Ch¬ng 2: Kªnh V« tuyÕn di ®éng

§2.1 C¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña truyÒn sãng trong m«i
trêng di ®éng
Kªnh v« tuyÕn di ®éng g©y ra nh÷ng h¹n chÕ c¬ b¶n
®èi víi chÊt lîng liªn l¹c. Kªnh v« tuyÕn di ®éng cã thÓ thay
®æi tõ d¹ng LOS ®Õn d¹ng bÞ che ch¾n bëi c¸c chíng ng¹i cè
®Þnh hoÆc di ®éng. C¸c tham sè cña ®êng truyÒn nãi
chung lµ ngÉu nhiªn dÉn ®Õn m« h×nh ho¸ chóng lµ vÊn ®Ò
khã kh¨n nhÊt trong thiÕt kÕ hÖ thèng, thêng ®îc gi¶i quyÕt
b»ng ph¬ng ph¸p thèng kª. C¸c yÕu tè t¸c ®éng c¬ b¶n tíi
truyÒn sãng v« tuyÕn di ®éng bao gåm: Tæn hao ®êng
truyÒn, pha-®ing, hiÖu øng Doppler vµ tr¶i trÔ ®êng truyÒn.
1. Tæn hao ®êng truyÒn
Lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ph¹m vi phñ sãng cña mét tr¹m
gèc.
a. M« h×nh truyÒn sãng trong kh«ng gian tù do
Pt Gt G r 2
Pr (d ) 
 4  2 d 2 L
(1)
trong ®ã:
Pt , Pr : C«ng suÊt ph¸t vµ thu
Gt , G d : T¨ng Ých ¨ng ten ph¸t vµ thu
 : Bíc sãng c«ng t¸c

d : Kho¶ng c¸ch (m)

L : Tæn hao cña phÇn cøng hÖ thèng

Khi L  1 th× (1) trë thµnh

Pr (d )  dB  10 lg Gt  10 lg Gr  20 lg f  20 lg d  147.6  dB 

(2)

1
  Suy gi¶m cã tèc ®é 20 dB/decade.
Chó ý: d  0 th× (1) vµ (2) kh«ng cã nghÜa  m« h×nh c¶i
biÕn.
Chän d0 lµ kho¶ng gÇn tr¹m (close-in distance), t¹i ®ã c«ng
suÊt thu ®îc lÊy lµm chuÈn. Khi ®ã, (1) trë thµnh:
d0 2
Pr (d )  Pr ( d 0 ).( ) d  d0  d f
d

(3)
2D 2
df : cù ly trêng xa, df  ;


D : kÝch thíc vËt lý lín nhÊt cña khÈu ®é anten ph¸t.

Pr ( d 0 ) d
 Pr (d ) dB   10 lg  20 lg( 0 )
1mW d

Chó ý: M« h×nh nµy ®¬n gi¶n song chØ ¸p dông ®îc cho c¸c
vïng “®Êt ph¼ng và kh«” vµ cã ®iÒu kiÖn LOS trªn toµn vïng
phñ sãng.
b. M« h×nh tæn hao ®êng truyÒn trªn cù ly xa (luËt
mò n)
n
 d   d 
PL      PL d   dB   PL d   dB   10n lg 
 d0   d0 

(4)

B¶ng 2.1. C¸c sè mò cña tæn hao trong c¸c m«i tr-
êng kh¸c nhau
M«i trêng truyÒn sãng n
Kh«ng gian tô do 2
V« tuyÕn tÕ bµo vïng ®« thÞ 2.7  3.5
V« tuyÕn tÕ bµo vïng ®« thÞ cã che 3 5
khuÊt
LOS, bªn trong toµ nhµ 1.6  1.8
Cã chíng ng¹i vËt, bªn trong toµ nhµ 4 6
Cã chíng ng¹i vËt, bªn trong nhµ m¸y 2 3

2
Nguån: [Raymond Steele], tr.104.
Th«ng thêng trong c¸c vïng ®« thÞ nãi chung, n  4  tæn
hao tu©n theo luËt mò 4.

c. Sù che khuÊt (bãng r©m) chuÈn log

M« h×nh (4) kh«ng hoµn toµn chÝnh x¸c cho mäi ®iÓm
c¸ch ®Òu BS, mµ chØ cã ý nghÜa tæn hao trung b×nh. ViÖc
dù ®o¸n tæn hao cßn phô thuéc vµo t¹i ®iÓm ®o cã bÞ che
khuÊt hay kh«ng... C¸c ®o lêng ®· cho thÊy r»ng víi mäi d,
PL d  t¹i mét ®iÓm cô thÓ lµ mét gi¸ trÞ ngÉu nhiªn, ph©n bè
log-chuÈn (chuÈn theo dB) quanh trÞ trung b×nh. NghÜa lµ:
 d 
PL d   PL   10n lg   
 d0 

(5)
trong ®ã  lµ mét biÕn ngÉu nhiªn, Gauss, kú väng b»ng 0,
®é lÖnh qu©n ph¬ng lµ  (c¶  vµ  ®Òu cã thÓ tÝnh
theo dB). HiÖn tîng nµy ®îc gäi lµ sù che khuÊt chuÈn- log
(pha-®inh che khuÊt chuÈn log, vµ do tèc ®é chuyÓn ®éng
cña c¸c m¸y di ®éng kh«ng lín nªn hiÖn tîng pha-®inh nµy
diÔn ra chËm, gäi lµ pha-®inh chËm). §iÒu nµy hµm ý r»ng,
bÊt luËn m« h×nh thÕ nµo, gi¸ trÞ thùc cña PL d  ph¶i ®îc
kiÓm nghiÖm vµ ®îc khíp (fit) b»ng ®o lêng.
d. M« h×nh Hata
Tæn hao ®êng truyÒn hiÓn nhiªn phô thuéc ®Þa h×nh
vµ ®é cao anten ph¸t vµ thu. M« h×nh Hata cho khu vùc ®«
thÞ:
LHu  69.55  26.16 lg f  13.82 lg hBS  a hMS    44.9  6.55 lg hBS . lg d [dB]
(6)
trong ®ã:
f  MHz  ; hBS vµ hMS : ®é cao anten BS vµ MS (m);
3
a  hMS  : hÖ sè ®iÒu chØnh phô thuéc ®Þa h×nh;

d : kho¶ng c¸ch BS - MS (km).

Víi ®« thÞ nhá vµ võa:
a hMS   1.1lg f  0.7  hMS  1.56 lg f  0.8

(7)
Víi ®« thÞ lín:

 8.29 lg1.54hMS    1.1

2
f  200 MHz
a hMS   
 3.2 lg11.75hMS    4.97
2
f  400 MHz
Víi vïng ngo¹i «:
LHsub  LHu  2 lg f / 28   5.4  dB
2

(8)
Víi vïng n«ng th«n:
LHsub  LHu  4.78 lg f   18.33 lg f  40.94  dB 
2

(9)
C¸c giíi h¹n cña m« h×nh Hata:
f : 150  1500Mhz

hBS : 30  200m

hMS : 1  10m

d : 1  20km

C¸c nhËn xÐt:

1. M« h×nh Hata chØ ¸p dông ®îc cho c¸c m«i trêng
macro víi d¶i tÇn sè 150 – 1500 MHz, do vËy viÖc tÝnh
to¸n dù ®o¸n phñ sãng víi c¸c hÖ thèng ë b¨ng 1800
MHz (GSM-1800, 1900) hay hÖ thèng 3G ë b¨ng 2100
MHz kh«ng ¸p dông c«ng thøc Hata ®îc (mµ ph¶i sö
dông c¸c m« h×nh kh¸c nh m« h×nh Hata-COST231, lµ
m« h×nh Hata ®îc söa ®æi cho phï hîp víi d¶i tÇn trªn
1500 MHz).

4
 2. Tõ (6) ta cã thÓ thÊy r»ng ®å thÞ PL theo lg(d) lµ mét
®êng th¼ng víi hÖ sè dèc (44.9-hBS), nghÜa lµ ®é dèc
cña ®êng th¼ng phô thuéc hBS. §iÒu nµy lµ c¬ së cho
viÖc n©ng cao chiÒu cao ¨ng-ten tr¹m gèc nh»m më
réng vïng phñ sãng – xem phÇn Bµi to¸n tÝnh to¸n quü
c«ng suÊt (Link budget calculation) – kÕt hîp víi viÖc
t¨ng gãc down-tilt nh»m gi¶m nhiÔu ®ång kªnh tíi c¸c
tr¹m sö dông chung tÇn sè ë xa trong qu¸ tr×nh tèi u
hãa m¹ng v« tuyÕn.

2. Pha-®ing
Khi kho¶ng c¸ch MS – BS t¨ng, møc ®iÖn thu trung b×nh
gi¶m. Qua nh÷ng kho¶ng c¸ch t¬ng ®èi ng¾n, møc ®iÖn thu
trung b×nh cã thÓ xem lµ kh«ng ®æi song møc tÝn hiÖu thu
tøc thêi cã thÓ thay ®æi nhanh víi nh÷ng lîng tiªu biÓu lªn tíi
40 dB. Nh÷ng thay ®æi nhanh nµy ®îc gäi lµ pha-®ing
nhanh.
Nguyªn nh©n: sù truyÒn lan theo nhiÒu tia cña sãng v«
tuyÕn trong m«i trêng di ®éng (do ph¶n x¹, nhiÔu x¹ vµ t¸n x¹
tõ c¸c chíng ng¹i)  pha-®ing nµy cßn ®îc gäi lµ pha-®ing
®a ®êng (multipath fading).
XÐt trêng hîp ®¬n gi¶n nhÊt, khi MS “dõng” vµ kh«ng
cã c¸c chíng ng¹i di ®éng. Do sãng tíi MS theo rÊt nhiÒu ®-
êng kh¸c nhau vµ nÕu thõa nhËn r»ng c¸c tia nµy ®éc lËp
nhau th× ®êng bao tÝn hiÖu thu ®îc sÏ cã pdf (probability
density function: hµm mËt ®é x¸c suÊt) Rayleigh, cã d¹ng:
r  r2 
 exp 
f  r    2  2 2 
 0  r  
 0
  r  0

5
 f(r)

1
1 2 0.6065
e 
  
1  2
e
 2

m   
r
 2 3

r: ®êng bao tÝn hiÖu thu.

Pha-®ing ®îc gäi lµ ph¼ng nÕu nã x¶y ra nh nhau víi

f  W cña phæ tÝn hiÖu.

3. HiÖu øng Doppler

Khi MS di ®éng so víi BS hoÆc khi c¸c chíng ng¹i vËt di
®éng th× c¸c tia sãng tíi may thu MS cßn chÞu t¸c ®éng cña
hiÖu øng Doppler.
+ XÐt trêng hîp ®¬n gi¶n nhÊt: Khi BS ph¸t mét sãng
mang fc kh«ng ®iÒu chÕ. Sãng mang v« tuyÕn nµy truyÒn tíi
BS theo nhiÒu tia. XÐt tia tíi thø i:

Tia sãng thø i

v i
MS
6
 Khi ®ã tÝn hiÖu thu ®îc theo tia sãng thø i cã tÇn sè bÞ

f c .v
dÞch ®i mét lîng dÞch tÇn Doppler: f D  f m . cos  i víi fm  .
c

Tøc lµ tÇn sè tÝn hiÖu thu ®îc lµ:

 v 
f c  f m . cos  i  f c 1  cos  i 
 c 

MS chuyÓn ®éng víi vËn tèc v ;

c: tèc ®é ¸nh s¸ng.
Lîng dÞch tÇn Doppler fD cùc ®¹i khi i  0 hay 180 0 vµ
cµng lín khi v cµng lín. HiÖn tîng nµy xÊu nhÊt khi MS trªn xe
ch¹y trªn xa lé, trong ®ã c¸c ¨ng ten tr¹m gèc ®îc bè trÝ trªn
cÇu vît xa lé vµ ph¸t däc theo xa lé.
Khi  i ph©n bè ®Òu, tÇn sè Doppler sÏ cã ph©n bè
cosine ngÉu nhiªn. MËt ®é phæ c«ng suÊt S f  (Doppler) cã
thÓ tÝnh ®îc nh sau:
C«ng suÊt tÝn hiÖu tíi theo gãc d lµ c«ng suÊt Doppler
S  f  df trong ®ã df lµ vi ph©n theo  cña lîng dÞch tÇn
Doppler f m . cos   viÖc truyÒn mét sãng mang kh«ng ®iÒu
chÕ sÏ ®îc thu nh mét tÝn hiÖu nhiÒu tia, cã phæ kh«ng cßn
lµ mét tÇn sè fc ®¬n n÷a mµ lµ mét phæ bao gåm c¸c tÇn
sè   f c  f m  . Phæ Doppler cña mét sãng mang f c kh«ng ®iÒu
chÕ.

S(f)

f
-fm 7 fm
fC
 + Tæng qu¸t, nÕu tÝn hiÖu lµ mét sãng mang cã ®iÒu
chÕ th× phæ thu ®îc cña mét MS cã tèc ®é cô thÓ d¹ng:
A
S f  
1  f / fm 
2

(10)
A lµ 1 h»ng sè.

Chó ý: fm phô thuéc vµo tÝch cña v vµ tÇn sè truyÒn.

4. Tr¶i trÔ
§èi víi th«ng tin di ®éng sè, viÖc truyÒn dÉn tÝn hiÖu
theo nhiÒu tia sãng trong m«i trêng di ®éng dÉn ®Õn sô tr¶i
trÔ.

BS t

MS t
D
D

D lîng tr¶i trÔ. §é tr¶i trÔ cã thÓ ®îc xem nh ®é dµi

cña xung thu khi xung cùc hÑp ®îc ph¸t ®i.
HiÖn tîng tr¶i trÔ h¹n chÕ tèc ®é truyÒn tin: Tèc ®é
truyÒn (tèc ®é bÝt) ë thÝ dô trªn lµ 1/T. §Ó kh«ng x¶y ra ISI
(InterSymbol Interference: Xuyªn nhiÔu gi÷a c¸c dÊu) th× T
1 1
ph¶i  D , tøc lµ R 
T D
 D cµng lín, tèc ®é truyÒn tin

cµng nhá.

8
 - Víi th«ng tin di ®éng trong nhµ vµ picocell/microcell:
D thêng  500ns  0.5s  tèc ®é tèi ®a cã thÓ ®¹t ®îc lµ

2Mb/s mµ cã thÓ kh«ng cÇn san b»ng kªnh (equalizer) hay

chØ cÇn san b»ng kªnh kh¸ ®¬n gi¶n. §iÒu nµy c¾t nghÜa
viÖc ITU chän tèc ®é d÷ liÖu 2 Mbps cho m«i trêng trong nhµ
(indoor) cho 3G (Release 99).
- Víi th«ng tin di ®éng tÕ bµo lín D cã thÓ lªn tíi h¬n
10 s  ®Ó truyÒn tin víi tèc ®é cao (  64Kb/s), nhÊt
thiÕt ph¶i cã san b»ng.

§2.1. M« t¶ c¸c kªnh v« tuyÕn di ®éng vµ ph©n lo¹i c¸c

kªnh v« tuyÕn di ®éng

1. M« t¶ kªnh v« tuyÕn di ®éng

1.1. M« t¶ kªnh b»ng c¸c hµm Bello

a. Sù biÕn ®æi vÒ kh«ng gian

Gi¶ sö BS ph¸t ®¬n tÇn kh«ng ®æi, c¸c vËt g©y ph©n
t¸n kªnh ®Òu dõng. Khi ®ã, sù thay ®æi ngÉu nhiªn theo
thêi gian cña biªn ®é vµ pha cña tÝn hiÖu thu t¹i MS phô
thuéc vµo sù di ®éng cña MS. Do vËy, ®Æc trng cña kªnh cã
thÓ xem nh phô thuéc vµo t×nh tr¹ng kh«ng gian (vÞ trÝ) cña
MS h¬n lµ phô thuéc vµo biÕn thêi gian.
b. M« t¶ kªnh b»ng c¸c hµm Bello
M« h×nh kªnh QWSSUS ®îc ¸p dông, tøc lµ kªnh ®îc
chia theo tÇn sè vµ thêi gian sao cho c¸c ®Æc trng thèng kª
kh«ng biÕn ®æi theo dÞch chuyÓn tÇn sè vµ thêi gian (trong
mét kho¶ng B vµ T kh¸ nhá), nghÜa lµ kªnh lµ WSS c¶ vÒ tÇn
sè lÉn thêi gian. ViÖc m« t¶ mét kªnh QWSSUS nh thÕ b»ng

9
c¸c hµm Bello liªn quan tíi c¸c ®Æc trng thèng kª cña kªnh vµ
®îc xÐt theo c¸c vïng nhá hÑp vµ vïng réng lín.
*/ §Æc trng vïng nhá hÑp
C¸c vïng nhá hÑp lµ c¸c khu vùc cã ®êng kÝnh xÊp xØ
vµi chôc bíc sãng. §èi víi c¸c vïng nµy, kªnh biÓu hiÖn pha-
®ing nhanh do chØ thay ®æi vÞ trÝ MS mét chót còng cã thÓ
dÉn ®Õn c¸c thay ®æi rÊt lín vÒ pha vµ biªn ®é tÝn hiÖu
thu, dÉn ®Õn giao thoa c¸c tia sãng cã pha rÊt kh¸c nhau (do
fc rÊt lín) cã thÓ lµm tÝn hiÖu  hay  .

§èi víi c¸c vïng nhá hÑp, ®Ó ®Æc trng ®îc kªnh ph¶i
tÝnh ®îc kú väng vµ hµm tù t¬ng quan cña c¸c hµm Bello.
Do kªnh di ®éng thuÇn tuý ngÉu nhiªn  trung b×nh
toµn thÓ (kú väng) cña nã b»ng 0. Gi¶i ph¸p ®Æc trng kªnh
do ®ã rót thµnh x¸c ®Þnh hµm t¬ng quan cña bÊt kú 1 trong
8 hµm Bello.
XÐt hµm tr¶i trÔ lèi vµo h t ,   . Theo trªn, biÕn t cã thÓ
thay thÕ b»ng biÕn vÞ trÝ p (place) cña MS. Do ®ã nã trë
thµnh h p,   . Hµm t¬ng quan cña h p,   víi mét vïng nhá hÑp
lµ Ph  S ,   , S lµ kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ®iÓm tÝnh h p,   .

NÕu S  0, Ph  S ,    Ph    ®îc gäi lµ profile trÔ c«ng suÊt cña

kªnh vµ lµ mËt phæ c«ng suÊt cña kªnh nh mét hµm cña trÔ
.
Mçi mét phÐp ®o Php    ®Òu lµ mét gi¸ trÞ mÉu cña tÝch
h *  p,  .h p,   t¹i mét vÞ trÝ cña MS (t¹i mét p) vµ hµm t¬ng
quan cña kªnh lµ h *  p,  .h p,   lÊy trªn toµn khu vùc:
K
1
Ph     P   ,
hp
K k 1

víi K lµ sè mÉu profile trÔ c«ng suÊt ®îc ®o trªn toµn vïng
nhá hÑp ®ã.

10
*/ §Æc trng vïng réng lín
Ph©n tÝch c¸c kÕt qu¶ nhËn ®îc trong c¸c vïng nhá hÑp,
trªn suèt c¶ nh÷ng vïng réng lín sÏ thu ®îc m« t¶ vÒ ®Æc tr-
ng thèng kª vïng réng lín, thÓ hiÖn pha-®ing chËm. Pha-®ing
chËm g©y bëi c¸c hiÖn tîng che khuÊt... Mét MS di ®éng trªn
mét vïng réng lín sÏ gÆp vµ chÞu c¶ pha-®ing nhanh vµ chËm
xÕp chång lªn nhau.
§Æc trng thèng kª vïng réng lín cã thÓ ®îc tr×nh bµy
th«ng qua 2 d¹ng:
+ §Æc trng b»ng c¸ch ph©n tÝch thèng kª sù biÕn thiªn
c¸c chØ sè diÔn t¶ kªnh tõ c¸c kÕt qu¶ ®èi víi vïng hÑp.
Ch¼ng h¹n víi c¸c kªnh b¨ng réng, c¸c vïng lín cã thÓ m« t¶
®îc th«ng qua ph©n bè cña tr¶i trÔ vµ trÔ trung b×nh cña
profile trÔ c«ng suÊt trung b×nh, hoÆc th«ng qua ®é réng
b¨ng t¬ng quan.
+ Ph©n tÝch sù biÕn thiªn ®èi víi c¸c hµm Bello trªn
vïng réng, thÝ dô nh víi c¸c kªnh b¨ng hÑp, ®iÒu nµy rót l¹i
thµnh ®¸nh gi¸ sù biÕn thiªn vÒ cêng ®é c«ng suÊt trung
b×nh.

1.2. M« t¶ thùc tÕ kªnh v« tuyÕn di ®éng

Môc tiªu: M« t¶ m«i trêng truyÒn sãng cµng ®¬n gi¶n
cµng tèt b»ng c¸ch dÉn ra mét tËp c¸c th«ng sè phï hîp víi
viÖc tÝnh to¸n quÜ c«ng suÊt. §©y lµ c¸ch m« t¶ kªnh phï hîp
víi c¸c kü s thùc hµnh. ThÝ dô vÒ tÝnh quÜ c«ng suÊt:

Cù ly phñ sãng
BS MS
PTx Kho¶ng c¸ch d

Ph©n bè log - chuÈn cña pha-®ing chËm (do

che khuÊt)

Ph©n bè Rayleigh cña pha-®ing nhanh

12 11

PRx
12
 Do ®ã, m« t¶ thùc tÕ kªnh di ®éng quy vÒ:
- Tæn hao ®êng truyÒn (luËt tæn hao);
- §Æc trng pha-®ing chËm;
- §Æc trng pha-®ing nhanh.
a. Tæn hao ®êng truyÒn
(Nh ®· tr×nh bµy ë trªn).
b. §Æc trng pha-®ing chËm:
Cã ph©n bè chuÈn-logarit theo dB do c¸c ¶nh hëng che
khuÊt ngÉu nhiªn cã ph©n bè chuÈn. KÕt luËn nµy rót ra tõ
ph©n tÝch thèng kª c¸c sè liÖu ®o lêng.
c. §Æc trng thèng kª pha-®ing nhanh
§Æc trng thèng kª cña pha-®ing nhanh: BÊt luËn c¸c tia
truyÒn lan cã ph©n bè thÕ nµo ®èi víi hai thµnh phÇn vu«ng
pha trong tÝn hiÖu thu a , a 
i q th× ph©n bè cña chóng còng lµ
chuÈn do ®Þnh lý giíi h¹n trung t©m. Khi ®ã c¸c ®Æc tÝnh
pha vµ biªn ®é cña tÝn hiÖu t¬ng ®¬ng th«ng thÊp sÏ lµ:
a k   ai2  k   a q2  k 

  k   arctg ai  k  / a q  k  
Môc ®Ých cña ta lµ x¸c ®Þnh ph©n bè biªn ®é cña a k 

khi ®· biÕt ai  k  vµ aq  k  lµ cã ph©n bè chuÈn (Gao-x¬).

12
 Tæng qu¸t, víi n qu¸ tr×nh ngÉu nhiªn thµnh phÇn cã
ph©n bè chuÈn víi kú väng ai vµ cã chung ph¬ng sai  th×

qu¸ tr×nh tæng y   ai sÏ cã ph©n bè  2 cã pdf:

2

i 1

 n2  / 4
1  y   s 
p y   .e   s 
2
 y / 2 2
  .I  n / 2  1  y . 2  ,y0
2 2  s 2    

(*)

 
n

vµ s   ai
2 2
®îc gäi lµ th«ng sè kh«ng trung t©m. NÕu
i 1

ai  0, i th× s 2  0 vµ ph©n bè  2 ®îc gäi lµ trung t©m, kh¸c

®i th× ph©n bè 2 kh«ng lµ ph©n bè trung t©m; I k  x lµ
hµm Bessel bËc k lo¹i 1 c¶i biªn:

 
Ik x  

 x / 2
k 2 j
,x  0
j 1 j!   k  j  1

cßn  . ®îc cho theo:


 p    t p 1 .e t .dt , p  0
0

TÝnh chÊt:

 p    p  1! , nÕu p nguyªn d¬ng

1 3 
    ;   
2 2 2

Trong trêng hîp cña ta, n = 2:    a 

s 2  ai
2
q
2
suy ra ®êng

bao tÝn hiÖu a y  a i2  a q2 , a 2  y , p  a .da  p y .dy .

Do ®ã p  a   p  y .dy / da  2a. p  y  . ¸p dông vµo (*) ta cã hµm

mËt ®é x¸c suÊt Rice:

a  a 2  s 2  / 2 2  as 
p Rice  a   e .I 0  2 , a  0
2  
13
 §Æt K  s 2 / 2 2 , gäi lµ hÖ sè Rice th×:

a  a 2 / 2 2  K  a 
p Rice  a   .e .e .I 0  2K  (**)
2  

ý nghÜa cña K: BiÓu thÞ tû sè c«ng suÊt thu ®îc theo tia
nh×n th¼ng víi c«ng suÊt tæng céng thu ®îc theo nhiÒu tia
ph©n t¸n kh«ng trùc tiÕp.

Khi K = 0 (kh«ng cã tia nµo tréi h¬n c¶) th× eK  1 vµ

I 0  0  1 , ta cã pdf Rayleigh:

a  a 2 / 2 2
p Rayleigh  a   e
2
(***)

Liªn hÖ gi÷a c¸c pdf Rice vµ Gauss:

a
§Æt  , do ®ã p    p  a  da / d  p  a . 2K thay vµo
 2K

(**) ta cã:

p    2 K .e  K   .I  2 K  
2
1
0

ex
Do víi x lín th× I 0  x  nªn:
2x

  1 2
e 2 K 1 
lim p   lim 2 K .e   K  2 1 .  lim  1 / 2 K  2
tiÕn
K  K 
2 2 K K 

2 1 / 2 K  .e
tíi mét pdf Gauss cã kú väng b»ng 1, ph¬ng sai 1 / 2 K  0 .

2. Ph©n lo¹i c¸c kªnh v« tuyÕn di ®éng

2.1. Ph©n lo¹i theo ®é réng b¨ng tÝn hiÖu:

a. C¸c kªnh b¨ng hÑp:

14
 C¸c kªnh b¨ng hÑp lµ c¸c kªnh cã tèc ®é ®ñ nhá, trong
®ã t¸c ®éng lµm gi·n symbol thu cña sù truyÒn lan nhiÒu tia
kh«ng g©y nªn ISI.

b.C¸c kªnh b¨ng réng

Trong c¸c kªnh b¨ng réng, tèc ®é symbol lµ ®ñ lín ®Õn
nçi mçi mét symbol bÞ gi·n lÊn sang vµi symbol l©n cËn, g©y
nªn ISI.

2.2. Ph©n lo¹i kªnh theo m«i trêng truyÕn sãng:

a. Kªnh v« tuyÕn di ®éng trong nhµ (in-door)

Do kÝch thíc tÕ bµo nhá, tr¶i trÔ kh¸ nhá (®é réng c¸c
trïng - “bin” -thêng kh«ng vît qu¸ 500ns), tèc ®é truyÒn cã
thÓ ®¹t lín (tíi 2Mbps) mµ kh«ng cÇn san b»ng kªnh.

b. Kªnh v« tuyÕn di ®éng ngoµi trêi (out-door)

KÝch thíc tÕ bµo lín, sè vËt g©y ph©n t¸n kªnh lín nªn tr¶i trÔ
cã thÓ ®¹t rÊt lín, do vËy h¹n chÕ tèc ®é truyÒn vµ ®ßi hái
san b»ng kªnh.

2.3. Ph©n lo¹i kªnh theo ®Æc tÝnh pha-®ing nhanh:

a. Kªnh pha-®ing Rice (Kªnh Rice)

Lµ kªnh trong trßng hîp trong sè c¸c tia tíi m¸y thu cã
mét tia tréi, thêng lµ tia LOS. Khi ®ã pha-®ing nhanh cã
ph©n bè Rice:

c«ngsuÊttiatréi
Tham sè Rice: K 
tæng
c«ngsuÊtc¸ctiat¸nx¹

b. Kªnh Gaus (kªnh tèt nhÊt, nh kªnh lý tëng)

15
 Khi K   (trêng hîp cña kªnh chØ cã mét tia LOS) th×
ph©n bè Rice  ph©n bè Gauss. Khi nµy, t¸c ®éng chñ yÕu
tíi tÝn hiÖu thu lµ t¹p ©m nhiÖt cã ph©n bè Gauss. Trong c¸c
vi tÕ bµo hoµn toµn cã thÓ gÆp lo¹i kªnh nµy.

c. Kªnh Rayleigh (kªnh tåi nhÊt)

Khi K  0 (trêng hîp kh«ng cã mét tia nµo tréi), ph©n bè
Rice  ph©n bè Rayleigh. Thêng gÆp trong tÕ bµo lín, ®Þa
h×nh phøc t¹p.

Ch¬ng 3
C¸c kü thuËt c¬ b¶n trong th«ng tin v« tuyÕn di ®éng

§3.1. C¸c kü thuËt tr¶i phæ

1. Giíi thiÖu chung vµ ph©n lo¹i
a. Giíi thiÖu chung
C¸c hÖ thèng tr¶i phæ lµ c¸c hÖ thèng sö dông tÝn hiÖu
cã b¨ng tÇn rÊt réng, gÊp hµng tr¨m lÇn tèc ®é bit cña hÖ
thèng nhê sö dông viÖc tr¶i phæ tÝn hiÖu b»ng c¸c tÝn hiÖu
gi¶ t¹p PN (Pseudo-Noise). C¬ së cña kü thuËt tr¶i phæ lµ
®Þnh lý Shannon (Claude Elwood Shannon, 1916-2001):
S
C  W log 2 (1  )
N

(3.1)
C: dung lîng hÖ thèng
W: ®é réng b¨ng truyÒn dÉn
S, N: c«ng suÊt tÝn hiÖu vµ t¹p nhiÔu

16
Nhê t¨ng W, tû sè S/N cã thÓ gi¶m xuèng rÊt thÊp, thËm chÝ
nhá h¬n 1.
§Æc ®iÓm c¨n b¶n:
- Kh¶ n¨ng chèng nhiÔu tËp trung, cè ý (jamming) rÊt
cao.
- Kh¶ n¨ng b¶o mËt th«ng tin cao.
C¸c hÖ thèng th«ng tin tr¶i phæ lµ c¸c hÖ thèng cã ®é
réng b¨ng tÝn hiÖu rÊt réng, tuy nhiªn kh«ng ph¶i hÖ thèng
tÝn hiÖu b¨ng réng nµo còng lµ hÖ thèng tr¶i phæ. Mét hÖ
thèng ®îc ®Þnh nghÜa lµ hÖ thèng tr¶i phæ nÕu:
- TÝn hiÖu truyÒn ®i chiÕm mét ®é réng b¨ng truyÒn
dÉn W lín h¬n rÊt nhiÒu lÇn bÒ réng b¨ng tèi thiÓu B i ®Ó
truyÒn tin.
- ViÖc tr¶i phæ tÝn hiÖu ®îc thùc hiÖn nhê tÝn hiÖu tr¶i,
®îc gäi lµ m· tr¶i phæ, ®éc lËp víi d÷ liÖu cÇn truyÒn. TÝn
hiÖu tr¶i ®îc lùa chän sao cho t¹o ra mét phæ tæng céng gÇn
víi phæ cña t¹p ©m.
- Qu¸ tr×nh nÐn phæ ®îc thùc hiÖn nhê tÝnh t¬ng quan
gi÷a tÝn hiÖu thu ®îc vµ tÝn hiÖu gi¶i tr¶i lµ b¶n sao ®ång
bé cña tÝn hiÖu tr¶i ®· sö dông ë phÇn ph¸t.
Nh vËy, c¸c hÖ thèng ®iÒu chÕ b¨ng réng nh ®iÒu chÕ
tÇn sè, ®iÒu chÕ xung m· dï cã phæ rÊt réng song kh«ng
ph¶i lµ c¸c hÖ thèng tr¶i phæ.
HiÖu qu¶ chèng nhiÔu cña hÖ thèng tr¶i phæ ®îc ®¸nh
gi¸ qua t¨ng Ých xö lý PG (Processing Gain):
PG = W/Bi
(3.2)

17
 TÝn hiÖu tr¶i vµ gi¶i tr¶i ®îc thùc hiÖn b»ng c¸c chuçi
PN, gäi lµ chuçi chip cã tèc ®é lín h¬n rÊt nhiÒu lÇn víi tèc
®é sè liÖu.
b. Ph©n lo¹i
C¸c hÖ thèng tr¶i phæ ®îc chia lµm hai lo¹i chÝnh:
- HÖ thèng tr¶i phæ nh¶y tÇn (FH: Frequency Hopping),
trong ®ã tÝn hiÖu tr¶i (chuçi chip gi¶ ngÉu nhiªn) ®îc sö dông
®Ó ®iÒu khiÓn tÇn sè sãng mang.
- HÖ thèng tr¶i phæ chuçi trùc tiÕp (DS: Direct
Sequence), hÖ thèng nµy cßn ®îc gäi lµ hÖ thèng gi¶ nhiÔu,
trong ®ã chuçi chip gi¶ ngÉu nhiªn ®îc sö dông ®Ó nh©n
trùc tiÕp víi chuçi sè liÖu.
c. øng dông trong th«ng tin di ®éng
Tr¶i phæ nh¶y tÇn: §îc sö dông trong hÖ thèng GSM–
900 nh mét chän lùa (Option) nh»m chèng nhiÔu do c¸c hÖ
thèng kh¸c g©y nªn (chèng c¸c nhiÔu tËp trung).
Tr¶i phæ chuçi trùc tiÕp: Nguyªn lý tr¶i phæ chuçi
trùc tiÕp cho phÐp øng dông trong ph¬ng thøc ®a truy nhËp:
CDMA. Trong ®ã mçi mét thuª bao truy nhËp m¹ng b»ng mét
m· tr¶i phæ riªng. C¸c m· tr¶i phæ cña c¸c thuª bao kh¸c nhau
th× trùc giao víi nhau.

2. HÖ thèng tr¶i phæ nh¶y tÇn

a. S¬ ®å khèi ®¬n gi¶n

Trén
s(t) MOD x(t)

T¹o PN LO
18

M¸y ph¸t
 W Trén Bi
tÇn
BPF BPF DEM

LO T¹o PN

M¸y thu

x t   s  t  exp j  t    LO t

LO : tÇn sè tù do cña bé dao ®éng néi khi cha cã ®iÒu

khiÓn nh¶y tÇn.

  t  : lîng gia sè tÇn sè ®iÒu khiÓn bëi chuçi chip PN.

NÕu chu kú cña chuçi PN lµ n th× sè gi¸ trÞ cã thÓ cã

cña   t  lµ 2n – 1 (do chuçi toµn 0 bÞ lo¹i), phæ tÝn hiÖu lèi ra

x(t) cã ®é réng W   2 n  1  kh«ng phô thuéc vµo tèc ®é chip

1/Tc.
- Khi Tc > T0 : nh¶y tÇn chËm.
- Khi Tc < T0 : nh¶y tÇn nhanh.
T0: ®é réng xung sè liÖu s(t).
Th«ng thêng   ®îc chän sao cho c¸c tÇn sè nh¶y n»m c¸ch
biÖt nhau:
 2 2 
   max  , 
 Tc T0 

(3.3)

19
b. BiÓu ®å thêi gian cña tÇn sè tÝn hiÖu sau tr¶i phæ
nh¶y tÇn (chËm)

(thÝ
dô)

3. HÖ thèng tr¶i phæ chuçi trùc tiÕp

a. S¬ ®å khèi ®¬n gi¶n

s(t) MOD x(t)


c(t)=
1
T¹o PN
LO (0)

M¸y
ph¸t

W Bi 

x(t)
BPF BPF DEM
s t 
+ I(t)
+ n(t)
LO T¹o PN


M¸y thu

b. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng trªn hÖ thèng t¬ng ®¬ng

th«ng thÊp
20
 Chuçi sè liÖu d(t) cã phæ D(f), chuçi chip PN c(t) cã phæ
C(f). TÝn hiÖu truyÒn ®i c(t).d(t) cã phæ C(f)*D(f) réng cì
phæ cña C(f) do c(t) cã tèc ®é lín h¬n tèc ®é d(t) nhiÒu lÇn.
ë phÇn thu, tÝn hiÖu nhËn ®îc: c(t).d(t) + I(t) + n(t)
trong ®ã: I(t) lµ nhiÔu tËp trung; n(t): lµ t¹p ©m nhiÖt tr¾ng
chuÈn. Sau gi¶i tr¶i phæ:
w(t) = c(t).d(t).c(t) + I(t)c(t) + n(t)c(t)
(3.4)
Do c(t).c(t) = 1 nªn ta cã:
w(t) = d(t) + I(t)c(t) + n(t)c(t)
(3.5)
Nh vËy, phæ nhiÔu tËp trung I(f) ®îc tr¶i réng ra. Tû sè
S/N .
Chó ý:
- Do b¶ng ch©n lý cña m¹ch nh©n vµ m¹ch céng mod 2
t¬ng ®¬ng nhau nªn trong thùc tÕ thiÕt kÕ, ngêi ta thêng sö
dông m¹ch céng mod 2 v× rÎ h¬n.
- Tr¶i phæ vµ gi¶i tr¶i phæ (c¶ DS lÉn FH) ®Òu chØ cã
t¸c ®éng c¶i thiÖn víi nhiÔu tËp trung mµ kh«ng cã t¸c dông c¶i
thiÖn ®èi víi t¹p ©m nhiÖt tr¾ng chuÈn.

M« t¶ nguyªn t¾c triÖt nhiÔu cña SS/DS vµ nguyªn t¾c

ho¹t ®éng:

d(t) 1 1 0 1 0 0 1 1 1 1
Ph¸t c(t) 1 0 0 1 1 1 0 1 0 0
d(t).c( 0 1 0 0 1 1 1 0 1 1
t)
d(t).c( 0 1 0 0 1 1 1 0 1 1
Thu t)
21
c(t) 1 0 0 1 1 1 0 1 0 0
d(t) 1 1 0 1 0 0 1 1 1 1

D(f)

C(f)
f

D(f)C(f)
f

I(f)

Phæ
D(f)C(f)+N(f)+I(f)
D(f)C(f)+N(f) tÝn
hiÖu
f lèi vµo
m¸y
thu
D(f)

Sau
I(f)C(f) nh©n
f
+N(f)C(f) gi¶i
22
tr¶i
phæ
 D(f)

Lîng t¹p nhiÔu

f Sau läc
Sau gi¶i tr¶i vµ BPF ( Bi)
läc

§3.2. S¬ ®å khèi c¸c hÖ thèng TDMA vµ CDMA

1. S¬ ®å khèi hÖ thèng TDMA

a. S¬ ®å khèi

M· ho¸ M· ho¸
tiÕng nãi kªnh GhÐp §ãng gãi §Öm
xen MOD
TÝn hiÖu
®ång bé

TiÕng
T¹o chuçi
nãi
dß kªnh
K£NH

P M¸y thu
Hµm mê ®Çu
cuèi

San
Gi¶i m· Gi¶i b»ng vµ DEMUX •
kªnh ghÐp DEM
xen

SYN
TiÕng Läc phèi Kh«i
Gi¶i m· nãi kh«i hîp phôc
tiÕng nãi phôc ®ång hå
23 DATA
 Chøc n¨ng c¸c khèi: 1. M· hãa tiÕng nãi: M· ho¸ tiÕng
nãi tèc ®é bit thÊp nh»m tiÕt kiÖm phæ; 2. M· ho¸ kªnh: M·
ho¸ chèng t¸c ®éng cña nhiÔu trªn kªnh; 3. GhÐp xen: Trî
gióp qu¸ tr×nh m· ho¸, cã t¸c dông gi¶i t¬ng quan lçi; 4. §ãng
gãi: GhÐp c¸c tÝn hiÖu kh¸c nhau thµnh gãi tin: tÝn hiÖu
®ång bé, tÝn hiÖu sè liÖu, tÝn hiÖu dß kªnh; 5. MOD: ®iÒu
chÕ sè víi ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ phæ hÑp; 6. Kªnh: Kªnh v«
tuyÕn; 7. DEMUX: Ph©n kªnh c¸c tÝn hiÖu cña mét gãi; 8.
Hµm mê: C¨n cø chuçi dß ®êng thu ®îc ®Ó tÝnh ra tr¹ng th¸i
kªnh ®Ó ®iÒu khiÓn bé san b»ng; 9. Läc phèi hîp: Chèng t¸c
®éng cña t¹p /nhiÔu; 10. Gi¶i ghÐp xen: Ngîc víi ghÐp xen;
11. Gi¶i m· tiÕng nãi: Tæng hîp l¹i tiÕng nãi.
b. CÊu tróc khung tÝn hiÖu TDMA
Khung TS
TDMA ..
n- n 1 2 3 4 5 ... n- n 1 2 3 4 5 ...
1 .. 1

S SYN DATA P DATA T G

TS: Time Slot: Khe thêi gian; SYN: TÝn hiÖu ®ång bé; P: Chuçi
dß kªnh; DATA: Sè liÖu lu lîng; G: Kho¶ng phßng vÖ chèng lÉn
gi÷a c¸c TS do chªnh lÖch kho¶ng c¸ch vÒ BS; S: §Çu khe; T:
§u«i.

2. S¬ ®å khèi hÖ thèng CDMA

a. S¬ ®å khèi hÖ thèng cña Qualcomm (tuyÕn ph¸t, ®-
êng xuèng)
24
 PNI
W0
TÝn hiÖu pilot 
• (toµn 0) 

Kªnh W32
®ån
g bé M· chËp 
• vµ lÆp GhÐp
xen

 KÕt
hîp
Kªnh
paging Wj tÝnh
M· chËp  träng
• vµ lÆp GhÐp   sè vµ TÝn
hiÖu
xen
 ®iÒu ph¸t
Bé t¹o CDMA
MÆt n¹ kªnh
paging PN dµi chÕ
cÇu
C¸c bit ®iÒu khiÓn c«ng ph
Kªnh suÊt
lu
Wi ¬ng
lîng M· chËp X¸o trén 
• vµ lÆp GhÐp
xen
vµ ghÐp 
tÝn hiÖu

MÆt n¹ kªnh lu lîng Bé t¹o
PN dµi PNQ

b. Mét sè kh¸i niÖm bæ xung

M· Walsh:
- C¸ch t¹o: Sö dông ma trËn Hadamard.

HO HO

HO HO

- TÝnh chÊt: C¸c tæ hîp m· Walsh ®Òu trùc giao nhau:

 
Wi  t  .W j  t    ij

(3.6)
- Sö dông: §Ó ph©n kªnh ®êng xuèng.
25
 C¸c kªnh trong hÖ thèng CDMA (cdmaOne):
- Kªnh Pilot: Sö dông cho ®ång chØnh tÇn sè: W 0 = {0,0,
...0}.
- Kªnh ®ång bé: Sö dông cho ®ång bé clock: W 32 = {0,
1, 0, 1...}.
- C¸c kªnh paging vµ traffic (lu lîng): Sö dông 62 m·
Walsh cßn l¹i. Kªnh paging ®îc sö dông ®Ó: + Th«ng b¸o
th«ng tin vÒ hÖ thèng.
+ §¸p tÝn hiÖu xin truy nhËp cña
MS.

3. C¸c chØ tiªu kinh tÕ – kü thuËt c¬ b¶n cña hÖ thèng

th«ng tin di ®éng
- HiÖu qu¶ sö dông phæ (sè ngêi sö dông/ ®¬n vÞ tÇn
sè/ cell);
- ChÊt lîng ©m thanh;
- Møc ®é phøc t¹p cña thiÕt bÞ, gi¸ thµnh cña MS vµ BS;
- TÝnh tiÖn lîi mang x¸ch (kÝch thíc, träng lîng);
- Møc ®é tiªu thô nguån;
- §é tin cËy cña thiÕt bÞ vµ ®é tin cËy phñ sãng;
- Møc ®é b¶o mËt;
- Kh¶ n¨ng ®¸p øng nhiÒu dÞch vô.

§3.3. M· ho¸ tiÕng nãi trong th«ng tin di ®éng

1. Giíi thiÖu chung vµ ph©n lo¹i

a. Giíi thiÖu chung
ChÊt lîng mét hÖ thèng th«ng tin di ®éng phÇn lín ®îc ®¸nh
gi¸ qua:
26
 - ChÊt lîng tiÕng nãi kh«i phôc (“®é chÝnh x¸c”);
- Dung lîng hÖ thèng, ®¸nh gi¸ qua sè ngêi sö dông cã
thÓ ®ång thêi sö dông dÞch vô (“tÝnh nhanh chãng”, hiÓu
theo nghÜa réng).
§é réng b¨ng tÇn lµ mét tµi nguyªn ®¾t gi¸ trong th«ng
tin di ®éng, do ®ã c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô lu«n ph¶i ®èi
mÆt víi c¸c ®ßi hái vÒ cung cÊp dÞch vô cho nhiÒu ngêi sö
dông trong mét b¨ng tÇn h¹n chÕ, víi mét chÊt lîng tiÕng nãi
tèt nhÊt cã thÓ ®îc. Víi mét chÊt lîng tiÕng nãi x¸c ®Þnh, tèc
®é bit cña tiÕng nãi ®· m· cµng thÊp th× cµng cã nhiÒu ngêi
cã thÓ sö dông dÞch vô trong mét ®é réng b¨ng ®· cho. Do
®ã, rÊt nhiÒu nç lùc ®· ®îc tiÕn hµnh nh»m cã ®îc c¸c bé m·
ho¸ tiÕng nãi víi mét chÊt lîng chÊp nhËn ®îc( th«ng thêng
c¸c nhµ thiÕt kÕ chÊp nhËn chÊt lîng near toll - quality) víi:
- Tèc ®é thÊp;
- Møc ®é phøc t¹p thiÕt bÞ thÊp;
- Gi÷ chËm xö lý thÊp;
- Møc ®é tiªu thô nguån thÊp.
Nãi chung, c¸c yªu cÇu trªn (chÊt lîng tiÕng nãi, tèc ®é
bit, møc ®é phøc t¹p, møc ®é tiªu thô nguån vµ trÔ xö lý) th-
êng m©u thuÉn nhau, ph¶i dung hoµ...
b. C¸c ®Æc tÝnh cña tiÕng nãi
DÉn nhËp: CÊu tróc vµ thuËt to¸n cña c¸c bé biÕn ®æi tÝn
hiÖu t¬ng tù thµnh tÝn hiÖu sè cã thÓ ®éc lËp hay phô thuéc
vµo ®Æc trng cña nguån tÝn hiÖu t¬ng tù, vµ do ®ã cã thÓ
rÊt kh¸c nhau. Khi tÝn hiÖu lµ tiÕng nãi, viÖc biÕt ®îc c¸c
®Æc tÝnh cña tiÕng nãi (®Æc trng cña nguån) cã thÓ cho
phÐp tèi u ho¸ c¸c bé m· ho¸ tiÕng nãi theo mét sè tiªu chÝ.

27
C¸c ®Æc tÝnh cña tiÕng nãi: TiÕng nãi cã mét sè tÝnh
chÊt cã thÓ khai th¸c ®îc trong thiÕt kÕ c¸c bé m· ho¸ hiÖu
qu¶ cao (cã ®é nÐn tÝn hiÖu lín).
+ TÝnh chÊt cã phæ h¹n chÕ: TiÕng nãi cã thÓ h¹n phæ
mµ kh«ng mang l¹i sai sè thô c¶m ®¸ng kÓ  Cã thÓ ¸p dông
®Þnh lý lÊy mÉu víi tèc ®é mÉu h÷u h¹n vµ tiÕng nãi cã thÓ
kh«i phôc ®îc “hoµn toµn” tõ chuçi tÝn hiÖu mÉu. §©y lµ c¬
së cña thuËt to¸n lÊy mÉu - rêi r¹c ho¸.
+ Cã hµm mËt ®é x¸c suÊt cña trÞ biªn ®é lµ kh«ng
®Òu:
pdf cña biªn ®é tiÕng nãi lµ mét hµm kh«ng ®Òu: tÝn hiÖu
cã biªn ®é rÊt lín cã x¸c suÊt x¶y ra nµo ®ã, tÝn hiÖu cã biªn
®é  0 th× cã x¸c suÊt x¶y ra rÊt lín. pdf gi¶m ®¬n ®iÖu tõ
c¸c gi¸ trÞ biªn ®é  0 tíi c¸c gi¸ trÞ biªn ®é rÊt lín (pdf chÝnh
x¸c th× phô thuéc vµo ®é réng b¨ng cña tÝn hiÖu vµ vµo c¸c
®iÒu kiÖn ghi ©m). Lµm gÇn ®óng: pdf dµi h¹n (long – term
pdf):
1  2 x 
p x   exp 
2 x  x 
 

(3.7)
(pdf mò 2 phÝa hay pdf Laplace). pdf nµy cã ®Ønh t¹i x = 0
mµ nã lµ do trong tiÕng nãi rÊt thêng cã c¸c ®o¹n nghØ vµ
c¸c ®o¹n cã møc biªn ®é thÊp. pdf ng¾n h¹n (short – time
pdf): Thêng ®îc xÊp xØ b»ng ph©n bè chuÈn (Gauss).
øng dông: lîng tö ho¸ kh«ng ®Òu.
+ Hµm tù t¬ng quan (ACF: Autocorrelation Function): T-
¬ng quan rÊt lín gi÷a c¸c mÉu liªn tiÕp cña tiÕng nãi  trong
mét mÉu tiÕng nãi, phÇn lín cã thÓ dÔ dµng dù ®o¸n ®îc tõ

28
gi¸ trÞ cña c¸c mÉu tríc ®ã. Lµ c¬ së cña c¸c thuËt to¸n dù
®o¸n. ACF:
N  k 1
1
C k  
N
 x  n .x  n  k 
n 0

(3.8)
x(k): mÉu tiÕng nãi thø k. ACF thêng ®îc chuÈn ho¸ theo ph-
¬ng sai cña tÝn hiÖu tiÕng nãi, do ®ã gi¸ trÞ cña ACF h¹n chÕ

trong [-1, 1] víi C  0   1 . C¸c tÝn hiÖu tiÕng nãi tiªu biÓu cã trÞ

hµm t¬ng quan mÉu kÒ bªn (C(1)) thêng lµ 0.85  9.

+ Hµm mËt ®é phæ c«ng suÊt (PSD: Power Spectrum
Density): PSD cña tÝn hiÖu tiÕng nãi cã tÝnh chÊt lµ mét hµm
kh«ng ®Òu  cã thÓ cã ®îc sù nÐn tÝn hiÖu ®¸ng kÓ nhê
m· ho¸ tiÕng nãi trªn miÒn tÇn sè.
§é ®o ®Þnh lîng cña t¨ng Ých m· cùc ®¹i lý thuyÕt cã
thÓ ®¹t ®îc nhê khai th¸c ®Æc tÝnh PSD kh«ng ®Òu lµ SFM
(®é ®o møc ®é b»ng ph¼ng cña phæ : Spectral Flatness
Measure). SFM lµ tû sè trung b×nh sè häc vµ trung b×nh
h×nh häc cña c¸c mÉu cña PSD ®îc lÊy trªn c¸c kho¶ng tÇn
sè c¸ch ®Òu:
 1 N 2
 N  Sk 
SFM   k 1 1
 N 2N
 S k 
C¸c bé m· ho¸ tiÕng nãi
 k 1 

(3.9)
trongC¸c
®ãbéSkm·
lµho¸
mÉud¹ng
tÇnsãng C¸c bé
sè thø k cña PSD cñam·tiÕng
ho¸ nguån
nãi.
Tiªu biÓu: C¸c tÝn hiÖu tiÕng nãi cã gi¸ trÞ SFM dµi h¹n
b»ng 8 vµ SFM ng¾n h¹n biÕn ®æi trong mét gi¶i réng tõ 2 
MiÒn thêi gian MiÒn tÇn sè LPC HYBRID VOCODER
500.
c. Ph©n lo¹i m· ho¸ tiÕng nãi
kh«ng vi sai vi sai
29

PCM ADPCM DELTA SBC ATC

Chó gi¶i:
LPC: Linear Predictive Coding: M· ho¸ dù ®o¸n tuyÕn tÝnh;
SBC: Sub – Band Coding: M· ho¸ b¨ng con;
ATC: Adaptive Transform Coding: M· biÕn ®æi thÝch nghi;
ADPCM: Adaptive Differential PCM: PCM vi sai thÝch nghi.
C¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n:
- C¸c bé m· ho¸ d¹ng sãng: VÒ nguyªn t¾c, ®îc thiÕt kÕ
®Ó cã ®îc tÝnh chÊt ®éc lËp víi nguån tÝn hiÖu, do ®ã cã
thÓ m· ho¸ nh nhau ®èi víi mét lo¹t lo¹i tÝn hiÖu (tiÕng nãi,
tÝn hiÖu truyÒn thanh, truyÒn h×nh...). u ®iÓm: ®¬n gi¶n,
thÝch hîp víi nhiÒu tÝnh chÊt kh¸c nhau cña tÝn hiÖu vµ khoÎ
trªn m«i trêng cã t¹p/ nhiÔu. Tuy nhiªn, c¸c bé m· ho¸ d¹ng
sãng chØ ®¹t ®îc møc ®é tiÕt kiÖm vÒ tèc ®é bit mét c¸ch
kh¸ khiªm tèn.
- C¸c bé m· ho¸ nguån: RÊt tiÕt kiÖm bit song nãi chung
®é phøc t¹p cao. Chóng dùa trªn viÖc sö dông hiÓu biÕt tiªn
nghiÖm vÒ tÝn hiÖu ®îc m· ho¸.
30
2. M· ho¸ b¨ng con (SBC)
a. M· ho¸ miÒn tÇn sè tÝn hiÖu tiÕng nãi
§îc ®Ò xuÊt tõ 1979 (Crochiere vµ Tribolet). TÝn hiÖu
tiÕng nãi ®îc chia thµnh mét tËp c¸c thµnh phÇn tÇn sè råi
®îc lîng tö ho¸ vµ m· ho¸ riªng biÖt. B»ng c¸ch nµy, c¸c b¨ng
tÇn sè kh¸c nhau cã thÓ ®îc m· ho¸ mét c¸ch cã u tiªn theo
mét sè tiªu chuÈn thô c¶m cho tõng b¨ng, nhê ®ã mµ t¹p ©m
lîng tö cã thÓ ®îc nÐn (kiÒm chÕ) bªn trong c¸c b¨ng vµ
tr¸nh ®îc viÖc t¹o ra c¸c mÐo hµi bªn ngoµi b¨ng. u ®iÓm: Sè
bit dïng ®Ó m· cã thÓ thay ®æi ®éng ®îc vµ cã thÓ chia xÎ
gi÷a c¸c b¨ng kh¸c nhau.
b. M· ho¸ b¨ng con
PhÐp lîng tö ho¸ lµ mét thuËt to¸n phi tuyÕn, g©y ra c¸c
s¶n phÈm mÐo cã phæ réng. Tai ngêi th× kh«ng nhËn biÕt
c¸c mÐo nµy nh nhau ë mäi tÇn sè. Do ®ã cã thÓ nhËn ®îc
mét sù c¶i thiÖn ®¸ng kÓ vÒ chÊt lîng b»ng c¸ch m· tÝn hiÖu
theo c¸c b¨ng hÑp SBC, do ®ã cã thÓ xem ®îc nh mét ph¬ng
ph¸p kiÓm so¸t vµ ph©n phèi t¹p ©m lîng tö mét c¸ch thÝch
hîp trªn toµn b¨ng tÝn hiÖu.
Trong SBC, tiÕng nãi ®îc chia thµnh 4 hay 8 b¨ng con
nhê mét lo¹t c¸c m¹ch läc. Sau ®ã, tõng b¨ng con ®îc lÊy
mÉu vµ m· ho¸ víi ®é chÝnh x¸c kh¸c nhau tuú theo tiªu
chuÈn thô c¶m.
ViÖc chia b¨ng con cã thÓ tiÕn hµnh theo hai c¸ch:
- Chia ®Òu, song tuú theo tiªu chuÈn vÒ mÐo thô c¶m
®îc mµ m· tõng b¨ng víi mét tèc ®é bit riªng kh¸c nhau.

31
 - Chia kh«ng ®Òu b¨ng tiÕng nãi thµnh c¸c b¨ng con cã
®ãng gãp nh nhau vÒ lîng mÐo thô c¶m ®îc. ThÝ dô
(Crochiere):

Sè thø tù b¨ng con Gi¶i tÇn sè

1 200 – 700 Hz
2 700 – 1310 Hz
3 1310 – 2020 Hz
4 2020 – 3200 Hz

Do tai ngêi cã ®é nh¹y gi¶m theo hµm mò ®èi víi tÇn

sè, mét d¹ng ®Æc biÖt cña c¸ch chia b¨ng con thø nhÊt lµ
chia theo thang octave chø kh«ng chia ®Òu b¨ng thµnh c¸c
b¨ng con.
Ph¬ng ph¸p xö lý: C¸c b¨ng con ®îc ®a vÒ gèc tÇn sè
nhê c¸c sãng mang con b»ng ®iÒu chÕ ®¬n biªn.
S¬ ®å khèi:
+ Bé m· ho¸:

LP Decimator Encoder
translator

s(t .
) • . Multiplexe
r
.
LP Decimator Encoder
translator

+ Bé gi¶i m· tiÕng nãi SBC:

Decoder Interpolato BP
r translator
. 

DEMUX
. 
 s t 
. 
.
Decoder Interpolato
32 BP
r translator
Chó gi¶i:
LP translator: Bé biÕn ®æi b¨ng gèc (th«ng thÊp);
Decimator: Bé t¸ch/ chiÕt (nÐn);
Interpolator: Bé néi suy;
BP translator: Bé biÕn ®æi vÒ gi¶i th«ng b¨ng con.

3. VOCODERS
a. Giíi thiÖu chung
Vocoders lµ mét líp c¸c hÖ thèng m· ho¸ tiÕng nãi thùc
hiÖn ph©n tÝch tÝn hiÖu tho¹i t¹i m¸y ph¸t, truyÒn ®i c¸c
th«ng sè vÒ m« h×nh tiÕng nãi cã ®îc tõ qu¸ tr×nh ph©n
tÝch. ë phÇn thu thùc hiÖn tæng hîp l¹i tiÕng nãi b»ng c¸c
th«ng sè nhËn ®îc.
VÒ c¬ b¶n, mäi hÖ thèng vocoder ®Òu cè m« h×nh ho¸
qu¸ tr×nh t¹o tiÕng nãi nh mét hÖ thèng ®éng vµ cè ®Þnh l-
îng c¸c rµng buéc vËt lý nhÊt ®Þnh cña hÖ thèng. V× vËy,
vocoders th× phøc t¹p h¬n c¸c bé m· ho¸ d¹ng sãng nhiÒu vµ
cã ®îc møc ®é tiÕt kiÖm bit rÊt cao (cã thÓ m· ho¸ tiÕng nãi
víi tèc ®é bit thÊp qu·ng 2Kb/s).
M« h×nh t¹o tiÕng nãi:

¢m v« thanh
Nguån thø cÊp

Nguån t¹p

° Bé läc èng
ph¸t thanh
°
Nguån TiÕng nãi tæng hîp
xung ®îc
°
¢m h÷u thanh
Th«ng sè kÝch thÝch
33 Th«ng sè läc
M Bé ph©n
O tÝch

TiÕng nãi lèi vµo

C¸c th«ng sè tiÕng nãi quan träng:
- Pitch frequency < 300Hz. (t¸ch ®îc rÊt khã)
- Pole frequencies (formants):
Víi ngêi lín: f1  500Hz, f2  1500Hz, f3  2500Hz, f4  3500Hz.
§©y lµ c¸c tÇn sè céng hëng cña èng ©m thanh trong bé m¸y
ph¸t ©m cña con ngêi.
- C¸c th«ng sè biªn ®é cña kÝch thÝch. Trong ®ã kÝch
thÝch ph©n hai trêng hîp: ©m h÷u thanh (kÝch thÝch lµ 1
xung hay mét d·y xung) vµ ©m v« thanh (kÝch thÝch lµ 1
nguån t¹p).
C¸c vocoders cho ra tÝn hiÖu tiÕng nãi ®· m· rÊt kÐm
chÞu t¹p ©m vµ chÊt lîng tiÕng nãi kh«i phôc thêng phô thuéc
nhiÒu vµo ngêi nãi. D¹ng phæ cËp nhÊt cña c¸c vocoders lµ
LPC vocoder.
b. LPC Vocoder
§Æc ®iÓm:
- Thuéc líp Vocoder miÒn thêi gian, Vocoder (LPC) cè
g¾ng lÊy c¸c ®Æc ®iÓm quan träng trong tiÕng nãi tõ d¹ng
sãng thêi gian cña tÝn hiÖu tiÕng nãi.

34
 - Cã kh¶ n¨ng truyÒn tiÕng nãi chÊt lîng tèt ë tèc ®é
4.8Kb/s vµ chÊt lîng thÊp h¬n ë c¸c tèc ®é thÊp h¬n (tíi
2Kb/s).
Nguyªn lý:
- M« h×nh hãa èng ©m thanh b»ng mét bé läc tuyÕn
tÝnh toµn cùc cã hµm truyÒn:
G
H  z  M
1   bk z  k
k 1

(3.10)
G: t¨ng Ých (Gain) cña m¹ch läc, z  k biÓu thÞ thuËt to¸n gi÷
chËm ®¬n vÞ.
- KÝch thÝch:
+ Lµ mét xung víi tÇn sè = Pitch frequency khi ©m thanh lµ
©m h÷u thanh;
+ Lµ mét t¹p ©m tr¾ng khi ©m thanh lµ v« thanh.
- Nguyªn lý dù ®o¸n tuyÕn tÝnh gièng nh víi ADPCM, tuy
nhiªn thay v× truyÒn ®i c¸c gi¸ trÞ lîng tö ho¸ cña tÝn hiÖu
sai sè biÓu thÞ sai lÖch gi÷a d¹ng sãng thùc vµ gi¸ trÞ dù
®o¸n, LPC vocoder chØ truyÒn ®i c¸c ®Æc trng chän läc cña
tÝn hiÖu sai sè, bao gåm: 1. hÖ sè t¨ng Ých; 2. th«ng tin vÒ
pitch; 3. th«ng tin vÒ ©m v« thanh hay h÷u thanh. ë phÇn
thu, c¨n cø vµo c¸c th«ng tin vÒ tÝn hiÖu sai sè, t¹o l¹i gÇn
®óng kÝch thÝch ®Ó cÊp cho bé gi¶i m·. §ång thêi c¸c th«ng
sè vÒ bé läc tæng hîp ®îc sö dông ®Ó ®iÒu chØnh bé läc t¸i
t¹o tiÕng nãi. LPC
Filter Encod Decoder
er
S¬ ®å khèi nguyªn lý:
Synthesizer

TiÕn
Channel

g Buffer • Voice/Unvo Encod Decoder

nãi
. er
Decision TiÕn
g nãi
(®iÖ
Pitch
n tö)
analys Encod Decoder  tæn
is er 35 g hîp

Excitatio
n
c. LPC kÝch thÝch ®a xung (Multi – pulse Excited LPC-
MPL-LPC)
Atal (1986) ®· chØ ra r»ng bÊt luËn ®iÓm kÝch thÝch
xung n»m ë ®©u, nÕu chØ kÝch thÝch 1 xung/ pitch period
th× g©y ra c¸c mÐo rÊt lín, thÊy râ ®îc. ¤ng ®· thö sö dông 8
xung/ pitch period víi biªn ®é vµ vÞ trÝ xung ®îc ®iÒu chØnh
thÝch hîp nh»m cùc tiÓu sai sè trung b×nh b×nh ph¬ng.
§Æc ®iÓm: ChÊt lîng tiÕng nãi tèt h¬n nhiÒu do kh«ng
chØ ®é d dù ®o¸n ®· ®îc xÊp xØ tèt h¬n b»ng nhiÒu xung/
pitch period mµ cßn do thuËt to¸n ®a xung kh«ng ®ßi hái
ph¶i nhËn biÕt vµ t¸ch pitch.
d. LPC kÝch thÝch m· (Code – Excited LPC: CELP coder)
§Æc ®iÓm:
- Coder vµ Decoder cïng cã mét b¶ng m· gåm c¸c tÝn
hiÖu kÝch thÝch ®Þnh tríc. Khi ph©n tÝch: bé m· ho¸ t×m
trong b¶ng m· kÝch thÝch phï hîp vµ göi ®i th«ng sè (lîng tö
ho¸) vÒ kÝch thÝch ®· chän. PhÇn thu, c¨n cø vµo tÝn hiÖu
nhËn ®îc sÏ nhÆt ra kÝch thÝch cÇn thiÕt tõ b¶ng m· (code
book) tr÷ s½n ®Ó kÝch thÝch LPC filter.
- Cùc kú phøc t¹p vµ ®ßi hái sè lîng phÐp tÝnh (+), ()
rÊt lín (tíi 500 triÖu phÐp tÝnh/ gi©y).
- Cã ®îc tèc ®é bit rÊt thÊp víi chÊt lîng tiÕng nãi cao
(thËm chÝ chØ 0.25 bit/ mÉu). Tèc ®é hiÖn ®¹t ®îc 4.8Kb/s
36
víi chÊt lîng tiÕng nãi cao nhê sù ph¸t triÓn trong c«ng nghÖ
VLSI vµ DSP.
e. LPC kÝch thÝch d (Residual Excited LPC: RELP)
Nguyªn lý: Sau khi ®¸nh gi¸ c¸c th«ng sè m« h×nh (c¸c
th«ng sè LP hay c¸c th«ng sè liªn quan) vµ c¸c th«ng sè kÝch
thÝch (V/U decision, pitch, gain), tiÕng nãi ®îc tæng hîp l¹i ë
phÇn ph¸t, sau ®ã ®îc trén víi tiÕng nãi gèc ®Ó cã ®îc phÇn
d (sai sè).
C¸c th«ng tin ®îc truyÒn ®i:
(A): - Th«ng sè LP.
- Th«ng sè kÝch thÝch.
(B): - PhÇn d ®· ®îc lîng tö ho¸ vµ m· ho¸.
ë phÇn thu: tÝn hiÖu ®îc tæng hîp l¹i tõ c¸c th«ng sè (A)
sau ®ã ®îc céng víi phÇn d (B) ®Ó cã ®îc tiÕng nãi chÊt lîng
cao.

4. Chän lùa ph¬ng ph¸p m· ho¸ tiÕng nãi trong th«ng

tin di ®éng
a. Nguyªn t¾c
ViÖc chän lùa ph¬ng ph¸p m· ho¸ tiÕng nãi c¨n cø vµo
c¸c yªu cÇu vÒ chÊt lîng tiÕng nãi, møc ®é phøc t¹p thiÕt bÞ,
b¨ng tÇn ®îc sö dông, møc ®é tiªu thô nguån, ®é trÔ xö lý...
ViÖc chän lùa còng phô thuéc kÝch thíc tÕ bµo:
- Microcell: Cã thÓ t¸i dông tÇn sè  nhu cÇu vÒ ®é
réng b¨ng t¬ng ®èi dÔ chÞu, sè ngêi sö dông/ tÕ bµo thêng
kh«ng qu¸ lín, ®iÒu kiÖn truyÒn sãng kh¸ tèt nªn thêng
kh«ng ph¶i sö dông m· ho¸ kªnh  Cã thÓ sö dông m· ho¸
tiÕng nãi tèc ®é kh«ng cÇn qu¸ thÊp (ADPCM 32Kb/s ch¼ng
h¹n).
37
 - Cellular radio:
+ Sè ngêi sö dông/ tÕ bµo lín.
+ §iÒu kiÖn truyÒn sãng phøc t¹p  ph¶i m· kªnh.
+ Nhu cÇu vÒ ®é réng b¨ng bÞ h¹n chÕ  ph¶i dïng c¸c
bé m· ho¸ tèc ®é thÊp (cì 10Kb/ s).
- Th«ng tin di ®éng vÖ tinh:
+ B¨ng tÇn ®îc sö dông rÊt hÑp.
+ Vïng phñ sãng cùc lín  ph¶i dïng c¸c kü thuËt
vocoder víi tèc ®é bit rÊt thÊp (cì 3Kb/s).
b. C¸c bé m· ho¸ tiÕng nãi ®îc sö dông trong th«ng tin
di ®éng

Tiªu chuÈn Lo¹i dÞch Lo¹i bé m· Tèc ®é bit

vô ho¸ (kb/s)
GSM Cellular RPE – LTP 13
CD – 900 nt SBC 16
VSDC (IS- nt VSELP 8
54) (Vector Sum
ELP)
IS – 95 nt CELP 1.2; 2.4; 4.8;
9.6
IS -95 PCS PCS CELP 14.4
PDC Cellular VSELP 4.5; 6.7; 11.2
CT – 2 Cordless ADPCM 32
DECT nt ADPCM 32
PHS nt ADPCM 32
DCS – 1800 PCS RPE – LTP 13
PACS PCS ADPCM 32

§3.4. m· ho¸ kªnh vµ ghÐp xen

1. M· ho¸ kªnh
38
a. Giíi thiÖu chung
C¬ së lý thuyÕt m· ho¸ kiÓm so¸t lçi
§Þnh lý Shannon:
 S   P 
 1   1 
 N B
C  B log  N
2  B log 
2
0 

(3.11)
P: C«ng suÊt tÝn hiÖu thu.
P = Eb.Rb, do ®ã:
 Eb Rb   Eb Rb 
 1    1  
 N B  C  N B 
C  B log 
2
0 
  log 2 0 
B
(3.12)
C/ B: hiÖu qu¶ b¨ng tÇn.
- M· ho¸ chèng nhiÔu lµ viÖc ®a vµo lîng d thõa (c¸c bit
d) vµo d÷ liÖu ®îc truyÒn nh»m c¶i thiÖn chÊt lîng truyÒn
dÉn khi tÝn hiÖu chÞu nhiÔu, mÐo, pha®ing, hiÖu øng
Doppler...
- C¸c bit d ®îc tÝnh tõ c¸c bit th«ng tin vµ ®îc sö dông
trong qu¸ tr×nh ph¸t hiÖn vµ söa lçi ë phÇn thu.
C¸c vÊn ®Ò:
- ViÖc t¨ng thªm bit d cã thÓ c¶i thiÖn BER rÊt tèt t¹i c¸c
gi¸ trÞ SNR thÊp, tuy vËy l¹i lµm gi¶m hiÖu qu¶ b¨ng tÇn do B
  cÇn m· ho¸ thÝch hîp (lo¹i m· kh¸c nhau, tÝn hiÖu d÷
liÖu vµ tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn ph¶i ®îc m· kh¸c nhau, c¸c bit cã
tÇm quan träng kh¸c nhau cña d÷ liÖu ph¶i ®îc m· kh¸c nhau ).
- CÇn ¸p dông ghÐp xen nh»m gi¶m “t¶i” cho qu¸ tr×nh
m· ho¸.
Ph©n lo¹i m·:
- M· khèi: M· khèi lµ c¸c m· FEC cho phÐp ph¸t hiÖn vµ
söa mét sè giíi h¹n c¸c lçi mµ kh«ng cÇn ph¸t l¹i, nhê vËy cã

39
thÓ c¶i thiÖn ®¸ng kÓ chÊt lîng truyÒn dÉn mét khi c¸c biÖn
ph¸p (t¨ng c«ng suÊt ph¸t hay ¸p dông c¸c bé gi¶i ®iÒu chÕ
phøc t¹p...) trë nªn kh«ng thùc tÕ.
Trong m· khèi, c¸c bit kiÓm tra ®îc thªm vµo c¸c bit
th«ng tin t¹o nªn c¸c tõ m· hay c¸c khèi m·.
Sè bit cña mét tõ m·: n.
Sè bit th«ng tin: k  Sè bit d: n – k.
+ Tèc ®é m·: k/ n = Rc. Ký hiÖu m·: (n, k).
+ Th«ng sè quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng söa lçi: kho¶ng c¸ch
tèi thiÓu dmin , ®îc x¸c ®Þnh nh sau: (xÐt víi m· nhÞ ph©n)

d  Ci , C j    Ci , l  C j ,l
n

l 1

(3.13)
®îc gäi lµ kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c tõ m· Ci vµ Cj.
Ci ,l , C j ,l : lµ c¸c bit thø l cña c¸c tõ m· Ci vµ Cj.
d min  Min d  Ci , C j 

(3.14)
+ Kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn vµ söa: Gäi t lµ béi lçi cã thÓ ph¸t
hiÖn hoÆc söa:
§Þnh lý:
Ph¸t hiÖn: t  d min  1
d min  1
Söa: t 
2
M· chËp:
Chuçi th«ng tin kh«ng ®îc nhãm thµnh c¸c khèi ®Ó m·. ViÖc
m· ho¸ ®îc thùc hiÖn nhê cho chuçi th«ng tin qua mét bé ghi
dÞch tr¹ng th¸i h÷u h¹n. Tæng qu¸t, bé ghi dÞch gåm N (k bit)
tÇng vµ m bé t¹o hµm ®¹i sè tuyÕn tÝnh dùa trªn ®a thøc
sinh. N: ®é dµi rµng buéc; Tèc ®é m· R c = k/n. ý nghÜa cña

40
N: Sè c¸c bit d÷ liÖu lèi vµo mµ bit lèi ra phô thuéc. §Æc
®iÓm: Gi¶i m· phøc t¹p song cã kh¶ n¨ng to lín chèng lçi.
Trong th«ng tin di ®éng ¸p dông c¶ m· khèi lÉn m· chËp.

N tÇng
k bit
d÷ 1 .... k 1 .... k ... 1 .... k
liÖu

  

1 2 n

b. Mét sè tÝnh chÊt liªn quan

C¶i thiÖn chÊt lîng nhê kÕt nèi tÇng c¸c bé m·:
Concatenated codes (KÕt tÇng c¸c bé m· kh¸c nhau):
- Mét lîng d ®îc thªm vµo nhê ¸p dông 1 m· nµo ®ã, sau
®ã nhê sö dông 1 m· kh¸c nh»m  lîng d thõa. HiÖu qu¶ söa
.
Rót ng¾n m·:
- Mét m· (n, k) cã thÓ rót ng¾n ®îc thµnh m· (n-b, k-b)
trong ®ã b lµ sè bit m· th«ng tin ®îc rót ng¾n. Khi ®ã kh¶
n¨ng söa cña m· t¨ng.

2. GhÐp xen (Interleaving)

a. Giíi thiÖu chung
GhÐp xen lµ mét qu¸ tr×nh s¾p xÕp l¹i trËt tù cña mét
tõ m· tríc khi truyÒn ®i. ë phÇn thu, qu¸ tr×nh kh«i phôc
(s¾p l¹i) trËt tù ®îc gäi lµ gi¶i ghÐp xen. Môc ®Ých lµ ph©n

41
tËp vÒ thêi gian, gi¶i t¬ng quan lçi (côm l¹i trªn kªnh do
pha®ing, nhiÔu...).
Tr¶ gi¸: §é trÔ xö lý  vµ tèn bé nhí ®Ó tr÷ c¸c tõ m· tríc
khi truyÒn.
b. C¸c lo¹i ghÐp xen
GhÐp xen khèi
§Æc ®iÓm :
- §äc vµo thµnh c¸c cét.
- §äc ra nh nh÷ng tõ m· n bit (theo hµng).
TrÔ xö lý: 2DW, bé nhí: WD.

§äc ra c¸c bit, ®a tíi MOD (1 hµng/

lÇn)
.........
1 m+ ....

§äc vµo
1
c¸c bit
tõ bé . 2 m+
m· ho¸ . .
2 m
. hµng

. (D)
. 

m 2m n.cét
.. . n (W)

(D-2)M
GhÐp xen cuèn:
(D-1)M
1 1 (D-2)M
° M
1
1
° °
2 (D-2)M Tíi
°°
Tõ bé
m· ho¸
°
°
° D- 
(D-2)M D- °
2

°
Kªnh cã
lçi côm 2
° °° D-
 D-
2
°
°
bé
gi¶i
m·
°
1
°
1 1 1
°
D
D
° °D
M D

(D-1)M

42
TrÔ xö lý: W(D-1). Bé nhí: W(D-1)/2.

§3.5. §iÒu chÕ vµ san b»ng trong th«ng tin di ®éng

1. §iÒu chÕ trong th«ng tin di ®éng

a. Giíi thiÖu chung
NhiÖm vô: §iÒu chÕ thùc hiÖn biÕn b¶n tin cÇn truyÒn (tÝn
hiÖu tho¹i analog trong c¸c hÖ thèng 1G, c¸c tÝn hiÖu d÷ liÖu
trong c¸c thÕ hÖ 2G, 3G...) thµnh tÝn hiÖu cao tÇn d¹ng sãng
liªn tôc ®Ó truyÒn ®i. ViÖc ®iÒu chÕ cÇn ®¹t ®îc hiÖu qu¶
b¨ng tÇn cao vµ thÝch hîp víi ®Æc tÝnh kªnh.
§Æc tÝnh kªnh truyÒn:
- Cã pha®ing, t¹p nhiÔu m¹nh.
- B¨ng tÇn rÊt h¹n chÕ.
- MÐo phi tuyÕn lín do c«ng suÊt tr¹m gèc thêng lín.
C¸c lo¹i ®iÒu chÕ th«ng thêng trong c¸c hÖ thèng
th«ng tin di ®éng:
- ThÕ hÖ 1 (1G): TÝn hiÖu tho¹i analog cã phæ kh¸ hÑp
nªn viÖc ®iÒu chÕ cã thÓ thùc hiÖn ®îc b»ng ph¬ng ph¸p
®iÒu tÇn, cho phÐp ®¬n gi¶n thiÕt bÞ, Ýt nh¹y c¶m víi mÐo
phi tuyÕn, mµ ®é réng b¨ng vÉn kh¸ hÑp (25 kHz/kªnh).
- ThÕ hÖ 2 (2G): TÝn hiÖu ®· ®îc sè ho¸, cã phæ réng.
§Æc ®iÓm: C¸c tÝn hiÖu Ýt nh¹y c¶m víi mÐo phi tuyÕn. Gi¶i
ph¸p:
+ Cã ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ cho phæ hÑp víi c¸c hÖ
thèng cã b¨ng kh¸ h¹n chÕ, tr¶ gi¸ lµ phøc t¹p thiÕt bÞ (GMSK,
QPSK, DQPSK...).

43
 + ¸p dông ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ kh«ng tiÕt kiÖm phæ
cho c¸c hÖ thèng cã yªu cÇu hiÖu qu¶ b¨ng tÇn kh«ng cao
(microcell, CT...), ch¼ng h¹n FSK.
- C¸c thÕ hÖ t¬ng lai: Do nhu cÇu vÒ dÞch vô vµ lo¹i
h×nh dÞch vô ph¸t triÓn (tõ tho¹i vµ sè liÖu tèc ®é thÊp 
®a ph¬ng tiÖn) nªn tèc ®é bit/ kªnh . §Ó t¨ng hiÖu qu¶
phæ ph¶i sö dông c¸c ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ tiÕt kiÖm phæ
cao: QAM, ...

b. Mét vµi lo¹i s¬ ®å ®iÒu chÕ trong c¸c hÖ thèng

TTDD tiªu biÓu thÕ hÖ 2
HÖ thèng CDMA IS – 95 (cdmaOne) cña Mü:
Lo¹i ®iÒu chÕ BPSK trªn mçi mét trôc, tæng hîp l¹i nh
tÝn hiÖu QPSK (gi¶ ®iÒu chÕ QPSK).
S¬ ®å khèi:
 Filter 
Synch.C
h. Bé PNI
Paging.C
h.
tæn
g
Cos 2f ct 
Tíi RF
(Mixture ..
.)
Traffic.C hîp
h. tuy
Õn PN Sin2fct
Q
tÝnh
sè  Filter 

HÖ thèng GSM (Ch©u ¢u):

Lo¹i ®iÒu chÕ: GMSK.
Nguyªn t¾c: Lµ ®iÒu chÕ tÇn sè pha cùc tiÓu MSK víi
viÖc läc tÝn hiÖu sè tríc khi ®a tíi VCO b»ng bé läc Gao-x¬ 
phæ tÝn hiÖu hÑp.
S¬ ®å khèi:
H(f)
44
Chuçi Filter VCO TÝn hiÖu
bit GMSK
 Chuçi
bit

Lèi ra läc

ln 2

ln 2
f 2  T. f 2
H f   e 2B 2
e 2  BT  2

(3.15)
t2
1
h t   e 2  T  2

T 2

(3.16)
ln 2
trong ®ã:  
B.T

B: ®é réng b¨ng läc 3dB;

T: ®é réng 1 bit;
Víi GSM: BT = 0.3  phæ réng  100 kHz/ kªnh v« tuyÕn (cã tèc ®é
bit = 271 kb/s).

2. San b»ng trong th«ng tin di ®éng

a. Chøc n¨ng cña san b»ng trong th«ng tin di ®éng
- Do ®iÒu chÕ phæ hÑp, sù t¹o d¹ng xung kh«ng kÕt
thóc trong mét kho¶ng Ts  ISI (Do ®Æc tÝnh kªnh th«ng tin
45
di ®éng lµ giíi h¹n b¨ng mét c¸ch qu¸ møc nh»m ®¹t hiÖu
qu¶ phæ cao).
- Do kªnh v« tuyÕn ph©n t¸n theo thêi gian (do truyÒn
dÉn ®a ®êng cña tÝn hiÖu)  ISI.
NhiÖm vô cña san b»ng kªnh lµ lo¹i bá ISI t¹i ®Çu thu
nh»m kh«i phôc tÝn hiÖu chÝnh x¸c. Do kªnh v« tuyÕn di
®éng biÕn ®æi ngÉu nhiªn theo thêi gian  san b»ng ph¶i
cã tÝnh thÝch nghi.
Mét bé san b»ng thÝch nghi thêng c«ng t¸c trong 2 chÕ
®é:
- HuÊn luyÖn (training mode).
- B¸m (tracking mode).
Bé san b»ng kªnh, xÐt vÒ b¶n chÊt lµ mét bé cã nhiÖm
vô bï c¸c biÕn thiªn cña ®Æc tÝnh biªn ®é vµ ®Æc tÝnh trÔ
pha cña kªnh vµ viÖc ®iÒu chØnh thÝch nghi nã nh»m bï mét
gi¶i trung b×nh nµo ®ã c¸c ®Æc tÝnh nãi trªn cña kªnh.
ViÖc huÊn luyÖn cã thÓ dùa trªn mét chuçi bit gi¶ ngÉu
nhiªn hay mét chuçi bit cè ®Þnh cã mÉu biÕt tríc ë phÇn thu.
Sau thêi gian huÊn luyÖn, ®Æc tÝnh kªnh ®îc bï nhê phÇn
thu c¨n cø vµo chuçi huÊn luyÖn ®Ó ®iÒu chØnh thÝch øng
tíi tr¹ng th¸i gÇn opt bé san b»ng, sau ®ã hÖ thèng ®îc
chuyÓn sang chÕ ®é b¸m.
Qu¸ tr×nh huÊn luyÖn cã thÓ:
- §Æt tríc phiªn liªn l¹c ngay khi chuyÓn sang chÕ ®é
b¸m míi truyÒn tin cho tíi hÕt phiªn. Trêng hîp nµy ®îc ¸p
dông víi c¸c kªnh Ýt biÕn ®éng vµ biÕn thiªn chËm (vi ba sè
ch¼ng h¹n).

46
 - §Æt xen kÏ trong suèt qu¸ tr×nh mét phiªn liªn l¹c, ¸p
dông cho c¸c kªnh biÕn ®æi nhanh nh trong trêng hîp th«ng
tin di ®éng macrocell.
C¸c bé san b»ng thÝch nghi ho¹t ®éng trªn thuËt to¸n
truy to¸n (lÆp) nh»m tèi thiÓu ho¸ ISI hay sai sè trung b×nh
b×nh ph¬ng gi÷a ®Æc tÝnh kªnh mong muèn vµ ®Æc tÝnh
kªnh thùc.
C¸c bé san b»ng cã thÓ thùc hiÖn t¹i trung tÇn hay ë
b¨ng tÇn gèc.

b. S¬ ®å khèi mét bé san b»ng tæng qu¸t

/ S¬ ®å khèi ®¬n gi¶n mét hÖ thèng v« tuyÕn sè cã san
b»ng thÝch nghi:
x(t) Modulator Transmitter Radio RF rec. IF stage
channel front - end

d(t y(t f(t)

) • Decision
maker
• Equalizer
heq(t)
)  Matched
filter


d t 
nb(t)
+  -
e(t
)

/ S¬ ®å khèi cña mét bé san b»ng tæng qu¸t:

yk z-1 yk-1 z-1 yk-2
... z-1 yk-N
• •

C0k C1k CNk


 dk
_

ThuËt to¸n thÝch nghi cËp nhËt bé hÖ sè

ek  +
xk

47
 x k: - Chuçi tÝn hiÖu training ®îc biÕt tríc trong training
mode.
- Chuçi tÝn hiÖu sau quyÕt ®Þnh trong chÕ ®é
tracking mode.
c. Mét sè thuËt to¸n thÝch nghi thêng gÆp
+ Zero – forcing (ZF): (Lucky - 1965)
- C¸c hÖ sè cña equalizer cn ®îc chän sao cho cìng Ðp
c¸c gi¸ trÞ mÉu cña ®¸p øng xung tæng céng cña hÖ thèng
(hc(t)heq(t)) c¾t qua 0 t¹i t  NTs (N0).
- §Æc ®iÓm: Cã thÓ t¨ng cêng t¹p ©m t¹i c¸c tÇn sè phæ
kªnh cã tiªu hao lín.
+ LMS (Least Mean Square):

T T
dk  y k ck  ck y k

(3.17)
 
T T
lk  d k  d k  xk  d k  xk  c k y k  xk  y k c k

(3.18)
NhiÖm vô cña thuËt to¸n LMS lµ t×m ck ®Ó tèi thiÓu
ho¸ sai sè trung b×nh b×nh ph¬ng:   E lkl k 

(3.19)
Lêi gi¶i cña thuËt to¸n nµy dÉn tíi ph¶i tÝnh mét ma trËn
nghÞch ®¶o kh¸ phøc t¹p. V× vËy thuËt to¸n t×m ck thêng
®îc ¸p dông lµ thuËt to¸n gradient ngÉu nhiªn (stochastic
gradient) do Widrow ®Ò xuÊt n¨m 1966. ThuËt to¸n nµy cßn
cã tªn lµ thuËt to¸n gi¶m dèc nhÊt (steepest descent). Thñ tôc
nh sau:

48
 
dk  n  C N  n y N  n
T

(3.20)

e n   xk  n   d k  n 

(3.21)
C N  n  1  C N  n   ek  n  y N  n 

(3.22)

- ChØ sè N ký hiÖu sè tÇng gi÷ chËm cña bé san b»ng.

-  : Bíc ®iÒu chØnh.
TÝnh æn ®Þnh vµ ®é chÝnh x¸c ®iÒu chØnh
-  lín: thêi gian ®iÒu chØnh ng¾n (®iÒu chØnh
nhanh), song sai sè ®iÒu chØnh tÜnh lín.
-  qu¸ lín: cã thÓ dÉn ®Õn kh«ng æn ®Þnh.
-  nhá: b¶o ®¶m æn ®Þnh song thêi gian ®iÒu chØnh
kÐo dµi.

§3.6. kiÓm so¸t c«ng suÊt vµ ®ång bé trong ttdd

1. KiÓm so¸t c«ng suÊt trong th«ng tin di ®éng

a. Môc ®Ých cña kiÓm so¸t c«ng suÊt
/ KiÓm so¸t c«ng suÊt trong th«ng tin di ®éng ®îc thùc hiÖn
nhê thu ®o tÝn hiÖu nh»m ®iÒu khiÓn thay ®æi thÝch hîp
c«ng suÊt ph¸t.
/ KiÓm so¸t c«ng suÊt trong th«ng tin di ®éng nh»m 2 môc
®Ých c¬ b¶n:
+ TiÕt kiÖm nguån cho m¸y di ®éng nh»m kÐo dµi thêi
gian gi÷a 2 lÇn n¹p ¾cqui.

49
 + Gi¶m thiÓu can nhiÔu gi÷a c¸c ngêi sö dông. Môc
®Ých nµy kh¸c biÖt gi÷a c¸c hÖ thèng kh¸c nhau (CDMA vµ
TDMA).
/ §èi víi c¸c hÖ thèng TDMA/FDMA nh GSM, c¸c ngêi sö
dông c«ng t¸c trªn c¸c khe thêi gian kh¸c nhau hoÆc trªn c¸c
tÇn sè kh¸c nhau, do vËy kh¶ n¨ng g©y nhiÔu lÉn nhau rÊt
nhá nÕu viÖc ®ång bé vµ giãng thêi gian (time alignement)
thùc hiÖn tèt. KiÓm so¸t vµ ®iÒu khiÓn c«ng suÊt ®èi víi c¸c
hÖ thèng nµy cã ®ßi hái kh«ng qu¸ ngÆt nghÌo vµ chñ yÕu
nh»m tiÕt kiÖm nguån ¾c-qui cho m¸y di ®éng.
/ §èi víi c¸c hÖ thèng CDMA, cã vÊn ®Ò vÒ hiÖu øng xa –
gÇn (near – far effect), dÉn ®Õn ®ßi hái vÒ kiÓm so¸t vµ
®iÒu khiÓn c«ng suÊt rÊt ngÆt nghÌo. §iÒu khiÓn c«ng suÊt
kh«ng tèt sÏ dÉn ®Õn sè ngêi cã thÓ sö dông ®ång thêi trong
mét tÕ bµo gi¶m m¹nh. HiÖu øng xa – gÇn cã thÓ gi¶i thÝch s¬ lîc
nh sau:
- Gi¶ sö kh«ng cã ®iÒu khiÓn c«ng suÊt vµ mäi m¸y di
®éng ®Òu ph¸t cïng mét c«ng suÊt P. Ta h·y xÐt trêng hîp chØ
cã 2 ngêi sö dông ®ång thêi.
- Khi 2 MS ë cïng kho¶ng c¸ch d víi tr¹m gèc: C«ng suÊt thu
®îc Pr1 =Pr2 hay Pr1/ Pr2 = 1. §èi víi MS2 th× Pr1 lµ nhiÔu.
- Gi¶ sö MS1 tiÕn l¹i tr¹m gèc ë cù ly d/2. Khi ®ã c«ng suÊt P r1
= 16Pr2 (do tæn hao thêng theo luËt mò 4). Tøc lµ Pr2/ Pr1 =1/16
 møc nhiÔu t¨ng. Pr1 cã thÓ thay b»ng 16 nguån nhiÔu lµ 16
MS cïng ë cù ly d. Gi¶ sö P r2/ Pr1 =1/16 lµ møc ngìng tû sè tÝn/
nhiÔu cßn cho phÐp thu ®îc tèt. Khi ®ã lÏ ra 17 ngêi sö dông ë
cïng kho¶ng c¸ch d cïng cã thÓ c«ng t¸c th× chØ cßn 2 ngêi cã
thÓ c«ng t¸c ®ång thêi ®îc víi 1 ngêi (MS) ë cù ly d vµ l MS ë cù
ly d/2. Tøc lµ hiÖu øng gÇn – xa lµm gi¶m sè ngêi cã thÓ ®ång
50
thêi c«ng t¸c  §Ó t¨ng sè ngêi cã thÓ cïng c«ng t¸c, ph¶i
thùc hiÖn ®iÒu khiÓn c«ng suÊt sao cho Pri =Prj  i, j. HiÖu øng
xa – gÇn nh trªn cã thÓ gi¶i thÝch theo h×nh vÏ sau:

/ Khi c¸c MS c¸ch ®Òu BS

MS17 MS1
MS2
° ° °
°
°
° d
°
°
BS °
°
°
°
° °
° ° °
- MËt phæ c«ng suÊt tÝn hiÖu thu:

MS1
f
MS2
f
.
.
.
. MS17
f

- Sau gi¶i tr¶i phæ:

MS1
Ngìng tû sè tÝn/
nhiÔu MS17
.
.
. MS2
f
MS1

/ Khi 1 MS tiÕn l¹i BS víi cù ly d/2

d MS2

51
d/ 2
BS
 - MËt phæ c«ng suÊt tÝn hiÖu thu:
MS1
f

MS2

- Sau gi¶i tr¶i phæ:

MS1

Ngìng

MS2

b. §iÒu khiÓn c«ng suÊt trong c¸c hÖ thèng TDMA

Do ®iÒu khiÓn c«ng suÊt trong c¸c hÖ thèng TDMA ®ßi
hái kh«ng qu¸ ngÆt nghÌo nªn ®iÒu khiÓn c«ng suÊt cã thÓ
thùc hiÖn ®îc mét c¸ch ®¬n gi¶n nh sau:
- Trong qu¸ tr×nh c«ng t¸c, m¸y di ®éng lu«n thu ®o tÝn
hiÖu thu ®îc tõ tr¹m gèc vµ b¸o c¸o vÒ BS møc ®iÖn thu ®îc.
- C¨n cø vµo th«ng sè ®o, BS tÝnh ra cù ly BS – MS vµ ra
lÖnh ®iÒu khiÓn c«ng suÊt ph¸t m¸y MS vÒ gi¸ trÞ thÝch hîp.
52
c. §iÒu khiÓn c«ng suÊt trong hÖ thèng CDMA - Gi¶i
ph¸p cña Qualcom
/ Trong hÖ thèng CDMA, gi¶i ph¸p ®iÒu khiÓn c«ng suÊt cña
Qualcomm Ltd nh»m ®Ó:
- Duy tr× chÊt lîng tho¹i cho hÇu hÕt MS ®ang c«ng t¸c
trong tÕ bµo.
- T¨ng dung lîng hÖ thèng tæng céng trong khi vÉn duy
tr× chÊt lîng tho¹i.
- Gi¶m c«ng suÊt ph¸t trung b×nh cña MS nh»m tiÕt
kiÖm pin.
/ C¸c gi¶i ph¸p ®iÒu khiÓn c«ng suÊt cña Qualcomm Ltd
bao gåm:
+ §iÒu khiÓn c«ng suÊt híng ®i: §iÒu khiÓn c«ng suÊt h-
íng ®i lµ mét qu¸ tr×nh ®iÒu khiÓn chËm vßng kÝn, c¨n cø
vµo c¸c b¸o c¸o vÒ tû lÖ lçi khung (FER: Frame Error Rate) mµ
c¸c MS b¸o vÒ, trªn c¬ së ®ã sÏ Ên ®Þnh c«ng suÊt híng ®i
cho c¸c kªnh logic kh¸c nhau mét c¸ch thÝch hîp nhê ®iÒu
khiÓn t¨ng Ých theo tõng kªnh logic (kªnh pilot, kªnh ®ång
bé, kªnh paging, c¸c kªnh traffic). Nhê vËy c¸c MS ë xa còng
nh ë gÇn ®Òu cã cïng chÊt lîng tÝn hiÖu thu.
+ §iÒu khiÓn c«ng suÊt híng vÒ: Bao gåm:
- §iÒu khiÓn vßng hë: MS ®o c«ng suÊt tÝn hiÖu pilot vµ
tù tÝnh ra ph¶i ®iÒu khiÓn “th«” c«ng suÊt ph¸t cña m×nh
thÕ nµo.
- §iÒu khiÓn vßng kÝn: Gåm 2 vßng ®iÒu khiÓn: trong
vµ ngoµi.
ChÊt lîng tho¹i trong CDMA kh«ng chØ duy tr× ®îc nhê
duy tr× Eb/ N0 > ngìng mµ cßn ph¶i nhê duy tr× FER < ngìng.

53
FER cã quan hÖ kh¸ chÆt chÏ víi E b/ N0. Do ®ã ®iÒu khiÓn
c«ng suÊt liªn quan tíi FER vµ Eb/ N0.
 Vßng trong:
- BS ®o c«ng suÊt thu ®îc tõ MS trªn kªnh híng vÒ.
- So s¸nh víi mét ngìng (Ên ®Þnh bëi FER x¸c ®Þnh bëi nhµ
®iÒu hµnh).
- Ra lÖnh ®iÒu khiÓn c«ng suÊt ph¸t MS, MS theo ®ã ®iÒu
chØnh c«ng suÊt ph¸t cña m×nh.
 Vßng ngoµi:
- BS ®o Eb/ N0 trung b×nh theo tõng PCG (Power Control
Group) dµi 1.25 ms.
- Eb/ N0 ®o ®îc ®îc so víi Eb/ N0 môc tiªu.
- NÕu Eb/ N0 < Eb/ N0 môc tiªu  ra lÖnh “up” (t¨ng c«ng
suÊt) cho m¸y di ®éng.
- NÕu Eb/ N0 > Eb/ N0 môc tiªu  ra lÖnh “down” (gi¶m
c«ng suÊt). §Æt FER môc tiªu (do nhµ ®iÒu
hµnh)
- Sau mçi khung ®iÒu khiÓn th× bé ®Õm FER ®îc ®æi
míi néi dung vµ ®îc sö§Æt
dông
E /N®Ó ®iÒu
môc chØnh Eb/ N0 môc tiªu.
tiªu (T)
b 0

Lu ®å ®iÒu khiÓn c«ng suÊt vßng kÝn híng vÒ (®iÒu

§o Eb/N0 theo PCG (M)
chØnh tinh):

So s¸nh Eb/N0 (M  T) Vßng

Vßng
trong ngoµi

Ra lÖnh ®iÒu khiÓn c«ng suÊt

cña MS

Khung 20 ms thu
N ®îc?

54
Y
TÝnh FER vµ ®iÒu chØnh Eb/N0
(T)
2. §ång bé trong th«ng tin di ®éng
a. Vai trß ®ång bé trong th«ng tin di ®éng sè
/ §ång bé trong th«ng tin di ®éng cã c¸c nhiÖm vô:
- §ång bé ®ång hå, b¶o ®¶m lÊy mÉu c¸c tÝn hiÖu trong
gi¶i ®iÒu chÕ mét c¸ch ®óng ®¾n nh»m ®¹t E b/ N0 cao
nhÊt.
- §ång bé m· tr¶i phæ PN trong CDMA nh»m b¶o ®¶m
t¸ch tÝn hiÖu CDMA khái nÒn nhiÔu, gi¶m tù nhiÔu.
b. §ång bé ®ång hå (nhÞp)
/ §ång bé ®ång hå trong th«ng tin di ®éng còng ®îc thùc hiÖn
b»ng c¸c DPLL.

c. §ång bé m· PN trong CDMA

/ Sù ®ång bé cña chuçi PN t¹i m¸y thu víi chuçi PN ë m¸y
ph¸t lµ yÕu tè c¬ b¶n ®Ó nhËn ®óng tÝn hiÖu. ViÖc mÊt ®ång
bé gi÷a c¸c chuçi nµy g©y nªn tù nhiÔu.
§ång bé m· PN trong CDMA gåm 2 qu¸ tr×nh:
- §ång bé th«.
55
 - §ång bé tinh.
/ §ång bé th«
S¬ ®å khèi:
s1(t

)
s1(t c(t+
 )
)
s4(t
s2(t ) S
BPF T¸ch DÞch m· Bé t¹o
) sãng ®
o
s m· PN
êng bao ¸
s3(t n
Ngìng h
)

s1  t   2 P .c t . cos 0t   m  , chuçi PN ë m¸y thu gi¶ sö lÖch so víi

c(t) phÇn ph¸t 1 lîng  (sai pha ®Çu), do ®ã ë lèi ra m¹ch
nh©n: s2  t   s1  t .c t    .
TÝn hiÖu nµy ®îc cho qua BPF sau ®ã t¸ch sãng ®êng
bao. Gi¶i th«ng BPF ®ñ réng so víi phæ m(t) (tÝn hiÖu h÷u
Ých b¨ng gèc) song ®ñ hÑp so víi phæ cña c(t).
NÕu sãng mang ®îc ®iÒu chÕ cã sãng mang kh«ng
®æi th×: s4  t   c t .c t     Rc    , Rc    lµ gi¸ trÞ hµm tù t¬ng
quan cña c(t). Rc    cùc ®¹i t¹i  = 0, biªn ®é ®iÖn ¸p ra bé
t¸ch sãng ®êng bao do ®ã phô thuéc  .
NÕu biªn ®é s4  t  < ngìng th× ®iÒu chØnh lµ gi¶m  .
Qu¸ tr×nh thùc hiÖn cho tíi khi biªn ®é s4  t  vît qu¸ ngìng
th× chuyÓn sang chÕ ®é dß t×m (®ång bé tinh).

/ §ång bé tinh

Rc    
Tc
2 
TÝn hiÖu tíi

 BPF T¸ch
sãng ®
êng bao

Sím +
Tc
e()
T¹o PN Läc
m¹ch

TrÔ
56
Rc    c 
vßng
T
 2
 BPF T¸ch
sãng ® 
êng bao
 Nh¸nh sím: c(t + Tc/2).
Nh¸nh trÔ: c(t - Tc/2).

e    Rc    c   Rc    c 
T T
 2   2

(3.23)
Sau läc m¹ch vßng nh»m lo¹i bá ¶nh hëng cña t¹p ©m,
tÝn hiÖu e   sÏ ®iÒu khiÓn bé t¹o m· (®iÒu khiÓn xung nhÞp
t¹o m· ®Ó cã e   = 0).

57