ऑऩये टिं ग सिस्िभ

OSहे एक अिे SOFTWARE आहे जे हार्ड लेअयि िंऩकड आणि िॉफ्िलेअय ऑऩये ि कयण्मािाठी भदत
कयते. OS कामडप्रिारी सळलाम िंगिक सनरुऩमोगी ठये र.

आऩि प्रथभ जंव्हा िंगिक िुरु कयतो तेव्हा एक कामडप्रिारी कामडयत होते त्माि “ फूि” म्हिून
ओऱखरे जाते जे काही कामड कयते. फूिींग िंकल्ऩना खारी स्ऩष्ट केरी आहे .

फूि कयिे: -

फूि प्रटिमा powering ऩािून िुरू होते आणि भुख्म स्भृती(MEMORY) भध्मे पामरी हाताऱल्मा नंतय
िभाप्त होते. फूिींग प्रटिमा ऩद्धती खारीरप्रभािे आहे त:
1. आऩि प्रथभ जंव्हा िंगिक िुरु कयतो तेव्हा SMPS (स्लीच भोर् लीज ऩुयलठा) मा घिकाि लीज
ऩुयलठा सभऱतो, त्मानंतय तो लेगलेगळ्मा उऩकयिांि (उदा. Mother board,fan,hard drive etc.)
आलश्मक सततका सनमसभत लीज ऩुयलठा वलतयि कयतो.
2. त्मानंतय BIOS POST(Power On Self Test)ची प्रटिमा ऩाय ऩार्तो. मा प्रटिमेत तो ये णजस्िस्चे,
फिेि, कंट्रोरि,सड स्भृती आणि गौि िाधने िायख्मा िलड आलश्मक िाधने तऩािते.आलश्मक कुठरेही
िाधने गहाऱ अिल्माि फीऩ Comment ध्लनी आणि मोग्म सिग्नर ऩुयलरे जाते. सनटदड ष्ट beeps च्मा
णस्थत आहे त.
3. ऩोस्ि मळस्ली केल्मानंतय, फूि िाधन म्हिजे BIOS नंदिी ऩािून ओऱखरी जाते. BIOS भध्मे
भास्िय फूि ये कॉर्ड (MBR) स्थीत केरे जाऊ ळकते जेथे िीर्ी / र्ीव्हीर्ी ROM ऩािून, हार्ड ड्राइव्ह,
मूएिफी ड्राइव्ह, नेिलकड इं ियपेि) िायख्मा स्िोये ज िाधिांची िूची आहे . ही िाधने BIOS भध्मे एका
वलसळष्ट िभात आढऱतात MBR भध्मे प्रथभ टर्व्हाइि आढऱरे नाही तय प्रिारी दि
ु ऱ्मा मंत्राचा ळोध
घेते.
5. MBR ळोध केल्मानंतय MBR भध्मे उऩरब्ध फूिरोर्य ती प्रिारी लाचतो. फूि रोर्य फूि प्रटिमा ऩूिड
कयण्मािठी आलश्मक अििामाड कामडकायी प्रिारी पामरींचे ऩत्ते म्हिजे भुख्म स्भृती (RAM)कर्े
ऩाठलून दे ते. उदाहयि: Windows भध्मे NTLDR फूिरोर्य अितो, सरनक्ि / मुसनक्ि प्रिारींभध्मे
LILO/GRUB/GRUB2 फूिरोर्य अितो.
6. कामडप्रिारीच्मा ऩत्ता ळोधत केल्मानंतय आलश्मक ओएि कनडर पाइर प्रिारी भुख्म स्भृती (RAM)
भध्मे दाखर केरे जाते आणि मा इतय आलश्मक OS ची ऩमाडलयि पामरी रोर् केल्मा जातात.
उदाहयि: वलंर्ोज OS भध्मे system32 आणि Linux भध्मे initrd.img पाइर मा भागाडने प्रिारी फूि
प्रटिमा ऩूिड होते.
फूिींगचे दोन भुख्म प्रकाय आहे त:
. 1 हार्ड / थंर्: boot - िंगिक िुरु केल्मानंतय ही प्रटिमा िुरु होते.
2 िोफ्ि फूि: - िंगिकाचा लीज ऩुयलठा खंर्ीत न कयता जंव्हा आऩि िंगिक यीिेि कयतो तेव्हा
ही टिमा होते. मा टिमेभध्मे ऩोस्ि (स्लमं तऩाििी िुरू) ऩामयी skip केरी जाते.

OS द्वाये प्रदान िेला: -

कामडकायी प्रिारी द्वाये प्रदान कयण्मात मेिाऱ्मा वलवलध िेला खारीर प्रभािे आहे त.

1. प्रटिमा व्मलस्थाऩन(Process Management ): हे एका लेऱेि अनेक प्रटिमा चारू

ठे लते. िलाडसधक कामडकायी प्रिारी कामडऩध्दतीि प्राधान्म दे ण्माकरयता कयीता CPU
लेऱेचे लािऩ कयण्माि भदत कयते.

2. भेभयी व्मलस्थाऩन: OS भध्मे एक स्भृती व्मलस्थाऩक स्भृतीळी सनगटर्त

कामे म्हिजेच कोिती स्भृती लाऩयामची टकंला कोिती स्भृती लाऩयामची नाही,
भुख्म स्भृती आणि दय्ु मभ स्भृती माभध्मे किा िभन्लम ठे लामचा आणि
िाठलामचा हे ठयलते. कामडकायी प्रिारी प्रटिमेिे लाऩयरेरी िलड स्भृतीचा ट्रॎ क
भंिेन कयते जेिेकरून जंव्हा एखादी प्रटिमा कारफाह्य होते तंव्हा त्मा प्रटिमेिे
लाऩयरेरी िलड स्भृती अन्म कोित्माही प्रटिमेि उऩरब्ध करून दे ता मंईर.

3. टर्स्क ल पाइर प्रिारी: कामडकायी प्रिारीभध्मे भुऱ पाइर प्रिारी वलवलध

आहे त ज्मा पाइर सनसभडती कयिे, हिलिे, तिेच र्े िा आणि कामडिभाच्मा पामरी
सनमंत्रीत कयण्माचे कामड कयतात.

4. नेिलटकंग: िध्माच्मा कामडकायी प्रिाल्मा TCP / IP नेिलटकंग प्रोिोकॉरचा

लाऩय कयण्माि िक्षभ आहे त. म्हिजेच ही एक अळी प्रिारी आहे जी नेिलकडलय
उऩरब्ध वलवलध िंिाधने जिे पाइल्ि, वप्रंिय, आणि स्कॎनिडच्मा आणि इतय िंिाधने
ळेअय करू ळकतात.

5. िुयणक्षतता: िलड कामड प्रिारी भध्मे काही िुयक्षा स्तय िभावलष्ट अितात.

6. टर्व्हाइि ड्राइव्हि:सड टर्व्हाइि ड्राइव्हय हे एक वलसळष्ट प्रकायचे िंगिक

िॉफ्िलेअय आहे जे हार्ड लेअय उऩकयिािह िंलाद िाधण्माकयीता ऩयलानगी दे ते.

कामडकायी प्रिारीचे (operating system)प्रकाय:

िंगिकािे जी प्रगती आणि वलकाि केरा आहे तो पक्त कामडप्रिारी भुऱेच. खारी काही वलवलध
कामडकायी प्रिाल्माचे लगड आणि कामड प्रिारीचे उदाहयिे टदरी आहे त. खारीर अनेक िंगिक कामड
प्रिारी एक टकंला एकाऩेक्षा असधक श्रेिींभध्मे भोर्तात.
GUI (Graphical User Interface)- ग्राटपकर उजय इं ियपेि म्हिजेच GUI कामड प्रिारी िाभान्मत्
िंगिकालय फिने,ग्राटपक्ि आणि प्रतीक मांच्माफयोफय भाउि च्मा िहाय्माने िंलाद िाधण्माि भदत
कयते.

उदा:-वलंर्ोज 98

2. भल्िी उजय -ही कामडप्रिारी एकाच लेऱी एकाऩेक्षा जास्त लाऩयकत्मांना िभान
िंगिकालय लेगलेगळ्मा टिमा ऩाय ऩार्ण्माि ऩयलानगी दे ते.

उदा: - सरनक्ि, मुसनक्ि, वलंर्ोज 2000

. 3 Multiprocessing - Multiprocessing कामडप्रिारी एकाच लेऱी एकाऩेक्षा जास्त िंगिक प्रोिेिय

लाऩय कयण्माि िक्षभ अिते.

उदा:-सरनक्ि, मुसनक्ि, वलंर्ोज 2000

. 4 Multitasking - ही कामडप्रिारी एकाच लेऱी एकासधक िॉफ्िलेअय प्रटिमा चारवलण्मािाठी िंभती

दे ण्माि िक्षभ आहे . खारी multitasking कामड प्रिारीची काही उदाहयिे आहे त.

उदा:-मुसनक्ि, वलंर्ोज 2000

. 5 Multithreading - ही कामडप्रिारी िॉफ्िलेअय कामडिभ वलवलध बागांभध्मे concurrently

चारवलण्माची ऩयलानगी दे ते.उदा: - सरनक्ि, मुसनक्ि, वलंर्ोज 2000