Professional Documents
Culture Documents
Khutbah Idul Adha
Khutbah Idul Adha
أل هلأكب هلكبياة هلوالمحد هلل هلكثيا هلوسبحان هلال هلبكرة هلوأصيل هلل هلإله هلإل هلال هلوال هلأكب،ر هلال هلأكب هلول هلالمحدد
ت،ر هلوبكبرهمهه هلدتقُببدلت،ر هلوبعفهوهِ هلدتغُبفر هلالذذنُّندوب هلوالسيئِّا ه ب هلالعاليم،ر هلالمحدد هلل هلالذي هلبهنهعهمحتههه هلتبتهذم هلالصالا ه ل هلر يالمحدد هل ه
د و ب ب و
ه ه
ت هلوأحيا،ر هلوبمنببع هلوأعبطىَ،ر هلوأربشبد ب هلواللزللت،ر هلالمحدد هلل هلالذي هلأما ب البعطايا هلوالدقُرببات،ر هلوبدلطفه هلتدوستبندر هلالعدديو ب
ك هلوأبوبكىَ؛ هلالمحدد هلل هلالذي هلجبعل هلالبوعياببد هلف هلالسلما هلبمصدةرا هللليهناهء هلوالذسدرووهر،ر هلالمحد هلل هلالذي ضبح بوبهبدىَ،ر هلوأ و
ب هلبشهديوهد هلالهعقُاب.
ب هلوقابهل هلاللتو ه ضل هلف هلهذهِ هلاللياما هلالبعوشهر هلعلىَ هلكيل هلعبدد هلبشدكور،ر هلسبحانُّه هلغافههر هلالبذنُّو ه
تبنبف ل ب
أشهد هلأن هللإله هلال هلال هلوحدهِ هلل هلشريك هلله هلو هلأشهد هلأين هلسييدنُّا هلممحدا هلعبدهِ هلورسوله هلخاتب هلالينبيييم هلبروحب ة هلللنمحؤمنيم
وحيجة هلللجاهدين .هلاللهيم هلصليي هلعلىَ هلسييدنُّا هلممحد هلصلىَ هلال هلعليه هلف هلاليوليم هلوالخرين هلوعلىَ هلآله هلوالطيييبيم
اليطاهرين هلوسليم هلتسليةمحا هلكثيا.
صادقيم هلوالنمحخلصيم .هلإعلمحوا هلأين هلهذا هلاليوما هليوما أيما هلبعد،ر هلاييها هلاليناس هلأوصيكم هلونُّفسي هلبتقُوىَ هلال هلوكونُّوا هلمع هلال ي
عظيم هللقُد هلسيرفه هلال هلباليتضحيية هللقُوله هلتعال:ى هلإنُّيا هلأعطيناك هلالكوثر،ر هلفصيل هللربيك هلوانننر،ر هلإين هلشانُّئِّك هلهو هلالبت.
Hari Raya Idul Adha adalah salah satu dari dua hari raya milik umat Islam. Kedua
;hari tersebut dirayakan dengan saling memberi dan menghidangkan makanan
sehingga berpuasa pada waktu itu dilarang secara syar’i. Ada kegembiraan umat
Islam di sana. Ada pula gerakan berdimensi ekonomi-sosial; zakat dan kurban. Ada
silaturahim yang khusyu’ dan haru.
Kedua hari raya tersebut, dirayakan dalam bentuk ibadah yang komprehensif:
individual-sosial, mikro-makro, tidak ada dikotomi perbedaan kaya-miskin, tua-
muda, berpangkat maupun tanpa pangkat, berilmu maupun awam; kesemuanya sholat
dalam satu tempat yang sama. Mendengarkan pesan-pesan agung dari Allah dan
Rasul-Nya yang disampaikan oleh khatib. Merenungkan hikmah ilahiyah dalam
setiap prosesi ibadah, tenggelam dalam takbir, tahmid dan tahlil serta beragam pujian
kepada sang Khalik.
عن هلأنُّس هلقال:ى هل“قدما هلرسول هلالله هل-صلىَ هلالله هلعليه هلوسلم -هلالدينة،ر هلولم هليومان هليلعبون هلفيهمحا،ر هلفقُال:ى هلما هلهذان
اليومان؟ هلقالوا:ى هلكنا هلنُّلعب هلفيهمحا هلف هلالاهلية،ر هلفقُال هلرسول هلالله هل-صلىَ هلالله هلعليه هلوسلم:-ى هلإن هلالله هلعز هلوجل هلقد
أبدلكم هلبمحا هلخةيا هلمنهمحا،ر هليوبما هلالضحىَ،ر هلويوما هلالفطر][2
ال هلأكبر ،هلال هلأكبر ،هلال هلأكبر هلول هلالحمد
Umur ibadah kurban adalah setua sejarah manusia itu sendiri. Berkurban sejatinya
merupakan fitrah manusia yang bersumber dari perintah Allah; dan tidak boleh
didasari hawa nafsu. Qabil dan Habil diperintah berkurban. Ada kurban yang
diterima, ada pula tidak. Kurban yang diterima pastilah kurban yang baik, berkualitas,
dan ikhlas. Sebagaimana kambing (kabsy) tercinta Habil daripada panenan (semacam
)gandum, disebut zuwan atau kuzan) ‘minimalis’ Qabil. (Q.S. al-Maidah 5:27
Dalam Islam, berkurban harus lillahi ta’ala. Karena menjalankan perintah Allah; dan
) juga memilikiق-ر-ب( ’selalu atas perintah Allah. Karena secara literal, kata ‘kurban
arti ‘mendekat’. Dari sinilah, kurban memang ditentukan sebagai ibadah yang
diantaranya fungsinya adalah mendekatkan diri kepada Allah. Bagi yang telah
memenuhi kriteria: terlebih lagi mampu sangat dilazimkan untuk berkurban; bahkan
jika menolak diancam tidak mendekati tempat sholat umat muslim:
ضحح ِّ،فننل ينققنربنلن مم ن
صللنناَ )(Ibnu Majah 3123 نمقن نكاَنن لنهم نسنعةة ِّ،نولنقم يم ن
Tentang hukum kurban, Allah SWT Berfirman:
بولهدكيل هلأدلمدة هلبجبعولنبا هلبمونبسةكا هللهيبوذدكدروا هلاوسبم هلاللهه هلبعلبىَ هلبما هلبربزقبندهوم هلهمون هل بهبيبمحهة هلاولبنُّونبعاهما هلفبهإبلددكوم هلإهلبهد هلبواهحدد هلفبنلبهد هلأبوسلهدمحوا
صبلهة هلبوه لما
صاببندهوم هلبوالودمحهقُيهمحي هلال ل صابههريبن هلبعلبىَ هلبما هلأب ب ت هلقدندلوبنددهوم هلبوال ل ه ه ه
يم هل #هلالذيبن هلإهبذا هلذدكبر هلاللهد هلبوجلب و
ه
بوببيشهر هلالودمحوخبهت ب
ف هلفبهإبذا ه ه ه ه ه ه
صبوا ل خيندر هلبفاذودكدروا هلاوسبم هلالله هلبعبولينبها هل ب بربزقونبنادهوم هليندونفدقُوبن هل #هلبوالوبدودبن هلبجبعولبنابها هللبدكوم هلمون هلبشبعائهر هلالله هللبدكوم هلفيبها هل ب و
ه
ك هلبسلخوربنُّابها هللبدكوم هللببعلدكوم هلتبوشدكدروبن هل# ت هلدجدنوبندبها هلفبدكلدوا هلهموننبها هلبوأبطوعهدمحوا هلالوبقُانُّهبع هلبوالودمحوعتبنلر هلبكبذل ب
بوبجبب و
هل):34-36ى 22هل al-Hajjهل(Q.S.
ر هلفبنتبوذببدوا هلبجبذبعة هلهمبن هلال ل،ر هلإهلل هلأبون هلتبنوعدسبر هلبعلبويدكوم،بل هلتبوذببدوا هلإهلل هلدمهسنلة
ضأوهن
(Ahmad: 14348, Muslim: 1963, Abu Dawud: 2797, dan Ibnu Majah: 3141)
Adapun ketentuan waktunya adalah usai sholat ‘Id, ditambah 3 hari setelahnya
(hari tasyrik) hingga menjadi genap 4 hari. Karakteristik dan kepemilikan hewan
turut diperhatikan. Hewan kurban haruslah milik sendiri, atau seizin pemilik hewan
yang mewakilkan, tidak cacat (salim minal‘aib) mata, pincang, terlalu kurus, atau
berpenyakit:
Muslimى:)سبنبعدة هل هل بنرنُّبا هلمع هلرسوهل هلاللهه هلصلىَ هلالله هلعلبيهه هلوسلم هلعاما هلاولبديبهيهة هلالوببدنُّبةب هلعن هل د
ر هلبواولببنبقُبربة هلبعون هل ب و،سبنبعة هل
د ب و ب ب ب ب ب د و ب ب ب و بو ب بو ب ب ب د
(1318
Menyembelih pun harus dengan menyebut nama Allah; jika tidak maka menjadi
haram. Bahkan ada sunnahnya tersendiri: memotong bagian tenggorokan. Dengan
pisau (َ )نشقفنرةyang tajam, harus dilakukan dengan tempo yang singkat, dihadapkan ke
kiblat. Secara saintifik, cara penyembelihan sesuai syariah terbukti tidak menyakiti
hewan.
Kurban sebagai ibadah; tentu dimensinya sangat menyeluruh. Ada cerminan
keteladanan. Ada pedagogi pendidikan keikhlasan. Ada aspek peningkatan interaksi
sosial. Ada prospek pengembangan ekonomi-sasi hewan kurban. Ada pula gotong-
royong dan keakraban sosial. Saling membantu ‘menaklukan’ sapi; menguliti hewan,
menimbang, membagi, bahkan menyiapkan makanan bagi ibadah sosial yang amat
mulia ini.
Lebih dari itu; ada motivasi berternak dengan baik. Hingga berfikir tentang ‘pertanian
dan peternakan terpadu’. Ada perkembangan ilmu peternakan; guna menghasilkan
hewan kurban berkualitas. Ada ilmu tentang kebersihan daging dan memasaknya
secara higienis. Ada usaha daging halal. Bahkan konon, kurban; yang juga
menghalalkan daging hewan ternak, merupakan ‘pengendalian populasi’ hewan
ternak dan produktivitasnya. Seandainya hewan tersebut hanya diternak tanpa
dikonsumsi, pastilah manusia kerepotan mengurusi bangkainya; atau hewan-hewan
tua yang tidak produktifnya.
Demikianlah Islam; hal-hal yang diperintahkan sebagai ibadah, tentulah rasional; dan
hal-hal yang rasional dan baik, pastilah disyariatkan. Baik jangka panjang maupun
jangka pendek. Baik maslahat individu maupun maslahat sosial; makro maupun
mikro; bahkan dunia dan akhirat.
KeduaهلKhutbah
ال هلأكب،ر هلال هلأكب،ر هلال هلأكب
ال هلأكب،ر هلال هلأكب،ر هلال هلأكب
ال هلأكب،ر هلال هلأكب،ر هلال هلأكب
أل هلأكب هلكبياة هلوالمحد هلل هلكثيا هلوسبحان هلال هلبكرة هلوأصيل هلل هلإله هلإل هلال هلوال هلأكب،ر هلال
أكب هلول هلالمحدد
ل هلبعلبىَ هلإهوحبسانُّههه هلبوالذشكدر هللبهد هلبعلبىَ هلتبنووفهويهقُهه هلواومتهبنانُّههه .هلوأبوشبهدد هلأبون هلل هلإلهب هلإلل هلالد هلبووحبددهِ المحد هل ه
ضوانُّهه ه ه ك هللبه،ر هلوأبوشهدد هلأبلن هلسيهدنُّاب هلدملمحةدا هلعبددهِ هلورسولده هلاللدا ه
صيل هلعلىَ د ب هل م
ل ه ل
ي هلال . ه ب و ر هل ل
ب إ هل ي ع ب بو د ب ب د و د ب لب هلبشهريو ب د ب
س هلاتلندقُوا هلال ه بسيهدنُّبا هلدمبلمحدد هلبوبعلبىَ هلآلهه هلوأ و هه ل
صبحابه هلوبس بم هلتبوسلويمحاة هلبكثوياة .هلأبلما هلببنوعدد هلفبنيبا هلأبذيهاب هلاللنا د
فهويمحاب هلأببمبر هلبوانُّونتبندهووا هلبعلمحا هلنُّبنبهىَ هلوبزبجبر.
وأوعلبمحوا هلأبلن هلال هلأبمردكم هلبهأبمدر هلببدأب هلفهيهه هلهبنبنوفهسهه هلوثبنن هلهببلبئهبكتههه هلبهدقُودهس ه
ل:ى هلإهلن هلالب
ب عاب ن
ب ت هل ل
ب قا
ب هلو ه ب ب بب و و ب و د
صلذوا هلبعبليهه هلو هلبسليدمحوا هلتبوسلهويمحاة. ه
صذلوبن هلبعلبىَ هلالنله ي
ب،ر هليبا هلأبذيهاب هلالذيوبن هلآبمندوا هل ب
ه
بوبملبئبكتبهد هليد ب
ك هلوبملبئهبكهة ه ه ه
ك هلبودردسل ب اللهم هلصل هلعلىَ هلبسيدنُّبا هلدمبيمحد هلوعلىَ هلآل هلبسيدنُّبا هلدمبلمحد هلوعلىَ هلأبنُّوبهبيائه ب
القُربيم،ر هلوارض هلاللهم هلعن هلاللفاء هلالراشدين،ر هلأب هلبكر هلوعمحر هلوعثمحان هلوعلي،ر هلوعن هلسائر
أصحاب هلنُّبيك هلأجعيم،ر هلوعن هلالتابعيم هلومن هلتبعهم هلبإحسان هلإل هليوما هلالدين.
اللهم هلاغفر هلللمحسلمحيم هلوالسلمحات هلوالؤمنيم هلوالؤمنات هلالحياء هلمنهم هلوالموات هلانُّك
سبحانُّك هلسيع هلقريب هلميب هلالدعوات
بربنلنبا هلاوغهفور هللبنبا هلبوههلوخبوانُّهنبا هلالهذيبن هلبسببندقُونُّبا هلهباوهلبياهن هلبوبل هل بوتبعول هلهف هلقدندلوبهنبا هلهغلل هللهلهذيبن هلآببمندوا هلبربنلبنا
ف هلبرهحيدم ك هلبردءو د إهنُّل ب
لاهسهريبن ه ه
بربنلنبا هلظبلبومحنبا هلأبنُّوندفبسنبا هلبوإهون هلبلو هلتبنوغُفور هللبنبا هلبوتبنوربحونبا هللبنبدكونُّبلن هلمبن هلا وب
ك هلبوهمون هلذديريلتهنبا هلأدلمة هلدموسلهبمحة يم هللب ب هه ه
ت هلاللسمحيدع هلالوبعليدم هلبربنلنبا هلبواوجبعولنبا هلدموسلمح و ب
ه
ك هلأبنُّو ب بربنلنبا هلتبنبقُبلول هلهمنلا هلإهنُّل ب
ب هلاللرهحيدم د ا
ول نلت هلال ت
ب و ب
نُّ أ هل ك
ب ل
نُّه
إ هل ابن ن لي
وب ع
ب هل ب ت
د
ب و و هل ابن ك
ب سك هلوأبهرنُّبا هلمبنا ه
لب ب ب ب
صورنُّبا هلبعلبىَ هلالوبقُووهما هلالوبكافههريبن هلاللدهلم ت هلأبقوبدابمنبا هلبوانُّو د
ه
بربنلنبا هلاوغفور هللبنبا هلذددنُّوببننبا هلبوإهوسبرافبننبا هلهف هلأبومهرنُّبا هلبوثبنبي و
ف هلوالوغُهبن ك هلاولدبدىَ هلبوالتذنبقُىَ هلبواولعفا ب إهين هلأبوسأبلد ب
صلهوح هللنا هلددنُّونيبانُّا هلالتح هلهفيبها هلبمبعاشنا هل،ر صبمحةد هلأبومهرنُّا هل،ر هلوأب و
ه
صلوح هللنا هلديننا هلاللذي هلدهبو هلع و
ه لللهلم هلأب ه
و
ه ه وأب ه
ت صلوح هللنا هلآخبرتنا هلالتح هلفيها هلمعادنُّا،ر هلبواوجعهل هلالبيابة هلهزيابدة هللنا هلف هلدكيل هلبخ ودي هل،ر هلبواوجبعهل هلالو ب ب و
رابحة هللنا هلهمون هلدكيل هلبشدر