Fizika 1, Kruto tijelo M.

Grbac
__________________________________________________________________________________________

Gibanje krutog tijela

Statika, dinamika, zakon očuvanja momenta količine gibanja

1. Dva čovjeka nose teret obješen o motku duljine 1,8 m podupirući motku na krajevima.
Motka pritišće prvog čovjeka 2 puta jače nego drugog. Odredite na kojoj udaljenosti
od prvog čovjeka visi teret. Ako je masa tereta 100 kg, kolikom silom motka pritišće
prvog, a kolikom drugog čovjeka?
Rezultat: 0,6 m; F1 = 654 N; F2 = 327 N

2. Izvedite izraz za moment tromosti štapa mase m i duljine L s obzirom na os koja je

okomita na štap, a prolazi kroz:
a) centar mase štapa
b) jedan kraj štapa.
Rezultat: a) I = mL2/12 b) I = mL2/3

3. Tijela na slikama a), b) i c) sastoje se od dva jednaka homogena štapa duljine L.

Odredite položaj centra mase tih tijela i moment tromosti tijela s obzirom na os kroz
točku O koja je okomita na ravninu u kojoj leže štapovi.

Rezultat: a) xCM = yCM = L/4 b) xCM = 3L/8; yCM = L 3 /8 c) xCM = yCM = 0; Ia = Ib = Ic = 2mL2/3

4. Na disku polumjera R i mase M napravljen je kružni otvor polumjera R/2, prema

slikama a) i b). Koliki je moment tromosti šupljeg diska u slučajevima a) i b) s
obzirom na os koja prolazi središtem diska okomito na ravninu diska?

a) b)
Rezultat: a) Ia = 15 MR2/32 b) Ib = 13 MR2/32

5. Homogeni kružni disk mase 300 kg, promjera 1 m, rotira brzinom 2400 okr/min oko
osi okomite na ravninu diska koja prolazi središtem diska. Odredite konstantnu
tangencijalnu silu kojom treba djelovati na obod diska da bi se on zaustavio u 3 minute.
Koliko okretaja napravi disk do zaustavljanja? Moment tromosti diska je I = mr2/2.

Rezultat: 105 N; 3600 okretaja

________________________________________________________________________________________

ak.god. 2012/2013 20
Fizika 1, Kruto tijelo M. Grbac
__________________________________________________________________________________________

6. Odredite kutnu akceleraciju sistema na slici, ako je masa

utega m = 1 kg, masa diska M = 20 kg, a polumjer diska
R = 0,5 m. Trenje se zanemaruje.

Rezultat: α = 1,78 rads-2

7. Preko koloture u obliku diska mase M = 2 kg i radijusa

R = 2,5 cm prebačeno je uže o koje su obješena dva utega
masa m1 = 1 kg i m2 = 2 kg. U početnom trenutku mase
se postave u položaj prema slici i puste. Nakon koliko
vremena masa m2 udari o pod i kolikom brzinom? Koliko
okretaja pri tom napravi kolotura? Moment inercije diska
je MR2/2.

Rezultat: t = 0,903 s; v = 2,21 m/s; n = 6,37 okr

8. U sustavu na slici tijela imaju mase m1 = 0,02 kg i

m2 = 0,01 kg. Kolotura ima oblik diska radijusa R
i mase m = 0,04 kg. Ako je koeficijent trenja
klizanja između mase m1 i podloge 0,25, odredite
put što ga prevale tijela masa m1 i m2 u drugoj
sekundi nakon početka gibanja.

Rezultat: Δs = 1,47 m

9. Odredite akceleraciju sustava na slici, ako tijelo na

kosini ima masu m1 = 6 kg, tijelo koje visi masu
m2 = 9 kg, a kolotura masu m3 = 2 kg. Kolotura
ima oblik diska radijusa r. Koeficijent trenja
između tijela i kosine je 0,1 a kut nagiba kosine
prema horizontali je  = 30o. Koliku ćemo
pogrešku u proračunu akceleracije napraviti ako
zanemarimo masu koloture? Moment inercije
diska je I = Mr2/2.

Rezultat: a = 3,36 m/s2 ; a1 = 3,58 m/s2 (ako zanemarimo masu koloture); Δa/a = 6,67%

________________________________________________________________________________________

ak.god. 2012/2013 21
Fizika 1, Kruto tijelo M. Grbac
__________________________________________________________________________________________

10. Kugla se kotrlja (bez klizanja) niz kosinu duljine d = 7 m, koja je nagnuta pod kutem
α = 30○ prema horizontalnoj ravnini. Odredite brzinu kugle na dnu kosine, ako kugla iz
stanja mirovanja krene s vrha kosine. Moment tromosti kugle za os koja prolazi kroz
centar kugle je 2mR2/5.
Pod kojim kutem treba nagnuti kosinu da bi valjak pušten iz mirovanja s vrha iste
kosine na dnu kosine imao jednaku brzinu kao kugla? Moment tromosti valjka je
mR2/2.
Rezultat: v = 7 m/s; α = 32,4o

11. Na horizontalnom glatkom stolu leži štap mase m = 2 kg i

duljine L = 1 m. U točki P udaljenoj 0,2 m od kraja štapa,
a okomito na štap kratkotrajno djeluje horizontalna sila F
ostvarujući impuls sile J = Ft = 3 Ns. Kolika je brzina
točke A na kraju štapa neposredno nakon udarca?
Odredite ukupnu kinetičku energiju štapa nakon udarca.
Moment tromosti štapa za os kroz centar mase štapa, a
okomitu na štap je Io = mL2/12.
Rezultat: vA = -1,2 m/s; Ek = 9,36 J

12. Horizontalna sila F = 12 N djeluje na puni

homogeni valjak mase m = 4 kg i radijusa
R = 0,15 m, prema slici, pri čemu se valjak
kotrlja bez klizanja po horizontalnoj podlozi.
Koliku translacijsku brzinu ima centar mase
(os) valjka nakon što valjak prevali put s = 4 m, ako je krenuo iz mirovanja? Koliko
okretaja napravi valjak na tom putu? Izračunajte minimalni faktor trenja potreban za
takvo gibanje. Koliku kinetičku energiju ima valjak nakon prevaljenog puta s = 4 m?

Rezultat: v = 4 m/s; n = 4,25 okr; μstmin = 0,102; Ek = 48 J

13. Horizontalna platforma u obliku diska rotira oko vertikalne osi kroz njeno središte.
Masa platforme je 100 kg, a polumjer 2 m. Student mase 60 kg polagano se pomiče od
ruba platforme ka središtu platforme. Ako se platforma rotira brzinom 20 okr/min kad
je student na rubu platforme, izračunajte:
a) Broj okretaja platforme u trenutku kad je student na udaljenosti 0,5 m od središta
platforme.
b) Početnu i konačnu kinetičku energiju sistema.
Rezultat: a) 40,9 okr/min b) 964 J; 1973 J

14. Teret mase 3 kg, koji se giba udesno po horizontalnoj

ravnini, u trenutku sudara sa obješenim štapom, prema slici,
ima brzinu 2 m/s. Odredite kutnu brzinu štapa neposredno
nakon sudara, ako štap ima masu 1 kg i duljinu 1 m. Sudar
tereta o štap smatrati potpuno neelastičnim.

Rezultat: ω = 1,8 rad/s

________________________________________________________________________________________

ak.god. 2012/2013 22