Rollen:

Dinant: Interviewer
Carina: Respondent

Vragen:
1. Kunt u kort iets over uzelf vertellen?
Carina: ​Ik ben bezig met ​duurzaam gedrag met als expertise energie. Dat houdt in dat ik
bezig ben met het stimuleren van duurzaam gedrag van mensen. Maar ook op de vraag wie
zijn wij als mens en wat is voor ons een prettige samenleving. En hoe vormen we een
duurzame samenleving. Dit zijn sociale processen waar ik over nadenk. Ik ben
gepromoveerd op self-awareness met uiteindelijk de vertaalslag naar gedragsbeïnvloeding.
Ik heb zelf op veel domeinen gewerkt, overal waar gedragsbeïnvloeding bij komt kijken voelt
ik mij thuis.
2. Wat verstaat u onder een gedragsinterventie?
Carina: ​Als je het in klinische context benaderd klinken gedragsinterventies erg eng, omdat
het dan dwingend is. Als psycholoog worden gedragsinterventies alleen op een
experimentele wijze toegepast. Het experiment bestaat uit twee groepen waar een groep
met een gedragsinterventie te maken krijgt, waardoor een hypothetisch gezien het resultaat
bereikt wordt.
3. Als u een gedragsinterventie toepast, wat vindt u dan het belangrijkst?
Carina: ​Het belangrijkste is dat het resultaat wordt behaald in een experiment. Daarin wordt
een doelstelling geformuleerd. Hierin is het heel belangrijk dat ethische overwegingen goed
worden afgewogen om het welzijn van respondenten in het onderzoek te verzekeren. Dit kan
heel verschillend zijn per cultuur, zo heeft men in de oosterse samenleving veel meer
prestatiedruk, waardoor er grote prestaties worden behaald. Maar wel veel stress en
spanning is in vergelijking met de westerse samenleving. Carina ziet het als haar taak om
niet alleen naar het individu te kijken maar ook naar de samenleving wat de resultaten zijn
en waarin mensen zich gaan verkeren.
a. Waarom is dat het belangrijkste?
4. Wat maakt dat consumenten zoveel in aanraking komen met
gedragsinterventies?
a. Hoe effectief zijn de gedragsinterventies?
i. Waarom?
1. (GOED) Wat maakt dat dit zo goed werkt?
2. (NIET GOED) Wat maakt dat dit niet goed werkt?
Carina: ​Vaak willen de verkopers hun product verkopen en de supermarkt richt het daarop
in. Waar we mee te maken hebben is choice-architecture, namelijk hoe richt ik een
omgeving waarin het gewenste gedrag optreed. Hier zijn heel veel trucs voor namelijk
kleuren, eye-level, acties framen en nog meer technieken om consumenten te beïnvloeden.
5. In hoeverre is de consument makkelijk te beïnvloeden?
a. Kunt u daar nog iets meer over vertellen?
Carina:​ ​Het is een hele moeilijke vraag omdat het per persoon en per tijdstip kan
verschillen. Sommige mensen zijn makkelijker beïnvloedbaar. Andere mensen hebben
schulden en klein budget, waarin een ironisch effect kan optreden dat mensen juist meer
vatbaarder zijn voor beïnvloeding. Ook is het tijdstip heel belangrijk namelijk, iemand die na
het eten boodschappen gaat doen is veel minder vatbaar voor prikkels ipv. Iemand die voor
het eten boodschappen gaat doen, deze mensen zijn meer vatbaarder voor
impulsaankopen. Dat kan van veel factoren afhangen. (​Dinant:​ ​hangt dit samen met
neuromarketing?​) Tuurlijk, dit zal ook zeker werken maar het is geen wondermiddel. Als ze
hierin doorschieten denk ik dat mensen zullen een tegenbeweging gaan op zetten. Mensen
beseffen heus wel wat er gebeurt. Op lange termijn is dat niet houdbaar en heel dom voor
producenten om een hele strategie op te zetten.
6. Is het een keuze van het individu om gedragsverandering te volgen?
Carina: ​In het woord impuls aankoop zit natuurlijk al een beetje dat je er beter over na had
moeten denken.
7. In hoeverre is er volgens u sprake van een vrije wil bij de consument?
Carina​: ​Het is voorgekomen dat mensen keuzes moesten maken op korte termijnen en
perceptie van schaarste, waar ze achteraf spijt van krijgen(Het voorbeeld een
meubelbedrijf). Mensen worden dan beïnvloed waardoor ze verkeerde keuzes maken.
8. Kan een consument de controle over zijn gedrag verliezen (en zo afwijken van
zijn vooraf voorgenomen lijstje)?
-
9. Wat is een effectieve manier om een overtuiging van gedrag van individuen te
veranderen?
Carina: ​Overtuigen is de bewuste gedragsverandering en daarover heb je de onbewuste
verandering. Er zijn verschillende methodieken hoe je met hele concrete technieken hoe je
mensen kan overtuigen. Wat ik interessanter vind is een bewust beïnvloedingsproces in gaat
welke ingrediënten moet je gebruiken om dat te laten slagen. Een van de belangrijkste
methode is sociale invloed namelijk mensen samenbrengen. Een onbewuste keuze is niet
handig omdat je wel iemand kan verleiden naar een keuze, maar dan moet je volgend jaar
opnieuw beginnen. Je wil dat wel op een bewuste manier gebeurt en gezamenlijk een
veranderingsproces doorgaan. Men kan dan met elkaar in gesprek gaan en erover
nadenken wat de juiste stappen zijn. Als je een individu beïnvloedt dat gaat helaas niet
werken omdat je de sociale context vergeet waarin het individu zich begeeft. Als wij dan
gedragsverandering trajecten ingaan, dan identificeren we dat ook voor de target groep, wat
zijn de sociale contexten die je het traject moet meenemen.
a. Is dat verschillend per leeftijd?
i. Welke leeftijd is snel te overtuigen?
Carina: ​Als je vooral naar de levenslooppsychologie bekijkt zie je bijv kinderen vooral
luisteren naar ouders. En als ze ouder worden dat ‘peers’(vrienden en vriendinnen) een
grote rol gaan spelen. Je moet hier wel altijd kijken wat het onderwerp is. Tieners zullen bijv
over levensvragen(is dit een verstandig beroep?) toch aan hun ouders gaan vragen. Elke
levens groep hebben een andere sociale leefomgeving. Dat is het eerst wat je doet namelijk
je doelgroep vaststellen, en daarom doe je ook altijd onderzoek(wat beïnvloedt deze
mensen?). In elke nieuwe groep zit er verschil, en als je echt gedrag wilt veranderen moet je
weten wat de sociale structuren van een groep zijn.
ii. In hoeverre is vertrouwen een bevordering in overtuiging?
10. Zijn er grenzen bij het overtuigen van individuen?
a. Kunt u daar een voorbeeld van geven?
b. Wat voor grenzen zijn dat?
Carina: ​Ik ben blij dat mijn beroepsgroep een ethische code heeft ontwikkeld, er is een
internationale verklaring door de APA opgesteld. De beroepscode krijg je tijdens je studie
mee, en die neem ik zeer serieus. Tijdens een onderzoek ben ik altijd bezig met het welzijn
van mensen. Het is voor iedere beroepsgroep belangrijk dat als je handelt tegen de ethische
verklaring die wij hebben als psychologen. Dat dat uiteindelijk de organisatie die je dient niet
ten goede zou komen. (D ​ inant: Heeft u een voorbeeld?​) Natuurlijk zijn er abonnementen
verkocht aan mensen die dat niet kunnen betalen, dat is ethisch laatbaar.
11. Als u bezig bent met het toepassen van een gedragsinterventie, wanneer is er
sprake van manipulatie in gedrag? (wanneer de respondent het niet begrijpt:
Wanneer is er sprake van een opzettelijk manipuleren van gedrag?)
Carina: ​Je spreekt doorgaans over manipulatie als iets gedaan krijgt bij iemand als diegene
dat bewust niet had gewild. (​Dinant: Hoe doen ze dat?​) Je kunt bij choice-architecture
mensen helpen de goede keuze te maken(lange termijn gelukkiger). Maar je kan ze ook
inzetten voor eigen gewin, dat kan je afvragen of dat een goed idee is. Het doel wat wij
nastreven formuleren wij altijd met de groepen, daarom zullen wij ons nooit op onbewuste
beïnvloeding richten. Je hebt het dan wel soms over dilemma's. Ik vind het goed om mensen
de trap te laten nemen omdat het gezond en bijdraagt en welzijn is, andere kunnen zeggen
als ik dat bewust had gedaan had ik die keuze niet gemaakt. Als het maar niet kwaad is.
(Dinant: Voelen mensen een grens bij onbewuste manipulatie?)
Mensen vinden het niet fijn om gemanipuleerd te worden of het gevoel te krijgen dat ze
gemanipuleerd te worden. Daar moet je voorzichtig mee zijn, als mensen erachter komen
nemen ze je dat niet in dank af. (Vraag: daarin voelen mensen wel een grens?) Ja dat
vinden mensen niet fijn als ze erachter komen, dat kan tegen je werken.
a. Is er vaak sprake van manipulatie in gedragsinterventie?
-

Vragen over Online gedrag

12. Wordt er online ander gedrag getoond dan in de fysieke wereld?
Carina: ​Dat ligt maar net aan de context, er spelen wel een beetje dezelfde processen een
rol aan. Je ziet dat bij telecombedrijven, dat in die contexten mensen wat sneller reageren.
Dat geldt dus ook online: mensen reageren vrij snel. In het echte leven denken ze net iets
langer na. De waargenomen eenvoud is heel hoog online.
13. Wat maakt dat een keuze online van het individu, makkelijker te beïnvloeden
is?
Carina: ​Ligt eraan wat je wilt gaan beïnvloeden, als ik kies om mensen duurzamer te gaan
leven kies ik niet voor online. (​Dinant: Maar als we het hebben over de online verkoop
hebben van een led-lamp?​) Mensen kiezen nog steeds voor hun oude lampen, dan kan je
heel veel online doen om led lampen te verkopen. Dan is het soms makkelijker voor een
fysieke verkoper, omdat je kan kijken hoe de knelpunten zitten. Dit ligt vaak niet financiële
kant is maar welke lamp heb ik dan nodig? Mensen moeten dat eerst zien en ervaren
voordat je overstapt op zulke lampen. Misschien kan het ook wel online en is het nog niet
gebeurt, maargoed via online kan je sommige doelgroepen weer makkelijker bereiken.
a. In hoeverre is beïnvloeding van gedrag online makkelijker?
14. Wat voor innovatie is er op het gebied van online gedragspsychologie?
Carina: ​Ik zie niet direct terug dat er innovatie is op dat gebied, dat wij online gingen was
een grote impact. Als je nu kijkt naar het onderzoek wat op persuasive technology wordt
gedaan, is dat toch veel technologie wordt gebruikt om een context te laten zien die er nog
niet is(denken aan AR). Die je extra informatie geeft die je niet uit de context kan halen,
mensen hebben soms echt te weinig informatie om de juiste beslissingen kunnen te nemen.
Als je informatie op een makkelijke stap kan bieden, is dat een grote stap vooruit(context is
energie besparing). De innovatie die op dat gebied wordt geboekt, zijn misschien maar
kleine stappen maar die zijn wel heel interessant.

EINDE: duur interview 45:11