Boi Duong HSG Van 8

Çc v¨n b¶n truyÖn ký ViÖt Nam hiÖn ®¹i
Bµi 1: V¨n b¶n T«i ®i häc - Thanh TÞnh

I/ Mét vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ - T¸c phÈm
1. T¸c gi¶.
- Thanh TÞnh sinh n¨m 1911, mÊt n¨m 1988. Tªn khai sinh lµ TrÇn
V¨n Ninh. Tríc n¨m 1946 «ng võa d¹y häc, võa lµm th¬. ¤ng cã mÆt ë
trªn nhiÒu lÜnh vùc : Th¬, truyÖn dµi, ca dao, bót ký....nhng thµnh
c«ng h¬n c¶ lµ truyÖn ng¾n
2. T¸c phÈm:
- T«i ®i häc in trong tËp truyÖn ng¾n Quª mÑ(1941), thuéc thÓ
lo¹i håi ký: ghi l¹i nh÷ng kû niÖm ®Ñp cña tuæi th¬ trong buæi
tÞu trêng.
II/ Ph©n tÝch t¸c phÈm
1. T©m tr¹ng cña chó bÐ trong buæi tùu trêng
a. Trªn ®êng tíi trêng:
- Lµ buæi sím ®Çy s¬ng thu vµ giã l¹nh chó bÐ c¶m thÊy m×nh
trang träng vµ ®øng ®¾n trong chiÕc ¸o v¶i dï ®en dµi – Lßng chó t-
ng bõng, rén r· khi ®îc mÑ ©u yÕm n¾m tay d¾t di trªn con ®êng dµi
vµ hÑp – CËu bÐ c¶m thÊy m×nh xóc ®éng, bì ngì, l¹ lïng – Chó suy
nghÜ vÒ sù thay ®æi – Chó b©ng khu©ng thÊy m×nh ®· lín.
b. T©m tr¹ng cña cËu bÐ khi ®øng tríc s©n trêng
- Ng¹c nhiªn, bì ngì, v× s©n trêng h«m nay thËt kh¸c l¹, ®«ng vui
qu¸ - Nhí l¹i tríc ®©ythÊy ng«i trêng cao r¸o s¹ch sÏ h¬n çc nhµ trong
lµng. Nhng lÇn nµy l¹i thÊy ng«i trêng võa xinh x¾n, oai nghiªm ®Ünh
®¹c h¬n – Chó lo sî vÈn v¬, sî h·i khÐp nÐp bªn ngêi th©n – Chó c¶m
thÊy tr¬ träi, lóng tóng, vông vÒ.... – Khi nghe «ng ®èc gäi tªn, chó bÐ
giËt m×nh, lóng tóng , tim nh ngõng ®Ëp ... oµ khãcnøc në.
c. T©m tr¹ng cña cËu bÐ khi dù buæi häc ®Çu tiªn.
- Khi vµo líp häc, c¶m xóc b©ng khu©ng, håi hép d©ng lªn man
m¸c trong lßng cËu . CËu c¶m thÊy mét mïi h¬ng l¹ bay lªn. ThÊy g×
trong líp còng l¹ l¹ hay hay råi nh×n bµn ghÕ råi l¹m nhËn ®ã lµ cña
m×nh.
2. H×nh ¶nh ngêi mÑ
- H×nh ¶nh ngêi mÑ lµ h×nh ¶nh th©n th¬ng nhÊt cña em bÐ
trong buæi tùu trêng. Ngêi mÑ ®· in ®Ëm trong nh÷ng kû niÖm m¬n
man cña tuæi th¬ khiÕn cËu bÐ nhí m·i. H×nh ¶nh ngêi mÑ lu«n s¸nh
®«i cïng nh©n vËt t«i trong buæi tùu trêng. Khi thÊy çc b¹n mang
s¸ch vë, t«i thÌm thuång muån thö søc m×nh th× ngêi mÑ cói ®Çu
nh×n con, cÆp m¾t ©u yÕm, giän nãi dÞu dµng “th«i ®Ó mÑ cÇm
cho ” lµm cËu bÐ v« cïng h¹nh phóc. Bµn tay mÑ lµ biÓu tîng cho t×nh
th¬ng, sù s¨n sãc ®éng viªn khÝch lÖ . MÑ lu«n ®i s¸t bªn con trai ,
lóc th× cÇm tay, mÑ ®Èy con lªn phÝa tríc , lóc bµn tay mÑ nhÑ nhµng
xoa m¸i tãc cña con....
§Ò bµi:
Nguyªn Hång xøng ®¸ng lµ nhµ v¨n cña phô n÷ vµ trÎ em. B»ng sù
hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c phÈm Trong lßng mÑ, em h·y lµm s¸ng tá ý
kiÕn trªn.
Híng dÉn:
1. Gi¶i thÝch:
V× sao Nguyªn Hång ®îc ®¸nh gi¸ lµ nhµ v¨n cña phô n÷ vµ trÎ
em
§Ò tµi: Nh×n vµo sù nghiÖp s¸ng t¸c cña Nguyªn Hång, ngêi ®äc
dÔ nhËn thÊy hai ®Ò tµi nµy ®· xuyªn suèt hÇu hÕt çc s¸ng t¸c cña
nhµ v¨n: Nh÷ng ngµy th¬ Êu, Hai nhµ nghØ, BØ vá...
Hoµn c¶nh: Gia ®×nh vµ b¶n th©n ®· ¶nh hëng s©u s¾c ®Õn
s¸ng t¸c cña nhµ v¨n. B¶n th©n lµ mét ®øa trÎ må c«i sèng trong sù
thiÕu thèn c¶ vÒ vËt chÊt lÉn tinh thÇn l¹i cßn bÞ gia ®×nh vµ x· héi
ghÎ l¹nh .
Nguyªn Hång ®îc ®¸nh gi¸ lµ nhµ v¨n cña phô n÷ vµ trÎ em
kh«ng ph¶i v× «ng viÕt nhiÒu vÒ nh©n vËt nµy. §iÒu quan träng «ng
viÕt vÒ hä b»ng tÊt c¶ tÊm lßng tµi n¨ng vµ t©m huyÕt cña nhµ v¨n
ch©n chÝnh. Mçi trang viÕt cña «ng lµ sù ®ång c¶m m·nh liÖt cña ng-
êi nghÖ sü , dêng nh nghÖ sü ®· hoµ nhËp vµo nh©n vËt mµ th¬ng
c¶m mµ xãt xa ®au ®ín, hay sung síng, h¶ hª.
2. Nguyªn Hång lµ nhµ v¨n cña phô n÷ .
a. Nhµ v¨n ®· thÊu hiÓu vµ ®ång c¶m s©u s¾c cho nçi bÊt
h¹nh cña ngêi phô n÷
ThÊu hiÓu nçi khæ vÒ vËt chÊt cña ngêi phô n÷. Sau khi chång
chÕt v× nî nÇn cïng tóng qu¸, mÑ Hång ph¶i bá ®i tha h¬ng cÇu thùc,
bu«n b¸n ngîc xu«i ®Ó kiÕm sèng . Sù vÊt v¶, lam lò ®· khiÕn ngêi
phô n÷ xu©n s¾c mét thêi trë nªn tiÒu tôy ®¸ng th¬ng “MÑ t«i ¨n
mÆc r¸ch ríi, gÇy r¹c ®i ”…
ThÊu hiÓu nçi ®au ®ín vÒ tinh thÇn cña ngêi phô n÷ : Hñ tôc Ðp
duyªn ®· khiÕn mÑ Hång ph¶i chÊp nhËn cuéc h«n nh©n kh«ng t×nh
yªu víi ngêi ®µn «ng gÊp ®«i tuæi cña m×nh. V× sù yªn Êm cña gia
®×nh, ngêi phô n÷ nµy ph¶i sèng ©m thÇm nh mét çi bãng bªn ngêi
chång nghiÖn ngËp. Nh÷ng thµnh kiÕn x· héi vµ gia ®×nh khiÕn mÑ
Hång ph¶i bá con ®i tha h¬ng cÇu thùc , sinh në vông trém dÊu diÕm.
b. Nhµ v¨n cßn ngîi ca vÎ ®Ñp t©m hån, ®øc tÝnh cao quý cña
ngêi phô n÷:
Giµu t×nh yªu th¬ng con. GÆp l¹i con sau bao ngµy xa çch, mÑ
Hång xóc ®éng ®Õn nghÑn ngµo. Trong tiÕng khãc sôt sïi cña ngêi
mÑ, ngêi ®äc nh c¶m nhËn ®îc nçi xãt xa ©n hËn còng nh niÒm sung
síng v« h¹n v× ®îc gÆp con. B»ng cö chØ dÞu dµng ©u yÕm xoa ®Çu,
vuèt ve, g·i r«m...mÑ bï ®¾p cho Hång nh÷ng t×nh c¶m thiÕu v¾ng
sau bao ngµy xa çch.
c. Lµ ngêi phô n÷ träng nghÜa t×nh
DÉu ch¼ng mÆn mµ víi cha Hång song vèn lµ ngêi träng ®¹o
nghÜa, mÑ Hång vÉn trë vÒ trong ngµy dç ®Ó tëng nhí ngêi chång ®·
khuÊt.
d. Nhµ v¨n cßn bªnh vùc, b¶o vÖ ngêi phô n÷:
B¶o vÖ quyÒn b×nh ®¼ng vµ tù do , c¶m th«ng vêi mÑ Hång khi
cha ®o¹n tang chång ®· t×m h¹nh phóc riªng.
Tãm l¹i: §óng nh mét nhµ phª b×nh ®· nhËn xÐt “C¶m høng chñ ®¹o
bËc nhÊt trong s¸ng t¹o nghÖ thuËt cña t¸c gi¶. Nh÷ng ngµy th¬ Êu l¹i
chÝnh lµ niÒm c¶m th¬ng v« h¹n ®èi víi ngêi mÑ . Nh÷ng dßng viÕt
vÒ mÑ lµ nh÷ng dßng t×nh c¶m thiÕt tha cña nhµ v¨n. Kh«ng ph¶i
ngÉu nhiªn khi më ®Çu tËp håi ký Nh÷ng ngµy th¬ Êu, nhµ v¨n l¹i viÕt
lêi ®Ò tõ ng¾n gän vµ kÝnh cÈn: KÝnh tÆng mÑ t«i” . Cã lÏ h×nh ¶nh
ngêi mÑ ®· trë thµnh nguån m¹ch c¶m xóc v« tËn cho s¸ng t¸c cña
Nguyªn Hång ®Ó råi «ng viÕt v¨n häc b»ng t×nh c¶m thiªng liªng vµ
thµnh kÝnh nhÊt.
2. Nguyªn Hång lµ nhµ v¨n cña trÎ th¬.
a. Nhµ v¨n thÊu hiÓu vµ ®ång c¶m s©u s¾c cho nçi khæ,
néi bÊt h¹h cña trÎ th¬.
Nhµ v¨n thÊu hiÓu nçi thèng khæ c¶ v¹t chÊt lÉn tinh thÇn : C¶
thêi th¬ Êu cña Hång®îc hëng nh÷ng d vÞ ngät ngµo th× Ýt mµ ®au
khæ th× kh«ng sao kÓ xiÕt : Må c«i cha, thiÕu bµn tay ch¨m sãc cña
mÑ, ph¶i ¨n nhê ë ®Ëu ngêi th©n. Gia ®×nh vµ x· héi ®· kh«ng cho
em ®îc sèng cuéc sèng thùc sù cña trÎ th¬ ...nghÜa lµ ®îc ¨n ngon, vµ
sèng trong t×nh yªu th¬ng ®ïm bäc cña cha mÑ, ngêi th©n. Nhµ v¨n
cßn thÊu hiÓu c¶ nh÷ng t©m sù ®au ®ín cña chó bÐ khi bÞ bµ c« xóc
ph¹m ...
b. Nhµ v¨n tr©n träng, ngîi ca phÈm chÊt cao quý cña trÎ
th¬:
T×nh yªu th¬ng mÑ s©u s¾c m·nh liÖt. Lu«n nhí nhung vÒ mÑ.
ChØ míi nghe bµ c« hái “Hång, mµy cã muèn vµo Thanh Ho¸ ch¬i víi
mî mµy kh«ng?”, lËp tøc, trong ký øc cña Hång trçi dËy h×nh ¶nh ngêi
mÑ.
Hång lu«n tin tëng kh¼ng ®Þnh t×nh c¶m cña mÑ dµnh cho
m×nh. DÉu xa çch mÑ c¶ vÒ thêi gian, kh«ng gian, dï bµ c« cã tÝnh
ma ®éc ®Þa ®Õn ®©u th× Hång còng quyÕt b¶o vÖ ®Õn cïng t×nh
c¶m cña m×nh dµnh cho mÑ. Hång lu«n hiÓu vµ c¶m th«ng s©u s¾c
cho t×nh c¶nh còng nh nçi ®au cña mÑ. Trong khi x· héi vµ ngêi th©n
hïa nhau t×m çch trõng ph¹t mÑ th× bÐ Hång víi tr¸i tim bao dung vµ
nh©n hËu yªu th¬ng mÑ s©u nÆng ®· nhËn thÊy mÑ chØ lµ n¹n
nh©n ®¸ng th¬ng cña nh÷ng cæ tôc phong kiÕn kia. Em ®· khãc cho
nçi ®au cña ngêi phô n÷ kh¸t khao yªu th¬ng mµ kh«ng ®îc trän vÑn.
Hång c¨m thï nh÷ng cæ tôc ®ã: “Gi¸ nh÷ng cæ tôc kia lµ mét vËt nh-
.....th«i”
Hång lu«n khao kh¸t ®îc gÆp mÑ. Nçi niÒm th¬ng nhí mÑ nung
nÊu tÝch tô qua bao th¸ng ngµy ®· khiÕn t×nh c¶m cña ®øa con dµnh
cho mÑ nh mét niÒm tÝn ngìng thiªng liªng, thµnh kÝnh. Tr¸i tim cña
Hång nh ®ang rím m¸u, r¹n nøt v× nhí mÑ. V× thÕ tho¸ng thÊy ngêi
mÑ ngåi trªn xe, em ®· nhËn ra mÑ, em vui mõng cÊt tiÕng gäi mÑ
mµ bÊy l©u em ®· cÊt dÊu ë trong lßng.
c. Sung síng khi ®îc sèng trong lßng mÑ.
Lßng vui síng ®îc to¸t lªn tõ nh÷ng cö chi véi v· bèi rèi tõ giät níc
m¾t giËn hên, h¹nh phóc tøc tëi, m·n nguyÖn.
d. Nhµ th¬ thÊu hiÎu nh÷ng khao kh¸t mu«n ®êi cña trÎ
th¬:
Khao kh¸t ®îc sèng trong t×nh th¬ng yªu che chë cña mÑ, ®îc sèng
trong lßng mÑ.
Bµi 3: Nam Cao vµ t¸c phÈm l·o H¹c

A. Cuéc ®êi, con ngêi Nam Cao
1. Cuéc ®êi
¤ng xuÊt th©n trong gia ®×nh trung n«ng . ¤ng lµ ngêi con trai
c¶ trong gia ®×nh ®«ng anh em, «ng lµ ngêi duy nhÊt ®îc häc hµnh
chu ®¸o. Häc xong trung häc, «ng vµo Sµi Gßn kiÕm sèng 3 n¨m.
chuyÕn ®i nµy ®· ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn viÖc s¸ng t¸c cña nhµ
v¨n . V× èm ®au, «ng trë vÒ quª d¹y häc , råi sèng vÊt vëng b»ng
nghÒ viÕt v¨n. Cuéc ®êi cña mét gi¸o khæ trêng t, cña mét nhµ v¨n
nghÌo ®· ¶nh hëng s©u s¾c ®Õn phong çch viÕt v¨n cña Nam cao.
Sau çch m¹ng, Nam Cao tiÕp tôc s¸ng t¸c phôc vô kh¸ng chiÕn. N¨m
1951, trªn ®êng ®i c«ng t¸c, nhµ v¨n ®· hi sinh.
2. Con ngêi Nam Cao
HiÒn lµnh, Ýt nãi, l¹nh lïng. Lµ nhµ v¨n lu«n g¾n bã s©u nÆng víi
quª h¬ng vµ nh÷ng ngêi nghÌo khæ. Mçi trang viÕt cña nhµ v¨n lµ
trang viÕt ®µy c¶m ®éng vÒ con ngêi quª h¬ng.
3. Quan ®iÓm s¸ng t¸c:
4. Phong çch viÕt truyÖn ng¾n cña Nam Cao.
TruyÖn cña Nam Cao rÊt mùc ch©n thùc , thÉm ®Ém chÊt tr÷
t×nh, ®Ëm ®µ chÊt triÕt lý . Nam cao ®Æc biÖt s¾c s¶o trong viÖc
kh¸m ph¸ vµ diÔn t¶ nh÷ng qu¸ tr×nh t©m lý phøc t¹p cña nh©n vËt .
Ng«n ng÷ cña Nam cao gÇn víi ng«n ng÷ ngêi n«ng d©n B¾c bé
B. LuyÖn tËp:
§Ò sè 1:
TruyÖn ng¾n L·o H¹c cña Nam Cao gióp em hiÓu g× vÒ t×nh
c¶nh cña ngêi n«ng d©n tríc çch m¹ng?
Híng dÉn:
I. TruyÖn ng¾n L·o H¹c cña Nam Cao gióp ta hiÓu vÒ t×nh c¶nh
thèng khæ cña ngêi n«ng d©n tríc çch m¹ng?
1. L·o H¹c
a. Nçi khæ vÒ vËt chÊt
C¶ ®êi th¾t lng buéc bôngl·o còng chØ cã næi trong tay mét
m¶nh vên vµ mét con chã. Sù sèng lay l¾t cÇm chõng b»ng sè tiÒn Ýt
ái do bßn vên vµ mµ thuª. Nhng thiªn tai, tËt bÖnh ch¼ng ®Ó l·o yªn
æn. Bao nhiªu tiÒn dµnh dôm ®îc, sau mét trËn èm ®· hÕt s¹ch sµnh
sanh, l·o ®· ph¶i kiÕm ¨n nh mét con vËt . Nam Cao ®· dung c¶m
nh×n th¼ng vµo n«ic khæ vÒ vËt chÊt cña ngêi n«ng d©n mµ ph¶n
¸nh.
b. Nçi khæ vÒ tinh thÇn.
§ã lµ nçi ®au c¶ ngêi chång m¸t vî, ngêi cha mÊt con. Nh÷ng
ngµy th¸ng xa con, l·o sèng trong nçi lo ©u, phiÒn muén v× th¬ng nhí
con, v× cha lµm trßn bæn phËn cña ngêi cha . Cßn g× xãt xa h¬n khi
tuæi giµ gÇn ®Êt xa trêi l·o ph¶i sèng trong c« ®éc . Kh«ng ngêi th©n
thÝch, l·o ph¶i kÕt b¹n chia sÎ cïng cËu vµng.
Nçi ®au, niÒm ©n hËn cña l·o khi b¸n con chã . §au ®ín ®Õn
møc miÖng l·o mÐo xÖch ®i .... Khæ së, ®au xãt buéc l·o ph¶i t×m
®Õn çi chÕt nh mét sù gi¶i tho¸t . L·o ®· chän çi chÕt thËt d÷ déi .
L·o H¹c sèng th× mái mßn, cÇm chõng qua ngµy, chÕt th× thª th¶m.
Cuéc ®êi ngêi n«ng d©n nh l·o H¹c ®· kh«ng cã lèi tho¸t.
2. Con trai l·o H¹c
V× nghÌo ®ãi, kh«ng cã ®îc h¹nh phóc b×nh dÞ nh m×nh mong
muèn khiÕn anh phÉn chÝ, bá lµng ®i ®ån ®iÒn cao su víi mét giÊc
méng viÓn v«ng cã b¹c tr¨m míi vÒ. NghÌo ®ãi ®· ®Èy anh vµo tÊn bi
kÞch kh«ng cã lèi tho¸t.
Kh«ng chØ gióp ta hiÓu ®îc nçi ®au trùc tiÕp cña ngêi n«ng
d©n. TruyÖn cßn gióp ta hiÓu ®îc c¨n nguyªn s©u xa nçi ®au cña hä.
§ã chÝnh lµ sù nghÌo ®ãi vµ nh÷ng hñ tôc phong kiÕn l¹c hËu.
II. TruyÖn ng¾n L·o H¹c gióp ta hiÓu ®îc vÎ ®Ñp t©m hån cao
quý cña ngêi n«ng d©n
1. Lßng nh©n hËu
Con ®i xa, bao t×nh c¶m chÊt chøa trong lßng l·o dµnh c¶ cho
cËu vµng. L·o coi nã nh con, cu mang, ch¨m chót nh mét ®øa ch¸u néi
bÐ báng c«i cót : l·o b¾t rËn, t¾m , cho nã ¨n bµng b¸t nh nhµ giÇu,
©u yÕm, trß chuyÖn gäi nã lµ cËu vµng, råi l·o m¾ng yªu, cng nùng .
Cã thÓ nãi t×nh c¶m cña l·o dµnh cho nã nh t×nh c¶m cña ngêi cha
®èi víi ngêi con.
Nhng t×nh thÕ ®êng cïng, buéc l·o ph¶i b¸n cËu vµng. B¸n chã lµ
mét chuyÖn thêng t×nh thÕ mµ víi l·o l¹i lµ c¶ mét qu¸ tr×nh ®¾n ®o
do dù. L·o cãi ®ã lµ mét sù lõa g¹t, mét téi t×nh kh«ng thÓ tha thø. L·o
®· ®au ®ín, ®· khãc, ®· xng téi víi «ng gi¸o , mong ®îc dÞu bíy nçi
d»ng xÐ trong t©m can.
Tù huû diÖt niÒm vui cña chÝnh m×nh, nhng l¹i s¸m hèi v× danh
dù lµm ngêi khi ®èi diÖn tríc con vËt. L·o ®· tù vÉn. Trªn ®êi cã bao
nhiªu çi chÕt nhÑ nhµng, vËy mµ l·o chän cho m×nh çi chÕt thËt
®au ®ín, vËt v·...dêng nh l·o muèn tù trõng ph¹t m×nh tríc con chã
yªu dÊu.
2. T×nh yªu th¬ng s©u nÆng
Vî mÊt, l·o ë vËy nu«i con, bao nhiªu t×nh th¬ng l·o ®Òu dµnh
cho con trai l·o . Tríc t×nh c¶nh vµ nçi ®au cña con, l·o lu«n lµ ngêi
thÊu hiÓu t×m çch chia sÎ, t×m lêi lÏ an ñi gi¶ng d¶i cho con hiÓu d»n
lßng t×m ®¸m khac. Th¬ng con l·o cµng ®au®ín xãt xa khi nhËn ra
sù thùc phò phµng : SÏ mÊt con vÜnh viÔn “ThÎ cña nã .............chø
®©u cã cßn lµ con t«i ”. Nh÷n ngµy sèng xa con, l·o kh«ng ngu«i nçi
nhã th¬ng, niÒm mong mái tin con tõ cuèi ph¬ng trêi . MÆc dï anh
con trai ®i biÒn biÖt n¨m s¸u n¨m trêi, nhng mäi kû niÖm vÒ con vÉn
lu«n thêng trùc ë trong l·o. Trong c©u chuyÖn víi «ng gi¸o , l·o kh«ng
quyªn nh¾c tíi ®øa con trai cña m×nh.
L·o sèng v× con, chÕt còng v× con: Bao nhiªu tiÒn bßn ®îc l·o
®Òu dµnh dôm cho con. §ãi kh¸t, c¬ cùc song l·o vÉn gi÷ m¶nh vên
®Õn cïng cho con trai ®Ó lo cho t¬ng lai cña con.
Hoµn c¶nh cïng cùc, buéc l·o ph¶i ®øng tríc sù lùa chän nghiÖt
ng· : NÕu sèng, l·o sÏ lçi ®¹o lµm cha. Cßn muèn trän ®¹o lµm cha thi
ph¶i chÕt . Vµ l·o ®· quyªn sinh kh«ng ph¶i l·o kh«ng quý m¹ng s«ng,
mµ v× danh dù lµm ngêi, danh dù lµm cha. Sù hy sinh cña l·o qu¸ ©m
thÇm, lín lao.
3. VÎ ®Ñp cña lßng tù träng vµ nh©n çch cao c¶
§èi víi «ng gi¸o ngêi mµ L·o H¹c tin tëng quý träng , cung lu«n gi÷
ý ®Ó khái bÞ coi thêng . Dï ®ãi kh¸t c¬ cùc, nhng l·o døt kho¸t tõ chèi
sù gióp ®ì cña «ng gi¸o , råi «ng cè xa dÇn v× kh«ng muèn mang
tiÕng lîi dông lßng tèt cña ngêi kh¸c. Tríc khi t×m ®Õn çi chÕt, l·o ®·
toan tÝnh s¾p ®Æt cho m×nh chu ®¸o. L·o chØ cã thÓ yªn lßng
nh¾m m¾t khi ®· göi «ng gi¸o gi÷ trän m¶nh vên, vµ tiÒn lµm ma.
Con ngêi hiÒn hËu Êy, còng lµ con ngêi giÇu lßng tù träng. Hä thµ chÕt
chø quyÕt kh«ng lµm bËy. Trong x· héi ®Çy rÉy nh¬ nhuèc th× tù ý
thøc cao vÒ nh©n phÈm nh l·o H¹c qu¶ lµ ®iÒu ®¸ng träng.
III. TruyÖn gióp ta hiÓu sù tha ho¸ biÕn chÊt cña mét bé
phËn tÇng líp n«ng d©n trong x· héi ®¬ng thêi : Binh T v× miÕng
¨n mµ sinh ra lµm liÒu b¶n chÊt lu manh ®· chiÕn th¾ng nh©n çch
trong s¹ch cña con ngêi . Vî «ng gi¸o v× nghÌo ®ãi cïng quÊn mµ sinh
ra Ých kû nhá nhen, tµn nhÉn, v« c¶m tríc nçi ®au cña ngêi kh¸c .
§Ò sè 2
Ph©n tÝch çch nh×n ngêi n«ng d©n cña Nam Cao qua truyÖn
ng¾n L·o H¹c?
Híng dÉn:
1. XuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm “NghÖ thuËt vÞ nh©n sinh”:
Çch nh×n cña nhµ v¨n lµ çch nh×n cña mét con ngêi lu«n thÊu
hiÓu , ®ång c¶m víi nçi ®au khæ cña ngêi kh¸c . Nhµ v¨n lu«n thÊu
hiÓu nçi khæ vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇnh cña ngêi n«ng d©n. Lµ ngêi
sèng gÇn gòi , g¾n bã víi ngêi n«ng d©n Nam Cao ®· nh×n s©u h¬n
vµo nçi ®au tinh thÇn cña nhµ v¨n.
2. B»ng çi nh×n yªu th¬ng tr©n träng, Nam Cao ®· nhËn
ra vÎ ®Ñp t©m hån ®¸ng quý cña l·o H¹c trong cuéc sèng
kh«ng ph¶i giµnh cho con ngêi.
a. Nhµ v¨n nhËn thÊy tõ th¼m s©u t©m hån l·o H¹c tÊm lßng
nh©n hËu thËt ®¸ng quý
Nam Cao ®· nhËn ra t×nh c¶m th©n thiÕt m¸u thÞt cña con ngêi dµnh
cho con ngêi.
Nam Cao cßn ph¸t hiÖn ra nçi ©n hËn cao thîng vµ ®øc tÝnh
trung thùc cña L·o H¹c qua viÖc b¸n con chã
Nhµ v¨n cµn nhËn thÊy ë ngêi cha cßm câi x¬ x¸c nh l·o H¹c t×nh
yªu th¬ng con s©u nÆng
b. Víi ph¬ng chÊm cè t×m mµ hiÓu, Nam Cao ®· ph¸t hiÖn ra
®»ng sau vÎ ngoµi xÊu xÝ gµn dë cña L·o H¹c lµ lßng tù träng vµ nh©n
çch trong s¹ch cña l·o H¹c
Më réng: Cã thÓ so s¸nh çch nh×n tr©n träng ®èi víi ngêi n«ng
d©n cña Nam Cao vµ çch nh×n cã phÇn miÖt thÞ, khinh bØ ngêi
n«ng d©n cña Vò Träng Phông. Trong tiÓu thuyÕt Vì ®ª, Vò Träng
Phông t¶ ngêi n«ng d©n nh nh÷ng con ngêi kh«ng cã ý thøc kh«ng
c¶m xóc, coi hä nh nh÷ng bän ngêi xÊu xa, ®Óu çng. ThÊy ®îc çi
nh×n cña Nam Cao lµ çi nh×n tiÕn bé vµ nh©n ®¹o s©u s¾c.
3. Lµ çch nh×n cã chiÒu sau trµn ®Çy l¹c quan tin tëng.
Nam Cao nh×n ngêi n«ng d©n kh«ng ph¶i b»ng thø t×nh c¶m
döng dng cña kÎ trªn híng xuèng díi, cµng kh«ng ph¶i lµ hêi hît phiÕn
diÖn.
Nam Cao lu«n ®µo s©u, t×m tßi kh¸m ph¸ nh÷ng Èn khuÊt trong
t©m hån cña l·o H¹c, tõ ®ã ph¸t hiÖn ra nÐt ®Ñp ®¸ng quý :§ã lµ çi
nh×n ®Çy l¹c quan tin tëng vµo phÈm h¹nh tèt ®Ñp cña ngêi n«ng
d©n.
Tríc çch m¹ng, kh«ng Ýt nh©n vËt cña Nam cao ®Òu bÞ hoµn
c¶nh khuÊt phôc, lµm thay ®æi nh©n h×nh lÉn nh©n tÝnh. VËy mµ
k× diÖu thay hoµn c¶nh kh¾c nghiÖt ®· kh«ng khiÕn mét l·o H¹c l¬ng
thiÖn thay ®æi ®îc b¶n tÝnh tèt ®Ñp .....
L·o ®· b¶o toµn nh©n çch cao c¶ cña m×nh ®Ó t×m ®Õn çi
chÕt : “Kh«ng cuéc ®êi cha h¼n ®· ®Êng buån.........” thÓ hiÖn niÒm
tin cña nhµ v¨n vµo nh©n çch vµo sù tån t¹i kiªn cêng vµo çi tèt .
§Ò sè 3
§äc mçi t¸c phÈm v¨n ch¬ng, sau mçi trang s¸ch, ta ®äc ®îc c¶
nçi niÒm b¨n kho¨n tr¨n trë cña t¸c gi¶ vÒ sè phËn con ng¬i. Dùa vµo
nh÷ng hiÓu biÕt vÒ L·o H¹c, vµ C« bÐ b¸n diªm h·y lµm s¸ng tá nçi
niÒm ®ã.
Huíng dÉn:
I. Nh÷ng b¨n kho¨n tr¨ trë cña Nam Cao vÒ sè phËn nh÷ng ngêi
n«ng d©n qua truyÖn ng¾n L·o H¹c:
Nh÷ng lo l¾ng, tr¨n trë cña Nam Cao thÓ hiÖn qua nh©n vËt L·o
H¹c: L·o lµ ngêi sèng l¬ng thiÖn trông thùc, cã nh©n çch ®¸ng quý
nhng cuéc ®êi l¹i nghÌo khæ bÊt h¹nh . Sèng th× mái mßn c¬ cùc ,
chÕt th× ®au ®ín thª th¶m .
§©y lµ nh÷ng b¨n kho¨n tr¨n trë cña Nam Cao ®îc thÓ hiÖn qua
nh÷ng triÕt lý chua ch¸t cña l·o H¹c vÒ kiÕp ngêi “khiÕp......ch¼ng
h¹n” vµ qua nh÷ng triÕt lý cña «ng gi¸o: “Cuéc dêi cø .................buån
theo mét nghÜa kh¸c” .
¤i cuéc ®êi nµy h×nh nh kh«ng cßn chç ®øng cho nh÷ng con
ngêi trung thùc, l¬ng thiÖn nh l·o H¹c. §ã lµ ®iÒu khiÕn Nam Cao v«
cïng day døt.
Nh÷ng b¨n kho¨n tr¨n trë cña Nam Cao vÒ nh÷ng tÊn bi kÞch
kh«ng cã lèi tho¸t cña tÇng líp thanh niªn n«ng th«n lóc bÊy giê, ®iÓn
h×nh lµ anh con trai l·o H¹c.
Cuéc sèng cïng quÉn, nghÌo ®ãi khiÕn anh kh«ng cã næi h¹nh
phóc b×nh gÞ nh m×nh mong muèn ...bá ®i ®ån ®iÒn cao su víi suy
nghÜ viÓn v«ng : “Cã b¹c tr¨m míi vÒ”.
II. Nh÷ng b¨n kho¨n tr¨n trë cña Nam Cao vÒ sè phËn ngêi trÝ
thøc trong x· héi ®¬ng thêi
¤ng gi¸o lµ ngêi cã nhiÒu ch÷ nghÜa, giµu íc m¬ kh¸t väng cao
®Ñp cã nh©n çch ®¸ng quý song l¹i sèng trong c¶nh nghÌo dãi. Tõ
Sµi Gßn trë vÒ quª h¬ng, c¶ gia tµi cña «ng chØ cã mét va ly ®ùng
toµn s¸ch cò ...«ng ®· b¸n dÇn nh÷ng quyÓn s¸ch mµ «ng vÉn n©n
niu quý träng .
§©y lµ nçi ®u khæ ®èi víi ng¬i trÝ thøc bëi s¸ch lµ mét phÇn cña ®êi
«ng . VËy mµ giê ®©y vÊn ®Ò miÕng c¬m manh ¸o ®· dËp t¾t
nh÷ng íc väng trong s¸ng ®Èy «ng vµo th¶m c¶nh “Sèng mßn ”
kh«ng cã lèi tho¸t.
Qua tÊn bi kÞch cña «ng gi¸o Nam Cao kh«ng khái day døt vÒ sè
phËn ngêi tri thøc trog x· héi ®¬ng thêi. Hä mang trong m×nh íc m¬
hoµi b·o cao ®Ñp vµ kh¸y väng nghÒ nghiÖp .
Tãm l¹i th«ng qua sè phËn ngêi n«ng d©n, ngêi trÝ thøc, Nam Cao
muèn cÊt lªn tiÕng kiªu cøu ......
bµi 4:
Cñng cè : Tõ tîng h×nh, tõ tîng thanh
Bµi 1:
T×m çc tõ tîng thanh gîi t¶:
- TiÕng níc ch¶y: rãc r¸ch, tÝ t¸ch, µo µo, rµo rµo, Çm Çm, tong
tong, th¸nh thãt...
- TiÕng giã thæi: ï ï, vï vï, hiu hiu, vi vu, µo µo,
- TiÕng cêi nãi: khanh kh¸ch, åm åm, lanh l¶nh, khµ khµ, kh×
kh×, h× h×, oang oang, khóch khÝch, r¶ rÝch, rÝu rÝt, khµn
khµn, hµ hµ, h« hè,
- TiÕng bíc ch©n: rãn rÐn, huúnh huþch, rÇm rËp, rËm rÞch, thËm
thÞch, lÖt bÖt, loÑt quoÑt,
Bµi 2:
Trong çc tõ sau ®©y, tõ nµo lµ tõ tîng h×nh,tõ nµo lµ tõ tîng
thanh: rÐo r¾t, dÒnh dµng,d×u dÆt, thËp thß, mÊp m«, sÇm sËp,
ghËp ghÒnh, ®ê ®Én, ó í, rén rµng, thên thît, lä mä, l¹o x¹o, lô khô .
Tõ tîng h×nh Tõ tîng thanh
dÒnh dµng, d×u dÆt, thËp thß, rÐo r¾t, sÇm sËp, ó í, rén rµng.
mÊp m«, ghËp ghÒnh, ®ê ®Én,
thên thît, lä mä, l¹o x¹o, lô khô.
Bµi 3;
T×m çc tõ tîng h×nh trong ®o¹n th¬ sau ®©y vµ cho biÕt gi¸ trÞ
gîi c¶m cña çc tõ :
“ B¸c Hå ®ã, ung dung ch©m löa hót
Tr¸n mªnh m«ng, thanh th¶n mét vïng trêi
Kh«ng g× vui b»ng m¾t B¸c Hå cêi
Quªn tuæi giµ, t¬i m·i ®«i m¬i !
Ngßi rùc rì mét mÆt trêi çch m¹ng
Mµ ®Õ quèc lµ loµi d¬i hèt ho¶ng
§ªm tµn bay chËp cho¹ng díi ch©n Ngêi.”
( Tè H÷u)
( *çc tõ : ung dung, mªnh m«ng, thanh th¶n, rùc rì, hèt ho¶ng,
chËp cho¹ng nµy ®Æt trong ng÷ c¶nh g¾n liÒn víi sù vËt, hµnh
®éng lµm cho sù vËt, hµnh ®éng trë nªn cô thÓ h¬n, t¸c ®éng vµo
nhËn thøc cña con ngêi m¹nh mÏ h¬n).
Bµi 5:
ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n kho¶ng 5- 7 c©u t¶ c¶nh s©n trêng
giê ra ch¬i trong ®ã cã sö dông 3 tõ tîng h×nh, 3 tõ tîng thanh.
bµi 5 LuyÖn tËp tãm t¾t v¨n b¶n tù sù

I/ Néi dung:
1/ Kh¸i niÖm:
- Tãm t¾t VBTS lµ dïng lêi v¨n cña m×nh ®Ó tr×nh bµy mét çch
ng¾n gän néi dung cña v¨n b¶n ®ã.
2/ Víi nh÷ng v¨n b¶n cã cèt truyÖn, viÖc tãm t¾t thêng thuËn lîi
h¬n nh÷ng v¨n b¶n tù sù kh«ng cã c«t truyÖn.
3/ Do môc ®Ých vµ yªu cÇu kh¸c nhau nªn ngêi ta cã thÓ tãm t¾t
b»ng nhiÒu çch kh¸c nhau vµ víi ®é dµi kh¸c nhau.
4/ Yªu cÇu:
- §¸p øng ®óng môc ®Ých vµ yªu cÇu tãm t¾t.
- Ph¶n ¸nh trung thµnh néi dung cña v¨n b¶n chÝnh, kh«ng thªm
bít, kh«ng chªm xen ý kiÕn b×nh luËn cña ngêi tãm t¾t…
- Ph¶i cã tÝnh hoµn chØnh.
- Ph¶i cã tÝnh c©n ®èi.
5/ Muèn tãm t¾t ®îc v¨n b¶n tù sù, cÇn ®äc kÜ ®Ó hiÓu ®óng chñ
®Ò cña v¨n b¶n, x¸c ®Þnh néi dung chÝnh cÇn tãm t¾t, s¾p xÕp
çc néi dung Êy theo mét tr×nh tù hîp lý, sau ®ã viÕt thµnh v¨n b¶n
tãm t¾t.
II/ LuyÖn tËp:
Bµi 1
H·y tãm t¾t ®o¹n trÝch Tøc níc vì bê.
( * GV tham kh¶o 2 b¶n tãm t¾t díi ®©y:
- “ GÇn ®Õn ngµy giç ®Çu cña cha mµ mÑ Hång vÉn cha vÒ, ng-
êi c« ®· gäi Hång ®Õn nãi chuyÖn. Lêi lÏ ngêi c« rÊt ngät ngµo
nhng kh«ng giÊu næi ý ®Þnh xóc xiÓm ®éc ¸c. Hång rÊt ®au
lßng vµ c¨m giËn nh÷ng cæ tôc l¹c hËu ®· ®Çy ®äa mÑ
m×nh.§Õn ngµy giç cha, mÑ Hång ®· trë vÒ. Võa tan häc, Hång
®îc mÑ ®ãn lªn xe, «m vµo lßng. Hång mõng v× thÊy mÑ
kh«ng ®Õn nçi cßm câi, x¬ x¸c nh ngêi ta kÓ. CËu c¶m thÊy
h¹nh phóc, ªm dÞu v« cïng khi ®îc ë trong lßng mÑ.”
- “ ChÞ DËu nÊu xong nåi ch¸o th× anh DËu còng võ tØnh l¹i.
Ch¸o ®· h¬i nguéi.Anh DËu run rÈy võa ®Þnh hóp b¸t ch¸o th×
cai lÖ Ëp ®Õn víi roi song, tay thíc, d©y thõng. Chóng thóc Ðp
nhµ anh DËu nép su. ChÞ DËu van nµi xin khÊt. Cai lÖ qu¸t
m¾ng däa dì nhµ, ®¸nh chÞ DËu råi x«ng ®Õn trãi anh DËu.
Kh«ng thÓ chÞu ®îc, chi DËu vïng lªn ®¸nh l¹i tªn cai lÖ vµ ngêi
nhµ lý trëng.”
2. Tãm t¾t v¨n b¶n “ L·o H¹c”
(* “L·o H¹c lµ mét n«ng d©n nghÌo. Gia tµi cña l·o chØ cã m¶nh vên.
Vî l·o mÊt tõ l©u. Con trai l·o kh«ng ®ñ tiÒn cíi vî ®· phÉn chÝ bá
®i ®ån ®iÒn cao su ®Ó l¹i cho l·o con chã Vµng lµm b¹n. ë quª
nhµ, cuéc sèng ngµy cµng khã kh¨n. Laoc H¹c bÞ mét trËn èm
khñng khiÕp, sau ®ã kh«ng kiÕm ra viÖc lµm, l·o ph¶i b¸n con Vµng
dï rÊt ®au ®ín. TiÒn b¸n chã vµ sè tiÒn dµnh dôm ®îc l©u nay, l·o
göi «ng gi¸o nhê lo viÖc ma chay khi l·o n»m xuèng. L·o cßn nhê
«ng gi¸o tr«ng nom vµ gi÷ hé m¶nh vên cho con trai sau nµy. L·o
quyÕt kh«ng ®ông ®Õn mét ®ång nµo trong sè tiÒn dµnh dôm ®ã
nªn sèng lay l¾t b»ng rau cá cho qua ngµy.
Mét h«m, l·o xin Binh T Ýt b¶ chã nãi lµ ®Ó ®¸nh b¶ con chã l¹ hay
sang vên nhµ m×nh. Mäi ngêi, nhÊt lµ «ng gi¸o ®Òu rÊt buån khi
nghe chuyÖn nµy. ChØ ®Õn khi l·o H¹c chÕt mét çch ®ét ngét vµ
d÷ déi, «ng gi¸o míi hiÓu ra. C¶ lµng kh«ng ai hay v× sao l·o chÕt
chØ trõ cã «ng gi¸o vµ Binh T.”)
bµi 6: Cñng cè: v¨n b¶n “C« bÐ b¸n diªm”

Néi dung:
I/ KiÕn thøc cÇn nhí:
1. Çc truyÖn kÓ cho trÎ em cña An-®ec-xen thêng ®îc biÕt ®Õn víi
tªn gäi truyÖn cæ tÝch v× truyÖn «ng viÕt cho thiÕu nhi thêng
ph¶ng phÊt mµu s¾c cæ tÝch, tuy nhiªn ë ®ã nhiÒu khi yÕu tè
hiÖn thùc l¹i xuÊt hiÖn rÊt ®Ëm nÐt.
2. Sù bÊt h¹nh cña em bÐ b¸n diªm vµ thÕ gi¬Ý méng tëng cña em
-> tÊm lßng yªu th¬ng cña nhµ v¨n tríc mét sè phËn bÊt h¹nh.
3. NghÖ thuËt t¬ng ph¶n ®Æc biÖt lµ sù ®an xen, chuyÓn hãa
gi÷a méng vµ thùc, çch kÓ chuyÖn gi¶n dÞ nhng truyÒn c¶m vµ
®Çy Ên tîng ®èi víi ngêi ®äc.
II/ LuyÖn t©p:
1.V× sao thÕ giíi méng tëng cña em bÐ b¸n diªm ®îc b¾t
®Çu b»ng h×nh ¶nh lß sëi vµ kÕt thóc b»ng h×nh ¶nh ngêi
bµ nh©n tõ?
( *V× em ®ang ph¶i chÞu çi rÐt khñng khiÕp cña ®ªm giao
thõa víi giã vµ tuyÕt l¹nh, h¬n n÷a ph¶i chÞu c¶ çi rÐt cña sù
thiÕu v¾ng t×nh th¬ng – h×nh ¶nh bµ xuÊt hiÖn-> t« ®Ëm nh÷ng
bÊt h¹nh cña em bÐ trong thÕ giíi hiÖn thùc).
2. H·y chØ ra sù chuyÓn hãa gi÷a méng vµ thùc trong
truyÖn?
( *ThÕ giíi méng tëng cña em bÐ tríc tiªn ®îc dÖt lªn tõ nh÷ng chÊt
liÖu rÊt thùc: lß sëi, ngçng quay….®©y lµ nh÷ng c¶nh sinh ho¹t rÊt
thùc ®ang bao quanh em, mäi ngêi cã nhng em th× kh«ng -> çi
thùc ®· thµnh méng tëng, chØ trong méng tëng, em míi t×m ®îc
çi thùc ®· mÊt; cßn ngêi bµ ®· mÊt nhng víi em h×nh ¶nh bµ hiÖn
lªn rÊt thùc…)
3, Theo em, kÕt thóc truyÖn cã ph¶i lµ kÕt thóc cã hËu
kh«ng? V× sao?
( *Kh«ng, v× truyÖn cæ tÝch thêng kÕt thóc cã hËu, nh©n vËt t×m
®îc h¹nh phóc ngay trong hiÖn thùc cßn c« bÐ t×m thÊy h¹nh phóc
trong méng tuëng vµ chÕt trong c« ®¬n, gi¸ l¹nh, trong mét thÕ giíi
mµ ch¼ng ai biÕt vÒ nã -> nçi xãt xa lµm day døt ngêi ®äc)
III. Nh÷ng b¨n kho¨n cña An- ®Ðc xen vÒ sè phËn trÎ em nghÌo
Mét c« bÐ nhá xinh, ngoan ngo·n ®¸ng ®îc sèng ®Çy ®ñ l¹i ph¶i
chÞu nhiÒu bÊt h¹nh tr¸i ngang.
Tõ khi gia ®×nh tiªu t¸n, gia ®×nh em ph¶i sèng chui róc trong
xã tèi t¨m. C« ph¶i bµn diªm ®Ó kiÕm sèng . Em bÞ bá ®ãi, rÐt ...
®Çu trÇn ch©n ®i ®Êt cø lang thang trong ®ªm tèi . RÐt buèt ®·
khiÕn ®«i bµn tay em cøng ®ê ra, ch©n bÇm tÝm. Em thiÕu sù quan
t©m t×nh th¬ng cña gia ®×nh vµ x· héi.
Bµ néi vµ mÑ c« nh÷ng ngêi th¬ng yªu em th× ®· lÇn lît ra ®i.
Chç dùa tinh thÇn cuèi cïng cña em lµ ngêi cha, nhng cha l¹i l¹nh lïng
tµn nhÉn, khiÕn em lu«n sèng trong sî h·i kh«ng muèn vÒ nhµ.
Ngêi ®êi th× l¹nh lïng nhÉn t©m, v« c¶m tríc t×nh c¶nh cña em,
kh«ng ai ®o¸i hoµi ®Õn lêi chµo cña c«...ngêi ta cßn diÔu cît trªn nçi
®au cña em. Nhµ v¨n day døt tríc çi chÕt cña c« bÐ, nhµ v¨n ®· cæ
tÝch sù ra ®i cña em trong thanh th¶n, m·n nguyÖn.
bµi 14 Gi¸ trÞ nh©n ®¹o trong çc t¸c phÈm

v¨n häc níc ngoµi
A. Môc tiªu cÇn ®¹t.
- N¾m ®îc t tëng nh©n ®¹o cña çc t¸c gi¶ khi ph¶n ¸nh sè phËn
bÊt h¹nh vµ nh÷ng vÎ ®Ñp t©m hån cña çc nh©n vËt qua çc t¸c
phÈm “ C« bÐ b¸n diªm”; “ ChiÕc l¸ cuèi cïng”.
- RÌn kü n¨ng ph©n tÝch v¨n häc.
B. Néi dung.
I. KÕn thøc c¬ b¶n.
1. C« bÐ b¸n diªm.
a. Khung c¶nh l¹nh gi¸ cña ®ªm giao thõa.
- Ngoµi trêi giã tuyÕt, ma l¹nh >< Çc ng«i nhµ Êm ¸p, sùc nøc mïi
ngçng quay.
- C« bÐ nhí vÒ dÜ v·ng t¬i ®Ñp, bµ néi hiÒn tõ nh©n hËu >< thùc t¹i:
®ãi, rÐt.
b. Nh÷ng ¸nh löa diªm vµ thÕ giíi ¶o méng.

- Que diªm thø nhÊt: H/a lß sëi Êm ¸p g¾n víi thùc t¹i ph¶i chèng chäi
çi gi¸ rÐt kh¾c nghiÖt. C« bÐ vui thÝch khi ®îc chøng kiÕn ¸nh s¸ng
cña ngän löa, më ra 1 thÕ giíi ¶o tëng huy hoµng.
- Que diªm thø hai: Bµn ¨n vµ ngçng quay – bông ®ãi cån cµo ->
chèng chäi víi çi ®ãi b»ng giÊc m¬.
- Que diªm thø ba: H/a c©y th«ng N«-en – kh¸t khao ®îc vui ch¬i cña
tuæi th¬ sím ph¶i chÞu thiÖt thßi v× hoµn c¶nh nghÌo khæ.
- Que diªm thø t: Em bÐ ®îc gÆp l¹i bµ néi ®· khuÊt. Thùc ra ®©y
kh«ng cßn lµ ¶o méng mµ lµ sù thùc tríc phót em bÐ bÞ chÕt rÐt. Nh-
ng tÊm lßng nhµ v¨n ®· dÓ em cã nh÷ngkho¶nh kh¾c h¹nh phóc ®îc
sèng trong t×nh th¬ng.
- ¸nh s¸ng huy hoµng ®ãn em vÒ trêi cïng bµ chÝnh lµ lêi tiÔn ®a
®Çy th¬ng c¶m dµnh cho 1 em bÐ ngoan.
c. Buæi s¸ng ®Çu n¨m míi.
- Sù v« c¶m cña mäi ngêi tríc çi chÕt cña em bÐ.
- T×nh c¶m cña nhµ v¨n ®îc béc lé trùc tiÕp -> an ñi cho sè phËn bÊt
h¹nh.
=> Bøc th«ng ®iÖp giµu t×nh ngêi.
II. Bµi tËp:
1. V× sao thÕ giíi méng tëng cña em bÐ b¸n diªm ®îc b¾t ®Çu
b»ng h×nh ¶nh lß sëi vµ kÕt thóc b»ng h×nh ¶nh ngêi bµ
nh©n tõ?
(V× em ®ang ph¶i chÞu çi rÐt khñng khiÕp cña ®ªm giao thõa
víi giã vµ tuyÕt l¹nh, h¬n n÷a ph¶i chÞu c¶ çi rÐt cña sù thiÕu v¾ng
t×nh th¬ng – h×nh ¶nh bµ xuÊt hiÖn -> t« ®Ëm nh÷ng bÊt h¹nh cña
em bÐ trong thÕ giíi hiÖn thùc)
2. H·y chØ ra sù chuyÓn hãa gi÷a méng vµ thùc trong truyÖn?
(ThÕ giíi méng tëng cña em bÐ tríc tiªn ®îc dÖt lªn tõ nh÷ng
chÊt liÖu rÊt thùc: lß sëi, ngçng quay….®©y lµ nh÷ng c¶nh sinh ho¹t
rÊt thùc ®ang bao quanh em, mäi ngêi cã nhng em th× kh«ng -> çi
thùc ®· thµnh méng tëng, chØ trong méng tëng, em míi t×m ®îc çi
thùc ®· mÊt; cßn ngêi bµ ®· mÊt nhng víi em h×nh ¶nh bµ hiÖn lªn
rÊt thùc…).
3. Theo em, kÕt thóc truyÖn cã ph¶i lµ kÕt thóc cã hËu kh«ng?
V× sao?
(Kh«ng, v× truyÖn cæ tÝch thêng kÕt thóc cã hËu, nh©n vËt t×m
mµ ch¼ng ai biÕt vÒ nã -> nçi xãt xa lµm day døt lßng ngêi.
Bµi vÒ nhµ:
TruyÖn “C« bÐ b¸n diªm” cña An-®Ðc-xen lµ mét c©u chuyÖn xóc
®éng, chan chøa t×nh c¶m nh©n ¸i. H·y ph©n tÝch truyÖn ®Ó lµm
s¸ng râ.
2. ChiÕc l¸ cuèi cïng.
a. Khung c¶nh mïa ®«ng vµ t×nh c¶nh tuyÖt väng cña Gi«n-xi:
- Nçi sî h·i ¸m ¶nh t©m tr¹ng Xiu vµ cô B¬-men trong ®ªm ma giã.
- NiÒm tin k× quÆc cña Gi«n-xi khi phã th¸c cuéc ®êi vµo chiÕc l¸ th-
êng xu©n.
b. T×nh huèng ®¶o ngîc thø nhÊt:
- T©m tr¹ng ®au khæ vµ håi hép cña Xiu khi ph¶i më cöa cho Gi«n-xi.
Sù bÊt ngê ngoµi dù kiÕn: chiÕc l¸ cuèi cïng vÉn cßn trªn têng -> hy
väng trë l¹i.
- T©m tr¹ng chê ®îi hÐo h¾t cña Gi«n-xi -> tuyÖt väng, thiÕu niÒm
tin vµo sù sèng. Thêi gian lµ nçi ¸m ¶nh cña Gi«n-xi.
- ChiÕc l¸ vÉn ë trªn têng: thøc tØnh ý chÝ sèng cña Gi«n-xi, gióp c« vît
qua bÖnh tËt
-> Thiªn nhiªn thua chiÕc l¸, ®Þnh mÖnh thua ý chÝ con ngêi.
c. T×nh huèng ®¶o ngîc thø 2:

- T©m tr¹ng Xiu: tõ håi hép lo l¾ng ®Õn khi hiÓu râ sù thËt lµ sù hßa
trén t×nh yªu th¬ng vµ c¶m phôc tríc tÊm lßng cao c¶ cña cô b¬-men.
- Sù hi sinh tõ 1 hµnh ®éng lõa dèi cao c¶.
-> NghÖ thuËt cã thÓ thøc tØnh niÒm tin cña con ngêi.
=> T¸c phÈm lµ sù kh¼ng ®Þnh cho ý nghÜa cao c¶ cña sù sèng. Lµ
lêi ca ngîi vµ kÝnh träng tríc nh©n çch cao ®Ñp cña ngêi nghÖ sÜ
d¸m hi sinh v× ®ång lo¹i.
Bµi tËp:
1. Gi«n -xi ®· nãi khi ng¾m nh×n chiÕc l¸ mµ cô B¬-men vÏ:
Muèn chÕt lµ mét téi” nhng cô B¬-men ®· ®¸nh ®æi sinh
m¹ng cña m×nh ®Ó vÏ nªn chiÕc l¸ nµy. §iÒu tëng nh m©u
thuÉn nµy ®· g©y cho em nh÷ng suy nghÜ g×?
( HS cã thÓ cã nhiÒu lý gi¶i nhng nh×n chung cã thÓ tr¶ lêi b»ng
gîi ý: Cô B¬-men lùa chän çi chÕt v× ngêi kh¸c, çi chÕt Êy gieo mÇm
cho sù sèng, nã håi sinh ý thøc sèng cho Gi«n- xi…..).
2. BÝ mËt vÒ chiÕc l¸ cuèi cïng chØ ®îc tiÕt lé ë phÇn kÕt cña
c©u chuyÖn. H·y chØ ra ý nghÜa nghÖ thuËt cña çch kÕt thóc
truyÖn nµy?
( - T¹o ra sù bÊt ngê cho ngêi ®äc, khiÕn cho truyÖn trë nªn hÊp dÉn
®Õn nh÷ng dßng cuèi cïng.
- Gióp ta chøng kiÕn sù lo l¾ng, quan t©m ®Õn xãt xa cña Xiu
giµnh cho Gi«n- xi.
- KhiÕn ta nghÜ tíi mét triÕt lý thËt ®Ñp vµ giµu tÝnh nh©n v¨n:
cuéc sèng cßn Èn chøa bao ®iÒu ®Ñp ®Ï mµ chóng ta cha biÕt
®Õn ….).
bµi 7 Ph©n biÖt trî tõ, th¸n tõ, t×nh th¸i tõ

Néi dung:
1. HS nh¾c l¹i kh¸i niÖm trî tõ, th¸n tõ, t×nh th¸i tõ.
2. Lu ý sù kh¸c biÖt:
- Trî tõ chuyªn ®i kÌm víi mét sè tõ ng÷ trong c©u tøc lµ nªu ®Æc
diÓm cña trî tõ lu«n lu«n ®øng tríc nh÷ng tõ ng÷ ®ã ( cè
®Þnh)-> cã s¾c th¸i t×nh c¶m cè ý nhÊn m¹nh cña ngêi nãi.
- Th¸n tõ lµ tõ lo¹i ®Æc biÖt chuyªn biÓu thÞ c¶m xóc trùc tiÕp do
ngêi nãi tù béc lé , kh«ng tham gia cÊu t¹o côm tõ, còng kh«ng
kÕt hîp ®îc víi côm tõ trong c©u > ®øng t¸ch rêi, biÖt lËp so víi
çc thµnh phÇn kh¸c trong cÊu t¹o c©u.
- T×nh th¸i tõ lµ nh÷ng tõ ®Æt thªm vµo c©u ®Ó biÓu thÞ môc
®Ých nãi trong çc kiÓu c©u nghi vÊn, cÇu khiÕn, c¶m th¸n >
®øng cuèi c©u, kh«ng t¸ch khái cÊu t¹o c©u, kh«ng thÓ lµm
thµnh mét c©u ®Æc biÖt nh th¸n tõ.
II/ LuyÖn tËp:
Bµi 1:
ChØ ra çc trî tõ trong çc c©u sau:
a. C¶nh vËt chung quanh t«i ®Òu thay ®æi, v× chÝnh lßng t«i
®ang cã sù thay ®æi lín: h«m nay t«i ®i häc.
b. MÊy cËu ®i tríc «m s¸ch vë nhiÒu l¹i kÌm c¶ bót thíc n÷a.
c. §ét nhiªn l·o b¶o t«i:
- Nµy! Th»ng ch¸u nhµ t«i, ®Õn mét n¨m nay, ch¼ng cã giÊy m¸ g×
®Êy, «ng gi¸o ¹!
( Nam Cao)
d. ChØ nghe tiÕng hãt lÝu lo mµ kh«ng thÊy bãng chim ®©u.
e. Ngêi nhµ lý trëng h×nh nh kh«ng d¸m hµnh h¹ mét ngêi èm n¨ng, sî
hoÆc x¶y ra sù g×, h¾n cø lãng ngãng ng¬ ng¸c, muãn nãi mµ kh«ng
d¸m nãi.
f. T«i quªn c¶ mÑ t«i ®øng sau t«i. Nghe gäi ®Õn tªn, t«i tù nhiªn
giËt m×nh vµ lóng tóng.
g. Cã lÏ t«i b¸n con chã ®Êy, «ng gi¸o ¹!
h. T«i chØ èm cã mét trËn ®Êy th«i. Mét trËn ®óng hai th¸ng mêi
t¸m ngµy, «ng gi¸o ¹!
( * tõ g¹ch ch©n)
Bµi 2:
T×m çc th¸n tõ trong nh÷ng c©u sau ®©y:
a.V©ng! ¤ng gi¸o d¹y ph¶i!
b.V©ng, ch¸u còng ®· nghÜ nh cô.
c. Nµy, b¶o b¸c Êy cã trèn ®i ®©u th× trèn.
d.Nµy! Th»ng ch¸u nhµ t«i, ®Õn mét n¨m nay, ch¼ng cã giÊy m¸ g×
®Êy, «ng gi¸o ¹!
- µ! Th× ra l·o ®ang nghÜ ®Õn th»ng con l·o.
e. Êy! Sù ®êi l¹i cø thêng nh vËy ®Êy.
Bµi 3:
ChØ ra çc t×nh th¸i tõ ®îc dïng trong çc c©u sau:
a.Mµy d¹i qu¸, cø vµo ®i, tao ch¹y cho tiÒn tµu. Vµo mµ b¾t mî mµy
may v¸ s¾m söa cho vµ th¨m em bÐ chø.
b.Con nÝn ®i! Mî ®· vÒ víi çc con råi mµ.
c. B¸c trai ®· kh¸ råi chø?
d.Cai lÖ vÉn giäng hÇm hÌ:
- NÕu kh«ng cã tiÒn nép su cho «ng b©y giê, th× «ng sÏ dì c¶ nhµ
mµy ®i, chöi m¾ng th«i µ!
Bµi 4:
ViÕt ®o¹n héi tho¹i kho¶ng 10 dßng trong ®ã cã sö dông Ýt
nhÊt 1 trî tõ, 1 th¸n tõ, 1 t×nh th¸i tõ.
Bµi 8 LuyÖn viÕt ®o¹n v¨n tù sù kÕt hîp víi miªu t¶, biÓu C¶m
A/ Môc tiªu:
- Gióp häc sinh rÌn luyÖn kü n¨ng viÕt v¨n sù kÕt hîp víi miªu t¶,
biÓu c¶m.
- RÌn chÝnh t¶, çch diÔn ®¹t, çch tr×nh bµy ®o¹n v¨n.
B/ Néi dung:
Bµi 1
Cho ®o¹n v¨n sau:
“ Kim ®ång hå nhÝch dÇn ®Õn con sè 12. MÆt trêi ®· ®øng
bãng. Çi n¾ng hÌ gay g¾t ®Õn khã chÞu, l¹i thªm tõmg ®ît giã Lµo
qu¹t d÷ déi. Ngoµi vên, hµng chuèi dêng nh còng ®ang rò xuèng.
T«i nh×n ra ngâ, giê nµy mÑ vÉn cha vÒ. H«m nµo còng vËy, mÑ th-
êng ®i lµm vÒ rÊt muén. C¬ quan th× xa, chiÕc xe ®¹p cò vµ çi
d¸ng gÇy cña mÑ ph¶i chèng chäi víi n¾ng, víi giã Lµo, vÊt v¶ l¾m
míi vît qua ®îc c¶ qu·ng ®êng dµi. NghÜ ®Õn ®ã, tù nhiªn t«i thÊy
cay cay n¬i khãe m¾t, vµ trong lßng t«i chît thæn thøc: Lµm sao
con cã thÓ chia sÎ nçi nhäc nh»n cña mÑ, mÑ ¬i!”
§äc ®o¹n v¨n, §¹t cho ®ã lµ ph¬ng thøc miªu t¶, Long cho ®ã
lµ ph¬ng thøc tù sù, Quang cho ®ã lµ ph¬ng thøc biÓu c¶m. Khi
nghe çc b¹n ph¸t biÓu, c« gi¸o nhËn xÐt: Cha cã ý kiÕn nµo ®óng.
Theo em, v× sao c« gi¸o nhËn xÐt nh vËy? Ph¶i tr¶ lêi
nh thÕ nµo cho ®óng?
Bµi 2
Cho ®o¹n v¨n tù sù sau:
“ S¸ng nay, giã muµ ®«ng b¾c trµn vÒ. VËy mµ khi ®i häc, t«i
l¹i quªn mang theo ¸o Êm. Bçng nhiªn, t«i nh×n thÊy mÑ xuÊt hiÖn
víi chiÕc ¸o len trªn tay. MÑ xin phÐp c« gi¸o cho t«i ra ngoa× líp råi
giôc t«i mÆc ¸o. §©y lµ çi ¸o mÑ ®· ®an tÆng t«i tõ mïa ®«ng
n¨m ngo¸i. Kho¸c chiÕc ¸o vµo, t«i thÊy thËt Êm ¸p. T«i muèn nãi
thµnh lêi: “ Con c¶m ¬n mÑ!”
H·y bæ sung thªm ph¬ng thøc miªu t¶ vµ biÓu c¶m ®Ó
viÕt l¹i ®o¹n v¨n trªn cho sinh ®éng ( kh«ng thay ®æi ®Ò
tµi ®o¹n v¨n).
Bµi 3:
H·y chuyÓn nh÷ng c©u kÓ sau ®©y thµnh nh÷ng c©u
kÓ cã ®an xen yÕu tè miªu t¶ hoÆc yÕu tè biÓu c¶m:
a. T«i nh×n theo çi bãng cña th»ng bÐ ®ang khuÊt dÇn phÝa cuèi
con ®êng.
b. T«i ngíc nh×n lªn, thÊy hµng phîng vÜ ®· në hoa tù bao giê.
c. Nghe tiÕng hß cña c« l¸i ®ß trong bãng chiÒu tµ, lßng t«i chît
buån vµ nhí quª.
d. C« bÐ lÆng lÏ dâi theo çnh chim nhá trªn bÇu trêi.
(* Mçi trêng hîp cã thÓ bæ sung 1-2 c©u).
Bµi 4:
Cho ®o¹n v¨n tù sù sau:
“ Mét buæi chiÒu, nh thêng lÖ, t«i x¸ch cÇn c©u ra bê s«ng.
Bçng nhiªn t«i nh×n thÊy mét cËu bÐ tr¹c tuæi m×nh ®· ngåi c©u ë
®ã tõ bao giê. T«i ®Þnh lªn tiÕng chµo lµm quennhng v× ng¹i nªn
l¹i th«i. ThÕ lµ t«i lÆng lÏ lïi xa mét qu·ng, bu«ng c©u nhng thØnh
tho¶ng vÉn liÕc m¾t nh×n trém cËu ta. Lãng ngãng thÕ nµo, t«i
®Ó tuét c¶ hép måi r¬i xuèng s«ng. Ng¸n ngÈm, t«i cuèn cÇn c©u,
®Þnh ra vÒ. Cha kÞp ®øng dËy, t«i ®· nh×n thÊy cËu bÐ ®øng
sõng s÷ng ngay tríc mÆt. Trªn tay cËu ta lµ mét hép måi ®Çy. CËu
ta l¼ng lÆng san nöa sè måi cho t«i. ThÕ lµ chóng t«i lµm quen víi
nhau.”
H·y thªm çc yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m ®Ó viÕt l¹i ®o¹n v¨n
tù sù trªn sao cho sinh ®éng vµ hÊp dÉn h¬n.
( *Gîi ý:
- Bæ sung yÕu tè miªu t¶;
+ Khung c¶nh thiªn nhiªn: n¾ng, giã, dßng s«ng, tiÕng ç ®íp måi…
+ H×nh ¶nh ngêi b¹n míi: g¬ng mÆt, níc da, mai tãc, trang phôc…
- Bæ sung yÕu tè biÓu c¶m: th¸i ®é ng¹c nhiªn, sù tß mß vÒ cËu
bÐ, sù bùc m×nh khi ®¸nh r¬i hép måi….)
Bµi tập về nhµ

ViÕt mét ®o¹n v¨n kho¶ng 7 – 10 c©u kÓ l¹i mét buæi tèi thø
bÈy ë gia ®×nh em ( Cã yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m)
Ngµy d¹y:
bµi 9 Cñng cè v¨n b¶n “ChiÕc l¸ cuèi cïng”
Néi dung:
1. TruyÖn ChiÕc l¸ cuèi cïng lµ cuéc chiÕn ®Êu ®Ó giµnh l¹i sù sèng
cho Gi«n xi b»ng t×nh yªu th¬ng cña Xiu vµ cô B¬men.
2. Quan niÖm nh©n v¨n cña O Henri vÒ mét kiÖt t¸c nghÖ thuËt
qua h×nh ¶nh chiÕc l¸ cuèi cïng.
3. NghÖ thuËt: kÕt cÊu ®¶o ngîc t×nh huèng hai lÇn, kÕt thóc
truyÖn bÊt ngê vµ nhiÒu d vÞ.
II/ LuyÖn tËp:
“ Muèn chÕt lµ mét téi”nhng cô B¬-men ®· ®¸nh ®æi
sinh m¹ng cña m×nh ®Ó vÏ nªn chiÕc l¸ nµy. §iÒu tëng nh
m©u thuÉn nµy ®· g©y cho em nh÷ng suy nghÜ g×?
(* HS cã thÓ cã nhiÒu lý gi¶i nhng nh×n chung cã thÓ tr¶ lêi b»ng
gîi ý : Cô B¬-men lùa chän çi chÕt v× ngêi kh¸c, çi chÕt Êy gieo
mÇm cho sù sèng, nã håi sinh ý thøc sèng cho Gi«n- xi…..)
2. BÝ mËt vÒ chiÕc l¸ cuèi cïng chØ ®îc tiÕt lé ë phÇn kÕt
cña c©u chuyÖn. H·y chØ ra ý nghÜa nghÖ thuËt cña çch
kÕt thóc truyÖn nµy?
( - T¹o ra sù bÊt ngê cho ngêi ®äc, khiÕn cho truyÖn trë nªn hÊp
dÉn ®Õn nh÷ng dßng cuèi cïng.
®Õn ….)
3 .Chi tiÕt nµo trong truyÖn khiÕn em xóc ®éng nhÊt? V×
sao?
bµi 10 LuyÖn tËp lËp dµn ý

bµi v¨n tù sù kÕt hîp víi miªu t¶, biÓu c¶m
Néi dung:
I. KiÕn thøc cÇn ghi nhí:
- LËp dµn ý cho bµi v¨n tù sù kÕt hîp víi miªu t¶, biÓu c¶m tøc lµ
lËp mét chuçi sù viÖc kÕ tiÕp nhau, cã më ®Çu, cã qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn, cã ®Ønh ®iÓm vµ cã kÕt thóc.
- Dµn ý cña bµi v¨n tù sù kÕt hîp víi miªu t¶ vµ biÓu c¶m chñ yÕu
vÉn lµ dµn ý mét bµi v¨n tù sù cã 3 phÇn: MB, TB, KB.
- Khi kÓ vÒ sù viÖc vµ con ngêi, cÇn kÕt hîp víi çc yÕu tè ë miªu
t¶ vµ biÓu c¶m ®Ó c©u chuyÖn sinh ®éng vµ s©u s¾c h¬n.
Song chó ý, yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m nªn sö dông trong bµi
sao cho phï hîp.
II. LuyÖn tËp:
Bµi 1:
Cho ®Ò v¨n sau: “H·y kÓ l¹i mét kû niÖm ®¸ng nhí cña em
®èi víi mét con vËt nu«i mµ em yªu thÝch”.
Mét b¹n HS ®· triÓn khai phÇn th©n bµi nh sau:
- ý 1: Gµ lai tre kh«ng ®îc bè mÑ t«i ®Ó ý ®Õn ( xen yÕu tè biÓu
c¶m)
- ý 2: LÝ do gµ lai tre xuÊt hiÖn ë nhµ t«i.( Miªu t¶ mµu l«ng cña gµ,
d¸ng vÎ cña gµ)
- ý 3: em bÐ ( em t«i) ®îc ¨n bét quÊy víi lßng ®á trøng. C¶ nhµ
khen gµ lai tre.( miªu t¶: mµu s¾c, h×nh ¶nh nh÷ng qu¶ trøng gµ,
biÓu c¶m: qua lêi khen cña mäi ngêi, c¶m xóc trµo d©ng trong t«i)
- ý 4: BÊt ngê ph¸t hiÖn gµ lai tre ®Î trøng, qua mét ngµy t×m gµ
v× tëng gµ l¹c mÊt ( xen yÕu tè biÓu c¶m vµ miªu t¶)
1. Em cã t¸n thµnh çch triÓn khai ®Ò bµi nh b¹n HS trªn ®©y
kh«ng? V× sao?
( *s¾p xÕp ý lén xén > s¾p xÕp l¹i: 2- 1- 4- 3)
Bµi 2
LËp dµn ý cho ®Ò v¨n: “H·y kÓ vÒ mét viÖc em ®· lµm khiÕn bè
mÑ em rÊt vui lßng”?
bµi 11 Cñng cè v¨n b¶n “Hai c©y phong”
Néi dung:
I/ KiÕn thøc c¬ b¶n:
1. §o¹n trÝch n»m ë phÇn më ®Çu cña t¸c phÈm- cã vai trß dÉn
nhËp, t¹o kh«ng khÝ cho t¸c phÈm. §ång thêi, qua viÖc giíi thiÖu
hai c©y phong do thÇy §uy-sen trång- t¸c gi¶ ®· khÐo lÐo gîi ra
nh©n vËt chÝnh còng nh chñ ®Ò t¸c phÈm.
2. V¨n b¶n miªu t¶ vÎ ®Ñp rÊt sinh ®éng cña hai c©y phong tõ c¶m
nhËn ®Çy rung ®éng vµ nghÖ sÜ cña ngêi kÓ chuyÖn- ngêi ®·
®Ó l¹i tuæi trÎ cña m×nh bªn gèc c©y phong.
3. NghÖ thuËt: çi nh×n héi häa, nghÖ thuËt nh©n hãa, nh÷ng liªn
tëng t¸o b¹o vµ ®Çy chÊt th¬.
II/ LuyÖn tËp:
1. Ngêi kÓ chuyÖn miªu t¶ hai c©y phong tõ thêi gian qu¸
khø hay hiÖn t¹i? ý nghÜa nghÖ thuËt cña çch miªu t¶
nµy lµ g×?
(* Ngêi kÓ chuyÖn miªu t¶ hai c©y phong tõ ®iÓm nh×n cña thêi
gian hiÖn t¹i: nhiÒu n¨m ®· tr«i qua, cho ®Õn tËn ngµy nay…®ång
thêi còng miªu t¶ tõ ®iÓm nh×n cña thêi gian qu¸ khø: thuë Êy,
n¨m häc cuèi cïng, tríc khi b¾t ®Çu nghØ hÌ.Trong c¶m nhËn cña
t«i, h×nh ¶nh hai c©y phong vÉn ®Ñp ®Ï nguyªn vÑn bÊt chÊp mäi
thay ®æi, nã vÉn m·i thuéc vÒ mét thÕ giíi ®Ñp ®Ï, nã trë thµnh
mét phÇn ®Ñp nhÊt trong cuéc ®êi ngêi häa sÜ.)
2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm g× cña hai c©y phong khiÕn ngêi kÓ
chuyÖn lu«n nhí vµ mong íc ®îc trë vÒ bªn nã ®Ó l¾ng
nghe tiÕng l¸ reo cho ®Õn khi say sa ng©y ngÊt?
(* §©y lµ c©u hái më, ngay c¶ ngêi kÓ chuyÖn còng c¶m thÊy
kh«ng biÕt gi¶i thÝch ra sao, song vÒ c¬ b¶n, hai c©y phong
hiÖn lªn qua hai vÎ ®Ñp chÝnh : chóng cã tiÕng nãi riªng vµ h¼n
ph¶i cã mét t©m hån riªng, chan chøa nh÷ng lêi ca ªm dÞu ( DC:
SGK); hai c©y phong trªn ®åi cao, khi bän trÎ trÌo lªn ®ã, mét thÕ
giíi ®Ñp ®Ï v« ngÇn …-> hai c©y phong chÝnh lµ hiÖn th©n cho
nh÷ng g× ®Ñp ®Ï nhÊt cña tuæi th¬: bÝ Èn, trµn ®Çy rung ®éng
tinh tÕ, kh¸t khao…..)
3. Ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña em sau khi ®äc xong v¨n b¶n
“Hai c©y phong.”
Bµi 12 ¤n tËp truyÖn kÝ ViÖt Nam
Néi dung:
I. KiÕn thøc c¬ b¶n:
- Bèn v¨n b¶n truyÖn kÝ hiÖn ®¹i VN häc ë líp 8 ®Òu thuéc giai
®o¹n 1900 – 1945, ®Òu cã néi dung hiÖn thùc vµ gi¸ trÞ nh©n ®¹o
s©u s¾c.
- Çc v¨n b¶n Trong lßng mÑ, Tøc níc vì bê, L·o H¹c, ®Òu lÊy ®Ò
tµi vÒ con ngêi vµ cuéc sèng x· héi ®¬ng thêi, ®Òu ®i s©u miªu t¶
sè phËn cùc khæ cña nh÷ng con ngêi bÞ vïi dËp. §ã lµ çc t¸c phÈm
®îc viÕt b»ng tÊm lßng ®ång c¶m s©u s¾c, b»ng th¸i ®é tr©n
träng, n©ng niu vÎ ®Ñp t©m hån, phÈm chÊt cao quý cña ngêi lao
®éng.
- Çc t¸c phÈm kh¸c nhau vÒ thÓ lo¹i, çch thÓ hiÖn, mµu s¾c vµ sù
kÕt hîp gi÷a tù sù víi tr÷ t×nh còng kh«ng hoµn toµn nh nhau.
II. LuyÖn tËp:

1. Ph©n tÝch tinh thÇn nh©n ®¹o cña ba v¨n b¶n ®· ®îc häc:
“ Trong lßng mÑ”, “Tøc níc vì bê”, “L·o H¹c”.
( *Cã thÓ ph©n tÝch qua nh÷ng mÆt c¬ b¶n:
- DiÔn t¶ mét çch ch©n thùc vµ c¶m ®éng nh÷ng nçi ®au,
nh÷ng bÊt h¹nh cña con ngêi.
- Tè ço nh÷ng g× tµn ¸c, xÊu xa chµ ®¹p lªn quyÒn sèng, nh©n
phÈm cña con ngêi.
- Tr©n träng vÎ ®Ñp nh©n phÈm, t©m hån phong phó cña con
ngêi trong çc t×nh thÕ nghiÖt ng·.
2. Tr×nh bµy sù kh¸c nhau vÒ mÆt thÓ lo¹i, ph¬ng thøc biÓu
®¹t, néi dung chñ yÕu, ®Æc s¾c nghÖ thuËt cña ba v¨n
b¶n trªn.
3. ViÕt mét bµi v¨n ng¾n tr×nh bµy c¶m nghÜ, Ên tîng cña
em vÒ mét nh©n vËt hoÆc mét ®o¹n v¨n nµo ®ã trong ba
v¨n b¶n trªn.
bµi 13 Cñng cè nãi qu¸; nãi gi¶m, nãi tr¸nh

Néi dung:
I.KiÕn thøc cÇn nhí: Nãi qu¸
1. Kh¸i niÖm (HS nh¾c l¹i).
2. Ph©n biÖt biÖn ph¸p tu tõ nãi qu¸ víi nãi kho¸c.
- Gièng nhau: Nãi phãng ®¹i qui m«, tÝnh chÊt, møc ®é cña sù
vËt, sù viÖc, hiÖn tîng.
- Kh¸c nhau:
+ Nãi kho¸c: lµm cho ngêi nghe tin vµo n÷ng ®iÒu kh«ng cã
thùc.
+ Nãi qu¸: nh»m nhÊn m¹nh, lµm næi bËt b¶n chÊt cña sù thËt
gióp ngêi nghe nhËn thøc sù thùc râ rµng h¬n; t¨ng søc biÓu c¶m.
(cho HS lÊy vd ®Ó so s¸nh)
3. Nh÷ng lu ý khi sö dông nãi qu¸ trong giao tiÕp:
- CÇn thËn träng khi sö dông nãi qu¸, ®Æc biÖt khi giao tiÕp víi
ngêi trªn, ngêi lín tuæi.
- BiÖn ph¸p nãi qu¸ thêng ®îc sö dông kÌm víi biÖn ph¸p tu tõ so
s¸nh, Èn dô, ho¸n dô. VÝ dô: RÎ nh bÌo, nhanh nh c¾t…
II/ LuyÖn tËp:
Bµi1: T×m biÖn ph¸p nãi qu¸ vµ cho biÕt hiÖu qu¶ diÔn ®¹t cña
chóng trong çc vÝ dô sau ®©y:
a. §éi trêi, ®¹p ®Êt ë ®êi
Hä Tõ, tªn H¶i vèn ngêi ViÖt §«ng.
b. Chó t«i Êy µ, ®¹n b¾n vµo lç mòi chó hØ ra lµ chuyÖn thêng!
c. Søc «ng Êy cã thÓ v¸ trêi lÊp biÓn.
d. Ngêi say rîu mµ ®i xe m¸y th× tÝnh m¹ng nh ngµn c©n treo sîi
tãc.
e. TiÕng h¸t ¸t tiÕng bom.
Bµi 2: T×m çc thµnh ng÷ cã sö dông biÖn ph¸p nãi qu¸ ®Ó diÔn
®¹t çc ý sau ®©y råi ®Æt c©u víi thµnh ng÷ Êy:
a. Ch¾t läc, chän lÊy çi quÝ gi¸, tinh tóy trong nh÷ng çi t¹p chÊt
kh¸c.
b. KhuÕch tr¬ng, cæ ®éng, lµm ån µo.
c. Sî h·i, khiÕp ®¶m ®Õn møc mÆt t¸i mÐt.
d. Lu«n kÒ c¹nh bªn nhau hoÆc g¾n bã chÆt chÏ, kh¨ng khÝt víi
nhau.
e. Gan d¹, dòng c¶m, kh«ng nao nóng tríc khã kh¨n hiÓm nguy.
f. Gièng hÖt nhau ®Õn møc tëng chõng nh cïng mét thÓ chÊt.
( * G¹n ®ôc kh¬i trong, §¸nh trèng khua chiªng, MÆt c¾t
kh«ng cßn giät m¸u, Nh h×nh víi bãng, Gan vµng d¹ s¾t, Nh
hai giät níc.)
Bµi 3:
T×m 5 thµnh ng÷ cã sö dông biÖn ph¸p nãi qu¸ vµ ®Æt c©u víi mçi
thµnh ng÷ ®ã.
Bµi vÒ nhµ:
1. T×m hiÓu gi¸ trÞ biÓu hiÖn cña biÖn ph¸p nãi qu¸ trong çc c©u
sau:
a. G¬m mµi ®¸, ®¸ nói còng ph¶i mßn
Voi uèng níc, níc s«ng ph¶i c¹n
§¸nh mét trËn, s¹ch kh«ng k×nh ng¹c
§¸nh hai trËn, tan t¸c chim mu«ng.
B×nh Ng« ®¹i ço – NguyÔn Tr·i
=> Tinh thÇn quyÕt chiÕn, quyÕt th¾ng cña nh©n d©n §¹i
ViÖt (K/n Lam S¬n).
b. Ta ®i tíi trªn ®êng ta bíc tiÕp
R¾n nh thÐp, v÷ng nh ®ång
§éi ngò ta trïng trïng ®iÖp ®iÖp.
Ta ®i tíi – Tè H÷u
=> §éi qu©n ta hïng m¹nh, kÕt thµnh mét khèi v÷ng ch¾c,
kh«ng g× lay chuyÓn ®îc.
2. Gi¶i thÝch nghÜa cña çc biÖn ph¸p nãi qu¸ ®îc sö dông trong
nh÷ng c©u sau:
a. ChÝnh bän nµy còng ®ang ch¹y long tãc g¸y lªn v× chuyÖn dÇu
mì ®Êy.
=> Ch¹y long tãc g¸y: vÊt v¶, ®Õn chç nµy chç nä ®Ó lo toan
c«ng viÖc.
b. Nã häc dèt cã chu«i (®u«i) thÕ th× cßn biÕt lµm g× mµ tr«ng
mong cËy nhê.
=> Dèt cã chu«i: qu¸ dèt vµ ®Ó lé çI dèt ra, kh«ng che næi.
c. Mét cËu ngêi ®Þa ph¬ng ®îc giíi thiÖu lµ du kÝch nhng nom mÆt
bóng ra s÷a.
=> MÆt bóng ra s÷a: mÆt non choÑt, cßn trÎ m¨ng.
d. Th»ng bÐ cø nh con ong çi kiÕn, suèt ngµy ch¨m ch¾m vµo s¸ch
vë.
=> Con ong çi kiÕn: siªng n¨ng, ch¨m chØ, cÇn mÉn, chÞu khã
trong c«ng viÖc.
* Nãi gi¶m nãi tr¸nh (Nh· ng÷, uyÓn ng÷)

1. Kh¸i niÖm: Lµ biÖn ph¸p tu tõ dïng çch diÔn ®¹t tÕ nhÞ, uyÓn
chuyÓn, tr¸nh g©y c¶m gi¸c qu¸ ®au buån, ghª sî, nÆng nÒ; tr¸nh
th« tôc, thiÕu lÞch sù.
VD: Ch¸u bÐ ®· bít ®i ngoµi cha?
2. Mét sè çch nãi gi¶m nãi tr¸nh thêng gÆp.
a. Sö dông çc tõ ®ång nghÜa H¸n viÖt
- ChÕt: tõ trÇn, t¹ thÕ…
- Ch«n: mai t¸ng, an t¸ng…
b. Sö dông hiÖn tîng chuyÓn nghÜa th«ng qua çc h×nh
thøc Èn dô, ho¸n dô.
VD: B¸c ®· lªn ®êng theo tæ tiªn.
c. Phñ ®Þnh tõ tr¸i nghÜa.
VD: XÊu: cha ®Ñp, cha tèt.
d. Nãi trèng
VD: ¤ng Êy chØ nay mai th«i.
3. Nãi gi¶m nãi tr¸nh chñ yÕu ®îc dïng trong lêi nãi hµng ngµy, VB
chÝnh luËn, VB nghÖ thuËt...
Bµi tËp:
Bµi 1: T×m biÖn ph¸p nãi gi¶m nãi tr¸nh trong çc c©u sau vµ cho
biÕt ý nghÜa cña nã.
a. ChØ ®Õn lóc th©n tµn lùc kiÖt, tr¶ x¸c cho ®êi, ThÞ KÝnh míi ®îc
minh oan vµ ®îc trë vÒ câi PhËt.
b. ThÕ råi DÕ Cho¾t t¾t thë. T«i th¬ng l¾m. Võa th¬ng võa ¨n n¨n téi
m×nh.
c. Bçng lße chíp ®á
Th«i råi, Lîm ¬i!
d. Tríc kia khi bµ cha vÒ víi Thîng ®Õ chÝ nh©n, bµ ch¸u ta ®· tõng
sung síng biÕt bao!
Bµi 2: Cã thÓ thay tõ chÕt trong çc c©u sau b»ng çch nãi nh ë
bµi tËp 1 ®îc kh«ng? V× sao?
a. Trong nh÷ng n¨m qua sè ngêi m¾c bÖnh truyÒn nhiÔm vµ chÕt v×
çc bÖnh truyÒn nhiÔm gi¶m dÇn.
-> VB khoa häc.
b. Sau trËn b·o, c©y cèi trong vên chÕt hÕt c¶.
-> §å vËt.
c. Qu©n triÒu ®×nh ®· ®èt rõng ®Ó giÕt chÕt ngêi thñ lÜnh nghÜa
qu©n ®ã, khëi nghÜa bÞ dËp t¾t.
-> GiÕt chÕt (®©m chÕt, b¾n chÕt…) cã tÝnh æn ®Þnh chÆt chÏ,
thªm vµo ®ã, cóng cã kh¶ n¨ng kÕt hîp kh¸c víi tõ chÕt ®øng riªng.
Bµi 3: §Æt 3 c©u nãi gi¶m nãi tr¸nh b»ng çch phñ ®Þnh tõ tr¸i
nghÜa.
VD: Em nÊu ¨n cha ®îc ngon l¾m.
Bµi 4: Thay çc tõ ng÷ g¹ch ch©n b»ng çc tõ ng÷ ®ång nghÜa
®Ó thÓ hiÖn çch nãi gi¶m, nãi tr¸nh:
a. Anh cø chuÈn bÞ ®i, bµ cô cã thÓ chÕt trong nay mai th«i.
b. ¤ng Êy muèn anh ®i khái n¬i nµy.
c. Bè t«i lµm ngêi g¸c cæng cho nhµ m¸y.
d. CËu Êy bÞ bÖnh ®iÕc tai, mï m¾t.
®. MÑ t«i lµm nghÒ nÊu ¨n.
e. ¤ng gi¸m ®èc chØ cã mét ngêi ®Çy tí.
( * ®i; l¸nh mÆt khái ®©y mét chót; b¶o vÖ; khiÕm thÝnh,
khiÕm thÞ; cÊp dìng; ngêi gióp viÖc).
Bµi vÒ nhµ.
Bµi 1: T×m biÖn ph¸p nãi gi¶m nãi tr¸nh trong çc trêng hîp sau.
a. B¸c D¬ng th«i ®· th«i råi
Níc m©y man m¸c, ngËm ngïi lßng ta. (NguyÔn
KhuyÕn)
- Th«i ®· th«i råi: Gi¶m nhÑ sù mÊt m¸t, trèng v¾ng kh«ng ph¬ng bï
®¾p.
b. KiÕp hång nhan cã mong manh
Nöa chõng xu©n tho¾t g·y cµnh thiªn h¬ng. (NguyÔn
Du)
- G·y cµnh thiªn h¬ng: Cuéc ®êi, sè phËn nµng kiÒu bÞ vïi dËp, s¾c
®Ñp tµn phai, bÞ dµy vß.
Bµi 2: T×m çc c©u cã vËn dông çch nãi gi¶m, nãi tr¸nh trong
giao tiÕp mµ em thêng gÆp.
( VD: ChÞ Lan d¹o nµy cã vÎ tha ®i lµm.
Tr«ng c« Êy cã vÎ kh«ng hiÒn l¾m.)
Bµi 3: ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n cã sö dông biÖn ph¸p nãi gi¶m nãi
tr¸nh.
bµi 14 Gi¸ trÞ nh©n ®¹o trong çc t¸c phÈm

v¨n häc níc ngoµi
A. Môc tiªu cÇn ®¹t.
- N¾m ®îc t tëng nh©n ®¹o cña çc t¸c gi¶ khi ph¶n ¸nh sè phËn
bÊt h¹nh vµ nh÷ng vÎ ®Ñp t©m hån cña çc nh©n vËt qua çc t¸c
phÈm “ C« bÐ b¸n diªm”; “ ChiÕc l¸ cuèi cïng”.
- RÌn kü n¨ng ph©n tÝch v¨n häc.
B. Néi dung.
I. KÕn thøc c¬ b¶n.
1. C« bÐ b¸n diªm.
a. Khung c¶nh l¹nh gi¸ cña ®ªm giao thõa.
- Ngoµi trêi giã tuyÕt, ma l¹nh >< Çc ng«i nhµ Êm ¸p, sùc nøc mïi
ngçng quay.
- C« bÐ nhí vÒ dÜ v·ng t¬i ®Ñp, bµ néi hiÒn tõ nh©n hËu >< thùc t¹i:
®ãi, rÐt.
b. Nh÷ng ¸nh löa diªm vµ thÕ giíi ¶o méng.
- Que diªm thø nhÊt: H/a lß sëi Êm ¸p g¾n víi thùc t¹i ph¶i chèng chäi
çi gi¸ rÐt kh¾c nghiÖt. C« bÐ vui thÝch khi ®îc chøng kiÕn ¸nh s¸ng
cña ngän löa, më ra 1 thÕ giíi ¶o tëng huy hoµng.
- Que diªm thø hai: Bµn ¨n vµ ngçng quay – bông ®ãi cån cµo ->
chèng chäi víi çi ®ãi b»ng giÊc m¬.
- Que diªm thø ba: H/a c©y th«ng N«-en – kh¸t khao ®îc vui ch¬i cña
tuæi th¬ sím ph¶i chÞu thiÖt thßi v× hoµn c¶nh nghÌo khæ.
- Que diªm thø t: Em bÐ ®îc gÆp l¹i bµ néi ®· khuÊt. Thùc ra ®©y
kh«ng cßn lµ ¶o méng mµ lµ sù thùc tríc phót em bÐ bÞ chÕt rÐt. Nh-
ng tÊm lßng nhµ v¨n ®· dÓ em cã nh÷ngkho¶nh kh¾c h¹nh phóc ®îc
sèng trong t×nh th¬ng.
- ¸nh s¸ng huy hoµng ®ãn em vÒ trêi cïng bµ chÝnh lµ lêi tiÔn ®a
®Çy th¬ng c¶m dµnh cho 1 em bÐ ngoan.
c. Buæi s¸ng ®Çu n¨m míi.
- Sù v« c¶m cña mäi ngêi tríc çi chÕt cña em bÐ.
- T×nh c¶m cña nhµ v¨n ®îc béc lé trùc tiÕp -> an ñi cho sè phËn bÊt
h¹nh.
=> Bøc th«ng ®iÖp giµu t×nh ngêi.
II. Bµi tËp:
1. V× sao thÕ giíi méng tëng cña em bÐ b¸n diªm ®îc b¾t ®Çu
b»ng h×nh ¶nh lß sëi vµ kÕt thóc b»ng h×nh ¶nh ngêi bµ
nh©n tõ?
(V× em ®ang ph¶i chÞu çi rÐt khñng khiÕp cña ®ªm giao thõa
víi giã vµ tuyÕt l¹nh, h¬n n÷a ph¶i chÞu c¶ çi rÐt cña sù thiÕu v¾ng
t×nh th¬ng – h×nh ¶nh bµ xuÊt hiÖn -> t« ®Ëm nh÷ng bÊt h¹nh cña
em bÐ trong thÕ giíi hiÖn thùc).
2. H·y chØ ra sù chuyÓn hãa gi÷a méng vµ thùc trong truyÖn?
(ThÕ giíi méng tëng cña em bÐ tríc tiªn ®îc dÖt lªn tõ nh÷ng
chÊt liÖu rÊt thùc: lß sëi, ngçng quay….®©y lµ nh÷ng c¶nh sinh ho¹t
rÊt thùc ®ang bao quanh em, mäi ngêi cã nhng em th× kh«ng -> çi
thùc ®· thµnh méng tëng, chØ trong méng tëng, em míi t×m ®îc çi
thùc ®· mÊt; cßn ngêi bµ ®· mÊt nhng víi em h×nh ¶nh bµ hiÖn lªn
rÊt thùc…).
3. Theo em, kÕt thóc truyÖn cã ph¶i lµ kÕt thóc cã hËu kh«ng?
V× sao?
(Kh«ng, v× truyÖn cæ tÝch thêng kÕt thóc cã hËu, nh©n vËt t×m
mµ ch¼ng ai biÕt vÒ nã -> nçi xãt xa lµm day døt lßng ngêi.
Bµi vÒ nhµ:
TruyÖn “C« bÐ b¸n diªm” cña An-®Ðc-xen lµ mét c©u chuyÖn xóc
®éng, chan chøa t×nh c¶m nh©n ¸i. H·y ph©n tÝch truyÖn ®Ó lµm
s¸ng râ.
2. ChiÕc l¸ cuèi cïng.
a. Khung c¶nh mïa ®«ng vµ t×nh c¶nh tuyÖt väng cña Gi«n-xi:
- Nçi sî h·i ¸m ¶nh t©m tr¹ng Xiu vµ cô B¬-men trong ®ªm ma giã.
- NiÒm tin k× quÆc cña Gi«n-xi khi phã th¸c cuéc ®êi vµo chiÕc l¸ th-
êng xu©n.
b. T×nh huèng ®¶o ngîc thø nhÊt:
- T©m tr¹ng ®au khæ vµ håi hép cña Xiu khi ph¶i më cöa cho Gi«n-xi.
Sù bÊt ngê ngoµi dù kiÕn: chiÕc l¸ cuèi cïng vÉn cßn trªn têng -> hy
väng trë l¹i.
- T©m tr¹ng chê ®îi hÐo h¾t cña Gi«n-xi -> tuyÖt väng, thiÕu niÒm
tin vµo sù sèng. Thêi gian lµ nçi ¸m ¶nh cña Gi«n-xi.
- ChiÕc l¸ vÉn ë trªn têng: thøc tØnh ý chÝ sèng cña Gi«n-xi, gióp c« vît
qua bÖnh tËt
-> Thiªn nhiªn thua chiÕc l¸, ®Þnh mÖnh thua ý chÝ con ngêi.
c. T×nh huèng ®¶o ngîc thø 2:
- T©m tr¹ng Xiu: tõ håi hép lo l¾ng ®Õn khi hiÓu râ sù thËt lµ sù hßa
trén t×nh yªu th¬ng vµ c¶m phôc tríc tÊm lßng cao c¶ cña cô b¬-men.
- Sù hi sinh tõ 1 hµnh ®éng lõa dèi cao c¶.
-> NghÖ thuËt cã thÓ thøc tØnh niÒm tin cña con ngêi.
=> T¸c phÈm lµ sù kh¼ng ®Þnh cho ý nghÜa cao c¶ cña sù sèng. Lµ
lêi ca ngîi vµ kÝnh träng tríc nh©n çch cao ®Ñp cña ngêi nghÖ sÜ
d¸m hi sinh v× ®ång lo¹i.
Bµi tËp:
Muèn chÕt lµ mét téi” nhng cô B¬-men ®· ®¸nh ®æi sinh
m¹ng cña m×nh ®Ó vÏ nªn chiÕc l¸ nµy. §iÒu tëng nh m©u
thuÉn nµy ®· g©y cho em nh÷ng suy nghÜ g×?
( HS cã thÓ cã nhiÒu lý gi¶i nhng nh×n chung cã thÓ tr¶ lêi b»ng
gîi ý: Cô B¬-men lùa chän çi chÕt v× ngêi kh¸c, çi chÕt Êy gieo mÇm
cho sù sèng, nã håi sinh ý thøc sèng cho Gi«n- xi…..).
2. BÝ mËt vÒ chiÕc l¸ cuèi cïng chØ ®îc tiÕt lé ë phÇn kÕt cña
c©u chuyÖn. H·y chØ ra ý nghÜa nghÖ thuËt cña çch kÕt thóc
truyÖn nµy?
( - T¹o ra sù bÊt ngê cho ngêi ®äc, khiÕn cho truyÖn trë nªn hÊp dÉn
®Õn nh÷ng dßng cuèi cïng.
®Õn ….).
Bµi vÒ nhµ:
Ph©n tÝch nghÖ thuËt m« t¶ t©m tr¹ng vµ dùng truyÖn ®¾c s¾c
cña nhµ v¨n Mü O Hen-ry trong tp “ChiÕc l¸ cuèi cïng” ®Ó lµm râ bøc
th«ng ®iÖp nghÖ thuËt c¶m ®éng cña «ng.
bµi 15 C©u ghÐp

Néi dung.
1. Kh¸i niÖm: Cã tõ 2 côm C - V trë lªn, kh«ng bao chøa nhau.
- Mçi côm C-V cña c©u ghÐp cã d¹ng 1 c©u ®¬n vµ ®îc gäi chung lµ
1 vÕ cña c©u ghÐp.
VD: Trêi ma to, níc s«ng d©ng cao.
2. Çch nèi çc vÕ trong c©u ghÐp.
a. Dïng nh÷ng tõ cã t¸c dông nèi.
- Nèi b»ng 1 qht.
VD: “T«i ®· nãi nhng anh Êy kh«ng chÞu nghe”.
- Nèi b»ng 1 cÆp qht.
VD: NÕu em kh«ng cè g¾ng th× em sÏ kh«ng qua ®îc k× thi nµy.
- Nèi b»ng 1 cÆp phã tõ, hay ®¹i tõ thêng ®i ®«i víi nhau (cÆp tõ h«
øng).
VD: C«ng viÖc khã kh¨n bao nhiªu chóng ta cè g¾ng bÊy nhiªu. (®¹i
tõ)
b. Kh«ng dïng tõ nèi: Gi÷a çc vÕ c©u cÇn cã dÊu phÈy, dÊu
chÊm phÈy hoÆc dÊu 2 chÊm.
VD: + Nã còng lµ th»ng kh¸, nã thÊy bè nãi thÕ th× th«i ngay.
+ Ta ®Õn bÖnh viÖn K sÏ thÊy râ: B¸c sÜ viÖn trëng cho biÕt trªn
80% ung th vßm häng vµ ung th phæi lµ do thuèc l¸.
3. Çc kiÓu quan hÖ trong c©u ghÐp.
- Çc vÕ cña c©u ghÐp cã qh ý nghÜa víi nhau kh¸ chÆt chÏ. N÷ng qh
thêng gÆp: qh nguyªn nh©n, ®k (gt), t¬ng ph¶n, t¨ng tiÕn, lùa chän,
bæ sung, tiÕp nèi, ®ång thêi, gi¶i thÝch.
- Mçi cÆp qh thêng ®îc ®¸nh dÊu b»ng nh÷ng qht, cÆp qht hoÆc
cÆp tõ h« øng nhÊt ®Þnh.
- Ph¶i dùa vµo v¨n c¶nh hoÆc hoµn c¶nh giao tiÕp ®Ó nhËn biÕt
chÝnh x¸c qh ý nghÜa gi÷a çc vÕ c©u.
VD: T«i ®i chî, nã nÊu c¬m. -> Qh nguyªn nh©n, ®ång thêi, tiÕp nèi,
t¬ng ph¶n…
4. Çc kiÓu c©u ghÐp.
a. C©u ghÐp chÝnh phô: QHT - VP - QHT - VC hoÆc VC - QHT - VP.
* Kh¸i niÖm: Gåm 2 vÕ: VC vµ VP, vÕ phô bæ sung ý nghÜa cho vÕ
chÝnh, gi÷a 2 vÕ ®îc nèi víi nhau b»ng qht.
* Ph©n lo¹i:
- CGCP chØ qh nguyªn nh©n-kq.
VD: Bëi nã kh«ng nghe lêi thÇy c« gi¸o nªn nã hoch hµnh ch¼ng ra sao
c¶!
- CGCP chØ qh ®iÒu kiÖn (gt).
VD: HÔ cßn 1 tªn x©m trªn ®Êt níc ta th× ta cßn ph¶i tiÕp tôc chiÕn
®Êu quÐt s¹ch nã ®i!
- CGCP chØ qh nhîng bé - t¨ng tiÕn.
VD: Nã kh«ng nh÷ng th«ng minh mµ nã cßn ch¨m chØ n÷a.
- CGCP chØ qh hµnh ®éng - môc ®Ých.
VD: Chóng ta ph¶i häc tËp tèt ®Ó cha mÑ vui lßng.
b. C©u ghÐp liªn hîp.
* Kh¸i niÖm: Çc vÕ b×nh ®¼ng víi nhau vÒ mÆt ng÷ ph¸p, thêng nèi
víi nhau b»ng dÊu phÈy hoÆc b»ng çc qht liªn hîp.
* Ph©n lo¹i:
- CG liªn hîp kh«ng dïng qht.
VD: Ngêi ta ®i cÊy lÊy c«ng
T«i nay ®i cÊy cßn tr«ng nhiÒu bÒ.
- CG liªn hîp cã dïng qht.
+ ChØ qh bæ sung hoÆc qh ®ång thêi.
VD: Çi ®Çu l·o ngoÑo vÒ 1 bªn vµ çi miÖng mãm mÐm cña l·o mÕu
nh con nÝt.
+ ChØ qh tiÕp nèi.
VD: Hai ngêi gi»ng co nhau, du ®Èy nhau råi ai nÊy ®Òu bu«ng gËy
ra, ¸p vµo vËt nhau.
+ ChØ qh t¬ng ph¶n.
VD: Con dêng nµy t«i ®· quen ®i l¹i l¾m lÇn, nhng lÇn nµy tù nhiªn
thÊy l¹.
 Lu ý: C©u ghÐp cã thÓ cã nhiÒu vÕ. MQH gi÷a çc vÕ cña c©u
ghÐp cã thÓ cã nhiÒu tÇng bËc kh¸c nhau.
VD: (1) T«i nãi m·i (2) nhng nã kh«ng nghe t«i (3) nªn nã thi trît.
 3 vÕ c©u vµ cã 2 lo¹i qh.
+ VÕ 1, 2: qh t¬ng ph¶n.
+ VÕ 2, 3: qh nguyªn nh©n.
Bµi tËp:
1. Çc c©u sau gåm mÊy côm C - V. Chóng cã ph¶i lµ c©u ghÐp
kh«ng, v× sao?
a. Bµ ta 1 h«m ®i qua chî thÊy mÑ t«i ngåi cho con bó ë bªn ræ bãng
®Ìn.
C V
-> C©u ®¬n.
b. Bµ ta th¬ng t×nh toan gäi hái xem sao th× mÑ t«i véi quay ®i, lÊy
nãn che.
C V C V
-> C©u ghÐp.
c. Råi chÞ ®ãn lÊy çi TØu vµ ngåi xuèng ®ã nh cã ý chê xem chång
chÞ ¨n cã
C V
ngon miÖng hay kh«ng.
-> C©u ®¬n.
2. Cã thÓ ®¶o trËt tù çc vÕ c©u trong çc c©u ghÐp sau
kh«ng, v× sao?
a. Ngµy mai, nÕu ai mang sÝnh lÔ ®Õn tríc th× ta sÏ g¶ con g¸i cho.
b. Bµ con ®Òu vui lßng gom gãp g¹o nu«i chó bÐ, v× ai còng mong
chó giÕt giÆc, cøu níc.
-> Kh«ng thÓ ®¶o vÞ trÝ çc vÕ c©u trong nh÷ng c©u trªn. V× ý
nghÜa cña çc vÕ sau chØ cã thÓ hiÓu ®îc khi tríc nã ®· cã vÕ c©u
nªu ý nghÜa lµm c¬ së ®Ó hiÓu ý nghÜa cña vÕ sau. Nõu çc vÕ sau
chuyÓn lªn ®Çu c©u, ngêi ®äc sÏ kh«ng hiÓu ®îc nghÜa cña çc vÕ
c©u ®ã.
3. ChØ râ mqh gi÷a çc vÕ cña c©u ghÐp:
a. Ngêi ta ®¸nh m×nh kh«ng sao, m×nh ®¸nh ngêi ta th× m×nh
ph¶i tï, ph¶i téi.
-> Qh ®èi lËp vÒ ý nghÜa.
b. KÕt côc, anh chµng “hÇu cËn «ng lÝ” yÕu h¬n chÞ chµng con män,
h¾n bÞ chÞ nµy tóm tãc l¼ng cho 1 çi, ng· nhµo ra thÒm.
-> Qh nguyªn nh©n - kÕt qu¶.
Bµi vÒ nhµ:
1. Cho ®o¹n v¨n:
“Víi khãi tõ ®iÕu thuèc m×nh hót, ngêi hót ®· hót vµo h¬n 1ngh×n
chÊt. PhÇn lín çc chÊt ®ã nh khÝ a-m«-ni-¾c, « xÝt çc-bon vµ h¾c
Ýn ®Òu rÊt nguy hiÓm ®èi víi søc kháe. ChÊt ni-c«-tin trong thuèc l¸
cßn ®éc h¹i h¬n: ®ã lµ 1 thø ma tóy. NhiÒu ngêi hót ®· quen tíi møc
kh«ng thÓ nµo nhÞn næi. Bëi vËy, hä vÉn tiÕp tôc hót”.
a. Trong ®o¹n v¨n trªn c©u nµo lµ c©u ghÐp?
b. Çc vÕ c©u trong c©u ghÐp ®ã cã qh g×?
=> C©u ghÐp: ChÊt ni-c«-tin trong thuèc l¸ cßn ®éc h¹i h¬n: ®ã lµ 1
thø ma tóy.
Çc vÕ nèi víi nhau b»ng dÊu 2 chÊm. VÕ sau gi¶i thÝch cho vÕ tríc.
2. ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n cã c©u ghÐp chØ qh ®k - gt, néi dung
vÒ häc tËp.
Lßng yªu níc qua bµi th¬ “Vµo nhµ ngôc Qu¶ng §«ng c¶m t¸c” vµ
“§Ëp ®¸ ë C«n L«n”
Néi dung.
1. Hoµn c¶nh c¶m høng cña 2 tp.
- Nhµ tï ®Õ quèc, thùc d©n giam cÇm nh÷ng chiÕn sÜ ho¹t ®éng CM:
+ PBC bÞ giam ë Qu¶ng Ch©u (Q§ - TQ).
+ PCT bÞ ®µy ra C«n §¶o.
- Trong hoµn c¶nh bÞ giam cÇm, nh÷ng nhµ yªu níc lu«n béc lé t©m
hån qua th¬, nãi lªn chÝ híng, thÓ hiÖn t thÕ hiªn ngang kh«ng khuÊt
phôc tríc cêng quyÒn.
2. KhÝ ph¸ch ngêi anh hïng.
- KhÝ ph¸ch hiªn ngang: lµm th¬ lµ lËp ng«n, lËp chÝ ®Ó th¸ch thøc
mét çch ng¹o nghÔ víi c¶nh tï:
“VÉn lµ hµo kiÖt vÉn phong lu
Ch¹y mái ch©n th× h·y ë tï”.
(Vµo nhµ ngôc Q§ c¶m t¸c)
“Lµm trai ®øng gi÷a ®Êt C«n L«n
Lõng lÉy lµm cho lë nói non”
(§Ëp ®¸ ë C«n L«n)
- Nhµ tï ®Õ quèc trë thµnh trêng häc rÌn luyÖn ý chÝ cña ngêi CM:
“X¸ch bóa ®¸nh tan n¨m b¶y ®èng
Ra tay ®Ëp bÓ mÊy tr¨m hßn”
- ChÝ anh hïng dêi non lÊp bÓ, dï thÊt thÕ nhng vÉn kh«ng chÞu cói
®Çu, s½n sµng chÊp nhËn mäi hiÓm nguy v× viÖc lín:
“Bña tay «m chÆt bå kinh tÕ
Më cêi tan cuéc o¸n thï”
(Vµo nhµ ngôc Q§ c¶m t¸c)
“Th¸ng ngµy bao qu¶n th©n sµnh sái
Ma n¾ng cµng bÒn d¹ s¾t son”
(§Ëp ®¸ ë C«n L«n)
=> VÎ ®Ñp cña tÊm lßng son s¾t, tinh thÇn l¹c quan cña ngêi tï CM.
- T×nh c¶m lu«n híng vÒ ®Êt níc cao c¶ vµ ch©n thµnh. Nh÷ng bËn
rén t©m t g¾n liÒn víi vËn níc vît ra khái sù lo toan sèng chÕt cña b¶n
th©n:
“Th©n Êy h·y cßn, cßn sù nghiÖp
Bao nhiªu nguy hiÓm sî g× ®©u”
Hay: “Nh÷ng kÎ v¸ trêi khi lì bíc
Gian nan chi kÓ viÖc con con”
 ý th¬ béc lé tÇm vãc cao c¶, vÜ ®¹i cña t©m hån.
 Giäng th¬ hµo hïng, khÈu khÝ ngang tµng -> t thÕ hiªn ngang lÉm
liÖt cña ngêi anh hïng, t thÕ cao ®Ñp s¸nh víi trêi ®Êt.
Bµi tËp: H×nh ¶nh ngêi anh hïng cøu níc hiªn ngang lÉm liÖt qua bµi
th¬ “§Ëp ®¸ ë C«n L«n” (Phan Ch©u Trinh).
Bµi vÒ nhµ: Ph©n tÝch vµ ph¸t biÓu c¶m nhËn vÒ khÝ ph¸ch kiªn c-
êng cña çc chÝ sÜ yªu níc ®Çu thÕ kØ XX qua 2 t¸c phÈm: “Vµo nhµ
ngôc Qu¶ng §«ng c¶m t¸c” (PBC) vµ “§Ëp ®¸ ë C«n L«n” (PCT).
 Dµn ý:
a. MB: - S¬ lîc vÒ v¨n th¬ yªu níc ®Çu thÕ kØ XX vµ 2 nhµ chÝ sÜ yªu
níc PBC vµ PCT.
- Giíi thiÖu 2 bµi th¬ cña 2 nhµ th¬, sù thÓ hiÖn khÝ ph¸ch vµ t©m
hån cña nh÷ng ngêi yªu níc.
b. Th©n bµi:
- Tæng: + Th¬ trong tï lµ 1 hiÖn tîng ®Æc biÖt cña v¨n häc ViÖt Nam
tõ ®Çu thÕ kØ XX -> tríc CMT8 – 1945. KÎ thï run sî tríc søc m¹nh cña
çc pt®t y/n -> th¼ng tay ®µn ¸p, b¾t bí nh÷ng ngêi chèng ®èi.
+ Tõ nhµ ngôc ®· vang lªn nh÷ng lêi th¬ bÊt khuÊt mang theo
hµo khÝ cña 1 dt kh«ng chÞu cói ®Çu.
- Ph©n: + Phong th¸i ung dung, khÝ thÕ ng¹o nghÔ cña nh÷ng ngêi
cã chÝ dêi non lÊp bÓ, coi nhµ tï vµ nh÷ng trß hµnh h¹ cña kÎ thï
ch¼ng qua chØ lµ nh÷ng thö th¸ch kh«ng ®¸ng quan t©m.
+ H/a ngêi chiÕn sÜ CM trong hoµn c¶nh, ®k kh¾c nghiÖt
kh«ng hÒ run sî dï ph¶i ®øng tríc ranh giíi sù sèng - çi chÕt.
+ Tù tin vµo kh¶ n¨ng, vît lªn thö th¸ch lao tï, tinh thÇn l¹c
quan.
+ Kh¸t väng tù do, ý chÝ chiÕn ®Êu bÒn bØ, kiªn cêng.
- Hîp: + §¸nh gi¸ vÒ con ngêi 2 nhµ yªu níc.
+ NghÖ thuËt th¬ míi mÎ, vît lªn khu«n khæ cña thi ca truyÒn
thèng.
c. KÕt bµi: Bµi häc rót ra tõ nh©n çch cña 2 nhµ CM tiÒn bèi.
bµi 16 ¤n tËp c©u: Nghi vÊn, CÇu khiÕn, c¶m th¸n, trÇn thuËt
Néi dung.
I. C©u nghi vÊn.
1. Kh¸i niÖm: Lµ c©u cã h×nh thøc nghi vÊn, cã chøc n¨ng chÝnh lµ
dïng ®Ó hái.
2. Çc h×nh thøc nghi vÊn thêng gÆp.
a. C©u nghi vÊn kh«ng lùa chän.
- C©u cã ®¹i tõ nghi vÊn: ai, g×, nµo, (t¹i) sao, ®©u, bao giê,
bao nhiªu,…
VD: VËy th× b÷a sau con ¨n ë ®©u ?
- C©u cã t×nh th¸i tõ nghi vÊn: µ, , h¶, chø,…
VD: U b¸n con thËt ®Êy ?
b. C©u nghi vÊn cã lùa chän: KiÓu c©u nµy khi hái ngêi ta thêng
dïng qht: hay, hay lµ, hoÆc, hoÆc lµ; hoÆc dïng cÆp phã tõ: cã…
kh«ng, ®·…cha.
VD: S¸ng nay ngêi ta ®Êm u cã ®au l¾m kh«ng ?
3. Çc chøc n¨ng kh¸c cña c©u nghi vÊn: Trong nhiÒu trêng hîp,
c©u nghi vÊn ®îc dïng ®Ó cÇu khiÕn, k®, p®, ®e däa, biÓu lé
t/c, c¶m xóc,…vµ kh«ng yªu cÇu ngêi ®èi tho¹i tr¶ lêi. NÕu kh«ng
dïng ®Ó hái th× trong 1 sè trêng hîp, c©u nghi vÊn cã thÓ kÕt thóc
b»ng dÊu chÊm, chÊm than, chÊm löng tïy thuéc môc ®Ých nãi ->
c©u nghi vÊn ®îc dïng víi m® nãi gi¸n tiÕp.
a. Dïng c©u nghi vÊn ®Ó diÔn ®¹t hµnh ®éng cÇu khiÕn.
VD: NÕu kh«ng cã tiÒn nép su cho «ng b©y giê, th× «ng sÏ dì c¶ nhµ
mµy ®i, chöi m¾ng th«i µ !
b. Dïng c©u nghi vÊn ®Ó diÔn ®¹t hµnh ®éng kh¼ng ®Þnh.
VD: Anh b¶o nh thÕ cã khæ kh«ng ?
c. Phñ ®Þnh.
VD: Bµi khã thÕ nµy ai mµ lµm ®îc ?
d. §e däa.
VD: Mµy ®Þnh nãi cho cha mµy nghe ®Êy µ ?
e. Béc lé t/c, c¶m xóc.
VD: H¾n ®Ó mÆc vî con khæ së ? H¾n bá liÒu, h¾n ruång rÉy chóng,
h¾n hi sinh nh ngêi ta vÉn nãi ?
- Trong 1 sè trêng hîp, c©u nghi vÊn cã thÓ kÕt thóc b»ng dÊu chÊm,
chÊm than, chÊm löng.
4. Chó ý: - C©u hái tu tõ lµ d¹ng c©u nghi vÊn ®îc dïng víi m® nh»m
nhÊn m¹nh vµo ®iÒu muèn nãi hoÆc thÓ hiÖn c¶m xóc.
- Khi dïng c©u nghi vÊn kh«ng nh»m m® hái th× cÇn chó ý
®Õn hoµn c¶nh giao tiÕp vµ qh gi÷a ngêi nãi víi ngêi nghe.
II. C©u cÇu khiÕn.
1. Kh¸i niÖm: Lµ kiÓu c©u cã nh÷ng tõ cÇu khiÕn nh h·y, ®õng,
chí, ®i, th«i, nµo,… hay ng÷ ®iÖu cÇu khiÕn, ®îc dïng ®Ó ra lÖnh,
yªu cÇu, ®Ò nghÞ, khuyªn b¶o,…
VD: §õng cho giã thæi n÷a !
2. §Æc ®iÓm vµ chøc n¨ng
a. §Æc ®iÓm:
- C©u ®îc cÊu t¹o b»ng nh÷ng tõ ng÷ chØ mÖnh lÖnh nh h·y, ®õng,
chí, ®i, th«i, nµo,…
+ H·y cã ý nghÜa kh¼ng ®Þnh.
VD: H·y lÊy g¹o lµm b¸nh mµ lÔ Tiªn v¬ng.
+ §õng, chí cã ý nghÜa phñ ®Þnh.
VD: §õng uèng níc l· !
- Çc tõ chØ mÖnh lÖnh nh: ®i, th«i, nµo…ngoµi môc ®Ých thóc giôc
cßn cã s¾c th¸i th©n mËt.
VD: §i th«i con.
+ Kh«ng ®îc chØ ý th©n mËt.
VD: Kh«ng ®îc trÌo têng ! (kh¸c víi: CÊm trÌo têng)
- Ngoµi ra cã khi cßn ®îc thÓ hiÖn b»ng ng÷ ®iÖu, khi viÕt thêng cã
dÊu chÊm than.
VD: TiÕn lªn ! ChiÕn sÜ, ®ång bµo.
B¾c Nam sum häp xu©n nµo vui h¬n. (Hå ChÝ Minh)
b. Chøc n¨ng: dïng ®Ó ra lÖnh, yªu cÇu, ®Ò nghÞ, khuyªn b¶o,
…
VD: - Ra lÖnh: Xung phong !
- Yªu cÇu: Xin ®õng ®æ r¸c !
- §Ò nghÞ: §Ò nghÞ mäi ngêi gi÷ trËt tù.
- Khuyªn b¶o: Ai ¬i chí bá ruéng hoang
Bao nhiªu tÊc ®Êt, tÊc vµng bÊy nhiªu.
3. Chó ý:
- Chñ ng÷ cña c©u khiÕn thêng lµ chñ thÓ thùc hiÖn hµnh ®éng ®îc
cÇu khiÕn trong c©u (ng«i thø 2 hoÆc ng«i thø nhÊt sè nhiÒu).
- Cã trêng hîp c©u cÇu khiÕn ®îc rót gän CN.
- C©u cÇu khiÕn biÓu hiÖn çc s¾c th¸i kh¸c nhau khi cã hoÆc kh«ng
cã CN, khi sö dông çc tõ xng h« kh¸c nhau -> ngêi nãi ph¶i hÕt søc
chó ý.
Bµi tËp:
1. X¸c ®Þnh c©u nghi vÊn vµ h×nh thøc nghi vÊn trong çc
®o¹n sau:
a. ThÊy l·o n»n n× m·i, t«i ®µnh nhËn vËy. Lóc l·o vÒ t«i cßn hái:
- Cã ®ång nµo, cô nhÆt nh¹nh ®a t«i c¶ th× cô lÊy g× mµ ¨n ?
(Nam Cao – L·o H¹c)
b. Bçng b¸c giµ nh×n ®ång hå nãi mét m×nh: - Thanh niªn b©y giê l¹
thËt! Çc anh chÞ cø nh con bím. Mµ míi mêi mét giê, ®· ®Õn giê “èp”
®©u ? T¹i sao anh ta kh«ng tiÔn m×nh ®Õn tËn xe nhØ ?
(NguyÔn Thµnh Long –
LÆng lÏ Sa Pa)
c. C« hái lu«n, giäng vÉn ngät:
- Sao l¹i kh«ng vµo ? Mî mµy ph¸t tµi l¾m, cã nh d¹o tríc ®©u !
(Nguyªn Hång – Nh÷ng ngµy
th¬ Êu)
2. X¸c ®Þnh môc ®Ých nãi cña nh÷ng c©u nghi vÊn trong çc
trêng hîp sau:
a. NÕu kh«ng b¸n con th× lÊy tiÒn ®©u nép su ? (Ng« TÊt
Tè)
-> Phñ ®Þnh.
b. T«i cêi dµi trong tiÕng nÊc hái c« t«i:
- Sao c« biÕt mî con cã con ? (Nguyªn
Hång)
-> Hái.
c. ¤ng tëng mµy chÕt ®ªm qua, cßn sèng ®Êy µ ? (Ng« TÊt
Tè)
-> Kh¼ng ®Þnh.
d. B¸c ®· ®i råi sao, B¸c ¬i ! (Tè H÷u)
-> Béc lé c¶m xóc buån th¬ng.
3. H·y x¸c ®Þnh s¾c th¸i ý nghÜa trong çc c©u cÇu khiÕn sau
®©y:
a. Hìi anh chÞ em nhµ n«ng tiÕn lªn ! -> Tha thiÕt.
b. Anh cø tr¶ lêi thÕ ®i ! -> Th©n h÷u.
c. §i ®i, con ! -> DÞu dµng.
d. Mµy ®i ®i ! -> G¾t gáng.
4. So s¸nh çc c©u sau ®©y:
- Chång t«i ®au èm, «ng kh«ng ®îc phÐp hµnh h¹ ! (Ng« TÊt Tè) ->
Kiªn quyÕt.
- Chång t«i ®au èm, «ng ®õng hµnh h¹ ! -> CÇu khÈn.
- Chång t«i ®au èm, xin «ng chí hµnh h¹ ! -> Van xin.
a. X¸c ®Þnh s¾c th¸i mÖnh lÖnh trong çc c©u trªn ?
b. C©u nµo cã t¸c dông nhÊt ? V× sao ?
=> C©u 1, v× ®©y lµ mÖnh lÖnh tõ tr¸i tim, tõ lÏ ph¶i -> chÞ DËu
kiªn quyÕt hµnh ®éng ®Ó b¶o vÖ chång.
Bµi vÒ nhµ:
1. X¸c ®Þnh chøc n¨ng cña c©u nghi vÊn trong çc ®o¹n trÝch
sau:
a. Tho¾t tr«ng lên lît mµu da
¡n g× cao lín ®Éy ®µ lµm sao ? (NguyÔn Du)
-> Béc lé c¶m xóc.
b. Nghe nãi, vua vµ çc triÒu thÇn ®Òu bËt cêi. Vua l¹i ph¸n:
- Mµy muèn cã em th× ph¶i kiÕm vî kh¸c cho cha mµy, chø cha mµy
lµ gièng ®ùc, lµm sao mµ ®Î ®îc!
(Em bÐ th«ng minh)
-> Phñ ®Þnh, béc lé c¶m xóc.
c. Mô vî næi trËn l«i ®×nh t¸t vµo mÆt «ng l·o:
- Mµy c·i µ ? Mµy d¸m c·i mét bµ nhÊt phÈm phu nh©n µ ? §i ngay ra
biÓn, nÕu kh«ng tao sÏ cho ngêi l«i ®i. (¤ng l·o
®¸nh ç vµ con ç vµng)
-> §e däa.
2. Çc c©u nghi vÊn sau ®©y biÓu thÞ nh÷ng môc ®Ých g× ?
a. B¸c ngåi ®îi ch¸u mét lóc cã ®îc kh«ng ¹ ? -> CÇu khiÕn.
b. CËu cã ®i ch¬i biÓn víi bän m×nh kh«ng? -> Rñ rª.
c. CËu mµ m¸ch bè th× cã chÕt tí kh«ng ? -> Béc lé
c¶m xóc.
d. Sao mµ çc em ån thÕ ? -> CÇu
khiÕn.
e. Bµi v¨n nµy xem ra khã qu¸ cËu nhØ ? -> Tr×nh bµy.
g. Sao u l¹i vÒ kh«ng thÕ ? -> Hái.
3. Trong çc trêng hîp sau ®©y:
- §èt nÐn h¬ng th¬m m¸t d¹ ngêi
H·y vÒ vui chót, mÑ T¬m ¬i ! (Tè H÷u)
- H·y cßn nãng l¾m ®Êy nhÐ ! Em ®õng mã vµo mµ báng th× khèn.
(Ng« TÊt Tè)
a. C©u nµo lµ c©u cÇu khiÕn ?
- H·y vÒ vui chót, mÑ T¬m ¬i !
- Em ®õng mã vµo mµ báng th× khèn.
b. Ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a tõ h·y trong 2 c©u ë çc ®o¹n trÝch
trªn.
- H·y vÒ vui chót, mÑ T¬m ¬i ! -> tõ cã ý nghÜa cÇu khiÕn.
- H·y cßn nãng l¾m ®Êy nhÐ ! -> tõ mang ý nghÜa tån t¹i, ®ång
nghÜa víi tõ ®ang.
III. C©u c¶m th¸n.
1. Kh¸i niÖm: Lµ c©u dïng ®Ó béc lé mét çch râ rÖt nh÷ng c¶m
xóc, t/c, th¸i ®é cña ngêi nãi ®èi víi sù vËt, sù viÖc ®îc nãi tíi.
VD: Thiªng liªng thay tiÕng gäi cña B¸c Hå ! (Tè H÷u)
2. §Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng.
a. §Æc ®iÓm: C©u c¶m th¸n ®îc cÊu t¹o nhê nh÷ng tõ ng÷ c¶m
th¸n nh: «i, than «i, hìi ¬i, trêi ¬i, biÕt bao, biÕt chõng nµo…Khi viÕt
c©u c¶m th¸n thêng kÕt thóc b»ng dÊu chÊm than.
- C©u c¶m th¸n ®îc cÊu t¹o b»ng th¸n tõ.
VD: ¤i, buæi tra nay tuyÖt trÇn n¾ng ®Ñp ! (Tè H÷u)
+ Th¸n tõ ®øng t¸ch riªng
VD: ¤i ! Tr¨m hai m¬i l¸ bµi ®en ®á, cã çi ma lùc g× mµ run rñi cho
quan mª ®îc nh thÕ ? (Ph¹m Duy Tèn)
+ Th¸n tõ kÕt hîp víi thùc tõ.
VD: MÖt ¬i lµ mÖt !
- C©u c¶m th¸n ®îc cÊu t¹o b»ng tõ thay hoÆc tõ nhØ.
VD: + Th¬ng thay còng mét kiÕp ngêi (NguyÔn Du)
+ Bè mµy kh«n nhØ ! (NguyÔn C«ng Hoan)
- Çc tõ l¹, thËt, qu¸, ghª, dêng nµo, biÕt mÊy, biÕt bao…thêng
®øng sau VN ®Ó t¹o c©u c¶m th¸n.
VD: + Con nµy gím thËt ! (Nguyªn Hång)
+ ThÕ th× tèt qu¸ ! (Nam Cao)
+ Mµ lßng träng nghÜa khinh tµi xiÕt bao ! (NguyÔn Du)
b. Chøc n¨ng chÝnh: BiÓu thÞ c¶m xóc trùc tiÕp cña ngêi nãi.
VD: Hìi ¬i l·o H¹c ! Th× ra ®Õn lóc cïng l·o còng cã thÓ lµm liÒu nh ai
hÕt…(Nam Cao)
IV. C©u trÇn thuËt.
1. Kh¸i niÖm: Lµ kiÓu c©u dïng ®Ó kÓ, x¸c nhËn, miªu t¶, th«ng
b¸o, nhËn ®Þnh, tr×nh bµy…
VD: Xem kh¾p ®Êt ViÖt ta, chØ n¬i nµy lµ th¾ng ®Þa.
2. §Æc ®iÓm vµ chøc n¨ng.
a. §Æc ®iÓm: C©u trÇn thuËt kh«ng cã dÊu hiÖu h×nh thøc cña
nh÷ng kiÓu c©u kh¸c (kh«ng cã tõ nghi vÊn, cÇu khiÕn, tõ ng÷ c¶m
th¸n); thêng kÕt thóc b»ng dÊu chÊm nhng khi dïng ®Ó yªu cÇu, ®Ò
nghÞ hay béc lé t/c, c¶m xóc…nã cã thÓ kÕt thóc b»ng dÊu chÊm löng
hoÆc chÊm than.
VD: - Con ®i ®©y. (c©u trÇn thuËt)
- Con ®i ®i ! (c©u cÇu khiÕn)
- Con ®i µ ? (c©u nghi vÊn )
- ¤i, con ®i ! (c©u c¶m th¸n)
b. Chøc n¨ng.
- Tr×nh bµy: TrÉm muèn dùa vµo sù thuËn lîi cña ®Êt Êy ®Ó ®Þnh chç
ë.
- T¶: G¬ng mÆt mÑ t«i vÉn t¬i s¸ng víi ®«i m¾t trong vµ níc da mÞn,
lµm næi b¹t mµu hång cña 2 gß m¸.
- KÓ: MÑ t«i thøc theo.
- BiÓu lé t/c, c¶m xóc: CËu nµy kh¸ !
Bµi tËp:
1. Çc c©u sau ®©y cã ph¶i lµ c©u c¶m th¸n kh«ng ? V× sao ?
a. Lan ¬i ! VÒ mµ ®i häc !
b. Th«i råi, Lîm ¬i ! (Tè H÷u)
-> a. §©y lµ 2 c©u, c©u sau cã ý nhÊn m¹nh nªn ®Æt dÊu chÊm than.
C©u ®Çu (Lan ¬i !) cã h×nh thøc c¶m th¸n, nhng kh«ng ph¶i lµ c©u
c¶m th¸n, v× môc ®Ých lµ gäi ®¸p.
b. §©y lµ c©u c¶m th¸n, nh»m biÓu thÞ c¶m xóc.
2. ChØ ra sù kh¸c nhau ë 2 c©u sau:
a. BiÕt bao ngêi lÝnh ®· x¶ th©n cho Tæ quèc ! => BiÕt bao: tõ chØ
sè lîng.
b. Vinh quang biÕt bao ngêi lÝnh ®· x¶ th©n cho Tæ quèc ! => BiÕt
bao: tõ chØ sù c¶m th¸n -> C©u c¶m th¸n.
bµi 17 vÎ ®Ñp cña bøc tranh lµng quª

trong bµi th¬ “quª h¬ng” - tÕ hanh
I. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm.
* T¸c gi¶: Tªn khai sinh lµ TrÇn TÕ Hanh, sinh 1921, quª ë 1 lµng chµi
ven biÓn - Qu¶ng Ng·i.
- Lµ nhµ th¬ trong pt Th¬ míi - chÆng cuèi (40 - 45).
- Quª h¬ng lµ c¶m høng lín trong suèt ®êi th¬ cña TH.
* T¸c phÈm: lµ s¸ng t¸c më ®Çu cho nguån c¶m høng vÒ quª h¬ng.
+ Nhµ th¬ ®· viÕt “Quª h¬ng” b»ng c¶ tÊm lßng yªu mÕn thiªn nhiªn
th¬ méng vµ hïng tr¸ng cña quª h¬ng, mÕn yªu nh÷ng con ngêi lao
®éng trµn trÒ søc lùc; b»ng nh÷ng kØ niÖm s©u ®Ëm, nång nµn cña
thêi niªn thiÕu.
+ Bµi th¬ ®îc viÕt theo thÓ 8 ch÷, kÕt hîp c¶ 2 kiÓu gieo vÇn: liªn
tiÕp vµ vÇn «m.
II. VÎ ®Ñp cña bøc tranh lµng quª.
1. VÎ ®Ñp cña chÝnh lµng quª t¸c gi¶.
- Lµng chµi B×nh S¬n - QN nh 1 cï lao næi gi÷a s«ng níc “bao v©y”
bèn bÒ, ph¶i ®i thuyÒn nöa ngµy míi ra ®Õn biÓn.
- Çc ch÷ “níc, biÓn, s«ng” -> h/a 1 ng«i lµng “vèn lµm nghÒ chµi líi”
chØ g¾n víi s«ng níc, biÓn kh¬i.
- “Çch biÓn nöa ngµy s«ng”: t/g dïng phÐp ®o kho¶ng çch cña ngêi
d©n chµi.
2. VÎ ®Ñp t¬i s¸ng, kháe kho¾n cña cuéc sèng vµ con ngêi
lµng chµi.
- C¶nh ®oµn thuyÒn ra kh¬i ®¸nh ç:
+ Buæi b×nh minh: trêi trong, giã nhÑ, sím mai hång -> thiªn nhiªn
trong s¸ng, th¬ méng.
+ KhÝ thÕ lao ®éng h¨ng h¸i: nh÷ng chµng trai “ph¨ng m¸i chÌo”,
nh÷ng chiÕc thuyÒn “m¹nh mÏ vît trêng giang”.
-> ChiÕc thuyÒn - con tuÊn m· tung vã chinh phôc nh÷ng dÆm ®êng
thiªn lÝ lµ 1 liªn tëng ®Ñp vµ kh¸ ®éc ®¸o.
+ Çnh buåm - m¶nh hån lµng -> so s¸nh ®éc ®¸o -> linh hån lµng
chµi.
-> Çnh buåm mang theo bao hi väng vµ lo toan cña ngêi d©n chµi
trong cuéc mu sinh trªn s«ng níc.
=> H/a kháe kho¾n, ®Çy chÊt l·ng m¹n, bay bæng.
- C¶nh ®oµn thuyÒn trë vÒ bÕn:
+ C¶nh “D©n lµng tÊp nËp ®ãn ghe vÒ” trong bao nhiªu ©m thanh
“ån µo trªn bÕn ®ç” -> t¶ thùc ®Õn tõng chi tiÕt, h/a => NiÒm sung
síng cña t¸c gi¶.
+ “Nhê ¬n trêi biÓn lÆng ç ®Çy ghe” -> lêi c¶m t¹ ch©n thµnh cÊt
lªn tõ niÒm tin hån nhiªn, chÊt ph¸c cña ngêi lao ®éng.
+ “Nh÷ng con ç t¬i ngon th©n b¹c tr¾ng” -> giµu søc miªu t¶ vµ gîi
c¶m cao. =>NiÒm vui gi¶n dÞ mµ lín lao tríc thµnh qu¶ lao ®éng ->
kh¸t väng vÒ 1 cs Êm no, h¹nh phóc.
+ H/a nh÷ng chµng trai:
“Lµn da ng¨m r¸m n¾ng” -> t¶ thùc. => gîi t¶
linh hån vµ
“C¶ th©n h×nh nång thë vÞ xa x¨m” ->l·ng m¹n, tinh tÕ. tÇm vãc
cña nh÷ng
ngêi con
biÓn c¶.
+ Nh÷ng con thuyÒn còng mang hån ngêi vµ vÎ ®Ñp ngêi: “im bÕn
mái trë vÒ n»m. Nghe chÊt muèi thÊm dÇn trong thí vá”.
-> NghÖ thuËt nh©n hãa, dïng tõ ®¾t “ nghe ".
=> MÖt mái nhng ®äng l¹i trong lßng ngêi vÉn lµ c¶m gi¸c b×nh yªn,
th th¸i nhÑ nhµng. Con thuyÒn v« tri bçng trë nªn cã hån. Kh«ng ph¶i
lµ 1 ngêi con v¹n chµi thiÕt tha g¾n bã víi quª h¬ng th× kh«ng thÓ
viÕt ®îc nh÷ng c©u th¬ nh thÕ ! Vµ còng chØ cã thÓ viÕt ®îc nh÷ng
c©u th¬ nh thÕ khi nhµ th¬ biÕt ®Æt c¶ hån m×nh vµo ®èi tîng, vµo
ngêi, vµo c¶nh ®Ó l¾ng nghe. Cã lÏ chÊt muèi mÆn mßi kia còng ®·
thÊm s©u vµo lµn da thí thÞt, vµo t©m hån cña nhµ th¬ TH ®Ó thµnh
niÒm ¸m ¶nh gîi b©ng khu©ng k× diÖu. Çi tinh tÕ, tµi hoa cña TH lµ
ë chç nghe thÊy c¶ nh÷ng ®iÒu kh«ng h×nh s¾c, kh«ng thanh ©m…
-> TÊt c¶ ®Òu mang ®Ëm h¬ng vÞ cña biÓn kh¬i, t¹o nªn 1 vÎ ®Ñp
riªng cho lµng chµi quª h¬ng.
=> T/c trong s¸ng, thiÕt tha cña TH ®èi víi quª h¬ng.
=> NÐt ®Ñp cña cs vµ con ngêi ë mäi lµng chµi ViÖt Nam.
Bµi tËp: Ph©n tÝch c¶nh ngêi d©n chµi ra kh¬i ®¸nh ç.
Bµi vÒ nhµ:
Nãi vÒ th¬ TH, NguyÔn V¨n Long cho r»ng: “Trong th¬ TH, c¶m xóc
ch©n thùc thêng ®îc diÔn ®¹t b»ng lêi th¬ gi¶n dÞ, tù nhiªn, giµu h/a.
TiÕng nãi nhá nhÑ, hiÒn hßa, b×nh dÞ nhng kh«ng kÐm phÇn thiÕt
tha ®· gióp cho th¬ TH dÔ dµng ®Õn ®îc víi ngêi ®äc”.
B»ng bµi th¬ “Quª h¬ng”, h·y chøng minh nhËn ®Þnh trªn.

Boi Duong HSG Van 8

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Boi Duong HSG Van 8

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

C¸c v¨n b¶n truyÖn ký ViÖt Nam hiÖn ®¹i

Bµi 1: V¨n b¶n T«i ®i häc - Thanh TÞnh

Bµi 3: Nam Cao vµ t¸c phÈm l·o H¹c

bµi 5 LuyÖn tËp tãm t¾t v¨n b¶n tù sù

bµi 6: Cñng cè: v¨n b¶n “C« bÐ b¸n diªm”

bµi 14 Gi¸ trÞ nh©n ®¹o trong c¸c t¸c phÈm

b. Nh÷ng ¸nh löa diªm vµ thÕ giíi ¶o méng.

c. T×nh huèng ®¶o ngîc thø 2:

bµi 7 Ph©n biÖt trî tõ, th¸n tõ, t×nh th¸i tõ

Bµi tập về nhµ

bµi 9 Cñng cè v¨n b¶n “ChiÕc l¸ cuèi cïng”

bµi 10 LuyÖn tËp lËp dµn ý

bµi 11 Cñng cè v¨n b¶n “Hai c©y phong”

Bµi 12 ¤n tËp truyÖn kÝ ViÖt Nam

II. LuyÖn tËp:

bµi 13 Cñng cè nãi qu¸; nãi gi¶m, nãi tr¸nh

* Nãi gi¶m nãi tr¸nh (Nh· ng÷, uyÓn ng÷)

bµi 14 Gi¸ trÞ nh©n ®¹o trong c¸c t¸c phÈm

bµi 15 C©u ghÐp

bµi 17 vÎ ®Ñp cña bøc tranh lµng quª

You might also like