Građevinski fakultet u Beogradu

Katedra za upravljanaje projektima u građevinarstvu

MEĐUNARODNI STANDARDI ZA MERENJE

RADOVA U GRAĐEVINARSTVU

Asistent Marija Petrović

Predmetni nastavnik dr Dejan Marinković

Školska 2016/2017 1
STANDARDIZACIJA PREDMERA I PREDRAČUNA

Cilj standardizacije predmera i predračuna radova predstavlja

unapreĎenje faze formiranja ponude kao i procesa kontrole tokom
realizacije investicije.

Neophodni uslovi za standardizaciju su da postoji usvojen:

1. Standardni sistem klasifikacije radova, koji sadrži:

-sistem za univezalno grupisanje radova i
-sistem za univerzalno kodiranje radova
2. Standardni sistem merenja radova, koji podrazumeva:
-Definisanje što preciznijeg opisa za pozicije iz predmera
-Propisivanje odgovarajuće jedinice mere
-Definisanje pravila pri merenju radova
2
 STANDARDI ZA MERENJE RADOVA

Domoća regulativa Međunarodni standardi

POMI
Standardi i normativi rada u SMM7
graĎevinarstvu
CEED
.....

3
 DOMAĆI STANDARDI ZA MERENJE RADOVA
• KNJIGA 1 • KNJGA 5
• Pripremni radovi na gradilištu • b.n. Baza materijala
• Zemljani radovi • b.n. Pripremni radovi
• 12 zidarski radovi • b.n. Spoljna kanalizacija
• b.n. Vodovod
• 45 Prenos graĎevinskog materijala
• b.n. Spoljni vodovod
•
• b.n. Kanalizacija
• KNJIGA 2 • b.n. Sanitarni ureĎaji
• 14 Armirački radovi • b.n. Centralno grejanje
• 15 Betonski radovi • b.n. Klimatizacija
• 16 Tesarski radovi • (b.n. – bez numeracije)
• •
• KNJIGA 3 • KNJIGA 6
• 07 Montažni radovi • 61 Grejanje
• 13 Krovopokrivački radovi • 62 Klimatizacija
• 17 Fasaderski radovi i cevasta skela •
• 18 Keramičarski radovi • KNJIGA 7
• b.n. Zemljani radovi
• 19 Veštački mermer
• b.n. Prednapregnuti beton
• 20 Kamenorezački radovi • b.n. Betonski mostovi
• 26 Teracerski radovi • b.n. Spoljni vodovod i kanalizacija
• 28 Podopolagaćki radovi • b.n. Zasvedene skele
• 32 Staklorezački radovi • b.n. Drveni mostovi i propusti
• 33 Molersko-farbarski radovi • 76 Metalni mostovi
• 46 Izolaterski radovi • 78 Fundiranje
• 47 Bravarski radovi • 77 Drenažni i melioracioni radovi
• 48 Limarski radovi • 81 Radovi u tunelima
• 49 Stolarski radovi • 82 Održavanje saobbraćajnica
• • 83 Tucanički kolovozi
• 84 Kameni kolovozi
• KNJIGA 4
• 85 Bitumanski kolovozi
• 51 Vodovod • 90 GraĎenje i održavanje gornjeg stroja
• 52 Kanalizacija železničkih pruga
• 53 Sanitarija • b.n. Prenos graĎevinskog materijala 4
PREDMER I PREDRAČUN RADOVA

5
 DOMAĆI STANDARDI ZA MERENJE RADOVA

• Struktura prikazana kroz 7 knjiga

• Domaći standardi se odnose
isključivo na fazu graĎenja.
• Ne postoje smernice za izradu
standardne forme predmera i
predračuna.
• U fazi formiranja ponude, izvoĎač
radova se oslanja isključivo na
sopstveno iskustvo u izradi forme
predmera i predračuna.
• Struktura radne snage je prikazana
po kategorijam ( II –IX)
• Nedostatak instalaterskih radova.
 PRAVILNIK POMI - Principles of Measurement

Međunarodni standard iz 1979 (UK)

Osnovni ciljevi primene ovog standarda su:

1. Standardno merenje količine radova u fazi pripreme tenderske
dokumentacije
2. Definisanje osnove za finansijsku kontrolu projekta, u skladu sa
uslovima ugovora

Sistem klasifikacije izvršen je po vrstama radova. U okviru svake

vrste radova definisane su grupe radova. Gruba podela radova
izvršena je na 16 vrsta, prema klasifikacijiameričkog CSI (Construction
Specifications Institute, 1992). U okviru svake vrste radova definisane
su grupe radova.
7
 STRUKTURA POMI-a
• POMI standard za merenje radova sastoji se od sledećih poglavlja:
• GP –Opšti principi (General Principles),
• A –Opšti troškovi (General Requirements),
• B – Priprema i radovi u tlu (Site Work),
• C - Betonski radovi (Concrete Work),
• D - Zidarski radovi (Masonry),
• E –Metalna konstrukcija i bravarija (Metalwork),
• F –Tesarski i stolarski radovi (Woodwork),
• G -Termo i hidro zaštita (Thermal and Moisture Protection),
• H – Prozori i vrata (Doors and Windows),
• J – Završni radovi (Finishes),
• K – Detalji i pribor (Accessories)
• L –Tehnološka oprema (Equipment)
• M - Nameštaj i pokretna oprema (Furnishings),
• N - Specijalna gradnja (Special Construction),
• P - Sistemi unutrašnjeg transporta (Conveying Systems),
• Q -Mašinske instalacije (Mechanical Engineering Installations).
• R - Elektro instalacije (Electrical Engineering Installations)
8
 SPECIFIKACIJE
UGOVOR I CRTEŽI

P
O
M
I

PREDMER I
PREDRAČUN
RADOVA

9
 OPŠTI PRINCIPI
(SECTION GP - General principles)

1. Principles of measurement
2. Bills of quantities
3. Measurement
4. Items to be fully inclusive
5. Description of items
6. Work to be executed by a specialist nominated by the employer
7. Goods, materials or services to be provided by a merchant or
tradesman nominated by the employer
8. Work to be executed by a government or public authority
9. Dayworks
10. Contingencies

10
 PRINCIPI MERENJA (Measurement)
• Količine za prikaz pozicija radova se daju u neto iznosu , u skladu sa
specifikacijama bez obzira na tehnološke, manipulativne i druge gubitke .
• Sva merenja se zaokružuju na najbližih sledećih 10mm.
• Jedinice mere: linijski elementi – m’, površinski - m2, zapreminski - m3,
težinski – kg.
• Nivo detaljnosti tehničkog opisa pozicije - Ukoliko je linijski element
mora biti prikazan poprečni presek, oblik i obim. Ako govorimo o cevima
mora biti naznačeno da li se radi o unutrašnjem ili spoljašnjem prečniku.
Predmeti kod kojih se meri površina moraju imati tačno naznačenu debljinu
i druge parametre koji mogu biti od koristi....Tehnički opis pozicije mora
prikazati osnovne elemente.
• Otvori - Ukoliko nisu vece od 1m2 šupljine se ne odbijaju osim ako nisu po
rubu (tj po obodu ili ivici). U slučaju otvora na ivicama elementa, njihove
količine se uvek oduzimaju, bez obzira na veličinu.
• Radovi čiji elementi nisu prikazani na crtežima se prikazuju kroz
pozicije sa približnim količinama ili kroz paušalni procenjeni iznos.
11
 STRUKTURA TROŠKOVA POZICIJE
(Items to be fully inclusive)
Prikom procene potrebno je uzeti u ubzir sve troškove koji su
neophodni za izvoĎenje date pozicije koji se moju javiti kao:
• Direktni troškovi: Radna snaga, materijal, roba, mehanizaija
• Indirektni troškovi: na gradilištu, van gradilišta (troškovimu sedištu
firme)
• Profit firme
c= k*Ers+Emat+Emeh
c= (Ers+Emat+Emeh)*(1+ φ)
Prilikom procene treba uzeti u obzir napomene i podsetnike date u vezi
sagledavanja skrivenih i pratećih troškova po pojedinim vrstama
radova.

12
 PODIZVOĐAČI (Specialist nominated )

• Rad podizvoĎača nominovanih od strane investitora se prikazuje

paušalno uključujući profit investitora.
• Ukoliko nominovani podizvoĎač koristi usluge glavnog izvoĎača, njegov
rad se prokazuje kroz posebne pozicije (administrativne usluge,
mehanizacija i slične usluge, pomoćni objekti, privremeni radovi, skela
utovar, istovar, itd).

DNEVNICE (Daywork)
Termin daywork kompatibilan sa FIDIC-ovim uslovima ugovaranja
Odnosi se na:
• NepredviĎene radove
• Viškove radova
Cilj: Realna procena budžeta od strane investitora.

13
 REZERVNE SUME (Contingencies)

• Sistem Pomi ’’štiti’’ obe ugovorene strane uzimajući u obzir procene

troškova rezervne sume. Korišćenjem ovog buffer-a u novcu
prevazilazi se mogućnost pojave radova koji nisu sagledani tokom
formiranja procene, kao i sama nepreciznost procenitelja (quantity
surveyor).

• Quantity Surveyor (QS) – ekspert sa stručnim znanjem u oblasti

troškova i poznavanja ugovora. Jedan od zadataka može biti izrada
predmera i predračuna radova.

14
 OPŠTI TROŠKOVI (General Requirements)

• U ovom delu standarda, navode se principi formiranja početnog poglavlja

u predmeru i predračunu. Ovo poglavlje obuhvata opšte (indirektne)
troškove koji proističu iz ugovornih obaveza izvoĎača. Tu se uspostavlja
puna veza izmeĎu ugovora, specifikacija i predmera I predračuna.
• Svi indirektni troškovi se ne moraju prikazati kroz posebne pozicije, već se
mogu grupisati i izraziti kroz paušalne iznose.
• Pojedini standardni troškovi (razrada detalja i kontrola kvaliteta nakon
ugradnje) mogu se obračunati kroz troškove odgovarajuće pozcije.
• Indirektni troškovi na gradilištu se prema POMI sagledavaju i
procenjuju kao posebne pozicije. To se radi na osnovu datih preporuka u
standardu.
• Indirektni troškovi u sedištu firme se ne iskazuju posebno i daju se u
procentualnom iznosu kao i profit i predstavljaju poslovnu tajnu firme.
• U sistemu merenja radova POMI, opštim (indirektnim) troškovima je
posvećena značajna pažnja. Nadoknada indirektnih troškova je u
praksi veoma čest predmet spora izmeĎu investitora i izvoĎača.
15
OPŠTI TROŠKOVI(General Requirements)

U okviru poglavlja A – opšti troškovi treba navesti sledeće:

• Restrikcije u radu
• Troškovi u pogledu organizacije rada i primene mera zaštite na
gradilištu
• Opšti troškovi u vezi mehanizovanog rada
• Troškovi obezbeĎenja uslova za rad na gradilištu investitora i
konsultanata
• Troškovi vezani za sopstvene potrebe organizacije gradilišta
• Privremeni radovi - iskazuju se kroz posebne pozicije rada
• Ostalo.

16
OPŠTI TROŠKOVI(General Requirements)

Restrikcije u radu:
• Pristup i korišćenje gradilišta,
• Ograničenja u vezi sa radnim prostorom,
• Ograničenja u vezi sa radnim vremenom,
• Održavanje postojećih podzemnih i nadzemnih instalacija,
• Posebni zahtevi u pogledu prioriteta izvoĎenja ili primopredaje radova,
• Ostali slični zahtevi i ograničenja.

Troškovi u pogledu organizacije rada i primene mera zaštite na

gradilištu:
• Administracija gradilišta,
• Nadzor,
• Čuvanje gradilišta,
• Mere zaštite na radu,
• Transport radne snage.

17
OPŠTI TROŠKOVI(General Requirements)

Poznato je da obezbeĎenje mehanizacije za izvoĎenje radova, a

posebno troškovi mobilizacije i demobilizacije, mogu odlučujuće
da utiču na uspešnost angažovanja firme na projektu.

Zbog toga je predviĎeno da se kroz posebnu poziciju (ili pozicije)

opišu Troškovi u vezi mehanizovanog rada izvoĎača sa
navedenog aspekta:
• Mobilne mašine i ručni alat
• Skela
• Kranovi i druga oprema za vertikalni transport
• Gradilištni transport
• Specifična oprema i mehanizacija potrebna za odvijanje
pojedinih vrsta radova.

18
OPŠTI TROŠKOVI(General Requirements)

Troškovi obezbeĎenja uslova za rad na gradilištu investitora i

konsultanata :
• Privremeni smeštaj na gradilištu (kancelarije, laboratorije itd. ,
zajedno sa grejanjem, osvetljenjem, nameštajem itd)
• Telefon sa troškovima korišćenja telefona
• Vozila
• Stručno osoblje (laboratorijsko osoblje, vozači i dr.)
• Oprema (laboratorijska, geodetska i sl.)
• Posebni zahtevi u pogledu formiranja i kontrole dinamike odvijanja
radova
• Bilo kakvi ostali zahtevi (gradilišna tabla, fotografisanje i sl.)

19
OPŠTI TROŠKOVI(General Requirements)

Troškovi vezani za sopstvene potrebe organizacije gradilišta:

• Privremeni smeštaj za radnike i ostali privremeni objekti na gradilištu
• (kancelarije, skladišta, sanitarni čvor,...)
• Privremena gradilišna ograda,
• Privremene saobraćajnice
• Privremena voda,
• Osvetljenje i el. energija za potrebe odvijanja radova
• Privremena telefonska instalacija i dr.

20
 OPŠTI TROŠKOVI (General Requirements)

Kroz posebne pozicije iskazuju se prethodni radovi na gradilištu, za

koje se u sistemu POMI koristi izraz Temporary Works – “Privremeni
radovi”. Ovi radovi su striktno nabrojani:
• Diverzija saobraćaja,
• Pristupni putevi,
• Mostovi,
• Zagati,
• Pumpanje,
• Snižavanje nivoa podzemne vode,
• ObezbeĎenje komprimovanog vazduha za tunelske radove i dr.

21
OPŠTI TROŠKOVI (General Requirements)

Preporučuje se formiranje posebnih pozicija za sledeće pomoćne

radove, koji se u terminologiji POMI nazivaju Sundry Items:
• Testiranje materijala
• Testiranje radova
• Zaštita radova od klimatskih uticaja
• Uklanjanje otpadnogmaterijala i čišćenje
• Regulisanje saobraćaja
• Održavanje javnih i privatnih puteva
• “Sušenje” radova
• Kontrola buke i zagaĎenja
• Zakonske obaveze

22
 PRIPREMA I RADOVI U TLU (SITE WORK)
• B1 Site exploration generally .
• B2 Trial
• B3 Boreholes (including pumping test wells
• B4 Site preparation
• B5 Demolitions and alterations
• B6 Shoring
• B7 Underpinning
• B8 Earthworks generally
• B9 Excavation
• B10 Dredging
• B11 Disposal
• B12 Filling
• B13 Piling generally
• B14 Driven piling
• B15 Bored piling
• B16 Sheet piling
• B17 Performance designed piling
• B18 Testing piling
• B19 Underground drainage
• B20 Paving and surfacing
• B21 Fencing
• B22 Landscaping
• B23 Railway work
• B24 Tunnel excavation
• B25 Tunnel linings
• B26 Tunnel support and stabilisation 23
 ISKOP (Excavation)

• Najbitnije odrediti vrstu tla/kategoriju tla.

• Jedinica mere – zapreminski m3.
• Stepet rastresitosti materijala .
• Unutrašnji transport/manipulacija materijalom je uračunata u cenu.
• Neophodna kalkulacija obezbeĎenja temeljne jame.
• Izuzetak – Iskop rova za postavljanje instalacija (obračun po m’
rova). Ako drugačije nije naglašeno, zatrpavanje rova uračunato u
standardnu cenu pozicije Iskop rova.

24
 KLASIFIKACIJA ISKOPA

• Oversite excavation to remove top soil, stating the average depth

• Excavation to reduce levels
• Excavation in cuttings
• Basement excavation
• Trench excavation to receive foundations, which shall include pile
caps and ground beams
• Pit excavation to receive foundation bases, stating the number
• Excavation for diaphragm walls, stating the width of the permanent
construction and the type of support fluid.

25
 SKIDANJE POVRŠINSKOG SLOJA HUMUSA
(Oversite excavation to remove top soil, stating
the average depth)

26
ŠIROKI ISKOP (Excavation to reduce levels)

27
ISKOP ODSECANJEM (Excavation in cuttings)

28
ISKOP ZA AB DIJAFRAGME

29
BETONSKI RADOVI (CONCRETE WORK)

• Generally
• Poured concrete
• Reinforcement
• Shuttering
• Precast concrete
• Prestressed concrete
• Sundries

30
 GENERALNO (Generally)

Armirani i nearmirani beton se moraju razdvojiti u predmeru i

predračunu.
Ukoliko nije posebno opisano na drugi način, smatra se da su sve
horizontalne betonske površine obraĎene ručnimnabijanjemi
ravnanjem.
Posebni zahtevi u pogledu ugradnje, kompaktiranja, negovanja ili
bilo
kakvog posebnog tretmana betonamoraju se opisati.
Prilikom utvrĎivanja količina ne uzima se u obzir:
• zapremina armature, ankera,
• prodora, rupa, "dżepova" i sličnih praznina u betonumanjih od
1.00 m3, uz izuzetak jasno definisanih delova koji su posledica
postojanja većih elemenatametalne konstrukcije

31
BETON LIVEN NA LICU MESTA (Poured concrete)

32
 PREPORUČENA KLASIFIKACIJA ZA
BETONSKE RADOVE LIVENE NA LICU MESTA

• temelji, uključujući izolovane i kombinovane temelje;

• naglavnice šipova i temeljne grede;
• osnove od mršavog betona;
• posteljice za puteve i trotoare, sa ukazanom debljinom;
• oslonjene ploče, uključujući meĎuspratne konstrukcije, podeste,
krovne ploče i slično, sa ukazanom debljinom ploče;
• zidovi, uključujući pripadajuće stubove, sa ukazanom debljinom
zida;
• stubovi, gde treba uračunati i sva betoniranja čašica;
• grede (mereno ispod ploče), uključujući nadvratnike, natprozornike i
dobetoniranja metalnih greda;
• stepeništa, zajedno sa gazištima i stepenišnim gredama;
• zidovi - dijafragme;
• ostalo, po posebnoj klasifikaciji, pogodnoj za konkretni objekat
33
ARMATURA (Reinforcement)

34
 OPŠTE SMERNICE ZA ARMIRAČKE RADOVE

• Linijska armatura se meri po težini (kg ili t) uz navoĎenje prečnika

šipki.
• Posebna analiza za armaturu različitih prečnika.
• Težina armature se meri neto, bez dodataka distncera, žica,
oslonaca i ostae metalne galanterije.
• Mrežasta armatura se meri površinski, bez sigurnosnih preklopa.

35
 ’’Skriveni troškovi’’
• Nabavka, čišćenje i eventualno zahtevana zaštita armature pre ili
posle ugradnje;
• Gubici usled sečenja, savijanja, preklapanja, obilażenja prepreka,
formiranja kuka i dodataka potrebnih za propisno sidrenje;
• Pravilna montaża armature i fiksiranje neophodnih distancera i
oslonaca u fazi montaże;
• Ugradnja pribora i dodataka koji ostaju zarobljeni u betonu, kao što
su żica za grejanje sveżeg betona u zimskom periodu, ankeri za
kačenje i vezu sa drugim pozicijama i slično.

36
PREFABRIKOVANI BETON (PRECAST CONCRETE)

37
 OPŠTE SMERNICE

• Kalupi za prefabrikaciju predstavljaju troškovnu stavku koja je

uključena u trošak prefabrikovanog elementa.
• Prefabrikovani zidovi i ploče se prikazju po m2 površine.
• Konstruktivni elementi- stubovi, rožnjače i sl se prikazuju po
komadu.
• Gredi elementi (natpozornici, nadvratnici..) se prikazuju po m’.

38
PREDNAPREGNUTI BETON (Prestressed concrete)

39
 OSNOVNE SMERNICE ZA PRORAČUN

• Radove u prednapregnutom betonu treba iskazati kroz posebnu

grupu pozicija.
• Prednapregnuti beton meri se po zapremini, uz preporučenu
klasifikaciju koja je analogna onoj datoj za beton liven na licu mesta.
• Armatura se meri po teżini, kako je to definisano u odgovarajućem
poglavlju. Żice za prednaprezanje i kablovi se takoĎe mere po teżini.
• Oplata se klasifikuje i meri u skladu sa odgovarajućim, ranije datim
poglavljem. Prilikom opisivanja oplate treba naglasiti da li se ona
formira za elemente koji se prednapreżu pre ili posle nanošenja
opterećenja.

40
ZIDARSKI RADOVI (Masonry)

41
 STRUKTURA ZIDARSKIH RADOVA

Struktura zidarski radova:

• Generally
• Walls and piers
• Sills, etc.
• Reinforcement

Sva kosa zidanja, zidanja u nagibu, po krivolinijskim osnova ili armirani

zidovi treba da se prikažu odvojeno.
Obračun za zidarske radove po m2.
Za masivne zidove od opeke obračun po m3.
Lukovi, bordure od opeke, pragovi se prikazuju po m’.

42
 ZAVRŠNI RADOVI (FINISHES)

1. Generally

2. Backgrounds

3. Finishings

4. Sundries

5. Suspended ceilings

6. DecorationS

7. Signwriting

43
 PODLOGE (Backgrounds)
Osnovna podela:
• Pod
• Zid
• Plafon

Odvojen prikaz spoljašnjih i unutrašnjih podloga

ZAVRŠNA OBRADA (Finishings)

Gruba podela na:

• Podove uključujući podeste
• Zidove uključujući stubove
• Plafoni uključujući pripadajuće grede
• Stepeništa sa svim gazištima (bez ponje površine)
44