Λοιμώξεις & Αντιμικροβιακή Θεραπεία στην

Πρωτοβάθμια Περίθαλψη

Οι Έλληνες και η Ευθύνη μας για την

Υπερκατανάλωση των Αντιβιοτικών
Ελένη Γιαμαρέλλου
Καστοριά, 2/11/2012
 Η Πρώτη Ευρωπαϊκή Ημέρα
για την Ενημέρωση
των Αντιβιοτικών

Μια Πρωτοβουλία του ECDC (European Center for Disease Control)

 Τι Αντιπροσώπευσε
για τις Ευρωπαϊκές Χώρες
η 18η Νοεμβρίου 2008?

Ήταν η Εναρκτήρια Ημέρα της Προσπάθειας Ενημέρωσης

των Πολιτών της Ευρώπης για την Καταπολέμηση της
Αντοχής των Μικροβίων στα Αντιβιοτικά, Προσπάθεια
που θα πρέπει να είναι Μακροχρόνια και σε Ετήσια
βάση για να Μειωθεί η Αντοχή…
 Η 18η Νοεμβρίου 2012:

Αφιερώθηκε Ευρωπαίο-Έλληνα
από το ECDC* Καταναλωτή
στον: Αντιβιοτικών

Ευρωπαίο-Έλληνα
Γενικό Ιατρό

Ευρωπαίο-Έλληνα
Νοσοκομειακό Ιατρό

*Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων

Banner on Passerelle Belliard, Brussels

Βρυξέλλες

*
 Οι Προσπάθειες Κρυολόγημα ;
της Ευρώπης Γρίπη ;
Φρόντισε να μην
πάρεις
Αντιβιοτικά

Κρυολόγημα ;
Γρίπη;
Γίνε καλά
΄΄ Χωρίς Αντιβιοτικά ΄΄
 Γιατί Χρειαζόμαστε την
«Ευρωπαϊκή Ημέρα για τα Αντιβιοτικά»;

Η «ακατάλληλη» χρήση των αντιβιοτικών έχει

εξελιχθεί σε σοβαρή απειλή κατά της δημόσιας υγείας

 Συνταγογραφώντας ή παίρνοντας αντιβιοτικά με

λανθασμένη ένδειξη ή όταν δεν χρειάζονται δίνουμε στα
μικρόβια την ευκαιρία να αναπτύξουν μηχανισμούς
αντοχής στα αντιβιοτικά.
 Έτσι, όταν αργότερα τα χρειαστούμε μπορεί να μην είναι
πια δραστικά.
 Χρειαζόμαστε Εμείς σαν Έλληνες την
Ευρωπαϊκή Ημέρα για τα Αντιβιοτικά ?

Γιατί ?
Είναι τα μοναδικά φάρμακα που έσωσαν και
εξακολουθούν να σώζουν καθημερινά
εκατομμύρια ανθρώπινες ζωές.
15 χρόνια μετά….
 Και όμως τα
Καταστρέφουμε σε
Καθημερινή Βάση !
 Η Κρίση της Αντοχής
των Μικροβίων στα Αντιβιοτικά
Παρόλα τα περισσότερα από
160 είδη αντιβιοτικών που κυκλοφορούν, ένας
ασθενής μπορεί
να αποθάνει σήμερα, κυρίως στη χώρα μας, από
μικρόβιο ανθεκτικό σε όλα τα αντιβιοτικά !

Γιατί ?
Tην υψηλή αντοχή Tην υψηλότερη
των μικροβίων στα κατανάλωση των
αντιβιοτικά αντιβιοτικών
 ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΧΕΙ ΑΝΤΟΧΗ

- Στην Πενικιλλίνη και τις Κεφαλοσπορίνες από το στόμα:

Σχετική Αντοχή 41%!

- Στην Κλαριθρομυκίνη, Αζιθρομυκίνη και συναφή ~ 70%!

Το Τέλος των Αντιβιοτικών

Science 1992
Πώς?
Tην υψηλή αντοχή Tην υψηλότερη
των μικροβίων στα κατανάλωση των
αντιβιοτικά αντιβιοτικών
ESAC 2008: Συνολική Εξωνοσοκομειακή
Κατανάλωση Αντιβιοτικών

18
Total outpatient antibiotic use in 33 European countries in 2009
ESAC 2008: Συνολική Εξωνοσοκομειακή Κατανάλωση
Κεφαλοσπορινών
Outpatient use of cephalosporins in 33 European countries in 2009
ESAC 2008: Συνολική Εξωνοσοκομειακή Κατανάλωση
Μακρολιδών
Outpatient use of Macrolides in 33 European countries in 2009
 Συνολική κατανάλωση αντιβιοτικών 1997-2008
On line δήλωση
των sales data
45
40
35
30
DID(DDDs/1000 25
κατ/ημέρα) 20
15
10
5
0
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Ευρωπαϊκή πρωτιά
 Αποτυχία στη θεραπευτική των Λοιμώξεων
 Αποτυχία στην προφύλαξη των Λοιμώξεων
 Αυξημένη επίπτωση δυσίατων λοιμώξεων στην
κοινότητα και στο νοσοκομείο
 Ανεπιθύμητες ενέργειες και τοξικότητα
 Υπέρογκο άσκοπο κόστος
 Ανάπτυξη αντοχής και πολυαντοχής (λόγω
διασταυρούμενης αντοχής)
 Ευθύνεται η υπερκατανάλωση και η
ποιοτικά λανθασμένη συνταγογραφία για
την ανάπτυξη αντοχής στα αντιβιοτικά ?

Πώς είμαστε βέβαιοι?

 S.O.S.
● Τα αντιβιοτικά δεν μπορούν να διακρίνουν μεταξύ
των παθογόνων βακτηρίων και του μεγάλου φορτίου
των μικροβίων των φυσιολογικών χλωρίδων στις
οποίες ασκούν «ΠΙΕΣΗ ΕΠΙΛΟΓΗΣ».

● Η «ΠΙΕΣΗ ΕΠΙΛΟΓΗΣ» είναι τόσο μεγαλύτερη, όσο

ευρύτερου φάσματος είναι ένα αντιβιοτικό
επιλέγοντας ανθεκτικά στελέχη για να καλυφθεί το
«Οικολογικό Κενό»
Οι Φυσιολογικές Χλωρίδες του Ανθρώπου
 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Ποσοστό Ελλήνων που επισκέπτονται ή καλούν στο

σπίτι ιατρό όταν το παιδί τους έχει κρυολόγημα 86%
(πονόλαιμος, συνάχι, βήχας, πυρετός <38°C)

Ποσοστό που την τελευταία φορά που πήρε

αντιβιοτικά είχε ιατρική συνταγή 75%

Συμπέρασμα
Οι ιατροί της πρωτοβάθμιας περίθαλψης συνταγογραφούν
συχνά
Συνέπειες από την Υπερκατανάλωση των
Αντιβιοτικών στην Κοινότητα

 Μεταφορά ανθεκτικών μικροβίων από αποικισμένα

άτομα στο φάρυγγα, που πήραν αντιβιοτικά, σε
άλλα υγιή άτομα π.χ Πνευμονιόκοκκος.

 Μεταφορά ανθεκτικών μικροβίων από τα

νηπιαγωγεία και βρεφονηπιακούς σταθμούς, στους
ενήλικες, τους υπερήλικες και τα παιδιά.
 Ταυτότητα της Έρευνας

 Πανελλαδικές έρευνες

 Μέγεθος δείγματος: 1015 προσωπικές συνεντεύξεις

σε κάθε δημοσκόπηση

 Χρήση δομημένου ερωτηματολογίου

 Τα Αποτελέσματα των Δημοσκοπήσεων
Χρήση Αντιβιοτικών τους τελευταίους 6 μήνες
Metron Analysis
• 25% πήρε αντιβιοτικά
Δεκέμβριος
• Το 30% φυλάει αντιβιοτικά για ώρα ανάγκης
2007
• Κύρια αιτία χορήγησης: Ιώσεις (το 80% με ιατρική συνταγή)

• 47% πήρε αντιβιοτικά

Δεκέμβριος • Κύρια αιτία χορήγησης: Ιώσεις
2009 • Το 90% μετά από συμβουλή του ιατρού του (το 10% μόνοι τους
από το φαρμακείο)

• 57% πήρε αντιβιοτικά

Φεβρουάριος • Κύρια αιτία χορηγήσεως: Ιώσεις
2011 • Το 87% με συνταγή ιατρού (το 10% μόνοι τους από το
φαρμακείο)
 Τρόπος Προμήθειας Αντιβιοτικών
2010

ΕΡ: «Πώς προμηθευτήκατε το αντιβιοτικό που πήρατε εσείς ή κάποιο άλλο άτομο στο σπίτι σας;»
ΠΟΛΛΑΠΛΗ

Πήγα πρώ τα σε ιατρό και 86,9

μου έδω σε συνταγή

Το πήρα από φαρμακείο 9,0

(χω ρίς συνταγή)

Το είχα στο σπίτι από 6,4

προηγούμενη χρήση

Το πήρα από φαρμακείο-

χω ρίς συνταγή-και πήγα 3,0
τη συνταγή μετά
87% των ερωτώμενων προμηθεύτηκαν
Ά λλο
1,5 το αντιβιοτικό για προσωπική ή
οικογενειακή χρήση μετά από επίσκεψη
και συνταγή ιατρού, οριακά χαμηλότερα
ΔΓ/ΔΑ
0,7 από το ποσοστό 90% του 2009.
Όπως και το 2009, περίπου 1 στους 10
προμηθεύεται το αντιβιοτικό απευθείας
από το φαρμακείο χωρίς συνταγή.

Βάση: 577 Άτομα που απάντησαν ότι

πήραν είτε οι ίδιοι είτε κάποιο άλλο άτομο
στο σπίτι τους αντιβιοτικό το 2010, [%] 36
 Ένα Κλασσικό Παράδειγμα
Άσκοπης Χορήγησης Αντιβιοτικών:
Το Κοινό Κρυολόγημα
o Φαρυγγαλγία
o Αμυγδαλίτιδα
o Φαρυγγίτιδα
o Ρινικός κατάρρους(συνάχι)
o Βήχας
o Πυρετός
o Επιπεφυκίτιδα
Πότε ΔΕΝ Χρειάζονται με 100% Βεβαιότητα Αντιβιοτικά ?
Αν ο ασθενής σας έχει:
 Το Μεγάλο Πρόβλημα της Λανθασμένης
Κατανάλωσης Αντιβιοτικών στην Κοινότητα:

Το Κοινό Κρυολόγημα
(common cold)

100% Ιογενής Λοίμωξη

>300 είδη Ιών

Κανένα αντιβιοτικό!!!
 ΚΕΕΛΠΝΟ, Απρίλιος 2008

 Το 85% των παιδιάτρων ανέφεραν ότι οι

γονείς των παιδιών επιμένουν να χορηγηθεί
αντιβιοτικό στο παιδί τους και το 65% των
παιδιάτρων ενδίδει.
 S.O.S
Το 95% των ενηλίκων με
φαρυγγοαμυγδαλίτιδα παίρνει
αντιβιοτικά!
 Απρίλιος 2008
Έγινε αποδεκτόΑπρίλιος
ότι: 2008
 Στο 20% οι ασθενείς πριν να επισκεφθούν τον ιατρό
τους είχαν ήδη πάρει μόνοι τους αντιβιοτικά
 Όμως 83-86% των ερωτηθέντων ιατρών γράφει
αναδρομικές συνταγές για τους ασθενείς τους, μετά
από πίεση των τελευταίων.
 Οι Λόγοι της Υπερκατανάλωσης και της
Λανθασμένης Συνταγογραφίας των
Αντιβιοτικών στην Ελλάδα

 Οι ίδιοι οι ασθενείς ή οι συγγενείς τους επιμένουν

στον ιατρό να τους δώσει αντιβιοτικά και πολύ συχνά
οι ιατροί υποχωρούν στην πίεση των ασθενών.
 Οι Λόγοι της Υπερκατανάλωσης και της
Λανθασμένης Συνταγογραφίας των
Αντιβιοτικών στην Ελλάδα

 Οι ασθενείς συχνά παρασύρονται από τις υποδείξεις

των φίλων τους ή και από μόνοι τους αγοράζουν
αντιβιοτικά χωρίς συνταγή ή υπόσχονται ότι θα φέρουν
«αύριο» τη συνταγή.
Οι Λόγοι της Υπερκατανάλωσης και της
Λανθασμένης Συνταγογραφίας των
Αντιβιοτικών στην Ελλάδα

 Η φαρμακοβιομηχανία στην Ελλάδα είναι

υπέρ ενεργητική και υπέρ επιτυχής στο

marketing των αντιβιοτικών.
Εάν δεν αναλάβουμε όλοι τις ευθύνες μας

τότε φθάνουμε γρήγορα την

«Μετά τα Αντιβιοτικά Εποχή»

ισοδύναμη ή και χειρότερη από την

«Προ των Αντιβιοτικών Εποχή»

Cohen ML, Science 257: 1050, 1992

 Η Προτεινόμενη Λύση:

Η Oρθολογική Συνταγογραφία
των Αντιβιοτικών !

Πως ;
Με την Μείωση
της Άσκοπης Υπερκατανάλωσης !
 Μειώνει την Αντοχή
η Μείωση της Άσκοπης
Κατανάλωσης των
Αντιβιοτικών;
Φιλανδία 1995
 Οι Δράσεις της Γαλλικής Εκστρατείας:
2002-2007
• Επιμόρφωση των εργαζομένων σε επαγγέλματα υγείας

• «Διαφήμιση» και «Προαγωγή» της χρήσεως των ταχέων

δοκιμασιών διαγνώσεως του στρεπτοκόκκου στην
φαρυγγοαμυγδαλίτιδα (STREPT TEST)
• Συστηματική πληροφόρηση του καταναλωτικού κοινού για τις
Ιώσεις, τα Άχρηστα Αντιβιοτικά και την Αντοχή των Μικροβίων
στα Αντιβιοτικά
• Αποτέλεσμα: Μείωση κατά 45% της εξωνοσοκομειακής
κατανάλωσης των αντιβιοτικών
Sabuncu E, et al. PLoS Medicine, June 2, 2009
 Ταϋλάνδη

 Τα Ασφαλιστικά Ταμεία από 1-02-2001 δεν πληρώνουν

για τα χορηγούμενα αντιβιοτικά σε λοιμώξεις του
ανωτέρου αναπνευστικού, εκτός αν έχει αποδειχθεί
εργαστηριακά η μικροβιακή αιτιολογία

 Αποτέλεσμα: Μείωση της (άχρηστης) κατανάλωσης

κατά 61% (!).
Ho M, et al. IJAA 2004;23:438
Φαίνεται περισσότερο από 80%
 Απαιτείται Επειγόντως:

1. Επιμόρφωση του Κοινού για την έλλειψη

αποτελεσματικότητας των αντιβιοτικών στις
ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού.
 Απαιτείται Επειγόντως:

2. Βελτίωση στις «συνταγογραφικές συνήθειες» των

παιδιάτρων, των ιατρών της πρωτοβάθμιας
περίθαλψης και των ιατρών που ασκούν
πρωτοβάθμια περίθαλψη στα εξωτερικά Ιατρεία
των Νοσοκομείων και στα Κέντρα Υγείας.
 Απαιτείται Επειγόντως:

3. Να διαθέσει ο Έλληνας Παιδίατρος λίγο

χρόνο για να εξηγήσει στους γονείς γιατί ο
μικρός ασθενής δεν χρειάζεται αντιβιοτικό !
 Nαι !
Γιατί συνεπάγεται ανάπτυξη αντοχής και
ανεπιθύμητες ενέργειες σε πολύτιμα
φάρμακα
 Ναι !
Γιατί με την περιστολή της άσκοπης
καταναλώσεως μπορεί να μειωθεί
η αντοχή
 ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΕΙΨΗ ΑΡΧΩΝ
ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗ
ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Είμαστε όλοι
Συνυπεύθυνοι…
Συνυπεύθυνοι για ποιούς?
 Για Εσάς
 Για Εμάς
 Για τους Τωρινούς και τους
Μελλοντικούς Ασθενείς μας
 Για τα Παιδιά μας
 Για τα Παιδιά Όλου του κόσμου