²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUè

çϢΥG¼ ± ¶éÚ¢ÈGU¢¼
(10 }¢éãGÚü}¢éH ãGÚ ¢}¢ ÜU¢ï ÝϢ貢ïæ ÜUï ±¢çÜUG¥G¢¼ :
„êÚ}¢¢ Hx¢¢Ý¢, Ý» ÜUÐÇGï ÐõãõÝÝ¢, ¶¢Ýï-ÐèÝï }¢ïæ
±é„¥G¼ …ñ„ï Ï¢¢’…G ¥¢}¢¢H ÜU¢ ¼õãÜGUèÜUè …¢»…G¢)

¼¢HèÈGU
Îè±¢Ý }¢¢õãç„Ý à¢¢ã
ÚS}¢éH¶¼ çã‹Îè
Ç¢õ. à¢ãÁG¢¢Î ãé„ñÝ ÜGU¢…Gè

:: Ý¢çà¢Ú ::
§}¢¢}¢ …¢’È$UÚ „¢ÎèÜ$U ÈU¢©‹ÇGïà¢Ý (¥õã ìHï „é‹ Ý¼)
1
 …é¹H¢ ãéÜ$UêÜ$U ¹ãÈ$Uê…G Ï¢ ãvÜUï ¹éÚ眢¾
çÜU¼¢¾ ÜU¢ Ý¢¹ : ²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUè çϢΥG¼ ± ¶éÚ¢ÈGU¢¼

¼¢HèÈGU : Îè±¢Ý }¢¢õãç„Ý à¢¢ã

Ú„}¢éH ¶¼ çã‹Îè : Ç¢õ. à¢ãï…G¢Î ãé„ñÝ ÜGU¢…Gè

„È$U㢼 : 40

„Ýï §à¢¢¥¼ : 1 }¢éãÚü}¢, 1441 çã…Úè ; 1 焼æÏ¢Ú, 2019

ÜU}Тïô…$° : §}¢¢}¢ …¢’ÈGUÚ „¢ÎèÜGU ÈU¢©‹ÇGïà¢Ý (¥õãHï „é‹Ý¼),

}¢¢ïÇ¢„¢, ¥Ú±ËHè, x¢é…Ú¢¼, §ç‹Ç²¢

ç¹HÝï ÜU¢ м¢

§}¢¢}¢ …¢’È$UÚ „¢ÎèÜ$U ÈU¢©‹ÇïGà¢Ý

(¥õãìHï „é‹Ý¼)
}¢¢ïÇ¢„¢, ¥Ú±ËHè, x¢é…Ú¢¼, §ç‹Ç²¢
+91 85110 21786

2
 ÈUïãçÚS¼
1. ²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUè çϢΥG¼ ± ¶éÚ¢ÈGU¢¼ (¥…ïüG Ý¢çà¢Ú) 4
2. }¢éz¼è» }¢vÜU¢ }¢éÜUÚü}¢¢ à¢ñ¶éH ÈUéÜGU㢠±H }¢éãçg¯èÝ §ÏÝï ã…Ú 6
¥H ãñ¼}¢è ¥H }¢vÜUè ¥àࢢçÈGU§ü o ÜU¢ ÈGU¼±¢ ‘„±¢§üÜGUï
}¢éã<ÚÜU¢’ „ï
3. §}¢¢}¢ï ¥õãìHï „é‹Ý¼ à¢ñ¶éH }¢éãçvGÜUGÝ ¥àࢢ㠥ÏÎéH ãvÜGU }¢éãçg¯ 11
¥H Ï¢é¶G¢Úè çÎãH±è ¥H ãÝÈGUè o ÜU¢ ÈU¼±¢ ‘}¢¢ ¯Ï¢é¼
çÏ¢S„é‹Ý¢ã ÈUè ¥Ä²¢ç}¢ ±S„Ý¢’ „ï
4. ²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ï ¥ãìH ± ¥²¢H ÐÚ ¶¢Ýï ÐèÝï }¢ï ±é„¥G¼ 16
§çwG¼²¢Ú ÜUÚÝï „ï }¢é¼¥çËHÜU ãÎè¯
5. ãÎè¯ï }¢¢ñÁG¢ê¥G ÜUè ¼¢’ÚèÈGU 28
6. ãÎè¯ï }¢¢ñÁG¢ê¥G ÜU¢ ãévG}¢ 31
 §}¢¢}¢ }¢¢ñ H¢» ÜU¢»GÝ ¢¼ ¥GH è §ÏÝï ¥Ï¢è ¼¢çHÏ¢ d ÜU¢ ÜGU ¢ñ H :
 §}¢¢}¢ …é±²Ýè o ÜU¢ ÈGU¼±¢ :
7. §}¢¢}¢ …H¢HégèÝ „é²ê¼è o ÜU¢ }¢¢ñÁG¢ê¥G ¥ã¢Îè¯ ÐÚ ÈGU¼±¢ 33
8. }¢¢ñÁG¢ê¥G ¥ã¢Îè¯ ¥ËH¢}¢¢ ¥ã}¢Î Ú…G¢ Ï¢Úï˱è ÜU¢ ÈGU¼±¢ o 34

9. ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUï çÎÝ Ú¢ï…G¢ ڶݢ ÈU…üG ²¢ ±¢ç…Ï¢ Ýãèæ ãñ ¥HÏ¢œ¢¢ 39

„é‹Ý¼ ¥¢ñÚ }¢éS¼ãÏ¢ ãñ J

3
 A
²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUè çϢΥG¼ ± ¶éÚ¢ÈGU¢¼
(¥…ïüG Ý¢çà¢Ú)

¥ËH¢ã t ! ÜUï Ý¢}¢ „ï à¢éÚé ÜUï …¢ï Ï¢ÇG¢ }¢ãÚÏ¢¢Ý Ï¢wGà¢Ýï±¢H¢ ãñ, Ýãèæ
ãñ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êΠ焱¢ ¥ËH¢ã t ! ÜUï ¥¢ñÚ }¢éã}}¢Î a ¥ËH¢ã t ÜUï Ú„êH ãñ J
çÐÀHï ÜU§ü Ï¢Ú„¢ïæ „ï ¥õãìHï „é‹Ý¼ }¢ïæ ²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUï ÈU…G¢§üH ÜU¢ï HïÜUÚ
Pamphlete ÐçÏHࢠçÜU» …¢¼ï ãñ ²ã¢æ ¼ÜU ÜUï }¢éãÚü}¢ ÜUï ™¢æÎ ÜUï Ï¢¢Î ÜUè …é}¥¢ }¢ïæ
¶G¼èÏ¢ |¢è §„ }¢¢ñ…ê ÐÚ ¼ÜUÚèÚ ÜUÚ Úãï ã¢ï¼ï ãñ, ²ï çÚ±¢²¼ïæ ¥±¢}¢ }¢ïæ ã±¢ ÜUè ¼Úã
ÈUñH ™êÜUè ãñ …ñ„ï ÜUï,
²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUï çÎÝ -
 „êÚ}¢¢ Hx¢¢Ý¢
 x¢éSH ÜUÚÝ¢
 }¢ïãæÎè Hx¢¢Ý¢
 継ÇG¢ ÐÜU¢Ý¢
 Ý» çHÏ¢¢„ ÐãÝÝ¢
 ¶éà¢è ± §ç‹Ï¢„¢¼ ÜU¢ §…Gã¢Ú ÜUÚÝ¢
 ¶¢Ýï ÐèÝï }¢ïæ ±é„¥G¼ §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝ¢ ±x¢ñڢ㠥¢}¢¢H ÜU¢ï „±¢Ï¢ ÜUè çÝIJ¼ „ï
ÜUÚÝ¢ ¥ÈGU…GH }¢¢Ý¢ …¢¼¢ ãñ J
 §„è ¼Úã ²ïã |¢è Ï¢²¢Ý çÜU²¢ …¢¼¢ ãñ ÜUï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUï çÎÝ ç„ÈUü ÜUÚÏ¢H¢ ÜU¢ ãè
±¢çÜGU¥¢ Ýãèæ ã饢 Ï¢çËÜU Îèx¢Ú ±¢çÜGU¥G¢¼ |¢è ãé±ï ãñ J …ñ„ï ÜUï ¥ËH¢ã u Ýï,
- ã…GÚ¼ ¥¢Î}¢ j ÜUè ¼¢ñÏ¢¢ ÜUéÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢§ü J
- ã…GÚ¼ Ýêã j ÜUè ÜUà¼è …éÎè Ðã¢Ç ÐÚ ÜU¢§ü}¢ ãé§ü J
- ã…GÚ¼ §Ï¢í¢çã}¢ j ÜU¢ï ¥¢x¢ „ï Ý…¢¼ ç}¢Hè J
- ã…GÚ¼ §S}¢¢§üH j ÜUï …GÏã ÜUï ±vG¼ Îé}Ï¢¢ ÜU¢ çÈUÎì²¢ ¥¢²¢ J
- ã…GÚ¼ ²¢ÜGUêÏ¢ j ÜUï Т„ ã…GÚ¼ ²é„êÈU j ±¢Ð„ ¥¢» J
- ã…GÚ¼ ²¢ÜGUêÏ¢ j ÜU¢ï ¥ËH¢ãÝï Ï¢„¢Ú¼ (çϢݢ§ü) ±¢Ð„ ÈGUÚ}¢¢§ü J
4
 - ã…GÚ¼ ΢©Î j ÜUè HxG¢…Gè„ }¢é’¥¢ÈGU ãé§ü J
- ã…GÚ¼ ¥Ä²éÏ¢ j „ï Ï¢H¢¥¢ïæ ÜU¢ï ÎêÚ çÜU²¢ x¢²¢ J
- ã…GÚ¼ ²é„êÈU j ÜU¢ï …ïH¶¢Ýï „ï çÝÜU¢H¢ x¢²¢ J
- ã…GÚ¼ }¢ê„¢ j ÐÚ ¼¢ñÚï¼ ©¼¢Úè x¢§ü J
- ã…GÚ¼ §ÎÚè„ j ÜU¢ï Ï¢H‹Î }¢Ú¼Ï¢ï ÐÚ ÈU¢§ü…G çÜU²¢ J
- ã…GÚ¼ ²éÝê„ j ÜU¢ï }¢ÀHè ÜUï ÐïÅ „ï çÝÜU¢H¢ J
- ã…GÚ¼ ç…Ï¢í§üH j ÜU¢ï Ðñ΢ çÜU²¢ J
- çÈUçÚ༢ïæ ÜU¢ïæ Ðñ΢ çÜU» J
- ã…GÚ¼ ¥¢Î}¢ j ÜU¢ï Ðñ΢ çÜU²¢ J
- ã…GÚ¼ §Ï¢í¢çã}¢ j ÜU¢ï Ðñ΢ çÜU²¢ J
- ²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ï ÜGU²¢}¢¼ ÜU¢§}¢ ã¢ïx¢è ±x¢ñÚ¢ã J
 ÎÚ¥SH ²ï çÚ±¢²¢¼ Ý¢„Ï¢è ± ¶G¢Ú…G襢ïæÝï ¥õãìHï Ï¢ñ¼ ÜUè Îéà}¢Ýè }¢ïæ 10 }¢éãÚü}¢
²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ï ç…GRUï à¢ã¢Î¼ï ãé„ñÝ §ÏÝï ¥GHè d ÜU¢ï ÜU}¢ ÜUÚÝï, ©„ÜUè
¥ãìç}¢²¼ ͢ŢÝï ÜUï çH» Í¢ÇGè ãñ ¼¢’ÜUï H¢ïx¢¢ïæ ÜU¢ï ²ï Ï¢¼¢²¢ …¢» ÜUï ‘²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚ¢
10 }¢éãÚü}¢ ç„ÈUü çÝSÏ¢¼ï ãé„ñÝ d ÜUè ±…ã „ï Ýãèæ Ï¢ËÜUï ¥¢ñÚ ÈGU…G¢§H ±
±¢çÜGU¥G¢¼ „ï |¢è }¢à¢ãêÚ ãñ J’ ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ïæ ÜUï çÎ}¢¢x¢ }¢ïæ ²ï çÚ±¢²¢¼ïæ Ç¢H ÜUÚ H¢ïx¢¢ïæ
ÜU¢ Š²¢Ý ç…GRUï à¢éã΢» ÜUÚÏ¢H¢ „ï ÜU}¢ ÜUÚÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ã¢ï Úãè ãñ J
 ¥õãìHï „é‹Ý¼ ÜUï }¢éãçg¯èÝ ÜU¢ §Ý çÚ±¢²¢¼¢ïæ ÜUï Ï¢¢Úï }¢ïæ v²¢ ãév}¢ ãñ ±¢ï ã}¢¢Úï
¥…Gè…G ΢ïS¼ ‘}¢¢ïã„èÝ à¢¢ã Î豢ݒ Ýï Ï¢¶êÏ¢è §„ çÜU¼¢Ï¢™ï }¢ïæ Ï¢²¢Ý çÜU²¢
ãñ, ¼¢’ÜUï ¥ãìHï „é‹Ý¼ ÜUè ¥±¢}¢ »ï„è }¢¢ñÁG¢ê¥G ± …G§üÈGU çÚ±¢²¢¼¢ïæ „ï ¶éÎ ÜUè
çãÈGU¢…G¼ ÜUÚ à¢ÜUï J ¥ÈU„¢ï„ ÜUè Ï¢¢¼ ¼¢ï ²ïã ãñ ÜUï ¶éÎ ÜU¢ï ¥¢çH}¢ ÜUïãH¢Ýï±¢Hï
¥õãìHï §Ë}¢ |¢è }¢éãÚü}¢ }¢ïæ §„ÜU¢ï …G¢ïÚ ± ࢢïÚ „ï Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼ï ãñ J ¥ËH¢ã u
ã}¢ „Ï¢ÜU¢ï ÝïÜU çã΢²¼ ¥¼¢ ÜUÚï J ¥¢}¢èÝ...
‘§}¢¢}¢ …¢’ÈGUÚ „¢çÎÜGU ÈU¢©‹ÇGàï ¢Ý’ ÜUï …¢çÝÏ¢ „ï §„ çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ï ÐçÏHࢠÜUÚ ÜUï
}¢éãÏÏ¢¼ï ¥õãìHï Ï¢ñ¼ }¢ïæ …¢ï ÜU¢ç±à¢ ÜUè x¢§ü ãñ ©„ï ¥ËH¢ã u ÜGUéÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢²ï J

Ç¢õ. à¢ã…G¢Îãé„ñÝ ²¢„èÝç}¢²¢æ ÜGU¢…Gè

1 }¢éãÚü}¢, çã…Úè 1441
1 „ŒÅï}Ï¢Ú, 2019

5
 }¢éz¼è» }¢vÜU¢ }¢éÜUÚü}¢¢ à¢ñ¶éH ÈUéÜGU㢠±H
}¢éãçg¯èÝ §ÏÝï ã…Ú ¥H ãñ¼}¢è ¥H }¢vÜUè
¥àࢢçÈGU§ü o ÜU¢ ÈGU¼±¢ ‘„±¢§üÜGUï }¢éã<ÚÜU¢’ „ï

6
7
 }¢éz$¼è» }¢vÜU¢ }¢éÜUÚü}¢¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï …$}¢¢Ýï ÜUï à¢ñw$¢éH È$UéÜ$U㢠±H-}¢éãçg¯èÝ
à¢ñ¶ çà¢ã¢Ï¢égèÝ ¥Ï¢è ¥H ¥ÏÏ¢¢„ ¥ã}¢Î çÏ¢Ý }¢éã}}¢Î çÏ¢Ý }¢éã}}¢Î çÏ¢Ý ¥$Hè
§ÏÝ ã…Ú ¥H ãñ¼}¢è ¥H }¢vÜUè ¥àࢢçÈGU§ü o (¥H }¢é¼±zÈU¢ : „Ý 973 çã…Úè)
¥ÐÝè çÜU¼¢Ï¢ ‘„±¢§üÜGUï }¢éã<ÚÜU¢’ }¢ïæ ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUï Ú¢ï… Ï¢éx…$ï ¥õãìHï-Ï¢ñ¼ï ¥yã¢Ú l }¢ïæ ÜUè
…¢Ýï±¢Hè ݱ¢ç„Ï¢¢ï w$¢±¢çÚ… ÜUè çϢΥ$¼¢ï w$¢éÚ¢È$U¢¼ „ï ¶Ï¢ÚÎ¢Ú ÜUÚ¼ï ãé» ÚÜ$U}¢ ¼Ú¢…$
ãñ çÜU :
“}¢éœ¢¥$çS„Ï¢ w$¢¢Úç…²¢ïæ ÜUè çϢΥ¼ „ï Ï¢™¢ï …¢ï ¥õãìHï Ï¢ñ¼ï ¥yã¢Ú l ÜUè
ÜUÎìã (ãÁ±) ÜUÚ¼ï ãñ J …¢çãH¢ïæ ÜUè çϢΥ¼ „ï §Á¼ïݢϢ ÜUÚ¢ï …¢ï ÈU¢ç„Î ÜU¢ï ÈU¢ç„Î
„ï, çϢΥ¼ ÜU¢ï çϢΥ¼ „ï, Ï¢éÚ¢§ü ÜU¢ï Ï¢éÚ¢§ü „ï ¼ÜU¢Ï¢éH ÜUÚ¼ï ãñæ ÜUè ±¢ï H¢ïx¢ (¥G¢à¢êÚ¢
ÜUï Ú¢ï…$) §ü‹¼ï㢧ü ÈUÚã¼-±-„éMÚ ÜU¢ §ü…$ã¢Ú ÜUÚ¼ï ãñæ, §üÎ }¢Ý¢¼ï ãñæ, …$èݼ ÜUè
Ýé}¢¢§à¢ ÜUÚ¼ï ãñæ J …ñ„ï 綅$¢Ï¢, „êÚ}¢¢ ¥¢ñÚ Ý» Ý» ÜUÐÇï ¥¢ñÚ çÈU…$êH ¶™èü,
ç¶H¢ÈUï ¥¢Î¼ (Úæx¢çÏ¢Úæx¢ï) ¶¢Ýï ÐÜU¢Ýï ±x¢ñÚ¢ã }¢ïæ }¢à¢x¢éH ã¢ï¼ï ãñæ J ¥¢ñÚ ©ÝÜU¢ ²ï
»’œ¢ïÜ$U¢Î ãñ ÜUï ²ï „é‹Ý¼ „ï ãñæ ¥¢ñÚ ©}¢êÚï ¥¢çβ¢ }¢ïæ „ï ãñæ J ã¢H¢æÜUè §üÝ ¼}¢¢}¢ ©}¢êÚ
ÜU¢ ¼ÜUü ÜUÚÝ¢ ãè „é‹Ý¼ï ÝÏ¢±è ãñ J v²êæÜUï §üÝ}¢ïæ ÜU¢ï§ü »ÜU Ï¢¢¼ |¢è »ï„è Ýãè ç…„
ÐÚ »’¼ï}¢¢Î çÜU²¢ …¢ „ÜUï ¥¢ñÚ Ý¢ ãè ÜU¢ï§ü ¥¯Úï „ãèã ãñ ÜUï ç…„ÜUè ¼ÚÈU L…ê¥
çÜU²¢ …¢ „ÜUï J
ÎÚ ãÜ$UèÜ$U¼ Ï¢¢…$ ¥§}}¢» ãÎè¯ ¥¢ñÚ ÈUéÜU㢻 çÜUÚ¢}¢ „ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUï çÎÝ
„êÚ}¢¢ Hx¢¢Ýï, x$¢éSH ÜUÚÝï, }¢ïãæÎè Hx¢¢Ýï, ç¶$™Ç¢ ÐÜU¢Ýï, Ý» çHÏ¢¢„ ÐãÝÝï,
¶éà¢è ± §ü‹Ï¢ï„¢¼ ÜUï §ü…$ã¢Ú ÜUÚÝï ÜUï Ï¢¢Úï }¢ïæ ÎÚ²¢z$¼ çÜU²¢ x¢²¢ ¼¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ §„
Ï¢¢Úï }¢ïæ Ý¢ ¼¢ï Ú„êHéËH¢ã a „ï ÜU¢ï§ü çÚ±¢²¼ ãñ ¥¢ñÚ Ý¢ çÜU„è „ã¢Ï¢è „ï ¥¢ñÚ Ý¢
¥§}}¢» }¢éçSHç}¢Ý „ï, Ý¢ ¥§ü}}¢» ¥ÚÏ¢$» ¥õãìHï „é‹Ý¼ ¥¢ñÚ Ý¢ ©ÝÜUï ¥H¢±¢
¥¢ñÚ çÜU„è Ýï }¢éS¼ãÏ¢ Ï¢¼¢²¢ J ¥¢ñÚ Ý¢ çÜU„è Ü$U¢çÏ¢H »’¼ï}¢¢Î ÜUé¼éÏ¢ï ãÎè¯ }¢ïæ ÜU¢ï§ü
çÚ±¢²¼ ãñ Ý¢ „ãèã Ý¢ …$§üÈGU J
¥¢ñÚ ²ïã …¢ï ÜU㢠…¢¼¢ ãñ ÜUï ¥x¢Ú ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUï çÎÝ „êÚ}¢¢ Hx¢¢²¢ x¢²¢ ¼¢ï
©„ „¢H }¢ïæ ¥¢æ¶ïæ Ý Îé¶ïæx¢è ¥¢ñÚ ²ï ÜUï ç…„Ýï x$¢éSH çÜU²¢ ±¢ï „¢H |¢Ú çÏ¢}¢¢Ú Ý
ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ²ï ç…„Ýï ¥ÐÝï §ü²¢H }¢ïæ çÚÁGÜ$U ÜUè ±é„¥G¼ ÜUè ¥ËH¢ã ( ) „¢H|¢Ú
çÚÁ$ÜU }¢ïæ Ü$UéࢢÎx¢è ÈUÚ}¢¢»x¢¢, ¥¢ñÚ §„ çÜUS}¢ ÜUè Ï¢¢¼ïæ ¥¢ñÚ ²ïã çÜU §„ çÎÝ Ý}¢¢…$
¥ÈGU…$H ãñ ¥¢ñÚ ²ï ÜUïæ §„ çÎÝ ã…$Ú¼ ¥¢Î}¢ j ÜUè ¼¢ñÏ¢¢ ÜUéÏ¢éH ãé§ü J …éÎè Ðã¢Çè ÐÚ
8
ÜUà¼è ÜU¢²}¢ ãé§ü J ã…$Ú¼ §üÏ¢í¢ãè}¢ j ÜU¢ï ¥¢x¢ „ï Ý…¢¼ }¢èHè J ã…$Ú¼ §S}¢¢§üH j
ÜUï …$Ïã$ ÜUï ±v¼ Îé}Ï¢¢ ÜU¢ çÈUÎì²¢ ¥¢ñÚ ã…$Ú¼ ²¢ÜUêÏ¢ j ÜUï Т„ ã…Ú¼ ²é„êÈU j
±¢Ð„ ¥¢» J ²ï „Ï¢ }¢¢ñÁG¢ê¥G ãñæ J 焱¢² ãÎè¯ï §²¢H ÐÚ ±é„¥G¼ï çÚÁ$ÜU ÜUï HïçÜUÝ
§ü„ÜUè „ÝÎ }¢ïæ ÜUH¢}¢ ãñ çH㢅¢ ¶¢Úç…²¢ïæ-Ý¢„çÏ¢²¢ïæ Ýï ¥ÐÝè …ã¢H¼ ÜUï
„ϢϢ §„ çÎÝ ÜU¢ï ‘}¢¢ñç„}¢éS„éLÚ’ (§üÎ) Ϣݢ çH²¢ ¥¢ñÚ Ú¢È$Uç…$²¢ïæ Ýï }¢¢¼}¢ ÜU¢
çÎÝ J ã¢H¢æÜUè ²ï ΢ïÝ¢ïæ ¶G¼¢ÜU¢Ú ¥¢ñÚ }¢é¶¢çHÈUï „é‹Ý¼ ãñæ J §Ý „Ï¢ ÜU¢ï ™æÎ
ãézÈU¢…ï$ ãÎè¯ Ýï »ï„¢ ãè Ï¢²¢Ý çÜU²¢ ãñ J
çÏ¢H¢ „éÏ㢠ã¢çÜGU}¢ o Ýï ¼à¢Úèã ÜUè ãñ ÜUï §„ çÎÝ „êÚ}¢¢ Hx¢¢Ý¢
çϢΥG¼ ãñ J Îê„Úè çÚ±¢²¼ }¢ïæ …¢ï ²ïã ãñ ÜUï §„ çÎÝ ç…„Ýï „êÚ}¢¢ Hx¢¢²¢ ÜU|¢è ©„ÜUè
¥¢æ¶ ÜU¢ï ¥¢à¢¢ïÏ¢ Ý¢ ã¢ïx¢¢ J §„ÜUï çH» |¢è ÜU㢠ÜUï }¢é‹ÜUÚ ãñ J §ÏÝï …¢ñ…$è Ýï ¥ÐÝè
}¢¢ñÁG¢ê¥G¢¼ }¢ïæ ã¢çÜGU}¢ o ÜUè „ÝÎ „ï §„è }¢ÜU¢}¢ ÐÚ Ï¢²¢Ý çÜU²¢ ãñ ¥¢ñÚ ã¢çÈGU…G$¢ïæÝï
Îé„Úè „Ý΢ïæ „ï |¢è Ýv$H çÜU²¢ ãñ J
¥H}¢ÁÎéËHéx¢±èÝï ã¢çÜU}¢ o „ï Ýv$H çÜU²¢ ãñ ÜUï Ú¢ï…$¢ ÜUï 焱¢ ¼}¢¢}¢
±¢ïã ãÎè¯ï …¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUè ÈU…GèH¼ ¥¢ñÚ Ý}¢¢…$, §‹ÈU¢ÜU, 綅G¢Ï¢, ¼ïH ± „êÚ}¢¢,
¶¢Ý¢ ÐÜU¢Ýï ÜUè ÈU…GèH¼ }¢ïæ }¢‹ÜUêH ãñæ, „Ï¢ }¢¢ñÁG¢ê¥G ¥¢ñÚ „Ú¢„Ú Ï¢¢ïã¼¢Ý ãñæ J
§„è ¼Úã §ÏÝï ÜUçIJ}¢ o Ýï ¼à¢Úèã ÜUÚ¼ï ãé» ÜU㢠ÜUï „êÚ}¢¢ Hx¢¢Ýï,
¼ïH }¢HÝï ¥¢ñÚ ¶éàÏ¢ê Hx¢¢Ýï ÜUè ãÎè¯ ²¢ñ}¢ï ¥¢à¢éÚ¢ ÜUï çÎÝ ÜUï çH» ÜUÁ$…$¢Ï¢¢ïæ ÜUè
}¢Ý͢Ǽ ãÎ询ï }¢ïæ „ï ãñæ J
(ãñ¼}¢è çÈU ¥H „±¢§$ÜU$ ¥H }¢éã<ÚÜUG¢, ¥H¢ ¥ãìH ¥H ÚzÎ$ ± ¥H ÎH¢H ± ¥H …$ÝÎÜUã, 02/534-536)
x$¢¢ñÚ „ï ÐÉïæ ÜUè §„}¢ïæ Ï¢²¢Ý çÜU²¢ x¢²¢ ãñ ÜUï ¥õãìHï Ï¢ñ¼ï çÜUÚ¢}¢ j ÜUï
Îéà}¢Ý “Ý¢„Ï¢è ¥¢ñÚ ¶¢Ú…èÝï “Ú¢ï…$ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ï §üÎ }¢Ý¢Ý¢ „é‹Ý¼ ÜU㢠ãñ J”
}¢¥$¢…$ËH¢ã ã¢H¢æçÜU §„ ÐÚ ÜU¢ï§ü ãÎè¯ï Ú„êH ãñ Ý¢ çÜU„è „ã¢Ï¢è» Ú„êH ÜU¢ ÜU¢ï§ü
¥}¢H ãñ ¥¢ñÚ Ý¢ ãè ¥§ü}}¢¢» }¢éçSHç}¢Ý ²¢ §ÝÜUï §üH¢±¢ çÜU„è ¥¢ñÚ Ýï §„ï …¢§…$
± }¢éS¼ãÏ¢ Ï¢¼¢²¢ J }¢x¢Ú çÈUÚ |¢è w$¢±¢çÚ… ¥¢ñÚ Ý±¢ç„Ï¢ Ýï Ï¢éx$…ï ¥õãìHï Ï¢ñ¼ }¢ïæ §„
ÜUçÏ¢ã È$Uï’H ÜU¢ï „é‹Ý¼ ϢݢÜUÚ §Ý çÎÝ¢ïæ }¢ïæ ¶éà¢è²¢æ }¢Ý¢Ýï ÜU¢ï ¥ÐÝ¢ ¥ÜUè΢ Ϣݢ
çH²¢ J Ý©…$éçÏ¢ËH¢ã ! §„„ï }¢¢’Hé}¢ ã¢ï¼¢ ãñ ÜUï ¥¢… ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü Ý¢„Ï¢è „¢Hï Ý¢ñ
ÜUè ¶éçࢲ¢æ }¢Ý¢Ýï ÜUï çH» …±¢…$ |¢è çÝÜU¢H¼¢ ãñ ¼¢ï ãñÚ¢Ý ã¢ïÝï ÜUè …$LÚ¼ Ýçã,
v²êæÜUï …¢ï Ï¢Ú¼Ý }¢ïæ ã¢ï¼¢ ±¢ïãè Ï¢¢ãÚ ¥¢¼¢ ãñ J ç…ÝÜU¢ ¥ËH¢ã u ± Ú„êH a ÐÚ
9
§ü}¢¢Ý ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ¥¢ÐÜUï ¥õãìHï Ï¢ñ¼ï ¥yã¢Ú l „ï }¢éãÏÏ¢¼ }¢±g¼ ã¢ïx¢è ¼¢ï ±¢ï ©ÝÜU¢ ãè
¼ÚèÜU¢ ¥ÐÝ¢»x¢¢ J ©‹ãè ÜUè „é‹Ý¼ ÜU¢ï §çw¼²¢Ú ÜUÚïx¢¢, ©‹ãè ÜUï ¼ÚèÜUï ÐÚ ¥ÐÝè
ô…Îx¢è Ï¢„Ú ÜUÚïx¢¢ Ý¢ ÜUï ¥¢ÐÜUï Îéà}¢Ý¢ïæ ÜUï ¼ÚèÜUï ÐÚ ™HÜUÚ ¥ÐÝè Îéçݲ¢ ¥¢ñÚ
¥¢ç¶Ú¼ ÜU¢ï Ï¢ÚÏ¢¢Î ÜUÚïx¢¢ J
§„è ¼Úã ã¢çÈUG…G ¥Ï¢êH çÈU΢ §S}¢¢§H çÏ¢Ý ©}¢Ú §ÏÝ ÜU¯èÚ ¥H-
çÎ}¢àÜUè (¥H }¢éœ¢±zÈU¢ „Ý 733 çã…Úè)Ýï |¢è Ï¢²¢Ý çÜU²¢ ãñ ÜUè ࢢ}¢è w$¢±¢çÚ…
Ýï à¢è¥$¢ Ú±¢çÈ$U…$ ÜUè Úg¢ï }¢éw$¢¢HïÈU¼ ÜUè ¥¢Ç }¢ïæ „çIJÎÝ¢ §}¢¢}¢ ãé„ñÝ d ÜUè
à¢ã¢Î¼ ÜU¢ï §üÎ ÜU¢ çÎÝ Ï¢Ý¢ çβ¢ ƒ¢ J ™éÝ¢‹™ï ࢢ}¢è ¶¢Úç…²¢ïæ ÜUï §„ ÜUçÏ¢ã
ÈUï’H ÜUï Ï¢¢Úï }¢ïæ ã¢çÈGU…G §ÏÝï ÜU¯èÚ çH¶¼ï ãñæ çÜU :
“±¢ïã ²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ï ΢Ýï ÐÜU¢¼ï, x¢éSH ÜUÚ¼ï, ¶éàÏ¢ê Hx¢¢¼ï ¥¢ñÚ çÜæU}¢¼è
ÜUÐÇï ÐõãõÝ¼ï ¥¢ñÚ ©„ çÎÝ ÜU¢ï §üΠϢݢ Îï¼ï ¥¢ñÚ ©„}¢ïæ ¼Úã ¼Úã ÜUï ¶¢Ýï ÐÜU¢¼ï
¥¢ñÚ ¶éà¢è ± }¢„Úü¼ ÜU¢ §ü…$ã¢Ú ÜUÚ¼ï ¥¢ñÚ ©„ çÎÝ §ÝÜU¢ }¢ÜU„Î Ú±¢çÈUÎ$ ÜUè
}¢é¶¢çHÈU¼ ÜUÚÝ¢ ƒ¢ J’
(§ÏÝï ÜU¯èÚ ÈUè ¥HçϢ΢²¢ ±ç‹Ý㢲¢ 08/283)

10
§}¢¢}¢ï ¥õãìHï „é‹Ý¼ à¢ñ¶éH }¢éãçvGÜGUÜG èÝ ¥àࢢã
¥ÏÎéH ãvÜGU }¢éãçg¯ ¥H Ï¢é¶G¢Úè çÎãH±è ¥H
ãÝÈGUè o ÜU¢ ÈU¼±¢ ‘}¢¢ ¯Ï¢é¼ çÏ¢S„é‹Ý¢ã ÈUè
¥Ä²¢ç}¢ ±S„Ý¢’ „ï

11
12
 §}¢¢}¢ï ¥õãìHï „é‹Ý¼, ÜUéα¼éH }¢éãçg¯èÝ ç„Ú¢…éH ¥$¢çÚÈ$UèÝ ¥àà¢ñ¶éH
}¢éãçv$Ü$UÜ$UèÝ ¥àࢢ㠥$ÏÎéH ã$v$Ü$U çÏ¢Ý „ñÈ$UégèÝ çÏ¢Ý „¥ìÎéËH¢ã ¥H Ï¢é¶G¢Úè ¥H
çÎãH±è ¥H ãÝÈUGè (¥H }¢éœ¢±zÈU¢ : „Ý 1052 çã…Úè) ¥ÐÝè çÜU¼¢Ï¢ “}¢¢
¯Ï¢é¼ çÏ¢S„é‹Ý¢ã ÈUè ¥Ä²¢ç}¢ ±S„Ý¢” }¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUè }¢¢ñÁG¢ê¥G ¥ã¢Îè¯ ÜUï }¢é¼¥$çËHÜ$U
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ :
“à¢ñ¶ §}¢¢}¢, ã¢çÈGU…G, ¥ËH¢}¢¢, ¥¢çH}¢ï }¢ÎèÝ¢ }¢éÝñÚã ¥ÐÝï …$}¢¢Ýï
}¢ï ¥àà¢ñ¶ ¥$Hè çÏ¢Ý }¢éã}}¢Î çÏ¢Ý §Ú¢ÜUè ÜUè çÜU¼¢Ï¢ ‘¼ç‹…$ã ¥H à¢Úè¥$ã çÈU
¥H ¥ã¢Îè¯ ¥H }¢±ìÎ$ê’¥¢ã” }¢ïæ ãÎè¯ ãñ ÜUï; “ç…„Ýï }¢éãÚü}¢ ÜUï ÐãHï Ý¢ñ çÎÝ¢ïæ
ÜUï Ú¢ï…$ï Ú¶ï ©„ÜUï çH» ¥ËH¢ã u ã±¢ }¢ïæ »ÜU ÜUéÏÏ¢¢ Ϣݢ»x¢¢ J ç…„ÜUè
Ðñ}¢¢§üࢠ}¢èH-΢ï }¢èH ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ ©„ÜUï ™¢Ú ÎÚ±¢…ï$ ã¢ïæx¢ï J” §„ï ¥Ï¢ê Ýé’»}¢ d
Ýï ã…GÚ¼ ¥Ý„ d „ï çÚ±¢²¼ çÜU²¢ ãñ ÜUï ™êæÜUï §„ „ÝÎ }¢ï }¢ê„¢ ¼±èH ãñ, ±¢ïã
»ÜU ¥¢ÈU¼ ƒ¢ (²¢’Ýè ¶éÏ¢ ͢Ǣ ÜUÚ¼¢ ƒ¢) J
¥¢ñÚ ²ïã ãÎè¯ ãñ ÜUï ç…„Ýï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ Ú¢ï…$¢ Ú¶¢ ¥ËH¢ã u ©„ÜUï
çH» „¢¼ „¢H ÜUè §üÏ¢¢Î¼ çH¶ïx¢¢ ç…„}¢ïæ Ú¢ï…$¢ Ý}¢¢…$ ãñ, ¥¢ñÚ ç…„Ýï ¥G¢à¢êÚ¢
ÜUï çÎÝ ÜU¢ Ú¢ï…$¢ Ú¶¢ ©„ÜU¢ï ΄ ã…$¢Ú ÈUçÚ༢ïæ ÜU¢ „±¢Ï¢ çβ¢ …¢»x¢¢ ¥¢ñÚ
ç…„Ýï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUï çÎÝ ÜU¢ Ú¢ï…$¢ Ú¶¢ ©„ï »ÜU ã…$¢Ú ã$Á… ± ©}¢Ú¢ã ÜU¢ „±¢Ï¢
13
çβ¢ …¢»x¢¢, ç…„Ýï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ Ú¢ï…$¢ Ú¶¢ ©„ï 10,000 à¢ãè΢ïæ ÜU¢ ¯±¢Ï¢ çβ¢
…¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ç…„Ýï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ Ú¢ï…$¢ Ú¶¢ ¥ËH¢ã u ©„ÜUï çH» „¢¼¢ïæ ¥¢„}¢¢Ý¢ïæ
ÜU¢ ¯±¢Ï¢ çH¶ïx¢¢ ¥¢ñÚ ç…„Ýï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUï çÎÝ çÜU„è |¢ê¶ï ÜU¢ï ¶¢Ý¢ ç¶H¢²¢
©„Ýï x¢¢ï²¢ ©}}¢¼ï }¢éã}}¢çÎIJ¢ ÜUï ¼}¢¢}¢ ÈUéÜUÚ¢ ÜU¢ï ¶¢Ý¢ ç¶H¢²¢ ¥¢ñÚ ©ÝÜU¢ï
„ïÚ ÜUÚ çβ¢, ¥¢ñÚ ç…„Ýï ²¼è}¢ ÜUï „Ú ÐÚ ã¢ƒ ÈUïÚ¢ ¼¢ï ©„ÜUï „Ú ÜUï ãÚ Ï¢¢H ÜUï
Ï¢ÎHï …‹Ý¼ }¢ïæ Ï¢éHæÎ Î…¢ü ç}¢Hïx¢¢ J
¥ËH¢ã u Ýï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUï çÎÝ ç…Ï¢í§üH j ÜU¢ï Ðñ΢ çÜU²¢, ¥¢ñÚ ¥G¢à¢êÚ¢
ãè ÜUï çÎÝ È$UçÚ༢ïæ ÜU¢ï Ðñ΢ çÜU²¢, ¥¢ñÚ ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUï çÎÝ ã…$Ú¼ ¥¢Î}¢ j ÜU¢ï
Ðñ΢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUï çÎÝ ã…$Ú¼ §Ï¢í¢çã}¢ j Ðñ΢ ãé» J ¥¢ñÚ §„è çÎÝ
©ÝÜU¢ï ¥¢x¢ „ï Ý…¢¼ }¢èHè J §„è çÎÝ §S}¢¢§H j ÜU¢ çÈ$UÎì²¢ ¥¢²¢ ¥¢ñÚ
¥G¢à¢êÚ¢ ãè ÜUï çÎÝ çÈUÚ¥¢ñÝ x¢ÜUü ã饢 J ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUï çÎÝ §üÎÚè„ j ÜU¢ï ©Æ¢²¢
¥¢ñÚ ²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ï ã…Ú¼ ¥¢Î}¢ j ÜUè ¼¢ñÏ¢¢ ÜGUéÏ¢êH ãé§ü ¥¢ñÚ ²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ï
΢©Î j ÜUè Hx¢$…$è„ }¢é’¥¢ÈGU ãé§ü J ²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ï ¥ËH¢ã u ¥à¢ü ÐÚ
}¢éS¼±è ãé±¢ ¥¢ñÚ ²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ï ÜU²¢}¢¼ ÜU¢§}¢ ã¢ïx¢è J”
²ïã „Ï¢ (¥ã¢Îè¯) }¢¢ñÁG¢ê¥G ãñ J §„ï §ÏÝï …¢ñ…$è o Ýï ã…$Ú¼ §üÏÝï
¥ÏÏ¢¢„ d „ï ç…RU çÜU²¢ ãñ J ™êæÜUï §„ „ÝÎ }¢ïæ ãÏ¢èÏ¢ §ÏÝï ãÏ¢èÏ¢ ãñ …¢ï çÈUyÝ¢
ÐÚ΢…$ ƒ¢ J
(§„è ¼Úã) ²ïã ãÎè¯ ÜUï Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã u Ýï Ï¢Ýè §„Ú¢§H ÐÚ „¢H }¢ïæ
»ÜU çÎÝ ÜU¢ ڢ$ ÈU…ü çÜU²¢ ãñ ±¢ïã ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ çÎÝ ãñ ¥¢ñÚ }¢éãÚü}¢ ÜUè ΄±èæ ãñ J
çH㢅$¢ §„ çÎÝ Ú¢ï…G¢ Ú¶¢ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ¥ãìH ÐÚ çÚÁ$ÜU ÜUè ÈUÚ¢¶è ± ÜUéࢢÎx¢è ÜUÚ¢ï
v²êæÜUï ç…„Ýï ¥ÐÝï ¥ãìH ÐÚ ¥ÐÝï }¢¢H }¢ï „ï ²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ï ±é„’¥¼ ÜUè ¼¢ï
¥ËH¢ã u ©„ ÐÚ „¢Ú¢ „¢H ÈUÚ¢¶è ÜUÚïx¢¢ J ڢ Ú¶¢ï v²êæÜUï ²ïã ±¢ïã çÎÝ ãñ ç…„
çÎÝ ¥ËH¢ã u Ýï ã…Ú¼ ¥¢Î}¢ ÜUè ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÏ¢êH ÜUè J ²ï ±¢ïã çÎÝ ãñ ç…„ çÎÝ
ã…$Ú ¼ §üÎÚè„ j ÜU¢ï Ï¢é Hæ Î }¢Ú¼Ï¢¢ ÐÚ ÈU¢§ü… $ çÜU²¢ ¥¢ñ Ú ²ï ã ±¢ï ã çÎÝ ãñ
ç…„ çÎÝ ¥ËH¢ã u Ýï ã…$Ú¼ §Ï¢í¢çã}¢ j ÜU¢ï ¥¢x¢ „ï Ý…¢¼ Îè ¥¢ñÚ ²ïã ±¢ïã
çÎÝ ãñ ç…„ çÎÝ ã…$Ú¼ Ýêã j ÜU¢ï ÜUà¼è „ï ©¼¢Ú¢ J ²ï ±¢ïã çÎÝ ãñ ç…„ çÎÝ
¥ËH¢ã u Ýï ã…$Ú¼ }¢é„¢ j ÐÚ ¼¢ñÚï¼ ©¼¢Úè ¥¢ñÚ ²ïã ÜUï ã…$Ú¼ §S}¢¢§H j ÜU¢
Ï¢¢-±v¼ï …$Ïã$ çÈ$UÎì²¢ ©¼¢Ú¢ ¥¢ñÚ ²ïã ±¢ïã çÎÝ ãñ ç…„ çÎÝ ¥ËH¢ã u Ýï
14
ã…$Ú¼ ²é„êÈU j ÜU¢ï …ñH¶¢Ýï „ï çÝÜU¢H¢ J ²ïã ±¢ïã çÎÝ ãñ ç…„ çÎÝ ¥ËH¢ã
u Ýï ã…$Ú¼ ²¢ÜUêÏ¢ j ÜU¢ï Ï¢„¢Ú¼ ±¢Ð„ ÈUGÚ}¢¢§ü J ²ïã ±¢ïã çÎÝ ãñ ç…„ çÎÝ
¥ËH¢ã u Ýï ã…$Ú¼ ¥Ä²éÏ¢ j „ï Ï¢H¢¥¢ïæ ÜU¢ï ÎêÚ çÜU²¢ J ²ïã ±¢ïã çÎÝ ãñ çÜU ¥ËH¢ã
u Ýï ã…$Ú¼ ²éÝê„ j ÜU¢ï }¢ÀHè ÜUï ÐïÅ „ï çÝÜU¢H¢ J ²ïã ±¢ïã çÎÝ ãñ ç…„ çÎÝ
¥ËH¢ã u Ýï Ï¢Ýè §ü„Ú¢§H ÜUï çH» ÎçÚ²¢ ÈU¢ÇG¢ J ²ïã ±¢ïã çÎÝ ãñ ç…„ çÎÝ ãé…Úê$ Ú„êHï
¥ÜUÚ}¢ a ÜUï „Ï¢Ï¢ ¥x¢H¢ïæ ¥¢ñÚ çÐÀH¢ïæ ÜUï x¢éÝ¢ã Ï¢wà¢ï J ²ïã ±¢ïã çÎÝ ãñ ç…„ çÎÝ
ã…$Ú¼ }¢é„¢ j Ýï ÎçÚ²¢ ©Ï¢êÚ çÜU²¢ J ²ïãè ±¢ïã çÎÝ ãñ ç…„ çÎÝ ã…$Ú¼ ²éÝê„ j
ÜUè ÜU¢ñ}¢ ÐÚ ¼¢ñÏ¢¢ ©¼¢Úè J Є …¢ï à¢wG„ §„ çÎÝ ÜU¢ Ú¢ï…$¢ Ú¶ïx¢¢ ™¢Hè„ „¢H ÜU¢
ÜUzGÈUG¢Ú¢ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ²ïã ±¢ïã ÐãH¢ çÎÝ ãñ ÜUï ¥ËH¢ã u Ýï Îéçݲ¢ ÜU¢ï ²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚ¢
ÜUï çÎÝ Ðñ΢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ ²ïã ±¢ïã ÐãH¢ çÎÝ ãñ ÜUï ¥¢„}¢¢Ý „ï Ï¢¢Úèࢠ©¼¢Úè J Є
ç…„Ýï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ ڢ Ú¶¢ x¢¢ï²¢ ¼}¢¢}¢ …$}¢¢Ýï ÜU¢ Ú¢ï…$¢ Ú¶¢, ¥¢ñÚ ²ïã ¥ç}Ï¢²¢
¥¢ñÚ }¢é„¢ j ÜU¢ Ú¢ï…$¢ ãñ J ç…„Ýï à¢Ï¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ï à¢Ï¢ Ï¢ï΢Úè ÜUè x¢¢ï²¢ ©„Ýï „¢¼¢ïæ
¥¢„}¢¢Ý ±¢H¢ïæ ÜUè Ï¢Ú¢Ï¢Ú ¥ËH¢ã u ÜUè §Ï¢¢Î¼ ÜUè J ç…„Ýï ™¢Ú ÚÜU’¥¼
Ý}¢¢…$ ÐÉè ç…„ÜUè ãÚ ÚÜU¥¼ }¢ïæ ¥Hã}Î 1 Ï¢¢Ú ¥¢ñÚ ÜUéHãé±ËH¢ãé ¥ãÎ 50 Ï¢¢Ú
ÐÉè ¼¢ï ¥ËH¢ã u ©„ÜUï x¢é…$S¼¢ 50 ¥¢ñÚ ¥¢§ü‹Î¢ ÜUï 50 „¢H ÜUï x¢éÝ¢ã Ï¢wà¢
Îïx¢¢ J ¥ËH¢ã u ©„ÜUï çH» }¢H» ¥¢’H¢ }¢ïæ Ýê Ú ÜUï »ÜU ã…$¢Ú ç}¢}Ï¢Ú Ï¢Ý¢²ïx¢¢
¥¢ñÚ ç…„Ýï »ÜU Í¢êæŠТÝè çÐH¢²¢ x¢¢ï²¢ ÜUè ©„Ýï »ÜU ¥¢Ý |¢è ¥ËH¢ã u
ÜUè Ý¢ÈGUÚ}¢¢Ýè Ýãèæ ÜUè J ç…„Ýï ¥õãìHï Ï¢ñ¼ l ÜUï ç}¢SÜUèÝ¢ïæ ÜU¢ ÐïÅ ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUï
çÎÝ |¢Ú¢ ¼¢ï ±¢ïã ç„Ú¢¼ ÐÚ ™}¢ÜU¼è çÏ¢…Hè ÜUè ¼Úã x¢é…$Ú …¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ç…„Ýï ÜU¢ï§
™è…$ ¶ñÚ¢¼ ÜUè x¢¢ï²¢ ©„Ýï ÜU|¢è çÜU„è „¢§üH ÜU¢ï Ýãèæ H¢ñÅ¢²¢ ¥¢ñÚ ç…„Ýï ²¢ñ}¢ï
¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ï x¢éSH çÜU²¢ 焱¢» }¢Ú…ï$ }¢¢ñ¼ ÜUï ÜU|¢è çÏ¢}¢¢Ú Ý ã¢ïx¢¢ J ç…„Ýï §„ çÎÝ
„êÚ}¢¢ Hx¢¢²¢ „¢H|¢Ú ¼ÜU ©„ÜUè ¥¢æ¶ïæ ¥¢à¢¢ïÏ¢ Ý ÜUÚïæx¢è, ç…„Ýï çÜU„è ²¼è}¢ ÜUï
„Ú ÐÚ ã¢ƒ ÈUïÚ¢ x¢¢ï²¢ ©„Ýï ¼}¢¢}¢ ¥¢ñH¢Îï ¥¢Î}¢ ÜUï ²¼è}¢¢ïæ ÜUï „¢ƒ |¢H¢§ü ÜUè J
ç…„Ýï çÜU„è }¢Úè…$ ÜUè §²¢Î¼ ÜUè x¢¢ï²¢ ©„Ýï ¼}¢¢}¢ ¥¢ñH¢Îï ¥¢Î}¢ ÜUï }¢Úè…$¢ï ÜUè
§ü²¢Î¼ ÜUè J §Ý „Ï¢ÜU¢ï §ÏÝï …¢ñ…$è o Ýï ‘}¢¢ñÁG¢ê¥G¢¼’ }¢ïæ Ï¢²¢Ý çÜU²¢ ãñ J”
(¥$ÏÎéH ãv$Ü$U }¢éãçg¯ çÎãH±è ÈUè ‘}¢¢ ¯Ï¢é¼ çÏ¢S„é‹Ý¢ã ÈUè ¥Ä²¢ç}¢S„‹Ý¢’ :19-22)

15
 ²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ï ¥ãìH ± ¥²¢H ÐÚ ¶¢Ýï ÐèÝï }¢ïæ
±é„¥G¼ §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝï „ï }¢é¼¥çÌÜGU ãÎè¯

Ï¢¢’…G çÚ±¢²¼¢ïæ „ï ²ï }¢à¢ãêÚ ãñ ÜUï ²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ï ¥ãìH ± ¥²¢H ÐÚ

¶¢Ýï ÐèÝï }¢ïæ ±éS¢¥G¼ §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝï „ï ÐêÚ¢ „¢H Ï¢ÚÜGU¼ Úãï¼è ãñ J §„ ãÎè¯ ÜUè
¼õãÜGUèÜGU ± ¼¶GÚè…G }¢ïæ ‘¥ËH¢}¢¢ ¶é„Ú¢ï ÜGU¢ç„}¢ „¢ãÏ¢’ Ýï »ÜU çÚ„¢H¢ çH¶¢ ãñ :
“²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ï ¥ãìH ± ¥²¢H ÐÚ ¶¢Ýï ÐèÝï }¢ïæ ±éS¥¼ §çwG¼²¢Ú
ÜUÚÝï ÜUï }¢é¼¥çËHÜU ãÎè¯ ÜUè (¼õãÜGUèÜU ± ¼¶GÚè…G)”
ã}¢Ýï §„è çÚ„¢Hï „ï ÝvGH ÜUÚÜUï }¢éãçg¯èÝ ÜUï §„ ãÎè¯ ÜUè ç„ãG¼
ÐÚÜUH¢}¢ ÜU¢ï çÏ¢HÜUéH ࢢõÅü }¢ïæ ÝvGH çÜU²¢ ãñ ç…„„ï H¢ïx¢¢ïæ ÐÚ ±¢…ïGã ã¢ï …¢» ÜUï
¥õãìHï „é‹Ý¼ ÜUï }¢éãçg¯èÝ ÜU¢ Ï¢ÇG¢ çx¢Ú¢ïã §„ ãÎè¯ ÜU¢ï …G§üÈGU ²¢ }¢¢ñÁG¢ê¥G ÜUÚ¢Ú
Îï¼¢ ãñ J
²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUè ÈGU…GèH¼ „ï }¢é¼¥çËHÜGU »ÜU ãÎè¯ ©Ý ¥ËÈGU¢…G ÜUï „¢ƒ
Ï¢¢’…G ÜUé¼éÏ¢ï ¥ã¢Îè¯ }¢ïæ ç}¢H¼è ãñ J

“ç…„Ýï ¥G¢à¢êÚ¢ (}¢¢ãï }¢éãÚü}¢ ÜUè ΄±èæ ¼¢Úè¶) ÜU¢ï ¥ÐÝï ¥õãìH ±
¥²¢H ÜUï çH²ï ¶¢Ýï ÐèÝï }¢ïæ ±éS¢¥G¼ §çwG¼²¢Ú ÜUè ¥ËH¢ã u ÐêÚï „¢H ©„ï
ÈGUÚ¢¶Gè ¥¢ñÚ ±éS¢¥G¼ }¢ïæ Ú¶ïx¢¢ J”
§„ ãÎè¯ ÜUè ¼õãÜGUèÜGU ± ¼¶GÚè… ¥ËH¢}¢¢ ¶é„Ú¢ï ÜGU¢ç„}¢ „¢ãÏ¢ ÜUï
çÚ„¢Hï „ï ²ã¢æ ÐïࢠÜUÚ Úãï ãñæ :

16
 }¢éãçg¯ }¢é¼±zGÈUG ¢ Ú¢±è „ã¢Ï¢¢ ÝÜUHï çÜU¼¢Ï¢ ãÎè¯ ÜUè ç„ãG¼ ÐÚ }¢éãçg¯ ÜU¢ ÜUH¢}¢
1. §}¢¢}¢ ¥Ï¢ê …¢’ÈUÚ }¢éã}}¢Î 322 çã. „çIJÎÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ d ¥H §ËHéH }¢é¼Ý¢ãèIJ¢ • ²ã çÚ±¢²¼ xG¢ñÚ }¢ãÈUê…G ãñ, ²ã Ï¢¢¼
çÏ¢Ý ©}¢Ú çÏ¢Ý }¢ê„¢ çÏ¢Ý (ç…ËÎ - 2 / 553) Ú„êHéËH¢ã a „ï çÜU„è „ãèã ãÎè¯
ã}}¢¢çÎ ¥H }¢vÜUè „ï „¢çÏ¢¼ Ýãèæ ãñ J
¥ÜUèHè ¥H }¢vÜUè o
2. ¥Ï¢ê ¥ã}¢Î ¥ÏÎéËH¢ã §ÏÝï 365 çã. „çIJÎÝ¢ ¥ÏÎé Ë H¢ã ¥H ÜU¢ç}¢H ÈGUè • }¢é…ï Ýãèæ }¢¢Hê}¢ ÜUï §„ „ÝÎ „ï ²ã
¥Îè §ÏÝï ¥H ÜGUœ¢¢Ýè §ÏÝï }¢„©GÎ d ÁG…é¥GÈU¢§üçÚìÚ…¢H çÚ±¢²¼ ¥GHè çÏ¢Ý ¥Ï¢è ¼¢çHÏ¢ Ï¢ÁG…G¢…G
¥H …éÚ…¢Ýè o (6 / 361) ÜUà¢èü ÜUï ¥H¢±¢ çÜU„è Îê„Úï Ýï |¢è
çÚ±¢²¼ ÜUè ãñ J

17
3. §}¢¢}¢ ¥Ï¢êH ã„Ý ¥GHè 385 çã. „çIJÎÝ¢ ¥ÏÎé Ë H¢ã ¥¼Ú¢ÈG U é H xG ¢ Ú¢§ü Ï ¢ ±H • ²ï ãÎè¯ }¢éç‹ÜUÚ ãñ ¥¢ñÚ …GãÚè ÜUè ãÎè¯
§ÏÝï ©G}¢Ú §ÏÝï ¥ã}¢Î §ÏÝï
}¢ãÎè §ÏÝï }¢„©GÎ §ÏÝï
Ýé’}¢¢Ý §ÏÝï çÎÝ¢Ú §ÏÝï
¥ÏÎéËH¢ã ¥H Ï¢xG¢Î¢Îè
¥Îì΢ÚéHÜGUyé Ýè o
4. §}¢¢}¢ ¥Ï¢ê H ÈUÁG ¢ H 752
¥ã}¢Î §ÏÝï ã…Ú
¥SÜGUH¢Ýè
§ÏÝ ©G}¢Ú f ¥ÈG U ڢΠç}¢Ý ãÎè¯ }¢ïæ „ï ãñ J
Ú„êHéËH¢ã a çHH §}¢¢}¢
΢ÚÜGUéyÝè (ç…ËÎ - 3 / 370)
çã. „çIJÎÝ¢ ¥ÏÎé Ë H¢ã çH„¢ÝéH ç}¢…G¢Ý • §„ÜU¢ï (ãÎè¯ ÜUï Ú¢±è }¢éã}}¢Î çÏ¢Ý
§ÏÝï ©G}¢Ú d (ç…ËÎ - 8 / 530) §S}¢¢§H …¢ÈUÚè ÜU¢ï) §}¢¢}¢ ¥Ï¢ê ã¢ç¼}¢
o Ýï }¢éç‹ÜUÚéH ãÎè¯ ¥¢ñÚ §}¢¢}¢ ¥Ï¢ê
Ýé’»}¢ ¥SÈUã¢ÝèÝï }¢¼ÚéÜU ÜU㢠ãñ J
 }¢éãçg¯ }¢é¼±zGÈUG ¢ Ú¢±è „ã¢Ï¢¢ ÝÜUHï çÜU¼¢Ï¢ ãÎè¯ ÜUè ç„ãG¼ ÐÚ }¢éãçg¯ ÜU¢ ÜUH¢}¢
5. ¥Ï¢êÏ¢RGU ¥ã}¢Î §ÏÝï ãé„ñÝ 458 çã. „çIJÎÝ¢ ¥ÏÎé Ë H¢ã à¢é»Ï¢éH §ü}¢¢Ý • §„ çÚ±¢²¼ ÜU¢ï Ï¢²¢Ý ÜUÚÝï }¢ïæ ‘ãñ„}¢’
§ÏÝï ¥GHè §ÏÝï }¢ê„¢ ¥H çÏ¢Ý }¢„©GÎ d (ç…ËÎ - 3/1390) (ãÎè¯ ÜU¢ »ÜU Ú¢±è) }¢é‹ÈUçÚÎ ãñ ¥¢ñÚ
Ï¢ñãÜGUè o §„ÜUï ¥‹ÎÚ ãÎè¯ ÜUï ç„Hç„Hï }¢ïæ ÜGUéñ¼
Т§ü …¢¼è ãñ J
6. }¢éã}}¢Î §ÏÝï ¥Hã¢Îè ---- ---- çÚ„¢H¼ï H¼èÈU¢ • §„ ÜUè ÜU¢ï§ü „ÝÎ Ýãèæ ãñ ²¢ §„ÜUè
o (P. 49) ¥x¢Ú „ÝÎ ãñ |¢è ¼¢ï »ï„è „ÝÎ „ï
Ý¢çÜGUÎèÝ ãÎè¯ï ãéÁ…¼ Ýãèæ ÐÜUǼï J
7. à¢}„égèÝ ¥Ï¢ê ¥ÏÎéËH¢ã §ü. „Ý „çIJÎÝ¢ ¥Ï¢ê ãêÚñÚ¢ d ¼¢Úè¶GéH §SH¢}¢ (9-265) • §„ ÜUè „ÝÎ }¢ïæ „éHï}¢¢Ý çÏ¢Ý ¥Ï¢è

18
}¢éã}}¢Î §ÏÝï ¥ã}¢Î §ÏÝï 1348 ¥ÏÎéËH¢ã ãñ …¢ï xG¢ñÚ }¢¢ÚêÈGU ãñ J
©¯}¢¢Ý §ÏÝï ÜGUñ}¢…G §ÏÝï
¥ÏÎé ËH¢ã ¥œ¢éÜ Uü} ¢¢Ýè
¥H ÈGU¢çÚÜG Uè çÎ}¢àÜUè
¥ÁG … G ã Ï ¢è (§ }¢¢}¢
…GãÏ¢è o)
8. ÝêLgèÝ ¥Ï¢êH ã„Ý ¥GHè 1014 çã. „çIJÎÝ¢ ¥Ï¢ê „§ü Î ¥H ¥„Ú¢LH }¢ÚÈUê¥G¢ • ãÎè¯ …G§üÈGU
§ÏÝï „é˼¢Ý }¢éã}}¢Î ¥H wG¢éÎÚè d (452)
çãÚ¢±è ¥H ÜGU¢Úè (}¢éËH¢
¥GHè ÜGU¢Úè o)
 }¢éãçg¯ }¢é¼±zGÈUG ¢ Ú¢±è „ã¢Ï¢¢ ÝÜUHï çÜU¼¢Ï¢ ãÎè¯ ÜUè ç„ãG¼ ÐÚ }¢éãçg¯ ÜU¢ ÜUH¢}¢
9. ¥ÏÎéH Ï¢¢ÜGUè ÁG¢éÚÜU¢Ýè 1099 çã. „çIJÎÝ¢ §ÏÝï }¢„©GÎ, }¢éwG¼„ÚéH }¢ÜGU¢ç„Î (§}¢¢}¢ • ãÎè¯ „ãèã
o ¥Ï¢ê „§ü Î wG ¢ é Î Úè, …é‹ Îè ÜUè ‘}¢éwG¼ „Ú’ ÜUè
…¢çÏ¢Ú ¥‹„¢Úè, ¥Ï¢ê à¢Úã) (1092)
ãéÚñÚ¢ g
10. }¢éã}}¢Î …¢LËH¢ã „¥Îè ---- „çIJÎÝ¢ ¥Ï¢ê „§ü Î ¥‹Ý±¢çÈGUª H §¼Ú¢ • ãÎè¯ …G§üÈGU
o wG¢éÎÚè d (410)
11. à¢ñ¶G }¢éã}}¢Î Ý¢ç„ÚégèÝ „Ý 1999 „çIJÎÝ¢ ¥Ï¢ê ãé ÚñÚ¢, ¥çS„Hç„H¼éÁG…G§ÈU¢ • ãÎè¯ …G§üÈGU
¥HÏ¢¢Ýè ¥Ï¢ê „§ü Î wG ¢ é Î Úè, (6824)

19
¥ÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý }¢„©GÎ,
ã…GÚ¼ …¢Ï¢èÚ g
12. §}¢¢}¢ ¥Ï¢ê …¢’ÈG U Ú 322 çã. „çIJÎÝ¢ ¥ÏÎé Ë H¢ã ¥ÁG…Gé¥ÈU¢ª H ÜUÏ¢èÚ • §„ ç„Hç„Hï }¢ïæ }¢éÚ„H çÚ±¢²¼ ÜUï
}¢éã}}¢Î çÏ¢Ý ©}¢Ú çÏ¢Ý §ÏÝï }¢„©GÎ d (ç…ËÎ-3 / 252) 焱¢ ÜUéÀ „¢çÏ¢¼ Ýãèæ ãñ J
}¢ê„¢ çÏ¢Ý ã}}¢¢çÎ ¥H
¥ÜUèHè ¥H }¢vÜUè o
13. §ÏÝï ÜUñ„Ú¢Ýè o ---- ---- }¢¥ìçÚÈU¼éœ¢…GçÜUÚ¢ • §„ çÚ±¢²¼ ÜUè „ÝÎ }¢ïæ “ãñ„}¢ çÏ¢Ý
(237) à¢Î¢¶” ãñ …¢ï §}¢¢}¢ ¥¥}¢à¢ „ï ±¢ãè
¼Ï¢¢ãè çÚ±¢²¢¼ Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼¢ ãñ §„„ï
ãéÏÁ…¼ Ýãè Hè …¢ „ÜU¼è J
 }¢éãçg¯ }¢é¼±zGÈUG ¢ Ú¢±è „ã¢Ï¢¢ ÝÜUHï çÜU¼¢Ï¢ ãÎè¯ ÜUè ç„ãG¼ ÐÚ }¢éãçg¯ ÜU¢ ÜUH¢}¢
14. §}¢¢}¢ à¢}„égèÝ …ãÏ¢è §ü. „Ý „çIJÎÝ¢ ¥ÏÎé Ë H¢ã ¼Ë¶G è „é H §HçHH • ²ã Ï¢¢ç¼H ãñ J §„è …ñ„è ¥¢ñÚ ¥ã¢Îè¯
o 1348 §ÏÝï ©}¢Ú d }¢é¼Ý¢çãIJ¢ (181) |¢è çÚ±¢²¼ ÜUè x¢§ü ãñ, HïçÜUÝ ±ã |¢è
„ãèã Ýãèæ ãñ J
15. çà¢ã¢Ï¢égèÝ ¥Ï¢êH ¥ÏÏ¢¢„ 909 çã. „çIJÎÝ¢ ¥ÏÎé Ë H¢ã }¢…}¢ª Á…±¢§Î • §„ÜUè „ÝÎ }¢ïæ “ãñ„}¢ çÏ¢Ý à¢Î¢¶”
¥ã}¢Î §ÏÝï }¢éã}}¢Î §ÏÝï §ÏÝï }¢„©GÎ d (ç…ËÎ - 3/192) Ý¢}¢ ÜU¢ Ú¢±è Ï¢ãé¼ ç…G²¢Î¢ …G§üÈGU ãñ J
¥G H è §ÏÝï ã…Ú ¥H
ãñ¼}¢è ¥H }¢vÜUè ¥H
¥‹„¢Úè (§ÏÝï ã…Ú ¥H

20
ãñ¼}¢è o)
16. ¥ÏÎéÚüã}¢¢Ý §ÏÝï ¥GHè 597 çã. „çIJÎÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ d }¢¢ñ…ꥢ¼ çH §çÏÝH …¢ñ…Gè • ÜU¢ï§ü ¥ÜGUH}¢‹Î §‹„¢Ý §„ çÚ±¢²¼ ÜUï
§ÏÝï }¢éã}}¢Î ¥Ï¢êH ÈGUڢࢠ(ç…ËÎ - 2/568) }¢¢ñ…Gê¥G ã¢ïÝï }¢ïæ à¢ÜU Ýãèæ ÜUÚ „ÜU¼¢ J
§ÏÝï …¢ñ…Gè o
17. §}¢¢}¢ ¥ã}¢Î §ÏÝï ã}Ï¢H 241 çã. ---- }¢„¢§Hï ¥ã}¢Î çÚ±¢²¼ï • §„ÜUè „ÝÎ }¢ïæ ÁG¢é¥ÈGU ãñ J
o §Sã¢ÜGU (ç…ËÎ - 1/136)
18. çà¢ã¢Ï¢égèÝ ¥Ï¢êH ÈU…GH 852 çã. „çIJÎÝ¢ ¥ÏÎé Ë H¢ã ¥H ¥}¢¢çH²éH }¢é¼HÜU¢ • ²ã ãÎè¯ x¢ÚèÏ¢ ãñ, §„}¢ïæ “ãñ„}¢ çÏ¢Ý
¥ã}¢Î §ÏÝï ÝêÚégèÝ ¥GHè §ÏÝï }¢„©GÎ d (28) à¢Î¢¶” Ý¢}¢ ÜU¢ Ú¢±è ãñ ç…„ÜUï …G§ÈGU
§ÏÝï }¢éã}}¢Î §ÏÝï ã…Ú ã¢ïÝï ÐÚ „Ï¢ÜU¢ §çœ¢ÈGU¢ÜGU ãñ J
¥H ¥SÜGUH¢Ýè o
 }¢éãçg¯ }¢é¼±zGÈUG ¢ Ú¢±è „ã¢Ï¢¢ ÝÜUHï çÜU¼¢Ï¢ ãÎè¯ ÜUè ç„ãG¼ ÐÚ }¢éãçg¯ ÜU¢ ÜUH¢}¢
19. }¢éËH¢ ¥Hè ÜGU¢Úè o 1014 çã. ---- ¥H ¥„Ú¢Úé H }¢ÚÈG U ê ¥ ¢ • §„ ãÎè¯ ÜUï Ï¢¢Úï }¢ïæ ÜU㢠…¢¼¢ ãñ ÜUï
(345) §„ÜUè ÜU¢ï§ü ¥SH Ýãèæ ²¢ ²ã ¥SH }¢ïæ
}¢¢ñÁG¢ê¥G ãñ J
20. ¥ËH¢}¢¢ Ý¢ç„Úé g èÝ §ü. „Ý ---- ¼¶GÚè… ç}¢àÜU¢¼éH }¢„¢Ï¢èã • ²ã ãÎè¯ ¥ÐÝè ¼}¢¢}¢ „Ý΢ï ÜUï „¢ƒ
¥HÏ¢¢Ýè 1999 (1868) …G§üÈGU ãñ, §ÏÝï ¼ñç}¢²¢ Ýï §„ ÐÚ }¢¢ñÁG¢Gê¥G
ã¢ïÝï ÜU¢ ãév}¢ Hx¢¢²¢ ãñ ¥¢ñÚ ©‹ã¢ïæÝï
ÜU¢ï§ü ¥Ý¢ï¶è Ï¢¢¼ Ýãèæ ÜUãè ãñ J

21
21. ¥ËH¢}¢¢ Ý¢ç„Úé g èÝ §ü. „Ý „çIJÎÝ¢ ¥Ï¢ê „§ü Î …G§üÈUG êH …¢}¢ï¥ (5873) • ãÎè¯ …G§üÈGU
¥HÏ¢¢Ýè 1999 wG¢éÎÚè d
22. ¥ÏÎéÚüã}¢¢Ý §ÏÝï ¥GHè 597 çã. „çIJÎÝ¢ ¥ÏÎé Ë H¢ã }¢¢ñ…Gê¥G¢¼ çH §çÏÝH …¢ñ…Gè • ãÎè¯ }¢¢ñÁG¢ê¥G

§ÏÝï }¢éã}}¢Î ¥Ï¢êH ÈUڢࢠçÏ¢Ý }¢„©GÎ d (ç…ËÎ - 2/572)

§ÏÝï …¢ñ…Gè o
23. §ÏÝï ¼ñç}¢²¢ (¼ÜGUè©gèÝ 661 çã. ---- ç}¢‹ã¢…éS„é‹Ý¢ã • ²ã ãÎè¯ ÝÏ¢è a ÐÚ »ÜU …êÆG ãñ J
¥ã}¢Î §ÏÝï ¼ñç}¢²¢) (ç…ËÎ - 8/149)
24. §ÏÝï ¼ñç}¢²¢ (¼ÜGUè©gèÝ 661 çã. ---- }¢…}¢©H ÈU¼¢±¢ • ²ã ãÎè¯ }¢¢ñÁG¢ê¥G ãñ ¥¢ñÚ ÝÏ¢è a ÐÚ
¥ã}¢Î §ÏÝï ¼ñç}¢²¢) (25/300) …êÆG ãñ J
 }¢éãçg¯ }¢é¼±zGÈUG ¢ Ú¢±è „ã¢Ï¢¢ ÝÜUHï çÜU¼¢Ï¢ ãÎè¯ ÜUè ç„ãG¼ ÐÚ }¢éãçg¯ ÜU¢ ÜUH¢}¢
25. …ñG Ý é gèÝ ¥Ï¢êH ÈUÚ¢…G , 795 çã. ---- H¼¢§ÈUéH}¢¢’çÚÈU çÈU}¢¢ çH • ²ã ãÎè¯ ÜU§ü »ÜU „Ý΢ïæ „ï Ï¢²¢Ý ÜUè
¥ÏÎéÚãü }¢¢Ý §ÏÝï ¥ã}¢Î §ÏÝï }¢±¢ç„}¢é H ¥¢}¢ ç}¢ÝH …¢¼è ãñ HïçÜUÝ §Ý}¢ïæ „ï ÜU¢ï§ü »ÜU |¢è
¥ÏÎéÚãü }¢¢Ý §ÏÝï ¥H ã„Ý ±…G¢§ÈU (112) „ãèã Ýãèæ ãñ J ã…GÚ¼ ©G}¢Ú d ÜUï ÜGU¢ñH
§ÏÝï }¢éã}}¢Î §ÏÝï ¥Ï¢è ¥H ÜUï ¼¢ñÚ ÐÚ |¢è §„ÜU¢ï ÝvGH çÜU²¢ x¢²¢
Ï¢ÚÜU¢¼ }¢„©Î ¥S„éH¢}¢è ãñ HïçÜUÝ §„ „ÝÎ }¢ïæ }¢…ãêH ¥¢ñÚ x¢ñÚ
¥H Ï¢xG¢Î¢Îè ¥H ã}Ï¢Hè }¢¢ÚêÈGU Ú¢±è }¢¢ñ…êÎ ãñ J
(§ÏÝï Ú…Ï¢) o
26. çà¢ã¢Ï¢égèÝ ¥Ï¢êH ¥ÏÏ¢¢„ 909 çã. „çIJÎÝ¢ ¥Ï¢ê „§ü Î }¢…}¢ª Á…±¢§Î • §„ ãÎè¯ ÜUè „ÝÎ }¢ïæ }¢éã}}¢Î çÏ¢Ý

22
¥ã}¢Î §ÏÝï }¢éã}}¢Î §ÏÝï wG¢éÎÚè d (ç…ËÎ - 3/192) §S}¢¢§H …¢ÈGUÚè ãñ ç…„ï ¥Ï¢ê ã¢ç¼}¢Ýï
¥G H è §ÏÝï ã…Ú ¥H }¢éç‹ÜUÚéH ãÎè¯ ÜU㢠ãñ J
ãñ¼}¢è ¥H }¢vÜUè ¥H
¥‹„¢Úè (§ÏÝï ã…Ú ¥H
ãñ¼}¢è o)
27. çà¢ã¢Ï¢égèÝ ¥Ï¢êH ÈU…GH 852 çã. „çIJÎÝ¢ …¢çÏ¢Ú çÏ¢Ý çH„¢ÝéH }¢è…G¢Ý • ãÎè¯ „wG¼ }¢é‹ÜUÚ ãñ
¥ã}¢Î §ÏÝï ÝêÚégèÝ ¥GHè ¥ÏÎéËH¢ã d (ç…ËÎ - 3/338)
§ÏÝï }¢éã}}¢Î §ÏÝï ã…Ú
¥H ¥SÜGUH¢Ýè o
 }¢éãçg¯ }¢é¼±zGÈUG ¢ Ú¢±è „ã¢Ï¢¢ ÝÜUHï çÜU¼¢Ï¢ ãÎè¯ ÜUè ç„ãG¼ ÐÚ }¢éãçg¯ ÜU¢ ÜUH¢}¢
28. çà¢ã¢Ï¢égèÝ ¥Ï¢êH ÈU…GH 852 çã. „çIJÎÝ¢ ¥Ï¢ê „§ü Î ¥H ¥}¢¢çH²éH }¢é¼HÜU¢ • §„ÜUè „ÝÎ }¢ïæ ¥ÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý „H}¢¢
¥ã}¢Î §ÏÝ ÝêÚégèÝ ¥GHè wG¢éÎÚè d (28) ÚÏ¢§ü ãñ ç…„ï ¥Ï¢ê …GÚ¥¢ q Ýï …G§üÈGU
§ÏÝï }¢éã}}¢Î §ÏÝï ã…Ú ÜU㢠ãñ, §„}¢ïæ Îê„Ú¢ Ú¢±è }¢éã}}¢Î …¢ÈGUÚè
¥H ¥SÜGUH¢Ýè o ãñ ç…„ï ¥Ï¢ê ã¢ç¼}¢ o Ýï …G§üÈGU ÜUã¢
ãñ J §„ ãÎè¯ ÜUï ÜU§ü »ÜU ࢱ¢çãÎ ãñ J
29. ¥ËH¢}¢¢ Ý¢ç„Úé g èÝ „Ý 1999 „çIJÎÝ¢ …¢çÏ¢Ú çÏ¢Ý ¼}¢¢}¢éH ç}¢‹Ý¢ã (410) • §„ÜUè „ÝÎ }¢¢ñÁG¢ê¥G ãñ J
¥HÏ¢¢Ýè ¥ÏÎéËH¢ã d
30. ¥ËH¢}¢¢ Ý¢ç„Úé g èÝ „Ý 1999 „çIJÎÝ¢ „§üÎ wG¢Îé Úè d §„H¢ãéH }¢„¢ç…Î (166) • ²ã ãÎè¯ „ãèã Ýãèæ ãñ J
¥HÏ¢¢Ýè

23
31. ¥Ï¢ê ¥ã}¢Î ¥ÏÎéËH¢ã §ÏÝï 365 çã. „çIJÎÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ d ¥H ÜU¢ç}¢H ÈG U è • §„ÜUè „ÝÎ}¢ïæ }¢éã}}¢Î çÏ¢Ý …GÜU±¢Ý ãñ
¥Îè §ÏÝï ¥H ÜGUœ¢¢Ýè ÁG¢é¥ÈU¢§üçÚìÚ…G¢H (7 / 416) ç…„ÜUè ¥¢}¢ çÚ±¢²¢¼ }¢é‹ÈGUçÚÎ ¥¢ñÚ x¢ÚèÏ¢
¥H …éÚ…¢Ýè o ãñ, HïçÜUÝ §„ÜUï …G§üÈGU ã¢ïÝï ÜUï Ï¢¢±…êÎ
§„ÜUè ¥ã¢Îè¯ çH¶è …¢¼è ãñ J
32. à¢}„égèÝ ¥Ï¢ê ¥ÏÎéËH¢ã §ü. „Ý „çIJÎÝ¢ ¥ÏÎé Ë H¢ã }¢è…G¢ÝéH »’ç¼Î¢H • ²ã ãÎè¯ Ï¢¢ç¼H ãñ J
}¢éã}}¢Î §ÏÝï ¥ã}¢Î §ÏÝï 1348 çÏ¢Ý ©}¢Ú d (ç…ËÎ-4 / 312)
©¯}¢¢Ý §ÏÝï ÜGUñ}¢…G §ÏÝï
¥ÏÎéËH¢ã ¥H ¼éÜU}üé ¢¢Ýè ¥H
ÈGU¢çÚÜGUè ¥H çÎ}¢àÜUè ¥H
…GãÏ¢è (§}¢¢}¢ …GãÏ¢è o)
 }¢éãçg¯ }¢é¼±zGÈUG ¢ Ú¢±è „ã¢Ï¢¢ ÝÜUHï çÜU¼¢Ï¢ ãÎè¯ ÜUè ç„ãG¼ ÐÚ }¢éãçg¯ ÜU¢ ÜUH¢}¢
33. à¢}„égèÝ ¥Ï¢ê ¥ÏÎéËH¢ã §ü. „Ý „çIJÎÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ d }¢è…G¢ÝéH »’ç¼Î¢H • “§„ÜUè „ÝÎ}¢ïæ ‘}¢éã}}¢Î çÏ¢Ý …ÜUG±¢Ý’
}¢éã}}¢Î §ÏÝï ¥ã}¢Î §ÏÝï 1348 (93/543) Ý¢}¢ ÜU¢ Ú¢±è ãñ” §„ÜUï Ï¢¢Î ©‹ã¢ïæÝï ©Ý
©¯}¢¢Ý §ÏÝï ÜGUçIJ}¢ §ÏÝï ã…GÚ¢¼ ÜU¢ ç…GRU çÜU²¢ ãñ ç…‹ã¢ïæ Ýï §„
¥ÏÎéËH¢ã ¥H ¼éÜUéü}¢¢Ýè ÐÚ …Úüã ÜUè ãñ ¥¢ñÚ ²ã |¢è çH¶¢ ãñ ÜUï
¥H ÈG U ¢çÚÜG U è ¥H „ÝÎ }¢ïæ ‘„éHï}¢¢Ý çÏ¢Ý ¥Ï¢è ¥ÏÎéËH¢ã’
çÎ}¢àÜUè ¥H …G ã Ï¢è Ý¢}¢ ÜU¢ Ú¢±è xG¢ñÚ }¢¢ÚêÈGU ãñ J
(§}¢¢}¢ …GãÏ¢è o)
34. ¥ËH¢}¢¢ Ý¢ç„Úé g èÝ „Ý 1999 „çIJÎÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ d …G§ü ÈU霢Úx¢èÏ¢ • ²ã ãÎè¯ …G§üÈGU ãñ J

24
¥HÏ¢¢Ýè (617)
35. §}¢¢}¢ ¥Ï¢ê …¢’ÈUÚ 322 çã. „çIJÎÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ d ¥ÁG…Gé¥ÈU¢ª H ÜUÏ¢èÚ • ²ã ãÎè¯ }¢ãÈGUê…G Ýãè ãñ J
}¢éã}}¢Î çÏ¢Ý ©}¢Ú çÏ¢Ý (4/65)
}¢ê„¢ çÏ¢Ý ã}}¢¢çÎ ¥H
¥ÜUèHè ¥H }¢vÜUè o
36. §}¢¢}¢ ¥Ï¢ê …¢’ÈUÚ 322 çã. „çIJÎÝ¢ ¥ÏÎé Ë H¢ã çH„¢ÝéH }¢è…G¢Ý • ²ã ãÎè¯ xG¢ñÚ }¢ãÈUê…G ãñ J
}¢éã}}¢Î çÏ¢Ý ©}¢Ú çÏ¢Ý çÏ¢Ý }¢„©GÎ d (8/366)
}¢ê„¢ çÏ¢Ý ã}}¢¢çÎ ¥H
¥ÜUèHè ¥H }¢vÜUè o
 }¢éãçg¯ }¢é¼±zGÈUG ¢ Ú¢±è „ã¢Ï¢¢ ÝÜUHï çÜU¼¢Ï¢ ãÎè¯ ÜUè ç„ãG¼ ÐÚ }¢éãçg¯ ÜU¢ ÜUH¢}¢
37. §}¢¢}¢ ¼Ï¢Ú¢Ýè (¥Ï¢êH 360 çã. „çIJÎÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ d ¥H}¢é¥ì…}¢éH ¥¢ñ„¼ • ²ã ãÎè¯ ¥Ï¢ê „§üÎ wG¢éÎÚè d „ï ç„ÈUü
ÜG U¢ç„}¢ „é Hï} ¢¢Ý §ÏÝï (9/120) §„è „ÝÎ „ï çÚ±¢²¼ ÜUè …¢¼è ãñ J
¥Ä²êÏ¢ §ÏÝï }¢é¼G¢çIJÚéH §„ „ÝÎ }¢ïæ }¢éã}}¢Î çÏ¢Ý …¢ÈGUÚè Ý¢}¢
H¶}¢è ¥H ¼Ï¢Ú¢Ýè o) ÜU¢ Ú¢±è }¢é‹ÈGUçÚÎ ãñ J
38. §ÏÝï ÜUñ„Ú¢Ýè o ---- „çIJÎÝ¢ ¥ÏÎé Ë H¢ã ¼…GçÜUÚ¼éH ãézÈGU¢…G (362) • §„ÜUè „ÝÎ }¢ïæ ‘ãñ„}¢ çÏ¢Ý à¢Î¢¶’
çÏ¢Ý }¢„©GÎ d Ý¢}¢ ÜU¢ Ú¢±è ãñ …¢ï ¥¥}¢à¢ „ï ±¢ãè
¼Ï¢¢ãè çÚ±¢²¢¼ Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼¢ ãñ, §„ „ï

25
ãéÁ…¼ HïÝ¢ …¢§…G Ýãèæ ãñ J
39. à¢}„égèÝ ¥Ï¢ê ¥ÏÎéËH¢ã §ü. „Ý „çIJÎÝ¢ ¥ÏÎé Ë H¢ã ç}¢…G¢ÝéH »’ç¼Î¢H (4/326) • §„ÜUè „ÝÎ }¢ïæ ‘ãñ„}¢ çÏ¢Ý à¢Î¢¶’
}¢éã}}¢Î §ÏÝï ¥ã}¢Î §ÏÝï 1348 çÏ¢Ý }¢„©GÎ d Ý¢}¢ ÜU¢ Ú¢±è ãñ …¢ï ¥¥}¢à¢ „ï ±¢ãè
©¯}¢¢Ý §ÏÝï ÜGUñ}¢…G §ÏÝï ¼Ï¢¢ãè çÚ±¢²¢¼ Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼¢ ãñ, §„ „ï
¥ÏÎéËH¢ã ¥H ¼éÜUéü}¢¢Ýè ãéÁ…¼ HïÝ¢ …¢§… Ýãèæ ãñ J
¥H ÈG U ¢çÚÜG U è ¥H
çÎ}¢àÜUè ¥H …G ã Ï¢è
(§}¢¢}¢ …GãÏ¢è o)
 }¢éãçg¯ }¢é¼±zGÈUG ¢ Ú¢±è „ã¢Ï¢¢
40. à¢}„égèÝ ¥Ï¢ê ¥ÏÎéËH¢ã §ü. „Ý ----
}¢éã}}¢Î §ÏÝï ¥ã}¢Î §ÏÝï 1348
©¯}¢¢Ý §ÏÝï ÜGUçIJ}¢ §ÏÝï
¥ÏÎéËH¢ã ¥H ¼éÜUéü}¢¢Ýè
¥H ÈGU¢çÚÜG Uè çÎ}¢àÜUè
…G ã Ï¢è (§}¢¢}¢ …G ã Ï¢è
o)
41. à¢ñ¶ ¥ÏÎéH ¥…Gè…G §ÏÝï §ü. „Ý ----
26
¥ÏÎéËH¢ã §ÏÝï Ï¢¢… o 1999
42. à¢ñ¶ ¥ÏÎéH ¥…Gè…G §ÏÝï §ü. „Ý
¥ÏÎéËH¢ã §ÏÝï Ï¢¢… o 1999
43. ¥Ï¢ê ã¢ç¼}¢ }¢éã}}¢Î §ÏÝï 354 çã.
ÈUñ„H ¥H ¼ç}¢ç}¢²éH
΢Ú}¢è ¥H Ï¢éS¼è (§}¢¢}¢
§ÏÝï çãÏÏ¢¢Ý o)
ÝÜUHï çÜU¼¢Ï¢ ãÎè¯ ÜUè ç„ãG¼ ÐÚ }¢éãçg¯ ÜU¢ ÜUH¢}¢
¼Ú¼èÏ¢éH }¢¢ñÁG¢ê¥G¢¼ • §„ÜUè „ÝÎ }¢ïæ ‘ãñ„}¢ çÏ¢Ý à¢Î¢¶’
(182) „¢çÜU¼é H »’ç¼Ï¢¢Ú (}¢é „ èÏ¢¼ }¢ï æ
Ç¢HÝï±¢H¢) ãñ J
¥œ¢éãÈU¼éHÜUÚè}¢¢ • ²ã çÚ±¢²¼ ÜU§ü »ÜU „Ý΢ïæ „ï ÝÜGUH ÜUè
(„. 94) x¢§ü ãñ HïçÜUÝ ÜU¢ï§ü »ÜU |¢è „ãèã Ýãè ãñ J
„çIJÎÝ¢ ©}¢Ú d ÜUï ÜGU¢ñH ÜUï ¼¢ñÚ ÐÚ |¢è
§„ÜU¢ï ÝÜGUH çÜU²¢ x¢²¢ ãñ HïçÜUÝ §„ÜUè
„ÝÎ }¢ïæ }¢…ãêH Ú¢±è ãñ …¢ï xG¢ñÚ }¢¢ÚéÈU ãñ J
„çIJÎÝ¢ §ÏÝï }¢…}¢ê¥¢ ÈGU¼¢±¢ §ÏÝï Ï¢¢…G • ãÎè¯ }¢¢ñÁG¢ê¥G ãñ J
¥ÏÎéËH¢ã d (26/251)
„çIJÎÝ¢ ¥ÏÎé Ë H¢ã ----- • ‘ãñ„}¢ çÏ¢Ý à¢Î¢¶’ à¢é¥Ï¢¢» ¥¥}¢à¢
çÏ¢Ý }¢„©GÎ d „ï ±¢ãè ¼Ï¢¢ãè çÚ±¢²¼ Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼¢
ãñ, §„„ï ãéÁ…¼ HïÝ¢ …¢§…G Ýãèæ ãñ J
 }¢éãçg¯ }¢é¼±zGÈUG ¢ Ú¢±è „ã¢Ï¢¢ ÝÜUHï çÜU¼¢Ï¢ ãÎè¯ ÜUè ç„ãG¼ ÐÚ }¢éãçg¯ ÜU¢ ÜUH¢}¢
44. à¢}„égèÝ ¥Ï¢ê ¥ÏÎéËH¢ã §ü. „Ý ---- ¼Ú¼èÏ¢éH }¢¢ñÁG¢ê¥G¢¼ • ¥ËH¢ã u §„ çÚ±¢²¼ ÜU¢ï Í¢ÇGÝï±¢Hï
}¢éã}}¢Î §ÏÝï ¥ã}¢Î §ÏÝï 1348 („. 182) ÜU¢ Ï¢éÚ¢ ÜUÚï, çÜU„ ÜGUÎÚ …ã¢H¼ |¢Úè
©¯}¢¢Ý §ÏÝï ÜGUçIJ}¢ §ÏÝï Ï¢¢¼ïæ ÜUè ãñ J
¥ÏÎéËH¢ã ¥H ¼éÜUéü}¢¢Ýè
¥H ÈGU¢çÚÜG Uè çÎ}¢àÜUè
…G ã Ï¢è (§}¢¢}¢ …G ã Ï¢è
o)

27
 ãÎè¯ï }¢¢ñÁG¢ê¥G ÜUè ¼¢’ÚèÈGU

¥G¢à¢êÚ¢ ÜUï ÈUG…¢§üH }¢ïæ Ï¢²¢Ý ÜUè …¢Ýï±¢Hè }¢¢ñÁG¢ê¥G ¥ã¢Îè¯ ÜU¢ï …¢ÝÝï
„ï ÐõãHï ã}¢ïæ ²ï …¢ÝÝ¢ …LÚè ãñ çÜU ãÎè¯ï }¢¢ñÁG¢ê¥G ÜUã¼ï çÜU„ï ãñ ¥¢ñÚ ©„ÜU¢ ãév$}¢
v²¢ ãñ, ™éÝ¢‹™ï }¢éËH¢ ¥GHè ÜU¢Úè çH¶¼ï ãñæ :
‘}¢¢ñÁG¢ê¥G ±¢ï ãÎè¯ ãñ ç…„}¢ï çÜUÁ$Ï¢ Ú¢±è ÜUè ±…ã „ï ¼¢’Ý ã¢ï J’
(ÜU¢Úè ÈUè à¢Úã Ýé¶Ï¢¼éHçÈURU-123)
ã¢çÈGU…G §ÏÝï ¥H „H¢ã$ o çH¶¼ï ãñ :
…¢ï Û¢êÆè Ï¢¢¼ Í¢ÇGÜUÚ Ú„êHéËH¢ã a ÜUè ¼ÚÈU }¢‹„êÏ¢ ÜUÚ Îè x¢§ü ã¢ï
©„ÜU¢ï ãÎè¯ï }¢¢ñÁG¢ê¥G ÜUïã¼ï ãñæ J
(§ÏÝ ¥H „H¢ã$ ÈUè ©Hê}¢éHãÎè¯-89)
ãÎè¯ Í¢ÇGÝï±¢Hè …}¢¢’¥¼

28
 ¥H §}¢¢}¢ ¥H ã¢çÈGU…GG ¥Ï¢ê ¥ã}¢Î §ÏÝï ¥Îè ¥H …éÚ…¢Ýè (}¢é¼±zGÈGU¢
„Ý 365 çã…Úè) ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ :
“¥¢ñÚ Ý¢}¢çÝã¢Î „¢çHãèÝ Ýï ²ïã ÚS}¢ ÇG¢H Îè ãñ ÜUï ±¢ïã ÈGU…G¢§Hï
¥¢’}¢¢H }¢ïæ Í¢ÇGè ãé§ü Ï¢¢ç¼H çÚ±¢²¢¼ Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼ï ãñæ, ¥¢ñÚ »ÜU …}¢¢’¥¼ ¼¢ï ©Ý}¢ïæ
„ï ãÎè¯ Í¢ÇGÝï }¢ïæ |¢è }¢éHçñ„ ãñ J”
(§üÏÝï ¥Îè ÈGUè Á…Gé¥ÈGU¢§üçÚìÚ…¢H-04/176)

29
 ¥¢ñÚ }¢éãçg¯èÝï çÜUÚ¢}¢ ÜUï Ý…GÎèÜGU ãÎè¯ Í¢ÇGÝï±¢H¢ïæ }¢ïæ „Ï¢„ï ç…G²¢Î¢
}¢éãçHÜU ± ÝéÜU„¢ÝÎïã H¢ïx¢ ²ãè ãñ …¢ï ¶éÎ ÜU¢ï „êçÈGU²¢, „éHã¢, ±Hè ¥¢ñÚ ÐèÚ
ÜUãH±¢¼ï ãñæ J ™éÝ¢‹™ï »ï„ï Ý¢}¢çÝã¢Î „êçÈU²¢ ¥¢ñÚ ÐèÚ¢ïæ ÜUï Ï¢¢Úï }¢ïæ }¢éãçg¯èÝï
çÜUÚ¢}¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ : “Í¢ÇGÝï±¢Hï H¢ïx¢¢ïæ ÜUè ÜU§ü §ÜGU„¢}¢ ãñ ¥¢ñÚ ©Ý}¢ïæ „Ï¢„ï ç…G²¢Î¢
}¢éç…GÚ ±¢ïã ÜU¢ñ}¢ ãñ …¢ï ÁG¢éãÎ ± §Ï¢¢Î¼ ÜUè ¼ÚÈGU }¢‹„êÏ¢ ãñ, ©‹ã¢ïæ Ýï ¥ÐÝï x¢é}¢¢Ý }¢ïæ
„±¢Ï¢ „}¢…GÜUÚ ¥ã¢Îè¯ Í¢ÇGè ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ïæ Ýï ©Ý ÐÚ »’ç¼}¢¢Î ÜUÚ¼ï ãé±ï ±¢ïã
¥ã¢Îè¯ ÜUÏ¢êH ÜUÚ Hè J”
(§ÏÝï „H¢ã ÈUè ¥Hê}¢éHãÎè¯-99) (ݱ±è ÈUè ¥œ¢ÜUÚèÏ¢ ±œ¢Ï¢„èÚ-47) („é²ê¼è ÈUè ¼ÎÚèçÏ¢ÚìÚ¢±è-01/
434) (¥ÏÝ¢„è ÈUè ¥H ࢢ…G¢©H ÈUIJ¢-223) (§ÏÝï §Ú¢ÜGU ÈUè ¼‹…Gèçãàà¢Ú襢-01/15)

30
 ãÎè¯ï }¢¢ñÁG¢ê¥G ÜU¢ ãévG}¢

§}¢¢}¢ }¢¢ñ H ¢» ÜU¢»G Ý ¢¼ ¥GHè §ÏÝï ¥Ï¢è

¼¢çHÏ¢ d ÜU¢ ÜG U ¢ñ H :
„çIJÎÝ¢ }¢¢ñH¢ ¥$Hè d Ï¢²¢Ý ÈUGÚ}¢¢¼ï ãñ ÜUï ãé…$êÚ ÝÏ¢èÄ²ï ¥ÜUÚ}¢ a Ýï
ÈUGÚ}¢¢²¢ : “}¢ïÚè ¼ÚÈU Û¢êÆè Ï¢¢¼ }¢‹„êÏ¢ Ý ÜUÚ¢ï J ²Ü$UèÝÝ ç…„Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Û¢êÆ
Ï¢¢æ{¢ ±¢ï …ã‹Ý}¢ }¢ï ΢ç¶H ã¢ïx¢¢ J”
(Ï¢é¶G¢Úè ÈUè ¥H „ãèã-39 ÚÜ$U}¢-106)
§}¢¢}¢ …é±²Ýè o ÜU¢ ÈGU¼±¢ :

31
 ã¢çÈGU…G §ÏÝï ã…Ú ¥SÜUH¢Ýè o çH¶¼ï ãñæ ÜUï §„ ÐÚ §œ¢ïÈU¢ÜU ãñ ÜUï
ÝÏ¢è a ÐÚ ¥}ÎÝ (…¢Ý Ï¢êÛ¢ÜUÚ) Û¢êÆ Ï¢¢ïHÝ¢ x¢éÝ¢ãï ÜUÏ¢èÚ¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥Ï¢ê }¢éã}}¢Î
…é±²Ýè o Ýï ÜU㢠:
“±¢ï à¢w„ ÜU¢çÈUÚ ãñ …¢ï ÝÏ¢è a ÐÚ ¥}ÎÝ Û¢êÆ Ï¢¢æ{ï ¥¢ñÚ §„ ÐÚ |¢è
§œ¢ïÈU¢ÜU ãñ ÜUï }¢¢ñÁG¢ê¥G çÚ±¢²¼ ÜU¢ï Ï¢²¢Ý ÜUÚÝ¢ ãÚ¢}¢ ãñ J ã¢æ ²ïã ÜUïã ÜUÚ Ï¢²¢Ý ÜUÚ
„ÜU¼¢ ãñ ÜUï ²ï ãÎè¯ }¢¢ñÁG¢ê¥G ãñ v²êæÜUï §}¢¢}¢ }¢éçSH}¢ o Ýï çÚ±¢²¼ çÜU²¢ ãñ ÜUï ÝÏ¢è
a Ýï ÈUÚ}¢¢²¢ : “ç…„Ýï }¢ïÚè ¼ÚÈU »ï„è Ï¢¢¼ ÜUè çÝSÏ¢¼ ÜUè …¢ï }¢ñæ Ýïæ Ýãèæ ÜUãè
ãñ ¼¢ï ±¢ïã |¢è …GêÆ Ï¢¢ïHÝï±¢H¢ïæ }¢ïæ „ï »ÜU …êGÆ¢ ãñ J”
(§üÏÝï ã…Ú ¥SÜUH¢Ýè ÈUè à¢Úã$ Ýé¶Ï¢¼éH çÈUÜUÚ-06)
32
 §}¢¢}¢ …H¢HégèÝ „é²ê¼è o ÜU¢
}¢¢ñÁG¢ê¥G ¥ã¢Îè¯ ÐÚ ÈGU¼±¢

¶G¢ç¼}¢éH ãézÈGU¢…G §}¢¢}¢ …H¢HégèÝ „é²ê¼è o (}¢é¼±zGÈGU¢ : 911 çã…Úè)

ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ :
“¥x¢Ú™ï ²ï㠻 ÜUH¢}¢ ãñ ç…„}¢ïæ ãéF }¢¢ñ…êÎ ãñ ¥¢ñÚ ©„ÜUè Ý„èã¼ïæ
Ï¢¢ï㼠ϢHèx¢ ãñæ ¼¢ ã}¢ çÜU„è à¢wG„ ÜU¢ï H¢’§ÜU Ýãèæ ÜUï ±¢ïã ÜUH¢}¢ ÜU¢ï ¥ÓÀ¢
ϢݢÜUÚ Ú„êHéËH¢ã a ÜUè ¼ÚÈU ÜU¢ï§ü ãÈUGü }¢‹„êÏ¢ ÜUÚïæ, ¥x¢Ú™ï ±¢ïã ÜUH¢}¢ ÈUè-
ÝÈGUç„ãè ãÜGU ã¢ï J Є çÏ¢H¢à¢éÏ¢¢ã Ú„êHéËH¢ã a ÜU¢ ãÚ ÈGUÚ}¢¢Ý ãÜGU ãñ HïçÜUÝ ãÚ
ãÜGU Ï¢¢¼ Ú„êHéËH¢ã a ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ý Ýãèæ J §„ }¢ÜGU¢}¢ }¢ïæ ¶êÏ¢ x¢¢ñÚ çÜU²¢ …¢’»
Ï¢ïà¢ÜU ²ïã ÜGUÎ}¢¢ïæ ÜUï çÈU„HÝï ¥¢ñÚ ¥ÜUH¢ïæ ÜUï x¢é}¢Ú¢ã ã¢ï …¢Ýï ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ ãñ ¥¢ñÚ
Ú„êHéËH¢ã a Ýï „ãèã ãÎè¯ }¢ïæ ¼‹Ï¢èã ÈGUÚ}¢¢§ü ãñ ÜUï, “}¢é…G ÐÚ …GêÆG Ï¢¢æ{Ý¢ çÜU„è
¥¢}¢ à¢wG„ ÐÚ …êGÆG Ï¢¢æ{Ýï ÜUè ¼Úã Ýãè, „¢ï ç…„ à¢wG„ Ýï }¢é…G ÐÚ …¢ÝÏ¢ê…G ÜUÚ
…GêÆG Ï¢¢æ{¢ ±¢ïã ¥ÐÝ¢ çÆÜU¢Ý¢ …ã‹Ý}¢ }¢ïæ Ϣݢ Hï J”
(„é²ê¼è ÈUè ¥ã¢Îè¯ï }¢¢ñ…Gê¥G¢ -202)

33
 }¢¢ñÁG¢ê¥G ¥ã¢Îè¯ ¥¢ñÚ
¥ËH¢}¢¢ ¥ã}¢Î Ú…G¢ Ï¢Úï˱è o ÜU¢ ÈGU¼±¢

34
35
 §„è ¼Úã ã…GÚ¼ ¥ËH¢}¢¢ ¥ã}¢Î Ú…G¢ ¶¢Ý ãÝÈGUè Ï¢Úï˱è o çH¶¼ï ãñ:
“Ú„êHéËH¢ã a ÜUè }¢é¼±¢ç¼Ú¢ ãÎè¯ }¢ïæ ãñ, “…¢ï }¢é…G ÐÚ Î¢ÝèS¼¢ …êGÆG
Ï¢¢æ{ï ±¢ïã ¥ÐÝ¢ çÆÜU¢Ý¢ …ã‹Ý}¢ }¢ïæ Ϣݢ Hï, ¥õãìHï „é‹Ý¼ çÜU„è ÜUÏ¢èÚ¢ ÜU¢
§Úç¼ÜU¢Ï¢ ÜU¢ï ÜUéÈGUí Ýãèæ ÜUã¼ï …Ï¢ ¼ÜU §çS¼ãH¢H ±xG¢ñÚ¢ }¢éÜUçzGÈGUÚ¢¼ ÜUï „¢ƒ Ý¢
ã¢ï, }¢x¢Ú Ú„éHêËH¢ã a ÐÚ §ÈGU¼ïÚ¢ ÜU¢ï §}¢¢}¢ ¥Ï¢ê }¢éã}}¢Î …é±ñÝè ±¢çHÎï §}¢¢}¢éH
ãÚ}¢ñÝ Ýï ÜUéÈGUí Ï¢¼¢²¢ J”
(¥ã}¢Î Ú…G¢ ¶¢Ý ÈUè ÈGU¼¢±¢ çÚ…±èIJ¢-15/159)

36
37
 »ÜU ¥¢ñÚ }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ }¢¢ñÁG¢ê¥G çÚ±¢²¢¼ ÐÉÝï ¥¢ñÚ „éÝÝï±¢H¢ïæ ÜUï Ï¢¢Úï }¢ïæ
¥¢Ð o çH¶¼ï ãñæ :
“çÚ±¢²¼ï }¢¢ñÁG¢ê’¥G¢ ÐÉÝ¢ |¢è ãÚ¢}¢ ¥¢ñÚ „éÝÝ¢ |¢è ãÚ¢}¢, »ï„è }¢…¢çH„
„ï ¥ËH¢ã u ¥¢ñÚ ãéÁG¢êÚï ¥ÜU΄ a Ý¢Ú¢…G ãñ, »ï„è }¢…¢çH„ ¥¢ñÚ ©ÝÜU¢
ÐÉÝï±¢H¢ ¥¢ñÚ ©„ ã¢H „ï ¥¢x¢¢ãè Т ÜUÚ |¢è 㢅GèÚ ã¢ïÝï±¢H¢ „Ï¢ }¢éS¼çãÜGUï
x¢…GÏ¢ï §H¢ãè ãñ J ²ï ç…¼Ýï ã¢ç…GÚèÝ ãñ „Ï¢ ±Ï¢¢Hï à¢ÎèÎ }¢ïæ …é΢-…é΢ çx¢çÚzG¼¢Ú ãñæ
¥¢ñÚ ©Ý „Ï¢ÜUï ±Ï¢¢H ÜUï Ï¢Ú¢Ï¢Ú ©„ ÐÉÝï±¢Hï ÐÚ ±Ï¢¢H ãñ ¥¢ñÚ ¶éÎ ©„ÜU¢ ¥ÐÝ¢
x¢éݢ㠩„ ÐÚ ‘§H¢±¢’ ¥¢ñÚ ©Ý ã¢ç…GÚèÝ ± ÜU¢Úè „¢Ï¢ ÜUï Ï¢Ú¢Ï¢Ú x¢éݢ㠻„è
}¢…çH„ ÜUï Ï¢¢Ýè ÐÚ ãñ, ¥¢ñÚ ¥ÐÝ¢ x¢éݢ㠶éÎ ©„ ÐÚ ¼éÚ¢üã J }¢SHÝ ã…G¢Ú à¢wG„
ã¢ç…ÚèÝï }¢…GÜUêÚ ã¢ï ¼¢ï ©Ý ÐÚ x¢éݢ㠥¢ñÚ ©„ ÜUÁG…G¢Ï¢ ÜU¢Úè ÐÚ »ÜU ã…G¢Ú »ÜU
x¢éÝ¢ã, ¥¢ñÚ Ï¢¢Ýè ÐÚ Î¢ï ã…G¢Ú ΢ï x¢éÝ¢ã, »ÜU ã…G¢Ú ã¢ç…GÚèÝ ÜUï ¥¢ñÚ »ÜU ã…G¢Ú
©„ ÜU¢Úè ÜUï ¥¢ñÚ »ÜU ¶éÎ ±¢ïã ÜU¢Úè …¢çãHï …Úè ÐÉïx¢¢, ãÚ çÚ±¢²¼, ãÚ ÜUçH}¢¢
ÐÚ ²ïã çã„¢Ï¢ï ±Ï¢¢H ± ¥…G¢Ï¢ ¼¢…G¢ ã¢ïx¢¢ J }¢SHÝ ÈU…üG ÜUèç…²ï ÜUï »ï„ï „¢ï
ÜUçH}¢¢¼ï }¢ÚÎê΢ ©„ }¢…çH„ }¢ïæ ÐÉï ¼¢ï ©Ý ã¢ç…ÚèÝ }¢ïæ ãÚ »ÜU ÐÚ „¢ï „¢ï x¢éÝ¢ã
¥¢ñÚ ©„ ÜU¢Úè §Ë}¢ ± ÎèÝ „ï ¥¢ÇGè ÐÚ »ÜU H¢¶ »ÜU „¢ï x¢éݢ㠥¢ñÚ Ï¢¢Ýè ÐÚ Î¢ï
H¢¶ Î¢ï „¢ï J”
(¥ã}¢Î Ú…G¢ ¶¢Ý ÈUè ÈGU¼¢±¢ çÚ…±è²¢-23/735)
38
¥G¢à¢êÚ¢ ÜUï çÎÝ Ú¢ï…G¢ ڶݢ ÈU…üG ²¢ ±¢ç…Ï¢ Ýãèæ ãñ
¥HÏ¢œ¢¢ „é‹Ý¼ ¥¢ñÚ }¢éS¼ãÏ¢ ãñ

1. ã…GÚ¼ ©}}¢éH }¢é’ç}¢ÝèÝ ã…Ú¼ ¥¢§üࢢ e Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼è ãñ çÜU H¢ïx¢ Ú}¢…$¢Ý
ÜUï ÈU…ü çÜU» …¢Ýï „ï ÐõãHï ΄ }¢éãÚü}¢ ÜUï Ú¢ï…$ï Ú¶¼ï ƒï ¥¢ñÚ ²ïã ±¢ïã çÎÝ ƒ¢
ç…„ çÎÝ ÜU¢’Ï¢¢ ÐÚ çx¢$H¢ÈU ™É¢²¢ …¢¼¢ ƒ¢, çÈUÚ …Ï¢ ¥ËH¢ã u Ýï
Ú}¢…$¢Ý ÜUï Ú¢ï…$ï ÈU…$ü ÜUÚ çÎ²ï ¼¢ï Ú„êHéËH¢ã a Ýï ÈUGÚ}¢¢²¢ : …¢ï ΄ }¢éãÚü}¢
ÜU¢ Ú¢ï…$¢ ڶݢ ™¢ãï ±¢ïã §„ çÎÝ ÜU¢ Ú¢ï…$¢ Úw¶ï ¥¢ñÚ §„ï ¼ÜUü ÜUÚÝ¢ ™¢ãï ¼¢ï
©„ï ¼ÜUü ÜUÚ Îï J
(Ϣ鶢Úè ÈUè „ã$èã$-387 ÚÜU}¢-1592)
2. ã…GÚ¼ „çIJ΢ ¥¢§üࢢ e Ýï Ï¢²¢Ý çÜU²¢ ÜUï Ú„êHéËH¢ã a Ýï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUï
çÎÝ Ú¢ï…$¢ Ú¶Ýï ÜU¢ ãév}¢ çβ¢ ƒ¢ J çÈUÚ …Ï¢ Ú}¢…$¢Ý ÜUï Ú¢ï…$ï ÈU…$ü ÜUÚ çβï
x¢» ¼¢ï …¢ï ™¢ã¼¢ Ú¢ï…$¢ Ú¶¼¢ ¥¢ñÚ …¢ï ™¢ã¼¢ Ú¢ï…$¢ À¢ïÇ Îï¼¢ J
(Ϣ鶢Úè ÈUè „ã$èã$-480 ÚÜU}¢-2001)
3. ã…Ú¼ ¥¢§üࢢ e Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼è ãñ ÜUï ÜUéÚñࢠ…$}¢¢Ý» …¢çãçHIJ¼ }¢ïæ ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUï
çÎÝ Ú¢ï…$¢ Ú¶¼ï ƒï ¥¢ñÚ Ú„êHéËH¢ã a |¢è ©„ çÎÝ Ú¢ï…¢$ Ú¶¼ï ƒï J çÈUÚ …Ï¢
¥¢Ð }¢ÎèÝ¢ }¢ïæ ¥¢» ¼¢ï ¥¢ÐÝï ¶éÎ |¢è §„ çÎÝ Ú¢ï…$¢ Úw$¶$¢ ¥¢ñÚ §„ çÎÝ Ú¢ï…¢$
Ú¶Ýï ÜU¢ ãév}¢ |¢è çβ¢ J çÈUÚ …Ï¢ Ú}¢…$¢Ý ÜUï Ú¢ï…$ï ÈU…$ü ÜUÚ çβï x¢» ¼¢ï ¥G¢à¢êÚ¢
ÜU¢ Ú¢ï…$¢ ¼ÜUü ÜUÚ çβ¢ x¢²¢ J Є …¢ï ™¢ã¼¢ ©„ çÎÝ Ú¢ï…¢$ Ú¶¼¢ ¥¢ñÚ …¢ï
™¢ã¼¢ ©„ÜU¢ï ¼ÜUü ÜUÚ Îï¼¢ J
(Ϣ鶢Úè ÈUè „ã$èã$-480 ÚÜU}¢-2002)
4. ¥ËH¢}¢¢ ¥Ï¢ê Ï¢ÜUÚ çÏ¢Ý }¢„ªÎ ÜU¢„¢Ýè ãÝÈGUè (¥H }¢é¼±zÈU¢ : „Ý 587
çã…Úè) çH¶¼ï ãñ çÜU, “Ï¢¢…$ ÈUéÜUã¢Ýï ÜU㢠ãñ ÜUï ç„ÈUü ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ Ú¢ï…$¢ ڶݢ
}¢ÜUMã ãñ v²êæÜUï §„}¢ïæ ²ãêÎ ÜUè }¢éࢢϢ㼠ãñ J”
(ÜU¢„¢Ýè ÈUè Ϣ΢§ü©S„Ý¢§ü-02/568)
39
5. ¥ËH¢}¢¢ „çIJΠ}¢éã}}¢Î ¥}¢èÝ §ÏÝï ¥$¢çÏ¢ÎèÝ à¢¢}¢è (¥H }¢é¼±zÈU¢ : „Ý
1252 çã…Úè) çH¶¼ï ãñ ÜUï “ÈU¼¢±¢ ÜU¢…$è ¶¢Ý }¢ïæ }¢…GÜUêÚ ãñ ÜUï ²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚ¢
ÜU¢ Ú¢ï…$¢ }¢éS¼ãÏ¢ ãñ …Ï¢ ÜUï §„ÜUï »ÜU Ú¢ï…$ ÐõãHï ²¢ »ÜU Ú¢ï…$ Ï¢¢Î Ú¢ï…$¢ Úw$¶$¢
…¢» ¼¢çÜU ¥õãìHï çÜU¼¢Ï¢ ÜUè }¢é¶$¢HïÈ$U¼ ã¢ï J”
(ࢢ}¢è ÈUè ÚgéH}¢éãG¼¢Ú-03/330)
¥ËH¢ã u „ï Î饢 ãñ ÜUï }¢é±¢çÈUÜUGèÝ ÜUï çH» §„ï }¢êç…Ï¢ïæ §üS¼ïÜ$U¢}¢¼
Ϣݢ» ¥¢ñÚ }¢é¶$¢çHçÈ$UÝ ± }¢é¼¥$çS„Ï¢èÝ ÜUï çH» „ϢϢï çã΢²¼ Ϣݢ»æ J
¥¢}¢èÝ çÏ¢ …¢ãè „çIJçÎH }¢éÚ„HèÝ a

40