Βάλτε τέλος στον προσωπικό σας σαμποτέρ!

Έχετε σκεφτεί ποτέ ότι κάποιες στιγμές νιώθετε και φέρεστε σαν
διχασμένη προσωπικότητα με συμπεριφορές που είναι εντελώς
αντιφατικές; Μήπως βρίσκεστε να υπονομεύετε την προσωπική σας
επιτυχία; Αισθάνεστε ότι σε ορισμένες περιπτώσεις είστε σε πόλεμο
με τον εαυτό σας, καθώς ανταγωνίζονται διαφορετικά μέρη της
προσωπικότητάς σας; Εάν απαντήσατε «ναι»σε κάποια από αυτές
τις ερωτήσεις, είναι πολύ πιθανό να αντιμετωπίζετε αυτό που στο
NLP ονομάζουμε «σύγκρουση μερών».

Στο NLP, ένα "μέρος" είναι μια μεταφορά που χρησιμοποιούμε για
να ομαδοποιήσουμε μια σειρά από συμπεριφορές, οι οποίες ανήκουν
σε ένα σύστημα φίλτρων όπως οι αξίες ή οι πεποιθήσεις. Όταν ένα
μέρος είναι ενεργό, το άτομο έχει μικρή ή καθόλου πρόσβαση στο
μεγαλύτερο σύστημα που αποτελεί την συνολική προσωπικότητα
του. Τα μέρη μπορεί να είναι εξαιρετικά καταστροφικά και συχνά
συντηρούν εθισμούς, αισθήματα ανικανότητας και ζητήματα κακής
υγείας. Από την άλλη πλευρά, ακριβώς επειδή είναι εξαιρετικά
ισχυρά, τα μέρη αυτά της προσωπικότητας μπορούν να δρουν πολύ
θετικά, απογειώνοντας την εστίαση και την απόδοση.

Ας δούμε λοιπόν ένα παράδειγμα. Έχετε ποτέ δεσμευτεί να κάνετε

μια αλλαγή για να ζήσετε πιο υγιεινά; Καθώς προχωράτε με τους
στόχους σας, αισθάνεστε όλο και καλύτερα, τρώτε το σωστό
φαγητό, ασκείστε, κοιμάστε καλά και γενικά φροντίζετε τον εαυτό
σας. Στη συνέχεια, φαινομενικά χωρίς λόγο, κάνετε μια σειρά
αντιφατικών επιλογών ενάντια στον νέο, υγιεινό τρόπο ζωής.
Είναι σαν να υπάρχει ένα alter ego, ένα σαμποτέρ, που αντιδρά και σας
σπρώχνει να κάνετε τις λάθος επιλογές.

Όταν αυτό το μέρος είναι ενεργό, το άτομο μπορεί τώρα να

παρουσιάζει συμπεριφορές που σε πολλές περιπτώσεις είναι
αντιδιαμετρικά αντίθετες προς τους προηγούμενους στόχους του.
Είναι σαν να γίνεται ένας άλλος άνθρωπος με διαφορετικό σύνολο
αξιών και πεποιθήσεων και δεν είναι ασυνήθιστο να προσπαθεί να
ενισχύσει τις συμπεριφορές του αντιδραστικού μέρους με δηλώσεις
του τύπου «δεν μπορώ πια αυτή την σκλαβιά» ή «δεν με παρατάτε
όλοι με τις υγιεινές επιλογές».
Αυτό είναι ένα παράδειγμα αυτού που στο NLP είναι γνωστό ως
σύγκρουση επιδίωξης/αποφυγής. Το θετικό μέρος κινείται προς την
υγεία ενώ το άλλο μέρος απομακρύνει το άτομο από το στόχο του
και μάλιστα συχνά αναδύεται ξαφνικά και φέρνει τα πάνω κάτω.
Αφού το μέρος της αποφυγής κάνει το κομμάτι του, σαν να λέγαμε,
αποσύρεται για λίγο. Τώρα α άνθρωπος έχει πάλι επιλογές
πρόσβαση στο συνολικό σύστημα, το Όλον. Μπορεί λοιπόν να
αξιολογήσει τη συμπεριφορά του και συχνά αναρωτιέται: «μα γιατί
στο καλό το έκανα αυτό;».
Ουσιαστικά, ενώ όταν λειτουργεί κάποιος ως Όλον έχει επιλογές, όταν το
μέρος είναι ενεργό οι επιλογές ως δια μαγείας εξαφανίζονται.

Άλλα παραδείγματα συγκρούσεων επιδίωξης/ αποφυγής

εμφανίζονται στις σχέσεις. Έτσι, ένα άτομο μπορεί να είναι
αφοσιωμένο και στοργικό προς τον σύντροφό του, να
συμπεριφέρεται με τρόπο υποστηρικτικό και να απολαμβάνει την
σχέση (επιδίωξη). Τότε ξαφνικά μπορεί να εμφανιστεί ένα «μέρος
αποφυγής» που ωθεί το άτομο να συμπεριφέρεται εντελώς
διαφορετικά και με τρόπο επιζήμιο για τη σχέση. Όταν το «μέρος
αποφυγής» είναι ενεργό, το άτομο θα σαμποτάρει τη σχέση, για
παράδειγμα, αποσυρόμενο από την επικοινωνία, συμπεριφερόμενο
ψυχρά ή εριστικά ή και επιδιώκοντας άλλες σχέσεις. Και πάλι, όταν
το μέρος δεν είναι πλέον λειτουργικό, το άτομο έχει πρόσβαση σε
ολόκληρη την ψυχή. Μόνο τότε θα αξιολογήσει τη συμπεριφορά του
με λύπη, και, εφόσον ενδιαφέρεται πραγματικά για τη σχέση, θα
αγωνιστεί για να κατανοήσει την συμπεριφορά που θεωρεί ότι είναι
εκτός χαρακτήρα.

Γιατί λοιπόν τα μέρη είναι τόσο επίμονα και αποτελεσματικά στο να

σαμποτάρουν τους στόχους και τα όνειρά μας; Είναι απλό. Συνήθως
μαθαίνουμε τις συμπεριφορές μας μέσω εμπειριών ζωής. Στο NLP
αποδεχόμαστε ότι κάθε συμπεριφορά έχει θετική πρόθεση. Στην
περίπτωση μιας επιμέρους σειράς καταστάσεων ή μιας έντονης
εμπειρίας, δημιουργείται ένα μέρος, που, ενεργώντας ανεξάρτητα
από το Όλον, έχει θετική πρόθεση σε εκείνη την συγκεκριμένη
περίπτωση. Το πρόβλημα είναι ότι η ζωή συνεχίζεται και οι
περιστάσεις αλλάζουν.
Η θετική πρόθεση που μας εξυπηρετούσε κάποτε μετά από λίγο είναι
ξεπερασμένη και έτσι το μέρος αυτό της προσωπικότητας είναι περιττό. Το
ιδανικό θα ήταν να ενσωματωθεί στο υπόλοιπο σύστημα αποδίδοντας σε αυτό
τα θετικά χαρακτηριστικά που τυχόν έχει.

Επομένως, μια πιθανή θετική πρόθεση του «ανθυγιεινού μέρους»

στο πρώτο παράδειγμα θα μπορούσε να είναι να βοηθήσει στην
χαλάρωση ή να αποκλείσει το στρες ή να μας κάνει να νιώσουμε
καλά εκείνη τη στιγμή. Βέβαια, οι συμπεριφορές του ανθυγιεινού
μέρους μακροπρόθεσμα δεν θα επιτύχουν κανένα από τα παραπάνω,
αλλά δούλεψαν μια φορά ακόμη και για ένα μικρό χρονικό
διάστημα και συνέβαλαν στο να «εμποδιστεί το άγχος». Απλά, ο
μόνος τρόπος με τον οποίο το μέρος ξέρει πώς να το πετύχει αυτό
είναι με τις ανθυγιεινές συμπεριφορές: με το να τρώει λάθος, να
πίνει μεγάλες ποσότητες αλκοόλ να καπνίζει κλπ.

Όσο για το τι θα μπορούσε να είναι μια θετική πρόθεση στη σχέση,

ένα πιθανό παράδειγμα θα ήταν η προστασία ή η διατήρηση της
ανεξαρτησίας. Δεν ξεχνάμε να θυμόμαστε ότι η πρόθεση προκύπτει
συνήθως από βιώματα. Έτσι ένα άτομο που πληγώθηκε σε μια
προηγούμενη σχέση και ένιωσε ότι έχασε την αυτονομία του, έχει
ίσως δημιουργήσει αυτό το μέρος που τώρα παίρνει μέτρα
διατήρησης της ανεξαρτησίας προκαλώντας συμπεριφορές που
απομακρύνουν την/τον παρόντα σύντροφο.
Γίνεται λοιπόν εύκολα κατανοητό ότι τα μέρη της προσωπικότητας έχουν
θετική πρόθεση και όσο περισσότερο ένα άτομο αγνοεί το μήνυμα που
εκπέμπουν, τόσο ισχυρότερα μηνύματα, συναισθήματα και εικόνες στέλνουν
επιδιώκοντας να ελκύσουν την προσοχή. Το μοτίβο του NLP που είναι γνωστό
ως Visual Squash είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό για να συνενώσει τα
αντικρουόμενα μέρη της προσωπικότητας. Η εσωτερική μάχη τερματίζεται
επιτέλους και το άτομο μπορεί να προχωρήσει με τους στόχους του χωρίς να
φοβάται ότι θα υποστεί «δολιοφθορά».

Είναι πάντως σημαντικό να τονίσουμε ότι δεν μπορούν να

συνενωθούν όλα τα αλληλοσυγκρουόμενα μέρη. Tι γίνεται λοιπόν
σε αυτή την περίπτωση; Τότε, και πάλι μέσω του NLP, μπορεί να
ενεργοποιηθεί μια διαδικασία διαπραγμάτευσης έτσι ώστε τα μέρη
να μπορούν να συνυπάρχουν σε συνεργασία και να συμβάλουν στην
εσωτερική ειρήνη και την αυτοπραγμάτωση του Όλου.

...και καθώς διαβάζετε τις τελευταίες λέξεις αυτού του άρθρου, ίσως
ήδη να νιώθετε καθαρά ότι ήρθε η στιγμή να μετατρέψετε τον
προσωπικό σας σαμποτέρ σε σύμμαχο με γιατί μπορεί κανείς
στο PROTON NLP Practitioner Course.