Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

Phaàn I

TRÍCH YEÁU

I.Noäi dung, muïc ñích thí nghieäm:

 Khaûo saùt aûnh höôûng cuûa löu löôïng doøng hoaøn löu, vò trí maâm nhaäp lieäu ñeán ñoä
tinh khieát cuûa saûn phaåm vaø hieäu suaát cuûa thaùp chöng caát
 Löïa choïn thoâng soá löu löôïng doøng hoaøn löu vaø vò trí maâm nhaäp lieäu toái öu cho
thaùp chöng caát
II.Caùch tieán haønh:
 Khaûo saùt aûnh höôûng cuûa löu löôïng doøng hoaøn löu:
- Trong quaù trình khaûo saùt löu löôïng doøng hoaøn löu, thì vò trí maâm nhaäp lieäu
khoâng ñoåi laø ôû maâm 4, löu löôïng doøng nhaäp lieäu khoâng ñoåi (ôû ñoä ñoïc 30)
- Sau ñoù tieán haønh ño caùc caùc thí nghieâm vôùi löu löôïng doøng hoaøn löu thay ñoåi
laàn löôït ôû caùc möùc ñoïc 5, 10, 15 (3 thí nghieäm)
- Ño caùc thoâng soá : löu löôïng saûn phaåm ñænh (ml/phuùt), ñoä röôïu cuûa doøng nhaäp
lieäu, doøng saûn phaåm ñænh, nhieät ñoä cuûa doøng nhaäp lieäu (tF), ñænh (tD), hoaøn löu (tLo) trong
moãi thí nghieäm (rieâng löu löôïng vaø ñoä röôïu cuûa doøng nhaäp lieäu coù theå ño chæ 1 laàn cho taát
caû thí nghieäm)
 Khaûo saùt aûnh höôûng cuûa vò trí maâm nhaäp lieäu:
- Khi khaûo saùt aûnh höôûng cuûa vò trí maâm nhaäp lieäu thì löu löôïng doøng nhaäp
lieäu vaãn khoâng ñoåi vaø löu löôïng doøng hoaøn löu cuõng giöõ khoâng ñoåi (ôû ñoä ñoïc 10).
- Thöïc hieän caùc thí nghieäm vôùi vò trí maâm nhaäp lieäu ôû maâm thöù 2 vaø maâm thöù
5
- Caùc böôùc ño soá lieäu ñöôïc tieán haønh nhö khi khaûo saùt doøng hoaøn löu.
I.1. Keát quaû thí nghieäm:
Ñoä chæ cuûa phuø
Löu löôïng doøng Nhieät ñoä ño
Vò keá
(ñoä doïc) (oC)
T trí (ñoä röôïu)
N maâ Hoaøn
Nhaäp Ñænh
m löu Nhaäp Hoaøn
lieäu (ml/phuùt Nhaäp Ñænh
(Ñoä Ñænh lieäu löu
(Ñoä ñoïc) ) lieäu (tD)
ñoïc) (tF) (tLO)
(F) (D)
(Lo)
1 4 30 85.16 5 40 89 60 40 75

2 4 30 51.82 10 40 91 60 41 76

3 4 30 31.46 15 40 92 61 41 68

Trang 1
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

4 2 30 39.84 10 40 93 60 40 72

5 5 30 41.31 10 40 88 59 40 70
Nhaän xeùt keát quaû thí nghieäm:khi thay ñoåi maâm nhaäp lieäu thì saûn phaåm ñænh vaø saûn
phaåm ñaùy thay ñoåi theo, moãi moät cheá ñoä laøm vieäc cuûa thieát bò seõ coù moät vò trí nhaäp lieäu toái
öu, neáu nhaäp lieäu treân hoaëc döôùi vò trí ñoù,noàng ñoä caáu töû deã bay hôi trong saûn phaåm ñænh
giaûm, hieäu suaát laøm vieäc seõ giaûm. Ôû ñaây tìm söï aûnh höôûng cuûa löu löôïng doøng hoaøn löu töø
ñoù choïn moät löu löôïng toái öu, löu löôïng quyeát ñònh chæ soá doøng hoaøn löu, quyeát ñònh kích
thöôùc, chieàu cao cuûa thieát bò, giaù thaønh thieát bò. Ngoaøi ra quyeát ñònh naêng löôïng vaän haønh
(löôïng nhieät cung caáp, löôïng nhieät bôm, ngöng tuï) quyeát ñònh chi phí saûn xuaát.

 Löu löôïng doøng nhaäp lieäu, löu löôïng doøng hoaøn löu, löu löôïng doøng saûn phaåm
ñaùy coù theå tính ñöôïc theo coâng thöùc:
Löu löôïng doøng (ml/phuùt) = ñoä ñoïc x 5,64
 Phaàn mol C2H5OH ( x) cuûa doøng nhaäp lieäu, doøng saûn phaåm ñænh:

ρ r ñoä röôïu
Mr
x =
ρ r ñoä röôïu ρ n (100 − ñoä röôïu )
+
Mr Mn
xr : noàng ñoä phaàn mol cuûa röôïu
ρr : khoái löôïng rieâng cuûa röôïu
ρn : khoái löôïng rieâng cuûa nöôùc
Ñoä röôïu : phaàn traêm theå tích cuûa röôïu trong dung dòch
Mr, Mn : khoái löôïng phaân töû cuûa röôïu vaø nöôùc

 Döïa vaøo phöông trình baûo toaøn vaät chaát ta coù theå xaùc ñònh ñöôïc caùc thoâng soá
khaùc nhö : xw, tæ soá hoaøn löu, q, HF, HGL, HLF öùng vôùi töøng thí nghieäm
 Vieát phöông trình ñöôøng nhaäp lieäu, phöông trình ñöôøng caát
 Veõ ñöôøng nhaäp lieäu, ñöôøng caát, töø ñoù xaùc ñònh ñöôøng chöng
 Qua ñoà thò xaùc ñònh ñöôïc soá maâm lí thuyeát
 Tính hieäu suaát maâm toång quaùt vaø so saùnh vôùi caùc thí nghieäm

Phaàn II:

LÍ THUYEÁT THÍ NGHIEÄM:

I.Moâ hình maâm lyù thuyeát laø moâ hình toaùn ñôn giaûn döïa treân caùc cô sôû :
 Caân baèng giöõa pha loûng – hôi cho hoãn hôïp 2 caáu töû.
 Ñieàu kieän ñoäng löïc hoïc löu chaát lyù töôûng treân maâm cho 2 pha loûng – hôi :
 Pha loûng phaûi hoaø troän hoaøn toaøn treân maâm (noàng ñoä ñoàng nhaát)

Trang 2
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

 Pha hôi khoâng loâi cuoán caùc gioït loûng töø maâm döôùi leân maâm treân vaø ñoàng
thôøi coù noàng ñoä ñoàng nhaát taïi moïi vò trí treân tieát dieän maâm
 Treân moãi maâm luoân ñaït söï caân baèng giöõa hai pha
II.Hieäu suaát:
Ñeå chuyeån töø soá maâm lyù thuyeát sang soá maâm thöïc ta caàn phaûi bieát hieäu suaát maâm.
Coù 3 loaïi hieäu suaát maâm thöôøng duøng laø :
 Hieäu suaát maâm toång quaùt, lieân quan ñeán toaøn thaùp.
 Hieäu suaát maâm Murphree, lieân quan ñeán moät maâm.
 Hieäu suaát cuïc boä, lieân quan ñeán moät vò trí cuï theå treân maâm.
a) Hieäu suaát maâm toång quaùt (E0):
Ñöôïc ñònh nghóa :
S o á m a âm l í t h u y e át S o á b a äc t h a n g - 1
E 0= =
S o á m a âm t h ö ïc S o á m a âm t h ö ïc
Ñôn giaûn khi söû duïng nhöng keùm chính xaùc nhaát
Vôùi noài ñun ñöôïc xem laø töông ñöông vôùi moät maâm lyù thuyeát.
b) Hieäu suaát maâm Murphree (EM)
yn − y n+1
EM =
yn* − y n+1
Trong ñoù :
yn : Noàng ñoä thöïc cuûa pha hôi rôøi maâm thöù n
yn+1 : Noàng ñoä thöïc cuûa pha hôi vaøo maâm thöù n (töø döôùi leân)
y*n : Noàng ñoä pha hôi caân baèng vôùi pha loûng rôøi oáng chaûy chuyeàn maâm thöù n
Hieäu suaát maâm Murphree do ñoù laø tæ soá giöõa söï bieán ñoåi noàng ñoä pha hôi qua moät
maâm vôùi söï bieán ñoåi noàng ñoä cöïc ñaïi coù theå ñaït ñöôïc khi pha hôi rôøi maâm caân baèng vôùi
pha loûng rôøi maâm thöù n. Noùi chung vôùi moät maâm coù ñöôøng kính lôùn, pha loûng rôøi maâm
vôùi noàng ñoä khoâng baèng vôùi noàng ñoä trung bình pha loûng treân maâm, do ñoù coù khaùi nieäm
hieäu suaát cuïc boä.
c) Hieäu suaát cuïc boä (EC).

y ' n − y ' n +1
EM = '
yen − y ' n+1
Trong ñoù
y’n : Noàng ñoä rôøi khoûi vò trí cuï theå treân maâm n
y’n+1 : Noàng ñoä pha hôi vaøo maâm n taïi cuøng vò trí
y’en : Noàng ñoä pha hôi caân baèng pha loûng taïi cuøng vò trí
∗ Moái lieân heä giöõa hieäu suaát maâm Murphree vaø hieäu suaát toång quaùt
Hieäu suaát toång quaùt cuûa thaùp khoâng baèng vôùi hieäu suaát trung bình cuûa töøng maâm.
Moái lieân heä giöõa hai hieäu suaát naøy tuøy thuoäc vaøo ñoä doác töông ñoái cuûa ñöôøng caân baèng
vaø ñöôøng laøm vieäc.

Trang 3
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

Tuy nhieân, khi phaân tích hoaït ñoäng cuûa thaùp hay moät phaàn cuûa thaùp thöïc teá, trong ñoù,
ta xaùc ñònh ñöôïc söï bieán thieân noàng ñoä qua moät hoaëc vaøi maâm ôû caùc vò trí khaùc nhau seõ
xaùc ñònh giaù trò chính xaùc cuûa Em vaø Em coù theå laáy baèng E0( Em= E0)
III.Phöông trình ñöôøng nhaäp lieäu vaø phaàn caát
a) Doøng nhaäp lieäu :
Phöông trình ñöôøng laøm vieäc cho doøng nhaäp lieäu laø:
y = x - xF

Trong ñoù:
H − HF
q = GF , HG laø enthalpy mol cuûa pha hôi, HL laø enthalpy mol cuûa pha loûng, HF laø
H GF − H LF
enthalpy mol cuûa doøng nhaäp lieäu: laø tæ soá giöõa nhieät caàn thieát ñeå bieán ñoåi 1 mol nhaäp lieäu töø
trang thaùi ban ñaàu ra thaønh hôi baõo hoøa vôùi aån nhieät boác hôi mol (HG-HL).
Nhaäp lieäu vaøo thaùp coù theå ôû traïng thaùi nhieät baát kì töø loûng döôùi ñieåm soâi ñeán hôi quaù nhieät
vaø töông öùng vôùi moãi traïng thaùi nhieät laø coù moät giaù trò q. Giaù trò cho töøng nhöõng tröôøng hôïp
tieâu bieåu ñöôïc cho trong baûng sau:

Baûng traïng thaùi cuûa nhaäp lieäu:

Ñieàu kieän GF LF HGF HLF HF HG − HF q

q=
nhaäp lieäu Mol/s Mol/s Mol/s Mol/s Mol/s HG − H L q −1

Loûng döôùi
0 F HF < HL > 1.0 >1
ñieåm soâi
q
Loûng baõo 0< q −1 <
0 F HF = HL 1.0
hoøa
1
Hoãn hôïp
loûng vaø hôi GF LF HG HL HL<HF<HG 0 < q < 1.0 <0
caân baèng
Hôi baõo
F 0 HF HG 0 0
hoaø
q
Hôi quaù 0< q −1 <
F 0 HF HF > HG <0
nhieät
1

b) Phaàn caát :
Phöông trình ñöôøng laøm vieäc cho phaàn caát laø:
R x
yn +1 = xn + D
R +1 R +1
Trong ñoù :
R : Tæ soá hoaøn löu ( R=L0/D)

Trang 4
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

xD: Noàng ñoä phaàn mol cuûa saûn phaåm ñænh

c) Phaàn chöng:
R+ f 1− f
y m +1
=
R +1
xm +
R +1
xw

Trong ñoù :
f = F/D : tæ soá nhaäp lieäu
xw : noàng ñoä phaàn mol cuûa saûn phaåm ñaùy
Trong thöïc teá khi ta xaùc ñònh soá maâm lyù thuyeát khoâng caàn phaûi tìm caû ba phöông
trình. Chæ caàn bieát hai trong ba phöông trình, döïa vaøo ñoà thò xaùc ñònh soá maâm lyù thuyeát.

Phaàn III:

DUÏNG CUÏ, THIEÁT BÒ VAØ PHÖÔNG PHAÙP THÍ NGHIEÄM

I.Duïng cuï vaø nguyeân lieäu thí nghieäm:

I.1.Thieát bò -Duïng cuï:

_ Heä thoáng thaùp chöng caát goàm 5 maâm thöïc, loaïi maâm xuyeân loã;
_ Caùc ñoàng hoà ño nhieät ñoä caùc doøng nhaäp lieäu; hoaøn löu; saûn phaåm ñænh; noài
ñun vaø taïi caùc maâm;
_ Hai löu löôïng keá ño doøng nhaäp lieäu vaø hoaøn löu;
_ 1 phuø keá ño ñoä röôïu;
_ 2 oáng khaéc vaïch (oáng ñong nhoû vaø lôùn); oáng lôùn ñeå chöùa vaø oáng nhoû ñeå ño
löu löôïng saûn phaåm ñænh.

I.2.Nguyeân lieäu:
Hoãn hôïp röôïu etanol – nöôùc ñöôïc pha saün coù noàng ñoä nhaát ñònh vôùi theå tích khoaûng 60 lít.

Trang 5
 Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

II.Sô ñoà heä thoáng thí nghieäm chöng caát:

N1
3

15 16

1
F4
17
12 13 F5 14 D1 D2 L1

F3 L2
11
7
W3 6
W2 W1 8

10 9
F2
F1

Sô ñoà heä thoáng thí nghieäm chöng caát

GHI CHUÙ:
1. Maâm xuyeân loã 10. Bôm saûn phaåm ñaùy
2. Boä phaän ngöng hôi 11. Ñieän trôû noài ñun (2,5kW)
3. Nöôùc nguoäi 12. Noài ñun
4. Van giaûm aùp 13. Löu löôïng keá ño doøng nhaäp lieäu
5. Bình chöùa saûn phaåm ñænh 14. Löu löôïng keá ño doøng hoaøn löu
6. Bình chöùa nguyeân lieäu 15. Ñieän trôû ñun noùng doøng nhaäp lieäu
7. OÁng ñong 16. Ñieän trôû ñun noùng doøng hoaøn löu
8. Bôm hoaøn löu 17. Cöûa nhaäp lieäu noài ñun.
9. Bôm nhaäp lieäu

Trang 6
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

1.Noäi dung thí nghieäm:

1.1.Khaûo saùt aûnh höôûng cuûa löu löôïng doøng hoaøn löu: (3 cheá ñoä thí nghieäm)
_ Ñieàu chænh löu löôïng doøng nhaäp lieäu ôû ñoä ñoïc 30 vaø nhaäp lieäu ôû moät maâm coá
ñònh (maâm soá 4); vò trí maâm ñöôïc tính töø döôùi leân vaø treân mieäng noài ñun khoâng
coù maâm.
_ Thí nghieäm vôùi 3 cheá ñoä khaùc nhau cuûa doøng hoaøn löu ôû ñoä ñoïc: 5, 10, 15.
1.2.Khaûo saùt aûnh höôûng cuûa vò trí maâm nhaäp lieäu: (2 cheá ñoä thí nghieäm)
_ Thay ñoåi hai vò trí môùi cuûa doøng nhaäp lieäu vaøo maâm soá 5 vaø soá 2. Löu löôïng
doøng nhaäp lieäu vaãn ñöôïc giöõ nguyeân ôû ñoä ñoïc 30 vaø doøng hoaøn löu ôû ñoä ñoïc
10.
Toång coäng coù 5 cheá ñoä thí nghieäm.

2.Phöông phaùp thí nghieäm:

2.1. Quan saùt heä thoáng:

Tröôùc khi tieán haønh thí nghieäm phaûi quan saùt heä thoáng vaø ñoái chieáu vôùi sô ñoà hình
veõ trong giaùo trình.

2.2.Khôûi ñoäng:
— Kieåm tra nguyeân lieäu
— Ñöa ñieän vaøo heä thoáng
— Nhaäp lieäu vaøo noài ñun: khoaûng 1/3 noài
— Gia nhieät cho noài ñun

2.3.Nhaäp lieäu voâ maâm:

— Khi thaáy coù pha hôi boác leân nhieàu vaø ngöng tuï chaûy thaønh gioït treân caùc maâm
trong thaùp, noái ñaàu oáng daãn nhaäp lieäu vôùi van ôû maâm soá 4
— Baät nuùt feed pump
— Baät coâng taéc ñieän trôû gia nhieät cho doøng nhaäp lieäu (feed preheat)
— Chænh löu löôïng keá cuûa doøng nhaäp lieäu ôû ñoä ñoïc 30 baèng van phía treân löu
löôïng keá (môû heát van vaø chænh nheï nhaøng cho taâm vieân bi ngay vaïch 30). Löu
yù: phaûi luoân chænh löu löôïng doøng nhaäp lieäu khoâng thay ñoåi trong suoát quaù trình
thí nghieäm.

2.4.Khôûi ñoäng doøng hoaøn löu

— Khi thaáy coù doøng saûn phaåm ñænh ngöng tuï – chaûy trong bình chöùa saûn phaåm
ñænh, môû van hoaøn löu vaø khoùa van chaûy traøn
— Baät coâng taéc bôm hoaøn löu (nuùt reflux pump)
— Baät coâng taéc ñieän trôû gia nhieät cho doøng hoaøn löu (nuùt reflux preheat)
— Chænh löu löôïng keá cuûa doøng hoaøn löu ôû ñoä ñoïc caàn khaûo saùt baèng van maøu ñoû
ngay döôùi löu löôïng keá (môû heát van vaø chænh nheï nhaøng cho taâm vieân bi ngay
vaïch caàn khaûo saùt).

Trang 7
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

2.5.Tieán haønh caùc cheá ñoä thí nghieäm:

2.5.1.Khaûo saùt aûnh höôûng cuûa löu löôïng doøng hoaøn löu:
— Khi khaûo saùt löu löôïng doøng hoaøn löu, thì vò trí maâm nhaäp lieäu laø khoâng ñoåi
(maâm soá 4); löu löôïng doøng nhaäp lieäu khoâng ñoåi (ôû ñoä ñoïc 30) vaø chæ coù löu
löôïng cuûa doøng hoaøn löu thay ñoåi ôû caùc giaù trò caàn khaûo saùt.
— Ño soá lieäu trong moät cheá ñoä thí nghieäm:
 Caùc thoâng soá caàn ño: löu löôïng cuûa saûn phaåm ñænh, nhieät ñoä caùc doøng:
nhaäp lieäu, hoaøn löu, saûn phaåm ñænh (doøng hôi vaø doøng loûng ngöng tuï), ñoä
röôïu cuûa doøng nhaäp lieäu (chæ ño moät laàn vì hoãn hôïp nhaäp lieäu coù noàng ñoä
khoâng ñoåi trong quaù trình thí nghieäm) vaø ñoä röôïu saûn phaåm ñænh.
 Nguyeân taéc ño: Heä thoáng phaûi hoaït ñoäng oån ñònh vaø caùc thoâng soá treân
phaûi tieán haønh ño cuøng moät luùc.
 Caùch ño:
• Löu löôïng saûn phaåm ñænh: doøng saûn phaåm ñænh khoâng coù löu löôïng keá
ñeå ño, do ñoù phaûi ño baèng caùch coå ñieån: ño theå tích doøng saûn phaåm ñænh
chaûy trong thôøi gian khoaûng 30 giaây (thöù nguyeân cuûa löu löôïng laø theå
tích/thôøi gian).
• Ñoä röôïu: ño baèng phuø keá (laø phaàn traêm theå tích cuûa röôïu trong dung
dòch). Tieán haønh ño nhö sau: laáy khoaûng 120ml chaát loûng caàn ño vaøo
oáng ñong nhoû; cho nheï ngaøng phuø keá vaøo oáng ñong (khoâng ñöôïc thaû
maïnh seõ laøm vôõ phuø keá); chôø cho phuø keá heát dao ñoäng – noåi caân baèng,
thì ñoïc maët cong cuûa möïc chaát loûng truøng vôùi vaïch naøo cuûa phuø keá thì
ñoïc vaïch ñoù.

2.5.2Khaûo saùt aûnh höôûng cuûa vò trí maâm nhaäp lieäu:

Khi khaûo saùt vò trí maâm nhaäp lieäu (hai vò trí maâm soá 2 vaø soá 5) thì löu löôïng doøng nhaäp
lieäu vaãn khoâng ñoåi vaø löu löôïng doøng hoaøn löu cuõng giöõ khoâng ñoåi (ôû ñoä ñoïc 10).

2.6.Moät soá löu yù trong quaù trình vaän haønh thaùp:

— Kieåm tra doøng nöôùc ra khoûi TBNT – ñeà phoøng maát nöôùc seõ khoâng ngöng tuï hôi
nöôùc ñöôïc gaây thaát thoaùt hôi vaø hö hoûng caùc van bít kín cuûa TBNT.
— Ñang thí nghieäm, khoâng ñöôïc cho vaøo bình nguyeân lieäu baát cöù hoãn hôïp saûn phaåm
naøo vì seõ laøm thay ñoåi noàng ñoä ban ñaàu cuûa nguyeân lieäu.
— Theo doõi thöôøng xuyeân möïc chaát loûng trong noài ñun, neáu möïc chaát loûng daâng
ñaày oáng thuûy phaûi xaû bôùt chaát loûng trong noài baèng van xaû ñaùy phía döôùi ñaùy noài
vaø cho vaøo bình nhöïa khoâng ñöôïc cho vaøo bình chöùa nguyeân lieäu.
— Khi thay ñoåi vò trí nhaäp lieäu, phaûi taét bôm nhaäp lieäu.
— Khi môû caùc van trong heä thoáng phaûi môû ñeán ñoä môû toái ña.
— Khi thaùp hoaït ñoäng phaûi quan saùt quaù trình xaûy ra treân töøng maâm trong thaùp vaø
ghi nhaän laïi.

Trang 8
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

2.7.Keát thuùc thí nghieäm:

— Taét ñieän - nöôùc
— Bôm saûn phaåm ñaùy hoaøn veà bình chöùa nguyeân lieäu
— Hoaøn saûn phaåm ñænh vaø saûn phaåm ñaùy (neáu coù) trong bình nhöïa veà bình chöùa
nguyeân lieäu
— Kieåm tra heä thoáng moät laàn nöõa vaø veä sinh khu vöïc thí nghieäm.

IV.KEÁT QUAÛ THÍ NGHIEÄM:

III.1. Soá lieäu thí nghieäm:

1. Xöû lyù soá lieäu thoâ

Löu löôïng doøng (ml/phuùt) Phaân mol doøng

Vò ñoä ñoïc*5.64 (mol C2H5OH / mol toång)
trí
TN Ñænh
maâ Nhaäp Hoaøn löu Nhaäp lieäu Ñænh Ñaùy
m (ml/phuùt)
lieäu (F) (Lo) (xF) (xD) (xW)
(D)
1 4 169.2 145 28.2 0.293 0.711 0.04

2 4 169.2 122 56.4 0.293 0.755 0.03

3 4 169.2 80 84.6 0.293 0.777 0.025

4 2 169.2 100 56.4 0.293 0.802 0.014

5 5 169.2 97 56.4 0.293 0.691 0.01

Baûng khoái löôïng rieâng cuûa röôïu vaø nöôùc cuûa nhaäp lieäu, saûn phaåm ñænh:

Trang 9
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

TN Khoái löôïng rieâng cuûa röôïu Khoái löôïng rieâng cuûa nöôùc
Nhaäp Hoaøn Nhaäp
Ñænh Ñænh Hoaøn löu
lieäu löu lieäu
1 754 772 740 983.24 992.25 974.89

2 754 771 739.1 983.24 991.87 974.29

3 754 771 746.3 982.10 991.87 978.74

4 754 772 742.7 983.24 992.25 977.81

5 754 772 744.5 984.10 992.25 976.5

2. Keát quaû tính toaùn caùc thoâng soá

Tæ soá
T Vò trí HF HGF HLF
hoaøn tF q q/(q-1)
N maâm (Kcal/Kmol) (Kcal/Kmol) (Kcal/Kmol)
löu (R)
1 4 0.226 48 3983.95 48452.49 7822.72 1.094 11.58

2 4 0.606 49 4072.96 48452.16 7822 1.092 11.84

3 4 1.365 49 4072.96 48452.16 7822 1.092 11.84

4 2 0.752 48 3983.95 48452.49 7822.72 1.094 11.58

5 5 0.806 48 3983.95 48452.49 7822.72 1.094 11.58

Caùc thoâng soá tính HF :

T tF Nhaäp lieäu Cr Cn CF(k HF

(kJ/kmoloC) (kJ/kmol.oC)

Trang 10
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

N (xF) (Kcal/Kmol)
1 60 0.293 134 75.42 82.999 3983.95

2 60 0.293 135 75.42 83.122 4072.96

3 61 0.293 135 75.42 83.122 4072.96

4 60 0.293 134 75.42 82.999 3983.95

5 59 0.293 134 75.42 82.999 3983.95

Caùc thoâng soá tính HGF,HLF:

Crs Cns r r
HLF
T (kJ/k s(kJ/ röôïu nöôùc HGF
tFs xF CFs (Kcal/ rF
N mol kmol s(kJ/k s(kJ/k (Kcal/Kmol)
o o Kmol)
C) C) mol) mol)
1 88 0.129 154.2 79.19 88.89 7822.72 37526 41091 40629.7 48452.49

2 88 0.129 154.2 79.19 88.88 7821.99 37526 41091 40630.1 48452.16

3 88 0.129 154.2 79.19 88.88 7821.99 37526 41091 40630.1 48452.16

4 88 0.129 154.2 79.19 88.89 7822.72 37526 41091 40629.7 48452.49

5 88 0.129 154.2 79.19 88.89 7822.72 37526 41091 40629.7 48452.49

3. Phöông trình ñöôøng laøm vieäc vaø ñöôøng nhaäp lieäu

Trang 11
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

Phöông trình Phöông trình

TN q/q-1 xF/q-1 R/R+1 xD/R+1
ñöôøng nhaäp lieäu ñöôøng caát

1 11.58 1.369 y=11.6x-1.369 0.184 0.515 y=0.184x+0.515

2 11.84 1.401 y=11.84x-1.401 0.377 0.405 y=0.377x+0.405

3 11.84 1.401 y=11.84x-1.401 0.577 0.309 y=0.577x+0.309

4 11.58 1.369 y=11.58x-1.369 0.429 0.292 y=0.429x+0.292

5 11.58 1.369 y=11.58x-1.369 0.446 0.275 y=0.446x+0.275

Giaûn ñoà t-x,y cho heä etanol-nöôùc ôû 1atm

100
90
80
70
60
t(oC) 50
40
30
20
10
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

x,y(% mol)

Trang 12
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

Ñoà thò ñöôøng caân baèng cuûa heä etanol -nöôùc

y(%mol)
1
0.9
0.8
0.7
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

x(%mol)

Ñoà thò ñöôøng caân baèng cuûa heä etanol -nöôùc

y(%mol)
1
0.9
0.8
0.7
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
Trang 13 x(%mol)
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

Ñoà thò ñöôøng caân baèng cuûa heä etanol -nöôùc

y(%mol)
1
0.9
0.8
0.7
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

x(%mol)

Trang 14
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

Ñoà thò xaùc ñònh soá maâm lyù thuyeát ôû cheá ñoä 1

1
0.9
0.8
0.7
0.6
y(%mol)

0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

x(%mol)

Trang 15
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

Ñoà thò xaùc ñònh soá maâm lyù thuyeát ôû cheá ñoä 2

1
0.9
0.8
0.7
0.6

y(%mol) 0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

x(%mol)

Trang 16
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

Ñoà thò xaùc ñònh soá maâm lyù thuyeát ôû cheá ñoä 2

1
0.9
0.8
0.7
0.6

y(%mol) 0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

x(%mol)

Trang 17
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

Ñoà thò xaùc ñònh soá maâm lyù thuyeát ôû cheá ñoä 3

1
0.9
0.8
0.7
0.6
y(%mol) 0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

x(%mol)

Trang 18
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

Ñoà thò xaùc ñònh soá maâm lyù thuyeát ôû cheá ñoä 3

1
0.9
0.8
0.7
0.6
y(%mol) 0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

x(%mol)

Trang 19
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

Ñoà thò xaùc ñònh soá maâm lyù thuyeát ôû cheá ñoä 4

1
0.9

0.8
0.7
0.6
y(%mol) 0.5

0.4
0.3
0.2

0.1
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

x(%mol)

Trang 20
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

Ñoà thò xaùc ñònh phaân mol tieân ñoaùn ôû cheá ñoä 4

1
0.9

0.8
0.7
0.6
y(%mol) 0.5

0.4
0.3
0.2

0.1
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

x(%mol)

Trang 21
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

Ñoà thò xaùc ñònh soá ñóa lyù thuyeát ôû cheá ñoä 5

1
0.9
0.8
0.7
0.6
y(%mol) 0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

x(%mol)

Trang 22
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

Ñoà thò xaùc ñònh phaàn mol tieân ñoaùn ôû cheá ñoä 5

1
0.9
0.8
0.7
0.6
y(%mol) 0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

x(%mol)

Trang 23
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

Phaân mol tieân Hieäu suaát

Soá maâm
TN Vò trí maâm R ñoaùn saûn phaåm xD maâm
lyù thuyeát
ñænh (xD-TÑ) toång quaùt
1 4 0.226 0.632

2 4 0.606 0.651

3 4 1.365 0.732

4 2 0.752 0.511

5 5 0.806 0.497

V. BAØN LUAÄN:

1) Aûnh höôûng cuûa löu löôïng doøng hoaøn löu vaø maâm nhaäp lieäu ñeán ñoä tinh khieát
cuûa saûn phaåm vaø hieäu suaát toång quaùt cuûa thaùp chöng caát.
• Aûnh höôûng cuûa löu löôïng doøng hoaøn löu.
- Quaù trình chöng caát laø quaù trình taùch caùc caáu töû cuûa hoãn hôïp loûng hôi döïa
vaøo söï khaùc nhau veà ñoä bay hôi. Caáu taïo thaùp chöng caát ñöôïc chia laøm 2 phaàn : Phaàn
chöng, phaàn caát. Trong phaàn chöng coù doøng hôi töø döôùi leân vaø doøng loûng do nhaäp lieäu ñi
töø treân xuoáng do ñoù coù söï truyeàn khoái giöõa hai pha. Trong phaàn caát chæ coù doøng hôi bay
leân do ñoù thöôøng moät phaàn saûn phaåm ñöôïc trích ra töø saûn phaåm seõ ñöôïc hoaøn löu laïi
trong thaùp nhaèm taïo doøng loûng taêng taêng ñoä tinh khieát cuûa saûn phaåm.
- Döïa vaøo keát quaû thí nghieäm tính toaùn ñöôïc, ta thaáy khi löu löôïng doøng hoaøn
löu taêng leân (5, 10, 15) thì ñoä tinh khieát cuûa saûn phaåm thu ñöôïc cuõng taêng leân moät caùch
ñaùng keá (xD taêng töø 0,632;0,651 ñeán 0,732.Lyù thuyeát veà chöng caát cuõng thöøa nhaän söï gia
taêng löu löôïng doøng hoaøn löu seõ laøm cho ñoä tinh khieát cuûa saûn phaåm taêng leân, töùc laø löu
löôïng caøng lôùn thì saûn phaåm thu ñöôïc caøng tinh khieát. Qua thí nghieäm naøy ta ñaõ thaáy
ñöôïc söï lôïi ích cuûa vieäc gia taêng löu löôïng doøng hoaøn löu.
- Quaù trình chöng caát khoâng coù hoaøn löu ñoä tinh khieát cuûa saûn phaåm chæ ñaït
ñeán moät giaù trò naøo ñoù. (thöôøng chæ aùp duïng ñeå taùch 2 caáu töû coù nhieät ñoä soâi khaùc xa nhau
vaø ñoä saïch cuûa saûn phaåm khoâng caàn cao laém)
- Khi taêng löu löôïng doøng hoaøn höu, ñoä tinh khieát cuûa saûn phaåm taêng
- Hieäu suaát toång quaùt. Coù theå xem E0 = EM (Hieäu suaát maâm Murphree)
y − y n+1
E M = n*
yn − y n+1
Khi taêng löu löôïng hoaøn löu, yn vaø yn+1 taêng vaø yn tieán ñeán y*n neân EM tieán ñeán
1. Hieäu suaát maâm taêng daãn ñeán hieäu suaát maâm toång quaùt taêng
• Aûnh höôûng cuûa vò trí maâm nhaäp lieäu.
— Vò trí maâm nhaäp lieäu:
 Döïa vaøo keát quaû thí nghieäm khi ta nhaäp lieäu thay ñoåi töø maâm soá 2 sang maâm
5 ta thaáy noàng ñoä cuûa saûn phaåm ñænh giaûm töø 0.511 xuoáng 0.497.Ñieàu naøy

Trang 24
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

cho pheùp ta keát luaän ñöôïc vò trí nhaäp lieäu caøng cao thì caøng khoâng coù lôïi veà
ñoä tinh khieát cuûa saûn phaåm ñænh.
 Ñoái vôùi hieäu suaát maâm toång quaùt E0 thì E0 cuõng giaûm khi thay ñoåi vò trí nhaäp
lieäu töø thaáp ñeán cao. Ta coù theå keát luaän ñöôïc raèng vò trí nhaäp lieäu caøng thaáp
thì caøng coù lôïi veà hieäu suaát cuõng nhö ñoä tinh khieát cuûa saûn phaåm maëc duø soá
ñóa lyù thuyeát coù gia taêng laøm gia taêng kích thöôùc thieát bò.

2) Hieän töôïng vaø quaù trình xaûy ra khi thaùp hoaït ñoâng oån ñònh
- Treân moãi maâm ñeàu saûy ra hieän töôïng soâi cuûa hoãn hôïp nhieät ñoä soâi cuûa hoãn
hôïp ôû moãi maâm laø khaùc nhau vaø giaûm daàn ñeán maâm cuoái cuøng

- Khi heä thoáng hoaït ñoäng oån ñònh töùc

 Caùc ñieän trôû gia nhieät caùc doøng hoaït ñoäng ñuùng coâng suaát nhaèm
ñaûm baûo vieäc cung caáp nhieät cho caùc doøng
 Caùc löu löôïng keá ño caùc doøng phaûi oån ñònh (Taâm vieân bi khong
troài suït), nhaèm ñeå oån ñònh löu löôïng doøng nhaäp lieâu cuõng nhö doøng hoaøn löu
 Saûn phaåm ñænh phaûi ñaûm baûo hoaøn toaøn thuoäc noàng doä caàn khaûo
saùt do ñoù phaûi chôø möïc chaát loûng trong bình chöùa saûn phaåm ñænh daâng leân ñeán mieäng oáng
chaûy traøn thì môû van xaû saûn phaåm ñænh.Vieäc thaùo naøy giuùp cho ta coù theå xaùc ñònh chính
xaùc soá lieäu caàn ño vaø ñaûm baûo heä thoáng hoaït ñoäng ôû cheá ñoä caàn khaûo saùt.
 Khi thaùp hoaït ñoäng oån ñònh thì taïi moãi ñóa dieãn ra quaù trình
truyeàn nhieät vaø truyeàn khoái töø pha loûng sang vaø ngöôïc laïi. Do ñoù taïi moãi ñóa seõ coù söï tieáp
xuùc giöõa pha loûng (do doøng hoaøn löu) vaø pha khí (boác hôi leân töø noài ñun) ta thaáy pha loûng
bò loái cuoán khaù maïnh taïo nhieàu boït taïi ñóa. Neáu toác ñoä doøng khí quaù lôùn thì seõ taïo moät coät
loûng ôû treân ñóa maø khoâng thoaùt xuoáng ñóa döôùi ñöôïc, khi ñoù trong thaùp xaûy ra hieän töôïng
ngaäp luït . Hôi bay leân seõ ñöôïc ñöa qua thieát bò ngöng tuï baèng nöôùc ñeå ngöng tuï vaø thu saûn
phaåm ñænh.

3) Caùc nguyeân nhaân daãn ñeán sai soá vaø caùch khaéc phuïc.
- Trong quaù trình thí nghieäm
 Caùc van khoâng môû heát neân löu löôïng khoâng oån ñònh
 Vieân bi luoân troài suït neân phaûi luoân theo doõi löu löôïng keá
 Ño ñoä röôu baèng phuø keá khoâng chính xaùc do ngöôøi ñoïc
 Sai soá do ño löu löông ( baám ñoàng hoà khoâng chính xaùc, löu löôïng
khoâng oån ñònh)
 Thieát bò ngöng tuï vaø thaùp chöng khoâng boïc caùch nhieät vì theá nhieät ñoä
ño ñöôïc khoâng chính xaùc
 Khoâng ñoïc caùc giaù trò ño cuøng luùc
- Trong quaù trình tính toaùn : Laøm troøn soá lieäu, tra baûng, chuyeån ñoåi ñôn vò ño,
veõ ñoà thò khoâng chính xaùc.
- Caùch khaéc phuïc:

Trang 25
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

 Tieán haønh chính xaùc vaø ñoàng boä caùc thao taùc thí nghieäm, töøng thaønh vieân
trong nhoùm phaûi phoái hôïp thaät nhòp nhaøng ñeå ño ñöôïc keát quaû chính xaùc.
 Baûo ñaûm ñoä oån ñònh cuûa thaùp khi baét ñaàu tieán haønh ño baèng caùch ñôïi trong
moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh khi noàng ñoä cuûa saûn phaåm ñænh oån ñònh thì
môùi baét ñaàu tieán haønh ño.
 Khi chuyeån sang cheá ñoä thí nghieäm khaùc thì phaûi chôø ñeå laáy moät löôïng saûn
phaåm ñænh nhaát ñònh ôû cheá ñoä môùi roài sau ñoù xaû boû löôïng saûn phaåm vöøa thu
ñöôïc, tieán haønh laáy saûn phaåm ñænh sau khi ñaõ xaû boû ñeå tieán haønh caùc pheùp
ño. Khi ñoù, noàng ñoä saûn phaåm ñænh ñaõ ñaït ñeán ñoä oån ñònh caàn thieát.
 Khi tieán haønh thí nghieäm phaûi baûo ñaûm taát caû nguyeân lieäu ñeàu ôû trong thuøng
chöùa, khoâng coù löôïng naøo ñöôïc chöùa tröôùc trong noài ñun vì nhö theá seõ laøm
aûnh höôûng ñeán noàng ñoä nhaäp lieäu cuûa nguyeân lieäu. Sau khi thí nghieäm xong
phaûi bôm saûn phaåm trong noài ñun veà laïi thuøng chöùa nguyeân lieäu.
Trong khi tieán haønh thí nghieäm, khoâng ñoå baát cöù dung dòch naøo vaøo thuøng chöùa nguyeân
lieäu, gaây aûnh höôûng ñeán noàng ñoä nguyeân lieäu, aûnh höôûng ñeán keát quaû thí nghieäm.

VI. PHUÏ LUÏC:

Caùc coâng thöùc söû duïng trong tính toaùn chöng caát laø:
1. Phaàn mol C2H5OH ( x) cuûa doøng nhaäp lieäu, doøng saûn phaåm ñænh.
(a.ρ R )
46
x= (a.ρ R ) (1 − a).ρ N
+
46 18

2. Suaát löôïng mol cho doøng nhaäp lieäu.

Fthetich .a.ρR (1 − a ).Fthetich .ρN
Fmol = +
46 18

Trong ñoù:
Fmol : Suaát löôïng mol doøng nhaäp lieäu ( Kmol/phuùt)

Fthetich : Suaát löôïng theå tích doøng nhaäp lieäu ( m3/phuùt)

ρN : khoái löôïng rieâng cuûa H2O ( Kg/m3)
ρR : khoái löôïng rieâng cuûa C2H5OH ( Kg/m3)
α : ñoä röôïu
3.Noàng ñoä saûn phaåm ñaùy.
x F .F − x D .D
xW =
F −D

4.Tæ soá hoaøn löu R ñöôïc tính theo coâng thöùc:

Trang 26
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

L0
R =
D

Lo : suaát löôïng mol cuûa doøng hoaøn löu

D : suaát löôïng mol cuûa doøng saûn phaåm ñænh
5. Nhieät dung rieâng trung bình cuûa hoãn hôïp C2H5OH - H2O (Chh)
C hh = x.C R + (1 − x )C N
CN : Nhieät dung rieâng cuûa nöôùc. (Kcal/Kmol.oC)
CR : Nhieät dung rieâng cuûa röôïu. (Kcal/Kmol.oC)

6. AÅn nhieät hoaù hôi trung bình cuûa hoãn hôïp C2H5OH - H2O (Kcal/Kmol)
rhh = x.rR + (1 − x) rN
rhh, rR, rN : aån nhieät hoaù hôi cuûa hoãn hôïp, röôïu nguyeân chaát, nöôùc ôû
nhieät ñoä t ñang xeùt

7.Entalpi cuûa doøng nhaäp lieäu, doøng hôi vaø doøng loûng hoaøn löu ñöôïc tính theo coâng
thöùc:

HF = CF . tF
HGF = CFs . tFs + rFs
HLF = CFs . tFs
HF : enthalpy cuûa doøng nhaäp lieäu
HGF : enthalpy cuûa pha hôi trong doøng nhaäp lieäu
HLF : enthalpy cuûa pha loûng trong doøng nhaäp lieäu
CF : nhieät dung rieâng cuûa doøng nhaäp lieäu
CFs : nhieät dung rieâng cuûa doøng nhaäp lieäu ôû nhieät ñoä soâi
rFs : aån nhieät hoaù hôi cuûa doøng nhaäp lieäu

Trang 27
Thí nghieäm Quaù trình - Thieát bò Chöng caát

VII.TAØI LIEÄU THAM KHAÛO:

[1].Taäp theå CBGD boä moân Maùy – Thieát bò, Taøi lieäu höôùng daãn thí nghieäm Quaù trình
vaø Thieát bò, Ñaïi hoïc Baùch khoa Tp.HCM.

[2]GS.TSKH. Nguyeãn Bin, Quaù trình vaø Thieát bò – taäp 4 – truyeàn khoái, Khoa hoïc vaø
kyõ thuaät.

[3] Boä moân maùy vaø thieát bò , Baûng tra cöùu quaù trình cô hoïc truyeàn nhieät- truyeàn khoái,
Ñaïi hoïc quoác gia TP HCM.

Trang 28