Professional Documents
Culture Documents
Ersamaan Difrensial
Ersamaan Difrensial
Latihan soal
1. (1+2𝑥 2 ) 𝑦𝑦 ′ = 2𝑥(1 + 𝑦 2 )
2. 𝑥 2 𝑦 𝑑𝑥 + (𝑥 + 1) 𝑑𝑦 = 0
3. 𝑦 ′ + (𝑦 + 1)𝑐𝑜𝑠 𝑥 = 0
4. 𝑠𝑖𝑛 𝑥 𝑐𝑜𝑠 𝑦 𝑑𝑥 + 𝑡𝑎𝑛 𝑦 𝑐𝑜𝑠 𝑥 𝑑𝑦 = 0
𝑑𝑦 𝑢𝑥 +𝑥𝑦 2
5. =
𝑑𝑥 𝑦−𝑥 2 𝑦
𝑑𝑦
6. 𝑥 2 + 𝑦) 𝑑𝑥 = (𝑦 + 2)(𝑥 + √𝑥 2 + 4)
𝑑𝑦 (2−𝑦)2
7. 𝑑𝑥
= 2√1+𝑥
2𝑥𝑦 (𝑢−𝑦 2 ) 𝑑𝑥 +(𝑦−1)(𝑥 2 +2) 𝑑𝑦=0 2𝑥𝑦
8. ʃ 𝑦 (𝑢−𝑦 2 ) × 𝑥 2 +2
= ʃ 𝑥 2 +2 𝑑𝑥
Jawab
1. (1+2𝑥 2 ) 𝑦𝑦 ′ = 2𝑥(1 + 𝑦 2 )
𝑑𝑦
(1 + 2𝑥 2 )𝑦 = 2𝑥 (1 + 𝑦 2 )
𝑑𝑥
(1 + 2𝑥 2 )𝑦 𝑑𝑦 = 2𝑥 (1 + 𝑦 2 )
𝑦 2𝑥
𝑑𝑦 =
1 + 𝑦2 1 + 2𝑥 2
𝑦 2𝑥
ʃ 2
𝑑𝑦 = ʃ 𝑑𝑥
1+𝑦 1 + 2𝑥 2
𝑦
ʃ 𝑑𝑦 =2ʃ𝑥
1+𝑦2
misal : 𝑣 = 1 + 𝑦 2
𝑑𝑢 = 𝑢𝑥 𝑑𝑥
1
𝑢
𝑑𝑢 = 𝑥 𝑑𝑥
1 1
2 ʃ 𝑑𝑢 = 𝑙𝑛 𝑢
𝑢 2
1 1 1
ʃ 𝑑𝑢 = 𝑙𝑛 (1 + 2𝑥 2 ) = 𝑐
2 𝑢 2
1
𝑙𝑛(1 + 𝑦 2 ) = 2 𝑙𝑛 (1 + 2𝑥 2 ) = 𝑐
2
2
1
𝑙𝑛(𝑥 + 𝑦 2 ) = 2 𝑙𝑛 (1 + 2𝑥 2 ) + 𝑐1
2
𝑙𝑛(1 + 𝑦 2 ) = 𝑙𝑛 (1 + 2𝑥 2 ) + 2𝑐1
𝑙𝑛(1 + 𝑦 2 ) 𝑙𝑛 (1 + 2𝑥 2 ) = 2𝑐1
𝑙𝑛(1 + 𝑦 2 )
= 2𝑐1
1 + 2𝑥 2
Misal : 2𝑐1 = 𝑙𝑛 𝑐
(1+𝑦 2 )
𝑙𝑛 = 𝑙𝑛 𝑐
1+2𝑥 2
(1 + 𝑦 2 ) = 𝑐 (1 + 2𝑥 2 )
2. 𝑥 2 𝑦 𝑑𝑥 + (𝑥 + 1) 𝑑𝑦 = 0
𝑥2 1
ʃ 𝑑𝑥 + ʃ 𝑑𝑦 = 0
𝑥 +1 𝑦
1 1
ʃ (𝑥 − 1)𝑑𝑥 + ʃ + ʃ 𝑑𝑦 = 0
𝑥+1 𝑦
1 2
𝑥 − 𝑥 + 𝑙𝑛 (𝑥 + 1) + 𝑙𝑛 (𝑦) = 𝑐1
2
𝑥2
𝑥 2 − 2𝑥 + 2 𝑙𝑛 (𝑥 + 1) + 2 𝑙𝑛 (𝑦) = 2𝑐1
𝑥 2 − 2𝑥 + 𝑙𝑛 (𝑥 + 1)2 + 𝑙𝑛 (𝑦)2 = 2𝑐1
𝑙𝑛 (𝑥 + 1)2 𝑦 2 = 2𝑐1 – (𝑥 2 − 2𝑥)
Misal: 2𝑐1 = 𝑙𝑛 𝑐
𝑙𝑛 (𝑥 + 1)2 𝑦 2 = 𝑙𝑛 𝑐 + 2𝑥 − 𝑥 2
𝑙𝑛 (𝑥 + 1)2 𝑦 2 − 𝑙𝑛 𝑐 = 2𝑥 − 𝑥 2
3
𝑙𝑛 (𝑥 + 1)2 𝑦 2
= 2𝑥 − 𝑥 2
𝑐
Dieksponenkan
𝑙𝑛 (𝑥+1)2 𝑦2 2
𝑒 𝑐 = 𝑒 2𝑥 − 𝑥
(𝑥 + 1)2 𝑦 2 𝑒 2𝑥
= 𝑥2
𝑐 𝑒
2
𝑒 𝑥 ((𝑥 + 1)𝑦)2 = 𝑐 × 𝑒 2𝑥
1 2 2
𝑒 2𝑥 = 𝑒 𝑥
3. 𝑦 ′ + (𝑦 + 1)𝑐𝑜𝑠 𝑥 = 0
𝑑𝑦
+ (𝑦 + 1)𝑐𝑜𝑠 𝑥 = 0
𝑑𝑥
𝑑𝑦
= −(𝑦 + 1) 𝑐𝑜𝑠 𝑥
𝑑𝑥
𝑑𝑦 + (𝑦 + 1) 𝑐𝑜𝑠 𝑥 𝑑𝑥 = 0
1
𝑑𝑦 + 𝑐𝑜𝑠 𝑥 𝑑𝑥 = 0
𝑦+1
1
ʃ 𝑑𝑦 + ʃ cos 𝑥 𝑑𝑥 = 0
𝑦+1
𝑙𝑛 (𝑦 + 1) + 𝑠𝑖𝑛 𝑥 = 𝑐1 misal 𝑐1 = 𝑙𝑛 𝑐
𝑙𝑛 (𝑦 + 1) − 𝑙𝑛 𝑐 = −𝑠𝑖𝑛 𝑥
𝑦+1
𝑙𝑛 = 𝑠𝑖𝑛 𝑥
𝑐
𝑦+1
𝑒 𝑙𝑛 𝑐 = 𝑒 −𝑠𝑖𝑛 𝑥
𝑦+1
= 𝑒 −𝑠𝑖𝑛 𝑥
𝑐
𝑦 + 1 = 𝑐 × 𝑒 −𝑠𝑖𝑛 𝑥
𝑦 = 𝑐 × 𝑒 −𝑠𝑖𝑛 − 1
4
: (𝑐𝑜𝑠 𝑥) (𝑐𝑜𝑠 𝑦)
𝑠𝑖𝑛 𝑥 𝑡𝑎𝑛 𝑦
𝑐𝑜𝑠 𝑥
𝑑𝑥 + 𝑐𝑜𝑠 𝑦
𝑑𝑦 = 0
𝑠𝑖𝑛 𝑥 𝑡𝑎𝑛 𝑦
ʃ 𝑑𝑥 + ʃ 𝑑𝑦 = 0
𝑐𝑜𝑠 𝑥 𝑐𝑜𝑠 𝑦
misal : 𝑢 = 𝑐𝑜𝑠 𝑥
𝑑𝑢
= −𝑠𝑖𝑛 𝑥
𝑑𝑥
𝑑𝑢 = −𝑠𝑖𝑛 𝑥 𝑑𝑥
−𝑑𝑢 = 𝑠𝑖𝑛 𝑥 𝑑𝑥
𝑠𝑖𝑛 𝑥 𝑠𝑖𝑛 𝑥
ʃ 𝑑𝑥 = ʃ 𝑑𝑥
𝑐𝑜𝑠 𝑥 𝑢
−1
= ʃ 𝑑𝑢
𝑢
1
= −ʃ 𝑢 𝑑𝑢
= −𝑙𝑛 𝑢
5
−1 1
ʃ 2
𝑑𝑢 = −ʃ 2 𝑑𝑢
𝑢 𝑢
= −ʃ𝑢−2 𝑑𝑢
= −(−𝑢−1 )
= 𝑢−1
1
=𝑢 =1
Misal : 𝑢 = 𝑐𝑜𝑠 𝑦
𝑑𝑢
𝑑𝑦
= −𝑠𝑖𝑛 𝑦
𝑑𝑢 = −𝑠𝑖𝑛 𝑦 𝑑𝑦
−𝑑𝑢 = 𝑠𝑖𝑛 𝑦 𝑑𝑦
𝑠𝑖𝑛 𝑥 𝑠𝑖𝑛 𝑦
ʃ 𝑐𝑜𝑠 𝑥 𝑑𝑥 + ʃ 𝑐𝑜𝑠2 𝑦 𝑑𝑦 = 0
𝑑𝑦 4𝑥 +𝑥𝑦 2
5. 𝑑𝑥
= 𝑦−𝑥 2 𝑦
𝑦 − 𝑥 2 𝑦 𝑑𝑦 = 𝑢𝑥 + 𝑥𝑦 2 𝑑𝑥
𝑦(1 − 𝑥 2 )𝑑𝑦 = 𝑥(𝑢 + 𝑦 2 )𝑑𝑥
: (1 − 𝑥 2 )(𝑢 + 𝑦 2 )
𝑦 𝑥
2
𝑑𝑦 = 𝑑𝑥
(𝑢 + 𝑦 ) (1 − 𝑥 2 )
𝑦 𝑥
ʃ 2
𝑑𝑦 − ʃ 𝑑𝑥 = 0
(𝑢 + 𝑦 ) (1 − 𝑥 2 )
6
misal : 𝑢 = 𝑢 + 𝑦 2
𝑢 = 2𝑦 𝑑𝑦
1
2
𝑑𝑢 = 𝑦 𝑑𝑦
1 1
ʃ 𝑑𝑢
2 𝑢
1 1
ʃ
2 (𝑢+𝑦 2 )
𝑑𝑢
1
𝑙𝑛 (𝑢 + 𝑦 2 )
2
Misal : 𝑢 = (1 − 𝑥 2 )
𝑢 = −2𝑥 𝑑𝑥
1
− 𝑑𝑢 = 𝑥 𝑑𝑥
2
1 1
− 2 ʃ 𝑢 𝑑𝑢
1 1
− ʃ 𝑑𝑢
2 (1−𝑥 2 )
1
− 2 𝑙𝑛 (1 − 𝑥 2 )
1 1
𝑙𝑛 (𝑢 + 𝑦 2 ) + 𝑙𝑛 (1 − 𝑥 2 ) = 𝑐 dikali 2
2 2
𝑙𝑛 (𝑢 + 𝑦 2 ) + 𝑙𝑛 (1 − 𝑥)2 = 2𝑐
𝑙𝑛 (𝑢 + 𝑦 2 ) + 𝑙𝑛 (1 − 𝑥)2 = 𝑙𝑛 𝑐
𝑙𝑛 (𝑢 + 𝑦 2 ) (1 − 𝑥)2 = 𝑒 𝑙𝑛 𝑐
(𝑢 + 𝑦 2 )(1 − 𝑥 2 ) = 𝑐
𝑐
𝑦 + 𝑦2 = (1−𝑥 2
𝑑𝑦
6. (𝑥 2 + 4) 𝑑𝑥 = (𝑦 + 2)(𝑥 + √𝑥 2 + 4)
7
𝑑𝑦 𝑥 + √𝑥 2 + 4
∫ = ∫ 𝑑𝑥
(𝑥 2 + 4) 𝑥2 + 4
1 √𝑥 2 + 4
∫ 𝑑𝑦 = ∫ 2 𝑑𝑥 = 0
(𝑦 + 2) 𝑥 +4
1 𝑥 √𝑥 2 + 4
∫ 𝑑𝑦 = ∫ 2 𝑑𝑥 + ∫ 2 𝑑𝑥 = 0
(𝑦 + 2) 𝑥 +4 𝑥 +4
1 1 1 1 1
∫ 𝑑𝑦 − ∫ 𝑑𝑢 + ∫ 𝑑𝑢 = 0
𝑦+2 2 𝑢 2 𝑢
1 1
ln(𝑦 + 2) − ln(𝑥 2 + 4) + ln(𝑥 2 + 4)2 = 𝐶1
2 2
Misal C1=ln C
1
ln(𝑦 + 2) − ln(𝑥 2 + 4) 2 + ln(𝑥 2 + 4)2 = 𝐶
𝑦+2
(𝑥 2 + 4) = 𝐶
√𝑥 2 +4
(𝑦 + 2) (√𝑥 2 + 4) = 𝐶
𝐶
𝑦+2=
√𝑥 2 +4
8
𝑑𝑦 (2−𝑦)2
7. =
𝑑𝑥 2√1+𝑥
2√1+𝑥 (2−𝑦)2
𝑑𝑥 =
(2−𝑦)(2√1+𝑥) (2√1+𝑥)(2−𝑦)2
1 1
𝑑𝑦 =
2−𝑦 (2√1 + 𝑥)
1 1
[ 𝑑𝑥] + 𝑑𝑦 = 0
2√1 + 𝑥 2−𝑦
1 −1 1
Untuk:2 1+𝑥 𝑑𝑥 2 untuk:2−𝑦
√ ∫ √1+𝑥
𝑑𝑢 = 𝑑𝑥 𝑑𝑢 = −𝑑𝑦
1 1 1 1 1 1 1
− ∫ 𝑑𝑥. ∫ 𝑑𝑢 = ∫ 1 𝑢−2 + 1 = 2𝑢 ⁄2 = 2(1 + 𝑥)2 = 2√1 + 𝑥
2 √1 + 𝑥 √𝑢 𝑢 ⁄2
1 1 1 1
2
𝑑𝑦 = − ∫ 2 𝑑𝑢 = − ∫ 𝑢−2 𝑑𝑢 = − [ 𝑢−2+1 ] = −[−𝑢−1 ] = 𝑢−1 = =
(2 − 𝑦) 𝑢 −2 + 1 𝑢
1
2−𝑦
1 1 1
− ∫ 𝑑𝑥 + ∫ 𝑑𝑦 = 𝐶
2 √1 + 𝑥 (2 − 𝑦)2
1 1
-2 [2√1 + 𝑥] + [2−𝑦] = 𝐶
1
−(√1 + 𝑥) + 2−𝑦=C
𝑑𝑢
𝑑𝑥
= 2𝑥
𝑑𝑢
𝑑𝑥 =
2𝑥
2𝑥 𝑑𝑢
ʃ
𝑢 2𝑥
1
ʃ 𝑢 𝑑𝑢
𝑙𝑛 𝑢 = (𝑥 2 + 2)
𝑦−1
II. ʃ 𝑑𝑦
𝑦(4−𝑦 2 )
𝑦−1 𝐴 𝐵 𝐶
2
= + +
𝑦(4 − 𝑦 ) 𝑦 2 − 𝑦 2 + 𝑦
𝑦−1
= 𝐴 (2 − 𝑦) + (2 + 𝑦) + +𝐵(𝑦)
𝑦(4 − 𝑦 2 )
(2 + 𝑦) + (𝑦(2 − 𝑦))
𝑦(4 − 𝑦 2 )
𝑦 − 1 = 𝐴(4 + 𝑦 2 ) + 2 𝐵 𝑦 + 𝐵 𝑦 2 + 2 𝑐𝑦 – 𝑐 𝑦 2
𝑦 − 1 = 4𝐴 + 4𝑦 2 + 2 𝐵𝑦 + 𝐵𝑦 2 + 2 𝑐𝑦– 𝑐 𝑦 2
𝑦 − 1 = (𝐴 + 𝐵 − 𝐶)𝑦 2 + (2𝐵 + 2𝑐)𝑦 + 4 𝐴
𝐴+𝐵−𝐶 =0
2𝐵 − 2𝐶 = 1 2
4𝐴 = −1
−1
𝐴 =
4
1
−4 + 𝐵 − 𝐶 = 0
1 1
𝐵−𝐶 =
4
4𝐵 − 4𝐶 = 1
1 dan 2
4𝐵 − 4𝐶 = 1 ×1
2𝐵 + 2𝐶 = 1 × 2
4𝐵 − 4𝐶 = 1
10
4𝐵 + 4𝐶 = 2
−8𝐶 = −1
1
𝐶= 8 3
3 ke 2
2𝐵 + 2𝐶 = 1
1
2𝐵 + 2( ) = 1
8
2
2𝐵 = 1 =
8
6
2𝐵 =
8
3
𝐵=
8
𝑦−1 1 1 3 1 1 1
ʃ 2
𝑑𝑦 = − ʃ 𝑑𝑦 + ʃ 𝑑𝑦 + ʃ 𝑑𝑦
𝑦(4 − 𝑦 ) 4 𝑦 8 2−𝑦 8 2+𝑦
−1 3 1
= 4
𝑙𝑛 𝑦 + 8
(−𝑙𝑛 (2 − 𝑦)) + 8
𝑙𝑛 (2 + 𝑦)
1 3 1
= − 4 𝑙𝑛 𝑦 − 8
𝑙𝑛 (2 − 𝑦) + 8
𝑙𝑛 (2 + 𝑦)
1 3 1
𝑙𝑛 (𝑥 2 +2)− 𝑙𝑛 𝑦 − 𝑙𝑛(2−𝑦) + 𝑙𝑛 (2𝑥 + 𝑦)
* 4 8 8
𝑙𝑛 (𝑥 2 +2)− 𝑙𝑛 𝑦 2 –𝑙𝑛 (2−𝑦)3 + 𝑙𝑛 (2𝑥 +𝑦)=𝑐1
* misal : 𝑐1 = 𝑙𝑛 𝑐
(𝑥 2 +2)(2𝑥 +𝑦)
𝑙𝑛 𝑦2 (2−𝑦3 )
= 𝑙𝑛 𝑐
𝑒
(𝑥2+2)8(2𝑥+𝑦)
3 3 =𝑐
𝑦 (2−𝑦 )
= (𝑥 2 + 2)8(2𝑥 + 𝑦) = (𝑦 2 (2 − 𝑦 3 )
11