1ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΧΟΛ.

ΕΤΟΣ
ΝΕΑΣ ΕΡΥΘΡΑΙΑΣ 2012-2013
 11ος αιώνας Γεωμετρικά χρόνια 8ος αιώνας

1η ΕΝΟΤΗΤΑ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

Η κάθοδος των Δωριέων

Δωριείς (το τελευταίο ελληνικό φύλο)

↓
Μετακινήθηκαν…

Από Προς Γιατί Ήθελαν

την περιοχή της Πίνδου. τη νότια Ελλάδα. κινδύνευαν; να ζήσουν καλύτερα;

Κάποιοι Πιθανόν
παρέμειναν κάποιοι
στη Στερεά πέρασαν στην
Ελλάδα Πελοπόννησο.
(Δωρίδα).

Κατέλαβαν τη Σπάρτη. Κατέλαβαν την εύφορη Οι παλιοί κάτοικοι έγιναν

πεδιάδα του ποταμού είλωτες.
Ευρώτα.

Συνέπειες της καθόδου των Δωριέων

Επικράτησε η δωρική Παρακμάζει ο Πολλοί κάτοικοι έχασαν Κάποιοι αναγκάστηκαν να

διάλεκτος. μυκηναϊκός την περιουσία τους κι φύγουν (αποικισμός).
πολιτισμός έγιναν δούλοι.

2
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

Οι Έλληνες δημιουργούν αποικίες

Οι μετακινήσεις πληθυσμών…

… αναστάτωσαν τη ζωή Τα κτήματα σταμάτησαν Η κτηνοτροφία Οι φτωχοί αυξήθηκαν.

των κατοίκων της να καλλιεργούνται. λιγόστεψε. Έτσι…
Ελλάδας.

Οι τεχνίτες δεν Πολλοί άρχισαν

εύρισκαν να φεύγουν από
αγοραστές. τον τόπο τους.

Η μετανάστευση γινόταν ανοργάνωτα γιατί…

… ένιωθαν ανασφάλεια. … ήθελαν να βρουν καλύτερη τύχη.

Ο πρώτος αποικισμός των Ελλήνων

ΑΙΟΛΕΙΣ ΙΩΝΕΣ ΔΩΡΙΕΙΣ

(από Θεσσαλία) (από Αττική) (από Πελοπόννησο)

Λέσβο, Τένεδο, Μικρά Ασία Σάμο, Χίο, Μικρά Ασία Ρόδο, Κω, Μικρά Ασία

Στις νέες πατρίδες οι Έλληνες…

… ήρθαν σε επαφή με … κράτησαν τις παλιές … λάτρεψαν τους … συγκεντρώνονταν στα

άλλους λαούς. συνήθειες. θεούς τους. ιερά και γιόρταζαν μαζί.
↓ ↓
Γνώρισαν τον τρόπο Έχτισαν λαμπρούς
ζωής τους. ναούς.

ΑΙΓΑΙΟ ΠΕΛΑΓΟΣ
↓
Ελληνική θάλασσα
↓
Και στις δυο πλευρές κατοικούσαν Έλληνες.

3
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Η ποίηση και η θρησκεία των Ελλήνων

Οι ραψωδοί τραγουδούσαν…

.... σε γιορτές και πανηγύρια. … τα κατορθώματα των Ελλήνων πολεμιστών

στην προσπάθειά τους να καταλάβουν την
Τροία.

Ο Όμηρος (8ος αιώνας π.Χ.) έγραψε…

.... την ΙΛΙΑΔΑ … την ΟΔΥΣΣΕΙΑ

Οι αγώνες των Ελλήνων για την κατάληψη της Οι περιπέτειες του Οδυσσέα μέχρι την
Τροίας. επιστροφή του στην Ιθάκη.

Μαθαίνουμε για…

.... τους ανθρώπους. … τη θρησκεία τους.

Κάθε περιοχή είχε το δικό της θεό και γιορτές.

Έκαναν τελετές για να τιμήσουν το θεό.

Στην ομηρική εποχή πίστευαν στους 12 θεούς.

Ζούσαν στον Όλυμπο Έτρωγαν αμβροσία. Έπιναν νέκταρ. Αρχηγός όλων ήταν ο Δίας.
σαν οικογένεια. (Πατέρας θεών και ανθρώπων)
↓
Σύμβολό του, ο κεραυνός.

4
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

Η τέχνη και η γραφή

Μετά την κάθοδο των Δωριέων…

… σταμάτησε η ανάπτυξη … η δύσκολη, παλιά … οι άνθρωποι συνέχιζαν να χτίζουν σπίτια και

της μυκηναϊκής τέχνης. γραφή ξεχάστηκε. να κατασκευάζουν αντικείμενα καθημερινής
χρήσης.

Κτήρια

Μικρά, απλά. Θεμέλια με πέτρες, το υπόλοιπο με άλλο υλικό.

Εύρημα 8ου π.Χ. αιώνα στην περιοχή του Άργους.
Αγάλματα

Ήταν ξύλινα και παρίσταναν θεούς. Αργότερα χρησιμοποίησαν

(Δε σώθηκε κανένα, το ξύλο καταστρέφεται.) μέταλλο.
Αγγεία

Τα χρησιμοποιούσαν για καθημερινές ανάγκες. Τα ζωγράφιζαν με κύκλους, τρίγωνα και άλλα

(Αποθήκευαν λάδι, κρασί κ.ά.) γεωμετρικά σχήματα. ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΤΕΧΝΗ

Συνηθισμένα είδη αγγείων

ΑΜΦΟΡΕΑΣ ΚΡΑΤΗΡΑΣ ΛΕΚΑΝΗ ΛΗΚΥΘΟΣ ΠΙΝΑΚΙΟ

↓ ↓ ↓ ↓ ↓

Σαν το σημερινό πιάτο.

Για αποθήκευση Για ανακάτεμα Ίσως προετοίμαζαν το φαγητό.

υγρών-στερεών. κρασιού με νερό. Ελαιοδοχείο
Εμπόριο

Αναπτύχθηκε Ήρθαν σε επαφή με τους Φοίνικες.

Έγραφαν από δεξιά προς τα αριστερά με τις

Πρόσθεσαν φωνήεντα
Πήραν το αλφάβητο. λέξεις ενωμένες.
κι έφτιαξαν νέο.

5
 8ος αιώνας Αρχαϊκά χρόνια 5ος αιώνας

2η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΡΧΑΪΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5

Νέες αποικίες των Ελλήνων

Οι μετακινήσεις στον ελληνικό χώρο έφεραν αλλαγές στη ζωή…

Εγκαταλείφθηκαν τα χωριά. Οι άνθρωποι συγκεντρώθηκαν σε περιοχές για…

… καλύτερη ζωή. … περισσότερη ασφάλεια.

Δημιουργήθηκαν

ΠΟΛΕΙΣ - ΚΡΑΤΗ

Κέντρο η ακρόπολη. Γύρω από την ακρόπολη Προστατεύονταν από Πρόσφεραν αίσθημα
 Ναοί θεών ήταν οι κατοικίες των ψηλά τείχη. ασφάλειας και καλύτερη
 Δημόσια κτήρια ανθρώπων. ποιότητα ζωής. Έτσι…

… ο πληθυσμός αυξήθηκε. … η γη δεν μπορούσε να τους … μερικοί αποφάσισαν να

θρέψει όλους. ζήσουν αλλού οργανωμένα.

Το μαντείο των Δελφών Γινόταν τελετή αναχώρησης. Ο αρχηγός μετέφερε το «ιερόν

«έδειχνε» το κατάλληλο μέρος. πυρ» για να ανάβει το βωμό της
αποικίας.

ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΑΔΑ → Οι αποικίες στην Κάτω Ιταλία, Σικελία

Στις αποικίες οι Έλληνες…

… προόδευσαν. … έχτισαν ναούς. … έκαναν μεγάλα … γνώρισαν … δεν ξέχασαν την

δημόσια έργα. άλλους λαούς. καταγωγή τους.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ Στενές σχέσεις ΑΠΟΙΚΙΑ

6
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6

Τα πολιτεύματα στην αρχαϊκή Ελλάδα

Τον παλιό καιρό…

Αρχηγός του κράτους ήταν ο βασιλιάς.

Είχε μεγάλη δύναμη. Τον σέβονταν όλοι. Τον βοηθούσαν Συγκέντρωνε το λαό
μερικοί ηλικιωμένοι όταν είχε να
άνθρωποι. ανακοινώσει κάτι
σπουδαίο στην αγορά.

Η ζωή όμως άλλαξε…

Οι άριστοι

Είχαν πολλά κτήματα. Παραμέρισαν το βασιλιά. Πήραν την εξουσία. ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΚΟ

ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ

Το εμπόριο αναπτύχθηκε…
Κάποιοι πλούτισαν

Ένιωσαν ισχυροί. Πήραν την εξουσία από τους ευγενείς. ΟΛΙΓΑΡΧΙΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ
(Κυβερνούσαν λίγοι)

Δε συμφωνούσαν μεταξύ τους. Ο λαός είχε παράπονα.

▼
Ταραχές
Την άσχημη κατάσταση εκμεταλλεύτηκαν…

Οι τύραννοι

Είχαν μεγάλες Κέρδισαν την Δεν έδιναν λόγο για Τα προβλήματα

φιλοδοξίες. εμπιστοσύνη του λαού. ό,τι έκαναν. παρέμεναν.

Οι περισσότεροι δεν είχαν Είχαν πολλά χρέη.

χωράφια να καλλιεργήσουν.

Έγιναν επαναστάσεις.
▼
Έδιωξαν τους τυράννους.
Στην Αθήνα…

7
Στην Αθήνα…
Δημοκρατία

▼
Την εξουσία πήρε ο λαός.

8
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7

Οι δεσμοί που ένωναν τους Έλληνες

Ολυμπιακοί αγώνες

Ανανέωναν τους δεσμούς των Γίνονταν κάθε 4 χρόνια. Έπαιρναν μέρος μόνο
Ελλήνων της Μεσογείου και Έλληνες.
του Ευξείνου πόντου.

Πριν αρχίσουν οι Ολυμπιακοί αγώνες…

… αγγελιαφόροι μετέφεραν το μήνυμα … οι πόλεμοι σταματούσαν.

των αγώνων σ’ όλες τις πόλεις.

Οι νικητές των αγώνων…

… στεφανώνονταν με κλαδί … κέρδιζαν την αγάπη και την … έμπαιναν μέσα στην πόλη
αγριελιάς (κότινος). εκτίμηση όλων. από άνοιγμα του τείχους.

Πανελλήνιοι αγώνες γίνονταν…

… στον Ισθμό. … στους Δελφούς. … στη Νεμέα.

Ίσθμια Πύθια Νέμεα
Προς τιμή του Ποσειδώνα. Προς τιμή του Απόλλωνα. Προς τιμή του Δία.

Μαντεία

Προέβλεπαν το μέλλον. Το πιο γνωστό μαντείο: των Δελφών,

αφιερωμένο στον Απόλλωνα.
▼
Η Πυθία έδινε τους χρησμούς (:απαντήσεις χωρίς
ξεκάθαρο νόημα)

Αμφικτιονίες

Οι ενώσεις ανθρώπων γύρω Ξεχωρίζει η Αμφικτιονία των Στη συνέλευση κάθε πόλη
από τα μαντεία. Δελφών. έστελνε αντιπροσώπους.
▼
Για να προφυλάσσουν τους
θησαυρούς.

9
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8

Η τέχνη της αρχαϊκής περιόδου

7ος και 6ος αιώνας

Οικονομική ανάπτυξη του Λαμπρά κτήρια. Εντυπωσιακοί ναοί.

ελληνικού κόσμου.

ΡΥΘΜΟΙ

ΔΩΡΙΚΟΣ ΙΩΝΙΚΟΣ
ΑΓΑΛΜΑΤΑ

ΚΟΥΡΟΙ ΚΟΡΕΣ
 Γυμνοί άνδρες.  Νεαρές γυναίκες.
 Χέρια κολλημένα  Ελαφριά ρούχα.
στο πλάι.  Καλοχτενισμένες.
 Το ένα πόδι πιο
μπροστά από το
άλλο.

ΕΜΠΟΡΙΟ

Αναπτύχθηκε. Δημιουργήθηκε ανάγκη αποθήκευσης και

μεταφοράς κρασιού και λαδιού. ► Αναπτύχθηκε η αγγειοπλαστική.

Μελανόμορφος ρυθμός Ερυθρόμορφος ρυθμός

(Ζωγραφίζονταν με μαύρο χρώμα.) (Ζωγραφίζονταν με κόκκινο χρώμα.)

Σκηνές από μυθολογία και ιστορία.

10
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9

Τα γράμματα

Οι ποιητές…

Δεν ασχολούνται με… Ενδιαφέρονται για…

… ήρωες. … πολεμικά … τα περασμένα … την καθημερινή … τα προβλήματα

κατορθώματα. (το παρελθόν). ζωή. των ανθρώπων.

Ποίηση

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΛΥΡΙΚΗ
▼ ▼
Ησίοδος Απάγγελλαν τα ποιήματα παίζοντας λύρα.
«Έργα και ημέρες» ▼
▼ Μικρά ποιήματα που μιλούν για τις χαρές και
Διδάσκει τον αδελφό του, Πέρση, πώς θα γίνει λύπες των ανθρώπων.
τίμιος κι εργατικός.

ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

▼ ▼
Προσπαθούσαν να καταλάβουν πώς έγινε ο Κάποιοι θέλησαν να γράψουν για τα περασμένα,
κόσμος. για να μην ξεχαστούν.

ΘΑΛΗΣ Ο ΜΙΛΗΣΙΟΣ ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ Ο ΣΑΜΙΟΣ ΕΚΑΤΑΙΟΣ Ο ΜΙΛΗΣΙΟΣ ΕΛΛΑΝΙΚΟΣ Ο ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ

11
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10

Σπάρτη: Η κοινωνία και το πολίτευμα

Οι Δωριείς

Κατέλαβαν τη Λακωνία. Ίδρυσαν ισχυρό κράτος.

▼ ▼
Παλιοί κάτοικοι ► Είλωτες Πρωτεύουσα ► η Σ π ά ρ τ η

Περίοικοι ► Κατοικούσαν γύρω από τη Σπάρτη ► Ασχολήθηκαν με το εμπόριο

Το κράτος της Σπάρτης.

Μεγάλωνε. Είχε Οι είλωτες είχαν Οι Δύο 5 έφοροι Απέλλα

αυστηρούς γίνει πολλοί. Σπαρτιάτες βασιλιάδες ▼ ▼
νόμους. ▼ γυμνάζονταν ▼ Ισχυροί Συνέλευση
Φόβος καθημερινά. Δεν είχαν ▼ του λαού
επανάστασης μεγάλη Διοικούσαν ▼
εξουσία. το κράτος. Σπαρτιάτες
▼ πάνω από
Αρχηγοί του 30 ετών.
στρατού ▼
στον Συζητούσαν
πόλεμο. σοβαρά
θέματα.

12
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11

Σπάρτη: Η ζωή στην πόλη

Η Σπάρτη

Έμοιαζε με στρατόπεδο. Είχε νόμους αυστηρούς.

▼
Τους έφτιαξε ο ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ

Τα αγόρια

Μέχρι 7 ετών Την εκπαίδευσή Έπρεπε να συνηθίσουν στη Μάθαιναν Μάθαιναν την
έμεναν στο τους αναλάμβανε σκληρή ζωή. γραφή, πολεμική
σπίτι. η πόλη. ▼ ανάγνωση, τέχνη.
Να μάθουν να ξεπερνούν τις μουσική, χορό.
δυσκολίες.

Έμεναν σε σκηνές. Έτρωγαν όλοι μαζί. Ήταν αγαπημένοι.

(Μέλας ζωμός)

Σπαρτιατική φάλαγγα ► Ανίκητη

Τα κορίτσια Χρήματα

Μορφώνονταν Ασκούνταν σε Φορούσαν Συμμετείχαν

Σιδερένια με
όπως τα γυμναστήρια. κοντά σε γιορτές και
μικρή αξία.
αγόρια. φορέματα. εκδηλώσεις..

Οι Σπαρτιάτες

Δεν αγαπούσαν την Ένοιωθαν υπερήφανοι για την Αγαπούσαν την πατρίδα
πολυτέλεια. καταγωγή τους. τους.

13
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12

Το παλιό πολίτευμα της Αθήνας

Οι παλιοί κάτοικοι της Αττικής δε ζούσαν όλοι σε ένα μέρος.

Ο ΘΗΣΕΑΣ ΟΙ ΔΩΡΙΕΙΣ
 Τους παρακίνησε να κατοικήσουν όλοι μαζί.  Θέλησαν να καταλάβουν την Αθήνα.
 Γύρω από την Ακρόπολη δημιουργήθηκε η Αθήνα.  Ρώτησαν το μαντείο των Δελφών.
▼
Παναθήναια
▼
Θα το καταφέρετε αν δε σκοτωθεί
Η μεγαλύτερη γιορτή
ο βασιλιάς της Αθήνας.
▼
Θυμούνται το γεγονός της δημιουργίας της Αθήνας.

Ο Κόδρος (ο τελευταίος βασιλιάς της Αθήνας)

Ντύθηκε με ρούχα Πήγε στο στρατόπεδο Επιτέθηκε σε δυο Έσωσε την Αθήνα.
χωρικού. των Δωριέων. στρατιώτες.
▼
Τον σκότωσαν.

Μετά τον Κόδρο την εξουσία ανέλαβαν οι ε υ γ ε ν ε ί ς.

Α ρ ι σ τ ο κ ρ α τ ι κ ό πολίτευμα

Η ζωή στην Αθήνα

Φτωχό έδαφος. Πολλοί άνθρωποι Δεν έβρισκαν δίκιο στα δικαστήρια. Ανέθεσαν στο
ήταν χρεωμένοι. ▼ ΔΡΑΚΟΝΤΑ (624 π. Χ.)
▼  Νόμοι άγραφοι. να γράψει νόμους.
Διαμαρτύρονταν  Οι δικαστές ήταν ευγενείς. ▼
Ήταν πολύ σκληροί.

14
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13

Οι νόμοι του Σόλωνα. Ο Πεισίστρατος γίνεται τύραννος

Ο λαός της Αθήνας ζητούσε…

.... να καταργηθούν τα χρέη. … να ξαναμοιραστεί η γη.

Συγκρούσεις

Σόλωνας

Κατάργησε τα Απαγόρευσε να Θέλησε να αφαιρέσει δύναμη από τους Δεν ξαναμοίρασε τη γη.
χρέη των γίνεται κάποιος ευγενείς. ▼
αγροτών. δούλος εξαιτίας ▼ Οι αναταραχές
χρεών. Χώρισε τους πολίτες σε 4 τάξεις με συνεχίζονται.
βάση το εισόδημα κι όχι την καταγωγή.
 500 μεδίμνους και πάνω.
ΣΕΙΣΑΧΘΕΙΑ  499-300 μεδίμνους.
 299-200 μεδίμνους.
 199-0 μεδίμνους.
Μέδιμνος: ▼
Μέτρο χωρητικότητας Απέκτησαν δικαιώματα περισσότεροι
στερεών και κυρίως του πολίτες.
σιταριού στην Αθήνα.

Πεισίστρατος (αρχηγός των φτωχών)

Έγινε αρχηγός του Φρόντισε τους φτωχούς. Ήταν τύραννος Μετά το θάνατό του η
κράτους. (κυβερνούσε χωρίς εξουσία πέρασε στο γιο
να δίνει λόγο σε του Ιππία.
κανέναν). ▼
▼ Οι Αθηναίοι τον έδιωξαν.
Νοιαζόταν για το δικό
του συμφέρον.

15
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14

Ο Κλεισθένης θεμελιώνει τη δημοκρατία

Ο Κλεισθένης…

… ήταν εξόριστος όσο υπήρχε
τυραννικό πολίτευμα.
… επέστρεψε λίγο πριν το θάνατο του Ανέλαβε την εξουσία κι
Πεισίστρατου που επέτρεψε να έκανε αλλαγές.
γυρίσουν στην Αθήνα οι πολιτικοί του ▼
αντίπαλοι. Χώρισε τους πολίτες σε 10
φυλές.

Σταμάτησαν οι Τα μέλη κάθε φυλής Όλοι οι Αθηναίοι Κάθε φυλή εξέλεγε:

συγκρούσεις στην ήταν απ’ όλες τις είχαν ίσα  1 στρατηγό.
πόλη. κοινωνικές τάξεις. δικαιώματα.  50 βουλευτές.
▼
Η βουλή των πεντακοσίων.
(10 Χ 50)
▼
Προετοίμαζε τα θέματα που θα
συζητούσαν στην εκκλησία του
δήμου.

Συμμετείχαν όλοι οι Ψήφιζαν νόμους. Συζητούσαν. Αποφάσιζαν για Όλοι μπορούσαν να

Αθηναίοι πολίτες. μεγάλα θέματα. πουν τη γνώμη τους.

Η Αθήνα είχε μεγαλώσει.

Εγκαταστάθηκαν πολλοί ξένοι που Επικρατούσε ηρεμία.

ασχολούνταν με το εμπόριο.

Δεν είχαν διαφορές Δε συμμετείχαν στις

μεταξύ τους. συγκρούσεις που είχαν
γίνει παλιά.

Κλεισθένης ► Ο θεμελιωτής της δημοκρατίας.

16
 5ος αιώνας Κλασικά χρόνια 4ος αιώνας

3η ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΛΑΣΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

1. ΠΕΡΣΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15

Το περσικό κράτος και οι Έλληνες της Μ. Ασίας

Το περσικό κράτος ήταν τεράστιο.

Απλωνόταν σε Ασία και Αφρική.
Αρχηγός του κράτους ήταν ο Ήταν χωρισμένο σε μεγάλες
μεγάλος βασιλιάς. περιφέρειες τις
σ α τ ρ α π ε ί ε ς.
▼
Διοικούνταν από τους σατράπες.

Οι ελληνικές πόλεις της Μ. Ασίας...

… δεν είχαν κάνει … έχασαν την … δεν … αναγκάστηκαν από τους

δικό τους κράτος. ελευθερία τους. εμπορεύονταν Πέρσες να στείλουν στρατό κατά
ελεύθερα με άλλες της Θράκης.
πόλεις του ▼
Ευξείνου πόντου. Η κατάσταση για τους Έλληνες
έγινε δύσκολη.
▼
Αποφάσισαν να εξεγερθούν και
να διώξουν τους Πέρσες.

Ζήτησαν βοήθεια από την Μόνο οι Αθηναίοι και οι Οι επαναστάτες έφτασαν

Ελλάδα. Ερετριείς έστειλαν λίγα στις Σάρδεις.
πλοία.

Είχαν λίγες δυνάμεις. Η επανάσταση τελείωσε.

Νικιέται και ο στόλος το
Υποχώρησαν. ▼
494 π.Χ. στο νησάκι Λάδη.
Η Μίλητος λεηλατήθηκε
και καταστράφηκε
εντελώς.

Προκάλεσε λύπη στην Οι Αθηναίοι που ήταν Ίωνες

Ελλάδα. λυπήθηκαν περισσότερο.

17
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16

Ο περσικός κίνδυνος

Την εποχή αυτή οι Πέρσες…

.... προσπαθούσαν να μεγαλώσουν το κράτος … συγκρούστηκαν με τους Έλληνες.

τους. ▼
Αφορμή στάθηκε η βοήθεια της Αθήνας και της
Ερέτριας στους Έλληνες της Μ. Ασίας.

Προετοίμασαν μεγάλη εκστρατεία. Στρατός και στόλος με αρχηγό το Μαρδόνιο

κινήθηκε κατά της Ελλάδας (492 π.Χ.).

Ο στρατός των Περσών πέρασε το Ο στόλος είχε την ίδια κατεύθυνση.

Ελλήσποντο κι έφτασε στην Μακεδονία. ▼
▼ Ο περσικός στόλος καταστράφηκε από
Η Μακεδονία υποτάχθηκε. θαλασσοταραχή στα παράλια του Άθω.
▼
Ο Μαρδόνιος αναγκάζεται να γυρίσει στην
Περσία.

Ο βασιλιάς των Περσών Δαρείος...

… αποφάσισε … ήθελε να τιμωρήσει 490 π.Χ. Στη συνέχεια κατευθύνθηκαν στο

να συνεχίσει τον τους Αθηναίους και Ο περσικός στόλος Μαραθώνα κι αγκυροβόλησαν.
πόλεμο. τους Ερετριείς. με αρχηγούς το Δάτη
και τον Αρταφέρνη
κατέστρεψε την
Ερέτρια.

Οι Αθηναίοι…

Αποφάσισαν να Δεν ήθελαν οι Πέρσες να 10.000 Αθηναίοι

αντιμετωπίσουν τους Πέρσες πλησιάσουν στην και
στο Μαραθώνα. Αθήνα. 1.000 Πλαταιείς
με αρχηγό το Μιλτιάδη παρατάχθηκαν
απέναντι από τους Πέρσες.

Το σχέδιο του Μιλτιάδη…

18
 Το σχέδιο του Μιλτιάδη

Παρέταξε το Ενίσχυσε τα Στο κέντρο ήταν Οι Αθηναίοι δεν είχαν Με το σύνθημα

στρατό σε πλάγια της λιγότεροι τόξα. όρμησαν προς
κατηφορικό παράταξης. στρατιώτες. ▼ τους Πέρσες.
έδαφος κοντά στον Έπρεπε να τρέξουν
περσικό στρατό. για να γλιτώσουν από
τα βέλη.

Στη μάχη σώμα με Τα άκρα του στρατού Οι Πέρσες υποχώρησαν, Οι Αθηναίοι νίκησαν.
σώμα οι Αθηναίοι νίκησαν και κύκλωσαν επιβιβάστηκαν στα πλοία ▼
ήταν καλύτεροι. τους Πέρσες. κι έφυγαν. Ένας στρατιώτης
έφερε τη χαρούμενη
είδηση στην Αθήνα.
«Νενικήκαμεν»

«Νενικήκαμεν»

19
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17

Η μάχη των Θερμοπυλών

Ο Πέρσης βασιλιάς Ξέρξης ετοίμασε

νέα εκστρατεία κατά της Ελλάδας.

Οι Έλληνες…

… έκαναν σύσκεψη στον Ισθμό … αποφάσισαν ενωμένοι να Αρχηγοί θα ήταν οι Σπαρτιάτες.

της Κορίνθου. αντιμετωπίσουν τους Πέρσες.

Οι Πέρσες…

… ξεκίνησαν την εκστρατεία τους την … είχαν πάρα πολύ … πέρασαν τον Ελλήσποντο και
άνοιξη του 480 π.Χ.. στρατό. κινήθηκαν προς την Ελλάδα.
Όπου περνούσαν προκαλούσαν φόβο.

Ο ελληνικός στρατός με αρχηγό το βασιλιά της Σπάρτης Λεωνίδα…

… κατευθύνθηκαν προς τις … παρατάχθηκαν 7.000 «Μολών λαβέ» (Έλα να τα πάρεις),

Θερμοπύλες. Έλληνες για να απάντησε ο Λεωνίδας στον Ξέρξη όταν
εμποδίσουν τους ζήτησε από τους Έλληνες να
Πέρσες. παραδώσουν τα όπλα.
Η μάχη άρχισε.

Στο στενό οι Πέρσες Ο Εφιάλτης πρόδωσε τους Ο Λεωνίδας καταλαβαίνει πως

δυσκολεύονται να πολεμήσουν Έλληνες δείχνοντας στους
όλοι μαζί. Πέρσες πέρασμα στο βουνό
που τους έφερε πίσω από τους
Έλληνες.
(Ανοπαία οδός)
θα κυκλωθεί και είπε σε όσους
ήθελαν να φύγουν. Έμειναν 700
Θεσπιείς και 300 Σπαρτιάτες.
Σκοτώθηκαν όλοι.

Ο ελληνικός στόλος…
20
 Ο ελληνικός στόλος…

.... φύλαγε το Αρτεμίσιο στην Εύβοια. … όταν έφτασε η είδηση πως οι Πέρσες
πέρασαν τις Θερμοπύλες έπλευσε προς τη
Σαλαμίνα.

Ο Σιμωνίδης ο Κείος, μετά τη μάχη, έγραψε ένα από τα πιο γνωστά επιγράμματα. Το επίγραμμα λέγει τα
παρακάτω (σύμφωνα με τον Ηρόδοτο):

Ὦ ξεῖν', Ω ξένε,
ἀγγέλλειν Λακεδαιμονίοις πες στους Λακεδαιμονίους
ὅτι τῇδε κείμεθα, ότι εδώ είμαστε θαμμένοι,
τοῖς κείνων ῥήμασι πειθόμενοι. πιστοί στις εντολές τους.

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης έγραψε τον Ιανουάριο του 1901:

Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των

ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.
Ποτέ από το χρέος μη κινούντες·
δίκαιοι κ’ ίσιοι σ’ όλες των τες πράξεις,
αλλά με λύπη κιόλας κ’ ευσπλαχνία·
γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν
είναι πτωχοί, πάλ’ εις μικρόν γενναίοι,
πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε·
πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες,
πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους.

Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει

όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,
κ’ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε.

21
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18

Η ναυμαχία της Σαλαμίνας

Ο Ξέρξης συνεχίζει την

πορεία του προς την Αθήνα.

Οι κάτοικοι της Αθήνας την είχαν εγκαταλείψει.

Γυναίκες – παιδιά – ηλικιωμένοι Οι άνδρες είχαν μπει στα καράβια κι

είχαν μεταφερθεί στα γύρω νησιά. ετοιμάζονταν για σύγκρουση.

Οι Πελοποννήσιοι ύψωσαν τείχος στο Ισθμό για να εμποδίσουν τους Πέρσες.

Οι αρχηγοί του στόλου διαφωνούσαν.

Ο Αθηναίος Θεμιστοκλής πίστευε

Ο Σπαρτιάτης πως η απόκρουση του Περσικού
Ευρυβιάδης στόλου πρέπει να γίνει στο στενό
πίστευε πως ήταν της Σαλαμίνας.
καλύτερο να ► Ο χώρος είναι μικρός. Οι
εμποδιστούν οι Πέρσες θα δυσκολευτούν να
Πέρσες να κάνουν παρατάξουν το στόλο τους.
απόβαση στην ► Τα ελληνικά πλοία, οι τριήρεις,
Πελοπόννησο. μπορούν να κινηθούν ευκολότερα.

Οι Σπαρτιάτες δέχτηκαν τη γνώμη του Θεμιστοκλή.

Ο ελληνικός στόλος συγκεντρώθηκε στη Σαλαμίνα.

480 π.Χ.

Οι αρχηγοί των Ο Ξέρξης Τα ελληνικά πλοία Τα περσικά πλοία δεν

Περσών έδωσαν παρακολουθούσε από έπλευσαν με δύναμη μπορούσαν να κινηθούν και
εντολή να κυκλωθεί. το όρος Αιγάλεω. προς τα περσικά. υποχώρησαν.

Οι Έλληνες ενωμένοι έσωσαν την πατρίδα τους.

22
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 19

Η μάχη των Πλαταιών και η ναυμαχία της Μυκάλης

Ο Ξέρξης...

… αναχώρησε για την πατρίδα του. … πάντα ήθελε να … άφησε το γαμπρό του, το
υποδουλώσει την Ελλάδα. Μαρδόνιο, με χιλιάδες στρατό.

Ο Μαρδόνιος...

… έφυγε από την Αττική και πήγε … ετοίμαζε τα σχέδιά του. … ζήτησε συμμαχία με την Αθήνα.
στη Θεσσαλία εξαιτίας του χειμώνα. ▼
▼ Οι Αθηναίοι αρνήθηκαν.
Θα ‘βρισκε πιο εύκολα τροφή για το
στρατό και το ιππικό του.

Ο Μαρδόνιος το καλοκαίρι του 479 π.Χ. ξεκίνησε για την Αθήνα.

Οι Αθηναίοι είχαν εγκαταλείψει την πόλη τους Οι Πελοποννήσιοι με αρχηγό τον Παυσανία
για περισσότερη ασφάλεια. έφτασαν στην Αττική.

Ο Μαρδόνιος μετακινείται και στρατοπεδεύει στις Πλαταιές.

Αποφάσισε η μάχη Διάλεξε πεδινό μέρος Οι Πέρσες Οι Έλληνες Ένας Σπαρτιάτης

να γίνει κοντά στον για να χρησιμοποιήσει επιτέθηκαν ενωμένοι σκότωσε το
Ασωπό ποταμό. το ιππικό. πρώτοι. αντιστάθηκαν. Μαρδόνιο.

Οι Πέρσες υποχώρησαν.
Έφυγαν αφήνοντας πολλούς νεκρούς.
Μετά τη μάχη οι Έλληνες...

… μοίρασαν τα λάφυρα. … πρόσφεραν θυσίες στους Θεούς.

Η ναυμαχία στη Μυκάλη…

23
 Την ίδια μέρα νικήθηκε ο περσικός στόλος στη Μυκάλη (479 π.Χ.).

Α’ ΦΑΣΗ Β’ ΦΑΣΗ

Ο περσικός κίνδυνος π έ ρ α σ ε .

Οι ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας κέρδισαν Οι Έλληνες ήταν περήφανοι γι’ αυτό που
την ελευθερία τους. κατάφεραν.

Προόδευσαν οικονομικά. Δημιούργησαν σπουδαία

καλλιτεχνικά έργα.

ΠΕΔΙΟ ΜΑΧΗΣ ΣΤΗ ΜΥΚΑΛΗ

24
 2. Ο «ΧΡΥΣΟΣ ΑΙΩΝΑΣ» (5ος ΑΙΩΝΑΣ π.Χ.)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 20

Η Αθήνα γίνεται η πιο ισχυρή πόλη

Οι Έλληνες σκέφτηκαν να επιτεθούν εναντίον των Περσών.

Ο ελληνικός στόλος, με αρχηγό τον Ο επιθετικός πόλεμος ήταν Οι Σπαρτιάτες δεν ήταν πρόθυμοι
Παυσανία, ελευθέρωσε πόλεις της σύντομος. να συνεχίσουν τον αγώνα κατά
Κύπρου και τα στενά του των Περσών.
Ελλήσποντου.

Α’ Αθηναϊκή συμμαχία (478 π.Χ.) – Δηλιακή συμμαχία

Πολλές πόλεις Στόχος ήταν Κάθε πόλη Οι αντιπρόσωποι Τα χρήματα τα Ο Αριστείδης

παραθαλάσσιες η προστασία έπρεπε να των πόλεων διαχειρίζονταν (δίκαιος)
και νησιωτικές της δίνει συνεδρίαζαν στο 10 Αθηναίοι. κανόνισε τις
ζήτησαν βοήθεια ελευθερίας χρήματα ή νησί της Δήλου. (Ελληνοταμίες) υποχρεώσεις
από την Αθήνα των πόλεων πλοία στο Δηλιακή συμμαχία κάθε πολιτείας.
για να της συμμαχικό
αντιμετωπίσουν συμμαχίας. στόλο.
τον περσικό
κίνδυνο.

Ο συμμαχικός στόλος στράφηκε κατά των Περσών.

Αρχηγός ο Κίμωνας. Οι Πέρσες νικήθηκαν Ο Κίμωνας Οι Αθηναίοι χωρίς αρχηγό

στον Ευρυμέδοντα σκοτώθηκε σε νίκησαν.
ποταμό (465 π.Χ.). εκστρατεία στην ▼
Κύπρο. Οι Πέρσες υπέγραψαν
ειρήνη (448 π.Χ.).
▼
Οι ελληνικές πόλεις της Μ.
Ασίας εξασφάλισαν την
ελευθερία τους.

Η δύναμη της Αθήνας…

25
 Η δύναμη της Αθήνας αυξανότα . ν

Τα αθηναϊκά Ο Πειραιάς Οι Αθηναίοι δε Μετέφεραν το Οι σύμμαχοι Ηγεμονία της

πλοία έπλεαν σε έγινε το συμπεριφέρονταν ταμείο από τη είχαν Αθήνας.
όλη τη Μεσόγειο πιο μεγάλο καλά στους Δήλο στην παράπονα.
θάλασσα. λιμάνι. συμμάχους. Αθήνα.

Η Σπάρτη θέλησε να πάρει με το μέρος της τις δυσαρεστημένες πόλεις.

Μετά το θρίαμβο στο Αρτεμίσιο και τη Σαλαμίνα η Αθήνα ήταν πλέον ναυτική δύναμη.
Έτσι, τα δικαιώματα που είχαν τα πληρώματα των τριήρων που νίκησαν τον περσικό
στόλο εξισώθηκαν με αυτά των ανωτέρων τάξεων.

26
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21

Το πολίτευμα και η κοινωνία

της Αθήνας στα χρόνια του Περικλή

Ο Περικλής

Ήταν Θέλησε Προσπάθησε Φρόντισε

σπουδαίος ρήτορας. να κάνει την Αθήνα να πείσει τους πολίτες να πληρώνονται όσοι
πνευματικό κέντρο των να ενδιαφέρονται για έπαιρναν κάποιο
Ελλήνων. τα θέματα της πόλης. αξίωμα.

Εκκλησία του δήμου

Είχε την πιο μεγάλη δύναμη. Συμμετείχαν όλοι οι ελεύθεροι Έπαιρναν τις πιο μεγάλες
πολίτες. αποφάσεις.

10 στρατηγοί

Είχαν μεγάλη εξουσία. Εκλέγονταν από τους Φρόντιζαν για το Ήταν υπεύθυνοι για την
πολίτες για 1 χρόνο. στρατό και το στόλο. ασφάλεια της πόλης.

Οι κάτοικοι της Αττικής

Αθηναίοι πολίτες Μέτοικοι Δούλοι

► Όσοι είχαν πατέρα και
μητέρα από την Αθήνα.
► Είχαν τα περισσότερα
δικαιώματα.
► Ξένοι που εγκαταστάθηκαν
μόνιμα στην πόλη.
► Ασχολούνταν κυρίως με το
εμπόριο.
► Πλήρωναν φόρο, το μετοίκιο.
► Πολλοί ήταν αιχμάλωτοι.
► Έκαναν τις βαριές δουλειές.
► Η ζωή τους ήταν δύσκολη
και κοπιαστική.
► Δούλευαν ως αστυνομικοί,
λογιστές και παιδαγωγοί.

27
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 22

Η καθημερινή ζωή και

η εκπαίδευση των Αθηναίων

Οι Αθηναίοι…

…ήταν χαρούμενοι άνθρωποι. … τις ελεύθερες ώρες τις περνούσαν στα

γυμναστήρια ή στην Αγορά.

Τα σπίτια τους…

… ήταν χαμηλά και απλά. … δεν είχαν παράθυρα στο δρόμο. … είχαν λίγα έπιπλα.

Τροφή τους ήταν…

… τα λαχανικά. … οι ελιές. … τα ψάρια. Κρέας έτρωγαν στις γιορτές Έπιναν νερωμένο κρασί
και στις θυσίες. όταν διασκέδαζαν.

Οι γυναίκες…

… έμεναν στο σπίτι. … σπάνια … ενδιαφέρονταν για Κάποιες είχαν Στη Σπάρτη έπαιρναν
► Μαγείρευαν. έβγαιναν έξω. τον εαυτό τους. υπηρέτριες. μέρος σε εκδηλώσεις
► Ζύμωναν. ► Ντύνονταν ωραία. και συμπεριφέρονταν
► Ύφαιναν. ► Βάφονταν. πιο ελεύθερα.
► Άλλαζαν το
χτένισμά τους.

Εκπαίδευση..

Δεν Τα παιδιά Μετά την ηλικία των Ο κιθαριστής Ανώτερα Οι νέοι πήγαιναν
υπήρχαν μέχρι 7 ετών 7 ετών ο μάθαινε να σχολεία δεν στρατιώτες για 2
δημόσια έμεναν σπίτι παιδαγωγός παίζουν υπήρχαν. χρόνια.
σχολεία. παίζοντας. συνόδευε τα παιδιά κιθάρα και
στο γραμματιστή. λύρα.
Μάθαιναν..
► να διαβάζουν.
► να γράφουν.
► να λογαριάζουν.

28
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 23

Ο «χρυσός αιώνας» της τέχνης

Ο Περικλής χρησιμοποίησε τα χρήματα του συμμαχικού

ταμείου για την ανακατασκευή των ναών που
κατέστρεψαν οι Πέρσες.

Πάνω στην Ακρόπολη

Προπύλαια Ναός Αθηνάς Παρθενώνας Ερέχθειο Χάλκινο άγαλμα

Νίκης (αφιερωμένος στην Αθηνά) (αγώνας Αθηνάς- της Αθηνάς
▼ Ποσειδώνα για (Παλλάδα)
Χρυσελεφάντινο άγαλμα της το όνομα της 7
Αθηνάς πόλης) μέτρα ύψος
▼ ▼
(Φειδίας) Καρυάτιδες

Αγάλματα

Διαφορετικά από Τα πρόσωπα έχουν Τα χέρια και τα πόδια Γνωστοί γλύπτες:

κούρους και κόρες. φυσικά έχουν κίνηση. ► Φειδίας
χαρακτηριστικά. ► Πολύκλειτος

Έργα ζωγραφικής δε σώθηκαν. Αγγεία σώθηκαν πολλά.

Κλασικά έργα (έμειναν αξεπέραστα)

ΧΡΥΣΟΣ ΑΙΩΝΑΣ

29
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 24

Η Αθήνα γίνεται «σχολείο της Ελλάδας»

Στην Αθήνα έζησαν σπουδαίοι άνθρωποι που

ασχολήθηκαν με τα γράμματα.

Η ζωή,
θα γίνει πιο καλή,
αν οι άνθρωποι γίνουν δίκαιοι και τίμιοι.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ
(Φιλόσοφος)

Έγραψε για τα κατορθώματα των

Ελλήνων κατά των Περσών.

Έγραψε για τον πελοποννησιακό ΗΡΟΔΟΤΟΣ

πόλεμο. (Πατέρας της ιστορίας)

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ
(Ιστορικός)
Αναπτύχθηκε ιδιαίτερα το θέατρο.

ΤΡΑΓΩΔΙΕΣ ΚΩΜΩΔΙΕΣ
Έργα σοβαρά και θλιβερά. Έργα χαρούμενα.

ΑΙΣΧΥΛΟΣ ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ

30
 3. Ο ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 25

Αιτίες και αφορμές του πολέμου

ΑΙΤΙΕΣ

Η Αθήνα Η Σπάρτη είχε με Διαφορετικά Άλλος Η Σπάρτη ανησυχούσε Οικονομική

έγινε το μέρος της τις πολιτεύματα. τρόπος με τη δύναμη της ζημιά έπαθαν οι
πλούσια. περισσότερες ζωής. Αθήνας ιδιαίτερα όταν Κορίνθιοι που
Κυριαρχούσε πόλεις της θέλησε να πουλήσει ήταν φίλοι των
στο Αιγαίο. Πελοποννήσου. προϊόντα στη δυτική Σπαρτιατών.
Ελλάδα και Ιταλία.

ΑΦΟΡΜΗ

Οι Κερκυραίοι, που είχαν Οι Αθηναίοι Οι Κορίνθιοι Οι αντιπρόσωποι της

διαφορές με τους Κορίνθιους, παίρνουν το μέρος προσπάθησαν να πελοποννησιακής συμμαχίας
ζήτησαν βοήθεια από τους των Κερκυραίων. βλάψουν τους αποφάσισαν να γίνει πόλεμος.
Αθηναίους. Αθηναίους. ▼
Εμφύλιος
(πολύ κακό)

ΟΙ ΑΝΤΙΠΑΛΟΙ

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ

● Ισχυρή στην ξηρά. ● Ισχυρή στη θάλασσα

Τα

Ο Μελήσιππος, απεσταλμένος
στην Αθήνα από το βασιλιά της
Σπάρτης Αρχίδαμο, δεν
κατάφερε να πείσει τους
Αθηναίους να τα βρουν.
Είπε: Αυτή η ημέρα θα γίνει
αρχή μεγάλης συμφοράς για
τους Έλληνες.
Άρχισε ένας εμφύλιος
πόλεμος…

31
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 26

Οι κυριότερες φάσεις του πολέμου

Ο στρατός των Πελοποννησίων εισέβαλε στην Αττική (431 π.Χ.)

Προκάλεσε Ο Περικλής διέταξε τους Ο στόλος των Το δεύτερο χρόνο Ο πόλεμος

καταστροφές. κατοίκους να κλειστούν Αθηναίων έπεσε λοιμός απλώθηκε σε πολλές
στα Μακρά τείχη. λεηλάτησε τα (μεγάλη αρρώστια) περιοχές.
παράλια της στην Αθήνα. ▼
Λακωνίας. ▼ Πολλοί ήθελαν να
σταματήσει ο
Πέθανε ο Περικλής. πόλεμος.
▼
Στρατηγός Νικίας
(Νικίεια ειρήνη)
421 π.Χ.
▼
Η ειρήνη δεν
κράτησε για πολύ.
Ο ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ

Παρέσυρε τους Η Αθήνα θα Αν νικούσαν οι Η εκστρατεία Οι Αθηναίοι ηττήθηκαν.

Αθηναίους σε κυριαρχούσε Αθηναίοι το εμπόριο έγινε
εκστρατεία στη σε αιγαίο και θα περνούσε στα (415-413 π.Χ.).
Σικελία κατά των Ιόνιο πέλαγος. χέρια τους.
Συρακουσών.

Ο πόλεμος φούντωνε. Οι Σπαρτιάτες…

… αποφάσισαν να … ζήτησαν … απέκτησαν Στη ναυμαχία στις Αργινούσες (406 π.Χ.)

δημιουργήσουν χρήματα από μεγάλη ναυτική νίκησαν οι Αθηναίοι.
ισχυρό στόλο. τους Πέρσες. δύναμη. ▼
Την επόμενη χρονιά (405 π.Χ.) οι
Αθηναίοι έπαθαν μεγάλη καταστροφή
στους Αιγός ποταμούς.
▼
Ο στόλος της Σπάρτης έπλευσε στον
Πειραιά.
▼
Οι Αθηναίοι αναγκάζονται να
υπογράψουν ειρήνη (404 π.Χ.) με
βαριούς όρους:
● Να γκρεμίσουν τα μακρά τείχη.
● Να παραδώσουν τα πλοία τους εκτός
από 12, κ.ά.

Ο πόλεμος τελείωσε. Άφησε πολλούς νεκρούς, ερειπωμένες πόλεις, ψυχικά τραύματα.

32
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 27

Η ηγεμονία της Σπάρτης

Οι Σπαρτιάτες μετά τη νίκη τους στον Πελοποννησιακό πόλεμο ήταν πολύ ισχυροί.

Στις ελληνικές πόλεις… Στην Αθήνα… Στην Περσία…

… έβαλαν να κυβερνούν δικοί … τοποθέτησαν 30 … βοήθησαν τον Κύρο να
τους άνθρωποι. ολιγαρχικούς (τύραννοι) διώξει από το θρόνο τον
▼ αδελφό του Αρταξέρξη.
Κυβέρνησαν καταπιεστικά.

Οι ελληνικές πόλεις της Μ. Ασίας…

… είχαν υποστηρίξει τον … μετά το θάνατο του Κύρου … ζήτησαν βοήθεια από τους
Κύρο. φοβούνταν την εκδίκηση του Σπαρτιάτες.
βασιλιά Αρταξέρξη.

Έστειλαν στρατό με αρχηγό Οι Σπαρτιάτες νίκησαν

το βασιλιά Αγησίλαο. πολλές φορές τον περσικό
στρατό.

Στην Ελλάδα….
Συμμαχία εναντίον της Σπάρτης

Αθήνα Κόρινθος Θήβα Άλλες πόλεις

Τους στήριζαν οι Πέρσες.

▼
Ήθελαν τους Έλληνες να είναι
χωρισμένοι και να πολεμούν
μεταξύ τους.

Οι Σπαρτιάτες ζήτησαν από τον Αγησίλαο να επιστρέψει από τη Μ. Ασία.

Νέος εμφύλιος πόλεμος…

33
 Βοιωτικός ή Κορινθιακός, ο νέος εμφύλιος πόλεμος.
▼
Οι κυριότερες μάχες έγιναν στην περιοχή της Κορίνθου και της Βοιωτίας.

Ο σπαρτιατικός στρατός Ο σπαρτιατικός στόλος

νίκησε ηττήθηκε
τους συμμάχους στην Κορώνεια της στην Κνίδο της Μ. Ασίας.
Βοιωτίας. ▼
Οι Σπαρτιάτες έστειλαν το ναύαρχο Ανταλκίδα
στην Περσία όπου έκλεισε ταπεινωτική
ειρήνη με τους Πέρσες.
(Ανταλκίδεια ειρήνη, 386 π.Χ.)

Στην Ελλάδα τα πράγματα ησύχασαν.

Οι ελληνικές πόλεις της Μ. Ασίας και η Κύπρος πέρασαν στην περσική κυριαρχία.

Ο ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ, Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ

34
 4. Η ΘΗΒΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 28

Η Θήβα και η βοιωτική συμμαχία

ΘΗΒΑ

Πόλη της Βοιωτίας Το όνομά της προήλθε Πρώτο πολίτευμα Οι πλούσιοι γαιοκτήμονες
χτισμένη σε εύφορη από τη Θήβη, κόρη του ήταν η βασιλεία. έδιωξαν το βασιλιά και
πεδιάδα. Ασωπού. κυβέρνησαν αυτοί.

Βοιωτική συμμαχία

Χρησιμοποιούσαν Οι Θηβαίοι είχαν Θρησκευτικό κέντρο ήταν το Δε συμμετείχαν οι Πλαταιείς.

δικό τους την αρχηγία της μαντείο του Ογχηστού (προς τιμή
νόμισμα. συμμαχίας. του Ποσειδώνα).
● Γίνονταν αγώνες.
● Συμμετείχαν αθλητές απ’ όλες
τις βοιωτικές πόλεις.

Οι Θηβαίοι με τη βία ήθελαν Οι Πλαταιείς αρνήθηκαν. Ο αθηναϊκός στρατός

να οδηγήσουν τους Ζήτησαν τη βοήθεια των ανάγκασε τους Θηβαίους να
Πλαταιείς στη συμμαχία. Αθηναίων. μην ενοχλούν τους Πλαταιείς.

Αθηναίοι + Πλαταιείς ► Φιλικές σχέσεις

Ανταλκίδεια ειρήνη (386 π.Χ.)

Συμφωνία μεταξύ Σπαρτιατών και Περσών.

Οι ελληνικές πόλεις έπρεπε να είναι Οι Θηβαίοι

αυτόνομες δε δέχτηκαν
δηλ. μόνες τους να κανονίζουν ό,τι τις τους όρους.
απασχολεί. ▼
Αν τους δέχονταν έπρεπε η βοιωτική
συμμαχία να διαλυθεί.

35
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 29

Η ηγεμονία της Θήβας

(371 π.Χ.)
Συνέδριο στη Σπάρτη με θέμα:
Η ειρήνη μεταξύ Σπαρτιατών και Περσών

Οι συμμαχίες έπρεπε να Ο Θηβαίος Οι άλλοι αντιπρόσωποι Έληξε το συνέδριο

διαλυθούν. Επαμεινώνδας ζήτησε δεν το δέχτηκαν. χωρίς αποτέλεσμα.
να υπογράψει.

Οι Σπαρτιάτες στρέφονται κατά των Θηβαίων

Στέλνουν Σπαρτιάτες ► Κλεόμβροτος Αλλαγή τρόπου επίθεσης του στρατού. Οι Θηβαίοι

στρατό με Θηβαίοι ► Επαμεινώνδας ● Μέχρι τότε οι στρατοί μάχονταν ο κατάφεραν
αρχηγό τον Βρίσκονται αντιμέτωποι στα ένας απέναντι στον άλλον. να νικήσουν
Κλεόμβροτο. Λεύκτρα της Βοιωτίας ● Ο Επαμεινώνδας επιτέθηκε με τη το
(371 π.Χ.) λοξή φάλαγγα (με την ενισχυμένη σπαρτιατικό
πλευρά). στρατό.

Οι Θηβαίοι με ηγέτες τον Επαμεινώνδα και τον Πελοπίδα…

… κυριάρχησαν από Πολλές πόλεις Ο Πελοπίδας σκοτώθηκε στη Ο Επαμεινώνδας

τη Μεσσηνία μέχρι τη ανησυχούσαν από Θεσσαλία το 364 π.Χ. στην σκοτώθηκε στη μάχη της
Μακεδονία. την κυριαρχία της περιοχή «Κυνός Κεφαλαί». Μαντίνειας (362 π.Χ.)
Θήβας.

Καμιά πόλη στη νότια Ελλάδα δεν ήταν ισχυρή.

36
 5. Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 30

Η Μακεδονία, μια νέα ελληνική δύναμη

Οι Μακεδόνες...

… για πολλά χρόνια δεν είχαν … πολεμούσαν συνεχώς με … από την εποχή των
επαφές με άλλους Έλληνες. τους βόρειους γείτονές τους. περσικών πολέμων άρχισαν τις
επαφές με τη νότια Ελλάδα.
(Εμπορικές σχέσεις)

Μεγάλη εξουσία απέκτησε η Μακεδονία με το Φίλιππο το Β’ (359 π.Χ.).

Δημιούργησε Μακεδονική Πολύ Αντιμετώπιζε Κυριάρχησε Έκοψε Πέλλα

ισχυρό στρατό. φάλαγγα. ισχυρό με επιτυχία σε νόμισμα. πρωτεύουσα
(Μικρή ασπίδα ιππικό. τους βόρειους Μακεδονία (Χρυσορυχεία του
και μακρύ δόρυ, γείτονες. και Θράκη. Παγγαίου) κράτους.
σάρισα, 5 μέτρα) ▼ (Οικονομικό,
Οικονομική πνευματικό
ανάπτυξη κέντρο)

Ο Φίλιππος θέλησε να κυριαρχήσει και στη νότια Ελλάδα.

Αφορμή ήταν η διαμάχη των Θηβαίοι και Αθηναίοι Νίκησε ο Φίλιππος

κατοίκων γύρω από το μαντείο συγκρούονται και
των Δελφών. με το στρατό του Φιλίππου στη διακρίθηκε ο Αλέξανδρος.
Χαιρώνεια (338 π.Χ.).

Ο Φίλιππος φέρθηκε με επιείκεια.

Συγκάλεσε συνέδριο στην Κόρινθο.

Συμμετείχαν Ανακηρύχθηκε Το 336 π.Χ. ο Φίλιππος Βασιλιάς της Μακεδονίας έγινε

πολλές πόλεις αρχηγός της δολοφονείται από τον ο Αλέξανδρος (336 π.Χ.).
εκτός από τη εκστρατείας κατά Παυσανία, το σωματοφύλακά Ονομάστηκε Μ έ γ α ς για
Σπάρτη. των Περσών. του. την προσφορά του στον
πολιτισμό.

37
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 31

Ο Μ. Αλέξανδρος καταλαμβάνει τη Μ. Ασία και την Αίγυπτο

Ο Μ. Αλέξανδρος...

… έκανε συνέδριο στην … ορίστηκε αρχηγός της … άρχισε τις προετοιμασίες.

Κόρινθο. εκστρατείας κατά των Περσών.

Την άνοιξη του 334 π.Χ. ο Μ. Αλέξανδρος με 35.000 στρατό…

… πέρασαν … τίμησε Οι Πέρσες ανησύχησαν. Στη μάχη στο Γρανικό Οι ελληνικές

τον τον Αχιλλέα. ▼ ποταμό (334 π.Χ.) πόλεις της Μ.
Ελλήσποντο κι Οι σατράπες νίκησε ο Μ. Αλέξανδρος. Ασίας
έφτασαν στην συγκέντρωσαν δυνάμεις ▼ υποδέχονται το
Τροία. στο Γρανικό ποταμό. Οι Πέρσες υποχώρησαν. Μ. Αλέξανδρο.

Το 333 π.Χ…

… ο Πέρσης βασιλιάς Δαρείος Νικητής ο Μ. Αλέξανδρος. Άνοιξε ο δρόμος στην Ασία.

ο Γ’ αντιμετωπίζει το Μ.
Αλέξανδρο στην Ισσό.

Δεν καταδιώκει το Δαρείο. Προχωρά προς τη Φοινίκη

και την Αίγυπτο.

Οι Αιγύπτιοι τον Στις εκβολές του Νείλου ίδρυσε την

υποδέχονται με τιμές. Αλεξάνδρεια
(μεγάλη ανάπτυξη).

Ο Μ. Αλέξανδρος διέλυσε το στόλο του και συνέχισε την κατάκτηση της Ασίας.

38
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 32

Η πορεία προς την Ινδία. Το τέλος της εκστρατείας

Μάχη στα Γαυγάμηλα (331 π.Χ.)

Ο Δαρείος ήθελε να Νίκησε Άνοιξε ο δρόμος προς Οι θησαυροί της

ταπεινώσει τον ο τα Σούσα. πρωτεύουσας των
Αλέξανδρο. Αλέξανδρος. Περσών ανήκαν πλέον
στον Αλέξανδρο.

Ο Μ. Αλέξανδρος…

… έπρεπε να … χρησιμοποίησε … ζήτησε από τους … ήθελε να φτάσει … έφτασε στον

διοικήσει ένα και Πέρσες στρατιώτες του να στην άκρη του Ύφαση ποταμό
απέραντο αξιωματούχους. τον προσκυνούν. κόσμου. (παραπόταμος του
κράτος με ▼ Ινδού).
πολλούς λαούς. Στεναχώρησε τους
στρατιώτες.

Οι στρατιώτες κουρασμένοι Ο Μ. Αλέξανδρος αποφάσισε

αρνήθηκαν να συνεχίσουν. να γυρίσει πίσω.

Ο δρόμος της επιστροφής ήταν δύσκολος.

Οι στρατιώτες περπατούσαν Πολλοί στρατιώτες έχασαν τη Μετά από πολλές δυσκολίες

σε αμμώδεις περιοχές κάτω ζωή τους. γύρισαν στα Σούσα.
από τον καυτό ήλιο, χωρίς
νερό.

Η μεγάλη εκστρατεία τελείωσε (324 π.Χ.).

39
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 33

Ο θάνατος του Μ. Αλεξάνδρου

Από τα Σούσα ο Μ. Αλέξανδρος πήγε στη Βαβυλώνα.

Ήθελε να κάνει τη Δέχτηκε πολλούς αντιπροσώπους Αντιπρόσωποι ελληνικών

Βαβυλώνα πρωτεύουσα από διάφορα μέρη που ζητούσαν πόλεων τον στεφάνωσαν με
του κράτους. να γίνουν σύμμαχοί του. χρυσά στεφάνια.

Ξαφνικά ο Μ. Αλέξανδρος αρρώστησε βαριά.

Οι προσπάθειες Ο Αλέξανδρος Ζήτησε να δει Πέρασαν όλοι οι Πέθανε

των γιατρών δεν χειροτέρευε. τους στρατιώτες στρατιώτες από μπροστά το
είχαν αποτέλεσμα. του. του και τον αποχαιρέτησαν. 323 π.Χ.

Ο θάνατος του Μ. Αλεξάνδρου…

… διαδόθηκε γρήγορα. Το απέραντο κράτος έμεινε χωρίς αρχηγό.

▼
Δύσκολα θα έμενε ενωμένο.

Η μεγάλη εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου…

… άλλαξε τη Οι άνθρωποι Το στρατό Ο Μ. Αλέξανδρος ίδρυσε Η ελληνική

μορφή του έμαθαν πολλά συνόδευαν ιστορικοί, πολλές πόλεις (16 από αυτές γλώσσα
κόσμου. για τις νέες γεωγράφοι, ονομάστηκαν Αλεξάνδρειες). άρχισε να
χώρες. μηχανικοί, ▼ διαδίδεται
καλλιτέχνες. Πολλοί Έλληνες από την παντού.
Ελλάδα εγκαταστάθηκαν εκεί.

Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ

Ελληνιστικά χρόνια: Η εποχή μετά το θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου.

40
 4ος αιώνας Ελληνιστικά χρόνια 1ος αιώνας

4η ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

1. ΟΙ ΔΙΑΔΟΧΟΙ ΤΟΥ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 34

Η αυτοκρατορία του Μ. Αλεξάνδρου χωρίζεται

Ο Μ. Αλέξανδρος δεν άφησε διάδοχο στο κράτος.

Οι στρατηγοί του δεν μπόρεσαν Η Ρωξάνη (γυναίκα του Μ. Οι στρατηγοί του Μ.

να βρουν λύση. Αλεξάνδρου) γέννησε αγόρι. Αλεξάνδρου συγκρούστηκαν
Πήρε το όνομα του πατέρα του. μεταξύ τους.

Το κράτος διασπάστηκε και χωρίστηκε…

… στο κράτος της … στο κράτος της … στο κράτος της … στο κράτος της
ΑΙΓΥΠΤΟΥ ΣΥΡΙΑΣ ΠΕΡΓΑΜΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
► Ιδρύθηκε από το ► Ιδρύθηκε από το ► Στα παράλια της Μ. ► Είχε ισχυρή δύναμη
Πτολεμαίο. Σέλευκο. Ασίας. που σταδιακά
► Πρωτεύουσα η ► Μεγάλο κράτος. μειωνόταν καθώς
Αλεξάνδρεια. ► Δύσκολο να συγκρουόταν με πόλεις
διοικηθεί. της νότιας Ελλάδας.

ΣΕΛΕΥΚΟΣ
ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ

41
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 35

Ο Πύρρος, ο βασιλιάς της Ηπείρου

3ος αιώνας
Η Ήπειρος παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή της Ελλάδας.

Ο Πύρρος δημιουργεί μεγάλο Ίδρυσε νέες πόλεις. Εκτός από τη κτηνοτροφία

κράτος με πρωτεύουσα την (Ναοί, θέατρα, μεγάλα τείχη) ασχολήθηκαν με γεωργία και
Αμβρακία. εμπόριο.

Ο Πύρρος…

… θέλησε … δέχτηκε … ετοίμασε … το 280 π.Χ. … νίκησε … την 3η

να αντιπροσώπους στρατό, αποβιβάστηκε 2 φορές φορά
μεγαλώσει του Τάραντα (: είναι ιππικό, στην Ιταλία. τους Ρωμαίους. νικήθηκε.
το κράτος επαρχία στην ελέφαντες. ▼ ▼
του προς τη περιφέρεια της Σκοτώθηκαν Επέστρεψε
Δύση. Απουλίας στην Ιταλία) πολλοί στην
που του ζητούσαν στρατιώτες. πατρίδα
προστασία από ▼ του.
τους Ρωμαίους. Πύρρεια νίκη

Στράφηκε Ο Σπαρτιάτης Κλεώνυμος Ο Πύρρος με το Επόμενος σταθμός το

κατά της ζήτησε βοήθεια από τον στρατό του Άργος που
νότιας Πύρρο για να γίνει έφτασε στη απειλούνταν από το
Ελλάδας. βασιλιάς της Σπάρτης. Σπάρτη. μακεδονικό στρατό.

Οι γυναίκες Εγκατέλειψε την Ο Πύρρος Ο στρατός του

ύψωσαν προσπάθειά του. σκοτώθηκε. Πύρρου παραδόθηκε
χωμάτινο τείχος. (272 π.Χ.) στους Μακεδόνες.

Οι Ρωμαίοι είχαν αρχίσει να απειλούν την Ελλάδα.

42
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 36

Η καθημερινή ζωή στα ελληνιστικά χρόνια

Ο Μ. Αλέξανδρος και οι διάδοχοί του ίδρυσαν νέες πόλεις σε διάφορες περιοχές.

Πολλές Εκεί πήγαν να Οι κάτοικοι Είχαν… Μιλούσαν κι

αναπτύχθηκαν εργαστούν ασχολούνταν με το ● μεγάλους δρόμους. έγραφαν την
οικονομικά. πολλοί εμπόριο και τη ● πλατείες. ελληνική
Έλληνες. βιοτεχνία. ● ιπποδρόμους. γλώσσα.
● γυμναστήρια. ▼
● ναούς.
Ελληνιστική
● κήπους.
● ανάκτορα κοινή

Παρήκμασαν πόλεις Ερήμωσε η Αρκετοί Οι πιο πολλοί

της Ελλάδας. ύπαιθρος. πλούτισαν. ζούσαν φτωχικά.

Οι άνθρωποι…

… λάτρευαν… … συμμετείχαν σε… Οι μορφωμένοι περνούσαν το

● τους 12 θεούς του Ολύμπου. ● αγώνες. χρόνο τους…
● το Σάραπη. ● θρησκευτικές γιορτές. ● στα συμπόσια.
● την Ίσιδα. ● πανηγύρια. ● σε βιβλιοθήκες.
● στο θέατρο.

Ο ΘΕΟΣ ΣΑΡΑΠΗΣ

Η ΘΕΑ ΙΣΙΔΑ

43
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 37

Οι τέχνες και τα γράμματα στα ελληνιστικά χρόνια

Μεγάλη ακμή τεχνών και γραμμάτων.

Σπουδαία πνευματικά κέντρα.

Αλεξάνδρεια Αντιόχεια Πέργαμος

Ελληνιστική τέχνη

● Ο άνθρωπος ● Κτήρια τεράστια, επιβλητικά ● Γλύπτης Λύσιππος

● Η καθημερινή ζωή ▼
Έφτιαξε τα περισσότερα
αγάλματα του Μ. Αλεξάνδρου.

Φάρος της Αλεξάνδρειας Κολοσσός της Ρόδου Βωμός Δία Σωτήρα στην Πέργαμο

Μεγάλη ανάπτυξη και οι επιστήμες

Αστρονόμος Μαθηματικός Μαθηματικός Ιατρική Ιστορικός Οι ποιητές

Αρίσταρχος Ευκλείδης Αρχιμήδης ο επιστήμη Πολύβιος έγραψαν
από τη Σάμο ▼ Συρακούσιος (διάσημος για το κωμωδίες με
▼ Έγραψε βιβλίο ▼ βιβλίο του Οι θέμα τα
Η γη κινείται γεωμετρίας. Κατασκεύασε Ιστορίες ή Η ανθρώπινα
γύρω από τον πολλές Άνοδος της ελαττώματα.
ήλιο. μηχανές Ρωμαϊκής
Αυτοκρατορίας)
▼
Στομάχιον

Το παιχνίδι
«ΣΤΟΜΑΧΙΟΝ» ήταν
επινόηση του Αρχιμήδη και
θεωρείται ο πρόγονος του
κινεζικού παιχνιδιού που
σήμερα είναι γνωστό ως
«Τάγκραμ». Το ίδιο
παιχνίδι αναφέρεται και ως
«ΟΣΤΟΜΑΧΙΟΝ» (μάχη με
οστά) αλλά στις μέρες μας
είναι ευρύτερα γνωστό με
την πρώτη ονομασία.

44
 2. ΡΩΜΗ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 38

Το ρωμαϊκό κράτος

Η Ρώμη

Κεντρική Ιταλία Χτισμένη στις όχθες Αναπτύχθηκε γρήγορα χάρη... Τη διοικούσε ο βασιλιάς.
του ποταμού
Τίβερη.

… στις εύφορες … στο εμπόριο. Είχε μεγάλη Αποφάσιζε για τη

πεδιάδες. εξουσία. ζωή και το θάνατο
των υπηκόων του.
Κοινωνικές τάξεις

Πατρίκιοι Πελάτες Πληβείοι

(Ευγενείς) ▼ ▼
▼ Παλιοί κάτοικοι Συγκρούστηκαν με τους πατρικίους για
Έδιωξαν το βασιλιά. ▼ να αποκτήσουν δικαιώματα.
(509 π.Χ.) Λιγότερα δικαιώματα ▼
▼ Οι διαμάχες κράτησαν πολλά χρόνια.
Κυβέρνησαν πολλά χρόνια. ▼
Όταν σταμάτησαν οι διαμάχες, άρχισε
η ανάπτυξη.

Δύο ύπατοι Σύγκλητος

Είχαν Διοικούσαν Συμμετείχαν Εκλέγονταν Σε καιρό ειρήνης Συμβουλευτικό Αποτελούνταν

μεγάλη το στρατό. στις μόνο για ένα ρύθμιζαν σώμα. από 300
εξουσία. εκστρατείες. χρόνο. διάφορα θέματα πατρικίους.
▼ με
Για να μην αντιπροσώπους Λαός + ύπατοι
αποκτήσουν άλλων κρατών. σέβονταν τη σύγκλητο
δύναμη.

Το ρωμαϊκό κράτος…

… νίκησε τους γειτονικούς λαούς. … σιγά σιγά κυριαρχούσε στην ιταλική

χερσόνησο.

45
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 39

Η Καρχηδόνα συγκρούεται με τη Ρώμη

Φοίνικες

Εμπορικές σχέσεις με Ισπανία Μεγαλύτερη αποικία: η Καρχηδόνα

▼
Είχε το εμπόριο χρυσού και κασσίτερου.

Εξουσίαζε: Έγινε η πιο πλούσια πόλη

● περιοχές της βόρειας Αφρικής του κόσμου.
● Ισπανία
● Σικελία

Πόλεμοι
Ρωμαίοι περίπου Καρχηδόνιοι
200 χρόνια

Εκστρατεία του Καρχηδόνιου στρατηγού Αννίβα κατά της Ρώμης.

Οι Ρωμαίοι: Ο Αννίβας σκέφτηκε Οι Καρχηδόνιοι είχαν: Ο Αννίβας πέρασε από

● Είχαν ισχυρό στρατό να μεταφέρει τον ● Πολύ στρατό. Ισπανία, Πυρηναία,
και στόλο. πόλεμο στην Ιταλία ● Ιππικό. Άλπεις κι έκανε
● Κατείχαν πλούσιες από την ξηρά. ● Ελέφαντες. εισβολή στην Ιταλία.
περιοχές.

Οι Ρωμαίοι δεν Ο Αννίβας φτάνει μπροστά στη Ρώμη. Προτίμησε να

κατάφεραν να τον (Hannibal ad portas. Ο Αννίβας είναι στις κατακτήσει τη νότια
σταματήσουν. πύλες.) Ιταλία.

Οι Ρωμαίοι κάνουν απόβαση στην Καρχηδόνα…

46
 Οι Ρωμαίοι αποφάσισαν να κάνουν απόβαση στην Καρχηδόνα.

Ο Αννίβας Οι Ρωμαίοι με αρχηγό το Σκιπίωνα Οι Καρχηδόνιοι αναγκάστηκαν:

εγκαταλείπει τη Ιταλία νίκησαν τους Καρχηδόνιους στη ● Να πληρώσουν πολλά χρήματα.
και γυρίζει πίσω. Ζάμα (202 π.Χ.). ● Να διαλύσουν το στόλο τους.

Η Καρχηδόνα άρχισε πάλι να αναπτύσσεται.

Δεν άρεσε στους Ρωμαίους.

Οι Ρωμαίοι βρήκαν αφορμή: Έστειλαν στρατό

Ο Καρχηδόνιοι παραβίασαν μέρος της συνθήκης που τους απαγόρευε και κατέστρεψαν
να αντισταθούν με όπλα χωρίς τη συγκατάθεση της Ρώμης, όταν την Καρχηδόνα
αντιμετώπισαν τις ληστρικές επιδρομές του Μασανάσση, βασιλιά των από τα θεμέλια
Νουμιδών. (146 π.Χ.).

47
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 40

Η υποταγή του ελληνικού κόσμου

Οι Ρωμαίοι θέλησαν να κατακτήσουν την Ελλάδα.

Αυτή την εποχή οι Έλληνες...

… ήταν … ήταν σε παρακμή Κάποιες πόλεις προσπάθησαν Δημιουργήθηκαν δυο

διασπασμένοι. εξαιτίας των συνεχών να ενωθούν και να αποτελέσουν συμπολιτείες.
πολέμων. ξεχωριστά κράτη.

Αιτωλική Αχαϊκή

● Οι πόλεις που ανήκαν σ’ αυτές είχαν ίσα δικαιώματα.

● Χρησιμοποιούσαν τα ίδια νομίσματα.
● Τελευταία προσπάθεια για ένωση των Ελλήνων.
● Δεν πέτυχε το στόχο της.
● Άρχισαν οι συγκρούσεις.

Οι Ρωμαίοι...

… ήθελαν τους Εμπόδιό τους να … θέλησαν να … νίκησαν τους … στη νότια

Έλληνες κυριαρχήσουν πάρουν με το Μακεδόνες το 168 Ελλάδα νίκησαν
διαιρεμένους. στον ελληνικό μέρος τους τις π.Χ. και συνέλαβαν τους Έληνες στη
▼ χώρο ήταν η πόλεις της νότιας αιχμάλωτο το Λευκόπετρα (κοντά
Υποστήριζαν πότε Μακεδονία. Ελλάδας. βασιλιά Περσέα. στον Ισθμό της
τη μια και πότε την ▼ ▼ Κορίνθου) το 146
άλλη πόλη. Παρουσιάζονται ως Μακεδονία γίνεται π.Χ..
ελευθερωτές από ρωμαϊκή επαρχία. ▼
τους Μακεδόνες. Κατέστρεψαν την
Κόρινθο.

Με το τέλος του 1ου π.Χ. αιώνα ο ελληνικός κόσμος είχε υποταχθεί στους Ρωμαίους.

48
 5η ΕΝΟΤΗΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 41α

Μια παράσταση αρχαίου θεάτρου

Αθήνα ► Μεγάλες γιορτές του Διονύσου

Διαρκούσαν 4 ημέρες. Θεωρικά: Οι θεατές Χορηγοί:

▼ ▼ Τα χρήματα που δίνονταν έπαιρναν μαζί
3 ημέρες 1 ημέρα για μπορέσουν όλοι να τους φαγητά και
διαγωνισμός διαγωνισμός παρακολουθήσουν τις ποτά.
τραγωδίας κωμωδίας παραστάσεις.

Έδιναν πολλά χρήματα. Ήταν υπεύθυνοι για… Δέχονταν επευφημίες από τον
● τους υποκριτές. κόσμο όταν το έργο που
● το χορό. χρηματοδοτούσαν ήταν καλό.
● τα κοστούμια.

Οι υποκριτές (ηθοποιοί) Ο χορός Οι νικητές

▼ ▼ ▼
Ήταν όλοι άνδρες. Ηθοποιοί που χόρευαν και Αμείβονταν με στεφάνι από
▼ τραγουδούσαν. κισσό.
Τους γυναικείους ρόλους τούς ▼ ▼
έπαιζαν βάζοντας κατάλληλα Μιλούσαν όλοι μαζί. Η δόξα τους έφτανε παντού.
προσωπεία και κοστούμια. ▼
Μόνο ο πρώτος, ο κορυφαίος,
μπορούσε να συνομιλεί με
τους υποκριτές.

ΑΙΣΧΥΛΟΣ
Τριλογία Πέρσες (472 π.Χ.)
(Τα άλλα δυο μέρη: Φινεύς, Γλαύκος)
Ύμνος της νίκης των Ελλήνων στη
Σαλαμίνα.
ΣΟΦΟΚΛΗΣ
Αντιγόνη (442 π.Χ.)
ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ
Ελένη (412 π.Χ.)

49
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 41β

Η γλώσσα που μιλάω

Η ελληνική γλώσσα.

Μιλιέται και Οι γλωσσικές Με την εκστρατεία Σήμερα έχει πάρει Οι αρχαίοι

γράφεται πάνω διαφορές δεν ήταν του Μ. Αλεξάνδρου λέξεις από λαούς Έλληνες έγραφαν
από 3.500 χρόνια. εμπόδιο έγινε παγκόσμια. με τους οποίους οι με κεφαλαία
επικοινωνίας των Έλληνες ήρθαν σε γράμματα.
Ελλήνων. επαφή.

Παραδείγματα δανείων της ελληνικής γλώσσας:

σουπερμάρκετ (από τα αγγλικά)

μπαμπέσης (από τα αλβανικά)
φαρσί (από τα αραβικά)
φραπέ (από τα γαλλικά)
φαμίλια (από τα ιταλικά)
κεφτές (από τα τουρκικά)

Το Κεραμικό όστρακο των Γιούρων είναι ένα κομμάτι

αγγείου που χρονολογείται γύρω στο 5.000 - 4.500 π.Χ.
και ανακαλύφθηκε κατά την διάρκεια ανασκαφών στο
σπήλαιο του Κύκλωπα στη νησίδα Γιούρα, 20 μίλια από
τις ακτές της Αλοννήσου, στο νησιωτικό σύμπλεγμα των
Βορείων Σποράδων. Το ανασκαφικό εύρημα ήρθε στο φως
το 1992 από τον Αδαμάντιο Σάμψων, καθηγητή της
Αρχαιολογίας των Κλασσικών και των Προϊστορικών
Xρόνων του Πανεπιστημίου Αιγαίου, κατά την διάρκεια
ερευνητικών εργασιών με βασικό στόχο την μελέτη της
προϊστορικής εγκατάστασης στην περιοχή, με έμφαση στη
Μεσολιθική Περίοδο (8600 - 6500 π.Χ.), και στην
Νεολιθική Περίοδο (6500 - 3500 π.Χ.).

Στα όστρακα που ανακαλύφθηκαν, υπάρχουν εγχάρακτες

γραμμές που φέρεται να σχηματίζουν γράμματα.

50
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 42

Μια μέρα στην Ακρόπολη των Αθηνών

51
 6η ΕΝΟΤΗΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 43

Η ιστορία του τόπου μου

Από τη χερσόνησο της Ερυθραίας στη Νέα Ερυθραία

Η Χερσόνησος της Ερυθραίας είναι μία από τις

μεγαλύτερες χερσονήσους της Τουρκίας και αποτελεί το δυτικότερο
σημείο της Μικράς Ασίας. Βρίσκεται δυτικά της Σμύρνης απέναντι
από την Χίο. Η χερσόνησος πήρε το όνομά της από την αρχαία
Ελληνική πόλη Ερυθραία (ή Ερυθρές) που βρισκόταν στην δυτική
ακτή της χερσονήσου.
Στην αρχαιότητα η χερσόνησος είχε αποικιστεί από Ίωνες και
στις ακτές της είχαν ιδρύσει τις πόλεις Ερυθραία, Κλαζομενές και
Τέως.

Η Νέα Ερυθραία ιδρύθηκε από Έλληνες πρόσφυγες από

την περιοχή της Ερυθραίας χερσονήσου
της Μικράς Ασίας και συγκεκριμένα από
τα χωριά Λυθρί, Βουρλά , Αλάτσατα,
Τσεσμέ, Σιβρισάρι, Καράμπουρνα, Μελί
κ.α., οι οποίοι κατέφυγαν στην Κηφισιά
μετά την Μικρασιατική Καταστροφή του
1922 . Τα πρώτα οικήματα εμφανίζονται το
1925 όταν το Υπουργείο Πρόνοιας
απαλλοτριώνει 152 στρέμματα τα οποία
μοιράζονται σε 364 οικογένειες. Ακολουθούν
κι άλλες απαλλοτριώσεις περίπου 900
στρεμμάτων. Έτσι ο δήμος Νέας Ερυθραίας
αρχίζει να λειτουργεί κατ’ αρχήν ως οικισμός
του δήμου Αθηναίων το 1925. Το
Σεπτέμβριο του 1927 θεμελιώνεται ο
ιερός ναός της Ευαγγελίστριας και το
κτήριο του 1ου Δημοτικού Σχολείου. Το
1ο δημοτικό σχολείο συνδέεται άμεσα με
την ιστορία της Νέας Ερυθραίας και είναι
σημείο αναφοράς για όλους τους
Ερυθραιώτες. Στεγάστηκε σε μια ξύλινη
παράγκα, που ήταν δύο αίθουσες και ένα δωμάτιο για το δάσκαλο, στο χώρο μπροστά από τον Ιερό Ναό
της Ευαγγελίστριας και σ΄ αυτό το χώρο λειτούργησε ως το 1931 που η κυβέρνηση Ε. Βενιζέλου με
υπουργό Παιδείας τον Γ. Παπανδρέου έχτισε το κτήριο που στεγάζεται το
σημερινό σχολείο. Η οικονομική δραστηριότητα των
πρώτων κατοίκων της Ν. Ερυθραίας άρχισε με την
καλλιέργεια γης με κρασοστάφυλλα κλήματα, με την τέχνη
και το μεράκι των ανθρώπων της Μ.Ασίας.

52
53
54
55
56
57