WIKANG FILIPINO SA PAMBANSANG KALAYAAN AT PAGKAKAISA
Bawat buhay, masaya’t malungkot, magulo’t makulayay
nakalimbag sa pahina ng kasaysayan; mula sa
pagkakasilang patungo sa kamusmusan maging sa
paglaki hanggang sa kamatayan.
Isa-isahin ang buhay ng mga dakilang tao sa daigdig ng
mga paham, syentipiko, mananaliksik, o ng mga guro,
doktor, abogado, mangingisda’t magbubukid.
Bawat isa, may mithiin, may pangarap na naismakamit
ang mailuklok ang pangalan na kasintayog ng langit at
isama sa mga bituing di-masungkit-sungkit.
Iisa ang diwang kanilang pinapanday iisa ang mithiing sa
puso nila’y bumubukal iisa rin ang himig na kanilang
hinihiyaw kami’y palayain o bayan kong minamahal.
A, oo nga palabilanggo sila ng sariling bayan, may piring
ang matamay busal ang bibig, may gapos-tanikala
Sila’y mga buhay ngunit di -humihingasila ang larawan
ng masang hinahamak, lumuluha,nagdurusa.
Sa bawat panahon, sa bawat kasaysayan, sa
bawathenerasyonmay palawakan ng isip, may palitan ng
paniniwalamay tagisan ng matuwid,maging ito’y
magbunga ng tuwa, ng lungkot, ng galit.
Sila- sila’y nagtatagpo, kayu-kayo’y nagpapangkat tayu-
tayo’y nag-iisip, nagsusuri, bumabalangkas.Isang diwa
ang nagpasya, isang wika ang ginamitwikang Filipino!
Wikang maka-Diyos, makabayan,makatao.
wikang naglalagos sa isipang makabansawikang
nanunuot sa damdaming makalupa.
At,paisa-isang dila, parami-raming labi, sama-
samangtinigbumubulong, sumasatsat, humihiyaw,
nagngangalithinihiling ay kalayaan!
katarungan!
katarungan!
kalayaan!
Ah,hanggang kailan susukatin?
hanggang kailan bubuhayin?
hanggang kailan maaangkin?
Piyesa para sa Sabayang Pagbigkas
FILIPINO, WIKA NG SALIKSIK
Nagpupumilit, naggugumiit, nagsusumiksik
Pinipilit, ginigiit, sinisiksik
Wikang Filipino’y ihanay sa mga wika ng daigdig
Makamit ang antas maging wika ng saliksik
Hindi mararating ni hindi maihahambing
Maging higanteng wika’y suntok lamang sa dilim
Hangga’t walang bait, buti at panalanging taimtim
Na gamitin sa saliksik ang wika nating angkin
Sa mga paaralan, ni hindi nga pinapansin
Mga guro’t administrador, napakababa siyang
tinuturing
Matatalinong usapin, debate’t mga sulatin
Ni hindi maipilit na gamitin lang man din
Sa larang-medikal, naririnig ba natin?
Mga terminolohiya ng sakit at gamot na generik
Hindi nga mabigkas ng pasyenteng namimilipit
Kasama na niyang namatay hanggang sa makremeyt
Maging sa hudikatura, may puwang bang nakalaan?
Pobreng Pilipinong nasasakdal, sa Ingles
pinagtatalunan
Nakulong na’t lahat, nabulok sa bilangguan
Hindi man lamang nakapagtanggol sa wika niyang
alam.
Hindi magtatagumpay at walang mararating
Wikang mahal natin kung ganito itinuturing
Tuluyan siyang masasadlak, mananatiling alipin
Mabibilanggo’t magkakasakit hanggang tayo’y lisanin
Simulang pahalagahan, gamitin nang gamitin
Talastasan sa tahanan at komunidad natin
Sa simbahan, paaralan, ospital o hukuman
Senado at Kongreso, hanggang sa Malakanyang
Itakda itong wika ng aklat at kasaysayan
Agham, matematika at diskursong pangkaunlaran
Itanim ito sa dila at mga kabataan
Hanggang sa tumubo’t magbunga sa henerasyong
dadaan
Pagka’t Filipino’y wikang mabalasik
Kung magpupumilit ay may makakamit
Kung maggugumiit, tuluyang makasasapit
Kung magsusumiksik, magiging wika ng saliksik
KUNG ANG WIKA AY WIKA NG PAGKAKAISA...
i Maging ito’y magbunga ng tuwa, ng lungkot, ng galit
Kung ang wika ay wika ng pagkakaisa, wika itong
magbubuklod sa organikong masa, wika itong humihinga, wika
itong kaluluwa, ng kung sino at ano ka, sa diwa’t pagkabansa.
ii
Kung ang wika ay wika ng pagkakaisa; wika itong
inuusal binibigkas sinisigaw sa bukid at kaparangan,
sa tayog ng kabundukan sa lalim ng karagatan
sa lawak ng kalawakan wika itong maririnig
wika itong isang tinig ng kolektibong damdamin kolektibong
hangarin kolektibong layunin isang sipat at pagtingin sa
pangarap at hinaharap wikang mag-uugnay sa maaliwalas na
bukas
iii
Kung ang wika ay wika ng pagkakaisa, wika itong umaayon sa
kumpas ng pag-unlad, wika itong sumusulong hindi umuurong,
wika itong umuusad hindi dila’t kaisipang mapangwasak; wika
itong mapagbuo pagkat wika ng dunong at talino wikang
intelektuwal at moderno
Filipino sa agham at teknolohiya Filipino sa kultura’t politika
Filipino sa ekonomiya’t agrikultura Filipino sa larangan ng
medisina Filipino ang karunungang bayan Filipino ang
pambansang kamalayan Filipinolohiya ang sining at siyensya
ng pambansang kaunlaran!
iii
Kung ang wika ay wika ng pagkakaisa bakit ito tinitiwalag sa
masa? lantarang pinapatay tahasang sinusupil buong
puwersang sinisikil; ng komisyon at institusyong walang
sintido-komon, katwirang mga pulpol isipang mapupurol; higit
pa sa kamatayan
ang ibinabang hatol ng C.M.O no. 20!
Ito’y lubid na pambigti sa wikang sarili; pamitpit ng dila
pambansot ng utak pampunggok ng rason; kautusang
ikinumpas ng kung sinong gunggong; na ang dunong ay
oryentasyong tagahimod-tumbong
ng dayong kaisipan! anong uri ito ng kalapastanganan
bansang malayang naturingan; wika’y pupulutin sa
kangkungan!
iv
Kung ang wika ay wika ng pagkakaisa, wika itong nagbabadya
ng mga pagtutol wika itong hindi puro tango, minsa’y umiiling;
sa ‘di tamang gawi
at ‘di pantay na pagtingin; wika itong kumikiling sa wasto at
nararapat wika itong tumitindig sa kung ano ang dapat, wika
itong sa ‘sang sambit ay magpapakilos, at lahi tayong hindi
dapat binubusabos; wika itong nagdudugtong-dugtong
nagkakabit-kabit nagdidikit-dikit
nagkakawit-bisig sa ‘di matibag na barikada
pagkat wika ay wika rin ng protesta
pinag-iisa nagkakaisa hindi kanya-kanya
isang tinig, isang tindig ang yabag ng mga paa
iisang panawagan sa parliamento ng kalsada huwag matakot!
makibaka! kumilos!lumaban!
pingkian ng mga tunggalian kiskisan ng mga katwiran
Filipino ay wika ng pagkakaisa Pilipino ay magkakaisa
para sa inaasam na paglaya!
Wikang Pilipino sa Pambansang Kalayaan at Pagkakaisa
Sa bawat panahon
Sa bawat kasaysayan
Sa bawat henerasyon
May palawakan ng isip
May palitan ng paniniwala
May tagisan ng matwid
Sila-sila’y nagtatagpo, kayu-kayo’y nagpapangkat
Isang diwa ang nagpasya, isang wika ang ginamit
Wikang Pilipino! Wikang maka-Diyos, makabayan, makatao
Wikang naglalagos sa isipang makabansa
Wikang nanunuot sa damdaming makalupa
At paisa-isang dila, parami-raming labi, sama-samang tinig
Bumubulong, sumasatsat, humihiyaw, nagngangalit
Hinihingi’y Kalayaan! Katarungan! Kalayaan! Katarungan!
Hanggang saan susukatin?
Hanggang kailan bubuhayin?
Hanggang kailan maaangkin?
Layang mangusap, layang sumulat
Layang mamuhay, layang manalig
Layang humahalakhak, layang mangarap,
Layang maghimagsik
Maghimagsik! Maghimagsik! Maghimagsik!
A, parang isang pangarap, parang isang panaginip
Kasaysayan pala’y mababago isang saglit
Sa dakong silangan … doon sa silangan
Ang sikat ng araw … sumilip, sumikat, uminit
Sari-saring mukha, magkakabalat, magkakadugo,
magkakapatid
Sama-samang gumising, magkakapit-bisig, nag-alsa’t tumindig
Lakas ng tao! Lakas ng bayan! Lakas ng daigdig!
Laban sa tirano, sa gahaman, sa mapanupil, sa mapan-
lupigBata’t matanda, propesyonal at di propesyonal
Manggagawa, kawani, guro, mangangalakal
Mangigisda’t magbubukid, pari, madre, iskolar
Sundalo, pulis, drayber, estudyante, istambay
A, lahat-lahat na
Sa sama-samang tinig, sa sama-samang lakas
Nagkakaisa, nagkasama
Nagkasama, nagkaisa
Mga bagong bayani ng Bagong Republika
At …
Wala nang dapithapon
Wala nang takipsilim
Wala nang lungkot, takot, luha, dusa’t hinagpis
Wala nang tanda, ng dustang pagkalupig
Bagwis ng ibong dati’y pinuyian sa tinid ng galit
Ngayo’y nakalipad na … umaawit, humuhuni, umaawit
Dahil malaya
Dahil sa wika
Dahil sa lakas
Bagong kalayaa’y naririto ngayon
At nakamit natin nang buong hinahon
Ni walang digmaa’t pinapanginoon
May mabuting nasang taga sa panahon
At kung sakaling magbalik muli
Ang kasaysayang hininog ng isang madilim na kahapon
Muli, ang paisa-isang dila, ang parami-raming labi
Ang sama-samang tinig
Ang sari-saring mukha, magkakabalat, magkakadugo’t
magkakapatid
Sama-samang gigising, magkakapit-bisig aalsa’t titindig
Lakas ng tao! Lakas ng bayan! Lakas ng daigdig!