Περιβαλλοντική εκπαίδευση και προβληματισμοί 10-10-2015

1. 1. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ & ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ

Επιμορφωτικό Βιωματικό Σεμινάριο Δ.Δ.Ε. Β΄ Αθήνας σε συνεργασία με την Trekking
Hellas και το Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας Πετρίδου Βαρβάρα,
Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Δ.Ε. Β΄Αθήνας 1Πετρίδου Βαρβάρα
2. 2. Τι είναι περιβαλλοντική εκπαίδευση 2  Π.Ε. είναι η διαδικασία αναγνώρισης αξιών
και διασαφήνισης εννοιών για την ανάπτυξη των ικανοτήτων και των στάσεων που είναι
απαραίτητες για την κατανόηση και την εκτίμηση της αλληλοσυσχέτισης ανθρώπου,
πολιτισμού και βιοφυσικού περιβάλλοντος.  I.U.C.N. (ed.), International Working
Meeting on Environmental Education in the School Curriculum, Carson City – Nevada,
U.S.A., June, July 1970 Πετρίδου Βαρβάρα
3. 3. Τι είναι περιβαλλοντική εκπαίδευση 3  Η περιβαλλοντική εκπαίδευση συνεπάγεται
άσκηση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και τη διαμόρφωση ενός κώδικα
συμπεριφοράς του κάθε ατόμου γύρω από τα προβλήματα που αφορούν στην ποιότητα
του περιβάλλοντος.  I.U.C.N. (ed.), International Working Meeting on Environmental
Education in the School Curriculum, Carson City – Nevada, U.S.A., June, July 1970
Πετρίδου Βαρβάρα
4. 4. Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης - χαρακτηριστικά 4  Γίνονται εκτός
ωρών διδασκαλίας και δεν βαθμολογούνται, αλλά αξιολογούνται  Δεν αναφέρονται σε
εύρος γνωστικού κλάδου  Έχουν περιορισμένο χαρακτήρα του γνωστικού αντικειμένου
 Χρησιμοποιείται η ομαδοσυνεργατική μέθοδος εργασίας και πληθώρα τεχνικών 
Περιλαμβάνουν μελέτη πεδίου και εργαστήρια θεματικών δραστηριοτήτων (Δομή)
Πετρίδου Βαρβάρα
5. 5. Τεχνικές μη τυπικής μάθησης που χρησιμοποιούνται στην Περιβαλλοντική
Εκπαίδευση 5 Καταιγισμός ιδεών Χαρτογράφηση εννοιών Πετρίδου Βαρβάρα
6. 6. Τεχνικές μη τυπικής μάθησης που χρησιμοποιούνται στην Περιβαλλοντική
Εκπαίδευση 6 Επισκόπηση απόψεων : αναφέρεται σε προσχεδιασμένες ερευνητικές
δραστηριότητες των μαθητών, κυρίως με δειγματοληπτικές έρευνες μέσω των εργαλείων
των συνεντεύξεων, των ερωτηματολογίων, κλπ. Πετρίδου Βαρβάρα
7. 7. Τεχνικές μη τυπικής μάθησης που χρησιμοποιούνται στην Περιβαλλοντική
Εκπαίδευση 7 Μελέτη περίπτωσης (case study) – σε βάθος μελέτη ενός φαινομένου στο
φυσικό του περιβάλλον και από την προοπτική γωνία των συμμετεχόντων στη λειτουργία
του φαινομένου αυτού Δημιουργική – καλλιτεχνική έκφραση Δομημένη συζήτηση –
αντιπαράθεση απόψεων (debate) Προσομοίωση, παιχνίδι ρόλων, δραματοποίηση
Πειράματα Κατασκευή μακετών Διοργάνωση εκδηλώσεων Πετρίδου Βαρβάρα
8. 8. Τεχνικές μη τυπικής μάθησης που χρησιμοποιούνται στην Περιβαλλοντική
Εκπαίδευση 8 Συζήτηση σε ομάδες (group discussion) και στην τάξη Με την ομαδική
συζήτηση η ομάδα συνολικά και κάθε άτομο μέσα σ’ αυτή, ανεβάζει το επίπεδο
ωριμότητας, βελτιώνει την ικανότητα συλλογισμού πάνω σε διαφορετικά ζητήματα και
κάνει αποτελεσματικότερη την κοινή προσπάθεια. Πετρίδου Βαρβάρα
9. 9. Τεχνικές μη τυπικής μάθησης που χρησιμοποιούνται στην Περιβαλλοντική
Εκπαίδευση 9 Παιχνίδια Το παιχνίδι αποτελεί φυσική ανθρώπινη δραστηριότητα και
βασικό συστατικό της ζωής των παιδιών σε όλους τους πολιτισμούς. Προσφέρει
διασκέδαση και βαθιά ικανοποίηση και συγχρόνως συμβάλλει στη γνωστική,
συναισθηματική και ψυχοκινητική ανάπτυξη του παιδιού (Γεωργόπουλος – Τσαλίκη,
1993) Πετρίδου Βαρβάρα
10. 10. Τεχνικές μη τυπικής μάθησης που χρησιμοποιούνται στην Περιβαλλοντική
Εκπαίδευση 10  Περιβαλλοντικό μονοπάτι (environmental trail) Είναι μια εκπαιδευτική
διαδρομή σε προεπιλεγμένο χώρο, μέσα στη φύση, ή μέσα στο ανθρωπογενές περιβάλλον
με συγκεκριμένες στάσεις που έχουν συγκεκριμένους μαθησιακούς στόχους
Περιβαλλοντικό μονοπάτι Π.Ο. 3ου Γυμν. Χαλανδρίου στη ρεματιά Χαλανδρίου
Πετρίδου Βαρβάρα
11. 11. Τεχνικές μη τυπικής μάθησης που χρησιμοποιούνται στην Περιβαλλοντική
Εκπαίδευση 11  Η Μελέτη Πεδίου (field study/trip) Αναφέρεται σε δραστηριότητες
 μαθητών που πραγματοποιούνται έξω από την αίθουσα διδασκαλίας - βασίζεται στη
βιωματική και ενεργητική μάθηση. Μελέτη πεδίου στην Άμφισσα Πετρίδου Βαρβάρα
12. 12. Εφαρμογή μελέτης πεδίου σε σχολικούς περιπάτους – Για ποιό λόγο?  Για
διασαφήνιση περιβαλλοντικών εννοιών  Κατανόηση περιβαλλοντικών προβλημάτων 
Ανάπτυξη προσωπικού ενδιαφέροντος για το περιβάλλον  Ανάπτυξη περιβαλλοντικής
υπευθυνότητας μέσω δραστηριοτήτων 12 Πετρίδου Βαρβάρα
13. 13. Εφαρμογή μελέτης πεδίου σε σχολικούς περιπάτους – Πώς την κάνουμε?
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ 1ο Στάδιο  Εντοπισμός θεμάτων περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος 
Προκαταρκτική επίσκεψη εκπαιδευτικού στο πεδίο  Δημιουργία φύλλων εργασίας 
Καταγραφή υλικών που απαιτούνται – συνεργασία με φορείς  Συζήτηση στην τάξη
(αντικείμενο, σκοπός, στόχοι, προσδοκίες, ανησυχίες, πηγές πληροφόρησης, ενδυμασία,
κώδικας συμπεριφοράς) 13 Πετρίδου Βαρβάρα
14. 14. Εφαρμογή μελέτης πεδίου σε σχολικούς περιπάτους – Πώς την κάνουμε? 
ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ – 2ο Στάδιο  Μάθηση προσανατολισμένη στη διαδικασία (σε
ομάδες ή ατομικά) – όχι στο περιεχόμενο  ΣΥΝΘΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ –
ΑΝΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗ – 3ο Στάδιο Εργασία στην τάξη – επεξεργασία στοιχείων, ανάλυση
και ερμηνεία δεδομένων 14 Πετρίδου Βαρβάρα
15. 15. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ - Στόχοι 
Σύνδεση σχολείου με την κοινωνία και τους θεσμούς, μέσω συνεργασιών και
δραστηριοτήτων εκτός τάξης  Ισόρροποι στόχοι : Α. γνωστικοί στόχοι (για τους
μαθητές) – ενδεικτικά αναφέρουμε  Να κατονομάσουν τρεις παράγοντες που επιδρούν
στην επιδείνωση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα  Να εξηγήσουν τη διαδικασία
διάχυσης της ρύπανσης στη θάλασσα, από τα χημικά απόβλητα που απορρίπτονται στο
ποτάμι Προσοχή στα ρήματα! 15 Πετρίδου Βαρβάρα
16. 16.  να γνωρίσουν τη λειτουργία και τις αρμοδιότητες των υπηρεσιών της πόλης  να
χρησιμοποιήσουν το κιτ μέτρησης του Ph του νερού  να αναφέρουν, να καταγράψουν,
να ταξινομήσουν και να περιγράψουν τα αίτια των περιβαλλοντικών καταστροφών  να
εντοπίσουν τους κινδύνους και να τους απαριθμήσουν  Χρήσιμα ρήματα για τη
διατύπωση εκπαιδευτικών στόχων http://www.nwlink.com/~donclark/hrd/bloom.html
(πηγή ΚΠΕ Έδεσσας - Γιαννιτσών) ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
ΚΑΙΝΟΤΟΜΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ - Στόχοι Α. γνωστικοί στόχοι 16 Πετρίδου Βαρβάρα
17. 17. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ - Στόχοι Β.
συναισθηματικοί στόχοι  να σέβονται τις απόψεις των άλλων  να εκτιμήσουν, να
αγαπήσουν, να φροντίσουν, να απολαύσουν το φυσικό περιβάλλον  να αποδεχθούν την
αλληλεξάρτηση των ατόμων, των ομάδων, των κοινωνιών  να αναπτύξουν πνεύμα
συνεργασίας και υπευθυνότητας 17 Πετρίδου Βαρβάρα
18. 18.  να νοιώσουν ικανοποίηση και σιγουριά  να νοιώσουν την προσωπική τους ευθύνη
 να ενισχύσουν την αυτοεκτίμησή τους  να αισθανθούν τη χαρά της δημιουργίας  να
συνειδητοποιήσουν ότι όλοι αποτελούμε μέρος ενός συνόλου και ότι ο καθένας μας
μπορεί να βοηθήσει στην επίλυση του προβλήματος ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ - Στόχοι Β. συναισθηματικοί στόχοι
18 Πετρίδου Βαρβάρα
19. 19. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ - Στόχοι 
Γ. ψυχοκινητικοί στόχοι 19 Πετρίδου Βαρβάρα
20. 20. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ - Στόχοι 
Γ. ψυχοκινητικοί στόχοι 20 Πετρίδου Βαρβάρα
21. 21. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ - Στόχοι 
Γ. ψυχοκινητικοί στόχοι 21 Πετρίδου Βαρβάρα
22. 22. Ποιά δεν είναι προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης 22  Οι πολυήμερες
περιβαλλοντικές εκδρομές και η προετοιμασία τους  Οι επισκέψεις στα Κέντρα
Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης  Οι ημέρες τοπικών δράσεων, όπως : καθαρισμός
παραλιών, δενδροφυτεύσεις, κ.λπ.  Σχέδια εργασίας – Projects  Συμμετοχή των
ομάδων σε διαγωνισμούς  Οποιαδήποτε εργασία σε ώρες εντός του σχολικού ωραρίου
Πετρίδου Βαρβάρα
23. 23. Η θεματολογία των προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που δεν είναι
ευρέως γνωστή 23  Βιοτεχνολογικές Εφαρμογές και Περιβάλλον  Γενετικά
Τροποποιημένοι Οργανισμοί (ΓΤΟ) : Παραγωγή τροφής από γενετικά τροποποιημένους
οργανισμούς  (Υβρίδια, Άγριες ποικιλίες φυτών, Γενετικά τροποποιημένα φυτά,
Επιπτώσεις των ΓΤΟ στο περιβάλλον, την υγεία, την οικονομία, την κοινωνία), 
Παραδοσιακές τοπικές καλλιέργειες και η σχέση τους με την τοπική οικονομία και το
περιβάλλον Πετρίδου Βαρβάρα
24. 24. Η θεματολογία των προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που δεν είναι
ευρέως γνωστή 24  Περιβαλλοντικοί Κίνδυνοι  • Φυσικές καταστροφές και
ανθρώπινη παρέμβαση  • Περιβάλλον και πόλεμος  Χώρος, Οργάνωση και Χρήση 
• Περιβάλλον και Μνημεία, Αρχαιολογικοί χώροι και ιστορικοί τόποι  • Τοπίο και
κατοίκηση, Υποβάθμιση του τοπίου  • Γεωλογικά μνημεία και μνημεία της φύσης
Πετρίδου Βαρβάρα
25. 25. Η θεματολογία των προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που δεν είναι
ευρέως γνωστή 25  • Περιβάλλον και Ιστορία  • Το Περιβάλλον ως πηγή έμπνευσης
και πεδίο διαλόγου: Περιβάλλον και Τέχνη  Το περιβάλλον ως έκθεμα: Μουσεία
φυσικών επιστημών και τεχνολογίας, φυσικής ιστορίας, Συλλογές, εκθέματα,
Περιβαλλοντικά στοιχεία σε συλλογές, Μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις μουσειακών
οργανισμών Πετρίδου Βαρβάρα
26. 26. Η θεματολογία των προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που δεν είναι
ευρέως γνωστή 26  Το περιβάλλον ως αφήγηση: Η φύση και τα περιβαλλοντικά
ζητήματα στη λογοτεχνία  Περιβάλλον, Αντιλήψεις και Ιδέες:  Φύση και Θρησκεία 
Περιβαλλοντική Ηθική  Δημοκρατία, Περιβαλλοντικές δράσεις και περιβαλλοντική
συνείδηση  Καταναλωτισμός και Περιβάλλον Πετρίδου Βαρβάρα
27. 27. Η θεματολογία των προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που δεν είναι
ευρέως γνωστή 27  Το Περιβάλλον ως πεδίο συνάντησης των πολιτισμών –
Διαπολιτισμικές Αναφορές  Ποιότητα Ζωής  Καταλληλότητα-επικινδυνότητα υλικών
και κατασκευών  Ασφάλεια στο σχολείο και στο σπίτι σε σχέση με τα αντικείμενα 
Υλικά φιλικά προς το περιβάλλον-Τρόποι προφύλαξης Πετρίδου Βαρβάρα
28. 28. Η θεματολογία των προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που δεν είναι
ευρέως γνωστή 28  Ποιότητα Ζωής  Κρυμμένη ρύπανση: Άρρωστα κτίρια - Ρύπανση
εσωτερικών χώρων  Ανθρώπινα Δικαιώματα – Δημοκρατία  Προβλήματα Φτώχειας,
Αναλφαβητισμού, Δημοκρατικά δικαιώματα, δικαιώματα του πολίτη & του παιδιού,
Κοινωνικός αποκλεισμός, Ισότητα ευκαιριών, Ισότητα φύλων, Ρατσισμός, ξενοφοβία κ.ά.
Πετρίδου Βαρβάρα
29. 29. Υποστήριξη από τους Υπευθύνους Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης 29  Στο
σχεδιασμό του προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης κατά τη συμπλήρωση του
σχεδίου υποβολής του προγράμματος  Στην ενημέρωση (για τα ΚΠΕ, για
συνεργασίες...)  Στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών  Στην επίλυση προβλημάτων
που προκύπτουν  Στην επαφή των περιβαλλοντικών ομάδων και των εκπαιδευτικών
διαφορετικών σχολικών μονάδων με πρόγραμμα παρόμοιας θεματολογίας Πετρίδου
Βαρβάρα
30. 30. Υποστήριξη από τα ΚΠΕ 30  Επισκέψεις σχολικών ομάδων για παρακολούθηση
προγράμματος (έχουν αρχίσει οι αιτήσεις για τα ΚΠΕ της περιφέρειας Αττικής) 
Εκπαιδευτικό υλικό  Επιμορφωτικά σεμινάρια εκπαιδευτικών σε συνεργασία με τις
Δ/νσεις Εκ/πσης  Συμμετοχή σε θεματικά Δίκτυα τα οποία συντονίζουν τα ΚΠΕ –
επικοινωνία όλων των σχολικών μονάδων μεταξύ τους Πετρίδου Βαρβάρα
31. 31. Θεματικά Δίκτυα – Τι είναι? 31  Οργανωτικά σχήματα που με συνεργασία
συντονιστών – υποστηρικτικών δομών (όπως τα ΚΠΕ) και συμμετεχόντων (σχολείων),
ενισχύουν την επιμόρφωση και τη στήριξη του εκπαιδευτικού με εκπαιδευτικό υλικό. 
Προσφέρουν τη δυνατότητα δημιουργίας και διατήρησης ενός επικοινωνιακού πλαισίου
μεταξύ μαθητών/εκπαιδευτικών διαφορετικών περιοχών και κοινωνικών φορέων
Πετρίδου Βαρβάρα
32. 32. Δίκτυα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΚΠΕ - ΜΚΟ με θέμα το «Δάσος»32 ΚΠΕ •
Δασικές πυρκαγιές και αποκατάσταση τοπίου (Περιφερειακό Δίκτυο) ΚΠΕ • Δάσος
 (Εθνικό Δίκτυο) • ΚΠΕ Ελευσίνας . • Μαθαίνω για τα δάση (Διεθνές Δίκτυο) Πετρίδου
Βαρβάρα
33. 33. ΗΜΕΡΙΔΕΣ ΚΠΕ – ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ  Δευτέρα 12/10/2015,
4:15 - 7:45 ΚΠΕ Αργυρούπολης  Τρίτη 13/10/2015, 17.00 – 20.30 ΚΠΕ Δραπετσώνας
 Παρασκευή 16/10/2015, 15.45-20.00 ΚΠΕ Ελευσίνας 33 Πετρίδου Βαρβάρα
34. 34. ΗΜΕΡΙΔΕΣ Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε. (Πανελλήνιας Ένωσης Εκπαιδευτικών για την Π.Ε.)
Αττικής 34 Πετρίδου Βαρβάρα
35. 35. Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας 35 Πετρίδου Βαρβάρα
36. 36. Ενδεικτική Βιβλιογραφία – Πηγές Πληροφόρησης 36  1. Υπουργική Απόφαση –
περί Θεματικών Δικτύων, Αρ.Πρωτ. 127856/Γ7/29-11-06  2. Βιώσιμη Ανάπτυξη με την
Περιβαλλοντική Αγωγή, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίας, Μεσολόγγι
1997, υποστήριξη Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.  3. Α.Δ. Γεωργόπουλος, Περιβαλλοντική
Εκπαίδευση, Ο νέος πολιτισμός που αναδύεται, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 2005
Πετρίδου Βαρβάρα
37. 37. Ενδεικτική Βιβλιογραφία – Πηγές Πληροφόρησης 37  4. Επιλεγμένα θέματα
διαχείρισης περιβάλλοντος, Εκδόσεις Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, Αθήνα
1995  5. Μάναλης Π., Μαργαρίτη Σ., Σούρμπη Α., Εκπαίδευση για την αειφορία,
Ταξιδεύοντας με την αειφορία στον Αργοσαρωνικό, Παιδαγωγικές δραστηριότητες
περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, Εκδότης : Οργανισμός Ανάπτυξης και Περιβαλλοντικής
Προστασίας Νομαρχίας Πειραιά, 2010  6. Βασάλα Παρασκευή, Μελέτες πεδίου στην
Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στο πλαίσιο των σχολικών περιπάτων στη Δευτεροβάθμια
Εκπαίδευση Πετρίδου Βαρβάρα
38. 38. Ενδεικτική Βιβλιογραφία – Πηγές Πληροφόρησης 38  7.Περιβαλλοντικά
Προγράμματα στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Νομού Μεσσηνίας, Η εκπαίδευση στο
δρόμο προς την αειφόρο ανάπτυξη, Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Καλαμάτας,
Καλαμάτα 2009  8. Φέρμελη Γ., Ρουσσομουστάκη .- Θεοδωράκη Μ, Χατζηκώστα Κ.,
Γκαίτλιχ Μ., Οδηγός Ανάπτυξης Διαθεματικών Δραστηριοτήτων Περιβαλλοντικής
Εκπαίδευσης - Βιβλίο δασκάλου, Υ.Π.Δ.Β.Μ.Θ Πετρίδου Βαρβάρα
Recommended


Γεωπάρκο Σητείας
jk2013

Global geoparks Petridou

jk2013


 Η αυτονομία της σχολικής μονάδας στην πράξη - Πανελλήνιο
Συνέδριο ΠΑ.Π.Ε.Δ.Ε
jk2013

Αξιοποιώντας αειφορικά το δώρο του Διόνυσσου Δερμιτζάκη-

Φανιουδάκη_καρύδι
jk2013

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ 4ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΑΜΑΡΟΥΣΙΟΥ

jk2013

Σχεδιασμός Προγραμμάτων Π.Ε. για Οικοσυστήματα σε

Προστατευόμενες Περιοχές
jk2013


Εργαστήριο οινογνωσίας Φανιουδάκη_Δερμιτζάκη
jk2013