-:Ξ-

"::
-r-,!

304

ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ ΠΟΝΤΟΥ

Η ΑΠΟΣΤΟΛΟΧΑΡΑΚΤΗ ΕΙΚΟΝΑ

Η Αγßα εικüνα τηò αποστολικÞò δεξιÜò του Ευαγγελι-

στοý ΛουκÜ και το Βυζαντινü τηò μοναστÞρι σ-το üροò Με-
λÜ του Πüντου, εßναι δýο Üγια πρÜγματα, τα οποßα συν-
δÝονται με το μαρτυρικü και πολýπαθο Ποντιακü λαü.
Το χÝρι του Ευαγγελιòτεοý ΛουκÜ, που χÜραξε το ««αß-
νιγμα δια χρωβÜτων» του ιεροý προσþπου τηò Παναγßαò,
το Üγιασε και το πλοýτισε με τη χαριτüβρυτη δýναμη των
σημεßων και των θαυμÜτων. Με τη σειρÜ του το εικüνισμα,
Üγιασε το επιβλητικü και αρχαßο μοναστÞρι, που χτßστηκε
στο üνομα τηò Παναγßαò και το αγκαλοφüρεσε χßλια πεντα-
κüσα πενÞντα χρüνια περßπου.'
Η ΑποστολικÞ εικüνα τι]ò ηαγιgιlßα§ και η μονÞ Τηò,
γρÞγορα αγαπÞθηκαν απü τουò χριστιανοýò του Πüντου,
διüτι εßχαν γßνει ««η ελπßò των ειò αυτÜ προστρεχüντων, ο
λιμÞν των εν ζÜλη ο αχεßμαστοξ», «τO)ν δωρημÜτων η Ü-
βυσσοò)) και ««ζωÞξ οδüò οδηγοýσα προò θεßα σκηνþματα)).

ΙΕΡΗ ΠΟΡΕΙΑ

Το üραμα του ΒασιλεΙου. Στα πρþτα χρüνια του χριστια-

νισμοý, üταν ο μοναχισμüò δεν εßχε συστηματικÜ αναπτυ-
χθεß στιò πüλειò, πολλοß χριστιανοß μüναζαν στα σπßτια
τουò μüνοι Þ με τη συντροφιÜ δýο-τριþν φßλων, που τουò
Ýνωνε το ßδιο φρüνημα. 'Εκαναν το σπßτι τουò <<κατ' οßκον
εκκλησßα» και αγωνßζονταν στο δρüμο για τον ουρανü. Ο
μοναχικüò τρüποò τηò ζωÞò τουò Þταν μια αντßδραση στον
κοινωνικü και μαζικü τρüπο ζωÞò,
'Εναò τÝτοιοò <<κατ' οßκον,,
μοναχüò, Þταν και ο Βασß-
λειοò, ο οποßοò αγωνιζüταν μüνοò του σ'Ýνα τüπο τηò
ΑττικÞò και προσπαθοýσε να ευαρεστÞσει τον Κýριο με
τουò κατÜ Θεüν κüπουò και θυσßεò του. 'Ηταν Üνδραò με-
γÜληò πολιτεßαò. Γι' αυτü προσÝλκυσε την εýνοια του Κυ-
ρßου και τηò Παναγßαò.
 305

Με üραμα του παρουσιÜστηκε η Παναγßα και με τη

γλυκýτατη, θεßα και υπερκüσμια φωνÞ Τηò, του εßπε:
Εßμαι η Παναγßα η Αθηνιþτισσα. ΠÜρε τον ανεψιü
σου ΣωτÞρχο, αλλÜξετε üνομα και οι δυο σαò και να'ρθÞτε
στη ΘÞβα, στο ναü μου. Να υπακοýσετε στιò εντολÝò που
θα σαò δþσω.
'Εντρομοò Üνοιξε τα μÜτια του ο Üνθρωποò του Θεοý,
αλλÜ το üραμα τηò Βασßλισσαò του κüσμου εßχε εξαφανι-
στεß. 'Επεσε κατÜ πρüσωπο στη γη και Ýτσι τον βρÞκε η
αυγÞ προσευχüμενο
Χωρßò καθυστÝρηση βρÞκε τον ανεψιü του. Γιατß οι
βουλÝò του Θεοý δεν χρειÜζονται σκÝψειò, αλλÜ προθυμßα.
Τα υπüλοιπα τα φροντßζει η θεßα Πρüνοια που προστÜζει
καß κÜνει üργανÜ Τηò τουò δοýλουò του Θεοý.
¶κουσε ο ΣωτÞρχοò για το üραμα και την προσταγÞ
τηò Παναγßαò και συγκλονßστηκε. Αξιþθηκαν, λοιπüν, να
τýχουν τηò προτßμησηò τηò Παναγßαò και να γßνουν üργα-
να των επιθυμιþν του ουρανοý!
[νε εμπιστοσýνη Üφησαν και οι δυο τουò τοýò εαυτοýò
τουò στην προστασßα τηò Παναγßαò να τουò οδηγÞσει se-
rvus servorum Dei (9αν δοýλουò των δοýλων του Θεοý).
ΚατÜ την προο-ταγÞ τηò Παναγßαò ««εκÜβÞσαν>> μονα-
χοß. Ο Βασßλειοò ονομÜστηκε ΒαρνÜβα§ (: μαθητÞò) και ο
ανεψιüò του Σωφρüνιοò επειδÞ Þταν λογικüò, σþφρων
Εßχε καρδιÜ γÝροντα, απü την παιδικÞ του ηλικßα Þταν
παιδαριογÝρων.

Η μετÜσταση τηò Αγßαò εικüναò. ΑμÝσωò ξεκßνησαν για

την αγßα περιπÝτεια. Μ'Ýνα ραβδß στο χÝρι, σαν τουò πα-
λιοýò πατριÜρχεò του ΙσραÞλ και σαν üλουò τουò απεσταλ-
μÝνουò του Θεοý, με μüνο οδηγü την πßστη, Ýφτασαν στη
ΘÞβα. Σα βρÞκαν το ναü τηò Παναγßαò και την ιερÞ εικü-
να Τηò, Ýπεσαν με το πρüσωπο στο δÜπεδο και την προσ-
κýνησαν. Τα μÜτια και των δýο Ýτρεχαν δÜκρυα, με τα
οποßα Üγνιζαν τιò καρδιÝò τουò απü τιò αμαρτßεò τουò,
gΞ*
'::

306

þστε η προσευχÞ τουò να εßναι καθαρÞ, σαν την ΚαθαρÞ

του ουρανοý.
Σαν τουò μεγÜλουò Üνδρεò και Αγßουò τηò ΠαλαιÜò
ΔιαθÞκηò, τουò ΜωýσÞ και ΣαμουÞλ, χωρßò να σηκωθοýν
απü το δÜπεδο, απü ταπεßνωση και υπακοÞ, εßπαν:
Ιδοý! Εδþ εßμαστε οι δοýλοι Σου. Πρüσταξε! Σε α-
κο ý με.
Τüτε Üνοιξαν οι ουρανοß και σα θεßα αýρα, σα ««δρüσοò
Αερμþν», κατÝβηκε το θÝλημα του Θεοý στιò καρδιÝò
τουò, με τη θεüσταλτη φωνÞ τηò Κυρßαò των ΑγγÝλων,
τηò Παναγßαò:
ΒαρνÜβα και Σωφρüνιε, γνÞσια τÝκνα του Κυρßου
μου και Κυρßου σαò, Μη διστÜσετε να με ακολουθÞσετε
στην ΑνατολÞ. Εγþ προπορεýομαι, για να φτÜσω στο üροò
ΜελÜ. Εκεß θα με βρÞτε και εκεß θα με συναντÞσετε.
'Οταν σταμÜτησε να
μιλ.Ü η υπερκüσμια ΦωνÞ, ýψωσαν
το βλÝμμα τουò στην Αγßα εικüνα. 'Εκπληκτοι βλÝπουν να
αποσπÜται απü τη θÝση τηò, απü Ýνα αüρατο ουρÜνιο χÝρι,
ν' ανυψþνεται σε αγγελικÜ χÝρια και απü το ανοιχτü παρÜ-
θυρο να φεýγει κατÜ τα μÝρη τηò ΑνατολÞò, στον Πüντο,

Οι τρειò συνοδοιπüροι. Σαν Üλλοι Απüστολοι, που ξεκß-

νησαν για τη Γαλιλαßα, υπακοýονταò στην προσταγÞ του
νεκραναστημÝνου Χριστοý, üτι: «κÜκεß με üψοντcιß», οι δýο
ασκητÝò, ΒαρνÜβαò και Σωφρüνιοò, αναστÞθηκαν απü το
Ýδαφοò και τρÜβηξαν για τη δικÞ τουò Γαλιλαßα. Οδηγü
εßχαν το μεγÜλο πολικü ΑστÝρι του Ουρανοý, την Παναγßα.
Ποιü δρüμο üμωò Ýπρεπε ν'ακολουθÞσουν; Ποý βρι-
σκüταν αυτü το üροò ΜελÜ σ' ολüκληρη την ΑνατολÞ; Χι-
λιÜδεò δρüμοι οδηγοýσαν στον τüπο απ' üπου βγαßνει ο
'Ηλιοò και επßσηò υπÞρχαν πολλÜ 'Ομωò τÝτοια αν-
βουνÜ.
θρþπινα ερωτÞματα που Ýχουν μÝσα τουò την απιστßα, δεν
τουò απασχολοýσαν, 'Οπωò ο ΑβραÜμ, με το νεαρü ανεψιü
του το Λþτ, Ýδειξαν τυφλÞ υπακοÞ και εμπιστοσýνη στην
προο-ταγÞ του Κυρßου «'Εξελθε εκ τηò γηò σου και εκ
#-
s=.g::
!τ
.f
,;
ß

307
]

τηò συγγενεßαò σου και εκ του οßκου του πατρüò σου και
δεýρο ειò την γην, ην αν σοι δεßξω» και πορεýθηκαν
κατÜ το θÝλημα του Κυρßου. 'Ετσι, πορεýθηκαν στην Ανα-
τολÞ οι δυο μαò ασκητÝò, <(καθÜπερ ελÜλησεγ αυτοßò» η
Παναγßα. Η εμπιστοσýνη τουò σ' ΑυτÞν, Þταν Αβραμιιαßα.
Περπατþνταò η αγßα δυÜδα στο δρüμο, ««ωμßλουν προò
αλλÞλουò περß πÜντων των συμβεβηκüτων τοýτων»» και για
«τα βÝλλοντα συμβαßνειν)).
ΜετÜ απü πεζοπορßα πολλþν ημερþν, Ýφτασαν στον
τüπο των πνευματικþν αγþνων και των μαρτýρων τηò συ-
νεßδησηò, στα ΜετÝωρα. Εκεß Ýζησαν για λßγο την αγßα
ζωÞ των ασκητþν, που βρßσκονται «« κüσμου του ματαßου
εκτüò»», που εßναι ««οι βιαστÝò στον Κανüνα τηò ιερÜò πολι-
τεßαò» και ζουν «μεταξý ουρανοý και γηò». Τουò συγκι-
νοýν οι ιερòß βρÜχοι των [\4ετεþρων:
Εδþ Ýρχονται ν' αποθÜνουν
οι τελευταßοι θüρυβοι του κüσμου.
Ναυτικοß χωρßò Üστρο, προσορμισθÞτε,
αυτü εßναι το λιμÜνι.
Εδþ η ΨυχÞ βυθßζεται σε μια ειρÞνη βαθειÜ,
κι αυτÞ η ειρÞνη δεν εßναι ο θÜνατοò».
(Λαμαρτfuοò)
ΒλÝπουν τιò κορυφÝò των βρÜχων στραμμÝνεò στον
ουρανü, με μια προσπÜθεια ν' αποσπαστοýν απü τη γη και
να φτÜσουν στο θρüνο του Θεοý και τουò ασκητÝò, που
τουò κατοικοýν, να φτÜσουν στCI χþρο, üπου ζ<των αγßων
ο f,ορüò»» και νοιþθουν την ßδια Ýλξη ((που ασκοýν στιò
κεκλημÝνεò ψυχÝò η στερημÝνη και απογυμνωμÝνη απü
τιò ανθρþπινεò παρηγοριÝò μοναχικÞ πολιτεßα,». Η μüνωση
ι
και η σιωπÞ, η σκληραγωγßα και η στÝρηση, υπÞρξαν πÜν-
τοτε τα μüνα μÝσα, που επενüησαν οι φιλüθεεò και φιλÝ-
ρημεò ΨυχÝò, για να κατορθþσουν τον Üθλο τηò καθαρÞò
γνωριμßαò του εαυτοý τουò και την αδιÜλλειπτη επαφÞ
τηò ψυχÞò τουò, του κÜτω αυτοý απεßρου, με το ¶νω και
απüλυτο ¶πειρο,
 ]1Ε
-1
+

308

Αφοý παρÝμειναν για λßγο στα ΜετÝωρα, ýστερα απü

Ýνα κοπιαστικü ταξßδι Ýφτασαν στο Αγιονüροò, στο ««Περι-
'Εμειναν σ' Ýνα ερημοκλÞσι, σαγ και
βüλι τηò Παναγßαò».
αυτü που θα περνοýσαν αργüτερα üλη τουò τη ζωÞ.
'Οπωò κατÝστρωναν τα σχÝδια τηò συνÝχισηò του ταξι-
διοý τουò, με Ýκπληξη εßδαν εμπρüò τουò Ýναν Üνδρα ψη-
λü, γεροδεμÝνο, με φρýδια δασιÜ και πρüσωπο αυλακωμÝ-
νο απü τουò αγþνεò του στη θÜλασσα, σαν τουò Γßγαντεò
τηò Π. ΔιαθÞκηò, νQ τουò κοιτÜζει. Η ÝκπληξÞ τουò μεγÜ-
λωσε, üταν τουò ρþτησε:
ΜÞπωò γνωρßζετε δýο μοναχοýò, το ΒαρνÜβα και
το Σωφρüνιο, που Ýρχονται απü την ΑθÞνα; Γιατß, σýμφωνα
με το üραμα που εßδα και την προσταγÞ που πÞρα, πρÝπει
να τουò διαθÝσω το μικρü μου πλοßο για το μεγÜλο προο-
^,^,,¶ ιιJυò.
Ριtrμυ
Δεν Þσαν, λοιπüν, ποτÝ μüνοι τουò. Τß και αν Ýφυγε
για το üροò ΜελÜ η Παναγßα; Ο Κýριοò τουò προστÜτευε,
'Ηταν ο Τρßτοò τηò συντροφιÜò. Και ο Ναβουχοδονüσορ
εßχε ρßξει στο καμßνι τουò τρειò παßδαò και Ýβλεπε τÝσσε-
ριò: - Δεν Ýβαλα τρειò δεμÝνουò Üνδρεò στο καμßνι μÝσα;
Τþρα βλÝπω τÝσσεριò και λυμÝνουò, να περπατοýν μÝσα
στη φωτιÜ, χωρßò να παθαßνουν τßποτα. Και το βλÝμμα του
τετÜρτου μοιÜζει με του Θεοý -.
Αφοý θαλασσοταξßδεΨαν αρκετÝò μÝρεò, Ýφθασαν
στην Κωνσταντινοýπολη, που Ýμειναν αδιÜφοροι στην πο-
λυκοσμßα τηò, στον πλοýτο τηò και στα παλÜτια τηò. Εκεß-
νοι ζητοýσαν το μοναδικü πλοýτο, την ΑρχüντισσÜ τουò,
να τουò περιμÝνει στο δικü Τηò παλÜτι. Σ' αυτü, αργüτερα,
θα Ýρχονταν ταπεινοß προσκυνητÝò και οι κÜτοικοι τηò
Κωνòπαντινοýποληò, για να ζητÞσουν τιò ευλογßεò τηò Πα-
ναγßαò.

Το μεγÜλο χαροýμενο μÞνυμα. Με το πρþτο πλοßο που

βρÞκαν, μπÜρκαραν για την Τραπεζοýντα. Δεκατρßò μÝρεò
δεν ταξßδευαν, αλλÜ πÜλευαν με τα κýματα. Ο Πüντοò,
 309

που λÝγεται Μαýρη θÜλασσα για τιò ξακουσμÝνεò του

φουρτοýνεò, Þταν αφρισμÝνοò και με λýσσα χτυποýσε το
πλοßο τουò. Το ταξßδι τουò Ýμοιαζε με το ταξßδι του προ-
φÞτη ΙωνÜ, κατÜ το οποßο: ««Κýριοò εξÞγειρε πνεýμα μÝγα
ειò την θÜλασσαν, και εγÝνετσ κλýδων μÝγαò εν τη θαλÜσ-
ση, και το πλοßον εκινδýνευε του συντριβÞναι», και σαν
του Αποστüλου Παýλου, üταν σηκþθηκε ««Üνεμοò τυφωνι-
κüò ο καλοýμενοò Ευροκλýδων».
'Οταν Ýφθασαν στην Τραπεζοýντα, πÞγαν να προσκυ-
νÞσουν την Παναγßα ΧρυσοκÝφαλη και την κÜρα του Αγßου
Ευγενßου. ΕνισχυμÝνοι απü τη χÜρη τηò Παναγßαò και του
μÜρτυρα τηò πßστηò αγßου Ευγενßου, απü αυτÞ τη θεßα και
ουρÜνια πνευματικÞ τροφÞ, ξεκßνησαν. Τþρα Ýπρεπε να
βαδßζουν και να ρωτοýν.
'

ΚÜποιο δειλινü, Ýφτασαν στο μικρü χωριü ΚουσπιδÞ.

Εδþ θα διανυκτÝρευαν. Αυτοß οι ζητιÜνοι του Θεοý, üποια
πüρτα χριστιανικÞ χτυποýσαν, Þσαν καλοδεχοýμενοι, γιατß
προπορευüταν η Παναγßα και μαλÜκωνε τιò καρδιÝò τουò.
Χτýπησαν κÜποια πüρτα για να ζητÞσουν φιλοξενßα και να
ξεκουρÜσουν τα βασανισμÝνα σþματÜ τουò. Το λßγο Ψωμß
θα ενßσχυε αυτÜ τα ζωντανÜ Üχυρα. Τα ιλαρÜ πρüσωπα
των χριστιανþν Ýδειχναν ευχαρßòΓΓηση, αγÜπη και χαρÜ να
φιλοξενÞσουν αυτοýò που τουò Ýστειλε ο Θεüò και κατεý-
θυνε τα βÞματÜ τουò να χτυπÞσουν την πüρτα του ταπει-
νοý τουò σπιτιοý, αυτοýò τουò Αγßουò Του. «Και εισÞλθαν
του μεßναι συν αυτοßò».
'Οταν Ýφαγαν το
βραδινü φαγητü, ο μοναχüò ΒαρνÜ-
βαò εßπε:
Σαò ευχαριστοýμε για την αγÜπη σαò και για το
πλοýσιο και θαυμÜσιο φαγητü. Ο Θεüò να ευλογεß τα αγα-
θÜ του τραπεζιοý σαò και τη νοικοκυρÜ, για τα καλομαγει-
ρεμÝνα ψÜρια. Ο Θεüò να σαò δþσει και τα αγαθÜ του
ΑβραÜμ, του ΙσαÜκ και του Ιακþβ.
Ο νοικοκýρηò το επιβεβαßωσε, üτι, αληθινÜ, τα ψÜρια
Þσαν φρεσκüτατα και πωò ο ßδιοò τα εßχε ΨαρÝΨει απü

:
a

Ξ
 ¸
],

310

τον ποταμü Π υξßτη, που ξεκινÜ απü το üροò ΜελÜ και

περνÜ απü το χωριü τουò.
Σαν Üκουσαν οι μοναχοß ΒαρνÜβαò και Σωφρüνιοò το
üνομα «ΜελÜ»», αναπÞδησαν, Ýβγαλαν επιφωνÞματα χαρÜò
και συγκινημÝνοι αγκÜλιασαν το νοικοκýρη. Ο χριστιανüò
τα Ýχασε, γιατß δεν καταλÜβαινε τß γινüταν με τουò φιλοξε_
νουμÝνουò του. Αυτοß γιüρταζαν το δικü τουò... Ευαγγελι-
σμü. Εδþ Þταν λοιπüν το τÝλοò των κüπων τουò. Εδþ Þταν
. και η ΠαντÜνασσα.

Αφοý πÞραν απü τουò χωρικοýò κÜθε πληροφορßα για

το üροò ΜελÜ, την Üλλη μÝρα ξεκßνησαν. ΒÜδιζαν απü α_
πÜτητα δÜστι, ανÜμεσα σε πυκνοýò θÜμνουò, πÜνω απü
κοφτερÝò πÝτρεò, απü λαγκÜδια και ρεματιÝò. Μαχüμενοι
'Εμοιαζαν
μδ τη φýση, τουò βρÞκε η νýχτα. με πολεμιστÝò
απü μÜχη, γεμÜτοι πληγÝò, καταξεσκισμÝνοι και κατÜκοποι.
'Ομωò νικιlτÝò. ΚοιμÞθηκαν πλÜι στο ποτÜμι.

Ο επßγειοò θρüνοò τηò Παναγßαò στο üροò ΜελÜ. ¼-

ταν ξημÝρωσε, Q υοναχüò ΒαρνÜβαò περιÝφερε το βλÝμμα
του στο üροò ΜελÜ, για να εντοπßσει το σπÞλαιο. Σε μια
κορυφÞ ο Θεüò τουò Ýδειχνε το σημεßο του τελικοý τουò
προορισμοý. ΣμιÞνοò χελιδüνια, στο Ýργο του Θεοý και
αυτÜ, Ýδειχναν το σπÞλαιο, πετþνταò γýρω απ' αυτü.
Την Üλλη μÝρα, πüτε συρüμενοι, πüτε üρθιοι, üλο και
ανÝβαιναν. ΚÜποτε αντßκρυσαν απü πÜνω τουò το σπÞλαιο,
να κρÝμεται μεταξý γηò και ουρανοý. Πþò üμωò να φθÜ-
σουν στο στüμιü του; ΝÝα θαýματα και εξαßσια τουò περß-
μεναν, στα οποßα κυριαρχοýσε το παρÜδοξο. 'Ενα αιωνüβιο
Ýλατο Ýκλινε ταπεινÜ, σαν λογικÞ ýπαρξη, και Ýγινε σκÜλα
για τουò μοναχοýò, Πατþνταò πÜνω του Ýφτασαν μÝχρι το
σπÞλαιο
'Ενα θαμπüφεγγο
φωò τουò υποδÝχτηκε που üλο και
δυνÜμωνε, και τουò καθüριζε τον τüπο τηò εικüναò. Στο
κÝντρο αυτÞò τηò ακτινοβολßαò, πÜνω στην πιο ψηλÞ εσο-
χÞ του σπηλαßου, πρüβαλε γλυκειÜ και θεßκÞ η μορφÞ τηò
,ffi:-
ΞΕ

31 1

Παναγßαò. Απü τη στιγμÞ εκεßνη πÞρε και το τοπικü επßθε-

το «ΣουβελÜ», Παναγßα ΣουμελÜ.

Το σπßτι τηò Παναγßαò. Τþρα η Παναγßα χρειαζüταν το

παλÜτι τηò. Γι' αυτü βÜλθηκαν οι δýο ασκητÝò μüνοι τουò
να Τηò χτßσουν το μοναστÞρι τηò, þστε να Ýχει τουò χρι-
στιανοýò κÜτω απü τη σκÝπη τηò και να τουò επισκοπεß
απü το ýΨοò τηò.ΠÝτρεò και ξυλεßα εßχε Üφθονα ο τüποò.
'Εναò μικρüò ναüò για την Παναγßα και Ýνα κελλÜκι για
τουò εαυτοýò των, θα Þταν μια καλÞ αρχÞ. 'Ελειπε üμωò
το ευλογημÝνο νερÜκι. Πþò θα Ýχτιζαν το μοναστÞρι; Δεν
απελπßστηκαν üμωò. Πüσεò φορÝò η ΔεξιÜ του Υψßστου
δεν τουò τÜισε και δεν τουò πüτισε! ΜÞπωò δεν εγνþριζαν,
üτι ««πλÞθοò υδÜτων εν ουρανþ»» υπÜρχουν; ΜÞπωò ο Κý-
ριοò δεν «Ýθετο Ýρημον ειò λßμναò υδÜτων και γην Üνυ-
δρον ειò διεξüδουò υδÜτων;». ΜÞπωò Αυτüò δεγ Ýφτιαξε
ταò «ουναγωγÜò υδÜτων;». Αυτüò θα εξοικονομοýσε το
νερü. Ο πετρþδηò τüποò δεν τουò φüβιζε. Και ο ΜωýσÞò,
με εντολÞ του Θεοý, χτýπησε στο ΧωρÞβ τον ξερüβραχο
και πÞγασε νερü και Þπιε ο λαüò και τα κτÞνη. Δεν εßχαν
τελειþσει οι ΠατÝρεò τιò σκÝψειò τουò και με χαρÜ εßδαν
ν' αναβλýζει «ýδωΡ εκ πÝτρOξ»», στο μÝροò που Þταγ θρο-
νιασμÝνη η εικüνα τηò Παναγßαò. Η παρουσßα των Τοýρ-
κων, στον τüπο αυτü, δε μπüρεσε να το στερÝψει μÝχρι
σÞμερα.
ΔεκαεφτÜ μÝρεò οι Üνθρωποι.,του Θεοý αγωνßζονταν
να διαμορφþσουν τον τüπο, τρεφüμενοι με χüρτα και με
το νερÜκι τηò Παναγßαò, Ακüμη πιο φτωχικÜ και απü την
τροφÞ του προφÞτη Ηλßα, üταν του 'στελνε φαß ο Θεüò με
τον κüρακα. Εßχαν εξαντληθεß απü την αφαγßα. Τουò ενδυ-
νÜμωνε üμωò η Παναγßα.
Τη δεκÜτη εβδüμη μÝρα, κÜτω απü τη σπηλιÜ, σταμÜ-
τησε Ýνα μουλÜρι, φορτωμÝνο σα βασιλιÜò, δýο μεγÜλα
κοφßνια γεμÜτα με τρüφιμα.
'Εκπληκτοι οι
μοναχοß παρατηροýν το ζþο. Πþò Ýφτα-
 -¸ Η3
]:
:

312

σε στον τüπο τουò που δεν εßχε δρüμο; Τßνοò χριστιανοý

εßναι και ξεστρÜτησε; Το ζþο ακßνητο περιμÝνει να το ξε-
φορτþσουν.
Κατεβαßνουν απü το σπÞλαιο οι πατÝρεò και βλÝπουν,
σ' Ýνα απü τα κοφßνια, μια περγαμηνÞ που Ýγραφε απ'
Ýξω: «Τοιò μοναχοßò ΒαρνÜβαν και Σωφρüνιον, ειò üροò
ΜελÜ»,. ΝÝα Ýκπληξη τουò κατÝλαβε. Ποιüò γνþριζε την
παρουσßα τουò σ' αυτÜ τα μÝρη και τουò Ýγραφε; þστε
δεν Þσαν Üγνωστοι; Το περιεχüμενο τηò επιστολÞò δια-
σκÝδασε τιò απορßεò τουò. ΔιÜβασε ο γÝρονταò ΒαρνÜβαò:
««Προζ τουò εν Χριστþ αδελφοýò ΒαρνÜβαν και Σω-
φρüνιον, χαßρειν εν Κυρßω. Η του Βαζελþνοò ημετÝρα μο-
νÞ, τα δþρα ταýτα πÝμπει. Η του Κυ ρßου γαρ και Θεοý
ημþν μÞτηρ, Κυρßα Θεοτüκοò, εν ορÜματι þφθη τω αγßω
ΚαθηγουμÝνω ημþν, και ενετεßλατο αυτþ πÝμψαι τοιò πι-
στοßò ΑυτÞò μοναχοßò ΒαρνÜβα και Σωφρονßω, οι οικοδο-
μοýντεò ΑυτÞ νÝον οßκον εν üρει ΜελÜ εφüδια, ωò στε-
ροýμενοι παντελþò τοýτων, Αδελφοß, παντελþò αγνοοýν-
τεò το τηò οικÞσεωò υμþν τüπον, πÝμπομεν το πιστüν
τοýτο ζþον, αφÝντεò τοýτο εν τη τηò ΠαρθÝνου χÜριτι και
Üξει τοýτο προò υμÜò,,.
ΓεμÜτοι χαρÜ οι πατÝρεò ««ησπÜσαντο αλλÞλοιò φιλÞ-
ματι αγßω». Αφοý ξεφüρτωσαν το ζþο, το αποχαιρÝτησαν
με Ýνα χÜδι στο κεφÜλι και το εξαπüστειλαν πÜλι πßσω,
αφοý το Ýθεσαν ειò την προστασßα τηò Παναγßαò.
Απü τüτε και σ' üλουò τουò αιþνεò, κÜθε χρüνο, την
ßδια πÜντα μÝρα, Ýστελνε η μονÞ Σου μελÜ Ýνα μουλÜρι
φορτωμÝνο με διÜφορα δþρα στη μονÞ Βαζελþνοò, σε α-
νÜμνηση παντοτεινÞ και ευγνωμοσýνηò, για τα πρþτα ε-
κεßνα σωτÞρια δþρα.

Το αυτοκρατορικü μοναστÞρι. Το ταξßδι Τηò Παναγßαò

και η εγκατÜστασÞ τηò στο üροò ΜελÜ, γρÞγορα μαθεýτη-
κε. Τα δÜση γÝμισαν δρüμουò, που οδηγοýσαν τουò χρι-
στιανοýò σΓην Παναγßα. Εδþ εκπληρωνüταν η προφητεßα
 313

του Ησα'ßα, που Ýλεγε: ««,ΕυφρÜνθητι, Ýρημοò διψþσα, α-

γαλλιÜσθω Ýρημοò και ανθÞτω ωò κρßνον, και εξανθÞσει
και υλοχαρÞσει και αγαλλιÜσει τα Ýρημα...,>,
Με την αγÜπη που üδειξαν οι αυτοκρÜτορεò Κομνηνοß,
απü τον θεüστεφο ΙωÜννη ωò τον τελευταßο, το Δαβßδ, το
μοναστÞρι χαρακτηρßστηκε αυτοκρατορικü. Ο μεγÜλοò
σταυρüò με το Τßμιο ξýλο και τιò πολýτιμεò πÝτρεò, εßναι
δþρο ΜανουÞλ του Κομνηνοý. Ο ßδιοò οχýρωσε τη μονÞ
και εγκατÝστησε σαρÜντα εκλεκτοýò Üνδρεò για φρουρÜ
τηò, επÝκτεινε το παλιü κτßριο και το επισκεýασε. Δþρησε
ο-Γη μονÞ πλοýσιο κλÞρο και Þλθε προσκυνητÞò σ' αυτÞν.
Η μονÞ ευγνωμονοýσα, τον χαρακτÞρισε κτÞτορÜ τηò, Ωò
το 1650 υπÞρχε στο μÝτωπο τηò πýληò του Ναοý εντοιχι-
σμÝνη η επιγραφÞ: «ΚομνÞνüò ΑλÝξιοò, ΚτÞτωρ πÝφυκε
'
+Þ^
ßνßσνηò rΓαυτηò
τηò λßηιττξα νεοò>>.
ΜετÜ την πτþση δýο αυτοκρατοριþν, τηò Βασιλεýου-
σαò το 1 453 και τηò Τραπεζοýντοò το 1 461 , η μονÞ Ýζησε

δυνατÞ και Ýνδοξη Üλλα 450 περßπου χρüνια, για να οδηγεß

και φωτßζει το χριστιανικü λαü του Πüντου.

ΤιμÞ τηò ΠαναγΙαò απü το ΣουλτÜνο. Ο σκληρüò κòιι

υπεροπτικüò ΣουλτÜνοò Σελßμ ο Α', κÜποτε, κυνηγþνταò,
Ýφτασε και στη μονÞ ΣουμελÜ. Η μονÞ με τα κελλιÜ τηò
Ýμοιαζε με ουρÜνια οικοδομÞ, προορισμÝνη για κατοικßα
αγγÝλων. 'Εκθαμβοò απü το μεγαλεßο τηò μονÞò ο Σουλ-
τÜνοò, ρþτησε τουò ακολοýθουò του.
Τι εßναι αυτü το παλÜτι; Ποιüò κατοικεß σ' αυτü;
Οι συνοδοß του τοý εßπαν:
Εßναι χριστιανικü μοναστÞρι τηò Παναγßαò.
Στην αυτοκρατορßα μου εßναι δυνατüν να υπÜρχουν
χριστιανοß, που με τüσο θρÜσοò επιδεικνýουν τÝτοια Ýργα
θÝλησηò, πλοýτου και μεγαλεßου; εßπε.
Αυτü το κτßσμα ντρüπιαζε το δικü του προφÞτη, το
ΜωÜμεθ, και ταπεßνωνε και τον ßδιο, που με τüση θρασý-
τητα καμÜρωνε πÜνω στο βρÜχο σαν Βυζαντινüò αυτοκρÜ-
π-,--

314

τοραò, που κανÝναò ΣουλτÜνοò δεν το Ýκαμε δικü του.

ΓεμÜτοò αγανÜκτηση, διÝταξε τουò Üνδρεò του:
ΟρμÞστε σΓην Εκκλησßα και γκρεμßστε την. Κατα-
στρÝψτε ü,τι μπορεßτε. Τßποτα να μη μεßνει üρθιο. ΘÜνατοò
στουò γκιαοýρηδεò.
Την ßδια στιγμÞ Ýπεσε στη γη και Üρχισε να κυλιÝται,
να σπαρÜζει και ν' αφρßζει, σαν το δαιμονισμÝνο νÝο του
Ευαγγελßου. Βουβοß οι ακüλουθοι παρακολουθοýσαν το
δρÜμα του ΣουλτÜνου, αδýναμοι να του προσφÝρουν κÜ-
ποια βοÞθεια.
ΣυντριμμÝνοò ψυχικÜ ο πιστüò του Βεζýρηò, γονατßζει
δßπλα του, και του λÝει:
ΜεγÜλε αφÝντη και δυνατÝ. ΠÜρε τη βλασφημßα πß-
σω. Η Παναγßα των χριστιανþν σου Ýστειλε την τιμωρßα.
ΠÜρε τη διαταγÞ πßσω και θα γßνειò καλÜ.
ΣτρÝφει ο ΣουλτÜνοò το βλÝμμα του στην εκκλησßα,
κÜνει με την καρδιÜ του την πιο θερμÞ προσευχÞ τηò
ζωÞò του, ταπεινþνεται στην Παναγßα των χριστιανþν και
θεραπεýεται. Σε λßγεò μÝρεò φÝρνουν τα δþρα του Σουλ-
τÜνου οι απεσταλμÝνοι του. Με φιρμÜνι αναγνþριζε τα
προνüμια τηò μονÞò που δüθηκαν απü τουò Κομνηνοýò
και τηò Ýδινε και Üλλα. Το φιρμÜνι εßχε χρονολογßα 1522,
ΔιÝταξε, ακüμη, να καßνε πÝντε τερÜστιεò λαμπÜδεò μπρο-
στÜ òΓΓην Εικüνα τηò Παναγßαò. ΜÝχρι τα χρüνια τηò κατα-
στροφÞò, υπÞρχαν τρειò απ' αυτÝò στη μονÞ.
Και ο Σελßμ ο Β'χÜρισε και Üλλα προνüμια στη μονÞ.
Το ßδιο Ýκαμαν και οι ΣουλτÜνοι Ιμπρα'ßμ ο Α'(1635), Μεχ-
μÝτ ο Β' (1662), ΣουλεßμÜν ο Β' ('1681), ΜουσταφÜò ο Β'
(1693) και ΜεχμÝτ ο Γ' (1700), με δικÜ τουò φιρμÜνια.

Η ερÞμωση τηò ΜονÞò. ΚατÜ την κρατοýσα συνÞθεια,

üποιοò πÞγαινε προσκυνητÞò στην Παναγßα επτÜ Δεκαπεν-
ταýγουστα, Ýφερνε τον επßζηλο τßτλο του ««Χαζ-ßντ»», του
ΧατζÞ, δηλ. του προσκυνητÞ
Και Þρθε το καταραμÝνο 1922, που γκρÝμισε και ερÞ-
 315

μωσε τη μονÞ. Τþρα, οýτε καντÞλι θαμπερü, οýτ'Ýναò

πÝτρινοò σταυρüò, οýτε Ýνα ««Κýριε, ελÝησον», μπροστÜ
στην αποστολικÞ εικüνα τηò Παναγßαò. Φεýγοντεò τη σφα-
γÞ οι μοναχοß, ÝκρυΨαν την ΑποστολοχÜρακτη εικüνα τηò
Παναγßαò, το πολýτιμο χειρüγραφο ΕυαγγÝλιο του Αγßου
Χριστοφüρου και το μεγÜλο σταυρü με το τßμιο ξýλο του
ΜανουÞλ Κομνηνοý, στη ρßζα ενüò κυπαρισσιοý, Ýξω απü
το ξωκκλÞσι τηò Αγßαò ΒαρβÜραò. Το 1θ31 ο ΕλευθÝριοò
ΒενιζÝλοò σε μια συνÜντησÞ του με τον ΙσμÝτ Ινονοý,
Πρωθυπουργü τηò Τουρκßαò, τον Ýπεισε να επιτρÝψει την
επιστροφÞ των ιερþν κειμηλßων.
Απü τουò επιζþντεò μοναχοýò, ο Αμβρüσιοò Σουμε-
λιþτηò, ξεκßνησε σΓιò 22 Οκτωβρßου 1θ3º, με τη διαταγÞ
του Ινονοý στο χÝρι και Üλλα Ýγγραφα, για τη ΣουμελÜ
του Πüντου. ΒρÞκε τα ιερÜ κειμÞλια και τα Ýφερε στην
ΕλλÜδα. ΣÞμερα εßναι θησαυρισμÝνα στη νÝα μονÞ Πανα-
γßαò ΣουμελÜ στην ΚαστανιÜ Βερροßαò.
Απü τιò 'l5 Αυγοýστου 1θ52, η εικüνα τηò Παναγßαò
του Αποστüλου και Ευαγγελιστοý ΛουκÜ, βρßσκεται θρο-
νιασμÝνη σΓη νÝα τηò μονÞ και περιμÝνει τουò χριστιανοýò
να τουò χαρßσει τιò ευλογßεò τηò,
Τß και αν την Ýκαμαν και αυτÞ πρüσφυγα; Τα θαýματÜ
τηò Ýχουν ποτßσει üλη την ΑνατολÞ, òΣτην οποßα καταφεý-
γουν κατÜ χιλιÜδεò οι Κοýρδοι απü το ΑραρÜτ, για να ζη-
τÞσουν τη βοÞθειÜ τηò. Και αυτοß οι Τοýρκοι πηγαßνουν
σÞμερα στο μοναστÞρι Τηò και κρεμοýν στην αρχαßα βρý-
ση τηò κουρελÜκια, κομμÝνα απü ροýχα των αρρþστων
τουò, για να φýγει η ασθÝνεια απü τον πÜòηχοντα και να
καθÞσει σ' αυτÜ. Επßσηò, πολλοß Üρρωστοι, πηγαßνουν στη
μονÞ και παραμÝνουν εκεß προσευχüμενοι, για να γιατρευ-
τοýν. Πιο πολý εμπιστεýονται τη δýναμη τηò Παναγßαò
παρÜ τη δýναμη του δικοý τουò ΜωÜμεθ.