1

Γ’ Ενότητα: Ποιότητα και εκπαίδευση. Μέθοδοι και τεχνικές

Διοίκησης.

3ο Μάθημα : Η Ολική Ποιότητα στην Εκπαίδευση

Σε μια προσπάθεια αποσαφήνισης λοιπόν του όρου «ποιότητα», θα μπορούσε να

υποστηριχθεί ότι ο συγκεκριμένος όρος έχει συνδεθεί άρρηκτα με το χώρο των
οικονομικών επιστημών και έχει οριστεί με ποικίλους τρόπους από τους αντίστοιχους
γκουρού. Για παράδειγμα ο Juran υποστηρίζει ότι η «ποιότητα είναι η καταλληλότητα
προς χρήση», ο Deming ότι «η ποιότητα είναι η συμμόρφωση του προϊόντος στις
απαιτήσεις του πελάτη», ο Feigenbaun ότι η «ποιότητα έχει σχέση με το μάρκετινγκ,
την τεχνολογία, την κατασκευή και την συντήρηση μέσων των οποίων το προϊόν ή η
υπηρεσία ικανοποιεί τις προσδοκίες του πελάτη» (Ζαβλανóς, 2003:27).

Στη συνέχεια αναδύθηκε μια άλλη φιλοσοφία αποτύπωσης της ποιότητας, η

οποία είναι γνωστή με τον όρο Διοίκηση Ολικής Ποιότητας (ΔΟΠ). Η Διοίκηση
Ολικής Ποιότητας αποτελεί μια φιλοσοφία αποτύπωσης της ποιότητας, η οποία
εισήχθη από τον Feigenbaum (1991) και αναφέρεται «στη διαδικασία της ενσωμάτωσης
όλων των δραστηριοτήτων, των λειτουργιών και των διαδικασιών στο πλαίσιο ενός

Προγράμματα Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Ενδυνάμωσης Πανεπιστημίου Αιγαίου

Εκπαιδευτικές Σημειώσεις: Ειρήνη Καραμπάση
 2

οργανισμού, προκειμένου να επιτευχθεί η συνεχής βελτίωση του κόστους, η ποιότητα,

η λειτουργία και η παροχή των αγαθών και υπηρεσιών για την ικανοποίηση των
πελατών» (Aina & Kayode, 2012). Η ΔΟΠ έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών
συζητήσεων στην ακαδημαϊκή βιβλιογραφία και έχει ονομαστεί και οριστεί
ποικιλοτρόπως από τους διάφορες ερευνητές και συγγραφείς. Ενδεικτικά παρατίθενται
οι παρακάτω ορισμοί.

Η Διοίκηση Ολικής Ποιότητας είναι η διαδικασία αλλαγής της θεμελιώδους

κουλτούρας ενός οργανισμού και του αναπροσανατολισμού της στο βέλτιστο προϊόν
ή την ποιότητα των υπηρεσιών (Gaither, 2000). Η Διοίκηση Ολικής Ποιότητας μπορεί
επίσης να οριστεί ως μια γενική φιλοσοφία της διοίκησης και ως ένα σύνολο εργαλείων
που επιτρέπουν σε έναν οργανισμό να αποκτήσει ένα μέσο για την επίτευξη της
ποιότητας, η οποία νοείται ως η συνεχής βελτίωση και επιτυγχάνεται μέσω της
ικανοποίησης των πελατών από τις υπηρεσίες που έχουν λάβει (Michael, et. al. 1997).

Σύμφωνα με τον Witcher (1990) η Διοίκηση Ολικής Ποιότητας αποτελείται από

τρεις όρους:

Σύνολο: αναφέρεται στο κάθε πρόσωπο που εμπλέκεται συμπεριλαμβανομένων των

πελατών και των προμηθευτών

Ποιότητα: όταν οι απαιτήσεις των πελατών ικανοποιούνται σύμφωνα με τις

προδιαγραφές

Διαχείριση: η δέσμευση των ανώτερων στελεχών

Η Spencer (1994) αναφέρει ότι η Δ.Ο.Π. είναι ένας νέος τρόπος σκέψης σχετικά
με τη διοίκηση ενός οργανισμού, μια πλήρης μέθοδος για τη βελτίωση της απόδοσης
και της ποιότητας του οργανισμού, μια εναλλακτική μεθοδολογία ως προς τη μορφή
διοίκησης που βασίζονταν μόνο στον έλεγχο και τελικά μια παραδειγματική μεταβολή
του παραδοσιακού τρόπου διοίκησης.

Ο Gregory (1996) συνοψίζει τη φιλοσοφία της ΔΟΠ στα εξής:

 Μια συνεχής επιδίωξη για τρόπους βελτίωσης της ποιότητας

 Συμμετοχή όλων των εργαζομένων
 Διοικητική ηγεσία
 Εταιρική κουλτούρα, και

Προγράμματα Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Ενδυνάμωσης Πανεπιστημίου Αιγαίου

Εκπαιδευτικές Σημειώσεις: Ειρήνη Καραμπάση
 3

 Επικέντρωση στους αποδέκτες

Η ΔΟΠ αποτελεί μια ολική συστημική προσέγγιση, έναν νέο τρόπο διοίκησης
ενός οργανισμού που συμπεριλαμβάνει όλους τους εργαζόμενους σε όλα τα ιεραρχικά
επίπεδα με σκοπό την από κοινού δράση για την παραγωγή επιτυχημένου έργου (Evans
& Lindsay, 2008). Ο επίσημος ορισμός της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας σύμφωνα με
το πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 8402 είναι ο εξής: «τρόπος διοίκησης ενός οργανισμού
εστιαζόμενος στην ποιότητα, ο οποίος βασίζεται στη συμμετοχή όλων των μελών του
και στοχεύει στη μακροπρόθεσμη επιτυχία μέσω της ικανοποίησης του πελάτη και
στην παροχή οφελών σε όλα τα μέλη του οργανισμού και στην κοινωνία».

Η ΔΟΠ επικεντρώνεται στην ποιότητα των υπηρεσιών και των προϊόντων μέσω
της αμοιβαίας συνεργασίας όλων των εργαζομένων για την παραγωγή προϊόντων και
υπηρεσιών που να ικανοποιούν τις ανάγκες και τις προσδοκίες των πελατών
(Ζαβλανóς, 2003:30). Τα κρισιμότερα στοιχεία της ΔΟΠ για την επιτυχή εφαρμογή της
αφορούν: α. την δέσμευση και την αποτελεσματική ηγεσία της ανώτατης διοίκησης, β.
τον σχεδιασμό και την οργάνωση, γ. τη χρήση εργαλείων και τεχνικών, δ. την διαρκή
επιμόρφωση-εκπαίδευση προσωπικού, ε. τη συμμετοχή, στ. την ομαδική εργασία, ζ.
την μέτρηση και ανατροφοδότηση και η. την αλλαγή νοοτροπίας (Ζαβλανóς, 2003:31).

Αναφορικά με την τρίτη οπτική της ποιότητας στην εκπαίδευση, η οποία

σχετίζεται με την ικανοποίηση των αναγκών όλων των αποδεκτών του εκπαιδευτικού
αγαθού, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι κάποια από τα χαρακτηριστικά της
ποιότητας, όπως παρουσιάζονται στις οικονομικές επιστήμες και σχετίζονται με τη
μέτρηση της απόδοσης των σχολείων καθώς και της ικανοποίησης που λαμβάνουν οι
αποδέκτες (εκπαιδευτικοί, μαθητές, γονείς) θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και στα
σχολεία.

Αυτό συνάδει γενικότερα με το βιομηχανικό μοντέλο παραγωγής, το οποίο κατά

τον 20ο αιώνα άσκησε μεγάλη επιρροή στις γενικότερες εκπαιδευτικές διαδικασίες.
Ουσιαστικά πρόκειται για την αθρόα εισαγωγή και υιοθέτηση των αρχών και των
κανόνων της αγοράς και της ελεύθερης οικονομίας στα διδακτικά προγράμματα με
σκοπό την απλοποίηση, αυτοματοποίηση και τυποποίηση τους με τρόπο που να είναι
προσπελάσιμα από πολλούς και να οδηγούν στην απόλυτη εξειδίκευση σύμφωνα με
τις ανάγκες της αγοράς.

Προγράμματα Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Ενδυνάμωσης Πανεπιστημίου Αιγαίου

Εκπαιδευτικές Σημειώσεις: Ειρήνη Καραμπάση
 4

Η μεταρρύθμιση της εκπαίδευσης με σκοπό την προετοιμασία των νέων «για τη

ζωή», η οποία θεωρήθηκε ότι έπρεπε να ξεκινήσει από την κορυφή, στηρίχθηκε σε
διοικητικούς εμπειρογνώμονες, οι οποίοι άρχισαν να εντοπίζουν ομοιότητες και
αναλογίες μεταξύ της ηγεσίας των επιχειρήσεων και της διαχείρισης των σχολείων
(Callahan, 1962 · Newlon, 1934 · Tyack, 1974). Κατέληξαν λοιπόν σε μια σειρά
λειτουργικών αρχών που θα αποτελούσαν τον οργανωτικό σκελετό για τη σχολική
φοίτηση, όπως η εξουσιοδότηση, η διαφοροποίηση και η εξειδίκευση των ρόλων, ο
επαγγελματισμός, ο διαχωρισμός της διοίκησης από την εργασία, η αλυσίδα διοίκησης,
και ούτω καθεξής (Murphy 2013).

Το εκπαιδευτικό σύστημα της Αμερικής στις αρχές του 20ου αιώνα

χαρακτηρίστηκε από την αδυναμία αύξησης των επιπέδων παραγωγικότητας με σκοπό
την κάλυψη των αναγκών του μεταβαλλόμενου εργατικού δυναμικού και από την
αποτυχία των σχολείων να εκπαιδεύσουν επιτυχώς όλα τα παιδιά του έθνους, ειδικά τα
φτωχά (Murphy 2013).

Αυτό που προέκυψε από τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες βέβαια, δεν ήταν η
αύξηση της ποιότητας της εκπαίδευσης, αλλά η αύξηση των επαγγελματικών και
γραφειοκρατικών προτύπων, η δημιουργία επιδομάτων γραφειοκρατίας, η διεύρυνση
του χάσματος ανάμεσα στους επαγγελματίες εκπαιδευτικούς και το ευρύ κοινό και η
ενίσχυση της ενός κεντρικού εκπαιδευτικού συστήματος που ζημιώνει τους
φορολογούμενους και τους γονείς (Hill, Pierce, & Guthrie, 1997).

Σύμφωνα με τον Murphy (2013), το μεγαλύτερο μειονέκτημα της δημόσιας

εκπαίδευσης είναι η αδυναμία αναμόρφωσής της σύμφωνα με τις οικονομικές,
πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές που επιτελέστηκαν στο γενικότερο περιβάλλον. Η
μετάβαση από την βιομηχανική στην μεταβιομηχανική οικονομία επέφερε αλλαγές που
σχετίζονται με την παγκοσμιοποίηση της οικονομικής δραστηριότητας, την
εγκατάλειψη της οικονομίας μαζικής παραγωγής, την προαγωγή της τεχνολογίας των
πληροφοριών, την αύξηση των ικανοτήτων που απαιτούνται για την επιτυχία και την
έμφαση στις διαστάσεις των υπηρεσιών της αγοράς.

Κατά τη διάρκεια του τελευταίου τετάρτου του αιώνα, αναδείχθηκε μια νέα
σύγκλιση στα αμερικανικά σχολεία, η οποία συμπίπτει με τις αλλαγές που
παρατηρούνται: (α) σε τεχνικό επίπεδο, μια αλλαγή από τη διδασκαλία στη μάθηση και
μια αλλαγή από τη μετάδοση των κοινωνικο-εποικοδομητικών θεωρήσεων της

Προγράμματα Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Ενδυνάμωσης Πανεπιστημίου Αιγαίου

Εκπαιδευτικές Σημειώσεις: Ειρήνη Καραμπάση
 5

μάθησης. β) σε οργανωτικό επίπεδο, μια αλλαγή από τα γραφειοκρατικά και ιεραρχικά

συστήματα στις πιο κοινές απόψεις της σχολικής εκπαίδευσης · και (γ) σε θεσμικό
επίπεδο, μια επανεξισορρόπηση της κλίμακας διακυβέρνησης, η οποία προσθέτει
μεγαλύτερη βαρύτητα στον έλεγχο της αγοράς και των πολιτών, αφαιρώντας την
επιρροή της κυβέρνησης και των επαγγελματικών ελίτ (Murphy 2013).

Το βιομηχανικό μοντέλο δέχθηκε μεγάλη κριτική, εφόσον θεωρήθηκε ότι αναιρεί

τον προσωπικό χαρακτήρα της εκπαίδευσης και προάγει ένα τύπο μαθητή, που
επιτυγχάνει, εφόσον ακολουθεί πιστά τα πρότυπα και τις μεθόδους της
βιομηχανοποιημένης παιδείας, καθώς και τα συμφέροντα της κυρίαρχης ιδεολογίας.
Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι η μερική αποδοχή των αξιών της νέας οικονομίας και
ειδικότερα, όσον αφορά κάποια χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την ποιότητα, θα
μπορούσε να επιφέρει σημαντικές βελτιώσεις στους τομείς της εκπαιδευτικής
καινοτομίας, της βελτίωσης της ποιότητας των παρεχόμενων διδακτικών και
διοικητικών υπηρεσιών, της εκπαίδευσης των διδασκόντων και της αξιολόγησης της
(Παπάνης κ.α., 2009)

Σύμφωνα με τον May (2011) η εκπαίδευση πρέπει να βασίζεται σε ένα μοντέλο

το οποίο θα επικεντρώνεται στη δια βίου μάθηση με τη συμπερίληψη μιας μελλοντικής
διάστασης στο πρόγραμμα σπουδών και στη διοίκηση που θα ενισχύσει την ανάπτυξη
των δεξιοτήτων των νέων και την απόκτηση νέων εφοδίων για την αντιμετώπιση των
μελλοντικών απαιτήσεων. Όπως ο ίδιος σημειώνει «η αξία της μελλοντικής προοπτικής
στην εξερεύνηση των μελλοντικών συμβολαίων εκπλήρωσης έχει αναγνωριστεί, τα
τελευταία είκοσι χρόνια, τόσο από την κυβέρνηση όσο και από τις επιχειρήσεις, αλλά
με λίγες εξαιρέσεις, ο ακαδημαϊκός κόσμος ανταποκρίθηκε πολύ αργά» (May,
2011:106).

Η συζήτηση για τη μετάβαση της Δ.Ο.Π. από το επιχειρηματικό πεδίο στην

Εκπαίδευση είχε αρχίσει σε διεθνείς οργανισμούς (Ο.Ο.Σ.Α., Διεθνής Τράπεζα,
U.N.E.S.C.O.), αλλά και σε μεμονωμένα κράτη (όπως Η.Π.Α., Μ. Βρετανία, Γαλλία)
προσελκύοντας σταδιακά το ενδιαφέρον πολλών εκπαιδευτικών οργανισμών. Η
μετάβαση αυτή, που είχε ως σκοπό να ενισχύσει τον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα της
εκπαίδευσης μέσα από την αξιοποίηση των θετικών στοιχείων του μάνατζμεντ,
εφαρμόστηκε αρχικά στη διοίκηση του σχολείου και στη συνέχεια επεκτάθηκε και στις
πραγματικές εκπαιδευτικές συνθήκες της τάξης (Καραγεώργος, 2012).

Προγράμματα Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Ενδυνάμωσης Πανεπιστημίου Αιγαίου

Εκπαιδευτικές Σημειώσεις: Ειρήνη Καραμπάση
 6

Έτσι, η Δ.Ο.Π. στην εκπαίδευση αναφέρεται στη διασφάλιση της ποιότητας των
προγραμμάτων σπουδών, των μεθόδων διδασκαλίας και της χρήσης των νέων
τεχνολογιών, στην καταλληλότητα και διαθεσιμότητα των διδασκόντων, στην
επάρκεια και στην αξιοπιστία της υλικοτεχνικής υποδομής, στην παρακολούθηση των
επιδόσεων των σπουδαστών και των ευκαιριών απασχόλησής τους, στη συνεχή
βελτίωση, την εφαρμογή ποιοτικών μεθόδων με τη χρησιμοποίηση και αξιοποίηση του
ανθρώπινου δυναμικού, με σκοπό τις ποιοτικά ανώτερες εκπαιδευτικές υπηρεσίες
(Μπρίνια, 2008).

Σύμφωνα με τον Srivanci (2004), η ΔΟΠ στο επίπεδο σχολικής τάξης ορίζεται
ως:

 μια φιλοσοφία και μια σειρά από κατευθυντήριες αρχές και πρακτικές που οι
καθηγητές εφαρμόζουν για τη διδασκαλία τους και που αποτελούν τα θεμέλια
για τη συνεχή μάθηση και βελτίωση από την πλευρά των μαθητών και των
καθηγητών. Είναι η εφαρμογή των διαδικασιών με βάση συγκεκριμένες οδηγίες
για τη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης που παρέχεται στους μαθητές
στο βαθμό που ικανοποιούνται οι ανάγκες των μαθητών και των εκπαιδευτικών
στο παρόν και το μέλλον
 μια διαδικασία που βασίζεται στην υιοθέτηση μιας ποιοτικής προσέγγισης της
διδασκαλίας από τον εκπαιδευτικό (βελτίωση της ποιότητας της διδασκαλίας,
ώστε οι μαθητές να λαμβάνουν ουσιαστική μάθηση με κάθε δυνατό τρόπο), με
σκοπό την βέλτιστη ικανοποίηση των αναγκών των μαθητών και
εκπαιδευτικών. Είναι η διαρκής επιδίωξη της συνεχούς βελτίωσης της
ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης στους μαθητές.

Οι βασικές αρχές της ΔΟΠ από τις οποίες θα πρέπει να διέπεται ένας
εκπαιδευτικός οργανισμός, σύμφωνα με τον Ζαβλανό (1998), είναι η εστίαση στις
ανάγκες της κοινωνίας, η συνεχής βελτίωση των διαδικασιών και των παρεχόμενων
υπηρεσιών και η πλήρης και ενεργός συμμετοχή του ανθρώπινου δυναμικού.

Η Πετρίδου (2000) παρουσιάζει τα κυριότερα χαρακτηριστικά από τα οποία

σκιαγραφείται ένας εκπαιδευτικός οργανισμός ποιότητας με βάση της αρχές της ΔΟΠ:

Προσανατολισμός στην ικανοποίηση των αναγκών του μαθητή

Προγράμματα Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Ενδυνάμωσης Πανεπιστημίου Αιγαίου

Εκπαιδευτικές Σημειώσεις: Ειρήνη Καραμπάση
 7

Προσανατολισμός στην πρόληψη προβλημάτων

Στρατηγικό σχέδιο ποιότητας (όραμα, αποστολή, πολιτικές ποιότητας)
Προσδιορισμός προτύπων ποιότητας για όλες τις μονάδες του οργανισμού
Αφοσίωση και δέσμευση του ανώτερου management στη φιλοσοφία της
ποιότητας
Επένδυση στην εκπαίδευση – ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού
Συμμετοχή όλων των ανθρώπινων πόρων στη βελτίωση της ποιότητας
Συνεχείς αξιολογήσεις μετρήσεις και εκτιμήσεις για τη βελτίωση της
ποιότητας
Η ποιότητα θεωρείται στοιχείο της κουλτούρας του οργανισμού
Ικανοποίηση των αναγκών όλων των αποδεκτών της εκπαιδευτικής διαδικασίας

Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι η εφαρμογή των αρχών της ΔΟΠ στο ελληνικό
εκπαιδευτικό σύστημα συναντά πολλούς περιορισμούς που σχετίζονται με το
συγκεντρωτικό χαρακτήρα του εκπαιδευτικού συστήματος, την ανυπαρξία ενός
έγκυρου και επιστημονικά θεσμοθετημένου συστήματος αξιολόγησης, τις
δυσλειτουργίες που αφορούν το σύστημα στελέχωσης των εκπαιδευτικών, την έλλειψη
ενός στρατηγικού σχεδίου ποιότητας, την έλλειψη επιμόρφωσης ηγετικών στελεχών
και εκπαιδευτικών (Ζαβλανός, 2003).

Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρμογή των
αρχών της ΔΟΠ στην εκπαίδευση είναι η αλλαγή βασικών διαδικασιών και η
υιοθέτηση νέων πρότυπων διαδικασιών που σχετίζονται με τον καθορισμό του
Οράματος και της αποστολής Ποιότητας, τον προσδιορισμό των προσδοκιών των
αποδεκτών, την επιλογή στόχων, μέτρων και διαδικασιών ποιότητας, καθώς και την
αξιολόγηση των διαδικασιών και των αποτελεσμάτων (Πετρίδου, 2000; Ζαβλανός,
2003).

Όπως διαφαίνεται λοιπόν από τα προαναφερθέντα, η διασφάλιση της ποιότητας

του εκπαιδευτικού συστήματος είναι κεντρικό ζήτημα τόσο σε επίπεδο ευρωπαϊκής
ένωσης όσο και σε εθνικό επίπεδο. Ως εκ τούτου, η αναγκαιότητα εφαρμογής της
Δ.Ο.Π. στη σύγχρονη ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα είναι περισσότερο
επιτακτική από ποτέ, εφόσον η ποιότητα στην εκπαίδευση έχει τεθεί ως προτεραιότητα
και ως στρατηγικό στόχος.

Προγράμματα Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Ενδυνάμωσης Πανεπιστημίου Αιγαίου

Εκπαιδευτικές Σημειώσεις: Ειρήνη Καραμπάση
 8

Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, οι πρώτες προσπάθειες εφαρμογής της

Διοίκησης Ολικής Ποιότητας στην εκπαίδευση επιχειρούνται στη Μ. Βρετανία και
Βόρεια Αμερική και σχετίζονται με την ενδυνάμωση της θέσης του χρήστη μαθητή
και την καλλιέργεια υπευθυνότητας στο χρήστη – προμηθευτή (Murgatroyd & Morgan,
1994). Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι η φιλοσοφία της ΔΟΠ υιοθετήθηκε κυρίως από
την Ανώτατη Εκπαίδευση (τριτοβάθμια) της Μ. Βρετανίας και Βόρειας Αμερικής,
εφόσον δεν υπάρχουν αντίστοιχες αναφορές σχετικά με την πρωτοβάθμια και
δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Αναφορικά με τον ελληνικό χώρο, ιδρύθηκε το 2006 η «Αρχή Διασφάλισης και

Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση» (Α.ΔΙ.Π.), η οποία έχει ως
αποστολή την υποστήριξη των Ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης στην
πραγματοποίηση των διαδικασιών που στοχεύουν στη διασφάλιση και βελτίωση της
ποιότητας του παρεχόμενου έργου τους.

Το 2011 μπήκε σε πιλοτική εφαρμογή από το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και

Θρησκευμάτων το πλαίσιο διασφάλισης της ποιότητας στη δια βίου μάθηση, το οποίο
απευθύνεται στους φορείς διοίκησης και τους παρόχους εκπαίδευσης και κατάρτισης
παρέχοντας μετρήσιμους ποιοτικούς και ποσοτικούς δείκτες για την αξιολόγηση της
εφαρμογής των αρχών ποιότητας.

Στη συνέχεια, ιδρύθηκε η «Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην

Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση» (Α.ΔΙ.Π.Π.Δ.Ε.) (2013) που φέρει ως
κύρια αποστολή τη διασφάλιση υψηλής ποιότητας εκπαιδευτικού έργου στην
πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Επιπλέον, σχετικά με τις έρευνες εφαρμογής της ΔΟΠ στον ελληνικό χώρο, η
Ρούση (2007), στα πλαίσια της διδακτορικής της διατριβής, επιχείρησε να αξιολογήσει
το υπάρχον σύστημα διοίκησης της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με βάση τις αρχές
της ΔΟΠ και να προτείνει λύσεις για τον εκσυγχρονισμό των διαδικασιών του
εκπαιδευτικού συστήματος. Ο Ζωγόπουλος (2010), μέσω της συστημικής προσέγγισης
της ΔΟΠ, εξέτασε τους παράγοντες και τα κριτήρια που συντελούν στη βελτίωση της
ποιότητας της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και πρότεινε την εφαρμογή ενός μοντέλου
βελτίωσης ολικής ποιότητας το οποίο εστιάζει σε όλες τις πλευρές του εκπαιδευτικού
οργανισμού. Ο Ζυρίνογλου (2015) εξέτασε την προσαρμογή της ΔΟΠ στην
Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση και επιχείρησε την εφαρμογή του

Προγράμματα Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Ενδυνάμωσης Πανεπιστημίου Αιγαίου

Εκπαιδευτικές Σημειώσεις: Ειρήνη Καραμπάση
 9

Μοντέλου Ποιότητας European Foundation of Quality Management (EFQM) ως

εργαλείο αξιολόγησης.

Βιβλιογραφία

Aina, S., Kayode, O. (2012). Application of Total Quality Management in the

Classroom. British Journal of Arts and Social Sciences, Vol.11 No.I

Evans, J., & Lindsay, W. (2008). The Management and Control of Quality, 7th ed.,
USA: Thomson South Western.

May, H.G. (2011). Education: Time to rethink the Industrial model? Journal of Futures
Studies, 16(1): 101 - 108

Micheal, R. K. et. al. (1997). A comprehensive model for implementing total quality
management in higher education. Benchmark. 4(2): 104-120.

Morgan, C., & Murgatroyd, S. (1994). Total Quality Management in the Public Sector:
an international perspective. McGraw-Hill Education (UK).

Murphy, J. (2013). Schooling in the Post-Industrial World: The North Star for
Leadership. Retrieved from:
https://peabody.vanderbilt.edu/docs/pdf/lpo/schooling_post_industrial_murphy.pdf?fb
clid=IwAR0rHKYlQA8xnivJ_bPrvIVI7gDAGoJh0RacPIJletfLADa_qomM4aumNV
w

Srivanci, M. B. (2004). Critical Issues for TQM Implementation in higher education.

The TQM Magazine

Ζαβλανός, Μ.Μ. (1998), Μάνατζμεντ, Αθήνα: Έλλην.

Ζαλβανός, Μ. (2003). Η ολική ποιότητα στην εκπαίδευση. Αθήνα: Σταμούλης.

Καραγεώργος, Χ. (2012). Διοίκηση Ολικής Ποιότητας στην Εκπαίδευση: Μια

σύγχρονη ανασκοπική προσέγγιση. 13ο Πανελλήνιο Συνέδριο Διοίκησης Αθλητισμού
και Αναψυχής, 7-9 Δεκεμβρίου 2012 (σελ.106-109). Σπάρτη.

Μπρίνια, Β. (2008), Management Εκπαιδευτικών Μονάδων και Εκπαίδευσης, Αθήνα:

Σταμούλη.

Προγράμματα Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Ενδυνάμωσης Πανεπιστημίου Αιγαίου

Εκπαιδευτικές Σημειώσεις: Ειρήνη Καραμπάση
 10

Παπάνης, Ε., Γιαβρίμης, Π., Βίκη, Α. (2009). Ο εκπαιδευτικός αποκλεισμός ως

γενεσιουργό αίτιο του κοινωνικού αποκλεισμού. Σύγχρονη κοινωνία, εκπαίδευση και
ψυχική υγεία, ΣΚΕΨΥ 2, σ. 381- 393.

Πετρίδου, Ε. (2000), Ο προγραμματισμός της δράσης της εκπαιδευτικής μονάδας ως

βασικό στοιχείο της Διοίκησης της Ποιότητας στην εκπαίδευση, Θεσσαλονίκη.

Συναφείς προς μελέτη πηγές (αναρτημένες στην ψηφιακή βιβλιοθήκη)

Dahlgaard, J., Kristensen, K., Kanji, G. (1995) Total quality management and
education, Total Quality Management, 6:5, 445-456

Militarua, M., Ungureanua, G., Chenic. A. S. (2005). The prospects of implementing

the principles of Total Quality Management (TQM) in education. Procedia - Social and
Behavioral Sciences 93 (2013) 1138 – 1141

Porter, L. J., Adrian J. Parker, A. J. (1993). Total quality management—the critical

success factors, Total Quality Management, 4:1, 13-22

Γκόβαρης, Χ., Ρουσσάκης, Ι. (2008). Πολιτικές στην εκπαίδευση. Παιδαγωγικό

Ινστιτούτο.

Κολοζώφ, Χ. (2015). Η ηγεσία των εκπαιδευτικών μονάδων δευτεροβάθμιας

επαγγελματικής εκπαίδευσης στο πλαίσιο της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας. Μια
εμπειρική διερεύνηση του κριτηρίου “Ηγεσία” του E.F.Q.M.. Επιστημονικό
Εκπαιδευτικό Περιοδικό «eκπ@ιδευτικός κύκλος», Τόμος 3, Τεύχος 1.

Παναγιώτου, Α., Κυριακίδης, Λ., Χαραλάμπους Ε. (2012). Ανάπτυξη θεωρητικού

σχήματος για την κατανόηση της ποιότητας στην εκπαίδευση: Εγκυροποίηση του
δυναμικού μοντέλου εκπαιδευτικής αποτελεσματικότητας. Πρακτικά συνεδρίου
«προωθώντας την ποιότητα στην εκπαίδευση: μια δυναμική προσέγγιση.
Πανεπιστημίου Κύπρου, Λευκωσία

Τριλιανός, Α., Κουτρομάνος, Γ., Αλεξόπουλος, Ν. (2012). Η ποιότητα στην

εκπαίδευση: Τάσεις και προοπτικές. Α’ τόμος πρακτικών πανελλήνιου συνεδρίου.
Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα.

Προγράμματα Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Ενδυνάμωσης Πανεπιστημίου Αιγαίου

Εκπαιδευτικές Σημειώσεις: Ειρήνη Καραμπάση
 11

Τριλιανός, Α., Κουτρομάνος, Γ., Αλεξόπουλος, Ν. (2012). Η ποιότητα στην

εκπαίδευση: Τάσεις και προοπτικές. Β’ τόμος πρακτικών πανελλήνιου συνεδρίου.
Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα.

Ερώτηση κατανόησης από το πρωτότυπο διδακτικό υλικό και τις

συναφείς προς μελέτη πηγές
Υποχρεωτική

 Κάντε αναφορά στα ηγετικά χαρακτηριστικά ποιότητας που διαθέτουν τα

διοικητικά στελέχη και τα οποία αποτυπώνονται στην έρευνα που διεξήχθη
στις σχολικές μονάδες ΕΠΑΛ της Δυτικής Θεσσαλονίκης (Κολοζώφ,
2015). Σε ποιο βαθμό εφαρμόζονται οι αρχές της Διοίκησης Ολικής
Ποιότητας στην ηγεσία των εν λόγω εκπαιδευτικών οργανισμών;

(Κολοζώφ, Χ. (2015). Η ηγεσία των εκπαιδευτικών μονάδων δευτεροβάθμιας

επαγγελματικής εκπαίδευσης στο πλαίσιο της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας. Μια
εμπειρική διερεύνηση του κριτηρίου “Ηγεσία” του E.F.Q.M.. Επιστημονικό
Εκπαιδευτικό Περιοδικό «eκπ@ιδευτικός κύκλος», Τόμος 3, Τεύχος 1.)

Άσκηση (Υποχρεωτική)

Επιλέξτε ένα από τα παρακάτω άρθρα της ψηφιακής βιβλιοθήκης και κάντε μία
περίληψη γύρω στις 500-1000 λέξεις (μία για κάθε μηνιαία ενότητα).

1. Dahlgaard, J., Kristensen, K., Kanji, G. (1995) Total quality management and
education, Total Quality Management, 6:5, 445-456

2. Militarua, M., Ungureanua, G., Chenic. A. S. (2005). The prospects of implementing

the principles of Total Quality Management (TQM) in education. Procedia - Social and
Behavioral Sciences 93 (2013) 1138 – 1141

3. Porter, L. J., Adrian J. Parker, A. J. (1993). Total quality management—the critical

success factors, Total Quality Management, 4:1, 13-22

Προγράμματα Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Ενδυνάμωσης Πανεπιστημίου Αιγαίου

Εκπαιδευτικές Σημειώσεις: Ειρήνη Καραμπάση
 12

4. Γκόβαρης, Χ., Ρουσσάκης, Ι. (2008). Πολιτικές στην εκπαίδευση. Παιδαγωγικό

Ινστιτούτο.

5. Κολοζώφ, Χ. (2015). Η ηγεσία των εκπαιδευτικών μονάδων δευτεροβάθμιας

επαγγελματικής εκπαίδευσης στο πλαίσιο της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας. Μια
εμπειρική διερεύνηση του κριτηρίου “Ηγεσία” του E.F.Q.M.. Επιστημονικό
Εκπαιδευτικό Περιοδικό «eκπ@ιδευτικός κύκλος», Τόμος 3, Τεύχος 1.

6. Παναγιώτου, Α., Κυριακίδης, Λ., Χαραλάμπους Ε. (2012). Ανάπτυξη θεωρητικού

σχήματος για την κατανόηση της ποιότητας στην εκπαίδευση: Εγκυροποίηση του
δυναμικού μοντέλου εκπαιδευτικής αποτελεσματικότητας. Πρακτικά συνεδρίου
«προωθώντας την ποιότητα στην εκπαίδευση: μια δυναμική προσέγγιση.
Πανεπιστημίου Κύπρου, Λευκωσία

7. Τριλιανός, Α., Κουτρομάνος, Γ., Αλεξόπουλος, Ν. (2012). Η ποιότητα στην

εκπαίδευση: Τάσεις και προοπτικές. Α’ τόμος πρακτικών πανελλήνιου συνεδρίου.
Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα.

8. Τριλιανός, Α., Κουτρομάνος, Γ., Αλεξόπουλος, Ν. (2012). Η ποιότητα στην

εκπαίδευση: Τάσεις και προοπτικές. Β’ τόμος πρακτικών πανελλήνιου συνεδρίου.
Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα.

Προγράμματα Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Ενδυνάμωσης Πανεπιστημίου Αιγαίου

Εκπαιδευτικές Σημειώσεις: Ειρήνη Καραμπάση