O nama Polisa privatnosti FAQ Kontakt A B C Č Ć D Đ DŽ E F G H I J K L LJ M N NJ O P R S Š T U V Z Ž

Stanislav Vinaver Književnik, prevodilac, novinar (1891. - 1955.) Biografija ažurirana:

21.11.2018.Književnost S Foto: Milutin Bojić (levo), Stanislav Vinaver (desno). Javno vlasništvo. Stanislav
Vinaver je bio srpski pisac, prevodilac, diplomata i novinar jevrejskog porijekla. Rođen je u 01. marta
1891. godine u Šapcu, a umro je 01. avgusta 1955. godine u Niškoj Banji. Učestvovao je u balkanskim i
Prvom svjetskom ratu kao dobrovoljac. Sa vojskom je preko Albanije stigao na ostrvo Krf, gdje je radio
kao službenik Državnog presbiroa. Informativno-diplomatske poslove obavljao je u Francuskoj, Velikoj
Britaniji i Petrogradu. Nakon rata, najprije je bio zaposlen je u Ministarstvu prosvjete, a potom se
posvetio novinarskoj karijeri. Zajedno sa Rastkom Petrovićem, Milošem Crnjanskim, Markom Ristićem i
mnogim drugim, pripadao je talasu modernističkih srpskih pisaca. Vinaver je bio utemeljivač
ekspresionističkog pokreta. Napisao je „Manifest ekspresionističke škole“ kojim se zalagao za odstupanje
od tradicionalnih umjetničkih izraza. Skoro čitav Drugi svjetski rat proveo je u koncentracionom logoru u
Njemačkoj. Posljednjih deset godina svog života posvetio se profesionalnoj književnoj karijeri. Prevodio
je djela sa engleskog, francuskog, poljskog, češkog, ruskog i njemačkog jezika na srpski jezik. Lični život
Stanislav Vinaver je rođen 1891. godine u uglednoj jevrejskoj porodici. Njegov otac zvao se Josif, po
zanimanju je bio ljekar. Otac mu je umro od malarije 1915. godine. Njegova majka zvala se Ruža i bila je
pijanistkinja. Priređivala je koncerte, kako javne, tako i u kućnoj atmosferi, često uključujući poznate
muzičare. Majka mu je zadavljena u njemačkoj gasnoj komori, 1942. godine. Kada je završio osnovnu
školu u rodnom mjestu, Vinaver je 1901. godine upisao Višu gimnaziju. U školi je postizao izuzetne
rezultate, a u pojedinim nastavnim predmetima je iskazivao nadarenost. U gimnaziji je izabran u Odbor
za podizanje spomenika Knez Ivi od Semberije. Gimnaziju je od 1908. godine pohađao u Beogradu.
Studirao je matematiku i fiziku u Parizu, na Sorbonu. Slušao je predavanje tadašnjih istaknutih profesora:
Žan-Anri Poenkare (profesor matematike), Vanda Landovska (profesorica muzike) i Anri Bergson
(profesor filozofije). Vinaver je bio čest gost u kući svog profesora matematike, a tu je upoznao Rejmona,
profesorovog mlađeg brata i tadašnjeg predsjednika francuske vlade i ministra inostranih poslova.
Vinaver je koristio svaku priliku da uticajne Francuze upozna sa tadašnjim srpskim prilikama. U Parizu je
upoznao i cijenjenog filozofa koji je na njega izvršio cjeloživotni uticaj. Bio je to filozof Anri Bergson.
Vinaver je toliko bio zadivljen njegovim učenjem da je sebe nazivao Bergsonovim šegrtom. U znak
velikog poštovanja i zahvalnosti prema ovom velikom filozofu, posvetio mu je cijeli jedan rad „Problemi
nove estetike, Bergsonovo učenje o ritmu“, 1924. godine. Vinaver je kao dobrovoljac učestvovao u
Prvom svjetskom ratu. Bio je ratni potporučnik u Đačkom bataljonu. Sa vojskom je prešao Albaniju i
dospio na grčko ostrvo Krf. Na Krfu je imenovan za ađutanta Pristaništa na Krfu, ađutanta u Srpskom
ratnom presbirou, a radio je i kao urednik za „Srpske novine“. Bio je energičan i neumoran čovjek koji je
sposobno obavljao više poslova u isto vrijeme. Obilazio je bolnice, pratio ustanove za snabdijevanje,
pratio lađe na pristaništu, obilazio logore, pomagao je svakom vojniku kojem je pomoć trebala, stizao je
da pribavi propusnice za ostrvo Vido za one koji su htjeli da posjete nekog od bližnjih. Kada je to bilo
potrebno, Vinaver je išao francuskom komandantu baze, kako bi riješio brojne nastale probleme.
Ostvarivao je brojne veze sa oficirima, podoficirima, komandantima, magacionerima, lađarima i slično.
Koristio je svoja brojna poznanstva kako bi pomagao ljudima. Tada je upoznao i profesora Slobodana
Jovanovića, koji je bio čelni čovjek Srpskog ratnog presbiroa, kojem je jedan od zadataka bio izrada
spiskova poginulih i pomrlih srpskih vojnika. Slobodan Jovanović je poslao Vinavera u Englesku, zajedno
sa filozofom Branislavom Petronijevićem i vladikom dr Nikolajem Velimirovićem, koji su dobili zadatak da
upoznaju svijet o patnjama i stradanjima srpskih vojnika. U Engleskoj su zajedno držali predavanja o
srpskim stradanjima. Tokom ovih predavanja vladici je od prejakog uzbuđenja ponekad tekla krv iz ušiju
ili nosa. Vinaver je jedno vrijeme boravio u Parizu, a onda je po nalogu Nikole Pašića premješten u
Petrograd. U Petrogradu je od 1917. godine radio kao prevodilac srpske diplomatske misije. U Rusiji je
bio svjedok Oktobarske revolucije. Još jedan od zadataka u Petrogradu bio je prikupljanje dobrovoljaca
za slanje na Solunski front. Kako je jako uspješno radio na ovom zadatku, mnoge su dobrovoljačke
jedinice nosile njegovo ime. Kada se 1919. godine vraćao kući, sa sobom je poveo još jednu
dobrovoljačku četu. Putovali su vozom kroz Bugarsku, a po nalogu niko od njih nije smio da napusti
vagon u stanicama. U Sofiji su iskoristili trenutak nepažnje nadređenih i čitava četa je za Vinaverom
krenula u grad, jer su znali da će se voz na stanici zadržati dva sata. U strojevom koraku su došli do crkve
Svete Nedjelje, gdje su uz vojne počasti odali poštu moštima Svetog velikog kralja Stefana Uroša II
Milutina. Kada su Bugari shvatili o čemu je riječ, Vinaver je sa četom nastavio putovanje vozom. Bugari
nisu dobro prihvatili ovaj čin shvativši ga kao jedan vid arogancije i nepoštovanja odredaba o miru.
Tražena je kazna za sve sudionike, međutim zahvaljujući dugim diplomatskim pregovorima sve je
riješeno zataškavanjem. Kasnije, 1925. godine Vinaveru je u Bugarskoj oduzet pasoš. Naime, u Bugarsku
je te godine krenuo kako bi izvještavao o pokušaju atentata na diktatora Aleksandra Cankova od strane
majora Jankova. Pasoš mu je ponovo uručen kada su se oko ovog slučaja angažovali diplomatski organi.
Kada je okončan Prvi svjetski rat dobio je posao u Umjetničkom odjeljenju Ministarstva prosvjete. Isto
tako, povremeno je radio u Ministarstvu inostranih poslova. Ove poslove je predano radio i nadao se
svojoj uspješnoj diplomatskoj karijeri. Godine 1920. Vinaver je sačinio bilješku o knjizi „Pobjeda i mir“
autora Rejmona Poenkare, koji je tada bio francuski predsjednik. Rejmon i Vinaver su bili poznanici još iz
studentskih dana. Najprije je knjigu pročitao u originalnom izdanju na francuskom jeziku, a onda
temeljno uradio bilješku. U bilješci je istakao pozitivne ocjene vezano za Srbe u ratu. Lično je bilješku
dostavio dr Anti Trumbiću, tadašnjem ministru inostranih poslova. Ubrzo nakon toga, dr Ante Trumbić je
pozvao Vinavera da mu objasni zbog čega Poenkare u svojoj knjizi nije ostavio nimalo krivice Srbima za
početak Prvog svjetskog rata. Vinaver je ministru objasnio da je to autorovo viđenje Prvog svijetskog
rata. Vinaver je tokom ove prilike reagovao dosta žestoko, te tako prepriječio put svoje diplomatske
karijere. Za kratko vrijeme je ministru prosvjete Pavlu Marinkoviću upućen nalog od strane Ante
Trumbića da se Vinaver otpusti iz Umjetničkog odjeljenja. Zahvaljujući velikom zalaganju Bore
Stankovića, Vinaver nije otpušten. Kada je uspostavljena nova Vlada Stojana Protića, ukinuto je
Umjetničko odjeljenje u kome je Vinaver bio zaposlen. Nakon toga je radio kao stalni saradnik
„Vremena“. Kao novinar pisao je kratko i jasno. Dolazio je do informacija prije svih, čak je dolazio do
vijesti onda kada drugi nisu do njih mogli doći. Iskoristio je poznavanje stranih jezika, dosta je čitao
stranu štampu, što je doprinosilo uspjehu u novinarskoj karijeri. List „Vrijeme“ je zahvaljujući Vinaveru
pratio svjetske trendove. U redakciju je dolazio samo po potrebi. Iskoristio je svoja brojna poznanstva sa
uticajnim ljudima za prikupljanje potrebnih informacija, vrijeme najviše provodeći u gradu. Svraćao je u
redakciju da završi posao. Važio je za novinara izgrađenog stila, bio je jasan i interesantan. Radio je kao
novinar i u Centralnom presbirou, kao i u Radio Beogradu. Isto tako, do početka Drugog svjetskog rata
bio je saradnik u raznim časopisima i listovima, između ostalih u: „Zvonu“, „Bosanskoj vili“, „Srpskom
književnom glasniku“, „Brankovom kolu“, „Novoj iskri“, „Narodnom jedinstvu“, „Zvezdi“, „Srpskim
novinama“, „Zabavniku“, „Slobodi“, „Književnom jugu“, „Kritici“, „Republici“, „Hipnosu“, „Novom listu“,
„Veselim novinama“, „Pravdi“, „Književnom poletu“, „Glasniku rezervnih oficira i ratnika“ i drugim. U
ratu 1941. godine Vinaver je kao oficir nekadašnje jugoslovenske vojske prevezen vozom u
zarobljeništvo u Njemačku. Drugi svjetski rat proveo je u logoru Osnabrik. Nakon oslobođenja je u
Beogradu 1945. godine opisao svoje logorske dane u knjizi koju je objavio. Posljednje godine života
proveo je u Beogradu, kada se posvetio književnoj karijeri i prevođenju. Umro je u Niškoj Banji u 65.
godini života. Sahranjen je na beogradskom Novom groblju. Književna karijera Stanislav Vinaver je uz
Miloša Crnjanskog i Rastka Petrovića jedan od najznačajnijih pisaca srpske moderne. Najpoznatija
njegova djela su: „Priče koje su izgubile ravnotežu“, „Misli“, „Gromobran svemira“, „Varoš zlih
volšebnika“, „Čuvari svijeta“, „Ikarov let“, „Evropska noć“, „Ratni drugovi“, „Jezik naš nasušni“ i „Zanosi i
prkosi Laze Kostića“. Kao satiričar pisao je duhovitim, snažnim izrazima, gdje u prvi plan dolazi njegov
smisao za grotesku. U satiričnom tonu napisao je djelo „Pantologije novije srpske pelengirike“. Njegovo
početno pjesničko izražavanje bilo je u znaku simbolizma. Takva je njegova knjiga stihova „Mjeća“, kao i
kasnije objavljene zbirke, kao što su: „Čuvari svijeta“, „Ratni drugovi“i „Evropska noć“. Tokom stvaranja
pjesme težio je oslobađanju od bilo kakvog konkretnog značaja. Njegova poezija je muzikalna. Bitno
obilježje njegove poezije je i humor. Eseji su najznačajnije područje Vinaverovog rada. Napisao je veliki
broj eseja, feljtona, kritika, novinskih članaka, a mali dio toga sabrao se u knjige. Pisao je oglede o raznim
književnim pitanjima, o piscima, o književnim tokovima. Iako su u njegovom esejističkom opusu najviše
zastupljene književne teme, povremeno je obuhvatao i one neknjiževne, kao što su na primjer narodni
vezovi. U svom djelu „Zanosi i prkosi“ predstavio je srpsku književnost, mitologiju, kulturu, kao i
monografiju Laze Kostića. Takođe je pisao o melodiji jezika, problemima stiha, kao i o modernoj poeziji.
U periodu od 1945. do 1955. posvetio se karijeri profesionalnog književnika i satiričara. Poznavanje
stranih jezika iskoristio je u prevođenju djela sa njemačkog, francuskog, engleskog, češkog, ruskog,
poljskog jezika na srpski jezik. U prevođenju je najčešće vidno odstupao od originala, kada je prenosio
najdublji smisao teksta. Ponekad je ovako njegovo prevođenje dovodilo do odbijanja izdavača, a danas je
ono jako cijenjeno. Vinaverovi prevodi sagledavaju se kao jedinstvena književna djela od velike važnosti.
Bibliografija „Mjeća“ (Beograd, 1911. godine) „Priče koje su izgubile ravnotežu“ (Beograd, 1913. godine)
„Misli“ (Beograd, 1913. godine) „Varoš zlih volšebnika“ (Beograd, 1920. godine) „Pantologija novije
srpske pelengirike“ (Beograd, 1920. godine) „Gromobran svemira“ (Beograd, 1921. godine) „Nova
pantologija pelengirike“ (Beograd, 1922. godine) „Čuvari svijeta“ (Beograd, 1926. godine) „Goč gori,
jedna jugoslovenska simfonija“ (Beograd, 1927. godine) „Šabac i njegove tradicije“ (Beograd, 1935.
godine) „Ikarov let“ (Beograd, 1937. godine) „Čardak ni na nebu ni na zemlji“ (Beograd, 1938. godine)
„Momčilo Nastasijević“ (Beograd, 1938. godine) „Najnovija pantologija srpske i jugoslovenske
pelengirike“ (Beograd, 1938. godine) „Živi okviri“ (Beograd, 1938. godine) „Ratni drugovi“ (Beograd,
1939. godine) „Godine poniženja i borbe, život u nemačkim oflazima“ (Beograd, 1945. godine) „Evropska
noć“ (Beograd, 1952. godine) „Jezik naš nasušni“ (Novi Sad, 1952. godine) „Nadgramatika“ (Beograd,
1963. godine) „Zanosi i prkosi Laze Kostića“ (Novi Sad, 1963. godine) Oznake: biografijaknjiževnostniška
banjanovinarpisacšabacsrbijastanislav vinaver Uslovi kopiranja biografije Sadržaj ovog članka je
vlasništvo sajta Biografija.Org. Preuzimanje teksta je uslovljeno Creative Commons 2.5 licencom. Svako
kopiranje i korištenje materijala bez navoda autora i linka ka izvoru smatra se kršenjem autorskih prava i
podleže zakonskim sankcijama. Fotografije korištene u biografijama su vlasništvo trećih lica nad kojim
portal Biografije poznatih nema autorska prava. KRATKE INFORMACIJE O: STANISLAV VINAVER Datum
rođenja: 1. mart 1891. Mesto rođenja: Šabac Datum smrti: 1. avgust 1955. Mesto smrti: Niška Banja
Država: Srbija Zanimanje: Književnik, prevodilac, novinar ADVERTISEMENT LIČNOSTI PO KATEGORIJAMA
Nauka Tehnologija Umetnost Književnost Slikarstvo Muzika Film Moda Mediji Televizija Novinarstvo
Sport Fudbal Košarka Tenis Rukomet Skijanje Atletika MMA Vaterpolo Politika Biznis Internet Istorija
NAJNOVIJE BIOGRAFIJE direktno na vaš E-mail Dopuštam vam slanje periodičnih objava na moju e-mail
adresu* Poštujemo vašu privatnost. Ne šaljemo neželjene poruke, te vašu e-mail adresu nećemo
podijeliti sa trećim licima. © 2019. Sva prava zadržana - Biografija.org.
Pročitaj više na: https://www.biografija.org/knjizevnost/stanislav-vinaver/

Mi se čudno razumemo

Mi se čudno razumemo
k'o dva bola, k'o dva vala
k'o dva mosta u otkrića:
ja te volim čudno, nemo,
ti si ona čudna mala,
mašta drevna moga bića.

O tebi su pitalice,
od vekova moje bile,
odgovor o kom se sanja.
Odgovor je tvoje lice
ti si slika one vile;
iz dečačkih nagađanja.

I stvari snovi, evo

polagano nadolaze
k'o da ide vreme tavno.
Svaki gest tvoj ja sam snev'o,
znam napamet tvoje fraze
svaku reč sam čuo davno.
NE

Ne čujem grozd zvukova:

Tek samo dubok prizvuk,
Tek samo cvileći cik.

Ne vidim rub vidljivog:

Tek lude oči groznice,
Tek mudri zanos plaveti.

Ne slutim tok istine:

Tek samo tupi očaj,
Tek puko nadahnuće.

Ne shvatam ljudski smer:

Tek potpun poraz,
Tek likujuće slavlje.

Ne živim tajnim smislom -

Tek samo bunilom večitim,
Tek samo vedrinom večitijom

Zanesi nas

Zanesi nas mišlju strasnom

Munjevitom lekovitom
Vrtoglavom slutnjom jasnom
Ka izvoru plahovitom
Ka izgaru vidovitom.

Rasklopi nam splet obzorja

Vode znanja i dubina
Razbesni nam neosporja
Razjari nam svih predgorja
Utrnuli grč davnina.
Ka večitom premaranju
Prebolelih događaja
Ka bunovnom pregaranju
Čvorova i odmršaja
Ka snu blesku i stvaranju.

VIJEM

Vijem, vijem nezahvalno

Zanos sna i svesti cvast
U odjeka zlu oblast
Krijem, krijem prepečalno.

Čeznem, čeznem značenjima

Prekinutu tanku nit,
Greznem, greznem značenjima
Nepoznat i znamenit.

Gredem, gredem tajnom slavom

Ničji ne znam tamni kroj:
Trenutaka upokoj
Predem, predem zaboravom.

Krojim, krojim ostvarenja

Beskonačnu rukovet,
Rojim, rojim razvedrenja
Koren mi je ceo svet
Zanesen i obuzet.