Polityk – osoba działająca w sferze polityki, którą w klasycznym rozumieniu[1] pojmuje się jako dążenie do realizacji idei Dobra

(Platon), lub rodzaj sztuki rządzenia państwem, której celem jest

dobro wspólne (Arystoteles) a przyporządkowanie działania temu celowi ostateczne. Arystoteles opisywał politykę jako jedną z trzech sfer działalności człowieka. Obok etyki i ekonomii
odpowiadać miały kolejno na pytania: "Jak być dobrym człowiekiem?", "Jak być dobrym gospodarzem?", "Jak być dobrym obywatelem?". [2] Współczesne pojmowanie polityki jako sztuki
zdobywania władzy i rządzenia państwem, wprowadził Niccolo Machiavelli w swoim dziele pt. "Książę", według którego, polityk dąży do udziału we władzy lub do wywierania wpływu na podział
władzy.

Spis treści

 1Polityka jako zawód

 2Typy uprawiania polityki

 3Skala zaangażowania politycznego

 4Formy partycypacji politycznej

 5Cechy polityka

 6Działania polityczne współcześnie

 7Zobacz też

 8Przypisy

 9Literatura

Polityka jako zawód[edytuj | edytuj kod]

Niemiecki socjolog i teoretyk polityki Max Weber proponuje nam racjonalizację spojrzenia na zawód polityka i na mechanizmy kierujące tym specyficznym zawodem. Nakreśla nowy typ polityka w
nowoczesnym państwie, który w zarządzaniu władzą państwową oddaje się wyłącznie pracy w rozumieniu zawodu, profesji i otrzymuje za swoją pracę wynagrodzenie.

Typy uprawiania polityki[edytuj | edytuj kod]

Max Weber wyróżnia trzy możliwości bycia politykiem:

1. Okazjonalnie (np. poprzez korzystanie z czynnego prawa wyborczego).

2. Ubocznie (tzw. polityczni hobbyści, którzy np. należą do partii w stopniu zbliżonym do formalnego, działalność tylko w razie potrzeby, nie stanowiąca głównej treści ich życia, ani w
sensie materialnym, ani ideowym)
3. Permanentnie (jako zawód główny).

Skala zaangażowania politycznego[edytuj | edytuj kod]

Typ uprawiania polityki ma niewątpliwie związek ze skalą zaangażowania politycznego, gdzie możemy wyróżnić pięć stopni [3]:

1. znikome zainteresowanie życiem politycznym

2. ograniczenie się do spełniania podstawowych obowiązków (praw) politycznych, np. uczestnictwo w wyborach
3. członkostwo w organizacjach o charakterze społeczno – politycznym, np. w partiach politycznych
4. społeczne pełnienie ról w organizacjach politycznych
5. zawodowe uprawianie polityki

Formy partycypacji politycznej[edytuj | edytuj kod]

Zaangażowanie polityczne przekłada się bezpośrednio na partycypację polityczną (uczestnictwo polityczne) jako dobrowolną aktywność, poprzez którą jednostka bądź grupy społeczne chcą
wpływać na wybór rządzących i/lub rezultaty działań politycznych. Wyróżnia się trzy formy partycypacji politycznej [4]:

1. partycypacja konwencjonalna – jest to aktywność rutynowa zgodna z porządkiem konstytucyjnym. Przykładem tej formy partycypacji będzie aktywność wyborcza: uczestnictwo w
wyborach samorządowych, parlamentarnych, prezydenckich oraz w referendach. Dla większości ludzi to jedyna forma aktywności.
2. Partycypacja niekonwencjonalna – wiąże się z bezpośrednim kontaktem jednostki ze środowiskiem polityki, czy też bezpośrednim uczestnictwem w polityce. Polega ona na
podejmowaniu działań mających na celu wpływ na decyzje rządzących. Ten rodzaj partycypacji można charakteryzować na dwóch poziomach: legalności – wszelkie formy
działań są zgodne z obowiązującym prawem (petycje, listy, udział w bojkocie) i nielegalności – "dzikie" strajki, okupacje budynków użytku publicznego czy blokowanie ruchu
ulicznego w celu zwrócenia uwagi rządzących lub wymuszania konkretnych działań.
3. Partycypacja symboliczna lub rytualna – jednostka uczestniczy w różnego rodzaju wydarzeniach, uroczystościach państwowych bez poczucia realnego wpływu politycznego
(pochody pierwszomajowe, wybory do Sejmu PRL)

Weber twierdził, że można uprawiać politykę, będąc politykiem "okazjonalnym", jak i wykonując ten zawód jako zawód uboczny. Najważniejszym aspektem polityki jako zawodu jest jednak aspekt
permanentny, gdzie polityk poświęca swój czas i potencjał na służbę na rzecz dobrobytu obywateli, dążąc do zmniejszenia czy też usuwania ograniczeń w zaspokajaniu potrzeb ludzi jako
zbiorowości. Max Weber dzieli ten aspekt na dwie strony. Według niego można żyć "dla" polityki lub "z" polityki. Życie dla polityki jest poświęceniem, oddaniem się sprawie w całości, to poczucie
wewnętrznej misji. Brak tutaj kalkulacji ekonomicznych, w przeciwieństwie do życia "z" polityki, gdzie staje się ona stałym źródłem dochodów. nadmienić, iż według Webera istota polityka w
większości przypadków polega na koegzystowaniu pojęcia "z" i "dla" polityki, a zjawisko życia wyłącznie "dla" polityki jest z dzisiejszego punktu widzenia bardzo rzadkie (polityk musiałby posiadać
odrębne źródło finansowe).

Współcześnie, przy rozwiniętej instytucjonalizacji państwa, rozwinęła się nowoczesna i wysoko wykwalifikowana klasa urzędniczo-polityczna, podzielona na dwie oddzielne kategorie
funkcjonariuszy publicznych:

 Urzędników – fachowców (urzędników płatnych, którzy zgodnie ze swoim właściwym powołaniem zawodowym nie powinni uprawiać polityki, tylko administrować)

 Urzędników politycznych (beneficjentów walczących o władzę i realizujących interesy polityczne)

Ludzie o predyspozycjach urzędniczych nie są politykami w sensie przywódcy politycznego. Typem polityka-przywódcy jest od czasów demokracji "demagog" – polityczny publicysta, którego
wyróżnia poczucie odpowiedzialności, oddanie sprawie, roztropność. Charyzma przywódcy staje się jego legitymizacją władzy, niepotrzebna jest przemoc (tradycja panowania króla) czy
legalizacja (legalne ustanowienie panowania prezydenta) jako uprawomocnienie jego roli. Przywódca dąży do władzy, ponieważ [5]:

 ma potrzebę efektywnego wpływania na otoczenie,

 ma potrzebę bycia sławnym i admirowanym przez tłumy,

 ma potrzebę obowiązku,

 ma potrzebę altruizmu,

a także potrzebę afiliacji, zabiegania o dobre relacje z ludźmi, potrzebę osiągnięć. Są to jednostki o silnej wierze we własne możliwości, o większej otwartości umysłu, ponadprzeciętnej
inteligencji, wysokiej samoocenie i samoakceptacji. A nade wszystko tworzące i utrzymujące niekwestionowany autorytet. Niewątpliwie przywódcą trzeba się urodzić. We współczesnych
demokracjach potrzebę przywództwa i związaną z tym rolę charyzmatycznego lidera może spełniać wybierany przez ogół społeczeństwa prezydent.

Cechy polityka[edytuj | edytuj kod]

Weber wymienia trzy przymioty, które stanowią o klasie polityka. Muszą one występować w odpowiednim natężeniu:

 Namiętność

 Poczucie odpowiedzialności

 Wyczucie w ocenie, dystans wobec ludzi i rzeczy

Polityk musi pokonywać własną próżność, która rodzi nierzeczowość i brak odpowiedzialności. Grzech zaczyna się, gdy dążenie do władzy nie staje się przedmiotem w służbie dobra wspólnego.
Polityk, któremu chodzi tylko o sprawowanie władzy i zaspokojenie własnej próżności, będzie zawsze miernotą – nawet gdy odniesie zewnętrzne sukcesy. W polityce nie chodzi bowiem o władzę
dla niej samej, ale o władzę w służbie idei. Dla Webera był to warunek polityki uczciwej i odpowiedzialnej: "Polityka jako zawód i powołanie ma sens wówczas, gdy łączy szansę wielkiej nagrody
dzięki sukcesom i zapowiedź surowej kary za zawiniony brak sukcesów".

Polityk może stać się wyznawcą etyki przekonań i etyki odpowiedzialności. Pierwsi wyznają zasadę, że zastosowanie dobrego etycznie środka musi przynieść dobry cel, a złego zły – nie
rozumieją, że nie zawsze czyn słuszny etycznie przynosi dobre rezultaty.

Zwolennicy etyki odpowiedzialności biorą pod uwagę zarówno cele, jak i metody oraz skutki swych działań, nie ignorując przy tym całkowicie przekonań, gdyż bez nich nie da się wybrać celów.
Człowiek z powołaniem do polityki łączy więc obie te etyki. Stąd konkluzja, że polityk nie będzie nigdy czysty moralnie, ponieważ nie jest możliwe pogodzenie etyki przekonań i etyki
odpowiedzialności. Kto chce uprawiać politykę jako zawód, musi być świadom tych etycznych paradoksów.

Działania polityczne współcześnie[edytuj | edytuj kod]

Współcześnie cele działań politycznych skupiają się przede wszystkim wokół:

 Rozwiązywania określonych problemów społecznych (alokacja dóbr i wartości)

 Realizacji określonego programu politycznego (osiągnięcie określonego celu)

 Zwiększenia stopnia akceptacji społecznej dla rządu (szukanie kompromisów, zachowanie równowagi)

 Zaspokojenia własnych ambicji politycznych (zdobycie władzy)

Jednocześnie zainteresowanie władzą polityczną ustępuje miejsca zainteresowaniu władzą pojętą jako kontrola i wpływy w organizacjach. Platońskie cnoty polityka [6] ulegają modyfikacji w
czasach powszechnej wolności – spryt, przebiegłość, gotowość posługiwania się kłamstwem, nieszczere deklaracje okazują się niezbędnymi do utrzymania się w polityce. Rodzi to różnego
rodzaju patologie, jak korupcja czy klientelizm. Ocena celów przyświecających określonym działaniom politycznym ma istotne znaczenie dla ocen polityków.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

 przywództwo polityczne

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

1. ↑ Klasyczne rozumienie polityki według Arystotelesa jako wywodzącej się ze źródeł praw natury: "człowiek jest z natury stworzony do życia w państwie".
2. ↑ Arystoteles, Etyka nikomachejska.
3. ↑ Za W. Sokół, M. Żmigrodzki: E.M. Marciniak i P. Załęski: Człowiek w świecie polityki w Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych, K.A. Wojtaszczyk i W. Jakubowski (red.), Warszawa
2007 s. 201-202.
4. ↑ E.M. Marciniak i P. Załęski: Człowiek w świecie polityki w Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych, K.A. Wojtaszczyk i W. Jakubowski (red.), Warszawa 2007 s. 202.
5. ↑ T. Bodio i P. Załęski: Przywództwo i elity polityczne w Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych, K.A. Wojtaszczyk i W. Jakubowski (red.), Warszawa 2007 s. 385.
Korupcja[edytuj]
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania

Mapa przedstawiająca wskaźnik percepcji korupcji dla poszczególnych państw

Alegoria przedstawiająca zjawisko korupcji

(Fresk Elihu Vedder z 1896)

 Obywatel Włapko – symbol skorumpowanego urzędnika

(Rzeźba Wiesława Adamskiego)

Korupcja (łac. corruptio – zepsucie) – nadużycie stanowiska publicznego w celu uzyskania

prywatnych korzyści. Korupcja może w praktyce powstawać niezależnie od formy rządów.
Poziom korupcji może być bardzo różny, od drobnych przypadków wykorzystania wpływu lub
faworyzowania w celu wyświadczenia lub oddania przysługi, do kleptokracji (rządów
złodziei), gdzie porzucone zostają nawet zewnętrzne pozory uczciwości.
Z korupcją można się spotkać zarówno w biurach polityków, jak i urzędników, w sektorze
państwowym, jak i prywatnym. Często związana jest ona z handlem narkotykami,
prostytucją, zarabianiem nielegalnych pieniędzy, ale się do nich nie ogranicza. Żeby
zrozumieć problem i znaleźć skuteczne środki zaradcze konieczne jest w trakcie analizy
rozdzielenie przestępczości i korupcji.

Spis treści

 1Definicje prawne

 2Warunki sprzyjające korupcji

 3Negatywne skutki

o 3.1Demokracja

o 3.2Ekonomia

o 3.3Dobrobyt narodowy

 4Rodzaje nadużyć

o 4.1Przekupstwo: dający i biorący

 5Straty

 6Prawo karne obowiązujące w Polsce

 7Zobacz też

 8Przypisy

 9Linki zewnętrzne

Definicje prawne[edytuj | edytuj kod]

W rozumieniu art. 1 ust. 3 ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze
Antykorupcyjnym (Dz.U. z 2019 r. poz. 1921) korupcją jest obiecywanie, proponowanie,
wręczanie, żądanie, przyjmowanie przez jakąkolwiek osobę, bezpośrednio lub pośrednio,
jakiejkolwiek nienależnej korzyści majątkowej, osobistej lub innej, dla niej samej lub
jakiejkolwiek innej osoby, lub przyjmowanie propozycji lub obietnicy takich korzyści w zamian
za działanie lub zaniechanie działania w wykonywaniu funkcji publicznej lub w
toku działalności gospodarczej.
W rozumieniu art. 2 cywilnoprawnej konwencji o korupcji sporządzonej w Strasburgu dnia 4
listopada 1999 r. (Dz.U. z 2004 r. nr 244, poz. 2443) korupcją jest żądanie, proponowanie,
wręczanie lub przyjmowanie, bezpośrednio lub pośrednio, łapówki lub jakiejkolwiek innej
nienależnej korzyści lub jej obietnicy, które wypacza prawidłowe wykonywanie
jakiegokolwiek obowiązku lub zachowanie wymagane od osoby otrzymującej łapówkę,
nienależną korzyść lub jej obietnicę.
Z kolei prawnokarna konwencja o korupcji sporządzona w Strasburgu dnia 27 stycznia 1999
r. (Dz.U. z 2005 r. nr 29, poz. 249) nakłada na strony konwencji obowiązek przyjęcia
środków koniecznych do uznania przez prawo wewnętrzne za przestępstwo szereg
zachowań związanych z przekupstwem:

 krajowych i zagranicznych funkcjonariuszy publicznych,

 funkcjonariuszy organizacji międzynarodowych,
 członków krajowych i zagranicznych zgromadzeń przedstawicielskich sprawujących
władzę ustawodawczą lub wykonawczą,
 członków międzynarodowych zgromadzeń parlamentarnych,
 sędziów i funkcjonariuszy sądów międzynarodowych,

a także: handel wpływami, przekupstwa w sektorze prywatnym, pranie pieniędzy

pochodzących z przestępstw korupcyjnych i przestępstwa księgowe.
Konwencja Narodów Zjednoczonych Przeciwko Korupcji (Dz.U. z 2007 r. nr 84, poz. 563) z
31 października 2003 r. określa przekupstwo jako obietnicę, propozycję lub wręczenie
funkcjonariuszowi publicznemu, bezpośrednio lub pośrednio, nienależnej korzyści dla
samego funkcjonariusza lub innej osoby bądź podmiotu, w celu działania lub zaniechania
działania podczas wykonywania przez niego obowiązków służbowych, a także domaganie
się lub przyjęcie przez funkcjonariusza publicznego, bezpośrednio lub pośrednio, takiej
korzyści (art. 15). Do korzyści zaliczane jest mienie materialne, jak i niematerialne, ruchome
i nieruchome, trwałe i nietrwałe, a także dokumenty prawne lub instrumenty stanowiące o
istnieniu tytułu własności lub uprawnieniach do tych korzyści (art. 1).
Konwencja OECD o zwalczaniu przekupstwa zagranicznych funkcjonariuszy publicznych w
międzynarodowych transakcjach handlowych sporządzona w Paryżu 17 grudnia 1997
r. (Dz.U. z 2001 r. nr 23, poz. 264) w art. 1 zobowiązuje Strony do uznania za
przestępstwo umyślnego proponowania, obiecywania lub dawania przez jakąkolwiek osobę
jakiejkolwiek nienależnej korzyści majątkowej lub innej zagranicznemu funkcjonariuszowi
publicznemu, zarówno bezpośrednio, jak i poprzez pośredników, dla takiego funkcjonariusza
lub dla osoby trzeciej, w celu skłonienia tego funkcjonariusza do działania lub
powstrzymania się od działania w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych, w
celu otrzymania lub utrzymania możliwości prowadzenia działalności gospodarczej lub
zapewnienia sobie innej nienależnej korzyści w prowadzeniu międzynarodowej działalności
gospodarczej. Karane są również: podżeganie, pomocnictwo, poplecznictwo, sprawstwo
kierownicze, usiłowanie i zmowa w celu przekupienia. Działanie lub zaniechanie działania w
związku z wykonywaniem obowiązków służbowych obejmuje wszelkie wykorzystanie
stanowiska funkcjonariusza publicznego, bez względu na to, czy pozostaje w zakresie
kompetencji udzielonych temu funkcjonariuszowi.

Warunki sprzyjające korupcji[edytuj | edytuj kod]


Relatywnie wysoki udział własności państwowej, gospodarka etatystyczna

Brak jasnych przepisów prawnych, biurokracja, duża uznaniowość decyzji
urzędniczych, skomplikowane i regulujące zbyt wiele dziedzin życia prawo (inflacja
prawa)[1]

Słaba władza sądownicza i wymiar sprawiedliwości

Dużo władzy w rękach urzędników; brak lub niewielka odpowiedzialność karna za
podejmowane przez nich decyzje

Brak przejrzystości w podejmowaniu decyzji przez rząd; nieuregulowanie prawne
kwestii lobbingu

Interakcje w ramach wspólnych przedsięwzięć gospodarczych pomiędzy państwem a
przedsiębiorstwami prywatnymi; niejasne zasady przeprowadzania przetargów
publicznych; nieprzejrzyście prowadzone procesy prywatyzacyjne

Obecność licznych świadczeń, dotacji i zasiłków wypłacanych przez państwo

Skupienie mocy podejmowania decyzji, reżimy niedemokratyczne (centralizacja)

Zaangażowanie znacznych środków publicznych w pojedyncze projekty

Zamknięte kliki dbające o własne interesy, sieci kolesiowskie („old-boy” networks)

Źle opłacani urzędnicy państwowi[2]

Apatyczny i niezainteresowany lub bezkrytyczny i łatwo dający się prowadzić demos,
niewystarczająco zaangażowany w monitorowanie sfery działań politycznych

Słabe więzy społeczne

Brak wolności słowa; brak pluralistycznych, niezależnych mediów monitorujących
poczynania władz

Brak społecznych programów prewencyjnych.

Karalność strony dającej (zwłaszcza w przypadku wymuszenia łapówki) powoduje,
że ukrycie faktu korupcji leży w interesie obu stron.

System ochrony zdrowia finansowany z podatków [3].

Negatywne skutki[edytuj | edytuj kod]

 zakłóca funkcjonowanie mechanizmów rynkowych
 ogranicza potencjał inwestycyjny firmy
 szkodzi finansom publicznym
 deformuje strukturę wydatków publicznych
 zmniejsza rentowność inwestycji publicznych
 nieewidencjonowany przepływ pieniędzy, obniża dochody państwa
 odstrasza zagranicznych inwestorów
 ogranicza poziom zaufania społeczeństwa do organów władzy państwowej, a nawet
podmiotów prywatnych (np. spadek kursu spółki na giełdzie papierów wartościowych)
 ogranicza wzrost gospodarczy
 ogranicza realizacje celów społecznych
 sprzyja naruszaniu praw człowieka
 zagrożenie dla demokracji
 korzyści wynikające z korumpowania ułatwiają funkcjonowanie zorganizowanej
przestępczości

Demokracja[edytuj | edytuj kod]

Korupcja stanowi poważne zagrożenie dla rozwoju. W dziedzinie polityki, podkopuje
demokrację i dobre zarządzanie przez naruszanie procesów formalnych. Korupcja w czasie
wyborów i w ciałach ustawodawczych skutkuje nierówną dystrybucją dóbr i usług. Bardziej
ogólnie, na skutek korupcji zmniejsza się zdolność instytucji do wykonywania procedur,
wypompowane zostają zasoby a urzędnicy są zatrudniani i awansują bez uwzględniania ich
sprawności. Jednocześnie korupcja narusza takie wartości demokratyczne jak zaufanie i
tolerancja.
Ekonomia[edytuj | edytuj kod]
Korupcja podkopuje również rozwój ekonomiczny, generując poważne wypaczenia i
niesprawność. Dla przedsiębiorców prywatnych, korupcja zwiększa koszty prowadzenia
działalności, dodając same pozaprawne opłaty, koszty prowadzenia negocjacji z
urzędnikami, ryzyko złamania uzgodnień i ryzyko wykrycia. Chociaż niektórzy utrzymują, że
korupcja zmniejsza koszty przez redukcję biurokracji, to ogólnie w coraz większym stopniu
przyjmuje się, że dostępność łapówek nakłania urzędników do wymyślania nowych zasad i
opóźnień. Poza zwiększaniem kosztów, korupcja wprowadza nierówne zasady, chroniąc
firmy mające powiązania przed konkurencją i pośrednio promując firmy mało efektywne.
Korupcja wykoślawia również sektor publiczny, przenosząc inwestycje publiczne do
projektów oferujących więcej łapówek. Urzędnicy mogą zwiększać techniczną złożoność
projektów publicznych, żeby ukryć takie układy, w ten sposób jeszcze głębiej zakłócając
przebieg inwestycji. Korupcja osłabia też zgodność z wymaganiami konstrukcyjnymi,
ochrony środowiska itp., obniża jakość usług państwowych i infrastruktury oraz zwiększa
ciężar budżetu. Jednym z najgroźniejszych zjawisk korupcyjnych są łapówki za podpisanie
protokołu odbioru niezgodnego z prawdą – za produkt niepełny, nie działający, wadliwy lub w
ogóle nieistniejący.
Istnieje pogląd, że korupcja spełnia rolę „smarującą” wzrost ekonomiczny w państwach o
nieefektywnym sektorze publicznym[4], jednak wyniki badań empirycznych są w tej kwestii
niejednoznaczne[5]. Według modeli budowanych w oparciu o teorię gier przez Ubedę i
Dueneza z Uniwersytetu Harvarda pewien niewielki poziom korupcji jest niezbędny dla
prawidłowego funkcjonowania społeczeństwa[6].
Dobrobyt narodowy[edytuj | edytuj kod]
Korupcja ma znaczący ujemny wpływ na poziom życia obywateli. Rządy mają wtedy
tendencje do stosowania zasad, które faworyzują dających łapówki, a nie ogół. Inny przykład
to konstruowanie praw chroniących wielkie korporacje, a jednocześnie krzywdzących drobne
przedsiębiorstwa. Politycy promujący w ten sposób przedsiębiorczość, oddają po prostu
przysługi korporacjom, które miały duży wkład w ich kampanie wyborcze.

Rodzaje nadużyć[edytuj | edytuj kod]

W ramach korupcji zawierają się zarówno nadużycia popełniane przez urzędników
państwowych jak defraudacja czy nepotyzm, jak i nadużycia wiążące osoby prywatne z
urzędnikami: przekupstwo, wymuszenie, płatna protekcja lub oszustwo.
Przekupstwo: dający i biorący[edytuj | edytuj kod]
W tym przypadku potrzebne są dwie strony: ta, która oferuje łapówkę, i ta, która ją przyjmuje.
W niektórych krajach tradycja korupcyjna rozciąga się na wszystkie aspekty życia
publicznego, czyniąc prowadzenie przedsiębiorstwa praktycznie niemożliwym bez wręczania
łapówek. Kraje w których najczęściej występuje dawanie łapówek nie są ogólnie tymi
samymi w których najpowszechniejsze jest branie łapówek.
Według badania Transparency International (wskaźnik percepcji korupcji) przeprowadzonego
w 2004 w 146 państwach, jako najmniej łapówkarskie (najbardziej „przejrzyste”) postrzegane
są:
1) Finlandia, 2) Nowa Zelandia, 3) Dania, 4) Islandia, 5) Singapur, 6) Szwecja,
7) Szwajcaria, 8) Norwegia, 9) Australia, 10) Holandia.
Polska zajęła 67 miejsce, ex aequo z Chorwacją, Peru i Sri Lanką.
Sąsiedzi Polski zajęli
miejsca: Niemcy 15., Czechy 51., Słowacja 57., Ukraina 122., Białoruś 74., Litwa 44., Ro
sja 90.
Według badania z roku 2009[7], za najbardziej skorumpowane uchodzą:
1) Haiti, 2) Mjanma, 3) Irak, 4) Gwinea, 5) Sudan, 6) Demokratyczna Republika
Konga, 7) Czad, 8) Bangladesz, 9) Uzbekistan, 10) Gwinea Równikowa.
W raporcie z 2006 roku Polska poprawiła swoją pozycję zajmując 61 ex aequo z
Jamajką. Inne kraje europejskie o niższym postrzeganym wskaźniku korupcji to
m.in. Turcja (60), Bułgaria (57), Grecja (54), Czechy (46), Słowacja (49), Włochy (45
), Węgry (41), Litwa (46), Łotwa (49) i Estonia (24).
Jednak wartość tych badań jest kwestionowana, ponieważ dotyczy subiektywnych
odczuć badanych osób.

Straty[edytuj | edytuj kod]

UE rocznie traci 120 mld euro z powodu korupcji[8]. Według raportu OLAF z 2013
roku w Polsce 19–23% przetargów mogło być ustawionych w wyniku zmowy
przetargowej lub korupcji. Dla porównania, we Francji było to 3%, a w Holandii 1%
przetargów. We Włoszech symptomy zmowy znaleziono w 8–10% przetargów, zaś
w Hiszpanii 31–37%[9].

Prawo karne obowiązujące w Polsce[edytuj | edytuj kod]

Kodeks karny (1997): Art. 228. § 1. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej,
przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę, podlega karze
pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. § 2. W wypadku mniejszej wagi,
sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności
do lat 2. Według § 3 jeśli przyjęcie korzyści albo jej obietnicy nastąpiło za
zachowanie stanowiące naruszenie przepisów prawa, sprawca podlega karze
pozbawienia wolności od roku do lat 10. Jeśli korzyść jest znacznej wartości, kara
pozbawienia wolności sięga od lat 2 do 12.
Art. 229 identycznym karom podlega udzielający korzyści lub jej obietnicy. Sprawca
nie podlega karze, jeżeli korzyść majątkowa lub osobista albo ich obietnica zostały
przyjęte przez osobę pełniącą funkcję publiczną, a sprawca zawiadomił o tym fakcie
organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności
przestępstwa, zanim organ ten o nim się dowiedział.
Art. 230 § 1. Kto, powołując się na wpływy w instytucji państwowej, samorządowej,
organizacji międzynarodowej albo krajowej lub w zagranicznej jednostce
organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi albo wywołując przekonanie
innej osoby lub utwierdzając ją w przekonaniu o istnieniu takich wpływów, podejmuje
się pośrednictwa w załatwieniu sprawy w zamian za korzyść majątkową lub osobistą
albo jej obietnicę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. §
2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 230a. § 1. Kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej w
zamian za pośrednictwo w załatwieniu sprawy w instytucji państwowej,
samorządowej, organizacji międzynarodowej albo krajowej lub w zagranicznej
jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi, polegające na
bezprawnym wywarciu wpływu na decyzję, działanie lub zaniechanie osoby
pełniącej funkcję publiczną, w związku z pełnieniem tej funkcji, podlega karze
pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. § 2. W wypadku mniejszej wagi,
sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności
do lat 2. Sprawca nie podlega karze, jeżeli korzyść majątkowa lub osobista albo ich
obietnica zostały przyjęte przez osobę pełniącą funkcję publiczną, a sprawca
zawiadomił o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie
istotne okoliczności przestępstwa, zanim organ ten o nim się dowiedział.
Art. 231. § 1. Funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub
nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. § 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się
czynu określonego w § 1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. § 3. Jeżeli sprawca czynu
określonego w § 1 działa nieumyślnie i wyrządza istotną szkodę, podlega grzywnie,
karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. § 2 nie ma
zastosowania, jeżeli czyn wyczerpuje znamiona czynu zabronionego określonego w
art. 228.
Art. 271. § 1. Funkcjonariusz publiczny lub inna osoba uprawniona do wystawienia
dokumentu, która poświadcza w nim nieprawdę co do okoliczności mającej
znaczenie prawne, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. §
2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie albo karze ograniczenia
wolności. § 3. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 w celu
osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, podlega karze pozbawienia wolności
od 6 miesięcy do lat 8.
Art. 296 § 2 przy prowadzeniu cudzych spraw majątkowych narażenie ich na
poważną stratę podlega karze karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8,
gdy sprawca działa z chęci zysku.
Art. 296a. § 1. Kto, pełniąc funkcję kierowniczą w jednostce organizacyjnej
wykonującej działalność gospodarczą lub pozostając z nią w stosunku pracy,
umowy zlecenia lub umowy o dzieło, żąda lub przyjmuje korzyść majątkową lub
osobistą albo jej obietnicę, w zamian za nadużycie udzielonych mu uprawnień lub
niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku mogące wyrządzić tej jednostce szkodę
majątkową albo stanowiące czyn nieuczciwej konkurencji lub niedopuszczalną
czynność preferencyjną na rzecz nabywcy lub odbiorcy towaru, usługi lub
świadczenia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. § 2. Tej
samej karze podlega, kto w wypadkach określonych w § 1 udziela albo obiecuje
udzielić korzyści majątkowej lub osobistej. W sprawach mniejszej wagi sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Przy znacznej szkodzie kara wynosi od 6 miesięcy do lat 8. Sprawca przekupstwa
nie podlega karze jeżeli korzyść albo obietnica została przyjęta, a sprawca
zawiadomił o tym organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie
istotne okoliczności przestępstwa, zanim organ ten o nim się dowiedział.
Art. 299. § 1. Kto środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe,
wartości dewizowe, prawa majątkowe lub inne mienie ruchome lub nieruchomości,
pochodzące z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego, przyjmuje,
przekazuje lub wywozi za granicę, pomaga do przenoszenia ich własności lub
posiadania albo podejmuje inne czynności, które mogą udaremnić lub znacznie
utrudnić stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia, ich
wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku, podlega karze pozbawienia wolności
od 6 miesięcy do lat 8. § 2. tej samej karze podlega, kto będąc pracownikiem lub
działając w imieniu lub na rzecz banku, instytucji finansowej lub kredytowej lub
innego podmiotu, na którym na podstawie przepisów prawa ciąży obowiązek
rejestracji transakcji i osób dokonujących transakcji, przyjmuje, wbrew przepisom,
środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe,
dokonuje ich transferu lub konwersji, lub przyjmuje je w innych okolicznościach
wzbudzających uzasadnione podejrzenie, że stanowią one przedmiot czynu
określonego w § 1, lub świadczy inne usługi mające ukryć ich przestępne
pochodzenie lub usługi w zabezpieczeniu przed zajęciem. Jeżeli sprawca
dopuszcza się czynu określonego w § 1 lub 2, działając w porozumieniu z innymi
osobami, lub o ile osiąga znaczną korzyść majątkową, podlega karze pozbawienia
wolności od roku do lat 10. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1 lub
2, kto dobrowolnie ujawnił wobec organu powołanego do ścigania przestępstw
informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz
okoliczności jego popełnienia, jeżeli zapobiegło to popełnieniu innego przestępstwa;
jeżeli sprawca czynił starania zmierzające do ujawnienia tych informacji i
okoliczności, sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary.
Art. 302. § 1. Kto, w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, nie mogąc
zaspokoić wszystkich wierzycieli, spłaca lub zabezpiecza tylko niektórych, czym
działa na szkodę pozostałych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do lat 2. § 2. Kto wierzycielowi udziela lub obiecuje udzielić
korzyści majątkowej za działanie na szkodę innych wierzycieli w związku z
postępowaniem upadłościowym lub zmierzającym do zapobiegnięcia upadłości,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. § 3. Tej samej karze podlega
wierzyciel, który w związku z określonym w § 2 postępowaniem przyjmuje korzyść
za działanie na szkodę innych wierzycieli albo takiej korzyści żąda.
Art. 305. § 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, udaremnia lub utrudnia
przetarg publiczny albo wchodzi w porozumienie z inną osobą działając na szkodę
właściciela mienia albo osoby lub instytucji, na rzecz której przetarg jest
dokonywany, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. § 2. Tej samej karze
podlega, kto w związku z publicznym przetargiem rozpowszechnia informacje lub
przemilcza istotne okoliczności mające znaczenie dla zawarcia umowy będącej
przedmiotem przetargu albo wchodzi w porozumienie z inną osobą, działając na
szkodę właściciela mienia albo osoby lub instytucji, na rzecz której przetarg jest
dokonywany. Jeśli poszkodowanym jest Skarb Państwa ściganie następuje z
urzędu, w innych wypadkach na wniosek poszkodowanego.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Zobacz
hasło korupcja w Wikisłowniku

 korupcja wyborcza
 korupcja polityczna
 jurgielt

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

1. ↑ Prawo karne – zła praktyka sprzyja rozwojowi korupcji. Rzeczpospolita, 2012.
2. ↑ Corruption and the rate of temptation. International Monetary Fund, 1997.
3. ↑ Brigitte Slot, i inni: Study on Corruption in the Healthcare Sector (ang.). Komisja Europejska, październik 2013. s. 284–287. [dostęp 2014-01-15].
4. ↑ Korupcja – system zapewniający ład ubogim. Forsal, 2010.
5. ↑ Nauro F Campos, Ralitza Dimova: Corruption does sand the wheels of growth. VoxEU, 2010.
6. ↑ Power And Corruption May Be Good For Society. SpaceWar, 2010.
7. ↑ wp.pl: Degeneraci wśród narodów – najbardziej skorumpowane państwa świata. Wirtualna Polska. [dostęp 30 lipca 2009].
8. ↑ UE traci 120 miliardów euro na korupcji – Biznes
9. ↑ KE alarmuje. Możliwa korupcja w Polsce – do 23 proc. wszystkich przetargów. Gazeta Wyborcza, 2013. [zarchiwizowane z tego adresu (2013–10–04)].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

W Wikimedia Commons znajdują
się multimedia związane z tematem:
Korupcja

 Witryna Transparency International

 Archiwalna witryna Transparency International Polska
 Raporty z badań sondażowych Deloitte „Nadużycia gospodarcze w polskich
firmach” 2008, 2006, 2004/2005, 2003.
 Zagrożenie korupcją w świetle badań kontrolnych Najwyższej Izby Kontroli w
roku: 2004, 2003, 2000, 1999.
 Informacja NIK o wynikach kontroli sposobu realizacji przepisów ustawy o
ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące
funkcje publiczne (tzw. ustawy antykorupcyjnej) (2000)
 Oświadczenie podsumowujące dotychczasowe działania nowego rządu na
rzecz przeciwdziałania korupcji. Antykorupcyjna Koalicja Organizacji
Pozarządowych, 3 marca 2008.
 Informacja o wynikach działalności Centralnego Biura Antykorupcyjnego w 2007
roku. Centralne Biuro Antykorupcyjne, 2 kwietnia 2008. [zarchiwizowane z tego
adresu (2010–01–06)].