Πώς να λύνεις προβλήματα της ζωής σου

Πώς να λύνεις προβλήματα της ζωής σου
Σάββας Αλοίμονος
Απλή μέθοδος για να

λύνεις οποιοδήποτε πρόβλημα
Ατομική
Βελτίωση
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ1 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
`
Τα βιβλία της Δημιουργικής Βιβλιοθήκης

διανέμονται σε μορφή ψηφιακού βιβλίου
με άδεια Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση
– Παρόμοια Διανομή 4.0 (CC-BY-NC-SA)
Διάβασε - Σύστησε - Δώρισε τα βιβλία .

Μια ιδέα που θα βρεις σε αυτά,
μπορεί να αλλάξει, να βελτιώσει τη ζωή σου.
2
Γιατί να διαβάσεις το βιβλίο αυτό
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζεις κάθε τόσο, τα οικογενεια-

κά, τα οικονομικά, τα κοινωνικά, τα προσωπικά και κάθε άλλου
είδους, δεν είναι έκτακτες καταστάσεις. Είναι αναπόσπαστη λει-
τουργία και ουσία της ζωής.
Η ζωή μας η ίδια δεν είναι παρά μια διαρκής διαδικασία χειρι-
σμού προβλημάτων, από το πού θα βρούμε φαγητό και δουλειά
και πώς θα συμβιώσουμε με τους ανθρώπους του στενού περι-
βάλλοντος και της κοινωνίας μας, μέχρι τα πιο σύνθετα και “βα-
ριά” προβλήματα, οικονομικά, εργασιακά, υγείας ή άλλα.
Τα περισσότερα ζητήματα, από όσα μας συμβαίνουν, από όσα
συνειδητοποιούμε καθημερινά, δεν είναι παρά προβλήματα
που ζητούν λύσεις.
Πώς τα αντιμετωπίζεις όλα αυτά;
Βρίσκεις δυσκολίες στην επίλυση;
Πώς μπορείς να βελτιωθείς;
Πώς να σκέπτεσαι και πώς να ενεργείς σε κάθε περίπτωση;
Υπάρχουν μέθοδοι και διαδικασίες που αν τις ήξερες θα σε βοη-
θούσαν;
Η επίλυση των προβλημάτων της ζωής, είναι το αντικείμενο αυ-
τού του εγχειριδίου.
Στόχος του είναι να δώσει απλές εξηγήσεις και να προτείνει
απλούς πρακτικούς τρόπους και μεθόδους λύσεων.
Μεταξύ άλλων παρουσιάζει μιαν απλή μέθοδο, για να επιλύεις
οποιοδήποτε πρόβλημά σου.
3
Αποφεύγει ωστόσο να υπεισέλθει σε επιστημονικές και άλλες

αναλύσεις, που είναι υπόθεση ειδικών.
Αυτό που πιστεύω πώς χρειάζεται ο καθημερινός άνθρωπος,
σαν κι εμάς και προσπαθεί να το προσφέρει το εγχειρίδιο αυτό,
είναι να κατανοήσει με απλές και κατανοητές προτάσεις, το τι
είναι, πώς λειτουργούν και πώς αντιμετωπίζονται ή πώς προ-
λαμβάνονται, τα διάφορα προβλήματα της ζωής μας.
4
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΘΕΜΑ Σελ
Γιατί να διαβάσεις το βιβλίο αυτό 2

Τα προβλήματα και πώς δημιουργούνται 8
Τα προβλήματα είναι κίνητρα 9
Τα υποσυνείδητα προβλήματα και οι αιτίες τους 11
Πώς λύνονται τα προβλήματα 14
Μέθοδος επίλυσης προβλημάτων σε 6 βήματα 17
Να βρίσκεις την ουσία του προβλήματός σου 27
Σπάσε το μεγάλο πρόβλημα σε μικρότερα 31
Γιατί δεν λύνονται τα προβλήματα 34
Πού θα βρεις τη δύναμη να λύνεις δύσκολα προβλήματα 39
Πώς ξεπερνάς την αναβλητικότητα 45
Πώς να συμπεριφέρεσαι σε αρνητικές καταστάσεις 48
Η προσαρμογή σε απρόσμενες και ανεπιθύμητες αλλαγές 51
Μοιράσου το πρόβλημα και θα μείνει το μισό 54
Η πρόληψη προβλημάτων 58
Επίλογος 65
Αποφθέγματα και συμπεράσματα 72
Βιβλιογραφία 75
5
Η επίλυση προβλημάτων
σε 6 βήματα
6
Τα προβλήματα και
πώς δημιουργούνται
Πολλές φορές κάθε μέρα, πρέπει να αποφασίζεις και να ανα-
λαμβάνεις δράση, για να δώσεις μια λύση σε μικρά ή σε σοβα-
ρότερα ζητήματα και καταστάσεις, που παρουσιάζονται και σε
απασχολούν.
Ποιο από τα ρούχα που έχω στη ντουλάπα, θα φορέσω; Ποιο
λύση θα δώσω στο ζήτημα αυτό της οικογένειας; Πώς θα βελ-
τιώσω τα οικονομικά μου; Τι μπορούμε να κάνουμε, που πει-
ράζουν το παιδί στο σχολείο; Ποιον/α πρέπει να προσλάβω ή να
απολύσω;
Αυτά είναι προβλήματα και πρόβλημα υπάρχει για εσένα, όταν
σε απασχολεί κάποιο ζήτημα, για το οποίο προσφέρονται πε-
ρισσότερες από μία λύσεις ΚΑΙ αισθάνεσαι ότι πρέπει να του
δώσεις λύση.
Αν τώρα για παράδειγμα, έχεις 5-10 κιλά παραπάνω από το κα-
νονικό σου βάρος, αλλά πιστεύεις ότι είσαι μέσα σε φυσιολογι-
κά όρια ή ότι αυτά τα κιλά… σου ταιριάζουν, δεν σε ενδιαφέρει
να βρεις μια λύση, δεν μπαίνεις σε δίλημμα αν θα ξεκινήσεις δί-
αιτα ή να διαλέξεις μια λύση για αδυνάτισμα, κι έτσι τα παρα-
πανήσια κιλά σου, δεν θεωρούνται πρόβλημα για σένα.
Ωστόσο τα πράγματα δεν είναι πάντα τόσο απλά.
Υπάρχουν και ζητήματα που δεν ενοχλούν συνειδητά, που δεν
απασχολούν τη λογική, αλλά μας καταστρέφουν “ανεξήγητα”
κάθε τόσο τη διάθεση.
Αυτά είναι “απωθημένα”. Διάφορες εκκρεμότητες, ανεκπλήρω-
τες επιθυμίες και άλυτα προβλήματα, που έχουν απωθηθεί στο
υποσυνείδητο, γιατί τα αποφύγαμε, είτε επειδή δεν τολμήσαμε
7
να τα αντιμετωπίσουμε, είτε γιατί νομίσαμε πώς δεν μπορούν

να λυθούν.
Τι μπορεί να πει κανείς και για τους κινδύνους που ελλοχεύουν
στο σύγχρονο περιβάλλον όπου ζούμε και εργαζόμαστε, στους
χώρους που επισκεπτόμαστε ή από όπου διερχόμαστε, στα
προϊόντα που χρησιμοποιούμε ή καταναλώνουμε;
Υπάρχουν κι εκεί ζητήματα σοβαρά, που όμως είτε δεν συνειδη-
τοποιούμε το μέγεθός τους, είτε δεν μας απασχολεί η λύση
τους, γιατί την έχουμε εμπιστευτεί σε ειδικούς ή στο κράτος.
Θα γίνουν δικά μας προβλήματα, αμέσως μόλις ενημερωθούμε
για τους κινδύνους καθενός από αυτά και μόλις αναζητήσουμε
λύσεις.
Τα προβλήματα είναι κίνητρα

για να καλύπτουμε ανάγκες μας
Όλοι έχουμε ανάγκες, όπως αυτές τις οποίες καλύπτουν με τα
είδη και τις υπηρεσίες τους, οι επιχειρήσεις και οι επαγγελματί-
ες, (π.χ διατροφή, στέγαση, παιδεία, υγεία, διασκέδαση και
τόσες άλλες, κύριες και δευτερεύουσες).
Πέρα από τις απλές αυτές καθημερινές, έχουμε κι άλλες πιο
“εσώτερες” ανάγκες-στόχους. Μερικοί θέλουν να γίνουν πλού-
σιοι, άλλοι έχουν την ανάγκη να γίνουν δημοφιλείς, μια τρίτη κα-
τηγορία χρειάζονται ευτυχισμένες προσωπικές σχέσεις, κ.ο.κ.
Πρόβλημα δημιουργείται όταν πρέπει να επιλέξουμε μία από
τις προσφερόμενες λύσεις, για να επιλύσουμε καθεμιά από τις
ανάγκες αυτές.
Δηλαδή τελικά κάθε πρόβλημα, είναι στην ουσία του ένα “ζήτη-
8
μα επιλογής μεταξύ προσφερόμενων λύσεων”;

Ναι έτσι είναι. Μάλιστα όταν υπάρχει μία μόνο λύση, το
πρόβλημα μετατοπίζεται για παράδειγμα, στο πώς ή στο πότε
θα εφαρμοστεί αυτή η λύση στην πράξη.
Μπορούμε να αγνοούμε κάποιες από τις ανάγκες, ώστε να μη
μας δημιουργούν προβλήματα;
Όχι τόσο εύκολα! Όχι τις σημαντικές! Αυτές οι ανάγκες, συνει-
δητοποιημένες ή απωθημένες, πρέπει να ικανοποιούνται.
Πιεζόμαστε μάλιστα από εσωτερικούς μηχανισμούς για να τις
ικανοποιήσουμε και αισθανόμαστε άσχημα όσο δεν το κατα-
φέρνουμε. Άγχος, αγωνία, ανησυχία, ανυπομονησία, εκνευρι-
σμός, θλίψη και άλλα συναισθήματα μας ταλαιπωρούν και δεν
είναι καθόλου τυχαία.
Υπάρχουν για να μετατρέπουν τα προβλήματα σε ισχυρά κίνη-
τρα, έναν από τους ισχυρότερους μηχανισμούς στον άνθρωπο,
που τον κινητοποιούν και τον υποχρεώνουν να ενεργεί και να
μην επαναπαύεται, ώστε να καλύπτει τόσο τις απλές, τις φυσι-
κές, όσο και τις εσώτερες, τις ψυχολογικές ανάγκες του.
Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι μας απασχολούν τόσο πολύ. Η φύση
φρόντισε μέσα από αιώνες εξέλιξης, να μας εφοδιάσει για
λόγους φυσικής οικονομίας, με τα ισχυρά αυτά συναισθήματα
και άλλοτε πάλι με μιαν ανεξήγητη δυσφορία, όσο μια ανάγκη-
πρόβλημα παραμένει άλυτη.
Επί πλέον, ενισχύει τις προσπάθειες που κάνουμε για να καλύ-
ψουμε μιαν ανάγκη, χαρίζοντάς μας αισθήματα ανακούφισης,
από τη στιγμή που το αποφασίζουμε και για όσο διάστημα το
προσπαθούμε. Μας επιβραβεύει δε τελικά με αισθήματα βα-
θειάς ικανοποίησης, όταν την καλύπτουμε. Όταν λύνεται τελικά
9
το πρόβλημα.
Επιδιώκουμε δηλαδή ασυναίσθητα την ικανοποίηση μιας
ανάγκης και επιλύουμε το πρόβλημα που αυτή δημιουργεί,
ώστε να απαλλαγούμε από τα πιεστικά συναισθήματα της
“υποχρέωσης” και να αισθανθούμε την ψυχική ικανοποίηση και
την πληρότητα, που ακολουθούν την προσπάθεια για επίλυση
και τη λύση.
Θα μπορούσε με άλλα λόγια να ισχυριστεί κανείς, ότι και η ευ-
τυχία για καθένα μας (ή ένα μεγάλο μέρος της), δεν είναι παρά
τα αισθήματα που σχετίζονται με την επίλυση των προβλη-
μάτων που τον απασχολούν και την εκπλήρωση των συνειδη-
τών και των βαθύτερων επιθυμιών του.
Ακόμη πιο σωστά μάλιστα. Είναι η περίοδος, από την απόφαση
που παίρνει κανείς για να εκπληρώσει μιαν επιθυμία ή για να
διευθετήσει ένα πρόβλημά του και από τις πρώτες σοβαρές
ενέργειες που κάνει, ως και την επίλυσή τους !
Τα υποσυνείδητα προβλήματα
και οι αιτίες τους
Τα προβλήματα δεν είναι όλα τόσο φανερά.
Πολλά μπορεί να κρύβονται στο υποσυνείδητο. Εκεί δεν τα
προσδιορίζεις ακριβώς και συνήθως συνειδητοποιούνται δύ-
σκολα, έτσι δεν τα αντιμετωπίζεις σαν προβλήματα, γι αυτό και
δεν προσπαθείς να τα λύσεις. Σε κάνουν όμως να αισθάνεσαι
άσχημα κάθε τόσο, χωρίς να ξέρεις γιατί.
Οι αιτίες που προκαλούν τέτοια “υποσυνείδητα προβλήματα”
μπορεί να είναι:
10
1. Απραγματοποίητα όνειρα και επιδιώξεις:

Αν αναγκάστηκες για οποιουσδήποτε λόγους, να απαρνη-
θείς τη σταδιοδρομία που οραματιζόσουν ή αν δεν πέτυχες
στόχους στους οποίους είχες επενδύσει πολλά, ίσως μέσα
σου δεν το έχεις δεχτεί. Μπορεί να νομίζεις ότι τα ξεπέρα-
σες αυτά και δεν σε επηρεάζουν, επειδή πέρασε καιρός, αλ-
λά συχνά κάνεις λάθος. Μπορεί να παραμένουν για χρόνια
απωθημένα στο πίσω μέρος του μυαλού και να γίνονται
κάθε τόσο αιτία, να σου χαλάει η διάθεση.
2. Φόβοι, αβεβαιότητες, αμφιβολίες, υποψίες, που δεν
ξεκαθαρίστηκαν:
Αν αντί να αντιμετωπίσεις τέτοια συναισθήματα, που σε
απασχολούν για συγκεκριμένους λόγους, εσύ προσπαθείς
να τα ξεχάσεις, πρέπει να ξέρεις ότι συνήθως καταλήγουν σε
υποσυνείδητα προβλήματα.
Ο μόνος τρόπος να εξαλειφθούν οριστικά, είναι να τα συνει-
δητοποιήσεις και να τα αντιμετωπίσεις με σοβαρότητα. Δια-
φορετικά θα σε απασχολούν για χρόνια.
3. Ενοχές:
Όταν οι ενοχές οφείλονται σε συγκεκριμένες κακές πράξεις,
είναι φανερές και γι αυτό διαχειρήσιμες.
Υπάρχουν όμως και ενοχές “συγκαλυμμένες”, υποσυνείδη-
τες, που προκαλούνται από διάφορες αιτίες όχι τόσο “χειρο-
πιαστές”, όπως όταν ενεργείς ενάντια στις ηθικές ή άλλες
αξίες σου ή όταν ακολουθείς κακές συνήθειες, τις οποίες
μέσα σου δεν τις εγκρίνεις. Αυτές οι ενοχές αποτελούν υπο-
συνείδητο πρόβλημα, που για να αντιμετωπιστεί πρέπει να
τις συνειδητοποιήσεις και να τις αποβάλεις από τη ζωή σου.
4. Αυταπάτες:
11
Όταν δεν έχεις το θάρρος να αντιμετωπίσεις μιαν αλήθεια

και την καλύπτεις με προφάσεις και δικαιολογίες, εξαπατάς
ουσιαστικά τον εαυτό σου. Το κάνεις, για να αποφύγεις την
ευθύνη να ενεργήσεις και να αποκαταστήσεις τα πράγματα.
Παράδειγμα:
Κάποιος εργάζεται σε μια μίζερη δουλειά, αλλά επειδή δεν
τολμά να ξεκινήσει κάτι δικό του, ξεγελά τον εαυτό του ότι
είναι ικανοποιημένος. Ακόμη όμως κι αν το πιστέψει με τον
καιρό, το υποσυνείδητό του δεν δέχεται την αυταπάτη. Έχει
τότε υποσυνείδητο πρόβλημα, που τον κάνει να αισθάνεται
άσχημα κάθε τόσο.
5. Αδυναμία να κατανοήσεις πραγματικές σου
ανάγκες:
Η γνώση του πραγματικού μας εαυτού και των πραγματικών
αναγκών μας, (το γνώθι εαυτόν) δεν είναι κάτι εύκολο.
Αν σου συμβαίνει να μην είσαι ευχαριστημένος με τίποτε,
παρά τις προσπάθειες που κάνεις, ίσως οφείλεται στο ότι
προσπαθείς να ικανοποιήσεις λάθος ανάγκες σου, γιατί δεν
έχεις αναγνωρίσει τις πραγματικές.
Χρειάζεται αυτογνωσία για να αντιμετωπιστεί αυτό το
πρόβλημα. Βοηθούν οι συζητήσεις με καταρτισμένους θετι-
κούς ανθρώπους και με ειδικούς.
Αν έχεις αφήσει άλυτα, ένα ή περισσότερα από τα “υποσυνεί-
δητα προβλήματα”, βάλε άμεσο στόχο σου να το αποκαλύψεις
και να το λύσεις.
Μπορεί να χρειαστείς λίγη ώρα ή λίγες μέρες, αλλά το αποτέλε-
σμα αξίζει κάθε σου προσπάθεια.
12
Πώς λύνονται
τα προβλήματα
Τα προβλήματα πρέπει να λύνονται και ευτυχώς τα καταφέρ-
νουμε όλοι σ’ αυτό, άλλοι καλά, άλλοι καλύτερα, αρκεί να προ-
σπαθήσουμε και ανάλογα με το χαρακτήρα και την προσωπι-
κότητα καθενός.
Μαθαίνουμε, αυτοσχεδιάζουμε, προσαρμοζόμαστε. Δεν θα
μπορούσαμε άλλωστε να κάνουμε διαφορετικά, αφού η ζωή
μας όλη, είναι μια διαρκής προσπάθεια για επίλυση προβλη-
μάτων. Το καθημερινό φαγητό, οι υποθέσεις του σπιτιού και
της οικογένειας, οι δυσκολίες της δουλειάς, οι διαφορές με τους
άλλους στις κοινωνικές επαφές, οι ασθένειες, τα αδιέξοδα στις
οικονομικές και άλλες κρίσεις, όλα, παντού, συνεχώς, μας κα-
λούν να δίνουμε λύσεις.
Τρία πράγματα μας βοηθούν σε αυτό.
1. Το ένστικτο.
2. Οι γνώσεις και η πείρα της ζωής και
3. Οι μέθοδοι επίλυσης προβλημάτων.
1. Το ένστικτο
Είμαστε από τη φύση μας φτιαγμένοι, να δίνουμε λύσεις. Για
την ακρίβεια, “Είμαστε κατασκευασμένοι ακριβώς γι αυτό”.
Στα νηπιακά και στα πρώτα παιδικά χρόνια λύνουμε τα προβλή-
ματα της ηλικίας αυτής από ένστικτο, το οποίο συνεχίζει να δί-
νει λύσεις σε συνηθισμένα καθημερινά προβλήματα, σε όλη τη
διάρκεια της ζωής μας.
13
2. Η γνώση και η πείρα ζωής

Από τα πρώτα χρόνια της κοινωνικοποίησης, στο νηπιαγωγείο,
στο σχολείο και αργότερα στην κοινωνία και στις δουλειές, απο-
κτούμε γνώσεις και αναπτύσσουμε σταδιακά “πείρα ζωής” ή με
άλλα λόγια, “την ικανότητα να αντιμετωπίζουμε τρέχοντα προ-
βλήματα, ανατρέχοντας σε καταγραμμένες στη μνήμη, προη-
γούμενες παρόμοιες εμπειρίες”.
Όσο περνούν τα χρόνια, μπορούμε να λύνουμε με αυτή την πεί-
ρα, όλο και περισσότερα, όλο και πιο σύνθετα προβλήματα. Τα
πιο συνηθισμένα από αυτά, χωρίς πολλή σκέψη.
14
3. Οι μέθοδοι επίλυσης προβλημάτων

Κάθε τόσο, ανάλογα με το περιβάλλον και τις δραστηριότητές
μας, αντιμετωπίζουμε σύνθετα ή ασυνήθιστα προβλήματα, ενώ
άλλοτε πάλι οι λύσεις που προσφέρονται σε ένα δίλλημα, είναι
όλες οδυνηρές ή απαιτούν θυσίες. Δεν μπορούν αυτά να λυ-
θούν μόνο με το ένστικτο, ενώ η κεκτημένη πείρα ίσως δεν
επαρκεί.
Για τέτοιες περιπτώσεις έχουν αναπτυχθεί διάφορες μέθοδοι,
συστήματα, ακόμη και λογισμικά Η/Υ για την επίλυση προβλη-
μάτων, που καθένας μπορεί να τα χρησιμοποιήσει για προσωπι-
κές, επιχειρηματικές ή άλλες ανάγκες.
Οι πιο σύνθετες από τις μεθοδολογίες αυτές εξυπηρετούν ειδι-
κές ανάγκες, σε πολύ μεγάλες επιχειρήσεις, στην πολιτική, στις
διάφορες κρίσεις, στην ιατρική, στις διοικητικές υπηρεσίες, στο
στρατό, κ.ο.κ.
Κάθε σύστημα και μέθοδος επίλυσης προβλημάτων, είναι δοκι-
μασμένη διαδικασία, που προβλέπει συγκεκριμένα βήματα για
να δοθούν οι καλύτερες δυνατές λύσεις, στο ζήτημα που εξε-
τάζεται.
Είναι ίσως από τα σημαντικότερα πράγματα στη ζωή σου, να
γνωρίζεις μια τέτοια μέθοδο και να την εφαρμόζεις, όταν συνα-
ντάς αντιξοότητες και διλλήματα, στη σταδιοδρομία, σε προσω-
πικά, οικογενειακά, επαγγελματικά ή άλλα ζητήματα.
Κάθε φορά που χρησιμοποιείς τη μέθοδό σου, βελτιώνεται ως
προς τα αποτελέσματα, εμπεδώνεται στη συνείδησή σου και
φτάνει με τον καιρό να γίνει δεύτερη φύση σου. Ένα ακόμη
εφόδιο της προσωπικότητάς σου, για επιβίωση και πρόοδο.
15
Μέθοδος επίλυσης προβλημάτων

σε έξη βήματα
Ανάμεσα σε πολύπλοκες μεθόδους, η επίλυση προβλημάτων σε

6 βήματα που παρουσιάζεται εδώ, ξεχωρίζει, γιατί είναι απλή
στην εφαρμογή, εύκολη να τη θυμάσαι και κυρίως αποτελεσμα-
τική, τόσο για προσωπικά, όσο και για επαγγελματικά-επιχειρη-
ματικά ή άλλα ζητήματα.
Υπάρχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά στη μέθοδο αυτή, που
πρέπει να προσέξεις:
 Τα βήματα για την επίλυση προβλημάτων, πρέπει να ακο-
λουθούνται με τη σειρά που φαίνεται στο σχήμα, ξεκι-
16
νώντας από το πρώτο, “1. Προσδιόρισε το πρόβλημα”.

 Κάθε βήμα πρέπει να ολοκληρωθεί πριν προχωρήσεις στο
επόμενο.
 Η διαδικασία μπορεί να περιλαμβάνει παλινδρομήσεις σε
όλα τα στάδιά της. Για παράδειγμα, ενώ αναλύεις το
πρόβλημα στο βήμα 2, ίσως χρειαστεί να επιστρέψεις στο
βήμα 1 για να το επαναπροσδιορίσεις. Σε άλλη περίπτωση
ενώ εφαρμόζεις μια λύση στο βήμα 5, διαπιστώνεις ότι δεν
είναι εφικτή και χρειάζεται να επιστρέψεις στο βήμα 4 ή στο
3, για αναζήτηση άλλης λύσης.
 Τα βήματα έχουν τοποθετηθεί σε κύκλο, για να δοθεί έμφα-
ση στο ότι η διαδικασία μπορεί να είναι επαναλαμβανόμε-
νη. Αυτό συμβαίνει γιατί, αξιολογώντας τα αποτελέσματα
από την εφαρμογή μιας λύσης, ίσως ανακαλύψεις νέα πα-
ρακλάδια. Σε άλλες περιπτώσεις, μετά την επίλυση, εμφανί-
ζονται νέα προβλήματα που ζητούν λύση και πρέπει να ξεκι-
νήσεις διαδικασίες από την αρχή.
 Θα σε βοηθήσει αν γράψεις στο χαρτί ή στον υπολογιστή,
τις ερωτήσεις και τις απαντήσεις, σε κάθε βήμα αυτής της
διαδικασίας. Είναι ο καλύτερος τρόπος να τιθασεύσεις τη
σκέψη σου, από την τάση να δραπετεύει. Γράφοντάς τα θα
διαπιστώσεις επίσης, ότι ορισμένες σκέψεις σου, όταν τις
δεις γραμμένες, μοιάζουν εξωπραγματικές ή χρειάζονται κα-
λύτερη διατύπωση ή τεκμηρίωση.
 Αν αντιμετωπίζεις περισσότερα από ένα προβλήματα, ξεκα-
θάρισέ τα και ταξινόμησέ τα, ώστε να επιλυθούν χωριστά
και με σειρά προτεραιότητας, είτε χρονικής, είτε σπου-
δαιότητας.
Ας δούμε αναλυτικά καθένα από τα βήματα αυτής της μεθόδου:
17
Βήμα 1ο . Προσδιόρισε το πρόβλημα και τις αι-

τίες του
Βασικό για την επίλυση ενός προβλήματος, είναι να έχεις ξεκα-
θαρίσει όσο γίνεται καλύτερα, “ποιό είναι το πρόβλημα και
ποιές οι αιτίες του”.
Για πρώτο βήμα, περιγράφεις αυτό που σου δημιουργεί το
πρόβλημα, “αυτό που σε πονάει”, σε βαθμό ώστε να πιέζεσαι
να το εξαλείψεις.
Σε αυτό τον πρώτο προσδιορισμό του προβλήματος, μπορείς
στη συνέχεια να προσθέσεις, να αφαιρέσεις, να διορθώσεις
διάφορα στοιχεία, μέχρι να καταλήξεις στον ακριβή προσδιορι-
σμό του και στην ουσία του.
Να αναζητάς και να βρίσκεις τη ρίζα του προβλήματος, ώστε να
μη βρεθείς να αντιδράς σε επιφανειακά συμπτώματα, χωρίς
αποτέλεσμα. Γι αυτό τα στοιχεία που χρησιμοποιείς για τον
προσδιορισμό του, να είναι πραγματικά και συγκεκριμένα, όχι
φανταστικά ή αόριστα.
Κάνε ερωτήσεις σαν τις ακόλουθες:
 Τι ακριβώς με απασχολεί, τι με ενοχλεί, τι με βλάπτει και
γιατί;
 Ποιές προφανείς και ποιές βαθύτερες αιτίες το δημιουρ-
γούν;
 Τι ακριβώς θέλω να αλλάξω, να διορθώσω, να βελτιώσω;
 Τι θέλω να πετύχω; Πώς θέλω να είναι η κατάσταση, όταν το
πρόβλημα επιλυθεί;
Παράδειγμα: Είμαι υπέρβαρος/η. Έχω μερικά παραπανήσια κι-
λά που οφείλονται στη λαιμαργία μου, στο ότι έχω καθιστική
δουλειά, στο ότι δεν ασκούμαι καθόλου. Δεν θέλω να ξοδεύω
18
τόσα χρήματα για φαγητό. Θέλω να αποκτήσω φυσιολογικό

βάρος, να γίνω πιο ευκίνητος/η και πιο ελκυστικός/ή.
Βήμα 2ο. Ανάλυσε το πρόβλημα και όσα εμποδί-

ζουν τη λύση
Όταν προσδιορίσεις το πρόβλημα, θα χρειαστεί να το εξετάσεις
από διάφορες οπτικές γωνίες, ώστε να βεβαιωθείς πως το κατα-
λαβαίνεις σε όλες τις διαστάσεις του.
Είναι πολύ σημαντικό για την επίλυση, να εντοπίσεις όσα στοι-
χεία εμποδίζουν τη λύση του, είτε είναι άνθρωποι ή κατα-
στάσεις, αδυναμίες σου ή προκαταλήψεις.
Όποια από αυτά είναι διαχειρίσιμα, να τα συμπεριλάβεις στα
όσα πρέπει να αλλάξεις.
Όποια δεν έχουν λύση, δεν χρειάζεται να σε απασχολούν.
Πρέπει να τα αποδεχθείς. Θα ήταν ανόητο να σου δημιουργούν
προβλήματα, καταστάσεις που δεν είναι δυνατό να τις αλλάξεις,
όπως ο θάνατος, η τελεσίδικη ποινή φυλάκισης, η χρεωκοπία, ο
πόλεμος και άλλα δεινά που πλήττουν τη ζωή των ανθρώπων.
Όταν μια κατάσταση είναι φυσικά αδύνατο να αναστραφεί,
έχεις μόνο μιαν επιλογή. Να την αποδεχτείς ως τετελεσμένη και
να τη χρησιμοποιείς σαν σταθερό, αμετάβλητο στοιχείο και δε-
δομένο, στην προσπάθεια επίλυσης.
Με την αποδοχή τετελεσμένων δεν δηλώνεις την ήττα σου. Δεν
σημαίνει επίσης ότι παραιτείσαι, από τη λύση των προβλη-
μάτων που δημιουργήθηκαν εξ αιτίας τους. Αυτά πρέπει να τα
αντιμετωπίσεις.
Κάνε ερωτήσεις που θα προσδιορίσουν το πρόβλημα και θα
βοηθήσουν στη λύση του, όπως για παράδειγμα:
 Πώς δημιουργείται το πρόβλημά μου;
19
 Τι ή ποιος με εμποδίζει, να πετύχω το στόχο μου ή να αλ-

λάξω την κατάσταση, ώστε να γίνει όπως επιθυμώ;
 Ποιά στοιχεία πρέπει να θεωρήσω ως δεδομένα; Είναι
πράγματι δεδομένα (ή τετελεσμένα) ή μήπως προφασίζομαι
ότι είναι, για να αποφύγω την αντιμετώπισή τους;
 Τι επακόλουθα έχει το πρόβλημα; Ποιός δέχεται τις συ-
νέπειές του; Ποιός υποφέρει από αυτό; Πώς επηρεάζει
εμένα και ποιούς άλλους;
 Πώς διαχειρίζονται άλλοι το ίδιο πρόβλημα;
Παράδειγμα: “Αισθάνομαι άσχημα με τις παρατηρήσεις της γυ-
ναίκας μου, ότι είμαι παχύς και δυσκίνητος. Φαίνεται ότι επηρε-
άζεται κι αυτή. Το φταίξιμο είναι δικό μου, γιατί αδιαφόρησα
μέχρι τώρα να δώσω λύση. Πρέπει να προσπαθήσω, αλλά με
ενοχλεί να πηγαίνω στα γυμναστήρια. Εν τω μεταξύ έχω και οι-
κονομικές δυσκολίες, είναι και η διάθεσή μου κακή. Έχω
πρόβλημα που χρειάζεται λύση.”
Όταν ολοκληρώσεις αυτό το 2ο βήμα, έλεγξε αν ο προσδιορι-
σμός του προβλήματος στο 1ο βήμα, ήταν σωστός. Δεν είναι
σπάνιο να διαπιστώσεις, ότι το πρόβλημα που ήθελες να λύ-
σεις, διαφέρει από αυτό στο οποίο κατέληξες μετά την ανάλυ-
ση.
Θα μπορούσε για παράδειγμα να αποκαλυφθεί από την ανάλυ-
ση, ότι πραγματικό πρόβλημα δεν είναι τα λίγα κιλά σου, αλλά
η υπερβολική συμπεριφορά της γυναίκα σου, που αυτήν πρέπει
να διαχειριστείς.
20
Βήμα 3ο. Βρες διάφορες εναλλακτικές λύσεις

Όταν προσδιορίσεις το πρόβλημα, η πιο συνηθισμένη αντίδρα-
ση είναι, να προχωρήσεις στην πρώτη λύση που σου ήρθε στο
νου.
Μην κάνεις το λάθος αυτό, γιατί θα είναι “μια λύση στο πόδι”,
ενστικτώδης, συναισθηματική ίσως. Αυτό που χρειάζεσαι είναι
μια λύση που θα προκύψει από δημιουργική διαδικασία, αφού
εξετάσεις προσεκτικά όλα τα ενδεχόμενα, ώστε να κτυπήσεις το
πρόβλημα στη ρίζα του.
Σκέψου λοιπόν όσες περισσότερες λύσεις μπορείς.
Μη σε απασχολεί αν αυτές είναι εφαρμόσιμες, πρακτικές ή
αποτελεσματικές και μην απορρίψεις καμία. Μια λύση που με
την πρώτη ματιά σου φαίνεται δύσκολη, θα μπορούσε με λίγες
αλλαγές ή βλέποντάς την από άλλη σκοπιά, να αποδειχθεί πιο
αποτελεσματική.
Να τι μπορείς να κάνεις:
 Να δέχεσαι σαν πιθανές λύσεις, όσες σχετίζονται με τα αίτια
του προβλήματος.
 Αναλογίσου, το πώς αντιμετώπισες παρόμοια προβλήματα
στο παρελθόν και πώς άλλοι άνθρωποι διαχειρίστηκαν πα-
ρόμοιες περιπτώσεις.
 Αναζήτησε ιδέες από φίλους, συγγενείς, συμβούλους, βι-
βλία ή το Internet.
 Σημείωνε κάθε ιδέα που μπορεί να συντελέσει στην επίλυση
του προβλήματός σου. Σημείωνε τα πλεονεκτήματα, τα
μειονεκτήματα, το κόστος και τις επιπτώσεις καθεμιάς.
 Σύνδεσε μεταξύ τους ιδέες, που συμπληρώνουν η μία την
άλλη.
21
Αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα συστηματικά στη φάση αυτή,

εξετάζοντάς το από όλες τις οπτικές γωνίες και γνωρίζοντας
ποιές είναι οι δυνατότητές σου, ξεχωρίζεις ανάμεσα στις λύσεις,
τις πιο πρόσφορες και πιθανές.
Βήμα 4ο. Διάλεξε μία από τις λύσεις και ανάλυ-

σέ την
Εξέτασε μια-μια τις πιο πρόσφορες από τις εναλλακτικές λύσεις
και διάλεξε ανάμεσά τους εκείνη που θα εφαρμόσεις στο ζήτη-
μά σου.
Εξέτασε αν η λύση που επέλεξες είναι εφικτή, μέσα στα όρια
των δυνατοτήτων και των ικανοτήτων σου.
Εκτίμησε το οικονομικό ή άλλο κόστος, τις θετικές και αρνητικές
επιπτώσεις και τα νέα προβλήματα που ενδεχομένως θα δη-
μιουργήσει.
Να επιδιώκεις μόνιμες και σταθερές λύσεις. Μην καταφεύγεις
σε προσωρινές επιφανειακές επιδιορθώσεις, που αφήνουν το
πρόβλημα ανέπαφο, να συνεχίζεται.
Κάνε ερωτήσεις σαν τις ακόλουθες:
 Τι πρέπει να κάνω ακριβώς ;
 Γιατί οι ενέργειες που επέλεξα, θα δώσουν λύση στο ζήτημά
μου;
 Αυτή η λύση κτυπά τη ρίζα του προβλήματος ή μόνο τα επι-
φανειακά του συμπτώματα; Λύνει πραγματικά το πρόβλη-
μα;
 Είναι η λύση μέσα σε ρεαλιστικά πλαίσια ή μήπως είναι εξω-
πραγματική;
 Μπορώ να τη διαχειριστώ; Μήπως είναι πάνω από τις ικα-
22
νότητες ή τις δυνατότητές μου;

 Ποιές θα είναι οι συνέπειες, θετικές και αρνητικές από την
εφαρμογή της;
Σε επαγγελματικά προβλήματα και σε επιχειρήσεις, θα χρεια-
στούν πιο εξειδικευμένες ερωτήσεις, με στόχο να βρεθεί όχι
μόνο η πιο αποτελεσματική, αλλά και η τεχνικά προσιτή λύση.
Ερωτήματα σαν τα ακόλουθα θα βοηθήσουν:
 Μπορεί η λύση που επέλεξα να εφαρμοστεί σε λογικό
χρόνο;
 Θα κοστίσει μέσα στα οικονομικά πλαίσια που έχω θέσει;
 Είναι αξιόπιστη; Θα είναι χρήσιμη για την επιχείρηση;
 Θα είναι χρήσιμη για τα πρόσωπα που έχουν θιγεί από το
πρόβλημα;
 Μπορεί να υποστηριχθεί από το προσωπικό και τις υποδο-
μές μου;
 Είναι αρκετά ευέλικτη, ώστε να προσαρμοστεί στις μεταβαλ-
λόμενες συνθήκες της αγοράς;
 Θα δεχτεί το προσωπικό, ότι αξίζει η προσπάθεια και ο
χρόνος που θα διαθέσουν; Θα την εφαρμόσει αποτελεσμα-
τικά;
 Μπορώ να διαχειριστώ όλες τις επαγγελματικές-επιχειρημα-
τικές-οικονομικές της συνέπειες;
Βήμα 5ο. Ανάλαβε δράση. Μην αναβάλεις τη λύ-

ση.
Εφάρμοσε τη λύση που διάλεξες. Σκέψεις και εκτιμήσεις τελείω-
σαν και ήρθε η ώρα για πράξεις. Δεν δικαιολογούνται καθυστε-
ρήσεις και αναβολές που προκαλούνται συνήθως από αμφιβο-
λίες και επιφυλάξεις, από φόβους και ανασφάλειες, για την
αποτελεσματικότητα ή για τις συνέπειες της λύσης.
23
Κάνε τις πρώτες κινήσεις για την επίλυση και τα υπόλοιπα θα

ακολουθήσουν φυσιολογικά.
Αν υπάρχουν δισταγμοί, επιβεβαίωσε άλλη μια φορά ότι τα βή-
ματα της διαδικασίας που ακολούθησες είναι σωστά και προ-
χώρησε στην εφαρμογή.
Να θυμάσαι ότι, οι τάσεις αδράνειας και οι αναβολές, για
οποιουσδήποτε λόγους ή προφάσεις, δημιουργούν σε πολλούς
με τον καιρό, βουνά άλυτων προβλημάτων που τους κατα-
στρέφουν τη ζωή.
Κάνε ερωτήματα σαν αυτά:
 Πότε ακριβώς θα ξεκινήσω;
 Γιατί δεν έχω ξεκινήσει ακόμη; Υπάρχει πραγματικός λόγος ή
αιτία; Μήπως αναζητώ δικαιολογίες για να αναβάλω τη λύ-
ση;
 Πότε πρέπει να ολοκληρωθούν όλες οι ενέργειες που έχω
σχεδιάσει;
Βήμα 6ο. Εκτίμησε τα αποτελέσματα

Όπως σε κάθε άλλη σου ενέργεια, πρέπει να παρακολουθείς
την εξέλιξη, να συνειδητοποιείς και να εκτιμάς διαρκώς τα απο-
τελέσματα και τις επιπτώσεις, από την εφαρμογή των λύσεων
που επέλεξες.
Η αντιμετώπιση ενός προβλήματος, δεν είναι ποτέ “διαδρομή
μιας στάσης”. Δεν φτάνει δηλαδή μια απλή εκτίμηση, μόνο
όταν θεωρήσεις ότι ο δικός σου ρόλος τελείωσε και έκανες “ό,τι
περνούσε από το χέρι σου”.
Πρέπει να επισημαίνεις κάθε τόσο, σε κάθε βήμα σου, τι γίνεται
σωστά και αν πρέπει να βελτιώσεις ή να ρυθμίσεις κάτι, από την
24
κατάσταση που χειρίζεσαι. Αν οι ενέργειες που αποφάσισες,

βελτιώνουν τα επαγγελματικά ή τα οικονομικά ή τα προσωπικά
σου και όποια άλλα ζητήματα προσπαθείς να λύσεις
Θα βοηθήσουν ερωτήσεις σαν τις ακόλουθες :
 Πόσο αποτελεσματική είναι η λύση που εφαρμόζω;
 Αποδίδει; Θα αποδώσει τελικά αυτά που περιμένω;
 Πότε περιμένω τα αποτελέσματα της λύσης;
 Υπάρχει κάτι που πρέπει να βελτιώσω, να προσθέσω να
αφαιρέσω, να ρυθμίσω;
 Ποιές θετικές/αρνητικές συνέπειες έχει η λύση που εφαρ-
μόζω;
 Μήπως η λύση που έδωσα, δημιούργησε άλλα προβλήμα-
τα; Μήπως πρέπει να ξεκινήσω γι αυτά, νέο κύκλο επίλυ-
σης ;
25
Να βρίσκεις την ουσία

του προβλήματός σου
Θα συμφωνήσεις ότι “Δεν μπορείς να πετύχεις ένα στόχο, αν
δεν τον βλέπεις καθαρά”. Δηλαδή, δεν μπορείς να λύσεις ένα
πρόβλημα, αν δεν έχεις προσδιορίσει με ακρίβεια, με αυτογνω-
σία και ειλικρίνεια την ουσία και την πραγματική αιτία του.
Ας δούμε εδώ τρεις συνηθισμένες ιστορίες και θα φανεί τι εν-
νοώ:
1. Μισώ που αναγκάζομαι να δουλεύω.
Το πιο σημαντικό στη ζωή του Νίκου, είναι η ελευθερία. Το
πρόβλημα που τον απασχολεί είναι, ότι αισθάνεται σαν φυλακι-
σμένος, γιατί εργάζεται. Του αρέσει να ταξιδεύει παντού, να
γνωρίζει ανθρώπους, να γυρίζει εδώ κι εκεί. Του αρέσει να ζει
χωρίς κανόνες. Αλλά δεν έχει αρκετό χρόνο για να φεύγει μα-
κριά και δεν τον φτάνουν οι διακοπές και τα Σαββατοκύριακα.
Κάθε Κυριακή βράδυ νοιώθει μελαγχολικός. Δεν ξέρει γιατί, μα
είναι φανερό πως οφείλεται στο ότι, την επόμενη το πρωί, είναι
αναγκασμένος να πάει για δουλειά. Αυτό τον ενοχλεί, αλλά δεν
μπορεί να κάνει διαφορετικά, γιατί έχει ανάγκη το μισθό.
Στην ουσία όμως, το πρόβλημα του Νίκου δεν είναι ότι δουλεύ-
ει. Είναι το είδος της δουλειάς, οι περιορισμοί που του δημιουρ-
γεί και τα άσχημα συναισθήματα που προκαλούνται από τις
ανεκπλήρωτες επιθυμίες του.
Πρέπει να βρει νέα δουλειά, που δεν θα τον δεσμεύει τόσο.
Που θα του δίνει μεγαλύτερη ελευθερία κι όχι μόνο “στα κλε-
φτά” τα Σαββατοκύριακα. Που θα περιλαμβάνει ίσως τη δυνα-
τότητα να ταξιδεύει. Τέτοιες λύσεις χρειάζεται να βρει.
26
2. Μισώ τη ζωή μου, γιατί είμαι μόνη.

Η Ελένη είναι 26 χρονών, είναι μόνη και μισεί τη ζωή της γι αυ-
τό. Το πρόβλημά της είναι, ότι δεν βρίσκει ένα καλό άντρα, να
συντροφέψει τη ζωή της, να χαρεί μια φυσιολογική σχέση και
τον έρωτα.
Εργάζεται στα γραφεία μιας εταιρείας υδραυλικών, σχεδόν για
12 ώρες καθημερινά και πρέπει να πάρει 2-3 συγκοινωνίες για
να πάει εκεί, κι άλλες τόσες για να επιστρέψει σπίτι. Κουρα-
σμένη, δεν έχει χρόνο να δει φίλους, ούτε να συμμετέχει στις
δραστηριότητές τους.
Στην ουσία όμως, το πρόβλημα της Ελένης, δεν είναι η μοναξιά
της. Είναι η δουλειά της, είναι τα αδιέξοδα και τα άσχημα συ-
ναισθήματα που της δημιουργεί.
Πρέπει να αλλάξει δουλειά, να βρει κάτι με λιγότερες ώρες, πιο
κοντά στο σπίτι, ώστε να βρίσκει χρόνο για να βλέπει φίλους και
να ζει αυτά τα απλά που αναζητά.
3. Το όνειρό μου είναι να γίνω πλούσιος, αλλά δεν το
βλέπω να γίνεται.
Ο Βαγγέλης έχει σχεδόν μόνιμα κακή διάθεση, αισθάνεται
άσχημα και δύσκολα χαίρεται με κάτι. Ονειρεύεται από παιδί,
να γίνει πλούσιος. Πρότυπά του είναι όσοι κυκλοφορούν με
ακριβά αυτοκίνητα, με ωραίες κυρίες, σε πλούσια σαλόνια. Το
όνειρό του αυτό τον έχει στοιχειώσει, αλλά ταυτόχρονα δεν έχει
καμιά ελπίδα, ότι αυτό μπορεί να γίνει ποτέ πραγματικότητα.
Εργάζεται σαν λογιστής, σε μια δουλειά που τη βαριέται, χωρίς
καλές αποδοχές. Μετά τη δουλειά, θα τον βρεις στις καφετερίες
με αργόσχολους φίλους, έτσι άσκοπα, για να σκοτώνει την ώρα
του.
27
Στην ουσία όμως, το πρόβλημα του Βαγγέλη, δεν είναι το με-

γάλο του όνειρο.
Είναι ότι ενώ θέλει κάτι πολύ, δεν το πιστεύει. Είναι η επιλογή
της δουλειάς και ο τρόπος ζωής του, που είναι εντελώς ασύμβα-
τα με το όνειρο αυτό. Γι αυτό ενισχύουν τα άσχημα συναισθή-
ματά του.
Πρέπει να καταλάβει, ότι όλα μπορούν να γίνουν, αλλά αυτό
εξαρτάται από το τι κάνουμε για να γίνουν. Πρέπει να βρει μια
δουλειά που να αμείβεται καλύτερα και νάχει προοπτικές. Να
βελτιώσει τα προσόντα του. Να επιδιώξει γνωριμίες με αν-
θρώπους που θα του δώσουν ευκαιρίες. Να αξιοποιήσει τον
ελεύθερο χρόνο του, για να ξεκινήσει παράλληλα κάτι δικό του
και να αγωνιστεί γι αυτό.
Θα μείνει και χρόνος για τις παρέες, αλλά δεν είναι εκεί το ση-
μαντικό γι αυτόν.
Συμπέρασμα από τις τρεις ιστορίες
Υπάρχει ένα απλό συμπέρασμα από αυτές τις μικρές ιστορίες.
Ότι για να δώσουμε λύση σε προβλήματα της ζωής μας, πρέπει
πρώτα να εντοπίσουμε την ουσία τους, τις πραγματικές
ανάγκες, που συχνά κρύβονται πίσω από λάθος επικεφαλίδες
και στη συνέχεια να ενεργήσουμε, για να ικανοποιήσουμε τις
ανάγκες αυτές.
Όταν τα τρία πρόσωπα στις ιστορίες, αναζητήσουν και ανακαλύ-
ψουν τις πραγματικές αιτίες που τους οδηγούν στο να αισθάνο-
νται άσχημα με τη ζωή τους, θα έχουν κάνει ένα πρώτο βήμα
για την επίλυση του προβλήματός τους.
Και κάτι ακόμη.
Τα άσχημα συναισθήματα για τον τρόπο ζωής τους, θα εκλεί-
28
ψουν από τη στιγμή που θα ξεκινήσουν, σοβαρά και αποφασι-

στικά, τις ενέργειες για να φτάσουν στο σκοπό τους.
Μη νομίσεις ότι θα χρειαστούν χρόνια και ότι πρέπει να περι-
μένουν μέχρι να φτάσουν στο στόχο τους, για να νοιώσουν κα-
λά. Θυμήσου ότι το υποσυνείδητο τους ανταμείβει με αισθήμα-
τα ικανοποίησης, όχι μόνο όταν πετύχουν το αποτέλεσμα, αλλά
σε όλη την πορεία ως αυτό και σε όλες τις ειλικρινείς προ-
σπάθειες που κάνουν για να το πετύχουν.
Θα αρχίσουν να αισθάνονται καλύτερα με τη ζωή τους, αμέσως
μόλις πάρουν τις σωστές αποφάσεις και βαλθούν να αγωνι-
στούν με την καρδιά τους, κάνοντας αυτό που πρέπει, για να
πετύχουν το στόχο τους.
29
Σπάσε ένα μεγάλο πρόβλημα σε

μικρότερα που λύνονται εύκολα
Συχνά αισθάνεσαι ότι αντιμετωπίζεις “προβλήματα - βουνό”.
Αν αποφασίσεις μάλιστα να καταγράψεις όλα όσα σε απασχο-
λούν, συμπληρώνεις μακρύ κατάλογο, ιδιαίτερα αν δεν είσαι αι-
σιόδοξο άτομο.
Αν όμως εξετάσεις προσεκτικότερα τον κατάλογο αυτό, θα δια-
πιστώσεις ότι υπάρχουν μικρά προβλήματα που τον μακραί-
νουν, ενώ είναι υπόθεση μόνο λίγης ώρας ή μιας μικρής απόφα-
σης, για να λυθούν.
Τέτοια μικρά προβλήματα φαντάζουν συχνά σαν σοβαρά, ίσως
γιατί σου καταστρέφουν καθημερινά τη διάθεση, όπως είναι για
παράδειγμα τα παραπανήσια κιλά που πήρες τις γιορτές ή ένα
σχετικά μικρό πρόβλημα στον υπολογιστή σου.
Αλλά τέτοια προβλήματα μπορείς να τα λύσεις σε λίγες ώρες ή
σε λίγες ημέρες.
Κάθε μια λύση, θα βελτιώνει τη διάθεσή σου και είναι πολύ πι-
θανό να διαπιστώσεις σύντομα, ότι το βουνό δεν ήταν παρά
ένας σωρός από πέτρες και σκουπίδια. Τώρα που ξεκαθάρισες
τα μικροπροβλήματα, εκείνα που έκαναν ζημιά στην ψυχολογία
σου, αισθάνεσαι καλύτερα με τον εαυτό σου και με τις προοπτι-
κές σου.
Τελικά αν αποφασίσεις να ξεκαθαρίζεις κάθε μέρα ή κάθε λίγες
μέρες, από ένα μικρό πρόβλημα, θα φτάσεις σύντομα να ζεις
μια ζωή, χωρίς άλυτα προβλήματα να σε βαραίνουν.
Ναι αλλά τα δικά σου προβλήματα είναι πολύ σοβαρά!
Για παράδειγμα, το ότι έχασες τη δουλειά σου, είναι ένα μεγάλο
30
πρόβλημα. Αν το αναλύσεις όμως, θα δεις ότι αποτελείται από

άλλα μικρότερα ζητήματα, όπως…
1. Είσαι άνεργος/η και προβληματίζεσαι για την ικανότητά
σου να βρεις άλλη δουλειά !
2. Είσαι απαισιόδοξος, γιατί δεν είναι εύκολο να βρεις δου-
λειά με την ανεργία που υπάρχει!
3. Δεν έχεις καμιά άλλη πηγή εισοδήματος!
4. Αισθάνεσαι άσχημα, γιατί με τις επαγγελματικές επιλο-
γές σου, φαίνεται να μην είσαι τόσο ανταγωνιστικός!
5. Σε φοβίζει ότι, αν πεις πως σε απέλυσαν, θα θεωρήσουν
ότι δεν είσαι καλός στη δουλειά σου !
Καθένα από τα ζητήματα αυτά μπορεί να αντιμετωπιστεί με τον
τρόπο του. Για παράδειγμα:
 Βελτίωσε τα προσόντα σου για βρίσκεις ευκολότερα
δουλειά.
 Οργάνωσε πιο συστηματικά την αναζήτηση δουλειάς,
για καλύτερα αποτελέσματα.
 Βρες μια προσωρινή απασχόληση για εισόδημα.
 Βελτίωσε την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή
σου, για να αισθάνεσαι καλύτερα.
Τελικά, μπορείς κάθε πρωί να αισθάνεσαι καλύτερα, ακόμη κι
αν έχεις προβλήματα “βουνό”, κάνοντας μικρές καθημερινές
αλλαγές.
Μπορείς να είσαι πιο αποτελεσματικός με τα μεγάλα προβλή-
ματά σου, αν τα σπάσεις σε μικρότερα που λύνονται πιο εύκο-
λα, κι αν δώσεις λύσεις σε μικρά προβλήματα, που κατα-
στρέφουν τη διάθεσή σου.
Ακόμη και μικρές καθημερινές αποφάσεις λοιπόν, αναδομούν
31
σταδιακά αυτό που είσαι και χωρίς να το καταλάβεις, θα ανακα-

λύψεις μια μέρα, πώς δεν έχεις τόσα πολλά και τόσο μεγάλα
προβλήματα.
32
Γιατί δεν λύνονται

τα προβλήματα
Η αιτία για την οποία πολλοί δεν λύνουν τα προβλήματά τους
και τα αφήνουν να συσσωρεύονται, δεν είναι ότι δεν γνωρίζουν
κάποια μέθοδο επίλυσης, αλλά ότι έχουν λάθος αντιλήψεις και
συνήθειες ζωής, έχουν αγκυλώσεις, έλλειψη αυτοπεποίθησης
ή/και αποφασιστικότητας.
Αν μπορούσαν να διαχειριστούν αυτές τις αδυναμίες, μικρό
μόνο μέρος των δυνατοτήτων τους θα ήταν αρκετό, για να λύ-
σουν όλα τα προβλήματά τους.
Να ποιες αδυναμίες πρέπει να ξεπεραστούν:
1. Μη δραπετεύεις από το πρόβλημα
Να θυμάσαι ότι το πρόβλημά σου δημιουργείται από κάποια
ανάγκη. Αν δεν ικανοποιήσεις την ανάγκη, το πρόβλημα θα συ-
νεχίζεται ίσως για χρόνια.
Να θυμάσαι ακόμη, ότι δραπετεύεις από το πρόβλημα αν το
αγνοήσεις ή αν το καλύψεις με μια πρόφαση ή αν το κατα-
πιέσεις και το θάψεις στο υποσυνείδητό σου. Θα παραμένει
εκεί και θα σου στερεί την ευχαρίστηση της ζωής, χωρίς να το
ξέρεις. Βρες λοιπόν το θάρρος να αντιμετωπίζεις όλα σου τα
προβλήματα.
Μη δραπετεύεις από αυτά.
2. Μην αποφεύγεις τη λύση, ασχολούμενος με άσχετα
πράγματα
Πολλοί αποφεύγουν να προχωρήσουν στη λύση ενός προβλή-
ματος, διστάζουν, αργοπορούν και αναβάλλουν, άλλοτε δε προ-
φασίζονται άλλες ασχολίες και καταπιάνονται με άσχετα,
33
ανώδυνα ή πιο ευχάριστα ζητήματα.

Με τον τρόπο αυτόν υπεκφεύγουν, για να μην αναλάβουν
δράση, αποφεύγοντας να δώσουν λύση στο συγκεκριμένο
πρόβλημα που τους απασχολεί.
Παρόμοιες συμπεριφορές χαρακτηρίζουν όσους δεν τολμούν να
διαχειριστούν ένα πρόβλημα και προτιμούν να παραμείνουν
στην… ησυχία τους. Αλλά η συμπεριφορά αυτή δεν οδηγεί που-
θενά.
Εστίασε στα προβλήματά σου και λύσε τα. Μην ξεφεύγεις, μην
εξαπατάς τον εαυτό σου κάνοντας άσχετα πράγματα.
3. Ξεπέρασε την αδράνεια
Δεν φτάνουν οι ευχές για να λυθεί ένα πρόβλημα. “Συν Αθηνά
και χείρα κίνει” είπαν οι αρχαίοι σοφοί.
Πρέπει να το ξέρεις, ότι κανείς δεν θα ενδιαφερθεί ξαφνικά, να
ασχοληθεί με τα προβλήματά σου, να σε συμβουλέψει ή να τα
λύσει. Συσσωρεύοντας άλυτα προβλήματα, το μόνο που πετυ-
χαίνεις είναι η απογοήτευση και η κατάθλιψη. Πρέπει να απο-
φασίσεις ότι μόνο εσύ μπορείς να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Ότι
είναι αποκλειστικά δική σου υπόθεση, να βρεις και να δώσεις
λύσεις.
Ζήτησε βοήθεια αν χρειαστείς, αλλά κάνε ένα πρώτο βήμα.
4. Μην παρερμηνεύεις την έννοια της υπομονής
Είναι λάθος να πιστεύεις ότι “Κάνω υπομονή”, σημαίνει ότι
“Αποδέχομαι παθητικά ένα πρόβλημα”. Ποτέ δεν αποδέχεσαι
τα προβλήματα. Τα λύνεις !
“Κάνω υπομονή” έχει εντελώς διαφορετική έννοια. Μπορεί να
σημαίνει, ότι περιμένεις τα αποτελέσματα μιας λύσης, που
έχεις βάλει σε εφαρμογή.
Αν ένα πρόβλημα είναι μακροχρόνιο, ίσως χρειάζεται χρόνο για
34
να λυθεί. Τότε είναι που χρειάζεται η υπομονή, μέχρι να έλθουν

τα αποτελέσματα.
Μην προφασίζεσαι λοιπόν ότι δεν λύνεις ένα πρόβλημα, γιατί
είσαι … υπομονετικός/ή. Απλά έχεις επιλέξει να το αποδέχεσαι
παθητικά κι αυτό είναι λάθος σου.
5. Κατανόησε το πώς συνδέονται, η δράση και το απο-
τέλεσμα
Κάθε καλό αποτέλεσμα στη ζωή μας, είναι συνδεδεμένο με μια
εύστοχη ενέργεια και το αντίθετο. Αν δεν λύνεται λοιπόν ένα
πρόβλημα, κοίταξε τι ακριβώς συμβαίνει σε σένα. Αναρωτή-
σου…
 Γιατί δεν λύνεται το πρόβλημά μου, ενώ έχω προσπαθήσει
επανειλημμένα;
 Είναι σωστές οι ενέργειές μου; Μήπως οι προσπάθειές μου
δεν κτυπούν τη ρίζα του προβλήματος, αλλά τα επιφανεια-
κά του συμπτώματα;
 Ποιο είναι τελικά το πραγματικό μου πρόβλημα και ποιές εί-
ναι οι πιο εύστοχες ενέργειες να το λύσω;
Κατανόησε τι αποτέλεσμα φέρνουν οι ενέργειές σου και τι ακρι-
βώς πρέπει να κάνεις, για να λύσεις το πρόβλημά σου. Μην
κάνεις άστοχες ενέργειες.
6. Βελτίωσε τα μέσα που χρησιμοποιείς, αν δεν φέρνουν
αποτέλεσμα
Υπάρχει ακόμη ένας λόγος για τον οποίο ένα πρόβλημα, παρα-
μένει άλυτο παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες.
Είναι ότι προσπαθούμε να το λύσουμε, με ανεπαρκή μέσα, χω-
ρίς κατάλληλες γνώσεις ή πείρα, χωρίς βοήθεια ή με άλλες ελ-
λείψεις
35
Αν δεν βελτιώσεις τα μέσα σου, οι προσπάθειες για επίλυση θα

είναι άκαρπες. Γιατί όσες φορές κι αν επαναλάβεις μια προ-
σπάθεια, με τον ίδιο τρόπο και τα ίδια μέσα, θα έχεις ακριβώς
το ίδιο αποτέλεσμα.
Είναι λάθος που το κάνουμε λίγο πολύ όλοι. Κάνουμε μια
πρώτη προσπάθεια επίλυσης κι αν δεν υπάρξει αποτέλεσμα,
κάνουμε ακόμη μια ή δυο προσπάθειες, που συνήθως αποτυγ-
χάνουν. Μετά τις αποτυχίες αυτές, χάνουμε την ελπίδα ότι θα
βρεθεί λύση και κατά 99%, αναβάλουμε τη λύση για αόριστο
χρόνο. Το πρόβλημα όμως συνεχίζει να υπάρχει και είτε μας τα-
λαιπωρεί συνειδητά, είτε το θάβουμε στο υποσυνείδητο, όπου
παραμένει και μας ταλαιπωρεί ως απωθημένο.
Συνήθως δεν υποπτευόμαστε ότι χρειαζόμαστε περισσότερα ή
καταλληλότερα μέσα και να τι μπορείς να κάνεις...
Να προσπαθείς μια ή δυο φορές να λύσεις το πρόβλημά σου, με
τα μέσα που διαθέτεις. Αν αποτύχεις αναρωτήσου τι μπορεί να
λείπει, τι δεν είναι αρκετό. Ανάλογα με την περίπτωση μπορεί
να σου λείπουν νεώτερες γνώσεις ή ικανότητες, βοήθεια από
τρίτους ή τεχνικά μέσα αν είναι επαγγελματικό το ζήτημα, κ.ο.κ.
7. Βεβαιώσου για τα κίνητρά σου και το πόσο πιστεύεις
στο σκοπό σου.
Συζήτησε ειλικρινά με τον εαυτό σου. Χρειάζεται ειλικρίνεια και
αυτογνωσία για να διαπιστώσεις τις πραγματικές σου προ-
θέσεις κι αν έχεις ισχυρά κίνητρα για να φτάσεις στο σκοπό σου.
Πολλοί αποτυγχάνουν να δώσουν λύση σε ένα πρόβλημα ή να
πετύχουν ένα σκοπό, από έλλειψη πίστης. Μήπως δεν πιστεύεις
ότι θα τα καταφέρεις; Έχεις πραγματικούς και σοβαρούς λόγους
να πιστεύεις ότι δεν υπάρχει λύση ή απλά δεν έχεις το κουράγιο
και την υπομονή να συνεχίσεις τις προσπάθειες;
36
Χωρίς πίστη, έχεις ουσιαστικά εγκαταλείψει υποσυνείδητα τις

ειλικρινείς προσπάθειες για λύση και προφασίζεσαι ότι ασχο-
λείσαι, ξεγελώντας τον εαυτό σου.
Μόλις ενδυναμώσεις την πίστη στο σκοπό σου, να είσαι σίγου-
ρος/η, ότι θα πετύχεις αυτό που επιδιώκεις.
Συμπέρασμα
Αν θέλεις να μην υποφέρεις από άλυτα προβλήματα, πρέπει να
είσαι γενναίος/α και αποφασιστικός/ή, ώστε να ξεπερνάς τους
δισταγμούς, τις αναβολές, τις ψευδαισθήσεις, την αδράνεια, τις
υπεκφυγές, τις άσχετες ενέργειες και συνολικά τις αποτυχη-
μένες νοοτροπίες. Να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου και με
τις πραγματικές προθέσεις σου. Πρέπει και να πιστεύεις στο
σκοπό που επιδιώκεις.
37
Πού θα βρεις τη δύναμη, να

λύνεις δύσκολα προβλήματα
Οι δυσκολίες και τα προβλήματα, χρειάζονται δύναμη και θέλη-
ση για να ξεπεραστούν. Δεν υπάρχει κάποιο μυστικό, δεν λύνο-
νται με μαγικό τρόπο.
Υπάρχει όμως κάτι εξ ίσου δυνατό. Ο εαυτός σου και οι δυ-
νάμεις που υπάρχουν μέσα σου. Όπως όλοι οι άνθρωποι, είσαι
φτιαγμένος/η για να χειρίζεσαι με επιτυχία όλες τις αλλαγές, τα
πάνω και τα κάτω της ζωής, όλα τα προβλήματα που συναντάς.
Απλά πρέπει να προσέξεις ορισμένα πράγματα, όπως…
1. Πάψε να αισθάνεσαι θύμα.
Θύμα αισθάνεται κανείς, όταν τοποθετείται απέναντι στις κατα-
στάσεις και στα προβλήματά του, με παθητικές νοοτροπίες και
συμπεριφορές, θεωρώντας ότι τα όσα του συμβαίνουν, όπως
ακόμη και ανεπίτρεπτες συμπεριφορές ανθρώπων εναντίον
του, είναι φυσιολογικά ή είναι αποδεκτά ή ότι του… αξίζουν.
Όποιος σκέπτεται σαν θύμα, καταλήγει να πειστεί βαθειά μέσα
του, ότι δεν ελέγχει τίποτε από όσα συμβαίνουν στη ζωή του.
Ούτε βέβαια τα προβλήματά του.
Παρόμοιες αντιλήψεις οφείλονται στις συνθήκες του περιβάλ-
λοντος όπου διαμορφώνεται η προσωπικότητα, ιδιαίτερα κατά
την παιδική ηλικία.
Η αυτοκριτική είναι ένα πρώτο σημαντικό βήμα για να διορθω-
θεί αυτή η νοοτροπία, ώστε σταδιακά να ξεφύγει κανείς από το
ρόλο του θύματος και να ελέγχει τον εαυτό του και τη μοίρα
του.
Να τι μπορείς να κάνεις εσύ, αν αισθάνεσαι θύμα, ώστε να το
38
ξεπεράσεις ….
 Συνειδητοποίησε αν πραγματικά συμβαίνει κάτι τέτοιο και
βάλε συνειδητά τον εαυτό σου να σκεφτεί, τι μπορείς να
κάνεις γι αυτό. Πάντα υπάρχει κάτι να κάνεις, ακόμη κι αν
είναι μια μικρή αλλαγή νοοτροπίας ή συμπεριφοράς.
 Σκέψου από πού μπορεί να προέρχεται αυτή η στάση σου
και η αίσθηση του θύματος που σε κυριεύει. Μπορεί να βγει
στην επιφάνεια, αν έχεις το κουράγιο να γίνεις έντιμος και
ειλικρινής με τον εαυτό σου. Κάνε έναν απολογισμό της ζω-
ής σου και κρίνε θαρραλέα και έντιμα, τα περιστατικά εκεί-
να όπου δεν έδρασες ή δεν αντέδρασες ενεργητικά και
υπεύθυνα, αλλά αφέθηκες να γίνεις έρμαιο των καταστάσε-
ων.
 Μάθε να αντιδράς, αμέσως μόλις αρχίσεις να αισθάνεσαι
θύμα, στη διάρκεια μιας κατάστασης που αντιμετωπίζεις.
Απόφυγε την αδράνεια και την παθητικότητα που χειροτε-
ρεύουν αυτή την αίσθηση. Κάνε κάτι ενεργητικό, ό,τι κι αν
είναι αυτό, ακόμη κι αν δεν είναι απόλυτα σχετικό με το ζή-
τημα ή το πρόβλημα που αντιμετωπίζεις. Να αποφασίσεις
για παράδειγμα ότι θα βελτιώσεις τη διατροφή σου ή ότι θα
ασκείσαι ή ότι θα κόψεις μια κακή συνήθεια, κ.ο.κ…
Κάνοντας ένα σχέδιο, αυτόματα “αποσυντονίζεσαι” από την
παθητική στάση και από την αντίληψη του θύματος. Έτσι
παίρνεις σταδιακά τον έλεγχο της ζωής σου.
Παύεις να είσαι θύμα, όταν μάθεις να αντιδράς ενεργητικά, σε
κάθε κατάσταση που σε αφορά ή σε θίγει, με οποιονδήποτε
τρόπο.
2. Μην αφήνεσαι να αισθανθείς, ότι βρίσκεσαι σε
αδιέξοδο.
39
Συχνά, ιδιαίτερα σε δύσκολα προβλήματα, αισθανόμαστε ότι

δεν υπάρχουν επιλογές, ότι βρισκόμαστε σε αδιέξοδο. Αλλά δεν
είναι αλήθεια. Πάντα υπάρχουν επιλογές. Η αβεβαιότητα και το
κόστος καθεμιάς είναι που φοβίζουν, όταν δεν είμαστε έτοιμοι
να το αναλάβουμε.
Μην αφήνεσαι στη αίσθηση αυτή του αδιεξόδου. Αν όμως σου
συμβεί, ξεκίνησε αμέσως τη μέθοδο επίλυσης του προβλήματος
σε έξη βήματα, που θα βρεις στη σελίδα 12.
3. Καθάρισε το υποσυνείδητό σου από αρνητικές τάσεις
Όταν κάτι άσχημο σου συμβαίνει, όπως είναι συχνά τα προβλή-
ματα, το υποσυνείδητό σου σαρώνει τη βάση δεδομένων όπου
έχει καταγράψει εμπειρίες, αναζητώντας εναλλακτικές δυνα-
τότητες και λύσεις. Μόλις βρει μια λύση, τη στέλνει στη συνεί-
δηση για εφαρμογή.
Μέσα στoν υποσυνείδητο αυτό κατάλογο με τις λύσεις, μπορεί
να προβλέπονται εκτός από τις θετικές συμπεριφορές επίλυσης
και διάφορες αρνητικές, όπως π.χ τα κλάματα και οι υστερίες, η
εγκατάλειψη και η απογοήτευση, η βία και άλλες αρνητικές
αντιδράσεις, που δεν βοηθούν ωστόσο να λυθεί ένα πρόβλημα.
Ανάλυσε λοιπόν τον εαυτό σου και τη ζωή σου και διόρθωσε τις
αρνητικές συμπεριφορές σου.
Η προτροπή αυτή δεν ανήκει στις παρηγορητικές παραινέσεις.
Είναι από τα πρακτικά πράγματα που μπορείς και πρέπει να
κάνεις.
Αποφάσισε ότι την επόμενη φορά που θα αντιμετωπίσεις δύ-
σκολες καταστάσεις και προβλήματα, δεν θα επιτρέψεις στον
εαυτό σου να αισθανθεί άσχημα ή να πέσει σε απογοήτευση
και πάντως ότι δεν θα ενεργοποιήσει καμιά από τις αρνητικές
συμπεριφορές που ίσως συνήθιζε ως τώρα.
40
Γράψε στη βάση δεδομένων του... υποσυνειδήτου σου: Η απο-

γοήτευση, το κλάμα, οι υστερίες (και όσα αρνητικά συναισθή-
ματα θέλεις να αποκλείσεις), δεν είναι μέσα στις επιλογές μου.
4. Μην καταλογίζεις διαρκώς ευθύνες, για γεγονότα του
παρελθόντος.
Πολλοί έχουν κολλήσει σε γεγονότα του παρελθόντος, επιρρί-
πτοντας διαρκώς ευθύνες, στον εαυτό τους και στους άλλους.
Αλλά αυτές είναι χαρακτηριστικές μίζερες συλλογιστικές θύμα-
τος, που αποτρέπουν τις εσώτερες δυνάμεις να ενεργοποιη-
θούν, για να βοηθήσουν στη λύση προβλημάτων.
Δεν είναι εύκολο να ξεπεραστούν, αλλά εσύ πάρε το θάρρος και
κάνε το.
Απαγκιστρώσου από το χθες και φύγε μπροστά, χωρίς βαρίδια
από το παρελθόν.
5. Μην αγνοείς τα απωθημένα σου και τα ψυχικά σου
τραύματα.
Είναι λάθος να παριστάνεις, ότι δεν έχει συμβεί τίποτε που να
σε πόνεσε στη ζωή σου και να κρατάς διάφορα απωθημένα
στην ψυχή σου. Κάνε μια ειλικρινή αυτοανάλυση κι αν υπάρ-
χουν τέτοια, είναι προτιμότερο να τα βγάλεις από μέσα σου, να
τα συζητήσεις, να λυπηθείς ή να θυμώσεις με αυτά, να κλάψεις
αν χρειαστεί. Είναι ο μόνος τρόπος να απελευθερωθείς από τα
απωθημένα κι από τα τραύματά σου και να γίνεις δυνατός/ή με
τα προβλήματά σου.
Μπορείς να διαλέξεις πότε είναι κατάλληλος χρόνος για να το
κάνεις αυτό, αλλά κάνε το.
6. Φρόντισε τον εαυτό σου. Βελτίωσε την αυτοεκτίμησή
σου.
41
Η αυτοεκτίμηση δίνει ψυχική δύναμη και αντοχή. Όταν πέφτει,

χάνεται και η διάθεση να φροντίσουμε τον εαυτό μας. Φροντί-
ζοντας τον εαυτό μας, βελτιώνουμε και την αυτοεκτίμησή μας.
Περιποιήσου λοιπόν τον εαυτό σου και την αυτοεκτίμησή σου.
Ξέφυγε για λίγο από τα άγχη και τις σκέψεις των προβλημάτων
που σε κυνηγούν και αφιέρωσέ του αποκλειστικά λίγη ώρα, χω-
ρίς να σκέπτεσαι παρά μόνο αυτόν.
Κάνε ένα ζεστό λουτρό, πιες μια ζεστή σοκολάτα ή ένα χυμό,
κάνε πράγματα που σου αρέσουν και σε κάνουν να αισθάνεσαι
όμορφα. Μετά κοίταξε για λίγο τον εαυτό σου στον καθρέπτη,
φιλικά, με αγάπη και αναρωτήσου:
 Ποιός/ποιά πραγματικά είμαι;
 Ποιές σκέψεις, ποιά συναισθήματα λειτουργούν μέσα
μου, που με κάνουν να αισθάνομαι άσχημα; Πώς μπορώ
να τα ξεπεράσω;
 Ποιά πράγματα δεν φρόντισα ως τώρα να μάθω για τον
εαυτό μου και για τις ικανότητές μου να λύνω προβλή-
ματα;
 Τι πρέπει να κάνω και πότε, για να μάθω καλύτερα τον
πραγματικό μου εαυτό και να αξιοποιήσω συνειδητά τις
πνευματικές μου ικανότητες και τις ψυχικές μου δυ-
νάμεις;
Βελτίωσε την αυτοπεποίθησή σου. Αναλογίσου πόσα σπουδαία
πράγματα μπορεί να κάνει αυτός ο εαυτός σου, (που ίσως τα
θεωρείς χωρίς σημασία, αλλά δεν είναι έτσι). Κάνε μια αναδρο-
μή στη ζωή σου και θα καταλάβεις πόση δύναμη υπάρχει μέσα
σου και πόσο κουράγιο.
Σκέψου ότι με μια απόφασή σου και μόνο, μπορείς να ζεις με
θάρρος και ενδιαφέρον κάθε στιγμή στο παρόν, να καθορίσεις
όποτε το θελήσεις, νέες προοπτικές για το μέλλον. Να ξαναχα-
42
ράξεις κυριολεκτικά το πεπρωμένο σου.

Σκέψου ότι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζεις, διαμορφώνουν
την προσωπικότητά σου, είναι μέρος της ύπαρξής σου, είναι ο
τρόπος που αλληλεπιδράς με τη ζωή.
Αγκάλιασε τον εαυτό σου, αγάπησε όσα σου αρέσουν σε αυτόν,
κατάλαβε πως αυτός είναι το μεγάλο μαγικό μυστικό, που έχει
τη δύναμη να κάνει τα πάντα, όταν τα πιστέψει. Αυτός ο εαυτός
σου είναι η δύναμη, που λύνει και τα πιο δύσκολα προβλήματα.
Στο χάά ος άλλάγώάν

Δεν είάσάί άνίάσχυρος στίς άλλάγεά ς. Δεν είάσάί εά ρμάίο, στο τυχάίάο κάί
Αυτοά που σε σκοτώάνεί είάνάί η στο άά νάρχο,
άδράά νείά μην πίστευά είς πώς άυτάά , είάνάί το
κάί του άνίάσχυρου οί λογίκεά ς, κυρίάάρχο.
γί άυτοά μη ζείς πάθητίκάά , Στο Χάά ος μίάς άλλάγηά ς
δράά σε... δημίουργίκάά . άν σκεά πτεσάί εά τσί άδράνείάς.
Πρεά πεί νά δράά σείς. Δες το σάν προά κληση κάί κάά τί λο-
Τώάρά είάνάί η ώάρά δράά σης. γίκοά ,
Πάά ρε άκοά μη κάί μίκρεά ς άποφάά σείς, γίάτίά είάνάί εά τσί ο κοά σμος,
κί ο φυσίκοά ς ο νοά μος
άνάδομουά ν άυτοά που είάσάί. κάί μεσ’ στο περίβάά λλον άυτοά ,
Αποφάά σίσε. Σχεδίάάσε. Δράά σε. είάσάί τάγμεά νος ν’ άγώνίστείάς.
Δίοά ρθώσε. Τον ίάδίο κυά κλο συνεά χί- Έτσί τίς άλλάγεά ς σώστάά θά χείρί-
σε, στείάς
άκουά ράστά, ξάνάά κάί ξάνάά κάί μεά σά κάί μάζίά με άυτεά ς
κάί ποτεά μην πάράίτείάσάί. δυνάμίκάά θά εξελίχθείάς.
43
Πώς ξεπερνάς την αναβλητικότητα

για να λύνεις τα προβλήματά σου
Η αναβλητικότητα είναι από τα μεγαλύτερα ελαττώματα της
προσωπικότητας. Με αυτήν εκδηλώνεται μια σοβαρή δυσλει-
τουργία στη συμπεριφορά των ανθρώπων, η τάση αποφυγής
των προβλημάτων. Η νοοτροπία που επιτρέπει στον εαυτό σου,
να δραπετεύει από τις υποχρεώσεις του.
Με τη νοοτροπία αυτή, ενώ χρειάζεσαι μόλις λίγη ώρα για να
τελειώσεις με τις εκκρεμότητές σου, εσύ κρύβεις το κεφάλι στην
άμμο για να μην τις βλέπεις ή αφήνεσαι άβουλα να τις βλέπεις
και να ντρέπεσαι γι αυτές, για καιρό.
Όπως έλεγε και η μητέρα μου. “ Ώρας δουλειά, χρόνου ντροπή”.
Ποιό είναι το αποτέλεσμα αυτής της νοοτροπίας;
Όταν βγάλεις κάποια στιγμή το κεφάλι από την άμμο, βρίσκεις
γύρω σου να σε περιμένουν, εκτός ίσως από τα άπλυτα πιάτα
στο νεροχύτη, διάφορες οικονομικές και άλλες υποχρεώσεις με
ληγμένες ημερομηνίες, διαλυμένες προσωπικές σχέσεις, τη
δουλειά σου στα τελευταία της και άλλα πολλά, άλυτα και πιε-
στικά προβλήματα.
Το βλέπεις κι εσύ, ότι αυτή δεν είναι φυσιολογική συμπεριφο-
ρά; Ότι σου λείπει αποφασιστικότητα; Θέλεις να κάνεις κάτι;
Ναι; Πολύ καλά, δεν θα πάρει πολύ…
 Κάνε ένα καθημερινό πρόγραμμα επίλυσης προβλημάτων.
Θα ασχολείσαι 30 ως 60 λεπτά κάθε μέρα, με το σπίτι και τα
άλλα προβλήματά σου.
 Υποσχέσου ότι θα το τηρείς απαρέγκλιτα, ό,τι κι αν συμβεί.
Όταν έλθει η ώρα μην αφήσεις να κυριαρχήσουν στο μυαλό
σου σκέψεις, που μπορεί να σε αποτρέψουν. Κατάργησε τις
δικαιολογίες που πάνε να σε καθυστερήσουν έστω και για
44
ένα λεπτό. Σήκω αμέσως και ασχολήσου με τις δουλειές !

 Να ξεκινάς με τα πιο ελαφρά ζητήματα. Μόλις λύσεις τα μι-
κροπροβλήματα, ανακτάς δύναμη και αισιοδοξία. Θα τα κα-
ταφέρεις και σήμερα !
 Πλύνε τα πιάτα στο νεροχύτη, καθάρισε τριγύρω, οργάνωσε
το νοικοκυριό σου, καθάρισε την τουαλέτα, βάλε τάξη στο
γραφείο σου, φτιάξε ένα από τα ράφια σου, άδειασε τα ληγ-
μένα από το ψυγείο, διόρθωσε το στραβό πόστερ στον τοί-
χο. Καταπιάσου για λίγο με τον υπολογιστή, καθάρισε το
email inbox, κάνε ανασυγκρότηση στο σκληρό σου δίσκο.
 Γρήγορα μπαίνεις στα μεσαία ζητήματα, κάνεις δυο τηλε-
φωνήματα και ρυθμίζεις εκκρεμότητες, βρίσκεις το λογαρια-
σμό του ρεύματος για να τον πληρώσεις αύριο το πρωί, κα-
τεβάζεις στα σκουπίδια, τη σαβούρα από τη βεράντα.
 Έχεις τελειώσει με τα μικρά και ψυχοφθόρα και αισθάνεσαι
ευδιάθετος να προχωρήσεις στα πιο σοβαρά ζητήματα,
όπου μπορείς να διαθέσεις συστηματικά όλη την υπόλοιπη
μέρα. Τηλεφωνάς για να κανονίσεις μια συνεργασία, προχω-
ράς τα κείμενα της δουλειάς που έχεις αναλάβει, πηγαίνεις
στην τράπεζα και στον οδοντίατρο, προγραμματίζεις τις
δουλειές της επομένης.
Έτσι ολοκληρώνεις μιαν ακόμη ενδιαφέρουσα ημέρα της ζωής
σου, με πλήρη ικανοποίηση. Δεν άφησες ούτε σήμερα πίσω σου
εκκρεμότητες !
Να και μερικοί απαραίτητοι κανόνες:
 Βάλε χρόνο διάρκειας για κάθε μικρής και μεσαίας προτε-
ραιότητας δουλειά.
 Βάλε καταληκτική οριακή ημερομηνία για τις σοβαρές υπο-
θέσεις σου.
 Μην παραβαίνεις ποτέ, για κανένα πραγματικό λόγο και με
καμιά πρόφαση, τα όρια χρόνου που έχεις θέσει για τις δου-
λειές σου. Κράτα το πρόγραμμα.
45
 Ορκίσου ότι δεν θα παρασυρθείς από πειρασμούς και δεν

θα ενδώσεις ούτε μια φορά, ούτε μια στιγμή, στην τάση σου
να τα παρατήσεις.
Βρες κίνητρα που να σε κάνουν πιο δραστήριο/α όπως ο εγωι-
σμός, η ντροπή, το φιλότιμο. Αν θέλεις να δείχνεις στους άλλους
ώριμος, υπεύθυνος, σωστός, δραστήριος, αυτό σε αποτρέπει
από το αφήνεις εκκρεμότητες. Κάνε το αυτό κίνητρο!
Αναλογίσου ακόμη ότι λύνοντας προβλήματα, βελτιώνεται η
επινοητικότητά σου. Ότι όσο επιμένεις να είσαι συνεπής, ρυθμί-
ζεται σωστά η νοοτροπία σου.
Σκέψου την προσπάθεια που κάνεις, για να ξεπεράσεις την ανα-
βλητικότητα, σαν μια άσκηση πειθαρχίας, κάτι σαν να πηγαίνεις
κάθε μέρα στο γυμναστήριο. Αν αρχίσεις να βλέπεις την προ-
σπάθεια αυτή, σαν μια άσκηση, που σκοπό έχει να σε κάνει πιο
δυνατό/ή, σύντομα θα φτάσεις να τα βλέπεις όλα εντελώς προ-
σιτά. Δεν θα είναι πια τα προβλήματά σου βουνό.
Και να ξέρεις. Αν καταφέρεις να τηρήσεις το πρόγραμμα για
τρεις-τέσσερις εβδομάδες, θα τα έχεις καταφέρει για όλη σου
τη ζωή, γιατί κάθε μέρα γίνεσαι και πιο δυνατός/ή.
Αλλά μην περιμένεις ότι η “άσκηση” αυτή, θα είναι πάντα εύκο-
λη. Όχι μερικές φορές δεν θα είναι. Μπορεί να σε κουράσει και
να φτάσεις σε στιγμές άρνησης, αλλά να θυμάσαι ότι τα δύσκο-
λα σε βελτιώνουν.
Πρόσεξε μη σε λυγίσει η τάση σου στο εύκολο !
Μην παραπονιέσαι και μην κλαψουρίζεις. Να είσαι χαρούμε-
νος, με τα μαθήματα που παίρνεις επιμένοντας. Σε λίγο καιρό,
θα τα ευγνωμονείς που σε ωρίμασαν και σε έκαναν δυνατό/η,
για να αντιμετωπίζεις τα προβλήματα της ζωής σου.
46
Πώς να συμπεριφέρεσαι
σε αρνητικές καταστάσεις
Συχνά αντιμετωπίζουμε άσχημες καταστάσεις, στο περιβάλλον
εργασίας, στο σχολείο, στη γειτονιά, στην κοινωνία. Δεχόμαστε
σκληρές επικρίσεις, άδικες κατηγορίες, απόρριψη, επιθετικότη-
τα, ανταγωνιστικές “κακίες” και προσβολές.
Σε παρόμοιες καταστάσεις είναι δύσκολο, να παραμένουμε ψύ-
χραιμοι.
Η τάση μας είναι να αντιδράσουμε επιθετικά, με λόγια και με
έργα ή με άλλους τρόπους αρνητικά, εναντίον όσων μας επιτί-
θενται. Αλλά τέτοιες αντιδράσεις δεν ωφελούν σε τίποτε, απλά
οδηγούν σε χειρότερα προβλήματα, καθώς προκαλούν ακόμη
πιο αρνητικές εναντίον μας συμπεριφορές. Αυτό που μένει στο
τέλος, είναι οργή και απογοήτευση και κανείς δεν κερδίζει.
Παρότι δεν είναι καθόλου εύκολο, πρέπει να παραμένεις ψύ-
χραιμος και θετικός, όταν εμπλακείς σε παρόμοιες καταστάσεις.
Οι ακόλουθες συμβουλές θα βοηθήσουν να το πετύχεις. Διάλε-
ξε ανάμεσά τους εκείνες που ταιριάζουν στην περίπτωσή σου:
 Ποτέ μην απαντάς σε μια πρόκληση, αν δεν είσαι ήρεμος.
Δώσε στον εαυτό σου το χρόνο να ηρεμήσεις πρώτα, πριν
απαντήσεις. Μια δυο βαθιές ανάσες, θα βοηθήσουν σαν
πρώτο βήμα για να ηρεμήσεις.
 Όταν υπάρχει ένταση, όπως συμβαίνει σε έντονες αντιπα-
ραθέσεις και διαπληκτισμούς, να μιλάς ήρεμα και ευγενικά,
ώστε να διατηρείς την αυτοκυριαρχία σου και να πέσουν οι
τόνοι.
 Αν έχεις κάνει λάθη, να είσαι έτοιμος να τα παραδεχτείς.
47
 Μην επιτρέψεις στον εαυτό σου να αναπτύξει συναισθήμα-

τα οργής. Πολλοί πιέζουν τον εαυτό τους να… οργιστούν, πι-
στεύοντας ότι έτσι θα αντιμετωπίσουν καλύτερα την κα-
τάσταση. Είναι λάθος. Αν εκτονώσεις την οργή μπορεί να
οδηγηθείς σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Αν την κατα-
πιέσεις, μπορεί να οδηγήσει σε βαθιά απογοήτευση και αρ-
γότερα σε κατάθλιψη!
 Διατήρησε θετικά συναισθήματα, απέναντι σε όσους δη-
μιουργούν παρόμοια προβλήματα, παρότι δεν σου αρέσουν
τα λόγια και οι συμπεριφορές τους. Σκέψου για παράδειγμα
πώς “αν καταλάβαιναν τι λένε, δεν θα τα έλεγαν”. Μην επι-
τρέψεις στον εαυτό σου να αισθανθεί μίσος εναντίον τους.
Τέτοια συναισθήματα μπορεί να βλάψουν με πολλούς
τρόπους εσένα, όχι αυτούς.
 Μην απορρίπτεις όλα τα μηνύματα, που περιέχουν τα λόγια
και οι συμπεριφορές τους. Αναζήτησε σε αυτά οτιδήποτε
θετικό, ίσως κάτι που θα μπορούσε να συντελέσει στη βελτί-
ωσή σου. Ό,τι άλλο αρνητικό, πικρόχολο, άδικο, υπάρχει
στα λόγια και στα άλλα μηνύματά τους, απλά αγνόησέ το.
 Ψύχραιμα και με πλήρη έλεγχο συναισθημάτων και λογικής,
αναζήτησε ακόμη και ευκαιρίες που μπορεί να υπάρχουν,
μέσα στις αρνητικές καταστάσεις που βιώνεις.
 Αν αισθανθείς φορτισμένος ή απογοητευμένος, θα σε βοη-
θήσει μια συζήτηση με ανθρώπους, που επικοινωνείτε θετι-
κά. Μίλησε με κάποιον φίλο ή άλλο πρόσωπο, με κατάλλη-
λο χαρακτήρα και καλή χημεία μεταξύ σας, που θα σε εν-
θαρρύνει ή που θα βοηθήσει να ξεπεράσεις το πρόβλημά
σου.
48
 Σκέψου πως όσο καλός/ή κι αν είσαι, δεν μπορείς να τους

ικανοποιείς όλους, ούτε να αρέσεις σε όλους. Κανείς δεν
μπορεί. Μερικές φορές είναι καλύτερα να αφήνεις μερικούς
ανθρώπους που δεν σου ταιριάζουν, να φύγουν από κοντά
σου, να τους αγνοείς ή ακόμη και να τους “διαγράφεις”.
Και μόνο η σκέψη αυτή, μπορεί να σε απαλλάξει από το
βάρος αρνητικών συναισθημάτων.
 Να ξέρεις ότι όσο υψηλότερα ανεβαίνεις στην κλίμακα της
επιτυχίας, την επαγγελματική, την κοινωνική ή όποιαν άλλη,
όσο πιο δημοφιλής γίνεσαι, τόσο χειρότερες και πιο αρνητι-
κές καταστάσεις θα αντιμετωπίζεις.
Καλύτερα να είσαι προετοιμασμένος για όλα αυτά.
49
Η προσαρμογή σου σε απρόσμενες

και ανεπιθύμητες αλλαγές
Συμβαίνει σπάνια στη ζωή μας, να πηγαίνουν όλα καλά. Είναι
ακόμη σπανιότερο, τα πράγματα να μην αλλάζουν.
Οι διαρκείς αλλαγές, είναι αναπόφευκτο συστατικό της ζωής,
ένα συχνό πρόβλημα που είμαστε υποχρεωμένοι να λύνουμε
κάθε τόσο.
Ανεπιθύμητες, απρόσμενες αλλαγές, στα οικονομικά, στα οικο-
γενειακά, στα επαγγελματικά, στην υγεία, στις σχέσεις μας με
τους ανθρώπους και άλλες, προκαλούν κάθε τόσο, μικρά και
μεγάλα προβλήματα.
Πώς θα τις αντιμετωπίσεις;
Η αλλαγή είναι μια πραγματικότητα που πρέπει να απο-
δέχεσαι.
Ένα πράγμα που δημιουργεί προβλήματα σε πολλούς, είναι η
λανθασμένη αντίληψη ότι η ζωή είναι κάτι σταθερό. Ότι μπο-
ρούν να περιμένουν πάντα, τα ίδια γνωστά και προβλεπτά απο-
τελέσματα, από τις ενέργειές τους.
Αυτά όμως ανήκουν στη σφαίρα της ρομαντικής φαντασίας. Τα
πράγματα λειτουργούν διαφορετικά.
Οι αλλαγές είναι φυσικές διεργασίες της ζωής και του κόσμου
μας. Η ίδια η ζωή είναι μια διαρκής αλλαγή. Πρέπει να είσαι
έτοιμος λοιπόν να δέχεσαι και να προσαρμόζεσαι διαρκώς, σε
καινούργιες καταστάσεις.
Και κάτι ακόμη. Όταν συμβαίνουν αλλαγές, τα πράγματα ποτέ
δεν γυρίζουν σε αυτό που ελπίζεις και περιμένεις ή σε αυτό
που εσύ θεωρείς “το λογικό”. Να είσαι λοιπόν προετοιμα-
50
σμένος να αντιμετωπίσεις ανεπιθύμητες αλλαγές, που μπορεί

να οδηγούν και σε αρνητικά ή σε άλλα απρόσμενα αποτε-
λέσματα.
Μάθε να διαχειρίζεσαι τις απρόσμενες αλλαγές
Πολλοί αντιδρούν στις αλλαγές ως θύματα. Βρίσκουν την ευκαι-
ρία να παραπονούνται, πως τίποτε δεν πάει καλά στη ζωή τους,
πώς όλα γυρίζουν πάντα εναντίον τους.
Εσύ πώς αισθάνεσαι; Μήπως απογοητεύεσαι γιατί διαψεύστη-
καν οι προβλέψεις και οι ελπίδες σου;
Όταν συμβαίνουν αλλαγές, η απογοήτευση και το παράπονο
δεν έχουν κανένα απολύτως νόημα. Σκέψου πώς ενεργούν οι
επιχειρηματίες και οι διευθυντές επιχειρήσεων!
Κάθε πρωί βρίσκουν στη δουλειά τους, ένα σωρό νέα και πολλά
απρόσμενα προβλήματα να περιμένουν λύση.
Αισθάνονται απογοητευμένοι; Όχι. Ενεργούν συστηματικά και
ψύχραιμα και δίνουν τις καλύτερες δυνατές λύσεις, σε καθένα
από αυτά. Εφαρμόζουν νέες πολιτικές όταν πρέπει, εξοπλίζουν
την επιχείρηση με νέα μέσα και τεχνογνωσία, ακολουθούν νέες
στρατηγικές και μεθόδους, αξιοποιούν κάθε είδους διαθέσιμη
βοήθεια, αλλάζουν την επιχείρηση και τις δομές της αν χρεια-
στεί, προκειμένου να προσαρμοστούν και να αντιμετωπίσουν
νέες συνθήκες.
Με τον ίδιο τρόπο πρέπει να χειρίζεσαι κι εσύ τις αλλαγές.
Αν σου συμβεί κάτι απρόσμενο ή ανεπιθύμητο, σκέψου σαν
“διευθυντής της ίδιας της ζωής σου”. Μην αφεθείς να αισθάνε-
σαι απογοήτευση και θύμα των καταστάσεων. Απλά προσπάθη-
σε να προσαρμοστείς, με τρόπο που θα λύσει το πρόβλημά
σου. Βάλε το πρόβλημά απέναντί σου και λύσε το !
Γίνε ευέλικτος, δούλεψε πιο σκληρά, μάθε περισσότερα, προ-
51
σευχήσου αν το χρειάζεσαι. Να είσαι έτοιμος ακόμη και να τα

ξεκινήσεις όλα από την αρχή, να ρίξεις στην άκρη όσα δεν
έχουν θέση στη νέα κατάσταση, που έφερε η αλλαγή.
Κάνε οτιδήποτε εκτός από το να απογοητευτείς, να χάσεις το
ηθικό σου ή να παραιτηθείς. Αυτά δεν είναι, δεν πρέπει να εί-
ναι ποτέ, μέσα στις επιλογές σου.
Ένα ακόμη παράδειγμα για το πώς να χειρίζεσαι τις αλ-
λαγές.
Σκέψου ότι βρίσκεσαι σε ένα φωτισμένο δωμάτιο, το βράδυ και
ξαφνικά σβήνει το φώς. Είναι μια σκοτεινή νύκτα και στην αρχή
δεν βλέπεις τίποτε. Αλλά σιγά σιγά αρχίζουν να ξεχωρίζουν τα
αντικείμενα και λίγο αργότερα μπορείς να προσανατολιστείς
και να κυκλοφορήσεις προσεκτικά στο νέο περιβάλλον. Αυτό
συμβαίνει γιατί τα μάτια σου προσαρμόζονται στο σκοτάδι.
Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, αντιδράς κι εσύ στις αλλαγές που
συμβαίνουν στη ζωή σου κάθε τόσο. Προσαρμόζεσαι σταδιακά,
με αυτόματες νοητικές και φυσικές διεργασίες.
Εμπιστεύσου αυτές τις διεργασίες προσαρμογής. Μπορείς
μάλιστα να τις υποβοηθήσεις συνειδητά και να τις ενισχύσεις.
Μάθε να προσαρμόζεσαι. Μεθόδευσε τρόπους, για να βρίσκεις
λύσεις για την εκάστοτε νέα κατάσταση που αντιμετωπίζεις. Κα-
θιέρωσε τη “Μέθοδο επίλυσης προβλημάτων σε έξη βήματα”,
στη σελ.12 ή βρες άλλους δικούς σου τρόπους.
Αλλά πάντα να θυμάσαι...
Η παραίτηση και η παράδοση, η απογοήτευση και η
αδράνεια, δεν είναι λύσεις και δεν μπορούν να βρίσκονται
μέσα στις επιλογές σου.
52
Μοιράσου το πρόβλημα
και θα μείνει το… μισό
Δεν είναι καλό να κρύβεις μέσα σου ένα πρόβλημα, ούτε να κα-
ταπιέζεις τα συναισθήματα που σου δημιουργεί. Η καταπίεσή
του μπορεί να σου προκαλέσει μεγαλύτερη ζημιά, από αυτήν
που ενδεχομένως σου προκαλεί το ίδιο το πρόβλημα.
Αντίθετα, αν μοιραστείς αυτό που σε απασχολεί με κάποιον άλ-
λο, μετριάζεται η ένταση και το συναισθηματικό του βάρος.
Όπως λέει η λαϊκή παροιμία “Μοιράσου το πρόβλημα και μένει
το μισό”. Υπάρχει επιστημονική εξήγηση γι’ αυτό.
Αποτέλεσμα αυτού του κανόνα, είναι η μεθοδολογία της ψυχα-
νάλυσης.
Θα γνωρίζεις ίσως, ότι η συζήτηση που επιδιώκει ένας ψυχανα-
λυτής με τον ασθενή του και η επίμονη επανάληψη ερωτήσεων
γύρω από το πρόβλημα που τον απασχολεί, δεν έχει μοναδικό
σκοπό να εντοπίσει τις αιτίες του, αλλά και να μειώσει με την
επανάληψη, την ένταση των συναισθημάτων που αυτό προκα-
λεί.
Στην ίδια αρχή βασίζεται το χριστιανικό “Μυστήριο της Εξομο-
λόγησης”, αλλά και η “Εκφραστική θεραπεία”.
Είναι μια μορφή θεραπείας, των επιπτώσεων από τα καταπιε-
σμένα συναισθήματα. Βοηθά μικρούς και μεγάλους να αι-
σθάνονται καλύτερα, με το να εκφράζουν, να εκτονώνουν, κα-
ταπιεσμένα συναισθήματά τους, με δημιουργικούς τρόπους,
όπως π.χ με τη ζωγραφική, το χορό, την παντομίμα, τα ομαδικά
παιχνίδια, κλπ.
Η πιο απλή και αποτελεσματική μορφή “Εκφραστικής θεραπεί-
53
54
ας” είναι η… συζήτηση. Κάθε φορά που επικοινωνείς, που συζη-

τάς με κάποιον το πρόβλημά σου, μένει το μισό.
Ωστόσο, παρά τις ευεργετικές ιδιότητες της εκμυστήρευσης,
παρά την ανακούφιση που προκαλεί, μερικοί επιλέγουν να
κρατούν τα προβλήματά τους κρυφά από όλους και να τα δια-
χειρίζονται εντελώς προσωπικά.
Αυτή δεν είναι πάντα καλή επιλογή. Έχει σαν αποτέλεσμα, να
καταπιέζονται τα άσχημα συναισθήματα και να αυξάνεται η
έντασή τους.
Τα καταπιεσμένα συναισθήματα ταλαιπωρούν τους αν-
θρώπους, με μεταπτώσεις της διάθεσης, νευρικότητα, αϋπνίες
και εφιάλτες, άγχος και στενοχώρια, κατάθλιψη.
Όταν εκμυστηρεύεσαι τα προβλήματά σου, ωφελείσαι και με
πολλούς άλλους τρόπους.
Για παράδειγμα:
 Μετριάζεται η μοναξιά σου: Η μοναξιά δεν οφείλεται στην
απουσία φίλων, αλλά στο ότι οι όποιες σχέσεις σου είναι
επιφανειακές. Σου λείπουν οι βαθιές, οι εγκάρδιες σχέσεις.
Ένας από τους παράγοντες που θα σε βοηθήσει να ξεφύγεις
από τη μοναξιά και να δημιουργήσεις τέτοιου είδους στε-
νότερες σχέσεις και φιλίες, είναι να εκμυστηρεύεσαι σε αν-
θρώπους της εμπιστοσύνης σου, τα προβλήματα, τους
φόβους και τις στενοχώριες που σε απασχολούν.
 Αντιλαμβάνεσαι την πραγματική διάσταση των προβλη-
μάτων σου: Τα δικά μας προβλήματα, φαντάζουν συνήθως
τεράστια και πως δεν έχουν λύση, μέχρι τη στιγμή που θα τα
εκμυστηρευτούμε κάπου. Όταν μιλήσουμε γι αυτά, παίρ-
νουν την αντικειμενική, την πραγματική τους διάσταση και
55
παρουσιάζονται μικρότερα, έως και ασήμαντα πολλές φο-

ρές.
 Αισθάνεσαι ανακούφιση: Όταν μοιράζεσαι το πρόβλημά
σου με κάποιον/α, αισθάνεσαι ανακούφιση, σαν αποτέλε-
σμα του ότι κάποιος μοιράστηκε μαζί σου το βάρος του. Γί-
νεται αλληλέγγυος στο πρόβλημά σου.
 Ελπίζεις: Η ελπίδα και μόνο, μπορεί να κατανικήσει την
απογοήτευση και την κατάθλιψη. Τα παρηγορητικά λόγια
ενός ανθρώπου, στον οποίο θα μιλήσεις για το πρόβλημά
σου ή ακόμη και οι συμβουλές του για το πώς να το αντιμε-
τωπίσεις, δημιουργούν την ελπίδα ότι τελικά θα βρεθεί μια
λύση.
Αισθάνεσαι την ανάγκη να μιλήσεις με κάποιον/α για τα προ-
βλήματά σου;
Μην καθυστερείς καθόλου!
Βρες ένα φιλικό, ένα συγγενικό πρόσωπο, που σε καταλαβαίνει
και συζήτησέ τα.
Αλλά πρόσεξε, μη διαλέξεις ακατάλληλο άνθρωπο. Αν μιλήσεις
με κάποιον από τη φύση του απαισιόδοξο, καταθλιπτικό ή που
αντιμετωπίζει δικά του δυσεπίλυτα προβλήματα, μπορεί να χει-
ροτερέψει τη διάθεσή σου, αντί να τη βελτιώσει.
Αναζήτησε συνετούς και σώφρονες ανάμεσα στους γνωστούς
σου, ώστε οι συμβουλές τους να μη σε οδηγήσουν σε λάθος
ενέργειες.
Μια λύση είναι να μιλήσεις σε ψυχολόγο. Αν αισθάνεσαι ότι κα-
μιά άλλη λύση δεν σε βοηθάει, μη διστάζεις. Η ψυχική κατα-
πόνηση, κάνει συχνά το γιατρό πιο απαραίτητο, από τη σωματι-
κή.
56
Η πρόληψη
προβλημάτων
Δεν είναι εύκολο να υπάρξουν ενιαίες διαδικασίες πρόληψης
προβλημάτων. Γιατί πώς είναι δυνατό να προλάβεις προβλήμα-
τα, αν δεν τα προβλέψεις. Αλλά πώς να τα προβλέψεις, όταν εί-
ναι τόσες πολλές οι αιτίες που τα προκαλούν κι αφού σχεδόν
κάθε κατάσταση και κάθε τομέας δραστηριότητας, έχουν τα δι-
κά τους πολύ ιδιαίτερα προβλήματα, που διαφέρουν από όλα
τα άλλα.
Προβλήματα στην παραγωγή κι άλλα με τους πελάτες στην
πώληση, προβλήματα κατά τη χρήση προϊόντων, κατά την
πρόσβαση σε χώρους, προβλήματα σε νέα αδόκιμα συστήματα
και μεθόδους, σε προσωπικά και οικογενειακά ζητήματα, σε ερ-
γασιακά, οικονομικά, κοινωνικά και χιλιάδες άλλα.
Η ζωή η ίδια, δεν είναι παρά μια πηγή διαρκών προβλημάτων,
που μάλιστα τα σημαντικότερα από αυτά επέρχονται απροειδο-
ποίητα. Μόνο οι νεκροί δεν έχουν προβλήματα. Πώς θα μπο-
ρούσαν να υπάρξουν ενιαίες μέθοδοι πρόληψης;
Ωστόσο υπάρχουν διαδικασίες, με τις οποίες είναι δυνατό να
προβλέπονται επερχόμενα προβλήματα, ώστε να γίνονται κα-
τάλληλες ενέργειες για την πρόληψή τους ή την αντιμετώπιση
στη γέννησή τους και πριν εξελιχθούν.
Είναι διαδικασίες που ταιριάζουν περισσότερο σε δομημένους
οργανισμούς, όπως οι κάθε είδους επιχειρήσεις. Ορισμένες
όμως θα μπορούσαν με μικρές προσαρμογές, να χρησιμοποιη-
θούν και σε προσωπικά, σε οικογενειακά και άλλα ζητήματα.
Να μερικές τέτοιες διαδικασίες πρόληψης προβλημάτων:
57
1. Η εκπαίδευση.
 Προσδιόρισε και κατάγραψε τις αιτίες, που προκαλούν τα
σημαντικότερα προβλήματα στον τομέα της δραστηριότη-
τάς σου (π.χ στην επιχείρηση, στο σχολείο, στη γειτονιά ή
στην περιοχή σου, κλπ).
 Επισήμανε τα συμπτώματα και τις πρώιμες ενδείξεις, πριν
αυτά εκδηλωθούν.
Εκπαίδευσε προσωπικό και συνεργάτες, πώς να αναγνωρί-
ζουν από τα στοιχεία αυτά, την επέλευση πιθανών προβλη-
μάτων και καθόρισε πώς να ενεργούν προληπτικά για να τα
αποτρέψουν να συμβούν.
 Εκγύμνασέ τους προληπτικά, ώστε παίζοντας κάθε τόσο τον
προκαθορισμένο ρόλο τους, να είναι έτοιμοι κάθε στιγμή
για την πρόληψη όταν ένα πρόβλημα τείνει να συμβεί.
Ένα παράδειγμα πρόληψης προβλημάτων σε προσωπικές
σχέσεις, βασισμένο στη μέθοδο αυτή:
Ζευγάρι, μετά από επανειλημμένες λογομαχίες, διαπίστωσε
με καλόπιστη συζήτηση, τις συνθήκες που προηγούνται σε
κάθε μεταξύ τους σύγκρουση. Συμφώνησαν λοιπόν ως “σύν-
θημα ανακωχής” και αμοιβαίας υποχώρησης, τη λέξη “Ας
θυμηθούμε”. Όποιος από τους δύο διαγνώσει πρώτος, ότι
οδηγούνται σε άλλη μια αδιέξοδη εκνευριστική λογομαχία,
θα δίνει το σύνθημα και είναι υποχρεωμένοι αμέσως και οι
δύο να υποχωρήσουν, χωρίς καμιά άλλη εξήγηση, ώστε να
επαναλάβουν πιο ψύχραιμα τη συζήτηση, μιαν άλλη στιγμή.
2. Τι θα μπορούσε να συμβεί αν…
Αυτό το απλό ερώτημα, αν χρησιμοποιηθεί κατάλληλα, μπο-
ρεί να γίνει χρήσιμο εργαλείο πρόβλεψης και πρόληψης
προβλημάτων, σε κάθε τομέα δραστηριότητας.
58
Σκέψου το δικό σου τομέα ευθύνης ή ένα τομέα της επιχεί-

ρησης όπου εργάζεσαι. Σκέψου τις δραστηριότητες αυτού
τομέα αναλυτικά και αναρωτήσου, “Τι θα μπορούσε να συμ-
βεί αν…. συνέβαινε ένα μπλακ άουτ για παράδειγμα”. (Συ-
μπλήρωσε παρόμοια ερωτήματα, για διαφορετικές περι-
πτώσεις).
Αν η απάντηση είναι ότι “θα έχουμε πρόβλημα με την παρα-
γωγή ή με τους πελάτες” έχεις την ευκαιρία να προβλέψεις
ενέργειες και λύσεις από τώρα, ώστε να τα προλάβεις πριν
εκδηλωθούν.
Συνέχισε να κάνεις την ίδια ερώτηση, “τι θα μπορούσε να
συμβεί αν…” για διάφορα άλλα ενδεχόμενα, μέχρι να καλύ-
ψεις όλα όσα θα μπορούσαν να πάνε στραβά. Βρες για κα-
θένα από αυτά, πώς θα ήθελες να εξελιχθεί χωρίς να υπάρ-
ξουν αρνητικές επιπτώσεις και με ποιές ακριβώς ενέργειες
θα μπορούσε να προληφθεί το πρόβλημα.
3. Στη χειρότερη περίπτωση…
Αυτή είναι μια πιο ακραία εκδοχή του προηγούμενου σενα-
ρίου πρόληψης.
 Σκέψου το χειρότερο δυνατό που θα μπορούσε να συμ-
βεί, σε μια περίπτωση. Με βάση αυτή την υπόθεση, κα-
θόρισε μια διαδικασία, μια συσκευή ή ένα αντικείμενο,
που θα εμποδίσει το σενάριο να συμβεί ή κι αν συμβεί,
να είναι εντελώς ακίνδυνο ή το πολύ, να δημιουργήσει
ένα πρόβλημα εντελώς αποδυναμωμένο σε ένταση.
 Συνέχισε να αναζητάς κι άλλα ενδεχόμενα “στην αμέσως
επόμενη χειρότερη περίπτωση …”.
Θα ξέρεις ότι έχεις καλύψει όλα τα ενδεχόμενα, όταν
κάποια προβλήματα που είναι ενδεχόμενο να συμβούν, εί-
59
ναι χωρίς σημασία και δεν ενοχλούν εσένα ή την επιχείρη-

ση.
Το σενάριο της χειρότερης περίπτωσης είναι το πιο κατάλ-
ληλο, για τη διαχείριση κρίσιμων καταστάσεων.
4. Εξομοίωση, για δοκιμή κάθε ενδεχομένου.
Κάθε νέα μέθοδος και σύστημα, κάθε νέο μηχάνημα και συ-
σκευή, πρέπει να δοκιμάζονται με τη διαδικασία της εξομοί-
ωσης, με σκοπό να εξεταστούν τα όρια και η συμπεριφορά
τους, κάτω από διάφορες συνθήκες και διάφορα ενδεχόμε-
να. Αυτή είναι η πιο αξιόπιστη και εξονυχιστική διαδικασία
ελέγχου και πρόληψης προβλημάτων.
Για παράδειγμα…
 Βάλε σε δοκιμαστική λειτουργία, ένα νέο σύστημα, μια
μέθοδο ή ένα προϊόν, στο σύνολο ή σε μέρος τους.
 Δοκίμασέ τα μέσα στα όρια και πάνω από τα όρια λει-
τουργίας τους. Παρακολούθησε τι θα συμβεί.
 Κατάγραψε πώς θα συμπεριφερθούν σε διάφορες συν-
θήκες λειτουργίας και κάνε τις απαραίτητες ρυθμίσεις,
ώστε να προληφθούν κάθε είδους ενδεχόμενα μελλοντι-
κά προβλήματα.
Με τη διαδικασία της εξομοίωσης, δοκιμάζονται πολύπλοκα
συστήματα, όπως αυτά των αεροσκαφών και οι χειριστές
τους, μηχανές και μηχανήματα, νέες εγκαταστάσεις και έρ-
γα, στρατιωτικά συστήματα και άλλα.
Μπορεί να εφαρμοστεί όμως, σε κάθε περίπτωση που επι-
δέχεται αυτού του είδους τον έλεγχο.
5. Πρόληψη κινδύνων για εργαζόμενους και επισκέπτες.
Οι κάθε λογής εργασίες οπουδήποτε, από τα μηχανουργεία,
τα ναυπηγεία, τα χυτήρια και τα ορυχεία, μέχρι τα γραφεία
60
και τα σχολεία, η διέλευση, η χρήση και οι επισκέψεις αν-

θρώπων, σε κτίρια, σε εγκαταστάσεις, σε μεταφορικά μέσα
και παντού, ενέχουν κινδύνους ανύποπτους στο μέσο άν-
θρωπο.
Το ποσοστό κινδύνων είναι συνήθως ελάχιστο, συχνά στο 1
εκατομμυριοστό, όμως καθώς υπάρχει σαν ενδεχόμενο, έρ-
χονται να το αντιμετωπίσουν αυστηροί κανονισμοί για την
πρόληψη και προστασία εργαζομένων και επισκεπτών, σε
όλους τους χώρους.
Οι κανονισμοί αυτοί προβλέπουν με λεπτομέρειες, πώς
πρέπει να λειτουργεί κάθε τι και πώς να προλαμβάνεται, να
ελαχιστοποιείται το ενδεχόμενο ατυχήματος ή άλλου προ-
βλήματος.
Ειδικά αδειοδοτημένες “Εταιρείες ΕΞΥΠΠ” (Εξωτερικές Υπη-
ρεσίες Προστασίας και Πρόληψης) με σχετική τεχνογνωσία,
ασκούν τακτικούς ελέγχους για την εφαρμογή των κανόνων
αυτών, ενώ ειδικευμένοι Μηχανικοί αναλαμβάνουν ως σύμ-
βουλοι, την εφαρμογή, την τήρηση και τον περιοδικό έλεγ-
χο, σε κάθε είδους επιχειρήσεις.
Σε ιδιωτικούς χώρους όπως τα σπίτια, παρά το γεγονός ότι
έχουν τηρηθεί τέτοιοι κανόνες κατά την κατασκευή τους, εν-
δεχόμενες κατασκευαστικές προσθήκες, τοποθέτηση επί-
πλων ή διάφορες καθημερινές λειτουργίες, μπορεί να υπο-
κρύπτουν κινδύνους, για παιδιά, ηλικιωμένους, επισκέπτες,
για όλους.
Τα ατυχήματα στο σπίτι συμμετέχουν με μεγάλο ποσοστό,
στο γενικό πίνακα ατυχημάτων.
Μη συμπεραίνεις λοιπόν ότι “δεν υπάρχει κανένας κίνδυ-
νος” οπουδήποτε, πριν το εξετάσεις προσεκτικά, με σκοπό
61
να το προλάβεις.
6. Ανάλυση των αιτίων.
Όταν συμβεί κάτι απρόβλεπτο, ένα πρόβλημα στη δουλειά,
στο σπίτι, παντού, κάνε μια προσεκτική ανάλυση, με στόχο
να διαπιστώσεις ποιά ήταν τα αίτια που το προκάλεσαν.
Μπορεί να μην είναι τόσο εμφανή, αλλά πρέπει να αναζητη-
θούν, γιατί μέχρι να τα εξαλείψεις είναι πιθανό να προκα-
λούν ξανά και ξανά το ίδιο πρόβλημα.
Τα αίτια μπορεί να είναι περισσότερα από ένα και πρέπει να
επιμείνεις πεισματικά για να τα επισημάνεις. Απάντησε σε
ερωτήσεις όπως "Τί ακριβώς συνέβη;" "Τί άλλο εκτός από
αυτό;" "Γιατί συνέβη;" και "Τι άλλο πρέπει να προσέξω στο
θέμα αυτό;".
Τέτοιες ερωτήσεις θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις τί έφται-
ξε, ώστε να εφαρμόσεις μόνιμες λύσεις και προληπτικές
διαδικασίες, για να μην ξανασυμβεί.
7. Επιβράβευση της πρόληψης.
Μεγάλα προβλήματα, όπως οι πυρκαγιές, οι πνιγμοί και άλ-
λα, δημιουργούν ήρωες, που επιβραβεύονται για την αυτο-
θυσία και την προσφορά τους, στο να σώζουν ζωές.
Θα ήταν όμως έξυπνο, να προβλέψουμε μιαν ακόμη επι-
βράβευση, για όσους δημιουργούν διαδικασίες πρόληψης ή
αποτρέπουν ατυχήματα και καταστροφές.
Προσάρμοσε λοιπόν τις διαδικασίες επιβράβευσης, στον το-
μέα ευθύνης σου κι εκεί όπου δραστηριοποιείσαι, ώστε να
ενισχύουν κυρίως την πρόληψη των κινδύνων και των κάθε
είδους προβλημάτων. Έτσι ίσως δεν θα χρειαστεί να επιβρα-
βεύεις ηρωισμούς διάσωσης.
62
Στον πολύπλοκο κόσμο μας, με τα χημικά, τις ακτινοβολίες, τους

αυτοματισμούς, τις μεγάλες ταχύτητες μετακίνησης, τα ογκώδη
μηχανήματα, την άγνοια για πολλά τεχνολογικά ζητήματα, για
τις λειτουργίες και τους κινδύνους που ενδεχομένως υποκρύ-
πτουν όσα χειριζόμαστε και χρησιμοποιούμε, πολλά και διάφο-
ρα ανεξέλεγκτα μπορούν να συμβούν.
Παράλληλα, εντείνονται τα άγχη, από το ρυθμό και τον τρόπο
ζωής, από τον όγκο των μηνυμάτων που δεχόμαστε και δύσκο-
λα μπορούμε να διαχειριστούμε, από τις συνεχείς μεγάλες αλ-
λαγές κι από άλλες πιεστικές συνθήκες της σύγχρονης ζωής.
Τα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου, αυξάνουν ταχύτερα
από την ικανότητα προσαρμογής του, με ρυθμούς που σε πολ-
λές περιπτώσεις δεν προλαβαίνει να τα κατανοήσει και να τα
αντιμετωπίσει.
Γι αυτό η μεθοδική πρόληψη κινδύνων και προβλημάτων είναι
αναγκαία.
Αλλά καμιά πρόληψη, για προσωπικά ή ευρύτερου ενδιαφέρο-
ντος ζητήματα, δεν γίνεται με ευχολόγια. Χρειάζονται συγκεκρι-
μένες ενέργειες και διαδικασίες, σε πολλές περιπτώσεις απαι-
τείται τεχνογνωσία.
Η υπηρεσία Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας του αρμόδιου
υπουργείου, διαθέτει δεκάδες εγχειρίδια προστασίας και
πρόληψης, για κάθε πιθανή περίπτωση, δραστηριότητα ή χώρο.
Όλα τα επαγγέλματα, επιχειρήσεις και δραστηριότητες, μπο-
ρούν να αξιοποιήσουν την πολύτιμη αυτή τεχνογνωσία.
63
Επίλογος
“Τα προβλήματα της ζωής
δεν υπάρχουν για να σε καταστρέψουν”
Τα προβλήματα είναι δοκιμασίες, που βοηθούν να εξελιχθείς,

να βελτιωθείς. Κι αυτή είναι μια πραγματικότητα, όχι λόγια πα-
ρηγοριάς.
Με τον τρόπο αυτό κάνει τις επιλογές της η παντοδύναμη “φυ-
σική οικονομία”. Ευνοεί τους ικανούς, που προοδεύουν επιλύο-
ντας δύσκολα προβλήματα και επιβιώνοντας σε δύσκολες κατα-
στάσεις. Διασώζει τους ανθεκτικούς. Αφήνει στην… κακή τους
τύχη, όσους είναι άτολμοι, ελλειμματικοί, ανεπαρκείς.
Όσο κι αν ακούγεται σκληρό, αυτά επιφυλάσσει η ζωή σε κα-
θένα μας, όχι από…. προκατάληψη, αλλά ανάλογα με το πώς
αντιμετωπίζει τα προβλήματα που του παρουσιάζονται κάθε
τόσο.
Υπάρχουν δυο βασικές νοοτροπίες θεώρησης των προβλη-
μάτων, που χαρακτηρίζουν σε τελική ανάλυση τους ανθρώπους
και προδιαγράφουν τις προοπτικές τους.
Είναι η θεώρηση των προβλημάτων: 1) ως εμπόδια και 2) ως ευ-
64
καιρίες.
Αξίζει να δούμε αυτές τις δύο αντιλήψεις αναλυτικότερα.
1. Τα προβλήματα ως Εμπόδια
Θα σου έχει συμβεί ίσως, να σκέπτεσαι σε ορισμένες περι-
πτώσεις ως εξής:
“Τι στην οργή μου συμβαίνει και δεν μπορώ να βρω μια δου-
λειά της προκοπής; Πώς κατάφερα να δουλεύω σε μια τέτοια
ηλίθια δουλειά, που τη μισώ; Μόνο και μόνο για να βγάλω μερι-
κά χρήματα; Είναι ζωή αυτή; Αρρωσταίνω και που το σκέπτο-
μαι.” ή…
“Γιατί πρέπει να είμαι υπέρβαρος/η; Χάθηκε δηλαδή να είμαι κι
εγώ λεπτός/ή; Έχω κι αυτούς τους πειρασμούς με τα γλυκά, που
δεν μπορώ να αντισταθώ! Και η ασκήσεις αδυνατίσματος είναι
κουραστικές και σπαστικές! Με αρρωσταίνει αυτή η υπόθεση
με τα κιλά μου!” ή…
“Τι γίνεται ρε παιδιά με μένα; Δεν μπορώ να βρω μια φίλη (ένα
φίλο) της προκοπής! Αλλά είμαι ωραίο άτομο, δεν είμαι; Έχω
κουραστεί να χάνω ευκαιρίες και να μένω μπουκάλα! Τι θα γί-
νει τελικά, θα μείνω έτσι μόνος/η στη ζωή μου; Δεν μπορώ να
το πιστέψω! ”
Πίσω από τις νοοτροπίες αυτές, υπάρχει η τάση να αντιμετωπί-
ζονται τα προβλήματα σαν εμπόδια.
Γίνονται φραγμοί, εκνευριστικά ερεθίσματα, ενοχλήσεις, που
μπαίνουν στο δρόμο της ζωής, εμποδίζοντάς σε να ζήσεις ειρη-
νικά κι ευχάριστα.
Με μια τέτοια νοοτροπία, θυμώνεις με τον εαυτό σου και με τις
…ατυχίες που σου συμβαίνουν. Σκέπτεσαι ότι εσύ έπρεπε να τα
προβλέψεις αυτά! Αλλά αφού έχουν συμβεί, κάτι πρέπει να πή-
65
γε στραβά ή τα έφερε η… κακή τύχη και η σκληρή σου μοίρα.

Αισθάνεσαι ότι πρέπει να ξεμπερδέψεις με τα προβλήματά σου
“μια και καλή”, για να ξαναβρείς τη μακαριότητα, μιας ζωής…
χωρίς προβλήματα, όπου όλα θα είναι τακτοποιημένα και στα-
θερά και τίποτε δεν θα σε απασχολεί πια.
Όπως καταλαβαίνεις, αυτή είναι μια τρομακτική αντίληψη για
την αληθινή ζωή και τα προβλήματά της. Όσο σκέπτεσαι με αυ-
τό τον τρόπο, καταλήγεις αδύναμος και μέσα σε αδιέξοδα, του-
λάχιστον για δύο λόγους.
 Πρώτα γιατί οδηγείσαι σε αποκλεισμό από την πραγματική
ζωή και σε απομόνωση. Σταδιακά η ζωή σου γεμίζει άλυτα
προβλήματα. Αναγκάζεσαι έτσι σε αποδράσεις, καταλήγο-
ντας να περνάς ώρες μπροστά στην τηλεόραση ή στον υπο-
λογιστή, σε βιντεοπαιχνίδια ή σε υπερβολικό διάβασμα και
άλλοτε σε χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών.
Αισθάνεσαι σαν να βυθίζεσαι και η ζωή να γλιστράει μακριά
σου.
Όταν παρουσιάζονται νέα προβλήματα πιέζεσαι, στενοχω-
ριέσαι, αγχώνεσαι υπερβολικά.
 Ύστερα γιατί οδηγείσαι σε απόρριψη.
Σταδιακά αποσύρεσαι από τον κόσμο, προκειμένου να απο-
φύγεις τα προβλήματα που σου δημιουργούνται. Ίσως να
δικαιολογείσαι γι αυτή την επιλογή σου, προφασιζόμενος/η
ότι “απλοποιείς τη ζωή σου απορρίπτοντας τα πολλά πολ-
λά”. Αν κάποιο πρόσωπο ή κάτι άλλο, σου δημιουργεί προ-
βλήματα, το απορρίπτεις ολοκληρωτικά. Έτσι καταλήγεις πι-
θανότατα να ζεις μόνος/η με ελάχιστους ή καθόλου φίλους,
επιδιώκοντας ένα αποστειρωμένο συγκινησιακά περιβάλ-
λον.
66
Επιλέγεις να ασχολείσαι με κάτι εύκολο, που δεν προσφέρει

προοπτικές ή ανταμοιβή. Ίσως σκέπτεσαι να απομακρυνθείς
και να ζήσεις μακριά από όλα.
Αυτό που επιζητάς είναι μόνο ηρεμία, ηρεμία, ηρεμία.
Υπάρχουν ίσως κι άλλες παραλλαγές, των συναισθημάτων που
περιγράφηκαν παραπάνω. Όσο περνάει καιρός με τις νοοτροπί-
ες αυτές, καταλήγεις πιο αδύναμος και ευαίσθητος. Προβλήμα-
τα που πριν μερικά χρόνια ήταν ασήμαντα, τώρα σου φαίνονται
βουνό. Ακούς τον εαυτό σου να αγανακτεί συχνά για πράγματα
ασήμαντα… “Χάλασε κι η λάμπα, διάβολε! Και δεν έχω άλλη!
Και πρέπει να πάω να αγοράσω!… Ουφ… πρόβλημα κι αυτό
πάλι. Θα δω τι θα κάνω…, τώρα δεν έχω καμιά όρεξη να ασχο-
ληθώ.”
67
2. Τα προβλήματα ως Ευκαιρίες
Αντίθετα με τη θεώρηση των προβλημάτων ως εμπόδια, ένας
διαφορετικός τρόπος σκέψης, είναι να τα βλέπεις από μιαν
άποψη θετική και λιγότερο παραπονιάρικη. Δηλαδή…
“Τα προβλήματα της ζωής δεν υπάρχουν για να σε κατα-
στρέψουν. Είναι δοκιμασίες, που υπάρχουν για να σε βοηθή-
σουν να εξελιχθείς, να βελτιωθείς. Γιατί τελικά, “ο,τι δεν σε σκο-
τώνει, σε κάνει πιο δυνατό/ή.”
Είναι αλήθεια ότι όταν αντιμετωπίζεις προβλήματα και άλλες
προκλήσεις της ζωής, μπαίνεις συχνά στον πειρασμό να σκε-
φτείς, ότι ένα μόνο πράγμα σε ενδιαφέρει. Να φτάσεις γρήγορα
στη λύση, για να τελειώνεις με το πρόβλημα.
Αλλά αυτή είναι μια στενή αντίληψη και χωρίς προοπτικές. Είναι
σαν να λες ότι, ο σκοπός σου όταν πηγαίνεις στο γυμναστήριο,
είναι να τελειώσεις τις ασκήσεις, για να… φύγεις.
Μια πιο παραγωγική προοπτική είναι, να θεωρήσεις ότι είναι “η
ίδια η διαδικασία επίλυσης των προβλημάτων που έχει την
αξία, κι όχι το τελικό αποτέλεσμα. Το ταξίδι κι όχι μόνο ο προο-
ρισμός”. Γιατί αυτή η διαδικασία είναι, που βοηθάει στη βελτί-
ωσή σου. Αυτή είναι που δίνει τελικά, το νόημα στη ζωή σου.
Είναι το ίδιο νόημα με αυτό μιας αποστροφής γνωστού ποιήμα-
τος του Καβάφη, “Σαν βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη, να εύ-
χεσαι να είναι μακρύς ο δρόμος, γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος
γνώσεις. Τους Λαιστρυγόνες και τους Κύκλωπες μην
φοβηθείς ... ”.
Ας υποθέσουμε για παράδειγμα, ότι έχεις προβλήματα με τα
χρέη σου και ξεκινάς αγωνιώδεις προσπάθειες να τα εξοφλή-
68
σεις. Στην προσπάθειά σου αυτή, θα χρειαστεί να κάνεις οικο-

νομίες, να βρεις μια δεύτερη απασχόληση, να κρατήσεις ψηλά
το ηθικό σου, να πειθαρχήσεις τη νοοτροπία σου και να επιμεί-
νεις στο σκοπό σου.
Με τις προσπάθειές σου αυτές, γίνεσαι μεν πιο δυνατός ψυχι-
κά, αλλά τελικά καλυτερεύουν και τα οικονομικά σου.
Επακόλουθο όλων αυτών είναι, να αισθάνεσαι σίγουρος και δυ-
νατός, γιατί βασίστηκες στον εαυτό σου, επέμεινες, υπέμεινες
και κατάφερες να διανύσεις μια δύσκολη περίοδο, μέχρι να εξο-
φλήσεις. Τώρα μπορείς να αντιμετωπίζεις κάθε παρόμοιο
πρόβλημα στο μέλλον, πιο γρήγορα και πιο εύκολα. Έγινες πιο
πειθαρχημένος, πιο αποφασιστικός, πιο έμπειρος.
Έτσι το πραγματικό σου κέρδος, δεν θα είναι μόνο χρηματικό.
Το χρήμα περνά και φεύγει. Θα είναι κυρίως η δύναμη, η γνώση
και η πείρα που απέκτησες. Αυτά είναι που σου μένουν.
Τελικά η προσπάθεια να λύσεις το πρόβλημά σου, υπηρέτησε
έναν υψηλότερο σκοπό. Να εκπαιδευτείς στις δυσκολίες και να
βελτιωθείς σαν άνθρωπος.
Δεν είναι τυχαίο ότι οι λαοί που αντιμετωπίζουν κρίσεις και
υπομένουν αγωνιζόμενοι για χρόνια να ξεπεράσουν τα προβλή-
ματά τους, αναδεικνύονται πάντα πιο δυνατοί και προοδεύουν
εντυπωσιακά τις επόμενες δεκαετίες. Έχουμε πολλά τέτοια πα-
ραδείγματα από τη χώρα μας και από άλλες χώρες της Ευρώπης
και του κόσμου.
Τελικά η νοοτροπία αυτή, να θεωρείς τα προβλήματα ως δοκι-
μασίες και ευκαιρίες και όχι ως εμπόδια, δεν είναι μια απλή πα-
ρηγορητική θεωρία. Έχει αποδειχθεί στην πράξη ότι λειτουργεί
και μάλιστα με μια… θετική προοπτική. “Όσο περισσότερο δια-
τηρείς τη νοοτροπία αυτή, τόσο ισχυρότερος γίνεσαι.”
69
Κι όπως είναι λογικό…

 Τα σωματικά προβλήματα που αντιμετώπισες, ενδυνα-
μώνουν τη φυσική σου κατάσταση.
 Τα πνευματικά προβλήματα που διαχειρίστηκες, ισχυρο-
ποιούν το πνεύμα σου.
 Τα συναισθηματικά και τα ψυχολογικά προβλήματα που
άντεξες και ξεπέρασες, ατσαλώνουν την ψυχή σου.
 Οι διαπροσωπικές διαφορές που εξομάλυνες, σε ολοκλη-
ρώνουν κοινωνικά.
Όλα δε τα προβλήματα που έλυσες, σφυρηλατούν σταδιακά
έναν άνθρωπο έμπειρο, ανθεκτικό, αποφασιστικό, ικανό, με αυ-
τοπεποίθηση και με ισχυρή προσωπικότητα.
70
Αποφθέγματα & Συμπεράσματα
Albert Einstein: Δεν μπορούμε να λύσουμε ένα πρόβλημα, αν

διατηρούμε το σκεπτικό και τη νοοτροπία που το δημιούργη-
σε!
Συμπέρασμα: Γι αυτό χρειάζεται, είτε να αλλάξουμε τρόπο
σκέψης, είτε να ζητήσουμε τις συμβουλές και την κρίση άλλων.
Οι άλλοι βλέπουν το πρόβλημά σου από δική τους, συχνά δια-
φορετική σκοπιά. Επί πλέον, η κρίση τους δεν θολώνει, από τα
συναισθήματα που συνοδεύουν το αδιέξοδό σου.
Γι αυτό συζητώντας μαζί τους, μπορείς να βρεις καλές ιδέες ή
και τη λύση που αναζητούσες.
Οι άνθρωποι, όλοι μας, δυσκολευόμαστε να παίρνουμε απο-

φάσεις !
Μας γεμίζει άγχος κάθε φορά που χρειάζεται να διαλέξουμε
ανάμεσα σε δύο ή σε περισσότερες λύσεις ενός ζητήματος -
προβλήματος και το άγχος αυτό εμποδίζει την απόφαση και τη
λύση.
Συμπέρασμα: Θα γίνει ευκολότερη μια απόφαση, αν την κρατή-
σεις όσο γίνεται πιο απλή. Γι αυτό…
- Προτίμησε να διαλέγεις ανάμεσα σε δύο, παρά σε πε-
ρισσότερες λύσεις.
- Απλοποίησε. Ξεγύμνωσε το πρόβλημα από όσα περιττά
μπορεί να δυσκολεύουν την απόφασή σου.
- Αν ζητήσεις τη γνώμη άλλων, μην κάνεις πολύπλοκες
ερωτήσεις και μη ζητάς πολύπλοκες κρίσεις. Κάνε το όσο
απλούστερο μπορείς.
Οι σωστές ερωτήσεις, δίνουν λύσεις.
71
Όσο δραπετεύεις από ένα πρόβλημα, τόσο απομακρύνεσαι

από τη λύση του !
Συμπέρασμα: Ο καλύτερος τρόπος να δραπετεύσεις από ένα
πρόβλημα, είναι να το λύσεις.
Μην εγκλωβίζεσαι στο πρόβλημά σου, μη γίνεσαι μέρος του.

Βάλε το απέναντί σου !
Συμπέρασμα: Να είσαι όσο γίνεται αντικειμενικός.
Να χειρίζεσαι το πρόβλημα με ωριμότητα και ψυχραιμία.
Ωριμότητα είναι να συνειδητοποιείς ότι έχεις πάντα επιλογές.
Ψυχραιμία, είναι να μην επιτρέπεις στον εαυτό σου υπερβολές
και υστερίες.
Να θυμάσαι πάντα ότι: Καθένας μας είναι αρκετά έξυπνος για

να εκτιμήσει σωστά μια δύσκολη κατάσταση και αρκετά δυνα-
τός για να την αντιμετωπίσει και να βρει τη λύση της.
72
73
Βιβλιογραφία
Οι σημαντικότερες πηγές από όπου άντλησα πληροφορίες για
το βιβλίο αυτό είναι:
The six step problem solving
by Russell Dunmore
The Joy of Solving Problems
by Steve Pavlina
Taking Responsibility for Your Life
by M.Farouk Radwan, MSc
Facilitatng creatve problem solving groups
(by Scot G. Isaksen
4 Keys to Dealing with Difcult Life Situatons
By Karen Vanderlaan
The Rules of Life
by Richard Templar
Six step problem solving model
by Restructuring Associates inc)
10 Rules for Surviving in this Crazy World
by I. Isaiah
How to Adapt to Unexpected or Undesirable Events
by M.Farouk Radwan
Creatng problem solving culture in the workplace
By M.Marone & Ch. Blauth
Understanding Family Relatonship Problems
by Steve Pavlina
htp://www.positve-way.com & htp://www.wikipedia.com
74

Πώς να λύνεις προβλήματα της ζωής σου - Σάββας Αλοίμονος PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Πώς να λύνεις προβλήματα της ζωής σου - Σάββας Αλοίμονος PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Απλή μέθοδος για να

Τα βιβλία της Δημιουργικής Βιβλιοθήκης

Διάβασε - Σύστησε - Δώρισε τα βιβλία .

Γιατί να διαβάσεις το βιβλίο αυτό

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζεις κάθε τόσο, τα οικογενεια-

Αποφεύγει ωστόσο να υπεισέλθει σε επιστημονικές και άλλες

Γιατί να διαβάσεις το βιβλίο αυτό 2

να τα αντιμετωπίσουμε, είτε γιατί νομίσαμε πώς δεν μπορούν

Τα προβλήματα είναι κίνητρα

μα επιλογής μεταξύ προσφερόμενων λύσεων”;

1. Απραγματοποίητα όνειρα και επιδιώξεις:

Όταν δεν έχεις το θάρρος να αντιμετωπίσεις μιαν αλήθεια

2. Η γνώση και η πείρα ζωής

3. Οι μέθοδοι επίλυσης προβλημάτων

Μέθοδος επίλυσης προβλημάτων

Ανάμεσα σε πολύπλοκες μεθόδους, η επίλυση προβλημάτων σε

νώντας από το πρώτο, “1. Προσδιόρισε το πρόβλημα”.

Βήμα 1ο . Προσδιόρισε το πρόβλημα και τις αι-

τόσα χρήματα για φαγητό. Θέλω να αποκτήσω φυσιολογικό

Βήμα 2ο. Ανάλυσε το πρόβλημα και όσα εμποδί-

 Τι ή ποιος με εμποδίζει, να πετύχω το στόχο μου ή να αλ-

Βήμα 3ο. Βρες διάφορες εναλλακτικές λύσεις

Αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα συστηματικά στη φάση αυτή,

Βήμα 4ο. Διάλεξε μία από τις λύσεις και ανάλυ-

νότητες ή τις δυνατότητές μου;

Βήμα 5ο. Ανάλαβε δράση. Μην αναβάλεις τη λύ-

Κάνε τις πρώτες κινήσεις για την επίλυση και τα υπόλοιπα θα

Βήμα 6ο. Εκτίμησε τα αποτελέσματα

κατάσταση που χειρίζεσαι. Αν οι ενέργειες που αποφάσισες,

Να βρίσκεις την ουσία

2. Μισώ τη ζωή μου, γιατί είμαι μόνη.

Στην ουσία όμως, το πρόβλημα του Βαγγέλη, δεν είναι το με-

ψουν από τη στιγμή που θα ξεκινήσουν, σοβαρά και αποφασι-

Σπάσε ένα μεγάλο πρόβλημα σε

πρόβλημα. Αν το αναλύσεις όμως, θα δεις ότι αποτελείται από

σταδιακά αυτό που είσαι και χωρίς να το καταλάβεις, θα ανακα-

Γιατί δεν λύνονται

ανώδυνα ή πιο ευχάριστα ζητήματα.

να λυθεί. Τότε είναι που χρειάζεται η υπομονή, μέχρι να έλθουν

Αν δεν βελτιώσεις τα μέσα σου, οι προσπάθειες για επίλυση θα

Χωρίς πίστη, έχεις ουσιαστικά εγκαταλείψει υποσυνείδητα τις

Πού θα βρεις τη δύναμη, να

Συχνά, ιδιαίτερα σε δύσκολα προβλήματα, αισθανόμαστε ότι

Γράψε στη βάση δεδομένων του... υποσυνειδήτου σου: Η απο-

Η αυτοεκτίμηση δίνει ψυχική δύναμη και αντοχή. Όταν πέφτει,

ράξεις κυριολεκτικά το πεπρωμένο σου.

Στο χάά ος άλλάγώάν

Πώς ξεπερνάς την αναβλητικότητα

ένα λεπτό. Σήκω αμέσως και ασχολήσου με τις δουλειές !

 Ορκίσου ότι δεν θα παρασυρθείς από πειρασμούς και δεν

 Μην επιτρέψεις στον εαυτό σου να αναπτύξει συναισθήμα-

 Σκέψου πως όσο καλός/ή κι αν είσαι, δεν μπορείς να τους

Η προσαρμογή σου σε απρόσμενες

σμένος να αντιμετωπίσεις ανεπιθύμητες αλλαγές, που μπορεί

σευχήσου αν το χρειάζεσαι. Να είσαι έτοιμος ακόμη και να τα

ας” είναι η… συζήτηση. Κάθε φορά που επικοινωνείς, που συζη-

παρουσιάζονται μικρότερα, έως και ασήμαντα πολλές φο-

Σκέψου το δικό σου τομέα ευθύνης ή ένα τομέα της επιχεί-

ναι χωρίς σημασία και δεν ενοχλούν εσένα ή την επιχείρη-

και τα σχολεία, η διέλευση, η χρήση και οι επισκέψεις αν-

Στον πολύπλοκο κόσμο μας, με τα χημικά, τις ακτινοβολίες, τους

Τα προβλήματα είναι δοκιμασίες, που βοηθούν να εξελιχθείς,