(2) Mga inisyatibo sa loob ng silid-aralan na dapat pagtuunan ng Seksyon 2. Maagang Pagtukoy sa Bullying.

Mayroong mga signs na

pansin: makapagsasabi na ang isang estudyante ay makakaranas ng bullying
sa eskwelahan. Nagkakaroon ng pagbabago sa ugali, mga bagay na
a. patatagin ang mga patakaran ukol sa bullying sa loob ng
nakasanayang gawin at iba pang nakagawian ay maaring palatandaan
paaralan
ng bullying.
b. pagkakaroon ng positibong relasyon sa sarili at sa ibang tao
sa pamamagitan ng paghubog sa pamamahala sa sarili, Ang mga guro, magulang, or guardian ay responsible na alamin at i-
pakikisalamuha sa ibang tao, at responsableng paggawa ng report sa paaralan ang mga sumusunod na biglaang pagbabago:
desisyon
1. Pakiramdam na may sakit tuwing umaga
c. pagtalakay sa mga isyu ng bullying at mga paraan para
2. Ayaw pumasok sa paaralan at umalis sa bahay
matugunan ang mga ito
3. Ayaw maiwan mag-isa sa paaralan
d. pagtuturo ng positibong pag-uugali gamit ang internet at
4. Umiiyak kapag gabi o nagkakaroon ng masamang panaginip
kung paano matutukoy ang cyber-bullying
5. Naiihi sa kama
e. pagbibigay ng inklusibo at mapag-alagang lugar ng pagkatuto
6. Bumababa ang marka sa paaralan
sa mga estudyante
7. Umuuwi sa bahay na sira ang damit o mga gamit
8. May mga gamit na nawawala
(3) Pagsama sa mga magulan sa mga aktibidad kung paano 9. May mga hindi maipaliwanag na gasgas at sugat
maiiwasan ang bullying tulad ng: 10. Natatakot magsabi kung ano ang problema
11. Nawawalan ng tiwala sa sarili
a. pagtalakay sa Polisiyang ito, at pagbibigay ng pansin kung
12. Sinasaktan ang sarili
paano maiiwasan ang bullying tuwing Parents-Teacher
Association meeting at seminar
b. pagsasagawa ng education sessions para sa mga magulang VIII. Mga Programa
upang matutunan, maituro at mapagtibay ang positibong
Seksyon 1. Ang paaralan ay dapat makagawa ng mga program upang
pakikisalamuha sa kanilang mga anak
isulong ang mga polisiya sa anti-bullying.

Ang salitang “intervention” ay tumutukoy sa mga gawain na

(4) Pagmamasid sa mga mag-aaral ng may malaking tyansa na
naglalayong matugunan ang mga sumusunod:
gumawa ng agresibong kilos o mga nagsisimula ng bullying, o mga
posibleng biktima upang ito ay maagang maiwasan. a. Mga isyu na nakakaimpluwensya sa mga estudyante na
mambully
Ang mga gawain na ito ay dapat isagawa ng may paggalang sa
b. Mga palatandaan upang maging target ng bullying ang isang
personal na impormasyon at respeto sa lahat ng mga tao na kasali.
estudyante
 c. Mga epekto ng bullying
Seksyon 2. Mga Uri ng Intervention. Ang mga ito ay maaring mga
program gaya ng counseling, life skills training, edukasyon at iba pang
gawain na makakatuluong sa psychological, emotional at
psychosocial well-being ng nabully at nambully.
Ang mga programang ito ay maaring:
a. Magsama ng mga gawain na tutugon sa isyu ng bullying
b. Pagtuunan ng pansin ang mga paraan upang matugunan ang
isyu ng bullying kaysa mga parusa sa mga gumagawa nito
c. Isaalang alang ang prinsipyo ng Child Protection at Positive
Discipline
d. Tulungan na maintindihan ang bullying at ang mga
negatibong epekto nito sa biktima, bully at mga nakakakita
ng insidente ng bullying
e. Magbigay ng oportunidad na isulong ang pagkakaroon ng
ugali na makakabubuti sa lipunan
Seksyon 3. Ang paaralan ay dapat gumawa ng mga hakbang upang
maiwasan ang bullying na makatutulong sa lahat ng miyembro ng
paaralan at komunidad.
Seksyon 4. Ang mga sumusunod ay ang mga responsibilidad ng mga
taong may kinalaman sa bullying:
(1) Bully
Ang “Bully” ay dapat:
a. Sumunod sa mga programa upang malutas at maiwasan
ang bullying;
b. Sumailalim sa itinakdang proseso ng paaralan para sa
mga lumabag sa mga polisiya ukol sa anti-bullying.
(2) Na-bully o Biktima
Ang na-bully o biktma ay dapat:
a. Hindi dapat gumanti;
b. Magsumbong sa guro, principal, guidance counsellor, o
kahit na sino na may kapangyarihan; at
c. Maging tapat sa pagsasabi ng nanyari tungkol sa bullying.
(3) Mga tagamasid (Bystander)
Ang mga tagamasid ay dapat:
a. Dapat i-report ang mga nasaksihan na kaso ng bullying sa
mga kinauukulan;
b. Hindi dapat sumali sa bullying; at
c. Tulungan ang mga biktima ng bullying ng hindi
napapahamak ang sarili.
(4) Paaralan
Ang paaralan sa pamamagitan ng mga taong naatasan na
mangasiwa sa anti-bullying ay dapat:
a. Ipatupad ang mga probisyon ng Polisiyang ito;
b. Bigyan lahat ng mga estudyante at magulang ng kopya ng
Polisiyang ito; at
c. Siguruhin ang pakikipagtulungan ng Anti-Bullying
Committee ng paaralan para sa striktong pagpapatupad
ng programa ng Anti-Bullying sa paaralan.
Ang polisiyang ito ay dapat kasama sa student handbook ng paaralan
at maging sa mga bulleting board at website nito;
c. Ipaliwanag ang bullying at ang mga polisiya kaugnay nito
at maging ang mga mekanismo para ipagbigay alam ang
mga kaso ng bullying sa paaralan;
d. Ipaliwanag sa mga magulang at mga nangangalaga sa
estudyante ang bullying, polisiya ng child protection at
 anti-bullying policy ng paaralan, at kung paano sila
makapagbibigay ng suporta sa mga nasabing polisiya
maging sa loob ng kanilang mga bahay;
e. Gumawa ng iba’t-ibang paraan upang matugunan ang
bullying;
f. Gumawa ng mga programa na makapagbibigay ng dadag
na kaalaman at kasanayan para sa mga guidance
counsellors, guro at miyembro ng Child Protection
Committee;
g. Siguruhin ang maayos na implementasyon ng anti-
bullying policy at ang mga pagsunod dito;
h. Siguruhin ang kaligtasan ng biktima ng bullying, ang bully,
mga tagamasid, at alamin ang mga proteksyon na
kailangan ng mga estudyante;
i. Siguruhin na ang karapatan ng biktima ng bullying, ang
bully, mga tagamasid ay maprotektahan sa tuwing
isinasagawa ang imbestigasyon;
j. Panatilihin na mayroong rekord at istadistika ng mga
kaso bullying at mga nalutas na kaso nito.
k. Makipag ugnayan sa mga opisina at ibang ahensya na
maaaring makatulong kaugnay ng polisiyang to.
5) Mga Guro at iba pang Empleyado ng paaralan. Ang mga
guro at iba pang empleyado ng paaralan ay dapat:
a. Makilahok sa mga polisiya at iba pang kaugnay na gawain
upang maiwasan ito sa loob ng paaralan;
b. I-report ang mga kaso ng bullying;
c. Patuloy na alamin ang mga bagong paraan paano
matutukoy at malulunasan ang mga kaso ng bullying;
d. Maging makatwiran at maingat sa mga impormasyon sa
paghawak ng kaso ng bullying lalo pa at mga nasa murang
edad ang mga batang karaniwang kasangkot dito.
e. Makipagugnayan sa Child Protection Committee ng
paaralan;
f. Siguruhin na ang mga klase ay hindi naapektuhan sa
paghawak ng mga kaso ng bullying.
6) Mga Mag-aaral. Ang mga mag-aaral ay dapat:
a. Makilahok sa lahat ng programa ng pamahalaan na may
kinalaman sa pag-iwas sa bullying;
b. Iwasan ang kahit ano pang uri ng bullying;
c. Magkaroon ng malasakit sa biktima ng bullying maliban
na lang kung sariling kaligtasan ang nakataya; at
d. Magsumbong sa kinauukulan ng mga kaso ng bullying.
7) Mga Magulang. Ang mga magulang ay dapat:
a. Makilahok sa mga gawain ng paaralan na may kinalaman
sa bullying tulad ng:
1. Pagkakaroon ng sapat na kaalaman sa polisiya;
2. Pagbabahagi ng mga magagandang nakagawain sa
pagsulong ng positibong pag-aalaga sa mga anak.
b. Makipagtulungan sa kinauukulan sa mga kaso ng bullying
sa loob ng paaralan; at
c. Ugaliing makipagtulungan sa ibang tao upang malutas
ang kaso ng bullying sapagkat hindi ito kaya ng iisang tao
lamang.
Seksyon 5. Ang Anti-Bullying Committee. Ang Child
Protection Committee (CPC) ay dapat na magtalaga ng Anti-
Bullying Committee sa paaralan alinsunod sa DepEd Order
No. 40 series of 2012.

Seksyon 6. Mga Gawain ng Anti-Bullying Committee. Ang

Anti-Bullying Committee ay may mga sumusunod na gawain:

a. Magsagawa ng mga programa para ipalaganap ang

kahalagahan ng pag-iwas at paglutas sa anti-bullying;
b. Siguruhin na ang anti-bullying policy ng paaralan ay
naipatupad;
c. Alamin ang lahat ng kaso o insidente kaugnay ng bullying
na ini-report ng mga guro, guidance counsellor at iba
pang may responsibilidad sa polisiya ng anti-bullying sa
paaralan; and
d. Makipag-ugnayan sa mga ahensya, opisina at tao na may
kinalaman sa anti-bullying.