Uprawnienie do wniesienia odwołania

Od decyzji w sprawie emerytury lub renty można wnieść odwołanie do sądu okręgowego-
sądu pracy

i ubezpieczeń społecznych. Sądem właściwym jest sąd wybrany ze względu na miejsce

zamieszkania osoby zainteresowanej.

Odwołanie należy wnieść w ciągu miesiąca od dnia doręczenia odpisu decyzji.

Jeśli ZUS nie wydał decyzji w ciągu dwóch miesięcy od daty złożenia wniosku o świadczenie

albo o ponowne ustalenie jego wysokości, wniesienie odwołania możliwe jest w każdym
czasie po upływie tych dwóch miesięcy.

Gdzie złożyć odwołanie

Odwołanie od decyzji w sprawie emerytury lub renty należy sporządzić na piśmie.

Odwołanie dostarcza

się lub wysyła

za pośrednictwem poczty do:

-jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzje.

Istnieje również możliwość ustnego złożenia odwołania do protokołu sporządzonego przez tę

placówkę.

Ubezpieczony może również wnieść odwołanie do protokołu w sądzie właściwym do

rozpoznania sprawy albo w sądzie właściwym dla swojego miejsca zamieszkania.

W takiej sytuacji sąd niezwłocznie przekazuje protokół do właściwej placówki ZUS.

Treść odwołania

W treści odwołania należy wyraźnie określić:

 decyzję jakiej dotyczy odwołanie- najlepiej podać jej numer nadany przez ZUS
 zarzutów i wniosków,
 uzasadnienie zarzutów i wniosków
 podpis ubezpieczonego
 lub podpis jego przedstawiciela ustawowego bądź pełnomocnika.

Odwołanie powinno również spełniać ogólne wymogi pisma procesowego określone w

kodeksie postępowania cywilnego. Dodatkowo należy zawrzeć:

 oznaczenie sądu, do którego jest skierowane,

 imię i nazwisko oraz oznaczenie miejsca zamieszkania osoby odwołującej się, jej
przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika,
  oznaczenie rodzaju pisma i przedmiotu sporu,
 wymienienie załączników.

Zmiana decyzji przez ZUS

Jeśli ZUS uzna

odwołanie za słuszne może w ciągu 30 dni od daty złożenia odwołania:

 zmienić lub
 uchylić zaskarżoną decyzję.

W takiej sytuacji wydaje nową decyzję w sprawie świadczenia, nie nadając odwołaniu
dalszego biegu.

ZUS może oczywiście uznać, że odwołanie od decyzji nie jest słuszne. W takim przypadku,
nie później niż w ciągu 30 dni od daty złożenia odwołania, zobowiązany jest przekazać je do
właściwego sądu okręgowego - sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Odwołanie ZUS
przesyła wraz z aktami sprawy oraz uzasadnieniem.

Postępowanie przed sądem

Po złożeniu odwołania sąd sprawdza pismo pod względem formalnym. Jeśli występują w tym
zakresie jakieś błędy lub braki, wzywa stronę, pod rygorem zwrócenia pisma, do jego
poprawienia lub uzupełnienia.

Gdy wniesienie odwołania do sądu nastąpiło po terminie, sąd je odrzuca, nie nadając sprawie
dalszego biegu.

Wyjątek !!!

W sytuacji, gdy przekroczenie terminu było niewielkie i nastąpiło z przyczyn, na które osoba
odwołująca się nie miała wpływu.

Sąd rozpatrując odwołanie :

 albo oddala odwołanie, jeśli nie ma podstaw do jego uwzględnienia,

 albo je uwzględnia, zmieniając zaskarżoną decyzję w całości lub w części

Sąd uwzględnia odwołanie

W przypadku gdy odwołanie zostało wniesione w związku z niewydaniem decyzji przez

organ rentowy i zostało przez sąd uwzględnione, możliwe są dwa rozwiązania.

1. Sąd zobowiązuje organ rentowy do wydania decyzji w określonym terminie lub

2. Sąd sam orzeka co do istoty sprawy.

Od decyzji w sprawie emerytury odwołanie trzeba skierować do sądu okręgowego – sądu

pracy i ubezpieczeń społecznych, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby
starającej się o przyznanie świadczenia. Należy to zrobić w ciągu miesiąca od dnia doręczenia
decyzji ZUS.

Jak złożyć odwołanie

Odwołanie od decyzji w sprawie emerytury należy złożyć na piśmie. Można je zanieść lub
wysłać pocztą do oddziału ZUS, który odmówił przyznania świadczenia. Takie pismo musi
zawierać informacje, do jakiego sądu jest kierowane, imię i nazwisko odwołującego się wraz
z jego adresem zamieszkania. W odwołaniu trzeba wskazać numer decyzji, jakiej odwołanie
dotyczy. Trzeba także określić wraz z uzasadnieniem, dlaczego decyzja jest niekorzystna.
Odwołanie musi zawierać także odręczny podpis osoby, która nie zgadza się z
rozstrzygnięciem ZUS.

Zmiana decyzji przez ZUS

Gdy odwołanie złożymy w oddziale ZUS, może on w ciągu 30 dni zmienić lub uchylić swoją
decyzję. Wtedy wydaje nową decyzję. Jeśli zadowala ona osobę starającą się o świadczenie,
to postępowanie na tym etapie się kończy. Jeśli ZUS nie zmieni swojej decyzji, to ma
obowiązek w ciągu 30 dni od złożenia odwołania przesłać sprawę do sądu wraz z aktami i
uzasadnieniem odmowy przyznania świadczenia.

Po emeryturę do sądu
Postępowanie w sprawach o emeryturę jest w zasadzie bezpłatne. Tylko wtedy, gdy w
procesie ZUS jest reprezentowany przez radcę prawnego, może on złożyć w czasie procesu
wniosek o zwrot kosztów zastępstwa procesowego. W razie przegranej osoba starająca się o
emeryturę musi liczyć się wówczas z wydatkiem kilkuset złotych. ZUS jednak rzadko wysyła
radców na procesy. Najczęściej jego interesy reprezentują specjalnie wyszkoleni pracownicy.
Wtedy nie ma mowy o dodatkowych kosztach.

Termin na złożenie apelacji od niekorzystnego wyroku upływa po dwóch tygodniach od daty

doręczenia orzeczenia sądu okręgowego wraz z uzasadnieniem. Jeżeli niedoszły emeryt nie
zażąda uzasadnienia wyroku w ciągu tygodnia od jego ogłoszenia, termin na wniesienie
apelacji biegnie od dnia, w którym upłynął termin żądania uzasadnienia.

Osoba, która nie wygrała także w sądzie apelacyjnym, może wnieść skargę kasacyjną do Sądu
Najwyższego. Takie pismo musi jednak zostać sporządzone przez radcę prawnego lub
adwokata. SN rozpatruje sprawy pod kątem błędnej interpretacji przepisów, jaka została
zastosowana przez sądy w trakcie postępowania, lub błędów proceduralnych.

Sędzia nie pouczy

Po zmianach w procedurze cywilnej z 2005 r. sąd nie może już pouczać osób starających się o
emerytury, jak mają walczyć o swoje prawa. W trudnych i precedensowych sprawach warto
zwrócić się do profesjonalnego prawnika o pomoc w takim procesie.
Uwaga! Trybunał Konstytucyjny ostatnio uznał, że osoby walczące przed sądem o prawo do
świadczenia mają prawo do ustawowych odsetek za zwłokę w wypłacie świadczenia od daty
wydania niekorzystnej dla ubezpieczonego decyzji.

Gdzie szukać informacji

Informację o terminie i zasadach wniesienia odwołania znajdziesz na decyzji dostarczonej Ci

przez ZUS. Uważnie przeczytaj decyzję, którą otrzymałeś, i postępuj zgodnie z pouczeniem
(zamieszczonym zwykle na jej końcu).

Do kogo się odwołać

Jeśli jesteś niezadowolony z decyzji ZUS-u, nie zgadzasz się z nią i dysponujesz dowodami,
które mogą przyczynić się do jej zmiany, odwołaj się. Odwołanie wnosisz do sądu pracy i
ubezpieczeń społecznych. Robisz to za pośrednictwem oddziału ZUS-u, który wydał
niekorzystną dla Ciebie decyzję.

Zanim napiszesz odwołanie, zastanów się, jakie masz zarzuty i jakie wnioski oraz czy lepsza
jest zmiana, czy uchylenie decyzji.

Z roszczeniem możesz wystąpić także bezpośrednio do sądu. Wyjątek stanowią tu odwołania

dotyczące bezczynności ZUS-u. Pamiętaj jednak, że wydłuży to czas załatwienia sprawy —
wymiar sprawiedliwości musi bowiem skierować dostarczone przez Ciebie dokumenty do
właściwej placówki ZUS-u, gdzie zostaną one zaopiniowane.

Jak napisać odwołanie

Odwołanie powinieneś złożyć na piśmie. Zamiast wdawać się w niepotrzebne dyskusje z

urzędnikami, przygotuj dokument. Każde odwołanie od decyzji ZUS-u jest pismem
procesowym wszczynającym postępowanie i musi spełniać określone wymogi formalne.

Jeżeli napisanie odwołania z jakichś ważnych powodów nie jest jednak możliwe, masz prawo
złożyć je ustnie do protokołu.

Odwołanie powinno zawierać:

 oznaczenie sądu, do którego jest kierowane,

 imię i nazwisko oraz adres zamieszkania osoby ubezpieczonej, jej przedstawiciela
ustawowego lub pełnomocnika,
 oznaczenie zaskarżonej decyzji (numer decyzji nadany przez ZUS),
 określenie i uzasadnienie zarzutów i wniosków,
 dowody na poparcie przytoczonych okoliczności,
 żądania dotyczące sposobu rozwiązania sprawy,
 odręczny podpis ubezpieczonego, jego przedstawiciela ustawowego lub
pełnomocnika.

Ważne, byś sporządzony przez siebie dokument właściwie zaadresował. Jeśli skierujesz
skargę nie do tej instytucji, do której powinieneś, możesz wydłużyć czas jej rozpatrzenia albo
nie doczekać się sprawy.
Na wszystko musisz mieć dowody, bez nich nie uda Ci się niczego wskórać. Do odwołania
dołącz więc odpowiednie pisma, np. nowe wyniki badań, zaświadczenia lekarskie, umowy,
świadectwa pracy, angaże, legitymacje, zeznania świadków itp.

Gdzie i w jakim terminie złożyć odwołanie

Odwołanie dostarczasz (składasz osobiście lub wysyłasz pocztą) do oddziału ZUS-u, który
wydał niekorzystną dla Ciebie decyzję.

Zwykle masz na to miesiąc od dnia doręczenia decyzji. Pismo wniesione po upływie tego
czasu zostanie odrzucone, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z
przyczyn niezależnych od Ciebie (np. choroba, pobyt w szpitalu, śmierć bliskiej osoby).

Ważne:
Wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji z wyłączeniem tych decyzji, z których
treści wynika, że mają być wykonane natychmiast lub ich natychmiastowe wykonanie
następuje z mocy ustawy.

Ile czasu ZUS ma na odpowiedź

ZUS ma 30 dni na ponowne zbadanie i przeanalizowanie sprawy. W tym czasie może zmienić
lub uchylić zaskarżoną decyzję. Jeśli to zrobi, wydaje nową decyzję, nie nadając odwołaniu
dalszego biegu. W przypadku gdy Zakład nie uwzględni Twojego odwołania, nie później niż
w terminie 30 dni od daty jego złożenia zobowiązany jest przekazać sprawę do sądu wraz z
aktami i uzasadnieniem.

Gdy w ciągu 60 dni od daty złożenia odwołania nie otrzymasz żadnej odpowiedzi z ZUS-u,
możesz wnieść do sądu skargę na bezczynność organu.

Gdy odwołanie trafi do sądu

Sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych rozpoznają okręgowe lub rejonowe sądy pracy i
ubezpieczeń społecznych.

Sądowej kontroli podlegają wszystkie decyzje wydawane przez ZUS, a więc m.in. sprawy o:

 ustalenie prawa do emerytury czy renty,

 zasiłek chorobowy, wyrównawczy, macierzyński, opiekuńczy, pogrzebowy i
rodzinny,
 świadczenie rehabilitacyjne,
 świadczenia wypadkowe lob odszkodowanie z tytułu choroby zawodowej.

Po złożeniu odwołania sąd przede wszystkim sprawdzi pismo pod względem formalnym. Jeśli
wystąpią w nim jakieś błędy lub braki, wezwie Cię do jego poprawienia lub uzupełnienia.

Postępowanie przed sądem toczy się jak zwykły proces. Pamiętaj, że jako jedna ze stron sam
musisz zadbać o dowody potwierdzające Twoje racje. Gdy ich nie dostarczysz, możesz
przegrać.
Jeżeli sprawa jest skomplikowana i precedensowa, warto skorzystać z pomocy prawnika. Jeśli
Cię na to nie stać, możesz złożyć do sądu wniosek o ustanowienie obrońcy z urzędu. Wraz z
wnioskiem o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego składasz oświadczenie, z którego
powinno wynikać, że nie jesteś w stanie ponieść kosztów pomocy prawnej.

O ustanowieniu adwokata decyduje sąd. Gdy uzna, że udział prawnika w procesie jest
niezbędny, wówczas uwzględni Twój wniosek. Jeśli jednak świadomie podasz nieprawdziwe
informacje, by uzyskać obrońcę z urzędu, sąd może ukarać Cię grzywną.

Postępowanie sądowe jest wolne od opłat. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy w procesie ZUS
reprezentowany jest przez radcę prawnego. Zakład może wówczas wystąpić o zwrot kosztów
zastępstwa procesowego. Jeśli przegrasz proces, poniesiesz koszty — zwykle kilkaset złotych.
Na szczęście ZUS nie korzysta z usług radców zbyt często, a jego interesy na procesach
reprezentują zwykle specjalnie wyszkoleni pracownicy.

Sąd może:

 oddalić odwołanie, jeśli nie ma podstaw do jego uwzględnienia, lub

 uwzględnić odwołanie — zmienia wówczas zaskarżoną decyzję w całości lub w części
i orzeka co do istoty sprawy.

Ważne:
Jeśli w trakcie procesu zgłosisz nowe roszczenie, którym dotąd nie zajmował się ZUS, sąd nie
rozstrzygnie go na toczącej się rozprawie. Przyjmie je jednak do protokołu i prześle do
odpowiedniego oddziału ZUS, który z kolei powinien wydać w tej sprawie stosowną decyzję.

Gdy odwołujesz się od decyzji lekarza orzecznika

W przypadku odwołania od decyzji lekarza orzecznika procedura jest dwustopniowa.

Oznacza to, że najpierw występujesz do komisji lekarskiej ZUS-u, a potem dopiero do sądu
pracy i ubezpieczeń społecznych.

Orzeczenie lekarza orzecznika jest m.in. podstawą do przyznania lub odmowy przyznania
renty z tytułu niezdolności do pracy. Jeśli nie zgadzasz się z orzeczeniem, możesz wnieść
sprzeciw. Masz na to 14 dni od dnia doręczenia Ci decyzji. Odwołanie wnosisz za
pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS-u właściwej ze względu na Twoje miejsce
zamieszkania.

Do odwołań od decyzji orzeczników są gotowe wnioski, które możesz pobrać i wypełnić w

oddziale Zakładu.

Ważne:
Przez dwa tygodnie od wydania orzeczenia prezes ZUS-u może wnieść tzw. zarzut wadliwości
orzeczenia, czyli je podważyć i przekazać sprawę do rozpatrzenia komisji lekarskiej.

Twój sprzeciw zostanie rozpatrzony przez komisję lekarską. Jeśli komisja uzna sprzeciw za
słuszny, zmieni postanowienie lub je uchyli. Komisja wyda orzeczenie dopiero wtedy, gdy
Cię zbada i przeanalizuje Twoją dokumentację medyczną. Może się zdarzyć, że w odwołaniu
wskażesz nowe okoliczności, np. nowe wyniki badań, powstałe po dniu wydania orzeczenia
przez lekarza orzecznika ZUS-u.

Jeśli po wydaniu decyzji komisji nadal jesteś niezadowolony, skieruj odwołanie do sądu.
Odwołanie wnosisz na piśmie za pośrednictwem oddziału ZUS-u, który wydał decyzję, w
terminie miesiąca od dnia jej doręczenia.

Warto pamiętać, wnosząc odwołanie do sądu, że jeśli kwestionujesz orzeczenie lekarza

orzecznika ZUS-u, a nie zgłosiłeś wcześniej sprzeciwu do komisji lekarskiej, sąd odrzuci
odwołanie.

Gdy nie jesteś zadowolony z wyroku sądu

Jeśli po ogłoszeniu wyroku sądu nie zgadzasz się z jego treścią, możesz wnieść apelację. Jak
to zrobić? Najpierw powinieneś złożyć wniosek o doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem.
Masz na to siedem dni od dnia ogłoszenia wyroku. Następnie w terminie do dwóch tygodni
od daty doręczenia orzeczenia sądu okręgowego składasz apelację do sądu apelacyjnego.

Zastrzeżenie:
Jeżeli nie zażądałeś uzasadnienia wyroku w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji,
termin do wniesienia apelacji biegnie od dnia, w którym upłynął termin do żądania
uzasadnienia.

Jeśli nie powiedzie Ci się w sądzie apelacyjnym, masz jeszcze możliwość wniesienia skargi
kasacyjnej do Sądu Najwyższego. Robisz to za pośrednictwem sądu apelacyjnego, który
wydał niekorzystny dla Ciebie wyrok, w ciągu dwóch miesięcy od dnia doręczenia orzeczenia
z uzasadnieniem. Pamiętaj, że pismo do SN musi zostać przygotowane przez radcę prawnego
lub adwokata.

Sąd Najwyższy rozpatruje sprawy pod kątem błędów proceduralnych lub błędnej interpretacji
przepisów, jaka została zastosowana przez sądy w trakcie postępowania.

Kiedy odwołanie nie przysługuje

Zgodnie z przepisami nie przysługuje Ci odwołanie od decyzji:

 przyznającej świadczenie w drodze wyjątku oraz

 odmawiającej przyznania takiego świadczenia.

W tych dwóch przypadkach, gdy nie jesteś zadowolony z wydanej decyzji, możesz jedynie
wnieść wniosek do prezesa ZUS-u o ponowne rozpatrzenie sprawy. Masz na to 14 dni od daty
dostarczenia Ci decyzji.

Ostateczną decyzję prezesa ZUS-u możesz zaskarżyć do wojewódzkiego sądu

administracyjnego (za pośrednictwem prezesa ZUS-u, w terminie 30 dni od daty doręczenia
decyzji). Od wyroku WSA przysługuje Ci natomiast skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu
Administracyjnego.
Wrocław, dnia 31 stycznia 2007 roku
dot. decyzji: . ............

Sąd Okręgowy
Wydział VIII Ubezpieczeń Społecznych
ul. Joannitów 14
50-950 Wrocław

za pośrednictwem

Zakład Ubezpieczeń Społecznych

Oddział Wojewódzki we Wrocławiu
ul. Pretficza 11
50-930 Wrocław

Ubezpieczony: ......................................................................

Zakład rentowy: ZUS Oddział Wrocław, ul. Pretficza 11, 50-930 Wrocław

[center:64822e799d]Odwołanie Ubezpieczonego
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – Oddziału Wojewódzkiego we Wrocławiu

z dnia ................... (znak .........................)

odmawiającej Ubezpieczonemu prawa do emerytury[/center:64822e799d]

Działając w imieniu własnym zaskarżam niniejszym w całości decyzję Zakładu Ubezpieczeń

Społecznych – Oddziału Wojewódzkiego we Wrocławiu z dnia ....................
(znak ...................) i zarzucając
organowi rentowemu naruszenie:
1) art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej,
2) art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej,
3) art. 32 ust. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej,
4) art. 33 ust. 1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej,
5) art. 33 ust. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej,
6) art. 6 ust. 1 pkt c) Dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich nr 86/378/EWG
7) art. 6 ust. 1 pkt e) Dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich nr 86/378/EWG,
8) art. 6 ust. 1 pkt f) Dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich nr 86/378/EWG,
9) art. 4 ust. 1 Dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich nr 79/7/EWG,
10) art. 5 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej nr 2006/54/WE,
11) art. 9 ust. 1 pkt c) Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej nr
2006/54/WE,
12) art. 9 ust. 1 pkt e) Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej nr
2006/54/WE,
13) art. 9 ust. 1 pkt f) Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej nr
2006/54/WE,
w zakresie w jakim powyżej wskazane przepisy zakazują dyskryminacji obywateli państw
członkowskich Unii Europejskiej ze względu na płeć lub wiek oraz w zakresie w jakim art. 27
ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych sprzeczny jest w wyżej
wymienionymi przepisami Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej oraz przepisami Unii
Europejskiej,
wnoszę o:
1) uchylenie zaskarżonej decyzji w całości,
2) przyznanie prawa do świadczenia emerytalnego,
3) zobowiązanie organu rentowego do przedstawienia wszelkich dowodów i twierdzeń, z
których wynikać będzie, iż Ubezpieczony nie był dyskryminowany w zakresie przyznania mu
prawa do emerytury ze względu na płeć i wiek, zgodnie z dyspozycją art. 4 ust. 1 Dyrektywy
Rady Unii Europejskiej nr 97/80/WE.

UZASADNIENIE

[center:64822e799d]I. Uwagi wstępne[/center:64822e799d]

Zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział Wojewódzki we Wrocławiu
odmówił Ubezpieczonemu prawa do emerytury, argumentując w treści uzasadnienia
rozstrzygnięcia, iż w myśl art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych mężczyźnie urodzonemu przed dniem 01.01.1949r. przysługuje emerytura w
przypadku łącznego spełnienia następujących warunków:
- osiągnął on wiek emerytalny wynoszący co najmniej 65 lat,
- ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat,
zaś Ubezpieczony nie osiągnął wymaganego przepisami ustawy wieku emerytalnego pomimo
ponad 40-letniego okresu składkowego i nieskładkowego.

Wskazać równocześnie należy, iż ten sam przepis przyznaje kobiecie prawo do emerytury w
wypadku łącznego spełnienia warunków: wiek co najmniej 60 lat oraz okres składkowy i
nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat.

Stanowisko organu rentowego, o ile zgodne z dyspozycją powołanego powyżej art. 27

ustawy, pozostaje w sprzeczności z przepisami nadrzędnymi wobec ustawy, a w
szczególności: art. 2, art. 32 ust. 1 i 2, art. 33 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej,
art. 6 ust. 1 pkt c), e) i f) Dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich nr 86/378/EWG, art. 4 ust.
1 Dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich nr 79/7/EWG, art. 5, art. 9 ust. 1 pkt c), e) i f)
Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej nr 2006/54/WE, w tym
zakresie, w jakim przepis ustawy dopuszcza dyskryminację Ubezpieczonego w prawie
dostępu do emerytury ze względu na wiek oraz płeć, co w konsekwencji czyni zaskarżoną
decyzję sprzeczną z prawem i nie zasługującą na uwzględnienie.

[center:64822e799d]II. Sprzeczność art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z FUS z art. 2, art.

32 ust. 1 i 2, art. 33 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej[/center:64822e799d]
Na wstępie wskazać należy, iż w opinii Ubezpieczonego w niniejszej sprawie występują
podstawy do zastosowania wprost nie tylko przepisów Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej,
która w myśl art. 8 ust. 2 winna być stosowana bezpośrednio, co oznacza iż tak organ
orzekający w indywidualnej sprawie dotyczącej obywatela, jak i Sąd rozstrzygający
indywidualną sprawę obywatela, winny brać pod uwagę nie tylko podstawy prawne
rozstrzygnięcia danej sprawy – w tym przypadku art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z
FUS – ale także powinny w pierwszej kolejności rozważyć, czy przepis ustawy nie stoi w
sprzeczności z przepisami nadrzędnymi. Hierarchia źródeł prawa Rzeczypospolitej Polskiej
na pierwszym miejscu wymienia Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej, jako akt nadrzędny
wobec ustaw i rozporządzeń. Nadrzędność tego aktu w powiązaniu z postanowieniem art. 8
ust. 2 Konstytucji musi prowadzić do wniosku, iż w przypadku wystąpienia konfliktu między
przepisem ustawy a przepisem Konstytucji, organ lub Sąd związane są koniecznością
zastosowania reguły kolizyjnej lex superior derogat legi inferiori, wyprowadzając z niej
wniosek, iż przepis ustawowy, który nie jest zgodny z ogólną normą konstytucyjną nie
może stanowić podstawy do rozstrzygnięcia indywidualnej sprawy obywatela. Odnosząc się
do przedmiotu niniejszego odwołania, stwierdzić zatem należy, czy powołany już wcześniej
przepis art. 27 ustawy w zakresie w jakim różnicuje dostęp do prawa do emerytury w
odniesieniu do wieku i płci osoby starającej się o jej przyznanie nie stoi w sprzeczności z
nadrzędnymi przepisami Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej zakazującymi jakiejkolwiek
formy dyskryminacji, w tym ze względu na płeć lub wiek. Zdaniem ubezpieczonego art. 27
ustawy różnicując prawo dostępu do emerytury stoi w sprzeczności z postanowieniami art. 2,
art. 32 ust. 1 i 2, art. 33 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. Artykuł 2 Konstytucji
Rzeczpospolitej Polskiej wprowadza zasadę demokratycznego państwa prawa
urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej. Zasada ta, w opinii uzpieczonego,
przejawiać się powinna m.in. w ten sposób, iż organy i Sądy muszą dochować w toku
prowadzonego postępowania wymogu działania niesprzecznego z prawem, rozumianym jako
zespół norm prawnych o różnej hierarchii, jeżeli z treści normy bądź zawierającej ją aktu
prawnego wynika obowiązek stosowania tej normy wprost na każdym etapie postępowania.
Ponadto wskazany przepis Konstytucji statuuje również, iż państwo nie może działać
niesprawiedliwie wobec swoich obywateli, bądź to wszystkich, bądź też poszczególnych,
dających się wyodrębnić grup społecznych, tworzonych ze względu na płeć, wiek, wyznanie
czy rasę. Skoro zatem przepis art. 2 Konstytucji należy stosować na mocy art. 8 ust. 2
Konstytucji wprost, to w opinii skarżącego, organ rentowy rozstrzygając jego indywidualną
sprawę naruszył postanowienia tegoż art. 2, a to nie tylko
poprzez jego niezastosowanie wprost (do czego był zobowiązany), ale przede wszystkim
poprzez zastosowanie art. 27 ustawy, który dopuszczając zróżnicowanie wiekowo-płciowe w
zakresie prawa do emerytury stoi w sprzeczności z nadrzędnymi postanowieniami Konstytucji
Rzeczpospolitej Polskiej głoszącymi zasadę sprawiedliwego (a co za tymi idzie także
równego) i niesprzecznego z prawem traktowania obywateli. W przedmiotowej sprawie organ
rentowy w sposób oczywisty zaś dopuścił się niesprawiedliwego i sprzecznego z prawem
potraktowania obywatela w ten sposób, iż dał pierwszeństwo
przepisowi ustawy, który zezwala na nierówne i dyskryminujące traktowanie obywateli
Rzeczpospolitej Polskiej tylko ze względu na ich płeć w powiązaniu z wiekiem. Organ
rentowy miał obowiązek w pierwszej kolejności zastosować nadrzędny akt prawny, czyli
Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej i w powiązaniu z nim dopiero rozstrzygać, czy może
odmówić przyznania prawa do emerytury patrząc przez pryzmat potencjalnej sprzeczności art.
27 ustawy z nadrzędnym wobec niego art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. Skoro
bowiem art. 2 Konstytucji zakazuje niesprawiedliwego i nierównego traktowania obywateli,
to mając na względzie art. 8 ust. 2 Konstytucji organ rentowy w przedmiotowej sprawie nie
mógł odmówić przyznania emerytury, gdyż nie może on działać w sprzeczności z Konstytucją
Rzeczpospolitej Polskiej, nawet jeśli takie działanie nakazuje mu przepis ustawy o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Biorąc zatem powyższe pod uwagę, uznać należy, iż decyzja ZUS odmawiając prawa do
emerytury jako sprzeczna z art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej winna zostać uchylona.
Artykuł 32 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej stanowi, iż wszyscy są wobec
prawa równi, a co za tym idzie mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne, a
nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z
jakiejkolwiek przyczyny. Oznacza to prawo do równego traktowania przez władze publiczne,
której to zasady władze muszą przestrzegać. Jednakże z tej generalnej zasady wynika także
zakaz stosowania dyskryminacji w życiu politycznym, społecznym i gospodarczym.
Dyskryminacji tego rodzaju nie mogą usprawiedliwiać żadne przepisy i żadne przyczyny. Od
zasady równości Konstytucja nie zna żadnych odstępstw i wyjątków. Nie ulega wątpliwości,
iż ten przepis konstytucyjny zakazuje organom i Sądom dyskryminowania obywateli na
jakimkolwiek gruncie, a zatem także na gruncie prawa do emerytury. W ujęciu formalnym
(por. Paweł Sarnecki (red.), Prawo konstytucyjne RP, Warszawa 1999, s. 106) oznacza to
takie same traktowanie przez prawo wszystkich
adresatów norm. Niedopuszczalna jest zatem sytuacja, na gruncie art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji
Rzeczpospolitej Polskiej, by akt prawny niższego rzędu różnicował obywateli w zakresie
przysługujących im praw. W sytuacji, w której powszechnie obowiązujące przepisy przyznają
prawo do emerytury zarówno kobietom, jak i mężczyznom, to w opinii Ubezpieczonego, nie
ma podstaw, by odmawiać mężczyźnie prawa do emerytury w sytuacji, w której kobiecie
takie prawo przysługuje. Równość obywateli wynikająca bowiem
z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej nie pozwala na różnicowanie
obywateli i dyskryminowanie ich z jakichkolwiek powodów. Odwołując się zatem w świetle
powyższych rozważań do reguł kolizyjnych, uznać należy, iż zasada lex superior derogat legi
inferiori zobowiązuje tak organ rentowy, jak i Sąd do niestosowania przepisu art. 27 ustawy w
takim zakresie, w jakim dopuszcza on nierówne i dyskryminujące traktowanie mężczyzn w
zakresie prawa do emerytury. Skoro bowiem art. 32 Konstytucji zakazuje nierównego
traktowania obywateli, to mając na względzie art. 8 ust. 2 Konstytucji
organ rentowy w przedmiotowej sprawie nie mógł odmówić przyznania emerytury, gdyż nie
może on działać w sprzeczności z Konstytucją Rzeczpospolitej Polskiej, nawet jeśli takie
działanie nakazuje mu przepis ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych. Wskazać także należy, iż w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału
Sprawiedliwości naruszeniem zasady równości jest sytuacja, kiedy mężczyźni muszą dłużej
pracować niż kobiety, aby zdobyć takie samo prawo do emerytury – por. wyrok z dnia
17.05.1990r. w sprawie nr C-262/88, Douglas Henry Barber p-ko Guardian Royal Exchange
Assurance Group; publ. European Court Reports 1990, s. I-1889. Biorąc zatem powyższe pod
uwagę, uznać należy, iż decyzja ZUS odmawiając prawa do emerytury jako sprzeczna z art.
32 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczpospolitej winna zostać uchylona. Artykuł 33 ust. 1 i 2
Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej stanowi, iż kobieta i mężczyzna w Rzeczypospolitej
Polskiej mają równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym,
mają w szczególności równe prawo do kształcenia, zatrudnienia i awansów, do ednakowego
wynagradzania za pracę jednakowej wartości, do zabezpieczenia społecznego oraz do
zajmowania stanowisk, pełnienia funkcji oraz uzyskiwania godności publicznych i odznaczeń.
Treść tego artykułu stanowi rozwinięcie i konkretyzację postanowień zawartych w art. 32,
choć przedmiotem tej regulacji jest szczególna materia, ma on zapewniać równość kobiet i
mężczyzn. Wspomniany w art. 32 zakaz dyskryminacji z jakichkolwiek
przyczyn dotyczy także zakazu dyskryminacji ze względu na płeć. Konstytucja nie akceptuje
tego rodzaju zjawisk i praktyk, dlatego też podkreśla z całą stanowczością, że w Polsce
kobieta i mężczyzna "mają równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i
gospodarczym". To zrównanie w sensie formalnym, a więc prawnym, powinno znaleźć pełny
wyraz w praktyce życia, stąd Konstytucja podkreśla różne aspekty
równości, które powinny oznaczać jej obowiązywanie nie tylko w sensie formalnym, ale i
faktycznym. Równość prawa w zakresie prawa do szeroko rozumianego zabezpieczenia
społecznego oznacza m.in. równość w dostępie do świadczenia emerytalnego. Sytuacja
prawna, w której mężczyzna nie tylko musi przepracować więcej lat niż kobieta, ale także
musi być starszy jest efektem tego, iż ustawodawca błędnie uznał, iż chodzi tu o tzw.
uprzywilejowanie wyrównawcze kobiet, co różnicuje w sposób niedopuszczalny sytuację
prawną kobiet i mężczyzn ze względu na płeć, co w efekcie jest sprzeczne z art. 33
Konstytucji. Rozstrzygnięcie zatem indywidualnej sprawy obywatela w zakresie uprawnień
emerytalnorentowych, podobnie jak rozstrzygnięcie w każdej innej indywidualnej sprawie, by
urzeczywistniało zasady równości i sprawiedliwości społecznej musi równocześnie być tak
ukształtowane w oparciu o przepisy prawa materialnego, by nie stanowiło przypadku
niedopuszczalnej dyskryminacji w rozumieniu art. 33 ust. 2 Konstytucji. Prymat bowiem
przepisów konstytucyjnych nie dopuszcza w opinii Ubezpieczonego takiego stosowania
przepisów prawa materialnego, jak i procesowego, których zastosowanie różnicuje prawa i
obowiązki obywatela, równocześnie zaprzeczając nadrzędnym zasadom konstytucyjnym.
Wskazać należy również, iż Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 23.10.2007r.
rozstrzygając sprawę uprawnień emerytalnych (co prawda na gruncie art. 29 ust. 1 ustawy)
uznał, iż gorsze traktowanie mężczyzn w zakresie dostępu do praw emerytalnych stanowi
niedopuszczalną dyskryminację (sygn. akt P 10/07; publ. Zbiór Urzędowy A, nr 9, poz. 107).
Zasada lex superior derogat legi inferiori zobowiązuje tak organ rentowy, jak i Sąd do
niestosowania przepisu art. 27 ustawy w takim zakresie, w jakim dopuszcza dyskryminujące
traktowanie mężczyzn w zakresie prawa do emerytury. Skoro bowiem art. 33 Konstytucji
zakazuje dyskryminacji kobiet lub mężczyzn, to mając na względzie art. 8 ust. 2 Konstytucji
organ rentowy w przedmiotowej sprawie nie mógł odmówić przyznania emerytury, gdyż nie
może on działać w sprzeczności z Konstytucją Rzeczpospolitej Polskiej, nawet jeśli takie
działanie nakazuje mu przepis ustawy o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

[center:64822e799d]III. Sprzeczność art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z FUS

z art. 6 ust. 1 pkt c), e) i f) Dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich nr
86/378/EWG[/center:64822e799d]

W myśl art. 6 ust. 1 pkt c), e) i f) Dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich nr 86/378/EWG
do przepisów sprzecznych z zasadą równego traktowania należą przepisy posługujące się
pojęciem płci, bądź bezpośrednio, bądź pośrednio poprzez odniesienie zwłaszcza do stanu
cywilnego lub rodzinnego, jeżeli chodzi o ustanowienie różnych reguł w odniesieniu do
wieku objęcia systemem lub minimalnej długości okresu zatrudnienia lub podlegania
systemowi w celu uzyskania świadczeń; ustalenie różnych warunków przyznania świadczeń
lub ograniczenie ich do pracowników jednej płci; ustanowienie różnego wieku emerytalnego.

[center:64822e799d]IV. Sprzeczność art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z FUS

z art. 4 ust. 1 Dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich nr 79/7/EWG[/center:64822e799d]

Zasada równego traktowania oznacza brak jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na płeć,

bądź bezpośrednio, bądź pośrednio poprzez odwołanie, zwłaszcza do stanu cywilnego lub
rodzinnego, w szczególności jeżeli chodzi o zakres stosowania systemów i warunki objęcia
systemami.

[center:64822e799d]V. Sprzeczność art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z FUS

z art. 5, art. 9 ust. 1 pkt c), e) i f) Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Unii
Europejskiej nr 2006/54/WE[/center:64822e799d]

W systemach zabezpieczenia społecznego pracowników nie może występować jakakolwiek

bezpośrednia lub pośrednia dyskryminacja ze względu na płeć, w szczególności w stosunku
do zakresu zastosowania takich systemów i warunków przystępowania do nich. Do przepisów
sprzecznych z zasadą równego traktowania należą przepisy, które posługują się
pojęciem płci bezpośrednio lub pośrednio, jeżeli chodzi o ustanowienie różnych reguł
dotyczących wieku przystąpienia do systemu lub minimalnego okresu zatrudnienia lub
członkostwa w systemie, który jest niezbędny do uzyskania wynikających z niego świadczeń;
ustalenie różnych warunków przyznania świadczeń lub ograniczenie takich świadczeń do
pracowników jednej płci; ustanowienie różnego wieku emerytalnego.

[center:64822e799d]VI. Obowiązek stosowania art. 4 ust. 1 Dyrektywy Rady Unii

Europejskiej nr 97/80/WE[/center:64822e799d]

W opinii Ubezpieczonego w przedmiotowej sprawie zgodnie z postanowieniem art. 4 ust. 1

Dyrektywy Rady Unii Europejskiej nr 97/80/WE to na organie rentowym, tj. Zakładzie
Ubezpieczeń Społecznych – Oddziale Wojewódzkim we Wrocławiu spoczywa obowiązek
wykazania ponad wszelką wątpliwość, iż w przypadku rozstrzygania wniosku o przyznanie
emerytury organ rentowy nie dopuścił się dyskryminacji naruszając przepisy art. 2, art. 32 ust.
1 i 2, art. 33 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, art. 6 ust. 1 pkt c), e) i f)
Dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich nr 86/378/EWG, art. 4 ust. 1 Dyrektywy Rady
Wspólnot Europejskich nr 79/7/EWG, art. 5, art. 9 ust. 1 pkt c), e) i f) Dyrektywy Parlamentu
Europejskiego i Rady Unii Europejskiej nr 2006/54/WE. Zgodnie z postanowieniem
powołanego powyżej art. 4 ust. 1 „Państwa Członkowskie podejmą takie
działania, jakie są niezbędne, zgodnie z ich systemami prawnymi, w celu zapewnienia, że jeśli
osoby, które uznają się za skrzywdzone, ponieważ nie została do nich zastosowana zasada
równości traktowania, przedstawią przed sądem lub innym właściwym organem fakty, z
których można domniemywać istnienie bezpośredniej lub pośredniej dyskryminacji, zadaniem
strony pozwanej będzie udowodnienie, że zasada równości traktowania nie została
naruszona”. Tym samym, biorąc pod uwagę fakt, iż przepisy dyrektyw mają pierwszeństwo
przed przepisami państw członkowskich, co podkreślono m.in. w wyrokach Europejskiego
Trybunału Sprawiedliwości:
1) z dnia 23.11.1977r. w sprawie nr 38/77, Enka BV p-ko Inspecteur der Invoerrechten en
Accijnzen Arnhem; publ. European Court Reports 1977, s. 2203,
2) z dnia 15.07.1964r. w sprawie nr 6/64, Flaminio Costa p-ko E.N.E.L.; publ. European
Court Reports 1964, s. 1251,
3) z dnia 17.12.1970r. w sprawie nr 11/70, Internationale Handelgesellschaft mbH p-ko
Einfuhr- und Vorratsstelle für Getreide und Futtermittel; publ. European Court Reports 1970,
s. 1125,
uznać należy, iż wobec braku stosownych przepisów k.p.c. nakładających na organ rentowy
ciężar dowodu w sprawach o dyskryminację, pierwszeństwo mieć będzie zapis art. 4 ust. 1
powołanej powyżej Dyrektywy, wobec czego Ubezpieczony wnosi, by Sąd zobowiązał organ
rentowy do przedstawienia wszelkich twierdzeń oraz dowodów na ich poparcie, iż podczas
rozpoznawania indywidualnej sprawy Ubezpieczonego organ rentowy stosując art. 27 ustawy
w żadnym jego aspekcie nie dopuścił się dyskryminacji Ubezpieczonego ze względu na jego
płeć i wiek w zakresie prawa dostępu do zabezpieczenia społecznego.

[center:64822e799d]VII. Bezpośrednie stosowanie przepisów unijnych z ich pierwszeństwem

przed prawem narodowym[/center:64822e799d]

Wskazać należy, iż przepisy prawa unijnego winny być stosowane nie tylko z
pierwszeństwem wobec prawa narodowego, co zostało wskazane w części VI odwołania, ale
także winny być stosowane w sposób nieograniczony, polegający na niestosowaniu
sprzecznych z nim postanowień praw narodowych, co wynika z jednego z wyroków
Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, w myśl którego „sędzia państwowy powołany w
ramach swoich kompetencji, zobowiązany jest do nieograniczonego stosowania prawa
wspólnotowego i ochrony praw przydzielonych przez nie jednostce, poprzez niestosowanie
żadnego przeciwstawnego postanowienia prawa narodowego” – por. wyrok z dnia
09.03.1978r. w sprawie nr 106/77, Amministrazione delle Finanze dello Stato p-ko
Simmenthal SpA; publ. European Court Reports 1978, s. 629. Ponadto wskazać należy, iż
„jasne i sformułowane bezwarunkowo normy wspólnotowe mogą określać bezpośrednie
prawa i obowiązki osób fizycznych i prawnych w państwach członkowskich” – por. wyrok z
dnia 05.02.1963r. w sprawie nr 26/62, NV Algemene Transport- en Expeditie Onderneming
van Gend & Loos p-ko Netherlands Inland Revenue Administration; publ. European Court
Reports 1963, s. 1.
[center:64822e799d]VIII. Podsumowanie[/center:64822e799d]

Niezależnie od treści jakiegokolwiek przepisu prawnego i charakteru normy prawnej, nie

może ulegać wątpliwości, iż nie mogą one stać w rażącej sprzeczności z nadrzędnymi
przepisami Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, która jest najwyższym aktem normatywnym
w demokratycznym państwie prawa jakim jest Rzeczpospolita Polska. Przepisy te, będąc
przepisami rangi konstytucyjnej, pozwalają nie tylko na konstruowanie na ich podstawie
dalszych norm prawnych, ale także wyznaczają zakres, w jakim normy te
mogą się poruszać. Każdorazowe zatem naruszenie tego zakresu podczas rozstrzygnięcia
indywidualnej sprawy musi skutkować przyjęciem, iż rozstrzygnięcie to jest wadliwe nie na
tle przepisów prawa materialnego, lecz na tle nadrzędnych zasad Konstytucji Rzeczpospolitej
Polskiej, na których opiera się państwo polskie.
Biorąc pod uwagę naruszenie szeregu zasad Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej oraz
szeregu dyrektyw unijnych, które powinny być stosowane bezpośrednio w konkretnej i
indywidualnej sprawie, zaskarżona decyzja odmawiająca przyznania prawa do emerytury jest
wadliwa na gruncie konstytucyjnym, więc nie może istnieć w obrocie prawnym, co czyni
wniosek o jej uchylenie i przyznanie prawa do emerytury zasadnym i zasługującym na
uwzględnienie.

Zważywszy powyższe wnoszę jak we wstępie.