‫‪www.IranPiping.

ir‬‬ ‫آموزشگاه مجازی ایران پایپینگ‬

‫آشنایی با نیروگاه سیکل ترکیبی‬

‫رضا کمالی‪ -‬طراح و محاسب تجهیزات ثابت ‪،‬مخازن تحت فشار و بویلر‪ /‬ماشین سازی اراک‬

‫چکیده‬

‫نیروگاه سیکل ترکیبی‪ 1‬و یا توربین گاز سیکل ترکیبی‪ ،‬ژنراتور توربین گاز‪ ،‬برق تولید می کند و حرارت حاصل از ضایعات‪ ،‬استفاده می شود تا‬
‫بخار از طریق یک توربین بخار‪ ،‬برق بیشتری تولید کند‪ .‬توربین گاز یکی از کارآمد ترین تجهیزات برای تبدیل سوختِ گاز به قدرت مکانیکی و‬
‫یا برق است‪ .‬همچنین استفاده از سوخت های میعانات تقطیر‪ ،‬معموال دیزل‪ ،‬به عنوان سوخت جایگزین رایج است‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Combined Cycle Power Plant‬‬

‫‪1‬‬
‫‪www.IranPiping.ir‬‬ ‫آموزشگاه مجازی ایران پایپینگ‬

‫اخیرا‪ ،‬با توجه به اینکه راندمان سیکل های ساده‪ ،‬بهبود یافته و قیمت گاز طبیعی نیز کاهش یافته است ‪ ،‬توربینهای گازی به طور گسترده ای‬
‫برای تولید برقِ پایه پذیرفته شده اند‪ ،‬به ویژه در سیکل ترکیبی‪ ،‬که در آن گرمای حاصل از ضایعات که در دیگهای بخار بازیافت و بخار هم‬
‫برای تولید برق اضافی استفاده می شود‪.‬‬

‫این سیستم به عنوان یک سیکل ترکیبی شناخته شده است‪ .‬اصل اساسی سیکل ترکیبی ساده است‪ :‬سوختن گاز در یک توربین گاز (‪ )GT‬نه‬
‫تنها قدرت تولید می کند‪ -‬که می تواند به قدرت الکتریکی توسط یک ژنراتور همراه تبدیل شود ‪ -‬بلکه گازهای داغ خروجی دودکش آن نیز‬
‫می تواند استفاده شود‪.‬‬

‫عبور این گازها از میان یک مبدل حرارتی آب سرد‪ ،‬بخار تولید می کند‪ ،‬که می تواند به برقِ با توربینِ بخارِ همراه و ژنراتور‪ ،‬تبدیل شود‪.‬‬

‫شماتیک نیروگاه سیکل ترکیبی‬

‫این نوع از نیروگاه به تعداد زیاد در سراسر جهان ‪،‬در نقاطی که دسترسی به مقادیر قابل توجهی از گاز طبیعی وجود دارد ‪ ،‬نصب شده است‪.‬‬

‫نیروگاه سیکل ترکیبی خروجیهای قدرت باال در راندمان باال (تا ‪ )٪55‬با گازهای گلخانه ای کم تولید می کند‪.‬در حالی که در یک نیروگاه‬
‫معمولی ‪ ٪33‬برق بدست می آوریم و باقی مانده ‪ ٪76‬به هدر می رود‪.‬‬
‫با استفاده از نیروگاه سیکل ترکیبی ‪ ٪76‬برق حاصل می شود‪.‬‬

‫همچنین ممکن است از بخار یک دیگ بخار برای اهداف گرمایشی استفاده کنیم ‪ ،‬بنابر این چنین نیروگاههایی می توانند بدین صورت عمل‬
‫کنند که صرفا برق و یا در حالت ترکیبی‪ ،‬نیرو و حرارت (‪ )CHP‬تحویل دهد‪.‬‬

‫خالصه مشخصات نیروگاه سیکل ترکیبی‪:‬‬

‫نیروگاه چرخه ترکیبی نیروگاهی است که شامل تعدادی توربین گاز و توربین بخار میشود ‪.‬در این نوع نیروگاه‪ ،‬با استفاده از بویلر بازیاب‪ ،‬از‬
‫حرارت موجود در گازهای خروجی از توربینهای گاز‪ ،‬برای تولید بخار آب مورد نیاز در توربینهای بخار استفاده میشود ‪.‬اگر توربین گاز به‬

‫‪2‬‬
‫‪www.IranPiping.ir‬‬ ‫آموزشگاه مجازی ایران پایپینگ‬

‫صورت سیکل ترکیبی نباشد‪ ،‬گازهای خروجی آن‪ ،‬که میتوانند تا ‪ ۰۶۶‬درجه سانتیگراد دما داشته باشند‪ ،‬مستقیماً وارد هوا شده و انرژی‬
‫باقیمانده در آن هدر میرود ‪.‬در حالی که در نیروگاه سیکل ترکیبی‪ ،‬از این انرژی استفاده شده و بویلر توربین بخار بدون نیاز به سوخت‪،‬‬
‫بخار آب تولید میکند ‪.‬بنابراین‪ ،‬با استفاده از این روش‪ ،‬راندمان سیکل افزایش مییابد ‪.‬یروگاه های سیکل ترکیبی ‪(Combined cycle‬‬
‫)‪power plant‬راه حل بسیار کارآمد‪ ،‬انعطاف پذیر‪ ،‬قابل اعتماد‪ ،‬مقرون به صرفه و سازگار با محیط زیست برای تولید برق است ‪.‬نیروگاه‬
‫سیکل ترکیبی در واقع ترکیبی از توربین بخار و توربین گازی می باشد به نحوی که ژنراتور توربین گازی برق را تولید می کند‪ ،‬درعین حال‬
‫انرژی حرارتی تلف شده از توربین گاز ( توسط محصوالت احتراق )برای تولید بخار مورد نیاز توربین بخار مورد استفاده قرار می گیرد و به‬
‫این طریق برق اضافی تولید می شود ‪.‬با ترکیب کردن این دو سیکل بهره بری از نیروگاه افزایش پیدا می کند ‪.‬بازده الکتریکی از یک چرخه‬
‫ساده کارخانه نیروگاه برق بدون استفاده از اتالف گرما به طور معمول راندمانی بین ‪ 25‬تا ‪ 40‬درصد دارد‪ ،‬در حالی که همان نیروگاه با‬
‫سیکل ترکیبی راندمان الکتریکی حدود ‪ 60‬درصد را دارد ‪.‬همانطور که گفته شد این نیروگاه ها از ترکیب توربین های بخار و گاز ساخته‬
‫می شوند و بسته به نوع توربین ها ‪ ،‬دیگ های بازیافت گرما ‪ ،‬و دستگاه های بازیابی انواع متعددی دارند ‪.‬با به کار گیری توربین های گازی‬
‫در چرخه های ترکیبی می توان پایین بودن بازده آن را بر طرف کرد و در نتیجه آن را برای تامین بار پایه به کار گرفت‪ ،‬در عین حال از‬
‫مزایای دیگر آن نیز مانند راه اندازی سریع و انعطاف پذیری آن در محدوده ی گسترده ای از بار بهره مند شد ‪.‬به صورت تئوریک‪ ،‬انرژی‬
‫قابل بازیابی از اگزوز توربینهای گازی حدود نصف انرژی تولید شده توسط خود توربین گاز است ‪.‬بنابراین‪ ،‬توان توربین بخار حدود نصف‬
‫توربین گاز خواهد بود ‪.‬در برخی از طراحیها‪ ،‬دو توربین گاز‪ ،‬انرژی مورد نیاز برای یک توربین بخار را ایجاد میکنند و در نتیجه‪ ،‬توان‬
‫تولیدی توربینهای بخار در حدود توربینهای گاز میشود‪.‬‬

‫تاریخچه نیروگاه چرخه ترکیبی‬

‫‪3‬‬
‫‪www.IranPiping.ir‬‬ ‫آموزشگاه مجازی ایران پایپینگ‬

‫ایده سیکل ترکیبی برای بهبود بازده سیکل ساده برایتون‪ ،‬از طریق استفاده از حرارت گاز های خروجی توربین گازی ‪ ،‬پیشنهاد شد ‪.‬این امر‬
‫به وسیله بازیافت گرما مورد آزمایش قرار گرفت ‪.‬بازیافت گرما توانست انرژی که از خروجی توربین گازی هدر می رفت را از ‪ 70‬به ‪60‬‬
‫درصد انرژی داده شده‪ ،‬برساند ‪.‬مبادله کن گرما امکان افزایش توان خروجی را ندارد و فقط راندمان را افزایش می دهد ‪.‬از آنجایی که مبادله‬
‫کن گرما افت فشار زیادی را به سیکل وارد می کند‪ ،‬استفاده از آن باعث کاهش نسبت فشار توربین و در نتیجه کاهش توان خالص خروجی‬
‫می شود ‪.‬با توجه به توان بیشینه چرخه های ساده‪ ،‬از آنها در جاهایی بهره می گیرند که راندمان خروجی از اهمیت کمتری برخوردار است ‪.‬‬
‫در حالی که چرخه های بازیابی را در مواردی مورد استفاده قرار می دهند که راندمان باال نیاز است ‪.‬در نتیجه توان خروجی سیکل بازیاب‬
‫در حدود ‪ 11‬تا ‪ 14‬درصد پایین تر از سیکل ساده است‪ ،‬که در یک ارزیابی کلی به این نتیجه می رسیم که بازده نیروگاه توربین گازی‬
‫همراه با بازیاب روش پر هزینه ای است ‪.‬از این رو باید به دنبال روشی بود که از طریق آن بتوان به هر دو نیاز‪ ،‬یعنی راندمان و توان باال‬
‫دست یافت ‪.‬راه حلی که پیشنهاد شد در واقع بهره گیری از انرژی حرارتی بسیار باالی گاز های خروجی توربین گازی برای تولید بخار مورد‬
‫نیاز نیروگاه بخار بود ‪.‬توربین گازی دارای گازهایی با دمای حدود ‪ 1200‬تا ‪ 1600‬درجه سانتی گراد‪ ،‬و توربین گازی ماشینی با دمای‬
‫حدود ‪ 530‬تا ‪ 640‬درجه سانتی گراد می باشد‪ ،‬که با ترکیب همزمان توربین گازی در طرف گرم و توربین بخار در طرف سرد را نیروگاه‬
‫سیکل ترکیبی می گویند ‪.‬اولین نیروگاه سیکل ترکیبی در ‪ 1950‬ساخته شد ‪.‬از آن به بعد تعداد نیروگاه های سیکل ترکیبی به خصوص‬
‫در دهه ‪ 1970‬به سر عت افزایش یافت[‪]۱.‬‬

‫انواع نیروگاه سیکل ترکیبی‬

‫نیروگاه های سیکل ترکیبی از نظر نوع توربین ها و بازیاب ها و وجود مشعل به دسته های زیر تقسیم می شوند‪:‬‬
‫‪1.‬نیروگاه های سیکل ترکیبی با مشعل‬
‫‪2.‬نیروگاه های سیکل ترکیبی بدون مشعل‬
‫‪3.‬نیروگاه های سیکل ترکیبی با دیگ بازیافت گرما مجهز به بازیابی و یا گرمایش آب تغذیه‬
‫‪4.‬نیروگاه های سیکل ترکیبی با دیگ بازیافت گرما با فشار بخار چند گانه‬
‫‪5.‬نیروگاه های سیکل ترکیبی با سیکل بسته توربین گازی با گرمایش آب تغذیه در چرخه بخار در نوع اول از نیروگاه ها یک مشعل در‬
‫داخل بویلر قرار می دهند و بیشتر در نیروگاه هایی مورد استفاده قرار می گیرد که قرار باشد بخش بخار آن به طور دائم کار کند‪ ،‬که در این‬
‫صورت نباید وابستگی به توربین گازی داشته باشد ‪.‬در نوع دوم از این نیروگاه ها از گاز های داغی که به عنوان محصوالت احتراقی از توربین‬
‫گازی خارج می شود مورد استفاده قرار می گیرد ‪.‬این دود خروجی دارای حجم باال و دمایی حدود ‪ 500‬درجه سانتی گراد است و به داخل‬
‫بویلر برای تبدیل آب به بخار ارسال می شود تا از انرژی بخار برای به حرکت در آوردن ژنراتور مورد استفاده قرار بگیرد ‪.‬کاربرد گونه های‬
‫مختلف سیکل های ترکیبی متفاوت است‪.‬ازنیروگاه سیکل ترکیبی بدون مشعل بیشتر برای تامین بار پایه و میانی مورد استفاده قرار می‬
‫گیرد ‪.‬در نوع سوم از این نیروگاه ها در چرخه ترکیبی‪ ،‬گاز های خروجی یک چرخه ساده توربین گازی که شامل کمپرسور هوا)‪،(AC‬اتاق‬
‫احتراق ) ‪(CC‬و توربین گازی )‪ ( GT‬است‪ ،‬وارد دیگ بازیافت گرما )‪ ( HRB‬می شود و در آنجا برای تولید بخار فوق گرم مورد استفاده‬
‫قرار می گیرد ‪.‬در چرخه های ترکیبی که قدرت پایینی دارند توان توربین بخار در حدود ‪ 50‬درصد کمتر از توربین گازی است ‪.‬در نوع‬
‫چهارم این نیروگاه ها که بخار با فشار چندگانه تولید می شود‪ ،‬دمای گاز های خروجی دیگ بازیافت گرما کاهش می یابد و به این ترتیب‬
‫بازده نیروگاه به طور کلی افزایش پیدا می کند ‪.‬ساده ترین نوع این چرخه‪ ،‬چرخه با فشار دوگانه است‪ ،‬هرچند که چرخه با فشار سه گانه‬
‫نیز مورد استفاده قرار گرفته است ‪.‬به عنوان مثال در یک سیکل با فشار دوگانه‪ ،‬دیگ بازیافت گرما دارای دو مدار برای تولید بخار است ‪.‬‬
‫مدار اول مدار فشار باالست که بخار تولید شده در آن از مجرای ورودی توربین وارد آن می شود‪ ،‬و مدار دوم مدار فشار پاین است که بخار‬
‫تولید شده در آن از طبقات با فشار پایین تر وارد توربین می شود ‪.‬در یک چرخه ترکیبی پیشنهادی با فشار سه گانه‪ ،‬بخار دیگری با فشاری‬
‫بین فشارهای ورودی به دو توربین بخار تولید می شود ‪.‬این بخار به اتاق احتراق توربین گازی تزریق می شود تا میزان گسیل اکسید های‬
‫نیتروژن تا حد استاندارد تعیین شده‪ ،‬کاهش بیابد ‪.‬در صورتی که از این روش استفاده شود‪ ،‬مقداری آب تلف خواهد شد که به طور پیوسته‬
‫باید آن را جبران کرد‪.‬‬

‫‪4‬‬
‫‪www.IranPiping.ir‬‬ ‫آموزشگاه مجازی ایران پایپینگ‬

‫مکانیزم عملکرد‬

‫نیروگاه سیکل ترکیبی همانطور که از نامش برمی آید با ترکیب فن آوری های گاز و بخارِ موجود ‪ ،‬بهبود قابل توجهی در راندمان حرارتیِ‬
‫نیروگاه بخارِ معمولی ایجاد می کند‪ .‬در یک نیروگاه ‪ ،1 CCGT‬توسط لوله کشی گاز خروجیِ از توربین گاز به یک ژنراتورِ بخارِ بازیابیِ حرارت‬
‫‪ ،‬راندمان حرارتی در حدود ‪ 75-55‬درصد می رسد‪.‬‬

‫با این حال گرمای بازیابی شده در این فرایند فقط برای به حرکت درآوردن یک توربین بخار با خروجی برق در حدود ‪ 55‬درصدِ ژنراتور توربین‬
‫گاز کافی است‪.‬‬

‫توربین گاز و توربین بخار به یک ژنراتور واحد کوپل(متصل) می شوند‪ .‬برای راه اندازی‪ ،‬و یا بهره برداریِ "چرخه باز ‪ "2‬از توربین گاز به تنهایی‪،‬‬
‫توربین بخار می تواند با استفاده از یک کالچ هیدرولیک قطع شود‪ .‬در شرایط سرمایه گذاری یک سیستم تک محور حدود ‪ 5‬درصد کمتر‬
‫هزینه دارد‪ ،‬و این‪ ،‬به دلیل سادگی عملکرد آن است که معموال منجر به قابلیت اطمینان باالتر می شود‪.‬‬

‫مدل سه بعدی یک نیروگاه سیکل ترکیبی‬

‫‪1‬‬
‫‪Combined Cycle Gas Turbine‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Open cycle‬‬

‫‪5‬‬
‫‪www.IranPiping.ir‬‬ ‫آموزشگاه مجازی ایران پایپینگ‬

‫اصول کاریِ نیروگاه ‪CCGT‬‬

‫گام اول همان سیکل نیروگاه توربین گازیِ ساده است‪ .‬توربین گاز مدار باز دارای یک کمپرسور‪ ،‬یک محفظه احتراق و یک توربین است‪ .‬برای‬
‫این نوع از چرخه‪ ،‬دمای ورودی به توربین بسیار باال می باشد‪ .‬درجه حرارت خروجی از گازهای حاصل نیز بسیار باال است‪.‬‬

‫بنابراین دما به اندازه کافی باال می باشد تا گرما را برای چرخه دوم‪ ،‬که با استفاده از بخار به عنوان سیال انتقال انرژی کار می کند مثل‬
‫نیروگاههای حرارتی‪ ،‬تامین کند‪.‬‬

‫اصول کاریِ نیروگاه ‪CCGT‬‬

‫هوای ورودی‬

‫هوا از مقطعِ ورودیِ بزرگِ هوایی که در آن تمیز‪ ،‬سرد و کنترل می شود‪ ،‬کشیده شده است‪ .‬توربینهای گازِ شرایطِ سنگین‪ ،1‬قادر به کار در‬
‫طیف گسترده ای از شرایط آب و هوایی و محیط می باشند ‪ ،‬با توجه به ورودی سیستم های تصفیه هوا که به طور خاص طراحی شده تا‬
‫متناسب با محل نیروگاه باشد‪.‬‬
‫در شرایط عادی‪ ،‬سیستم ورودی توانایی پردازش هوا با از بین بردن آالینده ها به سطوحی کمتر از مقادیر مضر برای کمپرسور و توربین را‬
‫داراست‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Heavy Duty‬‬
‫‪6‬‬
‫‪www.IranPiping.ir‬‬ ‫آموزشگاه مجازی ایران پایپینگ‬

‫به طور کلی هوای ورودی دارای آالینده های مختلف می باشد‪ .‬که عبارتند از‪:‬‬

‫در حالت گازی آلودگی ها ‪:‬‬

‫• آمونیاک‬
‫• کلر‬
‫• گازهای هیدروکربن‬
‫• گوگرد در قالب ‪SO2 ،H2S‬‬
‫• تخلیه از منافذ خنک کننده روغن‬

‫در حالت مایع آلودگی ها ‪:‬‬

‫• نمک کلرید نامحلول در آب (سدیم‪ ،‬پتاسیم)‬
‫• نیترات‬
‫• سولفات‬
‫• هیدروکربن ها‬

‫در حالت جامد آلودگی ها ‪:‬‬

‫• شن و ماسه‪ ،‬آلومینا و سیلیس‬
‫• زنگ‬
‫• گرد و غبار جاده‪ ،‬آلومینا و سیلیس‬
‫• سولفات کلسیم‬
‫• ترکیبات آمونیاک از کود حیوانی و فرایند تغذیه حیوانات‬
‫• پوشش گیاهی‪ ،‬دانه های منتقل شده در هوا‬

‫عوامل خورنده‬
‫کلریدها‪ ،‬نیترات و سولفات می توانند بر روی تیغه های کمپرسور رسوب کنند و ممکن است منجر به حمله خوردگی تنشی و یا باعث خوردگیِ‬
‫گودالی شود‪ .‬سدیم و پتاسیم فلزات قلیایی هستند که می توانند با گوگرد ترکیب شده و به شکل یک عامل بسیار خورنده بخشی از مسیر گاز‬
‫داغ را مورد هجوم قرار دهند‪ .‬آلودگی توسط عبور از انواع مختلف فیلتر که در مسیر موجود است قابل حذف شدن می باشد‪.‬‬
‫آالینده های فاز گاز مانند آمونیاک و یا گوگرد نمی تواند توسط فیلتراسیون حذف شود بلکه روشهای ویژه ای برای این منظور وجود دارند‪.‬‬

‫‪7‬‬
‫‪www.IranPiping.ir‬‬ ‫آموزشگاه مجازی ایران پایپینگ‬

‫چرخه توربین‬

‫هوایی که خالص است فشرده شده و با گاز طبیعی مخلوط و شعله ور می شود‪ ،‬که باعث می شود منبسط گردد‪ .‬فشار حاصل از انبساط‪ ،‬تیغه‬
‫های توربین را به چرخش در می آورد‪ ،‬که به یک محور‪ 1‬و یک ژنراتور متصل است‪ ،‬و برق ایجاد می شود‪.‬‬

‫در مرحله دوم حرارت از دودکش‪ 2‬توربین گاز برای تولید بخار با عبور از طریق یک ژنراتور بخار بازیابی حرارت (‪ )HRSG‬با درجه حرارت‬
‫بخار تازه‪ 3‬بین ‪ 025‬و ‪ 565‬درجه سانتی گراد مورد استفاده قرار می گیرد‪.‬‬

‫ژنراتورِ بخارِ بازیابیِ حرارت (‪)HRSG‬‬

‫در ژنراتور بخار بازیابی حرارت‪ ،‬آب بسیار تمیز در لوله ها جریان یافته و گازهای داغ در اطراف آنها عبور می کند و در نتیجه بخار تولید می‬
‫گردد‪ .‬سپس بخار‪ ،‬توربین بخار و ژنراتور آن را برای تولید برق می چرخاند‪ .‬گازهای داغ ‪ HRSG‬را در حدود ‪ 005‬درجه سانتی گراد ترک‬
‫کرده و به اتمسفر تخلیه می شوند‪.‬‬

‫بخار متراکم و سیستم آب‪ ،‬شبیه به نیروگاه بخار است‪.‬‬

‫نمونه اندازه و آرایش نیروگاههای ‪CCGT‬‬

‫سیستم سیکل ترکیبی شامل آرایش تک محور و چند محور‬

‫می باشد‪ .‬سیستم تک محور متشکل از یک توربین گاز‪ ،‬یک‬
‫توربین بخار‪ ،‬یک ژنراتور و یک ژنراتور بخار بازیابی حرارت‬
‫(‪ ،)HRSG‬با توربین گاز و توربین بخار همراه(جفت)شده به‬
‫ژنراتور‪ ،‬روی یک محور واحد است‪.‬‬

‫سیستم های چند محور دارای یک یا چند توربین گاز ‪ -‬ژنراتور‬

‫‪4‬‬
‫و ‪ HRSG‬است که عرضه بخار از طریق یک لوله اصلی‬
‫مشترک به یک توربین بخار‪ -‬ژنراتور جداگانه را انجام می دهد‪.‬‬
‫در شرایط سرمایه گذاری ِکلی‪ ،‬یک سیستم چند محور‬

‫‪1‬‬
‫‪shaft‬‬
‫‪2‬‬
‫‪exhaust‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Live steam‬‬
‫‪4‬‬
‫‪header‬‬
‫‪8‬‬
‫‪www.IranPiping.ir‬‬ ‫آموزشگاه مجازی ایران پایپینگ‬

‫درحدود ‪ ٪5‬هزینه های باالتری دارد‪.‬‬

‫عیب اصلی نیروگاه سیکل ترکیبی چند مرحله ای این است که تعداد توربین های بخار‪ ،‬کندانسورها و سیستمهای چگالشی و شاید برج های‬
‫خنک کن و سیستم های آب در گردش را برای مطابقت با تعداد توربین گاز افزایش می دهد‪.‬‬

‫راندمان نیروگاه ‪CCGT‬‬

‫تقریبا سیکل توربین بخار یک سوم وسیکل توربینِ برق و گاز ‪،‬دو سوم از توان خروجی ‪( CCPP‬نیروگاه سیکل ترکیبی) را تولید می کنند‪ .‬با‬
‫ترکیب هر دو سیکل گاز و بخار‪ ،‬درجه حرارت ورودی باال و درجه حرارت خروجی پایین قابل دستیابی خواهد بود‪ .‬راندمان سیکلها نیز اضافه‬
‫می شود‪ ،‬چرا که آنها توسط منبع سوخت مشابهی رانده می شوند‪.‬‬

‫برای افزایش راندمان سیستم قدرت‪ ،‬الزم است که ‪ HRSG‬بهینه شود‪ ،‬که به عنوان پل ارتباطی مهمی بین سیکل توربین گاز و سیکل‬
‫توربین بخار با هدف افزایش خروجی توربین بخار به خدمت گرفته می شود‪ .‬عملکرد ‪ HRSG‬تاثیر زیادی در عملکرد کلی نیروگاه سیکل‬
‫ترکیبی دارد‪.‬‬

‫راندمان الکتریکی یک نیروگاه برق سیکل ترکیبی ممکن است به ‪ 56‬درصد برسد و این زمانی است که نیروگاه جدیدالتاسیس با خروجی‬
‫پیوسته بوده که این شرایط‪ ،‬ایده آل می باشد‪ .‬همانطور که در واحدهای حرارتی تک سیکل دیدیم‪ ،‬واحدهای سیکل ترکیبی نیز ممکن است‬
‫انرژی گرمایی در دمای پایین برای فرآیندهای صنعتی‪ ،‬حرارت مرکزی و سایر کاربردها ارائه دهد ‪ ،‬که تولید همزمان نامیده می شود و اغلب به‬
‫آن نیروگاه برق و حرارت ترکیبی (‪ )CHP‬گفته می شود‪.‬‬

‫راندمان ‪ CCPP‬با احتراق تکمیلی و خنک کاری تیغه افزایش یافته است‪ .‬احتراق تکمیلی در ‪ HRSG‬اتفاق می افتد و در توربین گاز‬
‫بخشی از جریان هوای فشرده از مسیری بای پس می شود و برای خنک کاری تیغه های توربین استفاده می شود‪ .‬الزم است که بخشی از‬
‫انرژی دودکش برای جبران گاز به کار برده شود‪ .‬این جبران می تواند راندمان نیروگاه را بیشتر کند‪ ،‬به ویژه هنگامی که توربین گاز تحت بار‬
‫جزئی عمل می کند‪.‬‬

‫سوخت برای نیروگاههای ‪CCPP‬‬

‫توربین های مورد استفاده در نیروگاههای سیکل ترکیبی معموال با گاز طبیعی کار می کنند که متنوع تر از زغال سنگ یا نفت است و میتواند‬
‫در ‪ 05‬درصد از کاربردهای انرژی استفاده شود‪ .‬نیروگاههای سیکل ترکیبی معموال توسط گاز طبیعی کار می کنند‪ ،‬اگر چه سوخت نفت‪ ،‬گاز‬
‫سنتزشده و یا دیگر سوختها می تواند مورد استفاده قرار گیرد‪.‬‬

‫کنترل تولید گازهای گلخانه ای‬

‫‪9‬‬
‫‪www.IranPiping.ir‬‬ ‫آموزشگاه مجازی ایران پایپینگ‬

‫احیای کاتالیزوری (دودگیر) انتخابی (‪:)SCR‬‬

‫• برای کنترل انتشار گازهای گلخانه ای در گاز دودکش به طوری که در میزان مجاز باقی بماند در ورود به اتمسفر‪ ،‬گاز دودکش از خالل دو‬
‫کاتالیزور واقع در ‪ HRSG‬عبور می کند‪.‬‬
‫• یکی از کاتالیزورها کنترل مونوکسید کربن (‪ )CO‬و کاتالیزور دیگر اکسیدهای نیتروژن‪ )NOx( ،‬را بر عهده دارند‪ .‬عالوه بر ‪ SCR‬آمونیاک‬
‫آبی ‪( ،‬آمونیاک آبی مخلوطی از ‪ ٪22‬آمونیاک و ‪ ٪66‬آب است) برای کاهش بیشتر سطح های ‪ NOx‬به سیستم تزریق می شود‪.‬‬

‫محاسن‬

‫راندمان سوخت‬

‫در نیروگاه های معمولی‪ ،‬توربینها راندمانِ تبدیل سوختِ ‪ ٪33‬دارند که به این معنی است که دو سوم از سوخت برای توربینِ خاموش مصرف‬
‫می شود ‪.‬در توربینهای نیروگاه سیکل ترکیبی راندمان تبدیل سوخت‪ ٪55 ،‬یا بیشتراست‪ ،‬که به این معنی است که آنها حدود نیمی از مقدار‬
‫سوخت را می سوزانند تا همین مقدار برق تولید کند‪.‬‬

‫هزینه های پایین سرمایه‬

‫هزینه سرمایه برای ساخت یک واحد سیکل ترکیبی‪ ،‬دو سوم هزینه سرمایه مورد نیاز یک نیروگاه زغال سنگ است‪.‬‬

‫در دسترس بودن تجاری‬

‫واحد سیکل ترکیبی توسط تامین کنندگان تجاری در هر نقطه از جهان در دسترس است‪ .‬آنها را می توان به راحتی تولید و حمل و نقل کرد‪.‬‬

‫منابع سوخت فراوان‬

‫توربین های مورد استفاده در‬

‫نیروگاههای سیکل ترکیبی با گاز طبیعی‬
‫کار می کنند‪ ،‬که دارای انعطاف بیشتری‬
‫از زغال سنگ یا نفت است و می تواند در‬
‫‪ 05‬درصد از تولیدات انرژی استفاده‬
‫شود‪ .‬برای پاسخگویی به تقاضای انرژی ‪،‬‬
‫نیروگاههای حال حاضر نه تنها از گاز‬
‫طبیعی استفاده می کنند بلکه با استفاده‬
‫‪1‬‬
‫از گزینه های دیگر مانند گاز زیستی‬
‫مشتق شده از محصوالت کشاورزی کار‬
‫می کنند‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Bio gas‬‬
‫‪10‬‬
‫‪www.IranPiping.ir‬‬ ‫آموزشگاه مجازی ایران پایپینگ‬

‫کمتر بودن انتشار آلودگی و مصرف سوخت‬

‫نیروگاههای سیکل ترکیبی از سوخت کمتری در تولید هر کیلووات ساعتِ برق استفاده می کنند و گازهای گلخانه ای کمتری از نیروگاه های‬
‫حرارتی مرسوم تولید می کنند‪ ،‬در نتیجه کاهش آسیب های زیست محیطی ناشی از تولید برق‪ ،‬قابل انتظار است‪ .‬در مقایسه با نیروگاهی که از‬
‫زغال سنگ بهره می برد مصرف گاز طبیعی در نیروگاه ‪ CCPT‬بسیار پاک تر می باشد‪.‬‬

‫کاربردهای بالقوه در کشورهای در حال توسعه‬

‫پتانسیل برای نیروگاههای سیکل ترکیبی آن است که برخی صنایع نیاز به برق و حرارت و یا بخار دارند‪ .‬به عنوان مثال ارائه برق و بخار به‬
‫کارخانه تصفیه شکر از این دست است‪.‬‬

‫مضرات‬

‫‪ 0‬توربین گاز صرفا می تواند با گاز طبیعی و یا نفت با درجه خلوص باال مانند سوخت دیزل کار کند‪.‬‬

‫‪ 2‬نیروگاه سیکل ترکیبی در جاهایی توجیه اقتصادی دارد که این نوع سوختها در دسترس بوده و کم هزینه باشند‪.‬‬

‫نتیجه گیری‬
‫نیروگاه های سیکل ترکیبی‪ ،‬پاسخگویی به تقاضای انرژی در حال رشد می باشند‪ ،‬و از این رو با توجه ویژه ای باید به بهینه سازی کل سیستم‬
‫پرداخته شود‪ .‬تحوالت برای تبدیل به گازکردنِ‪ 1‬زغال سنگ و استفاده در توربین های گاز در مراحل پیشرفته هستند‪.‬‬

‫به محض این که اثبات شود‪ ،‬زغال سنگ به عنوان سوخت اصلی نیز می تواند در نیروگاه های سیکل ترکیبی‪ ،‬به تقاضای انرژی در حال رشد‬
‫پاسخگو باشد ‪ ،‬حتما در این دسته نیروگاهها استفاده خواهد شد‪.‬‬

‫پیشرفت در تولید همزمان‪ -‬فرآیند تولید برق و حرارت مفید از یک منبع سوخت در یک زمان‪-‬که راندمان سوخت را از ‪ %35‬به ‪ %05‬افزایش‬
‫می دهد‪ ،‬در حالی که خروجی را از طریق استفاده بهینه از منابع ‪ ،‬اقتصادی تر می کند‪ ،‬آسیب زیست محیطی را نیز بسیار کاهش می دهد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪gasification‬‬
‫‪11‬‬