You are on page 1of 9
09) Freire, Paulo. (1971). "Educacién y Concienciacién” en La Educacién como Practica de la Libertad. Méxic pp. 97-113. EDUCACIGN Y CONCIENCIACION Preocupados con Ia evestign de Ia democratiacdn de a cultura, deato del euado general de I democratieacign fuadamesta eocontamas aecesitio prstaresedl etn cin a os dict euantativor y calves de nieses eduereba, ‘Exton défi, realmente alarmantes, consituyen obi ‘culos al desarrollo del patsy ala eetcién de una men: taldad democrtca, Coneadicen el impetu desu man pac, TL nmero de alter de edad excla, sin ecules aproximadamente de 4000000 el del snalfsbetor ma yotes de 14 ao 16oo000, cifas que junto ness ‘ducncién inadecuadahablan por a sols. Hace mis de 15 fos que venimos scomulando expe- riencias ene eampo de la edvcacin de adultos, en Seat prletsrias y subproletaria, uhanas rurale, 'Nos sorpende ls apetencia educativa de Ins pobacor net urbanay hecho que se aca dizeaamente con la tuansvided desu concieacia,ycierainapeencs de lor rurale, igsda 2 Ta Jatranddvided de su concenda. ‘Confizmor siempre en el pucblo. Negaremer seme ‘re formulas dada. AGcmamas siempre que tenemos ‘que cambiar junto a, y no alo ofrecerledator Experimentamos méodos, enicas, proceso de om: sicetn. Superamer procedimienton, Nunca shundona: ‘mos [a conven que siempre ruvimot, de que slo ea Jas bases populares, y con ells, podfamos realizar algo serio y auténico, De abt que jams admitremos que Ia democratizaciin de la cultura vea au vulgsrzai, oi ra ‘Matra compte canton aus, se probe au eres ale prc i azorzan de casa wr : Siglo XX1, Ss 8 spucnciin ¥ covemneucrss tampoco que se alg fabricade en mostra biblioteca y centegudo luego al pueblo como presripcién a ser cam vids, ‘Estamos convencdos, con Mannheim, de que, “en Ia medida en que los roceoe de democratzacign se hacen generale, se ace tambi cada vex mis dif dejar que 1s masas permanezcan en su estado de ignorancia” [Refiiéndore a et estado de ignorancia, Manabe 90 sprue, geo ome de ‘a. Slo le seria posble transformarse en poeblo,eapaz de oper y decide por medio de In panicipacin erie, ‘Experencias més recientes, de hace cinco aos, en el ‘Movimiento de Cultura Populor de Recife, nos Hevaron ‘4 madurarconvccones que veiamos simentando desde jvenes, cuando inciames, como educadores, relciones ‘can prelctaris ysubproetarios. ‘Cootdingkamos en aquel Movimiento el “Projecto de Edvessiin de Adulos’, a través del cal lozamos dos initacones biseas de educacén coltral poplar: d “rele de culura”y ef “cenro de euhura” ‘En la pimera, inatvimos debates de grupo, tanto cen Bixqueda de Ta adaraién de stuacines, como eo * Kae Manabi, Lier y lnc, 2. 2 Deveeacde eo ba ot cus ee enter eran: a, nor par fade hacer igen aces en ‘Steal oe nanos, on doe, Soh ‘ln, en ucts props forma (nds condo se Teds ‘iteete de ate) canadien nica de Te ‘i, liner de“ de ahr Eo lugar de poe, {oo aidan fueemene "nem, “euler de dete: ‘er Ep logr de in dane, "Udo" En loge de sla th cor waicne psa, “prae le Ea lt elon "ponte" ye programa seed, "program ocala Solis cn oid de prendiane _Epvcacibw ¥ cowctexeucisn % beiaqueds dela acién misma, que surge de Ia cai La programacién de esos debates nos Ia ofrecan los propos gropos en enteistas que mamenfamos con ellos 1. de las cuales extras ls problemas que les gus fia debe. Entre otros temas, “nadonaismo", ga de divs, “evoluién politica del Brasil, “desrrlla", “selfabtima", “voto del anallabeo, “democrai,s¢ sepetlan de grupo en grupo, Se esquematizaban estos y ouoe ssumtos con ayuda visual, ye presemaban a los grupos en forma de difl- ‘50. Los resultados ean sorprendentes LLuego de si meses de experiencia, nos pregonsbamos Si no seta posible hacer algo en Ta alfabetzaién del adult, con un mtodo también activo que nos dese re tultadoe similares a lor que venfimos obteniendo al ana- Haar les aspects de Ia realidad bra ‘Desde Ineo, descartamos cualquier hipstes de una al- fabtizaign.poramente meciniea. Penabamor en It alfabetinacén del hombre basil como una twma de + La peer xprenc ue elada eo Rese, con wn rope de dace stale, del cues don dsiton 3 ego © ‘car dix am hrs de son rue que tse ee ‘iso y era apna feme a ln prblonsy, complemen salsa Ea el egundo is de debs, aplamen tet pars sme spendiae, coos revldo foctonfxebls (p= ‘s). En en fe tomes eon “eel, por pert. ‘eros mayor Hidden ls experienc. Proper bs ‘ia en ta qe paren do rns de ons ene ea 1s pes “oar” y ena "venecy Yat: "ul de at (bcos Ud para a area edmor cones gape suc nee lee peg die seus sent Res feodian depuis de ges wgundor: “ita” Vamos el mic {opie en i in son aps cro fe ee Ble coporndet dees de Sau y eds pie En i gti primers hers on de lor parame eB cn seguridad: "Yo ey cpa de time" ‘Mura comet cn toe susie, se probe au eres tale prt ani aorzacn decade sr = nin oem ce genni or teeta lea Sac eR e oea Tac ne ny aman etn ce ines a Seid Terie RE eieaimy released Tas ee ee Serr hacen wees Ee Simian aca ye tne Tome nthe wate c's ee ta gle (ome DS ime IE I ean gl Hsien qe lee por By case Sina Redeye tet eer nel Homage ae emesis inare Satie Pepa ec aelia Lette cae Sail Sa a ce etic ts Sad Si Teeth Satins A ge atoms Sat ae utara Tas tat bers nde ied mrad ES ah em crea ee Sore eee Sout Seeder te Saab Sot Grecia aes “dn poe tis Se cae aad La ope tae vencibs ¥ concreserncib or In cual emt conciienoexpesdo por lenge aa tela, como ya que clr, ct hha poe womb independintemente de se oo alba di Bata ver hombre pre raza Basser Bombe para set capaz de cpa lor datos de eves, Does [et cape dese, am crando sex tn saber mere Sale De abi qe no faye igocinca abs ni Idi ail Sin embargo, hombre o cp dio delaras, fenmena Ia stain problems tea pura, Bn ls epacgn del problema del fenbmeno, Cap también sur pers cate, aprchende Ta nue. Tied. a capac ser tanto mie crea como me profunds seals spehenn def caused tet, {sect tanto ms mica en ls meta en que haga sina In aprcherion de xs cud setae que pes ls conden eis I propa eaueliad sieges i sempreomete aad ques ata toy puede no slo maa parla concil ingens oe {e parce ula atin, qu en sealed ooo eve en acer dented en forma sen a concent er “ela reprsoeacin dels ct 1 ow hecho como a dann ls eshte empl, so coeacones cates y crewman” "La ‘onsen ingens (pr coma) ere supeor 1loshechor dominiodlos dade afters y pore #2 jezga ie par entender conform mio grad 4 aie gnra de aie sabe do La sbihiin de a Ianeranl ners de etl toulletcin de una cones pees 3 a ineanel dl bere Inaroent ques 1ve des ceosencs Seminars pas aoa To lot “sr i Shaman meni etre faine’, actin de Sosenae" de eee Seeiin Ge quem wonddane some ae ‘pene Tare Vies Pio, Consens ¢ refale maron lo fan, nb, 96. ‘Matra cometde cn toe ease, epi au eres ale prt oni worzacn de cae ur 02 spucacn ¥ coneencuciSs La conciencia migis, por oto lado, no se considers “wupeior a los hecho, dominindolos desde afuera, 0 i juga libre par entendrlos como mejor Ie agrada" Simplemente ls cate, etrgindoles un poder superior all que teme porque It domina dede fuera y al cul 1 semete con docilidad. Es propio de exa concenca lfatalismo que le leva a eruzare de brazs, 1 impo: silidad de hacer algo feate al poder de lx heehee ‘onsumados, bajo los eles queda vencio el hombre. "Es propio de la conciencia era eu integracén con 4a realidad, mienrar que lo propio en ln ingens es #1 superpscién a Ia realidad. Podfamos agregar final ‘metue, alos ands qe hicéramos en el primer capil, 8 propio de ls concencio, que pata a conciencia fx nites cuya_patologia de Ia ingentided lleva a fo ie ional lo adeeuado et el acomodamiemt, el sjuse y la adspracion, ‘Toda comprenién corresponde entonees tarde @ ent prano a uaa secgn. Lucgo de aptado un deal, come prendid, admicidas las repuesas hips, hombre dein. La naturales dela aeién eorresponde fa nat raleza dela comprenin. Sila comprenign et etea © prepondzrantemente cra la aciéa también lo er. Sits comprenin es mig, migca mba et Ib ‘Lo ue deberfamor hacer en una sociedad en tran sca come Ta nuestra, en pleno proceso de demoeat- 2acién fundamental en el cual el pucblo emerge, e a- {evar una educicén que Fucee capez de claboar cen len la indispensable erganzacin refleava de su per ‘amit, Edvcacén que puss dips meios con los cuales fuesecapaz de superar Ia capaci leo logenea desu resid yadgree wna pedor- ranterente erica. Eso signifcaba entonecs colabort con el pcb, para que atmieeporciones cada vex mis rocket ¥ eoncrevecit 103 emia co l ia dnt dea wari, pos Gionesiegeades 2 In deneratzacén fondamenl , oe mimo, omtais a inexperienéndemocicn imentando una educa que 03 po denfiads onl condone ues realidad Aline masse empo ya muse taco yal ayuar al bombre arena sabes ot liga vcacin de sje. debs realmente sists mena Ys a pesbumos en un méodo activo que fee cope de Kae ec a hombres was dl deen ‘po de unions denim estas tones eden She sr exten prs tes propos De ts ane ‘5, eumonrepidendo lo ererer de una eden Alcnads sn Iogear que va inirmenal. EL propio ails que venfams haciendo dela sce dd bast como socelad en ani con oss 38 inten eontadeons, no servia de 227 ‘Senos —permfaseos ln rept forges de un eracd que fre exp de ayudar a grr et i 3 la gr sto nos hemos fetid, Tern el Enado del Sur del pls, y que origins a siguiente pregumta en un ensayo del profesor Jomard de Beto? 5 Habra alguna cosa que proponer al hombre ado ‘que afiema yo tng la excels dl manda?” "Quiero aprender a leery # exzibr para ambiar al mundo” —afirmacién de tn analibeto paula para 1 Jomasd Muniz de Dito, Eben deals anf de ltr en Eads Unie teva de Unive de Beate 4,298 pvcacién ¥ coneisneucdne ur verdaderamente, conocer es modifica Ia realidad “EI puck se puso un corillo en la eabes” —afirms ‘ovo, en un lengusje un tanto eiotzrce. Y al pregunare gu! “tral” ea &e responds, revelando una rez mis 1m ingerecia popular en Is ecasiign basil: “Ex lo que expen usted doctor, al venir a hablar conmigo, pueblo”. Innumersblesafiemaciones de ete orden exigen rea. mente un tratamiento vnivesaro para ser interpre as, tetamiento de varios opis que raul, para l educadr, un inscumentoefceme para au acin. ‘Muchas de exas fates de attoressnalfabtor eran an lizadas por el profesor Luls Cons Liza enl ltdra que icaba sobe toa Ieeras, [Las palabras generadoras deberfan air de ene exudio 4 no de una selec hecha por posotot en RUeHO g3- te, por mis ténicamente bien esogidas que ete 1 ta stcuvs pase conmrore a srucciss Seleccién a ser seaizada bojo eros exterior: 12) riguess fondicn; 8) diicutades fondvicas (as palabras esngids deben responder a ls dieuladerfonétias de I lengus,colo- cadss en vecuencas que van gradvalmente de las dif fukader menores a lat mayort) ) tenor pragmiico de I palabra que implica mayor pluralidad en el eompromizo de la palabra con una re lida socal, cutwa, pola, ete, dada, “Hoy dee el profesor Jatbas Maciel emer que ests eiterio ext comenidos en el eritero teitieo: ‘Mura compa cn tos susie, se probe au eres ale parton eorzacn decade sr m _veactbw ¥ conemencién 1a mejor palabra generador es aquella que reine en st dl mayor ‘poreentje’ posible de erterossineStcs (po. sided o riqueza fondica, grado de dificulad fond, Iabildad” de los grupor de signos, la sab, cetera), seminico (mayor 0 menae iatensdad” del wineulo exablecid entre Ta palabra y el ser que &a designs), mayor o menor adecuacin entte Ta palabea ye sr designate y pragmdico, mayor 0 menot tenor poten de concenciscin, 0 conju de reseiones Sociocultraes que Te palabra genera en la persona 0 rape que Is uiza.™ se vena nase eonstre my La eatteaby De serunciosis exrexciaes Hness Dit oxUre oN QUE SE YA A TRAN nes stuclones desafian a los grupot. Son stuaciooee: problema, coificadss, que incluyen elementos que seria ‘descodifcsdos_por los grupos, con Ta colaboracién del wordiader. El debate en too 2 ella, emo se hace ‘on quell que nos dan el concepta anropesica de ‘oltrs, Heard a los grupos a tomar condencia pars ‘que al mismo tempo se alfabeticen. ‘Son stuaiones locales que abeen pespectivas, para analzar problems nacionsles y eegionals, En el se van coloczndo los vaeablos generates, en grado sein sus diielades fondiea. Una palabra generadora pede inclue la tutidad de Is snsidn, © puede relerive 8 topo de wut elemento 1 tas Mai, fundemenete trie do stem Pace eae de edocs Bauder Univer, 135 ovenciby ¥ concrNerAciN 3 1. 14 cours FAs conte EX LA ELanRneie ex ev manage Ens fichas deben ser meres apeys para lot oording- ores, jamés una pesripci sfgida que dben abedect 1 seguir felmente 1 1a outrage costes ax 24 raransci Oe ets coy La mesontroueidy De Lie FANE oxETCAS QUE 1a gran difcltad que se nos presen y gue eige uns gran responded ca prepara dels cds de tes conrdinadores La dielod no shall en el apeem dinaje purament vesio de nu preedimiema Eaten Ie creat de una nue —y al mismo tiempo vce acid, del dilgo que tana fa nos hizo en el Lipo de fomacibn que wvimot y que anlizamos ya en cl segundo capitulo de exe eto. Acid digs que Joy corinadres eben aque gra vealnente eat no "domes". Porgue, senda el logo na rl {ib yore ecesariament una lca de don jo, En cuame el“ de exe rlcén se converta en mero bjt, el dillgo se denis ya 0 se ena eon. 4s sine defoemaodo. Exe eutran sro deepen dkberdscompaface peeminentemente de una sper Sib, también dolga, con que se evitrin las entaci- er del anil, ‘Una ver cnfeconado ete matric des, aripps fmt o ete, prepares os xuipos de cordnadre: Y superioes,entenadorinclsive para disci Lxs- tuacones yo elboradss y reid so chase iad dirt ‘tera compa con ton aaa, se probe au eres ale prt an a aorzain de cae aur

You might also like