Znameniti Užičanin i njegova i danas posebna kuća

Od Predrag Kovačević - 02/10/2018

Ko je bio taj znameniti Užičanin Miloš Trifunović, čija je kuća kako vreme prolazi sve znamenitija?

Rođen je u Užicu 1871, preminuo u Beogradu 1957. godine. Godine 1894. završio je u Beogradu
Filozofski fakultet i bio suplent u Užičkoj gimnaziji, a zatim i profesor. Za narodnog poslanika u
Užičkom srezu izabran je po prvi put 1902. Od tada je biran za poslanika Skupštine Srbije i
Jugoslavije do 1938. Nekoliko puta je bio sekretar Narodne skupštine i ministar prosvete u više
mandata. Za vreme Prvog svetskog rata i kasnije bio je ministar građevine. Kao ministar prosvete
je mnogo toga je učinio za Srbiju otvaranjem mnogih škola, najpre osnovnih.

Politički je pripadao Radikalnoj stranci i bio izvesno vreme njen prvi

potpredsednik, tridesetih godina je vodio stranku umesto Stanojevića.
Bio je veoma cenjen u različitim novinama za koje je pisao… Odbio je
ponudu kralja Aleksandra 1929. da sastavi Vladu. Kao ministar u penziji
prihvatio je funkciju predsednika Mesnog odbora Jugoslovenske
radikalne stranke u Užicu 1935. godine. Dušan Simović mu je ponudio
resor prosvete u vladi 1941. Za vreme drugog svetskog rata bio je u
izbeglištvu i bio neko vreme predsednik izbegličke Vlade tokom 1944,
koja je bila naklonjena NOP-u. Zato je posle rata izveden pred sud i
osuđen na 8 godina robije, a posle dve godine je oslobođen zbog svojih
zasluga za Srbiju. Jedan je od osnivača u Beogradu Udruženja Užičana
1923.godine, koje je materijalno pomagao.

Miloš Trifunović
Na drugoj fotografiji je kuća Miloša Trifunovića danas, nalazi se uz
Vergovića kuće na uglu prema Sabornoj Crkvi. Sagrađena je 1912.god.
Znamenita kuća koja se danas nalazi na užičkom Svetosavskom trgu. Fale podatci o projektantu
ove kuće, ali sumnja pada na važnog arhitektu Branka Tanazevića (Čakovo u Banatu 1876 –
Beograd 1945). To je jedan od najpoznatijih srpskih arhitekata secesije i srpsko-vizantijskog,
nacionalnog stila. Završio je dva fakulteta, Tehnički u Beogradu i arhitekturu u Minhenu.
Inspiraciju je crpeo iz narodnog neimarstva, uzor mu je bila moravska kuća sa lucima, umetnički
vez i savremeno ćilimarstvo u Srbiji. Gledajući njegovo prvo delo u Kosovskoj 47 u Beogradu
zgradu Telefonske centrale, sve račeno može se primetiti. Uspešno je pomirena tradicija i
moderno, tu je i rebrasta secesiska kupola, raznovrsni neomoravski otvori, fasada je živopisna
slična motivima tadašnjeg srpskog ćilimarstva… Njegov rad je i Ministarstvo prosvete, kasnije Dom
Vukove zadužbine. To je neosrednjovekovna polihromija sa naglašenim ćilim fasadama, gde se sa
reljefom sv. Đorđa u zabatu kompozicije s koloritom srpske trobojke jasno prepoznaje ideologija
nacionalnog stila.

Od kuda veza Tanazevića sa Užicem? Njegov otac lekar je službovao u Užicu, tako da su neke
privatne veze, naročito sa jednim ministrom, moguće… Sem toga, kuća je projektovana u vreme
najveće aktivnosti Branka Tanazevića. Prema istoričaru umetnosti Dejanu Radovanoviću, najveći
dokaz da je užička kuća Trifunovića Tanazevićeva specijalnost motiv “lepenke”. Upotreba tog
motiva na fasadi privatne kuće je siguran dokaz za indetifikaciju ovoga arhitekte.

Užičanka, istoričarka umetnosti dr. Gordana Lazić, piše o Trifunovića kući:

“Kuća je zidana u visokom parteru, sa istaknutim srednjim

rizalitom, nad kojim je postavljena atika. Ispod krovnog venca
nalaze se maskeroni ženskih glava, čija duga lelujava kosa kao
slap pada niz zidno platno, odvajajući prozore jedan od drugog. I
floralna ornamentika široke trake koja se, umesto kordonskog
venca, pruža duž čitave fasade prema ulici, još jedan momenat
Trifunovića kuća danas
koji kuću Trifunovića svrstava u arhitektonski stil secesije. Ipak,
dekorativni motiv triglifa, ispod krovnog venca, poreklom sa
antičkih hramova, a obavezan detalj u akademskoj arhitekturi, govori nam da veza između
akademizma i secesije u srpskoj arhitekturi nisu tako radikalno prekinute kao u drugim evropskim
zemljama.”

Trifunovića kuća danas. Neobično užičko zdanje na Trgu Svetoga Save. S jedne strane stroga
secesija fasade sa maskeronima ženskih glava, jedinstven primer u Užicu, a sa druge prvi užički
veseo mural “Riba koja je progutala svet”, nekadašnjih najmlađih akademskih slikara, koga je
naružio postavljen koš i tri novootvorena prozora na ovoj značajnoj užičkoj kući. U svakom
slučaju, pitanje je da li je i tom muralu tu bilo mesto. Ili tom nazor uglavljenom košu u blizini
Crkve, Muzičke škole, Gimnazije, mestu centra pismenosti, nauke, kulture, duhovnosti i
nekadašnjeg gospodskog Užica koga više nema.

Predrag Kovačević
https://uzicanstveno.rs/o-nama/

Prethodno: muzički urednik, di džej, direktor u TV 5 Užice... Danas pisac, hroničar Užica, novinar koji teži mudroj
misli. Objavljuje na različitim medijima.