ivSw-sUcI

ÁËö ÕÅÔ¶ íÈÇñ êð¶

A. Áܯն Ã À°êð ÇÂ¼Õ ê³ÛÆ ÞÅå A

B. Áô»å îé¼°Ö Áå¶ ç¶ÔèÅðÆÁ» çÅ Ç¿çzÜÅñ D

C. ÁÇ×ÁÅéåÅ çÆ ÇÃÖð G

D. Ǽèð íÆó» ÇÕÀ° ? I

E. îå Õ¯ íðÇî í¹ñË Ã¿ÃÅÇð A@

F. Õ±ó çÅ êÅÜ Û¶åÆ À°Øó Ü»çÅ ÔË AE

G. ç¿íÆ ×¹ðÈ Áå¶ ÁÇ×ÁÅéÆ Ú¶ÇñÁ» êÌæÅÇ ÇÂÇåÔÅÃÕ ÃÅÖÆ AG

H. ×¹ðîå ÁÕÆç¶ é¶ ÃðÆð 鱿 ×¹ðÈ éÔÆ êÌòÅÇéÁÅ BB

I. ÇÜÇé ÔÇð êÅÇÂú ÇåéÇÔ ÛêÅÇÂú BG

A@. ÇÃ¼Ö ÇéØÅð òñ ÇÕª ? CA

AA. îé°¼ÖÅ ÜÆòé çÅ î³åò CD

AB. ÁÅåÇîÕ î¹åñÅôÆÁ» çÅ Çé¼ÜÆ Áé¹íò DA

AC. ܶ Õ¯ â±ìË ÇëÇð Ô¯òË ÃÅð DD

AD. ܶ Õ¯ ×¹ð å¶ ì¶î¹Ö¹ Ô¯òË DG

AE. ÁÅÖðÆ ì¶éåÆ DI

AF. î¯Ö ðÇÔå ê¹ÃåÕ» Áå¶ àzËÕàÅ çÆ ÃÈÚÆ EC


ÁËö ÕÅÔ¶ íÈÇñ êð¶
Áܯն Ã À°êð ÇÂ¼Õ ê³ÛÆ ÞÅå
Á¼Ü Ü篺 òÆ ÇÕö ÃíŠùÃÅÇÂàÆ Çò¼Ú ìËáä Áå¶ ÇòÚðé çÅ Ãî»
ÇîñçÅ ÔËÍ ÁÅî îé°¼Ö çÆ ÷ìÅé Çò¼Ú¯º ÁÇÜÔ¶ ôìç ÔÆ Ã¹äé ù Çîñç¶
Ôé ÇÕ Á¼Ü ǼÕÆòƺ ÃçÆ çÅ Ãî» Úñ ÇðÔÅ ÔËÍ Çò¼ÇçÁÅ çÅ êÌÃÅð
ìÔ¹å Ô¯ Ú¹¼ÕÅ ÔË Áå¶ Ô¯ ÇðÔÅ ÔË ÇÜà ÕÅðé îé°¼Ö ìóÅ ÃÈÞòÅé Ô¯ ÇðÔÅ
ÔËÍ Áܯն îé°¼Ö é¶ Ú¿ç À°êð ÁÅêä¶ êËð ÜÅ ð¼Ö¶ ÔéÍ ÔËðÅéÆÜéÕ ÁÕÅôÆ
Ç×ÁÅé òÆ êÌÅêå Õð ÇñÁÅ ÔËÍ îé°¼Ö é¶ èðåÆ Áå¶ ÃçðÆ åñ çÆÁ»
Õ°¼Ö» òÆ ÜÅ ëð¯ñÆÁ» ÔéÍ Ôð Áÿíò ù îé°¼Ö é¶ Ã¿íò Õð ÇòÖÅÇÂÁÅ
ÔËÍ Á¼Ü Ã¼å» Ãî³¹çð» 寺 êÅð ìËᶠîé°¼Ö çÆ çÈðÆ ù òÆ îé°¼Ö é¶ õåî
Õð ÇñÁÅ ÔËÍ Ôð ÇÛ¿é ÇÕà Ü×·Å ÕÆ Ô¯ ÇðÔÅ ÔË ? çÅ òÆ îé°¼Ö é¶
êóçÅ Ú¹¼Õ ÇñÁÅ ÔËÍ Ç¿àðéËà ç¶ ÃÅèé ç¹ÁÅðÅ Ôð ÇÕÃî çÅ Ç×ÁÅé
îé°¼Ö Øð ìËÇáÁ» ÇÂ¼Õ ÇÛ¿é Çò¼Ú ìàä çìÅ Õ¶ êÌÅêå Õð ÃÕçÅ ÔËÍ
ÇÂà ñÂÆ Áܯն ï°× Çò¼Ú òÃä òÅñ¶ îé°¼Ö ù èÅðÇîÕ À°êç¶ô ÕðéÅ
Õ¯ÂÆ Áðæ éÔƺ ð¼ÖçÅ Áå¶ éÅ ÔÆ Áܯն îé°¼Ö ù ÇÕö èÅðÇîÕ Çéïîì¼è
ÜÆòé çÆ ñ¯ó ÔË, ÇÕªÇÕ îé°¼Ö êÅà êçÅðæÆ Ç×ÁÅé òÆ ìÔ¹å ÔË
Áå¶ ÃÅð¶ êçÅðæÆ Ã¹¼Ö òÆ êÌÅêå ÔéÍ ÇÂÔ À°µåð ùä Õ¶ î³éäÅ òÆ
ê˺çÅ ÔË ÇÕ Á¼Ü ç¶ ÕñÅ-Ç´åÆ ï°× Çò¼Ú îé°¼Ö é¶ éòƺÁ»-éòƺÁ»
ÕÅã» Áå¶ ï¿åz ÂÆ÷Åç ÕðÕ¶ ÇÜ¼æ¶ îé°¼ÖÆ ì¹¼èÆ ù ÔËðÅéÆÜéÕ Ç×ÁÅé
Çç¼åÅ ÔË À°æ¶ éòÆé ï¿åÌ» ðÅÔƺ ÿÃÅð ù ù¼Ö ç¶ ÃÅèé òÆ êÌçÅé ÕÆå¶
ÔéÍ ÕñÅ Ç´å çÅ êÃÅðŠܯ Çç鯺-Ççé òè ÇðÔÅ ÔË, ÇÂà çÅ ÇÕö
ÃÆî» À°êð ÜÅ Õ¶ ð¹Õä çÆ Ã¿íÅòéÅ òÆ éÔƺ ÔËÍ ÇÕªÇÕ ì¶Á³å çÆ
Õ°çðå ù Çܪ-Çܪ îé°¼Ö Ö¯Ü¶×Å, Çåª-Çåª ì¶Á³å ç¶ êÃÅð¶ çÅ
ì¶Á³å Ç×ÁÅé ÇÂà ù êÌÅêå Ô¯ÂÆ ÜÅò¶×Å êð ì¶Á³å ç¶ êÃÅð¶ çÅ îé°¼Ö
Á³å éÔƺ êÅ ÃÕ¶×Å Í êðîÅåîÅ ÇÂà ù ÁÅÔð¶ ÷ðÈð ñÅÂÆ ðÖ¶×ÅÍ
1 2
ÒÒå¶ð¶ çÅéË1 ÕÆîÇå éÅ êòË Çåù çÅå¶ Õòä¹ Ã¹îÅð¹2ÓÓ çÆ Ã¼ÚÅÂÆ Áò¼ô
êÌ×à Ô¯ò¶×Æ, ÇÕªÇÕ À°Ô ÁÅê ò¼Çâúº ò¼âÅ ×ÇÔð ׿íÆð ×¹ä» çÅ
ÃÅ×ð ÔËÍ À°Ã ×ÇÔð ׿íÆð ç¶ ÇòôÅñ Õ°çðå êÃÅð¶ çÅ Õ¯ÂÆ Á³å éÔƺ
êÅ ÃÕçÅÍ ÃÇå×¹ðÈ éÅéÕ êÅåôÅÔ ÜÆ çÅ ë¹ðîÅé ÔËÍ
òⶠî¶ð¶ ÃÅÇÔìÅ ×ÇÔð ׿íÆðÅ ×¹äÆ ×ÔÆðŨ
կǠé ÜÅäË å¶ðÅ Õ¶åÅ Õ¶òâ° ÚÆðŨ1¨
ÁÅÃÅ î: 1 ê³éÅ 9
ÇÜ¼æ¶ îé°¼Ö é¶ êçÅðæÆ Ç×ÁÅé Çò¼Ú Á¼å çðܶ çÅ òÅèÅ ÕÆåÅ ÔË
À°æ¶ îé°¼Ö çÆ îÅéÇÃÕåÅ Çò¼Ú ÇÜé» Õ° ÇéØÅð òÆÔòƺ ÃçÆ ç¶ ÁÅÖðÆ
çÔÅÇÕÁ» Áå¶ Ç¼ÕÆòƺ ÃçÆ ç¶ Ô¹ä Úñ ðÔ¶ Ã Çò¼Ú ÁÅÇÂÁÅ ÔË Áå¶
ÁÅ ÇðÔÅ ÔË, ÇÂÔ òÆ îé°¼ÖÆ ì¹¼èÆ ç¶ ÇÕÁÅà Áå¶ Áé°îÅé 寺 êð·¶ çÆ
×¼ñ ÔËÍ Ã¿ÃÅÇðÕ ÇòÇçÁÅ êó· Õ¶ Áå¶ êçÅðæÆ Ç×ÁÅé êÌÅêå ÕðÕ¶
ÇÜ¿éÅ îé°¼Ö Á¼Ü òÇÔî»-íðî» Çò¼Ú ëà ÇðÔÅ ÔË Áå¶ ÁÇ×ÁÅéåÅ
ò¼Ã ÁÅêä¶ ÁÅê ù «¼àÅ Õ¶ ÁÅêäÆ ÁÕñ çÅ ÇçòÅñÅ Õ¼ã ÇðÔÅ ÔË,
ÇÂé» ôÅÇÂç Áéêó·åÅ ç¶ Ã îé°¼Ö íðî»-òÇÔî» çÅ ÇôÕÅð éÅ Ô¯ÇÂÁÅ
Ô¯ò¶Í ܶ Ô¯ÇÂÁÅ òÆ Ô¯ò¶×Å å» ôÅÇÂç À°Ã ù Ç¿éÅ ç¯ôÆ éÅ ÃîÇÞÁÅ
ÜÅò¶×Å, ÇÕª ÇÕ À°Ã Ã ÇòÇçÁÅ çÅ êÌÚÅð êÌÃÅð Áܶ éÔƺ Ô¯ÇÂÁÅ
ÃÆ ÇÜà ÕÅðé À°Ã Ã çÅ îé°¼Ö ÁÇ×ÁÅéåÅ ò¼Ã ì¶òÃÆ çÆ Ç÷¿ç×Æ
ìåÆå Õðé ñÂÆ îÜìÈð ÃÆÍ êð Áܯն Ã çÅ îé°¼Ö Ã¿ÃÅÇðÕ ÇòÇçÁÅ
êÌÅêå ÕðÕ¶, ì¹¼èÆ ç¶ åñ çÅ Ç×ÁÅé êÌÅêå ÕðÕ¶ Ãí Õ°Þ ÜÅäçÅ
ì¹ÞçÅ, ÁÇ×ÁÅé Áå¶ éçÅé×Æ çÆÁ» ÃÅðÆÁ» Ô¼çì¿çÆÁ» À°¦ØçÅ
ÔÅæ çÆê ձ¶ êð¶ÓÓ çÆ Ã¼ÚÅÂÆ ÃÅÕÅð Õð ÇðÔÅ ÔËÍ
ÒÒÔÅæ
íðî-òÇÔî ç¶ ÃÇÔî ÁèÆé ÁÇ×ÁÅéåÅ ò¼Ã Á¼Ü ç¶ îé°¼Ö é¶
ÇÜ¿é¶ Õ° åÕƶ, Õìð» Áå¶ Üá¶ÇðÁ» ç¶ î¼á» ù Ô¯ºç Çò¼Ú ñË Á»çÅ ÔË
1 Çç¼åÆÁ» çÅå» çÅ 2 Á³çÅÜÅ
Áå¶ À°é·» çÆ Á³è-ÇòôòÅÃÆ êÈÜÅ Õð ÇðÔÅ ÔËÍ Á¼Ü 寺 ê³ÞÆ åÆÔ ÃÅñ
êÇÔñ» îé°¼Ö ÇÂé·» î¹ðÇçÁ» çÆ êÈÜŠ寺 ùå¿åð ÃÆÍ Á¼Ü Ôð ÃóÕ
À°êð ç¯ Çå¿é îÆñ çÆ çÈðÆ À°êð¿å Õ¯ÂÆ éÅ Õ¯ÂÆ åÕÆÁÅ Ü» éòƺ
Õìð Ô¯ºç Çò¼Ú ÁÅÂÆ ÷ðÈð ÇçÖÅÂÆ ç¶ò¶×ÆÍ Á¼Ü Ö¶å» ç¶ ì¿ÇéÁ» Áå¶
ÃîôÅéØÅà» Çò¼Ú ÜÅå»-êÅå» Áå¶ ×¯å» ç¶ éÅî À°êð Üá¶ÇðÁ» ç¶
î¼á» çÅ ÜÅñ ÇòÛ ÇðÔÅ ÔË, ÇÜé·» çÆ Ç×äåÆ ÕðéÆ Áÿíò Ô¹¿çÆ ÜÅ
ðÔÆ ÔËÍ ÇÂÔ òÆ ÃÅÇÂ¿Ã ç¶ ï¹× Áå¶ ÇòÇçÁÅ ç¶ ÚÅéä Çò¼Ú ÁÇ×ÁÅéåÅ
Áå¶ Á³è-ÇòôòÅà çÆ ÇÂ¼Õ ÇîÃÅñ ÔÆ ÔËÍ Á¼Ü Úñ ðÔ¶ Ã Çò¼Ú Üî¶ðÆ
ìÅì¶, êÆð Ãïç ÜÆ Áå¶ ÃÌÆ ê³âå ÜÆ îÔÅðÅÜ ñ¼Ö» âÅñð» Áå¶ ê½ºâ»
ç¶ êÈð¶-êÈð¶ Ãø¶ ç¶ Ôð ÁõìÅð Çò¼Ú ÇÂôÇåÔÅð Áå¶ àËñÆòÆ÷é Çò¼Ú
îôÔÈðÆÁ» ç¶ Õ¶ Õð¯ó» âÅñð Áå¶ ê½ºâ êó·¶-ÇñÖ¶ ÃÅÇÂ¿Ã ç¶ ï¹× Çò¼Ú
òÃä òÅñ¶ ñ¯Õ» 寺 á¼× ðÔ¶ ÔéÍ
ܶ Õ¯ÂÆ Çò¼ÇçÁÅ êÌÅêå çÅéÅ ÇÂÔ À°µåð ç¶ò¶ ÇÕ ÁÃƺ å» ÇÂé·»
ÁÜî¶ðÆ ìÅÇìÁ», üïç» Áå¶ ê³âå» êÅà éÅ Ü»ç¶ Ô» Áå¶ éÅ ÔÆ
ÇÂé·» ç¶ ÇÂÕ¯ ðÅå ç¶ êÅá êÈÜÅ ç¹ÁÅðÅ ÇÕÃîå ìçñä òÅñÆÁ» æ¯æÆÁ»
×¼ñ» À°êð ïÕÆé ÔÆ Õðç¶ Ô»Í Çëð Á×ñÅ ÃòÅñ ìä Ü»çÅ ÔË, ÇÕ
ܶ å°Ãƺ ÁÇÜÔ¶ íðî ÜÅñ Çò¼Ú éÔƺ ëö, êðîÅåîÅ é¶ å°ÔÅù ì¹¼èÆ
Çç¼åÆ ÔË, ÇÂà ì¯ÇèÕåÅ ç¶ Ç×ÁÅé éÅñ À°é·» ñ¯Õ» ù ÇÜÔó¶ ÇÂé·» ç¶
íðî ÜÅñ Çò¼Ú èóÅ-èó ëà ն Õð¯ó» âÅñð» Áå¶ ê½ºâ» çÆ ÃòÅÔ
ìäÅ ðÔ¶ Ôé, À°é·» ù ÇÂà íðî-ÜÅñ Çò¼Ú¯º Õ¼ãä ñÂÆ å°Ãƺ ÇÕ¿éÅ Õ°
ï¯×çÅé êÅÇÂÁÅ ÔË ? ÇÜé·» ÇòÚÅðòÅé» é¶ «ÕÅÂÆ ù ÇÂé·» ç¶ íðî
ÜÅñ Çò¼Ú¯º Õ¼ãä ñÂÆ À°µçî ÕÆåÅ ÔË, À°é·» çÅ À°çî ôñÅØÅï¯× ÔËÍ
ÇÜé·» çÅÇéÁ» é¶ ÁÅêäÆ ì¯ÇèÕåÅ ù ÁÅêä¶ å¼Õ ÔÆ ÃÆîå ð¼ÇÖÁÅ ÔË,
Çëð À°é·» Çò¼Ú Áå¶ ê¹ðÅä¶ Ü¯×ÆÁ» Çò¼Ú ܯ ÿÃÅð ù Çåñ»ÜñÆ ç¶ Õ¶
ÇÂÕ»åòÅà ԯ Ççé ÕàÆ Õðç¶ Ãé, ×¹ðÈ çÆ Çé×ÅÔ Çò¼Ú Õ¯ÂÆ ëðÕ
éÔƺ, ÁËö ÇÃ¼è» Áå¶ Ü¯×ÆÁ» ù ÿì¯èé ÕðÕ¶ ÔÆ ÃÅÇÔì ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ
ç¶ò ÜÆ ç¶ ë¹ðîÅé ÕÆåÅ ÃÆ—
3 4
ÇÃè ÛÇê ìËᶠêðìåƺ ÕÀ°ä° Ü×Çå ÕÀ° êÅÇð À°åÅðŨ
ܯ×Æ Ç×ÁÅé ÇòÔÈÇäÁÅ ÇéÃÇçÇé Á³Ç× ñ×ÅÇÂé ÛÅðŨ
ìÅÞ¹ ×¹ðÈ â°ìÅ Ü×¹ ÃÅðŨ 29¨
òÅð 1, êÀ°óÆ 29
ÇÕªÇÕ ÇÜ¿éÅ ÇÕö ù Õ°ðÅÔ¶ êÅÀ°ä çÅ êÅê ÔË, À°éÅ ÔÆ ÃÅÔîä¶
Õ°ðÅÔ¶ êËºç¶ ù ò¶Ö Õ¶ Ú¹¼ê Õð ðÇÔäÅ Áå¶ ÃÔÆ Á×òÅÂÆ éÅ ç¶äÆ êÅê
ÔËÍ
Áô»å îé°¼Ö Áå¶ ç¶ÔèÅðÆÁ» çÅ Ç¿çzÜÅñ
Á¼Ü ÇÜ¿éÅ Çò¼ÇçÁÅ çÅ êÌÚÅð Áå¶ êÌÃÅð Ô¯ÇÂÁÅ ÔË, Á¼Ü ÇÜ¿é¶ Õ°
ù¼Ö ç¶ ÃÅèé ÂÆ÷Åç ԯ¶ ÔéÍ ÇêÛñÆ ÃçÆ ç¶ çÔÅÇÕÁ» Çò¼Ú Ç¿é¶
ÃðÆðÕ Ã¹¼Ö ÁðÅî îé°¼Ö ç¶ êÅà À°êñ¼ìè éÔƺ Ãé, êð ÃðÆðÕ Ã¼¹Ö»
çÆ ÁäÔ¯ºç ç¶ ìÅòÜÈç îé°¼Ö êÅà îé çÆ ô»åÆ ÃÆÍ Á¼Ü îÅÇÂÁÅ ç¶
Áå¶ ÃðÆðÕ Ã¹¼Ö» ç¶ ÃÅð¶ ÃÅèé îé°¼Ö êÅà À°êñ¼ìè Ô¯ä ç¶ ìÅòÜÈç
ÇÜ¿éÅ îé°¼Ö Ô¹ä Áô»å ç¹¼ÖÆ Áå¶ ê̶ôÅé ÔË Ç¿éÅ ôÅÇÂç ÇêÛñ¶ð¶ ìÆå¶
Ã Çò¼Ú éÅ Ô¯ÇÂÁÅ Ô¯ò¶Í Á¼Ü Çç鯺-Ççé òè ðÔÆÁ» Ö¹çÕ¹ôÆÁ»,
ìñÅåÕÅð, ÖÈé-ÖðÅì¶ Áå¶ Á³èŠ蹿è Ôð ÇÕÃî ç¶ éÇôÁ» çÆ òð寺
ÇÂÔ ÃÅð¶ ç¹¼Ö ê̶ôÅéÆÁ» Áå¶ Áô»åÆ ç¶ ÔÆ êÌ×àÅò¶ ÔéÍ Áô»å, ç¹ÖÆ
Áå¶ ê̶ôÅé îé°¼Ö Õ¯ÂÆ éÅ Õ¯ÂÆ ÁÅÃðÅ íÅñçÅ ÔËÍ Ã¿ÃÅðÆ ÁÅÃð¶, êçÅðæÆ
ðÃ-Õà Áå¶ Çòô¶ í¯× îé°¼Ö í¯× Ú¹¼ÕÅ Ô¹¿çÅ ÔË ÇÂé·» êçÅðæÆ Áå¶ ðÃ
ÕÃÆ Ã¹¼Ö» éÅñ îé ù ô»åÆ Çîñä çÆ æ» Ãׯº Áô»åÆ Çò¼Ú Ô¯ð òÅèÅ
Ô¯ÇÂÁÅ Ô¹¿çÅ ÔË, ÇÂà ñÂÆ îé°¼Ö èÅðÇîÕ îÅð× ç¶ ðÃå¶ çÆ ã¿Èâ íÅñ
Áð¿í ÕðçÅ ÔËÍ Ã¼Ú èðî ç¶ îÅð× À°µå¶ Úñä ç¹ÁÅðÅ ÁÅåÇîÕ ô»åÆ
Áò¼ô ÇîñçÆ ÔË êð üڶ-ù¼Ú¶ èðî çÅ îÅð× ìÔ¹å ÕÇáé ÔËÍ èðî ù
ÕîÅÀ°ä òÅÃå¶ Ã¿ÜîÆ Çéïîì¼èåÅ òÅñÅ ÜÆòé ÁêéÅÀ°äÅ ê˺çÅ ÔËÍ
êçÅðæÆ ðÃÕÃÆ ÜÆòé ù ÿÜîÆ ÕðéÅ ê˺çÅ ÔËÍ ÁÅêÅ íÅò ÇåÁÅ×
Õ¶ Ô¹Õî ðÜÅÂÆ ÚñäÅ ê˺çÅ ÔËÍ ÇÃ¼Ö èðî ç¶ ÁÃÈñ» òñ ÔÆ ÃðÅ-ÃðÆ
Çé×ÅÔ îÅð ñÂƶ, ÇÃ¼Ö ìäé ñÂÆ ÃÌÆ ×¹ðÈ ðÅî çÅà ÜÆ é¶ ×¹ðÇÃ¼Ö ç¶
ÜÆòé çÅ àÅÇÂî-à¶ìñ ×¹ðìÅäÆ Çò¼Ú Á³ÇÕå ÕÆåÅ ÔËÍ
×¹ð ÃÇå×¹ð ÕŠܯ ÇÃÖ ÁÖŶ ù íñÕ¶1 À°Çá ÔÇð éÅî¹ ÇèÁÅò˨
À°çî¹ Õð¶ íñÕ¶ êðíÅåÆ ÇÂÃéÅé° Õð¶ Á³ÇîÌå ÃÇð éÅò˨
À°êç¶Çà ׹ðÈ ÔÇð ÔÇð Üê¹ ÜÅêË ÃÇí ÇÕñÇòÖ êÅê ç¯Ö ñÇÔ ÜÅò˨
ÇëÇð ÚóË Ççòù ×¹ðìÅäÆ ×ÅòË ìÔÇçÁÅ À°áÇçÁÅ ÔÇð éÅî¹ ÇèÁÅò˨
ܯ ÃÅÇà Ç×ðÅÇà ÇèÁŶ î¶ðÅ ÔÇð ÔÇð ï ×¹ðÇÃÖ¹ ×¹ðÈ îÇé íÅò˨
ÇÜÃ é¯ çÇÂÁÅ« Ô¯òË î¶ðŠùÁÅîÆ Çåù ×¹ðÇÃÖ ×¹ðÈ À°êç¶Ã¹ ùäÅò˨
Üé éÅéÕ èÈÇó î³×Ë Çåù ×¹ðÇÃÖ ÕÆ Ü¯ ÁÅÇê ÜêË ÁòðÔ éÅî¹ ÜêÅò˨
î : 4, ê³éÅ 305
ÇüÖÆ èÅðé Õðé ñÂÆ îé çÆ î¼å çÅ ÇåÁÅ× ÕðÕ¶ ÒÒ×¹ðÇÃÖ
îÆå ÚñÔ¹ ×¹ð ÚÅñÆ2¨ ܯ ×¹ð¹ ÕÔË Ã¯ÂÆ íñ îÅéÔ¹ ÔÇð ÔÇð ÕæÅ
×¹Çð ÕÇÔÁÅ ÃÅ ÕÅð ÕîÅòÔ¹ÓÓ
ÇéðÅñÆÓÓ ç¶ èÅðéÆ ìäéÅ ê˺çÅ ÔËÍ ÒÒ×¹
Áé°ÃÅð ÜÆòé ìåÆå Õðé ñÂÆ ×¹ðÈ éÅñ ìÚéì¼èåÅ ÕðéÆ ê˺çÆ ÔËÍ
üÚÅ-ù¼ÚÅ èðî îÅð× ÁêéÅÀ°ä ñÂÆ å» ÒÒÜÀ° ÜÀ° åÀ° ê̶î Ö¶ñä ÕÅ
ÚÅÀ°¨ ÇÃð¹ èÇð åñÆ ×ñÆ î¶ðÆ ÁÅÀ°¨ÓÓ çÅ ÇìÖî îÅð× ÁêéÅÀ°äÅ
ê˺çÅ ÔËÍ êð Ö¹¼ñ·Å Ö¹ñÅÃÅ ÜÆòé ìåÆå Õðé òÅñ¶ îé°¼Ö ù Çéïîì¼èåÅ
òÅñÅ èðî-ÜÆòé Ú¿×Å éÔƺ ñ¼×çÅÍ À°Ã ù å» ë½ðé Çìé» Õ°Þ ÇîÔéå
ÕÆå¶ ×ð¿àÆô¹çÅ èðî çÆ ê¹óÆ ÚÅÔÆçÆ ÔËÍ ÇÜò¶º ÇÕ ê³ÜÅìÆ çÅ ÁÖÅä
ÔË ÒÒÇÔ¿Ù ñ¼×¶ é ëàÕóÆ ð¿× Ú¯ÖÅ ÁÅò¶ÓÓ ÁÇÜÔ¶ îé°¼Ö» çÆ îÅéÇÃÕåÅ
ù êó· Õ¶ ç¶ÔèÅðÆ ×¹ðÈÁ» ç¶ Ú¶ñ¶ ÁÅêä¶ ×¹ðÈ òñ¯º ÚñŶ é¼Õ ò¼ã¶-
èðî ê³æ Çò¼Ú ôÅîñ Õðé ñÂÆ À°Ã Á¼×¶ Ç¿çzÜÅñ ÇòÛÅ Çç¿ç¶ Ôé
Áå¶ ç¶ÔèÅðÆ ×¹ðÈ çÆÁ» ÁäÔ¯äÆÁ» ÇÃøå» ç¶ ê¹ñ ì¿é·ä¶ Áð¿í Õð
Çç¿ç¶ Ôé Áå¶ ÕÇÔ¿ç¶ Ôé ÇÕ èðî å» ÁÅåîÅ çÆ Ö¶â ÔËÍ ÃðÆð çÅ
èðî éÅñ Õ¯ÂÆ Ãì¿è éÔÆºÍ ÃðÆð ù ÇÕö ì¿èé Çò¼Ú êÅÀ°ä çÆ ñ¯ó éÔƺ,
1 Á³ÇîÌå ò¶ñ¶
2 ×¹ðÈ çÅ çðÃÅÇÂÁÅ ðÃåÅ
5 6
ÇÜÔ¯ ÇÜÔÅ îé ÚÅÔ¹¿çÅ ÔË, ÖÅÀ° êÆÀ° î½÷» îÅä¯ Áå¶ ÁÅêäÆ ÁÅåîÅ
ù êÌÿé ðÖ¯Í ÁÅåî» êÌÿé Ô¯ ×ÂÆ ÃîÞ¯ êðîÅåî» êÌÿé Ô¯ Ç×ÁÅÍ
ÁÅåî» ÇÕö ì¿èé ì¿è¶Ü Çò¼Ú éÔƺ êËäÆ ÚÅÔÆçÆÍ ìà ÇÂ¼Õ òÅðÆ å°Ãƺ
ÃÅⶠ׹ðÈ ç¶ çðôé ÕðÕ¶ À°Ã ù ×¹ðÈ ìäÅ ñò¯ å°ÔÅⶠÇêÛñ¶ ÃÅð¶ êÅê
Õðî» çÆ Ç÷¿î¶ºòÅðÆ ×¹ðÈ Ö¹ç ñË Õ¶ Á×»Ô òÆ êÅð À°åÅð¶ çÆ ×ð¿àÆ
ç¶ò¶×ÅÍ å°Ãƺ ÇÃðë Ôøå¶ Çò¼Ú ÇÂ¼Õ òÅðÆ Ü¶ ð¹Þ¶ò» Ç÷ÁÅçÅ Ô¯ò¶ îÔÆé¶
Ü» Çå¿é îÔÆé¶ ìÅÁç ÃÅⶠ׹ðÈ ç¶ â¶ð¶ ÔÅ÷ðÆ íð ÁÅÀ°äÆ, ìà Ç¿éÆ
ÔÅ÷ðÆ ÔÆ å°ÔÅⶠÃÅð¶ îé¯ðæ êÈð¶ Õð ç¶ò¶×ÆÍ Õ°Þ Ø³ÇàÁ» çÆ ÔÅ÷ðÆ
å°ÔÅⶠñ¯Õ-êÌñ¯Õ ÃòÅð Õ¶, ÇÂà ÿÃÅð ç¶ Ã¹¼Ö Áå¶ ÁÅåÇîÕ ô»åÆ
å°ÔÅù ìÖÇôô ÕðòÅ ç¶ò¶×ÆÍ Çܪ-Çܪ å°Ãƺ Ô¯ð ôðèŬÁ» ù ÿ×å
Çò¼Ú ÇñÁÅÀ°×¶, å°ÔÅⶠêÇðòÅð» çÅ À°èÅð òÆ Ô¯ ÜÅò¶×ÅÍ îðé 寺
ìÅÁç òÆ ÃÅâÅ ×¹ðÈ å°ÔÅù ÃîôÅé ØÅà 寺 ÁÅêäÆ ê¹ðÆ å¼Õ ÇñÜÅò¶×ÅÍ
ç¶ÔèÅðÆ ×¹ðÈÁ» ç¶ åéÖÅÔÆ Â¶Ü¿à Áå¶ Ú¶ñ¶ ÁÇÜÔÆÁ» îé íðîÅÀ°äÆÁ»
Áå¶ ÁäÔ¯äÆÁ» ×¼ñ» ÕðÅîÅåÆ ã¿× éÅñ ùäÅ Õ¶ Áô»å Áå¶ ç¹ÖÆ
îé°¼Ö» ù ×¹ðÈ â¿î ç¶ Ç¿çzÜÅñ Çò¼Ú ëÃÅ ñËºç¶ ÔéÍ ÇÂèð ÁÇ×ÁÅéåÅ
Çò¼Ú ×¼ÎÌö îé°¼Ö ù ë¯ÕÆ èðòÅà Çîñ Ü»çÆ ÔË À°èð ç¿íÆ ×¹ðÈÁ» ç¶
Ú¶ÇñÁ» ç¶ à¯ñ¶ Çò¼Ú ÇÂ¼Õ Ô¯ð î˺ìð çÅ òÅèÅ Ô¯ Ü»çÅ ÔËÍ
ÇÂö ÕóÆ ÁèÆé ÔÆ ÇÃðö ôÇÔð Çò¼Ú ×¹ðîÆå ðÅî ðÔÆî ÇòÁÕåÆ
üڶ-Ã½ç¶ çÅ ì¯ðâ ñÅ Õ¶ â¶ð¶ ç¶ Á³çð Õ±ó-հüå Õ±ó¶ ç¶ ã¶ð ò¶Ú ÇðÔÅ
ÔË, Áå¶ ÁÅÚðä ÔÆäåÅ çÅ òêÅð ÚñÅ ÇðÔÅ ÔËÍ èðî ç¶ éŪ Ô¶á
Áèðî çÅ ÕÅðÜ ÕÆåÅ ÜÅ ÇðÔÅ ÔËÍ ÁÖ½åÆ èðî ÁêéÅÀ°ä ñÂÆ Õ¯ÂÆ
ì¿çô éÔƺ Áå¶ éÅ ÔÆ Õ¯ÂÆ Çéïîì¼èåÅ çÅ ÜÆòé çðÃÅÇÂÁÅ Ü»çÅ
ÔËÍ ÇÂà ÇÖÚóÆ èðî ç¶ èÅðéÆ ìä Õ¶ Ôð ì¿çÅ ÁÅêä¶ îé ù èðîÆ
Ô¯ä çÅ èðòÅà òÆ ç¶ ÃÕçÅ ÔË Áå¶ ÁïÅôÆ òÆ ð¼Ü Õ¶ Õð ÃÕçÅ ÔËÍ
ÇÂö ðÃå¶ ù ÁêéŪÇçÁ» éðÕèÅðÆÁ» Áå¶ é±ðîÇÔñÆÁ» çÆÁ»
ç¹ÕÅé» òÆ Ççé çÈäÆ ðÅå Ú½×äÆ À°µéåÆ Õð ðÔÆÁ» ÔéÍ ÇÂé·» òñ
ò¶Ö Õ¶ Áå¶ ðÆà ÕðÕ¶ ÔÆ íÇéÁÅð¶ òÅñ¶ ÇêÁÅð¶ òð׶ Áå¶ Ô¯ð Áé¶Õ»
ç¶ÔèÅðÆ ÃÀ°ä-íÅç𯺠çÆÁ» Ö³¹ì» ò»×È¿ Çé¼å éò¶º À°×î ðÔ¶ Ôé ܯ Ôð
èðîÆ Áå¶ ÁÇèÁÅåî òÅçÆ Ã¯Ú ç¶ èÅðéÆ ñÂÆ Öåð¶ çÆ Ø³àÆ ÔéÍ
Á¼Ü Ôð èðî ç¶ èÅðéÆ îé°¼Ö ù èðî çÆÁ» Õçð»-ÕÆîå» çÆ Ô¶áÆ
Õðé òÅÇñÁ» ê̼åÆ çÆðØ Ã¯Ú ÁêéÅÀ°ä çÆ ñ¯ó ÔËÍ
ÁÇ×ÁÅéåÅ çÆ ÇÃÖð
êð Á¼Ü دð Õñï¹× çÅ Ãî» Úñ ÇðÔÅ ÔË ÒÒÁ³ Á³é·Æ êÆÔ¶ Õ°¼åÅ Ú¼ÎàËÓÓ
çÆ ê³ÜÅìÆ ÕÔÅòå êÈðé å½ð å¶ æÅò»-æÅò» À°å¶ ÃÅÕÅð Ô¯ ðÔÆ ÔËÍ
Ôð îé°¼Ö í¯ñ¶ íÅò Ü» ÁéÜÅä ê¹ä¶ Çò¼Ú ÖÈì «ÇàÁÅ ÜÅ ÇðÔÅ ÔËÍ
êðîÅåî» é¶ îé°¼Ö ù ÁÕñ Ã¼Ú ÞÈá çÅ ÇéðéÅ Õðé Áå¶ òðåä
ñÂÆ Çç¼åÆ ÔËÍ êð «àÅä òÅÇñÁ» é¶ ÇÂà ÁÕñ éÅñ üÚ-ÞÈá çÆ
êðÖ å» ÕÆ ÕðéÆ ÔË Ãׯº êÌíÈ ìÖôÆ ÁÕñ ù îÈñ¯º ÇÛ¼Õ¶ À°êð à¿×
ðÇÖÁÅ ÔË Áå¶ «¼àä òÅÇñÁ» é¶ òÆ êðîÅåî» çÅ âð íÀ° ÇòÃÅð Õ¶
ÁÅêäÆ ÷îÆð ù ê¼ÕÅ ÇÜ¿çðÅ ñÅÇÂÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÔË å» Ü¯ ÷îÆð çÆ
ÁÅòÅ÷ ùäÅÂÆ ÔÆ éÅ ç¶ò¶Í ÇÂö ÕÅðé ÕðÕ¶ ÔÆ ÁÖ½åÆ ç¶ÔèÅðÆÁ» ç¶
â¶ÇðÁ» Çò¼Ú ê³Ü ð¹êË çÆ Ü¹ÁËä çÅ êËÕà ê³Ü ý ð¹êË Çò¼Ú ò¶ÇÚÁÅ ÜÅ
ÇðÔÅ ÔËÍ çà ×ðÅî ÇÂñËÚÆÁ» çÅ êËÕà çà ý ð¹êË ÕÆîå êŪçÅ ÔËÍ
ÃèÅðé éñÕ¶ ç¶ êÅäÆ çÆ ì¯åñ ù ç¶ÔèÅðÆ ×¹ðÈ çÅ Ô¼æ Û°ÔÅ Õ¶ À°Ã ù
Á¿ÇîÌå çðÃÅ Õ¶ Çå¿é 寺 ê³Ü ý ð¹ê¶ Çò¼Ú ôðèŬÁ» ù Çç¼åÅ Ü»çÅ
ÔËÍ ÃèÅðé ×¹¼×ñ çÆ èÈê Ü» Á×ðì¼åÆÁ» çÆ â¼ìÆ Ü¯ ì÷Åð Çò¼Ú¯º ê³Ü
寺 çà ð¹êË Çò¼Ú ùÖËé Çîñ Ü»çÆ ÔË, êð ÇÂÔ¯ èÈê Áå¶ Á×ðì¼åÆÁ»
çÆ â¼ìÆ ù Ü篺 ç¶ÔèÅðÆ ×¹ðÈÁ» çÆ Û¯Ô êÌÅêå Ô¯ Ü»çÆ ÔË å» ÇÂö èÈê
Áå¶ Á×ðì¼åÆÁ» çÅ î¹¼ñ Ã˺Õó¶ ×¹ä» òèÅ Çç¼åÅ Ü»çÅ ÔËÍ ÇÂñËÚÆÁ»,
ܹòËä Áå¶ èÈê çÆ ×¼ñ å» ÇÂ¼Õ êÅö ðÔÆ, îé°¼ÖÆ ÷îÆð Çò¼Ú Ç¿éÅ
ÇéØÅð ÁÅ Ú¹¼ÕÅ ÔË ÇÕ êôÈÁ» ç¶ ×¯ìð çÆ ÃòÅÔ çÆÁ» ê¹óÆÁ» ÇòÚ¯º
òÆ ÁÅêä¶ êÇðòÅð çÆ å¿çð¹ÃåÆ, ÁÅåÇîÕ Ã¹¼Ö Áå¶ Ãðì îé¯ÕÅîéÅ
çÆ êÈðåÆ íÅñçÅ îé°¼Ö ÇÜ¼æ¶ ç¶ÔèÅðÆÁ» ç¶ çð À°êð Ôð Ôøå¶ êèÅóÆÁ»
íðçÅ ÔË À°æ¶ ÇÂé·» ׯԶ çÆ ÃòÅÔ çÆÁ» ê¹óÆÁ» çÆ Ô÷Åð» ð¹êË ÕÆîå
ÁçÅ ÕðÕ¶ ìóÅ Ö¹ô Ô¹¿çÅ ÔËÍ Áܯն ÇòÇçÁÅ ç¶ êÌÚÅð Áå¶ êÌÃÅð ç¶
7 8
Ã Çò¼Ú îé°¼Ö ÁÇ×ÁÅéåÅ Áå¶ éçÅé×Æ çÆÁ» ÃÅðÆÁ» Ô¼ç» ì¿é·¶
À°¦Ø Ü»çÅ ÔËÍ
Øð Çò¼Ú éò¶º ì¼Ú¶ çÆ ÁÅîç Áå¶ ÇòÁÅÔ ôÅçÆÁ» çÆ Ö¹ôÆ òÆ
À¹é» ÇÚð êÌòÅé éÔƺ Ô¹¿çÆ ÇÜ¿éÅ ÇÚð ÇÃÇòÁ» Çò¼Ú ÜÅ Õ¶ Üá¶ÇðÁ»
çÆ îó·Æ çÆ î¯Ôð éÔƺ ñ×ÅÂÆ Ü»çÆÍ ÇÜé·» êÅà ֹñ·Æ îÅÇÂÁÅ ç¶ ×¼ë¶
Ôé À°Ô å» ñÅóÆ ñÅó¶ ù Ü» éòܿ ì¼Ú¶ ù ×¹ðÈ çÆ ÁÃÆà ۼâ Õ¶
òÅÇÜÁ»-×ÅÇÜÁ» Áå¶ ã¯ñ-ãîÇÕÁ» éÅñ, Ãî¶å Çðôå¶çÅð» ç¶
îó·ÆÁ»-î¼á» òñ ܬà ìäÅ Õ¶ Üá¶ÇðÁ» çÆ À°êî» ç¶ ×Æå ×Ūç¶
îÇáÁÅÂÆÁ» ç¶ æÅñ Áå¶ ëñ» çÆÁ» à¯ÕðÆÁ» ñË Õ¶ Ü»ç¶ Ôé Áå¶ îð
Ú¹¼Õ¶ Üá¶ÇðÁ» ç¶ î¼á» Á¼×¶ ð¼Ö Õ¶ ì¶éåÆÁ» Õðç¶ Áå¶ Á×»Ô ÁÅÀ°ä
òÅñ¶ Ã Çò¼Ú Ö¹ôÆ Ö¶óÅ Çîñä ñÂÆ îé½å» î³éç¶ Ôé Áå¶ î¼æ¶ ð×óç¶
ÔéÍ ÕÂÆ îéîåƶ ܯ ÁÅêä¶ ÁÅê ù ÇÃ¼Ö òÆ ÕÔÅªç¶ Ôé, À¹Ô ÇÂé·»
寺 òÆ ç¯ Õçî Á¼×¶ ÜÅ Õ¶ ×¹ðÈ çÆ ì¶ÁçìÆ Õðé 寺 òÆ Ã¿Õ¯Ú éÔƺ
Õðç¶Í ÃÌÆ ×¹ðÈ ×¿Ìæ ÃÅÇÔì ÜÆ çÅ îó·ÆÁ» Çò¼Ú ìä¶ ÔÅñ Ü» Û˵⻠Çò¼Ú
êÌÕÅô ÕðÕ¶ ÁÖ³â-êÅá ÕðÅÀ°ä çÆ ÔîÅÕå òÆ Õðç¶ ÔéÍ ñ¯í ñÅñÚ
Çò¼Ú ëö ×Ì¿æÆ ÇÃ¿Ø òÆ ÁÅêäÆ ð¯ÜÆ-ð¯àÆ çÆ ÖÅåð ÇÂé·» îéîåÆÁ»
çÅ êÈðÅ ÃÅæ Çç¿ç¶ ÔéÍ ÕÂÆ æÅÂÄ ÁÇÜÔÆ îéîå ù ð¯Õä ñÂÆ ñóÅÂÆ
Þ×ó¶ òÆ Ô¯ Ú¹¼Õ¶ ÔéÍ
ÃÇå×ðÈ ÜÆ é¶ ÃÅù ÇÕÔóÅ îÅð× çÇÃÁÅ ÃÆ ÁÃƺ Á¼Ü ÇÕÔó¶
îÅð× À°êð Úñ ê¶ Ô», ïÚä Áå¶ òÆÚÅðé çÆ ñ¯ó ÔËÍ ×¹ðÈ é¶ å»
Ã¼Ú èðî çÅ ðÃåÅ çðÃÅªç¶ Ô¹Õî ÕÆåÅ ÃÆ ÇÕ ò¶Ö¯ ÿÃÅð Çò¼Ú ÇÕÔ¯
ÇÜÔÅ Õ±ó հüå çÅ òðåÅðÅ òðå ÇðÔÅ ÔËÍ Õ¯ÂÆ êôÈ ÇìðåÆ òÅñ¶
îé°¼Ö ê¼æð» ç¶ ì¹¼å» ù êÈÜÆ ÜÅ ðÔ¶ ÔéÍ Õ¯ÂÆ î¹ðÇçÁ» çÆÁ» Õìð»
Áå¶ îó·ÆÁ» çÅ êÈÜä Õðé ò¼ñ ç½óÆ ÜÅ ðÔ¶ ÔéÍ ÃÅðŠÿÃÅð ÔÆ
ë¯Õà Õ±ó հüå ç¶ Õðî» Çò¼Ú ÔÆ À°ñÇÞÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÔËÍ Ãðì À°êîÅ
Ü¯× êÌíÈ ÜÆ çÆ êÌÅêåÆ ç¶ ðÃå¶ çÅ ÇÕö é¶ í¶ç ÔÆ éÔƺ êÅÇÂÁÅÍ
 Õ¯À± ì¹åÅé Õ¯ êÈÜå ÔË êù Õ¯À± ÇîÌåÅé Õ¯ êÈÜé èÅÇÂú¨
Õ±ð Ç´ÁÅ À°ðÇÞú Ãí ÔÆ Ü× ÃÌÆ í×òÅé Õ¯ í¶ç êÅÇÂú¨
Ãòï¶ êÅ : 10
Ǽèð íÆó» ÇÕª ?
Õìð» îó·ÆÁ» î¼á» Áå¶ ç¶ÔèÅðÆ ×¹ðÈÁ» ç¶ â¶ÇðÁ» çÆ ð½äÕ Ç¿éÆ
å¶÷Æ éÅñ ÇÕª òè ðÔÆ ÔË ? ÕÅðé ìóÅ Ãê¼ôà ÇÜÔÅ é÷ð ÁŪçÅ
ÔËÍ îé°¼Ö Üéî» Üéî»åð» 寺 ÃðÆðÕ Õðî Õðé çÅ ìÔ¹å ÁÅçÆ ÔËÍ
ÃðÆðÕ Õðî îé°¼Ö ÃÅðÅ-ÃÅðÅ Ççé òÆ ìóÆ Ö¹ôÆ éÅñ Õð ÃÕçÅ ÔËÍ
Õìð»-îó·ÆÁ» À°å¶ ÜÅ Õ¶ çÆò¶ Ü×Å ÁÅÀ°ä¶, í¿âÅðÅ Õð ç¶äÅ, Çî¼á¶
Ú½ñ» çÆÁ» ç¶×» Úó·Å ç¶äÆÁ», ç¶ÔèÅðÆ ×¹ðÈÁ» ç¶ â¶ÇðÁ» Çò¼Ú ÜÅ Õ¶
ÔëåÅ-çà Ççé ÔÅÜðÆ íð Õ¶ öòÅ Õð ÁÅÀ°äÆ, ÇÂÔ ÃÅð¶ ÃðÆðÕ
Õðî Ôé, ܯ îé°¼Ö ù Õðé¶ Á½Ö¶ éÔƺ ñ×ç¶Í ÇÂÔ¯ ÇÜÔ¶ Ã½Ö ÕðîÆ
æÅò» À°å¶ Ôî¶ô» ÔÆ íÆó-íó¼ÕÅ ìÔ¹åÅ Ô¹¿çÅ ÔËÍ
çÈÃð¶ êÅö ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ ç¶ ë¹ðîÅé Áé°ÃÅð ÒÒÁÅÖÇä ÁÀ°ÖÅ
ÃÅÚÅ éÅÀ°ÓÓ ç¶ ÇìÖî îÅð× À°êð Úñä ñÂÆ ÃÅð¶ ÃðÆðÕ Õðî ÕÅâ»
çÅ ÇåÁÅ× ÕðÕ¶ éÅî Üê ç¹ÁÅðÅ îé Áå¶ ÁÅåîÅ ù Á³åðî¹ÖÆ ÕðÕ¶
ÒÒÖ³ÇéÁÔ¹ ÇåÖÆ òÅñÔ¹ ÇéÕÆ Â¶å° îÅð
îÅðÇÇ× ÜÅäÅÓÓ ç¶ ðÃå¶ ù ÁêéÅÀ°äÅ
ê˺çÅ ÔË Áå¶ ÇéÃ-ìÅÃð1 ÜÅ×å ܯå çÅ Üê ÕðÕ¶ ÇÔðç¶ Çò¼Ú êÌíÈ Ü¯å
ù êÌ×à ÕðÕ¶ îé°¼ÖÅ Üéî çÆ î³Üñ ù åËÁ Õðé ç¶ ðÃå¶ À°å¶ ÚñäÅ
ê˺çÅ ÔË Ü¯ ìÔ¹å ÕÇáé ÔËÍ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ çÅ ë¹ðîÅé ÔËÍ
ÜÅ×å ܯÇå ÜêË Çéà ìÅùð ¶չ ÇìéÅ îÇé éËÕ é ÁÅé˨
êÈðé ê̶î êÌåÆå ÃÜË ìÌå ׯð îó·Æ îá íÈñ é îÅé˨
åÆðæ çÅé çÇÂÁÅ åê ÿÜî ¶հ ÇìéÅ éÇÔ Â¶Õ êÛÅé˨
êÈðé ܯÇå Ü×Ë ØÇà îË åì ÖÅñà åÅÇÔ ÇéÖÅñà ÜÅé˨ 1¨
ÃÌÆ î¹Ö òÅÕ êÅ : 10
1 ðÅå Ççé
9 10
ÇÂö ÕðÕ¶ ÇìÖî îÅð× ç¶ ðÃå¶ ÒÒÕ¯àé îË éÅéÕ Õ¯À± éÅðÅÇÂä
ÇÜÔ ÚÆÇåÓÓ ç¶ Çòðñ¶ ê»èÆ ÇçÖÅÂÆ Çç¿ç¶ ÔéÍ ìÅìÅ ÕìÆð ÜÆ é¶ òÆ
×¹ðìÅäÆ Çò¼Ú ÁÅêäÅ Áé°íò òðéä ÕÆåÅ ÔË, ÇÕ ÕðîÕ»âÆ ðÃå¶
å°ðé òÅÇñÁ» ÇêÛ¶ ñ¯Õ» çÆÁ» ìÔ¹å íÆó» ñ×çÆÁ» Ôé êð êðîÅåîÅ
çÆ êÌÅêåÆ ç¶ ÇìÖî îÅð× ù ÁêéÅÀ°ä òÅñ¶ ìÔ¹å Çòðñ¶ ÔéÍ
ÕìÆð ÇÜÔ îÅðÇ× ê³âÇå ׶ êÅÛË êðÆ ìÔÆð¨
ÇÂÕ ÁòØà ØÅàÆ ðÅî ÕÆ ÇåÔ ÚÇó ðÇÔú ÕìÆð ¨ 165¨
Ãñ¯Õ ÕìÆð ê³éÅ 1373
ç¹ÇéÁÅòÆ å½ð å¶ òÆ ò¶Öä ù ÇîñçÅ ÔË ÇÕ Çܪ-Çܪ îé°¼Ö
À°Ú¶ðÅ Úó·çÅ ÔË, êÔÅó» çÆÁ» Ú¯àÆÁ» À°êð Õ¯ÂÆ ÇòðñÅ-ÇòðñÅ àÅò»-
àÅò» îé°¼Ö é÷ðÆ ê˺çÅ ÔËÍ Çܪ-Çܪ îé°¼Ö ÇéòÅäÅ òñ À°åðçÅ ÔË
Çåª-Çåª ÇéòÅäÅ Çò¼Ú ñ¹ÕÅÂÆ çÆÁ» íÆó» Çîñä ñ¼× Ü»çÆÁ»
ÔéÍ ÇÂ¼Õ Ã îÔÅåîÅ ì¹¼è ÜÆ é¶ òÆ ÁÅêä¶ ÚÚ¶ð¶ íÅÂÆ ÇíÖôÈ Áé§ç
ÜÆ ù ÇÃÇÖÁÅ Çç¿ç¶ ë¹ðîÅÇÂÁÅ ÃÆ, Ô¶ Áé§ç ! ÇÜ¼æ¶ ìÔ¹åÆ íÆó Ô¯ò¶
À°æ¶ ڿ׶ ì¿ç¶ éÔƺ Ô¹¿ç¶ Áå¶ Ú¿×¶ ì¿ÇçÁ» çÆ Õç¶ íÆó éÔƺ Ô¹¿çÆÍ
îå Õ¯ íðÇî í¹ñË Ã¿ÃÅÇð
Á¼Ü ÔÅñÅå ÁËö òðå ׶ Ôé, Ôð êÅö ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ
ç¶ ë¹ðîÅé Áé°ÃÅð ÒÒÕ±ó¹ ÇëðË êðèÅé° ò¶ ñÅñ¯ÓÓ ç¶ ìÚé Ã¼Ú Ô¯ ðÔ¶
Ôé Áå¶ ÒÒÕñܹÇ× ðæ¹ Á×Çé ÕÅ Õ±ó¹ Á×Ë ðæòÅÔ¹ÓÓ çÅ òðåÅðÅ
ÃÅîðåÖ Ô¯ ÇðÔÅ ÔËÍ Á¼Ü ÇÃ¼Ö é¶ Õñï°× ç¶ êÌíÅò 寺 ìÚä ñÂÆ
ÒÒÇÃÖÆ ÇÃÇÖÁÅ ×¹ð òÆÚÅÇðÓÓ ç¶ èÅðéÆ ìäéÅ ÃÆ Áå¶ ÒÒ×¹ðÇÃÖ îÆå
ÚñÔ¹ ×¹ð ÚÅñÆÓÓ ù ÁÅêäÅ ÜÆòé è¹ðÅ ìéÅÀ°äÅ ÃÆÍ êð ÃÇå×¹ðÈ
ÜÆ çÅ À°êç¶ô ùäé Áå¶ ÕîÅÀ°ä çÆ æ» Á¼Ü çÅ ÁÖ½åÆ ÇÃ¼Ö ìÅÕÆ
ÁéîåÆÁ» éÅñ¯º òÆ Ôð Õ±ó Õðî Õðé Çò¼Ú À°é·» 寺 ÚÅð Õçî Á¼×¶
¦Ø ÇðÔÅ ÔËÍ Á¼Ü Õìð», îó·ÆÁ», î¼á», Üá¶ÇðÁ» ç¶ ÜÅñ Çò¼Ú Çܼæ¶
ÇÃ¼Ö ëà ÇðÔÅ ÔË, À°æ¶ Õðå¶ êÌíÈ ù Û¼â Õ¶ À°Ã çÆ Ç´å (ç¶òÆ ç¶òÇåÁ»)
ÇêÛ¶ íÜä 寺 òÆ ÇÃ¼Ö Ãí 寺 î¯ÔðÆ Ô¯ å°ðçÅ ÔË, Á¼Ü ç¶òÆ ç¶ Ã¿×»
Çò¼Ú, ìÅì¶ ìÅñÕ éÅæ, òâíÅ× ÇÃ¿Ø Áå¶ ÃÖÆ Ãðòð» ç¶ Ã¿×» Çò¼Ú
òÆ ÇÃ¼Ö î¯ÔðÆ Ô¯ Õ¶ ôîÈñÆÁå Õðé 寺 ×¹ð¶÷ éÔƺ ÕðçÅÍ ÃÇå×¹ðÈ çÅ
üÚÅ-ù¼ÚÅ À°êç¶ô ÇÕ ÒÒÇìé¹ ÕðåÅð é ÇÕðåî îÅ鯨 ÁÅÇç ÁܯÇé
ÁÜË ÁÇìéÅÃÆ ÇåÔ êðî¶Ãð ÜÅé¯ÓÓ ç¶ Ã¼Ú¶ ÁçðôÕ ÁÃÈñ ÇÃ¼Ö çÆ é÷ð
寺 À°Ôñ¶ Ô¯ ׶ ÔéÍ íÅÂÆ ×¹ðçÅà ÜÆ çÅ ë¹ðîÅé ÒÒÕðåÅ ÛÇâ ÕÆå¶
ñêàÅïŨÓÓ çÆ Ã¼ÚÅÂÆ Á¼Ü ÇÃ¼Ö ÃÅÕÅð Õð ÇðÔÅ ÔËÍ êð ïÅç ðÖ¯
ÒÒÕ±ó ÇéֹචéÅéÕÅ úóÇÕ ÃÇÚ ðÔÆÓÓ çÆ Ã¼ÚÅÂÆ Á³å ù ÷ðÈð ÃÅÕÅð
Ô¯äÆ ÔÆ ÔËÍ ÇÜÔóÅ òÆ Õ±ó¶, Áâ¿ìðÆ, ç¶ÔèÅðÆ ×¹ðÈÁ» çÅ ìÅÔðñÅ
áÅá-ìÅá ò¶Ö Õ¶ Áå¶ ÁÇå ÕæéÆ ñÅÇðÁ» À°êð íð¯ÃÅ ÕðÕ¶ ÇÂé·»
çÆ ÁÅÃÅ ñÅ ìËá¶×Å, À°Ã ù 1ÇÿìñÆ å¯å¶ ò»× ÇéðÅÃÅ ÔÆ ê¼ñ¶ êò¶×ÆÍ
ÃÇå×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ çÅ ÁÅÃÅ ÜÆ çÆ òÅð çÅ ë¹ðîÅé ÔË ÇÕ íÅò¶º
Çÿîñ çÅ ð¼¹Ö ìóÅ À°µÚÅ, ÇüèÅ Áå¶ î¯àÅ Ô¹¿çÅ ÔË êð ÇÜÔó¶ ê³ÛÆ Çÿîñ
ç¶ ëñ ÖÅä çÆ ÁÅÃÅ ð¼Ö Õ¶ ÁÅ ìËáç¶ Ôé, À°é·» ù ÇéðÅô ÔÆ êðåäÅ
ê˺çÅ ÔË ÇÕªÇÕ Çÿîñ çÅ çðÖå íÅò¶º À°µÚÅ ¦îÅ, î¯àÅ Ô¹¿çÅ ÔË êð
ÇÂÃ ç¶ ëñ Çë¼Õ¶ Áå¶ ë¹¼ñ (ìÕìÕ¶) ì¶-ùÁÅç¶ Ô¹¿ç¶ ÔéÍ
Çÿîñ ð¹Ö¹ ÃðÅÇÂðÅ ÁÇå çÆðØ ÁÇå î¹Ú¹¨
úÇ ÇÜ ÁÅòÇÔ ÁÅà ÕÇð ÜÅÇÔ ÇéðÅö ÇÕå°¨
ëñ ÇëÕ¶ ë¹ñ ìÕìÕ¶ Õ¿Çî é ÁÅòÇÔ êå¨
Ãñ¯Õ î : 1 ê³éÅ 470
íÅÂÆ ×¹ðçÅà ÜÆ é¶ òÆ ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ êÅåôÅÔ ÜÆ ç¶ ë¹ðîÅé çÆ
Ô¯ð òè¶ð¶ ÇòÁÅÇÖÁÅ Õðç¶ ë¹ðîÅé ÕÆåÅ ÔË, ÇÕ ÇÜÔó¶ îé°¼Ö ÁÅÕÅô
Çò¼Ú ìäÆ Ô¯ÂÆ Õñêå ׿èðí é×ðÆ òñ ò¶Ö Õ¶ ÁÅû ìäÅ ñËºç¶ Ôé
ÇÕ ÃðÆð ÇåÁÅ×ä À°êð¿å ÁÃƺ ÇÂà ÔðÆÚ¿ç é×ðÆ ç¶ òÅÃÆ ìä
ÜÅò»×¶, À°Ô Õç¶ òÆ ×¿èðí é×ðÆ çÅ ÇéòÅà Áå¶ Ã¹¼Ö êÌÅêå éÔƺ
Õð ÃÕç¶ ÇÕªÇÕ À°æ¶ Õ¯ÂÆ ×¿èðí é×ðÆ éÔƺ ÔËÍ Õ¶òñ ò¶Öä ù ÔÆ
êÌåÆå Ô¿¹çÆ ÔËÍ ÇÜà åð·» ÁÇå ×ðîÆÁ» ç¶ Ççé» Çò¼Ú í¼Ö ñŪçÆ
1 Çÿìñ ç¶ ëñ ÖÅä çÆ ÁÅà ñË Õ¶ ÁÅÀ°ä òÅñÅ å¯åÅ
11
êòä, êÅäÆ çÅ í¹ñ¶ÖÅ êŪçÆ ÔË Ü¶ Õ¯ÂÆ ÇêÁÅÃÅ îé°¼Ö ÇÂà ÇîÌ×
ÇåzôéÅ ç¶ êÅäÆ éÅñ ÁÅêäÆ åz¶Ô ÇîàÅÀ°äÅ ÚÅÔ¶, À°Ã çÆ Õç¶ òÆ
ÇêÁÅà éÔƺ Çîà¶×Æ ÇÕªÇÕ ízÅåÇðÕ Üñ ÞÈáÅ ÔË, ÁÃñÆ êÅäÆ éÔƺ,
×ðî ÔòÅ Õ¶òñ êÅäÆ çÅ í¹ñ¶ÖÅ ÔÆ êŪçÆ ÔËÍ ÇÂò¶º ÔÆ Ã¹êé¶ Çò¼Ú
ðÅÜ íÅ× çÅ îÅñÕ ìä Õ¶ ÁÅêä¶ ÁÅê ù ðÅÜÅ ÜÅéä òÅñÅ Áå¶
ùêé¶ Çò¼Ú Çòô¶ ðà í¯×ä òÅñ¶ îé°¼Ö çÆ Õç¶ ÇåzêåÆ éÔƺ Ô¹¿çÆÍ Ã¹êéÅ
Öåî Ô¯ä À°êð¿å êÛåÅòÅ ÔÆ ê¼ñ¶ ê˺çÅ ÔËÍ ÇÜÔóÅ îé°¼Ö ÇìÌÛ çÆ Û»
çÅ ÃçÆòƺ Áé§ç îÅéä çÆ ñÅñÃÅ ñÅ ìËáçÅ ÔË, À°Ã çÆ ÁÅà òÆ
Õç¶ êÈðÆ éÔƺ Ô¹¿çÆ ÇÕªÇÕ ÇÜò¶º-ÇÜò¶º ÃÈðÜ ãñçÅ ÔË Çåò¶º-Çåò¶º
ÇìÌÛ çÆ ÛŪ òÆ Öåî Ô¯ Ü»çÆ ÔËÍ ÇÜò¶º ìÅÜÆ×ð çÆ Ö¶â òÆ æ¯ó·¶ Ã
çÅ éÅàÕÆ åîÅôÅ Áå¶ ñ¯Õ» çÅ îé¯-êÌÚÅòÅ ÔÆ Ô¹¿çÅ ÔË Ü¯ ÃçÆòƺ
éÔƺ ðÇÔ¿çÅ Í ÇÂö åð·» ÇÜÔóÅ îé°¼Ö ÞÈᶠñÅð¶ ñÅÀ°ä Áå¶ ñ¯Õ-êÌñ¯Õ
ç¶ Ã¹¼Ö» ç¶ çÅÔò¶ ì¿é·ä òÅÇñÁ» çÆ ÁÅÃÅ ñÅ ìËáçÅ ÔË, À°Ã çÆ òÆ
ÁÅÃÅ Õç¶ êÈðÆ éÔƺ Ô¹¿çÆ, ÇéðÅôåÅ Áò¼ô ê¼ñ¶ ê˺çÆ ÔËÍ
ÔÇð Ú¿çÀ°ðÆ ç¶ÇÖ ÕË Õðç¶ íðòÅÃŨ
æñ ÇòÚ åêÇé íáÆÁ» ÇÕª ñÔË ÇêÁÅÃŨ
ùÔä¶ ðÅܹ ÕîÅÂÆÁË ÕÇð í¯× ÇìñÅÃŨ
ÛÅÇÂÁÅ ÇìðÖ¹ é ðÔË Çæð¹ ê¹ÜË ÇÕª ÁÅÃŨ
ìÅÜÆ×ð çÆ Ö¶â Çܪ Ãí¹ Õ±ó° åîÅÃŨ
ðñË Ü¹ ÿ×Çå îÆÇäÁ» À°Çá ÚñË ÇéðÅÃŨ7¨ òÅð 36 êÀ°óÆ7¨
íÅÂÆ ×¹ðçÅà ÜÆ çÆÁ» ÇÂö ÿçðí Çò¼Ú À°ÚÅðé ÕÆåÆÁ» ç¯
Çå¿é êÀ°óÆÁ» Ô¯ð òÅÚ ñÂƶ, ÇÂé·» ÁÅêÈ ìä ìËᶠÞÈᶠñÅð¶ ñÅÀ°ä
òÅñ¶ ×¹ðÈÁ» çÆ ÁÃñÆÁå çÅ êåÅ Úñ ÜÅò¶×ÅÍ íÅÂÆ ÃÅÇÔì ÜÆ çÅ
ÜÆòé öè ç¶ä òÅñÅ ìóÅ ÇêÁÅðÅ ìÚé ÔËÍ ÁÅê ê¹Ûç¶ Ôé ÇÕ Ü¶
ÇÕö é¶ çÇðÁŠ寺 êÅð ÜÅäÅ Ô¯ò¶ À°Ô í¶â çÆ ê³ÈÛ ù ëó Õ¶ çÇðÁÅ
Çò¼Ú Çá¼ñ êò¶ ÕÆ À°Ô çÇðÁŠ寺 êÅð Ô¯ ÃÕçÅ ÔË ? ÕçÅÇÚå çÇðÁÅ
Ú¯º êÅð éÔƺ Ô¯ò¶×Å, êÅäÆ Çò¼Ú ×¯å¶ ÷ðÈð ÖŶ×ÅÍ íñÅ Õ¯ÂÆ îé°¼Ö
12
ù¼Ö çÆ ÁÅà ð¼Ö Õ¶ íÈå» éÅñ Çî¼åzåÅ êÅ ñò¶ À°Ã ù ù¼Ö å» ÕÆ
ÇîñäÅ ÔË êð Ôð ò¶ñ¶ çŠÿÃÅ ÷ðÈð Çîñ ÜÅò¶×Å, êåÅ éÔƺ íÈå é¶
Õ篺 îÅð ç¶äÅ ÔËÍ ÇÂö åð·» éçÆ ÇÕéÅð¶ À°×¶ ԯ¶ ÇìÌÛ ç¶ ëñ ÖÅä çÆ
ܶ Õ¯ÂÆ îé°¼Ö Ç¼ÛÅ Õð ìËá¶, À°Ã çÆ Ç¼ÛÅ òÆ Õç¶ êÈðÆ éÔƺ Ô¹¿çÆ,
êåÅ éÔƺ Õ篺 éçÆ é¶ ÇìÌÛ ù ð¯ó· ÇñÜÅäÅ ÔËÍ î¹ðç¶ éÅñ ÇòÁÅÔ
Õðé òÅñÆ ÇÂÃåzÆ ç¶ Ã¹ÔÅ×Å-íÅ× îÅéä çÆ Ç¼ÛÅ òÆ Õç¶ êÈðÆ éÔƺ
Ô¯ ÃÕçÆÍ Õ½ó¶ Á¼Õ èå±ð¶ ç¶ ÷ÇÔðÆñ¶ ìÆÜ ìÆÜä éÅñ ÇÕö òÆ îé°¼Ö
ù Á³ÇîÌå ëñ êÌÅêå éÔƺ Ô¯ ÃÕç¶Í ÇÂö åð·» ÁÅê Ö¹ç í¹¼ñ¶ ԯ¶ Áå¶
ñ¹ÕÅÂÆ ù ÁÃñÆ ÜÆòé òñ¯º Õ°ðÅÔ¶ êÅÀ°ä òÅÇñÁ» éÅñ êÌÆåÆ Õðé
òÅÇñÁ» ù ù¼Ö å» ÕÆ êÌÅêå Ô¯ä¶ Ôé Ãׯº ÇÂà ñ¯Õ Çò¼Ú ç¹¼Ö, ÇéðÅôåÅ
Áå¶ êÌñ¯Õ Çò¼Ú ÜîçÈå» çÆ îÅð ÷ðÈð ÃÔÅðéÆ êò¶×ÆÍ
í¶âË êÈÛÇñ ñÇ×Á» ÇÕÀº êÅÇð ¦ØÆÁ˨
íÈåË Õ¶ðÆ ç¯ÃåÆ Çéå ÃÔÃÅ ÜÆÁ˨
éçÆ ÇÕéÅðË ð¹ÖóÅ ÇòÃÅÔ¹ é ÕÆÁ˨
ÇîðåÕ éÅÇñ òÆÁÅÔÆÁË Ã¹ÔÅ×¹ é æÆÁ˨
Çòù ÔñÅÔÇñ ìÆÇÜ ÕË ÇÕª Á³ÇîÀ° ñÔÆÁ˨
ì¶î¹Ö öåÆ ÇêðÔóÆ Üî â¿â¹ ÃÔÆÁ˨
òÅð 34 êÀ°óÆ 7
ÇÂö òÅð çÆ ê³çðòƺ êÀ°óÆ Çò¼Ú À°µÚ¶-ù¼Ú¶ ÜÆòé òñ¯º Õ°ðÅÔ¶
êÅÀ°ä òÅñ¶ Áå¶ ë¯Õ¶ çÅÔò¶ ìé·ÅÀ°ä òÅñ¶ ç¿íÆ ×¹ðÈÁ» 寺 ÜÇ×ÁÅÃÈ
ù ÇÕò¶º ÇéðÅôÅ Ô¹¿çÆ ÔË? À°Ã çÅ òðéä íÅÂÆ ÃÅÇÔì ÜÆ é¶ ìó¶
ÇòÁ³×îÂÆ ã¿× éÅñ Á³ÇÕå ÕÆåÅ ÔËÍ ÁÅê ë¹ðîÅªç¶ Ôé ÇÕ êÇò¼åðåÅ
çÆ ÁÅà ñÅ Õ¶ Õ¯ÂÆ ÕÅñÖ çÆ Õ¯áóÆ Çò¼Ú òó ÜÅò¶ À°Ã ù êÇò¼åðåÅ
å» ÕÆ ÇîñäÆ ÔË, Ãׯº ÇÃð î³ÈÔ ÕÅñÖ éÅñ ÷ðÈð íð ÜÅò¶×ÅÍ Ü¶ Õ¯ÂÆ
ì¯Ôñ çÆ êÌÅêåÆ òÅÃå¶ ÕñðÅáÆ ÷îÆé Çò¼Ú ëÃñ ìÆÜ ç¶ò¶ À°Ã ù
ëÃñ çÆ êÌÅêåÆ å» ÕÆ Ô¯äÆ ÔË, Ãׯº ìÆÜ òÆ ÁÕÅðæ ÚñÅ ÜÅò¶×ÅÍ
ÇÂö å𷻠๼àÆ Ô¯ÂÆ êÆºØ êƺØä éÅñ ÁÕÅôÆ Ô¹ñÅð¶ å» êÌÅêå éÔƺ Ô¯
13
ÃÕç¶ êð êÆºØ à¹¼àä éÅñ à¯Â¶ Çò¼Ú Çâ¼× Õ¶ ÷ðÈð ñ¼å» ìÅÔ» å°óÅ
ìËá¶×ÅÍ éçÆ å¯º êÅð Ô¯ä ñÂÆ ÁäåÅðÈ çÅ î¯ãÅ ëó Õ¶ Õç¶ òÆ éçÆ
寺 êÅð éÔƺ Ô¯ÇÂÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ êð ÁäåÅðÈ çÅ î¯ãÅ ëóé òÅñÅ êÅäÆ
Çò¼Ú ×¯å¶ ÷ðÈð ÖÅò¶×ÅÍ ÇÂö åð·» ÇÜÔóÅ îé°¼Ö Øð ù Á¼× ñÅ Õ¶ Ö¹ç
ÔÆ Á¼× ñ׶ îÕÅé Çò¼Ú ýº ÜÅò¶ À°Ã îé°¼Ö çÆ ÃÔÅÇÂåÅ ÕðéÆ òÆ
ÇòÁðæ ÔËÍ ÇÜÔóÅ À°Ã çÆ ÃÔÅÇÂåÅ Õð¶×Å À°Ô òÆ Á¼× Çò¼Ú Ãó
îð¶×ÅÍ ÇÂö åð·» ÁÃñÆ ÜÆòé 寺 í¼¹ñ¶ ԯ¶ Áå¶ ñ¹ÕÅÂÆ ù Õ°ðÅÔ¶ êÅÀ°ä
òÅñ¶ ìÔ¹ðÈêƶ ×¹ðÈÁ» çÆ Ã¿×å Çò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ ñÅí êÌÅêå éÔƺ Ô¯ ÃÕçÅ,
ÃçÅ é°ÕÃÅé ÔÆ Ô¹¿çÅ ÔËÍ ÇÂà ñÂÆ À°é·» çÆ Ã¿×å Õðé 寺 Ôî¶ô»
âðç¶ ÔÆ ðÇÔäÅ ÚÅÔÆçÅ ÔËÍ
òóÆÁË ÕÜñ Õ¯áóÆ î¹Ô¹ ÕÅñÖ íðÆÁ˨
ÕñÇð Ö¶åÆ ìÆÜÆÁË ÇÕÔ¹ ÕÅܹ é ÃðÆÁ˨
๼àÆ êƺØË êƺØÆÁË êË à¯Â¶ îðÆÁ˨
Õ¿éÅ ëó îéåÅðÈÁ» ÇÕª ç¹åð¹ åðÆÁ˨
ÁÇ× ñÅÇ î³çÇð ÃòË Çåù éÅÇñ é ëðÆÁ˨
Çå
Çåª ×Çå ì¶î¹Ö» ÜÆÁ ܯÖÔ¹ âðÆÁ˨ 15¨
ª á× Ã¿×Ç
×Çå
òÅð 34 êÀ°óÆ 15¨
ÇÂö òÅð çÆ åÆÃðÆ êÀ°óÆ Çò¼Ú íÅÂÆ ×¹ðçÅà ÜÆ À°é·» ÕðéÆÔÆä
ÁÅ×ÈÁ» çÅ ÇÜÔó¶ ÒÒÁòð À°êç¶ÃË ÁÅÇê é Õð˨ ÁÅòå ÜÅòå ÜéîË
îð˨ÓÓ çÆ ÕÅð ÕðÕ¶ ÁÅê òÆ êÌíÈ å¯º ì¶î¹Ö Ô¹¿ç¶ Ôé Áå¶ çÈÃÇðÁ» ù
òÆ ÁÅêä¶ éÅñ íÅÂÆòÅñ ìäÅ Õ¶ À°é·» çÅ ÜÆòé ìðìÅç Õðé çÅ
ÕÅðé ìäç¶ Ôé, çÆ ÁÃñÆÁå çðÃÅªç¶ ÁÅê ÜÆ À°çÅÔðä Çç¿ç¶
Ôé ÇÕ ÇÂé·» ÕðéÆÔÆä ÁÅ×ÈÁ» çÅ ÔÅñ å» À°Ã ÇÂÃåzÆ òð×Å ÔË,
ÇÜÔóÆ ÁÅê å» ÃÔ¹ð¶ Øð òÃçÆ éÔƺ êð ñ¯Õ» ù ÇÃÇÖÁÅ Çç¿çÆ ÔË ÇÕ
ÃÔ¹ð¶ Øð òÃäÅ Áå¶ Ã¼Ã ÃÔ¹ð¶ çÆ ÁÅÇ×ÁÅ Çò¼Ú ÚñäÅ Ú¿×Å Õ¿î ÔËÍ
ÁËÃÆ ÕðéÆÔÆä ÇÂÃåðÆ éÅñ êåÆ å» ×µñ Õðé ù ÇåÁÅð éÔƺ êð À°Ô
ÁÅêä¶ ÁÅê ù ñ¯Õ» Çò¼Ú êåÆ çÆ òøÅçÅð êÌ×à ÕðçÆ ÔËÍ ÇÂé·»
ÕðéÆÔÆä ÁÅêÈ ìä¶ ×¹ðÈÁ» çÅ ÔÅñ å» À°Ã ÚÈÔ¶ òð×Å ÔË ÇÜÔóÅ ÁÅê
14
å» Ö¹¼â Çò¼Ú ÃîÅ éÔƺ ÃÕçÅ êð ÁÅêä¶ ñ¼Õ éÅñ ìÔ¹å ò¼âÅ Û¼Ü
ì¿éÆ ÇëðçÅ ÔËÍ ÇÂé·» çÅ ÔÅñ å» À°Ã ÁéÜÅä îé°¼Ö òÅñÅ ÔË ÇÜà ù
ÇìÛ±Á» çÅ î³åz å» ÁŪçÅ éÔƺ êð Ô¼æ Ã¼ê» ù êŪçÅ ÔËÍ ÇÂé·» çÅ
ÔÅñ å» À°Ã îÈðÖ ì¿ç¶ òÅñÅ ÔË, ÇÜÔóÅ ÁÕÅô ù åÆð îÅðçÅ ÔË, À°Ã
ù ÇÂÔ éÔƺ êåÅ ÇÕ ÁÕÅô ù îÅÇðÁÅ åÆð î¹ó î¶ð¶ ÔÆ ÇÃð Çò¼Ú
òÜäÅ ÔËÍ ÇÂö åð·» ÕðéÆ å¯º ÔÆä¶ ÁÅ×È ÇÂà ñ¯Õ Çò¼Ú ç¹¼ÖÆ Ô¹¿ç¶ Ôé
Áå¶ êÌñ¯Õ Çò¼Ú ÜîçÈå» çÆ îÅð êËä å¶ êÛåÅªç¶ ÔéÍ
ÁÅÇê é ò¿ßË ÃÔ¹ðË ÇÃÖ ñ¯Õ ùäÅò˨
Õ¿å° é ê¹ÛË òÅåóÆ Ã¹ÔÅ×¹ ×äÅò˨
ÚÈÔÅ Ö¹â éÅ îÅòÂÆ ñÇÕ Û¼Ü¹ òñÅò˨
î³å° é ԯǠÁá±ÇÔÁ» Ôæ¹ Ãêƺ êÅò˨
Ãð¹ ÿéË· ÁÅ×ÅÃ é¯ ÇëÇð îæË ÁÅò˨
ç¹ÔÆ ÃáÅÂÆ ÷ðç ðÈ ì¶î¹Ö êÛ¹åÅò˨ òÅð 34 êÀ°óÆ 3¨
Õ±ó çÅ êÅÜ Û¶åÆ À°×ó Ü»çÅ ÔË (ÇÂÇåÔÅÃÕ ÃÅÖÆ)
Á¼Ü Ôð êÅö ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ ç¶ ë¹ðîÅé Áé°ÃÅð ÒÒÃðî¹
èðî¹ ç¹Ç ÛÇê Öñ¯Â¶ Õ±ó° ÇëðË êðèÅé° ò¶ ñÅñ¯ÓÓ çÆ Ã¼ÚÅÂÆ ÃÅÕÅð Ô¯
ðÔÆ ÔËÍ Ôð êÅö Õ±ó հüå çÅ ÔÆ ì¯ñìÅñÅ êÌèÅé Ô¯ ÇðÔÅ ÔË Á¼Ü
ÕðéÆ å¯º æ¯æ¶ ÁÖ½åÆ ÞÈᶠ׹ðÈ ÁÅêä¶ Â¶Ü¿à» ðÅÔƺ Çåzñ¯ÕÆ çÆÁ» Öìð»
Áå¶ ÕðÅîÅåÆ ÕÔÅäÆÁ» í¯ñ¶-íÅñ¶ ÜÇ×ÁÅÃÈÁ» ù ùäÅ Õ¶ ×¹ðÈ â¿î
ç¶ ÜÅñ Çò¼Ú ëÃÅÀ°ä ñÂÆ ìÔ¹å ÔÆ ïåéôÆñ ÔéÍ ñ¯Õ ÁÇÜÔÆÁ»
ÞÈáÆÁ» ÕðÅîÅåÆ ÕÔÅäÆÁ» ùä Õ¶ À°é·» À°êð ïÕÆé ÕðÕ¶ ×¹ðÈ â¿î ç¶
Ç¿çðÜÅñ Çò¼Ú ëÃÆ òÆ ÜÅ ðÔ¶ ÔéÍ êð ïÅç ðÖ¯ ÁÇÜÔÅ êÖ³â ÃçÆò
ÕÅñ éÔƺ ÚñçÅ, ÇÂ¼Õ Ççé ÃÌÆ ×¹ðÈ ðÅîçÅà ÜÆ çÅ ë¹ðîÅé Áò¼ô ÃÅÕÅð Ô¯
Ü»çÅ ÔË ÒÒÕ±ó° á×Æ ×¹ÞÆ éÅ ðÔË î¹¦îÅ êÅܹ ñÇÔ ÜÅǨÓÓ çÆ Ö¶â òðå
ÔÆ Ü»çÆ ÔËÍ ÇêÛñ¶ð¶ Ã Çò¼Ú òÆ ÁÇÜÔ¶ ñ¯Õ ÁÅêä¶ ÁÅê ù Á³åðïÅîÆ
çðÃÅ Õ¶ ñ¹ÕÅÂÆ ù Çåzñ¯ÕÆ çÆÁ» Öìð» ùäÅ Õ¶ «¼àç¶ ðÔ¶ ÔéÍ ÁÇÜÔ¶ ÔÆ
15
Çåzñ¯ÕÆ çÆÁ» Öìð» çðÃÅÀ°ä òÅñ¶ çÅ êÅÜ ÃÇå×¹ðÈ éÅéÕ êÅåôÅÔ
ÜÆ é¶ Ü×ééÅæ ê¹ðÆ Çò¼Ú À°Ø¶ÇóÁÅ ÃÆÍ ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ Ü篺
Ü×ééÅæ ê¹ðÆ ù ÜÅ ðÔ¶ Ãé, ðÃå¶ Çò¼Ú ÇÂ¼Õ ÃóÕ ç¶ ÇÕéÅð¶ ÁÅê é¶
ñ¯Õ» çÆ ÕÅëÆ íÆó ܹóÆ Ô¯ÂÆ ò¶ÖÆÍ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ íÅÂÆ îðçÅé¶ Ãî¶å
ܹóÆ Ô¯ÂÆ íÆó ç¶ Çò¼Ú ÜÅ ÇìðÅܶ Áå¶ ò¶ÇÖÁÅ ÇÕ ÇÂ¼Õ ê³âå ÇÜà é¶
Ü¯× ÁÅÃä Çüֶ ԯ¶ Ãé, êçî ÁÅÃä ñÅ Õ¶ ìËáÅ ÔËÍ Á¼Ö» î³Èç Õ¶ À°Ã
é¶ Ã¼Ü¶ Ô¼æ ç¶ Á³×ÈᶠÁå¶ Á³×ÈᶠéÅñ çÆÁ» ç¯ ª×ñ» éÅñ ÁÅêä¶
é¼Õ ù êÕÇóÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÔË Áå¶ ÇåzÕ°àÆ À°êð ÇèÁÅé ÇàÕÅ Õ¶ ÃîÅèÆ
ñÆé ÔËÍ ÃÇå×¹ð» ñ¯Õ» ù ÿì¯èé ÕðÕ¶ ê¹¼ÇÛÁÅ ÇÕ å°Ãƺ ÇÂæ¶ Ü¯×Æ ç¶
Ãéî¹Ö íÆó ìäÅ Õ¶ ÇÕª ìËᶠԯ ? ÇÂ¼Õ ÇÃÁÅä¶ é¶ À°µåð Çç¼åÅ ÇÕ
ܯ×Æ ÜÆ ÃîÅèÆ ñÆé Ô¯ Õ¶ Çåzñ¯ÕÆ çÆ ïÅåðÅ Õðé ׶ ÔéÍ Ô¹ä¶ ÔÆ
æ¯ó·¶ Ã ÇêÛ¯º Ü篺 ܯ×Æ ÜÆ ÁÅêäÆ ÃîÅèÆ å¯º À°æÅé Ô¯ä׶, À°Ô ÃÅù
Ç¿çðê¹ðÆ, ìÌÔîê¹ðÆ Áå¶ Çôòê¹ðÆ çÆÁ» Öìð» çðÃÅÀ°ä×¶Í À°Ã ÇÃÁÅä¶
çÆ ×¼ñ ùä Õ¶ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ î¹ÃÕðŶ Áå¶ ÁÅêä¶ ÃÅæÆ îðçÅé¶ ù
Ô¹Õî ÕÆåÅ ÇÕ Ü¯×Æ ç¶ ÃÅÔîä¶ Ü¯ Úó·Åò¶ òÅñÅ ñ¯àÅ ÇêÁÅ ÔË, À°Ã ù
Ú¹¼Õ Õ¶ éÅæ ç¶ ÇêÛ¶ ð¼Ö ç¶ò¶Í îðçÅé¶ é¶ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ çÅ Ô¹Õî î³é Õ¶
ܯ×Æ çÅ ñ¯àÅ, ÇÜà Çò¼Ú ñ¯Õ êËö êÅªç¶ Ãé, Ú¹¼Õ Õ¶ ܯ×Æ çÆ Çê¼á
Çê¼Û¶ ð¼Ö Çç¼åÅÍ ÁÅêä¶ éÆïå ÕÆå¶ Ã Áé°ÃÅð ÇÜà ò¶ñ¶ ܯ×Æ é¶
Á¼Ö» Ö¯ÔñÆÁ», ñ¯Õ» ò¼ñ Çé×·Å îÅðé À°êð¿å ÃÅÔîä¶ ê¶ êËÇÃÁ»
òÅñ¶ ñ¯à¶ ò¼ñ Çé×·Å îÅðÆÍ êËÇÃÁ» òÅñÅ ñ¯àÅ ×ÅÇÂì ò¶Ö Õ¶ ܯ×Æ
ìóÅ ÇåñÇîñÅÇÂÁÅ Áå¶ ÃÅÔîä¶ Çåzñ¯ÕÆ çÆÁ» Öìð» ùäé òÅñ¶
ÇÂÕ¼á ù ÿì¯èé ÕðÕ¶ ìó¶ ×¹¼Ã¶ Çò¼Ú ÕÇÔä ñ¼×Å, ÜñçÆ ìåÅÀ° ÔîÅðÅ
ñ¯àÅ ÕÔ» ÔË ? ÇÜÃ é¶ ÔîÅð¶ ö îÃõðÆ ÕðÆ ÔË Á½ð ÔîÅðÅ ñ¯àÅ Ú¹ðÅÇÂÁÅ
ÔË, î˺ À°Ã Õ¯ ÃðÅê ç¶ Õð íÃî Õð ç¿È×ÅÍ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ î¹ÃÕðŶ Áå¶
ܯ×Æ ù ÿì¯èé ÕðÕ¶ ÕÇÔä ñ¼×¶ éÅæ ÜÆ ! å°Ãƺ å» ñ¯Õ» ù Çåzñ¯ÕÆ
çÆÁ» õìð» ùäÅªç¶ Ô¯, å°ÔÅù ÁÅêä¶ ñ¯à¶ çÆ Ü¯ å°ÔÅâÆ Çê¼á Çê¼Û¶
ÇêÁÅ ÔË, À°Ã çÆ Õ¯ÂÆ ÃÅð éÔÆºÍ îðçÅé¶ é¶ ÃÇå×¹ð» ç¶ ÇÂôÅðÅ Õðé
À°å¶ ܯ×Æ ç¶ ÇêÛòÅÇóª À°Ã çÅ êËÇÃÁ» òÅñÅ ñ¯àÅ Ú¹¼Õ Õ¶ ÃÅÔîä¶
16
ð¼Ö Çç¼åÅÍ ÇÂÔ Úñå ò¶Ö Õ¶ ܯ×Æ ìóÅ ôðÇî³çÅ Ô¯ÇÂÁÅÍ ÃÇå×¹ð» é¶
ܯ×Æ ù êÖ³â ÇåÁÅ× Õ¶ üڶ-ù¼Ú¶ îÅð× À°êð Ú¼ñä ñÂÆ À°êç¶ô
êÌçÅé ÕÆåÅ, ܯ ÃÌÆ ×¹ðÈ ×¿Ìæ ÃÅÇÔì ÜÆ ç¶ ê³éÅ 662 À°êð çðÜ ÔËÍ
ÕÅ«1 éÅÔÆ Ü¯×¹2 éÅÔÆ éÅÔÆ Ãå3 ÕÅ ãì¹4¨
æÅéÃà5 Ü× íÇðÃà6 ԯ¶ â±ìåÅ ÇÂò Ü×¹¨ 1¨
Õñ îÇÔ ðÅî éÅî¹ ÃÅð¹7¨
ÁÖÆ åÅ îÆàÇÔ éÅÕ êÕóÇÔ á×ä ÕÀ° ÿÃÅ𹨨 ðÔÅÀ°¨
Á»à8 öåÆ éÅÕ° êÕóÇÔ ÃÈÞå¶ ÇåÇé ñ¯Á9¨
î×ð êÅÛË ÕÛ° é ÃÈÞË Â¶Ô¹ êçî¹10 Áñ¯Á11¨ 2¨
èéÅÃðÆ î :1 ê³éÅ 662¨
ç¿íÆ ×¹ðÈ Áå¶ îåÔÆä Ú¶ÇñÁ» êÌæÅÇ ÇÂÇåÔÅÃÕ ÃÅÖÆ
Á¼Ü ÇÜà êÅö òÆ é÷ð îÅð¯ Ü×ééÅæ ê¹ðÆ ç¶ Ü¯×Æ ê»â¶ òÅñÅ
ÔÆ ÔÅñ òðå ÇðÔÅ ÔËÍ Ôð êÅö üڶ-ù¼Ú¶ ÜÇ×ÁÅÃÈ ñÂÆ ÇéðÅôåÅ ç¶
ì¼çñ ÔÆ î³âñÅªç¶ é÷ð ÁÅªç¶ ÔéÍ Á¼Ü ÕÂÆ ÇÂ¼Õ ôìç ×¹ðÈ çÆ
ìðÅìðÆ Áå¶ ì¶ÁçìÆ Õðé 寺 òÆ Ã¿Õ¯Ú éÔƺ Õðç¶Í ÃÌÆ ×¹ðÈ ×¿Ìæ ÃÅÇÔì
ÜÆ çÆ Ô÷ÈðÆ Çò¼Ú ×¼çÆ Áå¶ Ú¿ç¯ÁÅ ñòÅ Õ¶ ìó¶ ëÖð éÅñ À°êð
Ú½ÕóÅ îÅð, ìËá Õ¶ î¼æ¶ ÇàÕÅªç¶ Áå¶ ÇÃð À°êð Ú½ð ÕðòÅ Õ¶ ÁÅêä¶
ÁÅê ù ×¹ðÈ êÌ×à Õð ðÔ¶ ÔéÍ êð ïÅç ðÖ¯ ! ×¹ðÈ ÃçòÅ ñËäÅ, ×¹ðÈ
ìä Õ¶ î¼æ¶ ÇàÕòÅ ñËä¶, ×¼çÆ ñÅ Õ¶ êÈÜÅ ÕðòÅ ñËäÆ ìóÆ Ã½ÖÆ ÔËÍ
ÇÜé·» êÅïº î¼æ¶ ÇàÕòŶ, ÇÜé·» êÅïº êÈÜÅ ÕðòÅÂÆ, ÇÜé·» êÅïº ÕÅð
1. Ãî» 2. êÌî¶ôð çÅ ÇîñÅê 3. À°Ú¶ ü¹Ú¶ ÁÅÚðä 4. ã¿×-åðÆÕÅ
5. Ã̶Ãà Ü×·Å 6. ×¿ç¶ 7. Ã̶ôà 8. Á³×ÈáÅ Áå¶ Á³×Èá¶ ç¶ éÅñ çÆÁ» ç¯
À° × ñ» éÅñ é¼ Õ êÕóé çÆ ÇÕÇðÁÅ 9. Çå¿ é ñ¯ Õ 10. êçî ÁÅÃä
òÅñÆ ÃîÅèÆ 11. ÁÃÚðÜ
17
í¶àÅ ñË Õ¶ ÖÅèÆ, ÇÜé·» ù ìËÕ°¿á òÅÃÆ ìéÅÀ°ä ç¶ ñÅð¶ ñŶ À°é·» êÅïº
ÖÇÔóÅ ÛâòÅÀ°äÅ ìÔ¹å Á½ÖÅ ÔËÍ À°Ô å» îð Õ¶ òÆ ÁÅêäÆ ÕÅð í¶à
Áå¶ ÕÆåÆ Ã¶òÅ çÅ ÇÔÃÅì-ÇÕåÅì ÁèÈð¶ ×¹ðÈ êÅïº Áò¼ô Ú¹ÕÅÀ°ä׶Í
ÁÇÜÔ¶ ÁÅêÈ ìä¶ ÞÈᶠÕðéÆÔÆä ×¹ðÈ çÆ ØàéŠܯ ÃÇå×¹ðÈ ÔÇðׯÇì¿ç
ÃÅÇÔì ÜÆ ç¶ Ã òÅêðÆ, ÇÂÇåÔÅÃ ç¶ ê³ÇéÁ» é¶ À°Ã ØàéÅ ù ÇÜò¶º
çÅ Çåò¶º ûí ðÇÖÁÅ ÔË, å» Ü¯ ÁÅÀ°ä òÅñ¶ Ã Çò¼Ú ç¿íÆ ×¹ðÈ Áå¶
îåÔÆä Ú¶ñ¶ ÇÂà òÅêðÆ ØàéŠ寺 Õ°Þ ÃìÕ ÇÃÖ ÃÕäÍ Ãì¼ì ÇÂÃ
åð·» ìÇäÁÅ, ÃÅÇÔì ÃÌÆ ×¹ðÈ ÔÇðׯÇì¿ç ÃÅÇÔì ÜÆ ñ½ã¶ êÇÔð دó¶
À°êð ÃòÅð Ô¯ Õ¶ Çüֻ Ãî¶å ÇôÕÅð ù ÇéÕñ¶Í ðÃå¶ Ü»ÇçÁ» ÃÇå×¹ð»
çÆ Çé×·Å ÇÂ¼Õ ìÔ¹å ò¼â¶ ÁÃðÅñ üê À°êð êÂÆ Ü¯ ìÔ¹å åóë ÇðÔÅ
ÃÆÍ ÃÅÇÔì» é¶ Ø¯óÅ ÖóÅ ÕÆåÅ Áå¶ Çüֻ ù Ô¹Õî ÕÆåÅ Á½Ô ÃÅÔîä¶
ìÔ¹å íÅðÆ Ã¼ê ܯ åóë ÇðÔÅ ÔË ò¶Ö Õ¶ ÁÅò¯ ÇÕ ÇÂÔ Ã¼ê Ç¿éÅ ç¹¼Ö
ÇÕª êÅ ÇðÔÅ ÔË? ×¹ðÈ Ô¹Õî î³é Õ¶ ÇÃ¼Ö Ã¼ê ç¶ é÷çÆÕ ×¶, ÕÆ ò¶ÇÖÁÅ
ÇÕ Ã¼ê ç¶ ÃÅð¶ ÃðÆð ç¶ Çò¼Ú ÇÕðî ê¶ ԯ¶ Ôé ܯ üê ç¶ îÅà ù é¯Ú-
é¯Ú Õ¶ ÖÅ ðÔ¶ ÃéÍ Çüֻ é¶ ÃÇå×¹ð» ç¶ Úðé» Çò¼Ú ÔÅ÷ð Ô¯ Õ¶ ÃÅðÆ
ØàéÅ ÁðÜ ÕÆåÆ Í ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ Õ°Þ Ã ñÂÆ ÖÅî¯ô Ô¯ î¹ÃÕðŶ Áå¶
دó¶ 寺 À°åð ÁŶ Áå¶ À°Ã üê ò¼ñ Ú¼ñ êÂ¶Í Ã¼ê ç¶ ÇÃð òÅñ¶ êÅö
ÜÅ Õ¶ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ é¶ ÕÆÇóÁ» çÆ êÆó éÅñ åóë ðÔ¶ üê çÆ ÇÃðÆ
À°êð êËð Û°ÔÅÇÂÁÅÍ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ ç¶ Úðé Û±Ôç¶ ÃÅð üê çÆ ÇîÌå± Ô¯
×ÂÆ Áå¶ À°Ã çÆ ç¶ÔÆ ëà ×ÂÆÍ Ã¼ê çÆ ÃÅðÆ ç¶ÔÆ Ç´î» éÅñ íðÆ êÂÆ
ÃÆÍ ÇÂÔ ÁÃÚðÜ Õ½åÕ ò¶Ö Õ¶ ÃÅð¶ ÔËðÅé Ô¯ ׶ ÇÕ ÇÂ¿é¶ ò¼â¶ Çܪç¶
üê çÆ ç¶ÔÆ Çò¼Ú ÇÂ¿é¶ ÕÆó¶ ÇÕò¶º êË ×¶, ÇÜé·» çÆ êÆó» éÅñ ÇÂÔ
åóë ÇðÔÅ ÃÆÍ Çüֻ é¶ ÃÇå×¹ð» ç¶ Úðé» Çò¼Ú üê çÆ ÁÇÜÔÆ çôÅ
Ô¯ä çÅ ÕÅðé ê¹¼ÇÛÁÅ? ×¹ðÈ ÔÇðׯÇì¿ç ÃÅÇÔì ÜÆ é¶ Çüֻ ù ÿì¯èé
ÕðÕ¶ ìÚé ÕÆåÅ íÅÂÆ Çü֯ ! ÇÂÔ ÁÃðÅñ üê ÇêÛñ¶ Üéî Çò¼Ú ÁÅêä¶
ÁÅê ù ×¹ðÈ êÌ×à ÕðÕ¶ ÁÅêä¶ Ú¶ÇñÁ» êÅïº ÕÅð í¶à ñË Õ¶ ÁËïÇÂôðå
ÕðçÅ Áå¶ À°é·» ù ÿÃÅð íòÜñ ÇòÚ¯º êÅð ¦ØÅÀ°ä Áå¶ ìËÕ°¿á òÅÃÆ
Õðé ç¶ ÞÈᶠçÅÔò¶ ì¿é·çÅ ÃÆ, êð ÇÂà çÆ ÕðéÆ Õðå±å ÁÅî ì¿ÇçÁ»
18
éÅñ¯º òÆ éÆòƺ ÃÆÍ Ú¶ÇñÁ» çÆ ÕÅðí¶à çÅ Áå¶ ë¯Õ¶ ñÅð¶ ñÅÀ°ä çÅ
ÇÔÃÅì-ÇÕåÅì êÈðÅ Õðé ñÂÆ ÇÂà ç¿íÆ ×¹ðÈ ù ÁÃðÅñ üê çÆ ÜÈé
èÅðé ÕðéÆ êÂÆ Áå¶ ÕÅð í¶àÅ ç¶ä òÅñ¶ Ú¶ñ¶ ÕÆó¶ ìä Õ¶ ÇÂà ç¶
îÅà ù ÖÅ Õ¶ ÁÅêäÅ ÇÔÃÅì-ÇÕåÅì êÈðÅ Õð ðÔ¶ ÔéÍ
ÇÂà ÇÂÇåÔÅÃÕ ØàéŠ寺 ê̶ðéÅ ñË Õ¶ ×¹ðÈ ìäé Áå¶ ×¹ðÈ ÁÖòÅÀ°ä
òÅÇñÁ» ù üê òð×ÆÁ» à¶ãÆÁ» ÜÈé» çÆ Ã÷Å í¹×åä 寺 ìÚä
ñÂÆ ÁÅêä¶ ÔÆ íñ¶ ñÂÆ ÒÒÁÅêéó¶ Ç×ðÆòÅé îÇÔ ÇÃð° éÆò» ÕÇð
ç¶Ö¹ÓÓ çÆ ÕÅð ÕðÕ¶ ÃòË-êóÚ¯ñ ÷ðÈð Õð ñËäÆ ÚÅÔÆçÆ ÔËÍ À°èð Á³è¶
î×ð Á³èÅ ñ¼× Õ¶ Ú¶ñÅÇ×ðÆ Õðé òÅÇñÁ» Ú¶ÇñÁ» ù òÆ ÕÆÇóÁ»
òð×ÆÁ» éÇÖ¼è ÜÈé» çÅ ëñ í¯×ä 寺 ÃÅòèÅéÆ òðå ñËäÆ À°é·» ç¶
ÔÆ íñ¶ Çò¼Ú Ô¯ò¶×ÆÍ êð ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ ç¶ ë¹ðîÅé Áé°ÃÅð îÅÇÂÁÅ ç¶
êÌíÅò é¶ îé°¼Ö ù Á³éÅ ì¯ñÅ ìäÅ ðÇÖÁÅ ÔËÍ îÅÇÂÁÅ ç¶ êÌíÅò çÅ
Ç¿éÅ ð¯ñ ÕÞ¯ñÅ êË ÇðÔÅ ÔË ÇÕ îé°¼Ö ÁÅêä¶ íñ¶ ñÂÆ òÆ ×¹ðÈ ç¶
ÇÃÇÖÁÅçÅÇÂÕ ôìç» ù ùäé 寺 Õ¿éÆ ÕåðÅ ÇðÔÅ ÔËÍ ×¹ðÈ ðÅîçÅÃ
ÜÆ çÅ ë¹ðîÅé Ãê¼ôà ÃÅÕÅð Ô¯ ÇðÔÅ ÔËÍ îÅÇÂÁÅèÅðÆ ÁÇå Á³éÅ ì¯ñŨ
Ãìç¹ é ùäÂÆ ìÔ¹ ð¯ñ ØÚ¯ñŨ î: 3, ê³éÅ 313¨
ÁÇÜÔ¶ òðåÅÇðÁ» ù Áé°íò ÕðÕ¶ ÔÆ ÃÌÆ ×¹ðÈ ×¯Çì¿ç ÇÃ¿Ø ÜÆ ç¶
çÃî ׿Ìæ çÆ ìÅäÆ Çò¼Ú ÿնå Çç¼åÅ ÔË ÇÕ ÕñÜ¹× Çò¼Ú ÁËÃÅ Ãî»
ÁÅ ìä¶×ÅÍ êðîÅåîÅ òñ¯º í¶Ü¶ ׶ üڶ ù¼Ú¶ ×¹ðÈ êÆð» ç¶ çðÃŶ
îÅð× À°êð Õ¯ÂÆ ÇòðñÅ ÔÆ Úñ¶×ÅÍ Ãׯº À°é·» çÆ çðÃÅÂÆ ÇÃ¼Ö îå ù
ð¼ç ÕðÕ¶ Áå¶ Ã¼Ú¶ ù¼Ú¶ ÇÃèÅå» çÆ í¿é-å¯ó ÕðÕ¶ ç¿íÆ êÖ³âÆ ÁÅêÈ
ìä¶ ×¹ðÈ Çîñ×¯í¶ ÇÖÚóÆ ê³æ ÚñÅÀ°ä׶ Áå¶ ÁÅêä¶ ÁÅê ù Ö¹ç ð¼ì
êÌ×à Õðé×¶Í ÁËÃÅ ÇÃñÇÃñÅ Øð»-Øð» Çò¼Ú êÌÚñå Ô¯ ÜÅò¶×Å êð
ÇÂé·» ÁÖ½åÆ ð¼ì» êÅïº ÜÇ×ÁÅÃÈ çÅ î¯Öô ðÈêÆ ÕÅðÜ ÕçÅÇÚå òÆ
êÈðÅ éÔƺ Ô¯ò¶×ÅÍ
Â¶Õ Â¶Õ Õ¶ ê³æ é Úñ Ô˺¨
Â¶Õ Â¶Õ ÕÆ ìÅå À°æñ Ô˺¨
19
Øð Øð ԯǠìËá ÔË ðÅîŨ
Çåé å¶ ÃðË é Õ¯À± ÕÅîÅ ¨ 1¨
Áå¶ Â¶Õ Â¶Õ îå ÇÂ¼Õ ÇÂ¼Õ èÅîÅ ¨
Øð Ø
Øðð ԯǠìËá ÔË ðÅîÅ ¨ 22¨ çÃî ׿Ìæ
ÃÇå×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ çÅ òÆ çÖäÆ úÁ³ÕÅð ìÅäÆ Çò¼Ú ë¹ðîÅé
ÔË, ÇÕ ÁËö Õ¼Ú¶ íÈåé¶ ×¹ðÈÁ» ç¶ Çê¼Û¶ ñ¼× Õ¶ îé°¼Ö îÅÇÂÕÆ ì¿èéŠ寺
ÕçÅÇÚå òÆ î¹Õå éÔƺ Ô¯ ÃÕçÅÍ
ÕÅÚ¶ ×¹ð å¶ î¹ÕÇå é ÔÈÁŨ ðÅîÕñÆ î: 1 ê³éÅ 932¨
åæÅ : Á³è¶ ×¹ðÈ å¶ íðî¹ é ÜÅÂÆ ¨ ×À°óÆ î: 3 ê³éÅ 232¨
çÆ Ã¼ÚÅÂÆ å» Áò¼ô òðåäÆ ÔÆ ÔËÍ ÁÇ×ÁÅéÆ Á³é·¶ ×¹ðÈÁ» î×ð
ñ×ä òÅñ¶ Ú¶ÇñÁ» çÅ À°èÅð å» ÕÆ Ô¯äÅ ÔË Ãׯº ÁÇ×ÁÅéÆ êÖ³âÆ
×¹ðÈ ÇÜæ¶ ÁÅê üڶ ÁòåÅðÆ ×¹ðÈ êÆð» çÆ Çé§ÇçÁÅ Õðç¶ Áå¶ Õ±ó
հüå ç¶ êÅê Õðî» Çò¼Ú êÌÇòðå ðÇÔ¿ç¶, îéîÅéÆ òÅñÅ ÜÆòé ìåÆå
Õðç¶ Ôé, À°æ¶ ÁÅêä¶ Ú¶ÇñÁ» ù òÆ ÁÅêä¶ ÁÇ×ÁÅé íðî ÜÅñ
Çò¼Ú ëÃÅ Õ¶ À°é·» ù òÆ îé çÆÁ» òÅôéÅò» ç¶ ×¹ñÅî ìäÅ Çç¿ç¶
ÔéÍ ÇÜà ÃçÕÅ ÁÇ×ÁÅéÆ Ú¶ñ¶ ÁÅêä¶ ç¿íÆ ×¹ðÈÁ» çÆ ðÆö Áå¶
À°é·» çÆ Ö¯àÆ ê̶ðéÅ ÃçÕÅ À°Ô òÆ Õ±ó հüå ç¶ Õðî» Çò¼Ú ëà ն
ÇÂ¿é¶ ÇéØÅð Çò¼Ú Úñ¶ Ü»ç¶ Ôé ÇÕ À°Ô ÃÇÚÁÅð îÅð× çÆ Áå¶ ÃÇÚÁÅð
îÅð× ç¶ ê»èÆÁ» çÆ Çé§ÇçÁÅ Õðé ñ¼× Ü»ç¶ ÔéÍ ÁËö ÁÇ×ÁÅéÆÁ»
çÅ ÜÆòé Õ±ó ì¯ñä, Õ±ó ÕîÅÀ°ä Áå¶ Õ±ó ù êÌÚÅðé Çò¼Ú ÔÆ ìÆå
Ü»çÅ ÔËÍ Õ±ó ì¯ñä, Õ±ó ÕîÅÀ°ä Áå¶ Õ±ó êÌÚÅðé Áå¶ ÃÇÚÁÅð» çÆ
Çé§ÇçÁÅ Õðé ÃçÕÅ ÇÜæ¶ Á³è¶ ÁÇ×ÁÅéÆ ×¹ðÈ ÁÅê íòÜñ Á³çð
×¯å¶ Ö»ç¶ Ôé, À°æ¶ ÁÅêä¶ Ú¶ÇñÁ» ù Áå¶ À°é·» çÆÁ» Õ°¼ñ» ù â¯ìä
Áå¶ ìðìÅç Õðé çÅ ÕÅðé ìäç¶ ÔéÍ ÁÇÜÔ¶ ÁÇ×ÁÅéåÅ Çò¼Ú ëö
Á³è¶ ×¹ðÈÁ» ê̼åÆ ÃÌÆ ×¹ðÈ ÁîðçÅà ÜÆ çÅ ë¹ðîÅé ÔËÍ
20
 ×¹ðÈ ÇÜéÅ ÕÅ Á³è¹ñÅ ÇÃÖ íÆ Á³è¶ Õðî Õð¶Çé¨
úÇ íÅäË ÚñÇé ÁÅêäË Çéå ÞÈᯠÞÈá° ì¯ñ¶Çé¨
Õ±ó° Õ°Ãå° ÕîÅòç¶ êð Çé§çÅ ÃçÅ Õð¶Çé¨
úÇ ÁÅÇê â°ì¶ êð Çé§çÕÅ Ã×ñ¶ Õ°ñ â¯ì¶Çé¨
î:3, ê³éÅ 951
ÁÇÜÔ¶ ÕðéÆÔÆä ×¹ðÈÁ» ê̼åÆ Ü¯ Ö¹ç ÁÅê ÁÇ×ÁÅé íðî ç¶ ÜÅñ
Çò¼Ú ëà ն ÁÅêäÅ ÜÆòé ìðìÅç Õð ðÔ¶ Ôé Áå¶ Ô¯ð Áé¶Õ» ù
ÁÇ×ÁÅé íðî Çò¼Ú¯º Õãä çÆ æ» Ãׯº ÁÇ×ÁÅé íðî Çò¼Ú ëÃÅ Õ¶
À°é·» ç¶ Áî¯ñÕ ÜÆòé ù ìðìÅç Õðé çÅ Õ±ó հüåÆ Ú¹¿Ú Ç×ÁÅéÆ
À°êç¶ô ç¶ Õ¶ À°é·» ù ÁÅåÇîÕ ÜÆòé òñ¯º â¯ìä çÅ ÕÅðé ìäç¶ ÔéÍ
ÁËö ÁÇ×ÁÅéÆ êÖ³âÆ ×¹ðÈÁ» ê̼åÆ ìÅìÅ ÕìÆð ÜÆ é¶ ×¹ðìÅäÆ Çò¼Ú
ëåòÅ Çç¼åÅ ÔË ÇÕ ÁÇÜÔ¶ ÕðéÆÔÆä ç¿íÆ ×¹ðÈÁ» çÆ î» çÅ ÇÃð é
ç¶äÅ ÚÅÔÆçÅ ÔËÍ ÇÕªÇÕ ÁËÃÆ î» é¶ ÁÇÜÔ¶ Õ±ó հüåÆ ç¿í ç¶ êÌÚÅðÕ
ù Üéî Çç¼åÅ ÔË ÇÜÃ é¶ ÁÅê å» â°¼ìäÅ ÔÆ ÃÆ êð À°Ã é¶ ÁÅêä¶
ÁÇ×ÁÅéÆ Ú¶ÇñÁ» ù òÆ Õ±ó հüå ç¶ ÕðîÕÅâ» Çò¼Ú ëÔÅ Õ¶ À°é·»
çÅ ÜÆòé ìðìÅç Õð Çç¼åÅ Í ìÅìÅ ÕìÆð ÜÆ çÅ ë¹ðîÅé êó· ñÂƶÍ
ç¿í êÅÖ³â Õðé òÅÇñÁ» Áå¶ À°é·» ÇêÛ¶ ñ¼×ä òÅÇñÁ» çÆ Ô¯ ðÔÆ
Áå¶ Ô¯ä òÅñÆ ÔÅñå çÅ êåÅ Úñ ÜÅò¶×ÅÍ
ÕìÆð îÅÇ î³ÈâÀ°1 ÇåÔ ×¹ðÈ ÕÆ ÜÅ å¶ íðî¹ é ÜÅǨ
ÁÅê â°ì¶ ÚÔ¹ ì¶ç îÇÔ Ú¶ñ¶ çƶ ìÔÅÇ ¨ 104 ¨
Ãñ¯Õ ÕìÆð ÜÆ ê³éÅ 1369
ÃÅÇÔì ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ çÅ îñÅð çÆ òÅð Çò¼Ú ë¹ðîÅé ÔË
ÇÕ ÇÜÔó¶ îé°¼Ö Ã¼Ú èðî ç¶ îÅð× ù ÁÖ¯º êð¯Ö¶ Õð, üڶ ÃÇå×¹ðÈ çÆ
ðÆà ÕðÕ¶ ÁÅêäÆ ×¹ðÈ ê¹ä¶ çÆ ç¹ÕÅé ÚñÅÀ°ä ñÂÆ Á×»Ô ÁÅêä¶
Ú¶ÇñÁ» ù öñÆ-à¯êÆ ç¶ Õ¶ ×¹ðÈ æÅêç¶ Ôé ÁËö ç¿íÆ ×¹ðÈ ô¹çÅÂÆÁ» ç¶
1 ê¹ðÅåé Ã Çò¼Ú ÇÕö ù î½å éÅñ¯º òÆ òè¶ð¶ ç¿â ç¶äÅ Ô¯ò¶ å» À°Ã
çÅ ÇÃð é Çç¼åÅ Ü»çÅ ÃÆÍ
21
ÃîÅé Ôé Áå¶ Ã¶ñÆ à¯êÆ ñËä òÅñ¶ Ú¶ñ¶ ìÔ¹å¶ ÔÆ ì¶ôðî ÔéÍ ÇÕªÇÕ
öñÆ à¯êÆ ç¶ä òÅñÅ òÆ ÕðéÆ å¯º ÔÆäÅ Áå¶ ñËä òÅñÅ òÆ ë¯Õà
ÕðîÆ ÔËÍ ÇÂé·» çÅ òðåÅðÅ å» À°Ã ÚÈÔ¶ òð×Å ÔÅïÔÆäÅ ÔË Ü¯ Ö¹ç
ÁÅê å» Ö¹¼â Çò¼Ú Ãî» éÔƺ ÃÕçÅ, ܶ À°Ô ÁÅêä¶ ñ¼Õ éÅñ ÇÂ¼Õ ò¼âÅ
Û¼Ü ì¿é· ñò¶ Çëð À°Ô ÇÕò¶º Ö¹¼â Çò¼Ú ÃîÅ ÃÕ¶×Å ? ÕçÅÇÚå éÔƺÍ
ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ çŠÿնå À°é·» ë¯Õ¶ çÅÔò¶ ì¿é·ä òÅñ¶ ×¹ðÈÁ» òñ ÔË,
ÇÜÔó¶ Ö¹ç ÕðéÆ ÔÆä Ô¯ä ÕÅðé ÁÅê å» Ã¿ÃÅð íòÜñ Ú¯º êÅð éÔƺ
Ô¯ ÃÕç¶ êð ÁÅêä¶ Ú¶ÇñÁ» ù ÿÃÅð Ãî³¹çð Ú¯º êÅð À°åÅðé çÆ ×ð¿àÆ
Çç¿ç¶ Ôé ܯ ÇìñÕ°ñ ÔÆ ÇéðîÈñ ÔéÍ
Õ°ñÔ» ç¶ºç¶ ìÅòñ¶ ñËºç¶ ò¼â¶ Çéñܨ
ÚÈÔÅ Öâ é îÅòÂÆ ÇåÕÇñ ì¿é·Ë Ûܨ
òÅð îñÅð î : 1, ê³éÅ 1286
ÁËö Õ±ó ì¯ñ ÁÅêÇäÁ» Ú¶ÇñÁ» ù ÿÃÅð íòÜñ Çò¼Ú¯º êÅð ÕðÅÀ°ä
çÆÁ» ë¯ÕÆÁ» ×ð¿àÆÁ» ç¶ Õ¶ î¹ðçÅð ÖÅä òÅñ¶ ÁÅ×È õ¹ç ÁÅê å»
«¼à¶ ÔÆ Ü»ç¶ Ôé, êð éÅñ ÔÆ ÁÅêä¶ Çê¼Û¶ ñ¼×¶ ÿ×ÆÁ» çÅ òÆ ñ¯Õ
êÌñ¯Õ Çò×Åó Çç¿ç¶ ÔéÍ
Õ±ó° ì¯Çñ î¹ðçÅð¹ ÖÅǨ ÁòðÆ é¯ ÃîÞÅòÇä ÜÅǨ
î¹áÅ ÁÅÇê î¹ÔŶ ÃÅæ˨ éÅéÕ ÁËÃÅ ÁÅ×È ÜÅê˨
Ãñ¯Õ î : 1, ê³éÅ 139
×¹ðîå ÁÕÆç¶ é¶ ÃðÆð ù ×¹ðÈ éÔƺ êÌòÅÇéÁÅ
×¹ðîå ÁÕÆç¶ Áé°ÃÅð ÃðÆð ù Õç¶ òÆ ×¹ðÈ éÔƺ êÌòÅÇéÁÅ Ç×ÁÅ
ÃðÆð å» ÚÅð ÚÆ÷» ׿ç×Æ, Ô¼âÆÁ», ñÔÈ Áå¶ Úîó¶ çÅ ìÇäÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ
ÇÕªÇÕ ÔËÍ
ÇìÃàÅ ÁÃå ðÕå° êð¶à¶ ÚÅî¨
ÇÂù À±êÇð ñ¶ ðÅÇÖú ×¹îÅé¨
ÁÅÃÅ î: 5, ê³éÅ 374
ÕÆ ÁÅê» Ô¼âÆÁ» ù ñÔÈ ù Úîó¶ Ü» ׿ç×Æ ù ×¹ðÈ î³é»×¶ ? ÕçÅÇÚå
éÔÄ —
22
 ×¹ðÈ ÃðÆð éÔƺ ×¹ðÈ å» Ü¯å ÔËÍ åç ÔÆ í¼à» é¶ ×¹ðÈ éÅéÕ êÅåôÅÔ
ÜÆ ê̵åÆ ÁÅêäÅ Áé°íò ×¹ðìÅäÆ Çò¼Ú çðÜ ÕðÕ¶ «ÕÅÂÆ ù ùڶå
ÕÆåÅ ÔË ÇÕ îå» Õ¯ÂÆ ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ ù ÃðÆð ÃîÞ Õ¶ í¹ñ¶ÖÅ
ÖÅÂÆ ÜÅò¶Í ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ ÃðÆð éÔƺ Ãé À°Ô å» Ü¯å ÃðÈê
ÃéÍ À°Ã¶ ܯå é¶ ìÅìÅ ñÇÔäÅ ÜÆ çÆ ÁÅåî» Çò¼Ú êÌò¶ô ÕðÕ¶ ×¹ðÈ
Á³×ç ÕÔÅÇÂÁÅ, À°Ã¶ Çéð¿ÜéÆ Ü¯å ç¶ êÌò¶ô éÅñ ×¹ðÈ ÁîðçÅà ÜÆ
Áå¶ ×¹ðÈ ðÅîçÅà ÜÆ Ü×å ×¹ðÈ êÌÇüè ԯ¶ Áå¶ Ã¿ÃÅð ù ôìç ç¶
ÃÅèé ç¹ÁÅðÅ êÌíÈ éÅñ ܯÇóÁÅÍ ×¹ðÈ ÁðÜé ç¶ò ÜÆ òÆ ÃÌÆ ×¹ðÈ ðÅîçÅÃ
ÜÆ ç¶ ìÚé» çÆ ÕîÅÂÆ ÕðÕ¶ ×¹ðÈ éçð Çò¼Ú êÌòÅé Úó¶·, ×¹ðÈ éçð
Çò¼Ú êÌòÅé Úó·é À°êð¿å ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ çÆ Çéð¿ÜéÆ Ü¯å À°é·»
Çò¼Ú êÌò¶ô Õð ×ÂÆÍ ÇÂà ñÂÆ Ã¿ÃÅð ç¶ ñ¯Õ¯ ! ÃÇå×¹ðÈ ÁðÜé ç¶ò
ÜÆ ù ÃðÆð éÅ ÃîÞ¯, ×¹ðÈ ÁðÜé ç¶ò ÜÆ êÌå¼Ö êÌî¶ôð çÅ é±ð ÔéÍ
îæðÅ ÜÆ çÅ ÁÅêäÅ Çé¼ÜÆ Áé°íò êó· ñÂÆÂ¶Í ÃðÆð ÇÂ¼Õ ÃÅèé ÔË,
×¹ðÈ Ü¯å ÔË çÆ ñÖåÅ Ô¯ ÜÅò¶×ÆÍ
ܯÇå ðÈÇê ÔÇð ÁÅÇê ×¹ðÈ éÅéÕ¹ ÕÔÅïÀ°¨
åÅ å¶ Á³×ç¹ íïÀ° åå ÇÃÀ° åå¹ ÇîñÅïÀ°¨
Á³×Çç ÇÕðêÅ èÅÇð Áîð¹ ÃÇå×¹ð¹ Çæð¹ ÕÆÁÀ°¨
ÁîðçÅÇà Áîðå¹ ÛåÌ ×¹ð ðÅîÇÔ çÆÁÀ°¨
×¹ð ðÅîçÅà çðÃé° êðÇà ÕÇÔ îæ¹ðÅ Á³ÇîÌå ìïä ¨
îÈðÇå ê³Ú êÌîÅä° ê¹ðÖ¹ ×¹ð¹ ÁðÜ¹é° ÇêÖÔ¹ éïä ¨1¨
Ãòï¶ î: ê³Üò¶º Õ¶, ê³éÅ 1408
í¼à îæðÅ ÜÆ çÅ ìóÅ ÇêÁÅðÅ ìÚé ÔË ÇÕ ÇÜÔóÅ ÁÕÅñ ê¹ðÖ
ܯå ÃðÈê Ô¯ Õ¶ èðåÆ ÁÕÅô Áå¶ é½Ö³â ÇêÌæîÆ Çò¼Ú ÇìðÅÜ ÇðÔÅ ÔËÍ
ÃÌÆ ×¹ðÈ ÁðÜé ç¶ò ÜÆ À°Ã¶ ܯå çÅ ðÈê Ôé ܯ ×¹ðåÅ ×¼çÆ À°êð ìËá
Õ¶ ÿ×å» ù ôìç ×¹ðÈ ç¶ ÃÅèé ç¹ÁÅðÅ êÌíÈ Ü¯å éÅñ Áí¶ç Õð ðÔ¶
ÔéÍ
23
èðÇé ××é éò Ö³â îÇÔ Ü¯Çå ÃÉðÈêÆ ðÇÔú íÇð¨
íÇé îæ¹ðÅ ÕÛ° í¶ç¹ éÔÆ ×¹ð¹ ÁðÜ¹é° êðåÖ· ÔÇð¨
Ãòï¶ î: 5, ê³éÅ 1409
í¼à» ç¶ Áé°íò çÆ ê̯ó·åÅ Çò¼Ú ÇÕ ×¹ðÈ ÃðÆð éÔƺ, ×¹ðÈ å» Ü¯å
ÔËÍ ÁÅÇçñ¶ ÃÇå×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ é¶ Áå¶ ÃÌÆ ×¹ðÈ ×¯Çì¿ç ÇÃ¿Ø ÜÆ é¶
êÌå¼Ö Õ½åÕ òðåÅ Õ¶ çðÃÅ Çç¼åÅ ÇÕ ×¹ðÈ ÃðÆð éÔƺ, ×¹ðÈ Ü¯å ÔËÍ
ܯå Áå¶ ôìç úå-ê¯å ÔéÍ ÃðÆð Õ¶òñ ôìç ù ÃÅÕÅð Õðé çÅ
ÇÂ¼Õ ÃÅèé ÔËÍ ÜÇ×ÁÅÃÈ é¶ ÃÅèé éÅñ éÔƺ ܹóéÅÍ ôìç éÅñ ܹóéÅ
ÔËÍ ÃÅèé éÅôò¿å ÔË êð ôìç Õç¶ ÇìéÃçÅ éÔÆºÍ Ü¯ ôìç éÅñ ܹóçÅ
ÔË À°Ã çÅ ×¹ðÈ Ü¯å éÅñ¯º Õç¶ ÇòÛ¯óÅ éÔƺ ê˺çÅÍ
ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ é¶ Ã Áé°ÃÅð ÃðÆð ù Áñ¯ê Õðé òÅÃå¶
Õ½åÕ ðÚÅÇÂÁÅÍ ×¹ðÈ ÜÆ ç¶ ÃðÆð ÇåÁÅ×ä çÆ Öìð ùä Õ¶ ì¶Á³å
ÿ×å Áå¶ ê̶îÆ ÇÂÕ¼åð Ô¯ ×Â¶Í ÁÅê ÜÆ êÇÔñ» êçî ÁÅÃä ìËá
׶, æ¯ó·¶ ÇÚð ìÅÁç ÁÅê ÜÆ ÁÅêä¶ ÇòÛ¶ ԯ¶ ÁÅÃä À°êð ÚÅçðÅ ñË
Õ¶ ÇìðÅÜ ×Â¶Í ÕÆðåé Ô¯ä ñ×Å, ÁÅê é¶ ÁÅêäÅ ÃðÆð Áñ¯ê Õð
ÇñÁÅÍ ÇÂÇåÔÅà Áå¶ åòÅðÆÖ çÆ ÇñÖå Áé° Ã Åð ÇÔ¿ ç È Á » Áå¶
î¹ÃñîÅé» çÅ åÕðÅð Ô¯ä ñ¼×ÅÍ ÇÔ¿çÈ ÕÇÔ ðÔ¶ Ãé ÇÕ ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ
ç¶ò ÜÆ ÃÅⶠ׹ðÈ Ãé, ÇÂà ñÂÆ ÁÃƺ ÇÔ¿çÈ ðÆåÆ Áé°ÃÅð ÃÇå×¹ð» ç¶
ÃðÆð çÅ ÃÃÕÅð ÕðéÅ ÔËÍ À°èð î¹ÃñîÅé ÕÇÔä ñ¼×¶ ÇÕ ÃÌÆ ×¹ðÈ
éÅéÕ ç¶ò ÜÆ ÃÅⶠêÆð Ãé, ÁÃƺ î¹ÃñîÅéÆ ðÆå Áé°ÃÅð À°é·» ç¶
ÃðÆð ù çëéÅò»×¶Í åòÅðÆÖ ×¹ðÈ ÖÅñÃÅ çÆ ÇñÖå Áé°ÃÅð ÇÂ¿é¶ ù
ê³Ü Õ¿é êÅචܯ×Æ ÁÅ ×Â¶Í À°é·» ê¹¼ÇÛÁÅ å°Ãƺ Þ×óÅ ÇÕª ðÔ¶ Ô¯ ?
ç¯ò» À°µåð Çç¼åÅ, ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ Ü¯åÆ Ü¯å ÃîŠ׶ ÔéÍ
ÇÔ¿çÈ ÕÇÔä ñ¼×¶ À°Ô ÃÅⶠ׹ðÈ Ãé ÇÂà ñÂÆ ÁÃƺ À°é·» çÆ ç¶Ô çÅ
ÿÃÕÅð Á×éÆ Çò¼Ú ÃÅóÕ¶ ÕðéÅ ÔËÍ î¹ÃñîÅé ÕÇÔä ñ׶ ×¹ðÈ éÅéÕ
ç¶ò ÜÆ ÇÔ¿çÈÁ» ç¶ ×¹ðÈ éÔƺ Ãé, À°Ô ÃÅⶠéìÆ êÆð Ãé, ÇÂà ñÂÆ
ÁÃƺ î¹ÃñîÅéÆ ðÆå Áé°ÃÅð À°é·» ù èðåÆ Çò¼Ú çëéÅ Õ¶ À°é·» çÆ
24
Õìð ìäÅò»×¶Í ܯ×Æ ÕÇÔä ñ׶ ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ å» ÃÅù ÚÅð
Õ¯Ô çÆ Çò¼æ À°êð Ô¹ä¶ Çîñ¶ ÔéÍ ôðèŬÁ» é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ å°ÔÅù í¹ñ¶ÖÅ
ñ¼×Å ÔË, ÁÅÔ ò¶Ö¯! ÚÅçð ç¶ Ô¶á À°é·» çÅ ÃðÆð ÇêÁÅ ÔËÍ Ü¯×ÆÁ»
ê¹¼ÇÛÁÅ ÇÕ¼æ¶ ÔË ? Ü篺 ÚÅçð Ú¹¼ÕÆ ÖÅñÆ ÇìÃåðÅ Áå¶ À°êð ë¹ñ» çÅ
㶠ð ò¶ Ç ÖÁÅ, ÃÅð¶ ÔË ð Åé ðÇÔ ×¶ , ÃÅðÅ Þ×óÅ Öåî Ô¯ Ç×ÁÅÍ
î¹ÃñîÅé» Áå¶ ÇÔ¿çÈÁ» é¶ ÚÅçð Áå¶ ê¹ôê Á¼è¯-Á¼è ò¿â ñÂ¶Í î¹ÃñîÅé»
é¶ ÚÅçð Áå¶ ê¹ôê çøéÅ Õ¶ Õìð ìäÅ ñÂÆ, ÇÔ¿çÈÁ» é¶ ÚÅçð Áå¶
ê¹ôê» ù Á×éí¶à ÕðÕ¶ ÇçÔ¹ðÅ ìäÅ ÇñÁÅÍ ×¹ðÈ ð÷Å Çò¼Ú çÇðÁÅ
Çò¼Ú Ôó· ÁÅÇÂÁÅÍ Ôó· çÅ êÅäÆ Õìð Áå¶ ÇçÔ¹ðÅ ç¯ò» ù ð¯ó· Õ¶ ñË
Ç×ÁÅÍ ìÅÁç Çò¼Ú ×¹ðÈ Õ¶ ÇÃ¼Ö Ã¹è ÇÃ¿Ø çÈç¶ òÅñ¶ é¶ ÕðåÅðê¹ð Çò¼Ú
ê¼ÕÅ ÇçÔ¹ðÅ ìÅì¶ éÅéÕ çÅ ìäÅ Çç¼åÅÍ î¹ÃñîÅé» é¶ ÃÇå×¹ð» çÆ
ïÅç Çò¼Ú î¹ó Õìð À°ÃÅð ñÂÆÍ Á¼Ü òÆ Ôð òð× ç¶ ôðèŬ ÇÂÕ¯
ìÈÔ¶ Çò¼Ú çÆ ¦Ø Õ¶ ×¹ðÈ éÅéÕ Ü¯å Á¼×¶ ÁÅê¯ ÁÅêä¶ ÁÕÆç¶ Áé°ÃÅð
ܯçóÆÁ» Õðç¶ ÔéÍ ÕðåÅðê¹ð (êÅÇÕÃåÅé) Çò¼Ú Õìð Áå¶ ×¹ðç¹ÁÅðÅ
ÇÂÕ¯ ÁÔÅå¶ Çò¼Ú ûÞÅ ÔËÍ
ÁÇÜÔÆ ØàéÅ ÔÆ ÃÌÆ ×¹ðÈ ×¯Çì¿ç ÇÃ¿Ø ç¶ Ü¯åÆ Ü¯å ÃîÅÀ°ä Ã
ØàÆÍ Ü篺 ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ é¶ ×¹ðåÅ ×¼çÆ ôìç ×¹ðÈ ÒÒ×¹ðÈ ×¿Ìæ ÃÅÇÔì
ÜÆÓÓ ù ýºê Õ¶ Çüֻ ù Ô¹Õî Õð Çç¼åÅ ÇÕ—
ÁÅÇ×ÁÅ íÂÆ ÁÕÅñ ÕÆ åìË ÚñÅï¯ ê³æ¨
Ãí ÇÃÖé Õ¯ Ô¹Õî ÔË ×¹ðÈ îÅéÆúº ׿Ìæ¨
×¹ðÈ ×¿Ìæ ÜÆ îÅéÆú êÌ×à ×¹ð» çÆ ç¶Ô¨
ܯ êÌí Õ¯ Çîñì¯ ÚÔË Ö¯Ü ôìç îË ñ¶Ô¨
ê³æ êÌÕÅô íÅôÅ ÇòíÅ× ê³éÅ 353
À°êð¿å ÁÅê ÜÆ é¶ ÕéÅå ñ×òÅ Õ¶ Ú¿çé çÆ ÇÚ¼ÖÅ ÇÚäé çÅ
Çüֻ ù Ô¹Õî ÕÆåÅÍ ÇÃ¿Ø ìó¶ Ã¯× Çò¼Ú ÇòÁÅÕ°ñ ÃéÍ ÁÅê Çüֻ ù
èÆðÜ Çç¿ç¶ ÃÌÆ ×¹ðÈ ×¿Ìæ ÃÅÇÔì ÜÆ ù êÌå¼Ö ×¹ðÈ î³éä Áå¶ ×¹ðìÅäÆ
ê³×åÆÁ» êó·ç¶ ÒÒÃç ÔÜÈÇð ÔÅÜð¹ ÔË éÅÜð¹ ÕåÇÔ é íÇÂú çÈðÅÂÆÓÓ
çÅ À°êç¶ô Õðç¶ ÕéÅå Á³çð êÌò¶ô ÕÆåÅ, ÇÚÖÅ ÇòÚ¯º Á×éÆ çÆÁ»
25
ñÅà» ÇéÕñÆÁ»Í ÇÃ¼Ö ×¹ðÈ ÇòÛ¯ó¶ Çò¼Ú ð¹çé Õð ðÔ¶ Ãé ÇÕ ÇÂ¼Õ ×¹ðÈ
ÕÅ ÇêÁÅðÅ ÃÅèÈ ÁÅ ê¹¼ÜÅÍ Çüֻ ù ô¯ÕÅåz ò¶Ö À°Ã é¶ ê¹¼ÇÛÁÅ å°Ãƺ ô¯Õ
ÇÕª Õðç¶ Ô¯ ? Çüֻ ìÚé ÕÆåÅ ÇÕ ÃÌÆ ×¹ðÈ ×¯Çì¿ç ÇÃ¿Ø ÜÆ ÃðÆð
ÇåÁÅ× ×¶ ÔéÍ ÃÅèÈ é¶ À°µåð Çç¼åÅ íÇñú ! ÃÇå×¹ðÈ å» îËù æ¯ó·Å
Ãî» êÇÔñ» Õ°îËå دó¶ À°êð Úó·¶ îËù î¶ð¶1 ìÅ× Çò¼Ú çðôé ç¶ Õ¶ ׶
ÔéÍ À°é·» îËù ùé¶ÔÅ òÆ Çç¼åÅ ÔË ÇÕ ÁÃƺ ÇÕå¶ ×¶ éÔƺ ÖÅñö ç¶
ÃçÅ Á³× Ã¿× Ô»Í ÁÃƺ ÃðÆð éÔƺ ÁÃƺ å» Ü¯å Ô», ܯå Õç¶ ÇìéÃçÆ
éÔÆºÍ ôìç ÃÅâÅ êÌå¼Ö ÃðÈê ÔËÍ Çüֻ é¶ Á³×ÆáÅ á§âÅ Ô¯ä À°µå¶ ë¯ÇñÁÅ,
Á³×ÆᶠÇò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ ÁÃå êÌÅêå éÔƺ Ô¯ÇÂÁÅ, Õ¶òñ ÃÇå×¹ð» ç¶ êÇÔéä
òÅñÆ ÇÂ¼Õ Û¯àÆ ÇÕðêÅé ÔÆ êÌÅêå Ô¯ÂÆÍ ÇÂé·» ç¯ò» ÃÅÖÆÁ» 寺 Çüè
Ô¯ÇÂÁÅ ÇÕ ×¹ðÈ ÃðÆð éÔƺ ×¹ðÈ å» êÌî¶ôòðÆ Ü¯å ÔËÍ Ü¯å çÆ ñÖåÅ
ôìç ç¹ÁÅðÅ êÌ×à Ô¹¿çÆ ÔË, ôìç Õç¶ ÇìéÃçÅ éÔÆºÍ ÇÂö ÕðÕ¶ ÔÆ ÃÌÆ
×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ é¶ ôìç ×¹ðÈ çÅ ÇÃè»å Ççzó· ÕðòÅªç¶ ×¹ðìÅäÆ
Çò¼Ú ë¹ðîÅé ÕÆåÅ ÔËÍ
êòé Áð¿í¹ ÃÇå×¹ð îÇå ò¶ñŨ
Ãìç¹ ×¹ðÈ Ã¹ðÇå è¹Çé Ú¶ñŨ ðÅîÕñÆ î: 1 (ê³éÅ 943)
Áå¶ çÃ êÅåôÅÔ ÜÆ é¶ å» ôìç ×¹ðÈ ù ×¹ðåÅ ×¼çÆ ÔÆ ìÖÇôô
Õð Çç¼åÆ ÔËÍ
ôìç ×¹ðÈ ç¶ ÇÃè»å ù Ççzó· ÕðòŪçÆ ÇÂ¼Õ ÃÅÖÆ ÃÇå×¹ðÈ éÅéÕ
ç¶ò ÜÆ ç¶ ÜÆòé éÅñ ܯ Ãì¿èå ÔË, À°Ã ù ÇÂ¼æ¶ ÇñÖäÅ Õ°æ» éÔƺ
Ô¯ò¶×ÅÍ ÃÇå×¹ðÈ ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ ç¶ Úðé» Çò¼Ú ç¯ ×¹ðÇÃ¼Ö ÇÜé·»
çÅ éŪ ÇÂÇåÔÅà Çò¼Ú íÅÂÆ ÇêÌæÅ Áå¶ íÅÂÆ Ö¶óŠïÇÂðÆ ÇñÇÖÁÅ
ÔËÍ ç¯ò» é¶ ÃÅÇÔì» ç¶ Úðé» Çò¼Ú ì¶éåÆ ÕÆåÆ êÅåôÅÔ ! ÇÜò¶º ÁÅê
ÜÆ é¶ ÇîÔð ÕðÕ¶ ÁÅêä¶ Úðé» éÅñ ܯÇóÁÅ ÔË, Çåò¶º ܯóÆ ðÖäÅÍ
1. ÔÜÈð ÃÅÇÔì ÇòÖ¶ ÇÜà ÁÃæÅé À°å¶ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ é¶ ÃÅèÈ ù çðôé
Çç¼å¶ Ãé À°æ¶ ×¹ðç¹ÁÅðÅ ôô¯íå ÔËÍ
26
ÃÅâÅ ÁÅê ç¶ Úðé» éÅñ¯º Õç¶ òÆ ÇòÛ¯óÅ éÅ êò¶Í ÃÇå×¹ðÈ î¹ÃÕðŶ
Áå¶ íÅÂÆ ÇêÌæÅ Áå¶ Ö¶óŠïÇÂðÆ ù ÿì¯èé ÕðÕ¶ ìÚé ÕÆåÅ íÅÂÆ
ê̶îÆÀ°! ܶ å» å°Ãƺ ÃðÆð éÅñ ܹó¯×¶, ÃðÆð Á¼Ü å¼Õ ÇÕö çÅ òÆ
ÃçÆòƺ éÔƺ ÇðÔÅ, ÃðÆð éÅñ ܹóé òÅñ¶ ù Áò¼ô ÇòÛóéÅ ê˺çÅ ÔËÍ
ôìç ÃÅâÅ ÇÔðçÅ ÔË, ܶ ôìç éÅñ ܹó¯×¶ ôìç Õç¶ éÅà éÔƺ Ô¹¿çÅÍ
ÇÂà ñÂÆ ôìç éÅñ ܹóé òÅÇñÁ» çÅ ÃÅⶠéÅñ¯º Õç¶ òÆ ÇòÛ¯óÅ
éÔƺ ê˺çÅÍ ç¯ò» é¶ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ ç¶ À°êç¶ô ù üå ÕðÕ¶ ÁÅêä¶ ÜÆòé
Çò¼Ú ØàÅÇÂÁÅ Áå¶ êÅð×ðÅîÆ Ô¯Â¶Í
ÇÜÇé ÔÇð êÅÇÂú ÇåéÇÔ ÛêÅÇÂú
Á¼Ü ÿÃÅð ç¶ êËîÅé¶ éÅñ ÔÆ Çéð¿ÕÅð ç¶ ê»èÆÁ» ù éÅÇêÁÅ Ü»çÅ
ÔËÍ ç¹éÆÁ» çÆ å¼ÕóÆ éÅñ ÔÆ çÆéçÅð» ù ܯÇÖÁÅ Ü»çÅ ÔËÍ Á¼Ü ÇÜÃ
ç¶ ÇêÛ¶ ìÔ¹åÆÁ» íÆó» ܹóçÆÁ» Ôé, ÇÜÃ ç¶ Á¼×¶-Çê¼Û¶ ê³Ü çÃ
ñÅñ ì¼åÆÁ» òÅñÆÁ» ÔÈàð òÜŪçÆÁ» ÇÜêÃÆÁ» ÚñçÆÁ» Ô¯ä,
ÇÜà ù ÜËâ ÃÇÕÀ°ðàÆ ÃðÕÅð é¶ î¹Ô¼ÂÆÁÅ ÕÆåÆ Ô¯ò¶Í ÇÜà êÅà ֹç
ÁÅêä¶ êÅà ìÆÔ ê³ÞÆ Á³× ðÇÖÁÕ Ô¯äÍ ÁËö Üñ Üñ½ òÅñ¶ ÕÅëñ¶ ç¶
ÁÅ×È ù ÔÆ ò¼âÅ ×¹ðÈ ÕðÕ¶ ÿÃÅð Çò¼Ú êÈÇÜÁÅ ÜÅ ÇðÔÅ ÔËÍ êð ïÅç
ð¼Öä òÅñÆ ×¼ñ ÔË ÇÕ Ã¿ÃÅð Çò¼Ú ÇÕö ç¶ ç¹ÇéÁÅòƺ À°µÚ êçòÆ ç¶
îÅñÕ Ô¯ä À°êð å» ÇÂÔ êËîÅéÅ ñÅ×È Ô¯ ÃÕçÅ ÔË, êð êÌîÅðæ ç¶ ê»èÆÁ»
À°êð éÔÆºÍ êÌîÅðæ Çò¼Ú Çܪ-Çܪ êðîÅåîÅ ÇÕö ù ÁÅåÇîÕ À°µÚåÅ
êÌçÅé ÕðçÅ ÔË, Çܪ-Çܪ ð¼ìÆ ðÇÔîå» çÆ ìÖÇôô Ô¹¿çÆ ÔË, Çåª-
Çåª ÁÅåÇîÕ êÌÅêåÆ òÅñÅ å» ÁÅêä¶ ÁÅê ù ÿÃÅð Çò¼Ú êÌ×à Ô¯ä
寺 Û°êÅÂÆ ÕðçÅ ÔËÍ ìÅìÅ éÅî ç¶ò ÜÆ çÅ ×¹ðìÅäÆ Çò¼Ú ë¹ðîÅé ÔËÍ
ջǠð¶ ìÕìÅç¹ ñÅÇÂú¨ ÇÜÇé ÔÇð êÅÇÂú ÇåéÇÔ ÛêÅÇÂú ¨ 1¨
à¯âÆ éÅîç¶ò ê³éÅ 718
í×å éÅî ç¶ò ÜÆ ç¶ Õæé çÆ ê̯ó·åÅ Õðç¶ ìÅìÅ ÕìÆð ÜÆ é¶
27
ë¹ðîÅéÅ ÕÆåÅ ÔË ÇÕ ÖÅñÆ Øó¶ À°êð àéÕÅð îÅðé éÅñ ìÔ¹å ÁòÅ÷
ÁŪçÆ ÔËÍ Çܪ-Çܪ ØóÅ êÅäÆ éÅñ Ü» ÇÕö Ô¯ð òÃå± éÅñ íðÆ
Ü»çÅ ÔË Çåª-Çåª ÁòÅ÷ ؼàçÆ Ü»çÆ ÔË Í íÇðÁÅ ØóÅ å» ÇìñÕ°ñ
ÔÆ ÁòÅ÷ éÔÄ Çç¿çÅ, ÁÅê ÜÆ çÅ ìóÅ ÇêÁÅðÅ ìÚé ÔËÍ
ÕÔ¹ ÕìÆð Û±ÛÅ Ø๠ì¯ñ˨
íÇðÁŠԯǠù ÕìÔ¹ é â¯ñ˨
ׯâ ÕìÆð ÜÆ ê³éÅ 870
ÇÂö êÌÃ¿× Çò¼Ú ÇÂ¼Õ ÃÈëÆ çðò¶ô ÇÜà çÅ éŪ ÁîÆð-À°ñ-î¯îé
ÃÆ ÇÜà ù ñ¯Õ ûÂÆ ÃòðÆ ÜÆ ÕðÕ¶ üçç¶ ÃéÍ À°é·» ç¶ ÇÃÇÖÁÅçÅÇÂÕ
ìÚé ܯ À°é·» é¶ ÁÅêä¶ ôðèŬÁ» ù ÕÔ¶, ÇÂæ¶ ÇñÖä¶ áÆÕ ðÇÔä׶Í
ÇÂ¼Õ ëÕÆð Úó·ÅÂÆ Õð Ç×ÁÅ, ìÔ¹å ÖñÕå é¶ À°Ã ëÕÆð ç¶ ÜéÅ÷¶
Çò¼Ú ôÅîñ Ô¯ Õ¶ À°Ã ù Á³åî ÇòçÅÇÂ×Æ Çç¼åÆÍ À°Ã ëÕÆð ç¶ ÜéÅ÷¶
Çò¼Ú ôÅîñ ԯ¶ ñ¯Õ ûÂÆ ÃòðÆ ÜÆ ç¶ çðôé ù ÁŶ Áå¶ À°é·» é¶
À°Ã ëÕÆð ç¶ ÜéÅ÷¶ Çò¼Ú ìÔ¹å ñ¹ÕÅÂÆ çÆ ôîÈñÆÁå çÆ ×¼ñ ÃòðÆ
êÅà ÕÔÆ Áå¶ ëÕÆð çÆ ÇÃëå Õðç¶ çðÃÅÇÂÁÅ ÇÕ À°Ô ëÕÆð Á¼ñÅ
åÅÁñÅ ù ê¹¼ÜÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ, ÇÜÃ ç¶ ÜéÅ÷¶ Çò¼Ú Ã˺Õó¶ éÔƺ Ô÷Åð»
ñ¯Õ» é¶ ÇôðÕå ÕÆåÆÍ ÁÅê ñ¯Õ» çÆ ×¼ñ ùä Õ¶ î¹ÃÕðŶ Áå¶ ÕÇÔä
ñ¼×¶ ÇÂ毺 êåÅ ñ¼×çÅ ÔË ÇÕ À°Ã ëÕÆð çÅ ÁÇÔñ¶ ç¹éÆÁ» éÅñ ìÔ¹å
ñ×ÅÀ° ÃÆÍ ç¹éÆÁ» éÅñ Ç¿éÅ ñ×ÅÀ° ð¼Öä òÅñÅ çðò¶ô éÔƺ Ô¯
ÃÕçÅ, éÅñ ÔÆ À°êç¶ô Õðç¶ ë¹ðîÅÇÂÁÅ ÇÕ ÇÕö çÆ ÁÅåÇîÕ À°µÚåÅ
ù «ÕÅÂÆ çÆÁ» íÆó» ç¶ êËîÅé¶ éÅñ éÔƺ éÅÇêÁÅ ÜÅ ÃÕçÅÍ Ã¼Ú ç¶
îÅð× À°µêð Ú¼ñä òÅÇñÁ» ÇêÛ¶ ìÔ¹åÆÁ» íÆó» éÔƺ Ô¹¿çÆÁ»Í ÃÅð¶
í×å» çÅ ÇÂÇåÔÅà òÅÚ ñÂƶ, Ã¼Ú ç¶ îÅð× À°êð Úñä ÇÔå ñ¹ÕÅÂÆ
é¶ À°é·» çÅ ÃÅæ éÔƺ Çç¼åÅÍ Ü篺 ÁÅê» ÃÇå×¹ð» ç¶ ÇÂÇåÔÅà ù êó·ç¶
Ô» å» êåÅ ÚñçÅ ÔË ÇÕ Ã¼Ú¶ ÃÇå×¹ð» é¶ Õç¶ òÆ ÁÅêä¶ ×¹ðÈ Ô¯ä çÅ
ã¿â¯ðÅ éÔƺ ÇêÇàÁÅ Áå¶ éÅ ÔÆ Ã¶òÕ» êÅïº ÁÅêäÆ îôÔÈðÆ ÕðòÅÂÆ
Áå¶ éÅ ÔÆ Ú¹ðÃÇåÁ» À°êð ×¹ðÈ ê¹ä¶ ç¶ ò¼â¶-ò¼â¶ ì¯ðâ ÔÆ ñ×òŶÍ
28
Ãׯº üÚÅ ×¹ðÈ å» ñ¹ÕÅÂÆ Çò¼Ú êÌ×à Ô¯ Õ¶ ìËáä çÆ Ü×·Å ÇÂÕ»åòÅÃÆ
Ô¯ Õ¶ ÁÅêä¶ îÅñÕ éÅñ ÇÂÕùð Ô¯ Õ¶ ÁÅêä¶ êÌíÈ ç¶ Áé§ç ù îÅäçÅ
ÇðÔÅÍ
ÇÂÇåÔÅà ×òÅÔ ÔË Ü×å ×¹ðÈ ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ é¶ Ü篺 ×¹ðåÅ
×¼çÆ ÃÌÆ ×¹ðÈ Á³×ç ç¶ò ÜÆ ù ìõÇôô Õð Çç¼åÆÍ ÃÇå×¹ðÈ Á³×ç ç¶ò
ÜÆ é¶ Ú¹êÆå¶ ÔÆ ÃÌÆ ÕðåÅðê¹ð ù Û¼â Õ¶ Öâ±ð ÃÅÇÔì îÅåÅ ÇòðÅÂÆ ç¶
Øð Çò¼Ú ÁÅ ÇàÕÅäÅ ÕÆåÅ Áå¶ îÅåÅ ÇòðÅÂÆ ù Ô¹Õî Õð Çç¼åÅ ÇÕ
ÃÅâÆ ÁÅîç çÅ ÇÕö ù òÆ æÔ¹-êåÅ éÔƺ ç¶äÅÍ À°èð ×¹ðÈ çðôé 寺
ÇòÁÅÕ°ñ Ô¯ÂÆÁ» ÿ×å» ìÅìÅ ì¹¼ãÅ ÜÆ êÅà 깼ÜÆÁ» Áå¶ ì¶éåÆ ÕÆåÆ
ìÅìÅ ÜÆ ! ÿ×å» ×¹ðÈ çðôé» å¯º Çìé» ðÇÔ éÔƺ ÃÕçÆÁ», ÁÅê ù
×¹ðÈ éÅéÕ êÅåôÅÔ ÜÆ é¶ ìÚé Çç¼åÅ ÃÆ ÒÒì¹¼ÇãÁÅ! î˺ åË毺 Õç¶ À°Ôñ¶
é ԯûÓÓ Áå¶ ÁÅê ÜÆ é¶ ÔÆ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ çÆ ×¹ðåÅ ×¼çÆ çÅ
ÇåñÕ ÃÌÆ ×¹ðÈ Á³×ç ç¶ò ÜÆ ù ñÅÇÂÁÅ ÃÆ, êð Á¼Ü ÃÇå×¹ðÈ Á³×ç
ÃÅÇÔì ÜÆ ç¶ çðôé éÔƺ Ô¯ ðÔ¶Í Õð¯ Ç´êŠÿ×å» ù ×¹ðÈ çÅ ê¼ñÅ
êÕóÅÀ° Áå¶ Ãéî¹¼Ö çðôé çÆçÅð ÕðòÅÀ°Í ÿ×å» çÆ ì¶éåÆ î³é Õ¶
ìÅìÅ ÜÆ é¶ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ çÅ ÇèÁÅé èð ÁðçÅû ïÇèÁÅ Áå¶
ÿ×å» çÆ Á×òÅÂÆ Õðç¶ Öâ±ð ÃÅÇÔì îÅåÅ ÇòðÅÂÆ ç¶ Øð ê¹¼Ü,
ÃÇå×¹ðÈ Á³×ç ÃÅÇÔì ÜÆ ù åÇêÁÅä¶ ÃÅÇÔì ç¶ ÁÃæÅé Çò¼Ú¯º êÌ×à
ÕÆåÅ Í
ÃÌÆ ×¹ðÈ Á³×ç ç¶ò ÜÆ é¶ Ü篺 ×¹ðåÅ ×¼çÆ ÃÌÆ ×¹ðÈ ÁîðçÅà ÜÆ ù
ýºê Çç¼åÆ, ×¹ðÈ Ã¹å çÅÃÈ ÜÆ Áå¶ çÅå± ÜÆ é¶ Çòð¯è ÕÆåÅÍ ÃÇå×¹ðÈ
ÁîðçÅà ÜÆ Öâ±ð ÃÅÇÔì 寺 Úñ Õ¶ ׯÇ¿çòÅñ ÃÅÇÔì ÁŠ׶Í
ׯÇ¿çòÅñ ÃÅÇÔì 寺 Úñ Õ¶ Çê³â ìÅÃðÕ¶ 寺 ìÅÔð ìÅð ÇÂ¼Õ Õîð¶
Çò¼Ú êÌíÈ éÅñ ÇñòñÆé Ô¯ ìËá¶Í î¹ó ÿ×å» ç¶ ì¶éåÆ Õðé å¶ ìÅìÅ
ì¹¼ãÅ ÜÆ ×¹ðÈ Úðé» Çò¼Ú ÁðçÅà ÕðÕ¶ Çê³â ìÅÃðÕ¶ 寺 ìÅÔð òÅð À°Ã
ÁÃæÅé À°µå¶ ê¹Ü ׶, ÇÜà Õîð¶ Çò¼Ú ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ ÃîÅèÆñÆé Ãé
À°Ã Õîð¶ ç¶ ìÈÔ¶ À°µêð Ô¶á ÇñÖ¶ ôìç ÇñÖ¶ ԯ¶ ÃéÍ Ü¶ Õ¯ÂÆ ÇÂ¼æ¶ ÁÅ Õ¶
ÇÂÔ çð Ö¯Ôñ¶×Å, À°Ô ÃÅâÅ ÇÃ¼Ö éÔÄ Ô¯ò¶×Å å¶ ÁÃÄ À°Ã ç¶ ×¹ðÈ éÔÄ
29
ðÔ»×¶Í çÆðØ ÇçzôàÅ ìÅìÅ ì¹¼ãÅ ÃÅÇÔì ÜÆ é¶ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ ç¶ ÇñÖ¶ ԯ¶
ìÚé» çÆ êÅñäÅ Õðç¶ Ô¯Â¶ Õîð¶ çÅ ìÈÔÅ éÔÄ Ö¯Çñ·ÁÅÍ ÇêÛòÅðñ¶
êÅö 寺 Õîð¶ çÆ Õ¿è Çò¼Ú ÿé1 ñÅ Õ¶ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ ù êÌ×à Õð ÇñÁÅÍ
Ãî» ÁÅÇÂÁÅ ÃÌÆ ×¹ðÈ ÔÇð Ç´ôé ÃÅÇÔì ÜÆ çÅ, ÁÅê ÜÆ é¶ Ü¯åÆ
ܯå ÃîÅÀ°ä 寺 êÇÔñ¶ ê³Ü êËö Áå¶ éÅðƶñ Ô¼æ Çò¼Ú ëó Õ¶ ìÚé
ÕÆåÅÍ ÒÒìÅìÅ ìÃå ÔË ìÆÚ ìÕÅñ¶¨ ÁÅêéÆ Ã¿×å ÁÅê ÿíÅñ¶¨ÓÓ
ìÕÅñÅ é×ð éÕñÆ ×¹ðÈÁ» éÅñ é¼Õ¯ é¼Õ íð Ç×ÁÅÍ ê³Ü çÃ
éÔÄ ìÅÂÆ Ã¯ãÆÁ» é¶ ×¼çÆÁ» ñÅ Õ¶ ÁÅêä¶ ÁÅê ù ×¹ðÈ çðÃÅÀ°äÅ ô¹ðÈ
Õð Çç¼åÅ Áå¶ ÁÅê¯ ÁÅêä¶ åéÖÅÔ çÅð îÿç ¶ܿ໠ðÅÔÄ ÁÅêä¶ ×¹ðÈ
Ô¯ä çÅ ã¿â¯ðÅ ÇêàòÅÇÂÁÅ êð üÚÅ ×¹ðÈ BF ÃÅñ I îÔÆé¶ AC Ççé
寺 í¯ð¶ Çò¼Ú ìËá Õ¶ ÁÅêä¶ êÌíÈ éÅñ ÇÂ¼Õ Ã¹ð Ô¯ÂÆ ìËáÅ ÔËÍ Ã¿ÃÅð Çò¼Ú
êÌ×à Ô¯ä çÅ ÇÖÁÅñ å¼Õ éÔÄ ÁÅ ÇðÔÅÍ ÇÜò¶º ù׿èÆ òÅñÅ ÁÃñÆ
ë¹¼ñ íÅò¶º À°ÜÅó Çò¼Ú ÇÕª é Ô¯ò¶, í¿òð¶ À°Ã ù «Õä éÔÄ Çç¿ç¶,
ÁÅê Ö¹ç À°Ã æ» ê¹¼Ü Õ¶ ÇÜ¼æ¶ Ã¹×¿èÆ îÅäç¶ Ôé, À°µæ¶ ÁÃñÆ ë¹¼ñ»
À°µêð ×¹¿ÜÅð» êÅ Õ¶ çðÃÅªç¶ Ôé ÇÕ ÁÃñÆ Ã¹×¿èÆ ç¶ä òÅñÅ ë¹¼ñ
å» Ç¼èð ÔËÍ ÁËò¶º éÕñÆ ë¹¼ñ» çÆ ÚîÕ çîÕ ò¶Ö é¶ í¹ñÅÂÆ éÅ ÖÅ
ÜÅäÅ, ÇÂé·» éÕñÆ ë¹¼ñ» Çò¼Ú¯º éŠù׿èÆ ÇîñäÆ ÔË Áå¶ ÔÆ ðÃÍ
ÇÜò¶º í¿òð¶ ÁÃñÆ Áå¶ éÕñÆ ë¹¼ñ» çÆ ÇÂ¼Õ ç¼î êðÖ Õð ñ˺ç¶
ÔéÍ éÕñÆ ë¹¼ñ» ù Û¼â Õ¶ ÁÃñÆ ë¹¼ñ» À°µêð ×¹¿ÜÅðÅ êÅÀ°ä ñ¼×
Ü»ç¶ ÔéÍ ÇìñÕ°ñ ÇÂö åð·» ×¹ðÈ êÅðÖÈ ÇçzôàÆ òÅñÅ ×¹ðÈ ÕÅ ÇüÖ
íÅÂÆ î¼Öä ôÅÔ «ìÅäÅ òÆ ìÅì¶ ìÕÅñ¶ ê¹¼Ü Ç×ÁÅÍ À°Ã é¶ ÁÅêäÆ
êÅðÖÈ ÇçzôàÆ éÅñ éÕñÆ ×¹ðÈÁ» ù Û¼â Õ¶ ìÅì¶ ìÕÅñ¶ ç¶ í¯ð¶ Çò¼Ú¯º
ÁÃñÆ ×¹ðÈ ù êÌ×à ÕðÕ¶ կᶠÀ°µêð Úó· Õ¶ ÒÒ×¹ðÈ ñÅè¯ ð¶, ×¹ðÈ ñÅè¯ ð¶ÓÓ
çÅ ê¬ ë¶ð Õ¶ éÕñÆ ×¹ðÈÁ» Çê¼Û¶ íàÕ ðÔÆ ñ¹ÕÅÂÆ ù üڶ ×¹ðÈ çÅ
çÅîé êÕóÅ Çç¼åÅÍ
1. êÅó êÅ Õ¶
30
 ìóÆ ìçÇÕÃîåÆ çÆ ×¼ñ ÔË Á¼Ü Ãî» ÇÂôÇåÔÅð ìÅÜÆ çÅ Áå¶
êÌÚÅð çÅ Ú¼ñ ÇðÔÅ ÔËÍ ÇÂôÇåÔÅðÆ îôÔÈðÆ ÕðÕ¶ Çê¼åñ ù ïéÅ çðÃÅ
Õ¶ Çê¼åñ 寺 Ã¯é¶ çÅ î¹ñ ò¼ÇàÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔË Áå¶ ÁÃñÆ Ã¯é¶ ù
Çê¼åñ çðÃÅ Õ¶ Ã¯é¶ ù ؼචÕÀ°âÆÁ» ð¯ÇñÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔËÍ êÌÚÅð
ÃÅèé» ðÅÔÄ ÷ÇÔð ù Á³ÇîÌå çðÃÅ Õ¶ «ÕÅÂÆ ù ÇêñÅÇÂÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ
ÔË Áå¶ ÇÂö êÌÚÅð ÃÅèé ðÅÔÆ Á³ÇîÌå 寺 Ç×ñÅéÆ ÕðòÅÂÆ ÜÅ ÃÕçÆ
ÔËÍ îƲâƶ çÆ ÇÂÔ Ã¼ÚÅÂÆ Á¼Ü ÃÅîðåÖ ÃÅÕÅð Ô¯ ðÔÆ ÔËÍ
ÇÃ¼Ö ÇéØÅð ò¼ñ ÇÕª ?
Á¼Ü ÇÂÔ òðåÅðÅ Çüֻ Çò¼Ú ÔÆ ÇÕª ìÔ¹åÅ òðå ÇðÔÅ ÔË ? À°Ã
çÅ îÈñ ÕÅðé Ǽկ ÇÂ¼Õ é÷ðÆ ê˺çÅ ÔË À°Ô ÔË ÒÒôìç ×¹ðÈÓÓ çÅ ÇÃè»å
ܯ ÃÇå×¹ð» é¶ çû ÜÅÇîÁ» Çò¼Ú ÃÅù êÌçÅé ÕÆåÅ ÃÆÍ À°Ã ôìç ×¹ðÈ
ç¶ ÇÃè»å ù ÁÃÄ Á¼Ö» 寺 êð¯Ö¶ ÕðÕ¶ ÁÅêäÆ î¼å ç¶ÔèÅðÆÁ» ç¶ ÔòÅñ¶
Õð Çç¼åÆ ÔËÍ ×¹ðÈ çÆ î¼å çÅ ê¼ñÅ ÁÃÄ Û¼â Çç¼åÅ ÔËÍ ÃÇå×¹ðÈ éÅéÕ
êÅåôÅÔ ÜÆ ç¶ Ô¹Õî Áé°ÃÅð ܶ ×¹ðÇÃ¼Ö é¶ ÒÒéÅéÕ éçðÆ éçÇð ÇéÔÅñÓÓ
Ô¯äÅ ÔË, Çëð ×¹ðÈ ç¶ ìÖÇôô ÕÆå¶ Ç×ÁÅé Áé°ÃÅð ×¹ð ÇÃ¼Ö ù ÁÇÔðä-
î¼åÆ ìäéÅ êò¶×ÅÍ ×¹ðÈ ç¶ ìÖÇôô ÕÆå¶ îÅð× À°µêð ÁÇÔðä î¼åÆ
íð¯Ã¶ éÅñ å°ðéÅ ÔÆ êò¶×Šܯ ÒÒÁÇÔðä îÇå ò¶ç¹ ÔæÆÁÅð¹ÓÓ çÅ èÅðäÆ
ìä Õ¶ å¹ð¶×Å À°Ã çÆ Ã¹ðå ôìç ×¹ðÈ ç¶ ÇÃè»å Çò¼Ú Øó Õ¶ üÇÚÁÅð
êç ù êÌÅêå Õð ñò¶×ÆÍ ×¹ðÇÃ¼Ö çÆ Ççzó·åÅ òÅñÆ îå ù ÿì¯èé
ÕðÕ¶ ÔÆ íÅÂÆ ×¹ðçÅà ÜÆ é¶ ìÚé ÕÆåÅ ÔË ÇÕ ÒÒ×¹ð ÇÃ¼Ö î¼å ÁÚñ
ÔË ÚñÅÇ é ÃÕË Õ¯Ç¨ÓÓ êð Á¼Ü ÇÃ¼Ö ç¶ÖÅ ç¶ÖÆ, ðÆï ðÆÃÆ ë¯Õà ñÅð¶
ñÅÀ°ä Áå¶ ÞÈᶠèðòÅà ç¶ä òÅÇñÁ» çÆÁ» ×¼ñ» Çò¼Ú íðî Ç×ÁÅ
ÔËÍ Á¼Ü ÁÅê» ÁÇÔðä î¼åÆ ×¹ðÇÃ¼Ö íÅÂÆ ÇåñÕÈ ÜÆ òðÇ×Á» çÆÁ»
ÜÆòé ×ÅæÅò» í¹¼ñ ׶ Ô», ÇÜà ÃçÕÅ Á¼Ü ÃÅâÆ ÁÇÜÔÆ çôÅ Ô¯
ðÔÆ ÔËÍ íÅÂÆ ÇåñÕ± ÜÆ çÆ ÜÆòé ×ÅæÅ òÅÚ ñÂƶ, ôÅÇÂç ÃÅâ¶
Á³çð òÆ íÅÂÆ ÇåñÕ± ÜÆ òÅñÆ ÁÇÔðä-î¼åÆ ÇìðåÆ êÌ×à Ô¯ ÜÅò¶Í
31
ØàéÅ ÇÂà åð·» ØàÆ ÇÕ ×ó·ô¿Õð êÌ×ä¶ Çò¼Ú ÇÂ¼Õ Ü¯×Æ ðÇÔ¿çÅ ÃÆÍ
ÇÜà çÅ éÅî ÇÂÇåÔÅà Çò¼Ú îÔ¶ô» ÇñÇÖÁÅ ÔËÍ À°Ã é¶ ÁÅêäÆ ê̼íåÅ
òèÅÀ°ä ñÂÆ ÷îÆé Çò¼Ú í¯ðÅ ê¹¼à Õ¶ ÚÅñÆ Ççé ï¯× ÃÅèéÅ ÕÆåÆÍ
ÇôñÅ ÃîÅêå Ô¯ä À°ê³Ìå ܯ×Æ é¶ í¯ð¶ Çò¼Ú¯º ìÅÔð ÇéÕñ Õ¶ ÁÅêä¶
Ú¶ÇñÁ» Çò¼Ú ÇÂÔ êÌÇüè ÕÆåÅ ÇÕ î¶ðÆ ï¯× ÃÅèéÅ À°µêð êÌÿé Ô¯ Õ¶
Çôò ÜÆ é¶ îËù çðôé Çç¼å¶ Áå¶ òð Çç¼åÅ ÔË ÇÕ ÇÜÔóÅ ÃÈðÜ Çîàä
寺 êÇÔñ»-êÇÔñ» î¶ð¶ çðôé Õð ñò¶×Å, Çôò ÜÆ îÔÅðÅÜ À°Ã ù ǼÕ
ÃÅñ çÅ Ãòð× ç¶ä×¶Í Ü¯×Æ ÜÆ ç¶ î³ÈÔ Çò¼Ú¯º ÇÂÔ ×¼ñ ÇéÕñä çÆ ç¶ð
ÃÆ ÇÕ ÃÅð¶ êÌ×ä¶ Çò¼Ú Çôò ÜÆ ç¶ òð ç¶ä çÆ ×ÅæÅ Ü¿×ñ çÆ Á¼×
ò»× Çî³à» Çò¼Ú ëËñ ×ÂÆÍ î¹ø寺 î¹øå Ãòð× êÌÅêå Õðé ñÂÆ ñ¯Õ»
çÆÁ» íÆó» í¶àÅò» ñË Õ¶ ܯ×Æ îÔ¶ô¶ çÆ ÇðÔÅÇÂô×ÅÔ ò¼ñ À°î³ó êÂÆÁ»Í
ñ¯Õ» é¶ ÇÂ¼Õ çÆ æ» ç¯ ç¯ òÅðÆ Ü¯×Æ Á¼×¶ í¶àÅ ð¼Ö Õ¶ ÖÈì çðôé ÕÆå¶Í
ôÅî êÂÆ îÔ¶ô¶ é¶ ÁÅêä¶ Ú¶ÇñÁ» êÅïº ê¹¼ÇÛÁÅ ÇÕ Õ¯ÂÆ é×ðÆ çÅ ÁËÃÅ
ê¹ðô å» éÔÄ ðÇÔ Ç×ÁÅ ÇÜÃ é¶ î¶ð¶ çðôé ÕðÕ¶ Ãòð× êÌÅêå éÅ
ÕÆåÅ Ô¯ò¶? ܯ×Æ ç¶ Ú¶ÇñÁ» é¶ Ü¯×Æ ÜÆ ù ç¼ÇÃÁÅ ÇÕ é×ð ç¶ ÃÅð¶
ñ¯Õ å» å°ÔÅⶠç¯-ç¯ òÅðÆ çðôé Õð ׶ Ôé, êð ÇÂ¼Õ ÃÌÆ ×¹ðÈ ÁðÜé
ç¶ò ÜÆ çÅ ÇüÖ, ÇÜà çÅ éŪ íÅÂÆ ÇåñÕ± ÔË, À°Ô å°ÔÅⶠçðôé Õðé
éÔÄ ÁÅÇÂÁÅÍ Ü¯×Æ é¶ ÁÅêä¶ Ú¶ÇñÁ» ù ÇÕÔÅ ÇÕ å°ÃÄ íÅÂÆ ÇåñÕ±
êÅà ÜÅò¯ Áå¶ ÁÅÖ¯ ÇÕ ÃÈðÜ ÇÛêä òÅñÅ ÔË, Ãî» ìÔ¹å ؼà ÔË å±¿ ÁÅ
Õ¶ î¶ð¶ çðôé Õð ÜÅÔ, ìÅÕÆÁ» ù å» Ç¼Õ-ÇÂ¼Õ ÃÅñ çÅ Ãòð× Çç¼åÅ
ÔË åËù ç¯ ÃÅñ çÅ Ãòð× ÇçòÅ ÇçÁ»×ÅÍ
ܯ×Æ ç¶ Ú¶ñ¶ À°Ã çŠùé¶ÔÅ ñË Õ¶ íÅÂÆ ÇåñÕ± ÜÆ êÅà ×Â¶Í íÅÂÆ
ÇåñÕ± ÜÆ é¶ ÃÅë ÇÂéÕÅð Õð Çç¼åÅ ÇÕ éÅ î˺ ܯ×Æ ç¶ çðôé Õðé¶
Ôé Áå¶ éÅ ÔÆ î˺ Ãòð× ñËäÅ ÔËÍ î˺ å» ÃÇå×¹ðÈ ÁðÜé ç¶ò ÜÆ çÅ
ÇÃ¼Ö Ô» Áå¶ À°é·» ç¶ Úðé» Çò¼Ú ÔÆ ÇéòÅà êÌÅêå ÕðéÅ ÔËÍ Ü篺 ܯ×Æ
ç¶ Ã¶òÕ» é¶ íÅÂÆ ÇåñÕ± çÅ À°åz ܯ×Æ ù ùäÅÇÂÁÅ, ܯ×Æ ìóÅ ÔËðÅé
Ô¯ÇÂÁÅ Áå¶ ÁÅêä¶ Ú¶ÇñÁ» ù î¹ó íÅÂÆ ÇåñÕ± ÜÆ êÅà í¶ÇÜÁÅ Áå¶
32
ÇÕÔÅ íÅÂÆ ÇåñÕ± ù ÕÔ¯ ÇÕ å±¿ ÇÂ¼Õ òÅðÆ ÁÅ Õ¶ î¶ð¶ çðôé Õð ÜÅÔ, 1ÔÃåÆ ÇÃÇð ÇÜÀ° Á³Õù ÔË ÁÔðÇä ÇÜÀ° ÇÃð¹ ç¶Ç¨
î˺ åËù ÚÅð ÃÅñ» çÅ Ãòð×» Çò¼Ú ÇéòÅà ÇçòÅ ç¶ò»×ÅÍ íÅÂÆ ÇåñÕ± îé° åé¹ ÁÅ×Ë ðÅÇÖ ÕË À±íÆ Ã¶ò Õð¶Ç¨
ÜÆ é¶ î¹ó ܯ×Æ ç¶ Ú¶ÇñÁ» ù Ãòð× ñËä 寺 ÃÅø ÇÂéÕÅð Õð Çç¼åÅÍ
ÇÂÀ° ×¹ðî¹ÇÖ ÁÅê¹ ÇéòÅðÆÁË Ãí¹ ðÅܹ ÇÃÌÃÇà ÕÅ ñ¶ÇÂÍ
ÁÅÇÖð íÅÂÆ ÇåñÕ± ÜÆ çÆ ÁÇÔðä î¼åÆ Ççzó·åÅ Á¼×¶ ܯ×Æ ù
ïðá òÅð 4, ê³éÅ 647
ÇéòäÅ ÇêÁÅ, ܯ×Æ Ö¹ç ÁÅê Úñ Õ¶ íÅÂÆ ÇåñÕ± ÜÆ ç¶ Øð Ç×ÁÅÍ
íÅÂÆ ÇåñÕ± ÜÆ é¶ Ü¯×Æ ù ÁÅªç¶ ò¶Ö Õ¶ ÁÅêä¶ Øð çÅ çðòÅÜÅ îé°¼ÖÅ ÜÆòé çÅ î³åò
ì¿ç Õð ÇñÁÅÍ éÅæ ç¶ ìÈÔÅ Öà-ÖàÅÀ°ä å¶ òÆ íÅÂÆ ÇåñÕ± é¶ Øð
êÌîÅåîÅ é¶ Ú¹ðÅÃÆ ñ¼Ö ÜÈé êËçÅ ÕÆåÆ ÔËÍ ÇÂ¼Õ îé°¼ÖÅ Üéî ù
çÅ ìÈÔÅ éÅ Ö¯Çñ·ÁÅÍ ÁÅÇÖð ܯ×Æ îÔ¶ô¶ é¶ íÅÂÆ ÇåñÕ± ù ì¶éåÆ ÕÆåÆ
Û¼â Õ¶ ìÅÕÆ Ãí í¯× ÜÈé» ÔéÍ êðîÅåîÅ é¶ À°é·» ù Õ¶òñ ÃðÆð ù
íÅÂÆ ÇåñÕ± ! î˺ åËù çðôé ç¶ä éÔÄ ÁÅÇÂÁÅ, Ãׯº î˺ å¶ð¶ çðôé
ÜÆòå ð¼Öä å¼Õ ÔÆ Ç×ÁÅé Çç¼åÅ ÔËÍ îé°¼ÖÅ Üéî ÔÆ ÇÂ¼Õ ÁËÃÆ
Õðé ÁÅÇÂÁÅ Ô»Í ×¹ðÈ çÅ òÅÃåŠ屿 îËù ìÈÔÅ Ö¯ñ· Õ¶ çðôé ç¶ÔÍ
Áî¯ñÕ ÜÈé ÔË, ܯ í¯× ÜÈé òÆ ÔË Áå¶ Õðî ÜÈé òÆ ÔËÍ îé°¼ÖÅ Üéî
íÅÂÆ ÇåñÕ± é¶ ìÈÔÅ Ö¯Çñ·ÁÅÍ Ü¯×Æ íÅÂÆ ÇåñÕ± ç¶ Úðé» À°µêð ãÇÔ
Çò¼Ú ÇÜ¼æ¶ îé°¼Ö ÇêÛñ¶ ÕÆå¶ Ô¯Â¶ îÅó¶ ڿ׶ Õðî» çÅ ëñ ç¹¼Ö Ü» ù¼Ö ç¶ ðÈê
ÇêÁÅ Áå¶ Ô¼æ ܯó Õ¶ ÕÇÔä ñ¼×Å, ÕðéÆ Áå¶ Ççzó·åÅ òÅñ¶ ×¹ð ÇüÖ
Çò¼Ú í¯×çÅ ÔË, À°µæ¶ îé°¼Ö ù êðî¶ôòð é¶ ÁÕñ Áå¶ îÅó¶ ڿ׶ Õðî» çÆ
íÅÂÆ ÇåñÕ±! î¹ëå¯ î¹ëå Ãòð× ñËä òÅñ¶ å» ìÔ¹å Ôé êð ÁÅêä¶
ÃÈÞ-ìÈÞ Áå¶ Ã¹å¿åzåÅ òÆ êÌçÅé ÕÆåÆ ÔËÍ ÇÜÔóÅ îé°¼Ö îÅó¶ Õðî» çÅ
ÁÃÈñ À°µå¶ Öñ¯ä òÅñ¶ Çòðñ¶ Ôé, ÇÜé·» Çò¼Ú¯º 屿 ÇÂ¼Õ ÔËÍ îËù òÆ
ÇåÁÅ× ÕðÕ¶ üå îÅð× çÅ èÅðéÆ ìä Ü»çÅ ÔË, À°Ô å» ÇÂà Áî¯ñÕ
ÁÅêä¶ ×¹ðÈ ç¶ Úðé» Çò¼Ú ñË Ú¼ñ å» Ü¯ î˺ òÆ À°é·» ç¶ çðôé ÕðÕ¶
ÜÈé çÅ ñÅÔÅ ñË Õ¶ êðîÅåîÅ ç¶ é¶ó¶ Ô¹¿çÅ Ô¹¿çÅ êÌíÈ Çò¼Ú Áí¶ç Ô¯ Õ¶
ô»åÆ Áå¶ ÁÅê ÜËÃÆ Ççzó·åÅ êÌÅêå Õð»Í íÅÂÆ ÇåñÕ± ÜÆ é¶ ×¹ðÈ
ÁÅêä¶ ÜÆòé çÆ î³Üñ ù åËÁ Õð ñ˺çÅ ÔËÍ êð ÇÜÔóÅ îé°¼Ö Ã¼Çå îÅð×
ÁÅÇ×ÁÅ êÌÅêå ÕðÕ¶ ܯ×Æ îÔ¶ô¶ ù ×¹ðÈ Úðé» Çò¼Ú ÇñÁ»çÅÍ ÃÇå×¹ð»
çÅ ÇåÁÅ× ÕðÕ¶ îé çÆ ê̶ðéÅ ÁèÆé ÁÅê Ô¹çð¶ Õðî ÕðçÅ ÔË, À°Ã
ç¶ çðôé êÅ Õ¶ ܯ×Æ îÔ¶ô¶ é¶ òÆ ×¹ðÈ ÕÅ ÇÃ¼Ö ìä Õ¶ ÁÅêäÅ îé°¼ÖÅ
îé°¼Ö çÆ êðîÅåîÅ éÅñ¯º Ô¯ð òè¶ð¶ çÈðÆ êË Ü»çÆ ÔËÍ ÇÂö ñÂÆ ÔÆ ÃÌÆ ×¹ðÈ
Üéî ÃëñÅ ÕÆåÅÍ ÕËÃÅ ÃÆ ×¹ðÈ Õ¶ ÇÃ¼Ö çÅ ÁÇÔðä î¼åÆ ÜÆòé, ÇÜÃ
éÅéÕ ç¶ò ÜÆ é¶ Üê¹ÜÆ ÃÅÇÔì Çò¼Ú ë¹ðîÅé ÕÆåÅ ÔËÍ
çÆ Ççzó·åÅ ÃçÕÅ Õ°ðÅÔ¶ ê¶ éÅæ çÅ ÜÆòé òÆ ÁÅçðôÕ ÜÆòé ìä
Ç×ÁÅÍ ÕðîÆ ÁÅê¯ ÁÅêäÆ Õ¶ é¶óË Õ¶ çÈÇð¨ Üê¹ÜÆ ÃÅÇÔì ê³éÅ 8
îÅó¶ Õðî Õðé éÅñ êðî¶ôòð ÜÆ å¯º ÇÕ¿éÆ Õ° çÈðÆ êË Ü»çÆ ÔËÍ
Á¼Ü ïÚä çÆ Áå¶ ÁÅê¯ ÁÅêä¶ Á³çð ÞÅå îÅðé çÆ ñ¯ó ÔËÍ ÕÆ
ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ é¶ Õ¯ÂÆ éÆïå Ãî» Ü» çÈðÆ éÔÄ çðÃÅÂÆÍ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ é¶
ÃÅⶠÁ³çð íÅÂÆ ÇåñÕ± ÜÆ òÅñÆ Ççzó·åÅ ÔË? ܶ ÔË å» ×¹ðÈ Ö¹ôÆ ç¶
ÜðÈð êÅåð ìä»×¶Í ܶ Áܶ ÒÒ׿׊׶ å» ×¿×Å ðÅî, ÜîéŠ׶ åÅ
1 ÇÜà åð·» ÔÅæÆ ÁÅêäÅ ÁÅê î¹ÔÅìå ç¶ Õ°¿â¶ ÁèÆé Õð Çç¿çÅ ÔËÍ
ÜîéÅ çÅÃÓÓ òÅñÆ ÔÅñå ìäÆ Ô¯ÂÆ ÔË Çëð ÁÃÄ ×¹ðÈ ÇÃè»å 寺 Áܶ ÁÇÔðä Ôæ¯ÇóÁ» çÆÁ» ü໠ÖÅ Õ¶ òÆ â¯ñçÆ éÔÄ ÁÚñ ðÇÔ¿çÆ ÔËÍ ÇÂò¶º
Õ¯Ô» çÈð Ô»Í ×¹ðÈ ÇÕðêÅ çÅ ëñ Ôî¶ôÅ Ççzó·åÅ, íð¯Ã¶ Áå¶ ÁÃÈñ ç¶ ÁÅêä¶ îé ù ×¹ðÈ ÔòÅñ¶ ÕðÕ¶ ç¹Ö Ã¹Ö Çò¼Ú ÁÇÔðä òð×Å ×¹ðÈ íð¯ÃÅ ð¼Ö
èÅðéÆ ù ÔÆ êÌÅêå Ô¹¿çÅ ÔËÍ ÃÇå×¹ðÈ ÃÌÆ ×¹ðÈ ÁîðçÅà ÜÆ é¶ Ã¯ðÇá çÆ Õ¶ Áâ¯ñ ÇìðåÆ éÅñ ×¹ðÈ Ô¹Õî Çò¼Ú ÜÆòé ÇÜÀ±ä éÅñ ×¹ðÈ Ö¹ôÆ êÌÅêå
òÅð Çò¼Ú ÃÇå×¹ðÈ ù êÌÿé ÕðÕ¶ ñ¯Õ êðñ¯Õ çÆÁ» ìÖÇôô» êÌÅêå ÕÆåÆ ÜÅ ÃÕçÆ ÔË Áå¶ ÁÅêÅ íÅò çÆ éÇòðåÆ ÕðÕ¶ ÃÅðÆ ÇôÌôàÆ çÅ
Õðé çÅ îÅð× çðÃÅÇÂÁÅ ÔËÍ ðÅÜÅ ìÇäÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔËÍ
33 34
×¹ðìÅäÆ Çò¼Ú ÒÕÂÆÓ ôìç êÌï¯× ÕÆåÅ ÔËÍ ÕÂÆ ôìç ÇÂà ñÂÆ
òðÇåÁÅ, ÇÜÃ é¶ ìÔ¹å¶ îÅó¶ Õðî Õð ñ¶ À°Ã ñÂÆ òè¶ð¶ çÈðÆ êË
×ÂÆ ÇÜÃ é¶ æ¯ó¶· îÅó¶ Õðî ÕÆå¶ À°Ã ù æ¯ó·ÆÁ» ÜÈé» çÆ çÈðÆ êÌÅêå
Ô¯ÂÆÍ ÃÇå èðî ç¶ îÅð× çÅ ÇåÁÅ× ÕðÕ¶ îÅó¶ Õðî» é¶ êðîÅåî» å¯º
ÇÕ¿é¶ Õ° Üéî» çÆ çÈðÆ êÅ Çç¼åÆÍ ÃÌÆ ×¹ðÈ ÁðÜé ç¶ò ÜÆ é¶ ×À¹óÆ
ðÅ× Çò¼Ú ë¹ðîÅé ÕÆåÅ ÔËÍ
A. ÕÂÆ Üéî í¶ ÕÆà êå¿×Ũ
B. ÕÂÆ Üéî ×Ü îÆé Õ°ð¿×Ũ
C. ÕÂÆ Üéî ê³ÖÆ Ãðê Ô¯ÇÂú¨
D. ÕÂÆ Üéî ÔËòð ÇìÌÖ Ü¯ÇÂú¨1¨
E. Çî« Ü×çÆà Çîñé ÕÆ ìðÆÁŨ
F. ÇÚð¿ÕÅñ ÇÂÔ ç¶Ô ÿÜðÆÁŨ1¨ðÔÅÀ¹¨
G. ÕÂÆ Üéî ÃËñ Ç×Çð ÕÇðÁŨ
H. ÕÂÆ Üéî ×ðí ÇÔÇð ÖÇðÁŨ
I. ÕÂÆ Üéî ÃÅÖ ÕÇð À°êÅÇÂÁŨ
A@. ñÖ ÚÀ°ðÅÃÆÔ Ü¯Çé ízîÅÇÂÁŨ2¨
×À°óÆ î:ê, ê³éÅ 176
1. ÇÂà îé°¼ÖÆ ÜÆò ÁÅåî» ù ÕÂÆ Üéî èðåÆ À°µå¶ ðÄ×ä òÅñ¶
ÕÆó¶ îÕ½ÇóÁ» ç¶ èÅðé Õðé¶ ê¶ 2. îé°¼ÖÆ ÃðÆð çÆ êÌÅêåÆ å¯º êÇÔñ»
ÇÂà ÁÅåî» é¶ ÕÂÆ Üéî ÔÅæÆ, î¼ÛÆÁ» Áå¶ Çîð×» ç¶ èÅðé ÕÆå¶Í 3.
ÕÂÆ Üéî ê³ÛÆÁ» Áå¶ Ã¼ê» ç¶ èÅðé ÕÆå¶Í 4. ÕÂÆ Üéî ÔÅæÆ ìËñ ÁÅÇç
çÆ ÜÈé êÅ Õ¶ ÇÂà ÜÆò ÁÅåî» êÅï Õ¿î ÇñÁÅ Ç×ÁÅÍ 5. îé°¼ÖÅ Üéî
Çò¼Ú ÔÆ Ü×çÆô êÌíÈ ç¶ éÅñ Çîñä çÅ Ãî» åËù êÌîÅåî» é¶ Çç¼åÅ ÔËÍ 6.
ìÔ¹å ¦î¶º Ã 寺 Çê¼Û¯º ÇÂÔ îé°¼Ö» ç¶ÔÆ çÆ êÌÅêåÆ Ô¯ÂÆ ÔËÍ 7. Ô¶ ÜÆò !
ÕÂÆ Üéî åËù ê¼æð Áå¶ êÔÅó» çÆÁ» ÜÈé» í¯×äÆÁ» êÂÆÁ»Í 8. Ô¶
íÅÂÆ ÕÂÆ Üéî 屿 îÅåÅ ç¶ ×ðí Çò¼Ú ÔÆ ×ñ Ãó Ü»çÅ ÇðÔÅ, åËù Üéî
ñËä çÅ Ãî» ÔÆ éÔÄ ÇîÇñÁÅÍ 9. Ô¶ ÜÆò ! ÕÂÆ Üéî åËù ìéÅÃêåÆ ç¶
èÅðé Õðé¶ êÂ¶Í 10. ÚÀ°ðÅÃÆ ñ¼Ö ÜÈé í¯×ä 寺 ìÅÁç Ô¹ä êÌîÅåî» é¶
îé°¼Ö» Üéî ìÖÇôÁÅ ÔËÍ
35
ÇÂ¿é» ¦î» Ãî» Áé¶Õ» à¶ãÆÁ» ÜÈé» Çò¼Ú íðîä 寺 ìÅÁç êÌî¶Ãð
ù Çîñä òÅÃå¶ êÌíÈ é¶ ÇÕðêÅ ÕðÕ¶ îé°¼ÖÅ Üéî çÆ çÅå ìÖÇôô
ÕÆåÆ ÔËÍ ÃÅⶠÃÅÇðÁÅ ç¶ îé°¼Ö» Üéî çÅ î³åò ÕÆ ÔË? ÁÅêä¶ îÈñ
êÌî¶ôð ù ÇîñäÅ, ÃÇå×¹ðÈ ÃÅⶠÜÆòé ç¶ ñÕô ù ïÅç ÕðòŪç¶
ë¹ðîÅªç¶ Ôé—
íÂÆ êðÅêÇå îÅé°Ö ç¶Ô¹ðÆÁŨ
ׯÇì¿ç Çîñä ÕÆ ÇÂÔ å¶ðÆ ìðÆÁŨ
ׯÇì¿ç ù Çîñä òÅÃå¶, ÁÇèÁÅåîÆ ê¹ðô» é¶ èðî» ç¶ ðÈê Çò¼Ú
Áé¶Õ» ðÃå¶ çðÃŶ ÔéÍ Ã Ã Áé¹ÃÅð ÇÜÔóÅ îé°¼Ö òÆ Ã¼Ú¶ Ççñ¯º,
ÇÃçÕ Çç¼ñÆ éÅñ, èðî îÅð× çÅ ê»èÆ ìä Õ¶ ÁÅêä¶ ÜÆòé Çò¼Ú
èðî ç¶ ×¹ä» çÅ èÅðéÆ ìäçÅ ÇðÔÅ À°Ã ù Áò¼ô ÃëñåÅ ÇîñçÆ
ðÔÆÍ Õ¯ÂÆ èðî òÆ îÅóÅ éÔÄ ÔË êð ÕÂÆ òÅð èðî ç¶ êÌÚÅðÕ Ü»
èðî ç¶ èÅðéÆ ÁÅê¯ ÁÅêäÆ îðÜÆ Áé°ÃÅð èðî çÆ ÇòÁÅÇÖÁÅ Õðç¶
èðî ù êÌÚÅðç¶ Áå¶ èÅðç¶-èÅðç¶ èðî çÆ ÁÃñÆ ðÈê ð¶ÖÅ çÅ Ô¹ñÆÁÅ
ÔÆ Çò×Åó Çç¿ç¶ ÔéÍ å¼ç ÔÆ ìÅìÅ ÕìÆð ÜÆ é¶ ×¹ðìÅäÆ Çò¼Ú ë¹ðîÅé
ÕÆåÅ ÔËÍ
ì¶ç Õå¶ì ÕÔÔ¹ îå ÞÈᶠÞÈáŠܯ é ÇìÚÅð˨
êÌíÅåÆ ÕìÆð ÜÆ, ê³éÅ 1350
êÌîÅåî» é¶ êÌÅäÆ ç¶ êÈðìñ¶ ÿÃÕÅð» ÁèÆé ÇÜà òÆ èðî ç¶
èÅðéÆÁ» ç¶ Øð Çò¼Ú îé°¼Ö ù Üéî Çç¼åÅ ÔË, îé°¼Ö ù À°Ã èðî À°µå¶
êÈðé ÁÕÆçÅ ð¼Ö Õ¶ À°Ã èðî ç¶ Ã¼Ú¶-ù¼Ú¶ ÁÃÈñ» ù ÁêäÅ Õ¶ îé°¼ÖÅ
Üéî çÆ ÜÆòé ïÅåðÅ ù Ãëñ ÕðéÅ ÚÅÔÆçÅ ÔËÍ
ÇÜé·» ×¹ðÈ ÇêÁÅÇðÁ» ù êzîÅåîÅ é¶ Ú¿×¶ íÅ×» çÆ ìç½ñå, ×¹ðÇüֻ
ç¶ Øð Çò¼Ú Üéî ìÖÇôô ÕÆåÅ ÔËÍ À°é·» ù ÃÇå×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ
Áå¶ ÃÌÆ ×¹ðÈ ×¯Çì¿ç ÇÃ¿Ø ÜÆ ç¶ ×¹ðî¹Ö ×ÅâÆ ðÅÔ ù ÁÅêä¶ ÜÆòé
Çò¼Ú ÁêäÅ Õ¶ ×¹ðîå îÅð× ç¶ èÅðéÆ ìä ÜÅäÅ ÚÅÔÆçÅ ÔËÍ ÇÂÃ
36
îÅð× ç¶ èÅðéÆ ìäé òÅÃå¶ ×¹ðÈ òÅñ¶ ìäéÅ ñÅ÷îÆ ÔË, ÇÕªÇÕ ×¹ðÈ
òÅñÅ ìä¶ å¯º Çìé» Á¼Ü å¼Õ éÅ ÇÕö ù êÇÔñ» êÌíÈ Çò¼Ú ñÆéåÅ
ÇîñÆ ÔË Áå¶ éÅ ÔÆ Ô¹ä Áå¶ éÅ ÔÆ Á×»Ô Çîñ¶×ÆÍ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ çÅ
ë¹ðîÅé ÔËÍ
Çìé° ÃÇå×¹ð ÇÕéË é êÅÇÂú Çìé° ÃÇå×¹ð ÇÕéË é êÅÇÂÁŨ
ÃÇå×¹ð ÇòÇÚ 1ÁÅê¹ ðÇÖúé° ÕÇð êð×๠ÁÅÇÖ Ã¹äÅÇÂÁŨ
êÀ°óÆ, ê³éÅ 466
×¹ðÈ çÅ Õðî ÔÆ ÇÂÔ ÔË ÇÕ ÜÇ×ÁÅÃÈÁ» ù êÌíÈ êÌÅêåÆ çŠüÚÅ-
ù¼ÚÅ îÅð× çðÃÅ Õ¶ Áé¶Õ» Üéî» ÜéîÅåð» 寺 ÇòÛóÆÁ» ÁÅåîÅò»
ù î¹ó êÌíÈ ç¶ Çò¼Ú Áí¶ç ÕðòÅÀ°äÅÍ
ÇòÛ¹ÇóÁÅ î¶ñ¶ êÌíÈ ÔÇð çð×Ô ÕÅ ìÃÆá°¨î:ê, ê³éÅ 957
Á嶗 îå Õ¯ íðÇî í¹ñË Ã¿ÃÅÇð¨ ×¹ð Çìé° Õ¯Ç é À°åðÇà êÅÇð¨1Í
ׯºâ î:ê, ê³éÅ 864
ÇÜà ù òÆ êÌíÈ Çò¼Ú Áí¶ç Ô¯ä çÆ ñÅñÃÅ ÔË À°Ã ù ÃÇå×¹ðÈ éÅñ
ìÚéì¼èåÅ ÕðÕ¶ ×¹ðÈ Ô¹Õî Áé°ÃÅð ÚñäÅ ÔÆ êò¶×ÅÍ ÇÜ¿é» ÇÚð
ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ ÃðÆð ÕðÕ¶ ÿÃÅð Çò¼Ú ÇòÚðç¶ ðÔ¶ À°Ã Ã Çò¼Ú ÇÜÔó¶
ÜÇ×ÁÅÃÈ ÁÅêäÆ ÕÇñÁÅä òÅÃå¶ ÃÅÇÔì» ç¶ Úðé» Çò¼Ú ÔÅ÷ð Ô¹¿ç¶
ðÔ¶, ×¹ðç¶ò ÜÆ ÁÅêä¶ Ã¼Ü¶ êËð çÅ Á³×ÈáÅ Üñ Çò¼Ú êÅ Õ¶ À°Ã êÌÅäÆ
ù ÒÒÚðéÅÇîÌåÓÓ çÆ çÅå ìÖÇôô ÕðÕ¶ À°Ã ÜÇ×ÁÅÃÈ ù îÈñî³åz Áå¶
×¹ðî³åz çÆ çÅå êÌçÅé ÕðÕ¶ ×¹ðÚÅñÆ çÆ ÜÆòé-ܹ×å ÃîÞÅ Çç¿ç¶Í
Úðé è¯Ç ðÇÔðÅÇà ÕÇð ÚðéÅÇîÌå¹ ÇÃÖ» êÆñÅÇÂÁŨ
òÅð 1 êÀ°óÆ 23
×¹ðÈ çðÃÅÂÆ ÜÆòé ܹ×å ç¶ èÅðéÆ ìä Õ¶ ÜÇ×ÁÅÃÈ ÁÅêä¶ ñ¯Õ
ùÖÆ êÌñ¯Õ ùԶñ¶ Õðç¶ ÃéÍ
1. êzîÅåîÅ é¶ ÁÅêä¶ ÁÅê ù ×¹ðÈ ç¶ Á³çð ÁÃÇæå ÕÆåÅ Ô¯ÇÂÁÅÍ
37
ÃÇå×¹ðÈ ×¹ðÈ ×¯Çì¿ç ÇÃ¿Ø ÜÆ é¶ ç¶ÔèÅðÆ êð¿êðÅ ù Ôî¶ôÅ òÅÃå¶
Öåî ÕðÕ¶ ÃÇå×¹ðÈ éÅéÕ êÅåôÅÔ ÜÆ ç¶ Çîôé çÆ Ã¿êÈðéåÅ ÕðéÆ
ÃÆÍ ÇÂö ÁÅö ù êÈðÅ Õðé òÅÃå¶ ÁÅê ÜÆ Ã¿ÃÅð À°èÅð ç¶ Áé¶Õ»
ÕÅðÜ Õðç¶ ÁìÚñ é×ð (ÔÜÈð ÃÅÇÔì) é»ç¶ó çÆ èðåÆ À°µêð 깼ܶÍ
ÁÅêä¶ Ü¯åÆ Ü¯å ÃîÅÀ°ä 寺 êÇÔñ» ÁÅê ÜÆ é¶ ÃîÈÔ ÇÃ¼Ö Ã¿×å» ù
ÇÂÕ¼åz ÕðÕ¶ çðìÅð ÃÜÅÇÂÁÅÍ íð¶ çÆòÅé Çò¼Ú ×¹ðåÅ ×¼çÆ ç¶ä çÆ
ܯ ðÆå ÚñÆ ÁŪçÆ ÃÆ, À°Ã¶ ðÆå ù ÁêäÅ Õ¶, ÃÌÆ ×¹ðÈ ×Ì¿æ ÃÅÇÔì
ÜÆ Á¼×¶ ê³Ü êËö Áå¶ éÅðÆÁñ ð¼Ö Õ¶ ÁÅê Ö¹ç î¼æÅ à¶Õ Õ¶ ÃÌÆ ×¹ðÈ
×Ì¿æ ÃÅÇÔì ÜÆ çÆÁ» êÌÕðî» ÕðÕ¶, ÿ×å» ù ÿì¯èé ÕðÕ¶ ë¹ðîÅé
ÕÆåÅ, Çü֯ !
ÁÅÇ×ÁÅ íÂÆ ÁÕÅñ ÕÆ åìË ÚñÅï¯ ê³æ¨
Ãí ÇÃÖé Õ¯ Ô¹Õî ÔË ×¹ðÈ îÅéÆú ×Ì¿æ¨
×¹ðÈ ×Ì¿æ Õ¯ îÅéÆú êÌ×à ×¹ð» ÕÆ ç¶Ô¨
ܯ êÌíÈ Õ¯ Çîñì¯ ÚÔË Ö¯Ü ôìç îË ñ¶Ô¨
Ãí ×¹ðÈ êÌ×à í¶ êÈðé ÔÇð ÁòåÅð¨
Ü×î× Ü¯å ÇìðÅÜÔÆ ÃÌÆ ×¹ðÈ ×Ì¿æ îÞÅð¨
ܯ çðÃï¯ ÚÇÔ ×¹ðÈ Õ¯ ï çðÃË ×¹ðÈ ×Ì¿æ¨
êãË Ã¹éË ÃÉÅðæ ñÔË êðîÅðæ Õ¯ ê³æ¨
òÅÇÔ×¹ðÈ ×¹ðÈ ×¿Ìæ ÜÆ À±íË ÜÔÅÜ À°çÅð¨
ܯ ÃðèÅ Õð öòÔË Ã¯ À°åðË íò êÅð¨11¨
ê³æ êÌÕÅô (íÅôÅ ÇòíÅ×) ê³éÅ 353
Çüֻ é¶ ×¹ðÈ Ô¹Õî î³é Õ¶ ÃÇå×¹ðÈ ×¹ðÈ ×Ì¿æ ÃÅÇÔì ÜÆ ù ÃÆÃ
Þ¹ÕÅÇÂÁÅ Áå¶ éÅñ ÔÆ Õñ×Æèð ÜÆ ù Ô¼æ ܯó ì¶éåÆ ÕÆåÆ çÅåÅð
ÃÇå×¹ðÈ ! ÁÅê ÜÆ ç¶ Ô¹Õî Áé°ÃÅð ÁÃÄ Á¼Ü 寺 ÃÌÆ ×¹ðÈ ×Ì¿æ ÃÅÇÔì
38
ÜÆ ù ÁÅêäÅ ×¹ðÈ î³é»×¶, êð ܯ ôìç Çò¼Ú¯º ܯå êÌ×à Õðé çÆ ÇòèÆ
ÁÅê ÜÆ ÃðÆð Çò¼Ú ÇòÚðç¶ ÃÅù çðÃÅªç¶ ÃÆ À°Ô ÜÆòé ܹ×å
ÁÃÄ Ô¹ä ÇÕà êÅïº êÌÅêå Õð»×¶? ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ Çüֻ çÆ ì¶éåÆ Ã¹ä Õ¶
î¹Ã´Å¶ Áå¶ À°µåð Çç¼åÅ, ÇÃÖ¯ ! ÜÆòé ܹ×å çðÃÅÀ°ä çÅ ÁÇèÕÅð
å» ÁÃÄ 1756Çì. çÆ ÇòÃÅÖÆ ù ÔÆ ÖÅñö ù êÌçÅé Õð Çç¼åÅ ÃÆÍ
ÁÅê ÜÆ é¶ ìÚé ÕÆåÅ, ê³Ü ðÇÔå-ìÇÔå Çò¼Ú êðê¼Õ Áå¶ ×¹ðÈ çðÃÅÂÆ
ÜÆòé ܹ×å ç¶ èÅðéÆ Çÿػ Çò¼Ú î˺ Ôî¶ô» òðåçÅ Ô» Áå¶ Á×»Ô
òðå»×ÅÍ ê³Ü» ÇêÁÅÇðÁ» ç¹ÁÅðÅ çðÃÅÂÆ ÜÆòé ܹ×å ÃÅâÆ Ô¯ò¶×ÆÍ
ê³Ü ÇêÁÅð¶, ×¹ðÈ ×Ì¿æ ÃÅÇÔì ÜÆ çÆ ÔÜÈðÆ Çò¼Ú î¶ðÅ ðÈê Ô¯ä׶Í
ê³ÚÔ¹ îÇÔ¿ Çéå òðåÇå î˺ ÔÀ°, ê³Ú ÇîñÇÔ¿ ö êÆðé êÆð¨2¨
×¹ðÈ Øð ÕÆ ÇîðïÅçÅ ê³ÚÔ¹ êÅÔ¹ñ êÈðì êÆé¨
ԯǠåéÖÅÔÆÁÅ ìÖôÇÔ ê³ÚÔ¹¿, êÔ¹ñ ç¶ ÇîÇñ ê³Ú êÌòÆé¨
ñÖÔ¹ ê³Ú ÕÆ ì¼â ìÇâÁÅÂÆ, ê³Ú ÕðÇÔ Ã¯ Çéëñ é ÚÆé¨
×¹. êÌåÅê, ÃÈðÜ, 6 Á³ÃÈ 41
ÇÂà ñÂÆ ÃÅâÅ ÃçÅ òÅÃå¶ Áà¼ñ Ô¹Õî ÔËÍ ÇÜÃ é¶ òÆ ÃÅâÆ ÇÕÌêÅ
çÅ êÅåð ìäéÅ Ô¯ò¶, À°Ô ê³Ü» ÇêÁÅÇðÁ» êÅïº Ö³â¶-ìÅචçÆ êÅÔ¹ñ
Û¼Õ¶, ܯ ÇÂà ðÆå ù ÁêäÅò¶×Å À°Ô ×¹ðÈ òÅñÅ ìä Õ¶ ×¹ðÈ Ö¹ôÆ ù
êÌÅêå Õð ñò¶×ÅÍ
êÌæî ðÇÔå ïÇÔ ÜÅé ֳⶠÕÆ êÅÔ¹ñ ÛÕ¶¨
ïÂÆ ÇÃ¿Ø êÌèÅé Áòð é êÅÔ¹ñ ܯ ñò¶¨
ê»Ú ÇÃ¿Ø Á³ÇîÌå ܯ ç¶ò˨ åÅ Õ¯ ÇÃð èð ÛÕ ê¹é ñ¶ò˨
ê¹é Çîñ êÅÚ¯º ðÇÔå ܯ íÅÖ˨ å» Õ¯ îé îË Ççzó Õð ðÅÖ˨
(ðÇÔåéÅîÅ íÅÂÆ ç¶ÃÅ ÇÃ¿Ø ÜÆ)
Á³ÇîÌå ÛÕÅÀ°ä À°ê³Ìå ê³Ü ÇêÁÅð¶ ÇÜ¼æ¶ ×¹ðÇÃ¼Ö ù îÈñî³åz Áå¶
39
×¹ðî³åz çÆ çÅå Ççzó· ÕðòÅªç¶ Ôé À°µæ¶ 1ê³Ü ðÇÔå» èÅðé Õðé
ñÂÆ Áå¶ 2ÚÅð ìÜð Õ°ðÇÔå» å¯º ì¼Úä ñÂÆ Ô¹Õî ÜÅðÆ Õðç¶ ÔéÍ
×¹ðÈ ÇüÇÖÁÅ ù êó·é ùäé Áå¶ ÕîÅÀ°ä ñÂÆ ê³Ü ìÅäÆÁ» (Üê¹,
ÜÅê, ÃòÂƶ, ì¶éåÆ Ú½êÂÆ Áå¶ Áé§ç ÃÅÇÔì) çÅ Ãò¶ð¶ êÅá Õðé
çÆ åÅÕÆç ê³Ü» ÇêÁÅÇðÁ» ò¼ñ¯º ÕÆåÆ Ü»çÆ ÔËÍ ôÅî ù ïçð çÅ êÅá
Áå¶ òÆÚÅð Õð Õ¶ ï ê¹ðÖ éÅñ ܹóé çÅ îÅð× Ã¯çð ç¶ êÅá Çò¼Ú¯º
êÌÅêå Õðé çÆ åÅÕÆç ÕÆåÆ Ü»çÆ ÔËÍ Ã½ä ò¶ñ¶ ïÇÔñ¶ çÆ ìÅäÆ êó·
Õ¶ êÌíÈ ç¶ Ã¯ÇÔñ¶ ×Åªç¶ ÁðÅî ÕðéÅ ÔË Áå¶ éÅñ ÔÆ ÒÒÇìé¹ ÕðåÅð é
ÇÕðåî îÅé¯ÓÓ ç¶ ÇÃè»å À°µêð êÇÔðÅ Çç¿ç¶, ÇÂ¼Õ ÁÕÅñ ê¹ðÖ å¯º Çìé»
ÇÕö ç¶òÆ-ç¶òå¶, ç¶ÔèÅðÆ, îó·Æ î¼á ù éÔÄ î³éäÅ Áå¶ éÅ ÔÆ ÇÂé·»
çÆ ÕÅé Õé¯ã Õ¼ãäÆ ÔËÍ ê³Ü ÇêÁÅÇðÁ» ò¼ñ¯º ìÖÇôô ÕÆå¶ ÒÒòÅÇÔ×ÈðÓÓ
×¹ðî³åÌ ç¹ÁÅðÅ ÇÂ¼Õ ÁÕÅñ ê¹ðÖ çÆ ÁðÅèéÅ Ôî¶ôÅ-Ôî¶ôÅ ÕðéÆ ÔËÍ
üÚŠù¼ÚÅ ÁÅçðÇôÕ ÜÆòé ìåÆå Õðé ñÂÆ ×¹ðÈ ×Ì¿æ ÃÅÇÔì ÜÆ é±¿
ÁÅêäÅ ×¹ðÈ î³é Õ¶ ×¹ðìÅäÆ Çò¼Ú¯º ÔÆ ÁÅêä¶ ñ¯Õ êÌñ¯Õ ç¶ ÇéÃåÅð¶
ñÂÆ ÇüÇÖÁÅ êÌÅêå Õðé çÆ åÅÕÆç ê³Ü ÇêÁÅð¶ Õðç¶ ÔéÍ
ÇÜÔóÅ ×¹ðÇÃ¼Ö Á³çðÈéÆ Áå¶ ìÇÔðÈéÆ ðÇÔå çÅ êÈðé å½ð å¶ èÅðéÆ
ìä Ü»çÅ ÔË, ÁËö ×¹ðÈÚÅñÆ ç¶ èÅðéÆ ×¹ðÇÃ¼Ö êÅïº ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ Õ°Þ
òÆ Û°¼êÅ Õ¶ éÔÄ ð¼Öç¶Í
î¯ ×ÌÇÔ îË åé å¶ îé å¶ ÇÃð ñÀ° èé ÔË, ÃíÔÆ ÇÂéÔÆ ÕÀ°¨
Ç×ÁÅé êÌì¯è êÅ: 10
ÃÇå×¹ðÈ ÁËö Ô¹Õî ðÜÅÂÆ Úñä òÅñ¶ ×¹ð Çüֻ ù ÁÅêäÅ ðÈê ÔÆ
êÌçÅé Õð Çç¿ç¶ ÔéÍ
1. Õ¶Ã, Ç´êÅé, ÕóÅ, ÕÛËÇÔðÅ, ñ¼Õó çÅ Õ¿ØÅ 2. ð¯î» çÆ
ÇìÁçìÆ, îÅà çÆ òð寺, åîÅÖÈ çŠöòé, êð ÇÂÃåÌÆ Áå¶ êð-ê¹ðô
çŠÿ×Í
40
 ÖÅñÃÅ î¶ð¯ ðÈê ÔË ÖÅè ÖÅñö îÇÔ Ô½ Õð¯ ÇéòÅè
ÖÅñÃÅ î¶ð¯ î¹Ö ÔË Á³×Ũ ÖÅñö Õ¶ ÔÀ° Ãç Ãç ÿ×Ũ
Ãðì ñ¯Ô ×Ì¿æ
ÁÅåÇîÕ î¹åñÅôÆÁ» çÅ Çé¼ÜÆ Áé°íò
ÃÌÆ ×¹ðÈ ×Ì¿æ ÃÅÇÔì ÜÆ çÆ ìÅäÆ Çò¼Ú¯º ÃÅù Õ°Þ ÇÂ¼Õ ÁÇÜÔ¶ ÁÅåÇîÕ
î¹åñÅôÆ ÜÇ×ÁÅÃÈÁ» çÆÁ» ÜÆòé ØàéÅò» òÆ êÌÅêå Ô¹¿çÆÁ» Ôé
ÇÜé·» é¶ êÈð¶ ÃÇå×¹ðÈ çÆ êÌÅêåÆ òÅÃå¶, êÈð¶ íÅðåòðô ç¶ åÆðæ» çÅ
ðàé ÕÆåÅÍ ÇÂÔ ñ¯Õ ܯ×ÆÁ», ÿÇéÁÅÃÆÁ», ÜêÆÁ» åêÆÁ» Áå¶
ÃÅèÈÁ» ç¶ î¼á» Áå¶ â¶ÇðÁ» Çò¼Ú ×Â¶Í À°é·» éÅñ ìÚé ÇìñÅà ÕðÕ¶
ÁÅêä¶ îé çÆ ÜÇ×ÁÅÃÅ êÌ×à ÕÆåÆ, êð îé çÆ Ã¿å°ôàåÅ éÅ Ô¯ÂÆ
ÁÅÇÖð ÃÅð¶ ç¶ô çÅ íðîä ÕðÕ¶, ÃÌÆ ×ðÈ ÁðÜé ç¶ò ÜÆ çÆ Ã¯Á ùä
Õ¶ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ ç¶ Úðé» Çò¼Ú ÔÅÜð Ô¯Â¶Í ×¹ðÈ À°êç¶ô ÃÌòä ÕðÕ¶ Áå¶
×¹ðÈ ðÇÔå ò¶Ö Õ¶ îé êåÆÜ Ç×ÁÅÍ ÇÂé·» í¼à» é¶ ÃÇå×¹ðÈ ÁðÜé
ç¶ò ù ×¹ðÈ èÅðé ÕðÕ¶ ÁÅåÇîÕ ÇåzêåÆ êÌÅêå ÕÆåÆ Áå¶ ×¹ðìÅäÆ
Çò¼Ú «ÕÅÂÆ ç¶ íñ¶ òÅÃå¶ ÁÅêäÅ Áé°íò çðÜ Õð Çç¼åÅ, ÁÅê
ÇñÖç¶ ÔéÍ
ðÇÔú ÿå ÔÀ° à¯Çñ ÃÅè ìÔ¹å¶ð¶ Çâᶨ
ÿÇéÁÅÃÆ åêÃÆÁÔ î¹ÖÔ¹ ¶ ê³Çâå Çîᶨ
ìðù ¶չ ÔÀ° ÇëÇðú ÇÕéË éÔ¹ êðÚÀ° ñÅïÀ°¨
ÕÔÇåÁÔ ÕÔåÆ Ã¹äÆ ðÔå Õ¯ Ö¹ÃÆ é ÁÅïÀ°¨
ÔÇð éÅî¹ Û¯Çâ çÈÜË ñ׶ Çåé Õ¶ ×¹ä ÔÀ° ÇÕÁÅ ÕÔÀ°¨
×¹ð¹ çÇï ÇîñÅïÀ° ÇíÇÖÁÅ ÇÜò å± ðÖÇÔ Çåò ðÔÀ°¨2¨20¨
Çí¼ÖÅ ÜÆ, ÿé 1395
41
êÅðÖÈ ÇçzôàÆ ç¹ÁÅðÅ êðÖ Õ¶ Ü篺 í¼à» é¶ ÃÌÆ ×¹ðÈ ÁðÜé ç¶ò ÜÆ
ù ×¹ðÈ èÅðé Õð ÇñÁÅ ×¹ðÈ çÆ çðÃÅÂÆ ÚÅñÆ Áé°ÃÅð Úñä Áå¶ ×¹ðÈ
ç¶ ìÖÇôô ÕÆå¶ éÅî çÆ ÕîÅÂÆ Õðé ç¹ÁÅðŠܯ À°é·» ç¶ ÜÆòé Çò¼Ú
ìçñÅú ÁÅÇÂÁÅ, À°Ã ù òÆ í¼à» é¶ ÇéÃ¿× Ô¯ Õ¶ ÁÅêäÆ Õñî éÅñ
ÇñÖ Çç¼åÅ å» Ü¯ íðî í¹ñ¶Ö¶ Çò¼Ú íàÕçÆ «ÕÅÂÆ ù òÆ êÈð¶ ÃÇå×¹ðÈ
çÆ îÔÅéåÅ çÅ êåÅ Úñ ÃÕ¶Í
í¼à é¼ñ ÜÆ ÇñÖç¶ Ôé ÇÕ Ü篺 î˺ Áܶ Çé×¹ðŠû î¶ð¶ ÜÆòé çÅ
À°Ô ÕÆîåÆ Ãî» Õ¼Ú ç¶ ÃîÅé ì¶ÕÅð ÚñÅ Ç×ÁÅÍ Ô¹ä Ü篺 î˺ ×¹ðÈ
òÅñÅ ìä Ç×ÁÅ Ô» å» ÇÂ¿Þ îÇÔÃÈà ÕðçÅ Ô», ÇÕ î¶ðÅ ÜÆòé Õ¿Úé
(ïé¶) ÃîÅé ÕÆîåÆ ìä Ç×ÁÅ ÔËÍ é¼ñ í¼à ÜÆ ÁÅêäÅ åÜðìÅ çðÃŪç¶
Á¼×¶ ÇñÖç¶ Ôé ÇÕ Ü篺 î˺ Áܶ ×¹ðÈ çÆ ôðé êÌÅêå éÔÄ ÕÆåÆ ÃÆ, î¶ð¶
ÜÆòé Çò¼Ú ÕÅî, ´¯è, ñ¯í, î¯Ô Ô¿ÕÅð çÆ ÇòôËñÆ ÷ÇÔð íðÆ Ô¯ÂÆ
ÃÆ, ܯ îËù Ôð Ã Áô»å ÕðçÆ ÃÆÍ Ô¹ä ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ ç¶ ìÖÇôô ÕÆå¶
×¹ðî³åz çÅ ÜÅê Õðé éÅñ î¶ðÅ ÜÆòé éÅî ðà éÅñ Á³ÇîÌåîÂÆ ìä
Ç×ÁÅ ÔËÍ êÇÔñ» ×¹ðÈ ÇòÔÈäÅ î¶ðÅ ÜÆòé ÇåzôéÅ Áå¶ ÇòÕÅð» éÅñ
ì¯Þñ îÅ鯺 ñ¯Ô¶ ÃîÅé ÃÆ, êð Üç 寺 ×¹ðÈ çÆ ÇîÔð ÇçzôàÆ êÌÅêå Ô¯ÂÆ
ÔË, î˺ îÇÔÃÈà ÕðçÅ Ô» ÇÕ ×¹ðÈ ÇîÔð éÅñ î¶ðÅ ÜÆòé ÇÂ¼Õ ÕÆîåÆ
ñÅñ ç¶ ÃîÅé Ô¯ Ç×ÁÅ ÔËÍ ×¹ðÈ ç¶ Ç×ÁÅé 寺 ÇòÔÈäÅ î¶ðÅ ÜÆòé ǼÕ
êµæð ç¶ ÃîÅé ìåÆå Ô¯ÇÂÁÅÍ êð Ô¹ä ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ êÅïº Ç×ÁÅé îÅð×
êÌÅêå ÕðÕ¶ î¶ðÅ ÜÆòé ù¼Ú¶ î¯åÆÁ» ÃîÅé ÕÆîåÆ ìä Ç×ÁÅ ÔËÍ Ü篺
î˺ Áܶ ×¹ðÈ ÚÅñÆ çÅ èÅðéÆ éÔÄ ìÇäÁŠû, î¶ðÅ ÜÆòé ÇÂ¼Õ ÃèÅðä
ñ¼Õó ç¶ ÃîÅé ÃÆ, êð ×¹ðÈ ÇîÔð éÅñ Ü篺 î˺ ÒÒ×¹ð ÇÃÖ îÆå ÚñÔ¹
×¹ð ÚÅñÆÓÓ çÅ ê¼ñÅ êÕó ÇñÁÅ ×¹ðÈ é¶ î¶ðÅ ÜÆòé Ú¿çé ÃîÅé éÅî
çÆ Ã¹×¿èÆ òÅñÅ ìäÅ Çç¼åÅ Áå¶ Üéî» Üéî»åð» ç¶ î¶ð¶ ÃÅð¶ ç¹¼Ö
çÇðçð Õ¼à Çç¼å¶ ÔéÍ ÁÅÇÖð Çò¼Ú í¼à é¼ñ ÜÆ ÃÇå×¹ðÈ çÆ êÅðÃ
ÕñÅ çÆ îÔÅéåÅ çðÃÅªç¶ ë¹ðîÅé Õðç¶ Ôé ÇÕ ÇÜà ÇÜÃ é¶ òÆ
ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ ç¶ Úðé» ù êðà ÇñÁÅ Áå¶ ÇÜÔó¶ ×¹ðÈ ÇîÔð ç¶ êÅåð
ìä ׶ À°é·» çÆ êôÈ Áå¶ êÌ¶å» òÅñÆ ÇìðåÆ Öåî Ô¯ ×ÂÆÍ ÃÇå×¹ðÈ
42
çÆ ðÇÔîå ÃçÕÅ À°é·» ù Ã̶ôà îé°¼Ö» Á嶶 ç¶òÇåÁ» çÆ ÇìðåÆ êÌÅêå
Ô¯ ×ÂÆÍ ÇÂÕÅ×ð ÇÚ¼å Ô¯ Õ¶, í¼à é¼ñ ÜÆ çÅ Áé°íò êó·Æ¶, ÃÇå×¹ðÈ
ÜÆ çÆ Ãîð¼æÅ Áå¶ îÔÅéåÅ çÅ êåÅ Úñ ÜÅò¶×ÅÍ
ÕÚÔ¹ Õ¿Úé° íÇÂÁÀ° Ãìç¹ ×¹ð ÃÌòäÇÔ Ã¹Çäú¨
ÇìÖ¹ å¶ Á³ÇîÌå¹ Ô¹ïÀ° éÅî¹ ÃÇå×¹ð î¹ÇÖ íÇäÁÀ°¨
ñ¯ÔÀ° Ô¯ïÀ° ñÅ« éçÇð ÃÇå×¹ð¹ ÜÇç èÅð˨
êÅÔä îÅäÕ ÕðË Ç×ÁÅé° ×¹ð ÕÇÔÁÀ° ìÆÚÅð˨
ÕÅáÔ¹ ÃÌÆÖ³â ÃÇå×¹Çð ÕÆÁÀ° ç¹Ö çÇðçz Çåé Õ¶ ×ÇÂÁ¨
ÃÇå×¹ðÈ Úðé ÇÜé êðÇÃÁŠö êù êð¶å ùÇð éð íÇÂÁ¨2¨6¨
ÃòÂƶ î: 4, 1399)
í¼à é¼ñ ÜÆ çÅ ÇÂ¼Õ Ô¯ð ÃòÂÆÁÅ òÅÚ ñÂƶ Ãøñ îé°¼ÖÅ ÜÆòé
ÇÜÀ°ä ñÂÆ ×¹ðÈ çÆ îÔÅéåÅ ÃÅîðåÖ Ô¯ ÜŶ×ÆÍ ÁÅê ë¹ðîÅªç¶ Ôé
ÇÕ ×¹ðÈ òÅñ¶ ìäé 寺 Çìé» ÜÆòé ç¶ ê³è Çò¼Ú Ôé·¶ðÅ ÔÆ Ôé·¶ðÅ ÔËÍ
×¹ð 寺 Çìé» Ã¼Ú¶ Áå¶ ÃÔÆ ÜÆòé ðÃå¶ çÆ Ã¯ÞÆ ÕçÅÇÚå éÔÄ êË
ÃÕçÆÍ ×¹ðÈ å¯º Çìé» îé°¼Ö çÆ Ã¹ðå Õç¶ òÆ À°Ú¶ð¶ î³âñ» Çò¼Ú êÌòÅÜ
éÔÄ Õð ÃÕçÆÍ ×¹ðÈ Á×òÅÂÆ å¯º Çìé» îé°¼ÖÆ ÜÆòé çÆ ÃëñåÅ òÆ
éÔÄ Ô¯ ÃÕçÆÍ ×¹ðÈ å¯º Çìé» ÜÆòé î¹ÕåÆ çÆ çÅå òÆ Õ¯ÂÆ éÔÄ ç¶
ÃÕçÅÍ ÇÂà ñÂÆ Ô¶ êÌÅäÆúº! ×¹ðÈ òÅñ¶ ìä ÜÅò¯, ×¹ðÈ çÆ ôðé ù
×ÌÇÔä Õð ñò¯, ÇÂÔ ÔÆ Ãí 寺 À°µåî Áå¶ Ã̶ôà òÆÚÅð ÔËÍ Ü¶ å°ÃÄ
ôìç ç¶ ÃÈð¶ ×¹ðÈ çÆ ôðé Çò¼Ú ÁÅ ÜÅò¯×¶ å» å°ÔÅⶠÃÅð¶ êÅê Õ¼à¶
ÜÅä×¶Í ÁÅÖÆð Çò¼Ú ÁÅê ë¹ðîÅé Õðç¶ Ôé, ÇÕ Ô¶ êÌÅäÆúº! ÁÅêäÆ
ÇçzôàÆ Çò¼Ú òÆ ÁÅêä¶ ìÚé» Çò¼Ú òÆ ÃçÅ Çæð ðÇÔä òÅñ¶ ÃÇå×¹ðÈ
ÜÆ ù ÔÆ òÃÅò¯Í ÇÂÔ òÆ Ã¯Ú ñËäÅ ÚÅÔÆçÅ ÔË, ÇÜÃ é¶ ×¹ðÈ çðôé
éÔÄ ÕÆå¶ Áå¶ éÅ ÔÆ À°Ã é¶ ×¹ðÈ èÅðé ÕÆåÅ ÔË, À°Ã çÅ ÇÂà ÿÃÅð
Çò¼Ú ÁÅÀ°äÅ ÔÆ ÇéÃëñ ÔËÍ
×¹ð Çìé° Ø¯ð¹ Á³èÅð¹ ×¹ðÈ Çìé° ÃîÞ é ÁÅò˨
×¹ð Çìé° Ã¹ðÇå é ÇÃÇè ×¹ðÈ Çìé° î¹ÕÇå é êÅò˨
43
×¹ð¹ Õð¹ ÃÚ¹ ìÆÚÅð¹ ×¹ðÈ Õð¹ ð¶ îé î¶ð¶¨
×¹ð¹ Õð¹ Ãìç Ãê³¹é ÁØé ÕàÇÔ Ãí å¶ð¶¨
×¹ð¹ éïÇä ìïÇä ×¹¹ð¹ ×¹ð¹ ÕðÔ¹ ×¹ðÈ ÃÇå ÕÇò éñ· ÕÇÔ¨
ÇÜÇé ×¹ðÈ é ç¶ÇÖÁÀ° éÔ¹ ÕÆÁÀ° å¶ ÁÕïæ ÿÃÅð îÇÔ¨4¨8¨
ÃòÂƶ î: 4, 1389
ÇÜÔóŲ îé°¼Ö òÆ ×¹ðÈ çÆ ôðé Çò¼Ú ÁÅ Õ¶ ×¹ðÈ òÅñÅ ìä Õ¶ ×¹ðÈ
ÚÅñÆ çÅ èÅðéÆ ìä Ü»çÅ ÔË, Çëð ×¹ðÈ ÒÒܯ ÃðÇä ÁÅòË Çåù Õ¿Çá
ñÅòË ÇÂÔ¹ Çìðç¹ Ã¹ÁÅîÆ Ã¿çÅÓÓ çÆ ñÅÜ êÅñçÅ ÔËÍ
ܶ Õ¯ â±ìË ÇëÇð Ô¯òË ÃÅð, (ÇÂÇåÔÅÃÕ ÃÅÖÆ)
Õñ×Æèð êÅåôÅÔ ÜÆ çÆ Úðé ôðé Çò¼Ú ÇÂ¼Õ ×¹ðÈ ê̶îÆ êÇðòÅð
ÇêÛÅòð (êÅÇÕÃåÅé) 寺 Ú¼ñ Õ¶ ×¹ðÈ çðôé» ñÂÆ ÁÅÇÂÁÅÍ êÇðòÅð
é¶ ÃÇå×¹ð» ç¶ Úðé» Çò¼Ú î¼æÅ à¶Õ ÁôÆðòÅç êÌÅêå ÕÆåÆÍ ÇÂö êÇðòÅð
çÅ ÇÂ¼Õ Ô¯äÔÅð ì¼ÚÅ ÇÜà çÆ òð¶Ã Áܶ Û¯àÆ ÃÆ, À°Ã é¶ òÆ ÃÇå×¹ð»
ç¶ Úðé» Çò¼Ú ìó¶ Áçì Áå¶ ÃÇåÕÅð éÅñ éîÃÕÅð ÕÆåÆÍ ÃÇå×¹ð»
À°Ã ù ÁÅêä¶ Õ¯ñ üç ÇñÁÅ Áå¶ ìÚé ÕÆåÅ, ÕÅÕÅ! å¶ðÅ éÅÀ°º ÕÆ
ÔË? ì¼Ú¶ é¶ ìóÆ ÁèÆé×Æ éÅñ À°µåð Çç¼åÅ êÅåôÅÔ! î¶ðÅ éÅÀ°º ܯ×Å
ÔËÍ ÃÇå×¹ð» î¹ó À°Ã ù ê¼¹ÇÛÁÅ, ܯÇ×ÁŠ屿 ÇÕÔç¶ Ü¯×Å ÔË ? êÈðìñ¶
ڿ׶ Õðî» é¶ À°Ã ܯ׶ ç¶ î³ÈÔ Çò¼Ú¯º ÕÔÅ Çç¼åÅ êÅåôÅÔ! î˺ å°ÔÅâ¶
ܯ×Å Ô»Í ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ î¹ÃÕðŶ, ðÇÔîå Õð Çç¼åÆ Áå¶ ÕñÅÂÆ Çò¼Ú
ñË Õ¶ ìÚé ÕÆåÅ, ܯÇ×ÁÅ! ܶ 屿 ×¹ðÈ Ü¯×Å å» Á¼Ü 寺 ×¹ðÈ å¶ð¶ ܯ×ÅÍ
êÇðòÅð ÃÇå×¹ð» ç¶ çðôé ÕðÕ¶ òÅêà ÇêÛÅòð ÚñÅ Ç×ÁÅÍ Ü¯×¶ ù
ÃÇå×¹ð» é¶ ÁÅêä¶ êÅà ð¼Ö ÇñÁÅÍ Ãî» ìÆåçÅ Ç×ÁÅ, À°èð êÇðòÅð
é¶ íÅÂÆ Ü¯×¶ çÆ î³×äÆ Õð Çç¼åÆÍ ÇÂèð ܯ×Å Á³ÇîÌå Û¼Õ Õ¶ ܯ×Å
ÇÃ¿Ø ìä Õ¶ ÿ×å Áå¶ ÃÇå×¹ð» çÆ Ã¶òÅ ÕðÕ¶ ÁÅêä¶ ÜÆòé ù Ãëñ
Õðé ñ¼× ÇêÁÅÍ êÇðòÅð é¶ Ü¯×Å ÇÃ¿Ø ç¶ Áé§ç ÕÅðÜ çÅ Ççé éÆïå
ÕðÕ¶, ÃÇå×¹ð» ç¶ Úðé» Çò¼Ú ÁÅ ì¶éåÆ ÕÆåÆ çÅåÅ ÜÆ! ܯ×Å ÇÿØ
44
éÈ¿ ÃÅⶠéÅñ í¶Ü ÇçÀ° å» Ü¯ ÇÂà çÅ Áé§ç ÕÅðÜ Õð ç¶Âƶ Áå¶ ÇÂÔ
ÁÅêäÅ Ç×ÌÔÃæÆ ÜÆòé ÁÅð¿í Õð ÃÕ¶Í ÃÇå×¹ð» é¶ êÇðòÅð çÆ ì¶éåÆ
î³é Õ¶ ܯ×Å ÇÃ¿Ø ù êÇðòÅð ç¶ éÅñ ÜÅä çÆ ÁÅÇ×ÁÅ Õð Çç¼åÆÍ
ÃÅðÅ êÇðòÅð ìó¶ ÚÅò» éÅñ î³Üñ» îÅðçÅ ÁÅêä¶ Øð ê¹¼ÜÅÍ éÆïå
ÕÆå¶ Ççé À°µå¶ ܯ×Å ÇÃ¿Ø ç¶ Áé§ç ÕÅðÜ çÆ ÇåÁÅðÆ Ô¯ ×ÂÆÍ ÇÂèð¯º
ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ é¶ ê¼ÇåzÕÅ ÇñÖ Õ¶ ÇÂ¼Õ ÇÃ¼Ö ç¶ Ô¼æ ç¶ Õ¶ À°Ã ù ÇêÛÅòð
í¶Ü Çç¼åÅ Áå¶ åÅÕÆç ÕÆåÆ, ÇÕ ÇÂÔ ÇÚ¼áÆ íÅÂÆ Ü¯×Å ÇÃ¿Ø ù À°Ã
ò¶ñ¶ ç¶ ç¶òÄ Ü篺 ç¯ ñÅò» ÿêÈðé Ô¯ ÜÅäÍ Ü¯×Å ÇÃ¿Ø çÆ ìðÅå Úó·Æ
Üñ êÅäÆ Û¼Õä À°ê³Ìå Áé§ç ÕÅðÜ çÆ ðÃî ÁÅð¿í Ô¯ÂÆÍ ÇÜà ò¶ñ¶ ç¯
ñÅò» çÆ Ã¿êÈðéåÅ Ô¯ÂÆ, ÃÇå×¹ð» ç¶ í¶Ü¶ ԯ¶ ÇÃ¼Ö é¶ íÅÂÆ Ü¯×Å ÇÿØ
Á¼×¶ êÇåzÕÅ ÇñÁÅ ð¼ÖÆ Áå¶ ÇÕÔÅ ÇÕ ÇÂÔ êÇåzÕÅ ÃÌÆ ×¹ðÈ ×¯Çì¿ç ÇÿØ
ÜÆ é¶ å¶ð¶ Ü¯× í¶ÜÆ ÔËÍ íÅÂÆ Ü¯×Å ÇÃ¿Ø é¶ êÇåzÕÅ î¼æ¶ ù ñÅÂÆ éîÃÕÅð
ÕðÕ¶ Ö¯ñ·Æ Áå¶ êó·ÆÍ ê¼ÇåzÕÅ Çò¼Ú ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ é¶ ÇñÇÖÁÅ ÃÆ, ܯ×Å
ÇÃ¿Ø ! ÁÃÄ ÇÂÔ ê¼ÇåzÕÅ ç¶ Õ¶ ÇÃ¼Ö ù í¶Ü ðÔ¶ Ô» Ü篺 屿 ÇÂÔ êÇåzÕÅ
ê󶺷 À°Ã¶ Ã ÇÜÔóÅ òÆ å±¿ ÕÅðÜ ÕðçÅ Ô¯ò¶º À°Ã ù Çò¼Ú¶ Û¼â Õ¶ Û¶¶åÆ
Áé§çê¹ð ÃÅÇÔì êÔ¹¿ Ú ÜÅòÄ, å¶ð¶ À°µêð ×¹ðÈ çÆ Ö¹ôÆ Ô¯ò¶×ÆÍ Ü¯×Å
ÇÃ¿Ø é¶ êÇåzÕÅ êó·Æ Áå¶ Áé§ç ÕÅðÜ çÅ Õ¿î ÁèÈðÅ Û¼â Õ¶ À°Ã Ã
Áé§çê¹ð ÃÅÇÔì ù å°ð ÇêÁÅÍ êÇðòÅð Áå¶ Çðôå¶çÅð» ç¶ ð¯Õä À°µå¶
òÆ Ü¯×Å ÇÃ¿Ø é¶ ×¹ðÈ Ô¹Õî ù êÇÔñ Çç¼åÆÍ ÇêÛÅòð 寺 Ú¼ñ Õ¶ ܯ×Å
ÇÃ¿Ø Ô¹ÇôÁÅð ê¹ð ê¹¼Ü Ç×ÁÅÍ Á×ñ¶ Ççé ×¹ðÈ Úðé» Çò¼Ú ÔÅÜð Ô¯äÅ
ÔË, ÇÂèð íÅÂÆ Ü¯×Å ÇÃ¿Ø ç¶ îé Çò¼Ú òÆ îÅÇÂÁÅ é¶ ÁÅêäÅ êÌíÅò
êÅÀ°äÅ ÁÅð¿í Õð Çç¼åÅÍ Ü¯×Å ÇÃ¿Ø ÁðÅî Õðé 寺 êÇÔñ» ì÷Åð
ò¼ñ àÇÔñä òÅÃå¶ å°ð ÇêÁÅ, éÅñ éÅñ îé Çò¼Ú òÆÚÅð Õð¶ ÇÕ
ôÅÇÂç ÔÆ î¶ð¶ òð×Å Õ¯ÂÆ ×¹ðÈ Ô¹Õî ù î³éä òÅñÅ ÇÃçÕÆ ÇÃ¼Ö Ô¯ò¶×ÅÍ
î˺ êÇðòÅð Áå¶ Çðôå¶çÅð» ç¶ ð¯Õä å¶ òÆ ÁèÈðÆÁ» ñÅò» Û¼â Õ¶ ×¹ðÈ
Ô¹Õî ù êÇÔñ Çç¼åÆ ÔËÍ íÅÂÆ Ü¯×Å ÇÃ¿Ø Áܶ ÇÂé·» òÆÚÅð» Çò¼Ú ÔÆ
À°ñÇÞÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ ÇÕ ÃÅÔîä¶ ÚÀ°ìÅð¶ çÆ Á³ìÅðÆ Çò¼Ú ÇÂ¼Õ ÖÈìÃÈðå
Á½ðå ÔÅð Çô¿×Åð ñÅ Õ¶ ìËáÆ é÷ðÆ êÂÆÍ À°Ã Á½ðå çÆ ÖÈìÃÈðåÆ ò¶Ö
45
Õ¶ ܯ×Å ÇÃ¿Ø çÅ îé íðî Ç×ÁÅÍ Ü¯×Å ÇÃ¿Ø À°Ã Á½ðå ç¶ ÚÀ°ìÅð¶
ò¼ñ òÇèÁÅÍ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ é¶ Ü¯ ÁÅêä¶ ÇÃ¼Ö éÅñ ÇÕö Ã ìÚé ÕÆåÅ
ÃÆ, ܯÇ×ÁÅ! ܶ 屿 ×¹ðÈ Ü¯×Å å» Á¼Ü 寺 ×¹ðÈ å¶ð¶ ܯ×ÅÍ ÇÜò¶º ÃÇå×¹ðÈ
ÜÆ çÅ ×¹ðìÅäÆ Çò¼Ú ë¹ðîÅé ÔË, ÇÜÔóÅ ÇÃ¼Ö ÇÂ¼Õ òÅðÆ ×¹ðÈ òÅñÅ
ìä Õ¶ ×¹ðÈ éÅñ ìÚéì¼èåÅ Õð ñ˺çÅ ÔË Çëð ÃÇå×¹ðÈ À°Ã ç¶ ñ¯Õ
êÌñ¯Õ Çò¼Ú ð¼ÇÖÁÕ ìä Õ¶ Ôð ì¹ð¶ Õðî 寺 ð¼ÇÖÁÅ ÕðÕ¶ À°Ã çÆ Ö¯àÆ
îå ù çÈð Õð, À°Ã ×¹ð ÇÃ¼Ö çÅ Ôñå êñå ÃòÅð Çç¿ç¶ ÔéÍ ÃÅÇÔì
×¹ðÈ ÁðÜé ç¶ò ÜÆ çŠùÖîéÆ ÃÅÇÔì Çò¼Ú ìÚé ÔË—
ÃÇå×¹ð¹ ÇÃÖ ÕÆ ÕðË êÌÇåêÅñ¨
öòÕ ÕÀ¹ ×¹ð¹ ÃçÅ çÇÂÁÅñ¨
ÇÃÖ ÕÆ ×¹ð¹ ç¹ðîÇå î« ÇÔð˨
×¹ð ìÚéÆ ÔÇð éÅî¹ À°Úð˨....
²ÃÇå×¹ð¹ ÇÃÖ ÕÅ Ôñå° êñå° ÃòÅð˨
éÅéÕ ÃÇå×¹ð¹ ÇÃÖ ÕÀ° ÜÆÁ éÅÇñ ÃîÅð˨
ùÖîéÆ î: 5, ê³éÅ 286
Çܪ ÔÆ Ü¯×Å ÇÃ¿Ø ò¶ÃòÅ ç¶ Øð ç¶ çðòÅܶ Á¼×¶ ê¹¼ÜÅ, À°µæ¶ À°Ã
ù Ú¯ìçÅð êÇÔðÅ Çç¿çÅ ÇçÖÅÂÆ Çç¼åÅÍ Ü¯×Å ÇÃ¿Ø òÅêà êðå ÁÅÇÂÁÅÍ
îÅÇÂÁÅ çÅ êÌíÅò ܯ×Å ÇÃ¿Ø çÆ ÇìðåÆ À°µêð Áܶ ÔÅòÆ ÃÆÍ Õ°Þ
Ãî» À°âÆÕ Õðé 寺 ìÅÁç ܯ×Å ÇÃ¿Ø é¶ Çëð ò¶ÃòÅ ç¶ Øð Çò¼Ú
ÜÅä çÅ ïåé ÕÆåÅ, Á¼×¯º Ú¯ìçÅð é¶ ÞÅó êÅÂÆ íÇñÁÅ! ò¶Öä ù
å» å±¿ Õñ×Æèð çÅ ÇÃ¼Ö ÜÅêçÅ Ô˺ êð î¹ó-î¹ó Õ¶ ò¶ÃòÅ ç¶ ç¹ÁÅð¶ 屿
ÕÆ ñËä ÁŪçÅ ÔË ? åËù ÁÅêä¶ ×¹ðÈ Áå¶ èÅðé ÕÆå¶ ÇüÖÆ ìÅä¶ çÆ
ôðî éÔÄ ÁŪçÆ ÔËÍ Ú¯ìçÅð ç¶ ÞÅó êÅÀ°ä å¶ Ü¯×Å ÇÃ¿Ø çÆ îå 寺
îÅÇÂÁÅ çÅ êóçÅ çÈð Ô¯ Ç×ÁÅ Áå¶ ò¶ÃòÅ ç¹ÁÅð¶ ÜÅä ç¶ ë¹ðé¶ À°µêð
î¹ó-î¹ó êÛåÅÀ¹ä ñ¼×ÅÍ ðÅå êÛåÅò¶ Çò¼Ú ìåÆå Ô¯ÂÆ, Á×ñ¶ Ççé
ܯ×Å ÇÃ¿Ø Õñ×Æèð ÜÆ ç¶ Úðé» Çò¼Ú ÔÅ÷ð Ô¯ÇÂÁÅÍ ÃÇå×¹ð» 鱿
46
éîÃÕÅð ÕðÕ¶ ܯ×Å ÇÃ¿Ø ÃÅÇÔì» ç¶ éÜçÆÕ ìËá Ç×ÁÅÍ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ
é¶ Ü¯×Å ÇÃ¿Ø ù ÿì¯èé ÕðÕ¶ ìÚé ÕÆåŠܯ×Å ÇÿØ! 屿 å» ×¹ðÈ çÅ
ìÚé î³éä òÅñÅ ÇÃçÕÆ ÇÃ¼Ö ÁÅêä¶ ÁÅê ù ÜäŪçÅ ÃÆ êð ÃÅðÆ
ðÅå ÃÅⶠêÅïº ò¶ÃòÅ ç¶ Øð îÈÔð¶ êÇÔðÅ ç¹ÁŪçÅ ÇðÔÅÍ ÇÂÔ ÕÆ
ÕÆåÅ ÃÈ? Á³åðïÅîÆ ÃÇå×¹ð» ç¶ ìÚé ùä Õ¶ ܯ×Å ÇÃ¿Ø ×¹ðÈ Úðé»
À°µêð ãÇÔ ÇêÁÅ Áå¶ îÅøÆ î³×Æ ÇÕ Ô¶ çÅåÅ! î˺ å» îÅÇÂÁÅ ç¶ êÌíÅò
ÁèÆé ÇòÕÅð» ç¶ ÃÅ×ð Çò¼Ú â°¼ìä ñ×Å Ã˺, êð å°ÃÄ ÁÅêä¶ Çìðç
ܶ Õ¯ â±ìË ÇëÇð Ô¯òË ÃÅð¨ éÅéÕ ÃÅÚÅ Ãðì çÅåÅð¨ÓÓ çÆ
ç¶ ÃçÕ¶! ÒÒܶ
ñÅÜ êÅñ Õ¶ î¶ð¶ ñ¯Õ êÌñ¯Õ éôà Ô¯ä 寺 ìÚÅ ñ¶ ÔéÍ
ܶ Õ¯ ×¹ð å¶ ì¶î¹Ö¹ Ô¯òË
×¹ðÈ ìóÅ ÇîÔðòÅé Áå¶ ÇçÁŬ ÔË, Ôî¶ôÅ-Ôî¶ôÅ ÁËö ÇçÁŬ
Ç´êŬ ×¹ðç¶ò 寺 ×¹ðÇÃ¼Ö ù ìÇñÔÅð ÔÆ ÜÅäÅ ìäçÅ ÔË Áå¶ Ôî¶ôÅ
×¹ðÈ çÅ ñó ëóÆ ð¼ÖäÅ ÚÅÔÆçÅ ÔË, ÒÒÁËö ×¹ð ÕÀ° ìÇñ ìÇñ ÜÅÂÆÁË
ÁÅÇê î¹Õå¹ î¯ÇÔ åÅð˨ êð ÇÜÔó¶ ÇÃ¼Ö Áñê ì¹¼èÆ éÅñ ×¹ðÈ çÅ çð
Û¼â Õ¶ ç¶òÆ ç¶òÇåÁ» Áå¶ ç¶ÔèÅðÆÁ» çÆ ôðé ÜÅ êËºç¶ Ôé, À°é·» ç¶
ê¼ñ¶ Õ¶òñ ôðÇî³ç×Æ Áå¶ ÇéðÅôÅ ÔÆ ê˺çÆ ÔËÍ À°é·» çÆ ÁÅà կÂÆ òÆ
êÈðÆ éÔÄ Ô¹¿çÆÍ íÅÂÆ ×¹ðçÅà ÜÆ é¶ ÃòÂÆÁ» çÆ ìÅäÆ Çò¼Ú ìóÆÁ»
ù¿çð À°çÅÔðä» ç¶ Õ¶ ÇÃ¼Ö ù ÁÅêä¶ ×¹ðÈ À°µêð êÈðé íð¯Ã¶òÅé Ô¯ Õ¶
Ôî¶ôÅ ×¹ðÈ Úðé» éÅñ ܹó¶ ðÇÔä çÆ åÅÕÆç ÕÆåÆ ÔËÍ
íÅÂÆ ×¹ðçÅà ÜÆ ë¹ðîÅé Õðç¶ Ôé ÇÕ ÇÜÔóÅ ìÛóÅ ÁÅêäÆ î»
éÅñ¯º ÇòÛó Õ¶ ÇÕö Ô¯ð ×ÀÈ ç¶ æä» ù ÜÅ Õ¶ î³ÈÔ Çò¼Ú êŪçÅ ÔË, À°Ã
ìÛó¶ çÆ ç¹¼è êÆä çÆ ÁÅà Õç¶ êÈðÆ éÔÄ Ô¹¿çÆ êð ×» çÆÁ» ñ¼å» çÆ
Ûó ÜðÈð À°Ã ù ÃÔÅðéÆ ê˺çÆ ÔËÍ ÇÂö åð·» ÇÜÔóÅ Ô¿Ã, îÅéÃð¯òð ù
Û¼â Õ¶ ÇÕö Ô¯ð Ãð¯òð À°µêð î¯åÆ ÖÅä çÆ ÁÅà ñÅ Õ¶ ÚñÅ Ü»çÅ ÔË,
À°Ã çÆ î¯åÆ ÖÅä çÆ ÁÅà Õç¶ òÆ êÈðÆ éÔÄ Ô¹¿çÆ, Ãׯº ÇéðÅôÅ ÔÆ
ê¼ñ¶ ê˺çÆ ÔËÍ ÇÜò¶º ðÅܶ çŠöòÕ ðÅÜ ç¹ÁÅð ù Û¼â Õ¶ ÇÕö Ô¯ð ç¹ÁÅð¶
47
À°µå¶ ÚñÅ ÜÅò¶Í À°Ã öòÕ çÆ Õ¯ÂÆ òÆ ÁÅà êÈðÆ éÔÄ Ô¹¿çÆ Ãׯº ðÅÜ
ç¹ÁÅð çÅ Û¼âäÅ À°Ã çÆ ì¶Ç¼÷åÆ çÅ ÕÅðä ìäçÅ ÔËÍ ðÅÜ ç¹ÁÅð
çÅ ÇåÁÅ× Õðé òÅñ¶ öòÕ ù Õ¯ÂÆ òÆ Ú¿×Å éÔÄ ÜÅäçÅÍ ÇÂö åð·»
ÇÜÔóÅ òÆ ÇÃ¼Ö ×¹ðÈ å¯º î¹¼Ö î¯ó Õ¶ ç¶òÆ ç¶òÇåÁ» Áå¶ ç¶ÔèÅðÆÁ» çÆ
ôðé Çò¼Ú ÚñÅ Ü»çÅ ÔË, ÁËö ×¹ðÈ å¯º ì¶î¹¼Ö, êÅêÆ, Õ¦ÕÆ ù Õ¯ÂÆ òÆ
ð¼Ö éÔÄ ÃÕçÅ Áå¶ éÅ ÔÆ À°Ã çÆ Õ¯ÂÆ ÁÅà ÔÆ êÈðÆ Ô¹¿çÆ ÔËÍ ÁÅê ÜÆ
çÅ ë¹ðîÅé ÔËÍ
ÜËö ìÛ°ðÅ ÇìÛ°ð êðË ÁÅé ×ÅÇ æé,
ç¹×è é êÅé ÕðË îÅðå ÔË ñÅå Õƨ
ÜËö îÅéÃð ÇåÁÅÇ× Ô¿Ã ÁÅé Ãð ÜÅå,
ÖÅå é î¹ÕåÅ ëñ í¹×å ܹ ×Åå Õƨ
ÜËö ðÅÜ ç¹ÁÅð åÇÜ ÁÅé ç¹ÁÅð ÜÅå Üé,
Ô¯å îÅé° í¿×¹ îÇÔîÅ é ÕÅÔÈ ìÅå Õƨ
åËö ×¹ðÇÃÖ ÁÅé ç¶ò ÕÆ ÃðÇé ÜÅÇÔ,
ðÇÔú é êðå ðÅÇÖ ÃÕå é êÅåÕƨ441¨
ÃòÂƶ íÅ: ×¹ðçÅà ÜÆ
íÅÂÆ ×¹ðçÅà ÜÆ ÇÂ¼Õ Ô¯ð ÃòÂƶ Çò¼Ú Çüֻ 鱿 ùڶå Õðé ÇÔå
ë¹ðîÅé Õðç¶ Ôé ÇÕ ê¼Õ¶ Á¿ì» çÅ ÃòÅç Õç¶ òÆ Õ¼ÚÆÁ» Á³ìÆÁ» ÖÅä
éÅñ êÌÅêå éÔÄ Ô¯ ÃÕçÅ Áå¶ éÅ ÔÆ ÇêåÅ çÆ ÇêÁÅðÆ ×¯ç çÅ Áé§ç
ìÅñÕ é±¿ ÇÕö êó¯ÃÆ çÆ ×¯ç ÇòÚ¯º êÌÅêå Ô¯ ÃÕçÅ ÔËÍ ÔÆð¶ ÜòÅÔðÅå
Áå¶ Ã¹¼Ú¶ î¯åÆÁ» çÆ Ã¿êçÅ Á¼Ü å¼Õ ÇÕö 鱿 Û¼êó» à¯ÇìÁ» Çò¼Ú¯º êÌÅêå
éÔÄ Ô¯ÂÆ Áå¶ éÅ ÔÆ çÆò¶ êÅïº ÃÈðÜ çÅ êÌÕÅô ÔÆ êÌÅêå ÕÆåÅ ÜÅ
ÃÕçÅ ÔËÍ ÖÈÔ çÅ êÅäÆ ìÅðô ç¶ êÅäÆ çÆ ìðÅìðåÅ Õç¶ òÆ éÔÄ Õð
ÃÕçÅ Áå¶ éÅ ÔÆ ãÅÕ êñÅÃ ç¶ ìÈÇàÁ» Çò¼Ú¯º Ú¿çé çÆ Ã¹×¿èÆ Çîñ
ÃÕçÆ ÔËÍ ÇÂö åð·» çÇÂÁŬ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ çÆ ðÇÔîå çÆ ìðÅìðÆ Õ¯ÂÆ
48
òÆ ç¶òÆ, ç¶òåÅ, ç¶ÔèÅðÆ éÔÄ Õð ÃÕçÅ, íÅò¶º ÃÅðÆ èðåÆ Ö³â»
ìÌÔî³â» Çò¼Ú íðîä ÕðÕ¶ ò¶Ö ñò¯Í
Á»ì çÆ Ãèð Õå Çîàå Á»ìñÆ ÖŶ,
ÇêåÅ Õ¯ ÇêÁÅð¹ é êð¯ÃÆ êÇÔ êÅÂÆÁ˨
ÃÅ×ð ÕÆ ÇéÇè Õå êÅÂÆÁå ê¯Öð ÃË,
ÇçéÕÇð ÃÇð çÆê ܯÇå é ê¹ÜÅÂÆÁËÍ
Ç¿çz ìðÖÅ ÃîÅé ê¹ÜÇà é Õ±ê Üñ
Ú¿çé ùìÅà é êñÅà îÇÔÕÅÂÆÁ˨
ÃÌÆ ×¹ð çÇÂÁÅñ ÕÆ çÇÂÁÅ é ÁÅé ç¶ò îË,²
ÜÀ° Ö³â ìÌÔî³â À°çË ÁÃå ñÀ° èÅÂÆÁ˨ 472
ÃòÂƶ íÅ: ×¹ðçÅà ÜÆ
ÁÅÖðÆ ì¶éåÆ
×¹ðÇüֻ ç¶ Øð Çò¼Ú Üéî êÌÅêå ÕðÕ¶ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ ç¶ ìÖÇôô
ÕÆå¶ ôìç ×¹ðÈ ç¶ ÇÃè»å ù Çê¼á ÇòÖÅ Õ¶ ×¹ðÈ å¯º ì¶î¹¼Ö Ô¯ä òÅñ¶ Çü֯!
ÕÇðú ì¶ôÕ ÁÅêäÆ îð÷Æ, êð ÃÇå×¹ðÈ å¯º ì¶î¹¼Ö Ô¯ä 寺 êÇÔñ» ÃÌÆ
×¹ðÈ ÁîðçÅà ÜÆ çÅ Áé§ç ÃÅÇÔì çÆ ìÅäÆ Çò¼Ú¯º ìÅÂÆòÄ êÀ°óÆ çÅ
ë¹ðîÅé, ܯ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ é¶ ÃÅⶠíñ¶ ñÂÆ Á³ÇÕå ÕÆåÅ ÔË, À°Ã ù ÜðÈð
êó· ñÇÂúÍ ÁÅê ÃÅÇÔì ë¹ðîÅé Õðç¶ Ôé ÇÕ ÇÜÔóÅ ÇÃ¼Ö ÁÅêä¶ ×¹ðÈ
寺 ì¶î¹¼Ö Ô¯ Ü»çÅ ÔË, À°Ô Õç¶ òÆ îÅÇÂÕÆ ì¿èé» å¯º î¹Õå éÔÄ Ô¯ ÃÕçÅÍ
îÅÇÂÕÆ ì¿èé ÔÆ ÁÅòÅ×òé ç¶ Ú¼Õð çÅ îÈñ ÕÅðä ÔéÍ Ü¶ ÃÅâ¶
ÕÇÔä À°µå¶ ÇòôòÅà éÔÄ ÁŪçÅ å» ì¶ôÕ Ã¿ÃÅð ç¶ ÃÅð¶ ÇÃÁÅä¶
ïÞÆòÅé ìì¶ÕÆ ê¹ðô» êÅïº ê¹¼Û Õ¶ îé çÆ åüñÆ Õð ñò¯Í À°Ô ÃÅð¶
Ǽկ ܹìÅé Ǽկ ×¼ñ ÔÆ ÕÇÔä׶ ÇÕ Ü¶ ÜÆòé î¹ÕåÆ êÌÅêå ÕðÕ¶
êÌíÈ Çò¼Ú Áí¶çåÅ êÌÅêå ÕðéÆ ÔË, Çëð ÁÅêä¶ ×¹ðÈ çÆ ôðé Çò¼Ú ÁÅ
Õ¶ Áå¶ ×¹ðÈ ç¶ ôìç çÆ ÕîÅÂÆ ÕðÕ¶ ÔÆ êÌÌíÈ Çò¼Ú ñÆéåÅ Çîñ ÃÕçÆ
49
ÔË, Ô¯ð ÇÕö æ» ÇÕö åðÆÕ¶ éÅñ éÔÄÍ ×¹ðÈ å¯º ì¶î¹¼Ö ù å» ìÅð-ìÅð
Áé¶Õ» ÜÈé» Çò¼Ú íðîä çÆ ÃÜÅ ÔÆ ÇîñçÆ ÔËÍ
ܯ Õ¯ ×¹ð å¶ ò¶î¹Ö¹ Ô¯òË Çìé° ÃÇå×¹ð î¹ÕÇå é êÅò˨
êÅòË î¹ÕÇå é Ô¯ð æË Õ¯ÂÆ ê¹ÛÔ¹ Çìì¶ÕÆÁÅ ÜŶ¨
Áé¶Õ ÜÈéÆ íðÇî ÁÅòË Çòä¹ ÃÇå×¹ð î¹ÕÇå é êŶ¨
ÇëÇð î¹ÕÇå êŶ ñÅÇ× ÚðäÆ ÃÇå×¹ðÈ Ãìç¹ Ã°äŶ¨
ÕÔË éÅéÕ° òÆÚÅÇð ç¶ÖÔ¹ Çòä° ÃÇå×¹ð î¹ÕÇå é êŶ¨22
ðÅîÕñÆ î: 3 ê³éÅ 920
ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ ç¶ Ô¹Õî çÆ ð¯ôéÆ Çò¼Ú òÆÚÅð Õðé çÆ ñ¯ó ÔË, ܶ
×¹ðÈ çŠöòÕ ìä Õ¶, ×¹ðÈ ç¶ îéî¹¼Ö ðÇÔ Õ¶ ÔÆ ÜÆòé î¹ÕåÆ Áå¶ êÌíÈ
Çò¼Ú Áí¶çåÅ ÇîñäÆ ÔË, Çëð ×¹ðÈ å¯º ì¶î¹Ö Ô¯ä çÅ êÅê-íÅð ÇÕÃ
î÷ìÈðÆ Çò¼Ú Ú¹¼ÕäÅ ÔË ?
ÇêÛñ¶ ê³é¶ À°µêð ÇÜ¼æ¶ ÁÃÄ ÃÌÆ ×¹ðÈ ÁîðçÅà ÜÆ çÅ, ×¹ðÈ å¯º ì¶î¹¼Ö
Ô¯ä òÅñ¶ ÇÃ¼Ö ê̼åÆ ëåòÅ êÇó·ÁÅ ÔË, À°µæ¶ ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ ç¶ ÁÇé§é ÇüÖ,
ÇÜé·» Ôð Á½Ö Ã½Ö çÅ Ãî» ×¹ðÈ Ãéî¹¼ÖåÅ Çò¼Ú ÇìåÅÇÂÁÅ Áå¶ ×¹ðÈ
Ö¹ôÆ ù êÌÅêå ÕÆåÅÍ ÁËö ÕðéÆ êÌèÅé íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ×¹ðçÅà ÜÆ
ç¶ ÁÅêä¶ òÆÚÅð ܯ À°é·» òÅð» çÆ ìÅäÆ Çò¼Ú, ×¹ðÈ å¯º ì¶î¹Ö Ô¯ä òÅñ¶
îé°¼Ö ê̼åÆ Á³ÇÕå ÕÆå¶ Ôé, À°é·» 寺 ÜÅä± Ô¯äÅ òÆ ÁÇå ÜðÈðÆ ÔËÍ
íÅÂÆ ÃÅÇÔì ë¹ðîÅé Õðç¶ Ôé, ÇÕ Ã¿ÃÅð Çò¼Ú ò¼â¶-ò¼â¶ êÅê ÕðîÆ
ÔÇåÁÅð¶ î³é¶ ׶ Ôé, ÇÜò¶º ìÌÔî ÔÇåÁÅ Õð ç¶äÆ, ×À± ù îÅð ç¶äÅ
Áå¶ ÇÕö çÆ Ãî¹¼ÚÆ Õ°¼ñ çÅ éÅô Õð ç¶äÅÍ ôðÅì êÆäÆ, ÜÈÁÅ Ö¶âäÅ,
êðÅÂÆÁ» ÇÂÃåðÆÁ» ù îÅóÆ Çé×·Å éÅñ ò¶ÖäÅ, ÇÕö çÆ è¿é ÿêçÅ
ù Ú¹ðÅ ñËäÅ, ÇÕö éÅñ ÇòôòÅà èÌ¯Ô ÕðéÅÍ ÇÕö ç¶ ÕÆå¶ Ô¯Â¶ êðÀ°êÕÅð
ù í¹ñÅ Õ¶ À°Ã çÅ ì¹ðÅ ÇÚåòäÅ, ÇÂÔ ÃÅð¶ دð êÅê ÔéÍ ÁÇÜÔ¶ دð
êÅê Õðé òÅñ¶ ñ¼Ö» éÔÄ, Õð¯ó» êÅê ÕðîÆ ÇÂռᶠÕð ñÂÆÂ¶Í ÇÂÔ
ÃÅð¶ êÅê ÕðîÄ ×¹ðÈ ç¶ çð 寺 ì¶î¹¼Ö ԯ¶ îé°¼Ö ç¶ ÇÂÕ ð¯î ç¶ ìðÅìð
50
éÔÄ ê¹¼Ü ÃÕç¶Í ÕËÃÅ ÔË ì¼Üð-ÁêðÅèÆ À°Ô îé°¼Ö Ü¯ ×¹ðÈ å¯º ì¶î¹¼Ö Ô¯ Õ¶ ÃÅÇÔìÓÓ ÜÆ çÅ ÁËËÃÅ ÁÖ¹à Áå¶ ñÅÃÅéÆ õ÷ÅéÅ ìÖÇôô ÕÆåÅ ÔË, ܯ
ÿÃÅð Çò¼Ú ÜÆòé ìåÆå ÕðçÅ ÔË— Õ¯ÂÆ òÆ ÁòåÅðÆ ê¹ðô ÁÅêäÆ À°µîå ù êÌçÅé éÔÄ Õð ÃÇÕÁÅÍ ÁËò¶º
ìÅî·ä ×ÅÂÆ ò¿Ã ØÅå ÁêðÅè ÕðÅ𶨠éçÅé×Æ ÁèÆé ÒÒØÇð Ô¯çË ðåÇé êçÅðÇæ íÈÖ¶ íÅ×ÔÆä ÔÇð çÈð¶¨ÓÓ
çÆ ÃÚÅÂÆ ÃÅÕÅð é ÕðÍ ÁËò¶º íÅ×ÔÆä éÅ ìä, ÁÅêä¶ ÔÆ íñ¶ ñÂÆ
îç¹ êÆ Üȶ Ö¶ñç¶ Ü¯ÔÇé êð éÅð¶¨
ÒÒ¶Ôó å¶Ôó1 ÛÇâ å± ×¹ð ÕÅ Ãìç¹ êÛÅä°¨ ÃÇå×¹ð Á×Ë ãÇÔ êÀ°
î¹ÔÇé êðÅÂÆ ñÇÖîÆ á× Ú¯ð Ú×Åð¶¨
Ãí¹ ÇÕÛ° ÜÅäË ÜÅä°¨ÓÓ çÆ ÕÅð Õð ñËÍ Çëð ÃÇå×¹ðÈ ðÇÔîå ÕðÕ¶ ñ¯Õ
ÇòÃÅà è̯ÔÆ ÁÇÕðåØÇä êÅêÆ ÔÇåÁÅ𶨠êÌñ¯Õ ç¶ êçÅðæ» éÅñ å¶ðÆÁ» Þ¯ñÆÁ» ÷ðÈð íð ç¶ä×¶Í ïÕÆé, íð¯ÃÅ,
ñ¼Ö Õð¯óÆ Ü¯óÆ ÁÇé ÁéÇ×äå ÁêÅ𶨠ÇòôòÅà çÅ èÅðéÆ ìä Õ¶ ×¹ðÈ ç¶ çð Á¼×¶—
ÇÂÕå¹ ¬Ç é ê¹ÜéÆ ì¶î¹Ö ×¹ðç¹ÁÅð¶¨16¨ ÇòÛ ÜÅ ò»Ù ç¹ñÆÚ¶ çð å¶, ÇòÇÛÁÅ ðÔ¹ îé! ÇòÇÛÁÅ ðÔ¹Í
òÅð 34, êÀ°óÆ 16 ÷¯ð é Õ¯ÂÆ, Ô¼á é ð¼åÆ, ÁÅêÅ í¶àÅ èðÕ¶ ìÔ¹Í
ÃÇå×¹ðÈ ÜÆ Áå¶ ÕðéÆ êÌèÅé íÅÂÆ ÃÅÇÔì íÅÂÆ ×¹ðçÅà ÜÆ ç¶ èðåÆ ÇÜò¶º ÇòÛÆ èÇð ÁÅôÅ, ÇîÔð»-îÄÔ À°âÆÕ» ÇòÚÍ
Áî¯ñÕ ìÚé ܯ ÇêÛñ¶ð¶ ê³ÇéÁ» Çò¼Ú ÁÃÄ êó· ÁŶ Ô» À°Ô ÃÅⶠÇîÔð»-îÄÔ òðÃÅòä òÅñÅ, åzá ÃÆ ÁÅê¶ å¶ðÅ ôÔ¹Í
ÜÆòé Çò¼Ú Õ¿î ÁÅÀ°ä òÅñ¶ Áå¶ ìó¶ ÔÆ ÇÃÇÖÁÅçÅÇÂÕ ÔéÍ Ü¶ À°é·»
(ÒÒî¶ð¶ ûÂÆÁ» ÜÆúÓÓ ÇòÚ¯º)
ìÚé» å¯º Á×òÅÂÆ ñË Õ¶ ÁÃÄ ×¹ðÈ ÚÅñÆ1 ç¶ èÅðéÆ ìä Õ¶ ×¹ðÈ Ãéî¹¼Ö
íð¯Ã¶, ÇòôòÅà Áå¶ ÇÃçÕÆ ÇÃ¼Ö À°êð ÃÇå×¹ðÈ ÜðÈð ðÇÔîå» Õðç¶
ÜÆòé ìåÆå Õð»×¶ Çëð å» ÃÅâÅ ñ¯Õ òÆ Ã¹ÖÆ Áå¶ êðñ¯Õ òÆ Ã¹Ô¶ñÅ
ÔéÍ
Ô¯ ÜÅò¶×Å êð ܶ ×¹ðÈ å¯º ì¶î¹¼Ö Ô¯ Õ¶, Õìð» îó·ÆÁ» ç¶òÆ ç¶òÇåÁ» Áå¶
ç¶ÔèÅðÆÁ» ç¶ çð» À°µå¶ íàջ׶ Çëð ÁÅû À°îÆç» êÈðÆÁ» Ô¯äÆÁ» í¹ñ» Ú¹Õ» çÆ ÇõîÅ Õð ç¶äÆ Üƨ
å» ÇÂ¼Õ êÅö ðÔÆÁ» Çëð ÃÅâÅ ÔÅñ À°Ã ì¼Û¶ òÅñÅ ÜðÈð Ô¯ò¶×Šܯ òÅÇÔ×¹ðÈ ÜÆ ÕÅ ÖÅñÃŨ
ÁÅêäÆ î» ù Û¼â Õ¶ Ô¯ð ×À± ç¶ æä» Çò¼Ú¯º ç¹¼è êÆä çÆ ÁÅà ñË Õ¶
òÅÇÔ×¹ðÈ ÜÆ ÕÆ øåÇÔ¨
Ü»çÅ ÔËÍ À°Ã ù ç¹¼è å» éÔÄ ÇîñçÅ êð Ûó» çÆ îÅð ÷ðÈð ê˺çÆ ÔËÍ
íÅÂÆ ×¹ðçÅà ÃÅÇÔì ÜÆ ò¼ñ¯º çðÃÅÂÆ Ô¿Ã çÆ ÇîÃÅñ çÆ ÜðÈð ÃÅÔîä¶
ð¼Ö ñËäÆ ÚÅÔÆçÆ ÔË, ܯ îÅéÃð¯òð ù Û¼â Õ¶ ÇÕö Û¼êó À°µêð î¯åÆ
Ú¹×ä çÆ ÁÅà ñË Õ¶ ÚñÅ Ü»çÅ ÔËÍ Û¼êó Çò¼Ú¯º åÆ å» ÕÆ êÌÅêå Ô¯ä¶
Ôé, Ô¿Ã ç¶ ê¼ñ¶ ÇéðÅôŠ寺 ÇÃòÅ Ô¯ð Õ°Þ òÆ éÔÄ ê˺çÅÍ
ÁËò¶º ìÅÔðñÆ ÚîÕ-çîÕ, ôÅé¯ ô½Õå Áå¶ ë¯ÕÆÁ» èðòÅû À°µêð
ïÕÆé Õðé òÅñ¶ ÇüÖÅ! Ô¯ô Õð å¶ð¶ ×¹ðÈ é¶ åËù ôìç ×¹ðÈ ÒÒ×¹ðÈ ×Ì¿æ
1. ÇÂèð À°èð çÆÁ» ìÔÅé¶-ìÅÜÆ òÅñÆÁ» ×¼ñ»
1. ×¹ðÈ çÅ çðÃÅÇÂÁÅ ðÃåÅ

51 52
 ×¹ðç¹ÁÅðÅ ÃÅÇÔì òñ¯º êÌÚÅð ÇÔå
²ÒÒî¯Ö ðÇÔåÓÓ ò¿âÆÁ» ÜÅ ðÔÆÁ» ê¹ÃåÕ»
å¶ àÌËÕà» çÅ ò¶ðòÅ

A. ö ÇÕé¶ÇÔÁÅ ? (ê³ÜÅìÆ, ÇÔ¿çÆ Áå¶ Á³×̶÷Æ)

B. Ãìç¹ ×¹ð¹ êÆðÅ (ê³ÜÅìÆ, ÇÔ¿çÆ, Á¿×ð¶÷Æ)
C. ×¹ðÈ ×Ì¿æ ÃÅÇÔì çðôé (ê³ÜÅìÆ, ÇÔ¿çÆ)
D. ×¹ðîÇå ç¶ ê»èÆ (ê³ÜÅìÆ)
E. éÅî ÕÆ ÔË ? (ê³ÜÅìÆ)
F. ÁÅåîÅ ÕÆ ÔË ? (ê³ÜÅìÆ)
G. ðÅ×îÅñÅ î³âñ êÌì¯è (ê³ÜÅìÆ)
H. Á³ÇîÌå Û¯Çâ ÕÅÔ¶ ÇìÖ ÖÅÇ (ê³ÜÅìÆ)
I. ÃÌÆ ×¹ðÈ ÁðÜé ç¶ò ÜÆ çÆ (ê³ÜÅìÆ)
Ú½æÆ ôÔÆçÆ ôåÅìçÆ
A@. îé°¼ÖåÅ ç¶ ç¹ôîé éô¶ (ê³ÜÅìÆ, Á³×ð¶÷Æ)
AA. êÌíÈ ìõÇôô նà (ê³ÜÅìÆ, Á³×ð¶÷Æ)
AB. ÃîÅÇÜÕ Õ°ðÆåÆÁ» (ê³ÜÅìÆ)
AC. ÃÅâÅ ÇòðÃÅ Áå¶ ÃÉË-êóÚ¯ñ (ê³ÜÅìÆ)
AD. ÜËÃÆ Ã¿×Çå åËÃÆ ð¿×å (ê³ÜÅìÆ)
AE. Cosmic Divinity of Adi Guru Granth Sahib (English)
AF. ÁËö ÕÅÔ¶ íÈÇñ êð¶ (ê³ÜÅìÆ)

ê¶Ü CG
B@@F