Siyaset - Andrew Heywood PDF

Heywood, Andrew
Siyaset
Politics (4th ed.)
Çevirenler: Bekir Berat Özipek, Bahattin Seçilmişoğlu,

Atilla Yayla, Hasan Yücel Başdemir
ISBN 13: 978-975-250-015-3

Adres Yayınları® / 19
18. Baskı: Kasım 2017; 1. Baskı: Şubat 2006
© 2013, 2010, 2005 Adres Yayınları, Liberte Yayınları

© 2013, 2007, 2002, 1997 Andrew Heywood
© 2013, 2007, 2002, 1997 Palgrave Macmillan
Bu kitap ilk olarak İngilizcede, Macmillan Publishers Limited’in bir markası olan Palgrave Macmillan tarafından,
Politics ismiyle basılmıştır. Türkçe çeviri ve baskısı Palgrave Macmillan’ın izniyle yapılmıştır. Bu Eser’in müellifi olarak
yazarın hakları mahfuzdur.
First published in English by Palgrave Macmillan, a division of Macmillan Publishers Limited under the title Politics.
This edition has been translated and published under licence from Palgrave Macmillan. The author has asserted his
right to be identified as the author of this Work.
Yayın Editörü: Hasan Yücel Başdemir

Yayına Hazırlayan: Buğra Kalkan
Sayfa Düzeni: Emre Turku
Kapak Tasarımı: Muhsin Doğan
Baskı: Tarcan Matbaası
Adres: Zübeyde Hanım Mah. Samyeli Sok. No: 15, İskitler, Altındağ, Ankara
Telefon: (312) 384 34 35-36 | Faks: (312) 384 34 37 | Sertifika No: 25744
yayıngrubu
Adres: GMK Bulvarı No: 108/16, 06570 Maltepe, Ankara
Telefon: (312) 230 87 03 | Faks: (312) 230 80 03
E-mail: info@liberte.com.tr | Web: www.liberte.com.tr
Sertifika No: 16438
Adres Yayınları® Liberte Yayın Grubu’nun tescilli bir markasıdır.

Özet İçindekiler
Önsöz.......................................................................... 17
Bu Kitabın Kullanımı ......................................... 19
Teşekkürler ...............................................................21
1. Bölüm: 11. Bölüm:

Siyaset Nedir?....................................................23 Gruplar, Çıkarlar ve Hareketler ............307
Siyasî İdeolojiler.............................................. 53 Hükümetler, Sistemler ve Rejimler... 333
Siyaset ve Devlet ........................................... 87 Siyasî İktidarlar ve Liderlik ......................355
Demokrasi ve Meşruiyet..........................115 Meclisler ...........................................................383
Milletler ve Milliyetçilik.............................147 Anayasalar, Hukuk ve Yargı.....................409
Siyasî Ekonomi ve Küreselleşme.........171 Kamu Siyasası ve Bürokrasi....................433
Siyaset, Toplum ve Kimlik........................199 Çok Düzeyli Siyaset.....................................465
Siyasî Kültür ve Medya..............................223 Ulusal ve Uluslararası Güvenlik ...........489
Temsil, Seçimler ve Oy Kullanma.......251 Dünya Düzeni ve Küresel Yönetim ...515
Partiler ve Parti Sistemleri ......................279 Siyasette Bir Kriz mi? .................................541
Siyasî Terimler Sözlüğü ..................................561

Bibliyografya.........................................................583
İndeks.......................................................................593
Modern Liberalizm ......................................................................... 60
Geniş İçindekiler Muhafazakârlık............................................................ 61

Muhafazakârlığın Unsurları ........................................................ 61
Paternalist Muhafazakârlık ......................................................... 63
Yeni Sağ ................................................................................................. 64
Neoliberalizm .................................................................................................64
Neomuhafazakârlık .................................................................................... 65
Önsöz .................................................................17
Sosyalizm .......................................................................65
Bu Kitabın Kullanımı .....................................19 Sosyalizmin Unsurları ...................................................... ..............66
Teşekkürler........................................................21 Marksizm ........................................................................68
Bölüm 1 23 Klasik Marksizm ................................................................................ 68
Ortodoks Komünizm .................................................................... 69
Siyaset Nedir? Neo Marksizm ................................................................................... 70
Sosyal Demokrasi .................................................... 71
Siyasetin Tanımlanması ................................24
Yeni Sosyal Demokrasi ..................................................................72
Hükümet Etme Sanatı Olarak Siyaset ......... 25
Diğer İdeolojik Gelenekler ..........................74
Kamusal İşler Olarak Siyaset ................................ 28
Faşizm ............................................................................ 75
Uzlaşma ve Mutabakat Olarak Siyaset ........ 30
Anarşizm ...................................................................... 76
İktidar Olarak Siyaset .................................................. 32
Feminizm ..................................................................... 77
Siyaseti İncelemek...............................................35
Yeşil Siyaset ................................................................. 78
Siyasetin İncelenmesinde Yaklaşımlar ........ 35
Kozmopolitanizm ................................................... 80
Felsefî Gelenek ........................................................................ 35
Ampirik (Deneyimci) Gelenek ........................................... 36
Batı Dışında Gelişmiş İdeolojik Trendler ..... 81
Davranışsalcılık .........................................................................37 Post Sömürgecilik.....................................................81
Rasyonel Tercihler Teorisi............................................................. 38 Dinî Fundamentalizm (Kökten-Dincilik) .... 82
Yeni Kurumsalcılık ................................................................. 39
Asya Değerleri ........................................................... 82
Eleştirel Yaklaşımlar .............................................................. 40
Kavramlar, Modeller ve Teoriler ............................41 İkiciliğin Ardında .............................................83
Global Bir Devirde Siyaset ........................... 47 Özet ...........................................................................................84
Yerli / Uluslararası Sınıflandırmasının Ötesi . 47 Tartışma Soruları..............................................................84
Özet ...........................................................................................50 İleri Okumalar.....................................................................85
Tartışma Soruları..............................................................50 Bölüm 3 87
İleri Okumalar.....................................................................51
Siyaset ve Devlet
Bölüm 2 53
Devlet Nedir? ...................................................88
Siyasî Düşünceler ve İdeolojiler Devleti Tartışma .............................................. 91
Siyasî İdeoloji Nedir? .....................................54 Rakip Devlet Teorileri....................................................91
Çoğulcu (Plüralist) Devlet ....................................................92
Klasik İdeolojik Gelenekler...........................57
Kapitalist Devlet...................................................................... 94
Liberalizm..................................................................... 57
Leviathan Devlet..................................................................... 96
Liberalizmin Unsurları ................................................................... 58
Patriarkal (Ataerkil) Devlet................................................... 97
Klâsik Liberalizm ............................................................................... 59
Devletin Rolü....................................................98 Marksist Yaklaşım...................................................................142
Minimal Devlet ......................................................... 99 Kozmopolitan Demokrasiye Doğru Bir İlerleme 143

Özet.........................................................................................145
Kalkınmacı Devlet ................................................. 100
Tartışma Soruları...........................................................145
Sosyal Demokrat Devletler ............................. 101
İleri Okumalar..................................................................146
Kamusallaştırılmış Devlet ..................................103
Totaliter Devlet ....................................................... 103 Bölüm 5 147
Dini Devlet ..................................................................................104 Milletler ve Milliyetçilik
Devletin Sönüşü mü?. .................................104
Ulus Nedir .......................................................148
Küreselleşme ve Devletin Dönüşümü .....105
Kültürel Topluluklar Olarak Uluslar ...............149
Devlet Dışı Aktörler ve Uluslararası Kuruluşlar 106
Siyasal Topluluklar Olarak Uluslar .................. 151
Başarısız Devletler ve Devlet Kurma...........108
Milliyetçiliğin Çeşitleri ................................155
Devletin Dönüşü mü? ........................................110
Liberal Milliyetçilik ......................................................155
Özet ........................................................................................ 112
Muhafazakâr Milliyetçilik ...................................... 158
Tartışma Soruları........................................................... 113
Yayılmacı Milliyetçilik .............................................. 160
İleri Okumalar.................................................................. 113
Sömürgecilik Karşıtı (Anti-Kolonyal), Sömür-
Bölüm 4 115 gecilik Sonrası (Post-Kolonyal) Milliyetçilik ..163
Ulus-Devletin Bir Geleceği Var mı? ......... 165
Demokrasi ve Meşruiyet
Özet.........................................................................................168
Meşruiyet ve Siyasî İstikrar .......................116 Tartışma Soruları...........................................................169
İktidarı Meşrulaştırma ..............................................116 İleri Okumalar..................................................................169
Meşruiyet Krizleri ve Devrimler .......................119
Demokratik Meşruiyet.............................................121 Bölüm 6 171
Demokratik Olmayan Meşruiyet ....................123 Siyasî Ekonomi ve Küreselleşme
Demokrasi........................................................125
Siyasal Ekonomi............................................172
Demokrasiyi Anlamak ........................................125
Halk Kimlerden Oluşur? ......................................................126
Siyasal Ekonomiye Yaklaşımlar..........................172
Halk Nasıl Yönetmeli............................................................ 127 Devlet Merkezli Siyasal Ekonomi....................172
Halk Yönetiminin Sınırları Nelerdir?................................ 128 Klasik ve Neoklasik Siyasal Ekonomi.............173
Demokrasi Modelleri ...........................................129 Marksist Siyasal Ekonomi .....................................173
Klâsik Demokrasi................................................................... 129
Kapitalist Sistemlerin Çeşitleri...........................174
Koruyucu Demokrasi...........................................................131
Teşebbüs Kapitalizmi ..........................................................175
Gelişmeci Demokrasi...........................................................133
Sosyal Kapitalizm..................................................................176
Halk Demokrasisi...................................................................135
Devlet Kapitalizmi ...............................................................177
Uygulamada Demokrasi: Farklı Görüşler136
Yönetilen Kapitalizm mi Yoksa Yönetilmeyen
Çoğulcu (Plüralist) Yaklaşım..............................................137
Kapitalizm mi? ............................................................... 179
Seçkinci Yaklaşım..................................................................139
Korporatist Yaklaşım.............................................................141
Kapitalizme Alternatifler.........................................182
Yeni Sağ Yaklaşım..................................................................142 Devlet Sosyalizmi .................................................................183
Piyasa Sosyalizmi...................................................................184
Yeşil Siyaset.............................................................................185 Kitle Medyası Teorileri ........................................... 232
Küreselleşme .................................................186 Plüralist Model ......................................................................232
Küreselleşmeyi Anlamak........................................186 Baskın-İdeoloji Modeli ..................................................... 233
Elit Değerler Modeli ........................................................... 234
Ekonomik Küreselleşme ........................................188
Piyasa Modeli..........................................................................234
Kültürel Küreselleşme .............................................188
Medya, Demokrasi ve Yönetişim.............235
Siyasal Küreselleşme ................................................188
Demokrasinin Muhafızları mı? ......................... 235
Neoliberal Küreselleşmenin Yükselişi .........189
Medya ve Yönetişim ............................................ 238
2007-09 Kırılması ve Mirası .................................191
Yeni Medya ve E-Siyasetin Yükselişi ........... 240
Özet.........................................................................................196
Medya Küreselleşmesi ....................................... 244
Siyasî İletişim ................................................ 245
İleri Okumalar..................................................................197
Propaganda Makineleri ..................................... 245
Bölüm 7 199 Spin Politikaları ....................................................... 247
Siyaset, Toplum ve Kimlik Özet....................................................................................... 249
Siyaset ve Toplum ........................................200
İleri Okumalar..................................................................250
Endüstriyelizmden Post-Endüstriyelizme ...201
Sınıf Siyasetinin Düşüşü ........................................201 Bölüm 9 251
Yeni Teknoloji ve ‘Bilgi Toplumu’ .....................203 Temsil, Seçimler ve Oy Kullanma
Toplum Diye Bir Şey yok mu? ...........................205
Temsil ............................................................... 252
Kimlik Siyaseti ............................................... 209
Temsil Teorileri .......................................................... 252
Kimlik Siyasetinin Yükselişi ................................. 209
Vesayet Modeli .............................................................. 253
Irk ve Etnisite ...................................................................210 Delege Model ............................................................... 254
Cinsiyet Siyaseti ............................................................212 Vekalet Modeli .................................................................... 256
Din ve Siyaset .................................................................213 Benzerlik Modeli ................................................................. 257
Kültürel Çeşitlilik ..........................................................215 Seçimler...........................................................258
Özet.........................................................................................220 Seçimlerin İşlevleri .............................................. 260
Tartışma Soruları...........................................................220 Seçim Sistemleri: Tartışmalar ve Anlaşmaz-

lıklar ................................................................................262
İleri Okumalar..................................................................221
Seçimlerin İhtiva Ettiği Anlam Nedir? ........ 270
Bölüm 8 223 Oy Verme Davranışı ..................................... 272
Siyasî Kültür ve Medya Oy Verme Teorileri ................................................ 274
Parti Kimliği Modeli .................................................................... 274
Siyasî Kültür ....................................................224 Sosyolojik Model ................................................................. 274
Yurttaşlık Kültür mü veya İdeolojik Hege- Rasyonel Tercih Modeli ..................................................... 275
monya mı? ....................................................................... 224 Hâkim İdeoloji Modeli ....................................................... 275
Sosyal Sermaye Düşüşte mi? ...............................228 Özet.........................................................................................277
Medya ve Siyasî İletişim ............................. 231
İleri Okumalar..................................................................278
Özet.........................................................................................330
Bölüm 10 279
Partiler ve Parti Sistemleri İleri Okumalar..................................................................331
Parti Politikası................................................280 Bölüm 12 333
Parti Biçimleri .......................................................... 281 Hükümetler, Sistemler ve Rejimler
Partilerin İşlevleri ................................................... 284
Temsil .................................................................................................. 285 Geleneksel Sınıflandırma Sistemleri ...... 334
Seçkinler Sınıfı Oluşturma ve İstihdam Etme ............. 285 Siyasî Sistemleri Sınıflandırmak Neden Ge-
Hedef Belirleme ............................................................................ 287 reklidir? ........................................................................ 334
Çıkarları İfade Etme ve Gerçekleştirme .......................... 288 Klâsik Tipolojiler ...................................................... 335
Sosyalleşme ve Harekete Geçme ...................................... 288
“Üç Dünya” Tipolojisi ............................................ 337
Hükümet Organizasyonu ....................................................... 290
Modern Dünyanın Rejimleri ..................... 339
Parti Organizasyonu: Güç Nerede Durur? 290
Batı Poliarşileri ......................................................... 342
Parti Sistemleri .................................................... 293
Yeni Demokrasiler.................................................. 344
Tek Parti Sistemleri .................................................... 294
Doğu Asya Rejimleri ............................................ 347
İki Partili Sistemler ...................................................... 295
İslâmî Rejimler ......................................................... 349
Hâkim Parti Sistemleri ............................................. 297
Askerî Rejimler ......................................................... 351
Çok Partili Sistemler ............................................. 299
Özet......................................................................................... 353
Partilerin Düşüşü? ............................................. 302
Özet ........................................................................................304 Tartışma Soruları........................................................... 353
Tartışma Soruları...........................................................305 İleri Okumalar.................................................................. 354
İleri Okumalar..................................................................305 Bölüm 13 383
Bölüm 11 307 Siyasî İktidarlar ve Liderlik
Gruplar, Çıkarlar ve Hareketler Yürütmenin Rolü .............................................. 356
Grup Siyaseti .................................................308 Yürütmede Kim, Kimdir? .................................. 356
Grup Türleri .............................................................. 309 Siyasî Yürütmenin Fonksiyonları .................. 358
Komünal Gruplar ......................................................................... 309 Merasim Önderliği ............................................................. 358
Kurumsal Gruplar ......................................................................... 309 Siyasa Üretmede Liderlik ....................................................... 358
Dernek Grupları ............................................................................ 310 Halk Liderliği ......................................................................... 359
Grup Siyaseti Modelleri ......................................... 312 Bürokratik Liderlik ............................................................... 359
Çoğulcu (Plüralist) Model ....................................................... 313 Kriz Liderliği .......................................................................... 359
Korporatist Model ...................................................................... 314 Yürütmenin Gücü: Kim Yönetiyor? ........ 360
Yeni Sağ Modeli ........................................................................... 316 Başkanlar .................................................................... 361
Grup Siyaset Tarzları ............................................ 318 Başbakanlar .............................................................. 365
Çıkar Grupları Ne Kadar Önemlidir? ................................. 318
Kabineler ................................................................... 370
Gruplar Etkilerini Nasıl Gösterirler? ............................... 321
Liderlik Siyaseti ................................................. 372
Toplumsal Hareketler ................................. 325
Liderlik Teorileri ..................................................... 373
Yeni Toplumsal Hareketler .............................. 325
Kişisel Yetenek Olarak Liderlik .................................... 373 Anayasanın Amacı .................................................... 416
Sosyolojik Fenomen Olarak Liderlik .......................... 375 Devletleri Yetkilendirmek ................................................ 417
Örgütsel Zorunluluk Olarak Liderlik .......................... 375 Değerler ve Hedefler Oluşturmak ................................ 417
Siyasî Maharet Olarak Liderlik .................................... 376 Yönetimde Denge Sağlamak ........................................ 418
Liderlik Tarzları ....................................................... 378 Özgürlüğü Korumak ......................................................... 419
Rejimleri Meşrulaştırmak ................................................. 419
Özet.........................................................................................381
Anayasalar Önemli Midir? .................................. 419
Hukuk .................................................................................. 423
İleri Okumalar..................................................................382
Hukuk, Ahlâk ve Siyaset ....................................... 423
Bölüm 14 383 Yargı ...................................................................................... 424
Meclisler Yargıçlar Siyasî midirler? ...................................... 425
Dışsal Taraflılık ...................................................................... 425
Meclislerin Rolü 384
İçsel Taraflılık ......................................................................... 426
Parlamenter Sistemler, Başkanlık ve Yarı-Baş-
kanlık Sistemleri ..................................................... 385 Yargıçlar Siyaset Yapmakta mıdırlar? ......... 427
Özet.........................................................................................431
Meclislerin Fonksiyonları ................................. 388
Yasama .............................................................................................. 389
İleri Okumalar..................................................................432
Temsil ................................................................................................. 390
İnceleme ve Teftiş ....................................................................... 391 Bölüm 16 433
Siyasete Katma ve Eğitme ..................................................... 392
Meşruluk .......................................................................................... 392 Kamu Siyasası ve Bürokrasi
Meclisleri Yapısı..............................................................393
Siyasa Süreci ..................................................434
Bir Meclis mi, Yoksa İki mi?.................................................393
Komisyon Sistemleri............................................................396
Karar Alma Teorileri ................................................. 434
Meclislerin Performansı ............................ 398 Rasyonel Aktör Modelleri ................................................ 434
Küçük Adımlarla İlerleme (İnkrementalizm)
Meclisler Siyaset Üretir mi? ............................ 398 Modelleri................................................................................. 436
Niçin Meclisler Güç Kaybetmektedir? ..... 402 Bürokratik Örgüt Modelleri ............................................. 437
Disiplinli Siyasî Partiler ...................................................... 402 İnanç Sistemi Modelleri ................................................... 437
‘Cüsseli’ Hükümet ............................................................... 404 Siyasa Sürecindeki Aşamalar ............................ 439
Liderlik Eksikliği ................................................................... 404 Başlatma ................................................................................. 439
Çıkar Grupları ve Medya Gücü ....................................... 404 Oluşturma (Formüle Etme) ............................................. 441
Meclisler Yükselişte mi? .................................................... 405 Yürürlüğe Koyma ................................................................ 443
Özet.........................................................................................406 Değerlendirme .................................................................... 444
Tartışma Soruları...........................................................406 Bürokrasilerin Rolü.......................................445
İleri Okumalar..................................................................407
Bürokrasilerin Fonksiyonları ............................. 446
Bölüm 15 409 İdare ....................................................................................... 446
Siyasa Tavsiyesi ............................................................................. 447
Anayasalar, Hukuk ve Yargı Çıkarları Dile Getirmek ...................................................... 448
Siyasî İstikrar ......................................................................... 448
Anayasalar ......................................................410
Anayasalar: Doğası ve Kaynakları ...............410 Bürokrasilerin Örgütlenmesi ............................ 450
Anayasaların Sınıflandırılması............................411 Bürokratik Güç: Kontrol Dışı mı? ................ 453
Bürokratik Gücün Kaynakları ............................ 453 Polisin Rolü .......................................................... 492
Bürokratlar Nasıl kontrol Edilebilir? ............. 456 Polis Devletleri ................................................... 494
Siyasî Hesap Verebilirlik .................................................... 458 Ordu ve Siyaset ............................................ 495
Siyasallaştırma ..................................................................... 460
İç Düzenin Güvencesi ..................................... 496
Karşı Bürokrasiler ................................................................ 461
Sivil Düzenin Alternatifi .................................. 497
Özet.........................................................................................463
Uluslararası Güvenlik ...................................... 499
Uluslararası Siyasete Yaklaşımlar ................. 500
İleri Okumalar..................................................................464
Realist Yaklaşır ....................................................................... 500
Bölüm 17 465 Liberal Yaklaşım .................................................................... 501
Eleştirel Yaklaşımlar ............................................................. 503
Çok Düzeyli Siyaset
Yeni Güvenlik Sorunları ............................. 506
Siyaset, Coğrafya ve Çok Düzeyli Yöneti- Geleneksel Savaşlardan ‘Yeni’ Savaşlara ... 506
şim? .......................................................................... 466
Uluslar-Üstü Terörizm ...............................................508
Ülkeler-Üstü Siyaset ........................................ 467
Nükleer Silahlanma ................................................... 509
Federal Sistemler .............................................. 468
İnsanî Güvenlik ............................................................. 511
Neden Fedaralizm? .................................................. 468
Özet.........................................................................................512
Fedaralizmin Özellikleri ............................................ 470
Fedaralizmin Değerlendirilmesi .............................. 472 Tartışma Soruları...........................................................512
Üniter Sistemler ................................................. 473 İleri Okumalar..................................................................513
Yerel Yönetim ............................................................ 474
Bölüm 19 515
Yetki Devri (Devolution) .......................................... 475
Ulus-Ötesi Bölgeselleşme............................ 477 Dünya Düzeni ve Küresel Yönetim
Bölgeselleşme: Doğası ve Gelişimi ............ 477 Yirmi Birinci Yüzyıl Dünya Düzeni .......... 516
Bölgeselleşme Şekilleri ...................................................... 477
‘Yeni Dünya Düzeni’ ve Onun Kaderi ........ 516
Bölgeselleşme ve Küreselleşme ................. 479
Terörle Mücadele ve Ötesi .............................. 518
Bölgeselleşmeyi Açıklama .................................. 480
Tek Kutupluluktan Çok Kutupluluğa mı? . 521
Avrupa Bölgeselleşmesi ........................................ 481
ABD’nin Düşüşü ................................................................... 522
Avrupa Birliği Nedir? ................................................................... 481
Çin’in Yükselişi ve ‘Diğer Ülkeler’ .................. 524
AB Krizde mi? .................................................................. 486
İktidarın Değişen Doğası ve İktidar İlişkileri . 526
Özet.........................................................................................487
Tartışma Soruları...........................................................487 Küresel Yönetim .......................................................... 527
İleri Okuma........................................................................488 Küresel Yönetimin Yükselişi ................................ 527
Küresel Ekonomik Yönetim .............................. 529
Bölüm 18 489
Bretton Woods Sistemi’nin Gelişimi ............ 529
Ulusal ve Uluslararası Güvenlik Küresel Ekonomik Yönetimin Değerlendiril-
Sınırlar Ötesi Güvenlik ................................... 490 mesi ............................................................................... 533
İç Güvenlik ........................................................... 491 Birleşmiş Milletler ....................................................... 533
Birleşmiş Milletler’in Rolü ........................................................ 533
Polis ve Siyaset ................................................... 491
Barış ve Güvenliği Sağlamak ................................................. 533
Ekonomik ve Sosyal Gelişmeler ........................................... 536 Bush ve Gore: Yargıtay seçmenlerin yerini mi alıyor? 429
Birleşmiş Milletler Vazgeçilmez Bir Birlik mi? ... 536 Çin’de piyasa reformu: Uygulanabilir bir ekonomik
model mi? 180
Özet.........................................................................................538
Eurozone krizi: limitlerinin ötesinde bir bölgesellik mi? 485
Tartışma Soruları...........................................................538 Feminizm Hareketi: Siyaseti kişiselleştiriyor mu? 33
İleri Okumalar..................................................................539 İklim değişikliğini ele alma: başarısızlığa mahkum mu-
dur? 535
Bölüm 20 541 İngiltere başbakanı: sadece isimde mi başbakan? 368
Siyasette Bir Kriz mi? İşgal hareketi: hegemoni karşıtı bir güç mü? 326
İtalyan hükümeti: teknokrasi siyasetin yerini mi alıyor? 548
Siyaset Saldırı Altında mı? .................................. 542 Japon ‘ekonomik mucizesi’: çalışan bir bürokratik yöne-
Azalan Sivik Katılım .............................................. 542 tim mi? 457
Kanada: Bir ulus mu yoksa iki mi? 154
‘Anti-Siyaset’ Politikası ......................................... 543
Komünizmin düşüşü: liberal demokrasinin zaferi mi? 73
Sivik Katılımın Azalmasını Açıklama ........... 545
Liberya: Bir başarısız devletin yeniden kurulması mı? 109
Siyaset Suçlaması ......................................................................... 546
Libya’da müdahale: korumak için bir sorumluluk mu? 504
Siyasetçi ve Partilerin Suçlaması ......................................... 546
Rusya parlamentosu: bir ‘lastik damga’ meclisi mi? 403
Medyayı Suçlama ......................................................................... 549
Türkiye: Doğu ve Batı’nın arasında mı? 350
Kamuyu Suçlama ......................................................................... 549
WikiLeaks: gerçekler mi? 237
Modern Toplumu Suçlama .................................................... 550
Yeni Zelanda’da seçimsel reform: siyaset yenilendi
Siyasî Performansı Değerlendirme .......... 550 mi? 269
İstikrar Performansı ............................................. 551
Tartışma...
Maddî Performans ............................................... 552
Çıkar grupları demokrasiyi geliştirir mi? 317
Yurttaşlık Performansı ....................................... 554
Çin’in yükselişi barışçıl olmaya devam mı edecek? 525
Demokrasi Performansı ................................... 555 Demokrasi her zaman devletin en iyi şekli midir? 130
Özet.........................................................................................558 Devlet iyi bir güç müdür? 102
Tartışma Soruları...........................................................558 Devletler arasındaki barış ve işbirliği geçici olmaya mah-
İleri Okumalar..................................................................559 kum mudur? 506
Devlet memurları hiç siyasî açıdan tarafsız olabilir mi? 449
İki yasama meclisi bir taneden daha mı iyidir? 395
Siyasî Terimler Sözlüğü..................................561
Kişiselleştirilmiş liderlikten her zaman korkulmalı mı-
Bibliyografya.......................................................583 dır? 377
İndeks......................................................................593 Küresel kapitalizm doğası gereği dengesiz ve krize açık
mıdır? 192
Liberal demokrasi insan toplumları için ‘varsayılan ko-
Açıklayıcı Materyal Listesi num’ mudur? 346
Milletler ‘doğal’ siyasî topluluklar mıdır? 166
Oy verme zorunlu olmalı mıdır? 259
Siyaset Hareket Halinde
Partiler düzensizlik doğurur ve siyasî tartışmayı kısıtlar
Afrika Milli Kongresi: bir özgürleştirme hareketi mi yoksa mı? 289
‘yöneten’ parti mi? 300 Siyaset ideolojiler olmadan var olabilir mi? 55
Arap Baharı: Demokrasinin Arap dünyasını gelişi mi? 124 Siyaset öğrencileri objektif ve siyasal anlamda nötr ol-
Batı’da Müslümanlar: medeniyetlerin içsel bir çatışması mayı mı amaçlamalıdır? 43
mı? 216 Siyasî kararlar olabilecek en düşük düzeyde mi verilme-
lidir? 478 Sosyal Sözleşme Teorisi 93
Siyasî katılım her mümkün olduğunda genişletilmeli ve “Teröre Karşı Savaş” 491
derinleştirilmeli midir? 541
Kavramlar
Sosyal eşitlik önemli midir? 206
Yasanın ana amacı özgürlüğü korumak mı? 421 Anayasa 410
Yeni medyanın daha yaygın kullanımı siyaseti zenginleş- Anayasacılık 415
tirir mi? 243 Anti-Semitizm 161
Odaklanma Atina Demokrasisi 131
Bakan Sorumluluğu 458
Açık Hükümet: Olumlu ve Olumsuz Yanları 447
Başarısız Devlet 108
Avrupa Birliği’nin İşleyişi 482
Başkanlık Hükümeti 360
Avrupa Bütünleşmesi: Lehte ve Aleyhte Görüşler 546
Batı 345
Başkanlık Hükümeti: İyi ve Kötü Yanları 369
Bilgi Toplumu 205
Birleşmiş Milletler Nasıl Çalışır? 534
Bilim, Bilimizm 37
Bölgesel Ekonomik Bloklar 481
Bireycilik, Kolektivizm 208
Devlet Başkanı 353
Bürokrasi 447
Devrimler neden gerçekleşir? 120
Çıkar Grubu 311
Doğrudan Demokrasi ve Temsilî Demokrasi 128
Çok düzeyli yönetişim 467
İktidarın “Yüzler”i 32
Çok Yanlılık 530
İnsanî Müdahale 517
Demokratikleşme 345
Kabine Hükümeti: Avantaj ve Dezavantajları 370
Demokratikleştirme 342
Kodifiye Edilmiş Bir Anayasa: Güçlü ve Zayıf Yanları 413
Departmantalizm 455
Komisyonlar: Avantajları ve Dezavantajları 398
Devlet 88
Kuzey-Güney Ayrımı 533
Devlet Başkanı 357
Küresel Ekonomik Kontrol 532
Devletçilik 103
Küresel Gücün Boyutları 523
Devlet dışı organizasyonlar 312
Mahkûmlar İkilemi 38
Devletlerarasıcılık, Ulus-üstücülük 484
Monarşi Tartışması 364
Diktatörlük 351
Muhalefet Siyaseti: Olumluluk ve Olumsuzlukları 400
Düzen 490
Oligarşinin Tunç Kanunu 281
E-Demokrasi 239
Quangolar: Avantaj ve Dezavantajları 452
Egemenlik 89
Referandumlar: Yararları ve Sakıncaları 255
Ekolojizm (Çevrecilik) 78
Seçim Sistemleri: Aktarılabilir Tekli Oy Sistemi (STV) 267
Elit, Elitizm (Seçkincilik) 138
Seçim Sistemleri: Alternatif oylama sistemi (AV); Yedek
Emperyalizm 521
(Ek) Oylama (SV) 265
Eşitlik 554
Seçim Sistemleri: İkinci Oylama Sistemi 264
Etnik merkezcilik (Ethnocentrism) 438
Seçim Sistemleri: Parti Listesi Sistemi 268
Etnik Köken 211
Seçim Sistemleri: tek üyeli çoğunluk sistemi (SMP) (“en
fazla oy alan kazanır”)Seçim Sistemleri: tek üyeli çoğun- Faydacılık 435
luk sistemi (SMP) (“en fazla oy alan kazanır”) 263 Fedaralizm 470
Seçim Sistemleri: Yedek (İlâve) Üyelik Sistemi (AMS) 266 Fordizm ve Post-fordizm 203
Siyasî Spektrum 284 Fundamentalizm (Köktencilik) 83
Siyaset ve IR: iki bilim dalı mı bir mi? 48 Gelenek 117
Güven 123 Neo-Liberalizm 189
Haklar Bildirgesi 418 Neo-Marksizm 95
Hegemonya 226 Neo-Plüralizm 94
Hizip, Hizipçilik 282 Nisbî Temsil 262
Hukukun Hâkimiyeti 424 Ombudsman (Kamu denetçisi) 460
Hükümet 334 Otonomi 556
İdare 448 Otorite 26
İdeal Tip 41 Otoriteryenizm 348
İdeoloji 54 Ön Seçim 288
İnsanî Güvenlik 510 Önleyici Hücum 520
İnsan Hakları 422 Özgürlük 417
Irk 152 Paradigma 46
Irksalcılık (Racialism), Irkçılık (Racism) 160 Parlamenter Demokrasi 134
İslamcılık 214 Parlamenter Egemenlik 414
Kamu Çıkarı 270 Parlamenter Hükümet 384
Kamu Tercihi 316 Parti Demokrasisi 290
Kapitalizm 175 Parti Hükümeti 297
Karizma 118 Partizan Gruplaşmaların Dağıtılması 273
Karşılıklı Bağımlılık 528 Patriyarşi (Ataerkillilk) 97
Kişilik Kültü 375 Plebisitçi Demokrasi 129
Kitle Medyası 231 Plüralist (Çoğulcu) Demokrasi 138
Koalisyon 301 Plüralizm (Çoğulculuk) 137
Kolektif Güvenlik 501 Poliarşi 343
Kolonyalizm (Sömürgecilik) 162 Popülizm (Halkçılık) 379
Komüniteryenlik 228 Post-materyalizm 229
Komünizm 347 Post-modernizm 40
Konfüçyanizm 349 Post-sömürgecilik 82
Konvansiyon 411 Propaganda 245
Korporatizm 314 Realizm 498
Kurumsalcılık 39 Rölativizm (Görecelilik) 552
Kuvvetler Ayrılığı 387 Savaş 505
Kültürel Milliyetçilik 151 Serbest Ticaret 533
Küreselleşme 487 Sınıfsal Gruplaşmaların Dağılması 274
Küresel Sivil Toplum 144 Sivil İtaatsizlik 324
Küresel Yönetim 526 Sivil Özgürlük 494
Laissez-faire 176 Sivil Toplum 30
Liderlik 373 Siyasa 434
Liberal Demokrasi 339 Siyasa Ağı 441
Lobi 321 Siyasal Ekonomi 172
Merkezî Yürütme 371 Siyasal Katılım 542
Meşruiyet 116 Siyasî Eşitlik 125
Multikültürelizm 217 Siyasî Kültür 224
Mutabakat 31 Siyasî Önyargı 235
Mutlakıyetçilik 337 Siyasî Parti 281
Siyasî Sosyalleşme 230 Friedan, Betty (1921-2006) 328
Sorumluluk 390 Friedman, Milton (1912-2006) 182
Sosyal Piyasa 177 Fukuyama, Francis (1952-....) 340
Sosyal Sermâye 227 Galbraith, John Kenneth (1908-2006) 204

Gandhi, Mohandas Karamchand (1869-1948) 83
Sosyal Sınıf 201
Garvey, Marcus (1755-1805) 210
Suç 496
Gramsci, Antonio (1891-1937) 227
Süper Güç 516
Habermas, Jürgen (1929-....) 119
Sürdürülebilir Gelişme 185 Hayek, Friedrich August von (1899-1992) 65
Statü 200 Hegel, Georg Wilhelm Friedrich (1770-1831) 90
Şubecilik 456 Herder, Johann Gottfried (1774-1803) 150
Tarafsızlık 426 Hitler, Adolf (1889-1945) 76
Temsil 252 Hobbes, Thomas (1588-1679) 91
Teokrasi 349 Huntington, Samuel P. (1927-....) 519
Terörizm 506 Jefferson, Thomas (1743-1826) 287
Kant, Immanuel (1724-1804) 500
Toplumsal Hareketler 325
Keynes, John Maynard (1883-1946) 181
Totaliteryenizm 338
Khomeini, Ayatollah (1900-1989) 214
Ulus 148
Klein, Naomi (1970-....) 327
Ulus-devlet 165
Lenin, Vladimir İlyiç (1870-1924) 135
Uluslararasıcılık 157 Locke, John (1632-1704) 58
Uluslar-Üstü Kurumlar 195 Machiavelli, Niccolò (1469-1527) 27
Uluslar-Üstü Toplum 215 Madison, James (1751-1836) 394
Üçüncü Yol 74 Marcuse, Herbert (1898-1979) 70
Ütopya, Ütopyacılık 335 Marx, Karl (1818-1883) 69
Washington Konsensüsü 190 Mazzini, Guiseppe (1805-1872) 156
Mill, John Stuart (1806-1873) 253
Yargı İncelemesi Yetkisi 428
Monnet, Jean (1888-1979) 480
Yeni Kamu Yönetimi 451
Nietzsche, Friedrich (1844-1900) 374
Yeni Sol 327
Nozick, Robert (1938-2002) 100
Yetki Devri 477
Oakeshott, Michael (1901-1990) 229
Yetki İkâmesi 483 Paine, Thomas (1737-1809) 254
Yozlaşma 450 Pierre-Joseph Proudhon (1809-1865) 216
Yönetişim 105 Platon (M.Ö. 427-347) 34
Yurtseverlik 158 Proudhon, Pierre-Joseph (1809-1865) 468
Vatandaşlık (Yurttaşlık) 343 Putnam, Robert D. (1940-....) 228
Yürütme 356 Rawls, John (1921-2002) 74
Siyasî Figürler Rousseau, Jean-Jacques (1748-1832) 133
Arendt, Hannah (1906-1975) 30 Said, Edward (1935-2003) 209
Aristoteles (M.Ö. 384-M.Ö. 322) 28 Schumacher, E. F. (1911-1977) 186
Bentham, Jeremy (1748-1832) 132 Schumpeter, Joseph (1883-1950) 258
Berlin, Isaiah (1909-1997) 217 Smith, Adam (1723-1790) 174
Bernstein, Eduard (1850-1932) 71 Tocqueville, Alexis de (1893-1976) 308
Burke, Edmund (1729-1797) 64 Weber, Max (1864-1920) 117
Charles-Louis de Montesquieu (1689-1775) 386 Waltz, Kenneth (1924-....) 491
Chomsky, Noam (1928-....) 232 Wollstonecraft, Mary (1889-1945) 79
Dahl, Robert (1915-....) 313 Zedong, Mao (1893-1976) 376
Elshtain, Jean Bethke (1941-2013) 503
Dördüncü Edisyona Önsöz
Bu kitap politik araştırmalara kapsamlı ve güncel bir tanıtım sağlar. Bilim dallarının her-
hangi bir alanında ders alan öğrencilerin yanı sıra bu konu ile ilgilenen genel okuyucunun
kullanımı için tasarlanmıştır.
Kitap dördüncü baskısında, siyasetin sürekli gelişen yönündeki değişiklikleri dikkate alacak
şekilde, önemli derecede gözden geçirilmiş ve yeniden yapılandırılmıştır; fakat bu değişik-
likler özellikle yerli, uluslararası ve küresel siyasî gelişmeler arasında giderek büyüyen bir
karşılıklı bağlılığa yol açmıştır. Siyasetin uluslararası boyutunu büyük ölçüde tek bir bö-
lümde ele alan ilk baskıları yerine, güncel baskısı, siyaset ve uluslararası ilişkiler arasındaki
disipliner bölünmenin ve yerli / uluslararası bölünmenin azaldığını kabul etmeyi esas alır.
Böylece burada politik ekonomi ve küreselleşme, çok boyutlu siyaset, güvenlik ve küre-
sel yönetim ve yenidünya düzeni gibi konularda yeni bölümler bulunmaktadır. Yeni son
bölüm, kriz dönemlerindeki politikalarda giderek artan baskı eğilimi üzerinde duruyor
ve bunu yaparken kitapta çeşitli noktalarda birlikte ele alınmış temaların resmini çiziyor.
Esasen siyasetin bütüncül doğası ve bu gibi bölünmelerin isteğe bağlı doğası sebebiyle, beş
temel konu altında gruplandırılan kitabın önceki dizaynı olduğu gibi bırakılmıştır. Yine de,
kitabın dizaynı bir mantık açılımı takip eder ve bu konu XVIII-XIX sayfalar arasında ‘bu
kitabın kullanımı’ bölümünde açıklanmıştır. Bu dördüncü baskı, temel amacı eleştirel far-
kındalığın yanı sıra kendi görüşlerini geliştirmek için okuyucuları teşvik etmek olan birkaç
yeni özellik içerir. ‘’Temel Özellik Rehber’’ini XX-XXI sayfalar arasında bulabilirsiniz.
Ben, kitabın daha önceki baskılarında yorumlarıyla katkıda bulunan John Greenway, Wyn
Grant, Chris Brown ve Gerry Stoker’a ve bu baskının taslağı hakkında yorumlarıyla katkıda
bulunan Jonathon Moses ‘a içtenlikle teşekkürlerimi sunuyorum. Hem onların tavsiyesi ve
eleştirileri ve hem de yayınevinin diğer pek çok eleştirmeninin her ikisi de yapıcı ve an-
layışlı olmuştur ve şüphesiz kitabı pek çok alanda geliştirmiştir. Özellikle Karon ve Doug
Woodward, meslektaşlarla ve arkadaşlarla tartışmalar da geliştirilen fikir ve argümanları
netleştirmek için yardımcı oldu. Hellen Caunce, Palgrae MacMillian adına projenin denet-
lenmesinde destek, teşvik ve sabırla doğru dengeyi gösterirken; yayıncım Steven Kennedy,
dördüncü baskının planlanmasında yakından ilgilendi. Keith Povey and Ian Wileman ‘a üre-
tim aşamasındaki katkılarından dolayı teşekkür ederim. Eşim Jean’a da en içten teşekkürle-
rimi sunuyorum. Sadece bu kitabın basıma hazırlanmasında değil, özellikle ben tutarsızlık
içinde zaman aşımına uğrama tehlikesiyle karşı karşıya bulunduğumda faydalı olan, stil ve
içerik hakkında tavsiyede bulunmuştur.
2013
Andrew Heywood
17
Bu Kitabın Kullanımı
Siyaset doğası gereği, birbiriyle örtüşen ve birbirine bağlı bir alandır. Bu nedenle bu kitapta
karşılaşılan materyal, inatla bölümlere ayrılmaya direnir. İşte bu yüzden, kaynak boyunca , di-
ğer bölümlerde olan tartışmalara ve özellikle başka yerlerde bulunan kutu içindeki malzemeye
devamlı göndermeler yapılmaktadır. Buna rağmen, bu kitap esas konu ve temaların neler ola-
bileceğini göz önünde bulundurarak şekillenmektedir.
İlk bölümler , bir dizi anahtar ve kavramsal konuları dikkate alarak , siyasî konuların arka planı-
nı anlamayı sağlamak için kompoze edilmiştir.
▶▶ Birinci bölüm siyasetin mahiyetine odaklanır, siyasî analizlere karşı zıt yaklaşımlara
bir giriş sağlar, küresel eğilimlerin, konuyu kavrayışımızı nasıl ve niçin şekillendirdiğini
değerlendirir.
▶▶ İkinci bölüm önemli ideolojik geleneklerin perspektifinden , onların siyasî dünyada
rekabet “merceklerini” nasıl sunduğuna bakarak siyasî fikirleri inceler.
▶▶ Üçüncü bölüm siyasette devletin önemini, devletin hem mahiyeti hem de siyasette
arzu edilen rolü hakkındaki tartışmaları inceleyerek ele alır. Aynı şekilde devletin siya-
sette merkezi önemini kaybedip kaybetmediğini de değerlendirir.
▶▶ Dördüncü bölüm, özellikle demokratik yönetimin çelişen modelleri ve demokra-
sinin pratikte nasıl işlediğine dair yapılan tartışmalar ışığında, demokrasi ile meşruiyet
arasındaki ilişkiyi dikkate alarak, siyasî meşruiyetin önemini ve mahiyetini tartışır.
▶▶ Beşinci bölüm milliyetçiliğin temel teorilerini, hem ulusal kimliği destekleyen güçleri
anlama hem de milliyetçi geleneklerin genişliğini yansıtma arayışıyla, onların çoğu kez
oldukça farklı siyasî sonuçlarını da dahil ederek inceler.
Sonraki bölümler siyasî etkileşimin dinamiklerini, siyaset ve ekonomi, kültür ve toplum ara-
sındaki ilişkiyi yansıtarak ve sosyal baskıların hangi mekanizmalar vasıtasıyla politik ifadesini
kazandığını inceleyerek tartışır.
▶▶ Altıncı bölüm, ekonomi ve siyaset arasındaki bağlantıyı, özellikle kapitalizmin mahi-
yeti ve farklı formlarına ve iktisadi küreselleşmenin dinamiklerine ve olası sonuçlarına
odaklanarak tartışır.
▶▶ Yedinci bölüm siyaset ve toplum arasındaki ilişkiyi inceler. Kimlik siyasetinin yükseli-
şine, kimlik siyasetinin sahip olduğu çeşitli formlara ve olası sonuçlarına odaklanır.
▶▶ Sekizinci bölüm siyasal kültürün önemini ve mahiyetini tartışır. Özellikle demokrasi
ve yönetim üzerine etkisiyle ilgili olarak medyanın büyüyen siyasal gücünü inceler.
▶▶ Dokuzuncu bölüm temsilin mahiyeti, elektronik seçim hakkında tartışma ve müzake-
releri de içeren seçimlerin rolü ve oylamanın(oylama davranışının) en iyi nasıl anlaşıla-
bileceğine bakar.
▶▶ Onuncu bölüm siyasal partilerin siyasetteki anahtar/kilit rolünü inceler ve aynı za-
19
manda farklı parti sistemlerinin mahiyeti ve önemini müzakere eder.
▶▶ Onbirinci bölüm siyasal grupların mahiyetini -siyasal gücün dağılımında grupların et-
kisi, toplumsal hareketlerin ortaya çıkışı ve etkileri dahil- müzakere eder.
Bundan sonraki bölümler hükümetin işleyişini ve kamu politikasının formüle edildiği-uygu-
landığı süreçleri göz önünde bulundurur.
▶▶ Onikinci bölüm hükümet sistemlerinin nasıl sınıflandırıldığını göz önünde bulundu-
rarak ve modern dünyada ortaya çıkan rejim çeşitlerini inceleyerek hükümetin işleyişine
dair bir giriş/tanıtım sağlar.
▶▶ Onüçüncü bölüm siyasî yürütmenin- ki güç yürütmenin içinde kalır, daha açıkçası
siyasî önderlik ve biçimler onu alabilir- rolünü belirtir.
▶▶ Ondördüncü bölüm meclis ya da parlamentonun rolünü inceler, aynı zamanda onla-
rın iç örgütlenmelerinin önemi ve politika geliştirmenin üstünde onların etkisini etkile-
yen faktörleri değerlendirir.
▶▶ Onbeşinci bölüm anayasanın mahiyetini ve amacını değerlendirir, ve siyaset ve hukuk
arasındaki ilişkiyi –özellikle hukukçuların rolü ve önemi açısından-inceler.
▶▶ Onaltıncı bölüm hem kararların nasıl alındığını ve hem de politikanın evreler boyunca
nasıl geliştiğini yansıtan kamu politikasına odaklanır. Aynı zamanda bürokrasi ile siyasî
süreçler ve daha geniş politik gelişmeler arasındaki bağı değerlendirir.
Takip eden bölümler iç ve uluslararası alanlar arasında örtüşen noktaları aydınlatan, küresel
politikaların gelişen önemine özellikle dikkat çeken çeşitli meselelere odaklanır.
▶▶ Onyedinci bölüm çeşitli seviyelerden/taraflardan siyaseti, iç ve uluslararası bir seviye-
de-özellikle bölgeselcilik vasıtasıyla- siyasetin bölgesel şeklinin incelenmesini müzakere
eder.
▶▶ Onsekizinci bölüm güvenlik konusuna odaklanır, yurtiçinde- onun milli, uluslararası
ve küresel şekilleri hakkında tartışmada olduğu gibi - düzenin korunması ve güvenlik
konusunu inceler.
▶▶ Ondokuzuncu bölüm 21. yüzyıl dünya düzeninin değişen şekline, onun barış ve du-
rağanlık için önemine yansımasına bakar, aynı zamanda küresel kontrolün yeni gelişen
kadrosu/çerçevesinin mahiyeti ve tesirini inceler.
Son bölüm, ilk bölümlerde siyasetin erdem ve kusurlarının bir müzakeresi olan kollar ve tema-
ları bir araya getirmeye çalışır.
▶▶ Yirminci bölüm resmi siyasetle ilgili büyüyen hayal kırıklığı -buna rağmen siyaset sa-
vunulabilir- konusunu irdeler. Aynı zamanda siyasal sistemin performansının değerlen-
dirilebileceği farklı bir yol göz önünde bulundurulur.
Teşekkürler
Yazar ve yayıncı, yayın hakkı olan metaryelleri kullanmamıza izin verdikleri için aşağıdakilere
teşekkür eder:
Associated Press s. 476; Merseyside’de bulunan Millî Müzeler ve Galeriler’in Mütevelli
Heyeti (Walker Sanat Galerisi, Liverpool) s. 86; Columbia Üniversite Yayınları s. 81; Ça-
lışma Tarihi Millî Müzesi s. 86, 274, 295; Duckworth s. 303; Harward Üniversitesi s. 139;
Hulton Arşivi s. 70, 315, 327; Jane Reed, Harward Üniversitesi Bürosu nezaketi s. 210; Jerry
Bauer s. 41; Macmillian Arşivi s. 268; Martha Stewart s. 303; Donna Coveney/MIT s. 196;
Polity Yayınları s. 331; Rex Features s. 6, 7, 13, 63, 69, 103, 105, 153, 161, 160, 233, 265,
381, 312, 459, 496; Roger-Viollet s. 211, 295; Sidney Harris (fotoğrafçı) s. 174; s. 410, The
Herald/Gordon Terris’in fotoğraf nezaketi © SMG Gazeteleri Ltd; Topham Picturepoint s.
64, 235, 208, 280, 411; Ullstein Bild s. 9, 79, 124, 307, 311; Yale Üniversitesi Halkla İlişkiler
Bürosu s. 394.
Yayın hakkı sâhiplerini takip etmek için bütün çalışmalar yapıldı, ama kazara gözden kaçan
herhangi bir şey olursa yayıncılar gönüllü olarak ilk fırsatta gerekli düzenlemeyi yapacaklardır.
21
Siyaset Nedir? Bölüm
Siyaset Nedir? -1-
“İnsan doğası gereği siyasî hayvandır.”

Aristoteles, Siyaset, 1
ÖNİZLEME
Siyaset ilgi çekicidir, çünkü insanlar birbirleriyle uyuşmazlık hâlindedirler. İnsanlar na-
sıl yaşamaları gerektiği konusunda hemfikir değildirler. Kim neyi almalıdır? İktidar ve
kaynaklar nasıl dağıtılmalıdır? Toplum işbirliği temeline mi dayanmalıdır, yoksa çatışma
temeline mi? Aynı zamanda insanlar, bu gibi sorunların nasıl çözüme kavuşturulacağı
konusunda da hemfikir değildirler. Ortak kararlar nasıl alınmalıdır? Söz kimde olmalıdır?
Her bir kişinin ne kadar etkisi olmalıdır? Ve bunun gibi. Aristoteles’e göre, insanların
kendi hayatlarını iyileştirmek ve İyi Toplum’u yaratmak için giriştikleri faaliyet olarak
siyaseti “en üstün bilim” yapan budur. Siyaset, her şeyden önce sosyal bir faaliyettir; o
dâima bir diyalogdur, asla bir monolog değildir. Robinson Crusoe gibi yalnız bireyler ba-
sit bir ekonomi geliştirebilirler, bir sanat ortaya çıkarabilirler, ama siyaset yapamazlar. Si-
yaset ancak bir başka insanın, Cuma’nın gelişiyle ortaya çıkar. Ne var ki, siyasetin özünde
yatan uyuşmazlık, aynı zamanda onun doğası ve nasıl incelenmesi gerektiği konularında
da geçerlidir. İnsanlar karşılıklı sosyal etkileşimi “siyasî” yapanın vuku bulduğu yer mi
(devlet, hükümet ya da genel olarak kamusal bir alan içerisinde) yoksa içerdiği aktivite
çeşidi mi (anlaşmazlıkların barış içinde çözülmesi ya da daha güçsüz gruplar üzerinde
kontrol denemesi) olduğu konusunda hemfikir değildirler. Akademik bir öğreti olarak
siyasetin doğası hakkındaki anlaşmazlık, bir dizi teorik yaklaşımı ve birçok analiz ekolünü
barındırdığının bir göstergesidir. Son olarak küreselleşme eğilimleri siyaset ve uluslarara-
sı ilişkiler arasındaki öğreti farklılığının günümüzde gereğinden fazla olduğu konusunda-
ki spekülasyonları artırdı.
Anahtar Konular
1. Bir faaliyet olarak siyasetin tanımlayıcı unsurları nelerdir?
2. “Siyaset” farklı düşünürler ve gelenekler tarafından nasıl anlaşılmaktadır?
3. Küreselleşme çalışmaları siyaset ve uluslararası ilişkiler arasındaki bağlan-
tıyı nasıl etkiledi?
4. Akademik bir disiplin olarak siyasetin incelenmesinde hangi yaklaşımlar
benimsenmektedir?
5. Siyasetin incelenmesi bilimsel olabilir mi?
6. Siyasî analizde kavramlar, modeller ve teoriler ne gibi roller oynarlar?
23
Andrew Heywood / Siyaset
Siyasetin Tanımlanması
Siyaset, en geniş anlamda, insanların hayatlarını düzenleyen genel kuralları yapmak,
korumak ve değiştirmek için gerçekleştirdikleri faaliyetlerdir. Siyaset akademik bir
konu olmakla birlikte (bazen büyük S harfiyle “Siyaset” şeklinde kullanılır), aslında
hiç şüphesiz bu faaliyetin incelenmesidir. Bu çerçevede, siyaset, çatışma ve işbir-
liği olgularıyla karmaşık bir bağlantı içindedir. Bir yandan, rakip fikirlerin, farklı is-
teklerin, rekabet eden ihtiyaçların ve çatışan çıkarların varlığı, insanların beraberce
tâbi oldukları kurallar hakkında hemfikir olmamalarını beraberinde getirir; diğer
yandan, insanlar bilirler ki, bu kurallar üzerinde etkili olmak veya onların yürürlük-
te kalmasını sağlamak için birlikte çalışmak, yani, Hannah Arendt’in siyasî iktidarı
tanımlarken kullandığı ifadeyle, “elbirliği etmek” zorundadırlar. İşte bu nedenle,
siyasetin temel özelliği, genellikle rakip görüşlerin ve birbiriyle rekabet hâlindeki
çıkarların uzlaştırıldığı bir çatışmayı çözme süreci olarak tasvir edilir. Ancak, siya-
set, bu geniş anlamıyla, tüm çatışmaların çözüme kavuşturulduğu veya kavuşturu-
labildiği faaliyet olarak değil, bunun başarılmasından çok, bir çatışma çözme arayışı
olarak düşünülebilir. Bununla birlikte, çeşitliliğin (hepimiz aynı değiliz) ve kıtlığın
(talebi karşılamaya yetecek miktarda mal-hizmet asla olmayacak) kaçınılmazlığı,
siyaseti insanlık durumunun zorunlu bir boyutu hâline getirir.
Siyasetin anlamını netleştirmeye yönelik her çaba, yine de iki büyük problemle
karşı karşıyadır. Bunlardan ilki, kelimenin gündelik dilde kullanımından kaynaklanan
bir yığın çağrışımla ilgilidir; diğer bir ifadeyle siyaset “yüklü” bir terimdir. İnsanlar ge-
nellikle örneğin iktisatı, coğrafyayı, tarihi ve biyolojiyi sırf akademik bir konu olarak
görürken, pek az insan siyasete kendi ön fikirlerinden bağımsız olarak bakar. Örneğin
pek çokları, siyaset konusuna tarafsız ve hislere kapılmaksızın yaklaşabilmenin müm-
kün olduğuna inanmayı güç bularak, otomatik olarak siyaset incelemecilerinin ve ho-
calarının bir şekilde tarafgir olduklarını farz ederler. Daha kötüsü, siyaset genellikle
“kirli” bir kelime olarak düşünülür: bir yandan sıkıntıyı ve derdi, kargaşayı ve hatta
şiddeti, diğer yandan aldatma, manipülasyon ve yalana ilişkin imgeleri çağrıştırır. Bu
çağrışımlar yeni bir şey de değildir. Samuel Johnson, 1775 gibi erken bir tarihte, siya-
seti “dünyada yükselmenin aracından başka bir şey değil” diyerek hor görürken, 19.
Yüzyıl Amerikan tarihçisi Henry Adams, onu, “nefretin sistematik organizasyonu”
olarak özetliyordu.
İkinci ve hâlledilmesi daha zor olan güçlük, saygın otoritelerin bile bu kavram
hakkında hemfikir olmayışlarıdır. Siyaset şu tür farklı biçimlerde tanımlanır: iktidar
kullanma, otorite kullanma, kolektif karar alma, kıt kaynakların tahsisi, aldatma ve
manipülasyon yapma vs. Bu kitapta ileri sürülen “genel sosyal ku-
Çatışma: Muhalif güçler ralların yapılması, korunması ve değiştirilmesi” şeklindeki siyaset
arasında, fikirlerin, tercihlerin,
ihtiyaçların ve çıkarların farklılı- tanımının üstünlüğü, rekabet hâlindeki tanımların tümünü değil-
ğını yansıtan rekabet.
se bile çoğunu kapsayacak kadar geniş olmasıdır. Bununla birlikte
İşbirliği: Birlikte çalışma, hedef- problem, bu tanımın açılmasında ve anlamının netleştirilmesinde
lere işbirliği yaparak ulaşma.
ortaya çıkar. Örneğin “siyaset” kuralların yapılmasına, korunma-
24
Bölüm 1: Siyaset Nedir?
▶▶ Bir Alan Olarak Siyaset ▶▶ Bir Süreç Olarak Siyaset
▶▶ Uzlaşma ve Mutaba-
▶▶ Kamu İşleri kat
▶▶ Siyasetin Tanımları
▶▶ Yönetme Sanatı ▶▶ İktidar ve Kaynakla
rın Dağılımı
▶▶ Davranışsalcılık ▶▶ Feminizm
▶▶ Siyaset Çalışmaların- ▶▶ Rasyonel Seçim Te- ▶▶ Marksizm
orisi ▶▶ Pozitivizm Sonrası
da Yaklaşımlar
▶▶ Kurumsallık Yaklaşımlar
Şekil 1.1
Siyasetin Tanımına Yaklaşımlar
sına ve değiştirilmesine ilişkin belirli bir yolu mu (barışçı yolla, tartışarak değiştiril-
mesini mi) ifade etmektedir, yoksa bu yolların tümünü mü? Buna benzer diğer bir
soru da şudur: Siyaset tüm sosyal bağlamlarda ve kurumlarda mı geçerlidir, yoksa
bunlar arasında sadece belirli bir tanesinde, yani devlette ve kamusal hayatta mı
geçerlidir?
Bu çerçeveden bakıldığında siyaset, terimin çok sayıda kabûl edilebilir veya
meşru anlamı bulunması yönüyle, “özü bakımından tartışmalı” bir kavram olarak
değerlendirilebilir (kavramlar bu bölümün devamında daha ayrıntılı tartışıla-
caktır). Diğer yandan, bu farklı görüşler, aynı kavrama ilişkin rakip anlayışlardan
ibaret olabilirler. İster rakip kavramlar isterse alternatif anlayışlar söz konusu ol-
sun, siyaseti tanımlamada kullanılan iki geniş yaklaşımı ayırt etmekte fayda var
(Hay, 2002; Leftwich, 2004). İlkinde, siyaset bir alan ya da konumla ilişkilendi-
riliyor ki bu durumda davranışın siyaset haline gelmesi, meydana geldiği yerle
ilgili oluyor. İkincisinde ise siyasete bir süreç ya da mekanizma olarak bakılıyor,
ki bu durumda da ‘siyasî’ davranış, ayırıcı nitelik ya da karakteristiği olan bir dav-
ranış olur ve böylece herhangi, belki de bütün, sosyal şart ve çevrelerde oluşa-
bilir. Bu geniş yaklaşımların ikisi de siyasete alternatif tanımlar oluşturdu ve bö-
lümün devamında tartışıldığı gibi siyasî analizle (bkz. şekil 1.1) farklı ekollerin
şekillenmesine yardımcı oldu. Hakikaten de, en derin entelektüel ve ideolojik
anlaşmazlıkların bir bölümü bu konunun akademik olarak incelenmesinde açığa
çıktığından, “siyasetin ne olduğu”na ilişkin tartışma tam da bu yüzden yapılmaya
değer.
Hükümet Etme Sanatı Olarak Siyaset

“Siyaset bir bilim değil... bir sanattır”. Bunu Şansölye (Başbakan) Bismarck’ın Al-
man Parlamentosu’nda söylediği rivayet edilir. Bismarck’ın zihnindeki sanat, hü-
kümet etme sanatıdır; yani, kolektif kararların alınması ve uygulanması yoluyla
toplum içinde kontrol tesis etmektir. Bu, muhtemelen, siyasetin, Eski Yunan’daki
orijinal anlamından türetilen klâsik tanımıdır.
25
Kavramlar “Siyaset” (politics) kelimesi polisten gelir ki bunun sözlük an-

Otorite
lamı şehir devletidir. Eski Yunan toplumu, her biri kendi hükümet
sistemine sâhip bağımsız şehir-devletleri topluluğu şeklindeydi.
En basit şekliyle otorite “meşru
iktidar” olarak tanımlanabilir. Bu şehir devletlerinin en büyüğü ve etkili olanı, genellikle demok-
İktidar, başkalarının davranışla- ratik yönetimin beşiği olarak tasvir edilen Atina idi. Bunun ışığın-
rını etkileme gücü iken, otorite
bunu yapma hakkıdır. Dolayı- da siyaset polisin işlerine, daha doğrusu “polisle ilgili olan”a atıfla
sıyla otorite herhangi bir şekilde anlaşılabilir. Bundan dolayı, bu tanımın modern biçimi, “devletle
zorlama veya manipülasyondan
ziyâde, kabûl edilmiş bir itaat ilgili olan”dır. Bu siyaset görüşü, terimin gündelik kullanımında
ödevine dayanır. Bu anlamda
otorite meşruluk veya haklılıkla
açıkça belirginleşir: kamu görevi alan insanların “siyasette” ol-
örtülü iktidardır. Weber, itaatin dukları veya buna çalışanların “siyasete girdikleri” söylenir. Bu,
tesis edilebileceği farklı zemin-
lere dayalı üç çeşit otoriteyi akademik siyaset biliminin de devamına katkıda bulunduğu bir
birbirinden ayırmaktadır: gele- tanımdır.
neksel otorite köklerini tarihten
almakta, karizmatik otorite Birçok bakımdan, siyasetin “devletle ilgili olan” anlamına geldiği
kişilikten gelmekte ve hukukî-
fikri, bu disiplin hakkındaki geleneksel görüştür ve bu fikir, akade-
rasyonal otorite ise bir dizi gayri
şahsî kurala dayanmaktadır (bkz. mik araştırmanın, devletin personeli ve işleyişi üstüne odaklanma
iktidarın meşrulaştırılmasına
ilişkin kısım) eğilimini yansıtır. Siyaseti incelemek de aslında devleti veya daha
geniş anlamda otoritenin kullanımını incelemektir. Bu görüş, si-
yaseti “değerlerin otorite aracılığıyla paylaştırılması” olarak tanım-
layan etkili bir Amerikan siyaset bilimcisi olan David Easton’ın yazılarında (1979,
1981) ileri sürülmüştür. Bununla Easton’un kastettiği, siyasetin, devletin toplumdan
gelen baskılara özellikle çıkarların, ödüllerin ve cezaların dağıtılması yoluyla cevap
verdiği çeşitli süreçleri kapsadığıdır. “Otorite aracılığıyla dağıtılan değerler”, toplum-
da yaygın olarak kabûl edilen ve vatandaşlar tarafından bağlayıcı olduğu düşünülen
değerlerdir. Bu yaklaşımda siyaset, toplum için bir faaliyet planı tesis eden resmî veya
otoriteye dayanan kararlar anlamındaki “siyasa”yı (policy) akla getirmektedir.
Ancak bu tanımın dikkati çeken yönü, çok sınırlı bir siyaset görüşü sunmasıdır.
Siyaset, devlet aygıtı etrafında dönen bir sosyal örgütlenme sisteminde (polity)
gerçekleşen şeydir. Dolayısıyla, siyaset bakanlar kurulunda, yasama meclislerinde,
hükümet dâirelerinde ve bu kapsamdaki yerlerde yürütülür ve özellikle siyasetçiler,
kamu görevlileri ve lobiciler gibi sınırlı sayıdaki belirli bir insan grubundan oluşur.
Bunun anlamı, insanların çoğunun, kurumların çoğunun ve sosyal faaliyetlerin ço-
ğunun siyasetin “dışında” kabûl edilmesidir. İş çevreleri, okullar, diğer eğitim ku-
rumları, cemaatler, aileler ve diğerleri bu anlamda “siyasî olmayan”dır; çünkü bunlar
“ülkenin yönetimi” işine dâhil değildirler. Bunun yanında, siyaseti temelde devlete-
bağlı bir faaliyet olarak tasvir etmek, modern hayatta gittikçe daha
Polis: (Yunanca) Şehir devleti; fazla önem kazanan uluslararası veya küresel etkileri göz ardı et-
klâsik olarak sosyal örgütlen- mek demektir ki bu da bir sonraki başlıkta tartışılacaktır.
menin en yüksek ve en arzuya
şayan şekli olarak anlaşılır. Bu tanımı daha fazla daraltmak da mümkündür. Siyasete,
Polity: siyasî otoritenin uygu- parti siyasetiyle eşdeğer bir anlam verme eğiliminde belirgin bi-
lanması yoluyla örgütlenmiş
bir toplum; Aristoteles’e göre
çimde bunu görebiliriz. Başka bir ifadeyle burada “siyasî olan”ın
çoğunluk tarafından herkesin alanı, bilinçli bir biçimde ideolojik kanaatlerle hareket eden ve
çıkarına olan yönetimdir.
siyasî partiler gibi resmî bir örgüte üyelik yoluyla bu kanaatle-
26
Niccolò Machiavelii (1469-1527)

İtalyan siyasetçi ve yazar. Bir avukatın oğlu olan Machiavelli’in kamu hayatına ilişkin bilgisi, zaman
zaman onun için tehlikeli olan siyasî bakımdan istikrarsız Floransa’daki varlığından geliyordu. 1498-
1512 arasında second chancellor olarak hizmet yaptı ve Fransa’ya, Almanya’ya ve İtalya’nın her
tarafına görevle gönderildi. Kısa süreli bir hapsedilişten ve Medici yönetiminin restorasyonundan
sonra Machiavelli edebi kariyerine başladı. Başlıca eseri olan ve 1531’de yayımlanan Hükümdar (Il
Prince), ağırlıklı olarak onun Cesare Borgia’nın devlet yöneticiliğine ve o dönemde egemen olan
güç siyasetine ilişkin şahsî gözlemlerine dayanmaktadır. Kitap, geleceğin birleşik İtalyası’nın hü-
kümdarı için bir rehber olması için kaleme alınmıştır. “Makyavelist” sıfatı onun ardından “hilekarlık
ve ikiyüzlülük” anlamlarında kullanılmaya başlamıştır.
rini gerçekleştirmek için çalışan devlet aktörlerinin faaliyetleriyle sınırlandırıl-

maktadır. Bu, siyasetçilerin “siyasî”; kamu görevlilerinin ise -hiç kuşkusuz tarafsız
kaldıkları veya profesyonel tarzda davrandıkları sürece- “gayri siyasî” şeklinde ta-
nımlamaları anlamına gelir. Benzer biçimde hâkimler de, hukuku tarafsız ve ge-
çerli kanıtlara uygun biçimde yorumladıklarında “gayri siyasî”, eğer kararları ken-
di kişisel tercihlerinden veya diğer türden bir tarafgirlikten etkilenmişse “siyasî”
olarak görülürler.
Siyaset ile devlet işleri arasındaki ilişki, siyasete neden bu kadar sık biçimde ne-
gatif veya pejoratif (kötüleyici) imajlar yüklendiğini açıklamaya da yardımcı olabilir.
Bunun sebebi, toplumdaki yaygın algılayışta, siyasetin siyasetçinin faaliyetleriyle ya-
kından bağlantılı görülmesidir. Kabaca ifade etmek gerekirse siyasetçiler, genellikle
kişisel ihtiraslarını kamu hizmeti retoriğiyle veya ideolojik yargılarla örten, iktidar
peşindeki iki yüzlüler olarak görülürler. Bu algı, aslında gittikçe yoğunlaşan medya if-
şaatlarıyla, yolsuzlukların ve eğriliklerin daha etkili biçimde gün ışığına çıkarılmasıyla
beraber modern dönemde çok daha yaygın hâle gelmiş olup, anti-siyaset (bölüm
20’de tartışıldığı gibi) gibi bir olgunun ortaya çıkmasına da sebep olmuştur. Klâsik
siyasî hayatın kadrosuna ve aygıtına ilişkin bu reddedişin kökleri, kendi çıkarına hiz-
met eden, iki yüzlü ve ilkesiz bir faaliyet olarak siyaset görüşünde ifadesini bulur ve
“makam siyaseti” veya “politicking” (siyaset oynamak) gibi küçültücü sözlerde açıkça
görülebilir. Bu tür bir siyaset imajının kaynağı, Hükümdar (Il Prince, [1531] 1961)
adlı eserinde kimi zaman siyasî liderler tarafından kurnazlığın, zâlimliğin ve manipü-
lasyonun kullanılışına dikkat çekerek, tamamen realist bir siyaset değerlendirmesi
geliştiren Niccolò Machiavelli’nin yazdıklarına kadar geriye götü-
rülebilir. Anti-Siyaset: Resmî ve yerleşik
siyasî süreçlerden duyulan
Bu tür olumsuz bir siyaset algısı, özellikle bireylerin kendi çı- hayâl kırıklığı; mevcut siyasete
katılmamış sistem karşıtı parti-
karlarının peşinde koştukları, siyasî gücün yozlaştırıcı olduğu, leri destekleme veya doğrudan
eyleme geçme gibi biçimlerde
çünkü bu gücün “iktidardakileri” makamlarını kişisel amaçları için ifadesini bulur.
başkaları pahasına istismar etmeye sevk ettiği şeklindeki liberal si-
Tarafgirlik: Beşerî yargıları
yaset görüşünü yansıtmaktadır. Bu fikir en meşhur ifadesini Lord (genellikle bilinçsizce) etkileyen
Acton’un (1834-1902) şu vecizesinde bulur: “İktidar yozlaşma- sempatiler veya önyargılar;
tarafgirlik, gerçeğin anlamının
ya meyillidir; mutlak iktidar ise mutlaka yozlaşır”. Ancak siyaseti bozulmasını ima eder.
27
Aristoteles (M.Ö. 384-322)

Yunan filozof. Aristoteles, Platon’un öğrencisi ve Büyük İskender’in özel hocasıydı. M.Ö. 355’te
Atina’da kendi felsefe okulunu kurdu. Onun ders anlatırken aşağı-yukarı yürüme eğiliminden dolayı
bu okul “peripatetik okulu” olarak isimlendirildi. Onun ders notlarından oluşan yaşayan 22 eseri,
mantıktan fiziğe, metafiziğe, astronomiye, meteorolojiye, biyolojiye, etike ve siyasete kadar geniş bir
alanı kapsamaktadır. Aristoteles’in eserleri ortaçağda İslâm felsefesi için temel oluşturmuş ve daha
sonra da Hıristiyan teolojisine girmiştir. Onun en bilinen siyasî eseri, ideal devlet düzenini incelediği
Siyaset’tir (Πολιτικά).
böyle görenlerin bile pek azı, siyasî faaliyetin sosyal varoluşun sürekli ve kaçınılmaz
bir boyutu olduğundan kuşku duyarlar. Değerlerin otorite aracılığıyla bölüştürülme-
sine ilişkin bir çeşit mekanizmanın olmaması durumunda toplum, erken dönem sos-
yal sözleşme teorisyenlerinin ileri sürdükleri gibi, kolaylıkla herkesin herkese karşı
iç savaşa girmesiyle bir parçalanma yaşayabilecektir. Dolayısıyla yapılması gereken,
siyasete bir son vermek veya siyasetçileri tasfiye etmek değil siyasetin, hükümet gü-
cünün kötüye kullanılmamasını sağlayacak bir frenler ve kısıtlamalar çerçevesi içinde
yürütülmesini sağlamaktır.
Kamusal İşler Olarak Siyaset

İkinci ve daha geniş anlamda siyaset kavrayışı, hükümetin dar alanının ötesine
geçerek, “kamu hayatı” veya “kamusal işler” olarak düşünüleni içine alır. Diğer bir
ifadeyle “siyasî olan” ile “siyasî olmayan” ayrımı, özellikle hayatın kamusal alanı ile
özel olarak düşünülen alanı arasındaki ayrımla örtüşür. Bu tür bir siyaset yaklaşımı,
genellikle meşhur Yunan filozofu Aristoteles’e kadar götürülebilir. Aristoteles, Siya-
set (Πολιτικά)adlı eserinde insanın “doğası gereği bir siyasî hayvan” olduğunu ifade
ediyordu. Bununla insanın ancak siyasî toplum içinde “iyi hayat”ı yaşayabileceğini
anlatmak istiyordu. Bu bakış açısına göre siyaset, “âdil toplum” yaratmaya ilişkin etik
bir faaliyettir; Aristoteles’in ifadesiyle “bilimlerin üstadı”dır.
Ancak “kamusal” hayat ile “özel” hayat arasındaki sınır nerede çizilmelidir? Ka-
musal alan ile özel alan arasındaki geleneksel ayrım, devlet ile sivil toplum ayrımı-
na uymaktadır. Devlet kurumları (hükümet aygıtı, mahkemeler, polis, ordu, sosyal
güvenlik sistemi ve diğerleri), topluluk hayatının kolektif olarak örgütlenmesinden
sorumlu olmaları anlamında “kamusal” olarak görülebilirler. Dahası bunlar, vergi-
lendirme yoluyla gerçekleştirilen kamusal harcamalarla finanse edilirler. Buna kar-
şılık sivil toplum, Edmund Burke’ün “küçük müfrezeler” olarak isimlendirdiği, aile
ve akrabalık grupları, özel işletmeler, sendikalar, klüpler, cemaat grupları ve diğer-
lerinden oluşur; ve bunlar, bireysel vatandaşlar tarafından, toplumdan ziyâde ken-
di çıkarlarını tatmin etmesi için kurulmuş ve finanse ediliyor olmaları anlamında
“özel”dir. Bu “kamusal/özel” ayrımı temelinde siyaset, devletin kendi faaliyetleriyle
ve sadece kamusal organlar eliyle yürütülen sorumluluklarla sınırlıdır. Dolayısıyla
28
bireylerin kendi kendileri için yaptıkları ve yapabildikleri faali- Kavramlar

yetlere ilişkin hayat alanları (iktisadî, sosyal, ev hayatına ilişkin, İktidar
kişisel, kültürel ve sanatsal alanlar vb.) açıkça “siyasî olmayan”dır.
En geniş anlamda iktidar,
Alternatif bir “kamusal/özel” ayrımı, kimi zaman “siyasî” ile arzulanan bir sonuca ulaşma
gücüdür ve zaman zaman
“kişisel” arasında yapılan daha ince başka bir ayrımla tanımlanır bir şeyi “yapmaya muktedir”
(bkz. şekil 1.2). Sivil toplum her ne kadar devletten ayırt edile- olmaya atıfla kullanılır. Bu anlam,
birinin kendisini hayatta (canlı)
bilirse de, kamuya açık, alenen faaliyet gösteren ve toplumun tutabilmesinden, ekonomik
katılabildiği kurumları, yani geniş anlamda “kamusal” olarak dü- büyümeyi teşvik eden bir
yönetim gücüne kadar her şeyi
şünülebilecek bir dizi kurumu da kapsamaktadır. Bu yaklaşımın kapsar. Ancak, siyasette iktidar,
en ciddî sonuçlarından biri, özellikle ekonomiyi özel alandan bir ilişki olarak düşünülür; yani
başkalarının davranışlarını,
kamusal alana taşıyarak siyasî kavramını genişletmesidir. Böyle- onların tercih etmedikleri yönde
etkileme gücü olarak. Bu da
ce işyerinde de bir siyaset tarzı bulunabilir. Bu görüş iş dünyası, toplum “üzerinde iktidar” sâhibi
cemaatler/topluluklar, klüpler ve sendikalar gibi kurumları “ka- olmaya atıfla kullanılır. Daha
dar anlamda iktidar, güç veya
musal” olarak almasına rağmen, yine de sınırlı bir siyaset görüşü manipülasyona yakın biçimde
olarak kalmaktadır. Çünkü bu yaklaşıma göre siyaset “şahsî” işlere “etki”nin aksine cezalandırabilme
veya mükafatlandırabilme gücü
ve kurumlara el atmaz ve atmamalıdır. Özellikle feminist düşünür- olarak kullanılmaktadır.
ler, bunun siyasetin sokak kapısında kesin bir biçimde durmasını
ifade ettiğine işaret etmişlerdir; siyasetin ailede, ev hayatında veya
kişisel ilişkilerde yeri yoktur. Bu yaklaşım, örneğin siyasetçilerin kendi profesyonel
işleri ile kişisel veya ailevî hayatları arasına belirgin bir çizgi çekme eğiliminde ifa-
desini bulmaktadır. Böylece onlar, ortaklarını aldatmalarını veya çocuklarına kötü
davranmalarını “şahsî” meseleler şeklinde sınıflandırarak, bunun kamusal işleri
yürütmelerini engellemediği gerekçesiyle, bu türden davranışların siyasî önemini
inkâr edebilmektedirler.
Temelde “kamusal” bir faaliyet olarak anlaşılan bu siyaset yaklaşımının olumlu ve
olumsuz çağrışımları mevcuttur. Aristoteles’e kadar giden bir gelenekte siyaset, özel-
Kamu Özel
Devlet: Sivil Toplum:

Hükümet aygıtı Özerk yapılar: özel teşebbüs,
Kamu Özel
Kamusal alan: Kişisel alan:

siyaset, ticaret, iş, sanat, kültür, vd. aile ve ev içi hayat
Şekil 1.2
Kamu/özel ayrımı konusunda iki görüş
29
Hannah Arendt (1906-1975)

Alman siyaset teorisyeni ve filozof. Hannah Arendt orta-sınıf bir Yahudi ailede yetişti. 1933’te
Nazizmden kurtulmak için Almanya’dan kaçıp, belli başlı eserlerini vereceği ABD’ye yerleşti. Onun
geniş bir alana yayılan ve kendine özgü eserleri, Heidegger (1889-1976) ve Jaspers’in (1883-1969)
varoluşçuluğundan etkilenmiştir; ve bunu “engelsiz düşünce” olarak tanımlamaktadır. Başlıca eserleri
arasında Totalitarizmin Kaynakları (The Origins of Totalitarianism,1951), İnsanlık Durumu (The Human
Condition,1958), Devrim Üstüne (On Revolution, 1963) ve “kötülüğün bayağılığı” üzerine bir çalışma
olarak tanımladığı Eichmann Küdüs’te (Eichmann in Jerusalem, 1963) bulunmaktadır.
Kavramlar likle bu “kamusal” niteliğinden dolayı asil ve münevver bir faaliyet

Sivil Toplum
olarak görülmüştür. Bu yaklaşım, İnsanlık Durumu (The Human Con-
dition,1958) adlı eserinde siyasetin beşerî (insana ilişkin) faaliyetin
Sivil toplum kavramı çeşitli
şekillerde tanımlanabilir. Orijinal en önemli biçimi olduğunu, çünkü bunun özgür ve eşit vatandaşlar
hâliyle, devlet otoritesi altında, arasında karşılıklı etkileşimi içerdiğini ileri süren Hannah Arendt ta-
kanunla yönetilen bir toplum,
yani “siyasî topluluk” anlamında rafından da açıkça onaylanmıştır. Bu faaliyet, hayata anlam vermekte
kullanılmıştır. Daha genel an-
lamda bu kavram hükümetten
ve her bir bireyin yegâneliğini teyid etmektedir. Siyasî katılımı biza-
bağımsız olmaları ve kendi tihi iyi olarak tasvir eden Jean-Jacques Rousseau ve John Stuart Mill
amaçlarını izleyen bireyler tara-
fından oluşturulmaları anlamın- gibi teorisyenler de benzer sonuçlara varmışlardır. Rousseau, siyasî
da “özel” kurumları tanımlamak hayatta sadece bütün vatandaşların doğrudan ve sürekli katılımı yo-
için kullanılır ve devletten ayırt
edilir. Bu bağlamda “sivil toplum” luyla devletin ortak iyiye veya onun kavramsallaştırmasıyla “genel
özerk grup ve birliklerin alanını irade”ye ulaşılabileceğini ileri sürmüştür. Mill’in yaklaşımında da
ifade etmektedir; yani iş ve çalış-
ma gruplarının, çıkar gruplarının, “kamusal” hayata katılım, bireyin kişisel, ahlâkî ve entelektüel gelişi-
klüplerin, ailelerin vs.
mine katkıda bulunması bakımından eğiticidir.
Ancak, bunun tam aksine, kamusal faaliyet olarak siyaset, isten-
meyen bir müdahale şeklinde de tasvir edilebilir. Özellikle liberal teorisyenler, “özel”
hayatın bir tercih, kişisel özgürlük ve bireysel sorumluluk alanı olduğu temelinden
hareketle, devlete karşı sivil toplumdan yana bir tercihi sergilemişlerdir. Bu en açık
biçimde onların “siyasî” olanın alanını daraltma ve genel olarak ifade edildiği şekliyle
siyaseti, iş dünyası, spor ve aile hayatı gibi özel faaliyetlerin dışında tutma çabalarında
görülebilir. Bu bakış açısından siyaset basitçe, insanların diledikleri gibi davranma-
larını önlemesi bakımından zararlıdır. Örneğin siyaset firmaların kendi işlerini nasıl
yürüteceklerine veya sporu kimlerle ve nasıl yapacağımıza veya çocuklarımızı nasıl
büyüteceğimize müdahale edebilir.
Uzlaşma ve Mutabakat Olarak Siyaset

Üçüncü siyaset algılaması politikanın yürütüldüğü alandan ziyâde kararların alınma
tarzıyla ilgilidir. Daha spesifik olarak, siyaset çatışmayı çözmenin belirli bir yolu ola-
rak görülür: yani, zor veya çıplak güç kullanmadan, uzlaşma, uyuşma ve müzakere yo-
luyla çözmenin. Bu, siyaseti “mümkün olanın sanatı” olarak tasvir eden yaklaşımı ifa-
de eder. Bu tür bir tanım, aslında kavramın gündelik kullanımının içinde mevcuttur.
30
Örneğin bir soruna ilişkin olarak “siyasî” çözümden söz edildiğinde, Kavramlar
barışçıl müzakere ve hakemlik yoluyla çözüm kastedilir; bunun tam Mutabakat (Konsensüs)
zıddı olan ve genellikle “askerî” çözüm olarak görülen şey değil. Bu
Mutabakat kelimesi anlaşma
siyaset görüşü de, yine Aristoteles’in yazılarına, özellikle de onun manâsındadır; ama anlaşmanın
aristokratik ve demokratik unsurları bir araya getirmesi anlamında özel bir türüne işaret eder.
Mutabakat her şeyden önce
“karma” bir nitelik taşıyan ideal bir hükümet sistemi olarak gördüğü geniş bir uzlaşmayı ifade eder;
“polity” kavramına kadar geriye götürülebilir. Bu görüşün modern ve uzlaşmanın içeriği geniş bir
bireyler veya gruplar bütünü
dönemdeki önde gelen taraftarlarından biri de Bernard Crick’tir. tarafından kabûl edilmektedir.
İkinci olarak, tam ve kesin bir uz-
Crick şöyle bir tanım sunmaktadır: laşma değil, temel veya başlıca
ilkeler konusunda bir uzlaşma
Siyaset, farklılaşan çıkarların, iktidardan onlara bütün bir toplumun refahı vardır. Diğer bir ifadeyle bir mu-
tabakat, vurgular veya ayrıntılar
ve varlığının devamı için taşıdıkları önemle orantılı bir pay vererek, belirli
konusunda hem fikir olmamaya
bir kurallar bütününü içinde uzlaştırılması faaliyetidir (Crick, [1992] 2000:). izin verir. Usûle ilişkin mutabakat,
kararların istişare ve pazarlık
yoluyla alınması konusunda bir
Bu yaklaşıma göre siyasetin anahtarı, iktidarın yaygın biçimde istekliliği ifade eder. Öze ilişkin
dağıtılmasıdır. Crick, çatışmanın kaçınılmaz olduğunu kabûl ede- mutabakat ise, temel siyasî
hedefler hakkındaki uzlaşmada
rek, sosyal grup ve çıkarların basitçe ezilip ekarte edilemeyeceğini, ifadesini bulan, iki veya daha
iktidara sâhip olduklarında uzlaşabileceklerini ileri sürmüştür. Bu fazla siyasî partinin ideolojik
pozisyonlarındaki çakışmadır.
nedenle Crick, siyaseti “düzen probleminin şiddet ve zorlama yeri- Öze ilişkin mutabakat ise, geniş
siyaset amaçları hakkındaki
ne uzlaşmayla çözümü” olarak tasvir etmektedir. Bu tür bir siyaset anlaşmayı ifade eden ideolojik
yaklaşımı, liberal-rasyonalist ilkelere derin bir bağlılığı yansıtmakta- pozisyonlardaki çakışmadır.
dır. Toplumun uzlaşması mümkün olmayan bir çatışmadan ziyâde
mutabakatla karakterize edilebileceğine ve müzakere ve tartışmanın
faydasına sağlam bir inanca dayanmaktadır. Diğer bir ifadeyle uzlaşmazlıklar, yıldırma
ve şiddete başvurmaksızın çözülebilir. Bununla beraber Crick’in siyaset anlayışı, Batılı
plüralist (çoğulcu) demokrasilerde mevcut siyaset biçimine yönelik güçlü bir eğilimi
ifade ettiği şeklinde eleştirilmiştir. Bu eleştiriye göre Crick siyaseti, seçim tercihi ve
parti rekabetiyle özdeşleştirmektedir. Sonuç olarak onun modelinin, örneğin tek par-
tili devletler veya askerî rejimler hakkında söyleyebileceği çok az şey vardır.
Bu siyaset yaklaşımı aşikâr bir şekilde olumlu niteliktedir. Siyaset hiç şüphesiz
ütopik bir çözüm değil (uzlaşma sadece bir tarafın tam olarak tatmin olmasına izin
verilmemesi, tüm taraflar tarafından tâvizler verilmesi anlamına gelir), kan dökme
ve zâlimlik gibi alternatiflere karşı açık bir tercihi ifade etmektedir. Bu anlamda si-
yaset medenî ve medenileştirici bir güç olarak görülebilir. İnsanlar bir faaliyet ola-
rak siyasete saygı duymaya teşvik edilebilir ve kendi toplumlarının siyasî hayatına
dâhil olmaya hazırlanabilir. Fakat siyaseti bir ödün vermek ve uzlaşmak süreci ola-
rak anlamanın ister istemez sinir bozucu ve zor olması (çünkü bunu yapmak başka-
larının fikirlerini dikkatle dinlemeyi gerektiriyor), gelişmiş dünyanın çoğu yerinde
demokratik siyasete dair gelişen bir inanç kaybı oluşmasına katkı sağlamış olabilir.
Stoker’ın (2006) da dediği gibi, “Siyaset hayal kırıklığına uğratmak için tasarlan-
mıştır; sonuçları çoğu zaman karmakarışık, anlaşılması güç ve asla nihai değildir.”
Bu, kitabın son bölümünde geri döneceğimiz bir sorundur.
31
Siyasal Terimler Sözlüğü
Bir terim kitabın ana metnindeki bir kutuda daha geniş bir şekilde tartışıldığında, Sözlük’teki
tanımın sonunda bir sayfaya referans verilmektedir.
sındaki ilişkileri tanımlayan kurallar dizisi.

A
Açık devlet (Open government): Bilginin Anayasacılık (Constitutionalism): Bir anaya-
devletten temsil organlarına, kitle medyasına sanın varlığı ve iktidarın parçalanması yoluyla
ve seçmenlere, halkın “bilme hakkı” na dayalı tesis edilen sınırlı devlet teori ve pratiği.
olarak, serbestçe akması.
Anayasal devlet (Constitutional devlet):
Adâlet (Justice): Her bireye hak ettiğinin ve- Yetkilerini sınırlayan ve bireysel özgürlüğü
rileceği şekilde, ödüllerin ve cezaların ahlâkî koruyan bir hukukî ve kurumsal sınırlamalar
bakımdan haklılaştırılabilir şekilde dağıtılması çerçevesinde işleyen devlet.
(verilmesi).
Anayasal hukuk (Constitutional law): Devlet
Adem-i Merkezîleşme (Decentralization): organları ve devlet ile birey arasındaki ilişkileri
Güç ve yetkilerin ulusal organlardan transferi düzenleyen hukuk.
yoluyla yerel özerkliğin yayılması.
Anomi (Anomie): Değerlerin ve norma-
Akılsalcılık [Rasyonalizm] (Rationalism): tif kuralların, genellikle tecrit, yalnızlık ve
Dünyanın, insan aklının toplumun rasyonel manâsızlıkla beraber olacak şekilde, zayıfla-
yapısıyla ilgili varsayımlara dayalı olarak kulla- ması.
nılmasıyla anlaşılabileceği ve izah edilebilece-
Anti-parti partiler (Antiparty parties): Parla-
ği inancı.
menter (parlamentodaki) uzlaşmaları redde-
Alt sınıf (Under class): Bir maddî ve kültürel derek ve popüler mobilizasyonu vurgulaya-
mahrumiyet yüzünden sosyal ve politik olarak geleneksel parti politikasını reddetmeye
rak marjinalleştirilmiş insanlar. yönelen partiler.
Anarşi (Anarchy): Kelime anlamı olarak, ku- Anti-politika (Antipolitics): Resmî ve yerleşik
ralsızlık; anarşi, çoğu zaman, kötüleyici an- siyasal süreçlerle ilgili, katılmamada, anti sistem
lamda, istikrarsızlığı ve hatta kaosu kastetmek partilerine destekte veya doğrudan eyleme
için kullanılır. başvurmada yansıyan (yansıtılan) hayâl kırıklığı.
Anarşizm (Anarchism): Devletin ilga edilme- Anti-Semitizm (Anti-Semitism): Yahudilere

sini ve siyasal otoritenin açıkca red dedilmesi- yönelik peşin hüküm ve nefret; anti-Semi-
ni savunan, özgürlük ve eşitlik ide aline kesin tizm dinî, ekonomik ve ırksal biçimler alabilir.
bağlılığa dayanan bir ideoloji.
Asya değerleri (Asian values): Asya toplum-
Anayasa (Constitution): Devlet kurumlar ının larının tarihî, kültürel ve dinî zeminini (arka
görevlerini, güçlerini (yetkilerini) ve fonksi- planınıbackground) yansıttığı var sayılan de-
yonlarını tâyin eden ve devlet ile bireyler ara- ğerler; örnekler sosyal âhengi, otoriteye say-
gıyı ve aileye inancı kapsar.
Aşırı serbestlik (Licence): Aşırı özgürlük; di- bir düşman varlıklar kümesi olacak şekilde
ğerlerini veya hukuku istismar etme veya say- parçalanması.
mama.
Baskı (Repression): Dâimî korkutma veya açık
Atina demokrasisi (Athenian democracy): şiddet yoluyla hâsıl edilen tâbi olma durumu.
Kitle toplantılarına ve kamu ofislerinin kura
veya rotasyon yoluyla tahsisine dayanan bir Baskı grubu (Pressure group): Bkz. Çıkar gru-
doğrudan demokrasi biçimi. bu.
Atomizm (Atomism): Toplumun büyük ölçü- Başbakan (Pirime minister): Hükümetin, gücü
de kendi kendine yeterli bireylerden müte- (iktidarı) Meclisteki en büyük partinin (veya ko-
şekkil olduğu inancı veya sosyal bozulma alisyon partilerinin) liderliğinden kaynaklanan
veya tecrit eğilimi. başı.
Antroposentrizm (Anthropocentrism): İn- Başbakan hükümeti (Primeministerial gov-

san ihtiyaçlarının ve çıkarlarının (ilgilerinin) ernment): Bir hükümet sistemi, ki bu sistemde
üstün bir ahlâkî ve felsefî öneme sâhip oldu- yürütme iktidarı, kolektif kabine hükümetinin
ğu inancı; ekosentrizmin tersi. ona tâbi kılınması yoluyla, başbakanın elinde
toplanır.
Askerî endüstriyel kompleks (MilitaryIn-
dustrial complex): Silâhlı güçler ve savunma Başkan (President): Resmî devlet başkanı,
endüstrileri arasında, askerî har camaları artır- monarkın cumhuriyet sistemindeki eşiti; yü-
ma ortak arzusuna dayalı bir ilişki. rütme başkanları hükümetin başı olarak da
görev yapar.
Askerî rejim (Military regime): Siyasî ma-
kamların kişinin askerî hiyerarşideki yerine Başkanlık (Presidentialism): Bir yürüt meci
göre tahsis edildiği rejim. başkan tarzında, partilerden veya diğer hükü-
met organlarından ayrı (disengaged) kişisel-
Ataerkillik (Patriarchy): Kelime olarak baba leştirilmiş liderlik.
tarafından yönetim; genel olarak toplumda
erkek hâkimiyeti ve kadınların tâbi olması. Başkanlık hükümeti (Presidential govern-
ment): Bir devlet sistemi, ki, bu sistemde yü-
Avrupa komünizmi (Euro communism): rütme otoritesi, makamı politik ve anayasal
Komünizmin, Marksizmi liberal demokratik olarak yasamadan ayrı olan bir başkanın elin-
ilkelerle karıştırmaya teşebbüs eden, radi ra- de toplanır.
dikallikten uzaklaştırılmış bir biçimi.
Belirlenimcilik (Determinism): İnsan dav-
Ayrılıkçılık (Separatism): Bir politik yapı dan ranışlarının ve tercihlerinin bütünüyle hâricî
bağımsız bir devlet kurma amacıyla ayrılma faktörler tarafından belirlendiği inancı; belir-
arayışı. lenimcilik hür iradenin bir mit olduğunu ima
eder.
B
Bilim (Science): Fenomenlerin tekrarlanabilir
Bakan Sorumluluğu (Bireysel Sorumluluk) deneyler, gözlemler ve çıkarsamalar yoluyla
(Ministerial Responsibility): Bakanların emir- güvenilebilir açıklamalarını geliş tirmeyi he-
lerindeki memurların davranışlarından (ve defleyen çalışma alanı.
hatalarından) sorumlu veya hesaba çekilebilir
Bilimizm (Scientism): Bilimsel metodun gü-
olduğu yolundaki doktrin.
venilir bilgi elde etmenin yegâne kaynağı
Balkanizasyon (Balkanization): Bir politik bi- olduğu ve bütün öğrenme alanlarına uygu
rimin (Balkanlarda çoğu zaman olduğu gibi) uygulanabileceği inancı.
562
Birarada yaşama (Cohabitation): Başkanın

rakip bir parti veya partiler tarafından kontrol
C-Ç
edilen bir hükümet ve meclis ile çalışmak zo-
runda olduğu yarı başkanlık sistemi. Causus (Causus): Parti üyelerinin seçim deki
adayları belirlemek veya formel görüşmeler-
Bireycilik (Individualism): Bireysel insanın den önce yasama tekliflerini tartışmak için
her sosyal gruptan veya kolektif organdan düzenlediği toplantı.
(body) daha önemli olduğu inancı.
Cumhuriyetçilik (Republicanism): Siyasî oto-
Bireysel sorumluluk (Individual Responsibi- ritenin nihaî olarak halkın rızasından kaynak-
lity): Bkz. Bakan sorumluluğu. lanaması ilkesi; monarşi ve hanedanlık ilkele-
rinin reddi.
Birlik (Association): Gönüllü davranışla kurul-
muş, paylaşılan çıkarları ve ortak ilgileri yansı- Cunta (Junta): Kelime olarak, bir konsey; ik-
tan bir grup. tidarı bir devrim veya kudeta ile ele geçiren
(genellikle askerî) birlik.
Bonapartizm (Bonapartism): Kişisel liderlik-
le muhafazakâr milliyetçiliği birleş tiren bir Çarpan (Multiplier): Toplam talepteki bir artı-
devlet biçimi; Marksistlere göre Bonapartizm şın, bütün ekonomide dolaşmasıyla, millî geli-
devletin nisbî özerkliğini yansıtır. re artan bir etkiye sâhip olması mekanizması.
Burjuva (Bourgeoise): Bir kapitalist toplu- Çatışma (Conflict): Muhalif güçler arasında fi-
mun yönetici sınıfına verimli zenginliğin kirlerin, tercihlerin, ihtiyaçların ve çı çıkarların
sâhiplerine işaret eden bir Marksist terim. farklılığını yansıtan rekabet.
Burjuva ideolojisi (Bourgeois ideology): Ka- Çevrecilik (Ecologism): İnsan cinsi ve doğal
pitalist toplumun çelişkilerini gizleyerek bur- dünya arasında bir bağ olduğuna ve ekosis-
juvanın çıkarlarına hizmet eden fikirlere ve temin sağlığının insan ihtiyaçlarına nispetle
teorilere delalet eden bir Marksist terim. üstünlük taşıdığına inanan bir ideoloji.
Bükme (Spin): Bilginin arzu edilen sonucu Çıkar (Interest): Bir bireyin veya gru bun yararı-
olmayı sağlayacak şekilde sunulması veya na olan şey; çıkarlar (istek ve tercihlerden farklı
“gerçek” hakkında çok tutumlu (ekonomik) olarak) genellikle, ‘’hissedilen’’ den farklı şekilde,
davranmak. objektif veya ‘’gerçek’’ olarak kabûl edilirler.
Bürokrasi (Bureaucracy): Kelime olarak, me- Çıkar grubu (veya baskı grubu) (Interest
murların yönetimi; devletin idarî cihazı veya, group or pressure group): Hükümetin siya-
daha geniş anlamda, bir rasyonel ve kuralyö- salarını veya davranışlarını etkilemeyi hedef-
netimli organizasyon biçimi. leyen bir organize birlik; çıkar grupları sekter-
yen veya teşvik edici olabilir.
Büyük devlet (Big government): Genellikle
ekonomik idareyi ve sosyal regülasyonu ima Çoğulcu demokrasi (Pluralist democracy): Or-
ettiği düşünülen, müdahaleci devlet. ganize grupların popüler talepleri ifade etme ve
hükümetin cevap vermesini temin etme kapa-
Büyük güç (Great power): Hiyerarşik devlet sitesi yoluyla işleyen bir demokrasi türü.
sisteminde en güçlüler arasında yer aldığı
düşünülen ve bu küçük devletler üzerindeki Çoğulculuk (Pluralism): Çeşitlilige veya ço-
etkisinde yansıtılan bir devlet. ğulculuğa bir inanç veya bağlılık; veya, mo-
dern toplumlarda iktidarın yaygın ve eşitsiz
biçimde dağıtıldığı teorisi.
Çoğunlukçuluk (Majoritarianism): Önceliğin

563
çoğunluğun isteğine (iradesine) göre belir- lem ve deneyle sınanması gerektiği inancı.
lendiği bir teori veya pratik.
Deneyimci/Deneysel (Empirical): Gözlem ve
Çok-kutupluluk (Multipolarity): Üç veya daha deneye dayalı; ampirik bilgi duyusal bilgi ve
fazla güç merkezinin mevcut olduğu bir ulus- tec rübeden kaynaklanır.
lararası sistem, ki bu sistem akışkanlık ve, belki,
istikrarsızlık lehine bir peşin hüküm yaratır. Departmentalizm (Departmentalism): Devlet
ofislerinin (birimlerinin) kendi men faatlerinin
D peşinden gitme ve siyasal kontrole veya daha
geniş idarî disipline direnme eğilimi.
Dadı devlet (Nanny state): Yoğun sosyal
Detant (Dé ten te) (Fransızca): Kelime olarak,
yükümlülükleri olan devlet; terim refah prog-
gevşeme; daha evvel birbirlerine hasım olan-
ramlarının yersiz (gereksiz) ve bireyi alçaltıcı
lar arasındaki gerilimin gevşemesi.
olduğunu ima eder.
Devlet (State): Tanımlanmış bir coğrafî alan-
Davranışçılık (Behaviouralism): Sosyal teori-
da egemen yönetim tesis eden, kendisinin
lerin, araştırma için rakamsal data sağlayarak,
meşru şiddet kullanma tekeli tarafından ka-
ancak (yalnızca) gözlemlenebilir davranış te-
rakterize edilen bir siyasî birlik.
melinde inşa edilebileceği inancı.
Devletçilik (Statism): Devletin problemleri
Değer (Value): Bireyler veya gruplar için
çözmenin ve ekonomik ve sosyal ge lişmeyi
kabûllenilmiş bir standart öngören bir ahlâk il-
garanti etmenin en münasip aracı olduğu
kesi.
inancı.
Demagog (Demagogue): Kitleler üzerindeki
Devlet başkanı (Head of state): Devletin li-
kontrolü isterik heyecanları kamçılamaya da-
der temsilcisi, genellikle bir başkan veya mo-
yanan siyasî liderlik.
narktır; esas itibariyle sembolik öneme sâhip
Demir üçgen (Iron triangle): İdarî organları, bir unvan.
yasama komisyonlarını ve çıkar gruplarını bir
Devletlerarasıcılık (Intergovernmentalism):
araya getiren, tipik olarak ABD’de bulunan bir
Devletler arasında egemen ba bağımsızlık te-
siyasa ağı.
melinde vuku bulan karşılıklı eylemetkileşim.
Demokrasi (Democracy): Halk tarafından yö-
Devlet kapitalizmi (State capitalism): Ka-
netim; demokrasi hem halk katılımını hem de
pitalist sınıf ilişkilerini, ekonomik gücü parti-
halk yararına yönetimi kapsar ve çeşitli biçim-
devlet elitinin ellerinde yoğunlaştırarak taklit
ler alabilir.
eden (tekrarlayan) devlet sâhipliği sistemi.
Demokratik eksik (Democratic deficit): Yürüt-
Devlet kilitlenmesi (Government gridlock):
me organlarının halk meclislerine sorumlu ol-
Devlet içindeki kurumsal hasımlıktan veya
masının eksikliği veya popül katı lımda yetersiz
çatışan kamusal taleplere cevap verme (ta-
fırsatlar.
lepleri karşılama) teşebbüsünden doğan felç
Demokratizasyon (Democratization): Bil- oluş hâli.
hassa temel hürriyetleri veren ve popüler ka-
Devlet sosyalizmi (State socialism): Devle-
tılımı ve seçimsel tercihi genişletmeyi getiren
tin, teorik olarak halkın çıkarına hizmet ederek
liberal demokratik reformun ilerlemesi.
ekonomik hayatı kontrol ettiği ve yönlendir-
Deneyimcilik (Empiricism): Tecrübenin bil diği sosyalizm biçimi.
bilginin yegâne temeli olduğu ve bundan
Diğergamlık (Altruism): Başkalarının refahı
dolayı bütün hipotezlerin ve teorilerin göz-
564
hakkında, ya aydınlanmış kişisel çıkara veya

ortak bir insanîyetin kabûl edilmesine dayalı
E
bir ilgi.
Egemenlik (Sovereignty): Mutlak ve sınırsız
Diktatörlük (Dictatorship): Tek bir kişi tara- iktidar; egemenlik ya üstün hukukî otorite
fından yönetim; iktidarın denetimsiz ve keyfî veya meydan okunamaz siyasal güç ima eder.
kullanımı.
Ekoloji (Ecology): Yaşayan organizmalarla
Diyalektik (Dialectic): Rekabet eden iki güç onların çevreleri arasındaki ilişkiyi inceleyen
arasındaki, daha üst bir gelişme safhasına yol dal; ekoloji tabiatın unsurlarının birbirine
veren, karşılıklı etkileşim süreci. bağlılığını vurgular.
Diyalektik materyalizm (Dialectical materi- Ekosentrizm (Ecocentrism): İnsan ihtiyaçla-

alism): Marksizmin, Ortodoks komünist ülke- rının giderilmesinden ziyâde ekolojik denge-
lerde entelektüel hayata hükmeden kaba ve nin muhafaza edilmesine öncelik veren teorik
determinist biçimi. yönelim.
Doğa durumu (State of nature): Siyasal Elit (Elite): Güç, zenginlik veya itibar elinde
otoritenin ve birey üzerinde formel (hukukî) yoğunlaşan bir azınlık.
kontrollerin bulunmadığı toplum; genellikle
teorik bir cihaz olarak kullanılır. Emperyalizm (Imperialism): Bir dev devletin
iktidarını veya yönetimini onun sınırlarının öte-
Doğal aristokrasi (Natural aristocracy): Kabi- sine yayma (uzatma) siyaseti ve uygulaması;
liyet ve liderliğin tabiî ve fıtrî olduğu ve gay- emperyalizm bir yayılma ideolojisi olabilir.
retle veya kendi kendini yetiştirmeyle kazanı-
lamayacağı fikri. Emperyal aşırılık (Imperial overreach): Em-
peryal yayılmanın, daha geniş askerî sorum-
Doğal haklar (Natural rights): İnsanlar için luluklar iç ekonominin büyümesini aş tıkça
esas (ve bu nedenle onlardan alınamayacak) sürdürülemez olma eğilimi.
olan Tanrıvergisi haklar.
Endüstriyelizm (Industrialism): Geniş öl-
Doğal hukuk (Natural law): İnsan yapımı çekli fabrika üretimine ve amansız sermâye
kanunların uyduğu veya uyması gereken bir birikimine dayanan bir ekonomik teori veya
ahlâk sistemi; doğal hukuk üniversal davranış sistem.
kuralları kor.
Eski Rejim (Ancien Régime) [Fransızca]:
Doğrudan demokrasi (Direct democracy): Kelime olarak, eski düzen; genellikle Fransız
Halkın kendi kendini yönetimi, ki, bu, va- Devrimi’nden önceki mutlakıyetçi yapıyla
tandaşların devlet görevlerine doğrudan ve bağlantılandırılır.
dâimî katılımıyla karakterize edilir.
Eşitlik (Equality): “Aynılık’’tan ziyâde yeknesak
Doğrudan eylem (Direct action): Anayasal (uniform) taksim ilkesi; eşitlik haklara, fırsatla-
ve yasal çerçevenin dışında yapılan siyasal ra veya sonuçlara uygulanabilir.
eylem (davranış); doğrudan eylem pasif dire-
nişten terörizme kadar gidebilir. Eşitlikçilik (Egalitarianism): Eşitliği teşvik
etme arzusuna dayalı bir teori veya pratik;
Düzen (Order): Bilhassa kişisel güvenlik ve veya eşitliğin temel politik değer olduğu
kamu güvenliği ile ilişkilendirilen istikrarlı ve inancı.
öngörülebilir bir davranış kalıbı.
Etnik grup (Ethnic group): Bir ortak kültürel ve
tarihî kimliği paylaşan, tipik biçimde ortak atala-
565
ra inançla bağlantılandırılan, bir grup insan. sistemi.
Etnik milliyetçilik (Ethnic nationalism): Esas Franchise (Franchise): Oy verme hakkı.

itibariyle şiddetli bir etnik özellik duygusu ve
bu özelliği muhafaza etme arzusu tarafından G
beslenen bir milliyetçilik biçimi.
Gece bekçişi devlet (Night watchman state):
Etnik temizleme (Ethnic cleansing): Genel- Esas itibariyle iç düzenin ve kişi güvenliğinin
likle soykırım (jenosid) için bir örtmece olarak sağlanmasıyla bağlantılı minimal görevlere
kullanılan, yabancı halkların zorla kovulması sâhip devlet.
veya yok edilmesi.
Gelenek (Tradition): Kurumların, değer lerin
Etnisite (Ethnicity): Ayrı bir halka, kültürel ve pratiklerin bir nesilden öbürüne naklinde
gruba veya coğrafî alana bağlılık duygusu; yansıtılan, geçmişin devamlılığı.
ırksal olmaktan ziyâde kültürel bağlar.
Gemeinschaft [Almanca]: Cemaat; orga nik
Etnosentrizm (Ethnocentrism): Bir kültürden bağlara ve karşılıklı saygıya dayanan sosyal
çekilen (alınan) değerlerin ve teorilerin diğer bağlar.
gruplara ve halklara uygulanması; etnosent-
rizm peşin hüküm ve çarpıtma ima eder. Genel irade (General will): Bir kolektif yapı-
nın (body), ortak iyiye eşit, gerçek çıkarları
F (ilgileri); her bireyin kendisini gözetmeden
davranması hâlinde, herkesin iradesi.
Faşizm (Fascism): Anti-rasyonalizme, ça tış-
maya, karizmatik liderliğe, elitizme ve aşırı Geri çağırma (Impeachment): Bir kamu gö-
milliyetçiliğe inanca dayanan bir ideoloji; Fa- revlisinin kişisel veya meslekî olarak yanlış
şizm (faşizmden farklı olarak büyük F ile) özel- davranması hâlinde yerinden alınması resmî
likle İtalya’daki Mussolini rejimine işaret eder. süreci.
Fayda (Utility): Kullanım değeri, maddî tüke- Gerrymandering: Seçim bölgelerinin sınırla-
timden kaynaklanan tatmin. rının bir partinin veya bir adayın menfaatine
olacak şekilde manipüle edilmesi.
Faydacılık (Cetilitarianism): Hazzı “iyi” ve acıyı
“kötü” ile eşitleyen ve en fazla sayıda insanın Gesellschaft [Almanca]: Birlik; menfaatlerin
azamî mutluluğunu hedefleyen bir ahlâk fel- çakıştığı kabûlüne dayalı sunî ve sözleşmeye
sefesi. bağlı bağlar.
Federalizm (Federalism): İktidarın ege men- Gerçek (Fact): Tecrübe veya gözlem tarafın-
liğin merkezî (genellikle ulusal) organlarla dan doğrulanan hakikat; olmuş olduğu veya
çevre organlar (yapılar) (bodies) arasında olgu olduğu bilinen şey.
paylaşılmasına dayalı olarak bölgesel olarak
dağıtılması. Geri alma (Recall): Seçmenlerin tatmin ver-
meyen (tatmin edici olmayan) kamu görevli-
Feminizm (Feminism): Kadının sosyal rolünü lerini hesap vermeye çağırması ve en sonun-
artırmayı hedefleyen ve çoğu durumda top- da görevden uzaklaştırması .
lumsal cinsiyet eşitliğine kendini adayan bir
ideoloji. Glasnost [Rusça]: Kelime olarak, açıklık; san-
sürün ve kültürel baskının hafiflemesi.
Feodalizm (Feudalism): Sâbit sosyal hi yerar-
şiler ve katı bir yükümlülükler kalıbı tarafın- Güç dengesi (Balance of power): Devletler
dan karakterize edilen bir tarım temelli üretim arasında saldırganlık ve yayılmacılığı, bunları
566
imkânsız hâle getirerek sınırlamaya meyilli (is- likle bir parti içindeki bir grup; bir hizip ortak
tidatlı) karşılıklı davranış kalıbı. siyasa taahhütleri veya ortak ideolojik eğilim-
ler tarafından ayırt edilir.
Gündem belirleme (Agenda setting): Hangi
konuların tartışılacağını kontrol ede rek veya Hizipçilik (Fractionalism): Bir parti veya hü-
onlar arasında bir öncelik sırası tesis ederek kümet içinde hiziplerin artması, veya hizipçi
siyasa tartışmalarını belirleme kabiliyeti. hasımlık veya iç kavganın keskinleşmesi.
H Hıristiyan demokrasi (Christian democracy):

Avrupa muhafazakârlığı bün yesinde, sosyal
Haklar (Rights): Belirli şekilde muamele gör- piyasa ve vasıflı devlet müdahalesi tarafından
me hukukî veya ahlâkî hakkı; sivil haklar insan karakterize edilen bir ideolojik gelenek.
haklarından farklıdır.
Hukukun hâkimiyeti (Rule of law): Bütün ey-
Haklar Bildirgesi (Bill of rights): Bireyin hak- lem veya davranışların içinde yer alacağı bir
larını ve özgürlüklerini belirleyen ve böylece çerçeve inşa etme anlamında hukukun “yö-
sivil özgürlüğün hukukî boyutlarını tanımla- netme” ilkesi.
yan anayasal doküman.
Hükümet darbesi (Coup d’etat) (Fransızca):
Halk egemenliği (Popular sovereignty): Hal- İktidarın, (bir devrim veya isyanda olduğun-
kın iradesinden daha yüksek bir otorite bu- dan farklı olarak) bir küçük grup tarafından
lunmadığı ilkesi (klâsik demokrasi kav ramının gerçekleştirilen kanun ve anayasa dışı eylem-
temeli). le ele geçirilmesi
Halkçılık (Populism): Kitlelerin içgü dülerinin I-İ

siyasal davranışın yegâne meşru rehberi olduğu
inancı; veya, popüler içgüdülere, gücenmelere Irk (Race): Diğer insan gruplarından (teorik
ve beklentilere müracaat eden bir hareket. olarak) fizikî veya biyolojik farklarla ayırt edi-
len bir insan grubu.
Hareketsizlik (Immobilism): Mecliste ve (muh-
temelen) toplumda çok bölünmenin sebep Irkçılık-Irksalcılık (Racism – Racialism): Siyasî
olduğu, güçlü bir yürütmenin yok luğundan ve sosyal organizasyonun ırk kategorilerine
doğan siyasal felç oluş. dayanması gerektiği doktrini; ırkçılık diğer ırk-
ların mensuplarına yönelik peşin hükme veya
Hegemonya (Hegemony): Bir sistemin bir düşmanlığa işaret edebilir.
unsurun diğerleri üzerindeki üstünlüğü veya
hâkimiyeti; Marksistlere göre hegemonya İç savaş (Civil war): Bir devlet (ülke) içinde
ideolojik tahakkümü ihtiva eder. siyasal bakımdan organize olmuş gruplar
arasındaki silâhlı çatışma, iç savaş genellikle
Hesap verebilirlik (Hesaba çekilebilirlik) (Ac- devletin kontrolü veya yeni bir devlet kurmak
countability): Cevap verirlilik; daha yüksek için yapılır.
bir otoriteye davranışını izah etme görevine
sâhip olma ve daha yüksek bir otoritenin gö- İçselleştirme (Indigenization): Yabancı eşya-
zetleme ve murakabesine tabî olma. ların ve pratiklerin mahallî ihtiyaçlara ve du-
rumlara uyarlanma süreci.
Hiyerarşi (Hierarchy): Sosyal pozisyonların
ve statülerin sıralanması; hiyerarşi, pozisyo- İdare (Administration): Siyasayı koordine
nunun bireysel yetenekle bağlantısız olduğu etme veya yürütme (icra etme) görevi; daha
sâbit ve yapısal bir eşitsizlik ima eder. dar anlamda, bilgiyle ve parasal kontrolle
meşgul olma.
Hizip (Fraction): Daha geniş bir yapı, genel-
567
İdare hukuku (Administrative law): Yürütme İntegral milliyetçilik (Integral nationalism):

gücünün kullanılmasını ve siyasa uygulama- Bireysel kimliği milletin kimliğine gömen yo-
larını düzenleyen hukuk. ğun ve hatta isterik milliyetçi heyecan.
İdealizm (Idealism): Ahlâkın ve ideallerin İnsan hakları (Human rights): İnsanların in-
önemini vurgulayan bir siyaset görüşü; idea- san olmaktan dolayı sâhip olduğu haklar; üni-
lizm, felsefî olarak, Fikirlerin maddî dü dünya- versal ve temel haklar.
dan daha ‘’gerçek’’ (real) olduğunu ima eder.
İnsanî müdahale (Humanitarian interventi-
İdeal-tip (Ideal type): Bir karmaşık realiteden on): Stratejik amaçlardan ziyâde insanî amaçlar
bir mantıkî aşırılığın takdimi yoluyla anlam çı- için gerçekleştirilen askerî müdahale.
karmak için dizayn edilen zihnî yapım.
Insan doğası (Human nature): Bütün insan-
İdeoloji (Ideology): Bazı tür organize politik ların aslî ve değişmez (sâbit) karakteri; ki bu
davranış için temel sağlayan, az çok tutarlı fi- karakter sosyal veya kültürel olarak üretilmek-
kirler seti. ten ziyâde insanın fıtratından gelmektedir
(fıtratına gömülüdür).
İktisadî insan (Economic man): Bir insan
doğası modeli, ki bu model maddî tatmin İstisnaîlik (Exceptionalism): Bir siyasal sis-
peşinde kişisel çıkara dayalı koşuşu vurgular temin kendisine mahsus veya eşsiz olan ve
ve bireyleri fayda maksimizasyoncuları olarak böylece daha geniş kategorilere uygulanma-
görür. sını sınırlayan veçheleri (özellikler
İktisadî liberalizm (Economic liberalism): İşlevselcilik (Functionalism): Dev letin esas

Piyasanın, doğal olarak genel refah ve herkes itibariyle insan ihtiyaçlarına cevap verici oldu-
için fırsat eşitliği yaratmaya meyilli, kendi ken- ğu yolundaki teori; bir bölgesel entegrasyon
dini düzenleyen bir mekanizma olduğu inancı. teorisi olarak sürecin yavaş yavaş ilerlemeci
(incremental) ve pragmatik olduğuna işaret
İki-meclislilik (Bicameralism): Mecliste (eşit) eder.
iki kamaranın (meclisin) varlığı yoluyla tesis
edilen, yaşama gücünün parçalanması; sınırlı J
devlete ulaşmanın bir yolu.
Jingoizm (Jingoism): Askerî yayılma ve em-
İktidar (power): Diğerlerinin davranışlarını,
peryal fetih tarafından kışkırtılan kamusal he-
tipik olarak ödüllendirme veya cezalandırma
yecan havası.
gücü yoluyla, etkileme yeteneği.
İlâhî hak (Divine right): Dünyevî yöneticilerin

K
Tanrı tarafından seçildiği ve bu yüzden ititraz
edilmesi imkânsız bir otorite kullandığı yolun- Kabilecilik (Tribalism): Tipik olarak rakip
daki doktrin, monarşik mutlakıyetçilik için bir gruplara yönelik düşmanlıkla beslenen, dar
savunma. görüşlülük ve dışlayıcılıkla karakterize edilen
grup davranışı.
İmparatorluk (Empire): Zor veya zor teh teh-
didi ile bir arada tutulan farklı kültürler, etnik Kabine (Cabinet): Formel ve düzenli olarak
gruplar ve milliyetlerden müteşekkil siyasal buluşan ve başbakan tarafından başkanlık
hâkimiyet yapısı. edilen kıdemli bakanlar grubu; kabineler si-
yasa belirleyebilir veya danışma organı nite-
İnisiyatif (Initiative): Kamunun onun yoluyla liğinde olabilir.
yasama teklifleri yapmaya muktedir olabildiği
bir referandum tipi. Kabine hükümeti (Cabinet government):
568
Bir hükümet biçimi, ki bu hükümet biçiminde olarak sunulmasında kullanılan propaganda

yürütme gücü kabinededir. Her üye (teorik cihazı.
olarak) eşit tesire sâhiptir ve kolektif sorum-
luluğa tâbidir. Kitle iletişim araçları (Mass media): Basılı
veya elektronik yayaımcılık ve yayımcılıkta,
Kadro (Cadre): Bir partinin îdeolojik bağlılık- iletişimi geniş ve farklılaştırılmamış bir izleyici
ları ve yarıaskerî disiplinleriyle ayırt edilen elit kitlesine ulaştıran sosyal kurumlar.
üyeler grubu.
Kitle toplumu (Mass society): Atomizm ve
Kamu malları (Public goods): Üretilmesine siyasî köksüzlük tarafından karakterize edilen
katkıda bulunmayan kimselerin kullanmak- bir toplum; kavram modern toplumlardaki
tan men edilemeyeceği mallar ve faydalar. kötümser trendleri vurgular.
Kamu yararı (Public interest): Bir top luluğun Klientalizm (Clientalism): Hükümet (Dev-
(toplumun) genel veya kolektif yararları. let) birimlerinin gözetlemekle veya regüle
etmekle sorumlu oldukları müşteri (client)
Kanun tasarısı (Bill): Taslak hâlinde teklif edilen gruplarının çıkarlarına hizmet eder hâle gel-
kanun, tasarı meclisten geçerse kanun olur. diği ilişki.
Kamu tercihi teorisi (Public choice theory): Koalisyon (Coalition): Ortak bir tehtit al gıla-
Rasyonel tercih teorisinin kamu mallarını te- ması veya kolektif enerjilerini kullanmak için
miniyle ilgili bir alt dalı. bir araya getirilmiş rakip (hasım) siyasal aktör-
ler grubu.
Kapitalizm (Capitalism): Zenginliğin bireysel
olarak sâhiplenildiği ve ekonomik hayatın pi- Koalisyon hükümeti (Coalition government):
yasa ilkelerine göre tanzim edildiği genel mal İktidarın, iki veya daha fazla parti arasında,
üretimi sistemi. aralarında bakanlıkların dağıtılmasına dayalı
şekilde, paylaşıldığı hükümet.
Kaplan ekonomiler (Tiger economies):
Japonya’yı model almış, hızlı büyüyen ve Kolektif güvenlik (Collective security): Sal-
ihrâcat yönelimli ekonomiler; meselâ, Güney dırganlığa bir grup devletin birleşik dav ranı-
Kore, Tayvan, Singapur. şıyla direnme teori ve pratiği
Kardeşlik (Fraternity): Kelime olarak, kardeşlik; Kolektif sorumluluk (Collective responsibi-

insanlararasında yoldaşlık ve sempati bağları. lity): Bütün bakanların hükümet siyasalarına
alenî destek vermekle mükellef olduğu kabi-
Karizma (Charisma): Çekicilik veya kişisel ne hükümeti doktrini.
güç; diğerlerinde sadakât, hissî bağımlılık ve
hatta adanma yaratma kabiliyeti. Kolektivizasyon (Collectivization): Özel mül-
kiyetin ortak veya kamusal sâhiplik lehine ilga
Kavram (Concept): Bir şey hakkındaki, genel- edilmesi.
likle bir tek kelimede veya kısa bir sözde ifade
edilen, genel fikir. Kolektivizm (Collectivism): İnsanların ko-
lektif davranış kapasitesine inanç, ki kolektif
Keynezyenizm (Keynesianism): John Mar- davranış kişinin kendisi için çaba gösterme-
nard Keynes Tarafından geliştirilen, genellikle sine dayanmaz; kolektivizm sosyal entitelerin
tam istihdamla birlikte düşünülen ekonomik anlamlı olduğunu ima eder.
îdare teorisi veya siyasası.
Komün (Commune): Zenginliğin ve ik tida-
Kişi kültü (Cult of personality): Bir politik li- rın (gücün) paylaşılmasına dayanan ve aynı
derin bir kahraman veya Tanrıbenzeri bir figür zamanda muhtemelen kişisel ve domestik
569
(iç) düzenlemelere de uzanan küçük ölçekli Kökten-dincilik (Fundemantalism): Belirli

kolektif organizasyon. ilkelerin temel ve meydan okunamaz “ger-
çekler’’ olduğunu kabûl eden bir hareket veya
Komünite (Cemaat/Topluluk) (Community): düşünce tarzı.
Bir sosyal grubun kolektif kimliğine dayalı bir
ilke veya hissediş; yoldaşlık, sadakât ve gö görev Kötü idare (Maladministration): Kötü yöne-
bağları. tim; güçlerin uygunsuz kullanımı, kuralların
önyargılı uygulanması, prosedürleri izlemede
Komüniteryanizm (Cemaatçilik/Toplulukçu- başarısızlık, veya, basitçe, kifayetsizlik.
luk (Communitarianism): Kişinin veya bire-
yin ‘’azâde bireyler’’ (unencum bered selves) Kurul (Committee): Daha geniş bir yapıdan
olmaması anlamında topluluğun içinde var alınan üyelerden oluşan ve özgül görevler
hâle getirildiği inancı. tevdi edilen bir küçük iş grubu.
Komünizm (Communism): Mülkiyetin ortak Kuvvetler ayrılığı (Separation of powers):

sâhipliği ilkesi; komünizm genellikle Marksist Devletin üç bağımsız dal tesis etmek yoluyla
prensiplere dayalı hareketleri veya rejimleri yasama, yürütme ve yargı gücünün birbirin-
işaret eder. den ayrı olması gerektiği ilkesi
Konfederasyon (Confederation): Her bir Kültür (Culture): Bir halkın tavırları, inançları,
devletin bağımsızlığının, tipik olarak, tam itti- sembolleri ve değerleri; geniş anlamda, mi-
fakla karar alma tarafından garanti edilen ba- rastan ziyâde öğrenme yoluyla elde edilen.
ğımsızlığını muhafaza ettiği, devletlerin sınırlı
birliği. Kültürel milliyetçilik (Cultural nationalism):
Ana vurguyu ayrı bir medeniyet olarak görü-
Konfüçyanizm (Confucianism): Konfüçyus’un len milletin yenilenmesine yapan milliyetçilik
felsefesinden kaynaklanan (çıkan) insan ilişkile- türü.
rinde saygı ve sadakâti ve kişinin olgunlaşmasını
vurgulayan ahlâk sistemi. Küreselleşme (Globalization): Karmaşık bir
karşılıklı bağlılık ağı; ki bu ağla hayat git tikçe
Kontroller ve dengeler (Checks and balan- artan ölçüde uzakta alınan kararlarca şekillen-
ces): Hükümet (devlet) sistemleri içinde ku- dirilir.
rumsal parçalanmadan kaynaklanan (sonucu
olan) iç gerilimler. L
Kooperasyon (Cooperetion): Birlikte çalışma; Laiklik (Secularism): Dinin seküler (dünyevî)
hedeflere kolektif davranışla ulaşma. işlere sızmaması gerektiği inancı, ki genellikle
kiliseyi devletten ayırma arzusunda yansıtılır.
Korporatizm (Corporatism): Organize olmuş
menfaatlerin hükümet etme sürecine dâhil Laissez-faire [Fransızca]: Kelime olarak, yap-
edilmesi. maya (olmaya) bırakmak; devletin ekonomik
hayata müdahale etmemesi ilkesi.
Korumacılık (Protectionism): Kotalar ve
târifeler gibi, yerli ürünleri korumak için di- Leninizm (Leninism): Lenin’in Marksizme
zayn edilmiş ithalât sınırlamaları. teorik katkıları, bilhassa devrimci veya öncü
partiye inancı.
Kozmopolitanizm (Cosmopolitanism): Keli-
me olarak bir dünya devleti inancı; daha ge- Liberal demokrasi (Liberal democracy): Bir
nel olarak, milletler arasında âhenk ve anlayışı düzenli ve rekabetçi seçimler sistemini ve sı-
geliştirmeye bağlılık. nırlı devleti birleştiren demokrasi biçimi; libe-
ral demokrasi bir rejim tipidir.
570
Liberalizasyon (Liberelization): Devlet gücü takip edeceği siyaseti anlatan (açık layan) do-
üzerine iç ve dış kontrollerin konulması ve/ küman.
veya özel teşebbüs ve piyasaya kayış.
Marksizm (Marxism): Marx tarafından geliş-
Liberalizm (Liberalism): Bireycilik, Özgürlük, to- tirilmiş olan, tarihsel materyalizme, diyalektik
lerans ve rızaya bağlılığa dayalı bir ideoloji; mo- değişime inançla ve sınıf analizinin kullanı-
dern liberalizm klâsik liberalizm den farklıdır. mıyla karakterize edilen teorik sistem.
Liberteryenizm (Libertarianism): Genel likle McCharthyism (McCharthyism): 1950 ’lerde

kamu otoritesinin alanını daraltma teşebbüs- ABD’li senatör Joseph McCharty tarafından
leriyle birleşmiş, bireysel özgürlüğün alanının ‘’komünistlere’’ karşı cadı avlarının ve vicdan-
maksimize edilmesi gerektiği inancı. sız soruşturmaların kullanılması.
Liderlik (Leadership): Geniş bir insan grubu McDonald’slaştırma (McDonaldization): Bir

üzerinde meydana getirilen tesir veya diğer süreç, ki bu süreç yoluyla fastfood sektörüyle
insanlarda itaat etme arzusunu kuvvetlendi- birlikte anılan (associated) global mal ve ticarî
ren kişisel vasıflar. pazarlama pratikleri ekonomik sektörlerde
gitgide daha fazla egemen olur.
Lobi (Lobby): Fiil: siyasa yapıcıları nezdinde
temsiller yapmak; İsim: Siyasa sürecini etkile- Meritokrasi (Meritocrasy): Kabiliyetlilerin
yen bir menfaat grubu (ehliyetliler) yönetimi; ödüllerin ve pozis yon-
ların (mevkilerin) yetenek temelinde dağıtıl-
M ması gerektiği ilkesi.
Maddecilik (Materialism): Maddî ihtiyaçlar Merkantilizm (Mercantilism): Uluslararası ti-

ve tatmin üzerinde bir vurgu; felsefî olarak, sa- careti idarede ve refahı garanti etmede devle-
dece maddenin ‘’hakikat’’olduğu inancı veya tin rolünü vurgulayan bir ekonomik düşünce
ekonomik faktörlerin tarihî açıklamalarda te- okulu.
mel olduğu inancı.
Merkezîleşme (Centralization): Siyasî gücün
Mahallî demokrasi (Local democracy): Hem veya hükümet otoritesinin ulusal se viyede
mahallî otonomi fikrini hem de popüler temsil toplanması.
hedefini kapsayan bir ilke.
Mesele (Issue): siyaset gündeminin bir parça-
Makina siyaseti (Machine politics): Parti sı olarak kabûl edilen, üzerinde kamusal tar-
‘’patronlarının’’ patronaj (himâye) ve îmtiyaz tışma veya anlaşmazlıklar olan konu.
(avantaj) dağıtımı yoluyla bir kitle organizas-
Meta-ideoloji (Meta-ideology): idolojik tar-
yonunu kontrol ettiği politika stili.
tışmaların vuku bulabileceği zemini hazırla-
Makyavelizm (Machiavellianism): (Nicolo yan daha yüksek veya ikinci sıra (second or-
Machiavelli’nin ismiyle adlandırılan) genel- der) ideoloji.
likle siyasal ve kişisel gelişme (advancement)
Militarizm (Militarism): Amaçların askerî
hedefine yönelik hilekâr ve manipüle edici
araçlarla elde edilmesi; veya askerî fikirlerin
davranış
ve değerlerin sivil toplumun her yanına ya-
Mâlî politika (Fiscal policy): Hükümetin esas yılması.
itibariyle toplam talebi etkilemeyi he defle-
Milliyetçilik (Nationalism): Ulusu siyasî orga-
yen vergi ve harcama politikaları.
nizasyonun merkezî ilkesi olarak kabûl eden
Manifesto (Manifesto): (Az veya çok ayrıntılı bir ideoloji, milliyetçilik geniş bir idaeller ve
biçimde, bir partinin iktidara geldiği taktirde hedefler yelpazesiyle birleştirilebilir.
571
Minimal devlet (Minimal state): Fonksiyon- faşizm türü.

ları iç düzenin ve mülkiyet haklarının muhafa-
zasıyla sınırlandırılan devlet; bir “gece bekçisi” Negatif haklar (Negative rights): Bir sınırlan-
devlet. mamış alanın varlığını gösteren ve böylece
devletin sorumluluklarını denetleyen haklar.
Model (Model): Ampirik datanın önemli iliş-
kileri ve karşılıklı etkileşimleri aydınlatarak an- Negatif özgürlük (Negative freedom): Mü-
layışı geliştirmek için teorik temsili. dahalesizlik (müdahale olmaması), bireyler
üzerinde hâricî sınırlamaların olmaması; ba-
Monarşi (Monarchy): devlet başkanlığı ma- zen “bir şeyden” özgürlük olarak görülür.
kamının miras veya hanedan silsilesiyle dol-
durulduğu bir yapılanma; monarşi mutlak Neo-fonksiyonalizm (Neofunctionallism):
veya anayasal olabilir. İşlevselciliğin, bir alandaki bölgesel entegras-
yonun “taşma” biçiminde daha ileri entegras-
Muhafazakârlık (Conservatism): Tory pa- yon için baskı üreteceğini kabûl eden revize
ternalizminden Yeni Sağ’a kadar uzanan, ge- edilmiş bir türü.
lenek, görev, otorite ve mülkiyete vurguyla
karakterize edilen bir ideoloji. Neo-idealizm (Neoidealism): Uluslararası
politikada ahlâkın pratik değerini ve özellikle
Mutabakat/Konsensüs (Consensus): Temel insan hakları ve ulusal bağımsızlığa saygıyı
ilkeler üzerinde, vurgu veya detay meselele- vurgulayan bir perspektif.
rinde ihtilâfa izin veren, genel bir uzlaşma.
Neo-kolonyalizm (Neocolonialism): Bir yaban-
Mutlakıyetçilik (Absolutism): Tipik olarak sı- cı bölge (toprak) üzerinde resmî politik yöne-
nırsız yönetme hakkı iddiasına dayandırılan, timden (direction) ziyâde ekonomik (ve bazen
mutlak devlet teori ve pratiği. kültürel) hâkimiyet yoluyla icra edilen kontrol.
Müdahalecilik (Interventionism): Eko nomik Neo-korporatizm (Neocorporatism): Batı

hayatı regüle etmek veya idare etmek üzere poliarşilerinde bulunan, organize menfaatle-
tasarlanmış hükümet politikası. re imtiyaz ve siyasa oluşturulmasına ku rum-
sal katılma imkânı verilmesi eğilimi.
Müsamahakârlık (Permissivenes): İnsan ların
kendi ahlâkî tercihlerini yapmalarına müsaa- Neo-liberalizm (Neoliberalism): Klâsik eko-
de etme istekliliği; müsamahakârlık otoriteli nominin güncelleştirilmiş, piyasa bireyciliğini
kurallar bulunmadığını varsayar. ve minimal devletçiliğini önemseyen türü.
Müteşebbiscilik (Entrepreneuralism): Ticarî Neo-Marksizm (Neomarxism): Marksizmin

risk almayla ve kâr yönelimli iş faaliyetiyle belirlenimciliğini, iktisatın önceliğini ve pro-
bağlantılı değerler ve pratikler. leteryanın imtiyazlı statüsünü reddeden türü.
Müzakereci Demokrasi (Deliberative De- Neo-muhafazakârlık (Neoconservatism): Sos-

mocracy): kamu yararını (çıkarını) tanımla- yal muhafazakârlığın, otoriteyi restore etmeyi
maya yardımcı olmak üzere tasarlanmış hü- ve geleneksel değerlere dönmeyi vurgulayan
kümet politikaları. güncelleştirilmiş türü.
N Neo-plüralizm (Neopluralism): Plüralizmin,

piyasadaki dengesizlikleri ve özel iş âleminin
Nasyonal sosyalizm (veya Nazizm) (Natio- oransız gücünü dikkate alan, yenilenmiş türü.
nal socialism): Hitler Almanyası’nda uygula-
Neorealizm (Neorealism): Uluslararası ilişki-
nan ve totaliter terör, soyları anti-Semitizm ve
lerde güç siyasetini uluslararası sistemin yapı-
yayılmacı ırkçılık tarafından karakterize edilen
572
sal tahditlerine dikkat çekerek güç politikası kileme hakkı; otorite, geleneksel, karizmatik
modelini tâdil eden bir perspektif. veya hukukîrasyonel olabilir
Nisbî temsil (Proportional representation): Otoriteryenizm (Authoritarianism): “Yu kar-

Partilerin mecliste toplam seçmen sayılarına dan yönetim” teori ve pratiğine inanç; otorite-
göre temsil edildiği bir sistem veya ilke nin yönetilenlerin rızasından müstakil olarak
uygulanması
Noblesse Oblige [Fransızca]: Kelime olarak, Asil-
lerin sorumlulukları; genel terim lerle daha az ta- Oy hakkı (suffrage): Oy verme hakkı veya bu
lihli ve daha az imtiyazlı olanlara rehberlik etme hakkın kullanılması.
ve onları koruma sorumluluğu.
Öncülük (Vanguardism): Proleteryayı dev-
Nomenklatura [Rusça]: Bir tasdik edilmiş rimci kaderini gerçekleştirmeye (yerine ge-
adaylar listesi üzerinden işleyen incelenmiş tirmeye) doğru öncülük ve rehberlik edecek
atamalar sistemi. parti ihtiyacına Leninist inanç.
Normatif (Normative): Değerlerin ve davra- Önyargı (Peşin hüküm) (Bias): Çoğu zaman
nış standartlarının öngörülmesi (konulması); bilinçsizce) insanî yargıyı etkileyen sempatiler
“olandan” ziyâde “olması gere ken”. veya peşin hükümler; ön yargı çarpıtmayı ima
eder.
O-Ö
Örfî hukuk (Common Law): Âdete ve ön-
Objektif (Objective): Gözlemcinin dışında cellerine dayanan hukuk; herkes için “ortak”
olan, gösrerilebilir; hisler, değerler veya ön- oldugu varsayılan hukuk.
yargılardan etkilenmemiş.
Özelleştirme (Privatization): Devlet varlıkla-
Oligarşi (Oligarchy): Azınlığın iktidarı veya rının, devlet sorumluluklarının daral tılmasını
hâkimiyeti yansıtarak, kamudan özele transfer edilmesi.
Ombudsman (Ombudsman): Vatan daşların Özerklik (Autonomy): Kelime olarak, kendi

haklarını korumak ve kötü yönetim iddialarını kendini yönetim; otonom bir kişi bir hâricî
soruşturmak üzere devlet tara fından atanan otoriteden bağımsız olması sayesinde rasyo-
memur (görevli) nel olarak kendi iradesine sâhiptir
Organizmacılık (Organicism): Toplumun bir Özgürlük (Freedom veya Liberty): Bireyin

organizma veya canlı bir varlık gibi işlediği istedigi gibi düşünmesi veya davranması;
inancı. özgürlük ya müdahesizlik (negatif özgürlük)
veya kişisel sahsigelişim (pozitif özgürlük ima
Ortaklık demokrasisi (Consociational de- eder.
mocracy): İktidar paylaşma ve bir dizi parti
veya siyasal oluşum arasında yakın bir bera- Öznel (Subjective): Gözlemciye hâricî bir
berlikle işleyen bir demokrasi türü. kimsenin hisleri, değerleri ve fikirleriyle bağ-
lantılı veya onlardan kaynaklanan.
Otarşi (Autarky): Kelime olarak, kendi kendini
yönetme; genellikle, ya uluslararası ticaretten P
veya sömürgeci yayılmacılıktan çekilmeyle
meydana gelen, ekonomik kendi kendine Pan-nasyonalizm (Pan-nationalism): Farklı
yeterlilikle ilişkilendirilir (beraber düşünülür). insanları yayayılmacılık veya siyasal dayanış-
ma yoluyla birleştirmeye adanmış (hedefle-
Otorite (Authority): Kabûl edilmiş itaat etme miş) bir milliyetçilik türü (‘pan’ hepsi veya her
görevi temelinde diğerlerinin davranışını et- biri demektir).
573
Para politikası (Monetary policy): Bir devletin sıtılan zayıflaması

para arz ve talebi üzerindeki, prensip olarak fâiz
oranları mekanizmasıyla uygulanan, etkisi. Pasifizm (Pacifism): Savaşın ve şiddetin bü-
tün biçimlerinin esas itibariyle kötü oldugu
Paradigma (Paradigm): Karşılıklı ilişkili değer- için ilkeli biçimde reddedilmesi.
leri, teorileri ve varsayımları birleştiren (ihtiva
eden) bir entelektüel çerçeve, ki bu çerçeve Paternalizm (Paternalism): Bir baba ile çocuk
içinde bilgi arayışı gerçekleştirilir . arasındaki (farazî) ilişkide olduğu gibi, kendi-
lerine yardım etmeye muktedir olmayanlara
Parasalcılık (Monetarism): Enflasyona para ilgi ve ihtimam gösteren tavır veya siyasa.
arzında bir artışın sebep olduğu tearisi; çok
fazla para az sayıda eşyayı takip eder. Perestroika [Rusça]: Kelime olarak yeniden
yapılanma; Sovyet sistemini bir komünist çer-
Parlamenter demokrasi (Parliamentary çeve içinde liberalleştirme ve demokratikleş-
democracy): Halk tarafından seçilen meclis tirme teşeb büssüne isabet eden bir slogan.
aracılığıyla işleyen ve müzakerenin önemini
vurgulayan bir demokrasi biçimi. Piyasa (Market): Arz ve talep güçleri tarafın-
dan şekillendirilen ve fiyat mekanizması tara-
Parlamenter egemenlik (Parliamentary so- fından regüle edilen ticarî mübadele sistemi.
vereignty): Parlamentonun veya meclisin ka-
nun yapma, iptal etme veya tâdil etme kabi- Piyasa sosyalizmi (Market socialism): Piyasa
liyetinde yansıtılan mutlak ve sınırsız otoritesi. rekabeti çerçevesinde işleyen kendi kendini
idare eden kooperatif varlıklara dayalı bir eko-
Parlamenter hükümet (Parliamentary go- nomik sistem.
vernment): Hükümetin meclis veya parla-
mentoda veya onlar aracılığıyla yürütme Piyasalaştırma (Marketization): Ticarî mü-
fonksiyonunun ifa ettiği ve dolayısıyla yasama badeleye ve maddî kişisel çıkara dayanan
ile yürütmeyi birleştiren bir sistem. ilişkilerin bütün ekonomiye ve muhtemelen
bütün topluma yayılması.
Parlamento (Parliament): Tartışma ve müza-
kere için bir forum; parlamento meclis veya Planlama (Planning): Kaynakların açık bi-
yasama organının aynısıdır. çimde tamamlanmış hedeflere göre rasyonel
tahsisine dayanan bir ekonomik organizas-
Parti demokrasisi (Party government): Bir yon sistemi; planlama emredici veya yol gös-
parti içindeki iktidarın geniş ve eşit şekilde terici olabilir.
dağılması veya onun seçilmiş üyelerinin elle-
rinde temerküz etmesi ilkesi Plebisitçi demokrasi (Plebiscitary democ-
racy): Yönetenlerle yönetilenler arasında
Parti hükümeti (Party government): Bir aracısız bir bağ yoluyla işleyen ve plebisitler
partinin tek başına yönetmeye ve bir siyasa (referandumlar) yoluyla ger çekleştirilen de-
programını uygulamaya muktedir oldugu bir mokrasi türü.
sistem
Poliarşi (Polyarchy): Kelime olarak, çoğunluk
Parti sistemi (Party system): Siyasal partiler tarafından yönetim, iktidar sâhip lerinin dü-
arasında, partilerin sayıları, hacim leri ve ide- zenli ve rekabetçi seçimler yoluyla sorumlu
olojik yönelimleri tarafından yapılandırılan tutulmasına (hesaba çekilmesine) dayanan,
(belirlenen) nispeten istikrarlı bir ilişkiler ağı. demokrasiye yakın bir yönetim türü.
Partizan hizasızlaşma (ayarsızlaşma) (Parti- Polis [Yunanca]: Şehir devleti; klâsik olarak en
san dealignment): Parti kimliğinin gücünün yüksek veya arzuya en çok şayan olanı ifade
ve genişliginin seçmenin ucuculuğunda yan- eden şey olarak anlaşılır.
574
Polis devleti (Police state): Keyfî ve terörize rekirse, proleterya çalışan sınıfa eşit de ğildir.
edici polisiye faaliyetle karakterize edici bir
yönetim biçimi; ki bu yönetim biçiminde po- Proleterya diktatörlüğü (Dictatorship of
lis yönetici elit tarafından kontrol edilen özel the proleteriat): Kapitalizmin çöküşü ile ko-
bir ordu gibi davranır. münizmin kuruluşu arasındaki geçici safhaya
işaret eden Marksist terim.
Polity (Polity): Siyasal otoritenin uygulanması
yoluyla organize edilen bir toplum; Aristote- Propaganda (Propaganda): Kanaatleri (fikir-
les’ göre, çoğunluk tarafından herkesin men- leri) şekilendirmek ve mümkünse, siyasal ey-
faatine olan yönetim. lemi teşvik etmek kastıyla dağıtılan bilgi.
Post-materyalizm (Post-materialism): Mut- Q
lak ve evrensel gerçek fikrini reddeden ve
genellikle diskuru (söylemi), tartışmayı ve de-
mokrasiyi vurgulayan entelektüel hareket. Quango (Quango): Yarı – otonom hükümet
dışı organizasyonun akronimi: politikacılar
Post-endüstriyel toplum (Postindustrial so- veya sivil görevlilerden çok atanmış kişilerle
ciety): Artık imâlât endüstrisine dayalı olma- personeli temin edilen bir kamusal organ
yan fakat bilgi ve iletişime daha fazla dayanan
toplum; bir ‘enformasyon toplumu’. R
Post-Fordizm (Post-Fordism): Modern toplu- Radikal demokrasi (Radical democracy):
mun, genişölçekli, fabrika temelli üretim me- Adem-i merkezîleşme ve katılımı, siyasal gücün
totlarından uzaklaşılmasından doğan trans- mümkün olan en geniş şekilde dağılımını savu-
formasyonu.
nan bir demeokrasi türü.
Pozitif haklar (Positive rights): Devletin kay-
Radikal feminizm (Radical feminism): Top-
naklar ve destek sağlaması an lamında talep-
lumsal cinsiyet bölünmelerinin sosyal ay-
ler yapan ve böylece devletin sorumlulukları-
nı yayan (genişleten) haklar. rıklıkların politik bakımdan en önemli o lanı
olduğunu kabûl eden ve bunların aile haya-
Pozitif hukuk (Positive law): Ahlâkî muhteva- tının yapısında gömülü olduğuna inanan bir
larından bağımsız olarak işleyen icra edilebilir feminizm türü.
emirler sistemi.
Radikalizm (Radicalism): Bütün temel sade-
Pozitif özgürlük (Positive freedom): Kişisel ce sathi değil yapılara meydan okuyan tanı
gelişme, kendi kendini gerçekleştirme vaya (bir) değişikliğe bağlılık.
kendi kendisinin efendisi olma olarak özgür-
lük; bazen ‘bir şeye’ özgürlük olarak görülür. Rasyonel tercih (Rational choice): Siyasete
bireylerin rasyonel olarak kişisel menfaat eği-
Pozitivizm (Positivism): Sosyal araştırmaların limli aktörler olduğu varsayımına dayalı bir
ve aslında her türlü araştırmanın sıkı bir şekil- yaklaşım.
de doğal bilimlerin metotlarına sarılması ge-
rektiği teorisi. Realizm (Realism): iktidarın (gücün) ve kişisel
çıkarın önemini vurgulayan ve âhlakî ve nor-
Pragmatizm (Pragmatism): Esas vurguyu matif mütalaaları dikkate almayan bir siyaset
pratik şartlara ve hedeflere yapan bir teori görüşü.
veya pratik; pragmatizm soyut fikirlere gü-
vensizlik ima eder. Refah (Welfare): Genel olarak iyi olma; siyasal
olarak terim genellikle refah devleti meka-
Proleterya (Proleteriat): Emeğini satma yo- nizması yoluyla temin (teslim) edilen kolektif
luyla varlığını sürdüren bir sınıfı tasvir eden olarak sağlanan refahla ilişkilendirilir.
bir marksist terim; doğrusunu söylemek ge-
575
Refah devletinin mâlî krizi (Fiscal crises of anayasal dengesizlik.

the welfare state): Artan sosyal harcamalarla
resesyon ve azalan vergi gelirleri bir araya gel- Seçkincilik (Elitism): Bir elit tarafından yöne-
diğinde vuku bulan devlet finansmanı krizi. tim inancı veya pratiği; veya siyasal gücün
az sayıda kişinin elinde toplandığı yolundaki
Referandum (Referandum): Seçmenlerin teori.
belirli bir kamu siyasası hakkında görüş ifade
edebilecekleri bir oylama. Serbest piyasa (Free market): Devlet müda-
halesinden masun, sınırlanmamış pi yasa re-
Reform (Reform): Bir sistem içinde, genellikle kabeti ilkesi veya siyaseti.
barışçıl ve tedricen ilerleyen tedbirlerle mey-
dana gelen (getirilen) değişiklik; reform ilerle- Serbest ticaret (Free trade): Devletler arasın-
me (gelişme) ima eder. daki târifeler ve başka koruma biçimleri tara-
fından engellenmeyen ticaret sistemi.
Rejim (Regime): Bir yönetim sistemi; bir po-
litik sistem. Sınıf bilinci (Class consciousness): Sınıf men-
faatlerinin keskin biçimde farkında olmayı ve
Retorik (Rhetoric): İkna etmek veya etkile- onları takip etme istekliliğini ifade eden bir
mek için dili kullanma sanatı; retorik şatafatlı Marksist terim; sınıf bilincine sâhip bir sınıf ken-
fakat boş konuşma ima edebilir. disi için bir sınıftır
Revizyonizm (Revisionism): Orijinal veya Sınıf gerilemesi (Class dealignment): Sosyal

yerleşik inançların tâdil edilmesi; revizyonizm sınıf ve parti desteği arasındaki ilişkinin zayıf-
bir ilkenin terk edilmesini veya bir kanaat kay- laması
bını ima eder.
Sınırlı devlet (Limited government): Genel-
Rıza (Consent): Rıza veya müsaade; siyasette likle bir hukuk, kurumsal dengeler ve denet-
genellikle, idare edilmek, yükseltilmek için bir lemelerle getirilen sınırlamalar içinde işleyen
anlaşma. devlet.
S-Ş Sistemler teorisi (Systems theory): Siyasal

sistemi girdilere (talepler ve destek) otoriteli
Sağ (Right): Otorite, düzen hiyerarşi ve görev kararlar veya çıktılar (siyasalar) temin ederek
gibi ilkelere sempatiyle karakterize edilen ge- cevap veren kendi kendini düzenleyen meka-
niş ideolojik yelpaze nizma muamelesine tâbi tutan teori.
Sansür (Censorship): Yayınların, fikir açıkla- Sivik kültür (Civic culture): Yaygın katılım ile
manın veya diğer alenî davranışların kontrol etkin devleti karıştıran bir kültür; varsayımsal
edilmesi veya bastırılabilmesi, sansür resmî olarak, istikrarlı demokratik yö netimin temeli.
veya gayri resmî olabilir.
Sivil özgürlük (Civil liberty): Devlete değil
Savaş (War): İki veya daha fazla taraf arasında vatandaşa ait olan, varlık özel alanı; devletten
açık bir çatışma/ihtilâf durumu. özgürlük
Seçim (Election): Belirlenmiş bir insan grubu Sivil toplum (Civil society): Otonom gruplar
tarafından yapılan seçimler yoluyla bir ofisi ve birlikler alanı; kamu otoritesinden bağım-
veya bir makamı doldurma cihazı. sız bir özel alan
Seçim diktatörlüğü (Elective dictatorship): Siyasa ağı (Policy network): Belirli bir alanda
Yürütme gücünün yalnızca sonraki seçimleri ortak bir menfaati veya genel bir eğilimi pay-
kazanma ihtiyacı tarafından kontrol edildiği laşan siyasal aktörler arasındaki ilişkiler siste-
576
matik seti. nizmin çökmesine kadar süren hasımlık dö-

nemi.
Siyasal eşitlik (Political equality): Siyasal gü-
cün ve tesirin, genellikle “tek kişi, tek oy; tek Sol (Left): Özgürlük, eşitlik, kardeşlik ve ilerle-
oy, tek değer” ima ettiği biçiminde anlaşılan, me gibi ilkelere sempatiyle karakterize edilen
eşit dağılımı. bir geniş ideolojik temayül.
Siyasal itaat yükümlülüğü (Political obliga- Sorumlu hükümet (Responsible govern-

tion): vatandaşın devlete karşı görevi; devle- ment): Seçilmiş bir meclise ve onun aracılığıy-
tin yönetme hakkının temeli la halka karşı sorumlu (onlar tarafından hesaba
çekilebilir) veya cevap verebilir hükümet.
Siyasal kültür (Political culture): Siyasal nes-
nelere yönelik psikolojik yönelimler kalıbı; bir Sorumluluk (Responsibility): Mâkûl veya
halkın siyasal tavırları, inançları, sembolleri ve ahlâkî olarak doğru davranış; veya daha yük-
değerleri. sek bir otoriteye hesap verebilirlik.
Siyasal parti (Political party): Resmî temsil Sosyal demokrasi (Social democrasy): Sos-
veya iktidar gücünü kazanmak üzere organi- yalizmin, kapitalizmin ilga edilmesinden
ze olmuş insan grubu; bir parti genellikle bir ziyâde piyasa ve devlet arasında bir dengeyi
ölçüde ideolojik insicam sergiler. tercih eden ılımlı veya reformcu türü.
Siyasal sosyalleşme (Political socialization): Sosyalizm (Socializm): Topluluğa ve işbirliği-

Bireylerin siyasal inançları ve değerleri edin- ne inançta karakterize edilen bir ideoloji; sos-
mesi ve bunların nesilden nesile nakledilmesi yalist teoriler komünizmden sosyal demokra-
süreci. siye kadar giden bir yelpaze teşkil eder.
Siyaset (Politics): İnsanların çerçevesinde ya- Sömürgecilik (Colonialism): Genellikle yer-

şadıkları kuralları yapması, muhafaza et mesi leşme veya ekonomik tahakküm yoluyla ya-
ve tâdil etmesi faaliyeti. bancı bir toprak üzerinde kontrol tesis etme
teori ve pratiği.
Siyaset bilimi (Political science): Bir ilişkiler
ağı; ki hükümet bu ağla halktan gelen ‘girdi’ Söylem (Discourse): İnsanî etkileşim, özel-
lere (talepler ve destek) cevap olarak ‘çıktıları’ likle iletişim; söylem güç ilişkilerini ifşa veya
(siyasaları) üretir. tasvir edebilir.
Siyaset felsefesi (Political philosophy): Si- Sözleşme (Contract): Ahlâken ve belki de

yaset çalışmalarının normatif ve metodolojik hukukî olarak bağlayıcı gönüllü anlaşma.
yönlerinin sistematik analizi.
Stalinizm (Stalinism): Stalin taafından SSCB’de
Siyasî çoğulculuk (Political pluralism): Bir inşa edilen, özellikle merkezî planlama ve zâlim
siyasî değerler, felsefeler ve hareketler yelpaze- siyasal disiplinle karakterize edilen yapılara ben-
sinin varlığı; özellikle bir rekabetçi parti sistemi. zer ekonomik ve siyasal yapılar.
Siyonizm (Zionism): Yahudi vatanının kurul- Statü (Status): Hiyerarşik bir düzen içindeki
masına yönelik, şimdi israil’in men faatlerinin konum; bir kimsenin diğer kimselere kıyasla
ve toprak bütünlüğünün savunulmasıyla rolü; hakları ve görevleri.
bağlantılı hareket.
Süpergüç (Superpower): üstün nükleer
Soğuk Savaş (Cold War): ABD hâkimiyetindeki askerî kapasiteye ve global bölgesel etkiye
Batı ile SSCB hâkimiyetindeki Doğu arasında, sâhip devlet; bir süpergüç bir büyük güçten
1945’ ten, 19891991’ deki devrimlerle komü- daha fazlasıdır.
577
Sürdürülebilirlik (Sustainability): Bir siste- Temsilî demokrasi (Representative Democ-

min sağlığını koruma ve var olmaya devam racy): Halk adına yönetim işinin yapacakların
etme kabiliyeti; yeşillerin eknomi anlayışının (genellikle oy yoluyla) seçimine dayalı demok-
merkezî ilkesi. rasi türü.
Şeriat (Sheri’a): İlâhî vahye dayandığına ve Teokrasi (theocracy): Kelime olarak, Tanrı’nın
Kur’an, hadis (Muhammed’in öğretileri) ve yönetimi; kilisenin devlete ege meneliği yo-
diğer kaynaklardan çıktığına (türediğine) ina- luyla dinî otoritenin siyasal otoriteye üstün
nılan İslâmî hukuk. (hâkim) olması gerektiği ilkesi
Şovenizm (Chauvinism): Kendi grubu- Teori (Theory): Emprik bilgilerin, (bir hipo-
nun veya davasının üstünlüğüne veya tezden farklı olarak) genellikle güvenilir bilgi
hâkimiyetine irrasyonel inanç. olarak sunulan, sistematik izah.
T Thatcharizm (Thatcharism): Margaret thatc-

her tarafından benimsenenn serbest piyasa/
Tarihî materyalizm (Historical materalism): güçlü devle ideolojik pozisyonu; Yeni Sağ’ın
Maddî veya ekonomik şarların nihâî olarak siyasal projesinin İngiltere versiyonu.
hukuk, siyaseti, kültürü ve sosyal varoluşun
Think tank (Think tank): Özellikle siyasa tek-
(varlığın) diğer yönlerini yapılandıracağını
lifleri geliştirmek ve onların kanaat oluşturu-
kabûl eden Marksist teori.
cular ve siyasayapıcıları arasında kabûl gör-
Tartışmalı kavram (Constested concept): mesi kampanyası yürütmek için oluşturulmuş
üzerine torik veya pratik tartışma olan kavram; bir çıkar grubu.
kavramlar, esas itibariyle, üzerinde anlaşılmış bir
Tolerans (Toleration): Müsamaha; insanlara
tanımları geliştirilemediğinde tartışmalıdır.
tasdik edilmeyen şekilde düşünme konuşma
Teamül (Convention): Bir hareket veya dav- ve davranma müsaadesi verme istekliği.
ranış kuralı, yasa hâline gelmemiş bir anayasal
Toplumsal adâlet (Social justice): Maddî
kural
ödüllerin ahlâkî olarak haklılaştırabilir dağıtı-
Tek-kutupluluk (Unipolarity): Tek bir üstün mı; sosyal adâlet çoğu zaman eşitlik lehine bir
devletin olduğu bir uluslararası sistem peşin hüküm ima eder görünür.
Tek-meclislilik (Unicameralism): Yasama gü- Toplumsal cinsiyet (Gender): Kadınlar ve

cünün tekli mecliste toplanması. erekekler arasında , farklı siyasal rollerine ve
konumlarına bağlı bir kültürel ayrım (fark).
Tek-ülke muhafazakârlığı (One-nation con-
servatism): Ebeveynlik görevi ve sosyal eşit- Toplumsal hareket (Social movement): Yük-
sizlik korkusundan doğmuş muhafazakâr re- sek seviyeli bağlılık ve siyasî aktivizmiyle ayırt
formizm ilkesi. edilen fakat çoğu zaman açık bir organizas-
yondan mahrum olan bir kolektif grup.
Tekçilik (Monism): Yalnızca bir teoriye veya
değere inanç; tekçilik bir üniter güce zorlan- Toplumsal piyasa (Social justice): Piyasa ilkeleri
mış politik itaatte yansıtılır ve böylece zımnen tarafından yapılandırılan fakat sosyal yapışkanlı-
(implicity) totaliteryendir. ğı muhafaza etmek için dizayn edilmiş etkili sos-
yal tedarikle desteklenmiş bir ekonomi.
Temsil (Representation): Geniş bir insan gru-
bu için davranma veya onlar adına davranma; Toplumsal sermâye (Social capital): Sosyal
temsil güveni, delege etmeyi ve benzemeyi tutarlılığı, siyasî istikrarı ve refahı teşvike yar-
kapsayabilir. dım eden kültürel ve ahlâkî kaynaklar.
578
Toplumsal sınıf (Social class): Ortak bir sosyal Uluslararasıcılık (Internationalism): Ulusla-
pozisyonu ve ekonomik çıkarları paylaşan bir rarası veya global işbirliğine dayalı siyaset te-
insan grubu; sınıflar eşitsiz ekonomik güç ve orisi ve pratiği; ulusların suni ve istenmeyen
mesleki statü yansıtabilir. oluşumlar olduğu inancı
Toplumsal sözleşme (Social contract): Or- Uluslar-üstücülük (Supranationalism): ulus-

ganize olmuş bir toplumun veya bir devletin üstü veya global karar alma (surisdiction) gü-
(güya) varlık alanına getirilmesini sağlayan cüne sâhip organların iradelerini (isteklerini)
gönüllü anlaşma; genellikle teorik bir araç ulus-devletlere empoze etme kabiliyeti.
olarak kullanılır.
Uzlaşma siyaseti (Consensus politics): Uzlaş-
Toplumsal yansıtma (Social reflexivity): Bir ma ve uzlaştırmaya dayalı politika tarzı; veya
mütekabiliyet ve karşılıklı bağımlılık çerçeve- partiler arasında siyasa ve ideolojik öncelikler-
sinde geniş bir otonomiye sâhip olan insanlar de bir çalışma.
arasındaki karşılıklı etkileşim.
Üç-taraflıcılık (Tripartitism): Grup danışması-
Toryizm (Toryism): Muhafazakârlık içinde hi- nı kurumsallaştırmak için dizayn edilmiş, hü-
yerarşiye inanç, geleneğe vurgu ve görev ve kümet, iş dünyası ve sendikaları temsil eden
organisizme destekle karakterize edilen bir organların yapımı.
ideolojik kavram.
Ütopya (Utopia): Kelime olarak, hiçbir yer veya
Totaliter demokrasi (Totalitarian democ- iyi yer; bir ideal veya mükemmel toplum
racy): Demokrasi olmayı taslayan tipik olarak
liderin ideolojik bilgelikte tekel olma iddiası- Ütopyacılık (Utopianism): Bir ideal veya
na dayanan mutlak diktatörlük. mükemmel bir alternatif modeli inşa ederek
mevcut düzenin bir eleştirisini geliştiren siyasî
Totaliteryenizm (Totalitarianism): İstila edici teorileştirme sili.
ideolojik manipülasyon ve açık zâlimlik yoluyla
tesis edilmiş, herşeyi kuşatıcı siyasal yönetim sis- V-W
temi; sivil toplumun ortadan kaldırılması
Vasıflı çoğunluk oyu (Qualified majority
U-Ü voting): AB’ de kullanılan, farklı siyasa alanla-
rında farklı çoğunlukların gerektiği ve devlet-
Ulus (Nation): Ortak bir kültürel mirası savu- lerin oylarının nüfuslarına göre ağırlık taşıdığı
nan ve kendilerini bir doğal politik topluluk oylama sistemi.
olarak kabûl eden insan grubu.
Vesayet (Mandate): Bir otoriteli komut veya
Ulusal kendi kaderini tayin (National self- tâlimat; bir vesayet bir legal emir (order) veya
determination): Ulusun bir egemen varlık ol- ahlâkî yükümlülük olabilir.
duğu ilkesi; self-determinasyon ilkesi hem ulu-
sal bağımsızlığı hem demokratik yönetimi ima Veto (Veto): bir kararı veya eylemi red veya
eder. rıza yoluyla bloke etme formel gücü.
Ulus-devlet (Nation-state): Vatandaşlık ve Volksgeit (Almanca): kelime olarak halkın

milliyetin çakıştığı bir egemen politik birlik; ruhu; halkların kültüründe ve bilhassa lisanla-
bir tek devlet içinde tek millet rında yansıtılan organik kimliği.
Uluslararası hukuk (International law): Dev- Westminster modeli (Westminster model):

letleri bağlayan ve böylece olar rasındaki ilişki- Yürütmenin meclisten veya par lamentodan
leri belirleyen kurallar sistemi. çıktığı ve teoride ona karşı sorumlu olduğu
hükümet sistemi.
579
Yazılı anayasa (Written constitution): Devlet

Y kurumları arasında görevleri, güçleri ve fonk-
siyonları dağıtan ve böylece yüksek, kanunu
Yaklaşma tezi (Convergence thesis): Politik teşkil eden tek otoriteli doküman.
ekonomik faktörlerin kapitalist ve sosyalist si-
semlerin gittikçe artan ölçüde birbirine ben- Yedek işçi ordusu (Reserve army of labour):
zer hâle gelmesini zorunlu kılacağı teorisi. Durgunluk zamanlarında kolayca işten atılan
işgücü arzı; “ordu”nun hiçbir güvenliği yoktur
Yanlış bilinçlilik (False consciousness): Tâbi ve çok az piyasa gücüne sâhiptir.
sınıfların sömürüldükleri gerçeğinin farkına
varmasını engelleyen gaflet veya mistifikas- Yeni demokrasiler (New democracies): De-
yonu ifade eden bir Marksist terim. mokratik konsolidasyon sürecinin tamam-
lanmadığı rejimler; demokrasi ‘ülkede ki tek
Yargı (Judiciary): Devletin hukukî ihtilâfları oyun degildir’.
çözme kararı verme ve kanunun manâsına
hükmetme yetkisi verilmiş dalı. Yeni kamu yönetimi (New public administ-
ration): Özel sektör yönetim tekniklerinin
Yargısal aktiflik (Judicial activism): Yargıçla- devlete aktarılması ve kamu fonksiyonlarının
rın sadece kanunun ne anlama geldiği söyle- özel sektöre transferi.
meye ters olarak siyasal tartışmalarda hakem-
lik yapmaya istekliliği. Yeni Sağ (New Right): Muhafazakârlık içinde-
ki piyasa bireyciliğini ve sosyal oto riteryeniz-
Yargısal bağımsızlık (Judicial independen- mini birleştiren bir ideolojik eğilim.
ce): Yargı ve devletin diğer braşları arasında
sıkı bir ayrım olması anayasal ilkesi; kuvvetler Yeni Sol (New Left): İleri endüstriyel bir toplu-
ayrılığının bir uygulaması. mun radikal bir eleştirisini geliştirerek adem-i
merkezîleşme ihtiyacını; katılım ve kişisel
Yargısal denetim (Judicial review): Yargının kurtuluşu (liberation) vurgulayarak sosyalist
diger devlet organlarının kararlarını ve eylem- düşünceyi canlandırmaya çalışan bir ideolojik
lerini denetleme ve onları geçersiz ilân etme hareket.
gücü.
Yeniden dağıtım (Redsitribution): Müteraki
Yarı-başkanlık sistemi (Semipresidental vergi ve refah tedarikinin bir bileşimi yoluyla
system): Bir hükümet sistemi ki bu sistemde, meydana getirilen maddî eşitsizliklerdeki da-
ayrıca seçilen bir başkan meclisten çıkan ve ralma.
meclise karşı sorumlu olan bir hükümete ri-
yaset eder. Yetki devri (Devolution): Merkezî hükümet-
ten tali bölgesel organlara (federalizmden
Yarı-demokrasi (Semi-democracy): Demok- farklı olarak) egmenliğin paylaşılmasına yol
ratik ve otoriteryen yönlerin istikrarlı bir bir- açmaksızın yetki devri.
leşim içinde birbiri yanında işlediği bir rejim.
Yozlaşma (Corruption): Özel (ve genellikle
Yayılmacılık (Expansionism): Toprak kazan- maddî) kazancın peşinde koşmanın bir sonu-
mayı sağlamak üzere dizayn edilmiş bir askerî cu olarak hakikî sorumluluklarını yerine getir-
saldırganlık siyasası, emperyalizmle yakından mede başarısızlık.
bağlantılı bir fenomen.
Yönetici sınıf (Ruling class): Bir sınıfın diğer
Yavaş yavaş ilerlemecilik (Incrementalism): sınıfları veya bütün toplumu üretken servete
Kararların kesin hedflar ışığında değil, fakat sâhip olması sayesinde hâkimiyeti altına aldı-
değişen şartlar tarafında dikte edilen küçük ğını gösteren Marksist terim.
uyarlamalar yoluyla verilmesi teorisi.
580
Yönetimselcilik (Managerialism): Modern

toplumda sınıf farklılıklarının yerinin idarî po-
zisyonlara ve bürokratik güce dayanan bölün-
meler tarafından alındığı teorisi; teknokrasi
(uzmanlar tarafından yönetim).
Yönetişim (Governance): Geniş anlamda, sos-

yal hayatın koordine edilmesinin çeşitli yolları,
devlet bu yollardan yalnızca biridir.
Yurtiçi hâsıla (Gross domestic product): Bir

ekonomide bir yılda üretilen nihaî malların ve
hizmetlerin toplam mâlî değeri .
Yürütme (Executive): Devletin hukuku ve si-

yasayı uygulamakta görevli dalı
Z
Zenofobi (xenophobia): Yabancılardan kor-
ku veya yabancılara nefnefret.
581
Bahro, R. (1984) From Red to Green. London:
Verso/New Left Books.
Bibliyografya Bakunin, M. (1973) Selected Writings, ed. Leh-
ning. London: Cape.
Bakunin, M. (1977) ‘Church and State’, in G.
Woodcock (ed.), The Anarchist Reader.
London: Fontana.
Acton, Lord (1956) Essays on Freedom and Po- Ball, T. and Dagger, R. (2002) Political Ideologies
wer. London: Meridian. and the Democratic Ideal, 4th edn. London
and New York: Longman.
Adams, I. (1989) The Logic of Political Belief: A
Philosophical Analysis. London and New Baradat, L. P. (2003) Political Ideologies: Their
York: Harvester Wheatsheaf. Origins and Impact, 8th edn. Upper Saddle
River, NJ: Prentice Hall.
Adams, I. (2001) Political Ideology Today, 2nd
edn. Manchester: Manchester University Barker, R. (1997) Political Ideas in Modern Brita-
Press. in: In and After the 20th Century, 2nd edn.
London and New York: Routledge.
Adonis, A. and Hames, T. (1994) A Conservative
Revolution? The Thatcher– Reagan Decade Barry, J. (1999) Rethinking Green Politics. Lon-
in Perspective. Manchester: Manchester don and Thousand Oaks, CA: Sage.
University Press.
Barry, N. (1987) The New Right. London: Cro-
Ahmed, A. and Donnan, H. (1994) Islam, Glo- om Helm.
balization and Postmodernity. London and
Baxter, B. (1999) Ecologism: An Introduction.
New York: Routledge.
Edinburgh: Edinburgh University Press.
Ahmed, R. (2001) Jihad: The Rise of Militant Is-
Beasley, C. (1999) What is Feminism? London:
lam in Central Asia. New Haven, CT: Yale
Sage.
University Press.
Beauvoir, S. de (1968) The Second Sex, trans. H.
Alter, P. (1989) Nationalism. London: Edward
M. Parshley. New York: Bantam.
Arnold.
Bell, D. (1960) The End of Ideology. Glencoe, IL:
Anderson, B. (1983) Imagined Communities:
Free Press.
Reflections on the Origins and Spread of Na-
tionalism. London: Verso. Bellamy, R. (1992) Liberalism and Modern So-
ciety: An Historical Argument. Cambridge:
Arblaster, A. (1984) The Rise and Decline of Wes-
Polity Press.
tern Liberalism. Oxford: Basil Blackwell.
Benn, T. (1980) Arguments for Democracy. Har-
Arendt, H. (1951) The Origins of Totalitarianism.
mondsworth: Penguin.
London: Allen & Unwin.
Bentham,J.(1970)Introduction to the Principlesof
Aristotle(1962),ThePolitics,trans.T.Sinclair.Har
Morals and Legislation,ed.J.BurnsandH.L.
mondsworth:Penguin(Chicago,IL:Unive
A.Hart.London:AthlonePress(Glencoe,IL
rsityofChicagoPress,1985).
:FreePress,1970).
Aughey, A., Jones, G. and Riches, W. T. M. (1992)
Berki, R. N. (1975) Socialism. London: Dent.
The Conservative Political Tradition in Britain
and the United States. London: Pinter. Berlin, I. (1969) ‘Two Concepts of Liberty’, in
Four Essays on Liberty. London: Oxford
Bahro, R. (1982) Socialism and Survival. Lon-
University Press.
don: Heretic Books.
583
Bernstein, E. (1962) Evolutionary Socialism. Bryson, V. (2003) Feminist Political Theory: An

New York: Schocken. Introduction, 2nd ed. Basingstoke:Palgrave
Macmillan.
Blakeley, G. and Bryson, V. (eds) (2002) Con-
temporary Political Concepts: A Critical Int- Burke, E. (1968) Reflectionson the Revolution in
roduction. London: Pluto Press. France. Harmondsworth: Penguin.
Bobbio, N. (1996) Left and Right. Oxford: Polity Burke, E. (1975) On Government, Politics and So-
Press. ciety, ed. B. W. Hill. London: Fontana.
Bobbitt, P. (2002) The Shield of Achilles. New Burnham, J. (1960) The Managerial Revolution.
York: Knopf and London: Allen Lane. Harmondsworth: Penguin and Blooming-
ton: Indiana University Press.
Bookchin, M. (1975) Our Synthetic Environ-
ment. London: Harper & Row. Butler, C. (2002) Postmodernism: A Very Short
Introduction. Oxford and New York: Ox-
Bookchin, M. (1977) ‘Anarchism and Ecology’,
ford University Press.
in G. Woodcock (ed.), The Anarchist Rea-
der. London: Fontana. Capra, F. (1975) The Tao of Physics. London:
Fontana.
Boulding, K. (1966) ‘The Economics of the Co-
ming Spaceship Earth’, in H. Jarrett (ed.), Capra, F. (1982) The Turning Point. London:
Environmental Quality in a Growing Eco- Fontana (Boston, MA: Shambhala, 1983).
nomy. Baltimore: Johns Hopkins Press.
Capra, F. (1997) The Web of Life: A New Synthe-
Bourne, R. (1977) ‘War is the Health of the Sta- sis of Mind and Matter. London: Flamingo.
te’, in G. Woodcock (ed.), The Anarchist Re-
Carson, R. (1962) The Silent Spring. Boston,
ader. London: Fontana.
MA: Houghton Mifflin.
Bracher, K. D. (1985) The Age of Ideologies: A
Carter, A. (1971) The Political Theory of Anarc-
History of Political Thought in the Twentieth
hism. London: Routledge & Kegan Paul.
Century. London: Methuen.
Cecil, H. (1912) Conservatism. London and
Bramwell, A. (1989) Ecology in the Twentieth
New York: Home University Library.
Century: A History. New Haven, CT and
London: Yale University Press. Chamberlain, H. S. (1913) Foundations of the
Nineteenth Century. New York: John Lane.
Bramwell, A. (1994) The Fading of the Greens:
The Decline of Environmental Politics in the Charvert, J. (1982) Feminism. London: Dent.
West. New Haven, CT and London: Yale
Club of Rome. See Meadows et al. (1972).
University Press.
Collins, P. (1993) Ideology After the Fall of Com-
Brown, D. (2000) Contemporary Nationalism:
munism. London: Bowerdean.
Civic, Ethnocultural and Multicultural Poli-
tics. London: Routledge. Constant, B. (1988) Political Writings. Cambrid-
ge: Cambridge University Press.
Brownmiller, S. (1975) Against Our Will: Men,
Women and Rape. New York: Simon & Conway, D. (1995) Classical Liberalism: The Un-
Schuster. vanquished Ideal. London: Macmillan and
New York: St Martin’s Press.
Bruce, S. (1993) ‘Fundamentalism, Ethnicity and
Enclave’, in M. Marty and R. S. Appleby Coole, D. (1993) Women in Political Theory:
(eds), Fundamentalism and the State. Chicago, From Ancient Misogyny to Contemporary
IL and London: Chicago University Press. Feminism, 2nd edn. Hemel Hempstead:
Harvester Wheatsheaf.
Bruce, S. (2000) Fundamentalism. Oxford: Polity
Press. Costa, M. D. and James, S. (1972) The Power of
584
Bibliyografya
Women and the Subordination of the Com- Politics and Political Thought since 1789.
munity. Bristol: Falling Wall Press. London: Pinter.
Crewe, I. (1989) ‘Values: The Crusade that Fa- Eatwell, R. and Wright, A. (eds) (1999) Contem-
iled’, in D. Kavanagh and A. Seldon (eds), porary Political Ideologies, 2nd edn. Lon-
The Thatcher Effect. Oxford: Oxford Uni- don: Pinter.
versity Press.
Eccleshall, R. et al. (2003) Political Ideologies:
Crick, B. (1962) A Defence of Politics. Harmond- An Introduction, 3rd edn. London and New
sworth: Penguin. York: Routledge.
Critchley, T. A. (1970) The Conquest of Violence. Eckersley,R.(1992) Environmentalism and Politi-
London: Constable. cal Theory: Towards an Ecocentric Approach.
London: UCLPress.
Crosland, C. A. R. (1956) The Future of Socia-
lism. London: Cape (Des Plaines, IL: Edgar, D. (1988) ‘The Free or the Good’, in R.
Levitas (ed.) The Ideology of the New Right.
Greenwood, 1977). Dahl, R. (1961) Who Go-
Oxford: Polity Press.
verns? Democracy and Power in an Ameri-
can City. New Haven, CT: Yale University Ehrenfeld, D. (1978) The Arrogance of Humanism.
Press. Oxford: Oxford University Press.
Dalai Lama (1996) The Power of Buddhism. Lon- Ehrlich, P. and Ehrlich, A. (1970) Population,
don: Newleaf. Resources and Environment: Issues in Hu-
man Ecology. London: W. H. Freeman.
Daly, H. (1974) ‘Steady-state economics vs
growthmania: a critique of orthodox con- Ehrlich, P. and Harriman, R. (1971) How to be a
ceptions of growth, wants, scarcity and Survivor. London: Pan.
efficiency’, in Policy Sciences, vol. 5, pp.
Elshtain, J. B. (1981) Public Man, Private Woman:
149–67.
Women in Social and Political Thought. Ox-
Daly, M. (1979) Gyn/Ecology: The Meta-Ethics ford: Martin Robertson and Princeton, NJ:
of Radical Feminism. Boston, MA: Beacon Princeton University Press.
Press.
Engels, F. (1976) The Origins of the Family, Pri-
Darwin, C. (1972) On the Origin of Species. Lon- vate Property and the State. London: Law-
don: Dent. rence & Wishart (New York: Pathfinder,
1972).
Dickinson, G. L. (1916) The European Anarchy.
London: Allen & Unwin. Etzioni, A. (1995) The Spirit of Community:
Rights, Responsibilities and the Communita-
Dobson, A. (1991) The Green Reader. London:
rian Agenda. London: Fontana.
Andre´ Deutsch.
Eysenck, H. (1964) Sense and Nonsense in
Dobson, A. (2000) Green Political Thought, 3rd
Psychology. Harmondsworth: Penguin.
edn. London: HarperCollins.
Faludi, S. (1991) Backlash: The Undeclared
Downs,A.(1957) An Economic Theory ofDemoc-
War Against American Women. New York:
racy. NewYork: Harper&Row.
Crown.
Eagleton, T. (1991) Ideology: An Introduction.
Fanon, F. (1965) The Wretched of the Earth. Har-
London and New York: Verso.
mondsworth: Penguin (New York: Grove-
Eatwell, R. (1996) Fascism: A History. London: Weidenfeld, 1988).
Vintage.
Faure, S. (1977) ‘Anarchy–Anarchist’, in G. Wo-
Eatwell, R. and O’Sullivan, N. (eds) (1989) The odcock (ed.), The Anarchist Reader Lon-
Nature of the Right: European and American don: Fontana.
585
Figes, E. (1970) Patriarchal Attitudes. Green- Gamble, A. (1988) The Free Economy and the
wich, CT: Fawcett. Strong State. London: Macmillan (Dur-
ham, NC: Duke University Press, 1988).
Firestone, S. (1972) The Dialectic of Sex. New
York: Basic Books. Gandhi, M. (1971) Selected Writings of Mahatma
Gandhi, ed. R. Duncan. London: Fontana.
Foley, M. (1994) (ed.) Ideas that Shape Politics.
Manchester and New York: Manchester Garvey, J. H. (1993) ‘Fundamentalism and Poli-
University Press. tics’, in Martin E. Marty and R. Scott App-
leby (eds), Fundamentalisms and the State.
Fox, W. (1990) Towards a Transpersonal Ecology:
Chicago, IL and London: University of
Developing the Foundations for Environmen-
Chicago Press.
talism. Boston, MA: Shambhala.
Gasset, J. Ortega (1972) The Revolt of the Masses.
Freeden, M. (1996) Ideologies and Political The-
London: Allen & Unwin.
ory: A Conceptual Approach. Oxford and
New York: Oxford University Press. Gellner, E. (1983) Nations and Nationalism. Ox-
ford: Blackwell.
Freeden, M. (2001) Reassessing Political Ideolo-
gies: The Durability of Dissent. London and Giddens, A. (1984) The Constitution of Society.
New York: Routledge. Cambridge: Polity Press.
Freedman,J. (2001) Feminism. Buckinghamand Giddens, A. (1994) Beyond Left and Right: The
Philadelphia, PA: Open University Press. Future of Radical Politics. Cambridge: Po-
lity Press.
Friedan, B. (1963) The Feminine Mystique. New
York: Norton. Giddens, A. (1998) The Third Way: The Renewal of
Social Democracy. Cambridge: Polity Press.
Friedan, B. (1983) The Second Stage. London:
Abacus (New York: Summit, 1981). Giddens, A. (2000) The Third Way and Its Cri-
tics. Cambridge: Polity Press.
Friedman, M. (1962) Capitalism and Free-dom.
Chicago, IL: University of Chicago Press. Gilmour, I. (1978) Inside Right: A Study of Con-
servatism. London: Quartet Books.
Friedman, M. and R. Friedman (1980) Free to
Choose. Harmondsworth: Penguin (New Gilmour, I. (1992) Dancing with Dogma: Brita-
York: Bantam, 1983). in under Thatcherism. London: Simon &
Schuster.
Friedrich, C. J. and Brzezinski, Z. (1963) Tota-
litarian Dictatorship and Autocracy.New- Gobineau, J.-A. (1970) Gobineau: Selected Poli-
York: Praeger. tical Writings, ed. M. D. Biddiss. New York:
Harper & Row.
Fromm, E. (1979) To Have or To Be. London:
Abacus. Godwin, W. (1971) Enquiry Concerning Political
Justice, ed. K. C. Carter. Oxford: Oxford
Fromm, E. (1984) The Fear of Freedom. London:
University Press.
Ark.
Goldman, E. (1969) Anarchism and Other Es-
Fukuyama, F. (1989) ‘The End of History’, Nati-
says. New York: Dover.
onal Interest, Summer.
Goldsmith, E. (1988) The Great U-Turn: Deindust-
Galbraith, J. K. (1992) The Culture of Commit-
rialising Society. Bideford: Green Books.
ment. London: Sinclair Stevenson.
Goldsmith, E. et al. (eds) (1972) Blueprint for
Gallie, W. B. (1955–6) ‘Essentially Contested
Survival. Harmondsworth: Penguin.
Context’, in Proceedings of the Aristotelian
Society, vol. 56. Goodin, R. E. (1992) Green Political Theory. Ox-
ford: Polity Press.
586
Bibliyografya
Goodman, P. (1964) Compulsory Misedu- cation. Gregor, A. J. (1969) The Ideology of Fascism.
New York: Vintage Books. New York: Free Press.
Goodman, P. (1977) ‘Normal Politics and the Griffin, R. (1993) The Nature of Fascism. Lon-
Psychology of Power’, in G. Woodcock (ed.), don: Routledge.
The Anarchist Reader. London: Fontana.
Griffin, R. (ed.) (1995) Fascism. Oxford and
Goodwin, B. (1997) Using Political Ideas, 4th New York: Oxford University Press.
edn. London: John Wiley & Sons.
Griffin, R. (ed.) (1998) International Fascism:
Gorz, A. (1982) Farewell to The Working Class. Theories, Causes and the New Consensus.
London: Pluto Press (Boston, MA: South London: Arnold and New York: Oxford
End Press, 1982). University Press.
Gould, B. (1985) Socialism and Freedom. Lon- Hadden, J. K. and Shupe, A. (eds) (1986) Prop-
don: Macmillan (Wakefield, NH: Longwo- hetic Religions and Politics: Religion and Po-
od, 1986). litical Order. New York: Paragon House.
Gramsci, A. (1971) Selections from the Prison Hall, J. A. (1988) Liberalism: Politics, Ideology
Notebooks, ed. Q. Hoare and G. Nowell- and the Market. London: Paladin.
Smith. London: Lawrence & Wishart.
Hall, S. and Jacques, M. (eds) (1983) The Poli-
Gray, J. (1995a) Enlightenment’s Wake: Politics tics of Thatcherism. London: Lawrence &
and Culture at the Close of the Modern Age. Wishart.
London: Routledge.
Harrington, M. (1993) Socialism, Past and Futu-
Gray, J. (1995b) Liberalism, 2nd edn. Milton re. London: Pluto Press.
Keynes: Open University Press.
Hattersley, R. (1987) Choose Freedom. Har-
Gray, J. (1996) Post-liberalism: Studies in Political mondsworth: Penguin.
Thought. London: Routledge.
Hayek, F. A. von (1944) The Road to Serf-dom.
Gray, J. (1997) Endgames: Questions in Late Mo- London: Routledge & Kegan Paul (Chica-
dern Political Thought. Cambridge and Mal- go, IL: University of Chicago Press, 1956,
den, MA: Blackwell. new edn).
Gray, J. (2000) Two Faces of Liberalism. Camb- Hayek, F. A. von (1960) The Constitution of Li-
ridge: Polity Press. berty. London: Routledge & Kegan Paul.
Gray, J. and Willetts, D. (1997) Is Conservatism Hayward, T. (1998) Political Theory and Ecologi-
Dead? London: Profile Books. cal Values. Cambridge: Polity Press.
Green, T. H. (1988) Works, R. Nettleship (ed.). Heath, A., Jowell, R. and Curtice, J. (1985) How
London: Oxford University Press (New Britain Votes. Oxford: Pergamon.
York: AMS Press, 1984).
Heffernan, R. (2001) New Labour and Thatche-
Greenleaf, W. H. (1983) The British Political Tra- rism. London: Palgrave.
dition: The Ideological Heritage, vol. 2. Lon-
Hegel, G. W. F. (1942) The Philosophy of Right,
don: Methuen.
trans. T. M. Knox. Oxford: Clarendon
Greer, G. (1970) The Female Eunuch. New York: Press.
McGraw-Hill.
Hiro, D. (1988) Islamic Fundamentalism. Lon-
Greer, G. (1985) Sex and Destiny. New York: don: Paladin.
Harper & Row.
Hitler, A. (1969) Mein Kampf. London: Hutc-
Greer, G. (1999) The Whole Woman. Lon-don: hinson (Boston, MA: Houghton Mifflin,
Doubleday. 1973).
587
Hobbes, T. (1968) Leviathan, ed. C. B. Macpher- Kallis, A. A. (ed.) (2003) The Fascist Reader.
son. Harmondsworth: Penguin. London and New York: Routledge.
Hobhouse, L. T. (1911) Liberalism. London: Kant, I. (1991) Kant: Political Writings, ed. Hans
Thornton Butterworth. Reiss, trans. H. B. Nisbet. Cambridge:
Cambridge University Press.
Hobsbawm, E. (1983) ‘Inventing Tradition’, in
E. Hobsbawm and T. Ranger (eds) The In- Kautsky, K. (1902) The Social Revolution. Chica-
vention of Tradition. Cambridge: Cambrid- go: Kerr. Kedourie, E. (1985) Nationalism,
ge University Press. rev. edn. London: Hutchinson.
Hobsbawm, E. (1992) Nations and Nationalism Keynes, J. M. (1963) The General Theory of Emp-
since 1780: Programme, Myth and Reality, loyment, Interest and Money London: Mac-
2nd edn. Cambridge: Cambridge Univer- millan (San Diego: Harcourt Brace Jova-
sity Press. novich, 1965).
Hobsbawm, E. (1994) Age of Extremes: The Kingdom, J. (1992) No Such Thing as Society? In-
Short Twentieth Century 1914–1991. Lon- dividualism and Community. Buckingham
don: Michael Joseph. and Philadelphia PA: Open University
Press.
Hobson, J. A. (1902) Imperialism: A Study. Lon-
don: Nisbet. Klein, M. (2001) No Logo. London: Flamingo.
Holden, B. (1993) Understanding Liberal Democ- Kropotkin, P. (1914) Mutual Aid. Boston, MA:
racy, 2nd edn. Hemel Hempstead: Harves- Porter Sargent.
ter Wheatsheaf.
Kuhn, T. (1962) The Structure of Scientific Revolu-
Honderich, T. (1991) Conservatism. Harwond- tions. Chicago, IL: Chicago University Press.
sworth: Penguin.
Laclau, E. and Mouffe, C. Hegemony and Socialist
Huntington, S. (1993) ‘The Clash of Civilizati- Strategy. London: Verso.
ons’, Foreign Affairs, vol. 72, no. 3.
Lane, D. (1996) The Rise an d Fall of State Socia-
Hutchinson, J. and Smith, A. D. (eds) (1994) lism. Oxford: Polity Press.
Nationalism. Oxford and New York: Ox-
Laqueur, W. (ed.) (1979) Fascism: A Reader’s
ford University Press. Hutton, W. (1995)
Guide. Harmondsworth: Penguin.
The State We’re In. London: Jonathan
Cape. Larrain, J.(1983)Marxism and Ideology. Lon-
don: Macmillan.
Illich, I. (1973) Deschooling Society. Harmond-
sworth: Penguin (New York: Harper & Leach, R. (1996) British Political Ideologies, 2nd
Row, 1983). ed. London: Harvester Wheatsheaf.
Inglehart, R. (1977) The Silent Revolution: Chan- Lenin, V. I. (1964) The State and Revolution. Pe-
ging Values and Political Styles amongst Wes- king: People’s Publishing House.
tern Publics. Princeton, NJ: Princeton Uni-
Lenin, V. I. (1970) Imperialism, the Highest Stage
versity Press.
of Capitalism. Moscow: Progress Publis-
Jefferson, T. (1972) Notes on the State of Virginia. hers.
New York: W.W. Norton.
Lenin, V. I. (1988) What is to be Done? Har-
Jefferson, T. (1979) ‘The United States Declara- mondsworth and New York: Penguin.
tion of Independence’, in W.
Leopold, A. (1968) Sand County Almanac. Ox-
Laqueur and B. Rubin (eds), The Human Rights ford: Oxford University Press.
Reader. New York: Meridan. Journal of
Letwin, S. R. (1992) The Anatomy of Thatche-
Political Ideologies. Abingdon, UK and
rism. London: Fontana.
Cambridge, MA: Carfax.
588
Bibliyografya
Lindblom, C. (1977) Politics and Markets. New Martell, L. (2001) Social Democracy: Global and
York: Basic Books. National Perspectives. Basingstoke and New
York: Palgrave.
Lipset, S. M. (1983) Political Man: The Social Ba-
ses of Behaviour. London: Heinemann. Marty, M. E. (1988) ‘Fundamentalism as a So-
cial Phenomenon’, Bulletin of the American
Locke, J. (1962) Two Treatises of Government.
Academy of Arts and Sciences, vol. 42, pp.
Cambridge: Cambridge University Press.
15–29.
Locke, J. (1963) A Letter Concerning Toleration.
Marty, M. E. and Appleby, R. S. (eds) (1993)
The Hague: Martinus Nijhoff.
Fundamentalisms and the State: Remaking
Lovelock, J. (1979) Gaia: A New Look at Life on Polities, Economies, and Militance.London:
Earth. Oxford and New York: Oxford Uni- University of Chicago Press.
versity Press.
Marx, K. and Engels, F. (1968) Selected Works.
Lovelock, J. (1988) ‘Man and Gaia’, in E. Gold- London: Lawrence & Wishart.
smith and N. Hilyard (eds), The Earth Re-
Marx, K. and Engels, F. (1970) The German Ideo-
port. London: Mitchell Beazley.
logy. London: Lawrence & Wishart.
Lyotard, J. F. (1984) The Postmodern Condition:
McLellan, D. (1979) Marxism After Marx. Lon-
The Power of Knowledge. Minneapolis: Uni-
don: Macmillan.
versity of Minnesota Press.
McLellan, D. (1980) The Thought of Karl Marx,
MacIntyre, A. (1981) After Virtue. London:
2nd edn. London: Macmillan.
Duckworth.
McLellan, D. (1995) Ideology. 2nd ed. Milton
Macmillan, H. (1966) The Middle Way. London:
Keynes: Open University Press.
Macmillan.
Meadows, D. H., Meadows, D. L., Randers, D.
Macpherson, C. B. (1973) Democratic Theory:
and Williams, W. (1972) The Limits to
Essays in Retrieval. Oxford: Clarendon
Growth. London: Pan (New York: New
Press.
American Library, 1972).
Maistre, J. de (1971) The Works of Joseph de Ma-
Michels, R. (1958) Political Parties. Glencoe, IL:
istre, trans. J. Lively. New York:
Free Press.
Schocken. Mannheim, K. (1960) Ideology and
Miliband, R. (1969) The State in Capitalist So-
Utopia. London: Routledge & Kegan Paul.
ciety. London: Verso (New York: Basic,
Manning, D. (1976) Liberalism. London: Dent. 1978).
Marcuse, H. (1964) One Dimensional Man: Stu- Miliband, R. (1995) Socialism for a Sceptical Age.
dies in the Ideology of Advanced Industrial Oxford: Polity.
Society. Boston, MA: Beacon.
Mill, J. S. (1970) On the Subjection of Women.
Marquand, D. (1988) The Unprincipled Society. London: Dent.
London: Fontana.
Mill, J. S. (1972) Utilitarianism, On Liberty and
Marquand, D. (1992) The Progressive Dilemma. Consideration on Representative Government.
London: Heinemann. London: Dent.
Marquand, D. and Seldon, A. (1996) The Ideas that Miller, D. (1984) Anarchism. London: Dent.
Shaped Post-War Britain. London: Fontana. Millett, K. (1970) Sexual Politics. New
York: Doubleday.
Marshall, P. (1993) Demanding the Impossible:
A History of Anarchism. London: Fontana. Mitchell, J. (1971) Women’s Estate. Harmond-
sworth: Penguin.
Marshall, P. (1995) Nature’s Web: Rethinking our
Place on Earth. London: Cassell.
589
Mitchell, J. (1975) Psychoanalysis and Feminism. O’Sullivan, N. (1976) Conservatism. London:

London: Penguin. Dent and New York: St Martin’s Press.
Montesquieu, C. de (1969) The Spirit of Laws. O’Sullivan, N. (1983) Fascism. London: Dent.
Glencoe, IL: Free Press.
Paglia, C. (1990) Sex, Art and American Culture.
More, T. (1965) Utopia. Harmondsworth: Pen- New Haven, CT: Yale University.
guin (New York: Norton, 1976).
Paglia, C. (1992) Sexual Personae: Art and De-
Morland, D. (1997) Demanding the Impossible: cadence from Nefertiti to Emily Dickinson.
Human Nature and Politics in Nineteenth- Harmondsworth: Penguin.
Century Social Anarchism. London and
Parekh, B. (1994) ‘The Concept of Fundamen-
Washington, DC: Cassell.
talism’, in A. Shtromas (ed.), The End of
Mosca, G. (1939) The Ruling Class, trans. and ed. ‘isms’? Reflections on the Fate of Ideological
A. Livingstone. New York: McGraw-Hill. Politics after Communism’s Collapse. Oxford
and Cambridge, MA: Blackwell.
Moschonas, G. (2002) In the Name of Social De-
mocracy–The Great Transformation: 1945 to Parekh, B. (2000) Rethinking Multicultura-lism:
the Present. London and NewYork: Verso. Cultural Diversity and Political Theory. Ba-
singstoke: Macmillan.
Murray, C. (1984) Losing Ground: American So-
cial Policy: 1950–1980. New York: Basic Pareto, V. (1935) The Mind and Society. London:
Books. Cape and New York: AMS Press.
Murray, C. and Herrnstein, R. (1995) The Bell Passmore, K. (2002) Fascism: A Very Short Int-
Curve: Intelligence and Class Structure in roduction. Oxford and New York: Oxford
American Life. New York: Free Press. University Press.
Naess, A. (1973) ‘The shallow and the deep, Pierson, C. (1995) Socialism After Com- munism.
long-range ecology movement: a sum- Cambridge: Polity Press.
mary’, Inquiry, vol. 16.
Plato (1955) The Republic, trans. H. D. Lee. Har-
Naess, A. (1989) Community and Lifestyle: Outli- mondsworth: Penguin (New York: Ran-
ne of an Ecosophy. Cambridge: Cambridge dom, 1983).
University Press.
Popper, K. (1945) The Open Society and Its Ene-
Neocleous, M. (1997) Fascism. Milton Key- nes: mies. London: Routledge & Kegan Paul.
Open University Press.
Popper, K. (1957) The Poverty of Historicism.
Nietzsche, F. (1961) Thus Spoke Zarathustra, London: Routledge.
trans. R. J. Hollingdale. Harmondsworth:
Poulantzas, N. (1968) Political Power and Soci-
Penguin (New York: Random, 1982).
al Class. London: New Left Books (New
Nolte, E. (1965) Three Faces of Fascism: Action York: Routledge Chapman & Hall, 1987).
Francaise, Italian Fascism and National So-
Proudhon, P. J. (1970) What is Property?, trans.
cialism. London: Weidenfeld & Nicolson.
B. R. Tucker. New York: Dover.
Nozick, R. (1974) Anarchy, State and Utopia. Ox-
Purkis, J. and Bowen, J. (1997) Twenty-First Cen-
ford: Blackwell (New York: Basic, 1974).
tury Anarchism: Unorthodox Ideas for a New
Oakeshott, M. (1962) Rationalism in Politics Millennium. London: Cassell.
and Other Essays. London: Methuen (New
Ramsay, M. (1997) What’s Wrong with Liberalism?
York: Routledge Chapman & Hall, 1981).
A Radical Critique of Liberal Political Philo-
Ohmae, K. (1989) Borderless World: Power and sophy. London: Leicester Uni versity Press.
Strategy in the Interlinked Economy (Lon-
don: HarperCollins).
590
Bibliyografya
Randall, V. (1987) Women and Politics: An Inter- Schwartzmantel, J. (1998) The Age of Ideology:
national Perspective, 2nd edn. Basingstoke: Political Ideologies from the American Revo-
Macmillan. lution to Post-Modern Times. Basingstoke:
Macmillan.
Rawls, J. (1970) A Theory of Justice. Oxford: Ox-
ford University Press (Cambridge, MA: Scruton, R. (2001) The Meaning of Conservatism,
Harvard University Press, 1971). 3rd edn. Basingstoke: Macmillan.
Rawls, J. (1993) Political Liberalism. New York: Seliger, M. (1976) Politics and Ideology. London:
Colombia University Press. Allen & Unwin (Glencoe, IL: Free Press,
1976).
Regan, T. (1983) The Case for Animal Rights.
London: Routledge & Kegan Paul. Shtromas, A. (ed.) (1994) The End of ‘isms’? Ref-
lections on the Fate of Ideological Politics after
Roemer, J. (ed.) (1986) Analytical Marxism,
Communism’s Collapse. Oxford and Camb-
Cambridge: Cambridge University Press.
ridge, MA: Blackwell.
Rorty, R. (1989) Contingency, Irony and Solida-
Singer, P. (1976) Animal Liberation. New York:
rity. Cambridge: Cambridge University
Jonathan Cape.
Press.
Smart, B. (1993) Postmodernity. London and
Rothbard, M. (1978) For a New Liberty. New
New York: Routledge.
York: Macmillan.
Smiles, S. (1986) Self-Help. Harmondsworth:
Rousseau, J. J. (1913) The Social Contract and
Penguin.
Discourse, ed. G. D. H. Cole. London: Dent
(Glencoe, IL: Free Press, 1969). Smith, A. (1976) An Enquiry into the Nature and
Causes of the Wealth of Nations. Chicago,
Roussopoulos, D. (ed.) (2002) The Anarchist
IL: University of Chicago Press.
Papers. New York and London: Black Rose
Books. Smith, A. D. (1986) The Ethnic Origins of Nati-
ons. Oxford: Blackwell.
Sandel, M. (1982) Liberalism and the Limits of
Justice. Cambridge: Cambridge University Smith, A. D. (1991) National Identity. Har-
Press. mondsworth: Penguin.
Sassoon, D. (1997) One Hundred Years of Socia- Smith, A. D. (2001) Nationalism: Theory, Ideo-
lism. London: Fontana. logy, History. Cambridge and Malden, MA:
Polity Press.
Schneir, M. (1995) The Vintage Book of Feminism:
The Essential Writings of the Contemporary Sorel, G. (1950) Reflections on Violence, trans. T.
Women’s Movement. London: Vintage. E. Hulme and J. Roth. New York: Macmil-
lan.
Scholte, J. A. (2001) Globalization: An Introduc-
tion. London: Palgrave. Spencer, H. (1940) The Man versus the State.
London: Watts & Co.
Schumacher, E. F. (1973) Small is Beautiful: A
Study of Economics as if People Mattered. Spencer, H. (1967) On Social Evolution: Selected
London: Blond & Briggs (New York: Har- Writings. Chicago, IL: University of Chica-
per & Row, 1989). go Press.
Schumpeter, J. (1976) Capitalism, Socialism and Spencer, P. and Wollman, H. (2002) Nationa-
Democracy. London: Allen & Unwin (Mag- lism: A Critical Introduction. London and
nolia, MA: Petersmith, 1983). Thousand Oaks, CA: Sage.
Schwarzmantel, J. (1991) Socialism and the Idea Squires, J. (1999) Gender in Political Theory.
of the Nation. Hemel Hempstead: Harves- Cambridge and Malden, MA: Polity Press.
ter Wheatsheaf.
591
Stirner, M. (1971) The Ego and His Own, ed. J. Wolff, R. P. (1998) In Defence of Anarc-hism, 2nd
Carroll. London: Cape. ed. Berkeley, CA: University of California
Press.
Sumner, W. (1959) Folkways. New York: Doub-
leday. Woodcock, G. (1962) Anarchism: A History of
Libertarian Ideas and Movements. Harmond-
Sydie, R. A. (1987) Natural Women, Cultured
sworth and New York: Penguin.
Men: A Feminist Perspective on Sociological
Theory. Milton Keynes: Open University Woolf, S. J. (1981) (ed.) European Fascism. Lon-
Press. don: Weidenfeld & Nicolson.
Talmon, J. L. (1952) The Origins of Totalitarian Wright, A. (1996) Socialisms: Theories and Prac-
Democracy. London: Secker & Warburg. tices. Oxford and New York: Oxford Uni-
Tam, H. (1998) Communitarianism: A New versity Press.
Agenda for Politics and Citizenship. Lon-
don: Macmillan.
Tawney, R. H. (1921) The Acquisitive So-ciety.
London: Bell (San Diego: Harcourt Brace
Jovanovich, 1955).
Tawney, R. H. (1969) Equality. London: Allen
& Unwin.
Thompson, J. B. (1984) Studies in the The-ory of
Ideology. Cambridge: Polity Press.
Thoreau, H. D. (1983) Civil Disobedience. Har-
Tocqueville, A. de (1968) Democracy in Ameri-
ca. London: Fontana (New York: McGraw,
1981).
Tolstoy, L. (1937) Recollections and Essays. Ox-
ford: Oxford University Press.
United Nations (1972). See Ward and Dubois
(1972).
United Nations (1980) Compendium of Statistics:
1977. New York: United Nations.
Vincent, A. (1995) Modern Political Ideologies,
2nd ed. Oxford: Blackwell.
Ward, B. and Dubois, R. (1972) Only One Earth.
Harmondsworth: Penguin.
White, S. (ed.) (2001) New Labour: The Progres-
sive Future? London: Palgrave.
Willetts, D. (1992) Modern Conservatism. Har-
Wollstonecraft, M. (1967) A Vindication of the
Rights of Women, ed. C. W. Hagelman. New
York: Norton.
592
İndeks
Askeri rejimler 341

A Asya değerleri 348, 561
Abacha 352 Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği 481
Abercrombie 228 Atina 26, 28, 34, 128, 129, 131, 343, 410,
Action 161, 316, 590 556, 562
Açık hükümet 447 Atomizm 60, 562, 569
Adam Smith 150, 169, 174, 175, 176, Augustine 35
587, 588, 591 Austin 423
Adonis 445, 583 Avrupa Birliği 65, 158, 165, 167, 270,
Adorno 445, 583 325, 370, 416, 417, 454, 481, 482,
Afganistan 445, 583 483, 484, 487
Afrika Birliği Örgütü 467 Avustralya 121, 150, 151, 260, 265, 273,
Afrika Ulusal Kongresi 210, 297 295, 316, 323, 343, 356, 366, 372,
Alexander 159, 394, 432, 469, 470 386, 392, 394, 397, 400, 411, 415,
Allison 437 427, 447, 459, 470, 471
Almanya 27, 30, 70, 75, 76, 79, 100, 103, Avusturya 65, 79, 100, 101, 141, 156,
148, 149, 150, 160, 161, 162, 175, 162, 176, 210, 314, 315, 320, 321,
176, 177, 186, 210, 217, 224, 225, 343, 365, 394, 396, 461, 469, 483
266, 267, 268, 270, 281, 282, 283, Azikiwe 163
299, 301, 310, 314, 320, 342, 361,
366, 371, 386, 391, 394, 396, 397, B
412, 415, 418, 420, 437, 440, 451,
458, 460, 469, 471, 472, 482, 483, Bachrach 32
484 Bagehot 383, 415
Almond 224, 225, 250 Bakan sorumluluğu 458, 563
Alter 169, 583 Balkanizasyon 562
Amerika Birleşik Devletleri 467, 470 Ball 51, 583
Anarşi 100, 561 Balladur 365
Anayasacılık 59, 415, 561 Banda 163
Anderson 152, 583 Baratz 32
Anomi 561 Barber 374, 375
Apartheid 210 Barrett 443
Appleby 85, 584, 586, 589 Başkanlık sistemi 296, 406
Aquinas 35 Beard 418
Arblaster 85, 146, 583 Beer 441
Arendt 24, 30, 54, 327, 583 Beetham 118, 464
Aristo 423 Belçika 117, 167, 260, 268, 299, 343,
Aristoteles 23, 26, 28, 29, 31, 35, 36, 131, 389, 396, 470, 483
136, 335, 336, 337, 353, 373, 575 Bell 230, 583, 590, 592
Arjantin 393, 481 Bentham 132, 435, 583
Arrow 271 Bentley 313
593
Berlin 417, 583 474, 555, 556, 559,

Bernstein 66, 71, 584
C-Ç 564, 572, 579
Bicameralism 568 Calvocoressi Demokratizasyon 564
Birch 278 Campbell 272 Departmantalizm 455,
Bireycilik 58, 208, 563, Capra 584 467
571 Carr 428 Desai 369
Birleşmiş Milletler 65, Carter 320, 363, 388, 444, Determinizm (belirlenim-
148, 158, 165, 167, 584, 586 cilik) 562
416, 424, 467 Castle 454 Devletlerarasıcılık 189,
Bismarck 25, 159, 162 Castro 374, 436, 438 190, 195, 484, 564
Blair 248, 273, 369, 370, Cezayir 163, 164 Dicey 424
379, 400, 414, 422, Chamberlain 210, 584 Disraeli 63, 159
445, 452, 460 Chirac 365, 401 Diyalektik 68, 565
Bodin 336 Chomsky 197, 327 Diyalektik materyalizm
Bolivar 156 Churchill 115, 480 565
Bonapartizm 375, 563 Clinton 74, 171, 248, 296, Djilas 184
Bookchin 584 363, 364, 374, 448, Dobson 85, 585
Bosna 212, 345 451 Doğal aristokrasi 62, 63,
Boulding 32, 438, 584 Coates 184 565
Braybrooke 436 Cobden 402 Doğal hukuk 565
Bretenbach 184 Cohen 250 Downs 38, 140, 271, 282,
Brewer 513 Comte 36 434, 585
Britanya 151, 153, 159, Consociational 344, 573 Dunleavy 113, 276, 372
160, 163, 263, 264, Crick 31, 51, 125, 585 Duverger 293
266, 267, 281, 282, Crosland 585 Dünya Ticaret Örgütü
284, 288, 292, 295, Crossman 367, 454 189, 327
296, 298, 299, 301 Crowther-Hunt 454 Dye 444
Brittan 142 Çekoslavakya 162
Brooker 354
Brown 221, 250, 323, E
427, 584 D Easton 26, 37, 44, 45
Bryson 85, 584
Brzezinski 586 Dahl 32, 93, 137, 138, Eccleston 426
Budizm 79 140, 146, 313, 314, Eden 438
Bulgaristan 345, 347 342, 343, 585 Einstein 147
Bullitt 374 Dalai Lama 374, 585 Eisenhower 363, 364, 375
Burchill 197 Daly 212, 585 Elgie 382
Burden 184 Danimarka 141, 394, 415, Elitizm 138, 139
Burke 28, 61, 64, 224, 483 Endonezya 163, 361, 481
253, 254, 255, 256, Davidson 407 Engels 54, 68, 69, 103,
280, 584 Davranışçılık 564 226, 585, 589
Burnham 453, 584 Davranışsalcılık 36 Etnisite 566
Burns 378 De Gaulle 285, 365, 379, Etnosentrizm 438, 566
Burundi 155, 280 401, 422 Etzioni 436, 585
Bush 159, 323, 363, 374, Demokrasi 5, 6, 7, 32, 63, Euratom 483
375, 378, 428 71, 115, 125, 127,
Butler 63, 272, 445, 584 128, 129, 131, 132, F
135, 136, 137, 140,
145, 278, 279, 338, Fas 117, 364
339, 342, 345, 347,
594
İndeks
Faşizm 6, 566 414 Hareketsizlik 567

Faydacılık 435, 566 Gallie 44, 586 Harrop 260, 278, 354
Federalizm 468, 470, 472, Gamble 64, 586 Hart 423, 583
487, 488, 566 Gana 163, 294, 295 Hartz 420
Feminizm 6, 77, 85 Gandhi 297, 324, 344, Hawke 273, 372
Fichte 149, 162 367, 422, 428, 586 Hayek 64, 65, 99, 175,
Filipinler 481 Gardner 379, 382 181, 183, 440, 553,
Finlandiya 361, 365, 388, Garvey 150, 210, 211, 587
391, 483 586 Hazell 414
Foley 369, 586 Gelenek 35, 36, 61, 117, Heath 587
Fonksiyonalizm 568 284, 566 Hegel 70, 88, 90, 103,
Fordizm 203, 214, 303 Gellner 149, 150, 169, 587
Fourier 66 586 Hegemonya 224, 226,
Frankfurt Okulu 119 George 291, 323, 363, 567
Fransa 27, 64, 76, 95, 374, 375, 378, 428 Heidegger 30
100, 121, 153, 156, Gill 146 Held 146, 197
160, 162, 163, 174, Gingrich 400 Herder 149, 150, 224
176, 210, 254, 261, Gobineau 210, 586 Herrnstein 590
264, 285, 299, 308, Godwin 76, 586 Hertz 314
319, 337, 342, 357, Gorz 202, 587 Hettne 197
361, 365, 370, 375, Graham 422, 437 Heywood 51, 85
379, 384, 387, 388, Gramsci 54, 71, 96, 119, Hıristiyanlık 34
389, 391, 394, 397, 226, 227, 587 Hırvatistan 345
401, 410, 412, 415, Green 60, 583, 585, 586, Hill 228, 296, 584, 587,
426, 446, 451, 453, 587 590
456, 458, 459, 461, Greer 328, 587 Hindistan 148, 163, 204,
469, 474, 475, 476, Griffith 414, 426 263, 281, 297, 342,
480, 483, 484 Griffiths 250, 432 343, 344, 356, 361,
Freud 70, 374 Grup siyaseti 330 366, 367, 369, 386,
Friedman 64, 99, 175, Guelke 513 394, 396, 411, 417,
181, 182, 440, 553, Gunn 441 418, 419, 422, 428,
586 Guy Peters 51, 113, 464 453, 458, 470
Friedrich 64, 65, 68, 69, Güney Afrika 153, 210, Hitler 70, 75, 76, 103,
90, 99, 151, 175, 252, 297, 393 117, 118, 127, 162,
176, 181, 338, 374, Güney Kore 178, 347, 310, 371, 374, 376,
440, 586 348, 569 420, 437, 438, 440,
Fromm 327, 328, 586 Güney Yemen 164 572, 587
Fudge 443 Gürcistan 467 Hizipçilik 282, 292, 567
Fukuyama 182, 339, 340, Hobbes 89, 92, 93, 336,
586 337, 388, 551, 552,
Fundamentalizm 6, 82, H 588
83, 351 Hobhouse 60, 588
Habermas 71, 119, 120 Hobsbawm 152, 588
Hadenius Hobson 60, 588
G Hague 354, 589 Hogwood 441
Hailsham 386, 414 Hollanda 117, 163, 299,
Gagnon 488 Hamilton 137, 394, 469, 314, 322, 364, 366,
Galbraith 72, 93, 202, 470 392, 394, 411, 483
204, 313, 314, 586 Hampden-Turner 221 Hood 443
Galler İskoçya 151, 264, Hann 439 Horkheimer 71, 119
595
Hough 451 411, 442, 452, 483 295, 322, 343, 356,
Hume 36, 513 İsviçre 126, 131, 148, 392, 394, 396, 411,
Humphreys 275 252, 268, 343, 394, 468, 470, 471, 472,
Huntington 342, 344, 468, 470, 471 473, 481
519, 588 İtalya 27, 75, 141, 156, Kant 71, 150, 500, 588
Husbands 276 157, 161, 224, 225, Kaplan ekonomiler 569
Hutchinson 169, 587, 588 228, 260, 264, 266, Katz 278
Hutton 177, 588 268, 270, 281, 297, Kautsky 68, 588
298, 299, 301, 302, Keating 372
308, 309, 320, 337, Kegley 197
I-İ 342, 367, 371, 387, Kenya 163
461, 483, 566 Kerin 372
Inglehart 230, 588 Key 51, 275, 590
Inotai 197 Keynes 60, 85, 146, 179,
Irak 103, 164, 361, 552 J 181, 440, 464, 569,
İdealizm 568 587, 588, 589, 592
İngiltere 36, 58, 60, 61, Jackson 460 Keynesyenizm 179, 181,
63, 64, 74, 100, 115, Jahn 162 569
117, 118, 119, 121, James Mill 30, 60, 132, King 120, 211, 324
126, 132, 133, 141, 134, 135, 156, 253, Kirchheimer 282
148, 151, 153, 156, 254, 308, 435, 555, Kişilik kültü 375, 382
163, 181, 224, 225, 589 Klein 327, 588
229, 248, 252, 254, Janis 438 Klientalizm 569
258, 263, 264, 265, Japonya 100, 161, 175, Kohl 372
266, 270, 273, 274, 178, 292, 297, 298, Kollektif güvenlik 569
275, 276, 282, 284, 314, 319, 320, 322, Kollektif sorumluluk 569
322, 323, 324, 337, 335, 342, 348, 349, Kollektivizasyon 569
342, 343, 356, 364, 384, 386, 397, 401, Kolonyalizm 162
366, 367, 369, 370, 426, 442, 446, 447, Komünizm 6, 69, 347,
371, 372, 378, 379, 453, 454, 481, 569 353, 551, 570
386, 389, 390, 393, Jaspers 30 Konfederasyonlar 467
394, 397, 399, 400, Jay 137, 394, 469 Konfüçyanizm 349, 351,
455, 458, 459, 460, Jefferson 287, 394, 588 354, 570
480, 483, 484, 578 Jervis 438 Korporatizm 314, 315,
İnsan hakları 422, 568 Jessop 113 330, 331, 570
İran 82, 126, 164, 349, Jingoizm 161, 568 Kozmopolitanizm 570
351, 378, 393, 462 John Stuart Mill 30, 60, Kötü idare 570
İrlanda 148, 151, 153, 132, 134, 135, 156, Kressel 372
264, 267, 309, 310, 253, 254, 308, 435, Kristol 230
366, 389, 396, 414, 555, 589 Kropotkin 77, 588
415, 476, 483, 497 Jospin 365, 401 Kruşçev 120, 211, 324
İskoçya 151, 264, 414 Kuhn 46, 588
İspanya 76, 117, 121, Kuveyt 117
299, 344, 351, 364, K
Kuvvetler ayrılığı 387,
384, 411, 415, 476 399, 407, 570
İsrail 268, 301, 343, 361, Kabine 285, 357, 370,
568 Kuzey İrlanda 148, 151,
394, 411, 414 153, 264, 267, 414,
İsveç 101, 141, 176, 297, Kamboçya 164
Kamu tercihi 316, 569 476
301, 314, 320, 323, Kuzey Kore 70, 164
371, 386, 394, 401, Kanada 148, 258, 263,
596
İndeks
Küba 70, 183, 436, 437 Mackintosh 367 Merkantilizm 571

Küba füze krizi 437 MacLeod 63 Merkezîleşme 571
Kürtler 151 Macmillan 63, 278, 354, Meşruiyet krizi 145
513, 584, 586, 587, Meşruluk 10, 392
588, 589, 590, 591, Michels 139, 290, 291,
L 592 589
Macpherson 59, 146, 588, Miliband 314, 392, 589
Laclau 328, 588 Mill 30, 60, 132, 134,
589
Lafont 149 135, 156, 253, 254,
Madison 137, 138, 394,
Laissez-faire 176, 181, 308, 435, 555, 589
469, 470, 472
378, 381 Miller 260, 278, 589
Mair 305
Lane 432, 584, 588 Millett 78, 589
Maistre 61, 589
Laqueur 85, 588 Milliyetçilik 5, 7, 147,
Major 229, 292, 370, 378,
Lasswell 32 148, 149, 151, 155,
445, 452
Le Bon 375 158, 160, 163, 169,
Malcolm X 150, 211
Le Grand 445 571
Malezya 100, 348, 351,
Lenin 34, 54, 66, 69, 94, Mills 140, 314
396, 430, 468, 481
135, 136, 183, 376, Mitterrand 475
Managerialism 581
440, 570, 588 Mobutu 295, 498
Mandela 374
Leninizm 163, 288, 294, Model 9, 44, 47, 274,
Maoizm 376
347, 376, 425, 570 313, 314, 572
Mao Zedong 376
Le Pen 160, 210 Monarşi 364, 572
Marcuse 70, 71, 202, 227,
Liberal demokrasi 129, Monbiot 322
589
136, 339, 551, 570 Monetarizm 182
Marquand 101, 142, 589
Liberteryenizm 571 Monizm 318
Marsh 51
Lijphart 343, 354, 407 Monnet 480, 483
Marty 85, 584, 586, 589
Lindblom 93, 94, 138, Montesquieu 36, 137,
Marx 34, 36, 53, 54, 56,
313, 314, 342, 436, 150, 337, 357, 386,
66, 67, 68, 69, 71,
589 402, 590
90, 94, 95, 103, 129,
List 176 More 65, 590
135, 136, 164, 201,
Litvanya 347 Morris 66
224, 226, 347, 375,
Locke 36, 58, 79, 92, 93, Mosca 138, 139, 590
571, 589
99, 100, 132, 137, Mouffe 328, 588
Maslow 229
337, 386, 402, 589 Moxon-Browne 513
Mason 221
Loomis 331 Mugabe 295
Maurras 161, 162
Lord Acton 27, 59, 583 Muhafazakârlık 6, 61, 63,
Mazzini 156, 157, 165,
Lovelock 79, 589 572, 579, 580
308, 481
Lukacs 71 Muhammad 211
McCormick 197
Lukes 32, 227 Multipolarity 563
McDonaldizasyon 186,
Lüksemburg 268, 424, Murdoch 248, 273
188, 571
483 Murray 445, 590
McDowell 221
McGovern 291 Mussolini 75, 103, 117,
M McKenzie 291 118, 127, 162, 227
McLellan 85, 589
Macaristan 184, 185, 345, Meinecke 151, 152
347, 361 Meksika 76, 224, 468, N
Machiavelli 27, 36, 355, 470, 481
Namibya 163
571 Mercosur 481
Nasser 374
MacIntyre 555, 589 Meritokrasi 59, 571
Nazi Partisi 76, 281
597
Neofaşizm 75 Öncülük 295, 573 R

Neofonksiyonalizm 572 Refah 98, 101, 342, 553,
Neoidealizm 572 558, 575
Neokolonyalizm 572 P Rıza 59, 576
Neo-korporatizm 141
Neoliberalizm 6, 572 Paine 60, 254, 255, 409
Neoplüralizm 94, 572 Panama 159 S-Ş
Nepal 364, 416 Parekh 169, 590
Neumann 282 Pareto 138, 590 Sabatier 438
Neustadt 361, 362 Parlamenter hükümet 574 Saddam 103, 376, 552
New Deal 362, 364, 399, Parti demokrasisi 290, Saint-Simon 481
427, 437, 446, 472 304, 574 Sandel 555, 591
Niemi 278 Parti hükümeti 297, 574 Sartori 293, 299, 305
Nietzsche 374, 590 Parti sistemleri 279, 304, Saunders 221
Nijerya 153, 163, 211, 305 Schlesinger 362
352, 402, 468, 470 Paternalizm 574 Schmidt 372
nisbî temsil 262, 264, Patriarşi 97 Scholte 186, 197, 591
265, 344 Perot 296, 302 Schumacher 186, 591
Nisbî temsil 262, 572 Peru 481 Schuman 480, 483
Niskanen 38, 96 Philo 250 Schumpeter 140, 258,
Nixon 362, 363, 364, 375, Pierre 113, 467, 468 282, 342, 556, 591
392, 420, 428, 462 Pierson 590 Sedgemore 454
Nkrumah 163, 295 Pinochet 352 Seliger 54, 591
Nomenklatura 573 Platon 28, 34, 35, 36, 65, Sendikalar 175, 177, 311,
Nordlinger 94 131, 134, 423, 556 320, 325
Norris 278 Plekhanov 68 serbest piyasa 60, 64, 76,
North 462, 481 Plüralizm 137 99, 174, 175, 179,
Norveç 141, 280, 299, Polonya 162, 345, 347, 181, 182, 185, 188,
323, 371, 394 361, 401, 437 367, 435, 454, 553,
Nove 184 Polsby 313 554, 578
Nozick 37, 64, 99, 100, Pompidou 365 serbest ticaret 187, 314,
590 Popülizm 379 329, 481
Portekiz 163, 344, 351, Sınıf bilinci 245, 576
365, 411, 483 Simon 156, 250, 435,
O-Ö Postmodernizm 82 481, 584, 586
Poulantzas 590 Singapur 100, 178, 348,
Oakeshott 56, 229, 230, Powell 159 349, 384, 569
590 Pozitif hukuk 575 Singh 369
O’Brien 432 Pozitivizm 575 Sivil itaatsizlik 324
Offe 119 Pragmatizm 56, 61, 575 Siyah Müslümanlar 211
Ohmae 186, 590 Pressman 443
Siyasa 5, 10, 141, 183,
O’Leary 113 Pringle 221
Oleszek 407 Proudhon 77, 262, 467, 340, 358, 359, 399,
Oligarşinin Tunç Kanunu 468, 470, 590 433, 434, 439, 440,
291, 573 Przeworski 345, 347 441, 442, 444, 445,
Olson 38, 142, 316 Pulzer 275 446, 447, 448, 454,
O’Neill 465 Putin 365
463, 464, 541, 542,
Organisizm 573 Putnam 228, 229, 250
O’Sullivan 85, 585, 590 Q 543, 550, 571, 576
Otarşi 573 Quangolar 452 Siyasi eşitlik 132, 137
598
İndeks
Siyasî kültür 224, 318 Thompson 592 117, 118, 202, 375,
Skinner Thoreau 324, 592 450, 453
Slovakya 345 Titmuss 553 Westminster model 579
Sosyal demokrasi 71, 72, Tocqueville 135, 228, Wildavsky 443
577 279, 308, 335, 592 Wilford 513
Sosyal sermaye 230 Totaliteryenizm 338 Wittkopf 197
Sosyal sözleşme 93 Tracy 54 Wollstonecraft 77, 79, 592
Spooner 100 Travers 445
Stalin 69, 70, 103, 183, Troçki 221 X
184, 371, 375, 376, Trompenaars 221
436, 577 Tucker 100, 590 Xenophobia 581
Stalinizm 70, 183, 294, Turner 221, 228
347, 375, 577 Türkiye 384, 402 Y
Stirner 87, 592
Stoker 51 U-Ü Yeltsin 364
Stokes 272 Yeni demokrasiler 341,
Sunkel 197 Ukrayna 167 580
Şii 82, 351, 552 Uluslararasıcılık 516, 579 Yeni Sol 70, 71, 133, 327
Uluslararası Para Fonu Yozlaşma 450, 580
189, 345 Yugoslavya 158, 184,
T
ulusüstücülük 484 185, 212, 345, 393,
Taliban 82, 351 Umman 411 424
Talmon 54, 134, 592 Üçüncü yol 72, 74, 84 Yunanistan 344, 351, 352,
Tamiller 151 Ütopya 65, 100, 335, 420, 483
Tanzanya 163, 294, 295 579 Yurtseverlik 158
Taoizm 79, 349 Yurttaşlık kültürü 249
tarihin sonu 339 V
Tarrow 331
Tek Meclislilik 578 Vasıflı çoğunluk oyu 579
Teokrasi 349, 578 Vatandaşlık 579
Terörizm 506 Verba 224, 225, 250
Thatcher 65, 117, 118, Veseth 221
159, 160, 181, 208,
229, 273, 282, 292, W
296, 298, 318, 319,
367, 369, 372, 374, Wachendorfer-Schmidt
379, 400, 436, 440, 488
445, 452, 460, 462, Wagner 149, 374
583, 585 Warren 364, 426, 427
Thatcherizm 64, 301, 367, Watergate krizi 420
369, 379 Watson
Weber 26, 41, 42, 116,
599

Siyaset - Andrew Heywood PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Siyaset - Andrew Heywood PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Heywood, Andrew

Çevirenler: Bekir Berat Özipek, Bahattin Seçilmişoğlu,

ISBN 13: 978-975-250-015-3

© 2013, 2010, 2005 Adres Yayınları, Liberte Yayınları

Yayın Editörü: Hasan Yücel Başdemir

Adres Yayınları® Liberte Yayın Grubu’nun tescilli bir markasıdır.

1. Bölüm: 11. Bölüm:

Siyasî Terimler Sözlüğü ..................................561

Geniş İçindekiler Muhafazakârlık............................................................ 61

Minimal Devlet ......................................................... 99 Kozmopolitan Demokrasiye Doğru Bir İlerleme 143

Kültürel Çeşitlilik ..........................................................215 Seçimler...........................................................258

Özet.........................................................................................220 Seçimlerin İşlevleri .............................................. 260

Tartışma Soruları...........................................................220 Seçim Sistemleri: Tartışmalar ve Anlaşmaz-

Sosyal Sermâye 227 Galbraith, John Kenneth (1908-2006) 204

“İnsan doğası gereği siyasî hayvandır.”

▶▶ Bir Alan Olarak Siyaset ▶▶ Bir Süreç Olarak Siyaset

Hükümet Etme Sanatı Olarak Siyaset

Kavramlar “Siyaset” (politics) kelimesi polisten gelir ki bunun sözlük an-

Niccolò Machiavelii (1469-1527)

rini gerçekleştirmek için çalışan devlet aktörlerinin faaliyetleriyle sınırlandırıl-

Aristoteles (M.Ö. 384-322)

Kamusal İşler Olarak Siyaset

bireylerin kendi kendileri için yaptıkları ve yapabildikleri faali- Kavramlar

Devlet: Sivil Toplum:

Kamusal alan: Kişisel alan:

Hannah Arendt (1906-1975)

Kavramlar likle bu “kamusal” niteliğinden dolayı asil ve münevver bir faaliyet

Uzlaşma ve Mutabakat Olarak Siyaset

sındaki ilişkileri tanımlayan kurallar dizisi.

Anarşizm (Anarchism): Devletin ilga edilme- Anti-Semitizm (Anti-Semitism): Yahudilere

Antroposentrizm (Anthropocentrism): İn- Başbakan hükümeti (Primeministerial gov-

Birarada yaşama (Cohabitation): Başkanın

Çoğunlukçuluk (Majoritarianism): Önceliğin

hakkında, ya aydınlanmış kişisel çıkara veya

Diyalektik materyalizm (Dialectical materi- Ekosentrizm (Ecocentrism): İnsan ihtiyaçla-

ra inançla bağlantılandırılan, bir grup insan. sistemi.

Etnik milliyetçilik (Ethnic nationalism): Esas Franchise (Franchise): Oy verme hakkı.

H Hıristiyan demokrasi (Christian democracy):

Halkçılık (Populism): Kitlelerin içgü dülerinin I-İ

İdare hukuku (Administrative law): Yürütme İntegral milliyetçilik (Integral nationalism):

İktisadî liberalizm (Economic liberalism): İşlevselcilik (Functionalism): Dev letin esas

İlâhî hak (Divine right): Dünyevî yöneticilerin

Bir hükümet biçimi, ki bu hükümet biçiminde olarak sunulmasında kullanılan propaganda

Kardeşlik (Fraternity): Kelime olarak, kardeşlik; Kolektif sorumluluk (Collective responsibi-

(iç) düzenlemelere de uzanan küçük ölçekli Kökten-dincilik (Fundemantalism): Belirli

Komünizm (Communism): Mülkiyetin ortak Kuvvetler ayrılığı (Separation of powers):

Liberteryenizm (Libertarianism): Genel likle McCharthyism (McCharthyism): 1950 ’lerde

Liderlik (Leadership): Geniş bir insan grubu McDonald’slaştırma (McDonaldization): Bir

Maddecilik (Materialism): Maddî ihtiyaçlar Merkantilizm (Mercantilism): Uluslararası ti-

Minimal devlet (Minimal state): Fonksiyon- faşizm türü.

Müdahalecilik (Interventionism): Eko nomik Neo-korporatizm (Neocorporatism): Batı

Müteşebbiscilik (Entrepreneuralism): Ticarî Neo-Marksizm (Neomarxism): Marksizmin

Müzakereci Demokrasi (Deliberative De- Neo-muhafazakârlık (Neoconservatism): Sos-

N Neo-plüralizm (Neopluralism): Plüralizmin,

Nisbî temsil (Proportional representation): Otoriteryenizm (Authoritarianism): “Yu kar-

Ombudsman (Ombudsman): Vatan daşların Özerklik (Autonomy): Kelime olarak, kendi

Organizmacılık (Organicism): Toplumun bir Özgürlük (Freedom veya Liberty): Bireyin

Para politikası (Monetary policy): Bir devletin sıtılan zayıflaması

Refah devletinin mâlî krizi (Fiscal crises of anayasal dengesizlik.

Revizyonizm (Revisionism): Orijinal veya Sınıf gerilemesi (Class dealignment): Sosyal

S-Ş Sistemler teorisi (Systems theory): Siyasal

matik seti. nizmin çökmesine kadar süren hasımlık dö-

Siyasal itaat yükümlülüğü (Political obliga- Sorumlu hükümet (Responsible govern-