See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/286453023

Воена Топографија

Book · January 1999

CITATIONS READS

0 562

1 author:

Jove Dimitrija Talevski

University "St. Kliment Ohridski" - Bitola
83 PUBLICATIONS   53 CITATIONS   

SEE PROFILE

All content following this page was uploaded by Jove Dimitrija Talevski on 11 December 2015.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

 D-r JOVE Dimitrija TALEVSKI

VOENA TOPOGRAFIJA
D-r JOVE Dimitrija TALEVSKI
VOENA TOPOGRAFIJA

RECENZENTI:

D-r Milo{ Zmejkovski

D-r Boris Nikodinovski

IZDAVAWETO NA RAKOPISOT GO POMOGNAA:

Ministerstvoto za odbrana na Republika Makedonija

Voenata akademija na RM “General Mihailo Apostolski”
Slu`bata za izdava~ka dejnost na Ministerstvoto za odbrana na
Republika Makedonija
Ministerstvoto za nauka na Republika Makedonija

So Odluka na Nastavno-nau~niot sovet na Voenata akademija

broj 04-21 od 03.02.1999 godina, ovaa kniga pretstavuva osnoven u~ebnik
po predmetot Voena topografija na dodiplomskite studii na VA i za
kursevite za rezervni oficeri i oficeri za slu`bite vo ARM.
 D-r JOVE Dimitrija TALEVSKI

VOENA
TOPOGRAFIJA
 “KIRO DANDARO” BITOLA
REPUBLIKA MAKEDONIJA

*
Direktor
DRAGI MILO[EVSKI

*
D-r JOVE Dimitrija TALEVSKI
VOENA TOPOGRAFIJA
*
Redakcija
QUBI[A NOVAKOVI]
\ORGI JANEVSKI

*
Lektor
Violeta Kunovska
*
ISBN 9989-785-13-9

*
Kompjuterska obrabotka
Goran \or|ievski
ART line - Bitola
Pe~atnica “Herakli Komerc” Bitola
*
Fotografija
Vlado Dinevski
*
Pe~ati
“KIRO DANDARO” BITOLA

Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura broj …………… od

………godina za knigata “Voena topografija” od d-r Jove Dimitrija
Talevski, se pla}a povlastena dano~na stapka.
TOPOGRAFSKI ZNACI
za topografski karti so razmer
1:25 000, 1:50 000, 1:100 000 i 1:200 000
P R I L O Z I
Prilog 1. Vrv ^uka, trigonometriska to~ka 1769 m.n. Kukuli~ vo
atarot na s. Ni`opole-Bitola. Fotografirano od dvorot
na crkvata vo seloto.

Prilog 2. Del od topografska karta so razmer 1:25 000 na koja e

opfaten reonot na vrvot ^uka. Isprekinatata linija go
poka`uva pravecot od to~kata na stoewe pri fotogra-
firaweto kon vrvot.

Prilog 3. Del od topografska karta so razmer 1:50 000 na koja e

opfaten reonot na vrvot ^uka

Prilog 4. Del od topografska karta 1:100 000 na koja e opfaten o

reonot navrvot ^uka.

Prilog 1. ^uka kako trigonometriska to~ka 1769, vo reonot na m.n.

Kukuli~ vo atarot na s. Ni`opole, Bitolsko, fotogra-
firana od dvorot na crkvata vo seloto.

Prilog 1. Reljefen oblik ^uka kako trigonometriska to~ka 1769,

m.n. Kukuli~ vo atarot na s.Ni`opole Bitolsko fotogra-
firana od dvorot na selskata crkva.
 SODR@INA

PREDGOVOR…..................................................................................… 9

1. MESTO I ULOGA NA VOENATA TOPOGRAFIJA...........…. 11

1.1. Poim i definicija….............................................................…. 11

1.2. Cel……………………………………………………………….. 12

1.3. Osnovni elementi na zemji{teto i negovoto zna~ewe

kako faktor na vooru`enata borba…..…..........................…. 14
1.4. Reljef……………………………………………………………. 14

a) Osnovni elementi na reljefot…………………………. 16

b) Erozivni formi na reljefot……………….………….. 23

v) Mrazni~ki formi na reljefot ………………………… 25

g) Abrazivni formi na reljefot …………………………. 25

d) Eolski reljefni formi…………………………………. 25

1.5. Takti~ki karakteristiki na zemji{teto…………….……. 26

2. OSNOVNI KARAKTERISTIKI NA TOPOGRAFSKITE

KARTI...............................................................……………………….. 29
2.1. Osnovni poimi i definicija za karta……………………… 29
2.2. Razmer na kartata………........................................................… 30

2.3. Klasifikacija na topografskite karti spored razmerot. 37

2.4. Topografski znaci…………………………………………….. 38

2.5. Generalizacija na sodr`inata na kartata…………………. 41

5
3. MATEMATI^KI ELEMENTI NA KARTATA……………….. 43

3.1. Forma i povr{ina na zemjata……………………………..…. 43

3.2. Geografska koordinatna mre`a…………………………….. 45

3.3. Pravoagolna koordinatna mre`a…………………………… 48

3.4. UTM Koordinatna mre`a……………………………………. 52

3.5. Kartografski proekcii………………………………………. 57

a) Poim……………………………..………………………….. 57

b) Klasifikacija……………..……………………………… 58

v) Gaus-Krigerova proekcija….……………………………. 60

g) Merkatorova proekcija………………………………….. 65

4. VIDOVI NA KARTI I NIVNA NAMENA…………………… 69

4.1. Klasifikacija na kartite i nivni karakteristiki…….. 69

4.2. Klasifikacija na topografskite karti…………………… 70
a) Topografski karti so krupen razmer………………….. 71

b) Topografski karti so sreden razmer………………….. 72

v) Topografski karti so siten razmer…………………… 72

4.3. Podelba na topografskite karti na 72

listovi………………
4.4. Op{ti upatstva za upotreba na topografskite 75
karti……
a) Op{to za upotrebata na topografskite karti………. 75

b) ^itawe na topografskite karti……………………….. 76

v) Pokazateli za procenka na zemji{te spored karta…. 77

g) Podgotvuvawe na karta za upotreba……………………. 79

6
 4.5. Rabotna karta…………………………………………………… 82
4.6. Skici i {emi…………………………………………………… 84
4.7. Osnovni poimi za pomorski i vozduhoplovni karti…….. 86
a) Pomorski karti…………………………………………… 86

b) Vozduhoplovni karti…………………………………….. 88

5. GEOGRAFSKI ELEMENTI NA KARTATA…………………… 91

5.1. Pretstavuvawe i prou~uvawe na reljefot na

topografska karta…………………………………………….. 91
5.2. Vidovi na izohipsi………………………………………..…… 97
5.3. Odreduvawe na ekvidistancija i visini na to~ki……….. 101
5.4. Trigonometriski to~ki………………………………………. 102
5.5. Prika`uvawe na zemji{ni objekti na karta……………… 105
5.6. Redakciski i dopolnitelni elementi na topografskite
karti…………………………………………………………… 112
…

6. MEREWE NA KARTA (KARTOMETRIJA)…………………..… 115

6.1. Odreduvawe na polo`bata na to~ki na zemji{teto so

pomo{ na karta………………………………………….……… 116
6.2. Odreduvawe dol`ini na zemji{teto na karta…………….. 121
6.3. Merewe na povr{ini od karta………………………………. 127
6.4. Merewe na horizontalni agli na karta……………………. 135
6.5. Kompas (Busola M-53)…………………………………………. 141
6.6. Merewe na horizontalni agli so tetiven aglomer………. 153
6.7. Odreduvawe na vertikalni agli na karta………………….. 155
6.8. Proverka na vidlivosta na to~ki na zemji{teto so
pomo{ na karta…………………………………………………. 161
6.9. Odreduvawe na zadskrieni reoni na zemji{teto po karta 168

7. TOPOGRAFSKO-TAKTI^KI KATEGORII NA ZEMJI[TE.. 173

7
 7.1. Manevarsko 173
zemji{te…………………………………………..
7.2. Planinsko zemji{te………………………………………….. 175
7.3. Karstno zemji{te………………………..…………………….. 176
7.4. Po{umeno zemji{te…………………………………………… 178
7.5. Ostanati kategorii na zemji{te….………………………… 179

8. ORIENTACIJA NA ZEMJI[TE SO POMO[ NA KARTA. 181

8.1. Orientacija na karta………………………………………….. 181

8.2. Odreduvawe stojna to~ka na karta………………………….. 186
8.3. Sporeduvawe na sodr`inata na karta so zemji{teto……. 189

9. DVI@EWE PO NEPOZNATO ZEMJI[TE…………………… 193

9.1. Geografska, topografska i takti~ka orientacija……….. 193

9.2. Izbor i koristewe na orientiri……………………………. 194
9.3. Orientacija spored nebeskite tela i objekti na
zemji{teto………………………………………………………. 196
9.4. Dvi`ewe na teren po nepoznato zemji{te…………………. 199

10. TOPOGRAFSKI ZNACI ZA TOPOGRAFSKITE KARTI

SO RAZMER 1:25 000; 1:50 000; 1:100 000; 1:200 000……………… 207

12. LITERATURA……………………………………………………….. 235

13. PRILOZI…………………………………………………………….. 237

8
 PREDGOVOR

U~ebnikot “Voena topografija” e prv u~ebnik napi{an vo

Republika Makedonija na makedonski jazik. Toj prvenstveno e
namenet za izu~uvawe na osnovite na predmetot voena topografija
na dodiplomskite studii pri Voenata akademija na Republika
Makedonija. Isto taka, mo`e da se koristi kako po{iroka
literatura za osve`uvawe na znaewata od voenata topografija, a
mo`e da se koristi i za potrebite na slu{atelite na
postdiplomski studii - specijalizacija za komandni i {tabni
dol`nosti pri Voenata akademija na Republika Makedonija.
Isto taka, ovoj u~ebnik pretstavuva osnovna literatura i za
potrebite na {kolata za oficeri za slu`bite vo ARM i {kolata za
rezervni oficeri, no mo`e da se koristi i kako prira~no ~etivo za
golem broj korisnici od najrazli~ni oblasti.
Vo sozdavaweto na sodr`inata na ovoj u~ebnik, koristeni se
dosega{nite nau~ni soznanija od oblasta na voenata topografija.
Koristeni se golem broj na u~ebnici i publikacii koi se navedeni
vo literaturata, a osobeno Voena topografija” od polk. Gvozden
^olovi}, Topografski prira~nik”, od p.polk. Bogomir Jankovi},
Kartografija” od prof. d-r Mihailo Zikov, Kartografija” od
grupa avtori vo izdanie na VGI Belgrad, Elements of cartography”,
New York , Toronto , Singapore od grupa avtori, Cartographie Générale”,
René Cuenin, I.G.N. Paris i mnogu drugi dela, od koi se prezemeni del
od tekstovite i del od pretstavenite sliki i primeri, za {to
izrazuvam posebna blagodarnost.
Sodr`inskiot koncept na u~ebnikot e zasnovan vrz
nastavnite programi za dodiplomski studii, potoa za {kolata za
oficeri na slu`bite na ARM i za {kolata za rezervni oficeri na
ARM.
Vo prviot del obraboteni se osnovnite poimi, definicijata
i celta na izu~uvawe na voenata topografija, kako i osnovnite
elementi i takti~ki karakteristiki na zemji{teto i negovoto
zna~ewe kako faktor na vooru`enata borba.
Vo vtoriot del na u~ebnikot se elaborirani osnovnite
svojstva na kartite, a vo tretiot del matemati~kite elementi na
kartite so akcent na odredeni kartografski proekcii.

9
 Vo ~etvrtiot del nakuso se obraboteni razli~nite vidovi na
karti, a posebno topografskite karti i elementite na rabotnite
karti, dodeka vo petttiot del se elaborirani geografskite
elementi na kartite.
Kartometriskite postapki so koi vrz osnova na karta se
dobivaat potrebni podatoci za najrazli~ni polo`bi na to~ki,
rastojanija, horizontalni i vertikalni agli, nakloni, merewe na
povr{ini, presmetuvawe dogleduvawe na to~ki i drugi
karakteristiki na zemji{teto se obraboteni vo {estiot del. Vo
ovoj del isto taka se objasneti site zada~i koi mo`at da se
re{avaat so pomo{ na kompas.
Topografsko-takti~kite kategorii na zemji{te se
elaborirani vo sedmiot del, a vo osmiot del se obraboteni site
mo`ni na~ini na orientirawe i orientacijata na karta.
Mo`nostite za dvi`ewe po nepoznato zemji{te so pomo{ na
karta i bez karta, na~inite za presmetuvawe na potrebnoto vreme za
sovladuvawe na dadena mar{-ruta i drugi elementi se obraboteni vo
devettiot del na u~ebnikot.
Za prezentiranite sodr`ini se koristeni razni izvori so
razni vremenski preseci. Istite se validni i upotreblivi se
dodeka ne se izmenat nekoi osnovni postavki vo konstruiraweto i
na~inot na koristeweto na topografskite karti i drugi izvori na
podatoci za zemji{teto.
^uvstvuvam potreba da izrazam golema blagodarnost na
pove}e institucii i poedinci koi nesebi~no se vklu~ija vo
procesot na realizacija na ovoj u~ebnik. Me|u niv posebno }e gi
spomenam Voenata akademija “General Mihailo Apostolski”,
Ministerstvoto za nauka na RM, prof. d-r Aleksandar Stojmilov,
recenzentite prof. d-r Milo{ Zmejkovski i doc. d-r Boris
Nikodinovski, i in`.arhitekt Qubi{a Novakovi}.

Avtorot

10

View publication stats