1. Objasnite strukturu krivičnog pravnog sistema?

-Imamo krivično pravo,krivično procesno pravo,izvršno krivično pravo i organizacijsko krivično

pravo.Unutrašnja struktura krivičnopravnog sistema u širem smislu riječi pokazuje da je to
nedjeljiva cjelina koja je podređena zajedničkim ustavom i međunarodnim
pravom.Krivičnopravne norme(materijalne,procesne,izvršne i organizacijske)odraz
materijalnog,moralnog i civilizacijskog razvoja određene državne i društvene
zajednice.Mat.krivično pravo ili krivično pravo u uzem smislu riječi je posebna grana prava čija
se sadrzina ogleda u pravno uređenoj i ograničenoj prinudi.Krivično procesno pravo uređuje
tok krivičnog postupka,prava i dužnosti državanih organa i drugih krivičnoprocesnih subjekata
koji učestvuju u krivičnom postupku kao i njihove međusobne odnose.Postupak izvrženja
krivičnih sankcija uređen je posebnom granom prva koja se naziva pravo izvršenja krivičnih
sankcija ili izvršno krivično pravo.To pravo je usmjereno na postizanje svrhe krivičnih
sankcija.Organizacijsko krivično pravo obuhvata norme kojima se osnivaju i uređuju
sudovi,tužilaštva, advokatske komore,organi otkrivanja krivičnog djela i njegovog
izvršioca.Ono doprinosi zaštiti pravnog poretka.
2. Definirajte krivični postupak s aspekta krivično-procesnih radnji?
-skup krivičnoprocesnih radnji koje preduzimaju krivičnoprocesni subjekti u slučaju postojanja
sumnje da je izvršeno krivično djelo kako bi se ostvario društveno prihvatljiv cilj reakcije na
kriminalitet.
3. Definirajte krivični postupak s aspekta krivično-procesnih odnosa?
-skup krivičnoprocesnih odnosa koji se razvijaju između krivičnoprocesnih subjekata u slučaju
sumnje da je izvršeno krivično djelo kako bi se postigao društveno prihvatljivi cilj reakcije na
kriminalitet.
4. Definirajte krivično procesno pravo?
-Krivično procesno pravo je pravna grana koja uređuje prava i dužnosti krivičnoprocesnih
subjekata,vrste i oblik krivično procesnih radnji koje se preduzimaju,kao i oblik
krivičnoprocesnih odnosa u koje stupaju krivičnoprocesni subjketi kad preduzimaju
krivičnoprocesne radnje.
5. Objasnite odnos krivičnog postupka i drugih kaznenih postupaka?
-Imajući u vidu da se kažnjiva djela dijele na krivična djela, privredne prestupe, prekršaje i
disciplinske krivice, usvojena je podjela kaznenih postupaka na: - krivični postupak, - postupak
za privredne prestupe, - prekršajni postupak i – disciplinski postupak. Materijalnopravna
pitanja kojima se propisuju druga kažnjiva djela (koja nisu krivična djela) i odgovarajuće kazne
ili mjere koje se mogu izreći, te procesnopravna pitanja o načinu postupanja u slučaju sumnje
da je izvršeno neko kažnjivo djelo (koje nije krivično djelo) - uređena su posebnim propisima
(npr., propisima o prekršajima ili disciplinskoj odgovornosti osoba).2 Proučavanjem odnosa
između krivičnog postupka i drugih kaznenih postupaka uočavaju se sličnosti i razlike. Primjera
radi, sličnosti su u: - procesnim načelima (npr., načelo istine, javnosti, kontradiktornosti), -
radnjama dokazivanja (npr., saslušanje osoba), - izricanju kazni (npr., novčana kazna) ili –
pravnoj određenosti s obzirom da su kažnjiva djela (kao i krivična djela) unaprijed propisana i
unaprijed su određeni uslovi za primjenu kazni i drugih mjera. Što se tiče razlika one su u: -
nadležnim organima i tijelima pred kojima se vodi odgovarajući kazneni postupak (npr., o
prekršajima se raspravlja pred nadležnim sudom za prekršaje ili nekim drugim državnim
organom, dok se o disciplinskim krivicama raspravlja pred disciplinskom komisijom). U
pogledu stepena pravne uređenosti, krivični postupak je detaljno pravno normiran, dok ostali
kazneni postupci nisu tako detaljno pravno uređeni, te su po pravilu kratkotrajniji i
jednostavniji.
6. Objasnite odnos krivičnoprocesnog i ustavnog prava?
-Nivo povezanosti krivično procesnog i ustavnog prava je očigledan s obzirom da se
krivičnoprocesnim pravom uređuje, s jedne strane odvijanje krivičnog postupka u slučaju
sumnje da je izvršeno krivično djelo i sa druge strane donošenje meritorne odluke kojom se
ograničavaju osnovna ljudska prava kao izraz državnog prava na kažnjavanje.Među
značajnijim ustavnopravnim razmatranjima iz područja kriivčnog procesnog prava trebamo
navesti ona koja se odnose na poštivanje ljudskog dostojanstva u krivičnom postupku,zaštitu
lične slobode,ostvarivanje prava na pravičan postupak.O međusobnoj povezanosti
krivičnoprocesnog i ustavnog prava svjedoče i odluke Ustavnog suda BiH, kako one kojima se
odlučuje povodom apelacione jurisdikcije tako i one koje se donose u postupku ocjene
ustavnosti relevantnih zakonskih propisa.
7. ŠTA JE TO DRUŠTVENO PRIHVATLJIVI CILJ KRIVIČNOG POSTUPKA U BIH?
- on se ogleda u traženju odgovora na sl pitanja:
a) da li je u konkretnom slučaju izvršeno krivično djelo
b) da li je osoba prema kojoj je upravljen krivičnopravni zahtjev učinila krivično djelo
c) da li je kriva ili nije kriva za djelo koje joj se stavlja na teret
d) da li se u smislu materijalnog krivičnog prava mogu primijeniti krivične sankcije.
8. ŠTA SU TO FORMALNI IZVORI KRIVIČNOG PROCESNOG PRAVA I KAKVI MOGU BITI?
-formalni izvori krivičnog procesnog prava, kao odrazi materijalnih izvora, su pravni propisi
kojima se reguliše krivični postupak sadržan u ustavnim i zakonskim tekstovima kao i u
međunarodno pravnim dokumentima a koji su prema unaprijed navedenoj proceduri dobili
kaluzulu pravne važnosti.Formalni izvori kr.proc.prava se mogu posmatrati kao unutrašnji i
međunarodni.Unutrašnji izvori su zakonski propisi unutrašnjeg krivičnog proc.prava i djele se
na osnovne i dopunske.Ova njihova podjela zaviisi od toga da li se određenim zakonskim
propisima uređuje krivični postupak ili su predmet njihovog regulisanja druge oblasti ljudskog
djelovanja.Osnovni izvori( propisi zakona o krivičnom postupku u BiH)U dopunske(ulaze drugi
propisi kojima se uz glavni predmet rješavaju različita pitanja koja se odnose na krivični
postupak)
-međunarodni izvori kr.proc.prava su multilateralni i bilateralni ugovori koje je BiH potpisivala
i ratifikovala kao i odredbe međunarodnog običajnog prava.(univerzalna deklaracija o pravima
čovjeka iz 1948.)
9. OBJASNITE TEMPUS REGIT ACTUM?
-u odnosu na vremensko važenje kr.proc.prava primjenjuje se princip da se valjanost pravnih
radnji cijeni između ostalog prema propisima koji su se primjenjivali u vrijeme njihovog
preduzimanja.Iz navedenog možemo zaključiti da se krivični postupak vodi prema zakonskim
odredbama koje su na snazi u vrijeme preduzimanja krivičnoprocesnih radnji.
10. OBJASNITE AKUZATORSKI MODEL KRIVIČNOG POSTUPKA?
-optužni ili akuzatorski krivični postupak,kao najstariji oblik kr.postupka porijeklom je iz
orijentalnog prava.On je oblikovan kao spor između dvije ravnopravne stranke pred
sudom.Osnovna karakteristika akuzatorskog kr.postupka je da taj historijski model predstavlja
spor ravnopravnih stranaka(tužioca i optuženog) pred sudom.Ovaj tip kr.postupka povezuje
se sa načelom nemo iudex sine actore(nema postupka bez tužioca) tj. sa pravilom da spor pred
sudom pokreće tužilac.U različitim vremenskim periodima u ulozi ovlaštenog tužioca javljaju
se različite osobe.Tako se kao ovlašteni tužilac javljala osoba koja je povrijeđena kr.djelom
preduzimajuci kr.gonjenje po privatnoj tužbi.U sistemu privatne tužbe pokretanje kr.postupka
je isključivo u rukama oštećenog.U razvijenim društvima mjesto tužioca moga oje zauzeti bilo
koji građanin a ne samo onaj koji je oštećen kr.djelom.Time se prihvata sistem popularne
tužbe, koji određuje da kao tužilac može nastupiti svaki građanin.Konačno u evoluciji
 akuz.kr.postupka u ulozi tužioca nastupa i posebni javni organ po sl.dužnosti.Tužilac je dužan
dokazati osnovanost svoje optužbe.Ukoliko tužilac ne dokaže svoje tvrdnje sud je optuženog
oslobađao od optužbe.Pored fukncije krivičnog gonjenja koju vrši ovlašteni tužilac javljaju se
još dvije funkcije:fukncija odbrane koju ostvaruje optužena osoba i funkcija presuđenja koja
pripada sudu.Optuženi ima jedino dužnost da se odazove na poziv suda i dođe pred
sud.Optuženi se pred sudom može braniti aktivno ili da izabere da ne daje sudu bilo kakve
izjave osim izjave da li se osjeća krivim ili ne.Funkcija suda je presuđenje spora među
strankama u smislu donošenja odluke o osnovanosti optužbe.Bitna karakteristika je da je sud
u vršenju svoje fukncije objektivan.Objektivan položaj suda postiže se načelom: nemo iudex
sine actore,dakle pravilom da sud ne može po vlastitoj incijativi pokrenuti
kr.postupak.Obj.položaj postignut je između ostalog zbog toga što stranke iznose dokaze pred
sud.U ovom postupku sud je pasivan jer u rukama tužioca i optuženog leži procesna
incijativa.Glavni zadatak suda je bio da pazi da se stranke u svom međusobnom
suprostavljanju pridržavaju propisa koji se odnose na to raspravljanje.Konačno u ak.postupku
sud odlučuje o sporu na javnoj,usmenoj i kontradiktornoj raspravi a primjenjuje se i načelo
neposrednosti.
11. OBJASNITE INKVIZITORSKI MODEL KRIVIČNOG POSTUPKA?
-inkvizitorski postupak je uvođen postepeno.Pokretanje postupka je u rukama subjekta koji
pored toga, obavlja i fuknciju presuđenja.Ili sud pokreće postupak i u ime državne vlasti
presuđuje događaj o kojem se vodi kr.postupak.Invizitorski postupak se djeli na dva
djela:istragu i suđenje.Istragu provodi istražitelj ili inkvirent.U rukama inkvirenta su bile
različite fukncije:fukncija kr.gonjenja,zatim očekivanje da će se u istrazi zastupati i interese
osumnjičenog,s obzirom da je osumnjiečni imao vrlo ograničene mogućnosti odbrane.Sud uz
funkciju presuđenja u svojim rukama drži i fuknciju optužbe jer pokreće postupak i istražuje
činjenice te fuknciju odbrane.Za vrijeme istrage osumnjičeni je mogao iznijeti svoju odbranu
koju je morao i dokazati.U ovom postupku priznanje osumnjičenog je kraljica dokaza.
Sud je donosio presudu isključivo na temelju spisa iz istrage a ono što nije bilo zabilježeno u
spisu predmeta za sud nije ni postojalo.Sud je mogao donijeti tri vrste
presude:osuduđujuću,oslobađajuću i presudu kojom se osumnjičeni otpušta ispod
suđenja(zbog nedostatka dokaza ali se protiv nje postupak uvijek može nastaviti).Sudske
odluke su se mogle preispitivati na višoj instanci.
Specifičnost ovog postupka ogledala se i u zakonskoj ocjeni dokaza.Zakonska ocjena dokaza
koja se često naziva i formalna ocjena dokaza,ogleda se u tome da je unaprijed zakonom
određeno koliko i kakvih dokaza mora postojati da bi se određena činjenica smatrala
utvrđenom.Teorija zakonskih dokaza poznavala je dva oblika: pozitivnu dokaznu teoriju prema
kojo je sud bio dužan da smatra dokazanom odlučnu činjenicu kad se ispune zakonom
propisani uslovi i negativnu prema kojoj da bi se činjenica smatrala utvđenom morao je
postojati određeni kvalitet i kvantitet dokaza kao i uvjerenje suda da je određena činjenica
utvrđena.Prednost ovog postupka je primjena načela oficijalnosti krivičnog gonjenja.Kroz ovaj
postupak razvio se stav da je država dužna da se sistematski brine da izvršioci kr.djela budu
kaznjeni.
12. OBJASNITE MJEŠOVITI MODEL KRIVIČNOG POSTUPKA?
-mješoviti ili akuzatorsko-ikvizitorski sistem kr.postupka predstavlja povezivanje elementa
osnovnih vrsta kr.postupka:akuzatorskog i inkvizitorskog.Ovaj model je nastao sa ciljem
objedinjavanja najkvalitetnijih formi iz akuzatorskog i inkvizitorskog kr.postupka.Odvija se u
dva stadija:prethodni postupak i glavni pretres, s tim što po pravilu u prethodnom postupku
kod mješovitog modela preovladavaju inkvizitorski elemeti dok se na glavnom pretresu govori
o dominantnoj ulozi akuzatorskih procesnih formi.Karakteristike su sl:
 *Iz akuzatorskog modela kr.post.ugrađeni su sl.procesni sadržaji:
=procesne fukncije kr.gonjenja,odbrane i presuđenja koje su strogo odvojene i povjerene
različitim subjektima
=dioba fukncije gonjenja od funkcije utvrđivanja činjenica u pripremnom postupku
=procesni subjektivitet osumnjičenog ili optuženog uz predviđanje određenih prava koja su
namjenjena za ostvarivanje fukncije odbrane.
=primjena osnovih krivičnoprocesnih načela na glavnom pretresu
=na glavnom pretresu pored suda učestvuju i stranke koje u kontradiktornom postupku iznose
svoje tvrdnje,pobijaju navode protivne stranke...
=sud donosi presudu na osnovu dokaza koji su izneseni na glavnom pretresu a ne na osnovu
onoga što je uvrđeno na pripremnom postupku
=pravo stranaka da ispituju svjedoke i vještake na glavnom pretresu
=organizaciona podjela sudećih tijela na profesionalne sudije koji vode raspravu i laičke sudije
koji odlučuju o krivnji optužene osobe.
*Iz inkvizitorskog postupka:
=podjelu na pripremni stadij,stadij optuživanja i stadij glavnog pretresa s donošenjem presude
=primjenu načela oficijelnosti krivičog gonjenja
=povjeravanje fukncije krivičnog gonjena i fukncije istraživanja činjenica istom organu
kr.postupka
=mogućnost organa kr.postupka da ispituje osumnjičenu osobu da bi dobili njen iskaz o
određenim činjenicama
=pripremni postupak je tajan jer mu ne mogu prisustvovati ne samo građani već ni sami
učesnici u kr.postupku ili je njihovo sudjelovanje predviđeno u ograničenm obimu
=pravo na odbranu je ograničeno u pripremnom postupku,a to se posebno odnosi na pravo
osumnjičenog da razgleda spis prredmeta i tako se upozna sa dokazima koji ga terete.
=pravo raspravnog vijeća da po službenoj dužnosti učestvuju u postupku prikupljanja i
izvođenja dokaza
=pravo suda da na glavnom pretresu ispituje svjedoke ili vještake.
13. KOJI SU TO INKVIZITORSKI SADRŽAJI U ISTRAZI BOSHERC.KR.POSTUPKA?
*istragu naređuje i provodi tužilac
*tužilac po sl.dužnosti preduzima sve istražne radnje koje su potrebne za postizanje cilja
istrage
*pravo tužioca da ispita osumnjičenog
*istraga je tajna jer joj ne mogu prisustvovati ne samo građani već je i sudjelovanje
kr.proces.subjekata u ovom stadiju kr.postupka predviđeno u ograničenom obimu.
14. KOJI SU TO INKVIZITORSKI SADRŽAJI NA GLAVNOM PRETRESU BOSHHERC.KR.POSTUPKA?
/pravo suda da naredi izvođenje dokaza
/sud ima aktivnu poziciju tokom ispitivanja svjedoka i vještaka
/dužnost je suda da se stara za svestrano raspravljanje predmeta i otklanjanje svega što
odlugovlači kr.postupak a ne doprinosi razrješenju stvari
/neučestovanje laika u suđenju
15. KOJI SU TO SPECIFIČNI AKUZATORSKI SADRŽAJI U ISTRAZI BOSHERC.KR.POSTUPKA?
<krivični postupak se ne može pokrenuti niti voditi bez zahtjeva tužioca(načelo akuza.)
<ograničena je kontradiktornost
<pravo osumnjičenog i njegovog branioca da razmatraju spise i razgledavaju pribavljene
predmete
<ako se osumnjičeni nalazi u pritvoru ima pravo odmah komunicirati sa braniocem usmeno ili
pismeno
 <privilegij protiv samooptuživanja
<pravo odbrane da predlaže izvođenje dokaza
<stranačko disponiranje kr.predmetom
16. KOJI SU TO SPECIFIČNI AKUZATORSKI SADRŽAJI NA GLAVNOM PRETRESU
BOSHERC.KR.POSTUPKA?
#glavni pretres počinje čitanjem optužnice(načelo akuz)
#dokazi se izvode onim redom kojim se prije svega daje incijativa suprotavljenim stranama u
postupku
#stranačko ispitivanje svjedoka i vještaka
#načelo javnosti,neposrednosti u izvođenju i ocjeni dokaza te usmenog raspravljanja pred
sudom.
17. KOJE SU KARAKTERISKE TREĆE FAZE(ETAPE) U KR.POSTUPKU U RAZVOJU BOS.HERC.
KR.PROC.PRAVA?
-donošenjem Zakona o Sudu Bih u nov.2000godine započela je treća etapa u razvoju ne samo
krivičnog proc.prava već i krivičnog pravosuđa i kr.zakonodavstva u širem smislu
riječi.Osnovano je i Tužilaštvo BiH u augustu 2002 god.U isto vrijeme odvijaju se reformski
procesi koji rezultiraju donošenjem određenih propisa koji se označavaju kao zakoni za borbu
protiv korupcije i organizovanog kriminaliteta a među kojima se posebno ističu Krivični zakon
BiH,Zakon o krivičnom postupku BiH.Ovim zakonima otvoreno je razdoblje korijenitih reformi
u krivičnopravnom sistemu BiH.Ovim zakonima je zaokružen ciklus aktivnosti međunarnde
zajednice koji je bio usmjeren na izradu zakonodovastva na državnom nivou.Pararačeno sa
opisanim procesom razvijaju se aktivnosti i na reformi kriivčnog zakonodavstva u FBiH,RS i
BDBIH.Dolazi do harmonizacije na dva nivoa:s jedne strane na nivou usklađivanja sa
međunarodnim standardima o ljudskim pravima i vladavini zakona i sa druge strane unutar
same BiH u smislu da se preduzete reforme kr.pravosuđa i kr.zakonodavstva temelje da istim
princima i programima.Od tad do danas procesni zakoni su više puta novelirani.
18. OBJASNITE NAČELO OFICIJELNOSTI?
-Prema tom načelu, funkciju krivičnog gonjenja ostvaruje nadležni organ po službenoj dužnosti
u javnom interesu nezavisno od volje osobe koja je oštećena krivičnim djelom ili neke druge
osobe koja bi imala interes da se u određenom predmetu (ne)ostvari funkcija krivičnog
gonjenja.Načelo oficijelnosti se odnosi na jednu od tri osnovne krivičnoprocesne funkcije –
funkciju krivičnog gonjenja. Ovo načelo nije vazano samo za pokretanje krivičnog postupka,
jer se širi na cijeli tok krivičnog postupka. S obzirom da se prema načelu oficijelnosti funkcija
krivičnog gonjenja ostvaruje u javnom interesu, ta funkcija je u najvećem broju savremenih
pravnih sistema povjerena javnom tužilaštvu. Za razliku od načela oficijelnosti krivičnog
gonjenja, načelo dispozicije prepušta pravo krivičnog gonjenja volji oštećene osobe, koja to
gonjenje ostvaruje kroz privatnu tužbu. U savremenom krivičnom postupku načelo
oficijelnosti je u prvom planu čime se u najvećoj mogućoj mjeri ograničava gonjenje na
inicijativu oštećenog.Prema PZKPK, u osnovi, usvojeno je načelo oficijelnosti budući da za
najveći broj krivičnih djela postupak pokreće po službenoj dužnosti javni tužilac. To pravo i
dužnost javni tužilac ima i za krivična djela koja se gone na prijedlog oštećenog. Pored krivičnih
djela koja se gone po službenoj dužnosti (najveći broj krivičnih djela) i krivičnih djela koja se
gone na prijedlog oštećene strane (manji broj krivičnih djela), u posebnom dijelu PKZK
propisano je da se za neka krivična djela gonjenje preduzima po privatnoj tužbi.Zbog toga je
PZKPK predviđeno da je ovlašteni tužilac za krivična djela koja se gone po službenoj dužnosti -
javni tužilac, a za djela koja se gone po privatnoj tužbi - privatni tužilac. S obzirom da se za
najveći broj krivičnih djela gonjenje preduzima ex officio, osnovno pravo i osnovna dužnost
javnog tužioca je istraživanje krivičnih djela i krivično gonjenje njihovih izvršilaca.
19. OBJASNITE NAČELO LEGALITETA?
-načelo legaliteta krivičnog gonjenja znači da je javni tužilac dužan preduzeti krivično gonjenje
ako su ispunjeni zakonski uslovi, bez obzira na njegov stav o tome da li je ili nije potrebno
krivično gonjenje. Dakle, javni tužilac koji je nosilac prava na pokretanje krivičnog postupka po
službenoj dužnosti, dužan je po zakonu preduzeti krivično gonjenje uvijek kad su za to
ispunjeni propisani uslovi. Kao što prema načelu oficijelnosti pokretanje krivičnog postupka
ne zavisi od volje oštećenog, tako prema načelu legaliteta krivičnog gonjenja pokretanje
krivičnog postupka ne zavisi od volje javnog tužioca; dakle, kad su ispunjeni zakonski uslovi,
pokretanje krivičnog postupka nije za tužioca samo mogućnost već i dužnost.Načelo legaliteta
krivičnog gonjenja vrijedi za cijeli tok krivičnog postupka jer je tužilac dužan ostvarivati funkciju
krivičnog gonjenja sve dok postoje zakonski uslovi. U savremenim krivičnim postupcima ne
primjenjuje se isključivo načelo legaliteta. Naime, suprotno dužnosti tužioca da kad su
ispunjeni zakonski uslovi inicira pokretanje krivičnog postupka i učestvuje u postupku,
predviđa se pravo tužioca da po načelu oportuniteta (ili cjelishodnosti) krivičnog gonjenja ne
preduzima krivično gonjenje, bez obzira što su u konkretnom slučaju ispunjeni zakonski uslovi
za to, ako to nije u javnom interesu. Dakle, prema načelu oportuniteta, postojanje zakonskih
uslova za gonjenje je nužan pravni preduslov za mogućnost krivičnog gonjenja, ali i onda kada
taj preduslov postoji, dolazi do krivičnog gonjenja samo ako tužilac smatra da je u konkretnom
slučaju s javnog stajališta oportuno (ili cjelishodno) preduzimanje krivičnog gonjenja.Dakle,
prihvaćeno je načelo legaliteta krivičnog gonjenja, jer postojanje opravdane sumnje da je
izvršeno krivično djelo za koje se goni po službenoj dužnosti obavezuje javnog tužioca da
preduzme krivično gonjenje. Pored postojanja opravdane sumnje da je izvršeno krivično djelo,
u konkretnom slučaju ne smiju postojati zakonske smetnje za krivično gonjenje (npr., smrt
okrivljenog ili zastarjelost krivičnog gonjenja). U zakonom propisanim slučajevima javni tužilac
nije dužan preduzeti krivično gonjenje iako postoji opravdana sumnja da je izvršeno krivično
djelo za koje se goni ex officio i ne postoje okolnosti koje isključuju krivično gonjenje.
Odstupanje od načela legaliteta krivičnog gonjenja i primjena principa oportuniteta krivičnog
gonjenja propisana je za: krivična djela za koja se goni po odobrenju; krivična djela izvršena
van teritorije BiH; krivična djela čije se krivično gonjenje može ustupiti stranoj državi pod
zakonom propisanim uslovima; kr.djela povodm kojih će Glavni tužilac BiH svjedoku dati
imunitet; kr.djela čiji su izvršioci maloljetne osobe ako ne bi bilo cjelishodno da se vodi
postupak protiv maloljetnika.
Iako PZKPK prihvata princip legaliteta krivičnog gonjenja, ipak javni tužilac ima pravo da
odustane od krivičnog gonjenja ako smatra da više ne postoje zakonski uslovi za krivično
gonjenje (načelo mutabiliteta). Suprotno, prema načelu imutabiliteta tužilac ne može odustati
od krivičnog gonjenja, već mora u postupku ostati do kraja, sve dok se ne donese meritorna
sudska odluka o predmetu suđenja.
20. OBJASNITE NAČELO AKUZATORNOSTI?
-Prema ovom načelu, krivični postupak se pokreće i vodi samo po zahtjevu tužioca. Bez tužioca
nema postupka, ne samo prilikom pokretanja, već i za sve vrijeme njegovog trajanja. Tužilac
može odustati od svog krivičnopravnog zahtjeva i u tom slučaju krivični postupak se
obustavlja. Prihvatanje ovog načela omogućava razdvajanje osnovnih krivičnoprocesnih
funkcija i njihovo povjeravanje različitim subjektima. U tom smislu, odvojena je funkcija
krivičnog gonjenja ili optuženja i povjerena tužiocu. Treba naglasiti da bez funkcije krivičnog
gonjenja nema krivičnog postupka i da njeno povjeravanje posebnom subjektu omogućava
uspostavanje javnog tužilaštva kao nezavisnog tijela. Tužilaštvo funkciju krivičnog gonjenja
ostvaruje na način da pokreće krivični postupak, zastupa optužbu pred nadležnim sudom i
preduzima druge potrebne i zakonom propisane krivičnoprocesne radnje. Druga osnovna
 krivičnoprocesna funkcija jeste funkcija presuđenja, koja je povjerena sudu. Sud nema
inicijativu za pokretanje krivičnog postupka, niti za njegovo održanje u toku. Funkcija suda
ogleda se u presuđenju konkretne krivične stvari. Također, u skladu sa načela akuzatornosti,
sud može raspravljati samo o onom krivičnom djelu i samo o onom izvršiocu koji su
obuhvaćeni krivičnopravnim zahtjevom tužioca (tzv. objektivni i subjektivni identitet između
optužbe i presude). Razdvajanjem funkcija krivičnog gonjenja i presuđenja izdvaja se i treća
funkcija - funkcija odbrane, koju vrši osumnjičeni odnosno optuženi uz pomoć branioca.
BIH: krivični postupak se pokreće samo na zahtjev ovlaštenog tužioca.Dakle, sud ne može
inicirati krivični postupak, a odvojene su i tri osnovne krivičnoprocesne funkcije i one su
povjerene zasebnim procesnim subjektima. Načelo akuzatornosti omogućava okrivljenom
procesni položaj stranke. Zbog toga, krivični postupak ima prirodu spora koji se odvija između
dvije ravnopravne stranke (tužioca i osumnjičenog odnosno optuženog) pred nepristrasnim
sudom. Zatim, okrivljeni ima pravo na odbranu u toku cijelog krivičnog postupka a sud može
voditi postupak samo protiv osobe koja je obuhvaćena optužnim aktom i samo za opisano
krivično djelo. Načelo akuzatornosti izraženo je i u procesnim odredbama o obustavi krivičnog
postupka, odnosno donošenju presude kojom se optužba odbija ukoliko tužilac odustane od
krivičnog gonjenja.
21. OBJASNITE NAČELO OPORTUNITETA?
- U savremenim krivičnim postupcima ne primjenjuje se isključivo načelo legaliteta. Naime,
suprotno dužnosti tužioca da kad su ispunjeni zakonski uslovi inicira pokretanje krivičnog
postupka i učestvuje u postupku, predviđa se pravo tužioca da po načelu oportuniteta (ili
cjelishodnosti) krivičnog gonjenja ne preduzima krivično gonjenje, bez obzira što su u
konkretnom slučaju ispunjeni zakonski uslovi za to, ako to nije u javnom interesu. Dakle,
prema načelu oportuniteta, postojanje zakonskih uslova za gonjenje je nužan pravni preduslov
za mogućnost krivičnog gonjenja, ali i onda kada taj preduslov postoji, dolazi do krivičnog
gonjenja samo ako tužilac smatra da je u konkretnom slučaju s javnog stajališta oportuno (ili
cjelishodno) preduzimanje krivičnog gonjenja.Odstupanje od načela legaliteta krivičnog
gonjenja i primjena principa oportuniteta krivičnog gonjenja propisana je za: krivična djela za
koja se goni po odobrenju; krivična djela izvršena van teritorije BiH; krivična djela čije se
krivično gonjenje može ustupiti stranoj državi pod zakonom propisanim uslovima; kr.djela
povodm kojih će Glavni tužilac BiH svjedoku dati imunitet; kr.djela čiji su izvršioci maloljetne
osobe ako ne bi bilo cjelishodno da se vodi postupak protiv maloljetnika;krivična djela o kojima
se raspravlja u postupku protiv pravne osobe.
22. OBJASNITE NAČELO NE BIS IN IDEM?
-Zabrana ponovnog suđenja u istoj krivičnoj stvari izražena je kroz načelo ne bis in
idem.Pomenuti međunarodni dokumenti predviđaju da se nikome ne može ponovo suditi,
odnosno da se niko ne može ponovo kazniti u krivičnom postupku iste države za krivično djelo
za koje je već pravosnažno oslobođen ili osuđen u skladu sa zakonom i krivičnim postupkom
te države. Rezultat primjene ovog načela ogleda se i u predviđanju njegovih izuzetaka u smislu
da se može otvoriti ponovno razmatranje određenog predmeta ako postoje dokazi o novim ili
novootkrivenim činjenicama, ili ako je u prethodnom postupku došlo do bitnih povreda koje
su mogle uticati na rješenje slučaja.
BIH: naglašava se da niko ne može biti suđen za djelo za koje je već bio suđen i za koje je
donesena pravoznažna presuda. Načelo ne bis in idem obuhvata dva kumulativna uslova: - da
je krivični postupak već vođen protiv određene osobe za određeno krivično djelo i – da je
donesena pravosnažna sudska odluka u tom krivičnom predmetu. Za raspravljanje o načelu
ne bis in idem vežu se pojmovi formalne i materijalne pravosnažnosti. Po pravilu, obje ove
pravosnažnosti nastupaju u isto vrijeme. Formalno je pravosnažna ona sudska odluka koja se
 više ne može pobijati žalbom ili kad žalba nije dozvoljena Pravosnažnost u materijalnom smislu
znači zabranu ponovnog vođenja krivičnog postupka o onoj krivičnoj stvari o kojoj je donesena
pravosnažna sudska odluka (ili ne bis in idem), odnosno da se na taj način završeni krivični
postupak može ponoviti samo na osnovu odredbi o ponavljanju postupka kao vanrednom
pravnom lijeku.Što se tiče vrsta sudskih odluka misli se na presude i rješenja.
23. OBJASNITE NAČELO KONTRADIKTORNOSTI?
-Za načelo akuzatornosti vezano je načelo kontradiktornosti, koje se, također, tradicionalno
uzima za jedno od osnovnih krivičnoprocesnih načela. Često se ovo načelo označava i kao
raspravno načelo. U sadržajnom smislu, načelo kontradiktornosti omogućava strankama
(dakle, tužiocu i osumnjičenom odnosno optuženom) da pred sudom iznose svoje navode i
argumente za njih, kao i da se izjasne o navodima suprotne stranke, a prije nego što sud
donese odluku povodom onog što je predmet raspravljanja u postupku. 13 Prema tome,
tužilac i okrivljeni pred sudom iznose dvije suprotne teze: tezu optužbe i tezu odbrane, a sud
je dužan da ih sasluša prije donošenja odluke o konkretnom krivičnopravnom zahtjevu.
Zahvaljujući ovom načelu, krivični postupak ima konstrukciju spora između ravnopravnih
stranaka pred nepristrasnim sudom. Mogućnost optuženog da na glavnom pretresu iznese
tezu odbrane i da se osvrne na navode ovlaštenog tužioca od posebnog je značaja za
ostvarivanje prava na odbranu i zaštitu prava i sloboda čovjeka. Također, načelo
kontradiktornosti omogućava potpunije ostvarenje načela istine, s obzirom da sud može
presuditi spor tek pošto su stranke bile u mogućnosti da izraze svoje stavove i da se izjasne o
stavovima druge strane, odnosno nakon što je saslušao procesne izjave obje strane i sagledao
njihove dokaze.
BIH: prihvaćeno je načelo kontradiktornosti.Ovo načelo naročito dolazi do izražaja na glavnom
pretresu, dok je u istrazi i drugostepenom postupku predviđeno u ograničenom obimu. To je
razumljivo jer se na glavnom pretresu donosi presuda nakon kontradiktornog, usmenog i
neposrednog iznošenja određenih činjenica i dokaza, dok istraga predstavlja postupanje
određenih državnih organa radi utvrđivanja činjenica na osnovu kojih tužilac može ocijeniti
ima li mjesta optuženju ili istragu treba obustaviti, odnosno drugostepeni postupak služi
preispitivanju zakonitosti i pravilnosti prvostepene presude.Ovo načelo je ostvareno i u toku
istrage,ostvaruje se i u procesnim situacijama,može biti ostvareno u određenom obilu i u
drugostepenom postupku.
24. OBJASNITE NAČELO IN DUBIO PRO REO?
-Jedna od neposrednih posljedica presumpcije nevinosti je zakonska odredba prema kojoj se
sumnja u pogledu postojanja činjenica relevantnih za slučaj ili sumnja u odnosu na primjenu
neke odredbe krivičnog zakona tumači u korist okrivljenog i njegovih prava. Riječ je o načelu
in dubio pro reo. Shodno ovom načelu, sud će donijeti oslobađajuću presudu ne samo kad je
dokazana nevinost optuženog, već i onda kad nije dokazana krivnja optuženog. Dakle, svaka
sumnja u postojanje neke pravno relevantne činjenice mora se odraziti u korist optuženog. U
tom smislu, zakonodavac obavezuje sud da savjesno ocijeni svaki dokaz pojedinačno i u vezi s
ostalim dokazima i da na osnovu takve ocjene izvede zaključak je li neka činjenica dokazana.
Načelo in dubio pro reo sadrži dva pravila. Prvo pravilo se odnosi na činjenice koje idu na štetu
optuženog. Ove činjenice moraju biti utvrđene sa potpunom sigurnošću (npr., u anglo-
američkom pravu to je dokazni standard “izvan svake razumne sumnje“, eng. proof beyond a
reasonable doubt). Ako postoji sumnja u odnosu na te činjenice, one se ne mogu uzeti kao
utvrđene, tj. smatraju se neutvrđenim. Drugo pravilo se veže uz činjenice koje idu u korist
optuženog. Te se činjenice uzimaju za utvrđene čak i onda ako su samo vjerovatne, tj. ako se
sumnja u njihovo postojanje, pa čak i onda ako je postojanje činjenica na štetu optuženog
vjerovatnije.
25. OBJASNITE NAČELO MATERIJALNE ISTINE?
-Načelo utvrđivanja materijalne istine o nevinosti ili krivnji osobe protiv koje se vodi krivični
postupak nije samo jedno od najvažnijih krivičnoprocesnih načela, već je istovremeno i jedan
od ciljeva krivičnog postupka. Dakle, prije donošenja obavezujuće sudske odluke treba utvrditi
istinu o tome da li je u konkretnom primjeru izvršeno krivično djelo i da li se na optuženog
mogu primijeniti norme materijalnog krivičnog prava o izricanju krivičnih sankcija. Da bi
krivični postupak mogao ostvariti svrhu u smislu da se na osnovu zakonito pokrenutog i
provedenog postupka donese pravilna presuda, a zašto je odgovoran sud,14 krivični postupak
se mora urediti tako da se ostvari ovo načelo. Dakle, činjenice na kojima se zasniva sudska
odluka, odnosno činjenice na kojima se temelji odgovor na pitanja da li je izvršeno krivično
djelo, ko je izvršilac i da li se mogu primjeniti krivične sankcije u smislu materijalnog krivičnog
prava - moraju biti istinito i potpuno utvrđene. S pojmom materijalna istina se željelo naglasiti
da sud do istine treba doći kroz slobodnu ocjenu dokaza, a ne putem ocjene koja je unaprijed
određena formalnim (ili zakonskim) pravilima.15 Zbog toga se nazivom materijalna istina (kao
suprotnost formalnoj istini ili takvom utvrđivanju činjenica koje je zasnovano na zakonskim
propisima o snazi pojedinih dokaza) označava utvrđivanje činjenica do kojeg sudija dolazi
slobodno, nesputan dokaznim pravilima. U pogledu obilježja istine koja se utvrđuje u
krivičnom postupku, postavlja se pitanje da li je ta istina apsolutna ili relativna u odnosu na to
kako se krivično djelo zaista desilo u prošlosti. S tim u vezi treba istači da se apsolutna istina
ne postiže materijalnom istinom krivičnog postupka.Drugim riječima, istina koja se utvrđuje u
krivičnom postupku je subjektivna i relativna, jer njeno utvrđivanje uvijek zavisi od ličnosti
sudije, njegovih uvjerenja, znanja ili iskustva, a i sama dokazna sredstva pomoću koji se
najčešće utvrđuje istina u krivičnom postupku (npr., svjedoci, vještaci, optuženi) su
subjektivna.
U vezi sa zahtjevom da se pravno relevantne činjenice istinito i potpuno utvrde u krivičnom
postupku, krivično procesno pravo poznaje određene procesne ustanove(A) koje doprinose
da sudska odluka bude zasnovana na potpuno i istinito utvrđenom činjeničnom stanju. Naime,
krivično procesno pravo poznaje određen procesne institute(B) koji obezbjeđuju vrlo važna
prava čovjeka u krivičnom postupku, stabilnost sudskih odluka i pravnog poretka ili doprinose
procesnoj ekonomiji.
A) procesne ustanove koje doprinose uvrđivanju istine u kr.postupku:
*sud,tužilac i drugi državni organi koji učestvuju u kr.postupku dužni su da s jednakom
pražnjom ispituju i utvrđuju činjenice koje terete osumnjičenog odnosno optuženog.
*pravo suda,tužioca i drugih organa koji učestvuju u kr.postupku da ocjenjuju postojanje ili
nepostajanje činjenica nije vezano ni ograničeno posebnim fomralnim dokazima.
*provjeravanje priznanja krivičnje u smislu njegove osnovanoti i dobrovoljnosti jer samo
priznanje nije dovoljno za osudu.
*sud je dužan da i bez prijedloga stranaka i branioca naredi izvođenje dokaza na glavnom
pretresu
*pobijanje presude žalbom zbog pogrešno ili nepotpuno uvrđenog činjeničnog stanja
B)Utvrđivanju istine u krivičnom postupku suprotstavljaju se druga pravila kojima se nastoji
razriješiti kolizija različitih interesa u krivičnom postupku. Njihovo postojanje potvrđuje da
istina nije jedini ili isključivi cilj krivičnog postupka:
pravo na šutnju zbog zaštite prava i sloboda čovjeka u kr.postupku;zabrana preinačenja
presude na štetu optuženog;načelo ne bis in idem ili zabrana ponovnog suđenja;načelo
zakonitih dokaza.
26. OBJASNITE NAČELO SLOBODNE OCJENE DOKAZA?
-Načelo slobodne ocjene dokaza je u neposrednoj vezi sa načelom utvrđivanja materijalne
 istine u krivičnom postupku. Ovo načelo znači da sud ocjenjuje izvedene dokaze u skladu sa
svojom logičkom i psihološkom analizom, na osnovu zakonitosti ljudskog mišljenja i iskustva.
Pri tome, sud nije vezan za zakonska pravila koja bi unaprijed (lat. a priori) određivala
vrijednost pojedinih dokaza. Sud mora u obrazloženju presude navesti određeno i potpuno iz
kojih razloga uzima da su određene pravno relevantne činjenice dokazane, odnosno da nije
dokazano njihovo postojanje. BIH:-Također, prilikom donošenja presude sud je dužan
savjesno ocijeniti svaki dokaz pojedinačno i u vezi s ostalim dokazima i na osnovu takve ocjene
izvesti zaključak o tome da li je neka činjenica dokazana. Stoga, slobodna ocjena dokaza u
konkretnom krivičnom predmetu zahtijeva obrazloženje, u sadržajnom smislu, kako svakog
dokaza pojedinačno, tako i svih dokaza zajedno. Na osnovu toga se slobodna ocjena dokaza
može sagledati u drugostepenom postupku, jer se u obrazloženju presude iznosi na osnovu
čega se uzima da je neka činjenica dokazna, odnosno da nije dokazna, te način na koji se došlo
do takvog zaključka ). Ukoliko sud u obrazloženju presude određeno i potpuno ne iznese
razloge za svoju slobodnu ocjenu dokaza, učinjena je bitna povreda odredaba krivičnog
postupka, što je osnov za ulaganje žalbe Izuzetno, pozitivno procesno pravo poznaje
odstupanja od načela slobodne ocjene dokaza. To je slučaj, npr., kod obaveznih vrsta
vještačenja. U tom smislu, da bi se, npr., utvrdio uzrok smrti neke osobe mora se narediti post
mortem pregled i obdukcija, odnosno ako postoji sumnja na trovanje, sud naređuje
toksikološko vještačenje

27. OBJASNITE SUBJEKTE KRIVIČNOG POSTUPKA?

-Prema načelu akuzatornosti, za krivični postupak su vezane tri odvojene funkcije koje su
povjerene različitim i samostalnim subjektima. Kao što je već izloženo, to su funkcija krivičnog
gonjenja, funkcija odbrane i funkcija presuđenja. Funkciju krivičnog gonjenja vrši ovlašteni
tužilac:tužilac kome je zakonom dato pravo i dužnost krivičnog gonjenja za krivična djela za
koje se goni po službenoj dužnosti, oštećeni kao tužilac (subsidijarni tužilac) i privatni tužilac
za krivična djela za koje se goni po privatnoj tužbi. Okrivljeni vrši funkciju odbrane (u
ostvarivanju te funkcije njemu pomaže branilac). Funkcija presuđenja isključivo pripada sudu.
Dakle, ovlašteni tužilac, okrivljeni i sud su glavni ili osnovni subjekti krivičnog postupka. Ovi
subjekti moraju postojati u svakom krivičnom postupku; bez nijh se ne može odvijati krivični
postupak. Osnovni krivičnoprocesni subjekti imaju zakonom predviđena prava i dužnosti u
toku krivičnog postupka. Pored osnovnih krivičnoprocesnih subjekata u krivičnom postupku
učestvuju i sporedni krivičnoprocesni subjekti. Dakle osnovni subjketi kr.postupka
su:tužilac,osumnjičeni odnosno optuženi i sud.Od osnovnih krivičnoprocesnih subjekata
razlikuju se po tome što se bez njih krivični postupak može pokrenuti, voditi i okončati.
Sporedni krivičnoprocesni subjekti su: oštećeni, zakonski zastupnik, punomoćnik, policijski
službenik, svjedoci ili vještaci.
28. OBJASNITE STRANKE U KRIVIČNOM POSTUPKU?
-Stranke su subjekti koji u krivičnom postupku ostvaruju suprotne interese i raspolažu
samostalnim procesnim pravima i dužnostima.30 U tom smislu, stranka je krivičnoprocesni
subjekt koji ističe krivičnopravni zahtjev i povodom njega zahtijeva sudsku odluku (tužilac) i
subjekt prema kome je usmjeren krivičnopravni zahtjev i prema kome se zahtijeva sudska
odluka (okrivljeni). Dakle, stranke su tužilac i okrivljeni. U krivičnom postupku stranke su
načelno međusobno izjednačene u pogledu mogućnosti ostvarivanja svojih interesa i zahtjeva
pred sudom. U realnosti krivičnoprocesnih odnosa stranke nisu u potpunosti izjednačene, jer
se zbog krivičnoprocesnih funkcija koje obavljaju (funkcije krivičnog gonjenja i funkcije
odbrane) nalaze u poziciji da raspolažu različitim pravima i dužnostima. Zbog toga,
međunarodno pravo o pravima čovjeka i krivično procesno pravo garantuju određena prava
 koja pripadaju okrivljenom i koja se nazivaju pravom na odbranu. Tako se nastoji što više
izjednačiti položaj tužioca i okrivljenog u krivičnom postupku i obezbijediti princip D
“jednakosti oružja”.
BIH:-osumnjičeni odnosno optuženi i tužilac u krivičnom postupku imaju status ravnopravnih
stranaka, osim ako tim zakonom nije drukčije propisano.Tužilac dužan je da pažljivo ispituje i
da sa maksimalnom profesionalnom odanošću utvrđuje sa jednakom pažnjom činjenice koje
terete okrivljenog kao i one koje mu idu u prilog.
29. OBJASNITE STRANAČKU SPOSOBNOST?
-Stranačka sposobnost je sposobonost osobe da bude stranka u konkretnom krivičnom
postupku,dakle da bude tužilac ili osumnjičeni odnosno optuženi.Stranačka spos.se mora
raspraviti odovjeno za svaku stranku-Nadležni tužilac može biti stranka u postupku samim tim
što je u zakonom provedenom postupku izabran za tužioca u određenom tužilaštvu.Kao
osumnjičeni odnosno optuženi u našem pravu se može pojaviti kako fizička tako i pravna
osoba.
30. OBJASNITE PROCESNU SPOSOBNOST?
-Procesna sposobnost se odnosi na sposobnost stranke da u krivičnom postupku preduzima
krivičnoprocesne radnje.Tužilac ima procesnu sposobnost zbog toga što je imenovam za
fuknciju tužioca u određenom tužilaštvu.Što se tiče osumnjičenog odnosno optuženog smatra
se da stranačka sposobnost podrazumjeva i procesnu sposobnost.
31. OBJASNITE ORGANIZACIONU STRUKTURA SUDA U BIH?
-Sudsku funkciju u krivičnom postupku na nivou BiH obavlja Sud BiH.Njegovo
osnivanje,djelokrug rada i organizacioni sustav uređuje se Zakonom o Sudu BiH.U
organizacionom smislu Sud BiH čine:Krivično;Upravno i Apelaciono odjeljenje.Također Sud BiH
ima Zajednički sekretarijat i Ured registara Odjela I i Odjela II Krivičnog i Apelacionog
odjeljenja.
Krivično odjeljenje Suda BiH se sastorji od tri dijela:Odjel I(za ratne zločine); Odjel II(za
organizovani kriminal); Odjel III(za sva ostala kriivčna djela u nadležnosti Suda BiH.
Apelaciono odjeljenje ima također tri odjela—za zalbe.
-Za sudsku fuknciju u kr.postupku u entitetima i BDBIH nadležni su sudovi opšte(redovne)
nadležnosti:opštinski sudovi,kantonalni sudovi i Vrhovni sud FBIH,odnosno osnovni i okružni
sudovi i Vrhovni Sud RS,te OSnovne i Apelacioni sud BD BIH.Opštinski i osnovni sudovi te
OSnovni sud BDBIH sude samo u prvom stepenu za kr.djela iz svoje nadležnosti..Vrhovni sud
FBIH,Vrhovni sud RS i Apelacioni sud BDBIH odlučuju o drugom stepenu o žalbama protiv
prvostepenih presuda,te u trećem stepenu u zakonom propisanim slučajevima.
Sud koji ostvaruje fuknciju presuđenja u kr.postupku naziva se krivični sud.Kao sudovi koji
ostvaruju fuknciju presuđenja u kr.postupku javljaju se i međunarodni sudovi.
32. OBJASNITE ULOGU SUDA NA GLAVNOM PRETRESU?
-kreće se u dva smjera.Sud može biti pasivan kao što je slučaj u anglosaksonskom odnosno
angloameričkom pravu i ogleda u posmatranju aktivnosti optužbe i odbrane..,zatim može biti
aktivna kao u mještovitom ili kontitentalnom sistemu kreće se u pravcu izvođenja dokaza i
utvrđivanju činjenica.Uloga suda se može posmatrati i u okviru sistema pravnih lijekova.Prema
nekim zakonodavstvima sud pravnog lijeka ispituje uloznei pravni lijek prema pravilu u
graniciama uloženog pravnog lijeka.Također postoje zakonodavstva koja uz razloge pravnog
lijeka pobijanu odluku ispituju i u okviru onih razloga na koje sud pravnog lijeka pazi po
službenoj dužnosti.
33. OBJASNITE ULOGU SUDA U ISTRAZI I OPTUŽIVANJU?
-Sud je subjekt koji u kr.postupku vrši jednu od osnovnih fukncija a to je funkcija
presuđenja.Kr.postupak je usmjeren na izricanje presude,jer je u sluučaju sumnje da je
 izvršeno kr.djelo potrebno odlučiti o krivičnopravnom zahjetvu koji je nastao izvršenjem
kr.djela.U pogledu incijative za pokretanje krivičnog postupka razvog kr.postupka pokazuje
dva sistema:inkvizitorski(u kojem je sud imao ne samo fuknciju presuđenja nego i mogućnost
pokretanja kr.postupka) i akuzatorski(u kojem funkcija kr.gonjenja nije povjerena sudu nego
tužiocu).Razlike se mogu pojavatiti u pogledu suda u prethodnom postupku i istrazi.U
postupku otkrivanja,vođenje istrage se povjerava ili tužiocu ili policijskim organima i istražnom
sudiji.Sljedeća uloga suda se ogleda u aktivnostima na zaštiti osnovnih pravai sloboda
čoivjeka.Fukcnija sudije u kr.postuoku dolazi do izražaja u slučajevima primjene mjera
procesne prinude te ograničavanju osnovnih prava i sloboda osumnjičene osobe.
34. NABROJTE VRSTE SUDSKE NADLEŽNOSTI I OBJASNITE STVARNU NADLEŽNOST?
-Imamo stvarnu,mjesnu,funkcionalnu i ličnu nadležnost.
-Stvarna nadležnost je zakonom propisano pravo i dužnost određene vrste sudova da
presuđuju za određena krivična djela s obzirom na njihovu težinu.
Sud BiH je nadležan za:krivična djela utvrđena Krivičnim zakonom BiH i drugim zakonima BiH
kao i krivičnadjela utvrđena zakonima FbiH,RS,BDBIH.U BDBIH,Osvnovni sud BDBIH je
nadležan da sudi u prvom stepenu za sva kriivčna djela bez obzira na težinu predviđene kazne.
Težina krivičnog djela izražena je kroz kaznu koja je za pojedino krivično djelo predviđena
krivičnim zakonom. U tom smislu, opštinski sudovi su nadležni da presuđuju za krivična djela
za koja je propisana kao glavna kazna novčana kazna ili kazna zatvora do 10 godina.Kantonalni
sudovi su nadležni da presuđuju za krivična djela kažnjiva preko 10 godina zatvora ili kazna
dugotrajnog zatvora. Odstupanja od pravila da može suditi samo stvano nadležan sud su: - ako
je ista osoba optužena za više krivičnih djela, pa je za neka od tih djela nadležan niži a za neka
viši sud, nadležan je viši sud ;- ako u toku glavnog pretresa sud ustanovi da je za suđenje
nadležan niži sud neće dostaviti predmet tom sudu, nego će sam provesti postupak i donijeti
odluku.
35. OBJASNITE MJESNU NADLEŽNOST?
-Mjesna nadležnost je pravo i dužnost stvarno nadležnog suda da preduzima krivičnoprocesne
radnje i presudi određeno krivično djelo zbog specifične povezanosti krivičnog djela i njegovog
učinioca, s jedne strane, i područja na kome se sud nalazi, s druge strane. Pravilima o mjesnoj
nadležnosti određuje se, dakle, jedan sud u okviru većeg broja stvarno nadležnih sudova koji
će suditi u konkretnom krivičnom predmetu. Pozitivno procesno pravo poznaje pravila koja
govore o redovnim i vanrednim mjesnim nadležnostima. Pravila o vanrednim mjesnim
nadležnostima primjenjuju se onda kada se na osnovu pravila o redovnim mjesnim
nadležnostima ne može odrediti mjesno nadležan sud I jedna i druga vrsta ove nadležnosti je
određena zakonom, tako da se ne može mijenjati sudskom odlukom ili sporazumom stranaka.
A-REDOVNA MJESNA NADLEŽNOST: Mjesna nadležnost se, po pravilu, dodjeljuje sudu na
čijem je području krivično djelo izvršeno ili pokušano, ili gdje je nastupila posljedica. Ova
primarna redovna mjesna nadležnost treba omogućiti najlakše vođenje krivičnog postupka, s
obzirom da se na području tog suda nalaze potrebna dokazna sredstva. Mjesto izvršenja
krivičnog djela određuje se propisima materijalnog krivičnog prava.Prema teoriji
ubikviteta,kr.djelo je učinjeno kako u mjestu gdje je izvršilac radio ili je bio dužan raditi tako i
umjestu gdje je posljedica njegovog činjenja ili nečinjenja nastupila potpuno ili djelomično.B-
VANDREDNA MJESNA NADLEŽNOST: Pored pravila o redovnoj mjesnoj nadležnosti, u PZKPK
dati su dopunski kriteriji za određivanje mjesno nadležnog suda i tada se govori o vanrednim
mjesnim nadležnostima. Primjena pravila o vanrednoj mjesnoj nadležnosti dFunkcionalna
nadležnost je pravo i dužnost suda da preduzima određene krivičnoprocesne radnje u toku
konkretnog krivičnog postupka. Kao što smo istakli, sudovi imaju različite funkcije, koje se
određuju prema stadiju u kome se nalazi konkretni krivični postupak, kao i prema stepenu u
 kome se ostvaruje funkcija presuđenja. Tako, funkciju presuđenja u prvom stepenu dijele
sudija pojedinac (za krivična djela za koja je propisana kazna zatvora do tri godina ili novčana
kazna kao glavna kazna) i mješovita vijeća za teža krivična djela. U drugostepenom postupku
sudovi sude u zbornom sastavu. U trećem stepnu, također, odlučuje vijeće. Zakonom su
izdvojene i aktivnosti pretpretresnog sudije (u istrazi), sudije koji sprovodi postupak
potvrđivanja optužnice (u stadiju optuživanja) ili predsjednika sudskog vijeća (na glavnom
pretresu). opuštena je tek ako se mjesna nadležnost ne može odrediti prema pravilima o
redovnim mjesnim nadležnostima. Kod odrđivanja mjesne nadležnosti po odluci
suda,postavljaju se dva pitanja.Koji je to sud koji donosi odluku o toj nadležnosti i drugo kad
se primjenjuje ovo pravilo.
36. OBJASNITE FUNKCIONALNU NADLEŽNOST?
-Funkcionalna nadležnost je pravo i dužnost suda da preduzima određene krivičnoprocesne
radnje u toku konkretnog krivičnog postupka. Kao što smo istakli, sudovi imaju različite
funkcije, koje se određuju prema stadiju u kome se nalazi konkretni krivični postupak, kao i
prema stepenu u kome se ostvaruje funkcija presuđenja. Tako, funkciju presuđenja u prvom
stepenu dijele sudija pojedinac (za krivična djela za koja je propisana kazna zatvora do 10
godina ili novčana kazna) i vijeće krivičnog odjeljenja stvarno i mjesno nadležnog suda koje je
sastavljeno od trojice sudija.U drugostepenom,odnosno trećestepenom postupku sudi vijeće
sastavljeno od trojice sudija.U vijećima sastavljenom od trojice sudija sud odlučuje o žalbama
protiv rješenja.
37. OBJASNITE LIČNU NADLEŽNOST?
-U pogledu lične nadležnosti potrebno je zaključiti da svojstvo okrivljenog kao
pretpostavljenog izvršioca krivičnog djela ima značaj za određivanje sudske nadležnosti. S tim
u vezi, pomenuta nadležnost dolazi do izražaja u postupku prema maloljetnicima.Naše pravo
ne poznaje posebne sudove za maloljetnike.
38. OBJASNITE NAČELO ZBORNOSTI?
-odnosi se na unutrašnju organizaciju suda i način rada u sudu i utvrđuju se procesnim ili
organizacijskim zakonom.Ovo načelo predviđa da sudovi sude u zbornom sastavu ili u
vijećima.Učešće građana u suđenju zajedno sa pozivnim sudijama naziva se porotno suđenje
i izražava se kroz dva osnovna oblika.Prema našem procesnom zakonodavstvu u prvom
stpeenu sudi vijeće krivičnog odjeljenja suda sastavljeno od trojice pozivanih sudija.U drugom
odnosno trećem stepeni sudi vijeće sastavljeno od trojice poizivanih sudija.Od ovog načela
predviđen je izuzetak za krivična djela za koja je propisana kazna zatvora do deset godina ili
novčana kazna.
39. OBJASNITE NAČELO VIŠESTEPENOSTI U OBAVLJANJU SUDSKE FUNKCIJE?
-predstavlja odraz jednog od osnovnih ljudskih prava.Ovo načelo obezbjeđuje preisipitivanje
krivičnih predmeta pred višim sudovima predviđajući pravo na žalbu protiv prvostepenih
odnosno drugostepenih presuda.Dakle ovo načelo u radu sudova znači da o jednom krivičnom
predmetu odlučuje više sudova tj.niži i viši sudovi.
40. OBJASNITE IZUZEĆE SUDIJA?
-Izuzeće sudije ili sudije protnika predstavlja njegovo izuzimanje od suđenja ili vršenja drugih
procesnih radnji u određenom krivičnom predmetu zbog postojanja razloga koji dovode u
sumnju njegovu nepristrasnost i objektivnost. Razlozi za izuzeće su: - ako je sudija oštećen
krivičnim djelom, - ako se nalazi u vrlo bliskim vezama i odnosima sa učesnicima u postupku -
ako je u istom krivičnom predmetu već obavljao određene radnje- ako postoje okolnosti koje
dovode u sumnju njegovu nepristrasnost.
Postupak se pokreće po službenoj dužnosti kao i na zahtjev stranaka ili branioca.Pokreće ga
sam sudija ako postoji neki od takstativno navedenih razloga.Zahtjev za izuzeće mogu istaknuti
 i stranke ili branilac uz određene zakonske uslove.Odluka o izuzeću je u formi rješenja i njenom
donošenju prethodi prikupljanje izjava od sudije čije se izuzeće traži.Žalba nije dopuštena.
41. ŠTA JE TO KRIVIČNA TUŽBA?
-krivična tužba je procesna aktivnost ovlaštenog tužioca koja se odnosi na raznovrsne
procesne radnje kojima se od suda traži da u krivičnom postupku utvrdi postojanje
krivičnopravnog zahtjeva i da u zavisnosti od rezultata tog nalaza prema optuženoj osobi
primijeni odgovarajuće krivične sankcije.Dakle,krivična tužba nije samo akt optuženja u
formalnom smislu već i svaka druga aktivnog ovlaštenog tužioca kojoj je cilj otvaranje krivičnog
postupka i održavanje krivičnog postupka u toku ako su ispunjeni zakonski uslovi.
42. OBJASNITE NAČELO DEVOLUCIJE U OBAVLJANJU TUŽILAČKE FUNKCIJE?
-to je pravo višeg tužioca da preuzima i neposredno vrši poslove iz nadležnosti nižeg
tužioca.Viši tužilac nije dužan davati objašanjene za primjenu ovog načela niti nižem tužilaštvu
niti sudu ali je vezan načelom legaliteta krivičnog gonjenja.Tako npr.glavni federalni tužilac
može preuzeti funkciju krivičnog gonjenja od kantonalnog tužioca i sam je vršiti u konkretnom
krivičnom postupku pred nadležnim kantonalnim sudom.
43. OBJASNITE POJAM OSUMNJIČENOG U KRIVIČNOM POSTUPKU?
-osumnjičeni je osoba koja se na osnovu određenih dokaza povezuje sa izvršenim
kr.djelom.Prema članu ZKP BIH,osumnjičeni je osoba za koju postoje osnovi sumnje da je
počinila kr.djelo.
Kao osumnjičeni odnosno optuženi se može pojaviti: fizička ili pravna osoba,-koja ima
stranačku sposobnost i-protiv koje postoji određena vrsta sumnje(osnovi sumnje,odnosno
osnovana sumnja)o izvršenju kr.djela.
44. ŠTA JE TO ODBRANA I KAKVA MOŽE BITI?
-odbrana predstavlja procesnu aktivnost koja je usmjerena na pobijanje optužbe u cjelini ili
djelomično,utvđivanja činjenica in favoren osumnjičenog,odnosno optuženog kao i na
primjenu onih pravnih propisa koji su za njih najpovoljniji.
U kr.postupoku se javljaju dvije vrste odbrane: materijalna ili lična odbrana; i formalna ili
stručna odbrana.Ove odbrane nisu alternativne nego ,kad ova druga postoji kumulativno
odbrane.
45. OBJASNITE MATERIJALNU ODBRANU?
- to je ona odbrana koju osumnjičeni odnosno optuženi preduzima sam,tako što primjera radi
daje iskaz ako želi,ispituje svjedoke i vještake predlaže dokaze,razmatra spise i razgleda
pribavljenje predmete,daje završnu riječ na glavnom pretresu,podnosi prigovore ili ulaže
pravne lijekove.
Ova odbrana ne pripada samo osumnjičenom odnosno optuženom jer tu odbranu vrše i organi
koji učestuju u kr.postupku kao i druge osobe.Ovo pravo pripada i najbližim srodnicima
osumničenog odnosno optuženog..
46. KAKVA JE TO FORMALNA ODBRANA?
-odbrana koju osumnjičenom odnosno optuženom pruža branilac kojeg te osobe same izaberu
ili ga postavi sud ako sam osumnjičeni odnosno optuženi ne uzme kad je zakonom određeno
da je odbrana obaveza nazivamo formalnom ili stručnom odbranom.
Razlozi za formalnu odbranu su višestruku:tehnički,psihološki,humani i strukturalni.
Pravo na formalnu ili stručnu odbranu obuhvaćeno je i međunarodnim pravom o pravima
čovjeka.
47. KADA JE PREDVIĐENA OBLIGATORNA ODBRANA?
-ako je osumnjičeni nijem ili gluh mora imati branioca već prilikom prvog ispitivanja; ako mu
se stavlja na teret krivično djelo za koje se može izreći kazna dugotrajnog zatvora; ako je
osumnjičenom odnosno optuženom određen pritvor; ako je podigunuta optužnica za kr.djelo
 za koje se može izreći deset godina zatvora ili teža kazna; ako sud utvrdi da je to zbog
složenosti predmeta ili mentalnog stanja osumnjičenog odnosno optuženog ili drugih
okolnosti u interesu pravde; ako je u optužnici postavljen prijedlog da sud utvrdi da je
osumnjičeni izvršio kriivčno djelo u stanju neuračunljivosti.
48. OBJASNITE FORMALNU ODBRANU OSOBE SLABOG IMOVINSKOG STANJA?
-odredbe o postavljanju branioca zbog slabog imovnskog stanja treba posmatrati zajedno sa
načelom zaštite lične slobode.Postoje opći i posebni uslovi.
Opći uslovi se odnose na :nepostojanje mogućnosti za obligatornu formalnu odbranu; zahtjev
osumnjičenog odnosno optuženog i ; slabo imovinsko stanje osumnjičenog odnosno
optuženog zbog čega ne može snositi troškove odbrane.
Posebni uslovi su: da se postupak vodi za kr.djelo za koju se može izreći kazna zatvora do 3
godine ili težna kazna ili da to zahtjevaju interesi pravičnosti bez obzira na propisanu kaznu.
Prije nego što sud postavi branioca,osumnjičeni,odnosno optuženi ima pravo da sa liste
branilaca slobodno izbare branioca.Dakle branioca postavlja sud tek nakon što je
osumnjičenom odnosno optuženom prvo pružena prilika da sa predočene liste izabere
branioca.