CÁC CƠ QUAN CHUYÊN BIỆT

MỤC TIÊU
1. Mô tả được giải phẫu của nhãn cầu và
các cấu trúc liên quan
2. Mô tả được giải phẫu các phần của tai
3. Gọi đúng tên các chi tiết giải phẫu trên
các phương tiện thực hành giải phẫu
nhãn cầu và tai
 1. MẮT
Mắt gồm có nhãn cầu và thần kinh thị giác
Các cấu trúc liên quan đến mắt: cơ ngoài
nhãn cầu, mạc ổ mắt, lông mày, mi mắt,
kết mạc và bộ lệ.
Mắt được nằm trong ổ mắt. Ổ mắt được tạo
nên bởi xương sọ và xương mặt
 1.1. Nhãn cầu:

Nhãn cầu nằm trong ổ mắt, 1/6 diện tích

phía trước lộ ra khỏi ổ mắt. Đkính khoảng
24mm.
Nhãn cầu có 2 cực: cực trước và cực sau,
đường nối 2 cực là trục nhãn cầu. Đường
vòng quanh nhãn cầu và cách đều 2 cực
gọi là xích đạo.
 1.1. Nhãn cầu
Nhãn cầu được vây quanh bởi 3 lớp áo: từ ngoài
vào là áo xơ, áo mạch và võng mạc. Bên trong
lớp áo là thấu kính và các buồng của nhãn cầu.
- Áo xơ: gồm giác mạc ở trước và củng mạc ở
sau. Giác mạc là phần trong suốt và lồi hơn.
Củng mạc (lòng trắng) có vai trò bảo vệ và định
hình cho nhãn cầu, độ lồi và sự trong suốt của
giác mạc giúp cho nó hội tụ ánh sáng vào giác
mạc
 1.1. Nhãn cầu
- Áo mạch: Gồm mống mắt (lòng đen), trung tâm
mống mắt có đồng tử, bờ ngoại vi của mống mắt
dính với thể mi. Mống mắt chia khoang nằm
giữa giác mạc và thấu kính thành phòng trước
và phòng sau; Thể mi là phần dày lên của áo
mạch.
- Áo trong (võng mạc) là phần liên tiếp với thần
kinh thị giác. Điểm vàng nằm cực sau nhãn cầu,
ở phía ngoài có đĩa thần kinh thị giác. Điểm
vàng là nơi nhìn các vật chi tiết và rõ nhất. Điểm
mù (đĩa thần kinh thị giác) là nơi tập trung các
sợi thần kinh thị giác
 1.1. Nhãn cầu
- Thấu kính: là một khối chất trong suốt, hai mặt
lồi, đường kính khoảng 9-10mm
- Mống mắt và thấu kính chia khoang bên trong
nhãn cầu thành 3 phòng: phòng trước, phòng
sau và phòng sau cùng. Phòng trước và phòng
sau chứa thuỷ dịch. Khi sự lưu thông thuỷ dich
bị trở ngại, áp lực trong nhãn cầu tăng lên, gây
đau đầu gọi là chứng thiên đầu thống. Phòng
sau chứa thể kính
 1.2. Các cấu trúc phụ của mắt:

- Các cơ ngoài nhãn cầu: gồm các cơ thẳng

(trong, ngoài, trên, dưới); các cơ chéo (trên,
dưới); cơ nâng mí trên
- Lông mày
- Mí mắt: mí trên và mí dưói
- Lớp kết mạc: lót mặt trong 2 mí mắt và phủ mặt
trước nhãn cầu.
- Bộ lệ: tuyến lệ, các tiểu quản lệ, điểm lệ, túi lệ,
ống lệ mũi
 2. Tai
Tai là cơ quan cảm nhận về thính giác và
thăng bằng. Tai gồm tai ngoài, tai giữa và
tai trong
2.1. Tai ngoài gồm: loa tai và ống tai ngoài.
Loa tai được cấu tạo bằng sụn, có các gờ
và rãnh, gồm gờ luân, gờ đối luân, bình
tai, đối bình tai, dái tai. ỐNg tai ngoài dài
khoảng 2,5cm ở thành trên và 3cm ở
thành dưới
 2.2. Tai giữa
- Màng nhĩ: là 1 màng mỏng bán trong suốt
hình bầu dục ngăn cách hòm nhĩ với ống
tai ngoài.
- Thùng nhĩ gồm chuỗi xương con: xương
búa, xương đe, xương bàn đạp
- Vòi nhĩ: giúp cân bằng áp xuất không khí
ở 2 mặt của màng nhĩ.
- Xương chũm
 2.3. Tai trong
- Tiền đình: nằm ở trong thùng nhĩ, phía
sau ốc tai và phía trước ống bán khuyên
- Ống bán khuyên: ống bán khuyên ngoài,
ống bán khuyên sau, ống bán khuyên
màng, ống bán khuyên trước
- Ốc tai: có hình xoắn ốc nằm trước tiền
đình
 Cơ chế nghe
Loa tai tập trung sóng âm, hướng sóng âm
đi dọc ống tai ngoài tới màng nhĩ, làm
màng nhĩ rung lên, truyền đến chuỗi
xương con tới cửa sổ tiền đình, chuyển
động của xương bàn đạp làm rung động
ngoại dịch, nội dịch, truyền qua dây thần
kinh số 8 đến não.
DÂY THẦN KINH HÔNG TO
D©y thÇn kinh to¹ lµ mét d©y thÇn kinh to
vµ dµi nhÊt trong c¬ thÓ con ngêi, ®îc t¹o
thµnh bëi ®¸m rèi th¾t lng cïng gåm rÔ
th¾t lng L4-L5 vµ S1-S2-S3. Sau khi c¸c
rÔ hîp l¹i thµnh d©y thÇn kinh to¹ ®Ó ®i ra
ngoµi èng sèng, ph¶i ®i qua mét khe hÑp
gäi lµ khe gian ®èt ®Üa ®Öm.
• Ra khái èng x¬ng sèng, d©y thÇn kinh to¹ ®i
phÝa tríc khíp cïng chËu, sau ®ã qua lç mÎ h«ng
to ®i ra phÝa sau m«ng, n»m gi÷a hai líp c¬
m«ng. Ở m«ng, d©y thÇn kinh n»m gi÷a ô ngåi
vµ mÊu chuyÓn lín. Ở sau ®ïi, d©y thÇn kinh to¹
ë chÝnh gi÷a ®ïi, ch¹y theo mét ®êng v¹ch tõ
mét ®iÓm c¸ch ®Òu ô nhåi vµ mÊu chuyÓn lín
tíi gi÷a nÕp khoeo. §Õn ®Ønh tr¸m kheo th×
chia lµm 2 nh¸nh: nh¸nh thÇn kinh chµy (thÇn
kinh h«ng kheo trong) vµ nh¸nh m¸c chung (thÇn
kinh h«ng kheo ngoµi).
+ Nh¸nh thÇn kinh chµy: Sau khi chui qua vßng c¬
dÐp vµo c¼ng ch©n sau gäi lµ thÇn kinh chµy
sau, ®i gi÷a hai ®éng m¹ch, n»m trªn c¬ c¼ng
ch©n sau theo trôc b¾p ch©n tíi m¾t c¸ trong
chia lµm 2 ngµnh cïng lµ thÇn kinh gan ch©n
trong vµ thÇn kinh gan ch©n ngoµi. ThÇn kinh
chµy chi phèi vËn ®éng c¬ phÝa sau c¼ng
ch©n, c¬ gan bµn ch©n, chi phèi ph¶n x¹ g©n
gãt, c¶m gi¸c vïng gan bµn ch©n vµ mét ngãn rìi
phÝa ngoµi mu ch©n, c¶m gi¸c mét phÇn mÆt
sau c¼ng ch©n.
+ Nh¸nh thÇn kinh m¸c chung: Sau khi ë
kheo ch¹y däc theo bê trong c¬ nhÞ ®Çu,
tíi chám x¬ng m¸c chia lµm 2 ngµnh cïng:
d©y m¸c n«ng vµ d©y m¸c s©u
• D©y m¸c n«ng (d©y c¬ b×) ch¹y vµo khu
c¼ng ch©n ngoµi xuèng mu bµn ch©n vµ
ngãn ch©n.
• D©y m¸c s©u (d©y thÇn kinh chµy tríc)
ch¹y vµo khu c¼ng ch©n tríc qua khíp cæ
ch©n vµo mu bµn ch©n vµ ngãn ch©n.