng ñeán caùc baùnh
tröôùc vaø sau.
Truïc truyeàn Vi sai sau
ñoäng
• Loaïi hoäp soá sau ñöôïc söû duïng treân xe FWD (FF) vaø xe 4WD boá trí FWD (FF) (LANCER
EVOLUTION...)
Ñaëc ñieåm cuûa loaïi naøy laø hoäp soá vaø vi sai ñöôïc
laép treân xe nhö 1 chi tieát ñôn nhaát.
Ñoäng cô
Chi tieát naøy ñöôïc laép vaøo ñoäng cô ñaët ngang
Truïc daãn ñoäng trong khoang ñoäng cô. Vôùi boá trí baùnh tröôùc
Ly hôïp
daãn ñoäng, coâng suaát ñoäng cô ñöôïc caáp cho
hoäp soá thoâng qua ly hôïp. Löïc daãn ñoäng ñöôïc
Caàu xe giaûm toác trong hoäp soá vaø caáp ñeán vi sai vaø ñeán
caùc baùnh tröôùc thoâng qua truïc daãn ñoäng.
Truïc daãn ñoäng Treân xe 4WD, loaïi hoäp soá naøy khoâng chæ bao
goàm vi sai cuûa baùnh tröôùc maø coøn coù vi sai
trung taâm, phaân phoái löïc daãn ñoäng ñeán caùc
baùnh tröôùc vaø sau.
(2) Caáu taïo

Maët caét cuûa hoäp soá nhö hình minh hoïa.
Voû hoäp soá Voû ly hôïp Voû hoäp soá Voû ly hôïp
Loaïi F5M4 Loaïi W5M4
Truïc ñaàu vaøo

Truïc ñaàu ra
Truïc ñaàu vaøo
Khôùp ñoàng toác
Truïc ñaàu ra
Vi sai trung taâm Vi sai tröôùc
Vi sai
-1-
CHÖÔNG 12
Loaïi R5M2 Loaïi V5M2
Voû hoäp soá

Voû hoäp soá Voû boä chuyeån caàu
Truïc ñaàu ra
Truïc ñaàu vaøo
Baùnh raêng trung gian
Truïc ñaàu ra
Truïc ñaàu vaøo Baùnh raêng trung gian
2. Vai troø vaø Nguyeân lyù hoaït ñoäng

(1) Vai troø
Ñeå taêng hoaëc giaûm toác ñoä di chuyeån cuûa xe thì thay ñoåi toác ñoä quay cuûa baùnh daãn ñoäng laø vieäc caàn
thieát. Hôn nöõa, löïc daãn ñoäng yeâu caàu ñoái vôùi ñöôøng phaúng seõ khaùc vôùi ñöôøng doác neáu toác ñoä di
chuyeån ñöôïc duy trì. Hoäp soá coù vai troø giaûm toác ñoä moät caùch chính xaùc baèng caùch chia moâmen xoaén
ñoäng cô (= toác ñoä quay ñoäng cô) thaønh nhieàu möùc ñoä tuøy thuoäc vaøo ñieàu kieän vaän haønh, nhö taûi vaø toác
ñoä xe coù theå thay ñoåi lieân tuïc.
Voøng/phuùt
Coâng suaát
Toác ñoä
ñoäng cô
Toác ñoä
Toác ñoä xe
Moät ñaëc tính cuûa coâng suaát ñoäng cô (löïc daãn ñoäng) laø noù taêng theo toác ñoä ñoäng cô.
Do ñoù, neáu löïc daãn ñoäng ñöôïc caáp tröïc tieáp ñeán caùc baùnh xe maø khoâng qua hoäp soá hoaëc boä giaûm toác
thì khoâng theå taêng toác ñoä ñoäng cô vaø ñaït ñuû gia toác khi caàn löïc daãn ñoäng lôùn ñeå xe baét ñaàu chuyeån
ñoäng. Hôn nöõa, trong khi di chuyeån ôû toác ñoä cao, toác ñoä ñoäng cô seõ cao hôn möùc caàn thieát, tieáng oàn
lôùn hôn vaø tieát kieäm nhieân lieäu seõ keùm hôn.
-2-
CHÖÔNG 12
Hoäp soá thay ñoåi tyû soá truyeàn ñeå ñaït ñöôïc coâng suaát ñoäng cô (toác ñoä quay) phuø hôïp vôùi taûi vaø toác ñoä
thay ñoåi lieân tuïc khi xe di chuyeån.
(2) Nguyeân lyù hoaït ñoäng

Hình minh hoïa moâ taû nguyeân lyù giaûm toác ñoä cuûa hoäp soá.
Löïc daãn ñoäng ñöôïc truyeàn töø truïc chuû ñoäng (=
baùnh raêng A) ñeán truïc bò ñoäng (= baùnh raêng B).
ÔÛ ñaây, khi giaù trò “soá raêng cuûa B / soá raêng cuûa A”
(“tyû soá giaûm toác”) taêng thì toác ñoä ñoäng cô giaûm.
Truïc chuû ñoäng Ví duï, neáu toác ñoä ñoäng cô laø haèng soá, taêng gaáp ñoâi
tyû soá thì toác ñoä quay truïc thöù caáp cuûa hoäp soá giaûm
1 nöûa, trong tröôøng hôïp ñoù moâmen quay cuûa truïc
thöù caáp taêng gaáp ñoâi. Ngöôïc laïi, neáu tyû soá giaûm 1
Truïc bò ñoäng
nöûa, toác ñoä quay truïc thöù caáp hoäp soá taêng gaáp ñoâi
thì moâmen quay giaûm ñi 1 nöûa.
Löu yù
Trong hình minh hoïa treân, khi truïc chuû ñoäng quay
2000 voøng / phuùt vôùi moâmen xoaén 200 N.m, baùnh
raêng A coù 10 raêng vaø baùnh raêng B coù 20 raêng, thì
toác ñoä truïc bò ñoäng vaø moâmen xoaén ñöôïc tính nhö
sau:
Soá voøng quay truïc bò ñoäng = 2000 X 10 / 20 =
1000 voøng / phuùt
Moâmen xoaén truïc bò ñoäng = 2000 X 20 / 10 = 400
N.m
Hoäp soá thöïc teá ñöôïc caáu taïo nhö hình beân döôùi. Soá voøng quay ñoäng cô ñöôïc truyeàn theo thöù töï: truïc
chuû ñoäng (hoaëc truïc sô caáp) Æ truïc trung gian Æ truïc chính (truïc ñaàu ra). Do ñoù, tyû soá giaûm toác cuûa
hoäp soá coù theå tính toaùn theo coâng thöùc sau:
Tyû soá truyeàn hoäp soá = Soá raêng cuûa B / Soá raêng cuûa A x Soá raêng cuûa D / Soá raêng cuûa C
Ly hôïp
Moâmen
Ñoäng cô
Taêng
moâmen
(Tyû soá truyeàn)
-3-
CHÖÔNG 12
3. Caáu taïo cô baûn

(1) Söï saép xeáp caùc truïc vaø baùnh raêng
Hoäp soá coù nhieàu caëp baùnh raêng töông öùng vôùi soá toác ñoä. Ví duï, hoäp soá 5 toác ñoä coù 5 cuïm baùnh raêng
(soá tieán) vaø 1 cuïm baùnh raêng soá luøi.
Ñóa ly hôïp Cô caáu aên khôùp lieân tuïc
OÁng tröôït Hieän nay, phöông phaùp naøy ñöôïc duøng cho taát
Voøng ñoàng toác caû caùc boä baùnh raêng soá tieán. Theo ñoù, cô caáu aên
Ñeán baùnh khôùp lieân tuïc ñöôïc söû duïng. Coâng suaát ñoäng cô
sau
(soá voøng quay truïc khuyûu) truyeàn ñeán truïc chính
thoâng qua truïc trung gian. Caùc baùnh raêng laép
Truïc chính treân truïc trung gian luoân luoân aên khôùp vôùi caùc
Truïc chuû
ñoäng Khôùp haèng toác
baùnh raêng quay töï do treân truïc chính.
Baùnh raêng
trung gian
Löu yù:
Tuøy thuoäc vaøo loaïi hoäp soá maø coù söï saép xeáp caùc baùnh raêng coá ñònh (aên khôùp lieân tuïc) vaø caùc baùnh
raêng quay töï do treân truïc khaùc nhau.
(2) Cô caáu ñoàng toác

Then ñoàng toác
Khi 2 baùnh raêng coù soá raêng khaùc nhau aên khôùp
Baùnh raêng vôùi thì chuùng seõ khoâng vaøo khôùp nheï nhaøng do
Voøng ñoàng toác
Loø xo ñoàng toác coù chu vi khaùc nhau. Ñeå vieäc vaøo khôùp nheï
nhaøng thì cô caáu ñoàng toác ñöa 2 baùnh raêng veà
cuøng toác ñoä baèng caùc chi tieát voøng ñoàng toác,
moay-ô ñoàng toác vaø voøng tröôït.
Baùnh raêng ly hôïp

OÁng coân
Voøng haõm Moay-ô ñoàng toác
Vaønh raêng ñoàng
toác
Löu yù:
• Ñeå taêng khaû naêng ñoàng toác cuûa cô caáu thì voøng ñoàng toác coù theå coù caáu taïo ñoâi hoaëc ba.
• Söï boá trí cuûa cô caáu ñoàng toác seõ thay ñoåi tuøy theo loaïi hoäp soá.
-4-
CHÖÔNG 12
4. Kieåm tra vaø thay daàu hoäp soá

(1) Hoäp soá R5M2 (xe FWD)
Löu yù:
• Chaâm ñeán khi daàu traøn ra töø loã chaâm.
• Lau saïch daàu traøn vì daàu coù theå chaùy
Daàu hoäp soá Loã chaâm daàu
neáu bò ñoát noùng bôûi nhieät cuûa khí thaûi.
OÁc chaâm daàu
OÁc xaû daàu
(2) Hoäp soá F5M4 (xe FWD)
Löu yù:
• Chaâm ñeán khi daàu traøn ra töø loã chaâm.
• Lau saïch daàu traøn vì daàu coù theå chaùy
neáu bò ñoát noùng bôûi nhieät cuûa khí thaûi.
OÁc chaâm daàu
OÁc xaû daàu
Löu yù:
Neáu möùc daàu vaø ñoä nhôùt cuûa daàu khoâng phuø hôïp thì truïc traëc coù theå xaûy ra nhö sau:
• Neáu ñoä nhôùt quaù cao hoaëc löôïng daàu khoâng ñuû thì seõ gaây ra tieáng oàn baát thöôøng vaø /
hoaëc vieäc sang soá khoâng eâm dòu.
• Neáu ñoä nhôùt quaù thaáp hoaëc löôïng daàu quaù nhieàu thì daàu coù theå roø ræ.
Daàu hoäp soá saøn phaûi ñöôïc thay ñònh kyø.
-5-
CHÖÔNG 13
HOÄP SOÁ TÖÏ ÑOÄNG
1. Ñaëc ñieåm
Hoäp soá töï ñoäng laø 1 cô caáu töï ñoäng choïn tyû soá truyeàn phuø hôïp vôùi caùc ñieàu kieän vaän haønh xe. Ñoái vôùi
hoäp soá töï ñoäng ñieàu khieån ñieän töû thì thieát bò ñieàu khieån khoâng chæ nhaän bieát toác ñoä xe, toác ñoä ñoäng cô
vaø nhöõng thoâng tin cô baûn khaùc maø coøn nhaän bieát nhöõng thoâng tin nhö nhieät ñoä daàu vaø löôïng nhaán
baøn ñaïp ga. Sau ñoù noù quyeát ñònh vò trí soá tuøy thuoäc vaøo baûn ñoà chöông trình trong boä nhôù.
Hoäp soá töï ñoäng cuõng ñöôïc trang bò 1 boä bieán moâ ñoùng vai troø töông töï nhö ly hôïp trong hoäp soá saøn.
Bieán moâ ñöôïc ñieàn ñaày daàu hoäp soá töï ñoäng (ATF). Coâng suaát ñoäng cô ñöôïc truyeàn ñeán hoäp soá thoâng
qua daàu naøy.
CAÙC THIEÁT BÒ ÑAÀU VAØO Thieát bò ñieàu khieån hoäp

soá töï ñoäng CAÙC THIEÁT BÒ ÑAÀU RA
Caùc caûm bieán, coâng taéc…
cuûa hoäp soá töï ñoäng
Caùc van töø…
Caùc tín hieäu khaùc
Caùc tín hieäu ñieàu khieån

ñoäng cô
Thieát bò ñieàu khieån ñoäng cô
-1-
CHÖÔNG 13
2. Caáu taïo vaø Hoaït ñoäng

(1) Phaân loaïi hoäp soá töï ñoäng
a. Loaïi R4A4
Bieán moâ Bôm daàu Truïc ñaàu ra
Ly hôïp & Ñóa ma saùt
Baùnh raêng phanh tay

Truïc ñaàu vaøo Boä baùnh raêng Maïch thuûy löïc Ly hôïp 1 chieàu
haønh tinh
b. Loaïi F4A4
Ly hôïp & Ñóa ma saùt
Boä baùnh raêng haønh tinh
Bieán moâ
Truïc ñaàu vaøo
Bôm daàu
Ly hôïp 1 chieàu
Truïc ñaàu ra
Vi sai
Baùnh raêng chuyeån caàu
-2-
CHÖÔNG 13
c. CVT (Hoäp soá voâ caáp)

Ngöôïc laïi vôùi loaïi hoäp soá baùnh raêng haønh tinh truyeàn thoáng, loaïi hoäp soá naøy thay ñoåi tyû soá pu-li (ñöôøng
kính) vaø tyû soá truyeàn. Ñoái vôùi hoäp soá naøy khoâng coù söï giaät soá vì tyû soá pu-li thay ñoåi lieân tuïc.
Bieán moâ
Pu-li sô caáp
Pu-li thöù caáp
Vi sai
-3-
CHÖÔNG 13
(2) Caùc boä phaän chính

a. Bieán moâ
Caùnh bôm Bieán moâ laø cô caáu thay theá cho ly hôïp cuûa hoäp
Tua-bin soá saøn. Voû bieán moâ ñöôïc noái vôùi truïc khuyûu
ñoäng cô vaø quay ñoàng thôøi khi ñoäng cô hoaït
ñoäng. Bieán moâ ñöôïc ñieàn ñaày daàu hoäp soá töï
Truïc khuyûu
ñoäng (ATF). Soá voøng quay ñoäng cô ñöôïc
truyeàn ñeán hoäp soá khi daàu naøy ñöôïc ñöa töø
caùnh bôm ñeán tua-bin. Neáu coù söï khaùc bieät
giöõa toác ñoä quay cuûa caùnh bôm vaø tua-bin thì
phaàn tónh stator seõ luaân chuyeån daàu ATF ñeán
tua-bin, khueách ñaïi moâmen ñaõ caáp.
Phaàn tónh Truïc ñaàu vaøo
b. Ly hôïp vaø phanh

Ly hôïp nhieàu ñóa vaø phanh ñöôïc laép beân trong
hoäp soá töï ñoäng. Tyû soá giaûm toác thay ñoåi tuøy
Vaønh haõm thuoäc vaøo söï keát hôïp cuûa vieäc hoaït ñoäng /
Pít-toâng khoâng hoaït ñoäng cuûa ly hôïp vaø phanh.
Moay-ô Ly hôïp vaø phanh laø loaïi öôùt, ñöôïc boâi trôn vaø
laøm maùt bôûi daàu hoäp soá töï ñoäng (ATF).
Buoàng aùp löïc
Ñóa ly hôïp
Ñóa eùp
Taám ly hôïp
-4-
CHÖÔNG 13
c. Ly hôïp 1 chieàu
Mieáng cheøn Ngoaøi ly hôïp vaø phanh thuûy löïc, ly hôïp 1 chieàu
ñöôïc theâm vaøo ñeå haïn cheá chieàu quay. Ly hôïp
1 chieàu ôû traïng thaùi töï do khi quay theo chieàu
TÖÏ DO
thuaän nhöng khoùa cöùng khi quay theo chieàu
ngöôïc laïi.
Voøng ngoaøi
Voøng trong
KHOÙA
d. Maïch thuûy löïc

Maïch thuûy löïc thay ñoåi toác ñoä vaø ñieàu chænh aùp löïc thuûy löïc baèng caùch chuyeån ñoåi caùc maïch tuøy theo
caùc ñieàu kieän vaän haønh xe vaø thao taùc cuûa ngöôøi laùi. Thaân van ñöôïc laép beân trong hoäp soá. Caùc van cô
khí coù chöùc naêng khaùc nhau ñöôïc laép beân trong thaân van. Hôn nöõa, hoäp soá töï ñoäng ñieàu khieån ñieän töû
ñöôïc trang bò caùc van töø hoaït ñoäng baèng doøng ñieän, nhöõng van naøy duøng ñeå chuyeån ñoåi caùc maïch daàu
vaø ñieàu chænh aùp löïc daàu.
CHUÙ YÙ:
Caùc chi tieát cuûa boä phaän ñieàu khieån van ñöôïc cheá taïo chính xaùc vaø chuùng seõ hoûng neáu coù hö
hoûng hoaëc bieán daïng nhoû nhaát hoaëc coù chaát baån loït vaøo beân trong.
e. Ñieàu khieån ñieän töû

Hoäp soá töï ñoäng ñieàu khieån ñieän töû coù 1 thieát bò ñieàu khieån kieåm soaùt caùc van töø ñöôïc laép vaøo thaân van.
Caùc tín hieäu ñieän khaùc nhau ñöôïc ñöa vaøo thieát bò, noù xöû lyù caùc tín hieäu naøy vaø ñieàu khieån caùc van töø.
Ñoàng thôøi, thieát bò ñieàu khieån hoäp soá, trong khi giao tieáp vôùi thieát bò ñieàu khieån ñoäng cô, cuõng thay ñoåi
soá döïa treân tình traïng vaän haønh nhö ñoäng cô nguoäi khi vaän haønh trong tuyeát hoaëc vaän haønh theå thao…
3. Kieåm tra vaø thay daàu hoäp soá töï ñoäng (ATF)
Löu yù:
Neáu möùc daàu ATF khoâng ñuùng thì coù theå xaûy ra hö hoûng.
• Neáu möùc daàu thieáu hoaëc dö thì vieäc sang soá khoâng thöïc hieän nhanh vaø / hoaëc ly hôïp vaø phanh
coù theå tröôït.
• Trình töï kieåm tra vaø thay daàu ATF sau laø ví duï coâng vieäc tieâu chuaån. Ñoái vôùi trình töï kieåm tra
vaø thay daàu thöïc teá thì xem noä dung "BAÛO DÖÔÕNG TREÂN XE" trong Taøi lieäu höôùng daãn söûa
chöõa.
-5-
CHÖÔNG 13
(1) Kieåm tra

1. Laùi xe ñeán khi nhieät ñoä daàu ATF taêng ñeán
nhieät ñoä laøm vieäc thoâng thöôøng (70 – 80o C).
2. Ñaäu xe treân beà maët baèng phaúng, söû duïng
phanh tay vaø phanh chaân thaät chaéc chaén.
3. Di chuyeån caàn soá ñeán taát caû caùc vò trí (P, R,
N, D, 2, L.) ñeå naïp ñaày daàu ATF vaøo bieán
moâ vaø maïch thuûy löïc. Sau ñoù di chuyeån caàn
soá ñeán vò trí “N” (khoâng phaûi “P”).
4. Lau saïch chaát baån xung quanh que thaêm
daàu vaø ruùt que ra ñeå kieåm tra möùc daàu ATF.
Löu yù:
Neáu daàu ATF coù muøi kheùt hoaëc raát baån thì coù theå noù bò nhieãm baån bôûi caùc haït nhoû töø caùc oáng loùt (kim
loaïi) hay chi tieát bò moøn. Trong tröôøng hôïp ñoù, hoäp soá phaûi ñöôïc ñaïi tu vaø ñöôøng oáng laøm maùt daàu ATF
caån ñöôïc suùc saïch. Neáu coù nghi ngôø, haõy laáy maãu daàu vaø kieåm tra.
5. Phaûi baûo ñaûm möùc daàu ATF naèm trong

khoaûng “HOT” cuûa que thaêm daàu. Neáu
möùc daàu ATF khoâng ñuû thì chaâm theâm
ñeán möùc “HOT”.
Löu yù:
• Söû duïng daàu ATF ñaõ ñöôïc khuyeán caùo.
• Vaïch “HOT” treân que thaêm daàu hieån thò
phaïm vi phuø hôïp khi daàu ATF ôû nhieät ñoä
laøm vieäc thoâng thöôøng (70 – 80o C).
• Vaïch “COLD” laø vaïch tham khaûo khi daàu
ATF ôû khoaûng 25o C.
• Tham khaûo ñoà thò ñaëc tính trong hình
minh hoïa veà khoaûng thôøi gian caàn ñeå ñaït
ñeán nhieät ñoä laøm vieäc thoâng thöôøng cuûa
Möùc daàu (mm)
daàu ATF (70 – 80o C).
• Neáu möùc daàu ATF khoâng ñuû, bôm daàu
seõ huùt khoâng khí vaøo heä thoáng cuøng vôùi
daàu vaø boït khí seõ hình thaønh trong maïch
thuûy löïc. Ñieàu naøy seõ laø giaûm aùp löïc daàu
vaø laøm thay ñoåi thôøi ñieåm sang soá, laøm
tröôït ly hôïp vaø phanh.
Que thaêm daàu
Nhieät ñoä (oC)
-6-
CHÖÔNG 13
Neáu möùc daàu ATF quaù thöøa thì baùnh raêng seõ khuaáy daàu vaø taïo ra boït khí coù theå gaây ra caùc truïc traëc
töông töï nhö khi thieáu daàu.
Trong caû 2 tröôøng hôïp, boït khí coù theå gaây hieän töôïng quaù nhieät vaø oâ-xy hoùa daàu ATF ñoàng thôøi ngaên
caùc van, ly hôïp vaø phanh hoaït ñoäng bình thöôøng. Ngoaøi ra, neáu boït khí sinh ra trong daàu thì daàu coù theå
traøn ra ngoaøi qua caùc loã thoâng hôi hoäp soá vaø bò nhaàm vôùi hieän töôïng roø ræ.
6. Laép que thaêm daàu thaät chaéc chaén khi keát thuùc quy trình kieåm tra.
(2) Thay daàu

Neáu coù thieát bò thay daàu ATF thì söû duïng noù ñeå suùc röûa daàu, neáu khoâng coù thieát bò thay daàu thì laøm
theo trình töï sau.
1. Ruùt moät trong caùc oáng laøm maùt daàu ATF ra
khoûi hoäp soá.
Caàm chöøng 2. Khôûi ñoäng ñoäng cô vaø xaû daàu ra khoûi oáng ñaõ
ñöôïc ruùt trong böôùc 1. Ñieàu kieän hoaït ñoäng: soá
“N”, ñoäng cô caàm chöøng.
Löu yù:
Ñoäng cô phaûi ñöôïc ngöøng trong voøng 1 phuùt
sau khi khôûi ñoäng. Neáu taát caû daàu ATF ñöôïc
xaû heát tröôùc luùc naøy thì ngöøng ñoäng cô ngay
thôøi ñieåm ñoù.
3. Thaùo bu-loâng xaû ôû ñaùy cuûa voû hoäp soá ñeå xaû
saïch daàu ATF coøn laïi.
4. Laép vaø sieát bu-loâng xaû cuøng vôùi gioaêng môùi.
5. Ñoå vaøo löôïng tieâu chuaån daàu ATF môùi thoâng
qua oáng chaâm daàu.
6. Laëp laïi thao taùc ôû böôùc 2. Laëp laïi caùc böôùc
töø 2 ñeán 6 cuûa trình töï treân cho ñeán khi daàu
ATF khoâng coøn chaát baån nöõa.
7. Ñoå daàu ATF môùi vaøo qua loã chaâm daàu.
OÁc xaû daàu 8. Laép oáng ñaõ thaùo ôû böôùc 1 vaø laép que thaêm
daàu vaøo thaät chaéc chaén.
9. Khôûi ñoäng ñoäng cô vaø chaïy caàm chöøng töø 1

- 2 phuùt.
10. Di chuyeån caàn soá ñeán taát caû caùc vò trí 1 laàn
vaø traû veà vò trí “N”.
-7-
CHÖÔNG 13
11. Kieåm tra möùc daàu ATF treân que thaêm daàu ôû
vaïch “COLD”. Neáu chöa ñeán vaïch thì chaâm
theâm daàu ATF.
12. Laùi xe ñeán khi nhieät ñoä daàu ATF ñaït ñeán
nhieät ñoä laøm vieäc thoâng thöôøng (70 – 80o C)
roài kieåm tra laïi möùc daàu. Möùc daàu ATF phaûi
naèm giöõa vaïch “HOT”.
Möùc daàu hoäp soá (mm)

Löu yù:
• Vaïch “COLD” chæ laø vaïch tham khaûo,
phaûi duøng vaïch “HOT” laøm chuaån ñeå
ñaùnh giaù.
• Tham khaûo ñoà thò ñaëc tính trong hình
minh hoïa veà khoaûng thôøi gian caàn ñeå ñaït
ñeán nhieät ñoä laøm vieäc thoâng thöôøng cuûa
daàu ATF (70 – 80o C).
Que thaêm daàu
Nhieät ñoä daàu hoäp soá (0C)
13. Khi daàu ATF döôùi möùc tieâu chuaån thì ñoå ñaày. Khi daàu ATF treân möùc tieâu chuaån thì xaû daàu dö thöøa
baèng bu-loâng xaû ñeå ñieàu chænh möùc daàu veà tieâu chuaån.
14. Laép que thaêm daàu thaät chaéc chaén vaøo oáng chaâm daàu.
-8-
CHÖÔNG 14
CAÀU TRÖÔÙC
1. Caáu taïo
Caùc truïc baùnh xe ñôõ troïng löôïng xe. Trong khi vaän haønh, caùc truïc nhaän taûi va ñaäp töø maët ñöôøng, do
ñoù, caùc truïc phaûi ñuû beàn vaø cöùng ñeå chòu ñöôïc taûi va ñaäp. Trong caáu taïo thieát keá, caùc truïc baùnh xe
ñöôïc chia thaønh loaïi noái cöùng vaø loaïi ñoäc laäp. Ñoái vôùi loaïi noái cöùng, caùc baùnh xe beân traùi vaø phaûi ñöôïc
noái vôùi nhau thoâng qua 1 truïc. Ñoái vôùi loaïi ñoäc laäp, truïc ñöôïc phaân ra cho pheùp caùc baùnh xe traùi vaø
phaûi chuyeån ñoäng ñoäc laäp vôùi nhau.
Caùc xe du lòch cuûa Mitsubishi söû duïng truïc baùnh tröôùc loaïi ñoäc laäp. Ñoái vôùi xe FWD vaø 4WD, 1 heä
thoáng truyeàn ñoäng (truïc daãn ñoäng, vi sai tröôùc...) ñöôïc ñöa vaøo ñeå daãn ñoäng caùc baùnh tröôùc.
Chöông naøy seõ giaûi thích truïc baùnh xe tröôùc loaïi ñoäc laäp ñöôïc duøng trong xe du lòch cuûa Mitsubishi.
2. Caáu taïo cuûa caàu tröôùc
(1) Xe daãn ñoäng baùnh tröôùc (FWD)

Truïc tröôùc cuûa xe FWD vaø xe 4WD boá trí FWD ñöôïc minh hoïa nhö sau.
(ví duï: truïc tröôùc cuûa xe coù heä thoáng treo loaïi thanh choáng)
Vi sai tröôùc
Truc daãn ñoäng Cam laùi
Truïc phía trong
OÅ bi trung taâm
OÅ bi baùnh xe Moay-ô
(oå bi troøn ñôõ
chaën)
(2) Xe daãn ñoäng baùnh sau (RWD)

Truïc tröôùc cuûa xe 4WD boá trí RWD ñöôïc minh hoïa beân döôùi.
(ví duï: truïc tröôùc cuûa xe coù heä thoáng treo chöõ A)
-1-
CHÖÔNG 14
CAÀU TRÖÔÙC
Baùnh raêng vi sai tröôùc
Khôùp cam laùi
OÅ bi baùnh xe
(oå laên coân)
Truïc daãn ñoäng
Moay-ô baùnh
xe
Moay-ô gaøi caàu
(3) Truïc truyeàn ñoäng vaø Khôùp ñoàng toác (CV Joint)
Truïc truyeàn ñoäng duøng ñeå truyeàn coâng suaát töø vi sai tröôùc ñeán caùc baùnh xe tröôùc. Heä thoáng treo tröôùc
cuûa taát caû caùc xe du lòch cuûa Mitsubishi ñeàu laø loaïi ñoäc laäp, vì vaäy ñoøi hoûi phaûi coù truïc truyeàn ñoäng ñeå
truyeàn coâng suaát ñeán baùnh xe ngay caû khi chuùng di chuyeån leân vaø xuoáng (vaø caû khi thay ñoåi höôùng
laùi). Chính vì muïc ñích naøy, neân khôùp ñoàng toác (CV - Constant Velocity) ñöôïc söû duïng. Khôùp ñoàng toác
cho pheùp baùnh xe chuyeån ñoäng eâm dòu maø khoâng bò dao ñoäng tuaàn hoaøn ngay caû khi goùc truyeàn coâng
suaát thay ñoåi.
Voû Chuïp buïi Voøng ngoaøi
Chuïp buïi
Loaïi 3 khía Loaïi Seùp-pa
Voû
Con laên Voøng ngoaøi

Goái Khung
Chuïp buïi Con laên OÅ bi con laên Bi Voøng trong
Bi
Khung
Cuïm goái töïa Voøng trong
-2-
CHÖÔNG 14
CAÀU TRÖÔÙC
Khôùp ñoàng toác bao goàm caùc loaïi sau:

• BJ (Khôùp Bô-phieâu) vaø RJ (khôùp Seùp-pa)
Baùnh xe Ñaëc ñieåm cuûa caùc loaïi khôùp naøy laø nhoû goïn
vaø goùc laøm vieäc lôùn.
• TJ (Khôùp 3 khía) vaø DOJ (Khôùp leäch keùp)
Ñaëc ñieåm cuûa nhöõng khôùp naøy laø nhoû goïn, deã
söû duïng vaø cho pheùp tröôït theo höôùng doïc
truïc.
Baùnh xe
Vi sai
Vi sai
(4) OÅ bi baùnh xe
OÅ bi baùnh xe coù vai troø coá ñònh moay-ô vaøo tay ñoøn heä
thoáng treo. OÅ bi phaûi coù ñoä beàn ñeå ñôõ troïng löôïng xe
ñoàng thôøi chòu ñöôïc va ñaäp töø maët ñöôøng khi xe di
Cam laùi chuyeån. OÅ bi cuõng phaûi ñuû beàn ñeå khoâng di chuyeån
OÅ bi baùnh xe
doïc truïc khi baùnh xe chòu caùc löïc ngang chaúng haïn
nhö khi xe ñang vaøo goùc cua.
Maët caét A
OÅ bi baùnh xe bao goàm caùc loaïi sau:
• OÅ bi troøn ñôõ chaën
Truïc daãn
Moay-ô
ñoäng • OÅ bi troøn tích hôïp
• OÅ bi coân ñôõ chaën
Maët caét A
Cam laùi
Moay-ô
OÅ bi baùnh xe
-3-
CHÖÔNG 14
CAÀU TRÖÔÙC
• OÅ bi troøn ñôõ chaën

OÅ bi tieáp xuùc laên choáng ma saùt ñöôïc thieát keá ñeå
chòu taûi höôùng truïc lôùn cuõng nhö taûi cô baûn. Ñöôïc
duøng laøm oå bi baùnh xe, ñaëc ñieåm cuûa noù laø khaû
Bi naêng chòu taûi ngang (höôùng truïc) cao ñaûm baûo ñoä
Voøng trong ñònh vò chính xaùc cuûa moay-ô, khoâng theå ñieàu
chænh taûi troïng ban ñaàu vaø khaû naêng baûo döôõng
cao. Noù chuû yeáu ñöôïc duøng ôû moay-ô tröôùc.
Voøng ngoaøi
• OÅ bi troøn tích hôïp

OÅ bi Ñöôïc tích hôïp thaønh 1 khoái chi tieát vôùi moay-ô, oå bi
naøy laàn ñaàu tieân ñöôïc söû duïng treân doøng xe
GALANT. Töông töï nhö oå bi ñôõ chaën vaø oå bi coân
ñôõ chaën, noù khoâng theå ñieàu chænh taûi troïng ban
ñaàu vaø chòu taûi ngang (höôùng truïc). Bôûi vì ñöôïc coá
ñònh vôùi moay-ô neân khi caàn thay thì phaûi thay caû
cuïm moay-ô.
Moay-ô sau
Voøng trong • OÅ bi coân ñôõ chaën

Maët bích
OÅ bi naøy ñöôïc duøng treân xe FWD. Veà caáu taïo cô
baûn noù gioáng vôùi oå bi coân ñöôïc duøng treân xe RWD.
Tuy nhieân oå bi coân ñôõ chaën coù maët bích cuûa voøng
bi trong roäng hôn, maët bích naøy duøng ñeå ñònh vò
OÅ bi coân ñôõ chaën
chính xaùc oå bi trong cuïm chi tieát moay-ô vaø cam
OÅ bi tieâu chuaån
laùi, taïo taûi troïng ban ñaàu phuø hôïp neân vieäc ñieàu
chænh khoâng caàn thieát, goùp phaàn naâng cao khaû
naêng baûo döôõng.
3. Baûo döôõng caàu tröôùc
(1) Möùc daàu boâi trôn baùnh raêng vi sai

Löu yù:
Ñoái vôùi xe FWD vaø xe 4WD boá trí FWD, vi sai ñöôïc ñaët beân trong voû caàu do ñoù daàu boâi trôn vi sai cuõng
ñöôïc duøng nhö daàu hoäp soá. Ñeå bieát theâm chi tieát vieäc kieåm tra haõy xem “HOÄP SOÁ SAØN” hoaëc “HOÄP
SOÁ TÖÏ ÑOÄNG” trong taøi lieäu naøy.
Trình töï kieåm tra daàu vi sai cuûa xe 4WD boá trí RWD töông töï nhö xe coù vi sai sau, haõy xem “CAÀU SAU”
trong taøi lieäu naøy.
-4-
CHÖÔNG 14
CAÀU TRÖÔÙC
(2) Ñoä rô oå bi moay-ô

• Kieåm tra ñoä rô oå bi.
Xe daãn ñoäng baùnh sau (RWD)
Ñoäi xe vaø kieåm tra ñoä rô khi duøng tay ñaåy vaø keùo
loáp xe.
• Xe daãn ñoäng baùnh tröôùc (FWD) vaø 4 baùnh (4WD)

Thaùo cuïm baùnh xe vaø phanh, sau ñoù thaùo moay-ô
gaøi caàu hoaëc maët bích truyeàn ñoäng ra khoûi moay-ô.
Laép ñoàng hoà so vaøo moay-ô vaø ño ñoä rô oå bi khi
quay moay-ô veà tröôùc vaø sau.
(3) Tình traïng chuïp buïi khôùp ñoàng toác

Chuïp buïi khôùp ñoàng toác ñöôïc laøm baèng cao su hoaëc
nhöïa. Vì caùc truïc daãn ñoäng tröôùc khoâng chæ di chuyeån
do chuyeån ñoäng cuûa heä thoáng treo maø coøn bôûi heä
thoáng laùi neân chuïp buïi ñöôïc thieát keá thoûa maõn nhöõng
yeâu caàu khaét khe naøy.
Kieåm tra baèng maét tình traïng cuûa chuïp buïi töø phía
gaàm xe, kieåm tra veát caét, traày xöôùc, nöùt, roø môõ boâi
trôn vaø nhöõng hö hoûng khaùc.
-5-
CHÖÔNG 15
CAÀU SAU
1. Caáu taïo
Töông töï nhö truïc caàu tröôùc, truïc caàu sau ñôõ troïng löôïng xe. khi vaän haønh, caùc truïc tieáp nhaän va ñaäp
töø maët ñöôøng. Do ñoù, caùc truïc phaûi ñuû beàn vaø cöùng vöõng ñeå chòu ñöôïc taûi va ñaäp. Trong caáu taïo thieát
keá, caùc truïc ñöôïc phaân thaønh loaïi noái cöùng vaø loaïi ñoäc laäp. Ñoái vôùi loaïi noái cöùng, baùnh xe traùi vaø phaûi
ñöôïc noái vôùi nhau thoâng qua 1 truïc. Ñoái vôùi loaïi ñoäc laäp, truïc ñöôïc phaân ra cho pheùp baùnh xe traùi vaø
phaûi chuyeån ñoäng ñoäc laäp vôùi nhau.
2. Caáu taïo cuûa caàu sau

(1) Xe daãn ñoäng baùnh sau (RWD)
(ví duï: Loaïi noái cöùng)
Voû caàu
Troáng phanh
Truïc laùp
Vi sai
Baùn truïc
<Vi sai thoâng thöôøng>
(2) Xe daãn ñoäng baùnh tröôùc (FWD)

(ví duï: truïc caàu sau loaïi ña ñieåm)
Cuïm moay-ô
Troáng phanh
-1-
CHÖÔNG 15
CAÀU SAU
(3) Truïc truyeàn ñoäng vaø Khôùp ñoàng toác (CV)

Ñoái vôùi caùc heä thoáng daãn ñoäng baùnh sau (RWD) vaø daãn ñoäng 4 baùnh (4WD), truïc caàu sau loaïi ñoäc laäp
söû duïng 1 truïc truyeàn ñoäng töông töï nhö loaïi duøng cho truïc caàu tröôùc. Veà cô caûn, caáu taïo vaø hoaït
ñoäng cuûa truïc truyeàn ñoäng vaø khôùp ñoàng toác naøy gioáng vôùi loaïi duøng cho truïc caàu tröôùc. Tuy nhieân,
caùc thoâng soá khaùc nhau vì heä thoáng laùi ngaên ngöøa goùc laùi sinh ra ôû baùnh sau. Giaûi thích veà caáu taïo vaø
hoaït ñoäng cuûa truïc truyeàn ñoäng vaø khôùp ñoàng toác, haõy xem “CAÀU TRÖÔÙC” trong taøi lieäu naøy.
(4) Baùn truïc

Ñoái vôùi truïc caàu sau loaïi noái cöùng, truïc truyeàn ñoäng, noùi ñuùng hôn laø baùn truïc cung caáp löïc daãn ñoäng.
Baùn truïc traùi vaø phaûi vaø vi sai sau ñöôïc laép beân trong voû caàu sau. Baùn truïc ñöôïc coá ñònh beân trong voû
caàu thoâng qua oå bi baùnh xe (loaïi treo baùn phaàn). Ñoàng thôøi, baùnh (daãn ñoäng) sau ñöôïc laép tröïc tieáp
vaøo ñaàu ngoaøi cuûa baùn truïc.
Treân loaïi truïc naøy, baùn truïc chòu löïc xoaén cuûa moâmen daãn ñoäng, taûi phöông ngang / doïc vaø löïc va ñaäp.
Do ñoù, baùn truïc loaïi treo baùn phaàn ñöôïc duøng treân xe du lòch hoaëc xe taûi nheï, coù taûi taùc duïng leân truïc
töông ñoái nhoû.
Baùn truïc
Baùnh raêng vi sai
Voû caàu
OÅ bi baùnh xe
(5) OÅ bi baùnh xe
Ñoái vôùi thoâng soá vaø caáu taïo oå bi baùnh xe, haõy xe “CAÀU TRÖÔÙC” trong taøi lieäu naøy.
3. Baùnh raêng vi sai

(1) Baùnh raêng truyeàn cuoái
Toác ñoä ñoäng cô thay ñoåi thoâng qua hoäp soá ñöôïc giaûm bôûi baùnh raêng truyeàn cuoái, sau ñoù toác ñoä ñöôïc
truyeàn ñeán 2 baùn truïc traùi vaø phaûi. Tyû soá baùnh raêng truyeàn cuoái ñöôïc ruùt goïn laø “tyû soá truyeàn cuoái”.
Tyû soá truyeàn cuoái caøng lôùn thì gia toác xe (vaø ñoäng cô) caøng nhanh, nhöng toác ñoä toái ña caøng thaáp.
Tyû soá tuyeàn cuoái = Soá raêng cuûa voøng raêng / Soá raêng cuûa baùnh nhoâng chuû ñoäng
Tyû soá giaûm toác sau cuøng coù theå tính ñöôïc baèng caùch nhaân tyû soá truyeàn cuûa hoäp soá vôùi tyû soá truyeàn
cuoái. Khi tyû soá giaûm toác sau cuøng taêng thì löïc daãn ñoäng truyeàn cho baùnh chuû ñoäng caøng lôùn.
Ngöôïc laïi, khi tyû soá giaûm toác sau cuøng giaûm thì löïc daãn ñoäng giaûm. Tuy nhieân, trong tröôøng hôïp sau thì
tính tieát kieäm nhieân lieäu ñöôïc naâng cao.
Boä baùnh raêng truyeàn cuoái bao goàm baùnh nhoâng chuû ñoäng vaø voøng raêng, noù coù chöùc naêng thay ñoåi
chieàu quay.
-2-
CHÖÔNG 15
CAÀU SAU
Baùnh nhoâng
Voøng raêng
Baùn truïc sau

Truïc laùp Vi sai
Ñoäng cô Ly hôïp Hoäp soá
(2) Boä vi sai

Khi vaøo cua, caùc baùnh beân xe ngoaøi ñi ñöôïc
Voøng raêng
Truïc baùnh nhoâng quaõng ñöôøng lôùn hôn so vôùi baùnh xe beân trong.
Baùnh nhoâng Caùc baùnh xe ngoaøi vaø trong phaûi khaùc nhau do
Voû vi sai soá voøng quay ñeå vieäc vaøo cua eâm dòu. Vì lyù do
Baùn truïc ñoù, boä vi sai truyeàn coâng suaát ñoäng cô ñeán caùc
baùnh xe traùi vaø phaûi ñoàng thôøi ñieàu chænh toác
ñoä cuûa chuùng.
Vi sai laø 1 cô caáu cho pheùp baùnh xe coù ñoä ma
saùt maët ñöôøng nhoû hôn, baùnh xe beân ngoaøi
trong tröôøng hôïp vaøo cua, thì quay nhanh hôn
Baùnh raêng beân so vôùi baùnh xe coù ñoä ma saùt cao hôn.
Baùnh nhoâng
Baùnh raêng beân
-3-
CHÖÔNG 15
CAÀU SAU
Baùnh nhoâng chuû ñoäng Di chuyeån quaõng

ñöôøng daøi hôn
Voøng raêng
Truïc Voû vi sai

baùnh
nhoâng
Baùnh raêng beân
Baùnh nhoâng vi sai

Baùn truïc
Khi chaïy thaúng Khi vaøo cua
(3) Vi sai choáng tröôït (LSD)

Boä vi sai keát hôïp giöõa chöùc naêng vi sai thoâng thöôøng vôùi chöùc naêng choáng tröôït ñeå ngaên ngöøa baùnh xe
tröôït khoûi maët ñaát hoaëc xoay troøn treân ñöôøng laày loäi hay ñoùng baêng. Khi baùnh xe tröôït khoûi maët ñöôøng,
thieát bò choáng tröôït seõ giôùi haïn chöùc naêng vi sai vaø truyeàn haàu heát moâmen daãn ñoäng sang baùnh xe coù
löïc baùm toát hôn.
Taám ma saùt a. Cô caáu vi sai choáng tröôït (LSD)
Ñóa loø xo
Ñóa ma saùt Caùc ñóa ma saùt cuûa boä ly hôïp nhieàu ñóa aên
khôùp vôùi voû vi sai vaø vôùi töøng baùnh raêng beân
Taám loø xo
cuûa vi sai. Neáu coù 1 baùnh quay trôn gaây ra söï
OÅ chaën
Baùnh raêng beân khaùc bieät vaän toác quay, löïc ma saùt giöõa caùc ñóa
ma saùt vaø voøng ma saùt seõ laøm cho vaän toác
quay baùnh raêng beân cuûa vi sai gaàn vôùi vaän toác
cuûa voû vi sai, nhôø ñoù chöùc naêng choáng tröôït
kieåm soaùt baùnh xe quay trôn.
Voû caàu B Voû caàu A
Phaûi söû duïng daàu boâi trôn vi sai tieâu chuaån cho
cô caáu vi sai choáng tröôït naøy.
Voøng ñeäm Truïc
Baùnh nhoâng
Voøng eùp
b. LSD loaïi khôùp ñoàng toác

Voû
Voøng ngoaøi Cô caáu khôùp ñoàng toác ñöôïc söû duïng ñeå haïn
cheá hoaït ñoäng vi sai cuûa LSD. Söï boá trí naøy
giaûm thieåu toái ña söï quay trôn baùnh xe, nhôø ñoù
taêng coâng suaát cuûa xe treân ñöôøng xaáu vaø deã
daøng thoaùt khoûi buøn, tuyeát. LSD loaïi khôùp ñoàng
toác naøy coù theå duøng chung loaïi daàu boâi trôn vôùi
vi sai thoâng thöôøng.
Moay-ô
Voøng trong
-4-
CHÖÔNG 15
CAÀU SAU
Voû B c. LSD loaïi baùnh raêng xoaén (nghieâng)

Baùnh nhoâng ngaén Loaïi LSD nhoû goïn söû duïng 1 boä baùnh raêng
xoaén. Noù coù nhöõng ñaëc ñieåm sau:
• Vì khaû naêng truyeàn moâmen xoaén chính xaùc,
cô caáu baùnh raêng xoaén cho löïc keùo lôùn
Baùnh raêng B
hôn•töông öùng vôùi söï taêng toác maø LSD loaïi
khôùp ñoàng toác khoâng theå thöïc hieän ñöôïc.
Baùnh nhoâng
• So saùnh vôùi cô caáu LSD thoâng thöôøng, cô
daøi caáu baùnh raêng xoaén phaûn öùng vôùi söï taêng
toác vöôït troäi hôn vaø kieåm soaùt xe toát hôn.
Baùnh raêng A
LSD loaïi baùnh raêng xoaén coù theå duøng loaïi
daàu boâi trôn vôùi vi sai thoâng thöôøng.
Voû A
d. LSD loaïi hoãn hôïp

Baùnh raêng xoaén
Söï keát hôïp giöõa LSD loaïi baùnh raêng xoaén vaø
LSD loaïi khôùp ñoàng toác (VCU). Ngoaøi khaû naêng
giôùi haïn vi sai cao, LSD hoãn hôïp coøn coù ñaëc
tính phaân phoái moâmen xoaén vöôït troäi khi coù 1
baùnh quay trôn, hôn nöõa laïi hoaït ñoäng nheï
nhaøng khi ñaùnh laùi.
4. Baûo döôõng caàu sau

(1) Möùc daàu boâi trôn vi sai
Kieåm tra möùc daàu, neáu möùc daàu thaáp hôn moät
OÁc chaâm daàu
chuùt hoaëc baèng loã chaâm daàu thì toát, neáu möùc
daàu quaù thaáp thì kieåm tra roø ræ caùc khu vöïc sau.
(a) Bu-loâng chaâm daàu vaø xaû daàu
(b) Phôùt daàu
(c) Voû laép
Neáu daàu boâi trôn bieán chaát hoaëc caàn thay ñònh
kyø thì haõy thay daàu môùi.
OÁc xaû daàu
-5-
CHÖÔNG 15
CAÀU SAU
(2) Ñoä rô oå bi moay-ô

Kieåm tra ñoä rô oå bi moay-ô.
• Caùc doøng xe coù phanh tang troáng
Thaùo baùnh xe vaø moay-ô, nhaû phanh tay.
Laép ñoàng hoà so vaøo troáng phanh hoaëc
moay-ô vaø ño ñoä rô oå bi khi quay troáng
phanh / moay-ô veà tröôùc vaø sau.
• Caùc doøng xe coù phanh ñóa

Thaùo baùnh xe vaø naép moay-ô, nhaû phanh
tay. Thaùo cuïm caøng ñôõ maù phanh vaø ñóa
phanh. Laép ñoàng hoà so vaøo moay-ô vaø ño
ñoä rô oå bi khi quay maoy-ô veà tröôùc vaø sau.
(3) Löïc (moâmen) caûn quay - tröôït cuûa moay-ô

Kieåm tra löïc (moâmen) caûn quay – tröôït moay-ô.
• Caùc xe coù troáng phanh
Nhaû phanh tay.
Laép löïc keá vaøo bu-loâng moay-ô vaø ño löïc caûn
quay – tröôït cuûa moay-ô sau khi keùo löïc keá ôû
goùc 900 so vôùi bu-loâng cuûa moay-ô.
-6-
CHÖÔNG 15
CAÀU SAU
• Caùc doøng xe coù phanh ñóa

Nhaû phanh tay. Thaùo cuïm caøng ñôõ maù
phanh vaø ñóa phanh.
Laép löïc keá vaøo bu-loâng moay-ô vaø ño löïc caûn
quay – tröôït cuûa moay-ô sau khi keùo löïc keá ôû
goùc 900 so vôùi bu-loâng cuûa moay-ô.
(4) Tình traïng chuïp buïi khôùp ñoàng toác

Kieåm tra tình traïng chuïp buïi khôùp ñoàng toác cuûa
xe RWD loaïi truïc caàu sau rôøi vaø xe 4WD. Chuïp
buïi ñöôïc laøm baèng cao su hoaëc nhöïa.
Kieåm tra baèng maét tình traïng cuûa chuïp buïi töø
phía gaàm xe, kieåm tra caùc veát caét, traày xöôùc,
nöùt, roø ræ môõ boâi trôn vaø caùc hö hoûng khaùc.
-7-
CHÖÔNG 16
HEÄ THOÁNG TREO
1. Ñaëc ñieåm
Heä thoáng treo duøng ñeå haáp thu löïc va ñaäp töø maët ñöôøng trong khi vaän haønh ñeå löïc va ñaäp khoâng taùc
duïng tröïc tieáp leân thaân xe (caùc loáp xe cuõng haáp thu löïc va ñaäp naøy töø maët ñöôøng), nhôø ñoù taïo söï thoaûi
maùi khi ngoài. Ngoaøi ra, noù coøn ñöôïc söû duïng ñeå duy trì söï oån ñònh khi vaøo cua vaø ñôõ troïng löôïng xe.
Heä thoáng treo ñöôïc caáu taïo ñeå cung caáp söï ñaøn hoài theo phöông thaúng ñöùng vaø cöùng vöõng theo
phöông ngang (höôùng doïc vaø ngang). Heä thoáng treo bao goàm tay ñoøn ñôõ, khôùp noái, loø xo, oáng giaûm
chaán (phuoäc nhuùn), thanh oån ñònh… Caùc loaïi heä thoáng treo ñaùp öùng muïc ñích söû duïng cuûa xe ñöôïc laép
ôû khu vöïc tröôùc vaø sau xe.
Heä thoáng treo truïc cöùng ñöôïc söû duïng phoå bieán cho xe taûi vaø xe buyùt. Ñoái vôùi xe du lòch thì heä thoáng
treo ñoäc laäp ñöôïc söû duïng roäng raõi ñeå taïo söï thoaûi maùi vaø tieän duïng hôn. Ñaëc bieät, heä thoáng treo loaïi
thanh choáng vaø ñoøn chöõ A ñöôïc duøng raát roäng raõi.
Loaïi thanh choáng (thanh choáng McPherson)

Loaïi ñoäc laäp Loaïi chöõ A keùp
Loaïi ña ñieåm
Loaïi tay ñoøn keùo
Loaïi loø xo laù

Loaïi noái cöùng Loaïi 3 lieân keát
Loaïi loø xo cuoän
Loaïi 4 lieân keát
Nhöõng öu ñieåm cuûa heä thoáng treo ñoäc laäp:

• Chieàu cao cuûa xe (troïng taâm) coù theå ñöôïc haï thaáp ñeå taêng söï oån ñònh.
• Coù theå giaûm khoái löôïng töï do＊1 ñeå taïo caûm giaùc ngoài thoaûi maùi.
• Khoâng coù khaû naêng xaûy ra söï ñaûo baùnh xe＊2 , taïo ñoä baùm ñöôøng＊３ toát hôn.
• Coù theå söû duïng khung gaàm vaø loø xo ñaøn hoài.
Nhöõng nhöôïc ñieåm cuûa heä thoáng treo ñoäc laäp:

• Caáu taïo khaù phöùc taïp daãn ñeán giaù thaønh cao vaø khoù saûn xuaát.
• Coù nhieàu khôùp seõ moøn theo thôøi gian vaø laøm goùc ñaët baùnh xe khoâng chính xaùc.
• Vì ta-loâng vaø goùc ñaët baùnh xe＊4 thay ñoåi cuøng vôùi chuyeån ñoäng theo phöông doïc cuûa baùnh xe
neân loáp xe seõ mau moøn hôn.
＊１ Khoái löôïng töï do:

Khoái löôïng töï do nghóa laø toång khoái löôïng cuûa caùc baùnh xe, loáp xe, truïc vaø caùc boä phaän khaùc ñöôïc coá
ñònh beân döôùi loø xo heä thoáng treo. Vì vaäy, khoái löôïng töï do töông öùng vôùi khoái löôïng cuûa caùc chi tieát
ñöôïc treo bôûi loø xo trong ñieàu kieän xe ñöôïc naâng baèng con ñoäi. 50% heä thoáng treo, bao goàm caùc loø xo,
oáng giaûm chaán vaø caùc khôùp noái ñöôïc moâ taû laø khoái löôïng töï do. Khoái löôïng neùn ñöôïc tính toaùn baèng
caùch tröø taûi troïng ñaët leân töøng baùnh xe cho khoái löôïng töï do.
-1-
CHÖÔNG 16
HEÄ THOÁNG TREO
Khoái löôïng neùn
Khoái löôïng neùn
Khoái löôïng töï do Khoái löôïng töï do
Tröôøng hôïp A Tröôøng hôïp B
Nhìn chung, khoái löôïng töï do nhoû hôn khoái löôïng neùn thì ngoài seõ thoaûi maùi hôn.
Khi caùc baùnh xe dao ñoäng thaúng ñöùng do va ñaäp töø maët ñöôøng thì dao ñoäng coù theå ñöôïc haáp thu trong
tröôøng hôïp “A” vì khoái löôïng neùn lôùn hôn khoái löôïng töï do. Trong tröôøng hôïp “B”, vì khoái löôïng töï do
tröïc tieáp nhaän dao ñoäng lôùn hôn khoái löôïng neùn neân dao ñoäng khoâng ñöôïc haáp thu, daãn ñeán vieäc ngoài
khoâng thoaûi maùi.
＊２ Ñaûo baùnh xe:

Ñaûo baùnh laø moät trong nhöõng loaïi dao ñoäng phoå bieán nhaát xuaát hieän do caùc dao ñoäng quay xung
quanh truïc baùnh daãn höôùng phía tröôùc, laø söï ñu ñöa qua laïi cuûa caùc baùnh tröôùc. Nhöõng dao ñoäng naøy
coù theå ñöôïc xeáp thaønh 2 loaïi tuøy thuoäc vaøo nguyeân nhaân: ñaûo baùnh toác ñoä thaáp vaø ñaûo baùnh toác ñoä
cao.
Ñaûo baùnh toác ñoä thaáp laø keát quaû cuûa caùc yeáu toá beân ngoaøi nhö söï maáp moâ cuûa maët ñöôøng.
Ñaûo baùnh toác ñoä cao gaây ra bôûi caùc truïc traëc cuûa xe nhö maát caân baèng ñoäng cuûa baùnh xe.
＊３ Ñoä baùm ñöôøng:

Thuaät ngöõ dieãn taû möùc ñoä oån ñònh laùi, coù lieân quan ñeán maët ñöôøng, coù theå ñöôïc duy trì bôûi xe coù phaàn
thaân laéc lö khi vaøo cua vôùi söï neùn vaø keùo giaõn cuûa heä thoáng treo.
＊４ Goùc ñaët baùnh xe:

Caùc baùnh xe tröôùc vaø sau ñöôïc ñieàu chænh coù tính hình hoïc nhö goùc chuïm, goùc camber vaø goùc caster
ñöôïc hieåu chung laø goùc ñaët baùnh xe. Neáu goùc ñaët baùnh xe khoâng ñuùng thì xe seõ bò keùo leäch veà moät
phía, nghóa laø khoâng theå duy trì chuyeån ñoäng thaúng veà tröôùc hoaëc daãn ñeán caùc tình traïng nguy hieåm
khaùc.
2. Phaân loaïi vaø caáu taïo cuûa heä thoáng treo

Chöông naøy seõ giaûi thích caùc heä thoáng treo cô baûn ñöôïc duøng treân xe du lòch cuûa Mitsubishi.
(1) Heä thoáng treo tröôùc
a. Loaïi thanh choáng McPherson
Cuïm thanh choáng (boä giaûm chaán bao goàm 1 oáng giaûm chaán vaø 1 cuoän loø xo) ñöôïc laép giöõa tay ñoøn
döôùi vaø thaân xe. heä thoáng treo naøy söû duïng thanh choáng McPherson coù caáu truùc ñôn giaûn nhö heä
thoáng treo loaïi tay ñoøn chöõ A vaø chieám dieän tích nhoû hôn. Noù coù ñaëc tröng laø goùc quay voøng lôùn cuûa
baùnh daãn höôùng, thay ñoåi nhoû ñoái vôùi goùc camber vaø ta-loâng, khaû naêng baùm ñöôøng tuyeät vôøi ôû toác ñoä
cao. Haàu heát caùc xe du lòch cuûa Mitsubishi söû duïng thanh choáng McPherson treân heä thoáng treo tröôùc
vaø trong moät vaøi xe thì heä thoáng naøy cuõng ñöôïc duøng cho heä thoáng treo sau.
-2-
CHÖÔNG 16
HEÄ THOÁNG TREO
Loø xo cuoän
Thanh caân baèng & Thanh giaèng

khôùp noái
OÁng giaûm chaán
Tay ñoøn döôùi
b. Loaïi ñoøn chöõ A keùp

Laø tay ñoøn kieåm soaùt lieân keát baùnh xe vôùi khung xe, coù hình daïnh nhö xöông ñoøn (thöôøng coù daïng chöõ
A hoaëc I) ñöôïc goïi laø “tay ñoøn chöõ A”. Heä thoáng treo söû duïng chöõ A laøm caùc tay ñoøn treân vaø döôùi ñöôïc
goïi laø “heä thoáng treo tay ñoøn chöõ A keùp”. Vôùi heä thoáng treo naøy, ngöôïc vôùi loaïi thanh choáng, boä giaûm
chaán (vôùi loø xo vaø oáng giaûm chaán) laø ñoäc laäp, khoâng coù vai troø cuûa tay ñoøn heä thoáng treo. Do ñoù noù coù
theå giaûm ma saùt heä thoáng treo, ñoàng thôøi caùc ñieàu chænh hình hoïc coù 1 baäc töï do. Loaïi heä thoáng naøy
thöôøng ñöôïc duøng trong heä thoáng treo tröôùc, nhöng gaàn ñaây thì noù thöôøng ñöôïc duøng trong heä thoáng
treo sau.
Truïc tay ñoøn treân
Thanh xoaén ñaøn hoài
OÁng giaûm chaán
Tay ñoøn treân

Thanh caân baèng
Tay ñoøn döôùi
-3-
CHÖÔNG 16
HEÄ THOÁNG TREO
(2) Heä thoáng treo sau

a. Loaïi tay ñoøn keùo
Loaïi naøy ñöôïc duøng cho heä thoáng treo sau cuûa xe FWD. Phaàn ñaàu cuûa tay ñoøn traùi vaø phaûi ñöôïc lieân
keát vôùi thaân xe vaø phaàn ñuoâi cuûa chuùng ñöôïc noái vôùi khung caàu sau. Hôn nöõa, caùc löïc doïc taùc duïng
leân heä thoáng treo ñöôïc haáp thu bôûi cuoän loø xo vaø oáng giaûm chaán trong khi caùc löïc ngang ñöôïc duy trì
bôûi caùc thanh ngang. Loaïi heä thoáng treo naøy taïo söï oån ñònh laùi öu vieät hôn vì noù coù caáu truùc ñôn giaûn
vaø ñoä cöùng vöõng cao.
Treân nhieàu xe du lòch cuûa Mitsubishi, khung caàu sau coù chöùc naêng nhö truïc xoaén, 1 thanh xoaén ñöôïc
laép beân trong cuûa khung chöõ U. Khi caàu sau chòu caùc löïc lôùn nhö khi vaøo cua, thanh xoaén bò uoán, seõ
laøm taêng ñoä tieáp xuùc cuûa loáp xe vôùi maët ñöôøng.
Loø xo cuoän
OÁng giaûm chaán
Thanh ngang
Thanh keùo
Khung caàu
Thanh xoaén
Cuïm truïc / tay

ñoøn xoaén
b. Loaïi ña ñieåm
Cô caáu naøy bao goàm nhieàu khôùp noái phöùc taïp. Vì heä thoáng treo ña ñieåm aán ñònh taûi ñònh vò baùnh xe
nhaát ñònh cho töøng thaønh phaàn neân chuùng coù khaû naêng ñaøn hoài raát toát cho vieäc toái öu hoùa söï thoaûi maùi
khi ngoài vaø ñieàu khieån.
-4-
CHÖÔNG 16
HEÄ THOÁNG TREO
Loø xo cuoän
Khôùp treân OÁng giaûm chaán
Khôùp ñieàu khieån
Thanh caân baèng
Loø xo cuoän
OÁng giaûm chaán

Thanh keùo Tay ñoøn döôùi
Tay ñoøn treân

Thanh giaèng
Khôùp hoã trôï

(Khôùp ñieàu khieån)
Tay ñoøn döôùi
Thanh keùo
c. Loaïi loø xo laù (laù nhíp)

Caùc beân cuûa voû caàu ñöôïc ñôõ bôûi nhöõng loø xo coù daïng laù. Ñoái vôùi heä thoáng naøy, laù loø xo coù taùc duïng
nhö caùc tay ñoøn. Chuùng coù khaû naêng chòu taûi toát vaø caáu truùc ñôn giaûn, khieán cho chuùng coù tính baûo
döôõng cao.
Cao su chaën
Bu-loâng chöõ U
Voû caàu sau
Ñeá bu-loâng chöõ U
Laù nhíp
d. Loaïi loø xo cuoän 3 ñieåm

Heä thoáng treo ñöôïc taïo thaønh töø caùc cuoän loø xo vaø 1 lieân keát bao goàm caùc tay ñoøn laøm baèng kim loaïi
coù ñoä beàn vaø chòu löïc cao vaø 1 thanh ngang ñôõ taûi troïng theo phöông ngang.
-5-
CHÖÔNG 16
HEÄ THOÁNG TREO
OÁng giaûm chaán
Thanh ngang
Loø xo cuoän
Tay ñoøn ñieàu khieån Thanh caân baèng
(3) Loø xo
Nhöõng loø xo ñöôïc duøng chuû yeáu trong heä thoáng treo cuûa xe laø thanh loø xo xoaén, cuoän loø xo vaø laù loø xo.
Nhöõng thanh loø xo xoaén haáp thu va ñaäp baèng caùch söû duïng caùc phaûn löïc ñöôïc sinh ra khi 1 thanh deûo
bò vaën xoaén. Maëc duø coù caáu taïo ñôn giaûn, nhöng nhöôïc ñieåm cuûa chuùng laø ñaëc tính ñaøn hoài thay ñoåi
raát lôùn. (Khi thanh bò vaën xoaén thì phaûn löïc taêng töông öùng vôùi ñoä xoaén.)
Cuoän loø xo ñöôïc söû duïng phoå bieán nhaát teân caùc xe du lòch cuûa Mitsubishi. Chuùng coù öu ñieåm laø tieát
kieäm khoâng gian vaø ñoä ñaøn hoài khoâng thay ñoåi nhieàu khi di chuyeån.
Laù loø xo, ngoaøi khaû naêng chòu taûi cao chuùng coøn coù chöùc naêng laø nhöõng tay ñoøn quyeát ñònh vò trí cuûa
caàu xe. Chuùng coù caáu taïo ñôn giaûn vaø khaû naêng baûo döôõng cao. Maët khaùc, neáu so saùnh vôùi cuoän loø xo
thì ñaëc tính ñaøn hoài cuûa chuùng thay ñoåi lôùn. Cuoän loø xo ñöôïc öu tieân duøng treân xe du lòch ñeå taïo caûm
giaùc ngoài thoaûi maùi coøn laù loø xo thì ñöôïc söû duïng treân xe chòu taûi naëng.
(4) OÁng giaûm chaán (phuoäc nhuùn)

Hoaït ñoäng cuûa oáng giaûm chaán OÁng giaûm chaán ñöôïc trang bò ñeå haáp thu dao
ñoäng sinh ra do löïc va ñaäp taùc duïng leân loø xo
trong quaù trình vaän haønh. Noù nhanh choùng laøm
taét dao ñoäng ñeå ñaûm baûo caûm giaùc thoaûi maùi.
Hình minh hoïa bieåu dieãn tình traïng dao ñoäng
khi coù trang bò vaø khoâng trang bò oáng giaûm
chaán.
Bieân ñoä
Thôøi gian OÁng giaûm chaán ñöôïc duøng ñeå haáp thu naêng
löôïng cuûa chuyeån ñoäng theo phöông thaúng
Khoâng trang bòù Coù trang bò oáng ñöùng.
oáng giaûm chaán giaûm chaán
Coù 2 loaïi oáng giaûm chaán. Loaïi taùc ñoäng ñôn chæ
laøm taét dao ñoäng khi loø xo bò keùo giaõn. Loaïi taùc
ñoäng keùp laøm taét dao ñoäng khi loø xo bò neùn vaø
keùo giaõn.
-6-
CHÖÔNG 16
HEÄ THOÁNG TREO
(5) Thanh oån ñònh

Thanh oån ñònh laø 1 thanh cong duøng ñeå choáng laïi söï laéc lö thaân xe khi vaøo cua. Thoâng thöôøng, noù laø 1
thanh xoaén ñöôïc laép vaøo heä thoáng treo tröôùc loaïi ñoäc laäp. Moät vaøi xe theå thao cuõng söû duïng thanh naøy
cho heä thoáng treo treo sau.
3. Kieåm tra heä thoáng treo

• Duøng tay taùc duïng löïc, tieán haønh kieåm tra
caùc chi tieát cuûa heä thoáng treo coù ñöôïc laép
chaéc chaén hay khoâng.
• Söû duïng chìa khoùa hoaëc caùc duïng cuï
khaùc, kieåm tra caùc khôùp laép gheùp coù ñöôïc
sieát chaët hay khoâng.
• Phaûi ñaûm baûo roâ-tuyn giöõa tay ñoøn heä
thoáng treo vaø cam laùi khoâng coù ñoä rô.
Tay ñoøn döôùi

Cam laùi
• Kieåm tra hö hoûng, nöùt, roø ræ daàu… cuûa caùc chi tieát.
• Caùc khôùp vaø tay ñoøn: bieán daïng, nöùt, cong, loõm
• Loø xo: hö hoûng, moøn, nöùt
• OÁng giaûm chaán: tieáng keâu, roø ræ daàu
• OÁng loùt cao su: moøn, bieán daïng
• Chuïp buïi: hö hoûng
-7-
CHÖÔNG 16
HEÄ THOÁNG TREO
• Bôm môõ ña duïng vaøo vuù môõ cuûa caùc chi

tieát sau.
• Roâ-tuyn tay ñoøn treân vaø chuïp choát
xoay
• Roâ-tuyn tay ñoøn döôùi
• Roâ-tuyn khôùp laùi
• Khôùp caùc-ñaêng
-8-
CHÖÔNG 17
GOÙC ÑAËT BAÙNH XE
1. Ñaëc ñieåm
Caùc baùnh tröôùc ñôõ troïng löôïng phaàn tröôùc cuûa xe
ñöôïc laép ñaët 1 goùc ñeå deã daøng cho vieäc ñieàu khieån
laùi. Cô caáu naøy ñöôïc goïi laø goùc ñaët baùnh xe.
LÖU YÙ
• Goùc ñaët baùnh xe sau ñöôïc thieát keá töông töï nhö caùc baùnh tröôùc.
• Neáu goùc ñaët baùnh xe khoâng ñuùng thì khoâng chæ löïc daãn ñoäng baùnh daãn höôùng taêng maø khaû naêng
oån ñònh laùi cuõng giaûm vaø loáp xe seõ moøn khoâng ñeáu.
2. Caùc thaønh phaàn cuûa goùc ñaët baùnh xe

Caùc thaønh phaàn cuûa goùc ñaët baùnh xe tröôùc coù chöùc naêng quan troïng sau ñoàng thôøi haïn cheá nhöõng hieäu
öùng baát lôïi.
Giaûm löïc ñaùnh laùi.
Cuûng coá ñoä oån ñònh laùi.
Taïo moâmen töï ñieàu chænh laùi.
Keùo daøi tuoåi thoï loáp xe.
Coù 4 thaønh phaàn cuûa goùc ñaët baùnh xe nhö ñoä chuïm, goùc camber, goùc caster vaø goùc nghieâng kingpin.
(1) Ñoä chuïm

Khi ñaët ñoä chuïm, caëp baùnh tröôùc seõ ñöôïc ñieàu
chænh sao cho caïnh tröôùc cuûa moãi baùnh nghieâng
nheï vaøo phía trong.
Goùc chuïm = B － A (ñôn vò: mm)
Thoâng thöôøng ñoä chuïm laø 0 . 5 mm.
Phía tröôùc xe
Muïc ñích cuûa ñoä chuïm

Ñeå 2 baùnh di chuyeån tröôùc song song:
Vì moãi baùnh tröôùc coù 1 goùc camber neân noù coù xu höôùng leäch ra phía ngoaøi khi di chuyeån. Ñeå ngaên ngöøa
ñieàu naøy thì vieäc ñieàu chænh ñoä chuïm ñöôïc thöïc hieän ñeå baùnh tröôùc di chuyeån song song.
Ñeå ngaên baùnh xe bò tröôït do moøn loáp:
-1-
CHÖÔNG 17
Nhö ñaõ ñeà caäp ôû treân, vì baùnh tröôùc coù goùc camber neân coù xu höôùng leäch ra phía ngoaøi, chuyeån ñoäng
theo phöông ngang seõ xuaát hieän taïi ñieåm loáp xe tieáp xuùc vôùi maët ñöôøng. Ñoä chuïm ñöôïc saép ñaët ñeå ngaên
hieän töôïng moøn 1 beân cuûa loáp (moøn phía trong cuûa ta-loâng loáp) do chuyeån ñoäng ngang.
Neáu goùc chuïm quaù lôùn thì ta-loâng phía ngoaøi coù theå moøn nhieàu hoaëc beà maët ta-loâng bò hö hoûng quaù möùc.
Vì vaäy vieäc ñieàu chænh ñoä chuïm ñoøi hoûi phaûi chính xaùc.
Ñeå ngaên ngöøa ñoä doaõn (ñoä chuïm aâm) do moøn khôùp laùi
Khôùp laùi trôû neân nheï nhaøng hôn sau khi xe ñöôïc söû duïng trong 1 khoaûng thôøi gian nhaát ñònh.
Do ñoù, khi khôùp laùi quaù moøn thì ñoä doaõn xuaát hieän laøm baùnh xe coù xu höôùng di chuyeån ra ngoaøi khi vaän
haønh (ngay caû khi ñaët ñuùng ñoä chuïm khi xe döøng). Vì theá tình traïng ñoä chuïm coù xu höôùng thay ñoåi thaønh
ñoä doaõn. Theo ñoù, neáu vò trí bieân ñoä tröôït ñöôïc chænh veà “0” khi döøng thì ñoä doaõn seõ xuaát hieän. Nhìn chung
khi baûo döôõng, tình traïng chuïm ñöôïc ñieàu chænh theo höôùng chuïm vaøo trong do löôïng thay ñoåi xuaát hhieän
khi vaän haønh.
(2) Goùc Camber

Nhìn töø phía tröôùc xe, vò trí cao nhaát cuûa baùnh tröôùc
nghieâng ra phía ngoaøi. Goùc nghieâng naøy ñöôïc goïi laø
goùc camber.
Thoâng thöôøng, goùc camber laø 20 hoaëc nhoû hôn.
Muïc ñích cuûa goùc camber

Ñeå vieäc ñieàu khieån laùi deã daøng (keát hôïp vôùi goùc
nghieâng kingpin). Hình minh hoïa bieåu dieãn tình traïng
khi goùc camber vaø goùc nghieâng kingpin baèng 0.
Ñöôøng taâm goùc kingpin
Trong luùc ñieàu khieån laùi, baùnh xe quay vôùi kingpin laø
taâm vaø khoaûng caùch ñoä leäch camber laø baùn kính.
Theo ñoù, khi ñoä leäch camber taêng thì khoaûng caùch di
chuyeån cuûa baùnh xe cuõng taêng ñoøi hoûi löïc ñaùnh laùi
lôùn hôn. Vì vaäy, vieäc ñieàu khieån vaønh tay laùi seõ trôû
neân naëng hôn.
Ñoä leäch Camber
-2-
CHÖÔNG 17
Hình moâ taû hình chieáu baèng cuûa baùnh tröôùc khi ñang
Ñoä leäch Camber chuyeån ñoäng. Löïc caûn quay treân baùnh tröôùc taùc duïng
theo höôùng ngöôïc laïi vôùi chieàu quay. Neáu ñöôøng
Truïc cam laùi
khoâng baèng phaúng vaø löïc caûn quay thay ñoåi treân
Tieán thaúng
Thanh noái töøng baùnh traùi vaø phaûi thì baùnh tröôùc dao ñoäng qua
laïi theo phöông ngang hoaëc va ñaäp vôùi vaønh tay laùi
Ñoøn cam laùi
thoâng qua khôùp laùi. Ñieàu naøy gaây khoù ñieàu khieån laùi.
Tay ñoøn döôùi
Khi taùc duïng löïc phanh thì 1 löïc ñaùng keå seõ taùc duïng
vôùi nguyeân lyù töông töï. Chính vì theá neân ñoä leäch
Ñoä leäch Camber
camber caøng nhoû caøng toát.
(3) Goùc Caster

Nhìn töø töøng phía cuûa baùnh tröôùc, truïc kingpin
(ñöôøng taâm cuûa thanh choáng) nghieâng veà phía sau
Truïc kingpin (khoâng phaûi moïi tröôøng hôïp). Goùc nghieâng naøy goïi laø
goùc caster. Goùc caster döông nghóa laø ñænh cuûa
Tieán thaúng
kingpin nghieâng veà phía sau, töùc laø 1 giao ñieåm cuûa
ñöôøng thaúng keùo daøi cuûa truïc kingpin vôùi maët ñaát
ñöôïc xaùc ñònh phía tröôùc ñieåm tieáp xuùc cuûa ta-loâng
loáp xe.
Thoâng thöôøng, goùc caster (goùc nghieâng kingpin) laø 30
Goùc Troïng taâm taûi troïng hoaëc nhoû hôn.
daãn
Ñöôøng taâm cuûa Muïc ñích cuûa goùc caster

truïc kingpin Ñöôøng taâm cuûa con Taïo tính ñònh höôùng cho caùc baùnh tröôùc khi di
laên caster
chuyeån:
Nhö hình minh hoïa, giao ñieåm cuûa ñöôøng taâm truïc
Goùc caster
Tieán thaúng kingpin vôùi maët ñöôøng ñöôïc xaùc ñònh phía tröôùc tieáp
ñieåm cuûa loáp – ñöôøng (taâm chòu taûi). Do ñoù baùnh
tröôùc bò keùo bôûi kingpin ñeå taïo söï ñònh höôùng oån
ñònh. Khoaûng caùch daãn taïo söï ñònh höôùng oån ñònh.
Treân nhieàu xe ñaåy haøng vaø con ñoäi caù saáu thì con laên
caster nhö hình minh hoïa ñöôïc trang bò.
Löïc daãn ñoäng Löïc phaûn hoài
Vì con laên caster coù 1 goùc caster (khoaûng caùch daãn
Goùc daãn
höôùng) neân noù deã daøng chuyeån höôùng sôùm.
-3-
CHÖÔNG 17
(4) Goùc nghieâng Kingpin

Goùc nghieâng kingpin
Nhìn töø phía tröôùc xe, kingpin (ñöôøng taâm ñi qua 2
Goùc Camber
ñaàu cuûa roâ-tuyn) nghieâng vaøo phía trong, nghóa laø noù
Ñöôøng vuoâng goùc
khoâng vuoâng goùc vôùi maët ñaát. 1 giao ñieåm cuûa ñöôøng
thaúng keùo daøi cuûa truïc kingpin vôùi maët ñaát ñöôïc xaùc
ñònh naèm treân ñöôøng taâm cuûa ta-loâng loáp xe.
Khoaûng caùch chæ ra trong hình goïi laø ñoä leäch camber
hoaëc ñoä leäch kingpin.
Goùc leäch Camber

(Goùc leäch Kingpin)
Muïc ñích cuûa goùc nghieâng Kingpin

Ñeå ñieàu khieån laùi deã daøng (keát hôïp vôùi goùc camber):
Khi xoay vaønh tay laùi, ñieåm (a) treân hình minh hoïa coù
Thaân xe bò xu höôùng bò haï thaáp tuøy thuoäc vaøo ñoä nghieâng cuûa
Truïc quay
ñaåy leân Loáp xe
truïc quay. Tuy nhieân, vì loáp xe khoâng theå luùn xuoáng
maët ñaát vaø troïng löôïng xe khoâng cho pheùp naâng cao
thaân xe neân keát quaû laø baùnh xe nhaän löïc naøy vaø ñöa
noù veà vò trí thaúng.
Ñöôøng taâm
goùc Kingpin
(Ñieåm tieáp xuùc loáp-ñöôøng)
3. Kieåm tra vaø ñieàu chænh

Phöông phaùp ñöôïc duøng ñeå ñieàu chænh goùc ñaët baùnh xe thay ñoåi tuøy thuoäc vaøo loaïi xe vaø heä thoáng treo.
Ñeå bieát theâm chi tieát, haõy xem “BAÛO DÖÔÕNG TREÂN XE” - PHAÀN 33 “HEÄ THOÁNG TREO TRÖÔÙC” hoaëc
PHAÀN 34 “HEÄ THOÁNG TREO SAU” – Khung gaàm cuûa Taøi lieäu höôùng daãn söûa chöõa.
-4-
CHÖÔNG 18
HEÄ THOÁNG LAÙI
1. Ñaëc ñieåm
(1) Caáu taïo cuûa heä thoáng laùi
Heä thoáng laùi bao goàm caùc yeáu toá cô khí sau:
• Truyeàn chuyeån ñoäng quay cuûa vaønh tay laùi ñeán baùnh raêng daãn höôùng.
• Taêng löïc quay (moâmen xoaén) vaø truyeàn ñeán khôùp laùi.
• Duy trì söï töông quan cuûa goùc ñaët baùnh xe giöõa baùnh traùi vaø phaûi.
Cô caáu baùnh raêng daãn höôùng ñöôïc duøng ñeå taïo tyû soá chính xaùc cho vieäc ñieàu khieån vaønh tay laùi nheï
nhaøng. Cô caáu naøy coù tính quyeát ñònh ñeán caûm giaùc, söï oån ñònh vaø ñoä an toaøn cuûa vieäc ñieàu khieån laùi.
Caùc cô caáu baùnh raêng daãn höôùng söû duïng phoå bieán ñöôïc phaân thaønh caùc loaïi sau:
• Loaïi Thanh raêng & baùnh raêng
• Loaïi loõi bi
• Loaïi• truïc vít - choát
• Loaïi truïc vít - baùnh raêng quaït - con laên
Treân xe du lòch vaø taûi nheï cuûa Mitsubishi thì söû duïng loaïi thanh raêng baùnh raêng vaø oå bi tuaàn hoaøn.
(2) Nguyeân lyù cuûa heä thoáng laùi

Heä thoáng laùi ñöôïc duøng ñeå thay ñoåi höôùng di chuyeån cuûa xe moät caùch tuøy yù theo mong muoán cuûa
ngöôøi laùi.
Do ñoù phaûi ñaùp öùng ñöôïc nhöõng ñoøi hoûi sau:
• Coù theå deã daøng thay ñoåi höôùng ñi moät caùch nheï nhaøng.
• Baùn kính quay voøng ñuû nhoû ñeå thay ñoåi höôùng laùi trong khoâng gian chaät heïp.
• Höôùng laùi ñöôïc giöõ oån ñònh khi xe di chuyeån.
Ñeå ñaûm baûo vaøo cua nheï nhaøng maø baùnh xe khoâng bò tröôït, taâm quay cuûa baùnh traùi phaûi truøng vôùi
baùnh phaûi. Do ñoù, khi xe quay voøng, goùc quay cuûa baùnh trong lôùn hôn baùnh ngoaøi.
Goùc kingpin
Vaønh tay laùi
Ñoøn cam
Thanh
laùi
noái
Truïc laùi
Caàu sau
Cuïm khôùp laùi
Cuïm naép che

Chuïp buïi
Baùnh daãn höôùng
Thöôùc laùi vaø Baùnh sau

khôùp laùi
Tröôøng hôïp reõ phaûi Taâm quay
-1-
CHÖÔNG 18
HEÄ THOÁNG LAÙI
2. Phaân loaïi heä thoáng laùi

(1) Loaïi thanh raêng – baùnh raêng
Hieän nay, cô caáu laùi loaïi thanh raêng – baùnh raêng ñöôïc trang bò treân haàu heát caùc xe du lòch cuûa
Mitsubishi. Thanh raêng aên khôùp vôùi baùnh nhoâng coù lieân keát vôùi truïc laùi. Ñeå ñieàu khieån laùi thì thanh raêng
di chuyeån theo phöông ngang. Khaùc vôùi cô caáu laùi loaïi oå bi tuaàn hoaøn, cô caáu naøy tröïc tieáp di chuyeån
thanh raêng töông öùng vôùi thanh giaèng. Do ñoù, vaønh tay laùi seõ nhaän löïc va ñaäp hoaëc chaán ñoäng töø maët
ñöôøng. Tuy nhieân, cô caáu thanh raêng – baùnh raêng ñöôïc söû duïng roäng raõi vì laøm vieäc nhanh, caáu taïo
ñôn giaûn vaø troïng löôïng nheï.
Baùnh nhoâng
Truïc laùi
Thanh noái
Baùnh nhoâng
Thanh noái
Thanh raêng
Thöôùc laùi Thanh raêng Thanh noái
Thanh raêng
OÁng loùt OÁng boïc
Baùnh nhoâng
Thanh raêng
Thöôùc laùi
OÁc ñôõ thanh raêng
OÁc ñôõ thanh raêng
Baùnh Thanh noái

nhoâng Thanh raêng
OÁng boïc
Roâ-tuyn
(2) Loaïi loõi bi (oå bi tuaàn hoaøn)

Cô caáu laùi loaïi loõi bi coøn ñöôïc goïi laø oå bi tuaàn hoaøn hoaëc oå bi truïc vít. Cô caáu laùi naøy laø moät trong
nhöõng cô caáu ñöôïc söû duïng nhieàu nhaát.
Truïc vít coù ren ngoaøi coù hình daïng ñaëc bieät aên khôùp vôùi loõi bi.
Loõi bi coù nhieàu vieân bi theùp laên ñoàng thôøi vôùi oáng tröôït cuûa loõi vaø tuaàn hoaøn nhôø raõnh ren hình thaønh
giöõa truïc vít vaø loõi.
Thanh raêng hình thaønh ôû maët beân cuûa loõi bi aên khôùp vôùi baùnh raêng quaït ñöôïc laép treân truïc vuoâng goùc.
Cô caáu naøy coù hieäu suaát cô khí cao vaø choáng moøn toát, ñoàng thôøi coù goùc laøm vieäc lôùn.
-2-
CHÖÔNG 18
HEÄ THOÁNG LAÙI
Naép che
Loõi bi
Bu-loâng
ñieàu chænh
Truïc vuoâng
goùc
OÁng bi Vaønh tay
Boát laùi laùi
Baùnh vít
Giaù nghieâng
Naép che Thanh truyeàn
Truïc laùi
Boát laùi
Thanh truyeàn
Ñoøn daãn höôùng

Cuïm thanh noái (phaûi)
Cuïm thanh chuyeån tieáp

Cuïm thanh noái (traùi)
3. Heä thoáng trôï löïc laùi

Heä thoáng trôï löïc laùi ñöôïc thieát keá nhaèm giaûm löïc ñaùnh laùi cuûa ngöôøi laùi baèng caùch söû duïng aùp löïc thuûy
löïc töø bôm daàu, giaûm toái ña söï meät moûi khi xoay vaønh tay laùi trong luùc xe döøng hoaëc di chuyeån toác ñoä
chaäm. Veà caáu taïo, noù ñöôïc phaân thaønh loaïi tích hôïp vaø loaïi lieân keát. Xe du lòch cuûa Mitsubishi söû duïng
heä thoáng trôï löïc laùi loaïi tích hôïp ñöôïc chia thaønh 2 kieåu döïa vaøo thieát keá hoäp thöôùc laùi, töùc laø loaïi thanh
raêng – baùnh raêng vaø loaïi oå bi tuaàn hoaøn.
Trôï löïc laùi cuõng bao goàm heä thoáng trôï löïc ñieàu khieån ñieän töû (EPS) coù doøng thuûy löïc ñöôïc maùy tính
ñieàu khieån nhaèm ñaït thao taùc laùi toái öu ñoái vôùi moïi vaän toác cuûa xe vaø ñieàu kieän laùi.
-3-
CHÖÔNG 18
HEÄ THOÁNG LAÙI
Bình chöùa daàu

Truïc laùi
OÁng daàu hoài
OÁng cao aùp
Vaønh tay laùi

OÁng huùt daàu
Bôm daàu
Thöôùc laùi
Heä thoáng trôï löïc laùi bao goøm nhöõng boä phaän sau:
• Bôm daàu trôï löïc
• Bình chöùa daàu
• Hoäp thöôùc laùi (bao goàm caùc ñöôøng daàu thuûy löïc)
• OÁng aùp löïc
• OÁng laøm maùt daàu
4. Baûo döôõng
(1) Caùc khôùp noái
Kieåm tra rô loûng vaø hö hoûng caùc khôùp laùi, ñoàng thôøi
khieåm tra hö hoûng caùc phôùt daàu vaø chuïp buïi.
• Laéc vaønh tay laùi töøng chuùt moät sang traùi vaø phaûi
vaø kieåm tra ñoä rô vaø loûng trong khôùp noái, rô loûng
khi laép, caùc thanh hoaëc tay ñoøn bò uoán cong hoaëc
hö hoûng.
• Kieåm tra caùc phôùt daàu vaø chuïp buïi cuûa roâ-tuyn
ñaõ ñöôïc laép ñuùng (vaøo ñuùng vò trí) vaø khoâng bò
hö hoûng.
-4-
CHÖÔNG 18
HEÄ THOÁNG LAÙI
(2) Ñoä rô vaønh tay laùi

• Ñaët baùnh tröôùc höôùng thaúng vaø xoay nheï vaønh
tay laùi thuaän chieàu vaø ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà.
Vôùi thao taùc naøy, ño löôïng di chuyeån cuûa vaønh
tay laùi cho ñeán khi baùnh tröôùc baét ñaàu xoay (ño
theo chu vi cuûa vaønh tay laùi).
• Trong khi taùc duïng löïc theo höôùng tröôùc – sau,

leân – xuoáng vaø traùi – phaûi, kieåm tra xem coù ñoä rô
loûng hoaëc tieáng keâu baát thöôøng hay khoâng.
(3) Möùc daàu hoäp thöôùc laùi

(Loaïi oå bi tuaàn hoaøn)
Thöôùc chuyeân duøng
Kieåm tra möùc daàu hoäp thöôùc laùi vaø chaâm theâm
hoaëc vít nhoû moät löôïng daàu boâi trôn tieâu chuaån neáu caàn thieát.
Naép ñaäy Daàu boâi trôn hoäp thöôùc laùi:

(maët treân) Hypoid gear oil API GL-4, SAE80
(4) Möùc daàu trôï löïc

Naép Kieåm tra möùc daàu trôï löïc naèm trong khoaûng tieâu
chuaån (giöõa möùc “MAX” vaø “MIN” treân que thaêm
daàu). neáu caàn chaâm theâm thì khôûi ñoäng ñoäng cô vaø
ñaùnh heát laùi sang traùi va phaûi vaøi laàn ñeå xaû heát
khoâng khí trong heä thoáng.
Vaïch ño
Daàu trôï löïc:
ATF DEXRON II hoaëc Dexron III
Toát
Vaïch chaâm
-5-
CHÖÔNG 19
LOÁP XE VAØ BAÙNH XE
1. Phaân loaïi theo caáu hình

(1) Loáp boá cheùo
Maët caét xieân caùc lôùp boá cheùo ñöôïc boù xen keõ nhau
trong ñöôøng gôø cuûa lôùp vaûi neàn. Töùc laø caùc lôùp sôïi
Ta-loâng chaïy xen keõ theo höôùng xieân doïc theo chu vi cuûa lôùp
vaûi neàn.
Khi loáp voõng xuoáng do taûi, caùc lôùp sôïi cuûa noù trôû
thaønh daïng hình thoi, gioáng nhö moät khung truyeàn,
cho hieäu öùng ñeäm toát vaø taïo caûm giaùc ngoài toát.
Lôùp phaân caùch
Vaûi neàn Tuy nhieân, loaïi loáp naøy keùm hôn loáp boá troøn veà khaû
naêng choáng moøn.
Meùp loáp
(2) Loáp boá troøn

Loáp xe coù sôïi ñöôïc boá trí toûa troøn (vuoâng goùc vôùi
Lôùp phaân caùch Lôùp boá troøn vaønh loáp) nhö moâ taû ôû hình beân. Caáu taïo toûa troøn
cuûa caùc lôùp sôïi coù theå chòu ñöôïc aùp suaát beân trong
hoaëc va ñaäp beân ngoaøi, nhöng noù khaù yeáu khi chòu
löïc taùc duïng doïc theo höôùng chu vi.
Do ñoù, caùc sôïi phaân caùch ñöôïc beän doïc theo chu vi
(söï boá trí lôùp boá) ñeå traùnh giaõn nôû theo chu vi do
phình to ra.
So vôùi loaïi loáp cheùo thì loáp boá troøn ñaøn hoài theo
phöông ngang vaø coù ñoä cöùng cao theo höôùng chu vi.
Hôn nöõa, maët caét ngang cuûa loáp boá troøn thì roäng hôn
so vôùi chieàu cao (heä soá chieàu cao thaáp). Vì vaùch loáp
ñaøn hoài vaø phaàn tieáp xuùc loáp – ñöôøng coù ñoä cöùng
cao neân ta-loâng (gaân loáp) coù theå tieáp xuùc ñeàu vôùi
ñöôøng.
Nhöõng öu ñieåm khi duøng loáp boá troøn

• Vì loáp boá troøn coù ñaëc tính tieáp xuùc loáp – ñöôøng raát toát neân khaû naêng tröôït coù theå giaûm khi vaøo cua,
ñaûm baûo ñoä an toaøn khi vaøo cua ôû toác ñoä cao.
• Vì lôùp sôïi khoâng bò bieán daïng ñaùng keå neân ma saùt beân trong nhoû sinh ra ít nhieät hôn, do ñoù khoâng
xuaát hieän dao ñoäng ñöùng. ÔÛ toác ñoä cao, khaû naêng choáng moøn cuûa loáp boá troøn vöôït troäi hôn so vôùi
loáp boá cheùo.
• Löïc caûn laên nhoû goùp phaàn taêng suaát tieâu hao nhieân lieäu ôû toác ñoä cao.
• Löïc baùm ñöôøng lôùn taïo löïc keùo vaø löïc quay voøng toát.
Caùc ñaëc tính treân thay ñoåi tuøy thuoäc vaøo goùc phaúng (heä soá chieàu cao) vaø hình daïng ta-loâng (gaân loáp).
Nhöõng öu ñieåm naøy ñöôïc taïo neân chuû yeáu nhôø lôùp sôïi phaân caùch ñöôïc beän doïc theo chu vi vaø söï bieán
daïng cuûa loáp ñöôïc giaûm xuoáng bôûi chaát lieäu phuø hôïp cuûa lôùp boá.
Nhöõng nhöôïc ñieåm khi duøng lôùp boá troøn

• Vieäc cheá taïo ñoøi hoûi ñoä chính xaùc cao vaø chaát lieäu sôïi khaù ñaét tieàn daãn ñeán giaù thaønh cao.
• Vì ñoä cöùng vöõng cuûa lôùp phaân caùch raát cao neân caûm giaùc ngoài khoâng thoaûi maùi khi di chuyeån treân
ñöôøng maáp moâ ôû toác ñoä thaáp.
• Hieän töôïng laéc lö xe coù theå xaûy ra.
-1-
CHÖÔNG 19
(3) Kích thöôùc thieát keá cuûa loáp

a. Loáp boá cheùo
Thoâng soá thieát keá cuûa loáp boá cheùo ví duï nhö “6.00-S-12-4PR” chöùa ñöïng nhöõng thoâng tin sau.
• 6.00: Chieàu cao toång theå cuûa loáp (ñôn vò inch)
Chieàu roäng toång theå
Ñoái vôùi loaïi 1, hieån thò chöõ soá khaùc “5” vaø “0” ôû vò
trí soá thaäp phaân ñaàu tieân.
Ñoái vôùi loaïi 2, hieån thò chöõ soá “5” hoaëc “0”.
Ñoái vôùi loaïi 3, hieån thò chöõ soá “5” ôû vò trí soá thaäp
phaân thöù hai.
• S: hieån thò “S” hoaëc “H” tuøy thuoäc vaøo khoaûng toác
ñoä.
• 12: Ñöôøng kính vaønh (trong) cuûa loáp (ñôn vò inch)
• 4PR: Xeáp loaïi sôïi
Ñöôøng kính Ñoä beàn loáp ñöôïc ñaëc tröng bôûi soá lôùp sôïi coâ-ton
maâm tieâu chuaàn.
b. Loáp boá troøn

Thoâng soá thieát keá cuûa loáp boá troøn ví duï nhö “185/70R13 90H” chöùa ñöïng nhöõng thoâng tin sau.
• 185: Chieàu roäng toång theå cuûa loáp (mm)
Chieàu roäng toång theå
• 70: Heä soá chieàu cao = Chieàu cao tieát dieän
vuoâng goùc / Chieàu roäng tieát dieän vuoâng (%)
• R: Loaïi loáp = Radial
• 13: Ñöôøng kính vaønh (trong) loáp (ñôn vò inch)
Chieàu cao • 90: Maõ soá khaû naêng chòu taûi cuûa loáp
• H: Maõ soá khoaûng toác ñoä toái ña cho pheùp
“S”: 180 km/h, “H”: 210 km/h…
Ñöôøng kính
maâm
2. Baûo döôõng
(1) Ñaûo loáp
Chu kyø thay loáp coù theå ñöôïc keùo daøi neáu caùc loáp moøn ñeàu. Phöông phaùp ñaûo loáp thay ñoåi tuøy thuoäc
vaøo caùc thoâng soá cuûa loáp.
LÖU YÙ
• Ñeå duy trì hieäu suaát cuûa loáp boá troøn, khoâng ñöôïc thay ñoåi chieàu quay khi ñaûo loáp.
• Khi kích htöôùc cuûa loáp tröôùc vaø sau khaùc nhau thì khoâng ñöôïc ñaûo vôùi nhau.
• Neáu loáp döï phoøng khaùc vôùi loáp tieâu chuaån (neáu duøng taïm thôøi) thì khoâng ñöôïc ñaûo loáp döï
phoøng. Loáp taïm thôøi coù ñaëc tính di chuyeån keùm hôn so vôùi loáp tieâu chuaån.
-2-
CHÖÔNG 19
Loáp boá cheùo (khoâng coù loáp döï phoøng) Loáp boá cheùo (coù loáp döï phoøng)
Loáp boá troøn (khoâng coù loáp döï phoøng) Loáp boá troøn (coù loáp döï phoøng)
(2) AÙp suaát bôm hôi

Neáu aùp suaát hôi quaù cao thì loáp coù theå bò hoûng do
va ñaäp vôùi maët ñöôøng, vaø/hoaëc phaàn trung taâm loáp
seõ bò moøn baát thöôøng.
Neáu aùp suaát hôi quaù thaáp thì baùnh xe vaø heä thoáng
treo seõ bò hoûng do va ñaäp vôùi maët ñöôøng, vaø/hoaëc
caïnh loáp seõ bò moøn baát thöôøng. Ñoàng thôøi suaát tieâu
hao nhieân lieäu cuõng keùm ñi.
AÙp suaát loáp seõ giaûm daàn ngay caû khi söû duïng thoâng
thöôøng vì vaäy phaûi bôm thöôøng xuyeân.
Caùc daáu baùo moøn hieån thò giôùi haïn söû duïng cuûa
Daáu hieån thò vò trí baùo moøn (6 vò trí) loáp ñöôïc xaùc ñònh baèng ta-loâng (gaân loáp).
Caùc daáu baùo moøn ñöôïc ñaët caùch ñeàu ôû 6 vò trí doïc
Thöôùc theo beà maët gaân loáp.
ño
Daáu baùo moøn seõ xuaát hieän khi ñoä saâu raõnh gaân loáp
moøn ñeán 1.6 mm.
Neáu daáu baùo xuaát hieän thì ñaëc tích di chuyeån cuûa
loáp seõ suy giaûm nghieâm troïng. Ñieàu naøy ñaëc bieät
Daáu baùo moøn ñuùng treân ñöôøng öôùt khi hieän töôïng löôùt nöôùc xuaát
hieän.
Moøn baát thöôøng
-3-
CHÖÔNG 19
(3) Söû duïng baùnh xe

Ñai oác baùnh xe neân ñöôïc nôùi loûng vaø sieát chaët theo thöù töï xaùc ñònh. Neáu khoâng tuaân theo thöù töï naøy thì
baùnh xe coù theå bò bieán daïng, rung ñoäng khi di chuyeån, laøm hö hoûng heä thoáng treo vaø/hoaëc tính naêng söû
duïng coù theå suy giaûm.
Baùnh xe 4 loã Baùnh xe 5 loã
Söû duïng baùnh nhoâm

• Nhoâm coù tính kieàm, vì vaäy, khi söû duïng dung moâi veä sinh xe hoaëc bò nöôùc bieån / chaát choáng
ñoùng baêng maët ñöôøng•(dung dòch muoái) baén vaøo baùnh nhoâm thì phaûi röûa saïch caøng sôùm caøng
toát. Sau khi röûa xe, neân boâi saùp daønh cho thaân xe hoaëc baùnh xe vaøo töøng baùnh. Vieäc naøy seõ
ngaên ngöøa hieän töôïng aên moøn baùnh nhoâm.
• Khoâng ñöôïc phun nöôùc noùng tröïc tieáp vaøo baùnh nhoâm (khi veä sinh baèng hôi nöôùc).
• Khi sieát baùnh nhoâm phaûi tuaân theo caùc höôùng daãn sau:
1. Lau saïch beà maët moay-ô.
2. Sau khi duøng tay sieát caùc ñai oác baùnh xe, sieát chaët chuùng baèng löïc sieát tieâu chuaån.
3. Khoâng ñöôïc sieát ñai oác baèng suùng khí neùn hoaëc duøng chaân ñaïp chìa khoùa vaën ñai oác baùnh
xe.
4. Khoâng ñöôïc boâi daàu vaøo ren.
(4) Caân baèng baùnh xe

Neáu baùnh xe (cuøng vôùi loáp) khoâng ñöôïc caân baèng khoái löôïng thì dao ñoäng seõ xuaát hieän do maát caân
baèng löïc ly taâm trong khi di chuyeån. Vì löïc ly taâm tyû leä vôùi bình phöông toác ñoä quay neân ñoøi hoûi vieäc
caân baèng phaûi chính xaùc ñaëc bieät khi di chuyeån toác ñoä cao.
Caân baèng baùnh xe ñöôïc ñaùnh giaù theo tieâu chí caân baèng tónh vaø caân baèng ñoäng. Caàn löu yù raèng neáu
caùc kích thöôùc cuûa loáp hoaëc ñoä cöùng vöõng khoâng ñoàng nhaát thì dao ñoäng baát thöôøng coù theå xaûy ra khi
di chuyeån.
-4-
CHÖÔNG 19
Caân baèng tónh

Caân baèng tónh laø söï caân baèng khoái löôïng phaân
Caân baèng / maát boá theo phöông höôùng taâm baùnh xe. Khi baùnh
caân baèng tónh xe ñöôïc treo treân moät truïc naèm trong maët
phaúng ñöùng thì noù seõ quay cho ñeán khi phaàn
naëng nhaát naèm ôû döôùi ñaùy neáu söï phaân boá
troïng löôïng khoâng ñoàng ñeàu. Tình traïng naøy
goïi laø baùnh xe maát caân baèng tónh. Neáu baùnh xe
döøng laïi töï do ôû baát kyø ñieåm naøo thì noù ñaõ ñöôïc
caân baèng tónh ñònh.
Loáp xe Tröôøng hôïp phaàn X ñöôïc hieån thò treân hình

töông öùng vôùi vaät naëng, khoái löôïng caân baèng
töông öùng vôùi khoái löôïng thöøa cuûa vaät X seõ
ñöôïc theâm vaøo phía Y treân chu vi cuûa vaønh
(ñieåm ñoái xöùng qua taâm baùnh xe), nhôø ñoù ñaït
ñöôïc ñoä caân baèng tónh chính xaùc.
Caân baèng / maát caân baèng ñoäng Caân baèng ñoäng
Caân baèng ñoäng laø söï caân baèng khoái löôïng
phaân boá theo phöông ngang cuûa baùnh xe. Neáu
baùnh xe coù 1 ñieåm naëng baát keå ôû caïnh trong
hay ngoaøi thì noù seõ laéc hoaëc ñaûo khi quay treân
1 truïc. Tình traïng naøy goïi laø maát caân baèng
ñoäng.
Loáp xe
-5-
CHÖÔNG 20
HEÄ THOÁNG PHANH
1. Nguyeân lyù phanh

Heä thoáng phanh ñöôïc duøng ñeå giaûm toác ñoä hoaëc ngöøng xe khi di chuyeån, hoaëc ngaên ngöøa chuyeån
ñoäng voâ yù khi ñaäu xe. Thoâng thöôøng, xe ñöôïc trang bò heä thoáng phanh loaïi ma saùt.
PHANH TANG TROÁNG PHANH ÑÓA
2. Caùc chi tieát cuûa heä thoáng phanh

(1) Phanh tang troáng
a. Caáu taïo
(i) Loaïi daãn ñoäng / bò ñoäng
Hieäu öùng töï cöôøng hoùa cuûa phanh tang troáng ñöôïc
Xy lanh phanh
moâ taû nhö sau (laáy guoác phanh loaïi daãn ñoäng / bò
ñoäng laøm ví duï).
Ñoái vôùi loaïi naøy, ñaàu döôùi cuûa töøng guoác phanh
ñöôïc giöõ chaët baèng choát ñònh vò hoaëc xy lanh ñieàu
chænh vaø ñaàu treân cuûa noù ñöôïc lieân keát vôùi xy lanh
phanh baùnh xe. Khi ñaïp phanh, xy lanh phanh ñaåy
vaø giaõn roäng caùc guoác phanh, troáng phanh quay
theo chieàu muõi teân laøm cho guoác phanh beân traùi bò
keùo maïnh theo chieàu quay bôûi ma saùt vôùi troáng
Xy lanh ñieàu chænh phanh vaø guoác phanh beân phaûi bò ñaåy ngöôïc laïi do
löïc ñaåy.
Khi guoác phanh bò keùo theo troáng phanh thì löïc ma
saùt taêng leân. Haønh ñoäng naøy ñöôïc goïi laø hieäu öùng
töï cöôøng hoùa. Guoác phanh xuaát hieän hieäu öùng naøy
ñöôïc goïi laø guoác phanh daãn ñoäng vaø guoác phanh
coøn laïi goïi laø guoác phanh bò ñoäng.
Xy lanh phanh
Guoác daãn ñoäng Guoác bò ñoäng

Choát ñònh vò
-1-
CHÖÔNG 20
HEÄ THOÁNG PHANH
(ii) Loaïi cuøng daãn ñoäng (loaïi bôi)

Xy lanh phanh
Nhö hình minh hoïa, 2 xy lanh phanh ñöôïc trang bò
ôû 2 ñaàu cuûa caùc guoác phanh. Do ñoù, caû 2 guoác
phanh coù theå ñöôïc duøng nhö guoác phanh daãn
ñoäng.
Khi troáng phanh quay theo chieàu muõi teân thì caùc
guoác phanh ñoùng vai troø nhö guoác phanh daãn
höôùng ñeå taêng hieäu öùng töï cöôøng hoùa, nhôø ñoù taïo
ra löïc phanh lôùn hôn.
Tuy nhieân, khi troáng phanh quay theo chieàu ngöôïc
Xy lanh phanh
laïi (luøi xe) thì caùc guoác phanh hoaït ñoäng nhö guoác
phanh bò daãn vaø löïc phanh trôû neân yeáu ñi.
b. Hoaït ñoäng
Khi ñaïp baøn ñaïp phanh, pít-toâng cuûa xy lanh chính
tieán veà tröôùc neùn daàu trong xy lanh. AÙp löïc thuûy löïc
Xy lanh chính thoâng qua caùc oáng phanh ñöôïc truyeàn ñeán pít-toâng xy
Thanh ñaåy
lanh phanh cuûa töøng baùnh xe.
Nhaän aùp löïc naøy, pít-toâng giaõn ra ñaåy guoác phanh ra
Daàu phanh
ngoaøi. Boá phanh daùn treân guoác phanh bò eùp vaøo troáng
Pít-toâng
Pít-toâng phanh ñang quay nhaèm taïo ra löïc ma saùt ñaùng keå ñeå
Troáng phanh.
Baøn ñaïp
phanh
Xy lanh
Boá phanh
phanh
Guoác phanh
(2) Phanh ñóa

a. Moâ taû
Khi nhöõng xe coù khaû naêng di chuyeån vôùi toác ñoä cao
ñöôïc thieát keá thì khaû naêng vaän haønh oån ñònh ôû toác ñoä
cao cuûa ñóa phanh ñaõ thu huùt ñöôïc nhieàu söï quan taâm
hôn.
Ñaây chính laø lyù do vì sao soá löôïng xe ñöôïc trang bò 4
ñóa phanh ngaøy caøng taêng. Ñoái vôùi ñóa phanh thì caùc
maù phanh ma saùt ñöôïc eùp vaøo 2 maët cuûa ñóa ñeå taïo ra
löïc phanh. Vôùi nhöõng ñaëc tính vöôït troäi ñeà caäp sau
ñaây, ñóa phanh cung caáp hieäu suaát phanh toát hôn ôû
toác ñoä cao so vôùi phanh tang troáng.
Nhöôïc ñieåm cuûa phanh tang troáng laø taûn nhieät keùm vì
Nhieät chi tieát ma saùt bò bao kín bôûi troáng phanh. Khi söû duïng
phanh tang troáng lieân tuïc ôû toác ñoä cao thì löïc ma saùt
giaûm do hieän töôïng maát phanh, gaây ra tình traïng
phanh khoâng oån ñònh. Ngöôïc laïi, vì ñóa cuûa phanh ñóa
tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi khoâng khí neân coù theå taûn nhieät
toát.
Ngay caû khi söû duïng phanh ñóa lieân tuïc ôû toác ñoä cao
thì hieän töôïng maát phanh cuõng khoâng xuaát hieän. Do
ñoù, löïc phanh oån ñònh coù theå ñöôïc taïo ra ngay caû khi
di chuyeån ôû toác ñoä cao.
-2-
CHÖÔNG 20
HEÄ THOÁNG PHANH
Löu yù:
HIEÄN TÖÔÏNG MAÁT PHANH
Hieän töôïng giaûm hoaëc maát daàn hieäu quaû phanh bôûi söï quaù nhieät cuûa boá phanh hoaëc maù phanh do
phanh gaáp hoaëc phanh quaù laâu, chaúng haïn nhö khi di chuyeån xuoáng ñöôøng ñoài nuùi.
So vôùi phanh tang troáng, phanh ñóa coù nhöõng öu vaø nhöôïc ñieåm sau:
Nhöõng öu ñieåm khi söû duïng heä thoáng phanh ñóa

Vì hieän töôïng töï cöôøng hoùa khoâng ñöôïc duøng trong phanh ñóa neân söï oån ñònh phanh coù theå taùc duïng
leân caû baùnh xe traùi vaø phaûi, hieám khi xaûy ra hieän töôïng phanh 1 beân.
Vì ñóa phanh khoâng bò aûnh höôûng ñaùng keå do nhieät neân ñoä rô baøn ñaïp phanh khoâng thay ñoåi nhieàu.
Ñóa quay laøm vaêng nöôùc nhôø löïc ly taâm neân phanh ñóa coù khaû naêng choáng buøn hoaëc nöôùc.
Nhöõng nhöôïc ñieåm khi söû duïng heä thoáng phanh ñóa
Vì hieän töôïng töï cöôøng hoùa khoâng ñöôïc duøng trong phanh ñóa neân hieäu suaát phanh ôû toác ñoä thaáp coù
phaàn keùm hôn phanh tang troáng.
Vì khu vöïc ma saùt (maù phanh) nhoû neân phaûi taùc duïng aùp löïc lôùn vaøo maù phanh, töùc laø caàn aùp löïc thuûy
löïc lôùn (löïc ñaïp maïnh leân baøn ñaïp phanh).
b. Hoaït ñoäng
Nguyeân lyù cô baûn cuûa phanh ñóa töông töï nhö
panh tang troáng. Ñöôïc trang bò thay cho troáng
Xy lanh chính Thanh ñaåy phanh laø ñóa baèng gang quay cuøng vôùi baùnh xe.
Caùc maù phanh ñöôïc eùp vaøo caû 2 maët cuûa ñóa
ñeå taïo ra ma saùt phanh.
Daàu phanh
Pít-toâng
Baøn ñaïp
Maù
Pít-toâng
phanh Ñóa phanh
-3-
CHÖÔNG 20
HEÄ THOÁNG PHANH
(3) Xy lanh chính (toång phanh)

Xy lanh chính ñöôïc duøng ñeå bieán löïc ñaïp leân baøn
ñaïp phanh thaønh aùp löïc thuûy löïc. Noù bao goàm bình
Maøng
chöùa daàu phanh, xy lanh vaø pít-toâng ñeå taïo ra aùp
löïc thuûy löïc…
Bình chöùa ñöôïc laøm töø nhöïa toång hôïp môø ñuïc ñeå
Bình chöùa
coù theå kieåm tra möùc daàu phanh töø beân ngoaøi. noù coù
Coång vaøo Caûm bieán moät caûm bieán möùc daàu ñeå baùo hieäu söï giaûm baát
möùc daàu thöôøng cuûa möùc daàu phanh.
Ñoàng thôøi, bình chöùa ñöôïc laøm kín. Theo ñoù, 1
Coång hoài maøng ñöôïc trang bò ñeå bieán daïng khi aùp löïc trong
Thaân xy lanh
chính
bình chöùa giaûm do möùc daàu suït thaáp. Xy lanh ñöôïc
laøm baèng gang hoaëc hôïp kim nhoâm. Trong boá trí xy
lanh chính ñoâi, coù 2 heä thoáng thuûy löïc ñoäc laäp,
baèng caùch aáy, neáu hieän töôïng roø ræ daàu xuaát hieän ôû
1 trong 2 heä thoáng thì heä thoáng coøn laïi khoâng bò
aûnh höôûng ñeå ñaûm baûo phanh an toaøn.
Loø xo hoài Pít-toâng Loø xo hoài Pít-toâng
phuï chính
Boá trí xy lanh chính

Xy lanh keùp Heä thoáng phanh cuûa xe coù 2 maïch daàu ñoäc laäp ñeå
Baøn ñaïp phanh
ñaûm baûo hieäu suaát phanh toái thieåu neáu hoûng 1
trong caùc maïch. Nhôø caáu taïo beân trong bao goàm 2
Xy lanh phanh maïch daàu (laøm vieäc theo ñoâi), xy lanh chính taïo ra
aùp löïc thuûy löïc cho töøng maïch daàu rieâng bieät,. Hôn
nöõa, heä thoáng phanh keùp naøy bao goàm ñöôøng oáng
chöõ X (kieåu ñöôøng oáng cheùo nhau) vaø chöõ H (kieåu
ñöôøng oáng tröôùc / sau rieâng bieät).
Trong kieåu ñöôøng oáng cheùo, 1 maïch daàu ñöôïc laép
cho baùnh xe tröôùc phaûi vaø sau traùi, maïch daàu coøn
laïi laép cho baùnh xe tröôùc traùi vaø sau phaûi.
Trong kieåu ñöôøng oáng tröôùc / sau, 1 maïch daàu
ñöôïc laép cho caùc baùnh tröôùc vaø maïch daàu coøn laïi
ñöôïc laép cho caùc baùnh sau.
Xy lanh keùp
Baøn ñaïp phanh
Xy lanh phanh
Treân xe FWD coù khoái löôïng phaân boá phía tröôùc lôùn thì löïc phanh lôùn hôn ñöôïc taùc duïng leân caùc baùnh
sau. Neáu boá trí ñöôøng oáng tröôùc / sau ñoäc laäp ñöôïc laép cho loaïi xe naøy thì hieäu suaát phanh bò giaûm
ñaùng keå neáu xuaát hieän roø ræ trong maïch daàu tröôùc.
Do ñoù, boái trí ñöôøng oáng cheùo (ñöôøng oáng phöùc hôïp) ñöôïc duøng treân xe FWD ñeå ngaên ngöøa hieän
töôïng giaûm suùt ñaùng keå hieäu suaát phanh khi xaûy ra roø ræ daàu.
-4-
CHÖÔNG 20
HEÄ THOÁNG PHANH
(4) Boä trôï löïc phanh

Boä trôï löïc chaân khoâng baøn ñaïp phanh ñöôïc laép
Van 1 chieàu giöõa baøn ñaïp phanh vaø xy lanh chính. AÙp suaát
aâm töø ñöôøng oáng naïp taùc duïng leân xy lanh
Maøng chính vaø aùp suaát khí trôøi taùc duïng leân phía baøn
ñaïp phanh khi ñaïp. Ngoaøi löïc ñaïp cuûa ngöôøi laùi
leân baøn ñaïp phanh thì boä trôï löïc phanh taùc duïng
Thaân van
aùp suaát chaân khoâng ñeå vieäc phanh hieäu quaû.
Thanh ñaåy
Thanh
ñaåy
Van pít-toâng
Buoàng aùp suaát khí trôøi
Buoàng chaân khoâng (aùp suaát aâm)

AÙp suaát khí
trôøi
naïp
Coå goùp
AÙp suaát
chaân khoâng
(5) Daàu phanh

Daàu phanh laø 1 dung dòch polyglycol coù chöùa dung moâi ñieàu chænh ñoä nhôùt (glycol ethyl), chaát choáng oâ
xi hoùa vaø choáng aên moøn. Chaát löôïng cuûa daàu phanh töông töï vôùi chaát choáng ñoâng. Vì vaäy, thuaät ngöõ
“daàu phanh” laø khoâng chính xaùc tuy nhieân noù seõ ñöôïc söû duïng.
Daàu phanh phaûi thoûa maõn nhöõng ñaëc tính yeâu caàu sau:
• Coù theå duy trì ñoä nhôùt vaø ñoä loûng phuø hôïp ôû nhieät ñoä hoaït ñoäng.
• Tính chaát hoùa hoïc oån ñònh.
• Ñieåm soâi cuûa daàu phanh phaûi ñuû cao ñeå khoâng deã xaûy ra hieän töôïng ngheõn hôi.
• Daàu phanh phaûi coù ñaëc tính khoâng laøm bieán chaát caùc vaät lieäu cao su. Cuï theå, noù seõ khoâng laøm
giaõn nôû / co ruùt cuùp-pen phanh.
• Daàu phanh khoâng ñöôïc aên moøn kim loaïi.
• Tính huùt aåm cuûa daàu phanh phaûi thaáp.
-5-
CHÖÔNG 20
HEÄ THOÁNG PHANH
Löu yù:
HIEÄN TÖÔÏNG NGHEÕN HÔI
Tình traïng ngheõn hôi nghóa laø söï giaùn ñoaïm aùp löïc daàu phanh gaây ra bôûi söï bay hôi (boït khí trong
ñöôøng oáng). Neáu daàu phanh bò ñun soâi vaø bay hôi do nhieät thì seõ hình thaønh boït khí.
Hieän töôïng naøy xuaát hieän khi ñang di chuyeån thì baøn ñaïp phanh seõ tuït xuoáng saøn voâ ích khi ñaïp, töùc laø
phanh trôû neân maát hieäu quaû.
Ñeå deã hieåu thì söï giaûi thích hieän töôïng ngheõn hôi ñöôïc ñöa ra sau ñaây.
Giaû thuyeát laø ñöôøng oáng coù chöùa daàu phanh ñöôïc
Daàu phanh nung noùng bôûi nhieät ñoä beân ngoaøi thì daàu phanh seõ
soâi leân taïo ra boït khí. Khi boït khí sinh ra trong daàu
phanh, aùp löïc thuûy löïc khoâng theå taêng vì boït khí bò neùn
bôûi löïc aùp löïc (boït khí haáp thu aùp löïc taùc duïng).
Neáu xe ñang di chuyeån xuoáng ñöôøng doác daøi vôùi baøn
ñaïp phanh ñaõ ñöôïc nhaán, troáng phanh bò nung noùng
ñeán nhieät ñoä raát cao. Nhieät ñoä sinh ra truyeàn cho xy
OÁng kim loaïi Ñeøn coàn lanh phanh cuûa baùnh xe. Cuõng töông töï tröôøng hôïp
daàu phanh bò nung noùng töø beân ngoaøi, daàu phanh
trong xy lanh bò ñun soâi vaø taïo ra boït khí.
Söû duïng daàu phanh

• Söû duïng daàu phanh tieâu chuaån. Khoâng ñöôïc hoøa troän vôùi loaïi daàu phanh khaùc.
• Sau thôøi gian daøi söû duïng, daàu phanh seõ haáp thu nöôùc vaø gaây giaûm ñaëc tính. Vì vaäy, phaûi thay daàu
phanh ñònh kyø theo tieâu chuaån. Neáu daàu phanh huùt löôïng nöôùc baèng 5% khoái löôïng cuûa noù thì
nhieät ñoä soâi seõ bò giaûm töø 60 ñeán 800 C.
• Khi chaâm ñaày daàu phanh, phaûi caån thaän ñeå ngaên ngöøa söï xaâm nhaäp cuûa buïi baån töø beà maët bình
chöùa. Khoâng ñöôïc sô xuaát söû duïng daàu boâi trôn ñoäng cô hoaëc baùnh raêng (daàu khoaùng).
• Neáu nöôùc ñi vaøo maïch daàu khi röûa xe thì nhieät ñoä soâi cuûa daàu phanh giaûm laøm xuaát hieän söï ngheõn
hôi.•Ñeå traùnh ñieàu naøy, phaûi chuù yù khoâng ñöôïc ñeå nöôùc ñi vaøo maïch daàu.
• Khi löu tröõ daàu phanh, phaûi laøm kín thuøng chöùa caån thaän.
• Neáu daàu phanh dính vaøo beà maët sôn thì noù seõ bò hö hoûng trong thôøi gian ngaén. Ñeå traùnh ñieàu naøy,
phaûi caån thaän khi söû duïng daàu phanh.
Hình minh hoïa bieåu dieãn caùch aùp löïc thuûy löïc bò giaûm
do boït khí trong maïch daàu. Neáu khoâng coù boït khí
trong ñöôøng daàu thì aùp löïc ñöôïc truyeàn nguyeân veïn vì
daàu phanh khoâng chòu neùn.
Hình “A” bieåu dieãn tình traïng coù boït khí trong ñöôøng
OÁng kim loaïi Khoâng khí
oáng. Nhö ñaõ chæ ra ôû hình “B”, neáu coù boït khí thì aùp löïc
“X” taùc duïng töø xy lanh chính bò haáp thu bôûi boït khí vaø
trôû thaønh aùp löïc “Y” thaáp hôn. Theo ñoù, aùp löïc thuûy
löïc giaûm tyû leä vôùi löôïng boït khí trong ñöôøng oáng daãn
ñeán giaûm hieäu quaû phanh.
AÙp löïc X bò haáp thu bôûi boït khí
-6-
CHÖÔNG 20
HEÄ THOÁNG PHANH
Söï caàn thieát cuûa vieäc xaû gioù

Neáu khoâng khí ñi vaøo heä thoáng phanh thì seõ xaûy ra truïc traëc. Ñeå traùnh ñieàu naøy, vieäc xaû gioù phaûi ñöôïc
thöïc hieän.
Hieän töôïng xaâm nhaäp hoaëc sinh ra boït khí
Tröôøng hôïp thaùo ñöôøng daàu phanh, xy lanh chính hoaëc xy lanh phanh baùnh xe, hoaëc tröôøng hôïp xuaát
hieän söï ngheõn khí.
Phanh seõ khoâng hieäu quaû tröø khi baøn ñaïp phanh•ñöôïc nhaán nhieàu laàn.
Coù caûm giaùc huït haãng khi nhaán baøn ñaïp phanh. (tình traïng raát nguy hieåm vì phanh maát taùc duïng.)
3. ABS (heä thoáng choáng boù cöùng phanh)

Taát caû baùnh xe cuûa heä thoáng choáng boù cöùng ñöôïc duøng ñeå ngaên baùnh xe tröôït do phanh gaáp haëc
phanh daøi treân maët ñöôøng trôn tröôït, nhôø ñoù duy trì khaû naêng laùi vaø ñònh höôùng. Heä thoáng naøy töï ñoäng
kieåm soaùt aùp löïc phanh cuûa caû 4 baùnh xe döïa treân söï khaùc bieät vaän toác. Heä thoáng ABS naâng cao ñaùng
keå khaû naêng “ngöøng” xe. Do ñoù, heä thoáng ñoùng vai troø raát toát khi ñöôïc laép treân xe daãn ñoäng 4 baùnh,
cuøng vôùi tính naêng “di chuyeån” toát ñaëc tröng bôûi daãn ñoäng 4 baùnh, noù caûi thieän khaû naêng ñieàu khieån laùi
trong moïi ñieàu kieän ñöôøng, caû öôùt vaø khoâ.
Giaéc chaån ñoaùn
ABS-ECU
Van rôø-le
Caûm bieán G
Caûm bieán toác ñoä xe
Coâng taéc ñeøn phanh
Boä trôï löïc Khoùa vi sai trung taâm hoaëc

phanh thuûy löïc Caûm bieán toác ñoä xe coâng taéc 4WD
4. Baûo döôõng heä thoáng phanh

(1) Kieåm tra möùc daàu phanh
Kieåm tra möùc daàu phanh ôû giöõa vaïch “MAX” vaø “MIN”
(hoaëc “A”) treân bình chöùa.
Neáu möùc daàu thaáp hôn vaïch “MIN” (hoaëc “A”) thì
chaâm theâm daàu môùi ñeán vaïch “MAX”.
LÖU YÙ
Tröôùc khi chaâm daàu phanh vaøo bình, haõy kieåm
tra roø ræ heä thoáng vaø ñoä moøn cuûa caùc maù phanh /
boá phanh.
-7-
CHÖÔNG 20
HEÄ THOÁNG PHANH
(2) Thay daàu phanh

Thaùo naép ñaäy oác xaû gioù, noái 1 oáng nhöïa vaøo vaø
ñaët ñaàu coøn laïi cuûa oáng vaøo bình chöùa.
Nôùi loûng oác xaû gioù.
Nhaán baøn ñaïp phanh ñeå xaû daàu phanh cuõ, chaâm
daàu phanh môùi khi möùc daàu trong bình chöùa haï
thaáp.
CHUÙ YÙ:
• Neáu bình chöùa caïn daàu trong khi tieán haønh thay daàu thì khoâng khí seõ ñi vaøo ñöôøng daàu. Do
ñoù caàn phaûi chuù yù ñeán möùc daàu vaø chaâm theâm neáu caàn thieát.
• Söû duïng daàu phanh tieâu chuaån (DOT3 hoaëc DOT4). Traùnh hoøa troän daàu phanh tieâu chuaån vôùi
loaïi daàu khaùc. Neáu daàu phanh tieáp xuùc vôùi khoâng khí thì noù seõ huùt aåm. Khi nöôùc ñöôïc haáp töø
khí trôøi thì nhieät ñoä soâi cuûa daàu phanh seõ giaûm vaø tính naêng phanh seõ suy yeáu nghieâm troïng.
Vì lyù do naøy, söû duïng bình chöùa ñöôïc laøm kín hoaøn toaøn loaïi 1 lít (1.06 US qt., 0.88 lmp qt.)
hoaëc 0.5 lít (0.52 US qt., 0.44 lmp qt.). ñoùng chaët naép ñaäy bình daàu phanh sau khi duøng.
• Khi daàu môùi traøn ra töø oáng nhöïa thì sieát oác xaû gioù.
CHUÙ YÙ:
Coù theå ñaùnh giaù söï thay ñoåi töø daàu cuõ sang daàu môùi bôûi söï thay ñoåi maøu saéc cuûa daàu phanh traøn
ra ngoaøi.
• Laëp laïi caùc böôùc treân cho caùc oác xaû gioù khaùc.
LÖU YÙ
Ñeå bieát trình töï xaû gioù baèng oác xaû, xem <“BAÛO DÖÔÕNG TREÂN XE” – “PHAÀN 35 - PHANH CÔ
BAÛN” – Khung gaàm> trong Taøi lieäu höôùng daãn söûa chöõa.
(3) Kieåm tra roø ræ

• Kieåm tra roø ræ daàu töø caùc ñöôøng oáng phanh.
• Toaøn boä chu vi vaø chieàu daøi cuûa caùc ñöôøng oáng phanh.
• Ñoä chaët cuûa taát caû caùc keïp.
-8-
CHÖÔNG 20
HEÄ THOÁNG PHANH
Roø ræ daàu phanh
(4) Kieåm tra ñoä moøn

a. Phanh tang troáng
• Kieåm tra ñoä daøy cuûa boá phanh.
Ñoä daøy boá phanh: toái thieåu 1.0 mm (0.04 in).
• Kieåm tra veát loõm hoaëc moøn troáng phanh.
b. Phanh ñóa
• Kieåm tra ñoä daøy cuûa maù phanh.
LÖU YÙ
Ñeå bieát chi tieát giôùi haïn moøn cuûa maù phanh,
xem <“BAÛO DÖÔÕNG TREÂN XE” – “PHAÀN 35
- PHANH CÔ BAÛN” – Khung gaàm> trong Taøi
lieäu höôùng daãn söûa chöõa.
-9-
CHÖÔNG 20
HEÄ THOÁNG PHANH
• Kieåm tra ñoä daøy ñóa phanh.
LÖU YÙ
Ñeå bieát chi tieát giôùi haïn moøn cuûa ñóa phanh,
xem <“BAÛO DÖÔÕNG TREÂN XE” – “PHAÀN 35
- PHANH CÔ BAÛN” – Khung gaàm> trong Taøi
lieäu höôùng daãn söûa chöõa.
• Kieåm tra ñoä ñaûo cuûa ñóa phanh
(5) Kieåm tra ñoä rô baøn ñaïp phanh

Khi ñoäng cô khoâng hoaït ñoäng, ñaïp baøn ñaïp phanh 2 –
3 laàn ñeå laøm saïch aùp suaát chaân khoâng töø boä trôï löïc
phanh.
Duøng tay ñaåy baøn ñaïp ñeå kieåm tra khoaûng caùch (haønh
trình töï do) ñuùng tieâu chuaån.
Neáu ñoä rô ngoaøi tieâu chuaån thì kieåm tra ñoä rô giöõa
baøn ñaïp vaø choát chöõ U, ñoä rô giöõa choát chöõ U vaø
thanh ñaåy boä trôï löïc, chieàu cao cuûa baøn ñaïp phanh vaø
vò trí laép coâng taéc ñeøn phanh.
Coâng taéc
ñeøn phanh
Thanh ñaåy
Choát
OÁc khoùa
Baøn ñaïp
phanh
- 10 -
CHÖÔNG 20
HEÄ THOÁNG PHANH
Söï caàn thieát cuûa vieäc kieåm tra / ñieàu chænh

a. Neáu chieàu cao baøn ñaïp naèm ngoaøi tieâu chuaån thì truïc traëc coù theå xaûy ra. Ñeå ngaên ngöøa ñieàu naøy,
chieàu cao baøn ñaïp phaûi ñöôïc kieåm tra vaø ñieàu chænh.
• Neáu chieàu cao baøn ñaïp thaáp hôn khoaûng tieâu chuaån:
Trong tröôøng hôïp coù baát kyø chi tieát naøo cuûa oáng daàu phanh bò hö hoûng (hoûng 1 maïch thuûy löïc) thì
khoaûng caùch haønh trình baøn ñaïp seõ thieáu.
• Neáu chieàu cao baøn ñaïp vöôït quaù khoaûng tieâu chuaån:
Vieäc ñaïp leân baøn ñaïp phanh seõ khaù khoù khaên.
b. Ñoä rô baøn ñaïp

Neáu baøn ñoä rô baøn ñaïp naèm ngoaøi tieâu chuaån thì truïc traëc coù theå xaûy ra. Ñeå ngaên ngöøa ñieàu naøy, ñoä rô
baøn ñaïp phaûi ñöôïc kieåm tra / ñieàu chænh.
• Neáu ñoä rô baøn ñaïp nhoû hôn khoaûng tieâu chuaån:
Hieän töôïng keùo reâ phanh coù theå xaûy ra. (sinh ra tieáng keâu baát thöôøng vaø suaát tieâu hao nhieân lieäu
lôùn.) Ñoàng thôøi hieäu suaát phanh giaûm do hieän töôïng maát phanh.
• Neáu ñoä rô baøn ñaïp vöôït quaù khoaûng tieâu chuaån:
Khoâng theå phanh khaån caáp moät caùch nhanh choùng.
c. Khe hôû giöõa baøn ñaïp vaø taám loùt saøn khi baøn ñaïp phanh ñöôïc nhaán hoaøn toaøn.
Neáu khe hôû khoâng naèm trong khoaûng tieâu chuaàu thì truïc traëc coù theå xaûy ra. Ñeå ngaên ngöøa ñieàu naøy
khe hôû phaûi ñöôïc kieåm tra / ñieàu chænh.
• Neáu khe hôû nhoû hôn khoaûng tieâu chuaån:
Phanh khoâng hieäu quaû vaø haønh trình baøn ñaïp khoâng ñuû khi phanh vôùi 1 maïch thuûy löïc bò hoûng.
(6) Kieåm tra caàn phanh tay / haønh trình caàn phanh tay
Ñeøn hieån thò
(a) Phanh tay loaïi caàn
Keùo caàn phanh tay vôùi löïc khoaûng 20 kg vaø kieåm
tra soá naác coù naèm trong khoaûng tieâu chuaån hay
khoâng.
(b) Phanh tay loaïi baøn ñaïp

Nhaán baøn ñaïp (vôùi moät löïc khoaûng 20 kg) cho
ñeán khi baøn ñaïp khoâng di chuyeån nöõa. Khi thöïc
hieän, kieåm tra soá naác coù naèm trong khoaûng tieâu
chuaån hay khoâng (kieåm tra tieáng “click” sinh ra bôûi
baùnh coùc).
- 11 -
CHÖÔNG 21
THAÂN XE
1. Ñaëc ñieåm caáu taïo thaân xe

(1) Thaân xe lieàn khoái
Khung gaàm, taïo neân caáu truùc khung xe, laø moät phaàn quan troïng ñeå laép heä thoáng truyeàn ñoäng vaøo (nhö
heä thoáng ñoäng cô vaø heä thoáng treo). Noù cuõng coù nhieäm vuï haáp thu va ñaäp khi di chuyeån. Tröôùc kia, xe
ñöôïc caáu taïo vôùi thaân xe ñöôïc laép treân khung gaàm. Nhöõng xe ngaøy nay coù caáu truùc thaân xe lieàn khoái,
ñöôïc söû duïng ñeå thoûa maõn nhöõng tính naêng khaùc nhau, bao goàm söùc beàn ñeå haáp thu va ñaäp töø maët
ñöôøng, ñoä an toaøn khi coù va chaïm vaø tieát kieäm nhieân lieäu.
Thaân xe lieàn khoái laø kieåu voû soø vaø taïo thaønh bao boïc khoâng gian ngoài cuûa haønh khaùch. Toaøn boä thaân
xe ñeàu coù ñoä beàn, bao goàm saøn xe, vaùch ngaên, coät choáng vaø traàn xe. Ñoàng thôøi, nhöõng phaàn nhoâ ra
phía tröôùc vaø sau cabin nhö khoang ñoäng cô vaø khoang haønh lyù ñöôïc thieát keá ñeå bieán daïng khi coù va
ñaäp nhôø ñoù taêng ñoä an toaøn cuøa haønh khaùch.
Nhöõng öu ñieåm cuûa vieäc söû duïng thaân xe lieàn khoái

Ñoä cöùng vöõng
Vì ñoä beàn ñöôïc ñaûm baûo treân toaøn boä thaân voû neân noù taïo ra söùc beàn choáng uoán vaø choáng xoaén toát hôn
so vôùi khung xe ñoäc laäp.
Naâng cao ñoä an toaøn
Caùc va ñaäp xuaát hieän trong luùc va chaïm ñöôïc haáp thu khi thaân xe bieán daïng (khoang ñoäng cô, khoang
haønh lyù…). Ngöôïc laïi, cabin phaûi cöùng vaø ñöôïc thieát keá ñeå khoâng bò nghieàn naùt. Ñieàu naøy taïo cho noù
khaû naêng giaûm caùc va ñaäp döõ doäi vaø baûo ñaûm ñoä an toaøn cuûa haønh khaùch.
Troïng löôïng nheï
Vì thaân xe lieàn khoái khoâng coù phaàn khung ñoäc laäp neân coù thaân xe nheï hôn. vieäc giaûm khoái löôïng laø moät
yeáu toá quan troïng, noù khoâng chæ naâng cao tính naêng di chuyeån maø coøn naâng cao khaû naêng tieát kieäm
nhieân lieäu. Ñoàng thôøi noù cuõng thaân thieän hôn vôùi moâi tröôøng.
Naâng cao naêng suaát•
Nhieàu boä phaän chöùc naêng ñöôïc laép tröïc tieáp vaøo thaân xe maø cuï theå laø khung xe, chính ñieàu naøy giuùp
naâng cao naêng suaát.
(2) Thaân xe khung rôøi

Ngöôïc laïi vôùi xe du lòch coù caáu truùc thaân lieàn khoái, nhöõng xe di chuyeån treân ñöôøng goà gheà vaø chòu taûi
lôùn, nhöõng xe lôùn vaø naëng nhö xe taûi, xe buyùt söû duïng caáu truùc thaân xe coù khung ñoäc laäp.
Vôùi caáu truùc naøy, 2 khung chính ñaët song song nhau. Caùc khung phuï ngang ñöôïc söû duïng ñeå noái
nhöõng khung chính naøy. Vì vaäy, chuùng thöôøng ñöôïc goïi laø khung hình thang.
-1-
CHÖÔNG 21
THAÂN XE
Nhöõng öu ñieåm cuûa vieäc söû duïng thaân xe khung rôøi

Va ñaäp vaøo thaân xe taùc duïng leân khung xe tröôùc vaø sau ñoù truyeàn ñeán phaàn thaân. Ñieàu naøy laøm giaûm
va ñaäp truyeàn ñeán haønh khaùch.
Vì thaân xe khoâng khoâng aûnh höôûng ñeán söùc beàn toång theå cuûa xe neân coù nhieàu thuaän lôïi hôn trong vieäc
thieát keát thaân xe.
2. Ñieàu chænh thaân xe

(1) Naép ca-poâ
a. Caáu taïo
Naép ca-poâ ñöôïc aên khôùp baûn leà vôùi thaân xe. Loaïi naép ca-poâ môû phía tröôùc ñöôïc söû duïng phoå bieán teân
xe nhöng loaïi môû phía sau chæ ñöôïc duøng treân moät soá xe.
Ñeå ñaûm baûo an toaøn khi di chuyeån, cô caáu khoùa keùp ñöôïc trang bò cho naép ca-poâ. Daây nhaû khoùa di
chaïy töø baûng ñieàu khieån ñeán then gaøi laép ôû tröôùc muõi ca-poâ.
Khi keùo caàn môû khoùa, böôùc khoùa ñaàu tieân ñöôïc môû. Ñeå môû böôùc khoùa thöù 2 thì caàn phaûi duøng tay môû
khoùa naép ca-poâ.
Thanh choáng ñöôïc trang bò ñeå giöõ cho naép ca-poâ môû. Treân vaøi xe, thanh choáng hôi ñöôïc söû duïng ñeå
ñôõ naép ca-poâ (gioáng nhö thanh choáng).
-2-
CHÖÔNG 21
THAÂN XE
Moùc gaøi
Naép ca-poâ Thanh choáng ca-poâ
Baûn leà ca-poâ
Choát gaøi
b. Ñieàu chænh
Neáu naép ca-poâ ñöôïc ñieàu chænh sai thì coù theå noù seõ khoâng khoùa / môû khoùa. Hoaëc tieát dieän ngang cuûa
xe seõ khoâng ñeàu vaø gaây ra tieáng rít gioù. Ñeå ngaên ngöøa tình traïng naøy, naép ca-poâ phaûi ñöôïc ñieàu chænh
chính xaùc.
(i) Neáu khe hôû giöõa naép ca-poâ vaø thaân xe khoâng ñeàu
thì nôùi loûng bu-loâng vaø ñieàu chænh vò trí cuûa naép ca-poâ
sao cho chu vi khe hôû ñoàng nhaát.
Cao su giaûm
(ii) Neáu chieàu cao cuûa naép ca-poâ khoâng khôùp vôùi thaân
chaán
xe thì xoay cao su giaûm chaán ñeå ñieàu chænh chieàu cao
cuûa naép.
(iii) Neáu naép ca-poâ khoâng môû / ñoùng nheï nhaøng hoaëc
khoâng theå ñoùng chaët (khoâng khoùa / môû khoùa nheï
nhaøng) thì kieåm tra khôùp noái daây caùp.
Neáu taát caû bình thöôøng thì ñieàu chænh moùc gaøi naép ca-
poâ baèng caùch nôùi loûng bu-loâng laép choát gaøi.
-3-
CHÖÔNG 21
THAÂN XE
CHUÙ YÙ:
• Khi thaùo / laép caùc chi tieát lôùn neân thao taùc caån thaän vôùi 2 ngöôøi hoaëc hôn ñeå khoâng laøm hö
hoûng thaân xe.
• Ñieàu chænh caùc chi tieát cuûa thaân xe phaûi ñöôïc thöïc hieän cöïc kyø caån thaän ñeå traùnh ñieàu
chænh sai moái töông quan chung giöõa caùc chi tieát. Theo ñoù, ñoøi hoûi vieäc kieåm tra toång theå
sau khi ñieàu chænh thaân xe.
• Ñeå traùnh hö hoûng veø xe vaø naép ca-poâ, phaûi söû duïng taám baûo veä.
(2) Naép khoang haønh lyù

a. Caáu taïo
naép khoang haønh lyù ñöôïc laép baûn leà vôùi thaân xe.Moùc gaøi treân thaân xe vaø then gaøi treân naép ñöôïc söû
duïng ñeå khoùa. Ñeå môû khoùa, xoay tröïc tieáp moùc gaøi baèng chìa khoùa khôûi ñoäng. hoaëc söû duïng caàn nhaû
khoùa phía ngöôøi laùi ñöôïc noái vôùi moùc gaøi thoâng qua daây caùp.
Thanh loø xo, cuoän loø xo hoaëc thanh choáng ga ñöôïc trang bò ôû phaàn baûn leà cuûa naép ñeå noù coù theå môû
nheï nhaøng (ñeå ñôõ troïng löôïng cuûa naép khoanh haønh lyù).
Treân 1 vaøi xe, naép khoang haønh lyù ñöôïc taùch bieät veà ñieän ñeå söû duïng nhö moät aêng-ten (naép aêng-ten).
Choát gaøi
Baûn leà
Caàn môû naép

khoang haønh lyù
Daây caùp
Moùc gaøi
b. Ñieàu chænh
Neáu naép khoang haønh lyù ñöôïc ñieàu chænh sai thì then gaøi coù theå khoâng aên khôùp ñuùng hoaëc khoâng theå
ñoùng chaët naép, daãn ñeán roø ræ nöôùc. Hoaëc tieát dieän ngang thaân xe khoâng ñeàu vaø gaây rít gioù. Ñeå ngaên
ngöøa ñieàu naøy, naép khoang haønh lyù phaûi ñöôïc ñieàu chænh ñuùng.
-4-
CHÖÔNG 21
THAÂN XE
(i) Neáu khe hôû giöõa naép khoang haønh lyù vaø thaân xe
khoâng ñeàu thì nôùi loûng bu-loâng vaø ñieàu chænh vò trí cuûa
naép ñeå chu vi khe hôû cuûa naép ñöôïc ñoàng ñeàu.
(ii) Neáu chieàu cao cuûa naép khoâng khôùp vôùi thaân xe thì
xoay cao su giaûm chaán ñeå ñieàu chænh chieàu cao cuûa
naép.
Cao su
(iii) Neáu naép khoâng môû / ñoùng nheï nhaøng hoaëc khoâng
theå ñoùng chaët (khoâng khoùa / môû khoùa nheï nhaøng) thì
kieåm tra khôùp noái daây caùp. Neáu taát caû bình thöôøng thì
ñieàu chænh ñoä aên khôùp vôùi then gaøi baèng caùch nôùi
loûng bu-loâng laép choát gaøi.
CHUÙ YÙ:
hoûng thaân xe.
• Ñieàu chænh caùc chi tieát cuûa thaân xe phaûi ñöôïc thöïc hieän cöïc kyø caån thaän ñeå traùnh ñieàu
chænh sai moái töông quan chung giöõa caùc chi tieát. Theo ñoù, ñoøi hoûi vieäc kieåm tra toång theå
sau khi ñieàu chænh thaân xe.
• Ñeå traùnh hö hoûng veø xe vaø naép ca-poâ, phaûi söû duïng taám baûo veä.
(3) Cöûa
a. Caáu taïo
Caùc cöûa ñöôïc noái khôùp baûn leà vôùi thaân xe. Moùc gaøi treân thaân xe vaø then gaøi treân cöûa ñöôïc söû duïng ñeå
khoùa. Caùc tay naém cöûa trong vaø ngoaøi ñöôïc noái bôûi khôùp noái trong then cöûa.
Khi keùo tay cöûa, then cöûa nhaû vaø cöûa môû.
Khi xoay oå khoùa cöûa vaø cöûa khoùa thì moái noái giöõa khôùp vaø then cöûa ñöôïc nhaû ra, ngaên ngöøa cöûa môû
khi tay naém ñöôïc keùo.
Caùc cöûa sau cuûa xe 4 cöûa ñöôïc trang bò cô caáu an toaøn cho treû em. Khi caàn gaït ñaët ôû vò trí khoùa thì cöûa
seõ khoâng môû ngay caû khi tay naém trong ñöôïc keùo, baát keå cöûa khoùa hay khoâng khoùa.
-5-
CHÖÔNG 21
THAÂN XE
<CÖÛA TRÖÔÙC>
Choát gaøi cöûa
<CÖÛA SAU>
Tay cöûa ngoaøi
Tay cöûa ngoaøi
Tay cöûa trong Choát gaøi cöûa

Moùc cöûa
Tay cöûa trong
Moùc cöûa
Baûn leà cöûa

Baûn leà cöûa
b. Ñieàu chænh
Neáu cöûa ñöôïc ñieàu chænh sai thì then cöûa seõ khoâng aên khôùp ñuùng hoaëc cöûa khoâng theå khoùa / môû khoùa.
Hoaëc tieát dieän ngang thaân xe khoâng ñeàu vaø gaây tieáng rít gioù. Ñeå ngaên ngöøa tình traïng naøy, cöûa phaûi
ñöôïc ñieàu chænh ñuùng.
(i) Neáu khe hôû giöõa cöûa vaø thaân xe khoâng ñeàu
thì nôùi loûng bu-loâng cöûa vaø ñieàu chænh vò trí cöûa
ñeå chu vi khe hôû ñoàng ñeàu nhau.
Duïng cuï
chuyeân duøng
-6-
CHÖÔNG 21
THAÂN XE
(ii) Neáu cöûa khoâng môû / ñoùng nheï nhaøng hoaëc

khoâng theå ñoùng chaët (khoâng khoùa / môû khoùa
nheï nhaøng) thì ñieàu chænh söï aên khôùp vôùi then
Moùc cöûa cöûa baèng caùch nôùi loûng bu-loâng moùc gaøi hoaëc
Mieáng ñeäm
laép theâm mieáng ñeäm vaøo moùc gaøi.
Duïng cuï
chuyeân
duøng
Moùc cöûa
CHUÙ YÙ:
hoûng thaân xe.
Ñieàu chænh caùc chi tieát cuûa thaân xe phaûi ñöôïc thöïc hieän cöïc kyø caån thaän ñeå traùnh ñieàu chænh
sai moái töông quan chung giöõa caùc chi tieát. Theo ñoù, ñoøi hoûi vieäc kieåm tra toång theå sau khi
ñieàu chænh thaân xe.
• Ñeå traùnh hö hoûng thaân xe, veø xe, beä cöûa vaø cöûa phaûi söû duïng taám baûo veä.
(4) Kính cöûa soå

a. Caáu taïo
ngoaøi vieäc coù cô caáu khôùp noái ñeå ñoùng vaø môû cöûa thì beân trong cöûa coøn ñöôïc trang bò cô caáu naâng
kính cöûa.
Xe coù caùc kính cöûa ñieàu khieån baèng tay ñöôïc trang bò cuïm tay quay naâng kính. Khi quay tay quay thì
thanh tröôït cuûa boä ñieàu chænh seõ di chuyeån theo phöông thaúng ñöùng ñeå naâng vaø haï kính cöûa.
Xe coù kính cöûa ñieàu khieån ñieän thì coù 1 moâ-tô laép trong di chuyeån boä ñieàu chænh. Khi nhaán coâng taéc
naâng kính thì moâ-tô hoaït ñoäng vaø naâng kính.
<CÖÛA TRÖÔÙC> <CÖÛA SAU>
Kính cöûa
Kính cöûa
Cuïm ñieàu chænh kính Moâ-tô kính cöûa

Cuïm ñieàu chænh kính cöûa cöûa
Moâ-tô kính cöûa
-7-
CHÖÔNG 21
THAÂN XE
b. Ñieàu chænh
Neáu kính cöûa laép khoâng ñuùng vò trí thì seõ xuaát hieän khe hôû giöõa khung kính vaø gioaêng kính, gaây ra tieáng
oàn vaø roø ræ nöôùc. Hôn nöõa, khi cöûa soå ñöôïc naâng leân hoaëc haï xuoáng, kính coù theå chòu löïc khaùc thöôøng
coù theå laøm hoûng kính cöûa.
(i) Thaùo oáp cöûa trong, nôùi loûng vít ñieàu chænh beân
Tröôùc Sau trong loã ñieàu chænh vaø ñieàu chænh vò trí kính cöûa.
Loã ñieàu Loã ñieàu

chænh chænh
(ii) Neáu khoâng theå ñieàu chænh kính cöûa baèng

phöông phaùp ñaõ ñeà caäp hoaëc kính cöûa khoâng leân
xuoáng nheï nhaøng thì ñieàu chænh vò trí laép cuûa cuïm
ñieàu chænh.
-8-
CHÖÔNG 22
HEÄ THOÁNG ÑIEÀU HOØA
1. Kieán thöùc cô baûn cuûa nguyeân lyù laøm laïnh

(1) Cô baûn cuûa söï laøm laïnh
Chaát loûng nhö nöôùc hoaëc coàn haáp thu nhieät ñoä cuûa khu vöïc xung quanh khi noù bay hôi.
Taïi sao chuùng ta caûm thaáy laïnh?
COÀN BAY HÔI Khi boâi coàn leân da, chuùng ta caûm thaáy laïnh.
Ñieàu naøy xaûy ra vì coàn bay hôi noù huùt nhieät töø da
cuûa chuùng ta.
Trong chu kyø cuûa maùy ñieàu hoøa, baèng caùch söû
duïng nguyeân lyù treân, moâi chaát laïnh deã bay hôi
hôn ñöôïc duøng thay theá coàn.
NHIEÄT
VAÛI TAÅM COÀN
ÖÙng duïng nguyeân lyù naøy laø söï laøm laïnh. Khaû naêng bay hôi caøng cao thì hieäu suaát huùt nhieät vaø khaû
naêng laøm laïnh caøng cao. Chaát ñöôïc duøng vì muïc ñích naøy trong maùy ñieàu hoøa ñöôïc goïi laø moâi chaát
laïnh.
Moâi chaát laïnh haáp thu nhieät ñoä cao töø trong xe khi noù bay hôi vaø chuyeån thaønh khí. Sau khi rôøi khoûi xe,
noù taûn nhieät vaø trôû thaønh chaát loûng. Khi bay hôi trôû laïi thì noù haáp thu nhieät vaø laøm maùt beân trong xe.
(2) Doøng di chuyeån moâi chaát laïnh
Khoang ñoäng cô Khoang haønh khaùch
Van giaõn nôû
Maùy neùn
Giaøn noùng Giaøn laïnh
Bình ngöng
-1-
CHÖÔNG 22
a. Nhaùnh aùp suaát cao, nhieät ñoä cao

Moâi chaát laïnh ñöôïc laøm bay hôi bôûi giaøn laïnh
Ñoà thò aùp suaát bay hôi ñöôïc ñöa ñeán maùy neùn ñeå neùn. Roõ raøng laø treân
Moâi chaát laïnh seõ hoùa loûng neáu ñöôïc laøm maùt ñeán khoaûng naøy
Ñöôøng Cong AÙp Suaát Bay Hôi, hôi moâi chaát
laïnh khi bò neùn ñeán khoaûng 15 kg/cm2 bôûi maùy
neùn thì seõ ñaït nhieät ñoä khoaûng 700 C.
Moâi chaát laïnh ôû tình traïng nhieät ñoä cao, aùp suaát
cao ñöôïc hoùa loûng thoâng qua giaøn laïnh vaø ñöa
ñeán van giaõn nôû.
Nhieät ñoä moâi chaát laïnh
Ñoàng hoà ño aùp suaát (kg/cm2)
b. Nhaùnh aùp suaát thaáp, nhieät ñoä cao

Moâi chaát laïnh hoùa loûng nhanh choùng ñöôïc giaõn nôû bôûi van giaõn nôû trôû thaønh caùc haït moâi chaát aùp suaát
thaáp, nhieät ñoä thaáp di chuyeån ñeán giaøn noùng. Chuùng ñöôïc laøm bay hôi khi ñi qua giaøn noùng, theo ñoù
haáp thu nhieät ñoä cuûa khoâng khí ñeå laøm maùt beân trong xe. trong tröôøng hôïp naøy, aùp suaát giaøn noùng phaûi
xaáp xæ 2 kg/cm2 neáu moâi chaát bay hôi ôû 00 C. AÙp suaát caøng cao, thì nhieät ñoä bay hôi caøng cao vaø khaû
naêng laøm laïnh caøng thaáp.
(3) Vai troø cuûa caùc boä phaän chính
Giaøn laïnh
Boä söôûi loaïi hoøa troän khoâng khí
Giaøn noùng Maùy neùn
Bình ngöng
-2-
CHÖÔNG 22
a. Maùy neùn
Neùn hôi moâi chaát laïnh ñöôïc laøm bay hôi bôûi giaøn noùng thaønh chaát loûng nhieät ñoä cao, aùp suaát cao tröôùc
khi ñöa ñeán giaøn laïnh. Giaøn laïnh ñöôïc daãn ñoäng bôûi ñoäng cô thoâng qua daây cu-roa V. moät ly hôïp töø
ñöôïc trang bò ñeå baûo ñaûm maùy neùn khoâng ñöôïc daãn ñoäng khi khoâng söû duïng ñieàu hoøa ngay caû khi
ñoäng cô ñang hoaït ñoäng.
b. Giaøn laïnh
Söû duïng khí trôøi vaø quaït gioù ñeå laøm maùt cöôõng böùc hôi moâi chaát nhieät ñoä cao, aùp suaátä cao ñöôïc cung
caáp töø maùy neùn (giaûm nhieät ñoä moâi chaát xuoáng khoaûng 100 C) ñeå hoùa loûng noù.
c. Van giaõn nôû

Giaûm aùp suaát cuûa moâi chaát hoùa loûng nhieät ñoä cao, aùp suaát cao ñeå phun tôi moâi chaát laïnh nhôø raõnh
moûng.
d. Giaøn noùng
Ñöôïc laøm töø nhieàu oáng moûng, giaøn noùng laøm bay hôi moâi chaát laïnh ñöôïc cung caáp töø van giaõn nôû ñeå
haáp thu nhieät töø moâi tröôøng xung quanh.
2. Moâi chaát laïnh

Laø moät chaát ñöôïc duøng ñeå laøm maùt khoâng khí hoaëc caùc chaát khaùc ñeán nhieät ñoä thaáp hôn nhieät ñoä moâi
tröôøng.
Moät ví duï tieâu bieåu laø CFC-12, coøn ñöôïc goïi laø R-12. Tröôùc ñaây, moâi chaát laïnh naøy ñöôïc duøng roäng raõi
trong heä thoáng ñieàu hoøa cuûa xe. Tuy nhieân, vì lyù do moâi tröôøng neân hieän nay R-12 laø chaát quoác teá caám
söû duïng vaø ñöôïc thay theá bôûi moâi chaát laïnh môùi goïi laø HFC-134a hoaëc R-134a. Mitsubishi Motor ñaõ
baét ñaàu söû duïng moâi chaát laïnh môùi cho caùc saûn phaåm töø naêm 1992.
Moâi chaát laïnh R-134a

Caáu truùc phaân töû cuûa moâi chaát laïnh môùi (R-134a)
Tröôùc kia, khí R-12 chloro-fluoro-carbon ñöôïc
duøng laøm moâi chaát laïnh trong caùc heä thoáng ñieàu
hoøa. R-12 laø chaát oån ñònh hoùa hoïc trong khí
quyeån vaø khoâng taùc ñoäng tröïc tieáp leân con ngöôøi.
Tuy nhieân, neáu R-12 ñi vaøo taàng bình löu thì böùc
xaï tia cöïc tím seõ laøm noù phaân huûy vaø thaûi ra khí
Caáu truùc phaân töû cuûa moâi chaát laïnh cuõ (R-12) clo gaây thuûng taàng oâ-zoân.
Nguyeân töû khí Clo Keùo theo vieäc phaùt hieän ra taùc haïi naøy thì vieäc
saûn xuaát vaø söû duïng R-12 bò caám treân theá giôùi.
Moâi chaát laïnh môùi R-134a ñöôïc phaùt trieån laøm
chaát thay theá cho R-12. chaát môùi naøy khoâng chöùa
caùc phaân töû khí chlorine.
LÖU YÙ
Löu yù söï khaùc bieät trong heä thoáng ñieàu hoøa söû duïng moâi chaát laïnh R-134a. Do khaùc nhau veà ñaëc
tính cuûa R-12 vaø R-134a, caùc heä thoáng ñöôïc thieát keá ñeå söû duïng R-134a khoâng theå laøm vieäc vôùi
R-12 vaø ngöôïc laïi. Do ñoù, caùc nhaø saûn xuaát laøm caùc böôùc ñeå ñaûm baûo heä thoáng ñöôïc naïp ñuùng
loaïi moâi chaát laïnh.
-3-

Misubishi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Misubishi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Noäi dung

CHÖÔNG 1 SÖÏ HAØI LOØNG CUÛA KHAÙC HAØNG

CHÖÔNG 3 CÔ BAÛN VEÀ ÑIEÄN VAØ ÑIEÄN TÖÛ

CHÖÔNG 5 DUÏNG CUÏ / THIEÁT BÒ

CHÖÔNG 6 CAÙC DUÏNG CUÏ ÑO

CHÖÔNG 7 CAÙC CHI TIEÁT CÔ KHÍ

CHÖÔNG 8 CHAÁT BOÂI TRÔN, LÖU CHAÁT...

CHÖÔNG 10 TRUYEÀN ÑOÄNG VAØ KHUNG GAÀM

CHÖÔNG 12 HOÄP SOÁ SAØN

CHÖÔNG 13 HOÄP SOÁ TÖÏ ÑOÄNG

CHÖÔNG 14 CAÀU TRÖÔÙC

CHÖÔNG 15 CAÀU SAU

CHÖÔNG 16 HEÄ THOÁNG TREO

CHÖÔNG 17 GOÙC ÑAËT BAÙNH XE

CHÖÔNG 18 HEÄ THOÁNG LAÙI

CHÖÔNG 19 LOÁP XE VAØ BAÙNH XE

CHÖÔNG 20 HEÄ THOÁNG PHANH

CHÖÔNG 22 HEÄ THOÁNG ÑIEÀU HOØA

1. SÖÏ HAØI LOØNG CUÛA KHAÙCH HAØNG LAØ GÌ?

YÙ töôûng “Chieác xe thöù hai seõ ñöôïc baùn bôûi boä

(3) Nhöõng caâu hoûi daønh cho khaùch haøng

; Ñöa ra chi phí döï tính ñuùng.

; Söûa chöõa chính xaùc (khoâng xaûy ra hö hoûng töông

; Ñoàng phuïc kyõ thuaät vieân saïch seõ goïn gaøng.

2. ÑIEÀU CHUÙNG TA COÙ THEÅ THÖÏC HIEÄN

(2) Chaát löôïng coâng vieäc

1. THOÂNG TIN CHUNG

2. SÖÛ DUÏNG DUÏNG CUÏ

; Khoâng ñöôïc duøng oáng ñeå noái daøi chìa khoùa.

NGUYEÂN NHAÂN GAÂY TAI NAÏN

Nguyeân nhaân khoâng theå loaïi boû

Thaùi ñoä nguy hieåm

SEIRI: Ngaên naép

1. ÑIEÄN AÙP, DOØNG ÑIEÄN VAØ ÑIEÄN TRÔÛ

(1) Ñieän theá vaø Ñieän aùp

(2) Ñònh luaät Ohm

(3) Coâng cuûa doøng ñieän (Ñònh luaät Watt)

2. CAÙCH ÑO ÑIEÄN AÙP, DOØNG ÑIEÄN VAØ ÑIEÄN TRÔÛ

(2) Ñieän trôû so vôùi Doøng ñieän

(3) Caùch söû duïng ñoàng hoà ña naêng

Que ño (Ñoû vaø Ñen)

a. Söï chuaån bò tröôùc khi söû duïng

<Kieåm tra söï thoâng maïch cuûa que ño>

<Caùch ño doøng ñieän 1 chieàu>

<Caùch ño ñieän trôû [Ω]>

Ñieàu chænh veà 0

c. Nhöõng chuù yù tröôùc khi söû duïng ñoàng hoà ña naêng

d. Ño ñoä phaân cöïc cuûa Diode

Söï phaân cöïc cuûa ñoàng hoà ña naêng

Ñoàng hoà ña naêng

Ñoàng hoà ño ñieän trôû

Giaáy tích ñieän

Lôùp ñieän cöïc

(a) Chieàu doøng ñieän

Cöïc thöù caáp

Cuoän thöù caáp

Lôùp caùch ñieän

Cuoän daây ñaùnh löûa

5. CHAÁT BAÙN DAÃN

Ñieän cöïc than (than chì)

Nhöïa toång hôïp

Doøng ñieän Doøng ñieän

Transitor ñuùc Transitor coâng suaát lôùn