Διοίκηςη Επιχειρήςεων

και Οικονομία
Μέροσ Α

Κζντρο Δια Βίου Μάκθςθσ, Θεςςαλονίκθ

΢οφλθ Δζςποινα
Η ΕΠΙΧΕΙΡΗ΢Η
1.1 Η ζννοια τησ Επιχείρηςησ – Μορφζσ Επιχείρηςησ
1.1.1 Οριςμόσ Επιχείρθςθσ
1.1.2 Μορφζσ Επιχείρθςθσ

1.2 Οι λειτουργίεσ τησ Επιχείρηςησ

1.2.1 Θ Παραγωγικι Λειτουργία
1.2.2 Θ Εμπορικι Λειτουργία
1.2.3 Θ Οικονομικι Λειτουργία
1.2.4 Άλλεσ Λειτουργίασ

1.3 Το περιβάλλον τησ Επιχείρηςησ

1.3.1 Σο εςωτερικό περιβάλλον τθσ Επιχείρθςθσ
1.3.2 Σο εξωτερικό περιβάλλον τθσ Επιχείρθςθσ

1.4 Οι επιδιώξεισ τησ Επιχείρηςησ

1.4.1 Θ Αποτελεςματικότθτα
1.4.2 Θ Αποδοτικότθτα
1.4.3 Θ Παραγωγικότθτα
1.4.4 Θ Ανταγωνιςτικότθτα

1
1.1. Η ΕΝΝΟΙΑ ΣΗ΢ ΕΠΙΧΕΙΡΗ΢Η΢
1.1.1 Οριςμόσ Επιχείρθςθσ

Οι επιχειριςεισ είναι οικονομικζσ μονάδεσ που παράγουν και προςφζρουν τα

προϊόντα και τισ υπθρεςίεσ που καταναλϊνουμε. Επιπλζον, προςφζρουν
απαςχόλθςθ και ειςόδθμα ςε όλο τον ενεργό πλθκυςμό, ενϊ υπόκεινται ςε
φορολόγθςθ, προςφζροντασ ζςοδα ςτον κρατικό προχπολογιςμό. Ζτςι, μία
επιχείρθςθ με όλεσ τισ λειτουργίεσ τθσ ςυμβάλλει ςτθν ανάπτυξθ και ςτθν εξζλιξθ
τθσ οικονομίασ κάκε χϊρασ.

Οι επιχειριςεισ διακζτουν τα προϊόντα τουσ ςτθ αγορά ζναντι μιασ τιμισ με ςκοπό
τθν κάλυψθ των εξόδων τουσ και τθν επίτευξθ κζρδουσ. Θ αποκόμιςθ κζρδουσ
κεωρείται ότι είναι θ αμοιβι τουσ για τον κίνδυνο (ρίςκο) που αναλαμβάνουν,
επενδφοντασ κεφάλαια ςε εγκαταςτάςεισ και μθχανζσ.

1.1.2 Μορφζσ Επιχειριςεων

Οι επιχειριςεισ χαρακτθρίηονται και ταξινομοφνται ςφμφωνα με διάφορα κριτιρια.

Σα βαςικά κριτιρια ταξινόμθςθσ είναι το ιδιοκτθςιακό κακεςτϊσ, θ νομικι μορφι, ο
τομζασ δραςτθριότθτασ, το μζγεκοσ των επιχειριςεων και θ γεωγραφικι ζκταςθ
των δραςτθριοτιτων.

Το ιδιοκτηςιακό καθεςτώσ

Οι επιχειριςεισ ανάλογα με το ιδιοκτθςιακό κακεςτϊσ τουσ διακρίνονται ςε

δθμόςιεσ, ιδιωτικζσκαι μεικτζσ.

Δθμόςιεσ επιχειριςεισ είναι εκείνεσ των οποίων ο ιδιοκτιτθσ κεωρείται ότι είναι το
κοινωνικό ςφνολο, το οποίο εκπροςωπείται από το κράτοσ. ΢το δθμόςιο τομζα,
υπάρχει διάκριςθ ανάμεςα ςτισ δθμόςιεσ επιχειριςεισ και ςτουσ δθμόςιουσ
οργανιςμοφσ. Οι δθμόςιοι οργανιςμοί είναι νομικά πρόςωπα δθμοςίου δικαίου
(Ν.Π.Δ.Δ.) που αποτελοφν τθν Κεντρικι Διοίκθςθ, θ οποία αποτελείται από τα
Τπουργεία με όλεσ τισ υπθρεςίεσ τουσ, όπωσ είναι οι κατά τόπουσ εφορίεσ, τα
τελωνεία, θ αςτυνομία, θ εκπαίδευςθ ςε όλεσ τισ βακμίδεσ κ.α. Οι δθμόςιεσ
επιχειριςεισ ανικουν ςτον ευρφτερο δθμόςιο τομζα, όπωσ είναι θ ΔΕΘ, ο ΟΣΕ, ο
Ο΢Ε, τα ΕΛΣΑ, θ Αγροτικι Σράπεηα Ελλάδοσ κ.τ.λ. Ονομάηονται δθμόςιεσ
επιχειριςεισ και διακρίνονται από τουσ δθμόςιουσ οργανιςμοφσ, γιατί προςφζρουν
προϊόντα και υπθρεςίεσ για τα οποία ζχουν ζςοδα και πολλζσ φορζσ κζρδθ. Επίςθσ,
υπάρχουν οι οικονομικζσ μονάδεσ που ιδρφονται με πρωτοβουλία τθσ Σοπικισ
Αυτοδιοίκθςθσ, δθλαδι των Νομαρχιϊν και των Διμων τθσ χϊρασ με ςκοπό να
εξυπθρετιςουν τισ τοπικζσ τουσ ανάγκεσ. Οι επιχειριςεισ αυτζσ ονομάηονται
δθμοτικζσ.

2
Εκτόσ από τισ δθμόςιεσ επιχειριςεισ, υπάρχουν και οι ιδιωτικζσ επιχειριςεισ.
Ιδιωτικζσ επιχειριςεισ είναι αυτζσ, των οποίων οι ιδιοκτιτεσ είναι
ιδιϊτεσ.Αντικειμενικόσ ςκοπόσ όλων των ιδιωτικϊν επιχειριςεων είναι θ
πραγματοποίθςθ του μζγιςτου κζρδουσ. Για τον λόγο αυτό, οι ιδιωτικζσ
επιχειριςεισ κεωροφνται κερδοςκοπικζσ οικονομικζσ μονάδεσ.
Εκτόσ από τισ δθμόςιεσ και τισ ιδιωτικζσ επιχειριςεισ, υπάρχουν και οι μεικτζσ
επιχειριςεισ. Μεικτζσ επιχειριςεισ είναι αυτζσ που ανικουν τόςο ςτο κράτοσ, όςο
και ςε ιδιϊτεσ. Οι μεικτζσ επιχειριςεισ μποροφν να δθμιουργθκοφν με τρεισ
τρόπουσ: α) είτε με τθ ςταδιακι πϊλθςθ μετοχϊν μιασ κρατικισ επιχείρθςθσ ςε
ιδιϊτεσ, β) είτε με τθ ςταδιακι εξαγορά από το κράτοσ τμιματοσ των μετοχϊν
μεγάλων ιδιωτικϊν επιχειριςεων, γ) είτε με κοινι ςυμμετοχι ςτθ δθμιουργία
κεφαλαίου, δθλαδι κατά τθν ζναρξθ λειτουργίασ τθσ επιχείρθςθσ, από το κράτοσ
και από ιδιϊτεσ.
΢τθν πρϊτθ περίπτωςθ, ζχουμε μερικι ιδιωτικοποίθςθ δθμόςιων επιχειριςεων.
΢τθν Ελλάδα τα τελευταία χρόνια υπάρχει μία ςαφισ τάςθ για ιδιωτικοποίθςθ των
επιχειριςεων του ευρφτερου δθμόςιου τομζα. Μια τζτοια περίπτωςθ είναι εκείνθ
του ΟΣΕ, του οποίου θ μερικι ιδιωτικοποίθςθ επιτεφχκθκε με τθ διάκεςθ μετοχϊν
ςε ιδιϊτεσ μζςω του Χρθματιςτθρίου Αξιϊν Ακθνϊν.
΢τθ δεφτερθ περίπτωςθ, κάνουμε λόγο για μερικι κρατικοποίθςθ. Οι
κρατικοποιιςεισ ιταν χαρακτθριςτικό ςτοιχείο τθσ δεκαετίασ του ’70 ςτθν Ελλάδα.
Σθν περίοδο εκείνθ κρίκθκε ότι ιταν ςκόπιμο, βαςικοί παραγωγικοί τομείσ τθσ
ελλθνικισ οικονομίασ να εποπτεφονται και να ελζγχονται από το κράτοσ. Μια
χαρακτθριςτικι περίπτωςθ κρατικοποίθςθσ ςτθν Ελλάδα ιταν θ εξαγορά τθσ
Ολυμπιακισ Αεροπορίασ και θ μεταβίβαςι τθσ από τον ζλλθνα κροίςο Αριςτοτζλθ
Ωνάςθ ςτο ελλθνικό δθμόςιο.
Σζλοσ, αξίηει να υπογραμμίςουμε ότι υπάρχουν ιδιωτικοί φορείσ που δεν
κεωροφνται κερδοςκοπικοί. Ωσ Κερδοςκοπικζσ κεωροφνται όλεσ οι επιχειριςεισ
των οποίων ο ςκοπόσ είναι θ επίτευξθ κζρδουσ και θ διανομι του ςτουσ ιδιοκτιτεσ
ανάλογα με τθ ςυμμετοχι τουσ ςτο κεφάλαιο. Οι Μθ Κερδοςκοπικοί Οργανιςμοί
αποβλζπουν ςτθν προςφορά υπθρεςιϊν προσ το κοινωνικό ςφνολο χωρίσ τθν
επίτευξθ οικονομικοφ οφζλουσ. Χαρακτθριςτικά παραδείγματα τζτοιων
επιχειριςεων είναι τα χωριά S.O.S., τα διάφορα φιλανκρωπικά ιδρφματα, τα Κζντρα
Αποτοξίνωςθσ κ.α.

Η Νομική Μορφή των Επιχειρήςεων

΢φμφωνα με τθ νομικι τουσ μορφι, οι επιχειριςεισ διακρίνονται ςε: 1) Ατομικζσ και

2) Εταιρικζσ

Οι ατομικζσ επιχειριςεισ αποτελοφν τθν πιο απλι και πιο παλιά μορφι επιχείρθςθσ.
Ατομικζσ επιχειριςεισ είναι αυτζσ των οποίων ο ιδρυτισ και ο ιδιοκτιτθσ είναι ζνα

3
μόνο άτομο, που αςκεί μία επαγγελματικι δραςτθριότθτα κι ζχει τθν ευκφνθ όλων
των αποφάςεων και των ςυνεπειϊν τουσ. Θ ατομικι επιχείρθςθ ςυνδζεται ςτενά με
το πρόςωπο του ιδιοκτιτθ και, εάν δε μεταβιβαςτεί ςε κάποιο άλλο πρόςωπο,
παφει να υπάρχει με τθ ςυνταξιοδότθςθ ι το κάνατο του ιδιοκτιτθ τθσ.

Σα ςυνικθ προβλιματα που αντιμετωπίηουν οι ατομικζσ επιχειριςεισ λόγω του

μεγζκουσ τουσ (είναι ςυνικωσ μικρζσ οικογενειακοφ χαρακτιρα επιχειριςεισ) είναι
θ χαμθλι ανταγωνιςτικότθτα, θ μικρι δυνατότθτα δανειοδότθςθσ από τράπεηεσ και
άλλουσ πιςτωτικοφσ οργανιςμοφσ, κακϊσ και θ αδυναμία τουσ να προβοφν ςε
καινοτομίεσ με τθ χριςθ ςφγχρονθσ τεχνολογίασ.

Οι εταιρικζσ επιχειριςεισ είναι οικονομικζσ μονάδεσ που προζρχονται από τθ

ςφμπραξθ τουλάχιςτον δφο ατόμων. Παρουςιάηουν διάφορα πλεονεκτιματα ζναντι
των ατομικϊν επιχειριςεων. Σα πιο βαςικά από αυτά είναι θ ςυγκζντρωςθ μεγάλων
κεφαλαίων, θ παραγωγι ανταγωνιςτικϊν προϊόντων (δθλαδι παράγουν με χαμθλό
κόςτοσ και για το λόγο αυτό πωλοφν τα προϊόντα ςε πιο φκθνι τιμι), θ δθμιουργία
εικόνασ ςτθν αγορά, θ πιςτολθπτικι ικανότθτα με τθν οποία μποροφν να πετφχουν
χαμθλότοκα δάνεια για επενδφςεισ, θ ορκολογικότθτα των αποφάςεων κ.α.

Οι εταιρίεσ αυτζσ ζχουν κι οριςμζνα μειονεκτιματα. Αργοφν να πάρουν αποφάςεισ

λόγω των πολλϊν οργάνων που ςυμμετζχουν ςτθ λιψθ τουσ και ζχουν δυςκολία
ςτθ οργάνωςθ των εργαηομζνων, των καταςτθμάτων, κακϊσ και των ςυςτθμάτων
παραγωγισ και ελζγχου, γιατί ο αρικμόσ τουσ είναι μεγάλοσ. Είναι πολφ πιο εφκολο
να οργανϊςουμε δζκα εργαηόμενουσ που βρίςκονται ςτο ίδιο κατάςτθμα, από ότι
2.000 εργαηόμενουσ που απαςχολοφνται ςε 10 διαφορετικά καταςτιματα, που
είναι εγκαταςτθμζνα ςε 3 διαφορετικζσ χϊρεσ. Επίςθσ, ςυνικωσ αναλαμβάνουν
υψθλό κίνδυνο (ρίςκο), όταν αποφαςίηουν να προβοφν ςε επζκταςθ των
δραςτθριοτιτων και να επενδφςουν πολλά κεφάλαια.

Ο Τομζασ Δραςτηριότητασ

Οι επιχειριςεισ ταξινομοφνται ςε τομείσ και ςε κλάδουσ ανάλογα με τθ φφςθ των

προϊόντων και υπθρεςιϊν που παράγουν και προςφζρουν. Οι τομείσ παραγωγισ
είναι τρεισ: ο πρωτογενισ, ο δευτερογενισ και ο τριτογενισ.

΢τον Πρωτογενι Σομζα Παραγωγισ ανικουν οι επιχειριςεισ των οποίων το

αντικείμενο παραγωγισ των προϊόντων ςχετίηεται με τθ φφςθ (ζδαφοσ, υπζδαφοσ).
Οι πιο ςθμαντικζσ επιχειριςεισ του τομζα αυτοφ είναι οι γεωργικζσ, οι
κτθνοτροφικζσ, οι αλιευτικζσ, οι δαςοκομικζσ, οι μεταλλευτικζσ και διάφορεσ άλλεσ
(π.χ. οι μελιςςοκομικζσ).

΢το Δευτερογενι Σομζα Παραγωγισ ανικουν επιχειριςεισ που αςχολοφνται με τθ

μεταποίθςθ. Δθλαδι, όλεσ οι βιοτεχνικζσ και βιομθχανικζσ μονάδεσ παραγωγισ.
΢τθν κατθγορία αυτι περιλαμβάνονται επιχειριςεισ που καταςκευάηουν

4
βιομθχανικά προϊόντα, τα οποία χρθςιμοποιοφνται ωσ πρϊτεσ φλεσ για άλλεσ
βιομθχανίεσ (ενδιάμεςα προϊόντα) και προϊόντα που φτάνουν απ’ ευκείασ ςτον
καταναλωτι (τελικά προϊόντα).

΢τον Σριτογενι Σομζα Παραγωγισ περιλαμβάνονται όλεσ τισ επιχειριςεισ και

οργανιςμοί του δθμόςιου και ιδιωτικοφ τομζα που παρζχουν υπθρεςίεσ. Οι φορείσ
του τριτογενι τομζα παραγωγισ αςχολοφνται με:

– το εμπόριο (λιανικό ι χονδρικό εμπόριο, ειςαγωγικό ι εξαγωγικό εμπόριο)

– τισ μεταφορζσ (ναυτιλιακζσ επιχειριςεισ)
– τισ επικοινωνίεσ (Τπουργείο Σφπου και ΜΜΕ, ΕΛΣΑ2 )
– τισ ςυγκοινωνίεσ (Οργανιςμόσ Αςτικϊν ΢υγκοινωνιϊν Θεςςαλονίκθσ, ΚΣΕΛ,
Ο.΢.Ε.)
– τισ τραπεηικζσ και αςφαλιςτικζσ υπθρεςίεσ (όλεσ οι τράπεηεσ, τα
χρθματοοικονομικά ιδρφματα, οι αςφαλιςτικζσ εταιρίεσ, το Χρθματιςτιριο
Αξιϊν Ακθνϊν)
– τισ υπθρεςίεσ υγείασ (Τπουργείο Τγείασ Πρόνοιασ και Κοινωνικϊν Αςφαλίςεων,
τα νοςοκομεία, οι ιδιωτικζσ κλινικζσ και τα ιατρεία)
– τισ υπθρεςίεσ εκπαίδευςθσ (δθμόςια και ιδιωτικά ςχολεία, τεχνικζσ ςχολζσ,
ςχολζσ ΟΑΕΔ, ΚΕΚ)
– τισ υπθρεςίεσ κεάματοσ (κζατρα, κινθματογράφοσ, νυχτερινά κζντρα
διαςκζδαςθσ)
– τον τουριςμό (ξενοδοχειακζσ μονάδεσ, γραφεία τουριςμοφ)
– τισ ςυμβουλευτικζσ υπθρεςίεσ (ςφμβουλοι επιχειριςεων παροχισ νομικϊν και
οικονομοτεχνικϊν υπθρεςιϊν)

Το Μζγεθοσ των Επιχειρήςεων

Για τθ διάκριςθ των επιχειριςεων ωσ προσ το μζγεκοσ χρθςιμοποιικθκαν κατά

καιροφσ πολλά κριτιρια, όπωσ ο αρικμόσ των εργαηομζνων, το φψοσ των
απαςχολουμζνων κεφαλαίων, το φψοσ των ςυνολικϊν πωλιςεων κ.α. Σο
επικρατζςτερο κριτιριο από αυτά είναι ο αρικμόσ των εργαηομζνων.

΢φμφωνα με τθν κατάταξθ που επικρατεί ςτθν Ελλάδα, οι επιχειριςεισ

χαρακτθρίηονται ωσ μικρζσ όταν απαςχολοφν ζωσ 20 άτομα, μεςαίεσ όταν
απαςχολοφν από 20 ζωσ 100 και μεγάλεσ όταν απαςχολοφν πάνω από 100.

Θ κατάταξθ αυτι είναι ςυμβατικι και μεταβαλλόμενθ. ΢τισ χϊρεσ τθσ Ευρωπαϊκισ
Ζνωςθσ ωσ μεςαίεσ επιχειριςεισ κεωροφνται εκείνεσ που απαςχολοφν ζωσ 200
εργαηόμενουσ. ΢τθν Ελλάδα επικρατζςτερεσ είναι οι μικρομεςαίεσ επιχειριςεισ οι
οποίεσ, κατά μζςο όρο, απαςχολοφν 50 άτομα.

5
Η Γεωγραφική Ζκταςη των Δραςτηριοτήτων

Οι επιχειριςεισ, ανάλογα με τθν ζκταςθ των δραςτθριοτιτων τουσ, χαρακτθρίηονται

ωσ εκνικζσ ι πολυεκνικζσ.

Εκνικζσ Επιχειριςεισ κεωροφνται αυτζσ που αναπτφςςουν τισ δραςτθριότθτζσ τουσ

μόνο ςε μία χϊρα. Χαρακτθριςτικζσ εκνικζσ επιχειριςεισ ςτθν Ελλάδα αποτελοφν οι
αλυςίδεσ «Θείοσ Βάνιασ», «Βαςιλόπουλοσ», «΢κλαβενίτθσ» και πολλζσ άλλεσ.

Πολυεκνικζσ Επιχειριςεισ είναι αυτζσ που επεκτείνουν τισ δραςτθριότθτζσ τουσ ςε

πολλζσ χϊρεσ του κόςμου. ΢τθ χϊρα μασ, υπάρχουν πολλζσ πολυεκνικζσ
επιχειριςεισ, όπωσ το τραπεηικόίδρυμαCitibank, θ εταιρεία κινθτισ τθλεφωνίασ
vodafone, οι αλυςίδεσ ταχυφαγίασ (fastfood) Mc Donald’s και kfc κ.τ.λ. Οι
επιχειριςεισ αυτζσ αξιοποιοφν με τον πλζον αποτελεςματικό τρόπο τουσ
ςυντελεςτζσ παραγωγισ, μεταφζρουν τεχνολογία και τεχνογνωςία και προςφζρουν
απαςχόλθςθ ςτισ χϊρεσ εγκατάςταςθσ. Διακζτουν μεγάλα κεφάλαια και υψθλι
τεχνολογία με αποτζλεςμα να πετυχαίνουν μεγάλο όγκο παραγωγισ με πολφ
χαμθλό κόςτοσ (οικονομίεσ κλίμακασ). Οι πολυεκνικζσ εταιρίεσ εγκακίςτανται
κυρίωσ ςε υποανάπτυκτεσ και αναπτυςςόμενεσ οικονομικά χϊρεσ, όπου
εκμεταλλεφονται τισ φτθνζσ πρϊτεσ φλεσ και πλθρϊνουν χαμθλοφσ μιςκοφσ ςτο
εργατικό δυναμικό. ΢τθν Ελλάδα τα τελευταία χρόνια αρκετζσ πολυεκνικζσ
επιχειριςεισ ςταμάτθςαν τθ λειτουργία τουσ και εγκαταςτάκθκαν ςε άλλεσ πιο
ςυμφζρουςεσ, από άποψθ κόςτουσ, χϊρεσ. Μία τζτοια χαρακτθριςτικι περίπτωςθ
είναι εκείνθ τθσ βιομθχανίασ ελαςτικϊν «GoodYear», που ζκλειςε το εργοςτάςιό
τθσ ςτθ Βιομθχανικι Ηϊνθ τθσ ΢ίνδου Θεςςαλονίκθσ κι εγκαταςτάκθκε ςτθν
Σουρκία λόγω φτθνότερου εργατικοφ δυναμικοφ

6
Αςκιςεισ
1. Αντιςτοιχίςτε τα ςτοιχεία τθσ αριςτερισ ςτιλθσ με τα ςτοιχεία τθσ δεξιάσ

1. Επιχείρθςθ Ανικουν τόςο ςτο κράτοσ, όςο και ςε

2. Δθμοτικζσ επιχειριςεισ
3. Μεικτζσ επιχειριςεισ
4. Μθ κερδοςκοπικοί οργανιςμοί
5. Δθμόςιοι Οργανιςμοί
6. Εκνικζσ Επιχειριςεισ
ιδιϊτεσ
Αναπτφςςουν τισ δραςτθριότθτζσ τουσ
μόνο ςε μία χϊρα
Αποβλζπουν ςτθν προςφορά υπθρεςιϊν
χωρίσ τθν επίτευξθ οικονομικοφ
οφζλουσ
Ιδρφονται με πρωτοβουλία τθσ Σοπικισ
Αυτοδιοίκθςθσ
Νομικά πρόςωπα δθμοςίου δικαίου που
αποτελοφν τθν Κεντρικι Διοίκθςθ
Οικονομικι μονάδα που παράγει
προϊόντα και υπθρεςίεσ ςυνδυάηοντασ
κατάλλθλα τουσ ςυντελεςτζσ παραγωγισ

2. Χαρακτθρίςτε τισ παρακάτω προτάςεισ ωσ ΢ωςτζσ ι Λανκαςμζνεσ

α) Οι επιχειριςεισ ανάλογα με το ιδιοκτθςιακό κακεςτϊσ τουσ διακρίνονται ςε

δθμόςιεσ και ιδιωτικζσ.

β) Μια αλιευτικι επιχείρθςθ ανικει ςτον Δευτερογενι τομζα

γ) Ζνα μειονζκτθμα των εταιρικϊν επιχειριςεων είναι ότι θ διαδικαςία λιψθσ

απόφαςθσ είναι χρονοβόρα

δ) Οι πολυεκνικζσ εταιρίεσ εγκακίςτανται ςυνικωσ ςε αναπτυγμζνεσ οικονομικά

χϊρεσ

ε) Σο βαςικότερο κριτιριο για τον κακοριςμό του μεγζκουσ μιασ επιχείρθςθσ είναι
το κζρδοσ τθσ επιχείρθςθσ

ςτ) Σο κζρδοσ είναι θ ανταμοιβι των επιχειριςεων για το ρίςκο που αναλαμβάνουν

η) Δε διακρίνονται διαφορζσ ανάμεςα ςτισ δθμόςιεσ επιχειριςεισ και τουσ

δθμόςιουσ οργανιςμοφσ

θ) Οι ατομικζσ επιχειριςεισ προςφζρουν ανταγωνιςτικζσ τιμζσ προϊόντων

κ) Οι επιχειριςεισ διακζτουν τα προϊόντα τουσ ςτθ αγορά ζναντι μιασ τιμισ με

ςκοπό τθν κάλυψθ των εξόδων τουσ και τθν επίτευξθ κζρδουσ

ι) ΢τον Σριτογενι Σομζα Παραγωγισ περιλαμβάνονται μόνο οι επιχειριςεισ και

οργανιςμοί του δθμόςιου τομζα που παρζχουν υπθρεςίεσ

7
1.2 ΟΙ ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΕ΢ ΣΗ΢ ΕΠΙΧΕΙΡΗ΢Η΢
1.2.1 Ειςαγωγι
Θ επιχείρθςθ επιτελεί πολλζσ λειτουργίεσ προκειμζνου να ικανοποιιςει τουσ
ςτόχουσ τθσ. Οι ςπουδαιότερεσ λειτουργίεσ τθσ είναι τρεισ: θ Παραγωγικι, θ
Εμπορικι και θ Οικονομικι.
1.2.2 Η Παραγωγικι Λειτουργία
Θ επιχείρθςθ ςυνδυάηει και αξιοποιεί διάφορουσ ςυντελεςτζσ παραγωγισ,
όπωσκτίρια, μθχανιματα, ανκρϊπινθ εργαςία, τεχνολογία, επιχειρθματικότθτα,
προκειμζνου να παράγει προϊόντα και να τα διακζτει ςτθν αγορά. Αυτι θ
δραςτθριότθτα τθσ επιχείρθςθσ είναι θ παραγωγικι λειτουργία. Θ λειτουργία αυτι
περιλαμβάνει πολλζσ δραςτθριότθτεσ, όπωσ τθν επεξεργαςία των πρϊτων υλϊν, τθ
ςυντιρθςθ των μθχανθμάτων, το ςχεδιαςμό τθσ αλυςίδασ παραγωγισ, τον ποιοτικό
ζλεγχο των ενδιάμεςων και τελικϊν προϊόντων κ.α. Για παράδειγμα, οι ςφγχρονεσ
επικοινωνίεσ προςφζρονται μζςω τθσ παραγωγικισ λειτουργίασ του ΟΣΕ, όλα τα
ροφχα που φοράμε καταςκευάηονται μζςω τθσ παραγωγικισ λειτουργίασ των
βιοτεχνιϊν ζνδυςθσ ι των μεγάλων οίκων υψθλισ ραπτικισ, όλα τα
κονςερβοποιθμζνα τρόφιμα που τρϊμε παράγονται μζςω τθσ παραγωγικισ
λειτουργίασ των βιομθχανιϊν τυποποίθςθσ τροφίμων και ετοίμων φαγθτϊν, οι
ςυναλλαγζσ μασ ςε χριμα γίνονται λόγω τθσ παραγωγικισ λειτουργίασ των
τραπεηϊν, και θ αγορά μετοχϊν ςτο χρθματιςτιριο γίνεται μζςω τθσ παραγωγικισ
λειτουργίασ των χρθματιςτθριακϊν εταιριϊν.
Όμωσ, μία παραγωγικι μονάδα είναι απαραίτθτα και επιχείρθςθ; Για παράδειγμα
ζνα κρατικό νοςοκομείο, ζνα δθμόςιο ςχολείο, ζνα Κζντρο Αποκατάςταςθσ
Θλικιωμζνων (Κ.ΑΠ.Θ.), ζνα κζντρο αποτοξίνωςθσ από τα ναρκωτικά, που είναι
παραγωγικζσ μονάδεσ, είναι ταυτόχρονα και επιχειριςεισ; Θ απάντθςθ είναι όχι.
Ζνα κρατικό νοςοκομείο και μία ιδιωτικι κλινικι ζχουν ανάλογεσ παραγωγικζσ
λειτουργίεσ. Θ διαφορά τουσ ζγκειται ςτο γεγονόσ ότι μόνο θ ιδιωτικι κλινικι
κεωρείται επιχείρθςθ γιατί, μζςω τθσ παραγωγικισ λειτουργίασ, αποςκοπεί ςτο
οικονομικό κζρδοσ.
1.2.3 Η Εμπορικι Λειτουργία
Μία επιχείρθςθ που διακζτει τα προϊόντα τθσ ςτθν αγορά προκειμζνου να
αγοραςκοφν από τουσ καταναλωτζσ, προβαίνει και ςε μία άλλθ ενζργεια, θ οποία
καλείται εμπορικι λειτουργία. Θ λειτουργία αυτι περιλαμβάνει τθν ζρευνα αγοράσ
για να εντοπιςκοφν οι ανάγκεσ των καταναλωτϊν, το ςχεδίαςμά των προϊόντων και
των υπθρεςιϊν ςφμφωνα με τισ ανάγκεσ των καταναλωτϊν, όλεσ τισ τεχνικζσ
προϊκθςθσ όπωσ είναι θ διαφιμιςθ, θ πϊλθςθ και θ οργάνωςθ των δικτφων
διανομισ. Θ εμπορικι λειτουργία αποτελεί αντικείμενο των Σμθμάτων Μάρκετινγκ
και Πωλιςεων.

8
1.2.4 Η Οικονομικι Λειτουργία

Μία επιχείρθςθ, εκτόσ από τθν παραγωγικι και τθν εμπορικι τθσ λειτουργία, ζχει
ζςοδα από τισ πωλιςεισ των προϊόντων τθσ, φορολογείται για τισ δραςτθριότθτζσ
τθσ, παίρνει δάνεια από τισ τράπεηεσ, αυξάνει το κεφάλαιό τθσ με τθν πϊλθςθ
μετοχϊν, ζχει λογαριαςμοφσ κατακζςεων ςε τράπεηεσ κ.τ.λ. Όλεσ αυτζσ οι ενζργειεσ
εμπεριζχονται ςε μία τρίτθ λειτουργία τθσ που καλείται οικονομικι. Με τθν
οικονομικι λειτουργία δθλαδι, θ επιχείρθςθ παίηει τον ρόλο του επενδυτι, του
κατακζτθ, του δανειςτι, του δανειηόμενου και του οικονομικοφ διαχειριςτι.

1.2.5 Άλλεσ Λειτουργίεσ τθσ Επιχείρθςθσ

Θ επιχείρθςθ όμωσ, εκτόσ από τισ τρεισ βαςικζσ λειτουργίεσ, ζχει και άλλεσ
λειτουργίεσ, όπωσ τθ κεςμικι, τθ διοικθτικι, τθ ςυςτθμικι και τθν πολιτιςμικι
λειτουργία.

Θ επιχείρθςθ, ςτισ ςχζςεισ τθσ με το κράτοσ, τουσ προμθκευτζσ, τουσ πελάτεσ, τουσ
δανειςτζσ, τουσ μετόχουσ και τουσ εργαηομζνουσ τθσ, υπόκειται ςε μία ςειρά
ρυκμιςτικϊν διατάξεων που ορίηονται από το ΢φνταγμα, από τουσ νόμουσ και από
τισ εργαςιακζσ ςχζςεισ οι οποίεσ ορίηονται μετά από ςυλλογικζσ διαπραγματεφςεισ.
Αυτζσ οι ςχζςεισ με τουσ νόμουσ και τισ διατάξεισ αποτελοφν για τθν επιχείρθςθ τθ
κεςμικι λειτουργία.

Θ επιχείρθςθ ταυτόχρονα αποτελεί μία διοικθτικι μονάδα, θ οποία προγραμματίηει

τισ μελλοντικζσ τθσ δραςτθριότθτεσ, οργανϊνει και διευκφνει το προςωπικό τθσ,
αςκεί ζλεγχο και λαμβάνει διάφορεσ αποφάςεισ για τθν αποτελεςματικότερθ
απόδοςι τθσ. Όλεσ αυτζσ οι διαδικαςίεσ ςυνκζτουν μία πζμπτθ λειτουργία τθσ
επιχείρθςθσ, που είναι θ διοικθτικι.

Θ επιχείρθςθ επιπλζον λειτουργεί και ωσ ςφςτθμα γιατί δζχεται ειςροζσ

(ανκρϊπινουσ, οικονομικοφσ, τεχνολογικοφσ και άυλουσ πόρουσ), τισ οποίεσ
επεξεργάηεται (μεταποίθςθ των πόρων για τθν παραγωγι προϊόντων) προκειμζνου
να δϊςει ςτο περιβάλλον τθσ τισ εκροζσ τθσ (προϊόντα και υπθρεςίεσ ςτουσ
πελάτεσ). Ακόμθ υπάρχει ςαφισ διάκριςθ μεταξφ τθσ επιχείρθςθσ και του
περιβάλλοντόσ τθσ, το οποίο εξετάηει ςυςτθματικά για να ανταποκρικεί και
προςαρμοςκεί κατάλλθλα (π.χ. νζοι τρόποι ςυναλλαγϊν, νζεσ τεχνικζσ πωλιςεων
και προςζγγιςθσ του πελάτθ). Όλεσ αυτζσ οι διαδικαςίεσ ςυνκζτουν τθ ςυςτθμικι
λειτουργία τθσ.

Σζλοσ, μζςα ςε μία επιχείρθςθ αναπτφςςεται και θ ανάλογθ κουλτοφρα, δθλαδι

ζνα ςφςτθμα αξιϊν, ιδεϊν, ςυμβόλων, κανόνων και προτφπων που εφαρμόηονται
ςτθν κακθμερινι δραςτθριότθτά τθσ. Για παράδειγμα, ο τρόποσ επικοινωνίασ
μεταξφ υφιςταμζνων και προϊςταμζνων (αυςτθρι πεικαρχία ι πολιτικι τθσ
«ανοικτισ πόρτασ»), θ πεποίκθςθ ότι μόνο θ υψθλι ποιότθτα μπορεί να οδθγιςει

9
ςε κερδοφορία, θ εμπιςτοςφνθ ςτο ανκρϊπινο δυναμικό και θ άποψθ ότι θ
οποιαδιποτε επιτυχία οφείλεται ςτον ανκρϊπινο παράγοντα αποτελοφν μερικά
ενδεικτικά παραδείγματα τθσ κουλτοφρασ τθσ επιχείρθςθσ, θ οποία αποτελεί τθν
πολιτιςμικι λειτουργία τθσ.

Εκείνο που αξίηει να υπογραμμίςουμε ςτο ςθμείο αυτό είναι ότι όλεσ οι λειτουργίεσ
είναι απαραίτθτεσ για μία επιχείρθςθ και ότι οι λειτουργίεσ αυτζσ επιδροφν άμεςα
θ μία πάνω ςτθν άλλθ. Για παράδειγμα, μία επιχείρθςθ για να αρχίςει να παράγει,
χρειάηεται προθγουμζνωσ να ζχουν γίνει οι απαραίτθτεσ επενδφςεισ ςε εξοπλιςμό.
Για να ςυνεχίςει να παράγει θ ίδια επιχείρθςθ, χρειάηεται να μπορεί να διακζτει τα
προϊόντα τθσ ςτθν αγορά, τα οποία κα πωλοφνται εφόςον ανταποκρίνονται ςτισ
ανάγκεσ των καταναλωτϊν και τθροφνται οι προδιαγραφζσ υγιεινισ. Παράλλθλα,
κα πρζπει το ανκρϊπινο δυναμικό να είναι ευχαριςτθμζνο από τισ ςυνκικεσ
εργαςίεσ και το μιςκό, που ρυκμίηεται από τισ ςυλλογικζσ διαπραγματεφςεισ, για να
μθν οδθγείται ςε μζςα πίεςθσ όπωσ θ απεργία. Αποδεικνφεται λοιπόν ότι όλεσ οι
παραπάνω λειτουργίεσ είναι αλλθλζνδετεσ και απαραίτθτεσ για μία πετυχθμζνθ και
αποδοτικι επιχείρθςθ.

10
Αςκιςεισ
1. Αντιςτοιχίςτε τα ςτοιχεία τθσ αριςτερισ ςτιλθσ με τα ςτοιχεία τθσ δεξιάσ.

1. Εμπορικι λειτουργία ΢υντελεςτζσ παραγωγισ

2. Διοικθτικι λειτουργία
3. Θεςμικι λειτουργία
4. Παραγωγικι λειτουργία
5. Οικονομικι λειτουργία
6. ΢υςτθμικι λειτουργία
7. Πολιτιςμικι λειτουργία
Οργάνωςθ, Διεφκυνςθ, Ζλεγχοσ
Προϊόντα, ζρευνα αγοράσ, ςχεδιαςμόσ
προϊόντων, ανάγκεσ καταναλωτϊν
Λογαριαςμοί κατακζςεων, δάνεια,
φορολόγθςθ, αφξθςθ κεφαλαίου
Νόμοι, εργαςιακζσ ςχζςεισ, ςυλλογικζσ
διαπραγματεφςεισ, ρυκμιςτικζσ διατά-
ξεισ
Σρόποσ επικοινωνίασ μεταξφ υφιςτα-
μζνων και προϊςταμζνων, αυςτθρι
πεικαρχία, εμπιςτοςφνθ ςτο ανκρϊπινο
δυναμικό
Ειςροζσ, εκροζσ, περιβάλλον επιχεί-
ρθςθσ, θ επιχείρθςθ ωσ ςφςτθμα

2. Ποια είναι θ επικρατζςτερθ λειτουργία των παρακάτω επιχειριςεων και

οργανιςμϊν;

– Θζατρο «Αυλαία»
– Σςιμζντα «ΣΙΣΑΝ»
– Πολυκαταςτιματα «Λαμπρόπουλοσ»
– Σράπεηα Πίςτεωσ
– Διαφθμιςτικι εταιρεία
– ΢υμβολαιογραφείο «Λ. Καραγιάννθ»
– Φοροτεχνικό γραφείο
– Εταιρία Παροχισ Χρθματιςτθριακϊν Τπθρεςιϊν
– Βιομθχανία Φωςφορικϊν Λιπαςμάτων

11
1.3 ΣΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΣΗ΢ ΕΠΙΧΕΙΡΗ΢Η΢
Λζγοντασ περιβάλλον τθσ επιχείρθςθσ δεν εννοοφμε το φυςικό περιβάλλον, αλλά το
επιχειρθςιακό. Αυτό περιλαμβάνει δφο μεγάλεσ κατθγορίεσ: το εςωτερικό και το
εξωτερικό.

1.3.1 Σο εςωτερικό περιβάλλον τθσ επιχείρθςθσ

Εδϊ ανικουν τα άτομα (εργατικό δυναμικό, ςτελζχθ), οι μθχανζσ, οι πρϊτεσ φλεσ, οι

μζκοδοι παραγωγισ, οι τεχνικζσ και διοικθτικζσ γνϊςεισ, τα κεφάλαια, οι μζτοχοι, θ
δομι τθσ επιχείρθςθσ, ο τρόποσ διοίκθςθσ, οι τεχνικζσ που εφαρμόηονται ςτθ λιψθ
αποφάςεων, θ επικοινωνία μεταξφ των εργαηομζνων, οι ςκοποί και ςτόχοι τθσ
επιχείρθςθσ κ.τ.λ. Σο εςωτερικό περιβάλλον δθλαδι, περιλαμβάνει οτιδιποτε
υπάρχει και γίνεται μζςα ςτθν επιχείρθςθ.

1.3.2 Σο εξωτερικό περιβάλλον

΢χετίηεται με οτιδιποτε ςυμβαίνει ςτο ευρφτερο περιβάλλον τθσ επιχείρθςθσ, από

το οποίο επθρεάηεται άμεςα. Εδϊ και πάρα πολλά χρόνια κεωρείται ότι παίηει τον
πρωτεφοντα ρόλο για τθν επιβίωςθ, τθν ανάπτυξθ και τθν κακιζρωςθ τθσ κάκε
επιχείρθςθσ.

Για ποιουσ λόγουσ ςυμβαίνει αυτό; Θ απάντθςθ είναι απλι. Κάκε επιχείρθςθ
λαμβάνει από το εξωτερικό περιβάλλον τθσ τισ πρϊτεσ φλεσ για να παράγει, τισ
απαραίτθτεσ πλθροφορίεσ για να πάρει αποφάςεισ, υπόκειται ςε φορολόγθςθ για
τα κζρδθ που ειςπράττει, ςυνεργάηεται με τράπεηεσ για τθ διευκόλυνςθ των
ςυναλλαγϊν τθσ, αναπτφςςει ςχζςεισ με τουσ πελάτεσ για να διακζςει τα προϊόντα
που παράγει και γενικά προβαίνει ςε μία ςειρά από ενζργειεσ αλλθλεξάρτθςθσ και
ανατροφοδότθςθσ με το εξωτερικό τθσ περιβάλλον.

Σο εξωτερικό περιβάλλον διακρίνεται: ςτο οικονομικό, ςτο τεχνολογικό, ςτο

πολιτικό, ςτο νομικό, ςτο διεκνζσ, ςτο κοινωνικό και ςτο πολιτιςμικό περιβάλλον.

Σο οικονομικό περιβάλλον προκφπτει από τθν οικονομικι κατάςταςθ μιασ χϊρασ,

όπωσ είναι ο βακμόσ βιομθχανοποίθςθσ (ποςοςτό απαςχολουμζνων ςτθ
βιομθχανία ωσ προσ το ςφνολο του ενεργοφ πλθκυςμοφ), ο ρυκμόσ ανάπτυξθσ, οι
δείκτεσ του πλθκωριςμοφ, τθσ ανεργίασ και του δθμόςιουχρζουσ, θ πορεία τθσ
κεφαλαιαγοράσ, τα επιτόκια, το επίπεδο των ειςοδθμάτων, το φορολογικό
ςφςτθμα, οι οικονομικζσ και εμπορικζσ ςχζςεισ με άλλεσ χϊρεσ κ.α. ΢το περιβάλλον
αυτό ανικουν επίςθσ οι πελάτεσ, οι προμθκευτζσ, οι ανταγωνιςτζσ, οι πιςτωτζσ και
οι χρθματοδότεσ τθσ επιχείρθςθσ, που αποτελοφν το μικροοικονομικό εξωτερικό
περιβάλλον. Για παράδειγμα, ςτο χϊρο τθσ εκπαίδευςθσ, ςτοιχείο του οικονομικοφ
περιβάλλοντοσ αποτελεί θ αφξθςθ των δαπανϊν για τθν παιδεία. ΢το χϊρο των
αερομεταφορϊν, θ απόφαςθ για τθν καταβολι ενόσ επιπλζον χαρτοςιμου οδθγεί

12
τισ εταιρίεσ ςε αφξθςθ του κόςτουσ και κατά ςυνζπεια ςε άνοδο τθσ τιμισ των
ειςιτθρίων. Θ υψθλι φορολόγθςθ οδθγεί πολλζσ φορζσ οριςμζνεσ επιχειριςεισ ςε
διακοπι των εργαςιϊν τουσ. Καταλαβαίνουμε ότι το οικονομικό εξωτερικό
περιβάλλον παίηει κακοριςτικό ρόλο ςτθ λειτουργία τθσ επιχείρθςθσ.

΢το τεχνολογικό περιβάλλον ανικει όλθ θ ςφγχρονθ τεχνολογία, που μπορεί να

χρθςιμοποιθκεί για να αυτοματοποιθκεί θ παραγωγι και να βελτιωκεί θ ποιότθτα
των προϊόντων. Μία επιχείρθςθ αδυνατεί να αντιμετωπίςει τουσ ανταγωνιςτζσ τθσ,
όταν χρθςιμοποιεί παλιά τεχνολογία και ξεπεραςμζνεσ τεχνικζσ παραγωγισ.

Σο πολιτικό περιβάλλον αφορά το γενικό πολιτικό κλίμα μιασ χϊρασ, όπωσ θ

πολιτικι ςτακερότθτα ι θ αςτάκεια, που δθμιουργοφν κετικό και αρνθτικό κλίμα
αντίςτοιχα, για επενδφςεισ, ανάπτυξθ και προςζλκυςθ ξζνων κεφαλαίων.
Παραδείγματα του πολιτικοφ περιβάλλοντοσ για τθν εκπαίδευςθ είναι θ μονιμότθτα
των κακθγθτϊν ι ο κεςμόσ των ωρομίςκιων κακθγθτϊν.

Σο νομικό περιβάλλον εμπεριζχει τουσ νόμουσ, ςφμφωνα με τουσ οποίουσ

λειτουργεί θ επιχείρθςθ. Οι νόμοι αυτοί ορίηουν τισ ςχζςεισ τθσ επιχείρθςθσ με τουσ
δανειςτζσ τθσ, τον τρόπο εκτελωνιςμοφ των προϊόντων που ειςάγει ι εξάγει, τισ
εργαςιακζσ ςχζςεισ των εργαηομζνων τθσ και, γενικότερα, το κεςμικό πλαίςιο μζςα
ςτο οποίο μπορεί νόμιμα να λειτουργιςει θ επιχείρθςθ.

Σο διεκνζσ περιβάλλον περιλαμβάνει το γενικό οικονομικό κλίμα, τθ ςφναψθ

διμερϊν οικονομικϊν, νομικϊν, τεχνολογικϊν και άλλων ςχζςεων μεταξφ κρατϊν,
τθ ςυμμετοχι ςε ευρωπαϊκοφσ και διεκνείσ οργανιςμοφσ, όπωσ είναι θ Ευρωπαϊκι
Ζνωςθ, και τισ προχποκζςεισ ανάπτυξθσ ςχζςεων με επιχειριςεισ άλλων κρατϊν.
Για παράδειγμα, οι γερμανικζσ εταιρίεσ ηθτοφν απαραίτθτα πιςτοποιθτικό τθσ
ςειράσ ISO4 για να ςυνεργαςκοφν με ξζνεσ εταιρίεσ και να ειςάγουν τα προϊόντα
τουσ.

Σο κοινωνικό περιβάλλον περικλείει όλεσ τισ κοινωνικζσ αλλαγζσ, τα δθμογραφικά

χαρακτθριςτικά μιασ κοινωνίασ και γενικότερα όλθ τθν κοινωνικι οργάνωςθ μιασ
χϊρασ. Παραδείγματα του κοινωνικοφ περιβάλλοντοσ είναι θ επιπλζον αςφάλιςθ
που παρζχουν κάποιεσ εταιρίεσ ςτα ςτελζχθ τουσ, θ πρόνοια, θ αξία του πτυχίου, θ
δια βίου εκπαίδευςθ, θ μόλυνςθ των φυςικϊν πθγϊν κ.α.

Σζλοσ, το πολιτιςμικό περιβάλλον αναφζρεται ςτα εκνολογικά, λαογραφικά,

παραδοςιακά και κρθςκευτικά ςτοιχεία του λαοφ μιασ χϊρασ. Αναφζρεται δθλαδι
ςτο ςφςτθμα αξιϊν, το οποίο χαρακτθρίηει διάφορεσ κοινωνικζσ ομάδεσ ι ζνα
ολόκλθρο λαό.

13
Αςκιςεισ
1. Αντιςτοιχίςτε τα ςτοιχεία τθσ αριςτερισ ςτιλθσ με τα ςτοιχεία τθσ δεξιάσ

Πολιτικό περιβάλλον Αυτοματοποίθςθ παραγωγισ, τεχνικζσ

παραγωγισ
Διεκνζσ περιβάλλον Πολιτικι ςτακερότθτα, κλίμα προςζλ-
κυςθσ κεφαλαίων
Κοινωνικό περιβάλλον Πλαίςιο νόμιμθσ λειτουργίασ τθσ
επιχείρθςθσ
Πολιτιςμικό περιβάλλον Διμερείσ και πολυμερείσ οικονομικζσ
ςχζςεισ, κυγατρικζσ, διεκνείσ οργα-
νιςμοί
Σεχνολογικό περιβάλλον Δθμογραφικά χαρακτθριςτικά,
οργάνωςθ τθσ κοινωνίασ
Οικονομικό περιβάλλον Εκνολογικά, λαογραφικά, παραδοςιακά
και κρθςκευτικά ςτοιχεία ενόσ λαοφ
Νομικό περιβάλλον Ρυκμόσ ανάπτυξθσ, δείκτεσ πλθκω-
ριςμοφ, δθμόςιο χρζοσ

2. Ποια κατθγορία του εξωτερικοφ περιβάλλοντοσ είναι θ πιο ςθμαντικι για τισ
παρακάτω επιχειριςεισ και οργανιςμοφσ;

– Λαογραφικό μουςείο
– Κδρυμα κοινωνικϊν Αςφαλίςεων
– Θ πολυεκνικι εταιρία υπολογιςτϊν «X»
– Σο Χρθματιςτιριο
– Θ Σράπεηα «Ψ»

14
1.4 ΟΙ ΕΠΙΔΙΩΞΕΙ΢ ΣΗ΢ ΕΠΙΧΕΙΡΗ΢Η΢
Ζχοντασ αναπτφξει τισ μορφζσ, τισ λειτουργίεσ και το περιβάλλον τθσ επιχείρθςθσ,
απαραίτθτο είναι να εξετάςουμε και τισ επιδιϊξεισ τθσ, που αποτελοφν και το λόγο
λειτουργίασ τθσ. Οι βαςικζσ επιδιϊξεισ τθσ επιχείρθςθσ είναι τζςςερισ: θ
αποτελεςματικότθτα, θ αποδοτικότθτα, θ παραγωγικότθτα και θ
ανταγωνιςτικότθτα.
1.4.1 Η Αποτελεςματικότθτα
Με τον όρο αποτελεςματικότθτα εννοοφμε το βακμό επίτευξθσ των ςτόχων. Πολφ
ςυχνά ακοφμε φράςεισ, όπωσ «Πετφχαμε τουσ ςτόχουσ μασ ςε ικανοποιθτικό
βακμό» ι ότι «οι ςτόχοι μασ επιτεφχκθκαν κατά 90%». Σζτοιεσ διαπιςτϊςεισ, που
ζχουν προκφψει από μετριςεισ, βρίςκουμε πολφ ςυχνά ςτισ ετιςιεσ εκκζςεισ των
επιχειριςεων και των οργανιςμϊν.
Πϊσ όμωσ υπολογίηουμε τθν αποτελεςματικότθτα ςτθν πράξθ; ΢υγκρίνουμε τα
αποτελζςματα που πετφχαμε ςε ςχζςθ με τα αποτελζςματα που επιδιϊκουμε. Για
παράδειγμα, μία επιχείρθςθ που κζτει ωσ ςτόχο τθν αφξθςθ των πωλιςεων για το
επόμενο ζτοσ κατά 10%, και τελικά πετυχαίνει μία αφξθςθ κατά 8%, είναι
αποτελεςματικι κατά 80%. Εκτόσ από ποςοςτά, μποροφμε να χρθςιμοποιοφμε και
απόλυτεσ τιμζσ. Για παράδειγμα, αν μία επιχείρθςθ κζςει ωσ ςτόχο τθν αφξθςθ των
πωλιςεων κατά 1.000 μονάδεσ και πετφχει μία αφξθςθ κατά 700 μονάδεσ, ο βακμόσ
αποτελεςματικότθτασ τθσ είναι 70%. Πιο απλά, κα μποροφςαμε να ποφμε ότι ο
τφποσ που μπορεί να χρθςιμοποιθκείγια το βακμό αποτελεςματικότθτασ μιασ
επιχείρθςθσ είναι ο λόγοσ των επιτευχκζντων μονάδων διά των επιδιωκόμενων.
Αποτελεςματικότθτα = Επιτευχκείςεσ μονάδεσ / Επιδιωκόμενεσ μονάδεσ

1.4.2 Η Αποδοτικότθτα
Ζνα άλλο μζγεκοσ ςυναφζσ με τθν αποτελεςματικότθτα είναι θ αποδοτικότθτα. Θ
αποδοτικότθτα εκφράηει τισ κυςίεσ (το κόςτοσ), που απαιτοφνται για τθν επίτευξθ
ενόσ αποτελζςματοσ. Θ αποδοτικότθτα μετριζται ςυνικωσ με δείκτεσ. ΢τον
αρικμθτι τοποκετείται το αποτζλεςμα (εκροι) που πραγματοποιικθκε, ενϊ ςτον
παρονομαςτι το κόςτοσ ι οι κυςίεσ (ειςροι) που απαιτοφνται για τθν
πραγματοποίθςθ του ςυγκεκριμζνου αποτελζςματοσ.
Αποδοτικότθτα = Αποτζλεςμα (Εκροζσ π.χ. 1.000 τελικά προϊόντα)/
Πραγματοποιθκζν Κόςτοσ (Ειςροζσ π.χ. κεφάλαια)
Θ ζννοια τθσ αποδοτικότθτασ ςτθν Ελλάδα ζχει ταυτιςτεί με τθν ζννοια τθσ
οικονομικισ αποδοτικότθτασ. Οικονομικι Αποδοτικότθτα είναι ο λόγοσ του
οικονομικοφ αποτελζςματοσ (κζρδοσ ι ηθμία) ςτο τζλοσ τθσ χριςθσ (ζτοσ, εξάμθνο,
μινασ, εβδομάδα) προσ το κεφάλαιο που χρθςιμοποιικθκε.
Οικονομικι Αποδοτικότθτα = Κακαρό κζρδοσ ι ηθμία / Χρθςιμοποιθκζντα κεφάλαια

15
1.4.3 Η Παραγωγικότθτα

Θ αποδοτικότθτα είναι ςτενά ςυνδεδεμζνθ με τθν παραγωγικότθτα. Ο μακθματικόσ

τφποσ που χρθςιμοποιείται για τον υπολογιςμό τθσ παραγωγικότθτασ είναι ίδιοσ με
εκείνον τθσ αποδοτικότθτασ. Θ μόνθ διαφορά είναι ότι με τθν αποδοτικότθτα
μετράμε αξίεσ και χρθματικά μεγζκθ, ενϊ με τθν παραγωγικότθτα μετράμε
ποςότθτεσ προϊόντων ςε ςχζςθ με τον αρικμό εργατϊν ι τον τεχνολογικό
εξοπλιςμό. Πιο ςυγκεκριμζνα, όταν μετράμε τον αρικμό των μονάδων των τελικϊν
προϊόντων που παράχκθκαν προσ τον αρικμό των εργαηομζνων ι τον αρικμό των
ωρϊν που απαςχολικθκαν (εργατοϊρεσ) κάνουμε λόγο για τθν παραγωγικότθτα
τθσ εργαςίασ.

Παραγωγικότθτα Εργαςίασ = Σελικά προϊόντα (π.χ. 5.000 μονάδεσ)/ Αρικμόσ

εργατϊν (π.χ. 50) ι εργατοωρϊν (π.χ.50Χ8=400)

Για παράδειγμα, αν τα τελικά προϊόντα ςτο τζλοσ μιασ εργάςιμθσ θμζρασ είναι
5.000 μονάδεσ, για τισ οποίεσ εργάςτθκαν 50 εργάτεσ, τότε θ παραγωγικότθτα είναι:
5.000:50=100. Αν τθν επόμενθ θμζρα παραχκοφν 5.100 μονάδεσ, θ παραγωγικότθτα
κα είναι 5.100:50= 102, παρουςιάηοντασ μία αφξθςθ κατά 2%. Εκτόσ από τθν
παραγωγικότθτα τθσ εργαςίασ, μποροφμε να υπολογίηουμε τθν παραγωγικότθτα
και των άλλων ςυντελεςτϊν παραγωγισ, όπωσ είναι οι μθχανζσ, οι πρϊτεσ φλεσ και
οι χρθματικοί πόροι. Ο γενικόσ τφποσ τθσ παραγωγικότθτασ, που μπορεί να
χρθςιμοποιθκεί για οποιοδιποτε ςυντελεςτι παραγωγισ, δίνεται από τθν
παρακάτω ςχζςθ:

Παραγωγικότθτα = Σελικά προϊόντα ι Τπθρεςίεσ/ Παραγωγικά μζςα που

χρθςιμοποιικθκαν

Πολλζσ φορζσ τίκεται το ερϊτθμα ςχετικά με το πϊσ μποροφμε να μετριςουμε τθν

παραγωγικότθτα ςτον τομζα των υπθρεςιϊν. Αρκεί να δϊςουμε ζνα απλό
παράδειγμα για να αποδείξουμε ότι τα πάντα είναι δυνατόν να μετρθκοφν και να
υπολογιςκοφν. Για παράδειγμα, θ παραγωγικότθτα ενόσ νοςοκομείου που
εφθμερεφει είναι ο λόγοσ των ζκτακτων περιςτατικϊν προσ τον αρικμό των ιατρϊν
που προςφζρουν τισ υπθρεςίεσ τουσ. Αντίςτοιχα, θ παραγωγικότθτα των
τθλεφωνθτϊν του ΟΣΕ είναι ο λόγοσ των τθλεφωνικϊν κλιςεων που απαντικθκαν
προσ τον αρικμό των τθλεφωνθτϊν ι τον αρικμό των τθλεφϊνων που
χρθςιμοποιικθκαν (παραγωγικότθτα μθχανϊν).

Εκείνο που αξίηει να υπογραμμίςουμε είναι ότι θ υψθλι παραγωγικότθτα δεν

ςυμβαδίηει αναγκαςτικά με τθν αποτελεςματικότθτα. Για παράδειγμα, μία
επιχείρθςθ που ζχει πετφχει τον επικυμθτό βακμό παραγωγικότθτασ, παράγοντασ
1.000 προϊόντα/θμζρα δεν είναι ςίγουρο ότι μπορεί να πουλιςει ςτθν αγορά τισ
μονάδεσ αυτζσ. Σζλοσ, θ παραγωγικότθτα αποτελεί ζνα ςθμαντικό μζγεκοσ

16
ςφγκριςθσ μεταξφ των χωρϊν. Πολλζσ φορζσ γίνεται λόγοσ για τθν παραγωγικότθτα
τθσ Ελλάδασ ςε ςχζςθ με τθ μζςθ παραγωγικότθτα των χωρϊν τθσ Ευρωπαϊκισ
Ζνωςθσ ι τθν παραγωγικότθτα των χωρϊν του Νότου ι τθσ λεκάνθσ τθσ Μεςογείου.

1.4.4 Η Ανταγωνιςτικότθτα

Εκτόσ από τα τρία αυτά μεγζκθ, τα οποία μία επιχείρθςθ οφείλει να παρακολουκεί,
υπάρχει και μία τζταρτθ επιδίωξθ που είναι θ ανταγωνιςτικότθτα.
Ανταγωνιςτικότθτα ςθμαίνει να προτιμοφν οι πελάτεσ τα δικά μασ προϊόντα και όχι
των ανταγωνιςτϊν. Για να το πετφχουμε αυτό κα πρζπει να παράγουμε με χαμθλό
κόςτοσ, να διακζτουμε τα προϊόντα ςε χαμθλζσ τιμζσ και να προςφζρουμε τθν
καλφτερθ δυνατι ποιότθτα ςε ςχζςθ με τουσ ανταγωνιςτζσ. Γίνεται κατανοθτό, ότι θ
ανταγωνιςτικότθτα ςυνδζεται με τθν παραγωγικότθτα. Αν μία επιχείρθςθ ζχει
υψθλι παραγωγικότθτα, αυτό ςθμαίνει ότι μειϊνει το κόςτοσ των προϊόντων τθσ
και ότι μπορεί να διακζςει τα προϊόντα ςε χαμθλζσ τιμζσ. Ακόμθ με υψθλι
παραγωγικότθτα τθσ εργαςίασ μπορεί να αξιοποιιςει καλφτερα τουσ εργάτεσ που
δεν απαςχολοφνται ςτθν παραγωγικι διαδικαςία, εφαρμόηοντασ ποιοτικοφσ
ελζγχουσ, προκειμζνου να εξαςφαλίςει καλφτερθ ποιότθτα για τα προϊόντα τθσ.
Μερικζσ φορζσ, μερικά προϊόντα φαίνονται καλφτερα από κάποια άλλα, παρά το
γεγονόσ ότι θ ςφςταςι τουσ είναι θ ίδια, γιατί προβάλλονται ιδιαίτερα από τα μζςα
μαηικισ ενθμζρωςθσ ι παρουςιάηουν μικρζσ διαφοροποιιςεισ ωσ προσ τθ
ςυςκευαςία ι τον τρόπο κατανάλωςισ τουσ. Χαρακτθριςτικό παράδειγμα αποτελεί
ο διαφορετικόσ τρόποσ ανοίγματοσ τθσ ςυςκευαςίασ του νωποφ γάλακτοσ των
διαφόρων γαλακτοκομικϊν εταιριϊν.

17
Αςκιςεισ
1. Να χαρακτθρίςετε τισ παρακάτω προτάςεισ ωσ ΢ωςτζσ ι Λανκαςμζνεσ

α) Θ παραγωγικότθτα υπολογίηεται όπωσ θ αποδοτικότθτα

β) Αποτελεςματικότθτα είναι ο λόγοσ των εκροϊν προσ τισ ειςροζσ

γ) Ανταγωνιςτικότθτα είναι θ ςφγκριςθ με τουσ ανταγωνιςτζσ

δ) Οι βαςικζσ επιδιϊξεισ τθσ επιχείρθςθσ είναι τρεισ

ε) Θ παραγωγικότθτα ταυτίηεται με τθν παραγωγικότθτα εργαςίασ

ςτ) Θ ζννοια τθσ αποδοτικότθτασ ςτθν Ελλάδα ζχει ταυτιςτεί με τθν ζννοια τθσ
οικονομικισ αποδοτικότθτασ

2. Μια επιχείρθςθ απαςχολεί 100 εργάτεσ για να παράγει τα προϊόντα τθσ, των
οποίων θ τιμι πϊλθςθσ ανά μονάδα είναι 15 Ευρϊ και το μοναδιαίο κόςτοσ 12
Ευρϊ. Σο φψοσ των κεφαλαίων που χρθςιμοποιεί θ επιχείρθςθ ανζρχονται ςτα
1.500.000 Ευρϊ. Κατά το ζτοσ 2006 παράχκθκαν 50.000 μονάδεσ προϊόντοσ, παρά
το γεγονόσ ότι προβλεπόταν θ παραγωγι 60.000 μονάδων. Ζθτείται να
υπολογίςετε τθν παραγωγικότθτα, τθν αποδοτικότθτα και τθν
αποτελεςματικότθτα τθσ επιχείρθςθσ.

18