Matematika Os PDF

CRNA GORA
ZAVOD ZA ŠKOLSTVO
Predmetni program
MATEMATIKA
I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII i IX
razred osnovne škole
Podgorica, 2011.
1
Zavod za školstvo MATEMATIKA
Predmetni program MATEMATIKA

I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII i IX razred osnovne škole
Izdavač: Zavod za školstvo

Urednik: Pavle Goranović
Lektura: Danijela Đilas
Tehnička priprema: Nevena Čabrilo
Štampa: „Pobjeda“, Podgorica
Tiraž: 1000
Podgorica, 2011.
Savjet za opšte obrazovanje je na 47 sjednici prvog saziva, održanoj 25. 06. 2008. godine utvrdio izmjene predmetnog programa MATEMATIKA za I, II i
III razred osnovne škole i na 13. sjednici drugog saziva, održanoj 16. 12. 2010. godine izmjene predmetnog programa MATEMATIKA za IV, V, VI, VII, VIII
i IX razred osnovne škole.
2
SADRŽAJ
1. Naziv nastavnog predmeta ................................................................................................................................... 7
2. Određenje predmetnog programa ........................................................................................................................ 7
3. Opšti ciljevi nastave matematike.......................................................................................................................... 8
4. Sadržaji i operativni ciljevi .................................................................................................................................. 10
5. Način provjere znanja i ocjenjivanja .................................................................................................................. 88
6. Resursi koji su potrebni za realizaciju programa ............................................................................................. 88
7. Metodička uputstva ............................................................................................................................................. 89
8. Profil i stručna sprema nastavnika/ca................................................................................................................ 90
3
4
Predmetni program
MATEMATIKA
I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII i IX

razred osnovne škole
5
6
1. NAZIV NASTAVNOG PREDMETA
MATEMATIKA
Naziv predmetnog programa
MATEMATIKA
2. ODREĐENJE PREDMETNOG PROGRAMA
Matematika je značajan opšteobrazovni predmet pred kojim su brojni obrazovno-informativni i vaspitni zadaci. Nastala je pod okriljem
drevnih civilizacija, velikim dijelom usljed potrebe da se riješe neki praktični zadaci. Razvoj društva je pred ovu nauku stavljao nove i nove
zadatke, a njihovo rješavanje tražilo je sve viši stepen apstrakcije i stvaranje novih teorija. Tako je nastao specifični matematički jezik i
matematički formalizam, ustanovljena kolekcija matematičkih pojmova i struktura i razrađeni matematički metodi. Matematika se kao nauka
razvijala dijelom samostalno, a dijelom zahvaljujući prožimanju sa prirodnim naukama (na prvom mjestu fizikom). Njeni rezultati su obilno
korišćeni: doskoro isključivo za potrebe prirodnih nauka, a u posljednje vrijeme i humanitarno-društvenih (lingvistika, ekonomija).
Matematika ima naglašeno opštecivilizacijski karakter, a rezultati matematičara odavno su zajednička tekovina svih naroda i kultura.
2. a. Sedmični broj časova matematike po razredima u osnovnoj školi
Razred I II III IV V VI VII VIII IX

Broj časova 4 4 4 5 5 5 4,5 4 3,5
7
3. OPŠTI CILJEVI NASTAVE MATEMATIKE

Nastava matematike treba da:
– podstiče i razvija sposobnosti posmatranja i logičkog, kritičkog i apstraktnog mišljenja učenika/ca;
– podstiče i razvija incijativu i samostalno rasuđivanje učenika/ca;
– kod učenika/ca njeguje potrebu za sticanjem novih znanja;
– osposobi učenike/ce za razumijevanje osnovnih matematičkih koncepata, procedura i za rješavanje jednostavnih matematičkih
zadataka;
– kod učenika/ca razvije sposobnost da prepoznaju situacije u svakodnevnom životu u kojima se mogu primijeniti matematička znanja;
– pomogne učenicima/ama da uz pomoć matematičkih znanja razumiju neke pojave u životnom okruženju;
– učenicima/ama pruži matematička znanja neophodna za nastavak školovanja.
Osim navedenih opštih ciljeva, postoji i veliki broj zadataka – specifičnih ciljeva nastave matematike.
Specifični ciljevi – zadaci nastave matematike
Specifični ciljevi – zadaci nastave matematike su:

– da učenik/ca stekne vještinu čitanja i pisanja brojeva, savlada osnovne računske operacije i osposobi se da slobodno, s lakoćom i
tačno računa;
– da učenik/ca upozna osnovne matematičke pojmove: skup, operacija, relacija, funkcija, kao i standardnu notaciju za navedene
pojmove;
– da učenik/ca upozna osnovne mjerne jedinice;
– da učenik/ca upozna najvažnije ravanske figure, prostorne oblike i tijela, kao i njihove uzajamne odnose;
– da se kod učenika/ca razvije vještina korišćenja geometrijskog pribora; da se učenik/ca osposobi da precizno mjeri geometrijske
objekte; da se kod učenika/ca njeguje sposobnost da modeluju i konstruišu geometrijske figure;
– da učenik/ca usvoji matematička tvrđenja koja će biti navedena u programu;
– da se učenik/ca osposobi da sakupi podatke iz okruženja i prikaže ih numerički, grafički, tabelarno ili na neki drugi način; da se
osposobi da podatke prikazane na neki od pomenutih načina i sam/a pročita i protumači;
– da se izborom primjera iz učenikovog/činog okruženja matematika interpretira kao životna disciplina koja pomaže da riješimo neke
konkretne zadatke; navođenjem primjera iz fizike, hemije, biologije, geografije razvija se svijest o prisustvu matematike u prirodnim
naukama;
– da se kod učenika/ca razvija svijest o univerzalnosti matematičkog jezika, kao sredstva komunikacije;
– da se kod učenika/ca razvije i njeguje matematička pismenost;
8
– da se učenik/ca osposobi da koristi matematičku literaturu;

– da se kod učenika/ca razviju i njeguju sistematičnost, upornost, konciznost, kreativnost, logičnost u pismenom i usmenom tumačenju
zadatka, kao i sposobnost da apstraktno razmišljaju. Od velikog je značaja da se učenik/ca osposobi da pažljivo pročita zadatak,
razumije uslove i shvati što se od njega/nje traži. Poželjno je dobrim izborom zadataka stvarati situacije u kojima učenici/e mogu da
iskažu svoju kreativnost. Insistiranjem na analizi postavke i rješenja dijete se stavlja u ulogu malog istraživača: daje mu se mogućnost
da se kritički osvrne na rješenje, da kaže svoje mišljenje o tome što će se desiti sa rezultatom ako se promijene ulazni podaci i
sloboda da samo napravi neku varijaciju na analizirani zadatak;
– matematika treba da bude intelektualni izazov za učenike/ce, područje njihovog samopotvrđivanja. Zadaci za osnovnu školu su takvi
da većinu mogu da urade svi učenici, s manje ili više napora. Rješenje svakog zadatka traži intelektualni napor. U trenutku kada
učenik/ca riješi zadatak, imaće potvrdu svoje intelektualne samobitnosti;
– matematika ima svoju estetiku, koja se može približiti učenicima/ama. Njegovanje osjećaja za matematički lijepo treba da bude stalna
briga nastavnika/ca. Naravno, razvijanjem ovog osjećaja, razvija se i ukupni osjećaj za lijepo;
– u nastavi matematike treba koristiti prilike da se djeca podijele i u tako formiranim grupama rješavaju zadatke. Ovaj oblik rada je
inspirativan za učenike/ce, dodatno ih motiviše; u grupama se javlja obilje ideja kako da se zadatak riješi. Radom u grupama kod
učenika/ca se njeguje potreba i razvija osjećaj za timski rad;
– da upozna učenika/cu sa istorijom matematike i njenim opštecivilizacijskim karakterom. Posebnu pažnju treba posvetiti uticaju
matematike na razvoj prirodnih nauka.
9
Zavod za školstvo MATEMATIKA (I ciklus) – 1. razred
4. SADRŽAJI I OPERATIVNI CILJEVI PREDMETNOG PROGRAMA
Sadržaji i operativni ciljevi predmeta razvrstani su po razredima i ciklusima.
Sadržaji i operativni ciljevi predmeta razvrstani su po razredima i ciklusima.
I razred
(Ukupno 136 časova, 16 časova je neraspoređeno, 120 je raspoređeno; 4 časa nedjeljno)
Oblast: GEOMETRIJA (orijentaciono – 50 časova)
Tema: Snalaženje u okolini
Operativni cijevi Aktivnosti Sadržaj Korelacija i didaktička uputstva
Učenik/ca: Učenici/e: Fizičko vaspitanje (Formiranje kolone

- imenuje, razlikuje i razvrstava bića - imenuju i razvrstavaju predmete i Predmeti i bića; prostorne relacije i po visini; traženje sakrivenog predmeta;
i predmete; bića; određuju položaj predmeta smjerovi kretanja; upoređivanje Časovi se mogu održati u školskom
- određuje položaj predmeta u koji ih okružuju, zadaju drugu/arici predmeta. dvorištu. Kroz igru razvijati orijentaciju u
odnosu na sebe (ispred – iza, zadatak: Stani ispred mene, iza prostoru).
lijevo – desno, gore – dolje); mene...;
- uočava odnose među predmetima - upoređuju predmete iz Likovna kultura (Moja učionica –
(veći – manji, niži – viši, deblji – neposredne okoline; uočavaju crtanje predmeta i njihov položaj).
tanji, jednaki); razliku i klasifikuju ih, grupišu po
- grupiše predmete po jednoj jednoj osobini (crtaju i broje). Priroda i društvo (Upoznavanje
osobini. okoline).
10
Tema: Formiranje pojmova oblika

Učenik/ca: Učenici/e:
- upoznaje predmete po obliku; - na jednostavnim primjerima iz Ravanski likovi; oblici u prostoru. Likovna kultura (Moja kuća – kolaž
- razlikuje predmete po obliku; okoline uočavaju i raspoznaju od papira. Traženje zadatog lika na
- uočava predmete oblika lopte, krive i ravne površi; slici; uočavanje sakrivenog lika na
valjka i kocke; - crtaju i boje predmete istog oblika; slici; uočavanje razlike između dva
- imenuje predmete oblika lopte, izrezuju od kolaž papira (U, Ο, "ista" lika. Moja igračka – modelovanje
valjka i kocke; , ); modeluju tijela od lopte; kocka) .
- prepoznaje ravne i krive površi na plastelina;
predmetima; - izrađuju modele tijela od Fizičko vaspitanje (Igre loptom).
- izrađuje modele od kartona, kolaž plastelina. Raznovrstan materijal omogućiće
papira, papira (trougao, kvadrat, razvijanje različitih misaonih aktovnosti.
krug, pravougaonik); Učitelj/ica imenuje loptu,valjak, kocku.
- grupiše figure istog oblika.
Tema: Linije
- usvaja pojam prave i krive linije, - uočavaju predmete koji miruju i Linije. Likovna kultura (Crtež).
kao putanje pokretne tačke; predmete koji se kreću; Prelazak sa perceptivnog na
- zapaža linije u neposrednoj - uočavaju liniju na slici; apstraktniji nivo učenicima/ama treba
okolini; - crtaju, pronalaze put u lavirintu; da pomogne da usvoje pojam prave i
- razlikuje krivu i pravu liniju; - koriste pribor za crtanje. krive linije, kao putanje pokretne tačke
- crta pravu liniju uz pomoć lenjira; (kreda, olovka).
- crta krivu liniju slobodnom rukom.
11
Oblast: SKUPOVI (orijentaciono – 10 časova)
Tema: Skup kao objekat dječjeg posmatranja

- klasifikuje predmete, tijela, figure - uočavaju i zaključuju koju Skupovi. Likovna kultura (Jesenji plodovi –
prema jednoj osobini (boji, obliku zajedničku osobinu ima više crtanje ili slikanje).
ili veličini); predmeta; Priroda i društvo (Domaće životinje;
- otkriva osobinu po kojoj su - analiziraju: uočavaju i klasifikuju Moja porodica; Odjeljenjska zajednica).
razvrstani predmeti; predmete po istoj osobini;
- prikazuje razvrstavanje predmeta - kombinuju, smišljaju i kategorišu Pri formiranju skupova učenici/e mogu
pomoću crteža i upoznaje predmete prema jednoj osobini koristiti logičke blokove.
njegove jedinke (elemente); (crtaju i boje). Preporučuje se imenovanje skupova
- upoznaje i primjenjuje odnose: po njihovom prirodnom sadržaju.
više – u smislu brojnije, manje – Grupisati predmete po jednoj osobini:
manje brojno, jednako – oblik, boja, veličina, debljina.
jednakobrojno.
12
Oblast: ARITMETIKA (orijentaciono – 40 časova)
Tema: Prirodni brojevi do 10 i 0

- broji, zapisuje i čita brojeve do - slušaju, pamte, ponavljaju, Prirodni brojevi do 10 i 0; uređenost Fizičko vaspitanje (Kolona: ko stoji
10; crtaju, broje i zapisuju izbrojano; prirodnih brojeva do 10. ispred, a ko iza. Tvoje mjesto u koloni).
- upoznaje znak za sabiranje; - prepoznaju i oblikuju niz brojeva;
- upoređuje brojeve do 10; rješavaju zadatke uz pomoć Važno je da zna da odredi broj koji je
- upoznaje znak za oduzimanje; nastavnika/ce; ispred, odnosno iza datog broja.
- sabira brojeve do 10; - razlikuju redni broj; Najčešći pristup formiranju prirodnog
- oduzima brojeve do 10; - usmjerenom didaktičkom igrom broja je skupovni prikaz.
- razumije ulogu 0 u sabiranju i određuju nepoznati sabirak i Učitelj/ica se ne smije ograničiti samo
oduzimanju; nepoznati umanjilac. na slikovni materijal.
- primjenjuje računske operacije Uputstva čita učitelj/ica.
sabiranje i oduzimanje; Za formiranje pojma prirodnog broja
- određuje nepoznati sabirak i pogodni su obojeni štapići, izrađeni od
nepoznati umanjilac; plastike ili drveta.
- razlikuje osnovne i redne Potrebno je razvijati misaone
brojeve. sposobnosti učenika/ca za rješavanje
najjednostavnijih matematičkih
problema. Koristiti crteže i prikaze
skupova Venovim dijagramom.
Učenik/ca pogađanjem određuje
nepoznati sabirak i umanjilac.
Učenik/ca treba da razlikuje dva/dvije
učenika/ce u grupi i drugi u redu.
Usvajanje novih sadržaja treba da se
odvija u manjim koracima, s
naglaskom na utvrđivanju i radu
učenika/ca.
13
Tema: Prirodni brojevi do 20

Učenik/ca: Učenici/e: Nije neophodno da učenik/ca

- zna da broji, zapisuje i čita - usvajaju brojeve druge desetice, Prirodni brojevi do 20; uređenost upotrebljava izraz "prethodnik” i
brojeve do 20; čitaju ih, pišu i upoređuju; prirodnih brojeva do 20. “sljedbenik", važno je da zna odrediti
- upoređuje brojeve do 20; - prepoznaju i oblikuju niz brojeva. broj koji je ispred, odnosno iza datog
- odredi broj koji je ispred i broj broja.
koji je iza nekog broja.
Oblast: MJERENJE (orijentaciono – 6 časova)
Tema: Mjerenje
Učenik/ca: Učenici/e: Fizičko vaspitanje (Štafetne igre.

- procjenjuje i upoređuje veličine; - nestandardnim mjerama mjere Mjerenje. Nošenje predmeta).
- mjeri nestandardnim mjerama: predmete neposredne okoline i Kroz igru učenici/e određuju koji je
dužinu, masu i zapreminu. upoređuju ih. predmet lakši, odnosno teži.
Dužinu mjere koracima, pedljom,
stopalom.
Prelivanjem tečnosti učenik/ca će
odrediti koja posuda ima veću ili manju
zapreminu. Nije obavezno da
učenik/ca koristi termin zapremina.
14
Oblast: DRUGI SADRŽAJI (orijentaciono – 14 časova)
Tema: Zanimljivosti i „Mozgalice“

- koristi različite vrste tabela; - popunjavaju tablice; Popunjavanje tabele; grafički prikaz. Aritmetika (Zapisivanje brojeva na
- razvrstava predmete, tijela, - otkrivaju osobinu po kojoj su više načina. Nizati brojeve po
figure i tako formira skupove; poređani brojevi ili oblici određenom pravilu).
- otkriva i riječima opisuje osobine razvrstani i to opisuju riječima;
po kojima su razvrstani predmeti, - uređuju elemente po različitim Geometrija (Bojiti istom bojom iste
tijela, figure, brojevi; osobinama; oblike. Nizati nastavljajući započeto).
- niže brojeve po određenom - otkrivaju i nastavljaju, zapisuju
pravilu; brojeve na više načina.
- zapisuje brojeve kao zbir i kao
razliku.
Katalog znanja za prvi razred

Minimalni zahtjevi Osnovni zahtjevi
Učenici/e treba da: Učenici/e treba da:
prepoznaju bića i predmete; prepoznaju, razlikuju i ispravno imenuju predmete, bića, oblike predmeta, površi i linije;
određuju položaj predmeta u odnosu na sebe; na jednostavnim i konkretnim primjerima iz svoje okoline uočavaju odnose;
prepoznaju modele figura; određuju položaj predmeta u odnosu na sebe;
broje, čitaju i pišu brojeve do 10; u neposrednoj okolini prepoznaju i imenuju osnovna geometrijska tijela (lopta, valjak,
znaju da zapišu brojevni niz do 10; kocka);
razvrstavaju predmete prema zadatoj osobini. prepoznaju i imenuju figure (trougao, kvadrat, krug, pravougaonik);
crtaju slobodnom rukom osnovne geometrijske oblike; izrađuju modele tijela i figura;
znaju da broje, čitaju, zapisuju i upoređuju brojeve do 20;
sabiraju i odizimaju u okviru prve desetice;
razvrstavaju predmete, tijela, figure prema jednoj osobini; klasifikuju ih u različite tabele.
15
Zavod za školstvo MATEMATIKA (I ciklus)– 2. razred
II razred
(Ukupno 136 časova, 16 časova je neraspoređeno, 120 časova je raspoređeno; 4 časa nedjeljno)
Tema: Orijentacija u prostoru

Operativni ciljevi Aktivnosti Sadržaj Korelacija i didaktička uputstva
- ponavlja i utvrđuje ciljeve iz prvog - traže sakriveni predmet, traže put Prostorne relacije i smjerovi kretanja. Priroda i društvo (Orijentacija u
razreda; do predmeta u lavirintu, uz prostoru).
- određuje položaj predmeta u objašnjenje.
odnosu na druge predmete; Likovna kultura (Crtanje).
- kreće se u prostoru slijedeći
uputstva i zna da ih formuliše.
16
Tema: Prostorni oblici i odnosi

- upoređuje predmete iste vrste po: - uočavaju, razlikuju i imenuju Različiti predmeti u prostoru; odnosi u Fizičko vaspitanje (Vrsta: učenici/e se
dužini, širini, debljini i visini; predmete i bića; razvrstavaju prostoru; tijela, figure, linije. poređaju po visini. Elementarna igra:
- shvata značenje odnosa (veći- predmete po zajedničkoj osobini “Poplava” – spasavaju se unutar linije).
manji, niži-viši, deblji-tanji, duži- (vrše analizu);
kraći, širi-uži, jednak); - na jednostavnim primjerima iz Logički blokovi, plastične pločice raznih
- ređa predmete iste vrste po veličini: neposredne okoline uočavaju i boja i oblika, svaki oblik u tri boje.
manji, srednji, veći; (najmanji i razlikuju predmete i bića po veličini i Mogu se koristiti u okviru sadržaja –
najveći); visini (vrše analizu); razvrstavanje predmeta prema
- prepoznaje i imenuje tijela koja su - imenuju predmete oblika lopte, svojstvima i skupovi.
rađena u prvom razredu (loptu, kocke, kvadra i valjka i imenuju Slojevite grafofolije mogu značajno
valjak i kocku) te kupu i kvadar; loptu, valjak, kocku i kvadar; doprinijeti usvajanju matematičkih
- prepoznaje i imenuje jednostavne - usvajaju pojam prave i krive linije, pojmova gdje kao očigledno nastavno
geometrijske figure; kao putanje pokretne tačke; sredstvo dominira crtež. Time se
- prepoznaje, imenuje i crta prave i - crtaju krivu liniju slobodnom rukom i proces demonstracije vremenski
krive; otvorene i zatvorene linije; pravu liniju uz pomoć pribora za racionalizuje, a učenicima/ama se
- uočava liniju kao granicu crtanje. Vježbaju upotrebu lenjira i olakšava percepcija.
spoljašnosti i unutrašnjosti trougaonika;
(zatvorena kriva ili izlomljena - usvajaju pojam zatvorene krive ili
zatvorena); prave izlomljene zatvorene linije
- uočava spoljašnost i unutrašnjost kao granice površi. Na konkretnim
na konkretnim primjerima; primjerima raspoznaju unutrašnjost
- pravilno upotrebljava pribor za i spoljašnost.
crtanje (lenjir);
- uočava najkraće rastojanje između
dvije tačke (duž);
- crta izlomljenu liniju.
17
Oblast: MJERENJE (6 časova)
Tema: Mjerenje
- mjeri dužinu nestandardnom i - usvajaju pojmove i termine Jedinice za dužinu (m, dm, cm); apoeni Priroda i društvo (Put od kuće do
standardnom jedinicom za dužinu; jedinica mjere; mjere, zapisuju, novca; mjere za vrijeme (dani škole).
- poznaje različite načine mjerenja; upoređuju, računaju (npr. 5m + sedmice).
- poznaje jedinice za mjerenje 2m); Fizičko vaspitanje (“Ko će prije” –
dužine; - upoznaju metalni i papirni novac, prelaženje staze od 8-10m; trčanje na
- zapisuje mjerenje mjernim brojem njihovu vrijednost i odnose. 20m).
i jedinicom; Kod uvođenja mjernih jedinica
- sabira i oduzima iste jedinice polazimo od svakodnevnog života i
mjere; konkretnih primjera.
- poznaje apoene novca;
- zna dane u sedmici i njihov Priroda i društvo (Dani u sedmici).
redosljed;
- mjeri vrijeme.
18
Oblast: ARITMETIKA I ALGEBRA (orijentaciono – 79 časova)
Tema: Prirodni brojevi do 100

- ponavlja i utvrđuje ciljeve iz I razreda; - čitaju, pišu i upoređuju brojeve do 20; Prirodni brojevi do 20; matematički jezik; Pri formiranju grupa kod grupnog rada, na
- koristi matematički jezik (sabirci, zbir, - utvrđuju sabiranje i oduzimanje do 10, sabiranje i oduzimanje u skupu prirodnih svim časovima može se vježbati brojanje,
umanjenik, umanjilac, razlika); usvajaju matematički jezik i uočavaju brojeva do 20 (8+ 5; 12 – 5; 16 – 12); sabiranje i oduzimanje; pri upoređivanju
- sabira i oduzima u skupu prirodnih vezu sabiranja i oduzimanja; zadaci tipa: 8+5+6, 3-5+6, 8+5-6, 18-5-6; broja poena, zapisivanju u tablice…
brojeva do 20 (prelaz preko desetice); - usvajaju pojmove – jednocifren i prirodni brojevi do 100 i broj 0; struktura
- usvaja, usavršava i primjenjuje dvocifren broj, prva i druga desetica; brojeva (jedinice, desetice, stotine); Pri obnavljanju sadržaja iz prvog razreda
sabiranje i oduzimanje u skupu uočavaju mjesnu vrijednost cifre, bez upoređivanje brojeva (<, >, =). koristiti obojene štapiće. Pogodni su za rad
prirodnih brojeva do 20; definisanja; u okviru prve dvije desetice. Osnovna
- zna da nađe nepoznati sabirak i - utvrđuju određene relacije: “je veći od” i metoda je opažanje.
nepoznati umanjilac; “je manji od”, koriste odgovarajuće
- broji, zapisuje i čita brojeve do 100; znake i primjenjuju ih na brojevima druge U procesu usvajanja računskih operacija
- upoznaje desetice prve stotine i desetice; još uvijek je potrebno korišćenje didaktičkih
relacije 10j = 1d = 10; 10 d = 1 s = - na osnovu analogije savladavaju sredstava (štapići, unifiks, kocke i žetoni u
100 j; sabiranje (12+4) i oduzimanje (18-5) u boji).
- poznaje strukturu dvocifrenih brojeva, drugoj desetici;
npr. 83 = 8d+3j; - usvajaju algoritam u slučaju sabiranja Nepoznati sabirak se traži dopunom, npr
- pravilno piše i izgovara brojeve; 8+5 (8+2+3) i oduzimanja 12-5 (12-2-3); 8+ =15; 8 dopunimo sa 2 do 10, 10
- ređa po veličini prirodne brojeve do - vježbaju sabiranje i oduzimanje u okviru dopunimo sa 5 do 15. Dakle, traženi broj je
100; prve dvije desetice, u različitim 2+5=7.
- određuje prethodnik i sljedbenik datog slučajevima;
broja; - vježbaju brzo sabiranje i oduzimanje u Nepoznati umanjilac se traži “pogađanjem”,
- zna mjesnu vrijednost cifre u broju; okviru prve i druge desetice; npr. 17- =13, od 17 treba oduzeti 4 da bi
- zapisuje odnose među brojevima (<, - na konkretnim primjerima uočavaju dobili 13 ili postupnim oduzimanjem npr.
> , =) u rješavanju zadataka. neutralnost nule kao sabirka i umanjioca; 17- =9, od 17 treba oduzeti 7 da bi dobili
- usmjerenom didaktičkom igrom određuju 10, a od 10 treba oduzeti 1 da bi dobili 9.
nepoznati broj; Dakle, traženi broj je 7+1=8.
- broje, zapisuju, čitaju i upoređuju brojeve
do 100; Kad god je u mogućnosti, učitelj/ica treba
- usvajaju desetice prve stotine i relacije: da ukaže na uzajamnu povezanost
10d = 1s = 100j; sabiranja i oduzimanja.
- usvajaju pojam dvocifrenog broja i
prikazuju ga didaktičkim materijalom.
19
Tema: Računske operacije

- ovladava usmenim sabiranjem - koriste didaktički materijal pri Sabiranje i oduzimanje u skupu Fizičko vaspitanje (Igra "Između dvije
desetica u okviru prve stotine, sabiranju i oduzimanju; prirodnih brojeva do 100 (dvocifrenog i vatre". Ekipe mijenjaju mjesta poslije
koristeći analogije; - sabiraju i oduzimaju desetice; jednocifrenog broja bez prelaska završene igre) .
- sabira i oduzima u skupu prirodnih - mijenjaju mjesta sabircima i preko desetice i dvaju dvocifrenih
brojeva do 100 (slučajevi precizirani uočavaju opšte svojstvo. brojeva od kojih se jedan mora Nepoznati sabirak traži se dopunom, a
u sadržaju); završavati nulom (kod oduzimanja to nepoznati umanjilac “pogađanjem”.
- zna da nađe nepoznati sabirak i je umanjilac); zakon zamjene mjesta
nepoznati i umanjilac; sabiraka. Rješavanje tekstualnih zadataka
- primjenjuje svojstvo zamjene ostaviti za kraj godine.
mjesta sabiraka;
- uviđa uzajamnu povezanost
sabiranja i oduzimanja;
- razumije ulogu broja 0 u sabiranju i
oduzimanju;
- shvata da je 0 razlika dva jednaka
broja.
Oblast: TABELARNO I GRAFIČKO PRIKAZIVANJE PODATAKA (orijentaciono – 10 časova)

- razvrstava predmete, tijela, figure, - razvrstavaju predmete, tijela, Skupovi; tabele; čitanje, uređivanje i Priroda i društvo (Praćenje i
brojeve prema dvjema osobinama; figure, brojeve prema jednoj prikazivanje podataka. prikazivanje vremena).
- otkriva i objašnjava riječima dvije osobini;
osobine, karakteristike po kojima su - prikazuju jednostavne podatke;
razvrstani predmeti, figure, tijela, - čitaju podatke iz tablica.
brojevi;
- prikazuje razvrstavanje predmeta;
- prikazuje jednostavne podatke
pomoću dijagrama sa stupcima i
pripremljenih tabela;
- zna da pročita jednostavne podatke.
20
Katalog znanja za drugi razred
prepoznaju oblike predmeta i figura; prepoznaju, razlikuju i ispravno imenuju oblike predmeta, površi, linija;
uoče razlike: mnogo, malo, više, manje, niže, više, ispred, prepoznaju i crtaju tačku i duž;
iza; rukuju lenjirom;
prebroje elemente skupa; uočavaju odnose između predmeta prema sebi i predmeta prema predmetu;
poznaju matematičke znake i pravilno ih upotrebljavaju; uporede skupove po brojnosti;
znaju da zapišu brojevni niz do 20; znaju da broje, čitaju, zapisuju i upoređuju brojeve do 100, kao i da ispravno upotrebljavaju
sabiraju i oduzimaju do 20 (slučajevi 8+5; 12-5; 16-12); znake jednakosti i nejednakosti;
mjere nestandardnim mjerama. poznaju strukturu brojeva;
savladaju sabiranje i oduzimanje do 100 (slučajevi precizirani u sadržaju); razumiju postupke
na kojima se zasnivaju ove operacije; shvate pojam 0 i uočavaju njeno svojstvo u sabiranju i
oduzimanju; poznaju terminologiju i znake sabiranja i oduzimanja;
koriste svojstvo zamjene mjesta sabiraka;
nalaze nepoznati sabirak i nepoznati umanjilac;
znaju da rješavaju tekstualne zadatke (s jednom i dvije operacije) u okviru sabiranja i
oduzimanja do 100 – pomoću sastavljanja izraza, i obratno, na osnovu datog izraza umiju da
sastavljaju odgovarajuće zadatke;
poznaju i koriste osnovne jedinice mjere (metar, novac);
prikazuju i čitaju podatke.
21
III razred
(Ukupno 136 časova, 16 časova je neraspoređeno, 120 je raspoređeno; 4 časa nedjeljno)
Tema: Crtanje duži, prave, poluprave

- ponavlja i usvaja ciljeve iz drugog - crtaju duži različitih dužina Duž, prava, poluprava; Fizičko vaspitanje (Trčanje do 20m;
razreda; pomoću pribora za crtanje; piramida(trostrana i četvorostrana). trčanje “cik—cak”)
- prepoznaje, imenuje i opisuje tijela - procjenjuju i mjere, zapisuju
koja su rađena u drugom razredu izmjereno, vježbaju tačnost i
(loptu, valjak, kocku, kvadar i preciznost. 20 m
kupu) kao i piramidu;
- usvaja pravilnu upotrebu hartije,
olovke i lenjira;
- uočava linije;
- grafički prikazuje linije i obilježava
ih; 20 m
- mjeri i upoređuje duži;
- shvata dužinu izlomljene linije kao
zbir dužina njenih elemenata.
22
Tema: Crtanje pravog ugla, pravougaonika i kvadrata

- crta prav ugao, kvadrat i - crtaju uglove u proizvoljnom Prav ugao, pravougaonik, kvadrat. Fizičko vaspitanje (Crtanje terena za
pravougaonik na kvadratnoj mreži i položaju, lenjirom i trougaonikom igru “Između dvije vatre”).
pomoću trougaonika; (vježbaju rukovanje trougaonikom),
- zna da obilježi tjemena, krak, obilježavaju tjemena, krake; Koristiti termine “tjeme ugla” i “krak
stranicu; - crtaju pravougaonik i kvadrat na ugla”.
- uočava svojstva pravougaonika i kvadratnoj mreži, koriste pribor za
kvadrata (pravi uglovi, suprotne crtanje; Crtanje na kvadratnoj mreži.
stranice jednake, sve stranice - rukuju priborom za crtanje, vježbaju
jednake); preciznost, urednost i spretnost
- određuje broj jedinica mjere od kojih rukovanja priborom za crtanje.
je sastavljen pravougaonik, kvadrat;
- dijeli cjeline (figure) na polovine i
četvrtine.
Oblast: MJERENJE (8 časova)
Tema: Mjerenje
- ponavlja ciljeve iz drugog razreda; - upoznaju i zapisuju jedinice mjere Mjere za dužinu: (m, dm, cm); mjere za Priroda i društvo (Orijentacija u
- imenuje i zapisuje jedinice mjere mjernim brojem; upoznaju odnos vrijeme: (mjesec, čas i minut). vremenu).
mjernim brojem; veće i manje mjere;
- mjeri standardnim jedinicama mjere; - procjenjuju i mjere različite duži, Fizičko vaspitanje (Mjerenje brzine
- upoređuje jedinice mjere; vježbaju preciznost i tačnost; trčanja).
- računa pomoću istih jedinica mjere, - računaju sa jedinicama mjere.
a za dužinu i pretvaranjem susjednih
jedinica.
23
Tema: Prirodni brojevi do 100 i 0

- ponavlja i utvrđuje ciljeve iz drugog - zapisuju brojeve na brojevnoj Sabiranje i oduzimanje prirodnih Grafički prikazati računske operacije.
razreda; polupravoj; brojeva do 100; sabiranje i oduzimanje
- zna da ilustruje brojeve zapisom na - vježbaju sabiranje i oduzimanje u prirodnih brojeva do 100 (sa Ne treba koristiti termine asocijativnost
brojevnoj osi; skupu prirodnih brojeva do 100, prelaskom); zadaci tipa: 18+15+6, i komutativnost.
- sabira i oduzima u skupu prirodnih koriste zakone komutacije i 33-25+6, 48+15-36, 68-45-16;
brojeva do 100; asocijacije za lakše računanje, isto zakon o zamjeni mjesta sabiraka i Usmeno sabirati i oduzimati radi
- primjenjuje računske zakonitosti pokazuju didaktičkim materijalom; zakon o združivanju sabiraka; razvijanja predstava o brojevima i
(zamjena mjesta i združivanje - rješavaju jednostavne tekstualne jednačine tipa: lakšeg prelaska na pismeno računanje
sabiraka); zadatke korak po korak; +a=b u IV razredu.
- primjenjuje računske operacije - vježbaju da brzo usmeno sabiraju i a - = b.
sabiranje i oduzimanje; oduzimaju; Zadaci tipa + a = b rade se
- određuje broj ‘za toliko veći’/‘za - određuju ‘za toliko veći’ broj dopunjavanjem.
toliko manji’ od datog broja; (sabiranjem) i ‘za toliko manji broj’
- određuje sabirak i umanjilac. (oduzimanjem). Zadaci tipa a - = b rade se
oduzimanjem.
24
Tema: Množenje i dijeljenje do 100

- razumije vezu zbira istih sabiraka i - prikazuju množenje broja Množenje (znak, činioci, proizvod); Likovna kultura (Izrada aplikacija).
proizvoda: (2+2+2=32); žetonima i drugim didaktičkim zakon o zamjeni mjesta i združivanju
- savladava upotrebu i shvata materijalom i usvajaju tablicu činilaca; pisanje dvocifrenog broja u Fizičko vaspitanje (Podjela u igri na
značenje termina množenje, množenja do automatizma; obliku: n·10+m; polovina i četvrtina; dvije ili četiri jednake grupe).
računske radnje i znaka; - prikazuju dvocifreni broj štapićima dijeljenje (znak, dijeljenik, djelilac,
- zapisuje dvocifreni broj u obliku (desetice), žetonima (jedinice); količnik); tablica množenja i dijeljenja; Rad u paru na časovima maternjeg
zbira višestruke desetice i isto zapisuju; uloga 0 i 1 kod množenja i dijeljenja; jezika i prirode i društva.
jedinice; - izvode vantablično množenje; parni i neparni brojevi; dijeljenje
- zna da pomnoži zbir brojeva - određuju dijelove cjeline dvocifrenog broja jednocifrenim brojem Dijelove cjeline određivati samo na
jednocifrenim brojem; sječenjem i rezanjem; bez ostatka; jednačine tipa: konkretnom i slikovitom nivou.
- popunjava tablicu množenja; - vježbaju poimanje parnog i - ·a =b
- množi do 100 s lakoćom, po neparnog broja; - :a =b Zadatke tipa
automatizmu; - određuju polovinu i četvrtinu; - a: = b, a ≠ 0 - ·a =b
- usmeno množi dvocifreni broj sa - određuju nepoznati dijeljenik, tekstualni zadaci; brojevni izrazi. - :a =b
jednocifrenim brojem djelilac i činioce. - a : = b, a ≠ 0
- primjenjuje zakon zamjene mjesta - računaju množenjem ‘toliko puta rješavati samo u slučajevima tabličnog
i združivanje činilaca, radi lakšeg veći’ i dijeljenjem ‘toliko puta množenja i dijeljenja.
računanja; manji’ broj;
- usvaja pojam dijeljenja; - pomoću računskih operacija
- poznaje ulogu 0 i 1 kod množenja računaju vrijednost brojevnog
i dijeljenja; izraza;
- zna da odredi polovine i četvrtine; - dovode u vezu množenje i
- zna da podijeli zbir dva broja dijeljenje provjerom.
jednocifrenim brojem;
- koristi postupak dijeljenja kada je
količnik veći od 10 (dijeliti
dvocifreni broj kao zbir, odnosno
razliku, djeljivih brojeva);
- razumije vezu množenja i
dijeljenja.
25

Učenik/ca:
- u računanju koristi inverznost
množenja i dijeljenja;
- zna tablicu dijeljenja;
- određuje broj ‘toliko puta
veći/manji’ od datog broja;
- određuje (upisuje) nepoznati
činilac, djelilac, dijeljenik;
- izračunava vrijednost brojevnog
izraza poštujući redoslijed
računskih operacija.
Tema: Upoznavanje brojeva do 1000

- broji, čita i zapisuje brojeve do 1 000; - broje, čitaju i zapisuju brojeve do 1 Brojevi do 1 000; stotine i desetice prve Posebno naglašavati dekadni zapis
- uređuje po veličini brojeve do 1 000; 000; hiljade; uređenost prirodnih brojeva do brojeva.
- određuje prethodnik i sljedbenik. - upoređuju brojeve do 1 000. 1000; prethodnik i sljedbenik broja
Tema: Tabelarno i grafičko prikazivanje podataka (orijentaciono – 12 časova)

- prikazuje jednostavne podatke - prikupljaju podatke; Tabele; grafikoni; prikaz pomoću Aritmetika (računske operacije).
pomoću tabele, grafički, pomoću - prikazuju podatke; stubaca
stubaca; - čitaju podatke. Maternji jezik (prikaz pročitanih
- zna da pročita jednostavnu tabelu, tekstova).
grafički prikaz i prikaz pomoću
stubaca; Priroda i društvo (Gustina saobraćaja
- zna da prikupi jednostavne podatke, u gradu).
uredi ih, predstavi i pročita.
26
Katalog znanja za treći razred

prepoznaju geometrijske oblike (linije, trougao, kvadrat, znaju da sabiraju i oduzimaju do 100;
pravougaonik); određuju nepoznati sabirak i nepoznati umanjilac;
znaju pisanje brojnog niza do 100; shvate množenje kao sabiranje jednakih sabiraka, upoznaju i koriste termine i znak množenja;
sabiraju i oduzimaju u okviru prve stotine (slučajevi: nauče do automatizma tablicu množenja 10 x 10;
50+8; 37-7; 39-6; 26+40); znaju tablicu dijeljenja, koriste termine i znak dijeljenja;
znaju tablicu množenja; koriste ili primjenjuju komutativnost, asocijativnost i distributivnost računskih operacija;
prepoznaju geometrijska tijela(lopta, valjak, kocka, znaju svojstva 0, kao sabirka, činioca i dijeljenika, a jedinice kao činioca i djelioca;
kvadar, kupa, piramida); znaju množenje i dijeljenje do 100, koriste zagrade i poredak računskih operacija;
znaju pojam polovine. umiju da pročitaju i slovima zapišu zbir, razliku, proizvod, količnik;
znaju da izračunaju vrijednost izraza sa dvije operacije;
umiju da rješavaju tekstualne zadatke s jednom i dvije računske operacije;
razumiju i usvoje pojam polovine, četvrtine i desetine;
prepoznaju i spretno crtaju duži raznih dužina, izlomljene linije, pravougaonik i kvadrat na
kvadratnoj mreži (koristeći se trougaonikom);
prepoznaju, imenuju i opisuju geometrijska tijela (lopta, valjak, kocka, kvadar, kupa, piramida);
uočavaju i crtaju prav ugao;
poznaju i primjenjuju mjere za dužinu (m, dm, cm), vrijeme (čas, minut, dan, sedmica, mjesec),
novac (euro, cent);
znaju da broje, čitaju, zapisuju i upoređuju brojeve do 1 000;
prikupljaju, prikazuju i čitaju podatke.
27
Zavod za školstvo MATEMATIKA (I ciklus)
STANDARDI ZNANJA PRVOG TROGODIŠNJEG CIKLUSA
Učenici/e
1. Prepoznaju, imenuju i crtaju duž, trougao, kvadrat, pravougaonik.
2. Prepoznaju i imenuju (otvorene, zatvorene, izlomljene, prave) linije i ugao.
3. Prepoznaju i imenuju kocku, kvadar, loptu i valjak.
4. Znaju mjerne jedinice za dužinu, vrijeme i novac i koriste odgovarajuće simbole.
5. Znaju da pročitaju i zapišu prirodne brojeve do 100 ciframa i riječima.
6. Upoređuju i ređaju po veličini brojeve; upotrebljavaju znakove =, <, >.
7. Određuju prethodnik i sljedbenik datog broja; prepoznaju i imenuju parne i neparne brojeve.
8. Sabiraju i oduzimaju do 100.
9. Znaju tablicu množenja u obimu 10 × 10 i količnike koji su vezani za tablicu množenja.
10. Unose podatke u dijagram sa stupcima ili tabelu i znaju da pročitaju podatke.
28
Zavod za školstvo MATEMATIKA (II ciklus) – 4. razred
DRUGI TROGODIŠNJI CIKLUS
IV razred
(Ukupno 170 časova, 20 časova je neraspoređeno, 5 časa nedjeljno)
Tema: Ponavljanje (orijentaciono – 8 časova)

Ciljevi su isti kao u III razredu. Učenici/e: Prirodni brojevi do 1 000; pisanje, Nekoliko časova na početku
- aktiviraju matematička znanja i čitanje i upoređivanje brojeva; grafičko namijenjeno je ponavljanju gradiva iz
iskustva stečena u toku prvog prikazivanje prirodnih brojeva do 1000 prethodnog razreda (ciklusa), da bi
trogodišneg ciklusa. na brojevnoj polupravoj; crtanje učenici/e uspješno nastavili/e sa
geometrijskih figura u ravni; kvadratna usvajanjem novih znanja.
mreža i figure u ravni.
29

Tema: Računske operacije s prirodnim brojevima do 1 000 (orijentaciono – 87 časova)
- čita rimskim ciframa zapisane - slušaju izlaganje i vježbaju Rimske cifre i brojevi; računske Crnogorski jezik
brojeve do 1 000 i zna da ih napiše; zapisivanje brojeva rimskim ciframa operacije sa prirodnim brojevima; Priroda i društvo
- pismeno i usmeno sabira i oduzima (koriste rimske cifre za zapisivanje zagrade i operacije sabiranja, Sabiranje i oduzimanje do 1 000
do 1 000 (sa prelazom); datuma); oduzimanja, množenja i dijeljenja učenici/e će realizovati postupno: prvo
- zna i koristi svojstva (zakone - na časovima i kod kuće vježbaju (asocijativnost i distributivnost) i red bez prelaza, a zatim sa prelazom. Prvo
komutativnosti, asocijativnosti i računske operacije sa prirodnim računskih operacija; brojevni izrazi; treba realizovati sabiranje trocifrenog
distribuitivnosti) računskih operacija brojevima do 1000; jednakosti i nejednakosti, jednačine i broja sa jednocifrenim itd.
sabiranja i množenja; - rješavaju zadatke uz pravilnu nejednačine u skupu brojeva do 1 000;
- zna i koristi osobine 0 i 1 u upotrebu zagrada i korišćenje tekstualni zadaci sa dvije i više Akcenat treba da bude na pismenom
računskim operacijama; zakona za računske operacije; operacija. sabiranju i oduzimanju.
- zna kako na zbir i razliku utiče - uprošćavaju brojevne izraze i
promjena komponenti; rješavaju usmeno i pismeno Važno je da učenici/e savladaju
- pravilno upotrebljava zagrade kod jednačine i tekstualne zadatke, računske operacije za brojeve do 1 000
operacija sabiranja i oduzimanja; koristeći zagrade i zakone računskih i da pri tome izvode jednostavnije
- rješava tekstualne zadatke sa operacija (za jednostavniji put) i usmene i pismene račune.
sabiranjem i oduzimanjem; vodeći računa o redoslijedu
- ocjenjuje i procjenjuje rezultat; računskih operacija; Kod obrade zakona računskih operacija
- usvaja usmeno množenje sa 10 i sa - provjeravaju tačnost rezultata koje treba voditi računa da se oni koriste
100; su dobili uprošćavanjem brojevnih prije svega kao jednostavniji put
- usvaja usmeno i pismeno množenje izraza, rješavanjem jednačina i prilikom rješavanja zadataka.
sa jednocifrenim brojem u skupu rješavanjem tekstualnih zadataka;
prirodnih brojeva do 1 000; - zaključuju od pojedinačnog prema Posebno je bitna pravilna upotreba
- zna kako na proizvod utiče opštem. zagrada i vođenje računa o redoslijedu
promjena činilaca, a na količnik računskih operacija.
promjena djelioca i dijeljenika;
Korisno je kod učenika izgrađivati
naviku za procjenjivanje rješenja
zadatka.
30
Učenik/ca:
- usvaja pismeno množenje Primjer. Izračunaj zbir i izvrši procjenu:
dvocifrenim brojem u skupu 81 + 342 + 548 = 971 .
prirodnih brojeva do 1 000; Procjena a) u stotinama
- koristi zagrade i komutativnost, 1 + 3 + 6 = 10(stotina) = 1000;
asocijativnost i distributivnost kod
zadataka sa više računskih b) u deseticama:
operacija; 8 + 34 + 55 = 97(desetica) = 970
- zna redosljed računskih operacija Primjetićemo da se procjena može
(rješava zadatke ne upotrebljavajući izvršiti sa različitim stepenom
zagrade); pismeno dijeli sa približavanja.
jednocifrenim brojem, uključujući
dijeljenje sa ostatkom i pravljenje Učenik/ca napamet rješava
provjere; jednostavne jednačine.
- rješava zadatke sastavljanjem
izraza; Važno je da učenici/e usvoje rješavanje
- rješava jednostavnije tipove jednačina oblika: a+x=b, x-a=b, a-x=b,
jednačina; ax=b, a:x=b i x:a=b.
- prevodi tekstualne zadatke na jezik
jednačina. Govorimo o “oznaci x”, a ne o
nepoznatoj.
Tema: Razlomci (orijentaciono – 8 časova)

Učenik/ca: Učenici/e: 1
- eksperimentalno i grafički prikazuje i - crtaju, režu, pokazuju na modelu, Razlomci: , Likovna kultura
zapisuje razlomke; nalaze primjere u okruženju i n Cjelo se dijeli na jednake dijelove, na
- zapisuje dio cijelog pomoću zapisuju dijelove cijelog pomoću n = 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 100, 1 000. modelu i na slici.
razlomaka i obratno, na modelu razlomaka.
pokazuje dio cijelog koji odgovara
datom razlomku.
31
Oblast: GEOMETRIJA I MJERENJE (orijentaciono – 42 časa)
Tema: Ravan i prava (orijentaciono – 8 časova)

- označava: tačke, duži, prave, - upoznaju se sa oznakama za tačku, Tačka, prava, duž i ravan; međusobni Fizičko vaspitanje
poluprave i ravni; pravu, ravan, polupravu i duž; položaj pravih u ravni i položaj prave i
- prepoznaje i crta prave linije - crtaju i opisuju međusobni položaj ravni u prostoru. Koristiti geometrijski pribor: lenjir i
određene dvjema tačkama; pravih i ravni. trougaonik.
- crta prave koje se sijeku, koje su
normalne i koje su paralelne. Objasniti upotrebu libele i viska.
Tema: Ugao (orijentaciono 3 – časa)

- zna elemente ugla; - nabrajaju elemente ugla, Ugao, vrste uglova (oštar, prav i tup). Likovna kultura
- obilježava ugao i zapisuje ga; obilježavaju i zapisuju uglove;
- zna vrste uglova. - uočavaju primjere za različite uglove Koristimo geometrijski pribor: lenjir i
(oštre, prave i tupe) u okruženju. trougaonik.
- crtaju obilježavaju i zapisuju uglove.
Učenik/ca uočava pravi ugao na raznim
predmetima.
32
Tema: Pravougaonik, kvadrat, trougao (orijentaciono –12 časova)

- prepoznaje pravougaonik, kvadrat, - prepoznaju u praktičnom životu Geometrijske figure u ravni Likovna kultura
trougao i obilježava njihova tjemena primjere pravougaonika, kvadrata i (pravougaonik, kvadrat i trougao);
i stranice; trougla; obim geometrijske figure. Aritmetika
- uočava odnos među stranicama - crtaju, upoređuju i izračunavaju Koristiti kvadratne mreže pri crtanju i
figure prema uzajamnom položaju i obim trougla, kvadrata i upoređivanju geometrijskih figura.
dužini; pravougaonika. Koristiti geometrijski pribor: lenjir,
- razvrstava trouglove prema trougaonik i šestar.
stranicama i uglovima; Kod mjerenja i računanja obima
- crta trougao, kvadrat i pravougaonik učenici/e računaju “što direktnije”.
na kvadratnoj mreži;
- izračunava obim trougla, kvadrata i
pravougaonika.
Tema: Kružna linija i krug (orijentaciono – 5 časova)

- usvaja pojam kružne linije, kruga, - se upoznaju sa pojmom kružne Kružna linija i krug; podudarnost duži. Kružnu liniju i krug crtamo uz pomoć
centra kruga, poluprečnika i linije, kruga, poluprečnika i prečnika kanapa i priručnih čvrstih predmeta,
prečnika; i prepoznaju predmete iz okruženja kao i pomoću šestara.
- pravilno koristi šestar pri crtanju na kojima uočavaju kružnu liniju
kružne linije (kruga) i njenih dijelova; (krug);
- crta duži podudarne datoj duži. - crtaju kružnu liniju (krug) i to
iskustvo koriste za crtanje
podudarnih duži.
33
Tema: Mjerenje, dužina, masa, zapremina i vrijeme (orijentaciono – 14 časova)

- mjeri i zapisuje; - se upoznaju sa jedinicama mjere Jedinice mjere za dužinu: mm, cm, dm, Praktična mjerenja se izvode u razredu,
- mjeri odabranom jedinicom za dužinu, masu, zapreminu i m, dam, hm i km; jedinice mjere za van škole i kod kuće.
(standardne i nestandardne vrijeme; navode primjere iz masu: g, dag, kg i t; jedinice mjere za Nastava se oslanja na školska i
jedinice); svakodnevnog života – kada se zapreminu: dl, l i hl; jedinice mjere za vanškolska iskustva djece.
- zna da pretvara (dvije susjedne koja od pomenutih jedinica koristi; vrijeme: sec, min, h... Preporučuje se da pristup učenju i
jedinice) višeimene količine u - mjere i zapisuju odabranom izvođenju računskih postupaka bude
istoimene i obratno; jedinicom; pretvaraju (dvije što ‘životniji’, uz mogućnost korišćenja
- zna da upoređuje dvije količine i susjedne jedinice) višeimene neformalnih oznaka (npr. za dec.
računa sa količinama (jednostavni količine u istoimene i obratno; zapis).
primjeri); upoređuju količine i računaju sa Koristiti standardne jedinice pri
- imenuje standardne jedinice pri njima. mjerenju.
mjerenju.
Oblast: OBRADA I PRIKAZIVANJE PODATAKA (5 časova – orijentaciono)
Ciljevi isti kao u prvom ciklusu. Učenici/e:

- razvrstavaju, organizuju i čitaju Ponavlja se i utvrđuje znanje stečeno u
podatke, koristeći jednostavne prvom ciklusu.
liste, tabele i dijagrame, koji su
obično vezani za neke situacije iz
praktičnog života.
34
Katalog znanja za četvrti razred

prepoznaju i čitaju brojeve do 1000, zapisane rimskim ciframa; znaju da čitaju i pišu brojeve do 1000, zapisane rimskim ciframa;
znaju računske operacije (pismeno) za brojeve do 1000 i uređuju znaju računske operacije (pismeno i usmeno) za brojeve do 1000; pri rješavanju zadataka
ih po veličini; pravilno se oslobađaju zagrada i znaju da koriste svojstva računskih operacija;
znaju pismeno množenje sa dvocifrenim brojem i redosljed znaju da rješavaju jednostavne jednačine oblika аx ± b = c ;
računskih operacija; izračunavaju vrijednosti jednostavnog brojevnog izraza sa zagradama i bez njih;
znaju da pismeno rješavaju jednostavne jednačine oblika a+x=b, rješavaju zadatke sa sastavljanjem izraza i prevode tekstualne zadatke na jezik jednačina;
x-a=b, a-x=b, ax=b, a:x=b i x:a=b; zapisuju dijelove cijelog kao razlomak i obratno, pokazuju na modelu dio cijelog koji
izračunavaju vrijednosti jednostavnog brojevnog izraza bez odgovara datom razlomku, pronalazeći u okruženju primjere koji se mogu opisati razlomkom
zagrada; 1
pismeno dijele sa jednocifrenim brojem, uključujući dijeljenje sa oblika ;
ostatkom i pravljenje provjere; n
prepoznaju jednake dijelove cijelog na slici ili modelu i zapisuju ih crtaju prave koje se sijeku, koje su normalne i koje su paralelne;
1 znaju elemente ugla i znaju da koriste geometrijski pribor za crtanje oštrih, pravih i tupih
kao razlomke oblika ; uglova; obilježavaju ugao i zapisuju ga;
n pravilno koriste šestar pri crtanju kružne linije (kruga) i njenih dijelova; crtaju podudarne duži
znaju da koriste geometrijski pribor za crtanje osnovnih datoj duži;
geometrijskih figura, kao i linije određene dvjema tačkama; crtaju pomoću geometrijskog pribora za crtanje geometrijske figure: pravougaonik, kvadrat i
znaju elemente ugla i znaju da koriste geometrijski pribor za trougao, i udređuju odnos među stranicama prema uzajamnom položaju i dužini;
crtanje oštrih, pravih i tupih uglova; pretvaraju (dvije susjedne jedinice) višeimene količine u istoimene i obratno; upoređuju dvije
prepoznaju kružnu liniju i crtaju je uz pomoć kanapa i čvrstog količine i računaju sa količinama.
predmeta (eksera), kao i pomoću šestara;
prepoznaju i, pomoću geometrijskog pribora za crtanje, crtaju na
kvadratnoj mreži geometrijske figure: pravougaonik, kvadrat i
trougao;
znaju koje su jedinice za mjerenje dužine, mase, zapremine i
vremena; znaju da izvedu odgovarajuće praktično mjerenje.
35
V razred

Ciljevi su isti kao u IV razredu. Učenici/e:

- aktiviraju prethodno stečena Prirodni brojevi; razlomci; ravan i prava; Nekoliko časova na početku
matematička znanja, da bi ih pravougaonik, kvadrat, trougao; namijenjeno je ponavljanju gradiva iz
osvježili/e i povezali/e sa novim kružnica i krug; mjerenje i jedinice za prethodnog razreda, da bi učenici/e
sadržajima. mjerenje. uspješno nastavili/e sa usvajanjem
novih znanja.
Oblast: ARITMETIKA I ALGEBRA (orijentaciono – 104 časa)

Tema: Skup prirodnih brojeva N i skup N 0 (orijentaciono – 82 časa)
- zna da broji, čita i piše do milion; - vježbaju da broje, čitaju i pišu Skup prirodnih brojeva N i skup N 0 ; Fizička kultura
- usvaja dekadne jedinice prirodne brojeve do milion i preko Geografija
(razlikovanje), kao stepene broja miliona, na časovima i van škole, u uređenost, postojanje najmanjeg
10; svakodnevnom životu; elementa i neograničenost; dekadni Kod zapisivanja parnih i neparnih
zapis brojeva; brojevna poluprava;
- zna mjesnu vrijednost cifre u - usvajaju dekadne jedinice,
prethodnik i sljedbenik; parni i neparni brojeva koristiti zapise 2n i 2n ± 1 .
dekadnom brojevnom sistemu; razumijevanje mjesne vrijednosti Važno je istaći izvodljivost množenja i
- zapisuje broj do milion u obliku cifre; zapisuju broj do milion u brojevi; osnovne računske operacije u
skupu N 0 ; stepenovanje; dijeljenja u skupu N 0 .
zbira višestrukih dekadnih jedinica; obliku zbira višestrukih dekadnih
- čita i piše brojeve veće od milion; jedinica; Proizvod jednakih činilaca pisati u
- upoređuje brojeve do milion i - određuju koji je veći od dva obliku: a. ⋅ a = a ; a ⋅ a ⋅ a = a i
2 3
gafički ih predstavlja na brojevnoj prirodna broja do milion i ilustruju sl.

polupravoj. to primjerima iz svakodnevnog
života.
36
- određuje prethodnik i sljedbenik - zapisuju prirodne brojeve i Jednakosti i nejednakosti kao i Slovna oznaka u izrazu predstavlja
datom broju; razvrstavaju ih na parne i neparne; jednačine i nejednačine u skupu N 0 . broj. Slovne oznake ne tretiramo kao
- imenuje i zapisuje parne i neparne - izvode računske operacije i promjenljive.
brojeve; rješavaju jednačine i nejednačine
- sabira i oduzima do milion sa velikim brojevima, koristeći Važan je razvoj sposobnosti
(pismeno); pritom svoja ranije stečena znanja; razumijevanja i analiziranja tekstualnih
- rješava jednačine i nejednačine sa - popunjavaju tabele; matematičkih zadataka, kao i
sabiranjem i oduzimanjem; oblikovanje otvorenih pitanja iz teksta.
- množi prirodne brojeve do milion; - rješavaju tekstualne zadatke i
- dijeli višecifreni broj dvocifrenim; jednačine; to ilustruju grafičkim Paziti na jasno izražavanje, jasan
- rješava jednačine i nejednačine sa prikazima na brojevnoj polupravoj matematički jezik, razumijevanje
množenjem i dijeljenjem; ili na neki drugi pogodan način. pročitanog teksta.
- izračunava vrijednost stepena Da bi efikasno računali pismeno i
prirodnih brojeva; napamet, učenike/ce je neophodno učiti
- rješava tekstualne zadatke; da: koriste zagrade i pravilan redosljed
- izračunava vrijednost operacija; znaju zakone komutativnosti,
jednostavnijih brojevnih izraza, asocijativnosti I distributivnosti.
vodeći računa o zakonima Važna je usmena komunikacija. U
računskih operacija u skupu tekstualnim zadacima tražimo sadržaje
N 0 (komutativnost, asocijativnost iz svakodnevnog života i iz matematike.
i distributivnost) i o redosljedu
računskih operacija;
- prema zadatom tekstu postavlja
odgovarajući brojevni izraz i
izračunava njegovu vrijednost;
- izračunava vrijednost
jednostavnog izraza, sa slovnom
oznakom za datu vrijednost
oznake popunjavajući tabelu.
37
Tema: Razlomci (orijentaciono – 10 časova)

- zna da piše i čita razlomak; - usvajaju pojam razlomka, zapisuju Razlomci: Likovna kultura
- grafički i pomoću modela prikazuje ga, prikazuju ga grafički, pomoću a 1
, a, b ∈ {1,2,3,4,5,6,7,8,9}i , n ∈ N
razlomke; modela, ilustruju ga primjerima iz b n Učenicima/ama treba da budu na
- zapisuje kao razlomak dio cijelog, okruženja; raspolaganju raznovrsni modeli koji
predstavljen datom slikom ili - rješavaju zadatke u kojima treba predstavljaju dijelove cijelog.
modelom; odrediti dio cijelog (ili cjeline),
- izračunava dio cijelog; izračunavaju aritmetičku sredinu
- izračunava aritmetičku sredinu za brojeva i povezuju to sa primjerima
dva, tri i više brojeva; iz praktičnog života.
- rješava zadatke pomoću
aritmetičke sredine.
Tema: Skupovi (orijentaciono – 5 časova)

- razumije skup kao cjelinu i zna da - prepoznaju, imenuju, zapisuju i Skup, elemenat skupa, podskup, unija, Likovna kultura i Priroda
imenuje skup po prirodnom grafički predstavljaju skupove, presjek, prazan skup; Veneovi
sadržaju; podskupove, uniju i presjek dijagrami. Pojmove ne treba obrađivati strogo
- koristi pojmove skup, elemenat skupova. Takođe, nalaze matematičkim jezikom.
skupa, podskup, unija, presjek, konkretne primjere iz života koji se
prazan skup (matematički jezik) i mogu opisati pomoću skupova. Primjeri skupova po prirodnom
zapisuje ih odgovarajućim sadržaju: cvijeće, lišće, učenici, jato,
simbolima; roj, sedmica itd.
- grafički prikazuje skupove i
odnose među njima pomoću Ne radi se o formalnim operacijama sa
Venovih dijagrama. skupovima.
38
Oblast: GEOMETRIJA I MJERENJE (28 časova)
Tema: Jedinice mjere za površinu (orijentaciono – 8 časova)

- površinu figure izražava - upoznaju se sa jedinicom za Jedinice mjere za površinu: Fizička kultura
nestandardnim i standardnim mjerenje površine i navode mm , cm , dm , m , km , a, ha.
2 2 2 2 2
jedinicama; primjere iz svakodnevnog života Poznavanje prirode
- ocjenjuje površinu figure (spretno kada se ta jedinica koristi.
ocjenjivanje, prosti primjeri); Učenici/e proširuju znanje o mjerenju
- pretvara višeimene mjere u površine i upoznaju neke nove jedinice.
istoimenu.
Tema: Površina pravougaonika i kvadrata (orijentaciono – 12 časova)

- uočava zavisnost površine - mjere površinu pravougaonika Površina pravougaonika; površina Aritmetika
pravougaonika (kvadrata) od (kvadrata) tako što broje kvadrata
dužine njegovih stranica; kvadratiće na mreži (jedinica za Obrazložiti značenje i upotrebu formula:
- mjeri i računa površinu mjerenje površine) i uočavaju P = a 2 , P = a ⋅ b.
pravougaonika kojem su zadate zavisnost odgovarajuće površine
dužine stranica; od dužine stranice (definišu
- mjeri i izračunava površinu formulu); u rješavanju zadataka Ograničiti se samo na primjere u kojima
kvadrata kojem je zadata dužina primjenjuju znanja stečena u je dužina stranica (e) prirodan broj.
stranice. svakodnevnom životu.
Koristiti uzajamnu povezanost
množenja i dijeljenja prilikom
izračunavanja površine i dužine
stranice.
39
Tema: Površina kvadra i kocke (orijentaciono – 8 časova)

- uočava predmete i njihove površi - primjenjuju (proširuju) u okviru Rogljasta tijela; (kvadar i kocka). Učenici/e prave modele geometrijskih
iz svoje neposredne okoline na prethodne teme stečena znanja, tijela isijecanjem mreže kocke (kvadra).
modelima i slici; tako što površinu kvadra (kocke)
- prepoznaje osnovna rogljasta izračunavaju kao površinu Podstičemo ih da povezuju
tijela; sastavljenu od pravougaonika, geometrijska tijela sa oblicima iz
- pokazuje i razlikuje pojmove: odnosno kvadrata; svakidašnjeg života.
granična površina, ivica, ugao; - mjere ivice kvadra (kocke) i
- opisuje kocku i kvadar; izračunavaju njihove površine.
- crta i isijeca mreže kvadra i kocke i
sastavlja njihove modele;
- mjeri ivice kocke (kvadra) i
izračunava njene (njegove)
površine.
Oblast: OBRADA I PRIKAZIVANJE PODATAKA (orijentaciono – 8 časova)

Poznavanje prirode
Učenik/ca: Učenici/e: Poznavanje društva
- zna da odredi kriterijum - čitaju podatke iz tabela; Bilježenje brojanja; čitanje iz tabela i Fizička kultura
klasifikacije; - obrađuju i prerađuju sirove dijagrama.
- koristi jednostavne i pouzdane podatke u korisne informacije, koje Primjer: Brojanje u saobraćaju
tehnike brojanja; predstavljaju odgovor na (prethodno određivanje kategorija, npr.
- upisuje podatke u tabelu; postavljeni zadatak; biciklisti, motoristi....; bilježenje u tabelu
- zna da pronađe podatke u - tumače, razmatraju podatke i daju pomoću krstića i sl.).
jednostavnoj tabeli (bez odgovore na bitna pitanja.
interpretacije); Primjer: Čitanje ocjena iz dnevnika.
- čita podatak iz dijagrama. Upotreba tabela u svakodnevnom
životu (raspored časova, vozni red i sl.).
Jednostavne matematičke tabele.
40
Katalog znanja za peti razred

navode elemente i znaju osnovna svojstva skupa N 0 ; navode elemente i znaju osnovna svojstva skupa N 0 ; nalaze primjere iz
razlikuju parne i neparne brojeve; čitaju i pišu prirodne brojeve preko 1000; okruženja u kojima se koriste prirodni brojevi;
znaju da sabiraju i oduzimaju prirodne brojeve do milion, poznaju svojstva nalaze primjere iz svakodnevnog života koje je moguće riješiti računanjem sa
sabiranja (komutativnost i asocijativost); prirodnim brojevima i pri tome vode računa o redoslijedu računskih operacija;
upoređuju prirodne brojeve i znaju da odrede prethodnik i sljedbenik datom rješavaju jednostavnije jednačine i nejednačine sa sabiranjem i oduzimanjem i
broju; rade provjeru;
rješavaju jednostavnije jednačine i nejednačine sa sabiranjem i oduzimanjem; rješavaju jednostavnije jednačine sa množenjem i dijeljenjem i rade provjeru;
znaju množenje (preko 1000) i dijeljenje (dijele višecifreni broj dvocifrenim), koriste simbole <, >, =, ≠ na skupu N 0 ; na brojevnoj polupravoj znaju da
kao i svojstva množenja (komutativnost i asocijativnost);
znaju da zapišu u obliku stepena proizvod jednakih činilaca i obratno; znaju prikažu prirodne brojeve tačkama;
da izračunaju vrijednost stepena prirodnih brojeva; znaju da opišu neke karakteristične primjere podskupova skupa N 0 i da to
rješavaju jednostavnije jednačine sa množenjem i dijeljenjem; ilustruju primjerima iz drugih nauka i svakodnevnog života;
upotrebljavaju simbole <,>,=, ≠ u skupu N 0 ; rješavaju tekstualne zadatke; prema datom tekstu postavljaju odgovarajući
znaju da popune zadatu tabelu i da izračunaju brojevnu vrijednost brojevni izraz i izračunavaju njegovu vrijednost;
jednostavnog izraza sa slovnom oznakom za datu vrijednost oznake; zapisuju u obliku razlomka dio cijelog predstavljen datom slikom ili modelom;
znaju da čitaju i pišu razlomke; znaju da ih prikažu grafički i pomoću modela; izračunavaju dio cijelog;
izračunavaju aritmetičku sredinu za dva i tri broja; izračunavaju aritmetičku sredinu za dva, tri i više brojeva i rješavaju zadatke
koriste pojmove skup, podskup, unija, presjek, prazan skup i zapisuju ih pomoću aritmetičke sredine;
odgovarajućim simbolima; grafički prikazuju skupove i odnose među njima pomoću odgovarajućih
mjere površine date figure standardnim jedinicama i ocjenjuju površinu za dijagrama (Venovi dijagrami); za zapisivanje uspješno koriste predviđene
proste primjere; simbole;
uočavaju zavisnost površine pravougaonika (kvadrata) od dužine njegovih pretvaraju višeimene mjere u istoimenu;
stranica. nalaze primjere iz drugih predmeta i iz okruženja, čije se rješenje svodi na
rješavanje površine pravougaonika ili kvadrata;
41

izračunavaju površinu pravougaonika (kvadrata) ako su zadate dužine opisuju osnovna rogljasta tijela i pojmove: granična površina, ivica, tjeme, ugao;
njegovih stranica(e); opisuju, crtaju i isijecaju mreže kvadra i kocke.
mjere dužinu stranica(e) pravougaonika (kvadrata) i izračunavaju njegovu
površinu;
prepoznaju osnovna rogljasta tijela i razlikuju pojmove: granična površina,
ivica, tjeme, ugao;
prepoznaju osnovna rogljasta tijela i opisuju kocku i kvadar;
mjere ivice(u) kvadra (kocke) i izračunavaju njegovu (njenu) površinu;
znaju jednostavne i pouzdane tehnike brojanja (po kategorijama);
čitaju podatke iz tabela (bez interpretacija) i upisuju podatke u jednostavnije
tabele.
VI razred

Ciljevi su isti kao u V razredu. Učenici/e:

- ponavljaju i mobilišu prethodno Prirodni brojevi; razlomci; skupovi; Nekoliko časova na početku
stečena matematička znanja, da bi jedinice za mjerenje površina i mjerenje namijenjeno je ponavljanju gradiva iz
ih osvježili/e i nastavili/e sa (izračunavanje) površina. prethodnog razreda, da bi učenici/e
usvajanjem novih znanja. uspješno nastavili/e sa usvajanjem
novih znanja.
42

Tema: Djeljivost brojeva (orijentaciono – 12 časova)
- usvaja i upotrebljava pojmove: je - slušaju, bilježe i usvajaju pojmove: Djeljivost u skupu N 0 . Osnovi tehnike
djeljivo, je sadržalac, je djelilac, je je djeljivo, je sadržalac, je djelilac;
prost broj; - određuju napamet sadržaoce i Informatika
- zna da napamet odredi nekoliko djelioce datog broja i daju
sadržalaca prostog broja i da ih pojedinačne primjere; Obratiti pažnju na rješivost jednačine
zapiše; - usvajaju i primjenjuju pravila ax = b, a ≠ 0 .
- određuje djelioce datog broja i djeljivosti, pa u zavisnosti od
zapisuje ih; djelioca uočavaju "klase" brojeva
Koristiti zapis a = bq + r .
- dijeli prirodne brojeve sa ostatkom; djeljivih sa datim brojem. Takođe
- određuje odnos veličina broja i dijele skup N na proste i složene
njegovog sadržaoca (djelioca); brojeve i za dva data broja Pravila za djeljivost sa brojevima 4, 8,
- dijeli na skupu prirodnih brojeva sa utvrđuju da li su uzajamno prosti; 25 i sl. Ovo možemo obrađivati s
ostatkom; - vježbaju rastavljanje na proste provjerom, u okviru matematičkih
- primjenjuje pravila za djeljivost sa činioce, da bi uopštavanjem došli aktivnosti, ili kao problemske situacije.
2, sa 3, sa 5, 9 i sa 10 ,
n do određivanja NZD i NZS;
- sintetišu ovu temu rješavajući
n∈N ; tekstualne zadatke i zadatke koji
- utvrđuje da li je broj prost ili svoju primjenu nalaze u
složen; praktičnom životu.
- utvrđuje da li su dva data broja
uzajamno prosta;
- rastavlja dati broj na proste
činioce;
- pismeno i napamet određuje
najveći zajednički djelilac,
odnosno najmanji zajednički
sadržalac brojeva;
- rješava jednostavnije tekstualne
zadatke.
43
Tema: Razlomci (orijentaciono – 62 časa)

Učenik/ca: Učenici/e: Osnovi tehnike

- usvaja pojam razlomka; - upoznaju uopšteno pojam a Informatika
- upotrebljava izraze: brojilac, razlomka; razlikuju i nabrajaju Razlomci: , a, b ∈ N . Geografija
imenilac, razlomačka crta; njegove elemente; b
- navode konkretne primjere Približne vrijednosti broja i greška Poželjno je navikavati učenike/ce na
a
- izračunava od c (kada je b razlomaka, kao i njihove različite (zaokruživanje brojeva); razmjera i stalno uvježbavanje procjene između
b interpretacije u matematici, drugim njene primjene; procenat i primjena kojih prirodnih brojeva se nalazi neki
djelilac broja c); naukama i u svakodnevnom procenta. razlomak.
- dijeli cijelo na jednake dijelove, na životu;
modelu i na slici; - pretvaraju razlomak u decimalni Treba naglasiti da je pojam decimalni
a broj i obratno; istražuju primjere iz broj didaktičko uprošćavanje, koje
- prikazuje dati razlomak oblika
b kojih se lako zaključuje kada inače upotrebljavamo u svakodnevnom
na brojevnoj polupravoj i kao dio jednom obliku racionalnog broja životu.
figure; treba dati prednost u odnosu na
- određuje koji je razlomak drugi; Učenici/ce treba da uvide da su
predstavljen grafičkim prikazom; - usvajaju pojam razmjere i decimalni brojevi u suštini realni brojevi.
- zapisuje nepravi razlomak u obliku otkrivaju njene primjene, među
mješovitog broja i obrnuto; kojima posebno procente i njihovu Učenicima/ama treba skrenuti pažnju
primjenljivost u različitim oblastima da se umjesto decimalnog zareza često
a ljudske djelatnosti; koristi decimalna tačka.
- zapisuje razlomak oblika u
b
obliku decimalnog broja; Pojam decimalnog broja dovodimo u
a vezu sa mjerenjem i razlomcima sa
- prevodi decimalni broj u oblik . osnovom 10 .
n
b
Primjer: Učenicima/ama treba pomoći
da razumiju da "procenat" znači "broj
dijelova od stotinu" i da ih koriste za
upoređivanje proporcija.
44
Operativni ciljevi Aktivnosti Sadržaj Korelacija I didaktička uputstva
- zna da objasni značenje - kombinuju rješavanje tekstualnih Neke operacije sa decimalnim
decimalnog zareza; zadataka, izraza sa slovnim brojevima – preko mjerenja (sabiranje i
- zna da zaokruži decimalni broj na oznakama, jednačina i oduzimanje, množenje sa prirodnim
zadati broj decimala; nejednačina; pri tome otkrivaju brojevima), za druge – neposredno
- zna da poređa po veličini nekoliko uzročno - posljedične veze, učimo algoritme (množenje i dijeljenje).
racionalnih brojeva; uzimajući primjere vezane za
- određuje približni cijeli broj praktični život; složenije zadatke Operacije sa decimalnim brojevima
decimalnog broja; rješavaju tako što ih rastave na izvodimo samo u razumnom obimu
- usvaja pojam razmjere i njene jednostavnije. decimala.
primjene;
- zna da izračuna procenat ma Nastava se uglavnom izvodi bez
kojeg broja, kao i jednu od upotrebe računara i digitrona; izuzetak
procentnih veličina kada su druge su oni slučajevi kod kojih je to u
dvije date; ciljevima naglašeno.
- usvaja osnovne računske
operacije sa razlomcima (u oba Nakon usvajanja ostalih ciljeva,
zapisa); računamo pomoću kalkulatora u okviru
- decimalne brojeve množi i dijeli sa predviđenih časova.
stepenom broja 10;
- dijeli dva prirodna broja (rezultat Jednostavne jednačine i nejednačine
može biti decimalni broj) i pravi učenici/e rješavaju napamet, pomoću
provjeru; dijagrama, tabele...
- dijeli dva decimalna broja i pravi
provjeru;
- rješava tekstualne zadatke.
45
Učenik/ca:
- izračunava vrijednost
jednostavnog izraza koji sadrži
slovne oznake za date vrijednosti
promjenljive;
- tačno izračunava vrijednost izraza
pomoću kalkulatora (posebno
izrazi sa višestrukim operacijama);
- rješava jednačine i nejednačine u
zadatom osnovnom skupu
pomoću tabele i određuje skup
rješenja;
- rješava jednačinu u kojoj se
nepoznata javlja jedanput –
napamet ili pomoću dijagrama;
- razumije i analizira matematičke
tekstove;
- oblikuje pitanja iz teksta;
- razvija plan za rješavanje
zadataka i zapisuje rješavanja.
46
Oblast: GEOMETRIJA I MJERENJE (orijentaciono – 54 časa)
Tema: Mjerenje zapremine (orijentaciono – 12 časova)

Učenik/ca: Učenici/e: Geografija

- zna da opiše pojam zapremine i - upoznaju se sa jedinicom za Pojam zapremine i mjerenje zapremine; Priroda
da uporedi zapremine dva tijela; mjerenje zapremine i navode jedinice za mjerenje zapremine: Osnovi tehnike
- mjeri zapreminu standardnim primjere iz svakodnevnog života m 3 , dm 3 , cm 3 , mm 3 , ml i l Informatika
(jediničnom zapreminom) i kada se ta jedinica koristi;
nestandardnim jedinicama i - mjere zapreminu kocke brojanjem Važno je izvoditi odgovarajuće
ocjenjuje je; kockica (jedinica mjere za aktivnosti (npr. sastavljanje tijela od
- razlikuje zapreminu od površine mjerenje zapremine); uočavaju kocaka).
(posebno na jednostavnim zavisnost zapremine od dužine
tijelima); stranice; rješavaju zadatke koji Potrebno je insistirati na procjenjivanju
- povezuje zapremine čvrstih tijela, svoju postavku nalaze u zapremine prije mjerenja
rastresitih tijela i gasova; primjerima iz okruženja. (izračunavanja).
- pismeno i napamet izračunava
zapremine kocke i kvadra.
47
Tema: Skupovi tačaka (orijentaciono – 15 časova)

- usvaja, kao osnovne, geometrijske - proširuju i uopšteno definišu Skupovi tačaka u ravni. U okviru konstruktivnih zadataka
pojmove tačka, prava i ravan; osnovne geometrijske pojmove; u učenici/e razvijaju vještinu korišćenja
- razumije pojmove poluprava, okruženju nalaze primjere njima geometrijskog pribora.
duž..., kao skupove tačaka; odgovarajućih modela;
- zna da nacrta duž zadate dužine; - u školi i u okruženju pronalaze
- grafički sabira i oduzima duži; modele za pojedine geometrijske
- prepoznaje i crta otvorene i figure, crtaju ih i opisuju u svojim
zatvorene (mnogouglove) sveskama i na tabli;
izlomljene linije; - samostalno rješavaju zadatke
- razlikuje mnogougaonu liniju od (crtanjem u svojim sveskama ili na
mnogougla; drugi način), upotrebljavajući
- usvaja pojmove kružna linija, krug, potreban pribor; u zapisivanju
poluprečnik i prečnik; ispravno koriste matematičke
- zna da pokaže i nacrta kružni luk i simbole.
tetivu kružne linije;
- zna da nacrta podudarne kružne
linije (krugove);
- upoređuje kružne lukove i njima
odgovarajuće tetive;
- sabira i oduzima kružne lukove.
48
Tema: Ugao i mjerenja ugla (orijentaciono – 15 časova)

- usvaja pojam ugla (usvaja - ponavljaju prethodna znanja o Ugao (nastanak, elementi, Geografija
pojmove i simboliku: tjeme ugla, uglovima i uopšteno definišu obilježavanje); mjerenje uglova 1º, 1' i Priroda
krak ugla, ugaona linija i ugaona pojam ugla, koristeći odgovarajuću 1"; sabiranje uglova. Osnovi tehnike
oblast); matematičku simboliku precizno i Informatika
- zna da pokaže, nacrta i obilježi tačno; Likovna kultura
centralni ugao; - upoređuju, mjere proizvoljne
- upoređuje centralne uglove i njima uglove, prvo preko providnog Uglove označavamo grčkim slovima
odgovarajuće tetive; papira, a zatim grafički i po α , β , γ ,... ili oznakama ∠AOB , ili
- upoređuje proizvoljne uglove po mjerama; izvode zaključke o
veličini (odoka, uz pomoć konkretnim situacijama; ugaoAOB ili ∠aOb .
providnog papira, uz pomoć - navode različite primjere uglova i
šestara); svrstavaju ih u kategorije: Učenici/e crtaju zbir i razliku uglova
- zapisuje simbolima odnos veličina (ne)konveksni, pun ugao, nula šestarom, uglomjerom, ili je određuju
dva ugla ugao, opruženi ugao, oštar ugao, polaganjem modela uglova.
( α = β , α ≺ β , α β ); tupi ugao; u svom okruženju
- usvaja mjerne jedinice za ugao; pronalaze modele za određenu
- zna da nacrta i potpuno precizno vrstu uglova;
izmjeri ugao (uglomjerom), kao i - sabiraju i oduzimaju uglove sa
da opiše veličinu pojedinih vrsta uglovima, prvo uz pomoć
uglova; nastavnika/ce pa zatim
- pretvara složene ugaone jedinice samostalno, grafički i računski.
u istoimene i obrnuto; računa sa
njima.
49
- razlikuje vrste uglova: - prepoznaju, upoređuju i zapisuju
(ne)konveksni, pun ugao, nula ispravnim matematičkim jezikom
ugao, opruženi ugao, oštar ugao, susjedne, uporedne i unakrsne
tupi ugao; uglove, kao i uglove sa parovima
- zna da grafički i računski odredi paralelnih i normalnih krakova.
zbir i razliku uglova;
- usvaja komplementne,
suplementne uglove;
- prepoznaje i zapisuje susjedne,
uporedne i unakrsne uglove;
- prepoznaje uglove sa parovima
paralelnih i normalnih krakova i
zapisuje odnos među njihovim
veličinama.
50
Tema: Osna i centralna simetrija (orijentaciono – 12 časova)

Učenik/ca: Učenici/e: Geografija

- zna da nacrta (preslika) tačku, - shvataju suštinu osne i centralne Osna i centralna simetrija u ravni – Priroda
pravu, duž, ugao, figuru simetrično simetrije i crtaju njihove osnovne preslikavanje u odnosu na pravu, Osnovi tehnike
u odnosu na pravu, odnosno na primjere; usvajaju njihov simbolički odnosno tačku; osnosimetrične i Informatika
tačku; zapis; nalaze i prepoznaju primjere centralno-simetrične geometrijske Likovna kultura
- usvaja simbolički zapis osnosimetričnih i figure u ravni; tangenta; elementarne
preslikavanja i zna da opiše centralnosimetričnih skupova konstrukcije. Upotrebljavamo geometrijski pribor.
osobine transformacije; tačaka na crtežima i u okruženju;
- usvaja pojam simetrale, duži i - sistematizuju ovu temu tako što Osnu i centralnu simetriju prvo
ugla, konstruiše ih i rješava većina njih samostalno, obrađujemo pomoću modela, bez
jednostavne konstruktivne konstruktivnim putem rješava konstruisanja, i to tako da se može
zadatke; zadatke koji su u osnovi dati u uočiti podudarnost i sl.
- prepoznaje i crta osnosimetrične okviru prethodno navedenih
(centralnosimetrične) skupove ciljeva. Samo preslikavanje obrađujemo
tačaka i zna da odredi njihove temeljno, kao što se nalaže u okviru
simetrale (središta simetrije); ciljeva, dakle zaključno sa
- razlikuje međusobne položaje dva geometrijskom konstrukcijom
kruga; preslikane figure.
- konstruiše uglove od:
90 ,60 ,45 ,30 ,75 ; Simbolički zapis preslikavanja tačke A,
odnosno prave a preko prave o:
- konstruiše normalu na pravu;
- određuje rastojanje od tačke do S o : A → A′ , S o : a → a ′ .
prave;
- razlikuje međusobne položaje Simbolički zapis preslikavanja tačke A,
prave i kruga; odnosno prave a preko tačke O:
- konstruiše tangentu u datoj tački S O : A → A′ , S O : a → a ′.
na kružnoj liniji.
Kod konstrukcije uglova sa šestarom
naglasak je na razumijevanju.
51
Tema: Obrada i prikazivanje podataka (orijentaciono – 12 časova)

- zna da na sistematičan način - formulišu pitanja (zadatke), biraju Bilježenje rezultata mjerenja; slaganje Geografija
zapisuje mjerenja u tabelu; potrebne podatke (primjere podataka po veličini; razvrstavanje Istorija
- raspoređuje rezultate mjerenja u veličina i podaci o obliku) i podataka po grupama; klasifikacija Priroda
smislene grupe; potrebne statističke analize; podataka po jednom ili dva kriterija; Osnovi tehnike
- uređuje po veličini podatke u tabeli - sakupljaju podatke iz više izvora, tabelarni prikaz podataka; cjelobrojni Informatika
(na jednostavan, a sistematičan uključujući eksperimente i ankete; dijagrami sa stupcima. Fizičko vaspitanje
način); - obrađuju i prezentiraju podatke
- uvažava uređenje unosa u tabelu tako da daju pogled na suštinu Posljednja tri cilja su povezana sa
(npr. prilikom traženja); zadatka; računarskim tabelama, samo se
- zna prednosti (linearno) uređenih - tumače i razmatraju podatke preporučuju a izvode se tamo gdje
podataka u radu sa podacima; (odgovaraju na bitna pitanja postoje uslovi.
- raspoređuje numeričke podatke u izvlačeći zaključke iz podataka).
smislene grupe (s obzirom na Nastava u vezi sa računarskim
veličinu); tabelama odvija se u računarskoj
- spoznaje da su kriterijumi učionici.
određivanja grupa ponekad Primjeri:
proizvoljni, a ponekad dogovoreni, - Koliko su visoki/e učenici/e u
i da grupe po kojima klasifikujemo odjeljenju/školi? Aktivnost
mogu biti manje ili više značajne ili obuhvata bilježenje visine i
smislene; brojanje po grupama, 100 – 110,
- klasifikuje podatke po jednom ili 110 – 120,…
dva kriterijuma. - Raspoređivanje učenika/ca po
udaljenosti njihovog mjesta
stanovanja od škole.
- Klasifikacija trouglova prema
uglovima ili stranicama.
- Klasifikacija brojeva s obzirom na
djeljivost.
52
Učenik/ca: Kod izrade klasifikacija treba imati na

- zna da smisleno unosi podatke u umu da one u suštini nijesu nešto novo,
tabelu; ali je bitno da učenici/e shvate njihovu
- zna da očita podatke iz dijagrama opravdanost. Klasifikaciju određuje
sa stupcima; autor ili je stvar dogovora, no treba
- upoznaje osnove računarskih istaći da ona često pretpostavlja važna
tabela; znanja.
- koristi računarske tabele
(najosnovnija znanja);
- koristi računarske tabele za
uređivanje podataka po veličini.
53
Katalog znanja za šesti razred

znaju da obrazlože pojmove: je djeljivo, je sadržalac, je djelilac; znaju da upotrebljavaju pojmove: je djeljivo, je sadržalac, je djelilac;
napamet određuju i znaju da zapišu sadržaoce i djelioce prostog broja; napamet određuju i znaju da zapišu sadržaoce i djelioce prostog broja;
razlikuju proste i složene brojeve i znaju pravila djeljivosti sa 2, sa 3, sa 5, sa takođe znaju da odrede odnos datog broja i njegovog sadržaoca (djelioca);
9 i sa 10 , n ∈ N . ;
n nalaze primjere iz okruženja u kojima se javlja potreba za računanjem sa
sadržaocima (djeliocima);
rastavljaju dati broj na proste činioce i znaju da odrede NZD, odnosno NZS razlikuju proste, složene i uzajamno proste brojeve; znaju da primijene pravila
datih brojeva;
djeljivosti sa 2, sa 3, sa 5, sa 9 i sa 10 , n ∈ N . ;
n
rješavaju jednostavne tekstualne zadatke;
razumiju pojam razlomka i upotrebljavaju izraze: brojilac, imenilac, rastavljaju dati broj na proste činioce i znaju napamet da odrede NZD,
razlomačka crta; odnosno NZS datih brojeva;
cijelo dijele na jednake dijelove i dijelove zapisuju pomoću razlomka; rješavaju jednostavne tekstualne zadatke i znaju da provjere tačnost rješenja;
a vladaju pojmom razlomka, upotrebljavaju izraze: brojilac, imenilac,
izračunavaju od c (kada je c djelilac broja b); razlomačka crta; u svom okruženju nalaze primjere koji se mogu opisati
b razlomcima;
znaju da napišu nepravi razlomak u obliku mješovitog broja i obratno, kao i da razlomku pridružuju dio figure i predstavljaju ga na brojevnoj polupravoj i
a obrnuto;
razlomak oblika zapišu u obliku decimalnog broja i obratno;
b znaju pojam razmjere i njene primjene; znaju da izračunaju procenat ma
upoređuju i ređaju po veličini racionalne brojeve; znaju pojam razmjere i umiju kojeg broja, kao i jednu od procentnih veličina kada su date druge dvije;
da izračunaju procenat ma kojeg broja; koriste razmjere i proporcije za rješavanje zadataka iz svakodnevnog života.
računaju sa razlomcima (u oba zapisa), množe i dijele sa stepenom broja 10; računaju sa razlomcima (u oba zapisa), provjeravaju rezultat, množe i dijele
dijele dva prirodna broja; sa stepenom broja 10; dijele dva prirodna broja, kao i dva decimalna broja;
rješavaju jednostavne tekstualne zadatke sa razlomcima i zaključuju od znaju da izvrše provjeru;
pojedinačnog prema opštem; jednačine i nejednačine rješavaju pomoću tabela i dijagrama i pomoću
izračunavaju vrijednost jednostavnog izraza koji sadrži slovne oznake za date standardnih procedura.
vrijednosti promjenljive;
rješavaju jednostavne jednačine, pomoću tabela i dijagrama;
znaju tačno da izračunaju vrijednost izraza pomoću kalkulatora.
54

ocjenjuju, mjere, upoređuju dvije zapremine; mjere zapreminu standardnim i razumiju, analiziraju matematičke tekstove i oblikuju pitanja iz tekstova;
nestandardnim jedinicama zapremine; zapisuju decimalnim zapisom; razvijaju plan za rješavanje zadataka i zapisuju postupak rješavanja;
pretvaraju dvije susjedne jedinice jednu u drugu; izračunavaju zapreminu ocjenjuju, mjere, upoređuju dvije zapremine; razlikuju zapreminu od površine;
kocke i kvadra; povezuju zapremine čvrstih tijela, rastresitih tijela i gasova; izračunavaju
prepoznaju, opisuju i znaju da nacrtaju međusobni položaj tačke i prave i dviju napamet zapreminu kocke i kvadra;
pravih; u zapisivanju odnosa među geometrijskim elementima djelimično u zapisivanju odnosa među geometrijskim elementima uspješno koriste
koriste simboliku. simboliku;
grafički sabiraju i oduzimaju duži i razlikuju mnogougaonu liniju od mnogougla;
znaju da upoređuju kružne lukove i njima odgovarajuće tetive; sabiraju i
oduzimaju kružne lukove.
55
Zavod za školstvo MATEMATIKA (II ciklus)
Standard znanja drugog trogodišnjeg ciklusa

Učenici/e:
1. Imaju osnovna matematička znanja o skupovima N 0 i N .
2. Znaju da zapišu, pročitaju uporede i grafički predstave prirodne brojeve na brojevnoj pravoj.
3. Znaju da izvode osnovne računske operacije.
4. Poznaju zakone komutativnosti, asocijativnosti i distributivnosti.
5. U skupu N 0 znaju da rješavaju jednostavne linearne jednačine, nejednačine i jednostavne problemske zadatke.
6. Umiju da izvrše procijenu rezultata (jednostavnijeg brojevnog izraza sa prirodnim brojevima) prije tačnog računanja.
7. Znaju da razlikuju proste i složene brojeve i zapišu složeni broj kao proizvod prostih činilaca.
8. Umiju da određuju NZD i NZS datih brojeva.
Znaju relaciju djeljivosti prirodnih brojeva i primjenjuju pravila djeljivosti sa 2, sa 3, sa 5, sa 9 i sa 10 n ∈ N .
n
9.
10. Znaju da zapisuju i grafički prikazuju skupove i njihove podskupove odgovarajućim simbolima.
11. Na jednostavnim primjerima znaju da nađu uniju i presjek skupova.
12. Razumiju pojam racionalnog broja, i zapisuju ga na razne načine (kao razlomak, decimalan broj ili mješoviti broj) i pretvaraju iz
jednog oblika u drugi.
13. Umiju da računaju sa razlomcima i decimalnim brojevima.
14. Znaju da upoređuju razlomke, da ih pročitaju i predstave grafički i na brojevnoj polupravoj.
15. Prepoznaju matematičke sadržaje u tekstualnim zadacima i znaju ih izraziti matematičkim zapisom.
16. Razumiju pojam razmjere i umiju da je koriste pri crtanju i čitanju raznih planova.
17. Imaju osnovna znanja o skupovima tačaka u ravni (tačka, prava, poluprava, duž, ugao, trougao, četvorougao, kružna linija, krug).
18. Znaju osnovne pojmove o uglovima, pravilno ih obilježavaju i zapisuju, konstruišu jednake, upoređuju i mjere uglomjerom, sabiraju i
oduzimaju računski i grafički i umiju da crtaju paralelne i normalne prave.
19. Prepoznaju osnu i centralnu simetriju i znaju da odrede osu i centar simetrije.
20. Prepoznaju, pomoću geometrijskog pribora crtaju (konstruišu) i znaju da obilježe geometrijske figure: tačka, prava, poluprava, duž,
ugao, trougao, četvorougao, kružna linija, krug.
21. Prepoznaju i imenuju mjerne jedinice za dužinu, ugao, površinu, zapreminu, masu, vrijeme.
22. Znaju da rješavaju zadatke u kojima se koriste jedinice mjere.
23. Umiju da procijene red veličine u odgovarajućim mjernim jedinicama.
24. Znaju da formiraju jednostavne tabele i da protumače podatke iz već pripremljenih tabela.
Napomena: Znanja predviđena standardima prvog trogodišnjeg ciklusa su sastavni dio Standarda znanja drugog trogodišnjeg ciklusa.
56
Zavod za školstvo MATEMATIKA (III ciklus) – 8. razred
TREĆI TROGODIŠNJI CIKLUS
VII razred
(Ukupno 153 časa, 18 časova je neraspoređeno, 135 je raspoređeno; 4,5 časova nedjeljno)
Tema: Cijeli brojevi (orijentaciono – 22 časa)

- usvaja pojmove pozitivnih i - nalaze primjere iz okruženja i Cijeli brojevi; računske operacije u Fizika (Temperatura, naelektrisanje,
negativnih cijelih brojeva; svakodnevnog života u kojima se skupu cijelih brojeva; suprotni brojevi; sila).
- prikazuje cijele brojeve na pojavljuju negativni cijeli brojevi; apsolutna vrijednost.
brojevnoj pravoj; na osnovu tih primjera prave Geografija (Nadmorska visina,
- usvaja pojam suprotnog broja; paralelu između pozitivnih i kriptodepresija, dubina mora).
- usvaja pojam apsolutne vrijednosti negativnih cijelih brojeva; nalaze i
cijelog broja i zna da je izračuna; konkretne primjere u kojima se Negativni brojevi se uvode pomoću
- upoređuje cijele brojeve; pojavljuju računske operacije sa očiglednih primjera: temperatura, dug,
- usvaja uobičajenu oznaku Z za cijelim brojevima; inicijalne nadmorska visina, vodostaj rijeke …
skup cijelih brojeva; primjere navodi nastavnik/ca;
- usvaja relaciju N ⊂ Z . ; - na času i kod kuće vježbaju Inicijalne primjere za sabiranje i
- rješava nejednačine računske operacije sa cijelim oduzimanje cijelih brojeva poželjno je
a ≤ x,x ≤b,a ≤ x ≤b,a,b∈Z, na brojevima: cilj je sticanje što bolje uraditi na brojevnoj pravoj.
tehnike računanja.
skupu Z; Raditi jednostavne tekstualne zadatke u
kojima se pojavljuju jednačine
navedene u ciljevima.
57
Učenik/ca:
- sabira cijele brojeve i usvaja
svojstva sabiranja cijelih brojeva;
- oduzima cijele brojeve;
- oslobađa se zagrade;
- rješava jednačine
a + x = b, a, b ∈ Z . ;
- rješava
nejednačine
a + xρ b, ρ ∈ {<, >, ≤, ≥} i a,
- množi cijele brojeve i usvaja

svojstva množenja cijelih brojeva;
- dijeli cijele brojeve u slučajevima
kada je rezultat cio broj;
- rješava jednačine
ax=b,x: a =b,a,b∈Z,a ≠0.
58
Tema: Racionalni brojevi (orijentaciono – 32 časa)

- usvaja pojmove pozitivnog i - na časovima i kod kuće učenici/e Racionalni brojevi; računske operacije u Fizika
negativnog racionalnog broja; aktivno usvajaju tehniku računanja skupu racionalnih brojeva; recipročni Geografija
- prikazuje racionalne brojeve na sa racionalnim brojevima; dobro brojevi; dvojni razlomci; decimalni
brojevnoj pravoj; ovladavanje ovom tehnikom je, brojevi. Preporučljivo je uvoditi negativne
- usvaja pojam suprotnog broja; zbog značaja racionalnih brojeva, razlomke kroz primjere iz
- usvaja pojam apsolutne vrijednosti od velike važnosti. svakodnevnog života, npr. dio duga,
broja; finije mjerenje negativne temperature
- upoređuje racionalne brojeve; itd.
- usvaja oznaku Q za skup
racionalnih brojeva; Raditi jednostavne tekstualne zadatke u
- usvaja relaciju Z ⊂ Q. ; kojima se pojavljuju jednačine
- sabira i oduzima racionalne navedene u ciljevima.
brojeve;
- usvaja svojstva sabiranja i
oduzimanja racionalnih brojeva;
- množi i dijeli racionalne brojeve;
- usvaja pojam dvojnog razlomka;
- zna da izračuna dvojni razlomak;
- prevodi sa zapisa u obliku Poželjno je raditi primjere tipa: naći
razlomka na zapis u obliku rješenje nejednačine
decimalnog broja i obratno; − 3
2
< x <
3 na skupu cijelih
,
- rješava jednačine 3 4
a+x =b,ax=b, x: a =b,a,b∈Q. brojeva, ili – naći sve razlomke čiji je
1
imenilac 4 i koji su veći od − 1 , a
- rješava nejednačine 3
a ≤ x, x ≤b, a ≤ x ≤b, a,b∈Q na 1
manji od 1 . Motiv za izradu ovih
skupu Q. 5
zadataka nije formalno rješavanje
nejednačina, već upoznavanje sa
racionalnim brojevima.
59
Tema: Elementarni kombinatorni zadaci (orijentaciono – 8 časova)

Učenik/ca: Učenici/e: Biologija

- na jednostavnim primjerima - rješavaju elementarne zadatke u Pravilo proizvoda. Fizika
usvaja pravilo proizvoda; kojima se koristi pravilo proizvoda;
- prepoznaje situacije u kojima se - sami/e nalaze primjere u kojima Poželjno je pravilo proizvoda ilustrovati
prebrojavanje može obaviti se može primijeniti pravilo „kombinatornim drvetom“, čime se
primjenom pravila proizvoda; proizvoda. dobija lijep geometrijski prikaz.
- radi jednostavne kombinatorne
zadatke u kojima se koristi pravilo Pri obradi ove teme, na početku treba
proizvoda. birati jednostavne primjere u kojima se
“pješke” (na prste) mogu izbrojati
mogućnosti. Učenik/ca postupno
usvaja problem prebrojavanja,
uočavajući tako pravilo proizvoda i
razumijevajući njegovu univerzalnost.
60
Oblast: GEOMETRIJA (orijentaciono – 73 časa)
Tema: Trougao (orijentaciono – 35 časova)

- usvaja pojam trougla i razlikuje - u neposrednom okruženju nalaze Trougao, vrste trouglova, svojstva, Fizika
vrste trouglova; primjere trouglova; elementarne konstrukcije; podudarnost Razumijevanje nekih fizičkih modela traži
- upoznaje i koristi standardnu - u neposrednom okruženju nalaze trouglova; visine trougla, ortocentar; poznavanje svojstava trougla. Takođe,
notaciju za označavanje tjemena, primjere oštrouglih, pravouglih i težišne linije, težište; srednja linija rješavanje nekih zadataka iz fizike
stranica i uglova trougla; tupouglih trouglova; trougla; upisana kružna linija; opisana zahtijeva poznavanje geometrije trougla.
- usvaja pojmove unutrašnjeg, - na modelu razlomljene slamke kružna linija.
unakrsnog, spoljašnjeg učenici/e usvajaju relaciju trougla; Rješavanje konstruktivnih zadataka
(suplementnog) ugla trougla; - na osnovu instrukcija dobijenih na razvija geometrijske predstave i idealno
- usvaja teoremu o zbiru unutrašnjih času i uz pomoć nastavnika/ce je za trening matematičkog načina
uglova u trouglu; uče elementarne konstrukcije; razmišljanja.
- usvaja teoremu o zbiru spoljašnjih rade konstrukcije i kod kuće;
uglova u trouglu; vježbaju što više, jer je poželjno Pošto prvi susret sa konstrukcijama
- usvaja teoremu o jednakosti da spretno barataju priborom i da može biti neugodan (novi pojam,
spoljašnjeg ugla trougla i zbira razumiju pojam konstrukcije i poseban rezon, utisak da su
dva nesusjedna unutrašnja ugla; steknu sposobnost rješavanja konstrukcije teške), nastavnik/ca treba
- koristi ove teoreme za računanje elementarnih konstruktivnih da uloži mnogo strpljenja i ispolji
uglova trougla; zadataka. pedagoško umijeće da bi učenike/ce
- usvaja relaciju trougla; uveo/la u ovu oblast.
- usvaja teoreme o odnosu uglova i

stranica u trouglu; Stavovi o podudarnosti trouglova se izlažu
- usvaja pojam podudarnosti bez dokaza.
trouglova;
- usvaja stavove podudarnosti; Tvrđenja o presjeku simetrala stranica
- usvaja elementarne ijednostavne (uglova) u trouglu dokazuju se manje
konstrukcije trougla; formalno.
61
Učenik/ca:
- usvaja pojam obima trougla i
postupak za njegovo računanje;
usvaja formule za računanje
obima jednakostraničnog i
jednakokrakog trougla;
- upoznaje pojam kružnice opisane
oko trougla; zna kako se ta
kružnica konstruiše, kao i gdje se
nalazi centar kružnice opisane
oko oštrouglog, pravouglog i
tupouglog trougla;
- upoznaje pojam kružnice upisane
u trougao i zna kako se ta
kružnica konstruiše;
- upoznaje pojam visine u trouglu;
- usvaja teoremu o ortocentru; zna
gdje se nalazi ortocentar kod
oštrouglog, pravouglog i
tupouglog trougla;
- usvaja konstrukciju visine u
trouglu;
- upoznaje pojam težišne linije u
trouglu;
- usvaja teoremu o težištu trougla;
- usvaja konstrukciju težišne linije u
trouglu;
- usvaja pojam srednje linije trougla
i upoznaje njena svojstva.
62
Tema: Četvorougao (orijentaciono – 25 časova)

- usvaja pojam četvorougla; - učenici/e u neposrednom okruženju Četvorougao, vrste četvorouglova Fizika
- upoznaje i koristi standardnu nalaze primjere četvorouglova; (trapezi, paralelogrami i deltoidi) i Geografija
notaciju za označavanje tjemena, - u neposrednom okruženju nalaze svojstva; elementarne konstrukcije;
stranica i uglova četvorougla; primjere kvadrata, pravougaonika, srednja linija trapeza. Svojstva četvorouglova koja su
- upoznaje pojmove: unutrašnji ugao, paralelograma, romba, trapeza, nabrojana u ciljevima mogu se
spoljašnji ugao i visina kod deltoida. dokazati. Preporučujemo da se daju
četvorougla; skice dokaza. Međutim, akcenat treba
- upoznaje vrste četvorouglova; da bude na usvajanju svojstava i
- usvaja teoremu o zbiru unutrašnjih i razvijanju sposobnosti da se ta
spoljašnjih uglova kod četvorougla; svojstva primijene.
- usvaja pojam obima četvorougla i Tteoremu o zbiru unutrašnjih i
postupak za njegovo računanje; spoljašnjih uglova kod četvorougla
- usvaja pojam paralelograma i koristiti u rješavanju zadataka u kojima
upoznaje vrste paralelograma; se traže nepoznati uglovi.
- usvaja osnovna svojstva deltoida;
- usvaja formulu za računanje obima

paralelograma i njenu varijantu za
računanje obima romba;
- usvaja svojstva paralelograma;
- zna elementarne konstrukcije
paralelograma;
- usvaja pojam trapeza i upoznaje
vrste trapeza;
- usvaja pojam srednje linije trapeza i
upoznaje njena svojstva;
- zna elementarne konstrukcije
trapeza.
63
Tema: Površina trougla i četvorougla (orijentaciono – 13 časova)

Učenik/ca: Učenici/e: Fizika

- upoznaje pojam površine - navode primjere iz okruženja u Pojam površine četvorougla i postupci
geometrijske figure; kojima se pojavljuje potreba za njenog izračunavanja; pojam površine Geografija
- usvaja formule za računanje mjerenjem površine; trougla i postupci njenog
površine pravougaonika i kvadrata; - navode primjere iz okruženja u izračunavanja. Poželjno je navesti konkretne primjere
- upoznaje postupak za računanje kojima se mogu uočiti geometrijske iz prakse koji jasno predočavaju
površine paralelograma i usvaja figure različitog oblika i jednake potrebu računanja površine trougla i
odgovarajuću formulu; površine; četvorougla.
- upoznaje postupak za računanje - koristeći papir i makaze, učenici/e
površine trougla i usvaja prave model iz kojeg se vidi kako se Formule za računanje površina lako se
odgovarajuću formulu; računa površina paralelograma; dokazuju, pa dokazi treba da budu
- upoznaje postupak za računanje - koristeći karirani papir i makaze, manje formalni. Akcenat treba da bude
površine trapeza i usvaja učenici/e prave model iz kojeg se na usvajanju i primjeni tih formula.
odgovarajuću formulu; vidi kako se računa površina
- upoznaje postupak za računanje trapeza.
površine četvorougla sa uzajamno
normalnim dijagonalama i usvaja
odgovarajuću formulu.
64
Katalog znanja za sedmi razred
Minimalni zahtjevi Osnovni zahtjevi Napredni zahtjevi
Učenik/ca treba da: Učenik/ca treba da: Učenik/ca treba da:
prikazuje cijele brojeve na brojevnoj pravoj; nalazi primjere iz okruženja i prirodnih nauka u nalazi racionalne brojeve sa zadatim imeniocem ili
upoređuje cijele brojeve; kojima se pojavljuju cijeli brojevi; imeniocima koji pripadaju nekom skupu brojeva;
zna računske operacije sa cijelim brojevima; nalazi primjere iz okruženja u kojima se pojavljuje zna da rješava zadatke u kojima se koristi
zna da se oslobodi zagrade; potreba za računanjem sa cijelim brojevima; dokazivanje;
predstavlja racionalne brojeve na brojevnoj pravoj; rješava jednačine i nejednačine u skupu Z; radi složenije konstrukcije trougla tipa:
upoređuje racionalne brojeve; nalazi primjere iz okruženja i prirodnih nauka u a + c , b, α . ;
računa sa racionalnim brojevima; kojima se pojavljuju racionalni brojevi; je razumio i usvojio dokaze za svostva
računa dvojni razlomak; nalazi primjere iz okruženja u kojima se pojavljuje paralelograma i jednakokrakog trapeza;
prelazi sa decimalnog zapisa na zapis u obliku potreba za računanjem sa racionalnim brojevima; radi teže konstrukcije četvorougla, recimo:
razlomka i obratno; rješava jednačine i nejednačine u skupu Q; konstruisati kvadrat ako je data razlika dijagonale i
raspoznaje elemente trougla i koristi uobičajene radi jednostavne tekstualne zadatke u kojima se stranice;
oznake; pojavljuju gore pomenute jednačine; je razumio i usvojio dokaz tvrđenja o svojstvima
zna teoreme o sumi unutrašnjih i spoljašnjih rješava zadatke u kojima se koristi pravilo srednje linije trapeza;
uglova trougla i zna da ih primijeni; proizvoda; je razumio i usvojio tvrđenja o površini
zna vezu između spoljašnjeg i dva nesusjedna sam/a navodi primjere iz okruženja u kojima se paralelograma, trougla, trapeza, četvorougla sa
unutrašnja ugla i zna da je primijeni; koristi pravilo proizvoda; uzajamno normalnim dijagonalama;
zna za relaciju trougla i umije da provjeri da li radi konstrukciju trougla, sljedeće težine:
određene tri duži obrazuju trougao; a, c,α , a > c. ;
65
zna da konstruiše simetralu duži; konstruiše karakteristične tačke u trouglu; rješava složenije zadatke tipa: Ako je kod
zna da konstruiše simatralu ugla; zna svojstva srednje linije trougla; jednakokrakog trapeza P= h , tada su njegove
2

0 0
zna da konstruiše uglove od 60 , 30 , 90 ;
0 poznaje svojstva paralelograma; dijagonale međusobno normalne. Dokazati!
zna da konstruiše trougao kada su dati: s-s-s, s-u- poznaje svojstva jednakokrakog trapeza;
s, u-s-u; poznaje svojstva srednje linije trapeza;
zna za pojmove: centar upisane kružnice, centar zna elementarne konstrukcije paralelograma,
opisane kružnice, težište i ortocentar; romba, trapeza i jednakokrakog trapeza.
raspoznaje elemente četvorougla i koristi
uobičajene oznake;
zna teoreme o sumi unutrašnjih i spoljašnjih
uglova četvorougla i zna da ih primijeni;
poznaje vrste četvorouglova;
zna elementarne konstrukcije paralelograma;
zna i primjenjuje formule za obim i površinu
trougla, kvadrata, pravougaonika, paralelograma,
romba, trapeza.
66
VIII razred
(Ukupno 136 časa, 16 časa je neraspoređeno, 120 je raspoređeno; 4 časa nedjeljno)

Tema: Proporcija i procentni račun (orijentaciono – 16 časova)

- usvaja pojam odnosa dva broja; - navode primjere iz fizike u kojima Odnos brojeva i veličina; razmjera; Fizika
- usvaja pojam odnosa dvije veličine se pojavljuje potreba za traženjem proporcija; procenat. Hemija
iste prirode; odnosa dvije veličine iste prirode; Geografija
- usvaja pojam odnosa dvije veličine - navode primjere iz fizike u kojima
različite prirode; se pojavljuje potreba za traženjem Primjerima iz svakodnevnog života
- usvaja pojam razmjere; odnosa dvije veličine različite ilustrovati traženje odnosa dvije
- dijeli broj u datom odnosu; prirode; veličine iste prirode. Recimo,
- usvaja pojam proporcije; - sami/e navode primjere u kojima 5km 2h
- rješava proporciju; se pojavljuje direktna, odnosno , .
- usvaja pojmove direktne i obrnute obrnuta proporcionalnost. 3km 6h
proporcionalnosti;
- rješava zadatke koji se svode na Primjerima iz svakodnevnog života
proporciju; ilustrovati traženje odnosa dvije
- usvaja pojam procenta; veličine različite prirode i formiranje
- odnos dva broja izražava u nove veličine. Recimo,
procentima; 15km km
- izračunava p% od a; =5 .
- zna da nađe broj a čiji je p%
3h h
jednako b.
Preporučuje se da se tehnika rada sa
proporcijama usvaja kroz izradu
zadataka povezanih sa svakodnevnim
životom.
67
Tema: Kvadriranje, korjenovanje i stepenovanje (orijentaciono – 20 časova)

- usvaja pojam kvadrata broja; - neposredno računaju kvadrate brojeva Kvadriranje, korjenovanje, stepenovanje, Fizika
- usvaja i primjenjuje jednakost od 11 do 20, a zatim pamte rezultate; monom, binom, polinom. Hemija
kvadrata proizvoda i proizvoda - na času i kod kuće usvajaju tehniku
kvadrata; računanja i pamte formule i svojstva Izrada zadataka iz fizike i hemije traži
- usvaja i primjenjuje jednakost navedena u ciljevima. poznavanje tehnike računanja kojom
kvadrata količnika i količnika kvadrata; učenici/e treba da ovladaju u okviru ove
- usvaja pojam stepena, osnove i teme.
izložioca;
- usvaja i primjenjuje formule za Poželjno je da nastavnik/ca naglasi
množenje i dijeljenje stepena istih važnost ove teme i da se maksimalno
osnova; založi pomažući učenicima/ama da
- usvaja i primjenjuje formulu za savladaju tehniku računanja.
množenje i dijeljenje stepena istih
izložilaca; Do automatizma uvježbati kvadriranje
- usvaja pojam polinoma; prirodnih brojeva do 20. Kada se
- prepoznaje slične monome, sabira, učenici po prvi put susretnu s
oduzima i množi monome i binome; kvadriranjem, najčešće ga miješaju s
- usvaja i primjenjuje formulu za kvadrat množenjem sa 2, pa je potrebno uraditi
zbira i razlike; niz laganih zadataka kako bi se
- usvaja i primjenjuje formulu za razliku otklonila ova početnička zabuna.
kvadrata; Podsticati kvadriranje napamet gdje
- usvaja pojam kvadratnog korijena
god je to moguće. Takođe treba
broja;
podsticati procjenu kod kvadriranja.
- razumije i usvaja jednakost:
a 2 =| a | . ; U zadacima vezanim za korjenovanje
- usvaja i primjenjuje jednakost korijena potrebno je stalno naglašavati vezu
proizvoda i proizvoda korijena; između kvadriranja i korjenovanja.
- usvaja i primjenjuje jednakost korijena
količnika i količnika korijena.
68
Tema: Realni brojevi. Koordinantni sistem u ravni i funkcija direktne proporcionalnosti (orijentaciono – 14 časova)
Učenik/ca: Iracionalnost broja 2 ne treba

- prihvata i usvaja postojanje Realni brojevi; koordinatna ravan;
dokazivati. Akcenat treba staviti na
iracionalnih brojeva; funkcija direktne proporcionalnosti.
postojanje brojeva koji nijesu racionalni.
- usvaja pojam skupa realnih brojeva
kao unije skupova racionalnih i
iracionalnih brojeva;
- usvaja oznaku R za skup realnih
brojeva;
- usvaja relacije
N ⊂ Z ⊂ Q ⊂ R. ;
- usvaja pojam brojevne prave kao
geometrijskog modela skupa realnih
brojeva;
- usvaja činjenicu da se svojstva
sabiranja i množenja koja su važila
na skupu racionalnih brojeva
prenose i u skup realnih brojeva;
- upoznaje se sa radom na džepnom
računaru;
- usvaja pojmove koordinatnog
sistema u ravni, koordinatnih osa,
koordinata tačke;
- u koordinatnom sistemu nalazi tačku
sa zadatim koordinatama;
- zadatoj tački u koordinatnoj ravni
pridružuje koordinate;
- usvaja pojam funkcije;
- usvaja pojam funkcije y = kx i
popunjava njoj pridruženu tabelu;
- usvaja postupak crtanja grafika
funkcije y=kx.
69
Tema: Linearne jednačine i nejednačine sa jednom nepoznatom (orijentaciono – 20 časa)

- usvaja pojam linearne jednačine; - rješavajući linearne jednačine i Linearne jednačine; linearne Fizika
- usvaja pojam rješenja linearne nejednačine na časovima i kod nejednačine. Hemija
jednačine; kuće, usvajaju tehniku računanja; Biologija
- usvaja pojam ekvivalentne linearne - rješavajući "tekstualne" zadatke,
jednačine; shvataju mogućnosti metoda Prilikom pripreme zadataka koji se
- usvaja činjenicu da se prilikom linearnih jednačina; takođe, stiču svode na rješavanje linearne jednačine,
rješavanja linearne jednačine sposobnost da prepoznaju situacije preporučujemo da se prostor nađe i za
najčešće koriste sljedeća svojstva u kojima ovaj metod daje rezultat. zadatke sa sadržajem iz gorepomenutih
realnih brojeva: nauka.
- iz a=b slijedi a+c=b+c,
- Iz a=b slijedi ac=bc, Iako su neke oblike linearnih jednačina
- ab+ac= (b+c); učenici/e rješavali/e u nižim razredima,
- usvaja i primjenjuje pravilo o na ovom mjestu znanje treba
mijenjanju predznaka prilikom sistematizovati, a tehniku rješavanja
prelaska člana na drugu stranu usavršiti.
jednačine;
- usvaja i primjenjuje pravilo o
množenju obje strane jednačine sa
brojem različitim od nule;
mijenjanju predznaka prilikom
prelaska člana na drugu stranu
jednačine;
množenju obje strane jednačine sa
brojem različitim od nule.
70
Učenik/ca:
- usvaja i primjenjuje postupak za
rješavanje linearne jednačine u kojoj
se pojavljuje razlomak;
rješavanje linearne jednačine u kojoj
se pojavljuju zagrade;
- usvaja postupak za rješavanje
zadataka pomoću linearne
jednačine sa jednom nepoznatom –
zna da izabere nepoznatu, postavi
jednačinu, riješi jednačinu i provjeri
rješenje;
- usvaja pojam linearne nejednačine;

mijenjanju predznaka prilikom
prelaska člana na drugu stranu
nejednačine;
množenju strana nejednačine
pozitivnim brojem;
množenju strana nejednačine
negativnim brojem;
- rješava linearne nejednačine sa
jednom nepoznatom.
71

Tema: Pitagorina teorema (orijentaciono – 22 časa)
- usvaja formulaciju Pitagorine - traže Pitagorine brojeve; Pitagorina teorema; primjene Pitagorine Fizika
teoreme; - na geometrijskim figurama teoreme.
- razumije dokaz Pitagorine teoreme; prepoznaju pravougle trouglove i na Poželjno je upoznati učenike/ce sa
- usvaja postupak traženja treće njima primjenjuju Pitagorinu značajem Pitagorine teoreme.
stranice pravouglog trougla kada su teoremu.
date dvije stranice; Poželjno je upoznati učenike/ce sa
- usvaja postupak konstrukcije Pitagorinom biografijom.
kvadrata čija je površina jednaka
zbiru/razlici površina dva zadata Poželjno je pomenuti obrnutu Pitagorinu
kvadrata; teoremu.
- usvaja konstrukciju duži veličine
Preporučljivo je se da se dobro ponovi
2 , 3, 5 6 , 7 itd.; osnovno o pravouglom trouglu, s
- usvaja postupak kojim se na posebnim naglaskom na prepoznavanje
brojevnoj pravoj konstruišu tačke kateta i hipotenuze u pravouglom trouglu.
koje su pridružene brojevima Treba navoditi i primjere u kojima katete i
2 , 3 , 5 itd.; hipotenuza nijesu obavezno označene sa
a, b i c.
- primjenjuje Pitagorinu teoremu na
pravougaonik i kvadrat;
jednakokraki i jednakostranični
trougao;
- usvaja i primjenjuje formulu za
računanje površine
jednakostraničnog trougla;
romb;
jednakokraki i pravougli trapez.
72
Tema: Mnogougao (orijentaciono – 12 časova)

- usvaja pojam mnogougla; - koristeći lenjir, crtaju razne tipove Mnogougao. Fizika
- usvaja pojmove: tjeme, stranica, mnogouglova;
ugao, dijagonala, konveksan i - iz papira izrezuju mnogouglove. Geografija
konkavan mnogougao;
- usvaja standardne oznake za
elemente mnogougla;
- usvaja postupak za računanje
broja dijagonala u mnogouglu;
zapamtio/la je i primjenjuje
izvedenu formulu;
- usvaja postupak za računanje zbira
uglova u mnogouglu; zapamtio/la
je i primjenjuje izvedenu formulu;
- usvaja konstrukciju pravilnog
šestougla;
- računa obim i površinu pravilnog
šestougla;
- usvaja konstrukciju pravilnog
osmougla.
73
Tema: Krug i kružnica (orijentaciono – 16 časova)

- usvaja pojmove centralnog i - radeći elementarne računske Krug i kružnica; obim i površina kruga. Fizika
periferijskog ugla kruga; zadatke, učenici/e usvajaju
- usvaja postupak za računanje formule koje se navode u okviru Geografija
odnosa centralnog i periferijskog ove teme;
ugla kruga i primjenjuje formulu - izvode ogled na osnovu kojeg Učenike/ce upoznati sa brojem π pričom
koja povezuje ove uglove; zaključuju da je odnos kružne o njegovom istorijatu, i skrenuti im
- usvaja konstrukciju tangente na linije (obima kruga) i dužine pažnju na tačne i približno tačne
kružnicu iz tačke koja se nalazi prečnika kruga konstantan broj i rezultate prilikom računanja obima i
van kruga; da se označava sa π , odakle površine kruga.
- usvaja i primjenjuje formulu za lako dolaze do obrasca za obim
računanje obima kruga; kruga. Poželjno je pomenuti postojanje
- upoznaje osobine broja π; matematičkog aparata uz pomoć kog se
- usvaja i primjenjuje formulu za izvode formule za obim i površinu kruga.
računanje dužine kružnog luka;
računanje površine kruga;
računanje površine kružnog
isječka i kružnog prstena.
74
Katalog znanja za osmi razred
zna da izračuna p% od a; razumije pojmove direktne i obrnute razumije i usvaja izvođenja dokaza iz teme
zna da nađe broj a čiji je p% jednako b; proporcionalnosti; kvadriranje, korjenovanje i stepenovanje;
zna da podijeli broj u datom odnosu; rješava zadatke koji se svode na proporciju;
razumije i usvaja jednakost a =| a | . ;
2

zna da riješi proporciju; usvaja i primjenjuje formule za razliku kvadrata i
razumije pojam kvadrata i računa kvadrat broja; kvadrat zbira i razlike; rješava teže zadatke koji se svode na linearnu
računa kvadrat proizvoda i količnika; jednačinu;
koristi formulu a =| a | . ;
2
razumije i usvaja dokaze tvrđenja o zbiru
razumije pojam korijena i računa korijen broja;
računa korijen proizvoda i količnika; usvaja i primjenjuje formule za množenje i unutrašnjih uglova i broju dijagonala u
razumije pojam stepena i računa stepen broja; dijeljenje stepena istih osnova i stepena istih mnogouglu;
prepoznaje slične monome, sabira, oduzima i izložilaca; razumije i usvaja dokaz tvrđenja o odnosu
množi monomer i binome; usvaja pojam brojevne prave kao geometrijskog centralnog i periferijskog ugla;
zna da koristi džepni računar; modela skupa realnih brojeva; zna da konstruiše tangentu na kružnicu iz tačke
zna da nacrta koordinatni sistem, označi usvaja činjenicu da se svojstva računskih van kružnice.
koordinatne ose i početak; operacija koja su važila na skupu racionalnih
zna da u koordinatni sistem unese tačku sa brojeva prenose na skup realnih brojeva;
zadatim koordinatama i pročita njene koordinate; zna da sabira, oduzima i množi monome i binome;
rješava elementarne linearne jednačine; rješava i rješava linearne jednačine;
najjednostavnije zadatke u kojima se pojavljuju rješava standardne zadatke koji se svode na
zagrade i razlomci; linearnu jednačinu;
rješava jednostavne zadatke koji se svode na rješava linearnu nejednačinu;
linearnu jednačinu; zna da primijeni Pitagorinu teoremu na
je usvojio formulaciju Pitagorine teoreme; pravougaonik, kvadrat, jednakostranični i
zna da izračuna treću stranicu pravouglog jednakokraki trougao i romb.
trougla kada su date druge dvije.
75
Učenik/ca treba da: Učenik/ca treba da:
pamti i primjenjuje formulu za računanje visine zna da nacrta duži veličine

jednakostraničnog trougla; 2 , 3, 5 6 , 7 itd.;
pamti i primjenjuje formulu za računanje
dijagonale kvadrata; prepoznaje konveksne i konkavne
pamti i primjenjuje formulu za računanje površine mnogouglove;
jednakostraničnog trougla; zna da konstruiše pravilni osmougao;
razumije pojam mnogougla, prepoznaje njegove primjenjuje formulu za računanje dužine kružnog
elemente i koristi standardne oznake; luka;
pamti i primjenjuje formule za zbir unutrašnjih primjenjuje formule za računanje površine
uglova i dijagonala u mnogouglu; kružnog isječka i kružnog prstena.
zna da konstruiše pravilni šestougao;
prepoznaje centralni i periferijski ugao i zna vezu
među njima;
zna približnu vrijednost broja π;
zna formule za računanje obima i površine kruga
i primjenjuje te formule;
zna da izračuna površinu polukruga, četvrtine i
šestine kruga, kao i dužinu polukružnice,
četvrtine i šestine kružnice.
76
IX razred
(Ukupno 108,5 časova, 14 časova je neraspoređeno, 94,5 je raspoređeno; 3,5 časova nedjeljno)
Tema: Prikazivanje podataka (orijentaciono – 8 časova)

- prikazuje podatke: tabelarno, - prikupljaju podatke iz neposrednog Prikazivanje podataka; prikazivanje Fizika
dijagramima sa figurama okruženja i unose ih u koordinatni međusobno zavisnih veličina. Hemija
(piktogram), tačkastim dijagramima, sistem ili tabele. Biologija
dijagramom sa stubićima, tortnim Geografija
dijagramom;
- grafički prikazuje međusobno Rade se jednostavni primjeri zavisnih
zavisne veličine. veličina koje se predstavljaju
preglednim i efektnim tabelama i
dijagramima. Postepeno se usvaja
pojam zavisnosti i time se stvaraju
uslovi za uvođenje pojma funkcije.
Podaci se mogu sakupljati iz

neposredne okoline: ocjene učenika/ca,
sportske aktivnosti. Mogu biti numerički
– ocjene, visina, ali i nenumerički – boja
očiju, omiljeni sport, sportski i muzički
idoli, omiljena knjiga, film itd.
Poželjno je istaći istorijski značaj

uvođenja pojma koordinatnog sistema.
77
Tema: Linearna funkcija (orijentaciono – 16 časova)

- usvaja pojam funkcije y = kx +n i popunjava - nakon što su upoznali/e pojam Lnearna funkcija. Fizika
njoj pridruženu tabelu; funkcije, sami/e navode primjere iz Hemija
- usvaja pojam i postupak traženja nule funkcije matematike, fizike, hemije u kojima Biologija
postoji funkcionalna veza među
y = kx +n; promjenljivima; Linearna funkcija se može primijeniti
- usvaja postupak crtanja grafika funkcije y=kx+n; - na časovima i kod kuće usvajaju na različite svakodnevne račune – na
- usvaja i razumije postupak kojim se provjerava tehniku crtanja linearne funkcije. primjer za vodu, telefon i slično.
da li tačka sa datim koordinatama leži na pravoj
zadatoj linearnom funkcijom;
- na primjeru linearne funkcije usvaja pojam
rastuće i opadajuće funkcije;
- razumije značenje parametara k i n;
- crta grafike funkcija x=a i y=b;

- usvaja postupak za prelazak sa implicitnog oblika
ax+by+c=0,ab ≠ 0, na eksplicitni oblik
y = kx +n;
- usvaja postupak crtanja grafika funkcije y=|x|.
78
Tema: Sistem od dvije linearne jednačine sa dvije nepoznate (orijentaciono – 20 časova)

- usvaja pojam sistema od dvije - kroz aktivan rad na času i izradu Sistem od dvije linearne jednačine sa Fizika
linearne jednačine sa dvije domaćih zadataka ovladavaju dvije nepoznate. Hemija
nepoznate; tehnikom rješavanja sistema
- usvaja pojam rješenja sistema; jednačina; Prilikom izbora zadataka koji se svode
- usvaja postupak rješavanja - sami/e navode primjere iz prakse na rješavanje sistema, preporučujemo
sistema metodom zamjene; u kojima se pojavljuju nemogući i da se koriste i zadaci iz fizike i hemije.
- usvaja postupak rješavanja neodređeni sistemi. Radeći ove zadatke, učenik/ca se
sistema metodom suprotnih upoznaje sa mogućnostima primjene
koeficijenata; sistema. Takođe, učenik/ca postaje
- usvaja postupak rješavanja svjestan/na primjenjivosti matematike u
sistema u kojem se pojavljuju drugim disciplinama.
razlomci i usvaja pojam
ekvivalentnog sistema; Preporučujemo da se posebna pažnja
- usvaja postupak grafičkog posveti geometrijskoj interpretaciji
rješavanja sistema; nemogućeg i neodređenog sistema.
- usvaja postupak rješavanja
zadataka koji se svode na
rješavanje sistema od dvije
linearne jednačine sa dvije
nepoznate; usvaja pojmove
nemogućeg i neodređenog
sistema.
79
Oblast: GEOMETRIJA (orijentaciono – 50,5 časova)
Tema: Tačka, prava i ravan (orijentaciono – 12 časova)

- usvaja pojam prave u prostoru; razumije - na tijelima iz neposrednog okruženja Elementarni pojmovi stereometrije. Fizika
da pravu u prostoru jednoznačno prepoznaju pojmove navedene u Hemija
određuju dvije različite tačke; ciljevima. Biologija
- usvaja pojam ravni; razumije da ravan Geografija
jednoznačno određuju tri tačke koje ne
pripadaju istoj pravoj (tri nekolinearne Usvajanje osnovnih prostornih pojmova i
tačke); odnosa od učenika/ce traži intelektualni
- upoznaje moguće međusobne odnose napor. Obrada ove teme, zbog njene
prave i ravni; spacifičnosti, važnosti i težine, zahtijeva
- upoznaje moguće međusobne odnose od nastavnika/ce mnogo strpljenja,
dvije ravni; upornosti i pedagoške vještine.
- upoznaje moguće međusobne odnose
dvije prave u prostoru;
- usvaja pojam normalnosti prave u
odnosu na ravan i pojam uzajamne
normalnosti dvije ravni;
- usvaja pojam ortogonalne projekcije
tačke na ravan;
- usvaja pojam rastojanja tačke od ravni;
duži na ravan i razumije da projekcija
može biti ili duž ili tačka;
prave na ravan i razumije da projekcija
može biti ili prava ili tačka;
- usvaja pojam ugla između prave i ravni;
- usvaja pojam ugla između dvije ravni.
80
Tema: Prizma i piramida (orijentaciono – 22,5 časova)

- usvaja pojam prave prizme; - u neposrednoj okolini prepoznaju Prizma; piramida. Fizika
- usvaja pojam pravilne prizme; prizme i piramide i na njima Hemija
- usvaja pojmove: osnove, osnovne uočavaju pojmove navedene u Biologija
ivice, bočne ivice, visine, bočne ciljevima; Geografija
strane, omotača i dijagonale prizme; - od kartona prave makete prizme i
- usvaja pojam mreže prave prizme; piramide i "rasklapajući" ih Poželjno je da škola posjeduje
- usvaja postupak za računanje upoznaju njihovu mrežu; pripremljene makete raznih prizmi i
dijagonale kvadra i kocke; - ukoliko su pripremljene piramida.
- usvaja postupak za računanje odgovarajuće posude oblika
površine kvadra i kocke; prizme i piramide, njihovim
- usvaja postupak za računanje punjenjem provjeravaju formulu za
površine prave prizme; računanje zapremine piramide.
zapremine kvadra i kocke;
zapremine prave prizme;
- usvaja pojam pravilne piramide;
- usvaja pojmove: osnove, osnovne
ivice, bočne ivice, bočne strane,
omotača i visine pravilne piramide;
- usvaja pojam mreže pravilne
piramide;
- usvaja postupke za računanje
nepoznatih elemenata piramide
(osnovna ivica, bočna ivica, visina)
u nekim elementarnim slučajevima;
računanje površine piramide;
računanje zapremine piramide.
81
Tema: Valjak, kupa i lopta (orijentaciono – 16 časova)

- usvaja pojam valjka; - u svojoj neposrednoj okolini Valjak; kupa; lopta i sfera. Fizika
- usvaja pojmove osnove, omotača prepoznaju valjak, kupu, loptu i na Hemija
i visine valjka; njima uočavaju pojmove Biologija
- usvaja pojam mreže valjka; navedene u ciljevima; Geografija
- usvaja predstavu o valjku kao - od kartona prave makete valjka i
tijelu koje nastaje rotacijom kupe i "rasklapajući" ih upoznaju Poželjno je da škola posjeduje makete
pravougaonika oko jedne njegove njihovu mrežu; valjka i kupe.
stranice; - ukoliko su pripremljene
- usvaja i primjenjuje postupak za odgovarajuće posude oblika valjka
računanje površine valjka; i kupe, njihovim punjenjem
- usvaja i primjenjuje postupak za provjeravaju formulu za računanje
računanje zapremine valjka; zapremine kupe.
- usvaja pojam kupe;
- usvaja pojmove osnove, omotača,
izvodnice i visine kupe;
- usvaja pojam mreže kupe;
- usvaja predstavu o kupi kao tijelu
koje nastaje rotacijom pravouglog
trougla oko jedne njegove katete.
82
Učenik/ca:
nepoznatog elementa
(poluprečnik osnove, izvodnica ili
visina) kupe;
računanje površine kupe;
računanje zapremine kupe;
- usvaja pojmove sfere i lopte;
- usvaja pojmove centra i
poluprečnika lopte;
- usvaja predstavu o lopti kao tijelu
koje nastaje rotacijom kruga oko
nekog njegovog prečnika;
- usvaja formule za računanje
površine sfere i zapremine lopte.
83
Katalog znanja za deveti razred

zna da napravi jednostavnu tabelu i protumači zna da prikupi i prikaže podatak na neki od načina razumije pojam rastuće i opadajuće funkcije, kao
već pripremljenu tabelu; navedenih u ciljevima; i značenje parametra k;
zna da nacrta grafik funkcije y=kx+n; razumije vezu između grafika funkcije y=kx i zna da nacrta grafik funkcije y=|x|;
zna da provjeri da li tačka sa datim koordinatama grafika funkcije y=kx+n; rješava teže zadatke koji se svode na rješavanje
pripada grafiku linearne funkcije; razumije značenje parametara k i n; sistema;
zna da nacrta grafike funkcija x=a i y=b; usvoji postupak prelaska sa implicitnog oblika sam/a navodi primjere nemogućeg i neodređenog
razumije pojam rješenja sistema od dvije ax+by+c=0,ab ≠ 0, na eksplicitni oblik sistema;
linearne jednačine sa dvije nepoznate; y = kx +n; razumije grafičku interpretaciju nemogućeg i
zna da riješi sistem metodom zamjene i razumije grafički metod rješavanja sistema; neodređenog sistema;
metodom suprotnih koeficijenata; rješava standardne zadatke koji se svode na razumije pojam ugla između prave i ravni;
zna da riješi najjednostavnije zadatke koji se rješavanje sistema; razumije pojam ugla između dvije ravni;
svode na rješavanje sistema; razumije pojmove nemogućeg i neodređenog zna da izračuna visinu tetraedra.
razumije da je prava u prostoru određena sa sistema;
dvije različite tačke; razumije međusobne odnose dvije prave u
razumije da je ravan određena sa tri prostoru;
nekolinearne tačke; razumije međusobne odnose prave i ravni;
razumije međusobne odnose dvije prave u razumije pojam ortogonalne projekcije tačke, duži
prostoru. i prave;
razumije da ortogonalna projekcija duži (prave)
može biti tačka.
84
Učenik/ca treba da: Učenik/ca treba da:
razumije međusobne odnose dvije ravni; zna da nacrta mrežu prizme i piramide;
usvoji pojam prizme i prepoznaje prizmu u zna da izračuna nepoznate elemente prizme i
okruženju; piramide (osnovna ivica, bočna ivica, visina) u
usvoji elemente prizme; nekim elementarnim slučajevima;
zna da izračuna dijagonalu kvadra; zna da nađe nepoznate elemente (element)
zna kako se računaju površina i zapremina prizme ili piramide u slučajevima kada su dati
prizme; površina ili zapremina i još neki elementi
usvaja pojam piramide i prepoznaje piramidu u (element);
okruženju; razumije da je valjak nastao rotacijom
usvoji elemente piramide; pravougaonika oko jedne njegove stranice;
zna kako se računaju površina i zapremina zna da je kupa nastala rotacijom pravouglog
piramide; trougla oko jedne njegove katete;
usvoji pojam valjka i prepoznaje valjak u zna da nacrta mrežu valjka i kupe;
okruženju; zna da nađe nepoznati element valjka ili kupe u
usvoji elemente valjka; slučajevima kada su dati površina ili zapremina i
zna kako se računaju površina i zapremina još neki element;
valjka; zna da je lopta nastala rotacijom kruga oko
usvoji pojam kupe i prepoznaje kupu u nekog njegovog prečnika;
okruženju; zna da nađe poluprečnik lopte ako je data
usvoji elemente kupe; površina odgovarajuće sfere ili zapremina lopte.
zna kako se računaju površina i zapremina kupe;
zna formule za računanje površine sfere i
zapremine lopte.
85
Zavod za školstvo MATEMATIKA (III ciklus)
Standard znanja trećeg trogodišnjeg ciklusa
Učenici/e:
1. Poznaju strukturu cijelih brojeva: upoređuju ih; prikazuju na brojevnoj pravoj; određuju apsolutnu vrijednost, razlikuju suprotne
brojeve.
2. Znaju osnovne računske operacije u skupovima Z i Q i izvode ih uz korišćenje njihovih svojstava.
3. Znaju da za računanje sa realnim brojevima važe svi osnovni zakoni računanja sa racionalnim brojevima, kao i da se svakom
realnom broju (racionalnom i iracionalnom) može pridružiti tačka brojevne prave i obrnuto.
4. Znaju pojam kvadrata i kvadratnog korijena. Računaju kvadratni korijen nenegativnog racionalnog broja (korijen proizvoda, korijen
količnika).
5. Razumiju procentni način izražavanja i umiju da računaju sa procentima.
6. Primjenjuju direktnu i obrnutu proporcionalnost u različitim kontekstima.
7. Znaju pojam stepena i znaju operacije sa stepenima (množenje i dijeljenje stepena istih osnova i množenje i dijeljenje stepena istih
izložilaca).
8. Umiju da izvode osnovne računske operacije sa monomima i binomima, kao i druge identične transformacije (kadrat zbira, kvadrat
razlike, razlika kvadrata) ovih izraza.
9. Razumiju razloge uvođenja koordinantnog sistema i znaju da prikazuju tačke u koordinantnom sistemu i čitaju koordinate zadate
tačke.
10. Imaju znanja o linearnoj funkciji i njenim svojstvima, tako da mogu uspješno da crtaju i čitaju razne grafike u vezi sa tom funkcijom.
11. Umiju da rješavaju linearne jednačine (nejednačine) s jednom nepoznatom i sisteme linearnih jednačina s dvije nepoznate, kao i da
rješenja tumače grafički.
12. Znaju da izraze matematičkim jezikom i riješe (obično pomoću jednačina) odgovarajuće tekstualne (problemske) zadatke.
86
Zavod za školstvo MATEMATIKA (III ciklus)
13. Poznaju elemente trougla i znaju odnose među njegovim stranicama i uglovima. Razumiju pravila podudarnosti i umiju da ih koriste
pri izvođenju jednostavnih konstrukcija trougla.
14. Znaju definiciju četvorougla, njegove vrste i svojstva i izvode elementarne konstrukcije.
15. Poznaju najvažnija svojstva mnogouglova i znaju zavisnost zbira uglova i broja dijagonala ma kojeg mnogougla od broja njegovih
stranica.
16. Primjenjuju pravila za izračunavanje površine i obima geometrijskih figura (trougao, kvadrat, pravougaonik, paralelogram, romb,
trapez, pravilan šestougao).
17. Znaju Pitagorinu teoremu i umiju da je primijene kod svih izučavanih geometrijskuh figura u kojima se može uočiti pravougli trougao.
18. Imaju osnovna znanja o kružnoj liniji i krugu, poznaju pojam centralnog i periferijskog ugla i odnos među njima i znaju da izračunavaju
obim i površinu kruga.
19. Poznaju geometrijska tijela (prizmu, piramidu, valjak, kupu i loptu), njihove elemente i svojstva; umiju da crtaju mreže i da
izračunavaju površine i zapremine tijela.
20. Umiju da sastavljaju i koriste (čitaju i tumače) razne tabele, prikaze podataka dijagramom sa stupcima, linijskim dijagramom, kružnim
dijagramom i tačkastim dijagramom.
21. Znaju da rješavaju elementarne kombinatorne zadatke.
Napomena: Znanja predviđena standardima drugog trogodišnjeg ciklusa su sastavni dio Standarda znanja trećeg trogodišnjeg ciklusa.
87
5. NAČIN PROVJERE ZNANJA I OCJENJIVANJA

U prvom trogodišnjem ciklusu znanje se provjerava u okviru direktnih razgovora, kratkih testova (u trećem razredu) i kratkih domaćih
zadataka. Testove i domaće zadatke treba pripremiti tako da nakon njihove izrade učenici/e nemaju osjećaj neuspjeha. U ovom ciklusu
ocjenjivanje je opisno, čime se pruža mogućnost da ocjene budu veoma izdiferencirane. Stoga, nije neophodno, ali jeste poželjno, da se
kod svakog/svake učenika/ce jasno razlikuje standard znanja.
U drugom i trećem trogodišnjem ciklusu znanje se provjerava kroz usmeno ispitivanje, domaće zadatke, kratke testove i pismene zadatke.
Pismeni zadaci se rade od petog razreda i to u svakom polugođu po dva jednočasovna pismena zadatka. Nakon pismenog zadatka, radi
se ispravka, kojoj je posvećen jedan čas. Izbor zadataka treba da bude takav da među njima bude veoma lakih, čija je sadržina određena
u okviru minimalnih zahtjeva, standardnih (zadataka srednje težine), čija je sadržina određena u rubrici osnovni zahtjevi, kao i jedan teži
zadatak, čiji je nivo u trećem ciklusu određen naprednim zahtjevima.
Učenici/e koji/e ovladaju znanjima koja su u katalogu navedena u rubrici minimalni zahtjevi treba da budu pozitivno ocijenjeni. Većina
učenika/ca morala bi da teži sticanju znanja koja su navedena u okviru osnovnih zahtjeva, pa i nastava treba da bude koncipirana tako da
se ovaj cilj ostvari. U trećem ciklusu, učenik/ca će zaslužiti najveću ocjenu ukoliko usvoji znanja koja nalažu napredni zahtjevi.
Nastavni program iz matematike treba da prate odgovarajući udžbenici, zbirke zadataka i metodska uputstva za njihovo korišćenje.
Udžbenici i zbirke zadataka morali bi biti pregledni, u jezičkom i matematičkom smislu korektni, savremeni, čitljivi, zanimljivi i grafički dobro
urađeni. Matematička literatura je od velike pomoći učeniku/ci i služi kao orijentacija nastavniku/ci (u daljem tekstu nastavniku/ci). Udžbenik
treba da bude napisan tako da nastavniku/ci zadaje redosljed lekcija, ukazuje na motivaciju za uvođenje novog pojma, nudi inicijalne
primjere. U udžbenicima i zbirkama se mora naći mjesto i za zahtjevnije teme, koje će obdareni učenici/e obrađivati u sklopu sekcije, ili
samostalno, kod kuće. Ove dijelove treba posebno naznačiti u literaturi.
6. RESURSI POTREBNI ZA REALIZACIJU PREDMETNOG PROGRAMA
U učionici u kojoj se izvodi nastava matematike morao bi da bude prisutan računar povezan sa projektorom kako bi nastavnik/ca na
savremen, pregledan i relativno brz način mogao/la da realizuje predviđeno gradivo. Poželjno je da budu urađeni odgovarajući softerski
paketi za pojedine teme i cjeline koji bi nastavniku/ci omogućavali da na vizuelno ubedljiv način učenicima/ama objasni matematičke
pojmove i algoritme. Osim toga u učionici treba da se nalaze logički blokovi, unifiks kocke, obojeni štapići, geoplan, grafoskop, kolaž papir,
plastelin, modeli geometrijskih tijela, školski trougaonik, lenjir, uglomjer, šestar.
88
Školska biblioteka bi trebalo da posjeduje udžbenike i zbirke za svaki razred, kao i zbirke i knjige namijenjene popularizaciji matematike i
pripremi učenika/ca za takmičenje.
7. METODIČKA UPUTSTVA
Kada je u pitanju način realizacije programa matematike potrebno je u svim razredima što više koristiti interaktivne metode. Takođe je
potrebno čas »osvježavati« raznolikim oblicima rada i aktivnostima. Jasno je da se ne može u potpunosti izbjeći frontalni oblik rada ali ga
treba koristiti uvezanog sa radom u parovima i grupnim radom. Kod rada na novom gradivu trebalo bi više koristiti metod rješavanja
problema a manje deduktivni metod. To znači, treba poći od problema i uz pomoć aktivnosti učenika/ca doći do rješenja koje uopštavanjem
dovodi do sticanja novog znanja. Tamo gdje su obezbijeđena savremena nastavna sredstva potrebno ih je racionalno koristiti, imati na
umu da ona pomažu i učenicima/ama i nastavnicima/ama, ali da ne mogu biti apsolutna zamjena za živu riječ nastavnika/ce.
Jedan od zadataka nastave matematike je i da učenici/e postepeno uče matematički jezik. Nastavnik/ca treba pažljivo ali stalno da radi na
njegovom usvajanju od strane učenika/ca tako što će učenici/e zahtjeve saopštene govornim jezikom prevoditi na matematički i obrnuto,
zapise sa matematičkog jezika prevoditi na govorni jezik.
Kad su u pitanju pojedine oblasti i tematske cjeline koje se razvijaju iz razreda u razred neke od preporuka bi bile:
– Računske operacije sa brojevima (kako prirodnim tako i racionalnim) treba uraditi tako da učenici/e razumiju zašto se one obavljaju
baš na taj način ali ne treba insistirati na zamornom računu. Danas rijetko ko uzima papir i olovku i obavlja račun. Uglavnom se
koriste digitron ili se vrši procjena rezultata obavljajući račun napamet. Zato i u nastavi treba uvoditi ove postupke kao sredstva koja
učenicima/ama olakšavaju zamoran račun ali ih ne oslobađaju odgovornosti da odrede ili procijene rezultat. U Geometriji treba koristi
što više očiglednih nastavnih sredstava bilo da se radi o stuktuiranom materijalu bilo da nastavnik/ca sam/a ili uz pomoć učenika/ca
od papira uradi potrebne materijale. Predlažemo da se uz svaku temu od kvadra sve do valjka i kupe za domaći zadatak treba
napraviti mreža aktuelnog geometrijskog tijela. Putem papira nastavnik/ca može da prikaže i »dokaze« mnogih teorema. Kod
geometrijskih konstukcija treba naglasak staviti na jednostavnije konstrukcije figura i diskusiju kada će zadatak imati rješenje i kada
će imati više rješenja. Naročito je važno da učenici/e ovladaju elementarnim pomoćnim konstrukcijama.
– Jednačine u svojoj osnovi bi trebale da služe da se tekstualni zadaci prevode na matematički jezik. Jednačine treba postepeno
uvoditi i ne insistirati na »zamršenim« njihovim oblicima već na određenim klasama zadataka koji se prevode na tipičan način u formu
jednačina i onda se ove rješavaju. To su obično zadaci iz svakodnevnog života: račun kupovine, procentni račun, račun puta, brzine i
vremena i slično.
– Tabelarno i grafičko prikazivanje podataka (statistika) treba da posluži da učenici/e uoče značaj matematike za predviđanje narednih
događaja. Zato primjeri treba da budu što više birani iz svakodnevnog života: razne tabele koje prikazuju rezultate i uspješnost
sportskih klubova, podaci o poslovanju određenih grana privrede ali i uspjeh učenika/ca na tromesečjima i slično. Značaj ove oblasti
89
učenici/e će shvatiti tek ako na osnovu statističkih pokazatelja budu u prilici da donose odluke, tj. ako budu odgovarali na pitanja šta
treba očekivati u narednom perodu, kako bi ti postupio znajući ove podatke i slično.
8. PROFIL I STRUČNA SPREMA NASTAVNIKA/CA

Nastavu matematike u prvih pet razreda obavlja nastavnik/ca razredne nastave, odnosno učitelj/ica koji/a je završio/la višu školu ili fakultet
za obrazovanje nastavnika/ca. Nastavu matematike u ostalim razredima obavlja predmetni nastavnik/ca, koji/a može biti profesor
matematike, profesor matematike i informatike, diplomirani matematičar ili osoba koja je na fakultetu za obrazovanje nastavnika/ca završila
dvopredmetnu grupu u okviru koje je jedan od predmeta matematika.
Izmjene predmetnog programa Matematika za I, II i III razred osnovne škole uradila je Komisija u sljedećem sastavu:
dr Siniša Stamatović, predsjednik

Miodrag Vučeljić, član
Budimirka Peruničić, članica
Miodrag Lalić, član
Tatjana Vujošević, članica
Izmjene predmetnog programa Matematika za IV, V, VI, VII, VIII i IX razred osnovne škole uradila je Komisija u sljedećem sastavu:
Miodrag Lalić, predsjednik

Anđa Vojinović, članica
Budimirka Peruničić, članica
Miodrag Vučeljić, član
CIP - Каталогизација у публикацији

Централна народна библиотека Црне Горе, Цетиње
ISBN 978-9940-24-027-1
COBISS.CG-ID 18426896
90

Matematika Os PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Matematika Os PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CRNA GORA

Predmetni program MATEMATIKA

Izdavač: Zavod za školstvo

1. Naziv nastavnog predmeta ................................................................................................................................... 7

2. Određenje predmetnog programa ........................................................................................................................ 7

3. Opšti ciljevi nastave matematike.......................................................................................................................... 8

4. Sadržaji i operativni ciljevi .................................................................................................................................. 10

5. Način provjere znanja i ocjenjivanja .................................................................................................................. 88

6. Resursi koji su potrebni za realizaciju programa ............................................................................................. 88

7. Metodička uputstva ............................................................................................................................................. 89

8. Profil i stručna sprema nastavnika/ca................................................................................................................ 90

I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII i IX

1. NAZIV NASTAVNOG PREDMETA

Naziv predmetnog programa

2. ODREĐENJE PREDMETNOG PROGRAMA

2. a. Sedmični broj časova matematike po razredima u osnovnoj školi

Razred I II III IV V VI VII VIII IX

3. OPŠTI CILJEVI NASTAVE MATEMATIKE

Specifični ciljevi – zadaci nastave matematike

Specifični ciljevi – zadaci nastave matematike su:

– da se učenik/ca osposobi da koristi matematičku literaturu;

4. SADRŽAJI I OPERATIVNI CILJEVI PREDMETNOG PROGRAMA

Sadržaji i operativni ciljevi predmeta razvrstani su po razredima i ciklusima.

Sadržaji i operativni ciljevi predmeta razvrstani su po razredima i ciklusima.

Oblast: GEOMETRIJA (orijentaciono – 50 časova)

Tema: Snalaženje u okolini

Operativni cijevi Aktivnosti Sadržaj Korelacija i didaktička uputstva

Učenik/ca: Učenici/e: Fizičko vaspitanje (Formiranje kolone

Tema: Formiranje pojmova oblika

Oblast: SKUPOVI (orijentaciono – 10 časova)

Tema: Skup kao objekat dječjeg posmatranja

Oblast: ARITMETIKA (orijentaciono – 40 časova)

Tema: Prirodni brojevi do 10 i 0

Tema: Prirodni brojevi do 20

Učenik/ca: Učenici/e: Nije neophodno da učenik/ca

Oblast: MJERENJE (orijentaciono – 6 časova)

Učenik/ca: Učenici/e: Fizičko vaspitanje (Štafetne igre.

Oblast: DRUGI SADRŽAJI (orijentaciono – 14 časova)

Tema: Zanimljivosti i „Mozgalice“

Katalog znanja za prvi razred

Oblast: GEOMETRIJA (orijentaciono – 25 časova)

Tema: Orijentacija u prostoru

Tema: Prostorni oblici i odnosi

Oblast: MJERENJE (6 časova)

Oblast: ARITMETIKA I ALGEBRA (orijentaciono – 79 časova)

Tema: Prirodni brojevi do 100

Tema: Računske operacije

Oblast: TABELARNO I GRAFIČKO PRIKAZIVANJE PODATAKA (orijentaciono – 10 časova)

Katalog znanja za drugi razred

Minimalni zahtjevi Osnovni zahtjevi

Učenici/e treba da: Učenici/e treba da:

Oblast: GEOMETRIJA (orijentaciono – 15 časova)

Tema: Crtanje duži, prave, poluprave

Tema: Crtanje pravog ugla, pravougaonika i kvadrata

Oblast: MJERENJE (8 časova)

Oblast: ARITMETIKA I ALGEBRA (orijentaciono – 85 časova)

Tema: Prirodni brojevi do 100 i 0

Tema: Množenje i dijeljenje do 100

Operativni ciljevi Aktivnosti Sadržaj Korelacija i didaktička uputstva

Tema: Upoznavanje brojeva do 1000

Tema: Tabelarno i grafičko prikazivanje podataka (orijentaciono – 12 časova)

Katalog znanja za treći razred

Minimalni zahtjevi Osnovni zahtjevi