Professional Documents
Culture Documents
Boru Hattı Son SEZ
Boru Hattı Son SEZ
𝟏 𝑾𝟏 𝑾𝟐
= +
𝝁 𝑲𝒂𝒓𝚤ş𝚤𝒎 𝝁𝟏 𝝁𝟐
𝟏 𝟎. 𝟐𝟓 𝟎. 𝟕𝟓
= +
𝝁 𝑲𝒂𝒓𝚤ş𝚤𝒎 𝟎. 𝟐𝟔 𝑪𝑷 𝟎. 𝟒𝟎 𝑪𝑷
𝒈
𝝁 𝑲𝒂𝒓𝚤ş𝚤𝒎 = 𝟎. 𝟑𝟓𝟐𝟓 𝑪𝑷 = 𝟎. 𝟑𝟓𝟐𝟓
𝒄𝒎. 𝒔
*CHEMCAD den
𝝁 𝑲𝒂𝒓𝚤ş𝚤𝒎 = 𝟎. 𝟑𝟓𝟐𝟔 𝑪𝒑 𝒃𝒖𝒍𝒖𝒏𝒎𝒖ş𝒕𝒖𝒓
𝑘𝑔
ρKarışım =757.1772 𝑚3 CHEMCAD den
𝟎. 𝟑𝟓𝟐𝟓 𝑪𝑷 = 0.35 CP
2
Re değeri 2100 den Büyük çıktığı için türbülent akış olarak karar verlilmiştir
3
𝑘𝑔
ρKarışım = 757.1772 3
𝑚
−0.31
𝑘𝑔0.43 𝑘𝑔
di = 0.465 ∗ 25 ∗ 757.1772 3 = 0.238 𝑚
𝑠 𝑚
en uygun di=0.253 m
T,°C σs ,bar
100 94
55 X
20 113
𝑆𝑐ℎ𝑛𝑜 ∗ σs
𝑃𝑠 =
1000
𝑆𝑐ℎ𝑛𝑜 = 40 olan değer olan iç çap değeri 6,065 inch alınarak borunun Schedule numarası
40∗10.46875 N/mm2
𝑃𝑠 = = 0.419 N/mm2 = 4 .2 atm
1000
Tablo D-13 5.9055 İnç boru için en yakın değer 6 inç okuma yapark borunun Schedule numarası 40
olarak belirlenmiştir
0.0254 𝑚
6,625 inç ∗ = 0.168 𝑚 = 168 𝑚𝑚
1 𝑖𝑛ç
1 𝑔𝑎𝑙
𝑚3 1 𝑑𝑘
3500 rpm √0.033 𝑠 ×
𝑚3
'
NQ 1/2 0.0000630 𝑠
N's = = 2865,81rpm
h3/4 3.280 ft 3/4
(25.87 m × 1 m )
400 < N’s < 4000 olduğundan tek kademeli santrifüjlü pompa seçimi yapılmıştır.
Sızdırmazlık
Yüksek basınç ve sıcaklıklarda çalışılabilme
Çok sık ve çok sayıda açılıp, kapanmaya uygunluğu
gibi avantajları bulunmasıdır. Bu yüzden, özellikle atmosfere açık tehlike yaratabilecek
yüksek basınçlı akışın söz konusu olduğu durumlarda, kapama vanası olarak bu tip vanalar
tercih edilmektedir. Paslanmaz çelikten üretilebildiğinden seçilen boruya da uygundur.
Ancak;
Basınç kayıpları oluşturma
Ölü hacim içeriği
Tek yönlü çalışma
Büyük debilerle çalışamama
gibi dezavantajları da bulunmaktadır. Büyük debilerin kontrolü söz konusu olduğunda;
akışı iki veya daha fazla küçük hatta ayırmak ve küçük oturmalı vanalar kullanabilmek,
genelde uygulanan bir yöntemdir.
Pompa çıkışı için ise 1 adet sürgülü vana kullanımı uygun görüldü. Bunun nedeni ise;
Akış için direnci oldukça düşük, düzgünce bir geçiş sağlaması
Çift yönlü akış
Her konumda monte edilebilmesi
Bulunma kolaylığı ve ekonomik olması
Yüksek basınçlara uygunluğu
Yangın emniyetli veya düşük sıcaklıklara uygun olması
gibi üstün özellikleri bulunmaktadır. Ancak;
Hassas akış kontrolü yapılamaması (tam açık veya tam kapalı çalışılması tercih
edilmektedir.
Tam sızdırmazlık istenen tesisatlar için uygunsuzluk
Vana yüksekliğinin fazlalığı
Ölü hacim içeriği sebebiyle bakım ihtiyacının fazla olması
Basınç dengesi sağlanana kadar aşınma yapma ihtimali (sık açma kapama
yapılmamalıdır.)
Esneme kabiliyeti olmaması
Yarım açık pozisyonda, debi yüksek ise sızdırmazlık yüzeylerinde bozulmalara yol
açması
gibi dezavantajları vardır.[15]
Bazı boru uzunlukları sınırlı üretildiği için parçalar halinde yerleştirilmesi gerekir.
Aynı zamanda dirsekler, vanalar, pompa, tank çıkışı ve ısı değiştirici girişlerini
sağlamlaştırmak için de manşon kullanılması gerekir. Bu yüzden tasarımda 20 adet kalın
galvaniz manşon kullanıldı.
Galvaniz erimiş çinkonun içine daldırılan çeliğin kaplanmasına denir.
Özellikle paslanmaya karşı yapılan bu işlem dışarıda, açık havada her türlü hava koşulunda
çalışacak metallerin ömrünün uzatılması için yapılmaktadır.[16]
7
ks 0,046 mm
Bağıl pürüzlülük; e = = 3.10-4 ≅ 0,0003
Di 154 mm
Şekil 5.11[18]’den Reynolds sayısı 6.105 ve bağıl pürüzlülüğü 0,0003 için sürtünme çarpanı
(f) yaklaşık olarak 0,0022okundu.
Çizelge 6.1. Boru bağlantıları ve vanalar için basınç kayıpları (Türbülent akış için)[19]
Hız Yüksekliklerinin Eşdeğer Boru Çaplarının
Bağlantı Elemanları
Sayısı, K Sayısı
90° Standart Yarıçaplı
2 × 0,8 40×2
Dirsek (2 adet)
Sürgülü Vana 0,15 7.5
Oturmalı Tip Vana (2 adet) 2×6 2 × 300
Rakor ve Manşon 16 × 0,04 16× 2
Ani Daralma 0,5 25
Ani Genişleme 1,0 50
Toplam 15.89 794.5
Basınç kayıpları 2 yöntemle hesaplanmaktadır.
5.1. Hız Yüksekliği Yöntemi
u2 (1,83 m)2
Bir hız yüksekliği: = 0,170 m sıvı
2g 2×9,8 m/s2
Yükseklik kaybı: 0,170 m × 15.89= 2,72 m
kg m
Basınç olarak: 2,72 m × 757.1772 × 9,8 = 20146.22 N/m2
m3 s2
L ρ.u2
Borudaki sürtünme kaybı: ∆Pf = 8f
Di 2
kg m 2
× (1,83 s)
21.72 m 757.1772
8 × (0,0022) × × m3 = 3147,17 N/m2
0,154 m 2
Toplam Basınç: 20146.22 + 3147,17 = 23293.39 N/m2
≅ 23,29 kN/m2
9
Gerekli olan toplam enerji, enerji denkliğinden yararlanılarak aşağıdaki gibi hesaplanır. [20]
∆P ∆Pf
g.∆z + - -W=0
ρ ρ
Düzey farkı: Δz = z1 – z2 0-12 = -12 m
Sistem basınçlarındaki fark: ΔP = P1 – P2 1-2 = -1 atm = -101325,01 N/m2
1 atm = -1.0132501 bar
Denklemde veriler yerine konduğunda;
N N
m -101325,01 2 3147,17 2
9,8 2 ×(-12 m)+ m - m -W=0 W = - 255.58 J/kg
s kg kg
757.1772 3 757.1772 3
m m
W değerinin negatif çıkması sistemde pompa kullanılması gerektiğini göstermektedir.
6.2. Basma Yüksekliği
Statik Yükseklik
N
Toplam basınç kaybı 3147,17
Dinamik yükseklik = m2 = 0.42 m sıvı
ρ.g kg m
757.1772 3 × 9,8 2
m s
Toplam Yükseklik (Basma Yüksekliği): 25.66+ 0.42 = 26.08 m
6.3. Pompa İçin Gerekli Güç
Kapasite (Hacimsel akış hızı): 118.8 m3/st
Basma Yüksekliği: 26.08 m
Yukarıdaki verilere göre Şekil 5.13[21]’e göre okuma yapıldığında pompa verimi (η)
yaklaşık %69 olarak okundu.
W×m
Pompa için güç[21] : P =
η
kg 1 st
Kütlesel akış hızı (m): 90000 × = 25 kg/s
st 3600 s
J kg
255.58 kg × 25 s
P= = 9260.144 W ≅ 9.26 kW
0,69
6.4. İşletme Doğrusu
İşletme doğrusunu elde edebilmek için bazı doğrusal akış hızlarına ve aşağıdaki
tasarım verileri gerekli olacaktır. Grafik oluşturabilmek için akış hızları sırasıyla 0.5, 1 1.5 ve
2 2.5 3 3.5 4 4.5 5 5.5 6 m/s olarak alınmıştır. Hesaplamalar buna göre Excel’de
oluşturulmuştur.
Boru İç Çapı (Di): 0,154 m
Boru Kesit Alanı (A): 0,018 m2
Yükseklik Farkı (ΔZ): 12 m
Basınç Farkı (ΔP): 101325,01 N/m2
Yoğunluk (ρ): 757,1772 kg/m3
Viskozite (μ): 0,035 kg/m.s
Boru Uzunluğu (L): 94.152 m
Bağıl Pürüzlülük (e): 0,0003
Statik Yükseklik: 25,66 m
Örnek olarak 1 m/s için hesaplama yapılacaktır.
m 3600 s
Hacimsel Akış Hızı: 0.5 × 0,018 m2 × = 32.4 m3 /st
s 1 st
kg m
ρ.u.Di 757,1772 × 0.5 s × 0,154 m
Re = m3 =1665.79
μ kg
0,035 m.s
11
Şekil 5.11’den Reynolds sayısı 6.105 ve bağıl pürüzlülüğü 0,0003 için sürtünme çarpanı
(f) yaklaşık olarak 0,0018 okundu.
L ρ.u2
Borudaki sürtünme kaybı: ∆Pf = 8f
Di 2
kg m 2
× (1 s)
25,66 m 757,1772
8 × (0,0018) × × m3 = 908,38 N/m2
0,154 m 2
N
∆Pf 908,38
Dinamik yükseklik = m2 = 0,12 m
ρ.g kg m
757,1772 3 × 9,8 2
m s
Toplam Yükseklik (Basma Yüksekliği): 25,66 + 0,12= 25,78 m
Çizelge 7.1. İşletme doğrusu için gerekli yükseklik verileri
23.80
23.70
y = 0,0094x + 22,536
Toplam Yükseklik (m)
23.60
23.50
23.40
23.30
23.20
23.10
60 70 80 90 100 110 120 130
Akış Hızı (m3/s)
Gereken NPEY değeri 100 m3/st’e kadar olan pompa kapasiteleri için 3 m olmalıdır. Daha
yüksek kapasiteler için 6 m olmalıdır. Boru girişindeki düzenlemeler bütün çalışma
koşullarında, NPEYvar olan değerinin NPEYgereken’den fazla olmasını sağlayacak şekilde
tasarlanmalıdır.[22]
Yukarıdaki bilgiye göre boru hattı tasarımımızdaki pompa kapasitesi 115,77 m3/st’tir, yani
100 m3/st’den fazla olmasından dolayı NPEYgereken = 6 m olmalıdır.
Var olan net pozitif emme yüksekliği aşağıdaki denklemde verilmiştir.[23]
P Pf Pv
NPEYvar olan = +H- -
ρ.g ρ.g ρ.g
Ara bekletme tankındaki basınç (P): 1 atm = 101325,01 N/m2
Tank çıkışından pompaya kadar olan dik uzaklık (H): 0 m
Var olan NPEY hesaplanırken sadece tank çıkışından pompa girişine kadar olan basınç
kaybı hesaplaması yeterlidir. Tank çıkışından pompaya kadar olan mesafe 4 m olarak
belirlenmiştir.
Çizelge 8.1. Tank çıkışından pompa girişine kadar olan boru bağlantıları ve vanalar için
basınç kayıpları
Hız Yüksekliklerinin
Bağlantı Elemanları
Sayısı, K
Oturmalı Tip Vana (1 adet) 9
Ani Daralma 0,5
Rakor ve Manşon 4 × 0,04
Toplam 9,516
Hız yüksekliği: 0,161 m
Yükseklik kaybı: 0,161 m × 9,516 = 1,53 m
kg m
Basınç olarak: 1,53 m × 950,11 3
× 9,8 2 = 14246 N/m2
m s
L ρ.𝑢2
Borudaki sürtünme kaybı: ∆Pf = 8f
Di 2
kg m 2
950,11 × (1,78
4m m3 s)
8 × (0,004) × × = 1251 N/m2
0,154 m 2
Toplam Basınç: 14246 + 1251 = 15497 N/m2
= 15,5 kN/m2
Bir çözeltinin buhar basıncı, çözücünün saf haldeki buhar basıncı ile o sıvının mol
kesrinin çarpımına eşittir.[24] Çözeltide kütlece daha fazla olduğundan çözücü bileşen bütil
asetat olarak alınacaktır.
Öncelikle çözeltinin toplam molar akış hızı ChemCAD uygulamasıyla 908,5555 kmol/st
olarak bulundu.
13
8. MALİYET KESTİRİMİ
14
Pompa gücü: 12 kW
EPDK Ekim 2018 verilerine göre sanayi tipi orta gerilim tek zamanlı saatlik elektrik ücreti
44,75 kr/kWh’tir.
kr
12 kW × 44,75 × 24 st = 12888 kr/gün =128,88 ₺/gün
kWh
Sistemin kesintisiz olarak 365 gün çalışıldığı düşünlürse;
₺ 365 gün
128,88 × = 47041 ₺/yıl
gün 1 yıl
Toplam Maliyet: 27788 + 26691 + 2600 +2636 + 47041 = 106756 ₺
17
9. SONUÇ VE TARTIŞMA
18
10. KAYNAKLAR
20. Sinnott R., Towler G., 2013, Denklem 5.5, Kimya Mühendisliği Tasarımı, 5.
Basım, Nobel Yayınevi, Ankara, s.245
21. Sinnott R., Towler G., 2013, Şekil 5.13, Kimya Mühendisliği Tasarımı, 5. Basım,
Nobel Yayınevi, Ankara, s.246
22. Sinnott R., Towler G., 2013, Denklem 5.6a, Kimya Mühendisliği Tasarımı, 5.
Basım, Nobel Yayınevi, Ankara, s.245
23. Sinnott R., Towler G., 2013, Denklem 5.7, Kimya Mühendisliği Tasarımı, 5.
Basım, Nobel Yayınevi, Ankara, s.251
24. Kimya Eğitimi – Çözeltideki Tanecik Sayısına Bağlı Özellikler
http://www.kimyaegitimi.org/sites/default/files/mufredat/cozeltideki_tanecik_sayis
ina_bagli_ozellikler.pdf
25. Perry R. H., Green D. W., 1997, Vapor Pressures of Inorganic and Organic
Liquids, Perry’s Chemical Engineer’s Handbook, 7th Edition, McGraw Hill, New
York, p. 2-52
26. Sinnott R., Towler G., 2013, Ekonomik Boru Çapı, Kimya Mühendisliği Tasarımı,
5. Basım, Nobel Yayınevi, Ankara, s.262
27. Sinnott R., Towler G., 2013, Denklem 6.15, Kimya Mühendisliği Tasarımı, 5.
Basım, Nobel Yayınevi, Ankara, s.312
28. Sinnott R., Towler G., 2013, Çizelge 6.6, Kimya Mühendisliği Tasarımı, 5. Basım,
Nobel Yayınevi, Ankara, s.314
29. EPDK – Elektrik Faturalarına Esas Tarife Tabloları
https://www.epdk.org.tr/Detay/DownloadDocument?id=jhebtAx9XoQ=
30. Sinnott R., Towler G., 2013, Kabuk Kütlesi, Kimya Mühendisliği Tasarımı, 5.
Basım, Nobel Yayınevi, Ankara, s.315
31. Birçelik – 304 Paslanmaz Çelik
https://bircelik.com/tr/kategori/304-1-4301-
32. OSM Paslanmaz Çelik – 304 Paslanmaz Boru Fiyatları
http://www.paslanmazboru.com.tr/paslanmaz-boru-fiyatlari/
33. Karaca Paslanmaz – 304 Paslanmaz Boru Fiyatları
https://www.karacapaslanmaz.com/304-paslanmaz-boru-fiyatlari
34. FAF Vana – 6 Ağustos 2018 Fiyat Listesi
http://www.fafvana.com.tr/wp-content/uploads/2018/08/06-agustos-2018-fiyat-
listesi.pdf
35. Çağdaş Isı – Standart Pompa 2017 Fiyat Listesi
http://www.cagdasisi.com.tr/wp-content/uploads/Standart-Pompa-2017-Fiyat-
Listesi.pdf
36. Nalbantoğlu - Patent Dirsek, Manşon, Rediksiyon, Kaynaklı ve Orj. Te, Kep
Listesi
http://www.nalbantoglu.com.tr/fiyat/2-
Patent%20Dirsek,%20Manşon,%20Rediksiyon,%20Kaynaklı%20ve%20Orj.Te,K
ep%20Listesi%20B.pdf
20
11. EKLER