SmartPrep.

in

ఆంధ్రో దయమం – ఆంధో రాశ్ర ఏరాాటు:

1910లో విజఞాన చంథరికహ మండలి ప్ిచ఼భించిన చిలుక౅భి వీరభద్ిభహఴు

ఆంధ఼్ిల చభిత్ిలోతు ణొలి ప్లుకులు ణెలుగుయహభి గత్ యైభయహతుి విఴభించాబ. మథాిస్
భహశ్ ంర లో జరుగుత్ేని అధాాయాలు, అఴమాధాలకు ఴాతిభేకంగహ ణెలుగు యహరు త్మ పాశుహ,

n
షంషకాత్ేలన఼ రక్షంచ఼కోఴడాతుకి ఆందరి ద్ామాతుి
తృహిరంబుంచారు. జఞతీయోద్ామాతుకి రహఖ అబన ఉప్ జఞతీయోద్ామం ఈ ఆందరి ద్ామం అతు

.i
పోగభహజు ప్ట్ా్బు ల఻ణాభహమయా నేభకకధాిరు. మథాిస్ భహశ్ ంర లో ఆంధ్ి తృహింత్ం 58%
విల఻ీ రణంలో ఉంథర. జధాపాలో 40 రహత్ం మంథర ణెలుగుయహభే. పాశుహ ప్రంగహ థేవంలోధే
ణెలుగుయహరు మూడర శూహానంలో ఉధాిరు.
ep
కహతూ 1910 ధాట్ికి మథాిస్ భహశ్ ంర లో ణెలుగు యహభి శూహానం చాలా త్కుకఴగహ ఉంథర. షబ్
Pr
కలెక్రు ు 1/3, డషప్యాట్ీ కలెక్రు ు 21/39, జిలాు జడజీ లు 0/19, డషల్ క్
఺ ర ముతుిఫలు 30/93,
జిలాు భిజిశూహ్రరలు 2/17 మంథరగహ ఉధాిరు. 1915 ధాట్ికి భహశ్ ంర లోతు 31 కమారహలలోు 8
మాత్ిఫే ఆంధ్ి తృహింత్ంలో ఉధాిబ. ముత్ీ ం 583 లెకండభీ తృహఠరహలలోు 163 మాత్ిఫే
t

ఉధాిబ. తృహభిరహామిక తృహఠరహలలు 3800 ఉండగహ అంద఼్లో 400 మాత్ిఫే ఆంధ్ిలో

ar

ఉధాిబ.
మాథాల వీరభద్ిభహఴు ఆందరి ద్ామాతుి పాఴధాద్వ, ప్ిచార ద్వగహ విభజించారు. 1903-
Sm

04 మధ్ా గుంట్ృరులో జొని విత్ే

ీ ల గురుధాథం
ఆధ్వరాంలో యంగఫెన్ లిట్రభీ అశూో ల఺బేశన్ శూహాన఺త్ఫెంథర. థీతుకి కురుతృహం భహజఞ
కహరాద్భిిగహ ప్తుచేరహరు. ళంద్ఽ ప్తిికలో యహాశూహలు భహషఽ
ీ ఆందరి ద్ామ పాఴనకు
అంకుభహరీణ చేరహరు. గకలు ప్యడష ల఻ణాభహమరహల఺ీ ,ి ఉనిఴ లక్జీధాభహయణ, ద఼్గిిభహల
గోతృహలకాశణ యా YLA (యంగఫెన్ి లిట్రభీ అశూో ల఺బేశన్)లో ముఖా షభుాలు. 1911లో
ఉనిఴ, జొనివిత్ే
ీ ల ణెలుగు ప్ిజలు తుఴల఺షీ ఼ని ముత్ీ ం తృహింణాతుి ఑కే చిత్ిప్ట్ంగహ

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

త్యారుచేరహరు. ''ణెలుగుయహభితు ఏకంచేల఺ యహభికి ప్ిణేాక భహశ్ ంర , గఴరిర, రహషనమండలితు

ఏభహీట్ుచేయడం ఆంగు తృహలకుల ధ్రీమం" అతు ఆంధ్ికేషభి ప్తిిక భహల఺ంథర. 1911 ఢషల్లు
ద్భహారులోధే పాశుహ ప్ియుకీ భహశుహ్రల పాఴనకు బీజం ప్డషంథర.
'ప్ిణేాక ప్ిభుణావతుి ఏభహీట్ు చేలేీ త్ప్ీ ణెలుగు ప్ిజల షంషకాతికి రక్షణ లేద఼్'
అతు థేరహబుమాతు ప్తిిక భహల఺ంథర. 1912 ఫేలో తుడద్యోలులో 21ఴ కాశుహణ, గుంట్ృరు, గోథాఴభి
జిలాుల షంయుకీ షమాయేరహలు యేమఴరప్ు భహమథాష఼ ప్ంత్ేలు అధ్ాక్షత్న జభిగహబ.

n
ప్ిణేాకహంధ్ి భహశ్ ర ఏభహీట్ు తీభహీధాతుి షఽరాధాభహయణ ప్ితితృహథరంచగహ, యహబథా యేయాలతు

.i
శూహంబశిఴభహఴు కోభహరు.
తీభహీనం ధగి కతృో బధా గుంట్ృరు ప్ితితుధ఼్లు తురుణాిసప్డకుండా క ండా
యంకట్ప్ీయా కహరాద్భిిగహ శూహాబా షంఘాతుి తుయమించారు. ప్ిణేాక ఆంధ్ిభహశ్ ర
ఆఴవాకత్న఼ విఴభిషీ ఽ క ండా, జొనివిత్ే ep
ీ ల ఑క ప్ుషీ కహతుి ప్ిచ఼భించారు. థేవంలో ఇప్ీట్ికీ
షఫెకాం కశ్ ఫెంథర, ప్ిణేాక ఆంధ్ి భహశ్ ంర ఴలు మభో అడడ ంకి
Pr
ఏరీడెత్ేంద్తు ళంద్ఽ ప్తిిక భహల఺ంథర. ధాాప్తి ష఼బాాభహఴు క౅డా ప్ిణేాక ఆంధ్ి భహశ్ ర
కోభికన఼ తిరషకభించారు.
t

1913 ఩ోథమ ంధో మహాషభ - బా఩టల

ar

గుంట్ృరు జిలాు బాప్ట్ు లో బి.ఎన్. వరీ అధ్ాక్షత్న 1913, ఫే 20న ప్ిథమాంధ్ి

మశృషభ తృహిరంభఫెంథర. ప్ిణేాకహంధ్ి తీభహీధాతుి వి. భహమథాష఼ ప్ంత్ేలు ప్ితితృహథరంచగహ
Sm

ధాాప్తి ష఼బాాభహఴు, మోచరు భహమచంద్ిభహఴు, గంట్ి యంకట్ భహమయాలు ఴాతిభేకించారు.

కాశుహణభహఴు షఴరణ తీభహీధాతుి ప్ితితృహథరంచారు. బాప్ట్ు షమాయేవం ఆందరి ద్ామాతుకి ధాంథర
ప్లికింథర. భండర ఆంధ్ి మశృషభ షమాయేరహలు విజయయహడలో ధాాప్తి ష఼బాాభహఴు
అధ్ాక్షత్న 1914 ఏన఺ిలలో జభిగహబ. మంథా షఽరాధాభహయణ ప్ిణేాకహంధ్ి భహశ్ ర తీభహీధాతుి
ప్ితితృహథరంచగహ, భహమథాష఼ ప్ంత్ేలు బలప్భిచారు. ధల౅
ు రు, కడప్ ప్ితితుధ఼్లు
ఴాతిభేకించినప్ీట్ికీ తీభహీనం ధగిింథర. మూడర షభలు 1915 ఫేలో తృహనగల భహజఞ అధ్ాక్షత్న

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

విరహఖప్ట్ింలో జభిగహబ. ఈ షమాయేవంలో ప్ద్క ండె ణెలుగు

జిలాులన఼ ప్ిణేాక భహశ్ ంర గహ రౄతృొ థరంచడం ధాాయం, ఆఴవాకం అతు, లెకండభీ
తృహఠరహలలోు ణెలుగు బో ధ్ధా పాశగహ ఉండాలి అతు తీభహీతుంచారు. ధాలుగో షభలు 1916 ఫేలో
కహకిధాడలో ద్క్షణ పారత్ గోఖలే మోచరు భహమచంద్ిభహఴు అధ్ాక్షత్న జభిగహబ. ఆశృవన
షంఘం అధ్ాక్షులు కాశుహణభహఴు. యుథాానంత్రం శూహధ్ాఫెనంత్ త్వరలో భహశ్ ంర ఏభహీట్ు
చేయాలతు ప్ిభుణావతుి కోభహలతు తీభహీనం చేరహరు. ధల౅
ు రు అనంత్ప్ురం ప్ితితుధ఼్లు థీతుకి

n
ఴాతిభేకించారు.

.i
1917 జూన్లో అబథర ఆంధ్ి మశృషభ షమాయేరహలు క ండా యంకట్ప్ీయా అధ్ాక్షత్న
ధల౅
ు రులో జభిగహబ. ఇథే షంఴత్ిరం ఏన఺ిలలో బి.ఎన్. వరీ
అధ్ాక్షత్న ఆంధో రాజకీయ షమితి (1917) ఏరీడషంథర. ఈ షమాయేవంలో షభహకరు ఆంధ్ి,

ep
భహయలల఻మ జిలాుల మధ్ా అబుతృహియ పేథాలు బళరి త్మయాాబ. గుతిీ కేవఴ న఺ము,్ల
ఏకహంబర అయార (నంథాాల) మథాిస్ భహశ్ ర అన఼క౅లురు. కహతూ గహడషచెరు సభిషభోవత్ీ మభహఴు
Pr
లాంట్ి ధాయకులు ఆందరి ద్ామాతుకి అన఼క౅లురు. ఒట్ింగ జిలాులయహభీగహ జరగహలతు, జిలాుకు
఑క ఒట్ు ఇయహవలతు గహడషచెరు ప్ితితృహథరంచారు. బి.ఎన్. వరీ మధ్ాఴభిీత్వంణో ప్ిణేాకహంధ్ి
తీభహీనం ధగిింథర. 1917 విజయయహడ ప్ిణేాకహంధ్ి మశృషభ షమాయేవం తురణయం ప్ికహరం
t

1917, డషలెంబరు 17న ధాాప్తి ష఼బాాభహఴు ధాయకత్వంలోతు ప్ితితుదర బాంద్ం మాంట్ేగన఼

ar

కలిల఺ ప్ిణేాక భహశ్ ర ఆఴవాకత్న఼ విఴభించారు.

1918 ఩఺బిఴభిలో బి.ఎన్. వరీ కేంద్ి రహషనషభలో పాశుహప్ియుకీ భహశుహ్రలన఼
Sm

ఏభహీట్ు చేయాలతు చేల఺న ప్ితితృహద్న వీగితృో బంథర. పాశుహ ప్ియుకీ భహశుహ్రల

ఏభహీట్ుకు షమయం ఆషనింకహలేద్తు ష఼భేంద్ిధాథ్ బెనభీీ అబుతృహియప్డాడరు.తీభహీనం ఑కక
ఆంధ్ి భహశుహ్రతుకే అబణే షమభిాంచి ఉండేయహడషనతు ణేజ్ బసద్ఽరిఫ్య
ూ అధాిరు. విరహఖప్ట్ిం
జిలాు షమాయేరహతుకి అధ్ాక్షత్ ఴళంచిన
జయప్యర మశృభహజు వికామథేఴ ఴరీ ణాన఼ ప్ుట్ు్కణో ఆంధ఼్ిడషతు కహకతృో బధా
ఆందరి ద్ామం ప్ట్ు అతృహరఫెన శూహన఼భూతి ఉంద్తు ప్ికట్ించాడె.

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

1918 కడప్జిలాు షమాయేరహతుకి అధ్ాక్షత్ ఴళంచిన ధమలి ప్ట్ా్బు భహమాభహఴు క౅డా

ఆందరి ద్ామాతుి బలప్భిచారు. 1891లో న఺. ఆనంథాచారుాలు కహంగాస్కు అధ్ాక్షత్
ఴళంచారు. ధాాప్తి ష఼బాాభహఴు ఐఎన్ల఻ కహరాద్భిిగహ విచేేరహరు.
1914మథాిస్ ఐఎన్ల఻ షమాయేరహతుకి 256 మంథర ఆంధ్ి ప్ితితుధ఼్లు తృహలగిధాిరు. కహతూ
ఆంధ఼్ిలకు షభైన తృహితితుధ్ాం ఇఴవలేద఼్.

n
఩ోత్యయక ఆంధో కాంగ్రెస్ షరకిల్ ఏరాాటు (1918, జనఴరక 22)

.i
1916 లకోి కహంగాస్ షమాయేవంలో ఐఎన్ల఻ కమిట్ీ ఆంధ్ి కహంగాస్ షభికల ఏభహీట్ు
విశయాతుి ప్భిశీలించింథర. ప్ట్ా్బు, క ండాల కాఱ఺, తిలక్ జోకాంణో 1918, జనఴభి 2న ధాాప్తి

ep
ష఼బాాభహఴు అధ్ాక్షుడషగహ, క ండా కహరాద్భిిగహ ప్ిణేాకహంధ్ి కహంగాస్ షభికల ఏరీడషంథర.
మాంట్ేగ, ఛెమ్సి ఫ్రడ షంషకరణలు 1918 జులెైలో ప్ికట్ిత్మయాాబ. అంద఼్లో ప్ిణేాకహంధ్ి
ప్ిశూీ హఴన లేకతృో ఴడంణో 1918, ఆగష఼్ 17న గుంట్ృరులో కహశీధాథ఼తు ధాగేవవరభహఴు
Pr
అధ్ాక్షత్న జభిగిన ప్ిణేాకహంధ్ి మశృషభ షమాయేవంలో ఆంధ఼్ిలు తురషన ణెలియజేరహరు.
ప్ట్ా్బు అఖిల పారత్ పాశుహ ప్ియుకీ భహశుహ్రల షమాయేరహతుి ఏభహీట్ు చేయాలని
t

ప్ితితృహద్నన఼ ఐఎన్ల఻ అంగీకభించలేద఼్. ఆంధ్ి షంఘం

త్రుప్ున మాచరు భహమచంద్ిభహఴు వినతి ప్ణాితుి లండన్లో బిిట్ిష్ ప్ిభుణావతుకి
ar

షమభిీంచారు.యంకట్ప్తిభహజు మథాిస్ రహషనమండలిలో తీభహీధాతుి ప్ియేవనెట్్ ారు. గహందీజీ

షశృయ తుభహకరణ ఉద్ామం ఴలు ఆందరి ద్ామం మరుగున ప్డషంథర. 1920 ధాగప్యర కహంగాస్
Sm

షమాయేవం పాశుహ ప్ియుకీ కహంగాస్ విపాగహల ఏభహీట్ుకు ఆమోథరంచారు.

1922లో భహమయాప్ంత్ేలు కేంద్ి రహషన మండలిలో ప్ిణేాకహంధ్ి భహశ్ ర ఏభహీట్ున఼
గుభించి ప్ియేవనెట్్ న
ి తీభహీనం తిరషకరణకు గుభైంథర. 1916 నఴంబరులో ద్క్షణ పారత్ ప్ిజల
షంఘాతుి (South India Peoples Association - SIPA) న఺ట్్ ి ణాాగభహయచెట్్ ి
శూహాన఺ంచారు. 1917 ఩఺బిఴభి 20న జల఺్స్ అధే ప్తిికన఼ తృహిరంబుంచారు. ణెలుగు, త్మిళం, ఆంగు
పాశలోు ప్తిిక నడషతృహరు. SIPA జల఺్స్ తృహభీ్గహ మాభింథర. ఈ తృహభీ్ భహజఞాంగ షంషకరణల కోషం

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

఑క ప్ితితుదర బాంథాతుి లండన్కు ప్ంన఺ంథర. క.వి. భడషడ ధాయుడె (ఏల౅రు), కోకహ

అతృహీభహఴు ధాయుడె (బరహంప్యర), తృహనగల భహజఞ ప్ితితుదర బాంద్ం షభుాలుగహ
యళ్లు జఞబంట్ లెలక్్ కమిట్ీ ముంద఼్ శూహక్షామిచాేరు.

జల఺్స్ తృహభీ్ ఆంగు తృహలనన఼ షమభిాంచింథర. 1925లో డాక్ర భహమాభహఴు మథాిస్

రహషనషభలో ప్ిణేాక కనిడ భహశ్ ర ఏభహీట్ు తీభహీనం ప్ియేవనెట్్ ారు. 1926లో వంకరధాయర
ప్ిణేాక త్మిళ భహశ్ ర ఏభహీట్ు తీభహీనం ప్ియేవనెట్్ ారు. భహమథాష఼ ప్ంత్ేలు ప్ిణేాక ఆంధ్ి భహశ్ ర

n
ఏభహీట్ు తీభహీధాతుి ప్ియేవనెట్్ ారు. కహతు అతుి తీభహీధాలు వీగితృో యాబ.

.i
ఆంధో వివవవిద్యయలయం ఏరాాటు (1926, ఏప్రోల్ 26 - విజయవాడ)

ep
1913 బాప్ట్ు ప్ిథమాంధ్ి మశృషభలో ప్ిణేాక ఆంధ్ి వివవవిథాాలయం గుభించి చరే
జభిగింథర. 1917 ఩఺బిఴభిలో యంకట్ప్తిభహజు మథాిస్ రహషనషభలో ణెలుగు తృహింణాతుకి ప్ిణేాక
వివవవిథాాలయం కహయహలతు తీభహీనం ప్ియేవనెట్్ ాడె. విరహఖప్ట్ిం షభుాడె షఽరాధాభహయణ
Pr
రహషనమండలిలో తీభహీనం ప్ితితృహథరంచారు. కహతూ విథాామంతిి ఎ.వి. తృహణోి 1921 మథాిస్
వివవవిథాాలయం ప్ునరఴాఴల఻ా కరణ బిలుు ప్ియేవనెట్్ ారు. ధాలుగు షంఴత్ిభహల త్భహవత్
t

1925లో రహషన మండలిలో బిలుు ప్ియేవనెట్్ ి లెలెక్్ కమిట్ికి తుయేథరంచారు. బమాుభి జిలాున఼
మినశృబంచాలతు షత్ామూభిీ కోభహరు.
ar

ఆంధ్ి బద఼్లు ణెలుగు వివవవిథాాలయం అతు ఴాఴసభించాలతు క.వి. భడషడ ధాయుడె

షఴరణ ప్ితితృహథరంచారు. చిఴభికి 1926, ఏన఺ిల 26న విజయయహడలో కట్్ మంచి భహమలింగహభడషడ
Sm

ప్ిథమ యైస్ ఛాధిలరగహ ఆంధ్ి వివవవిథాాలయాతుి శూహాన఺ంచారు. పాశుహప్రంగహ నేరు నెట్్ న

ి
ణొలి పారతీయ వివవవిథాాలయం ఇథే. కహతు విథాాలయ కేంద్ిం విశయంలో వియహద్ం
ఏరీడషంథర. తృహలధా విపాగహలు విజయయహడలో, బో ధ్ధా రహఖలు భహజమండషిలో తృహిరంబుంచాలతు
తురణయఫెంథర. ముఖామంతిి ష఼బాభహయన్ విథాాలయ కేంద్ింగహ భహజమండషి త్గిన ప్ిథేవమతు
ప్ితితృహథరంచి మళ్లు వియహథాతుి లేఴధణాీరు. బొ లిు మున఼శూహవమిధాయుడె (చిత్త
ీ రు)
భహయలల఻మ తృహింణాతుి ఆంధ్ి వివవవిథాాలయం ప్భిదర న఼ంచి ణొలగించమతు తీభహీనం

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

ప్ితితృహథరంచారు.
1931లో ప్ట్ా్బు, అయాథేఴర గహందీజీతు కలిల఺ ఆంధ్ి భహశ్ ర ఏభహీట్ు గుభించి
ప్ిశూీ హవించారు. శూహవత్ంణారానంత్రం ఏరీడెత్ేంద్తు గహందీజీ చెతృహీరు. వి.వి.గిభ,ి మోచరు
భహమచంద్ిభహఴు, బొ బిాలి భహజఞ, ఎ.వి. తృహణోిలు లెకాట్భీ ఆఫ లే్ట్ లారడ ల౅థరన్న఼ కలల఺
నఽత్న ఆంధ్ి భహశుహ్రతుి ఏభహీట్ు చేయమతు కోభహరు. 1932లో బొ బిాలిభహజఞ మథాిస్
ముఖామంతిి అఴగహ గహడషచెరు రహనషమండలిలో త్క్షణఫే ఆంధ్ి భహశ్ ంర ఏభహీట్ు జరగహలతు

n
తీభహీనం ప్ితితృహథరంచారు. 1934లో ఆంధ్ి కహంగాస్ షవభహజా తృహభీ్ ఏరీడషంథర. జి.వి.

.i
ష఼బాాభహఴు ఈ తృహభీ్ కహరాద్భిి. 1934 విరహఖప్ట్ిం ఆంధ్ి మశృషభ షమాయేవంలో
అయాథేఴర ఆంధ్ి భహశ్ ర శూహాప్న జీఴనీరణ షమషాగహ ప్భిగణంచాలతు కోభహరు. ఆంధ్ి తుదర
ఏభహీట్ుకు తీభహీతుంచారు. 1935 మాభిేలో కనె్న్ శుహ బిిట్ిష్ తృహరు ఫెంట్ులో ప్ిణేాకహంధ్ి భహశ్ ంర
కోషం యహథరంచారు. ep
Pr
వివాద్యలు, అభిప్ాోయ భేద్యలు
1913 ఏన఺ిలలో భహయలల఻మ జిలాుల యహరు కరౄిలు జిలాు మశృనంథర ఴద్ద గుతిీ కేవఴ
t

న఺ము ్ల అధ్ాక్షత్న షమాయేవఫె ఆంధ్ి భహశ్ ర ఏభహీట్ు శూహధ్ాం కహద్తు ప్ికట్ించారు. కేవఴన఺ము ్ల
ఆందరి ద్ామాతుి బాిసీణ ఉద్ామంగహ చితిించాడె. 1917 ధల౅
ు రు 5ఴ ఆంధ్ి మశృషభలో
ar

క౅డా వియహద్ం త్లెతిీంథర. 1924 విజయయహడలో జభిగిన ఆంధ్ి భహశ్ ర కహంగాస్ కమిట్ీ ఎతుికలోు
గహడషచెరున఼ అధ్ాక్షుడషగహ ప్ితితృహథరంచగహ షభహకరు జిలాులయహరు అంగీకభించలేద఼్. 1931,
Sm

అకో్బరులో ఆంధ్ి మశృషభ ప్ిణేాక షమాయేవం కడప్ కోట్ిభడషడ అధ్ాక్షత్న జభిగింథర (మథాిస్).
భహయలల఻మకు ప్ిణేాక తృహితితుధ్ాం ఇయహవలతు కల౅
ు భి ష఼బాాభహఴు, ప్ిణేాక భహయలల఻మ భహశ్ ంర
ఏరీరచాలతు ష఼బిసీణాం ప్ితితృహథరంచారు.

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

రాయలసీమ మహాషభలు
ప్ిథమ షమాయేవం 1934, జనఴభి 28న మథాిస్లో ధమలి ప్ట్ా్బుభహమాభహఴు
అధ్ాక్షత్న జభిగింథర. ఈ షభలన఼ తృహిరంబుంచింథర షత్ామూభిీ. వీరు ఈ షమాయేవంలో
తిరుప్తిలో ప్ిణేాక వివవవిథాాలయం శూహాన఺ంచాలతు కోభహరు. భండర షభ 1935లో కడప్లో
జభిగింథర. 1937 ఎతుికలోు భహజగోతృహలాచాభి ముఖామంతిిగహ కహంగాస్ ప్ిభుత్వం ఏరీడషంథర.
ప్ట్ా్బు ఆంధ్ి భహశ్ ర కహంగాస్ అధ్ాక్షులయాారు. భహజఞాంగం అమలుకు ముంథే ఆంధ్ి భహశ్ ంర

n
ఏరీడాలతు రహషనషభ ల఻ీకర బులుష఼ శూహంబమూభిీ ప్ికట్ించారు. భహజగోతృహలాచాభి

.i
మంతిిఴరి ంలో ట్ంగుట్ృభి, బెజయహడ, వి.వి.గిభి ముగుిరు ఆంధ఼్ిలకు మంతిి ప్ద్ఴులు
ఇచాేరు. కహతూ భహయలల఻మకు తృహితితుధ్ాం ఇఴవలేద఼్. భహజఞజీ, భహజన్ లాంట్ియహరు ఆంధ్ి భహశ్ ర
ఏభహీట్ుకు ఴాతిభేకంగహ ప్ికట్నలు క౅డా చేరహరు. ''మనకు తమిళ మంతరోలు ఩ోత్యయక రాశ్రం

ep
ఇచ్యేకంటే ముంద్య ఆంగ్లలయులు ద్యశానికి స్ావతంత్రం ఇఴవగలరు" అతు ప్ట్ా్బు యహాఖాాతుంచడం
తుజఫెంథర.
Pr
శ్రెబాగ్ ఒ఩ాందం 1937, నఴంబరు 16
t

1937లో ఆంధ్ి మశృషభ రజణోత్ియహలు విజయయహడలో జభిగహబ. 300 మంథర

ప్ితితుధ఼్లు శృజరయాారు. కడప్ కోట్ిభడషడ అధ్ాక్షులు. సల సభివ ల఻ణాభహమిభడషడ షభలన఼
ar

తృహిరంబుంచారు. ఇద్ద రౄ భహయలల఻మ యహభే. యహభి ఉప్ధాాశూహలోు భహయలల఻మ ప్ిజలకుని

అన఼మాధాలన఼ ణొలగించాలిిన బాధ్ాత్ షభహకరు ధాయకులనెై ఉంద్తు నేభకకధాిరు. 1937
Sm

థీతృహఴళ్ల ప్ండగన఼ ఆంధ్ి భహశ్ ర థరధోత్ిఴంగహ జరుప్ుకుధాిరు. 1937, నఴంబరు 16న

షభహకరు, భహయలల఻మ ధాయకులు మథాిస్లోతు కహశీధాథ఼తు ధాగేవవరభహఴు తుయహష గాసం
శీాబాగలో ఑ప్ీంథాతుి కుద఼్రుేకుధాిరు.

వివవవిథాాలయం, తూట్ితృహరుద్ల, రహషనషభలో శూహాధాలు లాంట్ి విశయాలనెై అంగీకహభహతుకి

ఴచాేరు. యహలేీ రు, అనంత్ప్ుభహలోు భండె విథాాకేంథాిలు అబుఴాథరా చేయాలి. 10 షంఴత్ిభహల
తృహట్ు తూట్ితృహరుద్లలో భహయలల఻మకు తృహిదానాం ఇయహవలి. భహజదాతు, ళైకోరు్లలో ఏథర

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

కహయహలో తురణబంచ఼కుధే సకుక భహయలల఻మ యహభికే ఇయహవలి. ఑ప్ీంద్ం అనంత్రం ఆంధ్ి

ప్ితితుధ఼్లు యంట్ధే ఆంధ్ి భహశ్ ర ఏభహీట్ుకు తీభహీనం ప్ితితృహథరంచమతు భహజఞజీతు కోభహరు.
1938లో ఆంగు ప్ిభుత్వం ప్ిషీ ఼ణాతుకి ఎలాంట్ి నఽత్న భహశుహ్రలు ఏభహీట్ు చేయడాతుకి
వీలుకహద్తు నేభకకంథర. థాతుకి తురషనగహ బులుష఼ శూహంబమూభిీ త్న ల఻ీకర ప్ద్వికి
భహజీధామా చేయడాతుకి ప్యన఼క నగహ అదరశు్ హనం అంగీకభించలేద఼్. 1941లో ఆంధ్ి
మశృషభలు విరహఖప్ట్ింలో శీా విజయ అధ్ాక్షత్న జభిగహబ. ఈ షభలు భహయలల఻మ

n
కరఴుకు లక్ష రౄతృహయల తుదర ఴషఽలుచేల఺ షశృయ కహరాకామాలు చేరహబ. 1943లో షభ

.i
బమాుభిలో జభిగింథర. 1946 ఴరకు శీా విజయ అధ్ాక్షులుగహ ఉధాిరు. 1947 నఴంబరులో
ధసర
ూ ''పాశుహ ప్ియుకీ భహశుహ్రతుి ఏభహీట్ు చేయడాతుకి అంగీకభిషీ ఼ధాిం" అతు నేభకకధాిరు.
ఆంధ్ి భహశ్ ర అఴత్రణ

ep
భహజఞాంగ ముశూహబథా ప్ితిలో (1948 ఩఺బిఴభి) ప్ిణేాక ఆంధ్ి భహశుహ్రతుి చేరేలేద఼్.
భహజఞాంగ ప్భిశతకు చెంథరన 10 మంథర త్మిళ షభుాలు ప్ిణేాక త్మిళ భహశ్ ంర కహయహలతు
Pr
తుధాద్ం లేఴధణాీరు.
t

ఎస్.కర. థయర్ కమిశన్ (1948, జూన్ 17, డిసంబరు 10 నివేద్ిక)

ar

అలశృబాద్ ళైకోర్ మాజీ ధాాయమూభిీ ఎస్.క.తార అధ్ాక్షుడషగహ, ప్ధాిలాల, జగత

ధాభహయణ లాల షభుాలు. కమిశన్ 1948 లెన్ ంె బరులో మథాిస్ ఴచిేంథర. ఆంధ఼్ిలు ప్ిణేాక
భహశుహ్రతుి కోరగహ తూలం షంజీఴభడషడ పాశుహ ప్ియుకీ భహశుహ్రల ఏభహీట్ున఼ యహబథా
Sm

యేయాలిింథరగహ లేథా శీాబాగ ఑ప్ీంథాతుి భహజఞాంగంలో చేభహేలతు కోభహరు. 1946 ఎతుికలోు

ట్ంగుట్ృభి ప్ికహవం ప్ంత్ేలు ముఖామంతిి అయాారు. కహతు భహయలల఻మకు ఑కే మంతిి
ప్ద్వి ఇచాేరు. 1947 నంథాాల భహయలల఻మ మశృషభలో షంజీఴభడషడ భహయలల఻మకు త్గిన
రక్షణలు ఇలేీ ధే ఆంధ్ి భహశ్ ంర లో కలుశూహీమతు చెతృహీరు. 1948 ఆంధ్ి కహంగాస్ ఎతుికలోు
ప్ట్ా్బుఴరి ం షంజీఴభడషడ తు, ప్ికహవం ఴరి ం రంగహన఼ బలప్భిచింథర. షంజీఴభడషడ ఒడషతృో యారు.

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

కహంగాస్లో ముఠహ త్గహథాలు ఆందరి ద్ామాతుి థెబాతీరహబ. ఇలాంట్ి విశయాలతూి

గమతుంచిన తార కమిశన్ 1948, డషలెంబరు 10న తుయేథరకన఼ షమభిీంచి పాశుహ ప్ియుకీ
భహశుహ్రల ఏభహీట్ు థేవ షఫెకాత్కు భంగం కలిగిషీ ఼ంద్తు, క ంత్కహలం త్భహవత్ తృహలధా శూౌలభాం
తృహితిప్థరకగహ మాత్ిఫే భహశుహ్రల ప్ునభివభజన చేయాలతు షఽచించింథర.

జర.వి.ప్ర. రకప్ో ర్్

n
తార కమిశన్ తుయేథరకకు తురషనగహ ప్ిద్రినలు జభిగహబ.

.i
1948 జయప్యర కహంగాషిమాయేవం తురణయం ప్ికహరం పాశుహప్ియుకీ భహశుహ్రల గుభించి ప్ునర వి
చారణ చేయడాతుకి జ.వి.న఺.కమిట్ీతు ఏరీభిచారు. జఴసరలాల ధసర
ూ , షభహదర ఴలు పాయ్ ప్ట్ే

ep
ల, ప్ట్ా్బు ల఻ణాభహమయాషభుాలుగహ ఉని కమిట్ీ 1949, ఏన఺ిల 4న తుయేథరక ఇచిేంథర.
పాశుహప్ియుకీ భహశుహ్రల ఏభహీట్ున఼ క ంత్కహలం యహబథా యేయాలతు, మథాిస్న఼
ఴద఼్లుకుంట్ే ఆంధ్ిభహశ్ ర తుభహీణం చేయఴచేతు తుయేథరకలో నేభకకధాిరు. ఆంధ్ిభహశ్ ర
Pr
ఏభహీట్ుకు తృొ రుగు భహశుహ్రల షమీతి అఴషరమతు ట్ి.ట్ి. కాశణ మాచాభి అడడ ంకి కలిీంచే
యత్ిం చేరహరు. తిభిగి తృహింతీయ విపేథాలు త్లెణీ ాబ. మథాిస్నెై సకుక ఴద఼్లుకోఴడాతుకి
t

ప్ికహవం అంగీకభించలేద఼్.
ar

ప్ారక్శన్ కమిటీ (విభజన షంఘం)

Sm

1949లో మథాిస్ ప్ిభుత్వం ముఖామంతిి కుమారశూహవమి భహజఞఅధ్ాక్షుడషగహ ఆష఼ీల విభజన

షంఘాతుి తుయమించింథర. ప్ికహవం ప్ంత్ేలు,బెజయహడ గోతృహలభడషడ , కమా యంకట్ాిఴు, ఎం. భకీ ఴ
త్ిలం, ట్ి.ట్ి. కాశణ మాచాభి,మాధ్ఴన్ మీనన్ షభుాలు. మథాిస్ నగర విశయంలో షభుాల మ
ధ్ా అబుతృహియపేథాలు త్లెణీ ాబ. నఽత్న భహజదాతు ఏరీడే ఴరకు మథాిస్లోధే భహజదాతు,ళైకో
రు్ ఉండాలతు ప్ికహవం ప్ంత్ేలు కోరగహ, మిగణాయహరు ఆంధ్ితృహింత్ంలోఉండాలతు యహథరంచారు. ఆ
ష఼ీల ప్ంప్కంలో క౅డా ఫెజఞభిట్ీ షభుాల యహద్నన఼తుభహకభించిన ప్ికహవం, లిఖిత్ప్యరవకంగహ

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

త్న అషమీతితు ణెలప్డంణో కేంద్ిప్ిభుత్వం ఆంధ్ిభహశ్ ర శూహాప్నన఼ యహబథా యేల఺ంథర.

స్ావమి సీత్యరాం నిరాహార ద్ీక్ష

1951 ఆంధ్ిభహశ్ ర కహంగాస్ కమిట్ీ అధ్ాక్ష ఎతుికలోు ప్ట్ా్బు ల఻ణాభహమయా, తూలం
షంజీఴభడషడ తు; ప్ికహవం ప్ంత్ేలు రంగహన఼ తులబెట్్గహ రంగహ ఒడషతృో యాడె. ఫ్లిత్ంగహ ప్ికహవం
ప్ంత్ేలు, ఎతూీ రంగహ కిశూహన్ మజూదర తృహభీ్తు శూహాన఺ంచారు. ఈ షమయంలో గకలు ప్యడష

n
ల఻ణాభహమరహల఺ీ ి 1951, ఆగష఼్ 15న తుభహశృరథీక్ష తృహిరంబుంచి, విధోబాపాయే షలశృ ప్ికహరం

.i
లెన్ ంె బరు 20న 35 భోజుల త్భహవత్ థీక్ష విరమించారు.

అషంత్ాన఺ీ ణో ఉని ఆంధ఼్ిలు 1952 ఎతుికలోు కహంగస్

ా న఼ ఘోరంగహ ఒడషంచారు. ప్ికహవం

ep
ధాయకత్వంలో కిశూహన్ మజూదర తృహభీ,్ కమూాతుస్ట్లు యుధైట్ెడ్ డెమోకహాట్ిక్ ఫ్ింట్ (UDF)గహ
ఏరీడాడరు. కహతు గఴరిర కహంగాస్ ధాయకుడె భహజగోతృహలాచాభితు మంతిిఴరి ం ఏభహీట్ు
Pr
చేయమతు కోభహడె. భహజఞజీ ఆంధ఼్ిలకు అధాాయం చేషీ ఽ కాశుహణ - నెధాిర తృహిజకు్ తుభిీంచి
కాశుహణనథీ జలాలన఼ మథాిస్కు త్రలించడాతుకి తువేబంచారు. థాంణో ఆందాిలో అషంత్ాన఺ీ
జఞవలలు ప్ిజవభిలు ాబ. థీతునెై కేంద్ి ప్ిభుత్వం ఖోశూహు కమిట్ీతు తుయమించింథర. కమిట్ీ కాశుహణ
t

నెధాిర శూహానంలో ధాగహరుీనశూహగర (నంథరక ండ) తృహిజకు్ తుభిీంచమతు తుయేథరక ఇచిేంథర.

ar

ప్ొ టట్ శ్రెరాములు (1952, అకట్బరు 19 - డిసంబరు 15)

Sm

1901లో ధల౅
ు రు జిలాులో జతుీంచారు. బొ ంబాబలో రహతుట్భీ డషతృొు మో అనంత్రం భైలేవ
ఉథర ాగిగహ చేభహరు. 1928లో పారా, కుమారుడె, త్లిు మరణంచడంణో యైభహగాం చెంథర
కట్ు్బట్్ లణో షబరీతి ఆవామంలో చేభహరు. 'శీాభహములు లాంట్ి లేయహత్త్ీరులు ప్థరమంథరణో
఑కకభోజులో షవభహజాం శూహదరంచఴచ఼ే' అతు గహందీజీ షవయంగహ నేభకకధాిరు. క మరయోలు,
అంగల౅రు ఆవామాలోు తుభహీణాత్ీక కహరాకామాలోు తృహలగిధాిరు. సభిజన఼ల థేయహలయ
ప్ియేవం, అంట్భహతుత్నం తురౄీలనకు తుభహశృర థీక్షలు చేరహరు. 1950లో ఆందాిలో ఖద్ద రు

For more information log on to http://SmartPrep.in

 SmartPrep.in

ప్ిచారం తృహిరంబుంచి గహందీ శూహీరక తుదరకి షంచాలకుడషగహ తుయమిత్ేలయాారు. 1952,

అకో్బరు 19న మథాిస్లోతు బులుష఼ శూహంబమూభిీ ఇంట్లు ఆమరణ తుభహశృర థీక్ష తృహిరంబుంచి
1952, డషలెంబరు 15 అరాభహతిి షవరి షీ ఼లయాారు (ఈ తుభహశృర థీక్ష 58 భోజులతృహట్ు
క నశూహగింథర). థాంణో అలు రుు జభిగహబ. తృో ల్లష఼ల కహలుీలోు 7 మంథర తృౌరులు మరణంచారు.
ధలభోజులోు ఆంధ్ిభహశ్ ర ఏభహీట్ు జరుగుత్ేంద్తు ధసర
ూ 1952, డషలెంబరు 19న లోక్షభలో
ప్ికట్ించడంణో ప్ిజలు రహంతించారు.

n
.i
వాంఛూ కమిశన్ (1952)

ep
కేంద్ి ప్ిభుత్వం 1952లో భహజశూహాన్ ళైకోరు్ ప్ిదాన ధాాయమూభిీ కైలాషధాథ్ యహంఛఽ
అధ్ాక్షత్న ఑క కమిట్ీతు తుయమించగహ, కమిట్ీ 1953, మాభిే 23న తుయేథరక ఇచిేంథర. ఆంధ్ి,
భహయలల఻మణోతృహట్ు బమాుభిలోతు ఆల౅రు, ఆథర తు, భహయద఼్రి ణాల౅కహలణో ఆంధ్ి భహశ్ ంర
Pr
ఏభహీట్ున఼ కమిట్ీ షఽచించింథర. భహయలల఻మ ప్ిజలు శీాబాగ ఑ప్ీంథాతుి అన఼షభించి
భహజదాతుతు భహయలల఻మలో ఏభహీట్ు చేయాలతు కోభహరు. కమూాతుస్ట్లు విజయయహడన఼
t

భహజదాతుగహ ఉంచాలతు ప్ట్ు్బట్ా్రు. తూలం షంజీఴభడషడ ప్ికహవం, ఎతూీ రంగహల షశృయం

కోభహరు. ధాట్ికి కిశూహన్ మజూదర తృహభీ్ ప్ికహవం ధాయకత్వంలో ప్ిజఞ శూో శలిస్్ తృహభీ్గహ, ఎతూీ రంగహ
ar

ధాయకత్వంలో కాఱ఺కహర లోక్తృహభీ్గహ విడషతృో బంథర. కమూాతుస్ట్లకు భయప్డషన వీరు

కహంగాస్ణో చేత్ేలు కలితృహరు. వీరంణా కరౄిలు భహజదాతుగహ అంగీకభించారు. కహతు
Sm

రహషనషభలో కాఱ఺కహర లోక్తృహభీ్ త్న అబుతృహియాతుి మారుేకుతు తిరుప్తితు భహజదాతుగహ

కహయహలతు కోభింథర. కహతు 1953 అకో్బరు 1న కరౄిలు భహజదాతుగహ ఆంధ్ి భహశ్ ంర ఏభహీట్ెైంథర.
1954 జులెై 4న ళైకోరు్న఼ గుంట్ృరులో ఏరీరచాలతు ఆంధ్ి రహషషనషభ తీభహీతుంచింథర.
ప్ికహవం ముఖామంతిిగహ, తూలం షంజీఴభడషడ ఉప్ముఖామంతిిగహ, చంద్ఽలాల మాధ్వ్ తిియేథర
గఴరిరగహ ఆంధ్ి భహశ్ ంర ఏరీడషంథర. ఆంధ్ి భహశ్ ర ణొలి ల఻ీకర ఎన్.యంకట్రమణయా.

For more information log on to http://SmartPrep.in