You are on page 1of 93

‫الشذرات الذهبية‬

‫على ميظومة العقائد الشرىوبية‬


‫َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫الّشزراتُ اّذلٌبِّيةُ ُ‬
‫َ ْ َ‬ ‫ََ َْ َ ََ‬
‫َع نيظَن ُِة العقائ ِ ُِر الَّشىَبِّي ُِة ُ‬
‫ُ‬

‫ُ‬

‫تَأِلًِفُ الّشًَِخِ العَال َمةِ املُ ِقزِئِ‬


‫َ ْ ّ َْ ّ َ ّ َْ َ ّ‬ ‫ْ َ َْ‬ ‫إب ْ َ‬
‫يُ‬ ‫َِن الهال ِ ُ‬
‫ِِك األشع ِس ُ‬ ‫ِن الشيت ِ ُ‬
‫ارػ ِ ُ‬
‫ِ‬ ‫اله‬ ‫ر‬ ‫ْح‬‫أ‬ ‫ُ‬
‫و‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ِّيم‬
‫ٌ‬ ‫ا‬‫س‬ ‫ِ‬
‫(ت ‪ٕ ٖٜٔٗ‬ـ)‬

‫اعتَنَى بِهِ‬
‫ََ‬
‫ىشار ْحادي ُ‬
‫ُ‬
‫ُ‬

‫ُ‬

‫َْ َ‬ ‫َ ْ َ َ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ َ َ ْ َ َ َ‬
‫الشيتَن ِّي ِةُ ُ‬ ‫ف الهّشّيذ ُِة‬ ‫ن نق َسراُ ن ُ‬
‫ِو ط َس ِ ُ‬ ‫ٌ َزَا الَّشحُ َك ُ‬
‫َ ْ َ‬ ‫َ ََ‬ ‫َْ‬
‫الَّشعِّي ُِة ُ‬ ‫ئ طلب ُِة العل ُِ‬
‫َم‬ ‫ل ِهبت ِر ِ ُ‬
‫ُ‬
ُ
ُ
ُ
‫إجازةُ النظارة العلمية‬
‫باجلامع األعظه جامع السيتوىة أداو اهلل عنراىُ بِ َنيُِ‬

‫احلهر ُهلل‪ُ ،‬والصالة ُوالطالم َُع ُرضَل ُاهلل‪ُ ،‬وَع ُآهلُ‬


‫وصحبًُونوُوااله‪ُ .‬‬
‫أنا بعد‪ ،‬فإن انلظارة العلهية كد اطلعت ىلع نا كتبً‬
‫العالنة اهلهام انلحرير ادلراكة املحلق الشٍري الشيخ سيدي‬
‫إبراٌيم املارغين املفيت املاليك باللطر اتلَنيس ىلع أرجَزة‬
‫الشيخ الرشىَيب يف علم الالكم‪ ،‬فألفتً رشحا نفيدا ىافعا‪،‬‬
‫ْ‬
‫ولغطاء نا انبٍَم نيٍا مزيال ورافعا‪ ،‬حسيا يف بابً‪ ،‬ىافعا‬
‫لراغبيً وطالبً‪ ،‬فذلا شكرت حرضة مؤلفً ىلع حسو صيعً‪،‬‬
‫وأذىت هل يف نرشه وطبعً‪ ،‬رجاء تلعهيم ىفعً‪.‬‬
‫ڇٵزت ثبٹڂ‪٢‬بهح اٹ‪٦‬ٺپٍخ ٭ً هثٍ‪ ٤‬األځڈه ‪٥‬بٻ ‪1341‬څـ‬
‫ڇ٭ً ځڈ٭پجو ٍڂخ ‪1922‬ٻ‬
‫صح‪ :‬حمند رضواٌ‬ ‫ــ‬ ‫صح‪ :‬أمحد بريو‬
‫صح‪ :‬حمند الطاٍر بً عاشور‬
‫نقرنةُاملحقق‬

‫‪‬‬
‫ٗصي‪ ٚ‬اهلل عي‪ ٚ‬س‪ٞ‬ذّا ّٗب‪ْٞ‬ا ٍٗ٘الّا ٍحَذ‬
‫ٗعي‪ ٚ‬آىٔ ٗصحبٔ ٗسيٌ تسي‪َٞ‬ا‬
‫اٹؾپل هلل اٹني هٍټ ٭ً عپٍ‪ ٤‬ٽٖڂڈ‪٥‬برڄ ‪٥‬ٺى ڇعڈة ڇعڈكڃ ڇٵپبٹڄ‬
‫ثوڅبځب ڇكٹٍل ٹٲڈٻ ٌزٮٶوڇٿ‪ ،‬ڇأّبه اٹى مٹٴ ٭ً ٽؾٶټ رڂيٌٺڄ ثٲڈٹڄ‪{ :‬ﭚ ﭛ‬
‫ﭜ ﭝ ﭞﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣﭤ ﭥ ﭦ ﭧﭨ ﭩﭪ‬
‫ﭫﭬﭭﭮﭯﭰﭱﭲﭳﭴﭵﭶﭷﭸﭹﭺ‬
‫ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ}(‪ ،)1‬ڇڇٍټ ثبٹ‪٦‬غي ٍبئو ٽقٺڈٱبرڄ ٌ‬
‫٭ٶٸ رواڃ ٽٮزٲوا مٹٍل‬
‫اٹى اٹٲبكه اٹپوٌل‪ ،‬٭ٲبٷ ‪{ :‬ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪﮫ ﮬ ﮭ ﮮ‬
‫ﮯ ﮰ ﮱ ﮲ ﮳ ﮴ ﮵ ﮶}(‪.)2‬‬
‫{ﭬ ﭭ‬ ‫أؽپلڃ ‪٥‬ٺى ځ‪٦‬پڄ اٹزً ال رؾٖى عپٺخ ڇال ر‪٦‬ل رٮٍٖل؛‬
‫ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ}(‪ ،)3‬ڇأّچل أٿ ال اٹڄ اال اهلل ڇؽلڃ ال ّوٌٴ ٹڄ ٹټ ٌيٷ‬
‫ثٶٸ ًّء ‪٥‬ٺٍپب ڇ‪٥‬ٺى ٵٸ ًّء ٱلٌوا‪ ،‬ڇأّچل أٿ ٍٍلځب ڇٽڈالځب ٽؾپلا ‪٥‬جلڃ‬
‫ڇځجٍڄ اٹپوٍٸ اٹى ٵب٭خ اٹڂبً ثٍْوا ڇځنٌوا‪{ ،‬ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ‬
‫ﭨ}(‪ ،)4‬ڇإٔٺً ‪٥‬ٺٍڄ ڇ‪٥‬ٺى آٹڄ ڇٕؾجڄ ڇأٍٺټ رَٺٍپب‪.‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫اٹغبصٍخ‪ 3 :‬ــ ‪.5‬‬ ‫(‪)1‬‬
‫٭ب‪ٝ‬و‪ 15 :‬ــ ‪.16‬‬ ‫(‪)2‬‬
‫اٹڂؾٸ‪.18 :‬‬ ‫(‪)3‬‬
‫األؽياة‪.46 :‬‬ ‫(‪)4‬‬
‫‪5‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫ڇأعٸ ٽب ٌزڂب٭ٌ ٭ٍڄ أفٍبه‬


‫َ‬ ‫ڇث‪٦‬ل؛ ٭بٿ أ‪٥‬ٺى ٽب رَپڈ اٹٍڄ أ‪٥‬ڂبٯ اٹچپټ‪،‬‬
‫ٖڈها ڇرٖلٌٲب‪ ،‬ٹٲٖل اٹ‪٦‬پٸ ثپٲز‪ٚ‬بڅب‬ ‫األٽټ‪ :‬رؾٺٍخ اٹڂٮٌ ثبٹ‪٦‬ٺڈٻ اٹڂب٭‪٦‬خ ر ُ‬
‫ٹجٺڈ‪ ٧‬هرجخ اٹٶپبٷ اإلځَبځً رؾٲٍٲب‪ ،‬ڇاٿ ٽڀ أرپچب ٭بئلح‪ ،‬ڇأّو٭چب ٽورجخ ‪٥‬ٺڈٻ‬
‫اٹْوٌ‪٦‬خ اإلٍلٽٍخ اٹٶٮٍٺخ ثٖلػ اٹڂڈ‪ ٣‬اٹجْوي ٭ً اٹپجلا ڇاٹپ‪٦‬بك‪ ،‬٭چً‬
‫اٹ‪ٞ‬وٌٲخ اٹڈؽٍلح اٹؾٲٍٲخ ثزؾٍٖٸ ٽٖبٹؼ ٍبئو اٹغپب‪٥‬بد ڇٵٸ األ٭واك‪.‬‬
‫ڇٹ َپب ٵبٿ ‪٥‬ٺټ اٹ‪٦‬ٲبئل اٹلٌڂٍخ أّو٭چب ٽڈ‪ٙ‬ڈ‪٥‬ب‪ ،‬ڇأځٮ‪٦‬چب إٔڈال ڇ٭وڇ‪٥‬ب‪،‬‬
‫ڇأٱڈٽچب ٽؾغخ‪ ،‬ڇأڇ‪ٙ‬ؾچب ؽغخ‪ ،‬أڇالڃ ‪٥‬ٺپبء اإلٍلٻ ٽيٌل ‪٥‬ڂبٌخ ثزؾوٌو‬
‫ٽٖڂٮبرڄ‪ ،‬ڇرَچٍٸ ٍجٸ اكهاٳ ٽٲبٕلڃ ڇ‪٩‬بٌبرڄ‪ ،‬ام څڈ اٹجڈاثخ اٹٶجوډ إلكهاٳ‬
‫ٕٺڈؽٍخ اٹْوٌ‪٦‬خ ٹٶٸ ىٽبٿ ڇٽٶبٿ‪ ،‬ڇمٹٴ ثپ‪٦‬و٭خ ٽب ٌغت ڇٌَزؾٍٸ ڇٌغڈى‬
‫٭ً ؽٰ ٽڀ فٺٰ اٹَپبڇاد ڇاألهٗ ڇٽب ثٍڂچپب ڇفٺٰ اإلځَبٿ‪ ،‬٭وث‪ٞ‬ڈا ٽجبؽضڄ‬
‫ثلالئٺچب اٹپڂٲڈٹخ اٹٍٲٍڂٍخ‪ ،‬ڇاٍزقوعڈا ځزبئغڄ ثجواڅٍڂچب اٹپ‪٦‬ٲڈٹخ اٹٲ‪ٍ٦ٞ‬خ‪،‬‬
‫ڇٱ‪٦ٞ‬ڈا أ‪٥‬ناه عپٍ‪ ٤‬اٹغبؽلٌڀ ڇاٹپقبٹٮٍڀ‪ ،‬ڇمٹ َٺڈا ٹٺ‪٦‬ڈاٻ اٹپٲٺلٌڀ ‪ٝ‬وٌٰ‬
‫رؾٍٖٸ اٹٍٲٍڀ ڇاٹزؾٍٖڀ ٽڀ اٹْٴ ٭ً ‪٥‬ٲبئل اٹلٌڀ‪ ،‬٭غياڅټ اهلل فٍو اٹغياء‬
‫‪٥‬ڀ اإلٍلٻ ڇاٹپَٺپٍڀ‪.‬‬
‫ڇٱل ٵبٿ ٽڀ أثوى اٹ‪٦‬ٺپبء اٹنٌڀ ا‪٥‬زڂڈا ث‪٦‬ٺټ اٹ‪٦‬ٲبئل ‪٥‬ٺى ٽڂچبط أڅٸ اٹَڂخ‬
‫رٲوٌوا ڇك٭ب‪٥‬ب ڇرؾوٌوا ‪٥‬ٺپبء ٭ ِڀ هٍټ اٹپٖبؽ‪ ٬‬ڇاٹزغڈٌل ڇاٹٲواءاد اٹنٌڀ‬
‫ّو٭چټ اهلل ر‪٦‬بٹى ‪٩‬بٌخ اٹزْوٌ‪ ٬‬ثؤٿ ع‪٦‬ٺچټ ڇٍبئ‪ ٜ‬ٹؾٮ‪ ٠‬اٹٲوآٿ اٹ‪ٍ٢٦‬ټ ٽڀ‬
‫اٹزؾوٌ‪ ٬‬ڇاٹزجلٌٸ ٭ً اٹؾوڇ‪ ٫‬ڇاٹپ‪٦‬بځً‪ ،‬ڇڇ٭ٲچټ ٹز‪٦‬ٺٍپڄ ڇرؾٮٍ‪٢‬ڄ ٹٺپَٺپٍڀ‬
‫ٵپب ځيٷ عٍل ث‪٦‬ل عٍٸ ثؤٍبځٍلڅټ اٹپزٖٺخ اٹى ٍٍلځب ٽؾپل اٹجٍْو اٹچبكي‪،‬‬
‫٭ٶپب ؽب٭‪٢‬ڈا ‪٥‬ٺى ځ‪٢‬ټ اٹٶزبة ڇٽجبځٍڄ ڇٵٍٮٍخ ځ‪ ٰٞ‬ؽوڇ٭ڄ ڇأڇعڄ ٱواءارڄ‪،‬‬
‫ٵنٹٴ ؽب٭‪٢‬ڈا ‪٥‬ٺى اٹ‪٦‬ٲبئل اٹٖؾٍؾخ اٹڈاهكح ٭ً ٽؾٶټ آٌبرڄ‪ ،‬ڇاٹزً أّبه‬
‫‪6‬‬
‫نقرنةُاملحقق‬

‫اٹٍچب ځجٍڂب ‪ ‬٭ً ٕؾٍؼ أؽبكٌضڄ‪ ،‬ڇٍبه ‪٥‬ٺٍچب اٹٖؾبثخ ڇاٹزبث‪٦‬ڈٿ‪،‬‬


‫ڇ ٽڀ ث‪٦‬لڅټ األئپخ األهث‪٦‬خ اٹپچزلڇٿ‪ ،‬صټ ؽوهڅب ڇٍّل أهٵبٿ ثواڅٍڂچب ڇأكٹزچب‬
‫اإلٽبٻ أثڈ اٹؾَڀ األّ‪٦‬وي فبٕخ‪ ،‬ڇأٱ‪ٞ‬بة ٽلهٍزڄ ٽڀ أڅٸ اٹَڂخ األّ‪٦‬وٌخ‬
‫‪٥‬بٽخ‪.‬‬
‫ڇأفٔ ثبٹنٵو ٽڂچټ اإلٽبٻ أثب ‪٥‬پوڇ اٹلاځً‪ ،‬ڇاإلٽبٻ أثب ٽؾپل اٹٲبٍټ‬
‫ثڀ ٭ ٍُوڃ اٹْب‪ٝ‬جً‪ ،‬ڇاإلٽبٻ أثب اٹؾَڀ ‪٥‬ٺټ اٹلٌڀ اٹَقبڇي‪ ،‬ڇاإلٽبٻ أثب اٹقٍو‬
‫ّپٌ اٹلٌڀ ثڀ اٹغيهي‪ ،‬ڇٍّـ اإلٍلٻ ىٵوٌب األځٖبهي‪ ،‬ڇاإلٽبٻ أثب اٹؾَڀ‬
‫‪٥‬ٺً اٹڂڈهي اٹٖٮبٱًَ‪ ،‬ڇٱجٺچټ ڇثٍڂچټ ڇث‪٦‬لڅټ ٽڀ األئپخ اٹؾٮب‪ ٟ‬اٹپٲوئٍڀ ٽب‬
‫ال ٌؾًٖ ‪٥‬لكڅټ اال اهلل ر‪٦‬بٹى‪ ،‬ٵبځڈا عپٍ‪٦‬ب ٌنثڈٿ ‪٥‬ڀ ‪٥‬ٲبئل أڅٸ اٹؾٰ‬
‫ڇاٹَڂخ األّب‪٥‬وح ڇٌؾب٭‪٢‬ڈٿ ‪٥‬ٺٍچب ‪٥‬ٺى ؽل ك٭ب‪٥‬چټ ‪٥‬ڀ ؽوڇ‪ ٫‬ڇأٹٮب‪ ٟ‬اٹٲوآٿ‬ ‫ُ‬
‫اٹ‪ٍ٢٦‬ټ هٍپب ڇځ‪ٞ‬ٲب ڇٽ‪٦‬ڂى‪.‬‬
‫ڇٱل ٵبٿ ٽڀ ثٍڀ أڇٹئٴ األئپخ اٹ‪٢٦‬بٻ اٹنٌڀ ٍقوڅټ اهلل ر‪٦‬بٹى ٹؾٮ‪٠‬‬
‫ٵزبثڄ ڇڅلاٌخ اٹپَٺپٍڀ اٹى ٵٍٮٍخ هٍپڄ ڇرلڇرڄ ڇٱواءارڄ‪ ،‬ڇاهّبكڅټ اٹى‬
‫ٕؾٍؼ ٽ‪٦‬بځٍڄ ڇٽ‪٦‬زٲلارڄ‪ ،‬اٹٍْـ اإلٽبٻ اٹ‪٦‬لٽخ اٹپٲوة اٹني ځٲلٻ ٹْنهارڄ‪،‬‬
‫أؽل ٭‪ٞ‬بؽٺخ ٽلهًٍ عبٽ‪ ٤‬اٹيٌزڈځخ ٭ً ‪ٖ٥‬وڃ‪ٍٍ :‬لي اثواڅٍټ ثڀ أؽپل‬
‫اٹپبه‪٩‬ڂً ه‪ ًٙ‬اهلل ‪٥‬ڂڄ ڇأه‪ٙ‬بڃ ڇع‪٦‬ٸ اٹغڂخ ٽَزٲوڃ ڇٽؤڇاڃ‪.‬‬
‫٭ٲل ٵبٿ ــ ‪٥‬ٺى ٽب ٍزجٍِڂڄ روعپزڄ ــ عبٽ‪٦‬ب ثٍڀ اٹ‪٦‬ٺټ ڇاٹ‪٦‬پٸ‪ ،‬ځبٕؾب‬
‫ٹغپٍ‪ ٤‬األٽخ اٹپؾپلٌخ‪ ،‬فٖڈٕب ‪ٝ‬ٺجخ اٹ‪٦‬ٺڈٻ اٹْو‪ٍ٥‬خ‪ ،‬٭ڈ‪ ٤ٙ‬ٹچټ اٹزٖبځٍ‪٬‬‬
‫اٹزً رورٲً ثچټ ثٺ‪ ٬ٞ‬اٹى ٭چټ أٽچبد اٹپَبئٸ‪ ،‬٭ڂبٹذ اٹو‪ٙ‬ب ڇاٹٲجڈٷ ٭ً ‪ٖ٥‬وڃ‬
‫ڇث‪٦‬ل ‪ٖ٥‬وڃ‪ ،‬ڇأعبىڅب اٹپٍْقخ اٹيٌزڈځٍخ ٹزٶڈٿ اٹ‪٦‬پلح ٭ً ر‪٦‬ٺٍټ ٕ‪٪‬به اٹ‪ٞ‬ٺجخ‬
‫ڇٽزڈٍ‪ ًٞ‬اٹپَزڈډ ٽڂچټ ٽجبكة كٌڂچټ‪ ،‬فٖڈٕب ٽٖڂٮبرڄ اٹ‪٦‬ٲلٌخ اٹزً ځٲلٻ‬
‫‪7‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫ألٕ‪٪‬وڅب ڇڅڈ اٹْوػ اٹپَپى ثـ«الّشزرات ُاّذلٌبّية َُع ُنيظَنة ُالعقائرُ‬


‫الَّشىَبّية»‪ ،‬٭ٲل ځٮلد ‪ٝ‬ج‪٦‬برڄ اٹقپَخ ڇٹټ ٌ‪٦‬ل ٹچب أصو ٭ً أٍڈاٯ اٹٶزت‪ ،‬ڇال‬
‫ٹٍؾٖٺڈٿ ٽڀ فلٹڄ اٹ‪٦‬ٲبئل اٹلٌڂٍخ ‪٥‬ٺى ځچظ‬ ‫ِ‬ ‫ىاٷ اٹڂبً ٭ً ‪ٖ٥‬وځب ٌ‪ٞ‬ٺجڈځڄ‬
‫اٹَڂٍخ‪ ،‬ڇٹٺقوڇط ثجوٵزڄ ڇ٭چټ ٽ‪٦‬بځٍڄ ٽڀ اٹزٲٺٍل اٹى‬ ‫أڅٸ اٹَڂخ ڇاٹغپب‪٥‬خ َ‬
‫اٹ‪٦‬و٭بٿ ثزؾٍٖٸ ٽب ٭ٍڄ ٽڀ األكٹخ اإلعپبٹٍخ‪ ،‬ڇٵٍ‪ ٬‬ال ٌ‪٦‬زڂى ثچنا اٹپٖڂَ‪٬‬‬
‫اٹٺ‪ ٬ٍٞ‬ڇڅڈ ٵپب ڇٕٮڄ اٹ‪٦‬لٽخ ‪٥‬جل اٹڈاؽل اٹپبه‪٩‬ڂً اثڀ ڇا‪٦ٙ‬ڄ ثؤځڄ ّوػ‪:‬‬
‫«الػ ‪ٍٙ‬بء ّپَڄ ثبٹپ‪٦‬بڅل اٹ‪٦‬ٺپٍخ ‪٥‬پڈٽب ثبألٱ‪ٞ‬به‪ ،‬٭ؤ٭بك اٹپجزلئٍڀ ڇاٹٖ‪٪‬به‪،‬‬
‫ڇأ‪ٝ‬وة اٹٮزٍخ ڇاٹٮزٍبد‪ ،‬ڇٵضٍوا ٽڀ اٹْجبٿ ڇاٹْبثبد‪ ،‬ڇ‪٥‬ټ ځٮ‪٦‬ڄ اٹپپبٹٴ‬
‫اٹپئٌٍ ثڄ‬
‫َ‬ ‫اإلٍلٽٍخ اٹ‪٦‬ڈإټ ٽڂچب ڇاَ٭بٯ‪ ،‬ڇٽڀ ثٍڂچب اٹٲ‪ٞ‬و اٹٲَڂ‪ٍٞ‬ڂً‬
‫أفٍوا اٹٮو‪ ٣‬اٹيٌزڈځً اٹجلًٌَ ڇٽب أٹؾٰ ثڄ ثڈ٭بٯ‪ ،‬ڇٵو‪ ٣‬ٽڀ ؽٍبٗ څنا‬
‫اٹپٖڂَ‪ ٬‬اٹٺ‪ ٬ٍٞ‬أثڂبء اٹيٌزڈځخ ڇاٹپٶبرت ڇاٹپلاهً اإلٍلٽٍخ‪ ،‬ڇٽڀ أٹؾٰ‬
‫ثچټ ٽڀ ٽز‪٦‬ٺِپً اٹٮڂڈٿ اٹزؾ‪ٍٚ‬وٌخ ‪٥‬پڈٽب ثٲ‪ٞ‬وځب اٹزڈځًَ اٹپغٍل ڇٵضٍو ٽڀ‬
‫أٱ‪ٞ‬به اإلٍلٻ‪ ،‬٭ؤؽٍى اٹٲٺڈة ثپيٌل اإلٌپبٿ ڇاٹ‪٦‬و٭بٿ ٽ‪ ٤‬اٹڈؽلح ڇاٹڈئبٻ‪،‬‬
‫ڇال ٍٍپب ؽٍڀ رٲوهد كهاٍزڄ هٍپٍب ـ ڇهلل اٹپڂَخ ڇاٹؾپل ـ ث‪٦‬ڂبٌخ هثبځٍخ ثبٹٮوڇ‪٣‬‬
‫اٹيٌزڈځٍخ اال٭ززبؽٍخ ث‪٦‬بٕپخ رڈځٌ اٹپؾپٍخ ڇٍبئو اٹپلٿ ڇاٹٲوډ ڇاَ٭بٯ‬
‫اٹوٍپٍخ ڇٽب أٹؾٰ ثچب ٽڀ اٹپلاهً اٹٲوآځٍخ ڇاٹپٶبرت اٹلڇٹٍخ األڅٺٍخ ٽڀ‬
‫‪ٝ‬و‪ ٫‬ٽٍْقخ اٹغبٽ‪ ٤‬األ‪٢٥‬ټ ڇ٭وڇ‪٥‬ڄ كاٻ ٽغلڅب ڇ‪٥‬لڅب ٹٺڂٮ‪ ٤‬اٹ‪٦‬پٍټ ڇڅلاٌخ‬
‫اٹٖوا‪ ٛ‬اٹپَزٲٍټ»(‪.)1‬‬
‫٭بٍز‪٦‬ڂذ ثبهلل ر‪٦‬بٹى ڇأ‪٥‬لد رٖٮٍٮڄ(‪ ،)2‬ڇٵزجذ ‪٥‬ٺٍڄ ث‪ ٘٦‬اٹز‪٦‬ٺٍٲبد‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫(‪ )1‬ٽٺؾٰ ثبٹْنهاد اٹنڅجٍخ‪ 19 ٓ ،‬اٹ‪ٞ‬ج‪٦‬خ اٹقبٽَخ اٹٖبكهح ثپ‪ٞ‬ج‪٦‬خ اٹپڂبه‪ ،‬رڈځٌ‪،‬‬
‫‪1372‬څـ‪1953/‬ٻ‪.‬‬
‫(‪ )2‬ڇٱل ا‪٥‬زپلد ‪٥‬ٺى اٹ‪ٞ‬ج‪٦‬خ اٹقبٽَخ اٹٖبكهح ثپ‪ٞ‬ج‪٦‬خ اٹپڂبه‪ ،‬رڈځٌ‪1372 ،‬څـ‪1953/‬ٻ‪=.‬‬
‫‪8‬‬
‫نقرنةُاملحقق‬

‫اٹزڈ‪ٍٙ‬ؾٍخ‪ ،‬ڇٕلهرڄ ثزوعپخ اٹپئٹ‪ ٬‬ثٲٺټ اٹٍْـ اٹ‪٦‬لٽخ اٹپڂ‪٦‬ټ ٽؾپل‬


‫اٹْبمٹً اٹڂٍٮو‪ ،‬ڇاٍزؤمځذ ٭ً ځْوڃ ؽٮٍل ٕبؽت اٹْنهاد اٹٍْـ اٹٮب‪ٙ‬ٸ‬
‫اٹق‪ٍٞ‬ت ٽؾپل اٹپڂ‪٦‬ټ ثڀ ٽؾپڈك ثڀ ‪٥‬جل اٹڈاؽل ثڀ اثواڅٍټ اٹپبه‪٩‬ڂً‪ ،‬٭ؤمٿ‬
‫ٽْٶڈها ٽؤعڈها ‪٥‬ٺى ؽوٕڄ اٹْلٌل إلؽٍبء ٽ‪٦‬بٹټ ع ِلڃ اٹپڂ َ‪٦‬ټ فبٕخ ڇٍبئو‬
‫ڇٽزٲجل‬
‫َ‬ ‫اٹپ‪٦‬بٹټ اٹيٌزڈځٍخ‪ ،‬ڇاٹٺَڄ أٍؤٷ أٿ ٌغ‪٦‬ٺڄ ‪٥‬پل فبٹٖب ٹڈعچڄ اٹٶوٌټ‪،‬‬
‫ثٮ‪ٚ‬ٺڄ ڇٵوٽڄ اځڄ څڈ اٹوءڇ‪ ٫‬اٹوؽٍټ‪.‬‬

‫‪‬متبٔ‬
‫ىسار محادي‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ڇڅً ٽٖؾؾخ ٽڀ ‪ٝ‬و‪ ٫‬اثڀ اٹ‪٦‬لٽخ اٹپبه‪٩‬ڂً ڇڅڈ اٹٍْـ اٹ‪٦‬لٽخ ‪٥‬جل اٹڈاؽل اٹپبه‪٩‬ڂً‬ ‫=‬
‫هؽپچپب اهلل ر‪٦‬بٹى‪.‬‬
‫‪9‬‬
‫تسمجةُالّشّيخُإبساٌّيمُاملارػِن‬

‫ُ‬

‫ُ‬

‫ترمجة الشيخ العالمة إبراهيم املارغين‬


‫(‪)1‬‬
‫ُ‬ ‫‪ ‬بقله الشيخ حمند الشاذلي الييفر‬

‫اٿ فٍو ٽب ٌزڂب٭ٌ ٭ٍڄ اٹپزڂب٭َڈٿ‪ ،‬ڇأ٭‪ٚ‬ٸ ٽب ٌٲ‪٥ ٬‬ٺٍڄ اٹڈاٱٮڈٿ‪:‬‬


‫روعپخ ‪٥‬بٹټ عٺٍٸ أڇ ٽٖٺؼ ف‪ٍٞ‬و أڇ ٽٮٶو ّچٍو؛ ام ٍٍورچټ ٽضبٷ ٹلٱزلاء‬
‫ڇځجواً ٹلڅزلاء‪ ،‬ڇاٹ‪٦‬بٹټ ـ ٽچپب ٵبٿ ـ علٌو ثبال‪٥‬زجبه ڇؽٲٍٰ ثبٹزقٺٍل‪.‬‬
‫ڇاٿ فٍو ٽب ځقٺِٮڄ ٹألثڂبء رواعټ األعلاك ڇاَثبء‪ٌ ،‬جڂڈٿ ‪٥‬ٺى ثڂٍبځچټ‬
‫ڇٌٍَوڇٿ ‪٥‬ٺى ٽڂڈاٹچټ ڇٌزٲلٽڈٿ ثبألٽخ اٹى ٽَزڈډ هاٯ‪.‬‬
‫ڇٍڂنٵو ٭ً څنڃ اٹٖؾبئ‪ ٬‬اٹٲٺٍٺخ أ‪٥‬پبال عٺٍٺخ ٹ‪٦‬بٹټ ٭ب‪ٙ‬ٸ ر‪٦‬ٺټ ڇ‪٥‬ٺټ‬
‫ڇاٍزٮبك ڇأ٭بك ڇكهً ڇٕڂ‪ ٬‬ڇأعبك‪ ،‬ڇأ٭زى اٹپَٺپٍڀ ثپب ٌو‪ ًٙ‬هة‬
‫اٹ‪٦‬بٹپٍڀ‪ ،‬هؽپڄ اهلل هؽپخ ڇاٍ‪٦‬خ ٭ً عڂبد ڇځ‪ٍ٦‬ټ ڇٽٲبٻ ٵوٌټ ٭ً ٽٲ‪٦‬ل ٕلٯ‬
‫‪٥‬ڂل ٽٺٍٴ ٽٲزله‪.‬‬

‫نَسَبُهُ‪:‬‬
‫څڈ اٹ‪٦‬لٽخ اٹڂؾوٌو ڇاألٍزبم اٹْچٍو ٽٮزً اٹلٌبه اٹزڈځٍَخ مڇ األفلٯ‬
‫اٹپو‪ٍٙ‬خ اٹٍْـ ٍٍلي اثواڅٍټ ثڀ أؽپل ثڀ ٍٺٍپبٿ اٹپبه‪٩‬ڂً‪ ،‬ځَجخ اٹى ٱجٍٺخ‬
‫ثَبؽٸ ؽبٽل ٽڀ أ‪٥‬پبٷ ‪ٝ‬واثٺٌ اٹ‪٪‬وة‪ ،‬ڇ‪١‬چو ٽڀ څبرڄ اٹٲجٍٺخ اٹڈٹً ٍٍلي‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫(‪ )1‬ڇهكد څنڃ اٹزوعپخ ٭ً آفو ٵزبة ث‪ٍ٪‬خ اٹپوٌل ٹغڈڅو اٹزڈؽٍل ٹٺٍْـ اٹپبه‪٩‬ڂً‪ ،‬اٹ‪ٞ‬ج‪٦‬خ‬
‫اٹضبځٍخ ثزڈځٌ‪ ،‬اٹپ‪ٞ‬ج‪٦‬خ اٹزڈځٍَخ‪ ،‬ثل ربهٌـ‪.‬‬
‫‪11‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫‪٥‬پو ثڀ ؽغب اٹپبه‪٩‬ڂً ك٭ٍڀ اٹلاٽڈً ٽڀ ٱوډ اٹَبؽٸ ثزڈځٌ‪ ،‬ڇؽٮٍلڃ اٹڈٹً‬
‫ٍٍلي ٽؾپل اٹپبه‪٩‬ڂً ك٭ٍڀ اٹقپٌ ٽڀ ٽلٿ ‪ٝ‬واثٺٌ ثياڇٌخ رياه ڇرٲٖل‬
‫ٱواءح ڇ‪ٍٙ‬ب٭خ ؽزى اَٿ‪ ،‬ڇرٮوٯ ٽڂچب أٱڈاٻ ٭ً ث‪ ٘٦‬األٱبٹٍټ ڇاألځؾبء ٽڀ‬
‫اٹٲ‪ٞ‬و اٹزڈځًَ ڇ‪ٍ٩‬وڃ‪.‬‬

‫مَىِلِدُ ُه َوتَزِبًَِتُهُ‪:‬‬
‫ڇٹل ث‪٦‬بٕپخ اٹپپٺٶخ اٹزڈځٍَخ فلٷ ‪٥‬بٻ (‪1278‬څـ) ڇروثى روثٍخ ىٵٍخ‬
‫اٍلٽٍخ ربٽخ ٽو‪ٍٙ‬خ‪ٌ ،‬ؾ ُٮڄ اٹٲوآٿ ڇاٹ‪٦‬ٺټ ٽڀ ٵٸ اٹڂڈاؽً‪ ،‬ڇٌٶزڂٮڄ اٹٮ‪ٚ‬ٸ ٽڀ‬
‫ٵٸ اٹغچبد‪ ،‬٭ْ َت ‪٥‬ٺى ؽت اٹٲوآٿ ڇهعبٹڄ ڇاٹ‪٦‬ٺټ ڇأڅٺڄ‪ ،‬٭ؾٮ‪ ٠‬اٹٲوآٿ ٵٺڄ‬
‫ڇڅڈ اثڀ أؽل ‪ْ٥‬و ‪٥‬بٽب‪ ،‬٭ٖٺى ثڄ اٹزواڇٌؼ اٽبٽب‪ ،‬ڇأ‪٥‬بكڃ ٭ً ‪٥‬بٻ ٹپيٌل‬
‫ڇر‪٦‬جل ثڄ ڇ‪٥‬پٸ ثڄ اٹى اٹپپبد‪ ،‬ڇأڇٕى ثنٹٴ‬‫اٹوٍڈؿ ڇاٹضجبد‪ ،‬ڇؽب٭‪٥ ٠‬ٺٍڄ َ‬
‫ڇٹلڃ ڇمڇٌڄ ڇٵٸ ٽڀ ٱوأ ‪٥‬ٺٍڄ‪.‬‬

‫َتعَّلُمُ ُه وَمَّشَايِخُهُ‪:‬‬
‫أ َٻ اٹپ‪٦‬چل اٹيٌزڈځً ٵ‪٦‬جخ أ٭وٌٲٍخ ٭ٶو‪ ٣‬ٽڀ ‪٥‬نة ىالٹڄ‪ ،‬ڇر‪٪‬نډ ثٺجبٿ‬
‫‪٥‬ٺڈٽڄ ڇهعبٹڄ‪ ،‬٭ؤفن ٽڀ ٵٸ ‪٥‬ٺټ أځٮ‪٦‬ڄ ڇأؽَڂڄ‪ ،‬ڇعل ٭ً ‪ٝ‬ٺجڄ ڇأرٲڂڄ‪ ،‬ڇأؽوى‬
‫٭ٍڄ ‪٥‬ٺى اإلعبىاد اٹجچٍخ ڇاٹْچبكاد اٹ‪٦‬ٺپٍخ ٵْچبكح اٹز‪ٞ‬ڈٌ‪ٍ ٤‬ڂخ (‪1299‬څـ)‬
‫اٹَڂٍخ اٹپٲوهح ٭ً اٹپ‪٦‬بڅل اإلٍلٽٍخ ‪٥‬ٺى ٍّڈؿ‬‫٭زٺٲى څڂبٳ ٍبئو اٹ‪٦‬ٺڈٻ َ‬
‫ځقٔ ثبٹنٵو ٽڂچټ‪:‬‬
‫* ٍّـ اٹٍْڈؿ اٹپٮزً اٹپبٹٶً األڇٷ اٹ‪٦‬لٽخ اٹپڂ‪٦‬ټ ٍٍلي ‪٥‬پو ثڀ‬
‫اٹٍْـ(‪ )1‬ڇڅڈ أفٔ ٍّڈفڄ ڇأٵضوڅټ ٽلىٽخ ٹڄ ڇٱواءح ‪٥‬ٺٍڄ‪ ،‬ال ٍٍپب ٭ً ‪٥‬ٺڈٻ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫(‪ )1‬څڈ اٹٍْـ أثڈ ؽٮٔ ‪٥‬پو ثڀ اٹٍْـ‪ ،‬عٺٌ ٹإلٱواء ثغبٽ‪ ٤‬اٹيٌزڈځخ ٍڂخ (‪1266‬څـ)=‬
‫‪12‬‬
‫تسمجةُالّشّيخُإبساٌّيمُاملارػِن‬

‫اٹزٮٍَو ڇاٹؾلٌش ڇاٹپڂ‪.ٰٞ‬‬


‫* ڇهئٌٍ اٹٮزڈډ ڇاٽبٻ اٹ‪٦‬وثٍخ ٭ً ڇٱزڄ اٹ‪٦‬لٽخ اٹپڂ‪٦‬ټ اٹٍْـ ٍٍلي‬
‫ٍبٹټ ثڈؽبعت(‪.)1‬‬
‫* ڇهئٌٍ اٹٮزڈډ اٹ‪٦‬لٽخ اٹپڂ‪٦‬ټ ٍٍلي ٽؾپڈك ثڀ اٹقڈعخ‪.‬‬
‫* ڇهئٌٍ اٹپٮزٍڀ ٭ً ‪ٖ٥‬وڃ اٹ‪٦‬لٽخ اٹپڂ‪٦‬ټ اٹٍْـ ٍٍلي ٽؾپل اٹ‪ٍٞ‬ت‬
‫اٹڂٍٮو‪.‬‬
‫* ڇاٹٖبٹؼ اٹ‪٦‬لٽخ اٹپٮزً اٹپبٹٶً اٹٍْـ ٽؾپل اٹڂٍٮو‪.‬‬
‫* ڇاٹ‪٦‬لٽخ اٹپٮزً اٹپبٹٶً اٹٍْـ ٽؾپل اٹڂغبه(‪.)2‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫= ٱبٷ رٺپٍنڃ اٹٍْـ ٽؾپل ثڀ ‪٥‬ضپبٿ اٹَڂڈًٍ ٭ً روعپزڄ‪ :‬څڈ آٌخ اهلل ٭ً اٹنٵبء ڇاٹزؾٲٍٰ‪،‬‬
‫ڇٹڄ رؾٍٖٸ ىائل ٭ً اٹ‪٦‬ٺڈٻ اٹ‪٦‬ٲٺٍخ ڇ‪٥‬ٺى اٹقٖڈٓ ‪٥‬ٺټ اٹپڂ‪ ٰٞ‬ڇآكاة اٹجؾش‪ ،‬٭ٲل‬
‫أكهٵذ عبٽ‪ ٤‬اٹيٌزڈځخ ڇڅڈ اٹني ٌْبه اٹٍڄ ٭ٍچپب‪ ،‬ڇٽچپب رٖلډ ٹٺٮچټ أرى ثبٹ‪٦‬غت‬
‫اٹ‪٦‬غبة ٽڀ اٹزؾوٌو ڇاٹزلٱٍٰ ٽ‪ ٤‬ؽَڀ اإلٹٲبء ڇرزج‪ ٤‬أٽچبد اٹپَبئٸ‪( .‬ٽَبٽواد اٹ‪٢‬وٌ‪٬‬‬
‫ثؾَڀ اٹز‪٦‬وٌ‪ ،٬‬ط‪ 96ٓ/4‬رؾٲٍٰ اٹٍْـ اٹْبمٹً اٹڂٍٮو‪ ،‬كاه اٹ‪٪‬وة اإلٍلٽً)‬
‫(‪ )1‬څڈ اٹٍْـ أثڈ اٹڂغبح ٍبٹټ ثڀ ‪٥‬پو ثڈؽبعت‪ ،‬ڇٹل ٍڂخ (‪1244‬څـ) ڇكفٸ ٹٲواءح اٹ‪٦‬ٺټ‬
‫ثغبٽ‪ ٤‬اٹيٌزڈځخ ٍڂخ (‪1259‬څـ) ڇث‪٦‬ل رؾٍٖٸ اٹ‪٦‬ٺڈٻ رٖلډ ٹٺزلهٌٌ ٭ٍڄ ٍڂخ (‪1266‬څـ)‪.‬‬
‫ٱبٷ رٺپٍنڃ اٹَڂڈًٍ ٭ً ؽٲڄ‪ :‬آٌخ اهلل ٭ً اٹنٵبء ڇاٹزؾٍٖٸ‪ ،‬ثٺ‪ ٨‬اٹى هرجخ ‪٥‬بٹٍخ ٭ً اٹ‪٦‬ٺڈٻ‬
‫ڇ‪٥‬ٺى اٹقٖڈٓ اٹپ‪٦‬بځً ڇاٹجٍبٿ ڇاٹڂؾڈ ڇاٹٖو‪ ٫‬ڇاٹٺ‪٪‬خ ٭بځڄ اٽبٻ عپٍ‪٦‬چب‪( .‬ٽَبٽواد‬
‫اٹ‪٢‬وٌ‪ ،٬‬ط‪)104ٓ/4‬‬
‫(‪ )2‬څڈ اٹٍْـ أثڈ ‪٥‬جلاهلل ٽؾپل ثڀ ‪٥‬ضپبٿ اٹڂغبه‪ ،‬ڇٹل ٍڂخ (‪1253‬څـ) ڇكفٸ اٹى عبٽ‪٤‬‬
‫اٹيٌزڈځخ ٭ً ‪ٝ‬ٺت اٹ‪٦‬ٺټ ٍڂخ (‪1270‬څـ) ڇأفن ‪٥‬ڀ اٹٍْـ ‪٥‬پو ثڀ اٹٍْـ ڇاٹٍْـ ٍبٹټ‬
‫ثڈؽبعت ڇ‪ٍ٩‬وڅپب‪ ،‬ڇرٖلډ ٹٺزلهٌٌ ثڄ ٍڂخ (‪1284‬څـ) ٱبٷ رٺپٍنڃ اٹَڂڈًٍ‪ :‬څڈ ‪٥‬بٹټ‬
‫ٽؾٖٸ ٽز‪ٚ‬ٺ‪ ٤‬ث‪٦‬ٺڈٻ ّزى‪ ،‬أكهٳ أٵضوڅب ثبٹپ‪ٞ‬بٹ‪٦‬خ اٹزً الىٽچب‪ٌ ،‬ؾب‪ٙ‬و ثبٹپَبئٸ اٹ‪٦‬ٺپٍخ‬
‫ٵضٍوا‪ ،‬ٽڈا‪١‬ت ‪٥‬ٺى اٹزلهٌٌ‪ٌْ ،‬ز‪٪‬ٸ عپٍ‪ ٤‬اٹٍڈٻ ثبٹلهڇً اٹپقزٺٮخ اٹ‪٦‬ٺڈٻ ڇاٹپوارت‪،‬‬
‫ٽؾوه ٭ب‪ٙ‬ٸ ‪٥‬بٹً اٹچپخ‪( .‬ٽَبٽواد اٹ‪٢‬وٌ‪ ٬‬ط‪.)122ٓ/4‬‬ ‫ٽؾت ٹٺجؾش ٭ً أصڂبء اٹلهً ِ‬
‫‪13‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫* ڇاٹ‪٦‬لٽخ اٹپٮزً اٹؾڂٮً اٹٍْـ ٽؾپڈك ثٍوٻ‪.‬‬


‫* ڇاٹ‪٦‬لٽخ اٹپٮزً اٹؾڂٮً اٹٍْـ ٽؾپڈك ثڀ ٽؾپڈك‪.‬‬
‫* ڇاٹ‪٦‬لٽخ اٹٲب‪ ًٙ‬اٹؾڂٮً ٭ً ڇٱزڄ اٹٍْـ اٍپب‪ٍ٥‬ٸ اٹٖٮبٌؾً‪.‬‬
‫ڇ‪ٍ٩‬وڅټ ٽڀ ٭‪ٞ‬بؽٸ ٍّڈؿ مٹٴ اٹ‪ٖ٦‬و‪.‬‬
‫ڇأفن اٹٲواءاد ڇاٹزغڈٌل ‪٥‬ڀ ٍّـ اإلٱواء ٭ً ىٽبځڄ اٹ‪٦‬بٹټ اٹزٲً اٹپئٹ‪٬‬‬
‫اٹپلهً اٹٍْـ ٽؾپل ثڀ ٌبٹڈّڄ‪ ،‬ڇاٹپلهً اٹٍْـ اثواڅٍټ ځڈه اٹلٌڀ‪،‬‬
‫ڇاٹپلهً اٹٍْـ اٹْبمٹً اٹٖلاٻ ڇ‪ٍ٩‬وڅټ‪ ،‬ڇالىٻ األڇٷ ـ أ‪٥‬ڂً اٹٍْـ اثڀ‬
‫ٌبٹڈّڄ ـ ؽزى رقوط ‪٥‬ٺٍڄ ٭ً اٹٲواءاد اٹَج‪ٍ٦‬خ ڇاٹ‪ْ٦‬وٌخ‪ ،‬ڇٕبڅوڃ ٭ڈڅت ٹڄ‬
‫ٽڀ اثڂزڄ أځغبٹڄ اٹٶواٻ‪ ،‬ڇٕبه فٺٍٮزڄ ٭ً مٹٴ اٹ‪٦‬ٺټ ڇاٹپڂٖت‪.‬‬

‫تَ ِدرِيسُ ُه َوتَالمًِذُهُ‪:‬‬


‫أٱوأ ٵزت اٹزڈؽٍل‪ ،‬ڇاٹٲواءاد‪ ،‬ڇاٹٮٲڄ‪ ،‬ڇاٹجل‪٩‬خ‪ ،‬ڇاٹ‪٦‬وثٍخ‪ ،‬ڇاٹٮوائ٘‪،‬‬
‫ڇكهً ٽڀ اٹٶزت اٹ‪٦‬ٺپٍخ اٹ‪٦‬بٹٍخ رٮٍَو‬
‫ڇاٹپٍٲبد‪ ،‬ڇ‪٥‬ٺڈٻ اٹوٌب‪ٙ‬خ‪ ،‬ڇاألكة‪َ .‬‬
‫اٹجٍ‪ٚ‬بڇي اٹى ٍڈهح األ‪٥‬وا‪ ،٫‬ڇرٮٍَو مي اٹغلٹٍڀ‪ ،‬ڇٕؾٍؼ ٽَٺټ ؽزى أرى‬
‫‪٥‬ٺى ځؾڈ اٹوث‪ ،٤‬ڇعبځجب ٽڀ ّوػ اٹيهٱبځً ‪٥‬ٺى اٹپڈ‪ٝ‬ؤ ڇ‪٥‬ٺى فٺٍٸ‪ ،‬ڇاٹ‪ٚ٦‬ل‬
‫‪٥‬ٺى ٽقزٖو اثڀ اٹؾبعت‪ ،‬ڇاٹپ‪٪‬ڂً‪ ،‬ڇاٹپ‪ٞ‬ڈٷ‪ ،‬ڇٽقزٖوڃ‪ ،‬ڇاٹپڈاٱ‪،٬‬‬
‫ڇاٹٲ‪ٞ‬ت ‪٥‬ٺى اٹْپٍَخ‪ ،‬ڇ‪ٍ٩‬و مٹٴ ٽپب ٌ‪ٞ‬ڈٷ مٵوڃ‪.‬‬
‫ڇأفن ‪٥‬ڂڄ اٹغټ اٹ‪٪‬ٮٍو ٽڀ ‪ٝ‬ٺجخ اٹ‪٦‬ٺټ ٽڀ أڅبٹً څنا اإلٱٺٍټ ڇ‪ٍ٩‬وڅټ‪،‬‬
‫ڇأفٔ ثبٹنٵو ٽڂچټ أ‪٥‬لٻ ڇأ٭نام څنا اٹ‪ٖ٦‬و إٔؾبة اٹٮ‪ٍٚ‬ٺخ‪:‬‬
‫* اٹٍْـ ٍٍلي ٽؾپل اٹ‪ٞ‬بڅو ثڀ ‪٥‬بّڈه هئٌٍ اٹٮزڈډ اٹپبٹٶٍخ اَٿ‪.‬‬

‫‪14‬‬
‫تسمجةُالّشّيخُإبساٌّيمُاملارػِن‬

‫* ڇٵبڅٍزڄ اٹپٮزً األڇٷ اٹٍْـ ‪٥‬جل اٹ‪٦‬يٌي ع‪.ٍٜ٦‬‬


‫* ڇٵبڅٍخ اٹپٮزً اٹضبځً اٹٍْـ ثٺؾَڀ اٹڂغبه‪.‬‬
‫* ڇٱب‪ ًٙ‬اٹغپب‪٥‬خ ٭ً ىٽبځڄ اٹپڂ‪٦‬ټ اٹٍْـ اٹٖبكٯ اٹڂٍٮو‪.‬‬
‫* ڇٱب‪ ًٙ‬اٹؾب‪ٙ‬وح اَٿ اٹٍْـ اٹ‪ٍٞ‬ت ٍٍبٹڄ‪.‬‬
‫* ڇاٹپٮزً اٹٍْـ ٽؾپل اٹ‪٦‬ڂبثً‪.‬‬
‫* ڇاٽبٻ اٹغبٽ‪ ٤‬األ‪٢٥‬ټ ڇځٲٍت األّوا‪ ٫‬اٹٍْـ ؽپلڃ اٹْوٌ‪.٬‬‬
‫* ڇاألٍزبم األٵجو اٹٍْـ اٹجٍْو اٹڂٍٮو‪.‬‬
‫* ڇځبئت ٍّـ اٹغبٽ‪ ٤‬اٹٍْـ ٽؾپل اٹ‪٦‬يٌي اٹڂٍٮو‪.‬‬
‫* ڇځبئجڄ اٹضبځً اٹٍْـ اٹْبمٹً اٹغيٌوي‪.‬‬
‫* ڇٍّـ اإلٱواء اٹپڂ‪٦‬ټ اٹٍْـ ؽَڀ اٹَڂبڇځً‪.‬‬
‫* ڇٍّـ اإلٱواء اَٿ اٹٍْـ ٽؾپل علٌل‪.‬‬
‫* ڇاٹپلهً اٹڂؾوٌو اٹپڂ‪٦‬ټ اٹٍْـ ‪٥‬ضپبٿ ثڀ فڈعخ‪.‬‬
‫* ڇاٹپلهً اٹغٺٍٸ اٹٍْـ ٽؾپل اٹي‪٩‬ڈاځً‪.‬‬
‫* ڇاٹپلهً اٹٍْـ ‪٥‬جل اٹَلٻ اٹزڈځًَ‪.‬‬
‫* ڇاٹپلهً اٹٍْـ أؽپل اٹ‪ٍ٦‬بهي‪.‬‬
‫* ڇاٹپلهً اٹٍْـ ٽقزبه اٹپئكة‪.‬‬
‫* ڇاثڀ اٹپزوعټ اٹ‪٦‬بٹټ اٹڂجٍٸ اٹٮب‪ٙ‬ٸ اٹپلهً ٍّقڂب ٍٍلي ‪٥‬جل‬
‫اٹڈاؽل اٹپبه‪٩‬ڂً‪.‬‬

‫‪15‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫* ڇأٱوثبإڃ اٹپلهً اٹٍْـ ؽپڈكڃ ثڀ ٌؾٍى‪.‬‬


‫* ڇاٹپز‪ٞ‬ڈ‪ ٣‬اٹٍْـ اٹ‪ٍٞ‬ت اٹَج‪.ً٦‬‬
‫* ڇاٹپز‪ٞ‬ڈ‪ ٣‬اٹٍْـ ٕبٹؼ اٹٶَواڇي‪.‬‬
‫ڇ‪ٍ٩‬وڅټ ٽپڀ ال ٌؾٖى ‪٥‬لكا‪.‬‬

‫ُمؤَلَفَاتُُُ‪:‬‬
‫عپ‪ ٤‬هؽپڄ اهلل ثٍڀ اٹزلهٌٌ ڇاٹزٖڂٍ‪ ٬‬ؽوٕب ‪٥‬ٺى اٌٖبٷ اٹڂٮ‪٤‬‬
‫ڇكڇاٽڄ‪ ،‬٭ٲل روٳ ٽئٹٮبد ٱٍپخ ؽب٭ٺخ رلٷ ‪٥‬ٺى ٍپڈ ٽٶبځزڄ اٹ‪٦‬ٺپٍخ ڇٍ‪٦‬خ‬
‫ا‪ٝ‬ل‪٥‬ڄ ڇرڈصٲڄ ٽڀ ځٮَڄ ٭ً اٹزؾوٌو ڇٍلٍخ اٹ‪٦‬جبهح ڇٹ‪ ٬ٞ‬اإلّبهح ڇاإلٌغبى‬
‫اٹپڂبٍت ڇرقٍو اٹٲڈٷ اٹپوعؼ اٹٖبئت‪ ،‬فبٹٍخ ٽڀ اإل‪٩‬لٯ ّؤٿ ٽڀ ٌٶزت‬
‫ٹڂٮ‪ ٤‬اٹ‪ٞ‬بٹجٍڀ ڇال ٌوٌل اال ڇعڄ هة اٹ‪٦‬بٹپٍڀ‪.‬‬
‫ڇٹنا ځٮ‪ ٤‬اهلل ثٶزجڄ ث‪٦‬ل ٽپبرڄ ٵپب ځٮ‪ ٤‬ثچب ڇثلهڇٍڄ ڇځٖبئؾڄ ڇ٭زبڇاڃ ٭ً‬
‫ؽٍبرڄ‪ ،‬ڇرٺٲبڅب اٹڂبً ثبٹوؽت ڇاٹٲجڈٷ عٍل ث‪٦‬ل عٍٸ‪ ،‬ؽزى اٿ ٽٍْقخ اٹغبٽ‪٤‬‬
‫األ‪٢٥‬ټ ڇ٭وڇ‪٥‬ڄ ٱوهد ٽڂچب ٹٺلهاٍخ هٍپٍب ثبٹپ‪٦‬چل اٹيٌزڈځً ڇ٭وڇ‪٥‬ڄ ٽئٹٮبد‬
‫فپَخ ‪ٝ‬ج‪٦‬ذ ٵٺچب‪:‬‬
‫* ٭پڂچب ٭ً ٭ڂً اٹٲواءح ڇاٹوٍټ اٹ‪٦‬ضپبځً ّوػ اٹڂغڈٻ اٹ‪ٞ‬ڈاٹ‪٥ ٤‬ٺى‬
‫اٹلهه اٹٺڈاٽ‪ ٤‬٭ً ٽٲوا ځب٭‪ٝ ،٤‬ج‪ ٤‬ٽورٍڀ ‪٥‬بٻ (‪1322‬څـ) ڇ‪٥‬بٻ (‪1354‬څـ)‪.‬‬
‫* ڇّوػ كٹٍٸ اٹؾٍواٿ ‪٥‬ٺى ٽڈهك اٹ‪٢‬پئبٿ ٭ً هٍټ اٹٲوآٿ‪ٝ ،‬ج‪ٍ ٤‬ڂخ‬
‫(‪1325‬څـ)‪.‬‬
‫* ڇٽ‪٦‬ڄ ّوػ ٹ‪ٌَ ٬ٍٞ‬پى رڂجٍڄ اٹقلٿ ‪٥‬ٺى اإل‪٥‬لٿ ثزٶپٍٸ ٽڈهك‬
‫‪16‬‬
‫تسمجةُالّشّيخُإبساٌّيمُاملارػِن‬

‫اٹ‪٢‬پآٿ ٭ً هٍټ ثبٱً اٹَج‪٦‬خ األ‪ٍ٥‬بٿ‪ ،‬ٱوه ٹٺپورجخ اٹ‪٦‬ٺٍب ٭ً اٹ‪٦‬ٺټ اٹپنٵڈه‬
‫‪٥‬ٺټ اٹزغڈٌل ڇاٹٲواءاد‪ ،‬ٵپب ٱوه األڇالٿ ٹٺپورجخ اٹپزڈٍ‪ٞ‬خ ٭ٍڄ‪.‬‬
‫ڇٽڂچب ٭ً ٭ڀ اٹزڈؽٍل صلصخ ّوڇػ‪:‬‬
‫* ّوػ اٹْنهاد اٹنڅجٍخ ‪٥‬ٺى اٹ‪٦‬ٲبئل اٹْوځڈثٍخ‪ٝ ،‬ج‪ ٤‬ٽورٍڀ ٍڂخ‬
‫(‪1341‬څـ) ڇٍڂخ (‪ 1350‬څـ) ڇاَٿ رؾذ اٹ‪ٞ‬ج‪.)1(٤‬‬
‫* ڇّوػ ‪ٝ‬بٹ‪ ٤‬اٹجْوډ ‪٥‬ٺى اٹ‪٦‬ٲٍلح اٹٖ‪٪‬وډ‪ٝ ،‬ج‪ ٤‬ٽورٍڀ ‪٥‬بٻ‬
‫(‪1342‬څـ) ڇ‪٥‬بٻ (‪1348‬څـ)‪.‬‬
‫* ڇ‪٥‬بٻ (‪1357‬څـ) څنڃ اٹ‪ٞ‬ج‪٦‬خ اٹپجبهٵخ ڇڅً ؽبٍّخ ثپڂيٹخ اٹْوػ‬
‫ٹٶڈځچب ‪٥‬ٺى اٹپزڀ ٵؾبٍّخ اٹٍْـ اثواڅٍټ اٹجٍغڈهي اٹپزڈ٭ى ٍڂخ (‪1276‬څـ)‬
‫‪٥‬ٺى اٹغڈڅوح‪ ،‬ڇٽڂچب افزٖود څبرڄ اٹؾبٍّخ(‪ )2‬ٵپب ٕوػ ثڄ ٽئٹٮچب ٭ً‬
‫اٹلٌجبعخ‪ ،‬٭ٮبٱذ إٔٺچب ثبإلٌغبى ڇثلٌ‪ ٤‬اٹٖڂ‪ ٤‬ڇاٹزچنٌت ڇاځزٲبء األڅټ ٽڀ‬
‫مٹٴ ثزٖو‪ ٫‬ڇىٌبكح الئٲٍڀ ڇرورٍت‪.‬‬
‫ڇٱل ٱوهد اٹضلصخ ٹٺپورجخ األفٍوح ٭ً ٍبئو اٹ‪٦‬ٺڈٻ ‪٥‬ٺى څنا اٹزورٍت‪ :‬األڇٷ‬
‫ٹٺَڂخ األڇٹى‪ ،‬ڇاٹضبځً ٹٺَڂخ اٹضبځٍخ‪ ،‬ڇاٹضبٹش ٹٺَڂخ اٹضبٹضخ‪.‬‬
‫ڇٹڄ هٍبئٸ ٹ‪ٍٞ‬ٮخ ‪ٝ‬ج‪ ٤‬ث‪ٚ٦‬چب ثچبٽِ ٵزبثڄ اٹڂغڈٻ اٹ‪ٞ‬ڈاٹ‪ ٤‬ث‪٦‬ل أٿ ‪ٝ‬ج‪٦‬ذ‬
‫هٍبٹخ ٽڂچب ثپٖو اٹٲبڅوح ٭ً رؤٹٍ‪ ٬‬ٽٖوي أٌل ٽئٹٮڄ ٕلٯ ٱڈٹڄ ثچب ڇثوٍبئٸ‬
‫أفوډ ٹ‪ٍ٪‬وڃ ڇمٹٴ ‪٥‬بٻ (‪1345‬څـ)‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫(‪ )1‬ڇعپٺخ ‪ٝ‬ج‪٦‬بد اٹْنهاد فپَخ‪ ،‬ڇآفوڅب ٵبٿ ٍڂخ (‪1372‬څـ‪1953/‬ٻ) ڇڅنڃ څً اٹَبكٍخ‬
‫اٿ ّبء اهلل‪.‬‬
‫(‪ )2‬ڇڅً اٹپَپبح «ث‪ٍ٪‬خ اٹپوٌل ٹغڈڅوح اٹزڈؽٍل»‪ ،‬ربهٌـ اٹ‪ٞ‬ج‪٦‬خ األڇٹى (‪1344‬څـ) ڇاٹضبځٍخ‬
‫(‪1357‬څـ)‬
‫‪17‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫ڇٹڄ ځ‪٢‬ټ ٭ً عچبد اٹ‪ٖ٦‬ڈثخ اٹَج‪ّ ٤‬وؽڄ رٺپٍنڃ اٹٍْـ ٽؾپل اٹپٶڂً‪،‬‬
‫ڇث‪ّ ٘٦‬وڇػ أفوډ ٹټ رپضٸ ٹٺ‪ٞ‬جب‪٥‬خ‪ ،‬ٽڂچب ّوؽڄ ‪٥‬ٺى هٍبٹخ اٹڈ‪،٤ٙ‬‬
‫ڇّوؽڄ ‪٥‬ٺى اٹجٍٲڈځٍخ‪ ،‬ڇٹڄ ٽئٹٮبد أفوډ ٹټ رٶپٸ ٽڂچب ؽبٍّخ ‪٥‬ٺى ّوػ اثڀ‬
‫اٹٲبٕؼ ‪٥‬ٺى اٹْب‪ٝ‬جٍخ‪ ،‬ڇّوػ ‪٥‬ٺى اٹڈٍ‪ٞ‬ى(‪ ،)1‬ڇّوػ ‪٥‬ٺى اٹپوّل اٹپ‪ٍ٦‬ڀ‪،‬‬
‫ڇٽٖڂ‪ ٬‬٭ً اٹٲواءاد اٹ‪ْ٦‬و ‪٥‬ٺى ځَٰ ‪ٍ٩‬ش اٹڂٮ‪ )2(٤‬أڇعي ٽڂڄ ڇأڇ‪ٙ‬ؼ‪،‬‬
‫٭ٍبؽجنا ٹڈ رٶپٸ ڇر‪ٞ‬ج‪ ٤‬ٹٍڂزٮ‪ ٤‬ثچب ٵپب اځزٮ‪ ٤‬ثبفڈاځچب‪.‬‬

‫وَظَا ِئفُهُ‪:‬‬
‫رٲٺت ٽزوعپڂب ٭ً ‪٥‬لح ڇ‪١‬بئ‪ٍ ٬‬بٽٍخ‪ ،‬٭لٷ مٹٴ ‪٥‬ٺى ٽٶبځخ ‪٥‬ٺپٍخ‬
‫ڇأڅٺٍخ ڇٹٍبٱخ ٹپب ٌزڈالڃ ٽپب أثٲى ٹڄ مٵوا ؽَڂب ٭ً عپٍ‪ ٤‬ڇ‪١‬بئٮڄ اٹزً ٱبٻ ثڈاعجچب‬
‫اٹلٌڂً ڇاألكثً ؽزى ځبٷ ثڄ ٵٸ مي ؽٰ ؽٲڄ ‪٥‬ٺپب ڇا٭زبء ڇؽٶپب ڇ‪ٍ٩‬وڅب‪ ،‬ڇٱل‬
‫ځبٷ عپٍ‪٦‬چب ث‪٦‬ي ځٮٌ ڇ‪٥‬ٺڈ څپخ‪ ،‬ڇٹټ ٌزقن ڇٍٍٺخ ٹڂٍٸ ًّء ٽڂچب‪ ،‬ثٸ ‪ٝ‬ٺجزڄ‬
‫ٽڀ ‪ٍ٩‬و أٿ ٌ‪ٞ‬ٺجچب‪.‬‬
‫رٲٺل أ َڇال ف‪ٞ‬خ اٹ‪٦‬لاٹخ ڇاإلّچبك ‪٥‬پڈٽب ثبٹؾب‪ٙ‬وح ٭ً أڇائٸ څنا اٹٲوٿ‪،‬‬
‫صټ ٍپً ‪٥‬لال ثغپ‪ٍ٦‬خ األڇٱب‪ٍ ٫‬ڂخ (‪1307‬څـ) ڇ٭ً څنڃ اٹَڂخ ‪٥‬وٗ ‪٥‬ٺٍڄ‬
‫اٹ‪٦‬بكٷ ٱب‪ ًٙ‬اٹٲ‪ٚ‬بح ٭ً ىٽبځڄ اٹ‪٦‬لٽخ اإلٽبٻ اٹپڂ‪٦‬ټ اٹٍْـ ٍٍلي ٽؾپل‬
‫اٹ‪ٞ‬بڅو اٹڂٍٮو ف‪ٞ‬خ اٹٲ‪ٚ‬بء ثج‪ ٘٦‬اَ٭بٯ ٭بٽزڂ‪ ٤‬ٽئصوا ثٲبءڃ ٹلٍزٮبكح ڇاإل٭بكح‬
‫ڇاالٍزٶپبٷ ‪٥‬ٺى اٹٲ‪ٚ‬بء ڇٽزب‪٥‬جڄ ڇأف‪ٞ‬بهڃ‪ ،‬ڇٱل ؽپبڃ اهلل ر‪٦‬بٹى ڇٕو‪٥ ٫‬ڂڄ‬
‫ڇ‪٥‬ڈ‪ٙ‬ڄ ثپب څڈ فٍو ٽڂڄ ٽپب ٍٍنٵو‪.‬‬
‫اٹٲ‪ٚ‬بء ڇٽڂؾڄ اٹو‪ٙ‬ب َ‬
‫ڇال ىاٷ ٽ‪ ٤‬مٹٴ ٌز‪٦‬ب‪ٝ‬ى اٹٲواءح ڇاإلٱواء ثبٹغبٽ‪ ٤‬األ‪٢٥‬ټ ڇفبهعڄ ؽزى‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫(‪ )1‬ڇڅً اٹ‪٦‬ٲٍلح اٹڈٍ‪ٞ‬ى ٹإلٽبٻ ٽؾپل ثڀ ٌڈٍ‪ ٬‬اٹَڂڈًٍ‪.‬‬
‫(‪ )2‬ڇڅڈ ٹإلٽبٻ أثً اٹؾَڀ ‪٥‬ٺً اٹڂڈهي اٹٖٮبٱًَ اٹْچٍو‪.‬‬
‫‪18‬‬
‫تسمجةُالّشّيخُإبساٌّيمُاملارػِن‬

‫ڇٹً ٽلهٍب ثڄ ٽڀ اٹورجخ اٹضبځٍخ ٭ً ‪٥‬ٺټ اٹزغڈٌل ڇاٹٲواءاد ٍڂخ (‪1312‬څـ)‪.‬‬


‫ٽلهًٍ اٹپلهٍخ اٹ‪ٖ٦‬ٮڈهٌخ‪ ،‬ڇٹټ ٌٺجش‬ ‫ڇ٭ً اٹَڂخ ځٮَچب اځز‪٢‬ټ ٭ً ٍٺٴ ِ‬
‫‪ٝ‬ڈٌل ؽزى أٍڂل اٹٍڄ ٽٍْقخ اإلٱواء ثبإلٌبٹخ اٹزڈځٍَخ ٭ڈٹً ٽلهٍب ٽڀ اٹورجخ‬
‫األڇٹى ثبٹغبٽ‪ ٤‬األ‪٢٥‬ټ ‪٥‬بٻ (‪1314‬څـ) عبٽ‪٦‬ب ٭ً ر‪٦‬ٺٍپڄ ثٍڀ ‪٥‬ٺټ اٹزغڈٌل‬
‫اٹَڂٍخ‪.‬‬
‫ڇاٹٲواءح ڇٍبئو اٹ‪٦‬ٺڈٻ َ‬
‫ٵپب ڇٹً ‪ٚ٥‬ڈا ځبئجب ثبٹپغٺٌ اٹپقزٺ‪ ٜ‬اٹ‪٦‬ٲبهي ‪٥‬بٻ (‪1326‬څـ) ڇ‪ٚ٥‬ڈا‬
‫هٍپٍب ثڄ ‪٥‬بٻ (‪1332‬څـ) ث‪٦‬ل اٹؾبػ ڇّجڄ اعجبه‪.‬‬
‫صټ اځڄ ال ىاٷ ٌڂٮ‪ ٤‬اٹ‪٦‬جبك ڇاٹجلك ؽزى اهرٲى ڇٱٺل ف‪ٞ‬خ اإل٭زبء اٹپبٹٶً‬
‫ٹٺپؾٶپخ اٹْو‪ٍ٥‬خ ثبٹ‪٦‬بٕپخ ‪٥‬بٻ (‪1337‬څـ) ڇث‪٦‬ل ځؾڈ اٹ‪٦‬بٻ أثلٷ رلهٌَڄ ٭ً‬
‫اإلٱواء ثزلهٌٌ ٍبئو اٹ‪٦‬ٺڈٻ‪ ،‬ڇرڈٹى أٌ‪ٚ‬ب هئبٍخ ٹغڂخ اٽزؾبٿ اإل‪٥‬ٮبء ٽڀ اٹغڂلٌخ‬
‫ثَواٌخ اٹپپٺٶخ ڇاٹزلهٌٌ ثغبٽ‪ٕ ٤‬بؽت اٹ‪ٞ‬بث‪ ٤‬ڇاٹزلهٌٌ ثبٹپٶزت اٹؾٍَڂً‬
‫ثپلهٍخ اٹغبٽ‪ ٤‬اٹغلٌل‪.‬‬

‫أَخِالقُهُ‪:‬‬
‫ٵبٿ هؽپڄ اهلل ٽضبٷ اٹپوڇءح ڇاٹ ُزٲى ڇاٹڈها‪٥‬خ ڇاٹ‪٦‬ٮب‪ ٫‬ڇاألځبح ڇاٹزڈا‪٤ٙ‬‬
‫ڇاٹؾٺټ‪ٌ ،‬ئمډ ٭ل ٌئمي‪٦ٌ ،‬ٮڈ ‪٥‬پڀ ‪١‬ٺپڄ‪ ،‬ڇٌٖٸ ٽڀ ٱ‪٦ٞ‬ڄ‪ ،‬ڇٌجلأ ٽڀ ٹٲٍڄ‬
‫ثبٹَلٻ‪ ،‬ڇٌَزٖ‪٪‬و ځٮَڄ ٱچوا ٹچب ڇروثٍخ‪ ،‬ڇٌٲو ثنځجڄ ڇ‪ٍ٥‬جڄ ڇاٿ ٹټ ٌزٖ‪٬‬‬
‫ثنٹٴ‪ ،‬ڇ‪ٝ‬بٹپب ٌزپضٸ ثٲڈٷ اٹْب‪٥‬و‪:‬‬
‫ٹْـ ُـو اٹڂَــبً اٿ ٹ ـټ ر‪٦‬ــ‪٥ ٬‬ڂِــً‬ ‫ٌ‪٢‬ــ ُڀ اٹڂَــبً ثــً فٍــوا ڇاځِــً‬
‫ڇٵبٿ څٍڂب ٹٍڂب څْب ثْب ‪ٍ٩‬ڈها‪ ،‬ال ٌوډ اال ماٵوا‪ٌ ،‬نة ‪٥‬ٺى اٹلٌڀ‬
‫ڇأڅٺڄ‪ ،‬ال ٍٍپب ‪ٝ‬ٺجخ اٹ‪٦‬ٺټ‪ ،‬ځبٕوا ٹچټ ڇٽؾجب‪ ،‬ال ٌٮوٯ ثٍڀ أؽل ٽڂچټ‪ ،‬٭ل‬
‫‪19‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫ٌٲ ِلٻ اٹجٺلي ڇال اٹ‪٪‬ڂً ڇال اٹڈعٍڄ ‪٥‬ٺى ٽڀ ٍڈاڅټ‪ ،‬ڇٌَزو ‪٥‬ٺٍچټ ڇ‪٥‬ٺى ٍبئو‬
‫اٹپَٺپٍڀ‪ ،‬ڇٌٲڈٷ ٱڈٷ اٹٲوآٿ‪{ :‬ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ} [اٹوڇٻ‪.]47 :‬‬
‫(‪)1‬‬
‫ڇٵبٿ ٌوډ اٹڂجً ـ ‪ ‬ـ ٽڂبٽب‪ ،‬٭ٲل ؽٶى ٹڂب اثڂڄ أٍزبمځب اٹپنٵڈه‬
‫‪٥‬ڂڄ أځڄ هأډ هٍڈٷ اهلل ـ ‪ ‬ـ ڇٕبؽجٍڄ أثب ثٶو ڇ‪٥‬پو ‪ ،‬ڇځبٷ‬
‫اٹْچً‪ ،‬ڇځبٷ ٽب ځبٷ ٽڀ اٹٲوة ڇاٹٶواٽخ‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ّوة اٹٺجڀ ٽڀ ٍئهڅټ‬
‫ٵپب ؽٶى أځڄ ٱٖل اٹٮبٷ اٹؾَڀ ٽڀ اٹٲوآٿ ٹڈاٹلڃ اٹپزوعټ ٌڈٻ ځڈكي‬
‫ٹق‪ٞ‬خ اإل٭زبء آفنا ثٲڈٷ ٽڀ ٌغٍيڃ‪ ،‬٭لؽذ ٹڄ آٌخ األ‪٥‬وا‪{ :٫‬ﭒ ﭓ‬
‫ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ}‬
‫[األ‪٥‬وا‪ ،]144 :٫‬ٱبٷ‪ :‬٭‪٦‬ڂل مٹٴ رپضٺذ ٹڄ ثٲڈٷ اٹْب‪٥‬و‪:‬‬
‫ٵپب أرى هثَـڄ ٽڈٍـى ‪٥‬ٺـى ٱـله‬ ‫عبء اٹقل٭ـخ أڇ ٵبځـذ ٹـڄ ٱـلها‬

‫َوفَاتُ ُه وَمَ ِد َفنُهُ‪:‬‬


‫اٍزؤصو اهلل ثڄ ٕجٍؾخ ٌڈٻ األهث‪٦‬بء اٹضبٹش ٽڀ صبځً اٹوثٍ‪ٍ٦‬ڀ ‪٥‬بٻ‬
‫(‪1349‬څـ) ڇك٭ڀ ٕجٍؾخ ٌڈٻ اٹقپٌٍ ث‪٦‬لڃ ثپٲجوح اٹغلى ؽنڇ أٍل٭ڄ اٹٶواٻ‬
‫عڈاه ٍّقڄ ٍٍلي ٍبٹټ ثڈؽبعت‪ ،‬ڇؽ‪ٚ‬و عڂبىرڄ ٵٸ اٹ‪ٞ‬جٲبد ٽڀ اٹقبٕخ‬
‫ڇاٹ‪٦‬بٽخ‪ ،‬ڇٕٺى ‪٥‬ٺٍڄ ٕلٌٲڄ ڇٱوٌڂڄ ‪٥‬ٺپب ڇا٭زبء ٕبؽت اٹٮ‪ٍٚ‬ٺخ ٍّـ اإلٍلٻ‬
‫اٹپڂ َ‪٦‬ټ ٍٍلي أؽپل ثٍوٻ‪ ،‬ڇرڈٹى ٹؾلڃ رٺپٍناڃ ځٲٍت األّوا‪ ٫‬ڇاٽبٻ اٹغبٽ‪٤‬‬
‫األ‪٢٥‬ټ اٹٍْـ ؽپلڃ اٹْوٌ‪ ،٬‬ڇٍّـ اٹپٲبهة اٹ‪٦‬لٽخ اٹپئٹ‪ ٬‬اٹپڂ َ‪٦‬ټ اٹٍْـ‬
‫ؽَڀ اٹَڂبڇځً‪َ ،‬ثڈأڃ اهلل ر‪٦‬بٹى ‪٩‬و‪ ٫‬اٹغڂبٿ ڇڇٍ‪٦‬ڄ ثبٹوؽپخ ڇاٹو‪ٙ‬ڈاٿ‪.‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫(‪ )1‬ڇڅڈ اٹٍْـ ‪٥‬جل اٹڈاؽل اٹپبه‪٩‬ڂً هؽپڄ اهلل‪.‬‬
‫‪20‬‬
‫تسمجةُالّشّيخُإبساٌّيمُاملارػِن‬

‫رِثَاؤُهُ‪:‬‬
‫ٹټ ٌزَڀ ٹڂب اٹڈٱڈ‪٥ ٫‬ٺى ٵٸ ٽب ٱٍٸ ٭ً هصبء څنا اٹ‪٦‬بٹټ اٹغٺٍٸ ٍڈډ‬
‫ٱٍٖلرٍڀ اؽلاڅپب ٹٍْـ األكثبء اٹ‪٦‬بٹټ اٹپز‪ٞ‬ڈ‪ٍٍ ٣‬لي اٹ‪٦‬وثً اٹٶجبكي‪،‬‬
‫ڇځٲْذ ‪٥‬ٺى هٽَڄ ڇځٖچب‪:‬‬
‫ڇثؤ٭ٲــــڄ ‪ٍٝ‬ــــو اٹغــــلٷ ٌؾــــڈٻ‬ ‫ٱجـــــو ثزوثزـــــڄ اٹ‪٦‬ٮـــــب‪ ٫‬ٽٲـــــٍټ‬
‫ؽٍــش اٹ َ‪٢‬ــلٻ ٽــڀ َ‬
‫اٹ‪ٚ‬ــلٷ ثچــٍټ‬ ‫ٱــل ‪ٙ‬ـ َـټ ‪٥‬ــبٹټ رــڈځٌ ڇٍــواعچب‬
‫ڇاٹـــنِٵو ‪٥‬ـــٍِ ٹ ِٺوعـــبٷ ‪٢٥‬ـــٍټ‬ ‫ٽڀ ‪٥‬بُ ٽڀ ث‪٦‬ل اٹپپـبد ثـنٵوڃ‬
‫آصــــــــبهڃ ٹٺ‪٦‬ــــــــبٹپٍڀ ځغــــــــڈٻ‬ ‫ــپڀ عَــټ اثــواڅٍټ ٽــڀ‬
‫ٱجــو ر‪َ ٚ‬‬
‫ٺٖـــــــبٹؾبد ى‪٥‬ـــــــٍټ‬
‫٭بځَـــــــڄ ٹ َ‬ ‫ٱــل ٵــبٿ رـــپضبٷ اٹپــوڇءح ڇاٹ ُزٲــى‬
‫‪١‬چــــود ثــــڄ ٹٺ‪٦‬ــــبٹپٍڀ ‪٥‬ٺــــڈٻ‬ ‫ٽــــب ٵــــبٿ ٽبه‪٩‬ڂٍڂــــب ا َال اٽــــوءا‬
‫اٹْــ‪٦‬ت اٹٶٺــٍټ ٵٺــڈٻ‬
‫رجــوأ ٽــڀ َ‬ ‫٭ٲ‪ٚ‬ــى اإلٹــڄ ثــؤٿ ٌٮبهٱڂــب ڇٹــټ‬
‫اٹَـــ‪٦‬بكح ڇاٹ‪٢٦‬ـــبٻ هٽـــٍټ‬
‫ٵٍـــ‪َ ٬‬‬ ‫ٌـــب ڇاٱٮـــب ث‪ٚ‬ـــوٌؾڄ ٱـــټ ځـــب‪١‬وا‬
‫ٹ‪ٚ‬ـــــوٌؾڄ رجٲـــــى ٹـــــڄ ڇرـــــلڇٻ‬ ‫اٹوؽپبٿ أّو‪ ٫‬هؽپـخ‬
‫ڇاٍؤٷ ٽڀ َ‬
‫ــــوه ٽـــــبد اثـــــواڅٍټ‬
‫ؽٲـــــب ٹٍٲـ َ‬ ‫اٹٖـلٯ ٱـڈٷ ٽـئ ِهؿ‬
‫ڇاځ‪٢‬ـو ث‪٦‬ـٍڀ ِ‬
‫ڇاألفوډ ٽڀ ځ‪٢‬ټ اٹ‪٦‬لٽخ اٹپلهً اٹٍْـ اٹڂبٕو اٹٖلاٻ‪ ،‬ڇڅً ‪ٝ‬ڈٌٺخ‬
‫اٹنٌٸ ڇٽڂچب ٱڈٹڄ‪:‬‬
‫ي(‪ )1‬ٵـــــوٌټ‬
‫ـــــو ٌ‬
‫څـــــٍِڀ ٹـــــٍِڀ ٍ ِ‬ ‫هاٍــــــــ مڇ رڈا‪ٙ‬ـــــــ‪ ٤‬ڇأځـــــــبح‬
‫ٽڂٖــــت ّــــبٽـ ڇؽــــ ٌ‪٢٥ ٠‬ــــٍټ‬ ‫ٹـــټ ٌ‪ٍِ٪‬ـــوڃ ‪٥‬ـــڀ ؽپٍـــل فٖـــبٷ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫اٹوعٸ اٹَني ٌٖڂ‪ ٤‬األٍّبء ٍوا‪.‬‬
‫ي‪ :‬څڈ َ‬
‫اٹَ ِو ُ‬
‫(‪ِ )1‬‬
‫‪21‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫ُرؤِيَاهُ‪:‬‬
‫ؽلصڂً ّجٸ ٽزوعپڂب أٍزبمځب ٍٍلي ‪٥‬جل اٹڈاؽل اٹپبه‪٩‬ڂً أځڄ هيء ڇاٹلڃ‬
‫ٽڂبٽب ث‪٦‬ل ڇ٭برڄ هإډ ٍبهح ٽجْوح‪ ،‬ٽڂچب أځڄ هيء ٌٶزت أڇائٸ ٍڈهح «ٱل أ٭ٺؼ‬
‫اٹپئٽڂڈٿ» اٹى ٱڈٹڄ‪{ :‬ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ‬
‫ﮒ ﮓ} [اٹپئٽڂڈٿ‪ 10 :‬ــ ‪ ،]11‬صټ فزټ ٵزبثزڄ ثٲڈٹڄ عٸ ڇ‪٥‬ل‪{ :‬ﯺ ﯻ‬
‫ﯼ ﯽ ﯾ ﯿ} [اٹڂؾٸ‪ ]53 :‬ڇأ‪ٝ‬بٷ ثبء {ﯻ} ٵجبء اٹجَپٺخ ڇ‪ٙ‬پچب‪ ،‬٭ٲبٷ‬
‫اٹوائً ٹڄ‪ :‬أٱوة څٶنا؟ ٱبٷ‪ :‬ځ‪٦‬ټ! ٱواءح اٹپٲوثٍڀ ڇ‪٥‬جبك اهلل اٹپقٺٍٖڀ‪.‬‬
‫ڇهيء أځڄ ٌزٺڈ ٱڈٷ اهلل ر‪٦‬بٹى‪{ :‬ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ ﯟ}‬
‫[اٹ‪ٞ‬ڈه‪ ]26 :‬اٹى ٱڈٹڄ‪{ :‬ﯰ ﯱ} [اٹ‪ٞ‬ڈه‪.]28 :‬‬
‫{ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ‬ ‫ڇهيء أځڄ ٌٲوة‪:‬‬
‫ﯪ} [األځجٍبء‪ ]101 :‬اٹى آفو اٹَڈهح‪ ،‬ڇ{ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ‬
‫ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ} [آٷ ‪٥‬پواٿ‪ ]190 :‬اٹى ٱڈٹڄ‪:‬‬
‫{ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ‬
‫ﭸ ﭹﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ} [آٷ ‪٥‬پواٿ‪.]195 :‬‬

‫ٍِ فق‪ٞ‬ش سبٔ‬


‫ُ‬ ‫حمند الشاذلي الييفر‬

‫‪22‬‬
‫ُ‬

‫مَنْظُومَ ُة‬
‫َ ْ َ‬ ‫ََ‬
‫العقائ ِ ِرُالَّشىَبِّي ُِة ُ‬

‫ُ‬ ‫َتأِلًِفُ الّشَ ًِخِ العَالمَةِ‬


‫َ ْ ّ َْ َ ّ‬ ‫َْ‬
‫يُ‬
‫َيِبُاألزٌ ِس ُ‬
‫جّي ِرُالَّشى ِ‬
‫عب ِرُامل ِ‬
‫ّ َْ َ ّ‬
‫يُ‬‫املال ِِِكُاألشع ِس ُ‬
‫(ت ‪8431‬هـ)‬
‫نيظَنةُالعقائرُالَّشىَبّية‬

‫‪‬‬

‫اٹْــوځڈثً‬
‫‪٥‬جـل اٹــپغٍل األىڅـوي َ‬ ‫‪ٌ -1‬ٲــڈٷ هاعــً اٹ‪٪‬ٮــو ٹٺ ُنځـــڈة‬
‫ـــــوكا‬
‫٭ــــً مارــــڄ ڇثبٹجٲــــــب رـٮ َ‬ ‫‪ -2‬اٹؾپــــل ٹٺَـــڄ اٹَـــني رڈ َؽــــلا‬
‫اٹٖـــلد‬
‫ــً ٕــبؽت ِ‬
‫‪٥‬ٺــى اٹڂَج ِ‬ ‫‪ -3‬ڇث‪٦‬ـــل ؽپــــل اٹٺَـــڄ ڇ َ‬
‫اٹٖــــلح‬
‫ځڂغـــڈ ثچــــب ٽـــڀ هثٲـــخ اٹ َزٲٺٍــــل‬ ‫‪ -4‬٭چــــــنڃ ‪٥‬ٲبئــــــل اٹ َزڈؽــــــٍل‬
‫رٶـــڀ ثچـــب ٭ـــً ‪٩‬ـــو‪ ٫‬ٽيفو٭ـــڄ‬ ‫‪-5‬٭بؽٮ‪ ٠‬ٹپـڈٹى اٹقٺـٰ ‪ْ٥‬ـوٌڀ ٕـٮڄ‬

‫ٽقــــبٹ‪ ٬‬ٹپـــــب ٌـڂـــــبٹڄ اٹ‪٦‬ــــلٻ‬ ‫‪ -6‬ٹـــڄ اٹڈعـــڈك ڇاٹجٲـــبء ڇاٹٲــــلٻ‬


‫ـــذ ٕٮـــــبد رَــــوك‬
‫٭چـــــنڃ ٍـ ُ‬ ‫‪ -7‬ڇٱبئــــــټ ثڂٮَــــــڄ ڇڇاؽــــــل‬
‫اٹَــٺج ٍَڄ‬
‫ڇاٹـــقپٌ ث‪٦‬ــلڅب څــً َ‬ ‫ـــٍڄ‬
‫‪ -8‬ٽڂچـــب اٹڈعـــڈك ٕـــٮخ ځٮَ َ‬
‫ــپٍذ ٽ‪٦‬ـــبځً‬
‫ٍجــــ‪ٕ ٤‬ـــٮبد ٍـ ِ‬ ‫‪ -9‬ڇڇاعـــــت ٹوثِـڂـــــب اٹپڂَـــــبځً‬
‫ٍــــپ‪ ٤‬ٵــــلٻ ڇؽٍـــــبح ر‪٦‬ـــــزجو‬ ‫‪٥ -10‬ٺـــــټ اهاكح ڇٱــــلهح ثٖـــــو‬
‫اٹَپ‪٦‬ــــــــب‬
‫ثپ‪٦‬ڂڈٌَـــــــخ ٭ؤٹـــــــٰ َ‬ ‫‪ -11‬ڇٍج‪٦‬ـــخ ٱــل الىٽزچــب رل‪٥‬ـــى‬
‫ڇ٭ــً صجڈرـــچب فــل‪ ٫‬ٱــل عــوډ‬ ‫ـــٍب ٽوٌـــلا ٱــــبكها‬
‫‪ -12‬ٵٶڈځـــڄ ؽـ ِ‬
‫‪٥‬ڂچــــب ٵپــــب ؽ ِٲــــٰ ثبٹجوڅــــبٿ‬ ‫‪ -13‬ڇاٹــؾ ُٰ االٍز‪٪‬ڂــءبء ثبٹــپ‪٦‬بځً‬
‫٭ـبځَــــــــڄ اٹپــــــــڂ َيڃ اٹغــــــــٺٍٸ‬ ‫‪ -14‬ڇ‪ُ ٙ‬لڅـــــب ‪٥‬ٺٍـــــڄ ٌَــــزؾٍٸ‬

‫‪25‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫‪ٝ‬ـــڈثى ٹپـــڀ ٹـــڄ ثچـــنا ٌ‪٦‬زـــو‪٫‬‬ ‫‪ -15‬ثٶ ِٸ أڇٕـب‪ ٫‬اٹٶپـبٷ ٱـل ڇٕـ‪٬‬‬

‫ڇروٵـــڄ اٿ ٹـــټ ٌْـــؤ ٹـــټ ٌٶـــڀ‬ ‫‪ -16‬ڇعبئـــي ‪٥‬ٺٍـــڄ ٭‪٦‬ــٸ اٹــپپٶڀ‬


‫اٹٖــــلٯ ڇاٹ َزجٺٍـــــ‪ ٨‬ڇاٹٮ‪ٞ‬بځــــڄ‬
‫ڇ ِ‬ ‫‪ -17‬ڇڇاعــــت ٹوٍـــــٺڄ األٽـبځـــــڄ‬
‫ڇعــــبئي ٵبألٵــــٸ ٭ــــً ؽ ِٲچـــــټ‬ ‫‪ -18‬ڇٽَـــزؾٍٸ ‪ٙ‬ـ ُلڅــــب ٭ٺـــز‪٦‬ٺټ‬
‫أ٭‪ٚ‬ـــٸ ٽج‪٦‬ـــڈس اٹـــى األځـــــبٻ‬ ‫‪ -19‬ڇاعيٻ ثؤ َٿ اٹپٖـ‪ٞ‬ٮى اٹزِچـبٽً‬
‫ڇاٹپٺَــــخ اٹڈا‪ٙ‬ــــؾخ اٹـپڂچـــــبط‬ ‫‪ -20‬ٱل ف َٔ ثبإلٍـواء ڇاٹــپ‪٦‬واط‬
‫ڇځــبٷ ٽــڀ ‪ٞ٥‬ــبڃ ‪٩‬بٌــخ اٹـپڂـــى‬ ‫‪ -21‬ٽــڀ َهثِــڄ ٵٲــبة ٱڈٍــٍڀ كځـــب‬

‫َع ْى ُه ِم َ‬
‫نه ل ْنن َم ْى َى ل ْنن ُم َه ٍْ ِم ِه ل َّص َنم ْ‬ ‫‪ -22‬ڇٌغ ـت اإلٌپــءبٿ ثبٹَــني ڇهك‬
‫ڇاٹج‪٦‬ــش ڇاٹضَــڈاة ٭ــً اٹغڂـــبٿ‬ ‫اٹٖــوا‪ ٛ‬ڇاٹپٍــياٿ‬
‫‪ -23‬ٵبٹ ــؾْو ڇ ِ‬
‫ڇاألځجٍـــــب ڇاٹغــــ ِڀ ڇاأل٭ـــــلٳ‬ ‫‪ -24‬ڇاٹـــؾڈه ڇاٹڈٹـــلاٿ ڇاألٽــلٳ‬
‫ّــچبكح اإلٍـــلٻ ؽَــجپب صجــذ‬ ‫‪ -25‬ڇرغپـــ‪ ٤‬اٹ‪٦‬ٲبئــل اٹَزــً ٽ‪ٚ‬ــذ‬
‫ٹٶـــً رـــوډ ثچـــب ٽٲبٽــــب ٭ـــبفوا‬ ‫‪ -26‬٭ٶـــڀ ٹچـــب ٽ‪٦‬زٲــــلا ڇماٵــــوا‬
‫هٱ ٍَــــــــڂب ٹورــــــــت اٹٶپـــــــــبٷ‬ ‫‪ -27‬ڇأٍــؤٷ اٹـپـــڂَبٿ ما اٹـــغلٷ‬
‫ڇآٹـــــــڄ ٽڂــــــــبڅٸ اٹ َز‪ٞ‬چـــــــــٍو‬ ‫اٹَـٍِــــل اٹجْـــٍو‬
‫‪ -28‬ثغـــبڃ ‪ٝ‬ــــڄ َ‬
‫ـــٸ ٵزــــبة فزپـــــب‬
‫ڇاَٷ ٽــــب ٵـ ُ‬ ‫‪ٕ -29‬ــــٺَى ‪٥‬ٺٍـــڄ هثُــــڂب ڇٍـــٺَپب‬

‫‪26‬‬
‫ُ‬

‫ُ‬
‫َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫الّشزراتُاّذلٌبِّيةُ ُ‬
‫عَّلَى َمنِظُىمَةِ العَقَائِدِ الّشَ ِزنُى ِب ًَةِ‬

‫ّشًِ ِخ ال َعّلَا َمةِ ا ُملقِزِئِ‬


‫ف ال َ‬
‫تَ ِألًِ ُ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ّ‬
‫َِنُ ُ‬ ‫ّ‬
‫ارػ ِِنُالشيت ِ‬
‫إِبسا ٌِّيمُب ِوُأْحرُاله ِ‬
‫ّ‬ ‫َ ّ َْ َ‬
‫يُ‬
‫الهال ِِِكُاألشع ِس ُ‬
‫(ت ‪8439‬هـ)‬
‫نقرنةُاملؤلف‬

‫‪4‬‬
‫اٹؾپل ٹٺَڄ اٹ َني رٮ َوك ثبٹڈؽلاځ ٍَخ ٭ً اٹ َناد ڇ ِ‬
‫اٹٖٮبد ڇاأل٭‪٦‬بٷ‪ ،‬ڇرڂ َيڃ ‪٥‬ڀ‬
‫اٹَلٻ ‪٥‬ٺى ٍٍِل اٹپوٍٺٍڀ ځجٍِڂب‬
‫اٹٖلح ڇ َ‬
‫ٵ ِٸ ځٲٔ ڇا َرٖ‪ ٬‬ثٶ ِٸ ٵپبٷ‪ ،‬ڇ َ‬
‫ڇٽڈالځب ٽؾ َپل ڇ‪٥‬ٺى آٹڄ ڇٕؾجڄ ڇاٹ َزبث‪ٍ٦‬ڀ‪.‬‬
‫أ َٽب ث‪٦‬ل‪ ،‬٭ٍٲڈٷ اٹٮٲٍو اٹى هثِڄ اٹ‪٪‬ڂ ًِ‪٥ ،‬جلڃ اثواڅٍټ ثڀ أؽپل اٹپبه‪٩‬ڂ ًُ‪،‬‬
‫ڇ٭َٲڄ اٹٺَڄ ڇٽڂؾڄ ه‪ٙ‬بڃ‪ :‬ا َٿ ٽڂ‪٢‬ڈٽخ اٹ‪٦‬ٲبئل اٹ َزڈؽٍلٌَخ اٹپْزپٺخ ‪٥‬ٺى رَ‪٦‬خ‬
‫ڇ‪ْ٥‬وٌڀ ثٍزب هعيٌَخ ٹٺ‪َٞ‬ڈك اإلٽبٻ‪ ،‬ٱلڇح األځبٻ‪ٍٍِ ،‬لي ‪٥‬جل اٹپغٍل َ‬
‫اٹْوځڈث ًِ‬
‫ي(‪ ،)1‬ٵبٿ اٹٺَڄ ٹً ڇٹڄ ڇٹٺپئٽڂٍڀ ٭ٍپب ځورغً‪ ،‬ٱل ر‪َ ٚ‬پڂذ ٽڀ ‪٥‬ٲبئل‬ ‫األىڅو ِ‬
‫اٹَپ‪ٍَ ٦‬بد‪،‬‬
‫اٹَڂَخ اٹپؾ َوهاد ٽب ٌٶٮً اٹپجزلة ٭ً اإلٹچ ٍَبد ڇاٹڂَجڈٌَبد ڇ َ‬
‫أڅ ٸ ُ‬
‫اٹَئاٷ ڇاٹجؾش‬
‫ٽ‪٪ٕ ٤‬و ؽغپچب ڇٍلٽخ ځ‪٢‬پچب‪ ،‬ڇٹٶڀ ٹټ ٌڈعل ٹچب ّوػ ث‪٦‬ل ُ‬
‫‪٥‬ڂڄ(‪ ،)2‬٭َؤٹڂً ث‪ ٘٦‬اٹپجزلئٍڀ اٹؾب٭‪ٍ٢‬ڀ ٹچب ّوؽچب ٹٍٮچټ ٽ‪٦‬بځً أٹٮب‪١‬چب ٽڂڄ‪،‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫(‪ )1‬څڈ اٹٍْـ اٹ‪٦‬لٽخ أثڈ ٽؾپل ‪٥‬جل اٹپغٍل ثڀ اثواڅٍټ اٹْوځڈثً األىڅوي اٹپبٹٶً‪ ،‬اٹ‪٦‬بٹټ‬
‫اٹپْبهٳ ٭ً اٹٮٲڄ ڇاٹؾلٌش ڇاٹزٖڈ‪ ٫‬ڇاٹٺ‪٪‬خ ڇاٹڂؾڈ ڇ‪ٍ٩‬وڅب‪ ،‬ڇٹل ٭ً «ّوځڈة» اٹزبث‪٦‬خ‬
‫ٹپوٵي كٽڂچڈه ثپلٌوٌخ اٹجؾٍوح ثپٖو‪ ،‬ٹڄ ٽٖڂٮبد ٵضٍوح ٽڂچب ٭ً اٹؾلٌش ّوػ ٽقزٖو‬
‫اثڀ أثً عپوح‪ ،‬ڇّوػ األهث‪ٍ٦‬ڀ اٹڂڈڇٌخ‪ ،‬ڇ٭ً اٹٮٲڄ رٲوٌت اٹپ‪٦‬بځً ‪٥‬ٺى هٍبٹخ اثڀ أثً‬
‫ىٌل اٹٲٍوڇاځً‪ ،‬ڇاٹپؾبٍڀ اٹجچٍخ ‪٥‬ٺى ٽزڀ اٹ‪ْ٦‬پبڇٌخ‪ ،‬ڇ٭ً اٹٺ‪٪‬خ اهّبك اٹَبٹٴ اٹى أٹٮٍخ‬
‫اثڀ ٽبٹٴ‪ ،‬ڇ٭ً اٹَٺڈٳ ّوػ اٹؾٶټ اٹ‪ٞ٦‬بئٍخ‪( .‬األ‪٥‬لٻ ٹٺيهٵٺً ط‪)149ٓ/4‬‬
‫(‪ )2‬ڇٱل ّوؽچب اٹ‪٦‬لٽخ ٽؾپل ٌؾٍى ثڀ ٍٍل ٽؾپل ثڀ ٽؾپل ثڀ ٍٺٍټ اٹڈالرً ٽڂْئب ڇڇ‪ٝ‬ڂب‪،‬‬
‫اٹپبٹٶً ٽنڅجب‪ ،‬األّ‪٦‬وي ‪٥‬ٲٍلح‪ ،‬اٹزغبځً ڇهكا‪( ،‬د ‪1330‬څـ) ڇڅڈ ٕبؽت اٹوؽٺخ‬
‫ي=‬‫اٹو ِة اٹپغٍل اٹؾپٍل ‪٥‬ٺى ځ‪٢‬ټ ‪٥‬جل اٹپغٍل األىڅو ِ‬
‫اٹؾغبىٌخ‪ ،‬ڇّوؽڄ ٌَپى‪« :‬٭زؼ َ‬
‫‪29‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫اٹٖ‪٪‬به‪ ،‬ٽ‪ِ ٦‬ٲجب ٵٸَ ‪٥‬ٲٍلح ٭ٍچب‬ ‫٭ْوؽزچب ٹڄ ّوؽب ٽـپيڇعب ثچب ٽڂبٍجب ٹؾبٷ ِ‬
‫ثلٹٍٺچب ‪٥‬ٺى ٍجٍٸ اإلعپبٷ ڇاالفزٖبه‪ ،‬ام ٱل ٕ َوػ أٌ َپخ ٭ ِڀ اٹ َزڈؽٍل ثؤ َٿ‬
‫األكٹ َخ اإلعپبٹ ٍَخ ‪٥‬ٺى اٹ‪٦‬ٲبئل ٵب٭ٍخ ٭ً اٹقوڇط ٽڀ اٹ َزٲٺٍل‪.‬‬
‫اٹْوػ ‪٥‬ٺى مٹٴ اٹپڂڈاٷ ٹ َٲجزڄ‬
‫ڇث‪٦‬ل أٿ رٮ َ‪ٚ‬ٸ اٹٶجٍو اٹپز‪٦‬بٷ ثٶپبٷ څنا َ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬‫ََ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ََ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َ َ‬
‫َب ُِّي ُِة»‪ٍ ،‬بئل ٽڀ ٭‪ٚ‬ٸ هثًِ‬ ‫الع ُقا ُئ ِ ُِر ُ ُْ‬
‫الَّشىُ ُ‬ ‫َن ُِة ُ ُ‬
‫ُن ُيظُ ُ‬
‫َع ُ‬
‫اّذل ٌُ ُبِ ُّي ُِة ُ ُ‬ ‫الّش ُز َُر ُِ‬
‫ات ُ ُ‬ ‫ثـ « ُ‬
‫اٹٶوٌټ اٹغڈاك(‪ )1‬أٿ ٌغ‪٦‬ٺڄ ٽڀ اٹ‪٦‬پٸ اٹپٲجڈٷ ٌڈٻ اٹ َزڂبك‪ ،‬ڇأٿ ٌڂٮ‪ ٤‬ثڄ‬
‫اٹٖلح‬
‫اٹپجزلئٍڀ اٹڂَٮ‪ ٤‬اٹ‪٦‬پٍټ‪ ،‬ثغبڃ ځجٍِڂب ڇٽڈالځب ٽؾ َپل ‪٥‬ٺٍڄ ڇ‪٥‬ٺى أڅٺڄ أ٭‪ٚ‬ٸ َ‬
‫ڇأىٵى اٹ َزَٺٍټ‪ ،‬آٽٍڀ‪.‬‬
‫څنا‪ ،‬ڇٹ َپب ٵبځذ ٽ‪٦‬و٭خ اٹپئٹ ِ‪ ٬‬ٽڀ ٽچ َپبد األٽڈه أل َٿ اٹ َزؤٹٍ‪ ٬‬اما عچٸ‬
‫ٽئٹ ِٮڄ ڇٹټ ٌ‪٦‬ٺټ ٕ َؾخ ٽب ٭ٍڄ ال ٌ‪٦‬زپل ‪٥‬ٺٍڄ‪ ،‬ثلأ اٹپئٹ ِ‪ ٬‬ٽڂ‪٢‬ڈٽزڄ ثزَپٍخ ځٮَڄ‪،‬‬
‫٭ٲبٷ ث‪٦‬ل اال٭ززبػ ثبٹجَپٺخ ڇاٹ َزج ُوٳ ثڄ‪:‬‬
‫َع ْب ُذ ا ْىـ ََ ِج‪ِ ٞ‬ذ األ َ ْصٕشِ‪َ ٛ‬‬
‫اىّش ْـشُّ٘بِ‪ٜ‬‬ ‫ايــ‪ ٜ‬ا ْى َغ ْفــشِ ىِي ُزُّـــ٘ ِ‬
‫ــ٘ه َس ِ‬
‫ٔ‪ُ َٝ -‬ق ُ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫اٹْوځڈث ًِ ٭ً ‪٥‬ٲبئل اٹ َزڈؽٍل» ٌَو اهلل ارپبٻ اٹ‪٦‬ڂبٌخ ثڄ ڇځْوڃ‪.‬‬ ‫َ‬ ‫=‬
‫اٹٖٮخ ڇهكد ٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى ٭ً ؽلٌش ٕؾٍؼ أفوعڄ اثڀ أثً ٍّجخ ٭ً ٽٖڂَٮڄ ‪٥‬ڀ اٹڂَج ًِ‬ ‫(‪ )1‬څنڃ ِ‬
‫اٹَڂڈٍ ًُ ٭ً‬‫٘د»‪ .‬ٱبٷ اإلٽبٻ ٽؾ َپل ثڀ ٌڈٍ‪َ ٬‬‬ ‫‪ ‬ٱبٷ‪ِ « :‬إ َُ اىيَ َٔ َي َ٘ ٌاد ُ‪ِ ٝ‬ح ُّب ُ‬
‫اىج َ‬
‫ّوػ األٍپبء اٹؾَڂى‪ :‬اٹغڈاك‪ :‬څڈ اٹپزپٶِڀ ٽڀ اإلٌضبه‪ ،‬ڇمٹٴ اإلٌضبه ٌٶڈٿ ثبإلٌغبك‬
‫اٹوڇؽبځ ًِ ٵبٹچلاٌخ‬
‫بٹوىٯ ُ‬‫اٹوڇػ ڇاٹؾٍبح صبٹضب‪ ،‬ص َټ ث ِ‬‫أ َڇال‪ ،‬ص َټ ثبإلثٲبء صبځٍب‪ ،‬ص َټ ثڂٮـ ُ‬
‫اٹَڂ ٍَخ‬
‫ڇاإلٌپبٿ ڇٽوارجچپب ٵبٹ َزڈثخ ڇاٹ ُيڅل ڇٽضٸ مٹٴ‪ ،‬ڇاٹ‪٦‬ٺټ ڇٽوارجڄ‪ ،‬ڇثبٹپ ِڀ ثبألفلٯ َ‬
‫اٹوؽپخ هاث‪٦‬ب‪ ،‬ڇثب‪١‬چبه آصبه څنڃ األفلٯ ٭ٍڄ‪ ،‬ڇاٹپ‪٦‬بٽٺخ ٽ‪٦‬ڄ‬ ‫‪٥‬ٺى ‪٥‬جلڃ ٵبٹ‪٦‬ٮڈ ڇاٹؾٺټ ڇ َ‬
‫اٹو‪ ًِ ٙ‬ڇاألٽڈاٷ ڇاٹقيائڀ‬ ‫اٹْچ ًِ ڇاٹپڂٶؼ َ‬‫بٹوىٯ اٹغَپبځ ًِ ٽڀ اٹپ‪٦ٞ‬ټ َ‬ ‫ثچب فبٽَب‪ ،‬ص َټ ث ِ‬
‫اٹنفبئو ڇاٹ‪ ٍِ٦‬اٹچڂ ًِ ٍبكٍب‪.‬‬ ‫ڇ َ‬
‫‪30‬‬
‫نقرنةُاملؤلف‬

‫فِــــ‪َ ٜ‬را ِتــــ ِٔ َٗبِا ْى َب َقــــــا َتـ َف َ‬


‫ـــــش َدا‬ ‫اىح َْــــ ُذ ىِيَـــ ِٔ اىَـــ ِز‪َ ٛ‬ت َ٘ َدــــ َذا‬
‫ٕ‪َ -‬‬
‫اٹَزو‬ ‫٘ه َس ِ‬
‫اي‪ )ٜ‬أي‪ :‬ٽئ ِٽٸ (اى َغ ْفشِ) ثٮزؼ اٹ‪ٍ٪‬ڀ ڇٍٶڈٿ اٹٮبء‪ ،‬أي‪َ :‬‬ ‫(‪ُ ٝ‬ق ُ‬
‫َ‬
‫ٽڀ اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى (ىِي ُزُّ٘ ِ ) عپ‪ ٤‬مځت ڇڅڈ اإلصټ‪ .‬ڇاٹپواك ثَزو اٹ ُنځڈة‪٥ :‬لٻ‬
‫اٹپئافنح ثچب‪.‬‬
‫( َع ْب ُذ اى ََ ِج‪ِ ٞ‬ذ) څڈ اٍټ اٹڂَب‪١‬ټ (األ َ ْصٕ ِش‪ )ٛ‬ځَجخ اٹى األىڅو ڇڅڈ اٹغبٽ‪٤‬‬
‫األ‪٢٥‬ټ ثپٖو اٹٲبڅوح‪ ،‬ڇڅڈ أ َڇٷ ٽَغل أ ٌٍِ ثچب‪ ،‬اثزلأ اځْبءڃ «عڈڅو» اٹٲبئل‬
‫ثؤٽو ٽڀ «اٹپ‪ِ ٦‬ي ٹلٌڀ اٹٺَڄ» ٍڂخ (‪359‬څـ) رَ‪ ٤‬ڇفپٍَڀ ڇصلصپبئخ‪ ،‬ڇر َټ ٭ً‬
‫هٽ‪ٚ‬بٿ ٍڂخ (‪ 361‬څـ) اؽلډ ڇٍزٍِڀ ث‪٦‬ل اٹضَلصپبئخ‪ .‬ڇاځَپب ځَت اٹڂَب‪١‬ټ ځٮَڄ‬
‫اٹٍڄ ٹزٺ ِٲٍڄ اٹ‪٦‬ٺڈٻ ٭ٍڄ‪.‬‬
‫اىّش ْش ُّ٘بِ‪ )ٜ‬ځَجخ اٹى «ّوځڈة» ٱوٌخ ثبٹجؾٍوح ٽڀ أ‪٥‬پبٷ ٽٖو‪.‬‬
‫( َ‬
‫(اى َح َْـ ُذ ى ِيَ ِٔ) أي‪ :‬اٹڈٕ‪ ٬‬ثٶ ِٸ عپٍٸ صبثذ ٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى ‪٥‬ٺى ٍجٍٸ‬
‫االٍزؾٲبٯ‪.‬‬
‫(اىَ ِز‪َ ٛ‬ت َ٘ َدـ َذا) أي‪ :‬ا َرٖ‪ ٬‬ثبٹڈؽلح ڇاالځٮواك (فِ‪َ ٜ‬را ِت ِٔ) ڇٽ‪٦‬ڂى اٹڈؽلح‬
‫٭ً مارڄ‪٥ :‬لٻ رو ُٵجچب ٽڀ أعياء‪ ،‬ڇ‪٥‬لٻ ڇعڈك ماد ٽضٺچب‪.‬‬
‫( َٗبِا ْى َبقا َت َف َش َدا) أي‪ :‬اځٮوك ــ ٍجؾبځڄ ڇر‪٦‬بٹى ــ ثڈعڈة اٹجٲبء‪ ،‬٭ل ٌغڈى‬
‫أٿ ٌٺؾٲڄ اٹ‪٦‬لٻ ڇاٹٮڂبء‪ ،‬ثقل‪ٍ٩ ٫‬وڃ ٽڀ اٹپڈعڈكاد‪ ،‬٭بځَڄ ٌغڈى ‪٥‬ٲل أٿ‬
‫ٌٺؾٲڄ اٹ‪٦‬لٻ ڇاٹٮڂبء ڇاٿ ‪ٝ‬بٷ ڇعڈكڃ‪ ،‬ثٸ ڇاٿ كاٻ‪ .‬ڇ«اٹجٲبء» ٽپلڇك‪ ،‬ڇٱٖوڃ‬
‫اٹڂَب‪١‬ټ ‪ ‬ٹ‪ٚ‬وڇهح ڇىٿ اٹڂَ‪٢‬ټ‪ ،‬هىٱذ ٵپبٷ اٹٮچټ‪.‬‬

‫‪31‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫اىّصـــة َ ِت‬ ‫ـاد ِّب ِ‬ ‫َعيَــ‪ ٚ‬اىَْ ِبــ‪َ ٜ‬صـ ِ‬ ‫اىّصـــة َ ِ‬


‫ٖ‪َ َٗ -‬ب ْعــ َذ َد َْـــ ِذ اىيَــ ِٔ َٗ َ‬
‫ِ‬
‫َّ ْْ ُجــ٘ ب َِٖـــا ٍِـ ْـِ س ِْب َقــِْ اى َت ْقيِ‪ٞ‬ـــ ِذ‬ ‫ٗ‪ -‬فَ َٖــــــ ِزِٓ َع َقا ِــــــ ُذ اى َت ْ٘ ِدــــــ‪ِ ٞ‬ذ‬
‫اىّصة َ ِ) ٽڀ اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى‬
‫( َٗ َب ْع َذ) ٽب رٲ َلٻ ٽڀ ( َد َْذِ اىيَ ِٔ‪ )َٗ ،‬ث‪٦‬ل ‪ٝ‬ٺت ( َ‬
‫اىّصة َ ِت) ثٶَو َ‬
‫اٹٖبك‪،‬‬ ‫ڇڅً هؽپزڄ اٹپٲوڇځخ ثبٹ َز‪ٍ٢٦‬ټ(‪َ ( )1‬عيَ‪ ٚ‬اىَْبِ‪َ ٜ‬ص ِ‬
‫اد ِّب ِ‬ ‫ِ‬
‫عپ‪ٕ ٤‬ٺخ ڇڅً اٹ‪ٍَ ٞ٦‬خ‪.‬‬
‫اٹٖلد ڇاٹ‪ٞ٦‬بٌب‪ ،‬اما أ‪ٝ‬ٺٰ ٵپب څڂب اځٖو‪ ٫‬اٹى ځجٍِڂب‬
‫ڇاٹڂَج ًُ ٕبؽت ِ‬
‫ٍٍِلځب ٽؾ َپل ــ ‪ ‬ــ ألځَڄ ثؾو اٹغڈك األ‪٢٥‬ټ‪ ،‬ڇٽڀ عڈكڃ ڇٵوٽڄ أ َٿ‬
‫هعل ٍؤٹڄ ٭ؤ‪ٞ٥‬بڃ ‪٩‬ڂپب ٽألد ٽب ثٍڀ عجٺٍڀ‪ ،‬٭وع‪ ٤‬اٹى ٱڈٽڄ ڇٱبٷ ٹچټ‪:‬‬
‫أٍٺپڈا ٭ب َٿ ٽؾ َپلا ٌ‪ٞ٥ ًٞ٦‬بء ٽڀ ال ٌقب‪ ٫‬اٹٮٲو(‪.)2‬‬
‫ڇعبءڃ ــ ‪ ‬ــ رَ‪٦‬ڈٿ أٹ‪ ٬‬كهڅپب ٭ڈ‪٦ٙ‬ذ ‪٥‬ٺى ؽٍٖو‪ ،‬ص َټ‬
‫ٱبٻ اٹٍچب ٭ٲَپچب‪ ،‬٭پب ه َك ٍبئل ؽ َزى ٭و‪ ٧‬ٽڂچب‪ ،‬ڇأ‪ٞ٥‬ى اٹ‪َ ٦‬جبً ٽڀ اٹ َنڅت ٽب‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫(‪ )1‬ٱبٷ اإلٽبٻ اٹؾب٭‪ ٠‬اٹجٍچٲ ًُ‪ :‬اما ٱٺڂب‪« :‬اىيَ ُٖ ٌَ َص ِو َعيَ‪َ ٍُ ٚ‬ح ََ ٍذ» ٭بځَپب ځوٌل ثڄ‪ :‬اٹٺَچ َټ ‪ِ٢٥‬ټ‬
‫ٽؾ َپلا ٭ً اٹ ُلځٍب ثب‪٥‬لء مٵوڃ ڇا‪١‬چبه ك‪٥‬ڈرڄ ڇاثٲبء ّوٌ‪٦‬زڄ‪ ،‬ڇ٭ً اَفوح ثزْٮٍ‪٦‬ڄ ٭ً أ َٽزڄ‬
‫ڇاعياٷ أعوڃ ڇٽضڈثزڄ ڇاثلاء ٭‪ٚ‬ٺڄ ٹأل َڇٹٍڀ ڇاَفوٌڀ ثبٹپٲبٻ اٹپؾپڈك‪ ،‬ڇرٲلٌپڄ ‪٥‬ٺى ٵب٭ َخ‬
‫اٹپٲ َوثٍڀ ٭ً اٹٍڈٻ اٹپْچڈك‪ .‬ڇڅنڃ األٽڈه ڇاٿ ٵبٿ اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى ٱل أڇعجچب ٹٺڂَجً ‪‬‬
‫ِ‬
‫٭ب َٿ ٵٸَ ًّء ٽڂچب مڇ كهعبد ڇٽوارت‪ ،‬٭ٲل ٌغڈى اما ٕٺَى ‪٥‬ٺٍڄ ڇاؽل ٽڀ أ َٽزڄ ٭بٍزغٍت‬
‫ك‪٥‬بإڃ ٭ٍڄ أٿ ٌيكاك اٹڂَج ًُ ‪ ‬ثنٹٴ اٹ ُل‪٥‬بء ٭ً ٵ ِٸ ًّء ٽـ َپب ٍ َپٍڂبڃ هرجخ ڇكهعخ‪،‬‬
‫اٹٖلح ‪٥‬ٺٍڄ ٽـ َپب ٌٲٖل ثچب ٱ‪ٚ‬بء ؽ ِٲڄ ‪ ‬ڇٌزٲ َوة ثبٵضبهڅب اٹى اٹٺَڄ‬ ‫ڇٹچنا ٵبځذ َ‬
‫ر‪٦‬بٹى‪٦ّ( .‬ت اإلٌپبٿ‪ ،‬ط‪)144 ،143ٓ/2‬‬
‫(‪ )2‬ڇاٹقجو ٭ً ٕؾٍؼ ٽَٺټ‪ ،‬ٵزبة اٹٮ‪ٚ‬بئٸ‪ ،‬ثبة ٽب ٍئٸ هٍڈٷ اهلل ‪ٍّ ‬ئب ٱ ُ‪ٜ‬‬
‫٭ٲبٷ ال‪ ،‬ڇٵضوح ‪ٞ٥‬بئڄ‪.‬‬
‫‪32‬‬
‫نقرنةُاملؤلف‬

‫ٹټ ٌ‪ ٰٞ‬ؽپٺڄ(‪.)1‬‬
‫ڇه َك ــ ‪ ‬ــ ‪٥‬ٺى اٹٲجٍٺخ اٹپَ َپبح ثچڈاىٿ ٍجبٌبڅب‪ ،‬أي أٍواڅب‪،‬‬
‫ڇٵبځڈا ٍ َزخ آال‪ ،)2(٫‬ڇه َك ‪٥‬ٺٍچب أٌ‪ٚ‬ب ٽڀ األٽڈاٷ أهث‪٦‬خ ڇ‪ْ٥‬وٌڀ أٹٮب ٽڀ اإلثٸ‪،‬‬
‫(‪)3‬‬
‫ٽڀ اٹٮ َ‪ٚ‬خ‪ ،‬ڇاألڇٱٍخ‪:‬‬ ‫ڇأٵضو ٽڀ أهث‪ٍ٦‬ڀ أٹٮب ٽڀ اٹ‪٪‬ڂټ‪ ،‬ڇأهث‪٦‬خ آال‪ ٫‬أڇٱٍخ‬
‫أهث‪٦‬ڈٿ كهڅپب‪ ،‬ڇٱ ِڈٻ مٹٴ ٭جٺ‪ ٨‬فپَپئخ أٹ‪ ٬‬أٹ‪ ،٬‬أي‪ :‬فپَپبئخ ٽٺٍڈٿ‪،‬‬
‫ڇأفجبه عڈكڃ ــ ‪ ‬ــ ٵبكد أٿ ال رؾٖى‪ ،‬٭ؾ ِلس ‪٥‬ڀ اٹجؾو ڇال ؽوط‪.‬‬
‫(فَ َٖ ِزِٓ) اٹپنٵڈهح ثچنا اٹڂَ‪٢‬ټ ( َع َقا ِ ُذ) ‪٥‬ٺټ (اى َت ْ٘ ِد‪ٞ‬ذِ) أي‪ :‬اٹ‪٦‬ٲبئل اٹ َزً‬
‫رنٵو ٭ً ‪٥‬ٺټ اٹ َزڈؽٍل‪ٍ ،‬ڈاء ر‪٦‬ٺَٲذ ثزڈؽٍل اٹٺَڄ أٻ ث‪ٍ٪‬و رڈؽٍلڃ‪ ،‬ڇاځَپب ٍ ِپٍذ‬
‫اٹ‪٦‬ٲبئل ٵٺُچب ث‪٦‬ٺټ اٹ َزڈؽٍل أل َٿ اٹڈؽلاځ ٍَخ أّو‪ ٫‬ٽجبؽش اٹ‪٦‬ٲبئل ڇأّچوڅب‪.‬‬
‫ڇٽٮوك اٹ‪٦‬ٲبئل‪٥ :‬ٲٍلح‪ ،‬ثپ‪٦‬ڂى ٽ‪٦‬زٲلح ــ ثٮزؼ اٹٲب‪ ٫‬ــ‪ ،‬ڇڅً ٽب ٌغيٻ‬
‫ڇٌٲ‪ ٤ٞ‬ثڄ‪ ،‬ٵضجڈد اٹڈؽلاځ ٍَخ ٹٺَڄ ٭ً ٱڈٹڂب‪« :‬ال اٹڄ ا َال اٹٺَڄ»‪ ،‬ڇصجڈد ِ‬
‫اٹوٍبٹخ‬
‫ٹٍَِلځب ٽؾ َپل ٭ً ٱڈٹڂب‪« :‬ٽؾ َپل هٍڈٷ اٹٺَڄ»‪.‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫اٹْٮب (ٓ ‪ )67‬ڇأفوعڄ اٹجقبهي ٭ً ٕؾٍؾڄ‪ ،‬ٵزبة‬ ‫(‪ )1‬ثچنا أڇهكڃ اٹٲب‪ٍ٥ ًٙ‬بٗ ٭ً ِ‬
‫اٹٖلح‪ ،‬ثبة اٹٲَپخ‪٥ ،‬ڀ أځٌ ثڀ ٽبٹٴ ‪ ‬ٱبٷ‪ :‬أرً اٹڂَج ًُ ‪ ‬ثپبٷ ٽڀ‬ ‫َ‬
‫اٹجؾوٌڀ ٭ٲبٷ ‪ « :‬اځضوڇڃ ٭ً اٹپَغل » ڇٵبٿ أٵضو ٽبٷ أرً ثڄ هٍڈٷ اٹٺَڄ ‪،‬‬
‫اٹٖلح عبء ٭غٺٌ‬ ‫٭قوط هٍڈٷ اٹٺَڄ ‪ ‬اٹى اٹٖ َلح ڇٹټ ٌٺزٮذ اٹٍڄ‪ ،‬٭ٺ َپب ٱ‪ٚ‬ى َ‬
‫اٹٍڄ‪ ،‬٭پب ٵبٿ ٌوډ أؽلا ا َال أ‪ٞ٥‬بڃ‪ ،‬ام عبءڃ اٹ‪َ ٦‬جبً‪ ،‬٭ٲبٷ‪ٌ :‬ب هٍڈٷ اٹٺَڄ أ‪ٞ٥‬ڂً‪ ،‬٭بځ ًِ‬
‫٭بكٌذ ځٮًَ ڇ٭بكٌذ ‪٥‬ٲٍل‪ ،‬٭ٲبٷ ٹڄ هٍڈٷ اٹٺَڄ ‪« :‬فن» ٭ؾضب ٭ً صڈثڄ‪ ،‬ص َټ‬
‫مڅت ٌٲٺُڄ ٭ٺټ ٌَز‪.٤ٞ‬‬
‫(‪ )2‬ٽٲلاه األڇٱٍخ ‪٥‬ڂل عپچڈه اٹٮٲچبء‪٩119 :‬واٻ‬
‫ي‪ ،‬ٵزبة اٹڈٵبٹخ‪ ،‬ثبة اما ڇڅت ٍّئب ٹڈٵٍٸ أڇ ّٮٍ‪ ٤‬ٱڈٻ عبى‪.‬‬ ‫(‪ )3‬هاع‪ٕ ٤‬ؾٍؼ اٹجقبه ِ‬
‫‪33‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫ُ‬

‫‪4‬‬
‫(‪)1‬‬
‫تَيَوُعِ ال َعقَائِدِ إِلَى إِلَ َِيَاتٍ وَىَبَوِيَاتٍ وَشَنِ ِعيَاتٍ‬
‫ڇا‪٥‬ٺټ أ َٿ اٹ‪٦‬ٲبئل اٹپنٵڈهح ٭ً ‪٥‬ٺټ اٹ َزڈؽٍل رزڂ َڈ‪ ٣‬اٹى صلصخ أځڈا‪:٣‬‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫الُل ٍُِ ُّياتُ‪ :‬ڇڅً اٹ‪٦‬ٲبئل اٹڈاعجخ ٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى‪ ،‬ڇاٹپَزؾٍٺخ ‪٥‬ٺٍڄ‪،‬‬
‫* ُِ‬
‫ڇاٹغبئيح ٭ً ؽ ِٲڄ(‪.)2‬‬
‫* َُو َُ‬ ‫َ َ‬
‫اٹوٍٸ‪ ،‬ڇاٹپَزؾٍٺخ‬
‫انل ُب َُِ ُياتُ‪ :‬ڇڅً اٹ‪٦‬ٲبئل اٹڈاعجخ ٹألځجٍبء ڇ ُ‬
‫اٹَلٻ‪.‬‬
‫اٹٖلح ڇ َ‬
‫‪٥‬ٺٍچټ‪ ،‬ڇاٹغبئيح ٭ً ؽ ِٲچټ ‪٥‬ٺٍچټ َ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫(‪ )1‬څنڃ اٹ‪٦‬ڂبڇٌڀ ڇأٽضبٹچب ٹٍَذ ٽڀ األٕٸ‪ ،‬ڇا َځپب أ‪ٙ‬ٮزچب ثٍبځب ألثوى اٹپجبؽش اٹَزً رڂبڇٹچب‬
‫اٹْوػ‪.‬‬
‫َ‬
‫اٹ‪ٚ‬وڇهٌَخ ٭ً ‪٥‬ٺټ إٔڈٷ اٹ ِلٌڀ ٽ‪٦‬و٭خ األؽٶبٻ اٹ‪٦‬ٲٺ ٍَخ ڇڅً‪ :‬اٹڈعڈة‪،‬‬‫(‪ )2‬ٽڀ اٹپٲ ِلٽبد َ‬
‫ڇاالٍزؾبٹخ‪ ،‬ڇاٹغڈاى؛ أل َٿ اٹپٲٖڈك ٽڀ ‪٥‬ٺټ اٹ َزڈؽٍل اصجبد ٽب ٌغت ٹٺَڄ ‪ ،‬ڇرڂِـيٌچڄ‬
‫‪َ ٥‬پب ٌَزؾٍٸ ‪٥‬ٺٍڄ‪ ،‬ڇٽ‪٦‬و٭خ ٽب ٌغڈى ٭ً ؽ ِٲڄ رجبهٳ ڇر‪٦‬بٹى‪ ،‬ڇٵنٹٴ ٭ً ؽ ِٰ هٍٺڄ ‪٥‬ٺٍچټ‬
‫اٹَلٻ‪ ،‬ڇاٹؾٶټ ثچنڃ األٽڈه ٭و‪ ٣‬رٖ ُڈه ؽٲبئٲچب‪ ،‬٭پڀ ٹټ ٌ‪٦‬و‪ ٫‬ؽٲبئٰ څنڃ‬ ‫اٹٖلح ڇ َ‬‫َ‬
‫األؽٶبٻ اٹضَلصخ ٹټ ٌٮچټ ٽب أصجذ ٽڂچب ٭ً څنا اٹ‪٦‬ٺټ ڇال ٽب ځٮً‪ .‬٭بٹڈاعت اٹ‪٦‬ٲٺ ًُ‪ :‬څڈ‬
‫ي اٹڈعڈك اٹَني ٹڈ ٱ ِله ‪٥‬لٽڄ ٹٺيٻ ‪٥‬ٺٍڄ اٹپؾبٷ ٹنارڄ‪ ،‬ڇٽضبٹڄ ڇعڈك اٹٺَڄ ‪.‬‬ ‫اٹ‪ٚ‬وڇه ُ‬
‫َ‬
‫ي اٹ‪٦‬لٻ اٹَني ٹڈ ٱ ِله ڇعڈكڃ ٹٺيٻ ‪٥‬ٺٍڄ اٹپؾبٷ ٹنارڄ‪ ،‬ڇٽضبٹڄ‬
‫اٹ‪ٚ‬وڇه ُ‬
‫ڇاٹپَزؾٍٸ‪ :‬څڈ َ‬
‫اٹْوٌٴ ٹٺَڄ ٍجؾبځڄ ڇر‪٦‬بٹى‪ ،‬ڇاٹغبئي‪ :‬څڈ اٹَني ال ٌٺيٻ ٽڀ ٭وٗ ڇعڈكڃ ربهح ڇال ‪٥‬لٽڄ‬
‫َ‬
‫بٹَٶڈٿ ربهح‬
‫أفوډ أٽو ٽَزؾٍٸ ٹنارڄ‪ ،‬ڇٽضبٹڄ ارِٖب‪ ٫‬اٹغوٻ اٹپ‪ٍَ ٦‬ڀ ثبٹؾوٵخ ربهح ڇث ُ‬
‫أفوډ‪( .‬هاع‪ٝ ٤‬بٹ‪ ٤‬اٹجْوډ ٹٺ‪٦‬لٽخ اٹپبه‪٩‬ڂً‪.)5 ،4 ٓ ،‬‬
‫‪34‬‬
‫ّ‬
‫تيَعُالعقائر‬

‫َ َ ْ‬ ‫َ‬
‫الط ُه ُِع ُّياتُ‪ :‬ڇڅً اٹ‪٦‬ٲبئل اٹ َزً ٹټ رَپ‪ ٤‬ا َال ٽڀ َ‬
‫اٹْو‪ ،٣‬ٵضجڈد‬ ‫* ُو ُ‬
‫اٹٖوا‪.ٛ‬‬
‫اٹج‪٦‬ش‪ ،‬ڇاٹؾْو‪ ،‬ڇاٹپٍياٿ‪ ،‬ڇ ِ‬
‫ڇٌغت ّو‪٥‬ب ‪٥‬ٺٍڂب ٽ‪٦‬بّو اٹپٶٺَٮٍڀ أٿ ځ‪٦‬و‪ ٫‬رٺٴ اٹ‪٦‬ٲبئل‪ ،‬٭بما ‪٥‬و٭ڂبڅب‬
‫ــ ثؤٿ عيٽڂب ثچب عيٽب ٽ‪ٞ‬بثٲب ٹٺڈاٱ‪٥ ٤‬ڀ كٹٍٸ ڇٹڈ اعپبٹٍب ــ ٭بځَڂب (َّ ْْ ُج٘ ب َِٖا)‬
‫أي ثپ‪٦‬و٭زچب ( ٍِ ِْ س ِْب َقِْ اى َت ْقيِ‪ِ ٞ‬ذ)‪.‬‬
‫اٹواء ــ‪ :‬ٱ‪٦ٞ‬خ ؽجٸ رغ‪٦‬ٸ ٭ً ‪٥‬ڂٰ اٹ َلاثَخ ٹزٲبك ثچب‪.‬‬
‫اٹوثٲخ ــ ثٶَو َ‬
‫ڇ ِ‬
‫ڇاٹ َزٲٺٍل‪ :‬څڈ األفن ثٲڈٷ اٹ‪ٍ٪‬و ٽڀ ‪ٍ٩‬و أٿ ٌ‪٦‬و‪ ٫‬كٹٍٺڄ‪.‬‬
‫(‪)1‬‬
‫ٽڀ ٱٺَل ٭ً اٹ‪٦‬ٲبئل‪ ،‬ڇ َ‬
‫اٹواعؼ أځَڄ ٽئٽڀ‪ ،‬ٹٶڂَڄ‬ ‫ڇافزٺ‪ ٬‬٭ً اٌپبٿ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ّص ُ‪ٞ‬ش فِ‪ٜ‬‬
‫ي ٭ً ٵزبثڄ «اى َت ْب ِ‬
‫اٹَڂَخ څڈ اٹ َزٖلٌٰ؛ ڇٹنا ٱبٷ اإلٽبٻ اٹ‪َٞ‬جو ُ‬
‫(‪ )1‬اإلٌپبٿ ‪٥‬ڂل أڅٸ اٹؾ ِٰ ڇ ُ‬
‫اٹٖڈاة ٽڀ اٹٲڈٷ ٭ً مٹٴ ‪٥‬ڂلځب أ َٿ اإلٌپبٿ اٍټ ٹٺ َزٖلٌٰ‪،‬‬ ‫ٍَ َعاى ٌِِ اى ِذ‪ »ِِ ٝ‬٭ً ر‪٦‬وٌٮڄ‪« :‬ڇ َ‬
‫ٵپب ٱبٹزڄ اٹ‪٦‬وة‪ ،‬ڇعبء ٭ً ٵزبة اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى مٵوڃ فجوا ‪٥‬ڀ افڈح ٌڈٍ‪ ٬‬ٽڀ ٱٍٺچټ ألثٍچټ‬
‫ٌ‪٦‬ٲڈة‪{ :‬ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ} [ٌڈٍ‪ ]17 :٬‬ثپ‪٦‬ڂى‪ :‬ٽب أځذ ثپٖ ِلٯ‬
‫ٹڂب ‪٥‬ٺى ٱٍٺڂب»‪.)190ٓ( .‬‬
‫اٹْو‪ ًَ ٥‬ثز‪٦‬وٌ‪ ٬‬كٱٍٰ ٌل ُٷ ‪٥‬ٺى هٍڈفڄ اٹ‪٦‬ٺپ ًِ ٭ٲبٷ‪:‬‬ ‫ڇٱل ‪َ ٥‬و‪ ٫‬اٹ‪َ ٦‬لٽخ اٹپبه‪٩‬ڂ ًُ اإلٌپبٿ َ‬
‫بٹ‪ٚ‬وڇهح‪،‬‬ ‫«څڈ رٖلٌٰ ځجٍِڂب ٽؾ َپل ‪ ‬ثبٹٲٺت ٭ً ٵ ِٸ ٽب عبء ثڄ ڇ‪٥‬ٺټ ٽڀ اٹ ِلٌڀ ث َ‬
‫بٹ‪ٚ‬وڇهح‪ ،‬ٵڈؽلح‬ ‫أي‪ :‬اّزچو ثٍڀ أڅٸ اإلٍلٻ ؽزَى ٕبه اٹ‪٦‬ٺټ ثڄ ٌْبثڄ اٹ‪٦‬ٺټ اٹؾبٕٸ ث َ‬
‫اٹٖٺڈاد اٹقپٌ‪ .‬ڇاٹپواك ثزٖلٌٲڄ ٭ً مٹٴ‪ :‬االځٲٍبك اٹجب‪ٝ‬ڂ ًُ‬ ‫اٹٖبځ‪ ٤‬ع َٸ ڇ‪َ ٥‬ي‪ ،‬ڇڇعڈة َ‬ ‫َ‬
‫ٹڄ‪ ،‬ڇڅڈ ام‪٥‬بٿ اٹڂَٮٌ ـ أي ٱجڈٹچب ڇٱڈٹچب‪ :‬آٽڂذ ثنٹٴ ڇه‪ٍٙ‬ذ ثڄ اٹپ‪َ ٦‬جو ‪٥‬ڂڄ ثؾلٌش‬
‫اٹٖلٯ اٹٍڄ ٭ً اٹٲٺت ٽڀ ‪ٍ٩‬و‬ ‫اٹڂَٮٌ‪ .‬ڇٹٌٍ اٹپواك ثزٖلٌٲڄ ٭ً مٹٴ ٽغ َوك ڇٱڈ‪ ٣‬ځَجخ ِ‬
‫ام‪٥‬بٿ ثب‪ٝ‬ڂ ًٍ ٹڄ ؽ َزى ٌٺيٻ اٹؾٶټ ثبٌپبٿ اٹَنٌڀ ٵبځڈا ٌ‪٦‬و٭ڈٿ ٕلٱڄ ‪ ‬٭ً ځج َڈرڄ‬
‫ڇهٍبٹزڄ ڇٽب عبء ثڄ ڇٹٶڂَچټ ٹټ ٌڂٲبكڇا ٹنٹٴ ڇٹټ ٌن‪٥‬ڂڈا ٹڄ‪ ،‬ثٸ رٶ َجوڇا ڇ‪٥‬بځلڇا‪ ،‬٭چټ‬
‫ٵٮَبه ٱ‪٦ٞ‬ب»‪( .‬ث‪ٍ٪‬خ اٹپوٌل ٭ً ّوػ عڈڅوح اٹزڈؽٍل‪.)16 ٓ ،‬‬
‫‪35‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫‪٥‬بٓ اٿ روٳ اٹڂَ‪٢‬و ٭ً األكٹ َخ ٽ‪ ٤‬ٱلهرڄ ‪٥‬ٺٍڄ(‪.)1‬‬


‫اٹْجڄ‬
‫اٹوثٲخ اٹى اٹ َزٲٺٍل ٽڀ ا‪ٙ‬ب٭خ اٹپْ َجڄ ثڄ اٹى اٹپْ َجڄ‪ ،‬ڇڇعڄ َ‬
‫ڇا‪ٙ‬ب٭خ ِ‬
‫بٹوثٲخ‪.‬‬ ‫أ َٿ اٹپٶٺَ‪ٌ ٬‬ٲبك ثبٹ َزٲٺٍل اٹى ٱڈٷ ٽٲٺَلڃ ــ ثٮزؼ َ‬
‫اٹلٻ ــ ٵپب رٲبك اٹ َلاثَخ ث ِ‬
‫٭پب كاٻ اٹپٶٺَ‪ٍ٩ ٬‬و ‪٥‬به‪ ٫‬ثؤكٹ َخ اٹ‪٦‬ٲبئل ٭چڈ ٵبٹ َلاثَخ اٹ َزً ٭ً ‪٥‬ڂٲچب هثٲخ‪ ،‬٭بما‬
‫‪٥‬و‪ ٫‬أكٹ َزچب ىاٹذ رٺٴ ِ‬
‫اٹوثٲخ ‪٥‬ڂڄ‪.‬‬

‫ََ ََ َ َ‬
‫ُ‬

‫ات ُ‬
‫ُالُل ٍِّي ُِ‬
‫اللَكمَُع ُِ‬

‫ڇٱل ر‪َ ٦‬وٗ اٹپٖڂ ِ‪ ٬‬٭ً څنڃ اٹپڂ‪٢‬ڈٽخ اٹى ٽب ٌؾزبط اٹٍڄ اٹپجزلة ٽڀ‬
‫اٹَپ‪ٍَ ٦‬بد‪ ،‬ڇٱ َلٻ اٹٶلٻ ‪٥‬ٺى اإلٹچ ٍَبد ٹْو٭چب‪ ،‬ڇثلأ‬
‫اإلٹچ ٍَبد ڇاٹڂَجڈٌَبد ڇ َ‬
‫ٽڂچب ثپب ٌغت ٹپڈالځب ع َٸ ڇ‪َ ٥‬ي‪ ،‬٭ٲبٷ ‪:‬‬
‫ـــٔ‬ ‫ـــِ ب َِٖـــا فِـــ‪ُ ٜ‬زـــش ٍ‬
‫َ ٍُ َض ْ َشفَ ْ‬ ‫َت ُن ْ‬ ‫اد َف ْظ ى ِ ََ ْ٘ىَ‪ ٚ‬ا ْى َخيْـ ِ ِع ّْشـشِ َ‬
‫‪ِ ِٝ‬صـ َف ْٔ‬ ‫٘‪-‬فَ ْ‬
‫َ‬
‫اد َف ْظ) أٌُچب اٹپٶٺَ‪( ٬‬ى ِ ََ ْ٘ىَ‪ ٚ‬اى َخ ْي ِ ) أي‪ :‬ٹو ِة ٵ ِٸ ٽقٺڈٯ ڇڅڈ اٹٺَڄ‬
‫(فَ ْ‬
‫‪ِ ِٝ‬ص َف ْٔ) ٵ ٌٸ ٽڂچب ڇاعت ٹڄ ع َٸ ڇ‪٥‬ل‪ ،‬ثپ‪٦‬ڂى ال ٌپٶڀ ٭ً اٹ‪٦‬ٲٸ‬ ‫ر‪٦‬بٹى ( ِع ّْششِ َ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫(‪ )1‬ڇٵبٿ ربهٳ اٹڂَ‪٢‬و ڇاٹ َزٮٶُو ٭ً األكٹَخ اإلعپبٹ ٍَخ ‪٥‬ٺى اٹ‪٦‬ٲبئل ‪٥‬بٍٕب ‪٥‬ڂل إٔؾبة څنا اٹٲڈٷ‬
‫اٹْوٌٮخ‪ ،‬ٵڂؾڈ‬
‫اٹَڂَخ َ‬
‫اٹواعؼ ٹ‪٦‬لٻ اٽزضبٹڄ األڇاٽو اٹٶضٍوح اٹڈاهكح ثڄ ٭ً اٹٲوآٿ اٹٶوٌټ ڇ ُ‬ ‫َ‬
‫ٱڈٹڄ ر‪٦‬بٹى‪{ :‬ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ} [ٌڈځٌ‪ ،]101 :‬ڇٱڈٹڄ ر‪٦‬بٹى‪:‬‬
‫{ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﮲ ﮳ ﮴} [األ‪٥‬وا‪،]185:٫‬‬
‫ً اٹٺٍَٺخ آٌخ ڇٌٸ ٹپڀ ٱوأڅب ڇٹټ ٌزٮ َٶو ٭ٍچب‪{ ،‬ﮉ ﮊ‬
‫ڇٱڈٷ اٹڂَج ًِ ‪ :‬ٹٲل ځيٹذ ‪٥‬ٺ َ‬
‫ﮋ ﮌ ﮍ} [آٷ ‪٥‬پواٿ‪ ]190 :‬اٌَخ ٵٺچب‪ .‬أفوعڄ اثڀ ؽجبٿ ٭ً ٕؾٍؾڄ‪،‬‬
‫ٵزبة اٹوٱبئٰ‪ ،‬ثبة اٹزڈثخ‪.‬‬
‫‪36‬‬
‫اللَكمَُعُالهلّيات‬

‫‪٥‬لٽڄ‪ ،‬أي‪ :‬اځزٮبإڃ‪.‬‬


‫٭بٿ ؽٮ‪٢‬زچب ڇ‪٥‬و٭ذ ٵ ِل ٽڂچب ثلٹٍٺچب ( َت ُن ِْ ب َِٖا) أي‪ :‬ثَجت ؽٮ‪٢‬چب ٽ‪٤‬‬
‫َ) ٽڀ اٹغڂَخ‪ ،‬عپ‪٩ ٤‬و٭خ ڇڅً اٹپڂيٷ اٹ‪٦‬بٹً‪َ ٍُ ( ،‬ض ْ َشفَ ٍْ) أي‪:‬‬
‫ٽ‪٦‬و٭زچب (فِ‪ُ ٜ‬زش ٍ‬
‫َ‬
‫ٽيٌَڂخ‪.‬‬
‫اٹٖٮبد اٹ‪ْ٦‬وٌڀ رزڂ َڈ‪ ٣‬اٹى‪ :‬ځٮَ ٍَخ(‪ ،)1‬ڇٍٺج ٍَخ(‪ ،)2‬ڇٽ‪٦‬بٿ(‪،)3‬‬
‫ڇا‪٥‬ٺټ أ َٿ ِ‬
‫(‪)4‬‬
‫اٹَٺج ٍَخ فپٌ‪ ،‬ڇاٹپ‪٦‬بځً ٍج‪ ،٤‬ڇاٹپ‪٦‬ڂڈٌَخ ٍج‪٤‬‬
‫ڇٽ‪٦‬ڂڈٌَخ ‪ ،‬٭بٹڂَٮَ ٍَخ ڇاؽلح‪ ،‬ڇ َ‬
‫أٌ‪ٚ‬ب‪ ،‬٭چً أهث‪٦‬خ أځڈا‪ ،٣‬ڇثلأ ثبٹڂَڈ‪ ٣‬األ َڇٷ ٽڂچب ڇأرج‪٦‬ڄ ثبٹ َضبځً ٭ٲبٷ‪:‬‬
‫ٍُ َخــــاى ِ ٌِ ى ِ ََـــــا َ‪ٝ‬ـَْـــــاى ُُٔ ا ْى َعــــ َذ ًْ‬ ‫ــاو َٗا ْى ِقــــ َذ ًْ‬
‫ــ٘د َٗا ْى َب َقـ ُ‬
‫ــٔ ا ْى ُ٘ ُيـ ُ‬
‫‪ -ٙ‬ىَـ ُ‬
‫ٍ‬ ‫فَ َٖـــــ ِز ِٓ ِسـ ُ‬ ‫‪َٗ -ٚ‬قَا ِــــــٌ بَِْ ْف ِســــــ ِٔ َٗ َٗ ِ‬
‫ـــا ِص َفـــــات ُت ْسـ َ‬
‫ـــش ُد‬ ‫ادــــــ ُذ‬ ‫ٌ‬
‫اىســ ْيب َِ‪ْٔ ٞ‬‬
‫ــ‪َ ٜ‬‬ ‫ِ‬ ‫ـــ٘د ِصـــ َف ٌْ َّ ْف ِس َ‬ ‫‪َٖ ْْ ٍِ -ٛ‬ـــا ا ْى ُ٘ ُي ُ‬
‫َٗاىْـــ َخ َْ ُس َب ْعــ َذ َٕا ٕ َ‬ ‫ـــ‪ْٔ ٞ‬‬

‫** ** **‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫اٹٖٮخ اٹڂَٮَ ٍَخ‪ :‬څً اٹَزً ال ٌ‪٦‬ٲٸ اٹپڈٕڈ‪ ٫‬ثلڇځچب‪ .‬ڇاٿ ّئذ ٱٺذ‪ :‬څً اٹَزً ال رزٲ َوه‬ ‫ؽٲٍٲخ ِ‬ ‫(‪)1‬‬
‫اٹناد‪ ،‬ڇڅً‬ ‫اٹناد ثلڇځچب‪ .‬ڇاٿ ّئذ ٱٺذ‪ :‬څً اٹَزً ال ٌٖ ُؼ رڈ ُڅټ اځزٮبئچب ٽ‪ ٤‬ثٲبء َ‬ ‫ؽٲٍٲخ َ‬
‫ٕٮخ اٹڈعڈك ٵپب ٍٍؤرً ثٍبځڄ‪( .‬هاع‪ّ ٤‬وػ اٹپٲلٽبد ٹإلٽبٻ اٹَڂڈًٍ‪.)137 ٓ ،‬‬
‫اٹَٺڈة‪ :‬څً ٵٸُ ٕٮخ ٍٺجذ ‪٥‬ڀ اٹٺَڄ أٽوا ال ٌٺٍٰ ثڄ‪ ،‬ڇڅً فپٌ ٕٮبد‬ ‫ؽٲٍٲخ ٕٮبد ُ‬ ‫(‪)2‬‬
‫ٵپب ٍٍؤرً رٮٍٖٺڄ‪( .‬اٹَبثٰ)‪.‬‬
‫ؽٲٍٲخ ٕٮبد اٹپ‪٦‬بځً‪ :‬څً ٵٸُ ٕٮخ ٽڈعڈكح ٱبئپخ ثناد اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى ٽڈعجخ ٹچب ؽٶپب‪،‬‬ ‫(‪)3‬‬
‫اٹَپ‪ ٤‬ڇاٹجٖو ڇاٹٶلٻ‪( .‬اٹَبثٰ)‪.‬‬ ‫ٵبٹ‪٦‬ٺټ ڇاٹٲلهح ڇاإلهاكح ڇاٹؾٍبح ڇ َ‬
‫اٹٖٮبد اٹپ‪٦‬ڂڈٌَخ‪ :‬څً ٵ ُٸ ٕٮخ صجڈر ٍَخ ال ر َزٖ‪ ٬‬ثبٹڈعڈك ڇال ثبٹ‪٦‬لٻ‪ ،‬ٽلىٽخ‬ ‫ؽٲٍٲخ ِ‬ ‫(‪)4‬‬
‫ٹٖٮبد اٹپ‪٦‬بځً‪ ،‬ٵبٹ‪٦‬بٹپ ٍَخ ڇاٹٲبكهٌَخ اٹى آفوڃ‪(.‬اٹَبثٰ)‪.‬‬
‫‪37‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫‪4‬‬
‫صِ َفةِ الوُجُودِ‬

‫٘د) ٌ‪٦‬ڂً‪ :‬صبثذ ڇڇاعت ٹپڈٹى اٹقٺٰ اٹڈعڈك‪ ،‬ڇڅڈ ؽٖڈٷ‬ ‫(ىَ ُٔ اى ُ٘ ُي ُ‬
‫اٹ َناد ڇصجڈرچب ٭ً اٹقبهط ثؾٍش ٌٖ ُؼ أٿ روډ ــ ث‪ِ ٚ‬ټ اٹ َزبء ــ‪ ،‬ڇٵ ُٸ ٽ َزٖ‪٬‬‬
‫ثبٹڈعڈك ٌٲبٷ ٭ٍڄ‪ :‬ٽڈعڈك‪.‬‬
‫ڇاٹپڈعڈك ځڈ‪٥‬بٿ‪ :‬ٱلٌټ‪ ،‬ڇؽبكس‪ ،‬ال ڇاٍ‪ٞ‬خ ثٍڂچپب‪ ،‬٭بٹٲلٌټ‪ :‬څڈ اٹ َني‬
‫ٹٌٍ ٹڈعڈكڃ أ َڇٷ‪ ،‬أي ثلاٌخ‪ ،‬ڇال ٱلٌټ ثچنا اٹپ‪٦‬ڂى ا َال ماد اٹٺَڄ ڇٕٮبرڄ‪،‬‬
‫ڇاٹؾبكس‪ :‬څڈ اٹ َني ٹڈعڈكڃ أ َڇٷ‪ ،‬ڇڅڈ ٽب ٍڈډ ماد اٹٺَڄ ڇٕٮبرڄ ٽڀ‬
‫اٹلٻ‪.‬‬
‫اٹپقٺڈٱبد‪ ،‬ڇٌَ َپى «اٹ‪٦‬بٹټ» ثٮزؼ َ‬
‫ڇاٹٮوٯ ثٍڀ ڇعڈك اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى ڇڇعڈك اٹ‪٦‬بٹټ أ َٿ ڇعڈك اٹٺَڄ مار ًٌ ٹڄ‪،‬‬
‫ثپ‪٦‬ڂى ٹٌٍ ثزؤصٍو ٽئصِو ڇ٭‪٦‬ٸ ٭ب‪٥‬ٸ‪ ،‬ڇڇعڈك اٹ‪٦‬بٹټ ‪ٝ‬بهة ٽڂڄ؛ ام اٹ‪٦‬بٹټ ٵبٿ‬
‫ٽ‪٦‬لڇٽب ص َټ أڇعلڃ اٹٺَڄ‪ ،‬٭ڈعڈكڃ ثزؤصٍو اٹٺَڄ ڇ٭‪٦‬ٺڄ عٸَ ڇ‪٥‬ل‪.‬‬
‫َٗاى َذى ِ ُ‪ٞ‬و ‪٥‬ٺى ڇعڈكڃ ر‪٦‬بٹى‪ :‬څنا اٹ‪٦‬بٹټ‪ ،‬٭بځَڄ ؽبكس ٹز‪ٍُ ٪‬وڃ‪ ،‬ڇٵٸُ ؽبكس‬
‫ٌغت ا٭زٲبهڃ اٹى ٽؾلس(‪ ،)1‬أي‪ٕ :‬بځ‪ ٤‬ڇ٭ب‪٥‬ٸ؛ ام االځزٲبٷ ٽڀ اٹ‪٦‬لٻ اٹى‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ي ٭ً رٮٍَوڃ‪ :‬اٹ‪٦‬ٺټ ثب٭زٲبه اٹؾبكس اٹى اٹپؾلس ٹ َپب ٵبٿ ‪٥‬ٺپب‬
‫اٹواى ُ‬
‫(‪ )1‬ٱبٷ اإلٽبٻ اٹٮقو َ‬
‫‪ٙ‬وڇهٌب ٵبٿ ‪٥‬لٻ ؽٖڈٷ څنا اٹ‪٦‬ٺټ ٱبكؽب ٭ً ٵپبٷ اٹ‪٦‬ٲٸ‪( .‬اٹزٮٍَو اٹٶجٍو‪ ،‬ط‪)8ٓ/18‬‬
‫ڇٱبٷ ٭ً ٵزبثڄ «ٽ‪٦‬بٹټ إٔڈٷ اٹلٌڀ»‪ :‬ڇاٹ‪٦‬ٺټ ثڄ ٽوٵڈى ٭ً ٭‪ٞ‬وح اٹ‪٦‬ٲٸ‪ ،‬ثٸ ٭ً ٭‪ٞ‬وح=‬

‫‪38‬‬
‫صفةُابلقاء‬

‫اٹڈعڈك ثل ٽؾلس ٽَزؾٍٸ‪ ،‬ثپ‪٦‬ڂى ال ٌپٶڀ ٭ً اٹ‪٦‬ٲٸ ڇعڈكڃ‪ ،‬أي صجڈرڄ‪.‬‬


‫٭بٹ‪٦‬بٹټ امٿ ٌغت ا٭زٲبهڃ اٹى ٽؾلس‪ ،‬ڇڅڈ اٹ َني ڇهك ٭ً َ‬
‫اٹْو‪ ٣‬أ َٿ‬
‫اٍپڄ «اٹٺَڄ»‪ ،‬ڇال٭زٲبه اٹ‪٦‬بٹټ اٹى اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى ڇعت ڇعڈكڃ ع َٸ ڇ‪َ ٥‬ي‪.‬‬

‫‪4‬‬
‫صِ َفةِ البَقَاءِ‬

‫او) ڇڅڈ ‪٥‬لٻ اَفوٌَخ ٹٺڈعڈك‪ ،‬٭پ‪٦‬ڂى «اٹٺَڄ‬


‫(اىب َق ُ‬
‫( َٗ) ڇاعت ٹڄ ر‪٦‬بٹى َ‬
‫ثبٯ»‪ :‬اٹٺَڄ ال آفو ٹڈعڈكڃ‪ ،‬أي ٹٌٍ ٹڈعڈكڃ ځچبٌخ‪ ،‬٭ل ٌغڈى أٿ ٌٺؾٲڄ اٹ‪٦‬لٻ‪.‬‬
‫څنا ٽ‪٦‬ڂى اٹجٲبء ثبٹڂ َِجخ اٹى ماد اٹٺَڄ ڇٕٮبرڄ‪ ،‬ڇأ َٽب اٹجٲبء ثبٹڂ َِجخ اٹى‬
‫اٹؾبكس ٭چڈ اٍزپواه اٹڈعڈك ٭ً اٹپَزٲجٸ ٽ‪ ٤‬عڈاى ٹؾڈٯ اٹ‪٦‬لٻ‪.‬‬
‫َٗاى َذى ِ ُ‪ٞ‬و ‪٥‬ٺى ڇعڈة اٹجٲبء ٹڄ ر‪٦‬بٹى أځَڄ ٹڈ ٹټ ٌغت ٹڄ اٹجٲبء ٹغبى ‪٥‬ٺٍڄ‬
‫اٹ‪٦‬لٻ ڇاٹٮڂبء‪ ،‬ڇڅڈ ٽَزؾٍٸ ‪٥‬ٺٍڄ أل َٿ ٽڀ ٕٮبرڄ اٹڈاعجخ ٹڄ ر‪٦‬بٹى اٹٲلٻ ٵپب‬
‫ٍٍؤرً ٱوٌجب‪ ،‬ڇاٹٲلٌټ ال ٌٲجٸ اٹ‪٦‬لٻ إٔل‪ ،‬٭ڈعت ٹڄ ر‪٦‬بٹى اٹجٲبء ؽٍڂئن(‪.)1‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫اٹٖج ًِ ڇٱٺذ ٹڄ‪ :‬ؽٖٺذ څنڃ اٹٺَ‪ٞ‬پخ ٽڀ ‪ٍ٩‬و ٭ب‪٥‬ٸ‬
‫اٹٖجٍبٿ؛ ٭بځَٴ ٹڈ ٹ‪ٞ‬پذ ڇعڄ َ‬
‫= ‪ٝ‬جب‪ِ ٣‬‬
‫أٹج َزخ‪ ،‬٭بځَڄ ال ٌٖ ِلٱٴ‪ .‬ثٸ ٭ً ٭‪ٞ‬وح اٹجچبئټ؛ ٭ب َٿ اٹؾپبه اما أؽ ٌَ ثٖڈد اٹقْجخ ٭ي‪٣‬‬
‫ألځَڄ رٲ َوه ٭ً ٭‪ٞ‬ورڄ أ َٿ ؽٖڈٷ ٕڈد اٹقْجخ ثلڇٿ اٹقْجخ ٽؾبٷ‪،1ٛ 36 ،35 ٓ( .‬‬
‫ځْو كاه اٹ‪ٍٚ‬بء ـ اٹٶڈٌذ)‪.‬‬
‫اٹلؽٰ‬
‫اٹَڂڈٍ ًُ ٭ً ّوؽڄ ‪٥‬ٺى اٹ‪٦‬ٲٍلح اٹٶجوډ‪« :‬اٹجٲبء ‪٥‬جبهح ‪٥‬ڀ ٍٺت اٹ‪٦‬لٻ َ‬
‫(‪ )1‬ٱبٷ اإلٽبٻ َ‬
‫اٹٖٮخ ٹٺَڄ ‪ ‬أځَڄ ٹڈ ٱ ِله ٹؾڈٯ اٹ‪٦‬لٻ ٹڄ ـ ر‪٦‬بٹى ‪٥‬ڀ=‬
‫ٹٺڈعڈك‪ .‬ڇاٹ َلٹٍٸ ‪٥‬ٺى ڇعڈة څنڃ ِ‬
‫‪39‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫‪4‬‬
‫صِ َفةِ القِدَوِ‬

‫( َٗ) ڇاعت ٹڄ (اى ِق َذ ًُ) ڇڅڈ ‪٥‬لٻ األ َڇٹ ٍَخ ٹٺڈعڈك‪ ،‬٭پ‪٦‬ڂى اٹٺَڄ ٱلٌټ‪ :‬اٹٺَڄ‬
‫ال أ َڇٷ ٹڈعڈكڃ‪ ،‬أي ٹٌٍ ٹڈعڈكڃ ثلاٌخ‪ ،‬٭ٺټ ٌَجٲڄ ‪٥‬لٻ‪.‬‬
‫څنا ٽ‪٦‬ڂى اٹٲلٻ ثبٹڂََجخ اٹى ماد اٹٺَڄ ڇٕٮبرڄ‪ ،‬ڇأ َٽب اٹٲلٻ ثبٹڂ َِجخ اٹى‬
‫اٹؾبكس ٭چڈ ‪ٝ‬ڈٷ اٹپ َلح ٭ً اٹپب‪ ًٙ‬ٽ‪ٍ ٤‬جٰ اٹ‪٦‬لٻ‪ ،‬ٵپب ٭ً ٱڈٹڂب‪ :‬څنا ٽَغل‬
‫ٱلٌټ‪ ،‬ڇصڈة ٱلٌټ‪.‬‬
‫َٗاى َذى ِ ُ‪ٞ‬و ‪٥‬ٺى ڇعڈة اٹٲلٻ ٹڄ ر‪٦‬بٹى أځَڄ ٹڈ اځزٮى ‪٥‬ڂڄ اٹٲلٻ ٹٶبٿ ؽبكصب‪،‬‬
‫٭ٍؾزبط اٹى ٽؾلس‪ ،‬ڇاؽزٍبعڄ اٹى اٹپؾلس ٽَزؾٍٸ ٹپب څڈ ٽجَڈ‪ ٛ‬٭ً‬
‫اٹپ‪َ ٞ‬ڈالد(‪ ،)1‬٭ڈعت ٹڄ ر‪٦‬بٹى اٹٲلٻ‪.‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫مٹٴ ‪٥‬ٺڈا ٵجٍوا ـ ٹٶبځذ مارڄ اٹ‪٦‬ٺ ٍَخ رٲجٸ اٹڈعڈك ڇاٹ‪٦‬لٻ؛ ٹٮوٗ ارِٖب٭ڄ ثچپب‪ ،‬ڇال ر َزٖ‪٬‬‬ ‫=‬
‫مارڄ ثٖٮخ ؽ َزى رٲجٺچب‪ ،‬ٹٶڀ ٱجڈٹڄ ع َٸ ڇ‪٥‬ل ٹٺ‪٦‬لٻ ٽؾبٷ؛ ام ٹڈ ٱجٺڄ ٹٶبٿ څڈ ڇاٹڈعڈك‬
‫ثبٹڂَِجخ اٹى مارڄ ٍٍَبٿ؛ ام اٹٲجڈٷ ٹ َ‬
‫ٺناد ځٮَ ًٌ ال ٌزقٺَ‪ ،٬‬٭ٍٺيٻ ا٭زٲبه ڇعڈكڃ اٹى ٽڈعل‬
‫ٌو ِعؾڄ ‪٥‬ٺى اٹ‪٦‬لٻ اٹغبئي‪ ،‬٭ٍٶڈٿ ؽبكصب‪ ،‬ٵٍ‪ ٬‬ڇٱل صجذ ثبٹجوڅبٿ اٹٲ‪ ًِ ٦ٞ‬ڇعڈة ٱلٽڄ‪.‬‬
‫اٹلؽٰ‬
‫٭جبٿ ٹٴ ثچنا اٹجوڅبٿ أ َٿ ڇعڈة اٹٲلٻ ٌَزٺيٻ أثلا ڇعڈة اٹجٲبء‪ ،‬ڇأ َٿ رغڈٌي اٹ‪٦‬لٻ َ‬
‫اٹَبثٰ‪ ،‬٭قوط ٹٴ ثچنا اٹجوڅبٿ ٱب‪٥‬لح ٵٺ ٍِّخ ڇڅً أ َٿ ٵٸَ ٽب صجذ ٱلٽڄ‬
‫ٌڈعت صجڈد اٹ‪٦‬لٻ َ‬
‫اٍزؾبٷ ‪٥‬لٽڄ؛ أل َٿ اٹٲلٻ ال ٌٶڈٿ أثلا ا َال ڇاعجب ٹٺٲلٌټ‪ ،‬ڇڅنا اٹجوڅبٿ اٹَني مٵوځب ٹڈعڈة‬
‫اٹجٲبء ٽقزٖو‪ ،‬ڇڅڈ ٽ‪ ٤‬افزٖبهڃ ٱ‪ ًٌ ٦ٞ‬ال ّجچخ ٭ً ًّء ٽڀ ٽٲ ِلٽبرڄ‪.)75 ،74ٓ( .‬‬
‫(‪ )1‬ث ٍَڀ اٹ‪َ ٦‬لٽخ اٹپبه‪٩‬ڂ ًُ مٹٴ ٭ً ّوؽڄ «‪ٝ‬بٹ‪ ٤‬اٹجْوډ» ڇ٭ً «ث‪ٍ٪‬خ اٹپوٌل ٹغڈڅوح=‬

‫‪40‬‬
‫صفةُاملذالفةُللحَادث‬

‫‪4‬‬
‫صِ َفةِ ا ُملخَالَ َفةِ لِ ِلحَوَادِثِ‬
‫( ٍُ َخاى ِ ٌِ) ٌ‪٦‬ڂً‪ :‬ڇڅڈ ر‪٦‬بٹى ٽقبٹ‪( ٬‬ى ِ ََا َ‪َْٝ‬اى ُُٔ) أي‪ٌ :‬ٺؾٲڄ َ‬
‫(اىع َذ ًُ)‬
‫ڇڅڈ اٹؾڈاكس‪.‬‬
‫ڇٽ‪٦‬ڂى ٽقبٹٮزڄ ر‪٦‬بٹى ٹٺؾڈاكس(‪٥ :)1‬لٻ ٽپبصٺزڄ ٹچب ٭ً أٽو ٽڀ األٽڈه‪،‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫= اٹ َزڈؽٍل»‪ ،‬ڇؽبٕٺڄ أځَڄ ٹڈ ٹټ ٌٶڀ اٹٺَڄ ‪ ‬ٱلٌپب ثپ‪٦‬ڂى أځَڄ ال أ َڇٷ ٹڈعڈكڃ ٹٶبٿ ؽبكصب‬
‫ٽَجڈٱب ثبٹ‪٦‬لٻ؛ ٭بځَڄ ال ڇاٍ‪ٞ‬خ ثٍڀ اٹٲلٻ ڇاٹؾلڇس‪ ،‬ڇاما ٱ ِله ؽلڇصڄ ـ ٍجؾبځڄ ڇر‪٦‬بٹى ‪٥‬ڀ‬
‫مٹٴ ـ ٹيٻ ٽڂڄ ا٭زٲبهڃ اٹى ٽـؾلس‪ ،‬ڇٌٮزٲو ٽـؾلصڄ اٹى ٽـؾلس الځ‪٦‬ٲبك اٹپپبصٺخ ثٍڂچپب‪،‬‬
‫ڇڅٶنا‪ ،‬٭ٍٺيٻ اٹ َلڇه أڇ اٹ َزَٺَٸ‪ ،‬ڇٵلڅپب ٽؾبٷ‪ .‬ڇاما ث‪ٞ‬ٸ اٹ َلڇه ڇاٹ َزَٺَٸ ث‪ٞ‬ٸ ٽب أ َكډ‬
‫اٹٍچپب ڇڅڈ ٵڈځڄ ر‪٦‬بٹى ٽـؾلصب‪ ،‬ڇاما ث‪ٞ‬ٸ ؽلڇصڄ صجذ ځٲٍ‪ٚ‬ڄ ڇڅڈ ٵڈځڄ ر‪٦‬بٹى ٱلٌپب ال أ َڇٷ‬
‫ٹڈعڈكڃ‪ ،‬ڇڅڈ اٹپ‪ٞ‬ٺڈة‪.‬‬
‫(‪ )1‬ؽٲٍٲخ ٕٮخ اٹپقبٹٮخ ٹٺؾڈاكس اٹڈاعت ّو‪٥‬ب ڇ‪٥‬ٲل اصجبرچب ٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى‪ :‬څً ٍٺت اٹغوٽ ٍَخ‬
‫اٹناد‬ ‫إچپب أڇ ٹڈاىٽچپب‪ .‬ڇاٿ ّئذ ٱٺذ‪ :‬څً ٍٺت اٹپپبصٺخ ٭ً َ‬ ‫ڇاٹ‪٦‬و‪ٍَ ٙ‬خ ڇفڈ ِ‬
‫اٹٖٮبد ڇاأل٭‪٦‬بٷ‪ .‬٭پ‪٦‬ڂى ٍٺت اٹغوٽ ٍَخ ‪٥‬ڀ اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى أځَڄ ٍجؾبځڄ ٹٌٍ ثغوٻ؛ ام ؽٲٍٲخ‬ ‫ڇ ِ‬
‫اٹغوٻ‪ :‬ٽب أفند مارڄ ٱلها ٽڀ اٹٮوا‪ ،٧‬٭چڈ ٽؾلڇك ٽٮزٲو اٹى ٽق ِٖٔ‪ ،‬ڇاٹٺَڄ ٌز‪٦‬بٹى ‪٥‬ڀ‬
‫مٹٴ ‪٥‬ٺڈا ٵجٍوا‪ .‬ڇٽ‪٦‬ڂى ٍٺت اٹ‪٦‬و‪ٍَ ٙ‬خ ‪٥‬ڀ اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى أځَڄ ٹٌٍ ث‪٦‬وٗ؛ ام ؽٲٍٲخ‬
‫اٹ‪٦‬وٗ‪:‬ٽب ال ٌَزٲ ُٸ ڇعڈكڃ ثڂٮَڄ‪ ،‬ثٸ ال ٌڈعل ا َال ٱبئپب ث‪ٍ٪‬وڃ‪ ،‬ٵبألٹڈاٿ ٽضل ٭بځَچب‬
‫أ‪٥‬واٗ ال رڈعل ا َال ٱبئپخ ثبألعواٻ‪ ،‬ڇاٹٺَڄ ٌز‪٦‬بٹى ‪٥‬ڀ مٹٴ ‪٥‬ٺڈا ٵجٍوا‪.‬‬
‫آ اٹغوٽ ٍَخ څً‪ :‬اٹپٲبكٌو‪ ،‬ڇاألىٽڂخ‪ ،‬ڇاألٽٶڂخ‪ ،‬ڇاٹ َزؾ ٍُي‪ ،‬ڇٱجڈٷ األ‪٥‬واٗ‪.‬‬ ‫ڇفڈ ُ‬
‫آ اٹ‪٦‬و‪ٍَٙ‬خ څً‪ :‬اال٭زٲبه اٹى اٹپؾ ِٸ ڇاٹپڈعل ڇاٹپق ِٖٔ‪ ،‬ڇ‪٥‬لٻ اٹجٲبء أٵضو ٽڀ‬ ‫ڇفڈ ُ‬
‫ىٽڂٍڀ ‪٥‬ڂل اٹپؾ ِٲٲٍڀ‪.‬‬
‫آ اٹغوٽ ٍَخ ڇاٹ‪٦‬و‪ٍَ ٙ‬خ=‬‫اما ‪٥‬ٺپذ څنا ٭ٍغت ثبٹجوڅبٿ اٹ‪٦‬ٲٺ ًِ ڇاٹ َلٹٍٸ اٹڂَٲٺ ًِ ٍٺت فڈ ِ‬
‫‪41‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫٭ٺٌٍ ر‪٦‬بٹى عوٽب‪ ،‬أي‪ :‬رؤفن مارڄ اٹ‪٦‬ٺ ٍَخ ٱلها ٽڀ اٹٮوا‪ ٧‬ٵنڇارڂب‪ ،‬ڇال ‪٥‬و‪ٙ‬ب ــ‬
‫اٹواء ــ أي أٽوا ٱبئپب ثبٹغوٻ ٵٖٮبرڂب اٹٲبئپخ ثؤعواٽڂب‪.‬‬
‫ثٮزؼ َ‬
‫(‪)1‬‬
‫اٹٖ‪٪‬و‪ ،‬ڇال‬‫اٹَٶڈٿ ‪ ،‬ڇال ثبٹٶجو ڇ ِ‬ ‫ڇال ٌ َزٖ‪ٍ ٬‬جؾبځڄ ثبٹؾوٵخ ڇ ُ‬
‫ثبٹ‪ُٞ‬ڈٷ ڇاٹٲٖو‪ ،‬ڇال ثبٹٲوة ڇاٹج‪٦‬ل ثبٹپَب٭خ‪ ،‬ڇال ث‪ٍ٪‬و مٹٴ ٽڀ ٕٮبد‬
‫اٹؾڈاكس‪ ،‬ڇال ٌ‪٦‬ٺټ اٹٺَڄ ا َال اٹٺَڄ‪.‬‬
‫َٗ َدى ِ ُ‪ٞ‬و ڇعڈة ٽقبٹٮزڄ ر‪٦‬بٹى ٹٺؾڈاكس أځَڄ ٹڈ ٽبصٺچب ٹٶبٿ ؽبكصب ٽضٺچب‪،‬‬
‫ڇؽلڇصڄ ٽَزؾٍٸ ٹپب ‪٥‬و٭ذ آځٮب ٽڀ ڇعڈة اٹٲلٻ ڇاٹجٲبء ٹڄ عٸَ ڇ‪٥‬ل‪ ،‬٭ڈعت‬
‫ٹڄ اٹپقبٹٮخ ٹٺؾڈاكس‪.‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪٥‬ڀ اهلل ر‪٦‬بٹى‪ ،‬أي‪ٍ :‬ٺت ٵڈځڄ ٽٲلاها أڇ ‪٥‬و‪ٙ‬ب أڇ ٽٮزٲوا اٹى اٹپؾ ِٸ؛ ٭بځَڄ ر‪٦‬بٹى {ﭡ‬ ‫=‬
‫ﭢ ﭣ} [اٹْڈهډ‪ ،]11 :‬ڇٹنا ٱبٷ اإلٽبٻ اٹؾب٭‪ ٠‬اٹؾ َغخ اٹٮٲٍڄ ٍّـ اإلٍلٻ‪:‬‬
‫اٹَڂَخ»‪« :‬ڇال ٌ‪٦‬زٲل ٭ٍڄ ـ ر‪٦‬بٹى ـ‬
‫أثڈ ثٶو اإلٍپب‪ٍ٥‬ٺ ًُ (د‪371‬څـ) ٭ً ٵزبثڄ «ا‪٥‬زٲبك أڅٸ ُ‬
‫األ‪ٚ٥‬بء ڇاٹغڈاهػ‪ ،‬ڇال اٹ‪ُٞ‬ڈٷ ڇاٹ‪٦‬وٗ‪ ،‬ڇاٹ‪٪‬ٺ‪ ٠‬ڇاٹ ِلٱَخ‪ ،‬ڇځؾڈ څنا ٽـ َپب ٌٶڈٿ ٽضٺڄ ٭ً‬
‫اٹقٺٰ‪ ،‬٭بځَڄ ٹٌٍ ٵپضٺڄ ًّء‪ ،‬رجبهٳ ڇعڄ هثِڂب مي اٹغلٷ ڇاإلٵواٻ»‪ ،37ٓ( .‬ځْو كاه‬
‫اثڀ ؽيٻ ‪1999‬ٻ)‪.‬‬
‫اٹَڂَخ؛ ڇٱل ځٲٸ‬ ‫(‪ )1‬رڂيٌڄ اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى ‪٥‬ڀ اٹؾوٵخ ڇ ُ‬
‫اٹَٶڈٿ أٽو ٽ َزٮٰ ‪٥‬ٺٍڄ ثٍڀ أئ َپخ أڅٸ اٹؾ ِٰ ڇ ُ‬
‫ي‪ :‬اعزپب‪ ٣‬اٹپڈ ِؽلٌڀ ٽڀ أڅٸ اٹٲجٺخ ڇ‪ٍ٩‬وڅټ ‪٥‬ٺى ٭َبك ڇٕ‪ ٬‬اٹٺَڄ‬ ‫اإلٽبٻ اثڀ عوٌو اٹ‪َٞ‬جو ُ‬
‫اٹَٶڈٿ‪( .‬اٹزجٍٖو‪ )201 ٓ ،‬ڇٱبٷ اإلٽبٻ اٹق‪َٞ‬بث ًُ ٭ً ّوػ ٍڂڀ أثً‬ ‫ر‪٦‬بٹى ثبٹؾوٵخ ڇ ُ‬
‫اٹَٶڈٿ ٌز‪٦‬بٱجبٿ ٭ً ٽـؾ ٍٸ ڇاؽل‪،‬‬ ‫كاڇك‪« :‬اٹٺَڄ ٍجؾبځڄ ال ٌڈٕ‪ ٬‬ثبٹؾوٵخ؛ أل َٿ اٹؾوٵخ ڇ ُ‬
‫بٹَٶڈٿ‪ ،‬ڇٵلڅـپب ٽڀ أ‪٥‬واٗ‬ ‫ڇاځَپب ٌغڈى أٿ ٌڈٕ‪ ٬‬ثبٹؾوٵخ ٽڀ ٌغڈى أٿ ٌڈٕ‪ ٬‬ث ُ‬
‫اٹؾلس ڇأڇٕب‪ ٫‬اٹپقٺڈٱٍڀ‪ ،‬ڇاٹٺَڄ ‪ ‬ٽز‪٦‬بٷ ‪٥‬ڂچپب‪ ،‬ٹٌٍ ٵپضٺڄ ًّء» (ٽ‪٦‬بٹټ اٹَڂڀ‪،‬‬
‫ط‪ )332 ٓ/4‬ڇٱبٷ اإلٽبٻ اٹٲب‪ ًٙ‬ٽؾ َپل ثڀ هّل اٹغ ُل‪« :‬ال ٌغڈى ‪٥‬ٺٍڄ ر‪٦‬بٹى ٽب ٌغڈى‬
‫اٹَٶڈٿ ڇاٹ َيڇاٷ ڇاالځزٲبٷ ڇاٹ َز‪ٍُ ٪‬و ڇاٹپڂب٭‪٤‬‬
‫‪٥‬ٺى اٹغڈاڅو ڇاألعَبٻ ٽڀ اٹؾوٵخ ڇ ُ‬
‫ڇاٹپ‪ِ ٚ‬به‪ ،‬ڇال رؾڈٌڄ األٽٶڂخ ڇال رؾٍ‪ ٜ‬ثڄ األىٽڂخ»‪( .‬اٹپٲلٽبد اٹپپچلاد‪ ،‬ط‪23ٓ/1‬‬
‫‪ٝ‬ج‪٦‬خ كاه اٹ‪٪‬وة اإلٍلٽً)‪.‬‬
‫‪42‬‬
‫صفةُالقّيامُبانلفص‬

‫‪4‬‬
‫صِ َفةِ ال ِقيَاوِ بِاليَفِضِ‬
‫( َٗقَا ِ ٌٌ بَِْ ْف ِس ِٔ) أي‪ :‬ثنارڄ‪ .‬ڇٽ‪٦‬ڂى ٱٍبٽڄ ر‪٦‬بٹى ثڂٮَڄ‪٥ :‬لٻ ا٭زٲبهڃ اٹى‬
‫اٹٖٮخ‬
‫ًّء ٽڀ األٍّبء‪ ،‬٭ل ٌٮزٲو اٹى ٽؾ ٍٸ‪ ،‬أي‪ :‬ماد ٌڈعل ٭ٍچب ٵپب رڈعل ِ‬
‫٭ً اٹپڈٕڈ‪ ،٫‬ڇال اٹى ٽق ِٖٔ‪ ،‬أي‪ :‬ٽڈعل ڇ٭ب‪٥‬ٸ‪ ،‬ڇال اٹى ڇاٹل‪ ،‬ڇال‬
‫ڇٹل‪ ،‬ڇال ىڇعخ‪ ،‬ڇال ڇىٌو‪ ،‬أڇ ٽ‪ٍ٦‬ڀ‪ ،‬ڇال ‪ٍ٩‬و مٹٴ؛ ام څڈ اٹ‪٪‬ڂ ًُ ‪٥‬ڀ ٵ ِٸ ٽب‬
‫ٍڈاڃ‪.‬‬
‫اٹٖٮخ ثبٹ‪٪‬ڂى اٹپ‪ٞ‬ٺٰ‪ ،‬ثپ‪٦‬ڂى االٍز‪٪‬ڂبء ‪٥‬ڀ ٵ ِٸ ًّء‪.‬‬
‫ڇٌ‪َ ٦‬جو ‪٥‬ڀ څنڃ ِ‬
‫َٗاى َذى ِ ُ‪ٞ‬و ‪٥‬ٺى ڇعڈة ٱٍبٽڄ ر‪٦‬بٹى ثڂٮَڄ أځَڄ ٹڈ ا٭زٲو اٹى ًّء ٽڀ األٍّبء‬
‫ٹٶبٿ ؽبكصب‪ ،‬ڇؽلڇصڄ ٽَزؾٍٸ ٹپب ‪٥‬و٭ذ ٱجٸ(‪.)1‬‬

‫** ** **‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫(‪ )1‬٭بٹ َلٹٍٸ اٹٲ‪٥ ًُ ٦ٞ‬ٺى ڇعڈة اٍز‪٪‬ڂبئڄ ر‪٦‬بٹى ‪٥‬ڀ اٹپق ِٖٔ څڈ ٽب ٍجٰ ٽڀ ڇعڈة ٱلٽڄ‬
‫ر‪٦‬بٹى ڇڇعڈة ثٲبئڄ؛ ام ٵ ُٸ ٽؾزبط اٹى اٹپق ِٖٔ ال ٌٶڈٿ ا َال ؽبكصب ٽڂزٲل ٽڀ اٹ‪٦‬لٻ‬
‫اٹى اٹڈعڈك ڇٽڀ اٹڈعڈك اٹى اٹ‪٦‬لٻ ثؾَت ٽب ٌوٌل ٹڄ اٹپق ِٖٔ‪ ،‬ڇمٹٴ ال ٌ‪٦‬ٲٸ ٭ً ؽ ِٰ‬
‫ٽڀ ڇعت ٱلٽڄ ڇاٍزؾبٷ ‪٥‬ٺٍڄ اٹ َز‪ٍُ ٪‬و ٽ‪ٞ‬ٺٲب ٭ً مارڄ ڇ٭ً ٕٮبرڄ ٍجؾبځڄ ڇر‪٦‬بٹى‪.‬‬
‫‪43‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫‪4‬‬
‫صِ َفةِ الوَحِدَاىِيَةِ‬
‫( َٗ َٗ ِ‬
‫اد ُذ) ٭ً مارڄ ڇٕٮبرڄ ڇأ٭‪٦‬بٹڄ‪.‬‬
‫ڇٽ‪٦‬ڂى اٹڈؽلاځ ٍَخ ٭ً مارڄ ر‪٦‬بٹى‪ :‬أځَچب ٹٍَذ ٽو َٵجخ ٽڀ أعياء‪ ،‬ڇٹٌٍ ٭ً‬
‫اٹڈعڈك ماد ٽضٺچب‪.‬‬
‫ڇٽ‪٦‬ڂى اٹڈؽلاځ ٍَخ ٭ً ٕٮبرڄ ر‪٦‬بٹى‪ :‬أځَڄ ٹٌٍ ٹڄ ٕٮزبٿ ٭ؤٵضو ٽڀ عڂٌ‬
‫ڇاؽل ٵٲلهرٍڀ ٭ؤٵضو ڇڅٶنا‪ ،‬ڇٹٌٍ ٹ‪ٍ٪‬وڃ ٕٮخ رْجڄ ٕٮخ ٽڀ ٕٮبرڄ‪.‬‬
‫ڇٽ‪٦‬ڂى اٹڈؽلاځ ٍَخ ٭ً أ٭‪٦‬بٹڄ ر‪٦‬بٹى أځَڄ ٹٌٍ ٹ‪ٍ٪‬وڃ رؤصٍو ٭ً ًّء ٽڀ‬
‫االس ِت ْق َل ِل‪ ،‬بَ ْل‬
‫اٹپپٶڂبد‪ ،‬مڇارب ٵبځذ أڇ ٕٮبد أڇ أ٭‪٦‬بال‪ ،‬ال ثبٹپْبهٵخ ڇال بِ ْ‬
‫ٌجادِ َها َو ِإ ْع َ ل ِم َها(‪.)1‬‬
‫ُه َى ُس ْب َحاوَ ُه ل ُم ْى َفرِ ُد بِا َت ْأثٍِ ِر‪ ،‬أَ ْي‪ :‬بِ ِإ َ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫اىش َبا ِّ‪٥ :»ِِْٞ‬ٲبئل اٹڈؽلاځ ٍَخ‬
‫َ َ‬ ‫اٹٍْـ ٽؾ َپل ثڀ ‪٥‬پو اٹ‪٪‬لاٽَ ًُ ٭ً ٵزبثڄ « ُسب ِو اى ََ َعا ِس ِ‬
‫ُ‬ ‫(‪ )1‬ڇٱبٷ َ‬
‫فپٌ ثب‪٥‬زجبه رٮٍٖٺچب‪ ،‬ڇڅً‪:‬‬
‫اٹناد ارِٖبال‪ :‬ڇڅڈ ‪٥‬جبهح ‪٥‬ڀ ‪٥‬لٻ رو ُٵت مارڄ ر‪٦‬بٹى ٽڀ أعياء أڇ‬ ‫* ٍٺت اٹ َز‪ُ ٦‬لك ٭ً َ‬
‫عڈاڅو‪.‬‬
‫اٹْجٍڄ ڇاٹپضٍٸ ٹٺَڄ‬
‫اٹناد اځٮٖبال‪ :‬ڇڅڈ ‪٥‬جبهح ‪٥‬ڀ ‪٥‬لٻ اٹڂَ‪ٍ٢‬و ڇ َ‬ ‫* ڇٍٺت اٹ َز‪ُ ٦‬لك ٭ً َ‬
‫ر‪٦‬بٹى‪.‬‬
‫اٹٖٮبد ارِٖبال‪ :‬ڇڅڈ ‪٥‬جبهح ‪٥‬ڀ ‪٥‬لٻ ٱٍبٻ ٱلهرٍڀ ٭ؤٵضو ثنارڄ ر‪٦‬بٹى‪،‬‬ ‫* ڇٍٺت اٹ َز‪ُ ٦‬لك ٭ً ِ‬
‫اٹى آفو اٹپ‪٦‬بځً‪ ،‬ثٸ اٹٲبئټ ثنارڄ ر‪٦‬بٹى ٱلهح ڇاؽلح‪ ،‬ڇاهاكح ڇاؽلح‪ ،‬ڇ‪٥‬ٺټ ڇاؽل‪ ،‬اٹى‬
‫=‬ ‫آفو اٹپ‪٦‬بځً‪.‬‬
‫‪44‬‬
‫صفةُالَحراىّية‬

‫َٗاى َذى ِ ُ‪ٞ‬و ‪٥‬ٺى ڇعڈة اٹڈؽلاځ ٍَخ ٹڄ ر‪٦‬بٹى أځَڄ ٹڈ ٹټ ٌٶڀ ڇاؽلا ٹٺيٻ أٿ ال‬
‫ٌڈعل ًّء ٽڀ اٹپقٺڈٱبد ٹٺيڇٻ ‪٥‬غيڃ ؽٍڂئن‪ ،‬ٹٶڀ ‪٥‬لٻ ڇعڈك ًّء ٽڀ‬
‫اٹپقٺڈٱبد ثب‪ٝ‬ٸ ٹڈعڈكڅب ثبٹپْبڅلح‪ ،‬٭پب أ َكډ اٹٍڄ ڇڅڈ اٹ َز‪ُ ٦‬لك ــ أي ‪٥‬لٻ‬
‫ڇؽلاځ ٍَخ اٹٺَڄ ــ ثب‪ٝ‬ٸ‪ ،‬ڇاما ث‪ٞ‬ٸ اٹ َز‪ُ ٦‬لك ڇعجذ اٹڈؽلاځ ٍَخ ٹڄ ‪َ ٥‬ي ڇع َٸ(‪.)1‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫اٹٖٮبد اځٮٖبال‪ :‬ڇڅڈ ‪٥‬جبهح ‪٥‬ڀ ‪٥‬لٻ ڇعڈك ٱلهح ٵٲلهرڄ ر‪٦‬بٹى‪،‬‬ ‫= * ڇٍٺت اٹ َز‪ُ ٦‬لك ٭ً ِ‬
‫ڇاهاكح ٵبهاكرڄ ر‪٦‬بٹى‪ ،‬ڇ‪٥‬ٺټ ٵ‪٦‬ٺپڄ ر‪٦‬بٹى‪ ،‬ڇؽٍبح ٵؾٍبرڄ ر‪٦‬بٹى‪ ،‬ڇٍپ‪ ٤‬ٵَپ‪٦‬ڄ ر‪٦‬بٹى‪،‬‬
‫ڇثٖو ٵجٖوڃ ر‪٦‬بٹى‪ ،‬ڇٵلٻ ٵٶلٽڄ ر‪٦‬بٹى‪.‬‬
‫* ڇٍٺت اٹ َز‪ُ ٦‬لك ٭ً األ٭‪٦‬بٷ اٌغبكا ڇافزوا‪٥‬ب‪ :‬ڇڅڈ ‪٥‬جبهح ‪٥‬ڀ ‪٥‬لٻ ٽڀ ٌڂَت ٹڄ اٌغبك أڇ‬
‫افزوا‪ٍ ٣‬ڈډ اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى‪.‬‬
‫(‪ )1‬٭ َٖٸ اٹ‪َ ٦‬لٽخ اٹپبه‪٩‬ڂ ًُ څنا اٹ َلٹٍٸ اإلعپبٹ ًَ ٭ً ّوؽڄ ‪٥‬ٺى عڈڅوح اٹ َزڈؽٍل ٭ٲبٷ‪ :‬ٹڈ‬
‫ر‪َ ٦‬لك اإلٹڄ ـ ٵؤٿ ٌٶڈٿ ٭ً اٹڈعڈك اٹچبٿ ـ ٹپب ڇعل ًّء ٽڀ اٹ‪٦‬بٹټ‪ ،‬ٹٶ َڀ ‪٥‬لٻ ڇعڈك‬
‫ًّء ٽڀ اٹ‪٦‬بٹټ ثب‪ٝ‬ٸ ألځَڄ ٽڈعڈك ثبٹپْبڅلح‪ ،‬٭پب أ َكډ اٹٍڄ ــ ڇڅڈ اٹ َز‪ُ ٦‬لك ــ ثب‪ٝ‬ٸ‪ ،‬ڇاما‬
‫ث‪ٞ‬ٸ اٹ َز‪ُ ٦‬لك صجزذ اٹڈؽلاځ ٍَخ‪ ،‬ڇڅڈ اٹپ‪ٞ‬ٺڈة‪.‬‬
‫ڇاځَپب ٹيٻ ٽڀ ر‪ُ ٦‬لك اإلٹڄ ‪٥‬لٻ ڇعڈك ًّء ٽڀ اٹ‪٦‬بٹټ ألځَڄ ٹڈ ڇعل اٹچبٿ ٭ب َٽب أٿ ٌ َزٮٲب ڇا َٽب‬
‫أٿ ٌقزٺٮب‪ ،‬٭بٿ ا َرٮٲب ‪٥‬ٺى اٌغبك اٹ‪٦‬بٹټ أڇ ًّء ٽڂڄ ٭ل عبئي أٿ ٌڈعلاڃ ٽ‪٦‬ب؛ ٹئ َل ٌٺيٻ‬
‫اعزپب‪ ٣‬ٽئصِوٌڀ ‪٥‬ٺى أصو ڇاؽل‪ ،‬ڇال عبئي أٿ ٌڈعلاڃ ٽو َرجب ثؤٿ ٌڈعلڃ أؽلڅپب ص َټ ٌڈعلڃ‬
‫اَفو ألځَڄ ٌٺيٻ ‪٥‬ٺٍڄ رؾٍٖٸ اٹؾبٕٸ‪ ،‬ڇال عبئي أٿ ٌڈعل أؽلڅپب اٹج‪ ٘٦‬ڇاَفو اٹج‪٘٦‬‬
‫ٹٺيڇٻ ‪٥‬غيڅپب ؽٍڂئن؛ ألځَڄ ٹ َپب ر‪٦‬ٺَٲذ ٱلهح أؽلڅپب ثبٹج‪َ ٍ ٘٦‬ل ‪٥‬ٺى اَفو ‪ٝ‬وٌٰ ر‪٦‬ٺُٰ‬
‫ٱلهرڄ ثڄ‪ ،‬٭ل ٌٲله ‪٥‬ٺى ٽقبٹٮزڄ‪ ،‬ڇڅنا ‪٥‬غي ٌٺيٻ ‪٥‬ٺٍڄ ‪٥‬لٻ ڇعڈك اٹ‪٦‬بٹټ‪ ،‬ڇٌَ َپى څنا‬
‫«ثوڅبٿ اٹ َزڈاهك» ٹپب ٭ٍڄ ٽڀ رڈاهكڅپب ‪٥‬ٺى ًّء ڇاؽل‪.‬‬
‫ڇاٿ افزٺٮب ثؤٿ أهاك أؽلڅپب اٌغبك اٹ‪٦‬بٹټ أڇ ٍّئب ٽڂڄ ڇأهاك اَفو ‪٥‬لٻ اٌغبكڃ ٭ل عبئي أٿ‬
‫ٌڂٮن ٽواكڅپب ٹئ َل ٌٺيٻ ‪٥‬ٺٍڄ اعزپب‪ ٣‬اٹڂَٲٍ‪ٍٚ‬ڀ‪ ،‬ڇال عبئي أٿ ٌڂٮن ٽواك أؽلڅپب كڇٿ اَفو‬
‫ألځَڄ ٌٺيٻ ‪٥‬ٺٍڄ ‪٥‬غي ٽڀ ٹټ ٌڂٮن ٽواكڃ‪ ،‬ڇاَفو ٽضٺڄ‪ ،‬٭ٍٺيٻ ‪٥‬غيڃ أٌ‪ٚ‬ب‪ ،‬٭ٍٺيٻ ‪٥‬لٻ ڇعڈك‬
‫=‬ ‫اٹ‪٦‬بٹټ‪ ،‬ڇٌَ َپى څنا «ثوڅبٿ اٹ َزپبځ‪ »٤‬ٹزپبځ‪٦‬چپب‪ ،‬أي‪ :‬رقبٹٮچپب‪.)26 ،25 ٓ( .‬‬
‫‪45‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫‪4‬‬
‫َتيَوُعِ الّصِفَاتِ العِشِرِيًَ ِإلَى ىَفِصِيَةٍ وَشَلِبِيَةٍ وَ َمعَاٌٍ وَ َم ِعيَوِيَةٍ‬

‫اٹٖٮخ‬‫٘د ِص َف ٌْ َّ ْف ِس َ‪ )ٌْ ٞ‬ڇ ِ‬


‫اى٘ ُي ُ‬ ‫(فَ َٖ ِزِٓ) اٹپزٲ ِلٽخ ( ِس ُا ِص َف ٍ‬
‫ات ُت ْس َش ُد‪َٖ ْْ ٍِ ،‬ا ُ‬
‫اٹڂَٮَ ٍَخ څً اٹ َزً ال رزؾ َٲٰ اٹ َناد ٭ً اٹقبهط ‪٥‬ڀ اٹ ِنڅڀ ثلڇځچب‪ ،‬ڇال ّ َٴ أ َٿ‬
‫اٹڈعڈك ٵنٹٴ‪ ،‬٭چڈ ٕٮخ ځٮَ ٍَخ‪ ،‬ځَجخ اٹى اٹڂَٮٌ ثپ‪٦‬ڂى اٹ َناد‪ ،‬ڇاځَپب ځَت‬
‫اٹڈعڈك اٹٍچب ٹپلىٽزڄ ٹڂٮٌ اٹ َناد‪ ،‬ثقل‪ِ ٫‬‬
‫اٹٖٮبد اٹپ‪٦‬ڂڈٌَخ‪ ،‬٭بځَچب ٽلىٽخ‬
‫ٹٺپ‪٦‬بځً‪ ،‬ڇٹچنا ځَجذ اٹٍچب ٭ٲٍٸ ٭ٍچب ٽ‪٦‬ڂڈٌَخ ٵپب ٍٍؤرً‪.‬‬
‫( َٗاى َخ َْ ُس) اٹپنٵڈهح ( َب ْع َذ َٕا) أي‪ :‬ث‪٦‬ل ٕٮخ اٹڈعڈك‪ ،‬ڇڅً‪ :‬اٹجٲبء‪،‬‬
‫ڇاٹٲلٻ‪ ،‬ڇاٹپقبٹٮخ ٹٺؾڈاكس‪ ،‬ڇاٹٲٍبٻ ثبٹڂَٮٌ‪ ،‬ڇاٹڈؽلاځٍخ‪ِ )َٜ ِٕ ( ،‬‬
‫اٹٖٮبد‬
‫اٹَٺت‪ ،‬ثپ‪٦‬ڂى اٹڂَٮً‪ ،‬ڇاځَپب ځَجذ اٹٍڄ ألځَچب كٹ َذ ‪٥‬ٺى‬ ‫اىس ْيب َِ‪ )ُْ ٞ‬ځَجخ اٹى َ‬
‫( َ‬
‫ٍٺت ٽب ال ٌٺٍٰ ثڄ ر‪٦‬بٹى ٵپب ‪٥‬ٺټ ٽ َپب ٱ َوهځبڃ ٭ً ّوؽچب‪.‬‬
‫** ** **‬
‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ڇٱبٷ اٹ‪َ ٦‬لٽخ اٹپبه‪٩‬ڂ ًُ ٭ً «‪ٝ‬بٹ‪ ٤‬اٹجْوډ» ث‪٦‬ل أٿ ٱ َوه څنڃ األكٹَخ‪« :‬ڇٱل ثوڅڂذ آٌخ‬ ‫=‬
‫األځجٍبء ‪٥‬ٺى رؾٲٍٰ ڇؽلاځ ٍَخ اٹٺَڄ ‪ ‬ثؤثل‪ٍ ٣‬جٍٸ ڇأٱ‪ ٤ٞ‬كٹٍٸ ڇأثٺ‪ ٨‬رڂيٌٸ‪ ،‬ڇڅً ٱڈٷ اٹٺَڄ‬
‫عٺَذ ؽٶپزڄ ڇر َپذ ٵٺپزڄ‪{ :‬ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ‬
‫ﯬ} [األځجٍبء‪ ،]22 :‬ڇٽضٺچب آٌخ «ٱل أ٭ٺؼ اٹپئٽڂڈٿ» ڇڅً ٱڈٹڄ ع َٸ ّؤځب ڇٕلٯ‬
‫ٱوآځب‪{ :‬ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ‬
‫ﭩ ﭪ ﭫﭬ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ} [اٹپئٽڂڈٿ‪.)26 ٓ( .]91 :‬‬

‫‪46‬‬
‫صفاتُاملعاين‬

‫‪4‬‬
‫صِفَاتِ املعَاىِي الصَبِعِ وَحُدُودٍَِا َوبَرَاٍِي ِيََا اإلِجِنَالِيَةِ‬
‫اٹٖٮبد اٹ‪ْ٦‬وٌڀ اٹڈاعجخ ٹٺَڄ رجبهٳ ڇر‪٦‬بٹى ڇڅڈ‬ ‫ص َټ مٵو اٹڂَڈ‪ ٣‬اٹضَبٹش ٽڀ ِ‬
‫اٹپ‪٦‬بځً ٭ٲبٷ‪:‬‬
‫ــَ َ‪ْ ٞ‬ا ٍَ َعـــا ِّ‪ٜ‬‬
‫ات ُسـ ِ‬ ‫ـــص ِصـــ َف ٍ‬ ‫َس ْبـ ُ‬ ‫اىََْــــا ِّ‪ٜ‬‬
‫ـــــّب ى ِ َش ِبـَْـــــا َ‬
‫اي ٌ‬ ‫‪ِ َٗ َٗ -ٜ‬‬
‫ــــت َب ْش‬
‫ـــَ ٌص َمــــة َ ًٌ َٗ َد َ‪ٞ‬ـــــا ٌ ُت ْعـ َ‬
‫َسـ ْ‬ ‫ــــش‬ ‫ــــٌ ِإ َس َاد ٌ َٗقُـ ْ‬
‫ـــذ َس ٌ َب َّصـ ْ‬ ‫ِ‬
‫ٓٔ‪ -‬ع ْيـ ٌ‬
‫اي ٌّب ىِش ِبَْا ا ْى َََْا ِّ‪ )ٜ‬أي‪ :‬ٵضٍو اٹڂِ‪٦‬ټ ( َس ْب ُص ِص َف ٍ‬
‫ات ُس َِ َ‪ْ ٞ‬ا ٍَ َعا ِّ‪)ٜ‬‬ ‫( َٗ َٗ ِ‬
‫َ‬
‫أل َٿ ٵ ِل ٽڂچب ٽ‪٦‬ڂى ٽڈعڈك ٌپٶڀ هإٌزڄ ٹڈ أىٌٸ اٹؾغبة ‪٥‬ڂَب(‪.)1‬‬

‫‪4‬‬
‫صِفَ ِة العِلِهِ‬
‫٭بألڇٹى ٽڀ ٕٮبد اٹپ‪٦‬بځً‪ِ ( :‬عي ٌٌْ) ڇڅڈ ٕٮخ ٱلٌپخ ٱبئپخ ثنارڄ ر‪٦‬بٹى‪،‬‬
‫رز‪٦‬ٺَٰ ثغپٍ‪ ٤‬األٽڈه ‪٥‬ٺى ڇعڄ اإلؽب‪ٝ‬خ ثڄ ٽڀ ‪ٍ٩‬و ٍجٰ فٮبء(‪.)2‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫(‪ )1‬ڇمٵو اٹ‪َ ٦‬لٽخ اٹپبه‪٩‬ڂ ًُ ٭ً ّوؽڄ ‪٥‬ٺى عڈڅوح اٹ َزڈؽٍل ر‪٦‬وٌٮب ٹٖٮبد اٹپ‪٦‬بځً ٭ٲبٷ‪:‬‬
‫«اٹپ‪٦‬بځً عپ‪ ٤‬ٽ‪٦‬ڂى‪ ،‬ڇڅڈ ٹ‪٪‬خ‪ :‬ٽب ٱبثٸ اٹ َناد‪ ،‬٭ٍْپٸ اٹڂَٮَ ٍَخ ڇ َ‬
‫اٹَٺجٍَخ‪ ،‬ڇإ‪ٞ‬لؽب‪:‬‬
‫ٵ ُٸ ٕٮخ ٱبئپخ ثپڈٕڈ‪ ٫‬ٽڈعجخ ٹڄ ؽٶپب‪ ،‬ٵٶڈځڄ ٱبكها ٭بځَڄ ؽٶټ رڈعجڄ اٹٲلهح‬
‫ٹٺپڈٕڈ‪ ٫‬اٹَني ٱبٽذ ثڄ‪ ،‬أي‪ :‬رَزٺيٽڄ ٹڄ‪ .‬ڇٕٮبد اٹپ‪٦‬بځً اٹپزَٮٰ ‪٥‬ٺٍچب ‪٥‬ڂل أڅٸ‬
‫اٹَڂَخ ٍج‪٦‬خ»‪.)27 ٓ( .‬‬ ‫ُ‬
‫(‪ )2‬ث‪٦‬ل أٿ أڇهك اٹ‪َ ٦‬لٽخ اٹپبه‪٩‬ڂ ًُ څنا اٹ َز‪٦‬وٌ‪ ٬‬٭ً ّوؽڄ ‪٥‬ٺى عڈڅوح اٹ َزڈؽٍل أهك٭ڄ ثٶلٻ=‬
‫‪47‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫َٗاى َذى ِ ُ‪ٞ‬و ‪٥‬ٺى ڇعڈة اٹ‪٦‬ٺټ ٹڄ ر‪٦‬بٹى څڈ أ َٿ ٽڀ ٕٮبرڄ اٹڈاعجخ ٹڄ‪ :‬اإلهاكح‬
‫ٵپب ٍٍؤرً ٱوٌجب‪ ،‬ڇال ٌوٌل ٍجؾبځڄ ا َال ٽب ‪٥‬ٺټ‪ ،‬٭ٺڈ اځزٮى ‪٥‬ڂڄ اٹ‪٦‬ٺټ الځزٮذ ‪٥‬ڂڄ‬
‫اإلهاكح‪ ،‬ڇاځزٮبإڅب ‪٥‬ڂڄ ٽَزؾٍٸ ٹپب ٍٍؤرً ث‪٦‬ل(‪.)1‬‬
‫** ** **‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫اٹواٍقٍڀ ٭ً ‪٥‬ٺټ اٹ َزڈؽٍل ٭ٲبٷ ‪« :‬ڇاٹؾ ُٰ أځَڄ ٹٌٍ ٹ‪٦‬ٺپڄ ر‪٦‬بٹى ا َال‬ ‫= ٌل ُٷ ‪٥‬ٺى أځَڄ ٽڀ َ‬
‫ي ٱلٌټ‪ ،‬ڇڅڈ ر‪٦‬ٺُٲڄ ثبٹٮ‪٦‬ٸ ٭ً األىٷ ثغپٍ‪ ٤‬األٽڈه ر‪٦‬ٺُٰ اځٶْب‪ ٫‬ـ أي ا ِر‪ٚ‬بػ ـ‬ ‫ر‪٦‬ٺُٰ رڂغٍي ٌ‬
‫ٽڀ ‪ٍ٩‬و ٍجٰ فٮبء‪ .‬ڇاٹى څنا اٹزَ‪٦‬ٺُٰ أّوځب ثٲڈٹڂب‪« :‬ٽز‪٦‬ٺِٲخ ثغپٍ‪ ٤‬األٽڈه»‪ ،‬ڇاٹپواك ثغپٍ‪٤‬‬
‫األٽڈه‪ :‬اٹڈاعجبد‪ ،‬ڇاٹغبئياد‪ ،‬ڇاٹپَزؾٍلد‪ ،‬٭ٍ‪٦‬ٺپچب ٍجؾبځڄ أىال ڇأثلا ‪٥‬ٺى ٽب څً‬
‫اٹٖٮخ رز‪٦‬ٺَٰ ثڂٮَچب اما ٹټ‬‫اٹْبٽٺخ ٹٺ‪٦‬ٺټ ځٮَڄ أل َٿ ِ‬
‫‪٥‬ٺٍڄ‪ ،‬٭بٹڈاعجبد ٵنارڄ ر‪٦‬بٹى ڇٕٮبرڄ َ‬
‫رٶڀ ٕٮخ رؤصٍو ٵبٹ‪٦‬ٺټ‪ ،‬ڇاٹغبئياد ٵقٺٲڄ ر‪٦‬بٹى ٹألٍّبء‪ ،‬ڇاٹپَزؾٍلد ٵْوٌٶڄ‪ ،‬٭ٍ‪٦‬ٺټ‬
‫أځَڄ ٽ‪٦‬لڇٻ‪ .‬ڇكفٸ ٭ً «عپٍ‪ ٤‬األٽڈه» اٹٶٺ ٍَِبد ڇاٹغيئٍَبد‪ ،‬٭ٍ‪٦‬ٺپچب ر‪٦‬بٹى رٮٍٖل‪ ،‬ڇٌ‪٦‬ٺټ‬
‫اٹٖبٹؼ ألٿ ٌ‪٦‬ٺټ ٹٌٍ ث‪٦‬بٹټ‪،‬‬ ‫أځَڄ ال ځچبٌخ ٹچب‪ .‬ڇٹٌٍ ٹ‪٦‬ٺپڄ ر‪٦‬بٹى ر‪٦‬ٺُٰ ٕٺڈؽ ًٌ ٱلٌټ أل َٿ َ‬
‫ي ؽبكس؛ الٍزٺياٽڄ ځَجخ اٹغچٸ اٹٍڄ ـ ٍجؾبځڄ! ـ ٭ً األىٷ‪ ،‬څنا ٽب ‪٥‬ٺٍڄ‬ ‫ڇال ر‪٦‬ٺُٰ رڂغٍي ٌ‬
‫اٹٖؾٍؼ»‪.)30 ٓ( .‬‬ ‫اٹَڂڈٍ ًُ ڇٽڀ رج‪٦‬ڄ‪ ،‬ڇڅڈ َ‬
‫اإلٽبٻ َ‬
‫(‪ )1‬ڇٱل ثٍَڀ اٹ‪َ ٦‬لٽخ ّو‪ ٫‬اٹ ِلٌڀ ثڀ اٹزِٺپَبځ ًِ ڇعڄ كالٹخ اإلهاكح ‪٥‬ٺى صجڈد اٹ‪٦‬ٺټ ثٲڈٹڄ‪:‬‬
‫رٲ َوه أ َٿ اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى ٭ب‪٥‬ٸ ثبالفزٍبه‪ ،‬ڇاٹٮب‪٥‬ٸ ثبالفزٍبه الث َل أٿ ٌٶڈٿ ٱبٕلا اٹى ٭‪٦‬ٺڄ‪،‬‬
‫اٹًْء ٽ‪ ٤‬اٹغچٸ ثڄ ٽؾبٷ‪ ،‬ڇال ٌزٖ َڈه اٹٲٖل ٽڀ اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى ا َال ٽ‪ ٤‬اٹ‪٦‬ٺټ‬ ‫ڇاٹٲٖل اٹى َ‬
‫ثبٹپٲٖڈك‪ ،‬ڇاٿ ٵبٿ ٌزٖ َڈه ٽڀ اٹؾبكس ٽ‪ ٤‬اٹ‪٦‬ٲل ڇاٹ َ‪ِ ٢‬ڀ ڇاٹڈڅټ ٭ل ٌزٖ َڈه ٽڀ اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى‬
‫ثڂبء ‪٥‬ٺى مٹٴ؛ الؽزپبٷ ڇٱڈ‪ ٣‬مٹٴ ‪٥‬ٺى فل‪ ٫‬ٽب څڈ ‪٥‬ٺٍڄ‪ ،‬ڇڅڈ ځٲٔ ر‪٦‬بٹى اٹٺَڄ ‪٥‬ڂڄ‪،‬‬
‫٭ز‪ٍَ ٦‬ڀ أٿ ٌٶڈٿ ر‪٦‬بٹى ‪٥‬بٹپب‪ .‬ڇٹ َپب ٵبځذ اٹپبڅ ٍَبد اٹپ‪ٞ‬ٺٲبد ال ٌپٶڀ أٿ رلفٸ ٭ً‬
‫اٹڈعڈك ا َال ٽ‪ ٤‬رقٍٖٖچب ثيٽبٿ ڇٽـؾ ٍٸ ڇٵٍٮ ٍَخ ڇڇ‪ ٤ٙ‬ڇٽٲلاه‪ ،‬ڇٵٸُ ڇعڄ ڇعلد ‪٥‬ٺٍڄ‬
‫أٽٶڀ ٭ً اٹ‪٦‬ٲٸ ڇٱڈ‪٥‬چب ‪٥‬ٺى فل٭ڄ أڇ ٽضٺڄ‪ ،‬ڇال ٌزق َٖٔ ا َال ثبٹٲٖل اٹٍڄ‪ ،‬ڇعت أٿ‬
‫ٌٶڈٿ ‪٥‬بٹپب ٽڀ ٵ ِٸ ڇعڄ‪ ،‬ڇمٹٴ أك ُٷ كٹٍٸ ‪٥‬ٺى أځَڄ ر‪٦‬بٹى ‪٥‬بٹټ ثبٹغيئ ٍَبد ٵٺِچب‪ ،‬ال ٵپب‬
‫ٌٲڈٹڄ اٹٮلٍٮخ أ َٿ ‪٥‬ٺپڄ ال ٌٶڈٿ ا َال ِٵٺٍب‪ّ( .‬وػ ٽ‪٦‬بٹټ إٔڈٷ اٹلٌڀ‪.)235 ،234 ٓ ،‬‬
‫‪48‬‬
‫صفةُالرادة‬

‫‪4‬‬
‫إلرَادَةِ‬
‫صِ َفةِ ا ِ‬
‫ڇاٹضَبځٍخ ٽڀ ٕٮبد اٹپ‪٦‬بځً ( ِإ َس َاد ٌ) ڇڅً ٕٮخ ٱلٌپخ ٱبئپخ ثنارڄ ر‪٦‬بٹى‪،‬‬
‫ٌق ِٖٔ ثچب اٹپپٶڀ ثج‪ ٘٦‬ٽب ٌغڈى ‪٥‬ٺٍڄ(‪.)1‬‬
‫ڇاٹپپٶڀ څڈ اٹغبئي اٹ‪٦‬ٲٺ ًُ‪ ،‬ڇڅڈ ٽب ٌٖ ُؼ ٭ً اٹ‪٦‬ٲٸ ڇعڈكڃ ڇ‪٥‬لٽڄ ‪٥‬ٺى‬
‫اٹَڈاء‪.‬‬
‫َ‬
‫ڇاٹ َني ٌغڈى ‪٥‬ٺى اٹپپٶڀ أٽڈه‪ ،‬ڇڅً‪ :‬اٹڈعڈك‪ ،‬ڇاٹ‪٦‬لٻ‪ ،‬ڇ ِ‬
‫اٹٖٮبد‪،‬‬
‫ڇاألىٽڂخ‪ ،‬ڇاألٽٶڂخ‪ ،‬ڇاٹغچبد‪ ،‬ڇاٹپٲبكٌو‪ ،‬ڇڅنڃ األٽڈه عبئيح ٭ً ؽ ِٰ ٵ ِٸ‬
‫اٹَڈاء‪ ،‬ڇٽ‪٦‬ڂى رقٍٖٔ اٹپپٶڀ ثج‪ٚ٦‬چب روعٍؼ ڇٱڈ‪ ٣‬ث‪ٚ٦‬چب ٹڄ‬ ‫ٽپٶڀ ‪٥‬ٺى َ‬
‫‪٥‬ٺى ‪ٍ٩‬وڃ‪.‬‬
‫ڇاما أهكد ر‪ٞ‬جٍٰ مٹٴ ٭بځ‪٢‬و اٹى ځٮَٴ ر‪٦‬ٺټ ٱ‪٦ٞ‬ب أځَٴ ٽڈعڈك اَٿ‪،‬‬
‫ڇأځَٴ ٵڂذ ٽ‪٦‬لڇٽب‪ ،‬ڇٌپٶڀ ‪٥‬ٲل أٿ رڈعل ڇأٿ رجٲى ٽ‪٦‬لڇٽب‪ ،‬٭ٺ َپب ڇعلد‬
‫رق َٖٖذ ثبٹڈعڈك ــ أي‪ :‬رو َعؼ ٹٴ اٹڈعڈك ــ ‪٥‬ٺى اٹ‪٦‬لٻ‪ ،‬٭زقٍٖٖٴ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫(‪ )1‬اإلهاكح ٕٮخ ٌئصِو ثچب اٹٺَڄ ـ رجبهٳ ڇر‪٦‬بٹى ـ ٭ً افزٖبٓ أؽل ‪ٝ‬و٭ً اٹپپٶڀ ٽڀ ڇعڈك أڇ‬
‫‪٥‬لٻ‪ ،‬ڇ‪ٝ‬ڈٷ أڇ ٱٖو‪ ،‬ڇٍڈاك أڇ ثٍبٗ ڇځؾڈڅب ثبٹڈٱڈ‪ ٣‬ثلال ‪٥‬ڀ ٽٲبثٺڄ‪ ،‬ڇرؤصٍوڃ ر‪٦‬بٹى‬
‫ثٖٮخ اٹٲلهح ٭و‪ ٣‬رؤصٍوڃ ثٖٮخ اإلهاكح؛ ام ال ٌڈعل ٍجؾبځڄ ڇر‪٦‬بٹى ٽڀ اٹپپٶڂبد أڇ ٌ‪٦‬لٻ‬
‫ثٲلهرڄ ا َال ٽب أهاك ر‪٦‬بٹى ڇعڈكڃ أڇ ‪٥‬لٽڄ‪( .‬ڇهاع‪ّ ٤‬وػ اٹ‪َ ٦‬لٽخ اٹپبه‪٩‬ڂ ًِ ‪٥‬ٺى اٹغڈڅوح‬
‫ؽٍش كٱَٰ اٹٶلٻ ٭ً ر‪٦‬وٌ‪ٕ ٬‬ٮخ اإلهاكح ڇمٵو ر‪٦‬ٺُٲبرچب‪)29 ،28 ٓ .‬‬
‫‪49‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫ثبٹڈعڈك ثلال ‪٥‬ڀ اٹ‪٦‬لٻ اځَپب څڈ ثبهاكح اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى ڇافزٍبهڃ‪.‬‬


‫ڇٵنا رقٍٖٖٴ ثٖٮخ ٽقٖڈٕخ ٵٶڈځٴ أثٍ٘ كڇٿ ٵڈځٴ أٍڈك ٽضل‪،‬‬
‫ڇثبٹ َيٽبٿ اٹپقٖڈٓ ٵڈعڈكٳ ٭ً ڇٱذ اٹ ُ‪٢‬چو كڇٿ ‪ٍ٩‬وڃ‪ ،‬ڇثبٹپٶبٿ‬
‫اٹپقٖڈٓ ٵڈعڈكٳ ٭ً ثٺل ٽٶَخ كڇٿ ‪ٍ٩‬وڃ‪ ،‬ڇثبٹغچخ اٹپقٖڈٕخ ٵڈعڈكٳ ٭ً‬
‫عچخ اٹپ‪٪‬وة كڇٿ عچخ اٹپْوٯ ٽضل‪ ،‬ڇثبٹپٲلاه اٹپقٖڈٓ ٵٶڈځٴ ‪ٝ‬ڈٌل‬
‫كڇٿ ‪ٍ٩‬وڃ ٵٶڈځٴ ٱٍٖوا‪ ،‬ٵ ُٸ مٹٴ ثبهاكح اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى ڇافزٍبهڃ‪ ،‬ڇٹڈ ّبء ٹزوٵٴ‬
‫ٽ‪٦‬لڇٽب‪ ،‬أڇ أڇعلٳ ‪٥‬ٺى ‪ٍ٩‬و ٽب ف َٖٖٴ ثڄ‪ ،‬ڇٽضٺٴ ٍبئو اٹپقٺڈٱبد‪.‬‬
‫ڇاٹ َلٹٍٸ ‪٥‬ٺى ڇعڈة اإلهاكح ٹڄ ر‪٦‬بٹى أځَڄ ٹڈ ٹټ ٌٶڀ ٽوٌلا ــ ثؤٿ ڇٱ‪٤‬‬
‫ًّء ٭ً اٹٶڈٿ ٽ‪ ٤‬ٵواڅزڄ‪ ،‬أي‪٥ :‬لٻ اهاكرڄ ٹڈٱڈ‪٥‬ڄ ــ ٹٶبٿ ‪٥‬بعيا‪ ،‬ڇٵڈځڄ‬
‫‪٥‬بعيا ٽَزؾٍٸ ٹپب ٍٍؤرً(‪.)1‬‬

‫‪4‬‬
‫صِ َفةِ القُدِرَةِ‬
‫( َٗ) اٹ َضبٹضخ ٽڀ ٕٮبد اٹپ‪٦‬بځً‪( :‬قُ ْذ َس ٌ) ڇڅً ٕٮخ ٱلٌپخ ٱبئپخ ثنارڄ‬
‫ر‪٦‬بٹى‪ٌ ،‬ڈعل ثچب ڇٌ‪٦‬لٻ ٽب ّبء ٽڀ اٹپپٶڂبد‪ ،‬أي‪ :‬اٹغبئياد(‪.)2‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫(‪ )1‬ڇمٵو اٹ‪َ ٦‬لٽخ اٹپبه‪٩‬ڂ ًُ ٭ً ّوؽڄ ‪٥‬ٺى اٹغڈڅوح ثوڅبځب آفو ‪٥‬ٺى صجڈد ٕٮخ اإلهاكح ٹٺَڄ‬
‫‪ ‬٭ٲبٷ‪ :‬ڇاٹ َلٹٍٸ ‪٥‬ٺى ڇعڈة اإلهاكح ٹڄ ر‪٦‬بٹى أٿ رٲڈٷ‪ :‬اٹٺَڄ ٕبځ‪ ٤‬ٹٺ‪٦‬بٹټ ثبالفزٍبه‪،‬‬
‫ڇٵ ُٸ ٽڀ ٵبٿ ٵنٹٴ رغت ٹڄ اإلهاكح‪ ،‬٭بٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى رغت ٹڄ اإلهاكح‪)29 ٓ(.‬‬
‫ِهَل ٭ً ّوؽڄ ‪٥‬ٺى عڈڅوح اٹ َزڈؽٍل ثٲڈٹڄ‪« :‬څً‬ ‫(‪َ ٥ )2‬و‪ ٫‬اٹ‪َ ٦‬لٽخ اٹپبه‪٩‬ڂ ًُ ٕٮخ اٹٲلهح اإل َ‬
‫ٕٮخ ٱلٌپخ ٱبئپخ ثنارڄ ر‪٦‬بٹى ٌزؤ َرى ثچب اٌغبك ٵ ِٸ ٽـپٶڀ ڇا‪٥‬لاٽڄ ‪٥‬ٺى ڇ٭ٰ اإلهاكح‪=.‬‬

‫‪50‬‬
‫صفيتُابلرصُوالطهع‬

‫َٗاى َذى ِ ُ‪ٞ‬و ‪٥‬ٺى ڇعڈثچب ٹڄ ــ ع َٸ ّؤځڄ ــ أځَڄ ٹڈ ٹټ ٌٶڀ ٱبكها ــ ثؤٿ ٵبٿ‬
‫‪٥‬بعيا ــ ٹټ ٌڈعل ًّء ٽڀ اٹ‪٦‬بٹټ(‪.)1‬‬

‫‪4‬‬
‫صِفَتَيِ البَّصَرِ وَالصَنِعِ‬
‫(ب َّص ٌش) ڇ ( َس َْ ٌص) ڇڅپب ٕٮزبٿ‬
‫اٹواث‪٦‬خ ڇاٹقبٽَخ ٽڀ ٕٮبد اٹپ‪٦‬بځً‪َ :‬‬
‫ڇ َ‬
‫ٱلٌپزبٿ ٱبئپزبٿ ثنارڄ ر‪٦‬بٹى‪ ،‬ىائلربٿ ‪٥‬ٺى اٹ‪٦‬ٺټ‪ٌ ،‬ڂٶْ‪ ٬‬ثچپب ٵ ُٸ ٽڈعڈك‬
‫ڇٌ َز‪ٚ‬ؼ ٽڀ ‪ٍ٩‬و ٍجٰ فٮبء(‪.)2‬‬
‫ڇٹٌٍ ثٖوڃ ر‪٦‬بٹى ڇٍپ‪٦‬ڄ ٵجٖوځب ڇٍپ‪٦‬ڂب؛ أل َٿ ثٖوڃ ڇٍپ‪٦‬ڄ ٹٍَب‬
‫ثڈاٍ‪ٞ‬خ ًّء‪ ،‬ڇثٖوځب ثڈاٍ‪ٞ‬خ اٹ‪ٍ٦‬ڀ‪ ،‬ڇٍپ‪٦‬ڂب ثڈاٍ‪ٞ‬خ األمٿ‪.‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫اٹَڈاك‪ .‬ڇٱڈٹڂب‪« :‬ٱبئپخ ثنارڄ‬
‫٭ٲڈٹڂب‪« :‬ٱلٌپخ» فوعذ ثڄ ٕٮخ اٹپ‪٦‬ڂى اٹؾبكصخ ٵبٹجٍبٗ ڇ َ‬ ‫=‬
‫ي‪.‬‬‫اٹَٺج ٍَخ أل َٿ اٹٲٍبٻ ٭ً االٕ‪ٞ‬لػ اځَپب ٌٶڈٿ ٹٺڈٕ‪ ٬‬اٹڈعڈك ِ‬
‫ر‪٦‬بٹى» فوط ثڄ اٹڂَٮَ ٍَخ ڇ َ‬
‫ڇٱڈٹڂب‪ٌ« :‬زؤ َرى ثچب» أي‪ٌ :‬زٍ ََو ثَججچب اٌغبك ٵ ِٸ ٽـپٶڀ ڇا‪٥‬لاٽڄ ‪٥‬ٺى ڇ٭ٰ اإلهاكح‪ ،‬٭بٹ َزؤصٍو‬
‫ٺناد اٹ‪٦‬ٺ ٍَخ‪ ،‬ڇاٹٲلهح ٍجت‪)27 ٓ( .‬‬ ‫ؽٲٍٲخ ٹ َ‬
‫(‪ )1‬ڇمٵو اٹ‪َ ٦‬لٽخ اٹپبه‪٩‬ڂ ًُ ٭ً ّوؽڄ ‪٥‬ٺى اٹغڈڅوح ثوڅبځب آفو ‪٥‬ٺى صجڈد ٕٮخ اٹٲلهح ٹٺَڄ ‪‬‬
‫٭ٲبٷ‪ :‬ڇكٹٍٸ ڇعڈة اٹٲلهح ٹڄ ر‪٦‬بٹى أٿ رٲڈٷ‪ :‬اٹٺَڄ ٕبځ‪ ٤‬ٱلٌټ ٹڄ ٽٖڂڈ‪ ٣‬ؽبكس‪ ،‬ڇٵٸُ ٽڀ‬
‫ٵبٿ ٵنٹٴ رغت ٹڄ اٹٲلهح‪ ،‬٭بٹٺَڄ رغت ٹڄ اٹٲلهح‪)28 ٓ(.‬‬
‫(‪ )2‬ٱبٷ اٹ‪َ ٦‬لٽخ اٹپبه‪٩‬ڂ ًُ ٭ً «‪ٝ‬بٹ‪ ٤‬اٹجْوډ» ث‪٦‬ل مٵو څنا اٹ َز‪٦‬وٌ‪« :٬‬ڇٌغت ا‪٥‬زٲبك أ َٿ‬
‫بٹَپ‪ٍ٩ ٤‬و االځٶْب‪ ٫‬ثبٹجٖو‪ ،‬ڇأ َٿ االځٶْب‪ ٫‬ثٶ ٍٸ ٽڂچپب ‪ٍ٩‬و االځٶْب‪٫‬‬‫االځٶْب‪ ٫‬ث َ‬
‫ثبٹ‪٦‬ٺټ‪ ،‬ڇٹٶ ِٸ اځٶْب‪ ٫‬ٽڂچب ؽٲٍٲخ ٌٮ َڈٗ ‪٥‬ٺپچب اٹى اٹٺَڄ عٸَ ڇ‪٥‬ل‪)13 ٓ( .‬‬
‫‪51‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫َٗاى َذى ِ ُ‪ٞ‬و ‪٥‬ٺى ڇعڈة اٹجٖو ڇ َ‬


‫اٹَپ‪ ٤‬ٹڄ ر‪٦‬بٹى ٱڈٹڄ عٸَ ڇ‪َ ٥‬ي‪{ :‬ﭥ‬
‫ﭦ ﭧ} [اٹْڈهډ‪ ،]11 :‬ڇٱڈٹڄ ٍجؾبځڄ‪{ :‬ﯡ ﯢ ﯣ‬
‫ﯤ} [‪ٝ‬ڄ‪.]46 :‬‬
‫ڇأٌ‪ٚ‬ب ٹڈ ٹټ ٌ َزٖ‪ ٬‬ثچپب ٹيٻ أٿ ٌ َزٖ‪ ٬‬ث‪َ ٚ‬لٌچپب‪ ،‬ڇمٹٴ ځٲٔ‪،‬‬
‫ڇاٹڂَٲٔ ‪٥‬ٺٍڄ ر‪٦‬بٹى ٽَزؾٍٸ(‪.)1‬‬

‫** ** **‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫اٹْوٌ‪ ٬‬ىٵوٌَب اإلكهٌَ ًُ څنا اٹ َلٹٍٸ اٹ‪٦‬ٲٺ ًَ ‪٥‬ٺى صجڈد ٕٮزً‬
‫(‪ )1‬ٱ َوه اٹ‪َ ٦‬لٽخ أثڈ ٌؾٍى َ‬
‫ا َٹَپ‪ ٤‬ڇاٹجٖو ٹٺَڄ ‪ ‬ثٲڈٹڄ‪« :‬اٹجبهي ر‪٦‬بٹى ٱبثٸ ٹٖٮبد اٹٶپبٷ‪ ،‬ڇاعت ارِٖب٭ڄ ثچب ‪٥‬ٲل‬
‫اٹَپ‪ ٤‬ڇاٹجٖو ٽ‪٦‬ٺڈٻ ‪ٙ‬وڇهح أځَچپب ٽڀ ٕٮبد اٹٶپبٷ‪ ،‬٭ٺڈ عبى فٺ ُڈڃ ‪٥‬ڂچپب‬ ‫ڇٍپ‪٦‬ب‪ ،‬ڇ َ‬
‫ٺًْء ال ٌقٺڈ ‪٥‬ڂڄ أڇ ‪٥‬ڀ ‪ِ ٙ‬لڃ‪،‬‬
‫ٹٺيٻ ٱجڈٹڄ أ‪ٙ‬لاكڅپب ڇٱٍبٽچپب ثڄ؛ ‪ٙ‬وڇهح أ َٿ اٹٲبثٸ ٹ َ‬
‫ٺَپ‪ ٤‬ڇاٹجٖو؛ ‪ٙ‬وڇهح ٵڈځچپب ٽڀ ٕٮبد اٹٶپبٷ‪ .‬ٵٍ‪ ٬‬ڇٱل ٱبٷ اٹٺَڄ‬ ‫ڇٱل ٕ َؼ ٱجڈٹڄ ٹ َ‬
‫ر‪٦‬بٹى‪{ :‬ﮖ ﮗ ﮘ} [اٹجٲوح‪ ،]137 :‬ڇ{ﯣ ﯤ} [‪ٝ‬ڄ‪]46 :‬؟! ڇال ٌٖ ُؼ‬
‫هعڈ‪ ٣‬مٹٴ اٹى اٹ‪٦‬ٺټ ٹپب ٭ٍڄ ٽڀ رٶواه اٹٶلٻ ڇرچب٭ذ اٹٲڈٷ‪ ،‬ڇاٹٶلٻ اٹٮٍٖؼ ٽڂـ َيڃ ‪٥‬ڀ‬
‫ٺناد ال ٌٖ ُؼ رؤڇٌٺچب ڇٕو٭چب ‪٥‬ڀ‬ ‫اٹٖٮبد ٹ َ‬
‫مٹٴ‪ .‬ٵٍ‪ ٬‬ڇاٹ َ‪٢‬ڈاڅو اٹ َلاٹَخ ‪٥‬ٺى اصجبد ِ‬
‫‪١‬بڅوڅب ا َال ثلٹٍٸ ٌجٍِڀ اٍزؾبٹزچب ؽ َزى ٌزو َعؼ اٹ َزؤڇٌٸ؟! ڇٽ َپب ٌ‪ٚ٦‬ل مٹٴ أٌ‪ٚ‬ب ٱڈٷ ٍٍِلځب‬
‫اثواڅٍټ ‪ ‬ألثٍڄ‪{ :‬ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ} [ٽوٌټ‪ ،]42 :‬٭ٺڈ ٵبٿ اٹجبهة‬
‫ر‪٦‬بٹى ال ٌَپ‪ ٤‬ڇال ٌجٖو ٹپب ٱبٽذ اٹؾ َغخ ‪٥‬ٺى أثٍڄ ڇٱڈٽڄ‪ ،‬ڇ٭ٍڄ اث‪ٞ‬بٷ ٱڈٹڄ ر‪٦‬بٹى‪:‬‬
‫{ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ} [األځ‪٦‬بٻ‪( .»]83 :‬أثٶبه األ٭ٶبه اٹ‪٦‬ٺڈٌخ‬
‫٭ً ّوػ األٍواه اٹ‪٦‬ٲٺٍخ ٭ً اٹٶٺپبد اٹڂجڈٌخ‪)245 ،244 ٓ ،‬‬
‫‪52‬‬
‫صفةُاللَكم‬

‫‪4‬‬
‫صِ َفةِ اللَالوِ‬
‫اٹَبكٍخ ٽڀ ٕٮبد اٹپ‪٦‬بځً ( َمة َ ًٌ) ڇڅڈ ٕٮخ ٱلٌپخ ٱبئپخ ثنارڄ‬ ‫ڇ َ‬
‫ر‪٦‬بٹى‪ ،‬ٹٍَذ ثؾو‪ ٫‬ڇال ثٖڈد‪ ،‬ٽڂ َيڅخ ‪٥‬ڀ ٕٮبد ٵلٻ اٹپقٺڈٱبد‪ ،‬كاٹ َخ‬
‫‪٥‬ٺى عپٍ‪ ٤‬ٽ‪٦‬ٺڈٽبرڄ(‪.)1‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫(‪ )1‬رنٵَو أ َٿ اٹ‪َ ٦‬لٽخ اٹپبه‪٩‬ڂً ثٖلك ر‪٦‬وٌ‪ ٬‬اٹٶلٻ اٹٲلٌټ اٹٲبئټ ثناد اٹٺَڄ ‪ ،‬ڇڅنڃ ِ‬
‫اٹٖٮخ‬
‫اٹٲلٌپخ اٹَزً ٹٍَذ ثؾو‪ ٫‬ڇال ٕڈد رَ َپى ٱوآځب أٌ‪ٚ‬ب‪ ،‬ڇڅڈ اٹَني ٌٍْو اٹٍڄ اإلٽبٻ‬
‫ي ٭ً ٱڈٹڄ‪« :‬اٹٲوآٿ‪ :‬اٹَني څڈ ٵلٻ اٹٺَڄ ـ ر‪٦‬بٹى مٵوڃ ـ ٹټ ٌيٷ ٕٮخ ٱجٸ ٵڈٿ اٹقٺٰ‬ ‫اٹ‪َٞ‬جو ُ‬
‫عپٍ‪٦‬ب‪ ،‬ڇال ٌياٷ ث‪٦‬ل ٭ڂبئچټ»‪( .‬اٹزجٍٖو ٭ً ٽ‪٦‬بٹټ اٹلٌڀ‪ )152 ٓ ،‬ڇاإلٽبٻ اٹجٍچٲ ًُ ٭ً‬
‫ٱڈٹڄ‪« :‬اٹٲوآٿ ٵلٻ اٹٺَڄ ‪ ،‬ڇٵلٻ اٹٺَڄ ٕٮخ ٽڀ ٕٮبد مارڄ‪ ،‬ڇال ٌغڈى أٿ ٌٶڈٿ ًّء‬
‫ٽڀ ٕٮبد مارڄ ٽقٺڈٱب ڇال ٽؾلصب ڇال ؽبكصب»‪( .‬ا‪٥‬زٲبك أڅٸ اٹَڂخ‪ ،‬ط‪)95ٓ/1‬‬
‫ڇٱل أڇهك اٹ‪َ ٦‬لٽخ اٹپبه‪٩‬ڂ ًُ ٭ً ّوؽڄ ‪٥‬ٺى اٹغڈڅوح رڂجٍچب كٱٍٲب ٭ٲبٷ‪ :‬ا‪٥‬ٺټ أ َٿ ٵلٻ اٹٺَڄ‬
‫اٹٖٮخ اٹٲلٌپخ اٹٲبئپخ ثنارڄ ر‪٦‬بٹى‪ ،‬ڇڅڈ األٵضو‪ٌٞ ،‬ٺٰ ‪٥‬ٺى أٹٮب‪ ٟ‬اٹٶزت‬ ‫ٵپب ٌ‪ٞ‬ٺٰ ‪٥‬ٺى ِ‬
‫اٹٖٮخ اٹٲلٌپخ‪،‬‬‫اٹَپبڇٌَخ ٵؤٹٮب‪ ٟ‬اٹٲوآٿ ڇاٹ َزڈهاح ڇاإلځغٍٸ‪ ،‬ا َٽب ألځَچب رل ُٷ ‪٥‬ٺى ٽب رل ُٷ ‪٥‬ٺٍڄ ِ‬ ‫َ‬
‫اٹٖلح‪،‬‬ ‫ٽضل اما ٍپ‪٦‬ڂب ٱڈٹڄ ر‪٦‬بٹى‪{ :‬ﯓ ﯔ} [اٹجٲوح‪ ]110 :‬٭چپڂب ٽڂڄ ‪ٝ‬ٺت اٱبٽخ َ‬
‫اٹٖٮخ اٹٲلٌپخ څنا اٹپ‪٦‬ڂى‪ ،‬ڇا َٽب ألځَچب ـ أي أٹٮب‪ ٟ‬اٹٶزت‬ ‫ڇٹڈ أىٌٸ ‪٥‬ڂَب اٹؾغبة ٹٮچپڂب ٽڀ ِ‬
‫اٹٖٮخ اٹٲلٌپخ كالٹخ اٹزياٽٍَخ ‪٥‬و٭ٍَخ‪ ،‬٭ب َٿ ٽڀ أ‪ ٬ٍٙ‬اٹٍڄ ٵلٻ ٹٮ‪ًٌ ٢‬‬ ‫اٹَپبڇٌَخ ـ رل ُٷ ‪٥‬ٺى ِ‬ ‫َ‬
‫ٹيٻ ‪٥‬و٭ب أٿ ٌٶڈٿ ٹڄ ٵلٻ ځٮَ ًٌ‪ ،‬ڇٱل أ‪ ٬ٍٙ‬ٹڄ ر‪٦‬بٹى ٵلٻ ٹٮ‪ ًٌ ٢‬ٵبٹٲوآٿ‪ ،‬٭بځَڄ ٵلٻ اٹٺَڄ‬
‫ٱ‪٦ٞ‬ب‪ ،‬ثپ‪٦‬ڂى أځَڄ فٺٲڄ ڇٹٌٍ ٹ‪ٍ٪‬وڃ ٭ً إٔٸ روٵٍجڄ ٵَت‪ ،‬٭ٍٶڈٿ ٹڄ ر‪٦‬بٹى ٵلٻ ځٮَ ًٌ‪،‬‬
‫أي ٕٮخ ٱبئپخ ثڂٮٌ مارڄ اٹ‪٦‬ٺ ٍَخ‪)32 ٓ( .‬‬
‫ڇٵلٽڄ كٱٍٰ ڇا‪ٙ‬ؼ‪ ،‬٭ل ٌٺزجٌ ‪٥‬ٺٍٴ ٱڈٹڄ‪« :‬ثپ‪٦‬ڂى أځَڄ فٺٲڄ» ٭ز‪ُ ٢‬ڀ أځَڄ ٌٲٖل اٹٲوآٿ‬
‫اٹٲلٌټ اٹٲبئټ ثناد اٹٺَڄ ‪ ،‬٭ب َٿ اٹٲلٌټ ال ٌٶڈٿ ٽقٺڈٱب إٔل‪ ،‬ڇاځَپب ٽٲٖڈكڃ اٹٲوآٿ‬
‫اٹپوٵَت ٽڀ اٹؾوڇ‪ ٫‬ڇاألٕڈاد اٹٲبئټ ثناد اٹپٺٴ ڇاٹڂَج ًِ ‪ ‬ڇٵ ِٸ ربٷ ٹڄ‪=،‬‬
‫‪53‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫َٗاى َذى ِ ُ‪ٞ‬و ‪٥‬ٺى ڇعڈة اٹٶلٻ ٹڄ ر‪٦‬بٹى ٱڈٹڄ‪{ :‬ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ}‬
‫[اٹڂَبء‪.)1(]164 :‬‬
‫ڇأٌ‪ٚ‬ب ٹڈ ٹټ ٌ َزٖ‪ ٬‬ثبٹٶلٻ ٹيٻ أٿ ٌ َزٖ‪ ٬‬ث‪ِ ٚ‬لڃ(‪ ،)2‬ڇڅڈ ځٲٔ‪،‬‬
‫ڇاٹڂَٲٔ ‪٥‬ٺٍڄ ر‪٦‬بٹى ٽَزؾٍٸ‪.‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫= ٭ب َٿ اٹٺَڄ ‪ ‬اځٮوك ثبٌغبكڃ ٱبئپب ثچټ‪ ،‬ڇڅڈ ر‪٦‬بٹى ال ٌ َزٖ‪ ٬‬ثچنا اٹپوٵَت ٽڀ اٹؾوڇ‪٫‬‬
‫ڇاألٕڈاد ألځَچب ثبٹٲ‪ ٤ٞ‬ڇاٹٍٲٍڀ ٽؾلصخ ٽَجڈٱخ ثبٹ‪٦‬لٻ‪ ،‬ڇڅڈ ر‪٦‬بٹى ال ٌ َزٖ‪ ٬‬ثبٹؾڈاكس ڇا َال‬
‫اٹَڂَخ ٵبإلٽبٻ اٹ َ‪ٞ‬جوي اٹَني ٱبٷ ٭ً ٽٲلٽخ‬ ‫ٵبٿ ٽؾلصب‪ ،‬ڇثچنڃ اٹٲب‪٥‬لح ٕ َوػ أئ َپخ أڅٸ اٹؾ ِٰ ڇ ُ‬
‫اٹٍْـ اثڀ ث‪َٞ‬خ‬ ‫ث َال ََ َل أ ََّ ُٔ ٍُح َذ ٌث»‪ ،‬ڇ َ‬ ‫اىح َذ ِ‬
‫ربهٌقڄ (ط‪ٍَ « :)28ٓ/1‬ا ىَ ٌْ َ‪ٝ‬ـ ْخ ُو ٍِ َِ َ‬
‫ي ٭ً اإلثبځخ (ط‪ )183ٓ/2‬ام ٱبٷ‪ُ « :‬م ُو ٍَ ِْ َد َذ َح ْا ِص َفا ُت ُٔ فَ َُ ْح َذ ٌث َرا ُت ُٔ‪َ ِْ ٍَ َٗ ،‬د َذ َث‬ ‫اٹ‪٦‬ٶجو ُ‬
‫ٍ‬
‫ٗتعاىَ‪ ٚ‬اهلل عِ رىل ُع ّي٘ ًا مب‪ٞ‬ش ًا»‪ .‬ڇثچنا ر‪٦‬و‪ ٫‬ٱ‪٦ٞ‬ب ث‪ٞ‬لٿ ٱڈٷ‬ ‫د‪ٞ‬ا ُتٔ‪َ ،‬‬ ‫َرا ُت ُٔ َٗ ِص َف ُت ُٔ فَ ِئىَ‪ ٚ‬فَ َْاو َ‬
‫ٽڀ ٌٖ‪ ٬‬اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى ثبٹؾوڇ‪ ٫‬ڇاألٕڈاد ڇٌٲڈٷ ثؤ َٿ ٵلٽڄ اٹٲبئټ ثنارڄ ٽوٵَت ٽڂچپب‪.‬‬
‫(‪ )1‬ٱبٷ اٹ‪َ ٦‬لٽخ اٹپبه‪٩‬ڂ ًُ ٭ً ّوؽڄ ‪٥‬ٺى عڈڅوح اٹزَڈؽٍل ث‪٦‬ل أٿ أڇهك څنڃ اٌَخ اٹٶوٌپخ كٹٍل‬
‫‪٥‬ٺى صجڈد ٕٮخ اٹٶلٻ ٹٺَڄ ‪« :‬أي‪ :‬أىاٷ ‪٥‬ڂڄ اٹؾغبة ڇأٍپ‪٦‬ڄ اٹٶلٻ اٹٲلٌټ‪ ،‬ص َټ أ‪٥‬بك‬
‫اٹؾغبة»‪)33 ٓ( .‬‬
‫اٹٍْـ اإلٽبٻ ٽؾ َپل ثڀ ‪٥‬و٭خ اٹ ُزڈځَ ًُ‬ ‫اٹَڂَخ؛ ڇٱل ٱبٷ َ‬ ‫ڇاٹَني ٱبٹڄ ‪ ‬څڈ ٽ‪٦‬زٲل أڅٸ اٹؾ ِٰ ڇ ُ‬
‫‪ ‬٭ً رٮٍَو ٱڈٹڄ ر‪٦‬بٹى‪{ :‬ﮯ ﮰ ﮱ ﮲ ﮳ ﮴} [األ‪٥‬وا‪:]143 :٫‬‬
‫«أىاٷ اٹؾغت اٹپبځ‪٦‬خ ٹڄ ٽڀ ٍپب‪ ٣‬اٹٶلٻ اٹٲلٌټ األىٹ ًِ ٭َپ‪٦‬ڄ‪ ،‬أڇ فٺٰ ٹڄ ٍپ‪٦‬ب ڇاكهاٵب‬
‫أكهٳ ثڄ اٹٶلٻ اٹٲلٌټ األىٹ ًَ»‪( .‬رٲٍٍل األثً‪ ،107 ٓ ،‬رؾٲٍٰ ك‪ .‬ؽڈاٹخ) ڇٱبٷ أٌ‪ٚ‬ب ٭ً‬
‫رٮٍَو ٱڈٹڄ ر‪٦‬بٹى‪{ :‬ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ} [آٷ ‪٥‬پواٿ‪« :]59 :‬اٹٶلٻ ٱلٌټ‪ ،‬ڇٍپب‪٥‬ڄ‬
‫ؽبكس‪ ،‬أ‪٥‬ڂً ا‪١‬چبهڃ ٹٺپلئٶخ ڇ‪ٍ٩‬وڅټ»‪( .‬رٲٍٍل األثً‪ ،66 ٓ ،‬رؾٲٍٰ ك‪ .‬اٹ‪٦‬ٺڈُ)‪.‬‬
‫اٹَٶڈد‪ ،‬ڇڅڈ ځٲٔ ٌز‪٦‬بٹى اٹٺَڄ ‪٥‬ڂڄ ‪٥‬ٺڈا ٵجٍوا‪ ،‬ڇٹچنا ٱبٷ اإلٽبٻ اٹغٺٍٸ‬ ‫(‪ )2‬ڇ‪ُ ٙ‬ل اٹٶلٻ‪ُ :‬‬
‫اٹَٶڈد‪( .‬اٹزجٍٖو‬ ‫ي ٭ً ڇٕ‪ ٬‬اٹٺَڄ ‪ :‬څڈ اٹپزٶٺِټ اٹَني ال ٌغڈى ‪٥‬ٺٍڄ ُ‬ ‫أثڈ ع‪٦‬ٮو اٹ‪َٞ‬جو ُ‬
‫٭ً ٽ‪٦‬بٹټ اٹلٌڀ‪ )128 ٓ ،‬ڇثچنا ر‪٦‬و‪ ٫‬ث‪ٞ‬لٿ ٱڈٷ ٽڀ ٌٖ‪ ٬‬اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى ثؤځَڄ ـ ر‪٦‬بٹى ‪٥‬ڀ‬
‫ٱڈٹچټ ـ ٌزٶٺَټ اما ّبء ڇٌَٶذ اما ّبء‪ ،‬ثڂبء ‪٥‬ٺى أ َٿ ٵلٽڄ اٹٲبئټ ثنارڄ ؽوڇ‪٫‬‬
‫ڇإٔڈاد‪ ،‬ڇڅڈ ٱڈٷ ثب‪ٝ‬ٸ ٹپب ٍجٰ مٵوڃ‪.‬‬
‫‪54‬‬
‫صفةُاحلّياة‬

‫‪4‬‬
‫صِ َفةِ احلَيَاةِ‬
‫اٹَبث‪٦‬خ ٽڀ ٕٮبد اٹپ‪٦‬بځً‪َ ( :‬د َ‪ٞ‬ا ٌ ُت ْع َت َب ْش) ڇڅً ٕٮخ ٱلٌپخ ٱبئپخ‬
‫( َٗ) َ‬
‫اٹٖٮبد‪.‬‬
‫ثنارڄ ر‪٦‬بٹى‪ ،‬رٲز‪َ ٕ ًٚ‬ؾخ ارِٖب٭ڄ ثبٹ‪٦‬ٺټ ڇ‪ٍ٩‬وڃ ٽڀ ِ‬
‫اٹوڇػ‪ ،‬ڇؽٍبرڂب‬
‫ڇٹٍَذ ؽٍبرڄ ر‪٦‬بٹى ٵؾٍبرڂب؛ أل َٿ ؽٍبرڄ ٹٍَذ ثَجت ُ‬
‫ثَججچب ٱ‪٦ٞ‬ب‪.‬‬
‫َٗاى َذى ِ ُ‪ٞ‬و ‪٥‬ٺى ڇعڈة اٹؾٍبح ٹڄ ر‪٦‬بٹى أځَڄ ٹڈ اځزٮذ ‪٥‬ڂڄ ٹټ ٌ َزٖ‪ ٬‬ث‪٦‬ٺټ‬
‫اٹٖٮبد‪ ،‬ڇ‪٥‬لٻ ارِٖب٭ڄ ثچب ٽَزؾٍٸ ٵپب‬ ‫ڇال اهاكح ڇال ٱلهح ڇال ‪ٍ٩‬وڅب ٽڀ ِ‬
‫‪٥‬ٺپذ(‪.)1‬‬

‫** ** **‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫اٹٍْـ ّو‪ ٫‬اٹ ِلٌڀ ثڀ اٹزِٺپَبځ ًِ‪ :‬اٹؾٍبح ٕٮخ ٽڈعڈكح ر‪ٚ‬ب ُك اٹپڈد ڇاٹغپبكٌَخ‪،‬‬ ‫(‪ )1‬ٱبٷ َ‬
‫اٹَپ‪ ٤‬ڇاٹجٖو‬ ‫ٱبئپخ ثناد اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى‪ ،‬ثب‪٥‬زجبهڅب ٕ َؼ ارِٖب٭ڄ ثبٹ‪٦‬ٺټ ڇاٹٲلهح ڇاإلهاكح ڇ َ‬
‫اٹٍْـ ٍ‪ٍ٦‬ل اٹ‪٦‬ٲجبځ ًُ‪ :‬ٹ َپب صجذ أځَڄ‬
‫ڇاٹٶلٻ‪ّ( .‬وػ ٽ‪٦‬بٹټ إٔڈٷ اٹلٌڀ‪ )262 ٓ ،‬ڇٱبٷ َ‬
‫ر‪٦‬بٹى ٱبكه ‪٥‬بٹټ ٹيٻ أٿ ٌٶڈٿ ؽٍب؛ ام ال ٌ َزٖ‪ ٬‬ثبٹٲلهح ڇاٹ‪٦‬ٺټ ا َال ٽڀ څڈ ؽ ًٌ‪ ،‬ڇاما صجذ‬
‫أځَڄ ؽ ًٌ ٭ٺڄ ؽٍبح ٵپب ٽ َو‪( .‬اٹڈٍٍٺخ‪)67 ٓ ،‬‬
‫‪55‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫‪4‬‬
‫صبِعَةِ وَاخلِالفِ فِي مَدِلُولِ ََا‬
‫ت املَعِيَ ِويَةِ ال َ‬
‫الّصِفَا ِ‬
‫اٹٖٮبد اٹ‪ْ٦‬وٌڀ اٹڈاعجخ ٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى‪ ،‬ڇڅڈ‬ ‫اٹواث‪ ٤‬ٽڀ ِ‬ ‫ص َټ مٵو اٹڂَڈ‪َ ٣‬‬
‫اٹٖٮبد اٹپ‪٦‬ڂڈٌَخ‪ ،‬٭ٲبٷ ‪ ‬ڇه‪٥ ًٙ‬ڂڄ‪:‬‬ ‫ِ‬
‫ــذ ال َ َصٍ ْتٖــا ُت ْذعـــ‪ ٚ‬بَِ ْعَْ ِ٘ َ‪ٝ‬ـ ٍ‬
‫ــــــْ فَِ َ ْىـــــــ ِ َ‬
‫اىس َْ َعــــــــا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٔٔ‪َ َٗ -‬س ْب َعـــ ٌْ قَ ْ َ َ‬
‫ــٖا ِ ـة َ ٌَ قَـ ْـذ َيـ َـش‪ٙ‬‬ ‫َٗفــ‪ُ ٜ‬ح ُب٘ ِتـ َ‬ ‫ٕٔ‪َ -‬م َن ْ٘ ِّـــ ِٔ َدـ ِ‬
‫ـــ‪ٞ‬ا ٍُ ِش‪ٝ‬ـــ ًذا قَــــادِ َسا‬
‫ِاىب ْش َٕــــا ُِ‬
‫َع ْْ َٖــــا َم ََــــا ُد ِقــــ َ ب ُ‬ ‫ـءاو بِا ْىــ ََ َعا ِّ‪ٜ‬‬ ‫ٖٔ‪َٗ -‬ا ْىـ َ ِ ِ‬
‫ـح ُ اال ْست ْغْـ ُ‬
‫( َٗ َس ْب َعـ ٌْ قَ ْذ ال َ َص ٍَ ْت َٖا) أي‪ :‬الىٽذ اٹپ‪٦‬بځً ( ُت ْذ َع‪ )ٚ‬أي‪ :‬رَ َپى‬
‫(ب ََِ ْعَْ ِ٘ َ‪ )ٍْ ٝ‬ٹٶڈځچب ٽلىٽخ ٹٺپ‪٦‬بځً‪ ،‬ڇٹچنا ځَجذ اٹٍچب‪ ،‬٭ٲٍٸ ٭ٍچب ٽ‪٦‬ڂڈٌَخ‪،‬‬
‫(فَِ َ ْى ِ ) ثٲ‪ ٤ٞ‬اٹچپيح ( َ‬
‫اىس َْ َعا) ثؤٹ‪ ٬‬اإل‪ٝ‬لٯ‪.‬‬
‫اٹَج‪ ٤‬اٹپ‪٦‬ڂڈٌَخ‪ ،‬ڇأكفٸ اٹجبٱً رؾذ اٹٶب‪٫‬‬ ‫ڇٱل ٕ َوػ اٹڂَب‪١‬ټ ثضلصخ ٽڀ َ‬
‫٭ً ٱڈٹڄ‪َ ( :‬م َن ْ٘ ِّ ِٔ) ر‪٦‬بٹى ( َد ّ‪ً ٞ‬ا) ڇ ( ٍُشِ‪ٝ‬ذ ًا) ڇ (قَا ِدس ًا) ڇ‪٥‬بٹپب ڇثٍٖوا ڇٍپٍ‪٦‬ب‬
‫ڇٽزٶٺِپب‪ ،‬٭ٶڈځڄ ر‪٦‬بٹى ؽٍب الىٻ ٹٺؾٍبح‪ ،‬ڇٵڈځڄ ٽوٌلا الىٻ ٹإلهاكح‪ ،‬ڇٵڈځڄ‬
‫ٱبكها الىٻ ٹٺٲلهح‪ ،‬ڇڅٶنا ثٲ ٍَخ األٵڈاٿ‪.‬‬
‫اٹَج‪ ٤‬اٹپ‪٦‬ڂڈٌَخ ڇځٮٍچب ( ِ ة َ ٌَ) ثٍڀ ‪٥‬ٺپبء څنا اٹٮ ِڀ‬
‫( َٗف‪ُ ٜ‬ح ُب٘تِ َٖا) أي َ‬
‫(قَ ْذ َي َش‪ )ٙ‬٭ٲبٷ ث‪ٚ٦‬چټ ثضجڈرچب‪ ،‬ڇأځَچب ٽڀ ثبة اٹؾبٷ‪ ،‬أي اٹڈاٍ‪ٞ‬خ ثٍڀ‬
‫اٹپڈعڈك ڇاٹپ‪٦‬لڇٻ‪ ،‬ثڂبء ‪٥‬ٺى صجڈد اٹڈاٍ‪ٞ‬خ ثٍڂچپب اٹپَ َپبح ‪٥‬ڂل اٹٲبئٸ ثچب‬

‫‪56‬‬
‫الصفاتُاملعيَية‬

‫«ؽبال»(‪ ،)1‬ڇ‪٥‬ٺى څنا اٹٲڈٷ ال ٌَز‪٪‬ڂى ثبٹپ‪٦‬بځً ‪٥‬ڀ اٹپ‪٦‬ڂڈٌَخ؛ أل َٿ اٹپ‪٦‬ڂڈٌَخ‬


‫ــ ‪٥‬ٺٍڄ ــ أؽڈاٷ‪ ،‬أي‪ٕ :‬ٮبد ٭ً اٹقبهط ‪٥‬ڀ اٹ ِنڅڀ‪ ،‬ٹٍَذ ثپڈعڈكح ڇال‬
‫ثپ‪٦‬لڇٽخ‪ ،‬ٱبئپخ ثنارڄ ر‪٦‬بٹى‪ ،‬ىائلح ‪٥‬ٺى ٱٍبٻ اٹپ‪٦‬بځً ثچب‪.‬‬
‫(‪)2‬‬
‫ڇاٹغپچڈه ثڂٮً اٹپ‪٦‬ڂڈٌَخ‪ ،‬أي‪ :‬ځٮً ىٌبكرچب‬ ‫ڇٱبٷ اإلٽبٻ «األ َ َْ َعشِ ُ‪»ٛ‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫(‪ )1‬اٹؾبٷ ‪٥‬ڂل ٽڀ ٌضجزچب‪ :‬څً ٕٮخ ٹٺپڈعڈك‪ ،‬ال رٶڈٿ ٽڈعڈكح ڇال ٽ‪٦‬لڇٽخ‪ .‬ڇاؽزوىڇا ثٲڈٹچټ‬
‫«ٹٺپڈعڈك» ‪٥‬ڀ ٕٮبد اٹپ‪٦‬لڇٻ‪ ،‬٭بځَچب رٶڈٿ ٽ‪٦‬لڇٽخ‪ ،‬ال ؽبال‪ .‬ڇثٲڈٹچټ «ال رٶڈٿ‬
‫اٹٖٮبد‬ ‫اٹٖٮبد اٹڈعڈكٌَخ ٽضٸ اٹ‪٦‬ٺټ ڇاٹٲلهح‪ .‬ڇثٲڈٹچټ «ڇال ٽ‪٦‬لڇٽخ» ‪٥‬ڀ ِ‬ ‫ٽڈعڈكح» ‪٥‬ڀ ِ‬
‫اٹَٺج ٍَخ‪ .‬٭‪٦‬ڂل ٽضجزً األؽڈاٷ ٱٍبٻ اٹ‪٦‬ٺټ ث َ‬
‫بٹناد ٌَزٺيٻ ٹچب ؽٶپب ڇڅڈ اٹ‪٦‬بٹپ ٍَخ‪ ،‬٭بٹ‪٦‬بٹپ ٍَخ‬ ‫َ‬
‫‪٥‬ڂلڅټ أٽو ىائل ‪٥‬ٺى ٱٍبٻ اٹ‪٦‬ٺټ ث َ‬
‫بٹناد‪ ،‬صبثذ ٽلىٻ ٹٺ‪٦‬ٺټ‪.‬‬
‫بٹناد ال ‪ٍ٩‬و‪ ،‬ڇاٹؾبٷ ٹٍَذ‬ ‫ڇٽڀ ځٮى اٹؾبٷ ٱبٷ‪ :‬اٹ‪٦‬بٹپ ٍَخ څً ‪٥‬جبهح ‪٥‬ڀ ٱٍبٻ اٹ‪٦‬ٺټ ث َ‬
‫ٍڈډ ا‪٥‬زجبهاد مڅڂ ٍَخ‪ ،‬ڇٹٍَذ ڇاٍ‪ٞ‬خ ثٍڀ اٹڈعڈك ڇاٹ‪٦‬لٻ ٵپب ٌٲڈٷ ٽڀ ٌضجزچب‪ ،‬٭ب َٿ‬
‫اٹجلٌچخ عبىٽخ ثؤ َٿ ٵٸَ ٽب ٌٍْو اٹ‪٦‬ٲٸ اٹٍڄ ا َٽب أٿ ٌٶڈٿ ٹڄ رؾٲُٰ ثڈعڄ ٽب ٽڀ اٹڈعڈڃ أڇ ال‬
‫ٌٶڈٿ‪ ،‬ڇاأل َڇٷ څڈ اٹپڈعڈك‪ ،‬ڇاٹضَبځً څڈ اٹپ‪٦‬لڇٻ‪ .‬ڇاٹڈعڈك ٌواك‪ ٫‬اٹضُجڈد‪ ،‬ڇاٹ‪٦‬لٻ‬
‫ٌواك‪ ٫‬اٹڂَٮً‪ ،‬٭ٶپب أ َٿ اٹپڂٮ ًَ ٹٌٍ ثضبثذ ڇال ٽڈعڈك ٭ٶنا اٹپ‪٦‬لڇٻ‪ ،‬ڇٵپب أځَڄ ال ڇاٍ‪ٞ‬خ‬
‫ثٍڀ اٹضَبثذ ڇاٹپڂٮ ًِ ٭ٶنا ثٍڀ اٹپڈعڈك ڇاٹپ‪٦‬لڇٻ‪ .‬ڇڅنا اٹٲڈٷ څڈ اٹَني ه َعؾڄ ٕبؽت‬
‫اٹپڂ‪٢‬ڈٽخ ڇاٹ‪َ ٦‬لٽخ اٹپبه‪٩‬ڂ ًُ هؽپچپب اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى‪.‬‬
‫ي (‪ 260‬ــ‬‫اٹَڂَخ‪٥ :‬ٺ ًٌ ثڀ اٍپب‪ٍ٥‬ٸ ثڀ اٍؾبٯ‪ ،‬أثڈ اٹؾَڀ األّ‪٦‬و ُ‬ ‫(‪ )2‬څڈ اٽبٻ أڅٸ ُ‬
‫ي ‪ .‬ٱبٷ اٹ‪َ ٦‬لٽخ اثڀ فٺلڇٿ ٭ً‬ ‫اٹٖؾبث ًِ أثً ٽڈٍى األّ‪٦‬و ِ‬
‫‪324‬څـ) ٽڀ ځَٸ َ‬
‫اٹ َز‪٦‬وٌ‪ ٬‬ثڄ‪ :‬اٽبٻ اٹپزٶٺِپٍڀ‪ ،‬رڈ ٍَ‪ ٜ‬ثٍڀ اٹ ُ‪ٞ‬وٯ ڇځٮى اٹ َزْجٍڄ ڇأصجذ ٕٮبد اٹپ‪٦‬بځً‪،‬‬
‫اٹَٺ‪ ٬‬ڇّچلد ٹڄ األكٹَخ اٹپق ِٖٖخ ٹ‪٦‬پڈٽڄ‪ ،‬٭ؤصجذ‬ ‫ڇٱٖو اٹزَڂيٌڄ ‪٥‬ٺى ٽب ٱٖوڃ ‪٥‬ٺٍڄ َ‬
‫اٹَپ‪ ٤‬ڇاٹجٖو ڇاٹٶلٻ اٹٲبئټ ثبٹڂَٮٌ‬ ‫اٹٖٮبد األهث‪( ٤‬اٹ‪٦‬ٺټ ڇاٹؾٍبح ڇاٹٲلهح ڇاإلهاكح)‪ ،‬ڇ َ‬‫ِ‬
‫ث‪ٞ‬وٌٰ اٹڂَٲٸ ڇاٹ‪٦‬ٲٸ‪ ،‬ڇه َك ‪٥‬ٺى اٹپجزل‪٥‬خ ٭ً مٹٴ ٵٺِڄ ڇرٶٺَټ ٽ‪٦‬چټ ٭ٍپب ٽ َچلڇڃ ٹچنڃ اٹجل‪.٣‬‬
‫(هاع‪ ٤‬اٹپٲلٽخ‪ٝ 514 ٓ ،‬ج‪٦‬خ كاه اٹغٍٸ)‪.‬‬
‫‪57‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫اٹٖؾٍؼ‪ ،‬ڇ‪٥‬ٺٍڄ ٌَز‪٪‬ڂى ثبٹپ‪٦‬بځً ‪٥‬ڀ‬


‫‪٥‬ٺى اٹپ‪٦‬بځً‪ ،‬ڇأځَڄ ال ؽبٷ‪ ،‬ڇڅڈ اٹٲڈٷ َ‬
‫اٹپ‪٦‬ڂڈٌَخ؛ أل َٿ اٹپ‪٦‬ڂڈٌَخ ؽٍڂئن څً ځٮٌ ٱٍبٻ ٕٮبد اٹپ‪٦‬بځً ثبٹ َناد‪ ،‬ڇڅڈ‬
‫ي‪ ،‬أي‪ :‬ال صجڈد ٹڄ ٭ً اٹقبهط ‪٥‬ڀ اٹ ِنڅڀ‪،‬‬ ‫ٹٌٍ ثٖٮخ‪ ،‬ثٸ څڈ أٽو ا‪٥‬زجبه ٌ‬
‫٭ٶڈځڄ ‪٥‬بٹپب‪ :‬ځٮٌ ٱٍبٻ اٹ‪٦‬ٺټ ثنارڄ ر‪٦‬بٹى‪ ،‬ال أٽو ىائل ‪٥‬ٺٍڄ‪ ،‬ڇڅٶنا األٵڈاٿ‬
‫اٹجبٱٍخ‪.‬‬
‫او بِاى ََ َعا ِّ‪َ ٜ‬ع ْْ َٖا) أي‪٥ :‬ڀ اٹپ‪٦‬ڂڈٌَخ ( َم ََا ُد ِق َ ) أي‪:‬‬ ‫ِ ِ‬
‫( َٗاى َح ُ اال ْست ْغَْ ُ‬
‫ٵپب ؽ َٲٲڄ ٽڀ ځٮى اٹپ‪٦‬ڂڈٌَخ ڇاٹؾبٷ (بِاى ُب ْش َٕا ُِ) أي‪ :‬اٹ َلٹٍٸ اٹٍٲٍڂ ًِ‪.‬‬
‫ڇ‪٥‬ٺټ ٽ َپب ٱ َوهځبڃ أ َٿ اٹپواك ثڂٮً اٹپ‪٦‬ڂڈٌَخ ــ ‪٥‬ٺى اٹٲڈٷ ثڄ ــ ځٮً ىٌبكرچب‬
‫‪٥‬ٺى ٱٍبٻ ٕٮبد اٹپ‪٦‬بځً ثبٹ َناد‪ ،‬ال اځٶبه اٹپ‪٦‬ڂڈٌَخ ٽڀ إٔٺچب؛ ألځَچب ٽغپ‪٤‬‬
‫‪٥‬ٺى ڇعڈثچب ٹٺَڄ ٍجؾبځڄ ڇر‪٦‬بٹى‪ ،‬ڇاځٶبهڅب ٵٮو ٵپب ٕ َوؽڈا ثڄ‪ ،‬ڇأكٹَخ ڇعڈثچب‬
‫ٹڄ ر‪٦‬بٹى څً أكٹَخ ڇعڈة اٹپ‪٦‬بځً ٹڄ؛ ام اٹپ‪٦‬ڂڈٌَخ الىٽخ ٹٺپ‪٦‬بځً ڇاٹپ‪٦‬بځً‬
‫اٹلىٻ‪.‬‬
‫ٽٺيڇٽخ ٹچب‪ ،‬ڇاما صجذ اٹپٺيڇٻ صجذ َ‬

‫** ** **‬

‫‪58‬‬
‫املطتحّيالتَُعُاهلل‬

‫‪4‬‬
‫املُصِ َتحِيالتِ عَلَى اهللِ ‪‬‬

‫ڇٹ َپب ٭و‪ ٧‬اٹڂَب‪١‬ټ ٽڀ مٵو ٽب ٌغت ٹپڈالځب رجبهٳ ڇر‪٦‬بٹى ّو‪ٌ ٣‬نٵو ٽب‬
‫ٌَزؾٍٸ ‪٥‬ٺٍڄ‪ ،‬٭ٲبٷ ‪٥‬ٺٍڄ هؽپخ ٽڈالځب اٹٶجٍو اٹپز‪٦‬بٷ‪:‬‬
‫اىجــــــــيِ ُ‪ٞ‬و‬
‫اىَــــــــَْ َض ُٓ َ‬ ‫ـــت ِح ُ‪ٞ‬و فَـ ِئَّـ ُ‬
‫ـــــــٔ ُ‬ ‫ٗٔ‪ِ َٗ -‬ض ُذ َٕـــــا َعيَ ْ‪ٞ‬ـــــ ِٔ َ‪ْ ٝ‬سـ َ‬
‫( َٗ ِض ُذ َٕا) أي‪ :‬اٹ‪ْ٦‬وٌڀ ٕٮخ اٹڈاعجخ ٹپڈٹى اٹقٺٰ ( َعيَ ْ‪ٍ )ِٔ ٞ‬جؾبځڄ‬
‫ڇر‪٦‬بٹى ( َ‪ْ ٝ‬س َت ِح ُ‪ٞ‬و)‪ .‬ڇاٹپواك ث‪ِ ٚ‬لڅب ٽب ٌٲبثٺچب‪ ،‬أي ٌڂب٭ٍچب‪ ،‬ڇڅڈ ‪ْ٥‬وڇٿ ٕٮخ‬
‫أٌ‪ٚ‬ب‪.‬‬
‫٭‪ُ ٚ‬ل اٹڈعڈك‪ :‬اٹ‪٦‬لٻ‪.‬‬
‫ڇ‪ُ ٙ‬ل اٹجٲبء‪ :‬ٹؾڈٯ اٹ‪٦‬لٻ‪ ،‬ڇٌ‪َ ٦‬جو ‪٥‬ڂڄ ثبٹٮڂبء‪.‬‬
‫ڇ‪ُ ٙ‬ل اٹٲلٻ‪ :‬اٹؾلڇس‪.‬‬
‫ڇ‪ُ ٙ‬ل اٹپقبٹٮخ ٹٺؾڈاكس‪ :‬اٹپپبصٺخ ٹچب‪.‬‬
‫ڇ‪ُ ٙ‬ل اٹٲٍبٻ ثبٹڂَٮٌ ــ اٹ َني څڈ اٹ‪٪‬ڂى اٹپ‪ٞ‬ٺٰ ــ‪٥ :‬لٻ اٹٲٍبٻ ثبٹڂَٮٌ‪،‬‬
‫ڇڅڈ اال٭زٲبه‪.‬‬
‫اٹْوٳ‪.‬‬
‫ڇ‪ُ ٙ‬ل اٹڈؽلاځ ٍَخ‪ :‬اٹ َز‪ُ ٦‬لك ڇ ِ‬
‫ڇ‪ُ ٙ‬ل اٹ‪٦‬ٺټ‪ :‬اٹغچٸ‪.‬‬

‫‪59‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫ڇ‪ُ ٙ‬ل اإلهاكح‪ :‬اٹٶواڅخ‪.‬‬


‫ڇ‪ُ ٙ‬ل اٹٲلهح‪ :‬اٹ‪٦‬غي‪.‬‬
‫ڇ‪ُ ٙ‬ل اٹجٖو‪ :‬اٹ‪٦‬پى‪.‬‬
‫اٹَپ‪ :٤‬اٹٖپټ‪.‬‬
‫ڇ‪ُ ٙ‬ل َ‬
‫ڇ‪ُ ٙ‬ل اٹٶلٻ‪ :‬اٹجٶټ‪.‬‬
‫ڇ‪ُ ٙ‬ل اٹؾٍبح‪ :‬اٹپڈد‪.‬‬
‫ڇأ‪ٙ‬لاك ٵڈځڄ ؽٍب ڇٽوٌلا ڇٱبكها ڇ‪٥‬بٹپب ڇثٍٖوا ڇٍپٍ‪٦‬ب ڇٽزٶٺِپب‪ :‬ٵڈځڄ ــ‬
‫ر‪٦‬بٹى ــ ٽٍِزب ڇٵبهڅب ڇ‪٥‬بعيا ڇعبڅل ڇأ‪٥‬پى ڇإٔ َټ ڇأثٶټ‪.‬‬
‫ڇأكٹ َخ اٍزؾبٹخ څنڃ األ‪ٙ‬لاك ‪٥‬ٺٍڄ ٍجؾبځڄ څً أكٹ َخ ڇعڈة اٹ‪ْ٦‬وٌڀ ٕٮخ‬
‫اٹپزٲ ِلٽخ؛ أل َٿ كٹٍٸ ٵ ِٸ ٕٮخ ٽڂچب ٌضجزچب ڇٌڂٮً ‪َ ٙ‬لڅب‪.‬‬
‫٭بأل‪ٙ‬لاك اٹ‪ْ٦‬وڇٿ اٹپنٵڈهح ٽَزؾٍٺخ ‪٥‬ٺٍڄ ر‪٦‬بٹى ٹألكٹ َخ اٹپزٲ ِلٽخ‪ ،‬ڇأل َٿ‬
‫ٵ ِل ٽڂچب ځٲٍٖخ ٭ً ؽ ِٲڄ ‪ ،‬ڇال ٌغڈى أٿ ٌ َزٖ‪ ٬‬ثچب؛ (فَئَِّ ُٔ) أي‪ :‬ألځَڄ ر‪٦‬بٹى‬
‫(اى ََُْ َض ُٓ) ‪٥‬ڀ عپٍ‪ ٤‬اٹڂَٲبئٔ(‪ )1‬اٹَزً ٽڂچب لأل َ ْض َ ُلد ل ِع ْش ُرو َن‪( ،‬اى َجيِ ُ‪ٞ‬و) أَ ْي‪:‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫(‪ )1‬ٱ َوه اإلٽبٻ رٲ ًُ اٹ ِلٌڀ اٹپٲزوػ (د ‪612‬څـ) اٹجوڅبٿ اٹ‪٦‬ٲٺ ًَ ‪٥‬ٺى رڂ ُيڃ اٹٺَڄ ‪٥ ‬ڀ ٵ ِٸ ٕٮخ‬
‫ځٲٔ ثٲڈٹڄ‪ :‬ٵ ُٸ مي ځٲٔ ٽؾزبط‪ ،‬ڇٵ ُٸ ٽؾزبط عبئي‪ ،‬٭ٶ ُٸ ځبٱٔ عبئي‪ ،‬ڇاٹجبهة اٿ ٵبٿ‬
‫ځبٱٖب ٭ٍٶڈٿ عبئيا‪ ،‬ڇڅڈ ٵنة؛ ٹٲٍبٻ اٹ َلٹٍٸ ‪٥‬ٺى ڇعڈة اٹڈعڈك ٹڄ‪.‬‬
‫ڇٵڈٿ ٵٸ ځبٱٔ ٽؾزبعب اٹى ٽڀ ٌ‪ٍٞ٦‬ڄ اٹٶپبٷ ڇٌيٌٸ ‪٥‬ڂڄ اٹڂَٲٔ ڇا‪ٙ‬ؼ‪ ،‬ڇٵڈٿ اٹؾبعخ‬
‫ٌٺيٻ ٽڂچب عڈاى ال ٌقٮى ‪٥‬ٺى مي ثٍٖوح‪ ،‬ام اٹ‪٦‬ٲٸ ال ٌٲ‪ ًٚ‬ثڈعڈة االؽزٍبط‪ ،‬ثٸ‬
‫ٌٲ‪ ًٚ‬ثغڈاى ىڇاٷ ٵ ِٸ ؽبعخ‪ ،‬ڇڅنا ال ٌؾٖٸ االَ ثبصجبد ٽڈعڈك څڈ ٽڂزچى اٹؾبعبد‪=،‬‬

‫‪60‬‬
‫ّ‬
‫اجلائشاتُيفُحقُاهلل‬

‫ل َع ِظ ُ‬
‫ٍم ُس ْب َحاوَ ُه‪َ ،‬ال ُو ْح ِّصً ثَىَاء َعلَ ٍْهِ‪.‬‬
‫ــٔ ب َِٖـــ َزا َ‪ْ ٝ‬ع َتـــ ِش َْ‬ ‫ــ٘ب‪ ٚ‬ى ِ ََـ ْ‬
‫ــِ ىَـ ُ‬ ‫ُطـ َ‬ ‫٘ٔ‪ِ -‬ب ُن ِـو أ َ ْٗ َصـا ِ‬
‫َ ا ْى َن ََـا ِه قَ ْـذ ُٗ ِص ْـِ‬
‫( ِب ُن ِو أ َ ْٗ َصا ِ‬
‫َ اى َن ََا ِه قَ ْذ ُٗ ِص َِ) ر‪٦‬بٹى‪ ،‬ڇٽڀ أڇٕب‪ ٫‬اٹٶپبٷ اٹ‪ْ٦‬وڇٿ‬
‫ٕٮخ اٹپزٲ ِلٽخ‪.‬‬
‫ُ٘ب‪ ٚ‬ى ِ ََ ِْ ىَ ُٔ ب َِٖ َزا) أي‪ :‬ثپب مٵو ٽڀ أځَڄ ٍجؾبځڄ ٽڂ َيڃ ‪٥‬ڀ عپٍ‪٤‬‬
‫(ط َ‬
‫(‪ْ ٝ‬ع َت ِش َُ) أي‪ٌ :‬ٲ ُو‪.‬‬
‫اٹڂَٲبئٔ ڇٽڈٕڈ‪ ٫‬ثٶ ِٸ أڇٕب‪ ٫‬اٹٶپبٷ َ‬
‫ڇ«‪ٝ‬ڈثى»‪ :‬ٽٖله ٽڀ اٹ‪ٍِٞ‬ت‪ ،‬أڇ ّغوح ٭ً اٹغڂَخ‪.‬‬

‫‪4‬‬
‫حّقِ اهللِ ‪‬‬
‫اجلَائِسَاتِ فِي َ‬
‫ڇٹ َپب ٭و‪ ٧‬ٽڀ مٵو ٽب ٌغت ٹپڈالځب ر‪٦‬بٹى ڇٽب ٌَزؾٍٸ‪ّ ،‬و‪ ٣‬٭ً مٵو ٽب‬
‫ٌغڈى ٭ً ؽ ِٲڄ ٭ٲبٷ‪:‬‬
‫ــٌ َ‪َّ ٝ‬شـــ ِْ ىَـ ْ‬
‫ــٌ َ‪ُ ٝ‬نـــ ِِ‬ ‫ــٔ ِإ ُْ ىَـ ْ‬
‫َٗ َت ْش ُمـ ُ‬ ‫‪َ َٗ -ٔٙ‬يا ِـ ٌ‬
‫ــض َعيَ ْ‪ٞ‬ـــ ِٔ فِ ْعـ ُـو ا ْىــ َُ َْ ِن ِِ‬
‫( َٗ َيا ِ ٌض َعيَ ْ‪ ِٔٞ‬فِ ْع ُو اى َُ َْ ِن ِِ َٗ َت ْش ُم ُٔ) أي‪٥ :‬لٻ ٭‪٦‬ٺڄ ثؤٿ ٌجٲٍڄ ر‪٦‬بٹى‬
‫ٽ‪٦‬لڇٽب‪.‬‬
‫ڇاٹپپٶڀ‪ :‬ٵ ُٸ ٽب ؽٶټ اٹ‪٦‬ٲٸ ثبٍزڈاء ڇعڈكڃ ڇ‪٥‬لٽڄ‪ ،‬ڇال ٌغت ‪٥‬ٺى‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫= ٌؾزبط اٹٍڄ‪ ،‬ڇڅڈ اٹپَز‪٪‬ڂً ‪٥‬ٺى اإل‪ٝ‬لٯ‪( .‬هاع‪ ٤‬األٍواه اٹ‪٦‬ٲٺٍخ ٭ً اٹٶٺپبد اٹڂجڈٌخ‪،‬‬
‫‪ٙ‬پڀ ّوؽڄ أثٶبه األ٭ٶبه اٹ‪٦‬ٺڈٌخ‪.)130 ،129 ٓ ،‬‬
‫‪61‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫اٹٺَڄ ‪٥‬ٲل ٭‪٦‬ٺڄ‪ ،‬ڇال ٌَزؾٍٸ ‪٥‬ٺٍڄ ‪٥‬ٲل روٵڄ‪ ،‬ثٸ ٌغڈى ‪٥‬ٲل أٿ ٌٮ‪٦‬ٺڄ ر‪٦‬بٹى‬
‫ڇأٿ ال ٌٮ‪٦‬ٺڄ‪ ،‬٭بٿ ّبء ڇأهاك ٭‪٦‬ٺڄ ٵبٿ ڇؽٖٸ ثٲلهرڄ‪ ،‬ڇ( ِإ ُْ ىَ ٌْ َ‪َّ ٝ‬ش ِْ) ٭‪٦‬ٺڄ (ىَ ٌْ‬
‫اٹوىٯ ڇاإلؽٍبء ڇاإلٽبرخ ڇاٹ‪٪‬ڂى ڇاٹٮٲو‬
‫َ‪ُ ٝ‬ن ِْ) ڇٹټ ٌؾٖٸ‪ ،‬ڇمٹٴ ٵبٹقٺٰ ڇ َ‬
‫ڇاإلٌپبٿ ڇاٹٶٮو ڇ‪ٍ٩‬وڅب‪.‬‬
‫َٗاى َذى ِ ُ‪ٞ‬و ‪٥‬ٺى مٹٴ أځَڄ ٹڈ ڇعت ‪٥‬ٺٍڄ ــ ر‪٦‬بٹى ــ ‪٥‬ٲل ٭‪٦‬ٸ ًّء ٽڀ‬
‫اٹپپٶڂبد أڇ اٍزؾبٷ ‪٥‬ٲل روٵڄ ٹٖبه اٹپپٶڀ ڇاعجب أڇ ٽَزؾٍل‪ ،‬ڇمٹٴ ٽڀ‬
‫ٱٺت اٹؾٲبئٰ‪ ،‬ڇڅڈ ٽَزؾٍٸ(‪.)1‬‬
‫** ** **‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫(‪ )1‬ڇٌٲ َوه اٹ َلٹٍٸ ‪٥‬ٺى ٵڈٿ ٭‪٦‬ٸ اٹپپٶڀ أڇ روٵڄ عبئيا ٭ً ؽ ِٲڄ ر‪٦‬بٹى ثبٹڂَٲٸ ڇاٹ‪٦‬ٲٸ‪:‬‬
‫ــ أ َٽب اٹڂَٲٺ ًُ ٭ٲڈٹڄ ر‪٦‬بٹى‪{ :‬ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯﯰ ﯱ ﯲ‬
‫ﯳ ﯴ ﯵ} [اٹڂَبء‪ ،]133 :‬ڇٱڈٹڄ ‪{ :‬ﭜ ﭝ ﭞ ﭟﭠ ﭡ ﭢ‬
‫ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ}‬
‫[األځ‪٦‬بٻ‪ ،]133 :‬ڇٱڈٹڄ ٍجؾبځڄ‪{ :‬ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘﭙ ﭚ‬
‫ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ} [اثواڅٍټ‪ ،]19 :‬ڇ‪ٍ٩‬و مٹٴ ٽڀ اٌَبد‪.‬‬
‫ٺً ٭چڈ ٽب أّبه اٹٍڄ اٹ‪َ ٦‬لٽخ اٹپبه‪٩‬ڂ ًُ ٽڀ أځَڄ ٹڈ ٹټ ٌٶڀ ٭‪٦‬ٸ اٹپپٶڂبد أڇ‬‫ــ ڇأ َٽب اٹ‪٦‬ٲ ُ‬
‫روٵچب عبئيا ٭ً ؽ ِٲڄ ر‪٦‬بٹى ـ ثؤٿ ڇعت ‪٥‬ٺٍڄ ر‪٦‬بٹى ًّء ٽڂچب ‪٥‬ٲل أڇ اٍزؾبٷ ‪٥‬ٲل ـ‬
‫الځٲٺجذ ؽٲٍٲخ اٹپپٶڀ ڇاعجب أڇ ٽَزؾٍل‪ ،‬ڇٱٺت ؽٲٍٲخ اٹپپٶڀ ڇاعجب أڇ ٽَزؾٍل‬
‫ٽـؾبٷ؛ ألځَڄ عپ‪ ٤‬ثٍڀ اٹڂَٲٍ‪ٍٚ‬ڀ‪ ،‬ڇاٹَني أ َكډ اٹى اٹغپ‪ ٤‬ثٍڀ اٹڂَٲٍ‪ٍٚ‬ڀ ـ ڇڅڈ اځٲلة‬
‫اٹؾٲبئٰ ـ رٲلٌو ڇعڈة اٹٮ‪٦‬ٸ اٹپپٶڀ أڇ اٍزؾبٹزڄ ‪٥‬ٺى اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى‪ ،‬ڇٽب أ َكډ اٹى اٹپؾبٷ‬
‫٭چڈ ٽؾبٷ‪ ،‬٭ز‪ٍَ ٦‬ڀ عڈاى اٹٮ‪٦‬ٸ ڇاٹ َزوٳ ٹٺپپٶڂبد ٭ً ؽ ِٰ اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى‪ .‬ڇٽڀ مٹٴ اٹپپٶڀ‬
‫اٹوٍٸ اٹى اٹقٺٰ ٹچلاٌزچټ اٹى ‪ٝ‬وٌٰ اٹؾ ِٰ ٭ً‬ ‫اٹَني رٮ َ‪ٚ‬ٸ اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى ثٮ‪٦‬ٺڄ‪ :‬اهٍبٹڄ ُ‬
‫اٹپ‪٦‬بُ ڇاٹپ‪٦‬بك‪.‬‬
‫‪62‬‬
‫َ‬
‫انلبَيات‬
‫اللَكمَُعُ ِ‬

‫اللَالوُ َعلَى اليَبَ ِويَاتِ‬


‫ڇٹ َپب ٭و‪ ٧‬ٽڀ اٹٶلٻ ‪٥‬ٺى اإلٹچ ٍَبد ّو‪ ٣‬٭ً اٹٶلٻ ‪٥‬ٺى اٹڂَجڈٌَبد‪ ،‬ڇثلأ‬
‫اٹَلٻ ــ ٭ٲبٷ‪:‬‬ ‫اٹٖلح ڇ َ‬ ‫ٽڂچب ثپب ٌغت ٹ ُٺوٍٸ ــ ‪٥‬ٺٍچټ َ‬
‫ـــٔ‬ ‫ـــذ َُ َٗاى َت ْبيِ‪ٞ‬ـ ُ‬
‫ــــَ َٗاى َف َا َّـ ْ‬ ‫اىّصـ ْ‬‫َٗ ِ‬ ‫ـــّب ى ِ ُش ْســـــيِ ِٔ ْاأل َ ٍَـا َّـ ْ‬
‫ــــٔ‬ ‫ايـ ٌ‬‫‪ِ َٗ َٗ -ٔٚ‬‬
‫َٗ َيــــا ِ ٌض َم ْاأل َ ْمــــ ِو فِــــ‪َ ٜ‬د ِق ِٖـــــٌِ‬ ‫ــت ِح ٌ‪ٞ‬و ِضـ ُذ َٕــــا فَ ْيـ َ‬
‫ــت ْعيٌَِ‬ ‫‪ْ ٍُ َٗ -ٔٛ‬سـ َ‬
‫اي ٌّب ى ِ ُش ْسيِ ِٔ) ر‪٦‬بٹى ــ ‪ ‬ــ أهث‪ٕ ٤‬ٮبد ٍزؤرً ٱوٌجب‪.‬‬
‫( َٗ َٗ ِ‬
‫اٹوٍٸ عپ‪« ٤‬هٍڈٷ» ‪ :‬ڇڅڈ اځَبٿ أڇؽً اٹٍڄ ثْو‪٦ٌ ٣‬پٸ ثڄ ڇأٽو‬ ‫ڇ ُ‬
‫ثزجٺٍ‪٪‬ڄ‪ ،‬ٵبٿ ٹڄ ٵزبة أڇ ال‪.‬‬
‫ڇأ َٽب اٹڂَج ًُ‪ :‬٭چڈ اځَبٿ أڇؽً اٹٍڄ ثْو‪٦ٌ ٣‬پٸ ثڄ ڇاٿ ٹټ ٌئٽو ثزجٺٍ‪٪‬ڄ‪.‬‬
‫٭ٶ ُٸ هٍڈٷ ځجًء‪ ،‬ڇال ‪٥‬ٶٌ‪ ،‬أي‪ :‬ٹٌٍ ٵٸُ ځجًء هٍڈال‪.‬‬
‫اٹٖٮبد اَرٍخ‬
‫ڇاځَپب ٱبٷ اٹڂَب‪١‬ټ «ٹوٍٺڄ» ڇٹټ ٌٲٸ «ألځجٍبئڄ» أل َٿ ٽڀ ِ‬
‫بٹوٍٸ‪.‬‬
‫بٓ ث ُ‬ ‫اٹ َزجٺٍ‪ ،٨‬ڇڅڈ ف ٌ‬

‫** ** **‬

‫‪63‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫‪4‬‬
‫صِ َفةِ األَمَاىَةِ‬
‫اٹٖٮبد اٹڈاعجخ ٹ ُٺوٍٸ‪( :‬األ َ ٍَا َّ ُْ) ڇٌ‪َ ٦‬جو ‪٥‬ڂچب ثبٹ‪ٖ٦‬پخ‪ ،‬ڇڅً‬
‫٭بألڇٹى ٽڀ ِ‬
‫ؽٮ‪ ٠‬اٹٺَڄ ‪١‬ڈاڅوڅټ ڇثڈا‪ٝ‬ڂچټ ٽڀ اٹڈٱڈ‪ ٣‬٭ً ٽڂچ ًٍ ‪٥‬ڂڄ ٱجٸ اٹڂُج َڈح ڇث‪٦‬لڅب(‪.)1‬‬
‫َٗاى َذى ِ ُ‪ٞ‬و ‪٥‬ٺى ڇعڈثچب ٹچټ أځَچټ ٹڈ فبځڈا ثؤٿ ڇٱ‪ ٤‬ٽڂچټ ًّء ٽ َپب ځچبڅټ‬
‫اٹٺَڄ ‪٥‬ڂڄ ٹٶڂَب ٽؤٽڈهٌڀ ثڄ؛ أل َٿ اٹٺَڄ أٽوځب ثبالٱزلاء ثچټ‪ ،‬ڇال ٌؤٽو ٍجؾبځڄ ثٮ‪٦‬ٸ‬
‫اٹپڂچ ًِ ‪٥‬ڂڄ ٹٲڈٹڄ عٸَ مٵوڃ‪{ :‬ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ} [األ‪٥‬وا‪.)2(]28 :٫‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫(‪ )1‬٭بألٽبځخ‪ :‬ڇڅً ؽٮ‪ ٠‬عپٍ‪ ٤‬اٹغڈاهػ اٹ َ‪٢‬بڅوح ڇاٹجب‪ٝ‬ڂخ ٽڀ اٹزَٺ ُجٌ ثپڂچ ًٍ ‪٥‬ڂڄ‪ ،‬ځچً رؾوٌټ‬
‫أڇ ٵواڅخ‪ .‬ڇاٹقٍبځخ‪٥ :‬لٻ ؽٮ‪٢‬چپب ٽڀ مٹٴ‪ .‬ڇاألٽٍڀ څڈ‪ :‬اٹَني ٌزوٳ ٵ َٸ أٽو ‪٥‬ٺى اٹڈعڄ‬
‫اٹْچڈح ٽڀ اٹپڈ‪ ٤ٙ‬اٹَني‬ ‫اٹَني أڇٕى ٽبٹٶڄ أٿ ٌزوٳ ‪٥‬ٺٍڄ‪ ،‬ڇال ٌغڈى أٿ ٌڂٲٺڄ ثَجت َ‬
‫ٌڂج‪ ً٪‬أٿ ٌٶڈٿ ٭ٍڄ ثڈٕ ٍَخ ٽبٹٶڄ اٹَني رغت ‪ٝ‬ب‪٥‬زڄ‪ .‬٭بألٽبځخ ٭ً اٹڈاعت ڇاٹپڂلڇة أٿ‬
‫ٌلفل ٭ً ّوٌ‪ٕ ٬‬ڂلڇٯ اٹڈعڈك‪ ،‬ٵپب أڇٕى ثنٹٴ ٭ٍچپب اهلل عٸَ ڇ‪٥‬ل‪ ،‬ڇال ٌقبٿ‬
‫ثڂٲٺچپب اٹى آ٭خ اٹ‪٦‬لٻ‪ .‬ڇاألٽبځخ ٭ً اٹپؾ َوٻ ڇاٹپٶوڇڃ أٿ ٌلفل ٭ً ٕڂلڇٯ اٹ‪٦‬لٻ‪ ،‬ڇال‬
‫ٌڂٲل ‪٥‬ڂڄ اٹى ّوٌ‪ ٬‬اٹڈعڈك‪ ،‬ٵپب أڇٕى أٌ‪ٚ‬ب ثنٹٴ ٭ٍچپب رجبهٳ ڇر‪٦‬بٹى‪ .‬ڇال ّ َٴ أ َٿ‬
‫اٹنڇاد ڇاأل٭‪٦‬بٷ ٵٺـچب ٽٺٴ هلل ع َٸ ڇ‪٥‬ل‪ ،‬ڇٱل أڇٕى ٍجؾبځڄ ڇر‪٦‬بٹى ٭ٍچپب ثڈٕبٌب‪،‬‬ ‫َ‬
‫اٹْو‪ٍَ ٥‬خ‪ ،‬٭بألٽبځخ‪ :‬اٹپؾب٭‪٢‬خ ‪٥‬ٺى ڇٕبٌبڃ عٸَ ڇ‪٥‬ل ڇ‪٥‬لٻ اٹ َزجلٌٸ ٭ٍچب‬ ‫ڇڅً أؽٶبٽڄ َ‬
‫ڇاٹ َز‪ٍٍ٪‬و‪( .‬هاع‪ّ ٤‬وػ اإلٽبٻ اٹَڂڈًٍ ‪٥‬ٺى ٕ‪٪‬وډ اٹٖ‪٪‬وډ‪)28 ،27 ٓ ،‬‬
‫اٹَلٻ ـ أٵوٻ اٹقٺٰ ‪٥‬ٺى اٹٺَڄ ڇأرٲبڅټ ٹٺَڄ ڇأ‪٥‬و٭چټ ثبٹٺَڄ‬
‫اٹٖلح ڇ َ‬
‫اٹوٍٸ ـ ‪٥‬ٺٍچټ َ‬
‫(‪ )2‬ٹ َپب ٵبٿ ُ‬
‫ڇأّ َل فڈ٭ب ٽڂڄ‪ ،‬ٵبځڈا أ‪٢٥‬ټ اٹڂَبً أٽبځخ ڇأّ َلڅټ ٽؾب٭‪٢‬خ ‪٥‬ٺى ڇٕبٌبڃ رجبهٳ ڇر‪٦‬بٹى‪،‬‬
‫ڇٹ َپب أٵوٽچټ اٹٺَڄ ٍجؾبځڄ ڇر‪٦‬بٹى ثؤ‪٢٥‬ټ أٽبځخ ڇ‪ٖ٥‬پچټ ٽڀ ٵ ِٸ فٍبځخ ع‪٦‬ٺچټ ٱلڇح‬
‫ألٽـپچټ‪ ،‬ڇأ‪ٝ‬ٺٰ ٭ً ٽزبث‪٦‬زچټ‪ ،‬ڇٹټ ٌغ‪٦‬ٸ ٭ٍچب رٲٍٍلا‪ ،‬ڇع‪٦‬ٺچب ‪٥‬لٽخ ‪٥‬ٺى ٽؾ َجزڄ‪=،‬‬

‫‪64‬‬
‫صفةُالصرق‬

‫‪4‬‬
‫صِ َفةِ الّصِدِقِ‬
‫اىّص ْذ َُ) ڇڅڈ ٽ‪ٞ‬بثٲخ اٹقجو‬
‫اٹٖٮبد اٹڈاعجخ ٹ ُٺوٍٸ‪ِ ( :‬‬ ‫( َٗ) اٹضَبځٍخ ٽڀ ِ‬
‫(‪)1‬‬
‫اٹوٍبٹخ‪ ،‬ڇ٭ٍپب ثٺَ‪٪‬ڈڃ ث‪٦‬لڅب ‪٥‬ڀ اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ټ‬‫اڅ‬‫ڈ‬‫‪٥‬‬‫ك‬ ‫ً‬‫٭‬ ‫ټ‬‫چ‬‫ٱ‬‫ل‬‫ٕ‬ ‫ت‬ ‫غ‬ ‫ٍ‬‫٭‬ ‫‪،‬‬ ‫ٹٺڈاٱ‪٤‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫= ٵٲڈٹڄ ر‪٦‬بٹى‪{ :‬ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ} [آٷ‬
‫‪٥‬پواٿ‪ ،]31 :‬ڇٱڈٹڄ ر‪٦‬بٹى‪{ :‬ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ ﯟ‬
‫ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ} [األ‪٥‬وا‪ ،]158 :٫‬ڇٱڈٹڄ ر‪٦‬بٹى‪{ :‬ﯯ‬
‫ﯰ ﯱ ﯲ ﯳ ﯴ ﯵ ﯶ ﯷ ﯸ ﯹ ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﯾ ﯿ}‬
‫[األؽياة‪ .]21 :‬٭ٺڈ ع َڈىځب أٿ ٌٲ‪ ٤‬٭ً أ٭‪٦‬بٹچټ ٽب څڈ ٽؾ َوٻ أڇ ٽٶوڇڃ ٹٺيٻ أٿ ٌغزپ‪ ٤‬٭ً‬
‫اٹوٍٸ‬‫مٹٴ اٹپؾ َوٻ ڇاٹپٶوڇڃ ڇاإلمٿ ٭ً ٭‪٦‬ٺچپب ــ أفنا ٽڀ ٱب‪٥‬لح اٹ َزو‪ٍ٩‬ت ٭ً ٽزبث‪٦‬خ ُ‬
‫٘ ‪٥‬ٺى االٱزلاء ثچټ ــ ڇ‪٥‬لٻ اإلمٿ ٹپب ٭وٗ ٭ٍچپب ٽڀ اٹ َزؾوٌټ ڇاٹٶواڅخ‪ ،‬ڇمٹٴ‬ ‫ڇاٹؾ ِ‬
‫عپ‪ ٤‬ثٍڀ اٹڂَٲٍ‪ٍٚ‬ڀ‪.‬‬
‫اٹٖلٯ ٭ً ٽب ٌجٺِ‪٪‬ڈٿ ‪٥‬ڀ‬ ‫اٹَلٻ‪ِ :‬‬ ‫اٹٖلح ڇ َ‬‫(‪ )1‬ٽڀ اٹٶپبالد اٹ َضلس اٹڈاعجخ ٹ ُٺوٍٸ ‪٥‬ٺٍچټ َ‬
‫اٹٺَڄ رجبهٳ ڇر‪٦‬بٹى‪ ،‬أي‪ :‬ال ٌٶڈٿ فجوڅټ ٭ً مٹٴ ا َال ٽ‪ٞ‬بثٲب ٹپب ٭ً ځٮٌ األٽو‪ ،‬ڇال ٌٲ‪٤‬‬
‫ٽڂچټ اٹٶنة ٭ً مٹٴ‪ ،‬ال ‪٥‬پلا اعپب‪٥‬ب‪ ،‬ڇال ٍچڈا ‪٥‬ڂل اٹپؾ ِٲٲٍڀ‪.‬‬
‫اٹوٍٸ‬ ‫ڇثوڅبٿ مٹٴ أځَڄ ٹڈ ڇٱ‪ ٤‬ٽڂچټ اٹٶنة ٹڂَت مٹٴ اٹى فجوڃ ر‪٦‬بٹى؛ ألځَڄ ‪َ ٕ ‬لٯ ُ‬
‫ثٮ‪٦‬ٸ فبهٯ ٹٺ‪٦‬بكح رؾ َلڇا ثڄ ڇا َك‪٥‬ڈڃ ٱجٸ ڇٱڈ‪٥‬ڄ ڇ‪ٝ‬ٺجڈڃ ٽڀ اٹٺَڄ رجبهٳ ڇر‪٦‬بٹى كٹٍل ‪٥‬ٺى‬
‫ٕلٱچټ ٭ً ٵ ِٸ ٽب ثٺَ‪٪‬ڈا ‪٥‬ڂڄ‪ ،‬٭ؤڇعلڃ اٹٺَـڄ ‪ ‬ٹچټ ‪٥‬ٺى ڇ٭ٰ ك‪٥‬ڈاڅټ‪ ،‬ڇأ‪٥‬غي ٍجؾبځڄ ٵٸَ‬
‫ٽڀ ٌٲٖل رٶنٌجچټ ڇٽ‪٦‬به‪ٙ‬زچټ أٿ ٌؤرً ثپضٸ مٹٴ اٹقبهٯ‪ ،‬٭زڂـ َيٷ څنا اٹٮ‪٦‬ٸ ٽڀ اٹٺَڄ ‪‬‬
‫اٹَلٻ ثؾٍش ال ٌغل اٹپزؤ ِٽٸ ٭وٱب‬‫اٹٖلح ڇ َ‬‫ٽڂيٹخ اٹ َزٖوٌؼ ٭ً اٹٶلٻ ثٖلٯ هٍٺڄ ‪٥‬ٺٍچټ َ‬
‫ثٍڀ رٖلٌٰ اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى هٍٺڄ ثچنا اٹٮ‪٦‬ٸ اٹپڈٕڈ‪ ٫‬ثپب ٍجٰ ڇثٍڀ رٖلٌٲچټ ثٶلٽڄ‬
‫اٹٖوٌؼ‪ ،‬ڇرٖلٌٰ اٹٶبمة ٵنة‪ ،‬ڇٹ َپب ٵبٿ اٹٶنة ‪٥‬ٺى اٹٺَڄ ٍجؾبځڄ ڇر‪٦‬بٹى ٽَزؾٍل=‬ ‫َ‬
‫‪65‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫اٹٖلٯ ٭ً اٹٶلٻ اٹپز‪٦‬ٺِٰ ثؤٽڈه اٹ ُلځٍب ٵـ«‪٥‬ٺټ ىٌل» ڇ«أٵٺذ ٵنا»‬ ‫ڇأ َٽب ِ‬
‫ڇ«ٱٺذ ٵنا» ٭چڈ كافٸ ٭ً األٽبځخ أل َٿ كٹٍٺچب اٹپزٲ ِلٻ ٌل ُٷ ‪٥‬ٺٍڄ‪.‬‬
‫َٗاى َذى ِ ُ‪ٞ‬و ‪٥‬ٺى ڇعڈة ٕلٱچټ ٭ً األٽوٌڀ األ َڇٹٍڀ څڈ رٖلٌٰ اٹٺَڄ ٹچټ‬
‫اٹوٍبٹخ‪ ،‬ٽ‪٥ ٤‬لٻ‬
‫ثبٹپ‪٦‬غيح‪ ،‬ڇڅً أٽو فبهٯ ٹٺ‪٦‬بكح ٽٲزوٿ ثل‪٥‬ڈډ اٹڂُج َڈح أڇ ِ‬
‫ٱلهح اٹپڂٶوٌڀ ‪٥‬ٺى ٽ‪٦‬به‪ٙ‬زڄ‪ ،‬ٵڂج‪ ٤‬اٹپبء ٽڀ ثٍڀ إٔبث‪ ٤‬ځجٍِڂب ‪،)1( ‬‬
‫ڇاځْٲبٯ اٹٲپو ٹڄ(‪.)2‬‬
‫٭ٺڈ ٵنثڈا ٹٺيٻ ٵنة اٹٺَڄ ــ ر‪٦‬بٹى ــ ٭ً رٖلٌٲڄ ٹچټ ثبٹپ‪٦‬غيح اٹڂَبىٹخ‬
‫ٽڂيٹخ ٱڈٹڄ ع َٸ ڇ‪َ ٥‬ي‪ٕ« :‬لٯ ‪٥‬جلي ٭ً ٵ ِٸ ٽب ٌجٺِ‪٥ ٨‬ڂ ًِ»‪ ،‬ڇاٹٶنة ‪٥‬ٺى اٹٺَڄ‬
‫ٽَزؾٍٸ ٱ‪٦ٞ‬ب(‪.)3‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫اٹَلٻ ٽَزؾٍل‪.‬‬ ‫اٹٖلح ڇ َ‬ ‫= ٹيٻ أٿ ٌٶڈٿ اٹٶنة ٭ً ؽ ِٰ هٍٺڄ ‪٥‬ٺٍچټ َ‬
‫ي ٭ً ٕؾٍؾڄ ‪٥‬ڀ ‪٥‬جلاهلل ثڀ ٽَ‪٦‬ڈك ‪ ‬ٱبٷ‪ :‬ٵڂَب ٽ‪ ٤‬هٍڈٷ اهلل‬ ‫(‪ )1‬أفوط اٹجقبه ُ‬
‫‪ ‬٭ً ٍٮو ٭ٲ َٸ اٹپبء‪ ،‬٭ٲبٷ‪« :‬ا ْطيُ ُب٘ا فَ ْضيَ ًْ ٍِ َِ اى ََ ِاو»‪ ،‬٭غبإڇا ثبځبء ٭ٍڄ ٽبء‬
‫اىب َش َم ُْ ٍِ َِ اىي َ ِٔ»‪ ،‬٭ٺٲل‬
‫ٱٺٍٸ‪ ،‬٭ؤكفٸ ٌلڃ ٭ً اإلځبء ص َټ ٱبٷ‪َ « :‬د َ‪َ ٜ‬عيَ‪ ٚ‬اى ّ ُٖ٘ ِس اى َُ َب َاس ِك‪َ َٗ ،‬‬
‫هأٌذ اٹپبء ٌڂج‪ ٤‬ٽڀ ثٍڀ إٔبث‪ ٤‬هٍڈٷ اٹٺَڄ ‪ ،‬ڇٹٲل ٵڂَب ځَپ‪ ٤‬رَجٍؼ اٹ‪٦َٞ‬بٻ ڇڅڈ‬
‫ٌئٵٸ‪( .‬ٵزبة اٹپڂبٱت‪ ،‬ثبة ‪٥‬لٽبد اٹڂجڈح ٭ً اإلٍلٻ)‪.‬‬
‫ي ٭ً ٕؾٍؾڄ ‪٥‬ڀ ‪٥‬جلاهلل ثڀ ٽَ‪٦‬ڈك ‪ ‬أځَڄ ٱبٷ‪ :‬اځْ َٰ اٹٲپو ‪٥‬ٺى ‪٥‬چل‬ ‫(‪ )2‬أفوط اٹجقبه ُ‬
‫هٍڈٷ اٹٺَڄ ‪ ‬٭وٱزٍڀ‪ ،‬٭وٱخ ٭ڈٯ اٹغجٸ ڇ٭وٱخ كڇځڄ‪( .‬ٵزبة اٹپڂبٱت‪ ،‬ثبة ٍئاٷ‬
‫اٹپْوٵٍڀ أٿ ٌوٌچټ اٹڂجً آٌخ‪ ،‬ڇٵزبة اٹزٮٍَو ثبة {ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﮲ ﮳‬
‫﮴} [اٹٲپو‪ 1 :‬ــ ‪.]2‬‬
‫(‪ )3‬ڇٽڀ اٹجواڅٍڀ اٹ َلاٹَخ ‪٥‬ٺى ٕلٯ ٵلٻ اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى اٹٲبئټ ثنارڄ أ َٿ ِ‬
‫اٹٖلٯ څڈ اٹقجو ‪٥‬ٺى ڇ٭ٰ‬
‫اٹ‪٦‬ٺټ‪ ،‬ڇاٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى ‪٥‬بٹټ ثبٹپ‪٦‬ٺڈٽبد ‪٥‬ٺى ٽب څً ‪٥‬ٺٍڄ‪ ،‬ڇٵلٽڄ ٱبئټ ثڄ ‪٥‬ٺى ڇ٭ٰ ‪٥‬ٺپڄ‪،‬‬
‫ڇ‪٥‬ٺپڄ ر‪٦‬بٹى ال ٌؾزپٸ اٹڂَٲٍ٘ ثڈعڄ ٽڀ اٹڈعڈڃ‪ ،‬٭بٹٶلٻ اٹَني څڈ ‪٥‬ٺى ڇ٭ٰ اٹ‪٦‬ٺټ=‬

‫‪66‬‬
‫صفةُاتلبلّيغ‬

‫‪4‬‬
‫صِ َفةِ التَبِلِيغِ‬
‫اٹٖٮبد اٹڈاعجخ ٹ ُٺوٍٸ‪( :‬اى َت ْبيِ ُ‪٦ٌ )َٞ‬ڂً رجٺٍ‪ ٨‬ٽب أٽوڇا‬
‫( َٗ) اٹ َضبٹضخ ٽڀ ِ‬
‫(‪)1‬‬
‫اٹٖٮبد اٹضَلس اٹجبٱٍخ‬
‫بٹوٍٸ ٵپب أٍٺٮڂبڃ‪ ،‬ڇأ َٽب ِ‬ ‫بٓ ث ُ‬
‫ثزجٺٍ‪٪‬ڄ ٹٺقٺٰ ‪ ،‬ڇڅڈ ف ٌ‬
‫٭چً ڇاعجخ ٹ ُٺوٍٸ ڇاألځجٍبء‪.‬‬
‫َٗاى َذى ِ ُ‪ٞ‬و ‪٥‬ٺى أځَڄ ٌغت ٹ ُٺوٍٸ اٹ َزجٺٍ‪ ٨‬أځَچټ ٹڈ ٵزپڈا ٍّئب ٽ َپب أٽوڇا‬
‫ثزجٺٍ‪٪‬ڄ ٹٺقٺٰ ٹٖبه اٹٶزپبٿ ‪ٝ‬ب‪٥‬خ ٭ً ؽ ِٲڂب‪ ،‬ٵٍ‪ ٬‬ڇاٹٶزپبٿ ٽؾ َوٻ ٽٺ‪٦‬ڈٿ‬
‫٭ب‪٥‬ٺڄ؟!(‪.)2‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫= ال ٌؾزپٸ اٹڂَٲٍ٘ ثڈعڄ ٽڀ اٹڈعڈڃ‪ ،‬٭ڈعت أٿ ٌٶڈٿ ر‪٦‬بٹى ٕبكٱب‪ ،‬ڇأ َٽب اٹٶنة ٭ل‬
‫ٌزٖ َڈه ا َال ٽڀ اٹغبڅٸ اٹ َني ٌ‪٦‬زٲل األٽو ‪٥‬ٺى ځٲٍ٘ ٽب څڈ ‪٥‬ٺٍڄ ٭ٍقجو ‪٥‬ڂڄ ‪٥‬ٺى مٹٴ‪.‬‬
‫ڇأٌ‪ٚ‬ب ٭ب َٿ اٹٶنة ال ٌز ُټ ا َال ثزٲلٌو فل‪ ٫‬اٹپ‪٦‬ٺڈٻ ٭ً اٹڂَٮٌ‪ ،‬ڇاٹ َزٲلٌو ال ٌٶڈٿ ا َال‬
‫ؽبكصب‪ ،‬ڇاٹجبهي ‪ٌَ ‬زؾٍٸ أٿ ٌٶڈٿ ٽؾ ِل ٹٺؾڈاكس‪ ،‬٭ٍَزؾٍٸ ٱٍبٻ اٹٶنة ثڄ ٍجؾبځڄ‬
‫ڇر‪٦‬بٹى ‪٥‬ڀ مٹٴ ‪٥‬ٺڈا ٵجٍوا‪( .‬هاع‪ ٤‬اٹزؾٲٍٰ ڇاٹجٍبٿ ٭ً ّوػ اٹجوڅبٿ ٹإلٽبٻ األثٍبهي‪،‬‬
‫ٓ ‪ّ ،175‬وػ اإلٽبٻ اٹپٲزوػ ‪٥‬ٺى اإلهّبك‪.)507 ٓ ،‬‬
‫اٹَلٻ ــ څڈ ڇ٭بإڅټ ثزجٺٍ‪ ٨‬ٵ ِٸ ٽب‬‫(‪ )1‬اٹپواك ثبٹ َزجٺٍ‪ ٨‬اٹڈاعت صجڈرڄ ٹ ُٺوٍٸ ــ ‪٥‬ٺٍچټ اٹ َٖلح ڇ َ‬
‫أهٍٺچټ اٹٺَڄ ثڄ ڇأٽوڅټ أٿ ٌجٺِ‪٪‬ڈڃ ٹٺڂَبً‪ ،‬ڇأځَچټ ٹټ ٌقٮڈا ‪٥‬ڀ اٹڂَبً ٍّئب ٽڀ مٹٴ‪ ،‬ال‬
‫‪٥‬پلا ڇال ځٍَبځب‪٥ ،‬ٺى اٹڈعڄ اٹَني أٽوڇا ثڄ ٽڀ ‪٥‬پڈٻ اٹڂَبً أڇ فٖڈٓ ٹچټ‪.‬‬
‫اٹَلٻ ـ ٍّئب ٽ َـپب أٽوڇا ثبثل‪٩‬ڄ ‪٥‬ٺى ٍجٍٸ‬ ‫اٹٖلح ڇ َ‬ ‫اٹوٍٸ ـ ‪٥‬ٺٍچټ َ‬ ‫(‪ )2‬ثوڅبٿ اٽزڂب‪ ٣‬افٮبء ُ‬
‫اٹ‪٦‬پل ڇا‪ٙ‬ؼ؛ أل َٿ ‪٥‬لٻ اٹ َزجٺٍ‪ ٨‬ٵزپبٿ ٹٺؾ ِٰ ڇفٍبځخ ٽؾ َوٽخ‪ ،‬ڇڅټ أٽڂبء ٽ‪ٖ٦‬ڈٽڈٿ ٽڀ‬
‫اٹپؾ َوٻ أٿ ٌلفٺڈڃ ٭ً كائوح اٹڈعڈك ث‪٦‬ل ٽ‪٦‬و٭زچټ ځچً اٹٺَڄ ‪٥ ‬ڀ مٹٴ‪ .‬ڇأ َٽب افٮبإڅټ‬
‫=‬ ‫ٍّئب ٽڀ مٹٴ ‪٥‬ٺى ‪ٝ‬وٌٰ اٹڂٍَِبٿ ٭بٹپؾ ِٲٲڈٿ أٌ‪ٚ‬ب ا َرٮٲڈا ‪٥‬ٺى ٽڂ‪٦‬ڄ‪.‬‬

‫‪67‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫‪4‬‬
‫صِفَ ِة الفَطَاىَةِ‬
‫اٹٖٮبد اٹڈاعجخ ٹ ُٺوٍٸ‪( :‬اى َف َاَّ ُْ) ڇڅً اٹ َزٍ ُٲ٘ إلٹياٻ‬
‫اٹواث‪٦‬خ ٽڀ ِ‬‫( َٗ) َ‬
‫اٹقٖڈٻ ڇاث‪ٞ‬بٷ رؾ ٍُٺچټ ڇك‪٥‬بڇٌچټ اٹجب‪ٝ‬ٺخ‪.‬‬
‫َٗاى َذى ِ ُ‪ٞ‬و ‪٥‬ٺى ڇعڈثچب ٹچټ أځَڄ ٹڈ اځزٮذ ‪٥‬ڂچټ ٹپب ٱلهڇا أٿ ٌٲٍپڈا اٹؾ َغخ‬
‫‪٥‬ٺى اٹقٖټ‪ ،‬ڇڅڈ ثب‪ٝ‬ٸ؛ أل َٿ اٹٲوآٿ ك َٷ ٭ً ٽڈا‪ ٤ٙ‬ٵضٍوح ‪٥‬ٺى اٱبٽزچټ اٹؾ َغخ‬
‫‪٥‬ٺى اٹقٖټ(‪.)1‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫٭ً ٱڈٹڄ ر‪٦‬بٹى‪{ :‬ﭻ‬ ‫‪‬‬ ‫= ڇٱل ٕ َوػ اٹٲوآٿ ثٶپبٷ اٹزَجٺٍ‪ ٨‬٭ً ؽ ِٰ هٍڈٹڂب ٽؾ َپل‬
‫ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ} [اٹپبئلح‪ ،]3 :‬ڇٱل ٕ َوػ ثنٹٴ أٌ‪ٚ‬ب‬
‫ي ٭ً ٕؾٍؾڄ‪ ،‬ٵزبة اٹؾ ِظ‪ ،‬ثبة اٹق‪ٞ‬جخ أٌَبٻ‬ ‫‪ ‬٭ً اٹؾلٌش اٹَني هڇاڃ اٹجقبه ُ‬
‫ٽڂى ثٲڈٹڄ ‪« :‬أ َ َال َٕ ْو َبيَ ْغ ُا»‪ ،‬ٱبٹڈا‪ :‬ځ‪٦‬ټ‪ .‬ٱبٷ‪« :‬اىيَ ُٖ ٌَ ْاَ َٖ ْذ »‪ ،‬ڇٕ َوػ ثنٹٴ‬
‫اٹَلٻ ٵپب ٭ً اٹٲوآٿ ٭ً ٱڈٹڄ ر‪٦‬بٹى‪{ :‬ﮏ ﮐ ﮑ}‬ ‫اٹٖلح ڇ َ‬ ‫اٹوٍٸ ‪٥‬ٺٍچټ َ‬ ‫ُ‬
‫[األ‪٥‬وا‪ ،]62 :٫‬ڇٱڈٹڄ ‪{ :‬ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ‬
‫ﮰ ﮱ ﮲} [األ‪٥‬وا‪ ،]79 :٫‬ڇٱڈٹڄ رجبهٳ ڇر‪٦‬بٹى‪{ :‬ﯟ ﯠ ﯡ‬
‫ﯢ ﯣ ﯤ ﯥﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ} [األ‪٥‬وا‪.]93 :٫‬‬
‫اٹَلٻ ـ ٭ً اځٮواك‬
‫اٹٖلح ڇ َ‬ ‫(‪ )1‬ڇٽڀ مٹٴ اؽزغبط فٺٍٸ اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى اثواڅٍټ ـ ‪٥‬ٺى ځجٍِڂب ڇ‪٥‬ٺٍڄ َ‬
‫بٹوثڈثٍخ ڇځٮٍچب ‪٥‬ڀ اٹڂَپوڇك اٹپ َل‪ ً٥‬ٹچب ثبٹغچٸ ڇاٹ‪٦‬ڂبك ثٲڈٹڄ ف‪ٞ‬بثب ٹڄ‪:‬‬ ‫ٽڈالځب ع َٸ ڇ‪٥‬ل ث ُ‬
‫{ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ} [اٹجٲوح‪ ،]258 :‬ڇڅنا اٹ َلٹٍٸ‬
‫بٹْپٌ ٽڀ اٹپ‪٪‬وة‪ ،‬ڇٵٸُ ٽڀ ال ٌٲله أٿ‬ ‫٭ً ٱ َڈح ٱڈٹڄ ‪ :‬أځذ ال رٲله أٿ رؤرً ث َ‬
‫بٹْپٌ ٽڀ اٹپ‪٪‬وة ٭ٺٌٍ ثوثِـً‪ ،‬٭ؤځذ ٹَذ ثوثِـً‪٦ٌ .‬ڂً ‪ ‬أ َٿ الىٻ‬ ‫ٌ ؤ رً ث َ‬
‫اٹلىٻ ٌئمٿ ثبځزٮبء اٹپٺيڇٻ‬ ‫بٹْپٌ ٽڀ اٹپ‪٪‬وة‪ ،‬٭بځزٮبء څنا َ‬ ‫اٹوثڈث ٍَخ اٹٲلهح ‪٥‬ٺى اإلرٍبٿ ث َ‬ ‫ُ‬
‫اٹوثڈث ٍَخ‪.‬‬
‫ڇڅً ُ‬
‫‪68‬‬
‫املطتحّيالتَُعُالسضل‬

‫‪4‬‬
‫املُصِ َتحِيالتِ عَلَى الرُشُلِ عَلَيَِِهِ الّصَالةُ وَالصَالوُ‬

‫اٹوٍٸ ‪ ‬٭ٲبٷ‪ْ ٍُ َٗ ( :‬س َت ِح ٌ‬


‫‪ٞ‬و) ‪٥‬ٺٍچټ‬ ‫مٵو ٽب ٌَزؾٍٸ ‪٥‬ٺى ُ‬ ‫ص َټ‬
‫اٹٖٮبد األهث‪ ٤‬اٹڈاعجخ ٹچټ‪( ،‬فَي َْت ْعيٌَِ)‪ ،‬ڇ‪ُ ٙ‬لڅب څڈ ٽب‬
‫أي‪ِ :‬‬ ‫( ِض ُذ َٕا)‬
‫ٌڂب٭ٍچب‪.‬‬
‫٭‪ُ ٚ‬ل األٽبځخ‪ :‬اٹقٍبځخ‪.‬‬
‫اٹٖلٯ‪ :‬اٹٶنة‪.‬‬
‫ڇ‪ُ ٙ‬ل ِ‬
‫ڇ‪ُ ٙ‬ل اٹ َزجٺٍ‪ :٨‬ٵزپبٿ ًّء ٽ َپب أٽوڇا ثزجٺٍ‪٪‬ڄ ٹٺقٺٰ‪.‬‬
‫ڇ‪ُ ٙ‬ل اٹٮ‪ٞ‬بځخ‪ :‬اٹجلكح‪ ،‬ڇڅً اٹجلڅخ ڇاٹ َز‪ُ ٪‬ٮٸ‪.‬‬

‫ڇأكٹ َخ اٍزؾبٹخ څنڃ األ‪ٙ‬لاك األهث‪٥ ٤‬ٺٍچټ څً أكٹ َخ ڇعڈة ِ‬


‫اٹٖٮبد‬
‫األهث‪ ٤‬ٹچټ؛ أل َٿ كٹٍٸ ٵ ِٸ ٕٮخ ٽڂچب ٌضجزچب ڇٌڂٮً ‪َ ٙ‬لڅب‪.‬‬

‫** ** **‬

‫‪69‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫‪4‬‬
‫اجلَائِسَاتِ فِي حَّقِ الرُشُلِ عَلَيَِِهِ الّصَالةُ وَالصَالوُ‬

‫اٹوٍٸ ٭ٲبٷ‪َ َٗ ( :‬يا ِ ٌض َماأل َ ْم ِو فِ‪َ ٜ‬د ِقٌِٖ)‪.‬‬


‫ص َټ مٵو ٽب ٌغڈى ٭ً ؽ ِٰ ُ‬
‫ٌ‪٦‬ڂً‪ :‬ڇعبئي ٭ً ؽ ِٲچټ ٽضٸ األٵٸ ٽڀ ٵ ِٸ ٽب څڈ ٽڀ األ‪٥‬واٗ‪ ،‬أي‪:‬‬
‫اٹٖٮبد اٹجْوٌَخ اٹ َزً ال رئ ِكي اٹى ځٲٔ ٭ً ٽوارجچټ اٹ‪٦‬ٺ ٍَخ‪ ،‬ٵ ُ‬
‫بٹْوة‪ ،‬ڇاٹڂَڈٻ‪،‬‬ ‫ِ‬
‫ڇاٹ َيڇاط‪ ،‬ڇاٹپوٗ‪.‬‬

‫ڇأ َٽب ٽب ٌئ ِكي اٹى مٹٴ ٵبٹ‪٦‬پى ڇاٹغڂڈٿ ڇاٹجوٓ ٭ل ٌغڈى ‪٥‬ٺٍچټ؛‬
‫ألځَچټ ٽڂ َيڅڈٿ ڇٽ‪ٖ٦‬ڈٽڈٿ(‪.)1‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫اٹَلٻ ـ صلصخ ٱٍڈك‪:‬‬
‫اٹٖلح ڇ َ‬
‫اٹوٍٸ ـ ‪٥‬ٺٍچټ َ‬
‫(‪ )1‬مٵو اٹ‪٦‬ٺپبء أ َٿ ٭ٍپب ٌغڈى ٭ً ؽ ِٰ ُ‬
‫ــ األ َ َٗ ُه‪ :‬ٱٍل األ‪٥‬واٗ ه ِكا ‪٥‬ٺى اٹڂَٖبهډ اٹڈإٮٍڀ ‪ٍَ٥‬ى ‪ ‬ثٖٮخ األٹڈڅ ٍَخ‪ ،‬ڇٱل‬
‫ه َك ‪٥‬ٺٍچټ اٹٺَڄ ‪ ‬ثٲڈٹڄ‪{ :‬ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ‬
‫ﯝ ﯞﯟ ﯠ ﯡ ﯢ} [اٹپبئلح‪.]75 :‬‬
‫ــ اى َخا ِّ‪ :ٜ‬ٱٍل اٹجْوٌَخ ه ِكا ‪٥‬ٺى أڅٸ اٹغبڅٺ ٍَخ اٹپڂٶوٌڀ ألٿ رٶڈٿ ِ‬
‫اٹوٍبٹخ ٽڀ اٹجْو‪ ،‬ام‬
‫ٱبٹڈا‪{ :‬ﮢ ﮣ} [اٹز‪٪‬بثڀ‪ ،]6 :‬ڇٱبٹڈا‪{ :‬ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ‬
‫ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﮲ ﮳} [اٹپئٽڂڈٿ‪ ،]24 :‬ڇٱل ه َك‬
‫اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى ‪٥‬ٺٍچټ ثٲڈٹڄ‪{ :‬ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ‬
‫ﭙ} [األځ‪٦‬بٻ‪ ،]9 :‬ڇٱڈٹڄ‪{ :‬ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﮲ ﮳‬
‫=‬ ‫﮴} [األځجٍبء‪ ]8 :‬اٹى ‪ٍ٩‬و مٹٴ‪.‬‬
‫‪70‬‬
‫ّ‬
‫اجلائشاتُيفُحقُالسضل‬

‫َٗاى َذى ِ ُ‪ٞ‬و ‪٥‬ٺى عڈاى رٺٴ األ‪٥‬واٗ ‪٥‬ٺٍچټ‪ :‬ٽْبڅلح أڅٸ ىٽبځچټ ڇٱڈ‪٥‬چب‬
‫ثچټ‪ ،‬ڇځٲٺڄ ٹپڀ ث‪٦‬لڅټ ثبٹ َزڈارو‪.‬‬

‫** ** **‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫= ــ اى َخاى ِ ُج‪ :‬أٿ ال رئ ِكي رٺٴ األ‪٥‬واٗ اٹى ځٲٔ ٭ً ٽوارجچټ اٹ‪٦‬ٺ ٍَخ‪ ،‬هكا ‪٥‬ٺى عچٺخ اٹپٮ َِوٌڀ‬
‫ڇاٹپئ ِهفٍڀ ڇاٹٍچڈك اٹڈإٮٍڀ األځجٍبء ثبٹڂَٲٔ ڇثپب رڂٮو ٽڂڄ اٹ‪ِٞ‬جب‪ ٣‬ٵبٹغناٻ ڇاٹجوٓ ڇاٹ ُلڇك‪،‬‬
‫اٹَلٻ‪.‬‬
‫اٹٖلح ڇ َ‬
‫٭چنا ڇّجچڄ ال ٌغڈى ٭ً ؽ ِٲچټ ‪٥‬ٺٍچټ َ‬
‫اٹَڂڈٍ ًُ‪« :‬٭ل رٖ‪ ٨‬ثؤمځٍٴ اٹى ٽب رڂٲٺڄ عچٺخ اٹپٮ َِوٌڀ ‪٥‬ڀ ٵنثخ‬
‫ڇ٭ً څنا ٱبٷ اإلٽبٻ َ‬
‫اٹپئ ِهفٍڀ ٽڀ رلڇٌل أٌُڈة ‪ ،‬ثٸ اځَپب إٔبثڄ ځڈ‪ ٣‬ٽڀ اٹپوٗ‪ ،‬٭ؾبّب أٿ ٌجٺ‪ ٨‬اٹى‬
‫اٹَلٻ؛ ام ال‬
‫ؽ ِل اٹ َزلڇٌل؛ أل َٿ څنڃ األٽواٗ اٹپڂ ِٮوح ال ٌغڈى ٽڂچب ًّء ٭ً ؽ ِٲچټ ‪٥‬ٺٍچټ َ‬
‫ٌٶپٸ اٌپبٿ أؽلځب ؽ َزى ٌٶڈځڈا أؽ َت اٹٍڄ ٽڀ ڇاٹلڃ ڇڇٹلڃ ڇاٹڂَبً أعپ‪ٍ٦‬ڀ‪ ،‬ڇاهلل ر‪٦‬بٹى‬
‫ثپؾ٘ ٭‪ٚ‬ٺڄ ‪٥‬ٺٍڂب ال ٌٶٺِٮڂب االَ ثپب ٭ً ڇٍ‪٦‬ڂب ڇ‪ٝ‬بٱزڂب‪ ،‬٭‪٦‬ٺپڂب ٽڀ څنا أځَچټ ال رڂبٹچټ‬
‫األ‪٥‬واٗ اٹپڂ ِٮوح ٹ‪ٞ‬جبئ‪٦‬ڂب‪ ،‬ڇٵنٹٴ ٽب ٌئ ِكي ٽڂچب اٹى ځٲٔ ٭ً ٵپبٷ فٺٲزچټ ٵبٹ‪٦‬پى‬
‫اٹْٺٸ ڇځؾڈ مٹٴ‪ ،‬ال ٌغڈى ٭ً ؽ ِٲچټ‪ .‬ڇأ َٽب ٽب ٕبه ٹٍ‪٦‬ٲڈة ‪٥ ‬ڂل‬
‫اٹٖپټ ڇاٹجٶټ ڇ َ‬
‫ڇ َ‬
‫ٽٮبهٱزڄ ٹٍڈٍ‪  ٬‬ٹٌٍ څڈ ‪٥‬پى‪ ،‬ثٸ اځَپب څً ‪ْ٩‬بڇح ىاٹذ ثبإلعپب‪.٣‬‬
‫‪71‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫‪4‬‬
‫خّصَائِصِ وَمَسَايَا ىَ ِبيِيَا‬
‫بَعِضِ َ‬
‫محَنَدٍ ا ُملّصِطَفَى اخلَاتِهِ ‪‬‬
‫ُ‬
‫اٹوٍٸ‬
‫اٹٖٮبد اٹڈاعجخ ڇاٹپَزؾٍٺخ ڇاٹغبئيح ٭ً ؽ ِٰ ُ‬
‫ڇٹ َپب ٭و‪ ٧‬ٽڀ مٵو ِ‬
‫ڇاألځجٍبء ّو‪ٌ ٣‬نٵو ث‪ ٘٦‬ٽب اٽزبى ثڄ ځج ٍُڂب ڇٽڈالځب ٽؾ َپل ــ ‪ ‬ــ‬
‫ڇافز َٔ ثڄ ٭ٲبٷ‪:‬‬
‫ـــو ٍَب ُع ٍ‬
‫ـــ٘ث ِإىَـــ‪ ٚ‬األ َ َّـــــاً ِ‬ ‫اىَ ّْصـ َ َف‪ ٚ‬اىتِ َٖـا ٍِ‪ ٜ‬أ َ ْف َض ُ ْ‬ ‫ايض ًِْ بِـِ َ َُ ُ‬
‫‪ْ َٗ -ٜٔ‬‬
‫ــــحِْ ا ْىـ َِ ْْ َٖــــــا ِد‬
‫اض َ‬ ‫اى٘ ِ‬ ‫ِ‬
‫َٗاى َِيَــــْ َ‬ ‫ِال ْس َـش ِاو َٗاىْــ َِ ْع َشا ِد‬
‫ٕٓ‪ -‬قَ ْذ ُ َّص ب ْ ِ‬
‫ــآ َز َا‪ٝ‬ــ َْ ا ْىـ ََُْـــ‪ٚ‬‬ ‫ــاه ٍِ ْ‬
‫ــِ َع َ ُ‬ ‫َٗ َّ َ‬ ‫ٕٔ‪ٍِ -‬ــِ َس ِبـ ِٔ َم َقــا قَ ْ٘ َسـ ْـ‪َ ِِ ٞ‬د َّـــا‬
‫ايض ًِْ) أٌُچب اٹپٶٺَ‪ ،٬‬أي ا‪٥‬زٲل ا‪٥‬زٲبكا عبىٽب ( ِبََُِ) ٍٍِلځب ڇځج ٍَڂب‬ ‫(ٗ ْ‬
‫َ‬
‫ٽؾ َپلا (اى َُ ّْص َ َف‪ )ٚ‬أي اٹپقزبه (اىتِ َٖا ٍِ َ‪ )ٜ‬ځَجخ اٹى رچبٽخ ــ ثٶَو اٹ َزبء ــ ڇڅً‬
‫ٽب اځقٮ‪ ٠‬ٽڀ أهٗ اٹ‪٦‬وة‪ ،‬ڇٽڂچب ٽ َٶخ اٹپ َْو٭خ ڇٽب ڇاالڅب‪.‬‬
‫(أ َ ْف َض ُو ٍَب ُع ٍ‬
‫٘ث) أي ٽوٍٸ ( ِإىَ‪ ٚ‬األََّاًِ) أي‪ :‬اٹقٺٰ‪ ،‬ڇاما ٵبٿ‬ ‫ْ‬
‫ــ ‪ ‬ــ أ٭‪ٚ‬ٸ ٽج‪٦‬ڈس اٹى األځبٻ ٵبٿ أ٭‪ٚ‬ٸ ٽڀ ‪ٍ٩‬وڅټ ثبألڇٹى‬
‫اٹَٮٺ ٍَخ‬
‫ــ أ٭‪ٚ‬ٸ عپٍ‪ ٤‬اٹپقٺڈٱبد اٹ‪٦‬ٺڈٌَخ ڇ ُ‬ ‫‪‬‬ ‫ڇاألؽوډ(‪ ،)1‬٭چڈ ــ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪٥‬ٺى ٍبئو األځجٍبء ثلٹٍٸ اٹڂَٲٸ‬ ‫‪‬‬‫ي أ٭‪ٚ‬ٺ ٍَخ ځجٍِڂب‬
‫اٹواى ُ‬
‫(‪ )1‬ڇٱل ٱ َوه اإلٽبٻ اٹٮقو َ‬
‫ڇاٹ‪٦‬ٲٸ‪:‬‬
‫* أ َ ٍَا اىَْ ْق ُو‪ :‬٭چڈ أځَڄ ر‪٦‬بٹى ڇٕ‪ ٬‬األځجٍبء ثبألڇٕب‪ ٫‬اٹؾپٍلح‪ ،‬ص َټ ٱبٷ ٹپؾ َپل=‬
‫‪72‬‬
‫ّ‬
‫بعضُدصائصُىبّيياُ‘‬

‫ثزٮ‪ٍٚ‬ٸ ٽڀ اٹٺَڄ عٸَ ڇ‪٥‬ل‪.‬‬


‫ڇاعيٻ أٌ‪ٚ‬ب ثؤ َٿ اٹپٖ‪ٞ‬ٮى اٹزِچبٽ ًَ (قَ ْذ ُ َّص) أي‪ :‬ف َٖڄ اٹٺَڄ‬
‫ٍجؾبځڄ (بِا ِل ْس َش ِاو) ڇڅڈ ٍٍوڃ ــ ‪ ‬ــ ٹٍل هاٵجب ‪٥‬ٺى اٹجواٯ ڇعجوٌٸ‬
‫‪٥‬ڀ ٌپٍڂڄ ڇٽٍٶبئٍٸ ‪٥‬ڀ ٌَبهڃ ٽڀ ٽ َٶخ اٹى ثٍذ اٹپٲلً‪.‬‬
‫اة اٹغڂَخ‪ ،‬كڇٿ اٹج‪٪‬ٸ ڇ٭ڈٯ اٹؾپبه‪ ،‬ٹٌٍ ثنٵو‬‫ڇاٹجواٯ‪ :‬كاثَخ ٽڀ كڇ ِ‬
‫ڇال أځضى‪ ٤ٌٚ ،‬هعٺڄ ‪٥‬ڂل ٽڂزچى ثٖوڃ‪ ،‬أهٍٸ اٹٺَڄ ثڄ عجوٌٸ ڇٽٍٶبئٍٸ ــ‬
‫‪ ‬ــ اٹى ځجٍِڂب ٽؾ َپل ــ ‪ ‬ــ ٹٍٍَو ‪٥‬ٺٍڄ‪ ،‬٭ٺ َپب ڇٕٸ اٹى ثٍذ‬
‫اٹپٲلً كفٸ اٹپَغل ث‪٦‬ل هث‪ ٜ‬اٹجواٯ ثؾٺٲخ ثبثڄ‪ ،‬٭وأډ ٭ً اٹپَغل عپٍ‪٤‬‬
‫اٹَلٻ‪ .‬ڇٵبٿ اإلٍواء ٱجٸ اٹچغوح ثَڂخ‪.‬‬ ‫األځجٍبء ٭ٖٺَى ثچټ ٭ٍڄ ‪٥‬ٺٍچټ َ‬
‫اٹٖلح ڇ َ‬
‫ــ ٹٍٺخ اإلٍواء‬ ‫‪‬‬ ‫(ٗ) ف َٔ أٌ‪ٚ‬ب ثـ(اى َِ ْع َشا ِد) ڇڅڈ ٕ‪٦‬ڈكڃ ــ‬
‫َ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫= ‪{ :‬ﯬﯭﯮ ﯯﯰ ﯱ ﯲ} [األځ‪٦‬بٻ‪ ]90 :‬أٽوڃ أٿ ٌٲزلي‬
‫ثچټ ثؤٍوڅټ‪ ،‬٭ٍٶڈٿ ارٍبځڄ ثپب أرڈا ثڄ ڇاعجب؛ ڇاالَ ٌٶڈٿ ربهٵب ٹألٽو‪ ،‬ڇربهٳ األٽو ‪٥‬بٓ‪،‬‬
‫ڇٱل ث ٍَـڂَب أځَڄ ٹٌٍ ٵنٹٴ‪ .‬ڇاما أرى ثغپٍ‪ ٤‬ٽب أرڈا ثڄ ٽڀ اٹقٖبٷ اٹؾپٍلح‪ ،‬٭ٲل اعزپ‪ ٤‬٭ٍڄ ٽب‬
‫ٵبٿ ٽزٮ ِوٱب ٭ٍچټ‪ ،‬٭ٍٶڈٿ أ٭‪ٚ‬ٸ ٽڂچټ‪.‬‬
‫* َٗأ َ ٍَا َ‬
‫اىع ْق ُو‪ :‬٭چڈ أ َٿ ك‪٥‬ڈرڄ ثبٹزَڈؽٍل ڇاٹ‪٦‬جبكح ڇٕٺذ اٹى أٵضو ثلك اٹ‪٦‬بٹټ‪ ،‬ثقل‪ٍ ٫‬بئو‬
‫األځجٍبء؛ أ َٽب ٽڈٍى ‪ ‬٭ل‪٥‬ڈرڄ ٵبځذ ٽٲٖڈهح ‪٥‬ٺى ثڂً اٍوائٍٸ‪ ،‬ڇڅټ ثبٹڂَِجخ اٹى‬
‫أ َٽخ ٽؾ َپل ‪ ‬ٵبٹٲ‪ٞ‬وح ٭ً اٹجؾو‪ .‬ڇأ َٽب ‪ٍَ٥‬ى ‪ ‬٭بٹ َل‪٥‬ڈح اٹؾٲٍٲ ٍَخ اٹَزى عبء‬
‫ثچب ٽب ثٲٍذ أٹج َزخ‪ ،‬ڇڅنا اٹَني ٌٲڈٹڄ څئالء اٹڂَٖبهډ ٭چڈ اٹغچٸ اٹپؾ٘ ڇاٹٶٮو َ‬
‫اٹٖو‪.٫‬‬
‫أٵپٸ ٽڀ اځزٮب‪ٍ ٣‬بئو األٽټ ثل‪٥‬ڈح‬ ‫‪‬‬ ‫٭‪٢‬چو أ َٿ اځزٮب‪ ٣‬أڅٸ اٹ ُلځٍب ثل‪٥‬ڈح ٽؾ َپل‬
‫ٍبئو األځجٍبء‪ ،‬٭ڈعت أٿ ٌٶڈٿ ٽؾ َپلا ‪ ‬أ٭‪ٚ‬ٸ ٽڀ ٍبئو األځجٍبء‪( .‬ٽ‪٦‬بٹټ إٔڈٷ‬
‫اٹلٌڀ‪)128 ٓ ،‬‬
‫‪73‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫اٹَج‪ ،٤‬ص َټ اٹى ٽب ٭ڈٱچب ؽ َزى ڇٕٸ اٹى‬ ‫ٺَپبڇاد َ‬


‫ث‪٦‬ل ٕلرڄ ثبألځجٍبء ٹ َ‬
‫اٹ‪٦‬وُ‪ ،‬٭لځى ٽڀ هثِڄ ٵٲبة ٱڈٍٍڀ ٵپب ٍٍنٵوڃ اٹڂَب‪١‬ټ ٱوٌجب(‪.)1‬‬
‫ڇاٹؾ ُٰ أ َٿ اإلٍواء ڇاٹپ‪٦‬واط ٵبٿ ٌٲ‪ٚ‬خ ثغَلڃ ڇهڇؽڄ ‪،‬‬
‫اٹٍَو ڇاٹپ‪٦‬بهٌظ أځَڄ ٹټ ٌٖ‪٦‬ل ثبٹجواٯ ڇٹټ ٌ‪ٞ‬ؤ ثڄ‬
‫ڇاٹپْچڈه ‪٥‬ڂل أڅٸ ِ‬
‫اٹَپبڇاد‪،‬‬
‫اٹَپبڇاد‪ ،‬ثٸ اٍزپ َو ٽوثڈ‪ٝ‬ب ثؾٺٲخ اٹجبة ؽ َزى ‪٥‬بك ڇځيٷ ٽڀ َ‬
‫َ‬
‫٭وٵجڄ ــ ‪ ‬ــ ڇهع‪ ٤‬اٹى ٽ َٶخ ٱجٸ ُ‬
‫اٹٖجؼ‪ ،‬ص َټ ه َك عجوٌٸ اٹجواٯ اٹى‬
‫اٹغڂَخ‪.‬‬
‫اض َحِْ اى َِ ْْ َٖاد) ڇڅً ّوٌ‪٦‬زڄ ــ ‪ ‬ــ‬
‫اى٘ ِ‬ ‫ِ‬
‫( َٗ) ف َٔ أٌ‪ٚ‬ب ثـ(اى َِيَْ َ‬
‫اٹپڈا٭ٲخ ٹغپٍ‪ ٤‬األىٽڂخ ڇاألٽٶڂخ ڇاألؽڈاٷ‪ ،‬ڇاٹپزٶ ِٮٺخ ثغپٍ‪ ٤‬ٽب ٌڂٮ‪ ٤‬اٹ‪٦‬جبك‬
‫٭ً اٹؾبٷ ڇاٹپآٷ‪.‬‬
‫ڇٽڂچبعچب‪ :‬څڈ ‪ٝ‬وٌٲچب اٹپڈٕٸ اٹٍچب‪ ،‬ڇڅڈ اإلم‪٥‬بٿ‪ ،‬أي‪ :‬االځٲٍبك اٹى‬
‫اٹٖلح ڇأىٵى اٹ َزَٺٍټ‪ .‬ڇاځَپب ٵبٿ ٽڂچبعچب ڇا‪ٙ‬ؾب أل َٿ ٽڀ‬
‫ٕبؽجچب ‪٥‬ٺٍڄ أ٭‪ٚ‬ٸ َ‬
‫ٍٺٶڄ ٕبكٱب ال ٌ‪ُ ٚ‬ٸ أثلا ڇال ٌڂٲ‪.٤ٞ‬‬
‫ڇاعيٻ أٌ‪ٚ‬ب أٌُچب اٹپٶٺَ‪ ٬‬أ َٿ اٹپٖ‪ٞ‬ٮى اٹزِچبٽ ًَ ٹ َپب ڇٕٸ ٹٍٺخ اإلٍواء‬
‫ڇاٹپ‪٦‬واط اٹى اٹ‪٦‬وُ ( ٍِ ِْ َس ِب ِٔ َم َقا ِ قَ ْ٘ َس ْ‪َ ِِ ٞ‬د َّا) أي ٱوة ٽڀ هثِڄ ــ ‪َ ٥‬ي ڇع َٸ ــ‬
‫ٱوثب ٽضٸ ٱوة اٹٲبة ٽڀ اٹٲڈً(‪ ،)2‬ڇٱبة اٹٲڈً‪ :‬ٽب ثٍڀ ٽٲج‪ٚ‬ڄ ڇآفوڃ‪.‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫اٹٖؾٍؼ ثٲوة اٹڂَج ًِ ‪ ‬ٽڀ هثِڄ ‪.‬‬ ‫(‪ )1‬ڇٍٍجٍِڀ اٹ‪َ ٦‬لٽخ اٹپبه‪٩‬ڂ ًُ اٹپواك َ‬
‫اٹٍْـ اٹ‪َ ٦‬لٽخ اٹ‪َٞ‬بڅو ثڀ ‪٥‬بّڈه‪« :‬اٹٲڈً‪ :‬آٹخ ٽڀ ‪٥‬ڈك ځج‪ ،٤‬ٽٲ َڈٍخ‪ُ ٌْ ،‬ل ثچب ڇرو ٽڀ‬
‫(‪ )2‬ٱبٷ َ‬
‫اٹَچبٻ ڇاٹڂ ِْبة‪ ،‬ڇڅً ٭ً ٽٲلاه اٹ ِنها‪٥ ٣‬ڂل اٹ‪٦‬وة‪( .‬اٹزؾوٌو ڇاٹزڂڈٌو‪،‬‬
‫عٺل‪ ،‬ڇٌوٽً ٽڂچب َ‬
‫ط‪.)97 ٓ/27‬‬
‫‪74‬‬
‫ّ‬
‫بعضُدصائصُىبّيياُ‘‬

‫اٹوٽً‪ ،‬ڇٽب ثٍڂچپب څڈ ڇٍ‪ٞ‬ڄ‪.‬‬


‫ڇٽٲج‪ٚ‬ڄ‪ :‬څڈ ٽؾ ُٸ ٽَٶڄ ثبٹٍل ‪٥‬ڂل َ‬
‫ڇٹٌٍ اٹپواك ثٲوة اٹڂَج ًِ ٽڀ هثِڄ اٹٲوة اٹؾ ًَِ ڇڅڈ ٱوة اٹپَب٭خ‬
‫(‪)1‬‬
‫ڇاٹپٶبٿ؛ ألځَڄ ٽَزؾٍٸ ‪٥‬ٺى اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى ‪ ،‬ڇاځَپب اٹپواك ثڄ اٹٲوة اٹپ‪٦‬ڂڈ ُ‬
‫ي‪:‬‬
‫اٹورجخ ‪٥‬ڂل هثِڄ‪ ،‬٭ْجِڄ‬
‫اٹْو‪ ٫‬ڇ‪٥‬ٺ ِڈ ُ‬
‫ڇڅڈ اىكٌبكڃ ــ ‪ ‬ــ ٭ً اٹٶپبٷ ڇ َ‬
‫ؽبٹڄ ــ ‪ ‬ــ ٭ً ٱوثڄ ٽڀ هثِڄ ٱوثب ٽ‪٦‬ڂڈٌب ثؾبٷ أؽل اٹؾجٍجٍڀ ٭ً ٱوثڄ‬
‫ٽڀ اَفو اما اځ‪َ ٚ‬پب ڇٹټ ٌجٰ ثٍڂچپب ٽڀ ٽَب٭خ ا َال ٱله ٱبة ٱڈٍٍڀ‪.‬‬

‫اٹواعؼ ‪٥‬ڂل أٵضو‬


‫ڇٹ َپب كځى ــ ‪ ‬ــ ٽڀ هثِڄ هآڃ ث‪ٍ٦‬ڂً هأٍڄ ‪٥‬ٺى َ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫(‪ )1‬ڇاٹى څنا اٹ َزڂيٌڄ ٌٍْو رٖلٌو ٍڈهح اإلٍواء ثبٹ َزَجٍؼ ٭ً ٱڈٹڄ ر‪٦‬بٹى‪{ :‬ﭑ ﭒ‬
‫ﭓ ﭔ ﭕ} [اإلٍواء‪ ،]1 :‬٭بځَڄ ٹ َپب ٵبځذ «اٹجبء» رٮٍل ٹ‪٪‬خ ٽٖبؽجخ اٹٮب‪٥‬ٸ‬
‫ٹپٮ‪٦‬ڈٹڄ اٹپٖبؽجخ اٹؾ َِ ٍَخ‪ ،‬ٵپب ٭ً ٱڈٹڄ ر‪٦‬بٹى‪{ :‬ﰃ ﰄ} [څڈك‪ ،]81 :‬أٽٶڀ أٿ‬
‫ٌزڈ َڅټ ٽزڈ ِڅټ ٽٖبؽجخ اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى ٹڂجٍِڄ ٭ً ٽ‪٦‬واعڄ اٹپٖبؽجخ اٹؾ َِ ٍَخ‪ ،‬ڇمٹٴ ٌئ ِكي اٹى‬
‫ڇٕ‪ ٬‬اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى ثبٹغَپ ٍَخ ڇٹڈاىٽچب ٽڀ اٹ َزؾٍُي ڇاٹؾ ِل ڇاٹغچخ ر‪٦‬بٹى ‪٥‬ڀ مٹٴ ‪٥‬ٺڈا ٵجٍوا‪،‬‬
‫ڇٹ َپب ٵبٿ األٽو ٵنٹٴ ڇهك ٹٮ‪ ٠‬اٹ َزَجٍؼ ـ اٹپز‪ِ ٚ‬پڀ ٹپ‪٦‬ڂى اٹ َزڂيٌڄ ‪٥‬ڀ اٹغَپ ٍَخ ڇٹڈاىٽچب‬
‫اٹپنٵڈهح ـ ٹٺ َلالٹخ ‪٥‬ٺى ث‪ٞ‬لٿ مٹٴ اٹڈڅټ ڇأځَڄ ‪ٍ٩‬و ٽواك ڇال ٕؾٍؼ‪ ،‬ڇٹجٍبٿ ٵڈٿ اإلٍواء‬
‫ثپْبڅلرڄ‬ ‫‪‬‬ ‫ڇاٹ‪٦‬وڇط ثبٹڂَج ًِ ‪ ‬اٹى اٹ‪٦‬ڈاٹټ اٹ‪٦‬ٺڈٌَخ اځَپب ٵبٿ ٹزْوٌٮڄ‬
‫اٹوثَبځ ٍَخ ڇهإٌزڄ ماد هثِڄ اٹ‪٦‬ٺ ٍَخ ‪٥‬ٺى ٽب ٌٺٍٰ ثغلٹڄ ڇځ‪٦‬ڈد ٵپبٹڄ ‪ ،‬ال‬
‫ثلائ‪ ٤‬اٹٲلهح َ‬
‫ي اٹٍڄ ڇارِٖب٭ڄ ثبٹغچخ اٹؾ َِ ٍَخ‪ ،‬٭بځَڄ ر‪٦‬بٹى ٽڂ َيڃ ‪٥‬ڀ ٕٮبد اٹپقٺڈٱٍڀ‪ ،‬٭لاه‬
‫ٹزؾ ٍُي اٹپَو ِ‬
‫ثنٹٴ ٭ٺٴ اإلٍواء ڇاٹ‪٦‬وڇط ‪٥‬ٺى ٽ‪٦‬ڂى اٹ َزٶوٌټ ڇاٹ َزجغٍٸ ٹٺڂَج ًِ ‪ ،‬ڇأ٭بكد‬
‫اٹوثَبځ ٍَخ‪ ،‬ٵپب ٌٍْو‬
‫ِهَل ڇاٹ‪٦‬ڂبٌخ َ‬
‫«اٹجبء» ٕؾجزڄ ‪ ‬٭ً ٽَواڃ ڇ‪٥‬وڇعڄ ثبألٹ‪ٞ‬ب‪ ٫‬اإل َ‬
‫اٹٍڄ ّوٌ‪ ٬‬ٱڈٹڄ ‪ ‬٭ً اٹؾلٌش اٹَني هڇاڃ ٽَٺټ ٭ً ٕؾٍؾڄ‪ ،‬ٵزبة اٹؾ ِظ‪،‬‬
‫اىس َفشِ»‪.‬‬ ‫اىّص ِ‬
‫اد ُّب ِف‪َ ٜ‬‬ ‫ثبة ٽب ٌٲڈٷ اما هٵت اٹى ٍٮو اٹؾ ِظ ڇ‪ٍ٩‬وڃ‪« :‬اىيَ ُٖ ٌَ أ َ ّْ َا َ‬
‫‪75‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫اٹ‪٦‬ٺپبء‪ ،‬ٽڀ ‪ٍ٩‬و ٵٍ‪ ٬‬ڇال اځؾٖبه(‪ ،)1‬ڇٍپ‪ ٤‬ٵلٽڄ اٹٲلٌټ ٽڀ ‪ٍ٩‬و ٵٍٮ ٍَخ(‪،)2‬‬
‫ٵپب ٍپ‪٦‬ڄ ٽڈٍى ٽڀ ٵ ِٸ عبځت‪ ،‬٭ؤڇؽى ٍجؾبځڄ اٹى ‪٥‬جلڃ ٽؾ َپل ٽب أڇؽى‪،‬‬
‫( َٗ َّ َاه) ‪َ ِْ ٍِ ( ‬ع َ ُآ) أي ‪ٞ٥‬بء هثِڄ ( َز َا‪ )َْ ٝ‬أي ځچبٌخ (اى ََُْ‪ )ٚ‬عپ‪٤‬‬
‫ٽڂٍخ ڇڅً ٽب ٌزپڂَبڃ اإلځَبٿ ڇٌوٌلڃ‪.‬‬

‫** ** **‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫اٹوإٌخ ٱ َڈح ٌغ‪٦‬ٺچب اٹٺَڄ‬
‫ي‪« :‬ٽنڅت أڅٸ اٹؾ ِٰ أ َٿ ُ‬
‫(‪ )1‬ٱبٷ اإلٽبٻ اٹؾب٭‪ ٠‬ٽؾًٍ اٹ ِلٌڀ اٹڂڈڇ ُ‬
‫ر‪٦‬بٹى ٭ً فٺٲڄ‪ ،‬ڇال ٌْزو‪ ٛ‬٭ٍچب ارِٖبٷ األّ َ‪٦‬خ ڇال ٽٲبثٺخ اٹپوئ ًِ ڇال ‪ٍ٩‬و مٹٴ‪ ،‬ٹٶڀ‬
‫عود اٹ‪٦‬بكح ٭ً هإٌخ ث‪ٚ٦‬ڂب ث‪ٚ٦‬ب ثڈعڈك مٹٴ ‪٥‬ٺى عچخ االرِٮبٯ‪ ،‬ال ‪٥‬ٺى ٍجٍٸ‬
‫االّزوا‪ ،ٛ‬ڇٱل ٱ َوه أئ َپزڂب اٹپزٶٺِپڈٿ مٹٴ ثلالئٺڄ اٹغٺ ٍَخ‪َ َٗ ،‬ال َ‪ْ ٝ‬ي َض ًُ ٍِ ِْ ُس ْؤ َ‪ ِْٝ‬اىئَِ َت َعاىَ‪ٚ‬‬
‫ات ِي َٖ ٍْ‪َ ،‬ت َعاىَ‪َ ٚ‬ع ِْ َرى ِ َل! َب ْو َ‪َ ٝ‬ش ُآ اى َُ ْؤ ٍُِْ٘ َُ َال فِ‪ِ ٜ‬ي َٖ ٍْ‪َ ،‬م ََا َ‪ْ ٝ‬عيَ َُ٘ َّ ُٔ َال ِف‪ِ ٜ‬ي َٖ ٍْ‪.‬‬
‫ِإ ْح َب ُ‬
‫(اٹپڂچبط ّوػ ٕؾٍؼ ٽَٺټ ثڀ اٹؾغبط‪ ،‬ط‪.)16ٓ/3‬‬
‫اٹٍْـ اٹ‪٦‬لٽخ اٹ‪ٞ‬بڅو اثڀ ‪٥‬بّڈه‪ :‬اٹٲڈٷ ثؤځَڄ ‪ٍ ‬پ‪ ٤‬ٵلٻ اٹٺَڄ ٹٍٺخ أٍوي‬ ‫(‪ )2‬ٱبٷ َ‬
‫ي ‪٥‬ڀ ‪٥‬ٺ ًٍ ثڀ أثً ‪ٝ‬بٹت ڇاثڀ ٽَ‪٦‬ڈك ڇاثڀ ‪َ ٥‬جبً ڇع‪٦‬ٮو ثڀ ٽؾ َپل‬
‫اٹَپبء ٽوڇ ٌ‬
‫ثڄ اٹى َ‬
‫ي ڇاٹڈاٍ‪ ،ًِ ٞ‬ڇڅڈ اٹ َ‪٢‬بڅو أل َٿ ٭‪ٚ‬ٸ ٽؾ َپل ‪٥ ‬ٺى عپٍ‪٤‬‬ ‫اٹٖبكٯ ڇاألّ‪٦‬و ِ‬
‫َ‬
‫اٹپوٍٺٍڀ ٌَزٺيٻ أٿ ٌ‪ٍٞ٦‬ڄ اٹٺَڄ ٽڀ أ٭‪ٚ‬ٸ ٽب أ‪ٞ٥‬ى هٍٺڄ ‪٥‬ٺٍچټ َ‬
‫اٹَلٻ عپٍ‪٦‬ب‪( .‬اٹزؾوٌو‬
‫ڇاٹزڂڈٌو‪ ،‬ط‪.)144ٓ/25‬‬
‫‪76‬‬
‫اللَكمَُعُالطهعّيات‬

‫ُ‬

‫اللَالوُ عَلَى الصَنِعِيَاتِ‬


‫ڇٹ َپب ٭و‪ ٧‬اٹڂَب‪١‬ټ ٽڀ اٹٶلٻ ‪٥‬ٺى اإلٹچ ٍَبد ڇاٹڂَجڈٌَبد‪ّ ،‬و‪ ٣‬٭ً اٹٶلٻ‬
‫اٹَپ‪ٍَ ٦‬بد ٭ٲبٷ‪:‬‬‫‪٥‬ٺى َ‬
‫َع ْْ ُٔ ٍِ َ‬
‫ـِ اىْــ ََ ْ٘ىَ‪ ٚ‬اىْــ َُ َٖ ْ‪َ ِِ َِ ٞ‬‬
‫اىّص َـَ ْذ‬ ‫ال‪َٝ‬ــءا ُُ بِاىَ ـ ِز‪َ َٗ ٛ‬س ْد‬ ‫ٕٕ‪ِ َٝ َٗ -‬ج ـ ُّب ْ ِ‬
‫ــ٘ا ِ ِفــ‪ ٜ‬اى ِجَْـــا ُِ‬ ‫ِ‬ ‫اىّصـ َـشا ِ َٗاى َِ‪ٞ‬ـ َـضا ُِ‬
‫َٗا ْى َب ْعــج َٗاى َخ َ‬ ‫ٖٕ‪َ -‬ما ْى ــ َح ّْش ِش َٗ ِ‬
‫َٗ ْاأل َ ّْب َِ‪ٞ‬ــــــا َٗاى ِجـــــ ِِ َٗ ْاأل َ ْفــــــة َ ِك‬ ‫ٕٗ‪َٗ -‬ا ْىـــ ُح٘ ِس َٗا ْى ِ٘ ْىـــ َذا ُِ َٗ ْاأل َ ٍْ ـة َ ِك‬
‫‪َٝ‬ا ُُ) أي اٹ َزٖلٌٰ (بِاىَ ِز‪َ َٗ ٛ‬س َد) أي‬ ‫( َٗ َ‪ِ ٝ‬ج ُّب) ‪٥‬ٺٍٴ أٌُچب اٹپٶٺَ‪( ٬‬ا ِل َ‬
‫اٹوٱٍت ‪٥‬ٺى‬ ‫عبء ( َع ْْ ُٔ) ‪ َِ ٍِ ( ‬اى ََ ْ٘ىَ‪ٍ )ٚ‬جؾبځڄ ڇر‪٦‬بٹى (اى َُ َٖ ْ‪ )ِِ َِ ٞ‬أي َ‬
‫(اىّص ََذ) أي‪ :‬اٹپٲٖڈك ٭ً اٹؾڈائظ ‪٥‬ٺى اٹ َلڇاٻ‪.‬‬
‫ٽقٺڈٱبرڄ َ‬
‫( َما ْى َح ّْششِ) ٌ‪٦‬ڂً ڇمٹٴ اٹڈاهك ‪٥‬ڂڄ ٽڀ اٹپڈٹى ٽضٸ اٹؾْو ڇٽب ‪٬ٞ٥‬‬
‫‪٥‬ٺٍڄ‪.‬‬
‫ڇاٹؾْو‪ :‬څڈ ٍڈٯ اٹڂَبً عپٍ‪٦‬ب اٹى اٹپڈٱ‪ ٬‬ٹٮٖٸ اٹٲ‪ٚ‬بء ثٍڂچټ ث‪٦‬ل‬
‫اؽٍبئچټ ڇافواعچټ ٽڀ ٱجڈهڅټ‪.‬‬
‫ڇاٹپڈٱ‪ :٬‬څڈ اٹپڈ‪ ٤ٙ‬اٹ َني ٌٲٮڈٿ ٭ٍڄ ٽڀ أهٗ اٹٲلً اٹپج َلٹخ اٹ َزً ٹټ‬
‫ٌ‪ ٔ٦‬اٹٺَڄ ‪٥‬ٺٍچب‪.‬‬
‫اىّص َشا ِ ) ڇڅڈ عَو ٽپلڇك ‪٥‬ٺى ‪١‬چو عچڂَټ ٹٍپ َو اٹڂَبً ‪٥‬ٺٍڄ‪،‬‬ ‫( َٗ ِ‬
‫٭بٹپئٽڂڈٿ اٹ‪َٞ‬بئ‪٦‬ڈٿ رضجذ ‪٥‬ٺٍڄ أٱلاٽچټ ٭ٍپ ُوڇٿ ‪٥‬ٺٍڄ اٹى اٹغڂَخ‪ ،‬ڇاٹٶ َٮبه‬

‫‪77‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫ڇث‪ٖ٥ ٘٦‬بح اٹپئٽڂٍڀ ري ُٷ أٱلاٽچټ ‪٥‬ڂڄ ٭ٍَٲ‪ٞ‬ڈٿ ٭ً عچڂَټ‪.‬‬


‫اٹٖوا‪ٝ ٛ‬بٱبد ٵٸُ ‪ٝ‬بٱخ رڂٮن اٹى ‪ٝ‬جٲخ ٽڀ ‪ٝ‬جٲبد عچڂَټ‪ ،‬ڇعجوٌٸ‬
‫ڇ٭ً ِ‬
‫٭ً أ َڇٹڄ‪ ،‬ڇٽٍٶبئٍٸ ٭ً ڇٍ‪ٞ‬ڄ ٌَؤالٿ اٹڂَبً ‪٥‬ڀ ‪٥‬پوڅټ ٭ٍپب أ٭ڂڈڃ‪ ،‬ڇ‪٥‬ڀ‬
‫ّجبثچټ ٭ٍپب أثٺڈڃ‪ ،‬ڇ‪٥‬ڀ ‪٥‬ٺپچټ ٽبما ‪٥‬پٺڈا ثڄ‪.‬‬

‫( َٗاى َِ َ‪ٞ‬ضا ُِ) ڇڅڈ ڇاؽل ــ ‪٥‬ٺى َ‬


‫اٹواعؼ ــ ٹغپٍ‪ ٤‬األٽټ ڇٹغپٍ‪ ٤‬األ‪٥‬پبٷ‪،‬‬
‫ڇٽؾٺُڄ ث‪٦‬ل اٹؾَبة‪ ،‬ڇال ٌٶڈٿ اٹڈىٿ ٭ً ؽ ِٰ ٵ ِٸ أؽل ألځَڄ ال ٌٶڈٿ ٹألځجٍبء‬
‫ڇاٹپلئٶخ‪ ،‬ڇال ٹپڀ ٌلفٸ اٹغڂَخ ث‪ٍ٪‬و ؽَبة‪.‬‬
‫( َٗاى َب ْع ِج) ڇٌ‪َ ٦‬جو ‪٥‬ڂڄ ثبٹڂُْڈه‪ ،‬ڇڅڈ اؽٍبء اٹپڈرى ڇافواعچټ ٽڀ ٱجڈهڅټ‬
‫ث‪٦‬ل عپ‪ ٤‬أعيائچټ األٕٺ ٍَخ ڇڅً اٹ َزً ٽڀ ّؤځچب اٹجٲبء ٽڀ أ َڇٷ اٹ‪٦‬پو اٹى آفوڃ‪،‬‬
‫ال ٽب څڈ ٵبٹ ُ‪٢‬ٮو‪.‬‬
‫ڇال ٭وٯ ٭ً اٹج‪٦‬ش ڇاٹؾْو ثٍڀ ٽڀ ٌغبىډ ڇڅڈ اإلځٌ ڇاٹغ ُڀ‬
‫ڇاٹپلئٶخ‪ ،‬ڇثٍڀ ٽب ال ٌغبىډ ٵبٹجچبئټ ڇاٹڈؽڈُ‪.‬‬
‫اٹَٲ‪ ٜ‬ــ ڇڅڈ اٹ َني ٹټ رز َټ ٹڄ ٍ َزخ أّچو ــ ٭بٿ أٹٲزڄ أ ُٽڄ ث‪٦‬ل ځٮـ‬
‫ڇأ َٽب َ‬
‫اٹوڇػ ٭ٍڄ أ‪ٍ٥‬ل ثوڇؽڄ ڇؽْو‪ ،‬ڇٌٍٖو ‪٥‬ڂل كفڈٷ اٹغڂَخ ٵؤڅٺچب ٭ً اٹغپبٷ‬ ‫ُ‬
‫اٹوڇػ ٭ٍڄ ٭بځَڄ ٌؾْو ص َټ ٌٍٖو رواثب ٵَبئو‬ ‫ڇاٹ‪ُٞ‬ڈٷ‪ ،‬ڇاٿ أٹٲزڄ أ ُٽڄ ٱجٸ ځٮـ ُ‬
‫األعَبٻ اٹ َزً ال هڇػ ٭ٍچب ٽضٸ اٹؾغو ڇ َ‬
‫اٹْغو‪.‬‬
‫( َٗاى َخ َ٘ا ِ فِ‪ ٜ‬اى ِجَْا ُِ) اٹضَڈاة‪ :‬ٽٲلاه ٽڀ اٹغياء رٮ َ‪ٚ‬ٸ ثڄ ٍجؾبځڄ ‪٥‬ٺى‬
‫ٽڀ ٌْبء ٽڀ ‪٥‬جبكڃ ٭ً ٽٲبثٺخ أ‪٥‬پبٹچټ اٹؾَڂخ‪.‬‬
‫ڇاٹغڂبٿ ثٶَو اٹغٍټ‪ :‬عپ‪ ٤‬عڂَخ ــ ثٮزؾچب ــ‪ ،‬ڇڅً ٹ‪٪‬خ اٹجَزبٿ‪ ،‬ڇاٹپواك‬
‫‪78‬‬
‫اللَكمَُعُالطهعّيات‬

‫ثچب څڂب كاه اٹضَڈاة اٹ َلائټ‪ ،‬ڇأ َٽب كاه اٹ‪٦‬ٲبة ٭چً اٹڂَبه أ‪٥‬بمځب اٹٺَڄ ٽڂچب‪.‬‬
‫ڇعپ‪ ٤‬اٹڂَب‪١‬ټ اٹغڂَخ ألځَچب ‪٥‬ٺى ٽب مڅت اٹٍڄ اثڀ ‪َ ٥‬جبً ^ ٍج‪ ٤‬ٽزغبڇهح‪،‬‬
‫ڇڅً‪ :‬اٹٮوكڇً‪ ،‬ڇعڂَخ ‪٥‬لٿ‪ ،‬ڇعڂَخ اٹقٺل‪ ،‬ڇعڂَخ اٹڂَ‪ٍ٦‬ټ‪ ،‬ڇعڂَخ اٹپؤڇډ‪ ،‬ڇكاه‬
‫اٹَلٻ‪ ،‬ڇكاه اٹغلٷ‪.‬‬
‫َ‬
‫اٹوؽپبٿ‪،‬‬
‫ڇأ٭‪ٚ‬ٺچب ڇأڇٍ‪ٞ‬چب‪ :‬اٹٮوكڇً‪ ،‬ڇڅً أ‪٥‬لڅب‪ ،‬ڇ٭ڈٱچب ‪٥‬وُ َ‬
‫اٹَپبء ‪٥‬ڀ األهٗ‪.‬‬
‫ڇڅڈ ٽورٮ‪٥ ٤‬ڂچب ٵبهرٮب‪َ ٣‬‬
‫ڇٹٌٍ ٭ً اٹغڂبٿ ٹٍٸ ڇال ځچبه‪ ،‬ثٸ څً ‪٥‬ٺى اٹ َلڇاٻ ٽ‪ٍٚ‬ئخ‪ ،‬ڇاځَپب ٌ‪٦‬و‪٫‬‬
‫ٽٲلاه اٹٺٍَٸ ثبهفبء ُ‬
‫اٹَزڈه‪ ،‬ڇٽٲلاه اٹڂَچبه ثو٭‪٦‬چب‪ ،‬ٵپب ٱبٹڄ اثڀ ‪َ ٥‬جبً أٌ‪ٚ‬ب‪.‬‬
‫ڇ٭ً رٺٴ اٹغڂبٿ ٽڀ اٹڂَ‪ٍ٦‬ټ ٽب ال ‪ٍ٥‬ڀ هأد‪ ،‬ڇال أمٿ ٍپ‪٦‬ذ‪ ،‬ڇال ف‪ٞ‬و‬
‫‪٥‬ٺى ٱٺت ثْو‪ ،‬ڇأ‪٥‬ٺى ځ‪ٍ٦‬ټ اٹغڂبٿ‪ :‬هإٌخ ٽڈالځب اٹٶوٌټ اٹڈ َڅبة‪ ،‬ع‪٦‬ٺڂب اٹٺَڄ‬
‫ٽڀ أڅٺچب ٽ‪ ٤‬ځجٍِڂب ڇآٹڄ ڇاألٕؾبة‪.‬‬
‫( َٗاى ُح٘ ِس) ث‪ِ ٚ‬ټ اٹؾبء‪ ،‬عپ‪ ٤‬ؽڈهاء‪ ،‬ٽؤفڈمح ٽڀ اٹؾڈه ــ ثٮزؼ اٹؾبء‬
‫اٹپچپٺخ ڇاٹڈاڇ ــ ڇڅڈ ّ َلح ٍڈاك اٹ‪ٍ٦‬ڀ ٽ‪ ٤‬ثٍب‪ٙ‬چب‪ ،‬ڇرڈٕ‪ ٬‬اٹؾڈه ثبٹ‪ٍ٦‬ڀ‬
‫عپ‪ٍ٥ ٤‬ڂبء ڇڅً اٹڈاٍ‪٦‬خ اٹ‪ٍ٦‬ڀ‪.‬‬
‫ڇٱل فٺٰ اٹٺَڄ اٹؾڈه ٭ً اٹغڂَخ ٹٍزي َڇط ثچ َڀ اٹپئٽڂڈٿ ىٌبكح ‪٥‬ٺى ٽب ٹچټ‬
‫ٽڀ ځَبء اٹ ُلځٍب‪.‬‬
‫ڇځَبء اٹ ُلځٍب ٌٶ َڀ ‪٥‬ٺى ٍ ٍڀ ڇاؽلح ڇڅڈ صلس ڇصلصڈٿ ٍڂخ‪ .‬ڇأ َٽب اٹؾڈه‬
‫٭ؤٕڂب‪٪ٕ ٫‬به ڇٵجبه ‪٥‬ٺى ؽَت ٽب رْزچٍڄ األځٮٌ‪ ،‬ڇٽچڈهڅ َڀ األ‪٥‬پبٷ‬
‫اٹٖبٹؾخ‪ .‬ڇٱل ڇهك أ َٿ اٹؾڈهاء ٹڈ أثوىد أځپٺخ ٽڀ أځبٽٺچب اٹى كاه اٹ ُلځٍب ٹ‪٪‬ٺت‬
‫َ‬
‫‪79‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫اٹْپٌ‪.‬‬
‫‪ٙ‬ڈإڅب ‪٥‬ٺى ‪ٙ‬ڈء َ‬
‫ڇٹٺپئٽڀ ٭ً اٹغڂَخ ٍج‪٦‬ڈٿ ؽڈهٌَخ أڇ أٵضو ‪٥‬ٺى ؽَت ٽوارت األ‪٥‬پبٷ‪،‬‬
‫ڇ٭ً اٹؾلٌش أ َٿ اٹؾڈه ٌ‪٪‬ڂ ٍِڀ ألىڇاعچ َڀ ٭ً اٹغڂَخ ثؤٕڈاد ٹټ رَپ‪ ٤‬اٹقلئٰ‬
‫ٽضٺچب‪ٌ ،‬ٲٺڀ‪ :‬ځؾڀ اٹؾڈه اٹؾَبٿ فٺٲڀ ألىڇاط ٵواٻ(‪.)1‬‬

‫( َٗاى ِ٘ ْى َذا ُِ) عپ‪ ٤‬ڇٹل‪ ،‬ڇاٹپواك ثچټ ِ‬


‫اٹٖ‪٪‬به اٹ َنٌڀ فٺٲچټ اٹٺَڄ ٭ً اٹغڂَخ‬
‫ٹقلٽخ أڅٺچب‪٥ ،‬ٺى ّٶٸ األڇالك ڇڅٍؤرچټ‪ ،‬ڇڅټ اٹپنٵڈهڇٿ ٭ً ٱڈٹڄ ‪:‬‬
‫{ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ} [اٹڈاٱ‪٦‬خ‪ ]17 :‬ڇٽ‪٦‬ڂى {ﭔ}‪ :‬ال ٌچوٽڈٿ‪ ،‬ثٸ‬
‫ٌجٲڈٿ أثلا ‪٥‬ٺى ّٶٺچټ ڇ‪ٝ‬واڇرچټ‪.‬‬
‫ڇٱل هڇي أ َٿ ٹٺپئٽڀ ٭ً اٹغڂَخ ٽب ٌيٌل ‪٥‬ٺى أٹ‪ ٬‬فبكٻ ٽڀ اٹڈٹلاٿ اٹ َنٌڀ‬
‫ال ٌٮڂى ّجبثچټ ڇال ٌ‪٦‬زوٌچټ ىڇاٷ‪.‬‬
‫( َٗاأل َ ٍْة َ ِك) عپ‪« ٤‬ٽٺٴ» ثٮزؼ َ‬
‫اٹلٻ‪ :‬ڇڅټ أعَبٻ ځڈهاځ ٍَخ‪ ،‬ال ٌؤٵٺڈٿ ڇال‬
‫ٌْوثڈٿ‪ ،‬ڇال ٌڂبٽڈٿ‪ ،‬ڇال ٌزڂبٵؾڈٿ‪ٌَ ،‬جِؾڈٿ اٹٺٍَٸ ڇاٹڂَچبه ال ٌٮزوڇٿ‪ ،‬ال‬
‫ٌ‪ٖ٦‬ڈٿ اٹٺَڄ ٽب أٽوڅټ ڇٌٮ‪٦‬ٺڈٿ ٽب ٌئٽوڇٿ‪ ،‬ڇال ٌڈٕٮڈٿ ثنٵڈهح ڇال أځڈصخ‪،‬‬
‫اٹَپبڇاد‪ ،‬ڇڅټ ثبٹ‪٪‬ڈٿ ٭ً‬‫ي ٕڈهح‪ ،‬ڇٽَٶڂچټ َ‬ ‫ڇٹچټ ٱلهح ‪٥‬ٺى اٹ َزْ ُٶٸ ثؤ ِ‬
‫اٹٶضوح اٹى ؽ ٍل ال ٌ‪٦‬ٺپڄ ا َال اٹٺَڄ‪ .‬ڇهإٍبإڅټ اٹپٲ َوثڈٿ‪ :‬عجوٌٸ‪ ،‬ڇٽٍٶبئٍٸ‪،‬‬
‫ڇاٍوا٭ٍٸ‪ ،‬ڇ‪٥‬يهائٍٸ‪.‬‬
‫( َٗاأل َ ّْب َِ‪ٞ‬ا) ثبٹٲٖو‪ ،‬عپ‪« ٤‬ځجًء» ثبٹچپي‪ ،‬ڇروٵڄ ٽ‪ ٤‬رْلٌل اٹٍبء‪ .‬ڇٱل‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫(‪ )1‬أفوعڄ اٹؾب٭‪ ٠‬أثڈ ځ‪ٍ٦‬ټ األٕجچبځ ًُ ٭ً ٕٮخ اٹغڂَخ‪ ،‬مٵو ؽجڈه أڅٺچب ڇاعزپب‪٥‬چټ ‪٥‬ٺى‬
‫اٹ‪٪‬ڂبء ڇاٹ‪َٞ‬وة‪.‬‬
‫‪80‬‬
‫اللَكمَُعُالطهعّيات‬

‫ٱ َلٽڂب أځَڄ اځَبٿ أڇؽً اٹٍڄ ثْو‪٦ٌ ٣‬پٸ ثڄ ڇاٿ ٹټ ٌئٽو ثزجٺٍ‪٪‬ڄ‪ ،‬٭بٿ أٽو ثزجٺٍ‪٪‬ڄ‬
‫٭چڈ ځج ًٌ ڇهٍڈٷ‪.‬‬
‫ڇ‪٥‬لك األځجٍبء ٽئخ أٹ‪ ٬‬ڇأهث‪٦‬خ ڇ‪ْ٥‬وڇٿ أٹٮب‪ .‬ڇٱٍٸ‪ :‬ٽئزب أٹ‪ ٬‬ڇأهث‪٦‬خ‬
‫اٹوٍٸ ٽڂچټ ڇ‪٥‬لكڅټ صلصپئخ ڇصلصخ ‪ْ٥‬و‪ .‬ڇٱٍٸ‪ :‬ڇأهث‪٦‬خ‬
‫ڇ‪ْ٥‬وڇٿ أٹٮب‪ ،‬ڇ ُ‬
‫‪ْ٥‬و‪ .‬ڇٱٍٸ‪ :‬ڇفپَخ ‪ْ٥‬و‪.‬‬
‫ڇاألٍٺټ اإلٽَبٳ ‪٥‬ڀ ر‪ٍٍ٦‬ڀ مٹٴ ٹٲڈٹڄ ر‪٦‬بٹى ف‪ٞ‬بثب ٹڂجٍِڄ ‪:‬‬
‫{ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ} [‪٩‬ب٭و‪.]78 :‬‬
‫(ٗاى ِج ِِ) ڇڅټ فل‪ ٫‬اإلځٌ‪ ،‬ڇاٹڈاؽل عڂ ِ ًٌ‪ُ ٍ ،‬پڈا ثنٹٴ العزڂبځچټ‪،‬‬
‫َ‬
‫أي‪ :‬اٍززبهڅټ ‪٥‬ڀ األ‪ٍ٥‬ڀ‪.‬‬
‫ڇأثڈڅټ اٹغب ُٿ ــ ثزْلٌل اٹڂُڈٿ ــ ڇڅڈ اثٺٌٍ ٹ‪٦‬ڂڄ اٹٺَڄ‪ ،‬فٺٲڄ اٹٺَڄ ٽڀ اٹڂَبه ص َټ‬
‫فٺٰ ٽڂڄ ځَٺڄ‪ ،‬ڇأثڈ اإلځٌ آكٻ ــ ‪ ‬ــ فٺٲڄ اٹٺَڄ ٽڀ ‪ٍٝ‬ڀ ڇفٺٰ ٽڂڄ ځَٺڄ‪.‬‬
‫ي ٕڈهح‪ .‬ڇٽڀ اٹغ ِڀ‬ ‫ڇ٭ً اٹغ ِڀ اٹپئٽڀ ڇاٹٶب٭و‪ ،‬ڇٌزْ َٶٺڈٿ ثؤ ِ‬
‫اٹٍْب‪ٍٝ‬ڀ‪ :‬ڇڅټ ٽوكح اٹغ ِڀ‪ ،‬عپ‪ ٤‬ٽبهك ڇڅڈ اٹ‪٦‬برً‪ ،‬أي اٹغ َجبه ٽڂچټ‪.‬‬
‫َ‬
‫اٹَج‪ ،٤‬ڇاٹٶوٍ ًُ‪ ،‬ڇاٹ‪٦‬وُ ڇڅڈ‬ ‫( َٗاأل َ ْفة َ ِك) ڇڅً رَ‪٦‬خ‪َ :‬‬
‫اٹَپبڇاد َ‬
‫اٹَج‪.٤‬‬
‫اٹَپبڇاد َ‬
‫أ‪٢٥‬ټ اٹپقٺڈٱبد‪ ،‬ڇرؾزڄ اٹٶوٍ ًُ‪ ،‬ڇرؾذ اٹٶوٍ ًِ َ‬
‫٭غپٺخ ٽب مٵوڃ اٹڂَب‪١‬ټ ٽڀ ٱڈٹڄ‪« :‬ٵبٹؾْو» اٹى څڂب أؽل ‪ْ٥‬و أٽوا ٵ ٌٸ‬
‫ٽڂچب ڇهك ‪٥‬ڂڄ ‪ ،‬٭ٍغت اإلٌپبٿ ثچب ٵ‪ٍ٪‬وڅب ٽ َپب ڇهك ‪٥‬ڂڄ‪ ،‬ٽضٸ اهٍبٹڄ‬
‫ٹغپٍ‪ ٤‬اٹقٺٰ‪ ،‬ڇٵڈځڄ فبرټ اٹڂَجٍئٍڀ‪ ،‬ڇأكٹ َخ ٵٺِچب ٽڀ اٹٶزبة ڇ ُ‬
‫اٹَڂَخ‪.‬‬

‫‪81‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫‪4‬‬
‫اشِتِنَالِ كَلِ َنةِ التَ ِوحِيدِ‬
‫إلميَا ِىيَ ِة‬
‫عَلَى جَنِيعِ ال َعقَائِدِ ا ِ‬
‫ڇٹ َپب ٭و‪ ٧‬ٽڀ رٮٍٖٸ اٹ‪٦‬ٲبئل اٹڈاعجخ ڇاٹپَزؾٍٺخ ڇاٹغبئيح ٭ً ؽ ِٰ اٹٺَڄ‬
‫اٹَلٻ‪ ،‬ڇٽڀ مٵو ث‪ ٘٦‬اٹ‪٦‬ٲبئل‬ ‫اٹٖلح ڇ َ‬ ‫اٹوٍٸ ‪٥‬ٺٍچټ َ‬ ‫رجبهٳ ڇر‪٦‬بٹى‪ ،‬ڇؽ ِٰ ُ‬
‫اٹْو‪ ،٣‬أهاك أٿ ٌنٵو ٽب ٌغپ‪ ٤‬ٽب رٲ َلٻ ٽڀ رٺٴ اٹ‪٦‬ٲبئل ٭ٲبٷ‬ ‫اٹپَپڈ‪٥‬خ ٽڀ َ‬
‫‪:‬‬
‫ــا‬‫ــبَا َح َبـ ْ‬
‫ال ْســــةًَ ِ َد ْسـ َ‬ ‫ــٖ َاد ُ ْ ِ‬
‫ََـ َ‬ ‫ــص ا ْى َع َقا ِ ـ َذ اىَ ِتــ‪َ ٍَ ٜ‬ضـ ْ‬
‫ـا‬ ‫ٕ٘‪َ َٗ -‬ت ْج ََـ ُ‬
‫ــش‪ ٙ‬ب َِٖـــا ٍَ َقا ًٍــــا فَـــا ِ َشا‬
‫ــ‪َ ٜ‬تـ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ــِ ىَ َٖـــا ٍُ ْع َتقــــ ًذا َٗ َرامــــ ًشا ى َنـ ْ‬
‫‪ -ٕٙ‬فَ ُنـ ْ‬
‫( َٗ َت ْج ََ ُص اى َع َقا ِ َذ اىَ ِت‪َ ٍَ ٜ‬ض ْا) ٭ً اٹڂَ‪٢‬ټ‪ ،‬ڇٱڈٹڄ‪« :‬اٹ‪٦‬ٲبئل» ٽٮ‪٦‬ڈٷ‬
‫اٹْچبكح اٹ َلاٹ َخ ‪٥‬ٺى اإلٍلٻ ڇڅً‬
‫ٷ«رغپ‪ ،»٤‬ڇ٭ب‪٥‬ٺڄ‪َ َٖ ََ ( :‬اد ُ ا ِل ْسةًَ ِ) أي‪َ :‬‬
‫٘ه اىيَ ِٔ»‪ ،‬ڇاٹغبٽ‪ ٤‬ٹزٺٴ اٹ‪٦‬ٲبئل څڈ ٽ‪٦‬ڂبڅب ال‬
‫ٱڈٹڂب‪َ « :‬ال ِإىَ َٔ إِ َال اىيَ ُٔ ٍُ َح ََ ٌذ َس ُس ُ‬
‫ٹٮ‪٢‬چب‪ ،‬ڇٽ‪٦‬ڂى عپ‪٦‬ڄ ٹچب اٍزٺياٽڄ ٹچب‪.‬‬
‫ڇثٍبٿ مٹٴ أ َٿ ٱڈٹڂب‪« :‬ال اٹڄ ا َال اٹٺَڄ» ٽ‪٦‬ڂبڃ‪ :‬ال ٽَز‪٪‬ڂٍب ‪٥‬ڀ ٵ ِٸ ٽب ٍڈاڃ‬
‫ڇٽٮزٲوا اٹٍڄ ٵ ُٸ ٽب ‪٥‬لاڃ ا َال اٹٺَڄ‪ .‬٭بٍز‪٪‬ڂبإڃ ‪٥‬ڀ ٵ ِٸ ٽب ٍڈاڃ ٌَزٺيٻ ڇعڈة‬
‫ڇعڈكڃ‪ ،‬ڇٱلٽڄ‪ ،‬ڇثٲبئڄ‪ ،‬ڇٽقبٹٮزڄ ٹٺؾڈاكس‪ ،‬ڇٱٍبٽڄ ثڂٮَڄ‪ ،‬ڇرڂ ُيڅڄ ‪٥‬ڀ‬
‫اٹڂَٲبئٔ‪.‬‬

‫‪82‬‬
‫لكهةُاتلَحّير‬

‫اٹَپ‪ ،٤‬ڇاٹجٖو‪ ،‬ڇاٹٶلٻ‪،‬‬ ‫ڇٌلفٸ ٭ٍڄ ــ أي ٭ً رڂ ُيڅڄ ‪٥‬ڀ اٹڂَٲبئٔ ــ َ‬


‫ڇٹڈاىٽچب ڇڅً ٵڈځڄ ر‪٦‬بٹى ٍپٍ‪٦‬ب‪ ،‬ثٍٖوا‪ ،‬ٽزٶٺِپب ثڂبء ‪٥‬ٺى أځَچب أؽڈاٷ؛ ام ٹڈ‬
‫اٹٖٮبد ٹٶبٿ ٽؾزبعب اٹى اٹپؾلس أڇ اٹپؾ ِٸ أڇ ٽڀ ٌل٭‪٥ ٤‬ڂڄ‬
‫ٹټ رغت ٹڄ څنڃ ِ‬
‫اٹڂَٲبئٔ‪ ،‬ٵٍ‪ ٬‬ڇڅڈ اٹپَز‪٪‬ڂً ‪٥‬ڀ ٵ ِٸ ٽب ٍڈاڃ؟!‬
‫٭چنڃ اؽلډ ‪ْ٥‬وح ‪٥‬ٲٍلح ٽڀ اٹڈاعجبد‪ ،‬ڇأ‪ٙ‬لاكڅب اؽلډ ‪ْ٥‬وح ٽڀ‬
‫اٹپَزؾٍلد‪ ،‬٭بما ‪َ ٙ‬پذ اٹى اإلؽلډ ‪ْ٥‬وح اٹڈاعجخ ثٺ‪ ٨‬اٹپغپڈ‪ ٣‬اصڂزٍڀ‬
‫ڇ‪ْ٥‬وٌڀ ‪٥‬ٲٍلح‪.‬‬
‫ڇٌَزٺيٻ أٌ‪ٚ‬ب ځٮً ڇعڈة ٭‪٦‬ٸ ًّء ٽڀ اٹپپٶڂبد أڇ روٵڄ؛ ڇا َال ٹيٻ‬
‫اٹًْء أڇ روٵڄ ٹٍزٶ َپٸ ثڄ‪ ،‬ڇڅنڃ ‪٥‬ٲٍلح اٹغبئي‬
‫ا٭زٲبهڃ ــ ر‪٦‬بٹى ــ اٹى ٭‪٦‬ٸ مٹٴ َ‬
‫اٹَبثٲخ ٵبځذ اٹغپٺخ‬
‫٭ً ؽ ِٲڄ ر‪٦‬بٹى‪ ،‬٭بما ‪َ ٙ‬پذ اٹى االصڂزٍڀ ڇاٹ‪ْ٦‬وٌڀ ‪٥‬ٲٍلح َ‬
‫صلصب ڇ‪ْ٥‬وٌڀ ‪٥‬ٲٍلح ٌَزٺيٽچب اٍز‪٪‬ڂبإڃ ر‪٦‬بٹى ‪٥‬ڀ ٵ ِٸ ٽب ٍڈاڃ‪.‬‬
‫ڇأ َٽب ا٭زٲبه ٵ ِٸ ٽب ‪٥‬لاڃ اٹٍڄ ٭بځَڄ ٌَزٺيٻ اٹؾٍبح‪ ،‬ڇاٹٲلهح‪ ،‬ڇاإلهاكح‪،‬‬
‫ڇاٹ‪٦‬ٺټ‪ ،‬ڇٹڈاىٽچب ڇڅً ٵڈځڄ ر‪٦‬بٹى ؽٍب‪ ،‬ڇٱبكها‪ ،‬ڇٽوٌلا‪ ،‬ڇ‪٥‬بٹپب ثڂبء ‪٥‬ٺى أځَچب‬
‫اٹٖٮبد ٹپب أٽٶڀ‬
‫أؽڈاٷ‪ ،‬ڇٌَزٺيٻ أٌ‪ٚ‬ب اٹڈؽلاځ ٍَخ؛ ام ٹڈ اځزٮى ًّء ٽڀ څنڃ ِ‬
‫أٿ ٌڈعل ًّء ٽڀ اٹؾڈاكس‪ ،‬٭ل ٌٮزٲو اٹٍڄ ًّء‪ ،‬ٵٍ‪ ٬‬ڇڅڈ اٹ َني ٌٮزٲو اٹٍڄ‬
‫ٵ ُٸ ٽب ‪٥‬لاڃ؟!‪.‬‬
‫٭چنڃ رَ‪٦‬خ رپبٻ اٹ‪٦‬ٲبئل اٹ‪ْ٦‬وٌڀ اٹڈاعجبد‪ ،‬ڇأ‪ٙ‬لاكڅب رَ‪٦‬خ رپبٻ‬
‫اٹ‪ْ٦‬وٌڀ اٹپَزؾٍلد‪ ،‬٭بٹغپٺخ صپبٿ ‪ْ٥‬وح ‪٥‬ٲٍلح ٌَزٺيٽچب ا٭زٲبه ٵ ِٸ ٽب ‪٥‬لاڃ‬
‫اٹٍڄ ٍجؾبځڄ‪ ،‬٭بما ‪َ ٙ‬ټ اٹى ٽب ٌَزٺيٽڄ االٍز‪٪‬ڂبء ٵبځذ اٹغپٺخ اؽلډ ڇأهث‪ٍ٦‬ڀ‬

‫‪83‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫‪٥‬ٲٍلح ٌغپ‪ ٤‬ٵٺَچب ٱڈٹڂب‪« :‬ال اٹڄ ا َال اٹٺَڄ»‪.‬‬


‫ڇأ َٽب ٱڈٹڂب‪« :‬ٽؾ َپل هٍڈٷ اٹٺَڄ» ٭ٍَزٮبك ٽڂڄ رٖلٌٰ ځجٍِڂب ڇٽڈالځب ٽؾ َپل‬
‫ــ ‪ ‬ــ ٭ً هٍبٹزڄ ڇاإلٱواه ثچب‪ ،‬ڇمٹٴ ٌَزٺيٻ اٹ َزٖلٌٰ ڇاإلٱواه ثٶ ِٸ‬
‫ٽب عبء ثڄ ‪٥‬ڀ اٹٺَڄ رجبهٳ ڇر‪٦‬بٹى‪.‬‬
‫اٹٖلٯ‬
‫ڇٽ َپب عبء ثڄ ــ ‪ ‬ــ ٽب ٱ َلٽڄ اٹڂَب‪١‬ټ ٽڀ ڇعڈة األٽبځخ ڇ ِ‬
‫ڇاٹ َزجٺٍ‪ ٨‬ڇاٹٮ‪ٞ‬بځخ ٹ ُٺوٍٸ ‪ ،‬ڇاٍزؾبٹخ اٹقٍبځخ ڇاٹٶنة ڇاٹٶزپبٿ‬
‫ڇاٹجلكح‪ ،‬ڇٵنا ٽب ث ٍَڂڄ ٽڀ عڈاى األ‪٥‬واٗ اٹجْوٌَخ ٭ً ؽ ِٲچټ‪ ،‬ڇٵنا ٽب ‪َ ٥‬لكڃ‬
‫اٹَپ‪ٍَ ٦‬بد‪.‬‬
‫ٽڀ اٹؾْو ڇٽب ‪٥ ٬ٞ٥‬ٺٍڄ ٽڀ َ‬
‫٭ٲل رج ٍَڀ ٹٴ أ َٿ ّچبكح اإلٍلٻ عبٽ‪٦‬خ ٹٺ‪٦‬ٲبئل اٹ َزً ٽ‪ٚ‬ذ ‪٥‬پڈٽب‬
‫( َد ْس َبَا) أي ٽضٺپب ( َح َب ْا) ‪٥‬ڀ اٹ‪٦‬ٺپبء‪ ،‬ڇٹ‪٦‬ٺَچب ٹغپ‪٦‬چب ٵ َٸ مٹٴ ٽ‪ ٤‬افزٖبهڅب‬
‫اٹْو‪ ٣‬روعپخ ‪٥‬ٺى ٽب ٭ً اٹٲٺت ٽڀ اإلٌپبٿ‪.‬‬ ‫ع‪٦‬ٺچب َ‬
‫ڇاما ‪٥‬ٺپذ أٌُچب اٹپٶٺَ‪ ٬‬أ َٿ ّچبكح اإلٍلٻ عبٽ‪٦‬خ ٹٺ‪٦‬ٲبئل اٹپزٲ ِلٽخ‬
‫(فَ ُن ِْ ىَ َٖا ٍُ ْع َت ِق ًذا) ٌ‪٦‬ڂً ٵڀ ٽ‪٦‬زٲلا ٹپ‪٦‬ڂبڅب اٹپزٲ ِلٻ‪َ َٗ ( ،‬را ِم ًشا) ٹٺٮ‪٢‬چب ث‪٦‬ل‬
‫‪ٙ‬ج‪ٞ‬ڄ ٹئ َل رٺؾڀ ٭ٍڄ‪ ،‬ڇالث َل أٿ رٮچټ ٽ‪٦‬ڂبڅب رٮٍٖل ٱجٸ مٵوڅب ڇا َال ٭ل صڈاة‬
‫ٹٴ ٵبٽل ٭ً مٵوڅب‪ .‬ڇأ َٽب اٍزؾ‪ٚ‬بهٳ ٹپ‪٦‬ڂبڅب ‪٥‬ڂل مٵوڅب ڇٹڈ ث‪ٞ‬وٌٰ اإلعپبٷ‬
‫٭چڈ ّو‪ ٛ‬ٵپبٷ ال رزڈٱَ‪٥ ٬‬ٺٍڄ اإلصبثخ‪.‬‬
‫ڇٌغت ‪٥‬ٺٍٴ ــ ّو‪٥‬ب ــ أٿ رنٵوڅب ٭ً ‪٥‬پوٳ ٽ َوح ڇاؽلح رڂڈي ثچب‬
‫اٹڈعڈة‪ ،‬ڇٌَزؾ ُت ٹٴ مٵوڅب ڇاإلٵضبه ث‪٦‬ل رٺٴ اٹپ َوح‪ ،‬ڇٱل ڇهك ٭ً ٭‪ٚ‬ٺچب‬
‫أؽبكٌش ع َپخ ٽڂچب ٽب هڇي أ َٿ «ٽڀ ٱبٷ ال اٹڄ ا َال اٹٺَڄ ڇٽ َلڅب څلٽذ ٹڄ أهث‪٦‬خ‬
‫‪84‬‬
‫لكهةُاتلَحّير‬

‫آال‪ ٫‬مځت ٽڀ اٹٶجبئو»(‪ ،)1‬ٱبٹڈا ٌب هٍڈٷ اٹٺَڄ ٭بٿ ٹټ ٌٶڀ ٹڄ ًّء ٽڀ‬
‫اٹٶجبئو؟ ٱبٷ‪٪ٌ :‬ٮو ألڅٺڄ ڇٹغٍواځڄ‪.‬‬
‫ڇٽڂچب ٽب هڇي أ َٿ اٹ‪٦‬جل اما ٱبٷ‪« :‬ال اٹڄ ا َال اٹٺَڄ أرذ ‪٥‬ٺى ٕؾٍٮزڄ ٭ل‬
‫رپ ُو ‪٥‬ٺى ف‪ٍٞ‬ئخ ا َال ٽؾزچب ؽ َزى رغل ؽَڂخ ٽضٺچب ٭زغٺٌ اٹى عڂجچب»(‪.)2‬‬
‫ڇهڇي أ َٿ ٽڀ ٱبٹچب ٍج‪ٍ٦‬ڀ أٹ‪ ٬‬ٽ َوح ٵبځذ ٹڄ ٭لاء ٽڀ اٹڂَبه‪.‬‬
‫ڇاځَپب أٽود أٌُچب اٹپٶٺَ‪ ٬‬ثؤٿ رٶڈٿ ٹچب ٽ‪٦‬زٲلا ڇماٵوا ألعٸ أٿ رٮڈى‬
‫ث‪ٍ٢٦‬ټ صڈاثچب‪ ،‬ڇ(ى ِ َن ْ‪ )ٜ‬أي‪ :‬ڇألعٸ أٿ ( َت َش‪ ٙ‬ب َِٖا) أي‪ :‬ثَججچب ( ٍَ َقا ًٍا فَا ِ َشا)‬
‫أي‪ :‬ٽڂيٹخ ‪ٍ٢٥‬پخ ‪٥‬ڂل اٹٺَڄ ر‪٦‬بٹى‪.‬‬

‫** ** **‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ي ٭ً ٵڂي اٹ‪َ ٦‬پبٷ ثوٱټ ‪.201‬‬
‫(‪ )1‬أڇهكڃ اٹ َزٲ ًُ اٹچڂل ُ‬
‫(‪ )2‬ٱبٷ اٹ‪٦‬واٱ ًُ ٭ً رقوٌظ أؽبكٌش اإلؽٍبء ٹٺ‪٪‬ياٹ ًِ‪ :‬أفوعڄ أثڈ ٌ‪٦‬ٺى ٽڀ ؽلٌش أځٌ ثَڂل‬
‫‪( .٬ٍ٦ٙ‬ط‪.)80ٓ/2‬‬
‫‪85‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫‪4‬‬
‫ختِ ِه األُرِجُوزَةِ‬
‫َ‬
‫اٹْب٭‪ ،٤‬٭ٲبٷ كا‪ٍ٥‬ب‬
‫ص َټ فزټ اٹڂَب‪١‬ټ أهعڈىرڄ ثبٹ ُل‪٥‬بء اٹغبٽ‪ ٤‬ٽزڈ ٍِل ثڂجٍِڂب َ‬
‫اٹوؽپبٿ‬ ‫ڇٽزڈ ٍِل ڇٽٖٺٍِب ڇٽَٺِپب‪ ،‬ڇثقزټ اٹٶزت ٽ‪ِ ٦‬پپب ڇفبرپب‪٥ ،‬ٺٍڄ ٽڀ َ‬
‫اٹو‪ٙ‬ڈاٿ‪.‬‬ ‫ٽ‪٪‬ٮورڄ ڇ ِ‬
‫ُس ِق َ‪ٞ‬ــــــــَْا ى ِ ُش َتـ ِ‬
‫ـــــــّب ا ْى َن ََـــــــــا ِه‬ ‫ْـــجة َ ِه‬ ‫‪َٗ -ٕٚ‬أ َ ْســِ َ ُه اى َ‬
‫ْـَـــَْا َُ َرا اى َ‬
‫َٗآىِـــــــ ِٔ ٍََْــــــــا ِٕ ِو اى َت ْ ِٖـــــــــ‪ٞ‬شِ‬ ‫اىسـ‪ِٞ‬ــــ ِذ اى َْب ِّشـــ‪ٞ‬شِ‬
‫ـــٔ َ‬ ‫‪ -ٕٛ‬ب َِجـــآِ َطـ َ‬
‫ـــو ِم َتـــا ٍ ُ ِت ََــــا‬‫َٗ ْا‪ِ ٟ‬ه ٍَـــا ُم ُ‬ ‫‪َ -ٕٜ‬صــــيَ‪َ ٚ‬عيَ ْ‪ٞ‬ـــ ِٔ َس ُبــــَْا َٗ َســـيَ ََا‬

‫(ٗأ َ ْسِ َ ُه) أي‪ :‬أك‪٥‬ڈ (اى َََْا َُ) أي‪ :‬ٵضٍو اٹپڂڀ ڇاٹڂ ِ‪٦‬ټ ( َرا اى َجة َ ِه) أي‪:‬‬
‫ٕبؽت اٹ‪٢٦‬پخ ڇڅڈ اٹٺَڄ رجبهٳ ڇر‪٦‬بٹى ( ُس ِق َ‪َْٞ‬ا ى ِ ُش َت ِّب) أي‪ :‬ٽڂبىٷ (اى َن ََا ِه) ‪ُ ٙ‬ل‬
‫اٹڂَٲٔ‪ ،‬ٽزڈ ٍِل ثغبڃ «‪ٝ‬ڄ» ڇآٹڄ‪.‬‬
‫ٌ‪٦‬ڂً‪ :‬ڇأٍؤٷ اٹپڂَبٿ اٹى آفوڃ ٭ً ؽبٷ ٵڈځً ٽزڈ ٍِل ٭ً ٱجڈٷ ٍئاٹً‬
‫(ب َِجآِ) أي‪ :‬ثپڂيٹخ ڇٱله (ط ََٔ َ‬
‫اىس‪ِ ِٞ‬ذ اى َب ِّش‪ِ ٞ‬ش) څنڃ اٹ َضلصخ ٽڀ أٍپبء ځجٍِڂب‬ ‫(‪)1‬‬

‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫(‪ )1‬ڇڅنا اٹ َزڈ ٍُٸ اٹى اٹ َٺڄ ‪ ‬ثغبڃ ڇٽڂيٹخ ڇٱله اٹڂَج ًِ ‪ ‬ٽْوڇ‪ ٣‬ثل ّ ٍٴ ثلٹٍٸ‬
‫ي ڇاثڀ‬ ‫اٹَڂل اٹَني هڇاڃ اإلٽبٻ أؽپل ڇاٹڂََبئ ًُ ڇاٹزِوٽن ُ‬ ‫اٹٖؾٍؼ َ‬ ‫اٹؾلٌش اٹڈا‪ٙ‬ؼ اٹ َلالٹخ َ‬
‫ٽبعڄ ٽڀ أ َٿ أ‪٥‬پى أرى اٹڂَج ًَ ‪ ‬٭ٲبٷ ٌب هٍڈٷ اٹٺَڄ اك‪ ٣‬اٹٺَڄ أٿ ٌٶْ‪ ٬‬ٹً ‪٥‬ڀ‬
‫ثٖوي‪ ،‬ٱبٷ‪َ « :‬ب ْو أ َ َد ُع َل»‪ ،‬ٱبٷ ٌب هٍڈٷ اٹٺَڄ اځَڄ ٱل ّ َٰ ‪٥‬ٺ ًَ مڅبة ثٖوي‪ ،‬ٱبٷ‪:‬‬
‫«فَا ّْ َيِ ْ فَ َت َ٘ َض ِْ ُح ٌَ َص ِو َس ْم َع َت ْ‪ُ ِِ ٞ‬ح ٌَ قَ ْو‪ :‬اىيَ ُٖ ٌَ ِإِّ‪ ٜ‬أ َ ْسَِى َُل َٗأ َ َت َ٘ َي ُٔ ِإىَ ْ‪َ ٞ‬ل بَِْبِ‪َ ِٞ‬ل ٍُ َح ََ ٍذ=‬
‫‪86‬‬
‫دتمُاألرجَزة‬

‫اٹٍَِل‪ :‬ٽڀ ٍبك‬


‫ڇٽڈالځب ٽؾ َپل ‪ ،‬ڇٽ‪٦‬ڂى «‪ٝ‬ڄ»‪ٌ :‬ب ‪ٝ‬بڅو ٌب څبكي‪ .‬ڇ َ‬
‫اٹْو‪ ٫‬ڇاٹٮ‪ٚ‬ٸ‪ ،‬ڇاٹجٍْو‪ :‬ٽؤفڈم ٽڀ اٹجْبهح ڇڅً اٹقجو‬
‫اما ٭بٯ ‪ٍ٩‬وڃ ٭ً َ‬
‫اٹَ ُبه‪ ،‬ڇٍ ِپً ځج ٍُڂب ــ ‪ ‬ــ ثٍْوا ألځَڄ ٽج ِْو ٹپڀ أ‪ٝ‬ب‪٥‬ڄ ثبٹغڂَخ‪.‬‬
‫َ‬
‫ڇ‪٥ ٬ٞ٥‬ٺى «‪ٝ‬ڄ» ٱڈٹڄ‪َٗ ( :‬آى ِ ِٔ) أي‪ :‬أرجب‪٥‬ڄ األرٲٍبء ( ٍََْا ِٕ ِو اى َت ْ ِٖ‪ٞ‬شِ)‬
‫اٹْجڄ أځَڄ ٌز‪َ ٞ‬چو‬ ‫أي‪ :‬اٹپْ َجچٍڀ ثپڂبڅٸ اٹ َز‪ٞ‬چٍو ڇڅً ٽڈاهك اٹپبء‪ ،‬ڇڇعڄ َ‬
‫ثبرِجب‪٥‬چټ ٽڀ اٹپ‪٦‬بًٕ ڇاٹ َلځبءاد ٵپب ٌز‪َ ٞ‬چو ثبٹپڂبڅٸ‪ ،‬أي‪ :‬ثپٍبڅچب ٽڀ ځؾڈ‬
‫اٹڂَغبٍبد‪.‬‬
‫( َصيَ‪َ ٚ‬عيَ ْ‪ )ِٔ ٞ‬أي‪٥ :‬ٺى «‪ٝ‬ڄ» ( َس ُبَْا َٗ َسيَ ََا) ڇٱل أّوځب ٭ً كٌجبعخ اٹڂَ‪٢‬ټ‬
‫اٹى ٽ‪٦‬ڂى ٕلح اٹٺَڄ ‪٥‬ٺى ځجٍِڄ‪ ،‬ڇأ َٽب ٍلٽڄ ‪٥‬ٺٍڄ ٭چڈ رؾ ٍَزڄ ر‪٦‬بٹى َ‬
‫اٹلئٲخ ثڄ‬
‫‪.)1( ‬‬
‫اٹ‪ٚ‬پٍو ٭ً «‪٥‬ٺٍڄ» ٱڈٹڄ‪َٗ ( :‬ا‪ِ ٟ‬ه) أي‪ِ ٕ :‬ٸ ٌب هثَڂب ڇٍٺِټ‬ ‫ڇ‪٥ ٬ٞ٥‬ٺى َ‬
‫‪٥‬ٺٍڄ ڇ‪٥‬ٺى آٹڄ ( ٍَا ُم ُو ِم َتا ٍ ُ ِت ََا) أي‪ :‬ٽ َلح فزټ ٵ ِٸ ٵزبة‪ ،‬ڇ٭ٍڄ ثوا‪٥‬خ اٹ َزپبٻ‬
‫فزټ اٹٺَڄ ٹغپٍ‪٦‬ڂب ثبإلٍلٻ‪.‬‬
‫اٹَلٻ ٭ً عپٍ‪ ٤‬األڇٱبد ‪٥‬ٺى‬
‫اٹٖلح ڇ َ‬
‫ڇاٹپٲٖڈك ٽڀ مٹٴ ر‪٦‬پٍټ َ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫اىش ْد ََِْ‪َٝ ،‬ا ٍُ َح ََذ ِإِّ‪ ٜ‬أ َ َت َ٘ َي ُٔ ِإىَ‪َ ٚ‬س ِب‪ ٜ‬ب َِل أ َ ُْ َ‪ْ ٝ‬ن ِّش َِ ىِ‪َ ٜ‬ع ِْ َب َّصشِ‪ ،ٛ‬فَ َّش ِف ْع ُٔ ِف َ‪ٜ‬‬
‫= َّب ِِ‪َ ٜ‬‬
‫َٗ ََ ِف ْع ِْ‪ ٜ‬فِ‪ْ َّ ٜ‬ف ِس‪ .»ٜ‬٭وع‪ ٤‬ڇٱل ٵْ‪ ٬‬اهلل ‪٥‬ڀ ثٖوڃ‪ .‬ڇاٹٲڈٷ ثؤځَڄ رڈ ٍَٸ اٹى اٹٺَڄ ثل‪٥‬بء‬
‫ځجٍِڄ ‪٥‬لڇٷ ‪٥‬ڀ اٹ َ‪٢‬بڅو ثل ٽڈعت‪ ،‬ڇڅڈ ال ٌغڈى‪.‬‬
‫(‪ )1‬ٱبٷ اإلٽبٻ اٹؾب٭‪ ٠‬اٹجٍچٲ ًُ‪ :‬اما ٱٺڂب‪« :‬اٹٺَچ َټ ٍٺ ِټ ‪٥‬ٺى ٽؾ َپل» ٵؤځَپب ځوٌل ثڄ‪ :‬اٹٺَچ َټ اٵزت‬
‫اٹَلٽخ ٽڀ ٵ ِٸ ځٲٔ‪ ،‬٭زيكاك ك‪٥‬ڈرڄ ‪٥‬ٺى األٌَبٻ‬ ‫ٹپؾ َپل ‪ ‬٭ً ك‪٥‬ڈرڄ ڇأ َٽزڄ ڇمٵوڃ َ‬
‫‪٥‬ٺڈا‪ ،‬ڇأ َٽزڄ رٶبصوا‪ ،‬ڇمٵوڃ اهرٮب‪٥‬ب‪٦ّ( .‬ت اإلٌپبٿ‪ ،‬ط‪.)145 ٓ/2‬‬
‫‪87‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫ــ ڇ‪٥‬ٺى آٹڄ ڇإٔؾبثڄ‬ ‫‪‬‬ ‫ٍٍِلځب ڇٽڈالځب ٽؾ َپل أ٭‪ٚ‬ٸ اٹپقٺڈٱبد ــ‬
‫ڇٽڀ رج‪٦‬چټ ٽڀ اٹپئٽڂٍڀ ڇاٹپئٽڂبد‪.‬‬
‫اٹٺَچ َټ ٌب ه ِة ثغبڅڄ ڇثغبڃ آٹڄ ڇإٔؾبثڄ ڇأرجب‪٥‬ڄ اٹپزؾٺٍِڀ ثغپٍٸ فٖبٹڄ‬
‫بٹَ‪٦‬بكح ڇاهىٱڂب اٹؾَڂى ڇىٌبكح‪ ،‬ڇا‪٩‬ٮو ٹڂب ڇٹڈاٹلٌڂب ڇٽْبٌقڂب‬
‫افزټ ٹڂب ث َ‬
‫ڇأڅٺٍڂب‪ ،‬ڇٹٺپئٽڂٍڀ ڇاٹپئٽڂبد األؽٍبء ٽڂچټ ڇاألٽڈاد‪ ،‬ڇاهؽپڂب ڇا‪٥ ٬٥‬ڂَب‬
‫أعپ‪ٍ٦‬ڀ ثٮ‪ٚ‬ٺٴ ڇاؽَبځٴ ٌب أٵوٻ األٵوٽٍڀ‪.‬‬
‫اٹَبكً‬ ‫ٱبٷ ٽئٹ ِٮڄ‪ :‬٭و‪٩‬ذ ٽڀ رجٍٍ٘ څنا َ‬
‫اٹْوػ اٹپجبهٳ ٌڈٻ اٹغپ‪٦‬خ َ‬
‫‪ْ٥‬و ٽڀ اٹپؾ َوٻ اٹؾواٻ ‪٥‬بٻ (‪1341‬څـ) ڇاؽل ڇأهث‪ٍ٦‬ڀ ڇصلصپبئخ ڇأٹ‪ ٬‬ٽڀ‬
‫اٹٖلح ڇأىٵى‬
‫اٹوٍٸ اٹٶواٻ‪٥ ،‬ٺٍچټ عپٍ‪٦‬ب أ٭‪ٚ‬ٸ َ‬ ‫څغوح ٍٍِل األځجٍبء ڇ ُ‬
‫اٹَلٻ‪ٕ ،‬لح ڇٍلٽب ٌ‪َ ٦‬پبٿ آٹچټ ڇٕؾجچټ ڇاٹ َزبث‪ٍ٦‬ڀ اٹى ٌڈٻ اٹ ِلٌڀ‪،‬‬ ‫َ‬

‫ﺍ‬

‫‪88‬‬
‫املحتَيات‬

‫‪T‬‬
‫اىّصفحْ‬ ‫اىَ٘ض٘ع‬
‫ٽٲلٽخ اٹپ‪٦‬زڂً ثبٹٶزبة‪5 .............................................‬‬
‫روعپخ اٹٍْـ اٹ‪٦‬لٽخ اثواڅٍټ اٹپبه‪٩‬ڂً‪11 ................................‬‬
‫ــ ځَجڄ ‪12........................................................‬‬
‫ــ ٽڈٹلڃ ڇروثٍزڄ‪12..................................................‬‬
‫ــ ر‪٦‬ٺُپڄ ڇٽْبٌقڄ ‪12................................................‬‬
‫ــ رلهٌَڄ ڇرلٽٍنڃ ‪14...............................................‬‬
‫ــ ٽئٹَٮبرڄ ‪16......................................................‬‬
‫ــ ڇ‪١‬بئٮڄ‪18.......................................................‬‬
‫ــ أفلٱڄ‪19.......................................................‬‬
‫ــ ڇ٭برڄ ڇٽل٭ڂڄ ‪20 .................................................‬‬
‫ــ هصبإڃ‪21........................................................‬‬
‫ــ هإٌبڃ‪22 .......................................................‬‬
‫ٽڂ‪٢‬ڈٽخ اٹ‪٦‬ٲبئل اٹْوځڈثٍخ‪23 ..........................................‬‬
‫ّوػ اٹ‪٦‬ٲبئل اٹْوځڈثٍخ ‪27 ...........................................‬‬
‫ٽجؾش ّوػ اٹق‪ٞ‬جخ ‪30 .............................................‬‬
‫ٽجؾش رڂ ُڈ‪ ٣‬اٹ‪٦‬ٲبئل اٹى اٹچ ٍَبد ڇځجڈٌَبد ڇٍپ‪ٍَ ٦‬بد ‪34 .....................‬‬
‫اٹٶلٻ ‪٥‬ٺى اإلٹچ ٍَبد ‪36 ............................................‬‬

‫‪89‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫اىّصفحْ‬ ‫اىَ٘ض٘ع‬
‫ٽجؾش ٕٮخ اٹڈعڈك ‪38 .............................................‬‬
‫رٲٍَټ اٹپڈعڈك اٹى ٱلٌټ ڇؽبكس‪38 ...................................‬‬
‫اٹٮوٯ ثٍڀ ڇعڈك اهلل ڇڇعڈك اٹ‪٦‬بٹټ‪38 ..................................‬‬
‫اٹلٹٍٸ ‪٥‬ٺى ڇعڈك اهلل ر‪٦‬بٹى ‪38 ......................................‬‬
‫ٽجؾش ٕٮخ اٹجٲبء‪39 ...............................................‬‬
‫ر‪٦‬وٌ‪ٕ ٬‬ٮخ اٹجٲبء ‪39 ..............................................‬‬
‫اٹلٹٍٸ ‪٥‬ٺى ڇعڈة اٹجٲبء هلل ر‪٦‬بٷ‪39 ...................................‬‬
‫ٽجؾش ٕٮخ اٹٲلٻ‪40 ...............................................‬‬
‫ر‪٦‬وٌ‪ٕ ٬‬ٮخ اٹٲلٻ ٭ً ؽٰ اهلل ر‪٦‬بٹى ‪40 ................................‬‬
‫ر‪٦‬وٌ‪ٕ ٬‬ٮخ اٹٲلٻ ٭ً ؽٰ اٹپقٺڈٱبد‪40 ...............................‬‬
‫اٹلٹٍٸ ‪٥‬ٺى ڇعڈة اٹٲلٻ هلل ر‪٦‬بٹى ‪40 .................................‬‬
‫ٽجؾش ٕٮخ اٹپقبٹٮخ ٹٺؾڈاكس ‪41.....................................‬‬
‫ر‪٦‬وٌ‪ٕ ٬‬ٮخ اٹپقبٹٮخ ٹٺؾڈاكس ‪41.....................................‬‬
‫اٹلٹٍٸ ‪٥‬ٺى ڇعڈة ٽقزٺٮخ اهلل ر‪٦‬بٹى ٹٺؾڈاكس ‪42 ........................‬‬
‫ٽجؾش ٕٮخ اٹٲٍبٻ ثبٹڂَٮٌ‪43 .........................................‬‬
‫ر‪٦‬وٌ‪ٕ ٬‬ٮخ اٹٲٍبٻ ثبٹڂٮٌ ‪43 ........................................‬‬
‫اٹلٹٍٸ ‪٥‬ٺى ڇعڈة ٱٍبٻ اهلل ر‪٦‬بٹى ثڂٮَڄ‪43 ..............................‬‬
‫ٽجؾش ٕٮخ اٹڈؽلاځ ٍَخ ‪44 ...........................................‬‬
‫ر‪٦‬وٌ‪ٕ ٬‬ٮخ اٹڈؽلاځٍخ ‪44 ...........................................‬‬
‫اٹلٹٍٸ ‪٥‬ٺى ڇعڈة اٹڈؽلاځٍخ هلل ر‪٦‬بٹى ‪45 ..............................‬‬
‫اٹٖٮبد اٹ‪ْ٦‬وٌڀ اٹى ځٮَ ٍَخ ڇٍٺج ٍَخ ڇٽ‪٦‬بٿ ڇٽ‪٦‬ڂڈٌَخ ‪46 ............‬‬
‫ٽجؾش رڂ ُڈ‪ِ ٣‬‬

‫‪90‬‬
‫املحتَيات‬

‫اىّصفحْ‬ ‫اىَ٘ض٘ع‬
‫ٽجؾش ٕٮبد اٹپ‪٦‬بځً اٹَج‪ ٤‬ڇؽلڇكڅب ڇثواڅٍڂچب اإلعپبٹٍخ ‪47 ...............‬‬
‫ٽجؾش ٕٮخ اٹ‪٦‬ٺټ‪47 ...............................................‬‬
‫ر‪٦‬وٌ‪ٕ ٬‬ٮخ اٹ‪٦‬ٺټ ‪47 ..............................................‬‬
‫اٹلٹٍٸ ‪٥‬ٺى ڇعڈة اٹ‪٦‬ٺټ هلل ر‪٦‬بٹى ‪48 ..................................‬‬
‫ٽجؾش ٕٮخ اإلهاكح ‪49 .............................................‬‬
‫ر‪٦‬وٌ‪ٕ ٬‬ٮخ اإلهاكح ‪49 .............................................‬‬
‫ر‪٦‬وٌ‪ ٬‬اٹپپٶڀ اٹ‪٦‬ٲٺً ‪50 ...........................................‬‬
‫اٹلٹٍٸ ‪٥‬ٺى ڇعڈة اإلهاكح هلل ر‪٦‬بٹى‪50 .................................‬‬
‫ٽجؾش ٕٮخ اٹٲلهح ‪50 ..............................................‬‬
‫ر‪٦‬وٌ‪ٕ ٬‬ٮخ اٹٲلهح‪50 ..............................................‬‬
‫اٹلٹٍٸ ‪٥‬ٺى ڇعڈة اٹٲلهح هلل ر‪٦‬بٹى ‪51..................................‬‬
‫اٹَپ‪51........................................٤‬‬ ‫ٽجؾش ٕٮزً اٹجٖو ڇ َ‬
‫ر‪٦‬وٌ‪ٕ ٬‬ٮزً اٹَپ‪ ٤‬ڇاٹجٖو‪51........................................‬‬
‫اٹلٹٍٸ اٹَپ‪٥ ً٦‬ٺى ڇعڈة ٕٮزً اٹَپ‪ ٤‬ڇاٹجٖو هلل ر‪٦‬بٹى ‪52 ...............‬‬
‫اٹلٹٍٸ اٹ‪٦‬ٲٺً ‪٥‬ٺى ڇعڈة ٕٮزً اٹَپ‪ ٤‬ڇاٹجٖو هلل ر‪٦‬بٹى ‪52 ................‬‬
‫ٽجؾش ٕٮخ اٹٶلٻ‪53 ..............................................‬‬
‫ر‪٦‬وٌ‪ٕ ٬‬ٮخ اٹٶلٻ ‪53 .............................................‬‬
‫اٹلٹٍٸ اٹَپ‪٥ ً٦‬ٺى ڇعڈة ٕٮخ اٹٶلٻ هلل ر‪٦‬بٹى ‪54 ......................‬‬
‫اٹلٹٍٸ اٹ‪٦‬ٲٺً ‪٥‬ٺى ڇعڈة ٕٮخ اٹٶلٻ هلل ر‪٦‬بٹى ‪54 .......................‬‬
‫ٽجؾش ٕٮخ اٹؾٍبح ‪55 ..............................................‬‬
‫ر‪٦‬وٌ‪ٕ ٬‬ٮخ اٹؾٍبح‪55 ..............................................‬‬

‫‪91‬‬
‫الّشزراتُاّذلٌبّية‬

‫اىّصفحْ‬ ‫اىَ٘ض٘ع‬
‫كٹٍٸ ڇعڈة ٕٮخ اٹؾٍبح هلل ر‪٦‬بٹى ‪55 ..................................‬‬
‫ٽجؾش اٹقل‪ ٫‬٭ً اصجبد اٹٖٮبد اٹپ‪٦‬ڂڈٌخ ڇمٵو اٹٲڈٷ اٹواعؼ ‪56 ............‬‬
‫ٽجؾش اٹپَزؾٍلد ‪٥‬ٺى اهلل ‪59 ...................................‬‬
‫مٵو اٹٖٮبد اٹپَزؾٍٺخ ‪٥‬ٺى اهلل ر‪٦‬بٹى‪59 ...............................‬‬
‫مٵو اٹلٹٍٸ ‪٥‬ٺى اٍزؾبٹخ ٕٮبد اٹڂٲٔ ‪٥‬ٺى اهلل ر‪٦‬بٹى ‪60 ..................‬‬
‫ٽجؾش اٹغبئياد ٭ً ؽ ِٰ اهلل ‪61.................................... ‬‬
‫اٹلٹٍٸ ‪٥‬ٺى عڈاى ٭‪٦‬ٸ اٹپپٶڂبد ڇروٵچب ٭ً ؽٰ اهلل ر‪٦‬بٹى ‪62 ...............‬‬
‫اٹٶلٻ ‪٥‬ٺى اٹڂَجڈٌَبد ‪63 ............................................‬‬
‫ٽجؾش ٕٮخ األٽبځخ‪64 ..............................................‬‬
‫ر‪٦‬وٌ‪ٕ ٬‬ٮخ األٽبځخ ‪64 .............................................‬‬
‫اٹلٹٍٸ ‪٥‬ٺى ڇعڈة األٽبځخ ٭ً ؽٰ اٹوٍٸ ‪64 ..................... ‬‬
‫اٹٖلٯ ‪65 .............................................‬‬ ‫ٽجؾش ٕٮخ ِ‬
‫ر‪٦‬وٌ‪ٕ ٬‬ٮخ اٹٖلٯ‪65 .............................................‬‬
‫اٹلٹٍٸ ‪٥‬ٺى ڇعڈة اٹٖلٯ ٹٺوٍٸ ‪66 ...........................‬‬
‫ٽجؾش ٕٮخ اٹ َزجٺٍ‪67 .............................................. ٨‬‬
‫ر‪٦‬وٌ‪ٕ ٬‬ٮخ اٹزجٺٍ‪67 ..............................................٨‬‬
‫اٹلٹٍٸ ‪٥‬ٺى ڇعڈة اٹزجٺٍ‪ ٨‬ٹٺوٍٸ ‪67 ............................‬‬
‫ٽجؾش ٕٮخ اٹٮ‪ٞ‬بځخ‪68 ..............................................‬‬
‫ر‪٦‬وٌ‪ٕ ٬‬ٮخ اٹٮ‪ٞ‬بځخ ‪68 .............................................‬‬
‫اٹلٹٍٸ ‪٥‬ٺى ڇعڈة اٹٮ‪ٞ‬بځخ ٹٺوٍٸ ‪68 ........................... ‬‬
‫اٹَلٻ ‪69 ..................‬‬
‫اٹٖلح ڇ َ‬‫اٹوٍٸ ‪٥‬ٺٍچټ َ‬
‫ٽجؾش اٹپَزؾٍلد ‪٥‬ٺى ُ‬

‫‪92‬‬
‫املحتَيات‬

‫اىّصفحْ‬ ‫اىَ٘ض٘ع‬
‫مٵو أ‪ٙ‬لاك اٹٖٮبد اٹڈاعجخ ٹٺوٍٸ ‪69 .......................... ‬‬
‫أكٹخ اٍزؾبٹخ رٺٴ األ‪ٙ‬لاك ‪٥‬ٺى اٹوٍٸ ‪69 ....................... ‬‬
‫اٹَلٻ ‪70 ..................‬‬ ‫اٹٖلح ڇ َ‬‫اٹوٍٸ ‪٥‬ٺٍچټ َ‬
‫ٽجؾش اٹغبئياد ٭ً ؽ ِٰ ُ‬
‫مٵو ث‪ ٘٦‬اٹٖٮبد اٹغبئيح ٭ً ؽٰ اٹوٍٸ ‪70 ..................... ‬‬
‫اٹلٹٍٸ ‪٥‬ٺى عڈاى األ‪٥‬واٗ اٹجْوٌخ ‪٥‬ٺى اٹوٍٸ ‪71................. ‬‬
‫ٽجؾش ث‪ ٘٦‬فٖبئٔ ځجٍِڂب اٹپٖ‪ٞ‬ٮى اٹقبرټ ‪72 ..................‬‬
‫ٽجؾش أ٭‪ٚ‬ٺٍخ ځجٍڂب ‪٥ ‬ٺى ٍبئو اٹپقٺڈٱبد ‪72 ....................‬‬
‫ٽجؾش ٭ً افزٖبٓ ځجٍڂب ‪ ‬ثبإلٍواء ڇاٹپ‪٦‬واط ‪73 .................‬‬
‫اٹَپ‪ٍَ ٦‬بد ‪77 ...........................................‬‬ ‫اٹٶلٻ ‪٥‬ٺى َ‬
‫ٽجؾش اإلٌپبٿ ثبٹؾْو ‪77 ...........................................‬‬
‫ٽجؾش اإلٌپبٿ ثبٹپڈٱ‪77 .......................................... ٬‬‬
‫ٽجؾش اإلٌپبٿ ثبٹٖوا‪77 .......................................... ٛ‬‬
‫ٽجؾش اإلٌپبٿ ثبٹپٍياٿ‪78 ...........................................‬‬
‫ٽجؾش اإلٌپبٿ ثبٹج‪٦‬ش ‪78 ...........................................‬‬
‫ٽجؾش اإلٌپبٿ ثڂ‪ٍ٦‬ټ اٹغڂبٿ ‪78 .......................................‬‬
‫ٽجؾش اإلٌپبٿ ثبٹپلئٶخ ‪80 .........................................‬‬
‫ٽجؾش اإلٌپبٿ ثبألځجٍبء‪80 ...........................................‬‬
‫ٽجؾش اإلٌپبٿ ثڈعڈك اٹغڀ ‪81........................................‬‬
‫ٽجؾش اإلٌپبٿ ثڈعڈك األ٭لٳ اٹزَ‪٦‬خ‪81.................................‬‬
‫ٽجؾش اّزپبٷ ٵٺپخ اٹ َزڈؽٍل ‪٥‬ٺى عپٍ‪ ٤‬اٹ‪٦‬ٲبئل اإلٌپبځ ٍَخ ‪82 .................‬‬
‫ٽجؾش فزټ األهعڈىح ‪86 .........................................‬‬
‫اٹپؾزڈٌبد ‪89 ................................................‬‬
‫‪93‬‬

You might also like