inet-tr’14 - XIX.

Türkiye'de İnternet Konferansı Bildirileri

27 - 29 Kasım 2014 Yaşar Üniversitesi, İzmir

Sosyal Medya ile Deprem Bilincinin Yükseltilmesi

Pınar Usta1, Asuman Işıl Çarhoğlu1, Kasım Armağan Korkmaz2
1
Süleyman Demirel Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Isparta
2
ITU İnşaat Mühendisliği Bolumu, Ayazağa İstanbul
pinarusta@sdu.edu.tr, asumancarh@gmail.com, armagankorkmaz@gmail.com

Özet: Günümüzde internet kullanımı ve sosyal medya günlük işlerimiz arasında kendine yer bul-
muş hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Kullanımı her geçen gün daha da artan
sosyal medya kişiye söz hakkı tanıyarak, karşılıklı konuşma, dinleme gibi birçok konuda etkili bir
yer edinerek, toplumsal bilincin yükseltilmesinde rol oynamaktadır. Bu çalışmada en eski ve en
etkin deprem kuşaklarından biri olan Akdeniz deprem kuşağı üzerinde bulunan ülkemizin deprem
bilincinin yükseltilmesinde sosyal medyanın kullanılabilirliği konu edilmiştir.

Anahtar Sözcükler: İnternet, sosyal medya, deprem

Abstract: Today social media became a very important instrument in our daily life. Day by
day, it has been engaged with us up with tight ties in our routine. Social Media, with in dialogue,
listening and many other issues, increases the conscious in the public. A wider community gets
effected in a short period of time. In the present study, Turkey which is located in a high seismic
risk zone, will be located in investigated in the respect to increases the conscious in public, social
media will be discussed in the perspective of earthquakes and their effects on the public.

Keywords: İnternet, social media, earthquake

1. Giriş limsel gerçeklerin öneminin kavranması içinde

Çağımızda artan teknoloji ile birlikte birçok
sosyal erişim ağı ortaya çıkmış ve kişilerin
birbirleriyle iletişimini, etkileşimini, işbirliği-
ni, çalışmasını, farklı konulara bakış açılarını,
toplumsal bilincini ve hatta öğrenme sürecini
bile yeniden şekillendirmiştir.
Gün içerisinde sosyal ağlarda internet kullanı-
cılarının harcadıkları zaman giderek artmakta-
dır. Farklı yaş gruplarındaki kullanıcılar sosyal
ağlara farklı amaçlar doğrultusunda katılmakta
ve bu katılım her geçen gün artmaktadır.
Sosyal ağların bu inanılmaz gelişimi, birçok
sosyal ve bilimsel olayın, kişilerle paylaşılma-
sı ve sosyal bilincin yükseltilmesi açısından
oldukça dikkat çekicidir. Ayrıca sosyal medya,
günlük olay ve haberlerin paylaşımının yanı sıra
hayatımızı doğrudan etkileyen deprem gibi bi-
97
etkili bir araçtır [1].
Deprem yeri, zamanı ve büyüklüğünün farklı
parametrelere göre değişen doğa olayıdır. Her
boyutu belirsiz olan bu doğa olayından belirli öl-
çüde korunabilmek için inşa edilen yapıların tasa-
rım, proje, yapım ve kullanım aşamalarına dikkat
etmek gerekmektedir. Bu aşamalardan birinde
deprem etkisi dikkate alınmamış ise yapının do-
lasıyla da buradaki yaşamın deprem etkisine karşı
dayanıklı olduğunu söylemek mümkün değildir.
Depremin öncesi, anı ve sonrası da çok önem-
lidir. Bu süreçte yapılacakları bilinçli bir şekil-
de yapmak çok önemlidir. Aksi takdirde alınan
önlemlerin başarılı olması beklenemez. Birçok
depremde yapılar hasar görmediği halde insan-
lar nasıl davranılacağını veya yakınlarını nasıl
kurtaracağını bilmediğinden birçok can ve mal
kaybı olabilmektedir [2].
Sosyal Medya ile Deprem Bilincinin Yükseltilmesi
Pınar Usta, Asuman Işıl Çarhoğlu, Kasım Armağan Korkmaz
Bu nedenle ülkemizde ve dünyada yapılan bi-
limsel çalışma verilerinin dikkate alınması,
sosyal medya ve internet kullanımı ile deprem
bilincinin yükseltilmesi yani kişilerin deprem
gerçeğine karşı bilgilendirilmesi gerekmektedir.
2. Deprem
Etki alanı oldukça geniş olan suya, canlılara ve
yapıya etki etmektedir. Dünyanın en etkili do-
ğal afetlerinden biri olan deprem ülkemizi de
fazlasıyla etkilemektedir.
Yeryüzünün en aktif fay alanları içerisinde bu-
lunan Ülkemiz her an büyük deprem tehlikesi
ve riskiyle karşı karşıyadır [3]. Ülke toprakları-
mızın, sanayimizin ve barajlarımızın büyük bir
kısmı deprem kuşağı içinde yer almaktadır [4].
Türkiye deprem bölgeleri haritasına bakıldığın-
da ülke topraklarının % 96’sının farklı oranlar-
da deprem tehlikesine sahip bölgeler içerisinde
bulunduğu ve ülke nüfusunun % 98’inin bu
bölgelerde yaşadığı görülmektedir. Bu bölge-
lerin % 66’sı 1. ve 2. derece deprem bölgeleri
içerisindedir. Türkiye deprem haritası Şekil
1’de görülmektedir [3].
Şekil 1. Türkiye deprem haritası
3. Sosyal Medya
Sosyal medya kavramı teknolojiyi, sosyal gi-
rişimciliği kelimeler, resimler, videolar ve ses
dosyaları ile birleştiren kullanıcıların bilgi, gö-
98
rüş ve ilgi alanlarını birbirleriyle paylaşarak et-
kileşim kurmaları için olanak sağlayan online
araçlar ve web sitelerini içermektedir.
Sosyal medya ortamları, internet, ağ günlüğü,
sosyal ağ siteleri, forum, sohbet ortamları,
kişisel paylaşım siteleri gibi kullanımı kolay,
katılıma açık olan internet üzerindeki iletişim
ortamlarıdır. Sosyal medya siteleri içinde ülke-
mizde en yaygın olarak kullanılanları Facebo-
ok, Twitter, Youtube gibi sitelerdir [5].
İnternet ve sosyal medya günümüzde önemli bir
iletişim ve bilgi paylaşım aracı haline gelmiştir.
Özellikle ağ günlüğü, viki (wiki) ve diğer sosyal
etkileşim ağları (örneğin; Fa­cebook, twitter) gibi
zengin içerikli iletişim, bilgi paylaşımı siteleri
insanlar arasında giderek yaygınlaşmaktadır [6].
Sosyal medya ve sosyal etkileşim siteleri ile
herkesin erişimine açık ve şeffaf bir iletişim
söz konusu olması toplumu, kültürü, siyaseti,
ekonomiyi ve günlük yaşamı doğrudan etkile-
mekte ve değiştirmektedir [7-8]
4. Sosyal medya ve Deprem Bilinci
Günümüzde Kullanıcıların bilgilerini, görgüle-
rini, ilgi alanlarını internet ya da mobil sistem
aracılığı ile paylaştıkları sosyal platformlar ulu-
sal ve uluslararası işletmeler tarafından rekabet
gücünü arttırmak için kullanılmaya başlanmış-
tır [9]. Birçok alanda aktif olarak kullanılma-
ya başlayan sosyal medyanın en etkili doğal
afetlerden biri olan fakat önemi halen çok fazla
dikkate alınmayan deprem ve deprem bilinci-
nin yerleşmesinde de kullanımı mümkündür.
Bilindiği gibi deprem öncesi ve sonrası için
alınması gerekli önlemler olabilecek herhangi
bir deprem esnasında kişinin hayatını kurtar-
maktadır. Bu nedenle bu konu ile bilgilerin et-
kin ve yaygın bir biçimde paylaşılması, önemi-
nin anlaşılması gerekmektedir. Ayrıca deprem
ile ilgili gerçeklerin ve depremden korunabil-
mek için yapılabileceklerin her yaştan ve her
kültürden insana aktarılması gerekmektedir.
 inet-tr’14 - XIX. Türkiye'de İnternet Konferansı Bildirileri
27 - 29 Kasım 2014 Yaşar Üniversitesi, İzmir

Kitap, dergi ve makale okuma oranı oldukça

düşük olan ülkemizde kişiler için önemli olan
bu tür konuların kullanımı oldukça yaygın olan
sosyal medya aracılığıyla aktarılması alternatif
bir çözüm olabilmektedir.

Sosyal medya kullanımı ile deprem öncesinde

ve sonrasında kişilerin yapması ve yapmama-
sı gereken davranışlar daha fazla kişiye daha
hızlı şekilde ulaşabilmektedir. Çünkü sosyal
medyada herhangi bir konu hakkında bilgi
bir kişiden diğerbir kişiye olabileceği gibi bir Şekil 2. Anket katılımcılarının internet
kişiden yüzlerce kişiye, yüzlerce kişiden mil- kullandıkları periyod
yonlarca kişiye biçiminde gerçekleşmektedir.
Toplumsal iletişim sınıfına dahil edilebilecek
olan iletişimin bu türünde; kişi, grup ve örgüt
gibi toplumsal birimler arasındaki bilgi alışve-
rişi söz konusu olmaktadır [10].

5. Materyal ve Metod

Çalışmada veri toplama aracı olarak sosyal

medyanın deprem bilincine etkisinin belirlen-
mesine yönelik geliştirilen anket uygulanmış-
tır. Anket içerisinde kişilerin interneti ve sos-
yal medyayı kullanım süreleri ve amaçlarına
yönelik sorular bulunmaktadır. Bu araştırma
ile kişilerin sosyal medya kullanımı ile deprem
bilincinin geliştirilmesine etkisi tespit edilme-
ye çalışılmıştır.
6. Bulgular
Şekil 3. Anket katılımcılarının günlük ortalama
internet kullanım süreleri
Şekil 3’deki Grafiğe bakıldığında anket ka-
tılımcılarının günlük kullanım sürelerinin en
fazla 10-12 saat olduğu en az ise 12 saat ve
üzeri olduğu görülmektedir.

Cinsiyet Yüzde (%)

Bay 40
Bayan 60
Tablo 1. Anket katılımcılarının cinsiyete
göre dağılımı

Tablo 1’ e göre Anket katılımcılarının % 40’ı er-

keklerden % 60’ı ise bayanlardan olmak üzere
çoğunluk bayan katılımcılardan oluşmaktadır.

Şekil 2’deki Grafiğe bakıldığında anket katı-

lımcılarının interneti genellikle 3-6 yıldır kul- Şekil 4. Anket katılımcılarının sosyal medyayı
landıkları görülmektedir. kullanıp kullanmama durumu

99
Sosyal Medya ile Deprem Bilincinin Yükseltilmesi
Pınar Usta, Asuman Işıl Çarhoğlu, Kasım Armağan Korkmaz

Şekil 8. Anket katılımcılarının sosyal

Şekil 5. Anket katılımcılarının sosyal medyayı medyada deprem ile ilgi bilgi paylaşımında
kullanım amaçları bulunup bulunmadığı

Şekil 6. Anket katılımcılarının deprem yaşadığında

olan depremin ayrıntılarını aldığı kaynaklar Şekil 9. Anket katılımcılarının deprem sitelerini
sıklıkla ziyaret etme durumu

Şekil 7. Anket katılımcılarının sosyal medyadan

deprem ile ilgili faydalı bilgi alıp almadığı Şekil 10. Anket katılımcılarının sosyal medyayı
günlük faaliyetlerin haricinde bilimsel paylaşım
amacıyla kullanıp kullanmadığı

100

Şekil 11. Anket katılımcılarının deprem bilincinin
artırılmasında sosyal medyanın etkisinin
olup olmadığı
Şekil 4’deki Grafiğe bakıldığında anket katılım-
cılarının % 87’sinin sosyal medyayı kullandığı
% 13’ünün ise kullanmadığı görülmektedir.
Şekil 5’deki Grafiğe bakıldığında anket katı-
lımcılarının sosyal medyanın en çok eğlence
amaçlı kullandığı en az ise diğer amaçlar için
kullandığı görülmektedir.
Şekil 6’daki Grafiğe bakıldığında anket katı-
lımcılarının yaşadıkları depremin ayrıntılarını
sosyal medya araçlarından biri olan facebook
ile aldığı, sonrasında ise depremler ile ilgili
resmi sitelere baktığı görülmektedir.
Şekil 7’deki Grafiğe bakıldığında anket katı-
lımcılarının %73’ünün sosyal medyadan dep-
rem ile ilgili faydalı bilgi aldığı ve paylaştığı
%17’sinin ise sosyal medyayı bu amaçla kul-
lanmadığı görülmektedir.
Şekil 8’deki Grafiğe bakıldığında anket katı-
lımcılarının % 67’sinin kişilerin sosyal med-
yada deprem ile ilgi bilgi paylaşımında bulun-
duğu, % 30’unun bulunmadığı, %3’ünün ise
kısmen bulunduğu görülmektedir.
Şekil 9’daki Grafiğe bakıldığında anket katı-
lımcılarının % 54’ünün deprem sitelerini arada
sırada ziyaret ettiği, %33’ünün genelde ziya-
ret ettiği, %13’ünün ise hiçbir zaman etmediği
görülmektedir.
101
inet-tr’14 - XIX. Türkiye'de İnternet Konferansı Bildirileri
27 - 29 Kasım 2014 Yaşar Üniversitesi, İzmir
Şekil 10’daki grafiğe bakıldığında anket katı-
lımcılarının % 60’ının sosyal sosyal medyayı
günlük faaliyetlerin haricinde bilimsel paylaşım
amacıyla da kullandığı, %33’ünün kullanmadığı,
%7’sinin ise kısmen kullandığı görülmektedir.
Şekil 11’deki grafiğe bakıldığında anket katı-
lımcılarının %87’sinin sosyal medyanın dep-
rem bilincinin artırılmasında etkisi olduğunu,
%11’inin kısmen etkisi olduğunu, %2’sinin ise
etkisi olmadığını düşünmektedir
7. Sonuçlar
Dünyanın en etkin deprem kuşaklarından birinin
üzerinde bulunan ülkemizde geçmişte birçok yı-
kıcı deprem meydana gelmiştir dolayısıyla da
gelecekte de yıkıcı ve büyük depremler yaşaya-
cağımız ve hatta bu depremlerde büyük can ve
mal kaybına uğrayacağımız kaçınılmazdır.
Depremlerin oluşumunu engellemeyeceğimiz
için depremle yaşamayı öğrenmemiz ve dep-
reme karşı dayanımlı bir yaşam kurmamız ge-
rekmektedir. Bu nedenle depremde yapılması
gerekenleri öğrenmemiz ve öğretmemiz depre-
min nerede, ne zaman ve nasıl gerçekleşeceği
belirsizliğinin etkisini ortadan kaldırmamız ve
bilinçli olmamız gerekmektedir.
Deprem üzerine ülkemizde ve dünyada yapılan
bilimsel çalışma verilerini dikkate alarak dep-
remi kaderimiz olmaktan çıkarmak için teknik
personelin ve devlet ile ilgili kurumların bir-
likte çalışmasının yanı sıra toplumun büyük
bir kesimine ulaşabilmek için sosyal medyanın
kullanımı da çok önemlidir.
Akıllı telefonlar, tablet bilgisayarlar gibi mobil
cihazların ve internet kullanımının çoğalması,
tüm ülkelerinde artması ve bilginin hızlı dolaşı-
mı gibi nedenlerden dolayı insanların hayatında
önemli bir yer tutmaya başlayan sosyal medya
ile toplumdaki deprem bilincinin artırılması
mümkündür. Sosyal medyanın kullanımı ile ki-
şiler profil sahibi oldukları bir çok sosyal pay-
laşım sitelerin de farkındalık oluşturabilmekte
Sosyal Medya ile Deprem Bilincinin Yükseltilmesi
Pınar Usta, Asuman Işıl Çarhoğlu, Kasım Armağan Korkmaz
ve edindindikleri bilgileri birden çok kişiye
aktarabilmektedirler. Yanı deprem bilinci için
sosyal medya kullanıldığında deprem esnası ve
sonrası için kişilerin yapması gerekenler belir-
lenip kişilere yol gösterilebilmekte ve paylaşı-
larak daha fazla kişiye ulaşabilmektedir.
Bu çalışmada gerekli sayıdaki katılımcıya sosyal
medyanın deprem bilincine etkisinin belirlen-
mesine yönelik geliştirilen anket uygulanmıştır.
Anket sonuçlarına göre katılımcıların interneti en
fazla 3-6 yıldır ve çoğunlukla günde 10-12 saat
aralığında kullandığı görülmüştür. Bu sürenin son
yıllarda evlerde bilgisayar ve internet kullanımı-
nın artması ile ilişkisi olduğu düşünülebilir. Yine
internet kullanımıyla ilişkili olarak katılımcıların
büyük bir çoğunluğunun sosyal medyayı aktif
olarak kullandığı görülmektedir. Katılımcıların
sosyal medyadan deprem ile ilgili faydalı bilgi-
ler alabildikleri, deprem ile ilgili bilgileri sosyal
medya aracılığıyla aktardıkları görülmüştür. Ay-
rıca katılımcıların verdiği cevaplara göre katılım-
cıların %87’sinin çalışmanın konusunu oluşturan
deprem bilincinin artırılmasında sosyal medya-
nın etkisinin olduğunu sonucuna varılmıştır.
Bundan hareketle, deprem bilincinin arttırıl-
masında bilgisayar ve teknolojileri kolaylıkla
ve yaygın bir şekilde kullanilabilir.
Özellikle genç nesiller üzerinde deprem bilinci-
nin oturtulması ile daha bilincli bir kuşak gelisti-
rilmesi sağlanabilir. Bunun yapılmasında düzgün
ve etkili bir politikanın izlenmesi gereklidir.
Kaynaklar
[1] Tüysüz C., Balaman F. ve Atalar T., Eği-
tim Fakültesi Öğrencilerinin İnternet kullanım
amaçlarının Belirlenmesi, Batman Üniversitesi,
Yaşam Bilimleri Dergisi, Cilt1, Sayı 1, 2012.
[2] Doğan, N., Deprem ve Dünya ve
Türkiye’nin Deprem Aktivitesi, web sitesi:
http://mizan.ogu.edu.tr/documents/deprem/
B%C3%B6l%C3%BCm1ve2.pdf, Erişim tari-
hi: 14.10.2014.
102
[3] Can H. ve Özmen B., Türkiye’nin Deprem
Gerçeği Paneli, web sitesi:http://www.deprem.
gov.tr/Sarbis/DDK/Belgeler/turkiyenin_dep-
rem_gercegi_paneli_kitabi.pdf, Erişim tarihi:
14.10.2014.
[4] IMO Teknik web sitesi: http://www.mmo.
org.tr/resimler/dosya_ekler/ee9b8f616af-
de72_ek.pdf, Türkiye’de Deprem Gerçeği ve
TMMOB Makina Mühendisleri Odası’nın Öne-
rileri Oda Raporu, Erişim tarihi: 14.10.2014.
[5] Özel A.P., Sosyal medya ve güven: hükü-
met, sivil toplum örgütleri ve ticari kuruluşlara
yönelik ampirik bir araştırma, Academic Jour-
nal of Information Technology – ISSN: 1309-
1581 – Yaz 2011.
[6] Tekinarslan E. ve Gürer M. D., Abant İzzet
Baysal Üniversitesi Böte Öğrencilerinin Bilgi
Paylaşımı ve Web Yayın Araçları Olarak Ağ Gün-
lükleri Hakkındaki Görüşleri, Eylül 2011 Cilt:19
No:3 Kastamonu Eğitim Dergisi 887-902
[7] Van Dijk, Jan. The network society: social
aspects of new media. London: SAGE Publi-
cations, 2006.
[8] Koçak N. G., Bireylerin Sosyal Medya
Kullanım Davranışlarının ve Motivasyonlarının
Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı Bağlamın-
da İncelenmesi: Eskişehir’de Bir Uygulama,
Doktora Tezi Halkla İlişkiler ve Reklamcılık
Anabilim Dalı, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ekim, 2012.
[9] Eröz S. S. ve Doğdubay M., Turistik Ürün
Tercihinde Sosyal Medyanın Rolü ve Etik İliş-
kisi, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İda-
ri Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:27, Sayı:1,
Yıl:2012, ss.133-157.
[10] Sabuncuoğlu Z. ve M. Gümüş Örgütlerde
İletişim, Arıkan Basım Yayım Dağıtım. Anka-
ra, (2008).