Ang Panglugayawon ni Piso Pido

(Ang malip-ot nga storya ni Piso Pido)

…..(tunog paghulog)……“tsk”…

Pido…..aray!…ano naman ining nga lugar nakadtuan ko man…madulom kayo… Basta gina hulog
lang nila ako… (Surprised) Aay! Damu ko d upod nga kapareho ko nga piso….sadya naman
ini….parti parti naman basta indi lang ko pagkuhaon nila timprano….jejeje…sin o bai mga upod
ko di subong man?...mmmm…daw tulog naman ni sila…pareho gid tsura namon…kung kaisa sa
sobra kapareho tsura namon..indi ko na mabal an kong piso gid man tsura namon o kong daw si
rizal na?...amo na hambal sang mga tawo nga nagabitbit sakon..!....pareho tuod kami stura
maski lain lain nga adlwa ang pag ubra sa amon…pero ang iba indi ko namakilala, ano bi kay
kong diin diin lang kami ginadala…hambal nila kami kuno nga piso ang pinaka importante…indi
kuno makompleto ang pulo’ kong wala kami…indi ko mabal-an kong amo gid man kapalaran
namon …nga dapat pasalamatan o dapat ko ipang hay hay…..

….ano ni nga lugar man? (nagalibog ang ulo)....sa nabal-an ko gin hulog ako sa daku daku nga
box, daw may ngalan?!?!?!....ATM …daw “autowatic tubig makin”…astig gani kay pag agi ko sa
pula nga suga’,nagtubod dason tubig..jejeje…

(Dugay dugay.. may nagbugtaw nga isa ka piso)

Miko. Ano nga daw kagahud sa imo man!...

Pido.Sori gid pre…namag-o lang ko bi di sa lugar nyo, ako gali si piso Pido..ano gali ngalan mo?

Miko. Ah!!!!!...ako gali c Miko piso..Bag-o ka lang gid man di?...ako b nagalibot libot lang ko di
permi kay pagkuha sa akon,dugay dugay ihulog naman ko…

Pido. Ay! tuod gid ina amo gid man na basta naanad na sila sa imo…ako gani sa natandaan ko
pag gwa ko gid sa “Sentral Vank of the Filipspin” diritso ko lagi sa grocery store?....grocery bai?
O brocery?…basta may store…nami gani to kay aircon….lamig lamig ka tama…galing gin sinsilyo
man ko sa isa ka nagbakal didtu…ang ngalan ya si Tiyay Pinang, tag iya sang tianggi sa kanto
.kwatro....kabuhay ko man didtu nga nag pabilin kay imbis ako iya isinsilyo dulsi ya gina bulos
hatag..ti?..pano b ko sina kahalin….nag ilitom lang ko sa iya sulodlan nga color blue nga bilog
…ano gani ngalan sina man??...mmmmm……. basta ang pareho sang iya ginaihian kong aga…

Miko.ah!!! ok orenola ina pre!!

Pido. ay! Tama orenola!! Anong orenola pre man (nagalibog ulo ya)
Miko. Basta pre…made in japan ina….pareho man na sa gin halinan ko danay ayos gani kay
maski adlaw adlaw nga pungkoan ya indi ya masamad…hahaha!….

Pido.hahaha!!!!....Ah!.. abi mo wala ko tani ka gwa didtu kong wala ako gin kawat sang iya apo
nga si Dodoy nga tambay lang permi sa kanto, ky gina hulid guid ni Nang Pinang iya
orenola…para wala kuno makakuha sa amon…ti! sang gin kapkap sang iya apo ang
orenola….ako guid iya nakapkapan….ahay!...lipay ko tani galing gin taksi lang ko nila
man….nagalupad lupad lang ko mo!...pag-igo ko sa isa man ka piso…daw malitik man lawas
namon kag….sobra gid to ka sakit…wala gd ato nauntat kong wala may nakakita nga mga
tigulang nga tawo para mapauntat sila…sang sobra nila ka dali nalipatan nila ko
kuhaaon…swerte lang kay may nakakita sakon nga bata ngalan nya boy, pito ka tuig edad
nya,…nami nami gid stura ya pagkakita nya nya sakon kay hambal nya…may gusto sya kuno
baklon…nga tarak tarak…tig-singkwenta bi kuno ang tarak takar….ang kwarta nya palang kuno
lima ka piso…ti! sang nakita nya ko nadugangan kuno iya kwarta…lipay man ko nga nakabulig sa
iya…mayo gani sya ang nakakita sa akon….didtu ko sa iya nagtuon basa kay gin butang nya ko sa
sulod-lan sang tubig nga kong diin sya makadtu dala dala nya ko maski mag iskwela sya bitbit
nya ko gyapon…gani damu gid ko natun an pati sa pagbasa…sang nakompleto na kami didtu nya
daon kami gin gamit para mabakal iya gusto….tandaan ko gin iya kalipay sang maagum na niya
iya handum nga tarak tarak….

Miko. Sadya gali pre no?....ang akong naman ya nga indi malipatan, sang naakabot ako sa
Mercado, basa basa guid ko didtu tubig nga langsa sang isda…ang mga upod ko ya, nabasa sang
mga dugo sang karni ky gina butang butang lang kami sang nagabaligya kong diin-diin
lang…didtu ko man nakilala si Isa-kalibo nga sa sobra ya pabugal kay kuno sila ang mga palangga
sang tawo gulpi lang sya nagisi sang nag agawan ang mga tawo sang
pagkambyo….hahaha!!…grabe guid bi pabugal bugal nya…pasugiron nakaabot na sya sa mga
daku nga lugar pareho sang casino, hotel kag iba pa nga indi malambot naton..ti! ano natabo sa
iya?....gisi malang gali…..pero bag-o palang ko ya kaabot sa Mercado, nakabot nako ya sa “piso
net”.

Pido. Ano nang piso net Mik?

Miko. Inang daw pareho sang subong nga lugar naton pero kong ihulog kita, naga andar dason
ang computer games….

Pido. Ano inang computer games man?

Miko. Basta, amo na ina…

Pido. Ah! sige…ok..Pero pre mangkot ko kong naabot Kaman sa manuglimus?

Miko. Wala pa pre?...ngaman haw?

Pido…sa manug limus ko nakita kong ano gali kapigado sang pangabuhi sang mga tawo kong
wala sila kwarta…hamakin mo..indi sila kaaon kang wala sila kwarta,didtu ko nakilala si
Baynstingko…kay sila malang laban nga baynstingko permi ginahatag sa mga manug limus…

(Sang wala pa gani natapos ang ila istorya, gulpi lang sila gin kuha halin sa daku nga box)

Miko.Ooooooh….ari naman kita kuhaon naman di..ambto kong diin naman kita dal on…

Pido.Sge pre kita anay nalang kita liwat.

(Nakaabot si Pido sa manug barbeque.)

Pido.Wow….mahumot kayo, ano inang gina butang nila sa mainit nga baga
man?...mmmm…basta maniya stura…baw baw! Daw name name gid kaon sang mga tawo sang
anon na??....basta daw manami…

(sang naga tulok tulok si pido sa mga ginaihaw nga barbeque, gulpi lang may naglupad nga
baga pakadtu sa iya..sa sobra ka kulba sang manug baligya, nawasi nya ang sulod lan sang
mga kwarta..isa si pido nga nagtalsik pa gwa sang sulodlan kag nagligid ligid pakadtu sa kanal)

Pido. Waaaaaah!! (nagasingit)…ngaa indi ko mapauntan ang hulag sang akon lawas man kay
daw madiritso nagid ko sa kanal….waaaaah…

(sang nahulog si Pido sa kanal, natulogan sya sang mahamuok, asta maka bugtaw sya sang
makagab i)

Pido. Ay!!!!!...sakit lawas ko ba…ari pa ko gyapon sa kanal….wala gd ba nakakita sa akon nga

tawo…wala gd nakakuha sa akon santang nagaligid ko…mga tawo da!! (nagasingit) ari ko di sa
kanal…hay!..wala gid bulig da sa inyo….???..mabaho pa bi diri…kag ang tubig maiton itom, ang
kahigko nga daw masuka ako sa sobra ka pangsot nga daw malangsa nga daw indi ko
maintindihan, dugangan pa sing lutak nga mapilit pilit.

(sa sobra nya ka singit nakita sya sang isa man ka piso ng dugay na didtu nga lugar, pero ang
tsura sobra nagid kadaan nga sya mismo indi nya makilala kong ano iya kantidad, kong may
ara gid man)

Lolo Piso. Hoy bata!...bata!

Pido. Sin o ka man?...

Lolo piso. Ako gali si lolo piso..nahulog Kaman di no?

Pido.(Nagahibi)…Huo lolo…gulpi ko bi nahulog wala ko nila nakita.…

Lolo.Ay! Toto’ indi na maghibi sadtu amo man ko sina…sige hibi ko pro wala gid nakabulig ang
hibi ko…ang nagapabaskug lang sa akon ang mga mayo ko nga naagya sang ara pa ko sa
sirkolasyon…

Pamati bala sang istorya ko para malingaw ka…sang bata bata pa ko, halos kami ang gina tulok
permi sang mga tawo…kong kami ganila ibakal, damu damu gid sila dala puli…halos mapuno
ang ila bayoyong...ti’ sa inyo tyimpo amo man ina kamu?

Pido.Tuod ya lolo…sa amon ya…isa lang gid ka dulsi ang mabaylo sa amon..grabe gali kamu
sadtu..

Lolo Piso.Oh!!! diba…astig kami sadtu….wala ko gani kabalo nga amo na gali subong ang
patakaran sa gwa sirkulasyon….ang handum ko lang subong nga makabalik ako sa kamot sang
mga tawo…

(nag abot ang kinsi ka tu-ig, wala gid nakabalik si pido sa sirkulasyon, ang nagapaisug lang
sang iya buot sa pag mangabuhi amo si lolo piso, sang gulpi lang ang ulan sang mabaskog)

Pido.Lolo, mabaskog naman ang ulan hu!....indi ko na makita ang sanag nga halin di sa gina
plastaran ko….daw mapuno nagid ya tubig ang kanal…daw maawas nagid ya…

Lolo Piso.Hulaton ta kong ano matabo..

(nagbaha ang lugar kong sa diin nakaplasta ang duha ka piso, sang nag untat ang ulan kag ang
pagbaha, sa sunod nga adlaw)

….dug dug dug dug…… (dasig dasig kag matining nga tunog) (Drilling para sa pagkay o sang
kanal)

Pido. Lolo ano inang tunog man.

Lolo Piso. Ambot?!...wala man ko kabalo…

(Dugay dugay gid sila nga nag hulat… sang!!!)

Pido.Lolo!....nakita ko na ang siga sang adlaw….

Lolo. Ay huo….kasanag kayo….bag o ko lang gid nakita liwat ang adlaw…

(sang gulpi lang sila gin pulot sang isa ka trabahador nga naga tinlo sa kanal)
Pido. Lolo! Sadya gid ko nakita kita sang tawo…napulotan guid man kita maski sa kadugay naton
di nga naga istar.

Lolo.Huo Gani apo…baw sadya ini makabalik nako sa sirkulasyon…

Pido.ako man lolo…mayo nga pang lakaton lang sa aton liwat lolo..

Lolo. Sige apo.. Commented [s1]: Paanu sya gin pulot? Isaysay.

(nag abot ang mga inadlaw wala man gyapon nakabalik si Pido sa sirkulasyon..ara malang sya
sa kilid sang alkansya, wla man lang sya gina gamit para ibakal…)

Pido. Kamusta na to bai si Lolo kag migo ko nga Miko?...ano na ining kahimtangan ko
man?..ngaa wla man ko nila ginagamit para makabalik sa sirkulasyo.?

( Sang masunod pa gid nga adlaw)

Pido…ay! salamat nadumduman man gali ko nila gamit..siguro wla na sila kwarta…hahaha!..

(Matapos ang pila kaminuto)

Pido. Diin ko nila bai dal on?...wla man ko nila gin gamit bakal….Oh! ano ining lugar nga gin dal
an sa akon man?...daw pamilyar sa akon ni..

(sang gulpi na lang si Pido gin hatag sa isa ka tawo kag ginhaboy sa mainit nga kalayu…)

Pido.Mainit!….mainit!...buligi nyo ako…indi ko masaranagn ang sobra ka init.!!

(nagasingit si Pido sa sobra ka init, kag nadulaan sya animo, nakabugtaw lang sya sang may
nabatian sya nga limog nga daw pamilyar sa iya, ang limog nga kilalang kilala nya, ang limog nga
nagtagsing sa iya dalungan sang ara pa siya sa regular nga sirkulasyon).

Pido.Wow ano ining lugar man?...daw pamilyar gd ni sa akon..

Miko. Oy! Pre Pido,ikaw ina?..

Pido.Miko?..ikaw na?..ngaa daw naglain tsura mo haw? Commented [s2]: Paanu nya na recognized ang iya mego kay
nag bag-o na ila itsura? Butangi sang twist.

Miko. Ikaw man gani, daw naggwapo ka ya….

Pido. Ako naglain Tsura ko..

Miko. Huo, pre kita tanan. Gin balik kita sa “Bangko Sentral” para mabag o atong tsura kag
makabalik na kita sa sirkulasyon….dugay dugay na bi atong una ta nga nawom gani indi na kita
magamit, mayo gani kay nadumduman nila kita nga bag ohon..
Pido.Tuod ya!...ay salamat..excited nagid ko makabalik sa kamot sang mga tawo….pero pano to
bai si Lolo Piso, handum to niya nga makabalik man…

Miko.Si Lolo Piso?...Nakilala mo sya?. Sya ang gina pangita ko nga lolo!

Pido. Huo!....nagkakilala kami sang nahulog ako sa kanal,didtu kami nag updanay sang madugay
nga tuig kag sya nag alaga sa akon, pasalamat lang gid ky ara sya nagaalaga sa akon.

Miko.Nalibog man ko nga wala kami nagkit anay sang madugay kay nahulog sya gali sa kanal,
abi namon nadula na guid sya.

Pido. Pero diin na sya bai subong?

Miko. Upod man kamu bai nga gin kuha?

Pido. Huo pre!

Miko.Indi ka magkabalaka sa iya kay basta amo sina ka dugay nga mga kwarta gina butang ina
sila sa Museum sang mga kwarta. Kakaiba na sila sa tanan nga kwarta….sila ang gina tawag
nga”the legendary coins”…hahaha…amo man ina sa mga handum.

Pido.Maayo man…

(sang amat amat na sila tanan nga gin pagwa sa kwarto kag gin pabalik sa sirkulasyon.)

Pido.Oh! pre!.....ready kana?...

Miko. Ready naman ko mag balik sa sirkulasyon…

Pido..Sge! excited naman ko…Bye bye!, asta sa sunod naton nga pagkita anay…

Miko. Adios Amigo

(Kag nagsiparar ila pakadtuan nga malipayon)

ANG KATAPOSAN