Bηηακίλεο

Nut1_l7

vitamines, nut1_l7 1
Οξηζκόο
 Οξγαληθέοελώζεηο απαξαίηεηεο γηα ηνλ
αλζξώπηλν κεηαβνιηζκό
 Ο νξγαληζκόο
 δελ ηηο ζπλζέηεη θαζόινπ ή
 ηηο ζπλζέηεη ζε αλεπαξθήο πνζόηεηεο

 ΢πλεπώο πξέπεη λα πξνζιακβάλνληαη

ηαθηηθά από ηηο ηξνθέο

vitamines, nut1_l7 2
΢ηηο ηξνθέο πεξηέρνληαη:
 ΢ε πνιύ δηαθνξεηηθέο πνζόηεηεο
 ΢ε κνξθή βηηακίλεο
 ΢ε κνξθή πξνβηηακίλεο, νη νπνίεο
κεηαηξέπνληαη ζε βηηακίλεο
πρ. Πξνβηηακίλε Α  θαξνηίλε

vitamines, nut1_l7 3
Ο ξόινο ησλ βηηακηλώλ:
 Γελ απνηεινύλ δνκηθό πιηθό
 Γελ παξέρνπλ ελέξγεηα
 Καηαιύνπλ ρεκηθέο αληηδξάζεηο
 Ρπζκίδνπλ ζπγθεθξηκέλεο ιεηηνπξγίεο
 γη΄απηό απαηηνύληαη κηθξέο πνζόηεηεο
 Υαξαθηεξίδνληαη ζαλ νξγαληθέο ελώζεηο
κε ζπληζηώκελε εκεξήζηα πξόζιεςε
<10mg. Δμαίξεζε: Βηηακίλε C: ~75 mg/d
vitamines, nut1_l7 4
Σα είδε ησλ βηηακηλώλ
Βάζεη ηεο δηαιπηόηεηάο ηνπο ρσξίδνληαη
ζε
 Τδαηνδηαιπηέο
 Ληπνδηαιπηέο

vitamines, nut1_l7 5
Τδαηνδηαιπηέο
 Β1, Β2, Β6 Β12
 Νηαζίλε,

 θπιιηθό νμύ,

 παληνζεληθό νμύ,

 C,

 βηνηίλε

vitamines, nut1_l7 6
Ληπνδηαιπηέο βηηακίλεο
 Α, D, E, K
 Πεξηέρνληαη θπξίσο ζε ιηπαξέο ηξνθέο
 Η επαξθήο απνξξόθεζή ηνπο
πεηπραίλεηαη κόλν
 αλ πξνζιακβάλνληαη επαξθώο θαη

 αλ ε δηαδηθαζία πέςεο θαη

απνξξόθεζήο ηνπο είλαη πγηήο

vitamines, nut1_l7 7
Γηαηαξαγκέλε απνξξόθεζε
 Γηαθνπηόκελε ξνή ηεο ρνιήο
 Καθή επαηηθή ιεηηνπξγία

 Πξνθαινύλ ζρεηηθή έιιεηςε ζε βηη Κ θαη

έηζη δηαηαξαρή ζηελ πήμε ηνπ αίκαηνο,
ιόγσ έιιεηςεο ζε πξνζξνκβίλε

vitamines, nut1_l7 8
Ιζνδύλακα βηηακηλώλ
 Σαρξεζηκνπνηνύκε όηαλ ε ίδηα βηηακίλε
έρεη πεξηζζόηεξεο κνξθέο, κε εηδηθή
δξάζε ζε δηαθνξεηηθή έθηαζε

vitamines, nut1_l7 9
Υεκηθή δνκή βηηακηλώλ
 Αλήθνπλ ζε ρεκηθά δηαθνξεηηθέο νκάδεο
θαη
 ραξαθηεξίδνληαη από ηε
δξάζε/ιεηηνπξγία ηνπο

vitamines, nut1_l7 10
Καηεγνξίεο αλά ιεηηνπξγίεο:
θαηαιπηηθή δξάζε
 Καηαιύνπλ ζαλ ζπζηαηηθά ησλ
ζπλελδύκσλ ην κεηαβνιηζκό ησλ
πδαηαλζξάθσλ, ιηπηδίσλ, θαη
πξσηετλώλ
 Β1, Β2, Β6, Β12, ληαζίλε, θπιιηθό νμύ,
παληνζεληθό νμύ, βηνηίλε, βηηακίλε Κ
 Βξίζθνληαη θπξίσο ζην θύηηαξν
 Τπάξρνπλ νη «αληηβηηακίλεο» ηνπο

vitamines, nut1_l7 11
Με θαηαιπηηθή δξάζε
 A,D, E, C
 Βξίζθνληαη
 ζην αίκα
 νξηζκέλεο θνξέο ζε ζπγθεθξηκέλα θύηηαξα

 Γελ είλαη ζπζηαηηθά ησλ ζπλελδύκσλ

vitamines, nut1_l7 12
Αλάγθεο ζε βηηακίλεο
Δμαξηώληαη από
 Σελ ειηθία
 Σν θύιν
 Καη άιινπο παξάγνληεο
πρ ζύζηαζε ηεο ηξνθήο
 Οη
ζπληζηώκελεο εκεξήζηεο πξνζιήςεηο
αθνξνύλ κέζνπο όξνπο

vitamines, nut1_l7 13
Τπνβηηακίλσζε /Αβηηακίλσζε
 Όηαλ κε ηελ ηξνθή πξνζιακβάλνληαη
ιηγόηεξεο πνζόηεηεο
 Παξνπζηάδνληαη δηαηαξαρέο ζην
κεηαβνιηζκό, νη νπνίεο εθδειώλνληαη
θπξίσο ζε λέα άηνκν κε κεησκέλε
αλάπηπμε
 Η αβηηακίλσζε εθδειώλεηαη κε
ραξαθηεξηζηηθέο γηα θάζε βηηακίλε
αζζέλεηεο
vitamines, nut1_l7 14
Τπεξβηηακίλσζε
 Οη πδαηνδηαιπηέο απνβάιινληαη
 Οη ιηπνδηαιπηέο απνζεθεύνληαη
 Η ππεξβνιηθή πξόζιεςε ηνπο
κπνξεί λα πξνθαιέζεη αζζέλεηα: Α, D
 Οη πξνβηηακίλεο δελ πξνθαινύλ
ππεξβηηακίλσζε, γηαηί απνξξνθώληαη
πεξηνξηζκέλα από ην έληεξν

vitamines, nut1_l7 15
Λόγνη ππεξβηηακίλσζεο
 Γελ πξνθύπηεη ζπλήζσο κε ηε ιήςε
βηηακηλώλ από ηελ ηξνθή αιιά από
ζθεπάζκαηα
 Λόγσ ηεο πηζαλήο ηνμηθήο δξάζεο ηεο
«κέγα-ζεξαπείαο» κε βηηακίλεο, πξέπεη
λα απνθεύγεηαη ή «απηό-ζεξαπεία»

vitamines, nut1_l7 16
Αζζέλεηεο ιόγσ έιιεηςεο
Δκθαλίδνληαη γηα δηαθνξεηηθνύο ιόγνπο
 Τπνζηηηζκόο
 Μνλόπιεπξε δηαηξνθή
 Καηαζηξνθή βηηακηλώλ ζηελ
παξαζθεπή ηεο ηξνθήο κε εζθαικέλν
ηξόπν

vitamines, nut1_l7 17
Απμεκέλεο αλάγθεο:
 Μσξά θαη κηθξά παηδηά
 Δγθπκνζύλε, ζειαζκό
 Σξίηε ειηθία
 Καηαζηάζεηο άγρνπο
 Αζζέλεηεο δηαθόξσλ αηηηώλ
 Ηπαηηθέο αζζέλεηεο:
 πξνθαινύλ δηαηαξαρέο ζηελ κεηαηξνπή
πξνβηηακίλεο ζε βηηακίλε, αμηνπνίεζε θαη
απνζήθεπζε
vitamines, nut1_l7 18
Γηαηαξαρέο ζηελ απνξξόθεζε
 Δξεζηζκόο ηνπ εληεξηθνύ βιελλνγόλνπ
 Υξόληεο δηάξξνηεο
 Αθαίξεζε ζε κέξνο ηνπ εληέξνπ
 Αιιαγέο ηεο εληεξηθήο ρισξίδαο πεξηνξίδνπλ
ηε ζύλζεζή ησλ
 Β2 Νηαζίλε
 θπιιηθό νμύ παληνζεληθό νμύ
 Β6 Β12 θαη βηη Κ
 Φαξκαθεπηηθή αγσγή πρ αληηβηνηηθά
δηαηαξάζζνπλ εληεξηθή ρισξίδα θαη έκκεζα
ηελ ηξνθνδνζία κε βηηακίλεο
vitamines, nut1_l7 19
Απνζήθεπζε, παξαζθεπή,
ζπληήξεζε ησλ ηξνθίκσλ
Απώιεηεο ζε βηηακίλεο ζε δηαθνξεηηθό βαζκό
 Μαγείξεκα
 Φειή ζεξκνθξαζία

 Νεξό βξαζίκαηνο πνπ πεηηέηαη

 Απνζήθεπζε
 Δλδπκηθή δηάζπαζε θξνύησλ, ιαραληθώλ,

 ηδηαίηεξα ζηε βηη C

 Πεξηνξίδνληαη κε ηελ θαηάςπμε (-18ν C)

vitamines, nut1_l7 20
Πξόζιεςε βηηακηλώλ ζηηο
αλεπηπγκέλεο ρώξεο:
 ΢πρλά ειιηπήο/νξηαθή ε πξόζιεςε
 Οθείιεηαη
 ΢ηελ εμέιημε ξαθηλαξηζκέλσλ
πξντόλησλ
 ΢ε Λαλζαζκέλεο δηαηξνθηθέο
ζπλήζεηεο
 «θξίζηκεο βηηακίλεο» ζεσξνύληαη νη
βηηακίλεο Α, Β1, Β6, θπιιηθό νμύ, C

vitamines, nut1_l7 21
«θξίζηκεο» πιεζπζκηαθέο
νκάδεο
 Νένη άληξεο
 Γπλαίθεο
 Δγθπκνλνύζεο
 Ηιηθησκέλνη
 Καπληζηέο (C, E, θπιιηθό νμύ)
 Λήςε αληηζπιιεπηηθώλ (Δ, Β6,C, θπιιηθό
νμύ)
 ΢πρλή θαηαλάισζε αηζαλόιεο (ζρεδόλ όιεο)
 Σξόπνο δσήο πξνθαιεί νξηαθή ηελ
πξόζιεςε
vitamines, nut1_l7 22
Βηηακίλε Α = Ρεηηλόιε
 Όξαζε, πξνζηαηεύεη επηζήιην
 Γπζθνιία ζηε λπρηεξηλή όξαζε,
μεξαίλεηαη/μεθινπδίδεη δέξκα θαη
βιελλνγόλνη
 Απγνηάξαρν, ζπθώηη, γάια
 ΢αλ πξνβηηακίλε = θαξνηίλε πρ ζε
θαξόηα, ηνκάηεο 0,8 –1,0 mg

vitamines, nut1_l7 23
Βηηακίλε D2,D3 = Καιζηθεξόιε
 Δληεξηθή απνξξόθεζε αζβεζηίνπ
 Δλαπόζεζε αζβεζηίνπ ζε νζηά, δόληηα
 Ηιηνθάλεηα (πξνβηηακίλε ζε βηηακίλε)
 Ραρίηηδα, νζηενκαιάθπλζε
 Απγνηάξαρν, ζπθώηη, γάια, δσηθά ιίπε
 0,005 mg

vitamines, nut1_l7 24
Βηηακίλε Δ = ηνθνθεξόιε
 Πξνζηαηεύεη από νμεηδώζεηο
 Αιινηώζεηο κπώλ, ζηεηξόηεηα
 Φύηξεο δεκεηξηαθώλ, ειαηώδεο ζπόξνη,
μεξνί θαξπνί, γάια, θπιιώδε ιαραληθά
 12 mg

vitamines, nut1_l7 25
Βηηακίλε Κ = θπιινρηλόλε
 ΢ύλζεζε πξνζξνκβίλεο θαη άιισλ
παξαγόλησλ πήμεο
 Καζπζηέξεζε ζηελ πήμε αίκαηνο, ηάζε
πξνο αηκνξξαγία
 Φπιιώδε ιαραληθά, ζπθώηη
 ?, ζύλζεζε θαη από εληεξηθή ρισξίδα

vitamines, nut1_l7 26
Βηηακίλε Β1 = ζεηακίλε
 ΢πλέλδπκν ελδύκσλ ηνπ κεηαβνιηζκνύ
ησλ πδαηαλζξάθσλ
 Beri – beri , λεπξίηηδα
 Μαγηά, δεκεηξηαθά, ζπθώληη, θαξηδηά
 1,1 – 1,4 mg

vitamines, nut1_l7 27
Βηηακίλε Β2 = ξηβνθιαβίλε
 ΢πζηαηηθό ησλ θιαβελδύκσλ
 Καζπζηεξεκέλε αλάπηπμε, αιινηώζεηο
ζε κάηηα, δέξκα θαη βιελλνγόλνπο
 Μαγηά, δεκεηξηαθά, ιαραληθά, ςάξη,
θξέαο, ζπθώηη, γάια
 1,5 – 1,7 mg

vitamines, nut1_l7 28
Βηηακίλε Β6 = ππξηδνμίλε
 ΢πλέλδπκν ηνπ κεηαβνιηζκνύ ησλ
ακηλνμέσλ
 Αιινηώζεηο δεξκαηηθέο, θξάκπεο,
ππεξδηέγεξζε
 Μαγηά, δεκεηξηαθά, ζόγηα, ζπθώηη,
λεθξνί
 1,6-1,8 mg

vitamines, nut1_l7 29
Βηηακίλε Β12 = Κνβαιακίλε
 Χξίκαλζε εξπζξώλ αηκνζθαηξίσλ
 Μεηαθνξά νκάδσλ κεζπινκάδσλ
 Αλαηκία
 ΢πθώηη, θξέαο, αβγά, γάια
 0,005 mg

vitamines, nut1_l7 30
Νηαζίλε = ληθνηηληθό νμύ
 ΢πζηαηηθό ησλ ζπλελδύκσλ NAD,
NADP
 Πειιάγξα
 Μαγηά, δεκεηξηαθά, ζπθώηη, γάια
 15-18 mg

vitamines, nut1_l7 31
Φπιιηθό νμύ
 ζπκκεηνρή ζηε κεηαθνξά C1 θαη ζην
κεηαβνιηζκό λνπθιετθώλ νμέσλ
 Αλαηκία
 Παηάηεο, θπιιώδε ιαραληθά, καγηά,
ζπθώηη, γάια
 0,16 – 04 mg

vitamines, nut1_l7 32
Βηνηίλε
 ΢πζηαηηθό ησλ ελδύκσλ
 Αιινηώζεηο δεξκαηηθέο, ηξηρόπησζε
 Μαγηά, ζπθώηη, γάια, θξόθνο αβγνύ
 ? , 012 mg/MJ, εληεξηθή ζύλζεζε

vitamines, nut1_l7 33
Παληνζεληθό νμύ
 ΢πζηαηηθό ηνπ ζπλελδύκνπ Α, κεηαθνξά
ξηδώλ
 ΢πάληα αζζέλεηα από έιιεηςή ηνπ,
αιινηώζεηο δεξκαηηθέο, ηξηρόπησζε,
δηάξξνηα
 Αβγά, ζπθώηη, θξέαο, καγηά, θξνύηα,
δεκεηξηαθά
 8 mg

vitamines, nut1_l7 34
Βηηακίλε C = αζθνξβηθό νμύ
 Ομεηδσηηθά ζπζηήκαηα, κεηαθνξά ΟΗ-
νκάδσλ
 ΢θνξβνύην
 Δζπεξηδνεηδή, πηπεξηά, πξάζηλα
ιαραληθά, παηάηεο
 75 mg

vitamines, nut1_l7 35