คลลสั่นเสสียง (Sound Wave)

12.1 ธรรมชาตติของเสสียง
 เสสียงเกติดจากการสสสั่นของวสตถถุ เสสียงจะดดังมากเมมมื่อวดัตถถุเกกิดการสดัมื่นมาก
และเบาลงเมมมื่อสดัมื่นนน้อยลง
 เสสียงจากแหลล่งกกาเนกิดเสสียง เชล่น สายกสีตารร์ หนดังกลอง ฯลฯ ตน้องอาศดัย
ตดัวกลางในการถล่ายโอนพลดังงานของการสดัมื่นจากแหลล่งกกาเนกิดเสสียงนดัน
นั้ ไป
ยดังทสีมื่ตล่างๆ เชล่น เสสียงจากการดสีดสายกสีตารร์ ถล่ายดอนพลดังงานของการ
สดัมื่นใหน้โมเลกถุลของอากาศทสีมื่อยล่ยู่รอบๆ แลน้วถล่ายโอนใหน้กดับโมเลกถุลของ
อากาศทสีมื่อยล่ยู่ถดัดไปตล่อกดันมาเปป็ นชล่วงๆ จนถถึงหยู่ผน้ยู่ฟดัง ดดังรยู่ป

สมบสตติของคลลสั่นเสสียง
เสสียงเปป็ นคลมมื่นชนกิดหนถึมื่ง ดดังนดัน
นั้ เสสียงจถึงมสีคถุณสมบดัตกิของคลมมื่นทถุกประการ คมอ
การสะทน้อน การหดักเห การแทรกสอด และการเลสีย
นั้ วเบน
1. การสะทท้อนของคลลสั่นเสสียง (Reflection)
เมมมื่อเสสียงตกกระทบผกิวสะทน้อนทสีมื่ขนาดใหญล่กวล่าความยาวคลมมื่นจะเกกิดการ
สะทน้อน และเปป็ นไปตามกฎการสะทน้อนของคลมมื่นทถุกประการ ดดังนสี นั้

1) มถุมตกกระทบ ( θ1 ) เทล่ากดับ มถุมสะทน้อน ( θ 2 )

2) รดังสสีคลมมื่นตกกระทบ, รดังสสีคลมมื่นสะทน้อน
และเสน้นตดังนั้ ฉาก จะตน้องอยล่ยู่ในระนาบเดสียวกดัน
2 | เ สสี ย ง ( S O U N D )

***ประยถุกตต์เรลสั่องการสะทท้อนของเสสียง ขน้อสอบมดักจะถามเกสีมื่ยวกดับ
1. การประมง
หลสกการ เรมอทกาการสล่งคลมมื่นเสสียง
โซนา (Sonar)
ลงไปในนกานั้ ทะเล เมมมื่อเสสียงไปกระทบ
ฝยู่งปลา
เสสียงจะสะทน้อนกลดับมาทสีมื่เรมอ ทกาใหน้
ทราบวล่า
ฝยู่งปลาอยล่ยู่หล่างจากเรมอเทล่าใดและอยล่ยู่
ทสีมื่ใด ดดังรยู่ป

เมมมื่อ S แทน ระยะทสีมื่เสสียงเดกินทางถถึง

ปลา (m)
สสูตรคคานวณ
v แทน อดัตราเรป็วของเสสียงในนกานั้

S = vt ทะเล (m/s)
t แทน ชล่วงเวลาไป-กลดับของ
เสสียงในนกานั้ ทะเล (s)
Exsample 1. ชาวประมงสล่งคลมมื่นโซนารร์ไปยดังฝยู่งปลา พบวล่าชล่วงเวลาทสีมื่คลมมื่นออกไป
จากเครมมื่องสล่งจนกลดับมาถถึงเครมมื่องเปป็ น 1.0 วกินาทสีพอดสี จงหาวล่าปลาอยล่ยู่หล่างจากเรมอ
เทล่าใด (กกาหนด ความเรป็วเสสียงในนกานั้ เทล่ากดับ 1,540 เมตรตล่อวกินาทสี) (770 เมตร)
วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู

เ อ ก ส า ร ป ร ะ ก อ บ ก า ร เ รสี ย น รท้สู
nut.wip@gmail.com.com
 เ สสี ย ง ( S O U N D ) | 3

Exsample 2. (Ent 37) เรมอหาปลาลกาหนถึมื่งหาฝยู่งปลาดน้วยโซนารร์ สล่งคลมมื่นดลของ

เสสียงความถสีมื่สยู่งลงไปในนกานั้ ทะเล ถน้าฝยู่งปลาอยล่ยู่หล่างจากเครมมื่องกกาเนกิดคลมมื่นไปทางหดัวเรมอ
เปป็ นระยะทาง 120 เมตร และอยล่ยู่ลถึกจากผกิวนกานั้ เปน้ นระยะ 90 เมตร หลดังจากสล่งคลมมื่น
ดลจากโซนารร์ไปเปป็ นเวลาเทล่าใด จถึงจะไดน้รดับคลมมื่นทสีมื่สะทน้อนกลดับมา (กกาหนด ความเรป็ว
เสสียงในนกานั้ ทะเลเทล่ากดับ 1,500 เมตรตล่อวกินาทสี)
(0.2 วตินาทสี)
วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู

Exsample 3. (มข.50) ชายคนหนถึมื่งยมนตะโกนเขน้าใสล่หนน้าผา เขาไดน้ยกินเสสียงสะทน้อน

กลดับมาหลดังจากตะโกนออกไป 1 วกินาทสี ถน้าความเรป็วของเสสียงในอากาศขณะนดัน
นั้
เทล่ากดับ 350 เมตรตล่อวกินาทสี จงหาวล่าหนน้าผาอยล่ยู่หล่างจากชายคนนดัน
นั้ เปป็ นระยะทาง
เทล่าใด (175
เมตร)

เ อ ก ส า ร ป ร ะ ก อ บ ก า ร เ รสี ย น รท้สู
nut.wip@gmail.com.com
4 | เ สสี ย ง ( S O U N D )

วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู

2. การหสกเหของคลลสั่นเสสียง (Refraction)
เกกิดจากการททที่เสท ยงเปลทที่ยนตตัวกลางในการเคลลที่อนททที่แลล้วททาใหล้
ออัตราเรร็วและความยาวคลลลื่นเสสี ยงเปลสีลื่ยนไป แตตความถสีลื่ไมม่ เปลสีลื่ยน
ปรากฏการณณ์ททที่เกกิดในชทวกิตประจทาวตันเนลที่องจากการหตักเหของเสท ยง เชตน การ
เหห็นฟล้ าแลบแลล้วไมตไดล้ยนกิ เสท ยงฟล้ ารล้อง

กฎการณต์หสกเหของสเนลลต์
เมมมื่อ และ แทน มถุมในตดัวกลางทสีมื่ 1 และ

sin q1 v1 l1 T 2
= = = 1 = 1 n2
sin q 2 v2 l2 T2 และ แทน ความเรป็วในตดัวกลางทสีมื่ 1

และ 2
และ แทน ความยาวคลมมื่นในตดัวกลาง
***มถุมวติกฤตติ คลอ มถุมตกกระทบทสีสั่ทคาใหท้มถุมหสกเห
ทสีมื่ 1 และ 2
มสีคค่าเปป็ น 90 องศา
และ แทน อถุณหภยู่มกิ(เคลวกิน)ใน

ตดัวกลางทสีมื่ 1 และ 2
เ อ ก ส า ร ป ร ะ ก อ บ ก า ร เ รสี ย น รท้สู
แทน คล่าคงทสีมื่ เรสียกวล่า ดดัชนสี
nut.wip@gmail.com.com
หดักเหตดัวกลางทสีมื่
1 เทสียบกดับตดัวกลางทสีมื่ 2
 เ สสี ย ง ( S O U N D ) | 5

o
Exsample 4. เสสียงระเบกิดใตน้นากนั้ หดักเหขถึน
นั้ สล่ยู่อากาศโดยมสีมถุมตกกระทบ 30
จงหามถุมหดักเหทสีมื่ออกสล่ยู่อากาศและในนกานั้ เปป็ น 350 และ 1400 เมตรตล่อวกินาทสี ตาม
-1
ลกาดดับ (sin 0.125)
วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู

o
Exsample 5. เสสียงเคลมมื่อนทสีมื่จากบรกิเวณทสีมื่มสีอถุณหภยู่มกิ 27 ไปสล่ยู่บรกิเวณทสีมื่มสี
อถุณหภสูมติเทล่าใด จถึงทกาใหน้ความยาวคลมมื่นเปป็ น 3/2 เทล่าของความยาวคลมมื่นเดกิม
o
(402 C)
วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู

Exsample 6. ถน้าเสสียงเดกินทางจากตดัวกลางทสีมื่ 1 ไปยดังตดัวกลางทสีมื่ 2 โดยความยาว

ของคลมมื่นเสสียงเพกิมื่มเปป็ น 2 เทล่าของเดกิม จงหา มถุมวกิกฤต
o
(30 )
วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู

เ อ ก ส า ร ป ร ะ ก อ บ ก า ร เ รสี ย น รท้สู
nut.wip@gmail.com.com
6 | เ สสี ย ง ( S O U N D )

3. การแทรกสอดของคลลสั่นเสสียง (Interference)
เกกิดจากการทสีมื่คลมมื่นเสสียงอยล่างนน้อย 2 ขบวนเคลมมื่อนทสีมื่มาพบกดันแลน้วเกกิดการ
เสรกิมหรมอหดักลน้างกดัน เชล่น ในเครมมื่องบกินการปน้ องกดันเสสียงในเครมมื่องบกิน ทกาโดยการผลกิต
เสสียงทสีมื่มสีความถสีมื่เทล่ากดับเสสียงทสีมื่เกกิดจากเครมมื่องยนตร์ไอพล่น แตล่มสีลดักษณะตรงขน้ามกดัน
ทกาใหน้เสสียงเกกิดการหดักลน้าง เสสียงในหน้องโดยสารจถึงเงสียบสนกิท
4. การเลสีย
ลี้ วเบนของคลลสั่นเสสียง (Reflection)
เกกิดจากการทสีมื่คลมมื่นเสสียงสามารถอน้อมเลสีย
นั้ วผล่านสกิมื่งกสีดขวางไดน้ เสสียงทสีมื่มสี
ความยาวคลมมื่นยาวจะเลสีย
นั้ วเบนผล่านขอบของสกิมื่งกสีดขวางไดน้ดสีกวล่าเสสียงทสีมื่ความยาวคลมมื่น
สดัน
นั้ เชล่น รถวกิมื่งไปดน้านหนน้าตถึกเปกิ ดแตรขถึน
นั้ คนทสีมื่อยล่ยู่ดน้านขน้างของตถึกจะไดน้ยกินเสสียงไดน้
เพราะเสสียงเลสีย
นั้ วเบนผล่านขอบของตถึกไปไดน้

12.2 อสตราเรป็วของเสสียง
นั้ กดับสถานะและชนกิดของตดัวกลาง โดยทดัมื่วไปอดัตราเรป็วเสสียงใน
อดัตราเรป็วเสสียงขถึน
ของแขป็งมากกวล่าในของเหลว และในของเหลวมากกวล่าในแกก๊ส สามารถหาอดัตราเรป็ว
ของเสสียงในอากาศ (vt) ทสีมื่อถุณหภยู่มกิ t องศาเซลเซสียส ไดน้จาก

v t = 331 + 0.6t เมมมื่อ vt แทน อดัตราเรป็วของเสสียงในอากาศทสีมื่

อถุณหภยู่มกิ t ใดๆ (m/s)

t แทน อถุณหภยู่มกิของอากาศ (องศา
เซลเซสียส)

เ อ ก ส า ร ป ร ะ ก อ บ ก า ร เ รสี ย น รท้สู
nut.wip@gmail.com.com
 เ สสี ย ง ( S O U N D ) | 7

o o
***ใชน้ไดน้เมมมื่อไมค่เกติน 45 C ***กรณสีทสีมื่เกติน 45 C ใชท้สสูตร ---> vt = 20 T

Exsample 7. จงหาอดัตราเรป็วเสสียงทสีมื่อถุณหภยู่มกิ 25 องศาเซลเซสียส

(346 m/s)
วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู

Exsample 8. แหลล่งกกาเนกิดเสสียงอดันหนถึมื่งสดัมื่นดน้วยความถสีมื่ 692 เฮกิรตซร์ วางในอากาศทสีมื่

อถุณหภยู่มกิ 25 องศาเซลเซสียส อยากทราบวล่า คลมมื่นเสสียงทสีมื่ออกจากแหลล่งกกาเนกิดนสีจ
นั้ ะมสี
ความยาวคลมมื่นเทล่าไร (0.5 m)
วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู

Exsample 9. คลมมื่นเสสียงมสีความถสีมื่คล่าหนถึมื่งผล่านเขน้าชล่องกวน้าง 0.8 เมตร ในแนวตดังนั้ ฉาก

ผน้ยู่ฟดังไดน้ยกินเสสียงอยล่างชดัดเจน ถน้าอถุณหภยู่มกิอากาศในขณะนดัน
นั้ 25 องศาเซลเซสียส
ความถสีมื่ทสีมื่ปลล่อยออกมามสีคล่าเทล่าใด (432.5 Hz)
วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู

เ อ ก ส า ร ป ร ะ ก อ บ ก า ร เ รสี ย น รท้สู
nut.wip@gmail.com.com
8 | เ สสี ย ง ( S O U N D )

Exsample 10. ถน้าเหป็นฟน้ าแลบและไดน้ยกินเสสียงฟน้ ารน้องในเวลา 5 วกินาทสี ตล่อมา จง

หาตกาแหนล่งทสีมื่ฟน้าแลบอยล่ยู่ไกลเทล่าไร เมมมื่ออดัตราเรป็วเสสียงในอากาศเทล่ากดับ 340 เมตร/
วกินาทสี (1,700 m)
วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู

12.3 ความเขท้มเสสียงและการไดท้ยติน
1. ความเขท้มเสสียง (Sound Intensity; I)
ความเขน้มเสสียง คมอ กกาลดังเสสียงทสีมื่ตกกระทบตดังนั้ ฉากกดับพมนั้นทสีมื่ของหนน้าคลมมื่นของ
ทรงกลมหนถึมื่งตารางหนล่วย หาไดน้จาก

เมมมื่อ I คมอ ความเขน้มเสสียง (Watt/m2)

P P P คมอ กกาลดังของเสสียงทสีมื่ออกมาจาก
I= =
A 4πR 2 แหลล่งกกาเนกิด (Watt)
A คมอ พมนั้นทสีมื่ทสีมื่รบ
ดั พลดังงานเสสียง (m2)
R คมอ ระยะหล่างจากแหลล่งกกาเนกิดเสสียง
(m)

เ อ ก ส า ร ป ร ะ ก อ บ ก า ร เ รสี ย น รท้สู
nut.wip@gmail.com.com
 เ สสี ย ง ( S O U N D ) | 9

ในกรณสีทสีมื่ P คงตดัว จะไดน้วล่า 1 แสดงวล่า ความเขท้มเสสียง ณ ตคาแหนค่ง

Ia
R2

ตค่างๆ จะลดลง เมลสั่อตคาแหนค่งนสน

ลี้ ๆ อยค่สูหค่างจากแหลค่งกคาเนติดเสสียงมากขขน
ลี้ เขสียน
ความสดัมพดันธร์ไดน้วล่า

เมมมื่อ I1 และ I2 คมอ ความเขน้มเสสียงตกาแหนล่งทสีมื่

2
I2 �R �
= �1 �
I1 �R2 �
1 และ 2 (Watt/m2)
R1 และ R2 คมอ ระยะหล่างจากแหลล่งกกาเนกิด

เสสียง ตกาแหนล่งทสีมื่ 1
และ 2 (m)
ความเขน้มเสสียงตคสั่าสถุดทสีมื่หยู่มนถุษยร์สามารถไดน้ยกินคมอ I0 = 10
-
1)
ควร
12 2
Watt/m
จกา! 2) ความเขน้มเสสียงสสูงสถุดทสีมื่หยู่มนถุษยร์สามารถทนฟดั งไดน้คมอ Imax =
2
1 Watt/m

Exsample 11. วกิทยถุใหน้กกาลดังเสสียง 250 W กระทบประตยู่กวน้าง 0.5 m สยู่ง 1 m จง

2
หาความเขน้มของเสสียงทสีมื่ประตยู่ (500 W/m )
วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู

เ อ ก ส า ร ป ร ะ ก อ บ ก า ร เ รสี ย น รท้สู
nut.wip@gmail.com.com
10 | เ สสี ย ง ( S O U N D )

Exsample 12. แหลล่งกกาเนกิดเสสียงทสีมื่ใหน้กกาลดังเสสียง p �10-10 วดัตตร์ ผน้ยู่ฟดังอยล่ยู่ไกลจาก

แหลล่งกกาเนกิดเสสียงมากทสีมื่สถุดเทล่าใดจถึงพอจะไดน้ยกินเสสียง เมมมื่อความเขน้มเสสียงตกมื่าสถุดทสีมื่
-12
ไดน้ยกินเทล่ากดับ 10 วดัตตร์ตล่อตารางเมตร (5 m)
วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู

Exsample 13. ชายคนหนถึมื่งขณะอยล่ยู่หล่างจากแหลล่งกกาเนกิดเสสียงอดันหนถึมื่งเปป็ นระยะ

-8
ทาง 10 เมตร วดัดความเขน้มของเสสียงจากแหลล่งกกาเนกิดเสสียงนดัน
นั้ ไดน้ 10 วดัตตร์ตล่อตาราง
เมตร อยากทราบวล่าแหลล่งกกาเนกิดเสสียงนสีในั้ หน้กกาลดังเสสียงออกมาเทล่าใด ( 4p �10 W) -6

วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู

Exsample 14. ณ ตกาแหนล่งทสีมื่อยล่ยู่หล่างจากแหลล่งกกาเนกิดเสสียง 10 เมตร มสีความเขน้ม

-8
เสสียง 2 x 10 วดัตตร์ตล่อตารางเมตร ถน้าอสีกตกาแหนล่งหนถึมื่งหล่างจากแหลล่งกกาเนกิดเสสียง
2
เดสียวกดัน 5 เมตร จะมสีความเขน้มเสสียงเทล่าใด ( 8 �10 W/m )
-8

วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู

เ อ ก ส า ร ป ร ะ ก อ บ ก า ร เ รสี ย น รท้สู
nut.wip@gmail.com.com
 เ สสี ย ง ( S O U N D ) | 11

Exsample 15. (มข.52) แดงเหป็นดอกไมน้ไฟระเบกิดอยล่ยู่เหนมอศสีรษะของเขาในระยะ

10 เมตรพอดสี ในขณะเดสียวกดัน ถน้าดกายมนหล่างจากแดง บนพมนั้นราบเดสียวกดันไปตามแนว
ราบเปป็ นระยะ 24 เมตร เขาจะไดน้ยกินเสสียง ดอกไมน้ไฟระเบกิดดน้วยความเขน้มเสสียงเปป็ นกสีมื่
เทล่าทสีมื่แดงไดน้ยกิน (25:169)
วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู

2. ระดสบความเขท้มเสสียง (Sound Intensity Level; b )

ระดดับความเขน้มเสสียง คมอ ระดดับทสีมื่บอกใหน้ทราบถถึงความดดังของเสสียงซถึมื่งไดน้จาก
สมการ

I เมมมื่อ คมอ ระดดับความเขน้มเสสียง ณ ตกาแหนล่งทสีมื่

b = 10 • log10
I0
พกิจารณา (เดซกิเบล dB)
I คมอ ความเขน้มเสสียง ณ ตกาแหนล่งทสีมื่พกิจารณา
(Watt/m2)
เ อ ก ส า ร ป ร ะ ก อ บ ก า ร เ รสี ย
I0 นคมอรท้สู ความเขน้มเสสียงตกมื่าสถุดทสีมื่มนถุษยร์ไดน้ยกิน

nut.wip@gmail.com.comเทล่ากดับ 10-12 (Watt/m2)

12 | เ สสี ย ง ( S O U N D )

ควร 1) ระดดับความเขน้มเสสียงทสีมื่หยู่มนถุษยร์ไมค่ไดท้ยติน(เบาสถุด)มสีคล่านน้อยกวล่า
หรมอเทล่ากดับ 0 dB
จกา!
2) ระดดับความเขน้มเสสียงทสีมื่หยู่มนถุษยร์ทนฟส งไมค่ไหว(ดสงสถุด) มสีคาล่
มากกวล่าหรมอเทล่ากดับ 120 dB

***สมการเปรสียบเทสียบระดสบความเขท้มเสสียง

2
�RI12 �
�
b 2 - b11 ==10
10log
log�
� � หรลอ ***ออกสอบ
�
�RI12 �
บค่อย***

Exsample 16. ณ ตกาแหนล่งซถึมื่งอยล่ยู่หล่างจากแหลล่งกกาเนกิดเสสียงอดันหนถึมื่งวดัดคล่าความเขน้ม

-10
เสสียงไดน้ 10 วดัตตร์ตล่อตารางเมตร ณ ตกาแหนล่งนสีจ
นั้ ะมสีคล่าระดดับความเขน้มเสสียงเทล่าใด
(20 dB)
วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู

เ อ ก ส า ร ป ร ะ ก อ บ ก า ร เ รสี ย น รท้สู
nut.wip@gmail.com.com
 เ สสี ย ง ( S O U N D ) | 13

Exsample 17. (มช.43) เสสียงทสีมื่มสีระดดับความเขน้มเสสียง 80 เดซกิเบล จะมสีความเขน้ม

เสสียงในหนล่วยวดัตตร์ตล่อตารางเมตรเทล่าใดวติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู
-4 2
(10 W/m )

-7
Exsample 18. (มข.51) ความเขน้มเสสียง 18 x 10 วดัตตร์ตล่อตารางเมตร คกิดเปป็ น
ระดดับความเขน้มเสสียงกสีมื่เดซกิเบล (กกาหนดใหน้ log2 = 0.3010 และ log3 = 0.4771)
(62.6 dB)
วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู

Exsample 19. (มช.31) ลกาโพง 1 ตดัว ใหน้เสสียงทสีมื่มสีระดดับความเขน้มของเสสียง 60 เดซกิ

เบล ถน้าใชน้ลกาโพงชนกิดเดสียวกดัน 10 ตดัว จะใหน้ระดดับความเขน้มของเสสียงกสีมื่เดซกิเบล
(70 dB)

เ อ ก ส า ร ป ร ะ ก อ บ ก า ร เ รสี ย น รท้สู
nut.wip@gmail.com.com
14 | เ สสี ย ง ( S O U N D )

วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู
Exsample 20. (มข.51) เมมมื่อยกิงปม น 1 นดัด ทกาใหน้เกกิดเสสียงทสีมื่มสีระดดับความเขน้มเสสียง
20 เดซกิเบล ถน้าตน้องการทกาใหน้เกกิดเสสียงทสีมื่มสีระดดับความเขน้มเสสียง 40 เดซกิเบล จะตน้องยกิง
ปม นพน้อมกดันกสีมื่กระบอก (100 กระบอก)
วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู

มลภาวะของเสสี ยง คลอ เสท ยงททที่ททที่มทระดตับความเขล้มสสู ง เมลที่อรตับฝตัง

ตกิดตตอกตันนานๆ จะททาใหล้สภาพรต างกายและจกิตใจผกิดปกตกิ (มมักเปป็ นเสสียงทสีท
มสีระดมับความเขข้ มเสสียงตมัตั้งแตต่ 80 dB ขขตั้นไป)
เวลาททางาน (ชม.) ระดดับความเขข้ มเสสี ยง (dB)
นล้อยกวตา 7 91
7–8 90
มากกวตา 80

12.5 เสสียงดนตรสี
1. ระดสบเสสียง (Pitch)
ความทท้ถุม แหลมของเสสียงจะขขน
ลี้ อยค่สูกสบความถสีสั่(f) ของคลมมื่นเสสียง

เ อ ก ส า ร ป ร ะ ก อ บ ก า ร เ รสี ย น รท้สู
nut.wip@gmail.com.com
 เ สสี ย ง ( S O U N D ) | 15

- ถน้าคลมมื่นเสสียงมสีความถสีสั่สสูง เสสียงจะแหลม เรสียกวล่า ระดสบเสสียงสสูง

- ถน้าคลมมื่นเสสียงมสีความถสีสั่ตสั่า
ค เสสียงจะทน้ถุม เรสียกวล่า ระดสบเสสียงตคสั่า
ชค่วงความถสีสั่ของมนถุษยต์ทสีสั่ไดท้ยติน(Audible range) มสีคล่าอยล่ยู่ระหวล่าง 20 –
20,000 Hz เทล่านดัน
นั้
- เสสียงทสีมื่มสีความถสีสั่ตสั่า
ค กวค่า 20 Hz ลงไป เรสียกวล่า คลลสั่นใตท้เสสียง (Infra
Sonic)
- เสสียงทสีมื่มสีความถสีสั่สสูงกวค่า 20,000 Hz ขถึน
นั้ ไป เรสียกวล่า คลลสั่นเหนลอ
เสสียง (Ultra Sonic)
2. คถุณภาพเสสียง (Sound quality)
คถุณภาพของเสสียง คมอ ความสามารถในการบล่งบอกไดน้วล่าเสสียงทสีมื่ไดน้ยกินเปป็ นเสสียง
อะไร แหลล่งกกาเนกิดเสสียงจะมสีคถุณภาพของเสสียงทสีมื่ตล่างกดัน คถุณภาพของเสสียงนดัน
นั้ ขถึน
นั้ อยล่ยู่
กดับจกานวนโอเวอรต์โทน (Overtone) ทสีมื่เกกิดจากตน้นกกาเนกิดเสสียงและยดังขถึน
นั้ กดับความ
เขน้มของเสสียงอสีกดน้วย

12.6 บสีตสต์ (Beats)

เปป็ นปรากฏการณร์ทสีมื่คลมมื่นเสสียง 2 ชถุด ทสีมื่มสีแอมพลกิจยู่ดเทล่ากดัน แตล่มสีความถสีมื่ตล่างกดัน
เลป็กนน้อยมาแทรกสอดกดัน โดยคลมมื่นทดังนั้ สองนดัน
นั้ รวมกดันแบบเสรกิมกดันและหดักลน้างกดัน
สี นั้ ล่า การ
สลดับกดันไปเปป็ นชล่วงๆ ทกาใหน้ไดน้ยกินเสสียงดดังคล่อยสลดับกดันไป เรสียกปรากฏการณร์นว
เกติดบสีตสต์ของเสสียง (Beats of sound)
ความถสีสั่บสีตสต์ (Beat frequency) คมอ จกานวนครดังนั้ ทสีมื่ไดน้ยกินเสสียงดดังในหนถึมื่ง
วกินาทสี หาไดน้จากผลตล่างระหวล่างความถสี มื่ของแหลล่ง*กก**าเนกิดทดังนั้ สอง ซถึมื่งหาไดน้จาก
***หมายเหตถุ
บสีตสร์ไมล่ใชน้ความถสีมื่ของเสสียงทสีเมื่ รา

เ อ ก ส า ร ป ร ะ ก อ บ ก า ร เ รสีไดน้ยยกินนสดัรท้งเกตไดน้
สู จากความถสีมื่บสีตสร์จะมสีคล่า
ไมล่เกกิน 7 Hz ซถึมื่งตกมื่ากวล่าความถสีมื่เสสียงตกมื่า
nut.wip@gmail.com.com
สถุดทสีมื่มนถุษยร์เราสามารถไดน้ยกิน คมอ 20 Hz
16 | เ สสี ย ง ( S O U N D )

f B = f 2 - f1

และความถสีสั่ทสีสั่ไดท้ยตินมสีคาล่ เทล่ากดับความถสีมื่เฉลสีมื่ย หาไดน้จาก

f1 + f 2
f av = เมมมื่อ f1 คมอ ความถสีเมื่ สสียงทสีมื่ 1
2
f2 คมอ ความถสีเมื่ สสียงทสีมื่ 2

***หยู่ของมนถุษยร์สามารถจกาแนกเสสียงบสีตสร์ทสีมื่มสีความถสีสั่ไมค่เกติน 7 เฮติรตสต์

Exsample 21. นดักดนตรสีคนหนถึมื่งเลล่นไวโอลกิน 507 เฮกิรตซร์ และนดักดนตรสีอสีกคนหนถึมื่ง

เลล่นกสีตารร์ความถสีมื่ 512 เฮกิรตซร์ ถน้าทดังนั้ สองคนเลล่นพรน้อมกดันจะเกกิดปรากฏการณร์บสีตสร์
ทสีมื่ความถสีมื่เทล่าใด (5 Hz)
วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู

เ อ ก ส า ร ป ร ะ ก อ บ ก า ร เ รสี ย น รท้สู
nut.wip@gmail.com.com
 เ สสี ย ง ( S O U N D ) | 17

Exsample 22. สน้อมเสสียง 2 อดัน มสีความถสีมื่ 310 และ 316 เฮกิรตซร์ ตามลกาดดับ เมมมื่อ
เคาะทดังนั้ 2 อดัน จะเกกิดบสีตสร์ทสีมื่มสีความถสีมื่เทล่าใดวติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู
(6 Hz)

Exsample 23. ตล่อและตต๋องมสีสน้อมเสสียงคนละหนถึมื่งอดัน มสีความถสีมื่ 366 เฮกิรตซร์ และ

370 เฮกิรตซร์ ตามลกาดดับ เมมมื่อทดังนั้ สองคนเคาะสน้อมเสสียงพรน้อมๆ กดัน จงหา
1. ความถสีมื่บสีตสร์เปป็ นกสีมื่ครดังนั้ ตล่อวกินาทสี (4
Hz)
2. เสสียงทสีมื่ไดน้ยกินมสีความถสีมื่เทล่าใด
(368 Hz)
วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู

12.7 ปรากฏการณต์ดอปเพลอรต์ (Doppler Effect)

เปห็ นปรากฏการณณ์ททที่ผสสู ล้ ตังเกตเสท ยงไดล้ยนกิ เสท ยงจากแหลตง
กทาเนกิดททที่มทความถทที่เปลทที่ยนแปลงไปจากความถทที่ของเสท ยงเดกิม
เนลเที่ออ ก ส า ที่อรนททปที่ของผสู
งจากการเคลล ร ะสล้ ตังกเกตเสท
อบ ยงสตัก
มพตัาทธณ์รกบตั เแหลต
รสี งยกทาน
เนกิดรท้สู
เสท ยง ททาใหล้ผสสู ล้ ตังเกตไดล้ยนกิ เสท ยงแหลม-ททมล้ มากกวตาปกตกิ ความเปห็ น
nut.wip@gmail.com.com
จรกิ งททที่เกกิดขขขนจากแหลตงกทาเนกิดเสท ยงเอง ซขที่งจะไดล้สมการการคทานวณ
ดตังนทข
18 | เ สสี ย ง ( S O U N D )

เมมมื่อ f0 คมอ ความถสีมื่เสสียงปรากฏตล่อผน้ยู่

สดังเกต (Hz)
�v ± vo � fS คมอ ความถสีมื่เสสียงจากแหลล่ง
f 0 = ***หมายเหตถุ
� �f s วกิธสีการใชน้สมการ
�v ± vs � กกาเนกิดเสสียง (Hz)
1) ถน้าผน้ยู่สดังเกตเคลมมื่อนทสีมื่เขน้าหาแหลล่งกกาเนกิดเสสียง v0 มสีคาล่ เปป็ นบวก (+)
v คมอ อดัตราเรป็วเสสียงในอากาศ
2) ถน้าผน้ยู่สดังเกตเคลมมื่อนทสีมื่ออกจากแหลล่งกกาเนกิดเสสียง vo มสีคล่าเปป็ นลบ (-)
(m/s)
3) ถน้าแหลล่งกกาเนกิดเสสียงเคลมมื่อนทสีมื่เขน้าหาผน้ยู่สดังเกต vs มสีคล่าเปป็ นลบ (-)
v0 คมอ อดัตราเรป็วของผน้ยู่สดังเกตเสสียง
4) ถน้าแหลล่งกกาเนกิดเสสียงเคลมมื่อนทสีมื่ออกจากผน้ ยู่สดังเกต vs มสีคล่าเปป็ นบวก (+)
(m/s)
v คมอ อดัตราเรป็วของแหลล่งกกาเนกิด
Exsample 24. รถพยาบาลเปกิ ดไซเรนความถสีS มื่ 1000 Hz ถน้าความเรป็วเสสียงในอากาศ
เสสียง (m/s)
เปป็ น 340 m/s อยากทราบความถสีมื่เสสียงทสีมื่ผน้ยู่ฟดังไดน้ยกิน เมมมื่อ
1. รถพยาบาลวกิมื่งดน้วยความเรป็ว 40 m/s เขท้าหาผน้ยู่ฟดังซถึมื่งอยล่ยู่นกิมื่งดท้านหนท้า
(1133 Hz)

เ อ ก ส า ร ป ร ะ ก อ บ ก า ร เ รสี ย น รท้สู
nut.wip@gmail.com.com
 เ สสี ย ง ( S O U N D ) | 19

2. รถพยาบาลวกิมื่งดน้วยความเรป็ว 40 m/s ออกจากผน้ยู่ฟดังซถึมื่งอยล่ยู่นกิมื่งดท้านหลสง

(895 Hz)

3. ผน้ยู่ฟดังเคลมมื่อนทสีมื่ดน้วยความเรป็ว 10 m/s เขท้าหารถซถึมื่งจอดนกิมื่ง

(1029 Hz)

4. ผน้ยู่ฟดังเคลมมื่อนทสีมื่ดน้วยความเรป็ว 10 m/s ออกจากรถซถึมื่งจอดนกิมื่ง

(970 Hz)

เ อ ก ส า ร ป ร ะ ก อ บ ก า ร เ รสี ย น รท้สู
nut.wip@gmail.com.com
20 | เ สสี ย ง ( S O U N D )

Exsample 25. เรมอลกาหนถึมื่งวกิมื่งดน้วยความเรป็ว (vS) 5 เมตรตล่อวกินาทสี ปลล่อยเสสียง

ความถสีมื่ 2,000 รอบตล่อวกินาทสี ออกไปรอบตดัวตลอดเวลา อยากทราบวล่าคลมมื่นเสสียงทสีมื่
สะทน้อนหนน้าผากลดับไปยดังเรมอจะมสีความถสีมื่เทล่าไร ถน้าความเรป็วเสสียงในอากาศขณะนดัน
นั้ มสี
คล่า 340 เมตรตล่อวกินาทสี

(1,942.03 Hz)

วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู

Exsample 26. แหลล่งกกาเนกิดเสสียงอดันหนถึมื่งใหน้คลมมื่นเสสียงมสีความถสีมื่ 510 เฮกิรตซร์ ยศกร

ขดับรถเขน้าหาแหลล่งกกาเนกิดเสสียงนสีด
นั้ น้วยอดัตราเรป็ว 20 เมตรตล่อวกินาทสี และอดัตราเรป็วของ
เสสียงในอากาศขณะนดัน
นั้ เทล่ากดับ 340 เมตรตล่อวกินาทสี จงหาความถสีมื่เสสียงทสีมื่ยศกรไดน้ยกินมสี
คล่ากสีเมื่ ฮกิรตซร์ (540
Hz)
วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู

เ อ ก ส า ร ป ร ะ ก อ บ ก า ร เ รสี ย น รท้สู
nut.wip@gmail.com.com
 เ สสี ย ง ( S O U N D ) | 21

12.8 คลลสั่นกระแทก (Shock Wave)

คลลที่นกระแทก หมายถขง คลลที่นททที่เกกิดจากการอตัดตตัว
ของหนล้าคลลที่น เมลที่ออตัตราเรห็ วของแหลตงกทาเนกิดสสู งกวตาอตัตราเรห็ ว
ของคลลที่นโดยคลลที่นเสท ยงจะแทรกสอดกตันเกกิดกรวยของคลลที่น
กระแทกททที่มทมทมกรวย 2θ ดตังรสู ป

จากรยู่ป จะไดน้ sin =

v เมมมื่อ v แทน ความเรป็วคลมมื่นเสสียง
vs
v (m/s)
กรณสีคลมมื่นเสสียง อดัตราสล่วน v เรสียกวล่า เลขมสค (Mach number)
vs แทน ความเรป็วของแหลล่ง
s

Machnumber
Mach number
กกาเนกิด (m/s)
ดดังนดัน
นั้
แทน ครถึมื่งหนถึมื่งของมถุมทสีมื่

ปลายกรวย

***ซถุปเปอรต์โซนติก (Supersonic) คมอ ความเรป็วของวดัxตถถุแทน ระยะจากเครม

ในอากาศทสี มื่มสี มื่ อง

ความเรป็วสยู่งกวล่าความเรป็วเสสียง บกินถถึงผน้ยู่สดังเกต(m)
h แทน ระดดับความสยู่งของ
เครม
Exsample 27. เครมมื่องบกินบกินดน้วยอดัตราเรป็ว 510 เมตรตล่ อวกิมื่ อนงบกิ
าทสีน ในแนวระดดั
(m) บเหนมอ
พมนั้นดกิน 4 กกิโลเมตร ในขณะทสีมื่เสสียงมสีอดัตราเรป็วในอากาศ 340 เมตรตล่อวกินาทสี จงหา

1. เลขมดัค (1.5)

เ อ ก ส า ร ป ร ะ ก อ บ ก า ร เ รสี ย น รท้สู
nut.wip@gmail.com.com
22 | เ สสี ย ง ( S O U N D )

2. มถุมระหวล่างหนน้าคลมมื่นกระแทกกดับแนวการเคลมมื่อนทสีมื่ของเครมมื่องบกิน
-1
(sin 2/3)

ค. เมมมื่อคนทสีมื่พนั้น
ม ดกินไดน้ยกินเสสียงเครมมื่องบกินนดัน
นั้ เครมมื่องบกินอยล่ยู่หล่างจากคนเทล่าใด
(6 km)

Exsample 28. เครมมื่องบกินมสีความเรป็ว 2.5 มดัค จะมสีอดัตราเรป็วเทล่ากดับเทล่าไร ถน้า

อดัตราเรป็วเสสียงเทล่ากดับ 340 เมตรตล่อวกินาทสี
วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู

เ อ ก ส า ร ป ร ะ ก อ บ ก า ร เ รสี ย น รท้สู
nut.wip@gmail.com.com
 เ สสี ย ง ( S O U N D ) | 23

Exsample 29. เครมมื่องบกินโดยสารเรป็วกวล่าเสสียงบกินผล่านบรกิเวรหนถึมื่งทสีมื่มสีชาย 2 คน

คนหนถึมื่งอยล่ยู่บนยอดเขาสยู่ง 300 เมตร ชายอสีกคนหนถึมื่งยมนบนทสีมื่ราบหล่างจากเขา 400
เมตร ถน้าปรากฏวล่าทดังนั้ สองคนไดน้ยกินเสสียงเครมมื่องบกินบกินผล่านไปพรน้อมกดัน ถามวล่า
ความเรป็วของเครมมื่องบกินเปป็ นกสีมื่เทล่าของความเรป็วเสสียงในขณะนดัน
นั้
5
( เทค่า)
3
วติเคราะหต์โจทยต์ รท้สู

เ อ ก ส า ร ป ร ะ ก อ บ ก า ร เ รสี ย น รท้สู
nut.wip@gmail.com.com