<ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 01 02 jÓ÷^X¯«s¡T\ yê]

<ë´qeTT
dü+#·\` Hê‘·
ÁbÕs¡àø£úq Á‹`eT‘·
qe÷CŸ
Ä<Ûë´‹àø£ s¡#·q\T
ªªÇ+<ä÷ C≤„qy˚~ø£μμ Á|ü#·Ts¡D\T
01) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· uÛÑ>∑eBZ‘·. 32) düTuÀ<Ûä.
02) Ä<Ûë´‹àø£ Á|üX¯ï\T`»yêãT\T. 33) Á|üdæ~∆ uÀ<Ûä.
03) <Ûäs¡àeTT`n<Ûäs¡àeTT. 34) düTÁ|üdæ~∆ uÀ<Ûä.

<ë´ q eTT 04) Ç+<äT‘·«eTTqT ø±bÕ&ÉT<ë+.

05) j·T»„eTT\T (ì»e÷`nã<ä›e÷?).
35)
36)
dæ\Te <˚e⁄&Ü?
<˚e⁄ì >∑Ts¡TÔ`963.

ÁbÕ s¡ú q 06) <äj·÷´\`uÛÑ÷‘ê\j·T<ës¡údü+|òüT≥q\T. 37)

07) dü‘ê´H˚«wæ ø£<∏ä.
08) eT+Á‘·eTT`eTVæ≤eT (ì»e÷`nã<ä›e÷?). 39)
38)
eT‘·eTT`|ü<∏äeTT.
Ç+<äTe⁄ Ŭø’düÔe⁄&Ü?
Ä‘·à*+>±s¡úeTT.
q e÷ CŸ 09) lø£èwüßí&ÉT <˚e⁄&Ü! uÛÑ>∑e+‘·T&Ü!!
10) ^‘ê |ü]#·j·TeTT
40)
41)
HêdæÔ≈£î\T`ÄdæÔ≈£î\T.
>∑T‘êÔ.
s¡#·sTT‘· 11) ø£*j·TT>∑eTT (m|üŒ{Ïø° j·TT>±+‘·eTT ø±<äT). 42) Á|üuÀ<Ûä ‘·s¡+>±\T.
Á‹eT‘· @¬ø’ø£ >∑Ts¡Te⁄ 12) »qq eTs¡D dæ<ë∆+‘·eTT. 43) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTT.
Ä<Ûë´‹àø£ kÕÁe÷»´ #·Áø£e]Ô, (87) <äX¯ ncÕº~Ûø£ Á>∑+<∏äø£s¡Ô 13) eTs¡D s¡Vü≤dü´eTT. 44) s¡÷|üeTT e÷]q ^‘·.
Ç+<ä÷ C≤„q <Ûäs¡àÁ|ü<ë‘·, dü+#·\Hê‘·àø£ s¡#·sTT‘·, Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Ä~ø£s¡Ô 45) Á<ë$&É Áu≤Vü≤àD.
14) |ü⁄qs¡®qà s¡Vü≤dü´eTT.
46) rs¡TŒ.
lll Ä#ês¡´ Á|üuÀ<Ûëq+<ä jÓ÷^X¯«s¡T\T 15) Å‘Ó’‘êø±s¡ s¡Vü≤dü´eTT (Å‘Ó’‘êø±s¡ u…s¡Tà&Ü).
16) ø£<∏ä\ C≤„qeTT.
47) ø£s¡à |üÁ‘·eTT.
48) Á|üeø£Ô\T mes¡T?
17) kÕyÓT‘·\ C≤„qeTT. 49) <Ûäs¡àXÊÅdüÔeTT @~?
18) bı&ÉT|ü⁄ ø£<∏ä\ C≤„qeTT. 50) yês¡Ô≈£î&ÉT`es¡Ô≈£î&ÉT.
19) ‘·‘·Ô«eTT\ C≤„qeTT. 51) <˚e⁄ì ∫Vü≤ïeTT.
20) ‹≥¢ C≤„qeTT`ByÓq\ nC≤„qeTT. 52) @~ ì»yÓTÆq C≤„qeTT?
21) ^‘·+`^‘· (bÕ≥\ C≤„qeTT). 53) ì>∑÷&ÛÉ ‘·‘êÔ«s¡ú uÀ~Ûì.
22) ‘·‘êÔ«s¡ú u§eTà\ C≤„qeTT. 54) Á|üuÀ<Ûëq+<ä+ Hê{Ïø£\T.
23) <˚yê\j·T s¡Vü≤dü´eTT\T 55) eT‘· e÷]Œ&ç <Ó’eÁ<√Vü≤eTT.
24) Ç+<ä÷ kÕ+Á|ü<ëj·TeTT\T. 56) eT‘êr‘· <˚e⁄ì e÷s¡ZeTT.
|Á #
ü T· ]+∫q yês¡T 25) eTq |ü+&ÉT>∑\T (m˝≤ #˚j·÷˝À ‘Ó\TkÕ?). 57) ùV≤‘·Tyê<äeTT`Á|ü‹yê<äeTT.
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ 26) CÀ´‹wü´XÊÅdüÔeTT (XÊÅdüÔe÷`nXÊÅdüÔe÷?). 58)
27) ‘·*¢ ‘·+Á&ç.
˙≈£î Hê ˝ÒK.
(Estd. in 1978 - Regd.No.: 168/2004)
59) JVü‰<é n+fÒ j·TT<ä∆e÷?
28) >∑Ts¡T ÁbÕs¡úHêeT+»]. 60) Å‘‘’Ó · dæ<ë∆+‘· Ä<Ûë´‹àø£ |òTü +≥T.
Å‘Ó’‘· X¯ø£eTT`38 Á|ü<∏äeT eTTÁ<äD : |òæÁãe]`2017 29) Å‘Ó’‘êsê<Ûäq. 61) <˚e⁄ì C≤„qeTT ø£u≤® nsTT´+~.
30) düe÷~Û. 62) ˇø£ÿ&˚ Ç<ä›s¡T.
Á|ü‘·T\T : 1000 yÓ\ : 50 /` 31) Á|üuÀ<Ûä 63) $X¯« $<ë´\j·TeTT
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 01 02 jÓ÷^X¯«s¡T\ yê]
<ë´qeTT
dü+#·\` Hê‘·
ÁbÕs¡àø£úq Á‹`eT‘·
qe÷CŸ
Ä<Ûë´‹àø£ s¡#·q\T
ªªÇ+<ä÷ C≤„qy˚~ø£μμ Á|ü#·Ts¡D\T
01) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· uÛÑ>∑eBZ‘·. 32) düTuÀ<Ûä.
02) Ä<Ûë´‹àø£ Á|üX¯ï\T`»yêãT\T. 33) Á|üdæ~∆ uÀ<Ûä.
03) <Ûäs¡àeTT`n<Ûäs¡àeTT. 34) düTÁ|üdæ~∆ uÀ<Ûä.

<ë´ q eTT 04) Ç+<äT‘·«eTTqT ø±bÕ&ÉT<ë+.

05) j·T»„eTT\T (ì»e÷`nã<ä›e÷?).
35)
36)
dæ\Te <˚e⁄&Ü?
<˚e⁄ì >∑Ts¡TÔ`963.

ÁbÕ s¡ú q 06) <äj·÷´\`uÛÑ÷‘ê\j·T<ës¡údü+|òüT≥q\T. 37)

07) dü‘ê´H˚«wæ ø£<∏ä.
08) eT+Á‘·eTT`eTVæ≤eT (ì»e÷`nã<ä›e÷?). 39)
38)
eT‘·eTT`|ü<∏äeTT.
Ç+<äTe⁄ Ŭø’düÔe⁄&Ü?
Ä‘·à*+>±s¡úeTT.
q e÷ CŸ 09) lø£èwüßí&ÉT <˚e⁄&Ü! uÛÑ>∑e+‘·T&Ü!!
10) ^‘ê |ü]#·j·TeTT
40)
41)
HêdæÔ≈£î\T`ÄdæÔ≈£î\T.
>∑T‘êÔ.
s¡#·sTT‘· 11) ø£*j·TT>∑eTT (m|üŒ{Ïø° j·TT>±+‘·eTT ø±<äT). 42) Á|üuÀ<Ûä ‘·s¡+>±\T.
Á‹eT‘· @¬ø’ø£ >∑Ts¡Te⁄ 12) »qq eTs¡D dæ<ë∆+‘·eTT. 43) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTT.
Ä<Ûë´‹àø£ kÕÁe÷»´ #·Áø£e]Ô, (87) <äX¯ ncÕº~Ûø£ Á>∑+<∏äø£s¡Ô 13) eTs¡D s¡Vü≤dü´eTT. 44) s¡÷|üeTT e÷]q ^‘·.
Ç+<ä÷ C≤„q <Ûäs¡àÁ|ü<ë‘·, dü+#·\Hê‘·àø£ s¡#·sTT‘·, Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Ä~ø£s¡Ô 45) Á<ë$&É Áu≤Vü≤àD.
14) |ü⁄qs¡®qà s¡Vü≤dü´eTT.
46) rs¡TŒ.
lll Ä#ês¡´ Á|üuÀ<Ûëq+<ä jÓ÷^X¯«s¡T\T 15) Å‘Ó’‘êø±s¡ s¡Vü≤dü´eTT (Å‘Ó’‘êø±s¡ u…s¡Tà&Ü).
16) ø£<∏ä\ C≤„qeTT.
47) ø£s¡à |üÁ‘·eTT.
48) Á|üeø£Ô\T mes¡T?
17) kÕyÓT‘·\ C≤„qeTT. 49) <Ûäs¡àXÊÅdüÔeTT @~?
18) bı&ÉT|ü⁄ ø£<∏ä\ C≤„qeTT. 50) yês¡Ô≈£î&ÉT`es¡Ô≈£î&ÉT.
19) ‘·‘·Ô«eTT\ C≤„qeTT. 51) <˚e⁄ì ∫Vü≤ïeTT.
20) ‹≥¢ C≤„qeTT`ByÓq\ nC≤„qeTT. 52) @~ ì»yÓTÆq C≤„qeTT?
21) ^‘·+`^‘· (bÕ≥\ C≤„qeTT). 53) ì>∑÷&ÛÉ ‘·‘êÔ«s¡ú uÀ~Ûì.
22) ‘·‘êÔ«s¡ú u§eTà\ C≤„qeTT. 54) Á|üuÀ<Ûëq+<ä+ Hê{Ïø£\T.
23) <˚yê\j·T s¡Vü≤dü´eTT\T 55) eT‘· e÷]Œ&ç <Ó’eÁ<√Vü≤eTT.
24) Ç+<ä÷ kÕ+Á|ü<ëj·TeTT\T. 56) eT‘êr‘· <˚e⁄ì e÷s¡ZeTT.
|Á #
ü T· ]+∫q yês¡T 25) eTq |ü+&ÉT>∑\T (m˝≤ #˚j·÷˝À ‘Ó\TkÕ?). 57) ùV≤‘·Tyê<äeTT`Á|ü‹yê<äeTT.
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ 26) CÀ´‹wü´XÊÅdüÔeTT (XÊÅdüÔe÷`nXÊÅdüÔe÷?). 58)
27) ‘·*¢ ‘·+Á&ç.
˙≈£î Hê ˝ÒK.
(Estd. in 1978 - Regd.No.: 168/2004)
59) JVü‰<é n+fÒ j·TT<ä∆e÷?
28) >∑Ts¡T ÁbÕs¡úHêeT+»]. 60) Å‘‘’Ó · dæ<ë∆+‘· Ä<Ûë´‹àø£ |òTü +≥T.
Å‘Ó’‘· X¯ø£eTT`38 Á|ü<∏äeT eTTÁ<äD : |òæÁãe]`2017 29) Å‘Ó’‘êsê<Ûäq. 61) <˚e⁄ì C≤„qeTT ø£u≤® nsTT´+~.
30) düe÷~Û. 62) ˇø£ÿ&˚ Ç<ä›s¡T.
Á|ü‘·T\T : 1000 yÓ\ : 50 /` 31) Á|üuÀ<Ûä 63) $X¯« $<ë´\j·TeTT
 jÓ÷^X¯«s¡T\ yê] dü+#·\` Hê‘·
<ë´qeTT ÁbÕs¡àø£úq Á‹`eT‘· Ä<Ûë´‹àø£ s¡#·q\T 03
qe÷CŸ 04 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
ªªÇ+<ä÷ C≤„qy˚~ø£μμ Á|ü#·Ts¡D\T Ç‘·s¡ dü+|òüTeTT\ Á|ü#·Ts¡D\T
64) nC≤„qeTT˝À ñÁ>∑yê<ä ;C≤\T. KT<ë ÇkÕ¢$Tø˘ dæŒ]#·T´e˝Ÿ kıôd’{°
65) eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT. 1. n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À C≤„qyêø£´eTT\T. 2. KTsYÄHé˝À ÄDÏeTT‘ê´\T.
66) @ eT‘·eTT˝À m+‘· eT‘·<˚«wüeTT? 3. n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À nsêú\T`nbÕsêú\T. 4. »ø±‘Y (Ä]úø£ ùde).
67) Væ≤+<ä÷ eT‘·eTT˝À dæ<ë∆+‘·ø£s¡Ô\T.
5. n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À C≤„q s¡‘êï\T. 6. wü]j·T‘ê-C≤„qe÷.
68) eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T, Ç<ä›s¡T >∑Ts¡Te⁄\T.
69) Á|ü‹eT I $Á>∑Vü≤`<Ó’eeTT I <Ó’j·T´eTT. 7. nC≤„qeTT˝À ñÁ>∑yê<ä ;C≤\T. 8.KT<ë`n˝≤¢Vt≤. 9. ¬sø£ÿ\ >∑Ti¿eTT.
70) dü«s¡ZeTT Ç+Á<ä˝Àø£e÷!`qs¡ø£eTT j·TeTsê»´e÷!! 10. #·+Á<äT&ÉT`qø£åÁ‘·eTT.
71) ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T.
72) \T n+fÒ @$T{Ï? (‘Ó\T>∑T) düTyês¡Ô Ŭø’düÔe dü+|òüT+
73) Ä~‘·´. 1. eT‘ê\ìï{ÏøÏ ÁbÕ<∏ä$Tø£ C≤„qeTT.
74) #Ó≥TºeTT+<ë! $‘·TÔeTT+<ë?
2. eT‘· ~Ûø±ÿs¡eTT ø±<äT`dü‘·´Á>±Væ≤‘·eTT.
75) @düT #·ìb˛j·÷&Ü? #·+|üã&ܶ&Ü?
76) <˚e⁄ì sêø£≈£î Ç~ düeTj·TeTT ø±<ë! 3. bÕ|ü ø£åe÷|üD m˝≤ ø£\<äT?
77) kÕsTTu≤u≤ <˚e⁄&Ü! ø±<ë? 4. eTT+<äT #·÷|ü⁄.
78) ø£èwüí eT÷dü (lø£èwüí eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT) sêeD ÁãVü≤à Á<ë$&É Áu≤Vü≤àD dü+|òüT+
79) ^≥TsêsTT
80) eT÷&ÉT <Ó’e Á>∑+<∏äeTT\T`eT÷&ÉT Á|ü<∏äeT yêø£´eTT\T 1. Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· |ü]o\q
81) ùV≤‘·Tyê<ä Á|üX¯ï\T`dü‘·´yê<ä »yêãT\T 2. Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·+ dü÷|üsY ôd’Hé‡
82) uÛ≤eeTT`uÛ≤wü 3. ø±\C≤„qeTT˝À Äq+<ä >∑Ts¡Te⁄.
83) <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À dü‘ê´dü‘·´ $#·ø£åD 4. n+‘·sY <Ûäq X¯‘·ø£eTT (C≤„q <Ûäq X¯‘·ø£eTT)
84) Hê~ ˝À#·q`˙~ Ä˝À#·q 5. u…s¡Tà&Ü Á≥j·÷+–˝Ÿ`ôd’+{Ïdtº\≈£î düyê˝Ÿ
85) <˚e⁄ì eTTÁ<ä
6. {Ï«Hé ≥esY‡ (9/11) Á≥÷‘Y
86) <Ûäs¡à#·Áø£eTT
87) Væ≤+<ä÷eT‘·eTT˝ÀH˚ ≈£î\$eø£å 7. ‘Ó\T>∑T`yÓ\T>∑T
88) jÓ÷Vü‰qT #Ó|æŒq C≤„qeTT 95) Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT uÛÑ>∑eBZ‘·.
89) ÁbÕ<∏ä$Tø£ C≤„qeTT. 96) eT<Ûä´eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À C≤„qyêø£´eTT\T. Á<ë$&É ÁX‚wæ˜ dü+|òüT+
90) sê»ø°j·TeTTIsê»ø°j·TeTT. 97) n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À C≤„qyêø£´eTT\T.
98) n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À eÁ»yêø£´eTT\T 1. dü+K´ ˝À n+K´
91) ñÁ>∑yê<äeTT dü«s¡ZeTT ø=s¡πø.
92) ˇø£ e´øÏÔ˝À ¬s+&ÉT ø√DeTT\T.
93) e÷qe‘·«eTT.
94) <ë´qeTT`ÁbÕs¡úq`qe÷CŸ.
 jÓ÷^X¯«s¡T\ yê] dü+#·\` Hê‘·
<ë´qeTT ÁbÕs¡àø£úq Á‹`eT‘· Ä<Ûë´‹àø£ s¡#·q\T 03
qe÷CŸ 04 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
ªªÇ+<ä÷ C≤„qy˚~ø£μμ Á|ü#·Ts¡D\T Ç‘·s¡ dü+|òüTeTT\ Á|ü#·Ts¡D\T
64) nC≤„qeTT˝À ñÁ>∑yê<ä ;C≤\T. KT<ë ÇkÕ¢$Tø˘ dæŒ]#·T´e˝Ÿ kıôd’{°
65) eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT. 1. n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À C≤„qyêø£´eTT\T. 2. KTsYÄHé˝À ÄDÏeTT‘ê´\T.
66) @ eT‘·eTT˝À m+‘· eT‘·<˚«wüeTT? 3. n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À nsêú\T`nbÕsêú\T. 4. »ø±‘Y (Ä]úø£ ùde).
67) Væ≤+<ä÷ eT‘·eTT˝À dæ<ë∆+‘·ø£s¡Ô\T.
5. n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À C≤„q s¡‘êï\T. 6. wü]j·T‘ê-C≤„qe÷.
68) eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T, Ç<ä›s¡T >∑Ts¡Te⁄\T.
69) Á|ü‹eT I $Á>∑Vü≤`<Ó’eeTT I <Ó’j·T´eTT. 7. nC≤„qeTT˝À ñÁ>∑yê<ä ;C≤\T. 8.KT<ë`n˝≤¢Vt≤. 9. ¬sø£ÿ\ >∑Ti¿eTT.
70) dü«s¡ZeTT Ç+Á<ä˝Àø£e÷!`qs¡ø£eTT j·TeTsê»´e÷!! 10. #·+Á<äT&ÉT`qø£åÁ‘·eTT.
71) ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T.
72) \T n+fÒ @$T{Ï? (‘Ó\T>∑T) düTyês¡Ô Ŭø’düÔe dü+|òüT+
73) Ä~‘·´. 1. eT‘ê\ìï{ÏøÏ ÁbÕ<∏ä$Tø£ C≤„qeTT.
74) #Ó≥TºeTT+<ë! $‘·TÔeTT+<ë?
2. eT‘· ~Ûø±ÿs¡eTT ø±<äT`dü‘·´Á>±Væ≤‘·eTT.
75) @düT #·ìb˛j·÷&Ü? #·+|üã&ܶ&Ü?
76) <˚e⁄ì sêø£≈£î Ç~ düeTj·TeTT ø±<ë! 3. bÕ|ü ø£åe÷|üD m˝≤ ø£\<äT?
77) kÕsTTu≤u≤ <˚e⁄&Ü! ø±<ë? 4. eTT+<äT #·÷|ü⁄.
78) ø£èwüí eT÷dü (lø£èwüí eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT) sêeD ÁãVü≤à Á<ë$&É Áu≤Vü≤àD dü+|òüT+
79) ^≥TsêsTT
80) eT÷&ÉT <Ó’e Á>∑+<∏äeTT\T`eT÷&ÉT Á|ü<∏äeT yêø£´eTT\T 1. Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· |ü]o\q
81) ùV≤‘·Tyê<ä Á|üX¯ï\T`dü‘·´yê<ä »yêãT\T 2. Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·+ dü÷|üsY ôd’Hé‡
82) uÛ≤eeTT`uÛ≤wü 3. ø±\C≤„qeTT˝À Äq+<ä >∑Ts¡Te⁄.
83) <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À dü‘ê´dü‘·´ $#·ø£åD 4. n+‘·sY <Ûäq X¯‘·ø£eTT (C≤„q <Ûäq X¯‘·ø£eTT)
84) Hê~ ˝À#·q`˙~ Ä˝À#·q 5. u…s¡Tà&Ü Á≥j·÷+–˝Ÿ`ôd’+{Ïdtº\≈£î düyê˝Ÿ
85) <˚e⁄ì eTTÁ<ä
6. {Ï«Hé ≥esY‡ (9/11) Á≥÷‘Y
86) <Ûäs¡à#·Áø£eTT
87) Væ≤+<ä÷eT‘·eTT˝ÀH˚ ≈£î\$eø£å 7. ‘Ó\T>∑T`yÓ\T>∑T
88) jÓ÷Vü‰qT #Ó|æŒq C≤„qeTT 95) Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT uÛÑ>∑eBZ‘·.
89) ÁbÕ<∏ä$Tø£ C≤„qeTT. 96) eT<Ûä´eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À C≤„qyêø£´eTT\T. Á<ë$&É ÁX‚wæ˜ dü+|òüT+
90) sê»ø°j·TeTTIsê»ø°j·TeTT. 97) n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À C≤„qyêø£´eTT\T.
98) n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À eÁ»yêø£´eTT\T 1. dü+K´ ˝À n+K´
91) ñÁ>∑yê<äeTT dü«s¡ZeTT ø=s¡πø.
92) ˇø£ e´øÏÔ˝À ¬s+&ÉT ø√DeTT\T.
93) e÷qe‘·«eTT.
94) <ë´qeTT`ÁbÕs¡úq`qe÷CŸ.
 jÓ÷^X¯«s¡T\ yê]<ë´qeTT
dü+#·\Hê‘·
àø£ Á‹úqeT‘·` qe÷CŸ
` ÁbÕs¡
DVD'S
01. dü+‘·ø£eTT.
02. kÕ+Á|ü<ëj·TeTT.
03. Å‘Ó’‘·X¯ø£eTT.
04. ø√&ç|ü⁄+E`bÕ<äs¡düeTT.
05. j·TT>∑eTT`jÓ÷>∑eTT.
06. HÓ’»+`düVü≤»+.
07. Ä‘·à≈£î yÓ+Á≥Tø£ >∑Ts¡TÔ.
08. ô|’‘·´+`ôd’‘·´+.
09. XË’eeTT`yÓ’wüíeeTT.
10. Ç+<ä÷ eTVü‰düeTTÁ<äeTT.
11. düèwæ˜`düèwæ˜ø£s¡Ô.
12. ø±j·T`|ü+&ÉT`ø±j·T.
13. C≤„qeTT`$C≤„qeTT.
14. yês¡`e÷dü`e‘·‡s¡.
15. ùd≈£Le*`≈£L*ùdyê.
16. <Ûäs¡àeTT`n<Ûäs¡àeTT.
17. @ø˘ìs¡+»Hé`n\ø˘ìs¡+»Hé.
18. >∑Ts¡Te⁄˝Òì $<ä´ Á>∑T&ç¶$<ä´.
19. ã≥º‘·\.
20. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT.
21. Á<ë$&ÉT\T`Äs¡T´\T.
22. Á|üuÛÑTe⁄`Á|üuÛÑT‘·«+.
23. uÛÑ÷‘·+`eTVü‰uÛÑ÷‘·+.
24. Á|üuÛÑT`Á|ü».
25. j·÷<äyé.
26. |ü⁄düÔø£eTT`Á>∑+<∏äeTT.
27. yÓ\T>∑Tã+≥T.
28. Á|üø£è‹`$ø£è‹.
29. e÷≥`eT+<äT.
30. @ø£‘·`@ø±Á>∑‘·.
Ä<Ûë´‹àø£ Á|üdü+>∑eTT\T 05
31. Vü≤]ø±\T`Vü≤s¡#˚sTT.
32. |ü⁄≥º>√dæ`yÓTT\Á‘ê&ÉT.
33. 1 2 3 >∑Ts¡TbÂs¡í$T.
34. #·eT‘êÿs¡ Ä‘·à.
35. ø£å$T+#·sêì bÕ|üeTT.
36. e÷j·T≈£î&ÉT`ne÷j·T≈£î&ÉT.
37. eTs¡DeTT`X¯Øs¡eTT.
38. m<äMT<äeTTÁ<ä`‘·*¢ ‘·+Á&ç >∑Ts¡TÔ.
39. ~«rj·TT&ÉT`n~«rj·TT&ÉT.
40. ãj·T{Ï düe÷»+-˝À|ü* düe÷»+.
41. ùdyê XÊ‘·eTT.
42. Á|ü|ü+#· ÁX¯<ä∆`|üs¡e÷‘·à ÁX¯<ä∆.
43. lø£ècÕíwüº$T.
44. <˚e⁄ì C≤„qeTT`e÷j·T eTVü≤‘·´eTT
45. ‘·*¢ ‘·+Á&ç.
46. ‘·*¢ ‘·+Á&ç->∑Ts¡Te⁄ <Ó’eeTT.
47. düe÷~Û.
48. eT‘·eTT`|ü<∏äeTT.
49. ø£*j·TT>∑eTT.
50. ~e´KTsêHé`Vü≤BdüT.
51. |ü⁄≥Tº≥`–≥Tº≥.
52. ‘·*¢.
53. >√s¡T`>∑Ts¡T.
54. ø£s¡à eTs¡àeTT.
55. Ä‘·à.
56. ‘ê‘·.
57. >∑Ts¡TbÂs¡í$T.
58. Ç+<äTe⁄`Væ≤+<äTe⁄.
59. lø£èwüí»qà eT<ÛäTs¡.
60. Ä‘·à|üì.
61. Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTT.
06 jÓ÷^X¯«s¡T\ yê]<ë´qeTT ` ÁbÕs¡
àø£ Á‹úqeT‘·` qe÷CŸ
dü+#·\Hê‘·
DVD'S
62. ø£s¡à ˝Òì ø£èwüßí&ÉT`
ø£s¡à ñqï ø£èwüßí&ÉT.
63. düVü≤» eTs¡D+` ‘ê‘êÿ*ø£ eTs¡D+.
64. Åd”Ô`|ü⁄ / *+>∑eTT.
65. <˚X¯+ yÓ÷dü+`<˚Vü≤+ yÓ÷Vü≤+.
66. jÓ÷^X¯«s¡T\ »qà~q dü+<˚X¯eTT.
67. Js¡íGÄX¯j·TeTT.
68. y˚T|òüT+ ˇø£uÛÑ÷‘·+`
s√>∑+ ˇø£uÛÑ÷‘·+.
69. <˚e⁄ìøÏ eT‘·eTTqï<ë?
70. Ç#êäBÛq ø±s¡´eTT\T`
nì#êäBÛq ø±s¡´eTT\T.
71. @~ <Ûäs¡àeTT?
72. n<Ûäs¡à Äsê<Ûäq\T.
73. eT÷&ÉT |ü⁄≥Tºø£\T`¬s+&ÉT C≤>±\T.
74. |ü⁄{Ϻqs√E me«]ø° sê<äT.
75. ì<äs¡Ù ` ìs¡÷|ü.
76. q{Ï+#˚ Ä‘·à.
77. dü+∫‘· ø£s¡à.
78. >∑Ts¡Te⁄ mes¡T?
79. lø£èwüßí&ÉT mes¡T?
80. düTKeTT`Äq+<äeTT.
81. ≥≈£îÿ{e÷sê, Ç+Á<äC≤\
eTùV≤+Á<äC≤\, >∑»ø£s¡í, >√ø£s¡í.
82. uÛÑj·T+.
83. <äX¯`~X¯\T.
84. Ä&ç+#˚ Ä‘·à.
85. kÕ«s¡ú sê»ø°j·T+ (dü«Gns¡ú sê»ø°j·T+)
86. eT÷&ÉT ìsêàD≤\T`ˇø£ |ü]X¯óÁuÛÑ‘·.
87. @~ XÊÅdüÔeTT?
88. ‘Ó\T>∑T˝À eT÷&ÉT`Äs¡T`‘=$Tà~.
89. 6-3R6.
90. >∑T]Ô+|üã&Éìyê&ÉT >∑Ts¡Te⁄.
91. C≤„qeTT <ä>∑Zs¡ C≤Á>∑‘·Ô!
92. #·+Á<ëø±s¡eTT (ã≥º‘·\).
Ä<Ûë´‹àø£ Á|üdü+>∑eTT\T
93. eT‘·eTT\˝À |ü$Á‘·j·TT<ä∆eTT.
94. eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T.
95. @&ÉT Äø±X¯eTT\T.
96. <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT
97. C≤„qeTT ø£u≤® nsTT´+~!
98. uÛÑøÏÔ`uÛÑj·TeTT.
99. C≤„qX¯øÏÔ.
100. ø±\C≤„q yêø£´eTT\T.
101. ns¡úeTT`nbÕs¡úeTT.
102. ‘√˝Òyê&ÉT.
103. >∑Ts¡T ∫Vü≤ï+.
104. uÛÑøÏÔ`ÁX¯<ä∆\T.
105. <˚e⁄&ÉT Ç<ä›sê! ˇø£ÿsê!!
106. |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeT.
107. eT‘·<˚«wüeTT.
108. ˙ yÓqTø£ yê&ÉT.
109. Á>∑+<∏äeTT ` uÀ<Ûä.
110. Ä≥ ` <√ã÷#·T˝≤≥.
111. Á|ü»\T ` e÷qe⁄\T.
112. ÄdæÔ ` <√dæÔ.
113. <ä+‘·eTT`n+‘·eTT.
114. e÷j·T eTs¡àeTT` Ä‘·à <Ûäs¡àeTT
115. lø£èwüßí&ÉT #·ìb˛j·÷&Ü? #·+|üã&ܶ&Ü?
116. n+‹eT Á>∑+<∏äeTT˝À
Á|ü<∏äeT yêø£´eTT\T.
117. n<äTs¡T`u…<äTs¡T.
118. X¯eeTT`•eeTT
119. <Ûäs¡à#·Áø£eTT
120. Á>±Væ≤‘· X¯øÏÔ
121. uÛÖ‹≈£eTT`nuÛÖ‹ø£eTT
122. <˚e⁄ì Ä»„`eTs¡DeTT
123. Ä<Ûë´‹àø£ Á|üX¯ï\T ` »yêãT\T.
 jÓ÷^X¯«s¡T\ yê]<ë´qeTT
dü+#·\Hê‘·
àø£ Á‹úqeT‘·` qe÷CŸ
` ÁbÕs¡
DVD'S
01. dü+‘·ø£eTT.
02. kÕ+Á|ü<ëj·TeTT.
03. Å‘Ó’‘·X¯ø£eTT.
04. ø√&ç|ü⁄+E`bÕ<äs¡düeTT.
05. j·TT>∑eTT`jÓ÷>∑eTT.
06. HÓ’»+`düVü≤»+.
07. Ä‘·à≈£î yÓ+Á≥Tø£ >∑Ts¡TÔ.
08. ô|’‘·´+`ôd’‘·´+.
09. XË’eeTT`yÓ’wüíeeTT.
10. Ç+<ä÷ eTVü‰düeTTÁ<äeTT.
11. düèwæ˜`düèwæ˜ø£s¡Ô.
12. ø±j·T`|ü+&ÉT`ø±j·T.
13. C≤„qeTT`$C≤„qeTT.
14. yês¡`e÷dü`e‘·‡s¡.
15. ùd≈£Le*`≈£L*ùdyê.
16. <Ûäs¡àeTT`n<Ûäs¡àeTT.
17. @ø˘ìs¡+»Hé`n\ø˘ìs¡+»Hé.
18. >∑Ts¡Te⁄˝Òì $<ä´ Á>∑T&ç¶$<ä´.
19. ã≥º‘·\.
20. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT.
21. Á<ë$&ÉT\T`Äs¡T´\T.
22. Á|üuÛÑTe⁄`Á|üuÛÑT‘·«+.
23. uÛÑ÷‘·+`eTVü‰uÛÑ÷‘·+.
24. Á|üuÛÑT`Á|ü».
25. j·÷<äyé.
26. |ü⁄düÔø£eTT`Á>∑+<∏äeTT.
27. yÓ\T>∑Tã+≥T.
28. Á|üø£è‹`$ø£è‹.
29. e÷≥`eT+<äT.
30. @ø£‘·`@ø±Á>∑‘·.
Ä<Ûë´‹àø£ Á|üdü+>∑eTT\T 05
31. Vü≤]ø±\T`Vü≤s¡#˚sTT.
32. |ü⁄≥º>√dæ`yÓTT\Á‘ê&ÉT.
33. 1 2 3 >∑Ts¡TbÂs¡í$T.
34. #·eT‘êÿs¡ Ä‘·à.
35. ø£å$T+#·sêì bÕ|üeTT.
36. e÷j·T≈£î&ÉT`ne÷j·T≈£î&ÉT.
37. eTs¡DeTT`X¯Øs¡eTT.
38. m<äMT<äeTTÁ<ä`‘·*¢ ‘·+Á&ç >∑Ts¡TÔ.
39. ~«rj·TT&ÉT`n~«rj·TT&ÉT.
40. ãj·T{Ï düe÷»+-˝À|ü* düe÷»+.
41. ùdyê XÊ‘·eTT.
42. Á|ü|ü+#· ÁX¯<ä∆`|üs¡e÷‘·à ÁX¯<ä∆.
43. lø£ècÕíwüº$T.
44. <˚e⁄ì C≤„qeTT`e÷j·T eTVü≤‘·´eTT
45. ‘·*¢ ‘·+Á&ç.
46. ‘·*¢ ‘·+Á&ç->∑Ts¡Te⁄ <Ó’eeTT.
47. düe÷~Û.
48. eT‘·eTT`|ü<∏äeTT.
49. ø£*j·TT>∑eTT.
50. ~e´KTsêHé`Vü≤BdüT.
51. |ü⁄≥Tº≥`–≥Tº≥.
52. ‘·*¢.
53. >√s¡T`>∑Ts¡T.
54. ø£s¡à eTs¡àeTT.
55. Ä‘·à.
56. ‘ê‘·.
57. >∑Ts¡TbÂs¡í$T.
58. Ç+<äTe⁄`Væ≤+<äTe⁄.
59. lø£èwüí»qà eT<ÛäTs¡.
60. Ä‘·à|üì.
61. Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTT.
06 jÓ÷^X¯«s¡T\ yê]<ë´qeTT ` ÁbÕs¡
àø£ Á‹úqeT‘·` qe÷CŸ
dü+#·\Hê‘·
DVD'S
62. ø£s¡à ˝Òì ø£èwüßí&ÉT`
ø£s¡à ñqï ø£èwüßí&ÉT.
63. düVü≤» eTs¡D+` ‘ê‘êÿ*ø£ eTs¡D+.
64. Åd”Ô`|ü⁄ / *+>∑eTT.
65. <˚X¯+ yÓ÷dü+`<˚Vü≤+ yÓ÷Vü≤+.
66. jÓ÷^X¯«s¡T\ »qà~q dü+<˚X¯eTT.
67. Js¡íGÄX¯j·TeTT.
68. y˚T|òüT+ ˇø£uÛÑ÷‘·+`
s√>∑+ ˇø£uÛÑ÷‘·+.
69. <˚e⁄ìøÏ eT‘·eTTqï<ë?
70. Ç#êäBÛq ø±s¡´eTT\T`
nì#êäBÛq ø±s¡´eTT\T.
71. @~ <Ûäs¡àeTT?
72. n<Ûäs¡à Äsê<Ûäq\T.
73. eT÷&ÉT |ü⁄≥Tºø£\T`¬s+&ÉT C≤>±\T.
74. |ü⁄{Ϻqs√E me«]ø° sê<äT.
75. ì<äs¡Ù ` ìs¡÷|ü.
76. q{Ï+#˚ Ä‘·à.
77. dü+∫‘· ø£s¡à.
78. >∑Ts¡Te⁄ mes¡T?
79. lø£èwüßí&ÉT mes¡T?
80. düTKeTT`Äq+<äeTT.
81. ≥≈£îÿ{e÷sê, Ç+Á<äC≤\
eTùV≤+Á<äC≤\, >∑»ø£s¡í, >√ø£s¡í.
82. uÛÑj·T+.
83. <äX¯`~X¯\T.
84. Ä&ç+#˚ Ä‘·à.
85. kÕ«s¡ú sê»ø°j·T+ (dü«Gns¡ú sê»ø°j·T+)
86. eT÷&ÉT ìsêàD≤\T`ˇø£ |ü]X¯óÁuÛÑ‘·.
87. @~ XÊÅdüÔeTT?
88. ‘Ó\T>∑T˝À eT÷&ÉT`Äs¡T`‘=$Tà~.
89. 6-3R6.
90. >∑T]Ô+|üã&Éìyê&ÉT >∑Ts¡Te⁄.
91. C≤„qeTT <ä>∑Zs¡ C≤Á>∑‘·Ô!
92. #·+Á<ëø±s¡eTT (ã≥º‘·\).
Ä<Ûë´‹àø£ Á|üdü+>∑eTT\T
93. eT‘·eTT\˝À |ü$Á‘·j·TT<ä∆eTT.
94. eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T.
95. @&ÉT Äø±X¯eTT\T.
96. <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT
97. C≤„qeTT ø£u≤® nsTT´+~!
98. uÛÑøÏÔ`uÛÑj·TeTT.
99. C≤„qX¯øÏÔ.
100. ø±\C≤„q yêø£´eTT\T.
101. ns¡úeTT`nbÕs¡úeTT.
102. ‘√˝Òyê&ÉT.
103. >∑Ts¡T ∫Vü≤ï+.
104. uÛÑøÏÔ`ÁX¯<ä∆\T.
105. <˚e⁄&ÉT Ç<ä›sê! ˇø£ÿsê!!
106. |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeT.
107. eT‘·<˚«wüeTT.
108. ˙ yÓqTø£ yê&ÉT.
109. Á>∑+<∏äeTT ` uÀ<Ûä.
110. Ä≥ ` <√ã÷#·T˝≤≥.
111. Á|ü»\T ` e÷qe⁄\T.
112. ÄdæÔ ` <√dæÔ.
113. <ä+‘·eTT`n+‘·eTT.
114. e÷j·T eTs¡àeTT` Ä‘·à <Ûäs¡àeTT
115. lø£èwüßí&ÉT #·ìb˛j·÷&Ü? #·+|üã&ܶ&Ü?
116. n+‹eT Á>∑+<∏äeTT˝À
Á|ü<∏äeT yêø£´eTT\T.
117. n<äTs¡T`u…<äTs¡T.
118. X¯eeTT`•eeTT
119. <Ûäs¡à#·Áø£eTT
120. Á>±Væ≤‘· X¯øÏÔ
121. uÛÖ‹≈£eTT`nuÛÖ‹ø£eTT
122. <˚e⁄ì Ä»„`eTs¡DeTT
123. Ä<Ûë´‹àø£ Á|üX¯ï\T ` »yêãT\T.
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 08 Ç+<ä÷ C≤„qy˚~<ë´qeTT ` ÁbÕs¡
Á|ü#úq·Ts¡`D\Tqe÷CŸ
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ Ä<Ûë´‹àø£ Á|ü#·Ts¡D\T \_Û+#·T ∫s¡THêe÷ 07 ø£ Ä<Ûë´‹àø£ \_Û+#·T ∫s¡THêe÷
P.M.H Hêj·TT&ÉT ‘·˝≤] >∑+>±<ÛäsY
Á|üuÀ<ÛëÁX¯eTeTT (lø£èwüíeT+~s¡eTT) ø=*$T>∑T+&É¢ , ø£s¡÷ï\T (õ˝≤¢). >∑T&çbÕ{Ï >∑&ɶ, q+<ë´\ {ÖHé
∫qïbı&ÉeT\ (Á>±), ‘ê&ç|üÁ‹ (eT+), nq+‘·|ü⁄s¡+ (õ˝≤¢) A.P. Cell : 9440490963 Cell: 9491846282, 7671963963
Cell : 98665 12667, 99516 75081, 94903 63038.
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ XÊK Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ (Head Office) P. sêeTø£ècÕí¬s&ç¶ Y. s¡$X‚KsY ¬s&ç¶
nq+‘·|ü⁄s¡eTT {ÖHé, A.P. ø=*$T>∑T+&É¢ , ø£s¡÷ï\T (õ˝≤¢) ô|<ä›ø={≤º\ (Á>±), q+<ë´\ (eT+)
#Ó’‘·q´|ü⁄], ~˝ŸdüTUŸq>∑sY, ø£s¡÷ï\T (õ˝≤¢).
Cell : 97059 59390, 99855 80099 ôV’≤<äsêu≤<é, ‘Ó\+>±D sêÅwüº+, Cell : 9666202963
Cell : 9440420240, 9885385215
¬ø.\ø°åàHêsêj·TD≤#ê] (Áô|dæ&Ó+{Ÿ) Cell:94910 40963, 90329 63963, 98485 90172.
l Á|üuÀ<Ûä ø°¢ìø˘
<Ûäs¡àes¡+, nq+‘·|ü⁄s¡+ (õ˝≤¢), &ç. >√|æø£èwüí {Ï. ñ<äj·T≈£îe÷sY (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
U. »Hês¡∆Hé (R.M.P)
Cell : 94405 56968, 92900 12413, 94406 01136 ;ÛeTes¡+ eHé{ÖHé, |ü•ÃeT.>√.õ˝≤¢
VüQEsêu≤<é, ø£Ø+q>∑sY õ˝≤¢.T.S Ä{Àq>∑sY, ãdtkÕº+&ÉT s√&é
{Ï. dü÷s¡´Hêsêj·TD (dü÷s¡´ MT ùdyê) Cell : 9989202003, 9542061601 ø√sTT\≈£î+≥¢ (eT+), ø£s¡÷ï\T (õ˝≤¢)
Cell : 99482 75984, 73864 33834.

bÕ$T&ç, >∑T‹Ôs√&é, nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢ Cell : 9491851911 Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ XÊK

¬ø.yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
Cell : 9885250967
q+~ø=≥÷ÿs¡T, ø£s¡÷ï\T õ˝≤¢ &܈ˆj·T+. yÓ+ø£fÒX¯«s¡ sêe⁄ (Áô|dæ&Ó+{Ÿ) $XÊK|ü≥ºDeTT, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêÅwüº+.
Ç+<ä÷ <Ûäs¡DÏ »qs¡˝Ÿ k˛ºsY‡ XÊ+‹q>∑sY, HÓ\÷¢s¡T õ˝≤¢.
MD (acu) Cell : 76749 79663, 94400 42763,
Cell : 9440047256, 9701956599 89777 13666, 92478 26253.
(|æ.•esêyéT Á|ükÕ<é) Cell : 9440615064, 9246770277.
bÕ$T&ç, >∑T‹Ôs√&é, nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢ ¬ø.nXÀø˘u≤ãT ({°#·sY) (Áô|dæ&Ó+{Ÿ) nqeT\ eTùV≤X¯«sY (Áô|dæ&Ó+{Ÿ) mHé._. Hêj·Tø˘ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
Cell : 9030057963, 9063504963 sêe÷|ü⁄s¡+ (Á>±), $.ø√≥ (eT+). ô|<äeT&Éø£, n>∑q+|üP&ç,
#·e≥bÕ\´+ (Á>±), >∑÷&É÷s¡T, HÓ\÷¢sT¡ õ˝≤¢. $XÊK|ü≥ï+ (õ˝≤¢), Cell : 73964 92239,
_. Ä~X‚wüj·T´ ({°#·sY) (Áô|dæ&Ó+{Ÿ) ∫‘·÷Ôs¡T õ˝≤¢. Cell : 9440305700 Cell : 9494631664, 9490809181, 8106065300.
92483 15309, 73862 12589.
>∑T‹Ô, nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢ $. sêeTÁøÏwüíHé (yÓ’dt Áô|dæ&Ó+{Ÿ) sö‘·T lìyêdüsêe⁄ (Áô|dæ&Ó+{Ÿ) $.dæ.es¡à (>∑Ts¡÷J) Äq+<ëÁX¯eTeTT
Cell : 9491362448, 7382986963.
≈£î|üŒ+, ∫‘·÷Ôs¡T õ˝≤¢.Cell : 96527 55110 @≥T≈£Ls¡T s√&é, <äsêZe÷q´+, eTõ®e\dü (Á>±, b˛düTº),
|æ. Ä~Hêsêj·TD (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT) >∑T+≥÷s¡T (õ˝≤¢). ;Û$T* (eT+), $XÊK|ü≥ï+ (õ˝≤¢).
eTT~›s¬ &ç¶ |ü*¢ (Á>±ˆˆ), nq+‘·|⁄ü s¡+ (õ˝≤¢). &ç. u≤˝≤J (yÓ’dt Áô|dæ&Ó+{Ÿ) Cell : 9948014366, 9052870853 Cell : 94415 67394, 9502 172711.

Cell : 9440745800, 7259851861. ã+>±s¡T bÕfi¯´+ (Á>±), ∫‘·÷Ôs¡T õ˝≤¢. |òüT&çj·T+. ô|<䛬s&ç¶ (Áô|dæ&Ó+{Ÿ) $. X¯+ø£s¡ sêe⁄ ({°#·sY) (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
Cell : 9985483241, 7396077408.
m. Hêπ>+Á<ä (Áô|dæ&Ó+{Ÿ) qs¡düsêe⁄ù|≥, >∑T+≥÷s¡T (õ˝≤¢). nXÀø˘q>∑sY, $»j·Tq>∑s¡eTT (õ˝≤¢).
Áø=‘·Ô #Ós¡Te⁄ (Á>±,eT+) u≤\+ \ø°åàqs¡dæ+VüQ\T (Áô|dæ&Ó+{Ÿ) Cell : 9989204097, 9505904097 Cell : 9703534224, 9491785963.

nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢.Cell:9493622669 eT<äq|ü*¢, ∫‘·÷Ôs¡T õ˝≤¢. ‘·T\d” sêe⁄

Cell : 9440825533, 8519938999.
qÁsê lìyêdt ¬s&ç¶ ø£fi≤´DeT+&É|ü+,
Opp. T.T.D
9959316410, 9949995090. ø£+uÛÑ+ (eT+), Á|üø±X¯+ (õ˝≤¢). $»j·Tq>∑s¡eTT (õ˝≤¢).
|æ. Hê>∑j·T´ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT) {Ï.$. s¡eTD (Áô|dæ&Ó+{Ÿ) Cell :9849883261, 8142853311, 8187084516
Cell : 9441878096, 9030089206.
Mø£sY ôdø£åHé ø±\˙, ø£s¡÷ï\T {ÖHé eTT~>∑Tã“ (Á>±) nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢
Cell : 9440980036, 07406039453. www.thraithashakam.org | Email : info@thraithashakam.org
Cell : 9440244598, 9849303902
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 08 Ç+<ä÷ C≤„qy˚~<ë´qeTT ` ÁbÕs¡
Á|ü#úq·Ts¡`D\Tqe÷CŸ
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ Ä<Ûë´‹àø£ Á|ü#·Ts¡D\T \_Û+#·T ∫s¡THêe÷ 07 ø£ Ä<Ûë´‹àø£ \_Û+#·T ∫s¡THêe÷
P.M.H Hêj·TT&ÉT ‘·˝≤] >∑+>±<ÛäsY
Á|üuÀ<ÛëÁX¯eTeTT (lø£èwüíeT+~s¡eTT) ø=*$T>∑T+&É¢ , ø£s¡÷ï\T (õ˝≤¢). >∑T&çbÕ{Ï >∑&ɶ, q+<ë´\ {ÖHé
∫qïbı&ÉeT\ (Á>±), ‘ê&ç|üÁ‹ (eT+), nq+‘·|ü⁄s¡+ (õ˝≤¢) A.P. Cell : 9440490963 Cell: 9491846282, 7671963963
Cell : 98665 12667, 99516 75081, 94903 63038.
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ XÊK Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ (Head Office) P. sêeTø£ècÕí¬s&ç¶ Y. s¡$X‚KsY ¬s&ç¶
nq+‘·|ü⁄s¡eTT {ÖHé, A.P. ø=*$T>∑T+&É¢ , ø£s¡÷ï\T (õ˝≤¢) ô|<ä›ø={≤º\ (Á>±), q+<ë´\ (eT+)
#Ó’‘·q´|ü⁄], ~˝ŸdüTUŸq>∑sY, ø£s¡÷ï\T (õ˝≤¢).
Cell : 97059 59390, 99855 80099 ôV’≤<äsêu≤<é, ‘Ó\+>±D sêÅwüº+, Cell : 9666202963
Cell : 9440420240, 9885385215
¬ø.\ø°åàHêsêj·TD≤#ê] (Áô|dæ&Ó+{Ÿ) Cell:94910 40963, 90329 63963, 98485 90172.
l Á|üuÀ<Ûä ø°¢ìø˘
<Ûäs¡àes¡+, nq+‘·|ü⁄s¡+ (õ˝≤¢), &ç. >√|æø£èwüí {Ï. ñ<äj·T≈£îe÷sY (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
U. »Hês¡∆Hé (R.M.P)
Cell : 94405 56968, 92900 12413, 94406 01136 ;ÛeTes¡+ eHé{ÖHé, |ü•ÃeT.>√.õ˝≤¢
VüQEsêu≤<é, ø£Ø+q>∑sY õ˝≤¢.T.S Ä{Àq>∑sY, ãdtkÕº+&ÉT s√&é
{Ï. dü÷s¡´Hêsêj·TD (dü÷s¡´ MT ùdyê) Cell : 9989202003, 9542061601 ø√sTT\≈£î+≥¢ (eT+), ø£s¡÷ï\T (õ˝≤¢)
Cell : 99482 75984, 73864 33834.

bÕ$T&ç, >∑T‹Ôs√&é, nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢ Cell : 9491851911 Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ XÊK

¬ø.yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
Cell : 9885250967
q+~ø=≥÷ÿs¡T, ø£s¡÷ï\T õ˝≤¢ &܈ˆj·T+. yÓ+ø£fÒX¯«s¡ sêe⁄ (Áô|dæ&Ó+{Ÿ) $XÊK|ü≥ºDeTT, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêÅwüº+.
Ç+<ä÷ <Ûäs¡DÏ »qs¡˝Ÿ k˛ºsY‡ XÊ+‹q>∑sY, HÓ\÷¢s¡T õ˝≤¢.
MD (acu) Cell : 76749 79663, 94400 42763,
Cell : 9440047256, 9701956599 89777 13666, 92478 26253.
(|æ.•esêyéT Á|ükÕ<é) Cell : 9440615064, 9246770277.
bÕ$T&ç, >∑T‹Ôs√&é, nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢ ¬ø.nXÀø˘u≤ãT ({°#·sY) (Áô|dæ&Ó+{Ÿ) nqeT\ eTùV≤X¯«sY (Áô|dæ&Ó+{Ÿ) mHé._. Hêj·Tø˘ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
Cell : 9030057963, 9063504963 sêe÷|ü⁄s¡+ (Á>±), $.ø√≥ (eT+). ô|<äeT&Éø£, n>∑q+|üP&ç,
#·e≥bÕ\´+ (Á>±), >∑÷&É÷s¡T, HÓ\÷¢sT¡ õ˝≤¢. $XÊK|ü≥ï+ (õ˝≤¢), Cell : 73964 92239,
_. Ä~X‚wüj·T´ ({°#·sY) (Áô|dæ&Ó+{Ÿ) ∫‘·÷Ôs¡T õ˝≤¢. Cell : 9440305700 Cell : 9494631664, 9490809181, 8106065300.
92483 15309, 73862 12589.
>∑T‹Ô, nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢ $. sêeTÁøÏwüíHé (yÓ’dt Áô|dæ&Ó+{Ÿ) sö‘·T lìyêdüsêe⁄ (Áô|dæ&Ó+{Ÿ) $.dæ.es¡à (>∑Ts¡÷J) Äq+<ëÁX¯eTeTT
Cell : 9491362448, 7382986963.
≈£î|üŒ+, ∫‘·÷Ôs¡T õ˝≤¢.Cell : 96527 55110 @≥T≈£Ls¡T s√&é, <äsêZe÷q´+, eTõ®e\dü (Á>±, b˛düTº),
|æ. Ä~Hêsêj·TD (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT) >∑T+≥÷s¡T (õ˝≤¢). ;Û$T* (eT+), $XÊK|ü≥ï+ (õ˝≤¢).
eTT~›s¬ &ç¶ |ü*¢ (Á>±ˆˆ), nq+‘·|⁄ü s¡+ (õ˝≤¢). &ç. u≤˝≤J (yÓ’dt Áô|dæ&Ó+{Ÿ) Cell : 9948014366, 9052870853 Cell : 94415 67394, 9502 172711.

Cell : 9440745800, 7259851861. ã+>±s¡T bÕfi¯´+ (Á>±), ∫‘·÷Ôs¡T õ˝≤¢. |òüT&çj·T+. ô|<䛬s&ç¶ (Áô|dæ&Ó+{Ÿ) $. X¯+ø£s¡ sêe⁄ ({°#·sY) (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
Cell : 9985483241, 7396077408.
m. Hêπ>+Á<ä (Áô|dæ&Ó+{Ÿ) qs¡düsêe⁄ù|≥, >∑T+≥÷s¡T (õ˝≤¢). nXÀø˘q>∑sY, $»j·Tq>∑s¡eTT (õ˝≤¢).
Áø=‘·Ô #Ós¡Te⁄ (Á>±,eT+) u≤\+ \ø°åàqs¡dæ+VüQ\T (Áô|dæ&Ó+{Ÿ) Cell : 9989204097, 9505904097 Cell : 9703534224, 9491785963.

nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢.Cell:9493622669 eT<äq|ü*¢, ∫‘·÷Ôs¡T õ˝≤¢. ‘·T\d” sêe⁄

Cell : 9440825533, 8519938999.
qÁsê lìyêdt ¬s&ç¶ ø£fi≤´DeT+&É|ü+,
Opp. T.T.D
9959316410, 9949995090. ø£+uÛÑ+ (eT+), Á|üø±X¯+ (õ˝≤¢). $»j·Tq>∑s¡eTT (õ˝≤¢).
|æ. Hê>∑j·T´ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT) {Ï.$. s¡eTD (Áô|dæ&Ó+{Ÿ) Cell :9849883261, 8142853311, 8187084516
Cell : 9441878096, 9030089206.
Mø£sY ôdø£åHé ø±\˙, ø£s¡÷ï\T {ÖHé eTT~>∑Tã“ (Á>±) nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢
Cell : 9440980036, 07406039453. www.thraithashakam.org | Email : info@thraithashakam.org
Cell : 9440244598, 9849303902

Ç+<ä÷ C≤„qy˚~<ë´qeTT ` ÁbÕs¡
ø£ Ä<Ûë´‹àø£ Á|ü#úq·Ts¡`D\Tqe÷CŸ
j·Tdt. nì˝Ÿ≈£îe÷sY
ø±øÏHê&É {ÖHé, ‘·÷s¡TŒ >√<ëe] õ˝≤¢
Cell:9866195252, 9640526520, 7396038888 Cell : 87905 58815, 9440655409, 9701261165
ã+&Üs¡T dü‘·´Hêsêj·TD
j·T+. eTTs¡[ (Cell : 97057 16469)
e÷$T&ç ≈£î<äTs¡T (eT+),
‘·÷.>√<ëe] õ˝≤¢, Cell:95535 07141,
84669 20419, 94902 95577
mHé.$. sêeTø£èwüí (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
u§<ë›+ (Á>±), sêC≤+ (eT+),
lø±≈£îfi¯+ (õ˝≤¢).
Cell : 9494248963, 9959779187.
#Ó˝≤¢s¡|ü⁄ n|üŒ\ Hêj·TT&ÉT
#Ó˝≤¢s¡|ü⁄ e\dü (Á>±),
u§_“* (eT+), $»j·Tq>∑s¡+ õ˝≤¢.
Cell:9494853773, 8465860706
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ XÊK
eT*¢>±+ (Á>±), ø=‘·Ôù|{Ÿ (b˛),
sêj·T>∑&É (õ), ˇ&çXÊ (sêÅwüº+)
Cell:7680065963, 9704885964, 9848741703
09437527499, 09437527470, 09437975781
ùwø˘ nMTsY n© (President, K.I.S.S) >∑DÒwt Åd”º{Ÿ, »q>±+, es¡+>∑˝Ÿ õ˝≤¢.
q˝§Z+&É õ˝≤¢, ‘Ó\+>±D sêÅwüº+.
Cell : 9505989898, 9505768181
wü|ò” ùwø˘ (Vice President, K.I.S.S)
#ÓHÓ’ï, ‘·$Tfi¯Hê&ÉT sêÅwüº+.
Ph:09445554354.
ùwø˘ ÇÁãV”≤+ (K.I.S.S Member)
ø£s¡÷ï˝Ÿ {ÖHé, Ä+.Á|ü. Ph:70950 08369
j·T+. n©¢|”sY (K.I.S.S Member)
eT&Éø£•sê, nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢, Ä+.Á|ü.
Cell : 89780 58081
\_Û+#·T ∫s¡THêe÷ 09
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ XÊK
ø=‘·Ôø√≥, eTVü≤ã÷uŸq>∑sY (õ˝≤¢).
»&ÉÃs¡¢, eTVü≤ã÷uŸq>∑sY õ˝≤¢.
j·T+. C…’sê+Hêj·Tø˘
|ü<ëàe‹ ø±\˙, eTVü≤ã÷uŸq>∑sY {ÖHé.
Cell :70321 74830, 90009 16419
õ. kÕsTTX¯+ø£sY ÁX‚wæ˜ ({°#·sY)
n#·Ã+ù|≥, eTVü≤ã÷uŸ q>∑sY (õ)
Cell : 9948947630, 9640717574
b˛≥T yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢ (>∑Ts¡÷(Áô|J)
dæ&Ó+{Ÿ)
VüQpsYq>∑sY, q˝§Z+&É õ˝≤¢.
Cell : 9848574803, 9866423853.
_. <˚y˚+<äsY
uÛÑTeq–] {ÖHé, q˝§Z+&É õ˝≤¢.
Ç. lHê<∏é ÁX‚wæ˜
Cell : 9573552963, 8096958359.
m. sê|òüTy˚+Á<ä ÁX‚wæ˜
lø£èwüí yÓT&çø£˝Ÿ‡   »qs¡˝Ÿ‡
|üfÒ˝Ÿ q>∑sY, 3e Áø±dt Vü≤√ùdŒ{,
ãfi≤fl] õ˝≤¢, ø£sêí≥ø£ sêÅwüº+.
Cell : 097318 16452, 096111 33635.
A.V. LAKSHMI NARAYANA
San Antonio, TEXAS, U.S.A
+1(210) 714 9696, +1(210) 527 3436
K.SIVA KRISHNA
Atlanta, GEORGIA, U.S.A
+1(404) 551 3297, +1(470) 658 7635
CÀ´‹wü´XÊÅdüÔeTT
10 jÓ÷^X¯<ë´qeTT ` ÁbÕs¡
«s¡T\ yê] s¡#úq·q`\qe÷CŸ
kÕsê+X¯eTT
1) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Á>∑+<∏äeTT˝˝À nø£ås¡ düeTT<ëj·Ty˚T, Ä‘·à düe÷#ês¡yÓTÆ ñqï~.
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Á>∑+<∏äeTT\˝À ø£åj·T nø£åj·T düe÷#ês¡eTT,
|üs¡e÷‘·à düe÷#ês¡eTT ñqï~.
2) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· dü+ã+<Ûä Á>∑+<∏äeTT\qT uÛÖ‹ø£eTT>± Áyêdæq~ jÓ÷^X¯«s¡T¢.
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· nqTã+<Ûä Á>∑+<∏äeTT\˝À nuÛÖ‹ø£eTT>± jÓ÷>∑X¯øÏÔ ñqï~.
3) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTT Ç+<ä÷ (Væ≤+<ä÷) <Ûäs¡àeTT\˝À $|ü¢yê‘·àø£yÓTÆq~.
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Á>∑+<∏äeTT\˝Àì C≤„qeTT dü+#·\Hê‘·àø£yÓTÆq~, #·~$ #·÷&É+&ç.
4) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTT ˝Àø£eTT˝À nìï{Ïø£+fÒ >=|üŒ~. Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·
Á>∑+<∏äeTT\T nìï Á>∑+<∏äeTT\qT $T+∫q$, <ëì s¡#·sTT‘· jÓ÷>∑T\≈£î
áX¯«s¡T&Ó’q jÓ÷^X¯«s¡T&ÉT.
5) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Á>∑+<∏äeTT\T ø£ì|æùdÔ <äTwüºX¯≈£îÔ\T uÛÑj·TeTT‘√ eDÏøÏb˛‘êsTT.
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Á>∑+<∏äeTT\qT <ä>∑Zs¡ ñ+∫‘˚ jÓ÷>∑X¯øÏÔøÏ ‘êfi¯˝Òø£
uÛÑj·T|ü&çb˛‘êsTT.
6) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· C≤„qeTT uÛÑ>∑eBZ‘· ‘·s¡Tyê‘· #Ó|üŒã&çq n‹ >=|üŒ C≤„qeTT.
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Á>∑+<∏äeTT\˝À ø£èwüßí&ÉT eTT+<äT #Ó|üŒì C≤„qeTTqT ≈£L&Ü
jÓ÷^X¯«s¡T¢ #ÓbÕŒs¡T.
7) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· C≤„qeTT e÷qe J$‘·eTTq≈£î >=|üŒ yÓ\T>∑T.
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· yÓ\T>∑T˝ÀìøÏ b˛sTTq yêìøÏ n~ <Ó’eX¯øÏÔ nì ‘Ó*j·TTqT.
8) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· uÛÑ>∑eBZ‘·qT Áyêdæq~ jÓ÷^X¯«s¡T¢. n+<äTe\q
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTT n+fÒ @$T{À, n~ m+‘· >=|üŒ<√ ‘Ó*j·Tã&çq~.
9) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTTqT >∑T]+∫ ‘Ó*j·T>∑*–‘˚, jÓ÷^X¯«s¡T\ Á>∑+<∏äeTT\qT
#·<äTe>∑*–‘˚, @ eT‘·düTú&Ó’Hê ˇ|üø=ì rs¡TqT, <ëìì Ä#·]+#·TqT.
10) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTT Á|ü‘·´ø£åeTT>± uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT #Ó|æŒq~. n+<äTe\q nìï
eT‘·eTT\ kÕsê+X¯eTT Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Á>∑+<∏äeTT\˝À ø£\<äT.
11) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Á>∑+<∏äeTT\T e´øÏÔ Áyêdæq$ ø±e⁄, e´øÏÔ˝Àì X¯øÏÔ Áyêdæq$.
n+<äTe\q n˙ï s¡Vü≤dü´eTT˝Ò #·~$ ‘Ó\TdüTø√+&ç.
12) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTT uÛÑ>∑eBZ‘·, u…’_\T, KTsêHé Á>∑+<∏äeTT\˝À ø£\<äT. nsTTHê
Væ≤+<äTe⁄\≈£î>±˙, Ŭø’düÔe⁄\≈£î>±˙, eTTd”¢yéT\≈£î>±˙ Ä $wüj·TeTT
‘Ó*j·T<äT.

Ç+<ä÷ C≤„qy˚~<ë´qeTT ` ÁbÕs¡
ø£ Ä<Ûë´‹àø£ Á|ü#úq·Ts¡`D\Tqe÷CŸ
j·Tdt. nì˝Ÿ≈£îe÷sY
ø±øÏHê&É {ÖHé, ‘·÷s¡TŒ >√<ëe] õ˝≤¢
Cell:9866195252, 9640526520, 7396038888 Cell : 87905 58815, 9440655409, 9701261165
ã+&Üs¡T dü‘·´Hêsêj·TD
j·T+. eTTs¡[ (Cell : 97057 16469)
e÷$T&ç ≈£î<äTs¡T (eT+),
‘·÷.>√<ëe] õ˝≤¢, Cell:95535 07141,
84669 20419, 94902 95577
mHé.$. sêeTø£èwüí (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
u§<ë›+ (Á>±), sêC≤+ (eT+),
lø±≈£îfi¯+ (õ˝≤¢).
Cell : 9494248963, 9959779187.
#Ó˝≤¢s¡|ü⁄ n|üŒ\ Hêj·TT&ÉT
#Ó˝≤¢s¡|ü⁄ e\dü (Á>±),
u§_“* (eT+), $»j·Tq>∑s¡+ õ˝≤¢.
Cell:9494853773, 8465860706
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ XÊK
eT*¢>±+ (Á>±), ø=‘·Ôù|{Ÿ (b˛),
sêj·T>∑&É (õ), ˇ&çXÊ (sêÅwüº+)
Cell:7680065963, 9704885964, 9848741703
09437527499, 09437527470, 09437975781
ùwø˘ nMTsY n© (President, K.I.S.S) >∑DÒwt Åd”º{Ÿ, »q>±+, es¡+>∑˝Ÿ õ˝≤¢.
q˝§Z+&É õ˝≤¢, ‘Ó\+>±D sêÅwüº+.
Cell : 9505989898, 9505768181
wü|ò” ùwø˘ (Vice President, K.I.S.S)
#ÓHÓ’ï, ‘·$Tfi¯Hê&ÉT sêÅwüº+.
Ph:09445554354.
ùwø˘ ÇÁãV”≤+ (K.I.S.S Member)
ø£s¡÷ï˝Ÿ {ÖHé, Ä+.Á|ü. Ph:70950 08369
j·T+. n©¢|”sY (K.I.S.S Member)
eT&Éø£•sê, nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢, Ä+.Á|ü.
Cell : 89780 58081
\_Û+#·T ∫s¡THêe÷ 09
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ XÊK
ø=‘·Ôø√≥, eTVü≤ã÷uŸq>∑sY (õ˝≤¢).
»&ÉÃs¡¢, eTVü≤ã÷uŸq>∑sY õ˝≤¢.
j·T+. C…’sê+Hêj·Tø˘
|ü<ëàe‹ ø±\˙, eTVü≤ã÷uŸq>∑sY {ÖHé.
Cell :70321 74830, 90009 16419
õ. kÕsTTX¯+ø£sY ÁX‚wæ˜ ({°#·sY)
n#·Ã+ù|≥, eTVü≤ã÷uŸ q>∑sY (õ)
Cell : 9948947630, 9640717574
b˛≥T yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢ (>∑Ts¡÷(Áô|J)
dæ&Ó+{Ÿ)
VüQpsYq>∑sY, q˝§Z+&É õ˝≤¢.
Cell : 9848574803, 9866423853.
_. <˚y˚+<äsY
uÛÑTeq–] {ÖHé, q˝§Z+&É õ˝≤¢.
Ç. lHê<∏é ÁX‚wæ˜
Cell : 9573552963, 8096958359.
m. sê|òüTy˚+Á<ä ÁX‚wæ˜
lø£èwüí yÓT&çø£˝Ÿ‡   »qs¡˝Ÿ‡
|üfÒ˝Ÿ q>∑sY, 3e Áø±dt Vü≤√ùdŒ{,
ãfi≤fl] õ˝≤¢, ø£sêí≥ø£ sêÅwüº+.
Cell : 097318 16452, 096111 33635.
A.V. LAKSHMI NARAYANA
San Antonio, TEXAS, U.S.A
+1(210) 714 9696, +1(210) 527 3436
K.SIVA KRISHNA
Atlanta, GEORGIA, U.S.A
+1(404) 551 3297, +1(470) 658 7635
CÀ´‹wü´XÊÅdüÔeTT
10 jÓ÷^X¯<ë´qeTT ` ÁbÕs¡
«s¡T\ yê] s¡#úq·q`\qe÷CŸ
kÕsê+X¯eTT
1) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Á>∑+<∏äeTT˝˝À nø£ås¡ düeTT<ëj·Ty˚T, Ä‘·à düe÷#ês¡yÓTÆ ñqï~.
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Á>∑+<∏äeTT\˝À ø£åj·T nø£åj·T düe÷#ês¡eTT,
|üs¡e÷‘·à düe÷#ês¡eTT ñqï~.
2) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· dü+ã+<Ûä Á>∑+<∏äeTT\qT uÛÖ‹ø£eTT>± Áyêdæq~ jÓ÷^X¯«s¡T¢.
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· nqTã+<Ûä Á>∑+<∏äeTT\˝À nuÛÖ‹ø£eTT>± jÓ÷>∑X¯øÏÔ ñqï~.
3) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTT Ç+<ä÷ (Væ≤+<ä÷) <Ûäs¡àeTT\˝À $|ü¢yê‘·àø£yÓTÆq~.
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Á>∑+<∏äeTT\˝Àì C≤„qeTT dü+#·\Hê‘·àø£yÓTÆq~, #·~$ #·÷&É+&ç.
4) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTT ˝Àø£eTT˝À nìï{Ïø£+fÒ >=|üŒ~. Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·
Á>∑+<∏äeTT\T nìï Á>∑+<∏äeTT\qT $T+∫q$, <ëì s¡#·sTT‘· jÓ÷>∑T\≈£î
áX¯«s¡T&Ó’q jÓ÷^X¯«s¡T&ÉT.
5) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Á>∑+<∏äeTT\T ø£ì|æùdÔ <äTwüºX¯≈£îÔ\T uÛÑj·TeTT‘√ eDÏøÏb˛‘êsTT.
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Á>∑+<∏äeTT\qT <ä>∑Zs¡ ñ+∫‘˚ jÓ÷>∑X¯øÏÔøÏ ‘êfi¯˝Òø£
uÛÑj·T|ü&çb˛‘êsTT.
6) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· C≤„qeTT uÛÑ>∑eBZ‘· ‘·s¡Tyê‘· #Ó|üŒã&çq n‹ >=|üŒ C≤„qeTT.
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Á>∑+<∏äeTT\˝À ø£èwüßí&ÉT eTT+<äT #Ó|üŒì C≤„qeTTqT ≈£L&Ü
jÓ÷^X¯«s¡T¢ #ÓbÕŒs¡T.
7) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· C≤„qeTT e÷qe J$‘·eTTq≈£î >=|üŒ yÓ\T>∑T.
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· yÓ\T>∑T˝ÀìøÏ b˛sTTq yêìøÏ n~ <Ó’eX¯øÏÔ nì ‘Ó*j·TTqT.
8) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· uÛÑ>∑eBZ‘·qT Áyêdæq~ jÓ÷^X¯«s¡T¢. n+<äTe\q
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTT n+fÒ @$T{À, n~ m+‘· >=|üŒ<√ ‘Ó*j·Tã&çq~.
9) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTTqT >∑T]+∫ ‘Ó*j·T>∑*–‘˚, jÓ÷^X¯«s¡T\ Á>∑+<∏äeTT\qT
#·<äTe>∑*–‘˚, @ eT‘·düTú&Ó’Hê ˇ|üø=ì rs¡TqT, <ëìì Ä#·]+#·TqT.
10) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTT Á|ü‘·´ø£åeTT>± uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT #Ó|æŒq~. n+<äTe\q nìï
eT‘·eTT\ kÕsê+X¯eTT Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Á>∑+<∏äeTT\˝À ø£\<äT.
11) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Á>∑+<∏äeTT\T e´øÏÔ Áyêdæq$ ø±e⁄, e´øÏÔ˝Àì X¯øÏÔ Áyêdæq$.
n+<äTe\q n˙ï s¡Vü≤dü´eTT˝Ò #·~$ ‘Ó\TdüTø√+&ç.
12) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTT uÛÑ>∑eBZ‘·, u…’_\T, KTsêHé Á>∑+<∏äeTT\˝À ø£\<äT. nsTTHê
Væ≤+<äTe⁄\≈£î>±˙, Ŭø’düÔe⁄\≈£î>±˙, eTTd”¢yéT\≈£î>±˙ Ä $wüj·TeTT
‘Ó*j·T<äT.
 <ë´qeTT`` ÁbÁbÕs¡ 11
<ë´qeTT Õs¡úqúq``qe÷CŸ
qe÷CŸ
yêdüÔeeTT>± yêdüÔeeTTH˚ #Ó|ü‘êqT. nyêdüÔeeTTqT #Ó|üŒ
e\dæq nedüs¡eTT Hê≈£î ˝Ò<äT. dü‘·´eTTqT uÀ~Û+#·&ÉeTT <˚e⁄ì ùde
j·T>∑TqT. n+<äTe\q n˝≤¢Vt≤ C≤„qeTTqT >∑T]+∫ mes¡T @eTqTø=Hêï
|òüs¡yê˝Ò<äT. yê]øÏ ns¡úeTT ø±ø£b˛sTT qqTï nbÕs¡úeTT #˚düTø=Hêï
|òüs¡yê˝Ò<äT. n˝≤¢Vt≤ <äèwæ̃˝À H˚qT dü‘·´eTTqT #Ó|üyêì>± ñ+&Ée˝…qT.
Ç‘·s¡T\ <äèwæ̃˝À H˚qT ndü‘·´eTTqT #Ó|üyêì>± ø£ì|æ+∫Hê yês¡T Hê≈£î
yÓ÷ø£åeTTqT (|üs¡˝Àø£eTTqT) Çe«s¡T. |üs¡˝Àø£eTTqT Ç#·TÃyê&ÉT n˝≤¢Vt≤
ˇø£ÿ&˚. n+<äTe\q n˝≤¢Vt≤ <äèwæ˜˝À H˚qT dü‘·´eTTqT uÀ~Û+#·T yêì>±
ñ+&Ée˝…qì ‘·\#·T#·THêïqT. eTìwæ J$‘·eTT˝À nìï{Ïø£+fÒ n‹
eTTK´yÓTÆq~ ªªqe÷CŸμμ. qe÷CŸ nqT |ü<äeTT eT]j·TT n˝≤¢Vt≤
nqT ¬s+&ÉT |ü<äeTT\T dü«#·Ã¤eTsTTq ‘Ó\T>∑T |ü<äeTT\T. |üPs¡«eTT
Á|ü|ü+#·eTT˝À yÓTT<ä{Ï uÛ≤wü ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü. ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü qT+&˚ $T>∑‘ê
uÛ≤wü\T |ü⁄{≤ºjT· ì #Ó|Œü e#·TÃqT. ø±\Áø£eTeTT˝À ø=ìï ‘Ó\T>∑T |ü<eä TT\T
$T>∑‘ê nH˚ø£ uÛ≤wü\˝À #˚]b˛e&ÉeTT »]–q~. n˝≤ ns¡;“ uÛ≤wü˝À
#˚]b˛sTTq eTTK´yÓTÆq |ü<äeTT\T n˝≤¢Vt≤, qe÷CŸ. $T>∑‘ê ø=ìï
‘Ó\T>∑T |ü<äeTT\T ns¡;“ uÛ≤wü˝Àj·TTHêï nìï{Ïø£+fÒ eTTK´yÓTÆq$
<˚e⁄&ÉT (n˝≤¢Vt≤), <˚e⁄ì Äsê<Ûäq (qe÷CŸ).
H˚&TÉ ÇkÕ¢yTé ˝À n˝≤¢V≤t nqT |ü<eä TTqT, qe÷CŸ nqT |ü<eä TTqT
‘Ó*j·Tì eTTd”¢yéT\T mes¡÷ ˝Òs¡T. á ¬s+&ÉT |ü<äeTT\T n+<ä]ø°
‘Ó*dæHê |üPs¡«eTT á s¬ +&ÉT |ü<eä TT\T ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝À |ü⁄{Ïqº |ü<eä TT\ì
eTTd”y¢ Té \≈£î me]ø° ‘Ó*j·T<äT. ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝À Á|ü‹ |ü<eä TT uÛ≤eeTT‘√
≈£L&ÉTø=qï |ü<äyÓTÆj·TT+&ÉTqT. |ü<äeTT˝Àì X¯ã›eTTqT ã{Ϻ n+<äT˝Àì
kÕsê+X¯eTT ‘Ó*j·TTq~>± ñ+&ÉTqT. n<˚ $<ÛäeTT>± n˝≤¢Vt≤ nqT
12 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
|ü<äeTT˝À ¬s+&ÉT uÛ≤>∑eTT\T>± uÛ≤eeTTqï<äì ‘Ó*j·TT#·Tqï~.
nG˝≤¢Vt≤Rn˝≤¢Vt≤. ˝≤¢Vt≤ nq>± n+‘·T ˝Òø£ >∑≥Tº nì ns¡úeTT. n
nq>± ˝Ò<äT, ø±<äT nì ns¡úeTT. á ns¡úeTT\ Á|üø±s¡eTT n+‘·T˝Òì
yê&ÉT, Vü≤<äT›˝Òìyê&ÉT, ˝Òø£ >∑≥Tº ˝Òìyê&ÉT <˚e⁄&ÉT nì ‘Ó*j·TTq≥T¢
#˚jT· T#·Tqï~. n˝≤¢V≤t n+‘·T me]ø° ‘Ó*j·T<äT. n+<äTe\q |üPs¡«eTT
‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝À <˚e⁄ìï n˝≤¢Vt≤ nì nHêïs¡T. ‘Ó\T>∑T˝À <˚e⁄&ÉT nìHê
yÓ‘·ø£ã&˚yê&ÉT nì ns¡úeTT >∑\<äT. n˝≤¢Vt≤ nìHê, <˚e⁄&ÉT nìHê
me]ø° ‘Ó*j·Tìyê&˚ j·Tì ns¡úeT>∑T#·Tqï~.
ªn˝≤¢Vt≤μ nqT |ü<äeTT m≥T¢ ns¡ú|üP]‘·yÓTÆq<√ nfÒ¢ qe÷CŸ
nqT |ü<eä TT ≈£L&Ü ns¡eú TT‘√ ≈£L&çq<Ó’ j·TTqï~. qe÷CŸ nqT |ü<eä TTqT
$uÛÑõ+∫ #·÷ùdÔ qGeTGCŸ nì eT÷&ÉT uÛ≤>∑eTT\T>± j·TTqï~. q
nq>± ˝Ò<äT, ø±<äT nì ns¡úeTT >∑\<äT. eT nq>± H˚qT, Hê jÓTTø£ÿ
nì ns¡úeTT. CŸ nq>± |ü⁄≥Tºø£ ˝Òø£ »qàj·Tì ns¡úeTT. Bìì n+‘·{Ï˙
ø£*|æ #·÷ùdÔ ªHê≈£î »qà e<äT›μ nì ns¡úeTT. ªH˚qT |ü⁄≥º&ÉeTT ˝Ò<äTμ nì
#Ó|üŒe#·TÃqT. qe÷CŸ ns¡úeTT <ë«sê eTìwæ <˚e⁄ìï »qàqT ø√s¡≈£
yÓ÷ø£eå TTqT (|üs˝¡ Àø£eTTqT) ø√s¡T#·THêï&Éì #Ó|Œü e#·TÃqT. á $<Ûeä TT>±
‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝À qe÷CŸ nqT |ü<äeTTq≈£î »qàsêVæ≤‘·´eTTqT ‘Ó\T|ü⁄
ns¡úeTT ø£\<äì #Ó|üŒe#·TÃqT. nsTT‘˚ Ç+‘·es¡≈£î n+<ä]ø° qe÷CŸ
n+fÒ ÁbÕs¡úq nì e÷Á‘·y˚T ‘Ó\TdüT. nfÒ¢ nsTTHê ÁbÕs¡úq e\q »qà
sêVæ≤‘·´eTT @s¡Œ&ç |üs˝¡ Àø£eTT \_Û+#·Tqì #Ó|Œü e#·TÃqT. á $<Ûeä TT>±
ÇkÕ¢yéT düe÷»eTT˝À H˚&ÉT n˝≤¢Vt≤, qe÷CŸ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq kÕúqeTT\T
dü+bÕ~+#·Tø=qïeì #Ó|æŒHê, n$ Ç|ü&˚ ø±<äT |üPs¡«y˚T á ¬s+&ÉT
|ü<eä TT\T ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝À n+<ä]ø° düT|ü]#·jT· yÓTqÆ y˚. nsTT‘˚ ø±\eTT
 <ë´qeTT`` ÁbÁbÕs¡ 11
<ë´qeTT Õs¡úqúq``qe÷CŸ
qe÷CŸ
yêdüÔeeTT>± yêdüÔeeTTH˚ #Ó|ü‘êqT. nyêdüÔeeTTqT #Ó|üŒ
e\dæq nedüs¡eTT Hê≈£î ˝Ò<äT. dü‘·´eTTqT uÀ~Û+#·&ÉeTT <˚e⁄ì ùde
j·T>∑TqT. n+<äTe\q n˝≤¢Vt≤ C≤„qeTTqT >∑T]+∫ mes¡T @eTqTø=Hêï
|òüs¡yê˝Ò<äT. yê]øÏ ns¡úeTT ø±ø£b˛sTT qqTï nbÕs¡úeTT #˚düTø=Hêï
|òüs¡yê˝Ò<äT. n˝≤¢Vt≤ <äèwæ̃˝À H˚qT dü‘·´eTTqT #Ó|üyêì>± ñ+&Ée˝…qT.
Ç‘·s¡T\ <äèwæ̃˝À H˚qT ndü‘·´eTTqT #Ó|üyêì>± ø£ì|æ+∫Hê yês¡T Hê≈£î
yÓ÷ø£åeTTqT (|üs¡˝Àø£eTTqT) Çe«s¡T. |üs¡˝Àø£eTTqT Ç#·TÃyê&ÉT n˝≤¢Vt≤
ˇø£ÿ&˚. n+<äTe\q n˝≤¢Vt≤ <äèwæ˜˝À H˚qT dü‘·´eTTqT uÀ~Û+#·T yêì>±
ñ+&Ée˝…qì ‘·\#·T#·THêïqT. eTìwæ J$‘·eTT˝À nìï{Ïø£+fÒ n‹
eTTK´yÓTÆq~ ªªqe÷CŸμμ. qe÷CŸ nqT |ü<äeTT eT]j·TT n˝≤¢Vt≤
nqT ¬s+&ÉT |ü<äeTT\T dü«#·Ã¤eTsTTq ‘Ó\T>∑T |ü<äeTT\T. |üPs¡«eTT
Á|ü|ü+#·eTT˝À yÓTT<ä{Ï uÛ≤wü ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü. ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü qT+&˚ $T>∑‘ê
uÛ≤wü\T |ü⁄{≤ºjT· ì #Ó|Œü e#·TÃqT. ø±\Áø£eTeTT˝À ø=ìï ‘Ó\T>∑T |ü<eä TT\T
$T>∑‘ê nH˚ø£ uÛ≤wü\˝À #˚]b˛e&ÉeTT »]–q~. n˝≤ ns¡;“ uÛ≤wü˝À
#˚]b˛sTTq eTTK´yÓTÆq |ü<äeTT\T n˝≤¢Vt≤, qe÷CŸ. $T>∑‘ê ø=ìï
‘Ó\T>∑T |ü<äeTT\T ns¡;“ uÛ≤wü˝Àj·TTHêï nìï{Ïø£+fÒ eTTK´yÓTÆq$
<˚e⁄&ÉT (n˝≤¢Vt≤), <˚e⁄ì Äsê<Ûäq (qe÷CŸ).
H˚&TÉ ÇkÕ¢yTé ˝À n˝≤¢V≤t nqT |ü<eä TTqT, qe÷CŸ nqT |ü<eä TTqT
‘Ó*j·Tì eTTd”¢yéT\T mes¡÷ ˝Òs¡T. á ¬s+&ÉT |ü<äeTT\T n+<ä]ø°
‘Ó*dæHê |üPs¡«eTT á s¬ +&ÉT |ü<eä TT\T ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝À |ü⁄{Ïqº |ü<eä TT\ì
eTTd”y¢ Té \≈£î me]ø° ‘Ó*j·T<äT. ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝À Á|ü‹ |ü<eä TT uÛ≤eeTT‘√
≈£L&ÉTø=qï |ü<äyÓTÆj·TT+&ÉTqT. |ü<äeTT˝Àì X¯ã›eTTqT ã{Ϻ n+<äT˝Àì
kÕsê+X¯eTT ‘Ó*j·TTq~>± ñ+&ÉTqT. n<˚ $<ÛäeTT>± n˝≤¢Vt≤ nqT
12 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
|ü<äeTT˝À ¬s+&ÉT uÛ≤>∑eTT\T>± uÛ≤eeTTqï<äì ‘Ó*j·TT#·Tqï~.
nG˝≤¢Vt≤Rn˝≤¢Vt≤. ˝≤¢Vt≤ nq>± n+‘·T ˝Òø£ >∑≥Tº nì ns¡úeTT. n
nq>± ˝Ò<äT, ø±<äT nì ns¡úeTT. á ns¡úeTT\ Á|üø±s¡eTT n+‘·T˝Òì
yê&ÉT, Vü≤<äT›˝Òìyê&ÉT, ˝Òø£ >∑≥Tº ˝Òìyê&ÉT <˚e⁄&ÉT nì ‘Ó*j·TTq≥T¢
#˚jT· T#·Tqï~. n˝≤¢V≤t n+‘·T me]ø° ‘Ó*j·T<äT. n+<äTe\q |üPs¡«eTT
‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝À <˚e⁄ìï n˝≤¢Vt≤ nì nHêïs¡T. ‘Ó\T>∑T˝À <˚e⁄&ÉT nìHê
yÓ‘·ø£ã&˚yê&ÉT nì ns¡úeTT >∑\<äT. n˝≤¢Vt≤ nìHê, <˚e⁄&ÉT nìHê
me]ø° ‘Ó*j·Tìyê&˚ j·Tì ns¡úeT>∑T#·Tqï~.
ªn˝≤¢Vt≤μ nqT |ü<äeTT m≥T¢ ns¡ú|üP]‘·yÓTÆq<√ nfÒ¢ qe÷CŸ
nqT |ü<eä TT ≈£L&Ü ns¡eú TT‘√ ≈£L&çq<Ó’ j·TTqï~. qe÷CŸ nqT |ü<eä TTqT
$uÛÑõ+∫ #·÷ùdÔ qGeTGCŸ nì eT÷&ÉT uÛ≤>∑eTT\T>± j·TTqï~. q
nq>± ˝Ò<äT, ø±<äT nì ns¡úeTT >∑\<äT. eT nq>± H˚qT, Hê jÓTTø£ÿ
nì ns¡úeTT. CŸ nq>± |ü⁄≥Tºø£ ˝Òø£ »qàj·Tì ns¡úeTT. Bìì n+‘·{Ï˙
ø£*|æ #·÷ùdÔ ªHê≈£î »qà e<äT›μ nì ns¡úeTT. ªH˚qT |ü⁄≥º&ÉeTT ˝Ò<äTμ nì
#Ó|üŒe#·TÃqT. qe÷CŸ ns¡úeTT <ë«sê eTìwæ <˚e⁄ìï »qàqT ø√s¡≈£
yÓ÷ø£eå TTqT (|üs˝¡ Àø£eTTqT) ø√s¡T#·THêï&Éì #Ó|Œü e#·TÃqT. á $<Ûeä TT>±
‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝À qe÷CŸ nqT |ü<äeTTq≈£î »qàsêVæ≤‘·´eTTqT ‘Ó\T|ü⁄
ns¡úeTT ø£\<äì #Ó|üŒe#·TÃqT. nsTT‘˚ Ç+‘·es¡≈£î n+<ä]ø° qe÷CŸ
n+fÒ ÁbÕs¡úq nì e÷Á‘·y˚T ‘Ó\TdüT. nfÒ¢ nsTTHê ÁbÕs¡úq e\q »qà
sêVæ≤‘·´eTT @s¡Œ&ç |üs˝¡ Àø£eTT \_Û+#·Tqì #Ó|Œü e#·TÃqT. á $<Ûeä TT>±
ÇkÕ¢yéT düe÷»eTT˝À H˚&ÉT n˝≤¢Vt≤, qe÷CŸ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq kÕúqeTT\T
dü+bÕ~+#·Tø=qïeì #Ó|æŒHê, n$ Ç|ü&˚ ø±<äT |üPs¡«y˚T á ¬s+&ÉT
|ü<eä TT\T ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝À n+<ä]ø° düT|ü]#·jT· yÓTqÆ y˚. nsTT‘˚ ø±\eTT
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 13
e÷πsø=\B n$ ‘Ó\T>∑T |ü<äeTT\˙, H˚&ÉT ns¡;“ uÛ≤wü |ü<äeTT\T>±
j·TTqïe˙, ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛sTTq~.
H˚&ÉT uÛÑ÷$TMT<ä ÁbÕs¡úq #˚j·TTyê]˝À n+<ä]ø£+fÒ eTT+<äTqï
yês¡T eTTd”¢yéT˝Òj·Tì #Ó|üŒø£ ‘·|üŒ<äT. n+<äTe\q qe÷CŸ n+fÒ
ÁbÕs¡úqj·Tì eTTd”¢yéT\+<ä]ø° ‘Ó\TdüT. ÁbÕs¡úq #˚j·T&ÉeTT eTTd”¢yéT\˝À
eTTK´yÓTqÆ <˚e⁄ì |üì>± ˝…øÿÏ +∫ Ä#·]+#·T#·THêïs¡T. uÛ÷Ñ $TMT<ä n‘·´+‘·
m≈£îÿe>± ÁbÕs¡úq (qe÷CŸ) #˚j·TTyês¡T eTTd”¢yéT˝Ò. eTTd”¢yéT\T ÁbÕs¡úq
#˚j·T&ÉeTT $T>∑‘ê eT‘·eTT\ yê]øÏ ≈£L&Ü ‘Ó\TdüT. ˇø£ ~qeTT
ãVüQXÊ X¯óÁø£yês¡eTT nqTø=+{≤qT eT<Ûë´Vü≤ïeTT ˇ+{Ï >∑+≥
ÁbÕ+‘·eTT˝À qe÷CŸ≈£î b˛sTT, qe÷CŸ #˚dæ e∫Ãq e´øÏÔì, <ë<ë|ü⁄ 50
dü+e‘·‡s¡eTT\ ej·TdüT‡ >∑\ e´øÏÔì, {°#·sY eè‹Ô #˚j·TT e´øÏÔì ªªqe÷CŸ
e\q MT≈£î @$T edüTÔ+~?μμ nì n&ç>±qT. n+<äT\≈£î Äj·Tq ªªe÷≈£î
|òü˝≤Hê~ edüTÔ+~j·Tì Ä•+∫ y˚TeTT qe÷CŸ #˚j·T&ÉeTT ˝Ò<äTμμ nì
nHêïs¡T. n|ü&ÉT H˚qT qe÷CŸ˝À @eTì ÁbÕs¡qú #˚kÕÔsT¡ nì n&ç>±qT.
n+<äT\≈£î Äj·Tq ªªy˚TeTT <˚e⁄ìï C≤„|üø£eTT #˚düTø=ì Äj·TqqT
bı>∑&É&ÉeTT ‘·|üŒ @MT #˚j·TeTTμμ nì nHêï&ÉT.
$T>∑‘ê eT‘·eTT˝˝À mes¡T @ <˚e⁄ìï ÁbÕ]ú+∫Hê yês¡T @<√
ˇø£ ø√]ø£‘√H˚ #˚kÕÔsT¡ . @ ø√¬sÿ ˝Ò≈î£ +&Ü <˚e⁄ìï (n˝≤¢V≤t qT) bı>∑&TÉ #·÷
Äsê<Ûäq #˚j·T&ÉeTT @ kÕ«s¡úeTT ˝Ò≈£î+&Ü #˚j·TT Äsê<Ûäq j·T>∑TqT.
ìkÕ«s¡úeTT>± Äsê<Ûäq #˚j·TTyês¡T uVüQX¯ ˇø£ÿ eTTd”¢yéT˝Òj·Tì
#Ó|üŒe#·TÃqT. <˚e⁄ìï m≈£îÿe>± ÁbÕs¡úq #˚j·TTyês¡T eT]j·TT <˚e⁄ìï
ìkÕ«s¡úeTT>± Äsê~Û+#·Tyês¡T eTTd”¢yéT\T ‘·|üŒ mes¡÷ ˝Òs¡ìj˚T
14 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
#Ó|üŒe#·TÃqT. me] ÁbÕs¡úq nsTTHê ÄX¯\‘√, ø√¬sÿ\‘√ ≈£L&ÉTø=ì
j·TT+&ÉTqT. eTTd”¢yéT\ ÁbÕs¡úq ô|<ä›\T ìs¡ísTT+∫q <ëìÁ|üø±s¡eTT
»s¡T>∑T#·T+&ÉTqT. ìj·T$T‘· y˚fi¯\˝À kÕeT÷Væ≤ø£ ÁbÕs¡úq #˚j·T&ÉeTT
ˇø£ÿ eTTd”y¢ Té eT‘·eTT˝ÀH˚ ø£\<äT. Åø¬ d’ eúü ⁄\T ≈£L&Ü Ä~yês¡eTT kÕeTTVæ≤ø£
ÁbÕs¡úqqT #·ØÃ\˝À #˚j·TT#·T+&çHê düeTj·TbÕ\q ˝Ò<äì, ˇπø
düeTj·TeTT˝À ø±≈£î+&Ü ø=+‘· eTT+<äT yÓqTø£ ÁbÕs¡úq »s¡T>∑T#·T+&ÉTqT.
eT÷&ÉT eT‘·eTT\˝À ÁbÕs¡qú $wüjT· eTTq+<äT Væ≤+<äTe⁄\ø£+fÒ Åø¬ d’ eúü ⁄\T,
Ŭø’düúe⁄\ø£+fÒ eTTd”¢yéT˝Ò ñ‘·ÔeTØ‹˝À ñHêïs¡ì #Ó|üŒe#·TÃqT. ÁbÕs¡úq
$wüj·TyÓTÆ n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT KTsYÄHé˝À dü÷sê 4, Äj·T‘Y 103˝À
á $<ÛäeTT>± #Ó|æŒj·TTHêïs¡T #·÷&É+&ç.
(4`103) ªªeT]MTs¡T qe÷EqT HÓs¡y˚]Ãq ‘·sê«‘· ì\T#·THêï,
≈£Ls¡TÃ+&çHê, |üsT¡ +&çHê n˝≤¢V≤t qT düà]dü÷Ô ñ+&É+&ç. nsTT‘˚
|ü]dæ‘ú T· \T ≈£î<äT≥|ü&qç ‘·sê«‘· e÷Á‘+· qe÷EqT HÓ\ø=\Œ+&ç.
ìdü‡+<˚Vü≤eTT>± qe÷EqT ìsê∆]‘· y˚fi¯\˝À #˚j·T&ÉeTT
$XÊ«düT\≈£î $~Û>± #˚j·Tã&çq~. (ªn+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT
KTsYÄHéμ˝À Áyêj·Tã&çq yêø£´eTT)
(4`103) ªªMTs¡T qe÷EqT HÓs¡y˚]Ãq ‘·sê«‘· ì\T#·THêï,
≈£Ls¡TÃHêï, |üsT¡ +&çHê n˝≤¢V≤t qT düà]dü÷HÔ ˚ ñ+&Ü*. nsTT‘˚
|ü]dæú‘·T\ô|’ MTs¡T dü+‘·è|æÔ #Ó+~q MT<ä≥ qe÷EqT
HÓ\ø=\Œ+&ç. ìX¯Ãj·TeTT>± düeTj·TbÕ\q #˚dü÷Ô qe÷EqT
HÓsy¡ s˚ á eTT $XÊ«düT\≈£î $~Û>± #˚jT· ã&çq~. (KTsYÄHé eTJ<é˝À
Áyêj·Tã&çq yêø£´eTT)
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 13
e÷πsø=\B n$ ‘Ó\T>∑T |ü<äeTT\˙, H˚&ÉT ns¡;“ uÛ≤wü |ü<äeTT\T>±
j·TTqïe˙, ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛sTTq~.
H˚&ÉT uÛÑ÷$TMT<ä ÁbÕs¡úq #˚j·TTyê]˝À n+<ä]ø£+fÒ eTT+<äTqï
yês¡T eTTd”¢yéT˝Òj·Tì #Ó|üŒø£ ‘·|üŒ<äT. n+<äTe\q qe÷CŸ n+fÒ
ÁbÕs¡úqj·Tì eTTd”¢yéT\+<ä]ø° ‘Ó\TdüT. ÁbÕs¡úq #˚j·T&ÉeTT eTTd”¢yéT\˝À
eTTK´yÓTqÆ <˚e⁄ì |üì>± ˝…øÿÏ +∫ Ä#·]+#·T#·THêïs¡T. uÛ÷Ñ $TMT<ä n‘·´+‘·
m≈£îÿe>± ÁbÕs¡úq (qe÷CŸ) #˚j·TTyês¡T eTTd”¢yéT˝Ò. eTTd”¢yéT\T ÁbÕs¡úq
#˚j·T&ÉeTT $T>∑‘ê eT‘·eTT\ yê]øÏ ≈£L&Ü ‘Ó\TdüT. ˇø£ ~qeTT
ãVüQXÊ X¯óÁø£yês¡eTT nqTø=+{≤qT eT<Ûë´Vü≤ïeTT ˇ+{Ï >∑+≥
ÁbÕ+‘·eTT˝À qe÷CŸ≈£î b˛sTT, qe÷CŸ #˚dæ e∫Ãq e´øÏÔì, <ë<ë|ü⁄ 50
dü+e‘·‡s¡eTT\ ej·TdüT‡ >∑\ e´øÏÔì, {°#·sY eè‹Ô #˚j·TT e´øÏÔì ªªqe÷CŸ
e\q MT≈£î @$T edüTÔ+~?μμ nì n&ç>±qT. n+<äT\≈£î Äj·Tq ªªe÷≈£î
|òü˝≤Hê~ edüTÔ+~j·Tì Ä•+∫ y˚TeTT qe÷CŸ #˚j·T&ÉeTT ˝Ò<äTμμ nì
nHêïs¡T. n|ü&ÉT H˚qT qe÷CŸ˝À @eTì ÁbÕs¡qú #˚kÕÔsT¡ nì n&ç>±qT.
n+<äT\≈£î Äj·Tq ªªy˚TeTT <˚e⁄ìï C≤„|üø£eTT #˚düTø=ì Äj·TqqT
bı>∑&É&ÉeTT ‘·|üŒ @MT #˚j·TeTTμμ nì nHêï&ÉT.
$T>∑‘ê eT‘·eTT˝˝À mes¡T @ <˚e⁄ìï ÁbÕ]ú+∫Hê yês¡T @<√
ˇø£ ø√]ø£‘√H˚ #˚kÕÔsT¡ . @ ø√¬sÿ ˝Ò≈î£ +&Ü <˚e⁄ìï (n˝≤¢V≤t qT) bı>∑&TÉ #·÷
Äsê<Ûäq #˚j·T&ÉeTT @ kÕ«s¡úeTT ˝Ò≈£î+&Ü #˚j·TT Äsê<Ûäq j·T>∑TqT.
ìkÕ«s¡úeTT>± Äsê<Ûäq #˚j·TTyês¡T uVüQX¯ ˇø£ÿ eTTd”¢yéT˝Òj·Tì
#Ó|üŒe#·TÃqT. <˚e⁄ìï m≈£îÿe>± ÁbÕs¡úq #˚j·TTyês¡T eT]j·TT <˚e⁄ìï
ìkÕ«s¡úeTT>± Äsê~Û+#·Tyês¡T eTTd”¢yéT\T ‘·|üŒ mes¡÷ ˝Òs¡ìj˚T
14 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
#Ó|üŒe#·TÃqT. me] ÁbÕs¡úq nsTTHê ÄX¯\‘√, ø√¬sÿ\‘√ ≈£L&ÉTø=ì
j·TT+&ÉTqT. eTTd”¢yéT\ ÁbÕs¡úq ô|<ä›\T ìs¡ísTT+∫q <ëìÁ|üø±s¡eTT
»s¡T>∑T#·T+&ÉTqT. ìj·T$T‘· y˚fi¯\˝À kÕeT÷Væ≤ø£ ÁbÕs¡úq #˚j·T&ÉeTT
ˇø£ÿ eTTd”y¢ Té eT‘·eTT˝ÀH˚ ø£\<äT. Åø¬ d’ eúü ⁄\T ≈£L&Ü Ä~yês¡eTT kÕeTTVæ≤ø£
ÁbÕs¡úqqT #·ØÃ\˝À #˚j·TT#·T+&çHê düeTj·TbÕ\q ˝Ò<äì, ˇπø
düeTj·TeTT˝À ø±≈£î+&Ü ø=+‘· eTT+<äT yÓqTø£ ÁbÕs¡úq »s¡T>∑T#·T+&ÉTqT.
eT÷&ÉT eT‘·eTT\˝À ÁbÕs¡qú $wüjT· eTTq+<äT Væ≤+<äTe⁄\ø£+fÒ Åø¬ d’ eúü ⁄\T,
Ŭø’düúe⁄\ø£+fÒ eTTd”¢yéT˝Ò ñ‘·ÔeTØ‹˝À ñHêïs¡ì #Ó|üŒe#·TÃqT. ÁbÕs¡úq
$wüj·TyÓTÆ n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT KTsYÄHé˝À dü÷sê 4, Äj·T‘Y 103˝À
á $<ÛäeTT>± #Ó|æŒj·TTHêïs¡T #·÷&É+&ç.
(4`103) ªªeT]MTs¡T qe÷EqT HÓs¡y˚]Ãq ‘·sê«‘· ì\T#·THêï,
≈£Ls¡TÃ+&çHê, |üsT¡ +&çHê n˝≤¢V≤t qT düà]dü÷Ô ñ+&É+&ç. nsTT‘˚
|ü]dæ‘ú T· \T ≈£î<äT≥|ü&qç ‘·sê«‘· e÷Á‘+· qe÷EqT HÓ\ø=\Œ+&ç.
ìdü‡+<˚Vü≤eTT>± qe÷EqT ìsê∆]‘· y˚fi¯\˝À #˚j·T&ÉeTT
$XÊ«düT\≈£î $~Û>± #˚j·Tã&çq~. (ªn+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT
KTsYÄHéμ˝À Áyêj·Tã&çq yêø£´eTT)
(4`103) ªªMTs¡T qe÷EqT HÓs¡y˚]Ãq ‘·sê«‘· ì\T#·THêï,
≈£Ls¡TÃHêï, |üsT¡ +&çHê n˝≤¢V≤t qT düà]dü÷HÔ ˚ ñ+&Ü*. nsTT‘˚
|ü]dæú‘·T\ô|’ MTs¡T dü+‘·è|æÔ #Ó+~q MT<ä≥ qe÷EqT
HÓ\ø=\Œ+&ç. ìX¯Ãj·TeTT>± düeTj·TbÕ\q #˚dü÷Ô qe÷EqT
HÓsy¡ s˚ á eTT $XÊ«düT\≈£î $~Û>± #˚jT· ã&çq~. (KTsYÄHé eTJ<é˝À
Áyêj·Tã&çq yêø£´eTT)
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 15
(4`103) ªªÇø£ qe÷CŸqT |üP]Ô #˚dæq ‘·sê«‘· ì\T#·THêï,
≈£Ls¡TÃHêï, |üs¡T+&çHê n˝≤¢Vt≤qT düà]dü÷Ô ñ+&É+&ç. ø±˙
XÊ+‹uÛÑÁ<ä‘·\T HÓ\ø=qï ‘·sê«‘· qe÷CŸqT kÕú|æ+#·+&ç.
ìX¯Ãj·TeTT>± qe÷CŸ $XÊ«düT\≈£î ìj·T$T‘· düeTj·÷\˝À
bÕ{Ï+#·&ÜìøÏ $~Û>± ìj·T$T+#·ã&çq~ (~e´ KTsYÄHé dü+<˚Xe¯ TT
Á>∑+<∏äeTT˝À Áyêj·Tã&çq yêø£´eTT)
ˇπø yêø£´eTT eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\˝À ‘Ó\T>∑T nqTyê<äeTT>±
ÁyêdæHê ø=ìï |ü<äeTT\T y˚s¡sTTHê, ns¡úeTT n+‘ê ˇπø $<ÛäeTT>±
j·TTqï~. (4`103) e yêø£´eTT eT÷&ÉT uÛ≤>∑eTT\T>± j·TTqï~. ˇø£
uÛ≤>∑eTT ìs¡ísTT+#·ã&çq ø±\eTT Á|üø±s¡eTT qe÷CŸ #˚j·T&ÉeTT ˇø£
uÛ≤>∑eTT ø±>±, qe÷CŸ nsTTb˛sTTq ‘·sê«‘· mø£ÿ&ÉTHêï, m˝≤ ñHêï
<˚e⁄ìï (n˝≤¢Vt≤) qT düà]+#·Tø√e&ÉeTT ¬s+&Ée uÛ≤>∑eTT. ˙≈£î
nqT≈£L\yÓTÆq|ü&ÉT qe÷CŸqT kÕú|æ+#·&ÉeTT eT÷&Ée uÛ≤>∑eTT.
yÓTT<ä{Ï<äsTTq ìj·T$T‘· ø±\eTT Á|üø±s¡eTT qe÷CŸ #˚j·T&ÉeTT
eTTd”¢yéT\+<ä]ø° ‘Ó\TdüT. qe÷CŸ nsTTb˛sTTq ‘·sê«‘· ì\T#·THêï,
≈£Ls¡TÃHêï, |üsT¡ +&çHê n˝≤¢V≤t H˚ düà]+#·Tø=eTàì #Ó|Œæ q s¬ +&Ée $<ÛëqeTT
eT+∫<˚ nsTTHê m+<äs¡T Ä#·]düTÔHêïs√ #Ó|üŒ˝ÒeTT. Çø£ eT÷&Ée
$<ÛëqeTsTTq qe÷CŸqT kÕú|+æ #·&eÉ TT mes¡÷ #˚jT· ˝Ò<ìä #Ó|Œü e#·TÃqT.
uÛ÷Ñ $TMT<ä m+<äsT¡ eTTd”y¢ Té \Tj·TTHêï yês¡+<ä]ø° ìj·T$T‘· ø±\eTT˝À
qe÷CŸ #˚jT· &ÉyT˚ ‘Ó\TdüT ø±˙, qe÷CŸqT kÕú|+æ #·&eÉ TT n+fÒ @$T{À,
kÕú|+æ |üã&˚ qe÷CŸ m˝≤ ñ+≥T+<√ me]ø° ‘Ó*j·T<äT. á yêø£´eTT˝À
#Ó|Œæ q eT÷&ÉT $<ÛëqeTT\˝À yÓTT<ä{Ï $<ÛëqeTT ‘·|Œü s¬ +&Ée $<ÛëqeTT
≈£L&Ü ø=+<ä]øÏ ‘·|üŒ #ê˝≤eT+~øÏ ‘Ó*dæj·TT+&É<äì #Ó|üŒe#·TÃqT.
16 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
eT÷&Ée $<ÛëqyÓTqÆ qe÷CŸqT kÕú|+æ #·&eÉ TT ˇø£ÿ]øÏ ≈£L&Ü ‘Ó*j·T<äìj˚T
#Ó|üŒe#·TÃqT.
ÇkÕ¢yéT düe÷»eTT n+‘·j·T÷ eT‘· kÕ+Á|ü<ëj·TeTT\ MT<ä,
eT‘· ìj·TeT ìã<䛑·\ (wü]j·T‘Y) MT<ä Ä<Ûës¡|ü&çj·TT+&ÉTqT. eT‘·
ô|<ä\› T m˝≤ #Ó|Œæ ‘˚ n˝≤ Ä#·]+#·&eÉ TT ‘·|Œü , ô|<ä\› e÷≥qT »e<ë≥ì
|ü<ä∆‹˝À ÇkÕ¢yéT düe÷»eT+‘ê j·TTqï<äì #Ó|üŒe#·TÃqT. n+<äTe\q
düeTj·T bÕ\q˝À #˚j·TT qe÷CŸ ‘·|üŒ $T>∑‘ê <˚ìyÓ’|ü⁄ yês¡T #·÷&És¡T,
<˚ìì >∑T]+∫ Ä˝À∫+#·sT¡ . ô|<ä\› T #Ó|Œæ q qe÷CŸ ˇø£ÿfÒ, n<˚ ìj·T$T‘·
düeTj·TeTT\˝À kÕeT÷Væ≤ø£eTT>± qe÷CŸ #˚j·T&ÉeTT. Ç~ e<ä* y˚πs
qe÷CŸ nqTe÷≥ ≈£L&Ü yês¡T $qs¡T. <ëìì >∑T]+∫ ø=~›>± nsTTHê
Ä˝À∫+#·s¡T. n≥Te+≥|ü&ÉT eTìwæ kÕeT÷Væ≤ø£eTT>± ø±≈£î+&Ü
ˇø£ÿ&ÉT>± Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq qe÷CŸqT kÕú|æ+#·&ÉeTT Á>∑+<∏äeTT˝À j·TTHêï>±˙
<ëìì U≤‘·s¡T #˚j·Ts¡T. n≥Te+≥|ü&ÉT ˇø£ e´øÏÔ kÕú|æ+#·T qe÷CŸ
n+fÒ @$T{À me]ø°, @ eTTd”¢yéT≈£L ‘Ó*j·T<äT. yÓTT<ä≥ eTTd”¢yéT
ô|<ä›\T @$T #ÓbÕŒs√ <ëìì $q&ÉeTT, <ëìì Ä#·]+#·&ÉeTT ‘·|üŒ
dü«j·TeTT>± KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À #Ó|æŒqe÷≥qT ≈£L&Ü >∑eTì+#·s¡T.
ª<˚e⁄&ÉT |ü⁄≥º&ÉTμ nì ô|<ä›\T #ÓbÕŒs¡T. n<˚ yê]˝À ì*∫ b˛sTTq~.
KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À ª<˚e⁄&ÉT ne‘·]kÕÔ&Éìμ 15e dü÷sê˝Àq÷, 89e
dü÷sê˝ÀqT #Ó|æŒj·TTHêï <ëìì @e÷Á‘·eTT qeTàs¡T. n˝≤π> eTìwæ
‹]– |ü⁄≥Tº‘ê&ÉT, |ü⁄qs¡®qà ñ+~ nì Á>∑+<∏äeTT˝Àj·TTHêï eTT+<äT
‘·eT ô|<ä›\T eTìwæøÏ |ü⁄qs¡®qà\T ˝Òe⁄ nì #Ó|æŒq e÷≥H˚ >∑{Ϻ>±
q$Tàj·TTHêïs¡T. Ç≥T¢ qe÷CŸ $wüjT· eTT˝À n+<ä]ø° ‘Ó*dæq~, n+<äs÷¡
#˚j·TTq<˚ ‘·|üŒ Ç‘·s¡ qe÷CŸ n+fÒ @$T{À ‘Ó*j·T<äT. qe÷CŸ nH˚
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 15
(4`103) ªªÇø£ qe÷CŸqT |üP]Ô #˚dæq ‘·sê«‘· ì\T#·THêï,
≈£Ls¡TÃHêï, |üs¡T+&çHê n˝≤¢Vt≤qT düà]dü÷Ô ñ+&É+&ç. ø±˙
XÊ+‹uÛÑÁ<ä‘·\T HÓ\ø=qï ‘·sê«‘· qe÷CŸqT kÕú|æ+#·+&ç.
ìX¯Ãj·TeTT>± qe÷CŸ $XÊ«düT\≈£î ìj·T$T‘· düeTj·÷\˝À
bÕ{Ï+#·&ÜìøÏ $~Û>± ìj·T$T+#·ã&çq~ (~e´ KTsYÄHé dü+<˚Xe¯ TT
Á>∑+<∏äeTT˝À Áyêj·Tã&çq yêø£´eTT)
ˇπø yêø£´eTT eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\˝À ‘Ó\T>∑T nqTyê<äeTT>±
ÁyêdæHê ø=ìï |ü<äeTT\T y˚s¡sTTHê, ns¡úeTT n+‘ê ˇπø $<ÛäeTT>±
j·TTqï~. (4`103) e yêø£´eTT eT÷&ÉT uÛ≤>∑eTT\T>± j·TTqï~. ˇø£
uÛ≤>∑eTT ìs¡ísTT+#·ã&çq ø±\eTT Á|üø±s¡eTT qe÷CŸ #˚j·T&ÉeTT ˇø£
uÛ≤>∑eTT ø±>±, qe÷CŸ nsTTb˛sTTq ‘·sê«‘· mø£ÿ&ÉTHêï, m˝≤ ñHêï
<˚e⁄ìï (n˝≤¢Vt≤) qT düà]+#·Tø√e&ÉeTT ¬s+&Ée uÛ≤>∑eTT. ˙≈£î
nqT≈£L\yÓTÆq|ü&ÉT qe÷CŸqT kÕú|æ+#·&ÉeTT eT÷&Ée uÛ≤>∑eTT.
yÓTT<ä{Ï<äsTTq ìj·T$T‘· ø±\eTT Á|üø±s¡eTT qe÷CŸ #˚j·T&ÉeTT
eTTd”¢yéT\+<ä]ø° ‘Ó\TdüT. qe÷CŸ nsTTb˛sTTq ‘·sê«‘· ì\T#·THêï,
≈£Ls¡TÃHêï, |üsT¡ +&çHê n˝≤¢V≤t H˚ düà]+#·Tø=eTàì #Ó|Œæ q s¬ +&Ée $<ÛëqeTT
eT+∫<˚ nsTTHê m+<äs¡T Ä#·]düTÔHêïs√ #Ó|üŒ˝ÒeTT. Çø£ eT÷&Ée
$<ÛëqeTsTTq qe÷CŸqT kÕú|+æ #·&eÉ TT mes¡÷ #˚jT· ˝Ò<ìä #Ó|Œü e#·TÃqT.
uÛ÷Ñ $TMT<ä m+<äsT¡ eTTd”y¢ Té \Tj·TTHêï yês¡+<ä]ø° ìj·T$T‘· ø±\eTT˝À
qe÷CŸ #˚jT· &ÉyT˚ ‘Ó\TdüT ø±˙, qe÷CŸqT kÕú|+æ #·&eÉ TT n+fÒ @$T{À,
kÕú|+æ |üã&˚ qe÷CŸ m˝≤ ñ+≥T+<√ me]ø° ‘Ó*j·T<äT. á yêø£´eTT˝À
#Ó|Œæ q eT÷&ÉT $<ÛëqeTT\˝À yÓTT<ä{Ï $<ÛëqeTT ‘·|Œü s¬ +&Ée $<ÛëqeTT
≈£L&Ü ø=+<ä]øÏ ‘·|üŒ #ê˝≤eT+~øÏ ‘Ó*dæj·TT+&É<äì #Ó|üŒe#·TÃqT.
16 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
eT÷&Ée $<ÛëqyÓTqÆ qe÷CŸqT kÕú|+æ #·&eÉ TT ˇø£ÿ]øÏ ≈£L&Ü ‘Ó*j·T<äìj˚T
#Ó|üŒe#·TÃqT.
ÇkÕ¢yéT düe÷»eTT n+‘·j·T÷ eT‘· kÕ+Á|ü<ëj·TeTT\ MT<ä,
eT‘· ìj·TeT ìã<䛑·\ (wü]j·T‘Y) MT<ä Ä<Ûës¡|ü&çj·TT+&ÉTqT. eT‘·
ô|<ä\› T m˝≤ #Ó|Œæ ‘˚ n˝≤ Ä#·]+#·&eÉ TT ‘·|Œü , ô|<ä\› e÷≥qT »e<ë≥ì
|ü<ä∆‹˝À ÇkÕ¢yéT düe÷»eT+‘ê j·TTqï<äì #Ó|üŒe#·TÃqT. n+<äTe\q
düeTj·T bÕ\q˝À #˚j·TT qe÷CŸ ‘·|üŒ $T>∑‘ê <˚ìyÓ’|ü⁄ yês¡T #·÷&És¡T,
<˚ìì >∑T]+∫ Ä˝À∫+#·sT¡ . ô|<ä\› T #Ó|Œæ q qe÷CŸ ˇø£ÿfÒ, n<˚ ìj·T$T‘·
düeTj·TeTT\˝À kÕeT÷Væ≤ø£eTT>± qe÷CŸ #˚j·T&ÉeTT. Ç~ e<ä* y˚πs
qe÷CŸ nqTe÷≥ ≈£L&Ü yês¡T $qs¡T. <ëìì >∑T]+∫ ø=~›>± nsTTHê
Ä˝À∫+#·s¡T. n≥Te+≥|ü&ÉT eTìwæ kÕeT÷Væ≤ø£eTT>± ø±≈£î+&Ü
ˇø£ÿ&ÉT>± Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq qe÷CŸqT kÕú|æ+#·&ÉeTT Á>∑+<∏äeTT˝À j·TTHêï>±˙
<ëìì U≤‘·s¡T #˚j·Ts¡T. n≥Te+≥|ü&ÉT ˇø£ e´øÏÔ kÕú|æ+#·T qe÷CŸ
n+fÒ @$T{À me]ø°, @ eTTd”¢yéT≈£L ‘Ó*j·T<äT. yÓTT<ä≥ eTTd”¢yéT
ô|<ä›\T @$T #ÓbÕŒs√ <ëìì $q&ÉeTT, <ëìì Ä#·]+#·&ÉeTT ‘·|üŒ
dü«j·TeTT>± KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À #Ó|æŒqe÷≥qT ≈£L&Ü >∑eTì+#·s¡T.
ª<˚e⁄&ÉT |ü⁄≥º&ÉTμ nì ô|<ä›\T #ÓbÕŒs¡T. n<˚ yê]˝À ì*∫ b˛sTTq~.
KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À ª<˚e⁄&ÉT ne‘·]kÕÔ&Éìμ 15e dü÷sê˝Àq÷, 89e
dü÷sê˝ÀqT #Ó|æŒj·TTHêï <ëìì @e÷Á‘·eTT qeTàs¡T. n˝≤π> eTìwæ
‹]– |ü⁄≥Tº‘ê&ÉT, |ü⁄qs¡®qà ñ+~ nì Á>∑+<∏äeTT˝Àj·TTHêï eTT+<äT
‘·eT ô|<ä›\T eTìwæøÏ |ü⁄qs¡®qà\T ˝Òe⁄ nì #Ó|æŒq e÷≥H˚ >∑{Ϻ>±
q$Tàj·TTHêïs¡T. Ç≥T¢ qe÷CŸ $wüjT· eTT˝À n+<ä]ø° ‘Ó*dæq~, n+<äs÷¡
#˚j·TTq<˚ ‘·|üŒ Ç‘·s¡ qe÷CŸ n+fÒ @$T{À ‘Ó*j·T<äT. qe÷CŸ nH˚
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 17
|ü<äeTT˝À ñ+&˚ Á|ü‹ nø£ås¡eTTq≈£î ns¡úeTTqï<äì ≈£L&Ü ‘Ó*j·T<äT.
qe÷CŸ n+fÒ »qà\T e<äT›, yÓ÷ø£åeTT ø±yê\ì #Ó|üŒ&ÉeTì ‘Ó*j·T<äT.
qe÷CŸ n+fÒ ÁbÕs¡úq nì e÷Á‘·y˚T ‘Ó\TdüT.
á Äj·T‘Y˝À eTTK´yÓTÆq |òüT≥ºeTT @eTq>±! |ü]dæú‘·T\ô|’
MTs¡T dü+‘·è|æÔ #Ó+~q MT<ä≥ n˙, <ëìH˚ XÊ+‹uÛÑÁ<ä‘·\T HÓ\ø=qï
‘·sê«‘· n˙, eTs=ø£ Á>∑+<∏äeTT˝À |ü]dæú‘·T\T ≈£î<äT≥ |ü&çq ‘·sê«‘·j·T˙
Áyêdæj·TTHêïs¡T. Ç≥T¢ ˇπø $wüj·TeTTH˚ ˇø=ÿø£ÿs¡T ˇø=ÿø£ÿ $<ÛäeTT>±
#Ó|æŒj·TTHêïs¡T. Ç~ m˝≤ ñ+<ä+fÒ ãj·T≥ Á|ü|ü+#·eTT˝À >=&Ée\T
»]–q|ü&ÉT b˛©düTyês¡T ø£s÷¡ Œ¤´ $~Û+∫q ‘·sê«‘· |ü]dæ‘ú T· \T #·\㢠&ç,
XÊ+‹uÛÑÁ<ä‘·\T ≈£î<äT≥ |ü&çq|ü&ÉT ø£s¡÷Œ¤´ ‘=\–+#˚ ø±s¡´eTTqT
Ä˝À∫+∫ m≥T¢ #˚j·Te˝…H√ nfÒ¢ Çø£ÿ&É ˇø£ eTìwæ ªqe÷CŸqT
HÓ\ø=\Œ&ÉeTTμ nqT ø±s¡´eTT #˚j·Te\dæj·TTqï~. qe÷CŸqT eTìwæ
Á|ü‘˚´ø£eTT>± HÓ˝ø=\Œ&Éy˚T$T≥ì me]ø£sTTHê Á|üX¯ï sê>∑\<äT. Ç<˚
Äj·T‘Y˝ÀH˚ qe÷CŸqT #˚dqæ ‘·sê«‘· ì\T#·THêï, ≈£Ls¡TÃ+&çHê, |üsT¡ +&çHê
n˝≤¢V≤t H˚ ‘·\#·Tø=eTàì #ÓbÕŒs¡T. yÓTT<ä≥ qe÷CŸ #˚dqæ ‘·sê«‘· n˝≤¢V≤t H˚
düà]+#·eTì #ÓbÕŒs¡T ø£<ë! n|ü&ÉT n+<ä]‘√ ø£*dæ ìØí‘· düeTj·TeTT˝À
qe÷CŸ #˚XÊs¡T ø£<ë! yÓTT<ä≥ #˚dqæ ~ qe÷CŸ nsTTq|ü&ÉT s¬ +&Éee÷s¡T
|ü]dæú‘·T\T nqT≈£L*+∫q|ü&ÉT qe÷CŸqT kÕú|æ+#·&ÉeTT ˝Òø£
HÓ\ø=\Œ&ÉeTT n+fÒ @$T{Ï? ì»eTT #Ó|挑˚ Ä#·]+#·&ÉeTT y˚s¡T,
kÕú|æ+#·&ÉeTT y˚s¡T. ñqï <ëìì Ä#·]+#·e#·TÃqT. ˝Òì<ëìì
kÕú|æ+#·e#·TÃqT. n˝≤π> ñqï <ëìì HÓs¡y˚s¡Ãe#·TÃqT, ˝Òì<ëìì
HÓ\ø=\Œe#·TÃqT. ìØí‘· düeTj·TeTT˝À n+<äs÷¡ ø£*dæ kÕeT÷Væ≤ø£eTT>±
qe÷EqT #˚jT· e#·TÃqT, HÓsy¡ s˚ á e#·TÃqT. n+‘·es¡≈î£ ˝Òì Áø=‘·<Ô ëìì
18 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
nsTT‘˚ HÓ\ø=\Œ&ÉeTT, kÕú|æ+#·&ÉeTT #˚j·Te#·TÃqT. (4`103)
yêø£´eTT˝À #Ó|æŒq düe÷#ês¡eTTqT ã{Ϻ #·÷ùdÔ n+‘·es¡≈£î mes¡÷
#˚j·Tì <ëìì, ìØí‘· düeTj·TeTT ˝Òì<ëìì Á|ü‘˚´ø£eTT>± #˚j·TeTì
#Ó|üŒ&Éy˚T ø£<ë! n˝≤ Áø=‘·Ô qe÷CŸqT HÓ\ø=\Œ&ÉeTT n+fÒ @$T{Ï?
n˙ï nqT≈£L*+∫q|ü&ÉT n+fÒ Ç‘·s¡T\‘√ @ ù|N\T sêq|ü&ÉT,
kÕqT≈£L\yÓTÆq düeTj·TeTT˝À HÓ\ø=\Œã&ÉT qe÷CŸ m˝≤ ñ+≥T+~?
nqï~ ô|<ä› Á|üX¯ï>± $T*–b˛e⁄#·Tqï~.
á yêø£´eTT dü÷ø£åà (eTT‘·cÕ_Vü‰‘Y) yêø£´eTT ≈£L&Ü ø±<äT.
dü÷ú\ yêø£´eTT>±H˚ #Ó|üŒã&çj·TTqï~. n≥Te+≥|ü&ÉT »yêãT
#Ó|Œü &ÉeTT˝À ≈£L&Ü düT\uÛeÑ TT>± j·TT+&ÉTqT. dü÷\ú yêø£´eTT˝Àì ns¡eú TT
ø£+{ÏøÏ ø£ì|æ+#·Tq≥T¢>±H˚ j·TT+&ÉTqT. qe÷CŸ nq>± ÁbÕs¡úqj·Tì
n+<ä]ø° ‘Ó\TdüT. Ä ÁbÕs¡qú qT ø=+<äsT¡ eTTd”y¢ Té ô|<ä\› T, C≤„q |ü]XÀ<Ûqä
#˚dæq yês¡T eT÷&ÉT uÛ≤>∑eTT\T>± $uÛÑõ+∫ #ÓbÕŒs¡T. ªªn+‹eT <Óe’
Á>∑+<∏äeTT KTsYÄHéμμ˝À ªªn˝Ÿ bòÕ‹Vü‰μμ yÓTT<ä{Ï dü÷sê qe÷CŸ˝À
|ü]+ƒ #·&eÉ TT eTTd”y¢ Té \≈£î n+<ä]ø° ‘Ó\TdüT. nø£ÿ&É Ä dü÷sê˝À j·TTqï
@&ÉT Äj·T‘Y\ $es¡eTT #Ó|üŒ&ÉeTT˝À yê] n_ÛÁbÕj·TeTT\qT Ç˝≤
#ÓbÕŒs¡T. Ç~ KTsYÄHé Á>∑+<∏eä TT qT+&ç ùdø£]+∫ #Ó|ü #·Tqï<˚. qe÷CŸ
#˚j·T&ÉeTT n+fÒ bòÕ‹Vü‰ dü÷sê˝Àì @&ÉT Äj·T‘Y\qT |ü]ƒ+#·&Éy˚Tj·Tì
#Ó|üŒe#·TÃqT. n˝≤ |ü]ƒ+#·T qe÷CŸ Hê\T>∑T s¡ø£eTT\T ø£\<äT.
1) HÓeTà~>± #˚ùd qe÷CŸ dæÁØ qe÷E 2) _>∑Zs¡>± #˚ùd~ »Vt≤Ø
qe÷E. 3) $~Û>± #˚ùd~ |òüsY® qe÷E. 4) dü«#·Ã¤+<äeTT>± #˚ùd~
q|òæ˝Ÿ qe÷E.
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 17
|ü<äeTT˝À ñ+&˚ Á|ü‹ nø£ås¡eTTq≈£î ns¡úeTTqï<äì ≈£L&Ü ‘Ó*j·T<äT.
qe÷CŸ n+fÒ »qà\T e<äT›, yÓ÷ø£åeTT ø±yê\ì #Ó|üŒ&ÉeTì ‘Ó*j·T<äT.
qe÷CŸ n+fÒ ÁbÕs¡úq nì e÷Á‘·y˚T ‘Ó\TdüT.
á Äj·T‘Y˝À eTTK´yÓTÆq |òüT≥ºeTT @eTq>±! |ü]dæú‘·T\ô|’
MTs¡T dü+‘·è|æÔ #Ó+~q MT<ä≥ n˙, <ëìH˚ XÊ+‹uÛÑÁ<ä‘·\T HÓ\ø=qï
‘·sê«‘· n˙, eTs=ø£ Á>∑+<∏äeTT˝À |ü]dæú‘·T\T ≈£î<äT≥ |ü&çq ‘·sê«‘·j·T˙
Áyêdæj·TTHêïs¡T. Ç≥T¢ ˇπø $wüj·TeTTH˚ ˇø=ÿø£ÿs¡T ˇø=ÿø£ÿ $<ÛäeTT>±
#Ó|æŒj·TTHêïs¡T. Ç~ m˝≤ ñ+<ä+fÒ ãj·T≥ Á|ü|ü+#·eTT˝À >=&Ée\T
»]–q|ü&ÉT b˛©düTyês¡T ø£s÷¡ Œ¤´ $~Û+∫q ‘·sê«‘· |ü]dæ‘ú T· \T #·\㢠&ç,
XÊ+‹uÛÑÁ<ä‘·\T ≈£î<äT≥ |ü&çq|ü&ÉT ø£s¡÷Œ¤´ ‘=\–+#˚ ø±s¡´eTTqT
Ä˝À∫+∫ m≥T¢ #˚j·Te˝…H√ nfÒ¢ Çø£ÿ&É ˇø£ eTìwæ ªqe÷CŸqT
HÓ\ø=\Œ&ÉeTTμ nqT ø±s¡´eTT #˚j·Te\dæj·TTqï~. qe÷CŸqT eTìwæ
Á|ü‘˚´ø£eTT>± HÓ˝ø=\Œ&Éy˚T$T≥ì me]ø£sTTHê Á|üX¯ï sê>∑\<äT. Ç<˚
Äj·T‘Y˝ÀH˚ qe÷CŸqT #˚dqæ ‘·sê«‘· ì\T#·THêï, ≈£Ls¡TÃ+&çHê, |üsT¡ +&çHê
n˝≤¢V≤t H˚ ‘·\#·Tø=eTàì #ÓbÕŒs¡T. yÓTT<ä≥ qe÷CŸ #˚dqæ ‘·sê«‘· n˝≤¢V≤t H˚
düà]+#·eTì #ÓbÕŒs¡T ø£<ë! n|ü&ÉT n+<ä]‘√ ø£*dæ ìØí‘· düeTj·TeTT˝À
qe÷CŸ #˚XÊs¡T ø£<ë! yÓTT<ä≥ #˚dqæ ~ qe÷CŸ nsTTq|ü&ÉT s¬ +&Éee÷s¡T
|ü]dæú‘·T\T nqT≈£L*+∫q|ü&ÉT qe÷CŸqT kÕú|æ+#·&ÉeTT ˝Òø£
HÓ\ø=\Œ&ÉeTT n+fÒ @$T{Ï? ì»eTT #Ó|挑˚ Ä#·]+#·&ÉeTT y˚s¡T,
kÕú|æ+#·&ÉeTT y˚s¡T. ñqï <ëìì Ä#·]+#·e#·TÃqT. ˝Òì<ëìì
kÕú|æ+#·e#·TÃqT. n˝≤π> ñqï <ëìì HÓs¡y˚s¡Ãe#·TÃqT, ˝Òì<ëìì
HÓ\ø=\Œe#·TÃqT. ìØí‘· düeTj·TeTT˝À n+<äs÷¡ ø£*dæ kÕeT÷Væ≤ø£eTT>±
qe÷EqT #˚jT· e#·TÃqT, HÓsy¡ s˚ á e#·TÃqT. n+‘·es¡≈î£ ˝Òì Áø=‘·<Ô ëìì
18 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
nsTT‘˚ HÓ\ø=\Œ&ÉeTT, kÕú|æ+#·&ÉeTT #˚j·Te#·TÃqT. (4`103)
yêø£´eTT˝À #Ó|æŒq düe÷#ês¡eTTqT ã{Ϻ #·÷ùdÔ n+‘·es¡≈£î mes¡÷
#˚j·Tì <ëìì, ìØí‘· düeTj·TeTT ˝Òì<ëìì Á|ü‘˚´ø£eTT>± #˚j·TeTì
#Ó|üŒ&Éy˚T ø£<ë! n˝≤ Áø=‘·Ô qe÷CŸqT HÓ\ø=\Œ&ÉeTT n+fÒ @$T{Ï?
n˙ï nqT≈£L*+∫q|ü&ÉT n+fÒ Ç‘·s¡T\‘√ @ ù|N\T sêq|ü&ÉT,
kÕqT≈£L\yÓTÆq düeTj·TeTT˝À HÓ\ø=\Œã&ÉT qe÷CŸ m˝≤ ñ+≥T+~?
nqï~ ô|<ä› Á|üX¯ï>± $T*–b˛e⁄#·Tqï~.
á yêø£´eTT dü÷ø£åà (eTT‘·cÕ_Vü‰‘Y) yêø£´eTT ≈£L&Ü ø±<äT.
dü÷ú\ yêø£´eTT>±H˚ #Ó|üŒã&çj·TTqï~. n≥Te+≥|ü&ÉT »yêãT
#Ó|Œü &ÉeTT˝À ≈£L&Ü düT\uÛeÑ TT>± j·TT+&ÉTqT. dü÷\ú yêø£´eTT˝Àì ns¡eú TT
ø£+{ÏøÏ ø£ì|æ+#·Tq≥T¢>±H˚ j·TT+&ÉTqT. qe÷CŸ nq>± ÁbÕs¡úqj·Tì
n+<ä]ø° ‘Ó\TdüT. Ä ÁbÕs¡qú qT ø=+<äsT¡ eTTd”y¢ Té ô|<ä\› T, C≤„q |ü]XÀ<Ûqä
#˚dæq yês¡T eT÷&ÉT uÛ≤>∑eTT\T>± $uÛÑõ+∫ #ÓbÕŒs¡T. ªªn+‹eT <Óe’
Á>∑+<∏äeTT KTsYÄHéμμ˝À ªªn˝Ÿ bòÕ‹Vü‰μμ yÓTT<ä{Ï dü÷sê qe÷CŸ˝À
|ü]+ƒ #·&eÉ TT eTTd”y¢ Té \≈£î n+<ä]ø° ‘Ó\TdüT. nø£ÿ&É Ä dü÷sê˝À j·TTqï
@&ÉT Äj·T‘Y\ $es¡eTT #Ó|üŒ&ÉeTT˝À yê] n_ÛÁbÕj·TeTT\qT Ç˝≤
#ÓbÕŒs¡T. Ç~ KTsYÄHé Á>∑+<∏eä TT qT+&ç ùdø£]+∫ #Ó|ü #·Tqï<˚. qe÷CŸ
#˚j·T&ÉeTT n+fÒ bòÕ‹Vü‰ dü÷sê˝Àì @&ÉT Äj·T‘Y\qT |ü]ƒ+#·&Éy˚Tj·Tì
#Ó|üŒe#·TÃqT. n˝≤ |ü]ƒ+#·T qe÷CŸ Hê\T>∑T s¡ø£eTT\T ø£\<äT.
1) HÓeTà~>± #˚ùd qe÷CŸ dæÁØ qe÷E 2) _>∑Zs¡>± #˚ùd~ »Vt≤Ø
qe÷E. 3) $~Û>± #˚ùd~ |òüsY® qe÷E. 4) dü«#·Ã¤+<äeTT>± #˚ùd~
q|òæ˝Ÿ qe÷E.
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 19
qe÷CŸqT ‘ÍV”≤<é (@πøX¯«s√bÕdüq) j·Tì nqe#·TÃqT.
@πøX¯«s√bÕdüq eT÷&ÉT s¡ø£eTT\T >∑\<äì #Ó|üŒe#·TÃqT. Ä eT÷&ÉT
s¡ø£eTT\H˚ á $<ÛäeTT>± eTTd”¢yéT ô|<ä›\T #Ó|ü#·THêïs¡T. 1) ‘ÍVæ≤<˚
s¡Tã÷_j·T‘Y 2) ‘ÍV”≤<˚ ñ\÷Væ≤j·T‘Y 3) ‘ÍVæ≤<˚ nkÕà e dæbòÕ‘Y nì
n+≥THêïs¡T. n+<äT˝À 1) ‘ÍVæ≤<Ó s¡Tã÷_j·÷‘Y nq>±! á yÓTT‘·ÔeTT
$XÊ«ìøÏ düèwæø˜ s£ ,Ô¡ j·T»e÷ì, b˛wü≈î£ &ÉT, ø£ìô|≥Tºø=ì ñqïyê&ÉT, eP´Vü≤
s¡#s· TT‘· n˝≤¢V≤t e÷Á‘·yT˚ j·Tì ns¡eú TT. 2) ‘ÍV”≤<˚ ñ\÷Væ≤j·T‘Y nq>±!
nìï s¡ø±\ Äsê<Ûäq\≈£î, <ëkÕ´\≈£î, y˚&ÉTø√fi¯¢≈£î ns¡TΩ&ÉT n˝≤¢Vt≤
e÷Á‘·y˚T. 3) ‘ÍVæ≤<˚ nkÕàe dæbòÕ‘Y nq>±! KTsYÄHé, Vü‰BdüT\˝À
n˝≤¢Vt≤ >∑T]+∫ #Ó|üŒã&çq >∑TD >∑D≤\qT \ø£å´D≤\qT @e÷Á‘·eTT
eÁø°ø£]+#·≈£î+&Ü yê{Ï˝À m˝≤+{Ï e÷s¡TŒ\T #˚s¡TŒ\T #˚j·T≈£î+&Ü
j·T<∏ë‘·<∏äeTT>± n˝≤¢Vt≤qT n+^ø£]+#·&ÉeTT nì #Ó|üŒe#·TÃqT.
á eT÷&ÉT <˚e⁄ì $<ÛëHê\˝À <˚e⁄ì ÁbÕs¡qú qT >∑T]+∫ #Ó|Œæ q~
‘ÍV”≤<Ó ñ\÷Væ≤j·T‘Y nqTq~. n+<äT˝À Äsê<ÛäqqT >∑T]+∫ #ÓbÕŒs¡T.
Äsê<ÛäqqT >∑T]+∫ ªªn+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT KTsYÄHéμμ nqT ‘Ó\T>∑T
nqTyê<äeTT˝À #Ó|æŒq~ Ç˝≤ ø£\<äT. me¬s’Hê ˇø£ Á|ü‘˚´ø£ e´øÏÔ
yÓT|üø√düeTT ˝Òø£ n‘·ì Á|üdqü ï‘· ø=s¡≈î£ ÁbÕ≈£î˝≤&ÉT#·÷ n‘·ì Á|üdqü ï‘·
˝Ò≈£î+&Ü b˛‘·T+<˚yÓ÷qqT uÛÑj·TeTT‘√ #˚ùd Á|ü‹ |ü˙ Äsê<Ûäq >±H˚
uÛ≤$+#·ã&ÉT‘·T+~. n+<äT#˚‘· qe÷CŸ, s√C≤, Vü≤CŸ, »ø±‘Y e+{Ï
ÁøÏj·T\T e÷Á‘·y˚T Äsê<Ûäq\T ø±e⁄. ˇø±H=ø£ Á|ü‘˚´ø£ ndæÔ‘·«+ m<äT≥
nuÛÑ´]ú+#·Tø√e&ÉeTT n‘·ì ù|s¡ ÁyÓTT≈£îÿø√e&ÉeTT, yÓTT≈£îÿã&ÉT\T rs¡TÃ
ø√e&ÉeTT, n‘·ì m<äT≥ ãT~∆>± #˚‘·T\T ø£≥Tºø=ì ì\ã&É&ÉeTT, n‘·ì
#·T≥÷º Á|ü<äø£åD #˚j·T&ÉeTT, n‘·ì düeTø£åeTT˝À uÛÑj·TuÛÑ≈£îÔ\T
20 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
Á|ü<ä]Ù+#·&ÉeTT, n‘·qT ‘·eTπø<äsTTHê nqTÁ>∑Væ≤kÕÔ&˚yÓ÷qì ÄX¯>±
ìØøÏå+#·&ÉeTT Çe˙ï Äsê<Ûäq (Çu≤<ä‘Y) >±H˚ ˝…øÏÿ+#·ã&ÉT‘êsTT.
Ç<ä+‘ê #·÷ùdÔ Çìï $<ÛäeTT\ #˚j·TT ÁøÏj·T\T n˙ï Äsê<Ûäq˝Ò,
ÁbÕs¡qú ˝Ò nsTTq|ü&ÉT H˚&TÉ eTTd”y¢ Té \T #˚jT· T qe÷CŸø±˙, Væ≤+<äTe⁄\T
#˚j·TT Á|ü<äø£åD\T, |üP»\T>±˙, Ŭø’düúe⁄\T #˚j·TT ÁbÕs¡úq\T>±˙
n˙ï ‘ÍV”≤<Ó ñ\÷Væ≤j·T‘Y≈£î dü+ã+~Û+∫qeìj˚T #Ó|üŒe#·TÃqT.
n≥Te+≥|ü&ÉT Væ≤+<äTe⁄\ Äsê<Ûqä \ø£+fÒ eTTd”y¢ Té \ qe÷CŸ >=|üŒ<ä˙,
eTTd”¢yéT\ qe÷CŸ ø£+fÒ Å¬ø’düúe⁄\ ÁbÕs¡úq >=|üŒ<ä˙ #Ó|ü≥≈£î M\T˝Ò<äT.
n˙ï ˇø£ ø√e≈£î #Ó+~qy˚j·T˙, n+<ä] ñ<˚›X¯´eTT ˇø£ÿfÒj·T˙
‘Ó*j·TT#·Tqï~. 4`103e Äj·T‘YqT nqTdü]+∫ #·÷ùd,Ô nø£ÿ&É n˝≤¢V≤t
(<˚e⁄&ÉT) #Ó|æŒq $<ÛëqeTTqT >∑eTì+∫‘˚ MTs¡T #˚j·TT ÄX¯|üP]‘·,
kÕ«s¡ú|üP]‘· qe÷CŸ\ø£+fÒ, Äsê<Ûäq\ø£+fÒ, ÁbÕs¡úq\ø£+fÒ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq
qe÷CŸ ˇø£{Ï ø£\<äì #Ó|üŒ&ÉyÓTÆq~. nsTT‘˚ MTs¡T Ç|ü&ÉT
n\yê≥T|ü&çq qe÷CŸ\qT Äsê<Ûäq Áø£eTeTT\qT, ÁbÕs¡úq\qT
e<ä\≈£î+&Ü #˚düTø=eTàì #Ó|üŒ&Éy˚T ø±ø£, MTs¡T @~ #˚dæHê <ëìø£+fÒ
>=|üŒ~ <˚e⁄ì düàs¡D. n+<äTe\q MTs¡T qe÷CŸqT düeTj·÷qT
≈£L\eTT>±, kÕeT÷Væ≤ø£eTT>± MTs¡T nqTø=qï≥T¢ #˚dqæ ‘·sê«‘· <˚e⁄ìï
(n˝≤¢V≤t qT) düà]+#·T#·÷ ñ+&É+&ç nì #ÓbÕŒ&ÉT. n˝≤¢V≤t qT düà]+#·T≥
ì\T#·T+&çHê, ≈£Ls¡TÃ+&çHê, |üs¡T+&çHê #˚j·Te\dæj·TTqï~. Bììã{Ϻ
#· ÷ ùdÔ eTìwæ m\¢ | ü  &É ÷ eT÷&É T s¡ ø £ e TT\ ñ+≥÷ ø±\eTT
>∑&ÉT|ü⁄#·T+&ÉTqT. ì\ã&çjÓÆTHê ñ+&ÉTqT. ˝Òø£ ≈£Ls¡TÃì nsTTHê
ñ+&ÉTqT. á ¬s+&ÉT ˝Òø£b˛‘˚ |üs¡T+&ç nsTTHê ñ+&ÉTqT. á eT÷&ÉT
dæú‘·T\˝À eTìwæ @<√ ˇø£ dæú‹˝À m\¢|ü&É÷ ñ+&ÉTqT. BìÁ|üø±s¡eTT
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 19
qe÷CŸqT ‘ÍV”≤<é (@πøX¯«s√bÕdüq) j·Tì nqe#·TÃqT.
@πøX¯«s√bÕdüq eT÷&ÉT s¡ø£eTT\T >∑\<äì #Ó|üŒe#·TÃqT. Ä eT÷&ÉT
s¡ø£eTT\H˚ á $<ÛäeTT>± eTTd”¢yéT ô|<ä›\T #Ó|ü#·THêïs¡T. 1) ‘ÍVæ≤<˚
s¡Tã÷_j·T‘Y 2) ‘ÍV”≤<˚ ñ\÷Væ≤j·T‘Y 3) ‘ÍVæ≤<˚ nkÕà e dæbòÕ‘Y nì
n+≥THêïs¡T. n+<äT˝À 1) ‘ÍVæ≤<Ó s¡Tã÷_j·÷‘Y nq>±! á yÓTT‘·ÔeTT
$XÊ«ìøÏ düèwæø˜ s£ ,Ô¡ j·T»e÷ì, b˛wü≈î£ &ÉT, ø£ìô|≥Tºø=ì ñqïyê&ÉT, eP´Vü≤
s¡#s· TT‘· n˝≤¢V≤t e÷Á‘·yT˚ j·Tì ns¡eú TT. 2) ‘ÍV”≤<˚ ñ\÷Væ≤j·T‘Y nq>±!
nìï s¡ø±\ Äsê<Ûäq\≈£î, <ëkÕ´\≈£î, y˚&ÉTø√fi¯¢≈£î ns¡TΩ&ÉT n˝≤¢Vt≤
e÷Á‘·y˚T. 3) ‘ÍVæ≤<˚ nkÕàe dæbòÕ‘Y nq>±! KTsYÄHé, Vü‰BdüT\˝À
n˝≤¢Vt≤ >∑T]+∫ #Ó|üŒã&çq >∑TD >∑D≤\qT \ø£å´D≤\qT @e÷Á‘·eTT
eÁø°ø£]+#·≈£î+&Ü yê{Ï˝À m˝≤+{Ï e÷s¡TŒ\T #˚s¡TŒ\T #˚j·T≈£î+&Ü
j·T<∏ë‘·<∏äeTT>± n˝≤¢Vt≤qT n+^ø£]+#·&ÉeTT nì #Ó|üŒe#·TÃqT.
á eT÷&ÉT <˚e⁄ì $<ÛëHê\˝À <˚e⁄ì ÁbÕs¡qú qT >∑T]+∫ #Ó|Œæ q~
‘ÍV”≤<Ó ñ\÷Væ≤j·T‘Y nqTq~. n+<äT˝À Äsê<ÛäqqT >∑T]+∫ #ÓbÕŒs¡T.
Äsê<ÛäqqT >∑T]+∫ ªªn+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT KTsYÄHéμμ nqT ‘Ó\T>∑T
nqTyê<äeTT˝À #Ó|æŒq~ Ç˝≤ ø£\<äT. me¬s’Hê ˇø£ Á|ü‘˚´ø£ e´øÏÔ
yÓT|üø√düeTT ˝Òø£ n‘·ì Á|üdqü ï‘· ø=s¡≈î£ ÁbÕ≈£î˝≤&ÉT#·÷ n‘·ì Á|üdqü ï‘·
˝Ò≈£î+&Ü b˛‘·T+<˚yÓ÷qqT uÛÑj·TeTT‘√ #˚ùd Á|ü‹ |ü˙ Äsê<Ûäq >±H˚
uÛ≤$+#·ã&ÉT‘·T+~. n+<äT#˚‘· qe÷CŸ, s√C≤, Vü≤CŸ, »ø±‘Y e+{Ï
ÁøÏj·T\T e÷Á‘·y˚T Äsê<Ûäq\T ø±e⁄. ˇø±H=ø£ Á|ü‘˚´ø£ ndæÔ‘·«+ m<äT≥
nuÛÑ´]ú+#·Tø√e&ÉeTT n‘·ì ù|s¡ ÁyÓTT≈£îÿø√e&ÉeTT, yÓTT≈£îÿã&ÉT\T rs¡TÃ
ø√e&ÉeTT, n‘·ì m<äT≥ ãT~∆>± #˚‘·T\T ø£≥Tºø=ì ì\ã&É&ÉeTT, n‘·ì
#·T≥÷º Á|ü<äø£åD #˚j·T&ÉeTT, n‘·ì düeTø£åeTT˝À uÛÑj·TuÛÑ≈£îÔ\T
20 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
Á|ü<ä]Ù+#·&ÉeTT, n‘·qT ‘·eTπø<äsTTHê nqTÁ>∑Væ≤kÕÔ&˚yÓ÷qì ÄX¯>±
ìØøÏå+#·&ÉeTT Çe˙ï Äsê<Ûäq (Çu≤<ä‘Y) >±H˚ ˝…øÏÿ+#·ã&ÉT‘êsTT.
Ç<ä+‘ê #·÷ùdÔ Çìï $<ÛäeTT\ #˚j·TT ÁøÏj·T\T n˙ï Äsê<Ûäq˝Ò,
ÁbÕs¡qú ˝Ò nsTTq|ü&ÉT H˚&TÉ eTTd”y¢ Té \T #˚jT· T qe÷CŸø±˙, Væ≤+<äTe⁄\T
#˚j·TT Á|ü<äø£åD\T, |üP»\T>±˙, Ŭø’düúe⁄\T #˚j·TT ÁbÕs¡úq\T>±˙
n˙ï ‘ÍV”≤<Ó ñ\÷Væ≤j·T‘Y≈£î dü+ã+~Û+∫qeìj˚T #Ó|üŒe#·TÃqT.
n≥Te+≥|ü&ÉT Væ≤+<äTe⁄\ Äsê<Ûqä \ø£+fÒ eTTd”y¢ Té \ qe÷CŸ >=|üŒ<ä˙,
eTTd”¢yéT\ qe÷CŸ ø£+fÒ Å¬ø’düúe⁄\ ÁbÕs¡úq >=|üŒ<ä˙ #Ó|ü≥≈£î M\T˝Ò<äT.
n˙ï ˇø£ ø√e≈£î #Ó+~qy˚j·T˙, n+<ä] ñ<˚›X¯´eTT ˇø£ÿfÒj·T˙
‘Ó*j·TT#·Tqï~. 4`103e Äj·T‘YqT nqTdü]+∫ #·÷ùd,Ô nø£ÿ&É n˝≤¢V≤t
(<˚e⁄&ÉT) #Ó|æŒq $<ÛëqeTTqT >∑eTì+∫‘˚ MTs¡T #˚j·TT ÄX¯|üP]‘·,
kÕ«s¡ú|üP]‘· qe÷CŸ\ø£+fÒ, Äsê<Ûäq\ø£+fÒ, ÁbÕs¡úq\ø£+fÒ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq
qe÷CŸ ˇø£{Ï ø£\<äì #Ó|üŒ&ÉyÓTÆq~. nsTT‘˚ MTs¡T Ç|ü&ÉT
n\yê≥T|ü&çq qe÷CŸ\qT Äsê<Ûäq Áø£eTeTT\qT, ÁbÕs¡úq\qT
e<ä\≈£î+&Ü #˚düTø=eTàì #Ó|üŒ&Éy˚T ø±ø£, MTs¡T @~ #˚dæHê <ëìø£+fÒ
>=|üŒ~ <˚e⁄ì düàs¡D. n+<äTe\q MTs¡T qe÷CŸqT düeTj·÷qT
≈£L\eTT>±, kÕeT÷Væ≤ø£eTT>± MTs¡T nqTø=qï≥T¢ #˚dqæ ‘·sê«‘· <˚e⁄ìï
(n˝≤¢V≤t qT) düà]+#·T#·÷ ñ+&É+&ç nì #ÓbÕŒ&ÉT. n˝≤¢V≤t qT düà]+#·T≥
ì\T#·T+&çHê, ≈£Ls¡TÃ+&çHê, |üs¡T+&çHê #˚j·Te\dæj·TTqï~. Bììã{Ϻ
#· ÷ ùdÔ eTìwæ m\¢ | ü  &É ÷ eT÷&É T s¡ ø £ e TT\ ñ+≥÷ ø±\eTT
>∑&ÉT|ü⁄#·T+&ÉTqT. ì\ã&çjÓÆTHê ñ+&ÉTqT. ˝Òø£ ≈£Ls¡TÃì nsTTHê
ñ+&ÉTqT. á ¬s+&ÉT ˝Òø£b˛‘˚ |üs¡T+&ç nsTTHê ñ+&ÉTqT. á eT÷&ÉT
dæú‘·T\˝À eTìwæ @<√ ˇø£ dæú‹˝À m\¢|ü&É÷ ñ+&ÉTqT. BìÁ|üø±s¡eTT
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 21
eTìwæ m≥T¢+&çHê, mø£ÿ&ÉT+&çHê, @$T #˚jT· T#·T+&çHê, n˝≤¢V≤t H˚ (<˚e⁄H˚ï)
düà]+#·Tø=+≥÷ ñ+&Ée˝…qì #ÓbÕŒs¡T. nsTT‘˚ n~ kÕ<Ûä´eTTø±ì
|üì. ì\ã&çq|ü&ÉT>±˙, ≈£Ls¡TÃqï|ü&ÉT>±˙ eTìwæ Á|ü|+ü #· |üqT\˝À
\>∑ïyÓTÆ ñ+&ÉTqT. |ü&ÉTø=qï|ü&ÉT |üqT\T ˝Òø£b˛sTTHê ìÁ<ä˝ÀìøÏ
b˛e⁄qT. n+<äTe\q ì\T#·Tqï|ü&ÉT, ≈£Ls¡TÃqï|ü&ÉT, |ü&TÉ ø=qï|ü&ÉT
eT÷&ÉT ø±\eTT\˝À eTìwæ <˚e⁄ìï C≤„|üø£eTT #˚düTø√˝Ò&ÉT.
n˝≤ X¯Øs¡eTT eT÷&ÉT dæ‘ú T· \˝À j·TTqï|ü&ÉT ≈£L&Ü MT Äsê<Ûqä
nsTTb˛sTTq ‘·sê«‘· <˚e⁄ìï düà]+#·eTì #ÓbÕŒ&ÉT n+fÒ n+‘·es¡≈£î
MTs¡T #˚dæq Äsê<Ûäq (qe÷E) <˚e⁄ìøÏ dü+ã+<ÛäeTT ˝Òì<äH˚>± ns¡úeTT.
Ä e÷≥qT <˚e⁄&˚ dü«j·TeTT>± #Ó|æŒq≥T¢ ø£\<äT. n+‘·≈£îeTT+<äT
#˚dæq qe÷E düÁø£eTeTsTTq<˚ nsTT‘˚, n~ ì»yÓTÆq <Ó’e Äsê<ÛäH˚
nsTT‘˚, MTs¡T qe÷E #˚dæq ‘·sê«‘· ì\ã&çHê, ≈£Ls¡TÃHêï, |üs¡T+&çHê
<˚e⁄ìï düà]+#·Tø√eTì n˝≤¢Vt≤ #Óù|Œyê&ÉT ø±<äT. n˝≤ #ÓbÕŒ&ÉT n+fÒ
eTqTwüß\T #˚ùd qe÷E Hê≈£î ÇwüºeTT ˝Òì<äH˚>± ns¡úeTT. n+<äTe\q
me]‘√q÷, @ Ä≥+ø£eTT ˝Òq|ü&ÉT, ˙≈£î |ü]dæú‘·T\T nqT≈£L*+∫
q|ü&ÉT ˙e⁄ #˚ùd qe÷E n+<ä]ø° ÇwüºeTT ˝Òì<Ó’Hê Áø=‘·Ô~ n>∑T≥
e\q yê] e\q e´‹πsK‘· ˝Òq|ü&ÉT, XÊ+‹uÛÑ<äÁ‘·\T ñqï|ü&ÉT,
Ç‘·s¡T\ $s√<ÛäeTT ˝Òq|ü&ÉT, n˙ï düÁø£eTeTT>± nqT≈£L\eTT>±
j·TTqï|ü&ÉT ˙e⁄ qe÷EqT HÓ\ø=\TŒeTT ˝Òø£ kÕú|æ+#·TeTT nì
#ÓbÕŒ&ÉT. n˝≤ #Ó|üŒ&ÉeTT e\q <˚e⁄ìøÏ ÇwüºeTsTTq qe÷E y˚πs
@<√ ñqï<äì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. 4`103e Äj·T‘Y˝À ˙e⁄ Á|ü‘˚´ø£eTT>±
qe÷EqT HÓ\ø=\TŒeTì #Ó|æŒHê n~ |òü˝≤Hê $<ÛäeTT>± ñ+&ÉTqì
#Ó|üŒ˝Ò<äT. m+<äTø£q>±! n~ eTìwæ <˚e⁄ì C≤„qeTTqTã{Ϻ dü«j·TeTT>±
22 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
ns¡úeTT #˚düTø√e\dæj·TTqï~. n+<äTe\q <˚e⁄&ÉT ‘·q qe÷EqT
>∑T]+∫ #Ó|üŒ˝Ò<äT. n~ eTìwæ e´øÏÔ>∑‘· C≤„qeTTqTã{Ϻ j·TT+&ÉTqT.
n+‘˚ø±ø£ eTT+<äT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT\T nsTTq ‘Ísê‘·T, Ç+J\T
Á>∑+<∏eä TT\˝À ndü\sTTq Äsê<Ûqä (qe÷EqT) >∑T]+∫ #Ó|Œæ j·TTHêïs¡T.
(5`68)e yêø£´eTT Á|üø±s¡eTT eT÷&ÉT <Ó’e Á>∑+<∏äeTT\qT J$‘·eTT˝À
HÓ\ø=*Œq yêìøÏ ndü\sTTq qe÷EqT >∑T]+∫ ‘Ó*j·TTqT.
n+<äTe\q n˝≤¢Vt≤ Á|ü‘˚´øÏ+∫ Äj·Tq dü«j·TeTT>± @MT #Ó|üŒ˝Ò<äT.
(5`68) ªªz Á|üeø±Ô yê]øÏ #Ó|ü, Á>∑+<∏äeVüQ˝≤sê! MTs¡T
‘Ísê‘·TqT, Ç+J\TqT, MT |Á uü TÑÛ e⁄ ‘·s|¡ ⁄ü q MTe<ä≈› î£ |ü+|üã&çq
<ëìì (KTsYÄHéqT) MT J$‘ê\˝À HÓ\ø=\Œq+‘·es¡≈£î MTs¡T
@ <Ûäs¡àeTTô|’Hê ˝ÒqfÒ¢.μμ
Çø£ÿ&É #Ó|æŒq≥T¢ eT÷&ÉT <Ó’e Á>∑+<∏äeTT\T #·<äeìyês¡T @
<Ûäs¡àeTT˝À ˝ÒqfÒ¢j·Tì #Ó|üŒ>±, @ eT‘·düTú&ÉsTTHê eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T
#·~$j·TT+fÒ ndü\sTTq qe÷EqT >∑T]+∫ ‘Ó*j·TTqT. n˝≤ ‘Ó*dæq
yê&ÉT $T>∑‘êyês¡T <˚e⁄ìï ˇø£{Ï ø=]‘˚, ‘êqT eTs=ø£{Ï ø√s¡TqT. yês¡T
ø√]q~ M&ÉT ø√s¡&ÉT, M&ÉT ø√]q~ yês¡T ø√s¡s¡T. n<˚ $wüj·TeTTqT
#Ó|ü #·÷ dü÷sê Hê\T>∑T Äj·T‘Y 104 ˝À Ç˝≤ #Ó|ü #·THêïs¡T #·÷&É+&ç.
(4`104) ªªyê]ì yÓ+ã&ç+#·&ÉeTT˝À @e÷Á‘·eTT ã\V”≤q‘·qT
|Á <ü ]ä Ù+#·ø+£ &ç. ˇø£yfi˚ ¯ MTs¡T n$ÁXÊ+‘·eTT>± ñHêïs¡qTø=+fÒ
MT e÷~]>±H˚ yês¡T ≈£L&Ü n$ÁXÊ+‘·eTT>± ñHêïs¡T. ô|’>±
n˝≤¢Vt≤qT+∫ yês¡T Ä•+#·ì yê{Ïì MTs¡T Ä•düTÔHêïs¡T.
n˝≤¢Vt≤ n˙ï ‘Ó*dæqyê&ÉT, $y˚#·Hê|üs¡T&ÉT.μμ
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 21
eTìwæ m≥T¢+&çHê, mø£ÿ&ÉT+&çHê, @$T #˚jT· T#·T+&çHê, n˝≤¢V≤t H˚ (<˚e⁄H˚ï)
düà]+#·Tø=+≥÷ ñ+&Ée˝…qì #ÓbÕŒs¡T. nsTT‘˚ n~ kÕ<Ûä´eTTø±ì
|üì. ì\ã&çq|ü&ÉT>±˙, ≈£Ls¡TÃqï|ü&ÉT>±˙ eTìwæ Á|ü|+ü #· |üqT\˝À
\>∑ïyÓTÆ ñ+&ÉTqT. |ü&ÉTø=qï|ü&ÉT |üqT\T ˝Òø£b˛sTTHê ìÁ<ä˝ÀìøÏ
b˛e⁄qT. n+<äTe\q ì\T#·Tqï|ü&ÉT, ≈£Ls¡TÃqï|ü&ÉT, |ü&TÉ ø=qï|ü&ÉT
eT÷&ÉT ø±\eTT\˝À eTìwæ <˚e⁄ìï C≤„|üø£eTT #˚düTø√˝Ò&ÉT.
n˝≤ X¯Øs¡eTT eT÷&ÉT dæ‘ú T· \˝À j·TTqï|ü&ÉT ≈£L&Ü MT Äsê<Ûqä
nsTTb˛sTTq ‘·sê«‘· <˚e⁄ìï düà]+#·eTì #ÓbÕŒ&ÉT n+fÒ n+‘·es¡≈£î
MTs¡T #˚dæq Äsê<Ûäq (qe÷E) <˚e⁄ìøÏ dü+ã+<ÛäeTT ˝Òì<äH˚>± ns¡úeTT.
Ä e÷≥qT <˚e⁄&˚ dü«j·TeTT>± #Ó|æŒq≥T¢ ø£\<äT. n+‘·≈£îeTT+<äT
#˚dæq qe÷E düÁø£eTeTsTTq<˚ nsTT‘˚, n~ ì»yÓTÆq <Ó’e Äsê<ÛäH˚
nsTT‘˚, MTs¡T qe÷E #˚dæq ‘·sê«‘· ì\ã&çHê, ≈£Ls¡TÃHêï, |üs¡T+&çHê
<˚e⁄ìï düà]+#·Tø√eTì n˝≤¢Vt≤ #Óù|Œyê&ÉT ø±<äT. n˝≤ #ÓbÕŒ&ÉT n+fÒ
eTqTwüß\T #˚ùd qe÷E Hê≈£î ÇwüºeTT ˝Òì<äH˚>± ns¡úeTT. n+<äTe\q
me]‘√q÷, @ Ä≥+ø£eTT ˝Òq|ü&ÉT, ˙≈£î |ü]dæú‘·T\T nqT≈£L*+∫
q|ü&ÉT ˙e⁄ #˚ùd qe÷E n+<ä]ø° ÇwüºeTT ˝Òì<Ó’Hê Áø=‘·Ô~ n>∑T≥
e\q yê] e\q e´‹πsK‘· ˝Òq|ü&ÉT, XÊ+‹uÛÑ<äÁ‘·\T ñqï|ü&ÉT,
Ç‘·s¡T\ $s√<ÛäeTT ˝Òq|ü&ÉT, n˙ï düÁø£eTeTT>± nqT≈£L\eTT>±
j·TTqï|ü&ÉT ˙e⁄ qe÷EqT HÓ\ø=\TŒeTT ˝Òø£ kÕú|æ+#·TeTT nì
#ÓbÕŒ&ÉT. n˝≤ #Ó|üŒ&ÉeTT e\q <˚e⁄ìøÏ ÇwüºeTsTTq qe÷E y˚πs
@<√ ñqï<äì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. 4`103e Äj·T‘Y˝À ˙e⁄ Á|ü‘˚´ø£eTT>±
qe÷EqT HÓ\ø=\TŒeTì #Ó|æŒHê n~ |òü˝≤Hê $<ÛäeTT>± ñ+&ÉTqì
#Ó|üŒ˝Ò<äT. m+<äTø£q>±! n~ eTìwæ <˚e⁄ì C≤„qeTTqTã{Ϻ dü«j·TeTT>±
22 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
ns¡úeTT #˚düTø√e\dæj·TTqï~. n+<äTe\q <˚e⁄&ÉT ‘·q qe÷EqT
>∑T]+∫ #Ó|üŒ˝Ò<äT. n~ eTìwæ e´øÏÔ>∑‘· C≤„qeTTqTã{Ϻ j·TT+&ÉTqT.
n+‘˚ø±ø£ eTT+<äT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT\T nsTTq ‘Ísê‘·T, Ç+J\T
Á>∑+<∏eä TT\˝À ndü\sTTq Äsê<Ûqä (qe÷EqT) >∑T]+∫ #Ó|Œæ j·TTHêïs¡T.
(5`68)e yêø£´eTT Á|üø±s¡eTT eT÷&ÉT <Ó’e Á>∑+<∏äeTT\qT J$‘·eTT˝À
HÓ\ø=*Œq yêìøÏ ndü\sTTq qe÷EqT >∑T]+∫ ‘Ó*j·TTqT.
n+<äTe\q n˝≤¢Vt≤ Á|ü‘˚´øÏ+∫ Äj·Tq dü«j·TeTT>± @MT #Ó|üŒ˝Ò<äT.
(5`68) ªªz Á|üeø±Ô yê]øÏ #Ó|ü, Á>∑+<∏äeVüQ˝≤sê! MTs¡T
‘Ísê‘·TqT, Ç+J\TqT, MT |Á uü TÑÛ e⁄ ‘·s|¡ ⁄ü q MTe<ä≈› î£ |ü+|üã&çq
<ëìì (KTsYÄHéqT) MT J$‘ê\˝À HÓ\ø=\Œq+‘·es¡≈£î MTs¡T
@ <Ûäs¡àeTTô|’Hê ˝ÒqfÒ¢.μμ
Çø£ÿ&É #Ó|æŒq≥T¢ eT÷&ÉT <Ó’e Á>∑+<∏äeTT\T #·<äeìyês¡T @
<Ûäs¡àeTT˝À ˝ÒqfÒ¢j·Tì #Ó|üŒ>±, @ eT‘·düTú&ÉsTTHê eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T
#·~$j·TT+fÒ ndü\sTTq qe÷EqT >∑T]+∫ ‘Ó*j·TTqT. n˝≤ ‘Ó*dæq
yê&ÉT $T>∑‘êyês¡T <˚e⁄ìï ˇø£{Ï ø=]‘˚, ‘êqT eTs=ø£{Ï ø√s¡TqT. yês¡T
ø√]q~ M&ÉT ø√s¡&ÉT, M&ÉT ø√]q~ yês¡T ø√s¡s¡T. n<˚ $wüj·TeTTqT
#Ó|ü #·÷ dü÷sê Hê\T>∑T Äj·T‘Y 104 ˝À Ç˝≤ #Ó|ü #·THêïs¡T #·÷&É+&ç.
(4`104) ªªyê]ì yÓ+ã&ç+#·&ÉeTT˝À @e÷Á‘·eTT ã\V”≤q‘·qT
|Á <ü ]ä Ù+#·ø+£ &ç. ˇø£yfi˚ ¯ MTs¡T n$ÁXÊ+‘·eTT>± ñHêïs¡qTø=+fÒ
MT e÷~]>±H˚ yês¡T ≈£L&Ü n$ÁXÊ+‘·eTT>± ñHêïs¡T. ô|’>±
n˝≤¢Vt≤qT+∫ yês¡T Ä•+#·ì yê{Ïì MTs¡T Ä•düTÔHêïs¡T.
n˝≤¢Vt≤ n˙ï ‘Ó*dæqyê&ÉT, $y˚#·Hê|üs¡T&ÉT.μμ
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
Çø£ÿ&É 4`103 Á|üø£ÿ Äj·T‘Y˝ÀH˚ 4`104˝À ªyês¡T Ä•+#·ì
yê{Ïì MTs¡T Ä•düTHÔ êïs¡Tμ nì ñqï~. eTTd”y¢ Té \+<äs÷¡ qe÷CŸ #˚dqæ fÒ¢
˙e⁄ ≈£L&Ü qe÷CŸ #˚sTT. n|ü&ÉT yê]øÏ ˙≈£î @MT ‘˚&Ü ˝Ò<äT.
ãj·T≥ |üì>±˙, qe÷CŸ>±˙ #˚jT· &ÉeTT˝À yê] e÷~] ˙e⁄, ˙ e÷~]
yês¡T ñ+<äTs¡T. n<˚ $wüjT· eTTH˚ yêø£´eTT˝À ªyê]ì yÓ+ã&ç+#·&eÉ TT˝À
@e÷Á‘·eTT ã\V”≤q‘·qT Á|ü<ä]Ù+#·ø£+&çμ nì nHêïs¡T. n+‘˚ø±ø£
MTs¡T n$ÁXÊ+‘·eTT>± ñ+fÒ, yês¡T ≈£L&Ü n$ÁXÊ+‘·eTT>± j·TT+<äTs¡ì
#ÓbÕŒs¡T. nìï{Ïø£+fÒ eTTK´yÓTÆq~ @eTq>±! ªyês¡T Ä•+#·ì <ëìì
MTs¡T Ä•+#·T#·THêïs¡Tμ nì ø£\<äT. mes¡T @$T ø√s¡T#·Tqï~ n˝≤¢V≤t ≈£î
u≤>± ‘Ó\TdüT. Äj·Tq $y˚#·q ø£\yê&ÉT. n+<äTe\q mes¡T n&ç–q
<ëìì yê]øÏ ÇkÕÔ&ÉT nì ‘Ó*j·TT#·Tqï~.
Ç|ü&ÉT ndü\T $wüj·÷ìøÏ ekÕÔeTT. 4`103˝À n+<ä]‘√
bÕ≥T qe÷E HÓs¡y˚]Ãq ‘·sê«‘· MT≈£î nqT≈£L\yÓTÆq|ü&ÉT qe÷CŸqT
kÕú|+æ #·+&ç nì yêø£´eTT˝À #Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~. ‘·sê«‘· 4`104˝À n+<ä]‘√
bÕ≥T MTs¡T nìï ø±s¡´eTT\T #˚j·TT#·÷ yê]ø£+fÒ yÓqTø£ |ü&Éø£+&ç
nì e⁄qï~. <ëìÁ|üø±s¡eTT #·÷ùdÔ ˙e⁄, yês¡T n+<äs¡÷ #˚dæqfÒ¢
qe÷CŸ #˚sTT nì #Ó|æŒq≥T¢ ns¡úeT>∑T#·Tqï~. n+‘˚ø±ø£ yês¡TqïfÒ¢
˙e⁄+&ÉT nì #Ó|ü#·÷ ˙e⁄, yês¡+<äs¡÷ ø√s¡ì |üs¡˝Àø£eTTqT ˙e⁄
ø√s¡eTì #Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~. yês¡+<äs÷¡ |üs˝¡ Àø£eTTqT (yÓ÷ø£eå TTqT) m+<äT≈£î
ø√s¡˝Ò<äT nq>±! n+<ä]ø° ÇwüºyÓTÆq~ düTKeTT\qT n+~+#·T dü«s¡Zy˚T
nsTTq+<äTq mes¡T ø√]Hê n+<äs¡÷ dü«s¡ZeTTH˚ ø√s¡T#·THêïs¡T.
n+<äTe\q yês¡T ø√s¡ì <ëìì ˙e⁄ ø√s¡T#·THêïeì #ÓbÕŒs¡T. <˚e⁄&ÉT
$y˚ø£e+‘·T&ÉsTTq <ëìe\q mes¡T ø√]q <ëìì yê]øÏdüTÔHêï&ÉT nì
yêø£´eTT˝À ns¡úeT>∑Tq≥T¢ #ÓbÕŒ&ÉT.
23 24 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
˙≈£î 4`103˝À #Ó|æŒq~ ns¡úeTsTT ì‘·´eTT n+<ä]‘√ bÕ≥T
qe÷E HÓs¡y˚s¡TÃ#·÷ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq qe÷EqT HÓ\ø=*Œ, Ç<˚ ì»yÓTÆq
qe÷»ì ìs¡íj·TeTT #˚dæ Ç‘·s¡T\≈£î #Ó|æŒHê, ˙ e÷≥qT yês¡T
K+&ç+#·≈£î+&Ü, ˙ e÷≥ dü‘·´eTì ìs¡÷|æ+#·T≥≈£î á Á>∑+<∏ëìï |ü+|ü⁄
#·THêïqT. ˙e⁄ dü‘·´eTTqT yê~+#·T, ndü‘·´eTTqT yê~+#·T yê]
Á|üø£ÿq ñ+&Ée<ä›ì n˝≤¢Vt≤ ‘·q yêø£´eTT˝À ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT #·÷&É+&ç.
(4`105) ªªz Á|üeø±Ô! n˝≤¢Vt≤ ˙≈£î #·÷|æq $<ÛäeTT>± ˙e⁄
Á|ü»\ eT<Ûä´ rs¡TŒ #Ój·T´{≤ìøÏ >±qT y˚TeTT ˙yÓ’|ü⁄≈£î á
Á>∑+<∏ëìï dü‘·´eTT‘√ bÕ≥T |ü+bÕeTT. ø£qTø£ Á<√Vü‰ìøÏ bÕ\Œ&˚
yê] yÓ’|ü⁄q yê~>± ì\ã&É≈£î.μμ
á yêø£´eTTqT #·÷ùdÔ qe÷EqT Á|ü‹ s√E Ä#·]+#˚ yê]ø£+fÒ
@<√ ˇø£ s√E Áø=‘·Ô>± ndü˝…’q qe÷EqT HÓ\ø=*Œ Ç<˚ ì»yÓTÆq
qe÷E nì #Ó|挑˚ <ëìøÏ Ä<Ûës¡eTT>± dü‘·´düy˚T‘·eTT>± Á>∑+<∏ëìï
(Á>∑+<∏äyêø±´ìï) |ü+bÕeTT nì #ÓbÕŒs¡T. nsTT‘˚ ˙e⁄ ndü\sTTq
qe÷E Á|üø£ÿH˚ yê~+#·T, ndü\sTTq qe÷E ˝Ò<äT nì <˚e⁄ì e÷≥≈£î
e´‹πsKeTT>± #Ó|ü Á<√Vü‰ìøÏ bÕ\Œ&˚ yê] Á|üø£ÿq yê~+#·≈£î nì
#Ó|üŒ&ÉyÓTÆq~. Hê\Ze dü÷sê˝Àì 103, 104, 105 yêø£´eTT\qT
#·÷∫q ‘·sê«‘· H˚qT ndü\sTTq qe÷E yÓ|’ ⁄ü yê~+#ê\ì nqTø=HêïqT.
yêø£´eTT˝À <˚e⁄&˚ dü«j·TeTT>± Á|ü‹ ~qeTT MTs¡T HÓsy¡ sπ˚ à qe÷Eø£+fÒ
m|ü&√ ˇø£|ü &ÉT ˙≈£î nqT≈£L\eTT ≈£î~]q|ü&ÉT qe÷EqT kÕú|+æ #·T
nì #Ó|æŒq e÷≥Á|üø±s¡eTT ì‘·´eTT qe÷EqT #˚ùdyê] yÓ’|ü⁄ø£+fÒ
qe÷EqT kÕú|æ+#˚yê]yÓ’|ü⁄ yê~kÕÔqT. eTìwæøÏ nedüs¡yÓTÆq~
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
Çø£ÿ&É 4`103 Á|üø£ÿ Äj·T‘Y˝ÀH˚ 4`104˝À ªyês¡T Ä•+#·ì
yê{Ïì MTs¡T Ä•düTHÔ êïs¡Tμ nì ñqï~. eTTd”y¢ Té \+<äs÷¡ qe÷CŸ #˚dqæ fÒ¢
˙e⁄ ≈£L&Ü qe÷CŸ #˚sTT. n|ü&ÉT yê]øÏ ˙≈£î @MT ‘˚&Ü ˝Ò<äT.
ãj·T≥ |üì>±˙, qe÷CŸ>±˙ #˚jT· &ÉeTT˝À yê] e÷~] ˙e⁄, ˙ e÷~]
yês¡T ñ+<äTs¡T. n<˚ $wüjT· eTTH˚ yêø£´eTT˝À ªyê]ì yÓ+ã&ç+#·&eÉ TT˝À
@e÷Á‘·eTT ã\V”≤q‘·qT Á|ü<ä]Ù+#·ø£+&çμ nì nHêïs¡T. n+‘˚ø±ø£
MTs¡T n$ÁXÊ+‘·eTT>± ñ+fÒ, yês¡T ≈£L&Ü n$ÁXÊ+‘·eTT>± j·TT+<äTs¡ì
#ÓbÕŒs¡T. nìï{Ïø£+fÒ eTTK´yÓTÆq~ @eTq>±! ªyês¡T Ä•+#·ì <ëìì
MTs¡T Ä•+#·T#·THêïs¡Tμ nì ø£\<äT. mes¡T @$T ø√s¡T#·Tqï~ n˝≤¢V≤t ≈£î
u≤>± ‘Ó\TdüT. Äj·Tq $y˚#·q ø£\yê&ÉT. n+<äTe\q mes¡T n&ç–q
<ëìì yê]øÏ ÇkÕÔ&ÉT nì ‘Ó*j·TT#·Tqï~.
Ç|ü&ÉT ndü\T $wüj·÷ìøÏ ekÕÔeTT. 4`103˝À n+<ä]‘√
bÕ≥T qe÷E HÓs¡y˚]Ãq ‘·sê«‘· MT≈£î nqT≈£L\yÓTÆq|ü&ÉT qe÷CŸqT
kÕú|+æ #·+&ç nì yêø£´eTT˝À #Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~. ‘·sê«‘· 4`104˝À n+<ä]‘√
bÕ≥T MTs¡T nìï ø±s¡´eTT\T #˚j·TT#·÷ yê]ø£+fÒ yÓqTø£ |ü&Éø£+&ç
nì e⁄qï~. <ëìÁ|üø±s¡eTT #·÷ùdÔ ˙e⁄, yês¡T n+<äs¡÷ #˚dæqfÒ¢
qe÷CŸ #˚sTT nì #Ó|æŒq≥T¢ ns¡úeT>∑T#·Tqï~. n+‘˚ø±ø£ yês¡TqïfÒ¢
˙e⁄+&ÉT nì #Ó|ü#·÷ ˙e⁄, yês¡+<äs¡÷ ø√s¡ì |üs¡˝Àø£eTTqT ˙e⁄
ø√s¡eTì #Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~. yês¡+<äs÷¡ |üs˝¡ Àø£eTTqT (yÓ÷ø£eå TTqT) m+<äT≈£î
ø√s¡˝Ò<äT nq>±! n+<ä]ø° ÇwüºyÓTÆq~ düTKeTT\qT n+~+#·T dü«s¡Zy˚T
nsTTq+<äTq mes¡T ø√]Hê n+<äs¡÷ dü«s¡ZeTTH˚ ø√s¡T#·THêïs¡T.
n+<äTe\q yês¡T ø√s¡ì <ëìì ˙e⁄ ø√s¡T#·THêïeì #ÓbÕŒs¡T. <˚e⁄&ÉT
$y˚ø£e+‘·T&ÉsTTq <ëìe\q mes¡T ø√]q <ëìì yê]øÏdüTÔHêï&ÉT nì
yêø£´eTT˝À ns¡úeT>∑Tq≥T¢ #ÓbÕŒ&ÉT.
23 24 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
˙≈£î 4`103˝À #Ó|æŒq~ ns¡úeTsTT ì‘·´eTT n+<ä]‘√ bÕ≥T
qe÷E HÓs¡y˚s¡TÃ#·÷ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq qe÷EqT HÓ\ø=*Œ, Ç<˚ ì»yÓTÆq
qe÷»ì ìs¡íj·TeTT #˚dæ Ç‘·s¡T\≈£î #Ó|æŒHê, ˙ e÷≥qT yês¡T
K+&ç+#·≈£î+&Ü, ˙ e÷≥ dü‘·´eTì ìs¡÷|æ+#·T≥≈£î á Á>∑+<∏ëìï |ü+|ü⁄
#·THêïqT. ˙e⁄ dü‘·´eTTqT yê~+#·T, ndü‘·´eTTqT yê~+#·T yê]
Á|üø£ÿq ñ+&Ée<ä›ì n˝≤¢Vt≤ ‘·q yêø£´eTT˝À ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT #·÷&É+&ç.
(4`105) ªªz Á|üeø±Ô! n˝≤¢Vt≤ ˙≈£î #·÷|æq $<ÛäeTT>± ˙e⁄
Á|ü»\ eT<Ûä´ rs¡TŒ #Ój·T´{≤ìøÏ >±qT y˚TeTT ˙yÓ’|ü⁄≈£î á
Á>∑+<∏ëìï dü‘·´eTT‘√ bÕ≥T |ü+bÕeTT. ø£qTø£ Á<√Vü‰ìøÏ bÕ\Œ&˚
yê] yÓ’|ü⁄q yê~>± ì\ã&É≈£î.μμ
á yêø£´eTTqT #·÷ùdÔ qe÷EqT Á|ü‹ s√E Ä#·]+#˚ yê]ø£+fÒ
@<√ ˇø£ s√E Áø=‘·Ô>± ndü˝…’q qe÷EqT HÓ\ø=*Œ Ç<˚ ì»yÓTÆq
qe÷E nì #Ó|挑˚ <ëìøÏ Ä<Ûës¡eTT>± dü‘·´düy˚T‘·eTT>± Á>∑+<∏ëìï
(Á>∑+<∏äyêø±´ìï) |ü+bÕeTT nì #ÓbÕŒs¡T. nsTT‘˚ ˙e⁄ ndü\sTTq
qe÷E Á|üø£ÿH˚ yê~+#·T, ndü\sTTq qe÷E ˝Ò<äT nì <˚e⁄ì e÷≥≈£î
e´‹πsKeTT>± #Ó|ü Á<√Vü‰ìøÏ bÕ\Œ&˚ yê] Á|üø£ÿq yê~+#·≈£î nì
#Ó|üŒ&ÉyÓTÆq~. Hê\Ze dü÷sê˝Àì 103, 104, 105 yêø£´eTT\qT
#·÷∫q ‘·sê«‘· H˚qT ndü\sTTq qe÷E yÓ|’ ⁄ü yê~+#ê\ì nqTø=HêïqT.
yêø£´eTT˝À <˚e⁄&˚ dü«j·TeTT>± Á|ü‹ ~qeTT MTs¡T HÓsy¡ sπ˚ à qe÷Eø£+fÒ
m|ü&√ ˇø£|ü &ÉT ˙≈£î nqT≈£L\eTT ≈£î~]q|ü&ÉT qe÷EqT kÕú|+æ #·T
nì #Ó|æŒq e÷≥Á|üø±s¡eTT ì‘·´eTT qe÷EqT #˚ùdyê] yÓ’|ü⁄ø£+fÒ
qe÷EqT kÕú|æ+#˚yê]yÓ’|ü⁄ yê~kÕÔqT. eTìwæøÏ nedüs¡yÓTÆq~
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 25
Á|ü‘˚´ø£eTT>± kÕú|æ+#·ã&˚ qe÷E nì #Ó|ü <˚e⁄ì e÷≥H˚ dü‘·´eTì
H˚q÷ Hêe+‘·T>± #Ó|ü<äTqT.
Á|üX¯ï :` Á|ü|ü+#·eTT˝À ñ+&˚ eTTd”¢yéT\+<äs¡÷ ì‘·´eTT n+<äs¡÷ #˚j·TT
qe÷EH˚ #˚jT· T#·THêïs¡T. n˝≤¢V≤t qe÷CŸqT #˚jT· eTì #ÓbÕŒ&ÉT. ◊<äT
|üP≥\ qe÷CŸ #˚j·TeTì #ÓbÕŒ&ÉT. n+<äTe\q ìØí‘· düeTj·TeTT\˝À
Á|ü‹ ~qeTT ◊<äT|üP≥\ qe÷CŸqT #˚jT· T#·THêïs¡T. Ç~ qe÷CŸ ø±<ë?
»yêãT :` Á|ü‹ ~qeTT n+<äs¡÷ #˚j·TT qe÷CŸqT n+<ä]‘√bÕ≥T
‘·|Œü ø£ #˚jT· eTH˚ yêø£´eTT˝À ≈£L&Ü #ÓbÕŒs¡T. ì‘·´eTT #˚jT· Tq~ qe÷E
ø±<äì y˚TeTT ≈£L&Ü #Ó|üŒ˝Ò<äT. Ç~ #˚dü÷Ô ñ+&˚~. ì‘·´eTT HÓs¡y˚πsÃ
<ëìì HÓs¡y˚s¡TÃ#·÷ ñ+&ÉeTì n˝≤¢Vt≤ #ÓbÕŒ&ÉT. n˝≤ HÓs¡y˚s¡TÃ#·÷
Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq qe÷EqT m\¢y˚fi¯\ #˚j·TT qe÷EqT HÓ\ø=\ŒeTHêï&ÉT.
ì‘·´eTT HÓs¡y˚s¡Tà qe÷Eø£+fÒ @<√ ˇø£ ~qeTT HÓ\ø=\TŒ qe÷E
ÁX‚wü˜eTsTTq<äì #Ó|æŒq≥T¢ ø£\<äT. n+<äTe\q #˚ùd ÁbÕs¡úq (qe÷E)
qT #˚dü÷Ô Áø=‘·Ô qe÷EqT HÓ˝ø=\ŒeTHêï&ÉT.
Á|üX¯ï :` Á|ü‹ ~qeTT #˚ùd qe÷E≈£î Áø=‘·Ô>± HÓ\ø=˝ÒŒ qe÷E≈£î @$T
‘˚&Ü >∑\<äT. ì‘·´eTT #˚ùd qe÷Eqï|ü&ÉT, Áø=‘·Ô <ëì nedüs¡eTT
@$T ñ+≥T+~. Bì˝À ˝Òì~ <ëì˝À @eTT+~?
»yêãT :` 4`103e yêø£´eTT˝À qe÷EqT #˚dæq ‘·sê«‘· ì\ã&çHê,
≈£Ls¡TÃ+&çHê, |üs¡T+&çHê n˝≤¢Vt≤H˚ düà]dü÷Ô ñ+&ÉeTì #ÓbÕŒs¡T ø£<ë!
qe÷E n+fÒ m\¢|ü&É÷ nìï ø±\eTT\˝À <˚e⁄ìï düà]+#·&ÉeTì
#ÓbÕŒ&ÉT. n~ kÕ<Ûä´y˚THê? nì #·÷ùdÔ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq qe÷Ee\¢
26 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
kÕ<Û´ä eTe⁄‘·T+~ >±˙ kÕ<Ûës¡DeTT>± düà]+#·Tø=qT≥≈£î kÕ<Û´ä eTT ø±<äT.
kÕ<Ûës¡DeTT>± ì\ã&ç, ≈£Ls=Ãì, |ü&ÉTø=ì mes¡÷ düà]+#·Tø√˝Òs¡T.
n˝≤ kÕ<Ûä´eTT ø±<äT ø£qTø£, n~ kÕ<Ûä´eT>∑Tq~ Áø=‘·Ô>± kÕú|æ+#·ã&˚
qe÷Eq+<˚ ø£qTø£ Ç‘·s¡T\ e\q @ Çã“+~ ˝Òq|ü&ÉT, ˙≈£î u≤>±
ns¡úeTsTTq|ü&ÉT, Áø=‘·Ô>±j·TT+&ÉT qe÷EqT, Áø=‘·Ô>± #Ó|üŒã&ÉT
qe÷EqT kÕú|æ+#·+&ç nì #ÓbÕŒ&ÉT. Áø=‘·Ô>± kÕú|æ+#·ã&ÉT qe÷E
Á|ü‹ s√E eTTd”¢yéT\+<äs¡÷ #˚j·TT qe÷CŸø£+fÒ #ê˝≤ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq~.
n+<äTe\q Ç~ n~ ø±<äT, n~ Ç~ ø±<äT. n~ n<˚, Ç~ Ç<˚j·Tì
#Ó|üŒe#·TÃqT.
Á|üX¯ï :` KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À (4`103) ˝À HÓs¡y˚s¡Ãã&ÉT qe÷CŸø£+fÒ
HÓ\ø=\Œã&ÉT qe÷CŸ >=|üŒ<äqï≥T¢ #Ó|æŒj·TTHêïs¡T. (4`104) ì‘·´eTT
qe÷E #˚j·TTyês¡T ø√πs <ëìø£+fÒ Áø=‘·Ô>± qe÷EqT kÕú|æ+#˚yês¡T
ø√πs~ y˚s¡T>±j·TT+≥T+~ nì Áø=‘·Ô qe÷E Á|ü‘˚´ø£‘·qT #ê{Ï #ÓbÕŒs¡T.
‘·sê«‘· (4`105) ˝À MTs¡T HÓ\ø=*Œq~ >=|üŒ<äì ‘˚*à rs¡TŒr]Ã
#Ó|æŒHê, $qì yê]øÏ H˚qT Á>∑+<∏äeTTqT ªdü‘·´düy˚T‘·eTT>± kÕø£å´eTT>±
j·TT+&ÉTq≥T¢ |ü+|ü⁄#·THêïqTμ nì #ÓbÕŒ&ÉT. á eT÷&ÉT Äj·T‘Y\T
#·÷#·T≥ e\q Áø=‘·Ô qe÷E ñqï<äì ø=+<ä]øÏ, Áø=‘·Ô qe÷E n+fÒ
@$T{À ø=+<ä]øÏ ns¡eú TsTT ñ+&Ée#·TÃqT. nsTTHê e÷≈£î ns¡eú T>∑Tq≥T¢
HÓ˝ø=\Œã&ÉT qe÷E n+fÒ Ç~j·T˙, <ëì $es¡eTTqT dü+|üPs¡íeTT>±
‘Ó\T|ü˝Ò<äT. á $<ÛäeTT>± eT÷&ÉT Äj·T‘Y\T #Ó|æŒ Áø=‘·Ô qe÷EqT
dü÷∫+#·&yÉ T˚ ‘·|Œü <ëìì |üP]Ô $es¡eTT>± Áø=‘·Ô qe÷E á $<Ûeä TT>±
ñ+&ÉTqì #Ó|üŒ˝Ò<äT. n˝≤+≥|ü&ÉT Áø=‘·Ô qe÷EqT m˝≤ qe÷à*?
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 25
Á|ü‘˚´ø£eTT>± kÕú|æ+#·ã&˚ qe÷E nì #Ó|ü <˚e⁄ì e÷≥H˚ dü‘·´eTì
H˚q÷ Hêe+‘·T>± #Ó|ü<äTqT.
Á|üX¯ï :` Á|ü|ü+#·eTT˝À ñ+&˚ eTTd”¢yéT\+<äs¡÷ ì‘·´eTT n+<äs¡÷ #˚j·TT
qe÷EH˚ #˚jT· T#·THêïs¡T. n˝≤¢V≤t qe÷CŸqT #˚jT· eTì #ÓbÕŒ&ÉT. ◊<äT
|üP≥\ qe÷CŸ #˚j·TeTì #ÓbÕŒ&ÉT. n+<äTe\q ìØí‘· düeTj·TeTT\˝À
Á|ü‹ ~qeTT ◊<äT|üP≥\ qe÷CŸqT #˚jT· T#·THêïs¡T. Ç~ qe÷CŸ ø±<ë?
»yêãT :` Á|ü‹ ~qeTT n+<äs¡÷ #˚j·TT qe÷CŸqT n+<ä]‘√bÕ≥T
‘·|Œü ø£ #˚jT· eTH˚ yêø£´eTT˝À ≈£L&Ü #ÓbÕŒs¡T. ì‘·´eTT #˚jT· Tq~ qe÷E
ø±<äì y˚TeTT ≈£L&Ü #Ó|üŒ˝Ò<äT. Ç~ #˚dü÷Ô ñ+&˚~. ì‘·´eTT HÓs¡y˚πsÃ
<ëìì HÓs¡y˚s¡TÃ#·÷ ñ+&ÉeTì n˝≤¢Vt≤ #ÓbÕŒ&ÉT. n˝≤ HÓs¡y˚s¡TÃ#·÷
Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq qe÷EqT m\¢y˚fi¯\ #˚j·TT qe÷EqT HÓ\ø=\ŒeTHêï&ÉT.
ì‘·´eTT HÓs¡y˚s¡Tà qe÷Eø£+fÒ @<√ ˇø£ ~qeTT HÓ\ø=\TŒ qe÷E
ÁX‚wü˜eTsTTq<äì #Ó|æŒq≥T¢ ø£\<äT. n+<äTe\q #˚ùd ÁbÕs¡úq (qe÷E)
qT #˚dü÷Ô Áø=‘·Ô qe÷EqT HÓ˝ø=\ŒeTHêï&ÉT.
Á|üX¯ï :` Á|ü‹ ~qeTT #˚ùd qe÷E≈£î Áø=‘·Ô>± HÓ\ø=˝ÒŒ qe÷E≈£î @$T
‘˚&Ü >∑\<äT. ì‘·´eTT #˚ùd qe÷Eqï|ü&ÉT, Áø=‘·Ô <ëì nedüs¡eTT
@$T ñ+≥T+~. Bì˝À ˝Òì~ <ëì˝À @eTT+~?
»yêãT :` 4`103e yêø£´eTT˝À qe÷EqT #˚dæq ‘·sê«‘· ì\ã&çHê,
≈£Ls¡TÃ+&çHê, |üs¡T+&çHê n˝≤¢Vt≤H˚ düà]dü÷Ô ñ+&ÉeTì #ÓbÕŒs¡T ø£<ë!
qe÷E n+fÒ m\¢|ü&É÷ nìï ø±\eTT\˝À <˚e⁄ìï düà]+#·&ÉeTì
#ÓbÕŒ&ÉT. n~ kÕ<Ûä´y˚THê? nì #·÷ùdÔ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq qe÷Ee\¢
26 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
kÕ<Û´ä eTe⁄‘·T+~ >±˙ kÕ<Ûës¡DeTT>± düà]+#·Tø=qT≥≈£î kÕ<Û´ä eTT ø±<äT.
kÕ<Ûës¡DeTT>± ì\ã&ç, ≈£Ls=Ãì, |ü&ÉTø=ì mes¡÷ düà]+#·Tø√˝Òs¡T.
n˝≤ kÕ<Ûä´eTT ø±<äT ø£qTø£, n~ kÕ<Ûä´eT>∑Tq~ Áø=‘·Ô>± kÕú|æ+#·ã&˚
qe÷Eq+<˚ ø£qTø£ Ç‘·s¡T\ e\q @ Çã“+~ ˝Òq|ü&ÉT, ˙≈£î u≤>±
ns¡úeTsTTq|ü&ÉT, Áø=‘·Ô>±j·TT+&ÉT qe÷EqT, Áø=‘·Ô>± #Ó|üŒã&ÉT
qe÷EqT kÕú|æ+#·+&ç nì #ÓbÕŒ&ÉT. Áø=‘·Ô>± kÕú|æ+#·ã&ÉT qe÷E
Á|ü‹ s√E eTTd”¢yéT\+<äs¡÷ #˚j·TT qe÷CŸø£+fÒ #ê˝≤ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq~.
n+<äTe\q Ç~ n~ ø±<äT, n~ Ç~ ø±<äT. n~ n<˚, Ç~ Ç<˚j·Tì
#Ó|üŒe#·TÃqT.
Á|üX¯ï :` KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À (4`103) ˝À HÓs¡y˚s¡Ãã&ÉT qe÷CŸø£+fÒ
HÓ\ø=\Œã&ÉT qe÷CŸ >=|üŒ<äqï≥T¢ #Ó|æŒj·TTHêïs¡T. (4`104) ì‘·´eTT
qe÷E #˚j·TTyês¡T ø√πs <ëìø£+fÒ Áø=‘·Ô>± qe÷EqT kÕú|æ+#˚yês¡T
ø√πs~ y˚s¡T>±j·TT+≥T+~ nì Áø=‘·Ô qe÷E Á|ü‘˚´ø£‘·qT #ê{Ï #ÓbÕŒs¡T.
‘·sê«‘· (4`105) ˝À MTs¡T HÓ\ø=*Œq~ >=|üŒ<äì ‘˚*à rs¡TŒr]Ã
#Ó|æŒHê, $qì yê]øÏ H˚qT Á>∑+<∏äeTTqT ªdü‘·´düy˚T‘·eTT>± kÕø£å´eTT>±
j·TT+&ÉTq≥T¢ |ü+|ü⁄#·THêïqTμ nì #ÓbÕŒ&ÉT. á eT÷&ÉT Äj·T‘Y\T
#·÷#·T≥ e\q Áø=‘·Ô qe÷E ñqï<äì ø=+<ä]øÏ, Áø=‘·Ô qe÷E n+fÒ
@$T{À ø=+<ä]øÏ ns¡eú TsTT ñ+&Ée#·TÃqT. nsTTHê e÷≈£î ns¡eú T>∑Tq≥T¢
HÓ˝ø=\Œã&ÉT qe÷E n+fÒ Ç~j·T˙, <ëì $es¡eTTqT dü+|üPs¡íeTT>±
‘Ó\T|ü˝Ò<äT. á $<ÛäeTT>± eT÷&ÉT Äj·T‘Y\T #Ó|æŒ Áø=‘·Ô qe÷EqT
dü÷∫+#·&yÉ T˚ ‘·|Œü <ëìì |üP]Ô $es¡eTT>± Áø=‘·Ô qe÷E á $<Ûeä TT>±
ñ+&ÉTqì #Ó|üŒ˝Ò<äT. n˝≤+≥|ü&ÉT Áø=‘·Ô qe÷EqT m˝≤ qe÷à*?
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 27
»yêãT :` Áø=‘·Ô qe÷E $wüj·TeTT Á|üø£ÿq ô|{Ϻ bÕ‘· qe÷E
$wüj·TeTTq≈£î (Á|ü‹ ~qeTT #˚ùd qe÷E $wüj·TeTTq≈£î) e∫à #·÷ùdÔ
KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À mø£ÿ&Ü qe÷CŸ ìs¡«Væ≤+#˚ Áø£eTeTT nì n˝≤¢V≤t
#Ó|Œæ j·TT+&É˝<Ò Tä . nsTT‘˚ eTTd”y¢ Té ô|<ä\› T>±˙ ˝Òø£ eTTVü≤eTà<é Á|üeø£>Ô ±s¡T
>±˙ qe÷E #˚j·TT |ü<ä∆‹ì ‘Ó*dæ Ä#·]+∫ #·÷|ü⁄≥ e\q yê]
‘·sê«‘· Ms¡T n˝≤π> #˚j·TqT yÓTT<ä\T ô|{≤ºs¡T. n˝≤¢Vt≤ Äø±X¯yêDÏ
<ë«sê (eV”≤ <ë«sê) <Ó’eC≤„qeTTqT n+~+#ê&ÉT. qe÷E˝À |ü]ƒ+#·T
@&ÉT Äj·T‘Y\qT ≈£L&Ü n˝≤¢Vt≤ #Ó|üŒ˝Ò<äT. eTqTwüß\T n˝≤¢Vt≤ >=|üŒ
‘·Hêìï Hê\T>∑T yêø£´eTT\T>±, eTqTwüß\ nedüse¡ TTqT ø√s¡T#·÷ eT÷&ÉT
yêø£´eTT\T>± #Ó|üø=Hêïs¡T. n˝≤ #Ó|æŒq yêø£´eTT\H˚ qe÷CŸ˝À
eT+Á‘·eTT\T>± #Ó|ü #·THêïs¡T. @&ÉT yêø£´eTT\qT #·<eä ì<˚ n~ qe÷CŸ
nì|æ+#·Tø√<äTj·Tì #ê˝≤eT+~ eTTd”¢yéT ô|<ä›\T #Ó|æŒj·TTHêïs¡T.
qe÷CŸ˝À @&ÉT yêø£´eTT\qT ‘·|üŒìdü]>± eT+Á‘·|üsƒ¡qeTT ˝≤>±
#·<äTee\dæ j·TT+&ÉTqT. nsTT‘˚ á $wüj·TeTTqT nq>± @&ÉT
Äj·T‘Y\qT #·~y˚ $wüjT· eTTqT <Óe’ Á>∑+<∏eä TsTTq KTsYÄHé Á>∑+<∏eä TT˝À
n˝≤¢V≤t #Ó|Œæ q≥T¢ õÁuj˚T˝Ÿ mø£ÿ&Ü @ dü÷sê˝À, @ Äj·T‘Y˝À #Ó|Œü ˝Ò<Tä .
yêdüÔeeTT>± n˝Ÿ bòÕ‹Vü‰ nqT @&ÉT Äj·T‘Y\qT eTqTwüß\T
ÁbÕs¡úq ø=s¡≈£î düèwæ˜+#·Tø=qï<˚>±˙ <˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq~ >±<äT. ÁbÕs¡úq
$wüj·TeTTqT Á|ü‘˚´øÏ+∫ n˝≤¢Vt≤ #Ó|æŒj·TT+&É˝Ò<äT. >∑&É∫q eT÷&ÉT
j·TT>∑eTT\˝Àq÷, ‘·sê«‘· >∑&#É T· #·Tqï ø£*j·TT>∑eTT˝ÀqT nH˚≈î£ \T nH˚ø£
ÁbÕs¡úq\qT #˚j·TT#·THêïs¡T. eTT+<˚ ‘·j·÷s¡sTTq Væ≤+<ä÷ eT‘·eTT˝À
nH˚ø£ <˚e‘êsê<Ûäq\T >∑\e⁄. nfÒ¢ ÇkÕ¢yéTø£+fÒ eTT+<äT ‘·j·÷s¡sTTq
Ŭø’düúeeTT˝À ≈£L&Ü ÁbÕs¡úq\T ø£\e⁄. ø£*j·TT>∑eTT˝À 3600
28 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
dü+e‘·‡s¡eTT\ ‘·sê«‘· ÇkÕ¢yéT düe÷»eTT ‘·j·÷s¡sTTq~. n+‘·es¡≈î£
n+<äs÷¡ #˚jT· T ÁbÕs¡qú \˝≤π> eTTd”y¢ Té \T qe÷E nqT ù|s¡T‘√ ÁbÕs¡qú qT
‘·j·÷s¡T #˚düTø=Hêïs¡T. n+<äT˝À yÓTT<ä{Ï qT+&ç ∫es¡ es¡≈£î #˚j·TT
$<ÛëqeTT, #·<äTe⁄ yêø£´eTT\T nìïj·T÷ eTqTwüß\T ø£*Œ+#·Tø=qïy˚.
KTsYÄHéqT Á>∑+<∏eä TT>± Áyêj·Tø£eTT+<˚ eTTd”y¢ Té \˝À ÁbÕs¡qú $<ÛëqeTTqT
eTTVü≤eTà<é Á|üeø£>Ô ±s¡T Á|üyX˚ ô¯ |{≤ºsì¡ #Ó|Œü e#·TÃqT. eTTd”y¢ Té düe÷»eTT
@s¡Œ&çq|üŒ{Ï qT+&ç qe÷E nqT ÁbÕs¡qú j·TTHêï n~ Ç‘·s¡ eT‘·dTü \ú T
Ä#·]+#·Tq≥T¢ n#·]+#·T≥ e\q, n~ ˇø£ $<ÛäyÓTÆq ÁbÕs¡úH˚ nsTTHê,
<ëìì #˚jT· Tyês¡T nfÒ¢ #˚d÷ü Ô Áø=‘·Ô qe÷EqT kÕú|+æ #·eTì 4`103˝À
#Ó|Œæ j·TTHêïs¡T. bÕ‘· qe÷E e\q eTìwæøÏ |üs˝¡ Àø£ ÁbÕ|æÔ j·TT+&É<˙ä ,
$T>∑‘ê eT‘·eTT\T yês¡T #˚jT· T ÁbÕs¡qú \≈£î ≈£L&Ü yÓ÷ø£eå TT (|üs˝¡ Àø£eTT)
\_Û+#·<äì <˚e⁄&ÉT ‘Ó*j·TCÒdæq≥T¢ Ç+ø=ø£ qe÷EqT (ÁbÕs¡úqqT)
#Ó|üŒ&ÉyÓTÆq~.
bÕ‘· qe÷EqT #˚dü÷ÔH˚ Áø=‘·Ô qe÷E ns¡úeTsTTq|ü&ÉT
|ü]dæú‘·T\˙ï nqT≈£L*+∫q|ü&ÉT qe÷EqT kÕú|æ+#·eTHêïs¡T. bÕ‘·
qe÷E˝Àì ˝À|üeTTqT #·÷|ædü÷Ô ì\ã&çq|ü&ÉT, ≈£Ls¡TÃ+&çq|ü&ÉT,
|üs¡T+&çq|ü&ÉT n˝≤¢Vt≤qT (<˚e⁄ìï) düà]+#·TeTT nHêï&ÉT. n˝≤ düàs¡D
ñ+&ÉT≥ ø=s¡πø Áø=‘·Ô qe÷E nedüs¡yÓTÆq~.
bÕ‘· qe÷E #˚dæq+‘·ùd|ü⁄ <˚e⁄ì C≤„|üø£eTT ñ+&ÉTqT.
#˚j·Tq|ü&ÉT <˚e⁄ì C≤„|üø£eTT ñ+&É<äT. n+<äTe\q X¯Øs¡eTT eT÷&ÉT
dæú‘·T\˝À j·TTqï|ü&ÉT <˚e⁄ì düàs¡D #˚j·TeTì #Ó|æŒq n˝≤¢Vt≤ Ä
$<ÛëqeTTqT qe÷CŸ nì #Ó|ü#·÷ <ëìì kÕú|æ+#·eTì #ÓbÕŒ&ÉT.
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 27
»yêãT :` Áø=‘·Ô qe÷E $wüj·TeTT Á|üø£ÿq ô|{Ϻ bÕ‘· qe÷E
$wüj·TeTTq≈£î (Á|ü‹ ~qeTT #˚ùd qe÷E $wüj·TeTTq≈£î) e∫à #·÷ùdÔ
KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À mø£ÿ&Ü qe÷CŸ ìs¡«Væ≤+#˚ Áø£eTeTT nì n˝≤¢V≤t
#Ó|Œæ j·TT+&É˝<Ò Tä . nsTT‘˚ eTTd”y¢ Té ô|<ä\› T>±˙ ˝Òø£ eTTVü≤eTà<é Á|üeø£>Ô ±s¡T
>±˙ qe÷E #˚j·TT |ü<ä∆‹ì ‘Ó*dæ Ä#·]+∫ #·÷|ü⁄≥ e\q yê]
‘·sê«‘· Ms¡T n˝≤π> #˚j·TqT yÓTT<ä\T ô|{≤ºs¡T. n˝≤¢Vt≤ Äø±X¯yêDÏ
<ë«sê (eV”≤ <ë«sê) <Ó’eC≤„qeTTqT n+~+#ê&ÉT. qe÷E˝À |ü]ƒ+#·T
@&ÉT Äj·T‘Y\qT ≈£L&Ü n˝≤¢Vt≤ #Ó|üŒ˝Ò<äT. eTqTwüß\T n˝≤¢Vt≤ >=|üŒ
‘·Hêìï Hê\T>∑T yêø£´eTT\T>±, eTqTwüß\ nedüse¡ TTqT ø√s¡T#·÷ eT÷&ÉT
yêø£´eTT\T>± #Ó|üø=Hêïs¡T. n˝≤ #Ó|æŒq yêø£´eTT\H˚ qe÷CŸ˝À
eT+Á‘·eTT\T>± #Ó|ü #·THêïs¡T. @&ÉT yêø£´eTT\qT #·<eä ì<˚ n~ qe÷CŸ
nì|æ+#·Tø√<äTj·Tì #ê˝≤eT+~ eTTd”¢yéT ô|<ä›\T #Ó|æŒj·TTHêïs¡T.
qe÷CŸ˝À @&ÉT yêø£´eTT\qT ‘·|üŒìdü]>± eT+Á‘·|üsƒ¡qeTT ˝≤>±
#·<äTee\dæ j·TT+&ÉTqT. nsTT‘˚ á $wüj·TeTTqT nq>± @&ÉT
Äj·T‘Y\qT #·~y˚ $wüjT· eTTqT <Óe’ Á>∑+<∏eä TsTTq KTsYÄHé Á>∑+<∏eä TT˝À
n˝≤¢V≤t #Ó|Œæ q≥T¢ õÁuj˚T˝Ÿ mø£ÿ&Ü @ dü÷sê˝À, @ Äj·T‘Y˝À #Ó|Œü ˝Ò<Tä .
yêdüÔeeTT>± n˝Ÿ bòÕ‹Vü‰ nqT @&ÉT Äj·T‘Y\qT eTqTwüß\T
ÁbÕs¡úq ø=s¡≈£î düèwæ˜+#·Tø=qï<˚>±˙ <˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq~ >±<äT. ÁbÕs¡úq
$wüj·TeTTqT Á|ü‘˚´øÏ+∫ n˝≤¢Vt≤ #Ó|æŒj·TT+&É˝Ò<äT. >∑&É∫q eT÷&ÉT
j·TT>∑eTT\˝Àq÷, ‘·sê«‘· >∑&#É T· #·Tqï ø£*j·TT>∑eTT˝ÀqT nH˚≈î£ \T nH˚ø£
ÁbÕs¡úq\qT #˚j·TT#·THêïs¡T. eTT+<˚ ‘·j·÷s¡sTTq Væ≤+<ä÷ eT‘·eTT˝À
nH˚ø£ <˚e‘êsê<Ûäq\T >∑\e⁄. nfÒ¢ ÇkÕ¢yéTø£+fÒ eTT+<äT ‘·j·÷s¡sTTq
Ŭø’düúeeTT˝À ≈£L&Ü ÁbÕs¡úq\T ø£\e⁄. ø£*j·TT>∑eTT˝À 3600
28 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
dü+e‘·‡s¡eTT\ ‘·sê«‘· ÇkÕ¢yéT düe÷»eTT ‘·j·÷s¡sTTq~. n+‘·es¡≈î£
n+<äs÷¡ #˚jT· T ÁbÕs¡qú \˝≤π> eTTd”y¢ Té \T qe÷E nqT ù|s¡T‘√ ÁbÕs¡qú qT
‘·j·÷s¡T #˚düTø=Hêïs¡T. n+<äT˝À yÓTT<ä{Ï qT+&ç ∫es¡ es¡≈£î #˚j·TT
$<ÛëqeTT, #·<äTe⁄ yêø£´eTT\T nìïj·T÷ eTqTwüß\T ø£*Œ+#·Tø=qïy˚.
KTsYÄHéqT Á>∑+<∏eä TT>± Áyêj·Tø£eTT+<˚ eTTd”y¢ Té \˝À ÁbÕs¡qú $<ÛëqeTTqT
eTTVü≤eTà<é Á|üeø£>Ô ±s¡T Á|üyX˚ ô¯ |{≤ºsì¡ #Ó|Œü e#·TÃqT. eTTd”y¢ Té düe÷»eTT
@s¡Œ&çq|üŒ{Ï qT+&ç qe÷E nqT ÁbÕs¡qú j·TTHêï n~ Ç‘·s¡ eT‘·dTü \ú T
Ä#·]+#·Tq≥T¢ n#·]+#·T≥ e\q, n~ ˇø£ $<ÛäyÓTÆq ÁbÕs¡úH˚ nsTTHê,
<ëìì #˚jT· Tyês¡T nfÒ¢ #˚d÷ü Ô Áø=‘·Ô qe÷EqT kÕú|+æ #·eTì 4`103˝À
#Ó|Œæ j·TTHêïs¡T. bÕ‘· qe÷E e\q eTìwæøÏ |üs˝¡ Àø£ ÁbÕ|æÔ j·TT+&É<˙ä ,
$T>∑‘ê eT‘·eTT\T yês¡T #˚jT· T ÁbÕs¡qú \≈£î ≈£L&Ü yÓ÷ø£eå TT (|üs˝¡ Àø£eTT)
\_Û+#·<äì <˚e⁄&ÉT ‘Ó*j·TCÒdæq≥T¢ Ç+ø=ø£ qe÷EqT (ÁbÕs¡úqqT)
#Ó|üŒ&ÉyÓTÆq~.
bÕ‘· qe÷EqT #˚dü÷ÔH˚ Áø=‘·Ô qe÷E ns¡úeTsTTq|ü&ÉT
|ü]dæú‘·T\˙ï nqT≈£L*+∫q|ü&ÉT qe÷EqT kÕú|æ+#·eTHêïs¡T. bÕ‘·
qe÷E˝Àì ˝À|üeTTqT #·÷|ædü÷Ô ì\ã&çq|ü&ÉT, ≈£Ls¡TÃ+&çq|ü&ÉT,
|üs¡T+&çq|ü&ÉT n˝≤¢Vt≤qT (<˚e⁄ìï) düà]+#·TeTT nHêï&ÉT. n˝≤ düàs¡D
ñ+&ÉT≥ ø=s¡πø Áø=‘·Ô qe÷E nedüs¡yÓTÆq~.
bÕ‘· qe÷E #˚dæq+‘·ùd|ü⁄ <˚e⁄ì C≤„|üø£eTT ñ+&ÉTqT.
#˚j·Tq|ü&ÉT <˚e⁄ì C≤„|üø£eTT ñ+&É<äT. n+<äTe\q X¯Øs¡eTT eT÷&ÉT
dæú‘·T\˝À j·TTqï|ü&ÉT <˚e⁄ì düàs¡D #˚j·TeTì #Ó|æŒq n˝≤¢Vt≤ Ä
$<ÛëqeTTqT qe÷CŸ nì #Ó|ü#·÷ <ëìì kÕú|æ+#·eTì #ÓbÕŒ&ÉT.
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 29
Äj·Tq Á|ü»\≈£î eT+∫ #˚jT· T≥≈£î, |üs˝¡ Àø£eTT \_Û+#·Tq≥T¢ #˚jT· T≥≈£î
qe÷CŸqT kÕú|æ+#·eTì #ÓbÕŒ&ÉT ø£<ë! eTìwæøÏ Ä qe÷E (ÁbÕs¡úq)
m˝≤>∑T+&ÉTH√ ‘Ó*j·Tq|ü&ÉT m˝≤ kÕú|+æ #·TqqT Á|üXï¯ Ç|ü&ÉT n+<ä]ø°
e∫Ãq~. nsTT‘˚ <ëìøÏ »yêãT>± Ç≥T¢ #Ó|ü ≥≈£î M\Tø£\<äT. Ç+‘·≈î£
eTT+<äT #Ó|æŒq C≤„qeTT Á|üø±s¡eTT nq>±! ¬s+&ÉT, eT÷&ÉT dü÷sê\˝À
#Ó|Œæ q C≤„qeTT Á|üø±s¡eTT eTìwæ m\¢yfi˚ \¯ , eTìwæøÏ C≤„|øü e£ TTqï (ms¡Tø£
j·TTqï) düeTj·TeTT\˝À ˇø£ÿ ø£åDeTT ≈£L&Ü <˚e⁄ìï eTs¡∫b˛≈£î+&Ü
ñ+&ÉT≥≈£î ‘·–q~ #Ó|üŒã&çj·TTqï~. ¬s+&ÉT dü÷sê\˝ÀH˚ø±ø£, Äs¡e
dü÷sê˝À ≈£L&Ü <˚e⁄&ÉT dü÷∫+∫q qe÷E ø£\<äT. n+<äTe\q KTsYÄHé
#·~$q @ e´øÏÔ nsTTHê n+‘·≈£îeTT+<äT #˚j·TT Äsê<Ûäq #˚j·TT#·÷,
<ëì ‘·sê«‘· ì\T#·THêï, ≈£Ls¡TÃHêï, |üs¡T+&çHê #˚j·Tã&ÉT qe÷EqT
kÕú|æ+#·e#·TÃqT. nsTT‘˚ <˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq á qe÷E ÁbÕs¡úq
eT+~s¡eTT˝À #˚j·TTq~ ø±<äT. ãC≤s¡T˝À ì\ã&çq|ü&ÉT>±˙,
Vü≤√≥˝Ÿ˝À ≈£Ls¡TÃqï|ü&ÉT>±˙, |üsT¡ |ü⁄ MT<ä |ü&TÉ ø=qï|ü&ÉT>±˙ <˚e⁄&ÉT
dü÷∫+∫q qe÷EqT #˚jT· e#·TÃqT. ì\ã&ç q&ÉTdüTqÔ |ü&ÉT ãC≤s¡T˝Àì
<äèX¯´eTT\qT #·÷dü÷Ô, ≈£Ls¡TÃ+&ç e÷{≤¢&ÉT#·Tqï|ü&ÉT Ç‘·s¡T\‘√
yê~+#·T#·÷ >±˙, |ü&Éø£˝À |üs¡T+&ç uÛ≤sê´|æ\¢\‘√ dü+‘√wüeTT>±
e÷{≤¢&TÉ q|ü&ÉT>±˙, |üP]Ô qe÷E>±j·TT+&ÉT Äsê<Ûqä qT #˚jT· e#·TÃqT.
bÕ‘· qe÷E Á|ür ~qeTT ìj·T$T+|üã&çq ø±\eTT˝À
#˚j·TT#·THêï <ëìøÏ ø=ìï $~Û$<ÛëqeTT\T >∑\e⁄. Áø=‘·Ô qe÷E˝À
n≥Te+{Ï$ @M ˝Òe⁄. bÕ‘· qe÷E˝À @&ÉT Äj·T‘Y\T #·<äe&ÉeTT,
yÓ÷ø±\¢ MT<ä ≈£Ls=Ãì e+– ‘·\ uÛÑ÷$TøÏ ô|{Ϻ ÁbÕs¡úq #˚j·T&ÉeTT
>∑\<äT. Áø=‘·Ô qe÷E˝À n≥Te+{Ï ÁøÏjT· \T ñ+&Ée⁄. bÕ‘· qe÷E˝À
30 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
ìØí‘· düeTj·TeTT+&ÉTqT. Áø=‘·Ô qe÷E˝À düeTj·TeTT Á|ü‘˚´øÏ+∫
j·TT+&É<äT. nìï düeTj·TeTT\˝À Ä#·]+#·Tq~>± ñ+&ÉTqT. bÕ‘·
qe÷E˝À kÕeTTVæ≤ø£eTT>± »qeTT‘√ ≈£L&ç #˚jT· &ÉeTT >∑\<äT. nsTT‘˚
Áø=‘·Ô qe÷E˝À Á|üø£ÿ eTìwæ‘√ dü+ã+<ÛäeTT ˝Ò≈£î+&Ü n&É$˝À nsTTHê
ˇø£ÿ&˚ #˚jT· e#·TÃqT. Ç≥T¢ mH√ï ‘˚&Ü\T ñ+&ÉT≥ e\q bÕ‘· qe÷EqT
#˚dü÷Ô Áø=‘·Ô qe÷EqT HÓ˝ø=\ŒeTHêï&ÉT. n˝≤ HÓ\ø=\Œ&ÉeTT e\q
bÕ‘· qe÷EqT #˚ùd düeTj·TeTT˝À ≈£L&Ü bÕ‘· qe÷EqT #˚dü÷ÔH˚
Áø=‘·Ô qe÷EqT <ëì˝ÀH˚ $T[‘·eTT>± #˚j·Te#·TÃqT. ˙ X¯Øs¡eTT
@$T #˚j·TT#·THêï, ì\ã&ç >±˙, ≈£Ls¡TÃ+&ç>±˙, |üs¡T+&ç >±˙ j·TTHêï
@$T #˚jT· T#·THêï <ëìì e<ä\ø£ Áø=‘·Ô qe÷EqT #˚jT· e#·TÃqT. Ç<ä+‘ê
ô|<ä› $∫Á‘·eTT>± @<√ e÷j·÷˝≤>± eTT+<äT ø£ì|æ+∫Hê, ‘Ó*dæq
‘·sê«‘· Áø=‘·Ô qe÷E m+‘√ düT\uÛÑyÓTÆq<äì nì|æ+#·TqT.
Á|üX¯ï :` H˚&ÉT eTTd”¢yéT\T n˝≤¢Vt≤ (<˚e⁄&ÉT) nìHê, eTTVü≤eTà<é Á|üeø£Ô
nìHê m+‘√ Çwüeº TT>± j·TT+&ÉTfÒ>±ø£ yê] e÷≥qT m+‘√ >ös¡eeTT>±
d”«ø£]kÕÔs¡T, Ä#·]kÕÔs¡T. n≥Te+≥|ü&ÉT eTTd”¢yéT düe÷»eTT˝À
qe÷E ˇø£ÿfÒø£\<äT. <ëìì ìØí‘· düeTj·TeTT\˝À n+<äs¡÷ ø£*dæ
kÕeT÷Væ≤ø£eTT>±, Áø£eT•ø£Då >±, X¯ó∫X¯óÁuÛ‘Ñ \· ‘√, ø±fi¯ó,¢ #˚‘T· \T, eTTKeTT
ø£&ÉT>∑Tø=ì ÁbÕs¡úq˝À (qe÷E˝À) bÕ˝§Zì ‘·è|æÔ bı+<äT#·THêïs¡T.
ø=+<ä]øÏ M\sTT‘˚ ◊<äT|üP≥\T qe÷CŸ #˚j·TTyês¡T ø£\s¡T. n+‘˚ø±ø£
eTTd”¢yéT\T n+fÒ $XÊ«düeTT, $XÊ«düeTT n+fÒ eTTd”¢yéT\T nqTq≥T¢
>∑\<äT. KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTTqT m+‘√ >ös¡eeTT>± #·~$ <ëì˝À <˚e⁄&ÉT
#Ó|æŒq dü÷#·q\qT ‘Ó*j·TT#·T+<äTs¡T. n+‘· uÛÑøÏÔ>± j·TTqïyê]øÏ MT≈£î
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 29
Äj·Tq Á|ü»\≈£î eT+∫ #˚jT· T≥≈£î, |üs˝¡ Àø£eTT \_Û+#·Tq≥T¢ #˚jT· T≥≈£î
qe÷CŸqT kÕú|æ+#·eTì #ÓbÕŒ&ÉT ø£<ë! eTìwæøÏ Ä qe÷E (ÁbÕs¡úq)
m˝≤>∑T+&ÉTH√ ‘Ó*j·Tq|ü&ÉT m˝≤ kÕú|+æ #·TqqT Á|üXï¯ Ç|ü&ÉT n+<ä]ø°
e∫Ãq~. nsTT‘˚ <ëìøÏ »yêãT>± Ç≥T¢ #Ó|ü ≥≈£î M\Tø£\<äT. Ç+‘·≈î£
eTT+<äT #Ó|æŒq C≤„qeTT Á|üø±s¡eTT nq>±! ¬s+&ÉT, eT÷&ÉT dü÷sê\˝À
#Ó|Œæ q C≤„qeTT Á|üø±s¡eTT eTìwæ m\¢yfi˚ \¯ , eTìwæøÏ C≤„|øü e£ TTqï (ms¡Tø£
j·TTqï) düeTj·TeTT\˝À ˇø£ÿ ø£åDeTT ≈£L&Ü <˚e⁄ìï eTs¡∫b˛≈£î+&Ü
ñ+&ÉT≥≈£î ‘·–q~ #Ó|üŒã&çj·TTqï~. ¬s+&ÉT dü÷sê\˝ÀH˚ø±ø£, Äs¡e
dü÷sê˝À ≈£L&Ü <˚e⁄&ÉT dü÷∫+∫q qe÷E ø£\<äT. n+<äTe\q KTsYÄHé
#·~$q @ e´øÏÔ nsTTHê n+‘·≈£îeTT+<äT #˚j·TT Äsê<Ûäq #˚j·TT#·÷,
<ëì ‘·sê«‘· ì\T#·THêï, ≈£Ls¡TÃHêï, |üs¡T+&çHê #˚j·Tã&ÉT qe÷EqT
kÕú|æ+#·e#·TÃqT. nsTT‘˚ <˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq á qe÷E ÁbÕs¡úq
eT+~s¡eTT˝À #˚j·TTq~ ø±<äT. ãC≤s¡T˝À ì\ã&çq|ü&ÉT>±˙,
Vü≤√≥˝Ÿ˝À ≈£Ls¡TÃqï|ü&ÉT>±˙, |üsT¡ |ü⁄ MT<ä |ü&TÉ ø=qï|ü&ÉT>±˙ <˚e⁄&ÉT
dü÷∫+∫q qe÷EqT #˚jT· e#·TÃqT. ì\ã&ç q&ÉTdüTqÔ |ü&ÉT ãC≤s¡T˝Àì
<äèX¯´eTT\qT #·÷dü÷Ô, ≈£Ls¡TÃ+&ç e÷{≤¢&ÉT#·Tqï|ü&ÉT Ç‘·s¡T\‘√
yê~+#·T#·÷ >±˙, |ü&Éø£˝À |üs¡T+&ç uÛ≤sê´|æ\¢\‘√ dü+‘√wüeTT>±
e÷{≤¢&TÉ q|ü&ÉT>±˙, |üP]Ô qe÷E>±j·TT+&ÉT Äsê<Ûqä qT #˚jT· e#·TÃqT.
bÕ‘· qe÷E Á|ür ~qeTT ìj·T$T+|üã&çq ø±\eTT˝À
#˚j·TT#·THêï <ëìøÏ ø=ìï $~Û$<ÛëqeTT\T >∑\e⁄. Áø=‘·Ô qe÷E˝À
n≥Te+{Ï$ @M ˝Òe⁄. bÕ‘· qe÷E˝À @&ÉT Äj·T‘Y\T #·<äe&ÉeTT,
yÓ÷ø±\¢ MT<ä ≈£Ls=Ãì e+– ‘·\ uÛÑ÷$TøÏ ô|{Ϻ ÁbÕs¡úq #˚j·T&ÉeTT
>∑\<äT. Áø=‘·Ô qe÷E˝À n≥Te+{Ï ÁøÏjT· \T ñ+&Ée⁄. bÕ‘· qe÷E˝À
30 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
ìØí‘· düeTj·TeTT+&ÉTqT. Áø=‘·Ô qe÷E˝À düeTj·TeTT Á|ü‘˚´øÏ+∫
j·TT+&É<äT. nìï düeTj·TeTT\˝À Ä#·]+#·Tq~>± ñ+&ÉTqT. bÕ‘·
qe÷E˝À kÕeTTVæ≤ø£eTT>± »qeTT‘√ ≈£L&ç #˚jT· &ÉeTT >∑\<äT. nsTT‘˚
Áø=‘·Ô qe÷E˝À Á|üø£ÿ eTìwæ‘√ dü+ã+<ÛäeTT ˝Ò≈£î+&Ü n&É$˝À nsTTHê
ˇø£ÿ&˚ #˚jT· e#·TÃqT. Ç≥T¢ mH√ï ‘˚&Ü\T ñ+&ÉT≥ e\q bÕ‘· qe÷EqT
#˚dü÷Ô Áø=‘·Ô qe÷EqT HÓ˝ø=\ŒeTHêï&ÉT. n˝≤ HÓ\ø=\Œ&ÉeTT e\q
bÕ‘· qe÷EqT #˚ùd düeTj·TeTT˝À ≈£L&Ü bÕ‘· qe÷EqT #˚dü÷ÔH˚
Áø=‘·Ô qe÷EqT <ëì˝ÀH˚ $T[‘·eTT>± #˚j·Te#·TÃqT. ˙ X¯Øs¡eTT
@$T #˚j·TT#·THêï, ì\ã&ç >±˙, ≈£Ls¡TÃ+&ç>±˙, |üs¡T+&ç >±˙ j·TTHêï
@$T #˚jT· T#·THêï <ëìì e<ä\ø£ Áø=‘·Ô qe÷EqT #˚jT· e#·TÃqT. Ç<ä+‘ê
ô|<ä› $∫Á‘·eTT>± @<√ e÷j·÷˝≤>± eTT+<äT ø£ì|æ+∫Hê, ‘Ó*dæq
‘·sê«‘· Áø=‘·Ô qe÷E m+‘√ düT\uÛÑyÓTÆq<äì nì|æ+#·TqT.
Á|üX¯ï :` H˚&ÉT eTTd”¢yéT\T n˝≤¢Vt≤ (<˚e⁄&ÉT) nìHê, eTTVü≤eTà<é Á|üeø£Ô
nìHê m+‘√ Çwüeº TT>± j·TT+&ÉTfÒ>±ø£ yê] e÷≥qT m+‘√ >ös¡eeTT>±
d”«ø£]kÕÔs¡T, Ä#·]kÕÔs¡T. n≥Te+≥|ü&ÉT eTTd”¢yéT düe÷»eTT˝À
qe÷E ˇø£ÿfÒø£\<äT. <ëìì ìØí‘· düeTj·TeTT\˝À n+<äs¡÷ ø£*dæ
kÕeT÷Væ≤ø£eTT>±, Áø£eT•ø£Då >±, X¯ó∫X¯óÁuÛ‘Ñ \· ‘√, ø±fi¯ó,¢ #˚‘T· \T, eTTKeTT
ø£&ÉT>∑Tø=ì ÁbÕs¡úq˝À (qe÷E˝À) bÕ˝§Zì ‘·è|æÔ bı+<äT#·THêïs¡T.
ø=+<ä]øÏ M\sTT‘˚ ◊<äT|üP≥\T qe÷CŸ #˚j·TTyês¡T ø£\s¡T. n+‘˚ø±ø£
eTTd”¢yéT\T n+fÒ $XÊ«düeTT, $XÊ«düeTT n+fÒ eTTd”¢yéT\T nqTq≥T¢
>∑\<äT. KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTTqT m+‘√ >ös¡eeTT>± #·~$ <ëì˝À <˚e⁄&ÉT
#Ó|æŒq dü÷#·q\qT ‘Ó*j·TT#·T+<äTs¡T. n+‘· uÛÑøÏÔ>± j·TTqïyê]øÏ MT≈£î
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 31
‘Ó*dæq ¬s+&Ée Áø=‘·Ô qe÷E ‘Ó*j·T≈£î+&ÉTHê?n≥T¢ j·TTqï≥T¢ Vü≤BdüT
|ü+&ç‘·T\≈£î>±˙, KTsYÄHé uÀ<Ûä≈£î\≈£î >±˙ ‘Ó*j·T<ë? MTs¡T #Óù|Œ+‘·
es¡≈£î yê]øÏ ‘Ó*j·T<ä+{≤sê? eTd”<äT\˝À Çe÷+kÕuŸ\T ì‘·´eTT
KTsYÄHé |üsƒ¡qeTT #˚j·TT#·T+<äTs¡T. yês¡T ≈£L&Ü MTs¡T #Ó|æŒq <ëìì
#Ó|üŒ˝Ò<˚? MTs¡T ‘Ó\T>∑T˝À Áyêdæq KTsYÄHéqT #·~$ #Ó|ü#·THêïs¡T.
KTsYÄHé Á>∑+<∏eä TT ns¡;“ uÛ≤wü˝À Áyêj·Tã&çq~. ns¡;“ uÛ≤cÕ |ü+&ç‘T· \T
MTs¡T #Ó|æŒq yêø£´eTTqT #·~$j·TT+{≤s¡T ø£<ë! MTs¡T #Ó|æŒq (4`103)
yêø£´eTT˝À Ç+ø√ qe÷EqT >∑T]+∫ <ëìì HÓ\ø=\ŒeTì #Ó|Œæ q <ëìì
>∑T]+∫ #Ó|æŒq~ ‘Ó*dæj·TT+&É<ë? ns¡;“ |ü+&ç‘·T\≈£î ‘Ó*j·Tì
$wüj·TeTTqT MTs¡T #Ó|ü#·THêïsê? nì e÷≈£î nqTe÷qeTT (Á|üX¯ï)
e#·TÃ#·Tqï~. BìøÏ MTs¡T @$T »yêãT #Ó|üŒ>∑\s¡T?
»yêãT :` KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTTqT ns¡;“ uÛ≤wü˝À Áyêdæq e÷≥ ì»y˚T.
ns¡;“, ‘Ó\T>∑T ‘Ó*dæq |ü+&ç‘T· \T ns¡;“ uÛ≤wü˝Àì KTsYÄHé Á>∑+<∏eä TTqT
‘Ó\T>∑T˝À nqTe~+∫ ÁyêXÊs¡T. n˝≤ ‘Ó\T>∑T nqTyê<ä Á>∑+<∏äeTT\T
Hêe<ä› @&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T >∑\e⁄. nìï Á>∑+<∏äeTT\˝ÀqT (4`103)
Äj·T‘YqT #·÷ùdÔ n˙ï ˇπø ns¡úeTT Ç#·TÃq$>± >∑\e⁄. ø=ìï
Á>∑+<∏äeTT\˝Àì |ü<äeTT\T y˚s¡T>±j·TTHêï ns¡úeTT ˇπø $<ÛäeTT>±
j·TTqï~. ˇø£ Á>∑+<∏äeTT˝À qe÷EqT kÕú|æ+#·+&ç nì ÁyêXÊs¡T.
eTs=ø£ Á>∑+<∏eä TT˝À qe÷EqT ì]à+#·+&ç nì >∑\<äT. Ç+ø=ø£ <ëì˝À
qe÷EqT HÓ\ø=\Œ+&ç j·Tì ø£\<äT. eT÷&ÉT ‘Ó\T>∑T nqTyê<ä
Á>∑+<∏äeTT\˝À y˚s¡Ty˚s¡T |ü<äeTT\T>± ì]à+#·+&ç, kÕú|æ+#·+&ç,
HÓ\ø=\Œ+&ç j·Tì j·TTHêï n˙ï ˇπø ns¡úeTTqT #·÷|ü⁄#·Tqï$.
32 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
n≥Te+≥|ü&ÉT uÛ≤wüqT #·÷&Éø£ uÛ≤eeTTqT #·÷&Ée˝…qT. Ç≥Te+{Ï
Á|üX¯ï edüTÔ+<˚yÓ÷qì eTT+<äT#·÷|ü⁄>± ˇπø Äj·T‘YqT eT÷&ÉT
Á>∑+<∏eä TT\qT+&ç ùdø£]+∫ eT÷&ÉT $<Ûeä TT\ Áyêdæ #·÷bÕqT. Ä eT÷&ÉT
Äj·T‘Y\T ø=~›>± |ü<ë\T y˚sT¡ >± j·TTHêï uÛ≤eeTT˝À n˙ï ˇπø $<Ûeä TT>±
j·TTqïeì #Ó|üŒe#·TÃqT. ‘·sê«‘· ÇkÕ¢yéT˝À m+<äs√ |ü+&ç‘·T\T uÛ≈Ñ £îÔ\T
ñHêïs¡T. nsTT‘˚ 4`103 ˝À Áø=‘·Ô qe÷EqT ≈£L&Ü bÕ‘· qe÷E>±
yês¡T ˝…øÏÿ+#·Tø=ì Áø=‘·Ô <ëìì ≈£L&Ü bÕ‘·<ëì>±H˚ #Ó|ü#·THêïs¡T.
mìï#√≥¢ #Ó|æŒHê ñqï~ ˇπø qe÷E ø£<ë!j·Tì n+≥THêïs¡T>±˙
yêø£´eTT˝Àì ôV≤#·TÑ·>T∑ \Z qT, dü÷øå±à‹ dü÷ø£àå eTT\qT ‘Ó*j·T˝Ò≈î£ Hêïs¡T.
n˝≤ qe÷CŸ ˇø£ÿfÒj·Tì, n˝≤¢Vt≤ ˇø£ÿ&˚j·Tì ìsê∆s¡D˝À ñ+&ÉT≥
e\q Áø=‘·Ô qe÷CŸ yê]øÏ ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛sTTq~.
Á|üX¯ï :` Ç+‘· ô|<ä› eTTd”¢yéT düe÷»eTT˝À, KTsYÄHé yêø£´eTTq+<äT
qe÷CŸ kÕú|+æ #·+&ç, HÓ\ø=\Œ+&ç nì Áyêdæq |ü<eä TT ns¡eú TTø±ø£ #Ó|Œæ q
qe÷CŸqT bÕ‘· qe÷CŸ nqT≈£îHêïsê? ˇø£ÿs¡T ø±ø£b˛‘˚ eTs=ø£ÿ]ø£sTTHê
<ëì uÛ≤eeTT ns¡eú TT ø±˝Ò<ë? ÇkÕ¢yTé |ü+&ç‘T· \ø£+fÒ ˙e⁄ ô|<äy› ê&çyê,
yê]øÏ ns¡úeTT ø±ì~ ˙≈£î ns¡úeTsTTq<äì y˚TeTT m≥T¢ qe÷à*? ˙e⁄
Ç+<ä÷ düe÷»eTT˝Àì yêì$. Væ≤+<ä÷ düe÷»eTT˝Àì eTìwæ (MTs¡T)
KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT #·~$ ns¡úeTT #˚düTø=qï <ëìì ÇkÕ¢yéT |ü+&ç‘·T\≈£î
ns¡úeTT ø±˝Ò<äì #Ó|üŒ>∑\sê?
»yêãT :` dü‘·´eTTqT dü‘·´eTT>±H˚ #Ó|挑˚ n˝≤¢Vt≤ dü+‘√wækÕÔ&ÉT>±˙,
dü‘´· eTTqT ndü‘´· eTT>± #Ó|Œæ ‘˚ n˝≤¢V≤t @e÷Á‘·eTT ˇ|üø√&ÉT. <˚e⁄&ÉT
n+fÒ m+‘√ Hê≈£î uÛÑj·TeTT ø£\<äT. nfÒ¢ uÛÑø°Ô ø£\<äT. dü‘·´eTT n+fÒ
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 31
‘Ó*dæq ¬s+&Ée Áø=‘·Ô qe÷E ‘Ó*j·T≈£î+&ÉTHê?n≥T¢ j·TTqï≥T¢ Vü≤BdüT
|ü+&ç‘·T\≈£î>±˙, KTsYÄHé uÀ<Ûä≈£î\≈£î >±˙ ‘Ó*j·T<ë? MTs¡T #Óù|Œ+‘·
es¡≈£î yê]øÏ ‘Ó*j·T<ä+{≤sê? eTd”<äT\˝À Çe÷+kÕuŸ\T ì‘·´eTT
KTsYÄHé |üsƒ¡qeTT #˚j·TT#·T+<äTs¡T. yês¡T ≈£L&Ü MTs¡T #Ó|æŒq <ëìì
#Ó|üŒ˝Ò<˚? MTs¡T ‘Ó\T>∑T˝À Áyêdæq KTsYÄHéqT #·~$ #Ó|ü#·THêïs¡T.
KTsYÄHé Á>∑+<∏eä TT ns¡;“ uÛ≤wü˝À Áyêj·Tã&çq~. ns¡;“ uÛ≤cÕ |ü+&ç‘T· \T
MTs¡T #Ó|æŒq yêø£´eTTqT #·~$j·TT+{≤s¡T ø£<ë! MTs¡T #Ó|æŒq (4`103)
yêø£´eTT˝À Ç+ø√ qe÷EqT >∑T]+∫ <ëìì HÓ\ø=\ŒeTì #Ó|Œæ q <ëìì
>∑T]+∫ #Ó|æŒq~ ‘Ó*dæj·TT+&É<ë? ns¡;“ |ü+&ç‘·T\≈£î ‘Ó*j·Tì
$wüj·TeTTqT MTs¡T #Ó|ü#·THêïsê? nì e÷≈£î nqTe÷qeTT (Á|üX¯ï)
e#·TÃ#·Tqï~. BìøÏ MTs¡T @$T »yêãT #Ó|üŒ>∑\s¡T?
»yêãT :` KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTTqT ns¡;“ uÛ≤wü˝À Áyêdæq e÷≥ ì»y˚T.
ns¡;“, ‘Ó\T>∑T ‘Ó*dæq |ü+&ç‘T· \T ns¡;“ uÛ≤wü˝Àì KTsYÄHé Á>∑+<∏eä TTqT
‘Ó\T>∑T˝À nqTe~+∫ ÁyêXÊs¡T. n˝≤ ‘Ó\T>∑T nqTyê<ä Á>∑+<∏äeTT\T
Hêe<ä› @&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T >∑\e⁄. nìï Á>∑+<∏äeTT\˝ÀqT (4`103)
Äj·T‘YqT #·÷ùdÔ n˙ï ˇπø ns¡úeTT Ç#·TÃq$>± >∑\e⁄. ø=ìï
Á>∑+<∏äeTT\˝Àì |ü<äeTT\T y˚s¡T>±j·TTHêï ns¡úeTT ˇπø $<ÛäeTT>±
j·TTqï~. ˇø£ Á>∑+<∏äeTT˝À qe÷EqT kÕú|æ+#·+&ç nì ÁyêXÊs¡T.
eTs=ø£ Á>∑+<∏eä TT˝À qe÷EqT ì]à+#·+&ç nì >∑\<äT. Ç+ø=ø£ <ëì˝À
qe÷EqT HÓ\ø=\Œ+&ç j·Tì ø£\<äT. eT÷&ÉT ‘Ó\T>∑T nqTyê<ä
Á>∑+<∏äeTT\˝À y˚s¡Ty˚s¡T |ü<äeTT\T>± ì]à+#·+&ç, kÕú|æ+#·+&ç,
HÓ\ø=\Œ+&ç j·Tì j·TTHêï n˙ï ˇπø ns¡úeTTqT #·÷|ü⁄#·Tqï$.
32 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
n≥Te+≥|ü&ÉT uÛ≤wüqT #·÷&Éø£ uÛ≤eeTTqT #·÷&Ée˝…qT. Ç≥Te+{Ï
Á|üX¯ï edüTÔ+<˚yÓ÷qì eTT+<äT#·÷|ü⁄>± ˇπø Äj·T‘YqT eT÷&ÉT
Á>∑+<∏eä TT\qT+&ç ùdø£]+∫ eT÷&ÉT $<Ûeä TT\ Áyêdæ #·÷bÕqT. Ä eT÷&ÉT
Äj·T‘Y\T ø=~›>± |ü<ë\T y˚sT¡ >± j·TTHêï uÛ≤eeTT˝À n˙ï ˇπø $<Ûeä TT>±
j·TTqïeì #Ó|üŒe#·TÃqT. ‘·sê«‘· ÇkÕ¢yéT˝À m+<äs√ |ü+&ç‘·T\T uÛ≈Ñ £îÔ\T
ñHêïs¡T. nsTT‘˚ 4`103 ˝À Áø=‘·Ô qe÷EqT ≈£L&Ü bÕ‘· qe÷E>±
yês¡T ˝…øÏÿ+#·Tø=ì Áø=‘·Ô <ëìì ≈£L&Ü bÕ‘·<ëì>±H˚ #Ó|ü#·THêïs¡T.
mìï#√≥¢ #Ó|æŒHê ñqï~ ˇπø qe÷E ø£<ë!j·Tì n+≥THêïs¡T>±˙
yêø£´eTT˝Àì ôV≤#·TÑ·>T∑ \Z qT, dü÷øå±à‹ dü÷ø£àå eTT\qT ‘Ó*j·T˝Ò≈î£ Hêïs¡T.
n˝≤ qe÷CŸ ˇø£ÿfÒj·Tì, n˝≤¢Vt≤ ˇø£ÿ&˚j·Tì ìsê∆s¡D˝À ñ+&ÉT≥
e\q Áø=‘·Ô qe÷CŸ yê]øÏ ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛sTTq~.
Á|üX¯ï :` Ç+‘· ô|<ä› eTTd”¢yéT düe÷»eTT˝À, KTsYÄHé yêø£´eTTq+<äT
qe÷CŸ kÕú|+æ #·+&ç, HÓ\ø=\Œ+&ç nì Áyêdæq |ü<eä TT ns¡eú TTø±ø£ #Ó|Œæ q
qe÷CŸqT bÕ‘· qe÷CŸ nqT≈£îHêïsê? ˇø£ÿs¡T ø±ø£b˛‘˚ eTs=ø£ÿ]ø£sTTHê
<ëì uÛ≤eeTT ns¡eú TT ø±˝Ò<ë? ÇkÕ¢yTé |ü+&ç‘T· \ø£+fÒ ˙e⁄ ô|<äy› ê&çyê,
yê]øÏ ns¡úeTT ø±ì~ ˙≈£î ns¡úeTsTTq<äì y˚TeTT m≥T¢ qe÷à*? ˙e⁄
Ç+<ä÷ düe÷»eTT˝Àì yêì$. Væ≤+<ä÷ düe÷»eTT˝Àì eTìwæ (MTs¡T)
KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT #·~$ ns¡úeTT #˚düTø=qï <ëìì ÇkÕ¢yéT |ü+&ç‘·T\≈£î
ns¡úeTT ø±˝Ò<äì #Ó|üŒ>∑\sê?
»yêãT :` dü‘·´eTTqT dü‘·´eTT>±H˚ #Ó|挑˚ n˝≤¢Vt≤ dü+‘√wækÕÔ&ÉT>±˙,
dü‘´· eTTqT ndü‘´· eTT>± #Ó|Œæ ‘˚ n˝≤¢V≤t @e÷Á‘·eTT ˇ|üø√&ÉT. <˚e⁄&ÉT
n+fÒ m+‘√ Hê≈£î uÛÑj·TeTT ø£\<äT. nfÒ¢ uÛÑø°Ô ø£\<äT. dü‘·´eTT n+fÒ
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 33
≈£L&Ü uÛÑj·TeTT ø£\<äT. <˚e⁄&ÉT, <˚e⁄ì uÀ<Ûä\T dü‘·´düy˚T‘·eTT>±
ñ+&ÉTqT. n+<äTe\q dü‘·´eTTqT ndü‘·´eTT>± #Ó|ü≥ ô|<ä› ‘·|ü>±
uÛ≤$+‘·TqT. yêdüeÔ eTT>± KTsYÄHé Á>∑+<∏eä TT Hê≈£î ns¡eú TsTTq≥T¢ Ç‘·s¡
eTTd”¢yéT\≈£î ns¡úeTT ø±˝Ò<äìj˚T #Ó|ü#·THêïqT. Væ≤+<ä÷ düe÷»eTT˝À
|ü⁄{Ïqº yêìøÏ ns¡eú TT nsTTq|ü&ÉT, eTTd”y¢ Té düe÷C≤eTT˝À |ü⁄{Ïqº yê]øÏ
ns¡ ú e TT ø±≈£ î +&Ü b˛e⁄Hê? Ç~ qeTàe\dæ q e÷fÒ H êj· T ì
n&ÉT>∑e#·TÃqT. n≥T¢ n&É>&∑ eÉ TT˝À ‘·|ü ˝Ò<Tä >±˙ dü‘´· eTT ‘Ó*ùdÔ MTs¡T
mes¡÷ á e÷≥qT n&ÉT>∑s¡T. n+<ä]ø° ‘Ó*j·Tì dü‘·´eTT @eTq>±!
KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À mH√ï >=|üŒyêø£´eTT\T >∑\e⁄. Ç|ü&ÉT
eÁ»yêø£´eTT\qT ù|s¡T‘√ á Á>∑+<∏äeTTqT Áyêj·TT#·THêï, yêdüÔeeTT>±
#·÷ùdÔ eÁ»yêø£´eTT\T nqT ù|s¡T ≈£L&Ü ˇø£ $<Ûeä TT>± á Á>∑+<∏eä TTq≈£î
‘·≈£îÿy˚j·Tì #Ó|üŒe#·TÃqT. eÁC≤\ø£+fÒ m≈£îÿe $\TesTTq yêø£´eTT\T
KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À >∑\e⁄. KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT @ eTìwæøÏ ns¡úeTT
ø±yê\Hêï, eT‘·eTT‘√ dü+ã+<ÛäeTT ˝Ò≈£î+&Ü eTTd”¢yéT≈£î>±˙,
Væ≤+<äTe⁄\≈£î>±˙, Ŭø’düúe⁄\≈£î>±˙ me]øÏ ns¡úeTT ø±yê\Hêï $T>∑‘ê
¬s+&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T #·~$q yê]πø ns¡úeT>∑TqT. me&ÉsTT‘˚ eT÷&ÉT
<Ó’e Á>∑+<∏äeTT\˝À $T>∑‘ê ¬s+&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T #·<äeø£b˛‘˚ KTsYÄHé
ns¡úeTT ø±<äT. $T>∑‘ê ¬s+&ÉT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT\sTTq uÛÑ>∑eBZ‘·, u…’_\T
#·~$ ns¡úeTT #˚düTø=ìj·TT+fÒ yêìøÏ KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT düT\uÛÑeTT>±
ns¡úeTT ø±>∑\<äT. H˚qT uÛÑ>∑eBZ‘·qT, u…’_\TqT $es¡eTT>±
#·<Tä e>∑*>±qT. #·<eä &ÉyT˚ ø±ø£ u≤>± ns¡eú TT #˚dTü ø=HêïqT. n+<äTe\q
eT÷&Ée Á>∑+<∏äeTsTTq KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT u≤>± ns¡úeTe⁄#·Tqï~.
eTTd”¢yéT\≈£î ≈£L&Ü ‘Ó*j·Tì s¡Vü≤dü´ uÛ≤eeTT\T Hê≈£î ‘Ó*j·TT#·Tqï$.
34 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
yêdüÔyêìøÏ (4`103) e yêø£´eTT ∫qï yêø£´eTT. n+<äT˝À eT÷&˚
eTTø£ÿ\T >∑\e⁄. ˇø£{Ï bÕ‘· qe÷EqT #ÓsTT´, ‘·sê«‘· mø£ÿ&ÉTHêï @
|ü]dæ‹ú ˝Àj·TTHêï nì #Ó|ü #·÷ ì\T#·THêï, ≈£Ls¡TÃ+&çHê, |üsT¡ +&çHêj·Tì
nHêïs¡T. Ä ‘·sê«‘· düeTj·TeTT nqT≈£L*ùdÔ, qe÷EqT HÓ\ø=\ŒeTì
#ÓbÕŒ&ÉT. qe÷EqT HÓ˝ø=\ŒeTì #Ó|Œæ q~ nìï Á>∑+<∏eä TT\˝À >∑\<äT.
n+<äs¡÷ <ëìì #·~$Hê bÕ‘· qe÷EqT ‘·|üŒìdü]>± ÁX¯<ä∆>±
Ä#·]+#·&Éy˚T qe÷EqT HÓ\ø=*Œq≥T¢ ‘·\#·T#·THêïs¡T. Á>∑+<∏äeTT˝À
e÷ ãT~∆øÏ Áø=‘·Ô qe÷E>± ø£ì|æ+#·T#·Tqï~. <ëìøÏ ˇπø ˇø£ ø±s¡DeTT
>∑\<äT. n<˚ yês¡T KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTTqT ns¡úeTT #˚düTø√˝Ò<äì Ä
ø±s¡DeTT #˚‘H· ˚ Áø=‘·Ô qe÷CŸ ≈£L&Ü bÕ‘· qe÷CŸ e÷~πs ns¡eú TsTTq<äì
#Ó|üŒe#·TÃqT. n˝≤ ns¡úeTT ø±ø£b˛e&ÜìøÏ eTTd”¢yéT\T uÛÑ>∑eBZ‘·qT,
u…’_\TqT #·<äe˝Ò<äT. ¬s+&ÉT Á>∑+<∏äeTT\qT #·<äeì<˚ eT÷&Ée Á>∑+<∏äeTT
ns¡úeTTø±<äì H˚qT ø=ìï dü+e‘·‡s¡eTT\qT+&ç #Ó|ü#·÷H˚ j·TTHêïqT.
uÛÑ>∑eBZ‘· (‘Ísê‘·T), u…’_\T (Ç+J\T), KTsYÄHé eT÷&ÉT <Ó’e
Á>∑+<∏äeTT˝Òj·Tì #Ó|üŒe#·TÃqT. ˇø£ <Ó’e Á>∑+<∏äeTT ns¡úeTT ø±yê\+fÒ
$T>∑‘ê ¬s+&ÉT <Ó’e Á>∑+<∏äeTT\qT ‘·|üŒìdü]>± #·<äTee\dæ+<˚. eTìwæ
@ <Ûäs¡àeTT˝À j·TTHêï Ä <Ûäs¡àeTT yêìøÏ ‘Ó*j·÷\+fÒ $T>∑‘ê ¬s+&ÉT
Á>∑+<∏eä TT\qT #·<eä e˝…qT. Ç~ n˝≤¢V≤t ◊<äe dü÷sê˝À 68e Äj·T‘Y˝À
Ç˝≤ Ä»„ #˚dæ #ÓbÕŒ&ÉT #·÷&É+&ç. nø£ÿ&É #Ó|æŒq yêø£´eTT nqTdü]+∫
eTìwæ <Ûäs¡àeTT ìs¡ísTT+#·ã&ÉTqT.
(5`68) ªªz Á>∑+<∏äyêVü≤≈£î˝≤sê! MTs¡T ‘Ísê‘·T, Ç+J\TqT,
MT Á|üuÛÑTe⁄ e<ä› qT+&ç e∫Ãq MT e<ä›≈£î |ü+|üã&çq <ëìì
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 33
≈£L&Ü uÛÑj·TeTT ø£\<äT. <˚e⁄&ÉT, <˚e⁄ì uÀ<Ûä\T dü‘·´düy˚T‘·eTT>±
ñ+&ÉTqT. n+<äTe\q dü‘·´eTTqT ndü‘·´eTT>± #Ó|ü≥ ô|<ä› ‘·|ü>±
uÛ≤$+‘·TqT. yêdüeÔ eTT>± KTsYÄHé Á>∑+<∏eä TT Hê≈£î ns¡eú TsTTq≥T¢ Ç‘·s¡
eTTd”¢yéT\≈£î ns¡úeTT ø±˝Ò<äìj˚T #Ó|ü#·THêïqT. Væ≤+<ä÷ düe÷»eTT˝À
|ü⁄{Ïqº yêìøÏ ns¡eú TT nsTTq|ü&ÉT, eTTd”y¢ Té düe÷C≤eTT˝À |ü⁄{Ïqº yê]øÏ
ns¡ ú e TT ø±≈£ î +&Ü b˛e⁄Hê? Ç~ qeTàe\dæ q e÷fÒ H êj· T ì
n&ÉT>∑e#·TÃqT. n≥T¢ n&É>&∑ eÉ TT˝À ‘·|ü ˝Ò<Tä >±˙ dü‘´· eTT ‘Ó*ùdÔ MTs¡T
mes¡÷ á e÷≥qT n&ÉT>∑s¡T. n+<ä]ø° ‘Ó*j·Tì dü‘·´eTT @eTq>±!
KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À mH√ï >=|üŒyêø£´eTT\T >∑\e⁄. Ç|ü&ÉT
eÁ»yêø£´eTT\qT ù|s¡T‘√ á Á>∑+<∏äeTTqT Áyêj·TT#·THêï, yêdüÔeeTT>±
#·÷ùdÔ eÁ»yêø£´eTT\T nqT ù|s¡T ≈£L&Ü ˇø£ $<Ûeä TT>± á Á>∑+<∏eä TTq≈£î
‘·≈£îÿy˚j·Tì #Ó|üŒe#·TÃqT. eÁC≤\ø£+fÒ m≈£îÿe $\TesTTq yêø£´eTT\T
KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À >∑\e⁄. KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT @ eTìwæøÏ ns¡úeTT
ø±yê\Hêï, eT‘·eTT‘√ dü+ã+<ÛäeTT ˝Ò≈£î+&Ü eTTd”¢yéT≈£î>±˙,
Væ≤+<äTe⁄\≈£î>±˙, Ŭø’düúe⁄\≈£î>±˙ me]øÏ ns¡úeTT ø±yê\Hêï $T>∑‘ê
¬s+&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T #·~$q yê]πø ns¡úeT>∑TqT. me&ÉsTT‘˚ eT÷&ÉT
<Ó’e Á>∑+<∏äeTT\˝À $T>∑‘ê ¬s+&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T #·<äeø£b˛‘˚ KTsYÄHé
ns¡úeTT ø±<äT. $T>∑‘ê ¬s+&ÉT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT\sTTq uÛÑ>∑eBZ‘·, u…’_\T
#·~$ ns¡úeTT #˚düTø=ìj·TT+fÒ yêìøÏ KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT düT\uÛÑeTT>±
ns¡úeTT ø±>∑\<äT. H˚qT uÛÑ>∑eBZ‘·qT, u…’_\TqT $es¡eTT>±
#·<Tä e>∑*>±qT. #·<eä &ÉyT˚ ø±ø£ u≤>± ns¡eú TT #˚dTü ø=HêïqT. n+<äTe\q
eT÷&Ée Á>∑+<∏äeTsTTq KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT u≤>± ns¡úeTe⁄#·Tqï~.
eTTd”¢yéT\≈£î ≈£L&Ü ‘Ó*j·Tì s¡Vü≤dü´ uÛ≤eeTT\T Hê≈£î ‘Ó*j·TT#·Tqï$.
34 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
yêdüÔyêìøÏ (4`103) e yêø£´eTT ∫qï yêø£´eTT. n+<äT˝À eT÷&˚
eTTø£ÿ\T >∑\e⁄. ˇø£{Ï bÕ‘· qe÷EqT #ÓsTT´, ‘·sê«‘· mø£ÿ&ÉTHêï @
|ü]dæ‹ú ˝Àj·TTHêï nì #Ó|ü #·÷ ì\T#·THêï, ≈£Ls¡TÃ+&çHê, |üsT¡ +&çHêj·Tì
nHêïs¡T. Ä ‘·sê«‘· düeTj·TeTT nqT≈£L*ùdÔ, qe÷EqT HÓ\ø=\ŒeTì
#ÓbÕŒ&ÉT. qe÷EqT HÓ˝ø=\ŒeTì #Ó|Œæ q~ nìï Á>∑+<∏eä TT\˝À >∑\<äT.
n+<äs¡÷ <ëìì #·~$Hê bÕ‘· qe÷EqT ‘·|üŒìdü]>± ÁX¯<ä∆>±
Ä#·]+#·&Éy˚T qe÷EqT HÓ\ø=*Œq≥T¢ ‘·\#·T#·THêïs¡T. Á>∑+<∏äeTT˝À
e÷ ãT~∆øÏ Áø=‘·Ô qe÷E>± ø£ì|æ+#·T#·Tqï~. <ëìøÏ ˇπø ˇø£ ø±s¡DeTT
>∑\<äT. n<˚ yês¡T KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTTqT ns¡úeTT #˚düTø√˝Ò<äì Ä
ø±s¡DeTT #˚‘H· ˚ Áø=‘·Ô qe÷CŸ ≈£L&Ü bÕ‘· qe÷CŸ e÷~πs ns¡eú TsTTq<äì
#Ó|üŒe#·TÃqT. n˝≤ ns¡úeTT ø±ø£b˛e&ÜìøÏ eTTd”¢yéT\T uÛÑ>∑eBZ‘·qT,
u…’_\TqT #·<äe˝Ò<äT. ¬s+&ÉT Á>∑+<∏äeTT\qT #·<äeì<˚ eT÷&Ée Á>∑+<∏äeTT
ns¡úeTTø±<äì H˚qT ø=ìï dü+e‘·‡s¡eTT\qT+&ç #Ó|ü#·÷H˚ j·TTHêïqT.
uÛÑ>∑eBZ‘· (‘Ísê‘·T), u…’_\T (Ç+J\T), KTsYÄHé eT÷&ÉT <Ó’e
Á>∑+<∏äeTT˝Òj·Tì #Ó|üŒe#·TÃqT. ˇø£ <Ó’e Á>∑+<∏äeTT ns¡úeTT ø±yê\+fÒ
$T>∑‘ê ¬s+&ÉT <Ó’e Á>∑+<∏äeTT\qT ‘·|üŒìdü]>± #·<äTee\dæ+<˚. eTìwæ
@ <Ûäs¡àeTT˝À j·TTHêï Ä <Ûäs¡àeTT yêìøÏ ‘Ó*j·÷\+fÒ $T>∑‘ê ¬s+&ÉT
Á>∑+<∏eä TT\qT #·<eä e˝…qT. Ç~ n˝≤¢V≤t ◊<äe dü÷sê˝À 68e Äj·T‘Y˝À
Ç˝≤ Ä»„ #˚dæ #ÓbÕŒ&ÉT #·÷&É+&ç. nø£ÿ&É #Ó|æŒq yêø£´eTT nqTdü]+∫
eTìwæ <Ûäs¡àeTT ìs¡ísTT+#·ã&ÉTqT.
(5`68) ªªz Á>∑+<∏äyêVü≤≈£î˝≤sê! MTs¡T ‘Ísê‘·T, Ç+J\TqT,
MT Á|üuÛÑTe⁄ e<ä› qT+&ç e∫Ãq MT e<ä›≈£î |ü+|üã&çq <ëìì
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 35
(KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTTqT) MT J$‘ê\˝À HÓ˝ø=\TŒ es¡≈£î MTs¡T
@ <Ûäs¡àeTTô|’Hê ˝ÒqfÒ¢μμ
á yêø£´eTT KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À eTTd”¢yéT\πø #Ó|æŒj·TTHêïs¡T
ø£<ë! n≥Te+≥|ü&ÉT eTTd”¢yéT\T uÛÑ>∑eBZ‘·, u…’_\T #·<äeì<˚ KTsYÄHé
Á>∑+<∏äeTT˝À Äj·T‘Y\T düÁø£eTeTT>± ns¡úeTT ø±e⁄. <˚e⁄ì ìj·TeTeTT
Á|üø±s¡eTT q&ÉT#·Tø√ì yê]øÏ yê] <Ûäs¡àeTT yê]πø ‘Ó*j·T<äT. Ç~
eTTd”¢yéT\πø ø±<äT, nìï eT‘·eTT\ yê]øÏ e]Ô+#·TqT. n+<äTe\q
‘·eT eT‘· Á>∑+<∏äeTì ˇø£ Á>∑+<∏äeTTqT ÄÁX¯sTT+∫ $T>∑‘ê ¬s+&ÉT <Ó’e
Á>∑+<∏äeTT\qT |üs¡eT‘· Á>∑+<∏äeTT\T>± ndü÷j·T‘√ #·÷#·Tyê]øÏ m+‘·
ø±\eTTqø£sTTHê yê] Á>∑+<∏äeTT˝˝Àì C≤„qy˚T ns¡úeTT ø±<äT. H˚&ÉT
Væ≤+<äTe⁄\T u…’_\TqT |üs¡eT‘· Á>∑+<∏äeTT nì ndü÷j·T‘√ #·÷düTÔHêïs¡T.
nfÒ¢ KTsYÄHé Á>∑+<∏eä TTqT ≈£L&Ü |üse¡ T‘· Á>∑+<∏eä Tì <ä÷s¡eTT>± ô|{≤ºsT¡ .
n+<äT˝À @eTTqï~ Ä ¬s+&ÉT Á>∑+<∏äeTT\ C≤„qeTT ‘Ó*j·T<äT ø±e⁄q
n≥Te+{Ï yê]øÏ uÛ>Ñ e∑ BZ‘· C≤„qeTT ≈£L&Ü ‘Ó*j·T<äT. n+‘˚ø±ø£ y˚TeTT
Væ≤+<äTe⁄\eTì #Ó|üø=qT#·T+&çHê yê]øÏ Væ≤+<ä÷ <Ûäs¡àeTT @<√
‘Ó*j·T≈£î+&ÉTqT. ˇø£ <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝Àì C≤„qeTT ns¡úeTT ø±yê\+fÒ
$T>∑‘ê ¬s+&ÉT <Ó’e Á>∑+<∏äeTT\ C≤„qeTT ‘Ó*dæj·TT+&Ü*. á dü÷Á‘·eTT
‘Ó*j·Tì <ëìe\q eTTd”¢yéT\≈£î yê] KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À Äj·T‘Y\T
ns¡úeTT ø±e&ÉeTT ˝Ò<äT.
H˚qT uÛÑ>∑eBZ‘·, u…’_\T ¬s+&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T #·~yêqT ø±e⁄q
KTsYÄHé ns¡úeT>∑T#·Tqï~. n˝≤π> KTsYÄHé, u…’_\T #·~$j·TT+&ÉT≥
e\q uÛÑ>∑eBZ‘· ns¡úeT>∑T#·Tqï~. nfÒ¢ uÛÑ>∑eBZ‘·, KTsYÄHéqT #·~$
36 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
j·TTHêïqT ø±e⁄q Hê≈£î u…’_\T düT\uÛÑeTT>± ns¡úeT>∑T#·Tqï~.
eTTd”¢yéT\≈£î (4`103)˝À j·TTqï yêø£´eTT˝À Áø=‘·Ô qe÷CŸ ns¡úeTT
ø±˝Ò<ä+fÒ, Áø=‘·Ô qe÷E ñqï<äì ‘Ó*j·T˝Ò<ä+fÒ yê]øÏ $T>∑‘ê ¬s+&ÉT
Á>∑+<∏äeTT\ C≤„qeTT ‘Ó*j·T<äH˚ #Ó|üŒe#·TÃqT. <˚e⁄&ÉT ˇø£ dü÷Á‘·eTTqT
ˇø£ <Ó’e Á>∑+<∏äeTT\˝À #Ó|挑˚ eT÷&ÉT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝˝À Ä dü÷Á‘·eTT
ñqïfÒ¢j·T>∑TqT. eT÷&ÉT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT\˝À ˇπø <˚e⁄ìï >∑T]+∫
#Ó|æŒj·TT+&ÉT≥ #˚‘· ˇø£ C≤„q dü÷Á‘·eTT ˇø£ <Ó’e Á>∑+<∏äeTT˝À #Ó|挑˚
n~ $T>∑‘ê ¬s+&ÉT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT\˝À #Ó|æŒq≥T¢>± ˝…øÏÿ+#·e˝…qT.
#Ó|üq~ ˇπø <˚e⁄ìï nsTTq+<äTq ˇπø dü÷Á‘·eTT eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\˝À
düe÷qeTT>± e]Ô+#·TqT.
ˇø£ u≤´+≈£î ˝≤ø£sY˝À kıeTTàqT <ë#·Tø=qï|ü&ÉT, u≤´+≈£î
˝≤ø£sY≈£î ¬s+&ÉT ‘êfi¯eTT #Óe⁄\T ñ+&ÉTqT. ˇø£{Ï U≤‘ê<ës¡TìøÏ Ç∫Ã
¬s+&Ée <ëìì u≤´+≈£î y˚TH˚»sY ÄBÛqeTT˝À ñ+#·Tø=qTqT. ˝≤ø£sY˝À
kıeTTà ø±e\dæ eùdÔ ˙ e<ä› j·TTqï ‘êfi¯eTT #Ó$‘√ e÷Á‘·eTT ˝≤ø£sY
‘Ós¡T#·Tø√<äT. u≤´+ø˘ y˚TH˚»sY e<ä›j·TTqï ‘êfi¯eTT #Ó$ ˙e<ä› j·TTqï
‘êfi¯eTT #Ó$ ¬s+&É÷ ñ|üjÓ÷–+∫q|ü&ÉT u≤´+ø˘˝≤ø£sY ‘Ós¡T#·Tø=ì
n+<äT˝Àì kıeTTà \_Û+#·TqT. Çø£ÿ&É u≤´+ø˘ ˝≤ø£sY ‘Ós¡e{≤ìøÏ ¬s+&ÉT
‘êfi¯eTT #Óe⁄\T nedüsy¡ TÓ qÆ ≥T¢ ˇø£ ‘êfi¯eTT #Ó$‘√ ˝≤ø£sY ‘ÓsT¡ #·Tø√q≥T¢
ˇø£ Á>∑+<∏äeTT #·~$‘˚ <˚e⁄ì C≤„qeTT \_Û+#·<äT. ¬s+&ÉT ‘êfi¯eTT\T
ñqï|ü&˚ ˝≤ø£sY ‘Ós¡#·Tø=qï≥T¢ m|ü&ÉsTTHê Ç‘·s¡ eT‘· Á>∑+<∏äeTT˝ì
ndü÷j·T #Ó+<äø£ #·~$q|ü&ÉT Á>∑+<∏eä TT˝Àì yêø£´eT+<äT >∑\ C≤„qeTT
\_Û+#·TqT. H˚&ÉT mø£ÿ&É #·÷∫Hê ˇø£ eT‘·eTT ¬s+&Ée eT‘·eTT MT<ä
<˚«wüeTT ø£*jZ T· Tqï~. n+<äTe\q me]ø° <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\˝Àì C≤„qeTT
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 35
(KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTTqT) MT J$‘ê\˝À HÓ˝ø=\TŒ es¡≈£î MTs¡T
@ <Ûäs¡àeTTô|’Hê ˝ÒqfÒ¢μμ
á yêø£´eTT KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À eTTd”¢yéT\πø #Ó|æŒj·TTHêïs¡T
ø£<ë! n≥Te+≥|ü&ÉT eTTd”¢yéT\T uÛÑ>∑eBZ‘·, u…’_\T #·<äeì<˚ KTsYÄHé
Á>∑+<∏äeTT˝À Äj·T‘Y\T düÁø£eTeTT>± ns¡úeTT ø±e⁄. <˚e⁄ì ìj·TeTeTT
Á|üø±s¡eTT q&ÉT#·Tø√ì yê]øÏ yê] <Ûäs¡àeTT yê]πø ‘Ó*j·T<äT. Ç~
eTTd”¢yéT\πø ø±<äT, nìï eT‘·eTT\ yê]øÏ e]Ô+#·TqT. n+<äTe\q
‘·eT eT‘· Á>∑+<∏äeTì ˇø£ Á>∑+<∏äeTTqT ÄÁX¯sTT+∫ $T>∑‘ê ¬s+&ÉT <Ó’e
Á>∑+<∏äeTT\qT |üs¡eT‘· Á>∑+<∏äeTT\T>± ndü÷j·T‘√ #·÷#·Tyê]øÏ m+‘·
ø±\eTTqø£sTTHê yê] Á>∑+<∏äeTT˝˝Àì C≤„qy˚T ns¡úeTT ø±<äT. H˚&ÉT
Væ≤+<äTe⁄\T u…’_\TqT |üs¡eT‘· Á>∑+<∏äeTT nì ndü÷j·T‘√ #·÷düTÔHêïs¡T.
nfÒ¢ KTsYÄHé Á>∑+<∏eä TTqT ≈£L&Ü |üse¡ T‘· Á>∑+<∏eä Tì <ä÷s¡eTT>± ô|{≤ºsT¡ .
n+<äT˝À @eTTqï~ Ä ¬s+&ÉT Á>∑+<∏äeTT\ C≤„qeTT ‘Ó*j·T<äT ø±e⁄q
n≥Te+{Ï yê]øÏ uÛ>Ñ e∑ BZ‘· C≤„qeTT ≈£L&Ü ‘Ó*j·T<äT. n+‘˚ø±ø£ y˚TeTT
Væ≤+<äTe⁄\eTì #Ó|üø=qT#·T+&çHê yê]øÏ Væ≤+<ä÷ <Ûäs¡àeTT @<√
‘Ó*j·T≈£î+&ÉTqT. ˇø£ <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝Àì C≤„qeTT ns¡úeTT ø±yê\+fÒ
$T>∑‘ê ¬s+&ÉT <Ó’e Á>∑+<∏äeTT\ C≤„qeTT ‘Ó*dæj·TT+&Ü*. á dü÷Á‘·eTT
‘Ó*j·Tì <ëìe\q eTTd”¢yéT\≈£î yê] KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À Äj·T‘Y\T
ns¡úeTT ø±e&ÉeTT ˝Ò<äT.
H˚qT uÛÑ>∑eBZ‘·, u…’_\T ¬s+&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T #·~yêqT ø±e⁄q
KTsYÄHé ns¡úeT>∑T#·Tqï~. n˝≤π> KTsYÄHé, u…’_\T #·~$j·TT+&ÉT≥
e\q uÛÑ>∑eBZ‘· ns¡úeT>∑T#·Tqï~. nfÒ¢ uÛÑ>∑eBZ‘·, KTsYÄHéqT #·~$
36 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
j·TTHêïqT ø±e⁄q Hê≈£î u…’_\T düT\uÛÑeTT>± ns¡úeT>∑T#·Tqï~.
eTTd”¢yéT\≈£î (4`103)˝À j·TTqï yêø£´eTT˝À Áø=‘·Ô qe÷CŸ ns¡úeTT
ø±˝Ò<ä+fÒ, Áø=‘·Ô qe÷E ñqï<äì ‘Ó*j·T˝Ò<ä+fÒ yê]øÏ $T>∑‘ê ¬s+&ÉT
Á>∑+<∏äeTT\ C≤„qeTT ‘Ó*j·T<äH˚ #Ó|üŒe#·TÃqT. <˚e⁄&ÉT ˇø£ dü÷Á‘·eTTqT
ˇø£ <Ó’e Á>∑+<∏äeTT\˝À #Ó|挑˚ eT÷&ÉT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝˝À Ä dü÷Á‘·eTT
ñqïfÒ¢j·T>∑TqT. eT÷&ÉT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT\˝À ˇπø <˚e⁄ìï >∑T]+∫
#Ó|æŒj·TT+&ÉT≥ #˚‘· ˇø£ C≤„q dü÷Á‘·eTT ˇø£ <Ó’e Á>∑+<∏äeTT˝À #Ó|挑˚
n~ $T>∑‘ê ¬s+&ÉT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT\˝À #Ó|æŒq≥T¢>± ˝…øÏÿ+#·e˝…qT.
#Ó|üq~ ˇπø <˚e⁄ìï nsTTq+<äTq ˇπø dü÷Á‘·eTT eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\˝À
düe÷qeTT>± e]Ô+#·TqT.
ˇø£ u≤´+≈£î ˝≤ø£sY˝À kıeTTàqT <ë#·Tø=qï|ü&ÉT, u≤´+≈£î
˝≤ø£sY≈£î ¬s+&ÉT ‘êfi¯eTT #Óe⁄\T ñ+&ÉTqT. ˇø£{Ï U≤‘ê<ës¡TìøÏ Ç∫Ã
¬s+&Ée <ëìì u≤´+≈£î y˚TH˚»sY ÄBÛqeTT˝À ñ+#·Tø=qTqT. ˝≤ø£sY˝À
kıeTTà ø±e\dæ eùdÔ ˙ e<ä› j·TTqï ‘êfi¯eTT #Ó$‘√ e÷Á‘·eTT ˝≤ø£sY
‘Ós¡T#·Tø√<äT. u≤´+ø˘ y˚TH˚»sY e<ä›j·TTqï ‘êfi¯eTT #Ó$ ˙e<ä› j·TTqï
‘êfi¯eTT #Ó$ ¬s+&É÷ ñ|üjÓ÷–+∫q|ü&ÉT u≤´+ø˘˝≤ø£sY ‘Ós¡T#·Tø=ì
n+<äT˝Àì kıeTTà \_Û+#·TqT. Çø£ÿ&É u≤´+ø˘ ˝≤ø£sY ‘Ós¡e{≤ìøÏ ¬s+&ÉT
‘êfi¯eTT #Óe⁄\T nedüsy¡ TÓ qÆ ≥T¢ ˇø£ ‘êfi¯eTT #Ó$‘√ ˝≤ø£sY ‘ÓsT¡ #·Tø√q≥T¢
ˇø£ Á>∑+<∏äeTT #·~$‘˚ <˚e⁄ì C≤„qeTT \_Û+#·<äT. ¬s+&ÉT ‘êfi¯eTT\T
ñqï|ü&˚ ˝≤ø£sY ‘Ós¡#·Tø=qï≥T¢ m|ü&ÉsTTHê Ç‘·s¡ eT‘· Á>∑+<∏äeTT˝ì
ndü÷j·T #Ó+<äø£ #·~$q|ü&ÉT Á>∑+<∏eä TT˝Àì yêø£´eT+<äT >∑\ C≤„qeTT
\_Û+#·TqT. H˚&ÉT mø£ÿ&É #·÷∫Hê ˇø£ eT‘·eTT ¬s+&Ée eT‘·eTT MT<ä
<˚«wüeTT ø£*jZ T· Tqï~. n+<äTe\q me]ø° <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\˝Àì C≤„qeTT
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 37
ns¡úeTT ø±e&ÉeTT ˝Ò<äT. <˚e⁄&ÉT nìï eT‘·eTT\≈£î ˇø£ÿ&˚ nsTTq|ü&ÉT
nìï eT‘·eTT\˝Àì C≤„qeTT ˇø£ÿfÒ j·TT+&ÉTqT >±˙, y˚sT¡ >± j·TT+&ÉT≥≈£î
neø±X¯eTT+&É<Tä . Ä $wüjT· eTT ‘Ó*j·Tø£ Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ eT‘· <˚«wüeTTqT
ø£*Z Ç‘·s¡ <Ó’e Á>∑+<∏äeTT˝Àì C≤„qeTT ‘Ó*j·Tì <ëìe\q ˇø£
eT‘·eTT˝Àì C≤„qeTT Ä eT‘·eTT˝ÀH˚ ns¡úeTT ø±≈£î+&Ü b˛sTTq~.
eTTK´eTT>± n<˚ ø±s¡DeTT #˚‘· yêø£´eTT˝À qe÷EqT HÓ\ø=\ŒeTì
#Ó|æŒHê, n~ @ qe÷CÀ eTTd”¢yéT\πø ns¡úeTT ø±≈£î+&Ü b˛sTTq~.
KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À á e÷≥ ñqï~. ø±e⁄q eTTd”¢yéT\πø
á $wüjT· eTT u≤>± ns¡eú TT ø±e\dæjT· Tqï~. nsTT‘˚ yês¡T #˚jT· T#·Tqï
qe÷CŸ≈£î, Áø=‘·Ô>± kÕú|æ+#·ã&Ée\dæq qe÷CŸ≈£î @$T ‘˚&Ü j·TTqï<äì
yês¡T ø=+#ÓeTsTTHê Ä˝À∫+#·˝Ò<äT. (4`103) e Äj·T‘Y KTsYÄHé
Á>∑+<∏äeTT˝À #˚j·TT#·Tqï qe÷EqT >∑T]+∫ #Ó|üŒ&Éy˚Tø±ø£, Áø=‘·Ô>±
HÓ\ø=\TŒ qe÷CŸqT >∑T]+∫ ≈£L&Ü #ÓbÕŒ&ÉT. Ç~ n˝≤¢Vt≤ qT+&ç
e∫Ãq C≤„qeTTø±>±, <ëìH˚ õÁãj˚T˝Ÿ eTTVü≤eTà<é Á|üeø£>Ô ±]øÏ #ÓbÕŒ&ÉT.
á C≤„qeTTqT düèwæ˜ yÓTT<ä\sTTq ‘·sê«‘· ø=+‘· ø±˝≤ìπø yêDÏ (X¯ãe› TT)
<ë«sê e∫Ãq~. Ä X¯ã›eTT Äø±X¯eTT qT+&ç e∫Ãq~. Ä s√E n~
e÷≥\ s¡÷|üeTT˝À sê˝Ò<äT. Äø±X¯eTT qT+&ç m˝≤ X¯ã›eTT e#·TÃH√
n˝≤π> ñs¡TeTT\ s¡÷|üeTT˝À e∫Ãq~. n˝≤ ñs¡TeTT\ s¡÷|üeTT˝À
e∫Ãq X¯ã›eTTqT $ì, Á>∑Væ≤+#·Tø=qï dü÷s¡T´&ÉT ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ uÛÑ÷$T
MT<ä ªeTqTe⁄μ nqT e´øÏÔøÏ ‘êqT $ìq X¯ã›eTT\qT eTqTwüß\ e÷≥\
s¡÷|üeTT˝ÀìøÏ e÷]à #ÓbÕŒ&ÉT. dü÷s¡T´&ÉT @ X¯ã›eTT˝Àì uÛ≤eeTTqT
>±˙, @ uÛ≤wü˝Àì uÛ≤eeTTqT>±˙ Á>∑Væ≤+#·TX¯øÏÔ >∑\yê&ÉT, n˝≤π> @
uÛ≤wü˝ÀqsTTHê e÷{≤¢&TÉ k˛úeT‘· >∑\yê&ÉT. nìï uÛ≤wü\qT Á>∑V≤æ +#·TX¯øÔÏ
38 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
Äj·Tq≈£î >∑\<äT. n+<äTe\q ø£è‘·j·TT>∑eTT˝ÀH˚ yÓTT<ä{Ï uÛ≤wü nsTTq
‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝À e÷{≤¢&ç, eTqTe⁄≈£î Äø±X¯yêDÏ #Ó|æŒq C≤„qeTTqT
#Ó|üŒ&ÉeTT »]–q~. n˝≤π> ø£*j·TT>∑eTT˝À 1400 dü+e‘·‡s¡eTT\
ÁøÏ‘e· TT ªõÁãj˚T˝Ÿμ nqT ù|s¡T‘√ ÁøÏ+~øÏ ~–e∫Ã, eTTVü≤eTà<é Á|üeø£>Ô ±]øÏ
ø£è‘·j·TT>∑eTT˝À eTqTe⁄≈£î #Ó|æŒq C≤„qeTTH˚ #Ó|üŒ&ÉeTT »]–q~.
eTqTe⁄≈£î #Ó|Œæ q C≤„qy˚T ∫e]øÏ e÷s¡T#·÷ e÷s¡T#·÷ e∫à ø£*j·TT>∑eTT
yÓTT<ä{Ï˝À <ë«|üs¡j·TT>∑eTT ∫e]˝À nq>± j·TT>∑ dü+~Û˝À yê´düTì
#˚‘· ªuÛÑ>∑eBZ‘·μ Á>∑+<∏äeTT>± Áyêj·Tã&çq~. n˝≤π> n<˚ C≤„qy˚T 1400
dü+e‘·‡s¡eTT\|ü&ÉT ªKTsYÄHéμ Á>∑+<∏äeTT>± Áyêj·Tã&çq~. Bììã{Ϻ
#·]Á‘· ‘Ó*dæq yê]øÏ ¬s+&ÉT Á>∑+<∏äeTT˝˝Àì C≤„qeTT ˇø£ÿfÒj·Tì
‘Ó*j·Tã&ÉT#·Tqï~.
n+<äTe\q KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À (4`103) Äj·T‘Y ˇø£ÿ
eTTd”¢yéT\πø >±ø£ Væ≤+<äTe⁄\≈£î, Ŭø’düúe⁄\≈£î e]Ô+#·Tq~>± j·TTqï~.
Bììã{Ϻ #·÷ùdÔ Væ≤+<äTe⁄\T @ Äsê<Ûäq #˚j·TT#·THêïs√ <ëìø£+fÒ
y˚πs Äsê<ÛäqqT HÓ\ø=\TŒø√e\dæq nedüs¡eTTqï~. nfÒ¢ Ŭø’düúe⁄\T @
Äsê<Ûäq (ÁbÕs¡úq) #˚j·TT#·THêïs√ <ëìø£+fÒ y˚s¡T>± j·TTqï ÁbÕs¡qú qT
HÓ\ø=\TŒø√e\dæq nedüs¡eTTqï~. nfÒ¢ eTTd”¢yéT\T yês¡T #˚j·TT#·Tqï
qe÷CŸqT yês¡T #˚jT· T#·÷, <ëìì ø±<äì Á|ü‘´˚ ø£eTT>± eTs=ø£ qe÷EqT
HÓ\ø=\TŒø√e\dæq nedüse¡ TTqï~. n+‘·es¡≈î£ #˚jT· ì Áø=‘·Ô qe÷EqT
HÓ\ø=\TŒø√eTì #Ó|üŒ&ÉyÓTÆq~. n˝≤π> HÓ\ø=\TŒø√e\dæq nedüs¡
eTTqï~. nsTT‘˚ <˚e⁄&ÉT á $wüj·TeTTqT yêø£´s¡÷|üeTT˝À #Ó|æŒHê
ªHê≈£î ‘Ó*dæq~ Ç+‘˚, Hê≈£î ‘Ó*j·Tì<ëì CÀ*øÏ H˚qT b˛qTμ nì
<˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq yêø£´eTTqT ≈£L&Ü ‘Ó*j·Tìyês¡T, #·÷&Éìyês¡T >∑\s¡T.
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 37
ns¡úeTT ø±e&ÉeTT ˝Ò<äT. <˚e⁄&ÉT nìï eT‘·eTT\≈£î ˇø£ÿ&˚ nsTTq|ü&ÉT
nìï eT‘·eTT\˝Àì C≤„qeTT ˇø£ÿfÒ j·TT+&ÉTqT >±˙, y˚sT¡ >± j·TT+&ÉT≥≈£î
neø±X¯eTT+&É<Tä . Ä $wüjT· eTT ‘Ó*j·Tø£ Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ eT‘· <˚«wüeTTqT
ø£*Z Ç‘·s¡ <Ó’e Á>∑+<∏äeTT˝Àì C≤„qeTT ‘Ó*j·Tì <ëìe\q ˇø£
eT‘·eTT˝Àì C≤„qeTT Ä eT‘·eTT˝ÀH˚ ns¡úeTT ø±≈£î+&Ü b˛sTTq~.
eTTK´eTT>± n<˚ ø±s¡DeTT #˚‘· yêø£´eTT˝À qe÷EqT HÓ\ø=\ŒeTì
#Ó|æŒHê, n~ @ qe÷CÀ eTTd”¢yéT\πø ns¡úeTT ø±≈£î+&Ü b˛sTTq~.
KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À á e÷≥ ñqï~. ø±e⁄q eTTd”¢yéT\πø
á $wüjT· eTT u≤>± ns¡eú TT ø±e\dæjT· Tqï~. nsTT‘˚ yês¡T #˚jT· T#·Tqï
qe÷CŸ≈£î, Áø=‘·Ô>± kÕú|æ+#·ã&Ée\dæq qe÷CŸ≈£î @$T ‘˚&Ü j·TTqï<äì
yês¡T ø=+#ÓeTsTTHê Ä˝À∫+#·˝Ò<äT. (4`103) e Äj·T‘Y KTsYÄHé
Á>∑+<∏äeTT˝À #˚j·TT#·Tqï qe÷EqT >∑T]+∫ #Ó|üŒ&Éy˚Tø±ø£, Áø=‘·Ô>±
HÓ\ø=\TŒ qe÷CŸqT >∑T]+∫ ≈£L&Ü #ÓbÕŒ&ÉT. Ç~ n˝≤¢Vt≤ qT+&ç
e∫Ãq C≤„qeTTø±>±, <ëìH˚ õÁãj˚T˝Ÿ eTTVü≤eTà<é Á|üeø£>Ô ±]øÏ #ÓbÕŒ&ÉT.
á C≤„qeTTqT düèwæ˜ yÓTT<ä\sTTq ‘·sê«‘· ø=+‘· ø±˝≤ìπø yêDÏ (X¯ãe› TT)
<ë«sê e∫Ãq~. Ä X¯ã›eTT Äø±X¯eTT qT+&ç e∫Ãq~. Ä s√E n~
e÷≥\ s¡÷|üeTT˝À sê˝Ò<äT. Äø±X¯eTT qT+&ç m˝≤ X¯ã›eTT e#·TÃH√
n˝≤π> ñs¡TeTT\ s¡÷|üeTT˝À e∫Ãq~. n˝≤ ñs¡TeTT\ s¡÷|üeTT˝À
e∫Ãq X¯ã›eTTqT $ì, Á>∑Væ≤+#·Tø=qï dü÷s¡T´&ÉT ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ uÛÑ÷$T
MT<ä ªeTqTe⁄μ nqT e´øÏÔøÏ ‘êqT $ìq X¯ã›eTT\qT eTqTwüß\ e÷≥\
s¡÷|üeTT˝ÀìøÏ e÷]à #ÓbÕŒ&ÉT. dü÷s¡T´&ÉT @ X¯ã›eTT˝Àì uÛ≤eeTTqT
>±˙, @ uÛ≤wü˝Àì uÛ≤eeTTqT>±˙ Á>∑Væ≤+#·TX¯øÏÔ >∑\yê&ÉT, n˝≤π> @
uÛ≤wü˝ÀqsTTHê e÷{≤¢&TÉ k˛úeT‘· >∑\yê&ÉT. nìï uÛ≤wü\qT Á>∑V≤æ +#·TX¯øÔÏ
38 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
Äj·Tq≈£î >∑\<äT. n+<äTe\q ø£è‘·j·TT>∑eTT˝ÀH˚ yÓTT<ä{Ï uÛ≤wü nsTTq
‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝À e÷{≤¢&ç, eTqTe⁄≈£î Äø±X¯yêDÏ #Ó|æŒq C≤„qeTTqT
#Ó|üŒ&ÉeTT »]–q~. n˝≤π> ø£*j·TT>∑eTT˝À 1400 dü+e‘·‡s¡eTT\
ÁøÏ‘e· TT ªõÁãj˚T˝Ÿμ nqT ù|s¡T‘√ ÁøÏ+~øÏ ~–e∫Ã, eTTVü≤eTà<é Á|üeø£>Ô ±]øÏ
ø£è‘·j·TT>∑eTT˝À eTqTe⁄≈£î #Ó|æŒq C≤„qeTTH˚ #Ó|üŒ&ÉeTT »]–q~.
eTqTe⁄≈£î #Ó|Œæ q C≤„qy˚T ∫e]øÏ e÷s¡T#·÷ e÷s¡T#·÷ e∫à ø£*j·TT>∑eTT
yÓTT<ä{Ï˝À <ë«|üs¡j·TT>∑eTT ∫e]˝À nq>± j·TT>∑ dü+~Û˝À yê´düTì
#˚‘· ªuÛÑ>∑eBZ‘·μ Á>∑+<∏äeTT>± Áyêj·Tã&çq~. n˝≤π> n<˚ C≤„qy˚T 1400
dü+e‘·‡s¡eTT\|ü&ÉT ªKTsYÄHéμ Á>∑+<∏äeTT>± Áyêj·Tã&çq~. Bììã{Ϻ
#·]Á‘· ‘Ó*dæq yê]øÏ ¬s+&ÉT Á>∑+<∏äeTT˝˝Àì C≤„qeTT ˇø£ÿfÒj·Tì
‘Ó*j·Tã&ÉT#·Tqï~.
n+<äTe\q KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À (4`103) Äj·T‘Y ˇø£ÿ
eTTd”¢yéT\πø >±ø£ Væ≤+<äTe⁄\≈£î, Ŭø’düúe⁄\≈£î e]Ô+#·Tq~>± j·TTqï~.
Bììã{Ϻ #·÷ùdÔ Væ≤+<äTe⁄\T @ Äsê<Ûäq #˚j·TT#·THêïs√ <ëìø£+fÒ
y˚πs Äsê<ÛäqqT HÓ\ø=\TŒø√e\dæq nedüs¡eTTqï~. nfÒ¢ Ŭø’düúe⁄\T @
Äsê<Ûäq (ÁbÕs¡úq) #˚j·TT#·THêïs√ <ëìø£+fÒ y˚s¡T>± j·TTqï ÁbÕs¡qú qT
HÓ\ø=\TŒø√e\dæq nedüs¡eTTqï~. nfÒ¢ eTTd”¢yéT\T yês¡T #˚j·TT#·Tqï
qe÷CŸqT yês¡T #˚jT· T#·÷, <ëìì ø±<äì Á|ü‘´˚ ø£eTT>± eTs=ø£ qe÷EqT
HÓ\ø=\TŒø√e\dæq nedüse¡ TTqï~. n+‘·es¡≈î£ #˚jT· ì Áø=‘·Ô qe÷EqT
HÓ\ø=\TŒø√eTì #Ó|üŒ&ÉyÓTÆq~. n˝≤π> HÓ\ø=\TŒø√e\dæq nedüs¡
eTTqï~. nsTT‘˚ <˚e⁄&ÉT á $wüj·TeTTqT yêø£´s¡÷|üeTT˝À #Ó|æŒHê
ªHê≈£î ‘Ó*dæq~ Ç+‘˚, Hê≈£î ‘Ó*j·Tì<ëì CÀ*øÏ H˚qT b˛qTμ nì
<˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq yêø£´eTTqT ≈£L&Ü ‘Ó*j·Tìyês¡T, #·÷&Éìyês¡T >∑\s¡T.
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 39
n≥Te+{Ï yê]øÏ Hê˝≤+{Ï yê&ÉT me&ÉsTTHê yêø£´eTT Ç˝≤ ñqï<äì
#·÷|æHê, KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT C≤„qeTTqT ≈£L&Ü ô|&É#Ó$q ô|{Ϻ, e÷
ô|<ä\› T #Ó|Œæ q≥T¢ q&ÉT#·Tø=qT#·T+<äTeTì #Ó|ü #·T+<äTs¡T. ô|<ä\› T #Ó|Œæ q~
$q&ÉeTT eT+∫<˚ nsTTq|ü&ÉT <˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq~ $q&ÉeTT eTØ
eT+∫<ä>T∑ qT ø£<ë! <˚e⁄ìø£+fÒ ô|<ä\› T ≈£L&Ü ∫qïyêπsj·T>∑T<äTs¡T. <˚e⁄ì
e÷≥‘√ düe÷qeTT>± ô|<ä\› e÷≥\qT b˛\TÃø√≈£L&É<Tä . <Óe’ Á>∑+<∏eä TT
˝Àì yêø£´eTTqT e<ä*, ô|<ä›\T ô|{Ϻq eT‘· kÕ+Á|ü<ëj·TeTT\qT
nqTdü]+∫ nfÒ¢ q&É#T· ø=+fÒ <˚e⁄ìe÷≥qT >ös¡$+#·ì yês¡eT>∑T<äTeTT.
Á|üX¯ï :` MTs¡T #Ó|æŒq~ eT+∫<˚. nsTT‘˚ ø=+<äs¡T $<ë«+düT\sTTq
eTTd”y¢ Té \T KTsYÄHé Á>∑+<∏eä TT˝Àì Á|ü‹ yêø£´eTTqT ‘Ó*dæq |ü+&ç‘T· \T>±
j·TT+≥Tqïyês¡T á $wüjT· eTTqT >∑T]+∫ Ç˝≤ n+≥THêïs¡T. (4`103)
e yêø£´eTT˝À #Ó|æŒq~ ns¡úeTT ø±yê\+fÒ (4`102) e yêø£´eTTqT
#·÷&Ü*. nø£ÿ&É j·TT<ä∆ düeTj·TeTT˝À ªø=+<äs¡T qe÷CŸ #˚j·T+&ç,
ø=+<äsT¡ qe÷CŸ #˚jT· ≈£î+&Ü X¯Á‘·Te⁄\ m&É\ nÁ|üeT‘·eÔ TT>± j·TT+&É+&ç
n˙, yÓTT<ä≥ ø=+<äs¡T qe÷CŸ #˚dæq|ü&ÉT ø±|ü˝≤ j·TTqï $T>∑‘êyês¡T
‘·sê«‘· qe÷CŸ #˚j·T+&çμ n˙ #Ó|æŒj·TTqï≥T¢ ø£\<äT. n˝≤ yÓTT<ä≥
ø=+<äs¡T, ¬s+&Ée e÷s¡T ø=+<äs¡T qe÷E #˚j·T&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~.
qe÷E #˚ùdyê&çì ñ<˚›•+∫ qe÷EqT HÓ\ø=\Œ+&ç nì nHêïs¡T.
n+‘˚>±˙ s¬ +&Éeyês¡T #˚jT· Tq~ Áø=‘·Ô qe÷CŸ ø±<äT. yÓTT<ä≥ #˚jT· Tq~,
‘·sê«‘· #˚j·TTq~ ¬s+&É÷ ˇπø qe÷E>± j·TTqï~. n~ ‘Ó*j·Tø£
ø=+<äs¡T ¬s+&Éee÷s¡T ¬s+&Ée >∑T+|ü⁄ #˚j·TTq~ Áø=‘·Ô qe÷CŸø±<äT.
¬s+&É÷ ˇπø qe÷CŸj·Tì ‘Ó*j·Te˝…qT.
40 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
(4`102) (z Á|üeø±Ô!) ªª˙e⁄ yê] eT<Ûä´q ñqï düeTj·TeTT˝À
(j·TT<ä∆eTT »s¡T>∑T‘·÷ j·TT+fÒ) yês¡T qe÷CŸ #˚j·T{≤ìøÏ
dæ<ä∆yÓTÆq|ü&ÉT yê]˝À ˇø£ es¡ZeTT ˙‘√bÕ≥T kÕj·TT<ÛäT˝…’
ì\ã&Ü*. eT] yês¡T qe÷CŸ #˚j·T>±H˚ MT yÓqøÏÿ
yÓ[¢b˛yê*. n|üŒ{Ï es¡≈£î qe÷CŸ #˚j·Tì ¬s+&Ée >∑T+|ü⁄
e∫à ˙‘√bÕ≥T qe÷CŸ #˚j·÷*. qe÷CŸ #˚dæ Á|üø£ÿq
j·TTqïyês¡T Äj·TT<ÛäeTT\T <Ûä]+∫ nÁ|üeT‘·ÔeTT>± ñ+&Ü*μμ
nì ñ+~.
á Äj·T‘Y j·TT<ä∆düeTj·TeTT˝À ≈£L&Ü qe÷CŸ #˚j·÷\ì,
n|ü&ÉT n+<äs÷¡ ˇπøe÷s¡T qe÷E #˚jT· ø£ s¬ +&ÉT >∑T+|ü⁄\T>± N*b˛sTT
ˇø£ >∑T+|ü⁄ qe÷CŸ #˚j·TTq|ü&ÉT eTs=ø£ >∑T+|ü⁄ Äj·TT<ÛäeTT\T <Ûä]+∫
qe÷CŸ #˚j·TTyê]øÏ ø±|ü˝≤ ñ+&Ée˝…q˙, nfÒ¢ yÓTT<ä{Ï >∑T+|ü⁄ qe÷CŸ
nsTTb˛sTTq|ü&ÉT s¬ +&Ée >∑T+|ü⁄ qe÷CŸ #˚jT· >± yÓTT<ä{Ï >∑T+|ü⁄ ø±|ü˝≤
ñ+&Ée˝…qì yêø£´eTT˝À #Ó|Œæ j·TTHêïs¡T. yÓTT<ä{Ï >∑T+|ü⁄ qe÷CŸ #˚jT· >±
‘·sê«‘· ¬s+&Ée >∑T+|ü⁄ #˚j·TT qe÷CŸqT ªqe÷CŸqT HÓ\ø=\ŒeTìμ
#ÓbÕŒs¡T. n+<äTe\q ñqï~ ˇπø qe÷CŸ, >∑T+|ü⁄\T ¬s+&ÉT ñ+&ÉT≥
e\q ˇø£ >∑T+|ü⁄ qe÷CŸqT Ä#·]+#·>±H˚ ¬s+&Ée >∑T+|ü⁄qT qe÷CŸ
#˚j·TeTì #Ó|üŒ&ÉeTT˝À n˝≤ #ÓbÕŒs¡T ‘·|üŒ ¬s+&Ée qe÷CŸ ˝Ò<äT.
qe÷E\T ˇø£fÒ ñ+&ÉTqT <ëìH˚ n+<äs¡÷ Ä#·]düTÔHêïs¡T. ¬s+&Ée
Áø=‘·Ô qe÷E ˝Ò<ìä #Ó|ü #·THêïs¡T. bıs¡|&ü ç s¬ +&Ée >∑T+|ü⁄qT #˚jT· eTì
#Ó|æŒq<˚ ¬s+&Ée qe÷CŸ>± nì n+≥THêïs¡T. BìøÏ MTs¡T @eT+{≤s√
#Ó|üŒ+&ç?
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 39
n≥Te+{Ï yê]øÏ Hê˝≤+{Ï yê&ÉT me&ÉsTTHê yêø£´eTT Ç˝≤ ñqï<äì
#·÷|æHê, KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT C≤„qeTTqT ≈£L&Ü ô|&É#Ó$q ô|{Ϻ, e÷
ô|<ä\› T #Ó|Œæ q≥T¢ q&ÉT#·Tø=qT#·T+<äTeTì #Ó|ü #·T+<äTs¡T. ô|<ä\› T #Ó|Œæ q~
$q&ÉeTT eT+∫<˚ nsTTq|ü&ÉT <˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq~ $q&ÉeTT eTØ
eT+∫<ä>T∑ qT ø£<ë! <˚e⁄ìø£+fÒ ô|<ä\› T ≈£L&Ü ∫qïyêπsj·T>∑T<äTs¡T. <˚e⁄ì
e÷≥‘√ düe÷qeTT>± ô|<ä\› e÷≥\qT b˛\TÃø√≈£L&É<Tä . <Óe’ Á>∑+<∏eä TT
˝Àì yêø£´eTTqT e<ä*, ô|<ä›\T ô|{Ϻq eT‘· kÕ+Á|ü<ëj·TeTT\qT
nqTdü]+∫ nfÒ¢ q&É#T· ø=+fÒ <˚e⁄ìe÷≥qT >ös¡$+#·ì yês¡eT>∑T<äTeTT.
Á|üX¯ï :` MTs¡T #Ó|æŒq~ eT+∫<˚. nsTT‘˚ ø=+<äs¡T $<ë«+düT\sTTq
eTTd”y¢ Té \T KTsYÄHé Á>∑+<∏eä TT˝Àì Á|ü‹ yêø£´eTTqT ‘Ó*dæq |ü+&ç‘T· \T>±
j·TT+≥Tqïyês¡T á $wüjT· eTTqT >∑T]+∫ Ç˝≤ n+≥THêïs¡T. (4`103)
e yêø£´eTT˝À #Ó|æŒq~ ns¡úeTT ø±yê\+fÒ (4`102) e yêø£´eTTqT
#·÷&Ü*. nø£ÿ&É j·TT<ä∆ düeTj·TeTT˝À ªø=+<äs¡T qe÷CŸ #˚j·T+&ç,
ø=+<äsT¡ qe÷CŸ #˚jT· ≈£î+&Ü X¯Á‘·Te⁄\ m&É\ nÁ|üeT‘·eÔ TT>± j·TT+&É+&ç
n˙, yÓTT<ä≥ ø=+<äs¡T qe÷CŸ #˚dæq|ü&ÉT ø±|ü˝≤ j·TTqï $T>∑‘êyês¡T
‘·sê«‘· qe÷CŸ #˚j·T+&çμ n˙ #Ó|æŒj·TTqï≥T¢ ø£\<äT. n˝≤ yÓTT<ä≥
ø=+<äs¡T, ¬s+&Ée e÷s¡T ø=+<äs¡T qe÷E #˚j·T&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~.
qe÷E #˚ùdyê&çì ñ<˚›•+∫ qe÷EqT HÓ\ø=\Œ+&ç nì nHêïs¡T.
n+‘˚>±˙ s¬ +&Éeyês¡T #˚jT· Tq~ Áø=‘·Ô qe÷CŸ ø±<äT. yÓTT<ä≥ #˚jT· Tq~,
‘·sê«‘· #˚j·TTq~ ¬s+&É÷ ˇπø qe÷E>± j·TTqï~. n~ ‘Ó*j·Tø£
ø=+<äs¡T ¬s+&Éee÷s¡T ¬s+&Ée >∑T+|ü⁄ #˚j·TTq~ Áø=‘·Ô qe÷CŸø±<äT.
¬s+&É÷ ˇπø qe÷CŸj·Tì ‘Ó*j·Te˝…qT.
40 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
(4`102) (z Á|üeø±Ô!) ªª˙e⁄ yê] eT<Ûä´q ñqï düeTj·TeTT˝À
(j·TT<ä∆eTT »s¡T>∑T‘·÷ j·TT+fÒ) yês¡T qe÷CŸ #˚j·T{≤ìøÏ
dæ<ä∆yÓTÆq|ü&ÉT yê]˝À ˇø£ es¡ZeTT ˙‘√bÕ≥T kÕj·TT<ÛäT˝…’
ì\ã&Ü*. eT] yês¡T qe÷CŸ #˚j·T>±H˚ MT yÓqøÏÿ
yÓ[¢b˛yê*. n|üŒ{Ï es¡≈£î qe÷CŸ #˚j·Tì ¬s+&Ée >∑T+|ü⁄
e∫à ˙‘√bÕ≥T qe÷CŸ #˚j·÷*. qe÷CŸ #˚dæ Á|üø£ÿq
j·TTqïyês¡T Äj·TT<ÛäeTT\T <Ûä]+∫ nÁ|üeT‘·ÔeTT>± ñ+&Ü*μμ
nì ñ+~.
á Äj·T‘Y j·TT<ä∆düeTj·TeTT˝À ≈£L&Ü qe÷CŸ #˚j·÷\ì,
n|ü&ÉT n+<äs÷¡ ˇπøe÷s¡T qe÷E #˚jT· ø£ s¬ +&ÉT >∑T+|ü⁄\T>± N*b˛sTT
ˇø£ >∑T+|ü⁄ qe÷CŸ #˚j·TTq|ü&ÉT eTs=ø£ >∑T+|ü⁄ Äj·TT<ÛäeTT\T <Ûä]+∫
qe÷CŸ #˚j·TTyê]øÏ ø±|ü˝≤ ñ+&Ée˝…q˙, nfÒ¢ yÓTT<ä{Ï >∑T+|ü⁄ qe÷CŸ
nsTTb˛sTTq|ü&ÉT s¬ +&Ée >∑T+|ü⁄ qe÷CŸ #˚jT· >± yÓTT<ä{Ï >∑T+|ü⁄ ø±|ü˝≤
ñ+&Ée˝…qì yêø£´eTT˝À #Ó|Œæ j·TTHêïs¡T. yÓTT<ä{Ï >∑T+|ü⁄ qe÷CŸ #˚jT· >±
‘·sê«‘· ¬s+&Ée >∑T+|ü⁄ #˚j·TT qe÷CŸqT ªqe÷CŸqT HÓ\ø=\ŒeTìμ
#ÓbÕŒs¡T. n+<äTe\q ñqï~ ˇπø qe÷CŸ, >∑T+|ü⁄\T ¬s+&ÉT ñ+&ÉT≥
e\q ˇø£ >∑T+|ü⁄ qe÷CŸqT Ä#·]+#·>±H˚ ¬s+&Ée >∑T+|ü⁄qT qe÷CŸ
#˚j·TeTì #Ó|üŒ&ÉeTT˝À n˝≤ #ÓbÕŒs¡T ‘·|üŒ ¬s+&Ée qe÷CŸ ˝Ò<äT.
qe÷E\T ˇø£fÒ ñ+&ÉTqT <ëìH˚ n+<äs¡÷ Ä#·]düTÔHêïs¡T. ¬s+&Ée
Áø=‘·Ô qe÷E ˝Ò<ìä #Ó|ü #·THêïs¡T. bıs¡|&ü ç s¬ +&Ée >∑T+|ü⁄qT #˚jT· eTì
#Ó|æŒq<˚ ¬s+&Ée qe÷CŸ>± nì n+≥THêïs¡T. BìøÏ MTs¡T @eT+{≤s√
#Ó|üŒ+&ç?
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 41
CyêãT :` <˚e⁄&ÉT (n˝≤¢V≤t ) nqTÁ>∑V≤æ +∫q≥T¢ <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝Àì C≤„qeTT
ns¡eú T>∑T#·T+&ÉTqT. n˝≤π> ÇkÕ¢yTé |ü+&ç‘T· \≈£î ns¡eú TsTT ñ+&Ée#·TÃqT.
|ü+&ç‘·T\T #Ó|æŒq≥T¢ ¬s+&Ée >∑T+|ü⁄ qe÷CŸ #˚j·T&ÉeTTqT yêø£´eTT˝À
>∑\ s¬ +&Ée qe÷CŸ>± ns¡eú TT #˚dTü ø=ì j·TT+&Ée#·TÃqT. nsTT‘˚ n˝≤¢V≤t
eTìwæøÏ Ç∫Ãq ãT~∆‘√ Ä˝À∫ùdÔ Hê≈£î á $<ÛäeTT>± ns¡úeT>∑T#·Tqï~.
H˚&ÉT eTTd”¢yéT düe÷»eTT˝À ñqï~ ˇπø ˇø£ qe÷CŸ. ˇπø $<ÛäyÓTÆq
qe÷EH˚ eTTd”¢yéT\+<äs¡÷ #˚j·TT#·THêïs¡T. mìï >∑T+|ü⁄\ eTqTwüß\T
>∑T+|ü⁄\ yê]>±, mìïe÷s¡T¢ #˚dæHê ˇπø qe÷CŸj˚T>±˙ n~ ¬s+&Ée
qe÷CŸ>± j·TT+&É<äT. qe÷E @&ÉT Äj·T‘Y\ |üsƒ¡qeTT‘√ ≈£L&ÉTø=ì
j·TT+&ÉTqT. @&ÉT Äj·T‘Y\ |üsq¡ƒ eTT ˝Òì~ qe÷CŸ |üP]Ôø±<äT. qe÷E
eTT+<äT #˚dæHê yÓqTø£ #˚dæHê, y˚s¡Ty˚s¡T düeTj·TeTT\˝À #˚dæHê qe÷CŸ
nqTq~ ˇø£ÿfÒ. qe÷E Áø£eT•ø£åD‘√ ≈£L&ÉTø=ìj·TTqï~.
kÕeT÷Væ≤ø£eTT>±qsTTHê #˚j·Te#·TÃqT. mes¡÷ ˝Òì#√≥ ˇ+{]>±
nsTTHê #˚jT· e#·TÃqT. m˝≤ #˚dHæ ê, m|ü&ÉT #˚dHæ ê qe÷CŸ ˇø£ÿfÒ>±˙
¬s+&Ée~ ˝ÒH˚˝Ò<äT. nsTT‘˚ (4`103) ˝À HÓs¡y˚πsà qe÷E y˚s¡T,
HÓ\ø=\Œã&˚ qe÷E y˚s¡T>± #Ó|æŒj·TTHêïs¡T. Ä#·]+#·ã&˚ qe÷EqT
H˚&ÉT n+<äs¡÷ Ä#·]+#·T#·THêïs¡T. j·TT<ä∆ düeTj·TeTT˝À ˇø£ >∑T+|ü⁄
eTT+<äT #˚dqæ qe÷EH˚ s¬ +&Ée >∑T+|ü⁄ ≈£L&Ü #˚jT· T#·Tqï~. n+‘˚>±˙
eTT+<äT >∑T+|ü⁄ ˇø£ qe÷E #˚ùdÔ ¬s+&Ée >∑T+|ü⁄ ¬s+&Ée s¡ø£eTT
qe÷EqT #˚j·T˝Ò<äT. yêø£´eTT˝À #Ó|æŒq kÕsê+X¯eTT˝À n+<äs¡÷
Ä#·]+#·T qe÷CŸqT #Ó|üŒ&Éy˚Tø±ø£ Áø=‘·Ô>± kÕú|æ+#·ã&˚ qe÷EqT
>∑T]+∫ #ÓbÕŒs¡T. ¬s+&Ée Áø=‘·Ô qe÷EqT ãj·T≥ô|≥º&ÉeTT e\q
<ëìì ˇ|üø=ì ø=+<ä] e\q ù|N\T ekÕÔj˚TyÓ÷qì ‘Ó*dæ eTT+<˚
42 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
düeTj·TeTT nqT≈£L*+∫q|ü&ÉT, XÊ+‹uÛÁÑ <ä‘\· Tqï|ü&ÉT nì #ÓbÕŒs¡T.
¬s+&Ée qe÷E Áø=‘·Ô qe÷E ñ+<ä+fÒH˚ n<˚$T≥ì Ä˝À∫+#·≈£î+&Ü
<ëìì >∑T]+∫ e´‹πsKeTT>± e÷{≤¢&ÉT yês¡T+<äTs¡T. n+<äTe\q
eTT+<˚ nqT≈£L\yÓTÆq|ü&ÉT nì #ÓbÕŒs¡T.
(4`102) e yêø£´eTT˝À ñqï düe÷#ês¡eTT˝À Áø=‘·Ô qe÷E
˝ÒH˚˝Ò<äT, bÕ‘· qe÷EqT >∑T]+#˚ #ÓbÕŒs¡T>±˙ n+<äs¡÷ Ä#·]+#·T
qe÷CŸø+£ fÒ y˚sπ qe÷EqT >∑T]+∫ #Ó|Œü ˝Ò<Tä . (4`103) ˝À e÷Á‘·yT˚
Áø=‘·Ô>± kÕú|æ+#·e\dæq qe÷EqT >∑T]+∫ #ÓbÕŒs¡T. nsTTHê Ä Áø=‘·Ô
qe÷EqT Ç+‘·es¡≈£î mes¡÷ kÕú|æ+#·˝Ò<äT. Áø=‘·Ô>± kÕú|æ+#·e\dæq
qe÷EqT >∑T]+∫ Á|ü‘´˚ ø£eTT>± n˝≤¢V≤t #Ó|Œü ˝Ò<Tä . n˝≤¢V≤t Á|ü‘´˚ ø£eTT>±
Áø=‘·Ô qe÷E Ç˝≤ ñ+≥T+<äì #Ó|æŒj·TT+fÒ Á|ü»\T <ëìì
kÕú|æ+#˚yês¡T, ‘·sê«‘· n+<äs¡÷ Ä#·]+#˚yês¡T. <˚e⁄&ÉT Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq
Áø=‘·Ô qe÷EqT kÕú|æ+#·Tø=eTàHêï&ÉT >±˙, Ç<˚ Áø=‘·Ô qe÷E nì
@e÷Á‘·eTT #Ó|üŒ˝Ò<äT. n˝≤ m+<äT≈£î #Ó|üŒ˝Ò<äq>±! eTT+<äT #Ó|Œæ q
¬s+&ÉT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT\˝Àq÷ Áø=‘·Ô qe÷EqT >∑T]+∫ j·TTqï~. nfÒ¢
∫e] <Ó’e Á>∑+<∏äeTsTTq KTsYÄHé˝À ≈£L&Ü <ëìì >∑T]+∫ >∑\<äT.
eT÷&ÉT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT\˝À yÓ~øÏ‘˚ ¬s+&Ée s¡ø£eTsTTq Áø=‘·Ô
qe÷E ø£ì|æ+#·>∑\<äT. n˝≤ <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À yÓ<äø£ø£*Z ¬s+&Ée
qe÷EqT (ÁbÕs¡úqqT) ‘Ó*j·T>∑*–Hê n~ ‘Ó*dæq yêìøÏ ˇø£ÿìπø
ñ|üj÷Ó >∑|&ü TÉ qT. @ eT‘·dTü &ú sÉ TTHê yÓTT<ä{qÏ T+&ç n\yê≥sTTq, yÓTT<ä{Ï
qT+&ç ‘Ó*dæq qe÷EH˚ Ä#·]+#·T#·THêï&ÉT. n~ ˇø£ÿfÒ qe÷E nì
nqTø=qT#·THêïs¡T. Á>∑+<∏eä TT\˝À ìøÏ|å yÔü TÓ jÆ T· Tqï qe÷E @$T{À me]ø°
‘Ó*j·T<äT. ˇø£y˚fi¯ <ëìì mes¡sTTHê $X¯BÛø£]+∫ Ç<˚ Áø=‘·Ô qe÷E
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 41
CyêãT :` <˚e⁄&ÉT (n˝≤¢V≤t ) nqTÁ>∑V≤æ +∫q≥T¢ <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝Àì C≤„qeTT
ns¡eú T>∑T#·T+&ÉTqT. n˝≤π> ÇkÕ¢yTé |ü+&ç‘T· \≈£î ns¡eú TsTT ñ+&Ée#·TÃqT.
|ü+&ç‘·T\T #Ó|æŒq≥T¢ ¬s+&Ée >∑T+|ü⁄ qe÷CŸ #˚j·T&ÉeTTqT yêø£´eTT˝À
>∑\ s¬ +&Ée qe÷CŸ>± ns¡eú TT #˚dTü ø=ì j·TT+&Ée#·TÃqT. nsTT‘˚ n˝≤¢V≤t
eTìwæøÏ Ç∫Ãq ãT~∆‘√ Ä˝À∫ùdÔ Hê≈£î á $<ÛäeTT>± ns¡úeT>∑T#·Tqï~.
H˚&ÉT eTTd”¢yéT düe÷»eTT˝À ñqï~ ˇπø ˇø£ qe÷CŸ. ˇπø $<ÛäyÓTÆq
qe÷EH˚ eTTd”¢yéT\+<äs¡÷ #˚j·TT#·THêïs¡T. mìï >∑T+|ü⁄\ eTqTwüß\T
>∑T+|ü⁄\ yê]>±, mìïe÷s¡T¢ #˚dæHê ˇπø qe÷CŸj˚T>±˙ n~ ¬s+&Ée
qe÷CŸ>± j·TT+&É<äT. qe÷E @&ÉT Äj·T‘Y\ |üsƒ¡qeTT‘√ ≈£L&ÉTø=ì
j·TT+&ÉTqT. @&ÉT Äj·T‘Y\ |üsq¡ƒ eTT ˝Òì~ qe÷CŸ |üP]Ôø±<äT. qe÷E
eTT+<äT #˚dæHê yÓqTø£ #˚dæHê, y˚s¡Ty˚s¡T düeTj·TeTT\˝À #˚dæHê qe÷CŸ
nqTq~ ˇø£ÿfÒ. qe÷E Áø£eT•ø£åD‘√ ≈£L&ÉTø=ìj·TTqï~.
kÕeT÷Væ≤ø£eTT>±qsTTHê #˚j·Te#·TÃqT. mes¡÷ ˝Òì#√≥ ˇ+{]>±
nsTTHê #˚jT· e#·TÃqT. m˝≤ #˚dHæ ê, m|ü&ÉT #˚dHæ ê qe÷CŸ ˇø£ÿfÒ>±˙
¬s+&Ée~ ˝ÒH˚˝Ò<äT. nsTT‘˚ (4`103) ˝À HÓs¡y˚πsà qe÷E y˚s¡T,
HÓ\ø=\Œã&˚ qe÷E y˚s¡T>± #Ó|æŒj·TTHêïs¡T. Ä#·]+#·ã&˚ qe÷EqT
H˚&ÉT n+<äs¡÷ Ä#·]+#·T#·THêïs¡T. j·TT<ä∆ düeTj·TeTT˝À ˇø£ >∑T+|ü⁄
eTT+<äT #˚dqæ qe÷EH˚ s¬ +&Ée >∑T+|ü⁄ ≈£L&Ü #˚jT· T#·Tqï~. n+‘˚>±˙
eTT+<äT >∑T+|ü⁄ ˇø£ qe÷E #˚ùdÔ ¬s+&Ée >∑T+|ü⁄ ¬s+&Ée s¡ø£eTT
qe÷EqT #˚j·T˝Ò<äT. yêø£´eTT˝À #Ó|æŒq kÕsê+X¯eTT˝À n+<äs¡÷
Ä#·]+#·T qe÷CŸqT #Ó|üŒ&Éy˚Tø±ø£ Áø=‘·Ô>± kÕú|æ+#·ã&˚ qe÷EqT
>∑T]+∫ #ÓbÕŒs¡T. ¬s+&Ée Áø=‘·Ô qe÷EqT ãj·T≥ô|≥º&ÉeTT e\q
<ëìì ˇ|üø=ì ø=+<ä] e\q ù|N\T ekÕÔj˚TyÓ÷qì ‘Ó*dæ eTT+<˚
42 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
düeTj·TeTT nqT≈£L*+∫q|ü&ÉT, XÊ+‹uÛÁÑ <ä‘\· Tqï|ü&ÉT nì #ÓbÕŒs¡T.
¬s+&Ée qe÷E Áø=‘·Ô qe÷E ñ+<ä+fÒH˚ n<˚$T≥ì Ä˝À∫+#·≈£î+&Ü
<ëìì >∑T]+∫ e´‹πsKeTT>± e÷{≤¢&ÉT yês¡T+<äTs¡T. n+<äTe\q
eTT+<˚ nqT≈£L\yÓTÆq|ü&ÉT nì #ÓbÕŒs¡T.
(4`102) e yêø£´eTT˝À ñqï düe÷#ês¡eTT˝À Áø=‘·Ô qe÷E
˝ÒH˚˝Ò<äT, bÕ‘· qe÷EqT >∑T]+#˚ #ÓbÕŒs¡T>±˙ n+<äs¡÷ Ä#·]+#·T
qe÷CŸø+£ fÒ y˚sπ qe÷EqT >∑T]+∫ #Ó|Œü ˝Ò<Tä . (4`103) ˝À e÷Á‘·yT˚
Áø=‘·Ô>± kÕú|æ+#·e\dæq qe÷EqT >∑T]+∫ #ÓbÕŒs¡T. nsTTHê Ä Áø=‘·Ô
qe÷EqT Ç+‘·es¡≈£î mes¡÷ kÕú|æ+#·˝Ò<äT. Áø=‘·Ô>± kÕú|æ+#·e\dæq
qe÷EqT >∑T]+∫ Á|ü‘´˚ ø£eTT>± n˝≤¢V≤t #Ó|Œü ˝Ò<Tä . n˝≤¢V≤t Á|ü‘´˚ ø£eTT>±
Áø=‘·Ô qe÷E Ç˝≤ ñ+≥T+<äì #Ó|æŒj·TT+fÒ Á|ü»\T <ëìì
kÕú|æ+#˚yês¡T, ‘·sê«‘· n+<äs¡÷ Ä#·]+#˚yês¡T. <˚e⁄&ÉT Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq
Áø=‘·Ô qe÷EqT kÕú|æ+#·Tø=eTàHêï&ÉT >±˙, Ç<˚ Áø=‘·Ô qe÷E nì
@e÷Á‘·eTT #Ó|üŒ˝Ò<äT. n˝≤ m+<äT≈£î #Ó|üŒ˝Ò<äq>±! eTT+<äT #Ó|Œæ q
¬s+&ÉT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT\˝Àq÷ Áø=‘·Ô qe÷EqT >∑T]+∫ j·TTqï~. nfÒ¢
∫e] <Ó’e Á>∑+<∏äeTsTTq KTsYÄHé˝À ≈£L&Ü <ëìì >∑T]+∫ >∑\<äT.
eT÷&ÉT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT\˝À yÓ~øÏ‘˚ ¬s+&Ée s¡ø£eTsTTq Áø=‘·Ô
qe÷E ø£ì|æ+#·>∑\<äT. n˝≤ <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À yÓ<äø£ø£*Z ¬s+&Ée
qe÷EqT (ÁbÕs¡úqqT) ‘Ó*j·T>∑*–Hê n~ ‘Ó*dæq yêìøÏ ˇø£ÿìπø
ñ|üj÷Ó >∑|&ü TÉ qT. @ eT‘·dTü &ú sÉ TTHê yÓTT<ä{qÏ T+&ç n\yê≥sTTq, yÓTT<ä{Ï
qT+&ç ‘Ó*dæq qe÷EH˚ Ä#·]+#·T#·THêï&ÉT. n~ ˇø£ÿfÒ qe÷E nì
nqTø=qT#·THêïs¡T. Á>∑+<∏eä TT\˝À ìøÏ|å yÔü TÓ jÆ T· Tqï qe÷E @$T{À me]ø°
‘Ó*j·T<äT. ˇø£y˚fi¯ <ëìì mes¡sTTHê $X¯BÛø£]+∫ Ç<˚ Áø=‘·Ô qe÷E
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 43
nì #Ó|Œæ Hê, <ëì $wüjT· eTTqT dü+|üPs¡eí TT>± ‘Ó*dæHê, <ëìì n+<äs÷¡
#˚j·T˝Òs¡T. ¬s+&Ée qe÷EqT >∑T]+∫ ‘Ó*dæHê, <ëìì Ä#·]+#·T≥≈£î
#ê˝≤eT+~ |üPqTø=ìHê ˇø£s¡T ˝Òø£ Ç<ä›s¡T Ä qe÷CŸqT
#˚j·T>∑\πsyÓ÷>±˙, n+<äs¡÷ Ä#·]+#·˝Òs¡T. <˚e⁄ì Äsê<ÛäqqT
<˚ìqsTTHê qe÷CŸ>±H˚ #Ó|üŒe#·TÃqT nì ªª‘ÍV”≤<Ó ñ\÷Væ≤j·T‘Yμμ nì
eTTd”¢yéT ô|<ä›\T #Ó|æŒj·TTHêïs¡T. n˝≤¢Vt≤ jÓTTø£ÿ ¬s+&Ée Áø=‘·Ô Äsê<Ûäq
(qe÷E) ªª‘ÍVæ≤<Ó ñ\÷Væ≤j·T‘Yμμ ø√e≈£î ≈£L&Ü #Ó+~q~ ø±<äT. n<=ø£
Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq Äsê<Ûäq. <ëìì Á|üj·T‹ï+∫ #˚j·T˝Òø£ e<ä*y˚dæqyês¡T
≈£L&Ü ø£\s¡T. |ü≥Tº<ä\ >∑\ C≤„qdü+|üqTï˝…’q yês¡T <ëìì kÕ~Û+∫
Ä#·]+∫qyês¡T ≈£L&Ü ø£\s¡T. ‘Ísê‘·T (uÛÑ>∑eBZ‘·), Ç+J\T (u…’_\T)
Á>∑+<∏äeTT\ C≤„qeTTqT #Ó|æŒq ø£èwüßí&ÉT, @düT Ç<ä›s¡÷ ¬s+&Ée qe÷CŸH˚
Ä#·]+#ês¡T. e÷ e˝… MTs¡T ≈£L&Ü Ä#·]+#·eTì ø£èwüßí&ÉT ‘·q
Á>∑+<∏äeTT˝À #Ó|æŒj·TTHêï&ÉT. yÓTT<ä≥ eV”≤ <ë«sê e∫Ãq C≤„qeTT˝À
¬s+ee qe÷EqT >∑T]+∫ j·TTqï~. n+<äTe\q ∫e]˝À KTsYÄHé
C≤„qeTTqT #Ó|Œæ q õÁãj˚T˝Ÿ ‘·q C≤„qeTT˝À s¬ +&Ée Äsê<Ûqä qT >∑T]+∫
#ê˝≤#√≥¢ #ÓbÕŒ&ÉT. nsTTHê KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À ¬s+ee qe÷E
$es¡eTT >∑\<äì eTTd”¢yéT\≈£î ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛sTTq~. n+<äTe\q
(4`103) ˝À Á|ü‘˚´ø£eTT>± qe÷EqT HÓ\ø=\Œ+&çj·Tì #ÓbÕŒ&ÉT.
nsTTHê Ä Äj·T‘YqT eTTd”¢yéT\T #·÷∫ Äsê<Ûäq n+fÒ ˇø£fÒj·T˙,
ÁbÕs¡úq (qe÷E) ‘êeTT #˚j·TTq<˚j·Tì nqTø=+≥THêïs¡T.
Á|üX¯ï :` MTs¡T #Ó|üq~ ø=+‘· dü‘·´y˚T nì|æ+∫Hê ˇø£ Á|üø£ÿ dü‘·´eTT
ø±<äì|æ+#·T#·Tqï~. MTs¡T dü‘·´eTTqT #ÓbÕŒ\ì ‘ê|üÁ‘·j·T|ü&ÉT#·T
#Ó|ü #·Tqï $<ÛëqeTTqTã{Ϻ MTs¡T #Ó|ü q~ dü‘´· y˚T nì|æ+∫Hê Ç+ø±
44 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
e÷≈£î Ä≥+ø£eTT>± ø£ì|æ+#·T ø=ìï yêø£´eTT\qTã{Ϻ BìπøeT+{≤s¡T
nì n&ÉT>∑e\dæ e∫Ãq~. Ç+ø=ø£ #√≥ ≈£L&Ü qe÷E kÕú|æ+#·+&ç
nqT |ü<äeTT‘√H˚ #ÓbÕŒs¡T. Ä yêø£´eTTqTã{Ϻ y˚TeTT @eTqTø√yê˝À
MTπs #Ó|üŒ+&ç.
(17`78) ªªqe÷EqT HÓ\ø=\TŒ. dü÷s¡T´&ÉT HÓ‹Ô qT+&ç yê*q|üŒ{Ï
qT+∫ sêÁ‹ Nø£{Ï n\TeTTø=H˚ es¡≈£îμμ nì #Ó|üŒã&çj·TTqï~.
Bììã{Ϻ qe÷EqT #˚dü÷ÔH˚ ñ+&ÉT nì ñ+~ ø£<ë! á yêø£´eTT˝À
#Ó|æŒq~ ˇπø qe÷E ø£<ë! ¬s+&Ée qe÷E ù|s¡T ˝Ò<äT ø£<ë! (4`103)
˝À #Ó|æŒqfÒ¢ qe÷EqT HÓ\ø=\ŒeTì yÓTT<ä≥H˚ #ÓbÕŒs¡T. Bìì #·÷∫q
‘·sê«‘· MT≈£î @eTì|ækÕÔe⁄+~? Çø£ÿ&É @ qe÷EqT >∑T]+∫
#Ó|æŒj·TTHêïs¡T? nqT Á|üX¯ï\T edüTÔqï$. BìøÏ MTπseT+{≤s¡T?
»yêãT :` $TeTTà\qT ‘·|ü<ë] |ü{Ϻ+#ê\qTq~ Hê ñ<˚›X¯´eTT ø±<äT.
dü‘·´eTT #ÓbÕŒ\qTq<˚ Hê ñ<˚›X¯´eTT. <ëì Á|üø±s¡eTT #Ó|ü#·THêïqT.
ô|’>± ˇø£ Äj·T‘Y≈£î ‘·|ü $es¡eTT ÇùdÔ |òüTÀs¡yÓTÆq bÕ|üeTT edüTÔ+<äì
dü÷sê 41, Äj·T‘Y 40˝À ø£\<äT.
(41`40) ªªe÷ yêø±´\ $wüj·TeTT˝À eÁø£yÓ’K]ì ne\+_Û+∫
ndü‘ê´\qT ≈£L]Ã #Ó|ü yê]ì y˚TeTT #·÷dü÷ÔH˚ j·TTHêïeTT.
n–ï˝À |ü&Éy˚j·Tã&ÉTyê&ÉT y˚T˝≤? ˝Òø£ Á|üfi¯j·T ~Hêq
düTs¡øÏå‘·eTT>± Á|üXÊ+‘· dæú‹˝À e#˚Ãyê&ÉT y˚T˝≤? MTs¡T
ÇwüºyÓTT∫Ã+~ #˚düTø=+≥÷ b˛+&ç. Äj·Tq (n˝≤¢Vt≤) MTs¡T
#˚ùd |üqT\˙ï #·÷dü÷ÔH˚ j·TTHêï&ÉT.μμ
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 43
nì #Ó|Œæ Hê, <ëì $wüjT· eTTqT dü+|üPs¡eí TT>± ‘Ó*dæHê, <ëìì n+<äs÷¡
#˚j·T˝Òs¡T. ¬s+&Ée qe÷EqT >∑T]+∫ ‘Ó*dæHê, <ëìì Ä#·]+#·T≥≈£î
#ê˝≤eT+~ |üPqTø=ìHê ˇø£s¡T ˝Òø£ Ç<ä›s¡T Ä qe÷CŸqT
#˚j·T>∑\πsyÓ÷>±˙, n+<äs¡÷ Ä#·]+#·˝Òs¡T. <˚e⁄ì Äsê<ÛäqqT
<˚ìqsTTHê qe÷CŸ>±H˚ #Ó|üŒe#·TÃqT nì ªª‘ÍV”≤<Ó ñ\÷Væ≤j·T‘Yμμ nì
eTTd”¢yéT ô|<ä›\T #Ó|æŒj·TTHêïs¡T. n˝≤¢Vt≤ jÓTTø£ÿ ¬s+&Ée Áø=‘·Ô Äsê<Ûäq
(qe÷E) ªª‘ÍVæ≤<Ó ñ\÷Væ≤j·T‘Yμμ ø√e≈£î ≈£L&Ü #Ó+~q~ ø±<äT. n<=ø£
Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq Äsê<Ûäq. <ëìì Á|üj·T‹ï+∫ #˚j·T˝Òø£ e<ä*y˚dæqyês¡T
≈£L&Ü ø£\s¡T. |ü≥Tº<ä\ >∑\ C≤„qdü+|üqTï˝…’q yês¡T <ëìì kÕ~Û+∫
Ä#·]+∫qyês¡T ≈£L&Ü ø£\s¡T. ‘Ísê‘·T (uÛÑ>∑eBZ‘·), Ç+J\T (u…’_\T)
Á>∑+<∏äeTT\ C≤„qeTTqT #Ó|æŒq ø£èwüßí&ÉT, @düT Ç<ä›s¡÷ ¬s+&Ée qe÷CŸH˚
Ä#·]+#ês¡T. e÷ e˝… MTs¡T ≈£L&Ü Ä#·]+#·eTì ø£èwüßí&ÉT ‘·q
Á>∑+<∏äeTT˝À #Ó|æŒj·TTHêï&ÉT. yÓTT<ä≥ eV”≤ <ë«sê e∫Ãq C≤„qeTT˝À
¬s+ee qe÷EqT >∑T]+∫ j·TTqï~. n+<äTe\q ∫e]˝À KTsYÄHé
C≤„qeTTqT #Ó|Œæ q õÁãj˚T˝Ÿ ‘·q C≤„qeTT˝À s¬ +&Ée Äsê<Ûqä qT >∑T]+∫
#ê˝≤#√≥¢ #ÓbÕŒ&ÉT. nsTTHê KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À ¬s+ee qe÷E
$es¡eTT >∑\<äì eTTd”¢yéT\≈£î ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛sTTq~. n+<äTe\q
(4`103) ˝À Á|ü‘˚´ø£eTT>± qe÷EqT HÓ\ø=\Œ+&çj·Tì #ÓbÕŒ&ÉT.
nsTTHê Ä Äj·T‘YqT eTTd”¢yéT\T #·÷∫ Äsê<Ûäq n+fÒ ˇø£fÒj·T˙,
ÁbÕs¡úq (qe÷E) ‘êeTT #˚j·TTq<˚j·Tì nqTø=+≥THêïs¡T.
Á|üX¯ï :` MTs¡T #Ó|üq~ ø=+‘· dü‘·´y˚T nì|æ+∫Hê ˇø£ Á|üø£ÿ dü‘·´eTT
ø±<äì|æ+#·T#·Tqï~. MTs¡T dü‘·´eTTqT #ÓbÕŒ\ì ‘ê|üÁ‘·j·T|ü&ÉT#·T
#Ó|ü #·Tqï $<ÛëqeTTqTã{Ϻ MTs¡T #Ó|ü q~ dü‘´· y˚T nì|æ+∫Hê Ç+ø±
44 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
e÷≈£î Ä≥+ø£eTT>± ø£ì|æ+#·T ø=ìï yêø£´eTT\qTã{Ϻ BìπøeT+{≤s¡T
nì n&ÉT>∑e\dæ e∫Ãq~. Ç+ø=ø£ #√≥ ≈£L&Ü qe÷E kÕú|æ+#·+&ç
nqT |ü<äeTT‘√H˚ #ÓbÕŒs¡T. Ä yêø£´eTTqTã{Ϻ y˚TeTT @eTqTø√yê˝À
MTπs #Ó|üŒ+&ç.
(17`78) ªªqe÷EqT HÓ\ø=\TŒ. dü÷s¡T´&ÉT HÓ‹Ô qT+&ç yê*q|üŒ{Ï
qT+∫ sêÁ‹ Nø£{Ï n\TeTTø=H˚ es¡≈£îμμ nì #Ó|üŒã&çj·TTqï~.
Bììã{Ϻ qe÷EqT #˚dü÷ÔH˚ ñ+&ÉT nì ñ+~ ø£<ë! á yêø£´eTT˝À
#Ó|æŒq~ ˇπø qe÷E ø£<ë! ¬s+&Ée qe÷E ù|s¡T ˝Ò<äT ø£<ë! (4`103)
˝À #Ó|æŒqfÒ¢ qe÷EqT HÓ\ø=\ŒeTì yÓTT<ä≥H˚ #ÓbÕŒs¡T. Bìì #·÷∫q
‘·sê«‘· MT≈£î @eTì|ækÕÔe⁄+~? Çø£ÿ&É @ qe÷EqT >∑T]+∫
#Ó|æŒj·TTHêïs¡T? nqT Á|üX¯ï\T edüTÔqï$. BìøÏ MTπseT+{≤s¡T?
»yêãT :` $TeTTà\qT ‘·|ü<ë] |ü{Ϻ+#ê\qTq~ Hê ñ<˚›X¯´eTT ø±<äT.
dü‘·´eTT #ÓbÕŒ\qTq<˚ Hê ñ<˚›X¯´eTT. <ëì Á|üø±s¡eTT #Ó|ü#·THêïqT.
ô|’>± ˇø£ Äj·T‘Y≈£î ‘·|ü $es¡eTT ÇùdÔ |òüTÀs¡yÓTÆq bÕ|üeTT edüTÔ+<äì
dü÷sê 41, Äj·T‘Y 40˝À ø£\<äT.
(41`40) ªªe÷ yêø±´\ $wüj·TeTT˝À eÁø£yÓ’K]ì ne\+_Û+∫
ndü‘ê´\qT ≈£L]Ã #Ó|ü yê]ì y˚TeTT #·÷dü÷ÔH˚ j·TTHêïeTT.
n–ï˝À |ü&Éy˚j·Tã&ÉTyê&ÉT y˚T˝≤? ˝Òø£ Á|üfi¯j·T ~Hêq
düTs¡øÏå‘·eTT>± Á|üXÊ+‘· dæú‹˝À e#˚Ãyê&ÉT y˚T˝≤? MTs¡T
ÇwüºyÓTT∫Ã+~ #˚düTø=+≥÷ b˛+&ç. Äj·Tq (n˝≤¢Vt≤) MTs¡T
#˚ùd |üqT\˙ï #·÷dü÷ÔH˚ j·TTHêï&ÉT.μμ
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 45
Äj·T‘Y˝À <˚e⁄ì yêø£´eTTq≈£î ‘·|ü uÛ≤eeTTqT ÁyêùdÔ
eTs¡D≤q+‘·s¡eTT n–ï˝À |ü&Éy˚j·Tã&ÉT<äTs¡T nì #Ó|æŒq ‘·sê«‘· ≈£L&Ü
mes¡÷ Äj·T‘Y\ CÀ*øÏ b˛s¡T. dü‘·´eTT ‘Ó*dæj·TT+fÒ ãj·T{ÏøÏ
#Ó|üŒ>∑\s¡T >±˙ yêø£´eTTqT >∑T]+∫ ‘Ó*j·Tø£b˛‘˚ }s¡ø£H˚ ñ+&ÉTqT.
Hê≈£î dü‘·´eTT ‘Ó*dæ+~ ø±e⁄q <ÛÓ’s¡´eTT>± ãj·T{ÏøÏ #Ó|ü#·THêïqT.
ãT~∆ ô|{Ϻ jÓ÷∫+#·Tyê]øÏ Hê e÷≥\˝Àì dü‘·´eTT ‘Ó*j·T>∑\<äT.
Ç|ü&ÉT MTs¡T (17`78)e Äj·T‘Y˝Àì yêø£´eTTqT #ÓbÕŒs¡T. Çø£ÿ&É
qe÷EqT HÓ\ø=\ŒeTì #ÓbÕŒs¡T. ø±e⁄q Áø=‘·Ô qe÷EqT >∑T]+∫
#ÓbÕŒs¡ì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. ‘·\MT~ dü÷s¡T´&ÉT ‹]–q|üŒ{ÏqT+&ç sêÁ‹
Nø£{Ï |ü&˚ es¡≈£î Áø=‘·Ô qe÷CŸqT e<ä\≈£î+&Ü #˚j·Te#·TÃqT. n<˚
bÕ‘· qe÷E nsTT‘˚ ìs¡íj·TyÓTÆq ø±\eTT˝˝À Áø£eT•ø£åD>±
kÕeT÷Væ≤ø£eTT>± qe÷E #˚j·Te\dæ j·TT+&ÉTqT. Áø=‘·Ô qe÷E≈£î
ìj·Te÷\T ˝Òe⁄. eT<Ûë´Vü≤ïeTT qT+&ç sêÁ‹es¡≈£î @ø£<Ûë{Ï>± #˚j·TT
qe÷CŸ Áø=‘·~Ô ø±>±, bÕ‘· qe÷CŸ @ø£<ëÛ {Ï>± #˚jT· Tq~ ø±<äT. Bììã{Ϻ
(17`78) Äj·T‘Y˝À Áø=‘·Ô qe÷EqT >∑T]+∫ #Ó|æŒj·TTHêïs¡T >±˙
bÕ‘· qe÷CŸqT #Ó|Œü ˝Ò<ìä ‘Ó*j·TT#·Tqï~. bÕ‘· qe÷CŸ ìj·TeTeTT\‘√
≈£L&çq<ä˙, @ø£<ëÛ {Ï>± #˚jT· Tq~ ø±<äì eTTd”y¢ Té \+<ä]ø° ‘Ó\TdüT. bÕ‘·
qe÷EqT >∑T]+∫ n+<ä]ø° ‘Ó\TdüT, Áø=‘·Ô qe÷EqT >∑T]+∫ me]ø°
‘Ó*j·T<äT. y˚TeTT #Ó|ü‘·÷j·TT+fÒ, Ç|ü&˚ ‘=*kÕ]>± Áø=‘·Ô qe÷E
nqT ù|s¡TqT $qT#·T+<äTs¡T. Ç|ü&ÉsTTHê Á>∑+<∏äeTT˝À #Ó|æŒq Áø=‘·Ô
qe÷EqT >∑T]+∫ ‘Ó*j·Te#·TÃqT ø£<ë! eT÷&ÉT <Ó’e Á>∑+<∏äeTT\˝À
eTq≈£î ‘Ó*j·Tì Áø=‘·Ô qe÷CŸqT >∑T]+∫ eTTK´eTT>± #Ó|æŒj·TTHêïs¡T.
eTìwæøÏ uÀ~Û+∫q C≤„qeTT˝À Á|ü<ÛëqeTT>± Áø=‘·Ô qe÷EqT >∑T]+#˚
46 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
>∑\<äT. n≥Te+≥|ü&ÉT Áø=‘·Ô qe÷CŸqT >∑T]+∫ n+<äs¡÷ ‘Ó*dæ
Á>∑+<∏äeTT˝À #Ó|æŒq≥T¢ @ø£<ë{Ï>± qe÷CŸqT #˚j·Te#·TÃqT ø£<ë!
eT÷&ÉT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\˝À Áø=‘·Ô qe÷EqT >∑T]+∫ j·TT+&É&eÉ TT
yêdüÔey˚Tj·Tì <ëìì >∑T]+∫ ‘Ó*dæq y˚TeTT #Ó|ü#·THêïeTT. Ç+ø±
$es¡eTT>± #Ó|挑˚ Á|ü<∏äeT <Ó’e Á>∑+<∏äeTT uÛÑ>∑eBZ‘·˝À Áø=‘·Ô qe÷EqT
>∑T]+∫ m≈£îÿe XÊ‘·eTT #Ó|üŒã&çq~. ~«rj·T <Ó’e Á>∑+<∏äeTsTTq
u…’_\T˝À uÛÑ>∑eBZ‘·˝À #Ó|æŒq <ëìø£+fÒ ø=+‘· ‘·≈£îÿe #Ó|æŒj·TTHêïs¡T.
n+‹eT <Ó’e Á>∑+<∏äeTT KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À ~«rj·T <Ó’e Á>∑+<∏äeTT˝À
ø£+fÒ ‘·≈î£ ÿe #Ó|Œæ j·TTHêïs¡T. ‘Ísê‘·T Á>∑+<∏eä TT˝À <ë<ë|ü⁄ 60 XÊ‘·eTT
ø=‘·Ô qe÷CŸqT >∑T]+∫ #Ó|üŒ>±, Ç+J\T Á>∑+<∏äeTT˝À 30 XÊ‘·eTT
#ÓbÕŒs¡T. KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À 15 XÊ‘·eTT #ÓbÕŒs¡T. eT÷&ÉT <Ó’e
Á>∑+<∏äeTT\˝À Ç+‘· XÊ‘·eTT #ÓbÕŒs¡ì ø=\‘· y˚dæ y˚TeTT #Ó|ü#·THêï
eT+fÒ n<˚<√ Á>∑+<∏äeTT˝À j·TTHêï #·~$q yê]øÏ ns¡úeTT ø±˝Ò<äH˚>±
‘Ó*j·TT#·Tqï~. e÷≈£î ‘Ó*dæq~ MT≈£î ≈£L&Ü ‘Ó*j·T>∑\<äT. MT≈£î
‘Ó*dæq es¡πø >√&Éø£≥Tºø=ì Ç+‘˚ ñqï~ nqTø√≈£L&É<äT. <Ó’e
Á>∑+<∏äeTT\˝À eTq≈£î ‘Ó*j·Tì~ m+‘√ >∑\<äT. n+<äTe\q ãT~∆ì
ñ|üjÓ÷–+∫ Á|ü‹ yêø£´eTTqT #·÷&Ée˝…qì ‘Ó\T|ü⁄#·THêïeTT.
Á|üX¯ï :` eT÷&ÉT <Ó’e Á>∑+<∏äeTT\˝À Áø=‘·Ô qe÷CŸqT >∑T]+∫ #Ó|æŒ
j·TTHêïs¡ì MTs¡T ‘Ó\T|ü⁄#·T+&É>± y˚TeTT $+≥THêïeTT. e÷≈£î m+<äT≈£î
‘Ó*j·T˝Ò<√, MT≈£î m+<äT≈£î ‘Ó*dæ+<√? MT≈£î ‘Ó*dæ+~ ø£<ë! Ç|ü&ÉsTTHê
n+<ä]ø° Ä qe÷EqT >∑T]+∫ MTs¡T ‘Ó*j·T #Ó|üŒe#·TÃqT ø£<ë!
Ç+‘·es¡≈£î MTs¡T Ä Áø=‘·Ô qe÷E Ç˝≤ #˚j·Te˝…qì #Ó|üŒ˝Ò<äT.
Ç|ü&ÉsTTHê Ä Áø=‘·Ô qe÷EqT m˝≤ HÓ\ø=˝≤Œ˝À? m˝≤ Ä#·]+#ê˝À
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 45
Äj·T‘Y˝À <˚e⁄ì yêø£´eTTq≈£î ‘·|ü uÛ≤eeTTqT ÁyêùdÔ
eTs¡D≤q+‘·s¡eTT n–ï˝À |ü&Éy˚j·Tã&ÉT<äTs¡T nì #Ó|æŒq ‘·sê«‘· ≈£L&Ü
mes¡÷ Äj·T‘Y\ CÀ*øÏ b˛s¡T. dü‘·´eTT ‘Ó*dæj·TT+fÒ ãj·T{ÏøÏ
#Ó|üŒ>∑\s¡T >±˙ yêø£´eTTqT >∑T]+∫ ‘Ó*j·Tø£b˛‘˚ }s¡ø£H˚ ñ+&ÉTqT.
Hê≈£î dü‘·´eTT ‘Ó*dæ+~ ø±e⁄q <ÛÓ’s¡´eTT>± ãj·T{ÏøÏ #Ó|ü#·THêïqT.
ãT~∆ ô|{Ϻ jÓ÷∫+#·Tyê]øÏ Hê e÷≥\˝Àì dü‘·´eTT ‘Ó*j·T>∑\<äT.
Ç|ü&ÉT MTs¡T (17`78)e Äj·T‘Y˝Àì yêø£´eTTqT #ÓbÕŒs¡T. Çø£ÿ&É
qe÷EqT HÓ\ø=\ŒeTì #ÓbÕŒs¡T. ø±e⁄q Áø=‘·Ô qe÷EqT >∑T]+∫
#ÓbÕŒs¡ì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. ‘·\MT~ dü÷s¡T´&ÉT ‹]–q|üŒ{ÏqT+&ç sêÁ‹
Nø£{Ï |ü&˚ es¡≈£î Áø=‘·Ô qe÷CŸqT e<ä\≈£î+&Ü #˚j·Te#·TÃqT. n<˚
bÕ‘· qe÷E nsTT‘˚ ìs¡íj·TyÓTÆq ø±\eTT˝˝À Áø£eT•ø£åD>±
kÕeT÷Væ≤ø£eTT>± qe÷E #˚j·Te\dæ j·TT+&ÉTqT. Áø=‘·Ô qe÷E≈£î
ìj·Te÷\T ˝Òe⁄. eT<Ûë´Vü≤ïeTT qT+&ç sêÁ‹es¡≈£î @ø£<Ûë{Ï>± #˚j·TT
qe÷CŸ Áø=‘·~Ô ø±>±, bÕ‘· qe÷CŸ @ø£<ëÛ {Ï>± #˚jT· Tq~ ø±<äT. Bììã{Ϻ
(17`78) Äj·T‘Y˝À Áø=‘·Ô qe÷EqT >∑T]+∫ #Ó|æŒj·TTHêïs¡T >±˙
bÕ‘· qe÷CŸqT #Ó|Œü ˝Ò<ìä ‘Ó*j·TT#·Tqï~. bÕ‘· qe÷CŸ ìj·TeTeTT\‘√
≈£L&çq<ä˙, @ø£<ëÛ {Ï>± #˚jT· Tq~ ø±<äì eTTd”y¢ Té \+<ä]ø° ‘Ó\TdüT. bÕ‘·
qe÷EqT >∑T]+∫ n+<ä]ø° ‘Ó\TdüT, Áø=‘·Ô qe÷EqT >∑T]+∫ me]ø°
‘Ó*j·T<äT. y˚TeTT #Ó|ü‘·÷j·TT+fÒ, Ç|ü&˚ ‘=*kÕ]>± Áø=‘·Ô qe÷E
nqT ù|s¡TqT $qT#·T+<äTs¡T. Ç|ü&ÉsTTHê Á>∑+<∏äeTT˝À #Ó|æŒq Áø=‘·Ô
qe÷EqT >∑T]+∫ ‘Ó*j·Te#·TÃqT ø£<ë! eT÷&ÉT <Ó’e Á>∑+<∏äeTT\˝À
eTq≈£î ‘Ó*j·Tì Áø=‘·Ô qe÷CŸqT >∑T]+∫ eTTK´eTT>± #Ó|æŒj·TTHêïs¡T.
eTìwæøÏ uÀ~Û+∫q C≤„qeTT˝À Á|ü<ÛëqeTT>± Áø=‘·Ô qe÷EqT >∑T]+#˚
46 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
>∑\<äT. n≥Te+≥|ü&ÉT Áø=‘·Ô qe÷CŸqT >∑T]+∫ n+<äs¡÷ ‘Ó*dæ
Á>∑+<∏äeTT˝À #Ó|æŒq≥T¢ @ø£<ë{Ï>± qe÷CŸqT #˚j·Te#·TÃqT ø£<ë!
eT÷&ÉT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\˝À Áø=‘·Ô qe÷EqT >∑T]+∫ j·TT+&É&eÉ TT
yêdüÔey˚Tj·Tì <ëìì >∑T]+∫ ‘Ó*dæq y˚TeTT #Ó|ü#·THêïeTT. Ç+ø±
$es¡eTT>± #Ó|挑˚ Á|ü<∏äeT <Ó’e Á>∑+<∏äeTT uÛÑ>∑eBZ‘·˝À Áø=‘·Ô qe÷EqT
>∑T]+∫ m≈£îÿe XÊ‘·eTT #Ó|üŒã&çq~. ~«rj·T <Ó’e Á>∑+<∏äeTsTTq
u…’_\T˝À uÛÑ>∑eBZ‘·˝À #Ó|æŒq <ëìø£+fÒ ø=+‘· ‘·≈£îÿe #Ó|æŒj·TTHêïs¡T.
n+‹eT <Ó’e Á>∑+<∏äeTT KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À ~«rj·T <Ó’e Á>∑+<∏äeTT˝À
ø£+fÒ ‘·≈î£ ÿe #Ó|Œæ j·TTHêïs¡T. ‘Ísê‘·T Á>∑+<∏eä TT˝À <ë<ë|ü⁄ 60 XÊ‘·eTT
ø=‘·Ô qe÷CŸqT >∑T]+∫ #Ó|üŒ>±, Ç+J\T Á>∑+<∏äeTT˝À 30 XÊ‘·eTT
#ÓbÕŒs¡T. KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À 15 XÊ‘·eTT #ÓbÕŒs¡T. eT÷&ÉT <Ó’e
Á>∑+<∏äeTT\˝À Ç+‘· XÊ‘·eTT #ÓbÕŒs¡ì ø=\‘· y˚dæ y˚TeTT #Ó|ü#·THêï
eT+fÒ n<˚<√ Á>∑+<∏äeTT˝À j·TTHêï #·~$q yê]øÏ ns¡úeTT ø±˝Ò<äH˚>±
‘Ó*j·TT#·Tqï~. e÷≈£î ‘Ó*dæq~ MT≈£î ≈£L&Ü ‘Ó*j·T>∑\<äT. MT≈£î
‘Ó*dæq es¡πø >√&Éø£≥Tºø=ì Ç+‘˚ ñqï~ nqTø√≈£L&É<äT. <Ó’e
Á>∑+<∏äeTT\˝À eTq≈£î ‘Ó*j·Tì~ m+‘√ >∑\<äT. n+<äTe\q ãT~∆ì
ñ|üjÓ÷–+∫ Á|ü‹ yêø£´eTTqT #·÷&Ée˝…qì ‘Ó\T|ü⁄#·THêïeTT.
Á|üX¯ï :` eT÷&ÉT <Ó’e Á>∑+<∏äeTT\˝À Áø=‘·Ô qe÷CŸqT >∑T]+∫ #Ó|æŒ
j·TTHêïs¡ì MTs¡T ‘Ó\T|ü⁄#·T+&É>± y˚TeTT $+≥THêïeTT. e÷≈£î m+<äT≈£î
‘Ó*j·T˝Ò<√, MT≈£î m+<äT≈£î ‘Ó*dæ+<√? MT≈£î ‘Ó*dæ+~ ø£<ë! Ç|ü&ÉsTTHê
n+<ä]ø° Ä qe÷EqT >∑T]+∫ MTs¡T ‘Ó*j·T #Ó|üŒe#·TÃqT ø£<ë!
Ç+‘·es¡≈£î MTs¡T Ä Áø=‘·Ô qe÷E Ç˝≤ #˚j·Te˝…qì #Ó|üŒ˝Ò<äT.
Ç|ü&ÉsTTHê Ä Áø=‘·Ô qe÷EqT m˝≤ HÓ\ø=˝≤Œ˝À? m˝≤ Ä#·]+#ê˝À
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 47
#Ó|üŒe˝…qì n&ÉT>∑T#·THêïeTT. <äj·T#˚dæ MT≈£î ‘Ó*dæq<ä+‘ê e÷≈£î
‘Ó\T|üe˝…qT.
»yêãT :` Hê≈£î ‘Ó*dæq~ H˚qT #Ó|üŒ>∑\qT. nsTT‘˚ Á>∑+<∏äeTT˝À
mH√ï#√≥¢ >∑\ <ëìì mes¡+‘·≈£î yês¡T ‘Ó\TdüTø=ì Ä#·]+∫q|ü&ÉT
<ëìøÏ $\Te j·TT+&ÉTqT. qe÷CŸ nqT ù|s¡T≈£î kÕs¡úø£eTT #˚≈£Ls¡TqT.
Áø=‘·Ô ÁbÕs¡úq ˝Òø£ qe÷E e\q eTìwæ |üs¡˝Àø£eTTqT #˚s¡T uÛ≤>∑´eTT
ø£\TZqT. ªªHê≈£î »qà e<äT›μμ nqT ns¡úeTTqT qe÷CŸ nH˚ eT÷&ÉT
nø£så e¡ TT\T ‘Ó\TŒ#·Tqï$. ˇø£|ü &ÉT ø£è‘·jT· T>∑eTT˝ÀH˚ qe÷CŸ nqTq~
dü«#·Ã¤eTsTTq ‘Ó\T>∑T |ü<äeTT>± ñ+&˚<äì eTT+<˚ #Ó|üø=HêïeTT. <ëì
ns¡úeTT ‘Ó\T>∑T˝À q n+fÒ e<äT›. eT n+fÒ Hê≈£î, CŸ n+fÒ »qà\T.
ªHê≈£î »qà\T e<äT›μ nqT e÷≥qT ≈£î~+∫q nø£ås¡eTT˝˝À qe÷CŸ
j·Tì nHêïs¡T. Áø=‘·Ô qe÷CŸ (Äsê<Ûäq) nsTT‘˚ <ëì ns¡úeTTq≈£î
dü]b˛e⁄q~>± j·TTqï~. nVü≤]ïX¯\T #˚j·TTq~ ˇπø ˇø£ Äsê<Ûäq
ø£\<äT. n<˚ Áø=‘·Ô qe÷CŸ. ˙≈£î Áø=‘·Ô qe÷CŸj·Tì #Ó|ü#·THêï Hê≈£î
e÷Á‘·eTT n\yê≥T|ü&çq |üì>± j·TTqï~. n+<ä]ø° ‘Ó*dæq bÕ‘·
qe÷CŸ <˚e⁄ì MT<ä $XÊ«düeTTqï yês¡T nq>± eTTd”y¢ Té \T n<=ø£ |üì>±
#˚j·TT#·THêïs¡T. nsTT‘˚ n+<ä] <äèwæ˜˝À Áø=‘·Ô qe÷CŸ>± Á>∑+<∏äeTT˝À
#Ó|Œü ã&çq~ Á|ü‘´˚ øÏ+∫ #˚jT· T ø±s¡´eTT ≈£L&Ü ø±<äT. n+<ä]ø° ns¡eú Tj˚T´
<ëìøÏ H˚qT Áø=‘·Ô qe÷CŸqT #˚dTü HÔ êïqT nì #Ó|Œæ Hê n~ H˚qT #˚jT· Tq~
ø±<äT. n~ n+<ä]˝À »s¡T>∑T#·Tqï~. Hê˝À ≈£L&Ü »s¡T>∑T#·Tqï~.
»s¡T>∑T#·Tqï <ëìMT<ä <Ûë´düqT ô|≥Tºø=HêïqT. ø±e⁄q n~ H˚qT
#˚dqæ ≥¢>T∑ #·Tqï~. n+‘˚>±˙ Áø=‘·Ô qe÷CŸqT Á|ü‘´˚ øÏ+∫ bÕ‘· qe÷CŸe˝…
#˚j·TTq~ ø±<äT. me]øÏ ‘Ó*dæq~ yês¡T #˚j·TT≥ nì #Ó|üŒe#·TÃqT
48 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
>±˙ Á|ü‘´˚ ø£eTT>± #˚jT· Tq~ ø±<äT ø£qTø£ kÕeT÷Væ≤ø£eTT>± #˚jT· ˝ÒeTT.
ìj·T$T‘· ø±\eTT˝À nqTq<˚ ñ+&É<äT. ãj·T{ÏøÏ ø£ì|æ+#·Tq~ ø±<äT.
bÕ‘· qe÷CŸ ãj·T{ÏøÏ ‘Ó*j·TTqT. bÕ‘· qe÷CŸqT #˚j·TTyê]ì #·÷&É
e#·TÃqT. Áø=‘·Ô qe÷CŸqT #˚j·TTyês¡T Á|üø£ÿ˝Àj·TTHêï yê]ì >∑T]+∫
eTq≈£î ‘Ó*j·T<äT.
#ê˝≤eT+~ eTTd”y¢ Té ô|<ä\› T n+<äs÷¡ #˚jT· T qe÷CŸqT ≈£î~+∫q
qe÷CŸ j·Tì nqT#·T+<äTs¡T. uÛj Ñ T· eTT‘√ ìj·TeTeTT‘√ #˚jT· T qe÷CŸqT
ø£{Ϻy˚j·Tã&çq qe÷CŸ, ≈£î~+#·ã&çq qe÷CŸj·Tì nqT#·T+<äTs¡T.
Áø=‘·>Ô ± HÓ\ø=\ŒeTì #Ó|Œæ q qe÷CŸ ≈£î~+#·ã&çq qe÷CŸ ø±<äT. Ç+‘˚
düeTj·TeTT˝À ÇfÒ¢ #˚jT· e˝…qqT ìj·TeTeTT ˝Ò<Tä . n+<äTe\q n+<äs÷¡
Á|ü‹ ~qeTT #˚j·TT qe÷CŸø£+fÒ Á|ü‘˚´ø£eTsTTq~. ì‘·´eTT n+<äs¡÷
ˇø£#√≥ >∑T$T≈£L&ç #˚j·TT qe÷CŸ @&ÉT Äj·T‘Y\ |üsƒ¡qeTT‘√
≈£L&ÉTø=ìj·TT+&ÉTqT. $T>∑‘ê eT‘·eTT\˝À ≈£L&Ü @y√ e÷≥\‘√H√,
eT+Á‘·eTT\‘√H√ yê] Äsê<Ûäq\T ≈£L&ÉTø=ì j·TT+&ÉTqT. Ŭø’düúe⁄\
Äsê<Ûäq e÷≥\‘√, Væ≤+<äTe⁄\ Äsê<Ûäq eT+Á‘·eTT\‘√ ≈£L&ÉTø=qï≥T¢
eTTd”¢yéT\ Äsê<Ûäq (qe÷CŸ) @&ÉT yêø£´eTT\ |üsƒ¡qeTT‘√ ≈£L&ÉTø=ì
j·TT+&ÉTqT. Ä @&ÉT Äj·T‘Y\˝À eTT+<äT Hê\T>∑T n˝≤¢V≤t qT bı>∑&TÉ q$,
‘·sê«‘· eT÷&ÉT n]ú+#·Tq$>± j·TTqï$. <˚e⁄ì Äsê<Ûäq˝À á ¬s+&ÉT
$<Û ë qeTT\T nìï eT‘· e TT\j· T +<ä T >∑ \ e⁄. bı>∑ & É & É e TT,
n&ÉT>∑Tø√e&ÉeTT <˚e⁄ì e<˚› ø±≈£î+&Ü Á|ü|ü+#· e´eVü‰s¡eTT\˝À ≈£L&Ü
j·TTqï~. Á|ü|ü+#· e´eVü‰s¡eTT\˝À ≈£L&Ü ˇø£ìì eTT+<äT bı–&ç
‘·sê«‘· n&ç–‘˚ yê&ÉT @eTsTTHê Çe«>∑\&ÉT. bı>∑&É≈£î+&Ü n&ç–‘˚
me&É÷ @MT Çe«&ÉT. n<˚ dü÷Á‘·eTTH˚ n+<äs¡÷ <˚e⁄ì $wüj·TeTT˝À
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 47
#Ó|üŒe˝…qì n&ÉT>∑T#·THêïeTT. <äj·T#˚dæ MT≈£î ‘Ó*dæq<ä+‘ê e÷≈£î
‘Ó\T|üe˝…qT.
»yêãT :` Hê≈£î ‘Ó*dæq~ H˚qT #Ó|üŒ>∑\qT. nsTT‘˚ Á>∑+<∏äeTT˝À
mH√ï#√≥¢ >∑\ <ëìì mes¡+‘·≈£î yês¡T ‘Ó\TdüTø=ì Ä#·]+∫q|ü&ÉT
<ëìøÏ $\Te j·TT+&ÉTqT. qe÷CŸ nqT ù|s¡T≈£î kÕs¡úø£eTT #˚≈£Ls¡TqT.
Áø=‘·Ô ÁbÕs¡úq ˝Òø£ qe÷E e\q eTìwæ |üs¡˝Àø£eTTqT #˚s¡T uÛ≤>∑´eTT
ø£\TZqT. ªªHê≈£î »qà e<äT›μμ nqT ns¡úeTTqT qe÷CŸ nH˚ eT÷&ÉT
nø£så e¡ TT\T ‘Ó\TŒ#·Tqï$. ˇø£|ü &ÉT ø£è‘·jT· T>∑eTT˝ÀH˚ qe÷CŸ nqTq~
dü«#·Ã¤eTsTTq ‘Ó\T>∑T |ü<äeTT>± ñ+&˚<äì eTT+<˚ #Ó|üø=HêïeTT. <ëì
ns¡úeTT ‘Ó\T>∑T˝À q n+fÒ e<äT›. eT n+fÒ Hê≈£î, CŸ n+fÒ »qà\T.
ªHê≈£î »qà\T e<äT›μ nqT e÷≥qT ≈£î~+∫q nø£ås¡eTT˝˝À qe÷CŸ
j·Tì nHêïs¡T. Áø=‘·Ô qe÷CŸ (Äsê<Ûäq) nsTT‘˚ <ëì ns¡úeTTq≈£î
dü]b˛e⁄q~>± j·TTqï~. nVü≤]ïX¯\T #˚j·TTq~ ˇπø ˇø£ Äsê<Ûäq
ø£\<äT. n<˚ Áø=‘·Ô qe÷CŸ. ˙≈£î Áø=‘·Ô qe÷CŸj·Tì #Ó|ü#·THêï Hê≈£î
e÷Á‘·eTT n\yê≥T|ü&çq |üì>± j·TTqï~. n+<ä]ø° ‘Ó*dæq bÕ‘·
qe÷CŸ <˚e⁄ì MT<ä $XÊ«düeTTqï yês¡T nq>± eTTd”y¢ Té \T n<=ø£ |üì>±
#˚j·TT#·THêïs¡T. nsTT‘˚ n+<ä] <äèwæ˜˝À Áø=‘·Ô qe÷CŸ>± Á>∑+<∏äeTT˝À
#Ó|Œü ã&çq~ Á|ü‘´˚ øÏ+∫ #˚jT· T ø±s¡´eTT ≈£L&Ü ø±<äT. n+<ä]ø° ns¡eú Tj˚T´
<ëìøÏ H˚qT Áø=‘·Ô qe÷CŸqT #˚dTü HÔ êïqT nì #Ó|Œæ Hê n~ H˚qT #˚jT· Tq~
ø±<äT. n~ n+<ä]˝À »s¡T>∑T#·Tqï~. Hê˝À ≈£L&Ü »s¡T>∑T#·Tqï~.
»s¡T>∑T#·Tqï <ëìMT<ä <Ûë´düqT ô|≥Tºø=HêïqT. ø±e⁄q n~ H˚qT
#˚dqæ ≥¢>T∑ #·Tqï~. n+‘˚>±˙ Áø=‘·Ô qe÷CŸqT Á|ü‘´˚ øÏ+∫ bÕ‘· qe÷CŸe˝…
#˚j·TTq~ ø±<äT. me]øÏ ‘Ó*dæq~ yês¡T #˚j·TT≥ nì #Ó|üŒe#·TÃqT
48 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
>±˙ Á|ü‘´˚ ø£eTT>± #˚jT· Tq~ ø±<äT ø£qTø£ kÕeT÷Væ≤ø£eTT>± #˚jT· ˝ÒeTT.
ìj·T$T‘· ø±\eTT˝À nqTq<˚ ñ+&É<äT. ãj·T{ÏøÏ ø£ì|æ+#·Tq~ ø±<äT.
bÕ‘· qe÷CŸ ãj·T{ÏøÏ ‘Ó*j·TTqT. bÕ‘· qe÷CŸqT #˚j·TTyê]ì #·÷&É
e#·TÃqT. Áø=‘·Ô qe÷CŸqT #˚j·TTyês¡T Á|üø£ÿ˝Àj·TTHêï yê]ì >∑T]+∫
eTq≈£î ‘Ó*j·T<äT.
#ê˝≤eT+~ eTTd”y¢ Té ô|<ä\› T n+<äs÷¡ #˚jT· T qe÷CŸqT ≈£î~+∫q
qe÷CŸ j·Tì nqT#·T+<äTs¡T. uÛj Ñ T· eTT‘√ ìj·TeTeTT‘√ #˚jT· T qe÷CŸqT
ø£{Ϻy˚j·Tã&çq qe÷CŸ, ≈£î~+#·ã&çq qe÷CŸj·Tì nqT#·T+<äTs¡T.
Áø=‘·>Ô ± HÓ\ø=\ŒeTì #Ó|Œæ q qe÷CŸ ≈£î~+#·ã&çq qe÷CŸ ø±<äT. Ç+‘˚
düeTj·TeTT˝À ÇfÒ¢ #˚jT· e˝…qqT ìj·TeTeTT ˝Ò<Tä . n+<äTe\q n+<äs÷¡
Á|ü‹ ~qeTT #˚j·TT qe÷CŸø£+fÒ Á|ü‘˚´ø£eTsTTq~. ì‘·´eTT n+<äs¡÷
ˇø£#√≥ >∑T$T≈£L&ç #˚j·TT qe÷CŸ @&ÉT Äj·T‘Y\ |üsƒ¡qeTT‘√
≈£L&ÉTø=ìj·TT+&ÉTqT. $T>∑‘ê eT‘·eTT\˝À ≈£L&Ü @y√ e÷≥\‘√H√,
eT+Á‘·eTT\‘√H√ yê] Äsê<Ûäq\T ≈£L&ÉTø=ì j·TT+&ÉTqT. Ŭø’düúe⁄\
Äsê<Ûäq e÷≥\‘√, Væ≤+<äTe⁄\ Äsê<Ûäq eT+Á‘·eTT\‘√ ≈£L&ÉTø=qï≥T¢
eTTd”¢yéT\ Äsê<Ûäq (qe÷CŸ) @&ÉT yêø£´eTT\ |üsƒ¡qeTT‘√ ≈£L&ÉTø=ì
j·TT+&ÉTqT. Ä @&ÉT Äj·T‘Y\˝À eTT+<äT Hê\T>∑T n˝≤¢V≤t qT bı>∑&TÉ q$,
‘·sê«‘· eT÷&ÉT n]ú+#·Tq$>± j·TTqï$. <˚e⁄ì Äsê<Ûäq˝À á ¬s+&ÉT
$<Û ë qeTT\T nìï eT‘· e TT\j· T +<ä T >∑ \ e⁄. bı>∑ & É & É e TT,
n&ÉT>∑Tø√e&ÉeTT <˚e⁄ì e<˚› ø±≈£î+&Ü Á|ü|ü+#· e´eVü‰s¡eTT\˝À ≈£L&Ü
j·TTqï~. Á|ü|ü+#· e´eVü‰s¡eTT\˝À ≈£L&Ü ˇø£ìì eTT+<äT bı–&ç
‘·sê«‘· n&ç–‘˚ yê&ÉT @eTsTTHê Çe«>∑\&ÉT. bı>∑&É≈£î+&Ü n&ç–‘˚
me&É÷ @MT Çe«&ÉT. n<˚ dü÷Á‘·eTTH˚ n+<äs¡÷ <˚e⁄ì $wüj·TeTT˝À
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 49
≈£L&Ü ñ|üjÓ÷–+#ês¡T. eTT+<äT Á|üdüqï‘· ø=s¡≈£î bı>∑&É&ÉeTT ‘·sê«‘·
\_∆ ø=s¡≈£î n]ú+#·&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. Á|ü|ü+#·eTT˝À ñ|üjÓ÷–+#·T
$<ÛëqeTTqT <˚e⁄ì $wüj·TeTT˝À ñ|üjÓ÷–+#·&ÉeTT <˚e⁄ìøÏ ÇwüºeTT
˝Ò<äT. <ëìe\q eTqTwüß\qT, <˚e⁄ìï düe÷qeTT #˚dæq≥¢>∑TqT.
nsTT‘˚ eTqTwüß\≈£î ‘Ó*dæq $<ÛëqeTT ˇø£ÿfÒ nsTTq|ü&ÉT
n<˚ $<ÛëqeTT Á|üø±s¡eTT <˚e⁄ì Äsê<Ûäq $wüj·TeTT˝À eTT+<äT
bı>∑&É&ÉeTT ‘·sê«‘· n&É>∑&ÉeTT nqT ¬s+&ÉT |ü<ä∆‘·T\T >∑\ <ëìH˚
Ä#·]+#·T#·THêïs¡T. á $<ÛëqeTT ˇø£ eT‘·eTTqπø ø±≈£î+&Ü
eTqTwüß\Tqï Á|ür eT‘·eTT˝À >∑\<äT. ˇø£ eTìwæ qT+&ç ˝≤uÛÑeTTqT
bı+<äe\dæq|ü&ÉT yêìì bı–&ç‘˚ yê&ÉT Á|üdüqTï&Ée⁄qT. ‘·sê«‘·
yêìì n]ú+∫‘˚ n|ü&ÉT yê&ÉT Ç#·TÃ≥ »s¡T>∑T#·Tqï~. Á|ü|ü+#·
$wüj·TeTT˝À eTTK´eTsTTq <ëìì>±˙, eTTK´eTTø±ì <ëìì>±˙
n]ú+#·&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. <˚e⁄ì e<ä› ≈£L&Ü eTìwæ n˝≤π> n]ú+#·T
#·THêï&ÉT. nsTT‘˚ <˚e⁄ì e<ä› n]ú+#·e\dæq~ eTTK´yÓTÆq<äsTTq
|üs¡˝Àø£eTT. <ëìì yÓ÷ø£åeTT nì n+≥THêïeTT. eTTK´yÓTÆq eTTøÏÔì
>∑T]+∫ n&É>∑&ÉeTTqT ÁbÕs¡úq nì nqe#·TÃqT. ªÁ|üμ nq>± eTTK´yÓTqÆ
n˙, ns¡qú nq>± n&ÉT>∑Tø√e&ÉeTT nì #Ó|Œü e#·TÃqT. Á|üGns¡qú RÁbÕs¡qú
nì n+≥THêïeTT. nsTT‘˚ H˚&ÉT #ê˝≤eT+~ eTTK´eTTø±ì <ëìì
<˚e⁄ì e<ä› n&ÉT>∑T#·÷, <ëìì ≈£L&Ü ÁbÕs¡qú j·Tì n+≥THêïs¡T. eTTK´eTT
ø±ì <ëìì n&É>∑&ÉeTT <˚e⁄ìøÏ ≈£L&Ü dü]b˛<äT. n+‘˚ø±ø£ n+<ä]˙
bı>∑&çq≥T¢ ‘·qqT bı>∑&É&ÉeTT, n+<ä]˙ n&ç–q≥T¢ ‘·qqT n&É>∑&ÉeTT
<˚e⁄ìøÏ @e÷Á‘·eTT dü]b˛˝Ò<äT. n˝≤ #˚j·T&ÉeTT e\q eTqTwüß\qT,
<˚e⁄ìï ø£*|æy˚dæq≥¢>∑T#·Tqï~.
50 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
eTqTwüß\˝À Væ≤+<äTe⁄\T <Ûë´qeTT n˙, Åø¬ d’ eúü ⁄\T ÁbÕs¡qú j·T˙,
eTTd”y¢ Té \T qe÷CŸ nqT ù|s¡‘¢ √ #˚jT· T Äsê<Ûqä \T @M <˚e⁄ìøÏ (n˝≤¢V≤t )
≈£î dü]b˛e⁄. n+<äTe\q eT÷&ÉT eT‘·eTT\˝À j·TTqï eTqTwüß\≈£î
‘·qqT m˝≤ Äsê~Û+#·e˝…H√ ‘Ó\T|ü⁄#·÷ H˚&ÉT <˚e⁄ì $<ÛëqeTT˝À
#˚j·TT Äsê<Ûäq\˙ï @M ‘·q≈£î dü]b˛e˙, ‘·q≈£î ÇwüºeTT ˝Ò<äì ‘Ó*|æ
‘·qøÏwyºü TÓ qÆ $<ÛëqeTTqT Á|ü»\≈£î ‘·q Á>∑+<∏eä TT\ <ë«sê ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT.
eTìwæ ‘·q‘√ ø£*j·Te˝…qì nqTø√e&Éy˚T ‘·q≈£î ÇwüºeT˙, $T>∑‘ê @M
‘·q≈£î Çwüeº TT ˝Ò<ìä ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT. n<˚ $wüjT· eTTH˚ ‘·q Á>∑+<∏eä TT\˝À
ø£\sTTø£ ˝Òø£ ◊ø£´eTT nqT ns¡úeTT‘√ ‘·q ÁbÕs¡úqqT >∑T]+∫ #ÓbÕŒ&ÉT.
<˚e⁄&ÉT ‘·q eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT˝˝À #Ó|æŒq <ëìì H˚&ÉT Áø=‘·Ô qe÷CŸ
nì n+≥THêïeTT. bÕ‘· qe÷CŸ eTqTwüß\T düèwæ˜+#·Tø=qï~. Áø=‘·Ô
qe÷CŸ <˚e⁄&ÉT düèwæ˜+∫q~. n+<äTe\q <Ó’e Á>∑+<∏äeTT\˝À Áø=‘·Ô
qe÷CŸqT HÓ\ø=\ŒeTì #ÓbÕŒ&ÉT>±˙, bÕ‘· qe÷CŸqT >∑T]+∫ mø£ÿ&Ü
@MT #Ó|üŒ˝Ò<äT. bÕ‘· qe÷CŸ eTTd”¢yéT\˝À, <Ûë´qeTT Væ≤+<äTe⁄\˝À
ÁbÕs¡úq nqT ù|s¡¢‘√ Ŭø’düúe⁄\ j·T+<äT ñ+&ÉT≥ düVü≤»y˚T. nsTT‘˚
eT÷&ÉT eT‘·eTT\ Á|ü»\˝À n+<äs¡÷ <Ûë´qeTT, ÁbÕs¡úq, qe÷CŸ\qT
Ä#·]+#·&ÉeTT ˝Ò<äT. <˚e⁄ì uÛÑj·TeTT j·TTqïyês¡T ø=+<äs¡T, nfÒ¢ <˚e⁄ì
MT<ä uÛøÑ jÔÏ T· Tqïyês¡T ø=+<äs÷¡ nq>± <˚e⁄ì MT<ä uÛøÑ ‘ÔÏ √H√, uÛj
Ñ T· eTT‘√H√
ÁbÕs¡úq #˚j·TT#·THêïs¡T. eT]ø=+<äs¡T ˝≤uÛÑeTT ø=s¡≈£î #˚j·TT#·THêïs¡T.
m˝≤ #˚dæHê q÷{ÏøÏ q÷s¡TeT+~ <˚e⁄ì Äsê<Ûäq\T #˚j·T&ÉeTT ˝Ò<äT.
ø=+<äs¡T e÷Á‘·y˚T Äsê<Ûäq #˚j·TT#·THêïs¡T. ø=+<äs¡T <˚e⁄&ÉTHêï&Éì
qeTàø£eTTHêï Äsê<Ûäq\T #˚j·T≈£îHêïs¡T. ø=+<äs¡T <˚e⁄&ÉT ñHêï&ÉqT
qeTàø£eTT ≈£L&Ü ˝Ò≈£î+&Ü HêdæÔ≈£î\T>± j·TTHêïs¡T. yês¡T Äsê<Ûäq\T
#˚j·Ts¡T, Äsê<Ûäq\˝À bÕ˝§Zqs¡T.
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 49
≈£L&Ü ñ|üjÓ÷–+#ês¡T. eTT+<äT Á|üdüqï‘· ø=s¡≈£î bı>∑&É&ÉeTT ‘·sê«‘·
\_∆ ø=s¡≈£î n]ú+#·&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. Á|ü|ü+#·eTT˝À ñ|üjÓ÷–+#·T
$<ÛëqeTTqT <˚e⁄ì $wüj·TeTT˝À ñ|üjÓ÷–+#·&ÉeTT <˚e⁄ìøÏ ÇwüºeTT
˝Ò<äT. <ëìe\q eTqTwüß\qT, <˚e⁄ìï düe÷qeTT #˚dæq≥¢>∑TqT.
nsTT‘˚ eTqTwüß\≈£î ‘Ó*dæq $<ÛëqeTT ˇø£ÿfÒ nsTTq|ü&ÉT
n<˚ $<ÛëqeTT Á|üø±s¡eTT <˚e⁄ì Äsê<Ûäq $wüj·TeTT˝À eTT+<äT
bı>∑&É&ÉeTT ‘·sê«‘· n&É>∑&ÉeTT nqT ¬s+&ÉT |ü<ä∆‘·T\T >∑\ <ëìH˚
Ä#·]+#·T#·THêïs¡T. á $<ÛëqeTT ˇø£ eT‘·eTTqπø ø±≈£î+&Ü
eTqTwüß\Tqï Á|ür eT‘·eTT˝À >∑\<äT. ˇø£ eTìwæ qT+&ç ˝≤uÛÑeTTqT
bı+<äe\dæq|ü&ÉT yêìì bı–&ç‘˚ yê&ÉT Á|üdüqTï&Ée⁄qT. ‘·sê«‘·
yêìì n]ú+∫‘˚ n|ü&ÉT yê&ÉT Ç#·TÃ≥ »s¡T>∑T#·Tqï~. Á|ü|ü+#·
$wüj·TeTT˝À eTTK´eTsTTq <ëìì>±˙, eTTK´eTTø±ì <ëìì>±˙
n]ú+#·&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. <˚e⁄ì e<ä› ≈£L&Ü eTìwæ n˝≤π> n]ú+#·T
#·THêï&ÉT. nsTT‘˚ <˚e⁄ì e<ä› n]ú+#·e\dæq~ eTTK´yÓTÆq<äsTTq
|üs¡˝Àø£eTT. <ëìì yÓ÷ø£åeTT nì n+≥THêïeTT. eTTK´yÓTÆq eTTøÏÔì
>∑T]+∫ n&É>∑&ÉeTTqT ÁbÕs¡úq nì nqe#·TÃqT. ªÁ|üμ nq>± eTTK´yÓTqÆ
n˙, ns¡qú nq>± n&ÉT>∑Tø√e&ÉeTT nì #Ó|Œü e#·TÃqT. Á|üGns¡qú RÁbÕs¡qú
nì n+≥THêïeTT. nsTT‘˚ H˚&ÉT #ê˝≤eT+~ eTTK´eTTø±ì <ëìì
<˚e⁄ì e<ä› n&ÉT>∑T#·÷, <ëìì ≈£L&Ü ÁbÕs¡qú j·Tì n+≥THêïs¡T. eTTK´eTT
ø±ì <ëìì n&É>∑&ÉeTT <˚e⁄ìøÏ ≈£L&Ü dü]b˛<äT. n+‘˚ø±ø£ n+<ä]˙
bı>∑&çq≥T¢ ‘·qqT bı>∑&É&ÉeTT, n+<ä]˙ n&ç–q≥T¢ ‘·qqT n&É>∑&ÉeTT
<˚e⁄ìøÏ @e÷Á‘·eTT dü]b˛˝Ò<äT. n˝≤ #˚j·T&ÉeTT e\q eTqTwüß\qT,
<˚e⁄ìï ø£*|æy˚dæq≥¢>∑T#·Tqï~.
50 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
eTqTwüß\˝À Væ≤+<äTe⁄\T <Ûë´qeTT n˙, Åø¬ d’ eúü ⁄\T ÁbÕs¡qú j·T˙,
eTTd”y¢ Té \T qe÷CŸ nqT ù|s¡‘¢ √ #˚jT· T Äsê<Ûqä \T @M <˚e⁄ìøÏ (n˝≤¢V≤t )
≈£î dü]b˛e⁄. n+<äTe\q eT÷&ÉT eT‘·eTT\˝À j·TTqï eTqTwüß\≈£î
‘·qqT m˝≤ Äsê~Û+#·e˝…H√ ‘Ó\T|ü⁄#·÷ H˚&ÉT <˚e⁄ì $<ÛëqeTT˝À
#˚j·TT Äsê<Ûäq\˙ï @M ‘·q≈£î dü]b˛e˙, ‘·q≈£î ÇwüºeTT ˝Ò<äì ‘Ó*|æ
‘·qøÏwyºü TÓ qÆ $<ÛëqeTTqT Á|ü»\≈£î ‘·q Á>∑+<∏eä TT\ <ë«sê ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT.
eTìwæ ‘·q‘√ ø£*j·Te˝…qì nqTø√e&Éy˚T ‘·q≈£î ÇwüºeT˙, $T>∑‘ê @M
‘·q≈£î Çwüeº TT ˝Ò<ìä ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT. n<˚ $wüjT· eTTH˚ ‘·q Á>∑+<∏eä TT\˝À
ø£\sTTø£ ˝Òø£ ◊ø£´eTT nqT ns¡úeTT‘√ ‘·q ÁbÕs¡úqqT >∑T]+∫ #ÓbÕŒ&ÉT.
<˚e⁄&ÉT ‘·q eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT˝˝À #Ó|æŒq <ëìì H˚&ÉT Áø=‘·Ô qe÷CŸ
nì n+≥THêïeTT. bÕ‘· qe÷CŸ eTqTwüß\T düèwæ˜+#·Tø=qï~. Áø=‘·Ô
qe÷CŸ <˚e⁄&ÉT düèwæ˜+∫q~. n+<äTe\q <Ó’e Á>∑+<∏äeTT\˝À Áø=‘·Ô
qe÷CŸqT HÓ\ø=\ŒeTì #ÓbÕŒ&ÉT>±˙, bÕ‘· qe÷CŸqT >∑T]+∫ mø£ÿ&Ü
@MT #Ó|üŒ˝Ò<äT. bÕ‘· qe÷CŸ eTTd”¢yéT\˝À, <Ûë´qeTT Væ≤+<äTe⁄\˝À
ÁbÕs¡úq nqT ù|s¡¢‘√ Ŭø’düúe⁄\ j·T+<äT ñ+&ÉT≥ düVü≤»y˚T. nsTT‘˚
eT÷&ÉT eT‘·eTT\ Á|ü»\˝À n+<äs¡÷ <Ûë´qeTT, ÁbÕs¡úq, qe÷CŸ\qT
Ä#·]+#·&ÉeTT ˝Ò<äT. <˚e⁄ì uÛÑj·TeTT j·TTqïyês¡T ø=+<äs¡T, nfÒ¢ <˚e⁄ì
MT<ä uÛøÑ jÔÏ T· Tqïyês¡T ø=+<äs÷¡ nq>± <˚e⁄ì MT<ä uÛøÑ ‘ÔÏ √H√, uÛj
Ñ T· eTT‘√H√
ÁbÕs¡úq #˚j·TT#·THêïs¡T. eT]ø=+<äs¡T ˝≤uÛÑeTT ø=s¡≈£î #˚j·TT#·THêïs¡T.
m˝≤ #˚dæHê q÷{ÏøÏ q÷s¡TeT+~ <˚e⁄ì Äsê<Ûäq\T #˚j·T&ÉeTT ˝Ò<äT.
ø=+<äs¡T e÷Á‘·y˚T Äsê<Ûäq #˚j·TT#·THêïs¡T. ø=+<äs¡T <˚e⁄&ÉTHêï&Éì
qeTàø£eTTHêï Äsê<Ûäq\T #˚j·T≈£îHêïs¡T. ø=+<äs¡T <˚e⁄&ÉT ñHêï&ÉqT
qeTàø£eTT ≈£L&Ü ˝Ò≈£î+&Ü HêdæÔ≈£î\T>± j·TTHêïs¡T. yês¡T Äsê<Ûäq\T
#˚j·Ts¡T, Äsê<Ûäq\˝À bÕ˝§Zqs¡T.
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 51
uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTT˝ÀH˚ yÓTT≥ºyÓTT<ä≥ <˚e⁄&ÉT eT]j·TT <äj·T´eTTqT
>∑T]+∫ ‘Ó*dæq~. n|ü&ÉT Væ≤+<ä÷ düe÷»eTT ø£\<äT. n|ü&ÉT
ø=+<äs¡T C≤„qT\T ‘·eT≈£îqï C≤„qeTT #˚‘· <äj·T´eTTqT e<ä* <˚e⁄ìï
Äsê~Û+#· e˝…qì ‘Ó\TdüTø=Hêïs¡T. Ä Áø£eTeTT˝À <˚e⁄&ÉT mes√ ‘Ó*j·Tø£
<äj·T´eTT\qT nH˚ø£ <˚e‘·\T>± Äsê~Û+#·qT yÓTT<ä\Tô|{≤ºs¡T. Ä
düeTj·TeTT˝À <˚e⁄&ÉT ‘·q C≤„qeTTqT Á|ü»\≈£î ‘Ó*j·Tãs¡#T· ≥≈£î Äø±X¯
yêDÏ <ë«sê C≤„qeTTqT |ü+|ü&ÉeTT, ∫e]ø£~ dü÷s¡T´ì <ë«sê uÛÑ÷$TøÏ
#˚s&¡ eÉ TT »]–q~. nsTTHê uÛ÷Ñ $TMT<ä <˚e⁄ì C≤„qeTT eTqTwüß\+<ä]ø°
‘Ó*j·TT≥≈£î #ê˝≤ ø±\eTT |ü{Ϻq~. ø=+<ä]øÏ <˚e⁄ì C≤„qeTT ‘Ó*dæHê
eTT+<äTqT+&ç n\yê≥T |ü&qç |üqT\H˚ #˚jT· T#·÷ <Óe’ C≤„qeTT ‘Ó*j·TT≥
es¡πø nqï≥T¢+&ç]. ø=+<äs¡T e÷Á‘·eTT <˚e⁄ì C≤„qeTT ‘Ó*dæ, C≤„qeTT
Á|üø±s¡eTT q&ÉT#·Tø=H˚yês¡T. yÓTT<ä≥ <Ó’eC≤„qeTT ø=+‘·es¡≈£î
uÛ≤s¡‘·<˚X¯eT+‘ê ÁbÕøÏHê ‘·sê«‘· e÷j·T Á|üuÛ≤eeTT e\q C≤„qeTT,
nC≤„qeTT\ eT<Ûä´˝À ø=+<äs¡T n≥T, ø=+<äs¡T Ç≥T e÷s¡T#·÷ ∫e]øÏ
nC≤„qy˚T m≈£îÿe>± ô|]–b˛sTTq~.
n≥Te+{Ï |ü]dæú‘·T˝˝À eTìwæ <˚e⁄ì e<ä›qT+&ç ø=+<äs¡T,
<˚e‘·\ e<ä›qT+&ç #ê˝≤eT+~ ø√¬sÿ\qT ø√s¡qT yÓTT<ä\Tô|{≤ºs¡T.
Ç‘·s¡T\qT @<äsTTHê n&ÉT>∑Tq|ü&ÉT n&çπ>yês¡T n&ÉT>∑e\dæq yêì
yÓT|üqT bı+~‘˚ n&ç–q~ ‘·|üŒø£ Ç#·TÃqqT ñ<˚›X¯´eTT‘√ ø√¬sÿ\‘√
≈£L&ÉTø=qï yês¡T ‘êeTT Äsê~Û+#·T <˚e⁄ìï>±˙, <˚e‘·\qT>±˙ eTT+<äT
u≤>± bı–&˚yês¡T. ‘·sê«‘· ‘·eT ø√¬sÿ\qT yÓ*ãT∫à n&ç>π yês¡T. <ëìH˚
yÓTT<ä≥ Äsê<Ûäqj·Tì nHêïs¡T. Ä s√E\˝À <Ûäqy˚T nìï{Ïø° eT÷\eTT
nì <Ûqä eTT ñ+fÒ nìï |üqT\T »s¡T>∑Tqì ‘·\∫ <˚e‘ê |üP»\˝À>±˙,
52 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
<˚e⁄ì |üP»˝À>±˙ ∫es¡≈î£ <Ûqä eTTH˚ ø√s¡T#·T+&ç]. <Ûqä eTTqT ø√s¡T≥≈£î
#˚j·Te\dæq Äsê<Ûäq\qT eTìwæ @s¡Œs¡#·T≈£îHêï&ÉT. ÄHê&ÉT áHê&ÉT
#˚jT· T |üP»\qT Äsê<Ûqä j·TqT≥˝À ns¡eú TT >∑\<äT. Äsê<Ûqä |ü<eä TTqT
$uÛÑõ+∫ #·÷ùdÔ ∫e]˝À ª<Ûäqμj·Tì ø£\<äT. <˚e‘·\ e<ä› ‘·eT≈£î
ø±e\dæq <ÛäqeTT ø=s¡≈£î Äsê rj·T&ÉeTTqT Äsê<Ûäqj·Tì #Ó|üŒ&ÉeTT
»s¡T>∑T#·Tqï~. yÓTT<ä≥ Ä $<ÛäeTT>± <˚e‘·\e<ä› Äsê<Ûäq\T ‘·j·÷s¡T
ø±>±, ∫es¡≈£î <˚e⁄ìe<ä› ≈£L&Ü n<˚ Äsê<ÛäqqT #˚j·TT≥≈£î yÓTT<ä\T
ô|{≤ºs¡T. yêdüÔeeTT>± <˚e⁄ìe<ä› #˚j·TT Äsê<Ûäq y˚s¡T, <˚e‘·\ e<ä›
#˚j·TT Äsê<Ûäq y˚s¡T.
<˚e‘·\ e<ä› #˚jT· T Äsê<Ûqä Á|ü|+ü #· <Ûqä eTTqT Ä•+∫ #˚jT· Tq~
j·Tì #Ó|üŒe#·TÃqT. n<˚ <˚e⁄ì e<ä› #˚j·TT Äsê<Ûäq C≤„q <ÛäqeTTqT
Ä•+∫ #˚jT· Tq~j·Tì #Ó|Œü e#·TÃqT. s¬ +&É÷ Äsê<Ûqä ˝Ò nsTTHê ˇø£{Ï
<˚e⁄ì e<ä›, ¬s+&Ée~ <˚e‘·\ e<ä› #˚j·TTq~>± j·TTqï~. Bììã{Ϻ
Äsê<Ûäq\T ¬s+&ÉT ‘Ó>∑\ì #Ó|üŒe#·TÃqT. <˚e⁄ìe<ä› #˚j·TT Äsê<Ûäq
»qà\T ˝Òì yÓ÷ø£å dæú‹øÏ nq>± |üs¡˝Àø£eTTq≈£î rdüTø=ì b˛e⁄qT.
<˚e‘·\ e<ä› #˚j·TT Äsê<Ûäq »qà\≈£î rdüTø=ì b˛e⁄q~>± j·TTqï~.
eTqTwüß\T m≈£îÿe>± »qà\T ø£\T>∑CÒj·TT <˚e‘ê Äsê<Ûäq˝Ò #˚j·TT
#·THêïs¡T. »qà\T ˝Ò≈£î+&Ü #˚j·TT Äsê<Ûäq\T <˚e⁄&ÉT ìs¡íj·TeTT #˚dæ
#Ó|æŒj·TTHêï&ÉT. <˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq≥T¢ #˚j·TT Äsê<Ûäq\T »qà\T ˝Ò≈î£ +&Ü
#˚j·TTqT. ø£qTø£ n≥Te+{Ï Äsê<Ûäq\qT ªªqe÷CŸμμ nì ù|s¡Tô|{Ϻ
#Ó|üŒ&ÉeTT »]–q~. qe÷CŸ nq>± »qà\T ˝Ò≈£î+&Ü b˛e&ÉeTT nì
ns¡úeTTqT ‘Ó\T|ü⁄#·Tqï~. ªqμ nq>± e<äT›, ªeTμ nq>± Hê≈£î, ª»μ
nq>± »qà\T nì #Ó|üŒe#·TÃqT. <˚e⁄ì Äsê<ÛäqqT qe÷CŸ nì
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 51
uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTT˝ÀH˚ yÓTT≥ºyÓTT<ä≥ <˚e⁄&ÉT eT]j·TT <äj·T´eTTqT
>∑T]+∫ ‘Ó*dæq~. n|ü&ÉT Væ≤+<ä÷ düe÷»eTT ø£\<äT. n|ü&ÉT
ø=+<äs¡T C≤„qT\T ‘·eT≈£îqï C≤„qeTT #˚‘· <äj·T´eTTqT e<ä* <˚e⁄ìï
Äsê~Û+#· e˝…qì ‘Ó\TdüTø=Hêïs¡T. Ä Áø£eTeTT˝À <˚e⁄&ÉT mes√ ‘Ó*j·Tø£
<äj·T´eTT\qT nH˚ø£ <˚e‘·\T>± Äsê~Û+#·qT yÓTT<ä\Tô|{≤ºs¡T. Ä
düeTj·TeTT˝À <˚e⁄&ÉT ‘·q C≤„qeTTqT Á|ü»\≈£î ‘Ó*j·Tãs¡#T· ≥≈£î Äø±X¯
yêDÏ <ë«sê C≤„qeTTqT |ü+|ü&ÉeTT, ∫e]ø£~ dü÷s¡T´ì <ë«sê uÛÑ÷$TøÏ
#˚s&¡ eÉ TT »]–q~. nsTTHê uÛ÷Ñ $TMT<ä <˚e⁄ì C≤„qeTT eTqTwüß\+<ä]ø°
‘Ó*j·TT≥≈£î #ê˝≤ ø±\eTT |ü{Ϻq~. ø=+<ä]øÏ <˚e⁄ì C≤„qeTT ‘Ó*dæHê
eTT+<äTqT+&ç n\yê≥T |ü&qç |üqT\H˚ #˚jT· T#·÷ <Óe’ C≤„qeTT ‘Ó*j·TT≥
es¡πø nqï≥T¢+&ç]. ø=+<äs¡T e÷Á‘·eTT <˚e⁄ì C≤„qeTT ‘Ó*dæ, C≤„qeTT
Á|üø±s¡eTT q&ÉT#·Tø=H˚yês¡T. yÓTT<ä≥ <Ó’eC≤„qeTT ø=+‘·es¡≈£î
uÛ≤s¡‘·<˚X¯eT+‘ê ÁbÕøÏHê ‘·sê«‘· e÷j·T Á|üuÛ≤eeTT e\q C≤„qeTT,
nC≤„qeTT\ eT<Ûä´˝À ø=+<äs¡T n≥T, ø=+<äs¡T Ç≥T e÷s¡T#·÷ ∫e]øÏ
nC≤„qy˚T m≈£îÿe>± ô|]–b˛sTTq~.
n≥Te+{Ï |ü]dæú‘·T˝˝À eTìwæ <˚e⁄ì e<ä›qT+&ç ø=+<äs¡T,
<˚e‘·\ e<ä›qT+&ç #ê˝≤eT+~ ø√¬sÿ\qT ø√s¡qT yÓTT<ä\Tô|{≤ºs¡T.
Ç‘·s¡T\qT @<äsTTHê n&ÉT>∑Tq|ü&ÉT n&çπ>yês¡T n&ÉT>∑e\dæq yêì
yÓT|üqT bı+~‘˚ n&ç–q~ ‘·|üŒø£ Ç#·TÃqqT ñ<˚›X¯´eTT‘√ ø√¬sÿ\‘√
≈£L&ÉTø=qï yês¡T ‘êeTT Äsê~Û+#·T <˚e⁄ìï>±˙, <˚e‘·\qT>±˙ eTT+<äT
u≤>± bı–&˚yês¡T. ‘·sê«‘· ‘·eT ø√¬sÿ\qT yÓ*ãT∫à n&ç>π yês¡T. <ëìH˚
yÓTT<ä≥ Äsê<Ûäqj·Tì nHêïs¡T. Ä s√E\˝À <Ûäqy˚T nìï{Ïø° eT÷\eTT
nì <Ûqä eTT ñ+fÒ nìï |üqT\T »s¡T>∑Tqì ‘·\∫ <˚e‘ê |üP»\˝À>±˙,
52 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
<˚e⁄ì |üP»˝À>±˙ ∫es¡≈î£ <Ûqä eTTH˚ ø√s¡T#·T+&ç]. <Ûqä eTTqT ø√s¡T≥≈£î
#˚j·Te\dæq Äsê<Ûäq\qT eTìwæ @s¡Œs¡#·T≈£îHêï&ÉT. ÄHê&ÉT áHê&ÉT
#˚jT· T |üP»\qT Äsê<Ûqä j·TqT≥˝À ns¡eú TT >∑\<äT. Äsê<Ûqä |ü<eä TTqT
$uÛÑõ+∫ #·÷ùdÔ ∫e]˝À ª<Ûäqμj·Tì ø£\<äT. <˚e‘·\ e<ä› ‘·eT≈£î
ø±e\dæq <ÛäqeTT ø=s¡≈£î Äsê rj·T&ÉeTTqT Äsê<Ûäqj·Tì #Ó|üŒ&ÉeTT
»s¡T>∑T#·Tqï~. yÓTT<ä≥ Ä $<ÛäeTT>± <˚e‘·\e<ä› Äsê<Ûäq\T ‘·j·÷s¡T
ø±>±, ∫es¡≈£î <˚e⁄ìe<ä› ≈£L&Ü n<˚ Äsê<ÛäqqT #˚j·TT≥≈£î yÓTT<ä\T
ô|{≤ºs¡T. yêdüÔeeTT>± <˚e⁄ìe<ä› #˚j·TT Äsê<Ûäq y˚s¡T, <˚e‘·\ e<ä›
#˚j·TT Äsê<Ûäq y˚s¡T.
<˚e‘·\ e<ä› #˚jT· T Äsê<Ûqä Á|ü|+ü #· <Ûqä eTTqT Ä•+∫ #˚jT· Tq~
j·Tì #Ó|üŒe#·TÃqT. n<˚ <˚e⁄ì e<ä› #˚j·TT Äsê<Ûäq C≤„q <ÛäqeTTqT
Ä•+∫ #˚jT· Tq~j·Tì #Ó|Œü e#·TÃqT. s¬ +&É÷ Äsê<Ûqä ˝Ò nsTTHê ˇø£{Ï
<˚e⁄ì e<ä›, ¬s+&Ée~ <˚e‘·\ e<ä› #˚j·TTq~>± j·TTqï~. Bììã{Ϻ
Äsê<Ûäq\T ¬s+&ÉT ‘Ó>∑\ì #Ó|üŒe#·TÃqT. <˚e⁄ìe<ä› #˚j·TT Äsê<Ûäq
»qà\T ˝Òì yÓ÷ø£å dæú‹øÏ nq>± |üs¡˝Àø£eTTq≈£î rdüTø=ì b˛e⁄qT.
<˚e‘·\ e<ä› #˚j·TT Äsê<Ûäq »qà\≈£î rdüTø=ì b˛e⁄q~>± j·TTqï~.
eTqTwüß\T m≈£îÿe>± »qà\T ø£\T>∑CÒj·TT <˚e‘ê Äsê<Ûäq˝Ò #˚j·TT
#·THêïs¡T. »qà\T ˝Ò≈£î+&Ü #˚j·TT Äsê<Ûäq\T <˚e⁄&ÉT ìs¡íj·TeTT #˚dæ
#Ó|æŒj·TTHêï&ÉT. <˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq≥T¢ #˚j·TT Äsê<Ûäq\T »qà\T ˝Ò≈î£ +&Ü
#˚j·TTqT. ø£qTø£ n≥Te+{Ï Äsê<Ûäq\qT ªªqe÷CŸμμ nì ù|s¡Tô|{Ϻ
#Ó|üŒ&ÉeTT »]–q~. qe÷CŸ nq>± »qà\T ˝Ò≈£î+&Ü b˛e&ÉeTT nì
ns¡úeTTqT ‘Ó\T|ü⁄#·Tqï~. ªqμ nq>± e<äT›, ªeTμ nq>± Hê≈£î, ª»μ
nq>± »qà\T nì #Ó|üŒe#·TÃqT. <˚e⁄ì Äsê<ÛäqqT qe÷CŸ nì
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 53
|üPs¡«eTT ø£è‘·jT· T>∑eTT ˝ÀH˚ Væ≤+<äTe⁄\T #Óù|Œyês¡T. uÛ÷Ñ ‘· ø±\eTT˝À
˝Ò<äT, uÛÑ$wü´‘·TÔ ø±\eTT˝À ˝Ò<äT nì #Ó|ü≥≈£î ªªq uÛÑ÷‘√ q uÛ$Ñ wü´‘Yμμ
nì #Ó|æŒq≥T¢ ªª»qà\ $wüj·TeTT˝À »qà\T e<äT›, »qà\T ˝Òe⁄μμ nì
#Ó|ü ≥≈£î qe÷CŸ nì #ÓbÕŒs¡T. »qà\T ˝Ò≈î£ +&Ü <˚e⁄ì˝ÀìøÏ ◊ø£´eT>∑T
ø√¬sÿqT ‘Ó\T|ü⁄q<˚ qe÷CŸ nì ns¡úeTT. nsTT‘˚ H˚&ÉT <˚e⁄ì ÁbÕs¡qú ˝À
≈£L&Ü @<√ Á|ü|ü+#· ø√¬sÿ\qT Ä•+∫ #˚j·TT Äsê<ÛäqqT qe÷CŸ nì
n+≥THêïs¡T.
Á|ü|ü+#· <ÛäqeTTqT Ä•+∫ <˚e‘·\qT |üPõ+#·Tyês¡T ‘·eT
|üP»\qT Äsê<Ûäqj·Tì nqï≥T¢ nfÒ¢ |üs¡e÷‘·à <ÛäqeTTqT Ä•+∫
|üPõ+#·T yês¡T ≈£L&Ü ‘·eT~ Äsê<ÛHä j
˚ T· ì #Ó|ü #·Tqï≥T¢ s¬ +&ÉT s¡øe£ TT\
Äsê<Ûqä \qT <˚e⁄&ÉT <˚e‘·\ |ü≥¢ #˚dqæ ≥T¢, s¬ +&ÉT s¡øe£ TT\ qe÷CŸ\qT
<˚e⁄ìe<ä› #˚j·TT#·THêïs¡T. <ëìH˚ KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À (4`103) ˝À
>∑\ n+<äs¡÷ #˚j·TT bÕ‘· qe÷E nìj·T÷, ˇø£ÿ eTìwæ nsTTHê
Áø=‘·Ô>± HÓ\ø=\TŒ <ëìì Áø=‘·Ô qe÷E nìj·T÷ ¬s+&ÉT s¡ø£eTT\T
>∑\e⁄. Ä ¬s+&ÉT s¡ø£eTT\T ‘Ó*j·Tø£ eTTd”¢yéT\T qe÷CŸ ˇø£ÿfÒj·Tì
nqTø=Hêïs¡T.
<ë«|üs¡j·TT>∑eTT es¡≈£î uÛÑ÷$TMT<ä eT‘·eTT\T ˝Òe⁄. ñqï
yês¡+<äs¡÷ Ç+<äTe⁄˝Ò j·T>∑T≥ e\q á <˚X¯eTTqT Ç+<ä÷<˚X¯eTT
nì nHêïs¡T. Ç+<ä÷ nqT ù|s¡T‘√ Ç+<äTe⁄\T ñ+&˚yês¡T. á eT<Ûä´
ø±\eTT˝À <ë<ë|ü⁄ 100 qT+&ç 150 dü+e‘·‡s¡eTT\ ÁøÏ‘·eTT ªÇ+<ä÷μ
nqT X¯ã›eTT, ªVæ≤+<ä÷μ nqT X¯ã›eTT>± e÷]b˛sTTq~. ø£*j·TT>∑eTT
ÁbÕs¡+uÛÑeTsTTq ‘·sê«‘· eT÷&ÉTy˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\≈£î eT‘·eTT\T
nqTq$ |ü⁄≥Tºø=∫Ãq$. n˝≤ |ü⁄{Ϻq yê{Ï˝À yÓTT<ä{Ï~ Ŭø’düúe eT‘·eTT.
54 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
yÓTT<ä{ n~ dü+|òTü eTT>± ‘·j÷· s¡sTT, Åø¬ d’ eúü dü+|òTü eTT >∑T+|ü⁄ ô|]π>ø=B›
n~ eT‘·eTT>± e÷]b˛sTTq~. Ŭø’düúe eT‘·eTT ‘·j·÷s¡sTTq ‘·sê«‘·
Ç+<ä÷ düe÷»eTT>± j·TTqïyês¡T ‘·eT~ Ç+<ä÷eT‘·eTT nì #ÓbÕŒs¡T.
Ç≥T¢ Ç+<ä÷eT‘·eTT>± ‘·j·÷s¡j˚T´ es¡≈£î Ç+<ä÷ düe÷»eTT>±
j·TTqïyês¡T ‘·eT ø√¬sÿ\ ì$T‘·ÔeTT nH˚ø£ <˚e‘·\qT ÄÁX¯sTT+∫ yê]ì
Äsê~Û+#·&ÉeTT »]π>~. n|üŒ{Ï <˚e‘·\qT Äsê~Û+#·≈£L&É<äì
ø£*j·TT>∑eTT yÓTT<ä{˝Ï ÀH˚ ‘Ísê‘·T C≤„qeTT (uÛ>Ñ e∑ BZ‘· C≤„qeTT) ãj·T{ÏøÏ
e∫Ãq~. nsTTHê ‘Ísê‘·T C≤„qeTTqT ø=+<äπs ns¡úeTT #˚düTø√>∑*–
<˚e⁄&ÉT y˚sT¡ , <˚e‘·\T y˚sì¡ ‘Ó*j·T>∑*–Hê #ê˝≤eT+~ <˚e‘êsê<Û≈ä î£ ˝Ò
ñ+&˚yês¡T. ÄHê&ÉT ‘Ísê‘Y C≤„qeTT e\q <˚e⁄&ÉT, <˚e‘·\T nì
¬s+&ÉT uÛ≤>∑eTT\T #˚dæ, <˚e⁄ì Äsê<Ûäq y˚s¡T, <˚e‘·\ Äsê<Ûäq y˚s¡ì
#Ó | æ Œ j· T THêï, Á|ü | ü + #· <Û ä q eTTqT Ç#· T à <˚ e ‘· \ H˚ ÄÁX¯ s TT+∫
Äsê~Û+#·&ÉeTT Á|ü»\≈£î n\yêf…Æ b˛sTTq~.
ø£*j·TT>∑eTT˝À uÛÑ>∑eBZ‘· Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT>± ãj·T{ÏøÏ
e∫ÃHê, n+‘·≈£î eTT+<äT j·TT>∑eTT\qT+&ç <˚e‘ê |üP»\≈£î n\yê≥T
|ü&qç Á|ü»\T uÛ>Ñ e∑ BZ‘· e÷≥qT ˝…øÿ£ #˚jT· ø£ <˚e‘êsê<Ûqä j·T+<˚ ÄdüøìÔÏ
#·÷|ü⁄#·T+&ç]. n≥Te+≥|ü&ÉT <˚e‘êsê<Ûäq\˝À ¬s+&ÉT Äsê<Ûäq\T
ù|s¡T>±+∫j·TT+&˚$. á s¬ +&ÉT Äsê<Ûqä \qT ù|s¡T‘√ |æ\TdüTHÔ êï yê{Ï˝À
‘˚&Ü\T+&˚$. Ä ‘˚&Ü\qTã{Ϻ yê{ÏøÏ ù|s¡T¢ ≈£L&Ü ô|{≤ºs¡T. yê{Ïì
j·T»„eTT\T eT]j·TT ‘·|üdüT‡\T>± #Óù|Œyês¡T. j·T»„eTT\T
<˚e‘êsê<Ûäq\˝À ˇø£≥sTTHê j·T»„eTT\qT #˚j·TT $<ÛëqeTT y˚s¡T,
‘·|üdüT‡\qT #˚j·TT $<ÛëqeTT y˚s¡T>±j·TT+&˚~. ‘·|üdüT‡ #˚j·T&ÉeTT˝À
@<√ ˇø£{Ï ‘·\#·T≥jÓ÷, »|æ+#·T≥jÓ÷ »s¡T>∑T#·T+&ÉTqT. ‘·|üdüT‡
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 53
|üPs¡«eTT ø£è‘·jT· T>∑eTT ˝ÀH˚ Væ≤+<äTe⁄\T #Óù|Œyês¡T. uÛ÷Ñ ‘· ø±\eTT˝À
˝Ò<äT, uÛÑ$wü´‘·TÔ ø±\eTT˝À ˝Ò<äT nì #Ó|ü≥≈£î ªªq uÛÑ÷‘√ q uÛ$Ñ wü´‘Yμμ
nì #Ó|æŒq≥T¢ ªª»qà\ $wüj·TeTT˝À »qà\T e<äT›, »qà\T ˝Òe⁄μμ nì
#Ó|ü ≥≈£î qe÷CŸ nì #ÓbÕŒs¡T. »qà\T ˝Ò≈î£ +&Ü <˚e⁄ì˝ÀìøÏ ◊ø£´eT>∑T
ø√¬sÿqT ‘Ó\T|ü⁄q<˚ qe÷CŸ nì ns¡úeTT. nsTT‘˚ H˚&ÉT <˚e⁄ì ÁbÕs¡qú ˝À
≈£L&Ü @<√ Á|ü|ü+#· ø√¬sÿ\qT Ä•+∫ #˚j·TT Äsê<ÛäqqT qe÷CŸ nì
n+≥THêïs¡T.
Á|ü|ü+#· <ÛäqeTTqT Ä•+∫ <˚e‘·\qT |üPõ+#·Tyês¡T ‘·eT
|üP»\qT Äsê<Ûäqj·Tì nqï≥T¢ nfÒ¢ |üs¡e÷‘·à <ÛäqeTTqT Ä•+∫
|üPõ+#·T yês¡T ≈£L&Ü ‘·eT~ Äsê<ÛHä j
˚ T· ì #Ó|ü #·Tqï≥T¢ s¬ +&ÉT s¡øe£ TT\
Äsê<Ûqä \qT <˚e⁄&ÉT <˚e‘·\ |ü≥¢ #˚dqæ ≥T¢, s¬ +&ÉT s¡øe£ TT\ qe÷CŸ\qT
<˚e⁄ìe<ä› #˚j·TT#·THêïs¡T. <ëìH˚ KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À (4`103) ˝À
>∑\ n+<äs¡÷ #˚j·TT bÕ‘· qe÷E nìj·T÷, ˇø£ÿ eTìwæ nsTTHê
Áø=‘·Ô>± HÓ\ø=\TŒ <ëìì Áø=‘·Ô qe÷E nìj·T÷ ¬s+&ÉT s¡ø£eTT\T
>∑\e⁄. Ä ¬s+&ÉT s¡ø£eTT\T ‘Ó*j·Tø£ eTTd”¢yéT\T qe÷CŸ ˇø£ÿfÒj·Tì
nqTø=Hêïs¡T.
<ë«|üs¡j·TT>∑eTT es¡≈£î uÛÑ÷$TMT<ä eT‘·eTT\T ˝Òe⁄. ñqï
yês¡+<äs¡÷ Ç+<äTe⁄˝Ò j·T>∑T≥ e\q á <˚X¯eTTqT Ç+<ä÷<˚X¯eTT
nì nHêïs¡T. Ç+<ä÷ nqT ù|s¡T‘√ Ç+<äTe⁄\T ñ+&˚yês¡T. á eT<Ûä´
ø±\eTT˝À <ë<ë|ü⁄ 100 qT+&ç 150 dü+e‘·‡s¡eTT\ ÁøÏ‘·eTT ªÇ+<ä÷μ
nqT X¯ã›eTT, ªVæ≤+<ä÷μ nqT X¯ã›eTT>± e÷]b˛sTTq~. ø£*j·TT>∑eTT
ÁbÕs¡+uÛÑeTsTTq ‘·sê«‘· eT÷&ÉTy˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\≈£î eT‘·eTT\T
nqTq$ |ü⁄≥Tºø=∫Ãq$. n˝≤ |ü⁄{Ϻq yê{Ï˝À yÓTT<ä{Ï~ Ŭø’düúe eT‘·eTT.
54 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
yÓTT<ä{ n~ dü+|òTü eTT>± ‘·j÷· s¡sTT, Åø¬ d’ eúü dü+|òTü eTT >∑T+|ü⁄ ô|]π>ø=B›
n~ eT‘·eTT>± e÷]b˛sTTq~. Ŭø’düúe eT‘·eTT ‘·j·÷s¡sTTq ‘·sê«‘·
Ç+<ä÷ düe÷»eTT>± j·TTqïyês¡T ‘·eT~ Ç+<ä÷eT‘·eTT nì #ÓbÕŒs¡T.
Ç≥T¢ Ç+<ä÷eT‘·eTT>± ‘·j·÷s¡j˚T´ es¡≈£î Ç+<ä÷ düe÷»eTT>±
j·TTqïyês¡T ‘·eT ø√¬sÿ\ ì$T‘·ÔeTT nH˚ø£ <˚e‘·\qT ÄÁX¯sTT+∫ yê]ì
Äsê~Û+#·&ÉeTT »]π>~. n|üŒ{Ï <˚e‘·\qT Äsê~Û+#·≈£L&É<äì
ø£*j·TT>∑eTT yÓTT<ä{˝Ï ÀH˚ ‘Ísê‘·T C≤„qeTT (uÛ>Ñ e∑ BZ‘· C≤„qeTT) ãj·T{ÏøÏ
e∫Ãq~. nsTTHê ‘Ísê‘·T C≤„qeTTqT ø=+<äπs ns¡úeTT #˚düTø√>∑*–
<˚e⁄&ÉT y˚sT¡ , <˚e‘·\T y˚sì¡ ‘Ó*j·T>∑*–Hê #ê˝≤eT+~ <˚e‘êsê<Û≈ä î£ ˝Ò
ñ+&˚yês¡T. ÄHê&ÉT ‘Ísê‘Y C≤„qeTT e\q <˚e⁄&ÉT, <˚e‘·\T nì
¬s+&ÉT uÛ≤>∑eTT\T #˚dæ, <˚e⁄ì Äsê<Ûäq y˚s¡T, <˚e‘·\ Äsê<Ûäq y˚s¡ì
#Ó | æ Œ j· T THêï, Á|ü | ü + #· <Û ä q eTTqT Ç#· T à <˚ e ‘· \ H˚ ÄÁX¯ s TT+∫
Äsê~Û+#·&ÉeTT Á|ü»\≈£î n\yêf…Æ b˛sTTq~.
ø£*j·TT>∑eTT˝À uÛÑ>∑eBZ‘· Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT>± ãj·T{ÏøÏ
e∫ÃHê, n+‘·≈£î eTT+<äT j·TT>∑eTT\qT+&ç <˚e‘ê |üP»\≈£î n\yê≥T
|ü&qç Á|ü»\T uÛ>Ñ e∑ BZ‘· e÷≥qT ˝…øÿ£ #˚jT· ø£ <˚e‘êsê<Ûqä j·T+<˚ ÄdüøìÔÏ
#·÷|ü⁄#·T+&ç]. n≥Te+≥|ü&ÉT <˚e‘êsê<Ûäq\˝À ¬s+&ÉT Äsê<Ûäq\T
ù|s¡T>±+∫j·TT+&˚$. á s¬ +&ÉT Äsê<Ûqä \qT ù|s¡T‘√ |æ\TdüTHÔ êï yê{Ï˝À
‘˚&Ü\T+&˚$. Ä ‘˚&Ü\qTã{Ϻ yê{ÏøÏ ù|s¡T¢ ≈£L&Ü ô|{≤ºs¡T. yê{Ïì
j·T»„eTT\T eT]j·TT ‘·|üdüT‡\T>± #Óù|Œyês¡T. j·T»„eTT\T
<˚e‘êsê<Ûäq\˝À ˇø£≥sTTHê j·T»„eTT\qT #˚j·TT $<ÛëqeTT y˚s¡T,
‘·|üdüT‡\qT #˚j·TT $<ÛëqeTT y˚s¡T>±j·TT+&˚~. ‘·|üdüT‡ #˚j·T&ÉeTT˝À
@<√ ˇø£{Ï ‘·\#·T≥jÓ÷, »|æ+#·T≥jÓ÷ »s¡T>∑T#·T+&ÉTqT. ‘·|üdüT‡
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 55
#˚j·TTyês¡T »|æ+#˚ eT+Á‘·eTT>±˙, ‘·\#˚ e÷≥>±˙ ãj·T{ÏøÏ
‘Ó*j·T≈£î+&Ü »|æ+#˚yês¡T. ‘·|üdüT‡ #ê˝≤es¡≈£î eTÚqeTT>± kÕπ>~.
j·T»„eTT\ø£+fÒ ‘·|üdüT‡\T #˚j·TTyês¡T >=|üŒyês¡T nqT uÛ≤eeTT
ñ+&˚~. ‘·|üdüT‡ #˚j·TTyês¡T ‘·|üX¯ÙøÏÔì bı+<˚yês¡T. ‘·|üX¯ÙøÏÔøÏ <˚e‘·\T
düVæ≤‘·eTT uÛÑj·T|ü&˚yês¡T. <˚e‘·\qT Äsê~Û+#·>± e∫Ãq ‘·|üX¯ÙøÏÔøÏ
<˚e‘·˝Ò uÛÑj·T|ü&˚yês¡+fÒ <˚e‘·\ Äsê<Ûäq\˝À >=|üŒ Äsê<Ûäq ‘·|dü ü‡ì
#Ó|Œü e#·TÃqT. Ç~ me]øÏ yês¡T #˚ùd<˚>±˙ kÕeT÷Væ≤ø£eTT>± #˚jT· Tq~
ø±<äT. me] düVü‰j·TeTT‘√ ˝Ò≈£î+&Ü #˚j·TTq~ ‘·|üdüT‡.
j·T»„eTT\T #˚j·T&ÉeTT ˇø£ $<ÛäyÓTÆq <˚e‘êsê<Ûäqj·Tì
#Ó|üŒe#·TÃqT. eTT+<˚ ˇø£ ø√¬sÿqT ñ<˚›X¯´eTT˝À ô|≥Tºø=ì <˚e‘·\
ø=s¡≈£î #˚j·TT Äsê<Ûäq j·T»„eTT nì #Ó|üŒe#·TÃqT. j·T»„eTT <ë«sê
ˇø£ <˚e‘·qT>±˙ ˝Òø£ m≈£îÿeeT+~ <˚e‘·\qT >±˙ Äsê~Û+#·T#·÷
#˚j·TTq~ j·TC„eTT. j·T»„eTT eTÚqeTT>± ‘·|üdüT‡e˝… #˚j·TTq~ ø±<äT.
j·T»„eTT ˇπø e´øÏÔ #˚j·T˝Ò&ÉT. ø=+<ä]‘√ ø£*dæ ˇø£ <˚e⁄ìï >±˙,
m≈£îÿe eT+~ <˚e⁄fi¯flqT>±˙ Äsê~Û+#·e#·TÃqT. j·T»„eTT˝À n–ïì
s¡–*à n–ï˝À ÄVüQ‹ #˚dæ Á|ü‹ edüTÔe⁄ yês¡T dü+ø£*Œ+#·T≈£îqï <˚e‘·≈£î
#˚s¡Tqì #˚j·TTyê] qeTàø£eTT. j·T»„eTT ˇø£ÿs¡T #˚j·TTq~ ø±<äT
kÕeT÷Væ≤ø£eTT>± #˚j·TTq~. j·T»„eTT #˚j·TTyês¡T y˚<äeT+Á‘·eTT\qT
#·<äTe⁄#·T+<äTs¡T. y˚<äeT+Á‘·eTT\T ˝Òì j·T»„eTT mø£ÿ&Ü #˚j·Tã&É<äT.
j·T»„eTT\‘√ y˚<äeTT\T dü+ã+<Ûä|ü&çj·TT+&ÉTqT. nfÒ¢ ‘·|üdüT‡‘√ @<√
ˇø£ eT+Á‘·eTT dü+ã+<Ûä|ü&çj·TT+&ÉTqT. eT+Á‘·eTT y˚s¡T, ‘·|üdüT‡
y˚s¡sTTq≥T¢, j·T»„eTT y˚s¡T y˚<ä |üsƒ¡qeTT y˚s¡T>± j·TTqï~. eTqTwüß\T
#˚j·TT <˚e‘·\ Äsê<Ûäq\˝À j·T»„eTT\T, ‘·|üdüT‡\T eTTK´bÕÁ‘·qT
b˛wæ+#·T#·Tqï$.
56 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
‘·|dü Tü ‡\T, j·T»„eTT\T s¬ +&É÷ ø£è‘·jT· T>∑eTT qT+&ç e#·TÃ#·Tqïy˚.
j·T»„eTT\T ˇø£ Væ≤+<ä÷eT‘·eTT˝ÀH˚ ñ+&É>±, ‘·|dü Tü ‡\T nìï eT‘·eTT\
˝Àq÷ ñqï$. j·T»„eTT\T yÓTT<ä{ÏqT+&ç j·T»„eTT\T>±H˚ #Ó|üŒã&ÉT
#·Tqï$. yê{Ï ù|s¡T˝À>±˙, Ä#·s¡D˝À>±˙ @ e÷s¡TŒ ˝Ò<äT. nsTT‘˚
‘·|üdüT‡\T ‘·|üdüT‡\T>± #Ó|üŒã&É&ÉeTT ˝Ò<äT. ø=+<äs¡T ‘·|üdüT‡j·Tq>±,
ø=+<äsT¡ <Ûë´qeTT n+≥THêïs¡T. ‘·|dü Tü ‡ nìï eT‘·eTT\˝ÀìøÏ #=#·TÃø=ì
b˛sTTq<ä+fÒ $H˚yês¡+<ä]ø° ÄX¯Ãs¡´eTT>± ñ+&ÉTqT. mes¡T
@eTqTø=Hêï ‘·|üdüT‡ nqT Äsê<Ûäq nH˚ø£ s¡÷|üeTT\˝À, nH˚ø£ ù|s¡¢‘√
nìï eT‘·eTT\˝À ñqï<äqT≥ dü‘·´eTT. ‘·|üdüT‡qT >∑T]Ô+#·T≥ #ê˝≤
düT\uÛeÑ TT. ‘·|dü Tü ‡ mø£ÿ&ÉTHêï <ëìøÏ ∫qï eT+Á‘·y÷Ó , ˝Òø£ ô|<ä› e÷≥jÓ÷
‘·–*+#·ã&çj·TT+&ÉTqT. Ä ˝…ø£ÿÁ|üø±s¡eTT mø£ÿ&É nsTT‘˚ eT+Á‘·
|üsƒ¡q>±˙, e÷≥\ |ü\T≈£î\T ‘·\#·T≥>±˙ ñ+&ÉTH√ nø£ÿ&É ‘·|üdüT‡
ñqï<äì #Ó|üŒe#·TÃqT. H˚&ÉT <Ûë´qeTT nì ø=+<äs¡÷, yÓT&çfÒwüHé nì
ø=+<äs¡÷ nqT#·THêï n~ ‘·|üdüT‡ ÁøÏ+~πø »eTø£≥ºã&ÉTqT. Ŭø’deüú ⁄\
ÁbÕs¡úq\j·T+<äT #Ó|üŒã&ÉT e÷≥\qT #˚]à yê] ÁbÕs¡úqqT ‘·|üdüT‡j·Tì
#Ó|üŒe#·TÃqT. ‘·|üdüT‡ nqTq~ ˇø£ ì$TwüeTT qT+&ç ˇø£ dü+e‘·‡s¡eTT
es¡≈£î #˚j·Te#·TÃqT. ‘·|üdüT‡≈£î ø±\|ü]$T‹ ˝Ò<äT. mø£ÿ&É #˚dHæ ê,
mes¡T #˚dæHê, m|ü&ÉT #˚dæHê eT+Á‘·eTT‘√ ≈£L&ç #˚j·TTq~ ‘·|üùd‡
j·T>∑TqT.
H˚&ÉT eTTd”¢yéT eT‘·eTT˝À nq>± ÇkÕ¢yéT düe÷»eTT yês¡T ‘·eT
ÁbÕs¡úHê eT+~s¡eTT\sTTq eTJ<é\˝À ì\ã&ç>±˙, ≈£Ls¡TÃ+&ç>±˙
KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À yÓTT<ä{Ï dü÷sê nsTTq n˝ŸbòÕ‹Vü‰ dü÷sê˝À
@&ÉT Äj·T‘Y\qT |ü]ƒ+#·T#·÷ #˚j·TT qe÷CŸ nqT Äsê<Ûäq ≈£L&Ü ˇø£
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 55
#˚j·TTyês¡T »|æ+#˚ eT+Á‘·eTT>±˙, ‘·\#˚ e÷≥>±˙ ãj·T{ÏøÏ
‘Ó*j·T≈£î+&Ü »|æ+#˚yês¡T. ‘·|üdüT‡ #ê˝≤es¡≈£î eTÚqeTT>± kÕπ>~.
j·T»„eTT\ø£+fÒ ‘·|üdüT‡\T #˚j·TTyês¡T >=|üŒyês¡T nqT uÛ≤eeTT
ñ+&˚~. ‘·|üdüT‡ #˚j·TTyês¡T ‘·|üX¯ÙøÏÔì bı+<˚yês¡T. ‘·|üX¯ÙøÏÔøÏ <˚e‘·\T
düVæ≤‘·eTT uÛÑj·T|ü&˚yês¡T. <˚e‘·\qT Äsê~Û+#·>± e∫Ãq ‘·|üX¯ÙøÏÔøÏ
<˚e‘·˝Ò uÛÑj·T|ü&˚yês¡+fÒ <˚e‘·\ Äsê<Ûäq\˝À >=|üŒ Äsê<Ûäq ‘·|dü ü‡ì
#Ó|Œü e#·TÃqT. Ç~ me]øÏ yês¡T #˚ùd<˚>±˙ kÕeT÷Væ≤ø£eTT>± #˚jT· Tq~
ø±<äT. me] düVü‰j·TeTT‘√ ˝Ò≈£î+&Ü #˚j·TTq~ ‘·|üdüT‡.
j·T»„eTT\T #˚j·T&ÉeTT ˇø£ $<ÛäyÓTÆq <˚e‘êsê<Ûäqj·Tì
#Ó|üŒe#·TÃqT. eTT+<˚ ˇø£ ø√¬sÿqT ñ<˚›X¯´eTT˝À ô|≥Tºø=ì <˚e‘·\
ø=s¡≈£î #˚j·TT Äsê<Ûäq j·T»„eTT nì #Ó|üŒe#·TÃqT. j·T»„eTT <ë«sê
ˇø£ <˚e‘·qT>±˙ ˝Òø£ m≈£îÿeeT+~ <˚e‘·\qT >±˙ Äsê~Û+#·T#·÷
#˚j·TTq~ j·TC„eTT. j·T»„eTT eTÚqeTT>± ‘·|üdüT‡e˝… #˚j·TTq~ ø±<äT.
j·T»„eTT ˇπø e´øÏÔ #˚j·T˝Ò&ÉT. ø=+<ä]‘√ ø£*dæ ˇø£ <˚e⁄ìï >±˙,
m≈£îÿe eT+~ <˚e⁄fi¯flqT>±˙ Äsê~Û+#·e#·TÃqT. j·T»„eTT˝À n–ïì
s¡–*à n–ï˝À ÄVüQ‹ #˚dæ Á|ü‹ edüTÔe⁄ yês¡T dü+ø£*Œ+#·T≈£îqï <˚e‘·≈£î
#˚s¡Tqì #˚j·TTyê] qeTàø£eTT. j·T»„eTT ˇø£ÿs¡T #˚j·TTq~ ø±<äT
kÕeT÷Væ≤ø£eTT>± #˚j·TTq~. j·T»„eTT #˚j·TTyês¡T y˚<äeT+Á‘·eTT\qT
#·<äTe⁄#·T+<äTs¡T. y˚<äeT+Á‘·eTT\T ˝Òì j·T»„eTT mø£ÿ&Ü #˚j·Tã&É<äT.
j·T»„eTT\‘√ y˚<äeTT\T dü+ã+<Ûä|ü&çj·TT+&ÉTqT. nfÒ¢ ‘·|üdüT‡‘√ @<√
ˇø£ eT+Á‘·eTT dü+ã+<Ûä|ü&çj·TT+&ÉTqT. eT+Á‘·eTT y˚s¡T, ‘·|üdüT‡
y˚s¡sTTq≥T¢, j·T»„eTT y˚s¡T y˚<ä |üsƒ¡qeTT y˚s¡T>± j·TTqï~. eTqTwüß\T
#˚j·TT <˚e‘·\ Äsê<Ûäq\˝À j·T»„eTT\T, ‘·|üdüT‡\T eTTK´bÕÁ‘·qT
b˛wæ+#·T#·Tqï$.
56 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
‘·|dü Tü ‡\T, j·T»„eTT\T s¬ +&É÷ ø£è‘·jT· T>∑eTT qT+&ç e#·TÃ#·Tqïy˚.
j·T»„eTT\T ˇø£ Væ≤+<ä÷eT‘·eTT˝ÀH˚ ñ+&É>±, ‘·|dü Tü ‡\T nìï eT‘·eTT\
˝Àq÷ ñqï$. j·T»„eTT\T yÓTT<ä{ÏqT+&ç j·T»„eTT\T>±H˚ #Ó|üŒã&ÉT
#·Tqï$. yê{Ï ù|s¡T˝À>±˙, Ä#·s¡D˝À>±˙ @ e÷s¡TŒ ˝Ò<äT. nsTT‘˚
‘·|üdüT‡\T ‘·|üdüT‡\T>± #Ó|üŒã&É&ÉeTT ˝Ò<äT. ø=+<äs¡T ‘·|üdüT‡j·Tq>±,
ø=+<äsT¡ <Ûë´qeTT n+≥THêïs¡T. ‘·|dü Tü ‡ nìï eT‘·eTT\˝ÀìøÏ #=#·TÃø=ì
b˛sTTq<ä+fÒ $H˚yês¡+<ä]ø° ÄX¯Ãs¡´eTT>± ñ+&ÉTqT. mes¡T
@eTqTø=Hêï ‘·|üdüT‡ nqT Äsê<Ûäq nH˚ø£ s¡÷|üeTT\˝À, nH˚ø£ ù|s¡¢‘√
nìï eT‘·eTT\˝À ñqï<äqT≥ dü‘·´eTT. ‘·|üdüT‡qT >∑T]Ô+#·T≥ #ê˝≤
düT\uÛeÑ TT. ‘·|dü Tü ‡ mø£ÿ&ÉTHêï <ëìøÏ ∫qï eT+Á‘·y÷Ó , ˝Òø£ ô|<ä› e÷≥jÓ÷
‘·–*+#·ã&çj·TT+&ÉTqT. Ä ˝…ø£ÿÁ|üø±s¡eTT mø£ÿ&É nsTT‘˚ eT+Á‘·
|üsƒ¡q>±˙, e÷≥\ |ü\T≈£î\T ‘·\#·T≥>±˙ ñ+&ÉTH√ nø£ÿ&É ‘·|üdüT‡
ñqï<äì #Ó|üŒe#·TÃqT. H˚&ÉT <Ûë´qeTT nì ø=+<äs¡÷, yÓT&çfÒwüHé nì
ø=+<äs¡÷ nqT#·THêï n~ ‘·|üdüT‡ ÁøÏ+~πø »eTø£≥ºã&ÉTqT. Ŭø’deüú ⁄\
ÁbÕs¡úq\j·T+<äT #Ó|üŒã&ÉT e÷≥\qT #˚]à yê] ÁbÕs¡úqqT ‘·|üdüT‡j·Tì
#Ó|üŒe#·TÃqT. ‘·|üdüT‡ nqTq~ ˇø£ ì$TwüeTT qT+&ç ˇø£ dü+e‘·‡s¡eTT
es¡≈£î #˚j·Te#·TÃqT. ‘·|üdüT‡≈£î ø±\|ü]$T‹ ˝Ò<äT. mø£ÿ&É #˚dHæ ê,
mes¡T #˚dæHê, m|ü&ÉT #˚dæHê eT+Á‘·eTT‘√ ≈£L&ç #˚j·TTq~ ‘·|üùd‡
j·T>∑TqT.
H˚&ÉT eTTd”¢yéT eT‘·eTT˝À nq>± ÇkÕ¢yéT düe÷»eTT yês¡T ‘·eT
ÁbÕs¡úHê eT+~s¡eTT\sTTq eTJ<é\˝À ì\ã&ç>±˙, ≈£Ls¡TÃ+&ç>±˙
KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À yÓTT<ä{Ï dü÷sê nsTTq n˝ŸbòÕ‹Vü‰ dü÷sê˝À
@&ÉT Äj·T‘Y\qT |ü]ƒ+#·T#·÷ #˚j·TT qe÷CŸ nqT Äsê<Ûäq ≈£L&Ü ˇø£
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 57
s¡ø£eTT>± ‘·|üdü‡ìj˚T #Ó|üeŒ#·TÃqT. ‘·|üdüT‡ nqT |ü<äeTT eTTd”¢yéT\˝À
>±˙ KTsYÄHé <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝À>±˙ #Ó|Œü ≈£îHêï, n˝≤ e÷≥\ |üsq¡ƒ ‘√>±˙,
∫qï eT+Á‘· |üsƒ¡q‘√>±˙ #˚j·TT Äsê<Ûäq ‘·|üdüT‡≈£î dü+ã+~Û+∫q<˚
j·T>∑TqT. @<äsTT‘˚ @$T, n~ <˚e⁄ì Äsê<ÛäH˚ ø£<ë!j·Tì mes¡sTTHê
nqe#·TÃqT. n~ <˚e⁄ì Äsê<Ûäq>±˙, <˚e‘·\ Äsê<Ûäq>±˙ n~ <Ó’$ø£
yÓTÆq Äsê<Ûäq ø±<äT. Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À ‘·|üdüT‡ n<Ûäsà¡ eTT\˝À
ˇø£{Ï>± #Ó|üŒã&çq~. <ë«|üs¡j·TT>∑eTT es¡≈£î <˚e⁄ì e÷s¡ZeTT˝À
Ä≥+ø£eTT\T ø£*Z+#·T n<Ûäs¡àeTT\T eTTK´yÓTÆq$ Hê\Tπ>j·TT+&˚$.
ø£*j·TT>∑eTT˝À H˚&TÉ n<Ûsä à¡ eTT\ dü+K´ ô|]– Äs¡T≈£î #˚]q~. n+<äT˝À
ˇø±H=ø£ n<Ûäs¡àeTT ‘·|üdüT‡. Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTsTTq ‘Ísê‘·T
Á>∑+<∏äeTT˝À ‘·|üdüT‡ e\q <˚e⁄&ÉT ‘Ó*j·Tã&É&ÉT nì K∫Ñ·eTT>±
#Ó|üŒã&çq~.
H˚&ÉT n<Ûäs¡àeTT\T eTqTwüß\ nC≤„qeTTqT Ä<Ûës¡eTT #˚düTø=ì
yês¡T #˚j·TT Äsê<Ûäq\ ˝ÀìøÏ #=#·TÃø=ìb˛sTT eTqTwüß\T #˚j·TT
Äsê<Ûäq\T n<Ûäs¡àeTT˝…’q$>± #˚j·TT#·Tqï$. eTqTwüß\T ‘êeTT #˚j·TT
Äsê<Ûäq\T düÁø£eTyÓTÆqy˚j·Tì #˚j·TT#·THêïs¡T. n˝≤+{Ï qeTàø£eTTqT
n<Ûäs¡àeTT\T eTqTwüß\˝À ø£*Z+∫q$. H˚&ÉT eTTd”¢yéT\T m+‘√
$XÊ«düeTT‘√ <˚e⁄ìï ÁbÕ]ú+#ê\qT ñ<˚›X¯´eTT‘√ KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À
yÓTT<ä{Ï dü÷sê˝Àì @&ÉT Äj·T‘Y\qT |ü]+ƒ #·T#·÷ qe÷CŸ #˚jT· T#·THêïs¡T.
n˝≤ #˚jT· T qe÷CŸqT eTqTwüß\T uÀ~Û+#ês¡T >±˙, <˚e⁄&ÉT uÀ~Û+#·˝<Ò Tä .
eTqTwüß\ uÀ<Ûä\˝À <ä÷]q n<Ûäs¡àeTT\T ∫es¡≈£î ÁbÕs¡úq˝À ≈£L&Ü
#˚]q$. ‘·|üdüT‡>±j·TTqï @ Äsê<Ûäq e\q>±˙ <˚e⁄ìï ‘Ó*j·TT≥≈£î
X¯ø£´eTTø±<äT nì Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À #Ó|üŒã&çj·TTqï~. <ëì
58 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
Á|üø±s¡eTT H˚&ÉT eTTd”¢yéT\T #˚j·TT qe÷CŸ e\q <˚e⁄&ÉT ‘Ó*j·Tã&É&ÉT.
<ëìe\q |üs¡˝Àø£eTT \_Û+#·<äT. á $wüj·TeTT eTqTwüß\≈£î
‘Ó*j·T≈£îHêï <˚e⁄ìøÏ n˙ï ‘Ó\TdüT. n+<äTe\q eTqTwüß\T ‘·qqT
#˚sT¡ ≥≈£î ì»yÓTqÆ Äsê<Ûqä , ì»yÓTqÆ qe÷CŸqT ‘Ó*j·TCÒj÷· \qTø=Hêï&ÉT.
<˚e⁄&ÉT ‘·qe<ä›≈£î #˚sê\qTø=qï yê]øÏ ìCyÓTÆq qe÷CŸqT
‘Ó*j·TCÒd÷ü Ô (4`103) e yêø£´eTT˝À ªqe÷CŸqT HÓ\ø=\Œ+&çμ nHêï&ÉT.
<ëìe\q bÕ‘· qe÷CŸqT MTs¡T m|ü&ÉT #˚dæHê |òüs¡yê˝Ò<äT. ìj·TeT
ìã+<Ûäq\T ˝Òì, eT+Á‘· |üsƒ¡q ˝Òì, ìØí‘· düeTj·TeTT ˝Òì qe÷CŸqT
dü÷∫+#ê&ÉT. nsTTHê eTqTwüß\T <ëìì >∑T]Ô+#·˝Òø£ <ëìì ≈£L&Ü
bÕ‘· qe÷CŸ ÁøÏ+~πø »eTø£≥Tº≈î£ Hêïs¡T. <˚e⁄&ÉT ˇø£y|’Ó ⁄ü bÕ‘· qe÷EqT
#˚d÷ü Ô eTs=ø£y|’Ó ⁄ü Áø=‘·Ô qe÷EqT HÓ\ø=\ŒeTHêï&ÉT. n~j·T÷ ãj·T≥
Á|ü|+ü #·eTT˝À nqT≈£L\yÓTqÆ |ü&ÉT, XÊ+‹uÛÁÑ <ä‘\· Tqï|ü&ÉT nì #Ó|Œæ Hê
Ç<˚<√ Á|ü‘˚´ø£eTsTTq~ nì nqTø√e&ÉeTT ˝Ò<äT. á $<ÛäeTT>± ˇø£ÿ
eTTd”¢yéT eT‘·eTT˝ÀH˚ ø±<äT nìï eT‘·eTT\˝À yê]yê] Äsê<Ûäq\qT
e<ä\Tø√˝Òø£ b˛e⁄#·THêïs¡T. eTqTwüß\T @s¡Œs¡∫q Äsê<Ûäq ø±<äì,
<˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq Äsê<ÛäqqT d”«ø£]+#·&ÉeTT ˝Ò<äT. ˇø£y˚fi¯ e÷˝≤+{Ï
yês¡T MTs¡T #˚jT· T#·Tqï Äsê<Ûqä ˝À eT+Á‘·eTT\Tqï$. eT+Á‘·eTT\T>±˙,
e÷≥\T>±˙ ˝Òì Äsê<ÛäqqT <˚e⁄&ÉT ø√s¡Tø=+≥THêï&ÉT nì #Ó|æŒHê
$q≈£îHêïs¡T.
eTqTwüß\T>± j·TTqïyês¡T dü‘·´eTTqT #Ó|æŒHê kÕ{Ï eTqTwüß\T
$q≈£îHêïs¡T. Ç~ Ç|ü&ÉT düeTdü´ø±<äT |üPs¡«eTTqT+&ç nq>± düècÕ˜´~
qT+&ç ñ+&˚ düeTdü´j˚T. Á|ür $wüj·÷ìøÏ <˚e⁄&ÉT e∫à #Ó|üŒ&ÉeTT
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 57
s¡ø£eTT>± ‘·|üdü‡ìj˚T #Ó|üeŒ#·TÃqT. ‘·|üdüT‡ nqT |ü<äeTT eTTd”¢yéT\˝À
>±˙ KTsYÄHé <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝À>±˙ #Ó|Œü ≈£îHêï, n˝≤ e÷≥\ |üsq¡ƒ ‘√>±˙,
∫qï eT+Á‘· |üsƒ¡q‘√>±˙ #˚j·TT Äsê<Ûäq ‘·|üdüT‡≈£î dü+ã+~Û+∫q<˚
j·T>∑TqT. @<äsTT‘˚ @$T, n~ <˚e⁄ì Äsê<ÛäH˚ ø£<ë!j·Tì mes¡sTTHê
nqe#·TÃqT. n~ <˚e⁄ì Äsê<Ûäq>±˙, <˚e‘·\ Äsê<Ûäq>±˙ n~ <Ó’$ø£
yÓTÆq Äsê<Ûäq ø±<äT. Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À ‘·|üdüT‡ n<Ûäsà¡ eTT\˝À
ˇø£{Ï>± #Ó|üŒã&çq~. <ë«|üs¡j·TT>∑eTT es¡≈£î <˚e⁄ì e÷s¡ZeTT˝À
Ä≥+ø£eTT\T ø£*Z+#·T n<Ûäs¡àeTT\T eTTK´yÓTÆq$ Hê\Tπ>j·TT+&˚$.
ø£*j·TT>∑eTT˝À H˚&TÉ n<Ûsä à¡ eTT\ dü+K´ ô|]– Äs¡T≈£î #˚]q~. n+<äT˝À
ˇø±H=ø£ n<Ûäs¡àeTT ‘·|üdüT‡. Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTsTTq ‘Ísê‘·T
Á>∑+<∏äeTT˝À ‘·|üdüT‡ e\q <˚e⁄&ÉT ‘Ó*j·Tã&É&ÉT nì K∫Ñ·eTT>±
#Ó|üŒã&çq~.
H˚&ÉT n<Ûäs¡àeTT\T eTqTwüß\ nC≤„qeTTqT Ä<Ûës¡eTT #˚düTø=ì
yês¡T #˚j·TT Äsê<Ûäq\ ˝ÀìøÏ #=#·TÃø=ìb˛sTT eTqTwüß\T #˚j·TT
Äsê<Ûäq\T n<Ûäs¡àeTT˝…’q$>± #˚j·TT#·Tqï$. eTqTwüß\T ‘êeTT #˚j·TT
Äsê<Ûäq\T düÁø£eTyÓTÆqy˚j·Tì #˚j·TT#·THêïs¡T. n˝≤+{Ï qeTàø£eTTqT
n<Ûäs¡àeTT\T eTqTwüß\˝À ø£*Z+∫q$. H˚&ÉT eTTd”¢yéT\T m+‘√
$XÊ«düeTT‘√ <˚e⁄ìï ÁbÕ]ú+#ê\qT ñ<˚›X¯´eTT‘√ KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À
yÓTT<ä{Ï dü÷sê˝Àì @&ÉT Äj·T‘Y\qT |ü]+ƒ #·T#·÷ qe÷CŸ #˚jT· T#·THêïs¡T.
n˝≤ #˚jT· T qe÷CŸqT eTqTwüß\T uÀ~Û+#ês¡T >±˙, <˚e⁄&ÉT uÀ~Û+#·˝<Ò Tä .
eTqTwüß\ uÀ<Ûä\˝À <ä÷]q n<Ûäs¡àeTT\T ∫es¡≈£î ÁbÕs¡úq˝À ≈£L&Ü
#˚]q$. ‘·|üdüT‡>±j·TTqï @ Äsê<Ûäq e\q>±˙ <˚e⁄ìï ‘Ó*j·TT≥≈£î
X¯ø£´eTTø±<äT nì Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À #Ó|üŒã&çj·TTqï~. <ëì
58 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
Á|üø±s¡eTT H˚&ÉT eTTd”¢yéT\T #˚j·TT qe÷CŸ e\q <˚e⁄&ÉT ‘Ó*j·Tã&É&ÉT.
<ëìe\q |üs¡˝Àø£eTT \_Û+#·<äT. á $wüj·TeTT eTqTwüß\≈£î
‘Ó*j·T≈£îHêï <˚e⁄ìøÏ n˙ï ‘Ó\TdüT. n+<äTe\q eTqTwüß\T ‘·qqT
#˚sT¡ ≥≈£î ì»yÓTqÆ Äsê<Ûqä , ì»yÓTqÆ qe÷CŸqT ‘Ó*j·TCÒj÷· \qTø=Hêï&ÉT.
<˚e⁄&ÉT ‘·qe<ä›≈£î #˚sê\qTø=qï yê]øÏ ìCyÓTÆq qe÷CŸqT
‘Ó*j·TCÒd÷ü Ô (4`103) e yêø£´eTT˝À ªqe÷CŸqT HÓ\ø=\Œ+&çμ nHêï&ÉT.
<ëìe\q bÕ‘· qe÷CŸqT MTs¡T m|ü&ÉT #˚dæHê |òüs¡yê˝Ò<äT. ìj·TeT
ìã+<Ûäq\T ˝Òì, eT+Á‘· |üsƒ¡q ˝Òì, ìØí‘· düeTj·TeTT ˝Òì qe÷CŸqT
dü÷∫+#ê&ÉT. nsTTHê eTqTwüß\T <ëìì >∑T]Ô+#·˝Òø£ <ëìì ≈£L&Ü
bÕ‘· qe÷CŸ ÁøÏ+~πø »eTø£≥Tº≈î£ Hêïs¡T. <˚e⁄&ÉT ˇø£y|’Ó ⁄ü bÕ‘· qe÷EqT
#˚d÷ü Ô eTs=ø£y|’Ó ⁄ü Áø=‘·Ô qe÷EqT HÓ\ø=\ŒeTHêï&ÉT. n~j·T÷ ãj·T≥
Á|ü|+ü #·eTT˝À nqT≈£L\yÓTqÆ |ü&ÉT, XÊ+‹uÛÁÑ <ä‘\· Tqï|ü&ÉT nì #Ó|Œæ Hê
Ç<˚<√ Á|ü‘˚´ø£eTsTTq~ nì nqTø√e&ÉeTT ˝Ò<äT. á $<ÛäeTT>± ˇø£ÿ
eTTd”¢yéT eT‘·eTT˝ÀH˚ ø±<äT nìï eT‘·eTT\˝À yê]yê] Äsê<Ûäq\qT
e<ä\Tø√˝Òø£ b˛e⁄#·THêïs¡T. eTqTwüß\T @s¡Œs¡∫q Äsê<Ûäq ø±<äì,
<˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq Äsê<ÛäqqT d”«ø£]+#·&ÉeTT ˝Ò<äT. ˇø£y˚fi¯ e÷˝≤+{Ï
yês¡T MTs¡T #˚jT· T#·Tqï Äsê<Ûqä ˝À eT+Á‘·eTT\Tqï$. eT+Á‘·eTT\T>±˙,
e÷≥\T>±˙ ˝Òì Äsê<ÛäqqT <˚e⁄&ÉT ø√s¡Tø=+≥THêï&ÉT nì #Ó|æŒHê
$q≈£îHêïs¡T.
eTqTwüß\T>± j·TTqïyês¡T dü‘·´eTTqT #Ó|æŒHê kÕ{Ï eTqTwüß\T
$q≈£îHêïs¡T. Ç~ Ç|ü&ÉT düeTdü´ø±<äT |üPs¡«eTTqT+&ç nq>± düècÕ˜´~
qT+&ç ñ+&˚ düeTdü´j˚T. Á|ür $wüj·÷ìøÏ <˚e⁄&ÉT e∫à #Ó|üŒ&ÉeTT
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 59
kÕ<Û´ä eTT ø±<äT. <˚e⁄&ÉT e∫à dü«j·TeTT>± uÀ~Û+#·&TÉ . <˚e⁄&ÉT me]‘√q÷
e÷{≤¢&É&ÉT. Äj·Tq eTÚqeTT>± ñ+&ÉTyê&˚. n+<äTe\q yÓTT<ä≥ ‘·q
bÕ\≈£î\sTTq Äø±X¯eTT <ë«sê ‘·q C≤„qeTT #Ó|æŒ+#ê&ÉT. Äø±X¯eTT
‘·q X¯ã›eTT <ë«sê <˚e⁄ì C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒdæ+~. <˚e⁄&ÉT Äø±X¯
yêDÏ <ë«sê ‘Ó*j·TCÒj·T&Éy˚T$T{Ï j·Tì eTqTwüß\T nqTø=qT
neø±X¯eTTqï~ ø±e⁄q n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTsTTq KTsYÄHé˝À dü÷sê
42, Äj·T‘Y 51 ˝À Ç˝≤ #ÓbÕŒ&ÉT #·÷&É+&ç.
(42`51) ªª<˚e⁄&ÉT @ e÷qe⁄ì‘√q÷ Á|ü‘·´ø£åeTT>± e÷{≤¢&É&ÉT.
<˚e⁄ì‘√ e÷{≤¢&&É eÉ TT eTìwæøÏ kÕ<Û´ä eTj˚T´ |üìø±<äT. <˚e⁄&ÉT
‘·q C≤„qeTTqT yêDÏ <ë«sê (eV”≤ <ë«sê) ˝Òø£ ‘Ós¡yÓqTø£
qT+∫, eTìwæøÏ #˚s¡y˚kÕÔ&ÉT. ˝Ò<ë ‘êqT ø√]q~ ‘·q Ä»„‘√
dü ÷ ∫+#· & ÜìøÏ ‘· q Á | ü ‹ ì~Û ì |ü + |ü ⁄ ‘ê&É T . Äj· T q
eTVü≤√qï‘·T&ÉT, m+‘√ $y˚ø£e+‘·T&ÉT.μμ
á yêø£´eTTqT ã{Ϻ <˚e⁄&ÉT >∑‘e· TT˝À X¯ãe› TT <ë«sê C≤„qeTTqT
‘Ó*j·TCÒXÊ&Éì ìs¡÷|üD nsTTq~. <˚e⁄&ÉT yêDÏ <ë«sêj˚T ø±ø£ $T>∑‘ê
s¬ +&ÉT $<Ûeä TT\ C≤„qeTTqT ‘Ó*|æHê, yÓTT<ä≥ yêDÏ<ë«sê e∫Ãq C≤„qeTTH˚
#Ó|ü‘·÷ e#êÃ&ÉT. nsTTHê eTìwæ <˚e⁄ì C≤„qeTTqT ‘Ó*dæq C≤„ìì
nqTø=+≥THêï&ÉT>±˙, <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q C≤„qeTTqT @e÷Á‘·eTT n+<äTø√˝Òø£
b˛e⁄#·THêï&ÉT. Ä e÷≥ yêdüÔeeTqTf≈£î KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À <˚e⁄&ÉT
ªqe÷EqT HÓ\ø=\Œ+&çμ j·Tì #Ó|Œæ Hê <ëìì Á>∑V≤æ +#·˝øÒ b£ ˛j·÷&ÉT.
á $<ÛäeTT>± eTìwæ nC≤„qeTT˝À yÓTT<ä{ÏqT+&ç Á|üj·÷DÏdü÷Ô H˚qT
C≤„qeTT˝ÀH˚ ñHêïqì }Væ≤+#·Tø=+≥THêï&ÉT. eTìwæøÏ ˇø£e÷s¡T #Ó|Œæ ‘˚
60 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
dü]b˛˝Ò<ìä Á>∑V≤æ +∫q <˚e⁄&ÉT, ‘êqT eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·TCÒjT· T eT÷&ÉT
$<ÛëqeTT\qT ˇø£ÿe÷s¡T‘√ Ä|ü≈î£ +&Ü eTØeTØ Ä eT÷&ÉT $<ÛëqeTT\
<ë«sê #Ó|ü #·THêï&ÉT. dü÷s¡´Á>∑V≤ü eTT eTq≈£î ‘Ó*dæq+‘·˝À s¬ +&ÉTe÷s¡T¢
uÛÑ÷$TMT~øÏ e∫à C≤„qeTT #ÓbÕŒ&ÉT. n˝≤π> <˚e⁄ì Á|ü‹ì~Û e÷qe
s¡÷|üeTT˝À ¬s+&ÉTe÷s¡T¢ uÛÑ÷$TMT~øÏ e∫à C≤„qeTTqT #Ó|æŒb˛j·÷&ÉT.
Çø£b˛‘˚ Äø±X¯yêDÏ Á|ür dü+e‘·‡s¡eTT ‘·q X¯ã›eTT <ë«sê C≤„qeTTqT
Á>∑Vü≤eTT\≈£î, uÛÑ÷‘·eTT\≈£î ‘Ó*j·TCÒdü÷ÔH˚ j·TTqï~. yêDÏ <ë«sê
n+<äTø=qï Ä»„qT nqTdü]+∫ Á>∑Vü≤eTT\T, uÛÑ÷‘·eTT\T ‘·eT
#˚‘·qsTTq+‘· es¡≈£î eTqTwüß\T C≤„qe÷s¡ZeTT˝À q&ÉT#·Tq≥T¢
#˚j·TT#·THêïs¡T.
Äø±X¯yêDÏ y˚T|òüTs¡÷|üeTT˝À >∑]®+#·T#·÷, ô|<ä›ô|<ä› X¯ã›eTT\qT
ø£*Z+#·T#·Tqï~. Ä X¯ã›eTT\˝Àì ns¡úeTT eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·T<äT.
Á>∑Vü≤eTT\T, uÛÑ÷‘·eTT\T e÷Á‘·eTT Á>∑Væ≤+#·>∑\T>∑T#·Tqï$. y˚T|òüTeTT\T
Äø±X¯eTT s¬ +&É÷ ˇø£ÿfÒ. Äø±X¯eTT n|ü&É|ü &ÉT y˚T|òTü eTT\ s¡÷|üeTT˝À
<äs¡Ùq$T#·TÃ#·T+&ÉTqT. y˚T|òüTeTT\T >∑]®+#·Tq|ü&ÉT es¡¸eTT e#·TÃqT.
es¡¸eTT e∫Ãq|ü&ÉT ãj·T≥ Á|ü<X˚ e¯ TT˝À |üqT\˙ï e<ä\Tø=ì eTqTwüß\T
}s¡ø£ ì\T#·T+<äTs¡T. n|ü&ÉT y˚T|òüTeTT\ X¯ã›eTT\T $H˚ neø±X¯eTT
<=s¡T≈£îqT. y˚T|òüTeTT\ X¯ã›eTT˝Ò Äø±X¯yêDÏ j·Tì #Ó|ü#·THêïeTT. Ä
X¯ã›eTTH˚ eV”≤ nì KTsYÄHé˝À nHêïs¡T. eV”≤ n+fÒ yê] uÛ≤wü˝À
#Ó|Œæ q yêø£´eTT nì #ê˝≤eT+~ nqTø√e&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. eTqeTT
e÷{≤¢&ÉT uÛ≤wü˝À m|ü&É÷ eV”≤ sê˝Ò<äT. e÷≥\ s¡÷|üeTT˝À eV”≤
e∫Ã+<äì #ê˝≤eT+~ nqTø√e&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. n˝≤ m|ü&É÷
sê˝Ò<äT. Äø±X¯eTT qT+&ç eV”≤ ˝Òø£ yêDÏ dü+e‘·‡s¡eTTq≈£î ˇø£e÷s¡T
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 59
kÕ<Û´ä eTT ø±<äT. <˚e⁄&ÉT e∫à dü«j·TeTT>± uÀ~Û+#·&TÉ . <˚e⁄&ÉT me]‘√q÷
e÷{≤¢&É&ÉT. Äj·Tq eTÚqeTT>± ñ+&ÉTyê&˚. n+<äTe\q yÓTT<ä≥ ‘·q
bÕ\≈£î\sTTq Äø±X¯eTT <ë«sê ‘·q C≤„qeTT #Ó|æŒ+#ê&ÉT. Äø±X¯eTT
‘·q X¯ã›eTT <ë«sê <˚e⁄ì C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒdæ+~. <˚e⁄&ÉT Äø±X¯
yêDÏ <ë«sê ‘Ó*j·TCÒj·T&Éy˚T$T{Ï j·Tì eTqTwüß\T nqTø=qT
neø±X¯eTTqï~ ø±e⁄q n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTsTTq KTsYÄHé˝À dü÷sê
42, Äj·T‘Y 51 ˝À Ç˝≤ #ÓbÕŒ&ÉT #·÷&É+&ç.
(42`51) ªª<˚e⁄&ÉT @ e÷qe⁄ì‘√q÷ Á|ü‘·´ø£åeTT>± e÷{≤¢&É&ÉT.
<˚e⁄ì‘√ e÷{≤¢&&É eÉ TT eTìwæøÏ kÕ<Û´ä eTj˚T´ |üìø±<äT. <˚e⁄&ÉT
‘·q C≤„qeTTqT yêDÏ <ë«sê (eV”≤ <ë«sê) ˝Òø£ ‘Ós¡yÓqTø£
qT+∫, eTìwæøÏ #˚s¡y˚kÕÔ&ÉT. ˝Ò<ë ‘êqT ø√]q~ ‘·q Ä»„‘√
dü ÷ ∫+#· & ÜìøÏ ‘· q Á | ü ‹ ì~Û ì |ü + |ü ⁄ ‘ê&É T . Äj· T q
eTVü≤√qï‘·T&ÉT, m+‘√ $y˚ø£e+‘·T&ÉT.μμ
á yêø£´eTTqT ã{Ϻ <˚e⁄&ÉT >∑‘e· TT˝À X¯ãe› TT <ë«sê C≤„qeTTqT
‘Ó*j·TCÒXÊ&Éì ìs¡÷|üD nsTTq~. <˚e⁄&ÉT yêDÏ <ë«sêj˚T ø±ø£ $T>∑‘ê
s¬ +&ÉT $<Ûeä TT\ C≤„qeTTqT ‘Ó*|æHê, yÓTT<ä≥ yêDÏ<ë«sê e∫Ãq C≤„qeTTH˚
#Ó|ü‘·÷ e#êÃ&ÉT. nsTTHê eTìwæ <˚e⁄ì C≤„qeTTqT ‘Ó*dæq C≤„ìì
nqTø=+≥THêï&ÉT>±˙, <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q C≤„qeTTqT @e÷Á‘·eTT n+<äTø√˝Òø£
b˛e⁄#·THêï&ÉT. Ä e÷≥ yêdüÔeeTqTf≈£î KTsYÄHé Á>∑+<∏äeTT˝À <˚e⁄&ÉT
ªqe÷EqT HÓ\ø=\Œ+&çμ j·Tì #Ó|Œæ Hê <ëìì Á>∑V≤æ +#·˝øÒ b£ ˛j·÷&ÉT.
á $<ÛäeTT>± eTìwæ nC≤„qeTT˝À yÓTT<ä{ÏqT+&ç Á|üj·÷DÏdü÷Ô H˚qT
C≤„qeTT˝ÀH˚ ñHêïqì }Væ≤+#·Tø=+≥THêï&ÉT. eTìwæøÏ ˇø£e÷s¡T #Ó|Œæ ‘˚
60 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
dü]b˛˝Ò<ìä Á>∑V≤æ +∫q <˚e⁄&ÉT, ‘êqT eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·TCÒjT· T eT÷&ÉT
$<ÛëqeTT\qT ˇø£ÿe÷s¡T‘√ Ä|ü≈î£ +&Ü eTØeTØ Ä eT÷&ÉT $<ÛëqeTT\
<ë«sê #Ó|ü #·THêï&ÉT. dü÷s¡´Á>∑V≤ü eTT eTq≈£î ‘Ó*dæq+‘·˝À s¬ +&ÉTe÷s¡T¢
uÛÑ÷$TMT~øÏ e∫à C≤„qeTT #ÓbÕŒ&ÉT. n˝≤π> <˚e⁄ì Á|ü‹ì~Û e÷qe
s¡÷|üeTT˝À ¬s+&ÉTe÷s¡T¢ uÛÑ÷$TMT~øÏ e∫à C≤„qeTTqT #Ó|æŒb˛j·÷&ÉT.
Çø£b˛‘˚ Äø±X¯yêDÏ Á|ür dü+e‘·‡s¡eTT ‘·q X¯ã›eTT <ë«sê C≤„qeTTqT
Á>∑Vü≤eTT\≈£î, uÛÑ÷‘·eTT\≈£î ‘Ó*j·TCÒdü÷ÔH˚ j·TTqï~. yêDÏ <ë«sê
n+<äTø=qï Ä»„qT nqTdü]+∫ Á>∑Vü≤eTT\T, uÛÑ÷‘·eTT\T ‘·eT
#˚‘·qsTTq+‘· es¡≈£î eTqTwüß\T C≤„qe÷s¡ZeTT˝À q&ÉT#·Tq≥T¢
#˚j·TT#·THêïs¡T.
Äø±X¯yêDÏ y˚T|òüTs¡÷|üeTT˝À >∑]®+#·T#·÷, ô|<ä›ô|<ä› X¯ã›eTT\qT
ø£*Z+#·T#·Tqï~. Ä X¯ã›eTT\˝Àì ns¡úeTT eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·T<äT.
Á>∑Vü≤eTT\T, uÛÑ÷‘·eTT\T e÷Á‘·eTT Á>∑Væ≤+#·>∑\T>∑T#·Tqï$. y˚T|òüTeTT\T
Äø±X¯eTT s¬ +&É÷ ˇø£ÿfÒ. Äø±X¯eTT n|ü&É|ü &ÉT y˚T|òTü eTT\ s¡÷|üeTT˝À
<äs¡Ùq$T#·TÃ#·T+&ÉTqT. y˚T|òüTeTT\T >∑]®+#·Tq|ü&ÉT es¡¸eTT e#·TÃqT.
es¡¸eTT e∫Ãq|ü&ÉT ãj·T≥ Á|ü<X˚ e¯ TT˝À |üqT\˙ï e<ä\Tø=ì eTqTwüß\T
}s¡ø£ ì\T#·T+<äTs¡T. n|ü&ÉT y˚T|òüTeTT\ X¯ã›eTT\T $H˚ neø±X¯eTT
<=s¡T≈£îqT. y˚T|òüTeTT\ X¯ã›eTT˝Ò Äø±X¯yêDÏ j·Tì #Ó|ü#·THêïeTT. Ä
X¯ã›eTTH˚ eV”≤ nì KTsYÄHé˝À nHêïs¡T. eV”≤ n+fÒ yê] uÛ≤wü˝À
#Ó|Œæ q yêø£´eTT nì #ê˝≤eT+~ nqTø√e&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. eTqeTT
e÷{≤¢&ÉT uÛ≤wü˝À m|ü&É÷ eV”≤ sê˝Ò<äT. e÷≥\ s¡÷|üeTT˝À eV”≤
e∫Ã+<äì #ê˝≤eT+~ nqTø√e&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. n˝≤ m|ü&É÷
sê˝Ò<äT. Äø±X¯eTT qT+&ç eV”≤ ˝Òø£ yêDÏ dü+e‘·‡s¡eTTq≈£î ˇø£e÷s¡T
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 61
sêe&ÉeTT H˚&ÉT n+<ä]ø° ‘Ó\TdüT. á s√E\˝À m≥T¢ X¯ã›eTT
ñs¡TeTT\ s¡÷|üeTT˝À e∫Ãq<√ Ä s√E ≈£L&Ü n˝≤π> ñs¡TeTT\
s¡÷|üeTT˝ÀH˚ yêDÏ sêe&ÉeTT »]–q~. H˚&TÉ eTq≈£î y˚T|òTü eTT\ X¯ãe› TT
m˝≤ ns¡úeTT ø±˝Ò<√ ÄHê&ÉT ≈£L&Ü me]ø° ns¡úeTT ø±˝Ò<äT. <ëìì
Äø±X¯eTT˝Àì dü÷s¡T´&ÉT (õÁãj˚T˝Ÿ) Á>∑Væ≤+∫ uÛÑ÷$TMT<ä eTqTwüß\≈£î
eTqTwüß\ uÛ≤wü˝À ‘Ós¡ #ê≥TqT+&ç #Ó|üŒ&ÉeTT »]–q~. ÄHê{Ï qT+&ç
H˚{Ïes¡≈£î <˚e⁄&ÉT yÓTT<ä{ y˚T|òüTeTT\ <ë«sê |ü+|æq C≤„qy˚T eT÷&ÉT
<Ó’e Á>∑+<∏äeTT\j·T+<äT #Ó|üŒã&çq~. á ø±\eTT˝À ≈£L&Ü Á|ür
dü+e‘·‡s¡eTT Äø±X¯yêDÏ ‘·q X¯ã›eTT <ë«sê ‘·q dü+<˚X¯eTTqT
‘Ó*j·TCÒdü÷ÔH˚ j·TTqï~. Ä uÛ≤wü me]ø° ‘Ó*j·T<äT. Äø±X¯ uÛ≤wü
‘Ó*dæqyês¡T Á>∑Vü≤eTT\T, uÛÑ÷‘·eTT\ì #ÓbÕŒeTT. H˚&ÉT uÛÑ÷$TMT<ä
<˚e⁄ì bÕ\qqT q&ÉT|ü⁄#·Tqï$ Á>∑Vü≤eTT\T, uÛÑ÷‘·eTT˝Ò. n$ mø£ÿ&√
Äø±X¯eTT˝ÀH˚ m|ü&É÷ ˝Òe⁄. uÛ÷Ñ $TMT<ä eTq eT<Û´ä H˚ ñ+≥÷, eTq\qT
ãj·T≥ ø£wüºdüTKeTT\≈£î ˝ÀqT #˚düTÔqï$. Á>∑Vü≤eTT\T, uÛÑ÷‘·eTT\T
eTq eT<Û´ä ˝À ñ+≥÷ mH√ï ø±s¡´eTT\qT eTq≈£î ‘Ó*j·T≈£î+&Ü #˚dTü qÔ ï$.
eTq≈£î Äø±X¯yêDÏ uÛ≤wüsê<äT. Ä uÛ≤wü <˚e⁄ì bÕ\q˝À bÕ\qqT
kÕ–+#·T bÕ\≈£î\sTTq Á>∑Vü≤eTT\≈£î, uÛÑ÷‘·eTT\≈£î ‘Ó\TdüT. yês¡T
Á|ür dü+e‘·‡s¡+ Äø±X¯eTT #Ó|ü dü÷#·q\qT yê] uÛ≤wü˝À Á>∑Væ≤+#·T
#·T+<äTs¡T. n˝≤ yês¡T ‘Ó*j·T>∑*–q düe÷#ês¡eTT\T eTq≈£î
‘Ó*j·÷\+fÒ <˚e⁄ì bÕ\≈£î\T |òü˝≤Hêyês¡T, |òü˝≤Hê#√≥ ñHêïs¡ì
‘Ó*j·T>∑*–‘˚ ‘·eT≈£î ‘Ó*dæq C≤„qeTTqT e÷≈£î ‘Ó\T|üeTì yê]ì
y˚&ÉTø=+fÒ yês¡T dü«#·Ã¤eTsTTq <˚e⁄ì C≤„qeTTqT ‘Ó\T|ü>∑\s¡T. n˝≤
62 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
yê] uÛ≤wü ‘Ó*j·T>∑*–‘˚ yês¡T eTT+<äT eTìwæì C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TeTì
ôV≤#·Ã]+#·T#·THêïs¡T. MTs¡T C≤„qeTT ‘Ó*j·Tø£ b˛e&Éy˚T ø±ø£, <˚e⁄ì
C≤„qeTTqT ì+~+#·&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï<äì, n˝≤ #˚j·TT≥ e\q y˚TeTT
#ê˝≤eT+~ì #·+|æy˚XÊeTì #Ó|ü#·THêïs¡T. <Ó’eC≤„qeTTqT ì+~+∫q
yê]ì yês¡T ì+~+∫q 24 >∑+≥\˝À #·+|æy˚XÊeTì #Ó|ü#·THêïs¡T.
yês¡T <˚e⁄ì C≤„qeTTqT #Óù|Œ <ëìø£+fÒ yês¡T y˚j·TT#·Tqï •ø£å\qT
$+fÒ #ê˝≤ uÛj Ñ T· eTT |ü⁄≥Tºø=düTqÔ ï~. <˚e⁄ìï e<ä*, <˚e⁄ìï @e÷Á‘·eTT
‘·\#·qT ≈£L&Ü ‘·\#·ø£, <˚e⁄ì C≤„qeTTqT>±˙, <˚e⁄ì Á>∑+<∏äeTT\qT
>±˙ n|üVü‰dü´eTT #˚dæqyê]ì, <˚e⁄ì Äsê<ÛäqqT #˚j·Tø£ <˚e‘·\
Äsê<ÛäqqT #˚j·TTyê]ì, <˚e‘·\ >∑T&ÉT\≈£î b˛e⁄q|ü&ÉT yê]ì s√&ÉT¶
Á|üe÷<äeTT\˝À #·+|æy˚j·TT#·THêïeT˙, ø=+<ä]ì n+>∑V”≤qT\qT
#˚dTü HÔ êïeT˙ #Ó|ü #·THêïs¡T. m≈£îÿe>± <˚yê\j·TeTT\≈£î uÛøÑ >ÔÏ ± b˛e⁄yê]
MT<ä <äèwæ˜ πø+ÁBø£]+∫ m≈£îÿe>± yê]H˚ s√&ÉT¶ Á|üe÷<äeTT\˝À
Á|üe÷<äeTT\≈£î >∑T] n>∑Tq≥T¢ #˚j·TT#·THêïeTì ‘Ó\T|ü⁄#·THêïs¡T. n<˚
$<ÛäeTT>± ô|[¢ dü+ã+<ÛäeTTq≈£î >±˙, ô|[¢øÏ>±˙ b˛e⁄yê]ì ≈£L&Ü
Á|üe÷<äeTT\ bÕ\T #˚j·TT#·THêïeTì #Ó|ü#·THêïs¡T.
<˚e⁄ì bÕ\qqT q&ÉT|ü⁄ Á>∑Vü≤eTT\T, uÛÑ÷‘·eTT\T Á|ür eTìwæ
yÓ+≥ ñ+&ç yês¡T #˚j·TT#·Tqï Á|ür |üìì #·÷dü÷ÔH˚ j·TTqï$.
nedüs¡eTTqTã{Ϻ ˇø=ÿø£ÿ düeTj·TeTT˝À |ü<äT\ dü+K´˝À ñ+&É&ÉeTT,
ˇø=ÿø£ÿe÷s¡T mes¡÷ ˝Ò≈£î+&Ü b˛e&ÉeTT ≈£L&Ü »s¡T>∑T#·Tqï~. <Ó’e
<ä÷wüD #˚dæq|ü&ÉT ˇø£y˚fi¯ Ä düeTj·TeTT˝À n‘·ìe<ä› Á>∑Vü≤eTT\T
ñ+fÒ Ä Á>∑Vü≤eTT\ e\q n‘·ìøÏ u≤<Ûä\T ‘·|üŒe⁄. ˇø£y˚fi¯ Ä
düeTj·TeTT˝À uÛÑ÷‘·eTT\T nø£ÿ&Ée⁄+&ç n‘·qT <˚e⁄ì C≤„qeTTq≈£î
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 61
sêe&ÉeTT H˚&ÉT n+<ä]ø° ‘Ó\TdüT. á s√E\˝À m≥T¢ X¯ã›eTT
ñs¡TeTT\ s¡÷|üeTT˝À e∫Ãq<√ Ä s√E ≈£L&Ü n˝≤π> ñs¡TeTT\
s¡÷|üeTT˝ÀH˚ yêDÏ sêe&ÉeTT »]–q~. H˚&TÉ eTq≈£î y˚T|òTü eTT\ X¯ãe› TT
m˝≤ ns¡úeTT ø±˝Ò<√ ÄHê&ÉT ≈£L&Ü me]ø° ns¡úeTT ø±˝Ò<äT. <ëìì
Äø±X¯eTT˝Àì dü÷s¡T´&ÉT (õÁãj˚T˝Ÿ) Á>∑Væ≤+∫ uÛÑ÷$TMT<ä eTqTwüß\≈£î
eTqTwüß\ uÛ≤wü˝À ‘Ós¡ #ê≥TqT+&ç #Ó|üŒ&ÉeTT »]–q~. ÄHê{Ï qT+&ç
H˚{Ïes¡≈£î <˚e⁄&ÉT yÓTT<ä{ y˚T|òüTeTT\ <ë«sê |ü+|æq C≤„qy˚T eT÷&ÉT
<Ó’e Á>∑+<∏äeTT\j·T+<äT #Ó|üŒã&çq~. á ø±\eTT˝À ≈£L&Ü Á|ür
dü+e‘·‡s¡eTT Äø±X¯yêDÏ ‘·q X¯ã›eTT <ë«sê ‘·q dü+<˚X¯eTTqT
‘Ó*j·TCÒdü÷ÔH˚ j·TTqï~. Ä uÛ≤wü me]ø° ‘Ó*j·T<äT. Äø±X¯ uÛ≤wü
‘Ó*dæqyês¡T Á>∑Vü≤eTT\T, uÛÑ÷‘·eTT\ì #ÓbÕŒeTT. H˚&ÉT uÛÑ÷$TMT<ä
<˚e⁄ì bÕ\qqT q&ÉT|ü⁄#·Tqï$ Á>∑Vü≤eTT\T, uÛÑ÷‘·eTT˝Ò. n$ mø£ÿ&√
Äø±X¯eTT˝ÀH˚ m|ü&É÷ ˝Òe⁄. uÛ÷Ñ $TMT<ä eTq eT<Û´ä H˚ ñ+≥÷, eTq\qT
ãj·T≥ ø£wüºdüTKeTT\≈£î ˝ÀqT #˚düTÔqï$. Á>∑Vü≤eTT\T, uÛÑ÷‘·eTT\T
eTq eT<Û´ä ˝À ñ+≥÷ mH√ï ø±s¡´eTT\qT eTq≈£î ‘Ó*j·T≈£î+&Ü #˚dTü qÔ ï$.
eTq≈£î Äø±X¯yêDÏ uÛ≤wüsê<äT. Ä uÛ≤wü <˚e⁄ì bÕ\q˝À bÕ\qqT
kÕ–+#·T bÕ\≈£î\sTTq Á>∑Vü≤eTT\≈£î, uÛÑ÷‘·eTT\≈£î ‘Ó\TdüT. yês¡T
Á|ür dü+e‘·‡s¡+ Äø±X¯eTT #Ó|ü dü÷#·q\qT yê] uÛ≤wü˝À Á>∑Væ≤+#·T
#·T+<äTs¡T. n˝≤ yês¡T ‘Ó*j·T>∑*–q düe÷#ês¡eTT\T eTq≈£î
‘Ó*j·÷\+fÒ <˚e⁄ì bÕ\≈£î\T |òü˝≤Hêyês¡T, |òü˝≤Hê#√≥ ñHêïs¡ì
‘Ó*j·T>∑*–‘˚ ‘·eT≈£î ‘Ó*dæq C≤„qeTTqT e÷≈£î ‘Ó\T|üeTì yê]ì
y˚&ÉTø=+fÒ yês¡T dü«#·Ã¤eTsTTq <˚e⁄ì C≤„qeTTqT ‘Ó\T|ü>∑\s¡T. n˝≤
62 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
yê] uÛ≤wü ‘Ó*j·T>∑*–‘˚ yês¡T eTT+<äT eTìwæì C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TeTì
ôV≤#·Ã]+#·T#·THêïs¡T. MTs¡T C≤„qeTT ‘Ó*j·Tø£ b˛e&Éy˚T ø±ø£, <˚e⁄ì
C≤„qeTTqT ì+~+#·&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï<äì, n˝≤ #˚j·TT≥ e\q y˚TeTT
#ê˝≤eT+~ì #·+|æy˚XÊeTì #Ó|ü#·THêïs¡T. <Ó’eC≤„qeTTqT ì+~+∫q
yê]ì yês¡T ì+~+∫q 24 >∑+≥\˝À #·+|æy˚XÊeTì #Ó|ü#·THêïs¡T.
yês¡T <˚e⁄ì C≤„qeTTqT #Óù|Œ <ëìø£+fÒ yês¡T y˚j·TT#·Tqï •ø£å\qT
$+fÒ #ê˝≤ uÛj Ñ T· eTT |ü⁄≥Tºø=düTqÔ ï~. <˚e⁄ìï e<ä*, <˚e⁄ìï @e÷Á‘·eTT
‘·\#·qT ≈£L&Ü ‘·\#·ø£, <˚e⁄ì C≤„qeTTqT>±˙, <˚e⁄ì Á>∑+<∏äeTT\qT
>±˙ n|üVü‰dü´eTT #˚dæqyê]ì, <˚e⁄ì Äsê<ÛäqqT #˚j·Tø£ <˚e‘·\
Äsê<ÛäqqT #˚j·TTyê]ì, <˚e‘·\ >∑T&ÉT\≈£î b˛e⁄q|ü&ÉT yê]ì s√&ÉT¶
Á|üe÷<äeTT\˝À #·+|æy˚j·TT#·THêïeT˙, ø=+<ä]ì n+>∑V”≤qT\qT
#˚dTü HÔ êïeT˙ #Ó|ü #·THêïs¡T. m≈£îÿe>± <˚yê\j·TeTT\≈£î uÛøÑ >ÔÏ ± b˛e⁄yê]
MT<ä <äèwæ˜ πø+ÁBø£]+∫ m≈£îÿe>± yê]H˚ s√&ÉT¶ Á|üe÷<äeTT\˝À
Á|üe÷<äeTT\≈£î >∑T] n>∑Tq≥T¢ #˚j·TT#·THêïeTì ‘Ó\T|ü⁄#·THêïs¡T. n<˚
$<ÛäeTT>± ô|[¢ dü+ã+<ÛäeTTq≈£î >±˙, ô|[¢øÏ>±˙ b˛e⁄yê]ì ≈£L&Ü
Á|üe÷<äeTT\ bÕ\T #˚j·TT#·THêïeTì #Ó|ü#·THêïs¡T.
<˚e⁄ì bÕ\qqT q&ÉT|ü⁄ Á>∑Vü≤eTT\T, uÛÑ÷‘·eTT\T Á|ür eTìwæ
yÓ+≥ ñ+&ç yês¡T #˚j·TT#·Tqï Á|ür |üìì #·÷dü÷ÔH˚ j·TTqï$.
nedüs¡eTTqTã{Ϻ ˇø=ÿø£ÿ düeTj·TeTT˝À |ü<äT\ dü+K´˝À ñ+&É&ÉeTT,
ˇø=ÿø£ÿe÷s¡T mes¡÷ ˝Ò≈£î+&Ü b˛e&ÉeTT ≈£L&Ü »s¡T>∑T#·Tqï~. <Ó’e
<ä÷wüD #˚dæq|ü&ÉT ˇø£y˚fi¯ Ä düeTj·TeTT˝À n‘·ìe<ä› Á>∑Vü≤eTT\T
ñ+fÒ Ä Á>∑Vü≤eTT\ e\q n‘·ìøÏ u≤<Ûä\T ‘·|üŒe⁄. ˇø£y˚fi¯ Ä
düeTj·TeTT˝À uÛÑ÷‘·eTT\T nø£ÿ&Ée⁄+&ç n‘·qT <˚e⁄ì C≤„qeTTq≈£î
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 63
e´‹πsKeTT>± e÷{≤¢&çq~ #·÷ùdÔ yês¡T n‘·ìì n<äTqT #·÷∫ ‘·|üŒø£
#·+|æy˚j·TT<äTs¡T. ◊<äT ‘˚fi¯ó¢ ≈£î{Ϻq u≤<Ûäes¡≈£î Á>∑Vü≤eTT\T ø£\T>∑CÒj·T
>∑\e⁄. n+‘˚>±˙ #·+|ü⁄≥≈£î n~Ûø±s¡eTT ˝Ò<äT. uÛÑ÷‘·eTT\sTT‘˚
@ø£eTT>± #·+|ü⁄ n~Ûø±s¡eTTqT ø£*Zj·TTHêïsTT. á $wüj·TeTT ~«rj·T
<Ó’e Á>∑+<∏äeTT˝À Áyêj·Tã&çj·TTqï~. á $wüj·TeTT\˙ï düT\uÛÑeTT>±
‘Ó*j·Te#·TÃqT. <˚e⁄ìï>±˙, <˚e⁄ì C≤„qeTTqT>±˙ ì+~+∫q yê]øÏ
Á>∑Vü≤eTT\ e\q, uÛÑ÷‘·eTT\ e\q •ø£å\T ‘·|üŒe⁄.
<˚e⁄ì Äsê<Ûäq $wüj·TeTT˝À Á>∑Vü≤eTT\T, uÛÑ÷‘·eTT\T
eTqTwüß\qT #·÷dü÷ÔH˚ j·TT+<äTs¡T. <˚e⁄ìï e<ä* <˚e‘·\qT ô|<ä›>±
‘·\∫ Á|ü|+ü #· düTKeTT\ ø=s¡≈î£ yê]ì Äsê~ÛùdÔ nH˚ø£ düeTj·TeTT\˝À
nH˚ø£ Çã“+<äT\T ø£\T>∑Cj Ò T· T#·T+<äTs¡T. nsTTHê <ëìe\H˚ á u≤<Û\ä ì
eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·T<äT. <˚e⁄ì bÕ\≈£î\≈£î 24 >∑+≥\ eTT+<äT
#˚j·Te\dæq |üqT\≈£î Ä»„ Çe«ã&ÉT#·Tqï~. <˚e⁄ì Ä»„qT Á>∑Væ≤+∫q
bÕ\≈£î\T eTqTwüß\≈£î eTT+<˚ ìs¡ísTT+#·ã&çq ø£s¡àqT s¡<äT› #˚dæ •ø£å\T
$~Û+#·>∑\s¡T. <˚e‘·\qT ÄÁX¯sTT+∫, <˚e⁄ìï e<ä*q yê]øÏ •ø£å\T
y˚j·TT#·T+<äTs¡T. <˚e⁄H˚ï $X¯«dæ+∫ dü]jÓÆTq C≤„qeTT ‘Ó*j·Tø£ <˚e⁄ìï
Äsê~Û+#·T Áø£eTeTT ‘Ó*j·Tø£ b˛sTTq yê]ì Á>∑Vü≤eTT\T, uÛÑ÷‘·eTT\T
Á>∑Væ≤+#·T#·T+&ÉTqT >±˙ yê]ì @MT nqs¡T. yê]øÏ <˚e⁄&ÉT C≤„qeTT
‘Ó*j·TT neø±X¯$T∫Ãq|ü&ÉT yês¡T ‘Ó*j·Tø£b˛‘˚, H˚qT |ü{qºÏ ≈£î+<˚\T≈£î
eT÷&˚ ø±fi¯ó¢ nqT <Û√s¡DÏì ne\+_Û+∫, Hê≈£î ‘Ó*dæq<˚ H˚qT #˚kÕÔqì
C≤„qeTTqT ‘Ó*j·Tø£b˛‘˚ n|ü&ÉT yê]ì Á>∑Vü≤eTT\T, uÛÑ÷‘·eTT\T
ø£cÕº\≈£î >∑T] #˚kÕÔsT¡ . n+‘·ø+£ fÒ m≈£îÿe •ø£qå T y˚jT· s¡T. n≥T¢ø±≈£î+&Ü
C≤„qeTTqT <ä÷wæùdÔ ø£]ƒqeTT>± •ø£å\T y˚kÕÔs¡T. <˚e⁄ì bÕ\≈£î\T
64 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
<˚e⁄&ÉìHê, <˚e⁄ì C≤„qeTìHê m+‘√ Çwüº|ü&ÉT‘ês¡T. C≤„qT\qT #·÷∫
dü+‘√wækÕÔs¡T.
>∑‘· »qà\ bÕ|üeTT e\q ø£s¡àqT nqTuÛÑ$+#·T rs¡TŒ #˚j·Tã&ç
ô|<äô› |<ä› s√>∑eTT\ #˚‘· |”&+ç |üã&ÉTyês¡T <˚e⁄ì C≤„qeTTqT ‘Ó*j·T>∑*–
<˚e⁄ì MT<ä $XÊ«düeTT bı+~, <Ó’eC≤„qeTTqT ‘Ó*j·TT≥≈£î Çwüº|ü&ÉT
yê]ì s¡øÏå+#·T |üìì ≈£L&Ü #˚j·TT#·THêïs¡T. <˚e⁄ì bÕ\≈£î\T •øÏ+å #·T
yêπsø±<äT s¡øÏå+#·Tyês¡T ≈£L&Ü j·Tì ‘Ó*j·Te˝…qT. e÷≈£î ‘Ó*dæq+‘·
es¡≈£î <˚e⁄ì C≤„qeTTqT <ä÷wæ+∫q yê]ì 24 >∑+≥\˝À|ü⁄ ø=+<ä]˙,
yês¡eTT düeTj·TeTT˝À ø=+<ä]˙, HÓ\ ˝À|ü\ ø=+<ä]˙ nø£ÿ&Éøÿ£ &É #·+|æq
dü+|òTü ≥q\T >∑\e⁄. ø=+<äsT¡ ø±´q‡sY s√>∑T\T, msTT&é‡ s√>∑T\T s√>∑eTT
eTT~]b˛sTTq yês¡T <˚e⁄ì C≤„qeTT ‘Ó*dæ <ëìH˚ ÄÁX¯sTT+#·&ÉeTT
e\q ì»yÓTqÆ Äsê<Ûqä #˚jT· &ÉeTT e\q KTsYÄHé Á>∑+<∏eä TT˝À (4`103)
˝À #Ó|Œæ q≥T¢ ndü\sTTq qe÷EqT #˚jT· &ÉeTT e\q yê] X¯Øs¡eTT˝À
ø±´q‡sY, msTT&é‡ s√>∑eTT\T ≈£L&Ü e÷j·TyÓTÆb˛sTT. yês¡T dü+|üPs¡í
Äs√>∑´eTT >∑\yês¡T>± e÷s¡&ÉeTT yÓq≈£ <˚e⁄ì bÕ\≈£î\ Vü≤düÔeTT+<äì
‘Ó*j·TT#·Tqï~. n+<äTe\q Ç|üŒ{ÏqT+&ÉsTTHê <˚e⁄ì Äsê<Ûqä qT <˚e⁄&ÉT
#Ó|æŒqfÒ¢ #˚kÕÔeTT.
ndü‘·´eTTqT y˚sTTeT+~ #Ó|æŒHê, n~ dü‘·´eTT ø±<äT,
dü‘·´eTTqT y˚sTTeT+~ ø±<äìHê, n~ ndü‘·´eTT ø±<äT.
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 63
e´‹πsKeTT>± e÷{≤¢&çq~ #·÷ùdÔ yês¡T n‘·ìì n<äTqT #·÷∫ ‘·|üŒø£
#·+|æy˚j·TT<äTs¡T. ◊<äT ‘˚fi¯ó¢ ≈£î{Ϻq u≤<Ûäes¡≈£î Á>∑Vü≤eTT\T ø£\T>∑CÒj·T
>∑\e⁄. n+‘˚>±˙ #·+|ü⁄≥≈£î n~Ûø±s¡eTT ˝Ò<äT. uÛÑ÷‘·eTT\sTT‘˚
@ø£eTT>± #·+|ü⁄ n~Ûø±s¡eTTqT ø£*Zj·TTHêïsTT. á $wüj·TeTT ~«rj·T
<Ó’e Á>∑+<∏äeTT˝À Áyêj·Tã&çj·TTqï~. á $wüj·TeTT\˙ï düT\uÛÑeTT>±
‘Ó*j·Te#·TÃqT. <˚e⁄ìï>±˙, <˚e⁄ì C≤„qeTTqT>±˙ ì+~+∫q yê]øÏ
Á>∑Vü≤eTT\ e\q, uÛÑ÷‘·eTT\ e\q •ø£å\T ‘·|üŒe⁄.
<˚e⁄ì Äsê<Ûäq $wüj·TeTT˝À Á>∑Vü≤eTT\T, uÛÑ÷‘·eTT\T
eTqTwüß\qT #·÷dü÷ÔH˚ j·TT+<äTs¡T. <˚e⁄ìï e<ä* <˚e‘·\qT ô|<ä›>±
‘·\∫ Á|ü|+ü #· düTKeTT\ ø=s¡≈î£ yê]ì Äsê~ÛùdÔ nH˚ø£ düeTj·TeTT\˝À
nH˚ø£ Çã“+<äT\T ø£\T>∑Cj Ò T· T#·T+<äTs¡T. nsTTHê <ëìe\H˚ á u≤<Û\ä ì
eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·T<äT. <˚e⁄ì bÕ\≈£î\≈£î 24 >∑+≥\ eTT+<äT
#˚j·Te\dæq |üqT\≈£î Ä»„ Çe«ã&ÉT#·Tqï~. <˚e⁄ì Ä»„qT Á>∑Væ≤+∫q
bÕ\≈£î\T eTqTwüß\≈£î eTT+<˚ ìs¡ísTT+#·ã&çq ø£s¡àqT s¡<äT› #˚dæ •ø£å\T
$~Û+#·>∑\s¡T. <˚e‘·\qT ÄÁX¯sTT+∫, <˚e⁄ìï e<ä*q yê]øÏ •ø£å\T
y˚j·TT#·T+<äTs¡T. <˚e⁄H˚ï $X¯«dæ+∫ dü]jÓÆTq C≤„qeTT ‘Ó*j·Tø£ <˚e⁄ìï
Äsê~Û+#·T Áø£eTeTT ‘Ó*j·Tø£ b˛sTTq yê]ì Á>∑Vü≤eTT\T, uÛÑ÷‘·eTT\T
Á>∑Væ≤+#·T#·T+&ÉTqT >±˙ yê]ì @MT nqs¡T. yê]øÏ <˚e⁄&ÉT C≤„qeTT
‘Ó*j·TT neø±X¯$T∫Ãq|ü&ÉT yês¡T ‘Ó*j·Tø£b˛‘˚, H˚qT |ü{qºÏ ≈£î+<˚\T≈£î
eT÷&˚ ø±fi¯ó¢ nqT <Û√s¡DÏì ne\+_Û+∫, Hê≈£î ‘Ó*dæq<˚ H˚qT #˚kÕÔqì
C≤„qeTTqT ‘Ó*j·Tø£b˛‘˚ n|ü&ÉT yê]ì Á>∑Vü≤eTT\T, uÛÑ÷‘·eTT\T
ø£cÕº\≈£î >∑T] #˚kÕÔsT¡ . n+‘·ø+£ fÒ m≈£îÿe •ø£qå T y˚jT· s¡T. n≥T¢ø±≈£î+&Ü
C≤„qeTTqT <ä÷wæùdÔ ø£]ƒqeTT>± •ø£å\T y˚kÕÔs¡T. <˚e⁄ì bÕ\≈£î\T
64 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
<˚e⁄&ÉìHê, <˚e⁄ì C≤„qeTìHê m+‘√ Çwüº|ü&ÉT‘ês¡T. C≤„qT\qT #·÷∫
dü+‘√wækÕÔs¡T.
>∑‘· »qà\ bÕ|üeTT e\q ø£s¡àqT nqTuÛÑ$+#·T rs¡TŒ #˚j·Tã&ç
ô|<äô› |<ä› s√>∑eTT\ #˚‘· |”&+ç |üã&ÉTyês¡T <˚e⁄ì C≤„qeTTqT ‘Ó*j·T>∑*–
<˚e⁄ì MT<ä $XÊ«düeTT bı+~, <Ó’eC≤„qeTTqT ‘Ó*j·TT≥≈£î Çwüº|ü&ÉT
yê]ì s¡øÏå+#·T |üìì ≈£L&Ü #˚j·TT#·THêïs¡T. <˚e⁄ì bÕ\≈£î\T •øÏ+å #·T
yêπsø±<äT s¡øÏå+#·Tyês¡T ≈£L&Ü j·Tì ‘Ó*j·Te˝…qT. e÷≈£î ‘Ó*dæq+‘·
es¡≈£î <˚e⁄ì C≤„qeTTqT <ä÷wæ+∫q yê]ì 24 >∑+≥\˝À|ü⁄ ø=+<ä]˙,
yês¡eTT düeTj·TeTT˝À ø=+<ä]˙, HÓ\ ˝À|ü\ ø=+<ä]˙ nø£ÿ&Éøÿ£ &É #·+|æq
dü+|òTü ≥q\T >∑\e⁄. ø=+<äsT¡ ø±´q‡sY s√>∑T\T, msTT&é‡ s√>∑T\T s√>∑eTT
eTT~]b˛sTTq yês¡T <˚e⁄ì C≤„qeTT ‘Ó*dæ <ëìH˚ ÄÁX¯sTT+#·&ÉeTT
e\q ì»yÓTqÆ Äsê<Ûqä #˚jT· &ÉeTT e\q KTsYÄHé Á>∑+<∏eä TT˝À (4`103)
˝À #Ó|Œæ q≥T¢ ndü\sTTq qe÷EqT #˚jT· &ÉeTT e\q yê] X¯Øs¡eTT˝À
ø±´q‡sY, msTT&é‡ s√>∑eTT\T ≈£L&Ü e÷j·TyÓTÆb˛sTT. yês¡T dü+|üPs¡í
Äs√>∑´eTT >∑\yês¡T>± e÷s¡&ÉeTT yÓq≈£ <˚e⁄ì bÕ\≈£î\ Vü≤düÔeTT+<äì
‘Ó*j·TT#·Tqï~. n+<äTe\q Ç|üŒ{ÏqT+&ÉsTTHê <˚e⁄ì Äsê<Ûqä qT <˚e⁄&ÉT
#Ó|æŒqfÒ¢ #˚kÕÔeTT.
ndü‘·´eTTqT y˚sTTeT+~ #Ó|æŒHê, n~ dü‘·´eTT ø±<äT,
dü‘·´eTTqT y˚sTTeT+~ ø±<äìHê, n~ ndü‘·´eTT ø±<äT.
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 65
Væ≤+<ä÷ s¡ø£åD≤! Væ≤+<ä÷ uÛÑø£åD≤!!
uÛÑ>∑eBZ‘·j˚T #·<äeìyê&ÉT Væ≤+<ä÷ s¡ø£å≈£î&Ü?
Væ≤+<ä÷ <Ûäs¡ày˚T ‘Ó*j·Tìyês¡T Væ≤+<ä÷ s¡ø£å≈£î˝≤?
Væ≤+<äTe⁄\T H˚&ÉT ≈£î˝≤\T>± N\Ãã&ç, n+<äT˝À ôV≤#·TÑ·>∑TZ
≈£î\eTT\T>± e]í+#·ã&çj·TTHêïs¡T nqT≥ n+<ä]ø° ‘Ó*dæq dü‘·´y˚T.
<˚e⁄&ÉT eTqTwüß\+<ä]˙ düe÷qeTT>± |ü⁄{Ϻ+∫‘˚ ø=+<äs¡T eTqTwüß\T
‘·eT kÕ«s¡ú ãT~∆‘√ Væ≤+<ä÷ (Ç+<ä÷) düe÷»eTTqT eTTø£ÿ\T eTTø£ÿ\T>±
N*Ã, ã\V”≤q|üs∫¡ Væ≤+<ä÷düe÷»eTTqø£+‘·{øÏ ° ‘êy˚T >=|üŒyês¡eT˙,
‘êeTT #Ó|Œæ qfÒ¢ n+<äs÷¡ $ì, nìï ø±s¡´eTT\T #˚dTü ø√yê\˙ Á|ü#ês¡eTT
#˚düTø=Hêïs¡T. mH√ï ≈£î\eTT\T>± j·TTqï Væ≤+<ä÷ düe÷»eTT˝À ‘·eT
≈£î\y˚T nÁ>∑≈î£ \eTì #Ó|ü ø√e&ÉyT˚ ø±≈£î+&Ü, Ç‘·s¡ ≈£î\eTT\ yês¡+<ä]ø°
‘êy˚T e÷s¡<Z sä Ù¡ ≈£î\eT˙, >∑Ts¡Te⁄\eT˙ Á|üø{£ +Ï #·Tø=Hêïs¡T. uÛ$Ñ wü´‘·T˝Ô À
‘·eT≈£î mes¡÷ n&ÉT¶sê≈£î+&ÉTq≥T¢, nìï ≈£î\eTT\qT n+≥sêì
≈£î\eTT\qT #˚dæ, Væ≤+<ä÷ düe÷»eTTq≈£î rs¡ì nHê´j·TeTT #˚XÊs¡T.
n+‘·{Ï‘√ Ä>∑ø£ H˚{ÏøÏ˙ Væ≤+<ä÷ düe÷» s¡ø£å≈£î\T>± #Ó|üø=qT#·÷,
Væ≤+<ä÷ düe÷»eTTqT düs¡«HêX¯qeTT #˚j·TT#·÷, Væ≤+<ä÷ düe÷»eTT
Ç‘·s¡ eT‘·eTT\T>± e÷]b˛e⁄≥≈£î yÓTT<ä{Ï ø±s¡≈£î\>∑T#·THêïs¡T.
n≥Te+{Ïyês¡T Væ≤+<ä÷ düe÷»eTTq≈£î N&É |ü⁄s¡T>∑T\T>±j·TTHêï,
$T>∑‘ê ≈£î\eTT\ yês¡+<äs¡÷ yê] ì» dü«s¡÷|üeTTqT ‘Ó*j·Tø£ yês¡T
#Ó|Œæ qfÒ¢ $qT≥ e\q, Væ≤+<ä÷ düe÷»eTTqT |üP]Ô>± nC≤„q ~X¯y|’Ó ⁄ü ≈£î,
n<Ûäs¡à e÷s¡ZeTTyÓ’|ü⁄≈£î eT[fl+∫, Á|ü»\≈£î @e÷Á‘·eTT <Ó’eC≤„qeTTqT
‘Ó*j·T≈£î+&Ü #˚dæ, ‘êeTT #Ó|üq<˚ <Ó’euÀ<Ûäj·Tì q$Tà+#ês¡T.
66 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
n≥Te+{Ï dæ‹ú ˝À H˚&TÉ Å‘‘’Ó · dæ<ë∆+‘·øs£ >Ô¡ ± Ä#ês¡´ Á|üuÀ<Ûëq+<ä
jÓ÷^X¯«s¡T\yês¡T nC≤„q ~X¯yÓ’|ü⁄ ì*∫ b˛sTTq Væ≤+<ä÷düe÷»eTTqT
dü]jÓÆTq <ë]˝À ô|≥Tº≥≈£î, uÛÑ>∑eBZ‘·˝À |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeTÁbÕ|æÔ jÓ÷>∑eTqT
n<Ûë´j·TeTTq uÀ~Û+|üã&çq ø£ås¡, nø£ås¡, |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeT nqT eTT>∑TZs¡T
|ü⁄s¡Twüß\ $wüj·TeTTqT Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTT nqT ù|s¡T‘√ Á|ü‹bÕ~+∫
<Ó’eC≤„qeTTqT n+<ä]ø° ns¡úeT>∑T˝≤>∑Tq Á>∑+<∏äs¡÷|üeTT˝À Áyêj·T&ÉeTT,
uÀ~Û+#·&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. <ëìe\q H˚&ÉT Á|ü»\T ndü˝…’q C≤„qeTT
‘Ó*j·TT#·Tqï<äì dü+‘√wü|ü&ÉT#·THêïs¡T. nÁ>∑≈£î\eTT>±qTqï yê]˝À
≈£L&Ü m+<äs√ ‘·eT nC≤„q Nø£≥T\qT e<ä*, Ç+‘·es¡≈£L ‘·eT≈£î
‘Ó*j·TìC≤„qeTT jÓ÷^X¯«s¡T\ <ë«sê Ç|ü&ÉT ‘Ó*j·TT#·Tqï<äì
dü+‘√wü|ü&ç •wüß´\T>± #˚]b˛e⁄#·THêïs¡T. nsTT‘˚ nÁ>∑≈£î\eTT˝À
ø=+<äs¡T e÷Á‘·eTT jÓ÷^X¯«s¡T\T ‘Ó*j·TCÒj·TT C≤„q $wüj·TeTT\qT
#·÷∫ á C≤„qeTT e\q Á|ü»\T C≤„qeTT˝À #Ó‘’ q· T´˝…,’ C≤„qeTT ‘Ó*j·Tì
‘·eTqT >ös¡$+#·s¡ì uÛ≤$+∫, <ëìe\q düe÷»eTT MT<ä ‘·eT
Ä~Û|ü‘·´eTT ˝Ò≈£î+&Ü b˛e⁄qì ‘·\∫, jÓ÷^X¯«s¡T\T ‘Ó\T|ü⁄#·Tqï Å‘Ó’‘·
dæ<ë∆+‘·eTT >±˙, Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· uÛÑ>∑eBZ‘·>±˙ Væ≤+<äTe⁄\ C≤„qy˚T
ø±<ä˙, n~ Ŭø’düúe eT‘·eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q<ä˙, <ëìì mes¡÷
#·<äe≈£L&É<äì Á|ü#ês¡eTT #˚j·TqT yÓTT<ä\Tô|{≤ºs¡T. n+‘˚ø±ø£ ‘êeTT
Væ≤+<ä÷<Ûäs¡às¡ø£å≈£î\eTì, ø=+‘· sê»ø°j·Ts¡+>∑T |üPdüTø=ì, e÷ C≤„q
Á|ü#ês¡eTTq≈£î nø£ÿ&Éø£ÿ&É n&ÉT¶|ü&É&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. ‘·eT e÷≥
$qT Ç‘·s¡ ≈£î\eTT\ yê]øÏ ≈£L&Ü Á|üuÀ<Ûëq+<äjÓ÷^X¯«s¡T\T #Ó|ü
C≤„qeTT Væ≤+<ä÷ C≤„qeTT ø±<äT, Ŭø’düúe⁄\ C≤„qeTì Væ≤+<äTe⁄\
eTTdüT>∑T˝À Ŭø’düúe eT‘· Á|ü#ês¡eTT #˚j·TT#·THêïs¡ì #Ó|üŒ&Éy˚Tø±ø£,
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 65
Væ≤+<ä÷ s¡ø£åD≤! Væ≤+<ä÷ uÛÑø£åD≤!!
uÛÑ>∑eBZ‘·j˚T #·<äeìyê&ÉT Væ≤+<ä÷ s¡ø£å≈£î&Ü?
Væ≤+<ä÷ <Ûäs¡ày˚T ‘Ó*j·Tìyês¡T Væ≤+<ä÷ s¡ø£å≈£î˝≤?
Væ≤+<äTe⁄\T H˚&ÉT ≈£î˝≤\T>± N\Ãã&ç, n+<äT˝À ôV≤#·TÑ·>∑TZ
≈£î\eTT\T>± e]í+#·ã&çj·TTHêïs¡T nqT≥ n+<ä]ø° ‘Ó*dæq dü‘·´y˚T.
<˚e⁄&ÉT eTqTwüß\+<ä]˙ düe÷qeTT>± |ü⁄{Ϻ+∫‘˚ ø=+<äs¡T eTqTwüß\T
‘·eT kÕ«s¡ú ãT~∆‘√ Væ≤+<ä÷ (Ç+<ä÷) düe÷»eTTqT eTTø£ÿ\T eTTø£ÿ\T>±
N*Ã, ã\V”≤q|üs∫¡ Væ≤+<ä÷düe÷»eTTqø£+‘·{øÏ ° ‘êy˚T >=|üŒyês¡eT˙,
‘êeTT #Ó|Œæ qfÒ¢ n+<äs÷¡ $ì, nìï ø±s¡´eTT\T #˚dTü ø√yê\˙ Á|ü#ês¡eTT
#˚düTø=Hêïs¡T. mH√ï ≈£î\eTT\T>± j·TTqï Væ≤+<ä÷ düe÷»eTT˝À ‘·eT
≈£î\y˚T nÁ>∑≈î£ \eTì #Ó|ü ø√e&ÉyT˚ ø±≈£î+&Ü, Ç‘·s¡ ≈£î\eTT\ yês¡+<ä]ø°
‘êy˚T e÷s¡<Z sä Ù¡ ≈£î\eT˙, >∑Ts¡Te⁄\eT˙ Á|üø{£ +Ï #·Tø=Hêïs¡T. uÛ$Ñ wü´‘·T˝Ô À
‘·eT≈£î mes¡÷ n&ÉT¶sê≈£î+&ÉTq≥T¢, nìï ≈£î\eTT\qT n+≥sêì
≈£î\eTT\qT #˚dæ, Væ≤+<ä÷ düe÷»eTTq≈£î rs¡ì nHê´j·TeTT #˚XÊs¡T.
n+‘·{Ï‘√ Ä>∑ø£ H˚{ÏøÏ˙ Væ≤+<ä÷ düe÷» s¡ø£å≈£î\T>± #Ó|üø=qT#·÷,
Væ≤+<ä÷ düe÷»eTTqT düs¡«HêX¯qeTT #˚j·TT#·÷, Væ≤+<ä÷ düe÷»eTT
Ç‘·s¡ eT‘·eTT\T>± e÷]b˛e⁄≥≈£î yÓTT<ä{Ï ø±s¡≈£î\>∑T#·THêïs¡T.
n≥Te+{Ïyês¡T Væ≤+<ä÷ düe÷»eTTq≈£î N&É |ü⁄s¡T>∑T\T>±j·TTHêï,
$T>∑‘ê ≈£î\eTT\ yês¡+<äs¡÷ yê] ì» dü«s¡÷|üeTTqT ‘Ó*j·Tø£ yês¡T
#Ó|Œæ qfÒ¢ $qT≥ e\q, Væ≤+<ä÷ düe÷»eTTqT |üP]Ô>± nC≤„q ~X¯y|’Ó ⁄ü ≈£î,
n<Ûäs¡à e÷s¡ZeTTyÓ’|ü⁄≈£î eT[fl+∫, Á|ü»\≈£î @e÷Á‘·eTT <Ó’eC≤„qeTTqT
‘Ó*j·T≈£î+&Ü #˚dæ, ‘êeTT #Ó|üq<˚ <Ó’euÀ<Ûäj·Tì q$Tà+#ês¡T.
66 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
n≥Te+{Ï dæ‹ú ˝À H˚&TÉ Å‘‘’Ó · dæ<ë∆+‘·øs£ >Ô¡ ± Ä#ês¡´ Á|üuÀ<Ûëq+<ä
jÓ÷^X¯«s¡T\yês¡T nC≤„q ~X¯yÓ’|ü⁄ ì*∫ b˛sTTq Væ≤+<ä÷düe÷»eTTqT
dü]jÓÆTq <ë]˝À ô|≥Tº≥≈£î, uÛÑ>∑eBZ‘·˝À |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeTÁbÕ|æÔ jÓ÷>∑eTqT
n<Ûë´j·TeTTq uÀ~Û+|üã&çq ø£ås¡, nø£ås¡, |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeT nqT eTT>∑TZs¡T
|ü⁄s¡Twüß\ $wüj·TeTTqT Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTT nqT ù|s¡T‘√ Á|ü‹bÕ~+∫
<Ó’eC≤„qeTTqT n+<ä]ø° ns¡úeT>∑T˝≤>∑Tq Á>∑+<∏äs¡÷|üeTT˝À Áyêj·T&ÉeTT,
uÀ~Û+#·&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. <ëìe\q H˚&ÉT Á|ü»\T ndü˝…’q C≤„qeTT
‘Ó*j·TT#·Tqï<äì dü+‘√wü|ü&ÉT#·THêïs¡T. nÁ>∑≈£î\eTT>±qTqï yê]˝À
≈£L&Ü m+<äs√ ‘·eT nC≤„q Nø£≥T\qT e<ä*, Ç+‘·es¡≈£L ‘·eT≈£î
‘Ó*j·TìC≤„qeTT jÓ÷^X¯«s¡T\ <ë«sê Ç|ü&ÉT ‘Ó*j·TT#·Tqï<äì
dü+‘√wü|ü&ç •wüß´\T>± #˚]b˛e⁄#·THêïs¡T. nsTT‘˚ nÁ>∑≈£î\eTT˝À
ø=+<äs¡T e÷Á‘·eTT jÓ÷^X¯«s¡T\T ‘Ó*j·TCÒj·TT C≤„q $wüj·TeTT\qT
#·÷∫ á C≤„qeTT e\q Á|ü»\T C≤„qeTT˝À #Ó‘’ q· T´˝…,’ C≤„qeTT ‘Ó*j·Tì
‘·eTqT >ös¡$+#·s¡ì uÛ≤$+∫, <ëìe\q düe÷»eTT MT<ä ‘·eT
Ä~Û|ü‘·´eTT ˝Ò≈£î+&Ü b˛e⁄qì ‘·\∫, jÓ÷^X¯«s¡T\T ‘Ó\T|ü⁄#·Tqï Å‘Ó’‘·
dæ<ë∆+‘·eTT >±˙, Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· uÛÑ>∑eBZ‘·>±˙ Væ≤+<äTe⁄\ C≤„qy˚T
ø±<ä˙, n~ Ŭø’düúe eT‘·eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q<ä˙, <ëìì mes¡÷
#·<äe≈£L&É<äì Á|ü#ês¡eTT #˚j·TqT yÓTT<ä\Tô|{≤ºs¡T. n+‘˚ø±ø£ ‘êeTT
Væ≤+<ä÷<Ûäs¡às¡ø£å≈£î\eTì, ø=+‘· sê»ø°j·Ts¡+>∑T |üPdüTø=ì, e÷ C≤„q
Á|ü#ês¡eTTq≈£î nø£ÿ&Éø£ÿ&É n&ÉT¶|ü&É&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. ‘·eT e÷≥
$qT Ç‘·s¡ ≈£î\eTT\ yê]øÏ ≈£L&Ü Á|üuÀ<Ûëq+<äjÓ÷^X¯«s¡T\T #Ó|ü
C≤„qeTT Væ≤+<ä÷ C≤„qeTT ø±<äT, Ŭø’düúe⁄\ C≤„qeTì Væ≤+<äTe⁄\
eTTdüT>∑T˝À Ŭø’düúe eT‘· Á|ü#ês¡eTT #˚j·TT#·THêïs¡ì #Ó|üŒ&Éy˚Tø±ø£,
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 67
n≥Te+{Ïyê]ì Áù|πs|æ+∫ e÷ Á|ü#ês¡eTTq≈£î n&ÉT¶ ‘·>∑T\Tq≥T¢
#˚j·TT#·THêïs¡T.
jÓ÷^X¯«s¡T\T HÓ\ø=*Œq Væ≤+<ä÷ (Ç+<ä÷) C≤„q y˚~ø£
Ç≥Te+{Ï Ä>∑&Ü\qT ø=+‘·ø±\eTT>± zs¡TŒ‘√ #·÷&É&ÉeTT »]–q~.
e÷˝À zs¡TŒ q•+∫, eTeTTà\qT nq´eT‘· Á|ü#ês¡≈î£ \T>± e]í+∫ #Ó|ü
nÁ>∑≈î£ \eTT yê]ì, yê] nqT#·sT¡ \qT y˚TeTT m<äTs¡T~]– Á|ü•ï+#·&eÉ TT
»]–q~. y˚TeTT Á|ü•ï+∫q ˇø£ÿ Á|üX¯ï≈£î ≈£L&Ü yês¡T dü]jÓÆTq
düe÷<ÛëqeTT Çe«˝Ò<äT. Ä »yêãT\T m˝≤ ñHêïjÓ÷ bÕsƒ¡≈£î\T>±
MTs¡T #·÷&É+&ç.
e÷ Á|üX¯ï :` Ç+‘·es¡≈£î @ Væ≤+<äTeP #˚j·Tì $<ÛäeTT>± }s¡÷s¡T
‹]–, }s¡T˝À Ç*¢\÷¢ ‹]– Væ≤+<ä÷ <Ûäs¡àeTT\qT Á|ü#ês¡eTT
#˚j·TT#·THêïeTT ø£<ë! n≥Te+{Ï eTeTTà\qT MTs¡T nq´eT‘·
Á|ü#ês¡≈£î\T>± m+<äT≈£î #Ó|ü#·THêïs¡T?
yê] »yêãT :` Væ≤+<ä÷eT‘·eTT˝À m+<äs√ kÕ«MTJ\T ñHêïs¡T. yês¡T
mes¡÷ Ç*¢\T¢ ‹]– Á|ü#ês¡eTT #˚j·T˝Ò<äT. Væ≤+<äTe⁄\T n≥T¢ mes¡÷
Á|ü#ês¡eTT #˚j·Ts¡T. Ŭø’düÔe⁄\sTT‘˚H˚ ãC≤s¡T ãC≤s¡T, Ç*¢\÷¢ ‹]–
Á|ü#ês¡eTT #˚kÕÔs¡T. MTs¡T Væ≤+<äTe⁄\ eTTdüT>∑T˝À Ç*¢\÷¢ ‹]–
Ŭø’düÔeeTTqT Á|ü#ês¡eTT #˚j·TT#·THêïs¡T.
e÷ Á|üX¯ï :` y˚TeTT Ŭø’düÔe⁄\eTsTT‘˚ uÛÑ>∑eBZ‘·qT m+<äT≈£î Á|ü#ês¡eTT
#˚kÕÔeTT?
yê] »yêãT :` MTs¡T Á|ü#ês¡eTT #˚j·TTq~ Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· uÛÑ>∑eBZ‘·.
n~ Ŭø’düÔe⁄\~. u…’_\Tπø MTs¡T n˝≤ ù|s¡T ô|{≤ºs¡T.
68 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
e÷ Á|üX¯ï :` Ŭø’düÔe⁄\T ‘·eTqT Ŭø’düÔe⁄\T>±H˚ #Ó|ü≈£î+{≤s¡T. n˝≤π>
u…’_\TqT u…’_\T>±H˚ #Ó|üø=+{≤s¡T. yê] Á|ü#ês¡eTT Ŭø’düÔeeTT, u…’_\T
nsTTq|ü&ÉT n<˚ ù|s¡TMT<ä Á|ü#ês¡eTT #˚kÕÔs¡T ‘·|üŒ Væ≤+<äTe⁄\T>±
uÛ>Ñ e∑ BZ‘· ù|s¡T‘√ m+<äT≈£î Á|ü#ês¡eTT #˚kÕÔsT¡ ? Ç+‘·es¡≈î£ n≥T¢ mø£ÿ&Ü
»s¡T>∑˝Ò<äT. @ eT‘·eTTyês¡T Ä eT‘·eTT ù|s¡T #Ó|üø=+{≤s¡T >±˙
Ç‘·s¡ eT‘·eTTù|s¡T #Ó|üŒs¡T. n+‘Ó+<äT≈£î MTs¡T e÷ uÛÑ>∑eBZ‘·qT ‘Ós¡∫
#·÷#êsê? n+<äT˝À uÛÑ>∑eBZ‘· XÀ¢ø£eTT\THêïj·÷? u…’_\T yêø£´eTT
\THêïj·÷?
yê] »yêãT :` Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTì j·TTqï~ ø£<ë! Å‘Ó’‘·eTT n+fÒ
Á‹‘·«eTT nì Á‹ì{Ï nì e÷≈£î u≤>± ‘Ó\TdüT.
e÷ Á|üX¯ï :` Væ≤+<ä÷ <Ûäs¡àeTT\˝À n<Ó’«‘· dæ<ë∆+‘·eTTqT Ä~X¯+ø£sê
#ês¡T´&ÉT Á|ü‹bÕ~+#ê&ÉT. $•cÕº<Ó’«‘·eTTqT sêe÷qTC≤#ês¡T´\T
Á|ü‹bÕ~+#ê&ÉT, <Ó’«‘·eTTqT eT<Ûë«#ês¡T´\T Á|üø£{Ï+#ê&ÉT. Ç|ü&ÉT
Ä#ês¡´ Á|üuÀ<Ûëq+<ä jÓ÷^X¯«s¡T\T Å‘‘’Ó · dæ<ë∆+‘·eTTqT Á|ü‹bÕ~+#ê&ÉT.
dæ<ë∆+‘·ø£s¡Ô\T, dæ<ë∆+‘·eTT\T y˚s¡sTTHê n+<äs¡÷ Væ≤+<äTe⁄\ì MTs¡T
m+<äT≈£î nqTø√˝Ò<äT?
yê] »yêãT :` MT Å‘‘’Ó d· <æ ë∆+‘· uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À j·T»„eTT\qT #˚jT· ≈£L&É<ìä
ÁyêXÊs¡T ø£<ë! ì»eTT>± uÛÑ>∑eBZ‘·˝À n˝≤ ˝Ò<äT ø£<ë!
e÷ Á|üXï¯ :` MTs¡T Væ≤+<äTe⁄\˝À eTTKT´\T>± e⁄+&ç n+‘· eT÷s¡eâ TT>±
e÷{≤¢&ç‘˚ m˝≤? Á|ü|ü+#·eTTqø£+‘·{Ïø° ˇπø uÛÑ>∑eBZ‘·j·TT+≥T+~ >±˙,
MT uÛ>Ñ e∑ BZ‘,· e÷ uÛ>Ñ e∑ BZ‘j
· T· ì y˚sT¡ >± ñ+&É<Tä . uÛ>Ñ e∑ BZ‘≈· î£ $es¡eTT
ˇø=ÿø£ÿs¡T ˇø=ÿø£ÿ $<ÛäeTT>± yê]øÏ ns¡úeTsTTq≥T¢ #Ó|æŒj·TT+&Ée#·TÃqT
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 67
n≥Te+{Ïyê]ì Áù|πs|æ+∫ e÷ Á|ü#ês¡eTTq≈£î n&ÉT¶ ‘·>∑T\Tq≥T¢
#˚j·TT#·THêïs¡T.
jÓ÷^X¯«s¡T\T HÓ\ø=*Œq Væ≤+<ä÷ (Ç+<ä÷) C≤„q y˚~ø£
Ç≥Te+{Ï Ä>∑&Ü\qT ø=+‘·ø±\eTT>± zs¡TŒ‘√ #·÷&É&ÉeTT »]–q~.
e÷˝À zs¡TŒ q•+∫, eTeTTà\qT nq´eT‘· Á|ü#ês¡≈î£ \T>± e]í+∫ #Ó|ü
nÁ>∑≈î£ \eTT yê]ì, yê] nqT#·sT¡ \qT y˚TeTT m<äTs¡T~]– Á|ü•ï+#·&eÉ TT
»]–q~. y˚TeTT Á|ü•ï+∫q ˇø£ÿ Á|üX¯ï≈£î ≈£L&Ü yês¡T dü]jÓÆTq
düe÷<ÛëqeTT Çe«˝Ò<äT. Ä »yêãT\T m˝≤ ñHêïjÓ÷ bÕsƒ¡≈£î\T>±
MTs¡T #·÷&É+&ç.
e÷ Á|üX¯ï :` Ç+‘·es¡≈£î @ Væ≤+<äTeP #˚j·Tì $<ÛäeTT>± }s¡÷s¡T
‹]–, }s¡T˝À Ç*¢\÷¢ ‹]– Væ≤+<ä÷ <Ûäs¡àeTT\qT Á|ü#ês¡eTT
#˚j·TT#·THêïeTT ø£<ë! n≥Te+{Ï eTeTTà\qT MTs¡T nq´eT‘·
Á|ü#ês¡≈£î\T>± m+<äT≈£î #Ó|ü#·THêïs¡T?
yê] »yêãT :` Væ≤+<ä÷eT‘·eTT˝À m+<äs√ kÕ«MTJ\T ñHêïs¡T. yês¡T
mes¡÷ Ç*¢\T¢ ‹]– Á|ü#ês¡eTT #˚j·T˝Ò<äT. Væ≤+<äTe⁄\T n≥T¢ mes¡÷
Á|ü#ês¡eTT #˚j·Ts¡T. Ŭø’düÔe⁄\sTT‘˚H˚ ãC≤s¡T ãC≤s¡T, Ç*¢\÷¢ ‹]–
Á|ü#ês¡eTT #˚kÕÔs¡T. MTs¡T Væ≤+<äTe⁄\ eTTdüT>∑T˝À Ç*¢\÷¢ ‹]–
Ŭø’düÔeeTTqT Á|ü#ês¡eTT #˚j·TT#·THêïs¡T.
e÷ Á|üX¯ï :` y˚TeTT Ŭø’düÔe⁄\eTsTT‘˚ uÛÑ>∑eBZ‘·qT m+<äT≈£î Á|ü#ês¡eTT
#˚kÕÔeTT?
yê] »yêãT :` MTs¡T Á|ü#ês¡eTT #˚j·TTq~ Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· uÛÑ>∑eBZ‘·.
n~ Ŭø’düÔe⁄\~. u…’_\Tπø MTs¡T n˝≤ ù|s¡T ô|{≤ºs¡T.
68 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
e÷ Á|üX¯ï :` Ŭø’düÔe⁄\T ‘·eTqT Ŭø’düÔe⁄\T>±H˚ #Ó|ü≈£î+{≤s¡T. n˝≤π>
u…’_\TqT u…’_\T>±H˚ #Ó|üø=+{≤s¡T. yê] Á|ü#ês¡eTT Ŭø’düÔeeTT, u…’_\T
nsTTq|ü&ÉT n<˚ ù|s¡TMT<ä Á|ü#ês¡eTT #˚kÕÔs¡T ‘·|üŒ Væ≤+<äTe⁄\T>±
uÛ>Ñ e∑ BZ‘· ù|s¡T‘√ m+<äT≈£î Á|ü#ês¡eTT #˚kÕÔsT¡ ? Ç+‘·es¡≈î£ n≥T¢ mø£ÿ&Ü
»s¡T>∑˝Ò<äT. @ eT‘·eTTyês¡T Ä eT‘·eTT ù|s¡T #Ó|üø=+{≤s¡T >±˙
Ç‘·s¡ eT‘·eTTù|s¡T #Ó|üŒs¡T. n+‘Ó+<äT≈£î MTs¡T e÷ uÛÑ>∑eBZ‘·qT ‘Ós¡∫
#·÷#êsê? n+<äT˝À uÛÑ>∑eBZ‘· XÀ¢ø£eTT\THêïj·÷? u…’_\T yêø£´eTT
\THêïj·÷?
yê] »yêãT :` Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTì j·TTqï~ ø£<ë! Å‘Ó’‘·eTT n+fÒ
Á‹‘·«eTT nì Á‹ì{Ï nì e÷≈£î u≤>± ‘Ó\TdüT.
e÷ Á|üX¯ï :` Væ≤+<ä÷ <Ûäs¡àeTT\˝À n<Ó’«‘· dæ<ë∆+‘·eTTqT Ä~X¯+ø£sê
#ês¡T´&ÉT Á|ü‹bÕ~+#ê&ÉT. $•cÕº<Ó’«‘·eTTqT sêe÷qTC≤#ês¡T´\T
Á|ü‹bÕ~+#ê&ÉT, <Ó’«‘·eTTqT eT<Ûë«#ês¡T´\T Á|üø£{Ï+#ê&ÉT. Ç|ü&ÉT
Ä#ês¡´ Á|üuÀ<Ûëq+<ä jÓ÷^X¯«s¡T\T Å‘‘’Ó · dæ<ë∆+‘·eTTqT Á|ü‹bÕ~+#ê&ÉT.
dæ<ë∆+‘·ø£s¡Ô\T, dæ<ë∆+‘·eTT\T y˚s¡sTTHê n+<äs¡÷ Væ≤+<äTe⁄\ì MTs¡T
m+<äT≈£î nqTø√˝Ò<äT?
yê] »yêãT :` MT Å‘‘’Ó d· <æ ë∆+‘· uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À j·T»„eTT\qT #˚jT· ≈£L&É<ìä
ÁyêXÊs¡T ø£<ë! ì»eTT>± uÛÑ>∑eBZ‘·˝À n˝≤ ˝Ò<äT ø£<ë!
e÷ Á|üXï¯ :` MTs¡T Væ≤+<äTe⁄\˝À eTTKT´\T>± e⁄+&ç n+‘· eT÷s¡eâ TT>±
e÷{≤¢&ç‘˚ m˝≤? Á|ü|ü+#·eTTqø£+‘·{Ïø° ˇπø uÛÑ>∑eBZ‘·j·TT+≥T+~ >±˙,
MT uÛ>Ñ e∑ BZ‘,· e÷ uÛ>Ñ e∑ BZ‘j
· T· ì y˚sT¡ >± ñ+&É<Tä . uÛ>Ñ e∑ BZ‘≈· î£ $es¡eTT
ˇø=ÿø£ÿs¡T ˇø=ÿø£ÿ $<ÛäeTT>± yê]øÏ ns¡úeTsTTq≥T¢ #Ó|æŒj·TT+&Ée#·TÃqT
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 69
>±˙, n+<ä]ø° uÛÑ>∑eBZ‘· eT÷\ Á>∑+<∏äyÓTTø£ÿfÒqì >∑Ts¡TÔ+#·Tø√+&ç. Å‘Ó’‘·
dæ<ë∆+‘· uÛÑ>∑eBZ‘· nìï{Ïø£+fÒ dü]jÓÆTq uÛ≤eeTT‘√ j·TTqï<äì #·~$q
C≤„qT\+<äs¡÷ bı>∑&ÉT#·÷j·TT+fÒ, MT ≈£î\eTT˝À m+<äs√ Á|üX¯+dæ+#·T
#·÷j·TT+fÒ, MT≈£î ø=+<ä]øÏ e÷Á‘·eTT e´‹πsKeTT>± ø£ì|æ+∫+<äq&ÉeTT
ndü÷j·T‘√H˚ nì e÷≈£î ns¡úeT>∑T#·Tqï~. j·T»„eTT\T #˚j·Te<ä›ì
y˚TeTT mø£ÿ&Ü #Ó|üŒ˝Ò<äT. j·T»„eTT\ e\q |ü⁄D´eTT edüTÔ+~, dü«s¡ZeTT
edüTÔ+~ nì #ÓbÕŒeTT. j·T»„eTT\ e\q yÓ÷ø£åeTT sê<äT, <˚e⁄&ÉT
‘Ó*j·T&Éì #ÓbÕŒeTT. n+‘Ó+<äT≈£î MTs¡T y˚TeTT nìï ≈£î\eTT\ø£+fÒ
dü«#·Ã¤eTsTTq Væ≤+<äTe⁄\eTì #Ó|üø=+≥THêïs¡T ø£<ë! uÛÑ>∑eBZ‘·˝À
#Ó|æŒq ˇø£ÿ Væ≤+<ä÷ <Ûäs¡àeTTqT #Ó|üŒ+&ç.
yê] »yêãT :` ne˙ï e÷≥\T e<äT›... MTs¡T Væ≤+<äTe⁄\T ø±<äT.
e÷ Á|üX¯ï :` yÓTT+&ç>± e÷{≤¢&Ée<ä›+&ç MTs¡T nÁ>∑≈£î\eTTyês¡eTì
ÇwüºyÓTT∫Ãq≥T¢ e÷{≤¢&É≈£+&ç. y˚TeTT Væ≤+<äTe⁄\eTT ø±eTT nqT≥≈£î
Ä<Ûës¡eTT @yÓTÆHê #·÷|ü>∑\sê? e÷ ø£<∏ä n≥T¢+∫ MTs¡T dü]jÓÆTq
Væ≤+<äTe⁄˝Ò nsTT‘˚ uÛÑ>∑eBZ‘·˝À $X¯«s¡÷|ü dü+<äs¡ÙqjÓ÷>∑eTqT
n<Ûë´j·TeTT˝À 48e XÀ¢ø£eTT˝Àq÷, 53e XÀ¢ø£eTT˝Àq÷ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT
@$T #ÓbÕŒ&√ MTπs #Ó|üŒ+&ç.
yê] »yêãT :` y˚TeTT Ç+‘·es¡≈î£ uÛ>Ñ e∑ BZ‘· #·<Tä e˝Ò<Tä . MT≈£î ø±e\dæ
eùdÔ dü+|üPsêíq+<äkÕ«$T‘√ #Ó|æŒkÕÔeTT.
e÷ Á|üXï¯ :` ø£˙düeTT uÛ>Ñ e∑ BZ‘q· T ≈£L&Ü #·<Tä eì MTs¡T jÓ÷^X¯«s¡T\sTTq
Á|üuÀ<Ûëq+<äkÕ«$Tì <ä÷wæ+#·&eÉ TT eT+∫<ë? ˇø£ÿ Væ≤+<ä÷ <Ûsä à¡ eTTqT
≈£L&Ü ‘Ó*j·Tì MTs¡T Væ≤+<ä÷ <Ûäs¡à s¡ø£å≈£î\eTì #Ó|üŒ&ÉeTT eT+∫<ë?
70 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
jÓ÷^X¯«s¡T\ yês¡T Áyêdæq ˇø£ÿ Á>∑+<∏äeTT ≈£L&Ü #·<äTe≈£î+&É y˚TeTT
‘·|üŒ |üPE´\T>±, >∑Ts¡Te⁄\T>± mes¡÷ ñ+&É≈£L&É<äqT ndü÷j·T‘√
Ç˝≤>∑ e÷{≤¢&ç‘˚ <˚e⁄&ÉT zs¡TÃø√&Éì #Ó|ü#·THêïeTT.
yê] »yêãT :` Væ≤+<ä÷ eT‘·eTT˝À m+<äs√ <˚e⁄fi¯óflHêïs¡T. •e⁄&ÉT
<˚e⁄&˚, •e⁄ì ø=&ÉT≈£î >∑D|ü‹ <˚e⁄&˚, sêeTT&ÉT <˚e⁄&˚, sêeTTì ùde≈£î&ÉT
Ä+»H˚j·TT&ÉT <˚e⁄&˚. n˝≤+{Ï Væ≤+<ä÷ eT‘·eTT˝À <˚e⁄&ÉT ˇø£ÿ&˚
nì #Ó|üŒ&ÉeTT MT~ ‘·|ü ø±<ë?
e÷ e÷≥ :` y˚TeTT eT‘·eTTqT >∑T]+∫ #Ó|üŒ˝Ò<äT. Væ≤+<ä÷ eT‘·eTT˝À
m+<äs√ <˚e⁄fi¯ófl+&É&ÉeTT ì»y˚T, nsTT‘˚ Væ≤+<ä÷ C≤„qeTT˝À, Væ≤+<ä÷
<Ûsä à¡ eTT Á|üø±s¡eTT $X¯«eTTqø£+‘·{øÏ Ï ˇπø <˚e⁄&Éì #ÓbÕŒeTT. uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À
<˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q<˚ #ÓbÕŒeTT ‘·|Œü y˚TeTT <˚e‘·\qT >∑T]+∫ ˝Òsì¡ #Ó|Œü ˝Ò<!˚
<˚e‘·\ø£+<ä]ø° n~Û|‹ü jÓTÆ q <˚e⁄&ÉT ˇø£ÿ&ÉTHêï&Éì, Äj·TH˚ <˚e<˚e⁄&É˙,
n‘·ìì Äsê~Û+#·eTì #ÓbÕŒeTT.
yê] »yêãT :` MTs¡T sêeTTì ù|s¡T #Ó|üŒs¡T, •e⁄ì ù|s¡T #Ó|üŒs¡T,
$Hêj·T≈£îì ù|s¡T #Ó|üŒs¡T. me] ù|s¡÷ #Ó|üŒ≈£î+&Ü <˚e⁄&ÉT n˙,
düèwæ˜ø£s¡Ôj·T˙ nH˚ø£e÷s¡T¢ ù|s=ÿHêïs¡T. <˚e⁄&ÉT nqT |ü<äeTTqT>±˙,
düèwæ̃ø£s¡Ôj·TqT |ü<äeTTqT>±˙ Ŭø’düÔe⁄˝Ò yê&ÉT‘ês¡T. Væ≤+<äTe⁄\T yê&És¡T.
n+<äTe\q $TeTTà\qT Væ≤+<äTe⁄\T ø±<äT Ŭø’düÔe⁄\T n+≥THêïeTT.
e÷ Á|üX¯ï :` Ŭø’düÔe eT‘·eTT |ü⁄{Ϻ ¬s+&ÉTy˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\sTTq~.
düèwæ˜|ü⁄{Ϻ mìï ø√≥¢ dü+e‘·‡s¡eTT\sTTq<√ mes¡÷ #Ó|üŒ˝Òs¡T. düècÕ˜´~
qT+&ç ªdüèwæ˜ø£s¡Ôμ nqT |ü<äeTTqT ª<˚e⁄&ÉTμ nqT |ü<äeTTqT Væ≤+<ä÷
düe÷»eTT yê&ÉT‘·÷H˚ j·TTqï~. yÓTT<ä{ÏqT+&ç Væ≤+<ä÷düe÷»eTT˝À
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 69
>±˙, n+<ä]ø° uÛÑ>∑eBZ‘· eT÷\ Á>∑+<∏äyÓTTø£ÿfÒqì >∑Ts¡TÔ+#·Tø√+&ç. Å‘Ó’‘·
dæ<ë∆+‘· uÛÑ>∑eBZ‘· nìï{Ïø£+fÒ dü]jÓÆTq uÛ≤eeTT‘√ j·TTqï<äì #·~$q
C≤„qT\+<äs¡÷ bı>∑&ÉT#·÷j·TT+fÒ, MT ≈£î\eTT˝À m+<äs√ Á|üX¯+dæ+#·T
#·÷j·TT+fÒ, MT≈£î ø=+<ä]øÏ e÷Á‘·eTT e´‹πsKeTT>± ø£ì|æ+∫+<äq&ÉeTT
ndü÷j·T‘√H˚ nì e÷≈£î ns¡úeT>∑T#·Tqï~. j·T»„eTT\T #˚j·Te<ä›ì
y˚TeTT mø£ÿ&Ü #Ó|üŒ˝Ò<äT. j·T»„eTT\ e\q |ü⁄D´eTT edüTÔ+~, dü«s¡ZeTT
edüTÔ+~ nì #ÓbÕŒeTT. j·T»„eTT\ e\q yÓ÷ø£åeTT sê<äT, <˚e⁄&ÉT
‘Ó*j·T&Éì #ÓbÕŒeTT. n+‘Ó+<äT≈£î MTs¡T y˚TeTT nìï ≈£î\eTT\ø£+fÒ
dü«#·Ã¤eTsTTq Væ≤+<äTe⁄\eTì #Ó|üø=+≥THêïs¡T ø£<ë! uÛÑ>∑eBZ‘·˝À
#Ó|æŒq ˇø£ÿ Væ≤+<ä÷ <Ûäs¡àeTTqT #Ó|üŒ+&ç.
yê] »yêãT :` ne˙ï e÷≥\T e<äT›... MTs¡T Væ≤+<äTe⁄\T ø±<äT.
e÷ Á|üX¯ï :` yÓTT+&ç>± e÷{≤¢&Ée<ä›+&ç MTs¡T nÁ>∑≈£î\eTTyês¡eTì
ÇwüºyÓTT∫Ãq≥T¢ e÷{≤¢&É≈£+&ç. y˚TeTT Væ≤+<äTe⁄\eTT ø±eTT nqT≥≈£î
Ä<Ûës¡eTT @yÓTÆHê #·÷|ü>∑\sê? e÷ ø£<∏ä n≥T¢+∫ MTs¡T dü]jÓÆTq
Væ≤+<äTe⁄˝Ò nsTT‘˚ uÛÑ>∑eBZ‘·˝À $X¯«s¡÷|ü dü+<äs¡ÙqjÓ÷>∑eTqT
n<Ûë´j·TeTT˝À 48e XÀ¢ø£eTT˝Àq÷, 53e XÀ¢ø£eTT˝Àq÷ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT
@$T #ÓbÕŒ&√ MTπs #Ó|üŒ+&ç.
yê] »yêãT :` y˚TeTT Ç+‘·es¡≈î£ uÛ>Ñ e∑ BZ‘· #·<Tä e˝Ò<Tä . MT≈£î ø±e\dæ
eùdÔ dü+|üPsêíq+<äkÕ«$T‘√ #Ó|æŒkÕÔeTT.
e÷ Á|üXï¯ :` ø£˙düeTT uÛ>Ñ e∑ BZ‘q· T ≈£L&Ü #·<Tä eì MTs¡T jÓ÷^X¯«s¡T\sTTq
Á|üuÀ<Ûëq+<äkÕ«$Tì <ä÷wæ+#·&eÉ TT eT+∫<ë? ˇø£ÿ Væ≤+<ä÷ <Ûsä à¡ eTTqT
≈£L&Ü ‘Ó*j·Tì MTs¡T Væ≤+<ä÷ <Ûäs¡à s¡ø£å≈£î\eTì #Ó|üŒ&ÉeTT eT+∫<ë?
70 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
jÓ÷^X¯«s¡T\ yês¡T Áyêdæq ˇø£ÿ Á>∑+<∏äeTT ≈£L&Ü #·<äTe≈£î+&É y˚TeTT
‘·|üŒ |üPE´\T>±, >∑Ts¡Te⁄\T>± mes¡÷ ñ+&É≈£L&É<äqT ndü÷j·T‘√
Ç˝≤>∑ e÷{≤¢&ç‘˚ <˚e⁄&ÉT zs¡TÃø√&Éì #Ó|ü#·THêïeTT.
yê] »yêãT :` Væ≤+<ä÷ eT‘·eTT˝À m+<äs√ <˚e⁄fi¯óflHêïs¡T. •e⁄&ÉT
<˚e⁄&˚, •e⁄ì ø=&ÉT≈£î >∑D|ü‹ <˚e⁄&˚, sêeTT&ÉT <˚e⁄&˚, sêeTTì ùde≈£î&ÉT
Ä+»H˚j·TT&ÉT <˚e⁄&˚. n˝≤+{Ï Væ≤+<ä÷ eT‘·eTT˝À <˚e⁄&ÉT ˇø£ÿ&˚
nì #Ó|üŒ&ÉeTT MT~ ‘·|ü ø±<ë?
e÷ e÷≥ :` y˚TeTT eT‘·eTTqT >∑T]+∫ #Ó|üŒ˝Ò<äT. Væ≤+<ä÷ eT‘·eTT˝À
m+<äs√ <˚e⁄fi¯ófl+&É&ÉeTT ì»y˚T, nsTT‘˚ Væ≤+<ä÷ C≤„qeTT˝À, Væ≤+<ä÷
<Ûsä à¡ eTT Á|üø±s¡eTT $X¯«eTTqø£+‘·{øÏ Ï ˇπø <˚e⁄&Éì #ÓbÕŒeTT. uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À
<˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q<˚ #ÓbÕŒeTT ‘·|Œü y˚TeTT <˚e‘·\qT >∑T]+∫ ˝Òsì¡ #Ó|Œü ˝Ò<!˚
<˚e‘·\ø£+<ä]ø° n~Û|‹ü jÓTÆ q <˚e⁄&ÉT ˇø£ÿ&ÉTHêï&Éì, Äj·TH˚ <˚e<˚e⁄&É˙,
n‘·ìì Äsê~Û+#·eTì #ÓbÕŒeTT.
yê] »yêãT :` MTs¡T sêeTTì ù|s¡T #Ó|üŒs¡T, •e⁄ì ù|s¡T #Ó|üŒs¡T,
$Hêj·T≈£îì ù|s¡T #Ó|üŒs¡T. me] ù|s¡÷ #Ó|üŒ≈£î+&Ü <˚e⁄&ÉT n˙,
düèwæ˜ø£s¡Ôj·T˙ nH˚ø£e÷s¡T¢ ù|s=ÿHêïs¡T. <˚e⁄&ÉT nqT |ü<äeTTqT>±˙,
düèwæ̃ø£s¡Ôj·TqT |ü<äeTTqT>±˙ Ŭø’düÔe⁄˝Ò yê&ÉT‘ês¡T. Væ≤+<äTe⁄\T yê&És¡T.
n+<äTe\q $TeTTà\qT Væ≤+<äTe⁄\T ø±<äT Ŭø’düÔe⁄\T n+≥THêïeTT.
e÷ Á|üX¯ï :` Ŭø’düÔe eT‘·eTT |ü⁄{Ϻ ¬s+&ÉTy˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\sTTq~.
düèwæ˜|ü⁄{Ϻ mìï ø√≥¢ dü+e‘·‡s¡eTT\sTTq<√ mes¡÷ #Ó|üŒ˝Òs¡T. düècÕ˜´~
qT+&ç ªdüèwæ˜ø£s¡Ôμ nqT |ü<äeTTqT ª<˚e⁄&ÉTμ nqT |ü<äeTTqT Væ≤+<ä÷
düe÷»eTT yê&ÉT‘·÷H˚ j·TTqï~. yÓTT<ä{ÏqT+&ç Væ≤+<ä÷düe÷»eTT˝À
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 71
j·TTqï <˚e⁄&ÉT, düèwæ˜ø£s¡Ô nqT ù|s¡¢qT Væ≤+<äTe⁄\T Ŭø’düÔe⁄\πøeTsTTHê
©EøÏ#êÃsê? ˝Òø£ |üP]Ô>± yê]πø ny˚TàXÊsê? nì n&ÉT>∑T#·THêïeTT.
düèwæ˜ø£s¡Ô nì>±˙, <˚e⁄&ÉT nì>±˙ Væ≤+<äTe⁄\sTTqyês¡T nq≈£L&É<äì
mø£ÿ&ÉsTTHê ñqï<ë nì n&ÉT>∑T#·THêïeTT?
yê] »yêãT :` MTs¡T Væ≤+<ä÷eT‘·eTTqT ø±≈£î+&Ü nq´eT‘·eTTqT
uÀ~Û+#·T#·THêïs¡qT≥≈£î, $TeTTà\qT MTs¡T Væ≤+<äTe⁄\T>± #Ó|üø√
˝Ò<äT. Væ≤+<äTe⁄\T>± ø±≈£î+&Ü Ç+<äTe⁄\T>± #Ó|üø=+≥THêïs¡T.
n≥Te+≥|ü&ÉT MTs¡T Væ≤+<ä÷eT‘·eTTqT N*Ãq≥T¢ ø±<ë! Á|ü‘˚´øÏ+∫
Ç+<ä÷ eT‘·eTT nqT <ëìì Á|ü#ês¡eTT #˚dqæ ≥T¢ ø±<ë! MTs¡T Væ≤+<äTe⁄˝Ò
nsTTq|ü&ÉT MT Á>∑+<∏äeTT\˝À>±˙, MT uÀ<Ûä\˝À >±˙ Á|ü‘˚´øÏ+∫
Ç+<äTe⁄\T nì m+<äT≈£î #Ó|ü#·THêïs¡T?
e÷ e÷≥ :` y˚TeTT dü÷{Ï>± ˇø£ Á|üXï¯ qT n&ÉT>∑T‘êeTT »yêãT #Ó|Œü +&ç.
Væ≤+<äTe⁄, Ç+<äTe⁄ nqT |ü<äeTT˝À ø=~›bÕ{Ï X¯ã›eTT ‘·|üŒ @$T
‘˚&Üj·TT+<√ MTπs #Ó|üŒ+&ç. ‘Ó\T>∑T uÛ≤wüqT Áyêùd yês¡+<äs¡÷
Væ≤s¡D´ø£X¯´|ü⁄ìï #·+|æq~ qs¡•+Vü≤kÕ«$T nì #Ó|ü#·T+<äTs¡T n˝≤π>
Áyêj·TT#·T+<äTs¡T. Á|üdüTÔ‘·ø±\eTT˝À qs¡•+VüQ\T nì ù|s¡Tqïyê&ÉT
≈£L&Ü yêì ù|s¡TqT qs¡•+VüQ\T nì Áyêj·T&ÉeTT n+<ä]ø° ‘Ó\TdüT.
nsTT‘˚ Ä e÷≥ ‘·|ü n˝≤ Áyêj·T≈£L&É<äT <ëìì qs¡dæ+Vü≤ nì
Áyêj·Te˝…qT nì #Ó|ü#·THêïeTT. n&É$˝À eTè>∑sêEqT dæ+Vü≤eTT
nì n+{≤eTT ‘·|üŒ •+Vü≤eTT nì nqeTT nì≈£L&É #Ó|ü#·THêïeTT.
ªdæ+Vü≤eTTμ n+fÒ ns¡úeTTqï~ >±˙, ª•+Vü≤eTTμ n+fÒ ns¡úeTT ˝Ò<äT
nì ≈£L&Ü #ÓbÕŒeTT. n˝≤ ñqï~ ñqï≥T¢ #Ó|挑˚ ªÇ+<äTe⁄μ nH˚
72 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
<ëìøÏ ns¡eú TTqï~>±˙ ªVæ≤+<äTe⁄μ nH˚ <ëìøÏ ns¡eú TT˝Ò<Tä nì #ÓbÕŒeTT.
düècÕ˜´~˝À |ü⁄{Ϻq~ Ç+<ä÷ düe÷»eT˙, n~ eT<Ûä´˝À ù|s¡Te÷] ª<äèwæ˜,
õwæμ˜ nsTTq≥T¢ ªÇ+<ä÷μ nqT X¯ãe› TT ªVæ≤+<ä÷μnì |ü\Tø£ã&ÉT#·Tqï<äì
#ÓbÕŒeTT. Ç+<ä÷ |ü<eä TT m+<äT≈£î yê&Ü* Væ≤+<ä÷ |ü<eä TTqT m+<äT≈£î
yê&É≈L£ &É<ìä ≈£L&Ü $es¡eTT>± e÷ Á>∑+<∏eä TT\˝À >∑\<äT. ñqï dü‘´· eTT
MT≈£î ‘Ó*dæHê, MTs¡T e÷ø£+fÒ ô|<ä› mes¡÷ ñ+&É≈£L&É<äqT ndü÷j·T‘√
e÷{≤¢&ÉT#·THêïs¡T.
nÁ>∑≈£î\eTT˝À m+<äs√ ô|<ä›\T e÷ C≤„qeTTqT ‘Ó*dæ
dü+‘√wæ+#·T#·T+&É>±, ø=+<äs¡T e÷Á‘·eTT M~Û sö&û\˝≤>± ‘·+‘êeTT,
bı&ÉTkÕÔeTT, ø±\TkÕÔeTT MTs¡T Á|ü#ês¡eTT #˚j·Te<ä›+&Éì #Ó|üŒ&ÉeTT
eT+∫~ ø±<äT. e÷ Á>∑+<∏äeTT\T @B #·<äTe≈£î+&Ü e÷{≤¢&É&ÉeT÷,
y˚TeTT #Ó|Œæ q e÷≥\qT $q≈£î+&Ü Çe˙ï Á&Üe÷\T, Hê≥ø±\T nq&ÉeTT
eT+∫~ ø±<äT. MTs¡T me¬s’Hê e÷ Á>∑+<∏äeTT\˝À Ç‘·s¡ eT‘·eTT\qT
Á|ü#ês¡eTT #˚dæq≥T¢>±˙, |òü˝≤Hê eT‘·eTT˝ÀìøÏ #˚s¡eTì #Ó|æŒq≥T¢>±˙
ñ+fÒ ìs¡÷|üD #˚j·T+&ç, n˝≤ ìs¡÷|æ+∫q yê]øÏ Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£
‘·s¡|ü⁄q |ü~ \ø£å\ s¡÷bÕj·T\qT Çe«>∑\eTT. ìs¡÷|æ+#· ˝Òø£b˛‘˚
MTs¡T \ø£å s¡÷bÕj·T\T @ }]˝À lø£èwüßíì >∑T&çø£sTTHê Çe«e˝…qT.
á wüs¡‘·T≈£î me¬s’Hê eTT+<äT≈£î ekÕÔsê? nì n&ÉT>∑T#·THêïeTT.
Ç≥T¢
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 71
j·TTqï <˚e⁄&ÉT, düèwæ˜ø£s¡Ô nqT ù|s¡¢qT Væ≤+<äTe⁄\T Ŭø’düÔe⁄\πøeTsTTHê
©EøÏ#êÃsê? ˝Òø£ |üP]Ô>± yê]πø ny˚TàXÊsê? nì n&ÉT>∑T#·THêïeTT.
düèwæ˜ø£s¡Ô nì>±˙, <˚e⁄&ÉT nì>±˙ Væ≤+<äTe⁄\sTTqyês¡T nq≈£L&É<äì
mø£ÿ&ÉsTTHê ñqï<ë nì n&ÉT>∑T#·THêïeTT?
yê] »yêãT :` MTs¡T Væ≤+<ä÷eT‘·eTTqT ø±≈£î+&Ü nq´eT‘·eTTqT
uÀ~Û+#·T#·THêïs¡qT≥≈£î, $TeTTà\qT MTs¡T Væ≤+<äTe⁄\T>± #Ó|üø√
˝Ò<äT. Væ≤+<äTe⁄\T>± ø±≈£î+&Ü Ç+<äTe⁄\T>± #Ó|üø=+≥THêïs¡T.
n≥Te+≥|ü&ÉT MTs¡T Væ≤+<ä÷eT‘·eTTqT N*Ãq≥T¢ ø±<ë! Á|ü‘˚´øÏ+∫
Ç+<ä÷ eT‘·eTT nqT <ëìì Á|ü#ês¡eTT #˚dqæ ≥T¢ ø±<ë! MTs¡T Væ≤+<äTe⁄˝Ò
nsTTq|ü&ÉT MT Á>∑+<∏äeTT\˝À>±˙, MT uÀ<Ûä\˝À >±˙ Á|ü‘˚´øÏ+∫
Ç+<äTe⁄\T nì m+<äT≈£î #Ó|ü#·THêïs¡T?
e÷ e÷≥ :` y˚TeTT dü÷{Ï>± ˇø£ Á|üXï¯ qT n&ÉT>∑T‘êeTT »yêãT #Ó|Œü +&ç.
Væ≤+<äTe⁄, Ç+<äTe⁄ nqT |ü<äeTT˝À ø=~›bÕ{Ï X¯ã›eTT ‘·|üŒ @$T
‘˚&Üj·TT+<√ MTπs #Ó|üŒ+&ç. ‘Ó\T>∑T uÛ≤wüqT Áyêùd yês¡+<äs¡÷
Væ≤s¡D´ø£X¯´|ü⁄ìï #·+|æq~ qs¡•+Vü≤kÕ«$T nì #Ó|ü#·T+<äTs¡T n˝≤π>
Áyêj·TT#·T+<äTs¡T. Á|üdüTÔ‘·ø±\eTT˝À qs¡•+VüQ\T nì ù|s¡Tqïyê&ÉT
≈£L&Ü yêì ù|s¡TqT qs¡•+VüQ\T nì Áyêj·T&ÉeTT n+<ä]ø° ‘Ó\TdüT.
nsTT‘˚ Ä e÷≥ ‘·|ü n˝≤ Áyêj·T≈£L&É<äT <ëìì qs¡dæ+Vü≤ nì
Áyêj·Te˝…qT nì #Ó|ü#·THêïeTT. n&É$˝À eTè>∑sêEqT dæ+Vü≤eTT
nì n+{≤eTT ‘·|üŒ •+Vü≤eTT nì nqeTT nì≈£L&É #Ó|ü#·THêïeTT.
ªdæ+Vü≤eTTμ n+fÒ ns¡úeTTqï~ >±˙, ª•+Vü≤eTTμ n+fÒ ns¡úeTT ˝Ò<äT
nì ≈£L&Ü #ÓbÕŒeTT. n˝≤ ñqï~ ñqï≥T¢ #Ó|挑˚ ªÇ+<äTe⁄μ nH˚
72 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
<ëìøÏ ns¡eú TTqï~>±˙ ªVæ≤+<äTe⁄μ nH˚ <ëìøÏ ns¡eú TT˝Ò<Tä nì #ÓbÕŒeTT.
düècÕ˜´~˝À |ü⁄{Ϻq~ Ç+<ä÷ düe÷»eT˙, n~ eT<Ûä´˝À ù|s¡Te÷] ª<äèwæ˜,
õwæμ˜ nsTTq≥T¢ ªÇ+<ä÷μ nqT X¯ãe› TT ªVæ≤+<ä÷μnì |ü\Tø£ã&ÉT#·Tqï<äì
#ÓbÕŒeTT. Ç+<ä÷ |ü<eä TT m+<äT≈£î yê&Ü* Væ≤+<ä÷ |ü<eä TTqT m+<äT≈£î
yê&É≈L£ &É<ìä ≈£L&Ü $es¡eTT>± e÷ Á>∑+<∏eä TT\˝À >∑\<äT. ñqï dü‘´· eTT
MT≈£î ‘Ó*dæHê, MTs¡T e÷ø£+fÒ ô|<ä› mes¡÷ ñ+&É≈£L&É<äqT ndü÷j·T‘√
e÷{≤¢&ÉT#·THêïs¡T.
nÁ>∑≈£î\eTT˝À m+<äs√ ô|<ä›\T e÷ C≤„qeTTqT ‘Ó*dæ
dü+‘√wæ+#·T#·T+&É>±, ø=+<äs¡T e÷Á‘·eTT M~Û sö&û\˝≤>± ‘·+‘êeTT,
bı&ÉTkÕÔeTT, ø±\TkÕÔeTT MTs¡T Á|ü#ês¡eTT #˚j·Te<ä›+&Éì #Ó|üŒ&ÉeTT
eT+∫~ ø±<äT. e÷ Á>∑+<∏äeTT\T @B #·<äTe≈£î+&Ü e÷{≤¢&É&ÉeT÷,
y˚TeTT #Ó|Œæ q e÷≥\qT $q≈£î+&Ü Çe˙ï Á&Üe÷\T, Hê≥ø±\T nq&ÉeTT
eT+∫~ ø±<äT. MTs¡T me¬s’Hê e÷ Á>∑+<∏äeTT\˝À Ç‘·s¡ eT‘·eTT\qT
Á|ü#ês¡eTT #˚dæq≥T¢>±˙, |òü˝≤Hê eT‘·eTT˝ÀìøÏ #˚s¡eTì #Ó|æŒq≥T¢>±˙
ñ+fÒ ìs¡÷|üD #˚j·T+&ç, n˝≤ ìs¡÷|æ+∫q yê]øÏ Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£
‘·s¡|ü⁄q |ü~ \ø£å\ s¡÷bÕj·T\qT Çe«>∑\eTT. ìs¡÷|æ+#· ˝Òø£b˛‘˚
MTs¡T \ø£å s¡÷bÕj·T\T @ }]˝À lø£èwüßíì >∑T&çø£sTTHê Çe«e˝…qT.
á wüs¡‘·T≈£î me¬s’Hê eTT+<äT≈£î ekÕÔsê? nì n&ÉT>∑T#·THêïeTT.
Ç≥T¢
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 73
#·]Á‘·˝À »]–q nHê´j·TeTT
Væ≤+<äTe⁄\˝À »s¡T>∑T#·Tqï j·T<ës¡úeTT
Hê\T>∑Te+<ä\ dü+e‘·‡s¡eTT\ ÁøÏ+<ä≥ Ä<Ûë´‹àø£ s¡+>∑eTT˝À
yÓT]dæq eÁ»eTT y˚eTqjÓ÷–. Ä<Ûë´‹àø£eTqT bÕ\qT ∫*øÏ <Óe’ C≤„qeTT
nH˚ yÓqïqT rdæ Ç∫Ãqyê&ÉT y˚eTq. y˚eTq ‘·q |ü<ä´eTT\˝À #Ó|æŒq
ˇø=ÿø£ÿ C≤„q $wüj·TeTT $|ü⁄\eTT>± ÁyêdüTø=+fÒ ˇø=ÿø£ÿ Á>∑+<∏äeTT
ø±>∑\<äT. y˚eTq dü«#·Ã¤yÓTÆq ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝À |ü<ä´eTTqT Áyêdæ #ÓbÕŒ&ÉT.
dü+düÿè‘·eTT CÀ*øÏ b˛˝Ò<äT. ˇø£ Á|üø£ÿ |ü<ä´eTT\T Áyêdæ ø£$>±
ø£ì|æ+∫Hê, ˇø£ Á|üø£ÿ n+‘·T ‘Ó*j·Tì Ä<Ûë´‹àø£y˚‘·Ô y˚eTqjÓ÷–.
nsTT‘˚ Äj·Tq |ü⁄{Ϻq~ ¬s&ç¶ ≈£î\eTTq. #·]Á‘·˝À e÷ø£+fÒ mes¡÷
ô|<ä›>± Á|üX¯+dæ+|üã&É≈£L&É<äì >∑s¡«eTT˝À j·TTqï nÁ>∑≈£î\eTT˝Àì
ø=+<äs¡T |üì>∑≥Tºø=ì y˚eTq jÓ÷–ì |æ∫Ãyêì>± »eTø£{Ϻ, n‘·qT
#Ó|æŒ+~ C≤„qy˚Tø±<äì Á|ü»\˝À Á|ü#ês¡eTT #˚XÊs¡T. |æ∫Ãyêì e÷≥\T
|æ∫Ãyêπs $+{≤s¡T nì ùV≤fi¯q>± e÷{≤¢&É&ÉeTT »]–q~. nH˚ø£
≈£î\eTT\T>±j·TTqï Væ≤+<äTe⁄\≈£î C≤„q $wüj·TeTT˝À |ü]#·j·TeTT
˝Òì<ëìe\q, nÁ>∑≈£î\eTT yês¡T y˚eTq #Ó|æŒq~ C≤„qy˚T ø±<äq&ÉeTT
e\q, y˚eTq ‘·q C≤„qeTTq≈£î ‘·–q≥T¢>± Á|üø±•+|ü ˝Òø£b˛j·÷&ÉT.
‘êeTT nÁ>∑≈£î\eTT yês¡eT˙, $T>∑‘ê yês¡+<äs¡÷ ‘·>∑TZ ≈£î\eTTyês¡˙
$uÛÑõ+∫, ‘êeTT #Ó|æŒq≥T¢ $qe˝…q˙, n≥T¢ $+fÒH˚ $T>∑‘ê ≈£î\eTT\
yês¡+<äs¡÷ düTKeTT>± Áã‘·Tø£>∑\s¡˙, nÁ>∑≈£î\eTTyês¡T Á|ü#ês¡eTT
#˚düTø=Hêïs¡T. n˝≤ ‘·eTqT ‘êeTT >=|üŒ>± Á|üø£{Ï+#·Tø√e&Éy˚Tø±ø£
74 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
Væ≤+<äTe⁄\ Çfi¯fl˝À »s¡T>∑T Á|ü‹ eT+∫ |üìø°, #Ó&ÉT |üìø°, #êe⁄≈£L
|ü⁄≥Tºø£≈£L, ô|[flø° ù|s¡+{≤ìø° Á|ü‹ ø±s¡´eTTq≈£L ‘êeTT #Ó|üq≥T¢
#˚j÷· \˙, ‘êeTT ìs¡sí TT+#·T ø±\eTT˝ÀH˚ #˚j÷· \˙, n≥T¢ #˚jT· ø£b˛‘˚
qwüºeTT, ø£wüºeTT ø£\T>∑T‘·T+<äì uÛÑj·Tô|≥º&ÉeTT e\q, uÛÑj·TeTT‘√
C≤„qeTT ‘Ó*j·Tì $T>∑‘ê ≈£î\eTT\ yês¡+<äs¡÷ yês¡T #Ó|æŒq <ëìì
qeTà&ÉeTT »]–q~. á $<ÛäeTT>± Væ≤+<ä÷eT‘·eTT˝À nÁ>∑≈£î\eTT
yês¡T uÛÑj·TeTT nqT u≤¢ø˘yÓTsTT˝Ÿ #˚dæ, ‘·>∑TZ ≈£î\eTT yês¡+<ä]˙
‘·eTe÷≥ $qTq≥T¢ #˚dTü ø=Hêïs¡T. ÄHê{Ï qT+&ç Væ≤+<ä÷ düe÷»eTTqT
yÓ÷düeTT #˚dü÷Ô me]ø° Væ≤+<ä÷ C≤„qeTTqT ‘Ó*j·T≈£î+&Ü #˚dæ, ‘êeTT
Væ≤+<ä÷ düe÷»eTTqT nH˚ø£ ù|s¡¢‘√ <√#·Tø=+≥÷ Áã‘·ø£&Éy˚T ø±ø£,
$T>∑‘ê ≈£î\eTT\˝À mes¡T C≤„qT\T>± |ü⁄{ÏHº ê, yê]ì ùV≤fi¯q #˚jT· &ÉeT÷,
nC≤„ì>± e]í+#·&ÉeT÷ »]–q~.
#·]Á‘·˝À Hê\T>∑T e+<ä\ dü+e‘·‡s¡eTT\ ÁøÏ‘·eTT e∫Ãq
y˚eTqqT |æ∫Ãyêì>± e]í+∫, XÊÅdüÔeTT ‘Ó*j·Tìyê&Éì e]í+#ês¡T.
‘·sê«‘· eT÷&ÉT e+<ä\j·÷uÛ’… dü+e‘·‡s¡eTT\ ÁøÏ+<ä≥ e∫Ãq ªb˛‘·T\÷s¡T
Ms¡ÁãVü≤àeTTμ>±s¡T >=|üŒ C≤„ì>± ‘·j·÷¬s’, uÛÑ$wü´‘·TÔ ø±\eTT˝À »s¡T>∑T
dü+|òTü ≥q\qT eTT+<˚ ‘Ó*j·TCÒdæ >=|üŒ ø±\C≤„qeTTH˚ ÁyêXÊ&ÉT. Äj·Tq
Áyêdæq uÛÑ$wü´‘·TÔ ø±\Áø£eTeTTq H˚{ÏøÏ˙ »s¡T>∑T#·÷H˚j·TTqï~. n+‘·{Ï
>=|üŒ C≤„ì nsTTq Ms¡ÁãVü≤àeTT>±s¡T nÁ>∑≈î£ \eTTyê&ÉT ø±ø£b˛e⁄≥ e\q,
$X¯«ø£sà¡ (Ä#ês¡T\) ≈£î\eTTq |ü⁄≥Tº≥ e\q, nÁ>∑≈î£ \eTT yês¡T ÁãVü≤àeTT
>±s¡T Áã‹øÏj·TTqï ø±\eTT˝ÀH˚, ‘·eT }]˝ÀìøÏ sê≈£î+&Ü, Äj·Tq
C≤„qeTTqT Á|ü#ês¡eTT #˚j·T≈£î+&Ü n&ÉT¶ø=Hêïs¡T. Ä s√E Ç‘·s¡T\T
C≤„qT\T ø±≈£L&É<äqT ndü÷j·T nqT >∑TDeTT‘√q÷, y˚Ty˚T ‘Ó*dæq
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 73
#·]Á‘·˝À »]–q nHê´j·TeTT
Væ≤+<äTe⁄\˝À »s¡T>∑T#·Tqï j·T<ës¡úeTT
Hê\T>∑Te+<ä\ dü+e‘·‡s¡eTT\ ÁøÏ+<ä≥ Ä<Ûë´‹àø£ s¡+>∑eTT˝À
yÓT]dæq eÁ»eTT y˚eTqjÓ÷–. Ä<Ûë´‹àø£eTqT bÕ\qT ∫*øÏ <Óe’ C≤„qeTT
nH˚ yÓqïqT rdæ Ç∫Ãqyê&ÉT y˚eTq. y˚eTq ‘·q |ü<ä´eTT\˝À #Ó|æŒq
ˇø=ÿø£ÿ C≤„q $wüj·TeTT $|ü⁄\eTT>± ÁyêdüTø=+fÒ ˇø=ÿø£ÿ Á>∑+<∏äeTT
ø±>∑\<äT. y˚eTq dü«#·Ã¤yÓTÆq ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝À |ü<ä´eTTqT Áyêdæ #ÓbÕŒ&ÉT.
dü+düÿè‘·eTT CÀ*øÏ b˛˝Ò<äT. ˇø£ Á|üø£ÿ |ü<ä´eTT\T Áyêdæ ø£$>±
ø£ì|æ+∫Hê, ˇø£ Á|üø£ÿ n+‘·T ‘Ó*j·Tì Ä<Ûë´‹àø£y˚‘·Ô y˚eTqjÓ÷–.
nsTT‘˚ Äj·Tq |ü⁄{Ϻq~ ¬s&ç¶ ≈£î\eTTq. #·]Á‘·˝À e÷ø£+fÒ mes¡÷
ô|<ä›>± Á|üX¯+dæ+|üã&É≈£L&É<äì >∑s¡«eTT˝À j·TTqï nÁ>∑≈£î\eTT˝Àì
ø=+<äs¡T |üì>∑≥Tºø=ì y˚eTq jÓ÷–ì |æ∫Ãyêì>± »eTø£{Ϻ, n‘·qT
#Ó|æŒ+~ C≤„qy˚Tø±<äì Á|ü»\˝À Á|ü#ês¡eTT #˚XÊs¡T. |æ∫Ãyêì e÷≥\T
|æ∫Ãyêπs $+{≤s¡T nì ùV≤fi¯q>± e÷{≤¢&É&ÉeTT »]–q~. nH˚ø£
≈£î\eTT\T>±j·TTqï Væ≤+<äTe⁄\≈£î C≤„q $wüj·TeTT˝À |ü]#·j·TeTT
˝Òì<ëìe\q, nÁ>∑≈£î\eTT yês¡T y˚eTq #Ó|æŒq~ C≤„qy˚T ø±<äq&ÉeTT
e\q, y˚eTq ‘·q C≤„qeTTq≈£î ‘·–q≥T¢>± Á|üø±•+|ü ˝Òø£b˛j·÷&ÉT.
‘êeTT nÁ>∑≈£î\eTT yês¡eT˙, $T>∑‘ê yês¡+<äs¡÷ ‘·>∑TZ ≈£î\eTTyês¡˙
$uÛÑõ+∫, ‘êeTT #Ó|æŒq≥T¢ $qe˝…q˙, n≥T¢ $+fÒH˚ $T>∑‘ê ≈£î\eTT\
yês¡+<äs¡÷ düTKeTT>± Áã‘·Tø£>∑\s¡˙, nÁ>∑≈£î\eTTyês¡T Á|ü#ês¡eTT
#˚düTø=Hêïs¡T. n˝≤ ‘·eTqT ‘êeTT >=|üŒ>± Á|üø£{Ï+#·Tø√e&Éy˚Tø±ø£
74 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
Væ≤+<äTe⁄\ Çfi¯fl˝À »s¡T>∑T Á|ü‹ eT+∫ |üìø°, #Ó&ÉT |üìø°, #êe⁄≈£L
|ü⁄≥Tºø£≈£L, ô|[flø° ù|s¡+{≤ìø° Á|ü‹ ø±s¡´eTTq≈£L ‘êeTT #Ó|üq≥T¢
#˚j÷· \˙, ‘êeTT ìs¡sí TT+#·T ø±\eTT˝ÀH˚ #˚j÷· \˙, n≥T¢ #˚jT· ø£b˛‘˚
qwüºeTT, ø£wüºeTT ø£\T>∑T‘·T+<äì uÛÑj·Tô|≥º&ÉeTT e\q, uÛÑj·TeTT‘√
C≤„qeTT ‘Ó*j·Tì $T>∑‘ê ≈£î\eTT\ yês¡+<äs¡÷ yês¡T #Ó|æŒq <ëìì
qeTà&ÉeTT »]–q~. á $<ÛäeTT>± Væ≤+<ä÷eT‘·eTT˝À nÁ>∑≈£î\eTT
yês¡T uÛÑj·TeTT nqT u≤¢ø˘yÓTsTT˝Ÿ #˚dæ, ‘·>∑TZ ≈£î\eTT yês¡+<ä]˙
‘·eTe÷≥ $qTq≥T¢ #˚dTü ø=Hêïs¡T. ÄHê{Ï qT+&ç Væ≤+<ä÷ düe÷»eTTqT
yÓ÷düeTT #˚dü÷Ô me]ø° Væ≤+<ä÷ C≤„qeTTqT ‘Ó*j·T≈£î+&Ü #˚dæ, ‘êeTT
Væ≤+<ä÷ düe÷»eTTqT nH˚ø£ ù|s¡¢‘√ <√#·Tø=+≥÷ Áã‘·ø£&Éy˚T ø±ø£,
$T>∑‘ê ≈£î\eTT\˝À mes¡T C≤„qT\T>± |ü⁄{ÏHº ê, yê]ì ùV≤fi¯q #˚jT· &ÉeT÷,
nC≤„ì>± e]í+#·&ÉeT÷ »]–q~.
#·]Á‘·˝À Hê\T>∑T e+<ä\ dü+e‘·‡s¡eTT\ ÁøÏ‘·eTT e∫Ãq
y˚eTqqT |æ∫Ãyêì>± e]í+∫, XÊÅdüÔeTT ‘Ó*j·Tìyê&Éì e]í+#ês¡T.
‘·sê«‘· eT÷&ÉT e+<ä\j·÷uÛ’… dü+e‘·‡s¡eTT\ ÁøÏ+<ä≥ e∫Ãq ªb˛‘·T\÷s¡T
Ms¡ÁãVü≤àeTTμ>±s¡T >=|üŒ C≤„ì>± ‘·j·÷¬s’, uÛÑ$wü´‘·TÔ ø±\eTT˝À »s¡T>∑T
dü+|òTü ≥q\qT eTT+<˚ ‘Ó*j·TCÒdæ >=|üŒ ø±\C≤„qeTTH˚ ÁyêXÊ&ÉT. Äj·Tq
Áyêdæq uÛÑ$wü´‘·TÔ ø±\Áø£eTeTTq H˚{ÏøÏ˙ »s¡T>∑T#·÷H˚j·TTqï~. n+‘·{Ï
>=|üŒ C≤„ì nsTTq Ms¡ÁãVü≤àeTT>±s¡T nÁ>∑≈î£ \eTTyê&ÉT ø±ø£b˛e⁄≥ e\q,
$X¯«ø£sà¡ (Ä#ês¡T\) ≈£î\eTTq |ü⁄≥Tº≥ e\q, nÁ>∑≈î£ \eTT yês¡T ÁãVü≤àeTT
>±s¡T Áã‹øÏj·TTqï ø±\eTT˝ÀH˚, ‘·eT }]˝ÀìøÏ sê≈£î+&Ü, Äj·Tq
C≤„qeTTqT Á|ü#ês¡eTT #˚j·T≈£î+&Ü n&ÉT¶ø=Hêïs¡T. Ä s√E Ç‘·s¡T\T
C≤„qT\T ø±≈£L&É<äqT ndü÷j·T nqT >∑TDeTT‘√q÷, y˚Ty˚T ‘Ó*dæq
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 75
yês¡eTqT >∑s«¡ eTT‘√q÷ Ä |üì #˚XÊs¡T. Væ≤+<ä÷ düe÷»eTT˝À Ç≥Te+{Ï
yês¡T+&ÉT≥ e\q $dæ– b˛sTTq Væ≤+<äTe⁄\T Væ≤+<ä÷ eT‘·eTTqT M&ç
Ç‘·s¡ eT‘·eTT˝ÀìøÏ b˛e⁄#·THêïs¡T. Ç+<ä÷eT‘·eTT˝À <˚e⁄ìøÏ >∑T&çøÏ
n+≥sêì yê]>± ñ+&É˝Òì yês¡+<äs¡÷ ø=+<äs¡T C≤„qeTT ø=s¡≈£î,
ø=+<äs¡T ≈£î\$eø£å ˝Òì dü«‘·+Á‘·eTT ø=s¡≈£î eT‘·eTTqT e÷s¡C§#êÃs¡T.
á $<Ûeä TT>± Væ≤+<ä÷eT‘·eTT˝Àì yês¡T Ç‘·s¡ eT‘·eTT˝ÀìøÏ b˛e⁄≥≈£î
yÓ T T<ä { Ï ø±s¡ ≈ £ î \T Væ ≤ +<ä ÷ eT‘· e TT˝Àì nÁ>∑ ≈ £ î \eTT\yêπ s qì
nqTe÷qeTT ˝Ò≈£î+&Ü #Ó|üŒe#·TÃqT.
‘·eT e\qH˚ Væ≤+<äTe⁄\T Ç‘·s¡ eT‘·eTT\˝ÀìøÏ b˛e⁄#·THêïs¡ì
nÁ>∑≈£î\eTTyê]øÏ ≈£L&Ü ‘Ó\TdüT. nsTT‘˚ ‘·eT ‘·|üqT mes¡÷
>∑T]Ô+#·q≥T¢ ‘êeTT Væ≤+<ä÷eT‘·eTTqT ñ<ä∆]+#·Tyê]>±, Væ≤+<ä÷<Ûäs¡à
s¡ø£å≈£î\T>± e]í+#·Tø=ì Væ≤+<ä÷ <Ûäs¡à uÛÑø£å≈£î\T>± H˚{ÏøÏ˙ düe÷»eTT˝À
ø=qkÕ>∑T#·THêïs¡T. yê]ì Væ≤+<ä÷ <Ûsä à¡ uÛøÑ ≈å£ î£ \T, Væ≤+<ä÷ <Ûsä à¡ HêX¯≈î£ \T
nì #Ó|ü ≥≈£î nH˚ø£ Ä<Ûës¡eTT\T >∑\e⁄. n≥Te+{Ï yê{Ïì |ü]o*+∫‘˚,
Væ≤+<äTe⁄\˝Àì $T>∑‘ê ≈£î\eTT yê]e<ä› uÛÑ>∑eBZ‘·qT uÀ~Û+#·T ø£èwüßí&ÉT
ns¡T®qT&ÉT j·TTqï ∫Á‘·|ü≥eTT (bò˛{À) j·TT+fÒ <ëìì Ç+{Ï˝À
ñ+#·Tø√ ≈£L&É<˙ä , Ä |ü≥eTT Ç+{Ï˝À ñ+fÒ Ç+{Ï˝À ≈£L&Ü j·TT<ë∆\T
ekÕÔj·T˙, nH˚ø£ ø£cÕº\T e∫à bÕ+&Ée⁄\T ns¡D´yêdüeTT b˛sTTq≥T¢
u≤<Ûä|ü&Ée\dæedüTÔ+<ä˙ nÁ>∑≈£î\eTTyês¡T H˚{ÏøÏ˙ #Ó|ü#·TH˚ j·TTHêïs¡T.
n≥Te+{Ï uÛ>Ñ e∑ BZ‘· bò˛{À\qT >∑T&ÉT\˝À ñ+#·e˝…q˙ ˝Òøb£ ˛‘˚ @{Ï˝Àì
qB Á|üyêVü≤eTT˝À bÕs¡y˚j·÷\˙ #Ó|üŒ&ÉeTT, #˚sTT+#·&ÉeTT ≈£L&Ü
»]–q~. n+‘˚ø±ø£ uÛ>Ñ e∑ BZ‘q· T Ç+{Ï˝À ñ+#·Tø√≈£L&É<ìä uÛ>Ñ e∑ BZ‘q· T
mes¡÷ #·<äTe≈£L&É<ä˙, #·~$‘˚ ø£cÕº\T ekÕÔj·T˙, uÛÑ>∑eBZ‘·qT me]
76 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
Ç+{Ï˝Àq÷ ˝Ò≈£î+&ÉTq≥T¢ #˚j·TT#·THêïs¡T. uÛÑ>∑eBZ‘· ns¡T®qTìøÏ j·TT<ä∆
s¡+>∑eTT˝À j·TT<ä∆eTT #˚j·TT≥≈£î #Ó|æŒq~, n+<äTe\q #·<äTe≈£L&É<äT,
#·~$‘˚ #·~$qyês¡T ≈£L&Ü nH˚ø£ ‘·>±<ë\˝Àq÷, ø√s¡Tº e´eVü‰s¡eTT\
˝Àq÷ ∫≈£îÿø√e\dæ edüTÔ+<äì #Ó|üŒ&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. Ç+ø£q÷
Væ≤+<äTe⁄\≈£î y˚<äeTT\T eTTK´yÓTÆqe˙, yê{Ïì nìï ≈£î\eTT\ yês¡T
#·<äTe≈£L&É<ä˙, y˚<äeTT\qT ‘êy˚T #·<äTee˝…q˙ #Ó|üŒ&ÉeTT ≈£L&Ü
»s¡T>∑T#·Tqï~. á $<ÛäeTT>± uÛÑ>∑eBZ‘·≈£î e´‹πsKeTT>± e÷{≤¢&ÉT
yês¡T Væ≤+<ä÷ düe÷»eTTq≈£î N&É|ü⁄s¡T>∑T\Tø±ø£ @eTe⁄‘ês√ MTπs
Ä˝À∫+#·+&ç.
Ç<ä+‘·jT· ÷ >∑‘e· TT˝À »]–q $wüjT· eTT\T, n$ #ê\ø£ Á|üdTü ‘Ô ·
ø±\eTT˝À M] zs¡«˝Òì‘·qeTT, y˚Ty˚T ô|<ä› nqT >∑s¡«eTT m˝≤>∑T+<√
#·÷&É+&ç. y˚eTqjÓ÷–ì, b˛‘·T\÷] Ms¡ÁãVü≤àeTT>±]ì nÁ>∑≈£î\eTT
yês¡T m+‘· ùV≤fi¯q #˚dæHê, y˚eTqjÓ÷–ì ¬s&ç¶ ≈£î\düTú\T y˚e÷¬s&ÉT¢>±
>∑TÁs¡eTT\ HÓøÏÿ Á|ü#ês¡eTT #˚j·TT≥ e\q, Ms¡ÁãVü≤àeTT>±]ì $X¯«ø£s¡à
(Ä#ê]) ≈£î\eTTyês¡T ø±\C≤„qeTTqT Á|ü#ês¡eTT #˚jT· T≥ e\q, y˚eTq
dü+|òüTeTT\T, $X¯«ø£s¡à dü+|òüTeTT\T ‘·j·÷¬s’ y˚eTqqT, ÁãVü≤àeTT>±]ì
Á|ü#ês¡eTT #˚jT· T≥ e\q, ø=+‘·eT+~ Á|ü»\≈£î y˚eTqjÓ÷– |ü<´ä eTT\T,
Ms¡ÁãVü≤àeTT >±] ø±\C≤„qeTT ø=+‘·es¡≈£î ‘Ó*j·TTqT. y˚eTqjÓ÷–
Ä ø±\eTT˝ÀH˚ ‘·q |ü<ä´eTT\˝À nÁ>∑≈£î\eTTyês¡T #˚j·TT ‘·|ü\qT
m+&Éu…≥º&ÉeTT »]–q~. Ms¡ÁãVü≤àeTT>±] #·]Á‘·˝À ≈£L&Ü ÁãVü≤àeTT
>±]øÏ nÁ>∑≈£î\eTT yês¡T #˚dæq Ä≥+ø£eTT\qT Áyêj·T&ÉeTT »]–q~.
Ms¡ÁãVü≤àeTT>±s¡T ‘·q ø±\C≤„qeTT˝À ªªÁ|üuÀ<ÛëÁX¯eTeTT
ñqï‘·yTÓ qÆ C≤„qeTT ø£\~μμ nì eT÷&ÉTe+<ä\ j·÷uÛ’… dü+e‘·‡s¡eTT\|ü&˚
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 75
yês¡eTqT >∑s«¡ eTT‘√q÷ Ä |üì #˚XÊs¡T. Væ≤+<ä÷ düe÷»eTT˝À Ç≥Te+{Ï
yês¡T+&ÉT≥ e\q $dæ– b˛sTTq Væ≤+<äTe⁄\T Væ≤+<ä÷ eT‘·eTTqT M&ç
Ç‘·s¡ eT‘·eTT˝ÀìøÏ b˛e⁄#·THêïs¡T. Ç+<ä÷eT‘·eTT˝À <˚e⁄ìøÏ >∑T&çøÏ
n+≥sêì yê]>± ñ+&É˝Òì yês¡+<äs¡÷ ø=+<äs¡T C≤„qeTT ø=s¡≈£î,
ø=+<äs¡T ≈£î\$eø£å ˝Òì dü«‘·+Á‘·eTT ø=s¡≈£î eT‘·eTTqT e÷s¡C§#êÃs¡T.
á $<Ûeä TT>± Væ≤+<ä÷eT‘·eTT˝Àì yês¡T Ç‘·s¡ eT‘·eTT˝ÀìøÏ b˛e⁄≥≈£î
yÓ T T<ä { Ï ø±s¡ ≈ £ î \T Væ ≤ +<ä ÷ eT‘· e TT˝Àì nÁ>∑ ≈ £ î \eTT\yêπ s qì
nqTe÷qeTT ˝Ò≈£î+&Ü #Ó|üŒe#·TÃqT.
‘·eT e\qH˚ Væ≤+<äTe⁄\T Ç‘·s¡ eT‘·eTT\˝ÀìøÏ b˛e⁄#·THêïs¡ì
nÁ>∑≈£î\eTTyê]øÏ ≈£L&Ü ‘Ó\TdüT. nsTT‘˚ ‘·eT ‘·|üqT mes¡÷
>∑T]Ô+#·q≥T¢ ‘êeTT Væ≤+<ä÷eT‘·eTTqT ñ<ä∆]+#·Tyê]>±, Væ≤+<ä÷<Ûäs¡à
s¡ø£å≈£î\T>± e]í+#·Tø=ì Væ≤+<ä÷ <Ûäs¡à uÛÑø£å≈£î\T>± H˚{ÏøÏ˙ düe÷»eTT˝À
ø=qkÕ>∑T#·THêïs¡T. yê]ì Væ≤+<ä÷ <Ûsä à¡ uÛøÑ ≈å£ î£ \T, Væ≤+<ä÷ <Ûsä à¡ HêX¯≈î£ \T
nì #Ó|ü ≥≈£î nH˚ø£ Ä<Ûës¡eTT\T >∑\e⁄. n≥Te+{Ï yê{Ïì |ü]o*+∫‘˚,
Væ≤+<äTe⁄\˝Àì $T>∑‘ê ≈£î\eTT yê]e<ä› uÛÑ>∑eBZ‘·qT uÀ~Û+#·T ø£èwüßí&ÉT
ns¡T®qT&ÉT j·TTqï ∫Á‘·|ü≥eTT (bò˛{À) j·TT+fÒ <ëìì Ç+{Ï˝À
ñ+#·Tø√ ≈£L&É<˙ä , Ä |ü≥eTT Ç+{Ï˝À ñ+fÒ Ç+{Ï˝À ≈£L&Ü j·TT<ë∆\T
ekÕÔj·T˙, nH˚ø£ ø£cÕº\T e∫à bÕ+&Ée⁄\T ns¡D´yêdüeTT b˛sTTq≥T¢
u≤<Ûä|ü&Ée\dæedüTÔ+<ä˙ nÁ>∑≈£î\eTTyês¡T H˚{ÏøÏ˙ #Ó|ü#·TH˚ j·TTHêïs¡T.
n≥Te+{Ï uÛ>Ñ e∑ BZ‘· bò˛{À\qT >∑T&ÉT\˝À ñ+#·e˝…q˙ ˝Òøb£ ˛‘˚ @{Ï˝Àì
qB Á|üyêVü≤eTT˝À bÕs¡y˚j·÷\˙ #Ó|üŒ&ÉeTT, #˚sTT+#·&ÉeTT ≈£L&Ü
»]–q~. n+‘˚ø±ø£ uÛ>Ñ e∑ BZ‘q· T Ç+{Ï˝À ñ+#·Tø√≈£L&É<ìä uÛ>Ñ e∑ BZ‘q· T
mes¡÷ #·<äTe≈£L&É<ä˙, #·~$‘˚ ø£cÕº\T ekÕÔj·T˙, uÛÑ>∑eBZ‘·qT me]
76 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
Ç+{Ï˝Àq÷ ˝Ò≈£î+&ÉTq≥T¢ #˚j·TT#·THêïs¡T. uÛÑ>∑eBZ‘· ns¡T®qTìøÏ j·TT<ä∆
s¡+>∑eTT˝À j·TT<ä∆eTT #˚j·TT≥≈£î #Ó|æŒq~, n+<äTe\q #·<äTe≈£L&É<äT,
#·~$‘˚ #·~$qyês¡T ≈£L&Ü nH˚ø£ ‘·>±<ë\˝Àq÷, ø√s¡Tº e´eVü‰s¡eTT\
˝Àq÷ ∫≈£îÿø√e\dæ edüTÔ+<äì #Ó|üŒ&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. Ç+ø£q÷
Væ≤+<äTe⁄\≈£î y˚<äeTT\T eTTK´yÓTÆqe˙, yê{Ïì nìï ≈£î\eTT\ yês¡T
#·<äTe≈£L&É<ä˙, y˚<äeTT\qT ‘êy˚T #·<äTee˝…q˙ #Ó|üŒ&ÉeTT ≈£L&Ü
»s¡T>∑T#·Tqï~. á $<ÛäeTT>± uÛÑ>∑eBZ‘·≈£î e´‹πsKeTT>± e÷{≤¢&ÉT
yês¡T Væ≤+<ä÷ düe÷»eTTq≈£î N&É|ü⁄s¡T>∑T\Tø±ø£ @eTe⁄‘ês√ MTπs
Ä˝À∫+#·+&ç.
Ç<ä+‘·jT· ÷ >∑‘e· TT˝À »]–q $wüjT· eTT\T, n$ #ê\ø£ Á|üdTü ‘Ô ·
ø±\eTT˝À M] zs¡«˝Òì‘·qeTT, y˚Ty˚T ô|<ä› nqT >∑s¡«eTT m˝≤>∑T+<√
#·÷&É+&ç. y˚eTqjÓ÷–ì, b˛‘·T\÷] Ms¡ÁãVü≤àeTT>±]ì nÁ>∑≈£î\eTT
yês¡T m+‘· ùV≤fi¯q #˚dæHê, y˚eTqjÓ÷–ì ¬s&ç¶ ≈£î\düTú\T y˚e÷¬s&ÉT¢>±
>∑TÁs¡eTT\ HÓøÏÿ Á|ü#ês¡eTT #˚j·TT≥ e\q, Ms¡ÁãVü≤àeTT>±]ì $X¯«ø£s¡à
(Ä#ê]) ≈£î\eTTyês¡T ø±\C≤„qeTTqT Á|ü#ês¡eTT #˚jT· T≥ e\q, y˚eTq
dü+|òüTeTT\T, $X¯«ø£s¡à dü+|òüTeTT\T ‘·j·÷¬s’ y˚eTqqT, ÁãVü≤àeTT>±]ì
Á|ü#ês¡eTT #˚jT· T≥ e\q, ø=+‘·eT+~ Á|ü»\≈£î y˚eTqjÓ÷– |ü<´ä eTT\T,
Ms¡ÁãVü≤àeTT >±] ø±\C≤„qeTT ø=+‘·es¡≈£î ‘Ó*j·TTqT. y˚eTqjÓ÷–
Ä ø±\eTT˝ÀH˚ ‘·q |ü<ä´eTT\˝À nÁ>∑≈£î\eTTyês¡T #˚j·TT ‘·|ü\qT
m+&Éu…≥º&ÉeTT »]–q~. Ms¡ÁãVü≤àeTT>±] #·]Á‘·˝À ≈£L&Ü ÁãVü≤àeTT
>±]øÏ nÁ>∑≈£î\eTT yês¡T #˚dæq Ä≥+ø£eTT\qT Áyêj·T&ÉeTT »]–q~.
Ms¡ÁãVü≤àeTT>±s¡T ‘·q ø±\C≤„qeTT˝À ªªÁ|üuÀ<ÛëÁX¯eTeTT
ñqï‘·yTÓ qÆ C≤„qeTT ø£\~μμ nì eT÷&ÉTe+<ä\ j·÷uÛ’… dü+e‘·‡s¡eTT\|ü&˚
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 77
ÁyêdæjT· T+#ê&ÉT. ø±\C≤„qeTT˝À ªÁ|üuÀ<ÛëÁX¯eTeTTμ jÓTTø£ÿ ù|s¡T+&É&eÉ TT
á eT<Ûä´q ◊<äT dü+e‘·‡s¡eTT\ ÁøÏ‘·eTT e÷≈£î ‘Ó*dæq~. ‘·sê«‘·
ÁãVü≤àeTT >±s¡T Áyêdæq ø±\C≤„qeTT˝À Á|üuÀ<ÛëÁX¯eTeTTq≈£î, Á|üuÀ<Ûëq+<ä
jÓ÷^X¯«s¡T\≈£î dü+ã+~Û+∫q #ê˝≤ $wüjT· eTT\T Áyêdæq≥T¢ ‘Ó*dæq~.
m+‘√ >=|üŒ C≤„ì, ø±\C≤„ì nsTTq b˛‘·T\÷] Ms¡ÁãVü≤àeTT>±s¡T Á|üuÀ<Ûë
ÁX¯e÷~Û|ü‹jÓÆTq Á|üuÀ<Ûëq+<äjÓ÷^X¯«s¡T\ yê]ì >=|üŒ>± #Ó|ü#·÷
ªªÁ|üuÀ<ÛëÁX¯eTeTT yês¡T X¯j·THê~Û|ü‹ >∑TDeTT\T ø£*Zj·TTHêïs¡T.
X¯j·THê~Û|ü‹j˚T Äq+<ä>∑Ts¡Te⁄. Äq+<ä >∑Ts¡Ty˚ Hê≈£î >∑Ts¡Te⁄, MT≈£î
>∑Ts¡Te⁄μμ nì Áyêj·T&ÉeTT »]–q~. Á|üuÀ<Ûëq+<äjÓ÷^X¯«s¡T\
C≤„qy˚T$T{À, m+‘· X¯øÏÔe+‘·yÓTÆq<√ C≤„q õC≤„düT\≈£î ≈£L&Ü ‘Ó*j·TT
#·Tqï~. m+<äs√ C≤„qT\sTTq yês¡T jÓ÷^X¯«s¡T\T #Ó|ü#·Tqï C≤„qeTT
m+‘√ >=|üŒ<äì Á|üX¯+dæ+#·T#·THêïs¡T. ÁãVü≤àeTT>±πs dü«j·TeTT>± ‘·q
>∑Ts¡Te⁄>± #Ó|üø=qï e´øÏÔ m+‘·{Ï yê&ÉsTTe⁄+{≤&√ eTqeTT ≈£L&Ü
Ä˝À∫+#· e\dæj·TTqï~. nsTTHê Á|üuÀ<Ûëq+<äjÓ÷^X¯«s¡T\ yês¡T
ˇø£ÿ <Ó’e C≤„qeTT˝À ‘·|üŒ $T>∑‘ê nìï{Ï˝À kÕ<Ûës¡D e´øÏÔ>±H˚
ø£ì|ækÕÔ&ÉT. m<äTs¡T>± #·÷ùdÔ Ç‘·ìøÏ C≤„qeTT ‘Ó*j·TTHê! nqï≥T¢
ø£ì|æ+∫Hê, ne⁄qT Äj·Tq me]ø° ‘Ó*j·Tì >=|üŒyê&˚ nqï≥T¢ Äj·Tq
Áyêdæq Á>∑+<∏eä TT˝Ò >=|üŒ X¯≈î£ \Ô T>± ìs¡÷|æ+#·Tø=HêïsTT. ˇø£ Á>∑+<∏eä TT
<ä>sZ∑ ≈¡ î£ edü÷HÔ ˚ ø=+<ä]˝À e÷s¡TŒ ø£ì|æ+#·&eÉ T÷, ø=+<äsT¡ Á>∑+<∏eä TTqT
#·~$q yÓ+≥H˚ n+‘·es¡≈£î qj·TeTT>±ì s√>∑eTT\T b˛e&ÉeTT »s¡T>∑T
#·Tqï~.
ô|ø’ Ï ø£ì|æ+#·ì X¯øÔÏ jÓ÷^X¯«s¡T\˝À ìøÏ|å yÔü TÓ j
Æ T· T+&ÉT≥ ãj·T{ÏøÏ
ø£ì|æ+#·ø£b˛sTTHê Äj·Tq #Ó+‘·≈£î b˛sTTqyê]øÏ <˚Vü≤eTT˝À qj·TeTT
78 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
ø±ì, eT+<äT\T˝Òì msTT&é‡, ø±´q‡sY, &Ó+^»«s¡eTT\T düVæ≤‘·eTT
XÊ+‹+∫ b˛e&ÉeTT »s¡T>∑T#·T+&ÉT≥ e\q jÓ÷^X¯«s¡T\T m+‘·{Ïyês√
me]ø£sTTHê düT\uÛÑeTT>± ns¡úeTsTTb˛>∑\<äT.
Ms¡ÁãVü≤àeTT>±s¡T ‘·q ø±\C≤„qeTT˝À ªªÄq+<ä jÓ÷–ì
<ä÷wæ+∫q yês¡T #ê˝≤ Çã“+<äT\ bÕ\e⁄‘ês¡ìμμ Áyêj·T&ÉeTT »]–q~.
n˝≤π> Äj·TqqT >±˙, Äj·Tq Á>∑+<∏äeTT\qT>±˙ <ä÷wæ+∫qyês¡T
Ç+‘·es¡≈î£ mes¡÷ düTs¡ø‘åÏ e· TT>±˝ÒsT¡ . ‘Ó*j·Tì s√>∑eTT\‘√, ns¡eú TTø±ì
u≤<Ûä\‘√ ø=+<äs¡T+&É>±, ø=+<äs¡T ∫Á‘·Væ≤+dü\bÕ˝…’ #·ìb˛e&ÉeTT
»]–q~. n˝≤ m+<äT≈£î »s¡T>∑T#·Tqï<√ ‘Ó*j·Tìyês¡T, bÕ|üeTTqT
eT÷≥>∑≥Tºø=qT≥≈£î jÓ÷^X¯«s¡T\ yê] C≤„qeTTq≈£î nø£ÿ&Éøÿ£ &É Ä≥+ø£eTT
\qT ø£\T>∑CÒj·TT#·THêïs¡T. Væ≤+<ä÷eT‘·eTT˝À Ä~X¯+ø£sê#ês¡T´\T
n<Ó’«‘· dæ<ë∆+‘·eTTqT Á|ü‹bÕ~+#ê&ÉT. ‘·sê«‘· ø=+‘·ø±\eTTq≈£î
$•cÕº<Ó’«‘· dæ<ë∆+‘·eTTqT sêe÷qTC≤#ês¡T´\T Á|ü‹bÕ~+#ê&ÉT.
eT]ø=+‘· ø±\eTTq≈£î <Ó«’ ‘· dæ<ë∆+‘·eTTqT eT<Ûë«#ês¡T´\T Á|üø{£ +Ï #ê&ÉT.
Ms¡T eTT>∑TZs¡÷ nÁ>∑≈£î\eTT yês¡T ø±e&ÉeTT $X‚wüeTT. >∑‘· eTTô|ò’ŒÄs¡T
dü+e‘·‡s¡eTT\ qT+&ç Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTTqT Ä#ês¡´ Á|üuÀ<Ûëq+<ä
jÓ÷^X¯«s¡T\ yês¡T Á|üø£{Ï+∫, Ä dæ<ë∆+‘·eTTH˚ Á|ü#ês¡eTT #˚j·TT#·÷
Å‘‘’Ó · dæ<ë∆+‘·eTT Á|üø±s¡eTT uÛ>Ñ e∑ BZ‘q· T $e]+∫ Áyêj·T&ÉeTT »]–q~.
Væ≤+<ä÷eT‘·eTT˝Àì dæ<ë∆+‘·eTT\ $es¡eTT ‘Ó*j·Tì Á|ü»\≈£î,
nÁ>∑≈£î\eTTyês¡T Å‘Ó’‘·eTT n+fÒ Å¬ø’düÔe⁄\≈£î dü+ã+~Û+∫q<ä˙, Å‘Ó’‘·
dæ<ë∆+‘· uÛÑ>∑eBZ‘·j·Tì ô|’øÏ #Ó|ü#·÷ ˝À˝À|ü\ Ŭø’düÔe eT‘·eTTqT
uÀ~Û+#·T#·THêïs¡ì jÓ÷^X¯«s¡T\≈£î, jÓ÷^X¯«s¡T\ C≤„qeTTq≈£î
e´‹πsKeTT>± #Ó|üŒ&ÉeTT »]–q~. Væ≤+<äT‘·«eTTqT ˇø£ yÓ’|ü⁄ düs¡«
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 77
ÁyêdæjT· T+#ê&ÉT. ø±\C≤„qeTT˝À ªÁ|üuÀ<ÛëÁX¯eTeTTμ jÓTTø£ÿ ù|s¡T+&É&eÉ TT
á eT<Ûä´q ◊<äT dü+e‘·‡s¡eTT\ ÁøÏ‘·eTT e÷≈£î ‘Ó*dæq~. ‘·sê«‘·
ÁãVü≤àeTT >±s¡T Áyêdæq ø±\C≤„qeTT˝À Á|üuÀ<ÛëÁX¯eTeTTq≈£î, Á|üuÀ<Ûëq+<ä
jÓ÷^X¯«s¡T\≈£î dü+ã+~Û+∫q #ê˝≤ $wüjT· eTT\T Áyêdæq≥T¢ ‘Ó*dæq~.
m+‘√ >=|üŒ C≤„ì, ø±\C≤„ì nsTTq b˛‘·T\÷] Ms¡ÁãVü≤àeTT>±s¡T Á|üuÀ<Ûë
ÁX¯e÷~Û|ü‹jÓÆTq Á|üuÀ<Ûëq+<äjÓ÷^X¯«s¡T\ yê]ì >=|üŒ>± #Ó|ü#·÷
ªªÁ|üuÀ<ÛëÁX¯eTeTT yês¡T X¯j·THê~Û|ü‹ >∑TDeTT\T ø£*Zj·TTHêïs¡T.
X¯j·THê~Û|ü‹j˚T Äq+<ä>∑Ts¡Te⁄. Äq+<ä >∑Ts¡Ty˚ Hê≈£î >∑Ts¡Te⁄, MT≈£î
>∑Ts¡Te⁄μμ nì Áyêj·T&ÉeTT »]–q~. Á|üuÀ<Ûëq+<äjÓ÷^X¯«s¡T\
C≤„qy˚T$T{À, m+‘· X¯øÏÔe+‘·yÓTÆq<√ C≤„q õC≤„düT\≈£î ≈£L&Ü ‘Ó*j·TT
#·Tqï~. m+<äs√ C≤„qT\sTTq yês¡T jÓ÷^X¯«s¡T\T #Ó|ü#·Tqï C≤„qeTT
m+‘√ >=|üŒ<äì Á|üX¯+dæ+#·T#·THêïs¡T. ÁãVü≤àeTT>±πs dü«j·TeTT>± ‘·q
>∑Ts¡Te⁄>± #Ó|üø=qï e´øÏÔ m+‘·{Ï yê&ÉsTTe⁄+{≤&√ eTqeTT ≈£L&Ü
Ä˝À∫+#· e\dæj·TTqï~. nsTTHê Á|üuÀ<Ûëq+<äjÓ÷^X¯«s¡T\ yês¡T
ˇø£ÿ <Ó’e C≤„qeTT˝À ‘·|üŒ $T>∑‘ê nìï{Ï˝À kÕ<Ûës¡D e´øÏÔ>±H˚
ø£ì|ækÕÔ&ÉT. m<äTs¡T>± #·÷ùdÔ Ç‘·ìøÏ C≤„qeTT ‘Ó*j·TTHê! nqï≥T¢
ø£ì|æ+∫Hê, ne⁄qT Äj·Tq me]ø° ‘Ó*j·Tì >=|üŒyê&˚ nqï≥T¢ Äj·Tq
Áyêdæq Á>∑+<∏eä TT˝Ò >=|üŒ X¯≈î£ \Ô T>± ìs¡÷|æ+#·Tø=HêïsTT. ˇø£ Á>∑+<∏eä TT
<ä>sZ∑ ≈¡ î£ edü÷HÔ ˚ ø=+<ä]˝À e÷s¡TŒ ø£ì|æ+#·&eÉ T÷, ø=+<äsT¡ Á>∑+<∏eä TTqT
#·~$q yÓ+≥H˚ n+‘·es¡≈£î qj·TeTT>±ì s√>∑eTT\T b˛e&ÉeTT »s¡T>∑T
#·Tqï~.
ô|ø’ Ï ø£ì|æ+#·ì X¯øÔÏ jÓ÷^X¯«s¡T\˝À ìøÏ|å yÔü TÓ j
Æ T· T+&ÉT≥ ãj·T{ÏøÏ
ø£ì|æ+#·ø£b˛sTTHê Äj·Tq #Ó+‘·≈£î b˛sTTqyê]øÏ <˚Vü≤eTT˝À qj·TeTT
78 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
ø±ì, eT+<äT\T˝Òì msTT&é‡, ø±´q‡sY, &Ó+^»«s¡eTT\T düVæ≤‘·eTT
XÊ+‹+∫ b˛e&ÉeTT »s¡T>∑T#·T+&ÉT≥ e\q jÓ÷^X¯«s¡T\T m+‘·{Ïyês√
me]ø£sTTHê düT\uÛÑeTT>± ns¡úeTsTTb˛>∑\<äT.
Ms¡ÁãVü≤àeTT>±s¡T ‘·q ø±\C≤„qeTT˝À ªªÄq+<ä jÓ÷–ì
<ä÷wæ+∫q yês¡T #ê˝≤ Çã“+<äT\ bÕ\e⁄‘ês¡ìμμ Áyêj·T&ÉeTT »]–q~.
n˝≤π> Äj·TqqT >±˙, Äj·Tq Á>∑+<∏äeTT\qT>±˙ <ä÷wæ+∫qyês¡T
Ç+‘·es¡≈î£ mes¡÷ düTs¡ø‘åÏ e· TT>±˝ÒsT¡ . ‘Ó*j·Tì s√>∑eTT\‘√, ns¡eú TTø±ì
u≤<Ûä\‘√ ø=+<äs¡T+&É>±, ø=+<äs¡T ∫Á‘·Væ≤+dü\bÕ˝…’ #·ìb˛e&ÉeTT
»]–q~. n˝≤ m+<äT≈£î »s¡T>∑T#·Tqï<√ ‘Ó*j·Tìyês¡T, bÕ|üeTTqT
eT÷≥>∑≥Tºø=qT≥≈£î jÓ÷^X¯«s¡T\ yê] C≤„qeTTq≈£î nø£ÿ&Éøÿ£ &É Ä≥+ø£eTT
\qT ø£\T>∑CÒj·TT#·THêïs¡T. Væ≤+<ä÷eT‘·eTT˝À Ä~X¯+ø£sê#ês¡T´\T
n<Ó’«‘· dæ<ë∆+‘·eTTqT Á|ü‹bÕ~+#ê&ÉT. ‘·sê«‘· ø=+‘·ø±\eTTq≈£î
$•cÕº<Ó’«‘· dæ<ë∆+‘·eTTqT sêe÷qTC≤#ês¡T´\T Á|ü‹bÕ~+#ê&ÉT.
eT]ø=+‘· ø±\eTTq≈£î <Ó«’ ‘· dæ<ë∆+‘·eTTqT eT<Ûë«#ês¡T´\T Á|üø{£ +Ï #ê&ÉT.
Ms¡T eTT>∑TZs¡÷ nÁ>∑≈£î\eTT yês¡T ø±e&ÉeTT $X‚wüeTT. >∑‘· eTTô|ò’ŒÄs¡T
dü+e‘·‡s¡eTT\ qT+&ç Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTTqT Ä#ês¡´ Á|üuÀ<Ûëq+<ä
jÓ÷^X¯«s¡T\ yês¡T Á|üø£{Ï+∫, Ä dæ<ë∆+‘·eTTH˚ Á|ü#ês¡eTT #˚j·TT#·÷
Å‘‘’Ó · dæ<ë∆+‘·eTT Á|üø±s¡eTT uÛ>Ñ e∑ BZ‘q· T $e]+∫ Áyêj·T&ÉeTT »]–q~.
Væ≤+<ä÷eT‘·eTT˝Àì dæ<ë∆+‘·eTT\ $es¡eTT ‘Ó*j·Tì Á|ü»\≈£î,
nÁ>∑≈£î\eTTyês¡T Å‘Ó’‘·eTT n+fÒ Å¬ø’düÔe⁄\≈£î dü+ã+~Û+∫q<ä˙, Å‘Ó’‘·
dæ<ë∆+‘· uÛÑ>∑eBZ‘·j·Tì ô|’øÏ #Ó|ü#·÷ ˝À˝À|ü\ Ŭø’düÔe eT‘·eTTqT
uÀ~Û+#·T#·THêïs¡ì jÓ÷^X¯«s¡T\≈£î, jÓ÷^X¯«s¡T\ C≤„qeTTq≈£î
e´‹πsKeTT>± #Ó|üŒ&ÉeTT »]–q~. Væ≤+<äT‘·«eTTqT ˇø£ yÓ’|ü⁄ düs¡«
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 79
HêX¯qeTT #˚jT· T#·Tqï nÁ>∑≈î£ \eTT\yês¡T Væ≤+<ä÷eT‘·eTTqT ø±bÕ&ÉTyê]
e˝… q{Ï+#·T#·÷ jÓ÷^X¯«s¡T\ C≤„qeTTq≈£î ø=ìï#√≥¢ Ä≥+ø£eTT
ø£*Z+#·&ÉeTT »]–q~. eT÷&ÉT#√≥¢ nq´eT‘·Á|ü#ês¡eTì uÛÑ>∑eBZ‘·qT
Á|ü#ês¡eTT #˚j·TT jÓ÷^X¯«s¡T\ •wüß´\ MT<ä πødüT\T ô|≥º&É&ÉeTT ≈£L&Ü
»]–q~. ø=ìï#√≥¢ Á|ü‘·´ø£å <ë&ÉT\≈£î ~>∑&ÉeTT »]–q~. nsTTHê
Á|üuÀ<Ûëq+<ä •wüß´\T nìï{Ïø° zs¡TŒ eVæ≤+∫, C≤„qÁ|ü#ês¡eTT #˚j·TT
#·THêïs¡T. á eT<Ûä´ø±\eTT˝À q˝§Z+&É õ˝≤¢ uÛÑTeq–]˝À <˚y˚+Á<ä nqT
e÷ dü+|òüT düuÛÑT´ìMT<ä nq´eT‘· Á|ü#ês¡eTT #˚j·TT#·THêï&Éì Äs√|æ+∫
πødüT ô|≥º&ÉeTT »]–q~. n+‘˚ø±≈£î+&Ü e÷ Á|ü#ês¡ yêVü≤qeTT
uÛÑTeq–]˝ÀìøÏ b˛sTTq|ü&ÉT e÷ }]˝À Á|ü#ês¡eTT #˚j·Te<ä›ì
n&ÉT|¶ &ü ç |ü+|æ+#·&eÉ TT »]–q~. ø£Ø+q>∑s˝Y À >√&ÉMT<ä ªªÅ‘‘’Ó · dæ<ë∆+‘·
uÛÑ>∑eBZ‘·qT #·<äe+&çμμ nì ÁyêùdÔ, nÁ>∑≈£î\eTT yês¡Te∫à Ç~ Ŭø’düÔe
eT‘·Á|ü#ês¡eTT <ëìì ‘·T&ç|æy˚j·TeTì #Ó|üŒ&ÉeTT »]–q~. ¬s+&ÉT
s√E\ ÁøÏ+<ä≥ Äs¡¢>∑&ɶ˝À Á|ü#ês¡ yêVü≤qeTT+&É>± nø£ÿ&çøÏ ˇø£ nÁ>∑
≈£î\düT&ú TÉ e∫à Ç~ Åø¬ d’ eÔü Á|ü#ês¡eTT, á Á|ü#ês¡eTTqT ì*|æyj ˚ T· +&Éì
|òTü s¡¸D|ü&>É ±, Ä düeTj·÷ìøÏ e÷ Á>∑+<∏eä TT\T #·~$q yês¡T nø£ÿ&ÉT+&ÉT≥
e\q yêπs nÁ>∑≈î£ \eTTyê]øÏ ãT~∆ #Ó|Œæ |ü+|ü&eÉ TT »]–q~. nø£ÿ&ÉTqï
Á|ü»\T nìq e÷≥\T ªªÇ~ m+‘√ >=|üŒ C≤„qeTT. Ç+‘·ø±˝≤ìøÏ
>=|üŒ C≤„qeTT <=]øÏ+<äì y˚TeTT dü+‘√wü|ü&ÉT#·T+fÒ, düe÷C≤ìï
düs¡«HêX¯qeTT #˚dæq MTs¡T Bìì C≤„qeTT ø±<ä+{≤sê? ÇfÒ¢ e÷{≤¢&ç‘˚
}]˝À ˝Ò≈î£ +&Ü $TeTTà\qT y˚Ty˚T |ü+|ü⁄‘êeTTμμ nì nq&ÉeTT »]–q~.
á $<Ûeä TT>± Á|ü»˝Ò ‹s¡>ã∑ &ç ãT~∆ #Ó|ü düeTj·TeTT nìï#√{≤¢ edüT+Ô ~.
80 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
>ö‘·eTãT<äT&∆ TÉ C≤„qeTT #Ó|Œæ ‘˚ n‘·qT nÁ>∑≈î£ \eTT yê&ÉT ø±<äì,
Äj·Tq~ y˚s¡T eT‘·eTì Á|ü#ês¡eTT #˚XÊs¡T. Ä ~qeTT >ö‘·eTT&ÉT
Væ≤+<äTy˚ ø£<ë! ‘·eT Ä~Û|‘ü ´· eTT ø=s¡≈î£ Væ≤+<ä÷eT‘·eTTqT+&ç ãT<äTì∆ ï
N*à n‘·ì~ uÖ<ä∆eT‘·eTì #Ó|æŒ Væ≤+<ä÷eT‘·eTTqT+&ç y˚s¡T #˚XÊs¡T.
á ~qeTT uÖ<ä∆eT‘·eTT $<˚XÊ\˝À yê´|æ+∫j·TTHêï dü«<˚X¯eTT˝À
˝Ò≈î£ +&Ü #˚dqæ ~ nÁ>∑≈î£ \eTT yês¡T ø±<ë! á ~qeTT ãT<äT&∆ TÉ e÷yê&˚
uÖ<ä∆eTT Væ≤+<ä÷eT‘·y˚T nì #Ó|üø√˝Òì |ü]dæú‹ eTq≈£î @s¡Œ&çq~.
n˝≤π> Á|üuÀ<Ûëq+<ä jÓ÷^X¯«s¡T\T #Ó|ü Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTTqT Væ≤+<ä÷
eT‘·eTT˝Àì uÛ≤>∑eTT ø±<äq&ÉeT÷, Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· uÛÑ>∑eBZ‘·qT uÛÑ>∑eBZ‘˚
ø±<äq&ÉeTTqT ˇø£y|’Ó ⁄ü Á|ü»\T >∑eTìdüTHÔ êïs¡T. Á|üuÀ<Ûëq+<ä jÓ÷^X¯«s¡T\T
>∑‘· 40 dü+e‘·‡s¡eTT\T>± uÀ~Û+#·T#·Tqï uÀ<Ûä Væ≤+<äT‘·«eTT˝ÀH˚
m+‘√ >=|üŒ<äì nìï eT‘·eTT\yês¡T ˇ|üø=qT#·T+&É>±, ‘·>∑TZ≈£î\eTT
yês¡ì nÁ>∑≈î£ \eTT#˚ nqã&çqyês¡+<äs÷¡ Væ≤+<ä÷ (Ç+<ä÷) C≤„qeTTqT
‘Ó\TdüTø=ì #Ó’‘·q´e+‘·T˝…’ nÁ>∑≈£î\eTT yê]øÏ ‹s¡>∑ã&ç C≤„qeTT #Ó|ü
dæú‹øÏ m~>±s¡T. ‘·>∑TZ≈£î\eTT yê]MT<ä Ä<Ûës¡|ü&ç Áã‘·T≈£î#·Tqï
nÁ>∑≈£î\eTTyê]ì ‘·>∑TZ≈£î\eTT yês¡+<äs¡÷ ˇø£ÿe÷s¡T yÓ*y˚ùdÔ, MT‘√
e÷≈£î dü+ã+<ÛäeTT e<äT› n+fÒ @eTe⁄‘·T+<√ #Ó|üŒqedüs¡eTT ˝Ò<äT.
n≥Te+{Ï dæ‹ú sê≈£î+&ÉT≥≈£î e÷ C≤„qeTTq≈£î n&ÉTs¶ êe<äì› nÁ>∑≈î£ \eTT
yê]øÏ eTØeTØ #Ó|ü#·THêïeTT.
Ç≥T¢
Á|üuÀ<Ûä ùdyêdü$T‹
 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ 79
HêX¯qeTT #˚jT· T#·Tqï nÁ>∑≈î£ \eTT\yês¡T Væ≤+<ä÷eT‘·eTTqT ø±bÕ&ÉTyê]
e˝… q{Ï+#·T#·÷ jÓ÷^X¯«s¡T\ C≤„qeTTq≈£î ø=ìï#√≥¢ Ä≥+ø£eTT
ø£*Z+#·&ÉeTT »]–q~. eT÷&ÉT#√≥¢ nq´eT‘·Á|ü#ês¡eTì uÛÑ>∑eBZ‘·qT
Á|ü#ês¡eTT #˚j·TT jÓ÷^X¯«s¡T\ •wüß´\ MT<ä πødüT\T ô|≥º&É&ÉeTT ≈£L&Ü
»]–q~. ø=ìï#√≥¢ Á|ü‘·´ø£å <ë&ÉT\≈£î ~>∑&ÉeTT »]–q~. nsTTHê
Á|üuÀ<Ûëq+<ä •wüß´\T nìï{Ïø° zs¡TŒ eVæ≤+∫, C≤„qÁ|ü#ês¡eTT #˚j·TT
#·THêïs¡T. á eT<Ûä´ø±\eTT˝À q˝§Z+&É õ˝≤¢ uÛÑTeq–]˝À <˚y˚+Á<ä nqT
e÷ dü+|òüT düuÛÑT´ìMT<ä nq´eT‘· Á|ü#ês¡eTT #˚j·TT#·THêï&Éì Äs√|æ+∫
πødüT ô|≥º&ÉeTT »]–q~. n+‘˚ø±≈£î+&Ü e÷ Á|ü#ês¡ yêVü≤qeTT
uÛÑTeq–]˝ÀìøÏ b˛sTTq|ü&ÉT e÷ }]˝À Á|ü#ês¡eTT #˚j·Te<ä›ì
n&ÉT|¶ &ü ç |ü+|æ+#·&eÉ TT »]–q~. ø£Ø+q>∑s˝Y À >√&ÉMT<ä ªªÅ‘‘’Ó · dæ<ë∆+‘·
uÛÑ>∑eBZ‘·qT #·<äe+&çμμ nì ÁyêùdÔ, nÁ>∑≈£î\eTT yês¡Te∫à Ç~ Ŭø’düÔe
eT‘·Á|ü#ês¡eTT <ëìì ‘·T&ç|æy˚j·TeTì #Ó|üŒ&ÉeTT »]–q~. ¬s+&ÉT
s√E\ ÁøÏ+<ä≥ Äs¡¢>∑&ɶ˝À Á|ü#ês¡ yêVü≤qeTT+&É>± nø£ÿ&çøÏ ˇø£ nÁ>∑
≈£î\düT&ú TÉ e∫à Ç~ Åø¬ d’ eÔü Á|ü#ês¡eTT, á Á|ü#ês¡eTTqT ì*|æyj ˚ T· +&Éì
|òTü s¡¸D|ü&>É ±, Ä düeTj·÷ìøÏ e÷ Á>∑+<∏eä TT\T #·~$q yês¡T nø£ÿ&ÉT+&ÉT≥
e\q yêπs nÁ>∑≈î£ \eTTyê]øÏ ãT~∆ #Ó|Œæ |ü+|ü&eÉ TT »]–q~. nø£ÿ&ÉTqï
Á|ü»\T nìq e÷≥\T ªªÇ~ m+‘√ >=|üŒ C≤„qeTT. Ç+‘·ø±˝≤ìøÏ
>=|üŒ C≤„qeTT <=]øÏ+<äì y˚TeTT dü+‘√wü|ü&ÉT#·T+fÒ, düe÷C≤ìï
düs¡«HêX¯qeTT #˚dæq MTs¡T Bìì C≤„qeTT ø±<ä+{≤sê? ÇfÒ¢ e÷{≤¢&ç‘˚
}]˝À ˝Ò≈î£ +&Ü $TeTTà\qT y˚Ty˚T |ü+|ü⁄‘êeTTμμ nì nq&ÉeTT »]–q~.
á $<Ûeä TT>± Á|ü»˝Ò ‹s¡>ã∑ &ç ãT~∆ #Ó|ü düeTj·TeTT nìï#√{≤¢ edüT+Ô ~.
80 <ë´qeTT ` ÁbÕs¡úq ` qe÷CŸ
>ö‘·eTãT<äT&∆ TÉ C≤„qeTT #Ó|Œæ ‘˚ n‘·qT nÁ>∑≈î£ \eTT yê&ÉT ø±<äì,
Äj·Tq~ y˚s¡T eT‘·eTì Á|ü#ês¡eTT #˚XÊs¡T. Ä ~qeTT >ö‘·eTT&ÉT
Væ≤+<äTy˚ ø£<ë! ‘·eT Ä~Û|‘ü ´· eTT ø=s¡≈î£ Væ≤+<ä÷eT‘·eTTqT+&ç ãT<äTì∆ ï
N*à n‘·ì~ uÖ<ä∆eT‘·eTì #Ó|æŒ Væ≤+<ä÷eT‘·eTTqT+&ç y˚s¡T #˚XÊs¡T.
á ~qeTT uÖ<ä∆eT‘·eTT $<˚XÊ\˝À yê´|æ+∫j·TTHêï dü«<˚X¯eTT˝À
˝Ò≈î£ +&Ü #˚dqæ ~ nÁ>∑≈î£ \eTT yês¡T ø±<ë! á ~qeTT ãT<äT&∆ TÉ e÷yê&˚
uÖ<ä∆eTT Væ≤+<ä÷eT‘·y˚T nì #Ó|üø√˝Òì |ü]dæú‹ eTq≈£î @s¡Œ&çq~.
n˝≤π> Á|üuÀ<Ûëq+<ä jÓ÷^X¯«s¡T\T #Ó|ü Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTTqT Væ≤+<ä÷
eT‘·eTT˝Àì uÛ≤>∑eTT ø±<äq&ÉeT÷, Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· uÛÑ>∑eBZ‘·qT uÛÑ>∑eBZ‘˚
ø±<äq&ÉeTTqT ˇø£y|’Ó ⁄ü Á|ü»\T >∑eTìdüTHÔ êïs¡T. Á|üuÀ<Ûëq+<ä jÓ÷^X¯«s¡T\T
>∑‘· 40 dü+e‘·‡s¡eTT\T>± uÀ~Û+#·T#·Tqï uÀ<Ûä Væ≤+<äT‘·«eTT˝ÀH˚
m+‘√ >=|üŒ<äì nìï eT‘·eTT\yês¡T ˇ|üø=qT#·T+&É>±, ‘·>∑TZ≈£î\eTT
yês¡ì nÁ>∑≈î£ \eTT#˚ nqã&çqyês¡+<äs÷¡ Væ≤+<ä÷ (Ç+<ä÷) C≤„qeTTqT
‘Ó\TdüTø=ì #Ó’‘·q´e+‘·T˝…’ nÁ>∑≈£î\eTT yê]øÏ ‹s¡>∑ã&ç C≤„qeTT #Ó|ü
dæú‹øÏ m~>±s¡T. ‘·>∑TZ≈£î\eTT yê]MT<ä Ä<Ûës¡|ü&ç Áã‘·T≈£î#·Tqï
nÁ>∑≈£î\eTTyê]ì ‘·>∑TZ≈£î\eTT yês¡+<äs¡÷ ˇø£ÿe÷s¡T yÓ*y˚ùdÔ, MT‘√
e÷≈£î dü+ã+<ÛäeTT e<äT› n+fÒ @eTe⁄‘·T+<√ #Ó|üŒqedüs¡eTT ˝Ò<äT.
n≥Te+{Ï dæ‹ú sê≈£î+&ÉT≥≈£î e÷ C≤„qeTTq≈£î n&ÉTs¶ êe<äì› nÁ>∑≈î£ \eTT
yê]øÏ eTØeTØ #Ó|ü#·THêïeTT.
Ç≥T¢
Á|üuÀ<Ûä ùdyêdü$T‹