MIKROPROCESOR

Procesor je složeni elektronski sklop koji u odgovarajućem okruženju može izvršavati aritmetičke i logičke operacije,
programske instrukcije i komande. Prefiks mikro više upućuje na tehnologiju kojom je izrađen, obično neka od MOS
tehnologija. U PC svijetu dominira intelova familija tzv. X86 µP koja je snažno evoluirala do današnjih Core i7
procesora a čiji je začetnik µP 8086. Procesor je ključna komponenta PC računara i ima največi uticaj na ukupne
performanse PC-ja. Zbog toga je razvoju procesora posvečena izuzetna pažnja i njegove performanse su rasle brže u
poređenju sa rastom performansi ostalih PC komponenti. Brzina i snaga procesora su najjači marketinški mamac na
koji se “pecaju” kupci računara. Međutim, zaostajanje u razvoju ostalih PC komponenti donijelo je dosta problema i
sputava procesr da razvije puni potencijal.

Hardverski model µP-a

Prikazan je jednostavni model 8-bitnog µP sa dva 8-bitna akumulatora.

Akumulatori
A i B su
osnovni radni
registri µPa u
kojima se
nalaze podaci
koji se
trenutno
obrađuju.
PC (Program
Counter) je registar specijalne namjene čiji sadržaj predstavlja adresu instrukcije koja će se slijedeća izvršavati.
DC (Data Counter) je registar specijalne namjene čiji sadržaj predstavlja adresu podatka koji će se slijedeći
obrađivati.
IR (Instrukcijski - Instruction Registar) je registar specijalne namjene u koji se smješta kod instrukcije koja se
trenutno izvršava.
PR (Privremeni Registar) je registar specijalne namjene u koji se smješta 1 od 2 moguća operanda sa kojima ALU
može raditi.
ALU može izvoditi operacije sa 1 operandom (x2, sinx, x+1, 1/x, itd...) ili operacije sa 2 operanda (x+y, x*y, x/y, itd...)
Rezultat operacije ALU vraća direktno na BUS. Dekoder je vitalni dio procesora koji dekodira instrukciju koja se nalazi
u IR-u. Dekodiranje rezultira nizom upravljačkih signala kojima je određeno ponašanje svih djelova procesora.
Upravljački sklop vrši sinhronizaciju signala dobijenih iz dekodera sa signalima eksternog sinhronizacionog izvora
(obično je to kristal kvarca) koji generišu sinhronizacione faze Ф1 i Ф2. Upravljački sklop distribuira upravljačke signale
do svih djelova µPa. Na taj način Upravljački sklop upravlja ponašanjem svih dijelova µPa.
Registri opšte namjene olakšavaju operacije sa indeksiranim varijablama i višedimenzionim tabelama.

Rad µPa na izvršavanju jedne instrukcije

Rad µPa na izvršavanju jedne instrukcije možemo podijeliti u 2 faze:
1) Fetch (pribavljanje instrukcije)
2) Execute (izvršavanje instrukcije)
U prvoj fazi pronalazi se memorijska lokacija sa adresom na koju pokazuje program counter (PC) i učitava se sadržaj
memorijske lokacije na koju pokazuje PC, tj. preko BUS-a se saržaj adresirane lokacije smješta u IR. Sadržaj IR-a
predstavlja kod instrukcije koja se trenutno izvršava. Čim je instrukcijski kod smješten u IR, vrši se automatsko
inkrementiranje (povećanje za 1) sadržaja programskog brojača. Na taj način je postignuto da program counter (PC)
uvijek pokazuje na adresu slijedeće instrukcije koja će se izvršavati. U drugoj fazi instrukcijski kod se iz IR-a
proslijeđuje na dekodiranje u dekoderu. Dekodiranje rezultira nizom upravljačkih signala. Ovi upravljački signali se
sinhronizuju sa fazama eksternog clocka (sata) Ф1 i Ф2 i tako sinhronizovani proslijeđuju do svih djelova µP-a.
Upravljački signali određuju ponašanje i rad svih djelova µP-a. Ovaj koncept je veoma važan jer prema fon
Neumannovom modelu za procesor nema razlike između instrukcija i podataka. To znači da procesor ne zna da li je to
što obrađuje instrukcija ili podatak. Ali procesor uvijek zna u kojoj je radnoj fazi. Ono što dobije na obradu u prvoj fazi
tretira kao istrukciju, a ono što dobije na obradu u fazi execute tretira se kao podatak. Koncept je jednostavan i logičan
iako ima i drugačijih rješenja tj. rješenja gdje su instrukcije i podatci razdvojeni i razlikuju se i po formatu i po naćinu
distribucije unutar procesora.