Οδηγός - Guide - Δυτική Αθήνα, Αττική - West Athens, Atica

Ο ι επισκέπτες στη διαδρομή τους προς την Αθήνα Travelers on their way to Athens encoun-
συναντούσαν δύο αρχαίες πόλεις, την Ελευσίνα και tered two ancient cities, Eleusis and Megara, Οδηγός
Δυτική
τα Μέγαρα, την αρχαία Λίμνη των Ρειτών και την the ancient lakes of Reitoi and the Sacred
Ιερά Οδό με τα ιστορικά ίχνη ορατά μέχρι τις ημέρες Way, with its traces visible even today, Daph-
μας, τη Μονή Δαφνίου (Παγκόσμιο Μνημείο Πολιτι- ni Monastery (World Heritage Monument),
στικής Κληρονομιάς), τον Κηφισό και τον Ελαιώνα Kifissos River and the ancient olive grove of
της Αθήνας (το «κάλλιστον Προάστειον» σύμφωνα Athens (“the best of suburbs” according to
Αθήνα -Αττική
με τον Πλάτωνα) και το Όρος Αιγάλεω – Ποικίλο... Plato) and Mount Aigaleo – Poikilon....
Με την έκδοση του Οδηγού για τη Δυτική Αθήνα – The publication of the “Guide to Western
Αττική θέλουμε να συμβάλουμε στην προβολή και Athens – Attica” wishes to contribute to the
στην προώθηση των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυ- promotion and advancement of the 17 sus-
ξης του ΟΗΕ (AGENDA 2030) και πιο συγκεκριμένα tainable development goals of UN’s AGEN-
του στόχου 11.4 για την «Ενίσχυση των προσπαθει- DA 2030, especially goal 11.4, “to strengthen
ών για την προστασία και τη διαφύλαξη της παγκό- efforts to protect and safeguard the world’s
σμιας πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς». cultural and natural heritage”.
Δυτική Αθήνα- Αττική
Ελληνική
&
Αγγλική
Οδηγός
Έκδοση
Greek & E
nglish
Edition
ΔΩΡΗΤΉΣ - DONOR
ΟΔΗΓΟΣ ΔΥΤΙΚΗ ΑΘΗΝΑ – ΑΤΤΙΚΗ
Εκδότης
Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ/Naturefriends Greece
Ανθέων 72, 12461 | ΑΦΜ: 997557187, Δ.Ο.Υ.: Αιγάλεω
Τηλ.: +30 215 5257408 | Email: naturefriendsgreece@gmail.com
naturefriends.gr | gowestathens.gr
Μητρώο Πολιτιστικών Φορέων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΑΜ: 3358)
Copyright: Ελεύθερη διακίνηση με αναφορά στην πηγή
ISBN: 978-618-82830-6-0
ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΑ ΕΞΩΦΎΛΛΟΥ COVER PHOTO
Αγροτικό – Ιστορικό – Φυσικό τοπίο Agricultural – Historical – Natural

στο Πόρτο Γερμενό. Φωτογράφιση από landscape of Porto Germenos. Sea
το Φρούριο των Αιγοσθένων προς τη view from Aigosthena Fortress,
θάλασσα, με την εκκλησία «Κοίμηση της with the church of the "Assumption
Θεοτόκου» στον αρχαιολογικό χώρο να of Virgin Mary" overlooking the
δεσπόζει στο κέντρο του τοπίου. archaeological site.
«Πύργος Παλατάκι» στο Χαϊδάρι, "Palataki Tower" in Haidari,

έργο του Ερνέστου Τσίλερ. designed by Ernst Ziller.
Φωτ.: Πρωτοχρονιά 1955, αρχείο Photo: New Year’s Eve 1955, Lilian
Λίλιαν Γιαχνή (Βλέπε σελίδα 64). Yachni’s archive (See Page 65).
Χάρτης Δυτική Αθήνα-Αττική
Δήμοι Δυτικής Αθήνας: Western Athens Municipalities:

1. Αγία Βαρβάρα 1. Agia Varvara
2. Αιγάλεω 2. Aigaleo
3. Άγιοι Ανάργυροι – Καματερό 3. Agioi Anargyroi – Kamatero
4. Ίλιον 4. Ilion
5. Περιστέρι 5. Perister
6. Πετρούπολη 6. Petroupolis
7. Χαϊδάρι 7. Haidari
Map West Athens-Attica
2 1
3
6
4
7 5
1 2
Δήμοι Δυτικής Αττικής: Western Attica Municipalities:

1. Ασπρόπυργος 1. Aspropyrgos
2. Ελευσίνα 2. Eleusis
3. Μάνδρα – Ειδυλλία 3. Mandra – Eidillia
4. Μέγαρα 4. Megara
5. Φυλή 5. Phyli.
Το ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε το σύνολο
του περιεχομένου και οι πληροφορίες που εμφανίζονται στον οδηγό να χαρακτηρίζονται από
ακρίβεια, σαφήνεια, ορθότητα. Ωστόσο ο οργανισμός δεν είναι υπεύθυνος για τις ώρες και τις
ημέρες της λειτουργίας καθώς και της ασφάλειας των χώρων. Σας προτρέπουμε να επιβεβαιώ-
σετε τις πληροφορίες πριν από κάθε επίσκεψη καθώς και την ασφάλεια των χώρων, ιδιαίτερα
εκείνων που περιγράφονται σε βουνά, σπήλαια, λίμνες, ποτάμια κ.ά.
Κανένα μέρος του περιεχομένου του Οδηγού δεν αποτελεί και δεν μπορεί να θεωρηθεί σε κα-
μία περίπτωση, άμεσα ή έμμεσα, παρότρυνση, οδηγία, συμβουλή ή προτροπή για οποιαδήποτε
πράξη ή παράλειψη, αντιθέτως εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια των χρηστών κατόπιν προ-
σωπικής αξιολόγησης να ενεργήσουν με βάση τη δική τους βούληση, αποκλειόμενης οποιασ-
δήποτε ευθύνης του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ.
Naturefriends Greece made everything in its power to ensure the accuracy, precision and
validity of the content and information of the Guide; however we are not responsible for the
time tables and safety standards of the places mentioned. We urge you to verify the validity
of the information before visits as well as the safety of the places concerned, especially those
regarding mountains, caves, lakes, rivers etc.
No part of this Guide and under no circumstances should be taken directly or indirectly as an
instigation, guidance, advice or encouragement for any act or omission of it, on the contrary
it lies to the discretion of the individual user, after scrutiny, to act on their own will, with
Naturefriends accepting no responsibility.
Με την έκδοση του Οδηγού για τη Δυτική Αθήνα – Αττική θέλουμε να συμβάλουμε στην προ-
βολή και στην προώθηση των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ (AGENDA 2030) και πιο
συγκεκριμένα του στόχου 11.4 για την «Ενίσχυση των προσπαθειών για την προστασία και τη
διαφύλαξη της παγκόσμιας πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς».
The publication of The Guide to Western Athens – Attica wishes to contribute to the promotion
and advancement of the 17 sustainable development goals of UN’s AGENDA 2030, especially
goal 11.4 to “Strengthen efforts to protect and safeguard the world’s cultural and natural
heritage”.
Έρευνα - Συγγραφή: Χαρίκλεια Χάρη
Research – Texts: Chariklia Chari
Επιμέλεια θεμάτων: Κώστας Φωτεινάκης

Article editing: Kostas Fotinakis
Επιμέλεια κειμένων: Αντωνία Φώτη, Αντώνης Μαρκεζίνης

Text proofing: Antonia Foti, Antonis Markezinis
Μετάφραση: Ν.Γ.
Translation: N.G.
Δημιουργικό: Εκδόσεις Έμβρυο

Ιερά Οδός 286, 122 43, Αιγάλεω, Τηλ./Φαξ: 210-5315012, Εmail: info@embryopub.gr,
http://www.embryopub.gr, Facebook.com/EmbryoPublications
Creative – Printing – Production: Embryo Publications
Εκδότης: Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ

Publisher: Naturefriends Greece
Δωρητής: Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

Donor: Stavros Niarchos Foundation
Αθήνα 2019 / Athens 2019
Η έκδοση του Οδηγού εντάσσεται στο πρόγραμμα «Πάμε Δυτικά – Ανακαλύπτουμε τη Δυτική Αθήνα» που
υλοποιεί το Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ/Naturefriends Greece με την υποστήριξη του Ιδρύματος
Σταύρος Νιάρχος.
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει επισκέψεις και ξεναγήσεις σε ιστορικούς και περιβαλλοντικούς χώρους, τη
διεξαγωγή ημερίδας, τη δημιουργία πληροφοριακού υλικού και ιστοσελίδας.
Ο Οδηγός διανέμεται δωρεάν.
The Guide’s publication is part of the program “Go West – Discover West Athens” realized by Naturefriends
Greece with the support of Stavros Niarchos Foundation/SNF.
The program includes visits and guided tours in places of historic and environmental interest, seminars, the
creation of information literature and a webpage.
This Guide is offered free of charge.

6 Οδηγός Δυτική Αθήνα - Αττική / Guide West Athens - Attica
ΠΕΡΙΕΧΌΜΕΝΑ
Ιστορία Δυτικά της Αθήνας-Αττικής ............................................ 12
Εισαγωγή ....................................................................................... 14
Το παλίμψηστο τοπίο της Δυτικής Αθήνας ........................................................ 14
Πολιτιστική Διαδρομή 1 ............................................................... 18

Κατά μήκος της Ιεράς Οδού: Αρχαία ίχνη στο σύγχρονο τοπίο ως την
Ελευσίνα ......................................................................................................................... 18

Το μετρό και τα «μουσεία» του: μία εναλλακτική πολιτιστική διαδρομή
της Ιεράς Οδού ............................................................................................................. 36

Πράσινες και Μπλε διαδρομές................................................................................. 42

Σημαντικοί τόποι μνήμης ......................................................................................... 58

Εικαστικές διαδρομές στη Δυτική Αθήνα ........................................................... 64

Εξερευνώντας τα Τείχη, Φρούρια και Οχυρωμένες Πόλεις στη Δυτική
Αθήνα και Δυτική Αττική .......................................................................................... 72
Θέατρα ........................................................................................... 86
Θέατρο Πέτρας (Πετρούπολη) .................................................................................86
Θέατρο Αλέξης Μινωτής (Αιγάλεω) .......................................................................87
Θέατρο Φοίνικας (Περιστέρι) ...................................................................................88
Θέατρο Παλαιό Ελαιουργείο (Ελευσίνα)-Αισχύλεια..........................................89
Ευρετήριο Τόπων .......................................................................... 90

Ευρετήριο Ονομάτων ................................................................... 94
Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ 7
CONTENTS
The History West Of Athens - Attica............................................. 13
Introduction .................................................................................. 15
The Palimpsest landscape of Western Athens................................................... 15
Cultural Route 1 ............................................................................ 19
Along the Sacred Way: Traces of Antiquity in the contemporary
landscape all the way to Eleusis ............................................................................. 19
Cultural Route 2 ............................................................................ 37

Metro and its “museums“: an alternative cultural route of the
Sacred Way ..................................................................................................................... 37
Cultural Route 3 ............................................................................ 43
Green and Blue Routes .............................................................................................. 43
Cultural Route 4 ............................................................................ 59

Important Memory Places ....................................................................................... 59
Cultural Route 5 ............................................................................ 65
Visual routes in West Athens ................................................................................... 65
Cultural Route 6............................................................................. 73

Exploring the Walls, Fortresses and Fortified Cities of W. Athens and
W. Attica .......................................................................................................................... 73
Theaters ......................................................................................... 86
Petra Theater (Petroupolis) .......................................................................................86
Alexis Minotis Theater (Aigaleo) .............................................................................87
Phoenix Theater (Peristeri) ........................................................................................88
Paleo Eleourgio “Old Olive Mill” Theater – Aeschylia Festival (Eleusis) ......89
Index of Places .............................................................................. 91

Index of Names ............................................................................. 95
Πολιτιστική Διαδρομή 1 Cultural Route 1
Ιερός Ναός Αγίου Σάββα Holy Church of Agios Savas the

Ηγιασμένου (Βοτανικού) .......... 20 Consecrated (Votanikos area) ... 21
Ιερά Μονή Δαφνίου ....................... 22 Holy Monastery of Daphni .......... 23
Ιερό Αφροδίτης στην Αφαία Sanctuary of Aphrodite in
Σκαραμαγκά ................................. 24 Aphaia, Skaramangas area ...... 25
Υδροβιότοπος Λίμνης Koumoundourou Lake Nature
Κουμουνδούρου (Αρχαίοι Reserve (Ancient Reitoi) ........... 27
Ρειτοί) .............................................. 26 Roman Bridge of Eleusinian
Ρωμαϊκή Γέφυρα Ελευσινιακού Kifissos River ................................. 29
Κηφισού ......................................... 28
Eleusis ................................................. 31
Ελευσίνα ............................................ 30 Eleusis Archaeological Site ......... 33
Ο Αρχαιολογικός Χώρος
Ελευσίνας ....................................... 32
Πολιτιστική Διαδρομή 2
Σταθμός Αιγάλεω ............................ 38

Σταθμός Ελαιώνας .......................... 40
Σταθμός Αγία Μαρίνα ................... 40
Cultural Route 2
Aigaleo Station ................................ 39

Elaionas Station ............................... 41
Agia Marina Station ....................... 41
Τα Πάρκα ........................................... 42 Parks .................................................... 43

Μητροπολιτικό Πάρκο «Αντώνης “Antonis Tritsis” Metropolitan Park,
Τρίτσης» στον Δήμο Ίλιον ....................42 Ilion Municipality .................................. 43
Το Μπαρουτάδικο του Αιγάλεω ........46 Baroutadiko Park, Aigaleo ................ 47
Οι Βοτανικοί Κήποι ......................... 48 Botanical Gardens .......................... 49
Βοτανικός Κήπος του Γεωπονικού Agricultural University of Athens
Πανεπιστημίου Αθηνών στην Botanical Garden, on Hiera Odos .... 49
Ιερά Οδό .....................................................48 Agricultural Museum - Agricultural
Γεωργικό Μουσείο – Γεωπονικό University of Athens.............................. 51
Πανεπιστήμιο Αθηνών..........................50
“Julia and Alexander N. Diomedes”
«Βοτανικός Κήπος Ιουλίας και
Botanical garden, on the Sacred
Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους» στην
Way - National and Kapodistrian
Ιερά Οδό - Εθνικό και Καποδιστριακό
University of Athens.............................. 53
Πανεπιστήμιο Αθηνών .........................52
Οι Υδροβιότοποι ............................. 54 Nature Reserves .............................. 55
Βουρκάρι Μεγάρων ...............................54 Vourkari, Megara .................................. 55
Η Λίμνη Κουμουνδούρου (Ρειτών) ..54 Koumoundourou Lake (Reitoi) ........ 55
Το Όρος Αιγάλεω και το Ποικίλο Mounts Aigaleo and Poikilon ..... 57
Όρος ................................................ 56
Στρατόπεδο Χαϊδαρίου – Haidari Military Camp –

ΜΠΛΟΚ 15 ..................................... 58 BLOCK 15 ....................................... 59
Τόποι Μνήμης που συνδέονται Memory Sites linked to the
με την Αντίσταση σε resistance against the Germans
γειτονικές περιοχές .................... 60 in neighboring areas ................. 61
Διομήδειος Βοτανικός Κήπος ..... 60 Diomedes Botanical Garden ...... 61
Θρόνος Ξέρξη .................................. 62 Xerxes’ Throne .................................. 63
Πύργος Παλατάκι και το κτήμα Palataki Tower and Haidari Estate ... 65
Χαϊδάρι ........................................... 64 Agia Varvara Church ...................... 69
Ιερός Ναός Αγ. Βαρβάρας ............ 68 Apostolos Pavlos Church
Ναός Αποστόλου Παύλου ........... 70 (St. Paul’s) ....................................... 71
Μουσείο Νοσοκομειακών Αντι- Medical Tools Museum, Dromo-
κειμένων Ψ.Ν.Α. Δρομοκαΐτειο .. 70 kaition Psychiatric Hospital ..... 71
Φρούριο της Φυλής και Αρχαίο Phyli Fortress and Dema Wall ..... 75
Τείχος του Δέματος .................... 74 Phyli Fortress ........................................... 75
Φρούριο της Φυλής ...............................74 Ancient Wall of Dema – Between
Αρχαίο Τείχος του Δέματος - the Municipalities of Aspropyrgos
Μεταξύ των Δήμων Ασπροπύργου and Phyli ................................................... 75
και Φυλής ...................................................74 On the Way to Thebes (Eleusis -
Στον Δρόμο για τη Θήβα Oinoi – Eleutheres – Platees) .... 77
(Ελευσίνα - Οινόη - Ελευθερές - Oinoi Tower ............................................. 77
Πλαταιές) ........................................ 76 Eleutheres Fortress ................................ 77
Πύργος Οινόης ........................................76
Φρούριο Ελευθερών .............................76
On the Way to Aigosthena
(Aspropyrgos – Vilia – Vathichori
Στον Δρόμο για τα Αιγόσθενα Towers – Aigosthena) ................ 79
(Ασπρόπυργος - Βίλια - Πύργοι Aspropyrgos Tower ............................... 79
Βαθυχωρίου - Αιγόσθενα) ........ 78 Square and Round Towers (Mikro
Πύργος Ασπροπύργου .........................78 and Megalo Vathichori, Megara) .... 79
Τετράγωνος και Κυκλικός Πύργος Aigosthena .............................................. 81
(Μικρό και Μεγάλο Βαθυχώρι
Μεγάρων) ..................................................78 On the Way to Agia Triada (Megara
Αιγόσθενα ..................................................80 – Vourkari – Agia Triada) .......... 83
Megara Archaeological Site ............. 83
Στον Δρόμο για την Αγ. Τριάδα Museum of Megara ............................. 83
(Μέγαρα - Βουρκάρι - Αγ. Agia Triada district, Megara
Τριάδα) ........................................... 82 (modern Neo Meli) ............................... 85
Αρχαιολογικός Χώρος των
Μεγάρων ....................................................82
Μουσείο Μεγάρων ................................82
Αγία Τριάδα Μεγάρων (σημερινό
Νέο Μελί) ....................................................84
ΔΥΤΙΚΉ ΑΘΉΝΑ - ΑΤΤΙΚΉ
Τείχη,
Φρούρια και
Οχυρωμένες
1 Αρχαία ίχνη
στο σύγχρονο
τοπίο ως την
Ελευσίνα
6 2
Πόλεις
Το μετρό και τα
«μουσεία» του
Εικαστικές
3
διαδρομές
5
4
Πράσινες
Σημαντικοί και Μπλε
τόποι διαδρομές
μνήμης
WEST ATHENS - ATTICA
1
Traces of
Antiquity in the
Walls, contemporary
Fortresses landscape all the
and Fortified way to Eleusis
6 2
Cities
Metro and its

“museums“
Visual
3
routes
5
4
Green
Important and Blue
Memory Routes
Places
ΙΣΤΟΡΊΑ ΔΥΤΙΚΆ ΤΗΣ

ΑΘΉΝΑΣ-ΑΤΤΙΚΉΣ Του Κώστα Φωτεινάκη
Με τον όρο Δυτική Αθήνα εννοούμε τους επτά Δήμους: Αγίας Βαρβάρας, Αιγάλεω, Αγίων Αναργύ-
ρων – Καματερού, Ιλίου, Περιστερίου, Πετρούπολης και Χαϊδαρίου. Με τον όρο Δυτική Αττική εννο-
ούμε τους πέντε Δήμους: Ασπροπύργου, Ελευσίνας, Μάνδρας – Ειδυλλίας, Μεγαρέων και Φυλής.
Τ ην περιοχή της Δυτικής Αθήνας – Αττικής, την έχουν περιγράψει δεκάδες περιηγητές, ιστορικοί
και συγγραφείς καθώς αποτελούσε την είσοδο από την Πελοπόννησο, τα νησιά του Ιονίου, την
Ήπειρο, ακόμα και την Ευρώπη μέσω Ιταλίας. Από τον Παυσανία μέχρι τον φιλέλληνα Φραγκίσκο Σατω-
μπριάν, τον Άγγλο συνταγματάρχη Ουίλιαμ Μάρτιν Ληκ, τον Χένρυ Μίλλερ μέχρι τη Βιρτζινία Γουλφ κ.ά.
Οι επισκέπτες στη διαδρομή τους προς την Αθήνα συναντούσαν δύο αρχαίες πόλεις, την Ελευσίνα
και τα Μέγαρα, την αρχαία Λίμνη των Ρειτών και την Ιερά Οδό με τα ιστορικά ίχνη ορατά μέχρι τις
ημέρες μας, τη Μονή Δαφνίου (Παγκόσμιο Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς), τον Κηφισό και τον
Ελαιώνα της Αθήνας (το «κάλλιστον Προάστειον» σύμφωνα με τον Πλάτωνα) και το Όρος Αιγάλεω
– Ποικίλο.
Για την ιστορία της Δυτικής Αθήνας και της Δυτικής Αττικής έχουν εκδοθεί πολλά και σημαντικά
βιβλία, ειδικές εκδόσεις Δήμων και έχουν δημοσιευτεί επιστημονικά και ερευνητικά άρθρα.
Εκτός όμως από τα ιστορικά ίχνη, η Δυτική Αθήνα - Αττική διαθέτει σημαντικό φυσικό πλούτο, εξαιρε-
τικά τοπία, ακρογιαλιές που μπορείς να απολαύσεις το ηλιοβασίλεμα και τα ταβερνάκια στην Ελευσί-
να, στον Ασπρόπυργο, στο Μεγάλο Πεύκο, στο Αλεποχώρι, στο Πόρτο Γερμενό, στη Ψάθα και αλλού.
Η βιομηχανική αρχιτεκτονική κληρονομιά της Ελευσίνας συνιστά ένα ακόμα στοιχείο που την κάνει
ελκυστική, που μαζί με τα Αισχύλεια και τις πλούσιες πολιτιστικές δράσεις που αναπτύσσει όλα τα
προηγούμενα χρόνια αναδείχθηκε ως «Ελευσίνα – Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2021».
Μαζί με την Ελευσίνα μπορεί και πρέπει να αναδειχθεί η ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Αθήνας -
Αττικής. Αυτός είναι και ο στόχος του προγράμματος, να μας παροτρύνει να «… πάμε Δυτικά της
Αθήνας» στο Αιγάλεω, στην Αγία Βαρβάρα, στο Χαϊδάρι, στον Ασπρόπυργο, στην Ελευσίνα αλλά και
στα Βίλια, τα Μέγαρα, στο Πόρτο Γερμενό, στις Ερυθρές….
Επίσης «πάμε» στο Περιστέρι με τους δύο σταθμούς ΜΕΤΡΟ και το Άλσος του, στους Αγίους Αναργύ-
ρους και στο Ίλιον που φιλοξενούν το Πάρκο Τρίτση και τον Πύργο της Βασιλίσσης, στην Πετρούπο-
λη με το παλαιό ασβεστοκάμινο και το λατομείο κ.ά. Πάμε στα θέατρα «Πέτρας» στην Πετρούπολη,
«Αλέξης Μινωτής» στο Αιγάλεω, «παλαιό Ελαιουργείο» στην Ελευσίνα, «Φοίνικα» στο Περιστέρι.
Προφανώς δεν υποτιμούμε τα διάφορα περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήματα που καταγράφο-
νται στην περιοχή. Ο στιχουργός Νίκος Γκάτσος και ο συνθέτης Μάνος Χατζηδάκις, και να θέλουμε
να τον ξεχάσουμε, μας θυμίζουν τον «Εφιάλτη της Περσεφόνης». Ωστόσο ως αντίδοτο καταφεύγου-
με στον ίδιο τον συνθέτη Μάνο Χατζηδάκι και στον στιχουργό Νότη Περγιάλη που μας προτρέπουν
«να διώξουμε τη λύπη και να πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι», αυτό κάνουμε «… πάμε δυτικά της Αθή-
νας» για να δούμε και να προβάλουμε τις καλές πλευρές της.
Κώστας Φωτεινάκης
Πρόεδρος του Ελληνικού Δικτύου ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ
Ερευνητής της τοπικής ιστορίας και συγγραφέας του Ιστορικού
Λευκώματος «Χαϊδάρι – Τόπος και Άνθρωποι»
THE HISTORY WEST OF
ATHENS - ATTICA Kostas Fotinakis
The term “Western Athens” refers to seven municipalities: Agia Varvara, Aigaleo, Agioi Anargyroi
– Kamatero, Ilion, Peristeri, Petroupolis and Haidari. The term “Western Attica” refers to five munici-
palities: Aspropyrgos, Eleusis, Mandra – Eidillia, Megara and Phyli.
W estern Athens – Attica, being the entry gate from the Peloponnese, Ionian Islands, Epirus,
even Europe through Italy, has been described by dozens of travelers, historians and writers,
from Pausanias and the philhellene Francois Shateaubriand, British Colonel William Martin Leake, to
Henry Miller and Virginia Woolf.
Travelers on their way to Athens encountered two ancient cities, Eleusis and Megara, the ancient
lakes of Reitoi and the Sacred Way, with its traces visible even today, Daphni Monastery (World
Heritage Monument), Kifissos River and the ancient olive grove of Athens (“the best of suburbs”
according to Plato) and Mount Aigaleo – Poikilon.
Numerous significant books, special editions by municipalities, scientific and research articles on the
history of the area have been published.
But, apart from its historic traces, Western Athens and Attica offer a rich natural wealth, breathtaking
landscapes, seashores and beaches to enjoy beautiful sunsets and small tavernas in Eleusis,
Aspropyrgos, Megalo Pefko, Alepochori, Porto Germeno, Psatha etc.
Industrial architecture, the Aeschylia Festival and an abundance of cultural events render Eleusis
appealing and the city managed to be named Cultural Capital of Europe 2021. Along with Eleusis, we
can and must showcase the broader area of Western Athens – Attica. This is the goal of this program
– to prod us to “… go West of Athens”, to Aigaleo, Agia Varvara, Haidari, Aspropyrgos, Eleusis, but also
to Vilia, Megara, Porto Germeno, Erythres….
We also go to Peristeri, with its two Metro stations and its park, to Agioi Anargyroi and Ilion where
the A. Tritsis Metropolitan Park and the Queen’s Tower, to Petroupolis with the old lime kiln and the
quarry etc.
We visit the theaters of “Petra” in Petroupolis, “Alexis Minotis” in Aigaleo, “Old Olive Mill” in Eleusis,
and “Phoenix” in Peristeri.
Of course, we do not wish to underplay the various environmental and social issues that burden the
area. Even if we wanted to forget them, poet Nikos Gatsos and composer Manos Hadjidakis always
remind us of “Persephone’s Nightmare”. As an antidote, we resort to the same composer, Hadjidakis
and poet Notis Pergialis who urge us to “… push away the sorrow, let’s go for a stroll on the Moon”.
And this is what we are doing – “we go west of Athens” to see and promote its bright side.
Kostas Fotinakis
President of Naturefriends Greece
Researcher of local history, author of the historical album
«Χαϊδάρι – Τόπος και Άνθρωποι» (“Haidari – Place and People”)
ΕΙΣΑΓΩΓΉ
Το παλίμψηστο τοπίο της Δυτικής Αθήνας
Της Χαρίκλειας Χάρη
Η Δυτική Αθήνα περιλαμβάνει τους κής). Οι οικισμοί αναπτύχθηκαν κυρίως

Δήμους Αγίας Βαρβάρας, Αγίων κατά μήκος της αρχαίας Ιεράς Οδού και
Αναργύρων – Καματερού, Αιγάλεω, του Κηφισού ποταμού.
Ιλίου, Περιστερίου, Πετρούπολης,
Χαϊδαρίου. Σε αυτούς τους Δήμους τα Ο Κηφισός ποταμός, πηγή ζωής και
ίχνη του αρχαιολογικού τοπίου, ο χαρα- ιερός ποταμός κατά την αρχαιότητα,
κτήρας της μεταβιομηχανικής πόλης, το σήμερα είναι αφανής και κατά το μεγα-
εύθραυστο κατακερματισμένο φυσικό λύτερο μέρος του διέρχεται κάτω από
τοπίο και τα ιδιαίτερα αστικά οικοσυ- τη Λεωφόρο Κηφισού. Με εξαίρεση το
στήματα συγκροτούν ένα μοναδικό πα- Πάρκο Τρίτση, το Βουρκάρι και τη Λίμνη
λίμψηστο. Ο «Διομήδειος» Κήπος είναι Κουμουνδούρου, το υδάτινο στοιχείο
ταυτόχρονα βοτανικός κήπος και τόπος στην Δυτική Αθήνα είναι «κρυφό», μια
εκτέλεσης. Η Μονή Δαφνίου συνδέει που οι περισσότερες υδάτινες αρτηρίες
τρεις φάσεις της ελληνικής ιστορίας, που πηγάζουν από το Αιγάλεω Όρος και
από την αρχαιότητα και το Βυζάντιο καταλήγουν στον Κηφισό, είναι υπογει-
στην ελληνική επανάσταση του 1821. οποιημένα στο μεγαλύτερο μήκος τους
Το Παλατάκι υπήρξε κατοικία επιφανών ρέματα, όπως το ρέμα Αγίου Βασιλείου
και τόπος των «Μεγάλων ζωγράφων». στο σημερινό Περιστέρι, το Βαθύ Ρέμα
Το Μπαρουτάδικο στέγασε Μικρασιά- και τα ρέματα Φλέβας και Καναπιτσέρι
τες πρόσφυγες και βιομηχανική δρα- στο Ίλιον, καθώς και το ρέμα των Ευπυ-
στηριότητα και αποτελεί είναι αστικό ρίδων στα Άνω Λιόσια και το Καματερό.
πάρκο. Το φυσικό τοπίο υπάρχει σε ελάχιστα
ανοιχτά ρέματα όπως ο χείμαρρος
Η Δυτική Αθήνα εκτείνεται γεωγραφικά Έρμου (Χαϊδαρόρεμα) στην περιοχή
από τον Κηφισό ποταμό έως το Αιγά- Χαϊδαρίου.
λεω Όρος. Υπήρξε περιοχή ιδιαίτερου
φυσικού κάλλους, με τον Ελαιώνα να Ένα ιδιαίτερο στοιχείο του παλίμψη-
κυριαρχεί σε μεγάλο μέρος της έως στου της περιοχής και σημαντικού μέ-
και τις αρχές του 20ου αιώνα. Υπήρξε ρους του σύγχρονου υλικού και άυλου
αραιοκατοικημένη, αλλά με διαχρονικά πολιτιστικού μας αποθέματος αποτελεί
ίχνη της ανθρώπινης παρουσίας στους η Ιερά Οδός που συνέδεε την Αθήνα με
οικισμούς των αρχαίων Δήμων Επικη- τον λατρευτικό χώρο της Ελευσίνας,
φισίας, Πτελέας, Λακιάδων, Λουσία, και που επί δυόμισι χιλιάδες χρόνια
Λευκονόης και Χολαργού (Αμαλία ακολουθεί την ίδια χάραξη, με ορισμέ-
Διώτη, Αρχαίοι Δήμοι της Δυτικής Αττι- να από τα αρχαία τμήματά της να είναι
ακόμα ορατά. Ο ρόλος της ως κύριου
INTRODUCTION
The Palimpsest landscape of Western Athens
Chariklia Chari
Western Athens consists of the Kifissos River, a source of life and sacred
municipalities of Agia Varvara, Agioi in antiquity, is today invisible, flowing
Anargyroi – Kamatero, Aigaleo, Ilion, for most of its length under Kifissos
Peristeri, Petroupolis and Haidari. In Avenue. With the exceptions of Tritsis
these cities the traces of antiquity, the Park, Vourkari and Koumoundourou
urban post-industrial character, the Lake, the element of water in Western
fragile, fragmented landscape and the Athens is hidden, as most water arteries
particular urban ecosystems compose that spring from Mount Aigaleo and
a unique palimpsest. The Diomedes end up in Kifissos, are now mainly
Garden is both a botanical garden covered and run underground, like the
and a place of executions. The Daphni Agios Vasilios gully in modern Peristeri,
Monastery bridges three phases of the gullies of Vathi Rema, Fleva and
Greek history – from antiquity to Kanapitseri in Ilion, and the Eupyrides
Byzantium to the Greek Revolution of one in Ano Liosia and Kamatero. The
1821. Palataki used to house prominent natural landscape is to be found in
personalities and great painters. only a few free-running creeks, like the
Baroutadiko (literally: gunpowder Ermos one in Haidari.
factory), an industrial compound, that
also housed refugees from Asia Minor A very particular element of the area’s
in the 1920s, is now an urban park. palimpsest and significant part of
our material and immaterial cultural
Western Athens area spreads from heritage is the famed Sacred Way that
Kifissos River to Mount Aigaleo. It used connected Athens to the sanctuary of
to be a place of stunning beauty, with Eleusis, which for more than 2,500 years
its huge olive grove covering a large follows the same route and ancient
part of it until the beginning of the 20th parts of it are still visible today. Its role
century. It was sparsely populated, but as the main gateway to the city from
traces of human habitation are found the west forms a continuous space-time
throughout the ages in the ancient narrative: Ancient ruins of religious
cities of Epikifissia, Ptelea, Lakiades, monuments mainly connected to
Leukonoi and Holargos (see: Αμαλία the Eleusinian Procession, traces of
Διώτη, Αρχαίοι Δήμοι της Δυτικής numerous cemeteries and burial
Αττικής). The settlements mainly monuments on both sides, byzantine
developed along the ancient Sacred
Way and Kifissos River.
άξονα πρόσβασης στην πόλη από τα SEVESO) αλλάζουν το τοπίο του Θριάσι-
δυτικά δημιουργεί κατά μήκος της ένα ου Πεδίου και της ακτογραμμής και το
χωροχρονικό συνεχές αφήγημα: Ίχνη μεταμορφώνουν σε έναν τόπο πολλα-
αρχαίων ερειπίων από θρησκευτικά πλών αφηγήσεων όπου οι υπάρχοντες
μνημεία τα οποία σχετίζονταν κυρίως παραθαλάσσιοι υγρότοποι και το παρα-
με την Ελευσινιακή πομπή και από λιακό βιομηχανικό μέτωπο του Κόλπου
πολυάριθμα νεκροταφεία και ταφικά της Ελευσίνας και της Νέας Περάμου
μνημεία εκατέρωθέν της, βυζαντινοί των Μεγάρων, ενώνονται οπτικά με τα
ναοί, μεταγενέστερα δημόσια κτίρια, απέναντι νησιά και την ακτή της Σαλαμί-
προσφυγικοί οικισμοί, πάρκα, βοτανι- νας, με την οικία του ποιητή Άγγελου Σι-
κοί κήποι αλλά και βιομηχανικά κτίρια κελιανού στη Φανερωμένη να ξεχωρίζει
συνθέτουν την ιστορία της πόλης. από απέναντι αμυδρά, δημιουργώντας
σύγχρονους περιηγητικούς δρόμους και
Γύρω από τους δύο αυτούς βασικούς νέες συνδέσεις.
άξονες κατοικήθηκε και στη σύγχρονη
εποχή η περιοχή, με δύο δημογραφικές
εκρήξεις που μετέβαλαν τη μορφή της
Δυτικής Αθήνας: πρώτα στις αρχές του
20ου αιώνα με τη Μικρασιατική κατα-
στροφή και τη στέγαση των προσφύ-
γων κυρίως στο Αιγάλεω και στη συνέ-
χεια με την εσωτερική μετανάστευση
που ακολούθησε τον 2ο Παγκόσμιο
Πόλεμο, με πρόσφυγες κυρίως από
την Πελοπόννησο, την Κρήτη και τις
Κυκλάδες. Τότε η περιοχή θεωρήθηκε
πολεοδομικά ως ένας «κενός αγροτικός
χώρος» όπου στεγάστηκαν τα εργοστά-
σια και οι βιομηχανίες της Αθήνας και
οι συνοδές υποδομές κατοίκησης του
νέου εργατικού πληθυσμού.
Οι νέες εργατικές πολυκατοικίες, τα

βιομηχανικά κτίρια, τα ναυπηγεία στον
Σκαραμαγκά και στην Ελευσίνα, τα
διυλιστήρια στην Ελευσίνα και στον
Χαρίκλεια Χάρη
Ασπρόπυργο, αλλά και οι άλλες βιομη-
Αρχιτέκτων,
χανίες υψηλής περιβαλλοντικής όχλη-
Υπ. Δρ. ΕΜΠ, ΜΙΚΡΟΓΕΩΓΡΑΦΙΕΣ
σης και επικινδυνότητας (κατηγορία
churches, more recent public buildings, poet Angelos Sikelianos in Faneromeni,

refugee settlements, parks, botanical faintly visible from the mainland,
gardens and industrial buildings reveal creates new sightseeing paths and new
the history of the city. connections.
It was around those two main axes that

the area was inhabited in contemporary
times, with two demographic
explosions that transformed it, first
in the beginning of the 20th century
with the Asia Minor humanitarian
catastrophe and the settlement of
refugees mainly in Aigaleo, and later
on with the internal migration that
followed WW2, with refugees largely
from the Peloponnese, Crete and
Cyclades. The area was then deemed
“empty agricultural space” and housed
the factories and industries of Athens
while construction of the infrastructure
ensued to house the new work force.
The new working - class housing

projects, the industrial buildings,
the shipyards at Skaramangas and
Eleusis, the oil refineries in Eleusis and
Aspropyrgos and other industries of
high environmental impact and risk
(SEVESO category), alter the landscape
and the shoreline of Thriasion Pedion
(the plain around Eleusis). They turn
it into a multiple-narrative landscape
where the existing wetlands and the
industrial seafront of the gulfs of Eleusis
and Nea Peramos of Megara visually
unite with the islets across and the
Chariklia Chari
coast of Salamis. There, the house of
Architect,
PhD appl. At NTUA, MICROGEOGRAPHIES
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΉ
ΔΙΑΔΡΟΜΉ 1
Ίχνος αρχαίας Ιεράς Οδού,

Πλατεία Εσταυρωμένου,
σταθμός Μετρό «Αιγάλεω».
Κατά μήκος της Η διαδρομή αυτή είναι από τις αρχαιότερες στον ελλαδι-
κό χώρο. Η χάραξή της ανάγεται στους υστεροελλαδικούς
Ιεράς Οδού: χρόνους και συμπίπτει με την έναρξη της λατρείας της Δήμη-
τρας που χρονολογείται από τους περισσότερους ερευνητές
Αρχαία ίχνη στο στον 11ο αιώνα. Η πορεία από την Αθήνα προς την Ελευσίνα
είχε μήκος περίπου 19 χλμ. Είναι μία πορεία που μπορεί να
σύγχρονο τοπίο την επιχειρήσει κανείς και σήμερα με τα πόδια.
ως την Ελευσίνα Ξεκινώντας από την Ιερά Πύλη στον Κεραμεικό, η διαδρομή
περιελάμβανε ταφικά μνημεία που κοσμούσαν τις παρυφές
της και παρόδια ιερά, όπως το Ιερό της Αφροδίτης στον
Σκαραμαγκά. Στα βυζαντινά χρόνια σε αρκετά από τα ίχνη
των αρχαίων αυτών παρόδιων ιερών δημιουργήθηκαν εκ-
κλησίες, όπως ο Άγιος Σάββας και η Μονή Δαφνίου.
CULTURAL
ROUTE 1
Trace of ancient Sacred

Way, Estavromenos Square,
“Aigaleo” Metro station.
Along the This is one of the oldest roads in Greece, with its
existence going back to the Mycenaean period and
Sacred Way: coinciding with the start of Demeter’s (Ceres) worship,
dating according to most historians in the 11th century
Traces of BCE. The route from Athens to Eleusis was about 19 km,
and is a route you can still walk.
Antiquity in the
Starting from the Sacred Gate in Kerameikos, the road
contemporary was adorned by burial monuments and sanctuaries
landscape all the like the one dedicated to Aphrodite in Skaramangas.
During Byzantine times many of these sites were
way to Eleusis turned into churches, like Agios Savas and the Daphni
Monastery.
Περνούσε μέσα από αγρούς και καλλιεργη-

μένα χωράφια, δασώδεις εκτάσεις και τον
Ελαιώνα. Ο Ελαιώνας ήταν ένα από τα ση-
μαντικότερα στοιχεία του τοπίου στα δυτικά
της Αθήνας: ένα πραγματικό δάσος από ελιές
που πλαισίωνε την Ιερά Οδό από τα δυτικά
όρια της πόλης μέχρι το Αιγάλεω. Σήμερα ο
Ελαιώνας αντιστοιχεί στην αραιοκατοικημέ-
νη περιοχή μεταξύ της οδού Πειραιώς και της
λεωφόρου Αθηνών και χαρακτηρίζεται από
την αποβιομηχάνιση, τη μεταποίηση και την
εγκατάσταση του Κέντρου Προσφύγων δίπλα
στο Ρέμα του Προφήτη Δανιήλ, παραπότα-
μου του αρχαίου Κηφισού.
Διασχίζοντας τον Ελαιώνα επί της Ιεράς Οδού,

κοντά στην Ακαδημία Πλάτωνος, βρισκόταν
και η «ελιά του Πλάτωνα». Η προφορική
ιστορία τη συνδέει με το δέντρο που φιλο-
ξενείται σήμερα στη Γεωπονική Σχολή. Εκεί
υπάρχει και ορατό τμήμα της αρχαίας Ιεράς
Οδού. Άλλα σημεία της διαδρομής όπου
είναι εμφανή τα ίχνη της Ιεράς Οδού είναι
στο Σταθμό Μετρό Αιγάλεω (Βλέπε σελίδα
38), και σε διαδρομή ενός περίπου χιλιομέ-
τρου που ξεκινά από το Ιερό της Αφροδίτης
στην Αφαία Σκαραμαγκά, στο 12ο χλμ. πα-
ράπλευρα της Λεωφόρου Αθηνών.
Η μεγαλοπρεπής πομπή κατέληγε στην εξω-

τερική αυλή του Ελευσινιακού Ιερού, όπου
την υποδέχονταν οι ιερείς και οι αμύητοι που
ήταν ήδη εκεί. Ολονύχτιοι χοροί προς τιμήν Ιερά Οδός, ο αρχαιότερος ιστορικός
της Δήμητρας λάμβαναν χώρα στο Καλλίχο- δρόμος στην Ελλάδα, προκαλούσε το
ρον φρέαρ, ενώ την επομένη ξεκινούσε στο ενδιαφέρον των ξένων περιηγητών. Στη
Τελεστήριο το δεύτερο στάδιο της μύησης. φωτογραφία η Ιερά Οδός, εξώφυλλο
Το περιεχόμενο των τελετουργιών παραμένει του ταξιδιωτικού περιοδικού Le Tour
έως σήμερα άγνωστο. du Monde, με θέμα VOYAGE EN GRECE
που έγραψε ο Γάλλος Διπλωμάτης Henri
Ιδιαίτεροι τόποι που συνδέονται με την ιστο- Belle / Aνρί Mπέλ (1874).
ρία της και είναι επισκέψιμοι:
Ιερός Ναός Αγίου Σάββα Ηγιασμένου (Βοτανικού)
Ιερά Οδός 134, Μετρό Ελαιώνας, 210 3468289

Σύμφωνα με την παράδοση το εκκλησάκι κτίστηκε τον 9ο μ.Χ. αιώνα από την αυτοκράτειρα Θεοδο-
σία, επάνω σε αρχαίο ναό. «Μεταξύ της Γεωπονική Σχολής και του γέρικου ελαιόδεντρου υπήρχε Ιερό της
Δήμητρας και της Κόρης, όπου λατρευόταν επίσης η Αθηνά και ο Ποσειδών. Σ΄ αυτό το ιερό στάθμευαν οι
μύστες όταν επέστρεφαν από την Ελευσίνα, για να ανασυγκροτηθούν και να μπουν στην Αθήνα.» (Ιωάννα
Τσιριγώτη – Δρακωτού)
The road snaked through cultivated fields,
wooded expanses and the olive grove
(Elaionas). Elaionas was one of the dominant
features of the landscape west of Athens: a
real forest of olive trees flanking the Sacred
Way from the western outskirts of the city
to Aigaleo. Today, Elaionas corresponds to
the sparsely inhabited area between Piraeus
and Athinon Avenues, characterized by
de-industrialization, processing plants and
the recent Refugee Center next to Prophet
Daniel’s creek, a tributary of ancient Kifissos
River.
Walking across Elaionas, along the Sacred

Way, near Plato’s Academy, one could see
“Plato’s olive tree”. Oral history links it to
a tree existing today inside the adjacent
Agricultural University, where a stretch of
the ancient Sacred Way. The ancient road is
also visible in Aigaleo Metro Station (See
Page 39), and about one km of it can be
seen 12 km away, starting from Aphrodite’s
Sanctuary in Skaramangas, next to Athens
–Corinth National Road.
The Procession (and the Sacred Way) ended

in the external yard of Eleusis Sanctuary,
where it was received by the priests and
the uninitiated worshipers waiting there.
Nightlong dances in honour of Demeter were
held at Kallichoron Frear (a sacred well), while
The Sacred Way – Hiera Odos, the next day the second stage of initiation
the oldest historic road in was held at the Telestirion. The ritual still
Greece, has always fascinated remains unknown.
foreign visitors. Sacred Way in
the cover of travel mag Le Tour Places connected to the procession and can
du Monde, featuring VOYAGE be visited are:
EN GRECE, authored by French
diplomat Henri Belle (1874).
Holy Church of Agios Savas the Consecrated (Votanikos area)
134 Hiera Odos (Sacred Way), Elaionas Metro Station, 210 3468289
Tradition has it that the small church was built by Byzantine Empress Theodosia, on top of an ancient
temple. “Between the Agricultural University and the old olive tree there used to be a temple of Demeter
and Persephone, where also Athena and Poseidon (Neptune) were worshiped. The initiated stopped there
on the way back from Eleusis, in order to reassemble and enter Athens.” (Ioanna Tsirigotis - Drakotou)
Ιερά Μονή Δαφνίου
Περίπου 10ο χλμ. Ε.Ο. Αθηνών – Κορίνθου, 210 5811558
Η Μονή Δαφνίου βρίσκεται στις παρυφές του Ποικίλου Όρους στο Χαϊδάρι. Θεωρείται ένα από τα ση-
μαντικότερα βυζαντινά μνημεία της Αττικής και αποτελεί μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρο-
νομιάς της UNESCO. Ο περιηγητής Παυσανίας αναφέρει ότι τον 2ο αι. υπήρχε στη θέση της σημερινής
Μονής το Ιερό του Δαφναίου ή Δαφνείου Απόλλωνα, δίπλα στην Ιερά Οδό. Το μοναστήρι είχε δύο
πύλες εισόδου και ήταν οχυρωμένο με πύργους και επάλξεις γύρω από έναν τετράγωνο περίβολο.
Σήμερα, παράλληλα προς τις τέσσερις πλευρές του οχυρού περιβόλου διατηρούνται τα ερείπια των
αρχικών κελιών. Στο εσωτερικό του οχυρού δεσπόζει το Καθολικό της Μονής, ένας οκταγωνικός
σταυροειδής ναός με τρούλο του 11ου αι. Ο Ναός είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου.
Ιδιαίτερο χαρακτήρα στη Μονή Δαφνίου προσδίδουν:
• Τα Ψηφιδωτά, χαρακτηρι-
στικά δείγματα της βυζα-
ντινής τέχνης του 11ος-12ος
αι. μ.Χ. Οι μορφές έχουν
πλαστικότητα και θυμίζουν
κλασικά και ελληνιστικά
πρότυπα. Ο Παντοκράτο-
ρας στον τρούλο ξεχωρίζει
με την ιδιαίτερη αυστηρό-
τητα αλλά και γλυκύτητα
της έκφρασης.
• Ο Ιωνικός Κίονας από τον
Ναό του Απόλλωνος που
σώζεται στην τοξοστοιχία
της νότιας πλευράς του
Καθολικού. Δίπλα του βρί-
σκονται αντίγραφα τριών
όμοιων ιωνικών κιόνων
που αφαιρέθηκαν από τον
λόρδο Έλγιν και σήμερα
βρίσκονται στο Βρετανικό
Μουσείο.
Μονή Δαφνίου, Παγκόσμιο

Μνημείο Πολιτιστικής
Κληρονομιάς της UNESCO.
Theodore Du Moncel, 1843.
Holy Monastery of Daphni
10th km of Athens – Corinth National Road, 210 5811558
Daphni Monastery lies in the foothills of Poikilon Mount in Haidari. It is considered one of the
most significant Byzantine monuments of Attica and it is a World Heritage Monument of Unesco.
Pausanias, the ancient travel writer says that in the 2nd century CE there was the temple of Daphneos
or Daphneios Apollo in the location of today’s monastery, by the Sacred Way. Daphne, laurel, was
Apollo’s sacred plant, and the area still abounds with the tree. The monastery had two entry gates
and was fortified with towers and ramparts on the surrounding square stone wall. Today, parallel
to the four sides of the wall, there still remain the ruins of the old monastic cells. The interior of the
fortress is dominated by the 11th century domed octagonal cruciform church of the monastery. It is
dedicated to Virgin Mary’s Assumption. Among the monastery’s particular features are:
• The mosaics, typical

of 11th-12th century
Byzantine art. The plas-
ticity of the figures is
reminiscent of classical
and Hellenistic art. God’s
figure on the dome is
characterized by the
austerity and simultane-
ously tenderness of his
expression.
• The Ionian Capital from
Apollo’s temple found
built-in in the church’s
south side arcade. Next
to it there are copies of
three Ionian columns,
the original having been
stolen by Elgin and now
exhibited at the British
Museum.
Daphni Monastery, World

Heritage Monument of Unesco.
Theodore Du Moncel, 1843.
Ιερό Αφροδίτης στην Αφαία Σκαραμαγκά
Περίπου 11ο χλμ. Ε.Ο. Αθηνών – Κορίνθου
Δυτικά της Μονής Δαφνίου, στον οικισμό της Αφαίας, βρίσκεται το Ιερό της Αφροδίτης (Ντουλα-
πάκια). Πρόκειται για έναν ορθογώνιο χώρο υπαίθριας λατρείας με μικρό περίβολο. Εφάπτεται σε
φυσικό βράχο με λαξευμένες κόγχες που προορίζονταν για αναθήματα. Λόγω αυτών των εσοχών, ο
χώρος έχει ονομαστεί στις μέρες μας από τους κατοίκους «ντουλαπάκια».
Πολλά από τα αναθήματα (περιστέρια, αιδοία) εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας.
Ιερό Αφροδίτης,
πλησίον της Ιεράς
Οδού
(Φωτ. Ιωάννης Ιγγλέσης).
Sanctuary of Aphrodite in Aphaia, Skaramangas area
About 11th km of Athens – Corinth National Road
The Sanctuary is to be found west of Daphni Monastery, in the tiny hamlet of Aphaia. It is a
rectangular open-air temple with a surrounding yard, adjacent to a rock face with niches carved on it
meant for offerings, thus the locals call it “closets”.
Many of the offerings (pigeons, pudendums) are exhibited at the National Archaeological Museum
of Athens.
Sanctuary of Aphrodite
(Venus), by the Sacred Way
(Photo by G. Igglesis).
Λίμνη Κουμουνδούρου,
Αρχαίες Λίμνες των
Ρειτών, αφιερωμένες
στη Θεά Δήμητρα
και στην Κόρη
Περσεφόνη. Σημαντικός
υδροβιότοπος της
Δυτικής Αττικής.
Συνδυάζει την ιστορία,
τους μύθους και τη φύση.
Koumoundourou Lake,
the Ancient Reitoi Lakes,
dedicated to goddess
Demetra and her
daughter Persephone. An
important nature reserve
for Western Attica region.
It combines history,
mythology and nature.
Υδροβιότοπος Λίμνης Κουμουνδούρου (Αρχαίοι Ρειτοί)
15ο χλμ. Ε.Ο. Αθηνών – Κορίνθου, βρίσκεται εντός στρατιωτικής περιοχής και απαιτείται
άδεια για να την επισκεφτεί όποιος ενδιαφέρεται
Σε μία περιοχή βιομηχανικά επιβαρυμένη, θαρα, συνεχώς ανανεούμενα ύδατα, γεμά-

μεταξύ του Σκαραμαγκά και των διυλιστηρί- τες ψάρια, και με ψηλούς καλαμιώνες γύρω,
ων πετρελαίου, βρίσκεται η Λίμνη Κουμουν- όπου έβρισκαν καταφύγιο πολλά πουλιά.
δούρου, ένα οικοσύστημα σε κίνδυνο. Είναι Μετά τη δεκαετία του ’50 η βόρεια λίμνη, της
μία από τις αρχαίες λίμνες των Ρειτών που Δήμητρας, γνωστή ως Κεφαλάρι, αποστραγ-
ήταν αφιερωμένες στην Δήμητρα και την γίστηκε και επιχωματώθηκε. Η νότια λίμνη,
Περσεφόνη και διατηρήθηκαν μέχρι και τον της Περσεφόνης, διατηρείται μέχρι σήμερα,
19ο αιώνα μ.Χ. Το νερό τους ήταν θαλασσινό και είναι γνωστή ως Λίμνη Κουμουνδούρου.
και μόνο οι ιερείς των θεοτήτων αυτών είχαν Σήμερα φιλοξενεί περισσότερα από 75 είδη
το δικαίωμα να ψαρεύουν εκεί. Κάτοικοι της ορνιθοπανίδας. Περιβαλλοντικές Ομάδες και
περιοχής Σκαραμαγκά τις περιγράφουν ως Κινήματα Πολιτών αγωνίζονται για τη βιωσι-
πραγματικούς υδροβιότοπους, με πεντακά- μότητα και την αποκατάστασή της.
Koumoundourou
Η Λίμνη Κουμουνδούρου,
Lake, Ancient
Αρχαίες Λίμνες των
Reitoi, from Mount
Ρειτών, από το Ποικίλο
Poikilon.
Όρος.
Koumoundourou Lake Nature Reserve (Ancient Reitoi)
15th km Athens – Corinth National Road, it lies inside military installations and a permit is
necessary for visitors
Koumoundourou Lake lies between known as Kefalari, was drained and turned
Skaramangas and the oil refineries, an into land. The southern lake, Persephone’s,
ecosystem in danger. It is one of the ancient still exists and is called Koumoundourou,
Reitoi Lakes, dedicated to Demeter and her after a politician. Today it hosts more than
daughter Persephone that remained intact 75 species of birds. Environmental and civil
until the 19th century. Their water came from groups are fighting for its existence and
the sea and only the goddesses’ priests were restoration.
allowed to fish in them. Locals describe them
as real wetlands with clear, continuously
renewed waters, full of fish and reeds all
around, with scores of nesting birds. After
1950s, the northern lake, Demeter’s one,
Ρωμαϊκή Γέφυρα Ελευσινιακού Κηφισού
Η γέφυρα βρίσκεται κοντά στην ανατολική είσοδο της σύγχρονης πόλης, στη βάση της
γέφυρας της Ν.Ε.Ο.Α.Κ.
Στο σημείο όπου η Ιερά Οδός συναντούσε την κοίτη του Eλευσινιακού Κηφισού, σώζεται μία ρω-
μαϊκή γέφυρα της εποχής του Αυτοκράτορα Αδριανού. Η κατασκευή της συνδέθηκε με το έτος
μύησής του στα Μυστήρια (125 μ.Χ.). Είναι από σκληρό πειραϊκό πωρόλιθο και έχει συνολικό
μήκος 50,00 μ. και πλάτος 5,30 μ.
Αρχαία Γέφυρα Ancient Bridge

Ελευσινιακού of the Eleusinian
Κηφισού. Cephisus.
Roman Bridge of Eleusinian Kifissos River
It is located near the eastern entrance of the modern city, at the base of the Athens –
Corinth National Road Bridge
Where the Sacred Way met Eleusinian Kifissos River, one can see a Roman bridge from Emperor
Hadrian’s era. Its construction is linked to the initiation of the Emperor to the Mysteries in 125 CE.
It is made of hard travertine stone and measures 50 m. long and 5.30 m. wide.
Το διατηρητέο κτίριο της

οινοπνευματοποιίας ΚΡΟΝΟΣ
στην Ελευσίνα, δεκαετία του
1920, ένα από τα παλαιά
εργοστάσια της περιοχής τα
οποία παρουσιάζουν ιστορικό,
αρχιτεκτονικό και κοινωνικό
ενδιαφέρον.
Ελευσίνα
Σε αυτό τον τόπο πρώτη φορά η θεά Δήμητρα δίδαξε στους ανθρώπους τα μυστικά της γεωργίας. Ο
Παυσανίας λέει πως η πεδιάδα της, το Ράριο πεδίο, είναι «το μέρος που για πρώτη φορά οι άνθρωποι
έσπειραν σιτάρι». Σήμερα τα ερείπια του ναού της Δήμητρας και το Τελεστήριον βρίσκονται ανάμεσα
στα κτίρια της σύγχρονης πόλης, τις προσφυγικές γειτονιές και τη σύγχρονη λαϊκή της παράδοση.
Το παραθαλάσσιο μέτωπο της πόλης αντανακλά το έντονο βιομηχανικό της παρελθόν, με σημαντι-
κά παραδείγματα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής όπως τα Οινοπνευματοποιία «ΚΡΟΝΟΣ» (1922), η
Χρωματουργία «ΙΡΙΣ» (1925), η Ελαιουργία – Σαπουνοποιία «Ελαιουργική» (1955), η Οινοπνευ-
ματοποιία «ΒΟΤΡΥΣ» (1906), η Σαπουνοποιία – Ελαιουργία «Ελαιουργείο» (1875), η Τσιμεντο-
βιομηχανία «ΤΙΤΑΝ» (1902 - 1910).
Θεσμοί όπως η Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2021, τα Αισχύλεια και ο Μήνας
Λαογραφίας ενεργοποιούν τόπους σημαντικούς για την άυλη και υλική πολιτιστική κληρονομιά της
πόλης. Εκθέσεις και πολιτιστική δραστηριότητα βλέπουμε σε όλη την πόλη, από τη γειτονιά των Μι-
κρασιατών και τον Σιδηροδρομικό Σταθμό έως το Παλαιό Ελαιουργείο.
Καθώς πλησιάζουμε προς τον αρχαιολογικό χώρο, επί της Πλατείας Ηρώων βρίσκεται ο Άγιος Ζα-
χαρίας που ξεχωρίζει με την απλότητα και την κομψότητά του. Από το 1834 μέχρι το 1889 ήταν το
«ανεπίσημο μουσείο» της πόλης, συνοψίζοντας στο κτίριό του την αρχιτεκτονική αίσθηση της πόλης.
Το μεταβυζαντινό εκκλησάκι χτίστηκε με αρχιτεκτονικά μέλη και σπαράγματα από αρχαία κτίρια,
πάνω στα ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής.
The Kronos Distillery in

Eleusis, built in the 1920s,
one of the many old factory
buildings of historic,
architectural and social
interest.
Eleusis
It is here that Demeter first revealed to the people the secrets of agriculture. Pausanias says that its
plain, Rarion Pedion, is “the place where man cultivated wheat for the first time”. Today, the ruins of
her temple and the Telestirion are found among the structures of the modern city, the old refugee
neighborhoods and its contemporary folk traditions. The seafront is a reflection of the vigorous
industrial past, with significant examples of industrial architecture, like the KRONOS Spirits Factory
(1922), IRIS Paint Factory (1925), the Olive Mill and Soap Producers ELAIOURGIKI (1955),
VOTRYS Distillery (1906), the Soap and Olive Producers ELAIOURGEION (1875), the TITAN
Cement Factory (1902-1910).
Events like “Eleusis, European Capital of Culture 2021”, the Aeschylia Festival and the Folk-
art Month revitalize important cultural locations. Exhibitions and cultural events can be found
throughout the town, from the Asian Minor refugee neighborhood and the train station to the Old
Olive Mill.
Approaching the archaeological site, on Heroon Square, the church of St. Zachary impresses with
its simplicity and elegance. From 1834 to 1889 it housed the unofficial “museum” of the town,
embodying the architectural ambience of the humble settlement. The post-Byzantine church was
built with pieces from ancient structures, on the ruins of a paleochristian basilica church.
Ο Αρχαιολογικός
Χώρος
Ελευσίνας
Στην κατάληξη της Ιεράς Οδού

ο επισκέπτης εισέρχεται στον
αρχαιολογικό χώρο όπου συνα-
ντά τη Ρωμαϊκή Αυλή με τον ναό
της Προπυλαίας Αρτέμιδος, την
Εσχάρα, τη Ρωμαϊκή Κρήνη και
τις δύο Θριαμβικές Αψίδες. Στη
συνέχεια συναντά το Ιερό της
Δήμητρας από τα Μεγάλα Προ-
πύλαια, δίπλα από τα οποία βρί-
σκεται το «Καλλίχορο Φρέαρ».
Όπως αναφέρει ο Παυσανίας
εκεί «για πρώτη φορά οι Ελευσί-
νιες γυναίκες έφτιαξαν χορωδία
και τραγούδησαν προς τιμή της
θεάς». Κατόπιν διέρχεται από τα
Μικρά Προπύλαια και το Πλου-
τώνειο. Τέλος εισέρχεται στο
Τελεστήριο, τον κυρίως ναό της
Δήμητρας.
Στον λόφο πάνω από το Τελε-

στήριο βρίσκεται η Παναγίτσα,
το μεταβυζαντινό εκκλησάκι
που είναι αφιερωμένο στην
Παναγία τη «Μεσοσπορίτισ-
σα», προστάτιδα των αγροτών.
Ο ναός εορτάζει στις 21 Νοεμ-
βρίου, όπου η διαδικασία της Αρχαιολογικός Χώρος Ελευσίνας κατά
σποράς βρίσκεται στο μέσον τη διάρκεια της ανασκαφής, 1860.
της. Το εκκλησάκι είναι κτισμένο
πάνω στα ερείπια παλαιότερου
χριστιανικού ναού και ανήκει
στον τύπο της μονόχωρης καμα-
ροσκέπαστης βασιλικής.
Μέσα στον αρχαιολογικό χώρο

βρίσκεται και το Αρχαιολογικό
Μουσείο της Ελευσίνας. Οικο-
δομήθηκε το 1889-1890 στη
N.A. πλευρά της ακρόπολης σε
σχέδια του αρχιτέκτονα Ιωάν-
νου Μούση, για να στεγάσει τα
σημαντικά ευρήματα των ανα-
σκαφών του Ιερού.
Eleusis
Archaeological
Site
At the end of the Sacred

Way the visitor enters the site
through the Roman terrace
with the temple of Artemis
Propylaea, the Eschara, the
Roman Fountain and the two
Triumphant Arches. Further
on, after the Great Propylaea
is Demeter’s Temple, with
the Kallichoron Well next to
it. According to Pausanias
it is here that “for the first
time women of Eleusis
formed a choir and sang
in praise of the Goddess”.
The visitor then passes by
the Small Propylaea and
the “Plutonium” and finally
enters the Telestirion, the
main temple of Demeter.
On the hill overlooking the

Telestirion sits Panagitsa,
the small post-Byzantine
church named after Virgin
Mary “Messosporitissa”,
patron of the farmers. As
the Greek name implies,
Eleusis Archaeological Site during the church celebrates on
excavations, 1860. November 21, in the middle
of the sowing season. It is
situated on top of an older
Christian church and it is
typical of the one-room
domed basilica type.
The Archaeological Museum

of Eleusis is inside the site. It
was erected in 1889-1890 NE
of the acropolis by architect
Ioannis Moussis, in order
to house the important
artefacts found during the
excavation of the Temple.
Ελευσίνα: Ευρωπαϊκή Πρωτεύουσα της Ευρώπης.
Περισσότερες πληροφορίες
• Για την Ιερά Οδό και την Ελευσίνα: • Για την Ιερά Οδό, το Ιερό της Αφροδίτης, το
στα Πρακτικά Αρχαιολογικής Εται- Δαφνί: Κώστας Φωτεινάκης, «Χαϊδάρι – Τόπος
ρείας και στη Γερμανική έκδοση και Άνθρωποι».
BILDEXIKON του αρχαιολόγου Ιωάν-
νη Τραυλού.
• Αρχαιολογικός Χώρος Ελευσίνας/Αρχαιολογι-
κό Μουσείο Ελευσίνας: Εφορεία Αρχαιοτήτων
• Για την Ελευσίνα: στο βιβλίο του Ζακ Δυτικής Αττικής, Τηλέφωνο: 210 5546019.
Λακαρριέρ, Στα Ίχνη του Παυσανία,
το βιβλίο της Καλλιόπης Παπαγγελή,
• Στην ιστοσελίδα Οδυσσέας/ΥΠΠΟΑ:
http://odysseus.culture.gr/.
Ελευσίνα: Ο Αρχαιολογικός Χώρος και
το Μουσείο και στο άρθρο της Βίκυ • Για το Φεστιβάλ Αισχύλεια στο Παλαιό Ελαι-
Παπαϊωάννου, Τα εκκλησάκια της ουργείο - Παραλία Ελευσίνας:
Ελευσίνας. https://www.aisxylia.gr/.
• Για τον όσιο Σάββα: Ιωάννα Τσιριγώ- • Για την Ελευσίνα 2021 – Πολιτιστική Πρωτεύ-
τη – Δρακωτού, Αρχαιολόγος, περιο- ουσα της Ευρώπης: https://eleusis2021.eu/.
δικό ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ, τ.43 /1992.
ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΤΗΝ
ΕΛΕΥΣΙΝΑ21
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
ΥΠΟΨΗΦΙΑ ΠΟΛΗ
Eleusis, European Capital of Culture 2021.
More Info
• More info on the Sacred Way and • For more on the Sacred Way, Aphrodite’s
Eleusis in: The Procceedings of Athens Sanctuary, Daphni, read Kostas Fotinakis
Archaeological Society and in the book, «Χαϊδάρι – Τόπος και Άνθρωποι».
German publication of BILDEXICON by
archaeologist Yannis Travlos.
• Eleusis Archaeological Site/ Museum,
Western Attica Antiquities Ephorate, Tel.
• For more on Eleusis, information can be 210 5546019.
found in the books: Zacques Lacarrière,
Promenades dans la Grèce Antique,
• For more info:
Καλλιόπη Παπαγγελή, Ελευσίνα: Ο
Αρχαιολογικός Χώρος και το Μουσείο, • For more about Aeschylia Festival at the
and in the article by Βίκυ Παπαϊωάννου, Old Olive Mill – Eleusis seafront: https://
Τα εκκλησάκια της Ελευσίνας. www.aisxylia.gr/.
• For more on Agios Savas, see article by • For more about “Eleusis European Capital
Ιωάννα Τσιριγώτη – Δρακωτού in the of Culture 2021“: https://eleusis2021.eu/.
magazine ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ, issue 43/1992.
ΔΙΑΔΡΟΜΉ 2
Σταθμός Μετρό
«Αιγάλεω» -
Ιερά Οδός.
Το μετρό και «Κάτω από το ίχνος της αρχαίας Ιεράς Οδού, δημιουργήθηκε με τη διά-
νοιξη του Μετρό, μία παράλληλη υπόγεια οδός που διασχίζει τα δυτικά
τα «μουσεία» προάστια από τον Κεραμεικό έως την Αγ. Μαρίνα» (Γ. Αλεξόπουλος, από
την Ημερίδα «Ιστορία – Περιβάλλον – Πολιτισμός και Βιώσιμη ανάπτυ-
του: μία ξη στη Δυτική Αθήνα, Αττική» στο πλαίσιο του προγράμματος «Πάμε
Δυτικά - Ανακαλύπτουμε τη Δυτική Αθήνα, Αττική», Δεκέμβριος 2018).
εναλλακτική Η Γραμμή 3 ακολουθεί υπογείως το αποτύπωμα της Ιεράς Οδού και ενώ-
πολιτιστική νει τα δυτικά προάστια με το Αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος. Με εξαί-
ρεση τον σταθμό του Κεραμεικού, οι σταθμοί Ελαιώνας, Αιγάλεω και
διαδρομή της Αγ. Μαρίνα έχουν απόληξη πάνω στον σύγχρονο δρόμο της Ιεράς Οδού.
Στον Ελαιώνα και στο Αιγάλεω αποκαλύπτεται και το αρχαίο ίχνος της.
Ιεράς Οδού Επιπλέον, στους σταθμούς έχουν δημιουργηθεί επισκέψιμοι χώροι όπου
παρουσιάζονται με τη μορφή μόνιμης έκθεσης τα σημαντικότερα αρ-
χαιολογικά ευρήματα από τις ανασκαφές. Ταυτόχρονα όλοι οι σταθμοί
φιλοξενούν μόνιμα ειδικά σχεδιασμένα έργα σύγχρονης τέχνης.
CULTURAL
ROUTE 2
“Aigaleo”
Metro station -
Sacred Way.
Metro and its “Under the traces of the ancient Sacred Way, with the digging
for the metro tunnel, a parallel underground road opened, which
“museums“: an traverses the western suburbs from Kerameikos to Agia Marina”
(G. Alexopoulos, at the meeting "History - Environment -
alternative Culture and Sustainable Development in West Athens, Attica"
on the “Go West – Discover West Athens, Attica” program,
cultural route December 2018). Metro line 3 follows the overground trace
of the Sacred of the ancient Sacred Way connecting the western suburbs to
Athens Airport. With the exception of Kerameikos station the
Way stations of Elaionas, Aigaleo and Agia Marina are located on
the modern Sacred Way, Hiera Odos. A stretch of the ancient road
is visible in Elaionas and Aigaleo.
Corridors with permanent exhibition of important artefacts

found during excavations are exhibited inside the stations, while
all stations display especially designed works of modern art.
Σταθμός Αιγάλεω
Ο Σταθμός Αιγάλεω βρίσκεται

κάτω από την Πλατεία Ελευθερί- Σταθμός
ου Βενιζέλου (Πλατεία Εσταυρω- Μετρό
μένου). Εκεί, με την ανασκαφική «Αιγάλεω» -
έρευνα αποκαλύφθηκε και δια- Οι 17 βιτρίνες
σώθηκε τμήμα της αρχαίας Ιεράς με εκθέματα.
Οδού, όπως και λείψανα παρόδιου
νεκροταφείου εκατέρωθέν της. Τα
ίχνη τους εκτίθενται σε υπαίθριο
στεγασμένο τμήμα στην είσοδο
του σταθμού. Ταυτόχρονα, αξιόλο-
γα ευρήματα της ανασκαφής εκτί-
θενται σε προθήκες που κοσμούν
τις δύο εισόδους του σταθμού. Δη-
μοφιλές έκθεμα είναι το λεγόμενο
«Αλογάκι του Ελαιώνα», ένας σκε-
λετός αλόγου που πνίγηκε σε κά-
ποια από τις πλημμύρες που φού-
σκωσαν πριν από χιλιάδες χρόνια
τον παρακείμενο Κηφισό ποταμό.
Σταθμός Μετρό «Αιγάλεω» - Εκθέματα. “Aigaleo” Metro station - Ancient Artefacts.

Aigaleo Station
Aigaleo Station is located under

“Aigaleo” Eleutherios Venizelos Square (or
Metro station, Estavromenos Square). A stretch
the 17 of the ancient Sacred Way was
windows with discovered there, along with
ancient finds. remains of a roadside cemetery.
They are both on display under a
shade at the station’s entrance. At
the same time, significant finds
from the excavations adorn both
entrances of the station, displayed
in showcases. One that proved
popular is the so called “Horse of
Elaionas”, the skeleton of a horse
that drowned in some flood of the
adjacent Kifissos River.
Σταθμός Μετρό «Αιγάλεω» - Το “Aigaleo” Metro station - “The

«Αλογάκι του Ελαιώνα». horse of Elaionas”.
Σταθμός Μετρό «Ελαιώνας». “Elaionas” Metro station.
Σταθμός Ελαιώνας Σταθμός Αγία Μαρίνα
Ο Σταθμός Ελαιώνας βρίσκεται στη βιομη- Τέλος, ο Σταθμός της Αγίας Μαρίνας,
χανική περιοχή του Ελαιώνα. Στην είσοδο του που βρίσκεται στα σύνορα των Δήμων
σταθμού, σε υπαίθριο στέγαστρο, εκτίθεται Αιγάλεω, Αγίας Βαρβάρας και Χαϊδαρίου.
τμήμα αρχαίας γέφυρας του Κηφισού που Σήμα-κατατεθέν του νέου αυτού σταθμού
αποτελούσε τμήμα της αρχαίας Ιεράς Οδού είναι το τμήμα του αρχαίου συστήματος
του 5ου-6ου αιώνα π.Χ. Η γέφυρα είναι η αρχαι- υδροδότησης της περιοχής.
ότερη που έχει βρεθεί στον ελλαδικό χώρο.
Σταθμός Μετρό «Αγία Μαρίνα» - “Agia Marina” Metro station.

Αρχαίο σύστημα υδροδότησης. Ancient water supply system.
Agia Marina Station Elaionas Station
Agia Marina Station is located where Elaionas Metro Station is located at the
three municipalities, Aigaleo, Agia Varvara heart of the industrial zone of the namesake
and Haidari meet. Its “trademark” is the area. Part of an ancient bridge over Kifissos
displayed stretch of the ancient water that was integral to the road can be seen
supply system of the area. under a shade at the station entrance. It is the
oldest bridge found in Greece.
ΔΙΑΔΡΟΜΉ 3
Μητροπολιτικό
Πάρκο «Αντώνης
Τρίτσης» στο Ίλιον.
Πράσινες Τα Πάρκα
και Μπλε
διαδρομές Μητροπολιτικό Πάρκο «Αντώνης Τρίτσης» στον Δήμο
Ίλιον
Ανάμεσα στον Κηφισό και το Ρέμα της Φλέβας βρίσκεται «Το Μητρο-
πολιτικό Πάρκο Περιβαλλοντικών και Εκπαιδευτικών Δραστηριοτήτων
και Ανάπτυξης Κοινωνικής Οικονομίας Αντώνης Τρίτσης», συγκεκριμένα
στη θέση με τοπωνύμιο Πύργος Βασιλίσσης ή Επτάλοφος. Είναι το
μεγαλύτερο Πάρκο της Αθήνας, έκτασης 1.000 περίπου στρεμμάτων.
Περιλαμβάνει τον ομώνυμο εξοχικό Πύργο της Βασιλίσσης Αμαλίας
και κτιριακά σύνολα με ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική της Οθωνικής
περιόδου, όπως το συγκρότημα των Στάβλων (σημερινό Κέντρο Πε-
CULTURAL
ROUTE 3
“Antonis Tritsis”
Metropolitan
Park, Ilion.
Green Parks
and Blue
Routes “Antonis Tritsis” Metropolitan Park, Ilion
Municipality
“Antonis Tritsis Metropolitan Park for Environmental and Educational

Activities and Social Economy Development” is located between Kifissos
River and the Fleva Gully, in an area called Queen’s Tower or Eptalofos.
It occupies about 1,000 acres, thus being the biggest park in Athens. In
it one can find the namesake tower, a summer retreat of Queen Amalia
and interesting buildings from King Othon (Otto), her husband’s times,
like the old stables, turned today into the Environment and Science
Center. Nature reserves like the six artificial lakes and the connecting
ριβάλλοντος και Επιστημών). Το

υδάτινο στοιχείο με τις έξι τε-
χνητές λίμνες και το κανάλι που
τις συνδέει, ο αμπελώνας και
η πλούσια χλωρίδα και πανίδα
του, το καθιστούν έναν μοναδι-
κό τόπο φυσικού κάλλους.
Ιδιαίτερα αξιοθέατα του

Πάρκου είναι:
• Ο Ναός του Αποστόλου

Παύλου που σχεδιάστηκε
και υλοποιήθηκε το διά-
στημα 1958 - 1960, από
τον αρχιτέκτονα Αθανάσιο
Κουτσογιάννη, σε συνερ-
γασία με τους Πέτρο και
Δημήτρη Πικιώνη. Διακο-
σμείται με αγιογραφίες
του Φώτη Κόντογλου.
• Η ΚΙΒΩΤΟΣ των σπόρων.
Μια ξύλινη κατασκευή μή-
κους 12 μέτρων που απο-
τέλεσε την εθνική συμμε-
τοχή της Ελλάδας στη 12η
Μπιεννάλε Αρχιτεκτονικής
της Βενετίας το 2010.
Μητροπολιτικό Πάρκο «Αντώνης Τρίτσης».
Το Πάρκο είναι ανοικτό όλο

το 24ωρο. Προσφέρεται για
ποικίλες δράσεις και ψυχα-
γωγία: Ποδήλατο, πεζοπορία,
περιβαλλοντική εκπαίδευση,
παρατήρηση πουλιών κ.ά.
Πηγή πληροφοριών η ιστο-

σελίδα του Πάρκου «Αντώνης
Τρίτσης»:
http://www.parkotritsis.gr.
canal, the vineyard and the rich
flora and fauna contribute to its
unique natural beauty.
Main landmarks:
• The Church of Apostolos

Pavlos (St. Paul, designed
and built in 1958 - 1960
by architect Athanasios
Koutsoyiannis in col-
laboration with Petros
and Demetrios Pikionis.
It was once adorned with
frescoes by renowned
painter and writer Fotis
Kontoglou.
• The Ark of Seeds. A 12m.
wooden construction,
the Greek participation
in Venice Architectural
Biennale 2010.
“Antonis Tritsis” Metropolitan Park.
More info
The park is open 24-7. Visi-

tors can engage in various
activities: Cycling, hiking,
environmental education,
birdwatching etc.
For info, the Park’s website:

http://www.parkotritsis.gr.
Άλσος
Μπαρουτάδικο
στο Αιγάλεω.
Το Μπαρουτάδικο του Αιγάλεω
Ιερά Οδός 290, Μετρό Αιγάλεω
«Μπαρουτάδικο» ονομάζεται το άλσος του Αιγάλεω, μια έκταση 134 περίπου στρεμμάτων που ξε-
κινά από την Ιερά Οδό και ανεβαίνει βόρεια, έως την Εθνική Οδό Αθηνών-Κορίνθου. Το όνομά του
το οφείλει στο ελληνικό εργοστάσιο παραγωγής πυρίτιδας «Πυριτιδοποιείο / Μπαρουτάδικο», που
λειτούργησε εκεί από το 1874 έως το 1970. Τη λειτουργία του υποστήριξαν Μικρασιάτες πρόσφυγες
που στεγάστηκαν στην κοινότητα των Νέων Κυδωνιών και στον παλιό οικισμό του Πυριτιδοποιείου.
Το 1974 όλα τα κτίρια κατεδαφίστηκαν, εκτός από ένα φουγάρο, και δημιουργήθηκε το άλσος. Μέσα
δημιουργήθηκαν χώροι εκπαίδευσης και άθλησης, αναψυκτήρια και το θερινό Δημοτικό θέατρο
«Αλέξης Μινωτής».
Baroutadiko Park,
Aigaleo.
Baroutadiko Park, Aigaleo
290 Hiera Odos, Aigaleo Metro Station
“Baroutadiko”, Aigaleo’s Park, occupies an area of 134 acres and, starting from the modern Sacred Way
it stretches north up to Athens – Corinth National. Road. It owes its name – Gunpowder Factory in
Greek – to the ammunition factory that operated there from 1874 to 1970. The workforce comprised
of Asia Minor refugees settled in Nees Kydonies Township and the old housing facilities of the factory.
In 1974 all buildings were pulled down, with the exception of a chimney, and the park was created.
In it there are educational and sports facilities, refectories and the open-air municipal theater “Alexis
Minotis”.
Γεωπονικό
Πανεπιστήμιο
Αθηνών.
Οι Βοτανικοί Κήποι
Βοτανικός Κήπος του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών στην Ιερά Οδό
Σπύρου Πάτση 56 και Ιερά Οδός
Τον 4ο π.Χ. αιώνα, από τον μαθητή του Αριστοτέλη Θεόφραστο, ιδρύεται στον Ιλισό ποταμό, κοντά
στο Λύκειο του Αριστοτέλη, ο πρώτος στον κόσμο Βοτανικός Κήπος. Μόλις το 1835, ιδρύεται από
τον Κ. Ν. Fraas ο δεύτερος βοτανικός κήπος της πόλης επί της Ιεράς Οδού, στο σημείο που υπήρχε το
κτήμα του Χασεκή και γειτνίαζε με τον Κηφισό.
Το αστικό τοπίο της δυτικής Αθήνας χαρακτηρίζεται από τη διαλεκτική σχέση της φύσης με τα βιομη-
χανικά ερείπια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτός ο Βοτανικός Κήπος μέσα στον «βιομηχανικό»
Ελαιώνα, όπου καλλιεργούνται περίπου 200 είδη φυτών, δένδρων και θάμνων. Στη γοητεία του τοπί-
ου προσθέτει η μικρή τεχνητή λίμνη με υδρόβια φυτά. Ως μέρος του Γεωπονικού Πανεπιστημίου, ο
Κήπος έχει ερευνητικό χαρακτήρα και ανοίγει σπάνια στο κοινό.
Agricultural
University of
Athens.
Botanical Gardens
Agricultural University of Athens Botanical Garden, on Hiera Odos
56 Spyrou Patsi st. and Hiera Odos
In 4th century BCE, Aristoteles’ student Theofrastos creates by Ilissos River, near Aristoteles’ Lyceum,
the first Botanical Garden in the world. The next botanical garden of the city is only created by Κ. Ν.
Fraas in 1835, on the Sacred Way, in an area once belonging to the Ottoman ruler of Athens, Hasecki,
next to Kifissos River.
The urban landscape of Western Athens is characterized by the dialectical interaction between
nature and industrial ruins, and this is a typical example. Located at the heart of “industrial” Elaionas,
it boasts 200 species of plants, trees and bushes. The small pond with the aquatic plants adds to the
charm of the garden. As part of the Agricultural University though, the garden is research-oriented
and is rarely open to the public.
Γεωργικό Μουσείο
- Γ.Π.Α.
Πηγή - Φωτογραφίες:
Γεωπονικό
Πανεπιστήμιο
Αθηνών.
Agricultural Museum
- A.U.A.
Source -
Photographies:
Agricultural
University of Athens.
Γεωργικό Μουσείο – Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ιερά Οδός 75, 210 5294956
Το Γεωργικό Μουσείο ιδρύθηκε τον Μάρτιο του 2005 έχοντας στόχο την ανάδειξη της συμβολής
του Γ.Π.Α. στον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη της ελληνικής γεωργίας και του αγροτικού κό-
σμου της χώρας. Φιλοδοξεί να εξιστορήσει τη δυναμική σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον,
του γεωργού με τη γη και να αποτυπώσει τα διαδοχικά στάδια στην οργάνωση και μετεξέλιξη της
αγροτικής κοινωνίας. Στόχος του επίσης αποτελεί, η ανάδειξη της συμβολής των επιστημονικών
κατακτήσεων και της ανάπτυξης των επιστημονικών κλάδων στη βελτίωση της γεωργικής παρα-
γωγής, την επενέργεια, τέλος όλων αυτών στη διαμόρφωση αυτού που ονομάζουμε αγροτικός
πολιτισμός.
Agricultural Museum - Agricultural University of Athens
75 Hiera Odos, 210 5294956
The museum was founded in March 2005. Its aim is to highlight the contribution of A.U.A. in
modernising and developing agriculture and the agricultural community of the country. The
museum aspires to narrate the dynamic relation between man and environment, farmer and land,
and to illustrate the successive stages in the organization and evolution of agricultural societies.
It also aims at highlighting the contribution of scientific advances in improving production and
their effect in the creation of what we call agricultural civilization.
Βοτανικός Κήπος
Διομήδους, τέρμα
Ιεράς Οδού, λίγο πριν
από τη Μονή Δαφνίου.
«Βοτανικός Κήπος Ιουλίας και Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους» στην Ιερά Οδό - Εθνικό
και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ιερά Οδός 403, 210 5811557
Ο «Βοτανικός Κήπος Ιουλίας και Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους» ιδρύθηκε το 1951, με βάση τα σχέδια της
Herta Hammerbacher, και είναι ο μεγαλύτερος Βοτανικός Κήπος ολόκληρης της Ανατολικής Μεσο-
γείου. Αποτελείται από 1.860 στρέμματα που περικλείουν ένα μέρος της ιστορίας της περιοχής. Μαζί
με την ποικιλόμορφη βλάστηση, συνυπάρχουν τμήματα της αρχαίας Ιεράς Οδού, αρχαία λατομεία,
ασβεστοκάμινα και πολυβολεία διάσπαρτα σε όλη την έκτασή του. Στο καλλιεργημένο τμήμα του,
δημιουργήθηκε ένα οικοσύστημα στο οποίο συμβιώνουν και αναπτύσσονται περισσότερα από 500
είδη, αυτοφυή δασικά και καλλιεργούμενα, χαρακτηριστικό που καθιστά τον Κήπο σπάνιο και ιδιαίτε-
ρο. Στα όρια του Κήπου συναντάμε ένα από τα αρχαιότερα δάση Χαλεπίου Πεύκης (Pinus Halepensis)
της Αττικής.
Ο Διομήδειος Κήπος είναι και Τόπος Ιστορικής Μνήμης. Υπήρξε ο τόπος εκτέλεσης 59 Ελλήνων, μερι-
κούς μήνες πριν την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων, στις 8 Σεπτεμβρίου 1944. Μεταξύ
των εκτελεσθέντων ήταν η Λέλα Καραγιάννη και ο Μανώλης Λίτινας.
“Diomedes” Botanical
Garden, at the end of the
Sacred Way, a little before
Daphni Monastery.
“Julia and Alexander N. Diomedes” Botanical garden, on the Sacred Way -

National and Kapodistrian University of Athens
403 Hiera Odos, 210 5811557
It was created in 1951 based on the design of Herta Hammerbacher and it is the biggest botanical
garden of Eastern Mediterranean. It spreads over 1,860 acres also boasting parts of local history.
Hiding in the lush vegetation are stretches of the ancient Sacred Way, ancient quarries, old lime kilns
and pillboxes. Its cultivated part showcases an ecosystem of over 500 plant species, both local and
foreign, rendering the garden very rare and significant. In the outer limits of the Garden we can
admire one of the oldest forests of Pinus Halepensis in Attica.
The Diomedes Garden is a Historical Memory Site. Germans executed there 59 Greek patriots, just a
few months before their army retreated from the country, on September 8, 1944. Among the dead,
heroic resistance fighters Lela Karagianni and Manolis Litinas.
Οι Υδροβιότοποι
Βουρκάρι Μεγάρων
Το Βουρκάρι, ή αλλιώς Βουρ-

κάδι, στα Μέγαρα είναι ένας
παράκτιος υγρότοπος που φιλο-
ξενεί πολλά και σπάνια είδη ορ-
νιθοπανίδας. Έχουν καταγραφεί
πάνω από 127 είδη πουλιών, τα
οποία χρησιμοποιούν το Βουρ-
κάρι κυρίως ως ενδιάμεσο με-
ταναστευτικό σταθμό και τόπο
διαχείμασης. Η μορφολογία της
περιοχής, με τις χερσονήσους
και τα νησιά, είναι ιδανική για
την προστασία των «κατοίκων»
του από τα θαλάσσια ρεύματα.
Η έκταση του υγροτόπου συρ-

ρικνώνεται ραγδαία λόγω της
ανεξέλεγκτης αύξησης των πα-
ραθεριστικών κατοικιών και η
ανάγκη για την προστασία του
είναι άμεση. Άλλο σημαντικό πο-
λιτισμικό στοιχείο του Βουρκα-
ρίου αποτελεί το Τείχος της Αγ.
Τριάδας. (Βλέπε σελίδα 84)
Η Λίμνη Κουμουνδούρου Βουρκάρι Μεγάρων, παρατήρηση

(Ρειτών) πουλιών.
Σύμφωνα με το Ρυθμιστικό
Σχέδιο Αθήνας – Αττικής, 2021,
η Λίμνη Κουμουνδούρου περι-
λαμβάνεται στο οικοσύστημα
του Όρους Αιγάλεω – Ποικίλου.
(Βλέπε σελίδα 26)
Nature
Reserves
Vourkari, Megara
Vourkari or Vourkadi, in
Megara, is a coastal wetland,
host of numerous and rare
birds. Over 127 species of
birds have been observed,
using Vourkari mainly
as a migratory stopover
and wintering spot. The
topography of the area with
its headlands and islets is
ideal for their protection
from sea currents.
The area of the wetland

shrinks fast due to the
unregulated increase of
summer houses, and the
need to protect it is urgent.
Another important landmark
of Vourkari is the Wall of
Agia Triada. (See Page 85)
Koumoundourou
Lake (Reitoi)
Vourkari, Megara. Birdwatching.
According to the 2021
Athens Town planning
design, the Lake is part of
Mount Aigaleo – Poikilon
ecosystem. (See Page 27)
Το Όρος Αιγάλεω και

το Ποικίλο Όρος
Το Αιγάλεω αποτελεί το δυτικό άκρο του λε-

κανοπεδίου των Αθηνών. Το Ποικίλο Όρος
είναι χαμηλό βουνό μεταξύ του Όρους Αιγά-
λεω (χωρίζονται απ' τη Λεωφόρο Αθηνών)
και της Πάρνηθας και αποτελεί το φυσικό
όριο ανάμεσα στο Λεκανοπέδιο Αθηνών
και το Θριάσιο Πεδίο. Κατά το παρελθόν το
Ποικίλο διέθετε καλλιέργειες, κυρίως αμπέ-
λια και ελιές. Οι καλλιέργειες αυτές περιορί-
ζονταν σταδιακά από τη δεκαετία του '20,
με αποτέλεσμα σήμερα να έχουν απομείνει
ελάχιστες, ως συνέπεια της γιγάντωσης των
οικισμών που βρίσκονται στην πλευρά του
λεκανοπεδίου (Χαϊδάρι, Περιστέρι, Πετρού-
πολη, Καματερό) και των ποικίλων χρήσε-
ών του. Από τις χρήσεις αυτές, σημαντικό Ανώνυμο Σπήλαιο Σχιστού,
απομεινάρι του βιομηχανικού παρελθόντος 10.000 – 15.000 π.Χ., με
είναι τα ασβεστοκάμινα, ενώ ιδιαίτερο πολι- ίχνη κατοίκησης (κοντά στο
τισμικό στοιχείο αποτελούν τα Ταμπούρια νεκροταφείο Σχιστού).
των αγωνιστών του 1821.
Στο βουνό σήμερα καταγράφονται 800 είδη

χλωρίδας και 70 είδη πανίδας και ορνιθοπα-
νίδας. Περιλαμβάνει σημεία ειδικού ενδια-
φέροντος όπως τα μονοπάτια του (κάποια
από αυτά ακόμα πάνω σε αρχαίες χαράξεις)
και τα σπήλαιά του. Αναφέρουμε το Σπήλαιο
του Πανός στο Δαφνί, λατρευτικό σπήλαιο
που υψώνεται πίσω από το μοναστήρι του
Δαφνιού. Ακόμη, το Σπήλαιο (βάραθρο)
Αφαίας, από τα μεγαλύτερα της Αττικής,
με σπηλαιοθέματα ιδιαίτερης ομορφιάς Πεζοπορία στο
και σπανιότητας. Τέλος το Ανώνυμο Σπή- Όρος Αιγάλεω,
λαιο Σχιστού στη θέση «Λακκώματα», στις Ποικίλο.
νοτιοδυτικές κλιτύες της κορυφής Κούκος Διοργάνωση:
Ελληνικό Δίκτυο
του Αιγάλεω, κοντά στο ΒΙΟΠΑ. Πρόκειται
ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ.
για σπήλαιο μεγάλης γεωμορφολογικής
και αρχαιολογικής αξίας, όπου οι εν εξελί-
ξει ανασκαφικές έρευνες από την Εφορεία
Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας Hiking in Mounts
Ν. Ελλάδας, δείχνουν τη συνεχή χρήση του Aigaleo and
από την Παλαιολιθική Εποχή μέχρι τους Poikilo, organized
by Naturefriends
μεταβυζαντινούς και νεότερους χρόνους,
Greece.
ως χώρου κατοίκησης του προϊστορικού
ανθρώπου και μεταγενέστερα για λατρευτι-
κούς σκοπούς.
Mounts Aigaleo
and Poikilon
Mount Aigaleo is the western edge

of Athens plateau. Poikilon is a hill
between Mount Aigaleo and Mount
Parness (they are separated by Athens
– Corinth National Road), and is the
natural boundary between the Athens
plateau and Thriasion Pedion. In the
past, Poikilon was planted mainly
with vineyards and olive trees. These
were gradually diminishing since the
1920s and only a few remain today,
as a consequence of the exponential
growth of suburbs on the plateau
slopes (Haidari, Peristeri, Petroupolis,
Kamatero), and the various other uses.
Schiston cave, 10,000 – Leftover from its industrial past are the
15,000 BCE, with traces of lime kilns, while an impressive feature
dwelling (near Schiston are the fortified positions of the 1821
cemetery). Greek revolution fighters.
The mountain numbers 800 species

of flora and 70 species of fauna. An
interesting feature is the paths - some
of them since antiquity – and its caves.
Among them, Pan’s Cave, a worship
site in Daphni, behind the namesake
monastery, Aphaia Cave (crevice),
one of the biggest in Attica, with rare
speleothems of exquisite beauty and
the nameless Cave of Schiston area
at Lakomata, on the southwestern
slopes of Koukos peak of Aigaleo, near
the Industrial Park. It is a cave of great
morphological and archaeological
value, where the ongoing excavations
prove its continuous use from
the Paleolithic to post-Byzantine
and contemporary times, first as a
habitation and later on as a worship
area.
ΔΙΑΔΡΟΜΉ 4
Στρατόπεδο Χαϊδαρίου,
κτίριο ΜΠΛΟΚ 15, τόπος
κράτησης, μαρτυρίων και
εκτέλεσης κατά τη διάρκεια
της γερμανικής κατοχής.
Σημαντικοί Στρατόπεδο Χαϊδαρίου – ΜΠΛΟΚ 15

τόποι
μνήμης Το Στρατόπεδο Συγκέντρωσης του Χαϊδαρίου ήταν τόπος βασανι-
στηρίων, εκτέλεσης, τρομοκρατίας και μεταγωγής στην Ελλάδα, που
λειτούργησε από το 1943 έως το 1944 στον χώρο εγκαταστάσεων
στρατώνα που είχε ιδρύσει ο Ιωάννης Μεταξάς το 1936, στη θέση
«Καραϊσκάκη». Ένα από τα κτίριά του είναι το διαβόητο ΜΠΛΟΚ 15,
το οποίο εγκαινιάστηκε τον Δεκέμβριο του 1943 ως χώρος αυστηρής
απομόνωσης. Υπολογίζεται ότι από αυτό το στρατόπεδο συγκέντρω-
σης πέρασαν συνολικά πάνω από 21.000 κρατούμενοι. Στον αριθμό
CULTURAL
ROUTE 4
Haidari Military Camp,

BLOCK 15. A place of
detainment, torture and
execution during the
German occupation in WW2.
Important Haidari Military Camp – BLOCK 15

Memory
Places Haidari Concentration Camp was a place of torture, executions and
terror, a transit camp that operated from 1943 to 1944 at the premises
of the camp built by then dictator Ioannis Metaxas in 1936 on a
location called Karaiskakis, named after a Greek Revolution hero. One
of its buildings, notorious BLOCK 15, was first used in 1943 as a strict
confinement prison. It is estimated that more than 21,000 people were
detained there. Among them, many Greek Jews, the vast majority of
whom were transported and perished in Auschwitz-Birkenau. The
αυτό συμπεριλαμβάνονται πολλοί

Εβραίοι, η συντριπτική πλειονότη-
τα των οποίων μεταφέρθηκε τελικά
στο Auschwitz-Birkenau. Η μαζικό-
τερη εκτέλεση κρατουμένων στον
ελλαδικό χώρο ήταν αυτή των 200
κομμουνιστών την 1η Μαΐου 1944.
Ηρωική μορφή του Στρατοπέδου ο
διερμηνέας Ναπολέων Σουκατζίδης, ο
οποίος αρνήθηκε την πρόταση του δι-
οικητή να του χαρίσει τη ζωή και στη
θέση του να εκτελεστεί άλλος, για να
συμπληρωθεί ο αριθμός 200. Οι δια-
κόσιοι του Χαϊδαρίου μεταφέρθηκαν
στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής,
όπου εκτελέσθηκαν. Το ΜΠΛΟΚ 15
έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο ιστο-
ρικό μνημείο και αποτελεί το λογότυ-
πο του Δήμου Χαϊδαρίου.
Εσωτερικός Interior of
χώρος κτιρίου building
ΜΠΛΟΚ 15. BLOCK 15.
Τόποι Μνήμης που συνδέονται με την

Αντίσταση σε γειτονικές περιοχές
Ιωάννα Δεκατρή, από την Ημερίδα «Ιστορία – Περιβάλλον – Πολιτισμός και Βιώσιμη ανάπτυξη
στη Δυτική Αθήνα, Αττική» στο πλαίσιο του προγράμματος «Πάμε Δυτικά - Ανακαλύπτουμε τη
Δυτική Αθήνα, Αττική», Δεκέμβριος 2018.
• Μάντρα του Μπλόκου της Κοκκινιάς

• Μουσείο για το Μπλόκο της Κοκκινιάς
• Το Ηρώο των Πεσόντων του Μπλόκου της Κοκκινιάς, Πλατεία 17ης Αυγούστου
Διομήδειος Βοτανικός Κήπος
(Βλέπε «Βοτανικός Κήπος Ιουλίας και Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους» στην Ιερά Οδό - Εθνικό και Καποδι-
στριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, σελίδα 52)
worst mass execution of prisoners in Greece took place on
May 1st 1944, when 200 communists were taken to Kaisariani
Shooting Range where they were shot. A heroic figure of the
camp, Napoleon Soukadjidis, a prisoner - interpreter, proved
his worth by turning down the commander's proposal to
spare his life by replacing him with another prisoner, so that
the target of 200 executed men would not be missed. BLOCK
15 has been named a Historical Memory Monument and is
the logo of Haidari Municipality.
Memory Sites linked to the resistance against

the Germans in neighboring areas
Ioanna Dekatri, from the meeting "History - Environment - Culture and Sustainable Develop-
ment in West Athens, Attica" on the “Go West – Discover West Athens, Attica” program, December
2018.
• The Stone wall of Kokkinia round-up

• Museum of the Kokkinia round-up
• The Monument of the victims of Kokkinia round-up, August 17th Square
Diomedes Botanical Garden
(See “Julia and Alexander N. Diomedes” Botanical garden, on the Sacred Way - National and
Kapodistrian University of Athens, page 53)
Θρόνος Ξέρξη
Η ονοματοδοσία του ανατολι-

κού υψώματος στο νοτιοδυτι-
κό Αιγάλεω Όρος ως «Ξέρ-
ξη» είναι αυθαίρετη, αφού
κανένα ίχνος δεν σώζεται
εκεί, ούτε στον χάρτη Kaupert
- Curtius σημειώνεται κάτι. Αν
ο θρόνος του Ξέρξη στήθηκε
πραγματικά, τότε αυτή είναι
μία ιδανική θέση. Σε κάθε
περίπτωση πρόκειται για κα-
τασκευή (ίσως φρυκτωρία)
που χρησιμοποιήθηκε για τον
έλεγχο των στενών, χωρίς να
αποκλείεται και η ύπαρξη κά-
ποιου ιερού στο κοίλωμα του
βράχου.
Θρόνος Ξέρξη στο Όρος Αιγάλεω, πάνω από το

Πέραμα (Φωτ. Τάσος Λύτρας).
Από το άρθρο «Υπάρχει ο Θρόνος του Ξέρξη στο Όρος Αιγάλεω»;

(Φωτογραφίες - Κείμενο: Τάσος Λύτρας),
http://naturefriends-gr.blogspot.com/2018/03/blog-post_23.html
Xerxes’ Throne
The name of the eastern

hill on southwest Aigaleo
Mount - “Xerxes” - is
arbitrary, since no trace
of anything like that
exists there and nothing
is indicated in Kaupert
– Curtius map. If Xerxes’
throne was really set up,
this would have been
an ideal spot. In any
case, it is a construction
(maybe a “fryctoria”, a fire
beacon used to check on
the straights), while the
existence of a temple on
the rock face is not out of
the question.
Xerxes’ Throne on Mount Aigaleo, over Perama

town. (Photo by Tasos Lytras).
More Info
From the article “Is there the Xerxes’ Throne on Mount Aigaleo?“
(Photos - Text: Tasos Lytras),
http://naturefriends-gr.blogspot.com/2018/03/blog-post_23.html
ΔΙΑΔΡΟΜΉ 5
Πύργος «Παλατάκι»
στο Χαϊδάρι, έργο
του Ερνέστου Τσίλερ
- αίθουσα Μελίνα
Μερκούρη.
Εικαστικές Πύργος Παλατάκι και το κτήμα Χαϊδάρι

διαδρομές
στη Δυτική Λεωφόρος Αθηνών 161, 210 5821574
Αθήνα
Ξεχωριστή θέση στην ιστορία του Χαϊδαρίου έχει το κτήμα Χαϊδάρι και
τα κτίρια που περιέχει (Πύργος Παλατάκι, Ξενώνες, Εκκλησάκι του
Αγίου Γεωργίου κ.ά), όπου έδρασαν με την τέχνη τους σημαντικοί αρ-
χιτέκτονες, ζωγράφοι και γλύπτες. Εκεί ο Ερνέστος Τσίλερ, ο Νικηφό-
ρος Λύτρας, ο Νικόλαος Γύζης, ο Κώστας Παρθένης, ο Θωμάς Θω-
μόπουλος έχουν δημιουργήσει κτίρια και έργα που σήμερα συνιστούν
σημαντικά τοπόσημα. Ταυτόχρονα συνέβαλαν στη μυθοπλασία και την
ποιητική του τοπίου της δυτικής Αθήνας και με κείμενα, κυρίως επιστο-
λές, όπως αυτή του Γύζη προς τον Νάζο το 1879, όπου χαρακτηρίζει το
Χαϊδάρι, το Δαφνί και τη Λίμνη Κουμουνδούρου ως «…ποθητά μέρη…».
CULTURAL
ROUTE 5
“Palataki” Tower in
Haidari,
designed by Ernst
Ziller – Melina
Merkouri Hall.
Visual Palataki Tower and Haidari Estate

routes
in West 161 Athinon Avenue, 210 5821574
Athens
Haidari estate and its buildings (Palataki Tower, Guest Houses,
Church of St George etc), a place where important architects, painters
and sculptors created their works of art. Ernst Ziller, Nikiphoros Lytras,
Nikolaos Ghyzis, Kostas Parthenis, Thomas Thomopoulos have
created buildings and works that are in our days significant landmarks.
At the same time they contributed to the fictional and poetic character
of western Athens landscape with texts, especially letters, like the one
from Ghyzis to Nazos in 1879, where he describes Haidari, Daphni and
Koumoundourou Lake as “desirable places”.
Το κτήμα Χαϊδάρι, ιδιοκτησίας του Τηνιακού

τραπεζίτη και φιλότεχνου Νικόλαου Νάζου, είχε
έκταση 3.000 στρεμμάτων και έφτανε μέχρι τον
Προφήτη Ηλία. Ο Γεώργιος Δροσίνης το 1938 το
περιγράφει ως εξής: «Ο κήπος ήτο πολύ περιποιη-
μένος και περιείχε δένδρα οπωροφόρα και εκλεκτά
άνθη…» («Γεώργιος Νάζος και το Ωδείο Αθηνών»,
σ. 13).
Η ιστορία του κτήματος συνδέεται και με τις μά-

χες απελευθέρωσης της Αθήνας. Εκεί έγινε στις 6
και 8 Αυγούστου του 1826 η μεγάλη μάχη μετα-
ξύ των Τούρκων του Κιουταχή και των Ελλήνων
με αρχηγό τον Καραϊσκάκη και με επικεφαλής
τον Γάλλο φιλέλληνα Κάρολο Φαβιέρο.
• Ο Πύργος Παλατάκι είναι έργο του Ερνέ-

στου Τσίλερ. Αλλάζοντας αρκετές φορές
ιδιοκτήτη, υπήρξε κατοικία μέχρι τη χρήση
του σαν ψυχιατρική κλινική «Ο Άγιος Ιωάν-
νης», από το 1957 μέχρι το 1971. Τότε το κτί-
ριο βανδαλίστηκε και ορισμένα αντικείμενα
(μάρμαρα από το τζάκι, αγάλματα, σιντριβά-
νια κ.λπ.) πουλήθηκαν ή κλάπηκαν. Γνωστό Το Κτίριο Νικολάου Γύζη στην περιοχή
Παλατάκι στο Χαϊδάρι. Εδώ ο μεγάλος
παράδειγμα είναι το συντριβάνι του γλύπτη
Έλληνας και παγκοσμίου φήμης ζωγράφος
Θωμά Θωμόπουλου που μεταφέρθηκε στην δημιούργησε το έργο «Τέσσερις Εποχές».
Πλατεία Αργεντινής. Τη δεκαετία του ΄90 πέ-
ρασε στην ιδιοκτησία του Δήμου Χαϊδαρίου
και ανακαινίσθηκε σύμφωνα με τη μελέτη
του αρχιτέκτονα Ιωάννη Ιγγλέση. Μέχρι τις
αρχές του 2019 στέγαζε τη βιβλιοθήκη και το
Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Χαϊδαρίου.
Επίσκεψη, ξενάγηση
• Στους ξενώνες βρίσκεται το έργο του Νικό- στο εσωτερικό του
λαου Γύζη «Τέσσερις Εποχές», το μοναδικό Κτιρίου Γύζη.
σωζόμενο έργο του καλλιτέχνη με την τεχνο-
τροπία «φρέσκο».
• Άγιος Γεώργιος: Το εκκλησάκι του Αγίου Γε- Guided visit of the
ωργίου φιλοτεχνήθηκε με δύο τοιχογραφίες Ghyzis building.
από τον Νικηφόρο Λύτρα. Οι τοιχογραφίες
απεικονίζουν τον «Αποκεφαλισμό του Ιωάν-
νου του Προδρόμου» και τον «Άγιο Γεώργιο
Έφιππο να κατατροπώνει τον δράκοντα». Σή-
μερα η αρχική μορφή των τοιχογραφιών έχει
αλλοιωθεί από τη φθορά του χρόνου και τις
επιζωγραφίσεις.
Πληροφορίες στο Ιστορικό Λεύκωμα του Κώστα Φωτεινάκη «Χαϊδάρι– Τόπος και Άνθρωποι».
Haidari Estate, property of banker and
dilettante from Tinos island Nikolaos Nazos,
occupied 3,000 acres and stretched all the way
to Prophitis Elias church. The poet Georgios
Drossinis describes the area in 1938 “The garden
was very well attended and planted with fruit
trees and exquisite flowers…” (From the book
Γεώργιος Νάζος και το Ωδείο Αθηνών, p. 13).
The history of the estate is also related to the

fights for the liberation of Athens from the
Ottomans, like the big one between the Turks
under Reşid Mehmed Pasha (Kütahı) and the
Greeks under the leadership of Karaiskakis and
the French philhellene Charles Fabvier.
• Palataki Tower is a work of Ernst Ziller.

Changing many owners, it used to be a
house before turning into a psychiatric clinic
from 1957 to 1971. Afterwards the building
was vandalized and many pieces (marbles
Nicholaos Ghyzis Building, in Palataki area, from the fireplace, statues and the fountain)
Haidari. The world renowned artist painted were either sold or stolen. For example the
here the “Four Seasons”, his only surviving fountain, a work of art by sculptor Thomas
painting with the use of Fresco technique.
Thomopoulos is now found in Argentina
Square. In the 1990s the area became prop-
erty of the Municipality of Haidari and was
renovated by architect Giannis Igglesis.
Until 2019 it housed the library and Cultural
Center of the municipality.
• The painting “Four Seasons” by Nikolaos
Ghyzis, the only surviving painting of the
artist with the fresco technique can be seen
in the Guesthouse.
• Agios Georgios Church: St. George Church
was adorned by two frescoes by Nikiphoros
Lytras, depicting “The beheading of St. John”
and “St. George on a horse slaying the drag-
on”. Today, the original frescoes are in bad
shape due to decay and paint overs.
More Info
Read the Historical album, by Kostas Fotinakis «Χαϊδάρι – Τόπος και Άνθρωποι» (“Haidari –
Place and People”).
Αγία Βαρβάρα,
εικονογραφίες
Φώτη Κόντογλου.
Ιερός Ναός Αγ. Βαρβάρας
Ελευθερίου Βενιζέλου 42, 210 5612226
Η τρίκλιτη βασιλική με τρούλο της Αγ. Βαρβάρας κτίσθηκε το 1904 στη θέση παλαιάς Μονής
που καταστράφηκε. Η προφορική παράδοση καταθέτει ότι η ύπαρξη ναού στον χώρο αυτό είναι
πλέον των 1.000 ετών, όσο και στη γειτονική Μονή Δαφνίου. Το Άγιο Βήμα του Ναού ονομάζεται
και «Εύρεσις», καθώς εκεί βρέθηκε η εικόνα της Αγίας Βαρβάρας πριν 100 περίπου χρόνια από κά-
ποιον βοσκό που χρησιμοποιούσε τον χώρο σαν μαντρί. Πολλές από τις τοιχογραφίες του ναού
έχουν ιστορηθεί από τον Φώτη Κόντογλου.
Santa Barbara,
iconography by
Fotis Kontoglou.
Agia Varvara Church
42 Eleutheriou Venizelou st., Agia Varvara, 210 5612226
The domed three –aisled basilica of Agia Varvara was erected in 1904 on the location of an
old destroyed monastery. Oral tradition has it that there has been a church on the location for
over 1,000 years, as old as neighboring Daphni Monastery. The church’s altar is called “Evresis” –
discovery – after a shepherd discovered there the Saint’s icon, 100 years ago. Many of the icons
of the church have been described by Fotis Kontoglou.
Ναός Αποστόλου
Παύλου
Πικιώνης, Κόντογλου (Βλέπε σελίδα 44).
Το εκκλησάκι «Άγιος Παύλος» στο

«Μητροπολιτικό Πάρκο Αντώνης Τρίτσης».
Μουσείο Νοσοκομειακών
Αντικειμένων Ψ.Ν.Α.
Δρομοκαΐτειο
Ιερά Οδός 343, 213 2046200
Μέσα στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής

«Δρομοκαΐτειο» (1887) βρίσκεται το πρώτο
νοσοκομειακό μουσείο που ιδρύθηκε στην
Ελλάδα (1995). Στα εκθέματα του μουσείου
περιλαμβάνονται ιατρικό και φαρμακευτικό
υλικό, φωτογραφικό υλικό στο οποίο κατα-
γράφεται η δραστηριότητα του θεραπευ-
τηρίου, καθώς και εγκαταλείμματα αποβιω-
σάντων ασθενών. Ανάμεσα στα εκθέματα
ξεχωρίζουν τα συγγράμματα γνωστών λογο-
τεχνών όπως του Γεώργιου Βιζυηνού, του Μι-
χαήλ Μητσάκη, του Ρώμου Φιλύρα, ανέκδοτα
ποιήματα του Κωστή Παλαμά και επιστολές
του Δημητρίου Βικέλα. Ακόμη, έργα των νο-
σηλευθέντων ζωγράφων Ανδρέα Κρυστάλλη,
Βαλεντίνου Ίλβες, Μόσχου, Aριστείδη Λάμδα,
Νικόλαου Τράγκα και Καραμάνου.
Apostolos Pavlos
Church (St. Paul’s)
Pikionis, Kontoglou, (See Page 45).
St. Paul church, in Antonis Tritsis

Metropolitan Park.
Medical Tools
Museum, Dromokaition
Psychiatric Hospital
343 Hiera Odos, 213 2046200
The first hospital museum in Greece (1995)

is housed in the premises of “Dromokaition”
Μουσείο Attica Psychiatric Hospital (1887). Among
Νοσοκομειακών the exhibits, medical and pharmaceutical
Αντικειμένων equipment as well as photos showing daily
Ψ.Ν.Α. activities in the clinic. There are also objects
Δρομοκαΐτειο. belonging to deceased patients. Among
them, works of renowned authors and poets
like Georgios Vizyinos, Michael Mitsakis,
Medical Tools Romos Filyras, unpublished poems of Kostis
Museum,
Dromokaition
Palamas and letters of Demetrios Vikelas,
Psychiatric and works of ex-patients painters Andreas
Hospital. Krystalis, Valentinos Ilves, Moschos, Aristeides
Lamda, Nikolaos Tragas and Karamanos.
ΔΙΑΔΡΟΜΉ 6
Το Φρούριο
της Φυλής,
Λιθογραφία
- Dodwell
1843.
Εξερευνώντας τα Η Ιερά Οδός ήταν η βασική δίοδος της Αθήνας προς τα Δυ-
τικά, ενώνοντάς την με την Ελευσίνα. Στη συνέχειά της, από
Τείχη, Φρούρια την Ελευσίνα ξεκινούσαν δύο αρχαίοι δρόμοι, που υπάρ-
χουν και σήμερα, και οδηγούν στη Θήβα και τα Αιγόσθενα.
και Οχυρωμένες Κατά το μήκος τους συναντάμε σειρά οχυρών θέσεων.
Πόλεις στη Δυτική Προς τα δυτικά, υπάρχει και η είσοδος που σχηματίζεται
στα φυσικά περάσματα ανάμεσα στο Αιγάλεω και την Πάρ-
Αθήνα και Δυτική νηθα. Η είσοδος αυτή φυλασσόταν τα αρχαία χρόνια με το
Αττική Φρούριο της Φυλής και το Τείχος του Δέματος.
Θα εξετάσουμε τους οχυρούς αυτούς τόπους μέσα από 4

διαδρομές:
CULTURAL
ROUTE 6
The Phyli
Fortress,
Lithograph
by Dodwell,
1843.
Exploring the The Sacred Way was the basic road of Athens to the
west, linking it to Eleusis, and from there started two
Walls, Fortresses still existing ancient roads leading to Thebes and
Aigosthena. Along them, we have a series of fortified
and Fortified positions.
Cities of W. Towards the west, there is an entryway created by

naturally occuring passes between Mounts Aigaleo
Athens and W. and Parness, protected in antiquity by the Fortress of
Attica Phyli and the Wall of Dema.
We will discover these places through the following 4

routes:
Το Αρχαίο Τείχος του Δέματος

κατασκευάστηκε από τους
Αθηναίους το 400 π.Χ.
Πληροφορίες στο βιβλίο

του Mark H. Munn “The
Defense of Attica”.
Σημείωση: Προτείνεται
επίσκεψη με έμπειρο οδη-
γό που να γνωρίζει την
περιοχή. Περισσότερες
πληροφορίες για την το-
ποθεσία στον Δήμο Φυλής
http://www.fyli.gr/.
Φρούριο της Φυλής και Αρχαίο Τείχος του Δέματος
Με οδική πρόσβαση από την Αττική Οδό
Φρούριο της Φυλής
Στα 650 μέτρα υψόμετρο, βορειοδυτικά της Πάρνηθας, δεσπόζει το Φρούριο της Φυλής. Έχοντάς το
ως ορμητήριο, ο Θρασύβουλος, μαζί με τους δημοκρατικούς Αθηναίους, ανέτρεψε το καθεστώς των
Tριάκοντα Tυράννων.
Αρχαίο Τείχος του Δέματος - Μεταξύ των Δήμων Ασπροπύργου και Φυλής
Βρίσκεται κοντά στο Νεκροταφείο των Άνω Λιοσίων - Φυλής, και στον ΧΥΤΑ, στο στενό πέρασμα που
σχηματίζεται μεταξύ της Πάρνηθας και του Ποικίλου Όρους. Το λίθινο τείχος εκτείνεται σε μήκος 4,5
χλμ. και κατασκευάστηκε περίπου το 400 π.Χ.
The Ancient Wall of Dema,

erected by the Athenians in
400 BCE.
More Info
For more info, read Mark H.

Munn book “The Defense
of Attica“.
Please note: we suggest a

tour with an experienced
guide, familiar with
the area. For more info
on its location visit the
Municipality of Phyli
http://www.fyli.gr/.
Phyli Fortress and Dema Wall
Accessible by vehicle from Attiki Odos
Phyli Fortress
The Fortress is at an altitude of 650 m. northwest of Parness. Based here, Thrasivoulos and Athenian
democrats overturned the reign of the Thirty Tyrants from their city.
Ancient Wall of Dema – Between the Municipalities of Aspropyrgos and

Phyli
It is near Ano Liosia – Phyli Cemetery, close to the recycle plant, in the narrow passage between
Parness and Poikilon. The 4.5 km stone wall was built in 400 BCE.
Στον Δρόμο για τη Θήβα (Ελευσίνα -

Οινόη - Ελευθερές - Πλαταιές)
Οδική πρόσβαση από την Π.Ε.Ο. Αθηνών – Θηβών
Πύργος Οινόης
Από τον αρχαίο τετράπλευρο λίθινο πύργο σώζεται η βορειοδυτική του γωνία. Διατηρείται μέχρι του
ύψους των 14 μ. Το μεγάλο ύψος του Πύργου, η ύπαρξη τοξοθυρίδων καθώς και η εποπτική θέση του
προσδίδουν στο μνημείο αμυντικό χαρακτήρα.
Φρούριο Ελευθερών
Γράφει ο Λακαριέρ, ακολουθώ-

ντας τον αρχαίο περιηγητικό
δρόμο «Στην έξοδο από την
Ελευσίνα προς τη Θήβα, ο δρόμος
χάνεται σε μία πεδιάδα γεμάτη
αμπέλια και ελιές, προτού φτά-
σει στο πέρασμα της Κάζας, και
από εκεί διακρίνει τα ερείπια του
φρουρίου των Ελευθερών».
Οι Αρχαίες Ελευθερές ήταν πόλη

που λέγεται ότι ιδρύθηκε από
τον θεό Διόνυσο. Τα παλαιότερα
αρχαιολογικά ευρήματα από την
περιοχή, ανάγονται στους μυκη-
ναϊκούς χρόνους (1200 π.Χ.). Θε-
ωρείται ότι ο Αθηναίος τύραννος
Πεισίστρατος (6ο αι. π.Χ.) μετέ-
φερε από την πόλη των Ελευ-
θερών στην Αθήνα το αρχαίο
άγαλμα του Διονύσου (ξόανο)
και ίδρυσε στη νότια πλαγιά της
Ακρόπολης των Αθηνών το Ιερό
του Διονύσου Ελευθερέα. Τον 4ο
αι. π.Χ., στο ύψωμα πάνω από
τον οικισμό κατασκευάστηκε
ένα ισχυρό φρούριο. Κατά τους
νεότερους χρόνους, το Φρούριο
των Ελευθερών αναφέρεται και
ως Γυφτόκαστρο. Πύργος Οινόης.
On the Way to Thebes (Eleusis -
Oinoi – Eleutheres – Platees)
Accessed by vehicle from Athens – Thebes Old National Road
Oinoi Tower
Only the NW side of the rectangular tower survives, rising 14 m. Its height, the embrasures and its
dominating position reveal the defensive character of the monument.
Eleutheres Fortress
“Exiting Eleusis towards Thebes,

the road disappears in a valley
full of vineyards and olives, before
reaching the passage of Kaza,
from where there one can see the
ruins of Eleuthera Fortress” writes
Lacarriere, following the old
traveler’s road.
Ancient Eleutheres was a city

said to have been founded by
the god Dionysus. The oldest
archaeological finds of the area
go back to Mycenaean times
(1200 BCE). It is alleged that
Athens’ tyrant Peisistratos (6th
century BCE), took the ancient
wooden statue of the god from
Eleutheres to Athens, erecting
on the S. slope of the city the
Temple of Dionysus Eleuthereas.
In the 4th century BCE, a strong
fortress was built on the hill
overlooking the settlement. In
recent times the fortress is often
referred to it as Gyftokastro –
Gypsies’ castle.
Oinoi Tower.
Στον Δρόμο για τα Αιγόσθενα (Ασπρόπυργος -

Βίλια - Πύργοι Βαθυχωρίου - Αιγόσθενα)
Οδική πρόσβαση από την Π.Ε.Ο.

Αθηνών – Θηβών
Πύργος Ασπροπύργου
Πάνω στην Εθνική Οδό Αθηνών-Κορίν-

θου, βρίσκονται τα ίχνη της θεμελίωσης
πύργου από την εποχή της φραγκο-
κρατίας. Τα ίχνη αυτά αποτελούνται
από μεγάλους κυβόλιθους από λευκό
μάρμαρο, οι οποίοι προέρχονταν από
αρχαία γειτονικά ταφικά μνημεία και
ενσωματώθηκαν στο κτίριο. Λόγω
του λευκού χρώματος των κυβόλιθων,
ο πύργος έδωσε το όνομά του στην
πόλη, που ονομάζεται μέχρι σήμερα
«Ασπρόπυργος».
Τετράγωνος και Κυκλικός

Πύργος (Μικρό και Μεγάλο
Βαθυχώρι Μεγάρων)
Τοπόσημα της περιοχής του Βαθυχω-

ρίου αποτελούν δύο αρχαίοι πύργοι, οι
επονομαζόμενοι ως «Κυκλικός» και «Τε-
τράγωνος», που είναι από τα καλύτερα
σωζόμενα μνημεία της αρχαιότητας. Ο
Τετράγωνος Πύργος, πλευράς 5,5μ.
και ύψους 10 μ., βρίσκεται σε από-
σταση περίπου 1 χλμ. νοτιοανατολικά
του κυκλικού, επί της αγροτικής οδού
προς Μικρό Βαθυχώρι. Είναι κτισμένος
από ερυθρό ντόπιο ασβεστόλιθο, με Πύργος Ασπρόπυργος - Λόγω του
ισόδομο σύστημα τοιχοποιίας. Κα- λευκού χρώματος των κυβόλιθων,
τασκευασμένος με παρόμοιο τρόπο, ο πύργος έδωσε το όνομά του στην
ο Κυκλικός Πύργος βρίσκεται στις πόλη, που ονομάζεται μέχρι σήμερα
βόρειες παρυφές του Μεγάλου Βαθυ- «Ασπρόπυργος».
χωρίου. Έχει διάμετρο 6,2 μ. και ύψος
12,5 μ. Τους χρησιμοποιούσαν για περι-
φρούρηση της αγροτικής περιοχής σε
περιόδους ειρήνης έως την περίοδο της
Φραγκοκρατίας και της Τουρκοκρατίας.
On the Way to Aigosthena (Aspropyrgos –
Vilia – Vathichori Towers – Aigosthena)
Access from Athens – Thebes Old

National Road
Aspropyrgos Tower
The ruins of the Francish rule period

tower are on the Athens – Corinth
Old National Road. They consist of big
white marble cubes, originally from
neighboring ancient burial monuments
that were built-in on the structure.
Because of their white color, the tower
gave the city its name, White Tower –
Aspropyrgos in Greek.
Square and Round Towers

(Mikro and Megalo
Vathichori, Megara)
Landmarks of Vathichori area two

ancient towers, called respectively
“Round” and “Square”, and they are
among the best preserved ancient
monuments. The Square one, with
sides measuring 5.5 m. and 10 m. high is
about 1 km away SE of the Round One,
on the rural road to Mikro Vathichori. It
is built with local red limestone, in the
isodomiic masonry style. The Round
Aspropyrgos Tower. Because of Tower, built in the same way, is located
the white colored stone used in its on the northern edge of Megalo
construction, the tower gave its name Vathichori. It has a diameter of 6.2 m
to the city, called today Aspropyrgos – and a height of 12.5 m. They were used
White Tower in Greek. to guard this agricultural area in times
of peace and war until the Francish and
Turkish ocuppations.
Αιγόσθενα
Απέναντι από τις Ελευθερές

ξεκινάει ο δρόμος προς τα
Αιγόσθενα, την οχυρωμένη
ακρόπολη στους πρόποδες
του Κιθαιρώνα, πάνω σε
λόφο κοντά στον παραθα-
λάσσιο οικισμό του Πόρτο
Γερμενό. Αποτελεί ένα από
τα καλύτερα διατηρημένα
αρχαία φρούρια στον ελλα-
δικό χώρο. Σήμερα σώζο-
νται σημαντικά ερείπια του
οχυρωματικού τείχους και
των πύργων του 4ου αιώνα
π.Χ. Μετά το πρόσφατο
έργο αποκατάστασης, ο ΝΑ
πύργος της ακρόπολης έχει
αναστηλωθεί στη μορφή
που είχε στην αρχαιότητα,
και είναι επισκέψιμος προ-
σφέροντας πανοραμική θέα
της ευρύτερης περιοχής.
Ο ευρύτερος χώρος του

φρουρίου είναι διαρκώς
επισκέψιμος. Ο αναστη-
λωμένος ΝΑ πύργος είναι
ανοικτός για το κοινό κάθε
Τετάρτη και Κυριακή, από Το Φρούριο Αιγοσθένων στην περιοχή Πόρτο
τις 10.00 έως τις 14.00. Γερμενό συνδυάζει την ιστορία, τη μυθολογία, τη
θέα, το αγροτικό τοπίο, το βουνό και τη θάλασσα.
The Aigosthena Fortress in Porto Germeno area

combines history, mythology, superb views, rural
landscapes, mountain and sea.
Εσωτερικό του ανακαινισμένου Νοτιοανατολικού
Περισσότερες πληροφορίες Πύργου Αιγοσθένων.
για το μνημείο στην ιστοσε-
λίδα Οδυσσέας: Interior of the south-eastern Aigosthena Tower, recently
http://odysseus.culture.gr/. re-erected.
Aigosthena
Opposite Eleutheres a road

leads to Aigosthena, the for-
tified acropolis on the foot-
hills of Mt Kitheron, on a hill
close to the seaside town-
ship of Porto Germenos. It
is one of the best preserved
ancient fortresses in Greece.
Significant parts of the 4th
century BCE fortification
wall and the towers remain
today. The SE tower of the
fortification has recently
been restored to its original
shape, and one can visit it to
enjoy the panoramic view.
The broader area of the

fortress is open at all times,
while the restored tower
every Wednesday and
Sunday from 10:00 am to
14:00 pm.
More info
More info on the monument

at the website:
Στον Δρόμο για την Αγ. Τριάδα (Μέγαρα

- Βουρκάρι - Αγ. Τριάδα)
Αρχαιολογικός Χώρος των

Μεγάρων
Πληροφορίες Εφορεία Αρχαιοτή-

των Δυτικής Αττικής,
210 5546019
Κρήνη Θεαγένους,
Τα Μέγαρα και η ευρύτερη περιοχή πλησίον του
τους αποτελούν έναν αρχαιολογικό Αρχαιολογικού Χώρου
χώρο έκτασης περίπου 40.000 στρεμ- Μεγάρων.
μάτων, όπου τα κατάλοιπα των αρχαίων
ναών και κτιρίων, και τα βυζαντινά και
νεότερα μνημεία συνυπάρχουν με τη
Fountain of Theagenis,
σύγχρονη πόλη, διαμορφώνοντας έναν near Megara
ιδιαίτερο αρχαιολογικό χάρτη. Τμήμα- Archaeological Site.
τα του οχυρωματικού περιβόλου των
Μεγάρων έχουν κατά καιρούς βρεθεί
σε διάφορα σημεία της πόλης. Χαρα-
κτηριστικό μνημείο είναι η Κρήνη του
Θεαγένους, που ανακαλύφθηκε στην
πόλη των Μεγάρων και αποδίδεται
στον περίφημο Μεγαρίτη αρχιτέκτονα
Ευπαλίνο, αποτελεί δε ένα από τα ση-
μαντικότερα και μεγαλύτερα κτίσματα
υδροδότησης του 5ου αι. π.Χ.
Μουσείο Μεγάρων
Μενιδιάτη 48, 22960 22426
Στο Μουσείο Μεγάρων στεγάζονται

ευρήματα που προέρχονται από την
πόλη των Μεγάρων και την ευρύτερη
περιοχή, καλύπτοντας τη χρονική περί-
οδο από τον 8ο αι. π.Χ. μέχρι και τον 2ο
αι. μ.Χ. Η έκθεση στεγάζεται στο παλιό
Δημαρχιακό Μέγαρο, ένα διώροφο κτί-
ριο του 19ου αι.
On the Way to Agia Triada (Megara
– Vourkari – Agia Triada)
Megara Archaeological Site
For info, Western Attica Ephorate of

Antiquities,
210 5546019
Megara and the broader area comprise a

40,000 acres archaeological site, where
ruins of ancient temples and buildings,
Byzantine and more recent monuments
coexist with the modern city, creating a
unique map of antiquities. Parts of the
fortification wall have been discovered
all over the city. An important find is
the Fountain of Theagenes, built by the
famous Megarian architect Eupalinus,
one of the biggest and more significant
water supply structures of 5th century
BCE.
Museum of Megara
48 Menidiati st., 22960 22426
The museum houses significant finds

from Megara and the surrounding area,
from the 8th century BCE to 2nd century
CE.
Αγία Τριάδα Μεγάρων

(σημερινό Νέο Μελί)
Η χερσόνησος της Αγ. Τρι-

άδας βρίσκεται δίπλα στον
υδροβιότοπο «Βουρκάρι»
(Βλέπε σελίδα 54). Έχει χρη-
σιμοποιηθεί σαν οχυρό από τα
αρχαία χρόνια όπου αναφέρε-
ται από τον Στράβωνα ως «Μι-
νώα Άκρα» και όπου σύμφωνα
με τον Θουκυδίδη, ο Αθηναίος
στρατηγός Νικίας (469 - 413
π.Χ.) είχε οχυρώσει και εγκα-
ταστήσει φρουρά. Κατά τη
ρωμαϊκή περίοδο οικοδομή-
θηκαν δύο αγροικίες.
Εκεί υπάρχει και το Τείχος της

Αγ. Τριάδας, ένα μοναδικό
στο είδος του οχυρωματι-
κό έργο της επαναστατικής
περιόδου. Η κατασκευή του
άρχισε το 1818, λίγο πριν
την έναρξη της Ελληνικής
Επανάστασης και αποπερα-
τώθηκε το 1823. Έχει μήκος
600 μέτρα, ύψος 4 μέτρα και
πολλές πολεμίστρες. Το οχυρό
σώζεται σε όλο το μήκος του.
Μέσα στο τείχος βρίσκεται
και ο ναός της Αγίας Τριάδας.
Μέσα στο Βουρκάρι είχε κα-
τασκευαστεί ένα τοιχίο κάτω
από το νερό, που χρησίμευε
σαν μυστικό μονοπάτι για την Ιερός Ναός Μεταμορφώσεως στα
είσοδο στο κάστρο. Βίλια, έργο του Ερνέστου Τσίλερ, 1893.
Περισσότερες πληροφορίες για τον Αρχαιολογικό Χώρο και το Αρχαιολογικό Μουσείο Με-
γάρων στην ιστοσελίδα Οδυσσέας / ΥΠΠΟΑ, http://odysseus.culture.gr/.
Agia Triada district,

Megara (modern Neo
Meli)
The Agia Triada headland is

next to “Vourkari“ wetland
(See Page 55). It has been
used as a defense since
antiquity, being mentioned
by Strabo as “Minoa Akra”.
According to Thucydides,
Athenian general Nikias (469 –
413 BCE) fortified and manned
the area. Two farm houses
were built there during Roman
times.
There is also the Wall of Agia

Triada, a unique fortification
from the Greek Revolution
period. Its construction started
in 1818, a few months before
the start of the Revolution and
was completed in 1823. It is
600 m. long, 4 m. high with
numerous embrasures. It still
remains intact in its whole
length. A wall, under the water
level, was built as a secret
passage to the castle. The Agia
Triada (Holy Trinity) Church is
located inside the enclosure.
Holy Church of Metamorphosis in

Vilia, by Ernst Ziller, 1893.
More Info
More info on the Archaeological Site and Museum of Megara at the website:
ΘΈΑΤΡΑ THEATERS
Θέατρο Πέτρας (Πετρούπολη)
Τέρμα Λεωφόρου 25ης Μαρτίου και Σουλίου, Πετρούπολη
210 5012402
Petra Theater (Petroupolis)
End of “March 25 Avenue” and Souliou st, Petroupolis
210 5012402
Θέατρο Αλέξης Μινωτής (Αιγάλεω)
Ιερά Οδός & Δαρδανελίων, Αιγάλεω
210 5907060, 213 2044864
Alexis Minotis Theater (Aigaleo)
Hiera Odos & Dardanelion st, Aigaleo, inside Baroutadiko Park
210 5907060, 213 2044864

Θέατρο Φοίνικας (Περιστέρι)
Ιωαννίνων (τέρμα), Αθηνάς & Προσκόπων, Περιστέρι
210 5063210
Phoenix Theater (Peristeri)
End of Ioanninon st., (Athenas & Proskopon), Peristeri
210 5063210
Θέατρο Παλαιό Ελαιουργείο (Ελευσίνα)-Αισχύλεια
Κανελλόπουλου 1, Ελευσίνα
210 5565612
Paleo Eleourgio “Old Olive Mill” Theater

– Aeschylia Festival (Eleusis)
1 Kanellopoulou st, Eleusis
210 5565612
ΕΥΡΕΤΉΡΙΟ ΤΌΠΩΝ
Α Δήμοι Δυτικής Αττικής
Αγ. Τριάδα – τείχος, 54, 84 Δήμος Ασπροπύργου, 3, 12, 16, 74,
Αιγόσθενα, 72, 78, 80 78
Αρχαίοι Δήμοι Επικηφισίας, Πτελέας, Δήμος Ελευσίνας, 3, 12, 16, 18, 30,
Λακιάδων, Λουσία, Λευκονόης, 34, 72, 76, 89
Χολαργού, 14 Δήμος Μάνδρας – Ειδυλλίας, 3, 12
Αρχαιολογικός Χώρος Δήμος Μεγάρων, 3, 12, 16, 54, 78,
Ελευσίνας, 32, 34 82, 84
Αρχαιολογικός Χώρος Δήμος Φυλής, 3, 12, 74
Μεγάρων, 82, 84
Αρχαίο Τείχος του Δέματος, 72, 74
Ε
Ελευσίνα, 3, 12, 14, 16, 18, 20, 30, 32,
Β 34, 72, 76, 89
Βίλια, 12, 78, 84
Βοτανικός Κήπος Ιουλίας και Θ
Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους στην
Ιερά Οδό, 52, 60 Θρόνος Ξέρξη - Όρος Αιγάλεω, 62,
Βλέπε επίσης Όρος Αιγάλεω
Βοτανικός Κήπος του Πανεπιστημίου
Αθηνών στην Ιερά Οδό, 48
Βουρκάρι Μεγάρων, 14, 54, 84 Ι
Ιερά Μονή Δαφνίου, 12, 14, 18, 22, 24,
52, 68
Δ
Ιερό Αφροδίτης στην Αφαία
Δήμοι Δυτικής Αθήνας Σκαραμαγκά, 18, 20, 24, 34
Δήμος Αγίας Βαρβάρας, 2, 12, Ιερός Ναός Αγ. Βαρβάρας, 68
14, 40
Ιερός Ναός Αγίου Σάββα Ηγιασμένου
Δήμος Αγίων Αναργύρων – (Βοτανικού), 18, 20, 34
Καματερού, 2, 12, 14, 56
Ιερός Ναός Αποστόλου Παύλου, 44, 70
Δήμος Αιγάλεω, 2, 12, 14, 16, 20,
36, 40, 46, 56, 72, 87
Δήμος Ιλίου, 2, 12, 14, 42 Κ
Δήμος Περιστερίου, 2, 12, 14, Κηφισός ποταμός, 12, 14, 20, 38, 40,
56, 88 42, 48
Δήμος Πετρούπολης, 2, 12, 14, Κτήμα Χαϊδάρι, 64, 66
56, 86
Δήμος Χαϊδαρίου, 2, 12, 14, 22,
40, 56, 60, 64, 66
INDEX OF PLACES
A Eleusis Archaeological Site, 33, 35
Agia Marina Metro st., 37, 41 Eleuthera Fortress, 77
Agia Triada’s Wall, 55, 85 Ermos creek, 15
Agia Varvara Church, 69 Eupyrides gully, 15
Agios Savas Church (Votanikos
area), 19, 21, 35
F
Agios Vasilios Gully, 15
Fleva and Kanapitseri gully, 15, 43
Aigaleo Metro st., 19, 21, 37, 38, 39
Aigosthena, 73, 79, 81
H
Ancient cities of Epikifissia,
Ptelea,Lakiades, Lousia, Leukonoi, Haidari, 1, 13, 15, 23, 57, 61, 65, 67
Holargos, 15 Haidari Estate, 65, 67
Apostolos Pavlos Church, 45, 71 Haidari Military Camp – BLOCK
Aspropyrgos Tower, 79 15, 59, 61
B K
Baroutadiko Park Aigaleo, 15, 47, Kifissos River, 13, 15, 21, 29, 39,
87 41, 43, 49
Botanical Garden of Julia and Koumoundourou Lake Nature
Alexander Diomedes, 53, 61 Reserve (Ancient Reitoi), 15, 26,
27, 55, 65
Botanical Garden of the University
of Athens, 49
M
C Medical Tools Museum in
Dromokaitio Psychiatric
Cave of Aphaia, 57 Hospital, 71
Cave of Pan Daphni, 57 Megara Archaeological Site, 82,
83, 85
D Megara Museum, 83, 85
Daphni Monastery, 13, 15, 19, 23, Memory sites related to WW2
25, 53, 69 Resistance
Dema Wall, 73, 75 Museum of the Kokkinia round-
up, 61
E The Monument of the victims
of Kokkinia round-up, August
Elaionas Metro st., 37, 40, 41 17th Square, 61
Eleusis, 13, 15, 17, 19, 21, 31, 33, The Stone wall of Kokkinia round-
35, 73, 77, 89 up, 61
Μ Σπήλαιο του Πανός στο

Μητροπολιτικό Πάρκο «Αντώνης Δαφνί, 56
Τρίτσης» στο Δήμο «Ίλιον», 14, Σταθμός Αγία Μαρίνα, 36, 40, 41
42, 44, 70 Σταθμός Αιγάλεω, 18, 20, 36,
Μουσείο Μεγάρων, 82, 84 38, 39
Μουσείο Νοσοκομειακών Σταθμός Ελαιώνας, 36, 40
Αντικειμένων Ψ.Ν.Α. Στρατόπεδο Χαϊδαρίου – ΜΠΛΟΚ
Δρομοκαΐτειο, 70 15, 58, 60
Μπαρουτάδικο Αιγάλεω, 14, 46
Τ
Ο Τόποι Μνήμης που συνδέονται
Όρος Αιγάλεω, 12, 14, 54, 56, 62 με την Αντίσταση σε γειτονικές
περιοχές
Ηρώο των Πεσόντων
Π
του Μπλόκου της
Παλατάκι, 14, 64, 66 Κοκκινιάς, Πλατεία 17ης
Ποικίλο Όρος, 12, 22, 27, 54, Αυγούστου, 60
56, 74 Μάντρα του Μπλόκου της
Πύργοι Βαθυχωρίου, 78 Κοκκινιάς, 60
Πύργος Ασπρόπυργος, 78 Μουσείο για το Μπλόκο της
Πύργος Οινόης, 76 Κοκκινιάς, 60
Πύργος Παλατάκι, 1, 64, 66
Υ
Ρ Υδροβιότοπος Λίμνης
Κουμουνδούρου (Αρχαίοι
Ρέμα Αγίου Βασιλείου, 14 Ρειτοί), 14, 26, 27, 54, 64
Ρέμα Βαθύ, 14
Ρέμα Έρμου (Χαϊδαρόρεμα), 14
Φ
Ρέματα Φλέβας και
Φρούριο Ελευθερών, 76
Καναπιτσέρι, 14, 42
Φρούριο της Φυλής, 72, 74
Ρέμα των Ευπυρίδων, 14
Ρωμαϊκή Γέφυρα Ελευσινιακού
Κηφισού, 28 Χ
Χαϊδάρι, 1, 12, 14, 22, 34, 56, 60,
64, 66
Σ
Σπήλαιο (βάραθρο) Αφαίας, 56
Σπήλαιο Σχιστού (Ανώνυμο), 56
Metropolitan Park “Antonis Tritsis”, W

Ilion Municipality, 15, 43, 45, Western Athens Municipalities
71
Agia Varvara Municipality, 2,
Mount Aigaleo, 13, 15, 55, 56, 13, 15, 41
57, 63
Agioi Anargyroi – Kamatero
Mount Poikilon, 13, 23, 27, 55, Municipality, 2, 13, 15, 57
56, 57, 75
Aigaleo Municipality, 2, 13, 15,
17, 21, 37, 41, 47, 57, 73, 87
O Haidari Municipality, 2, 13, 15,
Oinoi Tower, 77 23, 41, 57, 61, 65, 67
Ilion Municipality, 2, 13, 15, 43
P Peristeri Municipality, 2, 13,
Palataki, 15, 65, 67 15, 57, 88
Palataki Tower, 1, 65, 67 Petroupolis Municipality, 2, 13,
15, 57, 86
Phyli Fortress, 73, 75
Western Attica Municipalities
Aspropyrgos Municipality, 3,
R 13, 17, 75, 79
Roman Bridge over Eleusinian Eleusis Municipality, 3, 13, 17,
Kifissos, 29 19, 31, 35, 73, 77, 89
Mandra – Eidyllia
S Municipality, 3, 13
Sanctuary of Aphrodite, Aphaia Megara Municipality, 3, 13, 17,
(Skaramangas area), 19, 21, 55, 79, 83, 85
25, 35 Phyli Municipality, 3, 13, 75
Schiston Cave, 57
X
V Xerxes’ Throne - Mount
Vathichori Towers, 79 Aigaleo, 63,
Vathi Rema gully, 15 See also Mount Aigaleo
Vilia, 13, 79, 85
Vourkari Wetland of Megara, 15,
55, 85
ΕΥΡΕΤΉΡΙΟ ΟΝΟΜΆΤΩΝ
Β Λ
Βικέλας Δημήτρης 70 Λίτινας Μανώλης 52
Βιζυηνός Γεώργιος 70 Λύτρας Νικηφόρος 64, 66
Γ Μ
Γύζης Νικόλαος 64, 66 Μητσάκης Μιχαήλ 70
Δ Ν
Διομήδους Αλέξανδρος και Νάζος Νικόλαος 66
Ιουλία 52
Δροσίνης Γεώργιος 66 Π
Παλαμάς Κωστής 70
Η
Ηammerbacher Herta 52 Σ
Σουκατζίδης Ναπολέων 60
Θ
Θωμόπουλος Θωμάς 64, 66
Τ
Ι Τραυλός Ιωάννης 34
Ιγγλέσης Ιωάννης 24, 66 Τσίλερ Ερνέστος 1, 64,
66
Κ
Φ
Καραγιάννη Λέλα 52
Φαβιέρος Κάρολος 66
Καραϊσκάκης Γεώργιος 58,
66 Φιλύρας Ρώμος 70
Κιουταχής 66 Φωτεινάκης Κώστας 5, 12,
34, 66
Κρυστάλλης Ανδρέας 70
INDEX OF NAMES
D M
Diomedes Alexander and Mitsakis Michael 71
Julia 53
Drossinis Georgios 67 N
Nazos Nikolaos 67
F
Fabvier Charles 67 P
Filyras Romos 71 Palamas Kostis 71
Fotinakis Kostas 5, 13,
35, 67
R
Reşid Mehmed Pasha
G (Kütahı) 67
Ghyzis Nikolaos 65, 67
S
H Soukadjidis Napoleon 61
Hammerbacher Herta 53
T
i Thomopoulos Thomas 65,
Igglesis Giannis 25, 67 67
Travlos Yannis 35
K
Karagianni Lela 53 V
Karaiskakis Georgios 59, 67 Vikelas Demetrios 71
Krystalis Andreas 71 Vizyinos Georgios 71
L Z
Litinas Manolis 53 Ziller Ernst 1, 65, 67
Lytras Nikiphoros 67
ΔΩΡΗΤΉΣ - DONOR
ΟΔΗΓΟΣ ΔΥΤΙΚΗ ΑΘΗΝΑ – ΑΤΤΙΚΗ
Εκδότης
Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ/Naturefriends Greece
Ανθέων 72, 12461 | ΑΦΜ: 997557187, Δ.Ο.Υ.: Αιγάλεω
Τηλ.: +30 215 5257408 | Email: naturefriendsgreece@gmail.com
naturefriends.gr | gowestathens.gr
Μητρώο Πολιτιστικών Φορέων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΑΜ: 3358)
Copyright: Ελεύθερη διακίνηση με αναφορά στην πηγή
ISBN: 978-618-82830-6-0
Ο ι επισκέπτες στη διαδρομή τους προς την Αθήνα Travelers on their way to Athens encoun-
συναντούσαν δύο αρχαίες πόλεις, την Ελευσίνα και tered two ancient cities, Eleusis and Megara, Οδηγός
Δυτική
τα Μέγαρα, την αρχαία Λίμνη των Ρειτών και την the ancient lakes of Reitoi and the Sacred
Ιερά Οδό με τα ιστορικά ίχνη ορατά μέχρι τις ημέρες Way, with its traces visible even today, Daph-
μας, τη Μονή Δαφνίου (Παγκόσμιο Μνημείο Πολιτι- ni Monastery (World Heritage Monument),
στικής Κληρονομιάς), τον Κηφισό και τον Ελαιώνα Kifissos River and the ancient olive grove of
της Αθήνας (το «κάλλιστον Προάστειον» σύμφωνα Athens (“the best of suburbs” according to
Αθήνα -Αττική
με τον Πλάτωνα) και το Όρος Αιγάλεω – Ποικίλο... Plato) and Mount Aigaleo – Poikilon....
Με την έκδοση του Οδηγού για τη Δυτική Αθήνα – The publication of the “Guide to Western
Αττική θέλουμε να συμβάλουμε στην προβολή και Athens – Attica” wishes to contribute to the
στην προώθηση των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυ- promotion and advancement of the 17 sus-
ξης του ΟΗΕ (AGENDA 2030) και πιο συγκεκριμένα tainable development goals of UN’s AGEN-
του στόχου 11.4 για την «Ενίσχυση των προσπαθει- DA 2030, especially goal 11.4, “to strengthen
ών για την προστασία και τη διαφύλαξη της παγκό- efforts to protect and safeguard the world’s
σμιας πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς». cultural and natural heritage”.
Δυτική Αθήνα- Αττική
Ελληνική
&
Αγγλική
Οδηγός
Έκδοση
Greek & E
nglish
Edition

Οδηγός - Guide - Δυτική Αθήνα, Αττική - West Athens, Atica

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Οδηγός - Guide - Δυτική Αθήνα, Αττική - West Athens, Atica

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ο ι επισκέπτες στη διαδρομή τους προς την Αθήνα Travelers on their way to Athens encoun-

Δυτική Αθήνα- Αττική

ΟΔΗΓΟΣ ΔΥΤΙΚΗ ΑΘΗΝΑ – ΑΤΤΙΚΗ

Αγροτικό – Ιστορικό – Φυσικό τοπίο Agricultural – Historical – Natural

«Πύργος Παλατάκι» στο Χαϊδάρι, "Palataki Tower" in Haidari,

Δήμοι Δυτικής Αθήνας: Western Athens Municipalities:

Δήμοι Δυτικής Αττικής: Western Attica Municipalities:

Επιμέλεια θεμάτων: Κώστας Φωτεινάκης

Επιμέλεια κειμένων: Αντωνία Φώτη, Αντώνης Μαρκεζίνης

Δημιουργικό: Εκδόσεις Έμβρυο

Εκδότης: Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ

Δωρητής: Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

Αθήνα 2019 / Athens 2019

Ο Οδηγός διανέμεται δωρεάν.

This Guide is offered free of charge.

Πολιτιστική Διαδρομή 1 ............................................................... 18

Πολιτιστική Διαδρομή 2 ............................................................... 36

Πολιτιστική Διαδρομή 3 ............................................................... 42

Πολιτιστική Διαδρομή 4 ............................................................... 58

Πολιτιστική Διαδρομή 5 ............................................................... 64

Πολιτιστική Διαδρομή 6 ............................................................... 72

Ευρετήριο Τόπων .......................................................................... 90

Cultural Route 2 ............................................................................ 37

Cultural Route 4 ............................................................................ 59

Cultural Route 6............................................................................. 73

Index of Places .............................................................................. 91

Πολιτιστική Διαδρομή 1 Cultural Route 1

Ιερός Ναός Αγίου Σάββα Holy Church of Agios Savas the

Σταθμός Αιγάλεω ............................ 38

Aigaleo Station ................................ 39

Πολιτιστική Διαδρομή 3 Cultural Route 3

Τα Πάρκα ........................................... 42 Parks .................................................... 43

Στρατόπεδο Χαϊδαρίου – Haidari Military Camp –

Πολιτιστική Διαδρομή 5 Cultural Route 5

Πολιτιστική Διαδρομή 6 Cultural Route 6

ΔΥΤΙΚΉ ΑΘΉΝΑ - ΑΤΤΙΚΉ

WEST ATHENS - ATTICA

Metro and its

ΙΣΤΟΡΊΑ ΔΥΤΙΚΆ ΤΗΣ

Η Δυτική Αθήνα περιλαμβάνει τους κής). Οι οικισμοί αναπτύχθηκαν κυρίως

Οι νέες εργατικές πολυκατοικίες, τα

churches, more recent public buildings, poet Angelos Sikelianos in Faneromeni,

It was around those two main axes that

The new working - class housing

Ίχνος αρχαίας Ιεράς Οδού,

Trace of ancient Sacred

Περνούσε μέσα από αγρούς και καλλιεργη-

Διασχίζοντας τον Ελαιώνα επί της Ιεράς Οδού,

Η μεγαλοπρεπής πομπή κατέληγε στην εξω-

Ιερός Ναός Αγίου Σάββα Ηγιασμένου (Βοτανικού)

Ιερά Οδός 134, Μετρό Ελαιώνας, 210 3468289

Walking across Elaionas, along the Sacred

The Procession (and the Sacred Way) ended

Holy Church of Agios Savas the Consecrated (Votanikos area)

Ιερά Μονή Δαφνίου

Περίπου 10ο χλμ. Ε.Ο. Αθηνών – Κορίνθου, 210 5811558

Μονή Δαφνίου, Παγκόσμιο

10th km of Athens – Corinth National Road, 210 5811558

• The mosaics, typical

Daphni Monastery, World

Ιερό Αφροδίτης στην Αφαία Σκαραμαγκά

Περίπου 11ο χλμ. Ε.Ο. Αθηνών – Κορίνθου

About 11th km of Athens – Corinth National Road

Υδροβιότοπος Λίμνης Κουμουνδούρου (Αρχαίοι Ρειτοί)