Chuong 8 Cac Phuong Phap Gia Cong Cat Got

BµI GI¶NG CN CHÕ T¹O M¸Y CH¦¥NG 8 ÇC PP GIA C¤NG C¾T GäT
II. Bµo vµ xäc

Bµo vµ xäc ®-îc sö dông réng r·i trong s¶n xuÊt ®¬n chiÕc, lo¹t nhá vµ hµng
lo¹t. Trong qu¸ tr×nh gia c«ng Ýt ph¶i dïng ®å g¸ vµ çc dao cô phøc t¹p.
N¨ng suÊt cña bµo vµ xäc thÊp do:
 Cã hµnh tr×nh ch¹y kh«ng.
 §Çu dao cã chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn khø håi do ®ã kh«ng thÓ lµm viÖc víi
vËn tèc c¾t lín. §Ó tr¸nh lùc qu¸n tÝnh lín sinh ra khi ®¶o chiÒu chuyÓn ®éng
th«ng th-êng vËn tèc c¾t khi bµo v = 1222 m/ph, vËn tèc c¾t khi xäc v =
12m/ph.
 Khi bµo hoÆc xäc kh«ng cã kh¶ n¨ng gia c«ng b»ng nhiÒu dao cïng mét
lóc (trõ m¸y bµo gi-êng ).
1. Kh¶ n¨ng c«ng nghÖ cña bµo vµ xäc.

Bµo vµ xäc cã tÝnh lµ ph-¬ng ph¸p gia c«ng cã tÝnh v¹n n¨ng cao chóng cã
chuyÓn ®éng ®¬n gi¶n
+ ChuyÓn ®éng chÝnh (®i l¹i th¼ng) cña ®Çu mang dao.
 NÕu ®i l¹i theo ph-¬ng ngang th× gäi lµ bµo
 NÕu ®i l¹i theo ph-¬ng däc th× gäi lµ xäc.
+ ChuyÓn ®éng phô: lµ chuyÓn ®éng ch¹y dao ngang ®Ó c¾t hÕt bÒ réng cña
vËt (bµo) còng cã khi chuyÓn ®éng phô lµ chuyÓn ®éng ch¹y dao vßng (xäc).
B»ng ph-¬ng ph¸p bµo cã thÓ gia c«ng ®-îc çc bÒ mÆt sau:
§é chÝnh x¸c ®¹t ®-îc khi gia c«ng b»ng ph-¬ng ph¸p bµo vµ xäc.
Çc d¹ng bµo Bµo th« Bµo tinh Bµo tinh máng
§é chÝnh x¸c C13C12 C8C7 C7C6
NguyÔn Xu©n Quúnh 1 BM. CNCTM

§é Rz 80
nh¸m Ra 2,5 1,260,63
2. Çc biÖn ph¸p c«ng nghÖ khi bµo vµ xäc.

- BiÖn ph¸p c«ng nghÖ khi bµo vµ xäc tuú thuéc vµo d¹ng s¶n xuÊt:
+ Trong s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th× çc chi tiÕt gia c«ng b»ng bµo hay xäc th-êng
®-îc g¸ ®Æt theo dÊu ®· v¹ch s½n trªn ph«i hoÆc rµ g¸ vµ c¾t thö dÇn. Ph-¬ng
ph¸p nay tèn kÐm thêi gian vµ cho ®é chÝnh x¸c kÐm.
+ Trong s¶n xuÊt hµng lo¹t cã thÓ sö dông çc ®å g¸ ®Ó g¸ ®Æt chi tiÕt vµ khi
®ã bÒ mÆt gia c«ng sÏ cã vÞ trÝ x¸c ®Þnh so víi dao c¾t do ®ã chØ cÇn c¾t mét lÇn
lµ xong, v× vËy ®é chÝnh x¸c, n¨ng suÊt gia c«ng ®-îc n©ng lªn. Tuy nhiªn ®èi
víi nh÷ng chi tiÕt lín phøc t¹p cã thÓ dïng ph-¬ng ph¸p c¾t nhiÒu dao cïng mét
lóc trªn m¸y bµo gi-êng.
Trªn m¸ybµo gi-êng cã nhiÒu ô g¸ dao theo nhiÒu ph-¬ng vµ cã thÓ g¸ ®-îc
nhiÒu dao. Khi gia c«ng ®Æt chi tiÕt lªn bµn m¸y, bµn m¸y mang chi tiÕt chuyÓn
®éng S ®Ó t¹o nªn lùc c¾t.
- §Ó t¨ng n¨ng suÊt khi bµo ng-êi ta dïng çc biÖn ph¸p sau:
1> Çc chi tiÕt cã bÒ mÆt gia c«ng hÑp nªn g¸ thµnh hµng däc theo ph-¬ng
chuyÓn ®éng c¾t.

2> Dïng nhiÒu ®Çu dao cïng c¾t ë nhiÒu phÝa kh¸c nhau: vÝ dô trªn m¸y bµo
gi-êng.
3> Dïng nhiÒu dao trªn mét ®Çu dao, ph-¬ng ph¸p nµy dïng chñ yÕu trªn
m¸y bµo gi-êng vµ cã 2 çch g¸.
+ G¸ dao theo çch ph©n chia chiÒu s©u c¾t lµm nhiÒu líp sÏ tr¸nh ¶nh
h-ëng cña hiÖn t-îng mßn dao kh«ng ®ång ®Òu tíi chÊt l-îng bÒ mÆt gia c«ng.
3
2
1
S
+ G¸ dao theo çch ®Æt çc dao nèi tiÕp liªn tôc theo ph-¬ng tiÕn dao cho
s
phÐp gia c«ng víi b-íc tiÕn dao S lín. Khi ®ã b-íc tiÕn cho 1 dao lµ víi n lµ
n
sè l-îng dao vµ hiÖn t-îng mßn kh«ng ®Òu cña çc dao sÏ ¶nh h-ëng tíi chÊt
l-îng bÒ mÆt gia c«ng.
3
2
1
S
4> Dïng ®å g¸ ®Ó g¸ ®Æt chi tiÕt sao cho chi tiÕt gia c«ng cã vÞ trÝ x¸c ®Þnh so
víi dao c¾t do vËy n©ng cao n¨ng suÊt vµ ®é chÝnh x¸c gia c«ng.
- Çc biÖn ph¸p n©ng cao ®é chÝnh x¸c khi bµo.
§Ó n©ng cao ®é chÝnh x¸c gia c«ng khi bµo ng-êi ta dïng çc biÖn ph¸p c«ng
nghÖ sau ®©y:

+ Khi gia c«ng çc chi tiÕt lín nªn t¸ch thµnh 2 nguyªn c«ng gia c«ng th« vµ
gia c«ng tinh riªng biÖt ®Ó gi¶m ¶nh h-ëng cña hiÖn t-îng ph©n bè l¹i øng
suÊt d- sau khi gia c«ng g©y ra biÕn d¹ng chi tiÕt sau khi gia c«ng.
+ Dïng ph-¬ng ph¸p bµo tinh máng b»ng do réng b¶n chÕ t¹o tõ hîp kim
cøng: dao bµo cã bÒ réng tõ 40 mm  120 mm, c¾t víi chiÒu s©u c¾t t nhá (t1 =
0,1  0,2 mm, t2 =0,05  0,1mm) b»ng 1 hoÆc 2 lÇn ch¹y dao, b-íc tiÕn c¾t lín
(S = 0,5 bÒ réng dao), vc = 15  200m/ph).
Bµo tinh máng b»ng dao réng b¶n cã ç yªu cÇu sau:
+ M¸y ph¶i ®¶m b¶o chÝnh x¸c.
+ Dao ph¶i ®ñ cøng v÷ng, phÇn c«ng x«n cña dao ng¾n, l-ìi dao ph¶i th¼ng
vµ ®-îc ®¸nh bãng ®¹t Ra = 0,16 m, g¸ ®Æt dao ph¶i kiÓm tra b»ng khe s¸ng.
+ Çc mÆt tú cña chi tiÕt ph¶i th¼ng vµ cã Ra < 5 m.
III. Phay.
Phay lµ ph-¬ng ph¸p gia c«ng rÊt phæ biÕn cã kh¶ n¨ng c«ng nghÖ réng r·i,
nã cã thÓ gia c«ng ®-îc mÆt ph¼ng, mÆt ®Þnh h×nh vµ nhiÒu mÆt kh¸c nh- ®èi víi
ph-¬ng ph¸p bµo. Trong s¶n xuÊt hµng lo¹t lín vµ khèi th× phay hÇu nh- thay
cho bµo vµ mét phÇn cho xäc.
Trong s¶n xuÊt ®¬n chiÕc vµ lo¹i nhá th× phay còng ®-îc sö dông réng r·i.
Do dao phay cã nhiÒu l-ìi c¾t cïng mét lóc vµ tèc ®é c¾t cña phay lín h¬n so
víi bµo vµ xäc.
Çc chuyÓn ®éng cña phay:
+ ChuyÓn ®éng chÝnh : quay trßn dao.
+ ChuyÓn ®éng phô: ch¹y dao ®Ó c¾t hÕt chiÒu dµi, réng cña vËt gia c«ng.
Phay ®-îc thùc hiÖn trªn çc lo¹i m¸y phay nh- phay ngang, phay ®øng,
phay v¹n n¨ng vµ trªn c¶ mét sè lo¹i m¸y phay chuyªn dïng nh- phay b¸nh
r¨ng, phay ren, phay chÐp h×nh…M¸y phay còng cã lo¹i kÕt cÊu ®Æc biÖt gäi lµ
m¸y phay gi-êng.
Dao phay cã nhiÒu lo¹i kh¸c nhau nh- dao phay trô, dao phay mÆt ®Çu, dao
phay ®Üa (mét, hai hoÆc ba mÆt ), dao phay ngãn, dao phay l¨n r¨ng, dao phay
®Þnh h×nh…Dao phay cã ®é cøng v÷ng cao vµ cã nhiÒu l-ìi c¾t h¬n dao tiÖn.
Kh¸c víi tiÖn vµ khoan, çc l-ìi c¾t cña dao phay kh«ng tham gia c¾t liªn
tôc, phoi ng¾n h¬n, l-âi c¾t bÞ nung nãng gi¸n ®o¹n nªn kh¶ n¨ng chÞu t¶i tèt
h¬n.

(Dao cã thÓ chÕ t¹o nh- dao phay trô, dao phay l¨n r¨ng…, còng cã thÓ ®-îc chÕ t¹o rêi
phÇn th©n víi phÇn c¾t. Trong tr-êng hîp nµy çc m¶nh dao, cßn gäi lµ m¶nh c¾t quay, ®-îc
chÕ t¹o theo tiªu chuÈn vµ ®-îc kÑp chÆt vµo ®Çu dao nhê c¬ cÊu kÑp chÆt b»ng vÝt. Mçi
m¶nh c¾t quay cã thÓ cã nhiÒu l-ìi c¾t. Khi l-ìi c¾t mßn ng-êi ta xoay l¹i vÞ trÝ cña m¶nh c¾t
quay ®Ó c¾t b»ng l-ìi c¾t míi kh¸c. Khi tÊt c¶ çc l-ìi c¾t ®Òu mßn th× thay m¶nh c¾t quay
míi. KÕt cÊu dao kiÓu nµy cho phÐp gi¶m thêi gian g¸ dao, mµi dao, ®iÒu chØnh dao, ®ång thêi
®¶m b¶o bé phËn c¾t lu«n cã çc gãc theo tiªu chuÈn.)
1. Kh¶ n¨ng gia c«ng çc d¹ng bÒ mÆt cña phay

Phay cã thÓ gia c«ng ®-îc nhiÒu d¹ng bÒ mÆt kh¸c nhau b»ng çc lo¹i dao vµ
ph-¬ng ph¸p phay kh¸c nhau (h×nh 9.23).
Phay mÆt ph¼ng b»ng dao phay Phay mÆt ph¼ng bªn b»ng dao
mÆt ®Çu phay mÆt ®Çu
Phay mÆt ph¼ng b»ng dao phay trô Phay vÊu låi b»ng dao phay ®Üa

Phay r·nh b»ng dao phay ®Üa Phay mÆt bËc b»ng dao phay ®Üa
B
t
Phay vÊu b»ng Phay r·nh b»ng Phay mÆt bËc
dao phay ngãn dao phay ngãn b»ng dao phay ngãn
Phay mÆt ®Þnh h×nh låi Phay mÆt ®Þnh h×nh lâm Phay r·nh ch÷ T
b»ng dao ®Üa ®Þnh h×nh b»ng dao ®Üa ®Þnh h×nh b»ng dao phay ch÷ T

Phay r·nh mang ç Phay mÆt ®Þnh h×nh

b»ng dao phay ®u«i Ðn b»ng dao phay ghÐp
a. Phay mÆt ph¼ng

* Chän dao khi phay mÆt ph¼ng
Khi phay mÆt ph¼ng cã thÓ dïng çc lo¹i dao phay trô, dao phay mÆt ®Çu,
dao phay ngãn, dao phay ®Üa.
- Dao phay mÆt ®Çu. Trong s¶n xuÊt hµng lo¹t lín th-êng dïng dao phay mÆt
®Çu v×:
+ Dao phay mÆt ®Çu cã ®é cøng v÷ng cao h¬n ®é cøng v÷ng cña çc lo¹i dao
phay kh¸c do trôc g¸ dao ng¾n.
+ Cã thÓ sö dông dao phay mÆt ®Çu cã ®-êng kÝnh lín ®Ó gia c«ng ®-îc mÆt
ph¼ng cã bÒ réng lín víi tèc ®é c¾t lín, n©ng cao n¨ng suÊt c¾t.
+ Cã nhiÒu l-ìi c¾t cïng tham gia c¾t nªn qu¸ tr×nh c¾t ªm h¬n so víi c¾t
b»ng dao phay h×nh trô.
+ Mçi m¶nh c¾t quay cã tõ 3 ®Õn 4 l-ìi c¾t ®-îc chÕ t¹o theo tiªu chuÈn råi
míi kÑp chÆt vµo ®Çu dao. Sau khi l-ìi c¾t mßn dÔ dµng xoay m¶nh c¾t quay ®Ó
sö dông çc l-ìi c¾t kh¸c, khi tÊt c¶ çc l-ìi c¾t bÞ mßn cã thÓ thay nhanh m¶nh
c¾t quay míi do ®ã rót ng¾n thêi gian phô.
Phay mÆt ph¼ng b»ng dao phay

mÆt ®Çu
- Dao phay trô

to
Sz
Khi phay mÆt ph¼ng b»ng dao phay trô ng-êi ta chia ra phay nghÞch (h×nh a)
vµ phay thuËn (h×nh b).
+ Phay nghÞch lµ ph-¬ng ph¸p phay khi chiÒu phay cña dao ng-îc chiÒu víi
chiÒu tiÕn cña bµn m¸y mang chi tiÕt gia c«ng. chiÒu dµy phoi biÕn ®æi tõ min tíi
max nªn qu¸ tr×nh c¾t Ýt bÞ va ®Ëp nh-ng dÔ g©y nªn hiÖn t-îng tr-ît ë thêi ®iÓm
dao b¾t ®µu tiÕp xóc víi bÒ mÆt chi tiÕt, lµm t¨ng chiÒu cao nhÊp nh« bÒ mÆt.
n
Sz
Vs
Phay nghÞch
+ Phay thuËn lµ ph-¬ng ph¸p phay khi chiÒu phay cña dao cïng chiÒu víi
chiÒu tiÕn cña bµn m¸y mang chi tiÕt gia c«ng, chiÒu dµy phoi thay ®æi tõ max
tíi min nªn sÏ kh«ng cã hiÖn t-îng tr-ît, n¨ng suÊt cao ¬n. Víi cïng mét ®iÒu
kiÖn gia c«ng, cïng chÕ ®é c¾t, do kh«ng cã hiÖn t-îng khi c¾t nªn phay thuËn
cã n¨ng suÊt cao h¬n phay nghich tíi 50%. Tuy nhiªn phay thuËn cã va ®Ëp, ®Æc
biÖt ë thêi ®iÓm ban ®Çu dao tiÕp xóc trùc tiÕp víi bÒ mÆt th« cña ph«i (th-êng
cã ®é cøng cao do nguyªn c«ng t¹o ph«i ®Ó l¹i nh- ®óc trong khu«n kim lo¹i, gia
c«ng ¸p lùc… hoÆc cã líp ch¸y çt, do ®óc trong khu«n çt) do ®ã dao chãng
mßn. §Ó gi¶m va ®¹p cÇn ph¶i khö bá khe hë gi÷a çc bé phËn dich chuyÓn cña
bµn m¸y.

n
Sz
Vs
Phay thuËn
Chän phay thuËn hay phay nghÞch c¨n cø vµo n¨ng suÊt vµ chÊt l-îng bÒ mÆt
yªu cÇu. Khi c¾t líp vá cøng cña ph«i th« nªn dung phay nghÞch, sau ®ã nªn
dïng phay thuËn ®Ó ®¹t n¨ng suÊt cao, ®Æc biÖt khi c¾t tinh víi l-îng d- nhá nªn
dïng phay thuËn ®Ó tr¸nh hiÖn t-îng tr-ît lµm t¨ng chiÒu cao nhÊp nh« bÒ mÆt.
- Dao phay ngãn th-êng dïng khi gia c«ng r·nh vµ çc mÆt bËc dµi, hÑp
nh-ng cã kho¶ng çch gi÷a 2 mÆt lín.
Phay mÆt ph¼ng b»ng dao phay ngãn.
* Çc biÖn ph¸p g¸ ®Æt khi phay mÆt ph¼ng

Khi phay mÆt ph¼ng th-êng sö dông 2 ph-¬ng ph¸p g¸ ®Æt sau ®©y:
- LÊy dÊu c¾t thö: Ph-¬ng ph¸p nµy th-êng dïng trong s¶n xuÊt ®¬n chiÕc vµ
lo¹t nhá.
+ G¸ trùc tiÕp chi tiÕt lªn bµn m¸y, c¾t thö dÇn cho tíi khi ®¹t kÝch th-íc yªu
cÇu.
+ LÊy dÊu bÒ mÆt ®Þnh vÞ gia c«ng sau ®ã g¸ chi tiÕt lªn bµn m¸y sao cho
®-êng v¹ch dÊu trïng víi ph-¬ng ch¹y dao. Sau ®ã cho dao c¾t theo ®-êng v¹ch
dÊu ®ã. Trong tr-êng hîp nµy chuÈn lµ çc ®-êng v¹ch dÊu hoÆc çc mÆt dïng
®Ó rµ. Ph-¬ng ph¸p nµy cho ®é chÝnh x¸c vµ n¨ng suÊt thÊp.

+ Dïng çc ®å g¸ cã c÷ so dao ®Ó g¸ ®Æt nhanh chi tiÕt vµ dao do ®ã thêi

gian g¸ ®Æt gi¶m gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt, th-êng dïng trong s¶n xuÊt hµng
lo¹t.
H
A Bµn m¸y
Dïng mÆt A ®Þnh vÞ b»ng çch cho mÆt A tiÕp xóc víi ®å g¸. Lµm c÷ cã
chiÒu cao H so víi ®Õ. Cho dao ch¹m c÷ vµ chØ cÇn cho dao ¨n mét lÇn lµ xong.
* Çc biÖn ph¸p t¨ng n¨ng suÊt khi phay mÆt ph¼ng:
§Ó n©ng cao n¨ng suÊt khi phay mÆt ph¼ng ng-êi ta dïng çc biÖn ph¸p sau
®©y:
+ Phay ®ång thêi nhiÒu bÒ mÆt cïng lóc b»ng çch dïng nhiÒu dao trªn mét
trôc dao nh»m tËn dông hÕt c«ng suÊt cña m¸y, gi¶m thêi gian g¸ ®Æt
n
Chi tiÕt
+ Dïng ®å g¸ quay liªn tôc nh»m gi¶m thêi gian g¸ ®Æt:

Dao phay mÆt ®Çu
nd
nbµn quay
Chi tiÕt
gia c«ng
Bµn quay

b.Phay r·nh then

R·nh then vµ then hoa th-êng cã trªn chi tiÕt d¹ng trôc. Môc ®Ých ®Ó l¾p then
truyÒn m« men xo¾n tõ trôc sang chi tiÕt l¾p víi trôc.
Phay r·nh then ®-îc thùc hiÖn sau nguyªn c«ng tiÖn tinh, chuÈn lµ hai cæ kÕt
hîp víi vai trôc.
Çc ph-¬ng ph¸p phay r·nh then:
- Phay r·nh then b»ng dao phay ®Üa 3 mÆt trªn m¸y phay ngang. Chän dao
cã b¸n kÝnh R vµ chiÒu dµy phï hîp víi r·nh then. Dao quay ®øng yªn mét chç,
bµn m¸y mang chi tiÕt ch¹y ngang S ®Ó c¾t hÕt chiÒu dµi r·nh. Víi çch nµy cho
n¨ng suÊt cao. Nh-ng ph-¬ng ph¸p nµy cho ®é chÝnh x¸c vÒ bÒ réng r·nh kÐm.
Sai sè 0,1 mm v× mÆt ®Çu dao kh«ng vu«ng gãc víi trôc dao, do trôc chÝnh cã ®é
®¶o.
Muèn ®¶m b¶o chÝnh x¸c nªn dïng dao cã chiÒu dµy nhá h¬n bÒ réng r·nh
®Ó c¾t mét mÆt bªn cña r·nh sau ®ã chØnh m¸y ®Ó c¾t mÆt bªn cßn l¹i. Ph-¬ng
ph¸p nµy cho n¨ng suÊt thÊp, chÊt l-îng phô thuéc tay nghÒ c«ng nh©n.
nd
1
- Phay r·nh then ch÷ nhËt trªn m¸y phay ®øng b»ng dao phay ngãn.
Chän dao cã ®-êng kÝnh b»ng bÒ réng r·nh,khi gia c«ng dao quay vµ ®øng
yªn mét chç, bµn m¸y mang chi tiÕt ch¹y 1 l-îng lµ S ®Ó c¾t hÕt chiÒu dµi r·nh.
+ Dïng dao phay ngãn th-êng víi r·nh then kÝn ta ph¶i ph¶i khoan måi sau
®ã dïng dao phay ngãn ®Ó thùc hiÖn gia c«ng. Ph-¬ng ph¸p nµy tèn thêi gian
thay dao nªn chØ dïng trong s¶n xuÊt ®¬n chiÕc.

+ Dïng dao phay r·nh then chuyªn dïng kh«ng ph¶i khoan måi, do ®ã
kh«ng ph¶i thay dao nh-ng ph¶i tiÕn dao nhiÒu lÇn do chiÒu s©u c¾t t nhá (t =
0,05  0,25 ), tuy vËy n¨ng suÊt vÉn cßn cao h¬n so víi dïng dao phay ngãn
th«ng th-êng.
- Phay trôc then hoa.

+ Trong s¶n xuÊt ®¬n chiÕc dïng dao phay ®Üa c¾t hai mÆt bªn. Sau ®ã dïng
dao phay ®inh h×nh c¾t mÆt ®¸y trô cña r·nh
2
2
nd
nd
1 1
+ Thùc hiÖn 2 lÇn c¾t:
* Dïng dao phay ®Üa th«ng th-êng c¾t hai c¹nh bªn cña then, sau ®ã thùc
hiÖn ph©n ®é ®Ó gia c«ng 2 c¹nh bªn cña then kÕ tiÕp. Lµm nh- vËy ta sÏ gia
c«ng ®-îc tÊt c¶ çc c¹nh bªn cña then.

* LÇn c¾t 2 dïng dao phay ®Üa ®Þnh h×nh ®Ó c¾t nèt ®¸y cña then cã d¹ng
cung trßn, sau ®ã ph©n ®é ®Ó gia c«ng çc ®¸y cßn l¹i.
- Dïng dao ®Þnh h×nh c¾t mét lÇn.
2
nd
2
1
Dïng dao phay ®Üa ®Þnh h×nh vµ gia c«ng tõng r·nh then sau ®ã ph©n ®é ®Ó
gia c«ng r·nh then tiÕp theo.
- Çc ph-¬ng ph¸p nµy cho n¨ng suÊt thÊp.
 Trong s¶n xuÊt hµng lo¹t dïng ph-¬ng ph¸p bao h×nh b»ng dao phay l¨n
then hoa trªn m¸y phay l¨n r¨ng, ph-¬ng ph¸p nµy cho n¨ng suÊt cao, chÊt l-îng
æn ®Þnh .
2
nd
Dao phay quay liªn tôc nd, vËt quay liªn tôc nc ®-îc rµng buéc bëi xÝch bao
h×nh víi dao c¾t liªn tôc.
c. Phay ren
Khi phay ren b»ng dao phay ®Üa trôc dao ph¶i t¹o víi trôc chi tiÕt 1 gãc b»ng
gãc n©ng cña ren:

tg = tg = s/dtb

Trong ®ã:
s – b-íc ren
dtb - ®-êng kÝnh trung b×nh cña ren
 - gãc n©ng cña ren x¸c ®Þnh trªn ®-êng kÝnh trung b×nh.
Do trôc dao ®Æt nghiªng mét gãc  nªn ë tÊt c¶ çc ®-êng kÝnh kh¸c cña ren
còng chÞu ¶nh h-ëng cña gãc , do ®ã sÏ dÉn tíi sai sè d¹ng ren.
- Phay ren b»ng dao phay r¨ng l-îc:
S
nct
2 nd
Dao phay r¨ng l-îc thùc chÊt gåm nhiÒu dao ®Üa cã l-ìi c¾t th¼ng ghÐp l¹i do
®ã b¶n chÊt gièng tiÖn ren. Trôc dao g¸ song song víi t©m chi tiÕt, çc l-ìi c¾t
n»m trong mÆt ph¼ng chøa t©m dao vµ t©m chi tiÕt. Dao quay trßn t¹o ra chuyÓn
®éng c¾t, chi tiÕt quay vµ tÞnh tiÕn däc trôc mét kho¶ng tõ 1 ®Õn 2 b-íc ren.
Ph-¬ng ph¸p nµy ®¹t ®é chÝnh x¸c nh- tiÖn ren nh-ng cho n¨ng suÊt cao h¬n.
d. Phay çc mÆt ®Þnh h×nh
Cã thÓ phay çc mÆt ®Þnh h×nh b»ng çc ph-¬ng ph¸p sau ®©y:
- Phay ®Þnh h×nh b»ng dao ®Þnh h×nh cã thÓ gia c«ng ®-îc çc r·nh ®Þnh
h×nh cã ®-êng sinh th¼ng nh- gia c«ng çc r·nh h×nh ch÷ nhËt, r·nh h×nh cung
trßn, r·nh then hoa, r·nh mang ç vµ gia c«ng b¸nh r¨ng…
nd nd
S S

ChÕ t¹o dao ®Þnh h×nh mµ biªn d¹ng l-ìi c¾t cña nã phï hîp víi biªn d¹ng
cÇn gia c«ng. Khi gia c«ng ta chØ viÖc cho dao quay nd vµ ®øng yªn. Bµn m¸y
mang chi tiÕt gia c«ng ch¹y dao S ®Ó c¾t hÕt bÒ mÆt gia c«ng.
- Phay chÐp h×nh theo mÉu (d-ìng ). B¶n chÊt cña phay chÐp h×nh theo mÉu
lµ ngoµi chuyÓn ®éng c¾t do dao quay trßn cßn cÇn hai chuyÓn ®éng tiÕn dao:
chuyÓn ®éng tiÕn dao däc Sd do bµn m¸y thùc hiÖn vµ chuyÓn ®éng tiÕn dao
ngang Sng do ®Çu dao thùc hiÖn b»ng çch con l¨n hoÆc ®Çu dao lu«n tiÕp xóc víi
mÆt d-ìng nhê lùc Ðp cña lß xo hoÆc t¶i träng cña ®èi träng. Biªn d¹ng cña cña
d-ìng phï hîp víi biªn d¹ng vËt gia c«ng, v× vËy sau khi gia c«ng chi tiÕt cã
biªn d¹ng theo yªu cÇu.
2
P
1
3
Sd
nct nd
4 Sng
1. D-ìng; 2. Dao; 3. Chi tiÕt cÇn gia c«ng; 4. D-ìng.
IV. Khoan, khoÐt, doa, tar«
Khoan khoÐt, dao ®Òu lµ çc ph-¬ng ph¸p gia c«ng lç nh-ng kh¶ n¨ng c«ng
nghÖ kh¸c nhau do ®ã ph¹m vi sö dông còng kh¸c nhau.

1. Khoan
- Khoan lµ ph-¬ng ph¸p t¹o lç tõ ph«i ®Æc trªn çc m¸y khoan, m¸y tiÖn vµ
®«i khi c¶ trªn m¸y v¹n n¨ng. Dông cô lµ mòi khoan (th«ng dông lµ mòi khoan
ruét gµ) ngoµi ra cßn cã mòi khoan s©u, nßng sóng.
Mòi khoan ruét gµ chu«i trô.
- Khoan ®-îc thùc hiÖn trªn m¸y khoan, m¸y doa, m¸y phay, m¸y tiÖn, r¬
v«n ve, b¸n tù ®éng.
- Khoan cã kh¶ n¨ng t¹o lç cã ®-êng kÝnh  = 0,1  80mm. §èi víi lç  
20mm, trong s¶n xuÊt hµng lo¹t ng-êi ta t¹o lç th« ban ®Çu b»ng ®óc hoÆc gia
c«ng ¸p lùc, sau ®ã dïng khoÐt më réng lç ®Ó ®¹t kÝch th-íc yªu cÇu.
- Ngoµi viÖc khoan lç ®Æc, cßn cã thÓ khoan më réng lç ®· cã s½n. Chó ý víi
nh÷ng lç sau khi ®óc, rÌn dËp kh«ng nªn dïng ph-¬ng ph¸p khoan më réng dobÒ
mÆt çc lç ph«i ®ã th-êng bÞ trai cøng, khi dïng ph-¬ng ph¸p khoan më réng dÔ
bÞ g·y mòi khoan hoÆc lç gia c«ng bÞ cong hoÆc khã c¾t. Ta nªn dïng mòi khoÐt
®Ó khoÐt th«.
- Khi khoan lç cã   20 lùc c¾t däc trôc lín, c«ng suÊt m¸y yªu cÇu lín, çc
m¸y khoan kh«ng ®¶m b¶o ®é cøng v÷ng. §Ó kh¾c phôc ng-êi ta ¸p dông
ph-¬ng ph¸p khoan më réng lç nhiÒu lÇn b»ng çc mòi khoan cã ®-êng kÝnh
t¨ng dÇn hoÆc khoÐt më réng lç ®Õn khi ®¹t kÝch th-íc yªu cÇu.
- Khi khoan lç nhá (  4mm) nªn dïng tèc ®é c¾t cao víi b-íc tiÕn s nhá
nh»m gi¶m dao ®éng ngang vµ lùc däc trôc ®Ó tr¸nh g·y mòi khoan.
- Khoan ®¹t cÊp chÝnh x¸c 1213, ®é bãng Rz 80-40m (3-4).
 Khoan ®¹t ®é chÝnh x¸c thÊp v× mòi khoan cã çc nh-îc ®iÓm sau ®©y:
- KÕt cÊu cña mòi khoan ch-a hoµn thiÖn, phÇn lâi gi÷a cña mòi khoan nhá
nªn mòi khoan cã ®é cøng v÷ng kÐm.
- PhÇn c¾t vµ phÇn th©n cña mòi khoan ®-îc chÕ t¹o ë 2 nguyªn c«ng kh¸c
nhau do ®ã gi÷a chóng cã ®é lÖch t©m, khi khoan lç sÏ bÞ lay réng. PhÇn th©n
®-îc lµm b»ng thÐp 45, phÇn c¾t lµm b»ng thÐp giã, chóng ®-îc hµn víi nhau do
®ã cã sù kh«ng ®ång t©m.

Th©n (ThÐp 45) PhÇn c¾t (ThÐp giã)
- Do kh«ng cã ®å g¸ chuyªn dïng nªn khi mµi l¹i hai l-ìi c¾t kh«ng ®Òu
nhau, lùc c¾t t¸c dông trªn hai l-ìi c¾t theo ph-¬ng däc trôc kh«ng ®Òu nªn lç
khoan dÔ bÞ cong hoÆc bÞ lÖch khi vËt ®øng yªn, mòi khoan quay vµ tÞnh tiÕn (
khoan trªn m¸y phay hoÆc m¸y khoan.
Mòi khoan bÞ lÖch khi chi tiÕt ®øng yªn, dao quay vµ tÞnh tiÕn S.
- Ng-îc l¹i khi vËt quay (khoan trªn m¸y tiÖn ) lç th-êng bÞ loe.
(Ngoµi ra khi khoan cßn cã thÓ xuÊt hiÖn çc sai lÖch kh¸c do çc nguyªn nh©n sau:
- MÆt ®Çu bÞ nghiªng ho¨ch kh«ng ph¼ng dÉn tíi ®-êng t©m lç bÞ nghiªng lµm cho tiÕt
diÖn ngang cña lç cã d¹ng «van.
- Khoan t©m hoÆc khoan 1 lÇn víi khoan 2 lÇn thùc hiÖn ë 2 lÇn g¸ kh¸c nhau t¹o nªn
sai sè g¸ ®Æt g©y ra ®é lªch t©m gi÷a t©m mòi khoan vµ t©m lç måi dÉn tíi sai lÖch vÒ vÞ trÝ
t-¬ng quan cña lç khoan.

- Hai l-ìi c¾t mµi kh«ng ®èi xøng lµm cho ®-êng kÝnh lç bÞ lín lªn hoÆc lç bÞ c«n.
- Hai lç khoan giao nhau kh«ng ®óng dÉn tíi l-îng d- gia c«ng kh«ng ®Òu, mòi khoan bÞ
®Èy lÖch lµm cho lç kh«ng trßn hoÆc bÞ loe.
- Mòi khoan cã l-ìi c¾t ngang c¶n trë qu¸ tr×nh c¾t nªn dÔ g©y ra sai lÖch vÞ trÝ lç. )
-Víi nh÷ng nguyªn nh©n nh- vËy mµ lç sau khi khoan cã thÓ mang sai sè vÒ
h×nh d¸ng, kÝch th-íc cho çc nguyªn c«ng gia c«ng tiÕp theo.
§Ó n©ng cao ®é chÝnh x¸c vµ n¨ng suÊt khi khoan ng-êi ta sö dông çc biÖn
ph¸p c«ng nghÖ sau ®©y:
- Thùc hiÖn khoan theo nguyªn lý: Chi tiÕt quay, dao kh«ng quay chØ tiÕn S
nh- khoan trªn m¸y tiÖn, nÕu chi tiÕt dµi nªn ®ì b»ng luynet tÜnh.
- Dïng ®Çu khoan rªvonve ®Ó gi¶m thêi gian thay dao khi gia c«ng lç b»ng
nhiÒu b-íc liªn tôc
- Dïng ®Çu khoan nhiÒu trôc ®Ó gia c«ng ®ång thêi nhiÒu lç trong cïng mét
lÇn tiÕn dao
- Dïng b¹c dÉn h-íng ®Ó t¨ng ®é cøng v÷ng cña mòi khoan ®ång thêi ®¶m
b¶o ®é chÝnh x¸c vÒ vÞ trÝ t-¬ng quan cña t©m lç so víi çc bÒ mÆt kh¸c.
Mòi khoan
n S
B¹c dÉn khoan
PhiÕn dÉn khoan
Chi tiÕt
B¹c dÉn cã 3 lo¹i:

+ B¹c dÉn cè ®Þnh khi dïng khoan lµ xong.
+ B¹c dÉn thay thÕ: khi khoan xong ph¶i khoÐt, doa nªn ta ph¶i thay b¹c.
+ B¹c thay nhanh cã t¸c dông nh- b¹c thay thÕ.
- Tr-íc khi khoan nªn dïng mòi khoan t©m t¹o lç måi ®Ó n©ng cao ®é chÝnh
x¸c vÒ vÞ trÝ t-¬ng quan cña lç, dïng b-íc tiÕn nhá ®Ó gi¶m lùc däc trôc tr¸nh
g·y mòi khoan.
- Dïng ®å g¸ nh»m bá nguyªn c«ng lÊy dÊu vµ gi¶m thêi gian g¸ ®Æt.
- Mµi thu hÑp l-ìi c¾t ngang ®Ó gi¶m lùc c¶n chiÒu trôc.

- Khi gia c«ng lç bËc, ®Ó ®¶m b¶o ®é ®ång t©m gi÷a çc bËc cña lç vµ chi
tiÕt chØ cÇn tiÕn dao 1 lÇn ng-êi ta mµi mòi khoan cã d¹ng bËc víi chiÒu dµi vµ
çc gãc v¸t phï hîp víi yªu cÇu
Khi khoan lç s©u (l/d >5) b»ng mòi khoan ruét gµ sÏ gÆp ph¶i çc khã kh¨n
nh- ®é cøng v÷ng mòi khoan thÊp, tÝnh chÊt dÉn h-íng kÐm, mÆt kh¸c khã dÉn
dung dÞch tr¬n nguéi vµo vïng c¾t, khã tho¸t phoi, do ®ã lç dÔ bÞ lÖch, sai sè
h×nh d¹ng h×nh häc, sai sè vÞ trÝ t-¬ng quan cña lâ còng nh- chiÒu cao nhÊp nh«
bÒ mÆt lín. Trong tr-êng hîp nµy nªn khoan trªn m¸y khoan lç s©u víi mòi
khoan chuyªn dïng.
Víi m¸y khoan s©u vµ mòi khoan s©u trªn ®©y ng-êi ta khoan ®-îc lç  5 
500mm.
2. KhoÐt
KhoÐt lµ ph-¬ng ph¸p gia c«ng më réng lç trªn m¸y khoan, m¸y tiÖn, m¸y
phay hoÆc m¸y doa nh»m:
- N©ng cao ®é chÝnh x¸c vµ chÊt l-îng bÒ mÆt cña lç. KhoÐt cã kh¶ n¨ng ®¹t
®é chÝnh x¸c cÊp 10 12, Ra = 2,5  10 m.
- ChuÈn bÞ cho doa ®Ó ®¹t ®é chÝnh x¸c vµ ®é nh½n bãng bÒ mÆt cao h¬n.
Dao khoÐt cã nhiÒu l-ìi c¾t h¬n dao khoan do ®ã cã ®é cøng v÷ng cao h¬n
mòi khoan. V× vËy khoÐt kh«ng nh÷ng ®¹t ®-îc ®é chÝnh x¸c, ®é nh½n bãng cao
h¬n khoan mµ cßn söa ®-îc sai sè vÒ vÞ trÝ t-¬ng quan cña lç do khoan, ®óc hoÆc
gia c«ng ¸p lùc ®Ó l¹i ®ång thêi ®¹t ®-îc n¨ng suÊt cao h¬n do cã kh¶ n¨ng c¾t
víi l-îng ch¹y dao lín.
KhoÐt cã thÓ gia c«ng ®-îc lç trô, lç bËc, lç c«n vµ mÆt ®Çu vu«ng gãc víi
t©m lç tuú theo kÕt cÊu cña dao.
Khi khoÐt cã thÓ dïng b¹c dÉn h-íng ë mét hoÆc hai ®Çu, cã thÓ ë phÝa tr-íc
hoÆc phÝa sau ®Ó n©ng cao ®é cøng v÷ng, do ®ã n©ng cao ®é chÝnh x¸c vµ n¨ng
suÊt.

3
S 5
nd nd
2
S
1
S
nd
a) b) c)
Çc kiÓu dÉn h-íng khi khoÐt
3. Doa
- Doa lµ ph-¬ng ph¸p gia c«ng tinh çc lç ®· ®-îc khoan, khoÐt hoÆc tiÖn.
Doa th-êng ®-îc thùc hiÖn trªn m¸y khoan, m¸y tiÖn, m¸y phay hoÆc m¸y doa.
- Nh÷ng lç ®-êng kÝnh <7 ta thùc hiÖn khoan råi doa.
- Doa cã thÓ ®¹t ®é chÝnh x¸c cÊp 9  7, Ra = 0,63  1,25 m.
Doa cã ®é cøng v÷ng cao, l-ìi c¾t th-êng ph©n bè kh«ng ®èi xøng nªn gi¶m
®-îc rung ®éng trong qu¸ tr×nh c¾t, gãc tr-íc lín nªn cã thÓ c¾t ®-îc líp phoi
máng. Tèc c¾t nhá 8  10 m/ph nh-ng b-íc tiÕn dao lín 0,5  3,5 mm/vßng nªn
n¨ng suÊt doa vÉn cao.
- L-îng d- doa th« kho¶ng 0,25  0,5 mm, doa tinh kho¶ng 0,05  0,15 mm.
NÕu l-îng d- qu¸ nhá khi doa dao bÞ tr-ît hoÆc bÞ kÑt lµm ®é nh½n bãng ( hoÆc
®é nh¸m bÒ mÆt t¨ng ) bÒ mÆt gi¶m, nÕu l-îng d- lín t¶i träng trªn dao lín, dao
chãng mßn lµm sai lÖch kÝch th-íc gia c«ng. Do l-îng d- khi doa nhá nªn doa
kh«ng söa ®-îc sai lÖch vÒ vÞ trÝ t-¬ng quan hoÆc cã thÓ söa ®-îc nh-ng rÊt Ýt.
V× vËy nªn thùc hiÖn khoÐt vµ doa trªn cïng mét lÇn g¸.
Çc ph-¬ng ph¸p doa:

1. Doa m¸y: Lµ ph-¬ng ph¸p doa mµ dao doa ®-îc l¾p trªn m¸y ®Ó gia c«ng,
cã hai ph-¬ng ph¸p thùc hiÖn ®ã lµ c-ìng bøc vµ tù lùa.
- Doa c-ìng bøc:
Dao doa ®-îc l¾p cøng víi trôc m¸y, cã thÓ cã hoÆc kh«ng cã b¹c dÉn. Doa
c-ìng bøc th-êng x¶y ra hiÖn t-îng lay ®éng lç do:
+ Cã ®é lÖch t©m gi÷a trôc dao vµ trôc m¸y.
+ Dao mµi kh«ng tèt nªn ë mét sè l-ìi c¾t xuÊt hiÖn hiÖn t-îng lÑo dao.

+ VËt liÖu trªn thµnh lç cã ®é cøng kh«ng ®Òu, hoÆc khi doa chi tiÕt chÕ t¹o
tõ vËt liÖu dÎo lµm cho biÕn d¹ng líp bÒ mÆt kh«ng ®Òu.
+ Dao doa bÞ mßn.
- Doa tuú ®éng:

Trôc doa ®-îc nèi víi trôc m¸y b»ng khíp tuú ®éng, nghÜa lµ gi÷a trôc doa
vµ trôc m¸y cã chuyÓn ®éng l¾c t-¬ng ®èi ®èi víi nhau theo c¶ hai ph-¬ng. Khi
doa dao ®-îc ®Þnh h-íng nhê bÒ mÆt lç cña chi tiÕt do ®ã kh¾c phôc ®-îc ¶nh
h-ëng sai lÖch cña trôc chÝnh vµ ¶nh h-ëng cña ®é ®ång t©m gi÷a trôc dao vµ
trôc chÝnh .
MiÕng Hai dao Th©n

chÆn ghÐp dao
Dao doa tuú ®éng hai l-ìi c¾t dïng gia c«ng çc lç cã ®-êng kÝnh 75-150.

Nèi víi
trôc chÝnh
Chèt
chám cÇu
Th©n khíp tù
lùa
Chèt trô
Trôc dao
Nhê cã chèt chám cÇu vµ chèt trô cho dï trôc chÝnh cã bÞ ®¶o, bÞ l¾c th× trôc
dao còng chØ nhËn chuyÓn ®éng quay vµ trôc dao tù lùa khi gia c«ng.
Trôc dao doa
B¹c dÉn hø¬ng
Trªn m¸y doa ngang th-êng sö dông ®Ó doa chi tiÕt d¹ng hép vµ dïng trôc
dao doa.
2. Doa tay
Lµ ph-¬ng ph¸p doa mµ dao doa ®-îc nèi víi tay quay, do ®ã chuyÓn ®éng
c¾t cña dao lµ do tay cña ng-êi c«ng nh©n thùc hiÖn
NÕu nh- thao t¸c ®Òu ®Æn , nhÞp nhµng th× b»ng ph-¬ng ph¸p doa tay cãthÓ
®¹t ®é chÝnh x¸c cao h¬n doa m¸y , nh-ng dao doa ph¶i riªng cho doa tay. Víi
çch nµy kh«ng cÇn cã m¸y nh-ng tèn søc lao ®éng, ®é chÝnh x¸c phô thuéc
nhiÒu vµo tay nghÒ c«ng nh©n
Çc ®iÒu cÇn chó ý khi doa:

- ChØ nªn doa çc lç cã  < 80mm. Kh«ng nªn doa çc lç qu¸ lín vµ çc lç
cã kÝch th-íc phi tiªu chuÈn.
- Kh«ng nªn doa çc lç ng¾n v× dao doa kh«ng ®-îc ®Þnh vÞ æn ®Þnh lç sÏ bÞ
lay ®éng.
- Kh«ng nªn doa çc lç kh«ng th«ng v× kh«ng doa ®-îc tíi ®¸y lç.
- Kh«ng nªn doa çc lç cã r·nh v× khi c¾t dao kh«ng ®-îc ®Þnh h-íng tèt lç
sÏ bÞ mÐo.
- Kh«ng nªn doa vËt liÖu qu¸ cøng hoÆc qu¸ mÒm.
- Nªn bè trÝ khoan-khoÐt-doa hoÆc Ýt nhÊt khoÐt-doa trªn mét lÇn g¸ ®Ó tr¸nh
sai sè g¸ ®Æt, ®¶m b¶o l-îng d- gia c«ng ®ång ®Òu, n©ng cao ®é chÝnh x¸c gia
c«ng.
3. Gia c«ng ren b»ng taro

Gia c«ng ren b»ng taro chñ yÕu dïng gia c«ng ren lç cã ®-êng kÝnh trung
b×nh vµ nhá theo tiªu chuÈn. Cã thÓ dïng taro ®Ó gia c«ng ren trô, ren c«n.
Khi taro nhiÒu l-ìi dao cïng tham gia c¾t nªn to¶ nhiÖt nhiÒu vµ tho¸t phoi
khã, ngoµi ra nÕu ®-êng kÝnh ren lín th× momen xo¾n lín, ®Ó tr¸nh g·y tar« ph¶i
gia c«ng víi vËn tèc c¾t thÊp (tõ 5 15 m/ph).
§é chÝnh x¸c vµ chÊt l-îng bÒ mÆt ren phô thuéc vµo chÊt l-îng tar« vµ biÖn
ph¸p c«ng nghÖ khi c¾t ren. NÕu phÇn c¾t ren cña tar« ®-îc mµi th× ®é chÝnh x¸c
cña ren cã thÓ ®¹t ®-îc cÊp 7.
Khi tar« b»ng m¸y nªn tiÕn hµnh khoan vµ tar« trong cïng mét lÇn g¸ ®Ó ®¶m
b¶o l-îng d- c¾t ren ®Òu, ®-êng t©m tar« trïng víi t©m lç, tr¸nh hiÖn t-îng g·y
tar«. NÕu khoan vµ taro thùc hiÖn ë hai lÇn g¸ kh¸c nhau th× ph¶i dïng ®Çu taro
lùa ®Ó tr¸nh ¶nh h-ëng cña ®é kh«ng ®ång t©m gi÷a lç vµ trôc chÝnh cña m¸y.
Dông cô taro b»ng tay cã phÇn c«n dÉn h-íng dµi ®Ó dÉn h-íng ®m¶ b¶o
®-êng t©m taro trïng víi ®-êng t©m l«, tr¸nh ren bÞ lÖch t©m dÉn tíi g·y taro .
Khi tar« vËn tèc c¾t nhá ®ång thêi do cã hµnh tr×nh ch¹y kh«ng quay ng-îc
®Ó rót tar« nªn n¨ng suÊt thÊp.
4. Chuèt
- Chuèt lµ ph-¬ng ph¸p ®-îc sö dông réng r·i ®Ó gia c«ng lç trßn, lç cã r·nh
th¼ng, r·nh xo¾n, lç then hoa, mÆt ph¼ng, mÆt r·nh b»ng dông cô cã nhiÒu l-ìi
tham gia c¾t cïng mét lóc. Chuèt còng cã thÓ dïng ®Ó gia c«ng mÆt trô ngoµi,
b¸nh r¨ng nh-ng cã kÕt cÊu dao phøc t¹p nªn Ýt dïng.
- Th«ng th-ßng chuèt chØ cã chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn, khi chuèt r·nh xo¾n
ngoµi chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn cßn cã chuyÓn ®éng xoay t-¬ng ®èi gi÷a dao vµ
ph«i ®Ó t¹o nªn b-íc xo¾n cña r·nh.
- Dao chuèc cã h×nh d¹ng phï hîp víi bÒ mÆt cÇn gia c«ng. Trªn dao chuèt
cã nhiÒu hµng r¨ng, hµng r¨ng sau cao h¬n hµng r¨ng tr-íc b»ng mét l-îng n©ng
cña dao sz (l-îng d- c¾t cña r¨ng ®ã ). Cho nªn ta chØ cÇn kÐo hoÆc ®Èy dao
chuèt qua bÒ mÆt gia c«ng th× bÒ mÆt ®ã ®-îc gia c«ng xong.
Dïng lùc kÐo ®Ó chuèt: chuèt kÐo.
Dïng lùc ®Èy ®Ó chuèt : chuèt ®Èy.
* Ph-¬ng ph¸p chuèt cã çc -u ®iÓm sau:
- §é chÝnh x¸c cã thÓ ®¹t cÊp 7, Ra = 0,8  0,6 m, tèc ®é c¾t thÊp nªn biÕn
d¹ng dÎo Ýt v× thÕ chÊt l-îng bÒ mÆt tèt.
- Chuèt cã thÓ thay cho gia c«ng th« vµ tinh. Khi gia c«ng lç chuèt cã thÓ
thay cho c¶ khoan réng, khoÐt vµ doa.
- ChuyÓn ®éng ®¬n gi¶n.
- VËn tèc c¾t thÊp nh-ng n¨ng suÊt cao do cã nhiÒu l-ìi c¾t cïng tham gia
c¾t mét lóc.
- Cã thÓ gia c«ng ®-îc çc lç th«ng suèt cã ®-êng t©m th¼ng vµ tiÕt diÖn
ngang kh«ng ®æi nh- lç trßn, lç vu«ng…Chuèt cã thÓ gia c«ng ®-îc çc lç trô cã
®-êng kÝnh tíi 320mm, lç cã then hoa víi ®-êng kÝnh 420mm, r·nh réng ®Õn
100mm vµ chiÒu dµi lç dÕn 10m.

Tuy vËy chuèt cã çc nh-îc ®iÓm sau:

- Dao chuèt khã chÕ t¹o, ®¾t tiÒn, nhÊt lµ dao dµi.
Çn DÉn hø¬ng PhÇn c¾t Söa ®óng
1. Dao chuèt; 2. Thµnh m¸y; 3. Chi tiÕt gia c«ng.
- NhiÒu l-ìi c¾t cïng tham gia c¾t nªn lùc chuèt lín v× vËy yªu cÇu m¸y ph¶i
cã c«ng suÊt lín, hÖ thèng c«ng nghÖ ph¶i ®ñ ®é cøng v÷ng.
- Khi chuèt ¸p lùc t¸c ®éng theo ph-¬ng vu«ng gãc víi thµnh lç rÊt lín, nÕu
chi tiÕt cã thµnh dµy kh«ng ®Òu hoÆc thµnh máng th× biÕn d¹ng ®µn håi vµ dÎo
theo ph-¬ng h-íng kÝnh lín vµ kh¸c nhau g©y ra sai sè h×nh d¹ng .
Lç bÞ c«n, tiÕt diÖn hai ®Çu lç kh¸c nhau.

Lç bÞ cong.
- Tr-íc khi chuèt ph¶i ®¶m b¶o mÆt ®Çu cña chi tiÕt vu«ng gãc víi t©m lç v×
mÆt ®Çu lµ mÆt tú, mÆt ®Þnh vÞ chÝnh lµ mÆt lç ®· qua gia c«ng chuÈn bÞ.
- NÕu mÆt ®Çu lín, mÆt ®Çu kh«ng vu«ng gãc víi t©m lç, mÆt ®Çu th« th×
nhÊt thiÕt ph¶i dïng ®Öm cÇu tù lùa ®Ó kh¾c phôc sai sè vÒ ®é vu«ng gãc gi÷a
mÆt ®Çu víi t©m lç.
* Chuèt mÆt ph¼ng lµ d¹ng chuèt ngoµi, lùc t¸c ®éng lªn dao vµ chi tiÕt
kh«ng ®èi xøng nh- chuèt lç, khi chuèt cã nhiÒu l-ìi dao cïng tham gia c¾t do
®ã yªu cÇu c«ng suÊt m¸y lín vµ ®é cøng v÷ng cña hÖ thèng lín.
Khi chuèt mÆt ph¼ng cã thÓ dïng çc kiÓu dao chuèt sau ®©y:
- NÕu mÆt ®· qua gia c«ng th« nªn dïng chuèt líp v× chiÒu s©u c¾t trªn tõng
l-ìi c¾t ®ång ®Òu, ®é chÝnh x¸c ®¹t ®-îc cao.
a
t
Chuèt theo líp

- NÕu mÆt ch-a qua gia c«ng th« nªn dïng ph-¬ng ph¸p chuèt m¶nh. Trong
tr-êng hîp nµy r¨ng cña dao cã ®é cao b»ng nhau, chiÒu réng cña l-ìi c¾t ®-îc
më réng tõ mét phÝa hoÆc më réng tõ gi÷a ra c¶ hai phÝa. L-îng më réng c¶ hai
phÝa tõ 0,1  0,4 mm/ r¨ng.htk. Lóc ®ã hµnh tr×nh chuèt gièng nh- mét hµnh
tr×nh bµo cã g¸ nhiÒu dao. Ph-¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông khi chuèt th«. Còng cã
thÓ kÕt hîp c¶ hai kiÓu chuèt m¶nh vµ chuèt líp ®Ó kÕt hîp gia c«ng th« vµ tinh.
D·y r¨ng söa ®óng
a
t
Chuèt theo m¶nh cã hai d·y r¨ng, çc r¨ng ¨n khíp tõ ngoµi vµo.
D·y r¨ng söa ®óng
a
t
Chuèt theo hai m¶nh cã hai d·y r¨ng, çc r¨ng ¨n tõ trong ra víi cïng chiÒu
s©u c¾t t.

B. Çc ph-¬ng ph¸p gia c«ng c¾t gät b»ng dông cô

c¾t víi l-ìi dao cã h×nh d¹ng h×nh häc kh«ng x¸c ®Þnh
I. Mµi
B¶n chÊt cña mµi lµ qu¸ t×nh c¾t gät ®-îc thùc hiÖn ®ång thêi bëi nhiÒu h¹t
mµi cã l-ìi c¾t kh¸c nhau ®-îc ph©n bè mét çch ngÉu nhiªn trªn bÒ mÆt ®¸ mµi.
- Mµi th-êng dïng ®Ó gia c«ng tinh nh-ng còng cã thÓ dïng ®Ó gia c«ng ph¸.
Mµi th-êng dïng ®Ó gia c«ng vËt liÖu rÊt cøng hoÆc vËt liÖu ®a qua t«i.
- Mµi cã thÓ coi nh- lµ mét qu¸ tr×nh c¾t b»ng dao tiÖn hay dao phay víi gãc
tr-íc ©m, tèc ®é c¾t cao vµ cã nhiÒu l-ìi c¾t cïng lµm viÖc mét lóc.
Chän ®¸ mµi
Chän ®¸ mµi chñ yÕu phô thuéc vµo vËt liÖu gia c«ng vµ yªu cÇu kü thuËt cña
nguyªn c«ng.
- NÕu vËt liÖu gia c«ng cã ®é cøng cao, h¹t mµi chãng mßn cÇn chän ®¸
mÒm ®Ó çc h¹t mµi ®· mßn dÔ t¸ch khái bÒ mÆt ®¸ t¹o ®iÒu kiÖn cho çc h¹t
mµi míi tham gia vµo qu¸ t×nh c¾t, gi¶m rung ®éng trong khi mµi, n©ng cao n¨ng
suÊt c¾t vµ ®¶m b¶o ®é nh½n bÒ mÆt gia c«ng.
- NÕu vËt liÖu gia c«ng mÒm, h¹t mµi l©u mßn cÇn chän ®¸ cøng ®Ó sö dông
hÕt kh¶ n¨ng c¾t cña ®¸ mµi, t¨ng tuæi bÒn cña ®¸, gi¶m chi phÝ söa ®¸ vµ tiªu
hao ®¸, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ – kü thuËt cña nguyªn c«ng.
- Khi mµi tinh yªu cÇu ®é nh½n bÒ mÆt cao nªn chän ®¸ cã kÝch th-íc h¹t
nhá, ng-îc l¹i mµi th« ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt nªn chän ®¸ cã kÝch th-íc h¹t lín.
- B»ng ph-¬ng ph¸p mµi cã thÓ gia c«ng ®¹t chÝnh x¸c cÊp 9, ®é nh½n bãng
bÒ mÆt Ra=3,2 m (khi mµi th«). Khi mµi tinh ®¹t ®é chÝnh x¸c cÊp 7, ®é nh½n
bãng bÒ mÆt Ra= 1,60,4 m. NÕu mµi rÊt tinh th× cã thÓ ®¹t ®é chÝnh x¸c cÊp 6
vµ Ra = 0,2 0,1 m.
1. Çc ph-¬ng ph¸p mµi.
Cã çc ph-¬ng ph¸p mµi sau ®©y: Mµi ph¼ng, mµi trßn ngoµi, mµi trßn trong.
1.1Mµi trßn ngoµi
Mµi trßn ngoµi lµ ph-¬ng ph¸p mµi nh÷ng bÒ mÆt trßn xoay ngoµi, cã hai
çch mµi trßn ngoµi
a. Mµi trßn ngoµi cã t©m

Mµi trong ngoµi cã t©m lµ ph-¬ng ph¸p mµi mµ chi tiÕt mµi cã thÓ g¸ trªn hai
mòi t©m hoÆc mét ®Çu trªn m©m cÆp, mét ®Çu trªn mòi t©m. Nªn dïng hai lç t©m
lµm chuÈn tinh thèng nhÊt ®Ó l-îng d- ®Òu vµ ®¶m b¶o ®ång t©m gi÷a çc bËc
trôc. Sau khi nhiÖt luyÖn cÇn n¾n th¼ng vµ söa l¹i lç t©m tr-íc khi mµi.
§¸ quay trßn nd vËt quay trßn nc. §Ó mµi hÕt chiÒu dµi vËt th× ®¸ ch¹y däc Sd ,
®Ó lÊy chiÒu s©u c¾t th× ®¸ tiÕn ngang Sn
Th«ng th-êng nªn sö dông ph-¬ng ph¸p mµi trßn ngoµi cã t©m tiÕn dao däc
(h×nh a) víi Sng = 0,005 0,02 mm/1htk ®Ó lùc h-íng kÝnh bÐ, chi tiÕt Ýt biÕn
d¹ng, n©ng cao ®é chÝnh x¸c gia c«ng. §Ó n©ng cao n¨ng suÊt bãc phoi ta söa ®¸
v¸t gãc 2 3 (h×nh b).
Chó ý khi mµi tinh ë nh÷ng hµnh tr×nh cuèi kh«ng thùc hiÖn tiÕn dao ngang
mµ chØ thùc hiÖn tiÕn dao däc, ta kh«ng d-ng m¸y mµ tiÕp tôc cho ch¹y dao Sd ®i
l¹i cho tíi khi mµi hÕt hoa löa.
n®
0
2-3
0
n®
Sd nct Sd nct
a) b)
S¬ ®å nguyªn lý çc ph-¬ng ph¸p mµi trong ngoµi
Khi chi tiÕt ng¾n, ®-íng kÝnh lín, ®é cøng v÷ng cao ng-êi ta dïng ph-¬ng
ph¸p tiÕn ®¸ h-íng kÝnh (Sdäc = 0; Sngang  0) ®Ó t¨ng n¨ng suÊt. CÇn chän ®¸ cã
bÒ dµy ®¸ lính¬n chiÒu dµi bËc trôc cÇn mµi .Khi gia c«ng ®¸ quay trªn n d vËt
quay vµ ®¸ chØ cã tiÕn ngang S n cho ®Õn khi ®¹t kÝch th-íc yªu cÇu. Ph-¬ng
ph¸p nµy ®ßi hái söa ®¸ thËt chÝnh x¸c.

n®
Sn
nct
Ng-êi ta cã thÓ tiÕn hµnh gia c«ng ®ång thêi mÆt trô vµ mÆt ®Çu b»ng
ph-¬ng ph¸p tiÕn ®¸ theo ph-¬ng t¹o víi trôc n»m ngang mét gãc 45. Ph-¬ng
ph¸p nµy cho n¨ng suÊt cao nh-ng ®é chÝnh x¸c kh«ng cao v× tèc ®é c¾t cña çc
®iÓm trªn ®¸ kh¸c nhau dÉn tíi ®¸ mßn kh«ng ®Òu.
S
n®
45°
nct
* Chän chÕ ®é c¾t kinh tÕ khi mµi trßn tiÕn dao däc
- NÕu vËn tèc c¾t bÐ thêi gian chÞu t¶i cña h¹t mµi trong vïng c¾t lín, t¶i
träng trªn mçi h¹t lín, h¹t mµi mau mßn vµ dÔ bÞ t¸ch khái ®¸ dÉn tíi ®¸ mßn
nhanh. VËn tèc c¾t qu¸ lín, lùc ly t©m lín g©y nguy hiÓmcho ng-êi vµ thiÕt bÞ.
VËn tèc c¾t khi mµi ®-îc lÊy theo kinh nghiªm nh- sau: ®¸ mµi cã chÊt dÝnh kÕt
(kªramit) mµi ngang Vc = 18  25 m/s, mµi thÐp Vc = 25  30 m/s, mµi tinh Vc =
30  35 m/s. tèc ®é c¾t cña ph«i chän Vph = 1  3% V®¸.
- L-îng tiÕn dao däc Sd phô thuéc vµo ®é nh¸m bÒ mÆt yªu cÇu vµ lÊy theo
bÒ réng cña ®¸. NÕu gäi a lµ chiÒu réng cña ®¸ th×:
+ Mµi th« thÐp S® = (0,3  0,7)a, mµi th« gang Sd = (0,05  0,95)a.
+ Mµi tinh thÐp Sd = (0,2  0,3)a, mµi tinh gang S® = 0,4a.
- L-îng tiÕn dao ngang Sng sau mçi hµnh tr×nh kÐp cña bµn m¸y (hay cßn gäi
lµ chiÒu s©u c¾t t) phô thuéc vµo ®é h¹t cña ®¸, ®é nh¸m bÒ mÆt yªu cÇu vµ ®é
cøng v÷ng cña chi tiÕt.
Mµi th« thÐp Sng = (0,01  0,06) mm/1hµnh tr×nh kÐp.

Mµi th« gang Sng = (0,02  0,08) mm/1hµnh tr×nh kÐp.

Mµi tinh Sng = (0,005  0,015) mm/1hµnh tr×nh kÐp.
b. Mµi trßn ngoµi kh«ng t©m

Khi mµi kh«ng t©m chuÈn ®Þnh vÞ chÝnh lµ mÆt ®ang gia c«ng do ®ã kh«ng
mµi ®-îc chi tiÕt cã r·nh trªn bÒ mÆt.
+ Mµi kh«ng t©m cã çc -u ®iÓm sau:
- Gi¶m thêi gian g¸ ®Æt vµ thêi gian gia c«ng mÆt chuÈn.
- DÔ tù ®éng ho¸ qu¸ tr×nh mµi.
- §é cøng v÷ng cña hÖ thèn c«ng nghÖ cao h¬n mµi cã t©m.
- Cã thÓ mµi ®-îc çc trôc dµi mµ mµi cã t©m kh«ng thùc hiÖn ®-îc.
+ Tuy nhiªn mµi kh«ng t©m còng cã çc nh-îc ®iÓm:
- Kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¶m b¶o dé ®ång t©m gi÷a çc bËc trôc do ®ã chØ
dïng ®Ó mµi çc chi tiÕt d¹ng trôc tr¬n.
- Kh«ng mµi ®-îc çc bÒ mÆt gi¸n ®o¹n v× b¸nh dÉn kh«ng truyÒn ®-îc
chuyÓn ®éng quay ®Òu vµ tÞnh tiÕn cho chi tiÕt.
Nguyªn lý: Chi tiÕt gia c«ng ®Æt gi÷a 2 hßn ®¸ . Mét ®¸ lµm nhiÖm vô c¾t
phoi gäi lµ ®¸ mµi, ®¸ kia cung cÊp cho chi tiÕt 2 chuyÓn ®éng quay trßn Vc vµ
tÞnh tiÕn däc trôc gäi lµ ®¸ dÉn. PhÝa d-íi cña chi tiÕt ng-êi ta ®Æt mét thanh ®ì,
thanh ®ì ®Æt song song trôc ®¸ mµi sao cho chi tiÕt ®-îc t× vµo phÝa ®¸ dÉn vµ
t©m cña chi tiÕt cao h¬n t©m cña ®¸ mµi mét l-îng lµ h =( 0,51 )R nh-ng kh«ng
qu¸ 10 mm. Trong ®ã R lµ b¸n kÝnh vËt mµi. ViÖc ®Æt cao h¬n vãi môc ®Ých ®Ó
chi tiÕt lu«n nhËn ®-îc chuyÓn ®éng quay tõ ®¸ dÉn ®Õn chi tiÕt kh«ng bÞ mÐo.
Thanh ®ì ph¶i v¸t nghiªng ®Ó chi tiÕt dÔ t× vµo ®¸ dÉn
- Vvíi ph-¬ng ph¸p nµy cho n¨ng suÊt rÊt cao nh-ng ®¶m b¶o ®é ®ång t©m
gi÷a çc bËc trôc kh«ng cao b»ng ph-¬ng ph¸p mµi cã t©m.
Chi tiÕt
V® Vct
Vd
h
§¸ mµi Thanh dÉn §¸ dÉn

Cã 2 ph-¬ng ph¸p mµi trßn ngoµi kh«ng t©m:

- Mµi kh«ng t©m ch¹y dao däc:
Chi tiÕt quay vµ tÞnh tiÕn däc trôc nhê b¸nh dÉn cã d¹ng hypecb«l«it trßn
xoay cã trôc ®Æt lÖch víi trôc chi tiÕt mét gãc 112’  330’. Nhê cã h×nh gãc 
mµ chi tiÕt võa tù quay võa tÞnh tiÕn cßn ®¸ mµi thùc hiÖn chuyÓn ®éng c¾t.
- Mµi trßn ngoµi kh«ng t©m tiÐn dao ngang t-¬ng tù mµi cã t©m tiÕn dao
ngang, b¸nh dÉn kh«ng cÇn cã d¹ng hypecb«l«it vµ ®-îc bè trÝ sao cho ®-êng
t©m song song víi trôc ®¸.
1.2 Mµi trßn trong ( mµi lç )

Mµi lç cã kh¶ n¨ng gia c«ng lç trô, lç c«n, lç ®Þnh h×nh ®¹t yªu cÇu ®é chÝnh
x¸c cao nh-ng t-¬ng ®èi ®¾t nhÊt lµ khi gia c«ng nh÷ng lç nhá , cã thÓ thùc hiÖn
trªn m¸y mµi trong m¸y mµi v¹n n¨ng hoÆc m¸y tiÖn nÕu bé phËn mang ®¸ g¸
vµo bµn dao.
- Mµi lç cã gi¸ trÞ kinh tÕ kü thuËt cao nh-ng ph¹m vi sö dông bÞ h¹n chÕ so
víi ma× trßn ngoµi v× ®Ó mµi ®-îc th× ®-êng kÝnh ®¸ mµi ph¶i nhá h¬n ®-êng
kÝnh lç. NÕu lç cµng nhá th× ®-êng kÝnh lç cµng bÐ, dÉn ®Õn trôc mang ®¸ cµng
nhá, kÐm cøng v÷ng. §¸ cµng nhá, sè vßng quay cña ®¸ cµng lín mµ chÕ t¹o
®éng c¬ cã sè vßng quay lín th× khã kh¨n.
- Mµi lç chØ dïng trong çc tr-êng hîp sau:
+ Mµi çc chi tiÕt ®· ®-îc t«i cøng vèi ®é cøng trªn 30 HRC.
+ Mµinh÷ng vËt cã ®é cøng kh«ng ®Òu.
+ Mµi nh÷ng vËt kh«ng thuËn tiÖn víi çc ph-¬ng ph¸p gia c«ng kh¸c.
+ Mµi nh-ng lç cã kÝch th-íc phi tiªu chuÈn.
+ Mµi ®Ó söa çc sai lÖch t-¬ng quan do çc ngiªn c«ng kh¸c ®Ó l¹i.
- Cã hai ph-¬ng ph¸p mµi trßn trong ®ã lµ mµi lç cã t©m vµ mµi lç kh«ng
t©m.
a. Mµi lç cã t©m
- Mµi lç cã t©m th-êng thùc hiÖn trªn çc m¸y mµi lç chuyÓn dïng, m¸y
mµi v¹n n¨ng cã ®Çu mµi lç hoÆc ®«i khi trªn m¸y tiÖn v¹n n¨ng cã trang bÞ ®å
g¸ mµi lç.
 Mµi lç cã t©m cã thÓ ®-îc thùc hiÖn theo hai çch sau:
- Çch thø nhÊt: lÊy chuÈn lµ mÆt ngoµi kÕt hîp víi mÆt ®Çu g¸ chi tiÕt trªn
m©m cÆp 3 chÊu. Khi h×nh d¹ng bªn ngoµi cña chi tiÕt phøc t¹p ph¶i sö dông

m©m cÆp 4 chÊu vµ rµ theo mÆt lç hoÆc mÆt lç kÕt hîp víi mÆt ®Çu. Chi tiÕt quay
trßn, ®¸ quay trßn vµ thùc hiÖn chuyÓn ®éng tiÕn dao däc S d ®Ó mµi hÕt chiÒu dµi
lç vµ tiÕn dao ngang Sng/htk ®Ó c¾t hÕt l-îng d- gia c«ng. Ph-¬ng ph¸p nµy th-êng
dïng gia c«ng chi tiÕt nhá ®Ó g¸ trªn m©m cÆp 3 chÊu hoÆc 4 chÊu cña m¸y mµi
v¹n n¨ng hoÆc m¸y tiÖn v¹n n¨ng cã ®å g¸ chuyªn dïng.
Sd Sng
nd
nc
- Çch thø hai: chi tiÕt g¸ cè ®Þnh trªn bµn m¸y nhê chuÈn lµ mÆt ®Çu kÕt
hîp víi mÆt ngoµi hoÆc mÆt lç. Trôc mang ®¸ mµi thùc hiÖn tÊt c¶ çc chuyÓn
®éng: chuyÓn ®éng quay trßn quanh t©m ®¸ ®Ó t¹o ra chuyÓn ®éng c¾t, chuyÓn
®éng hµnh tinh cña trôc ®¸ nht quanh t©m lç, chuyÓn ®éng ch¹y dao däc Sd ®Ó
mµi hÕt chiÒu dµi lç vµ chuyÓn ®éng Sng sau mét hµnh tr×nh mµi ®Ó mµi hÕt l-îng
d- gia c«ng. Ph-¬ng ph¸p nµy thuËn lîi khi gia c«ng lç çc chi tiÕt lín vµ cã
h×nh d¹ng phøc t¹p nh- lç trªn m¸y bóa, th©n ®éng c¬…
nht
Sd Sng
nd
nc
b. Mµi lç kh«ng t©m

- Mµi lç kh«ng t©m lµ mét trong çc ph-¬ng ph¸p gia c«ng tinh lç cã n¨ng
suÊt, ®é chÝnh x¸c vµ ®é ®ång t©m cao. ChuÈn gia c«ng lµ mÆt ngoµi do ®ã mÆt
ngoµi cña chi tiÕt ph¶i ®-îc gia c«ng tinh hoÆc b¸n tinh tr-íc khi mµi lç. Khi
mµi lç kh«ng t©m ngoµi ®¸ mµi, b¸nh dÉn cßn ph¶i cã çc con l¨n ®ì vµ Ðp chi
tiÕt tiÕp xóc liªn tôc víi b¸nh dÉn.
- Chi tÕt gia c«ng ®-îc ®Æt gi÷a 3 con l¨n 2,3, 4 trong ®ã con l¨n sè 2 cã t¸c
dông lµm quay chi tiÕt nªn gäi lµ ®¸ dÉn . Con l¨n 3 cã t¸c dông cè ®Þnh chi tiÕt
vµ quay theo chi tiÕt. Con l¨n 4 dïng ®Ó kÑp chÆt chi tiÕt trong khi mµi, gäi lµ
con l¨n kÑp. Con l¨n ph¶i cã chuyÓn ®éng ra vµo khi cÇn th¸o chi tiÕt vµ kÑp chi
tiÕt vµ còng quay theo chi tiÕt
Chi tiÕt 1
Vc
Con l¨n Ðp 4
V®
Vd
§¸ mµi
5
Con l¨n ®ì 3
§¸ dÉn 2
Qu¸ tr×nh gia c«ng ®-îc thùc hiÖn :

+ DÞch con l¨n 4 ra ngoµi ®Ó g¸ ®-îc chi tiÕt vµo vÞ trÝ gia c«ng, sau ®ã ®i
vµo ®Ó kÑp chÆt chi tiÕt gia c«ng.
+ §¸ mµi sè 5 tiÕn vµo ®Ó mµi lç cña chi tiÕt,mµi xong ®¸ mµi rót ra ngoµi
+ Con l¨n 4 dÞch ra sau ®ã chi tiÕt gia c«ng xong ®-îc hÊt ra ngoµi, cø nh-
vËy ®Ó gia c«ng lo¹t chi tiÕt. Víi çch gia c«ng nh- vËy th× mÆt ngoµi cña chi tiÕt
gia c«ng ®· ®-îc gia c«ng tr-íc råi, çch nµy ®¶m b¶o ®-îc ®é ®ång t©m gi÷a
mÆt ngoµi vµ mÆt trong chi tiÕt.
c. Mµi ph¼ng
Mµi ph¼ng lµ ph-¬ng ph¸p c¬ b¶n ®Ó gia c«ng tinh mÆt ph¼ng, nã cã thÓ gia
c«ng nhiÒu mÆt ph¼ng ®· qua t«i cøng hoÆc nh÷ng mÆt ph¼ng ®· qua phay, bµo.
Mµi mÆt ph¼ng ®Æc biÖt cã hiÖu qu¶ khi gia c«ng nh÷ng chi tiÕt máng nhá mµ
nh÷ng ph-¬ng ph¸p gia c«ng kh¸c kh«ng thùc hiÖn ®-îc. Bëi lÏ ë trªn m¸y mµi
ph¼ng cã bµn tõ ®Ó kÑp chÆt chi tiÕt.
Mµi ph¼ng th«ng th-êng ®¹t ®é chÝnh x¸c cÊp 7, R a = 1,6m, nÕu chuÈn bÞ
c«ng nghÖ tèt cã thÓ ®¹t ®é chÝnh x¸c cÊp 6, Ra = 0,4m.
Çc ph-¬ng ph¸p mµi ph¼ng:
- Mµi mÆt ph¼ng b»ng ®¸ mµi h×nh trô thùc hiÖn trªn m¸y mµi ph¼ng cã bµn
m¸y chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn khø håi thùc hiÖn chuyÓn ®éng tiÕn dao däc Sdäc,
®Çu mang ®¸ thùc hiÖn chuyÓn ®éng tiÕn dao ngang Sng ®Ó mµi hÕt chiÒu réng
chi tiÕt va tiÕn dao ®øng S® sau mét l-ît mµi ®Ó mµi hÕt l-îng d- gia c«ng.
Sng
§¸
S® nd nd
Chi tiÕt
Sd
Bµn m¸y
- Thùc hiÖn trªn m¸y cã bµn m¸y quay trßn quanh t©m cña nã cßn ®Çu ®¸
thùc hiÖn chuyÓn ®éng tiÕn dao ngang Sngvµ chuyÓn ®éng tiÕn dao ®øng S® sau
mçi l-ît mµi.
§¸
Sng
S® nd
Chi tiÕt
Bµn quay
nbq
Ph-¬ng ph¸p mµi ph¼ng b»ng ®¸ mµi h×nh trô cã -u ®iÓm dÔ tho¸t phoi, dÔ
tho¸t nhiÖt do dÔ ®-a dung dÞch tr¬n nguéi vµo vïng c¾t, do ®ã ®¶m b¶o ®-îc ®é
chÝnh x¸c cÊp 7 vµ chiÒu cao nhÊp nh« bÒ mÆt Ra = 1,6m, nÕu chuÈn bÞ c«ng
nghÖ cÈn thËn cã thÓ ®¹t ®é chÝnh x¸c cÊp 6 vµ Ra = 0,4m.

Tuy nhiªn, do diÖn tÝch tiÕp xóc gi÷a ®¸ vµ chi tiÕt nhá nªn n¨ng suÊt thÊp.
§Ó kh¾c phôc nh-îc ®iÓm nµy ng-êi ta cã thÓ sö dông ®¸ cã bÒ réng lín h¬n bÒ
réng chi tiÕt. Trong tr-êng hîp nµy ®Çu ®¸ chØ thùc hiÖn tiÕn dao ®øng S®øng sau
mçi hµnh tr×nh kÐp cña bµn m¸y, tuy nhiªn m¸y ph¶i b¶o ®¶m ®ñ ®éng cøng
v÷ng vµ ph¶i söa ®¸ cÈn thËn ®Ó tr¸nh mÆt ®¸ bÞ c«n hoÆc ®-êng sinh ®¸ kh«ng
th¼ng dÔ g©y ra sai sè in dËp trªn bÒ mÆt chi tiÕt gia c«ng.
- Mµi ph¼ng b»ng ®¸ mµi mÆt ®Çu: Dïng mÆt ®Çu ®¸ h×nh trô, chËu (b¸t).
+ Mµi trªn m¸y mµi ph¼ng cã bµn ch÷ nhËt ®i l¹i

n®
S®
§¸
Chi tiÕt gia c«ng
Bµn m¸y
Vc
Vc
n®
VËt di chuyÓn Vc, ®¸ quay n®, di chuyÓn Sd. NÕu bÒ réng ®¸ nhá h¬n bÒ réng
chi tiÕt th× cã ch¹y dao Sng.

n®
S®
§¸
Chi tiÕt gia c«ng
Bµn m¸y
nc
n®
VËt g¸ trªn bµn quay chuyÓn ®éng quay trßn nc. §¸ quay trßn n®, tiÕn xuèng
S® ®Ó lÊy chiÒu s©u c¾t. NÕu bÒ réng cña ®¸ nhá h¬n bÒ réng cña chi tiÕt th× ph¶i
cã chuyÓn ®«ng Sng.
- Chó ý: víi viÖc sö dông mÆt ®Çu cña ®¸ ®Ó mµi th× cã -u ®iÓm sau:
+ Cã thÓ ghÐp nhiÒu ®¸ nhá thµnh ®¸ lín.
§¸
DÇm mang ®¸
+ Cã thÓ mµi ®ång thêi hai mÆt cña mét chi tiÕt b»ng hai mÆt ®Çu cña hai
viªn ®¸ kh¸c nhau.

Thít ®¸ trªn
Thít ®¸ dø¬i
Chi tiÕt gia c«ng ®Æt lªn thít ®¸ d-íi vµ d-íi thít ®¸ trªn. Khi gia c«ng 2 ®¸
quay ng-îc chiÒu nhau, nh- vËy c¶ hai mÆt cña chi tiÕt ®ång thêi ®-îc gia c«ng.
Nh-îc ®iÓm cña mµi mÆt ®Çu lµ khã tho¸t phoi, khã dÉn dung dÞch tr¬n
nguéi vµo vïng c¾t do ®ã khã tho¸t nhiÖt, v× vËy ®é chÝnh x¸c vµ ®é nh½n bÒ mÆt
thÊp h¬n so víi mµi b»ng ®¸ mµi h×nh trô.
(Muèn ®¹t ®é chÝnh x¸c vµ ®é nh½n bãng cao ph¶i dïng chÕ ®é c¾t thÊp. §Ó n©ng cao
n¨ng suÊt ng-êi ta bè trÝ trôc ®¸ nghiªng mét gãc 2  4 so víi ph-¬ng th¼ng ®øng nh-ng do
mÆt ®Çu cña ®¸ kh«ng tiÕp xóc toµn bé víi bÒ mÆt gia c«ng trªn çc vÕt mµi kh«ng xo¸ lªn
nhau do ®ã ®é nh½n bãng bÒ mÆt kÐm, bÒ mÆt gia c«ng kh«ng ph¼ng.)
c. Mµi ®Þnh h×nh

Mµi cã thÓ gia c«ng ®-îc çc bÒ mÆt ®Þnh h×nh cã ®-êng sinh th¼ng, vÝ dô
mµi çc mÆt ®Þnh h×nh cã tiÕt diÖn kh«ng thay ®æi theo ph-¬ng tiÕn dao däc trªn
m¸y mµi ph¼ng, çc bÒ mÆt ®Þnh h×nh trßn xoay ngoµi vµ trong. Mµi ®Þnh h×nh
®-îc thùc hiÖn b»ng çch söa ®¸ cã h×nh d¹ng vµ kÝch th-íc theo ©m b¶n cña chi
tiÕt.
nd
S
II. Mµi nghiÒn

B¶n chÊt cña mµi nghiÒn lµ qu¸ tr×nh c¾t cña çc h¹t mµi tù do chuyÓn ®éng
c-ìng bøc (cßn gäi lµ bét nghiÒn ) d-íi mét ¸p lùc x¸c ®Þnh gi÷a dông cô nghiÒn
vµ bÒ mÆt chi tiÕt ®-îc gia c«ng.

Bét nghiÒn gåm bét mµi trén víi ®Çu nhên, parafin, mì bß vµ çc axit h÷u c¬
theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh. Khi nghiÒn th« cÇn sö dông bét mµi cã kÝch th-íc h¹t
lín, khi nghiÒn tinh sö dông bét mµi cã kÝch th-íc h¹t nhá.
Dông cô nghiÒn (b¹c nghiÒn, tÊm nghiÒn )th-êng ®-îc lµm b»ng gang ®Ó cã
kh¶ n¨ng gi÷ ®-îc h¹t mµi trªn bÒ mÆt cña dông cô.
NghiÒn gåm hai qu¸ tr×nh: qu¸ tr×nh ho¸ häc diÔn ra rÊt nhanh (trong vµi %
gi©y ) t¹o thµnh trªn bÒ mÆt gia c«ng líp mµng axit vµ líp hÊp thô rÊt máng, sau
®ã nhê t¸c dông c¬ häc çc h¹t mµi ph¸ vì mµng axit vµ lÊy ®i líp hÊp thô d-íi
d¹ng phoi råi ®Èy ra ngoµi.
(Qu¸ tr×nh nghiÒn cã çc ®Æc ®iÓm sau ®©y:
- MÆc dï cã nhiÒu h¹t mµi cïng tham gia c¾t nh-ng v× líp kim lo¹i ®-îc c¾t ®i rÊt máng,
lùc vµ vËn tèc c¾t kh«ng lín nªn nhiÖt c¾t kh«ng cao.
- Qu¸ tr×nh ®éng häc cña çc h¹t mµi phøc t¹p do quü ®¹o chuyÓn ®éng cña chóng trªn
bÒ mÆt gia c«ng khã lÆp l¹i vÕt cò, çc vÕt xo¸ nhau nhiÒu lÇn dÉn tíi ®é nh½n bãng bÒ mÆt
gia c«ng cao.)
- NghiÒn chØ c¾t ®-îc líp l-îng d- rÊt nhá (0,02mm) nªn kh«ng söa ®-îc
sai lÖch vÒ vÞ trÝ t-¬ng quan. Do ®ã tr-íc khi mµi nghiÒn chi tiÕt ph¶i ®¹t ®é
chÝnh x¸c cÊp 7, sai sè h×nh d¹ng h×nh häc kh«ng qu¸ 0,005  0,1mm, Ra = 1,6 
0,4m.
Mµi nghiÒn cã thÓ chÕ t¹o gia c«ng ®-îc çc mÆt ph¼ng, mÆt trô ngoµi vµ
trong, çc mÆt ®Þnh h×nh ®¹t ®é chÝnh x¸c cÊp 6, Ra = 0,2  0,01m (1014).
(Do ®ã mµi nghiÒn ®-îc sö dông réng r·i ®Ó gia c«ng çc bé ®«i xilanh b¬m cao ¸p, çc
chi tiÕt trong thiÕt bÞ thuû lùc, çc bé truyÒn b¸nh r¨ng ®ßi hái ®é chÝnh x¸c cao, mÆt ph©n
khu«n trong c«ng nghÖ chÕ t¹o khu«n…)
Tuú theo h×nh d¹ng bÒ mÆt gia c«ng ta cã çc ph-¬ng ph¸p nghiÒn sau:

P 2 P 2
P 1
1 1
2 2 2
a b c
2 2
2
1
1
d e f
S¬ ®å çc d¹ng mµi nghiÒn
1. Chi tiÕt gia c«ng; 2. Dông cô nghiÒn.
a. NghiÒn mÆt ph¼ng; b. NghiÒn hai mÆt ph¼ng song song;
c. NghiÒn mÆt trô ngoµi b»ng hai ®Üa nghiÒn; d. NghiÒn mÆt trô ngoµi b»ng b¹c;
e. NghiÒn lç; f. NghiÒn mÆt cÇu.
- NghiÒn mÆt trô b»ng b¹c chñ yÕu dïng trong c«ng nghÖ söa ch÷a, s¶n xuÊt
®¬n chiÕc vµ th-êng thùc hiÖn trªn m¸y tiÖn hoÆc m¸y khoan. Ngoµi ra cã thÓ
gia c«ng trªn m¸y nghiÒn ®Üa.
- Khi nghiÒn mÆt trô trong (nghiÒn lç) dïng b¹c ch÷ C b»ng gang, trªn mÆt
ngoµi cña b¹c cã r·nh xo¾n ®Ó chøa bét nghiÒn. Khi nghiÒn lç chi tiÕt cã thÓ
quay trßn, trôc mang b¹c nghiÒn tÞnh tiÕn (nghiÒn trªn m¸y tiÖn) hoÆc chi tiÕt
tÞnh tiÕn cßn trôc mang b¹c nghiÒn quay trßn ( nÕu chi tiÕt nhá ) hay chi tiÕt
®øng yªn (nÕu chi tiÕt lín) cßn trôc mang b¹c võa quay trßn võa tÞnh tiÕn ( khi
nghiÒn trªn m¸y khoan ).

Trôc c«n
1
B¹c ch÷ C
- Khi nghiÒn th« lÊy Vc = 30  40 m/ph, nghiÒn tinh Vc = 25 30 m/ph,

nghiÒn siªu tinh Vc = 15 20 m/ph, ¸p lùc nghiÒn p  0,2  0,4 MN/m2
- Khi nghiÒn lç, n¨ng suÊt vµ chÊt l-îng gia c«ng phô thuéc vµo tû lÖ gi÷a 2
chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn vt vµ c® quay vq : vt/vq = 0,6 ÷ 1.
- Khi nghiÒn mÆt trô ngoµi ph¶i ®¶m b¶o ¸p lùc gi÷a mÆt trô ngoµi vµ dông
cô gia c«ng ta cã s¬ ®å kÕt cÊu nh- sau:
VÝt bãp Th©n B¹c ch÷ C
§Ó t¹o ¸p lùc lªn mÆt trô ngoµi dïng b¹c ch÷ C. Lµ b¹c máng h×nh trô ®-îc
xÎ r·nh, phÝa trong cã çc r·nh xo¾n ®Ó chøa bét nghiÒn. B¹c ®-îc bãp l¹i nhê
vÆn 3 vÝt bãp.
- NghiÒn kh«ng söa ®-îc sai sè vÒ vÞ trÝ t-¬ng quan, ®ång thêi cã n¨ng suÊt
thÊp do tèc ®é c¾t thÊp, bét nghiÒn cã kÝch th-íc h¹t nhá vµ ¸p lùc nghiÒn thÊp.
III. Mµi kh«n

- Mµi kh«n dïng ®Ó gia c«ng tinh lç nhê ®Çu kh«n quay trßn vµ tÞnh tiÕn däc
trôc. Thay dông cô mµi nghiÒn b»ng bét mµi b»ng dông cô míi mang çc thái ®¸

gäi lµ ®Çu kh«n. ¸p lùc ®Çu kh«n vµ hµnh tr×nh lªn xuèng ®Çu kh«n ®-îc quy
®Þnh râ nh- sau: Tèc ®é kh«n dïng cho gang, ®ång thau : 60 ÷ 70 (m/p) ; thÐp :
40 ÷ 60 (m/p) ¸p lùc : 0,35 ÷ 1,4 (MPa)
§Çu kh«n cã nhiÒu lo¹i, tuú c«ng dông : lç s©u, lç ng¾n, lç nhá mµ ®Çu kh«n
cã kÕt cÊu phï hîp
Tuú ph-¬ng ph¸p kh«n cã thÓ gia c«ng ®-îc nhiÒu bÒ mÆt nh-ng th-êng chØ
dïng ®Ó kh«n lç
KÕt cÊu ®Çu kh«n gåm 2 phÇn chÝnh :
+ Th©n l¾p çc thái ®¸
+ §u«i l¾p víi m¸y
- §Çu kh«n gåm 2, 4 hoÆc 6 thái ®¸ ®-îc gi÷ b»ng çc thanh kÑp l¾p trong
çc r·nh xÎ h-íng kÝnh däc theo th©n. ViÖc ®iÒu chØnh ¸p lùc ®¸ ®-îc thùc hiÖn
nhê ren vÝt ë hai ®Çu c«n. Còng cã thÓ ®iÒu chØnh ¸p lùc ®¸ b»ng çch sö dông
chÊt dÎo. Sau khi ®-a ®Çu kh«n vµo lç, vÆn vÝt, chÊt dÎo bÞ nÐn t¸c ®éng lªn ®¸
lµm t¨ng ¸p lùc cña ®¸ lªn bÒ mÆt lç gia c«ng. Sau khi gia c«ng xong vÆn vÝt theo
chiÒu ng-îc l¹i ®Ó gi¶m ¸p lùc cña ®¸ t¸c dông lªn bÒ mÆt lç vµ lÊy ®Çu kh«n ra
khái lç. §Çu kh«n ®-îc nèi víi trôc chÝnh b»ng thanh nèi 2, ë 2 ®Çu cã 2 khíp
cÇu (kh«n tù lùa), khi ®ã ®Çu kh«n tùa h¼n vµo lç gia c«ng (lo¹i nµy ®-îc sö
dông nhiÒu). Trong khi kh«n ph¶i t-íi dung dÞch lµm l¹nh ®Òu ®Æn, th-êng
xuyªn cho ®Õn khi ®Çu kh«n ra khái lç gia c«ng
- ChuyÓn ®éng cña kh«n bao gåm vq vµ vt, nhê cã 2 quü ®¹o chuyÓn ®éng
nµy mµ vÕt gia c«ng cña kh«n ®-îc ®an chÐo vµ xo¸ lªn nhau. Gãc β phô thuéc
vµo tû lÖ vt/vq dÉn ®Õn bÒ mÆt gia c«ng rÊt nh½n bãng. B»ng ph-¬ng ph¸p kh«n
cã thÓ ®¹t cÊp 7, ®Æc biÖt cã thÓ ®¹t cÊp 6, Ra = 0,4 ÷ 0,05 (9 ÷ 12).
- Kh«n gia c«ng ®-îc çc lç cã ®-êng kÝnh tõ 6 tíi 1500, chiÒu dµi lç tõ
10mm tíi 20mm

Trôc chÝnh 1
Thanh nèi cã
khíp cÇu 2
Vq
Vtt
PhÇn c«n
PhÇn ®Çu
kh«n 3
§¸ 4
L
Chi tiÕt 5
PhÇn c«n
Thái ®¸

Chó ý:
- Ph¶i chän kho¶ng nh« ra cña ®¸ so víi 2 ®Çu cña lç thÝch hîp ®Ó tr¸nh lç
bÞ loe ë hai ®Çu hoÆc bÞ ph×nh ë gi÷a, ®ång thêi ph¶i chän ®-îc tû sè gi÷a tèc ®é
quay víi tèc ®é tÞnh tiÕn, ¸p lùc kh«n hîp lý ®Ó n©ng cao ®é chÝnh x¸c vµ n¨ng
suÊt khi kh«n.
- Khi kh«n çc h¹t mµi t¸ch ra khái ®Çu kh«n cã thÓ g¨m vµo bÒ mÆt gia
c«ng lµm t¨ng tèc ®é mµi mßn cña chi tiÕt ®èi tiÕp gi÷a chïng khi cã chuyÓn

®éng t-¬ng ®èi víi nhau. V× vËy sau khi mµi kh«n kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµm
s¹ch bÒ mÆt lç cÈn thËn.
- Mµi kh«ng kh«ng söa ®-îc sai sè vÒ h×nh d¹ng vµ sai lÖch vÒ vÞ trÝ kh«ng
gian cña lç. Do ®ã tr-íc khi kh«n ph¶i kh¾c phôc çc sai lÖch ®ã b»ng tiÖn tinh
chuèt hoÆc mµi.
- Mµi kh«n kh«ng thÝch hîp gia c«ng kim lo¹i mµu v× phoi cña chóng rÊt dÔ
tr¸t vµo bÒ mÆt cña çc thái ®¸ lµm çc thái ®¸ kh«ng c¾t gät ®ù¬c n÷a.
IV Mµi siªu chÝnh x¸c

Mµi siªu tinh x¸c lµ ph-¬ng ph¸p gia c«ng tinh cã thÓ ®¹t ®é chÝnh x¸c vµ ®é
nh½n bÒ mÆt cao.
F
S1
Vc
VÒ nguyªn lý cña m¸y mµi siªu tinh còng cã mét dông cô mang çc thanh ®¸
gÇn gièng nh- kh«n nh-ng kh¸c kh«n ë chç :
+ Mµi siªu tinh cã thªm chuyÓn ®éng l¾c ng¾n (®iÒu hoµ) däc trôc S1 kho¶ng
tõ 500 1200 hµnh tr×nh kÐp trong 1 phót nh-ng chiÕm chiÒu dµi hµnh tr×nh ng¾n
1,55 mm do vËt gia c«ng thùc hiÖn, ngoµi ra cßn cã çc chuyÓn ®éng kh¸c nh-
chi tiÕt quay trßn Vc vµ ®Òu mang dông cô di ®éng däc S ®Ó ¨n hÕt chiÒu dµi cña
vËt .
+ ¸p lùc cña ®¸ mµi lªn vËt gia c«ng rÊt nhá tõ F = 0.052.5 Kg/cm2. VËn
tèc vßng vc =15 m/p ,l-îng tiÕn däc cña dông cô S ≤ 0.1mm/vßng. Ph-¬ng
ph¸p mµi siªu tinh t¹o nªn ®é nh½n bãng bÒ mÆt Ra ≤ 0,08 m (11) do ¸p lùc
cña thanh ®¸ mµi lªn trôc gia c«ng rÊt nhá nªn b»ng ph-¬ng ph¸p nµy mµi siªu
tinh kh«ng söa ®-îc sai lÖch vÒ h×nh d¸ng h×nh häc do nguyªn c«ng tr-íc ®Ó l¹i
nh- ®é mÐo ®é « van …l-îng d- cña mµi siªu tinh tõ 57 mm.

+ Trong qu¸ tr×nh mµi siªu tinh ph¶i t-íi dung dÞch lµm s¹ch, dÇu nhên bao
gåm 10 phÇn dÇu ho¶ 1 phÇn dÇu m¸y bay vµ dÇu thùc vËt .
+ Tr-íc khi mµi siªu tinh ®· ph¶i ®¹t kÝch th-íc ®Õn giíi h¹n biªn cña nã
theo b¶n vÏ.
V. §¸nh bãng
§¸nh bãng lµ ph-¬ng ph¸p gia c«ng tinh nh»m n©ng cao ®é nh½n bãng bÒ
mÆt b»ng çch dïng b¸nh ®¸nh bãng kÕt hîp víi bét mµi chµ x¸t lªn bÒ mÆt gia
c«ng víi tèc ®é cao.
§¸nh bãng gåm 2 qu¸ tr×nh:
+ C¾t gät tÕ vi b»ng h¹t mµi tù do nhê tèc ®é lín
+ HiÖn t-îng l¨n Ðp tr-ît dÎo.
B¸nh ®¸nh bãng gåm çc lo¹i sau:
- B¸nh ®¸nh bãng b»ng gç cã ®é bÒn nhá dÔ bÞ cong vªnh th-êng dïng ®¸nh
bãng s¬ bé.
- B¸nh ®¸nh bãng b»ng v¶i th« dïng h¹t mµi cã kÝch th-íc lín ®Ó gia c«ng
th« çc chi tiÕt lín.
- B¸nh ®¸nh bãng b»ng v¶i mÒm dïng h¹t mµi cã kÝch th-íc nhá dïng ®Ó
®n¸h bãng tinh.
- B¸nh ®¸nh bãng b»ng v¶i Ðp dïng ®¸nh bãng rÊt tinh.
Tèc ®é ®¸nh bãng kho¶ng 20  40 m/s, trªn mÆt b¸nh cã b«i bét ®¸nh bãng
b»ng çc h¹t mµi rÊt mÞn, ®«i khi cho thªm bét graft ®Ó ®¹t Ra  0,02 m. Cã thÓ
®¸nh bãng 2 hoÆc 3 lÇn b»ng çc bét cã kÝch th-íc nhá dÇn.
§¸nh bãng kh«ng söa ch÷a ®-îc sai lÖch vÒ h×nh d¹ng, sai lÖch vÒ vÞ trÝ
t-¬ng quan vµ khuyÕt tËt trªn bÒ mÆt gia c«ng. V× vËy tr-íc khi ®¸nh bãng chi
tiÕt ph¶i ®-îc gia c«ng tinh vµ chØ ®Ó l¹i l-îng d- kho¶ng 5m.
VI. C¹o
C¹o lµ ph-¬ng ph¸p gia c«ng tinh thùc hiÖn b»ng tay víi çc dông cô ®¬n
gi¶n ®-îc chÕ t¹o tõ thÐp dông cô hoÆc thÐp giã.
ChÊt l-îng c¹o chñ yÕu phô thuéc vµo tr×nh ®é tay nghÒ cña c«ng nh©n.
Tr-íc khi c¹o cÇn kiÓm tra ®é ph¼ng cña mÆt gia c«ng b»ng çch dïng b¶n mÉu
b«i mét líp bét mÇu rÊt máng råi ¸p vµ xoa ®Òu lªn bÒ mÆt chi tiÕt, sau ®ã c¹o

nh÷ng ®iÓm cao ( nh÷ng ®iÓm cã dÝnh bét mµu). Sau khi c¹o xong cÇn kiÓm tra
®é ph¼ng theo tiªu chuÈn sau:
Trªn tiÕt diÖn 25,4  25,4 mm2 cã 12  18 ®iÓm ®èi víi c¹o th« vµ 20  25
®iÓm ®èi víi c¹o tinh.
Khi c¹o cÇn l-u ý:
- Ph¶i g¸ ®Æt chi tiÕt æn ®Þnh.
- B¶n mÉu ph¶i cã ®é chÝnh x¸c vµ ®é cøng v÷ng cao.
- BÒ mÆt tr-íc khi c¹o ph¶i ®-îc gia c«ng tinh b»ng dao phay, bµo, doa…vµ
®Ó l¹i l-îng d- võa ph¶i .
C¹o cã çc -u ®iÓm sau:
- C¹o cã thÓ ®¹t ®-îc ®é chÝnh x¸c vÒ kÝch th-íc, ®é nh½n bÒ mÆt, ®é chÝnh
x¸c vÒ vÞ trÝ t-¬ng quan cao b»ng çc dông cô ®¬n gi¶n ( vÝ dô, c¹o cã thÓ ®¹t
®-îc ®é ph¼ng 0,01/1000mm), do ®ã c¹o rÊt phï hîp víi d¹ng s¶n xuÊt ®¬n
chiÕc.
- Cã thÓ gia c«ng tinh çc mÆt ph¼ng cã kÕt cÊu vµ h×nh d¹ng phøc t¹p (r·nh
mang ç, mÆt lç cña b¹c…) mµ çc ph-¬ng ph¸p kh¸c kh«ng thÓ gia c«ng ®-îc.
- Cã thÓ dïng c¹o ®Ó gia c«ng tinh lÇn cuèi çc mÆt ph¼ng cã kÝch th-íc lín.
- BÒ mÆt sau khi c¹o cã kh¶ n¨ng gi÷ dÇu b«i tr¬n tèt trong qu¸ tr×nh lµm
viÖc.
Tuy vËy c¹o còng cã nh÷ng nh-îc ®iÓm nh-:
- N¨ng suÊt thÊp, thùc hiÖn b»ng tay nªn chÊt l-îng gia c«ng phô thuéc vµo
tay nghÒ cña c«ng nh©n, c-êng ®é lao ®éng nÆng nhäc.
- Kh«ng c¹o ®-îc vËt liÖu qu¸ cøng.

Chuong 8 Cac Phuong Phap Gia Cong Cat Got

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong 8 Cac Phuong Phap Gia Cong Cat Got

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BµI GI¶NG CN CHÕ T¹O M¸Y CH¦¥NG 8 C¸C PP GIA C¤NG C¾T GäT

II. Bµo vµ xäc

1. Kh¶ n¨ng c«ng nghÖ cña bµo vµ xäc.

§é chÝnh x¸c C13C12 C8C7 C7C6

NguyÔn Xu©n Quúnh 1 BM. CNCTM

2. C¸c biÖn ph¸p c«ng nghÖ khi bµo vµ xäc.

NguyÔn Xu©n Quúnh 2 BM. CNCTM

NguyÔn Xu©n Quúnh 3 BM. CNCTM

NguyÔn Xu©n Quúnh 4 BM. CNCTM

1. Kh¶ n¨ng gia c«ng c¸c d¹ng bÒ mÆt cña phay

NguyÔn Xu©n Quúnh 5 BM. CNCTM

NguyÔn Xu©n Quúnh 6 BM. CNCTM

Phay r·nh mang c¸ Phay mÆt ®Þnh h×nh

a. Phay mÆt ph¼ng

Phay mÆt ph¼ng b»ng dao phay

- Dao phay trô

NguyÔn Xu©n Quúnh 7 BM. CNCTM

NguyÔn Xu©n Quúnh 8 BM. CNCTM

Phay mÆt ph¼ng b»ng dao phay ngãn.

* C¸c biÖn ph¸p g¸ ®Æt khi phay mÆt ph¼ng

NguyÔn Xu©n Quúnh 9 BM. CNCTM

+ Dïng c¸c ®å g¸ cã c÷ so dao ®Ó g¸ ®Æt nhanh chi tiÕt vµ dao do ®ã thêi

+ Dïng ®å g¸ quay liªn tôc nh»m gi¶m thêi gian g¸ ®Æt:

NguyÔn Xu©n Quúnh 10 BM. CNCTM

b.Phay r·nh then

NguyÔn Xu©n Quúnh 11 BM. CNCTM

- Phay trôc then hoa.

NguyÔn Xu©n Quúnh 12 BM. CNCTM

NguyÔn Xu©n Quúnh 13 BM. CNCTM

tg = tg = s/dtb

NguyÔn Xu©n Quúnh 14 BM. CNCTM

IV. Khoan, khoÐt, doa, tar«

NguyÔn Xu©n Quúnh 15 BM. CNCTM

Mòi khoan ruét gµ chu«i trô.

NguyÔn Xu©n Quúnh 16 BM. CNCTM

Th©n (ThÐp 45) PhÇn c¾t (ThÐp giã)

NguyÔn Xu©n Quúnh 17 BM. CNCTM

PhiÕn dÉn khoan

B¹c dÉn cã 3 lo¹i:

NguyÔn Xu©n Quúnh 18 BM. CNCTM

NguyÔn Xu©n Quúnh 19 BM. CNCTM

C¸c kiÓu dÉn h-íng khi khoÐt

C¸c ph-¬ng ph¸p doa:

NguyÔn Xu©n Quúnh 20 BM. CNCTM

- Doa tuú ®éng:

MiÕng Hai dao Th©n

NguyÔn Xu©n Quúnh 21 BM. CNCTM

Trôc dao doa

B¹c dÉn hø¬ng

NguyÔn Xu©n Quúnh 22 BM. CNCTM

3. Gia c«ng ren b»ng taro

NguyÔn Xu©n Quúnh 24 BM. CNCTM

Tuy vËy chuèt cã c¸c nh-îc ®iÓm sau:

C¸n DÉn hø¬ng PhÇn c¾t Söa ®óng

1. Dao chuèt; 2. Thµnh m¸y; 3. Chi tiÕt gia c«ng.

Lç bÞ c«n, tiÕt diÖn hai ®Çu lç kh¸c nhau.

NguyÔn Xu©n Quúnh 25 BM. CNCTM

Chuèt theo líp

NguyÔn Xu©n Quúnh 26 BM. CNCTM

NguyÔn Xu©n Quúnh 27 BM. CNCTM

B. C¸c ph-¬ng ph¸p gia c«ng c¾t gät b»ng dông cô

NguyÔn Xu©n Quúnh 28 BM. CNCTM

NguyÔn Xu©n Quúnh 29 BM. CNCTM

NguyÔn Xu©n Quúnh 30 BM. CNCTM